qartuli - sulakauri.edu.geƒ¥ართული-4... · txroba, masze azris gamotqma, piradi...

4qarTuli

maswavleblis wigni

grifminiWebulia saqarTvelos

ganaTlebisa da mecnierebis

saministros mier 2018 wels.

nino gordelaZeTinaTin kuxianiZenaTia nafetvariZe

Tea gabisonia

qarTuli 4

maswavleblis wigni

Tbilisi, 2018

avtorebi: nino gordelaZe, TinaTin kuxianiZe

naTia nafetvariZe, Tea gabisonia

redaqtori rusudan gorgaZe

teqnikuri dizaineri lado lomsaZe

© bakur sulakauris gamomcemloba, 2018

yvela ufleba daculia.

Sps `bakur sulakauris gamomcemloba~

aRmaSeneblis 150, Tbilisi 0112

tel.: 2910954, 2911165

elfosta: [email protected]

ISBN 978-9941-30-014-1

Georgian 4

Teacher’s Book

© Sulakauri Publishing, 2018

All rights reserved.

Tbilisi, Georgia

www.sulakauri.ge

1. zogadi informacia saxelmZRvanelos Sesaxeb ............................................. 5

2. Sesavali

sagnis swavlebis mizani ......................................................................................................... 6

3. erovnuli saswavlo gegma ............................................................................................ 11

IV klasi – safexurebrivi standartis Sedegebi da

maTi Sefasebis indikatorebi ............................................................................................ 12

4. saxelmZRvanelos Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan ............... 20

5. saxelmZRvanelos komponentebi da struqtura ............................................... 29

6. rekomendaciebi SefasebaSi

amonaridi erovnuli saswavlo gegmidan ....................................................................... 37

dakvirveba ............................................................................................................................... 41

moswavleTa TviTSefaseba .................................................................................................. 42

ganmaviTarebeli Sefaseba .................................................................................................. 43

7. praqtikuli nawili –gakveTilebis gegmebi da scenarebi,

mosasmeni teqstebi .............................................................................................................. 47

8. rveulSi mocemuli testebis pasuxebi ............................................................... 156

9. damatebiTi rekomendaciebi ................................................................................... 163

9.1. kiTxvis xelSewyoba .............................................................................................. 164

9.2. dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi .......... 170

9.3. Sefasebis rubrikebis nimuSebi ..................................................................... 182

9.4. inkluziuri ganaTleba ....................................................................................... 189

sarCevi

5

1. zogadi informacia saxelmZRvanelos Sesaxeb

Tqven winaSea dawyebiT safexurze qarTuli enisa da literaturis swavlebis kargad gaazre-

buli kursi, romelic wlebis ganmavlobaSi iqmneboda da ixveweboda avtorTa mier. muSaobis pro-

cesSi SesaZlebloba gvqonda, Segvemowmebina Cven mier Sedgenili gakveTilebi saklaso garemoSi,

gansxvavebuli unar-Cvevebis mqone moswavleebTan. Sesabamisad, aqtivobebi Sedgenilia saSualo

monacemebze dayrdnobiT. maswavlebels advilad SeuZlia moargos isini sakuTar garemoebebs,

moswavleTa SesaZleblobebsa Tu skolis materialur-teqnikur bazas.

SevecadeT, mravalferovani TemebiTa da aqtivobebiT dagvekmayofilebina erovnuli saswavlo

gegmisa da sagnis swavlebis standartis yvela moTxovna. magram Cveni mTavari mizania, SevayvaroT

bavSvebs mSobliuri ena, gavuRvivoT interesi gramatikisa da literaturisadmi, gavxadoT Semoq-

medebiTi procesis Tanamonawileebi da iniciatorebi. amitom SevecadeT, mSobliuri enisa da lite-

raturis samyaro warmogveCina moswavleebisTvis saintereso kuTxiT, migvewodebina maTTvis ara

mxolod klasikuri, aramed Tanamedrove teqstebi da mniSvnelovani Teoriuli masala, romelic

gauzrdida cnobismoyvareobasa da interess sagnisadmi.

maswavleblisTvis gakveTilebis scenarebi gawerilia detalurad (zog SemTxvevaSi mocemulia

mxolod gakveTilis gegma) da Seicavs srul informacias gakveTilze moswavleebisTvis misawode-

beli Teoriuli codnisa da praqtikuli samuSaos Sesaxeb. maswavlebels SeuZlia sityvasityviT

misdios scenarSi aRweril gakveTilis msvlelobas, an scenari gamoiyenos, rogorc sabazo resur-

si an idea da sakuTari TvalTaxedviT SearCios sasaubro Tu sailustracio masala. wignSi aseve

mocemulia codnis gasamyarebeli, saazrovno unarebis ganmaviTarebeli aqtivobebi.

moswavleTa aqtivobebi Sedgenilia asakobrivi Taviseburebebis gaTvaliswinebiT, miwodebulia

gasagebi formiT, xSirad TamaSebisa da SemoqmedebiTi eqsperimentebis saxiT. damoukideblad

gakeTebuli aRmoCena (magaliTad, gramatikis kursSi, romelic am seriis mniSvnelovani nawilia)

gansakuTrebiT dasamaxsovrebels gaxdis TiToeul gakveTils. aRsaniSnavia, rom saxelmZRvanelo

Tavebad dayofilia ara misaRwevi Sedegebis, aramed Temebis mixedviT, rac muSaobas gauadvilebs

rogorc pedagogebs, aseve moswavleebs. bavSvebi SeZleben, erTi Temis farglebSi gaecnon sxvadasxva

tipis teqsts. garda amisa, kursis masala xels Seuwyobs moswavleebSi komunikaciis, TanamSromlo-

bis, organizebulobis, analizis, interpretaciis, Sefasebisa da refleqsiis unarebis formirebas.

dRevandeli sazogadoebisTvis Zalian mniSvnelovania iseTi momavali Taobis aRzrda, rome-

lic orientirebuli iqneba izrunos ara mxolod ekonomikur winsvlaze, aramed demokratiuli

sazogadoebis Seqmnasa Tu ekologiuri problemebis aRmofxvraze. ra Tqma unda, am mimarTulebas

verc erovnuli saswavlo gegma auvlis gverds. amitom didi yuradReba eqceva saswavlo masalaSi

(nebismieri sagnobrivi mimarTulebiT) am sakiTxebze koncentrirebas. mdgradi ganviTarebis mizne-

bi moicavs mdgradi ganviTarebis sam ganzomilebas: ekonomikuri zrda, socialuri inkluzia da

garemos dacva. saxelmZRvaneloSi mocemuli teqstebi da davalebebi SesaniSnav saSualebas iZleva,

dawyebiTi klasebis moswavleebs ganuviTaros azrovneba TiToeuli mimarTulebiT; maga liTad,

Tavebis, `bunebis suraTebi~, „kargi da cudi“, `adamiani da cxoveli~, „igav-arakebi“ da `samSoblo

da poetebi~ swavlebis dros maswavlebeli yuradRebas gaumaxvilebs tolerantobaze, kacTmoy-

vareobaze, sakuTari movaleobebis Segnebaze, adamianTa urTierTdamokidebulebaze, bunebis

siyvarulze da a.S.

dawvrilebiTi informacia mdgrad ganviTarebasa da mis principebze maswavlebels SeuZlia

miiRos Sesabamisi literaturidan; mag.: tpdc.ge/ptk_files/_ckuploaded/747850.pdfhttp://www.ungeorgia.ge/geo/sutainable_development_goals#.WuRY-DNRXMw da sxv.

6

2. Sesavali

sagnis swavlebis mizani

asakobriv Taviseburebebze saubrisas

gamoye nebulia manana meliqiSvilis `Sua

bavSvoba~ (umcrosi saskolo asakis bavSvis

ganviTarebis Taviseburebebi)

bavSvis ganviTarebis

Taviseburebebi

sxvadasxva sferos mixedviT

swavla codnis agebis procesia, amitomac

mniSvnelovania masSi moswavle aqtiurad iyos

CarTuli. man sakuTar codnasa da gamocdile-

baze dafuZnebiT unda aRmoaCinos da daamuSa-

vos axali sakiTxebi. ase ukeT gaiazrebs axal-

SeZenil codnas. maswavlebelma unda miawodos

mxolod aucilebeli masala, dasvas mimaniSne-

beli kiTxvebi da misces saSualeba daakvird-

nen, gamoTqvan mosazrebebi. maswavlebelma

unda gamoiyenos mravalferovani formebi:

diskusia, literaturasTan muSaoba, empiri-

uli informaciis Segroveba da sxv. myarde-

ba kavSiri cxovrebiseul gamocdilebasTan.

muSaobis sxvadasxva formisa Tu strategi-

is gamoyeneba xels uwyobs sxvadasxva saWiro

unaris ganviTarebas.

Sedegis misaRwevad mniSvnelovania ara

mxolod davamaxsovrebinoT moswavles miRe-

buli informacia, aramed davexmaroT am

informaciis myar da funqciur codnad gar-

daqmnaSi. amgvari codnis miReba ki SesaZle-

belia mxolod gaRrmavebuli swavlebiT, rac

gulisxmobs saswavlo masalis etapo-

brivad da mravalmxrivad damuSavebas,

axali sakiTxebis, cnebebis safuZvlianad da

gansxvavebul konteqstebSi ganxilvas, aTvise-

buli codnis ganmtkicebas, saganTaSorisi

kavSirebis gamovlenasa da saerTo aspeqtebis

damuSavebas.

swavla-swavlebis procesis efeqturad

warsamarTavad aucilebelia gaviTvalis-

winoT motivaciis roli. amitom, saswavlo geg-

mis Sedgenisas, maswavlebeli unda dafiqrdes

motivebze da gaiazros, risi gakeTebaa saW-

iro, rom moswavleebs swavlis survili gauR-

viZos; rogor ganuviTaros da aumaRlos maT

motivacia saswavlo gegmis farglebSi. upir-

veles yovlisa, bavSvebs unda gauCndeT winsv-

lis SegrZneba. amisaTvis TiToeul moswavles,

miuxedavad maTi akademiuri miRwevebisa, unda

mivceT etapobrivi progresirebis saSualeba

sakuTar SesaZleblobebsa da codnaze dayrd-

nobiT. amdenad, aucilebelia, TiToeuli

moswavlisaTvis sworad SeirCes davalebaTa

sirTulis done. Tu moswavles mivcemT zedme-

tad rTul, misTvis dauZlevel davalebebs, is

winsvlis imeds dakargavs.

sasurveli Sedegis misaRwevad mniSvnelo-

vania asakobrivi Taviseburebebis gaTvalis-

wineba. saxelmZRvanelos Sedgenisas swored

es iyo CvenTvis amosavali. umcrosi saskolo

asakis bavSvi fizikurad aqtiuria. aqvs Warbi

energia, romelic fizikuri aqtivobis safuZ-

vels warmoadgens. uyvars Tavgadasavlebi,

STabeWdilebebi, fizikuri varjiSi. am asakis

bavSvi Zalianaa dakavebuli Tavisi yoveldRi-

uri TavgadasavlebiT. amitom aucilebelia

misTvis mravalferovani aqtivobebis SeTava-

zeba, raTa saswavlo procesi uintereso ar

gaxdes.

umcrosi saskolo asakis moswavleebis

aRqma arasakmarisad aris danawevrebuli da

ganisazRvreba obieqtis maxasiaTeblebiT.

bavSvebi saganSi xSirad amCneven ara mTavars,

mniSvnelovans, aramed sagnis TvalSisacem,

mkveTr Tvisebebs. amitom mniSvnelovania

gamoviyenoT iseTi aqtivobebi, romlebic

ganuviTarebT maT dakvirvebis unars. xat-

va, ilustraciebis Seqmna, suraTebis daT-

valiereba-Tanmimdevrulad dalageba, aRw-

era, msgavseba-gansxvavebis povna, zRaprebis,

leqsebis, moTxrobebis mosmena da SeTxzva,

gamocanebis gamocnoba da sxv. exmareba moswav-

les obieqturi masalis gardaqmnasa da sagnis

obieqturi Tvisebebis aRqmaSi.

umcrosi saskolo asakis moswavleebSi sus-

tad aris ganviTarebuli nebismieri yuraReba,

samagierod, kargad aris ganviTarebuli une-

7

blie yuradReba. yvelaferi axali, moulod-

neli, saintereso, naTeli ainteresebs. SeiZle-

ba ar SeaCeros yuradReba saswavlo masalaSi

arsebiT detalebze da SeaCeros araarsebi-

Tze, imitom, rom maT miizidon.

garda amisa, bavSvis yuradReba mWidrodaa

dakavSirebuli azrovnebasTan. mas uWirs

yuradRebis koncentracia misTvis gaugebar,

bundovan masalaze. mniSvnelovania yoveli

gakveTili moswavleTa momzadebis donis Ses-

abamisad warimarTos. Cvens saxelmZRvaneloSi

Tematika isea SerCeuli da dalagebuli, rom

axali masala moswavlis codnasa da gamoc-

dilebas eyrdnoba da mis bunebriv gagrZele-

bas warmoadgens. ufro metic, yoveli axali

Tema efuZneba wina klasSi naswavls. moswav-

leebi ara mxolod axal nawarmoebebs ecnobi-

an, aramed maT xSirad gasul wlebSi ganvlili

masalis Tematikur WrilSic ganixilaven da

amiT erTgvarad amTlianeben codnas.

6-8 wlis asakis bavSvi damkvirvebelia.

9-11 wlis bavSvi mkvlevaria.

am asakis bavSvic aseve kargi damkvirvebe-

lia, magram ufro yuradRebiT akvirdeba da

logikurad azrovnebs. svams bevr kiTxvas da

SeuZlia TviTon ipovos maTze pasuxi.

umcrosi saskolo asakis moswavleebs uCn-

debaT logikuri azrovnebis niSnebi, romel-

ic jer kidev mxolod konkretulia. bavSvis

msjeloba, rogorc wesi, emyareba konkretul

magaliTebsa da pirad gamocdilebas. amitom,

axsnisas upiratesoba unda mivaniWoT konk-

retuli magaliTebis gamoyenebas.

unda gvaxsovdes, rom bavSvs ar SeuZlia

kargad gaigos Teoriuli codna, romelic mas

eZleva gamzadebuli saxiT. namdvil gagebas

adgili eqneba mxolod obieqtebze aqtivobis

ganxorcielebis Sedegad – transformacia,

gadaadgileba, dakavSireba, kombinacia.

unda aRiniSnos, rom azrovnebis yvela

zemoT CamoTvlili maxasiaTebeli ar aRmo-

cendeba erTdroulad (`erT mSvenier dRes~).

bavSvs sWirdeba ramdenime weliwadi, raTa

SeZlos azrovnebis aRniSnuli maxasiaTe-

blebis gamoyeneba problemis gadasawyvetad.

maswavlebelma unda ganaviTaros bavSvebSi

cnebiTi da logikuri azrovneba, msjeloba,

daskvnis gakeTebis unari.

davalebebisa da sagakveTilo scenarebis

Sedgenisas Cven es principebi maqsimalurad

gaviTvaliswineT, danarCeni ki maswavleb-

lis ostatobazea damokidebuli. Cvens yovel

rekomendacias maswavlebeli SemoqmedebiTad

unda miudges. wignSi mocemul masalaSi Cven

ganvsazRvravT muSaobis mimarTulebas, miznis

miRwevis SesaZlo gzebs. saukeTeso varianti ki

maswavlebelma TviTon unda SearCios. ra Tqma

unda, maswavlebels SeeZleba gadaaadgilos

gakveTilSi mocemuli davalebebi, saWiroe-

bis mixedviT, da amisTvis SeuZlia sarezervo

saaTebi gamoiyenos.

dawyebiT safexurze qarTuli enisa da lit-

eraturis swavlebis procesSi gansakuTrebu-

li yuradReba unda gamaxvildes aucilebe-

li enobrivi unar-Cvevebis Camoyalibebaze

zepirmetyvelebis, kiTxvisa da weris mimar-

TulebiT. amave dros, es procesi gulisxmobs

im minimaluri lingvisturi kompetenciis

formirebas, romelic enis praqtikuli gam-

oyenebis TvalsazrisiT aris aqtualuri da

Seesabameba moswavlis inteleqtualur Sesa-

Zleblobebsa da interesebs.

mSobliuri enisa da literaturis swavle-

ba dawyebiT safexurze efuZneba mdidar teqs-

tur korpuss - sxvadasxva saxis mxatvrul da

aramxatvrul, aseve multimediur teqstebs.

teqstebis nairsaxeoba qmnis im aucileb-

el Tematur garemos, romlis gacnobac

moswavles SesZens cxovrebiseuli urTier-

TobebisaTvis saWiro gamocdilebas. moswav-

leebi unda daeuflon mxatvruli, sainfor-

macio-SemecnebiTi da pragmatuli teqstebis

aRqmis, gagebis, gamoyenebisa da Seqmnis, aseve

informaciis mopovebisa da damuSavebis saba-

ziso unar-Cvevebs. saTanado yuradReba unda

mieqces aseve moswavleTa SemoqmedebiTi

unarebis ganviTarebas. moswavleebma unda

SeZlon miRebuli codnisa Tu enobrivi gamoc-

dilebis safuZvelze axali teqstebis Seqmna

da TviTgamoxatva.

moswavleTa asakobrivi Taviseburebebis

gaTvaliswinebiT, I-IV klasebis standartis

moTxovnebis Sesrulebisas ZiriTadi aqcen-

ti unda gakeTdes moswavleTa bunebrivi

enobrivi unarebis koreqciasa da Semdgom

8

ganviTarebaze, leqsikuri maragis gamdidre-

baze; zepirmetyvelebis, kiTxvisa da weris

kulturis gamomuSavebaze (sawyis doneze).

muSaoba unda warimarTos im mimarTulebi-

Tac, rom moswavleebs CamouyalibdeT pozi-

tiuri damokidebuleba kiTxvisa da, zogadad,

swavlis mimarT, ganuviTardeT metakognitu-

ri unarebi sawyis doneze (sakuTar swavlis

procesze dakvirveba, damoukideblad muSao-

ba, saswavlo saqmianobis organizeba da sxv.).

swavla-swavlebis procesSi moswavle-

Ta zepirmetyvelebis unarebis ganviTare-

bas sistemuri da Tanamimdevruli xasiaTi

unda mieces. mosmenilis zepirad gadmocema/

Txroba, masze azris gamoTqma, piradi damok-

idebulebis gamoxatva da sxva xels uwyobs

gageba-gaazrebis procesebs. swavlebis pro-

cesSi mosmenili teqstobrivi masalis eno-

briv-gamomsaxvelobiTi saSualebebisa da Ses-

wavlili sityvebis aqtiurad gamoyenebiT ki

TandaTanobiT mdidrdeba moswavleTa leqsi-

kuri maragi, ixveweba maTi metyveleba.

kiTxvis swavlebis saboloo mizania wakiTx-

ulis gaazreba, rac gulisxmobs mkiTxvelis

aqtiur monawileobas kiTxvis procesis samive

etapze: kiTxvis dawyebamde, kiTxvis drosa da

kiTxvis Semdeg. kiTxvis teqnikis TandaTano-

biT srulyofa saSualebas miscems moswav-

leebs, gaxdnen gawafuli mkiTxvelebi, gaigon

da gaiazron wakiTxuli.

wakiTxulis gageba-gaazreba mniSvnelo-

vanwiladaa damokidebuli leqsikur maragze

- rac ufro mdidaria moswavlis leqsikuri

maragi, miT ufro warmatebulia igi, rogorc

mkiTxveli. amdenad, leqsikuri maragis Sevse-

ba-gamdidrebaze zrunvas swavlebis sawyis

etapzeve sagangebo yuradReba unda mieqces.

zepiri da beWduri verbaluri teqstebis gar-

da, muSaoba unda warimarTos aseve multime-

diuri teqstebis kiTxva-gagebis mimarTuleb-

iTac, rac xels Seuwyobs moswavleebSi zogadi

wignierebis unar-Cvevebis ganviTarebas.

sxvadasxva saxisa da tipis teqstebis Sed-

genaze muSaoba Tavdapirvelad unda warimar-

Tos maswavleblis xelmZRvanelobiT, sayrden-

ebis/miniSnebebis gamoyenebiT Tu modelis

mixedviT. mkafio da gasagebi instruqciebis

TanxlebiT, mravalferovani da Sinaarsiani

konteqstis mqone weriTi davalebebis Ses-

rulebis gziT moswavleebi TandaTan daxvewen

kaligrafias, gaiwafebian weraSi da Seiqmnian

garkveul warmodgenas weris procesze, rac

gulisxmobs moswavleTa aqtiur monawileobas

weris samive etapze: weris dawyebamde, weris

procesSi, weris Semdeg.

saxelmZRvanelos agebis mTavari principi

swored am sami mimarTulebis (weris, kiTxvis,

zepirmetyvelebis) integrirebulad swavle-

baa.

mniSvnelovania sagnis swavlebisas yur-

adReba gamaxvildes gamWoli kompetenciebis

ganviTarebazec: saocrad swrafad cvalebad

msoflioSi warmatebis misaRwevad moswav-

leebs unda SeswevdeT informaciis mikvle-

visa da imis gadawyvetis unari, Tu ra aris

mniSvnelovani am informaciidan da ra – ara.

maT unda SeeZloT informaciis daxarisxeba,

damuSaveba da gamoyeneba. amdenad, dRevan-

deli xedviT, codnas marto maSin aqvs fasi,

rodesac mas sargebloba moaqvs. dRes sarge-

bloba mxolod im codnas moaqvs, romelic

konceptualurad aris gaazrebuli da Sesa-

Zlebelia misi praqtikuli, SemoqmedebiTi da

kritikuli gamoyeneba.

amitom Cveni erT-erTi mTavari amocanaa,

movamzadoT moswavle SemoqmedebiTi da kri-

tikuli azrovnebisTvis, raTa man SeZlos

informaciis mopoveba, gaanalizeba, kritiku-

li gansja, Sefaseba da gamoyeneba Tavisi amo-

canebis gansaxorcieleblad.

Cven mier Seqmnili saxelmZRvanelo xels

Seuwyobs moswavleebSi rogorc sagnobrivi

codnis SeZenasa da gaRrmavebas, ise sxvadasxva

saswavlo-socialuri unar-Cvevis ganviTare-

bas. wignSi mocemulia ara marto mravalfero-

vani literaturuli teqstebi, aramed aRwer-

iTi da sainformacio xasiaTis masalac, rac

daexmareba maswavlebels ganuviTaros moswav-

leebs kiTxvis unar-Cvevebi da Camouyalibos

literaturuli gemovneba. saxelmZRvanelo

gaTvlilia yvela tipis moswavleze da iTval-

iswinebs maT aqtiur CarTvas saswavlo pro-

cesSi.

teqstebs darTuli aqvs savarjiSoebi, rom-

lebic gansazRvravs muSobis ZiriTad specifi-

kas.

saxelmZRvaneloSi mocemuli SekiTxvebi

9

gadis yvela saazrovno doneze. maRali saaz-

rovno donis SekiTxvebze winaswar gansaz-

Rvruli swori pasuxebi xSirad ar arsebobs,

maTi daniSnulebaa moswavleebSi Rrma da kri-

tikuli azrovnebis unaris ganviTareba. kiTx-

vebs Soris zogjer gvxvdeba dabali saazrov-

no donis, anu mexsierebaze orientirebuli

kiTxvebic. maTi pasuxebi advili mosaZebnia

TviT teqstSi. kiTxvis dasmisa da masze rea-

girebis xerxebis codna metad mniSvnelovania

efeqturi swavlebisTvis.

saswavlo procesSi udidesi mniSvneloba

aqvs saswavlo garemos mowyobas, gansakuTre-

biT ki dawyebiT klasebSi, maTi asakobrivi Tav-

iseburebebidan gamomdinare. saswavlo garemo

ise unda iyos mowyobili, rom xels uwyobdes

saswavlo procesis efeqturobis amaRlebas,

moswavleTa damoukidebel da SemoqmedebiT

muSaobas, swavlebis organizacias da sagni-

sadmi interesis gaRvivebas.

es sakmaod rTuli, kompleqsuri sistemaa

da moicavs, rogorc saklaso oTaxis fizikur

maxasiaTeblebs (mag; ganaTeba, temperatura,

saswavlo aveji da sxv.), ise swavlebisaTvis

saWiro sxvadasxva saxis resursebs (mag; sap-

rezentacio da saeqspozicio masalebs, mowyo-

bilobebs, saswavlo-meTodur kompleqtebs da

sxv.).

saswavlo garemosa da swored SerCeuli

resursebis saSualebiT maswavlebelma unda

SeZlos moswavleSi aRZras sagnisadmi intere-

si, gaaRvivos kvlevis survili da Seuqmnas

mas iseTi mimzidveli da praqtikuli garemo,

sadac is SeZlebs muSaobasa da swavlas. klasSi

unda arsebobdes individualuri da jgufuri

muSaobisaTvis, kvlevisaTvis, dasvenebisa da

TamaSisaTvis saWiro pirobebi.

saswavlo resursebi saswavlo procesSi

unda iZleodes stimuls, aadvilebdes klas-

Si muSaobas da saswavlo process ufro din-

amiursa da interaqtiuls xdides. resurse-

bis gulisyuriT SerCevas, Sesabamisi saxiT

wardgenas da maT miznobriv gamoyenebasgan-

sakuTrebuli mniSvneloba aqvs bunebisme-

tyvelebis swavlebis procesSi.

sxvadasxva saxis saswavlo resursi is

sakomunikacio saSualebaa, romelmac moswav-

leebSi unda ganaviTaros azrovneba, Semoq-

medebiToba, dakvirveba, kvleva, esTetiuri

gemovneba da sxv. aseve xeli unda Seuwyos mos-

wavleebSi informaciis vizualurad miRebasa

da gagebas, swavlis, analizis, kvlevis da sxva

unar-Cvevebis Camoyalibebasa ganviTarebas.

damxmare saSualebebis, masalebisa da

resursebis saWiroebisamebr gamoyeneba imazea

damokidebuli, Tu ramdenad Seesabameba is

gakveTilis mizans. amitom maswavlebelma

gakveTilis dagegmvis dros pirvel rigSi unda

gaiTvaliswinos, Tu ra saxis resursebi sWird-

eba da rogor gamoiyenos isini miznobrivad da

efeqtianad.

saganmanaTleblo resursebis Sesafaseb-

lad metad mniSvnelovania iseTi kriteriume-

bis gaTvaliswineba, rogorebicaa: saWiroeba

(ra resursebis saWiro saswavlo procesis

uzrunvelsayofad?), xelmisawvdomoba (ra

resursebia xelmisawvdomi saklaso oTaxSi,

skolaSi, sazogadoebaSi?), Senaxvis uzrunve-

lyofa (rogor inaxeba resursebi da ramde-

nadaa isini daculi saklaso oTaxSi, skola-

Si?), maTi usafrTxo maxmareba (usafrTxoebis

ra zomebis dacvaa saWiro) da daxmareba (ra

saxis daxmarebaa saWiro?).

informaciis moZiebis dros mniSvnelovania

maswavlebelma miuTiTos konkretuli ele-

qtronuli Tu beWduri resursebi, raTa mos-

wavlem SeZlos swori da Rirebuli masalis

mopoveba.

warmatebuli da Sedegze orientirebuli

swavlebisaTvis gamosayenebeli saganmanaT-

leblo resursebis efeqtianobis Sesamow-

meblad mniSvnelovania, rom maswavlebelma

gaiTvaliswinos ramdenime faqtori, kerZod

ramdenad SesaZlebelia maTi daxmarebiT:

1. gavuRvivoT moswavleebs swavlis sur-

vili (ra aris resursebSi iseTi, rac

xels Seuwyobs moswavlebSi motivacias,

interess?);

2. moswavleebma SeZlon swavla keTebiT

(ra aris resursebSi iseTi, rac xels Seu-

wyobs swavlas gamocdilebis safuZvel-

ze, praqtikiT);

3. moswavleebma SeZlon ukugeba ( rogori

iqneba am resursebis gamoyenebisas

ukugeba anu gaacnobiereben Tu ara mos-

wavleebi, rogor mimdinareobs swavlebis

procesi klasSi, ra iswavles erTmaneTis-

10

gan da maswavleblisgan?);

4. moswavleebma SeZlon masalis aTviseba

(Seuwyobs Tu ara es resursi naswavlis

ufro ukeT gaazreba-gagebas?).

saswavlo garemosa da resursebis Seqmnis

procesSi metad mniSvnelovania Tavad moswav-

leebis CarTvac.

Cven mier SemoTavazebuli gakveTilebis

gegmebi/scenarebi upiratesad samfaziani

gakveTilis modelzea awyobili. maswav-

leblebs vTavazobT, erTi mxriv, konkretul

gakveTilze morgebul, zedmiwevniT, nabij-

nabij gaweril scenarebs, meore mxriv, geg-

mebs, romlebic, marTalia, aRwers am Tu im

meTodis mimdinareobas saxelmZRvaneloSi

mocemuli nawarmoebebis safuZvelze, Tumca

maswavlebels SeuZlia maTi modificireba da

sxva TemisTvis gamoyeneba miznis Sesabamisad.

am tipis gakveTilebis aRwerisas Cven Segnebu-

lad miveciT maswavleblebs meti Tavisufle-

ba, ar mivuTiTeT dro da xSirad alternati-

uli aqtivobebi SevTavazeT.

rogorc ukve giTxariT, Cven maswavleb-

els vTavazobT saxelmZRvaneloSi mocemu-

li teqstebis damuSavebisa da kritikulad

gaazrebis ramdenime efeqtur meTods, xolo

pedagogma TavisiT unda gadawyvitos, romel

SemTxvevaSi gakveTilis romeli meTodiT

Catareba iqneba umjobesi. es meTodebi, sasur-

velia, maswavlebelma gamoiyenos erTmaneTis

monacvleobiT, raTa bavSvebisTvis swavla

mosabezrebeli ar gaxdes. bunebrivia, peda-

gogs SeuZlia zogjer teqstis damuSavebis

tradiciuli xerxebic gamoiyenos an Semoq-

medebiTad gaamdidros.

rac Seexeba moswavleTa Sefasebas, Cven

gegmebis bolos miTiTebuli gvaqvs krite-

riumebi, Tumca maswavlebels aqac SeuZlia,

saWiroebidan gamomdinare, Seafasos yvela

kriteriumis mixedviT, an mocemulidan Sear-

Cios. maswavleblis wignSi mocemulia CaSlili

Sefasebis rubrikebic.

maswavlebels saxelmZRvanelos Sinaarsi-

dan gamomdinare rCeba sarezervo dro, romel-

sac sxvadasxva aqtivobisa da damoukidebeli

samuSaosTvis gamoiyenebs.

sagakveTilo procesis gasamravalferovne-

blad, maswavlebels SeuZlia isargeblos sxva-

dasxva eleqtronuli Tu beWduri damxmare

resursiT. eleqtronuli resursebis wyarod

SesaZlebelia gamoiyenos Semdegi vebgverdebi:

tpdc.ge/ptk_files/_ckuploaded/747850.pdf

http://mastsavlebeli.ge/?p=12760



aseve, maswavlebels SeuZlia Seswavlil

masalasTan dakavSirebiT arsebuli video

resursebis/filmebisa/naxatebis gamoyeneba,

romelTa moZiebac sakmaod martivia saZie-

bo sistemebis meSveobiT. Tumca, zogierTi

gakveTilis aRweraSi Cven Tavad vTavazobT

maswavlebels ist-is gamoyenebis nimuSebs.

rac Seexeba beWdur resursebs, SegiZli-

aT moswavleebs SesTavazoT asakis Sesabamisi

sakiTxavi literatura, magaliTad: qarTuli

xalxuri da/an msoflios xalxTa zRaprebi,

qarTvel sabavSvo mweralTa (iakob gogebaS-

vilis, revaz inaniSvilis, ekaterine gabaSvi-

lis, nodar dumbaZis, goderZi Coxelis, arCil

sulakauris, vaJa-fSavelas, Tedo razikaSvi-

lis...) nawarmoebebi, Sarl peros, hans qristian

andersenis, Zmebi grimebis zRaparTa krebule-

bi, ane-katerine vestlis Txzulebebi, astrid

lindgrenis teqstebi, donald bisetis „yve-

laferi yiramala“, jeims meTiu baris „piter

peni“, Carlz dikensis „oliver tvisti“, luis

kerolis „elisi saocrebaTa qveyanaSi“, mark

tvenis „tom soieris Tavgadasavali “ „hekl-

beri finis Tavgadasavali“ da a.S.

saxelmZRvanelos Sinaarsi Seesabameba

erov nuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebul

misaRwev Sedegebsa da indikatorebs.

11

qarTuli ena da literatura (standarti)

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba:

zepirmetyveleba kiTxva wera

ქართ.დაწყ.(I).1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო სამეტყველო ქცევის გამოვლენა ნაცნობ საკომუნიკაციო სიტუაციაში.

ქართ.დაწყ.(I).2. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მოსმენა, გაგება-გააზრება და გადმოცემა.

ქართ.დაწყ.(I).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა ტექსტის თემის, მასში განხილული საკითხების მიმართ; მხატვრული ნაწარმოების პერსონაჟ(ებ)ის, მისი/მათი ქცევის შეფასება და საკუთარი თვალსაზრისის ახსნა.

ქართ.დაწყ.(I).4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკისა და ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციების სათანადოდ გამოყენება; მართლმეტყველებისა და სამეტყველო ეტიკეტის საბაზისო ნორმების დაცვა.

ქართ.დაწყ.(I).5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

ქართ.დაწყ.(I).6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს გაწაფულად კითხვა.

ქართ.დაწყ.(I).7. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების წაკითხვა და გაგება-გააზრება; ტექსტში ვერბალური და არავერბალური ფორმით მოწოდებული ინფორმაციის (მაგ., ილუსტრაციისა და ტექსტის) ურთიერთადაკავშირება.

ქართ.დაწყ.(I).8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს მცირე ზომის მხატვრული ტექსტების ინტერპრეტირება ვერბალური და არავერბალური გზით; ვერბალური ინფორმაციის ვიზუალურად გარდაქმნა და/ან პირიქით.

ქართ.დაწყ.(I).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტის მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა; ტექსტის თემის და/ან მასში განხილული კონკრეტული საკითხების შეფასება.

ქართ.დაწყ.(I).10. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტე ბის მაორგანიზებელი ელემენტების, სტრუქტურული და კომპოზიციური მახასიათებლების ამოცნობა.

ქართ.დაწყ.(I).11. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების ლექსიკურ და სემანტიკურ მხარეზე, ენობრივ ფორმებზე დაკვირვება.

ქართ.დაწყ.(I).12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

ქართ.დაწყ.(I).13. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის მარტივი ტექსტების შექმნა ნაცნობ თემატიკაზე.

ქართ.დაწყ.(I).14. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციებისა და სტუქტურული ელემენტების ადეკვატურად გამოყენება; კალიგრაფიისა და მართლწერის საბაზისო ნორმების დაცვა.

ქართ.დაწყ.(I).15. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

3. erovnuli saswavlo gegma

12

IV klasi – საფეხურებრივი სტანდარტის შედეგები და

მათი შეფასების ინდიკატორები

mimarTuleba: zepirmetyveleba

ქართ.დაწყ.(I).1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო სამეტყველო ქცევის გამოვლენა ნაცნობ

საკომუნიკაციო სიტუაციაში.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• კორექტულად, ეტიკეტის დაცვით გამოთქვამს საკუთარ მოსაზრებას დისკუსიის, აზრთა

გაცვლა-გამოცვლის დროს;

• ყურადღებით ისმენს სხვათა მოსაზრებებს, არ აწყვეტინებს მოსაუბრეს ლაპარაკს.

ქართ.დაწყ.(I).2. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების

მოსმენა, გაგება-გააზრება და გადმოცემა.


• ამოიცნობს და განარჩევს სასაუბრო ტექსტების სახეებს (აღწერას, თხრობას, დიალოგს...);

• ამოიცნობს ტექსტში მოცემულ კონკრეტულ ინფორმაციას;

• ახარისხებს ტექსტში მოცემულ ინფორმაციას კონკრეტული ნიშან-თვისებების მიხედვით;

• ამოიცნობს ტექსტის სხვადასხვა მონაკვეთში ექსპლიციტურად მოცემულ სხვადასხვა

ინფორმაციას, მათ შორის, არსებულ ლოგიკურ (მიზეზშედეგობრივ, ოპოზიციურ, სხვ.)

კავშირებს;

• მსჯელობს მხატვრულ ნაწარმოებში ასახულ ამბავსა და პერსონაჟებზე;

• თანამიმდევრულობის დაცვით გადმოსცემს ტექსტების შინაარსს (ვრცლად და/ან მოკლედ);

• მიჰყვება მხატვრული ნაწარმოების სიუჟეტურ ხაზს და თანამიმდევრულად გადმოსცემს

ფაქტებსა და მოვლენებს;

• გადმოსცემს არამხატვრული ტექსტების შინარსს ლოგიკური ხაზის დაცვით;

• შინაარსის გადმოცემისას ერთმანეთს ანაცვლებს თხრობასა და აღწერას.

ქართ.დაწყ.(I).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა ტექსტის თემის,

მასში განხილული საკითხების მიმართ; მხატვრული ნაწარმოების პერსონაჟ(ებ)ის, მისი/მათი ქცევის

შეფასება და საკუთარი თვალსაზრისის ახსნა.


• ნაწარმოებში ასახულ ამბავსა და პერსონაჟებზე აზრის გამოთქმისას/მსჯელობისას ცდილობს

მისთვის საინტერესო და მნიშვნელოვანი ასპექტის გამოკვეთას;

• ასახელებს მოსმენილი ტექსტიდან ესთეტიკურად ღირებულ ადგილებს;

• აფასებს გმირის საქციელს და განმარტავს თავის დამოკიდებულებას;

• უკავშირებს პერსონაჟის მოქმედებას პირად ცხოვრებისეულ გამოცდილებას და იხსენებს

მსგავს სიტუაციებს;

• მონაწილეობს მხატვრული ნაწარმოების შესახებ გამართულ დისკუსიაში;

• მონაწილეობს საბავშვო სპექტაკლის ან ზღაპრის განხილვაში;

• გამოხატავს საკუთარ ემოციებს/განცდებს და ცდილობს მათ ახსნას („გამიკვირდა იმიტომ,

რომ...“, „აღვშფოთდი იმიტომ, რომ...“).

ქართ.დაწყ.(I).4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკისა და ენობრივ-სინტაქსური

კონსტრუქციების სათანადოდ გამოყენება; მართლმეტყველებისა და სამეტყველო ეტიკეტის საბაზისო

ნორმების დაცვა.


13

• განასხვავებს არაფორმალური გარემოს (მაგ., შინაური გარემოს) სასაუბრო სტილსა და

ოფიციალური გარემოს (მაგ., სასკოლო საქმიანი სიტუაციის) ენას, ადეკვატურად იყენებს მათ

საკომუნიკაციო მიზნისა და სიტუაციის შესაბამისად;

• განასხვავებს პირდაპირ და ირიბ ნათქვამს და დანიშნულებისამებრ იყენებს მათ (მაგ.

ტექსტის შინაარსის გადმოცემისას);

• ყოფითი სიტუაციების აღწერისას სათანადოდ რთავს მეტყველებაში სპეციფიკურ ლექსიკას;

• თხრობისას იყენებს ავტორისეულ ლექსიკას;

• მასწავლებლის მიერ მითითებული ნიმუშების მიხედვით შემოქმედებითად იყენებს სიტყვათა

სემანტიკურ კავშირებს (სინონიმებს, ანტონიმებს...);

• სათანადო კონტექსტებში სწორად ჩაანაცვლებს სახელებს (არსებითს, ზედსართავს,

რიცხვითს) ნაცვალსახელებით (ეს, ის, ასეთი, ამდენი...) და მარტივი ზმნიზედებით (აქ, იქ,

მაშინ, ამიტომ...);

• კონტექსტის მიხედვით სწორად იყენებს ზმნის გრამატიკული დროის ფორმებს (მაგ., შარშან

დავისვენეთ - გაისად დავისვენებთ და ა. შ.);

• მეტყველებისას იცავს ბრუნვისა და პირის ნიშნებთან დაკავშირებულ მართლმეტყველების

წესებს (მაგ. ვვარჯიშობ, ვუთხარი, თბილისს, ქათამმა, კარგად ვარ და ა. შ.);

• სწორად უთანხმებს ზმნას არსებით სახელებსა და ნაცვალსახელებს პირისა და რიცხვის

მიხედვით;

• სწორად ათანხმებს მსაზღვრელ-საზღვრულს;

• მეტყველებს მკაფიოდ და გარკვევით;

• იყენებს ინტონაციას სასვენი ნიშნების ფუნქციით.

ქართ.დაწყ.(I).5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება

მიზნის შესაბამისად.


• საკომუნიკაციო მიზნის შესაბამისად იყენებს ნიმუშებს, საყრდენებს;

• ადგენს მარტივი სახის მოკლე ჩანაწერებს დისკუსიების დროს (ჩაინიშნავს მნიშვნელოვან

სიტყვას/სიტყვებს სხვათა და/ან საკუთარ მოსაზრებას, კონკრეტულ საკითხს და სხვ.).

დავალებათა / აქტივობათა ნიმუშები:

• ილუსტრაციების მიხედვით პერსონაჟთა გახმოვანება შესაბამისი ტემბრით, ინტონაციით,

ჟესტებისა და მიმიკის გამოყენებით;

• როლური თამაშის ორგანიზება, იმპროვიზაციის გათამაშება;

• მინიდისკუსია მხატვრული ნაწარმოების შესახებ;

• ინტერაქცია (კითხვა-პასუხი) ნაცნობი ნაწარმოების შესახებ;

• საბავშვო სპექტაკლის, ფილმის, მულტფილმის განხილვა;

• ინტერვიუს გათამაშება ავტორთან/პერსონაჟთან (შეკითხვების დასმა ნაწარმოების

„ავტორის“ და/ან „პერსონაჟის“ მიმართ, რომლის როლსაც ერთ-ერთი მოსწავლე „მოირგებს“,

დანარჩენი მოსწავლეები მას უსვამენ შეკითხვებს ტექსტის შესახებ);

• ”სიტყვობანა” - სახალისო თამაში ლექსიკური ერთეულებით (მაგ., შეთავაზებული სიტყვის

სინონიმების და/ან ანტონიმების რიგრიგობით დასახელება);

• ლექსიკური რუკის შევსება;

• ნაცნობი მხატვრული ტექსტის შინაარსის გადმოცემა მთხრობელის ჩანაცვლების გზით (მაგ.,

როგორ მოყვებოდა ნაცარქექიასთან შეხვედრის ამბავს დევი);

• შინაარსის გადმოცემა: დეტალური თხრობა, მოკლე შინაარსის თხრობა, გამოკრებილი

თხრობა (ტექსტის ცალკეული ეპიზოდის შინაარსის გადმოცემა);

• კონკურსი გამომსახველობით კითხვაში

• და სხვა.

14

მიმართულება: კითხვა

ქართ.დაწყ.(I).6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს გაწაფულად კითხვა.


• გაბმულად (შეფერხებების გარეშე), სათანადო ტემპითა და შესაბამისი ინტონაციით ხმამაღლა

კითხულობს ნაცნობ და უცნობ ტექსტებს/ტექსტების მონაკვეთებს;

• ხმამაღლა კითხულობს კლასის წინაშე სასურველ / შერჩეულ ნაწყვეტს ნაცნობი ტექსტიდან და

ინტონაციით გამოხატავს ტექსტში ასახულ ემოციებს.


წაკითხვა და გაგება-გააზრება; ტექსტში ვერბალური და არავერბალური ფორმით მოწოდებული

ინფორმაციის (მაგ., ილუსტრაციისა და ტექსტის) ურთიერთადაკავშირება.


• ამოიცნობს ნაწარმოების თემას, დედააზრს (მთავარ იდეას);

• საკუთარი სიტყვებით გადმოსცემს ტექსტის მოკლე შინაარსს;

• გამოყოფს ტექსტის მთავარ საკითხს, ცალკეული მონაკვეთის არსებით ინფორმაციას;

• მოიძიებს კონკრეტულ ინფორმაციას (მაგ., მოვლენათა, მოქმედებათა დროსა და ადგილს);

• აკავშირებს ერთმანეთთან ექსპლიციტურად მოცემულ ფაქტებს, მოვლენებს, მოქმედებებს და

გამოაქვს სათანადო დასკვნები;

• ამოიცნობს ტექსტში გადმოცემულ მოვლენებს, ფაქტებს, მოქმედებებს შორის არსებულ

ქრონოლოგიურ და ლოგიკურ (მიზეზშედეგობრივ, ოპოზიციურ, პირობით, დათმობით და სხვა)


• აჯგუფებს ინფორმაციას კონკრეტული ნიშნით (მსგავსება-განსხვავების, მზარდი-კლებადი

ხარისხისა და ა.შ. მიხედვით);

• ასახელებს მხატვრული ნაწარმოების მოქმედ პირებს, განსაზღვრავს ხედვის კუთხეს (ვისი

თვალით არის აღქმული მოვლენები);

• განარჩევს ერთმანეთისგან ფაქტსა და სურვილს/ოცნებას;

• გამოყოფს მხატვრულ ტექსტში სიუჟეტის განვითარების ეტაპებს (დასაწყისს, ამბის შუა

ნაწილს, დასასრულს);

• აანალიზებს ცალკეულ რეპლიკას - ვის ეკუთვნის, ვინ არის ადრესატი, რა არის რეპლიკის

მიზანი (მაგ., რჩევის მიცემა, ინფორმირება, ახსნა, საყვედურის გამოთქმა, შენიშვნის მიცემა,

საკუთარი დამოკიდებულების გამოხატვა და სხვა);

• განარჩევს ტექსტში ავტორისა და პერსონაჟების სიტყვებს, დიალოგსა და მონოლოგს;

• აკვირდება პერსონაჟთა ქცევას, მოქმედებას, თვისებებს და დაკვირვების საფუძველზე

გამოაქვს სათანადო დასკვნა მათი აზრების, განზრახვების, განცდების შესახებ;

• საუბრობს სათაურისა და ტექსტის აზრობრივ/ შინაარსობრივ ურთიერთკავშირზე;

• ამოიცნობს საბავშვო, შემეცნებით (შემეცნებით-გასართობ), მუსიკალურ, სპორტულ

და საინფორმაციო გადაცემებს სპეციფიკური ნიშნების (მუსიკალური ქუდის, ლოგოს,

დასაწყისისა და ა.შ.) მიხედვით.

ქართ.დაწყ.(I).8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს მცირე ზომის მხატვრული ტექსტების ინტერპრეტირება

ვერბალური და არავერბალური გზით; ვერბალური ინფორმაციის ვიზუალურად გარდაქმნა და/ან

პირიქით.


• განავრცობს მოკლედ გადმოცემულ ამბავს;

• ასახელებს სათაურის ალტერნატიულ ვარიანტებს;

• გადმოსცემს ნაწარმოებში ასახულ ამბავს ერთ-ერთი პერსონაჟის პირით;

• თავისი შეხედულებისამებრ ინტერპრეტაციას უკეთებს მხატვრულ ტექსტს (სათაურის,

დასასრულის შეცვლა, გაგრძელება, სიუჟეტის ელემენტების ცვლილება და ა.შ.);

• საბავშვო სპექტაკლისათვის ამზადებს და წარმოადგენს მასწავლებლის მითითებით ან

15

საკუთარი სურვილით შერჩეულ როლს;

• საბავშვო სპექტაკლისათვის შეარჩევს (თვითონ ხატავს ან მოიძიებს) როლის შესაბამის

ვიზუალურ მასალას (კოსტუმს, ნიღაბს, სხვ.);

• როლის (მოლაპარაკე ცხოველების, უსულო საგნების) განსასახიერებლად ადეკვატურად

იყენებს დამხმარე საშუალებებს (ჟესტს, მიმიკას, დამახასიათებელ მოძრაობას, გარკვეულ

არტიკულაციას; მოხერხებულობის, ტყუილის თუ სხვა თვისებებისა და გრძნობების

გამომხატველ მინიშნებებს);

• წარმოადგენს მიმიკურ მიზანსცენებს წაკითხული ტექსტის ცალკეული ეპიზოდის / ეპიზოდების

საფუძველზე (თანაკლასელთა ჯგუფთან ერთად);

• ილუსტრაციებზე, სათაურზე დაყრდნობით გამოთქვამს ვარაუდს ტექსტის შინაარსის შესახებ.

ქართ.დაწყ.(I).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტის მიმართ პირადი დამოკიდებულების

გამოხატვა და ახსნა; ტექსტის თემის და/ან მასში განხილული კონკრეტული საკითხების შეფასება.


• ავლენს მხატვრული ტექსტების ესთეტიკური და ეთიკური შეფასების სურვილს;

• აკავშირებს ტექსტში მოცემულ ინფორმაციას საკუთარ გამოცდილებასთან, გამოკვეთს მათ

შორის, არსებულ მსგავსება-განსხვავებას, გამოაქვს სათანადო დასკვნა;

• საკუთარი შეხედულების/შეფასების დასასაბუთებლად იყენებს შესაბამის ადგილებს

წაკითხული ტექსტიდან ან მაგალითებს პირადი გამოცდილებიდან.

• ასახელებს საყვარელ წიგნს, ტექსტს / მხატვრულ ნაწარმოებს, ავტორს, პერსონაჟს და ხსნის

თავის არჩევანს;

• მიუთითებს, რით დაინტერესდა / რა მოეწონა ტექსტში (ინფორმაცია, ამბავი, პერსონაჟის

საქციელი, ბუნების აღწერა, დიალოგები თუ სხვა);

• მონაწილეობს წაკითხულის შესახებ გამართულ დისკუსიებში; საკუთარი შეხედულების

დასასაბუთებლად იყენებს შესაბამის ადგილებს წაკითხული ტექსტიდან ან მაგალითებს

პირადი გამოცდილებიდან.

ქართ.დაწყ.(I).10. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტე-

ბის მაორგანიზებელი ელემენტების, სტრუქტურული და კომპოზიციური მახასიათებლების ამოცნობა.


• ახასიათებს სხვადასხვა სახის ტექსტს სტრუქტურული მახასიათებლების მიხედვით (მაგ., ღია

ბარათს დასაწყისში აქვს მიმართვის ფორმა, მას მოსდევს ძირითადი ტექსტი, ბოლოს კი არის

ხელმოწერა; კულინარიული რეცეპტი შედგება სათაურისა და ორი ძირითადი ნაწილისაგან:

ინგრედიენტთა ჩამონათვალი და დამზადების წესი; დარგობრივ-შემეცნებით ტექსტს აქვს

სათაური, ახლავს ილუსტრაციები წარწერებით და აბზაცებად დაყოფილი ტექსტი და ა.შ.);

• ადეკვატურად იყენებს საბავშვო წიგნში გამოყენებულ პირობით ნიშნებს (ლოგოს, რუბრიკას,

სქემას), ილუსტრაციებს, დამხმარე ცხრილებსა და მარტივ დიაგრამებს.


ლექსიკურ და სემანტიკურ მხარეზე, ენობრივ ფორმებზე დაკვირვება.


• მხატვრულ ტექსტებში აკვირდება მწერლის ენას, ლექსიკურ და სემანტიკურ მხარეს იმებს,

ანტონიმებს, ფრაზეოლოგიზმებს და ა.შ.), ზოგიერთ მხატვრულ ხერხს (ეპითეტს, შედარებას);

• დამოუკიდებლად პოულობს ტექსტში სიტყვებსა და გამოთქმებს, რომლებსაც ავტორი იყენებს

პერსონაჟების, ფაქტებისა და მოვლენების აღსაწერად;

• ამოიცნობს და ასახელებს მოქმედების აღმნიშვნელ სიტყვებს, რომელთა საშუალებით

აბზაცში / ტექსტის ცალკეულ ეპიზოდში / ტექსტში გადმოცემულია მოვლენათა

თანამიმდევრობა (მაგ. ჯერ დახატა, მერე გაუგზავნა მეგობარს; ჯერ წავიდა, შემდეგ იყიდა,

ბოლოს კი შეჭამა...);

16

• ამოიცნობს და ასახელებს საგნისა (მაგ., წითელი ფანქარი; კარგი ამინდი, მაღალი სახლი) და

მოქმედების (ლამაზად წერს) დამახასიათებელ ნიშნებს;

• ამოიცნობს მარტივი აღწერითი ტექსტის ძირითად ენობრივ მახასიათებლებს, მაგ., შედგენილი

შემასმენლის აქტიურად გამოყენებას (ეს კალამია, ის რვეულია, ეს კი ჩემი ჩანთაა), აღსაწერი

საგნის / ობიექტის აღმნიშვნელი სიტყვის ჩანაცვლებას ნაცვალსახელით ან ზმნიზედით

(თბილისი საქართველოს დედაქალაქია; ის დააარსა ვახტანგ გორგასალმა. შარშან თბილისში

ვიყავი. იქ ბევრი ლამაზი სახლი ვნახე) და ა.შ.;

• ამოიცნობს და ასახელებს ძირითად სინტაქსურ მიმართებებს, მაგ., შეთანხმებას სახელებს

შორის ბრუნვაში (მაგ., ორმა მეგობარმა, ლამაზი სახლი);

• ამოიცნობს და ასახელებს ქონა-ყოლის აღმნიშვნელ ზმნებს, ამჩნევს მათი წარმოების

თავისებურებებს (დედა მყავს, რვეული მაქვს).

ქართ.დაწყ.(I).12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის

შესაბამისად.


• ამოიცნობს უცნობი სიტყვების / გამოთქმების მნიშვნელობას ნაცნობი ელემენტების

(ილუსტრაციების, ნაცნობი ფუძის, კონტექსტისა და სხვ.) დახმარებით;

• ტექსტის უკეთ გააზრების მიზნით სვამს კითხვებს წაკითხულთან დაკავშირებით;

• ილუსტრაციებზე, სათაურზე დაყრდნობით გამოთქვამს ვარაუდს ტექსტის შინაარსის შესახებ;

• აკვირდება ტექსტში მოცემულ ინფორმაციას, უკავშირებს მას წინარე ცოდნას და ამის

საფუძველზე გამოაქვს დასკვნა;

• დასმულ კითხვებზე პასუხის გაცემის შემდეგ აზუსტებს, რამდენად დარწმუნებულია პასუხის

სისწორეში („დარწმუნებული ვარ“, „თითქმის დარწმუნებული ვარ“, „არა ვარ დარწმუნებული“);

• უბრუნდება ტექსტის შესაბამის/სათანადო მონაკვეთს იმ საკითხების დასაზუსტებლად, რაშიც

არ არის დარწმუნებული;

• აცნობიერებს სხვადასხვა ხერხს, რომლებიც ტექსტის გაგებას უწყობს ხელს (ტექსტში

გადმოცემული ამბების წარმოსახვაში გაცოცხლება, ტექსტში გადმოცემული ამბის

ინსცენირება, ტექსტის ცალკეული მონაკვეთის საკუთარი სიტყვებით გადმოცემა და სხვ.);

• ადეკვატურად იყენებს საბავშვო წიგნში გამოყენებულ პირობით ნიშნებს (ლოგოს, რუბრიკას,

სქემას), ილუსტრაციებს, დამხმარე ცხრილებსა და მარტივ დიაგრამებს.


• ელექტრონული პროგრამის გამოყენებით მარტივი ცნების რუკის შედგენა/შევსება;

• ინფორმაციის კონკრეტული ნიშნის (მსგავსება-განსხვავების, მზარდი-კლებადი ხარისხისა და

ა.შ.) მიხედვით დაჯგუფება;

• ტექსტში არსებითი ინფორმაციის გამოკვეთა;

• ავტორის მიზნის ამოცნობა;

• პრაგმატული ტექსტის დანიშნულების განსაზღვრა;

• საკლასო ბიბლიოთეკის შექმნა და წიგნების მიმოხილვა;

• პერსონაჟთა დამახასიათებელი ადგილების (სიტყვები, ფრაზები, ეპიზოდები) მოძიება და

გრაფიკულ სქემებში ორგანიზება;

• პერსონაჟთა ურთიერთდამოკიდებულებების შესახებ აზრობრივი რუკების შექმნა-გამოყენება;

• სათაურის ალტერნატიული ვარიანტების დასახელება;

• წიგნის/ნაწარმოების პრეზენტაციები (წაკითხული ნაწარმოების შესახებ შთაბეჭდილების

გაზიარება თანაკლასელებისათვის, თუ რატომ უნდა წაიკითხონ ესა თუ ის ნაწარმოები);

• მინიდისკუსია წაკითხული ნაწარმოების შესახებ;

• მხატვრული ნაწარმოების დასასრულის შეცვლა;

• ტექსტის დაყოფა კომპოზიციური და სტრუქტურული მახასიათებლების მიხედვით;

17

• აბზაცებში საყრდენი სიტყვის ან წინადადების მოძიება და აბზაცების დასათაურება;

• ნაცნობი და უცნობი ლექსიკის აქტივაცია - მათი გამოყენებით ახალი წინადადებების შექმნა;

• სიტყვების დაჯგუფება კითხვების საშუალებით;

• სინონიმებისა და ანტონიმების დაჯგუფება;

• სიტყვებისაგან / ფრაზებისგან წინადადებების აგება;

• საყვარელი ნაწარმოებებისგან (საკუთარი ან ნასწავლი/წაკითხული ლექსები, გამონათქვამები,

ციტატები, ანდაზები, გამოცანები, და ა.შ.) პატარა ჟურნალის ან წიგნის შექმნა;

• ტექსტის მარკირება მასწავლებლის მიერ მითითებული ინსტრუქციის მიხედვით;

• ტექსტის შინაარსის გეგმის შედგენა;

• საძიებო ელექტრონული სისტემების გამოყენება


მიმართულება: წერა

ქართ.დაწყ.(I).13. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის მცირე

ზომის მარტივი ტექსტების შექმნა ნაცნობ თემატიკაზე.


• ადგენს მარტივ პრაგმატულ ტექსტებს (წერილს, შეკითხვებს ინტერვიუსთვის);

• ადგენს მარტივ დარგობრივ/ინფორმაციულ ტექსტებს, მიზნის შესაბამისად წარმოადგენს

სათანადო ინფორმაციას;

• ადგენს მცირე ზომის ტექსტებს ცხოვრებისეული და/ან ლიტერატურული გამოცდილების

საფუძველზე, თანამიმდევრულად გადმოსცემს ფაქტებსა და მოვლენებს;

• ადგენს აღწერით ტექსტებს, ცდილობს მნიშვნელოვანი დეტალების წარმოჩენას;

• გამოხატავს საკუთარ მოსაზრებას/დამოკიდებულებას, ცდილობს მის ახსნას.

