contratos - resumen libros de nicolau
TRANSCRIPT
Introduccin:
Desderomayaunantes,losintercambiosdebienespatrimonialessehanexpresadomediantelafiguraavasalladoradelcontrato.
Haceyavariasdcadasquenosolosetrataderesponderinterrogantessobrequeesuncontratoyporquedebencumplirse,sinoqueavanzandounpocoms,sedebateacercadelacrisisoevolucindelcontratotradicional.
Estaprimerapartedelaobrasobrelaestructurafundamentaldelateorageneraldelcontrato,seproponeprofundizarlaapartirdelderechovigenteyalavez,incursionarenlosmltiplescriteriosyderivacionesconcretasdeesanuevaconcepcin,queconcibeelcontratocomouninstrumentodeutilidadyjusticia.
Laexposicinsistemticadeloscontenidosesencialesdelateorageneraldelcontrato,actualizadosyprofundizadosdeestamanera,secompletaconelanlisisdelosefectoscausadosporlairrupcindelasrelacionesdeconsumoenelmbitocontractual.
Captulo1
Elcontrato.Nocin.Regulacinlegal.Elementos.
1.Laconcepcindelcontratosuevolucinhastalacodificacin.
Elconocimientodelateoradelnegociojurdicoydelosprincipiosbsicosdelderechoobligacionalpermiteabordarelestudiodelcontrato,institutojurdicotroncalparaeldesarrollodelavidapoltica,econmicaysocial.Elpuntodepartidaparaconcretareseestudioesconocerlaevolucinqueelcontratohasufrido.
Elcontratoenelderechoromano:
Tenanunaconcepcinrealistadelcontrato,puespartandelaobservacinconcretadelarealidad,esdecir,delanaturalezadelascosas.Enelmundorealnoencontrabanloscontratos,sinoloscambios.
Advirtieronquenacanporlaentregadelacosaodelaforma,yquesolocuatroexcepcionesprovenandelconsentimiento;laventa,lalocacin,lasociedadyelmandato.Elnudopactosimpleconsentimiento,excepcionalmenteconferaaccinjudicial,porloquetodoellohapermitidoafirmarquelosromanostuvieronunaconcepcinrealistadelcontrato,quehoyllamamosobjetiva.
Surgimientodelconsensualismo.Laconcepcinsubjetivadelcontrato:
Algunosautoresfueronlosqueimpulsarondurantelaedadmedialaideadequesoloelconsentimientodebaobligar,aunqueeseprocesofueretardado,segnsedice,porlainfluenciadelderechogermnicoquefueformalistaenexceso.
Decualquiermaneracuandoelconsensualismoalcanzasuapogeo,lavoluntaddelaspartesadquierefundamentalimportanciayvasuperandolasexigenciasdelaforma.
Paraadvertirlasdiferenciasentreestasdistintasconcepciones,hayqueconsiderarenqulugarcolocacadaunadeellaselncleocentraldelcontrato:losromanoslocolocabanenlatraslacinpatrimonial;elracionalismo,enlavoluntaddelaspartes.
ElsigloXXpusoencrisislaconcepcinconsensualistadelcontrato.Secuestionoeldogmadelaautonomaprivadayprogresivamentesefueronponiendolmites.Sefueaceptandolaintervencindelestadomedianteeldictadodenormasimperativasparaloscontratosentreparticulares.
Enelderechofrancs,losjuristasfielesasutradicincontinuabansosteniendoqueeldogmadelaautonomadelavoluntadesunprincipioqueseimponeporsuracionalidad,simplicidad,valormoralyeconmico.Comenzaadmitirsequeesposiblequelavisindeestapurezaydeestasimplicidadoriginalesseaidlicaynostlgica,yqueelartculo1134delcdigocivilnoseamsqueelsoportefelizdeunmite,aunquelosmitostomencuerpo(Cornu).
Laconcepcindelcontratoenelderechoargentino;esenesenciaconsensualista,esdecirsubjetiva.
Anlisisdeladefinicinlegal:
Sarsfieldadhirialaprcticadeintroducirdefinicionesenelcdigocivil.Setratadeunaprcticadiscutible,puesconceptualizarnoesunacuestinlegislativasinodelaciencia.Perosilasdefinicionesresultanincorrectas,
osetornanincorrectasconelpasodeltiempo,aunquefrecuentementelacienciaadviertaysuperesuslagunasoerroresconceptualespasados,secorreelriesgodequenoseasencillomodificarladefinicinlegal.
Diceelartculo1137delcdigocivilargentino:haycontratocuandovariaspersonasseponendeacuerdosobreunadeclaracindevoluntad,destinadaareglarsusderechos.
Entonceslosrequisitosson:
a)Quehayapluralidaddepersonas:debihaberempleadoeltrminopartes.Cadapartepuedeestarintegradoporunaovariaspersonas,demaneraqueuncontratopuedeserformalizadoporunasolapersonasiemprequehayadosomspartes.Paraalgunadoctrinaesunelementoesencialquelaspartestenganinteresescontrapuestosyportanto,silaspartespersiguieranunfincomnnohabracontrato,sinoumeroacuerdo,actocolectivooactocomplejo.Sehareplicadoquenoescorrectaestaposturaporquesuponeelevaracategoradeelementoestructuraldelcontratolosinteresescontrapuestos,locualnoescierto(MossetIturraspe).b)Quelaspartessepongandeacuerdo,esdecir,queentreellashayaentendimiento.c)Elacuerdo(entendimiento)debeversarsobreunadeclaracindevoluntadcomn.Estaexpresintampocoestanexacta.Debidecirmanifestacinqueconstituyeunaexteriorizacindelavoluntadpormediosdeclarativosonodeclarativos,queindicaelhechodelaaparicindelaintencinnegociar,desdeelinteriordelsujetoalexterior.Esunaexpresinmsampliayacertada,puesincluyetodoslosmodosdeperfeccionamientodeuncontrato.Porotroladonopuedeprecisarsequeeslocomn,silavoluntaddelaspartesosumanifestacin.Seentiendequeeslaexteriorizacindelavoluntad,nolavoluntadmisma.d)Elacuerdodebeestardestinadoareglarsusderechos,losdelaspartes.Elacuerdocomotodoslosactosonegociosjurdicostieneporobjetocreartransferir,conservaroaniquilarderechos.e)Elcontenidodelacuerdodebesersiempredecarcterpatrimonial:estaexigenciafueomitidaenladefinicinquevenimosanalizando.Ladoctrinaargentinasostienequeesacarenciasesupleintegrandoelartculo1137delcdigocivilconelartculo1169queexpresa:laprestacin,objetodeuncontrato,puedeconsistirenlaentregadeunacosa,oenelcumplimientodeunhechopositivoonegativosusceptibledeunaapreciacinpecuniaria.Consideramosdesdeunpuntodevistatcnico,quenoescorrectodenominarcontratoalacuerdoquetengaporobjetoladacinyablacinderganos,desangreolaautorizacinalmdicoparainvadirzonadereservaalpaciente,porqueelrgimencontractualestpensadopararegularrelacionesquetienenporobjetobienesdecontenidopatrimonialylosderechospersonalsimostienenuncontenidodiferente.Enlaevolucindelconceptodecontratosehabapasadodelstatus,cuandolosefectossederivabandelasituacinenquelapersonaseencontraba,contotalindependenciadesuvoluntad,alcontrato,cuandolosefectossederivadelaautonomaprivada.AmediadosdelsigloXXyaseadvertalainsuficienciadelanocindecimononicadecontrato.Eneseentonces,parecaquesedabalacorrientecontraria,queseestabapasandodenuevodelcontrato,entendidocomoelinstrumentoquelaspersonasempleanparavincularseenfuncindesuautonomaprivada,aunstatus,entendidoahoracomolasocializacindelcontrato.Estefenmenosubsisteysehaprofundizado.Cuandoelcontratanteaceptalaimposicindeuncontratoporadhesin,porqueelpredisponertetieneunmonopoliolegalodehecho,quedaclaroquelosefectosderivandelaautonomadelaparteenmuypocamedida.Eladherentepareceencontrarseenunmerostatus,ylosefectosdesucontratoderivan,enrealidad,desusituacin.Esnecesarioadaptarlasnormasylosconceptosalarealidadsocial,respetandolosvaloresesencialesdelamateriacontractual.Estemovimientotieneampliaseinteresantesmanifestaciones.
Laconcepcindelcontratoenlosnuevosmodelosjurdicos:Unmodelojurdicoesuninstrumentodeanlisisquederivadelareconstruccinabstractaysimplificadadeloselementosesencialesdeunsistemajurdicoydesusinterrelaciones.Puedentambinconstruirseapartirdeciertosordenamientosnormativosbrevementeanalizadosmsabajo,queapesardenoconstituirderechovigenteenningunoordennacional,internacionalnicomunitario,constituyenpropuestasdealtovalorencuantoordenamientososistemasjurdicoscasiuniversales.Enconcretopuedeafirmarsequeestosnuevosmodelosbrindanunpanoramamsactualizadodelestadodelpensamientojurdico,permitendescubrirlaslneasdetendenciaybrindansolucionesparaloscasoslitigiososqueenocasionesnoseencuentranenelderechointerno.
Convencindelasnacionesunidassobrecontratosdecompraventainternacionaldemercaderas,Viena1980,ley22.765.
Constade101artculosdividosencuatropartes.Laprimeraylaltima,contienendisposicionesgeneralesrelativasalaaplicacindelanormativainternacional.Enmateriacontractual,antesderegularelcontratodecompraventainternacionaldemercaderas,incluyelateorageneraldelcontratoabreviada,dedicadaenespecialasuformacinysustentadaenunaconcepcinsubjetiva,pueselejedelcontratoeselacuerdo,esdecir,lacoincidenciaentrelaofertaylaaceptacin.
PrincipiossobreloscontratoscomercialesinternacionalesdeUNIDROIT:En1971,elInstitutoInternacionalparalaunificacindelDerechoPrivado,decidielaborarlosprincipiosgeneralesdeloscontratosdecomerciointernacional.En1980seconstituyoelgrupodetrabajosqueterminaraen1994laelaboracindelosprincipiossobreloscontratoscomercialesinternacionales,queenlaactualidadestnampliamentedifundidosyacreditados.Constituyenunmodelonormativoredactadoporungrupodeimportantesjuristasdelmundo,quenorepresentanoficialmenteaningnestado,quenorigeniregirningnestado,yquepuedeaplicarsealoscontratosinternacionalesenlamedidaqueloscontratantesincorporendemaneraclarayexpresaasucontratocomoderechoqueloregir.Laprimeraobservacinquemereceesquesusnormassonflexiblesparapermitirsuadaptacinaloscambiosfuturosyevitarelusodeunaterminologapropiadeunsistemajurdicodeterminado.Setratacomoyasedijodeunmicroordenamientosinttico,conescasasnormas,abiertas,flexiblesyhastaimprecisas.Desdeunaperspectivamssociolgica,losprincipiosparecenadaptarsealaceleridaddelastransaccionesyalmercadoengeneral,cuandoadmitenporejemplo,quenohayformalidadparaloscontratosyquepuedeserprobadoporcualquiermedio.
Proyectosdecdigodeloscontratosparalaunineuropea:Enmayode1988elparlamentoeuropeoadoptounadecisinrelativaalaredaccindeuncdigoeuropeodederechocomndecontratos.Alrespectoexistenvariosproyectospresentadoscomolosprincipiosdelderechoeuropeodeloscontratosyelcdigoeuropeodeloscontratos.SinembargoestemodeloencomparacinconlosprincipiosdeUNIDROIT,resultamenosreceptivoalasdemandasdeagilidaddelcomerciointernacional,porejemploenmateriadeforma.Noseincluyeunprincipioabiertodelibertaddeformasyencambio,seestableceelrgimendeloscontratosformalessolemnesynosolemnes.
Aporteparalaconcrecindeunnuevoconceptodecontrato:Elconceptoactualizadodelcontratoquepodradefinirsecomoelactoonegociojurdico,segnelcualdosomspartes,intercambiasprestacionesoacuerdanrespectodeunacomnmanifestacindevoluntaddestinadaareglarderechospatrimoniales,obligndosedebuenafeconelfindesatisfacerinterslcitosytiles.Lautilidadparticularqueelcontratoofreceacadaunadelaspartes,tieneunintersrelativamentelimitado;encambiolautilidadpblica,lasatisfaccindelinterssocial,delintersgeneral,constituyenelfundamentodelafuerzaobligatoriadelcontrato.Deesamanerasereconoceque,enlarealidad,elcontratononacedeunavezyparasiempresinoquedebeiradecundosecomosostienelateoradelcontratorelacional.Enestesentidolarenegociacindebeserunodelosnuevosperfilesdelafigura.Sinembargoanteelfracasodelarenegociacin,laflexibilizacindelcontratoysuadaptacinalarealidadestarnacargodeljuez.Enlugardenegarlasinfluenciasnaturalesyhumanasquedistorsionanlabasedelcontrato,selasincorporaal,porcuyaraznningncontratanpodrayasorprenderse,porejemplo,seunaemergenciaeconmicaosocialimpactaensunegocio,pueslahaprevistoconanterioridadysehaobligadoaadaptarsusderechosyobligacionesalanuevasituacin.Elcontratoobservadoconrealismo,eslaherramientajurdicaquelaspartesempleanparasuperarlosobstculosquesuponenoconocertodoelporvenir.Laspartestienenquemantenerelcontratosiempreenpresente.
Elcontratocomohechoyactojurdico:Ubicacindelcontratoenelcuadrodeloshechosyactosjurdicos:Hechosyactosjurdicos:todoslosacontecimientossusceptiblesdeproduciralgunaadquisicin,modificacin,transferenciaoextincindelosderechosuobligaciones.Art.896.Hayquetenerpresentequeacontecimientopuedeserunsucesonatural,susceptibledegenerarefectosjurdicosounhechohumano.
