spk/egy/rt5206/10p1508/rt002 revwebkc.dede.go.th/testmax/sites/default/files/executive...

โครงการศกษาการเพมมลคาน าทผานการบ าบดจากระบบผลตกาซชวภาพฟารมสกรตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง รายงานสรปส าหรบผบรหาร

บรษท ทม เอนเนอรย แมเนจเมนท จ ากด I SPK/EGY/RT5206/10P1508/RT002 rev.2

สารบญ หนา 1. การบ าบดน าเสยจากฟารมสกร 1-2 2. ลกษณะน าทงทผานระบบการบ าบดดวยการผลตกาซชวภาพ 1-3 3. การคดเลอกฟารมสกรเขารวมโครงการ 1-3 4. การเกบตวอยางน าจากฟารมสกรทไดเขารวมโครงการฯ 1-4 5. การวเคราะหคณภาพน าทงทผานระบบบ าบดน าเสยแบบผลตกาซชวภาพ 1-4 6. ผลการวเคราะหคณภาพน าทจะน ามาใชในโครงการการเพมมลคาฯ 1-5 7. แนวทางการเพมมลคาน าทงจากระบบบ าบดแบบผลตกาซชวภาพจากฟารมสกร 1-7 8. การศกษาแนวทางการเพมมลคาน าในหองปฏบตการ 1-11 9. แนวทางการเพมมลคาน า : แนวทางท 1 การผลตปย แคลเซยม-ฟอสเฟต 1-12 10. แนวทางการเพมมลคาน า : 1-13 แนวทางท 2 การผลตปยแมกนเซยม-แอมโมเนยม-ฟอสเฟต 11. การผลตปยแคลเซยมฟอสเฟตและปยแมกนเซยม แอมโมเนยม ฟอสเฟต 1-15 จากอปกรณสาธต 12. ถงปฏกรณตนแบบส าหรบแนวทางในการเพมมลคาน าโดยการผลตปยอะพาไทด 1-16 และปยสตรไวท 13. ธาตอาหารส าหรบพชทไดจากปยแคลเซยมฟอสเฟต หรอปยอะพาไทต 1-21 และวธการน ามไปใชทางการเกษตร 14. ธาตอาหารส าหรบพชทไดจากปยแมกนเซยม แอมโมเนยม ฟอสเฟต 1-22 หรอปยสตรไวท และวธการน ามไปใชใหเกดประโยชนทางการเกษตร 15. ประโยชนของสตรไวทในรปของปยทางการเกษตรในตางประเทศ 1-24 16. การน าเสนอรปแบบการบรหารจดการในระดบชมชน 1-26 17. กลยทธเพอสงเสรมในการจ าหนายผลตภณฑทไดในเชงพาณชย 1-30 18. การประชาสมพนธและเผยแพรองคความรของโครงการ 1-32 19. การสมมนาแถลงผลการด าเนนงาน 1-33 20. ปญหา-อปสรรคในการด าเนนโครงการ 1-33

โครงการศกษาการเพมมลคาน าทผานการบ าบดจากระบบผลตกาซชวภาพฟารมสกรตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง

รายงานสรปส าหรบผบรหาร

บรษท ทม เอนเนอรย แมเนจเมนท จ ากด 1-1 SPK/EGY/RT5206/10P1508/RT001 rev.2


โครงการศกษาการเพมมลคาน าทผานการบ าบดจากระบบผลตกาซชวภาพฟารมสกรตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง เปนโครงการศกษาทน าน าทงทผานระบบบ าบดแบบผลตกาซชวภาพ น ามาเพมมลคา จากแนวความคดของการจดการน าเสยจากฟารมสกรอยางครบวงจร เรมจากระบบบ าบดน าเสยแบบผลตกาซชวภาพทท าการบ าบดน าเสยใหมคณภาพน าดขนและไดกาซชวภาพน าไปใชเปนพลงงาน กากตะกอนสลดจสามารถน าไปท าปยอนทรย นอกจากนยงพบวาน าทงทผานระบบบ าบดแบบผลตกาซชวภาพทสามารถน าไปเพมมลคาควบคกนไป ท ง น เพอเปนการสรางแรงจงใจและสนบสนนผประกอบการไดมการใชพลงงานทดแทนทไดจากกาซชวภาพทเปนผลพลอยไดจากการบ าบดน าเสย และการรกษาคณภาพสงแวดลอม เพอใหเกดการพฒนาอยางยงยนตอไปในอนาคต ดงนน จงไดมแนวคดการสงเสรมใหมการศกษาการเพมมลคาน าทผานการบ าบดจากระบบผลตกาซชวภาพฟารมสกรตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง เพอใหเกดแนวทางในการศกษาและพฒนาองคความรใหมตอการพฒนาประเทศ ในดานของการสนบสนนการใชพลงงานทดแทน และยงเปนการสรางแรงจงใจใหฟารมสกรและเกษตรกรในรปของมลคาทางการเงน และการเลงเหนถงประโยชนจากการตดตงระบบบ าบดน าเสยแบบผลตกาซชวภาพอยางครบวงจร ทงในดานของการใชพลงงานทดแทน และความรบผดชอบตอสงคม และการรกษาสงแวดลอม เพอใหเกดการพฒนาอยางยงยนตอไปในอนาคต

การด าเนนงานของโครงการแบงออกเปนขนตอนดงน การศกษาจากการศกษารวบรวมขอมลขอมลเบองตน การคดเลอกฟารมสกรเขารวมโครงการ การศกษาลกษณะน าทงทผานระบบระบบผลตกาซชวภาพโดยการการเกบตวอยางจากฟารมสกรเขารวมโครงการ การจดท าแนวทางในการเพมมลคาน าทงฯ จ านวนอยางนอย 5 แนวทาง การคดเลอกและน าเสนอแนวทางทเหมาะสมในการเพมมลคาน าทง อยางนอย 2 แนวทาง คอ การศกษาและการออกแบบการทดลองในหองปฏบตส าหรบแนวทางการเพมมลคาน าทสามารถน าไปใชงานไดจรง การศกษาความเหมาะสมทางดานเศรษฐศาสตรและสงแวดลอม การออกแบบ การจดท าแบบจ าลองตนแบบส าหรบแนวทางในการเพมมลคาน า การน าเสนอรปแบบการบรหารจดการในระดบชมชน การจดงานสมมนาเผยแพรผลการศกษา และงานในสวนของการจดท า วดทศน เอกสารแผนพบ และ คมอแนวทางการเพมมลคาน าทงฯ เพอเผยแพรผลการศกษาและองคความรใหกบผสนใจตอไป




1. การบ าบดน าเสยจากฟารมสกร

การใชน าในกจกรรมตางๆ ของฟารมสกร เรมจากใชน าส าหรบการเลยงสกร และน าใชเพอการฉดลางท าความสะอาดคอกสกร และการใชน าในกจกรรมตางๆของฟารม โดยปรมาณน าเสยของฟารมสกรในประเทศไทย คอ 27 ลตร/ตว องคประกอบของน าเสย พบวา ประกอบดวย 2 สวน คอ สวนทเปนของแขง ไดแก มลสกร และของแขงอนๆ เชน ซากสกร เศษอาหาร ถงใสอาหาร วสดรองพน และเศษขยะ เปนตน และสวนทเปนของเหลว ไดแก น าเสย จาก การลางคอกสกร และปสสาวะของสกร ทงน ลกษณะน าเสยโดยสวนใหญพบ ปรมาณสารประกอบอนทรย ไนโตรเจน และ ฟอสฟอรส เจอปนในปรมาณมาก เมอเทยบกบน าเสยจากชมชน อยางไรกลกษณะน าเสยอาจมมความแตกตางกนขนอยกบการจดการของแตละฟารม

ระบบบ าบดน าเสยงจากฟารมสกรทไดรบความนยม คอ ระบบบ าบดน าเสยแบบไรอากาศ (Anaerobic wastewater treatment) ซงเปนระบบทสามารถบ าบดน าทมคาความสกปรกสง หรอมความเขมขนของสารอนทรยอยเปนจ านวนมากได อกทงระบบบ าบดดงกลาว ยงชวยลดปญหาในเรองกลนเหมนและแมลงวนรบกวนไดเปนอยางด และทส าคญไดกาซชวภาพ (Biogas) ผลพลอยไดทสามารถน ามาใชเปนพลงงานไฟฟา และ กาซหงตม ส าหรบกจกรรมภายในฟารม ระบบบ าบดน าเสยชนดผลตกาซชวภาพหลายระบบ เชน ระบบบ าบดน าเสยแบบผลตกาซชวภาพ แบบ พพ.1 แบบไฟเบอรกลาส แบบบอโดมคงท (Fixed Dome) แบบบอหมกไรออกซเจนแบบปด (Modified Covered Lagoon) และระบบบอหมกแบบรางตามดวยบอหมกเรวน าใส (Channel Digester and Upflow Anaerobic Sludge Blanket :CD-UASB) เปนตน นอกจากน การจดการน าทงทผานออกจากระบบการบ าบดน า หรอ อาจเรยกวา ขนตอนการบ าบดน าขนหลง (Post treatment) เปนการน าน าทงทผานออกจากระบบการบ าบดน าเสยแบบผลตกาซชวภาพไปบ าบดตอ เพอใหน าทงมคณภาพทดขน โดยระบบบ าบดน าขนหลงนมงเนนใหมการท างานเลยนแบบธรรมชาตบ าบด กลาวคอ น าน าททงผานการบ าบดฯ ไปพกไวในบอพกน า หรอสระน าแบบเปด เพอเปดรบออกซเจนจากธรรมชาตใหละลายลงสผวหนาน า และอาจใชการปลกพชน าหรอสาหรายเพอชวยเพมออกซเจนใหแกน าอกทางหนง ซงเหลานจะท าใหน าทงกอนปลอยออกสสงแวดลอมมคณภาพน าดขนอยในเกณฑมาตรฐาน อยางไรกตาม ส าหรบฟารมสกรขนาดกลางบางสวนและฟารมสกรขนาดเลก พบวา สวนใหญมกไมมระบบการบ าบดน าขนหลง เนองจากมพนทจ ากด และยงขาดความรความเขาใจในการจดการดงกลาว ดงนนฟารมสกรขนาดกลางบางสวนและฟารมสกรขนาดเลกมกท าการกกเกบน าเสย หลงผานระบบผลตกาซชวภาพไวในบอพก เนองจากน าเสยดงกลาวยงคงมคาความสกปรกอยมากไมสามารถปลอยทงลงสแหลงน าตามธรรมชาตได




2. ลกษณะน าทงทผานระบบการบ าบดดวยการผลตกาซชวภาพ ลกษณะน าเสยจากการท าฟารมสกรโดยสวนใหญจะประกอบไปดวย มลสตว น าปสสาวะ หรอย

เรย (Urea) เศษอาหารสตว ซงท าใหน าเสยมสารประกอบอนทรยและไนโตรเจนเขมขนสง โดยกจกรรมทท าใหเกดน าเสยสวนใหญ มาจากน าลางจากการท าความสะอาดคอกสกร น าเสยจากน าทใชฉดลางตวสกร น าเสยจากรางระบายน าของคอกสกร และปสสาวะของสกร เปนตน ดงนนระบบบ าบดน าเสยจากฟารมสกรจะเปนระบบทสามารถยอยสลายสารอนทรยไดสง ซงระบบบ าบดน าเสยสวนใหญไดรบการออกแบบมาใหประกอบไปดวย ระบบบ าบดน าเสยขนตน ระบบบ าบดน าเสยทางชวภาพ (ระบบบ าบดน าเสยแบบใชออกซเจน และไมใชออกซเจน) และระบบบ าบดน าเสยขนทสาม เพอก าจดสารปนเปอนบางชนดทไมสามารถท าการบ าบดไดดวยระบบบ าบดน าเสยทางชวภาพ เชน ระบบก าจด ฟอสฟอรส ไนโตรเจน และโลหะหนก เปนตน น าทงทผานกระบวนการบ าบดแบบผลตกาซชวภาพ จะมลกษณะทางเคม ดงน มคาความเปนกรด-ดาง (pH) เปนกลาง และจะมองคประกอบของ ธาตอาหารทเปนประโยชนตอพช เชน ไนโตรเจนรวม ฟอสฟอรสรวม โพแทสเซยมรวม รวมทงธาตอนๆ (ซงสวนใหญ มาจาก การให ธาตอาหารทจะเปนตอการเจรญเตบโตและวตามน และยารกษาโรคตางๆทใชกบสกร) เชน แมกนเซยม แคลเซยม โซเดยม สงกะส และทองแดง และ โลหะหนกบางชนด เปนตน ซงจากลกษณะดงกลาวท าใหน าทงจากฟารมสกรมศกยภาพในการเพมมลคาใหกบของเสย

3. การคดเลอกฟารมสกรเขารวมโครงการ

ขนตอนการด าเนนการคดเลอกฟารมสกรเขารวมโครงการฯ เรมจากการสมภาษณทางโทรศพท หรอหาขอมลจากแหลงขอมลทเกยวกบผประกอบการฟารมสกรทมสถานทตงของฟารมอยในจงหวดนครปฐม จงหวดราชบร และจงหวดใกลเคยงเปนหลก เนองจากเปนพนทดงกลาวมฟารมสกรทงขนาดใหญ ขนาดกลางและขนาดเลก อยรวมกนเปนจ านวนมาก ทงนจากการสมภาษณผประกอบการฟารมสกรทางโทรศพทนน อาศยแบบสอบถามขอมลเบองตนของกจกรรมตางๆ ของระบบฟารมสกร เพอใชเปนเกณฑในการไดมาซงขอมลและรายละเอยดของกจกรรมตางๆ ของฟารมสกรทตรงตามความตองการ

