qartuli ena 4 - mes.gov.ge 4 i... · gamomcemloba 4 q a r t u l i e n a d a l i t e r a t u r a n a...
TRANSCRIPT
gamomceml
oba
4
qarT
ul
i ena da l
iter
atura naw
ili I
qarTuli enada literatura
4
naw
il
i 1
ISBN 978-9941-9593-9-4
dafinansebulia `moswavleebissaxelmZRvaneloebiT
uzrunvelyofis porgramis~farglebSi
gamomcemloba
gamomceml
oba
4
qarT
ul
i ena da l
iter
atura naw
ili I
qarTuli ena
da literatura4
moswavlis wigni
na
wi
li
1
gamomcemloba
gamomceml
oba
4
qarT
ul
i ena da l
iter
atura naw
ili 2
qarTuli ena
da literatura4
moswavlis wigni
na
wi
li
2
gamomcemloba
gamomceml
oba
4
qarT
ul
i ena da l
iter
atura masw
avlebl
is wig
ni
qarTuli ena
da literatura4
maswavleblis wigni
ai
ia
gamomcemloba
gamomceml
oba
4
qarT
ul
i ena da l
iter
atura mo
swavl
is rveu
li
gamomcemloba
qarTuli ena
da literatura4
moswavlis rveuli
gamomcemloba
moswavlis wigni gamomcemloba
i.iaSvili, l. qistauri, n. mesxoraZe,
x. razmaZe, m. abesaZe
am saxelmZRvanelos gayidvis faqtis aRmoCenis SemTxvevaSi,
gTxovT, dagvikavSirdeT cxel xazze: (+995 32) 2 200 220.
www. triasi.ge
qarTuli ena da literatura
4moswavlis wigni
pirveli nawili
irine iaSvili, nino mxeiZe, magdana abesaZe
grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros
mier 2018 wels
Tbilisi 2018
qarTuli ena da literaturaIV klasimoswavlis wigni
pirveli nawili
seriis avtorTa jgufi:
irine iaSvili, nino mxeiZe, magdana abesaZe,
lela qistauri, nino mesxoraZe, xaTuna razmaZe
სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნება
II კლასი
მასწავლებლის წიგნი
avtorebi
Tamar yaWeiSvili, qeTevan bogveraZe, Tamar adamia, liko CixlaZe, nanuka
kuTibaSvili
Tbilisi 2018
ISBN
© gamomcemloba `triasi~
saqarTvelo, Tbilisi, gr. robaqiZis gamziri #7.tel.: +995577425222el. fosta: [email protected]
gamomcemloba triasi
redaqtori: maka bliaZekoreqtori: paata mamisaSvilidizainerdamkabadonebeli: giorgi CiqviniZe
redaqtori: irine iaSvili
mxatvari: nino joxaZe
koreqtorebi: nino mxeiZe, magdana abesaZe
dizaineri: nugzar arCemaSvili
ISBN 978-9941-9593-9-4
Tbilisi 2018
© gamomcemloba `triasi~
pirveli gamocema
www.triasi.ge
3
sarCevi
Tavi 1. Cveni ezos ambebi ......................................................................................7
biWi malxazi (r. inaniSvili) .............................................................. 8
Tbili SoTebi (n. bezaraSvili).......................................................... 11
mercxlis bude (g. SatberaSvili) ................................................... 13
ra male gavida zafxuli (n. nakaSiZe) ............................................. 19
* * * (m. kaxiZe) ........................................................................................ 21
proeqti .................................................................................................. 22
Tavi 2. didi mogzaurebi ....................................................................................23
aznaur kimoTe laxundarelis Tavgadasavali (s. kldiaSvili) ....24
guliveris mogzauroba (j. svifti) ............................................... 26
Tevzis kuWSi (r. raspe) ...................................................................... 28
alisa saocrebaTa qveyanaSi (l. keroli) ...................................... 30
didi mogzaurebi ................................................................................. 32
ori dRea davbrundi (e. lebaniZe) ................................................... 33
proeqti .................................................................................................. 34
Tavi 3. sibrZnis marcvlebi ...............................................................................35
codna (i. WavWavaZe) ............................................................................... 36
sami unari (igavi) .................................................................................. 38
54
sibrZnis marcvlebi (aRmosavluri zRapari) ............................... 40
moswavle da maswavlebeli (a. wereTeli) ..................................... 42
ori brZeni (igavi) ................................................................................. 46
ganaTleba _ Zvelad da axla ............................................................. 47
proeqti .................................................................................................. 48
Tavi 4. zRapari da sinamdvile .........................................................................49
ori Zma (afxazuri zRapari) ............................................................... 50
Wkviani manqana ..................................................................................... 52