Losacontecimientosnaturalesdebendiferenciarsedeloshechoshumanosporquenuncaengendranresponsabilidad.Enloshechoshumanoselhombreintervienecomopersonanormalmentedotadadevoluntad,aunquedehechopuedecarecerdeella.Alavez,loshechoshumanospuedenclasificarse,teniendoencuentasiparalarealizacinelhombreactacondiscernimiento,intencinylibertad,comohechos:a)Voluntarios,cuandosonrealizadosporunapersonaqueobracondiscernimiento,intencinylibertad,yademsexteriorizasuvoluntad.b)Involuntarios,siserealizansindiscernimientointencinylibertad.Paraalgunos,estoshechosserianacontecimientosnaturales,sinembargo,correspondediferenciarlosporqueloshechosinvoluntariosenocasionespuedengenerarresponsabilidad(arts.473,907,929delCC),mientrasquelosmeramentenaturales,comosedijo,nuncatieneneseefecto.
Loshechoshumanosvoluntariosasuvez,puedenclasificarseenlcitosoilcitos,segnseadecuenotransgredanlasnormasdelderechoobjetivoensuconjunto,yaseanprohibicionesomandatos.Porsuparte,loshechoshumanos,voluntariosylcitospuedenclasificarsecomoactos:
a)Simplementepermitidosb)Simplesactoslcitosc)Actosjurdicosstrictosensu:serealizanconconcienciadelosefectosyconlafinalidadmediatadequeocurran,perolasconsecuenciasseproducenmsalldeloqueridoporlapersona,envirtuddelaley.Seencuentranenunazonagris.Selesaplicanporlogenerallasreglasdelosactosonegociosjurdicos.d)Actosonegociosjurdicos:realizadosconelpropsitoinmediatodeauto-regularlosinteresesdelaspersonasquelosrealizan.
Ubicacindelcontratoenelcuadrodeloshechosyactosjurdicos:
Enladescripcindelmundojurdicoqueseacabadeesbozar,elcontratoseubica,paraalgunos,comohechojurdicoy,paraotros,comounverdaderoactoonegociojurdico.
Paralaprimeratesiselcontratoesunhechojurdico,esdecir,laconcrecindelsupuestodehechoprevistoenlanormaenelmundodelarealidad.Desdeestaperspectivanosedistinguedelactoilcito,losdostienensufuenteysusefectosderivadosdirectamentedelanormalegal.Paraotracorrienteesunactojurdico,aunquealgunosvanmsallyloconsideranfuentedelderechoobjetivo.
Elcontratoconstituyesiemprealmenos,unhechohumanovoluntariolicito.Ahorabien,paraubicarloconmayorprecisinlanocinlegallositasindudacomoactoonegociojurdico,quecontienenormasindividuales.Lamayoradeloscdigos,almenoslatinoamericanos,seinclinanporubicarlosentrelosactosonegociosjurdicos.
Desdenuestranocin,puedeubicarse:a)comoactoonegociojurdico,cuandohayacuerdodevoluntadesyb)comoactojurdicostrictosensu,cuandolaspartesrealizanunmerointercambiodeprestaciones.
Entreactoonegociojurdicoycontrato,hayrelacindegneroaespecio,almenosennuestroderecho.
Clasificacindelosactosjurdicos:
Sonactosunilateralesobilaterales,segnqueexijanparasuformacinlavoluntaddeunaodospersonas.Art946sonunilaterales,cuandobastaparaformarloslavoluntaddeunasolapersona,comoeltestamento.Sonbilaterales,cuandorequierenelconsentimientounnimededosomspersonas.
Losactosjurdicospuedensertambinonerososogratuitos,siparaobtenerelbeneficiodeunaprestacinlapartedebeefectuaronounsacrificio.
Sediferencianasimismolosactosentrevivosomortiscausa.Porotrolado,losactosjurdicospuedenserpatrimonialesoextrapatrimoniales,segnsuobjetoseaonosusceptibledeapreciacinpecuniaria.
Asimismolosactosjurdicospuedenserpersonalsimosono.
Teniendoencuentaestasclasificacionespuedeafirmarsequeelcontratotienesiemprelossiguientescaracteres:esunactobilateral,puedeserplurilateral,porquecomosedijo,debeserotorgadopordosomspartes,entrevivos,dadoque,porsupropianaturalezaelcontratoproduceefectosdesdeelmomentodesuperfeccionamiento
conindependenciadelamuertedelaspartesypatrimonialporquecomosedijotienesiempreunobjetosusceptibledeapreciacinpecuniariaynopersonalsimo.
Comparacindelcontratoconlosactosunilaterales(complejos,colectivosycolegiales)
Losactosjurdicospuedenserunilateralesobilateralesytambinplurilaterales.
Losactosunilateralesplurissubjetivosseperfeccionanentonces,porelconcursodevoluntadesdevariossujetosqueenalgunoscasosintegranunasolaparte.Luego,notienennaturalezajurdicacontractual.Sonactosonegociosjurdicosperonocontratos,porqueestosrequierenelconcursodelavoluntadde,almenos,dospartescomocentrosdeintersdistinto.
Estosactosseclasificancomoactoscolectivosycomplejos,tomandoenconsideracinelmodoenqueseintegranlasvoluntadesdelosdiferentessujetos.
a)Elactocolectivoesaquelenelcuallasvoluntadessonparalelas,noseintegranenunasola,permanecendiferenciadas,perosesuman.Esloqueocurreporejemplo,cuandovariaspersonasquesontitularesencondominiodeunacosa,seponendeacuerdoparaenajenarla.b)Elactocolegial,esunaespeciedentrodelgnerocolectivo,porquepresentaelmismocarcter,dadoquelasvoluntadessonparalelasysesuman,perosediferenciaporquelasvoluntadesconcurrenaformarunavoluntadqueseimputaaunsujetodiferentedelosagentesquelasemiten.Ejemplos:Asamblea,consorciodecopropietarios.c)Elactocomplejoseintegraporvoluntadesqueprovienendepersonasdistintasyquesefundenalmomentodesuperfeccionamiento.Conformanunavoluntadnica.
Naturalezajurdicadelosactosasociativos:
Losactosasociativossonaquellosquelaspartescelebranconunafinalidadcomn,enespecial,constituirunapersonajurdica,asociacinosociedad.
Desdeelpuntodevistajurdico,planteanelproblemadedeterminarsuverdaderanaturaleza,esdecirsielactoconstitutivodeunapersonajurdica(asociacinosociedad)esonouncontratoysiloes,quecaracterestiene.Haceyavariasdcadassedijo,quenosehabaencontradounafiguraconceptualnueva,quereemplazaraalaviejaconcepcincontractualistaconplenaeficacia.Hoypuederepetirseestaafirmacin.
Ladificultadconsisteendiferenciarsiesosujetosquetienenunfincomn,constituyenunoovarioscentrodeinters.Alrespectohaydiferentesteorasquetratandeexplicarsunaturaleza.
a)Paraalgunosautoressonactosplurissubjetivoscolectivos,portantosonunilateralesynosoncontratos.b)Otracorrienteestimaqueelactoasociativoesuncontratoconcaracteresespeciales.Enelexisteninteresescontrapuestos,diversasmanifestacionesdevoluntadquepermanecenseparadasyquenosesumannisefunden.Enladoctrinaargentina,secomparteestaopininysedestacaquealasociedadseladebeconsiderarcomosurgidadeuncontratoplurilateral,segnlosestableceelartculo1648delcdigocivil.Paraalgunoshaycontratoenelmomentoconstitutivodelapersonajurdica,peroluegonohayunacontinuacindelafiguracontractual.Paraotroshaycontratoenelmomentoconstitutivodelasociedadyesevnculopersisteentrelossocios:contratosypersonajurdica.Enelordenamientonormativoargentinoseoptoporconsiderarelactoasociativocomouncontrato,nosoloenelcdigocivilsinotambinenlaleydesociedades19.550queregulaexpresamenteelcontratosocial.Enconsecuenciaelcontratoasociativoesunaespeciedentrodeloscontratosdecolaboracin.Eselcontratodecolaboracinquetieneporfinalidadcomndarvidaaunapersonajurdica.Comopartedeesegnero,eselopuestoacontratodecambio.
Diferenciadelcontratoconotrosactosbilaterales:Comosehadicho,elcontratoessiempreunactojurdicobilateral,perodentrodeesacategoradeactosjurdicos,hayotrosactosbilateralesquedebenserdiferenciadosdelcontrato,porejemplo,laconvencin,elpactoylosnegociosjurdicospersonalsimos:a)Convencinycontratoseutilizanactualmentecomosinnimos.Sinembargo,estradicionaldiferenciarlos,siendoentrenosotros,laconvencinelgnero,yelcontratounaespeciedelamisma.Otrosautores,afirmanencambioqueelartculo1197dicelasconvencioneshechasenloscontratospermitiendoinferirqueelcodificadorconsideroalcontratocomognero.
b)Pacto:esunaclausulaoconjuntodeclausulasaccesoriasespecialesincluidasporlaspartesenuncontratotpico.c)Enlaactualidadelmayordesafoesdiferenciarelcontratodelosnegociosjurdicospersonalsimos,quecomosedijo,sonaquellosactosquecontienenderechosorelacionesinherentesalapersona,relativosalaesenciadesupersonalidadysusmsvitalesmanifestacionesjurdicas,respectodelascualesserequiereexclusividaddedecisin.Existeunamarcadatendenciaaconfundirlos.Sinembargo,lasdiferenciassonsustancialesporqueelcontratoeselinstrumentoporexcelenciadelmbitopatrimonial;encambio,losnegociospersonalsimos,comosunombreloindica,estnfueradelascategorasdelopatrimonial.Pornoestarensupatrimonio,nopuedenserobjetodeloscontratos.Lasdiferenciasesencialessevinculanconelroldelaautonomaprivada,queenlosnegociospersonalsimosestmuylimitadaporelordenpblico.Enellosprevalecelateoradelavoluntadinternasobrelavoluntaddeclarada,adiferenciadelamateriacontractualenlaqueprevaleceestaltima.Porotraparte,enestosnegocioslacapacidaddelapersonadifieradelaexigidanmateriacontractualynocabelacelebracinmedianterepresentacin.Finalmentetambinesimportanteladiferenciaenmateriadeforma,porqueenlosnegociospersonalsimosprevalecenlassolemnidades.
Regulacindelamateriacontractual:ElcontratoenelmarcodelaConstitucinNacional:Esevidentequeelderechocontractualestayestuvodirectamentevinculadoconelderechoconstitucional,porquesusprincipiosgeneralessonderaigambreconstitucional,elordenpblico,labuenafe,laautonomaprivada,hantenidosuplenoreconocimientoenlaconstitucinhistoriaylotienenenlaconstitucinreformada.Paramencionarsoloalgunosdelospreceptosconstitucionalesquehabilitanlavinculacinconelderechocontractualbastacitarlosartculos9,11,14y17delaconstitucin.
Larelacinentrelateoradelactoonegociojurdicoylateoradelcontrato:Comovenimosreiterando,dentrodelgneroactoonegociojurdico,elcontratoesunadesusespecies.Estarelacindegneroaespecieobligaareflexionaracercadelavinculacinquedeberaexistirentrelateorageneraldelactojurdicoylateorageneraldelcontratoenlascodificaciones,ladogmaticaylaeducacinjurdica.a)Segnalgunos,debeprevalecerlateorageneraldelcontrato.Elloimplicaquedebendesarrollarsesusprincipioseinstitutosyluego,aplicarlosalosdemsactosjurdicos.b)Paraotracorriente,correspondedesarrollarlateoradelactojurdicocomoejedelsistemadederechoprivado,connormasgeneralesaplicablesatodoslosactosjurdicos,amenosquelocontrariosurjadelaleyodelavoluntaddelaspartes.c)Otraposturamseclcticaestimaqueambasteorassontiles,queesbuenotratarlosinstitutosenlapartegeneral,comoteoradelactojurdicoydenuevo,allegislaroanalizarelcontratoconsiderarsuspeculiaridades.Deesemodoselogra,segnestaopinin,quelosdestinatariosdelasnormasquenosiempresoncientficos,logrenunaaplicacinconcretadelasnormasgeneralesaunafiguratanprcticacomoselcontrato.
Lasolucinmscorrectaalosfinesdidcticos,cientficosylegislativos,deberaserdesarrollardemanerasistemticayexhaustivalateoradelactoonegociojurdico,yenlamateriacontractual,incluirsolosusprincipiosorientadoresyaquellosinstitutosque,porexcepcinseaplicanaestosactosjurdicos.
Metodologadeloscdigosciviles:
1.Elcdigocivilargentinoregulaloscontratoscivilesenellibrosegundo,seccintercera,denominadadelasobligacionesquenacendeloscontratos,enlosartculos1137al2287delcdigocivil.Son1046artculosdistribuidosendiecisisttulos.VlezSarsfieldordenoestamateriasiguiendolametodologadelEsboodeFreitas,quienasuvezhabatomadolaideadelmodelonapolenico.
2.Lamayoradeloscdigoscivilesposterioresalargentino,comoelalemn,siguenelmtododeSavigny,dividiendoelderechocivilendosgrandespartes,partegeneralyparteespecial.Lapartegeneral,personas,cosas,actosjurdicos(incluyendolosplazos,prescripcinejerciciodederechos)y
normasgeneralesdeloscontratos.LaparteespecialseencuentraapartirdellibroII,queincluyeobligacionesycontratosparticulares.EnellibroIIIestnlosderechosrealessobrecosas;enelIVfamiliayenellibroVsucesiones.