ทงน หลงจากไดขอมลเบองตนของฟารมสกรไดด าเนนการออกส ารวจภาคสนาม ณ ฟารมสกรแตละแหง เพอศกษาสภาพพนทของฟารม กจกรรมการใชน าของฟารม ขนาดและปรมาณของระบบบ าบดน าเสยชนดผลตกาซชวภาพ ต าแหนงของจดทเกบน าเพอน ามาวเคราะหในหองปฏบตการ รวมทงประเมนศกยภาพและความเหมาะสมในการจดสรางแปลงสาธต ซงเปนกจกรรมตอเนองหลงจากการศกษาหาแนวทางการเพมมลคาน าฯ ฟารมทไดท าการคดเลอกฟารมสกรทง 4 แหง คอ จ านวน 4 แหง คอ (1) ศรกจฟารม (2) ฟารมของนายพนม จตรใจเยน (3) ประชาฟารม และ (4) ภาวนาฟารม รายละเอยดขอมลของฟารมสกร




4. การเกบตวอยางน าจากฟารมสกรทไดเขารวมโครงการฯ

การเกบตวอยางน าจากฟารมสกรทไดเขารวมโครงการฯ จ านวน 4 แหง คอ (1) ศรกจฟารม (2) ฟารมของนายพนม จตรใจเยน (3) ประชาฟารม และ (4) ภาวนาฟารม ซงฟารมสกรทง 4 แหงน เปนฟารมสกรทมขนาดกลางและขนาดเลก ซงฟารมสกรดงกลาวมระบบบ าบด น าเสยแบบผลตกาซชวภาพ และน าทงทเกดขนหลงผานระบบบ าบดน าเสยสวนใหญเกบไวในบอพกภายในฟารม หลงจากการเกบตวอยางน าจากฟารมสกรทง 4 แหงแลว จะน าตวอยางน ามาวเคราะหคณภาพของน าในหองปฏบตการ เพอท าการศกษาถงคณภาพของน าทใชในกจกรรมตางๆ ของฟารมสกร ไดแก (1) การวเคราะหคณภาพน าดบ น าบอ หรอน าชลประทาน (2) การวเคราะหคณภาพน าเสย กอนผานเขาสระบบบ าบดฯ (3) การวเคราะหคณภาพน าหลงจากผานการบ าบดฯ และ (4) การวเคราะหคณภาพน าในบอพกน าสดทาย

5. การวเคราะหคณภาพน าทงทผานระบบบ าบดน าเสยแบบผลตกาซชวภาพ

การวเคราะหคณภาพน าจากกจกรรมตางๆ ของฟารมสกร ท าโดยศกษาสมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมของน า ซงพจารณาจากคาพารามเตอรตางๆ โดยน าน าตวอยางทง 4 ประเภท มาท าการวเคราะหคณภาพทหองปฏบตการ ไดแก (1) น าดบ น าบอ หรอน าชลประทาน (2) น าเสยกอนผานเขาสระบบบ าบดฯ (3) น าหลงจากผานระบบการบ าบดฯ และ (4) น าทงในบอพกน าสดทาย เพอท าการศกษาคาพารามเตอร ทง 8 ชนด ความส าคญของแตละพารามเตอรตางๆ ทใชในการศกษาคณภาพน า

ทงนจ านวนการวเคราะหคณภาพน าในหองปฏบตการ จะท าการวเคราะหตวอยางอยางนอย 2 ครง และหาคาเฉลย (Mean) เพอเปนตวแทนของผลวเคราะหในแตละพารามเตอร มจ านวนตวอยางทงสน 120 ตวอยาง โดยมรายละเอยดสรปดงน

1) ฟารมตวอยาง 4 แหง ประกอบดวย (1) ศรกจฟารม (2) ฟารมของนายพนม จตรใจเยน (3) ประชาฟารม (4) ภาวนาฟารม

2) ประเภทของน าตวอยาง 4 ชนด ประกอบดวย (1) น าดบ (2) น าเสยกอนผานเขาสระบบบ าบดฯ (3) น าหลงจากผานระบบบ าบดฯ (4) น าทงในบอพกน าสดทาย




3) จ านวนพารามเตอรทใชในวเคราะหน าตวอยาง ประกอบดวย พารามเตอร 8 ชนด คอ (1) คาความเปนกรดและดาง (pH) (2) บโอด (Biochemical Oxygen Demand, BOD) (3) ซโอด (Chemical Oxygen Demand, COD) (4) ปรมาณไนโตรเจนทงหมดในน า (Total Kjeldahl Nitrogen, TKN) (5) ปรมาณสารแขวนลอยทงหมด (Total Solid Suspension , TSS) (6) คาความเปนดาง (Alkalinity) (7) ปรมาณโลหะ (Metals) (8) การปนเปอนของเชอแบคทเรย

4) จ านวนการวเคราะหซ า 2 ครง และหาคาเฉลย (Mean) 6. ผลการวเคราะหคณภาพน าทจะน ามาใชในโครงการการเพมมลคาฯ

เมอน าผลวเคราะหคณภาพน าทจะน ามาใชในโครงการเพมมลคาฯ จากฟารมทง 4 ฟารม มาท าการ วเคราะหผลเปรยบเทยบ โดยใช “มาตรฐานคณภาพน าทงจากฟารมสกร” และ “มาตรฐานการระบาย น าทงลงทางชลประทานและทางน าทเชอมตอกบทางน าชลประทานในเขตพนทชลประทาน” มรายละเอยดแสดงดงตารางท 1

ตารางท 1 สรปผลภาพรวมของ คณภาพน าทงทจะน ามาใชในโครงการการเพมมลคาฯ

ตวอยางน าทจะน าไปใช

ผลการวเคราะหคณภาพน า ความเหมาะสม

ในการน าไปใชประโยชน (1) ศรกจฟารม น าทงในบอพกน าสดทาย

- ผลการวเคราะห พบวา มคาอยในเกณฑมาตรฐานคณภาพน าทงจากฟารมสกร

- มธาตอาหารทมประโยชนตอพช คอ มคา ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และ โพแทสเซยม เปนสดสวน N:P:K = 18:1:48

- ไมพบปรมาณโลหะทเปนอนตรายตอสงแวดลอม

- สามารถปลอยทงลงสแหลงน าสาธารณะได

- มปรมาณสงกะสมากเกนเกณฑมาตรฐานน าทงลงทางชลประทาน 1.97 เทา

(2) ฟารมนายพนม จตรใจเยน

น าทงในบอพกน าสดทาย

- ผลการวเคราะห พบวา มคา BOD COD และ TKN มากกวา เกณฑมาตรฐานคณภาพน าทงจากฟารมสกร 2.15 3.48 และ 1.97 เทา ตามล าดบ

- มธาตอาหารทมประโยชนตอพช คอ มคา ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และ โพแทสเซยม

- ไมสามารถปลอยทงลงสแหลงน าสาธารณะได เนองจากมคา BOD COD และ TKN มากกวา เกณฑมาตรฐานคณภาพน าทงจากฟารมสกร

- มปรมาณ ทองแดง และ สงกะส มากกวา เกณฑมาตรฐานน าทงลงทางชลประทาน




ตารางท 1 สรปผลภาพรวมของ คณภาพน าทงทจะน ามาใชในโครงการการเพมมลคาฯ

ตวอยางน าทจะน าไปใช

ผลการวเคราะหคณภาพน า ความเหมาะสม

ในการน าไปใชประโยชน เปนสดสวน N:P:K = 30:1:26

- มปรมาณ ทองแดง และสงกะส มากกวาคามาตรฐานน าทงลงทางชลประทาน

2.00 และ2.18 เทา ตามล าดบ

(3) ประชาฟารม น าทงในบอพกน าสดทาย

- มคา pH BOD และ COD อยในเกณฑมาตรฐานคณภาพน าทงจากฟารมสกรระบบบ าบดน าเสย

- TKN และ TSS มคา มากกวา เกณฑมาตรฐานคณภาพน าทงจากฟารมสกร (มากกวารอยละ 1.12 และ 1.47 เทา ตามล าดบ)


- มปรมาณ ทองแดง และสงกะส เกนคามาตรฐานน าทงลงทางชลประทาน

- ไมสามารถปลอยทงลงสแหลงน าสาธารณะได TKN และ TSS มคา มากกวา เกณฑมาตรฐานคณภาพน าทงจากฟารมสกร

- มปรมาณ ทองแดง และ สงกะส มากกวา เกณฑมาตรฐานน าทงลงทางชลประทาน 14.35 และ 6.99 เทา ตามล าดบ

- ไมสามารถน าไปใชในการปลกพชได เนองจากอาจมการสะสมทองแดงและสงกะสในดน และในพช ซงอาจสงผลกระทบตอมนษยไดในภายหลง

(4) ภาวนาฟารม น าหลงผานการบ าบด

- มคา pH BOD TKN และ TSS อยในเกณฑมาตรฐานคณภาพน าทงจากฟารมสกร ยกเวน มคา COD มากกวาเกณฑมาตรฐานฯ 1.02 เทา


- ไมมปรมาณโลหะ เกนคามาตรฐานน าทงลงทางชลประทาน

- สามารถปลอยทงลงสแหลงน าสาธารณะได

จากการผลการวเคราะหคณภาพน าทงจากระบบบ าบดน าเสยแบบผลตกาซชวภาพ พบวา มปรมาณธาตอาหารทเปนประโยชนตอพช เชน ไนโตรเจน และฟอสฟอรส เจอปนอยเปนจ านวนมาก และยงมโลหะบางชนด เชน แคลเซยม และ แมกนเซยม จากผลการศกทไดจะน ามาก าหนดแนวทางในการเพมมลคาน าตอไป




7. แนวทางการเพมมลคาน าทงจากระบบบ าบดแบบผลตกาซชวภาพจากฟารมสกร

จากการศกษารวบรวมขอมล และการเกบตวอยางน าทงทผานระบบระบบผลตกาซชวภาพของฟารมสกร 3 แหง พบวามสารประกอบอนทรย ธาตอาหารทเปนประโยชนตอพช เชน ไนโตรเจน และฟอสฟอรส นอกจากนยงมโลหะบางชนด เชน แคลเซยม และ แมกนเซยม เจอปนอยในปรมาณมาก จงท าใหแนวทางการเพมมลคาน า แบงออกได เปน 7 วธ คอ (รายละเอยดแสดงในตารางท 2)

1) การน าน าทงฯไปใชเปนปยอนทรยน า

2) การน าน าทงฯ ไปผลตปยแคลเซยม-ฟอสเฟต (Calcium phosphate) หรออะพาไทต (Calcium Hydroxyl Apatite, HAP)

3) การน าน าทงฯไปผลตเปน ปยแมกนเซยม-แอมโมเนยม-ฟอสเฟต (Magnesium Ammonium Phosphate, MAP) หรอ สตรไวท (Struvite)

4) การน าน าทงฯไปผานระบบเซลลชวภาพ (Microbial Fuel Cell, MFC)

5) การน าน าทงฯไปเพาะเลยงสาหราย

6) การน าน าทงฯไปเลยงแหน

7) การน าน าทงฯไปเลยงไรแดง

ตารางท 2 แนวทางการเพมมลคาน าทงจากระบบบ าบดแบบผลตกาซชวภาพจากฟารมสกร

ทางเลอก ขอด ขอจ ากด แนวทางการใช

พลงงาน

แนวทางท 1 ปยอนทรยน า ‟ เพอเปนป ยบ ารงดนส าหรบการปลกพชพลงงาน (อาทเชน ออย ขาวโพด และมนส าปะ หลง) และพชเศรษฐกจ (ขาว)

- การน าไปใชงานท าไดสะดวก

- พชสามารถน าแรธาตอาหารไปใชไดโดยตรง เหมอนการใชปยน า

- ลดภาระรายจายเรองปยใหเกษตรกร

- การขนสงปยน าในระยะไกลท าไดไมสะดวก เนองจากมน าเปนองคประกอบอยมาก

- สงเจอปนในน าเสยทเปนอนตรายตอมนษย เชน โลหะหนก เชอโรค และพยาธ

- การปนเปอนของธาตอาหาร ลงสแหลงน าใตดน และแหลงน าธรรมชาต เนองจากธาตอาหารอยในรปละลายน า

น ากาซชวภาพเปนเชอเพลงส าหรบเครองสบน า






พลงงาน

แนวทางท 2 ป ยแคลเซยมฟอสเฟต (Calcium phosphate) ‟ เพอก าจดฟอสฟอรสและแคลเซยมในน าเสย และไดผลพลอยไดเปนป ยทางการเกษตร หรอวตถดบในการผลตปย

- ก าจดฟอสเฟตในน าเสย - ผลตภณฑทไดแคลเซยม

ฟอสเฟตหรออะพาไททสามารถน าไปใชเปนป ย และเปนวตถดบในการผลตปย

- ไมตองค านงถงสงเจอปน และโลหะหนกในน าเสย

- การขนสงท าไดสะดวก เนองจากอยในรปตะกอนผลก

- ลดการปนเปอนของธาตอาหารลงสแหลงน าใตดน และแหลงน าธรรมชาต

- เหมาะส าหรบน าเสยทมแคลเซยม และฟอส เฟต

- คาใชจายจากการเตมสารเคม

- คาใชจายในการตดตงระบบ และถงปฏกรณ

- ตองการการควบคมการเกดปฏกรยาทเหมาะสมตอการตกผลก

น ากาซชวภาพเปนเชอเพลงส าหรบอปกรณในถงปฏกรยา ไดแก เครองสบน า และเครองกวนตะกอน

แนวทางท 3 ป ยแมกนเซยม-แอมโมเนยม- ฟอสเฟต หรอสตรไวท (Magnesium ammonium phosphate, MAP or Struvite) ‟ เพอก าจดฟอสฟอรสและไนโตรเจน และไดผลพลอยไดเปนสตรไวททน าไปใชเปนป ยทางการเกษตร หรอวตถดบในการผลตปย

