Hans Quivooij(Damen Shipyards Group)

Buikgevoel onderbouwd

CEO’s rond de tafel:visie op Het ecosysteem

Don Ferguson(CA Technologies)

‘CIO wil kortdurende applicaties’

rené steenvoorDen(Rabobank)

OveR TOeGevOeGDe wAARDe

IT & Vision

mcg

rego

r-fas

hion

.com

MG8138 Adv Quote 430x285.indd 1 22-01-2009 14:01:27

MG8138 Adv Quote 430x285.indd 2 22-01-2009 14:02:14

mcg

rego

r-fas

hion

.com

MG8138 Adv Quote 430x285.indd 1 22-01-2009 14:01:27

2 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

‘Innovatief in alles wat we doen’BINNEN EEN BANK IS BIJNA ALLES IT. De informatievoorziening dient derhalve toekomstvast, effectief en kostenefficiënt te zijn. De toegevoegde waarde zit ’m volgens Rabobank-CIO René Steenvoorden vooral in slimme toepassingen voor de klant.

18

Buikgevoel onderbouwd op de scheepswerfHET ONTWERPEN, BOUWEN EN VERKOPEN van schepen is en blijft goeddeels handwerk, waarbij persoonlijk inzicht en buikgevoel een grote rol spelen. Toch ontkomt men bij Damen Shipyards volgens ict-coördinator Hans Quivooij niet aan een zwaardere rol voor de informatietechnologie.

In discussie met de leveranciersTIJDENS DE DIVERSE CIO-RONDETAFELS en persoonlijke ontmoetingen met IT-verantwoordelijken zijn de leveranciers en adviesbureaus meer dan eens onderwerp van gesprek. Voor het tweede achtereenvolgende jaar komen de vaandeldragers van de aanbodzijde aan het woord.

32

Kortdurende applicatiesDE BESTE IDEEËN KOMEN VAN KLANTEN, zo stelt Don Ferguson, CTO van CA Technologies. Hij vindt het moeilijk die ideeën ‘te vangen’, omdat elke organisatie zo anders is. Maar hij ziet wel een gemeenschappelijke interesse: cloudapplicaties die je na enkele weken weer opheft.

4282

=inhoudsopgave

3

ColofonhoofdRedacteuR: Hotze Zijlstrae-mail: hotze@ictmedia.nl Website: www.cioportal.nl eindRedacteuR: Yvette Polman

medeWeRKeRs: Patrick Aerts, Jos Ahlers, René Boender, Arnoud van Gemeren, Peter Hagedoorn, Gijs Hillenius, Maarten Kleyn, Leon Pillich, Bram van Mechelen, Dennis Mensink, Teus Molenaar, Mark Nieuwenhuizen, Dries van Nieuwenhuyse, Bernhard van Oranje, Chris Parker, Rube van Poelgeest, Guus Pijpers, Daan Quakernaat, René Rippen, Lineke Sneller, Eric Vroon, Roel Wolbrink, Dimitri van Zantvliet

uitGeVeR: Rob Beijleveld (rob@ictmedia.nl) tel. 06-51531551 ICT Media BVMagistratenlaan 1845223 MA ’s-HertogenboschT 073-6140070F 073-6129997

sales & maRKetinG: Bart de Vaan(bart@ictmedia.nl) Tel. 073-6140070adVeRtenties: Bart de Vaan(bart@ictmedia.nl) Tel. 073-6140070tRaffic adVeRtenties: Danielle Westerhout(danielle@ictmedia.nl) Tel. 073-6140070

abonnementen: Een abonnement in Nederland kost 175 euro per jaar exclusief btw. Zie: www.cioportal.nl Opgave en vragen over abonnementen:AbonnementenlandPostbus 201910 AA UitgeestTel. 0900-ABOLAND of 0900-226 52 63€ 0,10 per minuutFax 0251-31 04 05Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen.

Beëindigen abonnement:Opzeggingen (uitsluitend schriftelijk) dienen 30 dagen voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.

Prijswijzigingen voorbehouden.

fotoGRafie: Mark van den Brink, Eric Fecken, Roelof Pot, Marcel Willems

illustRaties: Walter van Kalsbeek

VoRmGeVinG: Mathieu Westerveld en Mara Vissers (Akimoto)

dRuKKeR: vanGrinsven drukkers Venlo BV

aanleVeRinG Van aRtiKelenInzending van een artikel naar de redactie ter publicatie houdt in dat de auteur akkoord gaat met de volgende voorwaarden:- de auteur heeft het volledige auteursrecht op

het werk;- het artikel is niet eerder, in welke taal dan ook,

gepubliceerd;- met publicatie wordt geen geheimhoudings-

plicht geschonden;- de auteur zal het artikel niet zonder schriftelijke

toestemming van de uitgever elders publiceren.

aRtiKelen heRpubliceRen?Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever is het niet toegestaan om artikelen uit dit blad integraal over te nemen in eigen of andere media (zoals tijdschriften, websites en intranet). Nota bene: geen toestemming is nodig om van een artikel de titel en de inleiding over te nemen (circa 50 woorden) onder de strikte voorwaarde dat er tevens een goed zichtbare en werkende link of verwijzing wordt geplaatst naar de website van dit blad.

ISSN 1570-5463

© ICT Media BV, ’s-Hertogenbosch 2011

Gartner: de nieuwe CiO is mOney maker

TransfOrmaTie van infraChef naar businessman

rOndeTafelbijeenkOmsTen 46, 47 en 48

De onstuitbare OpkOmsT van GeneraTie Z

VerslaG: superComputinG & COmmuniCaTiOns

14

46

55

74

88

Columns 25peTer haGedOOrn 39daan QuakernaaT 51bernhard van Oranje 67lineke sneller 81rOel wOlbrink 95eriC vrOOnen VerDer... 7redaCTiOneel 8biTs & byTes 10OnZe CiO 26CiO survival Guide 40researCh 54Opinie 68GeZien, GeweesT, GesprOken 92heb je even? 96diGiT

020 206 53 90 - www.comsoft.nl

Samen bouwen we aan de toekomstEric- Jan MorrenSenior Account Manager Comsoft direct bv

Comsoft direct bv regelde voor mij het perfecte software licentie contractArmin MulderICT Manager TBI Holdings

n

n

n

n

n GECERTIFICEERDE LICENTIE EXPERTS

n ONE-STOP-SHOP ZAKELIJKE SOFTWARE

n DE SCHERPSTE & SLIMSTE LICENTIEDEALS

n ONDERDEEL BECHTLE AG

Ik heb het op deze plek geloof ik al eens eerder gezegd: naast een

enthousiaste werker en een zo zorgzaam mogelijke vader ben ik

ook nog eens gepassioneerd surfer. Je zult begrijpen dat dit geen

ideale combinatie is. Vertel in een gezelschap van zakelijke rela-

ties dat je surft, en dat je daar ook nog eens veel voor opzijzet, en

mensen nemen je nog nauwelijks serieus. Anders dan golfen, dat

in weerwil van een nog grotere tijdverslindendheid nog een klein

beetje status heeft, moet het surfen dus nogal stiekem...

Heel soms kom ik in mijn zakelijke netwerk een andere surfer

tegen. Dan sta ik eerst een tijdje te prakkiseren: Bij welk bedrijf

werkt dat bruine hoofd ook alweer? Even later zie ik die persoon

ongeveer hetzelfde denken. Plotseling beseffen we allebei: hey,

die gast surft bij mij op het strand! En dan staan we in onze keu-

rige pakken vervolgens een beetje ongemakkelijk te doen, surfy

typeringen als ‘gaaf’, ‘kicken’, ‘gruwelijk’ en ‘waanzinnig’ zoveel

mogelijk vermijdend: “Ehm, dat was wel ‘mieters’ laatst met die

zuidwest zeven, hè.” “Hmm, zeker. Het was een, eh, ‘enerve-

rende’ dag.” Ondertussen schuldbewust glimlachend naar de

andere grijze en blauwe maatpakken om ons heen.

PerformancemanagementToch is er hoop. Zo sprak ik alweer enige tijd geleden ex-Gartner

VP en ‘Bekende IT’er’ Frank Buytendijk. Deze man vertelde,

weliswaar in een geheel ander verband, een paar bijzonder

zinnige dingen. Namelijk dat je bij een gekozen strategie of

werkwijze (in dit geval: mijn professionele leven en mijn sur-

fende ik strikt gescheiden houden) altijd moet kijken naar het

dominante nadeel van die aanpak (hier: een soort van gespleten

persoonlijkheid). Maar als je deze aanpak vervolgens 180 graden

draait (dus: mijn levens als surfer en als freelance professional in

mijn vakgebied met elkaar verzoenen), kom je erachter wat dáár

dan weer het dominante nadeel van is (niet helemaal serieus

genomen worden). Maar misschien, zo vertelde de goeroe, is het

nieuwe nadeel wel kleiner dan het oude! In dat geval heb je dus

wat gewonnen. Bovendien, zo leerde Frank mij, kom je als bedrijf

of als persoon veelal verder door synthese: zoek het niet in één

richting of in één métier, maar probeer door het combineren van

onverenigbaar lijkende dingen verder te komen!

Lastige vraagstukkenEen andere goeroe, Fons Trompenaars, spreekt in dat licht van

reconciling dilemma’s: het verzoenen van schijnbaar conflicte-

rende waarden als dé weg naar innovatie. Succesvolle leiders

onderscheiden zich volgens hem door zo om te gaan met lastige

vraagstukken. Omdat dit wellicht ook voor redacteuren geldt, is

dit precies wat ik ga doen: meer zakelijk netwerken binnen mijn

surfrelaties, een auto houden waarmee ik naar werkafspraken

kan én mijn surfspullen vervoeren, mijn corporate outfit vaker

verruilen voor wat gemakkelijkere looks en met behulp van

moderne technologie nu en dan werken vanaf overzeese locaties

met goede wind en/of golven.

De eerste winst is al geboekt: zo heb ik met een toonaangevend

surf-lifestyletijdschrift afgesproken dat ik dit jaar een verha-

lenserie ga verzorgen over het combineren van mijn schijnbaar

onverenigbare levens. Visie en innovatie dus, die mij als mens in

elk geval gelukkiger maken. En jou als CIO mogelijk succesvoller.

We hebben een thema!

Visie en innovatieRedactioneel

Door Hotze Zijlstra

6 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

Bits Bitesdoor Teus Molenaar

0-en 1-en+++ InSearch, specialist op het gebied van executive search van professionals binnen de ict-sector, heeft Alexander Hoekstra (44) aangesteld als Managing Consultant. +++ VMware, leverancier van virtualisatie en cloudinfrastructuur, kondigt VMware Zimbra 7 aan, de nieuwste versie van zijn nieuwe generatie e-mail- en collaboration-platform. +++ Fujitsu en Oracle kondigen aan hun jarenlange samenwerking verder uit te breiden met het gezamenlijk ontwikkelen van SPARC, een vernieuwde, meer uitgebreide distributieovereenkomst en verdere gezamenlijke inzet op het gebied van engineering, marketing en verkoop. +++ De Nintendo 3DS wordt op 25 maart 2011 in Europa gelanceerd met een ongekend sterk en divers aanbod aan spellen. +++ Intel heeft een nieuwe stap genomen om het datacenter eenvoudiger te maken. Het bedrijf

&

&

Meer dan de helft van de IT-organi-

saties geeft aan dat het IT-budget

voor 2011 groter is dan voor 2010.

Slechts 17 procent verwacht minder

aan IT uit te geven. De rest meent dat

het bedrag ongeveer gelijk zal zijn.

De belangstelling voor SaaS is flink

toegenomen.

De Enterprise Strategy Group heeft

de mening gevraagd van 611 senior

IT-professionals in Noord-Amerika en

Europa. De resultaten zijn verwerkt in

de ‘2011 IT Spending Intentions Sur-

vey’. De voorgenomen investeringen

zijn vooral bedoeld voor efficiëntiever-

betering, vermindering van risico’s, en

databeheer. Tot de top 5 strategische

IT-initiatieven behoren servervirtualisa-

tie, beheer van datagroei, informatie-

beveiliging, belangrijke applicatie-uitrol

en -actualisering, en verbetering van

back-up en herstel.

Opvallend is de toegenomen belang-

stelling voor software as a service.

Op het lijstje van prioriteiten van de

IT-professionals is dit gestegen van 24

(in 2010) naar nummer 14. Cloud com-

puting wordt gezien als een middel om

de IT-kosten te verminderen.

IT-uITGAven gaan omhoog

nIeuwe DIReCTeuR CIo PlatformOp 1 februari treedt Ronald Verbeek (39) in

dienst als algemeen directeur bij het CIO

Platform Nederland. Het CIO Platform is de on-

afhankelijke vereniging van IT-eindverantwoor-

delijken van private en publieke organisaties

in Nederland. Verbeek volgt Kees Buis op, die

deze functie gedurende drie jaar voor enkele

dagen per week vervulde.

Ronald Verbeek was sinds 2003 als senior

beleidsmedewerker bij het Ministerie van Eco-

nomische Zaken medeverantwoordelijk voor de

beleidsontwikkeling op het terrein van ict. Gedu-

rende een reeks van jaren is hij nauw betrokken

geweest bij de totstandkoming van de ict-be-

leidsagenda van de rijksoverheid. Hij was onder

andere als programmaleider verantwoordelijk

voor de Energie-Track op het onlangs gehouden

wereldcongres voor IT in Amsterdam.

Het CIO Platform Nederland is de laatste jaren

sterk gegroeid. Meer dan 85 eindverantwoor-

delijken voor ict (chief information officers en ict-

directeuren) zijn lid. Het Platform organiseert veel

activiteiten om de kennis en toepassingen op

het gebied van ict te verbeteren. Ook vertegen-

woordigt zij de grotere ict-gebruikers in diverse

samenwerkingsvormen met beleidsmakers,

onderwijs en ict-leveranciers.

René Steenvoorden, voorzitter CIO Platform:

"Het bestuur is bijzonder verheugd met de

komst van Ronald Verbeek. De stevige groei en

de sterke toename van onze interne en externe

activiteiten vragen om onze professionaliserings-

plannen verder vorm te geven. Met de komst van

Ronald wordt hieraan nadere invulling gegeven.

Wij bedanken Kees Buis hartelijk voor zijn grote

bijdragen aan het ontwikkelen van het Platform

in de afgelopen jaren." Foppe Vogd blijft in zijn rol

als programmadirecteur naast Ronald Verbeek

werkzaam voor het platform. (HZ)

Hoogleraar computational science Peter Sloot

(UvA) heeft een subsidie van Rusland gekre-

gen van 3,3 miljoen euro voor ‘urgent compu-

ting’: het snel verzamelen en verwerken van

gegevens in geval van een ramp.

De subsidie is verstrekt in het kader van het

beleid van de Russische overheid om meer

toonaangevende buitenlandse wetenschappers

naar Rusland te halen. De subsidies worden

eens in de drie jaar uitgereikt voor een periode

van drie jaar.

Sloot gaat aan het onderzoeksinstituut ITMO

(voor e-science) van de Staatsuniversiteit van

Sint Petersburg een promotieprogramma en een

onderzoekslaboratorium opzetten op het vlak

van urgent computing.

Bij urgent computing gaat het erom in geval van

bijvoorbeeld een overstroming, pandemie of ter-

roristische aanval zo snel mogelijk via supercom-

puters informatie te verzamelen en te analyseren.

Vervolgens worden via wiskundige modellen

voorspellingen gedaan van de mogelijke effecten

of impact en de mogelijke bestrijding.

OnDeRzOek nAAR ‘urgent ComPutIng’

7I T i n t h e b o a r d r o o m

introduceert nieuwe, gratis technologie waarmee al het dataverkeer van het datacenter over één kabel geleid kan worden, met behulp van de Intel 10 Gigabit Ethernet Server Adapter X520-familie. +++ Friesland Bank heeft gekozen voor de Remote Managed Services van EMC voor het beheer van zijn opslagsystemen. +++ Binnen drie jaar is het verzenden en ontvangen van e-mailberichten binnen Atos Origin definitief verleden tijd. Deze ambitie maakte Thierry Breton, CEO en bestuursvoorzitter van de Atos Origin Groep, bekend tijdens de vierde bijeenkomst in een reeks van CEO Innovation Press Conferences. +++ Citrix gaat Amazon engineeringsupport bieden om Citrix-producten en Windows-applicaties te optimaliseren die op Amazon Web Services draaien. +++ Uit cijfers van marktonderzoekbureau GfK Retail en Technology blijkt dat BlackBerry de

ICT-GOeDeRen komen uIt ChInaChina is de grootste exporteur ter wereld van

ict-goederen, terwijl de VS de grootste impor-

teur zijn. Nederland komt op de tiende plaats

als het om export gaat. De Verenigde Naties

(via UNCTAD) hebben onlangs de cijfers over

2009 bekendgemaakt.

Voor de bepaling wat ict-goederen zijn, is de de-

finitie van de OECD gebruikt: alle goederen die óf

zijn bedoeld voor informatieverwerking en com-

municatie langs elektronische weg – inclusief

transmissie en het vertonen van de resultaten

van die verwerking – óf elektronische verwer-

king nodig hebben om een fysisch fenomeen te

ontdekken, te meten en/of vast te leggen, of om

een fysisch proces te beheersen.

Het effect van de kredietcrisis in 2009 blijkt zich

vooral voor te doen in enkele Europese landen

(Portugal, Finland, Ierland en Tsjechië). De

terugval in Zuidoost-Azië was uiterst bescheiden.

De export van India steeg dat jaar zelfs met 244

procent.

In de top 10 van grootste exporteurs van ict-

goederen staan zeven Aziatische landen. De

volgorde is China (1), Hong Kong, Verenigde

Staten, Singapore, Zuid-Korea, Japan, Taiwan,

Maleisië, Duitsland en Nederland. Voor China

bedraagt deze export 29,7 procent van de totale

export. In Nederland ligt dat op 12,4 procent.

Voor de import is het lijstje als volgt: Verenigde

Staten (1), China, Hong Kong, Duitsland, Singa-

pore, Japan, Nederland, Verenigd Koninkrijk,

Mexico en Zuid-Korea. In Nederland bedragen

ict-goederen 13,7 procent van alle import.

het geveCht Om TAlenTOndernemers zijn weer druk

doende kennis en kunde binnen

te halen. Zo bleek tijdens het

World Economic Forum in Davos.

PwC presenteerde hier zijn 14e

CEO Survey. In Nederland is het

gevecht om talent eveneens weer

losgebrand.

Robert Swaak, bestuursvoorzitter

van PwC Nederland, meent dat

door de aantrekkende arbeids-

markt en de komende vergrijzings-

golf de ‘war on talent’ ook in ons

land weer oplaait. De CEO’s van

grote bedrijven zien het gebrek aan

talent als de grootste bedreiging

voor hun groeiplannen.

Globalisering is een ander belang-

rijk thema, omdat de directeuren

de grootste groei verwachten in de

BRICK-landen (Brazilië, Rusland,

India, China en Korea). Versterking

van het hoger onderwijs en het ge-

lijktrekken van diploma’s in Europa

kunnen bijdragen aan het verster-

ken van talent.

meer en betere ICT-STuDenTenEen groep bedrijven en onderwijs-

instellingen heeft het strategische

samenwerkingsverband ‘ICT-

onderwijs & bedrijfsleven’ opgericht

om tekorten op de ict-arbeidsmarkt

te voorkomen. Het is voor het eerst

dat een zo brede coalitie zich op dit

probleem richt.