aladini (aRmosavluri zRapari) ....................................................... 54
qalTamze (qarTuli xalxuri zRapari) ........................................... 56
televizori, kompiuteri ................................................................. 64
80000 kilometri wyalqveS (J. verni) ............................................ 65
proeqti .................................................................................................. 68
Tavi 5. Zveli ambebi ................................................................................................69
kopala (miTi) ......................................................................................... 70
barbale (miTi) ........................................................................................ 72
54
aqilevsi (miTi) ....................................................................................... 73
daviT xizambarelis ambavi (n. SataiZe) ........................................ 75
erekle mefe da ingilo qali (i. gogebaSvili) ............................ 78
* * * (a. kalandaZe) ................................................................................. 80
proeqti .................................................................................................. 82
Tavi 6. borotsa sZlia keTilman ....................................................................83
xanZari tyeSi (aRmosavluri ambavi) ............................................... 84
* * * (xalxuri) ....................................................................................... 85
gabzaruli qoTani (igavi) ................................................................... 86
SuSis biWi (j. rodari) ........................................................................ 88
Seni iyos! (e. axvlediani) ................................................................... 90
moxerxebuli arabi (s.-s. orbeliani) ............................................ 92
qvisgan gakeTebuli wvniani (evropuli igavi) ............................. 93
igavi mTesvelze (saxarebiseuli igavi) ........................................... 95
netav... (xalxuri) .................................................................................. 95
proeqti .................................................................................................. 96
76
pirobiTi niSnebi
davaleba
saxelmZRvaneloSi Sen Segxvdeba pirobiTi niSnebi. daakvirdi, isini gagiadvilebs muSaobas.
SekiTxva
sainformacio
imsjele
vimuSaoT erTad Seqmeni
76
Tavi 1 Cveni ezos ambebi
rogor cxovroben Seni
Tanatolebi soflad da qalaqad?
gaixsene da isaubre:
• ras gviambobdi Sens megobrebze;
• Tu ginaxavs, ras saqmianoben soflad;
• ras saqmianobdi zafxulis dReebSi.
rogor cxovroben Seni ?
Temis bolos ki TanaklaselebTan erTad gaiwafebi dRiuris weraSi,
Seqmni ilustraciebs, kolaJs da moawyob gamofenas zafxulis
saukeTeso STabeWdilebebis Sesaxeb.
98
biWi malxazirevaz inaniSvili
bevri kargi biWi minaxavs, vici, rom qveyanaze kidev ufro kargi bi-Webi iqnebian, magram, me rom mkiTxoT, Cems megobar malxazze ukeTesi biWi arsad ar meguleba. erTi ubralo biWia. gamxdari, gamxdari, qera Tma orad TavisTavad eyofa. iseTi Tvalebi aqvs _ yovelTvis aRtace-buli ggonia, TiTqos es-es aris saidanRac Camofrinda, pirvelad xedavs am lamaz qveynierebas da kargi da kargi STabeWdilebebiT savse, sityvis Tqmas veRar axerxebso. is rom gakveTilis moyolas daiwyebs _ ggonia, guli unda amoatanos Tanao. yovel sityvas raRac siZlieriT warmoTq-vams, xmamaRla ki ara, raRac Taviseburi siZlieriT; TiTqos imasac geu-bnebodes _ es aseTi kargia, aseTi aucilebelia amis codna da rogor ar unda vicodeTo.
Cvens sofels xevi auSnoebs. is arc xevia. odesRac wyals udenia, mere damSrala. axla gazafxulze Tu Camoirbenen niaRvrebi, gamoitanen dalaqebi naparss da dayrian, dasWirdeba nagvis ezodan gatana vinmes da miadgeba isev xevs...
malxazs es aqvs cudi. moirbens CemTan, CamWidebs xels da mimarbe-ninebs _ wamo, ra gaCvenoo. gamiyvans, vTqvaT, venaxebis boloze da gzis piras amoTxril wyaros maCvenebs.
_ es me amovTxare, Senc icode, rom sxvam ar daiCemos. xom kargia? gamoivlian mindvridan momavali daRlili mSromelebi, guls gaigrile-
98
ben, isiamovneben, ikiTxaven _ vin gaakeTa da daerqmeva malxazis wyaro.erTi sityviT, arafris gakeTeba ar surs, Tuki saxels ar SesZens.xevSi nagvis damyrelebs araerTxel veCxube.malxazsac veubnebi, ar varga ase, yvelafers rom Sens saxels arqmev-
meTqi.xevSi nagavs isev yrian. malxazi Tavisas ar iSlis.amaswinaT gaxarebulma moirbina CemTan. CamWida xeli da wamiyva-
na. mivdev, xmisamouReblad CavediT xevSi, mgonia, axladdayril nagavs maCvenebs da saCxubrad amRerRavs. magram ara, xevis pirze akaciebi Caur-gavs. gana erTi da ori? ocamde.