- ก าจดฟอสเฟตและแอมโมเนยในน าเสยภายในครงเดยว

- สตรไวทสามารถน าไปใชเปนป ยละลายชา และเปนวตถดบในการผลตปย

- ไมตองค านงถงสงเจอปนและโลหะหนกในน าเสย

- การขนสงท าไดสะดวก เนองจากสตรไวทอยในรปเมด

- ลดการปนเปอนของธาตอาหารลงสแหลงน าใตดน และแหลงน าธรรมชาต

- มโรงงานตนแบบขนาดใหญ

- เหมาะส าหรบน าเสยทมแมกนเซยม แอมโมเนยม และฟอส เฟต

- คาใชจายจากการเตมสารเคม

- คาใชจายในการตดตงระบบ และถงปฏกรณ

- การควบคมการเกดปฏกรยาทเหมาะสม ตอการตกผลกซบซอน

น ากาซชวภาพเปนเชอเพลงส าหรบอปกรณในถงปฏกรยา ไดแก เครองสบน า และเครองกวนตะกอน






พลงงาน

แนวทางท 4 เซลลชวภาพ (Microbial Fuel Cell, MFC) ‟ เพอผลตพลงงาน

- ไดพลงงานเปนผลตภณฑจากกระบวนการยอยสลายอนทรย

- ผลตภณฑทได (อเลกตรอน) สามารถไปผลตเปนพลงงานไฟฟา

- น าเสยทผานกระบวนการบ าบดมความสกปรกนอยลง

- เทคโนโลยนสวนใหญเปนการศกษาวจยในหองปฏบตการ หนวยตนแบบขนาดใหญ (Pilot plant) ยงไมไดรบความนยมเนองจากคาใชจายในการลงทนสง

- ปรมาณไฟฟาทไดจากการบวนการมจ านวนนอย ซงยงอยในขนการพฒนา

- มความซบซอนและยงยากในการด และระบบ เพอเลยงแบคทเรย

- คาใชจายในการลงทนและ ตดตงระบบสง

ไดพลงงานเปนผลตภณฑจากการกระบวนการยอยสลายสารอนทรยของแบคทเรย

แนวทางท 5 เลยงสาหราย (Algae & Spirulina) ‟ เพอบ าบดน าเสยและไดสาหรายเปนแหลงโปรตนในอาหารสตว

- ผลผลตมมลคาสง - มตลาดรองรบ - น าทงฯทผานการเลยง

สาหรายมความสกปรกนอยลง

- มความยงยากในเตรยมน าทจะน ามาใชในการเพาะเลยงสาหราย เนองจากสาหรายตองการน าสะอาด และกงน าเคม

- สาหรายอาจมการกลายพนธ ท าใหผลตผลลดลง

ใชกาซชวภาพเปนเชอเพลงส าหรบเครองเตมอากาศ และเครองสบน า ในบอเลยงแหน ในบอเลยงสาหราย






พลงงาน

แนวทางท 6 เลยงแหน (Duckweed) ‟ เพอบ าบดน าทงขนหลงและไดแหนเปนแหลงโปรตนส าหรบอาหารสตว และแหนเปนพชทมศกยภาพในการผลตเอทานอล

- วธการน าน าทงไปใช งาย และสะดวก ไดแหนเปนผลตภณฑ การเลยงแหนสามารถท าไดงายและ เกบเกยวไดไมยงยาก

- แหนสามารถใหเปนแหลงโปรตนในในอาหารสตว และแหลงวตถดบ (แปง) ส าหรบผลตเอทานอล

- น าทงทผานระบบชนดน ท าใหมคาความสกปรก ลดลง

- การผลตเอทานอลจากแหนยงอยในระดบหองปฏบตการ

- การน าแหนไปผลตอาหารสตว ตองค านงถงสงปนเปอน เชน สารพษในพช และโลหะหนก

- เกษตรกรตองมพนทส าหรบจดสรางบอพกน าเสยส าหรบการเลยงแหน

ใชกาซชวภาพเปนเชอเพลงส าหรบเครองเตมอากาศ และเครองสบน า ในบอเลยงแหน แหนเปนพชทมศกยภาพในการผลตเอทานอล

แนวทางท 7 เลยงไรแดง ‟ เพอน าน าเสยไปเปนแหลงอาหารของไรแดง โดยไรแดงทไดนนแหลงโปรตนในอาหารสตว

- ผลผลตไรแดง สามารถขายได

- เปนแหลงโปรตนส าหรบอาหารเลยงปลา

- วธการเลยงไรแดงงายไมยงยาก

- เงนลงทนไมสง

- ตองการพนทในการสรางบอเพอเลยงไรแดง

- ความตองการของตลาดมนอย และจ ากดเฉพาะกลม

ใชกาซชวภาพเปนเชอเพลงส าหรบเครองเตมอากาศ

จากแนวทางในการน าทงจากทงจากระบบบ าบดน าเสยแบบผลตกาซชวภาพไปเพมมลคา ทง 7 แนวทาง มขอดและขอจ ากดของการน าทงฯไปใชอยางเหมาะสมแตกตางกนไป ดงน

แนวทางท 1) การน าน าทงไปใชเปนปยน า แนวทางท 5) น าทงไปเลยงแหน แนวทางท 6) น าไปเลยงสาหราย และ แนวทางท 7) น าน าทงไปเลยงไรแดง แนวทางเหลานเปนแนวทางทน าน าทงไปใชโดยตรง เปนแนวทางทไดมการใชน ามาใชกนโดยทวไป และเปนแนวทางทมแรงจงใจในการศกษาและพฒนาในเชงวจยนอย

แนวทางท 4) การน าน าทงไปใชในเซลลชวภาพเพอการผลตพลงงาน เปนแนวทางทมศกยภาพในการพฒนาทงในดานงานวจยและเชงพาณชยตอไปในอนาคต แตทวาแนวทางนยงไมมความเหมาะสมทจะน ามาใชงานในปจจบน โดยเฉพาะส าหรบฟารมขนาดกลางและขนาดเลก เนองจากเปนเทคโนโลยท




ก าลงอยในชวงของการพฒนาศกษาวจยในหองปฏบตการ มตวตนแบบขนาดเลกทสามารถผลตพลงงานไดเพยงจ านวนนอย และยงมคาคอนขางสง

ดงนนทางคณะทปรกษาไดคดเลอก 2 แนวทางเพอการน าน าทงไปเพมมลคาจาก 7 แนวทาง ไดแก

- แนวทางท 2) การน าน าทงฯไปผลตเปน ปยแคลเซยม-ฟอสเฟต (Calcium phosphate) หรอ อะพาไทต (Calcium hydroxyl apatite, HAP) เปนปยทใชในการเพาะปลกพช หรอเปนวตถดบตงตนในการอตสาหกรรมการผลตปย (รายละเอยดแสดงในบทท 3)

- แนวทางท 3) การน าน าทงฯไปผลตเปน ปยแมกนเซยม-แอมโมเนยม-ฟอสเฟต (Magnesium ammonium phosphate, MAP) หรอสตรไวท (Struvite) เปนปยละลายชา (Slow release fertilizer) ใชในเพาะปลกพช หรอเปนวตถดบตงตนในการอตสาหกรรมการผลตปย

จากแนวทางการเพมมลคาน าทงหมดไดน ามากลนกรองและคดเลอกวธการทเหมาะสมตอการเพมมลคาน า ไดแก แนวทางการผลตปยแคลเซยม-ฟอสเฟต และ ผลตปยแมกนเซยม-แอมโมเนยม-ฟอสเฟต ซง ทง 2 แนวทางนน เปนการน าเอาสารอาหารทละลายปะปนอยในน าเสยกลบมาใชประโยชนโดยการเตมสารเคมชวยในการตกตะกอนเพอจบสารอาหารในน าทงใหตกตะกอนลงมา ดงนนแนวทางการเพมมลคาน าทง 2 วธน ทจะท าใหคณน าทงจากระบบบ าบดน าเสยแบบผลตกาซชวภาพมคณภาพทดขน เนองจากเปนการบ าบดน าเสยขนท 3 ยงไดตะกอนสลดจทมมลคาเทยบเทาไดกบปยทใชในการเกษตร แนวทางนยงเปนแนวทางทสอดคลองกบเทคโนโลยของการบ าบดน าเสยในปจจบน (Nutrient recovery) ทมศกยภาพในดานงานศกษาวจยและเรมมการน ามาสรางเปนแบบจ าลองตนแบบในตางประเทศ

การใชประโยชนจากกาซชวภาพนน ทง 2 แนวทางสามารถน าพลงงานทไดจากกาซชวภาพเขามาใชประโยชนเพอเปนเชอเพลงส าหรบอปกรณในถงปฏกรยา ไดแก เครองสบน าและเครองกวนตะกอนในถงปฏกรยา ซงจะชวยลดตนทนรายจายคาพลงงานในกระบวนการผลต นอกจากนยงมประโยชนทางดานสงแวดลอมในแงของการน าสารอาหารของพช (เชน ฟอสเฟต และไนโตรเจน) เปลยนใหอยในรปทน ามาใชประโยชนและลดการปนเปอนจากสารอาหารเหลานลงสสงแวดลอม ทอาจเปนประโยชนตอการจดการน าทงจากฟารมสกรตอไปในอนาคต

8. การศกษาแนวทางการเพมมลคาน าในหองปฏบตการ

ในการศกษาของโครงการไดท าการออกแบบการทดลองในหองปฏบตการส าหรบทง 2 แนวทางทไดท าการคดเลอก คอ แนวทางท 1 การผลตปยอะพาไทต และ แนวทางท 2 การผลตปยสตรไวท อาศย




กระบวนการตกตะกอนผลกทางเคม โดยการปรบคาความเปนกรด-ดางของน าใหเหมาะสมกบการตกตะกอนของธาตอาหารของพช หรอ/รวมกบ เตมสารเคมทสามารถจบตวกบธาตอาหารของ พชในน าเสย ใหรวมตวเกดเปนผลกของแขง และตกตะกอนแยกออกมา โดยท าความควบคมอตราสวนโมลของสารเคมตางๆ คาพเอช หรอคาความเปนกรด-ดางของน า และปจจยอนๆ ทเกยวจองใหมสภาพ ทเหมาะสมตอการตกผลก โดยตะกอนผลกทแยกตกตะกอนลงมาหรออาจเรยกไดวาเปนผลพลอยไดจากน าทง ทมศกยภาพในการสามารถน าไปใชเปนปยทางการเกษตร หรอน าไปใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมการผลตปยแทนแรหนฟอสเฟต

ในการศกษาจะท าการทดลองการผลตปยทง 2 ชนด จากน าเสยสงเคราะหและน าทงจากฟารมสกรทผานระบบกาซชวภาพ เพอศกษาสภาวะทเหมาะสมตอการตกตะกอน โดยท าการคดเลอกสภาวะ ทเหมาะสมจากการศกษาความเหมาะสมทางดานเศรษฐศาสตร และสงแวดลอม และการเปรยบเทยบพารามเตอรตางๆดงน ปรมาณการเตมสารเคม ปรมาณและคณภาพตะกอนทได คณภาพน าทง และขอบงคบทางกฎหมายหรอเกณฑมาตรฐานน าทง เนองจากคาใชจายหลกของทง 2 วธ คอ ปรมาณการเตมสารเคม หากท าการศกษาถงความเหมาะสม ของแหลงวตถดบ และปรมาณของสารเคมทใช กจะท าใหเกดความคมคาทางเศรษฐศาสตรมากยงขน

9. แนวทางการเพมมลคาน า : แนวทางท 1 การผลตปย แคลเซยม-ฟอสเฟต

น าเสยทออกจากระบบบ าบดทางชวภาพจากฟารมสกร ทมฟอสเฟตปนเปอนอยในน า สามารถน ามาแยกฟอสเฟตทละลายอยในน าทงใหกลบมาอยในรปทใชประโยชนได (Nutrient recovery) ไดแก การแยกเอาฟอสฟอรสทละลายอยในน าเสยออกมา โดยการตกตะกอนดวยสารประกอบ แคลเซยม เชน ปนขาว รวมกบการปรบสภาพพเอชของน าใหเหมาะสม คอ ชวง 8-10 (pH = 8~10) ตะกอนทไดอยในรปของสารประกอบแคลเซยมฟอสเฟต (Calcium phosphate) ซงเปนตะกอนทประกอบไปดวยธาตอาหารทประโยชนตอพช (ฟอสเฟต) ทมศกยภาพในการน าไปพฒนาเปนปยอนทรยเคมตอไป

- ผลการศกษา ลกษณะโครงสรางและองคประกอบของปยอะพาไทด จากน าทผานระบบบ าบดฯ จากฟารมสกร

ผลจากการท าปฏกรยาเคมระหวางไอออนตางๆ ทอยในของน าทผานระบบบ าบดฯ จากฟารมสกร พบวา มตะกอนทมขนาดใหญและตะกอนขนาดเลกเกดขนรวมกน ซงจากผลการวเคราะหลกษณะโครงสรางและองคประกอบของตะกอน โดยการใชเครองถายภาพขนาดไมโครเมตรโดยใชกลองจลทรรศนก าลงขยายสง พบวา ตะกอนทไดมลกษณะเปนตะกอน




ผงละเอยดและตะกอนทมลกษณะเปนผลก ซงตะกอนผลกเปนสารประกอบของ “แคลเซยม-ฟอสเฟต” หรอกคอ ผลกของ “ปยแคลเซยมฟอสเฟต”

สวนผลการวเคราะหหาองคประกอบของตะกอนผลก “ปยแคลเซยมฟอสเฟต” หรอ “ปยอะพาไทต”

