ขนตอนท 1

ศกษาขอมลจากเอกสารของ สมศ. การสบคนเอกสารวรรณกรรมทเกยวของจากเวบไซตตาง ๆ และ

การสงเกตการอบรมสมมนาเชงปฏบตการผประเมนภายนอกรอบสของ สมศ. จากนนจงน าขอมลทรวบรวมไดมา

สรปวเคราะหสภาพปญหา และอปสรรคของผประเมนภายนอกศนยพฒนาเดก การศกษาขนพนฐาน กศน.อ าเภอ

อาชวศกษา และอดมศกษา

วเคราะหสภาพปญหาของผประเมนภายนอกศนยพฒนาเดก การศกษาขนพนฐาน

กศน.อ าเภอ อาชวศกษา และอดมศกษา

โดยมวตถประสงค 3 ประการ คอ 1) เพอวเคราะห

สภาพปญหาเกยวกบผประเมนภายนอก 2) เพอก าหนด

สมรรถนะของผประเมนภายนอก และ 3) เพอพฒนารปแบบ

และวธการพฒนาสมรรถนะของผประเมนภายนอก ซงม

ขนตอนการด าเนนการวจย ประกอบดวย 4 ขนตอน ดงน

โดย รศ.ดร.ศรเดช สชวะ รศ.ดร.ใจทพย ณ สงขลา และ ดร.ทพวลย ปญจมะวต

การวจยเพอพฒนารปแบบ

และวธการพฒนาสมรรถนะผประเมนภายนอก

การวจยเ พอพฒนารปแบบและวธการ

พฒนาสมรรถนะผประเมนภายนอก เปนการวจยเชง

คณภาพและการวจ ย เอกสาร (documentary

research) ทไดจากการรวบรวมขอมลเอกสารท

เกยวของจากแหลงตางๆ ทงในและตางประเทศ

จากนนจ งน ามาศกษา ว เคราะหรปแบบและ

ว ธ ก า ร พฒนาสมรรถนะผ ป ร ะ เม นภายนอก

1 ) เ พ อ ว เ ค ร า ะ ห ส ภ า พ ป ญ ห า เ ก ย ว ก บ

ผประเมนภายนอก 2) เพอก าหนดสมรรถนะของผ

ประเมนภายนอก และ 3) เพอพฒนารปแบบและ

วธการพฒนาสมรรถนะของผประเมนภายนอก โดย

การวจยครงน มวธการด าเนนการ

วจย 4 ขนตอน ดงน

การน าเสนอผลงานวจยของ สมศ.

ผลวจย

ผลการวจยทส าคญ ประกอบดวย 3 สวน ไดแก สภาพปญหาเกยวกบผประเมนภายนอก สมรรถนะผประเมน

ภายนอก และรปแบบและวธการพฒนาผประเมนภายนอก มสาระส าคญดงน

ขนตอนท 2

การสบคนเอกสารวรรณกรรมและเกบรวบรวมขอมลทเกยวของจากเวบไซตตางๆ รวมกบการวเคราะห

ปญหาของผประเมนภายนอกจากขนตอนท 1 มาสรปสงเคราะหสมรรถนะผประเมนจากหนวยงานตางๆ แลวสรป

และเสนอสมรรถนะผประเมนภายนอก

ก าหนดสมรรถนะของผประเมนภายนอก

ขนตอนท 3

การสบคนเอกสารวรรณกรรม การรวบรวมขอมลทเกยวของจากเวบไซตตางๆ การทบทวนรปแบบ

การพฒนาผประเมนภายนอกทผานมา และการสงเคราะหรปแบบและวธการพฒนาสมรรถนะผประเมนภายนอก

ของ สมศ. ทผานมาถงปจจบนและจากหนวยงานตางๆ จากนนน าขอมลทไดมาสรป และเสนอรปแบบและวธการ

พฒนาสมรรถนะผประเมนภายนอกของ สมศ.