Unificacindeloscontratoscivilesycomerciales:
Elcdigodecomercioensuartculo207indicaelderechocivil,encuentonoestmodificadoparaestecdigo,esaplicablealasmateriasynegocioscomerciales.
Partecontractual:
Concepto:
Laspersonasenuncontratosedenominancontratantes.Seempleaeltrminopartesquesignificacentrodeinters.Paraquehayacontratotienequehaberalmenosdospartes,aunquehayaunasolapersona.Porotrolado,nosiemprequedospersonasserelacionanmediantemanifestacionesdevoluntadqueinvolucrenasupatrimoniocelebranuncontrato.
Ladeterminacindequienessonpartesenelcontratoesimportantealmomentodeestableceraquienesseextiendensusefectos.
II.Clases:simpleyplurissubjetiva.
Lapartesimpleosingularestintegradaporlavoluntaddeunapersona.Igualsituacinseplanteacuandoelcentrodeintersesteintegradoporunapersonajurdica.
Laparteplurissubjetivaocompleja,encambio,seintegraporlavoluntaddevariaspersonas,porejemplo,sidosotrespersonasdecidencelebrarencalidaddelocatariasuncontratodelocacin.Lapartelocatariaserunaparteplurissubjetiva.
III.lasrelacionesjurdicasentrelossujetosdelaparteplurissubjetiva.
Sivariaspersonasdecidenasumirelroldepartedeuncontratolarelacinquesetrabaentreellasconstituyeunactoonegociojurdico.Porelnmerodesujetos,esunactoplurissubjetivaoplrimo.Constituyenuncentrodeintersindivisible.
Ellegisladorsueleincluirentrelasnormasdeloscontratostipicosalgunasreglasqueordenanlarelacinentrelaparteplurisubjetivafrenteasucontraparteytambinfretealosterceros.
7.Elementosdeloscontratos:
Sonloscomponentesdesuestructura.Sehanclasificadotradicionalmenteenesenciales,naturalesyaccidentales.
Otrosautoresdiscutenladenominacindeloselementosnaturalesyaccidentales,porqueestimanquenosontales,esdecir,quenosoncomponentesdelcontrato,sinoefectospropiosdealgunoscontratosopactos.
I.Elementosesencialesgeneralesyparticulares:
Loselementosesenciales,comosunombreloindica,sonindispensablesparalaexistenciadelcontrato,demodoque,siunactojurdicocarecedealgunodeellos,nopuedesercalificadocomotal.Estnexpresamenteestablecidos.Elconsentimiento,elobjetoylacausa.Esdecirqueparaafirmarqueexistecontratovalido,resultaimprescindibleconstatarlaexistenciadeunacuerdodevoluntades,querecaesobrealgolcitoquelaspartesquieren(objeto)y,adems,verificarparaquequieranlaspartesloquequieren(causa).Paraalgunosautorestambinlaforma,cuandoesexigidaporlaleyoporlasparteseselementoesencial.
Lacausa,encambio,noesadmitidacomotalporquienesseenrolanenlasteorasanticausalistaslosque,enlugardelacausa,incluyenlaforma.Salvatconsideraalconsentimientoyelobjetocomoindispensables,
maslacapacidadylaformanosiempresonesenciales,puessegnl,lacapacidadcontribuyealavalidezdelcontrato,perofaltandoella,estenodejadeexistir,sinoquepuededarlugaralaaccindenulidad.
Enestanuevamateriaexistengrandesinterrogantes,sobretodosiseadoptaunanuevaconcepcindelcontratountantodiferentealconceptolegal.Desdeestaperspectiva,loselementosesencialesserian:a)existenciadedosomspartes.B)intercambiodeprestacionesy/oacuerdodevoluntadesparareglarderechos,c)patrimonialidad,implcitaenelintercambiodeprestacionesytambinnecesariaenlosdemsderechosobjetodelacuerdo,d)comportamientodebuenafe,inicialysostenidodurantetodalavigenciadelcontratoye)finalidadlicitaytil.
Elementosestructuralesoesencialesparticulares:
Permitendiferenciaruncontratodeotros.Paraqueexistacompraventa,serequierequeunaparteseobligueatransferireldominiodeunacosaylaotrapagarunprecio.
II.Elementosoefectosnaturales:
Derivandelanaturalezadelcontrato.Sinembargo,comonoestnimpuestospornormasimperativas,laspartespuedenexcluirlos,obienampliaroreducirsusefectos.Porejemplo,enloscontratosbilateralesyonerosossonelementosnaturaleslafacultadcomisoriaimplcita,lagarantadeeviccinylagarantaderedhibicin.
III.Elementosoefectosaccidentales:
Soncomponentesque,porlogeneralnointegranelcontratoperoquelaspartes,envirtuddelprincipiodeautonomaprivada,puedeadicionar.Condicin,plazoycargo,clausulapenal.
CAPITULO2
Laformacindelcontrato.Suspresupuestos.
8.formacindelcontrato:
Eshabitualquelosnumerososcontratosquesecelebranenlavidacotidianaseperfeccioneninstantneamente,mientrasquelosgrandesnegociosculminenencontratosqueseperfeccionandespusdeunprolongadoprocesodenegociacin.
9.lavoluntaddelaspartes:
I.Sumanifestacin:
1_diferenciaentremanifestacinydeclaracindevoluntad:diversascategorasymodosdemanifestar.
Manifestarlavoluntadsignificaexteriorizar,daraconocer,colocarenelexteriordelsujetoasuvoluntadinterna.Eslacorporizarandelavoluntad,queyanoquedaalasfluctuacionesovaivenesquepudieraimprimirleelagente.
Portanto,ladeclaracindevoluntadesunamanifestacinformalquerealizaunapersonayquetieneefectosjurdicos.
a)Segnelmodoinmediato,ono,enquepuedeconocerselavoluntadinternadelagente,lamanifestacinpuedeserdirectaoindirecta.Esdirectacuandolavoluntaddelapersonaqueobrapuedeinferirsedesucomportamientoporqueusualmenteshacereconociblelaintencin.Porejemplo,lapersonaqueenviaotraunanotaformulandounaofertadecontratodecompraventa,remiteotranotahaciendosaberqueharevocadoesaoferta.Esindirectacuandolavoluntaddelapersonasemanifiestamedianteuncomportamientoqueporlogeneral,nopermiterevelarsuintencin,peroque,uniendoesecomportamientoconotroshechos,permiteinferirsurealintencin.b)Porcomportamientodeclarativoonodeclarativo.Elprimerosedacuandolapersonasemanifiestapormediodeunadeclaracinexpresa,esdecir,porsignosdellenguaje.Porelcontrarioesporcomportamientonodeclarativocuandoelsujetoexteriorizasuvoluntadmedianteunactodeejecucindeunaintencinnegocial,peronoseexpresaporningnmediodellenguaje.Tambinlamanifestacinindirectapuedeexteriorizarlavoluntaddelapersonamediantecomportamientodeclarativo(para
revocaruntestamento,enajenarlaosalegada)omediantecomportamientonodeclarativo(destruccindeltestamento).Consentimientoomanifestacinexpresanoesequivalenteamanifestacindirecta,yaque,conelartculo1145existeconsentimientoexpresocuandosemanifiestaverbalmente,porescrito,oporsignosinequvocos.Esdecirqueseincluyensindiferenciar,lasmanifestacionesporcomportamientodeclarativoynodeclarativo,ylasmanifestacionesdirectaseindirectas.Laclasificacinlegalhasidocriticadaporquenoincluyeelsilenciocomomanifestacindelavoluntad,pueselarticulo1146exigealmenosunaconducta(entregar,recibir,hacer)mientrasqueelpurosilencioesausencia,tantodedeclaracincomodeconducta.c)Ladeclaracindevoluntadpuedeserrecepticiaonorecepticia,segnqueparaproducirsusefectosdebaserrecibidaonoporeldestinatario.Lamanifestacinnorecepticiaproducesusefectospropiosalseremitida,conindependenciadelconocimientoqueotrospuedantenerdeella.Ennuestroderechoseadmitequelaaceptacindeunaofertaesunamanifestacinrecepticia;sinembargoensentidoestrictonoloes,porquecomoseverproduceefectosdesdeelmomentoenqueseexpideauncuandonohayallegadoasudestinatario.
2divergenciasentrevoluntadinternayvoluntaddeclaradadelagentequerealizaelacto.
Unaeslateoradelavoluntadinternaoreal,segnlacualdebeprimarlavoluntadreal,loquequiereelagente,puesseprotegeesaintencin.Otraposturaconsideraquedebedarsepreeminenciaalavoluntadexteriorizada.
Unaterceraposicin,denominadateoramixta,quehaceprevalecerlavoluntadinterna,salvocuandosecreaunaapariencia,supuestoenelqueprimalavoluntaddeclarada,envirtuddelprincipiodeconfianza.
Enlaformacindelcontratodebeaplicarse,enprincipio,lateoradeladeclaracin,dndoseprevalenciaalavoluntadmanifestada,puesenelprocesodeformacinlamanifestacindevoluntaddeunapartecreaexpectativasseriasenlacontraparte,demodoqueenvirtuddelprincipiodeconfianza,elqueexteriorizosuvoluntadestobligadoamantenerseenloexterno,aunquedifieradesuvoluntadinterna.
Porexcepcin,puedetomarseenconsideracinlarealvoluntadinternasilacontrapartelaconocaonopodaignorarla.Paraqueuncontratantepuedaaferrarsealavoluntaddeclaradesucontraparte,espreciso,conformealascircunstancias,quenohayaconocidonidebidoconocerlaintencinverdaderadequienemitiladeclaracindevoluntad.
II.Elsilenciocomomanifestacindelavoluntad:
1-Reglageneralyexcepciones:
Ennuestroderecho,comoreglageneral,elsilencioopuestoaactosoaunainterrogacinnoimplicamanifestacindevoluntad.Art.919.
Elsilencioestomadocomounhechonegativo,queunidoamanifestacionesprecedentespuedetenercarcterconcluyenteyservirdebaseparainferirunavoluntadtcitamenteexpresada.
2-Elsilenciocomomanifestacindevoluntadimpuestaporeloferente:
Elartculo35delaley24.240indica:quedaprohibidolarealizacindepropuestaalconsumidor,porcualquiertipodemedio,sobreunacosaoservicioquenohayasidorequeridopreviamenteyquegenereuncargoautomticoencualquiersistemadedebito,queobliguealconsumidoramanifestarseporlanegativaparaquedichocargonoseefectivice.Siconlaofertaseenviunacosa,elreceptornoestobligadoaconservarlaniarestituirlaalremitenteaunquelarestitucinpuedaserrealizadalibredegastos.
III.Lasdenominadasconductassocialestpicasorelacionescontractualesdehecho:
Paraalgunos,nohaycontratoporquenohayconsentimiento,dadoquesecarecededeclaracionesdevoluntad.Estimanquesetatadeconductasquepuedenencuadradentrodelmbitodelosactoslcitosnocontractuales,porloquenoselesaplicanlasnormasdelcontratorespectoacapacidad,vicios,forma,etctera.Paraotros,encambio,lasrelacionesson,ensunacimiento,dehechonodederecho,perosuregulacinescontractual.
Lamayoradeladoctrina,sobretodolaargentina,sostieneporelcontrario,quenosetratadeunanuevafuentedeobligacionesnidemerassituacionesopretensionesdehecho,sinoquesonverdaderoscontratos,celebradosmediantemanifestacionesdevoluntadporcomportamientonodeclarativo.
Nosermssimpledecirquehayrelacionesdelavidaqueserigenenalgunosaspectosporlasreglasdelasobligacionescontractualesaunquenohayannacidodecontrato?
10.presupuestodelavoluntadvalidad:capacidadparacontratar:
Comosedijo(7),loselementosesencialesoestructuralesdelcontrato,paralateoraclsicasonconsentimiento,objetoycausa.Asuvez,elconsentimientoparaservlido,tienecomopresupuestonecesarioslacapacidaddelaspersonasquesonparteensuformacin,ylamanifestacindelavoluntad,mediantelaformarequeridaporlaleyoporlaspartes.
I.Legitimacinycapacidadparacontratar.1.Nocin:
Lacapacidadjurdicasedefinecomolaaptitudparaadquirirderechosycontraerobligaciones.Paraatribuircapacidadoincapacidadaunapersona,nointeresasuaspectosubjetivo,lalegitimacin,encambioeslaaptitudatribuidaporlaleyoporlavoluntadparaadquirirderechos,contraerobligaciones,etc.Eslacalefaccinrequeridaalsujetoparasertitulardeunadeterminadarelacinjurdicaoparacelebrarvlidamenteundeterminadoactojurdicoquederivadelacircunstanciadeencontrarseenunadeterminadarelacinrespectodelobjetodelarelacinodelactoorespetodelotrosujetoquedebeparticipardelacto.
Sediceque,ensentidoamplio,lalegitimacincoincideconlacapacidad,quientienecapacidadestalegitimandoparacontratar.
Sinembargo,lalegitimacinparaobrarexige,deordinario,quelapersonatengalatitularidaddelderecho,lacapacidadcorrespondienteyadems,gocedelpoderdedisposicindelderecho.
Normalmenteserenenestostresrequisitosyentonceslapersonaestalegitimadaparacontratar.
Elactocelebradoporquincarecedelegitimacinpornotenerpoderdedisposicin,noesnulo,esvlidoentrelaspartes,porqueelagentetienecapacidadytitularidad,perofrentealosterceros,resultaineficazporimposibilidad.Esposibletambinqueexistalegitimacinsintitularidad,porejemplo,enelcasodelmandatarioconmandatorepresentativo,quetienefacultadesparaenajenarunbiendelmandante.