ในน าทผานการบ าบดฯจากฟารมสกร พบวา ตะกอนทมลกษณะเปนผลก คอ ผลกของ “ปยแคลเซยมฟอสเฟต” หรอ “ปยอะพาไทต” ซงประกอบดวย ปรมาณธาตออกซเจนรอยละ 65-66 ธาตแคลเซยม รอยละ 16-22 ธาตฟอสฟอรส รอยละ 9 ธาตคลอไรด รอยละ 0.1 และธาตโซเดยม รอยละ 1 นอกจากนยงไดวเคราะหหาองคประกอบของตะกอนอนๆ ทเกดขนดวย ซงประกอบไปดวย ปรมาณธาตออกซเจน ธาตแมกนเซยม ธาตฟอสฟอรส ธาตแคลเซยม ธาตโพแทสเซยม ธาตคลอไรด และธาตโซเดยม

ส าหรบแนวทางท 1 แนวทางการผลตปยแคลเซยม-ฟอสเฟต ท าไดโดยการใชสารละลายปนขาวในการเพมคาความเปนกรด-ดาง หรอ คาพเอช ใหกบน าในการตกตะกอนธาตอาหารของพช (ฟอสเฟต) ใหอยในรปของสารประกอบแคลเซยมฟอสเฟต หรอ อะพาไทต โดยสภาวะทเหมาะสมจากการศกษา คอ น าทงฯปรมาณ 1 ลกบาศกเมตร ปรบพเอชของน าดวยสารละลายปนขาว อยในชวง พเอช 8 ถง 9 (pH 8~9) โดยการเตมปนขาวประมาณ (0.4 - 0.9 กโลกรม) จะท าใหไดตะกอนสลดจทประกอบไปดวยธาตอาหารของพช ประมาณ 0.8- 1.0 กโลกรม และยงสามารถก าจดฟอสฟอรสในน าทงไดสงถงรอยละ 70-90

10. แนวทางการเพมมลคาน า : แนวทางท 2 การผลตปย แมกนเซยม-แอมโมเนยม-ฟอสเฟต

การก าจดฟอสฟอรสดวยการตกตะกอนผลก แมกนเซยม-แอมโมเนยม-ฟอสเฟต (Magnesium ammonium phosphate, MAP) หรอสตรไวท (Struvite) เปนวธการทนกวจยในตางประเทศไดใหความสนใจท าการศกษากนอยางกวางขวางเนองจากเปนเทคโนโลยในการบ าบดน าเสยทสามารถน าธาตอาหารของพชกลบมาใชประโยชน (Nutrient recovery) และไดมการจดสรางโรงงานและแบบจ าลองตนแบบส าหรบการบ าบดน าเสยดวยวธการน ไดแก ญปน สหรฐอเมรกา แคนาดา และ องกฤษ เปนตน

การตกตะกอนผลก แมกนเซยม-แอมโมเนยม-ฟอสเฟต หรอ MAP เปนการควบคม แมกนเซยม (Magnesium, Mg2+) แอมโมเนย (Ammonium, NH4

+) และฟอสเฟต (Phosphate, PO43-) ทละลายอยในน าเสย

ใหรวมตวเกดเปนผลกของแขง และตกตะกอนแยกออกมา โดยท าความควบคมอตราสวนโมลของสารตางๆ คาพเอช หรอคาความเปนกรด-ดางของน า และปจจยอนๆ ทเกยวจองใหมสภาพทเหมาะสมตอการตกผลก โดยผลก MAP ทแยกตกตะกอนลงมาหรออาจเรยกไดวาเปนผลพลอยไดทสรางมลคาจากน าเสย สามารถน าไปใชเปนปยละลายชา (Slow release fertilizer) ในการท าการเกษตร หรอน าไปใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมการผลตปยแทนแรหนฟอสเฟต นอกจากนวธการนยงสามารถก าจดฟอสฟอรส และแอมโมเนยออกจากน าเสยไดในขนตอนเดยวอกดวย




น าทงจากฟารมสกร มสารประกอบฟอสเฟต (Phosphate, PO43-) และแอมโมเนยม (Ammonium,

NH4+) ปนเปอนอยในน าทง และนอกนยงพบวาม แมกนเซยม (Magnesium, Mg2+) และแคลเซยม (Ca2+)

ละลายปนอยดวย ดงนนในน าเสยจากฟารมสกร เมอคาพเอชมคาลดลง (pH 5.7 ถง 7.4) สารประกอบเหลานจะละลายน าไดด และแตกตวเปนไอออนอสระ และเมอคาพเอชของน าเพมสงขน (pH > 7.5) แมกนเซยม แอมโมเนยม ฟอสเฟต ทละลายอยในน ามแนวโนมทจะจบตวกน และเกดเปนตะกอนผลก แมกนเซยม-แอมโมเนยม-ฟอสเฟต หรอ สตรไวท และตกตะกอนลงมา

- ผลการศกษา ลกษณะโครงสรางและองคประกอบของ “ปยฟอสเฟตชนดละลายชา” หรอ “ปยสตรไวท” จากน าทผานระบบบ าบดดวยการผลตกาซชวภาพจากฟารมสกร

ผลจากการท าปฏกรยาเคมระหวางไอออนตางๆ ทอยในของน าทผานระบบบ าบดฯ จากฟารมสกรทสภาวะตางๆ นน ผลการวเคราะหทได พบวา มตะกอนทมขนาดใหญและตะกอนขนาดเลกเกดขนรวมกน ซงจากผลการวเคราะหลกษณะโครงสรางและองคประกอบของตะกอน โดยการใชเครองถายภาพขนาดไมโครเมตรโดยใชกลองจลทรรศนก าลงขยายสง (SEM) พบวา ตะกอนทไดมลกษณะเปนตะกอนผงละเอยดและตะกอนทมลกษณะเปนผลก โดยจากการวเคราะหพบวา ตะกอนผงละเอยดทเกดขน มลกษณะเปนตะกอนเบา สวนตะกอนทมขนาดใหญ มลกษณะตะกอนผลกรปยาว ซงจากการวเคราะหผลดวยเครองถายภาพขนาดไมโครเมตรโดยใชกลองจลทรรศนก าลงขยายสง และใชเทคนคการวเคราะหหาปรมาณธาตทเปนองคประกอบของผลก พบวา เปนผลกของสารประกอบระหวาง “แมกนเซยม-แอมโมเนยม-ฟอสเฟต” หรอกคอ ผลกของปยสตรไวท โดยรปทรงของผลก “ปยฟอสเฟตชนดละลายชา” ทได มลกษณะรปทรงเปนผลกทรง 6 เหลยมรปยาว มความยาวประมาณ ตงแต 10-20 ไมโครเมตร

สวนผลการวเคราะหหาองคประกอบของตะกอนผลก “ปยฟอสเฟตชนดละลายชา” ในน าทผานการบ าบดฯจากฟารมสกร พบวา ตะกอนทมลกษณะเปนผลก คอ ผลกของ “ปยฟอสเฟตชนดละลายชา” ซงประกอบดวย ปรมาณธาตออกซเจนรอยละ 59-67 ธาตแมกนเซยม รอยละ 11-14 ธาตฟอสฟอรส รอยละ 15-18 ธาตคลอไรด รอยละ 1-5 และ ธาตโซเดยม รอยละ 1

ส าหรบแนวทางท 2 การผลตปยแมกนเซยม-แอมโมเนยม-ฟอสเฟต หรอ ปยสตรไวท ไดโดยการใชสารละลายโซดาไฟ หรอ โซเดยมไฮดรอกไซด ในการเพมคาพเอชใหกบน าในการตกตะกอนธาตอาหารของพช (ฟอสเฟต และ แอมโมเนย) ใหอยในรปของสารประกอบ แมกนเซยม-แอมโมเนยม-ฟอสเฟต โดยสภาวะทเหมาะสมจากการศกษา คอ น าทงฯ 1 ลกบาศกเมตร ท าการปรบพเอชของน าใหไดพเอชอยในชวง 8 ถง 9 โดยการเตมโซดาไฟ ประมาณ (0.1 - 0.3 กโลกรม) จะท าใหไดตะกอนสลดจทประกอบไปดวยธาตอาหารของพช ประมาณ 0.4- 0.7 กโลกรม และยงสามารถก าจดฟอสฟอรส และ แอมโมเนยในน าทงไดสงถงรอยละ 80 และ 20 ตามล าดบ




จากสภาวะทเหมาะสมจากการทดลองใหหองปฏบตการจะน าไปใชส าหรบการออกแบบถงปฏกรณตนแบบเพอการน าไปใชงานไดจรงตอไป ทงนเมอมการด าเนนระบบ จะสามารถท าการพฒนาและปรบปรงสภาวะตางๆใหมความเหมาะสม เพอท าใหไดตะกอนทมคณภาพทดขนหรอมศกยภาพในการน าไปผลตเปนปยทางการเกษตรไดตอไป

11. การผลตปยแคลเซยมฟอสเฟตและปยแมกนเซยม แอมโมเนยม ฟอสเฟต จากอปกรณสาธต - ผลวเคราะหปยอะพาไทด และปยสตรไวททผลตได ณ ประชาฟารม

ตารางท 3 ผลการทดสอบป ยแคลเซยมฟอสเฟต หรอป ยอะพาไทด (เอกสารอางอง)

ผลการทดสอบปยแคลเซยมฟอสเฟต หรอปยอะพาไทด จากตาราง ท 3 พบวา แนวทางการตกตะกอนปยอะพาไทด เปนการตกตะกอนไอออนของแคลเซยม และฟอสเฟตในน า ดวยการเตม ปนขาว (แคลเซยมไฮดรอกไซด) ใหอยในรปของสารประกอบแคลเซยมฟอสเฟต ดงนน ปรมาณธาตอาหารทพบในปยสวนใหญ คอ ฟอสฟอรส ซงเปนธาตอาหารหลก และแคลเซยม ซงเปนธาตอาหารรองของพช

ตารางท 4 ผลการทดสอบป ยแมกนเซยม แอมโมเนยม ฟอสเฟต หรอป ยสตรไวท (เอกสารอางอง)

จากตาราง 4 ผลการทดสอบปยแมกนเซยม แอมโมเนยม ฟอสเฟต หรอปยสตรไวท พบวา แนว

ทางการตกตะกอนปยสตรไวท เปนการตกตะกอนไอออนของแมกนเซยม แอมโมเนย และ ฟอสเฟต ทมอยในน าทง ดวยการเตมสารละลายโซดาไฟ (โซเดยมไฮดรอกไซด) ใหอยในรปผลก สตรไวท (แมกนเซยม แอมโมเนยม ฟอสเฟต) ดงนน ปรมาณธาตอาหารทพบในปยสวนใหญ คอ ฟอสฟอรส ไนโตรเจน (ในรปของแอมโมเนย) ซงเปนธาตอาหารหลก และแมกนเซยม ซงเปนธาตอาหารรอง ของพช สวน




โพแทสเซยม แมจะมการตรวจพบในน าทง แตทวาวธการตกตะกอนทางเคมไมสามารถตกตะกอนโพแทสเซยม เนองจากธาตโพแทสเซยมสามารถละลายน าไดด - ปจจยทมผลตอการผลตปยจากอปกรณสาธต

ปจจยทเกยวของกบการตกตะกอนปยและคณภาพปยทได ขนอยก บ การควบคมระบบทเหมาะสม และคณภาพน าทง (ปรมาณธาตอาหาร หรอ ฟอสฟอรส) กอนเขาระบบ ปจจยดานคณภาพน าเปนพารามเตอรทจะสะทอนใหเหนถงปรมาณตะกอนและคณภาพของตะกอนทได เชน ในกรณของฤดฝนทมปรมาณน าเขาสระบบเปนจ านวนมาก ท าใหน าทงมปรมาณสารอาหารหลงเหลออยนอย เมอเทยบกบในฤดรอน ดงนน ในการเดนระบบของถงปฏกรณแบบทละเท (Batch) จงท าใหปรมาณธาตอาหารทอยในตะกอนมนอย ในสวนของการควบคมระบบของถงปฏกรณตนแบบยงด าเนนการไดไมนาน การควบคมและการเพมประสทธภาพของระบบเพอใหได คณภาพตะกอนและคณภาพน าทงทดขน ยงสามารถท าการพฒนาไดอก เชน การเตมสารประกอบฟอสเฟตลงไปจ านวนเพยงเลกนอย แตจะท าใหไดปรมาณตะกอนทเพมมากขน เนองจากฟอสเฟตสามารถตกตะกอนไดเพมขนรวมกบ แมกนเซยม แคลเซยมและไอออนอนๆในน า ท าใหคณภาพน าทงดขนดวยถามการควบคมการเตมฟอสเฟตลงไปอยางเหมาะสม นอกจากน การเตมสารหลอผลก การเวยนน ากลบเขาระบบอกครงเพอเพมประสทธภาพการตกตะกอน แตกจะท าใหการเดนระบบมความยงยากเพมมากขนอกและตองการผเชยวชาญในการด าเนนงาน ในเบองตนทางทปรกษาจงไดน าเสนอแนวทางในการด าเนนการแบบไมยงยาก ซงผลไดเปนทนาพอใจในระดบหนง

12. ถงปฏกรณตนแบบส าหรบแนวทางในการเพมมลคาน าโดยการผลตปยอะพาไทด และปยสตรไวท

ในการศกษาทางคณะทปรกษาไดจดสรางถงปฏกรณตนแบบ ส าหรบการเพมมลคาน าทงทผานระบบบ าบดน าเสยแบบผลตกาซชวภาพ โดยวธการผลตปยอะพาไทตและปยสตรไวท ขนาด 2,000 ลตร ซงท าใหได ปยอะพาไทตและสตรไวท ในปรมาณ 4 และ 2 กโลกรม ตามล าดบทเหมาะส าหรบฟารมสกรขนาดกลาง และ อปกรณผลตปยอนทรยเคมขนาด 100 ลตร ทศกยภาพทจะผลตปยอะพาไทตและสตรไวท ได 0.2 และ 0.4 กโลกรม กโลกรม ตามล าดบ