Ondertekenaars van het convenant zijn

het CIO Platform, ECABO, ICT~Office,

de HBO-I Stichting, de Informatica

Kamer, het Informatiekunde Platform

Nederland en de Kenniskring ICT van

de MBO Raad. Zij zijn van mening dat

samenwerking nodig is om de ambitie

waar te maken dat Nederland behoort

tot de top 5-kenniseconomieën van de

wereld.

De verwachting is dat binnen enkele

jaren aanzienlijke tekorten ontstaan

op de ict-arbeidsmarkt, zowel bij de

ict-aanbieders en -gebruikers als in het

ict-onderzoek. Dit brengt de ambitie in

gevaar.

De doelstelling is vergroting van de

instroom van nieuwe studenten en

vermindering van de uitval in het

onderwijs, verbetering van de door-

stroom tussen ict-opleidingen, en een

versterking van de aansluiting van het

ict-onderwijs op het ict-bedrijfsleven.

Partijen streven naar concrete resul-

taten en het verder verspreiden van

best practices in de samenwerking

tussen individuele ict-opleidingen en

bedrijven.

8 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

Onze CiO Door Walter van Kalsbeek

0-en 1-en&nummer 1-verkoper van smartphones was in Nederland in 2010. +++ QlikTech, specialist in businessdiscovery, is door Gartner geplaatst in het leiderskwadrant in het 2011 Business Intelligence Platform Magic Quadrant report. +++ Consumentenapparaten zullen in 2011 de zakelijke devices vervangen; dat is een van de drie technologische trends die Citrix voor komend jaar voorspelt. +++ Cordys, leverancier van software voor het innoveren van bedrijfsprocessen, is door het onafhankelijke onderzoeksbureau Ovum geroemd voor zijn business-operationsplatform. +++ Tools4ever, de marktleider op het gebied van identity- en accessmanagement, heeft in 2010 een explosieve groei gerealiseerd; in Nederland groeide de omzet met 31,5 procent ten opzichte van 2010. +++ ABN Amro en Atos Worldline – onderdeel van Atos Origin en marktleider

9I T i n t h e b o a r d r o o m

Bits Bitesdoor Teus Molenaar

&

voor hightech transactieservices – hebben een vijfjarige overeenkomst gesloten voor de levering en het beheer van het platform ter ondersteuning van transacties via de elektronische betalingsstandaard iDEAL. +++ Specsavers, de grootste particuliere keten van opticiens ter wereld, stapt met 2.500 werknemers wereldwijd over op Google Apps. +++ Cisco voegt nieuwe netwerk-, beveiligings- en opslagproducten toe aan zijn Connect- en Secure-portfolio voor kleinere bedrijven. +++ Teradata, een bedrijf dat zich volledig richt op datawarehousing en enterprise analytics, heeft de overname afgerond van Aprimo, marktleider op het gebied van geïntegreerde, cloudgebaseerde mar-ketingsoftware. +++ Canon Europe – internationaal aanbieder van imaging solutions – heeft tijdens de Winter 2011 Pick Awards tien Outstanding Achievement-awards

Iasa, ’s werelds grootste vereniging van

professionele IT-architecten, heeft sinds kort

een afdeling in Nederland. Dennis Mulder,

werkzaam bij Microsoft, is de voorzitter van

de Nederlandse vereniging. Hij wil zorg dragen

voor een betere uitwisseling van ideeën tussen

(internationale) IT-architecten.

Iasa is in 2002 opgericht met het doel via best

practices, onderwijs en certificering de beroeps-

groep van IT-archtitecten verder te professio-

naliseren. De vereniging is niet commercieel en

deelt informatie die te maken heeft met software,

infrastructuur, informatie, en bedrijfsarchitectuur

voor ondernemingen, onderwijs en overheid.

Het hoofdkantoor van Iasa is gevestigd in Austin,

Texas. De vereniging heeft wereldwijd vijftig af-

delingen en belangstellingsgroepen in meer dan

dertig landen. Zij telt in totaal meer dan 60.000

leden.

Behalve Dennis Mulder, vormen Clemens

Reijnen, Dylan van Iersel en Angelo Hulshout het

bestuur van de Nederlandse Iasa-groep.

IT-ARChITeCTen In neDeRlAnD verenIgd

De ICT Personality Award 2010

is door brancheorganisatie

ICT~Office toegekend aan Henk

Broeders, bestuursvoorzitter van

Capgemini Nederland. Een eer-

volle vermelding ging naar Gerard

van Oortmerssen, directeur van

ICTRegie.

Broeders kreeg de onderscheiding

opgespeld, omdat hij sinds 1997

het boegbeeld is geweest van de

Nederlandse ict-sector. Eerst als

voorzitter van FENIT, vervolgens

van Nederland~ICT, en tot en met

14 december 2010 van ICT~Office.

Broeders is vanwege zijn vele ver-

diensten tevens benoemd tot Rid-

der in de Orde van Oranje-Nassau.

Het juryrapport onderstreept het

feit dat Broeders erin is geslaagd

de juiste balans te vinden in de be-

langenbehartiging van alle bedrijven

in de IT-, telecom-, kantoortechno-

logie- en internetsector, zowel groot

als klein. Broeders is tevens te

beschouwen als de geestelijk vader

van ict als innovatie-as.

Vanwege zijn bijzondere en

jarenlange verdiensten voor de

ontwikkeling van de ict-onder-

zoeksinfrastructuur was er in 2010

een eervolle vermelding voor Van

Oortmerssen. ICTRegie is gestopt

eind 2010. De ICT Innovatieplat-

forms en het ICT Deltacongres

vormen volgens de jury een sterk

nalatenschap.

henk broeders OnDeR-SCheIDen

HP kondigt de HP Business Outcome Assess-

ment Dynamics aan, een gratis online assess-

ment die CIO's voorziet van de informatie die

ze nodig hebben om technologische prioritei-

ten te bepalen.

De beoordelingsresultaten zijn gebaseerd op de

productiviteit van een onderneming, behendig-

heids- en veiligheidsbenchmarks zoals gemeten

ten opzichte van haar branchegenoten en profit

leaders.

Volgens recent onderzoek van HP, ziet een

groeiend aantal organisaties in dat goede

afstemming tussen de onderneming en IT zorgt

voor verbeterde klanttevredenheid. Het is zelfs

zo dat uit een enquête bestaande uit diep-

gaande gesprekken met meer dan 350 CIO's en

IT-beslissers over de hele wereld in opdracht van

HP, blijkt dat 90 procent van de senior IT-mana-

gers actief technologie gebruikt als katalysator

voor het bedrijfsleven of koerswijzigingen.

Door bedrijven en overheden in staat te stellen

IT-prioriteiten te evalueren en vast te stellen,

helpt de HP Business Outcomes Dynamics

Assessment hen op hun weg naar instant-on

enterprise. HP Enterprise Services ontwikkelde

de Business Outcomes Dynamics Assess-

ment, een online vragenlijst vergelijkbaar met

een persoonlijkheidbeoordeling. In een wereld

van continue connectiviteit, zet de instant-on

enterprise technologie in bij alles wat zij doet om

zo klanten, medewerkers, partners en burgers

direct te bedienen met wat ze nodig hebben.

Meer informatie over het HP Business Outcomes

Dynamics Assessment is beschikbaar op www.

hp.com/go/bod. (HZ)

hulp bIj PrIorIterIng

10 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

Bits Bitesdoor Teus Molenaar

0-en 1-enontvangen van test- en onderzoeksorganisatie Buyers Laboratory Inc. +++ O’Neill Europe maakt gebruik van de virtualisatie- en netwerkoplossingen van Citrix Systems voor het inrichten van mobiele werkplekken voor medewerkers over de hele wereld. +++ De Tera 100 heeft of-ficieel de petaflopsbarrière doorbroken; de supercomputer zette een performance neer van 1,05 miljoen miljard operations per seconde (1,05 Petaflops) in de Linpack-benchmarktest. +++

&

&

nen wIlClOuD-nORmenDoor de toenemende complexiteit

en de vraag naar een business-

case voor cloud computing is

behoefte ontstaan aan interope-

rabiliteit in de cloud. Nederlands

normalisatie-instituut NEN onder-

zoekt of Nederlandse, belangheb-

bende partijen mee willen helpen

normen op te stellen voor de

interoperabiliteit.

Er zijn verschillende cloudservice-

oplossingen en -systemen in

gebruik en nieuwe ontwikkelingen

vinden vaak ongecoördineerd van

elkaar plaats. De kans op ‘vendor

lock-in’ neemt hierdoor toe. Dit

staat acceptatie van de cloud door

de markt in de weg.

Normen vormen een belangrijk

mechanisme om interoperabiliteit

te garanderen. Die maken het

mogelijk diensten van verschillende

leveranciers af te nemen en data

onafhankelijk van een dienstverle-

ner op te slaan. NEN meent dat de

‘concurrentie’ die hierdoor ontstaat

tussen dienstverleners leidt tot een

groter aanbod en hogere kwaliteit

van clouddiensten. De organisatie

zoekt mensen die willen deelnemen

aan de ontwikkeling van normen

voor cloud computing. De NEN-

normcommissie draagt bij aan de

ISO, die begin 2010 met dit onder-

werp is gestart.

wat Is InfORmATIe?DOOR GuuS pIjpeRS

Het is lastig om het begrip informatie goed te omschrijven.

Het komt in zo veel verschillende omgevingen en combina-

ties voor. Een goede omschrijving zou wel handig zijn, want

voor veel alledaagse zaken is het belangrijk dat we hetzelfde

begrip gebruiken.

Mijn favoriete definitie van informatie luidt: Informatie is

elke verandering die een verandering teweegbrengt in een

bewust menselijk brein. Wij mensen kunnen van informatie

wijsheid maken. Volgens deze definitie kunnen gegevens ook

best vanuit de mens zelf komen. Creatieve ideeën ontstaan

doordat je brein op rustige momenten diverse zaken com-

bineert tot een eureka-gevoel. Ook geldt dat degene die de

ander informatie geeft, de zender, nooit voor de ontvanger

kan bepalen of deze voor hem informatie, kennis of wijsheid

is. De ontvanger zelf moet de hem aangereikte informatie

verwerken en vergelijken met wat hij al weet. Pas dan kan hij

beoordelen of deze informatie voor hem interessant is.

Politieke informatieAlan Greenspan, de voormalige president van het Ame-

rikaanse stelsel van centrale banken, zei ooit tegenover

leden van het Amerikaanse congres: “Ik weet zeker dat u

heeft begrepen wat ik zei, maar ik weet niet zeker of u zich

realiseert dat wat u hoorde, niet is wat ik bedoelde.”

Iets om over na te denken? Stel het volgende feit: ‘De

omzet van bedrijf Y is vorig jaar met 14 procent gestegen.’

Maakt het voor jou uit wie deze informatie geeft? Je vader,

een bekende Nederlander, de Volkskrant, die gehate col-

lega? En zijn het medium en het tijdstip van belang? Op

basis waarvan vertrouw je de verkregen informatie? Vraag

je door of neem je vooral de positie van de bron mee?

Sommige organisaties doen er alles aan om hun informatie

juist níet te begrijpen. Ben je net die documentaire op tv

aan het volgen, komt er zo’n te hard muziekje tussendoor.

Zelfs interviews of rondetafeldiscussies kunnen niet meer

zonder achtergrondmuziek. Irritant, omdat je erdoor afge-

leid wordt. Het is hetzelfde zintuig, horen, dat de zender

belaagt. Jij mag zelf het antwoord scheiden van de muziek.

Met teksten is dat vaak hetzelfde. Kijk maar in de bla-

den. Vaak is de inhoud ondergeschikt aan de opmaak.

Een kleurig kader, maar door de donkere kleur is de

tekst slechts met veel moeite te lezen. Er is genoeg

ruimte op de pagina, maar de opmaker vindt dat de

tekst in een fontgrootte moet worden gezet die zelfs met

een vergrootglas nog moeilijk is te lezen.

Geldige informatieEn wij maar denken dat YouTube een nieuw massamedium

is om je aan de wereld te tonen. Julius Ceasar was briljant

toen hij als eerste zijn beeltenis op munten liet staan. ‘Ik

ben de baas’. Duidelijkere informatie kun je niet geven.

GUUS PIJPERS geeft adviezen over de inzet en het gebruik van

informatie (ask@guuspijpers.com).

Om de huiver voor virtualisatie en

onwetendheid over dit onderwerp

weg te nemen, start Microsoft de

campagne ‘Grip op IT’. Gebleken

is namelijk dat een derde van de

organisaties onvoldoende kennis

heeft van de mogelijkheden van

virtualisatie.

Microsoft heeft in Nederland onder-

zoek laten doen naar de bekend-

heid van virtualisatie.

“De studie bevestigt dat bedrijven

zich nog onvoldoende realiseren

hoe zij met de nieuwste techno-

logie meer grip op hun IT kunnen

krijgen, zonder dat aanzienlijke

investeringen nodig zijn”, zegt Arjan

Oude Kotte, Director Small and

Midmarket Solutions & Partners bij

Microsoft Nederland. “Bovendien

ervaren we ook dat er een steeds

grotere afstand ontstaat tussen

de mogelijkheden die IT biedt en

de vraagstukken die ontstaan bij

het beheren van deze complexe

systemen. Voor ons was dit aanlei-

ding de campagne ‘Grip op IT’ te

starten, waarbij we onze partners

nadrukkelijk betrekken.”

‘grIP Op IT’

De warmte in datacenters loopt meer en meer op Racks staan vol met apparatuur, met als gevolg de hoogste rack-vermogensconcentraties ooit. Het resultaat: een ongeëvenaard hitteniveau in elke rij. Ondertussen heeft de virtualisatie haar intrede gedaan, wat leidt tot een dynamische belasting en wisselende hotspots. Het wordt moeilijker om deze uitdaging het hoofd te bieden met alleen traditionele verhoogde vloeren en perimeterkoeling. Hoe kunt u dan voor voldoende koeling zorgen op de plekken waar dat nodig is? En hoe kunt u de koeling stroomlijnen om de energiekosten tot een minimum te beperken? APC by Schneider Electric™ levert de effi ciënte en doeltreffende oplossing die u nodig hebt: InRow™-koeling. InRow-units zijn verkrijgbaar in twee modellen: vloermodellen en onze nieuwe plafondmodellen, die allebei voor afkoeling van hittebronnen zorgen.

Ventilatoren met variabele snelheden verlagen de hitte en verbeteren de effi ciëntieSensoren op het rack controleren de temperatuur en verschaffen u real-time informatie over waar de hittebron zich bevindt. Wanneer de hittebelasting zich in de kamer verplaatst, passen de ventilatoren met variabele snelheden zich automatisch aan om aan de vraag te voldoen. Door de koeling nauw af te stemmen op de hittebelasting, gebruikt u de koeling die nodig is op de juiste plaats en op het juiste moment. Ook zorgt u voor minder verspilling, omdat wordt voorkomen dat warme en koude lucht zich vermengen waardoor er geen hotspots ontstaan. U verbetert de effi ciëntie en vermijdt overmatige koeling. De plafondunits bieden u de koeling die u nodig hebt binnen de bestaande ruimte.

Modulair ontwerp biedt maximale fl exibiliteit De schaalbare, modulaire InRow-koelingunits kunnen eenvoudig en snel worden gebruikt als basis van uw volledige koelingarchitectuur. Of kunnen binnen een bestaand datacenter worden geplaatst naast de bestaande perimeterkoeling voor een high-density ruimte met hoge dichtheid. In dit soort hybride-omgeving hoeft u niet van voren af aan te beginnen en de installatie gebeurt snel en eenvoudig, waardoor u uw IT on-demand aan uw bedrijfsbehoeften kunt aanpassen.

Next Generation InfraStruxure InRow-koeling maakt deel uit van de Next Generation InfraStruxure™- oplossing, de unieke, schaalbare, aanpasbare en on-demand datacenterarchitectuur van APC by Schneider Electric.

Verleng de levensduur van uw datacenter. Bestaande datacenters kunnen InfraStruxure onderdelen toevoegen aan de bestaande architectuur en, voor een nog hogere optimalisatie, onze management software gebruiken.

Uitbreiding met de modulaire architectuur voor grote datacenters. Middelgrote/grote omgevingen kunnen InfraStruxure inzetten als een ‘pay-as-you-grow’, schaalbare architectuuroplossing met zones.

Maak van elke kamer een datacenter van wereldformaat. InfraStruxure kan worden gebruikt als een standalone, modulaire, schaalbare, op maat gemaakte oplossing die eenvoudig ontworpen, gebouwd en geïnstalleerd kan worden door kleine, opstartende datacenters.

De fl exibiliteit van de InfraStruxure architectuur:

InRow koelingopties zorgen voor meer energie effi ciëntie. Onze InRow-units zijn verkrijgbaar als vloer- of plafondmodel (vloermodel hier weergegeven).

Even voorstellen: Uitgebreide en flexibele koelingopties van APC by Schneider Electric voor uw on-demand koelingbehoeften

Uw bedrijfsbehoeften en IT-belasting zijn dynamisch. Voortaan is uw koeling dat ook.

Download white paper “Implementing Energy Effi cient Data Centers ’ en maak kans op een Lenovo® all-in-one touch screen PC!

Kijk op onze website op www.apc.com/promo en gebruik toegangscode 86164T Tel 0800 020 3244 • Fax 0347 325225

©2011 Schneider Electric. Alle rechten voorbehouden. De merken Schneider Electric and APC zijn eigendom van Schneider Electric Industries SAS of de aan haar gelieerde ondernemingen. Alle overige merken zijn eigendom van de desbetreffende eigenaren. • 998-5048_NL APC Benelux – Postbus 219 – 4130 EE Vianen – Nederland

cio_0210_86164T_nl.indd 1 2/7/2011 4:08:10 PM

12 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

GARTNER: CLOUD, SOCIAL NETWORKING EN EEN NIEUW SOORT CIO

Make money!Het Gebruik Van internet exploDeert, GeDreVen Door mobiele apparaten. soCiale

netwerken en De ClouD rukken onVerminDerD op. beDrijVen inteGreren ClouDser-

ViCes; enerzijDs om nieuwe markten aan te boren, anDerzijDs om kosten te bespa-

ren. onDertussen Heeft De Cio te maken met beperkte buDGetten en zal De HooG-

ste informatieCHef ziCH boVenDien moeten ontwikkelen tot een GelDmaCHine

Voor De business. zie Hier De booDsCHap Van Gartner in een notenDop...

Door Rube van Poelgeest

13I T i n t h e b o a r d r o o m

Volgens de researchfirma Gartner is internet de be-langrijkste ontwikkeling sinds 1990. Maar er zijn ook andere belangwek-kende, gerelateerde ont-

wikkelingen. In de eerste plaats heeft technologie een enorme bijdrage ge-leverd aan het verkoopproces van be-drijven, bijvoorbeeld met webshops. In de tweede plaats is de oriëntatie van de technologie gekanteld; was technologie initieel gericht op het be-drijfsleven, nu is deze vooral gericht op de consument. Twintig jaar geleden keken mensen met bewondering naar computers. Inmiddels zijn ze volledig geaccepteerd en wil men steeds meer, met enorme prijsdalingen tot gevolg. Een andere ontwikkeling is die van de mobiliteit. Twintig jaar geleden was het een vast apparaat, tegenwoordig is het on the move: lichtgewicht genoeg om altijd en overal bij je te hebben en in staat om zich aan te passen aan de context van plaats en tijd. Internet en mobiel trekken al geruime tijd geza-menlijk op.