3.Capacidadeincapacidaddederecho:
Lacapacidaddederecho,degoceocapacidadjurdica,eslaaptitudpotencialdelapersonaparasertitulardeinteresesydeberesjurdicos.
Lacapacidaddederechotieneunfundamentodendolemoral,sereconoceonoalapersonaaptitudparasertitulardederecho,siempreconmirasaprotegerelintersdelasociedad.Lasincapacidadesdederechosondeinterpretacinrestrictivayemanandelaley.
4.Capacidadeincapacidaddehecho:
Lacapacidaddehecho,deejercicioodeobrar,eslaaptitudquelapersonatieneparaejercerporsimismalosderechosdequeestitular.
Laincapacidaddehechotieneporfinalidadprotegerlosinteresesdelosincapaces,noelintersgeneral.
Puederemediarsemediantelarepresentacin,demaneraqueelrepresentanteejerceelderechocuyatitularidadestencabezadelincapaz,supliendodeesemodosuinsuficienciaparaejercerlo.
Laincapacidaddehechopuedeserabsolutaorelativa.Losincapacesabsolutosdehechoestnenumeradosenelartculo54decdigocivil.
Sonincapacesdehechorelativoslosmenoresadultos.Solotienencapacidadparalosactosquelasleyeslosautorizanaotorgar,esdecirquelareglasiguesiendolaincapacidad.Seincluyetambinenestacategoraalosemancipadosdativosopormatrimonio.
Sontambinincapacesdehecholospenadosconpenasdereclusinoprisinpormsdetresaos,comosevermsadelante.
Losincapacesdehecho,enlarealidad,tambinpueden,aunquenodebenhacerlocelebrarlosactosquetienenprohibidos.
II.Determinacinyanlisisdelasincapacidadesenumeradasenelartculo1160delcdigocivil.
Elartculo1160esunadelasnormasquemuestranladeficientemetodologadelcdigoenmateriadecapacidad.
Seenumeranenestanorma:
a)Incapacesporincapacidadabsoluta.Estaspersonas,queformalmentepadecentalgradodeincapacidadenlavidacotidiana,celebranconfrecuenciatodaespeciedecontratos.Portanto,hayquepreguntarseacercadelavalidezdedichoscontratosydelosriesgosqueasumelaparteque,quizsobrandocondiligencia,pudonoconocerlaincapacidadquepadecesuco-contratante.Algunosvalidanloscontratoscelebradosporestosincapacesalegandoqueenvirtuddelacostumbre,debereconocrselescapacidadparalospequeoscontratos.Otrosautoresfundamentanlavalidezdeloscontratoscelebradosporincapacesparaactosusualesdelavidacotidianaenlaautorizacinpresuntadelosrepresentanteslegalesdelincapaz.Ennuestraopinin,siseadmitequeelcontratopuedeperfeccionarseporelconsentimientodelaspartes,ascomoporelmerointercambiodeprestacionesyseponeelejeenelequilibrioprestacionesynoenelconsentimiento,lavalidezdeloscontratosparalasnecesidadesordinariasdelavidacotidianasonunalgicaconsecuenciadelarealidad.b)Incapacesporincapacidadrelativa.c)Incapacesdederecho,personasqueestnexcluidasdepodercontratarconpersonasdeterminadas.Tales,losrepresentanteslegalesquetienenprohibidocontratarconsusrepresentados.d)Incapacesdederecho,personasqueestnexcluidasdepodercontratarrespectodecosasespeciales.e)Laspersonasaquieneslesfueseprohibidoenlasdisposicionesrelativasacadaunodeloscontratantes.III.Contratoscelebradosporincapacesdehecho:
Comosedijo,elcontratocelebradoporunincapazdehechoesineficaz,luego,parainterpretareintegrarelsistemalegalrelativoaesaineficacia,insertodemaneradefectuosaenlasnormasrecinindicadas,hayquetenerpresenteelrgimenlegalgeneraldelasnulidades.
Portanto,deacuerdoconelartculo1047delcdigocivil,lanulidadabsolutadeunactojurdico,quedebedeclararsecuandoseafectaelintersgeneral,puedeseralegadaportodoslosquetenganintersenhacerlo,exceptoelquehaejecutadoelacto,sabiendoodebiendosaberelvicioqueloinvalidaba.Puedetambinpedirsesudeclaracinporelministeriopublico,enelintersdelamoralodelaley.Adems,debeserdeclaradaporeljuez,aunsinpeticindeparte,cuandoaparecemanifiestaenelacto.Elactonoessusceptibledeconfirmacinylaaccinesimprescriptible.
Porsuparteelartculo1048establecequienespuedenpedirlanulidaddeunactojurdicocuandosetratadeunanulidadrelativaquevulneraunintersparticularyportantolaaccinesprescriptibleyelactoconfirmarle.lanulidadrelativanopuedeserdeclaradaporeljuezsinoapedimentodeparte,nipuedepedirsesudeclaracinporelministeriopublicoenelsolointersdelaley,nipuedealegarsesinoporaquellosencuyobeneficiolahanestablecidolasleyes.
Losartculos1164,1165y1166debenserinterpretadoseintegradosconsumocuidado,puescomosedijosondeficientesycontradictorios.
1.Anlisisdelartculo1164:
elderechodealegarlanulidaddeloscontratoshechosporpersonasincapaces,solocorrespondealincapaz,susrepresentantesosucesores,alostercerosinteresados,yalministeriodemenores,cuandolaincapacidadfueraabsoluta,ynoalapartequetenacapacidadparacontratar.
Silapartecapazseenteradelaincapacidaddelaotraparte,unavezconcluidoelactoyantesdecomenzarsuejecucin,podrapedirsesubsaneeldefecto,tendraderechoasuspenderlaejecucindelcontratohastaqueseresuelvalacuestindesuinvalidez.
Ladoctrinaclsica,queparecelamsacertada,consideraqueestanormadebereelaborarse,adiferenciadealgunosautoresqueaconsejanleerlatalcualestescrita.
Paralamayoradelosautoresreguladossupuestosdiferentesquedebieronserseparadosendosnormastambindiferentes.Cuandodice:elderechodealegalanulidaddeloscontratos,hechosporpersonasincapaces,debidecirincapacesdehecho,solocorrespondealincapaz,susrepresentantesosucesores.Aestaconclusinsearribaconcordandoelartculo1164conelrgimendelartculo1047.Siseseparalafrase
quedaclaroquelanulidaddelcontratocelebradoporunincapazdehechopuedesersolicitadaporeste,sussucesoresorepresentantes.
Lasegundapartedelartculodeberacomenzardondedicealostercerosinteresadosyalministeriodemenores,cuandolaincapacidadfuereabsolutayenlugardeesafrasedeberaconsignaralostercerosinteresadosyalministeriopublicocuandolanulidadfuereabsoluta.Porquesiloabsolutoeslanulidad,estnlegitimadosparaalegarlalostercerosinteresadosyelministeriopublicofiscal(nodemenores),deacuerdoconelartculo1047.Encambiosisetratadeincapacidadabsolutaqueesunaincapacidaddehecho(puesnohayincapacidadesabsolutasdederecho),lostercerosinteresados,sonprecisamentequienesnopuedenalegarla.
2.Anlisisdelartculo1166:
Atentoaloquerecinseexplico,lareglageneralesqueelincapazdehecho,susrepresentantesysucesores,puedenpedirlanulidaddeloscontratosrealizadosporl.Sinembargoel1166creaunaimportanteyjustaexcepcinalestablecerquesielincapazhubieseprocedidocondoloparainduciralaotraparteacontratar,nil,nisusrepresentantesosucesorestendrnderechoparaanularelcontrato.Sesancionalaaccindolosadealgunosincapaces.
Lacuestinesdeterminaraqumenorrefiereladisposicinlegal.Algunosautoresopinanqueseraelmenorimpber,concordandoestearticuloconel2259delcdigocivilquehabladeldolodelmenorimpberenelcontratodecomodato.Conmayoraciertosostienenotros,quedebetratarsedeunmenordenomsde10aospuesaesaedadseadquiereeldiscernimientoparalosactosilcitos,comoseralaaccindolosa.
3.Anlisisdelartculo1165delcdigocivil:
Unavezdecretadalanulidaddelcontratocelebradoporelincapaz,suefectoprincipalseriaquelascosasvolvieranalestadoanterior,esdecir,quelaspartesserestituyeranrecprocamenteloquehubieranrecibido(arts.1050y1052).Sinembargo,elarticulo1165niegaalapartecapaz,enprincipio,elderechoparaexigirlarestitucindeloquehubieredado,oelrembolsodeloquehubierapagadoogastado.
Ladisposicintratadeprotegeralincapaz,porquelepermitepeticionarlanulidaddelcontratoqueloperjudica,aunquenotengaensupatrimonioelbienquelefueentregadoporlapartecapaz.Peroesevidentequesecreaunprivilegioalosincapacesquecontradiceloestablecidoenelartculo58delcdigocivil.
Endoscasoselcontratantecapazpuedepedirlarestitucindeloqueentrego:siexisteenelpatrimoniodelincapazloquedioobien,siredundoenprovechodelincapaz,auncuandonoexistalacosaensupatrimonio.
IV.Rgimenaplicablealosreligiososprofesos,concursadospenadoseinhabilitados:
Elartculo1160incluye,juntoalosdiferentesincapacesdehechoydederecho,comopersonasquenopuedencontrataralosreligiososprofesosyaloscomerciantesfallidos.Elartculoreferidohasidoobjetodecrticaspermanentesporlainclusindeestosdossupuestos,tratadoscomosifueranincapacidadesparacontratar.
1.Losreligiososprofesos:
Cuandohacelosdenominadosvotossolemnes,juntoalvotodecastidad,efectaotrasdospromesas,elvotodepobreza,porelquetransfierealaordensusbienesactualesylosqueadquieraenelfuturoyelvotodeobedienciaporelquesesometealavoluntaddelossuperioresjerrquicosdelaordenalaqueingresa.
2.Losconcursadosfallidos:
Elartculo1160delcdigocivilensultimoprrafocontieneimprecisionesterminolgicascomoconsecuenciadesuvesutez.Refiereacomerciantesfallidosyaestipularconcordatoconlosacreedoresdosconceptosquehansidomodificados.Enlaactualidadlaleydeconcursos24.522habladeconcursadosyfallidos,quepuedenonosercomerciantes,ydenominaacuerdoconlosacreedoresalantiguoconcordato.
Elfallidoeslapersonaalaqueselehadeclaradolaquiebraeneltramiteconcursal,ycomocondecan,hasidodesapoderadodesusbienes.
Enlaactualidadencambio,haycriteriouniformeacercadequenosetratadeningunaincapacidad,sinodelafaltadelegitimacinparaobrarquepesasobreelfallido.
3.Lospenadosconpenasdeprisinoreclusinpormsdetresaos:
Porelartculo12delcdigopenal,soncalificadoscomoincapacesdehechorelativos,alosquesesometeacuratela,sedecretalaprdidadelejerciciodelapatriapotestad,delaadministracindesusbienesydelafacultaddedisponerdeellosporactosentrevivos.
Elfundamentodeestasrestriccionesparaciertadoctrina,espunitivo.Otros,encambio,consideranqueesunatutelaparalosbienesylafamiliadelpenado.
Enlaactualidadnopuedeconsiderarsequeelpenado,porelhechodeestarrecluidoyseparadodelasociedadcivil,merezcaunaproteccinespecial.Estasolosejustificabaenelpasado,cuandolospenadoseranconfinadosy,prcticamente,notenancontactoconelmundocircundante;enlaactualidadnosejustificaporqueesasituacinhadesaparecido.
4.Losinhabilitados:
Algunadoctrinacomprendetambin,entrelosincapacesrelativosdehecho,alosinhabilitadosdelartculo152.Ennuestraopininestaspersonassoncapacesporquetienenaptitudparacelebrarporsilosactosjurdicos.Paraactuarenelmundojurdiconorequierenrepresentantelegalsinoasistente.
Enlaactualidadseconsiderantresgruposdepersonasquepuedenserdeclaradasinhabilitadasquienesporembriaguezhabitualousodeestupefacientesestnexpuestosaotorgaractosjurdicosperjudicialesasupersonaopatrimonio;losdisminuidosensusfacultadescuandosinllegaralsupuestoprevistoenelarticulo141eljuezestimequedelejerciciodesuplenacapacidadpuedaresultarpresumiblementedaoasupersonaopatrimonioyquienesporlaprodigalidadenlosactosdeadministracinydisposicindesusbienesexpusiesenasufamiliaalaprdidadelpatrimonio.
Lapersonainhabilitadapuedecelebrarporsisolaalgunosactos,comoserlosdeadministracin,salvo,aquellosquelesprohbalasentenciadeinhabilitacin.Losactosdedisposicindebencelebrarlosconlaasistenciadelcurador.
Elasistentedebeprestarsuasentimientoenelmismomomentodelacelebracindelacto,oconposterioridad,encuyocasoaprueba,convalidaoratificaelactocelebradoporelinhabilitado.
11.presupuestodelavoluntadvalida:formadelcontrato.
I.Forma
1.Concepto:
Enunsentidotcnicoestricto,deacuerdoalartculo973laformaeselconjuntodeprescripcionesdelaleyrespectodelassolemnidadesquedebenobservarsealmomentodelaformacindelactojurdico.
Comoregla,laleyimponeescasassolemnidades,sobretodoenmateriadecontratos,poresosedicequeelprincipiogeneraleslalibertaddeformas.