วธการผลตปยอนทรยเคมทงสองชนดจากระบบตนแบบ 1) สบน าทผานการบ าบดฯ ปรมาณ 2,000 ลตร เขาถงผลตปย หมายเหต : สบน าทผานระบบฯ เขาถงผลตปย ปรมาณ 2,000 ลตร ซงน า

ดงกลาวจะมคาพเอช (pH) 4-7




2) การเตมสารเคม ส าหรบการผลตปยอะพาไทด เตมปนขาว 2 – 4 กก. ตอน า 40 - 60 ลตร ในถงสารตกตะกอน

และสบเขาถงผลตปย ส าหรบการผลตปยสตรไวท เตมโซดาไฟ 1 – 2 กก. ตอน า 30 – 50 ลตร ในถงสาร

ตกตะกอน และสบเขาถงผลตปย การสบสารเคมเขาถงผลตปย : ควรตรวจวดคา pH ของน าในถงผลตปยควบคไปดวย เพอใหพ

เอช (pH) อยประมาณ 8 - 9 3) กวนสารละลายใหเขากน เปนเนอเดยวกนกบน า

ในระบบสาธตใชปมแทนการกวน โดยอาศยหลการไหลเวยน (Circulate) ของน า 4) วดคาพเอช (pH) ของน าในถงผลตปย ใหมคาอยในชวง 8 – 9 (หากคา pH ยงไมได ใหเตม

สารละลายเพม) หมายเหต : เมอท าการกวนสารละลาย จะท าให คาพเอช (PH) เปลยน จงควรวดคาพเอช

(PH) อกครง 5) พกน าทงไวเปนเวลา 2 วน

เพอท าใหธาตอาหารทอยในน าเกดการท าปฏกรยาเคมตอกนและท าใหเกดการสรางสารประกอบเคมอนทรย ตกตะกอนลงสสวนลางของถงผลตปย

6) เปดทอระบายปย เพอแยกเอาสวนทเปนปยออกมาตาก 7) ตากปยประมาณ 2-3 วน หรอจนกวาจะแหง ซงจะไดตะกอนปยประมาณ 3-6 กโลกรม ตอ

การผลตหนงครง 8) น าปยทแหงแลวไปบรรจถง

การประเมนเศรษฐศาสตรส าหรบอปกรณผลตปยอนทรยเคม 2000 ลตร

-ค านวณส าหรบผลตปยแคลเซยมฟอสเฟตหรอปยอะพาไทต

อปกรณผลตปยอนทรยเคมขนาด 2,000 ลตร มศกยภาพทจะผลตปยแคลเซยมฟอสเฟต หรอปยอะพาไทตได 4 กโลกรม โดยใชระยะเวลาการผลตประมาณ 48 ชวโมง หรอ 2 วน ดงนนภายใน 1 ป จะสามารถผลตปยอะพาไทตได 720 กโลกรม คดเปนมลคา 28,800 บาท (เนองจากประเทศไทยยงไมมการด าเนนการผลตปยอะพาไทตในเชงธรกจ จงตองใชราคาปยอะพาไทตอางองจากตางประเทศในราคา 40 บาทตอกโลกรม อางองจาก Gaterell et al., 2000 “An economic and environmental evaluation of the opportunities for substituting phosphorus recovered from waste water treatment works in existing UK fertilizer markets”, Environmental Technology vol. 21 pages 1067-1084) ตนทนสารเคมทใชมลคาประมาณ 50 บาทตอครงการผลต หรอ ประมาณ 9,000 บาทตอป




วธการค านวณ 1) ระยะเวลาคนทน =

เงนลงทน = 78,285 บาท รายไดในแตละป = 19,800 บาท ระยะเวลาโครงการ = 5 ป (คาเสอมของอปกรณ) ระยะเวลาคนทน =

ดงนน ระยะเวลาคนทน = 3.9538 ป

2) น าระยะเวลาคนทนไปเปดตาราง Present Value of an Annuity (มลคาปจจบนของเงนเทากนทกงวด) ใชตาราง PVIFAi,n ระยะเวลาโครงการ 5 ป จะไดอตราลดคาโดยประมาณ อยระหวาง 8% กบ 9% (หรอใชสตรดงตอไปนในการหาคา IRR)

CF0 = เงนลงทนครงแรก = 78,285 บาท CFt = รายไดสทธในปท t = 19,800 บาท t = ระยะเวลาโครงการ = 5 ป IRR (i) = ผลตอบแทนในโครงการ

3) น าอตราลดคามาหาผลตาง แลวหาอตราผลตอบแทนของโครงการ อตราลดคา ปจจยลดคา (ตาราง PVIFAi,n) รายไดสทธ รายป มลคาปจจบน

8% 3.9927 19,800 บาท 79,055.46 บาท 9% 3.8897 19,800 บาท 77,016.06 บาท 1% ผลตาง 2,039.40 บาท

หากเปรยบเทยบมลคาปจจบนท 9% = 77,016.06 บาท กบ เงนลงทนของโครงการ คอ 78,285 บาท ผลตางคอ 1,268.94 บาท น าไปหาอตราเปรยบเทยบ

ผลตางของมลคาปจจบน = 2,039.40 บาท อตราลดคาตางกน 1% ผลตางของมลคาปจจบน = 1,268.94 บาท อตราลดคาตางกน = 0.6%




ดงนน อตตราผลตอบแทนในโครงการ (IRR) = 9% - 0.6% = 8.4%

เกณฑในการตดสนใจส าหรบ วธ IRR นนจะถอวานาลงทนทกโครงการทมอตตราผลตอบแทนในโครงการมากกวาตนทน (ทงนขนอยกบความตองการของผลงทนวาตองการ IRR กเปอรเซนต ถามากกวา IRR ของโครงการกถอวาไมนาลงทน )

-ค านวณส าหรบผลตปยแมกนเซยม-แอมโมเนย-ฟอสเฟต หรอ ปยสตรไวท

อปกรณผลตปยอนทรยเคมขนาด 2,000 ลตร มศกยภาพทจะผลตปยแมกนเซยม-แอมโมเนย-ฟอสเฟต หรอ ปยสตรไวท ได 2 กโลกรม โดยใชระยะเวลาการผลตประมาณ 48 ชวโมง หรอ 2 วน ดงนนภายใน 1 ป จะสามารถผลตปยสตรไวทได 360 กโลกรม คดเปนมลคา 14,400 บาท (เนองจากประเทศไทยยงไมมการด าเนนการผลตปยสตรไวทในเชงธรกจ จงตองใชราคาปยสตรไวทอางองจากตางประเทศในราคา 40 บาทตอกโลกรม อางองจาก Gaterell et al., 2000 “An economic and environmental evaluation of the opportunities for substituting phosphorus recovered from waste water treatment works in existing UK fertilizer markets”, Environmental Technology vol. 21 pages 1067-1084) ตนทนสารเคมทใชมลคาประมาณ 37.5 บาทตอครงการผลต หรอ ประมาณ 6,750 บาทตอป

วธการค านวณ 1) ระยะเวลาคนทน =

เงนลงทน = 78,285 บาท รายไดในแตละป = 7,650 บาท ระยะเวลาโครงการ = 5 ป (คาเสอมของอปกรณ) ระยะเวลาคนทน =

ดงนน ระยะเวลาคนทน = 10.2333 ป

2) น าระยะเวลาคนทนไปเปดตาราง Present Value of an Annuity (มลคาปจจบนของเงนเทากนทกงวด) ใชตาราง PVIFAi,n ระยะเวลาโครงการ 5 ป (หรอใชสตรดงตอไปนในการหาคา IRR)




CF0 = เงนลงทนครงแรก = 78,285 บาท CFt = รายไดสทธในปท t = 7,650 บาท t = ระยะเวลาโครงการ = 5 ป IRR (i) = ผลตอบแทนในโครงการ

78,285 = + + + +

IRR = -19.9% เกณฑในการตดสนใจส าหรบ วธ IRR นนจะถอวานาลงทนทกโครงการทมอตตราผลตอบแทน

ในโครงการมากกวาตนทน แตในทน IRR เทากบ -19.9% ดงนน ทางทปรกษาเหนวาไมเหมาะสมทจะลงทนสรางระบบผลตปยแมกนเซยม-แอมโมเนย-ฟอสเฟต หรอ ปยสตรไวท

ขอดของเพมการมลคาน าทงฯโดยการตกตะกอนธาตอาหารในน าเสยกลบมาใชใหมเปนปยอนทรยเคม ดานเศรษฐศาสตร

ขอด

- เปนการลดปรมาณการเกดตะกรนทเกดจากการสะสมของสารประกอบ แมกนเซยม แอมโมเนย ฟอสเฟต หรอ สตรไวท ในระบบบ าบด กอใหเกดคาใชจายในเรองการซอมบ ารงรกษา

- วธการตกตะกอนผลกธาตอาหารของพชทเจอปนอยในน าเสยดวยการตกตะกอนทางเคม ยงเปนการบ าบดน าเสยทมฟอสฟอรส และรวมไปถงแอมโมเนย ในขนตอนเดยวกน (ดวยการตกตะกอนผลกปยแมกนเซยม-แอมโมเนยม-ฟอสเฟต) จงเปนการปรบปรงคณภาพ น าทงกอนปลอยลงสสงแวดลอม

- การน าตะกอนสลดจทไดมศกยภาพในการน าไปใชเปนปย (Use as Fertilizer)

ขอจ ากด

- คาใชจายของการผลตปยจากตะกอนสลดจของระบบบ าบดน าเสยทางเคม จะขนอยก บปรมาณของสารเคมทใช นอกจากนคาใชจายในดานพลงงาน ทใชใหการกวนผสมสารเคมเพอใหเกดการตกผลก

ดานสงแวดลอม

- ลดมลพษทางสงแวดลอม (Potential Pollution Reduction) - ลดปรมาณตะกอนสลดจ (Sludge reduction) - การน าตะกอนสลดจทไดมศกยภาพในการน าไปใชเปนปย (Use as Fertilizer)




13. ธาตอาหารส าหรบพชทไดจากปยแคลเซยมฟอสเฟต หรอ ปยอะพาไทต และวธการน ามไปใชทาง การเกษตร - ธาตอาหารส าหรบพชทไดจากปยแคลเซยมฟอสเฟต หรอ ปยอะพาไทต ผลการทดสอบปยแคลเซยมฟอสเฟต หรอปยอะพาไทดทผลตได ณ ประชาฟารมแสดงใหเหนวา ปยแคลเซยมฟอสเฟส หรอ ปยอะพาไทต มธาตอาหารส าหรบพชอนประกอบดวยธาตแคลเซยม และฟอสฟอรส สามารถอธบายบทบาทและหนาทดงแสดงในตารางท 5

ตารางท 5 บทบาทและหนาทของธาตแคลเซยม (Ca) และฟอสฟอรส (P)

ธาตอาหาร บทบาทและหนาท

แคลเซยม

(Ca)

เปนสวนประกอบของโครงสรางทส าคญของผนงเซลล ซงจ าเปนและมบทบาทหนาทส าคญตอการแบงเซลล ชวยใหผนงเซลลแขงแรง เปนองคประกอบทส าคญและกระตนการท างานของเอนไซมหลายชนด ท าหนาทลดพษของกรดอนทรยในพช ชวยสงเสรมการเจรญเตบโตของราก การผสมเกสร และการงอกของเมลด

ฟอสฟอรส (P)

มความส าคญตอยนส การแบงเซลล และการสรางเซลลในพช นอกจากนยงเปนสวนประกอบของฟอสฟอไลปด (Phospholipid), NADP และ ATP เปนตวถายทอดพลงงานระหวางสารตอสารในระบบตางๆ เชน การสงเคราะหแสง การหายใจ การเคลอนยายสาร ชวยในการเจรญเตบโตของราก จ าเปนส าหรบการออกดอกตดเมลด และการพฒนาของเมลดหรอผล

อางองจาก: กองปฐพวทยา กรมวชาการเกษตร

คณสมบตเบองตนของปยแคลเซยมฟอสเฟตสามารถอธบายไดดงน

ทางกายภาพ ‟ ท าใหดนรวน โปรงพรน อากาศในดนถายเทไดสะดวก น าไมขง จลนทรยดนมการเจรญเตบโตดและมกจกรรมตอเนอง ท าใหรากพชเจรญเตบโตด ทางเคม ‟ ท าใหดนเพมความสามารถในการแลกเปลยนธาตประจบวก เพมความสามารถในการสรรหาและปลดปลอยธาตอาหารใหแกพช ทางชวภาพ ‟ ชวยเพมความเปนประโยชนไดของธาตอาหารพช หรอลดการถกตรง (fixation) ของธาตอาหารในดนกรดจด เชน

เปนปยทเหมาะกบไมดอก ไมประดบ ไมกระถาง นาขาว และพชอนๆ ทขาดแคลเซยม

โดยปกตแนะน าใหเกษตรกรผปลกพชไร ใชปรบปรงดนในบรเวณพนทลาดชน ทมธาตเหลกมาก (ดนสแดง) เพอลดความเปนกรดของดน

สวนประกอบทเปนสารฟอสเฟต ท าหนาทชวยในกระบวนการสงเคราะหแสง ใหพลงงานแกพชไดด




- การน าปยแคลเซยมฟอสเฟต หรอปยอะพาไทดไปใชใหเกดประโยชนทางการเกษตร ขอมลจากกลมวจยปยและสารปรบปรงดน กรมวชาการเกษตรพบวา ปยอะพาไทต หรอปย