ToekomstGartner voorspelt voor dit jaar een wereldwijde economische groei van 3,6 procent, voornamelijk veroorzaakt door de emerging markets zoals Azië (5,2 procent) en Afrika (5,1 procent). Europa blijft sterk achter (1,7 procent). Kijkend naar de uitgaven aan IT, dan zullen deze wereldwijd een groei laten zien van 3,9 procent, dit in tegenstel-ling tot 2009 toen er sprake was van een daling van 3,9 procent. Opvallend is dat in 2011 de groei met name zal zit-ten in software. Gartner voorspelt dat in 2012 de uitgaven aan software met name in EMEA die aan hardware zul-len inhalen. Deze trend zal doorzetten tot zeker 2014, omdat organisaties gaan beginnen met een nieuwe vervanging van hun softwareplatformen. In West-Europa zullen landen zoals Duitsland en Frankrijk het voortouw nemen, ter-wijl Griekenland, Italië, Spanje en Por-tugal achter zullen blijven door gebrek aan economische groei.We zullen volgens Gartner naar 2010 terugkijken als het jaar waarin sociale

netwerken en cloud computing door-braken. De drijvende kracht hierach-ter is nog steeds internet, dat ver over de kritische massa heen is en als het ware explodeert. De volgende, meer dan indrukwekkende getallen illustre-ren deze ontwikkeling:• Het wereldwijde internetverkeer

verdubbelt elke twee jaar.• Het mobiele dataverkeer verdubbelt

elke twee jaar.• In 2012 zal internet 75 maal groter

zijn dan in 2002.• Er zijn meer dan 1.000 miljard web-

pagina’s en 250 miljoen websites.• Er zijn meer dan 1,8 miljard unieke

gebruikers wereldwijd.• Er zijn 1,39 miljard pc’s in gebruik

(2,24 miljard in 2014).• Er zijn vijf miljard mobiele tele-

foons.• Er zijn 60 miljard intelligente appa-

raten (200 miljard in 2015).• Er zijn10 miljard apparaten ver-

bonden met internet (50 miljard in 2020).

• Er komt elke dag 1.000.000 GB in-formatie bij.

• Facebook heeft 500 miljoen gebrui-kers (waarvan 100 miljoen mobiel).

• Facebook is qua populatie het derde land ter wereld.

• Google verwerkt meer dan 3 miljard zoekopdrachten per dag.

Sociale netwerkenMobiele communicatiediensten zo-als Facebook en Twitter ontwikkelen zich razendsnel. Deelnemers aan deze diensten delen ervaringen, interesses, opinies en informatie met hun tablet of mobiele telefoon. Ontstaan als consu-mentendiensten, trekken ze intussen de aandacht van bedrijven. Ze stellen bijvoorbeeld verkopers in staat om real- time informatie te vergaren over hun klanten. Tot voor kort werden deze communicatiediensten gescheiden aangeboden in de vorm van e-mail, spraak, instant messaging, sms en so-ciale netwerken. Spelers als Google, Facebook en Microsoft spelen hierop in door geïntegreerde diensten aan te bieden.Betere beschikbaarheid van deze socia-le netwerken, gekoppeld aan demogra-

fische ontwikkelingen en werkstijlen, zal er toe leiden dat in 2014 20 procent van de medewerkers in bedrijven soci-ale netwerken zullen gaan gebruiken als de hub naar hun werkomgeving. De komende jaren zullen de meeste be-drijven interne sociale netwerken gaan implementeren. Een nieuwe generatie medewerkers met een voorkeur voor communiceren via sociale netwerken zal de bedrijven binnenkomen. Sociale netwerken zullen effectiever zijn dan e-mail voor bepaalde activiteiten, zo-als kennis delen.Leveranciers als IBM en Microsoft zullen hun klassieke bedrijfsappli-caties zoals Outlook koppelen aan de sociale netwerken. Organisaties zul-len hybride modellen implementeren, waarbij sommige diensten op de eigen computers worden geïmplementeerd en sommige in de cloud. Succesvolle bedrijven zullen niet voorschrijven welke diensten de voorkeur verdienen, maar zullen de gebruikers – waar de security en compliance dat toelaten – zelf laten kiezen.Terwijl de integratie van al deze faci-liteiten wordt ontwikkeld bij de ge-bruiker, zullen de bouwstenen zelf ontstaan in de cloud, of daar vanuit de oorspronkelijke bedrijfsinfrastruc-tuur naartoe bewegen. Deze nieuwe diensten zullen wederom sterke in-vloed hebben op de wijze waarop be-drijven moeten worden georganiseerd. De silogeoriënteerde bedrijven zullen opnieuw uitgedaagd worden om de structuur te veranderen.

sOCiale neTwerken

zullen effeCTiever

Zijn Dan e-mail

14 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

KostenbesparendEMEA-CIO’s melden een gemiddelde budgetafname van 0,4 procent. Dit is de uitkomst van een enquête onder ruim 2.000 CIO’s wereldwijd, gehou-den van september tot december 2010. Wereldwijd is de budgetgroei nog een krappe 1 procent. De CIO in de UK wordt het hardst getroffen met een budgetafname van 6,9 procent, terwijl de Duitse CIO 2,7 procent moet inleve-ren. De CIO zit wederom klem tussen een afnemend budget en een stijgende behoefte aan onderhoud van de lega-cytoepassingen. De enquête geeft aan dat de CIO de cloud boven aan zijn wensenlijstje heeft staan, omdat deze diensten dezelfde servicelevels bieden bij dalende kosten. In 2010 maakt 3 procent van de bedrijven voor prak-tisch al hun toepassingen gebruik van de cloud. De verwachting is dat in 2014 43 procent van de ondernemingen, in-clusief de overheid, gebruik zal maken van de cloud voor het grootste deel van hun toepassingen. Dat zal dan, door kostenbesparingen, middelen vrijma-ken om te investeren in experimenten met sociale netwerken.Vooral de EMEA-CIO geeft aan dat hij de cloud hoog op het lijstje heeft staan om te kunnen groeien en te dif-ferentiëren. Tot voor kort besteedde de gemiddelde IT-organisatie 66 procent van het budget aan de dagelijkse ope-ratie, waardoor er weinig overbleef om te besteden aan innovatie. CIO’s zien het implementeren van cloudservices als mogelijkheid om dit wezenlijk te veranderen en denken tussen de 35 en 50 procent van hun infrastructuurkos-ten te kunnen vrijmaken voor innova-tie en groei. Zo creëren ze een nieuw succesverhaal boven op hun kosten-besparende maatregelen in het heden en verleden. Deze enquête werd ook ingevuld door 100 CIO’s uit China. Op basis hiervan bestaat de indruk dat zij een aantal technologieën overslaan en meteen beginnen met clouds en soci-ale netwerken.

Money makingHet geld dat ooit besteed is aan pre- salesactiviteiten voor het identificeren van nieuwe omzet, en moment and/

or point of sale valt in het niet bij de bedragen die besteed zijn aan after-sa-lesactiviteiten zoals supply chain, back-officeadministratiesystemen, financiële administratie en logistiek. Vanaf 2011 zullen de uitgaven aan pre-salesgere-lateerde en IT-gebaseerde processen exploderen. Als gevolg daarvan zal het aandeel aan de nieuwe omzet, waar de CIO (mede-)verantwoordelijk voor is, gaan stijgen.Gartner gelooft dat initiatieven die gebruikmaken van kennistechnologie veelbelovend zijn en de komende jaren compleet nieuwe businessmodellen zullen introduceren. Als de CIO bereid is om hier aan mee te doen, dan zullen er zes verschillende typen geldmaken-de CIO’s gaan ontstaan:

1De ondernemende CIO Dit betreft de CIO die het intellectueel eigendom van intern ontwikkelde toe-passingen te gelde gaat maken buiten het bedrijf.

2De kostenoptimaliserende CIO De CIO die zich toelegt op extreem slim inkopen en het bedingen van kortingen.

3De omzetcreërende CIO Deze zal zich toeleggen op het identi-ficeren van de toepassing van techno-logie die de omzet aanzienlijk zal laten stijgen.

4De businessinnovation-CIODeze CIO zal zijn mensen inzetten om te helpen nieuwe producten en dien-sten te ontwikkelen.

Kennistanken en netwerkenDit artikel is voor een belangrijk deel opgetekend tijdens het jaarlijkse Gartner Symposium in Cannes; van oorsprong vooral een technologie-trendwatcherssymposium, gericht op het alignen van business en IT. Opvallend is dat men zich echter meer en meer richt op de CIO-com-munity en daarbij de (noodzakelijke) competenties van de CIO betrekt, ook afgezet tegen de dynamiek van de huidige en toekomstige technolo-gische ontwikkelingen en de nieuwe eisen die aan hem of haar worden gesteld.Er werden tijdens de twintigste editie in november 2010 ongeveer 200 – meestal parallelle – pre-sentaties gegeven. Tevens was het mogelijk om een-op-een af te spreken met analisten. Verder waren er keynote-interviews, die door alle 3.500 aanwezigen konden worden bijgewoond. Ook afgelopen jaar was de bijeenkomst gekoppeld aan de ITxpo; een beurs waarop ongeveer 65 leveranciers hun producten presenteerden, waarvan een aantal uit Nederland.

De komenDe jaren ont-staan Zes ver-sChillende Typen GelDmakenDe Cio’s

15I T i n t h e b o a r d r o o m

5De businessdevelopment-CIOWellicht de meest controversiële stijl. Deze CIO zal zijn operationele verant-woordelijkheden overdragen aan een andere senior executive, bijvoorbeeld de COO. Hij behoudt en vernieuwt zijn businessplannings- , ontwerp- en im-plementatieverantwoordelijk-heden. Na verloop van tijd gaat deze CIO rap-porteren aan de businessdevelopment-functie binnen bedrijven.

6De public-serving-CIODe kansen om een money making CIO te worden zijn niet voorbehouden aan de private sector. Ook in de publieke sector kan de CIO inspelen op waarde door bijvoorbeeld de inningstijd van belastinggeld te verkorten.

Zwaardere eisenOmdat de invloed van technologie op de business zo enorm is, worden er steeds zwaardere eisen gesteld aan de CIO. Op die ontwikkeling speelde ook het meest recente Gartner Symposium in Can-nes meer en meer in. Zo werd daar het boek The CIO edge, 7 leadership skills you need to drive results geannonceerd. Vooral de zachtere kanten van de CIO worden hierin benadrukt. Dat de CIO officieel is terechtgekomen in de po-

litieke arena en niet langer alleen een technocraat met visie is, blijkt uit de eveneens gepresenteerde titel Machia-vellian CIO 3.0: Love and war; wanneer organisaties een wezenlijke verandering doormaken, dan zit de IT-organisatie er gewoonlijk middenin. Hetzij als enabler, maar vaker als een beperkende factor. Tot nu toe hebben CIO’s in dit proces zelden een leidende rol. Maar ze zullen er nadrukkelijker voor moeten zorgen dat erop geanticipeerd wordt. In som-mige sectoren, bijvoorbeeld de gezond-heidszorg, is de kloof tussen de nood-zakelijke veranderingen en de daarvoor noodzakelijke competenties van de CIO dermate groot, dat deze zijn eretitel, het aloude Career Is Over, weer massaal zal gaan waarmaken.

ConclusieHet ziet ernaar uit dat 2011 het jaar van de omwenteling zal worden. Het gebruik van internet explodeert, ge-dreven door mobiele apparaten zoals PDA’s, tablets en telefoons die straks door een derde van de gehele wereld-bevolking gebruikt worden. Dat biedt ongekende mogelijkheden. Sociale netwerken verdringen daarbij e-mail, het medium dat net zijn volwassenheid heeft bereikt door door te dringen tot elk individu met een computer, vast of mobiel. Bedrijven spelen daarop in door cloudservices te integreren in hun strategie. Enerzijds om nieuwe markten aan te boren, anderzijds om kosten te besparen door toepassingen te verplaatsen naar de cloud.Dit alles vraagt allereerst om een CIO

die bestand is tegen al dit geweld. Daar bovenop komt echter de uitda-ging voor de hoogste informatiechef om zich te ontwikkelen tot een money maker, die gaat bijdragen aan de groei van zijn onderneming door de nieuwe mogelijkheden van informatietechno-logie beter te integreren in het produc-ten- en dienstenassortiment. Daarmee wordt zijn positie niet gemakkelijker. Hij komt nog meer in het middelpunt van de ontwikkelingen en moet er ten minste voor zorgen dat hij deze ont-wikkelingen bijhoudt en onderhoudt. De tijd van de beperkte houdbaarheid lijkt daarmee nog lang niet voorbij.

✒Rube Van poelGeest is interim-CIO.

Figuur 1. Business- en technologieprioriteiten in 2011.

Top 10 businesspriorities ranking Top 10 technology priorities ranking Increasing enterprise growth 1 Cloud computing 1Attracting and retaining new customers 2 Virtualisation 2Reducing enterprise costs 3 Mobile technologies 3Creating new products and services (innovation) 4 IT management 4Improving business processess 5 Business intelligence 5Implementing and updating business applications 6 Networking, voice and data communcation 6Improving technical infrastructure 7 Enterprise applications 7Improving enterprise efficiency 8 Collaboration technologies 8Improving operations 9 Infrastructure 9Improving business continuity, risk and security 10 Web 2.0 10

Bron: Gartner EXP (januari 2011)

16 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

RENÉ STEENVOORDEN, CIO RABOBANK

‘Innovatief in alles wat we doen’Binnen een Bank is Bijna alles iT. De informaTievoorziening DienT Derhalve Toe-

komsTvasT, effecTief en kosTenefficiënT Te zijn. De ToegevoegDe waarDe ziT ’m

volgens raBoBank-cio rené sTeenvoorDen vooral in slimme Toepassingen voor

De klanT. om De ‘BesT iT enaBleD Bank’ Te kunnen zijn, moeT De iT-funcTie naaD-

loos aansluiTen op De Business. mensen vormen DaarBij De sleuTel ToT succes.

een verhaal over Technologische onTwikkelingen, innovaTie, langeTermijnvi-

sie, archiTecTuur, frameworks, meDewerkers en meer...

Door Hotze ZijlstraFotografie Eric Fecken

17I T i n t h e b o a r d r o o m

18 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

oVer De rabobank in Het alGemeen, ambities en De relatie met De ontwikkelinGen op Het terrein Van iCt...

“Het is nog steeds een bijzondere tijd. De econo-mie trekt voorzichtig aan, maar veel van onze klanten hebben het nog moeilijk. De Rabo-bank heeft een heel eigen kijk op verantwoord

bankieren en deze is tijdens de crisis succesvol gebleken. De klantenwaardering is hoog en we zijn de enig overgebleven AAA-bank in privéhanden ter wereld. Waar de Rabobank vroeger als behoorlijk behoudend werd gezien, is saai nu het nieuwe cool. Maar het kan nog steeds beter. Zo willen we graag onze klanten beter bedienen op het gebied van groot-zakelijk bankieren en private banking. Hiervoor zetten we als ict-functie projecten en programma’s neer met heldere en haalbare doelen. Daarbij is het uitgangspunt de zaken en technologieën simpel en behapbaar te houden.” “Rabobank heeft een goed trackrecord op het grensvlak tussen bankieren en ict. We waren een van de eerste in-ternetbanken en staan op dat gebied in de top van Europa. Voorbeelden van innovatieve, ict-gebaseerde diensten zijn betalen via sms en iDeal, dat mede ons initiatief is. Innova-

tie is een van de leukste elementen van mijn vak. Toch zie je dat we er maar 5 procent van onze tijd aan besteden, 95 procent gaat in grote programma’s zitten en de dagelijk-se gang van zaken. Dat is jammer en ik probeer innovatie dan ook nadrukkelijker op de agenda te zet-ten. Daarmee doel ik trouwens niet alleen op vernieuwing van applica-ties; innovatie gaat er juist om dat de klant en het bedrijf er beter van worden.”

oVer innoVatie in relatie tot De klanten, lanGetermijnVisie en maatsCHappelijke releVantie...

“Waar we als CIO voorheen vooral als hoofd Infrastructuur werden gezien, gaat het er inmiddels om je business en je klan-ten vooruit te helpen en op die manier

waarde toe te voegen. Een voorbeeld van een zeer klant-gerichte ict-innovatie binnen Rabobank is MiniTix, een online micropaymentssysteem. Dat heeft een open inter-face waarmee allerlei bedrijven nieuwe diensten kunnen ontwikkelen. Bijvoorbeeld, op Hyves kunnen vrienden hiermee onderling kleine bedragen betalen en er kleine aanschafjes mee doen. En met MyOrder kan je bioscoop-kaartjes boeken, maar ook in cafés bestellen en direct beta-len. Ander voorbeeld, we hebben een mooi initiatief, BOEG, dat jongeren met geld leert omgaan. Dat tekent onze bank;

de initiatieven sluiten aan bij de visie en missie van onze coöpera-tie die al sinds 1898 bestaat: niet puur gericht op winst en omzet, maar ook op maatschappelijke betrokkenheid en een gezonde economische ontwikkeling voor de lange termijn. Het mooie van de Rabobank is dat deze waarden nooit hoeven te worden uitge-sproken, het zit in de genen van de organisatie en van de mensen die hier werken.” “Als onderdeel van de commer-

ciële samenwerking met leveranciers doen we ook zaken rond sociale thema’s. Zo zijn we nu met Ordina en Cogni-zant open-sourcesoftware aan het ontwikkelen voor scho-len in India. Die software stellen we vervolgens beschikbaar aan de gemeenschap. Daarnaast poetsen we afgeschreven geldautomaten op, om ze in Afrika weer te hergebruiken. Dat soort dingen noem ik óók innovatie, waar veel van mijn mensen de nodige uren aan besteden. Het gaat daarbij niet zozeer om technologie, maar om anders of beter met elkaar omgaan.”

oVer Centrale en DeCentrale innoVatie, en oVer De besCHikbaarHeiD Van zaaiGelD...

“De Rabobank is een coöperatie van 143 lokale banken, die gezamenlijk eigenaar zijn van de Rabobank Groep. Dat heeft een positief effect op vernieuwing. In plaats van dat iemand op

een hoofdkantoor een soort militaire operatie uitzet, heb je hier 143 banken die zelfstandig blijven nadenken hoe oplossingen het beste in hun lokale markt kunnen worden toe-gepast. Neem het videochatten met de klant; dat had als centraal uitgerolde oplossing geen prioriteit. Maar een van de banken nam het voortouw en is met een externe partij aan de slag gegaan, waarna de oplossing enorm aansloeg. We hebben daar vanuit cen-trale ict nog eens goed naar gekeken en geholpen om het veiliger te maken en in te passen in de centrale infra-structuur. Intussen is het bestempeld als de formeel geac-cordeerde oplossing. Decentrale innovatie, die nu centraal beschikbaar is gesteld.” “Een heel andere vorm van innovatie is ons nieuwe data-center in Boxtel, dat qua energieverbruik best in class is. Ook hier is sprake van een win-win: het datacentrum is groen en tegelijk kostenefficiënt. Bovendien hebben we het samen met de gemeente Boxtel heel mooi in het landschap ingepast. Zulke innovaties zijn ook altijd het meest besten-

saai is Het nieuwe COOl

niet alles lukT

nieT puur GeriChT op winst en omzet

19I T i n t h e b o a r d r o o m

dig. Nog een voorbeeld: in plaats van e-maildisclaimers van ik weet niet hoeveel regels, een simpel verwijzinkje naar de website waarop deze te lezen is. Mijn overtuiging is, kortom, dat je als innovatieve bank met ict voorop moet lopen. We stellen centraal een beperkte pot ‘zaaigeld’ ter beschikking. Hiermee worden de pilots gefinancierd, meestal aangevuld met financiering vanuit de marktdirectoraten. Natuurlijk lukken niet alle innovatieprojecten, maar dat hoort erbij.”

oVer iCt-GebaseerDe businessinnoVatie en Het belanG Van werken onDer arCHiteC-tuur...

