8/10/2019 Innovatieagenda Fab the Library!

1/2

JE BENT VEELRELEVANTER

DAN JE DENKT

JEROENDE BOER

FAB

THE

LIBRARY!

8/10/2019 Innovatieagenda Fab the Library!

2/2

18 19

Als eerste bibliotheekorganisatie in Europa kwam Bibliotheekservice Frysln twee jaar geleden met eenheus FabLab. Het werd ook nog eens een bijzondere variant want de makersplaats werd ingericht in een

voormalige bibliobus. Daarmee kun je niet alleen door de provincie trekken maar het FabLab ook letterlijkuitrollen naar andere regios. Om bibliotheekmedewerkers te scholen in de opzet en het gebruik van eenFabLab ontwikkelden de Friezen bovendien een leergang: Fab the Library! Al voor de Innovatieraad er was,ontvingen ze van SIOB een bedrag van 20.000 euro om de leergang nader uit te werken.

Jeroen de Boer, domeinspecialist nieuwe media bij Bibliotheekservice Frysln, is de onvermoeibare initiator

en pleitbezorger van het FryskLab en de leergang. Dat uitrollen, dat doet hij dus cht. Als we niet doorFriesland rijden, bezoeken we scholen, festivals, symposia en collega-bibliotheken in het land. Wij willen dituitdragen. Daarom kiezen we het off ensief, trekken we erop uit. Achter het FabLab zitten ideen van opensource, van kennisdeling en van de verbeelding aan de macht. Die waarden komen wat mij betreft naadloosovereen met die van de bieb!

Caviavoerdispenser Wie het FryskLab instapt, ziet werkbankenmet 3D-printers, een laser- en een vinylsnijder,laptops, soldeerstations en videoschermen.Daarmee kun je (bijna) alles maken wat jebedenkt, zo luidt het algemene principe van

het FabLab n van Jeroen de Boer. Aan datidee moeten we nog enorm wennen, maar hier

wordt het realiteit. We stonden op het ROC inLeeuwarden en er stapte een manin de bus die leren handschoenen

voor de kaatssport maakt. Hij washelemaal gebiologeerd door delasersnijder. Die handschoenenmaakte hij altijd met de hand,maar hij zag ineens mogelijkheden

voor machinale fabricage meteen veel geringere leerafval. Hij

stapte blanco de bus in, en kwamer met een businessmodel uit. Ofneem dat joch van tien jaar dat steeds vergatom zijn cavia te eten te geven. Hij had al eensnagedacht over een op afstand bestuurbarecaviavoerdispenser - zo noemde hij het echt -

waarmee hij Pukkie vanuit school alsnog kon voeren. Met het tekenprogramma ontwierp hijhet bakje en het valluikmechanisme. Dankzij de3D-printer stapte hij met een prototype in de

hand de bus uit. Er moest alleen nog iemandeen appje verzinnen om het ding aan te sturen.

ModulesMet alle apparatuur lijkt de nadruk in het FabLabte liggen op de techniek. Dat veroorzaakte ook

de nodige scepsis onder de medewerkers toenik het idee van het FabLab lanceerde. Kunnen we dit? Moeten we dit wel willen? Natuurlijk,

als je het concept van digitalefabricage gaat aanhangen, kun jeniet zonder het instrumentarium.Maar alles draait om, en begintmet, een idee. Met denken indesign. Dat is waar Fab theLibrary! ook op inzoomt.

De leergang bestaat uit drie

modules die ook los van elkaar te volgen zijn. Jeroen de Boer: In de

eerste module maken bibliotheekmedewerkerskennis met het FabLab-concept en deprincipes van open design en digitale fabricage. We geven ook de meerwaarde aan van hetFabLab in de relatie tussen bieb en hetcultureel erfgoed. Daarna leren de deelnemersin module 2 hoe ze kunnen werken met demachines, hoe de software functioneert en

hoe je ontwerpen wereldwijd met elkaar kuntuitwisselen, verbeteren of aanvullen. Tot slotlaten we in de derde module zien hoe je hetFabLab organisatorisch, zakelijk en strategischkunt neerzetten, compleet met business- en

verdienmodel.

Jeroen de Boer draait er nietomheen. Voor FryskLabzelf is Fab the Library!ook een manier om extrainkomsten te genereren.Mg het? Van al het werkdat ons team in het FabLabheeft gestoken, is 75%gedaan buiten werktijd.Maar de prijzen zijn heelschappelijk: voor de eersteen de derde module betaal je 1200 euro, de

tweede kost 1350 euro. Voor dat geld kun je metgroepjes van zes tot tien personen meedoen.

We zijn in de zomer van 2014 met de leerganggestart. We voeren die zelf uit, aangevuld methulp van derden, waar nodig. We hebben nognauwelijks iets aan marketing gedaan en toch isde belangstelling al groot.

FabFoundationFryskLab is officieel erkend als FabLab. Sterkernog: het is omarmd door de internationale FabFoundation. Jeroen de Boer: De uitwisseling

van kennis, het koppelen van bronnen is een van die punten waar de FabLab-gemeenschapnog mee worstelt. Dat werd tot onze verrassingnaar voren gebracht door de Rotterdamse lectorPeter Troxler tijdens een FabLab-conferentie in

Aken. In de bibliotheekwereld zijn we al langer

bezig met linked open data-systemen. Daardoor viel bij ons het kwartje: h, hier kunnen wijecht iets betekenen! We vroegen Troxler eneen van onze specialisten in linked open data,Roland Cornelissen, om precies op te schrijven

waar behoefte aan was. Dat verhaal hebben we vertaald in een begrijpelijk projectvoorstel dat

nu nancieel wordt ondersteund doorStichting Pica. Zo is FryskLab dusook betrokken bij de inrichting vaneen open systeem waarin alle FabLabsdaadwerkelijk van alles kunnenuitwisselen. Elk digitaal f abricageproceskun je dan uploaden met gegevens overontwerp, materiaal, type printer... noemmaar op. De bieb heeft de FabLabs dusecht wat te bieden. Ofwel: je bent veelrelevanter dan je denkt! Dat is ook de

motor achter de groeiende belangstelling van de

bibliotheken voor het FabLab. Nou, dr speeltFab the Library! allemaal op in.

KrimpregiosDat het eerste bieb-FabLab van Europauitgerekend te zien is tegen de achtergrond vanFriese weiden, meren of de kerk van Workum,is minder vreemd dan het lijkt. De eerstebibliobus reed hier destijds ook rond. Losdaarvan ben ik ervan overtuigd dat FabLabseen grote rol kunnen spelen in het creren

van werkgelegenheid en het behoud van

voorzieningen in krimpregios als de onze. Diecaviavoerdispenser, die kaatshandschoenen...

Je brengt dynamiek op gang, je stimuleertdenkkracht en zelfwerkzaamheid. Misschienleid je de mensen zelfs wel op voor de banen dieze zelf creren.

ALLES DRAAIT OM,EN BEGINT MET,

EEN IDEE

MISSCHIEN LEID JE DE MENSENZELFS WEL OP

VOOR DE BANENDIE ZE ZELFCREREN

Bibliotheekinnovatie is... klein beginnen, groot denkenErna Winters, voorzitter Innovatieraad, directeur Bibliotheek Kennemerwaard