แคลเซยมฟอสเฟตมธาตอาหารรองประเภทแคลเซยมซงมคณลกษณะทปลดปลอยตวเองในสภาวะกรดออนๆ (pH ประมาณ 5.5 หรอต ากวา) โดยมคณสมบตทสามารถจะน าไปใชประโยชนทางการเกษตร เชน

ใชปรบปรงดนโดยตรง

มคณสมบตเปนปยปรบปรงดนเหมาะสมกบการเพาะปลก ซงเปนลกษณะเดนของปยทมสวนประกอบของแคลเซยม โดยสามารถใชกบดนทมอนทรยวตถสง (pH ต ากวา 5.5) ดนกรด ดนเปรยว ดนแนน ดนเหนยว เพอปรบปรงคณภาพดน

ผลการทดสอบตวอยางปยแคลเซยมฟอสเฟต หรอปยอะพาไทด (ตาราง 9 -1) ทผลตได ณ ประชาฟารม โดย บรษทหองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จ ากด พบวา ในปรมาณปยอะพาไทด 100 กรม พบปรมาณธาตอาหารหลกของพชในปรมาณต า และพบปรมาณแรธาตแคลเซยมซงเปนธาตอาหารรองในปรมาณสง สามารถใชเปนปยแคลเซยมในการปรบปรงคณภาพดนได

ใชผสมรวมกบป ยเคม

ขอมลจากกองปฐพวทยา กรมวชาการเกษตร ระบใหใชปยอะพาไทตผสมปยชนดตางๆ เชน ใชรวมกบปยคอก, ปยฟอสเฟตชนดละลายเรว ปยไนโตรเจน (ประเภทแอมโมเนยม/ไนเตรต/

ยเรย), ปยมลสตวทมธาตไนโตรเจนสง, ปยโพแทสเซยม ในอตราสวนเทาๆ กน

ใชรวมกบวสดเหลอใชทเปนกรด ไดแก กากน าตาลและน าหมกชวภาพ โดยใชฉดทางใบแกพช หรอ ผสมรวมกบน าสาเหลาเพอใชส าหรบลองกนหลมกอนปลกพช ในอตราสวนทเหมาะสม

โดยสตรปยเบองตนทไดจากคาทไดจากระบบ สามารถใชกบพชประเภทตางๆ ดงแสดงใน ตาราง 9-5 ทงนการใชปยอะพาไทตใหเกดประโยชนสงสดตองน าตวอยางดนของพนทเพาะปลกมาวเคราะหเพอคนหาสดสวนสตรปยทเหมาะสม

14. ธาตอาหารส าหรบพชทไดจากปยแมกนเซยม แอมโมเนยม ฟอสเฟต หรอปยสตรไวท และวธการน ามไปใชใหเกดประโยชนทางการเกษตร

- ธาตอาหารส าหรบพชทไดจากปยแมกนเซยม แอมโมเนยม ฟอสเฟต หรอปยสตรไวท ผลการทดสอบปยแมกนเซยม แอมโมเนยม ฟอสเฟต หรอปยสตรไวท ทผลตได ณ ประชาฟารม แสดงใหเหนวา ปยแคลเซยมฟอสเฟส หรอ ปยอะพาไทต มธาตอาหารส าหรบพชอนประกอบดวยธาตแคลเซยม และฟอสฟอรส สามารถอธบายบทบาทและหนาทดงแสดงในตารางท 6




ตารางท 6 บทบาทและหนาทของธาตแมกนเซยม (Mg) และฟอสฟอรส (P) ธาตอาหาร บทบาทและหนาท

แมกนเซยม (Mg) เปนสวนประกอบของคลอโรฟลลซงส าคญส าหรบการสงเคราะหแสง เปนสวนประกอบของระบบเอนไซมทเกยวของกบการสรางแปง สรางกรดนวคลอก เปนตวกระตนการท างานของเอนไซมทเกยวของกบการหายใจของเซลลและเมตาโบลซมของคารโบไฮเดรท ชวยเสรมสรางการดดใชและการล าเลยงธาตฟอสฟอรส ชวยเคลอนยายน าตาลในพช

ฟอสฟอรส (P) มความส าคญตอยนส การแบงเซลล และการสรางเซลลในพช นอกจากนยงเปนสวนประกอบของฟอสฟอไลปด (Phospholipid), NADP และ ATP เปนตวถายทอดพลงงานระหวางสารตอสารในระบบตางๆ เชน การสงเคราะหแสง การหายใจ การเคลอนยายสาร ชวยในการเจรญเตบโตของราก จ าเปนส าหรบการออกดอกตดเมลด และการพฒนาของเมลดหรอผล

ขอมลจากกลมวจยปยและสารปรบปรงดน กรมวชาการเกษตรพบวา ปยแมกนเซยม แอมโมเนยม ฟอสเฟต หรอปยสตรไวท มคณสมบตทสามารถจะน าไปใชประโยชนทางการเกษตรดงตอไปน

มคณสมบตในชวยการปรบปรงดนทรายใหเปนดนรวน ท าใหดนจบธาตอาหาร และ อมน าไดมากขน

น าทผานขบวนการผลตปยสตรไวท ยงสามารถน าไปใชในการเพาะปลกไดอกทางหนง เนองจากมแรธาตโซเดยม จงเหมาะส าหรบน าไปใชในการปลกขาว มะพราว ออย หวไชเทา และหวผกกาด จะท าใหผลผลตทไดมความหอมหวานมากขน

- วธการน าปยแมกนเซยม แอมโมเนยม ฟอสเฟต หรอปยสตรไวท ไปใชใหเกดประโยชนทางการเกษตร

ผลการทดสอบตวอยางปยแมกนเซยม แอมโมเนยม ฟอสเฟต หรอปยสตรไวททผลตได ณ ประชาฟารม โดย บรษทหองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จ ากด พบวาปยสตรไวท 100 กรม มปรมาณธาตไนโตรเจน 1.47 กรม พบปรมาณธาตฟอสฟอรส 14.24 กรม และพบปรมาณธาตโพแทสเซยม 0.31 กรม หรออยในรปของปยธาตอาหารหลก (N ‟ P ‟ K) คอ 1.47 ‟ 14.24 ‟ 0.31 มปรมาณฟอสเฟตคอนขางสงสามารถน าไปทดแทนแมปยฟอสเฟตได การน าปยสตรไวทเพอทดแทนแมปยฟอสเฟตส าหรบผลตปยเคมในทองตลาด ท าไดโดยผสมระหวาง ปยสตรไวทและแมปยทงสามชนด คอ 1. แมปยไนโตรเจน (N) (หรอ ปยยเรย 46-0-0) 2. แมปยฟอสเฟต (P) (หรอ ปยไดแอมโมเนยมฟอสเฟต 18-46-0) 3. แมปยโพแทสเซยม (K) (ปยโพแทสเซยมคลอไรค 0-0-60)

อนง อตราสวนการผสมปยเคมโดยใชปยแมกนเซยม แอมโมเนยม ฟอสเฟต หรอปยสตรไวท ทดแทนแมปยไดแอมโมเนยมฟอสเฟต ถอเปนแนวทางเบองตน การขยายผลโครงการฯ เพอพฒนาระบบผลตปยอนทรยเคมใหเหมาะสมกบปรมาณน าทงจากระบบผลตกาซชวภาพ จะสามารถผลตปยแมกนเซยม




แอมโมเนยม ฟอสเฟต หรอปยสตรไวท ทมความเขมขนทคงท และลดตนทนดานสารเคมในการผลต ทงนแนวทางทจะใหเกดประโยชนสงสดในดานผลตอบแทนของการผลตปย แบงไดเปนสองกรณ คอ

1) การจดจ าหนายใหกบโรงงานผลตปยเคมโดยตรง เมอปยมราคาสง

2) การผสมปยเคมเพอการจดจ าหนายเอง เมอสามารถผลตปยไดในราคาตนทนต า

การใชปยแมกนเซยม แอมโมเนยม ฟอสเฟต หรอปยสตรไวททดแทนบางสวน สามารถท าไดโดยผสมรวมกบแมปยเคมเพอใหปยในปยเคมในสตรตางๆ และสามารถทดแทนการใชแมปยเคมในการผสมปย จากการวเคราะหเบองตนพบวา ปยสตรไวทสามารถน าไปทดแทนปรมาณแมปยเคมเพอผสมปยในสตรตางๆ ไดโดยเฉลย 20 - 40 เปอรเซนตของปรมาณทตองผลต ผลการวเคราะหดงกลาวในการทดแทนปยเคมโดยใชปยสตรไวทถอเปนแนวทางเบองตนในการทดแทนการใชปยเคมซงยงตองท าการทดลองผลตปยสตรไวททมคณภาพคงท 15. ประโยชนของปยสตรไวททางการเกษตรในตางประเทศ

จากรายงานการศกษาพบวาผลก MAP มศกยภาพทจะน าไปใชเปนปยทางการเกษตร แตอยางไรกดยงไมไดมการน าไปผลตทางการเพยงจ านวนนอย ซงในบางบรษทอาจใชชอของสตรไวทวา “MagAmP” เพอปองกนการสบสนระหวางปย Mono-ammonium phosphate โดยแนวทางการน าไปใช (de-Bashan and Bashan, 2007)ไดแก

การน าไปใชโดยตรง

สตรไวทสามารถน าไปท าใหบรสทธและน าไปใชเปนปยละลายชา (Slow-release fertilizer) ทสามารถใสไดในปรมาณมากในครงเดยว (Single high dose) โดยไมเปนอนตรายตอพช ซงพชทแนะน า ไดแก พชยนตนอายยาว ไมพม พชดอก ไมประดบ ไมกระถาง (Munch and Barr, 2001)

สตรไวทสามารถน าไปผสมกบสารประกอบฟอสเฟตทละลายน าไดด (เชน Phosphoric acid, HPO4) เพอน าไปผลตเปนปยผสม (Mixed fertilizer)

สตรไวทสามารถน าไปทดแทนการผลตปยแอมโมเนยฟอสเฟต (Diammonium phosphate, (NH4)2HPO4)) ทผลตจากการใชสารเคมสองชนดคอ กรดฟอสฟอรก (Phosphoric acid, HPO4) และแอมโมเนย (Ammonia, NH4)

การน าไปใชโดยผสมทางเคม การผลตปยเคม โดยใชสตรไวท (MgNH4PO4„6H2O) ผสมกบกรดฟอสฟอรก (HPO4

-) จะท าใหไดปยละลายชา (Slow-release fertilizer: di-magnesium phosphate, MgHPO4) และปยละลายเรว




(Fast-release fertilizer: di-ammonium phosphate, (NH4)2HPO4) ซงวธการนเปนวธการทคมคา (Cost-effective) เมอเทยบกบการผลตแบบเกา

สตรไวททไมไดผานการท าใหบรสทธ (Untreated granular struvite) สามารถน าไปผสมกบถาน (Peat) เพอใชเปนวสดทางการเกษตรเพอการปรบปรงดน

แมกนเซยมทเปนสวนประกอบในสตรไวท (MgNH4PO4„6H2O) เปนธาตอาหารรองทมประโยชนตอพชจ าพวกตระกลหวใตดนบางชนด เชน Sugar beet (Gaterell et al.,2000) และขาว (Ueno and Fujii, 2003) เปนตน

ในประเทศญปน โรงงานผลตปยซอสตรไวท จะไมน าสตรไวทเพยงอยางเดยวไปผลตปย แตจะน าไปผสมกบ สารอนทรย และ อนนทรยตางๆ และท าการปรบอตราสวน (%) ธาตอาหารตางๆ เชน ไนโตรเจน กรดฟอสฟอรก และ โพแทสเซยม

การใชป ยทมสวนผสมของสตรไวทในประเทศญป น (Ueno and Fujii, 2003)

1. ชอผลตภณฑ : AGRIYUKI MAP AJIGEN – ปยสตรพเศษ ส าหรบขาว ปยชนดนมการพฒนาเพอเพมใหขาวมรสชาตด -โดยเพม กรดอะมโน และ แมกนเซยม

แอมโมเนยมฟอสเฟต (MAP) หรอ สตรไวท ทมผลในการเพมรสชาตใหกบขาว สมบตของปย AGRIYUKI MAP AJIGEN - The MAP AJIGEN เปนปยเมด ใชสารอนทรยทไดจากพชและสตวมาท าการผลต

เปนกรดอะมโน (Amino acid) โดยกระบวนการผลตแบบธรรมชาต - The MAP AJIGEN ประกอบไปดวย แมกนเซยมแอมโมเนยมฟอสเฟต (MAP)

20% โดยท แมกนเซยมแอมโมเนยมฟอสเฟต จะประกอบดวย ไนโตรเจน (5%), กรดฟอสฟอรก (28%), และ แมกนเซยมละลายน า (16%)

- The MAP AJIGEN เหมาะส าหรบการใชปลกขาว เพอเพม รสชาต ส และ กลน - วธการใชงาน 1.6 กโลกรม ตอ ไร (1 กก/ 1000 ตร.ม.)

2. ชอผลตภณฑ HIYAKU - MAP, ปยอนทรย 8-10-8 - Magnesia 4.0

สมบตของปย HIYAKU - MAP, - The HIYAKU ประกอบดวย MAP 30 %. - The HIYAKU เปนปยเมด ใชสารอนทรยทไดจากพชและสตวมาท าการผลตเปน

กรดอะมโน (Amino acid) โดยกระบวนการผลตแบบธรรมชาต - The HIYAKU ประกอบ ดวยสารอนทรยไนโตรเจน (organic nitrogen) 3.0% และ

MAP- nitrogen 1.5%.




