qartuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

22
nugzar muzaSvili, nikoloz CubiniZe, nino SaraSeniZe qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni saxelmZRvanelo grifirebulia ganaTlebis xarisxis ganviTarebis erovnuli centris mier (brZ. #375, 18. 05. 2012 weli)

Upload: lamque

Post on 04-Feb-2017

309 views

Category:

Documents


12 download

TRANSCRIPT

Page 1: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

nugzar muzaSvili, nikoloz CubiniZe, nino SaraSeniZe

qarTuli ena da literatura 10

maswavleblis wigni

saxelmZRvanelo grifirebulia ganaTlebis xarisxis

ganviTarebis erovnuli centris mier

(brZ. #375, 18. 05. 2012 weli)

Page 2: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

nugzar muzaSvili, nikoloz CubiniZe, nino SaraSeniZe

qarTuli ena da literatura 10

maswavleblis wigni

redaqtorebi solomon nozaZe, lali baqraZe

© gamomcemloba `diogene~, 2012

yvela ufleba daculia.

Nugzar Muzashvili, Nikoloz Chubinidze, Nino Sharashenidze

georgiaN laNguage & literature 10

Teachers book

Editors Solomon Nozadze, Lali Bakradze © Diogene Publishers, 2012

All rights reserved.

ISBN 978-9941-11-315-4

gamomcemloba `diogene~, Tbilisi, afaqiZis q. 9, tel.: 221 33 21

www.diogene.ge

Page 3: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

sarCevi

koncefcia ................................................................................................................................... 5

qarTuli ena da literatura standarti ................................................................................ 7

sagakveTilo miznebisa da Sinaarsis ruka .............................................................................. 14

sagakveTilo scenaris nimuSebi da saswavlo masalis wardgenis fazebi ............................ 15

Sefaseba qarTul enasa da literaturaSi ............................................................................. 20

Page 4: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni
Page 5: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

5

koncefcia

cnobili WeSmaritebaa, rom literatura, rogorc Semoqmedebis sfero, yvelaze srulad aireklavs im problemebs, romlebic adamianis arsebobasa da moRvaweobas ukavSirdeba da dasabamidan awuxebs kacobriobas. amitom rogori pedagogikuri meTodic ar unda gamovi-yenoT, literaturis Seswavla yovelTvis xels Seuwyobs moswavlis sulier da inteleq-tualur ganviTarebas.

koncefcia, romelic qarTuli enisa da literaturis X klasis saxelmZRvanelos daedo safuZvlad, damatebiT kidev erT mizans isaxavs _ maradiul faseulobebTan ziarebis pa-ralelurad, moswavleebma Tvali unda miadevnon da gaiazron mSobliuri literaturis ganviTarebis Taviseburebebi misi aRmocenebis dRidan dRemde.

sakiTxTan amgvari midgoma, cxadia, TavisTavad badebs garkveul sirTuleebs. aTasx-uTaswlovanma qarTulma literaturam ganviTarebis xangrZlivi da rTuli gza gamoiara, romelsac yovel etapze Tavisi kanonzomierebebi axasiaTebda. am kanonzomierebaTa ad-ekvaturad gaazreba, cxadia, martiv amocanad ver CaiTvleba. Sesabamisad, literaturis qronologiuri principiT Seswavla, faqtobrivad, gulisxmobs mravalsaukunovani qarTuli literaturis istoriis iseTi kursis Seqmnas, romelic am xangrZlivi da rTuli procesis fundamenturi Taviseburebebis moswavleTaTvis gasageb enaze gadmocemas isaxavs miznad.

vfiqrobT, meaTe klasis moswavleebs ukve SeuZliaT movlenebis ufro siRrmiseuli gaazreba.

me-10 klasis saxelmZRvanelo eZRvneba Zvel qarTul mwerlobas da moicavs V-XVIII sau-kuneebSi Seqmnil lite raturul Zeglebs.

wigni dayofilia eqvs Tavad. pirveli Tavi mTlianad mosamzadebeli xasiaTisaa. misi daniSnulebaa moswavleebi mo-

vamzadoT iseTi specifikuri xasiaTis literaturul samyaroSi Sesasvlelad, rogoricaa Sua saukuneebis mwerloba.

meore TavSi moswavleebi Seiswavlian `SuSanikis wamebasa~ da `abo Tbilelis wamebas~;mesame TavSi _ `grigol xanZTelis cxovrebas~;meoTxe Tavi eZRvneba `vefxistyaosans~;mexuTe TavSi moswavleebma unda Seiswavlon `sibrZne sicruisa;meeqvse TavSi _ `daviTiani~.TiToeul Tavs axlavs, ase vTqvaT, enis nawili, romelSiac ganxilulia rogorc Zveli

qarTuli enis Taviseburebebi, ise erovnuli saswavlo gegmis sagnobrivi standartiT gaT-valiswinebuli sakiTxebi.

saxelmZRvaneloSi warmodgenili rubrikebi SeiZleba or nawilad gaiyos. iseTi rub-rikebi, rogorebicaa ̀ saubari~, ̀ avtoris Sesaxeb~, ̀ istoriuli foni~, ̀ qronologia da da-weris TariRi~ da sxva, Cveulebriv, moswavleebs samuSaod eZlevaT nawarmoebis Seswavlis dawyebamde da miznad isaxavs iseTi sakiTxebis ganxilvas da iseTi informaciis warmodge nas, romlebic aucilebelia nawarmoebis Sesaswavlad.

iseTi rubrikebi, rogorebicaa `teqsti da mkiTxveli~, `analitikuri komentari~, `paralelebi~, `interpretacia~ da sxva, rogorc wesi, warmodgenilia nawarmoebis bolos. moswavleebma maTze teqstis wakiTxvis Semdeg unda imuSaon.

gvinda yuradReba gavamaxviloT rubrikaze _ ̀ teqsti da mkiTxveli~. saxelmZRvaneloSi Setanili yvela nawarmoebi dayofilia nawilebad. yovel nawils mosdevs rubrika `teqsti da mkiTxveli~. am rubrikis mizania, Seamowmos, rogor gaigo, rogor gaiazra moswavlem teqstis wakiTxuli monakveTi. vfiqrobT, maswavlebelma gansakuTrebiT unda gaamaxvilos yuradReba am rubrikaze, radgan teqstis Sinaarsisa da sxvadasxva niuansebis adekvaturi

Page 6: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

6

aRqmis gareSe Suasaukuneobrivi mwerlobisaTvis damaxasiaTebeli sxvadasxva msoflmxed-velobrivi Tu stilisturi Taviseburebebis gaazreba SeuZlebeli gaxdeba. pedagogs Seu-Zlia sakuTari Sexedulebisamebr daavalos moswavleebs, romel kiTxvebze unda moamzadon zepiri da romelze _ werilobiTi pasuxebi.

danarCeni davalebebi moswavleebma unda Seasrulon mxolod teqstis Sinaarsis kargad aTvisebis Semdeg.

odnav gansxvavebuli meTodia gamoyenebuli `vefxistyaosnis~ Seswavlis procesSi. imis gamo, rom moswavleebs vTavazobT poemis sruli teqstis Seswavlas, misi didi moculobis gamo saxelmZRvaneloSi poemis Setana TavisTavad gamoiricxa. moswavleebma unda isargeb-lon nodar naTaZiseuli saskolo gamocemiT. saxelmZRvaneloSi mxolod davalebebia war-modgenili. miTiTebuli ramdenime Tavis wakiTxvis Semdeg moswavleebma amjeradac unda upasuxon ̀ teqsti da mkiTxvelis~ rubrikiT gaerTianebul, kvlav ZiriTadad Sinaarsobrivi xasiaTis kiTxvebs. magram axla teqstis momdevno nawilis wakiTxvamde aqve unda Sesruldes sxva davalebebic.

specialurad gvinda SevCerdeT rubrikaze `saubari~. gamomdinare rubrikis saxelwo-debis Tavisufali xasiaTidan, SeiZleba moswavleebma saWirod ar CaTvalon masze jerovani yuradRebis gamaxvileba, magram es araswori midgoma iqneba. am rubrikiT bevri iseTi in-formaciaa SemoTavazebuli, romelTa gauTvaliswinebloba Zalze gaaZnelebs, zogjer ki saerTod SeuZlebels gaxdis masalis sworad aTvisebasa da gaazrebas.