“Ik ben ervan overtuigd dat internet en dus ook het internetbankieren gaat verschuiven naar mobiel. Dat betekent tevens een verschuiving van bestaan-de businessmodellen, omdat de telefoon betaal-

passen en dergelijke zal gaan vervangen. Gelukkig hebben we in Nederland op tijd afgesproken dat we als banken niet gaan vechten om infrastructuurstandaarden, maar zullen concurreren op toegevoegde waarde. Zo is ook Equens ont-staan. We hebben veel geleerd van Rabo Mobiel en als je mo-biel betalen echt goed wilt uit-rollen, dan zal je dat landelijk en op een standaardmanier moeten doen. Mobiel biedt enorme kansen. Deze toepas-singen stellen je in staat om, ondanks dat het aantal vesti-gingen afneemt, goed contact te houden met klanten. Een dergelijke manier van waarde toevoegen kan alleen wan-neer je hand in hand opereert met de business.” “Innovatie die van alle kanten komt, heeft als valkuil dat je de architectuur niet voldoende overdenkt. Daarom werken we bij programma’s zoveel mogelijk in ‘driehoeken’ van een programmamanager, een business-changemanager en een architect. We hebben daarbij een aantal domeinen, waar-van CRM er een is, waar een zeer doordachte en consistente architectuur is neergezet. Daarnaast hebben we domeinen waarbij de architectuur nog onvoldoende doordacht is en daardoor onvoldoende stevig als fundament. Dit zijn we aan het verbeteren.” “Wat ik wil, is dat architecten niet alleen abstract kunnen denken, maar ook praktijkgericht en in de juiste details. Ze presenteren bij wijze van spreken niet alleen de maquette, maar moeten ook met hun laarzen in de modder staan. En de competentie hebben om ideeën te verkopen, te verdedi-gen en te escaleren. Ze zullen het ook moeten kunnen ac-cepteren als het een keer niet gaat zoals zij het willen, bij-voorbeeld omdat het beter werkbaar moet zijn voor de klant of de mensen binnen de bank.”

oVer De omarminG Van nieuwe tenDensen als soCial meDia, mobiele toepassinGen en De ipaD...

“Een mooie illustratie van consumerization bin-nen onze organisatie is het volgende voorbeeld. Ik vind de Apple-producten mooi, maar ze zijn nog niet goed ingespeeld op zakelijk partner-

schap. Vanaf een bepaald moment druppelen toch de i- Phones en iPads onze organisatie binnen. Officieel onder-steunden we die apparaten niet, omdat hier een andere standaard gold. Via onze interne Twitter-variant Yammer had een aantal mensen echter met elkaar uitgezocht hoe ze de iPhone en later ook de iPad konden laten werken met de corporate e-mail, agenda en contacten. Onze eerste reactie was dit af te wijzen, maar toen we er eens goed naar keken, bleek het een veilige oplossing te zijn! Inmiddels is ook dit een officieel geaccepteer-de aanpak, met dien verstande dat we er geen service op leveren. Geen probleem, want de community heeft een eigen wiki ingericht waarop ze tips en trucs uitwisselen. Mensen willen geen standaardapparaten en -toepassingen meer, maar hun eigen oplossing kunnen kiezen. Dat gaan we vanuit de bank, onder meer met behulp van virtualisatie en cloud computing, in toenemende mate faciliteren.”“We hebben binnen de bank een grote groep actieve Twit-teraars. We zijn dan ook zeer actief met web care om voort-durend een vinger aan de pols te houden als het gaat om wat er speelt en qua bediening van de klanten. Toen er vorig jaar eens een grote pinstoring optrad bij een andere bank, waar-bij het gerucht ging dat je gratis kon pinnen, waren we als een van de eerste hiervan op de hoogte. Informatie stroomt middels sociale media steeds sneller door de wereld, ik denk dat de effecten van de bankencrisis van 2008 anno nu nóg heftiger zouden zijn geweest. Problemen en zwakheden zijn nu veel sneller bekend, kijk maar eens naar de OV-chip. Elke CIO zou z’n business-continuityplan eigenlijk eens in relatie tot de macht van sociale media moeten herzien.”

oVer Het belanG Van talent, routinG en Het faCiliteren Van meDewerkers...

“Een goede CIO kenmerkt zich door een goed team. Ik ben begonnen bij Procter & Gamble dat alleen maar mensen aanneemt op begin-nersbanen. Voor het bedrijf betekent dit dat je

al je talent zelf moet ontwikkelen, wat heel veel focus op recruiting en ontwikkeling betekent: haal je de juiste men-sen binnen? Besteed je wel voldoende aandacht aan ontwik-

mensen willen

hun eiGen OplOssinG kiezen

arChiTeCTen moeten

ook in De moDDer staan

20 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

kelingspaden en retentie? Er werd bij P&G wel eens gezegd: ‘Pak ons het geld en de merken af, maar als we de mensen mogen behouden bouwen we de hele zaak binnen tien jaar weer op’. Het ultieme statement als het gaat om het vertrou-wen in je medewerkers. Binnen de Rabobank blijven we wel ervaren talent van buiten aantrekken, maar ik heb tegelijk veel prioriteit gegeven aan bijvoorbeeld ons interne trainee-shipprogramma en onze eigen opleidingen.” “Ik heb een ontzettende hekel aan RACI’s (een matrix die ge-hanteerd wordt om de rollen en verantwoordelijkheden van de personen die bij een project of lijnwerkzaamheden betrok-ken zijn weer te geven, red.). Het zijn vaak excuses voor een gebrek aan samenwerking. Als je goede mensen neerzet, dan hoef je niet alles in detail uit te werken. Ik probeer binnen mijn team een omgeving te scheppen waarin mensen – met een duidelijke missie, binnen heldere kaders en met de be-nodigde hulpstukken – zichzelf maximaal kunnen ontplooi-en. Ik ben ervan overtuigd dat mensen het meest tevreden zijn wanneer ze eigen keuzes kunnen maken. Daar past ook duidelijkheid bij, dus ook eerlijke beoordelingsgesprekken, waarin we aangeven wat er zoal beter kan.”“Waar ik niet zoveel mee heb, is het opplakken van etiketten op nieuwe generaties. Je zou X en Y hebben, en zelf zou ik van de ‘verloren generatie’ zijn. On-zin, elke generatie is op zijn ei-gen manier opstandig. Natuur-lijk hebben jongeren een grotere behoefte aan nieuwe media en plaats- en tijdonafhankelijk werken, en daarin voorzien we dan ook als werkgever. Een be-perkt natuurlijk verloop is trou-wens ook goed, dat houdt je or-ganisatie fris.”

oVer Het belanG Van raamwerken zoals lean en aGile; zowel Voor Het beDrijf als Voor De persoonlijke ontwikkelinG...

“We maken gebruik van lean om te werken aan continue verbetering. Daar wordt elke medewerker bij betrokken, dus ie-dereen draagt bij aan vernieuwingsidee-

en. Mensen waarderen dit zeer en zijn enorm toegewijd. Het leuke is dat in de praktijk blijkt dat de teams vaak ambiti-euzer zijn in hun specifieke verbeterdoelstellingen dan wij als management. Lean is dus niet alleen effectief, de men-sen worden er bovendien blijer van. Hetzelfde geldt voor een methode als agile, waarmee je veel kortcyclischer kunt ontwikkelen en je business en ict veel hechter kunt laten samenwerken. Ict helpt het bedrijf op deze manier zichzelf innoveren.”“Wat we ook doen, is ‘op de hoogte’-stages: naast de algeme-ne bankopleiding volgen onze mensen een aantal expertses-

sies in bancaire kennis, en lopen ze stage bij een lokale bank. Het gaat erom dat ze beter begrij-pen wat die bank dagelijks doet, waar de medewerkers mee zitten en hoe klanten hierop reageren, et cetera. Een dergelijke inves-tering in mensen verdient zich razendsnel terug! Deze groepjes gaan na hun stage spontaan met hun opgedane kennis verder en ze regelen vervolgstages bij el-kaar. Het initiatief komt echt bij de mensen zelf vandaan.” “Zelf heb ik stage gelopen bij een lokale bank, meegedaan met de kredietcommissie, samengewerkt met het marke-tingteam, eens een dag achter de balie gestaan in Genemui-den, en een dag hypotheken ingevoerd in Schagen. Ik vind dat dit bij mijn rol hoort, omdat ik als CIO moet weten wat een bank precies doet. Maar het past ook bij de coöpera-tieve gedachte, in de zin dat je elkaar en elkaars werk waar-deert. Bovendien kom je erachter hoe ingewikkeld sommig werk is; hetzelfde geldt voor de systemen die dit werk on-dersteunen.”

oVer GeVen en nemen in relatie tot leVeran-Ciers en Het belanG Van een strateGisCHe relatie...

“Binnen de ict-afdeling werken 1.850 interne krachten en 1.400 externen, met name aan de kant van applicatieontwikkeling. In de manier waarop ict wordt bedreven speelt samenwer-

king met externe partijen een belangrijke rol. Dat doen wij dan ook volop, al zorgen we ervoor dat we zelf de richting blijven bepalen. Om die reden is de infrastructuur en het applicatiebeheer niet uitbesteed. Zolang wij het zelf markt-conform kunnen doen en de klanten tevreden zijn, zal dat ook niet gebeuren.” “De enorme consolidatie binnen de servicesindustrie is een kwestie van marktwerking en daar ben ik niet op tegen. Het betekent wel dat je als grotere organisatie met een steeds be-perkter aantal leveranciers werkt en dat de relaties met die leveranciers groeien in belang en omvang. Een tweede ten-dens is dat servicesbedrijven hun landenvestigingen nogal

aan het uitkleden zijn; die hangen steeds meer aan heel strikte regel-geving vanuit het hoofdkantoor. Bij een klein strategisch menings-verschil heb je dus al snel met dat hoofdkantoor te maken. Ik wil daar-om alleen grootschalig zakendoen met partijen waarvan ik weet dat ze op topniveau echt klantgericht zijn en oprecht een strategische relatie met ons willen. Omgekeerd investe-

elke GeneraTie is op zijn

eiGen manier

OpsTandiG

iCt Helpt Het

beDrijf ZiChZelf

innOveren

we blijVen zelf de riChTinG bepalen

21I T i n t h e b o a r d r o o m

22 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

ren mijn mensen en ik veel tijd aan externe adviesraden van partners. Belangrijk, want zo kunnen we ze voeden met onze ideeën en leren we zelf ook voortdurend.”

oVer De rol en funCtie Van De Cio: De beelD-VorminG, Het Gebrek aan HiërarCHisCHe maCHt en De nooDzaak Van oVertuiGinGs-kraCHt...

“Als CIO’s hebben we het probleem dat veel men-sen IT-werk vereenzelvigen met de aanbod-zijde. Studenten en scholieren denken daarbij dus aan Capgemini en Accenture. Dat is prima,

maar betreft slechts de helft van het ict-werk in Nederland. Een andere perceptie is dat het toch allemaal wordt uitbe-steed of ge-offshored. Dat is voor een deel zo, maar juist op het raakvlak van business en deze, soms uitbestede techno-logie gebeuren zulke mooie dingen. Het is het type werk dat ook alleen maar groeit en waarbij een groeiende behoefte aan talentvolle mensen bestaat. Dat is een boodschap die we als CIO’s misschien nog iets beter moeten uitleggen. Het CIO Platform, de vereniging van ict-eindverantwoordelij-ken in Nederland, heeft de ict-arbeidsmarkt dan ook als hoge prioriteit. Het is een buitengewoon nuttige organisatie waar we kennis delen met de meer dan 92 leden en allerlei relevante werkgroepen.”

“Vanwege de structuur van de Rabo-bank, met 143 zelfstandige banken, heb ik maar beperkte hiërarchische macht. Dat is meteen een deel van de uitdaging en het houdt mij als CIO en ons als IT’ers nuchter en scherp. Aan de andere kant bestaat het gevaar dat je met z’n allen elke vorm van ver-nieuwing in de kiem smoort. Om dat te voorkomen is persoonlijke overtui-gingskracht nodig.” “Je kunt als CIO een boodschap heb-ben, maar deze beklijft het best als je niet zendt maar discussieert. Blogs, Twitter, videoconferencing, chatten

en Yammer kunnen daarbij helpen. Via die hulpmiddelen kan iedereen met mij in contact treden. Daarnaast doe ik intern ‘lunch mee’-sessies, waarbij mensen uit alle geledin-gen kunnen aanschuiven voor het middageten. Ik probeer dus alles te doen wat binnen mijn mogelijkheden ligt, maar besef gelijk dat het eigenlijk nooit genoeg is...”

je moet niet zenDen maar disCus-siëren

ColumnDoor Peter Hagedoorn

Fotografie Roelof Pot

23I T i n t h e b o a r d r o o m

peteR haGedooRn is oud-CIO, voorzitter Raad van Advies CIO Platform Nederland, CIO of the Year 2005, en programmadirecteur e-skills EuroCIO.

WikiLeaks geeft te denken. Is het fenomeen het bewijs van een ontluikende crowd democracy? Is dit de luis in de pels van ‘legacydemocratieën’ en dito bedrijven? Mag dat allemaal zomaar? Welke belangen worden geschaad? Is het gerechtvaardigd dat Amerika, in de rol van sheriff van Nottingham, Julian Assagne als een terriër achterna zit? Assange, de moderne Robin Hood die informatie steelt van de elite en verspreidt onder het volk.Het zijn verschijnselen die passen bij de zich ontwikkelende, globale en op internet gebaseerde samenleving. Internet maakt dingen mogelijk die vroeger ondenkbaar waren en verlegt letterlijk grenzen. Iedereen met kennis van het En-gels en in het bezit van een apparaat met internetverbinding kan meedoen. En dat gebeurt dan ook steeds meer. Handel, kunst, wetenschap, seks... alles gaat online en krijgt daarmee een totaal andere dimensie. De ontwikkelingen zijn niet langer natiegebonden en leiden tot andere samenwerkingsvormen (de crowd), tot nieuwe opslagsystemen (de cloud), en de oude wetten uit de fysieke wereld zijn niet meer van toepassing of toereikend.Eerder zagen we de ouderwetse muziekindustrie onderuit gaan. Via e-books staat nu ook de boekenwereld op zijn kop. Tal van gevestigde instituties worden door internet en nieuwe consumentenelektronica van onderen geërodeerd en gedwongen anders te opereren. Via WikiLeaks krijgen nu vooral de overhe-den een beurt. Internet zal steeds meer gebruikt gaan worden door crowds; enerzijds om informatie te krijgen die voorheen ontoegankelijk was, anderzijds om druk uit te oefenen op overheden of andere klassieke instituties. Zie hoe de Tea Party in Amerika zich online organiseerde en via die route posities is gaan innemen binnen de Republikeinse Partij. Maar ook terroristische groepen en andere misdaad manifesteren zich steeds nadrukkelijker via internet. Na crowd sourcing, hebben we nu het verschijnsel van crowd action.

RegelgevingDit alles zal moeten leiden tot een universele, niet-landgebonden wet- en regelgeving voor internet. De crowd werkt, handelt en leeft immers overal. Het is dus geen oplossing als 27 Europese naties – laat staan alle landen in de wereld – allemaal eigen oplossingen gaan verzinnen voor de nieuwe crowd- en cloudverschijnselen. Internet ‘is’ van niemand, de crowd is iedereen. Het wordt onze virtuele, universele database en dat alles behoeft steeds nadrukkelijker vormen van regulering. Steeds meer zal internet met zijn crowds en clouds gaan ‘schakelen’ met de fysieke wereld.De regelgeving hieromheen zal dus op wereldniveau tot stand moeten komen. Daar zijn maar twee routes voor: of de klassieke nationale wetgevers erkennen wereldwijd dat er wat moet gebeuren (en wordt er bijvoorbeeld op G20-niveau een initiatief genomen voor regelgeving rondom zaken als crowd en cloud, want op lager niveau (Europees of landelijk) zal dit niet lukken of geaccepteerd worden). Of internet ontwikkelt zelf, vanuit hick-ups zoals WikiLeaks en bedrijfs-experimenten met de cloud, een disciplinerend systeem. Vanuit het anarchis-tische internet ontluikt dan van binnenuit een vorm van crowd democracy, met regels waaraan de virtuele wereld zich gaat houden. Misschien zal WikiLeaks ons uiteindelijk helpen om die democratie van de grond te krijgen. Want zeker is dat WikiLeaks-achtige verschijnselen waarschijnlijk alleen nog maar heftiger zullen worden. Het is dus óf wachten op een ingreep vanuit de ‘legacywetge-vers’ die het gedoe vanuit internet te langen leste zat worden, óf op een vanuit internet ontluikende crowd democracy. Zeker is dat ons op dit gebied nog veel te wachten staat.

Crowd democracy

7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 124

Door Chris Parker

CiO survival Guide

AFLEVERING 1: DESIGNING GREAT USER EXPERIENCES

Happy customershave more funVroeGer werDen je sYstemen alleen Gebruikt Door je eiGen mensen.

teGenwoorDiG Vooral Door je klanten. Voor Die klanten is jouw be-

Drijf niet Veel meer Dan een website of een app op Hun smartpHone.

een Cio Die GoeDe sYstemen maakt Voor De klant, wint aan belanG in

De boarDroom.

25I T i n t h e b o a r d r o o m

Systemen die niet gemak-kelijk en leuk zijn, jagen de klant weg. De gebrui-kerservaring bepaalt hoe de klant jouw bedrijf ziet. Die gebruikerservaring of

user experience (UX) gaat over hoe iemand zich voelt wanneer hij of zij iets gebruikt, en is sterk afhankelijk van perceptie en gebruiksgemak. De klassieke ICT richt zich meer op de efficiëntie van de gebruikersinterface. De mensen die met het systeem moe-ten werken willen het vooral zo simpel mogelijk houden. Een beetje humor is ook nooit weg. Een briljant stukje software, denk je? Schitterend ont-worpen? Met perfecte ondersteuning? Wacht maar tot je de gebruikers hoort mopperen wanneer de UX blijkt tegen te vallen. Denk aan de online-sup-portgroep I Hate Lotus Notes (www.ihatelotusnotes.com): “This website is dedicated to my fellow sufferers who day in day out are forced to use Lotus Notes, causing them to struggle with email communications, squirm at the thought of planning another day and generally fighting for their will to live.” Heeft je systeem een waardeloze interface? Dan is er voor je gebruikers weinig lol aan en is je hele systeem weggegooid geld. Zoiets mag je gewoon niet aan het toeval overlaten. De CIO moet sterk in zijn schoenen staan en

de klant een positieve en memorabele gebruikerservaring bezorgen.