พฒนารปแบบและวธการพฒนาสมรรถนะผประเมนภายนอก

ขนตอนท 4 ตดตามการประเมนคณภาพภายนอกรอบสของคณะผประเมนภายนอก ศนยพฒนาเดก

การศกษาขนพนฐาน กศน.อ าเภอ อาชวศกษา และอดมศกษา

เนองจากในชวงของการด าเนนการวจย ยงไมไดมการประเมนคณภาพภายนอกของสถานศกษา จงยงท า

ใหไมสามารถด าเนนการตดตามการประเมนคณภาพภายนอกของคณะผประเมนภายนอกได ดงนนจงไดใช

วธการตดตามการฝกอบรมเพอพฒนาและเตรยมความพรอมผประเมนภายนอกการศกษาปฐมวย การศกษาขน

พนฐาน การอาชวศกษา และอดมศกษา จ านวน 7 ครง ภายในชวงเดอนสงหาคม 2560 ถงเดอนพฤษภาคม

2561

สภาพปญหาของผประเมนภายนอกการศกษาปฐมวย (ศนยพฒนาเดก)

1. ดานความร : ผประเมนภายนอกบางสวนขาดความรและความเขาใจในธรรมชาตของการจดการศกษา 2. ดานทกษะ : ผประเมนภายนอกบางสวนขาดทกษะใชอปกรณ IT ในการเกบบนทกขอมลภาคสนาม

และขาดทกษะการใหขอเสนอแนะ 3. ดานคณลกษณะ : ขาดคณลกษณะทพงประสงค หรอจรรณยาบรรณของผประเมนภายนอก

สภาพปญหาของผประเมนภายนอกการศกษาขนพนฐาน

1. ดานความร : ผประเมนภายนอกบางสวนขาดความเขาใจ/ขาดการศกษาขอมลและบรบททเกยวของกบ สถานศกษาทจะเขาประเมน และมมาตรฐานในการประเมนตางกน

2. ดานทกษะ : ผประเมนภายนอกบางสวนขาดการประสานงาน/ขาดการแจงใหสถานศกษาท ารายงาน ประเมนตนเอง (SAR) ตามมาตรฐานและตวชวดของ สมศ. 3. ดานคณลกษณะ : ขาดคณลกษณะทพงประสงค หรอจรรณยาบรรณของผประเมนภายนอก

สภาพปญหาของผประเมนภายนอก กศน. อ าเภอ

1. ดานความร : ผประเมนภายนอกบางสวนขาดความรความเขาใจหลกการจดการศกษา และบรบท ของ กศน.

2. ดานทกษะ : ผประเมนภายนอกบางสวนขาดการประสานงาน/ขาดการแจงใหสถานศกษาท า SAR ตามมาตรฐานและตวบงชของ สมศ. ขาดทกษะการประเมนเชงประจกษ การแปลขอมลเพอสรปตามตวบงชและการใหขอเสนอแนะ 3. ดานคณลกษณะ : ขาดคณลกษณะทพงประสงค หรอจรรณยาบรรณของผประเมนภายนอก

สภาพปญหาของผประเมนภายนอกอาชวศกษา

1. ดานความร : ผประเมนภายนอกบางสวนขาดความเขาใจเกยวกบรปแบบและวธการประเมนคณภาพ ภายนอก

2. ดานทกษะ : ผประเมนภายนอกบางสวนขาดการประสานงาน/ขาดการแจงใหสถานศกษาท า SAR ตามมาตรฐานและตวบงชของ สมศ. 3. ดานคณลกษณะ : ขาดคณลกษณะทพงประสงค หรอจรรณยาบรรณของผประเมนภายนอก

สภาพปญหาของผประเมนภายนอกอดมศกษา

1. ดานความร : ผประเมนภายนอกบางสวนไมศกษาขอมลทเกยวของ ขอมลเฉพาะ และบรบทของสถานศกษา กอนทจะเขาประเมน

2. ดานทกษะ : การใหขอเสนอแนะของผประเมนภายนอกในทมเดยวกน ยงไมเปนไปในทศทางเดยวกน 3. ดานคณลกษณะ : ขาดคณลกษณะทพงประสงค หรอจรรณยาบรรณของผประเมนภายนอก และ ผประเมนภายนอกบางสวนสงรายงานผลการประเมนคณภาพภายนอก

