didakhe - november_december, 2012

Upload: mizoram-presbyterian-church-synod

Post on 03-Apr-2018

318 views

Category:

Documents


14 download

TRANSCRIPT

  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    1/36

    1

    www.mizoramsynod.org

    A Bi-Monthly Journal of Christian Thought, Life and Work

    Vol. XLI No. 6 November - December, 2012

    Mizorama Kohhrante Inpumkhatna ........ Phk 11

    T C

    Zir

    laHrilla

    Zirtir rawh

    A

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    2/36

    2

    www.mizoramsynod.org

    Didakhe-a thu chhuahte hi ATC emaw, Editorial Board emaw

    ngaihdn a ni kher lo.

    Published by the Didakhe Board, Aizwl,Post Box 167, PIN - 796001, Mizoram

    A chhnga thu awmte

    Phk

    1. Editorial ............................................................................. 3

    2. Keimahni............................................................................ 4

    3. Thlarau Thianghlim laka mi ............................................. 7

    4. Mizorama Kohhrante inpumkhatna leh

    thawhhona Thlirltna leh Hmathlir ................................ 11

    5. Sermon : A ramin kin ni a nei lo vang ........................ ... 28

    6. MTC Hriattrna ............................................. ..................

    Editor : Rev. Dr. Vanlalnghaka RaltePh. 2361694 (R) 2361663 (O)

    Joint Editors : Prof. T. Vanlaltlani: Rev. Vanlalrova Khiangte: Rev. Rosiamliana Tochhawng: Rev. R. Lalrosiama

    Manager : Rev. B. Zohmangaiha

    Ph. 8974679836

    (Kum khat lk man: Ram chhngah . 50)

    Vol. XLI No. 6 November - December, 2012

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    3/36

    3

    www.mizoramsynod.org

    Editorial:

    KENOSIS

    Pathian Fapa inngaitlwma khawvl chhandam tura mihringa lo channa hi sawi dn chi khatah chuan Grik \awngin

    Kenosis (ke-naw-sis) an ti a, chu chu mahni intihruahna,intihhniamna tihna a ni (Phil 2:6-7). Pathian Fapa, Lal Isua chuanmin chhandam turin mihring nihna zawng zawng leh chumiin a kentel tuarna zawng zawng a rawn chang ta a ni.

    Saddam Hussein-a chuan April 16, 1979 a\anga April 9, 2003 chhngaIrag ram President a nih laiin hmun hrang hrangah lal in (palaces)ropui tak tak eng emaw zt a nei a; khawvl hausakna leh nawmsaknachi hrang hrang nen, Sipai thlanchhuah bkten ralthuam \ha nen uluktakin an vng \hn. Mahse a nunrawn leh luhlul m avngin US leh athurualpui ramten an do rawn a, a ram chu an la ta duai duai mai a.Amah pawh, a chhngte leh a thachhangdawltute nn an tlan darhvek a. A twpah amah chu lei laih khuar t reuh t, mihring lenglekah, \awp tak leh hlauthawng taka a lo biru chu US sipaiten an manta a ni. Irag sawrkar tharin a chungchng ngun taka a ngaihtuah hnuahthiam loh changin tihhlum turin a chungthu an rl ta a; a duhthlanhnuhnung ber a sawi theih chhun chu khaihlum ni lo va, kahhlum ani. Mahse a duhthusam tlwm tak chu hnwlin December 30, 2006khn an khaihlum ta a. A dinhmun hmasa a\anga chht chuan SaddamHussein-a twpna chu a tlwm hle mai! Mahse, hng a tlwmna zawngzawng hi a duh rng vanga thil thleng a ni lo va, a duh loh chunga midangten an nawr luih avnga ama chunga thleng vek a ni.

    Lal Isua chu ama duhthu ngeiin sual leh a hnathawh lak a\anga khawvlchhandam turin a rawn inphahhniam a. A Pathianna a\anga mahniintiruakin mihring nihna len theihna tur hmun a kian a. Lal Isuaah chuan

    Pathian famkim leh mihring famkim kan hmu. Hmun tlwm berranchawpknathlenga piang leh thihna \ihbaiawm ber kraws-a thi taIsua hnenah chuan, hming zawng zawnga hming chungnung ber, leileh van Lal nihna chu Pa Pathianin duhsak takin a lo hln ta a ni.

    Lal Isua-a kan hmuh angin tlawmna nun chu Pathian duh zwnghlenchhuahna kawng a ni a, chu chu chawimawinain a hmuak bawk.Kan nuna Pathian thil tum hlen chhuaha a awm theihna tur lehchawimawina kan dawnna tur kawng chu Pathian hmaainngaihtlawm leh kan nun intihruah hi a ni e.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    4/36

    4

    www.mizoramsynod.org

    KEIMAHNI

    1. ATC-a Doctor zirna hawn chungchng: Kum 2011 SynodInkhwmpuiin a lo remtih tawh angin ATC chu Pathian thulama zirna sng ber Doctor of Theology (D.Th) zir theihnahmun ni turin hma lk mk zl a ni a; department pathum -

    New Testament, Theology leh Missiology-ah te D.Th. zirnahawn phalna hi Senate of Serampore-ah dil a ni. Senate chuandilna chu bawhzuiin ATC enfiah tur Commission, member

    paruk awmna chu a rawn tr a, a mi rawn tirhte chu: 1)Rev.Dr. Ravi Tiwari, Registrar, Senate of Serampore University;

    2)Fr. G. Patrick, Professor & Head of Department in Chris-tian Studies, Madras University; 3)Dr. J.G. Muthuraj, Pro-fessor & Head of Department in New Testament, UTC, Ban-galore; 4)Dr. Takatemjen Ao, Chairman, Research Commit-tee, Senate of Serampore University; 5)Dr. P.T. George, Prin-cipal, Kerala United College; 6)Rev. Dr. H. Vanlalauva, Deanof Research and SATHRI, Senate of Serampore University.

    Commission member lo kalte hi State Guest House-ah thlentr

    an ni a. Synod hotute nn ni 19th October, 2012 tlaiah zanriaheipuiin anmahni lawmna hun twi t State Guest House-ahneihpui nghl a ni. 20th October, 2012 nilngin ATC hmunhmate enfiahin zirtrtute leh zirlaite kawmna hun an hmang a, tlaiahanmahni pual programme hmangin ATC zirtrtuten zanriahan klpui nghl bawk. Commission member lo kalte hi 21 st

    October, 2012 (Pathianni)-ah Synod hotute ruahman anginAizawl-a kohhran hrang hrangah chibai bkna leh thusawina

    hun siamsak an ni a. Commission member-te biangbiaknaa\ang hian kan beisei leh nghahhlelh m m Doctoral ResearchCentre nih theihna kawng chu a inhawng dwn niin a lang a;amaherawhchu thil tam tak paltlang ngai a la awm avnginchuti maia awlsam a ni lo va, kohhranhoten \awng\aina nn ilo nghk zl ang u.

    2. Presbytery-a Zirlai Tirh: Kum dang ang bawkin kumin2012-ah hian ATC-a B.D. zirlaite (Presbyterian zirlaite) chu

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    5/36

    5

    www.mizoramsynod.org

    Mizorama Presbytery hrang hrangah Inkhwmpui chhim turakaltr leh an ni a, Presbytery chhimtu zirlaiten nuam an tiin an

    hlwkpui hle.3. Professor Thar: ATC-a hun rei tak lo thawk tawh, Rev. Dr.C. Lalhlira, Vice Principal leh Rev. Dr. Vanlalnghaka Rlte,Registrar & Editor Didakhe Journal chu Theological Educa-tion Board chuan an hnathawh leh inpkna ngun taka thlrinProfessor nihna a hlan ta a, lwmawm kan tiin rawngbawlnakawngah \angkai tak leh \hahnemngai taka an inhman chhohzl theih nn duhsakna kan hln e.

    4. ATC Zirtrtute Rawngbwla Chhuahna:

    1) Rev. Laldintluanga chu NITS Conference, Baptist BibleCollege, Pfutsero, Nagaland-ah zirlai pathum hruaiin October13-22, 2012 chhng a zin a. He Conference-ah hian ATCzirlaiten Role of Contextual Theology in North East Indiathupui chu \ha takin an present bawk.

    2) Rev. Dr. K. Lallawmzuala leh Dr. Lalrindiki Rlte chuOctober 18-21, 2012-a neih PYF Camp, Birsingpi, Karbi

    Anglong-ah telin Dr. Lalrindiki Rlte chuan Paper a present a,Rev. Dr. K. Lallawmzualan thuchah a sawi bawk.

    3) Prof. T. Vanlaltlani chu October 26-28, 2012 chhngkhn PWF Conference, Khlehriat-ah a kal a, Inrinni zan(27.10.2012)-ah To be Faithful tih thupui a sawi a, tluangtakin a lo haw.

    4) Rev. Dr. Tlnghmingthanga, Rev. B. Zohmangaiha lehRev. K. Ramdinthara te chu Mobile Theological School

    hawngin Ngopa-ah October 26-28, 2012 chhng an zin a, mi106 lai Mobile School-ah hian an inziak lt a, Ngopa khawchhnga kohhran pathumah thu sawiin dam takin an lo kr.

    5)Pi P.C. Laltlani, Dr. Lalnghak\huami, Rev. RosiamlianaTochhawng leh Rev. B. Zohmangaiha te chu October 26-28,2012 chhnga PCI buatsaih Consultation on Ten Articles ofFaith (Kohhran Thurin Sawm) Jowai, Meghalaya-a neihahATC zirtrtute tel tura sawm kan nih angin an tel. He Consul-

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    6/36

    6

    www.mizoramsynod.org

    tation hi Thurin chungchng zirhona pawimawh tak a ni a,John Calvin-a zirtrna zuitu kan nihna leh tunlai hun hmeh

    rem dn turte sawi ho a niin a zawngchhangthlk hle.5. Innei Ropui: Sunil Murmu, kum 1996 a\anga ATC HostelCook-a lo \ang tawh chuan October 26, 2012 khn damchhnga a kawppui tur atn Mary Vanlalchhanchhuahi d/oRalliantawni, Chhinga Vng chu ATC Chapel-ah a nei ta. ATCthawktu leh zirlaiten he inneihna hi hlim takin an hmang a,nupa hlim tak ni turin duhsakna kan hln e.