_ xom kargia? _ aRtacebiT Semomyurebs TvalebSi. _ akacia iseTi xea, ueWvelad ixarebs. sul ramdenime weliwadSi daizrdebian kidec, gaSlian totebs, gaiCenen Crdilebs. Seefarebian sicxiT Sewuxebuli gamvlelebi, ikiTxaven, vin darga ase koxtad, mwkrivSi, etyvian Cems saxels da daer-qmeva malxazis akaciebi.
xom ar aris cudi? rogor unda vuTxra, cudia-meTqi! mainc raRaca mwyvets guls.
sul ramdenime saaTSi oTxi biWi Caatara CemsaviT, aCvena is akaciebi, auxsna _ amitom da amitom davrgeo. Tanac daanamusa: icodeT da mere ar gadaTqvaT, rom Cemi dargulia da ara sxvisi.
gaiara erTma dRem, meorem da... mesame dilas daRvremili modis. ra iyo-meTqi, vekiTxebi.
is miwyebs mtkicebas, rom qveyana boroti adamianebiT aris savse, rom maT, am borot adamianebs, sxvisi saxeli yovelTvis SurT; daungries wya-ro, wyalSi Caagdes xidi, romelic man gado arxze, moukles TeTri mtredi da axla is akaciebic dauglijes, xevSi rom dargo am ramdenime dRis win.
xom ar aris kargi ambavi? rogor unda vuTxra, kargad uqniaT-meTqi?movkide xeli, waviyvane dudaanT Toneze, sadac mTeli ubnis biWebi iyr-
ian xolme Tavs da gamovacxade:_ xval me da malxazi xevis pirze akaciebs vrgavT. vin wamova CvenTan
erTad?Tqven ggoniaT metis Tqma undaT?!_ me, me, me... _ gaisma yoveli mxridan._ maSin dilaze dagiZaxebT da barebi wamoiReT!diliT mTeli ubnis biWebi wavediT. dagvinaxes sxva ubnelebmac da, Txa
Txaze naklebi mgelma SeWamoso, Tqvenze mets Cven davrgavTo, gamoifinen barebiT. oci ki ara, orasamde Ziri CavrgeT. wyalic davusxiT, kidevac davasxamT. akacia iseTi xea, ueWvelad ixarebs. daglejiT, vin daglejs _ mTelma soflis biWebma davrgeT. ukve kokrebic gamoitana; sul male es kokrebi ylortebad iqceva, Semdeg mZlavr totebad aiSleba caSi. gamoiv-
1110
lian ucxo mgzavrebi, Seisveneben imaT CrdilSi, Tvals mimoavleben aqau-robas, gaaocebT es mSvenieri xeivani da isinic ityvian: bevri kargi sofeli gvinaxavs, viciT, rom qveyanaze kidev ufro kargi soflebi iqneba, magram am sofelze ukeTesi sofeli mainc arsad ar gvegulebao.
gaicnoben malxazs, moismenen mis saubars, gaigeben, ras laparakoben sxvebi masze da, marto me ki ara, isinic ityvian: bevri kargi biWi gvinaxavs, viciT, rom qveyanaze kidev ufro kargi biWebi iqnebian, magram malxazze ukeTesi biWi mainc arsad ar gvegulebao.
1. rogor axasiaTebs mTxrobeli malxazs?
2. misi romeli Tviseba ar moswons avtors?
3. Seni azriT, ras niSnavs saxelis SeZena? rogor esmis es malxazs?
4. rogor fiqrob, ratom moeqcnen malxazs ase daundoblad?
5. rogor aCvenebs avtori malxazs, Tu ra aris WeSmaritad keTili saqme?
6. moTxrobis mixedviT, vin unda ilaparakos adamianis gakeTebul karg saqmeze?
yuradRebiT waikiTxe ilia WavWavaZis leqsi. `kacad maSin xar saqebi,
Tu es wesi wesad darge:yovel dResa Sens Tavs hkiTxe,aba, me dRes vis ra varge.~
dafiqrdi, ra aqvs saerTo rezo inaniSvilis moTxrobasTan da Seni mosazreba gadmoeci werilobiT.