Usability testsEen systeem met een betere UX biedt vele voordelen. Niet in de laatste plaats de veel betere acceptatie door de ge-bruikers, zowel van aangekochte als van speciaal ontwikkelde systemen. Wil je een doeltreffend UX-design, dan mag je dit aspect absoluut niet vergeten. Je moet tests organiseren met echte mensen, met de mensen die het systeem zullen gebruiken. En dit doe je nog voordat de verdere eisen de-finitief zijn vastgelegd en zeker voordat het ontwikkelen van de code van start gaat. Ook bij systemen die zo worden aangekocht, moet je op voorhand usa-bility tests houden. Pas daarna begin je na te denken over de shortlist en alle andere criteria.Een betere UX kan ook inkomsten ge-nereren. In de UX-gemeenschap kent iedereen het verhaal van de knop van 300 miljoen dollar: een Amerikaanse brick-and-mortar retailer veranderde één knop op de website en het aantal klanten dat ook echt iets kocht ging met 45 procent omhoog. Deze toe-name resulteerde de eerste maand na de aanpassing in 15 miljoen dollar ex-tra omzet en 300 miljoen dollar over het hele jaar. En wat hield die gouden verandering dan wel in? Gewoon het

schrappen van de verplichting dat alle klanten zich moesten registreren voor-dat ze iets kochten. Daardoor kreeg je een eenvoudiger checkout path en dus een eenvoudiger aankoopproces voor de gelegenheidsklant. Registratie was alleen nog nodig voor klanten die zelf kozen voor een langdurige relatie met het bedrijf.Het UX-design van een systeem is te belangrijk om over te laten aan de marketingafdeling of om even door je ontwikkelaars te laten toetsen aan de brand guidelines net voordat de soft-ware wordt uitgebracht. Alle aspecten rond ontwerp en ontwikkeling – van oudsher aparte domeinen voor de mar-keting- en ict-afdeling – zijn nu te sterk met elkaar verweven om nog apart te bekijken. Je bedrijf moet een strategi-sche beslissing nemen over UX, geba-seerd op de emotionele reactie die je bij de klant wilt opwekken. Wat is belang-rijker, efficiëntie of intuïtiviteit?

Making pizza fun againDe wereldmarkt voor retail-pizza is zeer competitief en niet erg gediffe-rentieerd. Net als IT-oplossingen is de pizzamarkt consumerized (gebruikers kunnen zelf een pizza maken of een diepvriespizza kopen) en commerci-alized (gebruikers kunnen een pizza laten bezorgen of naar een van de vele restaurants gaan). Klanten kunnen

26 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

een pizza bestellen via de telefoon, soms ook via een website. Dit proces kun je efficiënter maken door te weten wat de voorkeuren van de klant zijn of door de bestelopties te vereenvoudi-gen, om maar een paar voorbeelden te noemen. Maar daardoor wordt het nog niet leuker voor de klant. Op de Amerikaanse markt heeft pizzagigant Domino’s het e-commerce-verhaal een compleet nieuwe touch gegeven met de introductie van de Pizza Tracker, on-line en op de iPhone. De klant die online of telefonisch een pizza bestelt, weet dankzij de Pizza Tracker precies hoever zijn of haar be-stelling is gevorderd. Totale controle over de pizza experience dus. Naast informatie over de bestelde pizza zijn er links naar Facebook met leuke aan-biedingen voor de vaste klant, games die je kunt spelen terwijl je op je pizza zit te wachten en mogelijkheden om feedback te geven. En onlangs heeft Domino’s speciale skins geïntrodu-ceerd waarmee de klant de look en feel van de Pizza Tracker kan aanpassen. De Pizza Tracker bestaat sinds 2008 en is enorm populair. In 2010 verkocht Domino’s voor meer dan een miljard dollar online. Het bedrijf staat in de Verenigde Staten nu op de derde plaats (na Amazon en iTunes) wat het volume online-transacties betreft.

StatistiekenHet systeem werkt met informatie uit historische gegevens, gecombineerd met de voorkeuren die de gebruiker zelf heeft aangegeven, de afstand tus-sen de klant en de vestiging, en infor-

matie over wie er op dat moment aan het werk is in de specifieke vestiging. Aan de hand van deze statistieken kan Domino’s met voldoende nauwkeurig-heid aangeven in welk stadium een be-stelling zich bevindt. Op basis daarvan is de Pizza Tracker ontwikkeld, die in wezen alleen maar simuleert hoe het eigenlijke bestelproces verloopt en de klant tegelijk het nodige entertain-ment verschaft. Domino’s houdt niet echt bij waar elke afzonderlijke pizza zich precies bevindt tussen bestelling en bezorging. Ze gebruiken gewoon de informatie die ze al hadden om de klant een lekker, hapklaar verhaal voor te schotelen. Dit was echter al-leen mogelijk doordat Operations alle processen goed onder controle had en doordat er nauwe samenwerking be-stond tussen Marketing en ICT. Zo kon ervoor worden gezorgd dat de presen-tatie- en infrastructuurlaag perfect op elkaar aansloten.In de Verenigde Staten en andere landen heeft Domino’s een app uitge-bracht voor de iPhone: iPizza. Die app heeft min of meer dezelfde functiona-liteit als de bestelsite en werkt gewoon simpel en leuk. Een klant van Domi-no’s die even een pizza wil bestellen hoeft zelfs niet meer van de bank te komen. Hij hoeft geen minuut voetbal te missen: iPhone pakken, postcode invoeren en bestellen maar. In Groot-Brittannië is iPizza in september 2010 geïntroduceerd. Sindsdien zijn er met de iPhone-app al meer dan een mil-joen bestellingen geplaatst. Online

wordt er nu 63 procent meer verkocht, mede dankzij de verbeterde website en de gratis pizza die elke week wordt weggegeven aan de foursquare may-ors van hun vestigingen.

Business can be fun tooEen verbetering van de UX in de business-to-business (B2B) is soms een nog grotere – en zeker belangrij-kere – uitdaging dan in de business-to-consumer (B2C). In de B2B ligt het transactievolume vaak lager dan in de B2C, waardoor de investering moei-lijker te rechtvaardigen is. Zakelijke klanten die vastzitten aan een lang-lopend contract, zijn wel verplicht om je systemen te gebruiken, leuk of niet. Maar een goede UX kan voor de klant zo’n aangename ervaring zijn dat hij zich maar al te graag laat binden. En dat is iets heel anders dan iCuffs die de klant in gijzeling houden. Indivi-duele zakelijke klanten leveren hogere inkomsten op. Daardoor is het voor een bedrijf belangrijk dat die zakelijke klanten trouw blijven. Een slechte UX is slecht voor de relatie, ook al duurt het langer voordat dit zichtbaar wordt in het financieel resultaat.Je zakelijke klanten die overdag iets bij je kopen, zijn in hun vrije tijd ge-woon consument. Ze verwachten dan dezelfde ervaring als bij hun favoriete sociale netwerk of iPhone-app.In de B2B zijn de pre-sales- en delive-ryprocessen vaak lang en complex, waardoor ze met een online-simulator, zoals die van Domino’s, niet goed te

ieDereen kent wel Het VerHaal Van de knOp van 300 miljOen dOllar

Figuur 1. De Pizza Tracker van Domino’s.Demo: http://wwwawards.cpbgroup.com/awards/OS/tracker.html

27I T i n t h e b o a r d r o o m

volgen zijn. De UX kan wel worden verbeterd met technieken als bread-crumbs. Die leiden de gebruiker dan door een proces, maken informatie ook voor niet-geregistreerde gebrui-kers toegankelijk en zorgen ervoor dat de klant beschikt over volledige en nauwkeurige productbeschrijvin-gen en transparante prijzen. Ook de post-saleservaring van B2B-klanten heeft baat bij oplossingen voor e-commerce met een betere UX, zeker voor gemakkelijke en leuke dingen, zoals het bestellen van onderdelen of verbruiksartikelen, het aanbieden van handleidingen en documentatie, en het presenteren van (zakelijke) informatie die de gebruiker concreet interesseert.

Tools make it more funVraag aan een UX-expert wat de be-langrijkste tools zijn voor een goed UX-design, en je krijgt meteen ant-woord: ‘potlood en papier, en een goed stel hersens natuurlijk!’ Al het denk-werk dat achter het design zit, dat is de belangrijkste succesfactor voor een goede gebruikerservaring. UX-experts hebben de tools om hun design in een flowchart te gieten (door hen wire-frames genoemd). Laat het maken van het product maar over aan de experts. Voor de CIO zijn er verschillende tools en diensten beschikbaar die ervoor kunnen zorgen dat al dat werk dat in de UX gaat zitten ook het gewenste re-sultaat oplevert.Als je maar moeilijk bewustwording kunt creëren rond de UX en het ver-

beteren ervan, en maar moeilijk de be-nodigde centen bij elkaar krijgt, houd dan usability tests met mensen die het systeem zullen gebruiken. Neem hun gezichtsuitdrukking op en registreer wat ze op het scherm doen. Dan weet je meteen of je nog aan de UX moet sleu-telen. Toepassingen voor het vastleggen van de schermactiviteit en het gezicht van de gebruikers tijdens tests zijn Sil-verback (www.silverbackapp.com) en Morae (www.techsmith.com/morae).Een uitdaging bij elk ontwikkelpro-ject, en zeker bij projecten rond de UX, is het vinden van gebruikers voor de tests. Je wilt immers heldere feedback over je veranderingen en de impact er-van op de usability. User Testing (www.usertesting.com) is een dienst die een groep anonieme testers kan samenstel-len voor jouw tests. Zo beschik je bin-nen de kortste keren over feedback. De Usabilityhub (www.usabilityhub.com) is een verzameling online-oplossingen

om usability-analyses van je ontwik-kelingen te valideren en te reviewen. Ook handig om te weten te komen of je gebruikers al dan niet te spreken zijn over je bestaande systemen.

Let’s have some funEen CIO-strategie die vooral kijkt naar efficiëntie is in de boardroom tegenwoordig een stuk minder in zwang dan een strategie op basis van customer experience. Je moet manie-ren vinden om je collega-executives duidelijk te maken hoe belangrijk UX is voor je concurrentievoordeel, klan-tenservice enzovoort. Daarvoor moet je laten zien hoe iemand van buitenaf tegen je bedrijf aankijkt. Veel van je collega’s houden het liever bij inside-out. Je hebt mensen nodig die fanatiek nadenken over hoe de klant het bedrijf ziet. Vervolgens moeten deze mensen binnen de organisatie de juiste positie krijgen om zo veel mogelijk invloed te kunnen uitoefenen. Ze moeten recht-streeks kunnen samenwerken met de afdelingen Marketing en Customer Service.UX-design zal als key competency aan belang blijven winnen, voor elk bedrijf, en is meer dan een brand manual van Marketing of het voldoen aan de norm ISO 9241 inzake de ergonomie van de mens-systeeminteractie. Je UX moet je merkpositie representeren en door en door verweven zijn met het hele tra-ject dat de klant bij jou aflegt. De weg die je zelf aflegt om de UX van je systemen en websites te verbeteren, zal niet zonder slag of stoot verlopen. Content en technologie veranderen voortdurend en dat vraagt om conti-nue ontwikkeling en tests. Soms gaat er iets faliekant verkeerd, en niet al-leen door een bug hier of daar. De Piz-za Tracker van Domino’s bijvoorbeeld houdt geen rekening met bestellingen zonder pizza. Bestel je alleen iets te drinken, dan gaat dat ook de oven in!

In de volgende CIO Survival Guide wordt uitgelegd hoe je als CIO de per-formance van je bedrijf op het gebied van customer service kunt verbeteren.

UX-actielijst voor de CIO1. Breng jezelf en je team helemaal up-to-date over UX met de onder-staande bronnen.2. Laat je huidige systemen beoor-delen op UX door mensen die ermee werken en door externe adviseurs.3. Verbeter je softwareontwikkeling door UX-design in te bouwen nog vóór de ontwikkelfase.4. Test vroeg in het ontwikkelproces op usability én gebruiksplezier. 5. Trek een user experience architect aan om dit alles mogelijk te maken.6. Word vriendjes met de chief marketing officer (CMO), want daar winnen jullie allebei bij.

Literatuur over UXDon’t Make Me Think: A Common Sense Approach to Web Usability, Steve Krug (2005)Sketching User Experiences: Get-ting the Design Right and the Right Design, Bill Buxton (2007)Effective UI: The Art of Building Great User Experience in Software, Johnathan Anderson (2010)www.jensondesign.com/The-Simpli-city-Shift.pdf, Scott Jensen (2003)Best Practices in User Experience (UX) Design (rapport), Mike Gualtieri van Forrester Research (2009)UX Magazine (www.uxmag.com)Interactions Magazine (interactions.acm.org)

ux-DesiGn zal als key COmpeTenCy aan belanG blijVen winnen

✒ chRis paRKeR (cparker@live.nl) is SVP en CIO bij LeasePlan Corpo-ration. Hij is gespecialiseerd in het verbeteren van de klantervaring door middel van technologie.

TImmIes IT ProjecT of The Year (wInnaar: heIneken)TommIes

Pole positionIT is tegenwoordig voor bijna alle organisaties van strategisch belang. Informatie is immers een key asset. Ditzelfde geldt voor strategic sourcing: excelleren waar het kan, uitbesteden waar het moet!

Het is de missie van ICT Media, uitgever van CIO Magazine, Out-source Magazine en Tijdschrift IT Management, om de positie van IT-executives en sourcingmanagers hiermee in overeen-stemming te brengen. Ze horen thuis in de boardroom.

Jaarlijks brengt ICT Media daarom de sterspelers in sourcing en IT voor het voetlicht. Zij zijn de winnaars van de CIO of the Year Award, de IT Project of the Year Award, de TIMMIES (The Innovation Manager Awards) en de TOMMIES (The Outsource Manager Awards).

De CIO of the Year Award heeft tot doel bekendheid te ge-ven aan de best presterende CIO in dat jaar. Deze Award is gebaseerd op een doortimmers en objectief juryproces. De procedure en criteria zijn ontwikkeld in de afgelopen vier jaar, samen met het CIO Platform Nederland, CIO Magazine en de

organisaties The Boston Consulting Group, Qhuba en Echt Ontwikkeling.

De IT Project of the Year Award heeft tot doel het best pres-terende IT-project in een bepaald jaar te onderscheiden. De IT Project of the Year Award is gebaseerd op specifieke criteria – innovatie en klantgerichtheid staan centraal - en een goed gefundeerd juryproces.

Tijdens de CIO Diner Show vindt jaarlijks de uitreiking van de TIMMIES plaats. De TIMMIES zijn de Innovation Awards voor de Meest Innovatieve CIO, de Meest Innovatieve Organisatie en de Meest Innovatieve Vendor.

Tijdens de Outsource Magazine Diner Show vindt jaarlijks de uitreiking van de TOMMIES plaats. De TOMMIES zijn The Out-source Manager Awards voor de inspirerendste sourcingma-nager, de succesvolst uitbestedende organisatie en de meest innovatieve outsourcing vendor.

ICT Media brengt sourcing en IT in een kansrijke ‘pole position’!

for sourcing and it

cIo of The Year award

TImmIes IT ProjecT of The Year (wInnaar: heIneken)TommIes

Pole positionIT is tegenwoordig voor bijna alle organisaties van strategisch belang. Informatie is immers een key asset. Ditzelfde geldt voor strategic sourcing: excelleren waar het kan, uitbesteden waar het moet!

Het is de missie van ICT Media, uitgever van CIO Magazine, Out-source Magazine en Tijdschrift IT Management, om de positie van IT-executives en sourcingmanagers hiermee in overeen-stemming te brengen. Ze horen thuis in de boardroom.

Jaarlijks brengt ICT Media daarom de sterspelers in sourcing en IT voor het voetlicht. Zij zijn de winnaars van de CIO of the Year Award, de IT Project of the Year Award, de TIMMIES (The Innovation Manager Awards) en de TOMMIES (The Outsource Manager Awards).

De CIO of the Year Award heeft tot doel bekendheid te ge-ven aan de best presterende CIO in dat jaar. Deze Award is gebaseerd op een doortimmers en objectief juryproces. De procedure en criteria zijn ontwikkeld in de afgelopen vier jaar, samen met het CIO Platform Nederland, CIO Magazine en de

organisaties The Boston Consulting Group, Qhuba en Echt Ontwikkeling.

De IT Project of the Year Award heeft tot doel het best pres-terende IT-project in een bepaald jaar te onderscheiden. De IT Project of the Year Award is gebaseerd op specifieke criteria – innovatie en klantgerichtheid staan centraal - en een goed gefundeerd juryproces.

Tijdens de CIO Diner Show vindt jaarlijks de uitreiking van de TIMMIES plaats. De TIMMIES zijn de Innovation Awards voor de Meest Innovatieve CIO, de Meest Innovatieve Organisatie en de Meest Innovatieve Vendor.

Tijdens de Outsource Magazine Diner Show vindt jaarlijks de uitreiking van de TOMMIES plaats. De TOMMIES zijn The Out-source Manager Awards voor de inspirerendste sourcingma-nager, de succesvolst uitbestedende organisatie en de meest innovatieve outsourcing vendor.

ICT Media brengt sourcing en IT in een kansrijke ‘pole position’!

for sourcing and it

cIo of The Year award

30 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

2E CEO RONDETAFELBIJEENKOMST: VISIE OP HET ECOSYSTEEM

‘Gedeelde belangen’tijDens De DiVerse exClusieVe Cio-ronDetafels en ontmoetinGen

met it-VerantwoorDelijken in een persoonlijke settinG zijn De leVe-

ranCiers en aDViesbureaus meer Dan eens onDerwerp Van Gesprek.

CiO maGaZine liet in Het kaDer Van Het tHemanummer it & Vision Voor

Het tweeDe aCHtereenVolGenDe jaar De VaanDelDraGers Van De

aanboDzijDe aan Het woorD oVer Hun Visie op De markt en De rela-

tie met De Cio. Dit jaar werD met name Gesproken oVer De toeGe-

VoeGDe waarDe Van Het Denken in Consortia en eCosYstemen.

Door Hotze ZijlstraFotografie Eric Fecken

Een belangrijke reden voor deze bijeenkomst is het verbeteren van de wisselwerking tussen demand en supply”, stelde Rob Beijleveld, directeur van ICT Media en initiatiefnemer,

tijdens de opening van de discussie. “Bovendien is het idee erachter om de CIO-gemeenschap te voorzien van interessante content; inzicht geven in wat er zoal speelt aan de aanbodzijde en aangeven in hoeverre zij hier hun voordeel mee kunnen doen. Bovendien is het bij uitstek een gelegenheid voor beide ‘kampen’ om elkaar kritische feedback te geven.”Daarbij is het volgens Beijleveld mis-schien niet eens zo belangrijk wat CIO’s en leveranciers nu precies van el-kaar vinden, want uit onderzoek blijkt, dat de wederzijdse wensenlijstjes over de jaren heen toch goeddeels onver-

anderd blijven. Het gaat er vooral om welke vorderingen er gemaakt worden. Progressie is immers key!Steeds terugkerende wensen en eisen ten aanzien van de leveranciers zijn: de kosten moeten (verder) omlaag, de afspraken moeten (beter) worden nagekomen, de leverancier moet zich (meer) verdiepen in de problemen van de klant, (diepgaander) inzicht geven in de visie en roadmaps en (meer) experts inzetten en minder sales. Afgaande op een recente peiling onder CIO’s maken de leveranciers zeker stappen. Alleen als het gaat om het ontzorgen van de CIO en het helpen bij het maken van valueberekeningen in plaats van kos-tencalculaties, blijft de aanbodzijde nog enigszins achter.Veel leveranciers vinden op hun beurt dat veel CIO’s nog voornamelijk op de winkel aan het passen zijn en te weinig

visie tentoonspreiden als het gaat om de middellange en lange termijn. Bo-vendien zijn klanten vaak onvoldoende in staat om de requirements afdoende te formuleren. “Een CIO bij een pro-bleem eerst eens kritisch naar de eigen organisatie laten kijken wil wel eens helpen”, stelde een van de deelnemers aan de rondetafeldiscussie. “Dat is veelal behoorlijk confronterend.”