saxelmZRvaneloSi uxvadaa warmodgenili Cveni cnobili mecnierebisa da mwerlebis mo-sazrebebi Zvel qarTvel mwerlebsa da maT nawarmoebebze. rasakvirvelia, SerCeulia iseTi mosazrebebi, romelTa aRqma da gaanalizeba moswavleebs ar gauWirdebaT. axalgazrdebi aseve unda SeeCvion gansxvavebul mosazrebaTa urTierTSejerebasa da sakuTari daskvnebis gamotanas. gvinda SevniSnoT, rom aseT SemTxvevebSi mniSvnelovania ara imdenad gamo tanili daskvnebis marTebulobis xarisxi (Tumca, cxadia, arc esaa umniSvnelo wvrilmani), ramde-nadac wyaroebze muSaobis Cvevisa da damoukidebeli azrovnebis unaris ganviTareba.

saerTod, davalebebisa da savarjiSoebis korpusi isea gaazrebuli, rom moswavleebma maqsimalurad damoukideblad iazrovnon da imuSaon. Cveni amgvari mcdelobis gamo, SeiZleba moswavleebs zogierTi davaleba, erTi SexedviT, gaumarTleblad mozrdilic ki moeCvenoT, magram aseT SemTxvevebSi maswavlebelma unda axsnas, rom davalebis pirobis moculobis zrdas ganapirobebs Cveni mcdeloba, SeZlebisdagvarad gavamartivoT da moswavleebisaTvis dasaZlev kondiciamde daviyvanoT davalebaSi dasmuli problema.

saxelmZRvaneloSi jerovani yuradReba eTmoba diskusiebis mowyobas sxvadasxva sakiTxeb-ze; aseve sistematurad xorcieldeba sxvadasxva avtorebsa Tu poziciebs Soris arsebuli paralelebisa Tu winaaRmdegobebis miniSneba; nawarmoebis Seswavlisa da gaanalizebis pro-cesSi moswavle asrulebs gansxvavebuli tipis weriT davalebebs.

saxelmZRvanelo xels Seuwyobs moswavleebSi rogorc damoukidebeli azrovnebis gan-viTarebas, ise erovnul da kulturul TviTidentifikacias, rasac dRes gansakuTrebiT didi mniSvneloba aqvs.

Page 7: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

7

qarTuli ena da literatura standarti

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba

zepirmetyveleba kiTxva wera

qarT. X. 1.moswavles SeuZlia monawileobis miReba saklaso da saskolo diskusiebSi.

qarT. X. 2. kamaTis dros moswa-vles SeuZlia mimarTos Sesa-bamis taqtikas da daicvas sametyvelo qcevis eTikuri normebi.

qarT. X. 3. auditoriis winaSe moxsenebiT gamosvlisas moswavles SeuZlia zepiri komunikaciis efeqtianobis gasaZlierebeli xerxebis gamoyeneba.

qarT. X. 4. moswavles SeuZlia TanaklaselTa zepiri mox-senebebis gaanalizeba da Sefaseba.

qarT. X. 5. moswavles SeuZlia zepiri komunikaciis strate-giebis amocnoba da Sesabami-sad gamoyeneba.

qarT. X. 6. moswavles SeuZlia sxvadasxva saxis teqstebis gaanalizeba maTi organize-bis TvalsazrisiT.

qarT. X. 7. moswavles SeuZlia ganasxvavos teqstSi faqto-brivi, konceptualuri da qveteqsturi informacia.

qarT. X. 8. moswavles SeuZlia sxvadasxva Janris mxatvruli nawarmoebebis, publicistu-ri Txzulebebis wakiTxva da maT mimarT sakuTari damo-kidebulebis gamoxatva.

qarT. X. 9. moswavles SeuZlia sxvadasxva Janris mxatvruli nawarmoebis gaanalizeba.

qarT. X. 10. moswavles SeuZlia kiTxvis miznis Sesabamisi strategiebis gamoyeneba.

qarT. X. 11. moswavles SeuZlia daweros Txzuleba sxvadasxva mizniT da sxvadasxva audito-riisaTvis.

qarT. X. 12. moswavles SeuZlia mxatvruli teqstis Seqmna mocemuli pirobis an modelis mixedviT.

qarT. X. 13. moswavles SeuZlia saswavlo referatis dawera erTi an ramdenime wyaros mixe-dviT.

qarT. X. 14. moswavles SeuZlia teqstis konspeqtis Sedgena Sesabamisi wesebis dacviT.

qarT. X. 15. moswavles SeuZlia daweros gamoxmaureba waki-Txul wignze an mxatvrul nawarmoebze.

qarT. X. 16. moswavles SeuZlia weris strategiebis gamoyeneba naweris organizebisaTvis.

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba:zepirmetyveleba

qarT.X. 1. moswavles SeuZlia monawileobis miReba saklaso da saskolo diskusiebSi.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• diskusiis dros warmoadgens sakuTar an jgufis saerTo pozicias;• mkafiod da gasagebad ayalibebs azrs;• msjelobs argumentirebulad, gamoaqvs adekvaturi daskvna;• iyenebs faqtebs (mag., statistikur monacemebs) da citatebs sxvadasxva wyarodan sakuTari

mosazrebis gasamyareb lad;• saubrisas Semoifargleba konkretuli TemiT da Tavs aridebs zogad sakiTxebze msje-

lobas;• damajereblad icavs sakuTar mosazrebas, magram ar cdilobs diskusiaSi dominanturi

poziciis dakavebas;• saTanado wesisa da etiketis dacviT uZRveba mini-diskusias (im SemTxvevaSi, Tu wamyvania).

qarT. X. 2. kamaTis dros moswavles SeuZlia mimarTos Sesabamis taqtikas da daicvas sametyve lo qcevis eTikuri normebi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• Tezisis wamoyenebisas mimarTavs „Tavdasxmis“ taqtikas (pir dapir mimarTavs adresats;

usvams kiTxvebs oponents);

Page 8: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

8

• oponirebis dros iyenebs „diax, magram...“; „nawilebad dayofis“ da „Sejamebis“ meTodebs (Tavidan TiTqos eTanxmeba mowinaaRmdeges, Semdeg uaryofs mis Teziss: nawil-nawil ganixilavs mowinaaRmdegis argumentacias; ajamebs mowinaaRmdegis pozicias da gadadis mis uaryofaze);

• akontrolebs sakuTar xmas, mimikas da Jestikulacias;• ar aris zedmetad kategoriuli;• ganmuxtavs situacias xumrobiT, iumoriT;• koreqtulia oponentebis mimarT, ismens da konstruqciulad pasuxobs gansxvavebul

azrs.

qarT. X. 3. auditoriis winaSe moxsenebiT gamosvlisas moswavles SeuZlia zepiri komunikaciis efeqtianobis gasaZlierebeli xerxebis gamoyeneba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• amyarebs kontaqts msmenelebTan (iyenebs ritorikul SekiTxvebs, mimarTvas, erToblivi

moqmedebis amsaxvel ganmazogadebel formebs. mag., „Cveni mizania...“, „mivaqcioT yura-dReba...“, „rogorc viciT...“ da sxv.);

• uiolebs auditorias informaciis aRqmas (specialurad gamoyofs informaciis nawilebs; imeorebs; mohyavs magaliTebi; mkveTrad aRniSnavs erTi Temidan meoreze gadasvlas. mag., „upirveles yovlisa...“, „Semdeg...“, „dabolos...“, „moviyvan mxolod erT magaliTs...“, „mi-vaqcioT yuradReba...“, „vimeoreb...“, „axla ganvixiloT...“, „gadavideT momdevno sakiTxze“ da sxv.);

• miipyrobs msmenelis yuradRebas (gamoyofs moxsenebis saintereso nawils specialuri leqsikis, CanarTebis, ritorikuli SekiTxvebis, SeZaxilebis saSualebiT, mag.: „aRmoCn-da, rom es ase ar aris“, „es xom Zalian iolia“, „ra aris aq araCveulebrivi?!“ „evrika!“ da sxv.);