ქართ.დაწყ.(I).14. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ენობრივ-სინტაქსური

კონსტრუქციებისა და სტუქტურული ელემენტების ადეკვატურად გამოყენება; კალიგრაფიისა და

მართლწერის საბაზისო ნორმების დაცვა.


• იყენებს შესაფერის სპეციალურ ლექსიკას (დარგობრივ ტექსტებში);

• მხატვრული ტექსტის შინაარსის გადმოცემისას ცდილობს ავტორისეული ლექსიკის

გამოყენებას;

• აკვირდება სიტყვათა ლექსიკურ მნიშვნელობას და კონტექსტის გათვალისწინებით შეურჩევს

მათ ადგილს;

• ავლენს სახელის ფორმაცვალების წესების ცოდნას (მაგ., სწორად არჩევს სახელის ბრუნვის

ფორმებს ზმნის სინტაქსური კონსტრუქციების მიხედვით) და სათანადოდ იყენებს მას;

• მართებულად ხმარობს სიტყვებს: თითოეული, ყველა, ზოგი (ზოგიერთი), რამდენიმე და

სწორად უთანხმებს რიცხვში ზმნებს;

• სათანადოდ იყენებს ნაცნობი გრამატიკული ფორმების მართლწერის წესებს წინადადების/

ფრაზის აგებისას;

• მართებულად იყენებს სასვენ ნიშნებს (წერტილს, კითხვისა და ძახილის ნიშნებს, ბრჭყალებს,

ორწერტილს, ტირეს, მრავალწერტილს);

• საჭიროებისამებრ ყოფს ნამუშევარს აბზაცებად შინაარსობრივი თანამიმდევრულობისა და

ლოგიკურ შესაბამისობის დაცვით.

ქართ.დაწყ.(I).15. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის



• წერის დაწყებამდე განსაზღვრავს ტექსტის დანიშნულებას და ადრესატს პრაგმატული

18

ტექსტებისთვის;

• იყენებს მოდელს, საყრდენებს, მითითებებს; საჭიროებისამებრ იყენებს მარტივ გრაფიკულ

მაორგანიზებლებს;

• მოდელზე დაყრდნობით (მითითებების მიხედვით) სათანადოდ აფორმებს მარტივ პრაგმატულ

ტექსტებს;

• მარტივი საძიებო სისტემის მეშვეობით წინასწარ მოიძიებს საჭირო ინფორმაციას (ბეჭდური/

ელექტრონული რესურსების გამოყენებით);

• შეადგენს ტექსტის, წერითი დავალების მოკლე გეგმას;

• უბრუნდება ნაწერს კორექტირებისთვის, ამჩნევს და ასწორებს სხვადასხვა სახის შეცდომებს

(ჩაამატებს, ამოშლის ან გადასვამს ტექსტში ასოს, სიტყვას, ფრაზას/წინადადებას);

• ხმამაღლა კითხულობს საკუთარ ნაწერს, ცვლის ტექსტის ამა თუ იმ მონაკვეთს ესთეტიკური

თვალსაზრისით უკეთესი ვარიანტით.


• ნაცნობი ტექსტის/ეპიზოდის შინაარსის გადმოცემა;

• მცირე ზომის მარტივი დარგობრივი ტექსტის შედგენა სხვადასხვა საგანში მიღებული ცოდნის

საფუძველზე (მაგ., კლიმატური პირობების, გეოგრაფიული გარემოს აღწერა, მათემატიკური

ამოცანის პირობის შედგენა);

• ტექსტის მარტივი გეგმის შედგენა;

• შეკითხვების შედგენა საყვარელ მწერალთან წარმოსახვითი ინტერვიუსთვის;

• საკუთარი დამოკიდებულების გამოხატვა პერსონაჟის მიმართ (მოკლე დახასიათების,

პერსონაჟის საქციელზე გაკეთებული კომენტარის სახით);

• მხატვრული ტექსტის დასასრულის განსხვავებული ვერსიის შექმნა;

• კონკრეტული ცხოვრებისული გამოცდილების/განცდილი შთაბეჭდილების ამსახველი მცირე

ზომის ტექსტის შედგენა (მაგ., „ერთ თოვლიან დღეს”, „დიდ შესვენებაზე”);

• აღწერითი ტექსტის შედგენა (მაგ., „ჩემი ოთახი”, „ხედი ჩემი სახლის ფანჯრიდან”, „ჩემი

სკოლის ეზო”)


პროგრამის შინაარსი

შედეგების მიღწევა შესაძლებელია მოცემული შინაარსის საფუძველზე:

1. ინფორმაციის გაგება, ანალიზი და შეფასება

ძირითადი თემატიკა:

ლექსიკოლოგიური ასპექტი: ლექსიკური ფონდის შევსება: სპეციალური ლექსიკა და ტერმინოლოგია;

სიტყვათა სემანტიკური კავშირების (სინონიმის, ანტონიმის, ლექსიკური ბუდეების...) აქტიურად,

შემოქმედებითად გამოყენება; ერთი სემანტიკური ჯგუფის სიტყვების კონტექსტურად შერჩევა;

სიტყვათა ლექსიკური კავშირები (სიტყვაწარმოების საწყისი წესები, ახალ სიტყვათა წარმოქმნა);

რთული შედგენილობის სიტყვები; სიტყვის მრავალმნიშვნელიანობა.

გრამატიკული ასპექტი: სახელის ბრუნვისა და ზმნის პირის ნიშნებთან დაკავშირებული

ორთოგრაფიის წესები; სივრცული, დროითი და მიზეზშედეგობრივი მიმართებების გამომხატველი

ენობრივ-გრამატიკული საშუალებები; სიტყვათა ძირითადი კლასები (მეტყველების ნაწილები) და

მნიშვნელოვანი სინტაქსური მიმართებები სიტყვათა შორის; სიტყვის მორფოლოგიური აგებულება

საწყის დონეზე; სიტყვათა ფორმაცვალების კანონზომიერებათა აღმოჩენა (მაგ., ზმნის უღლება,

მხოლობითისა და მრავლობითის ფორმების წარმოება), სასვენი ნიშნები (წერტილი, მძიმე, კითხვისა და

19

ძახილის ნიშნები, ბრჭყალები, ორწერტილი, მრავალწერტილი, ტირე).

2. ენის კომუნიკაციური ასპექტები

ძირითადი თემატიკა: საკომუნიკაციო ამოცანა და მისი გადაჭრის ხერხები; ჯგუფური აქტივობა

(როლის შესრულება / მოკლე ზეპირი გამოსვლა); ენის სხვადასხვა ფუნქციური სტილი (სასაუბრო,

სალიტერატურო) და მათი გამოყენების სფეროები; პრაგმატული ტექსტები (აბრა, რეკლამა, პლაკატი,

რეცეპტი, სამახსოვრო წესები, ინსტრუქცია, სხვადასხვა ხასიათის წერილები), მათი ჩაწერისა და

გაფორმების წესები.

3. მხატვრული ტექსტის გაგება და თვითგამოხატვა

ძირითადი თემატიკა: სხვადასხვა ქვეყნის ხალხთა ცხოვრება, სათავგადასავლო ნაწარმოებები,

დიდაქტიკური თხზულებები, ფანტასტიკა, იუმორისტული და სატირული ნაწარმოებები; ყოფითი,

პატრიოტული და ჰეროიკული თემები.

საკითხავი მასალა: ქართული ხალხური ზეპირსიტყვიერება; ნიმუშები მსოფლიოს ხალხთა

ფოლკლორიდან: ზღაპრები, თქმულებები, ლეგენდები, მითები (ქართული, ბერძნული, რომაული

და სხვ.); ადაპტირებული ნაწარმოებები, ლიტერატურული ზღაპრები (ქართველი და უცხოელი

მწერლების), ლექსები და პროზაული თხზულებები; მარტივი საინფორმაციო / შემეცნებითი ტექსტები;

სხვადასხვა სახის არამხატვრული ტექსტები

20 ga

kv

eT

il

eb

is

a

da

Te

me

bi

s d

a-

sa

xe

le

ba

saswavlo drois xangrZlivoba (sT)

ze

pi

rm

et

yv

el

eb

ak

iT

xv

aw

er

a

I. 1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო სამეტყველო ქცევის

გამოვლენა ნაცნობ საკომუნიკაციო სიტუაციაში.

I. 2. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული

სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მოსმენა, გაგება-გააზრება და

გადმოცემა.

I. 3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს პირადი დამოკიდებულების

გამოხატვა ტექსტის თემის, მასში განხილული საკითხების

მიმართ; მხატვრული ნაწარმოების პერსონაჟ(ებ)ის, მისი/მათი

ქცევის შეფასება და საკუთარი თვალსაზრისის ახსნა.

I. 4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკისა და ენობრივ-

სინტაქსური კონსტრუქციების სათანადოდ გამოყენება;

მართლმეტყველებისა და სამეტყველო ეტიკეტის საბაზისო

ნორმების დაცვა.

I. 5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი

სტრატეგიების გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

I. 6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს გაწაფულად კითხვა.


სხვადასხვა ტიპის ტექსტების წაკითხვა და გაგება-

გააზრება; ტექსტში ვერბალური და არავერბალური ფორმით

მოწოდებული ინფორმაციის (მაგ., ილუსტრაციისა და ტექსტის)

ურთიერთადაკავშირება.

I. 8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს მცირე ზომის მხატვრული

ტექსტების ინტერპრეტირება ვერბალური და არავერბალური

გზით; ვერბალური ინფორმაციის ვიზუალურად გარდაქმნა და/ან

პირიქით.

I. 9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტის მიმართ

პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა; ტექსტის თემის

და/ან მასში განხილული კონკრეტული საკითხების შეფასება.


სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მაორგანიზებელი ელემენტების,

სტრუქტურული და კომპოზიციური მახასიათებლების

ამოცნობა.


სხვადასხვა ტიპის ტექსტების ლექსიკურ და სემანტიკურ

მხარეზე, ენობრივ ფორმებზე დაკვირვება.

I. 12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების

გამოყენება მიზნის შესაბამისად.


სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის მარტივი ტექსტების შექმნა

ნაცნობ თემატიკაზე.

I. 14. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი

ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული

ელემენტების ადეკვატურად გამოყენება; კალიგრაფიისა და


I. 15. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების

გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

Ta

vi

1.

xe

lo

vn

eb

is

Za

la

12

me

Con

gu

re

gr

am

at

ik

a.

qar

Tu

li

anb

ani

da

aso

Ta

sax

el

eb

i

sal

amu

ras

T

avg

adas

aval

i

gr

am

at

ik

a. m

JR

er

i d

a y

ru

Tan

xm

ov

ne

bi

4. s

ax

el

mZ

Rv

an

el

os

Se

sa

ba

mi

so

ba

er

ov

nu

l s

as

wa

vl

o g

eg

ma

sT

an

21

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

mo

sa

sm

en

i: p

atar

a T

ixis

gu

nd

a

xe

lo

vn

eb

is s

ami

dar

gi

Ta

vi

2. C

em

o

ka

rg

o q

ve

ya

na

v1

8

qo

ro

bia

mo

sa

sm

en

i: m

ex

uT

e

sau

ku

ne

da

vax

tan

g

go

rg

asal

i

gr

am

at

ik

a.

ars

eb

iTi

sax

el

i

Te

or

ia

. po

ez

ia d

a p

ro

za

cx

ra

Zm

a x

er

xe

ul

iZe

mo

sa

sm

en

i: m

ef

e

far

nav

azi

ase

Ti

dar

i T

u i

yo

m

aSin

mo

sa

sm

en

i:

asp

inZ

as m

idis

me

fe

e

re

kl

e

gr

am

at

ik

a.

ars

eb

iTi

sax

el

is

ric

xv

i

sam

asi

Tav

dad

eb

ul

i q

arT

ve

li

sam

asi

sp

art

el

i

22

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

kr

wan

isis

yay

aCo

eb

i (s

amas

i ar

agv

el

is

xs

ov

nas

)

gr

am

at

ik

a.

mr

avl

ob

iTis

Zv

el

i f

or

ma

sim

rav

lis

aR

mn

iSv

ne

li

sit

yv

eb

i

Ta

vi

3. b

un

eb

is

s

ur

aT

eb

i3

0

we

liw

adis

or

i d

ro

***

(ce

li

kiv

is d

a v

el

eb

i)

Te

or

ia

. j

var

ed

ini

riT

ma

mo

sa

sm

en

i: o

ri

le

qs

i

cis

da

miw

is

me

fe

eb

i –

ar

wiv

i d

a l

om

i. a

rw

ivi

gr

am

at

ik

a.

ars

eb

iTi

sax

el

is

br

un

eb

a

gr

am

at

ik

a.

ars

eb

iTi

sax

el

is

kv

ec

a

lo

mi

mz

e d

a R

ru

be

li

gr

am

at

ik

a.

ars

eb

iTi

sax

el

is

ku

mS

va

23

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

fS

a

ty

ee

bs

nu

kaf

av!

gr

am

at

ik

a.

ku

mS

vad

-kv

ec

adi

sax

el

eb

i

qo

ri

da

wiw

ila

mo

sa

sm

en

i:

or

agu

lis

s

iym

awv

ile

or

agu

lis

c

xo

vr

eb

a. o

rag

ul

i s

amS

ob

lo

dan

z

Rv

isk

en

mid

is

gr

am

at

ik

a. -

dan

T

u -

gan

?

or

agu

li

zR

vid

an

sam

So

bl

oS

i b

ru

nd

eb

a

Sin

, s

amS

ob

lo

Si!

gr

am

at

ik

a. z

mn

a

yay

aCo

Te

or

ia

. g

apir

ov

ne

ba

mo

sa

sm

en

i:

cis

art

ye

la

Ta

vi

4.

ux

so

va

ri

dr

oi

s

am

be

bi

da

n

24

***

(mz

e d

a m

Tv

are

)

gr

am

at

ik

a. z

mn

is

uR

le

ba

24

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

ce

cx

lis

m

oT

vin

ier

eb

is

amb

avi

gr

am

at

ik

a. z

mn

a d

a ar

se

biT

i s

axe

li

Zv

el

i T

qm

ul

eb

a

***

(or

Sab

aTo

biT

aS

en

da)

gr

am

at

ik

a. z

mn

is

win

a m

arc

val

i

uR

u d

a T

eT

Te

or

ia

. aR

we

ra

uZ

ve

le

si

nax

ate

bi

Te

or

ia

. faq

ti

da

var

aud

i

mo

sa

sm

en

i:

saT

afl

ia

Ta

vi

5. a

da

mi

an

i

da

cx

ov

el

i1

8

and

ro

kl

e d

a l

om

i

mo

sa

sm

en

i:

lm

ob

ier

i m

on

adir

e

da

irm

is g

on

ier

eb

a

gr

am

at

ik

a. z

mn

a d

a ax

lan

de

li

dr

o

mo

sa

sm

en

i: w

iqar

a –

1-l

i d

a m

e-2

naw

.

wiq

ara

gr

am

at

ik

a.

awm

yo

, w

ars

ul

i d

a m

om

aval

i

25

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

mo

xu

ci

da

br

ol

ia

mx

atv

ro

ba

da

fo

to

xe

lo

vn

eb

a

mo

sa

sm

en

i:

mo

sw

avl

isCa

nT

ian

i s

pil

o

Ta

vi

6. s

ax

al

is

o

am

be

bi

18

me

la

da

yu

rZ

en

i

mo

sa

sm

en

i: m

sx

lis

q

ur

di

gr

am

at

ik

a.

sax

alis

o s

akiT

xav

i

Wk

via

ni

yv

avi

mo

sa

sm

en

i: C

xu

bi

araf

er

ze

gr

am

at

ik

a.

ric

xv

Si

mo

nac

vl

e

zm

ne

bi

bar

on

miu

nh

auz

en

is

Tav

gad

asav

ali

mo

sa

sm

en

i:

nax

ev

arc

xe

ni.

T

amaS

i x

el

is

wav

le

biT

Te

or

ia

. Tx

ro

bis

x

er

xi

– c

oc

xal

i t

yu

ili

co

cx

ali

ty

uil

eb

i

gr

am

at

ik

a.

ric

xv

iTi

sax

el

i

26

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

Ta

vi

7. i

yo

da

a

ra

iy

o r

a1

8

oq

ro

st

aria

ni

cu

li

mo

sa

sm

en

i: W

iam

aia

da

bo

ro

ti

kac

i

gr

am

at

ik

a.

ric

xv

iTi

sax

el

is

mar

Tl

we

ra

me

fe

da

sk

vin

Ca

mo

sa

sm

en

i:

ku

rd

Rl

eb

is

miw

isZ

vr

a

Te

or

ia

. zR

apar

i

gr

am

at

ik

a.

ze

ds

arT

avi

sax

el

i

sag

nis

aR

we

ra

Ta

vi

8.

ig

av

-ar

ak

eb

i1

2

uk

an m

ide

vn

eb

ul

i l

amp

ari

en

iT d

ako

dil

i

mo

sa

sm

en

i: i

gav

i

mo

sa

sm

en

i:

ut

kb

es

i d

a u

mw

are

si

mg

el

i d

a k

rav

i

Te

or

ia

. dia

lo

gi

mo

sa

sm

en

i: y

ve

las

v

ali

27

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

gr

am

at

ik

a.

ze

ds

arT

avis

a d

a ar

se

biT

i s

axe

le

bis

b

ru

ne

ba

Ta

vi

9. k

ar

gi

da

c

ud

i1

8

mo

Tx

ro

be

bi

wm

ind

a z

ne

ob

aze

mo

sa

sm

en

i:

sir

cx

vil

is

aSo

re

ba

gr

am

at

ik

a.

sit

yv

is S

er

Cev

a

Tav

dad

eb

ul

i m

Rv

de

li

Te

vd

or

e

gr

am

at

ik

a. z

mn

a d

a z

mn

ize

da

or

i l

eq

si

sac

od

avi

Tr

ieb

i

gan

Tav

isu

fl

eb

a

mo

sa

sm

en

i:

de

dam

iwam

ra

sT

qv

a

gr

am

at

ik

a.

nac

val

sax

el

i

Ta

vi

10

. T

ar

gm

an

is

x

el

ov

ne

ba

6

mo

sa

sm

en

i: h

aid

i

Tv

iTo

nac

ar

v

iciT

, r

as

vS

vr

eb

iT

Te

or

ia

. Tar

gm

ani

28

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

mo

sa

sm

en

i:

uCi

nar

i b

avS

vi

Ta

vi

11

. s

am

So

bl

o d

a

po

et

eb

i

12

gio

rg

i l

eo

niZ

e

gr

am

at

ik

a. C

ve

ne

-b

iTi

nac

val

sax

el

i

Zv

el

i s

aqar

Tv

el

o

mx

ol

od

Se

n

me

vk

iTx

ul

ob

di

`qar

Tl

is

cx

ov

re

bas

~

gr

am

at

ik

a. T

xr

o-

biT

i d

a k

iTx

viT

i w

inad

ade

be

bi

Te

or

ia

. g

anm

art

eb

iTi

le

qs

iko

ni

Ta

vi

12

. di

de

bi

d

a p

at

ar

eb

i1

8

gr

am

at

ik

a.

gai

can

iT b

iZia

se

va

Zax

ilis

niS

ani

Cve

ni

yo

CaR

i s

kv

inCa

mo

sa

sm

en

i:

Se

mT

xv

ev

iT

mo

sm

en

ili

sau

bar

i

gr

am

at

ik

a.

sak

uT

ari

sax

el

eb

i

er

ek

le

me

fe

da

ing

ilo

qal

i

29

5. saxelmZRvanelos komponentebi da struqtura

winamdebare saxelmZRvanelo Tvisebrivad Seesabameba da agrZelebs amave avtorTa mier mesameklaselTaTvis Sedgenil wigns. is Seqmnilia axali erovnuli saswavlo gegmis mixedviT da moicavs 36 saswavlo kviris saswavlo kurss.

saxelmZRvanelo ramdenime komponentisagan Sedgeba:

moswavlis wigni (or nawilad)maswavleblis wignimoswavlis rveuli

moswavlis wigni da misi struqtura

moswavlis wigni meoTxe klasis saxelmZRvanelos ZiriTadi komponentia. saxelmZR-vanelos agebis safuZveli, iseve, rogorc wina klasebSi, amjeradac masalis Tematurad mowesrigebaa, rac imas niSnavs, rom saxelmZRvanelos yoveli Tavi erTi konkretuli Temisa da am Temaze Seqmnili sxvadasxva tipis nawarmoebebis (mxatvruli da SemecnebiTi teqstebis) Seswavlas moicavs. sul 12 Temaa, zog Temas erTi kvira EeTmoba, zogs – ori an sami. gamonakliss warmoadgens mesame Tema (`bunebis suraTebi~), romelsac xuTi kvira aqvs daTmobili. vfiqrobT, aRniSnuli Tema am asakis mozardTa did interess gamoi-wvevs. garda amisa, saswavlo procesSi CarTulia testebis krebuliT muSaobac. jamurad saxelmZRvaneloSi mocemulia 34 kviris masala (igulisxmeba, rom Temebis raodenoba odnav naklebia saswavlo kvirebis mTlian maqsimalur raodenobaze (anu 36 kviraze), raTa maswavlebels ramdenime saaTi TadariGgSi hqondes).

Temebis ganawileba Tavebisa da kvirebis mixedviT aseTia:

Tavi 1 xelovnebis Zala 2 kvira (12 saaTi)

Tavi 2 `Cemo kargo qveyanav~ 3 kvira (18 saaTi)

Tavi 3 bunebis suraTebi 5 kvira (30 saaTi)

Tavi 4 uxsovari drois ambebidan 4 kvira (24 saaTi)

Tavi 5 adamiani da cxoveli 3 kvira (18 saaTi)

Tavi 6 saxaliso ambebi 3 kvira (18 saaTi)

Tavi 7 iyo da ara iyo ra 3 kvira (18 saaTi)

Tavi 8 igav-arakebi 2 kvira (12 saaTi)

Tavi 9 kargi da cudi 3 kvira (18 saaTi)

Tavi 10 Targmnis xelovneba 1 kvira (6 saaTi)

Tavi 11 samSoblo da poetebi 2 kvira (12 saaTi)

Tavi 12 didebi da patarebi 3 kvira (18 saaTi)

saxelmZRvanelos mixedviT, pirvel TavSi mocemuli gakveTilebis raodenoba ar emTxveva pirveli TavisTvis cxrilSi mocemuli saaTebis odenobas, Tumca unda gaviTvaliswinoT, rom saswavlo wlis dasawyisSi maswavlebels wigniT muSaobis dawyebamde Casatarebeli aqvs Sesavali mecadineoba, da, garda amisa, mas sWirdeba dro moswavlis rveulze samuSaod. igive

SeiZleba iTqvas danarCeni Tavebis Sesaxebac.SeniSvna: moswavlis wigni gayofilia or nawilad. meore nawili danomrilia orgvarad.

sarCevSi gverdebi miTiTebulia pirveli, msxvili SriftiT mocemuli numeraciis mixedviT.

30

meore, mkrTali da patara SriftiT dabeWdili numeracia gulisxmobs pirveli wignis gagr-Zelebas, rac datovebulia specialurad. es maswavlebels gauadvilebs, iolad ipovos is gverdi, romlis nomeric zogierT SemTxvevaSi maswavleblis wignSia miTiTebuli (savar-

jiSoebis pasuxebi, konkretuli savarjiSos an davalebis miTiTeba da a.S.).

yoveli Tavis dasawyisSi calke gverdze moTavsebulia Tavis nomeri, miTiTebulia Temis saTauri, gverdi gaformebulia saTanado naxatiT da erTvis epigrafebi: andazebi an leqsebi, romlebic am Temas Seesabameba da CamoTvlilia, ra Seiswavleba am TavSi. es gverdi gamiznulia erTgvari Sesavali saubrisaTvis.

yoveli Tavi moicavs teqstebs, gramatikul masalas, Teoriul sakiTxebs. wignis bolos mocemulia leqsikoni, romelSic ganmartebulia teqstebis savaraudod ucnobi sityvebi. aqve aRvniSnavT, rom leqsikonSi Tavmoyrili sityvebi kargi masalaa damatebiTi davale-bebisaTvis. Tu maswavlebels ama Tu im gakveTilze dro morCeba, mas SesaZlebloba aqvs, daavalos moswavleebs winadadebebis Sedgena am sityvebis gamoye nebiT.

teqstebi

saxelmZRvaneloSi Setanilia moTxrobebi, zRaprebi, legendebi, igav-arakebi, leqse-bi, enciklopediur-SemecnebiTi xasiaTis teqstebi.

saxelmZRvanelos teqstebi SerCeulia ramdenime niSniT: 1) Seesabamebodes Temas; 2) hqondes mxatvruli (an SemecnebiTi) Rirebuleba; 3) Seesabamebodes da iTvaliswinebdes moswavleTa asakobriv Taviseburebebs; 4) asaxuli iyos is enobriv-gramatikuli momen-tebi, romlebic Sesabamis TavSi Seiswavleba.

umetesi wili am teqstebisa qarTuli klasikuri literaturaa. aris nawyvetebi Targmanebidanac, moswavleTa Tvalsawieris gasafarToeblad da warmatebuli Targmanis nimuSis gasacnobad.

yvela teqsti ilustrirebulia feradad, bavSvisaTvis gasagebi, Temis Sesabamisi sura-TebiT. teqstebi specialurad SerCeuli, advilad aRsaqmeli, kargad sakiTxavi SriftiT aris awyobili.

iseve, rogorc wina klasebis saxelmZRvaneloebSi, aqac uzarmazari roli eniWeba leqsikaze muSaobas. leqsikuri savarjiSoebi uxvadaa davalebaTa blokebSi da rveulSi, romelzec qvemoT visaubrebT.

wignis yovel teqsts mosdevs savarjiSoebis bloki. am blokSi sxvadasxva tipis davalebebi gvxvdeba. ganvixiloT es davalebebi rubrikebis mixedviT:

upasuxe SekiTxvebs – am rubrikaSi ZiriTadad mocemulia teqstebis SinaarsTan uSu-alod dakavSirebuli SekiTxvebi, romlebzec moswavlem mokle pasuxi unda gasces. mag-aliTad:

a) vis Seadara poetma qalaqi Tbilisi? (mefe erekles) b)sad mdebareobs sofeli marabda? (Tbilisis samxreTiT)amgvari SekiTxvebis mizania, moswavlem ipovos da daimaxsovros teqstSi cxadad

mocemuli mniSvnelovani detalebi.

teqstis Sinaarsi – am rubrikis savarjiSoebi ki moswavlisagan teqstis romelime epizodis Sinaarsis gaaazrebasa da gadmocemas moiTxovs. magaliTad:

a) `rogor gamoiCina Tavi samasma meomarma brZolis velze? aRwere maTi brZola Seni sityvebiT.~

b) `ra iyo mizezi imisa, rom ufliswuli uamrav sizmars naxulobda? ~SekiTxvebi orgvaria: 1) asarCevi pasuxebiT da 2) Ria, pasuxis alternativebis gareSe.

31

imsjele – rogorc rubrikis saxelidan Cans, aq gaerTianebuli savarjiSoebi mos-wavlisagan ama Tu im sakiTxze sakuTari azris Camoyalibebas moiTxovs. magaliTad:

a) `daaxasiaTeT ufliswuli qondaruxi: CamoTvaleT misi sami Tviseba da daimowmeT teqstidan Sesabamisi magaliTebi.~

b) `SearCieT Tanaklaseli, romelic Tavis Txzulebas klasis winaSe waikiTxavs. roca is Txzulebis kiTxvas daasrulebs, SeafaseT misi namuSevari:

imsjeleT, xom ar gamorCa mas nawerSi zemoT mocemuli miTiTebis romelime sakiTxi; Tqven ras daumatebdiT am Txzulebas? aucileblad aRniSneT, ra mogewonaT mosmenil TxzulebaSi.~g) `gaixsene, ra aris saxelmZRvanelos pirveli Tavis Tema. Seni azriT, ratom Seitanes

zRapari `meCongure~ saxelmZRvanelos swored am TavSi?~d) `daaxasiaTeT mzia, moTxrobis mixedviT warmoidgineT misi garegnoba da Tvisebebi: ipoveT teqstSi aRwera, romelic migvaniSnebs, rom gogona gamxdaria; aRniSneT, ra aris naTqvami misi samosis Sesaxeb; daakvirdiT, rodis da rogor migvaniSna mweralma, rom gogona Zalian moridebu-

lia. SeafaseT misi saqcieli, Citis mimarT TanagrZnoba; gaiazreT, gogonas gacnobis Semdeg ratom moagonda mTxrobels ̀ wynari keTili musi-

ka~.es savarjiSoebi moswavleebs ganuviTarebs kritikuli azrovnebis unars da daexmareba

maT teqstis mTavari saTqmelis gaazrebaSi.

gaixsene – am rubrikis savarjiSoebi moswavlisagan moiTxovs, gaixsenos esa Tu is Seswavlili nawarmoebi an ama Tu im nawarmoebis personaJebi da daukavSiros perso-naJebis moqmedeba axlad Seswavlil masalas Tu pirad cxovrebiseul gamocdilebas. garda amisa, moswavlem unda gaixsenos romelime sakvanZo sityvis mniSvneloba...

moZebne teqstSi – am rubrikaSi mocemuli savarjiSoebi moswavles teqstSi orien-tirebaSi exmareba. magaliTad:

a) `teqstSi ipove sityva, romelic gviCvenebs, rom qserqses laSqari bevrad aRemate-boda berZnebisas.~

b) `ipove teqstSi miniSneba, romliTac ivaraudeb, rom Cits saWmeli gogonas wyalo-biT upovia.~

g) `romel striqonebSia aRwerili bunebis suraTi?~ d) `meore abzacSi yvelaze metad romeli winadadeba mianiSnebs imas, rom qarTvelTa da

sparselTa Soris gansakuTrebulad sastiki brZola gaCaRda? moniSne es winadadeba.~da ase Semdeg.am savarjiSoebis mizania, moswavlem SeniSnos teqstSi nagulisxmevi, Sefarulad

mowodebuli informacia.

moipove informacia – am rubrikaSi gaerTianebuli savarjiSoebi moswavles sTxovs, ama Tu im sakiTxze moipovos damatebiTi informacia sabavSvo enciklopediidan, moiZios sasurveli wigni biblioTekaSi (es ukanaskneli ki TavisTavad gulisxmobs, rom moswav-les unda SeeZlos sabavSvo biblioTekis anbanuri da Tematuri katalogebiT sargeblo-ba da biblioTekis katalogebsa da baraTebze ganTavsebuli informaciis sworad amok-iTxva.). magaliTad:

a) ̀ sabavSvo enciklopediidan moipove cnoba imis Sesaxeb, Tu rodis moxda Termopiles brZola. SeZlebisdagvarad Seagrove damatebiTi informacia am omis Sesaxeb.~

b) `sabavSvo enciklopediidan an sxva wyarodan moipove informacia imis Sesaxeb, Tu

32

rogor aferadebdnen pirvelyofili mxatvrebi TavianT naxatebs.~

waikiTxe wigni – rubrikaSi mocemulia am asakis Sesabamisi saymawvilo wignebis saTaurebi, romlebic moswavlem unda waikiTxos da Seasrulos Sesabamisi aqtivobebi. magaliTad:

`Tqveni ojaxis an skolis biblioTekaSi ipoveT arCil sulakauris `salamuras Tavgadasavali~ da mTlianad waikiTxeT.

am gakveTilidan zustad erTi Tvis Semdeg gamarTeT viqtorina: klasi daiyofa or jgufad. jgufebi erTmaneTs dausvamen SekiTxvebs am nawarmoebis

Sinaarsis codnis Sesamowmeblad. gamarjvebulia jgufi, romelic met SekiTxvas upasuxebs sworad.~saxelmZRvaneloSi ganzrax aris Setanili fragmentebi iseTi wignebidan, romelTac

moswavleebi Semdeg mTlianad waikiTxaven.

ivarjiSe gamoTqmaSi – am rubrikaSi Sesuli savarjiSoebis sailustraciod moviy-vanT erT magaliTs:

`qarTul metyvelebaSi l-s warmoT qmisas enis wveri kbilebs ebjineba. ivarjiSe qve-moT mocemuli sityvebis gamoTqmaSi:

spilo lomi ZaRli loqo lokokina Tolia bulbuli pepela ~

dawere – am rubrikaSi Tavmoyrilia weriTi savarjiSoebi. magaliTad:a) `teqsti dayofilia 6 abzacad. SeurCie abzacebs saTaurebi da gegmis saxiT

Camowere.~b) ~dawere moTxrobis mokle Sinaarsi Sen mier Sedgenili gegmis mixedviT.~g) ~warmoidgine, rom mwerali wlebis Semdeg kvlav estumra ivris Walas da natvra

auxda. dawere misi monaTxrobi; daiwye ase: `Cemi soflidan ivris Walisaken gaveSure...~d) ~dawere patara Txzuleba imis Sesaxeb, Tu rogor moaSinaures uRum da TeTma kata.

Txzulebas SeurCie saTauri.~ ...

gramatika – rogorc saTauridanac Cans, am rubrikaSi gaerTianebulia gramatikuli savarjiSoebi. magaliTad:

a) romeli marcvali SeiZleba daerTos am zmnebs? Camowere yvela SesaZlebeli varian-ti:

moiyvana, miiyvana .... Seavlo, moavlo .... gaanaTa, CaanaTa .... Sescqeroda ....b) `ipove Secdoma da sworad gadaiwere: Wiamaia maSinve gaSlis frTebs da amindis gasagebaT gafrindeba.~g) `teqstidan amoiwere xuTi zmna da xuTi arsebiTi saxeli.~d) `moifiqre da dawere ori brZanebiTi da ori Zaxilis winadadeba. ra gancdas gad-

moscems Sen mier mofiqrebuli Zaxilis winadadebebi?~

33

e) `qvemoT mocemuli sityvebiT winadadebebi Seadgine. gaiTvaliswine, rom winadade-bebSi es sityvebi SekumSuli formiT unda iyos:

Sveli mwerali futkari mxatvari~v) `winadadebebSi Casvi ricxviTi saxelebi: sami, mesame, erTi, pirveli megobrebi ... dRes dabrundnen mogzaurobidan. megobrebi ... dRis Semdeg dabrundnen mogzaurobidan. me gavixsene ... ambavi Cemi cxovrebidan. gamaxsenda swavlis dawyebis ... dRe.~

Teoria – rubrikaSi mocemulia savarjiSoebi, romlebic saxelmZRvaneloSi Setanil literaturis Teoriis sakiTxebs ukavSirdeba:

a) `leqsidan `yayaCo~ amoiwere gapirovnebis nimuSebi.~b) `uRu da TeTis~ pirveli Tavis romel abzacSi aRwers avtori uRusa da TeTs? kidev

visi portretebia mocemuli teqstSi?~g) `aRwere peizaJi, romelic yvelaze metad dagamaxsovrda cxovrebaSi (gaixsene Seni

mogzaurobebi zafxulis Tu zamTris ardadegebis dros, aseve, eqskursiebi).~

daxate – es rubrika saxelmZRvaneloSi SedarebiT iSviaTad gvxvdeba. rubrika miznad isaxavs, moswavleebma scadon teqstis ama Tu im epizodis, an misgan miRebuli STabeWdilebis naxatiT gadmocema. magaliTad:

a) `moZebne teqstSi is adgili, sadac aRwerilia ufliswulis sizmari; warmoidgine da daxate `qondaruxis sizmari~.

b) `warmoidgine, rom wignis mxatvari xar: leqsi lamazad gadaiwere da ilustracia gaukeTe.~

g) `daxate fSa Tavisi binadrebiT. naxats SeurCie saTauri. moawyveT gamofena da SearCieT sami naxati, romelic yvelaze ukeT gamoxatavs mwerlis ganwyobas.~

garda amisa, saxelmZRvaneloSi mocemulia instruqciebi, rogor unda gardasaxon moswavleebma moTxroba speqtaklad da rogor dadgan warmodgena klasSi.

zogierTi savarjiSo moiTxovs, moswavlem Tavad moifiqros SekiTxva ama Tu im teqst-Tan dakavSirebiT da dausvas Tanaklasels.

erTi teqstis bolos sami, oTxi, xuTi an meti rubrikis savarjiSoebi SeiZleba iyos mocemuli. savarjiSoebis erTi blokis farglebSi SesaZlebelia, rubrika meordebodes. magaliTad ase:

upasuxe SekiTxvebs dawere imsjele upasuxe SekiTxvebses imas niSnavs, rom Cveni rekomendaciiT maswavlebelma am TanmimdevrobiT unda

Seasrulebinos klass savarjiSoebi. moswavlis wignis savarjiSoebSi aseve miTiTebulia, maTgan romelia jgufebSi an

wyvilebSi samuSao da romeli eZleva moswavleebs davalebad, rac maswavlebels daex-mareba saswavlo procesis organizebaSi.

34

Teoriuli sakiTxebi

yovel TavSi Setanilia garkveuli Teoriuli masala. mizani is ki ar aris, rom bavSvebs es mcire Teoriuli teqstebi gavazepirebinoT, aramed is, rom moswavles SeeZlos, SeZenili codna praqtikulad gamoiyenos. magaliTad, IV TavSi Semodis `faqti da varaudi~. ar aris aucilebeli Sesabamisi teqstualuri masalis zepirad an Tundac TxrobiT daswavla. mTavaria, moswavlem SeZlos savarjiSoebis Sesruleba – faqtisa da varaudis erTmaneTisagan garCeva sainformacio xasiaTis im teqstebSi, romlebic Setanilia saxelmZRvaneloSi.

gramatika

swavlebis mizania, moswavleebs Seuqmnas aucilebeli baza mSobliuri enis gramatikis dasaufleblad. swavlebis procesSi mudmivad unda iqnas gaTvaliswinebuli moswavlis asakobrivi fsiqikuri Taviseburebani. amitomac aucilebelia masalis miwodeba garkveu-li TanmimdevrobiT. SerCeuli masala emyareba im praqtikul codnas, romelic moswav-les ukve SeZenili aqvs:

9-10 wlis bavSvs ukve gavlili aqvs mSobliuri enis aTvisebis adreuli da skolamde-li etapebi, mocemuli asakisTvis flobs (ra Tqma unda, met-naklebi SezRudvebiT) eno-briv sistemas: ZiriTadad sworad iyenebs (fonetikur-fonologiur, morfologiur, sintaqsur) enobriv erTeulebs; dagrovebuli aqvs garkveuli leqsika da praqtikulad dauflebulia semantikur aspeqtebs – iyenebs analogias, flobs sityvaTSeTanxmebis modelebs. swavlebis mizania am codnis gamovlena – gacnobiereba, misi obieqtivacia. amgvari midgoma gaaadvilebs ara mxolod gramatikuli masalis aTvisebas, aramed Tavidan agvacilebs zedmet sirTuleebs, romlebic swavlebisas SeiZleba gaCndes. Cven SevecadeT, mecnieruli gramatikis rTuli cnebiTi sistemis erTgvarad gamartivebiT bavSvi migveaxloebina gramatikuli faqtis gacnobierebasTan.

gramatikis swavlebis saxelmZRvaneloSi aRwerili midgoma agrZelebs wina klasis saxelmZRvanelos tradicias – win wamoweulia praqtikuli gramatikis sakiTxebi.

imis gamo, rom calkeuli sityvebi maTi formacvalebadobis Sesaswavlad arafris momcemia bavSvebisTvis, maT sityvebi miewodebaT konteqstSi, winadadebaSi, raTa seman-tika daexmaroT enis formaluri niSnebis aRmoCenasa da dauflebaSi. magaliTisTvis ganvixilavT arsebiTi saxelis brunebas. Tavdapirvelad moswavleebs ar vacnobT yvela gramatikul termins. magaliTad, saxelis brunebis gacnobisas maswavlebeli savarjiSo-dan iRebs jer pirvel winadadebas, qveS miuwers meore winadadebas da a. S. rodesac Svidive winadadeba daiwereba, bavSvebi Tavidan bolomde CaikiTxaven maT. moswavleebma unda aRiqvan sistema mTlianad da yuradReba miaqcion saxelSi brunvis niSnebis cvale-badobas. Semdeg ki SeiZinon codna gramatikuli terminebis Sesaxeb.

aseTi midgomiT moswavle praqtikulad eufleba saxelis brunebas, mas SeuZlia konk-retuli saxelis sworad Casma yvela brunvaSi, meoTxe klasSi am sakiTxTan mimarTebaSi siaxle is aris, rom vaswavliT brunvaTa saxelebs, aseve yuradRebas vamaxvilebinebT, romel brunvebSi xdeba kumSva da kveca (gramatikuli sakiTxebis CamonaTvali ixileT moswavlis wignis sarCevSi).

gramatikuli masala yovelTvis calke gverdzea moTavsebuli. am gverdebis dizainic gansxvavebulia. gverds zeda zolze miTiTebuli aqvs rubrika `gramatika~ da Sesabamisi sakiTxis saTauri.

garda amisa, yoveli Tavis bolo gverdi erTgvar Semajamebel savarjiSoTa gverds war-moadgens, sadac dagegmilia Seswavlili gramatikuli masalis gameoreba-ganmtkiceba.

35

mosasmeni teqstebi

wignis yovel TavSi specialuri niSniT gamoyofilia teqstis saTauri. es teqstebi mas-wavleblis wignSia mocemuli Sesabamisi Tavis gakveTilebis aRweris bolos. did nawils iqve axlavs davalebebi. es teqstebi saswavlo procesSi ramdenime daniSnulebiT SegviZlia CavrToT:

a. rogorc mosasmeni teqsti: maswavlebeli ukiTxavs teqsts, romelic moswavlis wignSi ar weria. Semdeg usvams SinaarsTan dakavSirebul SekiTxvebs, aZlevs dasaxats an weriT davalebas.

b. rogorc ucxo teqsti: maswavlebeli akeTebs teqstis asls da Seaqvs klasSi rogorc ucxo teqsti. moswavleebi kiTxuloben mas. Semdeg ki pedagogi usvams SinaarsTan dakavSire-bul SekiTxvebs, aZlevs dasaxats an weriT davalebas (xSirad aseTi davalebebi Tavad teqstebsac axlavs).

g. karnaxiT wera swored am teqstebiT ivarjiSeben moswavleebi karnaxiT weraSi.

moawyveT Cveneba

ekranis logoTi aRniSnulia nawarmoebebi, romelzec gadaRebulia asakisTvis Sesabamisi filmi an multfilmi, an saerToa (emTxveva) personaJi da Tema (magaliTad, „Svlis nukris naambobi“ da „bembi“) an filmi exeba Temas, romelic gaSlilia Sesaswavl TavSi da a.S.

Tu moswavlis wignSi nawarmoebis saTaurTan mocemulia miTiTebuli niSani, es imas niS-navs, rom saxelmZRvanelos avtorebis rekomendaciiT, maswavlebelma, sasurvelia, moiZios miTiTebuli videomasala, mokle informacia filmis gamoSvebis wlis, reJisoris Tu sxva mniSvnelovan ambebisa da pirovnebebis Sesaxeb da am nawarmoebis Seswavlis Semdeg aCvenos moswavleebs klasSi. Cveneba SeiZleba 2 sagakveTilo saaTsac gagrZeldes. qvemoT mocemulia videomasalis damuSavebisas sagakveTilo procesSi dasmuli SekiTxvebisa da gansaxorcie-lebeli aqtivobebis nimuSebi:

• sad gawyda filmis Cveneba? ra iyo pirvel nawyvetSi? igulisxmeba Sinaarsi;• emTxveva Tu ara nawarmoebisa da ekranizaciis saTauri? da Tu aris gansxvaveba, ims-

jelon, romeli versia moswonT da ratom;• videomasalaSi (filmSi, multfilmSi...) ra aris mocemuli gansxvavebulad? damatebu-

lia an aklia personaJi Tu ambavi; Secvlilia finali... aqve gaimarTeba msjeloba reJisoris fantaziiT Seqmnil masalaze;

• SesaZlebelia Sefasdes kostiumebi da daisvas kiTxvebi, romel personaJs ra tipis tansacmeli ufro mouxdeboda da ratom;

• Seiqmnas filmis afiSa;• Seiqmnas filmis reklama: moswavleebis CarTulobiT daiweros scenari romelSic Caer-

Tveba bavSvebis mier xmaTa umravlesobiT arCeuli musika. maswavlebelma saboloo pro-duqti videoze aRbeWdos. an: gakeTdes sareklamo plakati CanaxatebiTa da slogane biT.

• daidgas kostiumirebuli speqtakli am nawarmoebis mixedviT. sasurvelia, am kostiume-bis mxatvrebi Tavad moswavleebi iyvnen. magaliTad, Cveulebrivi tansacmeli qaRald-is elementebiT iyos SefuTuli.

36

moswavlis rveuli

saxelmZRvanelos axlavs specialurad Seqmnili rveuli, romelic ori nawilisagan Sedgeba. pirvel nawilSi mocemulia TiToeuli Tavis Seswavlis Semdeg Sesasrulebeli Semajamebeli savarjiSoebi, meore nawili ki testebs aerTianebs da gankuTvnilia mos-wavleTa leqsikuri maragis Sesamowmeblad.

rveulis meore nawils `sityvis maragi~ vuwodeT. misi daxmarebiT SegviZlia SevamowmoT, ramdenad kargad aiTvises moswavleebma mSobliuri enis leqsikuri erTeulebi da SeuZliaT Tu ara maT ucnobi teqstis damoukideblad gaazreba. mTliano-baSi savarjiSoebis tipebi aseTia:

a) leqsika: krebulSi Setanilia 22 testi. aq Tavmoyrili savarjiSoebi moiTxovs:1. SinaarsiT axlos mdgomi sityvebis (sinonimebis) dawyvilebas;2. sapirispiro Sinaarsis mqone sityvebis (antonimebis) dawyvilebas;3. winadadebaSi gamotovebuli sityvis amocnobas;4. sityvis ganmartebis amocnobas;5. enis bunebivi gamoTqmebis amocnobas (magaliTad: miwis belti, Rrublis qula da sxva.);6. xatovani gamoTqmebis mniSvnelobis amocnobas;7. sinonimebs Soris gansxvavebis amocnobasa da am sityvebis winadadebebSi sworad ganawilebas;8. rTuli sityvebis (kompozitebis) Sedgenas. am savarjiSoebis mizania moswavleTa sityvis maragis gamdidreba da enobrivi alRos gan-

viTareba.

b) wakiTxulis gaazreba: krebulSi Setanilia moswavleebisaTvis ucnobi teqsti, romelTac erTvis testuri

kiTxvebi da davalebebi wakiTxulis gaazrebis procesebis Sesamowmeblad. vamowmebT, mos-wavles SeuZlia Tu ara:

1. teqstSi cxadad mocemuli informaciis povna;2. teqstidan uSualod gamomdinare daskvnebis gamotana;3. teqstis mTlianobaSi gaazreba da mTavari ideis amocnoba;4. teqstis nawilebs Soris mizezSedegobrivi kavSiris danaxva;5. teqstis enobrivi analizi da Sefaseba.

g) weriTi metyveleba:krebulSi Setanilia davalebebi, romelTa mizania, Semowmdes, SeuZliaT Tu ara moswav-

leebs sakuTari azris werilobiT gadmocema; gansja; fantaziis gamovlena; mSobliuri enis marTlweris normebis dacva (ra Tqma unda, igulisxmeba is masala, romelic maT ukve Seswav-lili aqvT saxelmZRvanelos am kursis mixedviT).

maswavleblis wignis bolos Setanilia rogorc testuri kiTxvebis pasuxTa Sefasebis sqema, ise weriTi davalebis Sefasebis kriteriumebi.

aseve, maswavleblis wignSi (gv. 127) gTavazobT teqsts, romelic Tavisi testuri kiTxve-biT gamoyenebuli iyo wignierebis saerTaSoriso kvlevaSi (PIRLS). saqarTveloSi am kvlevis organizatoria Sefasebisa da gamocdebis erovnuli centri; kvlevis jgufis xelmZRvaneli – ia kutalaZe.

Tqven SegiZliaT, diagnostikuri testireba CaataroT, SeiswavloT Tqveni moswavleebis kiTxvis, wakiTxulis gaazrebis unarebi da misceT saTanado rCevebi moswavleebs. tests Tan darTuli aqvs Sefasebis sqema.

37

6. rekomendaciebi SefasebaSi

moswavlis Sefasebis sistema

moswavlis Sefasebis mizani, principebi da amocanebi

1. moswavlis Sefasebis mTavari mizania swavla-swavlebis xarisxis marTva, rac gulisxmobs, erTi mxriv, swavlis xarisxis gaumjobesebaze zrunvas da, meore mxriv, swavla-swavlebis xarisxis monitorings. Sefaseba unda iZleodes informacias mos-wavlis individualuri progresis Sesaxeb.

2. moswavlis Sefaseba aris swavla-swavlebis ganuyofeli nawili. Tanamimdevruli saganmanaTleblo procesis uzrunvelsayofad, moswavlis Sefaseba unda daefuZnos swavlis konstruqtivistul principebs.

3. moswavlis Sefasebis ZiriTad amocanebs warmoadgens:

a) aCvenos rogor mimdinareobs moswavlis codnis konstruirebis procesi da mex-sierebaSi codnaTa urTierTdakavSireba;

b) axali saswavlo sakiTxis/Temis dawyebamde daadginos moswavlis winare codna da warmodgenebi;

g) gamoavlinos, ramdenad axerxebs moswavle sakuTari Zlieri da susti mxareebis da-moukideblad Sefasebas, aseve ramdenad gaazrebul da efeqtian nabijebs dgams igi sakuTari winsvlis xelSesawyobad;

d) moicvas samive kategoriis codna;

e) aCvenos, ramdenad axerxebs moswavle codnis erTobliobaTa funqciurad gamoy-enebas Sinaarsian konteqstebSi.

4. ZiriTadi amocanebis gadasaWrelad moswavlis SefasebaSi prioriteti mieniWeba kompleqsur, konteqstis mqone davalebebs, romelTa Sesruleba moswavles ubiZgebs codnis sxvadasxva komponentis interaqtiulad da Tanadroulad gamoyenebisken.

ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli Sefaseba

1. Sefaseba SeiZleba iyos: ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli.

2. ganmsazRvreli Sefaseba adgens moswavlis miRwevis dones sagnobrivi saswavlo ge-gmis SedegebTan mimarTebaSi.

3. ganmaviTarebeli Sefaseba adgens TiToeuli moswavlis ganviTarebis dinamikas da mimarTulia swavlis xarisxis gaumjobesebaze.

amonaridi „erovnuli saswavlo gegmidan“

38

ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli Sefasebebis aRweriloba

ganmaviTarebeli ganmsazRvreli

miznebi swavlis xarisxis gaum-jobeseba;

moswavlis winsvlisa da ganviTarebis xelSewyo-ba.

moswavlis akademiuri miRwevis donis dadgena sagnobrivi saswavlo ge-gmis SedegebTan mimarTe-baSi.

amocanebi codnis konstruirebisa da codnaTa urTierT-dakavSirebis procesis Sefaseba;

winare codnis/warmod-genebis dadgena;

moswavlis mier Tavisive Zlieri da susti mxa-reebis dadgenis unaris Sefaseba;

moswavlis mier sakuTari winsvlis xelSesawyobad gaazrebuli nabijebis gadadgmis unaris Se-faseba;

codnis samive katego-riis aTvisebis procesis Sefaseba;

codnis erTobliobaTa funqciurad gamoyenebis unaris Sefaseba.

codnaTa urTierTdakav-Sirebis unaris Sefaseba;

codnis samive katego-riis gamoyenebis unaris Sefaseba;

codnis erTobliobaTa funqciurad gamoyenebis unaris Sefaseba.

warmatebis kriteriumi ganxorcielebuli wins-vla winare SedegebTan/ winare donesTan Sedare-biT.

miRwevis done sagno-brivi saswavlo gegmis moTxovnebTan SedarebiT

Semfasebeli da Sefase-bis formebi

maswavlebeli: zepirsi-tyvieri an werilobiTi ukukavSiri, wamaxalise-beli miTiTebebi, sim-boluri niSnebi da a.S.

moswavleebi: TviTSe-fasebiT; urTierTSe-fasebiT.

maswavlebeli: qula (Sei-Zleba axldes komentari Zlieri da susti mxaree-bis aRweriT, xarvezebis gamosasworebeli mi-TiTebebiT).

39

Sefaseba dawyebiT, sabazo da saSualo safexurebze

1. I-IV klasebsa da V klasis pirvel semestrSi mxolod ganmaviTarebeli Sefaseba gamoi-yeneba. wlis bolos sagnis maswavleblebma unda daweron moswavlis mokle werilobiTi Sefaseba, romelSic daaxasiaTeben moswavles, aRniSnaven mis warmatebebs da miuTiTeben, raSi sWirdeba moswavles daxmareba sakuTari SesaZleblobebis ukeT gamosavlenad. kla-sis damrigebelma, sakuTari da sxva maswavleblebisagan miRebuli informaciis safuZ-velze, IV klasis bolos unda daweros Semajamebeli werilobiTi Sefaseba.

2. V klasis meore semestrsa da VI-XII klasebSi ganmaviTarebeli da ganmsazRvreli Se-faseba gamoiyeneba. moswavle fasdeba aTquliani sistemiT, yvelaze dabali qula aris 1, xolo yvelaze maRali – 10.

3. V-XII klasebSi sportis sagnobriv jgufSi gaerTianebul sagnebSi, saganSi „sagzao niSnebi da moZraobis usafrTxoeba“ da arCeviT sagnebSi moswavle fasdeba CaTvlis sistemiT: CaeTvala/ar CaeTvala.

moswavlis Sefasebis komponentebi

1. semestris ganmavlobaSi moswavleebi fasdebian Semdegi sami komponentis mixedviT:

a) mimdinare saSinao davaleba;

b) mimdinare saklaso davaleba;

g) Semajamebeli davaleba.

2. maswavlebels SeuZlia semestris ganmavlobaSi ganmaviTarebeli Sefaseba gamoiyenos nebismier komponentSi.

3. semestris ganmavlobaSi ganmsazRvreli SefasebiT moswavleebi fasdebian Semdeg kom-ponentebSi:

a) mimdinare saklaso davaleba (V klasis meore semestri, VI-XII klasebi),

b) mimdinare saSinao davaleba (VII-XII klasebi),

g) Semajamebeli davaleba (V klasis meore semestri, VI-XII klasebi).

4. am muxlis me-3 punqtiT gansazRvrul komponentebs erTnairi SefasebiTi Rirebuleba gaaCnia.

5. I-VI klasebSi saSinao davalebis komponentSi gamoiyeneba mxolod ganmaviTarebeli Se-faseba.

6. I-IV klasebsa da V klasis pirvel semestrSi saklaso da Semajamebel davalebaTa kompo-nentebSi gamoiyeneba mxolod ganmaviTarebeli Sefaseba.

7. V klasis meore semestrsa da VI-XII klasebSi saklaso da Semajamebel davalebaTa kom-ponentebSi gamoiyeneba rogorc ganmsazRvreli, aseve ganmaviTarebeli Sefaseba.

40

I-IV klasebi da V klasis pirveli

semestri

V klasis meore semestri da VI

klasi

sabaziso da saSualo safexurebi

mimdinare saSinao davaleba

ganmaviTarebeli Sefaseba



ganmsazRvreli Sefaseba

mimdinare saklaso davaleba






Semajamebeli davaleba






8. Semajamebeli davalebis komponentSi savaldebuloa kompleqsuri, konteqstis mqone davalebebis gamoyeneba (mag., eses dawera, proeqtis momzadeba, laboratoriuli kvlevis Catareba, referatis dawera, amocanis amoxsna, saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis ni-muSis Seqmna, moTxrobis SeTxzva, monacemTa bazis Seqmna, konkretuli problemis gad-aWra, savele-gasvliTi samuSaos an saswavlo eqskursiis angariSis momzadeba da sxv.). amgvar davalebaSi Sesrulebuli samuSaos mravalmxrivi SefasebisaTvis pedagogma unda SeimuSaos moswavleebis Sefasebis kriteriumebi.

9. erovnuli saswavlo gegma V klasis meore semestris, VI klasis da sabaziso-saSualo safexurebis TiToeuli sagnisaTvis gansazRvravs semestris ganmavlobaSi Casatarebe-li Semajamebeli davalebebis savaldebulo minimalur raodenobas.

10. moswavle valdebulia Seasrulos klasSi Catarebuli yvela Semajamebeli davaleba (erovnuli saswavlo gegmiT dadgenili savaldebulo minimumi da skolis mier damatebiT dadgenili, am ukanasknelis arsebobis SemTxvevaSi).

11. Tu moswavle ar Seasrulebs romelime Semajamebel davalebas gacdenis gamo, skola valdebulia, misces mas gacdenili Semajamebeli davalebebis aRdgenis saSualeba. Sema-jamebeli davalebebis aRdgenis vadebi da misi Catarebis forma ganisazRvreba saskolo saswavlo gegmiT.

12. TiToeuli maswavlebeli valdebulia, kaTedras warudginos mis mier klasSi Catare-buli Semajamebeli davalebebis dokumentacia. aRniSnul dokumentaciaSi warmodgenili unda iyos: Semajamebeli davalebis nomeri, Semajamebeli davalebis piroba, sagnis stan-dartis is Sedegi/Sedegebi, romlis Sefasebasac emsaxureba konkretuli Semajamebeli davaleba; kriteriumebi, romlebiTac Sefasdeba es davalebebi; aseve, moswavleebis mier Sesrulebuli da maswavleblis mier Sefasebuli Semajamebeli davalebis ramdenime ni-muSi an Sesrulebuli Semajamebeli davalebis amsaxveli vizualuri masala.