    6. National Seminar on Calvinism: October 4, 2012 khnSynod Conference Centre-ah National Seminar on Calvin-ism chu Calvin Study Centre (ATC)-in a buatsaih a, Rev. Dr.Mohan Chacko, Principal, Presbyterian Theological Seminary,Dehradun, Rev. Dr. H. Vanlalauva, Dean of Research &SATHRI, Rev. R. Lalthanmawia leh Rev. Prof. Vanlalchhuan-awma, Principal, ATC-ten paper an buatsaih chu zir ho a ni;Seminar-ah hian mi 205 zet an tel thei a, a lwmawm hle.

    7. SCM Regional Workshop & Platinum Jubilee: IndiaHmarchhaka Students Christian Movement (SCM) chuanATC-a SCM Unit a ruat angin, Regional Workshop andThanksgiving and Platinum Jubilee Celebration chu October15-17, 2012 chhng khn ATC-ah nghah a ni a, programmehlimawm tak hman a ni.

    8. Hostel Superintendents Quarters: Tun hma lama HostelSuperintendents Quarters atna hman \hin, Hmeichhe Hostel

    chung chu Theological Education Board-in a rel angin HostelSuperintendents Quarters atna chei \hat a lo ni leh ta a; Rev.Rosiamliana Tochhawng te chhngkua chuan he Quarters hiOctober 15, 2012 khn an luah fel ta bawk.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    7/36

    7

    www.mizoramsynod.org

    THLARAU THIANGHLIM LAKA MI

    Dr. T. Vanlaltlani

    Lal Isua pian tr thu Matthaia 1:20-a kan hmuh, ...A naupai chu Thlarau Thianghlim laka mi a ni asin, tih hi tusawi nge tih inzwt ila, a chhnna sawi nghl mai thei tur kanawm nual wm e. Thlarau Thianghlim laka nau han pai ngawtmai chu mak tak a ni. Tu nge chutiang chu tawng ngaia, engtialo awm nge i han ngaihtuah teh ang u.

    1. He thu sawitu leh a sawi chhuahna chhan: He thu sawitu

    chu Lalpa vantirhkoh a ni a, a sawina chu Josefa, mi fel tak,hmeichhe laka rilru \ha tak pu hnenah a ni. A sawi chhan chuJosefa nupui hual Mari chuan an inneih hmain nau a pai tlat maia. Josefa hian chu thu a hriat chuan a rka bnsan a tum a ni.Josefa-in tlng thantr a duh loh hi eng nge ni a chiang twk lo.An inhual thu kha miin an la hre vak lo ang a, kha an inhualnakha vantlng hriattr loh a duh em ni ang? Nge, an innei lo a nihchuan Mari chu mipa tu emaw nen awm duna nau paiah ngaih a

    ni tho dwn lwm ni tih a ngaihtuah theih. Engtia inthiarfihlimemaw chu a tum a ang hle a. Ani chu lo inthiarfihlim ni se, Marichu a nau pai lak a\angin a inthiarfihlim ve thei dwn chuang silo va, engtin nge ni ta ang? Josefa a inthiarfihlim ang a, Marichu Juda nula, tlangval ngaia swn pai, hnam timualphotu tiinsawisak hrep tur dinhmunah a ding thei a ni.

    2. Vantirhkoh thu sawi hi a dik thei ang em?: Mari hian naupaina turin mipa a pwl em ni tih zawhna chu pwl lo ve ti-

    a chhan mai tur niin a lang. A pasal hual ber Josefa nen pawhan la inpwl lo a ni a, nimahsela fapa a hrin hma loh zawng apwl lo tih chhiar zui tura ziak a awm si (Mat 1:25); mi dangahphei chuan a inhnamhnawih loh hmel hle mai si. Mipa danginrawlh thei wm chhui tur lanna a vng hle mai.

    3. Judate nuna mipa leh hmeichhe innei tur inbuatsaih dan:A hmasa berin, Mari leh Josefa inkrah hian inhualna(engagement) a awm a, chu chu tlng thang lutuk lova tih thin

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    8/36

    8

    www.mizoramsynod.org

    a ni ang. Nu leh pa remruatna emaw, inkawp tur zawnpui thiammi (match-maker) \anpuina emawin inhualna hi siam a ni a;

    nula leh tlangval la inhmu miah lo pawh he engagement hichu an tihsak thei.

    A pahnihna chu inhual tihnghehna (betrothal) a ni. He inhualnghehna hi Mari nau pai \an laia Josefa leh Mari thlen/awmnamk stage a ni wm e. Inhual ngheh chhng hi kum khat vl ani a; hetih hunah hi chuan nupa ngei ngei tura ngaih chu an nitawh. Hetih lai hian induh lohna a awm chuan inhualna chuinmkna hmanga \hiat leh theih a ni a, mahse chu chu thil

    awm zen a ni lo va, inhual nghehna a awm tawh chuan nupaang deuh maia en an ni tawh. Inmkna a awm a nih loh chuanin\hen leh mai theia ngaih pawh an ni hek lo va; inhualna chuanmi pahnihte chu a phuar ve ve a ni. Inhual laia mipa a thihchuan hmeichhia chu hmeithai thianghlim an ti \hn; chumiawmzia chu hmeichhia kha mipa nupui anga ngaih a ni drtawh a, a takin nupa nun an hmang lo mai chauh a ni.

    A pathumna chu hmeichhia leh mipa inneih tak takna a ni. He

    dinhmun hi chu Mari leh Josefa chuan an la thleng rih lo va,an la innei lo va, in khatah pawh an la awm lo a ni.

    4. Thlarau Thianghlim laka naupai leh a awmzia: Marinau pai chu Thlarau Thianghlim laka mi tih a ni ta. ThuthlungHlui-ah nula thianghlim pakhat nau pai tur sawina Isaia bu-a lo lang kha sawi nn Hebrai \awng betulah hman a ni a,Grik \awnginparthenos a ni. Hng \awngte hian hmeichhe

    puitling, pasal nei thei tawh, nau pai thei rual a kwk a; mipa

    laka zaln leh mipa la hriat loh/khawih loh/pawl loh a kwkkher lo an ti \hn. Mahse hmeichhe puitling nau pai rual anihin Mari chuan pasal nei si lovin, mipa la pawl miah loh nisiin, nau a pai tlat mai hi a mak chu a ni. Josefa-in a nupui nitura a neih hnu pawhin he thu hi a lo lang zl: nimahselafapa a hrin hma loh zawng a pwl lo; tin, a hmingah ISUA asa ta a tih thu hi (Mat 1:25). Josefa chuan a chi thlah a\angainsiam ni lo fapa a nei dwn.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    9/36

    9

    www.mizoramsynod.org

    Hmeichhia, mipa nna inhual mkin a pasal tur nna inpawlnanei miah si lova nau a pai a nih chuan ngaihtuah tur a va tam

    m. Mihring lam chhtnaah chuan thil theih niin a lang lo va,mahse Pathian tn erawh a harsa der si lo. A nau pai chu ThlarauThianghlim laka mi a ni tlat si. Hei hi eng nge a awmzia ni taang? Mari, Thlarau Thianghlim thiltihtheihnaa nau pai a ni.Hetia mipa tel lo, hmeichhe chi leh mipa chi inkawp a\anganausen insiam ni lo, hmeichhe taksa chauh hmanga nau paiahrin hi pian dn thianghlim (virgin birth) a ni a. He virgin

    birth hi chu thurin harsa leh buaipuiawm taka ngai pawh mieng emaw zt an awm.

    5. Eng ang nau nge chutianga pai ngai ta chu: Mihringin paidn pangngai ni lova Thlarau Thianghlim laka nau pai ngai nita chu eng ang nau nge ni le? Naute chu mipa a ni a, a paituchuan a pasal hual nna an fapa tur (an krah inmkna a thlenloh chuan) a hring dwn a ni. Chu chu vantirhkoh thu sawi a ni.A hmingah Isua a sa tur a ni. Ani chuan a mite an thil tihsuallakah a chhandam dwn si a tihin a zui (Mat 1:22). Isua tih sap\awnga Jesus an tih hi Juda-ho hming lr takJoshua a Grik

    \awnga an dah dn a ni a. Joshua tih chu Jehova/Pathian chuchhandamna a ni tihna a ni. Sam 130:8-ah khn he thu ang hisawi lan a ni tawh: Tichuan ani chuan Israel-ho chu ankhawlohna zawng zawng ata a chhan chhuak ang, tiin. Lalpahnena ngilneihna, ngaihdamna leh tlanna tam tak awm chuan amite an thil tihsual lakah a chhandam dwn a ni (Sam 130:4,7).

    He nau lo piang hian Lal chu a ang lo deuh em ni tih tur a ni a,Chhandamtu a nihna hi a rawn pian chhan ni zwk mahin a

    lang thei wm e. Tichuan Thlarau Thianghlim hnathawh lehthiltihtheihnaa nau pai leh hrin tur chuan, lal ni mah se, mitean thil tihsual laka chhandam chu hna pawimawh berah a rawnnei dwn a nih chu. A nu leh pa tar lam chwmtu tur ni lovin,leilunga in leh lo \ha neia inbngbel tur ni lovin, a hming rngah

    pawh Isua (Pathian chu chhandamtu a ni) a ni ang ngeiinchhandamna hnathawh chu a lo pian chhan ber niin a lang a.Chutiang taka lo piang tur chu Thlarau Thianghlim laka mi niwm tak a ni rng a; mihring lama a nu leh paten a chunga

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    10/36

    10

    www.mizoramsynod.org

    thu an nei thui lo pawh hi a wm hle. Pa Pathian nn, ThlarauThianghlim Pathian nn, hna thawk hovin a chhandamna hna

    thawh tur pawh hlen chhuak a ni si a.6. Pai leh hrin man awm Emmanuela: Thlarau Thianghlimlaka nau pai chu hrin a nih hmain, zwlnei thu hrilhlwk thlenfamkimna a nih thu sawiin Matthaia chuan, a hmingahEmmanuela a sa ang tih khn a rawn nemnghet a (Isa 7:14).Emmanuela chu Kan hnena Pathian awm tihna a nih thuin ahrilhfiah zui a. A paitu Mari tn leh khawvla mihringte tnhian Isua emaw Emmanuela hi pai leh hrin man awm tak niinkan hria em? Pathian hi hla taka awm, ring tak chauha koh eihchi ni lo, kan bula min awmpui thei reng, khawi hmunah pawhmin thlahthlam ngai lotu a nihzia emmanuela tih hming hiana keng a. Isua tih chuan Pathian chu chhandamna a nihzia alantr leh bawk a. Tichuan he Thlarau Thianghlim laka nau

    pai leh mihring lama a nu leh pa tur an inneih hnua Bethlehem-a lo piang hi pai leh hrin man awm tak a ni ta a ni. Amachhngkua, nu leh unaute pawh a bka ngaihtuah hman miahlova mi dang tna nung zo leh rawngbwl reng, a twpa amah

    ringtu apiangte chhandam an nih theihna tura a nun pum puihlntu kha Marin engkim huama a pai, Josefa-in hlauthawngtak, mahse a paina hriattir a nih hnua lung dam taka a pawmtak, Thlarau Thianghlim laka mi kha a ni. A ropui e ti rawh ukan Pathian hnathawh dn hi.