• gamoyofs mTavars, arsebiTs (iyenebs mizez-Sedegobriv konstruqciebs; msmenelisadmi pirdapir mimarTvas, mag., „Sesabamisad...“, „SevajamoT“, „SeiZleba davaskvnaT...“, „miaqcieT yuradReba“ da sxv.);

• gamoxatavs Tavis damokidebulebas informaciis Sinaarsisadmi (Txrobisas iyenebs pirvel pirs, damokidebulebis gamomxatvel CanarTebs. mag., „minda giamboT...“, „Cemi azriT...“, „mTlianad viziareb azrs...“, „aqedan gamomdinare, mimaCnia...“ da sxv.).

qarT.X. 4. moswavles SeuZlia TanaklaselTa zepiri moxsenebebis gaanalizeba da Sefaseba.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• msjelobs imis Sesaxeb, Tu ramdenad efeqturi iyo moxsenebis Sesavali nawili (SeZlo

Tu ara momxsenebelma msmenelebTan kontaqtis damyareba; saubris Temis gamokveTa; moaxerxa Tu vera msmenelis daintereseba da ra xerxebi gamoiyena amisaTvis);

• ganmartavs, ramdenad efeqturad iyo warmodgenili moxsenebis ZiriTadi nawili (iyo Tu ara informacia dayofili azrobriv monakveTebad; damajerebeli iyo Tu ara mom-xseneblis msjeloba, moyvanili magaliTebi, faqtebi, citatebi; iyo Tu ara mkveTrad gamoyofili erTi nawilidan meoreze gadasvla);

• msjelobs imis Sesaxeb, ramdenad efeqturi iyo moxsenebis daskvniTi nawili (ramdenad kargad SeZlo momxsenebelma ganmazogadebeli Tezisebis an moxsenebis ZiriTadi azris Camoyalibeba da ra xerxebi gamoiyena man amisaTvis).

qarT. X. 5. moswavles SeuZlia zepiri komunikaciis strategiebis amocnoba da Sesabamisad gamoyeneba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• amoicnobs auditoriaze zemoqmedebis araverbalur xerxebs (mxedvelobiT kontaqts, xmis

Page 9: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

9

awev-dawevas, saubris tempis Secvlas, Jestikulacias) da Sesabamisad iyenebs maT zepiri gamosvlebis dros msmenelTa interesis gasaRviveblad;

• amoicnobs msmenelis reaqcias da iyenebs sapasuxo strategi ebs, rogorebicaa azris peri-frazireba sicxadisaTvis an mom za debuli teqstidan gadaxveva azris ukeT ganmartebisaTvis;

• amzadebs teqsts da vizualur masalas auditoriis winaSe gamosvlamde, gadis repeticias;• aanalizebs faqtorebs, romlebmac xeli Seuwyo warmatebas an gamoiwviawarumatebloba

zepiri gamosvlis dros da maswavlebelTan erTad saxavs xarvezebis gamosworebis gegmas.

mimarTuleba:kiTxva

qarT. X. 6. moswavles SeuZlia sxvadasxva saxis teqstebis gaanalizeba maTi organizebis Tvalsaz­risiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• aRwers teqstis kompozicias; aRniSnavs, ras warmoadgens teqsti: dasrulebul na-

warmoebs, winadadebas, poetur strofs Tu prozaul fragments; aanalizebs teqstis struqturul elementebs (saTauri, abzaci, strofi, taepi);

• msjelobs nawarmoebis kompoziciur Taviseburebaze; sakvanZo epizodebis (scenebis) urTierTkavSirze; misi struqturuli elementebis (eqspoziciis, prologis, epilogis...) daniSnulebaze;

• aRniSnavs, romel pirSia (I Tu III) Txroba da msjelobs, ra Taviseburebas aniWebs es teqsts;

• miuTiTebs, gvxvdeba Tu ara teqstSi avtoriseuli CanarTebi da maTi saSualebiT amoic-nobs movlenebisadmi avtoriseul damokidebulebas;

• gansazRvravs, ra formiT aris gadmocemuli sxvisi metyveleba (pirdapiri/iribi naTqva-miT) da msjelobs SerCeuli formis efeqturobaze;

• gansazRvravs teqstSi monologis, dialogis, polilogis funqcias;• gansazRvravs metyvelebis sxvadasxva tipis (aRweris, Txrobis, msjelobis) efeqtianobas

sxvadasxva saxis teqstebSi;• axasiaTebs winadadebaTa gadabmis saxeebs (jaWvuri, paraleluri);• gansazRvravs funqciur stils (sasaubros, mwignobruls; samecnieros, oficialur-saqmians,

publicisturs, mxatvruls);• aRniSnavs, teqstis organizebis ra xerxebi (aliteracia, paralelizmi, gradacia, inver-

sia, refreni da sxv.) gamoiyeneba teqstSi da ra mizniT.

qarT.X.7. moswavles SeuZlia ganasxvavos teqstSi faqtobrivi, konceptualuri da qveteqsturi informacia.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• amokrebs teqstidan faqtobriv informacias (anu informacias moqmedebis adgilis,

drois, monawileebis Sesaxeb; saqmis viTarebis, movlenaTa Tanamimdevrobis, personaJTa qcevis Sesaxeb);

• mimarTavs gansxvavebul strategiebs konceptualuri informaciis amosakrebad mxatvrul da aramxatvrul teqstebSi (mxatvrul teqstebSi akvirdeba avtoriseul plans: lirikul gadaxvevebs, movlenaTa da personaJTa avtoriseul Sefasebebs; aramxatvrul teqstebs ganixilavs abzacebis mixedviT, gacxrilavs TiToeul abzacs detalebis, magaliTebisa da avtoriseuli Sefasebebisagan da am gziT ayalibebs Tezisebs teqstis TiToeuli ab-zacidan);

• amoicnobs qveteqstur informacias da aqvs qveteqstebis axsnis sakuTari versia.

Page 10: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

10

qarT.X. 8. moswavles SeuZlia sxvadasxva Janris mxatvruli nawar moebebis, publicisturi Txzulebebis wakiTxva da maT mimarT sakuTari damokidebulebis gamoxatva.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• saubrobs imis Sesaxeb, Tu raze daafiqra mxatvrulma Tu publicisturma Txzulebam;• akritikebs an iziarebs nawarmoebis personaJis an avtoris Sexedulebebs (mohyavs ci-

tatebi teqstidan sakuTari azris naTelsayofad);• msjelobs problemaze, romelic dainaxa TxzulebaSi;• ganmartavs, ratom waikiTxa an ver waikiTxa Txzuleba interesiT/gatacebiT;• saubrobs imis Sesaxeb, ramdenad Seesabameba / ar Seesabameba is, rac TxzulebaSia asa-

xuli, mis pirad cxovrebiseul gamocdilebas an Sexedulebebs.

qarT.X. 9. moswavles SeuZlia sxvadasxva Janris mxatvruli nawarmoebis gaanalizeba.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• gansazRvravs nawarmoebis centralur ideas / problematikas;• ajgufebs personaJebs konfliqtTan mimarTebiT;• TxrobiTi xasiaTis nawarmoebebSi gamoyofs siuJetis ganviTarebis safexurebs (kvanZis

Sekvra, moqmedebis ganviTareba, kulminacia, kvanZis gaxsna);• saubrobs nawarmoebSi peizaJis, interieris funqciaze;• msjelobs avtoris metyvelebis Taviseburebaze, mxatvrul-gamom saxvelobiT xerxebsa

(aluzia, alegoria, gapirovneba, epi Teti, metafora, Sedareba da sxv.) da maTs fun-qciaze nawarmoebSi;

• gansazRvravs avtoris, mTxrobelis, personaJis pozicias an xedvis kuTxes, rac ganapi-robebs nawarmoebSi warmodgenili ambis/konfliqtis/problemis interpretacias;

• Seafasebs lirikul nawarmoebs subieqtur aRqmasa da/an mxatvruli faseulobebis ga-azrebaze dayrdnobiT;

• akavSirebs mxatvrul nawarmoebs istoriul konteqstTan da TanamedroveobasTan (msjelobs imis Sesaxeb, Tu rogor aisaxa istoriuli viTareba, epoqis kulturuli da literaturuli tradiciebi ama Tu im nawarmoebSi).