41

dakvirveba

maswavleblisaTvis moswavleebze dakvirveba Sefasebis erT-erTi yvelaze xelmisaw-

vdomi formaa. maswavleblebi dakvirvebas awarmoeben rogorc formalur (gakveTilis

dros), ise araformalur garemoSi (bavSvebTan yoveldRiuri urTierTobisa da Tama-

Sisas). dakvirvebisas maswavlebeli cdilobs, gaarkvios bavSvis interesebis sferoebi.

mas aseve SeuZlia gaarkvios, rogor amyarebs bavSvi urTierTobas ufrosebTan da Tana-

tolebTan, rogor swavlobs. Tuki uecrad bavSvi cvlis Cveul qcevas, maswavlebels

ZaluZs, SeamCnios es cvlileba da ecados, Sesabamisi reagireba moaxdinos masze.

arsebobs dakvirvebis dokumentirebis mravali gza. SesaZlebelia, maswavleblebs

gamoadgeT maT mierve Sedgenili sqemebi, romlebSic gamoyofilia dakvirvebisaTvis

saintereso qceva.

klasze dakvirvebis sqema

maswavlebeli irCEevs qcevis tipebs, romlebsac romelime konkretuli gakveTilis

ganmavlobaSi daakvirdeba, maT gaswvriv ki wers bavSvebis saxelebs. qvemoT mocemulia

magaliTi mxolod oTxi saxeliT. gakveTilis ganmavlobaSi maswavlebeli qcevas aRniS-

navs Sesabamis grafaSi, qvemoT warmodgenili pirobiTi aRniSvnebiT:

y = yovelTvis

x = xandaxan

i = iSviaTad

a = arasodes

daTo mariami ana giorgi

iRebs monawileobas diskusiebSi

teqstTan dakavSirebiT gamoTqvams winaswar varaudebs

adasturebs an uaryofs wina varaudebs

iyenebs tqsts, raTa daasabuTos varaudebi

kiTxulobs gamarTuUlad

iyenebs konteqsts sityvis mniSvnelobis gamosacnobad

SeuZlia sakuTari sityvebiT teqstis Sinaarsis gadmocema

SeuZlia davalebebis keTeba sxvebTan erTad

42

yoveli Tavis dasrulebis Semdeg moswavleebs mieciT saSualeba, kidev erTxel

Caufiqrdnen ganvlil masalas da Seafason sakuTari damokidebuleba.

gamoiyeneT TviTSefasebis kiTxvari.

1. ra iyo SenTvis gansakuTrebiT saintereso?

2. ras gaiTvaliswinebdi, gamoiyenebdi cxovrebaSi?

3. romeli nawarmoebi iyo gansakuTrebiT saxaliso?

4. ra gagiHWirda yvelaze metad? romeli davalebis Sesruleba gagiWirda?

5. asruleb Tu ara davalebebs yovelTvis mondomebiT?

6. ismen Tu ara Tanaklaselebis azrs yuradRebiT?

7. gamoTqvam Tu ara gakveTilze sakuTar Sexedulebebs?

moswavleTa TviTSefaseba

43


ყველა მასწავლებელი აცნობიერებს კავშირს სწავლებასა და შემაჯამებელ ტესტირებას შორის.

როგორც წესი, ეფექტურ სწავლებას მოსწავლეთა კარგი შედეგები მოსდევს შემაჯამებელ ტესტებში.

თუმცა არ უნდა გამოვტოვოთ მნიშვნელოვანი ელემენტი – როგორ ამოწმებს მასწავლებელი მოსწავლეთა

მოსწრებას არა მხოლოდ სასწავლო პროცესის ბოლოს, არამედ უშუალოდ სწავლის პროცესში. რაც უფრო

ხშირად ამოწმებს მასწავლებელი სწავლას, მით უფრო ეფექტურია სწავლება.

განმავითარებელი შეფასების დანიშნულებაა მოსწავლის სწავლის მონიტორინგი და მუდმივი

უკუკავშირი, რაც ეხმარება მასწავლებლებს სწავლების, ხოლო მოსწავლეებს _ სწავლის გაუმჯობესებაში.

განმავითარებელი შეფასება არის მოსწავლეების სწავლაზე მუდმივი დაკვირვების, აღრიცხვისა და

ანალიზის პროცესი. მაგალითად, თუ მასწავლებელი შეამჩნევს, რომ რამდენიმე მოსწავლეს უჭირს

გრძელი სიტყვების წაკითხვა ან პერსონაჟის ქცევების დახასიათება, მას შეუძლია შეცვალოს აქტივობები,

დავალებები, სასწავლო რესურსები და ამგვარად დაეხმაროს მოსწავლეებს.

მოცემულ შემთხვევებში მასწავლებელს შეუძლია გამოიყენოს სიტყვების სკივრი ან მოიტანოს

ცხოვრებისეული მაგალითები პერსონაჟის თვისებების გამოსაკვეთად. განმავითარებელი შეფასების

შედეგები მასწავლებელს აჩვენებს, რამდენად ეფექტურად წარმართავს იგი სწავლების პროცესს და საჭიროა

თუ არა მისი მხრიდან მიდგომების, სტრატეგიების, რესურსების შეცვლა.

განმავითარებელი შეფასება მოიცავს მიმდინარე შემოწმებას, დაკვირვებას, შეჯამებებსა და

განხილვებს, რომლებიც მასწავლებელს საჭირო ინფორმაციას აწვდის სწავლების პროცესში და რომელთა

საფუძველზეც მოსწავლეები რეგულარულად იღებენ კონსტრუქციულ უკუკავშირს.

განმავითარებელი შეფასება უმნიშვნელოვანეს როლს ასრულებს დიფერენცირებულ საკლასო

ოთახშიც, სადაც ერთმანეთის გვერდიგვერდ სხედან განსხვავებული მზაობისა და მიღწევების მქონე

მოსწავლეები. რეგულარული განმავითარებელი შეფასების, ანუ ათვისების შემოწმების გარეშე მასწავლებელი

ვერ გაიგებს, თუ რა სჭირდება თითოეულ მოსწავლეს სტანდარტებით გათვალისწინებული წარმატების

მისაღწევად.

როგორც წესი, მასწავლებლები უფრო აქტიურად იყენებენ საკონტროლო და შემაჯამებელ შეფასებას

იმის დასადგენად, თუ რა ოდენობის მასალა აითვისეს მოსწავლეებმა დროის გარკვეულ მომენტამდე.

ნასწავლის შეფასების ასეთი ფორმის გამოყენებით ვრწმუნდებით, რამდენად მიაღწიეს მოსწავლეებმა

დასახულ სასწავლო მიზნებს სახელმძღვანელოს ერთი თავის გავლის ან დროის გარკვეული მონაკვეთის

გასვლის შემდეგ. ნასწავლის განმსაზღვრელი შეფასება მნიშვნელოვანია ანგარიშგების მიზნით, ოღონდ

მასწავლებელმა ყურადღება უნდა გაამახვილოს განმავითარებელ შეფასებაზეც, რომელიც აუმჯობესებს

მოსწავლეთა სწავლას უშუალოდ სასწავლო პროცესის მიმდინარეობისას.

მიუხედავად განმავითარებელი შეფასების მნიშვნელოვანი როლისა, სულაც არაა საჭირო მისთვის

ზედმეტი დროის დათმობა. მნიშვნელოვანია, რომ პროექტებისა და თხზულებების გარდა არსებობს

განმავითარებელი შეფასების ბევრი ინსტრუმენტი, რომლებიც სწრაფად და იოლად გამოიყენება

ყოველდღიურ პრაქტიკაში.

რატომ უნდა გამოვიყენოთ განმავითარებელი შეფასება?

1. განმავითარებელი შეფასება აძლიერებს მოსწავლის რეფლექსიას სწავლის პროცესის ძლიერი

და სუსტი მხარეების შესახებ. ამით ის ხელს უწყობს მოსწავლეთა გააქტიურებასა და თვითმონიტორინგს.

2. განმავითარებელი შეფასებისას მოსწავლეთა აზროვნებისა და შემეცნების პროცესები

უფრო თვალსაჩინო ხდება როგორც თვით მოსწავლეებისათვის, ისე მასწავლებლისათვის. ეს ეხმარება

მასწავლებელს ადეკვატური მეთოდებისა და სასწავლო რესურსების შერჩევაში.

3. განმავითარებელი შეფასება მოსწავლეებს ეხმარება იმის გაცნობიერებაში, თუ რას სწავლობენ და

რამდენად კარგად ეუფლებიან ცოდნას.

44

4. განმავითარებელი შეფასება გვეხმარება იმის განსაზღვრაში, თუ რამდენად მზადაა ბავშვი, რომ ცოდნა

და უნარები ახალ სიტუაციებში გამოიყენოს.

5. განმავითარებელი შეფასება გვეხმარება სწავლების დიფერენცირებაში, ჯგუფების სწორად

დაკომპლექტებაში და მოსწავლეებისთვის ადეკვატური დავალებების შერჩევაში.

6. მოსწავლეთა განმავითარებელი შეფასებით მიღებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით მასწავლებელს

შეუძლია შეაფასოს ჩატარებული გაკვეთილის ეფექტურობა.

7. განმავითარებელი შეფასება ხელს უწყობს მოსწავლეთა თვითშეფასებისა და ურთიერთშეფასების

უნარების განვითარებას.

8. განმავითარებელი შეფასება ეხმარება სასწავლო პროცესის მონაწილეებს კონსტრუქციული

უკუკავშირის გაცემასა და გამოყენებაში (მასწავლებელი-მოსწავლე, მოსწავლე-მოსწავლე, მოსწავლე-

მასწავლებელი).

9. განმავითარებელი შეფასების მეშვეობით მასწავლებელი ღებულობს ინფორმაციას და გა-

11. განმავითარებელი შეფასება კომფორტს უქმნის და თავდაჯერებას მატებს მოსწავლეს

მოსაზრებების საჯაროდ გამოხატვისას.

კვირის განმავლობაშიმრავალფეროვანიგანმავითარებელი შეფასების გამოყენებით მასწავლებელი

მიიღებს რეალურ სურათს იმის შესახებ, თუ რა აქვთ ათვისებული და კიდევ რის ათვისება სჭირდებათ

მოსწავლეებს საბოლოო მიზნის მისაღწევად. ყოველდღიურად, სულ მცირე, თითო ტიპის განმავითარებელი

შეფასების გამოყენებით მასწავლებელს ეძლევა საშუალება, შეაფასოს სწავლის პროცესი და მიიღოს პასუხი

საკვანძო კითხვებზე: როგორ ვითარდება თითოეული მოსწავლის ცოდნა და უნარები? რით შემიძლია

დავეხმარო მოსწავლეებს ამა თუ იმ დავალების შესრულებასა თუ უნარის გაწაფვაში?

ეფექტურ საკლასო ოთახში განმავითარებელი შეფასება სასწავლო პროცესის განუყოფელი ნაწილია.

კარგი მასწავლებლები:

- მუდმივად იყენებენ განმავითარებელ შეფასებას, როგორც ინფორმაციის მნიშვნელოვან წყაროს;

- შეაქვთ ადეკვატური ცვლილება-დამატებები სწავლების პროცესში მიღებულ ინფორმაციაზე

დაყრდნობით;

- სწრაფად რეაგირებენ ცალკეულ მოსწავლეთა შეფერხებებზე და სთავაზობენ მათ ადეკვატურ

დახმარებას (სკაფოლდინგი); აძლევენ ამ მოსწავლეებს ხელახლა მოსინჯვისა და წარმატების მიღწევის შანსს;

- ადეკვატურ აქტივობებში ჩართვითა და სათანადო სირთულის დავალებების მიცემით

შემდგომი განვითარების შესაძლებლობას აძლევენ წარმატებულ მოსწავლეებს.

მოსწავლეთა მიერ საკითხის/უნარის ათვისების გადამოწმების შემდეგ მასწავლებელი სვამს ისეთ

შეკითხვებს, როგორებიცაა:

• ვის სჭირდება ახლა ჩემი ყურადღება?

• რომელი მოსწავლეები საჭიროებენ სწავლების სხვაგვარ მიდგომებს?

• რომელი მოსწავლეები ვერ ახერხებენ ახალი ცოდნის დაუფლებას?

• რა შემიძლია გავაკეთო იმისთვის, რომ თითოეულმა მოსწავლემ გადადგას ნაბიჯი ახალი უნარების

გამოყენების მიმართულებით?

სწავლისა და ათვისების შემოწმება მოითხოვს მასწავლებლის დიდ ძალისხმევასა და ერთგულებას.

მასწავლებელმა უნდა გაისიგრძეგანოს, რომ მოსწავლეებს აქვთ განსხვავებული საჭიროებები, რომლებსაც

უნდა მოვარგოთ სწავლების მეთოდები და ტემპი. ზოგიერთი მოსწავლე მყისიერად იგებს ახალ საკითხს

და ამიტომ შედარებით რთული დავალებები სჭირდება განვითარებისთვის. ზოგიერთი მოსწავლისთვის კი

განმეორებითი სწავლება და ნაბიჯ-ნაბიჯ დახმარებაა აუცილებელი.

ეფექტური აქტივობები და ინსტრუმენტები განმავითარებელი შეფასებისთვის არსებობს

განმავითარებელი შეფასების ინსტრუმენტთა ვრცელი ნაირსახეობა. ეს ინსტრუმენტები (შემაჯამებელი

შეკითხვები – დროგამოშვებით მასწავლებელი აძლევს მოსწავლეებს წერილობით დავალებას და სთხოვს,

ფურცლის/ბარათის ერთ მხარეს დაწერონ დამუშავებული ტექსტის მთავარი აზრი მაქსიმუმ სამი წინადადებით;

45

ფურცლის მეორე მხარეს კი დასვან შეკითხვა ტექსტის იმ ნაწილის შესახებ, რომელიც კარგად ვერ გაიგეს;12-

სიტყვიანი რეზიუმე (შეჯამება) – გაკვეთილის დასრულებისას მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, დაწერონ

რეზიუმე (შეჯამება), რომლისთვისაც მხოლოდ 12 სიტყვას გამოიყენებენ. ეს ეხმარება მასწავლებელს იმის

დადგენაში, თუ რამდენად აითვისეს მოსწავლეებმა გაკვეთილის მასალა და მისი ძირითადი კომპონენტები.

სიტყვების რაოდენობის შეზღუდვა `აიძულებს~ მოსწავლეებს, ყველაზე მნიშვნელოვან აზრებს მოუყარონ თავი.

შესაძლებელია სიტყვების ნაცვლად წინადადებების რაოდენობის შეზღუდვაც (მაგალითად, დაწერონ რეზიუმე

ორი ან სამი წინადადებით); ერთწუთიანი ესეი – სწრაფი წერილობითი რეაგირება კონკრეტულ შეკითხვაზე;

ცნების/გონებრივი რუკა – მასწავლებელი სთავაზობს მოსწავლეებს, შეავსონ სხვადასხვა ვიზუალური სქემა/

გრაფიკული ორგანიზატორი. შევსებული სქემების/ფორმების გადამოწმებით მასწავლებელი დაადგენს, თუ

როგორ გაიაზრეს მოსწავლეებმა კავშირები და მიმართებები ცნებებს, მოვლენებს, იდეებს შორის. და ა.შ.)

გვეხმარება, სწრაფად გადავამოწმოთ მიმდინარე სასწავლო სიტუაციის ეფექტურობა. მათი გამოყენებით

შეგვიძლია სწრაფად გავიგოთ, თუ როგორ მოგვყვებიან მოსწავლეები, რას ითვისებენ და რაში სჭირდებათ

დამატებითი დახმარება.

კონსტრუქციული უკუკავშირი

უკუკავშირი არის რეაგირება იმაზე, თუ როგორ ასრულებს მოსწავლე ამა თუ იმ დავალებას და როგორ

იყენებს ცოდნას/უნარებს მისი შესრულების დროს. როგორც წესი, უკუკავშირს ზეპირი ან წერილობითი

კომენტარის სახე აქვს და მოიცავს შეფასებას, წახალისებას და რჩევებს. უკუკავშირი სწავლის შეფასების

არსებითი ნაწილია. სწავლის შეფასება განსხვავდება ნასწავლის შეფასებისგან. მისი საშუალებით

შეგროვებული ინფორმაცია კონკრეტული მიზნით გამოიყენება – დავეხმაროთ მოსწავლეებს აკადემიური

მოსწრების გაუმჯობესებაში უშუალოდ სწავლის პროცესში, ანუ მანამდე, სანამ შემაჯამებელ შეფასებამდე

მივალთ. როგორ ზემოქმედებს უკუკავშირი მოსწავლეთა სწავლის მოტივაციასა და შედეგებზე? მრავალი

კვლევა ადასტურებს უკუკავშირის დიდ გავლენას მოსწრებაზე. აღმოჩნდა, რომ გავლენა შეიძლება იყოს

დადებითიც იყოს და უარყოფითიც. ეს ბევრ ფაქტორზეა დამოკიდებული: უკუკავშირის ტიპზე, მიწოდების

დროსა და ფორმაზე. ამას გარდა, უკუკავშირის სტრუქტურა, ფოკუსი და მოცულობაც მნიშვნელოვნად

განაპირობებს მის ეფექტურობას. უკუკავშირის ზოგიერთი ტიპი, მაგალითად, უხეში ნეგატიური შეფასება,

სხვა მოსწავლეებთან შედარება, საჯაროდ გაკრიტიკება კლასის წინაშე, გამოკვეთილად უარყოფით

ზეგავლენას ახდენს სწავლასა და მოტივაციაზე. ასეთი უკუკავშირი შთააგონებს მოსწავლეებს, რომ ისინი

არასაკმარისად უნარიანები არიან, რაც ამცირებს მათ სწრაფვას წარმატებისკენ. ეფექტური უკუკავშირი

აუცილებლად შეიცავს პასუხს სამ შეკითხვაზე:

1. რა გაკეთდა კარგად?

კომპლიმენტი და შექება აუცილებელია იმისათვის, რომ მოსწავლემ: • უმტკივნეულოდ მიიღოს

კრიტიკული შენიშვნები და დაიწყოს ფიქრი გასაუმჯობესებელ მხარეებზე; • გააცნობიეროს საკუთარი

ძლიერი მხარეები და აქტიურად გამოყენოს ისინი მომავალში; • თავდაჯერებულად და მოტივირებულად

გააგრძელოს სწავლა. მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი შეიცავდეს ერთზე მეტ კომპლიმენტს სამუშაოს

შესრულების სრულიად კონკრეტული ასპექტების შესახებ. უნდა მოვერიდოთ დაუმსახურებელ ქებას.

2. რა საჭიროებს გაუმჯობესებას?

ზოგჯერ აუცილებელია სამუშაოს შესრულების ნეგატიურ ასპექტებზე კონცენტრირება, რათა მოსწავლემ:

• ყურადღება გაამახვილოს გასაუმჯობესებელ მხარეებზე და გააანალიზოს ისინი; • შეგნებულად აარიდოს

თავი ხარვეზების გამეორებას მომავალში. მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი კონკრეტულად აღწერდეს

იმას, თუ რის გაუმჯობესებას მოელიან მოსწავლისგან. ზოგჯერ მეტად სასარგებლოა რეფლექსიური

შეკითხვის დასმა, რათა მოსწავლემ თავად გამოთქვას გასაუმჯობესებელი მხარეები. უნდა მოვერიდოთ

პიროვნების გაკრიტიკებას, მკაცრ ტონს და ისეთ ასპექტებზე საუბარს, რომელთა ფაქტობრივი დასაბუთებაც

გაგვიძნელდება.

46

3. როგორ უნდა გაუმჯობესდეს .............. ?

ეფექტური უკუკავშირი მოსწავლეს აწვდის დეტალურ და კონკრეტულ ინფორმაციას სწავლის

გაუმჯობესების გზების შესახებ. მოსწავლემ აუცილებლად უნდა მიიღოს მკაფიო მითითებები და რჩევები

გაუმჯობესებისთვის საჭირო შემდგომი მოქმედებების შესახებ, რათა მან: • აიღოს პასუხისმგებლობა

გაუმჯობესებაზე; • გადადგას პრაქტიკული, თანმიმდევრული ნაბიჯები სამუშაოს უკეთ შესასრულებლად

და სასწავლო მიზნის მისაღწევად; • გაუძლიერდეს თვითრწმენა და სამუშაოს უკეთ შესრულების მოლოდინი.

მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი კონკრეტულ (არაბუნდოვან და არააბსტრაქტულ) ინფორმაციას

იძლეოდეს იმის შესახებ, თუ რა უნდა გააკეთოს მოსწავლემ უკუკავშირის მიღების შემდეგ. კვლევა და

პრაქტიკა გვეუბნება, რომ უკუკავშირს კონსტრუქციული ეფექტი აქვს, როდესაც ის: – მიბმული და

ფოკუსირებულია დასახულ სასწავლო მიზნებზე/ამოცანებზე. მოსწავლისთვის ნათელი უნდა იყოს, თუ

რის ცოდნას და რომელ უნარს ეხება უკუკავშირი; - არის კონკრეტული. არ არის ზოგადი და ფრაგმენტული.

ფოკუსირებულია სწავლის ერთ ან ორ პრაქტიკულ ასპექტზე. შეიცავს დეტალებსა და ინფორმაციას

კონკრეტული დავალების/აქტივობის შესრულების შესახებ; - იძლევა სასარგებლო, პრაქტიკულ ინფორმაციას

ამა თუ იმ უნარის გაწაფვისათვის ან სტრატეგიის გამოყენებისათვის, ასევე, რჩევებს კონკრეტული ხარვეზის

აღმოსაფხვრელად. რეკომენდაციების განხორციელება შესაძლებელია დროის განსაზღვრულ პერიოდში;

– არის ობიექტური, ეყრდნობა ფაქტობრივ ინფორმაციას და გამყარებულია კონკრეტული მაგალითებით.

აღწერითი ტიპისაა და არ ეხება მოსწავლის პიროვნულ მახასიათებლებს; – ფორმულირებულია მკაფიოდ,

გასაგებად და მეგობრული ტონით. არ შეიცავს უხეშ კრიტიკას და ბუნდოვან, ზოგად მითითებებს. არ არის

ზედმეტად ვრცელი; – არის დროული. მიეწოდება სამუშაოს/დავალების შესრულების პროცესში, სამუშაოს

დასრულებისთანავე ან დასრულებიდან არცთუ დიდი დროის გასვლის შემდეგ. მომდევნო შანსი მოსწავლეს

წუთებისა და საათების შემდეგ მიეცემა და არა – კვირებისა და თვეების შემდეგ; - არის მიმდინარე და უწყვეტი.

მიეწოდება ხშირად და რეგულარულად. მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი კონსტრუქციულად დაიწყოს.

ქვემოთ მოყვანილია უკუკავშირის ტექსტის გახსნითი ფრაზები, რომლებიც დაგეხმარებათ მოსწავლის

საჭიროებებსა და კონკრეტულ სასწავლო მიზნებზე ორიენტირებული უკუკავშირის ჩამოსაყალიბებლად:

• ეს კარგი ნაშრომია, რადგან .......... • შენი ნააზრევიდან გამოჩნდა, რომ .......... • შენ მართლაც კარგად

გააკეთე ორი რამ: .......... და .......... • სასურველია, რომ ამის შემდეგი ნაბიჯი იყოს .......... • იქნებ გეცადა ..........

• საკითხის ახსნისას შენ .......... • კიდევ ერთი რამ, რაც უნდა გააუმჯობესო, არის .......... • შენ გჭირდება

უფრო მეტი ძალისხმევა, რათა .......... • შენ ნაკლებად გჭირდება .......... • შეეცადე, მეტი ყურადღება დაუთმო

.......... • გაიხსენე, როგორ ვაკეთებთ .......... • შემდეგ ჯერზე გამოიყენე .......... სასწავლო მიზნების მისაღწევად

მოსწავლეებს სჭირდებათ უწყვეტი უკუკავშირი. უკუკავშირი ეხმარება მოსწავლეებს, რომ მასწავლებლის

მიერ მიცემული დავალებები აღიქვან, როგორც სწავლისა და განვითარების შესაძლებლობა და არა მათი

გაკრიტიკების საშუალება. ხშირი, ეფექტური უკუკავშირი მოსწავლეებს აწვდის ინფორმაციას იმის შესახებ,

თუ რა წარმატებას მიაღწიეს და, ამასთანავე, როგორ მიაღწიონ უკეთეს შედეგს მომავალში. მთავარია,

რომ უკუკავშირის მიღების შედეგად მოსწავლემ გააცნობიეროს არსებული მდგომარეობა და პრაქტიკული

ნაბიჯები გადადგას სასწავლო მიზნის მისაღწევად.

გამოყენებული წყარო:

http://kargiskola.ge/teacherintro/teacher-resurswignebi-maswavleblebistvis.php

47

7. praqtikuli nawili –

gakveTilebis gegmebi da scenarebi, mosasmeni teqstebi

Tavi I – xelovnebis Zala

meCongure (pirveli Tavi)

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavlem SeZlos teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba, msjeloba konkretuli magaliTebis

moxmobiT.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT. dawy.(I).7. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis

wakiTxva da gageba-gaazreba; teqstSi verbaluri da araverbaluri formiT mowodebuli infor-

maciis (mag., ilustraciisa da teqstis) urTierTdakavSireba.

• აკვირდება პერსონაჟთა ქცევას, მოქმედებას, თვისებებს და დაკვირვების საფუძველზე გამოაქვს

სათანადო დასკვნა მათი აზრების, განზრახვების, განცდების შესახებ;


ქართ.დაწყ(I).8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს მცირე ზომის მხატვრული ტექსტების ინტერპრეტირება

ვერბალური და არავერბალური გზით; ვერბალური ინფორმაციის ვიზუალურად გარდაქმნა და/ან პირიქით.

• საბავშვო სპექტაკლისათვის ამზადებს და წარმოადგენს მასწავლებლის მითითებით ან საკუთარი

სურვილით შერჩეულ როლს;


winare codna

moswavleebs aqvT teqstis mosmena-gaazrebisa da logikuri msjelobis elementaruli

unarebi.

gakveTilis msvleloba

organizebis formebi: saerTo saklaso, individualuri, wyviluri, jgufuri.

aqtivoba 1. msjeloba xelovnebis Zalaze (kiTxva-pasuxi)

maswavlebeli gakveTils iwyebs kiTxviT:

– xelovnebis romel dargs icnobT?

moswavleebi CamoTvlian. maswavlebeli Seavsebs maT CamonaTvals.

maswavlebeli ekiTxeba:

– Tqveni azriT, ra Zala aqvs xelovnebas? ra zemoqmedeba mouxdenia Tqvenze musikas, naxats,

nawarmoebs, speqtakls, films?

Semdeg gadadis gakveTilis Temaze da moswavleebs uxsnis, rom isini Seiswavlian xalxur

48

zRapar „meCongures“. imsjeleben zRapris maxasiaTeblebze, gaixseneben sxva saintereso zRa-

prebs.

aqtivoba 2. zRapris maxasiaTeblebis gaxseneba

maswavlebeli moswavleebs sTxovs, gaixsenon, ra ician zRaparze da rogor esmiT sityva

„xalxuri“. maswavlebeli gamoaTqmevinebs azrs ramdenime moswavles, bolos ajamebs da avsebs

maT mosazrebebs.

aqtivoba 3. msjeloba saTauris Taobaze (kiTxva-pasuxi)

maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, rogor esmiT sityva `meCongure~? ra kavSiri aqvs saTaurs

xelovnebasTan? unaxavT Tu ara Conguri?

aqtivoba 4. leqsikaze muSaoba

maswavlebeli dafaze Camowers Semdeg sityvebs: ukvdaveba, vaSlis xe, mzeTunaxavi, xeli

sTxova, gveleSapi.

moswavleebs sTxovs, wyvilebad imsjelon da ganmarton es sityvebi; gamoTqvan varaudi, maTi

azriT, raze iqneba teqsti.

aqtivoba 5. teqstis wakiTxva gagrZelebiT

moswavleTa msjelobis Semdeg maswavlebeli intonaciis dacviT, abzac-abzac akiTxebs teqsts

moswavleebs. abzacis wakiTxvis mere ganmartaven sityvebs, svams kiTxvebs konkretul frazebze

(mag.: mzes ecileboda, Citic ver gadafrindeboda, gulsaklavi simRera...).

aqtivoba 6. wakiTxulis gageba-gaazreba (kiTxva-pasuxi)

kiTxvis dasrulebis Semdeg svams SekiTxvebs imis gasarkvevad, gaiges Tu ara moswavleebma

teqsti. mag.: ratom ver bedavda meCongure xelmwifesTan misvlas?

gamarTlda Tu ara maTi varaudi teqstis Sinaarsis Sesaxeb?

aqtivoba 7. paralelebi

maswavlebeli yofs moswavleebs mcire jgufebad da sTxovs, Seasrulon saxelmZRvaneloSi

mocemuli me-4 davaleba: gaixsenon sxva zRaprebi, romlebSic romelime personaJi rTuli dava-

lebis Sesasruleblad midis. gamarjvebulia is jgufi, romelic yvelaze met zRapars gaixsenebs.

aqtivoba 8. prezentacia

gamarjvebuli jgufi CamoTvlis zRaprebs, danarCenebi ki asaxeleben im nawarmoebebs, rom-

lebic gamomsvlelebs gamorCaT.

aqtivoba 9. varaudebis gamoTqma

maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, maTi azriT, rogor gagrZeldeba nawarmoebi? sTxovs,

daasabuTon TavianTi mosazreba.

aqtivoba10. Sejameba

gakveTilis dasasruls ekiTxeba, ra iyo maTTvis mniSvnelovani, ra gaakeTes yvelaze kargad

da ra gauZneldaT.

49

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs saSinao davalebad aZlevs saxelmZRvaneloSi mocemul meore

savarjiSos (mosw. wigni, gv. 9).

Sefaseba

moswavle Sefasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad SeuZlia azris naTlad da logikurad Ca mo-

yalibeba, teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba, dasabuTebuli msjeloba.

50

meCongure (meore Tavi)


moswavlem SeZlos teqstis damoukideblad wakiTxva da gaazreba, msjeloba personaJis gance-

bis, Tvisebebis Sesaxeb, mTavari saTqmelis gamokveTa, mis irgvliv dasabuTebuli msjeloba.


qarT.dawy.(I).7. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis



yy amoicnobs nawarmoebis Temas, dedaazrs (mTavar ideas);

yy gamoyofs teqstis mTavar sakiTxs, calkeuli monakveTis arsebiT informacias;

yy akvirdeba personaJTa qcevas, moqmedebas, Tvisebebs da dakvirvebis safuZvelze gamoaqvs

saTanado daskvna maTi azrebis, ganzraxvebis, gancdebis Sesaxeb;

qarT.dawy.(I).9. moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstis mimarT piradi damokidebulebis

gamoxatva da misi axsna; teqstis Temis da/an masSi ganxiluli konkretuli sakiTxebis Sefaseba.

yy sakuTari Sexedulebis/Sefasebis dasasabuTeblad iyenebs Sesabamis adgilebs wakiTxuli

teqstidan an magaliTebs piradi gamocdilebidan.


leqsikur da semantikur mxareze, enobriv formebze dakvirveba.

yy damoukideblad poulobs teqstSi sityvebsa da gamoTqmebs, romlebsac avtori iyenebs

personaJebis, faqtebisa da movlenebis aRsawerad;

winare codna

moswavleebs SeuZliaT teqstis mosmena da Sinaarsis gageba-gaazreba.


organizebis formebi: saerTo saklaso, wyviluri, individualuri.

aqtivoba 1. saSinao davalebis gamokiTxva

maswavlebeli gakveTilis Temisa da miznis gacnobis Semdeg iwyebs davalebis gamokiTxvas,

ekiTxeba moswavleebs, rame xom ar iyo gaugebari, Seaxsenebs, Sinaarsis moyolisas raze unda

gaamaxvilon yuradReba, konkretulad: Tanmimdevruloba, leqsika, intonacia...

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva Cumi kiTxvis strategis gamoyenebiT

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, yuradRebiT waikiTxon teqsti da moniSnon:

a) bundovani monakveTebi;

b) mniSvnelovani frazebi;

51

frazebis ganmartebis Semdeg, imis dasadgenad, Tu ramdenad gaiges wakiTxulis Sinaarsi mos-

wavleebma, maswavlebeli svams SekiTxvebs saxelmZRvanelodan.

aqtivoba 3. personaJebi

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, wyvilebad imuSaon da amoiweron zedsarTavi saxelebi,

romlebic miemarTeba meConguresa Tu gvelveSaps:

meCongure gvelveSapi


ramdenime wyvili waradgens namuSevrebs da avsebes erT saerTo cxrils – erTad msjeloben

imis Sesaxeb, ZiriTadad ra Tvisebebzea gamaxvilebuli yuradReba.

aqtivoba 5. mTavari saTqmeli (jgufuri samuSao)

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaamaxvilon yuradReba sakiTxebze, ram gaamarjvebina

meCongures da ram Secvala gvelveSapi, imsjelon Temaze – xelovnebis Zala.

ramdenime wyvili akeTebs prezentacias, danarCenebi avseben.

aqtivoba 6. Sejameba

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, ramdenime sityviT isaubron gakveTilis Sesaxeb – ra

moewonaT, ra ar moewonaT.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs sTxovs, gaixsenon ramdenime nawarmoebi an filmi, romlebSic

boroti xdeba keTili (magaliTad, „mzeTunaxavi da urCxuli“). Semdeg aZlevs saSinao davalebas:

imsjelon werilobiT, ra exmareba borots, gaxdes keTili.

an maswavlebels SeuZlia, provocirebis mizniT, Tavad uCvenos filmis (an animaciis) nawyveti

an sruli versia da moswavleebs am sakiTxze gakveTilze msjelobis saSualeba misces.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, SeuZliaT Tu ara wakiTxulis gageba-gaazreba,

dasabuTebuli msjeloba da sakuTari STabeWdilebis naTlad gamoxatva.

52

gramatika – qarTuli anbani da asoTa saxelebi


moswavlem SeZlos teqstis gaazreba da mniSvnelovani informaciis amokreba.






yy moiZiebs konkretul informacias (mag., movlenaTa, moqmedebaTa drosa da adgils);

yy ajgufebs informacias konkretuli niSniT (msgavseba-gansxvavebis, mzardi-klebadi

xarisxisa da a.S. mixedviT);

winare codna

moswavleebma ician qarTuli anbani, xmovani da Tanxmovani, SeuZliaT teqstidan informaciis

amokreba, ician grafikul maorganizebelze muSaoba.

resursebi

piqtogramebis, ieroglifebis, anbanuri damwerlobis sxvadasxva nimuSebi



aqtivoba 1. motivacia

interesis aRZvris mizniT, maswavlebeli moswavleebs uCvenebs sxvadasxva saxis damwerlo-

bis nimuSebs: piqtogramebs, ieroglifebs, anbanuri damwerlobis sxvadasxva gamosaxulebebs

da ekiTxeba, ra gansxvavebaa maT Soris. Tu moswavleebi ver upasuxeben zustad, maswavlebeli

uxsnis, rom yvela maTgani damwerlobis nimuSia, Tumca anbanuri aRniSnavs mxolod TiToeul

bgeras da, Sesabamisad, bevrad ufro martivia misi saSualebiT azris gamoxatva. im enebSi, rom-

lebsac anbani ar aqvT, azris naTlad da gasagebad gadmosacemad aTasobiT piqtogramaa saWiro.

anbanur damwerlobas ki amisaTvis sul 2-3 aTeuli aso-niSani sWirdeba.

aqtivoba 2. winare codnis gaaqtiureba

winare codnis gasaaqtiureblad, maswavlebeli iyenebs saxelmZRvaneloSi mocemul kiTxvebs:

1. ramdeni asoa qarTul anbanSi?

2. ramdeni xmovania qarTul anbanSi? ramdeni Tanxmovania?

3. SenTvis nacnobi ucxo enis anbanSi ramdeni asoa? ramdeni xmovania da ramdeni Tanxmovani?

4. ra aso mosdevs qarTul anbanSi R-s? x-s?

5. romelia qarTuli anbanis bolo aso?

53

6. romel adgilzea qarTul anbanSi bolo xmovani?

aqtivoba 3. qarTuli anbani, grafikuli maorganizeblis Sevseba

maswavlebeli dafaze xazavs cxrils, romelsac moswavleebi gadaitanen rveulSi da wyvilebad

Seavseben pirvel or svets (ra ician qarTul anbanze da ra undaT, icodnen):

vici minda vicode gavige

aqtivobis dasrulebis Semdeg ramdenime wyvili akeTebs prezentacias, danarCenebi avseben.

aqtivoba 4. teqstis wakiTxva-gaazreba (wyvilebSi muSaoba)

maswavlebeli imave wyvilebs urigebs furcelze winaswar gamzadebul teqsts (an ugzavnis

bukebSi) da sTxovs, maTTvis mniSvnelovani informaciiT Seavson mesame grafa:

msoflioSi arsebobs 14 ZiriTadi damwerloba. esenia: qarTuli, laTinuri, berZnuli, kiril-

ica, somxuri, arabuli, ebrauli, siriuli, eTiopiuri, iaponuri, koreuli, Cinuri, induri,

monRoluri.

meTerTmete saukunis qarTveli istorikosis, leonti mrovelis cnobiT, qarTuli anbani Zv.

w. mesame saukuneSi Seqmna qarTlis pirvelma mefem, farnavazma.

qarTuli damwerlobis sami saxe arsebobs: asomTavruli, nusxuri da mxedruli. pirveli

qarTuli warwerebi SemorCenilia palestinisa da bolnisis sionis monastrebSi da isini mexuTe

saukuniT TariRdeba. mas Semdeg didi dro gavida, magram qarTul anbans araTu momxibvleloba

ar daukargavs, aramed msoflioSi erT-erT yvelaze lamaz damwerlobad aRiares ucxoelebma.


maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, ra informacia gadaitanes cxrilSi da gaeca Tu ara pasuxi

maT kiTxvebs (kiTxvebSi igulisxmeba is sakiTxebi, romlebic maT aqvT moniSnuli svetSi „minda

vicode“). Tu romelime sakiTxi darCa, amaze Tavad gascems maswavlebeli pasuxs, an miuTiTebs

Sesabamis wyaros, an moamzadebs masalas Semdegi gakveTilisTvis.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad saxelmZRvaneloSi mocemul me-7-13

savarjiSoebs.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles winare codnis gamovlena, teqstidan

informaciis amokreba, wyvilebad muSaoba.

54

salamuras Tavgadasavali (1. ufliswulis ucnauri sizmari)


moswavlem SeZlos intonaciis dacviT teqstis wakiTxva, mosmena, gageba -gaazreba, perso-

naJis daxasiaTeba.


qarT.dawy.(I).6. moswavlem unda SeZlos gawafulad kiTxva.

yy gabmulad (Seferxebebis gareSe), saTanado tempiTa da Sesabamisi intonaciiT xmamaRla

kiTxulobs nacnob da ucnob teqstebs/teqstebis monakveTebs;


mosmena, gageba-gaazreba da gadmocema.

yy amoicnobs teqstSi mocemul konkretul informacias;

yy msjelobs mxatvrul nawarmoebSi asaxul ambavsa da personaJebze;

qarT.dawy.(I).12. moswavlem unda SeZlos kiTxvis nacnobi strategiebis gamoyeneba miznis

Sesabamisad.

yy ilustraciebze, saTaurze dayrdnobiT gamoTqvams varauds teqstis Sinaarsis Sesaxeb.

winare codna

moswavleebs aqvT teqstis mosmenisa da Sinaarsis gaazrebis elementaruli unarebi.

resursebi

formati, markerebi


organizebis formebi: saerTo saklaso, jgufuri, individualuri.

aqtivoba 1. Temisa da miznis gacnoba

maswavlebeli acnobs moswavleebs gakveTilis Temasa da mizans, yuradRebas amaxvilebs imaze,

rom salamuras Tavgadasavali aris Zalian saintereso zRapari, romlis mixedviTac dadgmulia

ramdenime speqtakli, gadaRebulia animaciuri filmi da rom isini Seiswavlian ramdenime nawyvets

„salamuras Tavgadasavlidan“.

aqtivoba 2. saTaurisa da ilustraciis gaazreba

maswavlebeli sTxovs moswavleebs:

1. daakvirdnen teqstis saTaurs da imsjelon, ra informacias iZleva saTauri personaJze;

2. daakvirdnen ilustracias da imsjelon personaJze, aris Tu ara is, maTi azriT, salamura.

pasuxi daasabuTon.

aqtivoba 3. teqstis wakiTxva, leqsikaze muSaoba

maswavlebeli dafaze wers an akravs winaswar gamzadebul formatze Camoweril sityvebs,

55

uxsnis moswavleebs, rom es sityvebi amowera teqstidan da sTxovs, imsjelon, rogor esmiT maTi

mniSvneloba, gaixsenon winadadebebi, teqstebi, romlebSic SexvedriaT es sityvebi, moifiqron

sinonimebi. moswavleebi muSaoben wyvilebad da gamoTqvamen varaudebs.maswavlebeli akiTxebs

ramdenime wyvils; Secomebis SemTxvevaSi, sTavazobs swor variants.

ufliswuli

qondriskaci

sasTumali

cicinaTela

mooWvili

Tvalebi daWyita

aqtivoba 4. teqstis wakiTxva, gagrZelebiT kiTxvis meTodis gamoyenebiT

maswavlebeli yofs teqsts oTx nawilad:

1. „erTxel qondriskacebis ulamazesi qveynis... – ...imas xedavda ZilSi ufliswuli“.

2. „qondaruxi TiTqmis ZilSi gaizarda... – ...zRapari uambo“.

3. „ufliswuls marTlac daesizmra... – ...mooWvili gegonebodaT“.

4. „roca qondaruxs gaeRviZa...“ – bolomde.

pirvel nawils kiTxulobs TviTon, intonaciis dacviT, Semdeg ki akiTxebs xmamaRla im mos-

wavleebs, romelebic gamarTulad kiTxuloben, TiToeuli monakveTis wakiTxvis Semdeg svams

kiTxvebs imis gasagebad, ramdenad kargad gaiges moswavleebma teqsti. SeuZlia gamoiyenos

kiTxvebi saxelmZRvanelodan.

aqtivoba 5. personaJis daxasiaTeba.

moswavleebi avseben personaJis rukas, romelic moamzada maswavlebelma – asaxeleben sam an

met Tvisebas da amyareben mas magaliTebiT teqstidan.

qonda-

ruxi

56


maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daasaxelon, yvelaze saxaliso da yvelaze mosawyeni

aqtivoba gakveTilidan, daasabuTon sakuTari arCevani.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs saxelmZRvanelodan aZlevs davalebad savarjiSos „dawere da

daxate“ (mosw. wigni, gv. 16).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles teqstis gageba-gaazreba; kiTxvebze

logikuri pasuxis gacema, personaJis Tvisebebisa da Sesabamisi argumentebis dasaxeleba.

57

salamuras Tavgadasavali (2. salamura da zarmaci Wiamaiebi)


moswavlem SeZlos teqstis damoukideblad wakiTxva-gaazreba, logikuri kiTxvebis dasma

da Sesabamisi pasuxebis gacema.



wakiTxva da gageba-gaazreba;




Sesabamisad.

yy amoicnobs ucnobi sityvebis/gamoTqmebis mniSvnelobas nacnobi elementebis (ilustra-

ciebis, nacnobi fuZis, konteqstisa da sxv.) daxmarebiT;

yy teqstis ukeT gaazrebis mizniT svams kiTxvebs wakiTxulis Sesaxeb;

yy dasmul kiTxvebze pasuxis gacemis Semdeg azustebs, ramdenad darwmunebulia pasuxis

sisworeSi („darwmunebuli var“, „TiTqmis darwmunebuli var“, „ara var darwmunebuli“);

yy ubrundeba teqstis Sesabamis/saTanado monakveTs im sakiTxebis dasazusteblad, romleb-

Sic ar aris darwmunebuli;

winare codna

ician `salamuras Tavgadasavlis~ pirveli Tavi, SeuZliaT damoukideblad teqstis wakiTxva

da mis Sesaxeb kiTxvebis dasma.


organizebis formebi: saerTo saklaso, individualuri, wyviluri.

aqtivoba 1. saSinao davalebis gamokiTxva

maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg gamoikiTxavs saSinao davalebas, ramdenime

moswavle waradgens Tavis namuSevars, maswavlebeli akeTebs komentars Sefasebis kriteriumebis

gaTvaliswinebiT.

aqtivoba 2. winare codnis gaaqtiureba, kiTxva-pasuxi (saerTo saklaso samUuSao)

maswavlebeli sTxovs moswavlebs, gaixsenon, ra isaubres wina gakveTilze salamuras Sesaxeb

(saTaurze msjelobis dros), ra ician Wiamaiebze, unaxavT Tu ara isini...

aqtivoba 3. teqstis wakiTxva

maswavlebeli yofs teqsts xuT nebismier nawilad, moswavleebs anawilebs jgufebad an

wyvilebad da unawilebs rolebs, sTxovs, jer individualurad waikiTxon teqsti, Semdeg erTma

monawilem dasvas leqsikuri kiTxvebi, meorem – Sinaarsobrivi. jgufis SemTxvevaSi, ori svams

58

kiTxvas da ori pasuxobs), Semdeg gaucvalon erTmaneTs kiTxvebi da SeZlebisdagvarad gascen

pasuxebi. ase amuSaveben xuTive monakveTs, yoveli monakveTis wakiTxvis Semdeg maswavlebeli

akeTebinebs prezentacias erT jgufs, danarCenebi avseben mas.

aqtivoba 4.

teqstis wakiTxvis Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, werilobiT Seasrulon me-9

savarjiSo.

aqtivoba 5. prezentaciebi

maswavlebeli ramdenime moswavles sTxovs, klasSi xmamaRla waikiTxon Sesrulebuli davaleba

(savrjiSo 9).


maswavlebeli bavSvebs sTxovs, daasaxelon erTi yvelaze mniSvnelovani ram, rac daamaxsovr-

daT gakveTilidan.

saSinao davaleba

moswavleebs maswavlebeli saSinao davalebad aZlevs saxelmZRvaneloSi mocemul weriT

savarjiSos (personaJis daxasiaTeba miTiTebebis mixedviT. mosw. wigni, gv. 18).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles teqstis gageba-gaazreba, Sesabamisi

kiTxvebis dasma da pasuxis gacema.

59

salamuras Tavgadasavali (3. grigali. Sexvedra tyis piras)


moswavlem SeZlos teqstis damoukideblad wakiTxva-gaazreba; ZiriTadi azris gamotana;

ganuviTardes leqsikaze muSaobis unar-Cveva.


qarT.dawy.(I).4. moswavlem unda SeZlos nacnobi leqsikisa da enobriv-sintaqsuri kon-

struqciebis saTanadod gamoyeneba; marTlmetyvelebisa da sametyvelo etiketis sabaziso

normebis dacva.

yy metyvelebs mkafiod da garkveviT;

yy iyenebs intonacias sasveni niSnebis funqciiT.





yy sakuTari sityvebiT gadmoscems teqstis mokle Sinaarss;



Sesabamisad.

yy amoicnobs ucnobi sityvebis/gamoTqmebis mniSvnelobas nacnobi elementebis (ilustra-

ciebis, nacnobi fuZis, konteqstisa da sxv.) daxmarebiT;

winare codna

ician „salamuras Tavgadasavlis“ me-2 Tavi, kiTxvis sxvadasxva strategia.


organizebis formebi: saerTo saklaso, jgufuri.

aqtivoba 1. davalebis gamokiTxva

maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg gakveTils iwyebs saSinao davalebis gamok-

iTxviT, awyvilebs an ajgufebs moswavleebs da Seaxsenebs, rom maT unda Seafason Tanaklaselis

Txzuleba Semdegi miTiTebebis mixedviT:

xom ar gamorCa mas nawerSi miTiTebebidan rame;

ras daumatebdiT Txzulebas;

ra mogewonaT.

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva-gaazreba

davalebis gamokiTxvis Semdeg maswavlebeli Seaxsenebs moswavleebs, rom salamuras Tavga-

60

dasavali grZeldeba, mas kidev bevri saintereso ambavi gadaxdeba Tavs...

maswavlebeli yofs moswavleebs jgufebad da uxsnis Semdegi aqtivobis instruqcias: maT

dau nawildebaT nawyvetebi teqstidan, gaunawildebaT rolebi da yoveli jgufi pasuxismgebeli

iqneba Tavis nawilze – TiToeuli unda Seecados, rac SeiZleba srulad da sainteresod auxsnas

monakveTi klaselebs.

teqsti unda danawildes logikurad dasrulebul monakveTebad (mag.: „meore dRes, is iyo

salamura... – ...aseTi ram ar dagvemarTeboda“; „gvian gamoidara... – ...roca WiamaiaebTan erTad

iZinebda da iRviZebda“; „tyis Tavze mTvare Semojda... – ...gogonas simReras Seuxmatkbila“.

„gogonam salamuris xma rom gaigona“... – bolomde).

maswavlebeli bavSvebs sTxovs, jgufSi gainawilon rolebi:

erTi mohyveba nawyvetis mokle Sinaarss;

meore imuSavebs leqsikaze, amowers da SeZlebisdagvarad axsnis bundovan an, maTi azriT,

saintereso sityvebs, frazebs;

mesame isaubrebs abzacis mTavar saTqmelze/moniSnavs abzacis sakvanZo frazebs.

aqtivoba 3. prezentaciebi

moswavleebi uxsnian erTmaneTs teqsts, jgufebs eZlevaT saSualeba, dausvan erTmaneTs

kiTxvebi.

maswavlebeli avsebs moswavleTa gamosvlebs.


maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daasaxelon, maTi azriT, romeli jgufis prezentacia

iyo ufro srulyofili da ratom; erToblivad ayalibeben, ra unda gaiTvaliswinon, roca

erTmaneTs uxsnian teqsts.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles teqstis damoukideblad wakiTx-

va-gaazreba. mniSvnelovani sakiTxebis gamoyofa, azris naTlad Camoyalibeba.

61

gramatika – mJReri da yru Tanxmovnebi


moswavleebma SeZlon mJReri da yru Tanxmovnebis garCeva, instruqciis mixedviT davalebis

Sesruleba.




normebis dacva.

winare codna

moswavleebs SeuZliaT gamarTulad kiTxva, maswavleblis micemuli instruqciebis Sesruleba.




maswavlebeli dafaze wers sityvebs: vambob, vakeTeb, Cumad, kargad, romlebsac xmamaRla

gamoaTqmevinebs moswavleebs. Semdeg sTxovs, calke warmoTqvan bgera b, mere – bgera f. da

ekiTxeba moswavleebs: romeli JRers ufro Zlierad, b Tu f? Semdeg sTxovs, calke warmoTqvan

bgera d, mere – bgera T. da ekiTxeba moswavleebs: romeli JRers ufro Zlierad, d Tu T?

aqtivoba 2. minileqcia – mJReri da yru Tanxmovnebi

maswavlebeli minileqciis saSualebiT uxsnis moswavleebs gansxvavebas mJRer da yru Tanx-

movnebs Soris, aqcents akeTebs imaze, rom zogi Tanxmovani ufro Zlierad JRers. maT mJReri

bgerebi ewodeba, zogi ki ufro yrud ismis da, Sesabamisad, yru Tanxmovnebs vuwodebT.

aqtivoba 3. xmovani da Tanxmovani bgerebis garCeva

maswavlebeli dafaze Camowers ramdenime mJRer da ramdenime yru Tanxmovans cal-calke

(mag.: b – f, d – T, g – q), da waakiTxebs ramdenime moswavles. sTxovs, daakvirdnen warmoTqmis

dros ra gansxvavebas xedaven maT Soris. savaraudod, moswavleebi ityvian, rom mJReri bgerebi

ufro Zlierad ismis, vidre yru.

maswavlebeli yuradRebas amaxvilebs imaze, rom, Tu mJRer bgerebs mkveTrad ar gamovTqvamT,

isini yru bgerebs daemsgavseba.

aqtivoba 4. masalis ganmtkiceba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs nawyvetebs martivi teqstebidan (SeuZlia gamoiyenos

saxelmZRvanelo an buki) da sTxovs, gaxazon mJReri bgerebi da amoweron sityva, romelSic

62

yvelaze meti aseTi Tanxmovani SexvdebaT. aqtivobis dasrulebis Semdeg moswavleebi asaxeleben

TavianT moniSnul sityvebs.

aqtivoba 5. praqtikuli savarjiSo

maswavlebeli awyvilebs moswavleebs, urigebs furcelze daweril savarjiSos an ugzavnis

bukebSi; sTxovs, ipovon da moniSnon Secdomebi:

1. vfiqrof, dResve Sevasrulef megobris Txovnas.

2. karqi Svili dedis gulis vardiao.

3. koxtaT Cacmuli gogo skolaSi midis.

4. Zvel ambefs xSiraT ixseneben megobrebi.

Sejameba

maswavlebeli kiTxvebis mixedviT ajamebs gakveTils: ra gavigeT axali? rogor gavarCioT

erTmaneTisgan yru da mJReri Tanxmovani?

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad saxelmZRvaneloSi mocemul savarjiSos

(mosw. wigni, gv. 25).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles mJReri da yru Tanxmovnebis garCeva,

instruqciis mixedviT davalebis Sesruleba, aqtiurad CarTva muSaobaSi.

63

patara Tixis gunda (mosasmeni teqsti)


moswavlem SeZlos teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba, detalebze dakvirveba, verbaluri

informaciis araverbalurad gardaqmna, sakuTari Tu jgufis naSromis klasis winaSe naTlad,

warmodgena.




• amoicnobs teqstSi mocemul konkretul informacias;

• Tanamimdevrulobis dacviT gadmoscems teqstebis Sinaarss (vrclad da/an mokled);

• mihyveba mxatvruli nawarmoebis siuJetur xazs da Tanamimdevrulad gadmoscems faqtebsa

da movlenebs;



normebis dacva.

• metyvelebs mkafiod da garkveviT;

• iyenebs intonacias sasveni niSnebis funqciiT.

qarT.dawy.I.8. moswavlem unda SeZlos mcire zomis mxatvruli teqstebis interpretireba ver-

baluri da araverbaluri gziT; verbaluri informaciis vizualurad gardaqmna da/an piriqiT.

• sabavSvo speqtaklisaTvis SearCevs (TviTon xatavs an moiZiebs) rolis Sesabamis vizualur

masalas (kostiums, niRabsa da sxv.);

winare codna

moswavleebs aqvT teqstis mosmena-gaazrebis, verbaluri informaciis araverbalurad gar-

daqmnis unarebi.


organizebis formebi: saerTo saklaso, individualuri, jgufuri.


maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg kiTxulobs moTxrobis – „patara Tixis gun-

da“ – saTaurs da Semdeg ekiTxeba moswavleebs:

– ra viciT Tixis Sesaxeb?

– ra SeiZleba gakeTdes Tixisgan?

moswavleTa pasuxebis Semdeg maswavlebeli proeqtoris (an bukebis) daxmarebiT uxsnis mos-

wavleebs Tixis gamoyenebis teqnologias da aCvenebs am masaliT damzadebul nivTebs.

64

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva epizodebad

maswavlebeli teqsts kiTxulobs epizodebad:

1. „erTi Zveli koSkis... – ...imeds kargavda“.

2. „erT dRes... – ...oTaxi dawynarda“.

3. „patara Tixis gunda... – ...uimedod gamomSrali siRrmidan“.

4. „erT Rrubels... – ...rogoric Zvelad“.

5. „gaTenda... – ...mas saxeluric gauCnda“.

6. „ – deda, deda...“ – bolomde.

TiToeuli epizodis wakiTxvis Semdeg svams SekiTxvebs imis Sesamowmeblad, ramdenad gai-

ges bavSvebma teqstSi zedapirulad, eqspliciturad mocemuli informacia, Semdeg ki sTxovs,

daasaTauron epizodi da saTauris qveS individualurad Camoweron mniSvnelovani detalebi;

uxsnis, rom es gamoadgebaT Semdegi aqtivobis Sesasruleblad – ilustrirebisTvis.

aqtivoba 3. ra damamaxsovrda?

maswavlebeli moswavleebs yofs 6 jgufad, urigebs Sesabamis epizods, sTxovs, gamoiyenon

sakuTari Canawerebi, Seajeron da moamzadon monakveTi TxrobiT gadmosacemad. aqtivobis

dasasruls jgufebi warmoadgenen namuSevrebs.

aqtivoba 4. ilustrireba

maswavlebeli imave jgufebs urigebs saWiro resurss da TiToeul jgufs sTxovs, daxaton

an gamoZerwon Sesabamisi epizodi. davalebis Sesrulebisas yuradReba gaamaxvilon ara mxolod

epizodis aRweraze, aramed personaJisa Tu garemos vizualur mxareze.


moswavleebi warmoadgenen namuSevrebs da prezentaciis dros afaseben erTmaneTs imis

mixedviT, ramdenad SeZles detalebis damaxsovreba da saintereso ilustraciis damzadeba.


gakveTilis bolos moswavleebi msjeloben, romeli prezentacia iyo maTTvis yvelaze sain-

tereso, Tavad ramdenad kmayofilni iyvnen jgufurad muSaobis da ras gaiTvaliswineben moma-

valSi msgavsi aqtivobis ganxorcielebisas.

Sefaseba

yvela moswavle Sefasdeba imis mixedviT, ramdenad SeuZlia teqstis Sinaarsis gageba-gaaz-

reba, detalebis damaxsovreba, verbaluri informaciis araverbalurad gardaqmna, sakuTari

Tu jgufis naSromis klasis winaSe naTlad warmodgena.

65

xelovnebis sami dargi


moswavlem SeZlos nawarmoebis esTetikur mxareze dakvirveba da mis Sesaxeb msjeloba, sain-

formacio teqstis warsadgenad momzadeba. ganuviTardeba logikuri azrovnebisa da jgufuri

muSaobis unar-Cvevebi.








• გადმოსცემს არამხატვრული ტექსტების შინაარსს ლოგიკური ხაზის დაცვით;

ქართ.დაწყ.(I).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა ტექსტის თემის, მასში

განხილული საკითხების მიმართ; მხატვრული ნაწარმოების პერსონაჟ(ებ)ის, მისი/მათი ქცევის შეფასება და

საკუთარი თვალსაზრისის ახსნა.