1110
Tbili SoTebinino bezaraSvili
salome bebias Tone TiTqmis Sua ezoSi edga. msxvili Txilis wneliT iyo Semownuli da zed ficrebi exura. ficrebs ki ramdenime aguri edo, rom qars ar gadmoeyara.
roca salome bebia puris gamocxobas daapirebda, saxlSi erTi ambavi iyo. vin Tones ficrebs xdida da RobesTan awyobda, vin wyalze garboda didi doqiT. TviTon salome bebia am dros maranSi iyo da Tavisi mzemokidebuli xelebiT veeba varclSi Ronivrad zelda ZarRvian coms, Tan butbutebda: `dailocos, dailocos, ra comiao~. iqve patara gogo idga da xan varclis kedlebze miwebebul coms fxekda, xan varclis Tavze gafantul fqvils agrovebda.
_ Sen ki genacvale, ra kargad mSveli, erTi koxta kveri unda dagikra, _ etyoda bebia. mere coms fqvils moafrqvevda, xelebiT datkepnida da oTxad mokecil Zvel sufTa sufras gadaafarebda.
cota xnis Semdeg salome bebia coms pataraze axdida gadasafarebels, oTx grZel TiTs daaWerda nela, frTxilad, Seamowmebda, gafuvda Tu arao, da rZalsa da Svils etyoda: `gavaxuroT Tone, gavaxuroT, Torem comi dagvimJavdeba da sul Sig Cagvicvivdebao~. isinic maSinve Cayridnen ToneSi daWril fiCxs da cecxls waukidebdnen.
cecxli rom Caneldeboda, sami-oTxi kaci cimcim gamoitanda comiT savse varcls, erT mxares Tonis pirze Camodebdnen, meores _ iqve amarTul kunZze. mere ToneSi RudRuda nakverCxlebs saCxrekiT aakokolavebdnen, zemodan nacars moayridnen da tylaS... amoqnil gundas Semoawnavda gavarvarebul Tones salome bebia. amas meores miayolebda, meores _ mesames da ase Caamwkrivebda Ziramde grZel-grZel SoTebs.
male SoTebs wverebi SeuwiTldeboda, nakvercxlebSi Cavardnil kut pursac napirebi Semoewveboda da haeri ivseboda Tbili puris gemrieli surneliT.
salome bebia ramdenime lamaz purs amoiRebda Tonidan, xaxalaze daaw-yobda da cota rom Seneldeboda, TonesTan mofusfuse patara gogonas etyoda:
_ genacvalos Cemi Tavi, erTi Tedo papas wauRe, erTic _ eva bebos, rZali Camosvlia qalaqidan, Tbili puri eameba.
_ rad undaT, bebo, puri uZevT, guSin Tu guSinwin ar gamoacxves!_ gana ara aqvT, Svilo, magram Tbili puri vis ar moundeba...aba, raRas izamda, gadaiwyobda Tbil SoTebs mklavebze da miarbeninebda.
erTs Tedo papas miutanda, miirTviT, salome bebiam gamogigzavnaTo, meores _ eva bebos da isev Tonisken gamorboda.
1312
roca puris amoyras morCebodnen, TonesTan gogo-biWebi moxrovdebodnen xolme. Tonis kedlebze frCxilebiT fafxaWelebs aZrobdnen da gemrielad axramunebdnen.
salome bebia yvelas moutexda Tbil purs, xandaxan saTiTao kversac gamoucxobda, magram isini mainc aZrobdnen frCxilebiT fafxaWelebs.
varcli _ comis mosazeli xis WurWelikveri _ patara brtyeli, mrgvali purikuti _ ToneSi Cavardnili da nacarSi gamomcxvari purixaxala _ dawnuli langari (wnelis) xoragisa da xileulisaTvisfafxaWelebs _ ToneSi gamomcxvari Txeli xmeli puri
Seni sityvebiT gadmoeci da Cawere rveulSi puris cxobis epizodi.
1. rogor emzadebodnen salome bebias ojaxSi purisgamosacxobad?
2. rogor exmareboda bebias patara SviliSvili?
3. sad atanda bebia axalgamomcxvar purebs Tavis SviliSvils?
4. rogor uxsnida igi gogonas Tavis saqciels?
5. ratom iyo puris gamocxoba gansakuTrebiT sasiamovno bavSvebi-sTvis? rogor mTavrdeboda maTTvis is dRe?
6. qarTuli andaza gvaswavlis: `iremma irems balaxi gauwoda, gana Tu gakliao~. moTxrobis romeli epizodi exmianeba am andazas?
1312
mercxlis budegiorgi SatberaSvili
I Tavi
gabrielma xan xmas auwia, xan xeli xels Semohkra, xan TiTiT daemuqra aJivJivebul SviliSvilebs. bolos meti rom veraferi moaxerxa, gabra-zebulma magidis kuTxes gaSlili xeli mTeli ZaliT dahkra da fexze wamodga.
qeranawnavebianma patara mziam Tavi wyeniT CaRuna da aslukunda. mzi-as gverdiT mjdari nikoc SemkrTali Sehyurebda papas. sul patara, mu-dam motitine vanoc gatrunuli iyo. cnobismoyvareobiT aTvalierebda yvelas.