ไมตรงตามเวลาทก าหนด

สภาพปญหาเกยวกบผประเมนภายนอก

Fundamental

literacy

Essential

skills

characteristic

สมรรถนะหลก

1. ความสามารถในการวเคราะหสถานการณ 1.1 การวเคราะห SAR 1.2 การวเคราะหปจจยทมผลตอสถานศกษา 2. ความสามารถในการสบสอบและวเคราะหขอมล 2.1 การรวบรวมขอมลเชงลก 2.2 การตรวจสอบขอมล 2.3 การวเคราะหขอมล 3. ความสามารถในการสะทอนคดและใหขอเสนอแนะ 3.1 กระตนการสะทอนคดของผเกยวของ 3.2 การลงขอสรปเบองตนจากการวเคราะห 3.3 การใหผลปอนกลบ 3.4 การสรางขอเสนอแนะ 4. ความสามารถในการสอสารและเจรจาตอรอง 4.1 การสรางความนาเชอถอและความไววางใจจากผเกยวของ 4.2 การสอสารอยางมประสทธผล 4.3 การจดการความขดแยง 4.4 การจงใจและการเจรจาตอรอง

Essential skills

1. ความยดมนในจรรยาบรรณ 1.1 การเคารพและใหเกยรตผอน 1.2 ความซอสตยสจรต 1.3 กรยามารยาท 2. การมเจตคตการประเมนเพอการปรบปรงและพฒนา 2.1 ความปรารถนาดตอผรบการประเมนและสวนรวม 2.2 ความเชอในการประเมนเพอการปรบปรง 2.3 ความเชอในการเปนกลยาณมตรประเมน

Characteristic

1. การจดการศกษาเฉพาะประเภท 2. บรบทของสถานศกษาทจะประเมน 3. หลกและวธการประเมนคณภาพภายในและภายนอก 4. หลกการใหผลปอนกลบและขอเสนอแนะ 5. นโยบายและแนวทางการประเมนภายนอกของ สมศ.

Fundamental Literacy

1. ความรเรองพฒนาการของเดกเลกอยางลกซง 2. ความรในปรชญา/แนวคดการจดการศกษาปฐมวยทกรปแบบ 3. ความสามารถในการเขาถงความไววางใจจากเดกเลก คร และผปกครอง

ผประเมนภายนอกศนยพฒนาเดก

1. ความรเรองหลกสตรและการจดการเรยนการสอนขนพนฐานทกประเภท 2. ความรในนวตกรรมการศกษาขนพนฐาน 3. ความสามารถในการเขาถงความไววางใจจากเดกวยรนตอนตน คร และผปกครอง

ผประเมนภายนอกการศกษาขนพนฐาน

1. ความรในดานวธวทยาการสอนผใหญ 2. ความรในนวตกรรมการจดการศกษาผใหญบนพนฐานของการเปลยนแปลงของเทคโนโลย

3. ความสามารถในการเขาถงความไววางใจจากผใหญ ผมความตองการพเศษ และผทอยในกลมเสยง

ผประเมนภายนอก กศน. อ าเภอ

1. ความรเรองการเปลยนแปลงของอาชพในอนาคต 2. ความรในนวตกรรมการจดการศกษาอาชวศกษาทกรปแบบ ทงในและตางประเทศ 3. ความสามารถในการเขาถงความไววางใจจากเดกวยรนตอนตน คร และผปกครอง

ผประเมนภายนอกอาชวศกษา

1. ความรในดานนวตกรรมการเรยนรในระดบอดมศกษาทก าลงเปลยนแปลงอยางรวดเรวตามความกาวหนาของเทคโนโลย

2. ความรในดานนวตกรรมการบรหารจดการหลกสตรในระดบอดมศกษา 3. ความสามารถในการเขาถงความไววางใจจากเดกวยรนตอนปลาย ผเตรยมพรอมเขาสวชาชพ