• გამოხატავს საკუთარ ემოციებს/განცდებს და ცდილობს მათ ახსნას („გამიკვირდა იმიტომ, რომ...“,

„აღვშფოთდი იმიტომ, რომ...“).



yy mxatvrul teqstebSi akvirdeba mwerlis enas, leqsikur da semantikur mxares (sinonimebs,

antonimebs, frazeologizmebs da a.S.), zogierT mxatvrul xerxs (epiTets, Sedarebas).

winare codna

moswavleebs SeuZliaT teqstis damoukideblad wakiTxva da gaazreba, msjeloba nacnob

Temaze.




motivaciis mizniT, maswavlebeli moswavleebs uCvenebs Semodgomis nebismier peizaJs da

sTxovs aRweron, ras xedaven naxatze da ra emocia uCndebaT. moswavleebis pasuxis Semdeg

ukiTxavs leqss Semodgomaze:

66

Semodgoma

ramodena venaxia,

an ramdeni yurZenia!

rTveli dadga, mosakrefad

gamosulan uTenia.

me venaxSi pirvelad var,

yvela Cumad makvirdeba,

jer arc krefa SemiZlia,

arc kalaTis akideba.

arc imaze vdardob, wleuls

mosavali rogoria,

Cem win mwife yurZniT savse

samnairi godoria.

erTSi – TeTri, erTSi – Savi,

erTSi kidev – qarvisferi...

xan erTs vylapav, xan meores,

lamis aris daviTveri.

patara var, gavizrdebi,

mova Cemi garjis jeric,

jer jagani momawodeT,

an akido amiWeriT.

rom yurZeni saxlis sxvenze

zamTarSiac ewyos blomad...

uxvma rTvelma, bevrma xilma

Semayvara Semodgoma.

grigol abaSiZe

maswavlebels, survilisamebr, SeuZlia sxva leqsi waukiTxos an nawyveti prozauli teqs-

tidan amave Temaze.

nawarmoebis wakiTxvisa da mosmenis Semdeg maswavlebeli bavSvebs sTxovs, isaubron, ris

Sesaxeb iyo teqsti, ra emocia aReZraT da a. S.

amis Semdeg maswavlebeli moswavleebs asmeninebs musikalur nawarmoebs amave Temaze, mag.,

vivaldis „weliwadis dronis“ an romelime sxvas (sasurvelia, maswavlebelma musikaluri vid-

eoklipi uCvenos, raTa aRqma ar gauWirdeT moswavleebs). rodesac musika dasruldeba, maswav-

lebeli isev sTxovs maT, isaubron musikiT aRZrul emociebsa da gancdebze.

67

aqtivoba 2. minileqcia – xelovnebis dargebi

maswavlebeli uxsnis, rom adamiani Tavisi bunebiT Semoqmedia: zogi sityvebSi aqcevs sakuTar

gancdas Tu azrs; zogi xatavs da ise gadmogvcems Tavis saTqmels; zogi ki musikas qmnis, musikis

enaze gvelaparakeba...

is, vinc Semoqmedebis niWiT gamorCeulia, xelovania.

mwerloba, musika da mxatvroba xelovnebis dargebia da yvela Taviseburad gamoxatavs emo-

cias.

aqtivoba 3. jgufuri muSaoba – teqstis wakiTxva-gaazreba

maswavlebeli moswavleebs yofs jgufebad da teqstidan („xelovnebis sami dargi“) unawilebs

davalebebs: poezia („poeziaSi riTma ... gavataro sicocxle Cemi“), saxviTi xelovneba („mxatv-

robaSi ... aRqmaSi gvexmareba“), musika („musikoss ... asakSi daukra“).

SeniSvna: jgufebad ganawilebisas, kargi iqneba, Tu maswavlebeli moswavleTa interesebs

gaiTvaliswinebs da gamoiyenebs. miscems maT saSualebas, teqstSi mocemuli informacia Seavson

sakuTari gamocdilebiT an sxva cnobebiT.

moswavleebma unda daamuSavon maTTvis micemuli davaleba da moamzadon warsadgenad.


aqtivobis dasrulebis Semdeg moswavleebi atareben prezentaciebs. maswavlebeli da sxva

jgufis wevrebi afaseben gamomsvlelebs imis mixedviT, Tu ramdenad naTlad da gasagebad

Camoayalibes maT sakiTxi.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, moiZion informacia sayvareli mwerlis,

kompozitoris an mxatvris da maTi erT-erTi nawarmoebis Sesaxeb da moamzadon klasis winaSe

warsadgenad; isaubron, maTi azriT, riTia is gamorCeuli.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles nawarmoebebis esTetikur mxareze

dakvirveba, wakiTxulis warsadgenad momzadeba.

68

patara Tixis gunda

erTi Zveli koSkis zeda sarTulze saxelosno moewyoT. es iyo meTu-

nis saxelosno sxvadasxva feris minanqriT savse kasrebiT, meTunis

dazgebiT, RumeliT da, raRa Tqma unda, TixiT. fanjris maxloblad

erTi didi, mZimesaxuraviani xis yuTi idga. iq Tixa inaxeboda. yuTis

Zirze, kuTxeSi, erTi patara Tixis gunda miyuJuliyo. mas bundovnad

axsovda, ukanasknelad rodis iyo adamianis xelSi. mas Semdeg didi dro

gasuliyo. mZime saxuravi yoveldRe ixsneboda. yuTSi xelebi

Zvrebodnen da swrafad amohqondaT iqidan Tixa. patara Tixis gundas

adamianebis mxiaruli xmebi Caesmoda, magram mas xels aravin hkidebda.

yvela Tavisi saqmiT iyo garTuli.

– neta Cemi jeri rodis dadgeba?! – fiqrobda Tixis gunda da Cabne le-

bul yuTSi gatarebuli yoveli dRis gasvlasTan erTad imeds kargavda.

erT dRes saxelosnoSi maswavlebelTan erTad bavSvebis didi jgufi

movida. yuTSi auareba xeli CaZvra. patara Tixis gunda sul bolos air-

Cies, magram yuTidan xom amoaRwia!

– Cemi jeric dadga! – gaifiqra man da sinaTleze gamosulma Tvalebi

uneblieT moWuta.

erTma biWma patara Tixis gunda meTunis dazgaze moaTavsa da dazga

mTeli ZaliT swrafad daatriala. `ra bednierebaa!~ – gaifiqra patara

Tixis gundam. dazga trialebda da trialebda. biWi TixisTvis formis

micemas cdilobda. patara Tixis gunda Relavda imis gamo, rom raRa-

cad unda qceuliyo. biWi TiTqos jamis gamoZerwvas cdilobda, magram

uecrad gadaifiqra da Tixisagan erTi ubralo burTi moagundava.

– droa, aqauroba gaasufTaoT, – Tqva maswavlebelma. saxelosno

bavSvebis xmebiT aivso. isini jagrisebiT asufTavebdnen, wmenddnen,

amSralebdnen da mtvers acilebdnen garSemo yvelafers.

biWma Tixis gunda iqve, fanjarasTan miagdo da gareT gavarda, Tavis

megobrebs rom dasweoda. cota xanSi saxelosno dacarielda. oTaxi

dawynarda.

patara Tixis gunda SiSma Seipyro. mas yuTis sineste moenatra da

Tan imasac mixvda, rom safrTxeSi Cavardniliyo.

– yvelaferi damTavrda, – gaifiqra sasowarkveTilma, – aq vijdebi

da gamovSrebi. bolos kldesaviT gavmagrdebi.

bavSvebs fanjara Ria darCenodaT, fanjridan civi haeri Semodioda.

sabralo Tixis gundas ganZreva ar SeeZlo da grZnobda, rogor Sreboda.

nel-nela dRis Suqma iklo, Ramis niavma daubera da gundac kldesaviT

gama gr da. ise gamagrda, rom fiqris Tavic aRar hqonda. uimedobam Seip-

y ro.

1

xe

lo

vn

eb

is

Za

la

69

sadRac, siRrmeSi, patara Tixis gundaSi wylis pawawina wveTi

CarCeniliyo da gunda am wveTis SenarCunebas cdilobda.

– wvima, – gaifiqra man.

– wyali, – amoikvnesa.

– miSveleT, – aRmoxda bolos uimedod gamomSrali siRrmidan.

erT Rrubels, romelic am dros caze micuravda, Zalian Seecoda

Tixis patara gunda. da uceb, ai, ra saocari ram moxda – fanjaraze

wvimis uzarmazari wveTebis kakunis xma gaisma da wveTebi patara Tixis

gundas daeca. mTel Rames gadauReblad wvimda da diliT gunda ise-

Tive rbili iyo, rogoric Zvelad.

gaTenda dila. saxelosnoSi viRacis xma gaisma.

– RmerTo Cemo, – es meTune qali iyo. is xSirad modioda xolme saxe-

losnoSi, – viRacas fanjara Ria dautovebia! yvelaferi unda gavwmin-

doT. Sen TixiT gaerTe, sanam me raime tilos vnaxav da aqaurobas mova-

sufTaveb, – uTxra man Tavis qaliSvils.

patara gogonam fanjris rafaze miyuJuli patara Tixis gunda

dainaxa.

– es Tixa namdvilad gamomadgeba, – Tqva man.

male gogonam Tixis gunda mozila da mas raRac forma misca. patara

Tixis gundas misi TiTebis Sexebaze araCveulebrivi SegrZneba daeufla.

gogona Tan muSaobda da Tan fiqrobda, ra gamoeZerwa. misi xelebi

mizandasaxulad moZraobdnen. patara Tixis gunda grZnobda, rom

gogona mas frTxilad exeboda da nel-nela mrgval, Tan CaRrmavebul

formas aZlevda. erTi-ori xelis daWera da mas saxeluric gauCnda.

– deda, deda! – daiZaxa gogonam, – naxe, finjani gavakeTe.

– ra mSvenieria! – Seaqo dedam, – Taroze dadgi da RumelSi ga movwvav.

Semdeg SegiZlia, moWiqo, ra feradac ginda.

male patara finjani mzad iyo axal saxlSi gadasasvlelad.

axla is samzareuloSi, Taroze cxovrobs sxva finjnebTan, lam-

baqebTan da tolCebTan erTad. isini erTmaneTisagan Zlier gansxvav-

debian. patara finjani gansakuTrebiT lamazia.

– sauzme mzadaa, – ambobs xolme deda, magidaze axal finjans dgams

da cxeli SokoladiT avsebs.

patara gogonas finjani frTxilad uWiravs. ra bednieria finjani,

rodesac Tavisi axali moyvanilobis natif xazebs grZnobs, ra kargad

asrulebs Tavis movaleobas!

patara finjani amayad dgas Taroze da fiqrobs: `rogorc iqna,

raRaca var~.

diana engeli

Targmna Tamar oTxmezurma

1x

el

ov

ne

bi

s Z

al

a

70

Tavi 2 – Cemo kargo qveyanav

gramatika – simravlis aRmniSvneli sityvebi


moswavlem SeZlos swori gramatikuli da orTografiuli TvalsazrisiT formebis gamoyeneba;

sityvebis – bevri, yvela, ramdenime, zogierTi – marTebulad xmareba, zmnebTan sworad SeTanxmeba.


qarT.dawy.(I).4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკისა და ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციების

სათანადოდ გამოყენება; მართლმეტყველებისა და სამეტყველო ეტიკეტის საბაზისო ნორმების დაცვა.

• სწორად უთანხმებს ზმნას არსებით სახელებსა და ნაცვალსახელებს პირისა და რიცხვის მიხედვით;

ქართ.დაწყ.(I).14. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-სინტაქსური

კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული ელემენტების მართებულად გამოყენება; კალიგრაფიისა და


• მართებულად ხმარობს სიტყვებს: თითოეული, ყველა, ზოგი (ზოგიერთი), რამდენიმე; და სწორად

უთანხმებს რიცხვში ზმნებს;

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. mosmena, metyveleba, wera

codnis Semowmeba, naswavlis gameoreba axali gramatikuli masalis aTvisebamde

axal gakveTils teqstis saTaurze yuradRebis gamaxvilebiT iwyebT.

gadaaSlevineT moswavleebs wignebi 44-e gverdze da sTxoveT, waikiTxon saTauri.

maswavlebeli: – dRes gramatikis gakveTili gvaqvs. ra aris Cveni gakveTilis Tema? (simravlis

aRmniSvneli sityvebi)

– modi, jer ganvlili masala gavixsenoT. arsebiTi saxeli Tqven ukve iswavleT. erTxel

kidev gavimeoroT, ra viciT mis Sesaxeb; gavixsenoT, romel sityvebs uwodes enaTmecnierebma

arsebiTi saxelebi.

Semdeg maswavlebeli dafaze wers winadadebebs da bavSvebs sTxovs, rveulebSi gadaiweron:

meomrebma gza ganagrZes.

iq Subebi da muzaradebi ewyo.

gamoiyeneT e. w. swrafi gamokiTxvis strategia, dausviT SekiTxvebi klass:

– am winadadebebSi romelia arsebiTi saxelebi? (meomrebma, gza, Subebi, muzaradebi)

71

– amaTgan romelia sulieri da romeli – usulo? (meomrebi – sulieri, gza, Subebi, muza-

radebi – usulo)

– ra kiTxva daesmis am arsebiT saxelebs? (pirvels – vin? danarCenebs – ra?)

– romel ricxvSia es arsebiTi saxelebi? (mravlobiTSi).

moswavleebi miiReben davalebas:

– gadaiyvaneT winadadebebi mxolobiT ricxvSi da rveulSi CawereT (meomarma gza ganagrZo.

iq Subi da muzaradi ewyo.).

– ra emateba mravlobiTSi arsebiT saxels? niSans qveS xazi gausviT (-eb).

– ramdeni sityvaa TiToeul winadadebaSi?

– ipoveT zmnebi da SemoxazeT.

aqtivoba 2. mosmena, kiTxva, metyveleba, wera

axali gramatikuli masalis gacnoba (simravlis aRmniSvneli sityvebi)

strategia – konkretul magaliTebze dakvirvebis Semdeg zogadi wesis Camoyalibeba.

maswavlebeli dafaze axal winadadebebs dawers:

mefem uamravi eklesia da monasteri aaSena.

tyeSi mravali nadiri budobda.

– aq romel ricxvSia arsebiTi saxelebi? (mxolobiTSi)

– SegiZliaT, am winadadebebis mixedviT miTxraT, zustad ramdeni eklesia aaSena mefem an

ramdeni nadiri budobda tyeSi?!

bavSvebi `aRmoaCenen~, rom es SeuZlebelia. Semdeg maswavlebeli sTxovs maT, Caixedon wignSi

da waikiTxon minaweri naxatebis qveS. TviTon ki dafaze dawers:

uricxvi meomari

auarebeli muzaradi

maswavlebeli:

– romeli sityvebi uZRvis win arsebiT saxelebs? (uricxvi, auarebeli)

– es simravlis aRmniSvneli sityvebia. ra SeniSneT, arsebiTi saxeli am sityvebTan mxolobiT

ricxvSia Tu mravlobiTSi? (mxolobiT ricxvSi)

– romeli wesi mogagondaT? (ricxviTi saxelis gverdiT arsebiTi saxeli yovelTvis mxolo-

biT ricxvSia)

– simravlis aRmniSvneli sityvebi swored ricxviT saxelebs miekuTvneba. ra kiTxva daesmis

am sityvebs? (ramdeni?)

– gavixsenoT da CamovweroT simravlis aRmniSvneli sityvebi.

maswavlebeli dafaze Camowers:

ramdeni? bevri, mravali, uamravi, uTvalavi, uricxvi, auarebeli, yvela.

72

sasurvelia, maswavlebelma jer moswavleebs misces dro am sityvebis gasaxseneblad.

aqtivoba 3. mosmena, kiTxva, metyveleba, wera

axali gramatikuli masalis aTviseba, daufleba (simravlis aRmniSvneli sityvebi)

sTxoveT moswavleebs, Caxedon wigns da yuradReba miaqcion gakveTilis Temas – simravlis

aRmniSvneli sityvebi. moswavleebi miiReben davalebas, moZebnon gakveTilSi is adgili, romelSic

CamoTvlilia simravlis aRmniSvneli sityvebi. Semdeg klasSive Sesruldeba pirveli savarjiSo.

maswavlebeli miuTiTebs dafaze Camoweril simravlis aRmniSvnel sityvebze da ambobs:

– am sityvebs arsebiTi saxelebi SevusabamoT. ra SeiZleba iyos bevri? (wigni biblioTekaSi,

saTamaSo daxlze ...)

– SeiZleba, rom mravali vTqvaT imave sagnebze? (SesaZlebelia)

– uricxvi? (albaT ara: imitom, rom wignebisa da saTamaSoebis daTvla mainc SesaZlebelia.

uricxvi ki SeiZleba iyos, magaliTad, kenWi. uricxvi kenWi zRvis piras...)

moswavleebs miecemaT individualuri davaleba, simravlis aRmniSvneli sityvebidan airCion

sami sityva da TavianT rveulebSi TiToeuls erTi arsebiTi saxeli Seusabamon.

– rogor sityvebs gavecaniT dRes?

– ra wesi viswavleT?

– ipoveT, weria Tu ara saxelmZRvaneloSi es wesi.

– Tvali gadaavleT gakveTils da miTxariT, kidev romeli sityvebi emorCileba am wess?

(ramdenime, zogi, zogierTi, cota, sxvadasxva)

aqtivoba 3. kiTxva, wera

axali gramatikuli masalis aTvisebis Semowmeba

dawereT dafaze winadadebebi SecdomebiT da sTxoveT moswavleebs, ipovon Secdoma, gaas-

woron da winadadebebi rveulSi sworad Caweron:

ramdenime winadadebebi Sevadgine.

ori megobari mestumrnen.

guSin yvela moswavleebma icodnen gakveTili.

mindorSi eklebi amovidnen.

– ra Secdomaa pirvel winadadebaSi, romeli wesia darRveuli?

– meore winadadebaSi romeli wesia darRveuli? ...

gakveTilis dasasruls CaaniSnineT moswavleebs wignSi mocemuli weriTi davaleba saxlSi

Sesasruleblad (savarjiSoebis nawilis darCenili ori savarjiSo – mosw. wigni, gv. 44).

Sefaseba

moswavle fasdeba imis mixedviT, ramdenad SeZlo arsebiTi saxelebisa da raodenobis aRm-

niSvneli sityvebis zmnebTan sworad SeTanxmeba.

73

mexuTe saukune da vaxtang gorgasali

mexuTe saukuneSi saqarTvelos samefo taxti daoblda, mefe gar-

daicvala. maSin taxtis memkvidre vaxtangi mxolod eqvsi wlisa iyo.

amitomac samefos marTva ufliswulis dedam – dedofalma itvir-

Ta. mtrebma isargebles saqarTvelos daoblebiT da aqeT-iqidan Se-

moseva daiwyes. aRmosavleTidan sparselebi awuxebdnen Cvens qve-

yanas, dasavleTidan – berZnebi, CrdiloeTidan – osebi.

ufliswulma vaxtangma Cinebuli aRzrda miiRo. samefo saqmeebs

mas jaris saukeTeso winamZRolni – saurmagi da juanSeri aswavlid-

nen. maTgan Seiswavla vaxtangma warsuli saqarTvelosi, samxedro

ostatoba da samefos gamgebloba. roca vaxtangi TxuTmeti wlisa

Sesrulda, igi iyo axovani, Wkviani da mcodne ymawvili. amitom

dedofalma aRar daayovna da samefo taxti Svils dauTmo.

avida Tu ara vaxtangi taxtze, maSinve Seudga mtrebis dasjas.

pirvelad gailaSqra osebis winaaRmdeg: Seyara didZali jari, arag-

vis xeobiT avida kavkasionis qedze da windaxvedrili osebis jari

sruliad daamarcxa. damarcxebulma osebma mefes patieba da zavi

sTxoves, mohgvares vaxtangs misi da, romelic maT tyved hyavdaT

wayvanili qarTlSi Semosevis dros. amasTan, didi jarimac gadai-

xades.

Semdeg vaxtangma gailaSqra berZnebis winaaRmdeg. amaT vaxtangis

pataraobis dros daipyres mTeli dasavleTi saqarTvelo da gamgeb-

lad daayenes qarTveli gubaZe, romelmac mefes uRalata da ber-

Znebis morCilebis qveS Sevida. vaxtangma daamarcxa gubaZe, gaaZeva*

samSoblodan da dasavleTi saqarTvelo kvlav SemoierTa. berZneb-

is xelmwifem – leonma – naxa ra Zliereba vaxtangisa, ara mxolod

Seurigda mas, aramed siZedac airCia: colad SerTo Tavisi asuli

elene.

metsaxeli gorgasali vaxtang mefes sparselebTan brZolis dros

uwodes. sparsul enaze `gorgasali~ mglisTavians niSnavs (gorg –

mgeli, sari – Tavi). vaxtangis muzaradze mgeli yofila gamosaxuli.

yvelaze dauviwyari saxsovari vaxtang gorgasalma Tbili sis

2C

em

o k

ar

go

qv

ey

an

av

74

dafuZnebiT dagvitova. is adgili, sadac axla Tbilisia, vaxtangis

mefobamde uRran tyes ekava. aq budobda mravali nadiri. gadmoce-

mis Tanaxmad, vaxtangi erTxel nadirobda aqa da gawvrTnili mimino

xoxobs daadevna. oriveni Caimalnen Rrma xevSi da aRar gamoCndnen.

maSin vaxtangi Tavisi amaliT Cavida am xevSi, naxa momdinare cxeli

nakaduli da Sig Cacvenili mimino da xoxobi. mefe mixvda im cxe-

li wylis margeblobas. gausinja am adgils mdebareoba da scno igi

moxerxebul adgilad cixe-qalaqisaTvis. vaxtangma brZana, gaeka-

faT tye, gaesworebinaT es adgili da saxlebis aSenebas Sesdgo-

modnen. ase daafuZna vaxtang gorgasalma axali qalaqi, romelsac

Tbilisi daarqva imis gamo, rom Tbili wylis piras idga. roca Tbi-

lisi gadidda da gamSvenierda, igi aRiarebul iqmna dedaqalaqad.

mcxeTis nacvlad samefo taxti TbilisSi gadmoitanes.

Cvenma mxne da dauRalavma mefem uamravi eklesia da monasteri

aaSena. is qarTvelTa swavla-ganaTlebazec zrunavda. yovel mo-

nasterTan, eklesiasTan marTavda skolas, sadac aswavlidnen

wera-kiTxvas, saRmrTo werils, saqarTvelos istoriasa da zog

ucxo enasac.

2

Ce

mo

ka

rg

o q

ve

ya

na

v

75

2C

em

o k

ar

go

qv

ey

an

av

didi mxneoba, dauRalavi Sroma da auarebeli xarji iyo saWiro

qalaqebisa da taZrebis asaSeneblad. yovelive amas sZlia vaxtangma

da Tavisi sikvdilis Semdeg saqarTvelo gaZlierebuli datova.

iakob gogebaSvili

upasuxe SekiTxvebs

1. ratom itvirTa dedofalma samefos marTva?

2. ra mohyva Sedegad mefis naadrevad gardacvalebas me-5

saukunis saqarTveloSi?

3. rogor aRzardes ufliswuli vaxtangi, ra Seaswavles

mas?

4. ra erqvaT taxtis memkvidris aRmzrdelebs?

5. ratom dasves taxtze vaxtangi Txutmeti wlis asakSi?

6. ra iyo vaxtang mefis pirveli warmateba?

7. rogor gamoisyides osebma TavianTi danaSauli?

8. vin iyo gubaZe da ra bedi ewia mas?

9. ra urTierToba damyarda vaxtangsa da saberZneTis me-

fes – leons Soris?

10. rodis uwodes vaxtang mefes gorgasali? ras aRniSnavs

es sityva?

11. rogor Seafasa avtorma vaxtangis mier Tbilisis daarse-

bis ambavi?

12. ra gavigeT qalaq mcxeTis Sesaxeb?

13. SearCie teqstidan monakveTi, romliTac daasabuTeb,

rom vaxtang gorgasali ganaTlebas did mniSvnelobas

aniWebda.

imsjele

14. CamoTvaleT vaxtang mefis warmatebebi da SeafaseT misi

moRvaweoba.

gramatika

15. vin Tu ra?

a) tyve a) daavadeba a) amala

b) xarji b) mteri b) mxneoba

76

2

Ce

mo

ka

rg

o q

ve

ya

na

v

* * *

qarTveli xalxi ixseniebs da adidebs im Tavis mefeebs, romel-

nic did Wkuasa da mamacobas iCendnen, mterze brwyinvaled imar-

jvebdnen, kacTmoyvareobiT iyvnen Semkulni, xalxze zrunavdnen

da ganaTlebas hfendnen xalxSi. aseTebi iyvnen: mefe farnaozi,

vaxtang gorgasali, daviT aRmaSenebeli, Tamar mefe, dimitri

Tavdadebuli, giorgi brwyinvale da erekle meore.

pirveli mefe saqarTvelosi farnaozia.

(zogierTi wyaro mas farnavazis saxeliT moixseniebs.)

farnaozis mama mcxeTis mamasaxlisi iyo. farnaozis bavSvobis

dros saqarTvelos Semoesia makedonelTa winamZRoli iazoni

didZali jariT. sZlia xangrZliv omSi qarTvel jars, moukla mas

winamZRoli, mcxeTis mamasaxlisi, da Cvens qveyanas kiserze mono-

bis uReli daadga.

mamasaxlisis daqvrivebul cols eSinoda iazonisa da amis gamo

gaecala qarTls, wavida CrdiloeTisaken da Tavi Seafara oseTSi,

Tan gaiyola patara farnaozic. osebma didi pativiT miiRes

oriveni da gulwrfeli zrunva aRmouCines.

roca farnaozi davaJkacda, misi deda sxva saxeliT Camovida

qarTlSi. aq farnaozi farulad Seudga samSoblos ganTavisuf-

lebis saqmes. xeli Zlier Seuwyo mas erTma garemoebam: nadirobis

dros farnaozma didZali ganZi ipova erT mivardnil gamoq-

vabulSi. am ganZis wyalobiT, man yvelaferi moamzada saomrad da

saSvelad moiwvia samegrelos mamasaxlisi quji da sxva kuTxeebis

mamasaxlisebi... SeerTebuli qarTvelTa jari SeebrZola make-

donelTa jars mcxeTis zeviT, muxranis mindvrebSi, saSinlad

daamarcxa da gaaZeva saqarTvelos aremaridan.

madlierma qarTvelebma farnaozi mTeli saqarTvelos mefed

gamoacxades. kargi mefe gamodga farnaozi. man Seqmna Zlieri

jari, dauniSna saukeTeso winamZRoli, ganaaxla yvela cixe, make-

donelTagan dangreuli. mcxeTas Semoartya maRali da ganieri

77

2C

em

o k

ar

go

qv

ey

an

av

galavani. ase rom, Cveni dedaqalaqis aReba mtrisagan TiTqmis

SeuZlebeli gaxda.

amasTan farnaozma xeluxlebeli datova TviTmmarTveloba

yoveli kuTxisa. mamasaxlisebi SeinarCunes samegrelom,

imereTma, guriam, kaxeTma da sxva mxareebma. mxolod maT winan-

deli ufleba Seumcira da Tavis TanaSemweebad gaixada.

damoukidebelma cxovrebam qarTveli xalxi fexze daayena,

welSi gamarTa. ganaTlebis wyurvilmac imata, qarTuli mwignob-

roba aRorZinda.

iakob gogebaSvili

* * *

aspinZas midis mefe erekle,

TaTarze mihyavs qarTlis laSqari...

gadaiares beber xerTvisTan,

saaTabagos mtveri aSales...

ukan datoves Zveli awyuri –

isic mravali brZolis momlevi...

bevri mteri gyavs, dido mefeo,

aravinaa Seni momrevi!

mze brwyinavs Seni laSqris marjvenas,

mze kelaptarobs imaT maxvilze...

sul gamarjvebiT, ZleviT, mxedrebo,

esmodes miwas Tqveni Zaxili;

Sen gagimarjos, xalxis laSqaro,

qarTlis xseneba rom ar waSale!..

gadaiares beber xerTvisTan,

saaTabagos mtveri aSales.

ana kalandaZe

78

Tavi 3 – bunebis suraTebi

weliwadis ori dro


moswavlem SeZlos wakiTxuli mxatvruli teqstis mimarT sakuTari damokidebulebis gamo-

xatva; teqstis esTetikuri Sefaseba.


qarT.dawy.(I).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტის მიმართ პირადი დამოკიდებულების

გამოხატვა და მისი ახსნა; ტექსტის თემის და/ან მასში განხილული კონკრეტული საკითხების შეფასება.


• მიუთითებს, რით დაინტერესდა/რა მოეწონა ტექსტში (ინფორმაცია, ამბავი, პერსონაჟის საქციელი,

ბუნების აღწერა, დიალოგები თუ სხვა);

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. mosmena, metyveleba

gakveTili daiwyeba galaktion tabiZis poeziis Sesaxeb saubriT; maswavlebeli sTxovs mos-

wavleebs, gaixsenon galaktionis leqsebi. mosalodnelia, rom bavSvebi gaixseneben IV klasSi

Seswavlil fragments – `mSobliuro Cemo miwav~, aseve, III klasSi naswavli leqsebis fragmentebs:

`gamarjoba, afxazeTo, Seni~ da `atyda quxili, gavarda mexi...“

didi yuradReba unda mieqces leqsis wakiTxvas, swor intonacias.

maswavleblis SekiTxvebi:

– ra aniWebs keTilxmovanebas galaktionis am leqsebs?

(striqonebSi marcvalTa Tanabari raodenoba, riTmebi).

– romeli riTma mogewonaT gansakuTrebiT?

(mosalodneli pasuxebi: naTel mxares / siankares, ZvelisZvelad / da saxelad, saxels vficav /

kvlav dagicav, xarxari / Cqar-Cqari da sxv.).

samive leqsis pirveli striqoni dafaze dawereT.

– ramdenmarcvliania pirveli leqsis striqonebi? meoris? mesamis? (8, 10, 10).

– Tqven mier dasaxelebul leqsebSi xatavs Tu ara poeti bunebis suraTebs? (a) naTeli zeca

pirvel leqsSi, b) afxazeTis aRwera, g) gawvimebis aRwera).

aqtivoba 2. mosmena, mxatvruli kiTxva

maswavlebeli:

– leqsebi, romelTac dRes gavecnobiT, weliwadis or dros aRwers. „ori dro“ am usaTauro

79

leqsebis pirobiTi saTauria. mousmineT da erTad ganvixiloT galaktionis orive leqsi.

waukiTxeT pirveli leqsi. kiTxvisas gaaZliereT maxvili saleqso striqonis meore marcvalze,

xolo striqonis bolo marcvalze odnav daadableT xma. sTxoveT bavSvebs, jer yvelam Cumad

waikiTxos igive leqsi; Semdeg ki, maTi survilis mixedviT, xmamaRla waakiTxeT or-sam moswav-

les. mosalodnelia, rom moswavleebi Seecdebian, maswavleblis msgavsad waikiTxon es leqsi da

siamovneba miiRon misi melodiis SegrZnebiT.

– daakvirdiT, am leqsis striqonebSi ramdeni marcvalia? (7) rogorc xedavT, galaktion

tabiZis poeziaSi, marcvalTa raodenobis mixedviT, didi mravalferovnebaa (8, 10, 7). poeti

erTmaneTisagan gansxvavebul melodiebs gvTavazobs.

– moniSneT, romeli sityvebi gariTma poetma? (romelime moswavles xmamaRla waakiTxeT.)

aqtivoba 3. wakiTxulis gaazreba


– ra aRwera am leqsSi galaktionma? (gazafxulis mosvla)

– rogor ganmartavT sityvas `dafnari~? xom ver gaixsenebdiT sxva sityvebsac, romelTac

msgavsi JReradoba aqvs? (moswavleebs SeasrulebineT pirveli savarjiSo: buCqnari, fiWvnari,

naZvnari, Txilnari, yvavilnari)

– ra aris `zefiri~? daixmareT saxelmZRvanelos leqsikoni da ganmarteT am leqsis bolo

striqoni (gazafxulis sio, niavi).

sasurvelia, moswavleebs gaacnobierebinoT mTlianad es semantikuri veli: sio, zefiri,

niavi, niav-qari, qari, qaraSoti, grigali...

– leqsis mixedviT, ra moxdeba, roca gazafxuli mova? – pasuxad SearCieT ori striqoni,

romlebic Tqven yvelaze metad mogewonaT (moswavleebs waakiTxeT arCevani).

– gaixseneT, rom saTauri nawarmoebis Temasa Tu ganwyobas mianiSnebs. Tqven rogor daasa-

TaurebdiT am leqss? SeurCieT mas orsityviani saTauri (mosalodneli variantebi: `gazafxulis

zefiri~, `feradi gazafxuli~, `gazafxulis surneli~, `modis gazafxuli~ da sxv. moswavleebs

sakuTari varianti xmamaRla waakiTxeT.)

– ganmarteT, ra ganasxvavebs erTmaneTisagan sityvebs – `suni~ da `surneli~?

– rogor gesmiT leqsSi aRniSnuli – mTis mwvervalisa da tyis piris `gacocxleba~? (naTeli

dReebi dadgeba da mTis mwvervali gamoCndeba; tyis piras yvavilebi amoyofs Tavs...)

aqtivoba 4. mosmena, mxatvruli kiTxva

jer Tqven waukiTxeT moswavleebs meore leqsi („celi kivis“). Semdeg or moswavles waakiTxeT.

– daakvirdiT, es leqsi ramdenmarcvliania? (8)

– aq romeli dro aRwera poetma? (Semodgoma)

– leqsi gazafxulze ufro swrafad ikiTxeba Tu leqsi Semodgomaze? (gazafxulze).

– rogor fiqrobT, ratom SeurCia poetma weliwadis am droebs sxvadasxvagvarad – swrafad da

SedarebiT nela, mdored sakiTxavi striqonebi? (gazafxuli TiTqos ufro uecaria, swrafia...)

– garda striqonSi marcvalTa Tanabari raodenobisa da riTmebisa, kidev ra aniWebs am leqss

keTilxmovanebas?! ipoveT leqsSi striqonebi, romelTa yvela sityvaSi erTi da igive Tanxmo-

vani meordeba! (a) Tivas Tibven mTibvelebi, b) male mova Semodgoma). auxseniT moswavleebs, rom

80

bgerebis ganzrax gameoreba erTgvari xerxia, romelsac poetebi leqsis keTilxmovanebisTvis

iyeneben.

aqtivoba 5. wakiTxulis gaazreba


– ipoveT saxelmZRvanelos leqsikonSi, rogor aris ganmartebuli `diba~ da ganmarteT

striqonebi: `dros ar uyvars didxans dgoma / da yvavilebs arTmevs dibas~ (weliwadis erT

dros meore cvlis, zafxuls Semodgoma mosdevs; gazafxul-zafxulSi aferadebul yvavilebs

Semodgomaze feri uxundeba).

– daakvirdiT, pirvel striqonSi poeti gasulierebis xerxs iyenebs; ra igulisxma man celisa

da velebis `kivilSi~? (velebs Sefenili mTibavebis mier Zlierad moqneuli celis xma; basri

celiT balaxis daundoblad Wris, mocelvis xma...).

– pirveli strofis romeli striqoniT daadasturebT, rom kargi dari dgas? (`ca lurjia

gumbaTiviT~)

– Tqveni azriT, ratom Seadara poetma ca taZris gumbaTs? (mosalodneli pasuxebi: radgan

kargi dari dgas, ca maRalia, TiTqos gumbaTiviT zemoT aris aweuli (aziduli); lurji ca

wmindaa, rogorc gumbaTi...)

– rogor fiqrobT, am leqsis romeli striqonia yvelaze metad sevdiani?

(`male mova Semodgoma / da yvelafers gadaTibavs~).

– ra ganasxvavebs am leqsisagan meore leqss? (pirvelSi buneba fers kargavs, balaxs eTxove-

ba, meoreSi ki, piriqiT: cocxldeba, feraddeba... es leqsi sevdiania, is ki – ufro xalisiani...)

gakveTilis dasasruls moswavleebi miiReben saSinao davalebas:

a) gverdi 46:

1. SeurCie leqss orsityviani saTauri;

2. gadaiwere leqsi.

b) leqsebis zepirad daswavla.

SeniSvna:

momdevno gakveTilze, davalebis Semowmebisa da leqsebis mosmenis Semdeg, maswavlebelma

unda isaubros e. w. jvaredini riTmis Sesaxeb (ixile gv. 48). Tavdapirvelad, sasurvelia, Tvi-

Ton moswavleebs aRmovaCeninoT am or leqss Soris msgavseba – oriveSi gariTmulia pirveli

striqoni mesamesTan, meore ki meoTxesTan. bavSvebma gakveTilzeve unda Seasrulon am masalis

Sesabamisi davalebac (gv. 48). saxlSi Sesasruleblad dagegmili davaleba ki moTavsebulia 51-e

gverdze (moswavleebma skolis biblioTekaSi unda SearCion leqsebis krebuli da moiZion leqsi,

romelSic poeti weliwadis romelime dros aRwers. sasurvelia, maswavlebelma Tu biblioTekis

TanamSromelma maT SesTavazos:

a) ana kalandaZis leqsebis krebuli (mosalodnelia, rom bavSvebi yuradRebas miaqceven Tavis

epigrafSi miTiTebul leqss `beTaniis gzaze~ da amoicnoben Semodgomis suraTs);

b) giorgi leoniZis leqsi `maisuri~ (`miyvars, yanaSi roca midixar~...) – leqsi gazafxulze.

maswavlebels saSualeba aqvs, Semdeg gakveTilze swored es leqsebi moasmeninos moswavleebs

audiodiskis daxmarebiT, an TviTon waukiTxos maswavleblis wignidan. aseve SesaZlebelia,

81

erTgvari gamocanis saxiT waukiTxos ana kalandaZis es leqsic da amoacnobinos, romel dros

gulisxmobs poeti:

`TeTri Tovlis qveS lamaz enZelas

sZinavs uTvalavs...

roca isini moiSoreben

Tovlis sudaras,

mec maSin moval SenTan, mTebSi,

Cemo lurjTvalav...~

(saTauri – `roca~)

Sefaseba:

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles sakuTari damokidebulebis gamo-

xatva, leqsis esTetikuri Sefaseba.

82

gramatika – arsebiTi saxelis bruneba

gakveTilis mizani da mosalodneli Sedegebi

moswavlem unda gaixsenos, rom arsebiTi saxeli daboloebas icvlis – ibrunvis.


qarT.dawy.(I).14. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-სინტაქსური



• ავლენს სახელის ფორმაცვალების წესების ცოდნას (მაგ., სწორად არჩევს სახელის ბრუნვის ფორმებს

ზმნის სინტაქსური კონსტრუქციების მიხედვით) და სათანადოდ იყენებს მას;

• სათანადოდ იყენებს ნაცნობი გრამატიკული ფორმების მართლწერის წესებს წინადადების/ფრაზის

აგებისას.

strategia

sityvis formacvalebis aRqma winadadebis mTliani Sinaarsis daxmarebiT.

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. kiTxva, metyveleba

sTxoveT moswavleebs, gadaSalon wignebi 55-e gverdze da waikiTxon gakveTilSi mocemuli

pirveli sami winadadeba. roca moswavle winadadebas kiTxulobs, maswavlebeli mas dafaze wers:

arwivi yvela frinvelis mefed iTvleba.

arwivs sacxovreblad mTiani adgilebi uyvars.

arwivis xmiT gulgaxeTqili frinvelebi aqeT-iqiT ifantebian.

SearCieT erT-erTi moswavle da sTxoveT, samive winadadebaSi gaxazos arsebiTi saxeli –

arwivi.

– ra daemarTa am sityvas winadadebebSi Casmisas? (forma, daboloeba Seicvala.)

– winadadebebSi arsebiTi saxeli daboloebas icvlis (SemoxazeT samive formis daboloeba).

– ra ewodeba arsebiTi saxelis aseT formacvalebas? (bruneba)

aqtivoba 2. mosmena, kiTxva, metyveleba

a) moswavleebs sTxoveT, gakveTilis boloSi mocemuli winadadebebi waikiTxon. maTi karnaxiT

Tqven am winadadebebs dafaze CamowerT:

arwivi Zlieri frinvelia.

arwivma caSi Seinavarda.

arwivs frinvelebis mefes uwodeben.

arwivis Tvalebs ra daemaleba!

83

arwiviT amayoben mTaSi mcxovrebni.

arwivad yofnas yvela frinveli isurvebda.

arwivo, mzesTan afrindi!

– sul ramdeni winadadeba CamovwereT?

danomreT dafaze Camowerili winadadebebi.

– ramdeni brunva yofila qarTulSi?

SearCieT moswavle da sTxoveT, Svidive winadadebaSi gaxazos arsebiTi saxeli – arwivi.

b) SearCieT kidev erTi moswavle da sTxoveT, yvela xazgasmuli sityva TanmimdevrobiT

waikiTxos (arwivi, arwivma, arwivs, arwivis, arwiviT, arwivad, arwivo).

monacvleobiT waakiTxeT 7 moswavles winadadebebi. Semdeg ki dasviT SekiTxvebi:

– ese igi, ramdenjer vabrunebT arsebiT saxels qarTul enaSi?

– romel ricxvSia arsebiTi saxeli arwivi am winadadebebSi?

g) – modi, axla am brunvebis saxelebs gavecnoT!

dafaze Camoweril winadadebebs Sesabamisi brunvis formis saxelebs miuwerT:

1. saxelobiTi: arwivi Zlieri frinvelia.

2. moTxrobiTi: arwivma caSi Seinavarda.

3. micemiTi: arwivs frinvelebis mefes uwodeben.

4. naTesaobiTi: arwivis Tvalebs ra daemaleba!

5. moqmedebiTi: arwiviT amayoben mTaSi mcxovrebni.

6. viTarebiTi: arwivad yofnas yvela frinveli isurvebda.

7. wodebiTi: arwivo, mzesTan afrindi!

SemoxazeT arsebiTi saxelis daboloebebi sxvadasxva brunvaSi.

Semdeg moswavleebs sTxoveT, gadaSalon wignebi da gaecnon gakveTilis pirveli savarjiSos

pirobas. gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia.

– ras gvekiTxeba es savarjiSo?

– romeli yofila am sityvis saxelobiTi brunvis forma?

– moTxrobiTi brunvis forma?

– micemiTi brunvis forma?... da a. S.

aqtivoba 3. wera

a) SeasrulebineT moswavleebs damoukidebeli samuSao:

sTxoveT bavSvebs, moifiqron winadadebebi arwivis saxelobiTi da moTxrobiTi brunvis

formebis gamoyenebiT da rveulSi Caweron; isargebleT drois am monakveTiT da dafaze dawereT

7 winadadeba, ise rom arsebiYTi saxeli `daTvi~ yvelgan gamotovebuli iyos. micemuli davalebis

gamokiTxvis Semdeg ki sTxoveT bavSvebs, gamoicnon, rogor unda Caematos sityva `daTvi~ dafaze

Camoweril winadadebebSi; sworad Sevsebuli winadadebebi rveulSi Caweron.

maswavlebeli: am winadadebebSi gamotovebulia arsebiTi saxeli `daTvi~; waikiTxeT da gamo-

icaniT, rogori daboloeba unda hqondes am sityvas TiToeul winadadebaSi?

84

1. saxelobiTi: ... tyeSi dabajbajebs.

2. moTxrobiTi ... bunagidan gamoixeda.

3. micemiTi ... Tafli uyvars.

4. naTesaobiTi ... Svils beli hqvia.

5. moqmedebiTi ... belebi amayoben.

6. viTarebiTi ... yofnas mela natrobdao.

7. wodebiTi ... yanas nu anadgureb!

b) SearCieT 7 moswavle da TiTo-TiTo winadadeba waakiTxeT:

1. `daTvi~ tyeSi dabajbajebs. 2. `daTvma~ bunagidan gamoixeda. 3. `daTvs~ Tafli uyvars. 4.

`daTvis~ Svils beli hqvia. 5. `daTviT~ belebi amayoben. 6. `daTvad~ yofnas mela natrobdao. 7.

`daTvo~, yanas nu anadgureb!

g) sTxoveT moswavleebs, Caixedon wignSi da moZebnon, ra weria meore savarjiSos pirobaSi.

gamoiyeneT kvlav Cumi kiTxvis strategia da bavSvebs teqsti waakiTxeT. es savarjiSoc klasSi

Sesruldeba.

saSinao davaleba

gakveTilis dasaruls CaaniSnineT moswavleebs wignSi mocemuli weriTi davaleba saxlSi

Sesasruleblad (mosw. wigni, gv. 51).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles saxelis brunebis formebis SerCeva

da marTlweris normebis dacviT winadadebebis Sedgena.

85

86

beTaniis gzaze

askili, mocxari, mocvi...

gzadagza kunelic gvxvdeba...

aRar wvims... lamazi mxrebi

gaSales lamazma mTebma...

mivdivarT, mivdivarT, civi

seqtembris qarebi qrian...

svel gzaze wablis da ifnis

da muxis foTlebi yria...

movediT samadlos xevTan...

nislebSi danTqmula isic...

me minda... sul viyo SenTan,

rogorc es mTebi da nisli!

askili, mocxari, mocvi

gzadagza kunelic gvxvdeba...

aRar wvims, lamazi mxrebi

gaSales lamazma mTebma...

ana kalandaZe

maisuri

miyvars, yanaSi roca midixar,

miyvars venaxSi TuTis darxeva;

roca gaismis qarTlSi gvritis xma

da gazafxuli gaiCarxeba.

miyvars mTebidan naTqrialebi

barSi niaRvris RvarTa galoba;

roca simReriT xeebs qalebi

Seesevian axalbalobas...

miyvars mSuqari vazis yvavili,

xes rom foToli daewmindeba,

roca ocnebiT yanas gavivli,

yanis siwminde ros momindeba.

momelandeba sxva sixaruli,

dauRalavi misi mSveneba,

da lurji zeca mtredismxaruli

gulze naTeliT damesveneba.

giorgi leoniZe

3b

un

eb

is

su

ra

Te

bi

ori leqsi

87

3

bu

ne

bi

s s

ur

aT

eb

i

oragulis cxovreba

1. oragulis siymawvile

Sua qarTlSi, kavkasionis qedis kalTidan, pawia wyarom celqad

gamoxeTqa, TamaSiT daeSva qvemoT da swrafad daiwyo CanCqari

mindvrebsa da tyian mTebs Sua. Cveni CanCqara wyaro broliviT

wminda iyo, amitom mis napirze amosuli tirifebi ise Canda wyalSi,

rogorc sarkeSi; mis Zirze ki kenWebs saTiTaod daiTvlidi. wyaros

wylis Zirze, qvebs Sua, aTasobiT ewyo Tevzis pawawa kvercxebi, anu

qviriTi. am kvercxebs naWuWis magivrad sifrifana kani hqonda da

am gamWvirvale kanSi yvelaferi Canda.

SuadRisas mze Tavis Suqs Ronivrad CaanaTebda xolme fSanSi da

wyalsa da qvebs aTbobda. cxel dReSi rom qviriTs dahkvirvebodi,

Sig erT bewo lifsitebs dainaxavdi. TiToeul lifsitas piri da

Tvalebi uCanda. axali Casaxuli Tevzi iseTi wvrili da broli-

viT wminda iyo, rom cxadad dainaxavdi imis sisxlis moZraobasa da

ZarRvis feTqvas.

ai, pawawa lifsitam sifrifana rbili kanidan gareT gamoitana

jer Tavi, mere tani da ukanasknelad bolo, romelic jer isev

morkaluli iyo, radganac qviriTSi Tevzi rkaliviT moxveuli iwva.

roca TandaTan bolo gausworda, lifsitam wyals dahkra da gacu-

ra. ramdenime saaTis Semdeg qviSidan da qvebidan ukve aTasobiT ga-

moicqirebodnen pawawina lifsitebi. kvercxebidan gamosvlis Sem-

deg isini myudro, patara yurisken* misrialebdnen. am lifsitebs

arc deda hyavdaT gverdiT da arc mama, curvasac aravin aswavli-

daT. yvela TviTon cdilobda, gza gaekvlia cxovrebaSi.

Cveni pawawina lifsitebis kani erTi ferisa ar iyo: gverdze

molurjo feri dahkravda, mucelze – mowiTalo, zurgze ki –

moSavo. mzeze lifsitebi vercxliviT brWyvialebdnen, Sublze

Savi niSani uCandaT. es lifsitebi patara oragulebi iyvnen. wyals

dahqonda isini da arxevda, rogorc deda arwevs Tavis Svils akvan-

Si. wyalive zrunavda imaT saWmelze, mihqonda swored imaT pirTan

gemrieli Wiebi, matlebi, Tevzebs piris gaRebisa da Caylapvis meti

aRara undodaT ra. lifsitebi wyals zemoT mardad moeqceodnen

xolme da mxiarulad qanaobdnen TavianTi sacurao frTebis Semwe-

88

3

bu

ne

bi

s s

ur

aT

eb

i

obiT. curvaSi maT didad Sveloda sacurao buSti, romelic sxeu-

lis SigniT iyo moqceuli da haeriT iyo gavsebuli. TiTo gartyma

bolosi wyalze lifsitebs Sors amoayofinebda xolme Tavs. rad-

gan tani navsaviT hqondaT moyvanili, lifsitebi wyals advilad

apobdnen da Sig sakvirveli siswrafiT dasrialebdnen.

ramdenadac Rone da simarde ematebodaT Cvens patara Tevzebs,

imdenad ufro guladni xdebodnen; TandaTan ufro da ufro Sors

midiodnen myudro yuridan, eCveodnen daqanebul wyalTan brZo-

las, swavlobdnen talRis winaaRmdeg curvas da erTmaneTs swra-

fad srialSi ejibrebodnen.

upasuxe

1. ratom adarebs mwerali wyaros erTgan brols da meoregan –

sarkes?

gaixsene

2. ra aris saerTo am teqstsa da revaz inaniSvilis `fSas~ Soris?

moZebne teqstSi

3. ra SeZles patara Tevzebma, roca Rone da simarde moemataT

(CamoTvale maTi oTxi moqmedeba)?

upasuxe SekiTxvebs

4. bokvrisa da marTvesagan gansxvavebiT, rogor iwyebs cxovrebas

lifsita?

5. ratom Seadara mweralma wyaros wyali dedas?

6. aRwere oragulis lifsitas garegnoba (kanis ferebi, tanis moy-

vaniloba da sxeulis nawilebi).

dawere (davaleba)

7. dawere mosmenili moTxrobis mokle Sinaarsi.

89

3

bu

ne

bi

s s

ur

aT

eb

i

cisartyela

maisi idga. ca Savad moiRrubla da karga xans iwvima. am dros far-

duls qveS idgnen soso da dimitri da siamovnebiT yurs ugdebdnen

wvimis SxapaSxups mcenareebze. Semdeg Rrublebma TandaTan aR-

mosavleTisken mogroveba iwyo. patara xans ukan dasavleTisken ca

sruliad moiwminda da aRmosavleTisken ki isev wvimda. mzem gamo-

anaTa Tu ara, maSinve aRmosavleTisken cas mSvenieri feradi rka-

li gadaekra. Cvenma ymawvilebma didi siamovnebiT dauwyes cqera

bunebis am saamur movlenas.

– marTla, es feradi cisartyela rogorRa Cndeba? – hkiTxa uec-

rad sosom dimitris.

– cisartyela, Cemo soso, mzis sxivebisagan warmodgeba. mzis

TeTri sxivi martivi ar aris; imas Seadgens Svidi feri: wiTeli,

narinjisferi, yviTeli, mwvane, lurji, mtredisferi da iisferi.

roca es Svidive feri erTad aris SeerTebuli, maSin mzis sxivs

TeTri feri aqvs. magram Tu wylis namebi blomad modis maRli-

dan qveviT da am dros imaT mze miadga, maSin mzis sxivi, wylis nam-

Si gavlis dros, Svid nawilad iyofa, TiToeul fers cal-calke

davinaxavT da cisartyelas msgavsi movlena gaCndeba. es moxdeba

xolme, magaliTad, iq, sadac mdinare maRlobidan qveviT, RranteSi

gadaquxs; kidev maSin, roca Sadrevnidan wyali maRla adis da amas

mzis Suqi adgas. me SenTvis, soso, Sinac bevrjer miCvenebia cisar-

tyelasTana movlena. fanjaraze wyliT savse sura ramdenjerme

damidgams mzis pirdapir da sixaruliT giyurebia, roca mzis sxi-

vi suraSi gavlis Semdeg Svidfrad gardaqceula da suris meore

gverdze feradi sartyeliviT gagrZelebula. caSiac swored ase

Cndeba cisartyela. cisartyela maSin gamoisaxeba xolme, roca

erT mxareze xSiri wvima modis, rogorc, ai, axla, da meore mxridan

mze icqireba; mzis sxivebi wvimis wveTebSi gavlis dros Svidfrad

iyofeba da feradi sartyeliviT cas gadaekvreba xolme. amas veZa-

xiT Cven cisartyelas.

iakob gogebaSvili

Tavi 4 – uxsovari drois ambebidan

gramatika – zmna da arsebiTi saxeli


moswavlem unda Seiswavlos saxelis formacvalebis wesebi; sworad SearCios saxelis brunvis

forma zmnis sintaqsuri konstruqciis mixedviT.

moswavlem unda SeZlos zmnisa da arsebiTi saxelis erTmaneTisagan garCeva da gaiazros, ra

kavSiri SeiZleba iyos zmnasa da arsebiT saxels Soris winadadebaSi.


qarT.dawy.(I).4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკისა და ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციების

სათანადოდ გამოყენება; მართლმეტყველებისა და სამეტყველო ეტიკეტის საბაზისო ნორმების დაცვა.

• სწორად უთანხმებს ზმნას არსებით სახელებსა და ნაცვალსახელებს პირისა და რიცხვის მიხედვით;

qarT.dawy.(I).14. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-სინტაქსური



• ავლენს სახელის ფორმაცვალების წესების ცოდნას (მაგ., სწორად არჩევს სახელის ბრუნვის ფორმებს

ზმნის სინტაქსური კონსტრუქციების მიხედვით) და სათანადოდ იყენებს მას;

strategiebi

1. dajgufeba msgavsebis aRmoCenis mizniT; 2. Sedareba gansxvavebis aRmosaCenad.

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. mosmena, kiTxva, wera

a) auxseniT moswavleebs, rom maT gramatikis gakveTili utardebaT; isaubreT gramatikis

Sesaxeb:

gramatika enis Taviseburebebsa da wesebs Seiswavlis. yovel enas Tavisi wesebi aqvs. enis

mkvlevrebi akvirdebian sityvas Tu winadadebas da garkveul wesebs aRmoaCenen. enis kargi codna

ki am wesebis dacvas niSnavs.

dRes Cven sityvebs unda davakvirdeT. enaTmecnierebma sityvebi msgavsebis mixedviT daaj-

gufes – klasebad dayves. magaliTad, sityvebis erT klass zmna ewodeba.

b) dawereT dafaze winadadebebi Seswavlili nawarmoebebidan:

qorma wiwila waiRo.

oraguli badidan gamoZvra.

dasviT SekiTxvebi:

– ramdeni winadadeba weria dafaze? ramdeni sityvaa TiToeul winadadebaSi?

90

– romeli sityva gamoxatavs qoris moqmedebas? oragulis moqmedebas?

– ra uwodes sityvebs, romlebic moqmedebas gamoxatavs? (sityvebs, romlebic moqmedebas

gamoxatavs, zmna ewodeba.)

romelime moswavles sTxoveT, gamovides dafasTan da winadadebebSi zmnebs xazi gausvas.

– ra qna qorma? oragulma?

g) dawereT dafaze axali sagakveTilo masalis pirveli winadadeba:

adamiani mzes eTayvaneba.

sTxo veT bavSvebs, winadadeba dafidan rveulSi gadaiweron da zmnas qveS xazi gausvan. dasviT

SekiTxva: ras Svreba adamiani? apovnineT moswavleebs zmna.

dafaze dawereT sxva winadadeba:

ZaRlma kata dainaxa, SeuRrina da ayefda.

mimarTeT moswavleebs:

– am winadadebaSi ki sami zmnaa. vfiqrob, Tqven SegiZliaT maTi amocnoba.

sTxoveT moswavleebs, es winadadebac rveulSi Caweron da zmnebs xazi gausvan. gaafrTxileT

bavSvebi, daixmaron SekiTxva: ra qna?

amuSaveT moswavleebi wyvilebad: daavaleT maT, gacvalon rveulebi da Seumowmon erTmaneTs

naweri: marTlac sworad aris Tu ara xazgasmuli samive zmna (dainaxa, SeuRrina, ayefda).

Semdeg ki Sesamowmeblad dafaze zmnebi Tqvenc gaxazeT.

d) warmoaCineT enaSi zmnis didi roli da mniSvneloba:

– zmna winadadebis yvelaze mTavari wevria. zmna iseTi sityvaa, romliTac zogjer mTlianad

winadadebas gamovxatavT. magaliTisaTvis dawereT dafaze erTsityviani winadadebebi: wvims.

civa. Tendeba...

– vin moifiqrebs sxva erTsityvian winadadebas? (Ramdeba, Tovs da sxv.)

– daakvirdiT dafaze daweril winadadebebs. mas Tu zmnebs amovaklebT, ambavs mainc gavigebT?

waSaleT zmnebi dafaze mocemul winadadebebSi:

qorma wiwila ... . oraguli badidan ... .

adamiani mzes ... . ZaRlma kata ..., ... da ... .

aqtivoba 2. mosmena, kiTxva

a) dafaze dawereT magaliTebi sagakveTilo masalidan:

mxolobiTi ricxvi: mravlobiTi ricxvi:

adamiani mzes eTayvaneba. adamianebi mzes eTayvanebian.

ZaRli ayefda. ZaRlebi ayefdnen.

caze varskvlavi moCans. caze varskvlavebi moCans.

hkiTxeT moswavleebs:

– romel winadadebebSia arsebiTi saxeli mravlobiT ricxvSi?

– romel winadadebebSia arsebiTi saxeli mxolobiT ricxvSi?

– romel winadadebaSia arsebiTi saxelic da zmnac mravlobiT ricxvSi?

91

– romel winadadebaSia arsebiTi saxeli mravlobiT ricxvSi, xolo zmna – mxo lobiTSi? ratom?

rogoria es arsebiTi saxeli?