_ ra dagemarTaT? iseTi aliaqoTi atexes, TiTqos qveyana iqceodes. mercxlis budea, sasaxle xom ar aris, daingreva da daingres! _ wamoiZaxa gabrielma da oTaxSi gajavrebiT gaiar-gamoiara.
amis Tqma da wuTiT ganabuli bavSvebis axmaureba erTi iyo. mzia ufro metad aslukunda, nikom raRac wamoiZaxa, fexze wamoxta da didedasTan miirbina, patara vanom saSineli Wyivili atexa. didebi patarebs aSoS-minebdnen, tuqsavdnen, uyvavebdnen. patarebi mainc ar iSlidnen, ar wyn-ardebodnen, Tavisas moiTxovdnen.
_ Cai gacivda! _ mkacrad gamoacxada dideda katom._ ar minda, ar minda!.. budes nu CamoSliT, ar minda! _ jiutad imeo-
rebda mzia, Cais finjans ganze swevda da Tvalebidan cremli RapaRupiT Camosdioda.
fanjarasTan gaCerebuli gabrieli uceb Semobrunda, mziasTan mivida, Tavze xeli gadausva, dauyvava da tkbili xmiT uTxra:
_ maS, ra vqnaT, Svilo, mercxlis budis gamo saxlis SekeTebas Tavs xom ver davanebebT? ha, rogor moviqceT, vicxovroT am erT patara oTaxSi?..
mzia TavCaRunuli usmenda da Tavis dRiurze fiqrobda. am dRiurSi is sofelSi Camosvlis pirveli dRidanve iwerda mercxlebis yoveldRiur Tavgadasavals. akvirdeboda, gulmodgined uTvalTvalebda, rogor isx-dnen mercxlebi axlad dadebul kvercxebze, rogor gamoCekes bartyebi, rogor faqizad uvlidnen, Tavs evlebodnen, ufrTxildebodnen da iqve ganabul gogonas siyvaruliT CamoJRurtulebdnen.
axla ki...raRa unda Caweros dRiurSi? rogor daamTavros? rogor Caweros
dRiurSi, rom mis ojaxSi mercxlis bude Seubraleblad daangries da bartyebi... ara! ara, es arc moxdeba da arc Cawers amas dRiurSi.
_ mercxlebs bartyebi hyavT... iseTi patara, patara bartyebi, rom ..
1514
male daafrenen, nu CamovuSliT budes.mzias xma Cauwyda, vedrebiT Sexeda moxucs da Tvalebi isev cremliT
aevso._ erihaa! _ wamoiZaxa gabrielma, _ bartyebis dafrenas mercxlebi erT-
or kviras mainc moundebian. aba, es rogor iqneba! oTaxSi siCume Camovarda._ momismineT, _ uceb sixaruliT wamoiyvira nikom da fexze wamoxta,
_ winadadeba Semomaqvs, radgan dangreva da sxvagan axali saxlis aSeneba SeuZlebelia, Cveni mercxlebis bude gadavitanoT aivanze!
_ agaSenaT RmerTma, male morCiT da gaaTaveT! _ SvebiT amoisunTqa gabrielma.
_ aivanze marTlac kargi iqneba, aivnis Weri ukve SekeTebulia, aba saqmes SevudgeT! _ Caeria saubarSi aqamdis gaCumebuli nikos, mzias da vanos mama. isic fexze wamodga.
yvelam meore oTaxs miaSura, budis qveS dadgmul gasaSlel kibeze erTi mxridan sose avida, meore mxridan _ niko. budis piri mis mxares
1514
iyo. nikom frTxilad Caixeda budeSi. xmaurze oTxma odnav SeRinRlulma bartyma erTad aswia yviTeli didi Tavi, piri farTod daaRo da mxiaru-lad aJivJivda. nikom jibidan dana amoiRo. gaSala da frTxilad daiwyo budis moSoreba.
_ vaime, bartyebi ar Camocvivdnen! _ iZaxda Sewuxebuli mzia da Tvals ar aSorebda maT saqmianobas. sosem nabdis qudi moixada da qvemodan SeuSvira budes. uceb oTaxSi mercxlebis mTeli gundi SemoiWra. fr-Tosnebi budesTan axlos misvlas ver bedavdnen, oTaxSi dasrialebdnen. frTebis farfatiT aTvalierebdnen nabudars. uceb saocari JRurtu-liT, TiTqos Tavis ubedurebas mixvdnen, budes moSordnen da erTbaSad isev gareT gafrindnen.