ผประเมนภายนอกอดมศกษา

สมรรถนะหลก สมรรถนะเฉพาะ

สมรรถนะผประเมนภายนอก : ประกอบดวย สมรรถนะหลก และสมรรถนะเฉพาะ ดงน

รปแบบและวธการพฒนาสมรรถนะผประเมนภายนอก

Experienced consultation

coach Performance

Support system

Online training

case tools & resources

Level 2

Level 3

Level1

Level 2 : Assessor

Level 3 : chief

Level 1 : Novice

กระบวนการ CARE cycle

PAP : Professional Assessor Platform

Level 1

Adaptive

E-learning system

Level 2

Professional

profile

Level 2

Expert profile

CARE cycle เปนกระบวนการทเกดขนในทกระดบของการอบรม โดยเสรมสรางความสามารถทกษะในการใชวจารณญาณและการวพากษ (C-Critical) การสะสมหลกฐานว เคราะห โดยใชเ ท ค โ น โ ล ย (A-Accumulate Archive) ก า ร ส ะ ท อ น ค ด (R-Reflection) และการประเมนวธการการประเมนของตนเอง (E-Evaluation) เพอพฒนาความเปนมออาชพตามความเขมของการอบรมใน 3 ระดบ

การฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ โดยกระบวนการและเทคนควธการวเคราะหเอกสาร การว เคราะหเหตผล (เหตผลวบต – Fallacy) การใหความส าคญกบการวพากษจากหลกฐานเอกสารทมความสมพนธสมเหตผลและเชอมนไ ด อ

ความสมพนธสมเหต สมผลและเชอมนได

กระบวนการสะสมหลกฐานร อ ง ร อ ย ก า ร เ ร ย น ร โ ด ย ใ ชเทค โน โลย เปนชองทางในการจดเกบ จดล าดบ วเคราะหประเมนสถานภาพ และระดบของผเข าอบรม ซงเปนแพลตฟอรมระบบท

C A

e r

สามารถแสดงภาพในเชง ตวเลข และท านาย ความเปนไปได เพอใชในการ วางแผนและ พฒนาตอไป

กระบวนการฝก ทกษะการประเมน ในลกษณะอภปญญา (metacognition) เพอ ตรวจสอบการประเมนของ ตนเอง และวางแผนการพฒนาตน

กระบวนการส าคญในการป ร บ ป ร งปรบปรงตนเอง

อยางตอเนองและอยางตอเนองและเ ป น ร ะ บ บ เ ป น

กลไกทท าใหผเขารบการอบรมไดฝกทกษะการวเคราะห วพากษ และใชกลไกการประเมนตนเอง ซงท าใหเกดการพฒนาตนเองอยางตอเนองและยงยน

เปนระบบ เปนเทคนค

ประเดนถาม - ตอบ

ค าถาม : ในความคดเหนของผวจย ทานคดวาสภาพปญหาทจะเกดขนในการประเมนคณภาพภายนอกรอบสนน นาจะมประเดนปญหาทแตกตางจากการประเมนคณภาพภายนอกรอบสามอยางไร ค าตอบ : นโยบายการประเมนคณภาพภายนอกรอบสเปนการประเมนแบบกลยาณมตร เปนการประเมนทไมเพมภาระใหกบผรบการประเมน จากนโยบายนผประเมนภายนอก จงตองมสมรรถนะและความเชยวชาญมากขน มทกษะในการสบสอบอยางเปนระบบ มความสามารถในการประมวลผลและเชอมโยงขอมลจนเหนภาพเชงลกของสถานศกษา เพอใหไดมาซงค าตอบเชงสรางสรรคและขอสงเกตเพอการพฒนาสถานศกษานนตอไป ซงผวจยไดคาดการณและออกแบบรปแบบการพฒนาสมรรถนะผประเมนภายนอก ใหสามารถรองรบการประเมนคณภาพภายนอกในอนาคตท อ าจม ก ารเปลยนแปลงไป โดยสรางรปแบบทสามารถพฒนาสมรรถนะของผ ประเมนภายนอกให เปน expert judgement ได ซงผประเมนภายนอกจะสามารถท าการประเมนภายนอกไดอยางแมนย าภายใตระยะเวลาและขอมลทจ ากด