– ra wess mivageniT? (usulo arsebiT saxelebTan zmna mxolobiT ricxvSia.)

b) Semdeg dawereT dafaze winadadebebi, gaxazeT mravlobiT ricxvSi mdgari arsebiTi saxelebi

da sTxoveT moswavleebs, zmnebi daasrulon:

mindorSi yayaCoebi amovid... (amovida).

mindorSi uamravi yayaCo amovid... (amovida).

cecxlisagan mxolod nakverCxlebi darC... (darCa).

cecxlisagan uamravi nakverCxali darC... (darCa).

baRSi vardebi gaiSal... (gaiSala).

baRSi bevri adamiani seirnob... (seirnobs).

adamianebi dedamiwaze ramdenime milioni wlis win gaCnd... (gaCndnen).

an: SegiZliaT, dafasTan saTiTaod gamoiyvanoT moswavleebi da es davalebebi 5 moswavles

individualurad SeasrulebinoT.

dasviT SekiTxva:

– pirvel eqvs winadadebaSi arsebiTi saxelebi mravlobiTSia, zmnebi ki – mxo lobiTSi; ratom?!

rogoria es arsebiTi saxelebi? (usulo)

garda amisa, auxseneT moswavleebs qarTul enaSi sulieri da usulo arsebiTi saxelebis

zmnebTan Sewyvilebis Taviseburebani. magaliTad: qalma CanTa (usulo) aiRo da bavSvi (sulieri)

aiyvana; wigni dado, bavSvi dasva.

aqtivoba 3. wera

SeasrulebineT moswavleebs damoukidebeli samuSao:

a) sTxoveT maT, ipovon wignSi pirveli savarjiSo, yuradRebiT gadaiweron winadadebebi da

zmnebi daasrulon.

amuSaveT moswavleebi wyvilebSi: daavaleT maT, gacvalon rveulebi da Seumowmon erTmaneTs

naweri: marTlac sworad aris Tu ara dasrulebuli zmnebi. Semowmebis mizniT, SearCieT 3 mos-

wavle, TiTo winadadeba waakiTxeT da daazusteT, rogor Seasrula klasma samuSao.

moswavleebTan erTad CamoTvaleT, rogor unda daesrulebinaT es zmnebi da dafaze Camo-

wereT.

gakveTilis dasaruls CaaniSnineT moswavleebs wignSi mocemuli weriTi davaleba ( me-2 savar-

jiSo) saxlSi Sesasruleblad: maT j. nadiraZis teqstidan unda amoiweron mesame pirSi mdgari

zmnebis mxolobiTisa da mravlobiTis sam-sami forma (mosw. wigni, gv 82).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, Tu ramdenad SeZles zmnisa da arsebiTi saxelis

erTmaneTisagan garCeva; ricxvSi arsebiTi saxelebisa da zmnis sworad SeTanxmeba.

92

uRu da TeT (I da II ambavi)


moswavlem SeZlos kiTxvis (wakiTxulis gaazrebis) ZiriTadi strategiebis aTviseba da ga moye-

neba; teqstis mTavari sakiTxebis gamoyofa; movlenebsa da faqtebs Soris mizez-Sedegobrivi

kavSirebis amocnoba, rogorc teqstis erT monakveTSi, ise mis sxvadasxva nawils Soris; per-

sonaJTa gancdebisa da miznebis amocnoba da daskvnis gamotana; personaJis mimarT sakuTari

damokidebulebis gadmocema.


qarT.dawy.(I).7. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების


ინფორმაციის (მაგ., ილუსტრაციისა და ტექსტის) ურთიერთდაკავშირება.


• მოიძიებს კონკრეტულ ინფორმაციას (მაგ., მოვლენათა, მოქმედებათა დროსა და ადგილს);

• აკვირდება პერსონაჟთა ქცევას, მოქმედებას, თვისებებს და დაკვირვების საფუძველზე გამოაქვს

სათანადო დასკვნა მათი აზრების, განზრახვების, განცდების შესახებ;



გამოხატვა და ახსნა; ტექსტის თემის და/ან მასში განხილული კონკრეტული საკითხების შეფასება.


• მიუთითებს, რით დაინტერესდა/რა მოეწონა ტექსტში (ინფორმაცია, ამბავი, პერსონაჟის საქციელი,



ლექსიკურ და სემანტიკურ მხარეზე, ენობრივ ფორმებზე დაკვირვება.

• დამოუკიდებლად პოულობს ტექსტში სიტყვებსა და გამოთქმებს, რომლებსაც ავტორი იყენებს

პერსონაჟების, ფაქტებისა და მოვლენების აღსაწერად;



• ამოიცნობს უცნობი სიტყვების/გამოთქმების მნიშვნელობას ნაცნობი ელემენტების (ილუსტრაციების,

ნაცნობი ფუძის, კონტექსტისა და სხვ.) დახმარებით.

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. kiTxva da metyveleba

gakveTilis dasawyisSi maswavlebeli moswavleebs acnobs, ukiTxavs Sesaval teqst s uZvelesi

adamianebis Sesaxeb da yuradRebas amaxvilebs moTxrobis saTaurze `uRu da TeT~.

– daakvirdiT am teqstis saTaurs (`uRu da TeT~).

– Tqveni azriT, vin arian uRu da TeT? (moTxrobis personaJebi)

– am personaJebidan erTi gogonaa, meore ki – biWi. saxelebis xmovanebis (JReradobis) mixed-

viT, Tqveni azriT, romelia gogona da romelia biWi? (savaraudo pasuxebi: TeT gogonaa, radgan

93

es saxeli ufro rbilad JRers, ufro nazad gamoiTqmis. uRu biWi unda iyos, es saxeli ufro

mkacrad, vaJkacurad JRers).

– ratom mougona avtorma aseTi ucnauri, Tanac mokle saxelebi Tavis personaJebs? (savarau-

do pasuxebi: am ucnauri saxelebis meSveobiT ufro kargad rom SevigrZnoT is Soreuli, idum-

alebiT aRsavse dro, romelic am moTxrobaSia aRwerili; Tavisi personaJebisaTvis mokle

saxelebis SerqmeviT avtors surs, gviCvenos, rom pirvelyofili adamianis metyveleba kargad

ganviTarebuli ar iyo, is mokle, martivi sityvebisagan Sedgeboda da misT.) imsjeleT klasSi

amis Sesaxeb.

– ras fiqrobT, ra Tavgadasavlebi gadaxdebaT uRusa da TeTs?

Sesaval teqstze `uZvelesi adamianebi~ dayrdnobiT gamoaTqmevineT bavSvebs sakuTari

versiebi.

aqtivoba 2. I nawilis wakiTxva, wakiTxulis gaazreba, metyveleba

I nawili (uRus, TeTisa da maTi mSoblebis garegnuli aRwera, maTi gamoqvabulis aRwera).

a) gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia. yvela moswavle damoukideblad, Cumad kiTxulobs.

mosalodnelia, kiTxvisas Seiqmnas sirTule zogierT leqsikur erTeulTan mimarTebiT (seri,

xalvaTi, cqviti, monusxuliviT, wvivsakravebi). CamowereT isini dafaze da teqstis kiTxvis

dasrulebis Semdeg mouwodeT bavSvebs, TviTon axsnan es sityvebi konteqstidan gamomdinare.

b) gamoiyeneT amorCeviT kiTxvis strategia – teqstis erTi romelime pasaJis moZebna da

wakiTxva.

sTxoveT erT-erT moswavles, ipovos da waikiTxos teqstis is pasaJi, romelSic aRwerilia

peizaJi (II abzaci), bavSvebs yuradReba gaamaxvilebineT mxatvrul saxeze `mzisferi mdinare~.

– ra moCanda im mRvimidan, romelSic uRu da TeT cxovrobdnen?

sxva moswavleebs sTxoveT, xmamaRla waikiTxon is pasaJi, romelSic aRwerilni arian bavSvebi

(III abzaci) da maTi mSoblebi (IV abzaci). Semdeg klasSi imsjeleT:

– uRus, TeTisa da maTi mSoblebis, basa da nenis, garegnobaTa aRweridan romelia, Tqveni

azriT, yvelaze srulyofili? sTxoveT moswavleebs, sakuTari azri daasabuTon teqstidan

moyvanili magaliTebiT (savaraudo pasuxi: yvelaze kargad bavSvebis deda, nen aris aRwerili.

mis Sesaxeb vigebT, Tu rogori Tvalebi da Tmebi hqonda, ra ecva da rogor samkauls atarebda).

moswavleebs sTxoveT, kargad daakvirdnen II abzacs. garda garegnobis aRwerisa, xom ar iZleva

es pasaJi informacias uRusa da TeTis xasiaTis Tvisebebis Sesaxeb?

– rogori biWia uRu? rogoria TeT? daasabuTeT Tqveni azri teqstis mixedviT (savara udo

pasuxi: uRu `xSirad ijda mRvimis piras da monusxuliviT Sehyurebda Tvalwarmtac sanaxao-

bas~ – e. i. is meocnebe biWia, uyvars buneba da afasebs mSvenierebas. `TeTs ufro gamoqvabulSi

fusfusi exaliseboda~ – e. i. is mzrunveli gogonaa, fiqrobs Tavis axloblebze).

moswavleebs esaubreT aRweris, rogorc mxatvruli xerxis Sesaxeb (moswavlis wignis me-100

gverdi).

aqtivoba 3. II nawilis wakiTxva, wakiTxulis gaazreba, metyveleba

II nawili: uRu – pirvelyofili mxatvari

gamoacxadeT kiTxvis wuTebi. gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia.

kiTxvebis dasmisas SeecadeT, bavSvebs yuradReba gaamaxvilebinoT nadirobis eqspresiul

94

suraTze da imaze, Tu ram misca biZgi uRus, moexata gamoqvabuli – Seeqmna xelovnebis nimuSi.

– riT gamoirCeoda es ucnauri nadiroba Cveulebrivi nadirobisagan? ra matebda mas gansa-

kuTrebul sisastikes? (savaraudo pasuxi: gansakuTrebul sisastikes am nadirobas matebs is,

rom cxovelebi ormag safrTxeSi arian Cacvenilni, almodebuli tyidan gaqceulebi, kldeebidan

iCexebian, rasac adamianTa sisastikec emateba).

– ipoveT teqstSi is winadadeba, romlidanac Cans, rom uRu Zalian aaRelva am ucnauri nad-

irobis xilvam (ùRu garindebuli Sescqeroda am sanaxaobas. uceb adgils moswyda da Tavqud-

moglejili gaiqca mRvimisaken~.).

klasSi imsjeleT imis Sesaxeb, Tu ra grZnoba gamoiwvia moswavleebSi nadirobis scenis

wakiTxvam, visTvis romeli fraza aRmoCnda gansakuTrebiT STambeWdavi, dinamikuri da ratom.

– ratom gamosaxa uRum mRvimis kedelze nadirobis suraTi?

(a) mas undoda, am naxatis saSualebiT gadmoeca nadirobis ambavi basa da nenisaTvis.

(b) mas am naxatiT Tavisi mRvimis morTva da galamazeba undoda.

(g) mas am naxatiT Tavisi grZnobebisa da gancdebis gamoxatva mounda (an: xatva misTvis Tavisi

grZnobebisa da gancdebis gamoxatvis saSualeba aRmoCnda.).

es aris SekiTxva arCeviTi pasuxiT, romelsac sami savaraudo varianti axlavs. swori pasu-

xia (g). SekiTxva rTul kategorias ganekuTvneba. mkiTxvelma unda SeZlos teqstSi farulad,

inpliciturad Cadebuli azris amocnoba, amitom SeiZleba damatebiTi saubriT davexmaroT

moswavleebs. magaliTad, vesaubroT sakiTxebze, rogoricaa: aRelvebuli adamiani cdilobs

Tavisi grZnobebis gamoxatvas da amas sxvadasxva gziT axerxebs, rogoria am kuTxiT Tavad

bavSvebis cxovrebiseuli gamocdileba, ra damokidebuleba aqvT maT xatvisadmi. swori pasuxis

gansazRvris Semdeg bavSvebTan erTad ganixileT, Tu ratom ar aris swori pasuxebi (a) da (b).

isini arasworia imitom, rom amis Sesaxeb (naxatis saSualebiT mSoblebisaTvis nadirobis ambis

aRwera, gamoqvabulis galamazeba) teqstSi araferia naTqvami. es gamocdileba maT momavalSic

daexmareba testur kiTxvebze muSaobisas.

aqtivoba 4. kiTxva, wera

moswavleebs klasSi damoukideblad SeasrulebineT II teqstze darTuli weriTi davalebebi:

– daasaTaure teqstis II abzaci (savaraudo saTaurebi: `pirveli mxatvris dabadeba~, ùZve-

lesi naxatebi~ da misT.)

– amowere mRvimis kedelze gamosaxuli suraTis aRweridan is sityvebi, romlebidanac Cans,

rom uRus naxati Zalian kargad asaxavda sinamdviles (nebismieri fraza pasaJidan: `xatavda

aqoCril mTaze xanZars ... cxovelTa Rmuilis xma moismoda~.).

mieciT saSinao davaleba werilobiT Sesasruleblad:

– warmoidgine, rom xar uRusa da TeTis Zma (an da) da Tqven yvelani erTad waxvediT oqros-

fer mdinareze. iq pirvelad naxeT Tevzebi. rogori iyo Tqveni STabeWdileba? ra qeniT, rogor

moiqeciT?

auxseniT bavSvebs, rom maT unda daweron I pirSi patara moTxroba (`me da Cemi da-Zma ...…Cven ...~),

romelSic aRwerili iqneba mogzauroba oqrosferi mdinarisaken, bavSvebis fiqrebi, gancdebi

da STabeWdilebebi am mogzaurobisas (saTauri – òqrosferi mdinare~).

95

uZvelesi naxatebi


moswavlem SeZlos ilustraciis daxmarebiT teqstis ucnobi sityvebis gageba; SekiTxve-

bis dasma wakiTxulis Taobaze; teqstSi mocemuli ambebis warmosaxvaSi gacocxleba; teqstis

informaciis dakavSireba sakuTar codnasTan da, Sedegad, daskvnis gamotana; teqstis mimarT

sakuTari damokidebulebis werilobiT gadmocema.



გამოხატვა და მისი ახსნა; ტექსტის თემის და/ან მასში განხილული კონკრეტული საკითხების შეფასება.

• აკავშირებს ტექსტში მოცემულ ინფორმაციას საკუთარ გამოცდილებასთან, გამოკვეთს მათ შორის

არსებულ მსგავსება-განსხვავებას, გამოაქვს სათანადო დასკვნა;

• მიუთითებს, რით დაინტერესდა / რა მოეწონა ტექსტში (ინფორმაცია, ამბავი, პერსონაჟის საქციელი,




• ტექსტის უკეთ გააზრების მიზნით სვამს კითხვებს წაკითხულის შესახებ;

• აცნობიერებს სხვადასხვა ხერხს, რომლებიც ტექსტის გაგებას უწყობს ხელს (მასში გადმოცემული

ამბების წარმოსახვაში გაცოცხლება, ტექსტში გადმოცემული ამბის ინსცენირება, ცალკეული

მონაკვეთის საკუთარი სიტყვებით გადმოცემა და სხვ.);

ქართ.დაწყ.(I).13. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის მცირე

ზომის მარტივი ტექსტების შექმნა ნაცნობ თემატიკაზე.

• გამოხატავს საკუთარ მოსაზრებას/დამოკიდებულებას, ცდილობს მის ახსნას.

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. kiTxva da metyveleba

gakveTilis dasawyisSi maswavlebeli moswavleebis yuradRebas amaxvilebs gakveTilis

saTaurze ùZvelesi naxatebi~.

– es teqsti ukavSirdeba Tqven mier ukve naswavl moTxrobas ùRu da TeT~. Tqveni azriT,

saTauris mixedviT (ùZvelesi naxatebi~), ra SeiZleba aerTianebdes am or teqsts? (saTauris

mixedviT, am teqstSic saubari iqneba im uZvelesi epoqis Sesaxeb, rodesac uRu da TeT cxov-

robdnen; uRu naxatebs xatavda gamoqvabulis kedlebze, amjeradac albaT saubari iqneba pir-

velyofili adamianebis naxatebze).

– kidev erTxel gadavikiTxoT winaTqma ùZvelesi adamianebi~, romelic uZRvis moTxrobas

ùRu da TeT~ da mivaqcioT yuradReba winadadebas: `maT (igulisxmebian pirvelyofili ada-

mianebi) amqveynad TavianTi nakvalevi datoves, romlis mixedviTac vcdilobT, gavigoT, Tu

rogor cxovrobdnen da Sromobdnen ... uZvelesi adamianebi~. rogor gesmiT es, ra aris nagulisx-

mevi uZvelesi adamianebis nakvalevSi? (pirvelyofili adamianebis iaraRebi – Zveli culebi,

xelketebi, agreTve, cxovelebis kbilebisagan damzadebuli uZvelesi samkauli, pirvelyofili

96

adamianebis Zvlebi, Tavis qala da a. S.).

– ra ewodeba im mecnierebas, romelic adamianis Soreul warsuls uZvelesi droidan moR-

weuli amgvari `nakvalevis~ mixedviT Seiswavlis? (arqeologia)

– ra iciT arqeologiaze? xom ar gsmeniaT raime saintereso arqeologiuri aRmoCenebis

Sesaxeb? mamakacisa da qalis (`zezvasa da mzias~) Tavis qalebis aRmoCena sof. dmanisSi, trois

aRmoCena da a. S.

aqtivoba 2. I nawilis wakiTxva, wakiTxulis gaazreba, metyveleba

altamiras gamoqvabulis aRmoCena

gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia. yvela moswavle damoukideblad, Cumad kiTxulobs

teqsts. daavaleT moswavleebs, daasaTauron calkeuli abzaci. kiTxvis dasrulebis Semdeg

xmamaRla waakiTxeT bavSvebs abzacTa dasaTaurebebi, hkiTxeT, riT xelmZRvanelobdnen abzacTa

dasaTaurebisas (auxseniT, rom nebismieri saTauris SerCevisas yuradReba unda gamaxvildes

mocemuli monakveTis mTavar azrze, ZiriTad saTqmelze). ganixileT moswavleTa variantebi.

SerCeuli saTaurebi moswav leebma rveulebSi Caweron.

kiTxvebis dasmis dros moswavleTa yuradReba gaamaxvileT imaze, rom teqsti mTlianad

faqtebze – namdvil ambebzea agebuli.

– rogor miagno monadirem mRvimes? (moswavleebma mokled unda gadmoscen I abzacis Sinaarsi)

– Tavidan ratom ar dainteresda sauTola gamoqvabuliT? – am kiTxvaze pasuxis gacemisas

moswavleTa yuradReba gaamaxvileT terminze `moyvaruli~ (`moyvaruli arqeologi~). mokled

gaesaubreT Temaze, ras niSnavs `moyvaruli~ da `specialisti~, ra upiratesobiT sargeblobs

specialisti moyvarulTan SedarebiT, Tumca aRniSneT isic, rom arsebobs gamonaklisic (SegiZ-

liaT bavSvebs mouyvanoT Slimanis – moyvaruli arqeologis Sesaxeb).

– ram gadaawyvetina sauTolas arqeologiuri gaTxrebis mowyoba altamiras gamoqvabulSi?

(parizSi pirvelyofili adamianebis Sesaxeb mowyobili gamofenis naxvam). – SegiZliaT, bavSvebs

gaesaubroT gamofenebisa da, zogadad, muzeumebis mniSvnelobis Sesaxeb: yofilan Tu ara muze-

umSi, aqvT Tu ara nanaxi raime saintereso gamofena da ra zegavlena moaxdina gamofenis naxvam

maTze.

– kedlebze gamosaxuli naxatebis garda, kidev ra mianiSnebda imas, rom altamiras gamoq-

vabulSi Zvelad adamianebi cxovrobdnen? (`sauTolam ... gaTxrebis Sedegad SesaniSnavad naxelavi

qvis iaraRi ipova~) – moswavleebma unda moZebnon teqstSi cxadad, eqspliciturad mocemuli

informacia, romelic, marTalia, meorexarisxovania, magram ar aris umniSvnelo. waxalisebis

mizniT, bavSvebma SeiZleba warmoidginon, rom isinic arqeologebi arian, magram am SemTxvevaSi

pirvelyofili adamianebis `nakvalevs~ eZeben ara miwaSi, aramed teqstSi.

– ra aris is ori ram, riTac espaneTisa da safrangeTis mRvimeTa kedlebze gamosaxuli

cxovelebi namdvil cxovelebs hgvanan? (feri da moZraoba). – moswavleebs gaaxseneT uRus naxa-

ti. moaZebnineT uRus naxatis aRweraSi winadadeba, romelSic saubaria moZraobaze (`mxecebs,

romlebic yiramala, trial-trialiT cviodnen ufskrulSi~). sTxoveT, Seadaron erTmaneTs

mxatvrul da sainformacio teqstebSi warmodgenili suraTebis – uRus naxatisa da altamiras

gamoqvabulis mxatvrobis aRwera. imsjelon, romeli ufro did zegavlenas axdens mkiTxvelze

da ratom. SegiZliaT, mokled gaesaubroT naxatSi ferisa da moZraobis Sesaxeb, TviTon ras

aniWeben upiratesobas naxatSi an xatvisas; rogori naxatebi ufro moswonT.

97

aqtivoba 3. II nawilis wakiTxva, wakiTxulis gaazreba, metyveleba

gamoacxadeT kiTxvis wuTebi. gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia.

moTxrobidan ùRu da TeT~ moyvanili paralelebisa Tu gansxvavebebis ganxilvisas mos-

wavleebs gaamaxvilebineT yuradReba mxatvruli da sainformacio teqstebis sxvadasxvagvar

daniSnulebaze. kiTxvebis dasmis gziT auxseniT moswavleebs, ra aris faqti da varaudi.

– ratom xatavdnen, mecnierTa azriT, Zveli mxatvrebi cxovelebs mRvimeTa kedlebze? daas-

axeleT ori mizezi.

– gaixseneT, ratom moxata uRum Tavis mRvimeSi kedeli.

– SeadareT erTmaneTs mecnierebisa da mwerlis Tvalsazrisi am sakiTxis Taobaze.

III abzacSi mocemulia mecnierTa mier gamoTqmuli ramdenime varaudi. pasuxis gasacemad

sakmarisia oric; bavSvebs unda misceT saSualeba, TviTon airCion isini, an miuTiTon yvelaze.

moswavleebs yuradReba gaamaxvilebineT varaudis raobaze. teqstidan dausaxeleT ramdenime

faqti da varaudi da mosTxoveT, gamijnon erTmaneTisagan. SekiTxvis meore nawilze pasuxis

gasacemad moswavleebs gaaxseneT testuri SekiTxva ùRu da TeTidan~ (ratom gamosaxa uRum

mRvimis kedelze nadirobis suraTi?) da misi swori pasuxi (mas am naxatiT Tavisi grZnobebisa da

gancdebis gamoxatva mounda). am kiTxvaze pasuxis gacemisas unda gamoikveTos, rom mxatvruli

teqstis avtors ufro ainteresebs adamianis (am SemTxvevaSi – patara biWis) fiqrebi da grZnobebi,

misi Sinagani samyaro, xolo II teqstis avtoris mizania, miawodos mkiTxvelebs mecnierTa azrebi

– maTi daskvnebi Tu varaudebi, romlebic ufro masalis Seswavlas eyrdnoba.

– daasaxeleT ori ram, riTac saqarTveloSi aRmoCenili mRvimis mxatvroba gansxvavdeba

safrangeTisa da espaneTis mRvimeTa mxatvrobisagan. – am kiTxvaze pasuxis gacemisas moswavlem

erTmaneTs unda daukavSiros teqstis I da II abzacebSi mocemuli informacia mRvimeTa naxatebis

Sesaxeb da gamoitanos daskvna – gamokveTos sxvaoba ucxoeTsa da saqarTveloSi aRmoCenil

naxatebs Soris: (1) Sesrulebis forma – feradi naxatebi (espaneTi da safrangeTi) da nakawri

(saqarTvelo), (2) gansxvavebuli daTariReba 18-17 aTasi weli (espaneTi, safrangeTi) da 11-9

aTasi weli (saqarTvelo). hkiTxeT bavSvebs, ra ician bolodroindel arqeologiur aRmoCenaze

dmanisSi, sadac arqeologebma miakvlies 1, 8 milioni wlis win afrikidan mosuli adamianis uZve-

lesi winapris naSTebs – mamakacisa da qalis (zezvasa da mzias) Tavis qalebis aRmoCena)

– ra mniSvneloba SeiZleba hqondes mecnierebisaTvis uZvelesi gamoqvabulebis kedlebze

iseT cxovelTa gamosaxulebebis aRmoCenas, romlebic dRes evropaSi aRar binadroben?

am SekiTxvaze pasuxi moiTxovs mocemuli informaciis analizs sakuTar codnasTan da gamoc-

dilebasTan SejerebiT. Sesabamisad, pasuxi SeiZleba iyos sxvadasxva (magaliTad, am naxatebis

mixedviT mecnierebi igeben, Tu raze nadirobdnen da riTi ikvebebodnen Zveli adamianebi;

rogori iyo cxovelTa samyaro evropis kontinentze mravali aTasi wlis win da misT.). hkiTxeT

moswavleebs, maT mier gamoTqmuli azrebi faqtebia Tu varaudebi. urCieT, am kiTxvaze pasuxis

gacemisas gamoiyenon iseTi sityvebi, rogorebicaa: `SesaZloa,~ `me vfiqrob~, àr aris gamo-

ricxuli~, `dabejiTebiT ver vityvi, magram, Cemi azriT...~

gakveTilis dasasruls mieciT moswavleebs weriTi saSinao davaleba:

– romelma teqstma Segiqmna ukeTesi warmodgena uZvelesi adamianis Sesaxeb: moTxrobam ùRu

da TeT~ Tu teqstma ùZvelesi naxatebi~? ratom? axseni Seni pasuxi im teqstidan motanili

magaliTebiT, romelic amoirCie.

winaswar gaafrTxileT moswavleebi, rom iseTi zogadi pasuxi, rogoricaa ìmitom momewona,

98

rom ufro sainteresoa~, miuRebelia. miuTiTeT bavSvebs, yuradReba miaqcion davalebis piro-

bas – maT moeTxovebaT sakuTari azris dasabuTeba arCeuli teqstidan moyvanili magaliTebiT.

momdevno gakveTilze, Txzulebebis wakiTxvis Semdeg, mieciT klass jgufuri davaleba:

yy moxaton qaRaldis didi formati, ise rogorc xatavdnen mRvimis kedlebze pirvelyofili

mxatvrebi.

saxlSi Sesasruleblad ki daavaleT:

a) sabavSvo enciklopediidan moipovon informacia imis Sesaxeb, Tu rogor aferadebdnen

pirvelyofili mxatvrebi TavianT naxatebs (am davalebis Sesasruleblad nebadarTulia ufro-

sis daxmarebac).

b) Seasrulon saxelmZRvaneloSi mocemuli gramatikuli savarjiSoebi (gv. 97).

dagegmeT eqskursia muzeumSi.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles wakiTxulis gageba-gaazreba, Zi ri-

Tadi informaciis amokreba, dasabuTebuli msjeloba.

99

100

saTaflia

masala enciklopediidan:

saTaflia – mRvime quTaisis maxloblad, samguralis serze, saTafliis

saxelmwifo nakrZalis teritoriaze. mRvime derefnis tipisaa, aqvs gan-

Stoebebi da darbazi. misi sigrZe 900 m-s aRwevs, maqsimaluri simaRle 10

m-ia, sigane – 12 m. saTaflia mdidaria stalaqtitebiT da stalagmitebiT.

mRvimeSi haerisa da wylis temperatura TiTqmis Tanabaria – 12-130C.

aRmoaCina pedagogma da mxareTmcodnem p. Wabukianma. saTafliis nakrZa-

lis teritoriaze aRmoCenili da Seswavlilia kidev sami SedarebiT

mcire zomis mRvime.

giorgi SatberaSvilis moTxrobaSi papa sazafxulo ardadegebze mas-

Tan Casul Svi li Svils saTafliis axlad aRmoCenil gamoqvabuls aTva-

lierebinebs.

***

– ai, esec saTaflias mTa, ager, mis ZirSi saTaflias gamoqvabuli! –

wamoiZaxa papa petrem, roca tafobis bolos aRmarTuli maRali kldo-

vani goraki gamoCnda.

jerjerobiT niko gamoqvabulis Sesasvlels ver xedavda, mas buCqnari

4u

xs

ov

ar

i d

ro

is

am

be

bi

da

n

101

4

ux

so

va

ri

dr

oi

s a

mb

eb

id

an

faravda da ucxo TvalisTvis Zneli iyo misi SemCneva. tafobSi atexil

Sambsa da anwlis buCqnarSi gveliviT miiklakneboda patara nakaduli.

– es mdinare oRasyuras saTavea. xedav, ai aq, am Zabrisebr adgilas Cadis

da ikargeba, – uTxra papa petrem SviliSvils.

– rogor Tu ikargeba? – SeekiTxa niko.

– ho, erTxans miwisqveS miedineba, mere ki banojis maxloblad isev

amoyofs Tavs.

– sakvirvelia.

– hoda, pirvelad swored aman miiqcia Cemi yuradReba. maSasadame, aq

miwisqveSa xeoba an gamoqvabuli unda iyos-meTqi, gavifiqre, roca mida-

moebi pirvelad davaTvaliere. kargad davzvere es midamo da, ai, am kldis

ZirSi SevamCnie... Tumca, mivideT da Seni TvaliT naxe.

papa da SviliSvili kldis Zirs miadgnen, sadac manamde maTTvis

SeumCneveli gamoqvabulis Sesasvleli gamoCnda. gamoqvabuli maT

CaRamebuli TvaliviT umzerda. saocari sigrile da nesti idga am idu-

malebiT savse miwisqveSa mRvimis SesasvlelTan.

– ase ki ar iyo maSin, – gaagrZela petrem, – es adgili mTlad qviT,

RorRiTa da gvimriT iyo dafaruli.

papam da biWma frTxilad Seabijes gamoqvabulSi. nikom uneblieT

Tvalebi moifSvnita da jer papa petres saxe, xolo Semdeg misi maRla awv-

dili xeli dainaxa, romelic sanTlis mkrTal Suqs gaenaTebina. sibneles

102

Tvali rom SeaCvia, gamoqvabulis TaRis bundovani moxazulobac gaarCia.

gamoqvabulis samarisebur siCumeSi wylis susti Cxriali gaisma.

– es oRasyuras saTave Cxrialebs. ai, zeviT rom gaCvene patara nakadu-

li, romelic tafobSi ikargeba... namdvilad ki ar ikargeba, ai, aq Camodis

Turme da gamoqvabulSi miedineba. ase rom, es gamoqvabuli miwisqveSa

xeobaa, romelic kirqvis kldeSi am patara mdinaris mudmivi `muSaobis~

Sedegad unda iyos warmoqmnili. marTla warmtaci da mSvenieria bunebis

jadosnuri xeliT Seqmnili Zegli. ai, Sexede amas!

petrem gamoqvabulis TaRs sanTeli mianaTa. TvalismomWrelad acim-

cimdnen gamoqvabulis WerSi Camokidebuli saocari silamazis yinulis

loluebisa da TaflSi amovlebuli CurCxelebis msgavsi sxeulebi,

romelTa brolisfrad wawvetebul boloebze dilis namiviT brwyinavd-

nen wylis wveTebi.

– amas stalaqtiti hqvia, – ambobda papa petre da erT uzarmazar

loluas sxvadasxva mxridan anaTebda, – stalaqtiti warmoiqmneba wylis

wveTebisgan, romlebic saukuneebis ganmavlobaSi gamoqvabulis Weridan

moedinebian. wylis wveTs kldidan kiri gamoaqvs, romelic haerze gamosv-

lis Semdeg isev myar nivTierebad iqceva da gamoqvabulis Wers ekideba.

zogjer kiriani wylis wveTebi sanTeliviT Zirs iRvenTebian da stalag-

mitebs warmoqmnian. aba, qvemoT daixede!

papam axla gamoqvabulis iataki gaanaTa. gaocebuli niko daixara da

uzarmazari sokos msgavsi, TiTqos miwidan amozrdili sxeuli dainaxa.

xeli daado am ucnaur sokos, romelic sveli da yinuliviT civi iyo.

– ai, eg aris stalagmiti! stalagmitebi da stalaqtitebi droTa ganmav-

lobaSi izrdebian, grZeldebian da erTmaneTs uaxlovdebian. magram rom

icode, rogor nela, rogor dinjad... rogor ggonia, ramden weliwadSi

SeerTdebian es stalagmiti da stalaqtiti? aTaseuli wlebi unda! – RimiliT

Tqva papa petrem da sanTeli axla gamoqvabulis siRrmisken mimarTa.

– ager, is uzarmazari sveti, romelsac ori kacic ver Semoawvdens xels,

stalaqtitisa da stalagmitis SeerTebis Sedegadaa Seqmnili. aba, romeli

adamianis xels SeuZlia aseTi iSviaTi silamazis svetebis, darbazebisa da

ucnauri gamosaxulebebis Seqmna. buneba ucna uri, didi xelovania!

niko moxibluli aTvalierebda gamoqvabuls. sibneleSi alalbedze

miabijebda da STabeWdilebebiT damZimebul TavSi aTasgvari fiqri utri-

alebda. es ucnauri, bundovani figurebi xan gaqvavebul adamianad, xanac

cxovelad Tu frinvelad eCveneboda.

papam da nikom gamoqvabulSi TiTqmis mTeli saaTi dayves. rodesac

niko gamoqvabulidan mzis sinaTleze gamovida, igi ukve imaze fiqrobda,

Tu rogor amovidoda momaval zafxuls amxanagebTan erTad saTafliaze

da am mSvenier, idumalebiT aRsavse midamoebsa da ulamazes gamoqvabuls

kvlavac moinaxulebda.

giorgi SatberaSvilis `saTaflias~ mixedviT

4u

xs

ov

ar

i d

ro

is

am

be

bi

da

n

Tavi 5 – adamiani da cxoveli

androkle da lomi

SeniSvna: teqstis „androkle da lomis“ struqturis identificirebisaTvis Cven

SevarCieT meTodi „teqstis CarCoebi“. meTodi gulisxxmobs nawarmoebis struqturaze

muSaobas, radgan Tu moswavleebi aRiqvamen teqstis sxvadasxva nawils Soris kavSirs da

xedaven mis struqturas, ukeT iazreben nawarmoebs da SeuZliaT garkveuli daskvnebis

gamotana.


moswavlem SeZlos teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba, personaJis daxasiaTeba; ganuviTardeba

interpretaciis unari.





• აჯგუფებს ინფორმაციას კონკრეტული ნიშნით (მსგავსება-განსხვავების, მზარდი-კლებადი ხარისხისა

და ა.შ. მიხედვით);

qarT.dawy.(I).8. moswavlem unda SeZlos mcire zomis mxatvruli teqstebis interpretireba

verbaluri da araverbaluri gziT; verbaluri informaciis vizualurad gardaqmna da/an piriqiT.



maorganizebeli elementebis, struqturuli da kompoziciuri maxasiaTeblebis amocnoba.

• ახასიათებს სხვადასხვა სახის ტექსტს სტრუქტურული მახასიათებლების მიხედვით (მაგ., ღია ბარათს

დასაწყისში აქვს მიმართვის ფორმა, მას მოსდევს ძირითადი ტექსტი, ბოლოს კი არის ხელმოწერა;

კულინარიული რეცეპტი შედგება სათაურისა და ორი ძირითადი ნაწილისაგან: ინგრედიენტთა

ჩამონათვალი და დამზადების წესი; დარგობრივ-შემეცნებით ტექსტს აქვს სათაური, ახლავს

ილუსტრაციები წარწერებით და აბზაცებად დაყოფილი ტექსტი და ა.შ.);

winare codna




103

aqtivoba 1. provocireba

teqstis wakiTxvamde, provocirebis mizniT, maswavlebeli moswavleebs eubneba moTxrobis

saTaurs: „androkle da lomi“, da ekiTxeba:

– Tqveni azriT, ris Sesaxeb iqneba moTxroba?

sTxovs moswavleebs, TavianTi pasuxi daasabuTon.

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva, gageba-gaazreba

maswavlebeli teqsts kiTxulobs xmamaRla, saTanado siCqariT, toniTa da intonaciiT, rome-

lic Seesabameba mocemuli teqstis Sinaarss. kiTxvis procesSi gzadagza Cerdeba da akvirdeba,

ramdenad esmiT moswavleebs teqsti da, amasTan, inarCunebs maT yuradRebas. paralelurad

amowmebs, daemTxva Tu ara maT mier gamoTqmul varaudebs teqstis Sinaarsi; aZlevs sakuTari

emociisa da STabeWdilebis gamoxatvis saSualebas. kiTxvis procesSi maswavlebeli gzadagza

ganmartavs sityvebsa da frazebs, romlebic gaugebaria, an arasakmaris informacias Seicavs,

raTa moswavleebs daexmaros wakiTxuli monakveTis mniSvnelobis dazustebaSi (mag.: sikeTis

gadaxda, mebatonis mona, bunagi, uSvelebeli, sikvdilis feri daedo, arena, seiri aCvena...).

aqtivoba 3. teqstis struqturis gacnoba, minileqcia

maswavlebeli moswavleebs uxsnis, rom nebismieri TxrobiTi teqstis Sinaarsi erTmaneTTan

siuJeturad dakavSirebuli nawilebis erTobliobaa, romelic iyofa struqturul erTeule-

bad: 1. dasawyisi – Sesavali situacia. 2. Sua nawili – moqmedebebisa da movlenebis ganviTareba.

3. dasasruli – teqstis bolo nawili.

aqtivoba 4. ilustrireba

maswavlebeli yofs moswavleebs jgufebad, urigebs furclebs, sTxovs maT, dayon es teqs-

ti swored amgvar struqturul elementebad (savaraudod, moswavleebi gamoyofen Semdeg

epizodebs: gamoqvabuls TavSefarebuli androkle da iq Sesuli lomi; lomisa da androkles

damegobreba; sabrZolo arena. Tumca, SesaZloa, sxva variantic moifiqron). Semdeg sTxovs sufTa

furceli gayon sam nawilad da TiToeulze daxaton ilustraciebi teqstis struqturuli

nawilebis mixedviT. daxaton is, rac moTxrobis mosmenis Sedegad daamaxsovrdaT. TiToeul

ilistracias miuweron komentari: 1-2 winadadebiT aRweron naxati (SeniSvna: komentarebis dawera

mniSvnelovania, radgan winadadebebis ageba dakvirvebis unars aviTarebs. aqtiurdeba yuradReba,

fantazia, azrovneba da metyveleba. am aqtivobis gamoyenebiT, moswavle teqstis nawilebsa da

maTgan gamomdinare ZiriTad ideebs erTmaneTTan akavSirebs, rac exmareba, gaiazros da mokled,

sakuTari sityvebiT Camoayalibos teqstis konkretuli nawilis ZiriTadi idea.).


ilustraciebisa da komentarebis Sesrulebis Semdeg moswavleebi prezentaciiT uziareben

erTmaneTs mosazrebebs teqstis struqturuli nawilebisa da siuJeturi ganviTarebis Sesaxeb.

TiToeuli jgufi ganmartavs:

• ratom Seqmna ilustraciebi mocemuli TanmimdevrobiT;

• ratom daukavSira konkretuli winadadebebi teqstis mocemul nawils da a.S.

aqtivoba 6. teqstisa da ilustraciebis Sedareba

104

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gadaSalon saxelmZRvanelo, waikiTxon teqsti da

Seadaron, ramdenad emTxveva maT mier warmodgenili struqturuli dayofa teqstis Sinaarsis

Tanmimdevrobas. moswavleebi yuradRebas amaxvileben: ra sakiTxebia ilustrirebuli;

yy rogor mihyveba ilustraciebi teqstis siuJetur ganviTarebas;

yy rogor ukavSirdeba amxsneli winadadebebi Sesabamis ilustracias.


teqstis struqturuli nawilebis siuJeturi gamTlianebis mizniT, maswavlebeli sTxovs

moswavleebs, TanmimdevrobiT CamoTvalon moTxrobaSi ganviTarebuli movlenebi.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, daweron moTxrobis mokle Sinaarsi.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles teqstis Sinaarsis saTanadod gage-

ba da kargad damaxsovreba, ilustraciebis Sinaarsobrivad sworad ageba, epizodebad dayofa.

105

lmobieri monadire da irmis goniereba

gamixardim vercxlis salteebiT morTuli mamapapuri Tofi

cacxvze miayuda, sagzliani guda moixsna da cacxvis totze Camo-

kida, TviTon ki aragvze Cavida wylis dasalevad. roca dabrunda,

mivida xis qveS da xedavs, ras xedavs?! gamougdia mgels furiremi

da mosdevs ukan, rogorc dageSili mwevari. sacaa, unda daewios.

gamixardim Tofi moimarjva, cacxvs moefara da gafacicebiT

adevnebda Tvals mgels da imis sadavlos. iremi pirdapir wyal s

eca, foni rodi moZebna, Sevida wyalSi karga Sors, TiTqmis gaana-

xevra aragvi, misca mkerdi aRma da gaCerda. mgelic mihyva, magram

fexebs ver uwvdenda miwas, Cqarma aragvma aiTria da qveviT waiRo.

iremi gamobrunda, ahyva wyals, Secura ufro Rrma alagas. irmis

mkerdiT orad gapobili aragvi yviroda, Rrialebda, iremi ki idga

erT adgilas gaCerebuli da eloda bedisweris ganCinebas.

mgeli mainc gamovida wylidan da Sehyva mdinaris qvian napirs.

gausworda ra irems, Secura kvalad, magram wyalma, vidre iremTan

miaRwevda, aiTria da iqve qveviT waiRo. iremi gamobrunda ukan,

gamovida mSralze, gaiara cota adgili, isev wyalSi Secura da ga-

Cerda. mgelic gamovida mdinaridan da gaswia isev irmisaken. magram

axla winandeburad aRar moiqca, gamocdilebas mglisTvisac Wkua

eswavlebina: irems zemodan mouara da iqidan daapira ieriSis mi-

tana. axla ki veRar gadaurCeboda iremi mgels.

gamixardis gulma veRar gauZlo, gauwyda moTminebis Zafi,

daumizna mgels Tofi da esrola. mgelma wyalSi Caafara Tavi da

daikarga samudamod. iremi ki iqve idga gayuCebuli, ver gaego, ra

moxda. idga wyalSi da Tvali iqiT eWira, saidanac mgels moeloda.

gamixardim moklul mgels ori sityva gaatana: „Se rjulZaRlo,

Sena!“ irems ar danaxvebia.

iremi karga xans idga wyalSi da eloda mters. bolos gamovi da,

aRarafris SiSi hqonda – mgeli aRarsad Canda da gakurcxla tyi-

saken.

vaJa-fSavela

5a

da

mi

an

i d

a c

xo

ve

li

106

5

ad

am

ia

ni

da

cx

ov

el

i

wiqara (qarTuli xalxuri zRapari)

1.

iyo da ara iyo ra, iyo erTi oboli biWi. deda adre moukvda da

mamam meore coli SeirTo.

biWs erTi xari hyavda. saxelad wiqara erqva, Zalian uyvarda.

yoveldRe mindorSi dahyavda, dabindebamde aZovebda, abanavebda,

CrdilSi asvenebda, rom sicxes ar Seewuxebina da misi movliT Tvi-

Tonac erToboda.

dedinacvali avi qali gamodga: xari aiTvalwuna da misi Tavidan

moSoreba ganizraxa. rom veras gaxda, adga da erTxel Tavi moia-

vadmyofa, daiwyo tyuili kvnesa da gminva. qmarma hkiTxa:

– ra giSveliso?

– wiqaras gul-RviZlis garda, veraferi momarCenso, – uTxra

borotma qalma.

mama Zlier Sewuxda am sityvebis gagonebaze, magram ras izamda,

qali rom loginidan aRara dgeboda, gadawyvita, daekla wiqara.

meore dilas vaJi xedavs, mama danas lesavs.

– rad ginda, mama, eg dana, risTvis lesavo? – hkiTxa vaJma.

– wiqara unda davklao, – miugo mamam.

daRonda biWi, magram ra unda eqna!

– waval, wyals mainc davalevinebo, – uTxra biWma.

waiyvana wiqara wyalze, asmevs wyals da tiris. tiris ise, rom

misi cremlebi wyals ewevian.

– ra gatirebs, Cemo megobaro? raze iTxri Tvalebs, Semogevlos

Seni wiqarao.

biWma miixed-moixeda, ego-

na, momesmao, gancvifrebuli

didxans gons ver mosuliyo.

bolos mixvda, rom Tavisi

wi qa ra elaparakeboda.

– dakvlas gipireben, dakv-

lasao, – miugo vaJma.

– vici, vici, Cemo megoba-

ro, magram arc Sen mogelis

107

kargi dRe. wadi, wamoiRe erTi salesavi, erTi savarcxeli da erTi

boTli wyali, Semajeqi zurgze da gaviparoTo.

biWma moitana yvelaferi da movida. wiqaram Seisva vaJi zurgze

da gahqusles. mama eloda, eloda da vaJi rom aRar mobrunda, wavi-

da wyalze. biWi iq ar dauxvda, aqeT eca, iqiT eca, magram Svilisa da

wiqaras asaval-dasavali ver Seityo. dedinacvalma geris* dakarg-

va arad Caagdo, magram roca qmarma uTxra, wiqarac Tan wauyvaniao,

erTi wyeuli Rori hyavda da is daadevna.

mirbis wiqara, miarbeninebs patara megobars, misdevs eSvebdale-

sili Rori. es aris, unda daewios, rom wiqaram uTxra biWs:

– raRas eli, megobaro, sikvdili Tvalwin gvidgas, gadaRvare

boTli wyalio.

gadaRvara biWma wyali, gaCnda saSineli zRva. Relavs zRva Sa-

vad, sikvdils uqadis yvelas, magram Rori ar udrkeba zvirTebis

cemas da micuravs. sanam Rori zRvas gadacuravda, wiqaram da imi-

sma megobarma karga gza gaiares... bolos gamovida Roric. wiqaram

uTxra vaJs:

– Tavi miibrune, aba, modis Tu arao?

miibruna biWma Tavi:

– Sors buzisodenad raRac morbis Tu mofrinavso, – uTxra wiqaras.

– eg Roriao, – miugo wiqaram.

mirbis wiqara, miaqrolebs biWs, morbis Rori, cota kidev da,

daeweva wiqaras.

– gadaagde savarcxelio! – SesZaxa biWs wiqaram.

gadaagdo biWma savarcxeli. uceb iseTi wvrili da xSiri tye aiya-

ra, Sig Tagvi kuds ver moibrunebda. Wra eSvebiT Rorma tye, Wra da

gavida. mirbis wiqara, miaqrolebs biWs. karga gza gaiares. moixeda

biWma, Sors buziviT iseve raRac moCanda.

– buzis tola raRaca Canso, – uTxra wiqaras.

– Rori mogvdevso, – miugo wiqaram.

cota kidev, cota kidev da, Rori wiqaras daeweva, magram gadaa-

gdo vaJma salesavi da aimarTa Tvaluwvdeneli klde wiqarasa da

Rors Sua. sWris Rori, sWris rac Zali da Rone aqvs kldeSi safe xu-

rebs da adis zemoT. Sua adgilze rom mivida Rori, dausxlta fexi

da ufskrulSi CainTqa. waiRo Cemica da Tqveni Wiric.

5a

da

mi

an

i d

a c

xo

ve

li

108

upasuxe SekiTxvebs

1. ra moimizeza dedinacvalma wiqaras Tavidan mosaSoreblad?

2. risi Tan wamoReba sTxova xarma biWs? romelma nivTma ra

gaaCina gzaze? romeli dabrkoleba veRar gadalaxa madevarma

Rorma?

moZebne teqstSi (jgufuri samuSao)

3. amokribeT teqstidan 5 iseTi monakveTi, romlebiTac daadas-

turebT, rom `wiqara~ zRaparia.

4. ipoveT teqstSi gamoTqma, romelic tyeSi adgilis siviwroves

gamoxatavs.

imsjele

5. mezRaprem sami jadosnuri sagani moigona; amaTgan romelma

moaxdina Senze gansakuTrebiT Zlieri STabeWdileba?

6. riT daadastureb imas, rom zRapris mTavari personaJi wiqa-

raa?

7. zRaparSi keTili da boroti Zalebis Widili daixata. daxaze

cxrili da am ori Zalis Sesabamisad daajgufe personaJebi:

oboli vaJi, dedinacvali, Rori, xari.

8. Seafase vaJisa da wiqaras urTierToba.

dawere (davaleba)

9. Seadgine Txrobis gegma (gamoyavi 6 sakiTxi).

10. Sen mier Sedgenili gegmis mixedviT dawere zRapris am nawi-

lis mokle Sinaarsi.

gramatika

11. aqcie zmnad saxeli:

ra? ras Svreba?

sirbili mirbis

devna ...

gaqroleba ...

Relva ...

gafrena ...

asvla ...

CanTqma ...

5

ad

am

ia

ni

da

cx

ov

el

i

109

2.

biWsa da wiqaras xsnis imedi moecaT. iares da gavidnen samSvido-

bos. wiqaram gaiyvana biWi erT trial mindorze. iq erTi alvis xe

idga, misi kenwero casa swvdeboda, Sesva zed, misca ori salamuri,

erTi saWirvaramo, erTi salxino da uTxra:

– me waval, martoka vivli mindvrad, balaxs movZov da virCen

Tavs. Sen aq ijeqi. Tu rame gagiWirdes, saWirvaramo salamuri

daukari da maSinve aq gavCndebi, Tu gilxindes, salxino salamuri

daukari, saWmelsac is mogitans da sasmelsaco, – gamoeTxova da

wavida wiqara.

biWi ijda alvis xeze da ukravda salxino salamurs... gaigona

erTma mecxvarem salamuris xma, Zalian moewona da mihyva xmas, mi-

vida alvis xesTan da xedavs, biWi salamurs ukravs, peplebi ki gars

Semohxvevian, salamuris xmaze TamaSoben da irevian erTmaneTSi.

mecxvares SuriT aevso Tvalebi da gadawyvita, xelT egdo sala-

muri.

– Camodi erTi Zirs, maCvene eg salamuri, risgan aris gakeTebu-

lio, – dauZaxa vaJs. magram vaJi ar Camovida. wiqaras hqonda naT-

qvami, alvis xidan ar Camoxvideo. adga Suriani mecxvare, wavida

xelmwifesTan da moaxsena:

– ama da am adgilas erTi biWi zis alvis xeze da ise ukravs sala-

murs, rom imisi dakvriT mTeli qveyana xarobso.

xelmwifem maSinve daibara Tavisi nazir-vezirebi da uTxra, an

Tqven unda momgvaroT is biWi, an kaci iSovoT imisi momyvanio. na-

zir-vezirebma xelmwifesTan erTi cbieri dedaberi miiyvanes.

5a

da

mi

an

i d

a c

xo

ve

li

110

– me moggvriT im biWsao, – uTxra xelmwifes dedaberma.

adga dedaberi, waiyvana erTi Txa, waiRo sadgisi da mivida

alvis xesTan. biWi zis TavisTvis alvis xeze da ukravs salamurs.

dedaberi alvis xis ZirSi dadga, amoiRo sadgisi da Cxvleta dauw-

yo Txas. Cxavis sawyali Txa. vaJma rom dainaxa, moxuci Txas aCxav-

lebda, dauZaxa:

– rasa Svrebi, dided, rad aCxavleb mag Txasao?

– dakvla minda, Svilo, da ver damiklavs, imdeni sikeTe miyavi,

Camodi da damikalio.

ras moifiqrebda biWi, rom moxucs Ralati edo gulSi. Cavida

Zirs. dedaberma raRac jadoTi gaabrua da daaZina. aswies da waiy-

vanes mZinare biWi xelmwifis kacebma da Casves cxraklitulSi.

biWs gamoeRviZa, xedavs – datyvevebulia. daRonda, daiwyo tiri-

li, inat ra Tavisi salamurebi, magram misi salamurebi alvis xeze

eyara oxrad darCenili. biWi fanjarasTan dajda da cas miacqerda.

am dros cxraklituls yvavma Camoufrina, dainaxa vaJma da SesZaxa:

– yvavo, yvavo, sad mifrinav, sad migeCqareba? wadi, Seni Svilebis

mzesa, mindorSi rom alvis xe dgas, zed Cemi salamurebia da aq mo-

mitane!

– me rom leSsa* vWamdi da Sen qvebs mesrodi, aRar gaxsovs? –

upasuxa yvavma da gaudga gzas. gaayola Tvali biWma da Camoyara

cremlebi.

uceb mercxali dainaxa biWma da Sestira:

saiT mifrinav, mercxalo, saiTken mieSurebi?

mindorT rom alvis xe xarobs,

civni wyaronic diano,

peplebic iqa sxdebian,

turfad Wrel mxrebsa Sliano,

salamurebic iq aris,

uCemod dalpebiano...

gafrindi, aq momitane,

Cemo lamazo mxriano.

gafrinda mercxali da moutana salamurebi.

5

ad

am

ia

ni

da

cx

ov

el

i

111

upasuxe SekiTxvebs

1. zRapris am nawilSi ra axali jadosnuri sagnebi gaCnda?

2. sad datova wiqaram biWi da ra daubara mas?

3. vin da rogor Camoiyvana biWi xidan?

moZebne teqstSi

4. ipove teqstSi gamoTqma, romelic alvis xis simaRles aRwers.

teqstis Sinaarsi

5. warmoidgine Tavi vaJis adgilze da teqstis am nawilis Si-

naarsi ise gadmoeci, rogorc Seni TvaliT nanaxi.

6. aRwere salxino salamuris Zala.

dawere

7. ganagrZe keTili da boroti Zalebis cxrilis Sevseba; gaana-

wile: dedaberi, yvavi, mercxali, mecxvare.

8. Seadgine Txrobis gegma (gamoyavi 6 sakiTxi).

imsjele

9. mezRapres am nawilSi Suriani mecxvare da cbieri dedaberi

Semohyavs; ganmarte, ratom aris mecxvare Suriani, xolo

dedaberi – cbieri?

10. ra Secdoma dauSva biWma? Seafase misi saqcieli.

gramatika

11. mecxvaris naTqvamidan amoiwere winadadeba, romelSic yvela

zmna awmyo droSia.

12. daasrule sityvebi:

gaigona erTma mecxvarem salamuris xma, Zalian moewona da

mih yva xmas, ...vida alvis xesTan da xedavs, biWi salamurs

ukravs, ramdenime pep... ki gars Semoxvev... , salamuris xmaze

TamaSob... da irev... erTmaneTSi.

Teoria (davaleba)

13. gadaiwere teqstis am nawilSi CarTuli leqsi da xazi gausvi

gariTmul sityvebs.

5a

da

mi

an

i d

a c

xo

ve

li

112

moswavlisCanTiani spilo

spilo da gogona erTi xnisani iyvnen, erTad izrdebodnen da

cirkis arenazec erTad gamodiodnen. cxovels ise uyvarda gogo-

na, erT dResac rom ar enaxa, saSinel gunebaze dgeboda, pirdapir

gangaSs texda, saWmel-sasmelzec uars ambobda, Tan sayviriviT

gahkioda. im dResac ase moxda. gogonas roli ar hqonda da arenaze

misi gamosvla saWiro ar iyo. magram moxda gauTvaliswinebeli ram:

roca spilosaTvis kargad nacnobi musika aJRerda, is volieridan

gamovida, arenaze Sevarda da gogonas dauwyo Zebna.

darbazi savse iyo mayureblebiT, gansakuTrebiT blomad iyvnen

bavSvebi. spilo wreze darboda da veeba xorTums aqeT-iqiT iqnev-

da. im dros iq arc spilos mwvrTneli iyo. gamouval mdgomareoba-

Si myofma reJisorma yvelaze swori gadawyvetileba miiRo: saswra-

fod moZebna gogona da yvelaferi auxsna.

eqvsi wlis gogonas odnavadac ar SeSinebia. aiRo wiTeli vaSli

da arenisken gaiqca. spilo, gogona rom dainaxa, monusxuliviT

gaSeSda, xolo roca gogonam alersiani xmiT dauZaxa, gaxarebuli

cxoveli miuaxlovda da moferebis niSnad patara megobars Tavze

xorTumi gadausva. gogonam vaSli miawoda. spilom xorTumiT

gamoarTva da gemrielad Seaxramuna. gogonam pawia xeli xorTumze

waavlo da masTan erTad kulisebisken gaemarTa. mayureblebs es

scena nomris gagrZeleba egonaT da megobrebi siciliTa da taSiT

gaaciles. warmodgenis Semdeg gogonas hkiTxes:

– gabrazebuli spilosi ar SegeSinda?

gogonam ki RimiliT upasuxa:

– ratom unda SemSineboda, is xom Cemi sayvareli megobari da

cocxali saTamaSoa?..

dro gadioda. spilosa da gogonas megobroba kidev ufro mtkic-

deboda.

lamazad morTulma spilom pirvelklaseli megobari skolaSic

ki gaacila pirvel seqtembers. spilos moswavlis CanTa mihqonda

5

ad

am

ia

ni

da

cx

ov

el

i

113

xorTumiT, gogonas ki xelSi yvavilebis Taiguli eWira. maT ukan

mihyvebodnen aJriamulebuli bavSvebi, magram spilo yuradRebas

aravis aqcevda.

skolis ezoSi sazeimo Sekreba gaimarTa. spilo moSorebiT idga

da wynarad uyurebda ezoSi mowyobil mxiarul sanaxaobas. male

zaric daireka da moswavleebi saklaso oTaxebSi Sevidnen. spilo-

mac moindoma Sesvla, magram skolis viwro karSi ver Seetia. ami-

tom ukan dabrunda da pirvel sarTulze ganlagebuli saklaso

oTaxebis fanjrebSi SeiWyita, raTa megobari epova. TiTqmis mTel

Senobas Semouara da bolos erT-erT fanjaraSi Tvali mohkra

gogonas, romelic fexze idga da maswavlebels raRacas pasuxob-

da. gaxarebulma spilom fanjris minas ramdenjerme miartya xor-

Tumi, riTac gogonas acnoba, gicdi da bevri ar malodinoo.

skolis darajs SeeSinda, fanjrebi ar Calewoso, da spilos ezo-

dan gayvanas Seecada. araferi gamouvida – spilo im saklaso oTaxs

ar scildeboda, romelSic megobari eguleboda.