    TlngkawmnaKhawvl finnain hmeichhe chi leh mipa chi hmangin, inneikher lova nau insiam theihna hial te pawh han hmu ve tawh

    mah sela, chung hmanga lo piangte chu Isua an ni ve lo va,Emmanuela an ni ve thei hek lo. Tute fanu/fapa emaw an nithei chauh va, mi zawng zawng huapa nun leh thawh theihnaan nei lo. Thlarau Thianghlim laka pai, nu leh pa nei thlapahrin hi Pathian-Mihring, englai maha min kalsan lotu, minchhandam tura a nunna zawng zawng petu a ni a. Hlim lehlwm taka chibai bk hi a phu a, thinlung zawng zawngahmangaih hi a phu m m a ni. KRISMAS hunah leh hundang zawng zawngah zah takin chibai i bk ang u.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    11/36

    11

    www.mizoramsynod.org

    MIZORAM KOHHRANTE INPUMKHATNA

    LEH THAWHHONA THLIRLETNA LEH

    HMATHLIR

    -Rev. Dr. Vanlalchhuanawma

    THUHMA: MKHC Champhaphk 30-na lawmna hunpawimawh taka thupui zir tur ziak tura min ruat nawlh mai himak ka ti a. Min ruattute pawh hian mak in tih hial ka ring rumrum a ni! Mahse, mahni twka kum 30 vl lai ka lo vei leh

    buaipui ve, sawi chhuahna hun remchng min siamsak hi Pathian

    ruat a nih ka beisei. Ka chhiat-\hat min veipui bertu pakhat chuan,Kohhran inpumkhatna thu hi sawi sawi tawh suh. I sawi laiahm. nia! an tih bk chu tu mahin an sawi ve loh hi! I inti dermai mai a ni, min ti \hn a. Mahse, Kohhran inpumkhatna veilo Kristian leh rawngbwltu tu mah an awm lo. Eng chenin ngetih chu thu dang. An vei \heuh va, an sawi chhuak si lo va. Kasawi chhuahsak mai a ni, ka ti \hn. Mizoram KohhranHruaituten in vei reng, Kohhrante inbeih tui lai tak a nih avngte, a chngin chu tuina chu in kai ve deuh \hin avang leh chhandangte avnga in sawi chhuah si loh hi, a mwl deuh hian thiamlo takin ka sawi chhuak leh dwn a ni mai!

    Kum 2010 MTA General Conference-ah khn Rev.Vanlalzuatan fuihna leh beiseina thu sawi pahin, A chngchuan inpumkhatna duhtu nih pawh zahthlk khawp a nihchng a awm fo vang, a ti a.1 Ramthar rawngbawlnaah chuankhawsak nawmna tinrng kalsana, mahni nun thpa hmun harsalam hawia ke pn hi Krista tna mi nihna kan ti \hn a, adik hle a ni. Tualchhng rawngbawlnaah chuan mahni mawinaleh chanvo luah ve tur pawh chn huama Kohhranrawngbawlna png zawng zawng tihchakna bul berinpumkhatna atna inpk tawp mai hi Krista tna mi nihnaa ni ve thung ta berin a lang.

    MizoKohhran (huapzo) hi harhna, Pathian thu zirna, ramtharrawngbawlna, tualchhng rawngbawlna, khawtlng leh ramleh hnam rawngbawlna lamah chuan a \han kin thawkhat mk

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    12/36

    12

    www.mizoramsynod.org

    a. A chhnga Kohhran hrang hrangte inbeih tawnna avngerawh chuan a rawngbawlna leh hlawhtlinna tam ber chu \hiat,

    tihchhiat leh tei tt a ni a. Sum-pai leh tha tam taka khawngaihrawngbawl hna kan thawhte tichak leh vawnghim tura thawkho trin inpumkhat chiah kan hmabk niin a lang. Thawh hochu a hming chuan MKHC leh NGO dang dangah inpumkhattakin kan thawk ho a tih theih a. Mahse, Kohhranhote ber hikan inpumkhat tlat loh avngin kan thawhhona hi a nghngleh dwn \hn a, e.g., MPF, Ramthar, etc. Inpumkhatna lam hingaihtuah uar a \l niin a lang.

    Hun a chp deuh avngin mi thiam thuziak angin ka ziak theidwn lo va. Ngaihtuahho tur zawhna leh thu chhawp tlm kasiam chauh ang a. Khawvl huap leh Mizoram huapa Kohhraninpumkhatna leh thawhhona chungchng thlrltna twi t kannei ang a. Hmathlir atn erawh chuan, a bk takin MizoTheological Association (MTA)-in Mizoram Kohhran Council(Council of Churches in Mizoram) din rawtna a lo duan hisawi ho ni se, thutlkna hial pawh siam theih ni se a lwmawmhle ang. Eng pawh ni se, he agenda ngaihtuah tur hian MTAchuan MKHC a ngen mk lai a ni a. MKHC memberKohhranten an inkhwmpui lian \heuhvah agenda atn minchhawp chhuahsak tura ngenna a ni ber a. He ngenna lo chhuahdn pawh tlm tarlan kan tum dwn a ni.

    1. Khawvl Huapa Inpumkhatna leh Thawhhona:Isua DinKohhran Chu Pakhat A Ni: Khawvl Kohhran zawng zawnghian Isua din Kohhran chu Pakhat, Apostol-te Zirtrnaa Innghat,Thianghlim, Huapzo a nih an ring. Isuan Amah, Lungpuichunga lo ding tur Kohhran chu, PWL KHAT-in an awmang a, a Vngtu pakhat nn tiin a sawi lwk a (Jn.1016c). Athih hmaa a Puithiam Lal \awng\ainaah, Ka Pa thianghlim,nangin kei mi pkte ho hi i hmingin humhim rawh, pumkhatan nih theih nn, keimahni ang bawk hian (Jn.1711b), a ti nawnmawlh mawlh a. A bula ding ve zirtrte tn a \awng\aisak maiemaw tih a awl a. Mahse, vawiina amah ringtu zawng zawngtn a \awng\ai tih hai rual lohvin, Hng hote tn chauh hian

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    13/36

    13

    www.mizoramsynod.org

    ngensak ka ni lo, an thu avnga kei mi la ring trte tn pawhngensak ka ni bawk e; an zaa PUMKHAT an nihna turin,

    (Jn.1720

    ) tiin a tuihnih leh kher a ni. Mizo \awnga pumkhat ti-a lehlin hi sp\awng chuan one(PAKHAT) tih a ni. Isua khachuan pakhat aia tam Kohhran din a tum lo niin a lang. MahseKohhran hrang hrang siam tum an la awm dwn tih a hmuhlwk avngin a \awng\ainaah hian \hahnem a ngai hle a ni.

    Pwl leh Tisa Mi: Paula chuan Kohhrante kohna chu pakhat/pumkhat ni tura kohna a nih thu sawi nn Krista Taksa a vuaha. Kohhrante hnna a lehkhathawn rng rng hi Kohhran

    inpumkhatna thuchahin a khat tih theih a ni. Khaw hminginKohhrante a ko va. Kohhran pwl hrang an awm lo. Pwl hminghran pu deuh chu Kohhranah pawh a chhiar meuh lo a ni. Paula

    pwl, Apollova pwl, Kipha pwl, Krista pwl, (1Kor.112, 34)inti dk dkte chu a zilh na hle. Tisa mi, Kristaa nausn,mihring (1Kor. 31-4) leh khawvl mi (1Kor. 214) a vuah a.thlarau mite hnna sawi angin in hnenah thu ka sawi theilochaw in la ei theih loh avngin tiin a zilh bawl bawl mai.

    Chanchin |ha hi remna Chanchin |ha (Eph. 217

    ) a ni. Athuchah chu remna thu a ni (2Kor. 519). Pathian leh mihringinkrah remna palai pakhat a awm, chu chu Isua a ni (1Tim.25). Isua leh Paula te rawngbawl hna kha inremna rawngbawlhna (2Kor. 518b) a ni. Isua hi kan inremna a nih laiin pwlhrangte pumkhata siam hi a hna a ni (Eph. 214-15). A Kohhrantehnnah rawngbawl hna pakhat a kawltr a. Chu chu Inremnarawngbawl hna a ni. Chu lo chu Kohhrante hnenah kawltr anei lo. Paulan Kohhran beiseina leh nihna a sawi dn chu, Akoh chhan che u beiseina hmun khata koh in ni ang bawk khntaksa pakhat leh Thlarau pakhat chauh a awm a; Lalpa pakhat,rinna hmun khat, baptisma hmun khat, engkim Pathian leh Pa

    pakhat chauh a awm(Eph. 44- 6) a ti. Inremna lehinpumkhatna hi pastor leh upa nupui inbe duh lo, Upa intaitlat, Kohhran \halai leh hmeichhe inep, zaipwl member titauleh SS zirtrtu lungawi lo, pavalai vuivai hote inremna mai ani lo; Kristaa Pathian leh mihring inremna zra lei leh vana

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    14/36

    14

    www.mizoramsynod.org

    Kohhran pum pui inremna leh inpumkhatna a ni zwk.Chuvngin, Kohhranin inpumkhatna hna a thawh loh chuan a

    kohna a hai tihna a ni a. Kristianin a rin Krista hnathawh leh\awng\aina tihlawhtling tura hma a lk loh chuan, a Kristiannaa phatsan tihna a ni.

    Kohhran In\hen Thu: Thuthlung Thar hun a\angin Kohhranin\hendarhna buaipui a \l nghl a. Jerusalem Inkhwmpui(Council) koh a ni a. Nero-a hun (A.D. 65 vl) a\anga kum250 chhng emaw lai tihduhdahna hunah khn Kohhrante an\angho \ha a. In\hen leh inbeih a awm lo hle a ni. Kum 318-ah

    Constantine-an Kristiante zalnna dn a rawn siam a. Hunralmuangah Kohhran chhnga innktawnna a lo hluar ta chiama. Kohhran Pate hunah Trinity, Isua nihna zirtrna (Christology)leh Thlarau Thianghlim chungchng (Pneumatology) inanglo hret hret avngin Kohhrante an buai \hn a. Chng buainaching fel tr chuan Rom ram lal Constantine-a meuhvinKohhran Council a koh a ngai ta hial a. |um tam tak

    Inpumkhatna Councilkoh a ni a. Mahse thurin dik inchuhna aimahin mahni thurin diktr tumna leh hotu nih inchuhna anasa tial tial a. Kum 1054-ah chuan Khawthlang Kohhran (Latin)leh Khawchhak Kohhran (Greek) a in\hen ta a. Latin leh SyrianKohhran chuan khawvl (India tiamin) an inchuh ta a.