qarT.X. 10. moswavles SeuZlia kiTxvis miznis Sesabamisi strategiebis gamoyeneba.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• iyenebs kiTxvis sxvadasxva saxes: gacnobiT kiTxvas, SeswavliT kiTxvas, kiTxvas ZiriTadi

informaciis amokrebisaTvis; • iyenebs markirebis sxvadasxva xerxs (miniSnebebs teqstis arSiaze, sakvanZo sityvebis an

saintereso adgilebis xazgasmas, sxvadasxva feris markers da sxv.); • iyenebs sxvadasxva saSualebas (konteqsts, sityvaTa agebulebis codnas, leqsikons)

ucnobi sityvis mniSvnelobis dasadgenad;• adgens leqsikons da ganmartavs ucnobi sityvebis mniSvnelobas;• moniSnavs da amoiwers teqstidan konceptualuri Tu faqtobrivi TvalsazrisiT mni-

Svnelovan citatebs da urTavs komentarebs.

mimarTuleba: wera

qarT. X. 11. moswavles SeuZlia daweros Txzuleba sxvadasxva mizniT da sxvadasxva audito­riisaTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• weris dawyebamde azustebs mizans da auditorias (risTvis wers -TviTgamoxatvis,

mkiTxvelis informirebis, darwmunebis Tu mxatvruli nawarmoebis Seqmnis mizniT; vin

Page 11: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

11

aris misi naweris potenciuri mkiTxveli: maswavlebeli, sxva ufrosebi, Tanatolebi Tu masze umcrosebi);

• irCevs miznisa da auditoriis Sesaferis stils (mag., Tu naweri misi Tanatolebis an masze umcrosebisTvisaa gankuTvnili, irCevs sasaubro tons da mis Sesatyvis leqsikas; sakonferencio TemisaTvis - akademiur stils da sxv.);

• SearCevs da iyenebs wyaroebs miznisa da auditoriis gaTvaliswinebiT;• Savad Sesrulebis Semdeg gadaamuSavebs nawers (gadaxedavs kritikuli TvaliT; amoiRebs,

Caamatebs, gadaaadgilebs monakveTebs imis mixedviT, aris Tu ara saTqmeli logiku-rad dalagebuli, gasagebia Tu ara auditoriisaTvis, aris Tu ara Sesavali da daskvna efeqturi; aris Tu ara kavSiri winadadebebsa da abzacebs, teqstis calkeul nawilebs Soris; miesadageba Tu ara teqsti mizansa da saTaurs).

qarT. X. 12. moswavles SeuZlia mxatvruli teqtis Seqmna mocemuli pirobis an modelis mixedviT.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• wers igavs mocemuli moraluri sentenciis sailustraciod;• mocemuli dasawyisis mixedviT agrZelebs nawarmoebs (moTxrobas, novelas, zRapars,

igavs, leqss, piesas) Janris specifikis gaTvaliswinebiT;• aqvs nawarmoebis dasasrulis sakuTari versia / versiebi;• wers moTxrobas mocemuli winadadebis mixedviT (Sifravs winadadebaSi Cadebul faqtob-

riv da qveteqstur informacias da ayalibebs logikurad gamarTuli teqstis saxiT);• qmnis mxatvrul teqsts mocemuli saTauris, Temis, ideis an fabulis mixedviT;• wers parodias romelime cnobil nawarmoebze;• gadmoaqvs warsul epoqebSi Seqmnili cnobili nawarmoebis fabula Tanamedrove epoqaSi

da Txzavs siuJets axali socialuri da istoriuli konteqstis gaTvaliswinebiT (mag., „Tanamedrove mgzavris werilebi“);

• Txzavs poetur nawarmoebs mocemuli sariTmo sityvebis gamoyenebiT.

qarT. X. 13. moswavles SeuZlia saswavlo referatis dawera erTi an ramdenime wyaros mixedviT.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• irCevs Temas;• moiZiebs da daamuSavebs wyaroebs;• adgens referatis gegmas;• wers referats Sesabamisi standartis dacviT (zustad pasuxobs Temas, miznobrivad

iyenebs wyaroebs, aformebs Sesabamisad);• Tu referati erTi statiis mixedviT iwereba, icavs Sesabamis sqemas: Sesavali (statiis

dasaxeleba, sad da rodis gamoqveynda; cnobebi avtoris Sesaxeb; statiis Tema; avtoris mier arCeuli kvlevis, argumentaciis meTodi); statiaSi gaSuqebuli ZiriTadi sakiTxebis, problemebis, debulebebis CamonaTvali; amaTgan yvelaze mniSvnelovanTa analizi; Sefaseba.

qarT. X. 14. moswavles SeuZlia teqstis konspeqtis Sedgena Sesabamisi wesebis dacviT.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• iwers dasakonspeqtebeli teqstis monacemebs (avtors, saTaurs, gamocemis wels);• dakonspeqtebamde Sinaarsis kargad gasaazreblad yuradRebiT gadaikiTxavs teqsts;• adgens gegmas _ konspeqtis sayrdens;• dakonspeqtebis dros furcelze tovebs vrcel mindvrebs Semdgomi damatebebis, Seni-

Svnebis, ucnobi sityvebisa da terminebis axsna-ganmartebisaTvis;• mimarTavs teqstis parafrazirebas, anu wers sakuTari sityvebiT (rac xels uwyobs

informaciis gaazrebas da, Sesabamisad, damaxsovrebas).

Page 12: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

12

qarT.X. 15. moswavles SeuZlia daweros gamoxmaureba wakiTxul wignze an mxatvrul nawarmoebze.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• gadmoscems wakiTxuliT aRZrul STabeWdilebebs;• warmoadgens problemas, romelic dainaxa nawarmoebSi; akritikebs an iziarebs avtoris

Tvalsazriss;• gamoxatavs personaJTa mimarT sakuTar damokidebulebas;• msjelobs imis Sesaxeb, ra iyo konkretul nawarmoebSi misTvis misaRebi da ra _ miuRe-

beli;• urTavs komentarebs misTvis yvelaze STambeWdav adgilebs;• moixmobs adgilebs teqstidan sakuTari azris dasasabuTeblad.

qarT.X. 16. moswavles SeuZlia weris strategiebis gamoyeneba naweris organizebisaTvis.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• Tavs uyris ideebs (iyenebs ideebis generirebis sxvadasxva teqnikas: wyaroebis kiTxvas,

„gonebriv ieriSs“, Jurnalistur kiTxvebs da sxv.);• winaswar agrovebs masalas (citatebs nawarmoebebidan, mkvlevarTa mosazrebebs, isto-

riul faqtebs da sxv.); • irCevs da kritikulad Seafasebs wyaroebs. gamoyenebis SemTxvevaSi aucileblad miuTi-

Tebs maT da icavs masalis damowmebis wesebs: citirebas, parafrazirebas, reziumirebas;• kiTxulobs nawers koreqtirebis mizniT, asworebs Secdomebs, leqsikonebis mixedviT

amowmebs sityvaTa formebs;• xmamaRla ukiTxavs nawers Tanaklasels (maswavlebels, mSobels) da maTi SeniSvnebis

gaTvaliswinebiT Caasworebs mas; • saboloo variantis redaqtirebis dros gadaikiTxavs nawers imis gadasamowmeblad, Tu

ramdenad logikurad da gamarTulad aris gadmocemuli azri da Caanacvlebs ukeTesi variantiT/Seucvlis adgils;

• icavs citirebis wesebs (citatas svams brWyalebSi, miuTiTebs wyaros: avtors, wignis/publikaciis dasaxelebas, gamomcemlobas, gamocemis adgilsa da wels, gverds/ebs).

programis Sinaarsi

Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemuli Sinaarsis safuZvelze:

1. teqstis funqciuri analizi; teqstis stilistikateqstis gansazRvreba. enisa da teqstis urTierTmimarTeba. ena da metyveleba. teqsti

da metyveleba. winadadebaTa azrobrivi gadabmis tipebi: jaWvuri da paraleluri kav-Sirebi. winadadebaTa SekavSirebis xerxebi metyvelebaSi: leqsikuri ganmeoreba, nacval-saxelebi, sinonimuri leqsika.

teqstis erTeulebi: winadadeba, rTuli sintaqsuri erTeuli (prozauli strofi). prozauli strofis kompozicia (dasawyisi, Sua nawili, dasasruli). fragmenti da misi saxeebi. Tavi, rogorc teqstis struqturuli nawili. abzaci, rogorc teqstis kompo-ziciuri erTeuli. abzacis tipebi.