Nodebeconfundirseelconceptodeformaconeldeprueba,laformasonsolemnidadesquehayqueobservar,lapruebaencambio,eselempleodelasformalidadesparalaacreditacindeunhecho.Elcdigocontribuyealaconfusin.
Tampocodebeconfundirseelinstrumentopblicooprivadoconelactojurdicoformalizadoenel.Elactojurdico,queenestamateriaeselcontrato,podrasernuloyelinstrumentovlido.
2.Finalidadeimportancia:
Enelderechoromano,laformaeraesencialparalaexistenciadecontrato,pueslanocinestabavinculadaalcumplimientodelassolemnidades,esteprincipiosefuemodificandoyenlascodificacionesmodernasdelderechoprivadocontinental,laformadelosactosjurdicosseexigecomorequisitoparaqueelactosurtaplenaeficacia,peronoparasuvalidez.Sobretodoenmateriacontractual,laformacomorequisitodevalidezesexcepcional.
Lafinalidadesesencial,porsuladocoadyuvaaqueelotorgantedelactopuedainformarseacercadesusefectosyreflexionarantesdesuotorgamiento.Porotrolosrequisitosdeformafacilitanlapruebadelacto.Adems,alassolemnidadesseagreganahora,confrecuencia,laexigenciadeinscripcinregistraldelosactosotorgados,esdecirqueformayregistracinseacompaan.Enestecaso,lafinalidaddellegisladoresprotegermediantelapublicidadregistral,nosoloalaspartes,sinotambinalosterceros.
Sialaformalidadseleaaderegistracin,seobtienemayorcerteza,peroacostademenorceleridadmayorintervencindelestadoenelnegociojurdico.Enloscontratoscomerciales,ladinmicapropiadelamateriaexigemenosformalismo.Apesardelaaceleracindelaactividadnegocial,seadvierteenlaactualidadciertavueltaalformalismo.
3.Formaimpuestaporlaspartes.
Laformapuedeserimpuestaalcontratopordecisindelaspartes,envirtuddelprincipiodeautonomaprivada.
Elarticulo975loreconoce:enloscasosenquelaexpresinporescritofuereexclusivamenteordenadaoconvenidanopuedesersuplaporningunaotraprueba,aunquelaspartessehayanobligadoahacerloporescritoenuntiempodeterminado,ysehayaimpuestocualquierpena;elactoylaconvencinsobrelapenasondeningnefecto.
Estanormaaludedemaneraconfusaalaformayalapruebadeloscontratos.Elsupuestodehechoprevistoesquesehayaordenado,enlaleyoenelcontrato,queelactoseotorgueexclusivamenteenlaformaescrita.Lasconsecuenciasjurdicassondos;encuantoalavalidezdelacto,esnulosegnelltimoprrafodelartculo,enmateriadeprueba,nopuedeemplearseotromedioquenoseaelactootorgadoporescrito.
Esdecirqueenelpensamientodenuestrocodificadoresteactoseriasiempresolemneporquesinosecumpleconlaformaconvenidaelcontratoesnulo.Estoseveratificadoporelartculo1186quedicerefirindoseal1185elartculoanteriornotendrefectocuandolasparteshubiesendeclaradoenelinstrumentoparticularqueelcontratonovaldrasinlaescriturapblica.
Hayquerecurriralainterpretacindelavoluntaddelaspartesparaconocersiellashanqueridolasolemnidadparalavalidezdelacto,comolodisponeelartculo1186puesdelocontrariodebeentendersequelaformaseexigeparaqueelactoadquieratodossusefectospropios.Mientrasnocumplaconelrequisitodeformaesvlido,peroobligaacelebrarelcontratodefinitivo.Nuestradoctrinaadmitequeseaplicaraelartculo1185.Silaspartespactanqueelcontratonovalgasinlaformaprevista,seentiendequepactaronunaformalidadsolemneyportantonoesaplicableelartculo1185,peroellodebesurgirdelpactocontractual.
II.clasificacindeloscontratossegnsuforma.
1.Contratosformalesynoformales
Sonformalescuandosueficaciadependedelaobservanciadelassolemnidadesexigidasporlaleycomoexpresindevoluntadynoformalescuandonotienensolemnidadesimpuestasporlaley.
2.Contratosformalessolemnesynosolemnes:
Loscontratosformalespuedenserasuvezformalessolemnes,cuandolaformaesconstitutivadelacto,seexigeparasuvalidezyformalesnosolemnes,cuandolaformaseexigeparaqueelactosurtatodossusefectospropios.
Lasolemnidadpuedeserimpuestaporlaleyoporvoluntaddelaspartes,comosehavisto.Porlogeneral,quienimponelasolemnidadnocalificaelcontrato,soloordenaunadeterminadaforma,demodoquesiempreestpresentelacuestindeconocersisetratadeuncontratoformalsolemneonosolemne.
Elartculo1184imponelaformapblicadeescrituraparalacelebracindenumerososcontratos,nodicesisonsolemnesonosolemnes.Ladoctrinaloscalificacomonosolemnes,analizandoelefectoqueelartculo1185prevparaelcasodeincumplimiento,cuandodicequesiseotorgansinlaformaprevista,obliganacelebrarunnuevocontratoconlasolemnidadordenada.Noproducentodossusefectos,perosialgunos:obliganacelebrarelnuevocontrato.
Otrocasoeseldelartculo1810queimponealcontratodedonacindebienesinmueblesydeprestacionesperidicasovitaliciaslaformaescriturapblicasincalificarlocomocontratoformalsolemneonosolemne.
Ladoctrinaconsideraqueesuncontratoformalsolemne,porquelamismanormalegaldicequenoseaplicaelartculo1185demodoquesielcontratonosecelebraporescriturapblicaesnulo,noproduceningnefectoynohayposibilidaddepurgarsunulidad.
Enconsecuenciaydichodeotromodo,cuandoenuncontratoformallaformaesconstitutivadelacto,demodoquesinosecumpleelactopadecedeinvalidez,elcontratoesformalsolemne.Prevalenenelderechodefamilia.Encambiosienuncontratoformallaformanoesconstitutivayseexigesoloparaqueelcontratoproduzcatodossusefectospropios,elcontratoesformalnosolemne.Elactonosurtesusefectospropios,peroproduceotros:obligaalaspartesaelevarelactoalaformaprescripta(art.1185).
3.Contratosnoformalesconformaexigidaparalapruebaysinformaexigidaparalaprueba.
Puedesucederqueellegisladornoimponganingunasolemnidadparalacelebracindelacto,demodoqueelcontratoesnoformal,peroqueexijadeterminadaformaparaprobarlo.Enesesupuestoelcontratoseclasificacomonoformal.
Esfciladvertircualesladiferenciaexistenteentreuncontratoformalnosolemneyotronoformal,conlaformaexigidaparalaprueba.Cuandomediaincumplimientodelaformaprescripta:elprimero,nosurtesusefectospropios,hastatantonosecumplaconlaforma;elsegundoproducetodossusefectos,solotendrproblemasifueranegadoenjuiciocasoenelquedeberprobarseempleandoelmedioprobatorioprevistoenlaley.
4.Diferenciasclasificatoriasenladoctrinanacional.---------------------------------------------------------------III.contratosquedebenredactarseenescriturapblica.1.Anlisisdelartculo1184:
Imponelaformaescriturapblicaparalacelebracindevarioscontratostpicosyotrosactosjurdicos.Enlaactualidadnohaydudasquesetratadeactosformalesnosolemnes.
Inciso1)loscontratosquetuvierenporobjetolatransmisindebienesinmuebles,enpropiedadousufructo,oalgunaobligacinogravamensobrelosmismos,otraspasodederechosrealessobreinmueblesdeotro.
Lacompraventainmobiliariadeberacelebrarseporescriturapblica;noobstanteensugranmayorasecelebraporinstrumentoprivado,denominadoboletodecompraventa.
Inciso2)lasparticionesextrajudicialesdeherencias,salvoquemediareconvenioporinstrumentoprivadopresentadoaljuezdelasucesin.
Inciso3)loscontratosdesociedadcivil,susprrrogasymodificaciones.
Segnesteincisolaformadelcontratodesociedadcivilseriaescriturapblicaenabiertacontradiccinconelartculo1662delmismo,queadmitequepuedacelebrarseverbalmenteoporescrito,porinstrumentopblicooporinstrumentoprivado,oporcorrespondencia.Lapruebadelestsujetaalodispuestorespectoalosactosjurdicos.
Porlopronto,consideramosqueelincumplimientodelasolemnidadprevistapuedesubsanarseporaplicacindelartculo1185,peromientrasnoseotorguelaescriturapblicalasociedadquesecreaesunasociedadirregularodehecho.
Inciso4)lasconvencionesmatrimonialesylaconstitucindedote.
Inciso5)todaconstitucinderentavitalicia.Estafrasenodebellevaraconfusin,puesladoctrinaylajurisprudenciahancalificadoalcontratoonerosoderentavitaliciacomouncontratoformalnosolemne,alqueseaplicaelartculo1185.
Inciso6)lacesin,repudiacinorenunciadederechoshereditarios.
Inciso7)lospoderesgeneralesoespecialesquedebanpresentarseenjuicioylospoderesparaadministrarbienesycualesquieraotrosquetenganporobjetounactoredactadooquedebaredactarseenescriturapblica.
Enesteincisoseregulalaformadelactodeapoderamiento,queesunactojurdico,peronoescontrato,disponindosequealgunasclasesdepoderesdebanotorgarseporescriturapblica.
Larepresentacinjudicialesunacuestinquecorrespondealderechoprocesal,queestreservadaalasprovincias,demodoqueestaspuedenestablecerotraforma.
Inciso8)lastransaccionessobrebienesinmuebles.Debetenersepresentequesilatransaccinversasobrederechoslitigiososrespectodeinmuebles,nosolodeberealizarseporescriturapblicasinoqueporaplicacindelartculo838laformaeslapresentacinaljuezdelacausabajopenadenulidad.Esdecirqueenestecasoelcontratoseriaformalsolemne.
Inciso9)lacesindeaccionesoderechosprocedentesdeactosconsignadosenescriturapblica.
Inciso10)todoslosactosqueseanaccesoriosdecontratosredactadosenescriturapblica.
Inciso11)lospagosdeobligacionesconsignadosenescriturapblica,conexcepcindelospagosparciales,deintereses,canonoalquileres.
Estosltimostressonaplicacionesdelprincipiodequeloaccesoriosiguelasuertedeloprincipal.
2.Laformadeloscontratosprevistaenalgunasleyesespeciales:
Elcontratodelocacindeinmueblesurbanos,segnelartculo1delaley23.091debecelebrarseporescrito.
Lasolemnidadescritaexigidaporellegisladortieneporfinalidadlaproteccindellocatario,quien,antes,frecuentementeseveasometidoaadmitircontratosverbalesabusivos.
Entodosloscasospues,debeaplicarseelarticulo1185permitindoselaconversindelacto.
Encuantoalcontratodeleasinglaley25.248estableceenelartculo8quedebeinstrumentarseenescriturapblicasisuobjetomediatosoninmuebles,buquesoaeronaves,yenlosdemscasos,puedecelebrarseuninstrumentopblicooprivado.Setrata,portanto,deuncontratoformalnosolemne,cuyaformaeslaescriturapblicaaunqueresulteaplicableelartculo1185.
Laescriturapblicaparalaformalizacindelcontratosuponeunasolemnidadqueloencareceenexceso.Biensehubieranpodidomantenerelrgimenprimitivodelleasingestablecidoenlaley24.441:formaescrita.
Conrespectoalfideicomiso,elartculo4estableceunaseriederecaudosquedebenconsignarseexpresamenteenelcontrato,hayqueentenderque,almenos,debeformalizarseporinstrumentoprivado.Enconsecuenciasetratadeuncontratoformalnosolemne.
IV.Contratosquedebiendoredactarseenescriturapblicaseformalizaneninstrumentoprivadooverbalmente.Anlisisdelosartculos1185,1187y1188.1.Laconversindelacto:
Segnelartculo1185elcontratoquedebiendoredactarseenescriturapblicasecelebreeninstrumentoprivadooenformaverbal,nosurtesusefectospropios,perogeneralaobligacindeelevarloaescriturapblica.Sedenominaconversindelacto.
Eselsupuestoqueseanalizaytambineldelartculo987elactoemanadodeunoficialpblico,aunqueseaincompetenteoquenotuvieralasformasdebidas,valecomoinstrumentoprivado,siestfirmadoporlaspartes,aunquenotengalascondicionesyformalidadesrequeridasparalosactosextendidosbajoformasprivadas.
2.Naturalezadelactootorgadosinlaformalegalprevista:
Ladoctrinaesconsistenteenafirmarqueelactootorgadosinlaformalegal,esuncontratovalido,aunquepadezcaineficaciarelativa,perotieneopinindivergenteencuantoasunaturalezajurdica.Sediscutesiesuncontratopreliminarouncontratodefinitivo.
Paraelcodificadorsetratadecontratospreliminaresenquelaspartesseobliganacelebrarotrocontratoquesereldefinitivo.
Lamayoradeladoctrina,encambio,consideraquesetratadeuncontratodefinitivo,serioynico,quesolocarecedelrequisitodeforma.Elotorgamientodelaformaescriturapblicaesunactocomplementarioque,inclusive,encasoderesistenciaalcumplimientoporlaspartes,puedeserotorgadoporterceroscomoeljuez,loqueseratcnicamenteimposiblesiloquedebehacerseesrenovarelconsentimientocontractual.
3.Efectosdelincumplimientodelaforma:
A_Cuandoelobligadoaescriturarnoquisiereonopudiereejecutarelhecho,elacreedor,comonopuedehacerviolenciacontralapersonadeldeudorparaqueotorgueelconsentimientocontractual,solopodrpedirperjuicioseintereses.Segneltextolegal,sielobligadoaescriturarescondenadoahacerloyseresiste,elcontratoseresuelveyeldemandadopagadaosyperjuicios.