    Kum 1517-ah Kohhran Siam\hatna (Reformation) avnginProtestant/Reformed (Hel/Siam |hat) Kohhran a lo piang leha. Rome inkaihhruaina epna leh demna thurin hraw tak tak,ringtu zawng zawng puithiam nihna, rinna avngathiamchanna, bible chauh, khawngaihna chauh, rinna

    chauh, tihte chuan Europe khawmualpui ram te, Americaleh Australia te a fan chhuak thuai a. Kum 1534-ah Church ofEngland pawh politics boruak avngin a lo piang a. TichuanProtestant Kohhran - Presbyterian, Anabaptist, Pietist, Puritan,

    Non-Conformist, Methodist - an lo piang ta chur chur a ni.Kum zabi 17 laihwl vl a\angin Kohhran hrang hrangte chuankhawvl pum huapin Chanchin |ha thehdarh hna an han beita a. Kohhran hrang hrang missionary-te chuan mahni kohhran

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    15/36

    15

    www.mizoramsynod.org

    din chak ber nih tuma inel chu an hna pui ber emaw an ti ta a.Asia, Africa leh Latin America ram te hi Khawthlang ram

    a\anga awpbettu sawrkar leh missionary dawng nasa ber kanni a! An rawn phun kohhran ang apiang chu a lo ding ta furmai a. Hun kal zlah Kohhran Pwl a pung a, Kristianrawngbawlna a chau va, ringthar siam a har zo ta a ni.

    Inpumkhatna Beih Thu: Kum zabi 20-na a lo thlen meuh chuanEurope leh America ram lama mission tr chhuaktu Kohhrantechuan Kohhran mi, inkhwm tur an hloh nasa ta hle a. Harhnaina \nsan a. Khawvl hmun hrang hranga missionary-te lahin

    Kohhran hrang hrang an phunte indona leh berm inrksakpawizia an hre chhuak tial tial a. An ti nasa tawlh tawlh lo theibawk si lo va. |halaiten Kohhrante inbeihna chu an ningin, hoan ti a. Mi tam takin Biak In an rauhsan a. Kohhran leh Missionte \anho \lzia hretu William Carey leh a sangawizwnpui techuan khawvl pum puia missionary-te inkhwmpui neih anrawt zing ta dup a. Chutiang lam hawi intawhkhwmna liandeuh leh t deuh te chu kum zabi 19 twp lamah a lo hluar taviau va. Kum 1910-ah chuan Khawvl Missionary-teInkhwmpui (World Missionary Conference) ropui tak chuEdinburgh-ah neih a ni ta a. Chu Inkhwmpui kum 100-na(Centenary) lawmna chu June 6-9, 2010 khn Edinburghkhawpuiah neih a ni.

    Kawng khatah chuan Khawthlang Kohhranhote Thupha-chawina Inkhwmpui tiin a vuah theih ang a. A lehlamah chuan,Isua tn khawvl pum hneh tura kohhrante inpumkhatna kawngzawn \anna a tih theih bawk. Inpumkhat dn tur kawng zawngtu

    pwl lian pathum a lo chhuak a. Faith and Order leh Lifeand Work tih an ni. An thupui pawh, Keimahni chhuan ngeiakhawvl pum Kristiana siam (Evangelization of the wholeworld in our own generation) tih a ni. Mahse inbeih nn leh

    berm inrksak nn an vnglai tha an hmang zo va. Tha \humlamah inpumkhat \lziaah an piangthar a. A har tawh hle.Mahni Kohhran nihna hlohva khawvl huapa Kohhraninzawmkhwmna sual nk alaiin, kum 38 lai beih hnuah World

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    16/36

    16

    www.mizoramsynod.org

    Council of Churches (WCC), an sual chhuak \wk a. Beihpuithl^k ni lo phei se khawv>la Kohhrante hi eng anga darh leh

    sawp nge a nih tawh ang tih hriat a har khawp mai! A thlenchin mai pawh hi a har n>n, Kohhran t> deuh apiangin sakawlhapuhin, intih \haih n^n kan la hmang zui lehngh^l a!

    A heuna lam thlir chuan inpumkhatna beihpui (ecumenicalmovement) chu sawisl bo a ni lo rng a. Khawvla ProtestantKohhrante inpumkhatna beihpui thlkna boruakah Pathian Thuzir mite thluak sawizawina theology hrang hrang a lo chhuaktel ve a. A langsr zual deuh te chu: Kristian zirtrna hlun

    (conservative/fundamental doctrine) slna leh chona, lehzirtrna hleihluak \henkhat, sakhaw hrang hrang awmhona thu(pluralistic theology) zirtrna \hang zl leh a ken tel Kristianteleh sakhaw hrang hrang inbiakpawhna (interreligious dialogue)thu-ah te, ring thar siam (soul-winning) emaw kohhran din(church planting) rawngbawlna leh khawtlng siam \hatrawngbawlna (social theology) bk tawn thu-ah te, a ken telChhandamna hrilhfiah dnah te, Bible pawm dn \hangdanglam zlah te, Pathian mihringa lo chan leh a lo kal lehnathu-ah te, Kristian zirtrna hlun pl deuh zirtrna thu-ah te,khawvl puma Kristiante ngaihtuahna a cho phwk nasa tahle a. Kohhran tam takin inpumkhatna leh thawhhona beihpui(ecumenicalmovement) chu an hlau ta deuh va. An hriat lohnia lang chu zirtrna (theology) hleihluak leh firfiak nia langte chu inpumkhatna beihpuiin a duan ni lovin, theologian mimal emaw pwl emawin thil tum tihchak nn an duan a nitlngpui a. Beihpuiin a siam a ni ngai lo.

    Kohhran inpumkhatna leh thawhhohna beihpuiin a tum laipuichu Isua \awng\aina, Pumkhat an nihna turin tih tihhlawhtlina ni a. Dem phal rual a ni lo. Hmabk chu la ko hle mah se,hlawhtlinna pawh sawi sn a ni lo. Inpumkhatna beihpui zrahKohhran thawhhona pwl hrang hrang National leh RegionalCouncil te ram tam takah a lo piang a. India ramah pawh NCCI,

    NEICC, PCI, CBCNEI te a lo piang hlawm a. Hng nationalleh regional Council-te hi kalchar, a bk takin \awnghranna

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    17/36

    17

    www.mizoramsynod.org

    avngin an chak tur angin an chak lo deuh zwk a. Chuti chungininpumkhatna beihpui chuan theological education leh mission

    insuihkhwmna hmangin khawvl Kohhran-te a hnk khwm nasahle a. Kalchar in\wm hnai ho zngah Kohhran inpumkhatnaa hlawhtling nasa bk a ni, e.g. CSI, CNI, WCRC, etc. Inpumkhatna

    beih \an a\anga kum 30 aia tlma inzawm-khwm chu sawi tura vng pharh thung a. Chhelna dawhtheihna, tei rei peihna a ngainasa a. Chuti tur beihpui thlk hna bul \an a pawimawh.

    2. Mizorama Kohhrante Inpumkhatna leh Thawhhona:Mizoram Kohhrante: Khawvl puma Kohhran chanchin hi

    Mizoram Kohhran pawhin a zui ve hle. A trah chuanKohhrante chu pumkhat tak an ni a. Hun a lo rei a, an inmihrantial tial ta mai a ni. Kum 1891-a Welsh missionary WilliamWilliams-an Mizoram enthla paha Isua chanchin a rawn sawikha Mizoten Chanchin |ha kan lo dawn hmasakna a ni chauhva. Kum 1894 a\anga Arthington Mission-in Chanchin |haan rawn hril a\ang khn missionary hna chu chatlak lovin ainchhunzawm ta a. Kum 1899, June 25-a Zosphluian Khumaleh Khra baptisma a chantr ni a\ang khn Mizo Kohhran a loding \an ve ta a. Kristian Kohhran pwl pakhat a han ding

    phawt a. Kum 1903-ah Serkawna Baptist Mission Society-inmissionary a rawn tirh hnu pawh khn Chhim leh HmarKohhran an la ni mai a. Kohhran inrlbawl dn leh kalphung ainan bkah, inkhwmpui hmingte pawh kan in\wm \hn a.Bible, Kohhran hla bu, Kristian Tlngau, Sunday School zirlai

    bu, Nilai leh Beihrual thupui leh thil dang tam tak kan in\wma. Rawngbwltute leh member-te an nihna ang zlin kan

    inpawm-sak tawn a. Kum 1907-a Lakher Pioneer Mission-inIndependent Church of Maraland a din pawh kha a tla hrangchuang lo.

    Kum 1916-a Salvation Army lo ding te, kum 1925-a RomanCatholic Kohhran din te chuan Kohhran awm sate chu a han\hwng phwk deuh ngei a. Mahse inbiak pawhna \ha thawkhattak nei chunga din an ni a. Chu bkah member leh thilpklamah te an la intiat loh deuh m avngin an intibuai tawn lo

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    18/36

    18

    www.mizoramsynod.org

    viau \hn. Thawhhona kawng zawn lam erawh tumna langsra awm lm lo. Tlai khawhnu deuhva lo piang Lairam Baptist

    Kohhran pawh Kohhran lo ding sa tawhte nn inlaichinna \hatak neiin an kal \hn a. An kohhran chhngkaw harsatna avngapwl lo piang Isua Krista Kohhran nn pawh hming tharLIKBK pu hial khawpin inpumkhatna kawng an lo zawh lehtawh a ni. Mizoram chhnga Kohhran inpumkhatna entrnalangsr tak leh hmahruaitu an ni hial wm e.