metyvelebis tipebis klasifikacia agebulebis mixedviT: pirveli piris metyveleba, misi Taviseburebani metyvelebis funqciuri stilebis mixedviT. meore piris metyvele-ba, misi gamoyenebis sferoebi da Tavisebureba. mesame piris metyveleba, misi gamoyeneba sxvadasxva funqciur stilSi.

teqstebis klasifikacia sxvisi naTqvamis gadmocemis mixedviT: pirdapiri naTqvami, iribi

Page 13: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

13

naTqvami, arasakuTaripirdapiri naTqvami. maTi funqcia, stilisturi Taviseburebani da gamoyenebis sferoebi.

teqstebis klasifikacia metyvelebis monawileTa raodenobis mixedviT: monologi, misi struqturuli da stilisturi Taviseburebani. monologis saxeebi. dialogi, misi struq-turuli da stilisturi Taviseburebani, gamoyenebis sferoebi. polilogi.

metyvelebis funqciuri tipebi. aRwera, misi struqturuli da stilisturi Tavisebu-rebani. Txroba da misi stilisturi funqciebi. msjeloba, misi stilisturi Tavisebu-reba, daniSnuleba. metyvelebis funqciuri tipebis Sereva mxatvrul da publicistur TxzulebebSi.

teqstebis klasifikacia winadadebaTa Soris kavSirebis mixedviT. teqstebi jaWvuri, paraleluri da Sereuli kavSirebiT.

teqstebis funqciur­stiluri tipologia. sasaubro, samecniero, oficialur-saqmiani, mxatvruli, publicisturi teqstebi.

individualuri stili. zogierTi individualuri stilis daxasiaTeba (SerCeviT). abzaci da individualuri stili.

2. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatvamxatvruli nawarmoebebi unda SeirCes standartSi dasmuli amocanebis gaTvaliswi-

nebiT. vinaidan aqcenti keTdeba mxatvruli nawarmoebis zepir da werilobiT ana-lizze, sasurvelia gamokveTili struqturis mqone teqstebis arCeva, raTa SesaZle-beli iyos maTi detaluri analizi. SesaZlebelia, standartSi dasmuli amocanebis gaTvaliswinebiT,savaldebulo programasTan erTad,SeirCes sxvadasxva epoqis litera-tura Tematuri, Janrobrivi an raime sxva principis mixedviT.

3. teqstis saxeebi

sasaubro (diskusia, zepiri moxseneba); samecniero (samecniero da samecniero-popularuli statiebi, referati); publicisturi (esei, sagazeTo statiebi, sxvadasxva periodis publi-cistika; biografia) teqstebi; mxatvruli nawarmoebebi (leqsi, moTxroba, novela, poema).

Page 14: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

14

sagakveTilo miznebisa da Sinaarsis ruka*

Sinaarsizepirmetyve-

lebakiTxva wera dro

I Tavi Sua saukuneebis qarTuli mwerlobarevaz siraZe, `Suasaukuneobrivi moZRvreba adamianze~ ena da teqsti

qarT. X. 1 qarT. X.7qarT. X.8

qarT. X.11. 12 sT

II Taviwamebulniiakob xucesi, `wamebai wmidisa Su-Sanikisi, dedoflisai~ena da teqstiioane sabanisZe, `wamebai wmidisa da netarisa mowamisa qristeisisa habo-isi~ena da teqsti

qarT. X. 1qarT. X. 2qarT. X. 3

qarT. X.9qarT. X.10

qarT. X.11.qarT. X.12qarT. X.13

30 sT

III Tavi`udabnoTa qalaqmyofeli~giorgi merCule, `Sromai da moRu-awebai Rirsad-cxorebisai wmidisa da netarisa mamisa Cuenisa grigolisi~ena da teqsti

qarT. X. 1qarT. X. 2qarT. X. 3

qarT. X.8qarT. X.9

qarT. X.15qarT. X.12

25 sT

IV Tavi,,Tu Tavi Seni Sen gaxlavs...~SoTa rusTaveli, `vefxistyaosani~ena da teqsti

qarT. X. 1qarT. X. 2qarT. X. 3qarT. X. 4qarT. X. 5

qarT. X. 7qarT. X. 8

qarT. X.13qarT. X. 15qarT. X. 16

70 sT

V Tavi,,sityva saqmiani da saqme sityviani~sulxan-saba orbeliani, `sibrZne sicruisa~ena da teqsti

qarT. X. 1qarT. X. 2

qarT. X.8.qarT. X..9qarT. X.10

qarT.X.15.qarT.X.16.

18 sT

VI Tavi,,brZeni sityviTa darCebis..~daviT guramiSvili, `daviTiani~ena da teqsti…

qarT. X. 1qarT. X. 2qarT. X. 3

qarT. X.7.qarT. X.8.

qarT. X.15. qarT. X.16.

20. sT

* SeniSvna: sakontrolo wera da Semajamebeli gakveTilebi tardeba yoveli Tavis an paragrafis bolos. maswavlebeli Tavad gansazRvravs am tipis gakveTilebis saaTebis ra-odenobas yoveli Tavisa da paragrafis Seswavlis Semdeg.

Page 15: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

15

sagakveTilo scenaris nimuSebi da saswavlo masalis wardgenis fazebi

gakveTilis Tema

Sua saukuneebis qarTuli mwerloba

sas-

wavl

o

mizan

i zogadi analizis gziT Sua saukuneebis, rogorc istoriul-kulturuli movlenis gaazreba. saklaso diskusiis warmarTvis unaris ganviTareba; msjelobisa da anali-tikuri azrovnebis unaris ganviTarebis xelSewyoba.

aqtiv

obe

bi

1. monawileobs mTeli klasi _ 15wT.maswavlebeli sTxovs moswavleebs, waikiTxon rubrika `saubari~ da wakiTxuli teqsti-dan gamoyon informaciuli TvalsazrisiT mniSvnelovani sakiTxebi da daasaxelon isini. (maswavlebeli ukonkretebs moswavleebs, rom mniSvnelovan informaciaSi igulisxmeba is faqtebi da cnebebi, romelTa Sesaxebac teqstidan pirvelad Seityves.) maswavlebeli dafaze sakiTxebad Camowers moswavleebisagan miwodebul informacias.* 2. jgufuri samuSao _ 15 wTmaswavlebeli yofs klass sam jgufad da sTxovs maT, pasuxi gascen `teqsti da mkiTxvelis~ rubrikaSi warmodgenil kiTxvebs (SekiTxvebs maswavlebeli Tavisi Sexed-ulebisamebr** sam nawilad yofs da uTiTebs TiToeul jgufs SekiTxvebis nomrebs). SekiTxvebze pasu xis gacemis garda TiToeulma jgufma unda warmoadginos wakiTxu-li teqstidan (`saubridan~) is sami ZiriTadi debuleba (Tezisi), romelic maTi azriT yvelaze mniSnelovania da teqstis ZiriTadi saTqmelis arss gamoxatavs. mag: ̀ Sua sauku-neebis xelovnebisTvis uc xoa esTetikuri tkbobis cneba~*** jgufis warmomadgenelma unda daasabuTos sakuTari mosazreba. argumentaciisas moswavles SeuZlia daeyrdnos rogorc teqstis konkretul monakveTs, ise wakiTxuli teqstis Sedegad miRebul pirad STabeWdilebas. 3. mini diskusia _ 15 wT.jgufebis mier warmodgenili debulebebi, Tezisebi unda vivaraudoT rom gan-sxvavebuli iqneba. jgufis wevrebi an TiToeuli jgufis warmomadgeneli disku-siisas asabuTebs Tavisi debulebis prioritetulobas, anu man unda ganmartos ratom, ra niSniTaa mniSvnelovani mis mier warmodgenili debuleba an debulebe-bi teqstis ZiriTadi informaciis, mTavari saTqmelis gasaazreblad. diskusi-is msvlelobi sas mTavaria moswavleebma SeZlon TavianTi mosazrebebis argumentacia. im Sem TxvevaSi, Tuki moswavleebis mier warmodgenili mosazrebebi gansxvavebuli, magram argumentirebuli iqneba, maswavlebeli ar unda Seecados e.w. yvelaze swori pasu-xis Ziebas. davalebis da teqstis specifikac imTaviTve gamoricxavs amgvar midgomas. kerZod, teqstSi aris samze meti ZiriTadi informacia, mosazreba da moswavle ebic swored TavianTi SexedulebiT gamoyofen yvelaze mTavars. amas garda, am aqtivobis erT-erTi mTavari mizani moswavlis azrovnebisa da msjelobis unaris ganviTarebaa. 4. saSinao davalebamaswavlebeli sTxovs moswavleebs, amo iweron revaz siraZis narkvevidan Tezisebis saxiT maTi azriT mniSvnelovani da saintereso mosazrebebi da warmoadginon meore dRisTvis.