Waarde brengenMaar nogmaals: het ging tijdens de laatste CEO-bijeenkomst in de Bossche Boardroom niet zozeer over de kloof tussen klant en leverancier. Met name een brede samenwerking tussen par-tijen, die voor alle betrokkenen waarde kan brengen, was het onderwerp van ge-sprek. Daarbij bleken veel IT-afnemers verder te kijken dan de traditionele een-op-een relatie met de afnemer.

31I T i n t h e b o a r d r o o m

Discussies en presentaties.

Informele ontmoetingen...

Vrijwel alle leveranciers zijn van de partij.

Locatie: de Bossche Boardroom.

...en serieuze bespiegelingen.

Nog even napraten.

32 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

Vraag en aanbod van IT bleken in een jaar tijd behoorlijk naar elkaar toe ge-groeid. Waar CIO’s twaalf maanden geleden nog volop vragen hadden ten aanzien van de visie, missie en stra-tegie van de IT-leveranciers, bleek deze kloof voor een deel geslecht. De genoemde peiling binnen de CIO-ge-meenschap leerde dat de suppliers er steeds beter in slagen om best prac-tices te tonen en inzicht te geven in hun rol bij strategische vraagstukken. Maar ook voor wat betreft hun road-maps is men doorgaans transparan-ter. Daardoor is het voor de CIO veel gemakkelijker om de eigen strategie te matchen met die van de vendor.De tweede rondetafelbijeenkomst met de Nederlandse vertegenwoordigers van de leverancierskant stond voorna-melijk in het teken van een construc-tieve aanpak. Daarbij werd door de aanbodzijde onderkend dat er te veel hypes zijn, dat de door de klant ge-wenste innovatie soms achterblijft, en dat er te slaafs achter de agenda’s van bijvoorbeeld Gartner, IDC en Forres-ter wordt aangelopen. Maar ook dat er voor de leverancier een taak ligt als het gaat om het verminderen van de com-plexiteit aan de klantzijde. “We laten het bovendien na om successen te de-len”, stelde een van de deelnemers. “En dat terwijl er tussen alle dramaverha-len in de pers ook heel veel positieve cases te melden zijn.”

Ecosystemen“Een geluid dat we vanuit de CIO-ge-meenschap steeds nadrukkelijker ho-ren is de wens dat leveranciers nadruk-kelijker opereren binnen ecosystemen

en consortia”, aldus gastheer Rob Beij- leveld. Het idee daarbij is dat suppliers ieder voor zich nadrukkelijk hun eigen specialiteit en onderscheidende vermo-gen tonen, waardoor de vraagkant per specifiek deel van de gevraagde dienst-verlening binnen bijvoorbeeld een co-creatiemodel voor de meest optimale leverancier kan kiezen.“Het voordeel voor de klant is dat de discussie tussen vraag en aanbod zich minder toespitst op de kosten, maar vooral op de toegevoegde waarde”, stelde Beijleveld mede op basis van de input vanuit de CIO-gemeenschap. Bovendien is zo’n ecosysteem bij uit-stek een voedingsbodem voor open innovatie.”Opvallend was dat de consortia- gedachte door de in de Bossche Board- room aanwezige leveranciers volop werd ondersteund. Enkele hadden hier zelf reeds verregaande ideeën over ontwikkeld. “Qua processen, aanpak en architectuur moeten we onderling zoeken naar meer eenheid”, verwoord-de een van hen de gedachte. “De klant moet nadrukkelijker de keuze hebben uit meerdere aanbieders en daar kun-nen wij bij helpen.”

KetenafsprakenVanzelfsprekend zal een dergelijke aanpak wel de nodige energie gaan vragen. Leveranciers die willen sa-menwerken zullen hun services name-lijk moeten integreren, wat in de prak-tijk niet eenvoudig zal blijken. “We moeten af van traditioneel denken in afzonderlijke SLA’s, maar toe naar ke-tenafspraken”, aldus een deelnemer. Nog beter: keten-KPI’s!Een dergelijk ecosysteem, waarin diverse bedrijven in wisselende ver-banden samenwerken, heeft enige overeenkomsten en overlap met cloud computing. Ook daarbij wordt gewerkt met verschillende, eventueel gekop-pelde elementen. Het idee van de cloud doortrekken naar een totaal palet van gezamenlijk aangeboden diensten, op basis van een eenduidige architec-tuur, houdt volgens de verantwoorde-lijken van de IT-aanbodzijde enorme kansen in. Een van de kenmerken van zo’n cloudachtige benadering is dat de omarming van zo’n dienst bij uitstek eindgebruikergedreven is: de business kan door de instant beschikbaarheid en architecturele eenduidigheid snel

en efficiënt schakelen. Een ander voor-deel is dat zo’n dienst door de klant niet wordt beoordeeld op technische inhoudelijkheid, maar op output. De CIO komt daardoor meer en meer in de gewenste regierol terecht.

CIO-stoelEr zijn zelfs al suppliers die de ecosys- teemgedachte volledig omarmen en bij het orchestreren van de onderdelen van het totale dienstenpakket al min of meer op de stoel van de CIO gaan zit-ten. Eventuele technologische kloven worden daarbij vooraf geslecht: ap-plicaties en gegevensstromen worden op basis van bijvoorbeeld serviceori-entatie gekoppeld en gestroomlijnd. Bovendien kan het palet aan geleverde diensten naar wens worden uitgebreid (denk aan de sterk in opkomst zijnde sociale media), en eventueel worden op- of afgeschaald. Een dergelijk eco-systeem vraagt behalve om duidelijke operationele rules of engagement voor de betrokkenen wellicht ook om ander-soortige contractvormen. Naast een outputverantwoordelijkheid voor de leverancier kunnen bovendien nieuwe verdienmodellen worden overwogen: gedeeld risico en gedeelde opbrengst, maar ook joint ventures. Het is een door zowel vraag als aanbod gedroom-de situatie, waarbij geleidelijk aan af-stand wordt genomen van de aloude RfP- en RfI-processen, maar waarin klant en leverancier steeds sterker naar elkaar toe groeien.“Misschien is het een idee om hier eens met een groepje CIO’s over van ge-dachten te wisselen”, stelde een van de deelnemers voor. “Om vervolgens ge-zamenlijk op basis van de uitdagingen en mogelijkheden een plan te maken en concrete stappen te nemen.” Een idee dat aan de Bossche vergadertafel breed werd gedragen. CIO Magazine zal dit initiatief verder uitwerken en gaan faciliteren. Wordt dus ongetwij-feld vervolgd.

ZO’n eCOsys- Teem is bij uitstek een VoeDinGs-boDem Voor Open innOvaTie

I T i n t h e b o a r d r o o m 33

Uitkomst survey CIO’sVoorafgaand aan de tweede CEO-rondetafelbijeenkomst in de Bossche Boardroom, waarbij de Nederlandse ver-antwoordelijken voor grote IT-leveranciers aanschoven, hielden ICT Media en CIO Magazine een peiling onder een kleine 250 CIO’s naar de waardering, wensen en eisen ten aanzien van leveranciers. Onderstaand de resultaten. De vijf (knel)punten uit de eerste twee vragen zijn afkomstig uit het onderzoek van vorig jaar, waarbij de CIO’s aangaven op welke punten ze hogere prestaties dan wel een hogere kwaliteit dienstverlening van de leveranciers verwachtten.

1 Zijn er door de leveranciers met wie u zaken doet op onderstaande punten stappen ge-maakt in 2010? Aangeven op een schaal van 1 (weinig) tot 5 (veel).

Kostenbeheer 2,5 Afspraken nakomen 2,8Transparantie/inzicht in SLA 2,6Verdiepen in problemen 2,6Ontzorgen/regie invullen 2,4

Veel CIO’s stellen dat er in generieke zin door de leveran-ciers nauwelijks stappen zijn gemaakt in de richting van hogere kwaliteit dan wel prestatieverbeteringen. Er lijkt, zo blijkt uit de opmerkingen van de ondervraagden, bij de leve-rancier bovendien meer druk op te staan, waardoor er min-der mogelijk is. Afspraken worden wel beter nagekomen. De kosten zijn nog altijd een heikel punt. De meeste CIO's hechten er (vanzelfsprekend) aan om zelf de regie over de samenwerking te houden.

2Hebben de leveranciers met wie u zaken doet hun visie of roadmap in 2010 beter belicht, zodat u bij het bepalen van uw eigen strategie beter geïnformeerd bent?

Strategy mapping/alignment 2,7Best practices laten zien 2,9Valueberekeningen i.p.v. kostencalculaties 2,2Visie en roadmap op papier 2,7Meer inzet van experts i.p.v. sales 2,5

Opvallend is dat suppliers er kennelijk beter in slagen om best practices te tonen en inzicht te geven in hun rol bij stra-tegische vraagstukken, maar ook voor wat betreft hun eigen roadmaps. Het belichten van de kanteling van IT-kosten naar waarde kost evenwel nog moeite. Enkele CIO’s spreken van verbeteringen als het gaat om het matchen van de strategieën van leverancier en klant. Toch is er ook kritiek: de leveran-ciers houden niet vast aan hun eigen roadmaps, die boven-dien niet worden ‘gedeeld’, maar simpel ‘medegedeeld’.

3 Welk type informatie dient de supplykant u te geven/bent u naar op zoek/vindt u hoogst relevant ten aanzien van innovatie?Visie/missie op dit gebied 3,7

Roadmaps/1-3-jarenplannen 3,9Samenwerkingen ecosystemen 3,4Best practice/succescases 3,7Lessons learned/cases failures 3,8

Duidelijk wordt dat alle typen informatie door de onder-vraagde CIO’s zeer relevant worden geacht. Helemaal bo-venaan staat roadmaps/één tot meerjarenplannen, gevolgd door een opmerkelijke: de lessons learned – CIO’s zouden, als het gaat om innovatie, graag horen wat er in de prak-tijk zoal niet blijkt te werken. Verder zouden ze graag zien dat leveranciers kleur bekennen en hun onderscheidende vermogen tonen, ook binnen eventuele ecosystemen. De in-formatie over roadmaps mag overigens ook wel een langere periode dan één tot drie jaar bestrijken.

4Welk type informatie dient de supplykant u te geven/bent u naar op zoek/vindt u hoogst relevant ten aanzien van architectuur?Visie/missie op dit gebied 3,6

Roadmaps/1-3-jarenplannen 3,9Samenwerkingen ecosystemen 3,3Best practice/succescases 3,7Lessons learned/cases failures 3,6

In tegenstelling tot bij het onderwerp innovatie, worden de geleerde lessen hier minder relevant gevonden. Misschien is architectuur daarvoor een (te) bedrijfsspecifiek onder-werp, alhoewel er kennelijk wel behoefte bestaat aan suc-cesverhalen. Informatie over roadmaps is ook ten aanzien van dit onderwerp belangrijk. Niet alleen de (architectuur)roadmap van de individuele leverancier is belangrijk, maar ook hoe deze aansluit op de bestaande legacy en eventuele nieuwe oplossingen, zoals in de cloud.

5Welk type informatie dient de supplykant u te geven/bent u naar op zoek/vindt u hoogst relevant ten aanzien van sourcing?Visie/missie op dit gebied 3,4

Roadmaps/1-3-jarenplannen 3,4Samenwerkingen ecosystemen 3,5Best practice/succescases 3,6Lessons learned/cases failures 3,7

In generieke zin lijken CIO’s bij het onderwerp sourcing iets minder waarde te hechten aan de ideeën en informatie vanuit de leveranciers op het gebied van visie, missie en roadmaps. Hier is men met name geïnteresseerd in de geleerde lessen en – in iets mindere zin – de succesverhalen. De praktijk telt hier in tegenstelling tot de onderwerpen innovatie en archi-tectuur blijkbaar iets zwaarder dan de theorie.

6Welk type informatie dient de supplykant u te geven/bent u naar op zoek/vindt u hoogst relevant ten aanzien van informationma-nagement?(*)

Visie/missie op dit gebied 3,5Roadmaps/1-3-jarenplannen 3,6Samenwerkingen ecosystemen 3,1Best practice/succescases 3,6Lessons learned/cases failures 3,6

Informatie vanuit de leverancier over ecosystemen lijkt het minst relevant voor CIO’s als het gaat om het beheren van informatie. Best opmerkelijk, omdat het uitwisselen van

34 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

Rob Beijleveld (links) verwelkomt de gasten.

Meningen gedeeld en punten gemaakt.

Cheers!

De uitdagingen van de CIO in grafische vorm.

De presentatie van de CIO-peiling.

I T i n t h e b o a r d r o o m 35

informatie (of het putten uit externe informatiebronnen) wel steeds actueler wordt. Het kan ook zijn dat men deze uitdaging liever in ei-gen beheer oppakt. Road-maps zijn onverminderd belangrijk, evenals de prak-tijkvoorbeelden.

Suggesties en aanbevelingenOp basis van een open vraag naar eventuele suggesties voor een betere wisselwer-king met de leveranciers, deden de aan de peiling deelnemende CIO’s diverse duiten in het zakje. Onder-staand een (geconsolideer-de) bloemlezing.

Ten aanzien van innovatie moet de leverancier...• Zelf komen met voor de klant relevante innovaties, dus

niet met algemene innovaties die vanaf het hoofdkantoor worden aangedragen.

• Een antwoord hebben op de 'apps' die overal opduiken. Deze bieden ten opzichte van dure oplossingen erg veel voordeel en worden steeds relevanter in de zakelijke omgeving.

• Proactief met voorstellen komen hoe cloud computing, social media, SaaS, groene IT en nieuwe applicaties kun-nen helpen met kostenreductie en/of waardecreatie.

• Werkelijke toegevoegde waarde leveren door gezamen-lijke initiatieven, met een gezamenlijke risicoacceptatie.

• Oog hebben voor de ontwikkelingen in de gehele markt en niet slechts het gedeelte waarin de leverancier acteert.

Ten aanzien van architectuur moet de leverancier...• Proberen zich flexibel aan te passen aan de architectuur

van de klant, architecturen van aanbieders behoren ge-combineerd te kunnen worden.

• Oplossingen bieden die niet leiden tot lock-in van leve-ranciers of vendors van software. Een gerichte visie heb-ben op en aanpak van het veranderende gebruik van IT door de klant.

• Helpen bij de samenhang van verschillende architec-turen; help bij het versimpelen van de bedrijven aan de klantzijde en maak het niet nog complexer.

• Bedrijven helpen koppelen aan alle relevante ontwik-kelingen (en bij te blijven), zoals tablets, communities, internet, cloud computing en IT-gebaseerde businessont-wikkelingen.

• Een meerjarige visie en roadmap hebben, zowel gerela-teerd aan de specifieke ontwikkelingen in de branche van de klant, als de algehele veranderende technologische omgeving.

Ten aanzien van sourcing moet de leverancier...• Proberen te redeneren vanuit de waardeketen van de

klant, waarmee de kans groter wordt dat de waardeketen

van de leverancier uiteindelijk ook groeit.• Delen van de basis-IT dienstverlening ontzorgen. Hierbij

moet gedacht worden aan SaaS, IaaS en dergelijke, inclu-sief de benodigde randvoorwaarden.

• Meer samenwerken op basis van een win-winsituatie: klant en leverancier maximaal laten profiteren van el-kaar en via een open dialoog, gedeeld risico en flexibele afspraken.

• Initiatieven nemen tot standaardisatie van kostenelemen-ten, zodat offertes werkelijk vergeleken kunnen worden.

• In een multi- en cosourcingsomgeving willen en durven opereren. Meedenken over cloud computing, SaaS en flexibele contractvormen.

Ten aanzien van informationmanagement moet de leverancier...• Laten zien een brede en onafhankelijke kijk te hebben op

de informatiestromen binnen bedrijven, en op samen-werkingsvormen in verschillende en veranderende om-gevingen.

• Meedenken over datamanagementoplossingen en metada-tadefinities, en helpen bij het snel en flexibel ontsluiten van grote en nieuwe (interne en externe) informatiebronnen.

• Gestandaardiseerde open systemen leveren, die in staat zijn om nieuwe ontwikkelingen (zoals cloudoplossingen) te integreren. Nu of in de toekomst.

• Meedenken over de plaats van informatiemanagement binnen de IT-governance, ook ten aanzien van nieuwe technologische mogelijkheden en alternatieve sourcings-vormen.(*)

(*)Het zou kunnen dat een deel van de CIO’s die aan de en-quête hebben deelgenomen deze informationmanagement hebben geïnterpreteerd als de schakelfunctie tussen busi-ness en IT. Dat zou de betrekkelijk lage score op het terrein van samenwerkingen en ecosystemen kunnen verklaren.

we moe-ten af Van

TradiTiOneel denken in

sla’s, maar toe naar

keTen-afspraken

Every Angle is a proven standard solution for operational process BI that holds a solid and complementary position in the SAP-landscape. Its unique proposition is based on reducing complexity and increasing business performances by providing fast and agile insight in business processes.

Check out the track recordof international references, customer testimonials and videos at:

www.everyangle.com

www.everyangle.com

Reduce complexity andincrease business performance

VAN EYLE & RUYGERS SCHWARTZ

Van Riel Distripet Waalwijk bv

_logo's klanten EA 19.indd 1 23-11-2010 12:58:30

VAN EYLE & RUYGERSN EYLE & RUYGERSN EYLE & RUYGERSN EYLE & RUYGERS SCHWARTZSCHWARTZSCHWART

Our customers:

10100EVA adv CIO 10fm.indd 1 23-11-2010 13:15:55

37I T i n t h e b o a r d r o o m

ColumnDoor Daan Quakernaat

Fotografie Roelof Pot

daan QuaKeRnaat (daan@quakernaat.nl, www.quakernaat.nl) is spreker. Met zijn voordrachten helpt hij bedrijf en bestuur met het bouwen van kathedralen. Met het vinden van de balans tussen de zwarte en de witte wereld.

Ik deel uw wereld in, in een zwarte wereld en een witte wereld. Uw zwarte wereld is dat deel dat je kunt vatten in cijfers en regels. Structuurtje, checklistje, blokje, pijltje. Uw witte wereld past fundamenteel niet in een computer of blokjes en pijltjes. Visie, mensen, passie en ideeën, de dingen die we softere zaken noemen.

Stiekem liep ik nog steeds met een Palm-smartphone-baksteen in mijn zak rond. Ooit was ik daarmee een voorloper in een tijdperk waarin mobiele e-mail bijzonder was. Het ding doet het gewoon een week op de dikke accu. Ook belangrijk was de programmeer-bare HandBase-champagnedatabase, waar ik al mijn smaaknotities in bijhoud. En dan dat virtuele toetsenbord van de iPhone… Ik was (ik ben) enorm gehecht aan mijn echte Palm-toetsenbordje.Ik miste ook niks. Door de jaren heen was ik vergroeid met mijn device. Alles wat ik wou, dat deed ik erop. Toen het PalmOS ten onder ging, had ik er snel nog twee goedkoop op de kop getikt. Maar uiteindelijk was het geheel hoe langer hoe meer de remmende voorsprong geworden. Als vrienden je hun iPhone toestoppen en zeggen: ‘Ga hier eens op typen’, dan weet je het wel.