    Kohhran Pwl A Pung: Hun lo kal zlah mahnia lian twk lehthei twka inhriatna a lo awm zl a. Kohhrante inpumkhatna

    leh thawhhona a lo chhe ta tial tial a. Harhna boruak invawrhsng leh Kohhran innkna a hluar laiin United PentecostalKohhran a lo ding ve leh a. Chutianga Kohhran a lo pun zltkah chuan Kohhran hmasa pahnih, Presbyterian leh Baptistchuan kum 1948 a\angin Kohhran inpumkhatna leh thawhhona\ha zwk zawng turin Joint Committee an ko \hn a. Kum 1983thleng khn Joint Committee chu koh a ni a. Eng emaw chenchu inpumkhat leh thawh ho tumna chu a awm reng tih pawha tilang a. Mahse, Mizoramah hian khawvl huapainpumkhatna beihpui thlk ang tak chu a la thleng ve lo a ni.Rev. H. Remthangan, hruaitute-ah a in\an a, hruaitute-ah a twpleh \hn a ni a tih hi kan thlen chin chu a la nih mai hml hle.

    Presbyterian leh Baptist inpumkhat tumna chu kum 1985-aramri \hiah a nih khn a lo twp ta rih a. Mawhphurtuah aninpuh tawn ve ve a. Kohhran lian pahnihte chu an lo inhmurem hlei thei ta lo va. Ramri \hiah hmaa Kohhran an din ngailohna hmunah te Kohhran an lo indin thuahin, home missionan tirh ngai lohna hmunah te an lo intirh thuah ta vak vak mai a.Berm inrksak chu Kohhran nih phung langsar tak a lo ni ta rengmai a ni. Tualah leh ram lamah, Pastor, Upa leh missionary an

    punkhwm tam leh rkru rual an tam a ni ta deuh mai! Kohhrantn chuan a fel lo tak zet a ni. Engati nge berm kan inrksak?Pwl hrang kan nih vng a ni mai. Kohhran pwl khata awmte

    berm inrksak an awm ngai lo. Kan inpumkhat loh vng anih si chuan a tihrehna tur chu inpumkhat a ni maiin a lang.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    19/36

    19

    www.mizoramsynod.org

    Mizo mipui pung vak si lovin Kohhran pwl a lo pung ta zl a.A chhan tam tak znga tlm t han sawi ila: denomination

    hranga phun kan nih vng, mahni pwl tihlen duh vng, sumleh paia hnianghnar zl duh vng, chi bing kalchar (\awng)tihlen duh vng, pwl din ve duh tlat an pun zl vng leh chumizra zirtrna hrang hret vawrh darh vng te niin a lang. Hngavng hian kohhran hrang hrangte kan thawk ho \ha lo hle a.Hmangaihna thuchah hmangin kan indo ta chur chur mai a.Pathian thu hmanga pwl dang nk na thei apiang Kohhranhruaitu \ha leh thlaraumi-ah kan ngai tlng ta a. Inpumkhatnaduhtu chu mahni Kohhran phatsantu ang leka ngaih an lo ni ta

    a. Kohhran in\henna leh indona chu hluar lo zia a ni lo. MizoKohhran awm dn hi Isua zirtrna nn a inpersan ta hle mai.Kohhran a pung a, inremna leh rlmuanna boruak aiin inbeihnaa hluar a. Kohhrante kan inhliam a. Intuam dam tawn aiindwt rawng kai thlengin uar takin kan indem tawn a. Kaninbeihna hian Chanchin |ha a hliah a, Kristianna a tihmlhema, rawngbawlna a tibil a, hnam hml a tibl a, sakhaw dang

    betute \anhmun \ha a siamsak a, min beihna kawng remchng

    a hawng zau mk a ni. He harsatna vei lo Kristian leh Kohhranhi chu ngaihtuahawm tak an ni ang. Rev. Vanlalzuata hmuhdik deuh mai han thur chhuak leh ila:

    Kan rama Kohhran hrang hrang lo piangte hi mipuite din a ni lova, hruaitute din a ni a. Chuvngin hetiang taka kan ram mipuitlm t si, chawlhni zngah khaw t tak tah pawh Biak In dr a risup sup mai hi chu hruaitute thiam loh liau liau niin a lang. Kanmite hnnah kan Kohhran \hat bkzia te, Kohhran dang \hat lohziatekan sawi a, chu zirtrna dik lo chuan mipui rilruah Kohhran dangtehmuhsitna a siam a, khawtlnga kan chnhonaah nasa takinharsatna min thlen leh a. Hng zawng zawng hi hruaitute dai nut,an hnunga lo kal mipuiten an rawn hk chu a ni.2

    Hei hi MKHC mawhphurhna a sawina niin ka hria. MizoramKristiante leh Kohhrante inpumkhatna thua mawhphurtu lian

    ber chu Kohhran hruaitute kan ni. Kohhran mipuite kan puh\hn a. Thil dang tih loh, inpumkhatna kawngah kher kher hichuan Kohhran mite hian hruaitute thu leh ngaih dn anngaichng tawp a ni ber. Kan fuihpawrh angin an kal ber a ni.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    20/36

    20

    www.mizoramsynod.org

    MKHC A Lo Ding: Mizoram Kohhran Hruaitute Committeelo din chhuah dn hi a dangdai viau mai. Kum 1966-a Mizo

    National Front (MNF) kaihhruaia mahnia ro inrl beihpuihvnga lo piang a ni a. India sawrkarin a do ltna kha rin aiina rpthlk a. Pawi sawi lo leh mipui rkrpna a hluar ta hle a.Hnam sipai rammute tn chuan tihngaihna a awm deuh va.Mahse rammu ve thei lo leh biru ve thei lo mipuite an chi-ai a.Tuboh leh dolung kra lng an ni ta ber a. Khalh khwm, vuaksil, pal hung hnan an nih tkah phei chuan nun a chp zo ta hlea. Dai tma dah \hat, sipai camp-a sawisak hlum, tu tih ngehriat hleih theih lohva thihna mak leh rpthlk a pung a. LG

    leh India sipaite duh leh beisei ang takin tualchhng mipuitechuan an ngamtlk zwk, an unau rammute chu silai tunga,rlmuanna kawng zawh turin theih ang angin an au ta a.Kohhranhote pawh nasa takin an \awng\ai a.

    Chhim leh Hmar Kohhran hruaitu lawk deuh deuh Rev.Zairema, Rev. Lalngurauva Rlte leh Rev. H. Sawiluaia tekaihhruaiin Peace Committee din thuai a ni a. Sawrkar lehhnam sipaite inkra bn pharin an buai hle a. An taimkna lehthawhrimna a fakawm hle a ni. Mahse an chtlk dn leh May6, 1967-a Chief Minister Chaliha hnena an lehkhathawn chuPu Sprwnga chuan a sawi dnin, ramhnuai lam huat twklekin thisen chhuah sawislna an puangzr a, lehlamah sipaicht dn dik lo demin politician \han kin Chaliha te nuih antiza bawk si a. An hlawhchham dr a, kal zl ngaihna hrelovin an zuih ral ta a, a ti a.3

    Peace Committee a reh t^kah chuan Pu Sainghnga kaihhruaiinpawlitik hruaitu \henkhat leh Kohhran hrang hrang hruaitutean \hu khwm \hn a. MNF hruaitute hnena hriam hman bntura ngenna Mipui Aw thlen tumin October 3, 1969-ah MizoConvention koh a ni a. Khaw tin aiawh palai 3 \heuhkalkhwm chuan mipui leh nu-nau tn buai boruak chu tawrha harsat tawh m avngin Pathian hminga hriam nna cht

    bnsan turin rammu tlangvalte ngen chu an rawt a, an ngn taa ni. Kohhran hruaitute leh mipui w chuan nasa takin

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    21/36

    21

    www.mizoramsynod.org

    rammuho chu a kaihruai tih a rin theih a. Boruak rlmuangdeuh zwk hnuaiah Mizoram chu Union Territory dinhmunah

    hlnkai a ni ta a. Amaherawhchu tualchr politik innk vlchuan India leh rammuho inbeihna kal zl chu a chhm alhleh deuh \hn emaw ni; sawrkar hotu l leh police lal kah thute chuan mi a \hwng leh \hn a.

    Hun lo kal zlah Lieutenant Governor (L.G.) S.N. Kohli ngennaavngin Mizoram Kohhran Hruaitute Committee hi a lo dingta niin a lang. L.G. hian June 10, 1982-ah Kohhran hruaitute ako khwm a. Quit Mizoram (Mizoram chhuahsan tur thupk)

    chungchngah eng emaw ti turin a ngn a. Kohhran hruaitutechuan tualthah demna thu bk chu he thilah hian eng mahtih theih an neih lohzia an hrilh a. Amaherawhchu Kohhranhruaitute inkohkhwm an tiam a, Mizoram PresbyterianKohhran huaihawt turin an ruat nghl a. June 15, 1982-a SynodHall-a Mizoram Kohhran Hruaitute Committee (MKHC)\hutkhwm hmasak berah chuan Presbyterian, RomanCatholic, United Pentecostal Church, Seventh Day Adventistleh Salvation Army hruaitute an \hu khwm a. An thurl

    pathumte chu: June 20 July 17, 1982-a ram pum \awng\ai rualneih, July 30-a \hut khwm leh; mipuite hnena ngenna siam India sawrkar leh MNF inbiakna chhunzawm emaw tuai thartura ngn turin, nunna la lo turin, India sipaiten Mizo mipuitefimkhur taka dawr tura ngn turin.

    July 30, 1982-a \hut khwm vawi hnihnaah hruaitu turte inruatin,August 13, 1982-a \hutkhwm \um thumna chuan a hmalknaturte chiang zwkin a duang ta a. Sawrkar leh MNF ten inbiaknaan neih chhunzawm zl theih nna thawh chu an hna pui berahan ngai a. Pathianni hmasa berah remna leh muanna a awmtheih nna \awng\ai turin Kohhran tinte a chah a. India sawrkarhotu lawk leh MNF hotute inkra palai hna ngawrh taka a thawhchuan inremna thu sawia inbiakna a hring chhuak ta a. |umhnih lai Prime Minister hmu tur palai an tirhten amah hmu theilo mah se, an lehkha ken chu a hmuh turin a thawhpuite an hlna. |um thumnaah erawh chuan PM chu an hmu thei ta a. Kum

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    22/36

    22

    www.mizoramsynod.org

    1985 April thla twp lamah political party hrang hrang hruaitutengenna Memorandum chu a kutah an hln thei ta a ni. Kum

    1986 June 30-a India sawrkar leh MNF hruaituten RemnaThuthlung an han sign meuh chuan MKHC tel vena chu apawimawhzia hai der theih a ni lo. Chu bkah chuan kum 1984-a inthlanpui neih tur atn khn Inthlanpui thuchah siaminKohhranhote hmalkna tur kawng a lo sial tawh a ni.