res

urse

bi saxelmZRvanelos teqsti

Sefas

ebis

forma

_ga

nmav

iTar

e-be

li

Sefasdeba sagakveTilo da jgufuri muSaobis procesSi CarTuloba; sakiTxis gaazre-bis, daskvnis gamotanisa da ganzogadebis unari; saklaso diskusiaSi monawileobisa da msjelobis unari; maswavlebeli axdens moswavleTa pasuxebisa da gamonaTqvamebis komentirebas. aZlevs maT im tipis SeniSvnebsa da miTiTebebs, romlebic gaaumjobese-ben moswavlis mier konkretuli saxis davalebis Sesrulebis xarisxs.

kavS

iri

er

ovn

ul

sa

swav

lo

gegm

as-

Tan

X.1. 1.2.4.6.****X.7. 1.2.X.10. 1.2.X.15. 6.

Page 16: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

16

SeniSvnebi: * bunebrivia, maswavlebeli Tavisufalia sagakveTilo procesis warmarTvisas da uSualod maszea damokidebuli, romel pedagogikur xerxs mimarTavs igi konkretuli saswavlo miznis misaRwevad. swored amitom Cven mier mowodebuli aqtivobebis nimuSebic mxolod sarekomendacio xasiaTs atarebs. maswavlebelma klasis codnis donisa da TiToeuli moswavlis saWiroebebis gaTvaliswinebiT Tavad unda gansazRvros konkretuli meTodikuri xerxis gamoyenebis mizanSewoniloba da efeqturoba.

Cven mier gamoyenebuli I aqtivobis saSualebiT, vfiqrobT, rom maswavlebeli swrafad gaarkvevs da miiRebs informacias imis Sesaxeb, Tu ra ician zogadad da ra konkretul codnas floben moswavleebi `Sua saukuneebis~ Sesaxeb. swored amis Semdeg, anu miRebuli informaciis Sesabamisad, gadawyvets maswavlebeli sakuTari sagakveTilo scenaris koreq-tirebas. ZiriTadi aqtivobebi, romelTa ganxorcieleba man gakveTilis win miznad daisaxa, igive darCeba. igi ubralod Seecdeba gaiTvaliswinos klasis codnis done da amis mixedviT gaamartivos an gaarTulos is konkretuli davaleba Tu savarjiSo, romelic saxelmZR-vaneloSia warmodgenili, an is aqtivoba, romelic man gakveTilis win dagegma.

** rubrikaSi warmodgenili SekiTxvebi orientirebulia teqstSi mocemuli informaciis aRqmaze da amowmebs moswavlis mier informaciis aTvisebisa da gacnobierebis xarisxs. iseve, rogorc am SemTxvevaSi, zogadad saxelmZRvaneloSic, rubrikaSi warmodgenili am tipis SekiTxvebi sirTulis mixedviT diferencirebis saSualebas iZleva. am SemTxvevaSi bolo sami SekiTxva Tavisi specifikiTa da sirTuliT gansxvavdeba danarCenebisgan. maswavlebels SeuZlia es sami SekiTxva SesTavazos mxolod im jgufs, romelsac, misi azriT yvelaze metad Seswevs unari, Tavi gaarTvas am tipis SekiTxvebs. an TiToeul jgufs SesTavazos TiTo SekiTxva zemoTdasaxelebuli kiTxvebis (7;8;9.)kategoriidan.

*** jgufuri muSaoba, rogorc mogexsenebaT, specifikuri saswavlo xerxia da misi xelovnuri gamoyeneba aferxebs saswavlo miznis miRwevas. jgufisaTvis micemuli davaleba yovelTvis unda iTvaliswinebdes da gulisxmobdes imas, rom davalebis masStaburobisa da sirTulis gamo erTi moswavle ver SesZlebs am tipis davalebis Sesrulebas. amasTanave, jgufuri davaleba xels unda uwyobdes moswavleebSi komunikaciis unaris ganviTarebas. ramdenad masStaburi da rTulia es davaleba?

am SemTxvevaSi yuradReba unda gavamaxviloT imaze, rom saubari warmoadgens samecniero-popularuli tipis teqsts. es teqsti gaxlavT erTgvari gasaRebi, pirveli safexuri Zveli qarTuli literaturis Seswavlis gzaze. am teqsts mosdevs revaz siraZis wminda mecni-eruli xasiaTis narkvevi, romelic aseve aucilebeli saswavlo masalaa saxelmZRvaneloSi warmodgenili Temebisa da sakiTxebis gasaazreblad. Cven vTvliT, rom am tipis teqstebis gasaanalizeblad optimaluri xerxi iqneba jgufuri muSaobis gamoyeneba.

**** rogorc iciT, ZiriTadi principebi, romliTac unda ixelmZRvanelos TiToeulma pedagogma mTeli saswavlo wlis ganmavlobaSi, mocemuli gaxlavT erovnul saswavlo gegmaSi. amitom gakveTilis gegmis an scenaris Seqmnisas, pedagogi unda Seecados imis gansazRvras, Tu ramdenad Seesabameba konkretuli gakveTilis saswavlo mizani sagnobrivi standartis ama Tu im mimarTulebis moTxovnebs. Tuki maswavlebeli SeZlebs sagnobrivi standartis moTxovnebis mixedviT saswavlo procesis dagegmvas wlis dasawyisidanve, mas SedarebiT gauioldeba muSao-bis procesi. pedagogs SeuZlia gakveTilis dagegmvisas gamoiyenos da daeyrdnos sagnobrivi standartis samive mimarTulebiT gansazRvrul Sedegebs. kerZod, Tu davakvirdebiT Cven mier warmodgenil scenars, advilad SeamCnevT, rom yvela aqtivoba, romelsac moswavleebi axorcieleben, iTvaliswinebs sagnobrivi standartis samive mimarTulebaSi (zepirimetyveleba; kiTxva; wera) mocemul saazrovno operaciebis (indikatorebis) klasSi realizebas.

gvinda SevniSnoT, rom ar aris aucilebeli samive mimarTulebaSi mocemuli Sedegebis mixedviT yoveli gakveTilis dagegmva. maswavlebels SeuZlia gakveTilis saswavlo miznis Sesabamisad gansazRvros sagnobrivi standartis mxolod erTi mimarTulebis ama Tu im Sedegis prioritetuloba TiToeul gakveTilze. magaliTad, pedagogs SeuZlia gakveTili

Page 17: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

17

mTlianad miuZRvnas mxolod erTi konkretuli sakiTxis analizs. sakiTxis analizisTvis ki gamoiyenos diskusiis xerxi, rac imas niSnavs, rom am gakveTilze ganxorcieldeba sagno-brivi standartis erTi konkretuli mimarTulebis, erTi konkretuli Sedegis moTxovna. kerZod, klasSi gamarTuli diskusia, romelic maswavlebelma winaswar dagegma, niSnavs, imas, rom sagakveTilo procesSi, rogorc maswavleblis, ise moswavlis mxridan (erTi konkre-tuli aqtivobiT _ diskusiiT) xorcieldeba sagnobrivi standartis konkretuli Sedegis moTxovna: qarT. X. 8. moswavle kiTxulobs sxvadasxva Janris mxatvrul nawarmoebebs, pub-licistur Txzulebebs da gamoxatavs sakuTar damokidebulebas (mimarTuleba _ kiTxva). ar unda dagvaviwydes, rom Sedegis miRweva SeuZlebelia erT gakveTilze. `saswavlo Sedegis~ realizeba gulisxmobs imas, rom pedagogma Tanamimdevrulad mTeli saswavlo wlis gan-mavlobaSi unda izrunos sagnobrivi standartis TiToeuli mimarTulebiT gansazRvruli konkretuli Sedegis miRwevisaTvis.