SuadRisas, gakveTilebis damTavrebis mauwyebeli zari daireka

Tu ara, gogona ezoSi gavida. spilos ise gauxarda misi danaxva,

rom waucekva kidec. mere gzas erTad gaudgnen. cirkisken mimaval

spilos xorTumiT moswavlis CanTa mihqonda da dinjad mihyveboda

megobars.

tariel xavTasi

5a

da

mi

an

i d

a c

xo

ve

li

114

Tavi 6 – saxaliso ambebi

mela da yurZeni

SeniSvna: teqstis, „mela da yurZenis“ Sesaswavlad Cven SevarCieT meTodi „leqsis

awyoba“.


moswavlem SeZlos teqstis nawilebis erTmaneTTan dakavSireba, dasabuTebuli msjeloba

maT urTierTmimarTebaze. moswavleebs ganuviTardebaT detalebis gaazrebisa da logikuri

azrovnebis unar-Cvevebi.


qarT.dawy.(I).1. moswavlem unda SeZlos saTanado sametyvelo qcevis gamovlena nacnob sako-

munikacio garemoSi.

• კორექტულად, ეტიკეტის დაცვით გამოთქვამს საკუთარ მოსაზრებას დისკუსიის, აზრთა გაცვლა-

გამოცვლის დროს;

• ყურადღებით ისმენს სხვათა მოსაზრებებს, არ აწყვეტინებს მოსაუბრეს ლაპარაკს.



• ამოიცნობს ტექსტის სხვადასხვა მონაკვეთში ექსპლიციტურად მოცემულ სხვადასხვა ინფორმაციას,

მათ შორის, არსებულ ლოგიკურ (მიზეზ-შედეგობრივ, ოპოზიციურ და სხვ.) კავშირებს;

qarT.dawy.(I).7. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების



• ამოიცნობს ტექსტში გადმოცემულ მოვლენებს, ფაქტებს, მოქმედებებს შორის არსებულ

ქრონოლოგიურ და ლოგიკურ (მიზეზ-შედეგობრივ, ოპოზიციურ, პირობით, დათმობით და სხვა)


winare codna




115

aqtivoba 1. maswavlebeli acnobs moswavleebs leqsis avtorsa da saTaurs. ekiTxeba moswav-

leebs:

– Tqveni azriT, ris Sesaxeb iqneba es teqsti?

sTxovs moswavleebs, TavianTi pasuxebi daasabuTon.

aqtivoba 2. leqsis wakiTxva-analizi

amis Semdeg maswavlebeli moswavleebs yofs jgufebad, urigebs baraTebs, romlebzec ga dana-

wilebulia teqsti (baraTebi maswavlebels winaswar aqvs gamzadebuli.):

damSeuli kuda-mela

venaxSi miipareba,

micunculebs nela-nela,

Robe-yores efareba.

bolos SeZvra, naxa kari,

magram azri ki wauxda,

baRi iyo sul maRlari

da dablari ar dauxvda.

yurZeni rom maRla naxa,

mimwifebul-minabduli,

dauRo mas wuwkma xaxa,

auZgerda msunags guli.

xan dawveba, xan adgeba,

ndomis nerwyvi pirs adgeba,

kbilebi mTlad aeqava,

magram maRla xom ver ava?

darCa amoZuebuli...

magram aRar gaitexa

kudianma viTom guli

da urcxvad es daikvexa:

rom ar vWame, kargi vqeni,

geficebiT Svilebsao,

mkvaxe iyo is yurZeni

da momkveTda kbilebsao.

(maswavlebels SeuZlia sxvagvaradac dayos teqsti) da sTxovs moswavleebs, dafiqrdnen, ra

iqneba leqsis Tema, imsjelon jgufebSi da scadon teqstis awyoba-gamTlianeba. Tu moswavleebs

116

davalebis Sesruleba gauWirdebaT, maswavlebels SeuZlia, konstruqciuli miTiTebebiT daexma-

ros jgufebs. mniSvnelovania, moswavleebma Sinaarsobrivad zustad aawyon teqsti, originalis

sruli sizustiT vergamocnoba maT Secdomad ar CaeTvlebaT.

aqtivoba 3. posterebis damzadeba

maswavlebeli jgufebs urigebs formatis furclebsa da sxva saWiro masalas (markerebs,

webos, makratels...) saprezentacio posterebisTvis. jgufebi amzadeben posterebs, teqstis

TavianTi versia gadaaqvT didi formatis qaRaldze.


moswavleebi warmoadgenen namuSevrebs da msjeloben, ratom SearCies esa Tu is varianti.

aqtivoba 5. diskusia

Tu jgufebis mier SemuSavebuli versiebi Zalze daSorebulia originals, jgufebis prezent-

aciebis Semdeg SesaZloa gaimarTos saerTo saklaso diskusia erTiani versiis SesamuSaveblad.

argumentebis gacvlisa da msjelobis Semdeg, sasurvelia, maswavlebelma warmarTos es diskusia

da damatebiTi kiTxvebis, miTiTebebisa da komentarebis saSualebiT moswavleebs daexmaros,

maqsimalurad miuaxlovdnen namdvil versias.

aqtivoba 6. Sedareba

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gadaSalon saxelmZRvanelo, waikiTxon teqsti da

Seadaron, ramdenad daemTxva maT mier warmodgenili versia originals.


maswavlebeli sTxovs moswavleebs, mokled Camoayalibon rekomendaciebi, ra unda gaiTva-

liswinon momavalSi msgavsi davalebis Sesrulebisas.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad saxelmZRvaneloSi mocemul me-8 savar-

jiSos: dawere igavi „mela da yurZeni“ moTxrobis saxiT ( mosw. wigni, gv. 112).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad logikurad SeZles teqstis nawilebis

erTmaneTTan dakavSireba da argumentirebuli msjeloba.

117

6s

ax

al

is

o a

mb

eb

i

118

msxlis qurdi

erTxel, kaloobis dros, Cemi patara da-Zma dilaadrian venax-

Si waviyvane. SevediT Tu ara karebSi, maSinve gaveqaneT gemrieli

msxlisaken. gvindoda, agvekrifa naqari msxali da piri Cagvetkba-

runebina, magram, daxe Cvens daRonebas! erTi msxalic ver vipoveT.

– demetre! ra RmerTi gagwyromia, rom am adrian dilaze sul

Segi Tqvlefia naqari msxali! – gavZaxe me mojamagires, romelic

iqve axlos vazebSi muSaobda.

– Tavi momikvdes da RmerTi gamiwyres, Tu me dRes msxali gemo-

Ti menaxos, – gvipasuxa mojamagirem.

– maS, ra iqna naqari msxali? wuxel qari qroda da cotaodeni

mainc unda Camoeyrevinebina.

– marTalia, qarma xuTi-eqvsiode msxali Camoagdebina, magram

am msxlebs me axlosac ar mivkarebivar. rogorc Cans, isini SeWa-

ma wuxelis erTma daupatiJebelma oTxfexa stumarma! – gviTxra

mojamagirem.

– ras mied-moedebi, RamiT ra undoda aq stumarsa da isic oTx-

fexas?!..

– ki ar mived-movedebi, WeSmarit sityvas geubnebiT! – gvipasuxa

mojamagirem, – wuxelis, saTiveze daZinebuls, SuaRamisas ga-

momeRviZa da qvevidan slapaslupi da xramixrumi Semomesma. wamo-

viwie Cemi sawolidan, gadmovixede qveviT da msxlis ZirSi mTvaris

Suqze davinaxe veeberTela zRarbi, romelic facafuciT naqar

msxals Wamda. erTi Ronivrad davsWyivle, SeeSinda, gagogmanda da

TxrilSi Cagorda. mere isev gulianad dameZina. uTuod isev mob-

rZanda da danarCeni msxlebic Seaxramuna!

Sin rom CamovediT, ded-mamas vuambeT zRarbis oini. mojama-

gires ubrZanes, rom zRarbisaTvis moeswro da daeWira. demetre

bevrs ecada, aesrulebina brZaneba: dRisiT venaxSi Tvali eWira,

egeb sadme Sevxvde zRarbso, da RamiT saTiveze, Tavis sawol-

Tan, qvebi ewyo, rom esrola zRarbisaTvis, roca is msxlis Zir-

Si migogdeboda. araerTxel moartya Turme qva sawyal msxlis

qurds, magram mokvliT ki ar mokla, ra Tqma unda.

iakob gogebaSvilis `deda enidan~

imsjele

1. avtorma Caifiqra, ise mogviTxros ambavi, rom mkiTxveli

gaaxalisos. qvemoT CamoTvlilTa Soris SearCie is sami ram,

riTac avtoris amgvar Cana fiqrs daadastureb:

a) miTiTeba imis Sesaxeb, rom es ambavi kaloobis dros moxda.

b) teqstSi gamoyenebuli gamoTqma: `daxe Cvens daRonebas~.

g) mojamagiris mimarT gamoTqmuli sayveduris sityvebi.

d) sityvebi, romelTac demetre ambobs Tavis gasamarTleb-

lad.

e) miniSneba daupatiJebeli stumris Sesaxeb da misi vinaobis

TandaTan gamxela.

v) brZanebis Semdeg zRarb ze mojamagiris TvalTvalis aRwera.

z) bolo abzacSi zRarbis saqcielis Sesafaseblad SerCeuli

sityvebi (oini, qurdi).

2. Seni azriT, ras niSnavs gamoTqma `naqari msxali~?

3. CamoTvlilTagan romeli aRwers sworad demetres? Sen mier

SerCeuli pasuxi daasabuTe:

a) Ronieri da daundobeli;

b) Tamami da upasuxismgeblo;

g) saqmiani da enamaxvili;

d) zarmaci da xumara.

teqstis Sinaarsi

4. mesame pirSi gadaiyvane monaTxrobi da gviambe. daiwye ase:

`erTxel, kaloobis dros, ufrosma Zmam...

dawere (davaleba)

5. amoiwere teqstidan sityvebi, romlebic defisiT iwereba.

6. dawere Txzuleba: `zRarbis oini~ (gamoiyene teqstidan

demet res monaTxrobi).

119

6

sa

xa

li

so

am

be

bi

6s

ax

al

is

o a

mb

eb

i

120

Cxubi araferze

erT trial mindorze ori kaci iwva da erTmaneTs elaparakebo-

da. varskvlavebiT moWedili Rame iyo. erTma gadaavlo Tvali min-

dors da Tqva: netav, es mindori Cemi iyoso, virebs gaviCendio.

meorem Tqva: netav, rac am caSi varskvlavia, imdeni cxvari mom-

cao.

mouvidaT kamaTi:

– magodena cxvari rom gyavdes, Cems mindorSi unda moZovon da

virebi ubalaxod unda damirCneno? – uTxra pirvelma.

– Tu Sens virebs saZovari undaT, cxvars ki ar undao?

– mere vin daganebebso?

– ar damanebebs da ZalaTi Semovrekavo!

Sehyvnen laparaks, mouvidaT Cxubi da erTmaneTs cxvir-piri

daamtvries. gamoiara mgzavrma da hkiTxa: ra gaCxubebTo?

uTxres TavianTi saCivari.

– vah, Tqvens Wkuas! rac ara gaqvT, raze CxubobTo!

xalxuri

3. naxevarcxeni

brZolis velze, ra Tqma unda, toli ara myavda: yvelaze adre me

vekveTebodi xolme mters.

erTxel, TurqebTan ficxeli brZolis Semdeg, mtris simagre

vigdeT xelT. me pirveli SeviWeri simagreSi, gavreke Turqebi da

wyarosTan mivedi. mindoda, daRlili cxenisTvis wyali damele-

vinebina. cxeni svamda, svamda wyals, magram wyurvils ver iklavda.

verafriT ver movacile wyaros. gamakvirva am saswaulma! am dros

ucnauri Cxriali momesma. ukan mivixede da gancvifrebisagan ki-

naRam unagiridan gadmovvardi. cxens Turme ukana nawili sruli-

ad moWrili hqonda. wyals rom svamda, mucelSi ar uCerdeboda da

6

sa

xa

li

so

am

be

bi

121

Tavisuflad iRvreboda uknidan. amis gamo Cem ukan veeberTela

tba gaCeniliyo. es namdvili saswauli iyo.

am dros erTi Cemi jariskaci moiWra cxeniT da yvelaferi

gairkva. Turme, roca me mters mivdevdi da maT simagreSi SeviWeri,

Turqebma kari moketes da Cemi cxenis ukana nawili Sig mohyva. is

ukana nawili Turme karga xans iqve darCenila, WiSkris axlos, da

wixlebis cemiT erekeboda Turqebs, Semdeg ki maxlobel mindorSi

gasula.

– axlac iq balaxobs! – macnoba jariskacma.

– rogor Tu balaxobs? yovlad SeuZlebelia!

– wamodiT, Tqven TviTon naxeT!

cxenis wina naxevarze mjdomi mec im mindvrisaken wavedi. iq

marTlac damixvda Cemi cxenis naxevari. mwvane mdeloze balaxob-

da. saswrafod davibare samxedro eqimi. man dauyovnebliv miakera

cxenis erTi nawili meores dafnis wvrili CxirebiT, radgan xelT

Zafi ar hqonda.

orive nawili mSvenivrad Seexorca erTmaneTs, dafnis totebma

ki cxenis sxeulSi gaidga fesvebi da erTi Tvis Semdeg unagirze

dafnis totebis fanCaturi gaimarTa.

am sasiamovno fanCaturSi mjdoms bevri sakvirveli gmiroba

Camidenia.

upasuxe SekiTxvebs

1. vis winaaRmdeg gamarTul omSi monawileobda baroni miun-

hauzeni? ra gadaxda Tavs miunhauzenis cxens mtris simagris

aRebisas?

2. rogor SeniSna baronma, rom mis cxens raRac uCveulo sWir-

da?

3. riT miakera eqimma erTmaneTs baronis cxenis wina da ukana

nawilebi da ra Sedegi gamoiRo aman?

imsjele

4. ra aris is mTavari Tviseba, romelic baron miunhauzens ga-

morCeulad axasiaTebs?

upasuxe SekiTxvebs

5. rogor apirebda baroni mtrisagan Tavis daRwevas? ra saf-

rTxe daemuqra baronsa da mis cxens?

6. axals ras igeb am Tavidan miunhauzenis garegnobis Sesaxeb?

7. rogor daaRwia baronma miunhauzenma Tavi Waobs? ratom mou-

Wira man fexebi cxens marwuxebiviT?

6s

ax

al

is

o a

mb

eb

i

122

4. TmaSi xelis wavlebiT

saerTod am omSi bevri ram SememTxva. erTxel Turqebs gaveqeci.

mindoda, cxeniT Waobze gadavmxtariyavi, magram cxenma napirs ver

miaRwia da lafSi CavcvivdiT, CavefaliT da vixrCobodiT. xsna

arsad Canda. Waobi sul ufro da ufro Rrmad gviTrevda. cxeni

mTlad daifara aSmorebul lafSi. ai, mec veflobi Sig, mxolod

Cemi parikis nawnavi moCans.

ra unda meqna? uTuod daviRupebodi, xelebSi rom sakvirveli

Zala ara mqondes. me xom Zalian Ronieri var! wavivle xeli nawnav-

Si, mTeli Zal-RoniT avwie zeviT, Tan cxens fexebi marwuxebiviT

movuWire da advilad amovaTrie Waobidan Cemi Tavic da cxenic.

Semdeg ki Cemi Tavic da cxenic haerSi avitace. Tu es ioli ggoni-

aT, Tqven TviTon sinjeT!

e. raspe

Targmna mzia erisTavma

Tavi 7 – iyo da ara iyo ra

Teoria – zRapari


moswavle gaixsenebs zRapris raobasa da mniSvnelobas, gaiazrebs gansxvavebas literaturul

da xalxur zRapars Soris, ganuviTardeba detalebze dakvirvebisa da SemoqmedebiTi azrovnebis

unari.


qarT. dawy.(I).7. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis





maorganizebeli elementebis, struqturuli da kompoziciuri maxasiaTeblebis amocnoba.

• ახასიათებს სხვადასხვა სახის ტექსტს სტრუქტურული მახასიათებლების მიხედვით (მაგ., ღია ბარათს

დასაწყისში აქვს მიმართვის ფორმა, მას მოსდევს ძირითადი ტექსტი, ბოლოს კი არის ხელმოწერა;

კულინარიული რეცეპტი შედგება სათაურისა და ორი ძირითადი ნაწილისაგან: ინგრედიენტთა

ჩამონათვალისა და დამზადების წესისგან; დარგობრივ-შემეცნებით ტექსტს აქვს სათაური, ახლავს

ილუსტრაციები წარწერებით, აბზაცებად არის დაყოფილი და ა.შ.).

winare codna

moswavleebma ician kiTxvis strategiebi, zRapris raoba, aqvT TanamSromlobisa da Semoq-

medebiTi azrovnebis elementaruli unarebi.




motivaciis mizniT, maswavlebeli gakveTilis dasawyisSi svams kiTxvas: ra aris zRapari?

maswavlebeli azustebs moswavleTa pasuxebs: zRapari mTlianad gamogonil ambavze agebuli

nawarmoebia.

Semdeg maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs: riT gamoirCeva zRapari sxva nawarmoebebisgan?

moswavleebi asaxeleben. maswavlebeli moswavleebis pasuxebs Camowers dafaze ( savaraudo pasux-

123

ebi: dasawyisi da dasasrulia gansxvavebuli; dasasruli; zRapari xalxuri sibrZnea, romelSic

boroti marcxdeba da keTili imarjvebs da a.S.).

aqtivoba 2. Teoriuli masalis gacnoba

maswavlebeli moswavleebs sTxovs, gadaSalon saxelmZRvaneloebi 131-e gverdze da waikiTxon

mocemuli masala da moniSnon maTTvis mniSvnelovani an bundovani sakiTxebi.

aqtivoba 3. wakiTxulis gageba-gaazreba (kiTxva-pasuxi)

bundovani monakveTebis ganmartebis Semdeg maswavlebeli svams kiTxvebs imis gasarkvevad,

ramdenad kargad gaiges moswavleebma wakiTxuli Teoriuli masala, da usvams iqve mocemul

kiTxvas: saxelmZRvanelos am TavSi Setanili zRaprebi xalxuria Tu literaturuli? sTxovs,

pasuxi daasabuTon.

aqtivoba 4. praqtikuli savarjiSoebi

maswavlebeli moswavleebs yofs jgufebad, urigebs furclebs da sTxovs, Seasrulon saxelmZ-

RvaneloSi mocemuli #1-eli davaleba: aT wuTSi Camoweron furcelze maTTvis cnobili xalxuri

da literaturuli zRaprebis saTaurebi. gaimarjvebs is jgufi, romelic ufro meti zRapris

dasaxelebas SeZlebs.

aqtivoba 5. zRapris Seqmna

maswavlebeli moswavleebs sTxovs, romelime cnobili xalxuri zRapris personaJis/perso-

naJebis monnawileobiT Seqmnan sakuTari zRapari.


aqtivobis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentaciebs. afaseben erTmaneTs imis mixedviT,

Tu ramdenad moaxerxa gamomsvlelma zRapris maxasiaTeblebis gamoyeneba.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs sTxovs, daaxasiaTon TavianTi sayvareli zRapris personaJi da

gamokveTon, ra moswonT masSi gansakuTrebulad.

Sefaseba

moswavle Sefasdeba imis mixedviT, ramdenad marTebulad SeuZlia axsnili masalis gage-

ba-gaazreba da praqtikulad gamoyeneba, jgufebSi muSaoba, SemoqmedebiTi azrovneba.

124

Wiamaia da boroti kaci

iyo erTi boroti kaci.

qveyanaze amdeni sikeTe raRa saWiroao! – Tqva borotma kacma

da gzas gaudga.

SroSanaze Semoskupebuli Wiamaia naxa.

– ra mxarTeZoze wamogdebulxar, Se aramzadav, Senao! – dauR-

riala borotma kacma Wiamaias.

sabralo Wiamaia isedac patara iyo da axla SiSisgan sul erTi

cicqna gaxda.

– ZaRladac rom ar magdebso? – ganrisxda boroti kaci da

SroSanas wixli gauqnia.

Wiamaia caSi kenWiviT avarda, isev qveviTken Camoeqana da boro-

ti kacis zurgze daeca.

daeca, gons moego da rigianad moikalaTa.

borotma kacma Tqva, es erTi saqme xom movagvare da axla sxva

saqmes unda movekidoo.

Wiamaia boroti kacis zurgze ijda da fiqrobda:

`am kacs Rriali Zalian exerxebao!~

mcire manZili gaiares da Wiamaias viRacis mudara* Semoesma:

– ariqa, adamiano, miSvele, Seni Wirimeo!

boroti kaci Sedga da Zirs daixeda.

miwidan romeliRac mcenares ylorti amoetana da muStisodena

cremlebiT tiroda.

– Sens gaxarebas, am riyis qvas fexi wahkari, Torem zed gulze

mawevs da amosvlas miSliso!

– vin oxeri xaro?! – hkiTxa ylorts borotma kacma.

– xili varo!

– xili? Senc guruli atami ar iyoo! – dascina borotma kacma.

– guruli atami, marTalsa brZaneb, ara var, magram gulabi msxa-

li namdvilad varo! – miugo ylortma, – es riyis qva momaSore, mze

damxedavs, tans aviyri, nayofs movibam, Sen iqnebi Tu sxva iqneba,

aqeTken CamoivliT da gagimaspinZldebiTo.

– qvebi gadagigor-gadmogigoro? mojamagiredac ginda dami-

yenoo! – daiRriala borotma kacma, wixli gaiqnia, qvis magivrad

ylorts uTavaza da CaTela.

7

iy

o d

a a

ra

iy

o r

a

125

boroti kaci isev gzas gaudga. Wiamaiam gaifiqra:

`am kacs Rriali da wixli Zalze hyvarebiao!~

kidev iara borotma kacma da erT mindorze gaCerda.

– es amodena miwa aq risTvis mogigrovebiaT, Tqve maTxovrebo, Tqve-

nao! – dauRriala man viRaceebs.

Wiamaiam zemodan Tvali gadmoapara, WianWvelebis veeberTela qa-

laqi dainaxa.

– pativcemulo mgzavro, Cveni miwac es aris, sarCo-sabadebelic,

sacxovrebelic da samyofic, qalaqi ar dagvizianoT, ar dagvRupoTo!

– Tavazianad miuges WianWvelebma.

borotma kacma gulianad gadaixarxara, WianWvelebis qalaqs fexiT

Sesdga, miwasTan gaaswora da gza ganagrZo.

Wiamaiam gaifiqra:

`Tu ar iRriala da wixli ar isrola, am kacs ise sicocxle ar SeuZ-

liao!~

axla erTi TovliviT WaRara moxuci bebo SemoxvdaT. iseTi moxuce-

buli iyo, rom Zlivs milaslasebda.

– Sen, ei, dedabero, xelSi ra giWiravso! – Seutia borotma kacma.

– ih, araferi, Svilo! berikaci welkavma wamiqcia, boTliT wamali

mimaqvs, zurgi unda davuziloo, – miugo moxucma bebom.

– maCvene, vnaxo, rogori wamaliao! – isev dauRriala borotma kac-

ma.

SeSinebulma bebom wamali gamouwoda. borotma kacma boTli ga-

moarTva, wixli amoscxo, gadaagdo. boTli qvaze daenarcxa da daimsx-

vra.

bebom Sestira:

– ras merCodi, ratom damRupeo?!

borotma kacma bebos yuric ar aTxova da isev gzas gaudga.

Wiamaias moTminebis fiala aevso. gaifiqra:

borot adamians keTili pirutyvi sjobiao! – da daiZaxa: – boro-

to kaco, amas iqiT lukmapuri keTili saqmiT geSovos: tvirTi sxvisi

gezidos, ofli sakuTari geRvaroso!

boroti kaci myisve saxedrad gadaiqca. Wiamaia Zalze gajavrebuli

iyo da daaviwyda, daeyolebina: aRarc wixli SegZlebodes da aRarc

Rrialio!

Wiamaias amisi Tqma rom ar daviwyeboda, saxedars arc yroyini ey-

vareboda da arc wixli.Wabua amirejibi

7i

yo

da

ar

a i

yo

ra

126

kurdRlebis miwisZvra

(induri zRapari)

iyo erTi kurdReli, romelic sul raRacis gamo wuxda. `vai,~

– oxravda mTeli dRe, – `vaime, vaime, vaime!~ yvelaze metad kur-

dRels miwisZvris eSinoda. `marTla rom moxdes miwisZvra, ra

meSveleba?~ –butbutebda xolme TavisTvis.

da ai, ra moxda erT dRes. xes uzarmazari nayofi moswyda da

kurdRlis maxloblad daeca. gaisma gamayruebeli xma da miwa

Sezanzarda. kurdReli Sexta. `miwisZvra!~ – Sehyvira man da Tavi-

sianebis gasafrTxileblad mindvrebisken gaqanda.

– miwisZvra! Tavs uSvelT!

SeSinebuli kurdRlebi kisris texiT aedevnen TavianT

megobars. gadairbines velebi, tyeebi, gorakebi, gzadagza sxva

kurdRlebsac afrTxilebdnen:

– miwisZvra! Tavs uSveleT!

aTasobiT kurdRlebma gadairbina velebi. tyeebi, gorakebi _

TiTqos setyvam gadauara aremares. bolos mTebamde miaRwies da

male mwvervalsac miadgnen. Cvenma kurdRelma ukan miixeda, rom

gaego, xom ar uaxlovdebodaT miwisZvra. erTaderTi, rac man

dainaxa, kisristexiT morbenali kurdRlebis acqvetili yurebi

iyo. xolo rodesac win gaixeda, erTaderTi, rac man dainaxa, lur-

ji zRva iyo, Sors Zalian Sors TvalismomWrelad laplapebda.

uecrad mTis mwvervalze lomi gamoCnda.

– ra xdeba? – ikiTxa man.

– miwisZvraa, miwisZvra! – erTxmad SesZaxes kurdRlebma.

– miwisZvra? – gaikvirva lomma, – ki magram, vinmem naxa an gaigo-

na raime?

– ai, amas hkiTxe, amas! – yvirodnen kurdRlebi da Cvens kur-

dRelze uTiTebdnen.

– Cemo batono, – CailuRluRa darcxvenilma kurdRelma, – Ce-

mTvis wynarad vijeqi saxlSi da uceb saSineli xma Semomesma, miwa

zanzarebda da mivxvdi, rom es miwisZvra iyo. hoda, Cemianebisken

gavqandi gasafrTxileblad. xom unda eSvelaT TavisTvis?

lomma Sexeda kurdRels Tavisi Rrma, Wkviani TvalebiT.

– Zmobilo, iqneb is adgili maCveno sadac es ambavi moxda.

7

iy

o d

a a

ra

iy

o r

a

127

kurdReli mTlad yoCaRad ver grZnobda Tavs, magram gadawyvi-

ta, loms mindoboda. maT gadaiares gorakebi, tyeebi, velebi da

bolos kurdRlis saxls miadgnen.

– ai, aq gavigone, batono!

lomma iqauroba daaTvaliera da male SeniSna is uzarmazari

nayofi, romelic, rogorc Cven ukve viciT, xidan Camovarda da

aremare gaayrua.

lomma Tavisi uzarmazari kbili mosdo nayofs, iqve kldeze

aitana da iqidan gadmoagdo. miwa Sezanzarda. kurdReli Sexta.

`miwisZvra!~ – Sehyvira man, – `Tavs uSveleT, miwisZvra ganmeor-

da!~ magram uceb dainaxa nayofi, romelic misken mogoravda, lomi

gulianad icinoda.

– maS, es miwisZvra ar iyo, ara? – Caiburtyuna kurdRelma.

– ra Tqma unda, ara, – Tqva lomma, – es ar iyo miwisZvra da saSi-

Sic araferia.

– ra suleli var, – aRiara kurdRelma.

lomma keTilad gaiRima.

– ara uSavs, Cemo patara Zmobilo, zogjer mec meSinia xolme

iseTi ramis, rac ar vici, – Tqva da gabrunda, wavida, rom is

kurdRlebi daemSvidebina, romlebic mTis wverze icdidinen, eTq-

va maTTvis, rom araviTari saSiSroeba ar eliT da SeuZliaT sax-

lebSi dabrundnen.aqeTken CamoivliT da gagimaspinZldebiTo.

– qvebi gadagigor-gadmogigoro? mojamagiredac ginda dami-

yenoo! – daiRriala borotma kacma, wixli gaiqnia, qvis magivrad

ylorts uTavaza da CaTela.

7i

yo

da

ar

a i

yo

ra

128

testi teqstisTvis

`kurdRlebis miwisZvra~

1. yvelaze metad ra aSinebda kurdRels?

a) lomi

b) miwisZvra

g) nayofis xidan Camovardna

d) gamayruebeli xmauri

2. ram Searyia miwa?

a) miwisZvram

b) uzarmazarma nayofma

g) kisristexiT morbenelma kurdRlebma

d) Zlierma setyvam

3. movlenebi Zalin swrafad ganviTarda mas Semdeg, rac kurdRelma Sehyvira:

`miwisZvra!~ amoiwere teqstidan ori iseTi sityva an fraza, romlebic

am siswrafes gamoxatavs.

1

2

1

4. sad sTxova lomma kurdRels wayvana?

1

5. ratom Camoagdo lomma nayofi miwaze?

a) kurdRels rom SeSineboda da gaqceuliyo.

b) kirdRels rom daxmareboda nayofis mopovebaSi.

g) kurdRlisTvis rom eCvenebina, Tu ra moxda sinamdvileSi.

d) kurdReli rom gaemxiarulebina.

129

6. ra gancda daeufla kurdRels mas Semdeg, rac lomma nayofi Camoagdo?

a) gabrazda

b) imedi gaucruvda

g) Tavisi sisulelis Sercxva

d) Zalian dadardianda

7. zRapris bolos ras ambobs an akeTebs lomi imisaTvis, rom kurdRelma

Tavi ukeT igrZnos? moiyvane ori magaliTi.

1

2

1

8. rogor icvleba zRaparSi kurdRlis grZnobebi da ratom?

zRapris dasawyisSi

imitom, rom

2

zRapris bolos

imitom, rom

9. ra aris am zRapris mTavari azri?

a) safrTxe yovelTvis Tavidan unda aicilo.

b) Senze susts da umweos unda daexmaro.

g) mtacebel cxovels ar unda endo.

d) miwisZvris dros gadarCenis imedi ar unda dakargo.

130

Sefasebis sqema testisTvis

`kurdRlebis miwisZvra~

arCeviTpasuxiani kiTxvebi

TiTo qula: 1. b . 2. b. 5. g. 6. g. 9. b.

Ria kiTxvebi

SekiTxva 3. ori qula (qvemoT warmodgenili sityvebidan da frazebidan pasuxebSi moce-

muli unda iyos ori):

– gaqanda.

– kisristexiT aedevnen.

– gadairbines.

– aTasobiT kurdRelma gadairbina velebi.

– kisristexiT morbenali kurdRlebi.

erTi qula (pasuxSi mocemuli unda iyos mxolod erTi sityva an fraza).

SekiTxva 4. erTi qula:

– iq, sadac es ambavi moxda.

– iq, sadac kurdRels saSineli xma Semoesma.

– iq, sadac miwa Sezanzarda.

– kurdRlis saxlSi.

– iq, sadac kurdRlis azriT, miwisZvra moxda.

0 qula: sadac miwisZvra moxda (arasworia).

SekiTxva 7. ori qula:

qvemoT warmodgenili frazebidan pasuxSi mocemuli unda iyos ori.

– lomma kurdRels mimarTa – `Zmobilo~.

– lomma keTilad gaiRima.

– ara uSavs, Cemo patara Zmobilo, zogjer mec meSinia xolme iseTi ramis, rac ar vici.

– lomma kurdReli daamSvida.

– uTxra, ara uSavso.

– lomi mSvidad iyo.

– auxsna, Tu ra moxda sinamdvileSi.

– uTxra, rom TviTonac yofila SeSinebuli.

erTi qula: pasuxSi mocemuli unda iyos warmodgenilTagan mxolod erTi sityva an

fraza.

131

SekiTxva 8. ori qula:

pasuxSi naCvenebi unda iyos, Tu rogoria personaJis ganwyoba zRapris dasawyisSi da

bolos, amasTanave moyvanili unda iyos misi sxvadasvagvari ganwyobis ganmapirobe-

beli mizezebi. magaliTad:

– zRapris dasawyisSi kurdReli SeSinebulia, radgan fiqrobs, rom miwisZvra mox-

da; zRapris bolos kurdReli damSvidebulia, radgan mixvda, rom Secda, / lomis

mxardaWera igrZno.

– zRapris dasawyisSi kurdReli aRelvebulia, fiqrobs rom is da misi megobari

kurdRlebi daiRupebian. zRapris bolos mas Tavisi sisulelis rcxvenia, radgan

xvdeba, rom gangaSi tyuilad atexa.

– zRapris dasawyisSi kurdReli Sewuxebulia, is sxva kurdRlebze zrunavs; zRapris

bolos kurdReli darcxvenilia, radgan mixvda, rom tyuilad aaforiaqa yvela.

erTi qula:

pasuxSi naCvenebi unda iyos personaJis ganwyoba zRapris dasawyisSi da bolos misi

ganmapirobebeli bizezis dasaxelebis gareSe, / an personaJis ganwyoba mxolod

moTxrobis dasawyisSi an bolos mizezis dasaxelebiT. magaliTad,

– moTxrobis dasawyisSi kurdReli SeSinebulia, bolos damSvidebulia.

– moTxrobis dasawyisSi kurdReli SeSinebulia, radgan fiqrobs, rom miwisZvra

moxda.

132

Tavi 8 – igav-arakebi

mgeli da kravi


moswavlem SeZlos mxatvruli nawarmoebis siuJeturi xazis Tavidan bolomde gaazreba da

movlenebis TanamimdevrobiT gadmocema; ZiriTadi Temis, ideis amocnoba; nawarmoebSi asaxul

ambavsa da personaJebze msjeloba, maTi saqcielis Sefaseba; mxatvruli nawarmoebis Sesaxeb

gamarTul diskusiaSi monawileoba; teqstis calkeuli replikis gaanalizeba; personaJis rolis

gansasaxiereblad saWiro monacemebis daufleba.




• მსჯელობს მხატვრულ ნაწარმოებში ასახულ ამბავსა და პერსონაჟებზე;

• თანამიმდევრულობის დაცვით გადმოსცემს ტექსტების შინაარსს (ვრცლად და/ან მოკლედ);

• მიჰყვება მხატვრული ნაწარმოების სიუჟეტურ ხაზს და თანამიმდევრულად გადმოსცემს ფაქტებსა

და მოვლენებს;

ქართ.დაწყ.(I).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა ტექსტის თემის, მასში

განხილული საკითხების მიმართ; მხატვრული ნაწარმოების პერსონაჟ(ებ)ის, მისი/მათი ქცევის შეფასება

და საკუთარი თვალსაზრისის ახსნა.

• აფასებს გმირის საქციელს და განმარტავს თავის დამოკიდებულებას;

• მონაწილეობს მხატვრული ნაწარმოების შესახებ გამართულ დისკუსიაში;




• გამოყოფს მხატვრულ ტექსტში სიუჟეტის განვითარების ეტაპებს (დასაწყისს, ამბის შუა ნაწილს,

დასასრულს);

ქართ.დაწყ.(I).8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს მცირე ზომის მხატვრული ტექსტების ინტერპრეტირება

ვერბალური და არავერბალური გზით; ვერბალური ინფორმაციის ვიზუალურად გარდაქმნა და/ან პირიქით.

• როლის (მოლაპარაკე ცხოველების, უსულო საგნების) განსასახიერებლად ადეკვატურად იყენებს

დამხმარე საშუალებებს (ჟესტს, მიმიკას, დამახასიათებელ მოძრაობას, გარკვეულ არტიკულაციას;

მოხერხებულობის, ტყუილისა თუ სხვა თვისებებისა და გრძნობების გამომხატველ მინიშნებებს).

•

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. metyveleba

gakveTilis dasawyisSi maswavlebeli moswavleebs acnobs teqstis saTaurs `mgeli da kravi~.

moswavleebs SeaxseneT, ra aris igavi, vin arian xSirad igavis personaJebi.

133

Semdeg dasviT SekiTxvebi:

– rogori cxovelia kravi? (savaraudo pasuxebi: wynari, mSvidi, uwyinari, umweo, daucveli)

– mgeli rogoria? (savaraudo pasuxebi: saSiSi, mtacebeli, veragi, daundobeli)

– Cveulebriv, ra damokidebulebaa mgelsa da kravs Soris? (savaraudo pasuxi: mgeli kravs

yovelTvis erCis, mgeli kravs itacebs da Wams.)

– rogor fiqrobT, ra SeiZleba moxdes am igavSi? (savaraudo pasuxi: mgeli kravs SeWams /

gaitacebs.)

bavSvebs yuradReba gaamaxvilebineT igavis formaze. formis TvalsazrisiT, SeadarebineT

`mgeli da kravi~ sulxan-sabas igavebTan.

– ras warmoadgens es igavi formis mixedviT? riT gansxvavdeba is sulxan-sabas igavebisgan?

(savaraudo pasuxi: am igavs leqsis forma aqvs, / aq ambavi galeqsilia; sulxan-sabas igavebi ki

patar-patara moTxrobebia, prozauli nawarmoebebia.)

aqtivoba 2. wakiTxulis gaazreba, metyveleba

a) gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia. yvela moswavle TavisTvis, Cumad kiTxulobs. Ses-

TavazeT bavSvebs, strofebis gaswvriv fanqriT miaweron personaJTa saxelebi, raTa kargad

gaarkvion, romeli personaJi ras ambobs.

b) kiTxvis dasrulebis Semdeg dasviT SekiTxvebi wakiTxulis gaazrebis Sesamowmeblad:

– sad Sexvdnen erTmaneTs kravi da mgeli? (mdinaris piras)

– ras niSnavs gamoTqma `gamoigona Sarebi~ da ratom moiqca ase mgeli? (mgelma braldebebi

gamoigona; man tyuilad daadanaSaula kravi, raTa Semdeg SeeWama.)

– CamoTvale sami braldeba, romlebic mgelma kravs wauyena (wylis amRvreva, Zveli wyena,

kravis Zmis dadanaSauleba).

– mgeli Zalian uxeSad mimarTavs kravs, amcirebs mas. ipove teqstSi is sityvebi, romlebSic

es Cans (`Se, briyvo!~ `Sig hyof tuCs uwmindursao!~ `nu wagigdia enao! xma Caikminde Cqarao!~ da

misT.).

– kravi ase mimarTavs mgels: `batono~, `Cemo xelmwifev~. risi gamomxatvelia amgvari mimarT-

va? (pativiscemis, moridebis, mokrZalebis, Tavmdablobis da sxv.)

– kravi mgels Semdeg sityvebs eubneba: `ras merCiT me, sawyalsao~, `jer erTi wlisac ara

var~. ras cdilobs kravi? (kravi cdilobs, Tavi Seaacodos mgels, / cdilobs, Tavi gadairCinos.)

– Tqveni azriT, kravi

a) mglis braldebebs Wkvianurad da dasabuTebulad pasuxobs.

b) SiSisagan daibna da xmas ver iRebs.

g) SeSinebulia da mglis braldebebs abneulad pasuxobs.

es aris arCeviTi pasuxis mqone kiTxva, romlis swori pasuxia a). imsjeleT am kiTxvaze. daasa-

buTebineT, ratom aris swori pasuxi a). Tu romelimem swor pasuxad airCia b) an g), sTxoveT,

daasabuTos Tavisi mosazreba.

– mglis nalaparakevidan romeli sityvebia TqvenTvis yvelaze Tavxeduri da miuRebeli?

sasurvelia, am konteqsSi bavSvebma imsjelon Semdeg strofze: SemouZaxa: „Se, briyvo! / aq rogora

svam wyalsao, / rom aRar dasdev kanonebs/ da aRarc samarTalsao?~ romelSic mgeli utifrad

da Tavxedurad kanonsac ki iSveliebs Tavisi veragi zraxvebis gasamarTleblad.

134

– mglis romel sityvebSi gamJRavnda sabolood misi namdvili zraxvebi? (`momwyinda Seni

bRavili, / xma Caikminde Cqarao! / Seni Cakvrexa rom mnebavs, / mizezad isic kmarao!“).

– ipoveT leqsSi is striqonebi, romlebSic gadmocemulia igavis dedaazri (`did kacTan

patara kacsa /rodis gasvlia marTali?~).

daixmareT damatebiTi SekiTxvebi:

– miuxedavad didi mcdelobisa, umweo kravi bolos mainc veragi mglis msxverpli xdeba. Seni

azriT, vin an ram unda moawesrigos aseT dros mdgomareoba? raSia gamosavali?

a) adamiani TviTon unda iyo fizikurad Zlieri, rom yovelTvis moaxerxos sakuTari simar-

Tlis daicva.

b) unda gyavdes Zlieri mfarveli, romelic yovelTvis dagicavs, marTali iqnebi Tu mtyuani.

g) unda arsebobdes kanoni, romelic Sens simarTles daicavs.

marTalia, es SekiTxva formiT hgavs zemoT dasmul arCeviTi pasuxis mqone kiTxvas, magram

bavSvi am SemTxvevaSi Tavisufalia Tavis arCevanSi (miaqcevineT yuradReba, SekiTxvaSi weria `Seni

azriT~). amitom imsjeleT klasSi am sakiTxze, saubari daukavSireT dRevandelobas, pirovnebis

samoqalaqo TviTSegnebas, marTlmsajulebis uzenaesobas da a. S. am saubris warmarTvaSi dagex-

marebaT Semdegi kiTxvac:

– Tqven ra cxovrebiseuli gamocdileba miiReT am igavidan?

a) vfiqrob, raRac unda gavakeTo imisaTvis, rom adamiani usamarTlod ar daiCagros.

b) mivxvdi, rom, rac unda marTali da Wkviani viyo, Cemze Zlieris winaSe Tavs mainc ver vimarT-

leb, amitom aseT adamians unda moverido.

g) gavige, rom Zlieri yovelTvis Cagravs susts, es cxovrebis kanonia.

CamoTvlilTagan romels uWerT mxars? ratom fiqrobT ase? xom ar gaqvT zemoT gamoTqmuli

azrebisagan gansxvavebuli Tvalsazrisi?

mosalodnelia, rom pirovnebis SesaZleblobebisa da moqalaqis rolis gaazreba moswavleebs

(a) pauxisaken miizidavs.

aqtivoba 3. metyveleba, mxatvruli kiTxva

klasi moamzadeT igavis inscenirebisaTvis: gaunawileT bavSvebs rolebi (mTxrobeli, kravi

da mgeli). sasurveli da saxalisoc iqneba, Tu mglis rols miscemT Cum, pasiur moswavles, xolo

kravisas – SedarebiT celqs, aqtiurs. `msaxiobebs~ xmamaRla waakiTxeT igavi.

saSinao davaleba

gakveTilis dasasruls mieciT moswavleebs saxlSi Sesasruleblad weriTi davaleba, rome-

lic gulisxmobs igavis personaJTa daxasiaTebas:

`imis mixedviT, ras amboben mgeli da kravi, Cven vigebT, Tu rogorebi arian isini. daaxasiaTe

orive personaJi. teqstze dayrdnobiT daasabuTe Seni azri maT Sesaxeb~.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, Tu ramdenad SeZles ZiriTadi Temisa da ideis amoc-

noba, personaJebze msjeloba, msjelobis teqsturi masaliT gamyareba, intonaciis dacviT

rolis wakiTxva.

135

igavi

igavi damrigeblobiTi xasiaTis, Wkuis saswavlebeli nawar-

moebia. misi moqmedi pirebi xSirad cxovelebi da frinvelebi

arian, magram sinamdvileSi am personaJebSi adamianebi igulisx-

mebian. igavis bolos xSirad mokled aris Camoyalibebuli misi

mTavari saTqmeli, rasac Segoneba ewodeba. Segonebebi zogjer

andazebad iqceva xolme.

andaza xalxuri gamonaTqvamia, romelSic mokled, sxartad,

gonebamaxviluradaa gadmocemuli Wkvianuri azri. andazas

Zalian hgavs aforizmi – aseve mxatvrulad gamoTqmuli brZnu-

li azri. gansxvaveba is aris, rom andaza xalxuria, aforizmis

avtori ki CvenTvis cnobilia. igavis msgavsad, andazac da afo-

rizmic yovelTvis raRacas gvaswavlis, migviTiTebs, Wkuas

gvarigebs.

igavebs uZvelesi droidan Txzavdnen mwerlebi. cnobili

meigaveebi iyvnen: ezope (Zveli saberZneTi, Zv. w. VI-V ss), lafon-

teni (safrangeTi, XVII s.), krilovi (ruseTi, XVIII-XIX ss). cnobil-

ma qarTvelma meigavem, sulxan-saba orbelianma, Seqmna `wigni

sibrZne-sicruisa~, romelSic personaJebi erTmaneTs igavebiT

epaeqrebian. sulxan-saba orbeliani XVIII saukuneSi cxovrobda

da moRvaweobda. igi pirveli qarTveli meigavea.

igavs qmnian rogorc leqsad, ise prozad. magaliTad, `mgeli

da kravi~ galeqsilia. sulxan-saba orbelianis igavebi ki prozis

nimuSia.

sulxan-sabas igavebs xSirad erTvis Segonebani. `keTili saqme

ar unda gadado~, – ase gvarigebs misi erT-erTi igavi, romlis

saTauria `ukan midevnebuli lampari~.

utkbesi da umwaresi

erTxel erTma mefem Tavis vezirs ubrZana, amqveynad yvelaze

tkbili saWmeli rac aris, is momitaneo. wavida veziri, saqonlis

8i

ga

v-a

ra

ke

bi

136

ena iyida, Sewva da mefes miarTva. cota xnis Semdeg mefem isev

daibara veziri da uTxra, mware saWmelTa Soris yvelaze mware

momarTvio. veziri wavida, isev ena iyida, Sewva da mefes miarTva.

mefem gaikvirva, tkbili viTxove, ena momitane, mware movisurve

da isev ena momarTvio?

amqveynad yvelaze tkbilic da yvelaze mwarec ena ariso, –

upasuxa vezirma.

sulxan-saba orbelianis mixedviT

8

ig

av

-ar

ak

eb

i

upasuxe SekiTxvebs

1. rogor moiqca veziri, roca mefem yvelaze tkbili saWmlis morT-

meva ubrZana?

2. ra kerZi miarTva vezirma mefes, roca man yvelaze mware saWmeli

moiTxova?

imsjele

3. naTqvamSi – `amqveynad yvelaze tkbilic da yvelaze mwarec ena

ariso~ – ra sityviT SeiZleba SevcvaloT `ena~, azri igive rom

darCes?

4. Seni azriT, rogori unda iyos is mefe, romlis veziric ase

cdilobs, miaxvedros mas, Tu ra Zala aqvs enas?

5. ra aerTianebs sulxan-saba orbelianis am sam igavs? pasuxi daasa-

buTe.

a) samive igavSi personaJebi cdiloben, saqcieliT, qmedebiT ga-

moxaton TavianTi azri.

b) samive igavSi moqmedeba samefo karze xdeba.

g) samive igavis mTavari saTqmelia is, rom sityvas didi Zala aqvs.

dawere (davaleba)

6. Camoayalibe am igavis mTavari azri, ZiriTadi saTqmeli.

gramatika

7. ipove igavSi winadadebebi, romlebSic mniSvnelobiT sapirispiro

sityvebia.

8. moZebne igavSi ori arsebiTi saxeli, romelic moTxrobiT brunva-

Si dgas.

9. moZebne igavSi arsebiTi saxeli, romelic: a) micemiT brunvaSia; b)

naTesaobiT brunvaSia.

137

yvelas vali

mTvrali buzankali tye-tye midioda, miborialobda, Cxubi ewada. ca

qudad ar hyofnida, miwa – qalamnad.

qinqla-buzebs waawyda da Seutia:

– Tav-piri unda dagalewoTo!

– risTvis barono buzankalo, ras gverCiTo? – gaukvirdaT qinqlebs.

– aseTi survili maqvso! – buzankalma qulaja gaiZro da qinqlebs

ketiT daeria.

xeze Cxikvi ijda. fexi fexze Semoedo, siciliT kvdeboda, ra seirsa

vxedavo!

– ariqaT, gviSveleT, buzankalma dagvxocao! – iyvires qinqlebma.

yvirilze gombeSom moirbina; buzankali SeSinda, keti xelidan gau-

varda. gombeSom Tvalebi gadmokarkla da buzankals Seuyvira:

– galeSilxar, qinqlebs darevixar, Se aseT-iseTo, SAenao! axlave

bodiSi moixade da aqedan daikarge. meored aRar iCxubo, Torem bu-

zankalebs me saerTod ar giaxlebiT, magram mainc gadagylapavo!

buzankalma qinqlebs bodiSi mouxada da iqaurobas gaecala.

gombeSo axla Cxikvs miubrunda:

– mand rom Camoskupebulxar, qalbatono Cxikvo, es gaTavxedebuli

buzankali ver daaSoSmineo?!

Cxikvma muxlisTavebze kaba Camoifara da mxrebi aiCeCa:

– me xom aravin mirtyamda, ra Cemi saqmeao!

– ra Cemi saqmeao? erTad vcxovrobT da yvela Cvengani movalea,

Caerios, roca usamarTloba xdeba. eg sityvebi win dagxvdeba, Se

usircxvilo, Senao! – gajavrda gombeSo.

Cxikvs sasacilod ar eyo. sxva xeze gadafrinda da ra dainaxa:

xoWos Sinisken mzeze SemWknar-SeSaqrebuli marwyvi mihqonda. win

WrelCoxiani krazana gadaudga:

– eg marwyvi kai tkbili Cans da aq momecio!

– erTi bogano xoWo var, batono krazanav, marwyvs nu wamarTmev,

Svilebs nu damimSevo! – Seemudara xoWo.

krazanam yanyratodan satevari gadmoacura:

– marwyvi dade, Torem gavjavrdebi da mag daglejil qalamnebsac

dagxdio!

– ariqaT, mZarcvaveno! – iyvira xoWom.

8i

ga

v-a

ra

ke

bi

138

8

ig

av

-ar

ak

eb

i

krazanam ieriSi miitana, xoWo sazarel dReSi Caagdo. Cxikvma, vi-

Tomc aq araferiao, Tmis varcxnas mihyo xeli. xoWos yvirili zRarbma

gaigona, elvis siswrafiT moiWra. krazanas zRarbisa ise SeeSinda, rom

satevari yelSi gadascda. zRarbi aiburZgna, krazanas Seuyvira:

– marwyvi Tu moginda, avazako krazanav, gaisarje da iSove! xoWos

naoflars arTmev, qveyana CaliT daxuruli ggonia? aqedan daikarge da

avazakoba moiSale, Torem krazanebs me saerTod ar giaxlebi, magram

mainc Segaxramunebo!

krazana fexakrefiT gaipara.

zRarbi axla Cxikvs miubrunda:

– mand rom Camoskupebulxar, qalbatono Cxikvo, am avazak krazanas

Wkua droze ver aswavleo?

Cxikvma mxrebi aiCeCa.

– me xom aravin mZarcvavda. ra Cemi saqmeao?!

– ra Cemi saqmeao? erTad vcxovrobT da yvela Cvengani movalea,

Caerios, roca usamarTloba xdeba. eg sityvebi win dagxvdeba, Se

usindiso, Senao!@ – gajavrda zRarbi.

Cxikvs sasacilod ar eyo, Zirs Camovida, gaiseirna da gamoiseirna.

am seirnobaSi kakanaTma wkapani gaiRo. Cxikvi maxeSi gaeba da ise

SeeSinda, rom Zlivs wailuRluRa:

– gombeSo da zRarbo, miSveleT, xom xedavT, maxeSi gavebi da viRu-

pebio!

– gaebi da axia Senze, Cven xom ar viRupebiT, ra Cveni saqmeao! – miu-

ges maT.

– oRond axla gadamarCineT da, rogori Cxikvobac gavwio, mere naxe-

To!

zRarbma da gombeSom iTaTbires da Cxikvs uTxres:

– es erTi dagxmarebivarT, magram Tu isev iseTi Cxikvoba gagiwevia,

imedi nuRaravisi geqnebao.

zRarbma da gombeSom kakanaTi didis wvalebiTa da vaivaglaxiT gax-

snes da Cxikvi daRupvisgan ixsnes.

Cxikvi sityvas dResac pirnaTlad asrulebs: Tu usamarTlobas

waawyda, yvelas uZaxis, ariqaT, CaverioTo! ase gasinjeT, tyeSi mona-

dires rom dainaxavs, Tavs dastrialebs da saqveynod gahyviris:

– megobrebo, safrTxe geliT, Tavs uSveleTo!Wabua amirejibi

andaza: nu dascini sxvasao, gadagxdeba Tavsao.

139

Tavi 9 – kargi da cudi

Tavdadebuli mRvdeli Tevdore


moswavleebma SeZlon teqstis detalebze dakvirveba, analizi.




yy amoicnobs teqstSi mocemul konkretul informacias;

yy axarisxebs teqstSi mocemul informacias konkretuli niSan-Tvisebebis mixedviT;

yy amoicnobs teqstis sxvadasxva monakveTSi eqspliciturad mocemulsxvadasxva infor-

macias, maT Soris arsebul logikur (mizez-Sedegobriv, opoziciur da sxv.) kavSirebs;





yy akavSirebs erTmaneTTan eqspliciturad mocemul faqtebs, movlenebs, moqmedebebs da

gamoaqvs saTanado daskvnebi;

yy amoicnobs teqstSi gadmocemul movlenebs, faqtebs, moqmedebebs Soris arsebul qro-

nologiur da logikur (mizez-Sedegobriv, opoziciur, pirobiT, daTmobiT da sxva)

kavSirebs;

yy ajgufebs informacias konkretuli niSniT (msgavseba-gansxvavebis, mzardi-klebadi

xarisxisa da a.S. mixedviT);

yy asaxelebs mxatvruli nawarmoebis moqmed pirebs, gansazRvravs Tvalsazriss (visi TvaliT

aris aRqmuli movlenebi).



aqtivoba 1. winare codnis gaaqtiureba

maswavlebeli gakveTils iwyebs winare codnis gamowveviT: gaixseneT samSoblosTvis Tav-

dadebuli adamianebi. moswavleebi CamoTvlian, vinc axsovT. Tu ver daasaxeleben, maswavlebeli

CamoTvlis ramdenime maTgans da etyvis, rom maT Soris iyo mRvdeli Tevdore.

140

aqtivoba 2. teqstis Sinaarsze dakvirveba

maswavlebeli moswavleebs eubneba, rom mousminon yuradRebiT: is mouyveba maT teqstis mok-

le Sinaarss, Tumca arasrulad da amasTan, daamatebs sxva cnobebsac am cnobili gmiris Sesaxeb.

Txrobisas maswavlebels SeuZlia gamotovos toponimebi, emociebis gamomxatveli monakveTebi

da a. S. hyveba teqstis mokle Sinaarss, samagierod, umatebs sxva informacias (mag., teqstSi ar

aris moxseniebuli mefis saxeli). SeuZlia, klasis SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT, mxolod

gamoaklos informacia da araferi daumatos.

moswavleebi kiTxuloben teqsts da Semdeg wyvilebad msjeloben, ra informacia iyo masSi

gansxvavebuli an ra aklda.


aqtivobis dasrulebis Semdeg 1 wyvili akeTebs prezentacias, danarCenebi avseben. Tu rame

gamorCa, maswavlebeli amatebs.

aqtivoba 4. leqsikaze muSaoba

maswavlebeli yuradRebas amaxvilebinebs bundovan sityvebsa da toponimebze. masalaze

msjelobisas mas SeuZlia daixmaros XVII saukunis saqarTvelos ruka, moswavleebTan erTad

moniSnos gza, romelic gaiara Tevdore mRvdelma.

aqtivoba 5. refleqsia

maswavlebeli urigebs moswavleebs baraTebs da sTxovs, ramdenime sityviT daweron zed, ra

moxdeboda, rom ara mRvdeli Tevdores Tavdadeba. baraTebs moswavleebi toveben maswavleblis

magidaze gakveTilis dasrulebis Semdeg. baraTebs ganixilaven momdevno gakveTilze.

saSinao davaleba

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daweron Tevdore mRvdlis daxasiaTeba.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles Sinaarsis aRqma, detalebis

damaxsovreba, azris naTlad da argumentirebulad Camoyalibeba.

141

9

ka

rg

i d

a c

ud

i

moTxrobebi wminda zneobaze

1. sircxvilis aSoreba

SuadRe iyo. didi sicxe idga. mindvridan saxlSi midioda patara san-

dro. SimSilic Zlier awuxebda da wyurvilic. gzaze, mezoblis venaxSi,

RobesTan dainaxa wiTlad dakunwluli vaSli. Tvali zed darCa, pirze

nerwyvi moadga da kbilebma kawkawi dauwyo. vaSlebi TiTqos ucinodnen

sandros, iwvevdnen da eubnebodnen: amoxti, mogvglije, CagvkbiCe da

piri Caitkbaruneo.

sandro yoymanobda. sxvisi vaSlis qurdulad mokrefa eZneleboda,

eTakileboda; Tavis dReSi qurdoba ar Caedina. bolos veRar moiTmina,

sulma wasZlia, axta Robeze, moiwia toti da oTxi wiTlad dabrawuli

vaSli mowyvita.

midis Sinisaken sandro, Wams vaSls da Tanac raRac

javrs grZnobs, TiTqos gulSi viRac uzis da eu-

bneba: qurdoba Caidineo. Sxamad eCveneba vaSli

sawyal bavSvs, wuxs Tavis sulwasulobaze;

magram raRa qnas? vaSlebs xom veRar miabams

xeze. midis ase Sewuxebuli.

uceb sandro gaCerda, raRac azri mou-

vida, saxe gaunaTlda. iqneb wamali upova

Tavis sircxvils?

sandrom mokurcxla venaxis patronis

saxlisken, miirbina karebTan da daiZaxa:

– naTlia, Tu SeiZleba, gareT gamob-

rZandiT.

– Sena xar, sandro? ra ginda, Cemo

kargo? – hkiTxa Sinidanve diasaxlisma.

– naTlia, geTayva, nu gewyineba:

142

9

ka

rg

i d

a c

ud

i

upasuxe SekiTxvebs

1. ra cdunebis winaSe aRmoCnda patara biWi?

2. teqstis mixedviT, romelia swori azri?

a) dainaxa Tu ara sandrom wiTlad dakunwluli vaSlis xe, oTxi vaSli

mowyvita.

b) sandro Tavidan yoymanobda, magram bolos oTxi wiTlad dabrawuli

vaSli mainc mowyvita.

g) sindisdamSvidebulma sandrom moiwia toti da oTxi wiTlad dab-

rawuli vaSli mowyvita.