    Chutiang chuan MKHC-in ram leh hnam tn - MNF lo hawtur lawm dn thua ruahmanna inkalh rem fel hna te, inthlanpui

    buai chungchnga thlan tlina puan party leh party dang kra

    bn phar hna te, MLTP Act 1995 rawt chhuah te, sawrkar lehHPC inkra inbiakna rawt hna te, zirlai lungawi lo leh sawrkarinbiak pawhtr hna te, Mizo leh vai intihbuai chnga bn pharhna te, state danga kan unau Kuki-Paihte buainaa bn phar te,khawvl ram danga vanduaina leh Kristian beihna leh thahnaavnga \awng\aina leh kawng zawh buatsaih hna te - kum 30chhng zet hlawhtling takin a lo paltlang hi a lwmawm hle a.Ram leh khawtlnga Kristiante hmalkhona tur kawng dapinKohhran hrang hrangte a lo hnk khwm \hn a. Hruaitu hochinah phei chuan inpawhna \ha leh inpumkhatna rilru a tuh\hn a. Chutih lai chuan eng chenin nge mipuite zwnahinpumkhatna leh thawhhona chi a tuh zl dwn tih hi ngaihtuahtur pawimawh tak chu a ni wm e. Kohhran hrang hranginkhwmpui lian te nn te hian tn aia inpawh hnaih zwk dnkawng zawn te a \hain a rinawm hle a. Chuti a nih chuanKohhranho chtvlnaah pawh thukhat vuak dn tur leh zaikhata luan dn turah min kaihhruai chak zwk a rinawm.

    MTA A Lo Ding Ve: Chhim Kohhran leh Hmar Kohhranteramri \hiah hma lawk khn UTC, Bangalore-a theology zirMizote chuan Kohhran inepna boruak inmung hre rengin atheih anga Kohhrante inpumkhatna lamah kawngro a sut vetheih mial beiseiin Mizo Theological Conference (Association)chu kum 1984 March ni 3-ah an lo din a. A thil tum pasarihznga pathumna, Kohhran Pwl hrang hrangte inpumkhatnakawng zawn tih chu a din chhan laipui tak a ni. Kum

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    23/36

    23

    www.mizoramsynod.org

    sawmthum dwn lai liam ta chhng khn he thupui sawi hotur hian \um tam tak Mizo theology zir tawh leh zir mkte tn

    seminar leh consultation a lo buatsaih ve \hn a. Thuziak \hatak takte zir ho leh lehkhabua chhuah zui a ni tawh \hn a.M.T.A. hruaitu \hn, Kohhran hruaitu lo ni tate pawhin an veizui zl a. Cooperation Seminar-te an lo buatsaih a. Mahse,chng \hahnemngaihna te chuseminar-a lo kal, mi tlm t-aha twp leh ta mai a. Kohhran mipui a thleng phk \hn lo.

    MTA Silver Jubili Lawmna: Kum 2009 March 3-ah M.T.A.kum 25 tlin (Silver Jubili) lawmna hmahruai Zarkawt KohhranSunday School Hall-ah neih a ni a. Snso \l ang apiangZarkawt Kohhranin a tum bawk a. Din \antirha hruaitute lehmember-te, pakhat tih loh chu, an kim thei a. MizoramaKohhrante min nktu leh min tuam vltu boruak thlrin,Mizoram Kristiante Inunauna leh Thawhhona tih chu kum2009 thupui atn puan a ni a. He thupui hmang hian August22-23, 2009-ah Dwrpui Kohhranin MTA Silver JubiliInkhwmpui chu zo takin a thleng leh a ni. Silver Jubili thupuihmang hian kum tluanin Seminar lian tak tak \um li lai a

    buatsaih a. A hmasa berin Aizawl-ah, Zarkawt Kohhran Hall-ah June 30, 2009 khn neih a ni a. Kohhran hruaitu liantenpaper an buatsaih a. Synod-in Rs. 50,000/-in a \anpui a. Mi\hahnem takin thupui an zirho va. Lawngtlai leh Saiha-ahSeptember 24, 2009 khn thupui pangngai bawk hmanginSeminar neih a ni leh a. Kohhran hruaitute pawh an tel \ha hle.Hng Seminar atn hian LIKBK leh ECM-in Rs. 20,000/- veve an thawh bkah World Vision puihna te an hmuhsak bawk a.Hng Seminar-ah hian Aizawl lam a\anga MTA hruaitute paper

    ziak zir ho a ni tlngpui a. A khrna atn Lunglei-ah September26, 2009 khn thupui pangngai hmang bawkin Seminar neih ani leh a; hetah pawh hian Kohhran hrang hrang hruaitute an tel\ha hle a ni. Seminar atn Baptist Assembly-in Rs. 35,000/- a lothawh bawk a. Seminar thlengtu Kohhrante an \ang tlng a.Chhimtuten \ha an tiin, an tuipui tlng viau zl a ni.

    Seminar Thu chhuak Khaikh^wm: Silver Jubili Seminar-ahhian Mizoram kohhran hrang hrangte in\hendarhna leh inbeih

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    24/36

    24

    www.mizoramsynod.org

    tawnnain harsatna lian leh pawi tham tam tak a thlente sawichhuah a ni a. Kalkhwmte hian inpumkhatna \ha zwk neih

    thuai an chk hle hlawm a ni. Inpumkhat dn kawng hranghrangte sawi ho a ni a. Chng zngah chuan langsr bk pathuma awm a. Pakhatna chu Kohhran pakhata infinkhwm a, hming

    pakhat in\wm tln mai a ni. Tuna kan awm dn hi chuan a lahlat hlein kan hre si. A twp khwka kan tum ni mah se, kawngdanga hma lk phawt a \l rihin hriat a ni. Pahnihna chu rawng-

    bwlhona trproject lian tham in\wm neih ho a ni (e.g.Theological education, School/College din, Mission &Evangelism tih ho, Hospital lian tham siam, etc.). Mahse hei hi

    lo ti duh tehrng pawh ni ila ruahmanna siamtu tur Pwl aawm si lo va. Chuvngin tuna kan mamawh hmasa ber chumahni kohhran nihna \heuh hloh si lovin Kohhran hrang hrangteninpumkhatna leh thawhhona ruangm siam niin kan ring tlngta ber a. Chu ruangm chu Mizoram Kohhran Council (MizoramCouncil of Churches) ni se tia rawtna chak tak a awm a.

    MTA-in Kohhran Hruaitute A Kwm: MTA chuan he thiltihlawhtlinna lamah tih theih a neih tlmzia a hria a. Chuvngin

    MTA Executive Committee chuan Kohhran hruaitute hnenathlen chu a tih theih \ha ber nia hriain Kohhran hrang hrangCommittee sngte a kwm kual a. May 15, 2010 khnEvangelical Church of Maraland hruaitute a kwm a. An SeniorE/S leh Moderator hovin hruaitute an kal \hain min lodawngsawng \ha hle a. May 17, 2010-ah Lairam Isua KristaBaptist Kohhran (LIKBK) hruaitute a kwm leh a. Anni pawhinGeneral Secretary leh Assembly Moderator hovin, kokim takin

    chawhlui nn min lo kwm ve leh a. June 10 zanah MizoramPresbyterian Kohhran OM member-te a kwm leh a. SeniorExecutive Secretary leh Moderator hovin Synod Bangla Pui-ah min lo dawngsawng \ha hle a. June 16, 2010 khn ZoramBaptist Kohhran hruaitu lte kawm a ni leh bawk a. GeneralSecretary leh Assembly President hovin \ha takin min lodawngsawng a. BCM Executive Committee Meeting neih turremchnga la kan ni bawk a, hruaitu lawk swm rual lai nninkawmna kan nei thei a. Kohhran hrang hrang Committee

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    25/36

    25

    www.mizoramsynod.org

    sng MTA-in a dwrte hian Mizoram Kohhran Council dinchu \ha ti lam leh a fuih zwng vekin thu an lo sawi a. MTA

    hruaitute chuan thlamuang takin he agenda hi MKHCngaihtuah turin a theh lt ta a ni. Kohhran dwr tawh bkKohhran dang hruaitute pawh kawm tura hmachhawp a ni3. Mizoram Kohhran Hmathlir Atn Mizoram KohhranCouncil (MKC) Din Rawtna: A chunga sawi ang hianKohhrante in\hendarh leh inbeihna avnga kan hnam lehkhawtlngin a tuarna chu sawi sn a ni lo va. A chin felna bertur nia lang chu inpumkhatna kawnga ke pn \an a ni. Chutianghmalkna lo awm tawhte chu hruaitua in\an, hruaitua twpleh mai \hn a nih avngin Mipui thleng phk inpumkhatna

    beihpui kan mamawh a ni ber tawhin a lang. Chutiang beihpuikan neih theihna trin Mizoram Kohhran Council (Council ofChurches in Mizoram) din dn tur hi MKHC hian ngaihtuahta sela. MKHC tak pawh hi chu Council atna din mai aremchng thei mai ang em tih pawh ngaihtuah tel ngei chi anih a rinawm. A member Kohhrante inkhwmpui lianangaihtuah tur agenda atn chhawp chhuak se tih hi Mizoram

    Kohhran hmathlir atn ka han chhawp chhuak a. Hei hiKohhran hruaitu leh mipuiten kan chk, kan vei leh kan sawireng a ni a.Rev. Dr. Lalchhuanliana thukhawchng hi han phawrh leh ila:

    Missionary Society hrang hrangin an rawn tirhchhuahMissionary-te hian Mizorama Kristiante chu Kohhran p^wlpakhatah i siam ang u lo ti sela chuan Mizoramah hian Kohhranp^wl pakhat chauh a awm mai tur a ni a. Nimahsela, chutiangchuan an lo tih loh av^ngin Mizo Kristiante chu Kohhran p^wlhrang hrangah kan awm darh ta mai a ni. Hei hian t a ni.4

    Mizoram Kohhran nih phung a t^rlang hl>. Kohhran membertam ber hi mahni duhthlan Kohhranah ni lovin mahni pianchhuahna Kohhran a nih v^nga awm ve ta mai kan ni. Kan awmt^kah chuan kan duhthlan chawp ta hlawm a. Dam chh

  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    26/36

    26

    www.mizoramsynod.org

    pawhin martar phah ngam khawpin an pwl an lo \an ta mai\hn a ni. Hetiang kan nih avng hian kan hnam min suihkhwm

    tur, a hming kan lam tln thiam vek, ram leh hnam tn lehkhawvl zau zwka rawngbawlna hma la chak zwk tur Kohhranemaw Council emaw din ho hi thil harsa tur niin a lang lo.