rogor SevamowmoT xorcieldeba Tu ara saswavlo wlis manZilze misaRwevi sagnobrivi standartis TiToeuli Sedegi? mivubrundeT zemoT warmodgenili mimarTulebis _ kiTxvis Sedegs: (qarT. X.8.) imisaTvis, rom davakvirdeT, ramdenad realuria konkretuli saswavlo Sedegis wlis bolos miRweva, yuradReba unda gavamaxviloT im `indikatorebze~, romlebic gvexmareba TiToeuli Sedegis realurad ganxorcielebis gansazRvraSi. indikatorebi is saazrovno operaciebia, romlebsac moswavleebi da maswavlebeli iyeneben sagakveTilo pro-cesSi. ese igi, swored klasSi ganxorcielebuli ama Tu im aqtivobis xarisxi, misi gamoyenebis sixSire, efeqturoba da meTodikuri gamarTuloba gansazRvravs saswavlo Sedegis miRwevis realurobas. kerZod, Cven SemTxvevaSi, Tuki moswavle, msjelobis dros (rogorc es stan-dartis SedegSia (qarT. X.8.) miTiTebuli) `akritikebs an iziarebs nawarmoebis personaJis an avtoris Sexedulebebs (mohyavs citatebi teqstidan sakuTari azris naTelsayofad~. da am konkretul saazrovno operacias (aqtivobas) igi dikusiisas, kiTxvaze pasuxisas, prezen-taciisas mTeli saswavlo wlis ganmavlobaSi axorcielebs, maswavlebels eZleva saSualeba moswavle Seafasos, swored sagnobrivi standartis moTxovnebis Sesabamisad.

gakveTilis Tema `SuSanikis wameba~ I monakveTi

saswavlo mizani teqstis analizi.

aqtivobebi

1. monawileobs mTeli klasi _ 20 wT.moswavleebi maswavleblis TxovniT klasSi kiTxuloben `SuSanikis wamebis~ pirvel monakveTs. zepirad pasuxoben rubrikaSi `teqsti da mkiTxveli~ moce-mul I; II; IV; V SekiTxvas.**2.monawileobs mTeli klasi _ 23. wT maswavleblis TxovniT moswavleebi ganixilaven rubrikaSi ̀ teqsti da mkiTxve-li~ mocemul mesame sakiTxs, maswavleblis TxovniT romelime moswavle xma-maRla kiTxulobs masSi mocemul TiToeul SekiTxvas, romlis Sesaxebac mos-wavleebi gamoTqvamen TavianT argumentirebul mosazrebebs.3. saSinao davaleba _ 2 wT.maswavlebeli sTxovs moswavleebs Semdegi gakveTilisTvis waikiTxon `SuSani-kis wamebis~ Semdegi ori monakveTi.

resursebi saxelmZRvanelos teqsti.

Sefasebis forma _

ganmaviTarebeli

Sefasdeba moswavlis mier teqstSi mocemuli informaciis gaazrebisa da ar-gumentirebuli msjelobis unari.

kavSiri erovnulsaswavlogegmasTan

X.8. 2. 5. X.10. 1. 2.

Page 18: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

18

SeniSvnebi * rogorc ̀ SuSanikis wamebis~, ise sxva teqstebis Seswavlisas, maswavlebelma yuradReba unda miaqcios nawarmoebis bolos ganTavsebul sxvadasxva rubrikebs. am rub-rikebSi mocemuli gansaxilveli sakiTxebi da Temebi man teqstis monakveTebis Seswavlis paralelurad, saWiroebis mixedviT unda daukavSiros ZiriTadi teqstis Seswavlis process. gvinda SevniSnoT, rom am procesma ar unda miiRos meqanikuri xasiaTi. SesaZlebelia maswav-lebelma mxolod teqstis Seswavlis Semdgom gadawyvitos sxvadasxva rubrikaSi mocemuli davalebebisa da savarjiSoebis gamoyeneba ama Tu im teqstis analizisTvis.

** rac Seexeba rubrikaSi mocemul SekiTxvebs. am SemTxvevaSi scenarSi miTiTebuli oTxi SekiTxva moswavleTa mier teqstis Sinaarsis gaazrebis Semowmebas isaxavs miznad. kidev erTxel SegaxsenebT, rom maswavlebeli am da sxva rubrikaSic TviTon irCevs nebismier sakiTxs da Tavisi Sexedulebisamebr iyenebs mas konkretuli saswavlo miznis misaRwevad.

***rubrikis mesame sakiTxs, misi specifikidan gamomdinare, sadiskusiod viyenebT. am sakiTxTan dakavSirebuli SekiTxvebi iseTi xasiaTisaa, rom masze pasuxis gacema yvela mo-swavles SeuZlia. unda gaviTvaliswinoT, rom TiToeuli moswavle Tavisi SesaZleblobi-dan gamomdinare sxvadasxvagvarad upasuxebs dasmul SekiTxvebs da maswavlebels miecema SesaZlebloba, Seiqmnas garkveuli warmodgena moswavleebis codnis donis Sesaxeb. buneb-rivia, maswavlebeli diskusiisas ar unda Semoifarglos mxolod rubrikaSi warmodgenili SekiTxvebiT. moswavleTa pasuxebis Sesabamisad man unda ganavrcos sadiskusio sakiTxebi.

gakveTilis Tema

`SuSanikis wameba~; perifrazi

saswavlo mi-zani

Zveli qarTuli eniT Seqmnili teqstis perifrazirebisa da interpretaciis una-ris ganviTarebisTvis xelSewyoba.

aqtivobebi

1. individualuri samuSao 25. wT.maswavlebeli sTxovs moswavleebs, xelaxla waikiTxon I Tavis rubrika `Zve-li qarTuli enis ramdenime Tavisebureba~ da II Tavis II paragrafis pirveli saki Txi _ perifrazi. maswavlebels winaswar dafaze an qaRaldze Camowerili aqvs is rCevebi, romlebzec moswavleebma yuradReba unda gaamaxvilon teqste-bis perifrazirebisas. moswavleebi ecnobian perifrazis im nimuSs, romelic saxelmZRvaneloSia warmodgenili. saWiroebis SemTxvevaSi maswavlebeli pasuxobs moswavleTa SekiTxvebs.2. saklaso wera _ individualuri samuSao 18. wT.maswavlebeli sTxovs moswavleebs, Tavisi Sexedulebisamebr SearCion `SuSanikis wamebidan~ mcire monakveTi da daweron misi perifrazi.3. saSinao davaleba 2wT.maswavlebeli sTxovs moswavleebs, Semdegi gakveTilisaTvis daweron mis mier SerCeuli monakveTis perifrazi.

resursebi saxelmZRvanelos teqsti.

Sefasebis for-ma _ gan ma vi-Tarebeli

werilobiTi komentariT fasdeba moswavleTa namuSevris azrobrivi, literatu-ruli da gramatikuli (sintaqsuri gamarTuloba).

kavSiri erovnulsaswavlo gegmasTan

X.16.3

Page 19: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

19

gakveTilis Tema `vefxistyaosani~ # I saubari

saswavlo mizanisaero mwerlobis, rogorc kulturul-istoriuli movlenis zogadi analizi. diskusiisa da damoukidebeli azovnebis unaris ganviTarebisTvis xelSewyoba

aqtivobebi

1. jgufuri samuSao _ 20. wT.

maswavlebeli moswavleebs yofs sam jgufad. TiToeul jgufs maswavleblis TxovniT evaleba `saubris~ sami nebismieri monakveTis wakiTxva da erToblivi ganxilva. (`saubari~ Sedgeba cxra monakveTisagan.) TiToeulma jgufma gansax-ilveli teqstidan unda amoiweros erTi konceptualuri debuleba da gaacnos auditorias.