ค าถาม : ระยะเวลาในการพฒนาระบบและการพฒนาสมรรถนะผประเมน ควรเปนอยางไร ค าตอบ : ใชระยะเวลาประมาณ 3-5 ป โดยการพฒนาระบบจะแบงออกเปน 3 ระยะ

- ระยะท 1 เป นการ พฒนา Interactive E-learning แ ล ะ Adaptive E-learning Profile ใ นรปแบบทยดหยนตามความสามารถและความเชยวชาญของผประเมนภายนอกทแตกตางกน ซงใชเวลาประมาณ 1 ป

- ระยะท 2 เปนการพฒนา Performance Support System แ ล ะ Platform Professional Profile เพอรองรบการเกบขอมลการลงพนทของผประเมนภายนอก ซงใชเวลาประมาณ 1-2 ป

Profile เ พอรองรบการเกบขอมลการลงพนท ของ ผประเมนภายนอก ซงใชเวลาประมาณ 1-2 ป

- ระยะท 3 เปนการพฒนา Professional Learning Community และ Professional Assessor Profile ซงใชเวลาประมาณ 1-2 ป ซงการพฒนาระบบในระยะท 2-3 นนสามารถพฒนาระบบควบคกบการพฒนาผประเมนภายนอกได

ชวงระหวาง 1-5 ป ขอมลทถกเกบรวบรวมไว จะกลายเปน big data จนสามารถประมวลผลขอมลและท านายสถานภาพของโรงเรยนทงหมดไดวาในการรบการประเมนคณภาพภายนอกและไดขอเสนอแนะไปแลวนน สงผลใหสถานศกษาเกดการพฒนาไดตามเปาหมายทตงไวหรอไม และสามารถท านายไดวาในการประเมนคณภาพภายนอกรอบถดไปสถานศกษาแตละแหงมความพรอมมากนอยเพยงใด อกทงยงสามารถบอกไดวาลกษณะของผประเมนภายนอกทงหมดเปนอยางไรตองไดรบการพฒนาเพมเตมในสวนใดบาง

ค าถาม : จากนโยบายการลดภาระดานการประเมนคณภาพภายนอกของสถานศกษา โดยใหจดท ารายงานการประเมนตนเองของสถานศกษา เพยง 1-3 หนา ซงตอบค าถามเพยง 3 ขอนน อกทงองคประกอบของผประเมนภายนอกกมการเปลยนแปลงไป โดย ผประเ มนภายนอกมองคประกอบ 3 สวน คอ (1) ผประเมนภายนอกของ สมศ. (2) ผประเมนภายนอกจากตนสงกดหรอศกษาธการจงหวด และ (3) ผประเมนภายนอกทเปนผบรหารสถานศกษา ซงมความเชยวชาญแตกตางกน ดวยปจจยดงกลาวผวจยมขอเสนอแนะหรอความคดเหนอยางไร ค าตอบ : 1) ปจจยในเรองการลดภาระของสถานศกษา โดยการจ ดท า ร ายงานการประ เมนตน เองของสถานศกษา 1-3 หนานน จากประสบการณของผวจยทไดรวมคณะผประเมนของ สกอ. พบวา ผประเมนทมความเชยวชาญ ถงแมจะมขอมลจ ากด กสามารถ

สถานศกษา 1-3 หนานน จากประสบการณของผวจยท ไดรวมเปนคณะผประเมนภายในของ สกอ. พบวา ผประเมนภายนอกทมความเชยวชาญ ถงแมจะมขอมลจ ากด กสามารถวเคราะหสถานการณไดอยางเฉยบขาด ดวยวธการพดในเชงสรางสรรคและเปนกลยาณมตรทด ไมท าใหผรบการประเมนรสกวาถกตรวจสอบ ดงนน การทรายงานประเมนตนเองของสถานศกษาจะมเพยง 1-3 หนา กยอมไมมผลกระทบตอผประเมนทมความเชยวชาญ