    Inpumkhat D^n Chi Hrang Hrang: Kan sawi tam tawh a, sawivak pawh a ngai tawh lo vang. Engkimah \ha, \ha zwk, \habera awm \hn a. Kohhran inpumkhatnaah pawh a ni a. Engnge kan thlan ang le? Tehkhin chi ni maw? Uir chungchngahcondom hman loh aiin condom hman a \ha zwk a, uir loh

    tawp a \ha ber. Rk rk pawh tualthat khera rk rk aiin,tualthat lova rk a \ha zwk, rk miah loh a \ha ber. Hngthilah hi chuan Kohhrante chuan a \ha ber zawm loh chu kan

    pawm lo va. Kohhran inpumkhatna thu-ah hi chuan a \ha lokan tih ber hi kan thlang leh deuh ber \hn emaw tih a awl rumrum a. Eng pawh ni se, tuna kan phk twka kan kal phawtchu a pawimawh ang a.

    (a) Rilru leh Thlarau Inpumkhat (Spiritual Unity):Kohhranhrang hranga awm chungin rilru leh thlarauvin inzawm ila. Inhrang daiha nupa khawsa, rilru leh thlarauva inpumkhat a angmai thei. Hei hi a |ha Ve a ni?

    (b) Council-a Inthlunkhwmna (Conciliar Unity/FederalUnity): Kohhran pwl hrang hrang ni chunga inthlunzawmna

    pwl emaw ruangm emaw neih Kohhran lianin a t-te anchmral nn emaw, Kohhran t zwkte a liante sum-paiainnghat chunga chanvo lama engkim chan theihna a nihavngin a chak mawh a, daih rei a harsa a ang deuh. Hei hi a|ha Zwka ni.(c) Kohhran Pakhatah Hming Pakhat Neia Infinkhwm(Organic Union):Mahni Kohhran nihna hlohva inpumkhatna.Rev. H. Lianngaia, BCM General Secretary chuan OrganicUnity hi a dam chhnga hmuh hman inring mang lo chungin,Church Union a\anga thawh ho hi Pathian leh kan ram tn ahlwkin a swt ber ang,5 a ti tawl mai. Rev. Vanlalzuata

    pawhin tun maia hmuh nghl inbeisei lo mah se, A \ha ber

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    27/36

    27

    www.mizoramsynod.org

    Organic Unity hi chu a la hla deuh a nih pawhin, tiin a ngaihdn chu a tilang chiang tho mai. Hei hi a |ha Ber a ni ang.

    Mizoram Kohhran Council Nih leh Tih Turte: MKC/MCC hidin a nih chuan:(1) Pathian pakhat, Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim,

    ringtute insuihkhwmna a ni ang;(2) Mizorama kohhran hrang hrangte inpwlkhwmna atn

    Inkhwmpuite a ruahman ang;(3) Kohhran hrang hrang inkra inunauna leh thawhhona \ha

    (ecumenical relationship) tihchakna tur kawng a zawng ang;

    (4) Rawngbawlna kawng hrang hranga Kohhrante indpdllo leh intiswt tawn tur zwka kan kal theihna tur kawng azawng ang;

    (5) Kohhranin harsatna a tawh te a huhova chak takahmachhawn dn tur a rl \hn ang.

    (6) Ram leh khawtlng inrlbawlna kawnga harsatna a loawmin siam \hat hna thawh ho dn tur a duang ang.

    (7) A remchan angin Kohhranhote thawh ho tur thil (project)te a ruahman.

    (8) Kohhran hrang hrangte Kohhran pakhata zawm khwm(union) chu a tum sng ber a ni zl ang.

    Hng bk pawh hi a \l ang zlin a rl ang. A ruangmchipchiar leh a kalphung tur chu kohhran hruaitute inrwn-khawmin an la rl ang.

    End Notes :1 Vanlalzuata, Mizo Kristiante Thawh Ho Dn Tur Hmathlrna: Kohhran

    Mipuite Zirtr Dn Tur, MTA General Conference, June 30, 2010.2 Vanlalzuata, Mizo Kristiante Thawh Ho Dn Tur Hmathlrna: KohhranMipuite Zirtr Dn Tur, MTA General Conference, June 30, 2010, p.4.

    3 Ch. Sprwnga,Ka Zin Kawng, pp.280-6.4 Lalchhuanliana, Mizo Kristiante Thawh ho Dn Tur Hmathlrna: KohhranChanchin A\angin, MTA General Conference, June 30, 2010, p.1.

    5 Lianngaia, Mizo Kristiante Thawh ho Dn Tur Hmathlrna: KohhranInpumkhatna A\angin, MTA General Conference, June 30, 2010, p.2.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    28/36

    28

    www.mizoramsynod.org

    Krismas Sermon:

    A RAMIN KIN NI A NEI LO VANG

    ( Isa. 9: 7; I Kor. 15: 24-28; Luke 1:33; Thup. 11: 15)

    - Rev. Dr. C. Lalhlira

    Thuhmahruai : Juda-te chanchinah hian Lal ram ropui leh nghettak lo la thleng tura beiseina hi a awm reng a. Genesis 49:10-aJakoban a fate mal a sawmah khn a lo lang \an a. Juda thlahtechu rorlna tiang kawltu, lal hnam ni turin mal a sawm a:

    Lal tiang chu Juda lakah a bo lo vang a,

    Rorltu tiang chu a ke kr ata a bo hek lo vang, tiin.Heta \ang hian Juda hnam chu rorlnaah a hmahruai an ni tafo va. Amaherawhchu Lal an han neih hmasak ber chu LalSaula, Benjamina thlaha mi a ni a. Chumi hnuah Davida, Judahnama mi chu Lal atn hriak thih a ni a. A hnena Pathian inlrchuan Lal ram chu amah leh a thlahte a pk tur a hrilh a, ...Ilal\hutthlng chu chatuana tihngheh a ni ang, tiin (2Sam. 7:15-17). Sawi ang ngeiin Davida chu Lal ropui leh chak tak a ni a.

    Israela thlahte hnam khata siama huikhwmtu pawimawh taka ni ta rng a. A fapa Solomona pawh Lal ropui tak a ni. Mahsehe Lal ram hi a ding rei ta lo. Pathian thu wih lohna avngina lo keh darh a. Chu chuan LAL RAM ropui zwk leh nghetzwk, tlo zwk awm tura beiseina lian tak a neihtr a. LalROPUI tak, mi awpkhwm thiam tak, dik, thil ti thei beiseinaan neih len phah hle. Pathian pawhin Lal ram ropui tak, chatuandaih lo la awm tur chu a zwlneite hmangin a puang zui ta ani. Davida hming chu hmang zuiin, Lal ram thara rorl tur chu

    Chatuana rorl tur a nih thu te, a ram a chhiat ngai tawh loh turthu te sawiin a zwlneite a tlngautr a.

    Aw Pathian, I Lal\hutphah chu chatuanin a awm tur a ni,Thlei bk neih lohna Laltiang chu i ram laltiang chu a ni(Sam 45:6) tih te,Tin, chng lalte niah chuan van Pathianin ram a rawn dinang a, chu chu a chhe ngai tawh lo vang a, a lalna pawhmi dangte tn hnutchhiah a ni hek lo vang;... (Dan 2:44);

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    29/36

    29

    www.mizoramsynod.org

    Tin, rorlna te, ropuina te, ram te, a hnenah pk a ni a, mitin te, hnam tin te, leh \awng tin te zawng zawng chuan a

    rawng an bawl nn: a rorlna chu rorlna hlun, ral ngai lotur a ni a, a ram chu tihchhiat rual a ni lo vang(Dan 7:14);Tin, ram leh rorlna leh van pumpui hnuaia ramte ropuinachu Chungnungbera mi thianghlimte hnenah chuan pk a niang: a ram chu ram hlun tur a ni a. A awp ram zawng zawngina rawng an bwl ang a, a mah an wih ang(Dan. 7:27).

    Hngte leh chng dang dangte hian Lal, chatuan mi, chatuanarorl tur lo la kal tur a awm a ni tih an lo puang a. Chu mi

    hlawhtlinna leh a famkimna chu Isua a ni tih Thuthlung Tharaha lo lang ta a ni. Vawiinah in tn Davida khuaah Chhandamtua piang ta, tih hian a chanchin lo sawi lwk a lo thleng ta tiha tilang. An beisei Lal chu a lo piang ta a ni. Chu lal chu chatuanLal, a ramin twp nei lo tura chu a ni.

    1. Lal Ram Awmzia: Lal ram kan sawi chuan Lal sawi a ngaia. Heti taka Lal ramin Juda-ho thinlunga pawimawhna a neihavng hian Thuthlung Hluiah hian Lal ram (Hebrai \awngin

    malkut) tih hi vawi 91 lai a awm a. Rorlna, lalna, thuneihna,tihna te a ni bawk. Lalten ro an rl lai leh Lal an neih tawh lohhnu pawhin Juda-ho Pathian thu laimu (Theology)-ah chuanvn Pathian chu a laipui ber a ni reng. Hei hi Theocracy an tia. Pathian thuneihna hnuaiah lei mihringten mipui an enkawlnaa ni a. Hleih neihna te, inawpbehna te, hlemhltna te nnarorlna chu Pathian duh dn nn a inmil loh avngin, chutiangtitu Rorltu leh Lalte chu hnwl an ni a. Zwlneiten an ep a,

    an sawisl \hn rng a ni. He khawvl rorlna hi Pathian ta a nia. Lalna leh thuneihna zawng zawng a ta a ni. He thu hiDanialan chiang takin Nebukkadnezara a hrilh a.

    Chungnungbera chuan mihringte lalna ram chungah thua nei a, a duh apiang a pe a, mi hnuaihnung berte pawh aluahtr thn... (Dan. 4:17b).

    He Pathian Lalna hi khawvl lalte lal ram anga ramri nei a nive lo va. Amah hria leh hre lo, mi tu pawh a thuneihna hnuaia

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    30/36

    30

    www.mizoramsynod.org

    awm vek an ni. Ring lo leh ringtu, mi mwl leh mi fing, tuchungah pawh Lal a ni.