En1900yasedijoqueobligaraladquirenteaconformarseconlosdaosyperjuicioscuandoalenajenantenoseleantojacumplirconlopactado,escontralosprincipiosmselementalesdelajusticia.Ladoctrinamodernaylajurisprudenciaquecomosehasealado,consideraqueelcontratootorgadoeselcontratodefinitivoalquesolofaltasumarelrequisitodeforma,consideraqueelartculo1187esinexactoeinjusto,lodejadeladoyelaboraunanormaabsolutamentediferente,contralegem,segnlacualelacreedorpuedeprocurarselaescriturapblicaporuntercero,enestecasoeljuez.Estoesasporqueconsideraquelaobligacindeescriturarnoesunaobligacinintuitopersonae,noserequiererenovarelconsentimiento,puessolosecumpleunaobligacinaccesoria.
B_Aunparalospartidariosdelateoradelcontratodefinitivo,procedelaresolucindelcontratoylaaccindedaosyperjuicioscuandonopuedellevarseacabolaescrituracinporimposibilidadjurdica.
V.Dobleejemplaridad.Consecuenciasdesuomisin.
Secomprendefcilmentequesufinalidadescolocaralaspartesdesdeelmomentomismodelacelebracin,enigualdaddecondicionesconrelacinalaposiblepruebaquedebaofrecerseenjuicio.
Sielcontratosecelebraenunsoloejemplarservlido,peroeldocumentonicosetornaineficaz.Elcontratodebeprobarse,entonces,porotrosmedios,yelnicoejemplaroperacomounprincipiodepruebaporescrito.
Enloscontratoscomercialesnorigeelprincipiodeldobleejemplar,porquelosartculos208y2011delcdigodecomercionadadicendelapluralidaddeejemplaresysobretodoporqueasloaconsejanlaceleridaddelosnegociosylafacilidadparaobtenerotrosmediosdeprueba.
Capitulo3
Formacindelcontrato
12.Elconsentimiento.Elementos:
Laformacindelconsentimiento,ennuestroderechopositivoeselejebsicodelcontrato.
Eselprimerrequisitoesencialoestructuralparalaexistenciadeuncontrato.Esunquidcomplejo,queseintegracondosmanifestacionesdevoluntaddiferentes,emanadasdecentrosdeinteresesdistintos.Cadadeclaracin,nosolodebeseremitida,sinotambincomunicadoalafuturacontraparte.
Nohaycontratocuandolasmanifestacionesdevoluntadvantodasenelmismosentidoydirigidasauntercero.
Paraqueseperfeccioneuncontrato,lasdosvoluntadesdebencombinarseeintegrarsemutuamente.Cuandovariasvoluntadessefundenenunasola,nohayunactobilateral,contrato,sinounactojurdicounilateralplurisubjetiva,unactocomplejo.
Lasvoluntadesnoformantampocounavoluntadcomn,queresultesuperioralasotrasdos.Solocuandoseproduceelencuentrooconjuncinunnimedeambasvoluntadeshayconsentimiento,elconsentimientoeselcontrato.Puedearribarsealaconclusindequesedaelconsentimientocuandoambaspartesquierenlomismo,enelsentidodequesiunapartequierevenderunacosa,necesariamentequierequelaotralacompre.
13.ofertayaceptacin:
I.Laoferta:
1.Concepto:
Laofertaeselactomedianteelcualunadelaseventualespartesdeunfuturocontratocomunicaalaotrasuintencindecelebrarconellaunnegociojurdicodeterminado.Indicandosusdetallesesenciales,conmirasaobtenersuaceptacin.Setratadeunactojurdicounilateral,expresadomedianteunamanifestacindevoluntad
quepuededarseporcomportamientodeclarativoono.Notodaladoctrinaesconsistenteencalificaralaofertacomoactojurdico,selehanegadoesecarcterafirmndosequeessolounamanifestacindevoluntadunilateral.
Ennuestrocdigoseemplean,comosinnimosdeofertalostrminospropuestaypromesa.Estocreaciertaconfusin.Debediferenciarselaofertadelapromesa.Lapromesaeslaobligacinderealizarunaprestacinsinsupeditarlaalaexistenciadeuncontratoposteriornialaaceptacindelbeneficiario.Entanto,laofertaennuestroderechonoesvinculante;enprincipio:quienofertanoseobliga.
Laofertahaquedadoperfeccionada,desdequeellahasidoenviadaasudestinatario.Elsistemadebeasegurarlealoferentelalibertaddedisponerdesumanifestacindevoluntad,hastaelmomentoenquehayasalidodesuesferadedisposicin,porhaberladespachadoohaberlahechoconoceraldestinatario.
2Requisitosdelaoferta:
Debesercompleta,oautosuficiente,esdecirqueconstenenellatodosloselementosesencialesgeneralesyparticularesdelcontratoqueeloferentepretendecelebrar.Porejemplounaofertaparacelebrarelcontratodecompraventadebedeterminaradecuadamentelacosaobjetomediatodelcontrato,elprecioysuformadepago.
Ciertosautoressostienenqueeljuezpuedecompletarlosialgnelementoesencialhafaltadoenlaoferta.Estenoeselcriteriodenuestrocdigocivil.Aunas,ennuestrocdigoseencuentraelartculo1627sobrelalocacindeservicios,queadmiteelperfeccionamientodelcontratosinacuerdorespectodelprecio.
Diferenteeselcasoenqueeloferentedejaalgnelementoquehacealaautosuficienciadelaoferta,paraquelodetermineeldestinatarioaltiempodeaceptarlaountercero.Estonoperjudicalavalidezdelactocomooferta.
Laofertadebesertambinrecepticia,dadoqueeloferentedebetenerlaintencindeobligarse.
Porltimoserequieretambinquelaofertaseformuleconreferenciaauncontratodeterminadoyenlaformaadecuadaadichocontrato.
3ladenominadaofertaalpblico.
Eslamanifestacindevoluntadquerenelosrequisitosdeunaoferta,exceptosucarcterrecepticia,esdecir,quenohasidodirigidaapersonaopersonasdeterminadas,sinoalpblicoengeneral.
Otradoctrinaentiendoquecomoprincipio,esunaofertavalidayeficaz,peroobservandocasoporcaso,puedeadmitirsequeseaconsideradaporunainvitacinaofertar,siempreporsupuesto,queparaeloferenteseaindiferentelapersonadelaceptante.Laofertaalpblicoesrevocable,conmuchamsraznquelaofertaapersonadeterminada.
Enlaactualidadexisteunainterpretacinmsflexibleysegnlascircunstanciasdelcaso.Sesostienequelaofertaalpublicapuedeserunaverdaderaofertasirenelosotrosrequisitosyseformulacondicionaaqueeloferentedispongademercaderaalrecibirlaaceptacin.Lapersonadelcocontratantesedeterminaenelmomentoqueaceptayelcontratoseperfeccionaconelprimeroqueacepta,demodoquelapersonadeldestinatarionoesdeterminada,sinodeterminable.
4Laofertayelrematedebienes:
Sehadiscutidosisetratadeunaofertaalpblico,obiensisetratadeunainvitacinaofertar,casoenelqueelrematadorseriaelaceptante,solucinqueparecelamsacertada.
II.lacuestindelaautonomaylaobligatoriedad.
1.Autonomayobligatoriedaddelaoferta:
Asuvez,laobligatoriedadimplicaqueseimponealoferentelaobligacindemantenerseenlaofertaunavezquelahaemitido,almenosdurantealgntiempo.Revocacinycaducidad,estnreguladasenelcdigoytienenencomnqueambasextinguenlaoferta,perosediferencianporquelarevocacinsuponeunamanifestacindevoluntaddeloferente,mientrasquelacaducidadoperadeplenoderecho.
2.Revocacindelaoferta:
Tienerelacinconelprincipiodeobligatoriedaddelaofertaqueennuestroderechonorige,comosehadicho,dadoquecomoregla,laofertanotienefuerzavinculante.
Sieloferentenopudierarevocarsuofertasulibertaddeobrarquedaralimitadafrentealdestinatarioquienporelcontrariomantendratodasuautonoma.Esmsjustoelsistemaquedaalaofertafuerzavinculante,porqueeloferentehasidolibreparaoptarporcolocaronosumanifestacindevoluntadenelmundojurdico;sioptaporhacerlo,generandoexpectativaseneldestinatariodesuofertaporelprincipiodeconfianzanopuede,luegodefraudaresasexpectativasyremediarelproblemapagando,alosumo,daosyperjuiciosprecontractuales.
Hayquetenerencuentaqueennuestrosistemaseconcedealoferentelafacultadderevocarsuoferta,peroellonosignificaquenoasumaobligacionesderivadasdelarevocacin.Comolaemisindelaofertalohavinculadoprecontractualmenteconsudestinatarioypudocrearleciertasexpectativas,silarevocacincausaundao,eloferenteestobligadoarepararloenelmarcodelaresponsabilidadprecontractual.Eloferentedebetomarladecisinderevocarynotificarlarevocacin,porquedelocontrariolaofertacontinuavigente.
Elartculo1150establecedosexcepcionesalafacultadderevocarlaoferta:queeloferentehayarenunciadoalafacultadderetirarla,oquesehubieraobligadoamantenerseenelladuranteuntiempodeterminado.Enestoscasos,comoeloferentequedaobligadoamantenerseenlaoferta,nopuededirigirseesaofertaamsdeundestinatarioporvez.
Cabepreguntarseentoncesporquetiemposeriavinculanteunaoferta,sieloferentehubierarenunciadoalafacultadderevocarla.Porelplazodeprescripcinordinariodelasobligaciones,oquesetratadeunaobligacinsinplazo.
Paraalgunosesunaobligacinsinplazo,eljuezdeberafijarlo.Paraotro,debeconcordarseelartculoencuestinconelartculo875delcdigo,demodoquelarenunciaalafacultadderevocarlaoferta,comolarenunciaacualquierderechopuederetractarseencualquiermomento,mientrasnohayasidoaceptadaporeldestinatariodelaoferta.Segnotrosautores,todaofertaseformulaparaqueseaaceptadaenunplazorazonable,quepuededeterminarsesegnlascircunstanciasdelcaso.
Lasegundaexcepcineselcasodemantenerseenlaofertaduranteuntiempodeterminado.Sieoferenterevocasuofertaduranteelplazodevigencia,larevocacinesirrelevanteyportanto,subsistelaofertaqueaceptada,perfeccionaelcontrato.
3.Caducidaddelaoferta:
Estavicisitudserelacionaconelprincipiodeautonoma,laofertanoesautnoma,porquecaducasieloferentemuereocaeenincapacidadantesdehaberconocidolaaceptacin.Peroestanoesunaopininunnime;hayquienesconsideranqueeltraficonegocialexigemayorseguridad,proponiendoquelaofertaseaautnoma,salvoquelocontrariosurjadelavoluntaddelproponente.
Lareglaquecomentamostieneunaexcepcinenlaofertadecontratodedonacin,porqueellegisladoraplicaaladonacin,principiosdeltestamento.Demaneraquelaofertadedonacinnocaducapormuertedeldonante.
Nuestrocodificadorprevioenelartculo1156delcdigo,uncasointeresantederesponsabilidadprecontractualsinculpa,cuandodispusoquesieldestinatariodelaofertacaducadapormuerteoincapacidaddeloferente,hubieratenidogastosconmotivodesuaceptacinfrustrada,lasperdidasdebenserleseparadas.
Porotroladolaofertacaducacuandotieneplazodeduracinyvencedichoplazosinhabersidoaceptada.
Tampocosecontemplaennuestralegislacinelsupuestodelaofertaformulada,enestadodependencia.Parecerazonableconsiderarquecuandonohasidoaceptadanirechazadaentiemporazonable,hacaducado.
4.Laofertaenfirmeylamuerteoincapacidaddeloferenteodeldestinatario:
Perorespectoalaofertaenfirme,lamuertaoincapacidaddeloferenteesirrelevante,porqueesunaobligacinporlaasumidayportanto,dandosucarcterpatrimonial,setransfiereasusherederos.Lomismoacontececoneldestinatariodelaofertaenfirme:simuereoseincapacitasuderechoaaceptarsetransfiereasusherederos.
IIImodalidadesdelaoferta:
1.Ofertaconjuntaoalternativa:
Laofertaqueincluyeenunasolamanifestacindevoluntaddiversosbienes,puedeserconjuntaoalternativa,segnelmodoenquehayasidoformulada.
Ofertaconjuntaesaquellaenlaqueseofrecencosasquenopuedensepararse,porqueestnunidasentresi,porsunaturalezaopordecisindeloferente.Laaceptacindeunasolacosa,importarechazodelaofertaydebeentendersecomocontraoferta.
Ofertaalternativa,esaquellaenlaqueseofrecencosasquepuedensepararseporquenoestnnecesariamenteunidas.Tambincuandoseofrecenopcionesincompatibles,demodoque,aceptadauna,nopuedeaceptarselaotra.Enesoscasoslaaceptacindeunadelasopcionesconcluyeelcontratorespectodeesaoferta.
Elproblemaesdeterminarenloscasosconcretossilaofertaesconjuntaoalternativacuandolascosasnoestnunidasmaterialmente,perosloestnparaeloferente.Deberesolverseinterpretandolavoluntadexteriorizadadeloferente.
2.Ofertascruzadas:
Presentaunacuestininteresante.Setratadeunsupuestoenquecadaparteremiteunaofertaalaotra,yambastienenidnticocontenido,peroningunadeellasaceptalaofertadesucontraparte.Ennuestraopininhaycontrato,porqueenunmomentohahabidomanifestacincomndevoluntad.