`gafrindnen.. vaiTu samudamod gafrindnen da aRarc movidnen. vaiTu miatovon budec, bartyebic, mere?~ _ fiqrobda Sewuxebuli mzia da bali-Sis SuagulSi rbilad mokalaTebul bartyebs sibraluliT uTvalTva-lebda.
magram gana ase advilad daTmobdnen mercxlebi TavianT budes?! so-sem aivnis boZs kanafiT frTxilad miakra bude. kibeze Semdgarma nikom saTiTaod Casxa bartyebi. mercxlebi isev Semofrindnen ezoSi. jer Sori-axlos daqrodnen, mere boZebs Sua gaWimul Tokze Camosxdnen.
_ aqa, aqa, mercxalo, mercxalo! _ SesZaxoda mzia da budisken uTiTeb-da. mercxlebi budesTan misvlas ver bedavdnen, eWviT gascqerodnen, gaq-vavebulni isxdnen.
uceb isev SurduliviT moswyda erTi maTgani adgils da Tvals moe-fara, danarCenebmac mas mihbaZes.
1. ras aRwers avtori nawarmoebis dasawyisSi?
2. rogor ganwyobaze arian bavSvebi?
3. ratom aris miuRebeli patarebisTvis ufrosebis gadawyvetileba?
4. rogor gadaWra problema nikom?
5. ra xerxiT SeZles budis gadarCena ufrosebma?
dawere, ra safiqrali gauCnda ojaxs budis gadmotanis Sem-deg.
1716
II Tavi
gavida erTi saaTi, ori... sose CaquCs arakunebda, ezoSi xerxis xma is-moda. yvelani Cumad isxdnen da mercxlebis gamoCenas mouTmenlad elod-nen... budeSi damSeuli bartyebi minabuliyvnen, mercxlebi ki ar Candnen.
dadga sadilobis dro. yvelani didi magidis irgvliv Camosxdnen. xmas aravin iRebda. yvela mitovebul budeSi msxdar damSeul bartyebze fiqrobda.
_ mercxali Zalian mosiyvarule frinveli megona, _ daarRvia siCume dideda katom da papa gabriels gaxeda. _ bartyebis ase mitoveba SeiZle-ba?
_ ara, dideda... me mgoni, es yvelaferi Cvens mercxlebs moufiqre-blobiT emarTebaT, ver mimxvdaran, ra moxda. ver mimxvdaran, rom budes adgili SevucvaleT! _ sityva CamoarTva nikom.
_ ara, ara! _ wamoiZaxa mziam wyeniT, _ Cveni mercxlebi arc Seubrale-blebi arian da arc ugunurni... aba, Cven dagvingrion saxli, aba, Cven agvawiokon, gana ar SegveSindeba?.. me mgoni, mercxlebi dafrTxnen...
aqamde gaCumebulma papa gabrielma mzias gauRima, Tavi dauqnia da mS-vidad Tqva:
_ me mgonia, yvelaze axlos simarTlesTan mzias naTqvamia... mercxlebi marTlac SeSindnen, sifrTxilis gamo budes ar ekarebian. ai, naxavT, Tu ar daubrundnen budes!
_ manamde xom bartyebi SimSiliT daixocebian! _ wamoiZaxa mziam.
1716
am sityvebma yvela daafiqra, sadilic gaugemurda... sufraze isev si-Cume Camovarda.
sadilis Semdeg nikom mzia calke gaixmo da saidumlod CasCurCula: _ siminds rom vToxnidi, auarebeli WiaRua vnaxe... da gadavwyvite..._ ho, mivxvdi, mivxvdi, ra kargia! _ wamoiZaxa sixaruliT mziam._ Cumad, jer nuravis etyvi, es Cveni aRmoCena iyos! _ gaafrTxila
nikom. _ Tu am erT-or saaTSi mercxlebi ar mofrindnen..._ kargi, ase moviqceT... magram vaiTu Cveni WiaRua ar Wamon, mere?.._ vnaxoT... cda bedis monaxevrea!ori saaTic gavida, samic da mercxlebi mainc arsad Candnen. niko da
mzia cas Sescqerodnen.`... ivlisi, 1953 w. saRamo. 20:30 sT.ise daRamda, rom mercxlebi mainc ar mofrindnen. nuTu marTla mSob-
liuri grZnoba ar gaaCniaT, rogorc dilas dideda katom Tqva. ara, ara, me mjera.. sacodavi bartyebi ise dasustdnen, rom Tavs veRar swevdnen maRla. ra Wkviani Zamiko myavs, ra kargad moifiqra: ezoSi auarebeli Wia-Rua movagroveT da bartyebs mivutaneT, rom mogesminaT, Segebralebo-daT, iseTi JRurtuli da Wyipini atexes. kargad gaZRnen da daiZines... es rom ar mogvefiqrebina, vin icis, gauZlebdnen Tu ara mTeli dRe-Ramis SimSils. Tu mercxlebi ar mofrindebian...