3. ra uwoda mweralma sandros saqciels?

4. rogor daimSvida sandrom sindisi, ra moimoqmeda man?

imsjele

5. ganmarte, sworad ratom gamoxatavs mesame SekiTxvis pasuxi sandros

saqciels.

moZebne teqstSi

6. ipove teqstSi monakveTi, romelSic aRniSnulia, rom bavSvs sakuTari

sindisis xma Caesmis.

7. ipove teqstSi sityva `javri~ da SeurCie mniSvnelobiT msgavsi sityva:

a) siamovneba; b) kmayofileba;

g) boRma; d) dardi.

8. ipove da gaaswore Secdoma: Senaxar, sandro? ra ginda, Cemo kargo?

imsjele

9. ra mniSvneloba aqvs sityvas – `saTakilo~?

a) sasixarulo; b) saeWvo;

g) samarcxvino; d) saamayo.

10. SeafaseT, ra iyo cudi, arasakadrisi da ra – kargi, mosawoni sandros

saqcielSi.

dawere (davaleba)

11. Seadgine gegma da Semdeg dawere am moTxrobis mokle Sinaarsi.

Tqvens venaxSi ganapira xexilze oTxi vaSli movwyvite da samagie-

ro sikeTes gadagixdiT!

– Segargos RmerTma, – uTxra RimiliT diasaxlisma.

sandro dabrunda Sin sindisdamSvidebuli da tkbilad Seirgo

wiTeli vaSlebi.

iakob gogebaSvili

143

9

ka

rg

i d

a c

ud

i

dedamiwam ra sTqva

me var deda, mSobeli yvelasi. rac ki TvaliT Cans, Tu ara Cans,

yvelas Cems kalTaze uZevs Tavi, yvela CemiT suldgmulobs,

arsebobs, sazrdoobs. Cem gareSe sul patara mwyer sac ki suli

amoxdeba. amitom aris, rom dedas miwodebs yoveli arsi. vamayob

Cemi TaviT, Cemi saxeliT.

auarebeli saqme maqvs, didi da mZime tvirTi mkidia zurgze,

magram ar vdrkebi, ar vtiri, arc vCivi. mudam sveli maqvs ube da

kalTebi: Cems gul-mkerdze dian mdinareni, dganan okeaneni;

unda idinon, unda masvelon; me unda moviTmino, xolo Cemma

Svilebma gaixaron. yvelam – gana Tu erTma da orma?! ara, ara, me

guli mikvdeba, vitanjebi, avad var maSin, roca yvela Cemi Svili

erTnairad ar gaixarebs Cemi amagiT... deda var, deda! iciT ki,

dedis guli rogoria? nu ggoniaT, yelmoRerebuli, zurgze

rqebgadawyobili iremi, turfa da lamazi, merCivnos sawyal,

gaqucul wruwuna Tagvs. nu ggoniaT, nu daijerebT!

nurc imas daijerebT, TiTqos nadirTa mefed wodebuli

klanW magari da gulmagari lomi TriTinaze, sawyal TriTinaze

metad miyvardes. ratom? imitom, rom deda var, Cemi guli, Cemi

grZnoba sxvaa. bevrjer bevr Tqvengans rac moswons, me mewuneba.

...adamianebo! Tu me deda var da Tqven – Cemi Svilebi, ratom ar

cxovrobT, rogorc Zmebi?...

...vitanje didxans, minda davisveno. minda gavixaro dRes.

minda vnaxo, rom Zma Zmas aRar Cagravs usamarTlod!...

vaJa-fSavela

144

Tavi 10 – Targmnis xelovneba

haidi (mosasmeni teqsti)


moswavleebma SeZlon teqstis Sinaarsis mosmena-gageba-gaazreba, CaniSvnebis gakeTeba,

logikuri kiTxvebis dasma.




yy axarisxebs teqstSi mocemul informacias konkretuli niSan-Tvisebebis mixedviT;

yy amoicnobs teqstis sxvadasxva monakveTSi eqspliciturad mocemulsxvadasxva infor-


yy Tanamimdevrulobis dacviT gadmoscems teqstebis Sinaarss (vrclad da/an mokled);

yy mihyveba mxatvruli nawarmoebis siuJetur xazs da Tanamimdevrulad gadmoscems faqtebsa

da movlenebs;


Sesabamisad.

yy teqstis ukeT gaazrebis mizniT svams kiTxvebs wakiTxulis Sesaxeb.

winare codna

moswavleebs SeuZliaT mosmenili teqstis gageba-gaazreba, aqvT yuradRebiT mosmenis unari,

SeuZliaT sxvadasxva tipis kiTxvebis dasma.



aqtivoba 1. winare codnis gamowveva

Temis da miznis gacnobis Semdeg maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, yvelaze metad ra

moswonT an ra uWirT, maSin roca mxolod usmenen ucxo teqsts da ar kiTxuloben. moswavleebi

CamoTvlian. savaraudod moswonT is, rom intonaciis dacviT, gamometyvelebiT wakiTxuli teqs-

ti ufro advili aRsaqmelia, wamkiTxvelis mxridan garkveuli emociac Cans, SeiZleba uWirdeT

yuradRebis koncentracia, garkveuli sityvebisa Tu monakveTebis aRqma. maswavlebeli eubneba

145

moswavleebs, gaixsenon erTad strategia, rogor daZlion es problemebi. eseni SeiZleba iyos:

mosmenis dros mokle informaciis CaniSvna (rogoricaa, mag.: Semdeg kiTxvebze mokle pasuxebi:

vin? ra? rodis? rogor? sad?..); abzacis mokled Sejameba; kiTxvebis dasma; sakvanZo sityvebis

Cawera.

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva maswavleblis mier

maswavlebeli moswavleebs sTxovs, rom mousminon yuradRebiT: is waukiTxavs maT maswavleb-

lis wignidan iohana Spiris „haidis“ nawyvets monakveTebad:

1. dasawyisidan „...adgilidan daZvra ar undoda“.

2. „haidim Sin Seirbina... – ...gadmohyurebdnen maRlidan“.

3. „dilam...“ – bolomde.

TiToeuli epizodis wakiTxvis Semdeg moswavleebi romelime strategiis gamoyenebiT iniS-

naven informacias teqstidan.

aqtivoba 3. wakiTxulis gageba-gaazreba

maswavlebeli awyvilebs moswavleebs da sTxovs, moifiqron 5-5 SekiTxva wakiTxuli teqstis

irgvliv (sasurvelia, dasvan sxvadasxva tipis SekiTxvebi: Sinaarsobrivi, leqsikuri, mizez-Sede-

gobrivi...), da Semdeg gaucvalon sxva wyvilebs; upasuxon maTTvis micemul kiTxvebs werilobiT.

maswavlebeli xelaxla kiTxulobs teqsts da Semdeg msjeloben, romeli SekiTxva iyo sworad

dasmuli, pasuxi – sworad gacemuli da romeli – ara; ra iyo am Secdomebis mizezi.


ramdenime wyvili waradgens namuSevars, kiTxuloben kiTxvebs da pasuxebs, saubroben imis

Sesaxeb, ra Secdomebi aRmoaCines TavianT naSromebSi da ra iyo amis mizezi.

saSinao davaleba

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daweron teqstis mokle Sinaarsi.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles Sinaarsis aRqma, detalebis

damaxsovreba, kiTxvebis formulireba, gaazrebuli pasuxebis gacema.

146

10haidi

klarasa da haidis im dRisTvis bevri gegma hqondaT da

ar icodnen, riT daewyoT.

– modi, jer bebikos mivweroT werilebi, – SesTavaza hai-

dim, – xom davpirdiT, yoveldRe mogwerTo.

bebiko mainc Sefiqrianebuli iyo, vaiTu, klaras mTaSi

yofna ar mouxdeso, amitomac piroba CamoarTva gogonebs,

yoveldRe momwereT, raTa guldinjad viyo ragacSi da, Tu

klaras dasWirda, maSinve amovideo.

– werilebis misawerad SigniT unda SevideT? – ikiTxa

klaram. ise siamovnebda iq yofna, rom adgilidan daZvra

ar undoda.

haidim Sin Seirbina da saxelmZRvanelo, saweri mow-

yobiloba da Tavisi patara tabureti gamoitana. wigni

klaras Caudo kalTaSi, raTa mas zed furceli daedo da

moxerxebulad ewera, TviTon ki Tavisi tabureti Zelskam-

Tan miswia. mere oriveni werilis weras Seudgnen. klara

yoveli winadadebis Semdeg Cerdeboda, aqeT-iqiT ixede-

boda da fiqrobda, aseT mSvenier amindSi ra dros weri-

lis wera ao. niavi msubuqad daqroda naZvebSi, mwerebi ki

zuzuniT dastrialebdnen garSemo. saZovrebze siwynare

idga, xolo mTis mwvervalebi didebulad gadmohyurebd-

nen maRlidan.

dilam elvis siswrafiT gaifrina. SuadRisas papa gamovi-

da, ori orTqladenili tolCa gamoitana da klaras uTxra,

minda, sanam dRea, gareT iyoTo. guSindeliviT haerze isa-

diles. mere haidim klaras savarZeli naZvebqveS Seagora,

sadac naSuadRevs CrdilSi gaatarebdnen da erTmaneTs

dawvrilebiT uambobdnen, ra gadaxdaT mas mere, rac haidi

frankfurtidan gamoemgzavra. frankfurtSi TiTqos ise-

Ti araferi momxdara, magram klaras mainc bevri hqonda

salaparako im xalxze, visac ase kargad icnobda haidi.

gverdigverd isxdnen naZvebqveS da rac ufro metad

Ta

rg

mn

is

xe

lo

vn

eb

a

147

uCi na ri bav Svis am ba vi

erT mru me, wvi mi an sa Ra mos mu mi ne bi ve ran dis ma gi das Se-

mos xdo mod nen da so kos ar Cev dnen. ma gi da ze ga ze Te bi ga da-

e fa re bi naT, Su a Si ki nav Tis lam pa id ga. ve ran dis kuT xe e bi

bnel Si iyo Ca Zi ru li.

– pa ta ra mis isev gu daf Su ta mo uk re fia, – Tqva ma mam, – Sar-

Sa nac sul Sxa ma so ko ebs kref da.

– ime dia, ga i sad qa ma so kos mok refs, – mi u go de dam, – an ni-

yvs ma inc.

– ime di nu mo gi Sa loT Rmer Tma, – axiT xiT da pa ta ra mi.

ve ran da ze uS foT ve li si Cu me Ca mo var da.

uc bad fan ja ra ze msu bu qad mo a ka ku nes. ojax ma ga pa su xe-

bac ki ver mo as wro, rom ve ran da ze tu u ti ki amoZ vra da saw-

vim ri dan wylis wve Te bi Ca mo i fer Txa. me re kar Tan mi vi da,

ga mo a Ro da wvi ma Si gas Za xa:

– Se mo di, Se mo di.

– vin mo iy va ne? – hkiT xa mu min trol ma.

– ni ni, – mi u go tu u ti kim.

tu u ti ki isev kar Tan id ga da ic di da, mag ram ve ran da ze

ara vin Se mo su la.

– ki, ba to no, id ges ga reT, Tu ki rcxve nia, – mxre bi ai Ce Ca

tu u ti kim.

– me re, ar das vel de ba? – hkiT xa de da muminma.

– ra vi ci, Se iZ le ba arc svel de bi, ro ca uCi na ri xar, – upa-

su xa tu u ti kim da skam ze Ca moj da.

ojax ma so kos gar Ce vas Ta vi mi a ne ba da tu u ti kis gaocebu-

li mi a Cer da.

– xom iciT, kacs Tu xSir-xSi rad Se a Si neb, ad vi li Se saZ le-

be lia, ga u Ci nar des, – da iw yo tu u ti kim da la ma zi, Tov lis

gun dis msgav si so ko Cak bi Ca, – ho da, ni ni sac ase da e mar Ta.

ni ni er Tma de i dam iS vi la, mag ram bav Svi ar uy var da. me vna xe

10

Ta

rg

mn

is

xe

lo

vn

eb

a

148

de i da mi si. sa Si ne li qa lia. ara, bra zi a ni ki ar aris, bra zi-

ans ra mes ma inc ga u geb da ka ci. ub ra lod, yi nu li viT ci vi da

iro ni u lia.

– ras niS navs iro ni u li? – Ca e kiT xa mu min tro li.

– ai, war mo id gi ne, rom fe xi da gic da da pir da pir gar Ce-

ul so ko ebs da a je qi. aseT dros de da Se ni, cxa dia, ga gib raz-

de bo da, is qa li ki – ara. sa ma gi e rod, ci vad da dam ci na vad

get yo da: mSve niv rad mes mis, rom Sen es cek va ggo nia, mag ram

mad lo be li dag rCe bi, saW mel Si Tu ar icek ve bo, – aux sna tu-

u ti kim.

– fuh, ra sa Zag lo baa, – aR SfoT da mu min tro li.

– ho, – da e Tan xma tu u ti ki, – swo red ase iq ce o da is qa li.

di li dan sa Ra mom de iro ni u li iyo. bo los bav Svi nel-ne la

ga fer mkrTal da da uCi na ri gax da. pa ras kevs uk ve sa er Tod

aRar Can da. im qal ma ni ni me gad mom ca da miT xra, su lac ar

me xa li se ba ise Ti na Te sa ve bis mov la-pat ro no ba, ro mel Ta

da nax va sac ki ver mo va xer xe bo.

– me re, ar sce me im qals? – hkiT xa gan cvif re bul ma mim.

– iro ni u lebs ce ma ar Sve liT, – uT xra tu u ti kim, – ni ni Sin

wa viy va ne da ax la Tqven mog gva reT, rom ro gor me isev ga mo-

a Ci noT.

er Txans yve la dum da.

ve ran dis sa xu rav ze wvi ma wka pu nob da. mu mi ne bi Ca fiq re bu-

le bi mis Ce re bod nen tu u ti kis.

– la pa ra ki icis? – ikiT xa ma mam.

– ara. mag ram im qal ma ki ser ze zan za la ki Se a ba, rom ga e go

xol me, sad iyo.

tu u ti ki wa mod ga da ka ri xe lax la ga mo a Ro.

– ni ni! – gas Za xa sib ne le Si.

ve ran da ze Se mod go mis gri li ha e ri Se mo iW ra. svel ba laxs

Su qis swor kuT xa zo li da e fi na. ga re dan zan za la kis wka ru ni

mo is ma. wka ru ni yoy ma niT mo ax lov da, ki be amo i a ra da mi Cum-

da. ha er Si, ia ta ki dan odnav maR la, Sav zo nar ze Ca mob mu li

10

Ta

rg

mn

is

xe

lo

vn

eb

a

149

Tavi 11 – samSOoblo da poetebi

gramatika – TxrobiTi da kiTxviTi winadadebebi


moswavleebma SeZlon TxrobiTi da kiTxviTi (kiTxviTsityviani da arakiTxviTsityviani)

winadadebebis erTmaneTisgan garCeva, metyvelebisas Sesabamisad gamoyeneba.




normebis dacva.

• იყენებს ინტონაციას სასვენი ნიშნების ფუნქციით.



• მხატვრულ ტექსტებში აკვირდება მწერლის ენას, ლექსიკურ და სემანტიკურ მხარეს (სინონიმებს,

ანტონიმებს, ფრაზეოლოგიზმებს და ა.შ.), ზოგიერთ მხატვრულ ხერხს (ეპითეტს, შედარებას);

winare codna

moswavleebma ician, ra aris winadadeba, SeuZliaT instruqciebis Sesruleba, teqstis Sesaxeb

kiTxvebis dasma.




maswavlebeli dafaze wers winadadebebs:

giorgi leoniZe mwerali iyo.

giorgi leoniZe mwerali iyo?

da ekiTxeba: ra gansxvavebaa am or winadadebas Soris? moswavleebi pasuxoben, rom erTi gviy-

veba ambavs, meore svams kiTxvas.

aqtivoba 2. Teoriuli masalis gacnoba, minileqcia

maswavlebeli minileqciis meSveobiT ganumartavs moswavleebs, rom Sinaarsis mixedviT

winadadeba SeiZleba iyos TxrobiTi, kiTxviTi da brZanebiTi; uxsnis gansxvavebas TxrobiT da

kiTxviT winadadebebs Soris.

150

maswavlebeli aseve uxsnis, rom kiTxviTi winadadeba SeiZleba iyos kiTxviTsityviani da

arakiTxviTsityviani. kiTxviTi sityvebia: vin? ra? sad? rodis? rogor? ratom? risTvis?..


maswavlebeli ganvlili masalidan irCevs erT-erT (nebismier) gakveTils, miuTiTebs moswav-

leebs am gakveTilis qveS mocemul savarjiSoebze da sTxovs moswavleebs moniSnon, kiTxviT-

sityviani da arakiTxviTsityviani winadadebebi. kiTxviTsityvian winadadebebSi ki amoarCion

kiTxviTi sityvebi. aqtivobis dasrulebis Semdeg ramdenime moswavle akeTebs prezentacias.

aqtivoba 4. intonaciaze muSaoba

maswavlebeli moswavleebs uxsnis, rom kiTxviTsityvian winadadebaSi kiTxviTi sityva

gamoiTqmis mkveTrad da xmis aweviT, arakiTxviTsityvianSi ki – zmnis bolo marcvalze, Tu zmna

ar aris – bolo sityvis bolo marcvalze. TxrobiTi winadadebis warmoTqmisas ki winadadebis

bolos xma dabldeba.

maswavlebeli ramdenime winadadebas TviTon ukiTxavs Sesabamisi tembriT, mere ki monacv-

leobiT akiTxebs moswavleebs (savarjiSo 1-li).


maswavlebeli awyvilebs moswavleebs, aZlevs kiTxviT sityvebs da sTxovs, am sityvebis gam-

oyenebiT dausvan erTmaneTs kiTxvebi ganvlili masalidan. mewyvilem gasces pasuxi, Semdeg ki

gacvalon rolebi.


maswavlebeli ramdenime wyvils akeTebinebs prezentacias. gamosvlisas moswavleebi yu rad-

Rebas amaxvileben rogorc Sinaarsze, ise intonaciaze.


maswavlebeli sTxovs moswavleebs, dausvan erTmaneTs gakveTilis Sesaxeb nebismieri tipis

kiTxvebi.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs avalebs, saSinao davalebad Seasrulon saxelmZRvaneloSi moce-

mul me-2 savarjiSo (mosw. wigni, gv. 170).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles TxrobiTi da kiTxviTi (kiTxviT-

sityviani da arakiTxviTsityviani) winadadebebis erTmaneTisgan garCeva da praqtikuli savar-

jiSoebis Sesruleba.

151

Tavi 12 – didebi da patarebi

erekle mefe da ingilo qali


moswavleebma SeZlon teqstis damoukideblad wakiTxva, gaazreba, analizi.




yy amoicnobs teqstis sxvadasxva monakveTSi eqspliciturad mocemul sxvadasxva infor-


yy msjelobs mxatvrul nawarmoebSi asaxul ambavsa da personaJebze;

qarT.dawy.(I).3. moswavlem unda SeZlos piradi damokidebulebis gamoxatva teqstis Temis,

masSi ganxiluli sakiTxebis mimarT; mxatvruli nawarmoebis personaJ(eb)is, misi/maTi qcevis

Sefaseba dasakuTari Tvalsazrisis axsna.

yy asaxelebs mosmenili teqstidan esTetikurad Rirebul adgilebs;

yy afasebs gmiris saqciels da ganmartavs Tavis damokidebulebas;







winare codna

moswavleebs SeuZliaT ucxo teqstis damoukideblad wakiTxva-gaazreba, kiTxvebis dasma,

aqvT personaJis daxasiaTebis unar-Cvevebi.



aqtivoba 1. winare codnis gamowveva

maswavlebeli gakveTils iwyebs winare codnis gamowveviT da svams kiTxvebs:

ra viciT erekle mefeze? (moswavleTa pasuxebs maswavlebeli Tavad Seavsebs.) rogor gesmiT

„ingilo qali“? (savaraudod, bavSvebi ityvian, rom es sadaurobis aRmniSvnelia, Tu arada, Tavad

maswavlebeli ganumartavs.)

152

aqtivoba 2. saingilo – minileqcia

maswavlebeli minileqciis meSveobiT esaubreba saingiloze, mis istoriaze... uxsnis, rom es

uZvelesi qarTuli istoriuli mxare dRes azerbaijans ekuTvnis. SesaZleblobis SemTxvevaSi,

eleqtronul prezentacias warmoudgens an aCvenebs fotomasalas.

aqtivoba 3. moTxrobis wakiTxva

maswavlebeli sTxovs, gadaSalon saxelmZRvanelo da Cumad waikiTxon moTxroba „erekle

mefe da ingilo qali“ da moniSnon gaugebari sityvebi. varskvlaviT aRniSnuli terminebis

ganmartebebi moiZion saxelmZRvanelos leqsikonSi, sxvebis ganmarteba scadon konteqstidan

gamomdinare, mere ki Tavad ganumartavs.

aqtivoba 4. teqstis gaazreba-analizi

maswavlebeli moswavleebs yofs jgufebad. mas winaswar gamzadebuli aqvs davalebebi baraTeb-

ze. midis TiToeul jgufTan da sTxovs baraTis amoRebas. romeli davalebac SexvdebaT, imaze

muSaobs jgufi. baraTebze weria Semdegi davalebebi:

dausvi kiTxvebi erekle mefes;

dausvi kiTxvebi ingilo qals;

daaxasiaTe erekle mefe;

daaxasiaTe ingilo qali;

momewona – ar momewona.


aqtivobis dasrulebis Semdeg jgufebi akeTeben prezentaciebs. erTi jgufis gamosvlis dros,

maswavlebeli danarCenebs aZlevs miTiTebas, Seafason, ramdenad srulyofilad Seasrula jgufma

micemuli davaleba (ramdenad gamoyves mTavari, msjelobdnen Tu ara argumentirebulad da a. S.).

Sejameba

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, Seafason gakveTili – ra moewonaT, ra ar moewonaT, ra

daamaxsovrdaT, ra ver gaiges.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs saSinao davalebad aZlevs saxelmZRvaneloSi mocemul 1-el

savarjiSos (mosw. wigni, gv 188).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles Sinaarsis aRqma, azris naTlad da

argumentirebulad Camoyalibeba, jgufSi koordinirebuli muSaoba.

153

154

SemTxveviT mosmenili saubari

papa da SviliSvili skolidan Sin brundebodnen. gza mec iqiT

mqonda da uneburad mesmoda maTi saubari.

gogona Svidi-rva wlisa iqneboda, papa ki, vin icis, ramdenis.

– miambe, ra moxda dRes saintereso skolaSi, – sTxova papam.

– araferi, – upasuxa gogom.

– sul araferi?

gogo dafiqrda.

– ori gogo waiCxuba. erTma uTxra meores, Seni ar mjera, cno-

bili matyuara xaro. sul Tmebi daawiwknes erTmaneTs!

– ooo! es ukve xumroba ar aris! saxelis gatexas Tavis gatexa

sjobso, amazea naTqvami.

gogos gaecina.

– rogor SeiZleba saxelis gatexa, finjani xom ar aris?!

– SeiZleba da mere rogor! gatexili Tavi isev gamTeldeba,

finjanic dawebdeba, ai saxeli ki...

– ras niSnavs gatexili saxeli? – Caacivda gogo.

– Sercxvenil saxels niSnavs, Selaxulsac eZaxis zogi. – auxs-

na papam, – ai, magaliTad, erTi kaci dahpirda meores, midi da

movdivaro.

– sad midio?

– sulerTia, rame Znel saqmeze, vTqvaT, xanZris Casaqrobad.

hoda, ar gahyva, sityva gatexa da miatova gzaSi.

– sityvac SeiZleba gatydes? – gaukvirda gogos.

– maaS! sityvis gatexas mosdevs xolme saxelis gatexa, – ganagr-

Zo papam Wkuis darigeba, – amitom TvalisCiniviT unda gaufrTx-

ilde orives!

gogo dafiqrda da ucnauri ram Tqva:

– Sexede, ra eSmakebi yofilan frangebi!

– vin frangebi? – ver miuxvda papa.

– erTi biWi swavlobs CvenTan mesame klasSi, frangia, gvarad

muJe. deda qarTveli hyavs. da ici, ra hqvia? alen levan gigi.

– hoo, magaT egre ician, ramdenime saxels atareben. didi

mecnieri hyavdaT erTi, gvarad lamarki, saxelad ki Jan batist

pier antuan de mone erqva.

12

di

de

bi

da

pa

ta

re

bi

154

155

– auuu! – Seicxada gogom da eSmakuri RimiliT daayola, –

mivxvdi ratomac! erTi gautydebaT – meore darCebaT, meore

gautydebaT – mesame.

– ara, ara@! – gaecina papas, es eSmakoba ver uSveliT! erTi Tu

gatyda, TavisTavad daimsxvreva danarCenic!

– gavige, mesmis, – didi qaliviT daeTanxma gogo, – es ise vTqvi,

xumrobiT. vecdebi arasdros gamitydes Cemi erTaderTi saxe-

li,– da isev eSmakurad gaiRima.

`netav, ra hqvia?~ – gavifiqre me.

papam Tavze xeli gadausva da erTad Sevidnen patara lamaz

ezoSi.

ratomRac misamarTi davimaxsovre da vinatre: `netav, bevri

iyos Cvens qalaqSi aseTi ezoebi~.

daviT javaxiSvili

12

di

de

bi

da

pa

ta

re

bi

155

156

8. rveulSi mocemuli testebis pasuxebi

testi 11. (1) gulubryvilo, (2) guladi, (3) keTili.

2. (1) gulCvili, (2) cnobismoyvare, (3) daRvremili.

3. (1) gamoikvlia, (2) gaficxda, (3) idava.

4. (1) saubrobs, (2) yoymanobs, (3) oxunjobs.

5. (1) daasrula, (2) moisazra, (3) axsna.

6. (1) ucabedad, (2) ganzrax, (3) krZalviT.

7. (1) paeqroba, (2) oini, (3) nadimi.

8. (1) mlaSe, (2) qafqafa, (3) noyieri.

9. (1) barbaci, (2) triali, (3) oromtriali.

10. (1) ucqers, (2) Tavs iqcevs, (3) Seeqceva.

11. (1) Tvinieri, (2) moqnili, (3) koxta.

12. (1) ganTqmuli, (2) unaklo, (3) saocari.

(1) saTno, (2) unaklo, (3) miamiti, (4) damyoli, (5) sxarti, (6) fandi, (7) ucabedad, (8) ganzrax, (9) cnobis-

moyvare, (10) msuye, (11) kamaTi, (12) sayoymano, (13) gulCvili, (14) Zieba, (15) oromtriali, (16) xumroba,

(17) saubari, (18) gasarTobi, (19) moxdenili, (20) mowiwebiT, (21) gamoCenili, (22) wveuleba, (23) Sejibri.

testi 21. (1) Zunwi, (2) utifari, (3) mxdali.

2. (1) zanti, (2) daudevari, (3) ampartavani.

3. (1) blagvi, (2) mZime, (3) xorkliani.

4. (1) cocxlad, (2) guldasmiT, (3) naTlad.

5. (1) boboqari, (2) mRvrie, (3) muqi.

6. (1) uvici, (2) umowyalo, (3) ukmexi.

7. (1) gamrje, (2) mtkice, (3) uwyinari.

8. (1) mosawyeni, (2) xSiri, (3) mobezrebuli.

9. (1) Tanamedrove, (2) axalbeda, (3) axalgazrda.

10. (1) saeWvo, (2) mdare, (3) mavnebeli.

11. (1) mSvidi, (2) damyoli, (3) morcxvi.

(1) mrude, (2) blagvi, (3) gluvi, (4) mRvrie, (5) baci, (6) Zunwi, (7) mtkice, (8) axalbeda/gamoucdeli, (9)

Zveleburi, (10) sanatreli, (11) utifari, (12) mdare, (13) mavnebeli, (14) mavne, (15) cocxlad, (16) guldas-

miT/gulmodgined, (17) Tavaziani, (18) mkvircxli, (19) daudevrad, (20) gamrje, (21) wynari, (22) iSviaTi,

(23) naTlad, (24) Tavmdabali, (25) mSfoTvare.

testi 31. a (1) belti, (2) gunda, (3) qula. b (1) marcvali, (2) lebani, (3) guli.

2. a (1) kalTa, (2) Zgide, (3) yua. b (1) fuCeCi, (2) naWuWi, (3) qerqi.

3. a (1) xorTumi, (2) drunCi, (3) dingi. b (1) nestari, (2) ekali, (3) fxa.

4. a (1) parki, (2) kbili, (3) furceli. b (1) perangi, (2) bakani, (3) farfli.

5. a (1) lula, (2) piri, (3) yeli. b (1) mtevani, (2) bibilo, (3) upeebi.

6. a (1) Ziri, (2) fskeri, (3) dasalieri. b (1) fanteli, (2) ali, (3) Sxefebi.

7. a (1) xrova, (2) jogi, (3) fara. b (1) bartyi, (2) baxala, (3) marTve.

8. a (1) farexi, (2) Tavla, (3) galia. b (1) jagari, (2) matyli, (3) fafari.

157

9. (1) kenwero, (2) qimi, (3) saTave.

testi 41. (1) daexmara, (2) ujavrdebian /ubrazdebian.

2. (1) efereba, (2) uambobs.

3. (1) uvlis, (2) gaunawila.

4. (1) morTo, (2) gadna /dadna.

5. (1) moswia, (2) igrZno/SeigrZno.

6. (1) gadawva, (2) gaaswora.

7. (1) gaiara, (2) moisurva.

8. (1) gadaikarga, (2) aswia.

9. (1) Seuwuxda, (2) gamoawrTo /gaamagra.

10. (1) gaagdes, (2) apatia.

11. (1) avno /uyo, (2) gaayola.

12. (1) Seamokla, (2) qanaobs.

testi 51. (1) foToli Srialebs, (2) wyaro CuxCuxebs, (3) kari Wrialebs, (4) qari zuzunebs.

2. (1) bavSvi tiktikebs, (2) lekvi wkmutunebs, (3) saaTi wikwikebs, (4) Caidani SiSinebs.

3. (1) cecxli gizgizebs, (2) qari Sxuis, (3) zRva Relavs, (4) miwa iZvris.

4. (1) WianWvela micocavs, (2) mwyeri dagogavs, (3) pepela farfatebs, (4) baWia daxtis.

5. (1) eJvani JRarunebs, (2) salamuri kvnesis, (3) wyaro wanwkarebs, (4) balaxi bibinebs.

6. (1) gveli sisinebs, (2) cxeni Wixvinebs, (3) cxvari bRavis, (4) mgeli ymuis.

7. (1) ZaRli miZunZulebs, (2) saxedari miCaqCaqebs, (3) kameCi miizlazneba, (4) Tagvi micunculebs.

8. (1) Rori Tqvlefs, (2) Zroxa Zovs, (3) mamali kenkavs, (4) Tagvi RrRnis.

9. (1) Tavqudmoglejili garbis, (2) sxapasxupiT pasuxobs, (3) gulamoskvnili tiris, (4) fexakrefiT

dadis.

10. (1) xelTaTmani gaikeTa, (2) qudi daixura, (3) qurqi Caicva, (4) qamari Semoirtya.

11. (1) elva gaiklakna, (2) mexi gavarda, (3) qari amovarda, (4) quxili atyda.

12. (1) TeTrad qaTqaTebs, (2) oqrosfrad brwyinavs, (3) wiTlad Rvivis, (4) mwvaned xasxasebs.

testi 61. (1) cxenis / bedauris / taiWis, (2) Tmis, (3) xmlis (4) qilis.

2. (1) fexsacmlis, (2) Sarvlis, (3) kibis (4) yurZnis.

3. (1) simindis, (2) karis, (3) nemsis /maxaTis (4) Tevzis.

4. (1) cxenis, (2) aqlemis, (3) ankesis (4) futkris.

5. (1) fexsacmlis, (2) fardis, (3) kldis /gemis (4) fanjris.

6. (1) daTvis, (2) blis /alublis, (3) Txis (4) puris.

7. (1) xomaldis /navis, (2) matareblis, (3) naZvis /fiWvis (4) Tivis.

8. (1) sanTlis, (2) wignis, (3) cxenis (4) Svlis.

9. (1) fardis / sufris, (2) SeSis, (3) oqros (4) Tovlis.

10. (1) Taflis, (2) manqanis, (3) Zafis (4) Tokis.

testi 71. (1) norC, xasxasa, (2) ferad-feradi, Wreli, (3) mdored, nela.

2. (1) ankara, kriala, (2) cxare, mware, (3) Cvili, qorfa.

158

3. (1) Cqara, male, (2) marTali, namdvili, (3) fskeri, Ziri.

4. (1) xSiri, uxvi, (2) sqeli, msxvili, (3) meCxeri, cota.

5. (1) iribi, elami, (2) carieli, nakluli, (3) mSvidi, wynari.

6. (1) udaburi, uRrani, (2) galobdnen, JRurtulebdnen, (3) aqebda, adidebda.

7. (1) viwro, wvrili, (2) basri, maxvili, (3) gaiWeda, gaixlarTa.

8. (1) gaaxura, gaacxela, (2) um, nedl, (3) qafqafa, cxeli.

9. (1) gaakeTa, Caidina, (2) sanugeSo, saimedo, (3) kvnesoda, oxravda.

10. (1) Semodga, Semodo, (2) Caitkbaruna, Caikoklozina, (3) cxadi, aSkara.

testi 81. xelosani: mewaRe, mesaaTe, durgali.

2. WurWeli: lambaqi, finjani, langari.

3. samuSao iaraRi: celi, Carxi, uro.

4. aveji: skivri, Taro, savarZeli.

5. saomari iaraRi: qvemexi, dambaCa, daSna.

6. mcenare: buCqi, nari, xavsi.

7. qsovili: tilo, abreSumi, CiTi.

8. samkauli: samajuri, yelsabami, qinZisTavi.

9. samosi: labada, nabadi, Coxa.

10. sakvebi: Ciri, lori, mwnili

testi 91. (1) mSvidi, (2) guluxvi, (3) gamrje.

2. (1) Seupovari, (2) marjve, (3) gamWriaxi.

3. (1) patiosani, (2) lmobieri, (3) Jiniani.

4. (1) windaxeduli, (2) sulgrZeli, (3) miamiti.

5. (1) momWirne, (2) meryevi, (3) muyaiTi.

6. (1) mxdali, (2) sulswrafi, (3) frTxili.

7. (1) gulisxmieri, (2) Tadarigiani, (3) gemovnebiani.

8. (1) uzrunveli, (2) uxasiaTo, (3) uxeiro.

9. (1) upiro, (2) pirferi, (3) pirdapiri.

testi 10

1. (b) 2. (b) 3. (b) 4. (b) 5. (b) 6. (g) 7. (b) 8. (b) 9. (g)

testi 11

1. (1) maRali, (2) magari, (3) wvrili, (4) grZeli.

2. (1) wvrili, (2) basri, (3) mtkice, (4) mrgvali.

3. (1) civi, (2) qaTqaTa, (3) Savi, (4) tkbili.

4. (1) wiTeli, (2) TeTri, (3) Savi, (4) yviTeli.

5. (1) wvrili, (2) mcire, (3) msubuqi, (4) magari.

6. (1) neli, (2) cbieri, (3) Ronieri, (4) msubuqi.

7. (1) fusfusebs, (2) nebivrobs, (3) izepirebs, (4) daxtis.

8. (1) mxdali, (2) mSromeli, (3) Tavisufali, (4) erTguli.

9. (1) muTaqasaviT, (2) gudasaviT, (3) kasriviT.

159

testi 12

1. (1) patara, (2) mSromeli, (3) qedmaRali.

2. (1) iRbliani, (2) ampartavani, (3) uqnara.

3. (1) uwyinari, (2) usargeblo, (3) mxiaruli.

4. (1) susti, (2) gulCvili, (3) dasafasebeli.

5. (1) ampartavani, (2) mSromeli, (3) lamazi.

6. (1) upiro, (2) saxelgatexili, (3) dardiani.

7. (1) gaiZvera, (2) sabralo, (3) daufiqrebeli.

8. (1) mondomebuli, (2) uvici, (3) usaqmuri.

9. (1) ganrisxebuli, (2) moxerxebuli, (3) gamocdili.

10. (1) gulgatexili, (2) mimbaZveli, (3) ukadrisi.

testi 13

1. namdvili 2. beberi 3. sada 4. unaklo 5. gaapo 6. daalbo 7. gaaxSira 8. eaxlnen 9. dabeJili 10.

wveri 11. mkafiod

testi 14

1. (1) veeba, (2) cicqna.

2. (1) gancvifrebuli, (2) ganTqmuli.

3. (1) mrisxaneba, (2) mudara.

4. (1) ususuri, (2) galumpuli.

5. (1) dajabna, (2) gamZvinvarda.

6. (1) qiSpi, (2) Svela.

7. (1) daqanculi, (2) utifari.

8. (1) SfoTva, (2) fufuneba.

9. (1) aRSfoTebuli, (2) uvargisi.

10. (1) gaumaZRari, (2) wkriala.

testi 15

1. seri 2. zvirTi 3. qviSnari 4. Cirgvi 5. neqtari 6. xnuli 7. naSieri 8. zonari 9. koWi 10. burusi

11. saxedari

testi 16

1. (1) wera-kiTxva, (2) cekva-TamaSi, (3) axsna-ganmarteba, (4) kvleva-Zieba.

2. (1) xvna-Tesva, (2) movla-patronoba, (3) cekva-simRera, (4) xvevna-kocna.

3. (1) mindor-veli, (2) oqro-vercxli, (3) stumar-maspinZeli, (4) sicil-xarxari.

4. (1) mTa-bari, (2) saxl-kari, (3) qamar-xanjali, (4) far-xmali.

5. (1) ia-vardi, (2) sizmar-cxadi, (3) bed-iRbali, (4) xvewna-mudara.

6. (1) Zal-Rone, (2) Wkua-goneba, (3) sigrZe-gani, (4) zoma-wona.

7. (1) nadir-frinveli, (2) tye-veli, (3) miwa-wyali, (4) locva-kurTxeva.

8. (1) yel-yuri, (2) mxar-beWi, (3) cxvir-piri, (4) Tval-warbi.

9. (1) kar-fanjara, (2) jam-WurWeli, (3) baton-patroni, (4) cixe-koSki.

10. (1) sanTel-sakmeveli, (2) mSvild-isari, (3) sityva-pasuxi, (4) sarCo-sabadebeli.

160

testi 17

1. (1) TvalmoWutuli, (2) cxvirCamoSvebuli, (3) warbSekruli

2. (1) TavRia, (2) Zirgavardnili, (3) yurmotexili.

3. (1) gulRia, (2) frTaSesxmuli, (3) xelgaSlili.

4. (1) xelmarjve, (2) fexmardi, (3) enamoswrebuli.

5. (1) yelmoRerebuli, (2) pirmrgvali, (3) kunTmagari.

6. (1) Tavgamodebuli, (2) gulTbili, (3) sulgrZeli.

7. (1) enamware, (2) gulgrili, (3) tanmorCili.

8. (1) xaxamSrali, (2) kudamoZuebuli, (3) yurCamoyrili.

9. (1) TmagaSlili, (2) Tvalwarmtaci, (3) mzemokidebuli.

10. (1) janmrTeli, (2) fexbednieri, (3) tanmaRali.

testi 18

1. (1) Wiqa, (2) sirCa, (3) bokali, (4) finjani, (4) Tasi, (5) kaTxa, (6) fiala, (7) lambaqi.

2. (1) sawvne, (2) CamCa, (3) langari, (4) maTlafa, (5) gobi.

3. (1) doqi, (2) sura, (3) tolCa, (4) qila, (5) larnaki.

4. (1) funTuSa, (2) bliTi, (3) SoTi, (4) orcxobila, (5) lavaSi.

5. (1) tomara, (2) xurjini, (3) fuTa, (4) abga.

6. (1) Wikarti, (2) maxaTi, (3) qinZisTavi, (4) sadgisi.

7. (1) qurqi, (2) palto, (3) qurTuki, (4) labada, (5) pijaki, (6) perangi, (7) maisuri.

8. (1) Sandali, (2) WaRi, (3) farani, (4) CiraRdani.

9. (1) salamuri, (2) Cangi, (3) daira, (4) doli, (5) Conguri.

10. (1) Toxi, (2) culi, (3) celi, (4) namgali.

11. (1) jaWvis perangi, (2) muzaradi / CaCqani, (3) javSani, (4) fari.

testi 19

1. (1) piroba dado, (2) bodiSi moixada, (3) madloba gadaixada.

2. (1) guli gadauSala, (2) Tvali mohkra, (3) Tavi daukra.

3. (1) xma gamosca, (1) sicili waskda, (1) tirili morTo.

4. (1) ena daeba, (2) guli auZgerda, (3) feri ecvala.

5. (1) zurgi gaumagra, (2) xeli gauwoda, (3) mxari auba.

6. (1) imedi Caunerga, (2) Rimili mohgvara, (3) mowyaleba gaiRo.

7. (1) elda eca, (2) sunTqva Seekra, (3) Tavzari daeca.

8. (1) wesi daicva, (2) saqme moagvara, (3) natvra aisrula.

9. (1) Tavi gamoido, (2) guli ijera, (3) xeli mihyo.

10. (1) sindisi ar gaaCnia, (2) Zvra ver uyo, (3) xumroba nu ggonia.

11. (1) Tvalebs abrialebs, (2) kbilebs kreWs, (3) xelebs asavsavebs.

12. (1) Rone gamoecala, (2) guli wauvida, (2) Zili moeria.

13. (1) gunebaze movida, (2) eSxSi Sevida, (3) fiqrebSi wavida.

testi 20

1. (a) 2. (b) 3. (a) 4. (a) 5. (b) 6. (b) 7. (a) 8. (a) 9. (a) 10. (b)

161

testi 21

1. (1) msusxavi, (2) grili.

2. (1) mokle, (2) uebari.

3. (1) msxvili, (2) wvrili.

4. (1) pirquSi, (2) xrioki.

5. (1) mtkice, (2) wkriala.

6. (1) mZafri, (2) uxeSi.

7. (1) mWaxe, (2) mkveTri.

8. (1) xSiri, (2) susti.

9. (1) mkrTali, (2) sifrifana.

10. (1) bundovani, (2) maxvili.

11. (1) Warbi, (2) ormagi.

testi 22

1. a moTenTili, b mobuzuli.

2. b gafiTrebuli, a gawbilebuli.

3. b dambali, a damzrali.

4. b SemkrTali, a Semcbari.

5. b gacrecili, a daobebuli.

6. a qancgawyvetili b muxlmokveTili.

7. b gatacebuli, a gamxnevebuli.

8. a aZagZagebuli, b acaxcaxebuli.

9. a ferwasuli, b fergadasuli.

10. b gaWvartluli, a SeWmuli.

11. a moTxupnili, b gamuruli.

12. b dafufquli, a Setrusuli.

13. a gaJRenTili, b garujuli.

14. b cnobili, a saxelganTqmuli.

15. a savse, b Semkuli.

16. a SeiaraRebuli, b gakaJebuli.

17. a Cavardnili, b moxvedrili.

18. a mousvenari, b mowadinebuli.

19. a gawafuli, b gamobrZmedili.

20. b gulgaxeTqili, a gulgatexili.

21. b mofarfate, a motivtive.

22. b. Sesuli, a. mosuli

163

9. damatebiTi rekomendaciebi

164

kiTxvis xelSewyobis strategiebi

kvlevebma daadastura, rom kiTxva interaqtiuli da socialuri procesia. kiTxvisas

partnioris arseboba sasargebloa moswavlis kiTxvis unaris ganviTarebisaTvis. amitomac

kiTxvis swavlebis procesSi xSirad iyeneben xmamaRla wakiTxvis teqnikas, ambis moyolis

teqnikas.

kiTxvis xelSewyobis strategiebis mokle aRwera:

1. xmamaRla wakiTxva (ambis moyola)

mizani: teqstis Seswavlis gareSe ambis mosmenisagan siamovnebis miReba. xels uwyobs enis

struqturisa da kiTxvis procesis gaazrebas.

procedura: maswavleblis mier klasis Sekreba da xmamaRla wakiTxva.

2. „Zvirfasi dro“ (anu „miatove yvelaferi da ikiTxe“)

mizani: gakveTilze moswavleebs eZlevaT dro, ikiTxon maT mier SerCeuli teqstebi.

procedura:

a. yvela, maswavleblis CaTvliT, kiTxulobs;

b. araviTari Careva!

susti mxareebi: „Zvirfasi drois“ dadgomamde saWiroa drois gamonaxva imisaTvis, rom

SeirCes wignebi (saklaso biblioTekis daxmarebiT).

3. sakiTxavi masalis ganawileba („didi wigni“)

mizani: kooperaciuli swavleba.

procedura:

a. wignis garSemo Semokreba (ekranze Cveneba im SemTxvevaSi, Tu didi wignis moZieba

SeuZlebelia);

b. avtoris, wignis Tavfurclis, gamomcemlis (saavtoro uflebis) Sesaxeb saubari;

g. moswavleebi erToblivad kiTxuloben moTxrobas;

d. msjeloben punqtuaciasTan dakavSirebiT.

Zlieri mxare: klasi erTad swavlobs da iRebs informacias wignis (wignebis) Sesaxeb.

susti mxare: SeiZleba garTuldes moswavleTa qcevis marTva.

4. wyvilebSi kiTxva

mizani: gamocdili mkiTxvelis mier susti mkiTxvelisaTvis daxmarebis gaweva.

procedura:

erTdroulad, xmamaRla kiTxva;

an SenacvlebiT kiTxva: pirveli mkiTxveli kiTxulobs raime nawyvets, xolo meore agr-

Zelebs kiTxvas iqidan, sadac pirveli mkiTxveli gaCerda.

Zlieri mxare: socializacia.

9. 1. kiTxvis xelSewyoba

165

susti mxare: gamocdilma mkiTxvelma, SesaZloa, dajabnos susti mkiTxveli. sasurvelia,

radikaluri gansxvaveba maT Soris ar iyos.

5. megobruli kiTxva

mizani: ori, erTnairi siZlieris mkiTxvelisTvis ukeTesi Sedegebis miRwevaSi xelSewyo-

ba.

procedura: igive, rac wyvilebSi kiTxvis SemTxvevaSi.

6. teqstis CarCoebi

mizani: teqstis struqturaze muSaoba wakiTxulis gaazrebis mizniT.

dasabuTeba: moswavleebi aRiqvamen teqstis sxvadasxva nawils Soris kavSirs da xedaven

teqstis struqturas, ris Sedegadac maTi gaazrebis procesi ufro gaumjobesebulia da

maT SeuZliaT garkveuli daskvnebis gamotana.

procedura:

1. daavaleT moswavleebs, aiRon furceli da gayon is sam nawilad;

2. furclis TiToeul nawilSi Caxaton naxatebi teqstis dasawyisTan, Sua nawilsa da

bolosTan dakavSirebiT;

3. amis Semdgom TiToeuli naxatis Sesaxeb maT unda moifiqron da daweron winadadebebi

am naxatebis asaxsnelad;

4. bolos moswavleebi erTmaneTs gauziareben azrs teqstis struqturuli nawilebis

Sesaxeb.

Zlieri mxare: moswavleebi met praqtikas iReben teqstis dasawyisis, Sua nawilisa da

bolos identificirebaSi.

7. mkiTxvelebis Teatri

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

`mkiTxvelTa Teatri~ aris meTodi, romelic gulisxmobs moswavleTa mier winaswar

SerCeuli teqstis rolebSi wakiTxvas. meTodi Zalian efeqturi da Tanac bunebrivi gzaa

gawafuli kiTxvis unaris dasaxvewad, radganac moswavleebi TavianT rolebze muSaobis

procesSi varjiSoben kiTxvaSi. `mkiTxvelTa Teatri~ saukeTeso efeqts iZleva xSiri

gameorebis SemTxvevaSi. amitomac sasurvelia wlis ganmavlobaSi misi araerTxel ganxor-

cieleba. meTodis xSirad gamoyeneba mniSvnelovani unarebis Camoyalibebas uwyobs xels.

esenia:

• gamarTulad (gabmulad, swrafad, uSecdomod, intonaciiT) kiTxvis unari;

• yuradRebis koncentrirebis unari;

• mosmenisa da metyvelebis unarebi;

• socialuri, TanamSromlobiTi da interpersonaluri unarebi;

• TviTSefasebis unari.

muSaobis forma: jgufebi.

resursi: teqsti/wigni/ saxelmZRvanelo TiToeuli moswavlisTvis.

msvleloba

• maswavlebeli SearCevs nawarmoebs. sasurvelia, es iyos naratiuli/TxrobiTi saxis

teqsti saintereso gmirebiTa da siuJetiT.

166

• maswavlebeli teqsts daamuSavebs klasSi samfaziani modelis gamoyenebiT;

• mas Semdeg, rac moswavleebi kargad gaiazreben nawarmoebs, maswavlebeli moamza-

debs teqsts `mkiTxvelTa Teatris~ dasadgmelad. pirvel rigSi, igi gansazRvravs saWiro

raodenobis rolebs;

SeniSvna: Tu rolebis raodenoba zustad ar emTxveva moswavleTa raodenobas klasSi,

SesaZlebelia mTxrobelis teqstis danawevreba da gadanawileba moswavleebs Soris.

• maswavlebeli teqsts gadaakeTebs ise, rom miTiTebuli iyos, vin waikiTxavs teqstis

TiToeul monakveTs (piesis teqstis msgavsad);

• maswavlebeli moswavleebs urigebs rolebad danawevrebul teqsts da anawilebs

rolebs;

SeniSvna: sasurvelia, Tavdapirvelad vrceli da ufro rTuli monakveTebi SedarebiT

warmatebul mkiTxvelebs daurigdes.

• moswavleebi individualurad, Cumad ecnobian sakuTar monakveTebs da cdiloben

warmoidginon, rogor waikiTxaven teqsts intonaciisa da Jestebis gamoyenebiT;

• individualurad muSaobis Semdeg moswavleebi wyvilSi/jgufSi araerTxel kiTxulo-

ben teqsts da erTmaneTis daxmarebiT cdiloben, daxvewon gamoTqma, intonacia, Jestebi

da a.S.;

SeniSvna: kargi iqneba, Tu moswavleebi Tavadve izruneben sakuTari personaJisTvis

saxasiaTo, martivi rekvizitis damzadebazec.

• bolos moswavleebi warmoadgenen `mkiTxvelTa Teatrs;

• aqtivobis Semdeg maswavlebeli gamarTavs Semajamebel diskusias. moswavleebi

fiqroben da msjeloben warmodgenis Zlier da dasaxvew aspeqtebze, sakuTari rolis Ses-

rulebis efeqturobaze. SesaZlebelia, Sejameba sxvagvaradac warimarTos.

kerZod: 1. moswavleebma Seavson TviTSefasebis rubrika, romelic Seicavs Sesatyvis

kriteriumebsa da maCveneblebs; (nimuSi ix. qvemoT) 2. Tu moswavleebi mimoweris dRiurebs

awarmoeben (ix. weris komponenti), sasurvelia, ramdenime Canaweri Catarebuli gakveTilis

mimoxilvas mieZRvnas.

SeniSvna: mravalricxovani klasis SemTxvevaSi SesaZlebelia klasis or Tanabar naw-

ilad gayofa. aseT dros pirveli jgufi dadgams warmodgenas, xolo meore auditoriis/

mayureblis rols Seasrulebs. Semdeg rolebi Seicvleba.

mkiTxvelTa Teatris Sefaseba

nawarmoebis wakiTxvis dasrulebis Semdeg maswavlebeli gamarTavs Semajamebel disku-

sias moswavleTa refleqsiaze orientirebuli SekiTxvebis dasmiT:

• ras grZnobdiT warmodgenis msvlelobisas?

• mogewonaT Tu ara Cveni wamodgena?

• ra mogewonaT yvelaze metad?

• ris gaumjobeseba SeiZleba Semdgomi warmodgenisaTvis?

sasurvelia, maswavlebelma SeimuSaos rubrika Sesatyvisi kriteriumebiT da maCven-

eblebiT. pirveli warmodgenis Semdeg moswavleebi gaecnobian rubrikas da imsjeleben

imis Sesaxeb, Tu ramdenad Seesabameboda warmodgena ama Tu im kriteriums.

SesaZloa, diskusiis an Canawerebis gacnobis Sedegad rubrika Seivsos/Caswordes.

167

qvemoT mocemulia rubrikis nimuSi. igi gamodgeba rogorc calkeuli moswavlis Ses-

afaseblad, ise mTliani procesis Sesajameblad. rogorc ukve aRiniSna, maswavlebels

SeuZlia gadaakeTos an daamatos esa Tu is kriteriumi da Sesabamisi indikatori/maCvene-

blebi:

168

wakiTxulis gaazrebis procesebi da teqstis gasaazreblad

dasmuli SekiTxvebi

kiTxvis miznebs Soris sxvaobis miuxedavad, procesebi da strategiebi, romlebsac

mkiTxveli iyenebs ama Tu im teqstis kiTxvis dros, met-naklebad saerToa. es procesebia:

a. teqstSi cxadad (eqspliciturad ) mocemuli informaciis povna;

b. teqstidan uSualo daskvnebis gamotana;

g. teqstis azrebisa da informaciis interpretacia sakuTar codnasTan Sejerebis safuZ-

velze;

d. teqstis enisa da mxatvruli xerxebis gaazreba.

a. teqstSi cxadad (eqspliciturad ) mocemuli informaciis povna

procesi gulisxmobs teqstis romelime winadadebaSi an frazaSi Riad, cxadad mocemuli

informaciis, azris an detalis dakavSirebas SekiTxvaSi mocemul mosaZiebel informaci-

asTan. am dros mkiTxvels ar moeTxoveba (an TiTqmis ar moeTxoveba) daskvnis gamotana. am

procesis farglebSi dasmuli SekiTxvebi xels uwyobs ama Tu im sagnis swavlebisas faqto-

brivi informaciis amokrefisa da dagrovebis unaris ganviTarebas.

b. uSualo daskvnebis gamotana

procesi gulisxmobs teqstis sxvadasxva nawilSi mocemuli informaciisa Tu mosazre-

bebis erTmaneTTan dakavSirebiT uSualo daskvnis gamotanas. amgvari daskvnis gamotana,

iseve, rogorc cxadad mocemuli informaciis povna, uSualod teqsts emyareba, oRond am

dros mkiTxvelis yuradReba teqstis ufro vrcel monakveTze an mTlian teqstzea mimar-

Tuli. es procesi saSualebas aZlevs mkiTxvels, amoikiTxos is, rac teqstSi cxadad ar

aris mocemuli, magram teqstidan uSualod gamomdinareobs. SekiTxvis dasma am procesis

farglebSi xels uwyobs zogadad logikuri azrovnebis unaris ganviTarebas, gansakuTre-

biT ki – argumentaciis unaris Camoyalibebas.

g. teqstis azrebisa da informaciis interpretacia sakuTar codnasTan Sejerebis

safuZvelze

procesi gulisxmobs teqstis mTlianobaSi gaazrebas, teqstSi mocemuli azrebisa da

informaciis gaazrebas, rogorc mTeli teqstis, ise misi calkeuli pasaJis faruli

(implicituri) Sinaarsis amocnobas da interpretacias sakuTar codnasa da gamocdilebas-

Tan dakavSirebis safuZvelze. SekiTxvis dasma am procesis farglebSi xels uwyobs kriti-

kuli azrovnebis, gansjis unaris ganviTarebas.

meoTxe klasis damTavrebisas moswavlem unda SeZlos:

169

teqstis mTavari ideis, ZiriTadi Temis amocnoba;

mTlianad nawarmoebis an personaJis ganwyobis amocnoba;

nawarmoebSi momxdari ambis, movlenis, agreTve personaJis mdgomareobis an moqmedebis motivis amocnoba;

sakuTari codnisa da teqstSi mocemuli faqtebis erTmaneTTan dakavSirebis safuZvelze daskvnis gamotana;

varaudisa da faqtis erTmaneTisagan garCeva;

garkveul sakiTxTan dakavSirebiT sakuTari azris gamoTqma da logikurad Camoyalibeba.

d. teqstis ena da mxatvruli xerxebis gaazreba

procesi gulisxmobs teqstis enobrivi da mxatvruli gamosaxvis saSualebebis garCevasa

da Sefasebas. SekiTxvis dasma am procesis farglebSi xels uwyobs teqstis esTetikuri

aRqmis unaris Camoyalibebas.