2) ปจจยในเรององคประกอบของผประเมน

ภายนอก ซงประกอบดวย (1) ผประเมนภายนอกของ

สมศ. (2) ผประเมนภายนอกจากตนสงกดหรอศกษาธการ

จงหวด และ (3) ผประเมนภายนอกท เปนผบรหาร

สถานศกษานน ผวจยมความคดเหนและขอเสนอแนะวา

ควรออกแบบเนอหาการอบรมใหผประเมนภายนอกท

ไม ใชนกประเมนมความรด านการประเมนมากขน

ซ งรปแบบการพฒนาสมรรถนะผประเมนภายนอก

สามารถท าได 2 ลกษณะ คอ การอบรมตามล าดบขน และ

การอบรมแบบกาวกระโดด ซงการอบรมตามล าดบขนนน

จะเหมาะกบผประเมนภายนอกทวไป สวนการอบรมแบบ

กาวกระโดด จะเหมาะกบผประเมนภายนอกทมความ

เชยวชาญดานใดดานหนงอยแลว จงไมจ าเปนตองเรยนร

ทกหวขอ ซงระบบจะคดเลอกเนอหาและระดบความยาก

ทเหมาะสม โดยจะท าการประมวลผลและท านายขอมล

จาก Profile ของผประเมนภายนอกแตละคน

ค าถาม : ชวยใหขอเสนอแนะและอธบายการน าผลวจยไปใช พรอมทงแนวทางในการออกแบบระบบพฒนาสมรรถนะผประเมนภายนอก

ค าตอบ : การออกแบบฐานขอมลออนไลนหรอระบบอบรมผประเมนภายนอก ควรออกแบบใหสามารถเขาถงไดตลอดเวลา สอดคลองกบช ว ตประจ าวน เปน Adaptive Model ทชวยพฒนาศกยภาพของผประเมนภายนอกทแตกตางกน ในดานเนอหาควรออกแบบ Tool และ Resource ใหเปน Performance Support

ไดตลอดเวลา สอดคลองกบชวตประจ าวน เปน Adaptive Model ท ช ว ย พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พของ ผประเมนภายนอกทแตกตางกน ในดานเนอหาควรอ อ ก แ บ บ Tool แ ล ะ Resource ใ ห เ ป น Performance Support System โ ดยสร า ง บอท (Bots หรอ Internet Robots) ทสามารถตอบค าถามและปอนขอมลทจ าเปนตอผประเมนภายนอกแตละคนไดอยางเหมาะสม ซ งระบบทด คอ ระบบทสามารถคดกรองขอมลทจ าเปนตอผประเมนภายนอกทมความเชยวชาญแตกตางกนไดอยางเหมาะสม เชน ศกษาธการจงหวด มกจะตองการขอมลในลกษณะใด มกพลาดในสวนใด บอท (Bots หรอ Internet Robots) ทดจะสงขอมลทเปนประโยชนตอผประเมนภายนอก ท าใหผประเมนภายนอกสามารถแกสถานการณเฉพาะหนาได นอกจากนบคลากร สมศ. กเปนบคคลกลมหนงทตองเขารวมอบรม เพอใหมความรเชนเดยวกบผประเมนภายนอก และสามารถสนบสนนหรอตอบค าถามตางๆ แกผประเมนภายนอกทเขามาอบรมได

ค าถาม : วธการวดสมรรถนะดานคณลกษณะทพง

ประสงคหรอจรรยาบรรณของผประเมนภายนอก ควรออกแบบอยางไร ค าตอบ : สมรรถนะดานคณลกษณะทพงประสงคหรอจรรยาบรรณของผประเมนภายนอก สามารถวดจากการสงเกตวธการปฏบต การแสดงออก และวธการคด โดยออกแบบกรณศกษา ซงเปนสถานการณจ าลองทมลกษณะเปน logical flawlessly และเกบรวบรวมขอมลโดยใชเครองมอรปแบบตางๆ ซงเครองมอนนจะไมใชขอสอบ