3.Ofertasdirigidasasujetosmltiples:
Cuandolaofertaestdirigidaasujetosmltiplespuedesucederqueconstenonoenellatodoslossujetos.
a)Siconstantodoslossujetos:hayquedistinguircualeselefectoqueeloferentepretendidarle,silostratacomosujetonicoocomosujetoplural.Sitodosestnincorporadoscomounnicosujeto,elcontratoseperfeccionaencabezadetodos.Sieloferentequisodarleefectosdesujetoplural,hayqueanalizarsiselesformulalaofertaconjuntaoalternativa,unavezqueaceptouno,losdemsyanopuedenhacerlo.Sienlaofertanoseaclaracualquieradelosdestinatariospuedeaceptar,aquienseledapreferencia.Correspondedarlepreferenciaalprimeroqueacepte.b)Sinoconstanenlaofertasusdestinatariosmltiples:seentiendequeseformuloacadaunaofertadiferenteycadaunopuedeaceptarlademaneraindependientedelosdems.
IVaceptacindelaoferta:
1.Concepto:
Laaceptacineselactomedianteelcualeldestinatariodeunaofertarecibesinoposicin,loqueseleofrece,exteriorizandosuvoluntadunilateralyrecepticia.
Desdeelmomentoenqueseformulalaofertahastalaaceptacin,elcontratopermaneceinitinere,ensuspenso,pueslaaceptacinvalidaeslaqueloperfeccionaydacomienzoasueficacia.
Puedeadoptardiferentesconductas:aceptarorechazarlaofertademodoexpreso,aceptarlademodoexpreso,perointroduciendomodificacionesytambinguardarsilencio.
Silaaceptaconmodificaciones,seestimaquenohahabidoaceptacin,sinoquesehaformuladounacontraoferta.Cuandoeldestinatariodelaofertaguardasilencio,comoelsilencioesequivoco,debeentendersequehahabidorechazo.
Unidrot:elsilencioolainaccinporsisolos,noconstituyenaceptacin,noobstantesienvirtuddelaoferta,odelaspracticasquelasparteshayanestablecidoentreellasodelosusos,eldestinatariopuedeindicarsuasentimientoejecutandounactosinnotificacinaloferente,laaceptacinsurteefectoscuandoseejecutedichoacto.
Laaceptacinpuedeserexpresaotacita,salvoqueeloferenteexijaunasolemnidaddeterminada.
2.Requisitos:
Concordarconlaofertayserformuladaentiempooportuno.Adems,sieloferentehaexigidounasolemnidaddeterminada,ascomoeloferenteeslibreparaformularonounaoferta,eslibreparaimponerleformas.
Elart.1152llevoaladoctrinayjurisprudenciaclsicaasostenerquelaaceptacindebesertotalmenteconformeconlaoferta.
Enlaactualidadestergidoprincipioparecehaberseflexibilizadountanto.Unidroitensuartculo2.11establecequelarespuestaaunaofertaquepretendeserunaaceptacin,perocontienetrminosadicionalesodiferentesquenoalteransustancialmentelosdelaoferta,constituyeunaaceptacin,amenosqueeloferente,sindemorainjustificada,objetetaldiscrepancia.
Porotrolado,laaceptacindebesertempestiva,esdecir,producirseentiempooportuno,queeseltiempodevigenciadelaoferta.Unidroitadmitequelaaceptacintardapuedesurtirefectos,comoaceptacin,sieloferentesindemorainjustificada,informadeelloaldestinatarioolonotificaentalsentido.Tambinsilacartaocualquierotranotificacinporescritoquecontengaunaaceptacintardaindicanquehasidoenviadaencircunstanciastalesquesisutransmisinhubierasidonormalhabrallegadooportunamentealoferente,talaceptacinsurtirefectoamenosque,sindemorainjustificada,eloferenteinformealdestinatarioquesuofertayahabacaducado.
3.Retractacindelaaceptacin:
Porqueunavezenviadaaloferente,enprincipio,yahaycontrato.Elprincipiogeneralennuestroderechoesquelaaceptacinpuederetractarsesiemprequenohayallegadoaconocimientodeloferente.Demodoque,pararetractarunaaceptacinyaremitida,debeemplearseunmediomsrpido.
Silaaceptacinllegaaconocimientodeloferente,laretractacinnotieneefectos,puessehaperfeccionadoelcontratoydebercumplirse.
Alrespectolanormacontenidaenlaltimapartedelartculo1155esinexacta,innecesariayenciertomodocontradictoria.Dicequeelaceptantedebesatisfaceraloferentelosdaosyperjuiciosquelaretractacintardalecausare,sielcontratonopudiesecumplirsedeotramanera.Pareceadmitirquelaretractacintardaimpideexigirelcumplimientoinnaturadelasobligacionesemergentesdelcontratoperfeccionado,yhabilitaparareclamarlaindemnizacinsustitutiva,loquenoescorrectodeningunamanera.
14.formacindelconsentimiento:
I.formacininstantneayprogresiva:
Laformacindelcontratopuedealcanzarsedemanerainstantnea,enunsolomomento,porelintercambiodeofertayaceptacinquerenantodoslosrequisitosparasertales.
Peroenlavidadelosnegocios,enmltiplesocasionessellegaalconsentimientodespusdelargosprocesos.Esteperiodoprevioalperfeccionamientodelcontrato,enlaactualidadcobracadavezmayorimportancia,adiferenciadeloqueocurraenelderechoantiguo.Hoycobraninterslosdeberesprecontractualesderivadosdelabuenafeylaconfianzaytambinlosdocumentosquelaspartessuscribenenestetiempo.
1.Laminuta:
Sonlosborradoresqueseacostumbraaredactar.Elproyectodecdigode1998consideraqueelotorgamientodeunaminutarespectodealgunodeloselementos,odetodosellos,noesacuerdoparcialquepermitadarporconcluidoelcontrato.
2.Teoradelapuntacinopuntualizacin:
Cuandosealcanzaacuerdosobresuselementosesenciales,unadelaspartesconsideraconcluidaslasnegociacionesyperfeccionadoelcontrato,alegandoquelosotroselementosaccesoriospuedendejarseparaunmomentoposterior.
Lateoradelapuntacinreceptadaenalgunoscdigoadmitequeestesupuestoseperfeccionauncontratoenbasealasminutasredactasporlaspartes.Reconocevalidezalaformacinporacuerdosparciales,respectoapuntosesencialesdelcontrato.
Entornodeestateoraexisteundebateimportanteenlospasesdelderechocontinental.Messineosostienequelaminutanotienecarctervinculatorioporquenosehafirmadoelcontratoensuintegridadysenecesitaunposteriorencuentrodelasvoluntadessobredichoselementos,peroadmitequelaminutavalecomocontratoperfecto,sisedemuestraquelaspartesquisieronconsiderarelcontratocomoformado.
Entrenosotros,ladoctrinatradicionalesadversaalaadmisibilidaddeestateorapordosrazonesfundamentales:enprimerlugar,porquenuestrocdigonodistingueentreclausulasesencialesyaccesorias,yensegundolugar,porqueelartculo1152determinaquecualquiermodificacinalaofertasuponepropuestadenuevocontrato.
Sonpropensosaaceptarenlaactualidad,losprincipiosdeestateora.UNIDROITenelarticulo214,admitequesilasparteshantenidoelpropsitodecelebraruncontrato,elhechodequeintencionalmentehayandejadoalgnterminosujetoaulterioresnegociacionesoasudeterminacinporuntercero,noimpedirelperfeccionamientodelcontrato.Disponeademsquelaexistenciadelcontratonoseverafectadaporelhechodequeconposterioridad:a)laspartesnosepongandeacuerdoacercadedichotermino,ob)elterceronolodetermine,siempreycuandohayaalgnmodorazonableparadeterminarlo,teniendoencuentalascircunstanciasylacomnintencindelaspartes.
Elproyectodelcdigocivilde1998seencuentraenconsonanciaconlosprincipiosrecinreferidos.
3.Cartasdeintencin:
Sondocumentosquesuscribentodaslaspartesdeunfuturocontratooqueunadeellasremiteasucontraparte,porelquesehaceconstarelintersencomenzartratativasconmirasalacelebracindeuncontrato.
Comoreglalacartadeintencinnoobliga,elcontenidopuedesermuyvariado,perosirefierealacelebracindeuncontratodeterminadoyrenelosrequisitosdelaoferta,debeserconsideradacomotal.
4.Invitacinaofertar:
Esunamanifestacindevoluntadunilateralqueunapersonaformulaapersonasdeterminadasoalpblicoengeneral,indicandoloselementosdelfuturocontratorespectodelcualestdispuestoarecibirofertas.
Lafinalidadesreservarselaposibilidaddeaceptarlasofertasqueseleformulen.
II.Formacinentrepresentesyausentes:
Deberahablarsededeclaracionesentrepresentesyausentes.
Sedicequelaspartesseencuentranpresentesoquelasdeclaracionessonentrepresentes,cuandoestnfrenteafrenteenelmismolugar,ytambincuandonoestandoenelmismoespaciofsicoseencuentrancomunicadasporalgnmedioquelespermitecomunicacindirecta.
Elcontratoseperfeccionaentreausentes,opordeclaracionesentreausentes,cuandolaspartesestnendistintoslugares,sinposibilidaddeintercambiardeclaracionesinmediatasyempleanagentesocomunicacinepistolar.
Encualquiercasoelmensajero,agenteonuncionotienemandato,essolouninstrumento,unportavoz,vehculodeladeclaracindevoluntadajena.Sinosetratadeunmeromensajeroonuncio,sinodeunmandatario,nohaydudasqueelcontratoesentrepresentes.
IIIImportanciadeladeterminacindelmomentoperfectivodelcontrato:
Interesaparasabersisepuederevocarlaofertaolaaceptacinytambinparaconocerculessonlosefectosdelamuerteoincapacidaddelaspartesdelarelacinjurdica.
Adems,esnecesarioprecisarsufechaexacta,paraconocerlaleyaplicablesihahabidosucesindeleyeseneltiempo,ytambinporquesolosihaycontratoperfeccionado,puedeexigirsesucumplimiento.
Asuvez,ellugardeperfeccionamientopermitedeterminalaleyaplicable,eljuezcompetente,etc.
IV.Formacindelconsentimientoentrepresentesportelfonoyporotrosmediosdecomunicacindirecta:Entrepresentes,unavezformuladaverbalmentelaoferta,debeseraceptadadeinmediato,puesdelocontrariocaduca,salvoqueeloferentehayaestipuladolocontrario.Detodosmodos,afindeevitarconflictosderivadosdelaausenciadenormalalrespecto,esrecomendablequeeloferenteincluyaunplazodevigenciaenlaofertaescritaentrepresentes.
V.Formacindelconsentimientoentreausentesporcorrespondencia.Rgimendelcdigocivil:
1.Diversasteoras:
Estemedioplanteaelproblemadeladeterminacindelmomentoperfectivodelcontrato,dosdenominadasteorasextremasydosintermedias,algunadelascualesadoptanloscdigos.
Seconsideranteorasextremas,porqueprotegenenexcesoaunauotradelaspartesprecontratantes.
Lateoradelconocimiento,informacinocognicinconsideraqueelconsentimientoseformaenelmomentoenquelaaceptacinllegaalrealyefectivoconocimientodeloferente.Elaceptantequedasometidoalarbitriodeloferente,dadoqueeslquiendirsiconocionolaaceptacinyenqumomentohatomadoeseconocimiento.Parasubsanarestecuestionamiento,deberaexigirsequeeloferentecomunicaraalaceptanteelhechodelconocimiento,conlocualsedaralugarauncrculovicioso.
Lateoradeladeclaracinoagnicinsostienequeelmomentoperfectivodelcontratoesaquelenelqueeldestinatariodelaofertadecideaceptarysoloexteriorizasuvoluntad.Estateoraseconsideraextremayselacrtica,porqueadiferenciadelaanterior,ahoraeseloferenteelquequedasometidoalarbitriodelaceptante.
Lateoradelaexpedicinoemisinreputaformadoelcontratocuandoladeclaracinaceptandolaoferta,esenviadaaloferente.Selacriticaporquepuedesucederquelacorrespondenciahayasidodespachadaperoporalgunaraznnollegaadestino.
Porsuparte,lateoradelarecepcinpostulaqueelconsentimientoseperfeccionacuandoeloferenterecibeeldocumentodondeconstalaaceptacin.
Encasodeconflictoacercadelmomentoperfectivodelcontrato,lasdosteorasintermediassondefcilprueba.
2.Contratoentreausentesconaceptacinporcomportamiento:
Elrgimenqueexponenestasteoraspreventodosloscasosqueeldestinatariodelaofertaacepademodoexpreso,peropuedesucederquenosehayaenviadolaaceptacinalproponenteysinembargodebaconsiderarseconcluidoelcontratoporqueeldestinatariodelaofertacumplilaprestacinprincipalqueeloferentepropona.
Aplicandoestrictamenteelrgimenlegalargentino,corresponderadecirquenohubocontrato,porqueelaceptante,sibienmanifestsuvoluntadalcumplirlaprestacin,noremitilaaceptacinaloferente,quienalnoestaranoticiadodelcumplimiento,podraconsiderarqueelcontratonoseperfecciono.
3.Rgimendelcdigocivil:
Paradeterminarelmomentoperfectivodelcontrato,nuestroordenamientoempleaunsistemamixto,untantoconfuso.Elprincipioesquelaaceptacinhacesoloperfectoelcontratodesdequeellasehubiesemandadoalproponente.SevequeSarsfieldoptoporlateoradelaexpedicin,peroenlosartculos1149y1155consagradosexcepcionesenlasqueemplealateoradelconocimiento.