papa gabrieli igvianebs. vici, isic wuxs. magram sada scalia Cve-ni bartyebisaTvis, saqme aqvs... netav mercxlebi xval diliT mainc mo-frindebodnen.~
mziam Tvali gaaxila, iqve meore taxtze mwolare nikos xeli frTxi-lad gahkra da gamoaRviZa. oriveni Cumad wamodgnen da oTaxidan fexakre-fiT gavidnen aivanze. mze jer ar amosuliyo. bavSvebi ezoSi Cavidnen da WiaRuas mogrovebas Seudgnen, Tan mainc mouTmenlad moelodnen mercx-lebis gamoCenas.
is-is iyo mze amoiwvera gaRma qedebze da misma pirvelma sxivebma aivanze SeiTamaSes, rom sanatreli JRurtulic gaisma. mercxlebi aivanze Sefrindnen da maSinve budes miaSures. mziam da nikom sixarulis yiJina dasces. gabrieli da dideda kato aivanze gamocvivdnen da isinic gax-arebulni gascqerodnen mercxlis budes, romelsac xan erTi mercxali miaSurebda da bartyebs Tavs evleboda, xan meore.
`rom icodeT, rogor galamazda Cveni saxli, _ werda mzia Tavis dRi-urSi, _ mixaria, rom axali sufTa saxli gvaqvs. mixaria, rom budec uvne-beli gadarCa da mercxlebic bednierebi arian. axla isini frenas aswav-lian bartyebs. Tu ar ginaxavT, unda usaTuod naxoT, rogor aswavlis mercxali Tavis bartyebs frenas. guSinwin deda mercxali mofrinda bud-esTan, budis pirdapir frTebis farfatiT haerSi gaCerda da WiaRuaTi gamotenili niskarti axlos miutana yvelaze Tamam bartys. bartyi budi-
1918
dan amoforTxda, mis napiras Camojda da frTebis qanaobiT da JRurtu-liT sTxovda dedas sakvebs. mercxali axlos, sul axlos miutanda nis-karts budidan gadmoxril bartys da aivanze gaiqrolebda. uceb bartyma Tavi veRar Seimagra, budes moswyda, SeifarTxala da... isic gafrinda, dedas daedevna...niko, me da dideda kato xSirad vsxedvarT aivanze da sulganabulni SevcqeriT am sanaxaobas~.
1. risi SiSi aqvT bavSvebsa da ufrosebs?
2. Seni azriT, ratom amaxvilebs avtori yuradRebas droisswrfad gasvlaze?
3. ra sakiTxze msjeloben didebi da patarebi?
4. rogor gaamarTla mziam mercxlebi?
5. ra daxmareba gauwies bavSvebma bartyebs?
6. mzias dRiuris mixedviT, rogor aswavla mercxalma bartyebs frena?
mercxali
sofio TavaZe
mercxali mxolod adamians rodi uyvars. Turme, is patara frinvelebsac Zalian uyvarT, radgan maTac did sikeTes uke-Tebs _ roca qori Cituniebs epareba, yvelaze adre amas mercxali Seityobs, is xom mTeli dRe sxvadasxva mxares dafrinavs. Seityobs Tu ara safrTxis moaxloebas, erTs dasWyivlebs da am WyiviliT frinvelebs uxmobs: `frTxilad, Zmebo, avazaki modis, Tavs uSve-leT!~ isinic droulad monaxaven xolme TavSesafars da gadarCebian. sao-caria, magram TviTon mercxali arsad imaleba, radgan qoris sulac ar eSinia. ise swrafad dafrinavs, bevric rom eca-dos, qori mainc ver daiWers.
dawere, romeli epizodi iyo SenTvis yvelaze STambeWdavi da ratom.
1918
ra male gavida zafxuli nino nakaSiZe
didi wiTeli avtobusi gzis piras gaCerda._ adi, Svilo, _ uTxra salome bebiam levans.biWma gatenili CanTa gamoarTva da avtobusisken wavida. bebiac mihyva.
avtobusis kibeze CanTis atanas Sveloda, Tan gakvirvebiT ambobda:_ gagonila, ra male gavida zafxuli, TiTqos guSin iyo, biWi rom
Camomgvares qalaqidan, mTeli zafxuli aq iqnebao da ai, ukve midis! biWi fanjarasTan dajda da bebias RimiliT gadmoxeda. _ aba, Sen ici, Svilo, mase iyure fanjridan, rom daginaxon. isini iq
dagxvdebian. yvelani momikiTxe, yvelas akoce Cem magivrad! _ misZaxoda ukve mimaval avtobuss salome.