InbouwenHet point-of-no-return bleek mijn nieuwe auto. Toen ik zat na te denken hoe ik zaken zou gaan inbouwen, kon dat natuurlijk niet langer. Ik liep onvoorbereid het KPN Busi-nesscenter binnen en kwam een kwartier later bellend naar buiten. Dan zie je wat IT kan – als het werkt.Een week later ben ik nog steeds bezig om alles wat ik op de Palm kon te organiseren op de iPhone. Nee, dat virtuele toetsenbord daar ben ik nog niet aan gewend. Maar er is hoop. Ik las vannacht een bericht van iemand die er een jaar over had gedaan maar nu vol-leerd virtueel kon typen. Nee, ik ben wel 25 dollar lichter, maar ik blijk met de HandBase-app niet langer mijn eigen databasescherm-pjes te kunnen programmeren. Ik moet op zoek naar iets anders. Toch ben ik meer dan gelukkig. De compleetheid en de mate waarin de iPhone handig in elkaar is gezet: echt Apple. Ik begin zo langzamerhand een wandelende reclamezuil te worden.Toegegeven, ik vrees dat ik de komende we-ken nog steeds twee telefoons op zak heb. Mijn hele leven zat in die Palm. De koning is dood, leve de koning.

Cheers!

Koop een iPhone!

38 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

Researchdoor Teus Molenaar

neDeRlAnDS mkb regelt baCk-uPs goedHet Nederlandse midden- en klein-bedrijf is koploper op het gebied van back-up en disaster recovery. In de Global Disaster Recovery Index staat ons land tweede, na Duitsland. Juist het draagvlak op directieniveau tilt Nederland naar een toppositie.

De index geeft het vertrouwen weer dat

ict-managers hebben in hun back-up- en

herstelmogelijkheden.

De enquête is, in opdracht van back-up-

en herstelsoftwareproducent Acronis,

uitgevoerd door het Ponemon Institute

onder drieduizend kleine en middelgrote

bedrijven in een aantal landen. Hieruit blijkt

dat voor de overgrote meerderheid (68

procent) van de ict-managers verplaatsing

van data tussen hun fysieke, virtuele en

cloudomgeving de grootste uitdaging is.

Nederland scoorde twee keer het inter-

nationale gemiddelde wat betreft ge-

reedheid op het gebied van back-up en

disaster recovery. Duitsland, Nederland en

Zwitserland scoren het best. Gevolgd door

Singapore, Hong Kong en Japan. Noorwe-

gen en Zweden vormen de middenmoot.

Achterblijvers zijn Australië, het Verenigd

Koninkrijk en de VS. Frankrijk en Italië heb-

ben op dit vlak nog een wereld te winnen.

Nederlandse ict-managers kunnen

rekenen op het grootste draagvlak op

directieniveau (69 procent), beschikken

over de beste controlemechanismen en

procedures (77 procent) en hebben hun

beleidsregels het best gedocumenteerd

(78 procent). Nederlandse bedrijven be-

steden 14 procent van hun ict-budget aan

back-up en disaster recovery, waarmee zij

in de index op de tweede plaats komen.

sCrum heT meeST GebRuIkTVan de beschikbare agile-ontwik-kelmethoden is Scrum het meest in zwang. Zo blijkt uit de Fifth State of Agile Survey, uitgevoerd door Ana-lysis.Net Research in opdracht van het Amerikaanse bedrijf Version- One (Atlanta). Excel verliest markt-aandeel als ondersteunend middel bij agile-projecten.

VersionOne is de producent van gelijk-

namige software om agile-ontwikkelpro-

jecten te ondersteunen. Met 52 procent

voert Excel evenwel nog steeds de lijst

aan, gevolgd door VersionOne met 36

procent . De overige tools zijn Microsoft

Project (30 procent), Jira/Greenhop-

per (29 procent), ander (23 procent), HP

Quality Center (17 procent), Microsoft

TFS (17 procent), In-house/Custom (16

procent), Google Docs (16 procent), Ven-

dor T (14 procent), Bugzilla (13 procent),

IBM Clear Case (9 procent), Rational (7

procent), Vendor X (5 procent), Xplanner

(5 procent), IBM Rational Team Concert

(3 procent), Mingle (3 procent) en Target

Process (3 procent).

Wie de scores vergelijkt met die van vorig

jaar, zal zien dat het gebruik van Excel en

Microsoft Project aan het verminderen

is. Volgens sommige analisten lijkt dat te

wijzen op een professionalisering van de

agile-gemeenschap.

Als we kijken naar welke methode het

vaakst wordt ingezet, dan blijkt Scrum

een duidelijke winnaar; stijgend van 50

procent in 2009 naar 58 procent in 2010.

Scrum/XP Hybrid gaf een lichte daling te

zien van 24 procent naar 17 procent, maar

het percentage mensen dat of Scrum/XP

Hybrid gebruikt of pure Scrum is onge-

veer hetzelfde gebleven (van 74 procent

naar 75 procent), hetgeen Scrum duidelijk

tot winnaar maakt.

De andere methoden scoren als volgt:

Custom Hybrid (5 procent), ander (4

procent), Extreme Programming XP (4

procent), weet niet (3 procent), Scrumban

(3 procent), Lean (2 procent), Feature

Driven Development FDD (2 procent) en

AgileUp (2 procent).

bezuInIgIngleIDT TOT ClOuDIn Europa moeten CIO’s het met een krimpend budget doen (gemid-deld 0,4 procent) en tegelijkertijd de winstgroei van hun bedrijven bevorderen. Deze algemene eisen leiden tot een toenemende belang-stelling voor cloud computing. Zo blijkt uit de 2011 CIO Agenda-toets van Gartner.

Gartner heeft twee ranglijsten opgesteld

aan de hand van de antwoorden die het

bedrijf ontving van de 2.014 CIO’s die

wereldwijd zijn ondervraagd. Het ene lijstje

geeft de doelen aan die op bedrijfsniveau

spelen; het andere lijstje geeft de technie-

ken aan die CIO’s willen inzetten om die

doelen te halen.

Op nummer 1 van de bedrijfsdoelen

staat ‘groei’; gevolgd door ‘aantrekken en

houden van nieuwe klanten’, ‘kostenbe-

sparing’, ‘het maken van nieuwe producten

en diensten’, ‘verbetering bedrijfsproces-

sen’, ‘implementeren en actualiseren van

bedrijfsapplicaties’, ‘verbetering techni-

sche infrastructuur’, ‘verbetering van de

efficiëntie binnen het bedrijf’, ‘verbetering

operations’, en ‘verbetering bedrijfscontinu-

iteit, risicobeheersing en beveiliging’.

De top 10 van de technieken begint boven-

aan met ‘cloud computing’, gevolgd door

‘virtualisatie’, ‘mobiele technologieën’, ‘IT-

beheer’, ‘business intelligence’, ‘netwerken,

spraak- en datacommunicatie’, ‘enterprise

applications’, ‘samenwerkingstechnolo-

gieën’, ‘infrastructuur’ en ‘web 2.0’.

Tot voor kort besteedden CIO’s ongeveer

66 procent van het budget aan dagelijks

onderhoud, waardoor er weinig ruimte

was voor transformaties. Zij zien nu cloud

computing als een middel om 35 tot

50 procent minder uit te geven aan de

dagelijkse gang van zaken, waardoor er

geld overblijft voor innovatie. Het mooie is

namelijk dat de besparingen niet hoeven

terug te vloeien in de ‘algemene midde-

len’, maar mogen worden gebruikt voor

IT-innovatie. Mark McDonald van Gartner

verwacht dat over vijf jaar dramatische

veranderingen in IT te zien zijn als gevolg

van nieuwe technologieën. Daarom zullen

CIO’s de rol van IT binnen de organisatie

moeten herdefiniëren.

39I T i n t h e b o a r d r o o m

kOSTen nOn-COmplIAnCy zIjn hogerHet niet voldoen aan wet- en regelge-ving levert schadeposten op die veel hoger uitvallen dan de investeringen die nodig zijn om wel compliant te zijn. Die investeringen bedragen bij een multinational gemiddeld 2,6 miljoen euro, terwijl de schade gemiddeld uitkomt op 6,9 miljoen euro.

Het Ponemon Institute heeft een bench-

markonderzoek uitgevoerd in opdracht

van Tripwire, leverancier van compliance-

automatiseringsoplossingen. De studie is

gedaan door middel van diepte-interviews

met 160 leidinggevenden van 46 multina-

tionals in verschillende marktsegmenten.

Gegevensbescherming en het handhaven

van het beleid vallen onder de duurste

compliance-activiteiten. Verstoring van de

bedrijfsvoering en verlies van productiviteit

zijn de belangrijkste schadeposten bij het

niet voldoen aan wet- en regelgeving.

“Bedrijven die investeren in compliance-

activiteiten, zoals frequente audits en

technieken die dit mogelijk maken, het

opleiden van personeel en inrichten van

operationele processen, minimaliseren hun

risico’s en realiseren ROI door het voorko-

men of terugdringen van non-compliancy-

kosten”, meent Larry Ponemon, oprichter

van het onderzoeksinstituut.

surfnet maakt COnTROlelIjST ClOuDleve-RAnCIeRSSurfnet heeft in samenwerking met Gartner en Surfibo de ‘Checklist Cloud Security’ opgesteld. Hoewel in eerste instantie bedoeld voor ict-verantwoordelijken van onderwijs- en onderzoeksinstellingen, is het docu-

ment uitermate geschikt voor elke or-ganisatie die clouddiensten afneemt of overweegt dit te gaan doen.

De voordelen van het uitbesteden van ict-

diensten aan cloudproviders liggen op het

vlak van flexibiliteit, beheer, up-frontinves-

teringen en abonnementstarieven. Moge-

lijk negatieve aspecten aan het overstap-

pen naar de cloud liggen besloten in het

feit dat resources in de cloud niet langer

onder volledige controle van de organisatie

zijn, de impact van een beveiligingsinci-

dent groot is, en dienstverleners uniforme

afspraken voorleggen aan hun klanten.

Het document, dat als pdf beschikbaar is

op de site van surfnet, gaat in op wat de

cloud is en waar je als organisatie op moet

letten. Hierbij is gelet op de drie leverings-

modellen IaaS, PaaS en SaaS.

Rogier Spoor van Surfnet zegt dat het van-

uit de beveiligingsoptiek niet bezwaarlijk is

om diensten uit de cloud af te nemen, mits

aan bepaalde voorwaarden is voldaan.

Die staan opgenomen in de checklist. “We

zien dat veel instellingen nog niet voldoen

aan de voorwaarden. Een alternatief is dan

om al wel over te stappen op cloudtechno-

logie, maar vooralsnog in de afgescherm-

de omgeving van een private cloud.”

betere data TOppRIORITeITIets meer dan de helft van alle CRM-gebruikers gaat in 2011 investeren in optimalisatie van de systemen. Een kleine 90 procent zegt dat verbete-ring van de datakwaliteit het belang-rijkste doel is van de CRM-projec-ten. Bijna de helft vindt namelijk dat die kwaliteit ronduit slecht is.

De Zwitserse consultancyfirma en

marktanalist i2s heeft, in opdracht van

Uniserv, onderzoek gedaan bij 245 on-

dernemingen in Duitsland, Zwitserland en

Oostenrijk naar de mening over customer-

relationshipmanagementsystemen. Daaruit

blijkt dat 44 procent meent dat het in orde

maken van de gegevens al tijdens de

invoer of bij een migratie de grootste uit-

daging is. 28 procent van de respondenten

bij bedrijven met meer dan 1.000 werkne-

mers (bijna de helft van de deelnemende

organisaties) beoordeelt de kwaliteit van

de data waarmee wordt gewerkt als slecht,

terwijl 23 procent vindt dat de inspanning

om die kwaliteit te verhogen te groot is.

Tevens is de interfaceproblematiek voor 22

procent een punt van kritiek.

Daarom willen ondernemingen bij de im-

plementatie of aanpassing van een CRM-

systeem veel aandacht schenken aan

datakwaliteit. Het goed op orde hebben

van klantgegevens betaalt zich namelijk

altijd terug.

mAnAGemenT remt InnovatIeWerknemers blijven met goede ideeën komen; ook als een be-drijf dit niet stimuleert. Maar het management verwijst dergelijke suggesties vaak naar de prullenbak. Volgens onderzoeker Han Bakker hout het management creativiteit in organisaties soms actief tegen.

Bakker is onlangs gepromoveerd op

een onderzoek naar innovatie binnen

organisaties, aan de faculteit der Sociale

Wetenschappen van de Vrije Universiteit

Amsterdam.

Hij meent dat de top wel roept om in-

novatie, maar vervolgens eigen prioritei-

ten volgt en niet geïnteresseerd lijkt in

ideeën van werknemers. Voorts blijkt de

oproep om nieuwe gedachten een was-

sen neus, omdat het management geen

geld beschikbaar stelt om de ideeën uit

te werken. Daar waar ideeën wel serieus

worden genomen en er fondsen beschik-

baar komen, ontstaan politieke processen

voor de verdeling van het geld. Dit noemt

Bakker het ‘crea-politieke proces’.

Uitvindingen blijken niet vanzelfspre-

kend een afgeleide te zijn van kennis,

maar ontstaan in een krachtenveld van

onderhandelen, lobbyen, netwerken en

kennisontwikkeling.

Bakker beveelt het hebben van een

computerondersteund ideemanage-

mentsysteem aan, ondersteund door

beschikbaarstelling van fondsen. Werk-

nemers kunnen per computer hun ideeën

inleveren.

40 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

DON FERGUSON, CTO CA TECHNOLOGIES

‘Klant wil snel kortdurende applicaties maken’De beste iDeeën komen Van klanten, zo stelt

Don ferGuson, Cto Van Ca teCHnoloGies. Hij

VinDt Het moeilijk Die iDeeën ‘te VanGen’, om-

Dat elke orGanisatie zo anDers is. maar Hij

ziet wel een GemeensCHappelijke interesse:

“De moGelijkHeiD om in De ClouD appliCaties

te kunnen bouwen Die je bijVoorbeelD na zes

weken weer opHeft.”

Door Teus Molenaar

41I T i n t h e b o a r d r o o m

In een restaurant aan de Amsterdamse Zuidas ziet Ferguson tijdens lunchtijd kans te vertellen waarvan de CTO van een groot softwarebedrijf wakker ligt. Hij is op reis in Europa om er klanten en partners te ont-moeten. Hij heeft net twee klanten in Parijs gespro-ken en is onderweg naar een relatie in Nederland, al-vorens naar noordelijker landen af te reizen. Daarna voegt hij zich weer bij zijn gezin in New York.“Toen ik bij IBM werkte, had ik als regel ingevoerd dat elke medewerker die leiding geeft aan een technolo-

giegroep minstens één dag in de week in zijn agenda moet vrij houden om bij klanten op bezoek te gaan. Mijn beste ideeën heb ik van hen gestolen”, lacht hij. Ferguson geeft ook bij CA actief gestalte aan die gewoonte. Daarmee is hij de vleesgeworden ommekeer van dit softwarebedrijf dat in het Charles Wang-tijdperk (oprichter en tot 2000 CEO en tot 2002 president) en de periode van opvolger Sanjay Ku-mar (tot 2004) een bijzonder slechte reputatie had als het ging om omgang met klanten en personeel van de vele over-genomen bedrijven.In 2005 is Bill McCracken toegetreden tot de raad van be-stuur van CA en sinds 1 januari 2010 is hij CEO. McCracken heeft eveneens zijn sporen verdiend bij IBM en hamert op het belang van goede klantrelaties.

Vijf pijlersWaar hij zoal mee bezig is? “Ja, waar moet ik beginnen? Er ligt zoveel op ons bordje”, antwoordt hij in eerste instantie om al snel in te gaan op wat bij CA intern de ‘vijf pijlers’-strategie heet.“De eerste pijler is ‘mainframe 2.0’. Wij investeren aanzien-lijk in vernieuwing van mainframesoftware. We hebben onlangs het product Chorus op de markt gebracht, dat een revolutie teweegbrengt in de manier waarop mensen main-frames gebruiken. Toen ik gesprekken voerde om bij CA te gaan werken, waren de innovaties op dit vlak een van de re-denen om bij CA aan te monsteren. Chorus ontleent kennis aan de manier waarop mensen werken op een mainframe, ontdekt daar patronen in en zorgt er uiteindelijk voor dat bepaalde handelingen dan zijn te automatiseren. Die tech-nologie gaan we in nog veel meer producten stoppen.”De tweede pijler noemt Ferguson het IT-beheer via SaaS, dat bij CA is binnengekomen via de overname van Nimsoft. Dit bedrijf biedt een modulaire, eenduidige monitoring tool van activiteiten in het datacenter tot in de cloud.“CA Virtual is de derde pijler”, gaat Ferguson voort. “Dit is een groepje producten voor het beheer van virtuele applica-ties en virtuele infrastructuur. De producten zijn bedoeld voor mensen die nieuwe wegen inslaan met hun IT.”

KetenbeheerBij de vierde pijler gaat het om cloud computing. “Wij heb-ben Applogic binnengekregen via de overname van 3Tera. Je kunt dat beschouwen als een ‘cloud in een doos’. Het is

een soort PowerPoint waarmee je templates kunt bouwen van diensten binnen een private cloud. Gewoonlijk hebben alle diensten een licht afwijkende configuratie. Als je al die afwijkingen bij elkaar telt, dan zie je door de bomen het bos niet meer. Wij bieden gereedschap om dit alles te visuali-seren en te vereenvoudigen, zodat het uiteindelijk mogelijk is een selfservicecatalogus met clouddiensten te publiceren. Het configureren van de diensten brengen we terug van da-gen naar minuten.”Cloud Insight is eveneens een product dat CA onlangs op de markt bracht. “Het helpt inzicht te krijgen in de eigen appli-catiestructuren én in wat er als clouddiensten beschikbaar is. Als je dan een bedrijfsproces wilt ondersteunen, dan kun je dat in het eigen IT-landschap oplossen, maar je kunt ook een clouddienst afnemen. Insight helpt de beslissing nemen. Eigenlijk zien wij de cloud als een uitdaging voor ketenbeheer. Het gaat erom de efficiëntste en kosteneffec-tiefste route voor jouw organisatie te kiezen. Iedere keer als

je besluit een dienst af te nemen uit de cloud, dan moet je dat contract beheren. In onze oplossing zit dus ook een contractbe-heercomponent. Dat gaat verder dan de technische aspecten als beveiliging, res-ponsetijd en beschik-baarheid. Het koppelt bijvoorbeeld de boetes aan het niet nakomen van afspraken door de dienstverlener, zo-dat je meteen ziet hoe dat financieel wordt vertaald. Ook als ie-mand meer diensten afneemt dan afgespro-ken, kun je zien hoe-veel dat kost. Boven-dien worden trends bijgehouden.”De vijfde pijler ten

slotte bestaat uit ‘content-awarebeveiliging’. “Dan gaat het om beveiliging van de cloud zelf en van diensten uit de cloud”, legt Ferguson uit. “Tegenwoordig gaat beveiliging vooral om de personen: wie mag een bepaalde applicatie al dan niet gebruiken? In de cloud wordt het bovendien steeds belangrijker te controleren wát iemand binnen een bepaal-de applicatie doet en of hij of zij daar wel het recht toe heeft. Dan moet je je bewust zijn van de inhoud van berichten. Dit gebeurt bijvoorbeeld met data loss prevention. Dan mag je nog wel e-mail versturen, maar niet alle; dan moet je de

de prOduCTen zijn beDoelD Voor mensen Die nieuwe weGen inslaan met Hun it

42 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

inhoud controleren. Dit principe breiden we uit naar het complete applicatielandschap.”