IV klasis damTavrebisas Tavisi codnisa da dagrovili gamocdilebis gamoyenebiT mos-

wavles unda SeeZlos:

realursa da SeTxzuls (mxatvrul pirobiTobas) Soris gansxvavebis danaxva; mxatvruli Janrebis – zRapris, igavis, leqsis da, agreTve, sainformacio xasiaTis (istoriuli, sabunebismetyvelo, saleqsikono) teqstebis specifikis codnis gamovlena;

mxatvrul teqstSi gamosaxvis saSualebaTa (dialogis, aRweris, daxasiaTebis), agreTve, mxatvruli xerxebis (epiTetis, Sedarebis, gapirovnebis) amocnoba.

zemoT ganxiluli oTxive procesi wignierebis saerTaSoriso kvlevaSi mxatvruli da sainformacio xasiaTis teqstebis meSveobiT mowmdeba.

wigniereba

PIRLS 2006 saqarTveloSi

Tbilisi, 2008 weli, avtori – ia kutalaZe

170

leqsikur erTeulebze dayrdnobiT teqstis

(winadadebebis) Sedgena

imisaTvis, rom wera saxaliso procesad iqces, sawerad moswav-

leTaTvis saintereso Tema unda SeirCes. maswavlebels SeuZlia

winaswar SeaTanxmos klasTan, ra Temaze surT maT wera.

weris procesis pirveli etapi sakmaod adreul asakSi iwyeba.

sakmaod didi mniSvneloba aqvs gamocdilebas, romelic moswav-

les ukve aqvs skolaSi misvlamde. amitom maswavlebelma, pirvel

rigSi, moswavlis winare codna unda gaaaqtiuros.

leqsikur erTeulebze dayrdnobiT teqstis (winadadebis)

Sedgenis meTodi exmareba moswavles konteqstisaTvis adekvatu-

ri erTeulebis SerCevisa da gamoyenebis unaris CamoyalibebaSi;

specifikuri terminologiis SerCeva-gamoyenebaSi; leqsikuri ma-

ragis gamdidrebaSi.

teqstis SedgenaSi igulisxmeba winadadebis Sedgenac.

am meTods SegviZlia mivmarToT pirveli klasis meore naxevri-

dan, mas Semdeg, rac moswavles wera-kiTxva damoukideblad See-

Zleba. meTodi ori sxvadasxva mizniT gamoiyeneba:

leqsikuri erTeulebis konteqstis adekvaturad gamoyeneba;1.

konkretul TemasTan dakavSirebuli sityvebiT mxatvruli an 2.

aramxatvruli teqstis Seqmnisas.

meTods sami varianti aqvs.

am meTodis samive variantis gamoyenebiT moswavleebi SeZleben:

weris procesSi saTanadod gamoiyenon sagnebis, maTi Tvise-•bebisa da moqmedebebis gamomxatveli sityvebi;

aagon martivi winadadebebi maswavleblis mier micemuli •sityvebiT;

daaxasiaTon maTTvis nacnobi adamianebi da movlenebi;•

daakvirdnen sityvebis mniSvnelobas da gamoiyenon kon-•teqstis gaTvaliswinebiT;

teqstis Sedgenisas gamoiyenon axlad Seswavlili sityvebi •da frazebi;

9. 2. dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi

171

Tanmimdevrulad gadmoscen faqtebi da movlenebi;•

Sesaferisi leqsikis gamoyenebiT Seadginon martivi dar-•gobrivi teqstebi (klimatis aRwera, geografiuli garemos

aRwera, maTematikuri amocana da sxv.);

informaciuli teqstis Sedgenisas gamoiyenon specialuri •terminologia;

ama Tu im Janris teqstis Seqmnisas gamoiyenon sxvadasxva •mxatvruli xerxi (epiTeti, Sedareba da sxv.);

sxvadasxva saganSi SeZenili codnis safuZvelze Seqmnan •mcire zomis Txzuleba (mag., „Semodgoma“, „Sinauri cxove-

lebi“ da sxv.).

I varianti

leqsikuri erTeulebis gamoyeneba konteqstis adekvaturad

meTodis es varianti gulisxmobs, rom moswavleebma unda Sead-

ginon winadadebebi ukve naswavli da damuSavebuli sityvebiT,

sity vaTSeTanxmebebiT, frazeologizmebiT.

msvleloba:

maswavlebeli dafaze wers moswavleebisaTvis ukve axsnil, nas-1.

wavl leqsikur erTeulebs;

moswavleebma unda Seadginon winadadebebi damoukideblad, 2.

risTvisac eZlevaT garkveuli dro;

weris dasrulebis Semdeg maswavlebeli waakiTxebs moswavleebs 3.

maT mier Sedgenil winadadebebs;

maswavlebeli gaakeTebs komentarebs moswavleebis mier Ses-4.

rulebul samuSaoze.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebeli pirobebi:

am meTodiT muSaoba mizanSewonilia pirvelklaselebTanac,

mag ram mas Semdeg, rac moswavleebi damoukideblad wera-kiTxvas

SeZleben. aucileblad unda gaviTvaliswinoT maTi SesaZleblobe-

bi: daviwyoT martivi davalebebiT (mag., SevadgeninoT erTi-ori

winadadeba) da TandaTan gavarTuloT.

172

dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi

I I varianti

konkretul TemasTan dakavSirebuli sityvebiT mxatvruli an aramx-

atvruli teqstis Seqmna

msvleloba:

weris dawyebamde moswavleebi SearCeven Temas da maswavleblis 1.

daxmarebiT Camoweren dafaze am TemasTan dakavSirebul sity-

vebs (mag., mze _ mcxunvare, cxraTvala, oqrosferi...);

moswavleebi am sityvebis gamoyenebiT weren mxatvrul an in-2.

formaciul teqsts.

informaciuli teqstis Sesaqmnelad maswavlebeli sTxovs, 3.

gaixsenon sxva sagnebSi miRebuli codnac (mag. bunebismetyve-

leba).

mxatvruli teqstis Seqmnisas ki uTiTebs maT, ra tipis teqsti 4.

unda Seqmnan: TxrobiTi, monologuri Tu dialoguri.


meTodis gamoyeneba mizanSewonilia mas Semdeg, rac moswavle-

ebs eqnebaT pirveli variantiT muSaobis gamocdileba. garda ami-

sa, naswavli eqnebaT sxvadasxva tipis teqstebi; SeeZlebaT erTma-

neTisgan ganasxvavon mxatvruli da aramxatvruli teqstebi.

173

qarTuli ena da literatura

I I I varianti

leqsikur erTeulebze dayrdnobiT ambis Sedgena

leqsikur erTeulebze daydnobiT ambis Sedgena moswavle-

ebs uviTarebs iseT unarebs, rogorebicaa: fantazia, moce-

mul „sakvanZo“ sityvebs Soris kavSirebis damyareba da axali siu-

Jetis Seqmna, sityvebisTvis gramatikuli formis Secvla, saTqme-

lis gasagebad da Tanmimdevrulad gadmocema, koreqtireba, sxvisi

azris mosmena, teqstebis Sedareba.

msvleloba

1. winaswar SerCeuli, moswavlisaTvis ucnobi teqstidan maswav-

lebeli dafaze wers 4-5 „sakvanZo“ sityvas (maT Soris SeiZleba

iyos: arsebiTi saxeli, zedsarTavi saxeli, zmna da sxva);

2. moswavleebi am sityvebiT Seadgenen sakuTar moTxrobas;

3. aucilebelia gamoiyenon „sakvanZo“ sityvebi. Tumca, teqstis

saWiroebidan gamomdinare, moswavleebs SeuZliaT sityvebis

gramatikuli formis Secvla da sityvebis damateba;

4. moswavleebi muSaoben individualurad;

5. moswavleebi wyvildebian da uziareben mewyviles „nawarmoebis“

sakuTar variants;

6. Semdeg maswavlebeli kiTxulobs Tavdapirvel teqsts, saida-

nac aris amokrebili „sakvanZo“ sityvebi;

7. moswavleebi adareben TavianT variantebs ukve arsebul mxat-

vrul teqsts (pouloben msgavseba-gansxvavebas maT Soris).


meTodis gamoyeneba rekomendebuli ar aris dawyebiTi safexu-

ris sawyis etapze (I_II klasSi);

maswavlebelma yuradRebiT unda SearCios sakvanZo sityvebi,

raTa uzrunvelyos ambis erTi qargiT ganviTareba. meTodi kom-

pleqsuria; igi aviTarebs weris, kiTxvis, mosmenis, msjelobis una-

rebs.

174


wera magidis irgvliv

meTodis mizania, ganuviTaros moswavles kritikulad azrovne-

bis, sakuTari azris logikurad da Tanmimdevrulad werilobiT

gadmocemis, aseve TviTSefasebisa da sxvaTa Sefasebis unari.

meTodis mosalodneli Sedegia, rom moswavlem damoukideblad

Seadginos mcire moculobis teqsti nacnobi leqsikiT da gasage-

bad Camoayalibos azri; SeeCvios jgufSi muSaobas, auditoriis wi-

naSe gamosvlasa da drois ganawilebas; sxvaTa naazrevis gaziare-

basa da pativiscemas.

msvleloba:

daajgufeT moswavleebi (4-5 moswavle) da gaacaniT saweri Tema. 1.

(Tema, sasurvelia, SerCeuli iyos moswavleTa interesebidan

gamomdinare).

TiToeul moswavles unda hqondes Tavisi saweri furceli. 2.

winaswar gansazRvrul droSi (3-5 wuTi) moswavleebma unda 3.

moaswron TavinTi mosazrebebis dawera Temis garSemo.

4. drois amowurvisTanave moswavleebi furcels, romelzec maTi

naazrevia dawerili, gadaawodeben marjvniv mjdoms da TviTon,

Sesabamisad, miiReben furcels marcxniv mjdomisagan.

5. moswavleebi waikiTxaven da gaagrZeleben Tanaklaselis naazrevs.

6. furclebi wreSi manam itrialebs, sanam jgufis yvela wevrs

sakuTari ar daubrundeba.

7. nawerebi klasSi ganixileba, saukeTeso naSroms maswavlebeli

SearCevs da saTanadod Seafasebs.


meTodis gamoyeneba rekomendebulia mesame klasidan. gasaT-

valiswinebelia klasSi moswavleTa raodenoba. meTodis gamoye-

neba gansakuTrebiT efeqturia 15-20 bavSvian klasSi. es meTodi

SesaZlebelia gamoyenebul iqnas dawyebiTi safexuris nebismier

saganSi.

175


piramiduli istoria

„piramiduli istoriis“ meTodiT muSaobisas moswavleebi pa-

tara mwerlebis rolSi aRmoCndebian: Seqmnian mcire masStabis

moTxrobas, Semdeg ki erToblivad Seavseben winaswar mocemul

sqemas.

moswavleebi am strategiis gamoyenebisas swavloben: siuJetis

Sedgenas; sakuTari azris gadmocemas; problemebis danaxvasa da

gadaWris gzebis Ziebas; sxvisi azris mosmenasa da pativiscemas.

„piramiduli istoria“ sami etapisagan Sedgeba:

pirveli etapi _ „piramidis“ jgufuri Sevseba; monawileobs •mTeli klasi;

meore etapi _ moswavlis naazrevis gamoxatva individualu-•rad;

mesame etapi _ Sedgenili teqstis erToblivi ganxilva.•gakveTilis dawyebamde dafaze an qaRaldze momzadebulia

Semdegi sqema:

1. ------

2. ---------------

3. -----------------------

4. ---------------------------------

5. -------------------------------------------

6. ------------------------------------------------------

7. -----------------------------------------------------------------

8. -------------------------------------------------------------------------

msvleloba:

pirvel xazze iwereba moTxrobis mTavari gmiris saxeli. meo-1.

re xazze vwerT or sityvas, romelic mTavar gmiris xasiaTs

an garegnobas gamoxatavs.

mesame xazze iwereba sami sityva, romlebic gamoxatavs, sad 2.

xdeba moqmedeba (qveyana, adgili, moqmedebis garemo);

176


meoTxe xazze _ oTxi sityva, romlebic aRwers moTxrobis mTa-3.

var problemas (vTqvaT siRaribe, gzis dakargva, Sexvedra da a. S);

mexuTe xazze _ xuTi sityva, romlebic aRwers moTxrobis im 4.

epizods, saidanac iwyeba problemis gaSla-ganviTareba;

meeqvseze _ eqvsi sityva, romlebic asaxavs movlenebis Semdgom 5.

ganviTarebas moTxrobaSi;

meSvideze _ Svidi sityva, romlebic aRwers axal movlenas, 6.

ambavs, romelic siuJetSi wamoWrili problemis mogvarebas em-

saxureba;

merve xazze _ rva sityva, romlebic gviCvenebs problemis sabo-7.

loo gadaWras;

moswavleebi qmnian piramidis sakuTar variantebs; 8.

moswavleebTan erTad maswavlebeli irCevs moswavleTa na-9.

muSevrebidan erT-erT variants da gadaaqvs dafaze (an didi

formatis qaRaldze);

piramidis Sevsebis Semdeg moswavleebs vTavazobT, am sityvebis 10.

gamoyenebiT individualurad Seadginon moTxrobis sakuTari

varianti (aucilebelia am sityvebis gamoyeneba, magram moswav-

leebs SeuZliaT sityvebis gramatikuli formis Secvla da sxva

sityvebis damateba);

moswavleebi Txzulebaze 10-15 wuTi muSaoben; 11.

msurvelebi (avtorebi) gaacnoben sakuTar Txzulebas audito-12.

rias.


meTodis gamoyeneba rekomendebuli ar aris I-II klasebSi; sa-

survelia, rom „piramiduli istoriis“ weras win uZRodes saTa-

nado literaturuli gamocdileba, anu moswavleebs Seswavlili

hqondeT iseTi nawarmoebi, romelSic naTlad iqneba gamokveTi-

li siuJeturi xazi: problemis gaCena _ problemis kulminacia _

problemis gadaWra.

177


`roli, auditoria, forma, Tema“

wera komunikaciis saSualebaa. naweriT adamiani sxvebs uzi-

arebs Tavis azrs, acnobs informacias da a. S. amitom naweris xa-

siaTi damokidebulia imaze, Tu vin wers, visTvis wers, ra mizniT

wers. moswavles yovelTvis winaswar gansazRvruli unda hqondes

raze wers da visTvis wers. imisaTvis, rom moswavleebs ganuvi-

TardeT weriTi unar-Cvevebi, Semdegi mniSvnelovani principebi

unda gaiTvaliswinoT:

moswavleebs nawerSi Tamamad da Tavisuflad msjelobis saSu-•aleba unda hqondeT;

Tavad unda airCion Tema, forma, auditoria;•

unda hqondeT saSualeba TanatolebTan erTad ganixilon saku-•Tari naweri;

am meTodis mizania moswavleebma iswavlon sxvadasxva forma-

tisa da Sinaarsis mxatvruli Tu aramxatvruli teqstebis Seqmna

(werili, moxseneba, gancxadeba, misaloci baraTi, dRiuri, refera-

ti, sakonferencio Tema, moTxroba, scenari, Canaxati, interviu

da sxva).

msvleloba:

Tavdapirvelad moswavleebTan erTad gansazRvreT saweri Tema 1.

da dawereT dafaze;

sTxoveT moswavleebs airCion roli _ vis rolSi isurvebdnen 2.

yofnas? e. i. vin iqneba werilis adresanti (es SeiZleba iyos:

moswavle, maswavlebeli, mSobeli, megobari, direqtori, minis-

tri, prezidenti, mwerali, Jurnalisti, redaqtori an rome-

lime usulo sagani an sulieri arseba da sxva);

CamowereT maT mier arCeuli rolebi dafaze;3.

sTxoveT SearCion Sesaferisi auditoria _ visTvis undaT 4.

rom daweron? e. i. vin iqneba teqstis adresati (es SeiZleba

iyos: maswavlebeli, megobari, sakuTari Tavi, ojaxis wevrebi,

klaselebi, direqtori, prezidenti, popularuli adamiani,

kedlis gazeTi, Jurnali, nawarmoebis gmiri, avtori da a.S.)

178


dawereT maTi pasuxebi dafaze;5.

sTxoveT moswavleebs SearCion forma _ ra formiT isurve-6.

ben weras? (werili, monologi, piradi dRiuri, moxseneba, Tema,

referati, kedlis gazeTi, Jurnali, wigni, moTxroba, zRapari,

scenari, leqsi, Canaxati, werili momavalSi, interviu, gancxa-

deba, Ria baraTi, Setyobineba, prezentacia da sxva);

yovelive amis Semdeg mieciT moswavleebs dro, weron Tavisuf-7.

lad;

survilis mixedviT gauziaron erTmaneTs TavianTi naSromebi;8.

naSromis wakiTxvamde daasaxelon: 9. Tema, roli, auditoria, for-

ma;

Tavi SeikaveT uaryofiTi komentarebisagan;10.

visac survili aqvs, SeuZlia naSromi klasis kedelze gamo-11.

akras.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebelia:

meTodis gamoyeneba rekomendebulia meore klasidan (moswav-

leTa asakobrivi SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT).

meTodi kompleqsuria; igi aviTarebs weris, kiTxvisa da zepir-

mety velebis unarebs.

Tavdapirvelad Tavad SeurCieT moswavleebs roli, audito-

ria, forma da Tema. Semdeg, roca gaiwafebian, moswavleebi da-

moukideblad SeZleben SerCevas.

179


wera `fantazia~

meTodis mizania, daexmaros moswavleebs warmosaxvisa da fan-

taziis ganviTarebaSi, STabeWdilebebis gadmocemaSi.

msvleloba:

1. winaswar moamzadeT saklaso oTaxi ise, rom moswavleebs da-

moukideblad muSaobaSi, samuSaoze koncentraciaSi xeli ar

SeeSaloT.

2. im Temis irgvliv, razec moswavleebma unda weron, ramdenime

miniSneba gaakeTeT. es SeiZleba iyos dafaze dawerili ramdeni-

me sityva, TvalsaCinoeba, musika an sxva.

3. sTxoveT moswavleebs, micemuli miniSnebebidan gamomdinare,

Caiweron TavianTi azrebi, emociebi da warmodgenebi.

4. werisaTvis gamoyaviT 15-20 wuTi.

5. moswavleebs mieciT dro, rom TavianTi fantaziis nayofi me-

gob rebsac gauziaron.

6. SeagroveT moswavleTa nawerebi.


am meTodis warmatebiT ganxorcielebisaTvis mniSvnelovania Temis

irgvliv miniSnebebis sworad SerCeva. dawyebiTi safexuris maRal

klasebSi miniSnebebis gamoyeneba SesaZlebelia arc iyos aucilebeli da

moswavleebs pirdapir garkveul Tematikaze „Tavisufali Temis“ dawera

daavaloT. dawyebiTi safexuris ufro dabal klasebSi ki moswavlis

fantaziis gasaaqtiureblad damatebiTi stimulatorebis gamoyeneba

xels uwyobs misi motivaciis gazrdas weriTi samuSaosadmi.

180


swavla Secdomebis gasworebiT

es meTodi exmareba moswavleebs sakuTari Secdomebis aRmo-Cenasa da adekvaturad reagirebaSi; xels uwyobs Secdomebis gas-worebis unaris Camoyalibebas, zrdis motivacias da aviTarebs damoukideblad swavlis unar-Cvevebs. uyalibebs Secdomebisadmi adekvatur damokidebulebas (Secdomis daSveba da misi Seswore-ba saswavlo procesis Tanmdevi nawilia). am meTodis meSveobiT moswavle swavlobs aqtiurad, „keTebiT“. amave dros, moswavleebs uviTardebaT socialur-komunikaciuri unarebi: zepiri da weriTi metyveleba, TviTSefaseba, urTierTSefaseba, TanamSromloba.

Secdomebis gasworeba nebismieri weriTi samuSaos Semdeg SeiZ-leba Catardes. mTavaria, zustad gansazRvroT, ra tipis Sec-domebs gaasworeben moswavleebi.

msvleloba:

mieciT instruqcia moswavleebs: waikiTxon maT mier Sesrule-1. buli weriTi davaleba; miaqcion yuradReba sasven niSnebsa da orTografias;

winaswar ganusazRvreT dro;2.

waakiTxeT xmamaRla erT moswavles; moswavlem unda Tqvas, ra 3. Seaswora da ratom;

ikiTxeT, hqonda Tu ara vinmes msgavsi Secdoma;4.

CarTeT msjelobaSi mTeli klasi.5.


meTodi moiTxovs did dros; SesaZlebeli unda iyos rac Sei-Zleba meti moswavlis namuSevris ganxilva.

am meTodis gamoyeneba SesaZlebelia dawyebiTi safexuris yve-la klasSi.

am meTods SeiZleba mTeli gakveTili dasWirdes, amitom sasur-velia wera da Secdomebis gasworeba dawyvilebuli gakveTilebis dros Catardes (Tu weriTi samuSao mcire dros moiTxovs, SesaZ-lebelia, Secdomebis gasworeba imave gakveTilze moeswros).

moswavleebma zustad unda icodnen, risi gasworeba evalebaT

da rogor.

181


SeniSvnebisaTvis ?

182

9.3. Sefasebis rubrikebis nimuSebi

ზეპირმეტყველების შეფასების რუბრიკები

კრიტერიუმები არა იშვიათად ხშირად ყოველთვის

მიზნისა და სამეტყველო სიტუაციის ადრესატის გათვალისწინებით ირჩევს შესაბამის არავერბალურ საშუალებებს (ჟესტს, მიმიკას, ინტონაციას);

შესაბამისი ლექსიკის გამოყენებით, თანამიმდევრულობისა და აზრობრივი შესაბამისობის დაცვით გადმოსცემს სათქმელის შინაარსს

გამოკვეთს მთავარ სათქმელს/ამახვილებს ყურადღებას ყველა მნიშვნელოვან დეტალზე

მოჰყავს პარალელები პირადი გამოცდილებიდან, სხვა ტექსტებიდან თუ კინო/ანიმაციური ფილმებიდან

იცავს ელემენტარულ ენობრივ ნორმებს

იყენებს საყრდენებს შესაბამისად


პირობასთან შესაბამისობა

იცავს დროის ლიმიტს

მიზნის შესაბამისად გადმოსცემს ინფორმაციას

კომუნიკაციური უნარ–ჩვევები

გასაგებად აყალიბებს მოსაზრებას

მოჰყავს შესაბამისი მაგალითები

ენობრივი უნარ–ჩვევები

ადეკვატურად იყენებს არავერბალური კომუნიკაციის ელემენტებს (მაგ. ჟესტიკულაციას, მიმიკას...)

183

პრეზენტაცია

დისკუსია

კრიტერიუმი დიახ არა ნაწილობრივ რეკომენდაცია

მითითებული გეგმის

მიხედვით

წარმოადგენს

პრეზენტაციას

ყურადღებას ამახვილებს მთავარ საკითხებზე

იყენებს არავერბალური კომუნიკაციის ელემენტებს

საუბრობს

თავისუფლად, გარკვევით

იყენებს შესაბამის

თვალსაჩინოებას (საჭიროების შემთხვევაში)

პასუხობს თემის

ირგვლივ დასმულ

შეკითხვებზე

კრიტერიუმი დიახ არა ნაწილობრივ რეკომენდაცია

აქტიურად მონაწილეობს

დისკუსიაში, იცავს მის

წესებს

სწორად, თემის შესაბამისად

სვამს კითხვებს

დასმულ კითხვაზე სცემს

გააზრებულ, დასაბუთებულ

პასუხს

184

გაკვეთილში ჩართულობის შეფასების რუბრიკა

კრიტერიუმები ყოველთვის ხშირად იშვიათად არ შეესაბამება

ყოველთვის მონაწილეობს და ხშირად წარმართავს კიდეც საკლასო მსჯელობას

გამართულად მეტყველებს, აქვს მდიდარი ლექსიკა და შემოქმედებითად იყენებს ენობრივ–გამომსახველობით საშუალებებს

ყოველთვის დამაჯერებლად და არგუმენტირებულად წარმოადგენს თავის მოსაზრებას

უსმენს სხვებს და საკუთარ მოსაზრებას გამოთქვამს მოსმენილზე დაყრდნობით. კორექტულია და ამჟღავნებს სხვისი აზრის მიმართ პატივისცემას

ჯგუფურ მუშაობაში მონაწილეობის თვითშეფასების სქემის ნიმუში

კრიტერიუმები ყოველთვის ზოგჯერ არასოდეს

ჩემს აზრს ღიად გამოვთქვამ

როცა სხვა ლაპარაკობს, ვუსმენ ყურადღებით

დაკისრებულ მოვალეობას ვასრულებ

ვიცი, რომ კამათი ჩხუბში არ უნდა გადაიზარდოს

ვიცავ დროის ლიმიტს

ჯგუფის წევრების თვითშეფასების რუბრიკა (მეორე ვარიანტი)

კრიტერიუმები კი არა

აქტიურად ვიყავი ჩართული ჯგუფის მუშაობაში

ვიცავდი ჯგუფში მუშაობის წესებს

ჩემი მოსაზრება იყო მნიშვნელოვანი

ვუსმენდი სხვების მოსაზრებებს

ვიცავდი დროის ლიმიტს

185

ჯგუფური მუშაობის შეფასების რუბრიკა

კრტერიუმები არა იშვიათად ხშირად ყოველთვის

ჯგუფის ყველა წევრი ჩართულია

ჯგუფის წევრები უსმენენ ერთმანეთს

ჯგუფის წევრები თანამშრომლობენ (აზრის გამოხატვის თანაბარი პირობები)

ჯგუფის პრეზენტაცია შეესაბამება მოთხოვნებს (პრეზენტაციის შეფასების რუბრიკას)

ჯგუფი პასუხობს შეკითხვებს

ჯგუფი იცავს დროის ლიმიტს

კითხვის შეფასების რუბრიკები

„მკითხველის თეატრის“ შეფასების რუბრიკა

გაწაფულად კითხვა

კრიტერიუმები გასაუმჯობესებელი დამაკმაყოფილებელი საუკეთესო

უშეცდომოდ წაკითხვა შეცდომით წაკითხული სიტყვების რაოდენობა დიდია

შეცდომით წაკითხული სიტყვების რაოდენობა უმნიშვნელოა

უშეცდომოდ კითხულობს ყველა სიტყვას

გამომეტყველებით კითხვა ხმის ტემბრი მონოტონური და ერთგვაროვანია, არ იყენებს მახვილებსა და პაუზებს

ზოგჯერ ცვლის ხმის ტონალობას.ზოგჯერ არ იყენებს მახვილებსა და პაუზებს.

ხშირად ცვლის ხმის ტონალობას. იყენებს მახვილებსა და პაუზებს.

მიმიკისა და ჟესტების გამოყენება

სახის გამომეტყველება და სხეულის მოძრაობა უცვლელია.

უმნიშვნელოდ ცვლის სახის გამომეტყველებასა და სხეულის მოძრაობას.

ამდიდრებს გამოთქმულ წინადადებებს ფრაზებს შესატყვისი მიმიკითა და სხეულის მოძრაობით.


კითხულობს ხმამაღლა და გარკვევით.

თავისუფლად კითხულობს ნაცნობ და უცნობ სიტყვებს.

ხმამაღლა კითხვისას იცავს პაუზას სასვენ ნიშნებთან.

კითხულობს სათანადო ინტონაციით, იცავს ტემპს.

186

წაკითხულის გაგება-გააზრება


ტექსტში ეძებს და პოულობს კონკრეტულ ინფორმაციას (როდის, სად, რამდენი, როგორი, რამდენ ხანს, რამდენჯერ და სხვ.).

აჯგუფებს ტექსტში მოცემულ ინფორმაციას კონკრეტული ნიშნების მიხედვით

ამოიცნობს ტექსტში მოცემულ სხვადასხვა ინფორმაციას შორის არსებულ მიზეზშედეგობრივ კავშირებს, გამოაქვს სათანადო დასკვნა.

ამოიცნობს პერსონაჟების მოქმედებებს, გრძნობებს, ემოციებს;

ამოიცნობს, რა ტიპის ურთიერთობა აქვთ პერსონაჟებს ერთმანეთთან (ნათესაური, მტრული, მეგობრული და სხვ.);

გამოხატავს თავის დამოკიდებულებას ნაწარმოებში გადმოცემული მოვლენისადმი/პერსონაჟისადმი;

გამოყოფს სიუჟეტის განვითარების საფეხურებს (დასაწყისს, ამბის შუა ნაწილს, დასასრულს);

საკუთარი სიტყვებით გადმოსცემს ტექსტის შინაარსს, ტექსტის ცალკეული მონაკვეთის არსებით ინფორმაციას

ამოიცნობს ტექსტის თემას, სწვდება დედააზრს (მთავარ იდეას);

ტექსტის და გასააზრებლად იყენებს მარტივ გრაფიკულ სქემებს

მოჰყავს პარალელები პირადი გამოცდილებიდა, სხვა ტექსტებიდან, კინო/ანიმაციური ფილმებიდან

187

წერა

მცირე ზომის მარტივი თხრობითი ტექსტის შედგენა საყრდენების

(ილუსტრაციის, მოდელის, მასწავლებლის მითითებების და ა.შ.)

გათვალისწინებით

კრიტერიუმები შეესაბამება ნაწილობრივ შეესაბამება

არ შეესაბამება განმავითარებელი კომენტარი

საჭიროებისამებრ იყენებს საყრდენებს

შინაარსი შეესაბამება დავალების პირობას

ყურადღება გამახვილებულია არსებით დეტალებზე

აზრები თანმიმდევრულად არის გადმოცემული

იყენებს შესაბამის ლექსიკას

იცავს მართლწერის ელემენტარულ ნორმებს

კითხულობს საკუთარ ნაწერს და ასწორებს შემჩნეულ შეცდომებს

მოკლე შინაარსი

კრიტერიუმები შეესაბამება ნაწილობრივ შეესაბამება

არ შეესაბამება რეკომენდაცია

მოსწავლე თანმიმდევრულობის დაცვით გადმოსცემს ეპიზოდის შინაარსს

სწორად გამოყოფს აბზაცებს

ყურადღებას ამახვილებს ყველა მნიშვნელოვან დეტალზე

ლექსიკა შინაარსის ადეკვატურია იყენებს ახლად შესწავლილ სიტყვებსა და ფრაზებს


188

წერილის დაწერა

თხზულების შეფასების კრიტერიუმები

კრიტერიუმები შეესაბამება ნაკლებად შეესაბამება


ადეკვატურად იყენებს წერილის სტრუქტურულ ელემენტებს (მიმართვა-მისალმება, ძირითადი ნაწილი, დამშვიდობება)

სათქმელს აყალიბებს გასაგებად და თანმიმდევრულად

გამოხატავს საკუთარ თვალსაზრისს, დამოკიდებულებას

იცავს ამ ტიპის ნაწერისთვის დამახასიათებელ ენობრივ სტილს

იცავს მართლწერის საბაზისო ნორმებს

კრიტერიუმები შეესაბამება ნაკლებად შეესაბამება


შინაარსი შეესაბამება დავალების პირობას

აზრები თანმიმდევრულად არის გადმოცემული

აბზაცები სწორადაა გამოყოფილი

ყურადღება გამახვილებულია მნიშვნელოვან დეტალებზე

საკუთარი თვალსაზრისის საილუსტრაციოდ მოსწავლეს მოჰყავს ადეკვატური მაგალითები ტექსტიდან...

იყენებს შესაბამის ლექსიკას


189

inkluziuri ganaTleba

bavSvis uflebebis konvenciis Tanaxmad, ganaTlebis miReba yvela bavSvis fundamen-

turi uflebaa. konvenciaSi gamokveTili TiToeuli ufleba exeba yvela bavSvs yovelg-

vari diskriminaciuli gamonaklisis gareSe. bavSvis uflebaTa amgvar farTo aRiarebas

mxolod Teoriuli safuZveli ar gaaCnia. msoflios TiToeul qveyanaSi bavSvis uflebebi

ganmtkicebulia konkretuli RonisZiebebiT sakanonmdeblo, administraciul da aRmas-

rulebel sferoebSi. bevri bavSvi ganicdis swavlasTan dakavSirebul sirTuleebs, rac

SeiZleba gamowveuli iyos moswavlis fizikuri, inteleqtualuri, socialuri, emociuri,

lingvisturi Tu sxva mdgomareobiT. swavlis procesSi sirTuleebi SeiZleba

SeeqmnaT niWier bavSvebsac, quCis da momuSave bavSvebs, eTnikuri, kulturuli umcireso-

bis da sxva marginaluri jgufis warmomadgenlebs. qveynis saganmanaTleblo sistemis

valdebulebaa, yvela bavSvisTvis moZebnos warmatebiT swavlebis gzebi.

inkluziuri ganaTleba gulixmobs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone

moswavlis CarTvas zogadsaganmanaTleblo procesSi TanatolebTan erTad. inkluziuri

ganaTlebis mizania, yvela bavSvs misces Tanabari SesaZlebloba TanatolebTan erTad

swavlisa da xarisxiani ganaTlebis miRebisa sacxovrebel adgilTan axlos.

inkluziuri ganaTleba ar gulisxmobs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone

moswavlis saklaso oTaxSi yofnas da TanatolebTan erTad garkveuli drois gatarebas.

inkluziuri ganaTleba moiTxovs mTlianad skolis dauRalav Sromas, raTa gaaZlieros da

ganaviTaros specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis SesaZleblobebi,

gaaumjobesos moswavlis akademiuri da socialuri unar-Cvevebi, moamzados moswavle

damoukidebeli cxovrebisaTvis da aqtiurad Seuwyos xeli moswavlis sazogadoebis

srulfasovan wevrad Camoyalibebas.

inkluziuri ganaTlebis saerTaSoriso modelis mixedviT, specialuri saganmanaTleb-

lo saWiroebis mqone moswavle zogadsaganmanaTleblo skolis da klasis sruluflebi-

ani wevria. is srulad unda monawileobdes saskolo da saklaso aqtivobebSi; skolaSi

mimdinare akademiur (mag. wera, kiTxva) da araakademiur (mag. dasvenebebze TanatolebTan

TamaSi) procesebSi.

inkluziuri ganaTleba aRiarebs mravalferovnebas da gansxvavebulobis aucileblo-

bas moswavleebis swavlebis procesSi. gansxvavebuli saganmanaTleblo SesaZleblobis

da saWiroebis mqone moswavleebis ganaTleba, rasakvirvelia, swavlebis gansxvavebuli

midgomebis, strategiebisa da meTodebis gamoyenebas gulisxmobs. yvelas mimarT swav-

lebisa da qcevis marTvis erTnairi strategiebis gamoyeneba uaryofs bavSvebs Soris

gansxvavebulobas da maT individualobas. gansxvavebuli saganmanaTleblo SesaZleblobis

mqone moswavleebTan swavlebis erTnairi strategiebis gamoyeneba, (msgavsi instruqciebi

masalis axsnisas, identuri saSinao davalebebi, Tanabari dro davalebis Sesasruleblad)

erTi mxriv, araprofesionaluri midgomaa, xolo meore mxriv, ar uzrunvelyofs erTnair

saswavlo Sedegs yvela moswavlisTvis. Sesabamisad, ganaTlebis sistemaSi skola warmateb-

ulad iTvleba, Tu mas Seswevs unari, Sesabamisi ganaTlebiT uzrunvelyos ganurCevlad

yvela moswavle. sworad dagegmili inkluziuri ganaTlebis pirobebSi, yvela moswavles

9.4. inkluziuri ganaTleba

190

eZleva sakuTari potencialis srulad realizebis SesaZlebloba.

inkluziuri ganaTlebis danergva skolisgan garkveuli amocanebis gadaWras moiTxovs:

• skolaSi CarTulma yvela adamianma unda mimarTos erTobliv Zalisxmevas inkluzi-

uri ganaTlebis dasamkvidreblad skolis sivrceSi, inkluziuri ganaTlebis ideas

unda iziarebdes yvela skola;

• inkluziurma garemom unda aRiaros da gaiTvaliswinos moswavlis mravalferovani

saWiroebebi; skolam unda SeZlos swavlis gansxvavebuli stiliT da Sesabamisi

strategiis gamoyenebiT swavlebis uzrunvelyofa;

• skolis garemom unda SeZlos specialuri sagnmanaTleblo saWiroebis mqone bavSve-

bis Sesabamisi mxardaWera; saWiroebis SemTxvevaSi, daaxmaros moswavleebs special-

istebi;

• skola dainteresebuli unda iyos pedagogebis uwyveti profesiuli ganviTarebiT

da momzadebiT specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTaTvis

Sesabamisi mxardaWeris aRmosaCenad;

• skolas unda hyavdes motivirebuli pedagogebi, romlebsac uwyveti urTierToba

eqnebaT specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis mSoblebTan;

skolam xeli unda Seuwyos mSoblebs, aqtiurad CaerTon Svilebis swavlis procesSi.

• skolam unda Seqmnas misawvdomi fizikuri garemo da saWiroebis SemTxvevaSi (komu-

nikaciisTvis, mobilobisTvis), gamoiyenos Sesabamisi teqnologiebi. inkluziuri

ganaTlebis midgomis Tanaxmad, specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone

bavSvis zogadsaganmanaTleblo skolasa da mis saswavlo procesSi CarTva umTavresi

prioritetia. moswavleebi specializebul skolebsa da klasebSi unda nawilde-

bodnen gamonaklis SemTxvevebSi da rekomendebulia mxolod maSin, roca zogadsa-

ganmanaTleblo klasSi CarTuloba ver uzrunvelyofs bavSvis saganamanaTleblo

Tu socialur saWiroebebs an roca es aucilebelia am bavSvis an sxva bavSvebis

keTildReobisTvis. am SemTxvevaSi mSoblebs aqvT ufleba, miiRon kvalificiuri

da amomwuravi konsultacia ganaTlebis im formis Sesaxeb, romelic yvelaze metad

Seesabameba maTi Svilebis saWiroebebs, raTa swori arCevani gaakeTon.

skolebi, romlebic iziareben inkluziuri ganaTlebis midgomebs, diskriminaciuli

damokidebulebis winaaRmdeg brZolis, keTilganwyobili garemos Seqmnis yvelaze efeqtu-

ri saSualebaa. inkluziuri ganaTleba inkluziuri sazogadoebis formirebis aucilebeli

winapiroba. swored inkluziuri ganaTlebis konteqstSi xdeba SesaZlebeli specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone pirebma miaRwion progress ganaTlebaSi da socialur

integracias.

specialuri saganmanaTleblo saWiroeba

termini – specialuri saganmanaTleblo saWiroeba - gulisxmobs swavlis sirTuleebs

an SezRudul SesaZleblobas, romelsac awydeba moswavle swavlis procesSi da romlis

daZlevac mas specialuri daxmarebis gareSe uWirs. specialuri saganmanaTleblo saW-

iroebis mqone moswavles eqmneba sirTuleebi da sWirdeba daxmareba Semdeg sferoebSi:

• kiTxva, wera, angariSi

• informaciis gadamuSaveba

• sakuTari azris da Sexedulebebis gamoxatva, sxvebis azris gageba

191

• saSinao da saklaso davalebebis Sesruleba

• qceva

• urTierToba TanatolebTan da pedagogebTan

• mowesrigebuloba

• sxvadasxva saxis sensoruli da fizikuri deficiti, romelic zegavlenas axdens

saswavlo procesze

• grZelvadiani mkurnalobis/hospitalizaciis saWiroeba

• erovnul umciresobaTa warmomadgenloba

• socialuri daucveloba

• swavlasTan dakavSirebuli sirTuleebis gamo saganmanaTleblo procesidan gari-

yvis saSiSroeba

terminis – specialuri saganmanaTleblo saWiroeba – damkvidreba aucilebeli gaxda mas

Semdeg, rac specialistebma aRiares, rom sirTuleebi swavlis procesSi mxolod SezRud-

uli SesaZleblobis mqone bavSvebs ar axasiaTebT. miuxedavad imisa, rom bevr moswavles ar

aReniSneba TvalsaCino dazianeba Tu ganviTarebis darRveva, isini mainc warumatebelni

arian skolaSi.Sesabamisad, gansazRvra imisa, aqvs Tu ara moswavles specialuri saganmanaT-

leblo saWiroeba, damokidebuli unda iyos ara mis samedicino diagnozze an SezRuduli

SesaZleblobis statusze, aramed sirTuleebze swavlis procesSi.

2004 wlamde saqarTvelos ganaTlebis sistema ar icnobda inkluziuri ganaTlebis prin-

cipebs da Sesabamisad, nebismieri SezRuduli SesaZleblobis Tu specialuri saganmanaT-

leblo saWiroebis mqone bavSvis ganaTlebis erTaderT alternativas specializebuli

skola warmoadgenda. bavSvebs, romelTac aReniSnebaT uyuradRebobisa da hiperaqti-

urobis sindromebi, disleqsia, kiTxvis, werisa Tu metyvelebis specifikuri darRvevebi,

SezRuduli SesaZleblobis piris statusi ara aqvT, Tumca ganaTlebis mxriv seriozuli

saWiroebebi udgebaT. samedicino diagnozis Tu SezRuduli SesaZleblobis ararsebobis

gamo ki, maTi swavlisa da qcevis Taviseburebebi arasworadaa interpretirebuli. xSirad

specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone bavSvis Seusabamo qceva sizarmaced fas-

deba. es ki, Tavis mxriv, saswavlo procesis araswor dagegmvas, Carevis mcdari strate-

giebisa da araefeqtiani RonisZiebebis ganxorcielebas gulisxmobs. Sesabamisad, naTelia,

rom skolaSi inkluziuri ganaTlebis danergvis procesSi specialuri saganmanaTleblo

saWiroebis mqone moswavleTa gamovlenas didi sifrTxiliT unda movekidoT, raTa Tav-

idan aviciloT rogorc moswavlis qcevis Taviseburebis araswori interpretacia, ise

specialuri saganmanaTleblo saWiroebis statusis arasworad miniWeba iq, sadac amis

saWiroeba ar arsebobs.

inkluziuri ganaTlebis xelSemwyobi garemo

skolaSi inkluziuri ganaTlebis warmatebiT ganxorcielebisTvis ramdenime aucile-

beli pirobis dacvaa saWiro. esenia: swavlisa da moswavleebisTvis keTilganwyobili

garemos Seqmna; moswavleebis individualuri gansxvavebebisa da saganmanaTleblo saW-

iroebis mimarT gulisxmieri damokidebuleba; yvela moswavlisTvis erTnairi, swavlisa

da ganaTlebis Tanabari pirobebis uzrunvelyofa da Tanamonawileoba mTlian saskolo

saqmianobaSi.

swavlisa da moswavleebisTvis keTilganwyobili garemos Seqmna skolis, rogorc sagan-

manaTleblo dawesebulebis, umTavresi amocanaa. rodesac yvela moswavlis akademiuri

192

da socialuri warmatebebi skolisTvis mTavari Rirebulebaa, maSin yvela, vinc saswavlo

procesSia CarTuli - maswavleblebi, moswavleebi, administracia da mSoblebi, yuradRe-

bas am miznis miRwevisken mimarTavs da Sesabamisad, skolaSi TanamSromlobis, urTierT-

daxmarebisa da pativiscemis garemo iqmneba. inkluziuri ganaTleba Tavisi arsiT swored

aseT damokidebulebas gulisxmobs yvela moswavlis mimarT da aRiarebs, rom miuxedavad

individualuri gansxvavebebisa swavlisa da moswavlis mimarT, keTilganwyobili garemo

ganaTlebis aucilebeli pirobaa.

yvela maswavleblis mizani da amocana moswavlis miRwevebsa da warmatebebze orien-

tirebaa, magram molodini da moswavlisTvis dasaxuli miznebi aucileblad realisturi

da ganxorcielebadi unda iyos. Sesabamisad, nebismieri davaleba, romelsac moswavles

vaZlevT, mis SesaZleblobebs, unarebs da codnis dones unda Seesabamebodes.

moswavleebs Soris individualuri gansxvavebebis miuxedavad, arsebobs maTi mxardaW-

eris da swavlis stimulirebis ramdenime faqtori, romlebic erTnairad mniSvnelovania

yvelasTvis. upirveles yovlisa, es aris moswavlis TviTSefasebis amaRleba, qcevis pozi-

tiuri marTva, swavlisadmi interesis gaRviveba da swavlis motivaciis amaRleba.

inkluziuri ganaTleba skolaSi danergvisTanave am skolis cxovrebis Semadgeneli

nawili xdeba. skolaSi mimdinare yvela procesi gavlenas axdens inkluziur ganaTleba-

ze da piriqiT. Sesabamisad, skolis farglebSi zogadsaganmanaTleblo da inkluziuri

ganaTlebis procesebi skolis marTvis erTian konteqstSi ganixileba. kargad dagegmili

marTvis procesSi skola qmnis yvela aucilebel pirobas imisTvis, rom TiToeuli mos-

wavlis saganmanaTleblo saWiroeba maqsimalurad iyos dakmayofilebuli da yvela mos-

wavles swavlisa da ganviTarebis yvela aucilebeli piroba hqondes Seqmnili. aRniSnulis

miRweva SesaZlebeli xdeba mxolod im SemTxvevebSi, rodesac skola erTi miznis garSemoa

gaerTianebuli da yvela - skolis administracia, maswavleblebi, mSoblebi da moswavlee-

bi – am saerTo miznis miRwevaSia CarTuli. inkluziuri ganaTlebisTvis saerTo mizani da

TanamSromloba gansakuTrebiT mniSvnelovania, rac karg organizebulobasa da marTvas

moiTxovs. zogadsaganmanaTleblo skolis marTvaSi aris ramdenime ZiriTadi principi,

romelTa dacvac uzrunvelyofs mTlianad skolis da inkluziuri ganaTlebis efeqtian

marTvas. aRniSnuli principebia:

• skola uzrunvelyofs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis

zogadi ganaTlebis miRebis uflebas. moswavleebis miRebisas skola ar uSvebs raime

saxis diskriminacias da ar ambobs uars swavlis sirTuleebis mqone bavSvis skolaSi

miRebaze.

• TiToeuli specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlisTvis skolis

administracia da maswavleblebi uzrunvelyofen adekvatur da xarisxian ganaTlebas

misi saganmanaTleblo saWiroebebis gaTvaliswinebiT. amisaTvis skolis adminis-

traciam saministros mier dadgenili wesiT1 unda ganaxorcielos: a) kvalifici-

uri specialistebis mier specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone bavSvis

fsiqikuri, fizikuri da socialuri unarebis ganviTarebis Sefaseba; b) specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis individualuri saganmanaTleblo

saWiroebis gamokveTa da g) Sefasebis Sedegebsa da saganmanaTleblo saWiroebebze

dayrdnobiT, bavSvis mSobelTan da maswavleblebTan erTad misTvis individualuri

1 im SemTxvevaSi, Tu skolas ar hyavs Sesabamisi specialisti specialuri saganmanaTlebo saWiroebis mqone bavSvis gan-viTarebis Sefasebisa da individualuri saswavlo gegmis SemuSavebisTvis, skola valdebulia, mimarTos ganaTlebisa da mecnierebis saministros programebis departemantis inkluziuri ganaTlebis mimarTulebas da/an saganmanaTleb-lo resurs-centrs daxmarebisTvis.

193

saswavlo gegmis (isg) SemuSaveba.

• skolis administracia gamoyofs skolisTvis inkluziuri ganaTlebis koordina-

tors. koordinatori SeiZleba iyos direqciis wevri, maswavlebeli an mSobeli.

sasurvelia, inkluziuri ganaTlebis arCeuli koordinatori skolis sameurveo

sabWos wevric iyos. skolis inkluziuri ganaTlebis koordinatoris funqciaa,

Tvalyuri adevnos inkluziuri ga naTlebis process, moswavleTa daswrebas, sas-

wavlo processa da mTlian saskolo aqtivobebSi maTi CarTulobis xarisxs. koor-

dinatorma sabWos winaSe unda daayenos inkluziur ganaTlebasTan dakavSirebuli

yvela sakiTxi da sabWos wevrebTan erTad problemebis mogvarebis efeqturi gzebi

eZios. maT Soris, sabWos wevrebTan erTad dagegmos inkluziuri ganaTlebisTvis

aucilebeli damatebiTi saxsrebis moZiebis RonisZiebebi. kviris ganmavlobaSi koor-

dinatorTan Sexvedris dReebi winaswar unda iyos gamoyofili, raTa specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis mSoblebma, specialuri saganmanaT-

leblo saWiroebis mqone moswavleebma da am moswavleTa megobrebma SeZlon masTan

gasaubreba garkveul iniciativebze, SesaZlo problemebsa da maTi gadaWris gzebze.

• skola, romelsac hyavs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle,

valdebulia, erovnuli saswavlo gegmis principebze dayrdnobiT, saskolo saswavlo

gegmaSi warmoadginos: specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis

ganaTlebis xelSemwyobi meqanizmebi: individualuri saswavlo gegmebi, modificire-

buli an adaptirebuli saswavlo gegmebi, gansakuTrebuli sagakveTilo ganrigi,

damatebiTi individualuri da jgufuri mecadineobebi, specialuri saganmanaT-

leblo saWiroebis mqone moswavleTaTvis maqsimalurad xelSemwyobi da naklebad

SemzRudveli saswavlo garemos Seqmna (magaliTad, mecadineoba da/ an dasveneba

resursoTaxSi, SemecnebiTi eqskursiebi, damoukidebeli cxovrebis gakveTilebi

da sxva); skolam sistematurad unda Seafasos specialuri saganmanaTleblo saW-

iroebis mqone moswavleTa akademiuri miRwevebi. aseTi Sefasebis principebia: 1. Tu

specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle miyveba saskolo saswavlo

gegmas yvela saganSi da damakmayofilebel dones aRwevs, maSin igi yvela danar-

Ceni moswavlis msgavsad fasdeba; 2. Tu specialuri saganmanaTleblo saWiroebis

mqone moswavle swavlobs individualuri saswavlo gegmiT, klasidan klasSi gada-

sasvlelad man unda miaRwios individualuri saswavlo gegmiT gaTvaliswinebul

miznebs da amocanebs. am amocanebis farglebSi ki Sefaseba Cveulebrivi aTquliani

sistemiT moxdeba. magaliTad, VI klasis specialuri saganmanaTleblo saWiroebis

mqone moswavles maTematikis gakveTilze davalebad hqonda, ewarmoebina martivi

gamoTvlebi asis farglebSi. man warmatebiT gaarTva Tavi davalebas. Sesabamisad, mas

maswavlebeli umaRles Sefasebas (10 qulas) uwers. im SemTxvevaSi, Tu specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle misi individualuri saswavlo gegmiT

gaTvaliswinebul davalebebs Tavs aridebs da ar asrulebs, is dabal qulas iRebs.

Aucilebelia, specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone TiToeuli bavSvi

qulebTan (niSnebTan) erTad iRebdes komentars teqstis saxiT, sadac aRwerilia

misi Zlieri da susti mxareebi davalebis Sesrulebisas da mocemulia konkretu-

li rekomendaciebi, Tu rogor SeuZlia specialuri saganmanaTleblo saWiroebis

mqone moswavles sakuTari SesaZleblobebis ukeT gamovlena. 3. Tu specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle ver aRwevs damakmayofilebel dones

romelime konkretul saganSi, misTvis unda SemuSavdes individualuri saswavlo

194

gegma am saganSi. mag. specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle

standartulad sZlevs qarTuls da istorias, xolo maTematikas individualuri

saswavlo gegmiT eufleba. Sesabamisad, qarTulsa da istoriaSi mas standartuli

niSnebi ewereba, xolo maTematikaSi – niSani da Sesabamisi komentari.

• moswavlis skolaSi miiReba da misTvis Sesaferisi swavlis safexuri (klasis) irCe-

va misi akademiuri da socialuri unarebis, asakis da saganmanaTleblo saWiroe-

bebis gaTvaliwinebiT. moswavleTa saganmanaTleblo da socialuri integraciis

interesebis dasacavad, skola mniSvnelovan yuradRebas uTmobs bavSvis asaksa da

misTvis SerCeul swavlis safexurs (klass) Soris Sesabamisobas. dauSvebelia, aTi

wlis moswavle swavlobdes I an II klaselebTan erTad an 14-15 wlis moswavle - III an

IV klaselebTan erTad. dasaSvebi gansxvaveba maqsimum sami welia.

• skola specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis ganaTle-

basTan dakavSirebuli SesaZlo sadavo sakiTxebis, saCivrebis damoukidebeli da

miukerZoebeli ganxilvis efeqtian meqanizms qmnis. specialuri saganmanaTleblo

saWiroebis mqone bavSvis ganaTlebasTan dakavSirebuli saCivrebis ganxilvisas,

skola uflebamosilia, mimarTos saganmanaTleblo resurscentrs da moiTxovos

multidisciplinuri gundis momsaxureba/daxmareba sadavo sakiTxebis miukerZoe-

blad gansaxilvelad.

• skola adgilobriv TemTan erTad gegmavs da axorcielebs sxvadasxva tipis aqtivobas,

raTa xeli Seuwyos specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis

sazogadoebaSi integracias. mag. moawyos moswavleTa namuSevrebis gamofena-gayidva;

saqvelmoqmedo koncertebi, romelTa SemosavlebiTac specialuri saganmanaTleblo

saWiroebis mqone moswavleebi megobrebTan erTad daexmareba mSobelTa mzrunve-

lobas moklebul bavSvebs da sxva.

yvela am principis dacvis SemTxvevaSi, inkluziuri ganaTleba kargad organizebuli

xdeba. specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebi monawileoben saskolo

cxovrebis yvela aspeqtSi, iReben xarisxian da maTi ESesaZleblobebis Sesabamis ganaTlebas,

moswavleTa mSoblebi maswavleblebTan erTad CarTuli arian maTi ganaTlebis procesSi

da skolaSi urTierTpativiscemisa da keTilganwyobis atmosfero sufevs. bunebrivia, am

SemTxvevaSi yvelas, vinc skolis cxovrebaSia CarTuli, garkveuli ufleba-movaleobebi

aqvs.

specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa

ganaTleba erovnuli saswavlo gegmis farglebSi

ramdenadac zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis miRwevis ZiriTad saSualebas erovnu-

li saswavlo gegma warmoadgens, xolo specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone

moswavleTa ganaTleba igive miznebis miRwevas emsaxureba, aucilebelia maTi swavleba

erovnuli saswavlo gegmis gaTvaliswinebiT xorcieldebodes da amiT saganmanaTleblo

saWiroebis mqone pirebsac TviTrealizaciis Tu warmatebis iseTive pirobebi mieceT,

rogorc saqarTvelos sxva moqalaqeebs.

erovnuli saswavlo gegmis gamoyenebiT saganmanaTleblo sistema SeZlebs specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa xarisxiani ganaTlebis miRebis uzrunve-

lyofas, im codnis gadacemas da unar-Cvevebis gamomuSavebas, rac maT sakuTari poten-

195

cialis srul realizebaSi daexmareba da cxovrebis maRali xarisxis gancdas mianiWebs.

erTiani saswavlo gegma aris saukeTeso saSualeba WeSmaritad inkluziuri ganaTlebis

uzrunvelyofisTvis. am midgomis Tanaxmad, yvela sajaro skolis moswavlisTvis unda

arsebobdes erTi gansazRvruli (mizandasaxuli, dokumentirebuli) saswavlo gegma,

romliTac ixelmZRvanelebs pedagogi ganurCevlad yvela moswavlesTan. Sesabamisad,

miuxedavad moswavlis saganmanaTleblo saWiroebisa, pedagogis upirvelesi survili

unda iyos, ganaviTaros da gaaZlieros moswavle im ZiriTad da prioritetul sakiTxebSi,

romlebic erovnuli saganmanaTleblo miznebiT aris gansazRvruli. is unda cdilobdes,

rac SeiZleba metad miuaxlovos moswavle gaTvaliswinebul saswavlo Sedegebs, radgan

sjera, rom dadgenili saswavlo gegma moswavlisTvis yvela mniSvnelovan saswavlo aspeqts

moicavs. Sesabamisad, swavlis unaris darRvevis mqone moswavleTa swavlebisas, maTi sas-

wavlo gegma maqsimalurad unda iyos datvirTuli imgvarive SinaarsiT, rac erovnuli

saswavlo gegmiT aris gaTvaliswinebuli.

arsebuli Tanamedrove midgomiT, erovnuli saswavlo gegmiT swavlebisas maswavlebelma

unda gaiTvaliswinos moswavlis interesebi, misi individualuri SesaZleblobebi, gauwios

angariSi moswavleTa cxovrebiseul gamocdilebas da swavlebisas erovnuli saswavlo

gegmidan maTTvis yvelaze aqtualur saswavlo miznebze gaakeTos aqcenti. maswavlebelma

Tavisi moswavleebis saWiroebis gaTvaliswinebiT unda gaanalizos, ra saswavlo Sedegebis

miRwevaa pirveladi mniSvnelobis

moswavleTa srulad realizebis, damoukidebeli maqsimaluri cxovrebis donis misaRw-

evad. amavdroulad, dasaSvebia, moswavleTa swavlebis procesSi maswavlebelma gadaxedos

saswavlo gegmas da moswavlisTvis da/an moswavleTa gundis Taviseburebebis gaTvalis-

winebiT xelaxla dagegmos is. mTavaria, maswavlebelma sworad gansazRvros, ra saswavlo

mizania am konkretuli moswavlisTvis misi pirovnuli faqtorebis da samomavlo cxovre-

biseuli miznebis gaTvaliswinebiT prioritetuli.

erovnuli saswavlo gegma iZleva saSualebas, maswavlebelma Tavad gansazRvrospirvela-

di, meoreuli, mesameuli mniSvnelobis saswavlo Sedegebi konkretuli saganmanaTleblo

saWiroebis mqone moswavlisTvis da daazustos miznebis Tanmimdevroba saswavlo gegmis

farglebSi. SeiZleba iTqvas, rom erovnuli saswavlo gegmis farglebSi, maswavlebelma

unda gansazRvros, Tu ra iqneba moswavlisTvis yvelaze Sesaferisi saswavlo programa.

maswavlebeli moswavleTa saganmanaTleblo saWiroebis gaTvaliswinebiT azustebs da

erovnuli saswavlo gegmidan irCevs maTTvis aqtualur misaRwev Sedegebs da gansazRvravs

miznis miRwevis (codnis gadacemis, unaris gavarjiSebis) gzebs. dazustebuli saswavlo

gegmis farglebSi detalurad igegmeba maswavleblis swavlebis strategiebi da saswavlo

aqtivobebi (saklaso da saSinao), gamoyenebuli masala, saxelmZRvaneloebi. amavdroulad,

zustdeba dro, romelsac maswavlebeli dauTmobs SerCeul mizans, aqtivobas Tu masalas.

maswavlebeli cdilobs, ufro specifikuri gaxados saswavlo gegma moswavlisTvis da

masSi asaxos yvela mniSvnelovani saswavlo mizani. Tuki moswavlis saganmanaTleblo

procesi am perspeqtividan daigegmeba, es diskretuli da izolirebuli miznebis dasax-

visgan daicavs pedagogs da mis moswavles. mniSvnelovania, maswavlebelma moswavlisTvis

individualuri saswavlo gegmis Sedgenisas, gaiTvaliswinos erovnuli saswavlo gegma,

radgan SeuZlebelia izolirebulad dasaxuli miznebiT inkluziuri saganmanaTleblo

procesis uzrunvelyofa. xSirad moswavlis pirovnuli faqtorebi aucilebels xdis

misTvis, saswavlo programaSi arsebobdes damatebiTi miznebi, romlebic erovnul sas-

wavlo gegmaSi naklebad aris xazgasmuli, magram mniSvnelovania moswavlis pirovnuli gan

196

viTarebisTvis. xSir SemTxvevaSi, swavlis unaris darRvevis mqone moswavleebTan aseTi

miznebi yoveldRiuri unarebis gaumjobesebiT ganisazRvreba.

masala amoRebulia maswavlebelTa gzamkvlevidan „inkluziuri ganaTleba“,

2011, © erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri

qartuli - sulakauri.edu.geƒ¥ართული-4... · txroba, masze azris gamotqma, piradi...

Documents