avtobusi roca Tvals miefara, moxuci mxolod maSin gabrunda saxli-saken. midioda nela, TavCaRunuli. ezoSi rom Sevida, leRvis qveS kunZze Camojda, miixed-moixeda. mTeli ezo-yure TiTqos dacarielebuliyo. xeebidan Camocvenili farfata foTlebis CqamiRa ismoda.
zis moxuci leRvis qveS danaRvlianebuli, aqeT-iqiT iyureba da yvelaferi, rasac Tvals mohkravs, im patara gaknaWul SviliSvils ag-
2120
onebs. uyurebs moxuci, uyurebs da fiqrobs: `mainc ra male gavida zaf-xuli?! elda iyo, sizmari Tu molandeba, ver movisurvile biWi. aba, ra aris, roca leRvi da yurZeni iweva, swored maSin midian balRebi skola-Si. adreula yurZnis kiwebi ki amovutane ymawvils venaxidan, magram is ra iyo. bebia moukvdes, ise wavida, erTi kargad moweuli yurZnis mtevani ver mowyvita Tavisi xeliT! netav rogor imgzavra? me mgoni, axla ukve Casulic iqneba.~
magram biWi jer ar iyo Casuli, isev did wiTel avtobusSi ijda, SuSi-dan gzis pirebs gahyurebda da CafiqrebiT ambobda:
_ bebias Tqmisa ar iyos, marTlac, ra male gavida zafxuli!..
1. ra ukvirda salome bebias?
2. vis agonebda ezo bebias SviliSvilis wasvlis Semdeg?
3. ratom uwodebs bebia `eldas, sizmars Tu molandebas~ SviliSvilis stumrobas?
4. ratom wuxs bebia, rom skola seqtemberSi iwyeba?
5. raSi eTanxmeba biWi bebias?
Cqami _ xmaurikiwi _ yurZnis mtevnis patara Sto marcvlebianad
teqstis mixedviT dawere: ra menatreba zafxulidan.
Seqmeni zafxulis mogonebebis kolaJi. Seni mogonebebi gau-ziare Tanaklaselebs.
• Camowere sasia-movno da mxiaruli mogonebebi cal-calke furclebze.
• SegiZlia naweri CarCoSi Casva an ferad furclebze daakra.
• ar dagaviwydes naweris daTariReba.
• SegiZlia daurTo foto.
2120
* * * medea kaxiZe
moqarguli noxi,yvavilebis farCa,cas mikruli qoxigulnakluli damrCa.gulgaxsnili mTebiwvimiT gaiofla,isev gestumrebiT,ar dagtovebT oblad.gza Carecxa wvimam,SenTan mosvlas vCqarob,nu Camideq wina,gza mitie, qaro!
dawere Txzuleba: oblad darCenili saxlis naambobi (ras ganicdis saxli, ra enatreba, vis elis).
1. leqsis mixedviT, ra darCa gulnakluli?
2. ratom aris garemo sevdiani?
3. ras hpirdeba poeti mSobliur keras?
4. ratom uwodebs avtori obols mitovebul sofels?
5. romeli taepi miuTiTebs, rom avtors sofelSi dabrunebis didi survili aqvs?
farCa _ Zvirfasi abreSumis qsoviligulnakluli _ guldawyvetiligza mitie _ aq: gza gamiTavisufle
2222
1. miuxedavad imisa, rom dRiurebs sajarod ar kiTxuloben, amjerad, moawyveT `wreSi kiTxva~.
2. aRwere da gaacocxle zafxulis erTi dRe Tana-tolebTan erTad. aRniSne TariRi, ambavi gadmoe-ci axlandel droSi, naweri SegiZlia gaaformo martivi ilustraciiT.
3. nawerebi akinZeT da SeqmeniT klasis mogonebebis dRiuri~.
dRiuri SeiZleba sando megobrad geqces. igi sakuTari Tavis danaxvaSi gvexmareba. mTavaria, gulwrfeli iyo da ubralo sityvebiT gadmosce is, rasac im wuTSi
fiqrob. dawere imdeni, ramdenic ginda. Senzea damokidebuli, xSirad dawer Tu iSviaTad.
zafxulis erTi dRe
Tavi 2. didi mogzaurebi
ra SeiZleba gadaxdes
Tavs mogzaurs?
ra SeiZleba gadaxdes ?
Temis bolos ki TanaklaselebTan erTad dagegmav da imogzaureb
skolis teritoriaze warmosaxviTi ganZis sapovnelad.
gaixsene da isaubre:
• sadme Tu gimogzauria;
• ra Tvisebebi sWirdeba mogzaurs;
• zRapris romel gmirTan erTad imogzaurebdi.