- The HIYAKU helps saplings take roots correctly and firmly for early delivery. - The HIYAKU ใชกบพชไร ในชวงการ หวานเมลด และการตดดอก เพอ เรง ส

รสชาต และกลน โดยกยแจส าคญของ การเพมรสชาต ไมเพยงแตการเพมปรมาณน าตาล และความหวาน-เปรยว แตยงเพมปรมาณกรดอะมโน

วธการใช การปลกพชไร - การปลกผก และ ผลไม ใชปยสตรไวทปรมาณ 256-384 กก./ไร ; หากใชรวมกบปย

คอกในสดสวน 50:50 จะใชปรมาณ 96-352 กก./ไร - ผกกนใบ ใชปยสตรไวทปรมาณ 256-320 กก./ไร ; หากใชรวมกบปยคอกในสดสวน

50:50 จะใชปรมาณ 224-352 กก./ไร - ดอกไม ใชปยสตรไวทปรมาณ 160-256 กก./ไร ; หากใชรวมกบปยคอกในสดสวน

50:50 จะใชปรมาณ 128-224 กก./ไร - ผลไม ใชปยสตรไวทปรมาณใน ฤดใบไมผล 96-160 กก./ไร ; ฤดหนาว 160-224

กก./ไร การปลกไมสวนหยอม - ไมประดบ ใสปรมาณ 160-240 กก./ไร โดยปรมาณขนอยกบขนาดของตนไม ท า

การใสรอบๆโคนตน 3 ครงตอป ปรมาณสามารถปรบเปลยนไดตามขนาดของตนไม

- แปลงดอกไม 3 กรมตอ 15 ตารางเซนตเมตร (ปรมาณทใชตอหนงตน) หรอ 3,200 กก./ไร

16. การน าเสนอรปแบบการบรหารจดการในระดบชมชน

ทางคณะทปรกษาไดน าเสนอรปแบบการบรหารจดการในระดบชมชน ในรปแบบของการจดตง สหกรณผผลตปยอนทรยเคม เนนการมสวนรวมของผน าชมชน ไดแก ก านน ผใหญบาน และประธาน อ.บ.ต. วางโครงสรางองคกร และวธการด าเนนงาน เพอรองรบการผลตปยอนทรยเคม เนนมสวนรวมของชมชนในการตงองคกรรวมถงมสวนรวมในการบรหารจดการ ทงนกเพอมงหวงให ผประกอบการฟารมสกร เกษตรกร โดยเฉพาะผประกอบการฟารมสกรขนาดเลก ใหความสนใจในการตดตงระบ าบดน าเสยจากกาซชวภาพทมการจดการอยางครบวงจร โดยเลงเหนถงประโยชนของพลงงานทดแทนทไดจากกาซชวภาพ และมลคาเพมทไดจากน าทงทผานระบบบ าบด เพอเปนการเพมศกยภาพของชมชนในการ




ฝายบรหารจดการ

ฝายผลตปยอนทรยเคม ฝายการเงน ฝายการตลาดและประชาสมพนธ

วางแผนและการพฒนาตนเอง ในดานการพฒนาการเกษตรเพอเพมมลคาสนคา ปรบปรงคณภาพสนคา วางแผนในการบรหารจดการเพอใชทรพยากรธรรมชาตอยางย งยน

การจดตงสหกรณผผลตปยอนทรยเคม

ในการมสวนรวมของชมชนนน เปาหมายเพอใหชมชนเหนความส าคญ และมความตองการในการจดตงองคกรผผลตปยอนทรยเคมจากน าทงทผานระบบผลตกาซชวภาพ วธการคอสรางความเขาใจอยางถกตองใหกบเกษตรกรกลมเปาหมาย เชน ผน าชมชน เกษตรกรผเ ลยงสกร และประชาชนทวไปทสนใจโครงการ เพอใหไดรบทราบขอดของการจดตงกลม รปแบบการพฒนาวสาหกจชมชน และการบรหารจดการวสาหกจชมชนทประสบความส าเรจทผานมาทงนลกษณะการจดตงองคกรเพอสนบสนนการผลตปยอนทรยเคมสามารถแบงไดออกเปนสองรปแบบ คอ 1) จดตงสหกรณผผลตปยอนทรยเคม (แสดงในรปท 1) 2) ปรบโครงสรางสหกรณฟารมสกรทมอยแลว โดยเพมหนวยงานยอยเขาไปสนบสนนการผลตปยฯ (แสดงในรปท 2)

การจดตงสหกรณผผลตปยอนทรยเคม เนนการมสวนรวมของผน าชมชน ไดแก ก านน ผใหญบาน และประธาน อ.บ.ต. วางโครงสราง

องคกร และวธการด าเนนงาน เพอรองรบการผลตปยอนทรยเคม เนนมสวนรวมของชมชนในการตงองคกรรวมถงมสวนรวมในการบรหารจดการ

โครงสรางสหกรณผผลตปยอนทรยเคม

รปท 1 การจดตงสหกรณผผลตปยอนทรยเคม

การปรบโครงสรางสหกรณฟารมสกรทมอยแลว ใหสนบสนนการผลตปยอนทรยเคมฯ จงหวดนครปฐมเปนทตงของโครงการฯ และอปกรณสาธต มจ านวนฟารมสกรอยเปนจ านวนมาก

ผผลตปยฯ คอ เกษตรกรผเลยงสกร มการจดตงวสาหกจชมชนในลกษณะสหกรณ ผเลยงสกรอยแลว คอ




ประธานกลม

ฝายพฒนาผลตภณฑ ฝายการตลาด

ปยอนทรยเคม พลงงาน สกร ปยอนทรยเคม

สหกรณผเลยงสกร เพอลดขนตอนในการจดตงวสาหกจแหงใหม จงควรทจะใชลกษณะสหกรณผเลยงสกรเปนแกนหลกในการด าเนนการ

สหกรณผเลยงสกร

รปท 2 การปรบโครงสรางสหกรณฟารมสกรทมอยแลว ใหสนบสนนการผลตปยอนทรยเคมฯ

ฝายพฒนาผลตภณฑ เปนหนวยงานใหม ท าหนาท พฒนากระบวนการผลตปยอนทรยเคม และสนบสนนความรดานระบบผลตกาซชวภาพในฟารมสกร

ฝายการตลาด ของสหกรณผเลยงสกร เปนฝายทมอยแลวในองคกร จะท าหนาทหลกคอ (1) จดซอปยอนทรยเคมจากสมาชกในราคาทเหมาะสม (2). จดท าการตลาดส าหรบปยอนทรยเคมซงสามารถใชฝายการตลาดเดมเปนแกนหลก ซงมความพรอมในดานการประสานงานกบชมชนและหนวยงานราชการ

ผลลพธทคาดวาจะเกดขนกบชมชน (1) ผประกอบการฟารมสกร เกษตรกร และผมสวนเกยวของในชมชนมสวนรวม เหนประโยชน

ของการเพมมลน าทงทผานระบบผลตกาซชวภาพ ทสามารถน ากลบมาเพมมลคาจากการผลตปยอนทรยเคม เปนการเพมรายไดใชแกชมชนอกทางหนง

(2) ประชาชนมสวนรวมในการพฒนาการองคความรและผลตภณฑปยอนทรยเคมทผลตไดจากน าทผานระบบผลตกาซชวภาพอยางย งยน ดวยตนเอง และสอดคลองกบความตองการของชมชนในลกษณะบรณาการ โดยส านกวจย คนควาพลงงาน พพ. ใหการสนบสนนดานถายทอดเทคโนโลยทางวชาการดานการผลตปยอนทรยเคมในฟารมสกรและขอมลอนๆ ทส าคญ




(3) เปนการเพมศกยภาพของชมชนในการวางแผนและการพฒนาตนเอง ในดานการพฒนาการเกษตรเพอเพมมลคาสนคา ปรบปรงคณภาพสนคา วางแผนในการบรหารจดการเพอใชทรพยากรธรรมชาตอยางย งยน

(4) เปนการจดความพรอมในการกระจายผลตภณฑปยอนทรยเคมไปยงกลมลกคาทสนใจ ประโยชนทจะไดรบจากการด าเนนงานของกลมผผลตปยอนทรยเคมจากฟารมสกร ภาครฐ

- เปนการสงเสรมใหมการผลตปยใชเองภายในประเทศ - ลดการน าเขาปยเคมจากตางประเทศ ภาคประชาชน - ผประกอบการฟารมสกร และสมาชกอนๆ ในกลมฯ มรายเพมจากการขายปยฯ

นอกเหนอจากอาชพหลกของตน สรางโอกาสในการพฒนาเศรษฐกจชมชนอยางเขมแขง

- น าทงหลงการผลตปยมคณภาพดขน สงผลใหคณภาพแหลงน าในชมชนดขนดวย - ประชาชนสามารถใชปยทผลตขนเองในทองถน หาซอไดงายเปนการลดตนทน

การเกษตร โดยไมผานพอคาคนกลาง - ชมชนมโอกาสไดเรยนรรวมกน เรยนรในการแกไขปญหา สงผลใหชมชนมความ

เขมแขงขน

นอกจากน ทางคณะทปรกษาไดจดงานสมมนาเพอเผยแพรผลการศกษาของโครงการใหกบ ผทมสวนเกยวของ ทงภาครฐ และเอกชน รวมไปถง เจาของฟารมสกร ฟารมปศสตว เกษตรกร ผน าชมชน และตวแทนจากสถาบนการศกษาตางๆ และไดจดท าแผนพบ และสอวดทศน รวมถง คมอวธการเพมมลคาน าทผานการบ าบดจากระบบผลตกาซชวภาพ จากทง 2 แนวทาง การผลตปยอะพาไทต และการผลตปยสตรไวท โดยประกอบไปดวย ทมาของโครงการ หลกการการตกตะกอนผลกปย ขนตอนการผลตปย ประโยชนทไดรบ และ รายละเอยดของถงปฏกรณตนแบบ และ อปกรณในการผลตปย เพอเปนประโยชนตอผสนใจตอไป




17. กลยทธเพอสงเสรมในการจ าหนายผลตภณฑทไดในเชงพาณชย SWOT Analysis จดแขง 1. สามารถทดแทนการใชปยอนทรยจากมลสตว โดยน าปยอนทรยเคมผสมในอตราสวนท

เหมาะสม (50:50) 2. มศกยภาพทจะผลตปยอนทรยเคมไดในปรมาณพอเพยงกบความตองการของเกษตรในพนท

เนองจากแหลงวตถดบหลกอยในทองถน 3. ปยอนทรยเคมมคณสมบตทดกวาเมอเทยบกบปยเคม ดงน 3.1 ปยอนทรยเคมประเภทอะพาไทด มสวนประกอบหลกของแคลเซยมชวยปรบปรงดน

ใหดขน โดยเฉพาะคณสมบตทางฟสกสและเคมของดน เชน ความโปรง ความรวนซย ความสามารถในการอมน าและธาตอาหารพชของดนดขน โดยปกตปยเคมจะเนนเฉพาะธาตอาหารหลก คอ ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม 3.2 ปยอนทรยเคมประเภทสตรไวทสามารถผสมใชกบแมปย เพอทดแทนแรธาตฟอสเฟตตามตองการ ซงปยอนทรยเคมทผสมไดสามารถใชกบพชเศรษฐกจชนดตางๆ

จดออน 1. ปยอนทรยเคมทผลตไดใชระยะผลตประมาณ 5 ‟ 7 วน (การผลตปย และการตากแดด) ซงปรมาณและคณภาพทผลตไดผนผวนตามฤดกาล ดงนนควรจะมการพฒนาระบบการผลตปยอนทรยเคมทใชระยะเวลาผลตนอยลง ซงขนตอนทใชในปจจบนจะใชระยะเวลานานในกระบวนการตากแหง (ประมาณ 4-5 วน) จงแนะน าใหมการพฒนาระบบการตากแหงตอไป 2. ปยอนทรยเคมเปนปยชนดใหม ควรมการประชาสมพนธความรดานการผลต ‟ วธการน าใชจงมบทบาทส าคญมาก เนองจากเกษตรกรนยมใชปยอนทรยจากมลสตวโดยตรง 3. เกษตรกรยงมความเชอวาปยเคมใชไดดกวาปยประเภทอนๆ โดยเฉพาะในกรณทตองการเรงการเจรญเตบโตและไมเชอมนวาจะสามารถใชปยประเภทอนทดแทนไดทงหมด ดงนนจงควรท าใหเกษตรกรมความเชอมนในปยอนทรยเคมโดยการจดท าแปลงสาธต 4. ปยอนทรยเคมไมสามารถน าไปใชในการเพาะปลกไดโดยตรง ตองน าไปผสมกบปยชนดอน จงมคณสมบตดอยกวาเมอเทยบกบปยอนทรย ดงนนควรจะผสมตามสดสวนปยทแสดงไวในตารางสดสวนปยเคม ในบทท 11 เชน 4.1 ปยอนทรยเคมประเภทอะพาไทด มสวนประกอบหลกเปนแคลเซยม แตไมมธาตอาหารหลกของพช ไดแก ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม จงท าใหตองใชรวมกบปยอนทรยซงมธาตอาหารหลกในการเตรยมดนกอนการเพาะปลก




4.2 ปยอนทรยเคมประเภทสตรไวท (0 -15-0) มสวนประกอบของธาตอาหารหลก คอ ฟอสฟอรส เพยงชนดเดยว ซงยงไมสามารถน าไปใชในการเพาะปลกไดโดยตรง เพราะยงขาดธาตอาหารหลกอกสองชนด คอ ไนโตรเจน และโพแทสเซยม ดงนนหากตองการใชในการเพาะปลกจงตองไปน าผสมกบแมปยเคมไนโตรเจนและแมปยโพแทสเซยมตามสดสวนทเหมาะสมกบพชแตละประเภท