2. diskusia _ monawileobs mTeli klasi _ 23 wT. TiToeuli jgufis warmomadgeneli asabuTebs jgufis mier warmodgenili de-bulebis prioritetulobas maT mier jgufSi ganxilul nakveTze dayrdnobiT. maswavlebeli sTxovs mTel klass Seajeron samive debuleba da gansazRvron, Tu romeli debuleba _ mosazreba gamoxatavs yvelaze srulad ganxiluli Temis (saero mwerlobis) arss (debuleba _ ZiriTadi mosazreba unda dai-weros perifrazirebuli saxiT dafaze).

resursebi saxelmZRvanelos teqsti.

Sefasebis forma _

ganmaviTarebeli

Sefasdeba moswavlis mier teqstSi mocemuli informaciis gaazrebisa da ar-gumentirebuli msjelobis unari.

kavSiri erovnulsaswavlo gegmasTan

X.9. 1. X.10. 1. 2. 5.

Page 20: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

20

Sefaseba qarTul enasa da literaturaSi

Sefasebis komponentebi qarTul enasa da literaturaSi

saSinao da saklaso davalebaTa komponentebiSeiZleba Sefasdes Semdegi codna da unar­Cvevebi:• sxvadasxva saxis mxatvruli da aramxatvruli teqstebis mravalmxrivi gaazreba-ga-

analizeba da Sefaseba;• teqstebis interpretireba;• teqstebis SedarebiTi analizi;• Txroba;• msjeloba;• sxvadasxva saxis teqstebis Sedgena-SeTxzva;• zepiri gamosvla/prezentacia;• gamomxatvelobiTi kiTxva;• gramatikuli da leqsikuri codna;• marTlwera;• SemoqmedebiToba;• saswavlos trategiebis (kiTxvis, weris, mosmenis, zepirmetyvelebis) gaazrebulad ga-

moyeneba;• mxatvruli xerxebis codna; • enobriv-gamomsaxvelobiTi saSualebebis amocnoba da gaanalizeba;• ZiriTadi literaturuli mimdinareobebis maxasiaTeblebi da sxva.

sasicocxlo unar­Cvevebi:• SemoqmedebiToba;• TanamSromloba (mewyvilesTan, jgufis wevrebTan);• strategiebis gaazrebulad gamoyeneba saswavlo saqmianobis xelSewyobis mizniT;• saswavlo aqtivobebSi monawileobis xarisxi.

unar­Cvevebi fasdeba Semdegi davalebebiT:• dasmul kiTxvebze pasuxis gacema;• sxvadasxva tipis gramatikuli da leqsikuri savarjiSoebi;• diskusiis mowyoba problemur sakiTxTan dakavSirebiT;• Txzulebis, eseis, referatis Sedgena;• individualuri an jgufuri prezentaciis momzadeba;• sxvadasxva tipis sakiTxavi da mosasmeni amocanebis gadaWra;• sxvadasxva tipis zepiri aqtivobis Sesruleba damoukideblad, mewyvilesTan erTad an

jgufurad;• sxvadasxva tipis teqstis Seqmna damoukideblad, mewyvilesTan erTad an jgufurad;• proeqtis ganxorcieleba.

SeniSvna: dawyebiT klasebSi gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces Semdeg unar-Cvevebs:• xmamaRali kiTxva;• Cumi kiTxva (martivi sakiTxavi amocanebis damoukideblad gadaWra);• gamowera;• gadawera;• karnaxiT wera;• warmosaxvis unari;• epizodebis Txroba;• Sinaarsis vrclad da mokled gadmocema;• Sinaarsis gadmocema sakvanZo sityvebze dayrdnobiT.

Page 21: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

21

Semajamebeli davalebebis komponentiSemajamebeli davalebis komponenti ukavSirdeba swavla-swavlebis Sedegs. am kompo-

nentSi unda Sefasdes erTi saswavlo monakveTis (Tema, Tavi, paragrafi, sakiTxi) Seswavla-damuSavebis Sedegad miRweuli Sedegebi. konkretuli saswavlo erTeulis dasrulebisas moswavlem unda SeZlos qarTuli enisa da literaturis standartiT gansazRvruli codnisa da unar-Cvevebis warmoCena. Sesabamisad, Semajamebeli davalebebi unda amowmebdes qarTuli enisa da literaturis standartiT gansazRvrul Sedegebs.

Semajamebel davalebaTa tipebi:standartis moTxovnaTa Sesasruleblad rekomendebulia Semajamebel davalebaTa

mravali formis gamoyeneba. qarTul enasa da literaturaSi SesaZlebelia Semdegi tipis Semajamebeli davalebebis gamoyeneba:• mxatvruli/aramxatvruli teqstis gageba-gaazreba;• standartiT gansazRvruli sxvadasxva saxis teqstebis Sedgena;• argumentirebuli msjeloba konkretuli sakiTxis/Temis Sesaxeb;• zepiri moxsenebis warmodgena;• eseis Sedgena;• problemuri sakiTxis warmodgena imitirebuli situaciis (minispeqtaklis, roluri

TamaSis da sxv.) saSualebiT;• gamometyvelebiTi kiTxva (individualuri an gunduri);• literaturuli saloni;• zepiri gamosvlis audio an audiovizualuri Canaweris mos mena da Sefaseba;• sxva.

moTxovnebi, romlebsac unda akmayofilebdes Semajamebeli da va lebebi:• davalebis TiToeul tips unda axldes Sefasebis zogadi rub rika (Tu recefciuli/

gageba-gaazreba/davalebaa, maSin Sefasebis sqema unda axldes TiToeul testur kiTxvas);• zogadi rubrika unda dazustdes konkretuli davalebis, pirobisa da ganvlili masalis

gaTvaliswinebiT;• 10 qula unda gadanawildes rubrikaSi Semaval kriteriumeb ze;• miTiTebuli unda iyos standartis is Sedegebi, romelTa Semowmebasac emsaxureba Sema-

jamebeli davaleba.

zogadi rubrikis nimuSi

Sefasebis zogadi rubrika zepiri Semajamebeli davalebebisaTvis:• pirobasTan Sesabamisoba;• komunikaciuri unar-Cvevebi;• enobrivi unar-Cvevebi;• SemoqmedebiTi unar-Cvevebi.

konkretuli rubrikis nimuSi

nimuSi 1. Semajamebeli davaleba zepirmetyvelebaSi

davalebis piroba:gaecaniT mocemul Tvalsazriss da moamzadeT zepiri gamosvla, romelSic:a) warmoadgenTTqvens mosazrebas am TvalsazrisTan dakavSirebiT; b) moiyvanT argumentebsa da magaliTebs Tqveni mosazrebis dasamtkiceblad;g) gamoitanT daskvnas/daskvnebs. zepiri moxsenebis maqsimaluri droa 5 wuTi.

Page 22: qarTuli ena da literatura 10 maswavleblis wigni

22

qulebi

pirobasTan Sesabamisoba

icavs drois limits 0-1

icavs pirobis Sinaarsobriv moTxovnebs (mosazreba, argumentebi, daskvna) 0-0,5-1

komunikaciuri unar­Cvevebi

gasagebad ayalibebs mosazrebas da Tanamimdevrulad aviTarebs mas 0-1-2

mohyavs adekvaturi argumentebi da magaliTebi 0-1-2

gamoaqvs adekvaturi daskvna 0-1

enobrivi unar­Cvevebi

adekvaturad iyenebs zepiri msjelobisaTvis damaxasiaTebel araverbalur saSuale-bebs (mag., Jestikulacias, intervals saubarSi, xmis sxvadasxva dones da a.S.)

0-1

iyenebs msjelobiTi teqstisaTvis damaxasiaTebel enobriv-gramatikul formebsa da enobriv konstruqciebs (mag. gankerZoebul sityvebs, gamoTqmebs, CarTuls, pirobiT-SedegobiT konstruqcias da a.S.)

0-1

SemoqmedebiTi unar­Cvevebi

aqvs saintereso mosazrebebi, mohyavs originaluri argumentebi, magaliTebi 0-1

qulaTa maqsimaluri raodenobaa 10

(qulebi mrgvaldeba mTelis sizustiT)

Semajamebeli davalebis standartTan Sesabamisoba: qarT. VIII. 1. moswavles SeuZlia konkretul sakiTxebze msjelobis mosmena da sakuTari

Tval sazrisis warmodgena auditoriis winaSe.qarT. VIII. 3. moswavles SeuZlia msjelobis ZiriTadi enobrivi maxasiaTeblebis amocnoba da

gamoyeneba.