    2. Isua Lalna: Isuan Pathian Ram, Vnram thu (Grik \awnginbasileia) a sawi \hn. A thu sawi hmasa ber pawh, Sim rawhu, vnram (Pathian ram) a hnai ta, tih a ni (Marka 1:14-15;Matt. 4:17). He vnram thu hi Thuthlung Thar thupui

    pawimawh tak a ni a. Chanchin =ha ziaktu hmasa pathumtephei chuan an sawi pawimawh hle mai. Johana pawhin\awngkam dang hmangin, Chatuan Nunna tiin a sawi ve

    bawk. He ram hi chatuan lal ram, kin ni nei lo, ram r leh twp

    chin nei lo a ni. He lal ram chanchin hi kawng li-in sawi ila.1) Isua lalna chu Khawvl ram chungah a ni: Khawvlrorltu tumahin Isua thuneihna an chhuh thei lo. A pian laiinHeroda chuan a thuneihna a chhuh hlauvin, \helh leh hmaihawm miah lo turin nausn kum hnih hnuai lam zawng zawnga thah (rwt) tr a. Mahse tihhlum ziazng a ni lo. Pathiankut chak takin a chhanhim a. A rawngbawl laia thuneitu lehlalte pawh a hlau lo. A tn an np lutuk (Heroda phei chu

    Sihal a tih hial kha!). Juda-te lal ti mah se, mi zawng zawng lala ni. Juda-ten an lal atn duh lo mah se, an Lal, Davida thlahami, an beisei leh nghahfk chu a ni (Tirh. 2:34; Thup. 5:5).Hemi tichiang lehzualtu chu A thih hnuah a zirtr mi tlm tleh a zuitu mi chhumchhia leh mi hnuaihnungte hmanginLal ram tam tak, hmun rl\itawm leh hla tak takah a ram azau zl a. A chanchin an hrilna hmun apiangah Isua hming alr zl. Isuan ram neih a \hulh thei lo, tih hla kan sak angngeiin, Isua ram a zau zl a. A tra mi 12 leka zuitu bul \an

    khan tunah chuan khawvl an (kan) dp chhuak tawh a ni.Isua chu khawvl ram tin chungah thuneitu a ni.

    Isua thuneihna, a ram kin ni nei lo hi a la dik zl. Tihduhdahnaa nasat poh leh ringtu an pung zl a. Mak tak taka Pathian ramdinna hmun Kohhran chanchinah leh mission testimony-ahhmuh tur a awm \hn. Dotu an pun leh Isua hnathawh a langnasa zual zl. Lalte leh thuneituten dodl mah se, Isuan a rama zauh zl. Communist bang a chim dur dur mai. Muslim

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    31/36

    31

    www.mizoramsynod.org

    ramten tunlaiin Chanchin =ha an do nasa khawp mai. Mahsean ramah Isua duha tuihl an pung tual tual. Kristiante hian zir

    phei ila chuan Isua tn ram hi kan la nasa ngawt ang.Sam 103:19-ah,

    Lalpa chuan a Lalthutphah chu vnah te khian a tinghet a,A ram chuan engkim chungah ro a rl,

    tih hi a va dik m! Hei mai a la ni lo. Khawvl Thlarau sual hothuneihna chungah pawh a lal a. Ramhuaite a thuhnuaiah anawm a. Sakhaw serh leh sng, mihringte awpbeh nna hmante pawh a phelhsak a. Chawlhni serh te, serhtan te, inthawi te

    pawh Isua thuneihna hnuaiah an tlwm zl a, an tlwm zlang. A ramin kin ni a nei lo va, thlen phk loh a nei lo va,ramr a nei hek lo.

    (2) Isua Lalna Chu Khawvla mi a ni lo: Isuan Pilata hnenah:Ka ram chu he khawvla mi hi a ni lo, a ti a (Johana 19:36).Hei hian khawvl lal ramah Isua a inrawlh lo tihna a ni lo. KanPolitics-ah te Isua a inrawlh lo emaw kan lo ti palh ang e. Aawmzia zwk chu Khawvl ram rorlnaah Isua a innghat lo

    va, Lal ramr nei ang chi hi din a tum a ni lo. Sipai leh ralthuamchakna hmanga din a tum hek lo. Chuti ni se a ramin kin ni anei ang a, ramr a nei a ni ang asin. He khawvlah hian Isua ainrawlh a, dikna leh chhandamna thlen turin Isua a inrawlh\hn. Kan ramah pawh hian mipui rm leh phun thwm, diknaduha au thwm hi Isuan a hre ngei ang. A rorlna chuan hng

    politics ram zawng zawng hi a huap avngin A thuneihnahnuaiah a dah ang a, a duh zwng chu a la tungding ang. Heihi kan nghk peih lo fo \hn. Ram kin ni nei lo, lo la thleng tur

    hi kan nghah peih pawh a ngai.(3) Isua thuneihna Ram - Thinlungah: Khawvl ramchungah thu a nei ang bawkin Isua thuneihna, a lal ram chuthinlung a ni. Mi tam takin Isua an dodl a, a Chanchin =hahriltute an tiduhdah \hn. Mahse chng mite thinlungah chuanIsuan thu a sawi a, an thinlungah thu a nei a, an dodl rei theilo. Isua lamah an \an loh vk chuan hlauhnain a man a, antlwm leh nge nge \hn. Chng zngah chuan lal te, thuneitu

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    32/36

    32

    www.mizoramsynod.org

    te, mi sual te pawh an tel. Paula pianthar dn kan hria; Isuatiduhdahtu kha a chanchin hriltu a lo nih kha. Sadhu Sunder

    Singh pawh kha Isua duh lotu, Bible te pawh hl hial a ni.Mahse Isuan a thinlung a hneh a. A tn thih huamin mi ahmachhawn a, Isua tn a inpe ral \hak a ni. Mi dang pawh antam mai. India ramah pawh Isua dodltu an pung zl. Mahsehng mite pawh hi Isuan a hneh zl i ring ang u.

    Isuan ram a zauh zl ang. Mi t, mi lian, hausa, rethei, tupawh, Isua rama tel thei lo an awm lo. A hmangaihna hretutenan hnar thei lo. A inlr duhna te chu miin an sawisl thei hek

    lo. A ramin duh chin, thlen theih chin a nei lo. A ram a zauzl dwn.

    Keini pawh hi i ti teh ang: Kan thinlung hi Isua lalna a ni em?A lakah helin inchhuang mah ila kan hneh chuang lo vang.Kan chakna thahrui, kan finna, kan hausakna te hi Isua lalnahnuaia mi vek a nih i hre nawn fo ang u. Twp chin nei loLalna leh thuneihna a ni. Chuvng chuan a ni Peteran: Inthinlungah Krista chu Lalah ruat rawh u, tiin a kohhranho a

    fuih a ni (1Petera 3:15).(4) Khawvl twpah Isua Lal a ni: Isua lalna hi he khawvlawm chhung atn chauh a ni lo. Mat. 25:31-32-ah Isua chukhawvl twp huna ringtu leh ring lote thliartu a ni dwn tihkan hmu. He rorlna hian Isua ramin twp chin a neih lohzia atilang chiang hle mai. Ran vulhtuten an berm leh kl an thliarangin Isuan a mah ringtu leh dodltu a la thliar dwn. Chutihhunah chuan,

    Lalpa chuan, Mi tinreng ka hmaah an kn ang a,Lei tinrng pawh Pathian hnenah a inpuang ang,tiin chhia ka chham a ni,

    a tih kha a lo thleng tawh ang (Rom 14:17; cf. Isaia 45:23).Chumi hunah chuan Kristaa thiam channa ringtute chu an enga thwl ang a, an thaw a veng ang. Tuna thinlung tikhauh lehluhlul te hian Krista Lalna hmaah loh theih lohvin an kn anga, thiam thu an sawi thei tawh lo vang.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    33/36

    33

    www.mizoramsynod.org

    A hmwr bwkna: Isua thuneihna hian ram r a nei lo va,ngam loh a nei lo va, huap loh leh hwl phk loh a nei lo. A

    ngaihdamna te, a ngilneihna te, a felna te hian twp a nei lo. Aduh apiang a ti mai a ni. He Lal dotu nih nge kan duh a lama\ang? tih hi kan inzawhna lo ni se. A lama \ang tura thutlknasiamtu ni \heuh tura swmna hi kan inswmna a ni e.

    Lal Isua thuneihna, A lalna hi ringtuten kan nunah kan tihlana \l hle. Khawvl hriatah Isua hi Lal a nih kan puan reng a \l

    bawk. A Lalna leh a thuneihna zauzia leh huap zauzia hianringtute min tichakin, min tinghet fo rawh se.

    Pathianin malsawm rawh se. Amen!

    Didakhe chhiartu

    zawng zawngteDidakhe Editorial Board

    leh

    ATC Community-in

    Krismas & KumtharChibai

    kan buk a che u!

    Didakhe chhiartu

    zawng zawngteDidakhe Editorial Board

    leh

    ATC Community-in

    Krismas & Kum tharChibai

    kan buk a che u!

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    34/36

    34

    www.mizoramsynod.org

    MISSIONARY TRAINING COLLEGE

    HRIATTIRNA

    Missionary Training College (MTC)-ah Bachelor ofMissiology (B.Miss) zir duh tn dil theih a ni leh ta.Dlna form hi office hun chhngin MTC Officea\angin lk chhuah theih a ni e.

    Dl thei chin : Class XII pass chin emaw,Class X pass kum hnih tal

    zirna lamah leh rawng-bawlna lama experience nei.

    Dil theih ni hnuhnung : February 28, 2013

    Written Test : March 27, 2013

    Interview : March 29, 2013

    PrincipalMissionary Training College

    Mission VengthlangPh. No. 2310157/2301337/0961264113

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    35/36

    35

    www.mizoramsynod.org

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/29/2019 Didakhe - November_December, 2012

    36/36

    36

    www.mizoramsynod.org

    To

    Pi/Pu...............................................Didakhe lkna man i pk hnuhnung berchu kum................... a ni a, rawn tithar

    leh ta che.

    Manager

    (A man pe duh, Manager hnna peremchng lotenPi Khawvlthangi O/A, Synod Office, Aizwl hnnah pk

    theih a ni e.)

    Printed at Synod Press, Mission Vng,

    Aizwl - 796001

    Copies -4,700

    Regn. R.N. 24629/72

    A man : Kum khatah `.50Bu mal : `.15Lkna hmun :

    Manager, DidakheAizwl Theological College,Post Box - 167Durtlng, Aizawl - 796001

    Mizoram, IndiaPh. 0389- 2361126(0)Mobile : 8974679836Email: [email protected]:www.atcmizoram.org

    http://www.mizoramsynod.org/mailto:[email protected]://www.atcmizoram.org/http://www.atcmizoram.org/http://www.atcmizoram.org/mailto:[email protected]://www.mizoramsynod.org/