โอกาส 1. ไดรบการสนบสนนดานเทคโนโลยจาก พพ. 2. ปยเคมมราคาสง และไมสามารถผลตใชในประเทศเองได 3. ปยอนทรยเคมทผลตได เปนทยอมรบในตางประเทศชวยท าใหผลผลตการเกษตรดขน 4. หนวยงานทงภาครฐและภาคเอกชนหนมารณรงคใหเกษตรกรหนมาใชปยอนทรยมากขน 5. ราคาปยเคมเพมขนทกป จงเปนแรงกดดนใหเกษตรกรตองลดตนทนการเพาะปลก

อปสรรค 1. เปนอตสาหกรรมท Barrier to Entry ต า คแขงรายใหมเขามาไดงาย 2. มสนคาทดแทนปยอนทรยเคมหลายชนด 3. การแขงขนทรนแรงของผคาปยเคม ท าใหมแนวโนมการแขงขนดานราคามากขน

แนวทางและกลยทธเพอสงเสรมในการจ าหนาย 1. สหกรณผผลตปยอนทรยเคมตองมการประสานงานกบหนวยงานรฐ

รายละเอยด สหกรณฯ ทไดมการจดต งตามแนวทางการบรหารจดการในระดบชมชนในบทท12

ประสานงานกบส านกงานเกษตรจงหวด เพอทจะประชาสมพนธปยอนทรยเคมทงสองประเภท โดยผานโครงการสงเสรม

ความรดานเกษตรตางๆ เพอทจะแนะน าวธการใชปยอนทรยเคมรวมกบปยอนทรยจากมลสตวอนๆ เพอเพม

ประสทธภาพส าหรบพชเศรษฐกจตางๆ ในจงหวด

2. จดท าแปลงทดลองสาธตเพอสรางความเชอมนในการใชปย รายละเอยด 1) เนองจากเกษตรกรในจงหวดนครปฐมมความนยมซอปยอนทรยใชเอง ปจจยทมอทธพล

ตอการตดสนใจในการใชปยชนดใหมคอ การทตนเองไดทดลองใชปยและผลผลตทไดดมากกวาการใชปยอนๆ ปจจยล าดบรองลงมา คอ การบอกกลาวจากเพอนบานหรอกลมเกษตรกร ดงนนวธการสงเสรม




ใหเกษตรกรใหไดใชตวอยางปยอนทรยเคมอาจจะทดลองในแปลงเกษตรในหมบาน หรอแปลงเกษตรของหวหนากลมเกษตรกรในพนท 2) ใหการสนบสนนกลมเกษตรกรทนยมใชปยอนทรยในจงหวดนครปฐม อนไดแก ขาวและหนอไมฝรง ในการจดท าแปลงเกษตรสาธตการใชปยอนทรยเคม โดยมชวงระยะเวลาใหเกษตรกรใชปยฟร รวมทงจดโครงการเยยมชมแปลงเกษตรสาธตฯ

3. ประชาสมพนธความรเกยวกบปยอนทรยเคมทผลตได รายละเอยด กลมเปาหมายหลกในการสงเสรมการขาย คอ กลมเกษตรกรทมการใชปยอนทรยในจงหวดมความรในการใชปยทเหมาะสมกบคณภาพดนในทองถนอยแลวเปนอนดบหนง ดงนนการสงเสรมการจ าหนายในกลมเกษตรอนทรยหรอเกษตรกรแนวหนาของปยอนทรยนาทจะสงผลส าเรจในระยะเวลาสนทสด

4. การใหสทธประโยชนในการน าปยอนทรยเคมแกเกษตรกรเพอน าไปใชกอน และช าระคาปยฯหลงจากขายผลผลตได รายละเอยด โดยปกตเกษตรกรจะตองมการจดซอปยมาใชส าหรบการเพาะปลกของตนเองอยแลวดงนนจงควรมการใหน าปยอนทรยเคมไปใชกอน หลงจากขายผลผลตไดจงน า เงนมาช าระคาปยฯ โดยไมคดดอกเบย 18. การประชาสมพนธและเผยแพรองคความรของโครงการ ทปรกษาไดจดท าสอประชาสมพนธ มรายละอยดดงตอไปน

1) แผนพบประชาสมพนธโครงการ สรปรายละเอยดการด าเนนการพรอมทงขอมลเบองตนส าหรบแนวทางการเพมมลคาน าทงทผานระบบกาซชวภาพฟารมสกรทงสองแนวทาง จ านวน 1,000 แผน

2) คมอวธการเพมมลคาน าทผานการบ าบดจากระบบผลตกาซชวภาพ ประกอบดวยลกษณะของคมอใน 2 รปแบบ คอ คมอแบบวชาการ และคมอแบบเขาใจงาย แบบละ 10 เลม พรอมแบบละ 100 แผน

3) วดทศนแสดงขนตอนและผลการด าเนนโครงการ และสอทพรอมจะเผยแพรในเวปไซดของ พพ. ทปรกษาด าเนนการคดเลอกฟารมสกรทมศกยภาพในการจดท าสอวดทศนจ านวน 1 แหง จากฟารมทเขารวมโครงการทงหมด 4 แหง การคดเลอกฟารมสกรส าหรบการถายท าวดทศนนน คดเลอกตามความเหมาะสมสอดคลองกบขนตอนการด าเนนโครงการภาคสนาม และการตดตงอปกรณสาธตการผลตปย โดยฟารมสกรทไดรบการคดเลอก คอ ประชาฟารม จงหวดนครปฐม




19. การสมมนาแถลงผลการด าเนนงาน ทปรกษาไดด าเนนรบสมครผเขารวมสมมนา มผเขารวมสมมนาจ านวน 387 คน ก าหนดการงาน

สมมนาเปน ระยะเวลา 1 วน โดยจะเปนการบรรยายทางวชาการในชวงเชา และการเยยมชม ถงปฏกรณตนแบบ ในภาคบาย

ทงนปรกษา ไดรบความรวมมอจาก เกษตรจงหวดนครปฐมและปศสตวจงหวดนครปฐม ในสวนของฐานขอมลผประกอบการฟารมสกรและเกษตรกร โดยทปรกษาไดสงหนงสอเชญเขารวมสมมนา ก าหนดการสมมนาพรอมแบบตอบรบเขารวมสมมนา การจดเตรยมเอกสารประกอบการสมมนา

ทปรกษาไดจดเตรยมเอกสารเพอประกอบการสมมนา ดงน - แผนพบเผยแพรผลการด าเนนงานโครงการ - ขนตอนและวธการผลตปย สตรไวท และปยอะพาไทด โดย ดร.อมพรา เจรญแสง - แนวทางการพฒนาโครงการเพอประโยชนของชมชน โดย รศ.ดร.สธา ขาวเธยร - เอกสารเผยแพรความรอน ๆ จากกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน - แบบประเมนผลการจดสมมนา ทปรกษาไดสรปผลการจดสมมนา สรปไดวา ผเขารวมสมมนามความพงพอใจในสถานทจด

สมมนาอยในระดบ มากทสด โดยมคาเฉลยท 4.29 รองลงมาไดแก การใหบรการของเจาหนาทจดสมมา อยในระดบ มาก โดยมคาเฉลยท 4.19 และมความพงพอใจในสงอ านวยความสะดวกตาง ๆ ในระดบ มาก โดยมคาเฉลยท 4.19

20. ปญหา-อปสรรคในการด าเนนโครงการ

การตดตอเพอใหเกษตรกรเขารวมงานสมมนา ปญหา-อปสรรค

การตดตอสอสารเพอเชญเขารวมงานสมมนา โดยปกตจะโทรศพทและสงโทรสารรายละเอยดวตถประสงคและก าหนดการงานสมมนา แตเนองจากเกษตรสวนมากไมมเครองโทรสารและชวงเวลาท างานของเกษตรกรมกอยในไรนาหรอฟารม จงท าใหเกดอปสรรคในการตดตอ

แนวทางการแกไข ทปรกษาแกปญหาโดยการขอความรวมมอจากส านกงานเกษตรจงหวดนครปฐม ในการประสานงานกบผน าชมชน และผเกยวของใหกระจายขอมลงานสมมนาอยางทวถง ผลทได สามารถกระจายขอมลงานสมมนาไดอยางทวถง จนมผเขารวมงานสมมนาเกนกวาเปาหมายทก าหนด




การรบรองแนวทางการผลตป ยอนทรยเคมทงสองชนด เพอใหสามารถน าไปใชไดจรง ปญหา-อปสรรค แนวทางการผลตปยอนทรยเคมทงสองชนด ผลทดลองทไดจากหองทดลองเปนแนวทางเบองตนไมสามารถรบรองไดวา จะสามารถผลตปยอนทรยเคมและน าไปใชไดจรง แนวทางการแกไข ทปรกษาไดแกปญหาโดยการท าระบบสาธตในการผลตปยทงสองแนวทาง ณ ประชาฟารม เพอยนยนวา น าทผานระบบผลตกาซชวภาพสามารถน าไปผลตปยอนทรยเคมทงสองแนวทาง สอดคลองกบกระบวนการปฏบตในหองทดลอง ผลทได สามารถผลตปยอนทรยเคมทงสองชนดไดจรง และกองปฐพวทยา กรมวชาการเกษตร ยอมรบผลวเคราะหธาตอาหารส าหรบพชวา ปยอนทรยเคมทผลตไดทงสองแนวทาง สามารถน าไปใชประโยชนทางการเกษตรไดจรง ขอเสนอแนะ

ดานผลการประเมนความคมคาทางเศรษฐศาสตร เนองจากปยทงสองชนดเปนปยอนทรยเคมรปแบบใหม ซงอยในขนตอนการทดลอง และยงไมมจ าหนายในประเทศไทย จงท าใหตองใชขอมลอางองจากตางประเทศเปนหลก ดงนนผลการประเมนความคมคาทางเศรษฐศาสตรจงประกอบดวยขอมลจากสองสวน คอ ราคาตนทนระบบสาธตการผลตปยอนทรยเคม (มมลคาสงเนองจากเปนระบบตนแบบ) และราคาปยอนทรยเคมทคณสมบตใกลเคยงกนจากตางประเทศ

แนวทางการพฒนา ควรตองมการศกษาเพอขยายผลโครงการตอในอนาคต เนองจากโครงการน เปนการวเคราะหและวจย (ส าหรบโครงการขยายผลตอจากโครงการน) เพอใหเกดความถกตองและครบถวนส าหรบการพฒนาระบบผลตปยอนทรยเคมเชงธรกจตอไปในอนาคต

ดานความมนใจของเกษตรกรในการน าป ยอนทรยเคมไปใชใหเกดประโยชนทางการเกษตร เนองจากปยทงสองชนดทผลตไดอยในขนตอนการทดลอง การรบรองคณภาพปยทเหมาะสมทางการเกษตร ตองไดรบความรวมมอจากหนวยงานดานเกษตรกรรมจากภาครฐในการทดลองและการรบรองการน าไปใชทางดานการเกษตร เชน กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ซงหนวยงานดงกลาว จะตองทดลองเพาะปลก (พชแตละชนดตองใชระยะเวลาในการทดสอบไมต ากวาหนงฤดเพาะปลก)

แนวทางการพฒนา ดงนนการสรางความมนใจใหแกเกษตรกร จงควรมขยายผลการทดลองใชปยอนทรยเคมทงสอง




ชนดในอนาคต โดยประสานงานกบกรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ในการน าปยอนทรยเคมทงสองชนดทดลองใชกบพชเศรษฐกจชนดตางๆ

แรงจงใจในการขยายผลในการท าระบบผลตป ยอนทรยเคมในแตละฟารมสกร

เนองจากน าทผานระบบผลตกาซชวภาพมความหลากหลายในปรมาณธาตอาหารส าหรบการผลตปยอนทรยเคม และความคมทนทางธรกจ (Economy of scale) ยงไมเกดขนเนองจากขนาดของระบบสาธตในการผลตปยอนทรยเคมมศกยภาพทจะผลตไดในปรมาณทจ ากด เชน

(1) ความคงทของความเขมขนของธาตอาหารของพชในปยอนทรยเคมทผลตได (2) ผลตภณฑปยอนทรยเคมทผลตไดมปรมาณคอนขางนอย และระบบใชเวลานานกวา 48 ชวโมง

ในการผลต (3) ตนทนสงทางดานการกอสรางระบบและตนทนสารเคมคอนขางสง จงท าใหการคนทนใช

เวลานาน (4) ระยะเวลาท าใหปยฯ แหง คอนขางนาน

แนวทางการพฒนา ควรจะมการบรหารจดการในระดบชมชนเพอใหเกดโรงงานผลตปยอนทรยเคมส าหรบชมชนทมน าทงจากระบบผลตกาซชวภาพในปรมาณทเหมาะสม ซงจะท าใหเกดความคมทนทางธรกจมากกวา ดงตวอยางในตางประเทศ (จากรายงานการศกษาของ Ueno และ Fuji (2001) และ Ueno (2004) ประเทศญปน ไดท าการเดนระบบโรงงานบ าบดน าเสยชมชน) ดงนนควรมการขยายผลของโครงการฯ โดยเนนการเพมประสทธภาพใหแกระบบผลตฯ เพอพฒนาระบบใหมศกยภาพชดเจนขนในรองรบปรมาณน าทงของฟารมขนาดตางๆ รวมถงการทดลองขยายผลเพอลดตนทนการผลตและลดขนตอนการผลต ทงนจากขอมลการวจยในตางประเทศพบวา โรงงานผลตปยอนทรยเคมจากน าเสยชมชนสามารถผลตปยอนทรยไดในปรมาณสง มความคมทนในการจดการตนทน ระบบผลตปย และการท าการตลาดผลตภณฑเพอทดแทนปยเคมอยางชดเจน จงควรทจะประสานงานในการตดตอดงานโรงงานผลตปยอนทรยเคมส าหรบชมชนในตางประเทศเพอขยายผลการศกษาตอไป

spk/egy/rt5206/10p1508/rt002 revwebkc.dede.go.th/testmax/sites/default/files/executive...

Documents