Habrqueaveriguardoscuestionesimportante:a)sienelcasonohamediadolamuerteoincapacidaddeloferente,antesdehaberconocidolaaceptacin,porqueentoncesnohabracontratoporcaducidaddelaoferta,yb)sinohamediadoretractacindelaaceptacinporelaceptante,porquetampocohabracontrato.
4.mbitodeaplicacindelrgimenlegal:
Laregulacinprevistaenelcdigoparalacontratacinpormediodecorrespondenciaepistolar,nocontienenormasimperativas.Demodoquelaspartesdecomnacuerdopuedenestableceunrgimenespecial.
Conrespectoalacontratacinporcorrespondenciapostal,debeemplearsealgnmedioporelcualpuedaacreditarselafechadeimposicinyrecepcindelacorrespondencia,delocontrario,encasodeconflicto,fracasaratodointentoprobatorio.Ennuestropas,actualmentelagestindelastelecomunicacionesycorrespondenciaesaacargodeempresasdelestadoyconcesionariasque
ofrecendiversosinstrumentosdecomunicacinpostal,cartacertificada,expreso,cartadocumentoytelegrama.
VI.Problemticaactual.Laformacindelconsentimientopormedioselectrnicos.
Soloseanalizaraenestaoportunidadelrgimenquedebeaplicarsealoscontratosconcluidosmedianteinstrumentostelemticos.Setratadeldenominadoe-commerce.
Quizselmododesuperardificultadesconsistaenestablecerungrupodeprincipiosdeequivalenciafuncionalentrelasnuevasrealidadesyelrgimendeperfeccionamientodelcontratotradicional,queofrecenuestrocdigo.
Elprimerpuntoconflictivoquehayqueresolveressipormedioselectrnicospuedencelebrarsecontratosporescrito,esdecir,contratosquepuedanmaterializarseeninstrumentosprivados.
Elinstrumentoprivadorequierelafirmadelaspartescomocondicinesencialparalaexistenciadetodoactobajoformaprivada.Ellanopuedeserreemplazadaporsignosniporlasinicialesdelosnombresoapellidos.
Noobstantelodicho,esteprimerproblemahaquedadoresueltoennuestropas,desdequesedictolamencionadaleyqueregulalafirmadigitalyelprocedimientoparasuobtencinyempleo.Enconsecuencialoscontratantespuedencelebrarcontratosescritosyemitirinstrumentosprivadosporvatelemticarecurriendoalafirmadigital.
15.periodoprecontractual.
I.elperiodoprevioalperfeccionamientodelcontrato.Suextensin.
FueVonIheringelquellamoaesetiempocomoperiodoprecontractual,eleminentejuristaalemnabogoestetemaconelfindeinvestigarelrgimenaplicablealosdaosquesesucedieranenlaetapapreviaalperfeccionamientodelcontrato.ParaIheringparecaobvioqueeldaodebaserextracontractualporqueelcontratoeranuloonoestabaconcluidosinembargo,laaccinaquiliananocorrespondaporqueenelderechoromanoporunladoserequeraundaomaterialvisible,causadoaobjetosexteriores,yademslaconductadebaserdolosa,loquenoocurraporlogeneralenlossupuestosanalizadosporl.
Finalmenteobservaquelaaccinescontractualporquelanulidaddelcontratonoloprivadetodossusefectos,sinodelaposibilidaddeexigirsuejecucin,perodaderechoaindemnizacindedaos,devolucindearras,etc.
Unavezadmitidalaexistenciadeestaresponsabilidaddebadeterminarelcomienzoyfindelperiodoprecontractual,arribandoalaconclusinqueelcomienzodebefijarsecuandounadelaspotencialespartesdeunfuturocontrato,formulaalaotra,laofertadeesecontratoyquefinaliza,cuandosecelebraelcontratoo,cuandoquienesestabanenlasnegociaciones,seapartandefinitivamenteyelcontratonoseperfecciona.
EltrabajodeIheringfueluegoprofundizadoporelitalianoFagella,quienalanalizarlaextensindelperiodoprecontractualconcluyequeesteperiodocomienzadesdeelmomentomismoenquelaspartesseponenencontactoconmirasalacelebracindeunfuturocontrato,quepuedesermuyanterioraldelaoferta.Estaseslaposturasostenidaenlaactualidadporladoctrina,legislacinyjurisprudencia.
Elperiodoprecontractualtienegranimportancia,laquehasidopuestademanifiestoenlosltimostiempos,sobretodoenelmbitodelasrelacionesdeconsumo.Loscdigosmsmodernosabordanestostemas.
II.deberesprecontractuales:eldeberdecooperacin,deinformacin,desecretoydecustodia:
Eldeberdecooperacinquesederivadetodarelacinjurdicasertratadoenelpunto34-II.
Encuantoaldeberdeinformacinqueenciertascircunstanciasparaciertadoctrina,reneloscaracteresdeunaverdaderaobligacinestntimamentevinculadoalprocesocomunicacionalentrelosfuturoscontratantes.Ensentidocorriente,informacinessinnimodenoticiaodemensaje.Seidentifica,enalgunoscasos,conlacomunicacinyenotrosconelmensaje,advirtindosequeparalosespecialistassolohayinformacinenlamedidaenquelorecibidoporelreceptoresnuevoyoriginalparal.
Comoseadvierteesundeberqueoperaentodosloscontratos,nosoloenlosdeconsumo,aunqueenestostienematicesespeciales.
Ennuestrorgimenlegaldefondo,estedebernoestreguladodemaneraexpresa.Porejemplo,respondepordaosyperjuicioseltransmitenteatituloonerosoque,conociendoelvicioexistenteensuderechooenlamaterialidaddelacosaquetransfierenolodaaconoceraladquiriente.
Encuantoalamodalidaddelainformacinhaycoincidenciaenqueelladebeserciertayobjetiva,veraz,detallada,eficazysuficiente.
Lapalabraobjetivadebeentendersecomounaexigenciadeimparcialidadenlainformacin.
Unacuestincomplicadaesestablecerloslmitesaldeberdeinformacin,hastadondepuedeexigirse.Unlmitereconocidoenloscontratosparitariosesquecuandolapersonaqueestobligadaainformardebeprocurarseonerosamentelainformacin,tienederechoatrasladarelprecioalinformado.
Otrolmiteeseldeberdeautoinformarseporpartedeltitulardelderechoaserinformado.
Eldeberdecustodiacomprendeelcuidadodetodosaquelloselementosqueunaparteentregaalaotraconmotivodelasnegociaciones.Puedenentregarsedocumentacin,muestrasocosasmuebles,inclusivepuedepermitirseelaccesoainmuebles.Porejemplo,siseleentregaaunprecontratanteunvehculoparaquelopruebe,debeprocederconeldeberdecuidadoafindepoderdevolverlosindesperfectos.Aestaparticularsituacin,debenaplicarseporanalogalasreglasdeldepsito.
Otradelasconductasqueimponelaregladelabuenafe,esladeguardarsecreto.Laexperienciamuestraqueexistencomplejasnegociacionesdemegacontratosquesolosonposiblessilaspartesaccedenainformacionesmuyreservadasquecomprometenelfuturodelasempresas.Esainformacinnopuedeserdifundida,nitampocoaprovechadapuescomocorrelatodelderechoaserinformado,esteldeberdeguardarsecreto,duranteelperiododelastratativaspreviasyaundespusdecelebradoonoelcontrato.
Capitulo4
Objetoycausadelcontrato
Elobjetoylacausadelcontratoconstituyensuselementosestructurales.Sisepartedeesanocinconsensualistaeslgicoformularselapreguntaacercadeloqueridoporlaspartes,porqueesoquelaspartesquieren,queeselobjetodesusmanifestacindevoluntad,debeseracordeadichoordenamientonormativo,porquedeallderivalafuerzajurigenadelavoluntaddelosparticulares.Ademshabrquepreguntarparaquierenlaspartesloqueridoesdecir,tomarencuentalacausafinparaverificarquetampocolafinalidadcontradigaalordenamiento.
Porsuparte,lossistemasorganizadosentornoaunanocinobjetivadecontrato,tambinelevanaelementoestructural,elobjetosobreelquerecaeelintercambiodeprestaciones,ejedeesosregmenesytomanenconsideracinlacausafin,quelespermitevalorarlaadecuacineconmicosocialdelintercambioydeterminarsiseleacuerdaeficacia,porqueresultetilyjusto.
Ladistincinentreobjetoycausaesdignadeespecialatencinsiseestimaqueelestadopuedeintervenirjudicialmenteenlaautonomaprivadaydeclararlanulidaddelcontratoporcausailcita,auncuandosuobjetoeslcito,obien,porobjetoilcitoaunquesucausasealicita.
16.objetodelcontrato:
I.concepto:elcontrato,comoacuerdodevoluntadesocomounmerointercambiodeprestaciones,esresultadodeconductasquetienenunobjetoentendidocomoaquellosobrelocualellasrecaen.
Elobjetoeslamateriaoasuntodequeseocupanloscontratantes,losbienessusceptiblesdeunavaloracineconmicaquecorrespondeaunintersdelaspartes.
Objetoyfin,esdecir,causafin,suelenconfundirse,peroenelmundojurdicohayquediferenciarlos,porquepermitenunmejoranlisisdelasconductasdeloshombresqueactanenel.
Nisiquieraennuestrocdigoestclaroelconceptodeobjeto.Primerodicequesonlasprestaciones,luegoserefierealcmolascosasytambincomoaloshechos.Lascosas,sonelobjetodelasprestacionesnodelcontratoylasprestaciones,sonelobjetodelasobligaciones.Cabeentonces,superarlanormativayconstruirunanocincorrectadesdeladoctrina.
Lasdiscusionessonmltiplesygiranentornoalassiguientescuestiones:a)laextensindelanocinobjeto,b)suautonoma,c)sielcontenidodelcontratoessuobjeto,yd)elcriterioparalaindividualizacindelobjeto.
Surgenaslasdiferentesposturas.Paraalgunos,elobjetodelcontratoserialasprestaciones,peroenrealidad,deberahablarsedelobjetodelasobligacionesynodelcontrato.
Sehaafirmadoconacierto,quelasdiversasposicionesobedecenmsqueadiferenciasconceptualesincompatibles,apruritospuramentetericosquesetomancomopuntodepartidadelrazonamientoyquetalesdiferenciasseatenanhastadesaparecer,enlapraxisjurdica.Queseevidenciacuandoseaplicaelartculo953delcdigoalcasodeobjetoilcitooinmoral.
Noobstante,loquequedaclaroesquedepocosirvesostenerqueelobjetodeuncontratotpicosonsololascosas,comodicenuestrocdigo,porqueellas,porsmismas,nosonlicitasniilcitas.Encambiosiesqueelobjetodelcontratoessucontenidointegral,puedesucederqueseaesteelqueconstituyeunobjetoilcito.
Porltimo,pareceacertadodecirquehaymayorprecisintcnica,cuandosesealaque,enpuridad,losactosjurdicos,ytambinloscontratos,tienencomoobjetoalasobligacionesyquesonestaslasqueasuvez,tienencomoobjetoalasprestaciones,peroquealosfinesjurdicosprcticos,resultalomismo.
II.objetomediatoeinmediato:
Ladoctrinamodernahatratadodesuperarlasdiscrepanciasenrelacinalconceptodeobjeto,diferenciandoelobjetoinmediatoymediato.
Sehadichoqueelobjetoinmediatoestconstituidoporlasrelacionesjurdicas,losderechossobrelosqueincideelcontratocrendolosmodificndolos,transfirindolosoextinguindolos;tambinqueelobjetoinmediatosonlasobligacionesquenacendelcontrato.Msacertadoesdecirqueelobjetoinmediatodelcontratoessucontenidoconcretoeintegral.
Msalejado,estelobjetomediatodelcontrato,quesonlascosasoloshechosqueconstituyenelcontenidodeloquelaspartesintercambian.Enelcontratodecompraventadeuninmueble,sibienlaspartesquierenmediatamentelacosa,enestecaso,elinmueble,enloinmediato,quierentodoelcontenidodesucontratoqueindicaelmododetransferenciadeldominiodelacosa,ellugar,eltiempo,elprecio.
Aestaaltura,aportaclaridadsealarque,losbienesocosasnoseencuentranenelmismoplanoquelasprestacionesdedarqueintegran.Estas,constituyenelobjetoinmediatodelacto,talelpagodelprecio,entregadeunacosa,mientrasque,lascosasobienesensmismos,sonelobjetomediato(eldineroconelquesepagaelprecio,lacosaoderechocuyapropiedad,posesinousoseentregaocede,etctera).
III.Rgimendelcdigocivil:
Paralamayoradeladoctrinaactual,elcdigorefierealdenominadoobjetomediatodelcontrato,peroenningunanormaaludealobjetoinmediato.Enningunadeellastomaencuentalaidoneidaddelobjetolaaptitudqueelcontenidodelcontratodebetenerparaserobjetodelmismo.
Estevacosesuperaporque,segnelartculo1167lodispuestosobrelosobjetosdelosactosjurdicosydelasobligacionesquesecontrajeren,rigerespectodeloscontratosylasprestacionesquenopuedenserelobjetodelosactosjurdicos,nopuedenserlodeloscontratos.Demaneraqueconcordandoestanormaconelartculo953delcdigo,laidoneidadexigequeserenanlossiguientesrequisitos:posibilidad,licitud,determinacinypatrimonialidad.
IV.Requisitosquedebenreunirlasprestacionesobjetomediatodelcontrato.
1.Posibilidadfsicayjurdica:a)Laposibilidadfsicaexigenqu