Zekerheid krijgenCA heeft door de vele acquisities een heel breed palet aan producten. Door dat productenaanbod te integreren en te vereenvoudigen hoopt Ferguson dat organisaties een beter beeld krijgen van wat zij aan CA zouden kunnen hebben. “Daar hebben we nog wel een hele kluif aan; maar het moet gebeuren.”De producten die Ferguson wil aanbieden bij het beheer van IT moeten meer gaan over de oplossingen van gesigna-leerde problemen en minder over wat het probleem is. En dan liefst nog geautomatiseerd. Enerzijds omdat de omge-vingen steeds complexer zijn, anderzijds omdat er minder personeel zal zijn om het geheel handmatig in het gareel te houden. “We analyseren informatie en willen beslissings-ondersteunende software bieden.”Als hij bij klanten langsgaat, heeft hij het niet over de pro-ducten die CA in de winkel heeft staan. “We praten over de

uitdagingen waar CIO’s voor staan. Dan gaat het bijvoor-beeld over de mogelijkheid om zekerheid te krijgen over de kwaliteit van een dienst die je in de cloud afneemt, en over de mogelijkheid om die dienst end-to-end te monitoren. Als ik naga waar de gesprekken met klanten de afgelopen dagen over zijn gegaan, dan zijn er drie zaken die op de een of andere manier wel bij elk gesprek terugkomen. Het eerste onderwerp is dat organisaties incrementeel hun be-staande IT-omgeving willen omvormen. Virtualisering en cloud maakt hun organisatie beweeglijker. Wij werken in de VS samen met een amusementsbedrijf. Voor elke nieuwe muziek-cd die zij uitbrengen, maken zij een applicatie die zes weken actief moet zijn. De cloud is daar ideaal voor. Je

kunt heel snel een ap-plicatie bouwen. Daar helpt Applogic bij: je kunt tien modelap-plicaties maken en met enige configura-tie heb je in een paar minuten tijd een spe-cifieke applicatie. Je kunt de templates in een selfserviceportal plaatsen en medewer-kers kunnen daar zelf mee aan de slag. Dat is een enorme ontlasting van de IT-afdeling; je hoeft geen code meer te schrijven.”Op zijn notebook laat Ferguson een diagram

zien waarop het IT-landschap van een organisatie is weer-gegeven. “CIO’s willen weten welke applicaties ze hebben draaien, waar die draaien en wie daarvan gebruikmaakt, én hoe ze de toepassingen benutten. Je kunt zien wat er ge-beurt als bijvoorbeeld een bepaalde server plat gaat; dan kun je zien wat het effect daarvan op de bedrijfsvoering is. Er is behoefte aan om dat te weten.”

IT als bedrijfHet derde punt waar zijn klanten mee worstelen, is de mo-gelijkheid om IT als een bedrijf te bestieren. “Ze beginnen gereedschap te gebruiken voor het beheer van contracten – zeker nu ze diensten uit de cloud afnemen. Ze willen tools voor portfoliomanagement en ze willen weten wat de finan-ciële aspecten zijn van de IT-bedrijfsvoering. CIO’s willen weten of ze waar voor hun geld krijgen. Het komt neer op ketenbeheer. Een bepaalde applicatie in eigen beheer kost een bepaald bedrag; hoeveel zou het kosten om dat uit de cloud te halen? Daar willen CIO’s op een eenvoudige manier antwoord op krijgen.”

Wie is Donald Ferguson?Sinds maart 2008 is Donald Ferguson in dienst van CA Technologies en sinds september 2009 is hij daar chief technology officer. Hij is verantwoordelijk voor de archi-tectuur en het ontwerp van CA-producten, voor innovatie en technologische initiatieven, en voor de strategie op technologisch vlak. Hij maakt deel uit van het bestuur van de onderneming.Ferguson begon zijn carrière bij IBM waar hij twintig jaar heeft gewerkt. In 2001 is hij benoemd tot IBM Fel-low, de hoogste technische eer bij ‘Big Blue’. IBM heeft ongeveer vijftig Fellows in het 150.000 personen tellende engineeringteam. Ferguson was chief architect bij de IBM Software Group, waar hij leiding gaf aan de archi-tectuur van en initiatieven voor DB2, Websphere, Tivoli, Lotus en Rational.Ferguson heeft zijn bul gehaald aan de Columbia Univer-sity waar hij computerwetenschappen studeerde.

Het COnfi-Gureren van de diensTen brenGen we teruG Van DaGen naar minuten

Ricoh Nederland B.V., Utopialaan 25, Postbus 93150, 5203 MB ‘s-Hertogenbosch, www.ricoh.nl

Wie stuurt bij u de informatie?In een tijd waarin de hoeveelheid informatie elke dag sneller groeit, wordt het steeds belangrijker om de juiste

informatie tijdig op de juiste plek te hebben. Om alle werkprocessen en afdelingen op elkaar af te stemmen en

systemen elkaar te laten begrijpen. Om ervoor te zorgen dat werknemers niet worden overvoerd met

informatie of gegevens juist niet krijgen. Dit vraagt om een integrale visie op uw informatielogistiek. Ricoh is

wereldwijd marktleider op het gebied van IT en Document Solutions. Onze praktische en duurzame oplossingen

brengen interne en externe partijen, processen en informatiebronnen bij elkaar. Zodat uw organisatie werkt als

één geheel. Meer weten? Kijk dan op www.ricoh.nl/informatielogistiek

ricoh_corp_adv_IL_215x285.indd 1 31-10-2008 09:17:22

44 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

Neem het verschijnsel van de consumerized tech-nology. “Nog geen vijf jaar geleden betekende technologie voor veel mensen niet meer dan de

televisie en de dvd-speler die ze thuis hadden staan, of de computer die ze op het werk gebruikten. Inmiddels gebruiken mensen op grote schaal pc-tablets, smartphones, laptops, en-zovoorts, terwijl de apparatuur op het werk in veel opzichten achterblijft. Bo-vendien wordt het gebruik van eigen apparatuur binnen de bedrijfsmuren verhonderd. Dit kan niet alleen leiden tot ontevreden medewerkers, maar ook tot het missen van nieuwe trends. Innovaties vinden nu eenmaal vooral plaats in de consumentenwereld, dat is de aard van het beestje. Het idee dat medewerkers overal en op elk moment willen kunnen werken met het appa-raat van hun keuze, legt een enorme druk op de CIO en de IT-functie.”

Het traditionele operating model van standaardoplossingen en een dito in-frastructuur wordt daarbij meer en meer losgelaten. In zekere zin is daar-bij volgens Burvill ook de economische crisis van invloed geweest, omdat die de CIO, al dan niet onder druk van de CFO, dwong om de oude situatie eens kritisch onder de loep te nemen. “Men kon zich terecht afvragen wat men kreeg voor zijn geld; een dure omge-ving waarbinnen mensen niet eens de geweldige apparatuur die ze zelf al in bezit hadden konden gebruiken.”

OptimumEen adaptieve IT-infrastructuur ‘als een service’ is een oplossing, maar de Verizon-man waarschuwt voor een al te groot enthousiasme. “Optimaal is een controleerbare benadering. Na-tuurlijk heeft het geweldige voordelen wanneer mensen hun eigen spullen kunnen gebruiken binnen de werk-situatie, maar je hebt als bedrijf nu

eenmaal ook te maken met security en compliance. Dat neemt evenwel niet weg dat het paradigma op het gebied van interne IT-dienstverlening be-hoorlijk is veranderd. Het gaat om een voor de CIO zeer, zeer disruptieve ont-wikkeling.”De vraag is overigens wel hoe ver de eigen invloed van de CIO reikt op dit terrein. Burvill noemde al de invloed van de CFO als het gaat om de kos-tenaspecten, daarnaast worden de infrastructuur en gekozen platformen in het kader van de totale bedrijfsvoe-ring als steeds minder relevant gezien. “Het IT-operatingmodel is niet langer gebaseerd op kapitaalinvesteringen en op een interne groep van harde tech-neuten, dus de rol is veranderd. Je ziet dit terug in het profiel van de moderne CIO, want die heeft in steeds mindere mate een infrastructuurachtergrond. Ze komen veeleer uit de business of uit de wereld van de applicaties.”Als EMEA Group VP bij Verizon Busi-

VAN INFRASTRUCTUURCHEF NAAR BUSINESSMAN

‘Stapsgewijs transformeren met partner’Het it-speelVelD VeranDert steeDs sneller. Dat Vereist niet alleen Dat beDrijVen

en Cio’s Hun VermoGen tot aanpassinG moeten tonen, maar ook Dat De leVeran-

Ciers mee moeten in al Die VeranDerinGen. martin burVill, opereert bij Verizon

business als Group ViCe presiDent emea bij uitstek binnen Het tranformationele

terrein: “Het Gaat bij De Cio steeDs minDer oVer infrastruCtuur en steeDs meer

oVer Het enablen Van De business. wij spelen Daarop in.”

Door onze redactie

45I T i n t h e b o a r d r o o m

46 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

ness neemt Martin Burvill de CIO graag mee in de diverse mogelijkhe-den tot flexibilisering van de IT-omge-ving en de daarbij behorende kosten. “Maar ze moeten het wel echt willen, want omschakeling brengt een enorme noodzakelijke transformatie met zich mee en dat moet je wel aankunnen.” Dat dit voor steeds meer klanten geldt, blijkt uit de resultaten. Gedurende zijn loopbaan bij Verizon Business heeft Burvill voor meer dan 2,5 miljard dollar aan nieuwe contracten binnen-gesleept op het gebied van netwerkin-tegratie- en outsourcingsdiensten bij multinationals en overheidsklanten.Burvill gaf hiervoor overigens twee jaar leiding aan de Global Solutions-afdeling. Eerder was hij vicepresident van de Premier Accounts in EMEA, waarbij hij verantwoordelijk was voor alle topaccounts in de regio. Hij is sinds augustus 2004 belast met het ontwikkelen van belangrijke enter-prise network service-integraties en de professionele servicesbusiness in EMEA. Eerder in zijn carrière ver-vulde hij bij luchtvaarttelecomaanbie-der SITA diverse rollen. Hier stond hij tevens aan de basis van Equant, thans Orange Business Services. Daarvoor werkte Burvill bij Global Crossing/Racal Telecom, BT Global Solutions en Logica Consulting.

Auto of taxi?Volgens de pakweg dertig jaar geleden in computer- en systeemtechnologie afgestudeerde Brit, is de steeds grote-re hang naar een andere vorm van IT-aanwending goed te verklaren. Het is in zijn ogen te vergelijken met de keuze tussen het rijden van een zelfgemaakte auto, een uit door anderen aangelever-de onderdelen samengestelde wagen of een bij de dealer aangeschaft model. “Nog verder doorgetrokken kun je je afvragen waarom je sowieso nog een eigen auto zou willen hebben. Je kunt namelijk net zo goed een taxi pakken. Dan vermijd je niet alleen de capex, maar je hoeft je ook geen zorgen te maken over bijvoorbeeld het type ban-den.”Volgens de Verizon-man zijn veel CIO’s wel rijp voor het nieuwe model, maar zit de beperking van een snelle op-

mars bijvoorbeeld in reeds gedane en terug te verdienen investeringen en de genoemde terughoudendheid als het gaat om veranderingen. “Het risico is dat de individuele businessonderdelen zich hierdoor niet gesteund weten door hun eigen IT-afdeling en vervolgens zelf rechtstreeks bijvoorbeeld cloudge-baseerde diensten afnemen bij Google of Amazon.”Aan de andere kant zijn ook leveran-ciers nog niet altijd zo ver dat ze de CIO in alle opzichten kunnen ontlas-ten. “Researchfirma Gartner heeft ge-zegd dat in 2013 zo’n 20 procent van de bedrijven geen eigen infrastructuur meer heeft. Forrester voorspelt op zijn beurt dat in 2020 maar liefst 80 pro-cent geen eigen infra meer heeft. Maar bedrijven hebben, nogmaals, wel te maken met eisen op het gebied van compliance, beveiliging, regelgeving, noem maar op. Op het moment dat be-drijven zaken gaan doen met Google of Amazon mogen ze hopen dat al die za-ken afdoende zijn afgedekt. Hetzelfde geldt voor het gebruik van door het per-soneel van huis meegebrachte iPads en smartphones die gewoon over het ei-gen en open netwerk gebruikt worden. Binnen onze strategie, waarbij we als Verizon Business in principe alles als een service willen kunnen aanbieden, eventueel on-demand, hebben we dat allemaal goed en veilig geregeld. Des-

gewenst zelfs op businessgerelateerde SLA’s. Een voorbeeld zijn de ticket-terminals van American Airlines; het afrekenmodel is daarbij gebaseerd op het aantal passagiers dat een kaartje kan printen.”

PartnerAls CIO kun je volgens Burvill niet al-les meer zelf bouwen, omdat daarvoor de middelen simpelweg ontbreken. Daarnaast moet een CIO ook nog eens heel snel reageren op veranderende omstandigheden en globaal kunnen opereren. Daar heb je een goede part-ner bij nodig, die ook nog eens begrijpt waar je als CIO op wordt afgerekend. “Dat is precies het speelveld waarop wij willen acteren”, stelt hij. “De con-sequentie voor de klant is wel dat deze zich in het kader van de laagste prijs per eenheid zoveel mogelijk voegt naar het betrekkelijk standaardaanbod van technologie.”Volgens de Engelsman kan Verizon Business de klant stapsgewijs meene-men in het transformatieproces; van een volledig eigen infrastructuur, via een al dan niet ten dele gevirtualiseer-de omgeving naar een hybride cloud-model tot een volledige op managed services gebaseerde situatie. “Voor de CIO maakt het eigenlijk niet meer uit voor welke vorm hij of zij kiest, omdat de zorg voor een groot deel bij ons ligt.”Een van de zaken die maakt dat Veri-zon Business hiervoor goed is toege-rust, is dat men gekozen heeft voor een holistische benadering van de markt. “Daarbij zijn onze diensten gericht op de klant, al dan niet in een wereldwij-de setting. Zouden we ons vanuit re-giokantoren daarentegen richten op de plaatselijke behoeften, dan verlies je al snel het overkoepelende belang uit het oog. Veel klanten kiezen ons dan ook vanwege onze globale aanpak, al ver-geten we ook de lokale behoeftes niet.”

✒maRtin buRVill is Group Vice President EMEA bij Verizon Business.

forrester Voorspelt Dat in 2020 liefst 80 proCent Geen eiGen infrasTruCTuur meer Heeft

In previous installments of this ongoing conversation, we have talked about the need for information technology itself to become smarter. Despite enormous advances in computing power, the world’s IT infrastructure — already under severe stress from today’s computing tasks — could easily become overwhelmed by the onrushing complexity and unprecedented data generated by nearly a trillion instrumented and interconnected devices, objects, processes and people.

Fortunately, help is at hand. It comes in the form of a new model called “cloud computing,” in which processing, storage, networking and applications are accessed as services over networks — public, via the Internet; or private, via intranets. It makes possible a new level of system intelligence — also known as “service management” — with the potential to secure, authenticate, customize and just plain keep up with the coming wave of data complexity and volume.

Importantly, just as the clouds above us are differentiated — cirrus, stratus, cumulus — the smart clouds of a smarter planet will develop around particular tasks. They will be optimized for workloads as diverse as software development and virtual desktops, as smarter traffi c management and smarter retail.

Some will enable entire business systems to function more smoothly. For instance, consider the company iTricity, which developed a ‘cloud services factory’ to provide computing resources to companies in Belgium, The Netherlands and Luxembourg. Customers can access new, secure, compliant resources in minutes, and only pay for what they use today. Yet they have the fl exibility to move quickly when they need more resources to meet the demands of tomorrow.

Some clouds will extend the capabilities of a smarter planet to communities with limited resources. Thanks to a private education cloud, the 12-year-old computers of the Pike County School System in eastern Kentucky now behave more like 2009 models. This has enabled the county to cut 62% of its schools’ end-user support costs, while providing equal access to education content across 27 schools. Most importantly, Pike’s 10,000 students can now access new courseware instantly — something that used to take more than a year.

And some clouds will help provide more secure and stable public services when it matters most. Following Hurricane Ike in 2008, Houston was plagued by downed trees and power lines — but the nonprofi t human services agency Neighborhood Centers Inc., with its system data backed up in a cloud, didn’t suffer a single business disruption at any of its 20 facilities. Following the storm, the agency was back in business, providing support to families in need.

Around the world, IBM is working with banks, telecommunications providers, retail fi rms, governments and universities to use clouds to optimize for specifi c economic and societal goals, and to infuse their technology systems with IBM’s unique depth of expertise. All because smarter clouds are now gathering on the horizon.

Let’s build a smarter planet. Join us and see what others are thinking at ibm.com/ibm/cloud

Smarter clouds on the horizon.

IBM, the IBM logo and ibm.com are trademarks of International Business Machines Corporation, registered in many jurisdictions worldwide. A current list of IBM trademarks is available on the Web at “Copyright and trademark information” at www.ibm.com/legal/copytrade.shtml.

Conversations for a Smarter Planet: 22 in a Series

IBM_99232_Cloud Computing Adv_215x285.indd 1 9/16/10 2:31:11 PM

pwc.nl

Sterker met elkaar

Stel je de kracht voor van bijna 160.000 PwC-ers waarvan 9.000 Technology professionals, die zich – wereldwijd – elke dag richten op het bouwen van relaties. Niet alleen met klanten maar ook met elkaar. En stel je dan eens voor hoeveel waarde die relaties samen kunnen creëren. PwC bewijst haar toegevoegde waarde in de praktijk door verder te kijken dan cijfers alleen. Wij hebben oog voor de (persoonlijke) doelen en ambities van onze klanten. Door te investeren in elkaar, versterken we de relatie en daarmee vergroten wij de waarde van ons netwerk én de impact die we samen kunnen maken.

PwC Technology Consulting van ‘cost’ to ‘value’.

Hans Luijendijk - Leader Technology Consulting NL hans.luijendijk@nl.pwc.com

4541-01 PwC Adv. CIO Magazine 215x285.indd 1 10/13/10 4:36:07 PM

ColumnDoor Bernhard van Oranje

Fotografie Roelof Pot

beRnhaRd Van oRanJe is medeoprichter van nearshorebedrijf Levi9 Global Sourcing en juryvoorzitter van de CIO of the Year Award.

We zouden het wel willen, maar niet ieder bedrijf zit vol met frontrunners. Dus is het voor veel bedrijven lastig om nieuwe – soms inmiddels bijna oude – trends te volgen en goed mee te komen. Het blijft dan worstelen om web 2.0, HTML5, cloud computing, en de opmars van de tablets een plaats te geven. Want er is weinig discussie voor nodig om te onderkennen dat de gevolgen voor de dagelijkse busi-ness groot zullen zijn.Het is ook niet eenvoudig om de verandering goed om te zetten naar voordelen in zakelijke toepassingen. Wie meer wil bieden dan alleen spielerei, is van kennis en kunde afhankelijk. Bij bedrijven die gespecialiseerd zeggen te zijn in sourcing, ontbreekt het precies daaraan. Zij kunnen niet de kennis bieden om te duiden wat de nieuwe technolo-gieën nu echt van organisatie en medewerker vragen. Dat toont zich vaak heel pijnlijk in het etaleren van onkunde. Niet alleen door alleen al de terminologie niet te beheersen en verkeerd uit te spreken, maar nog veel prominenter door verbanden niet te zien. Ook in de ict zitten sommige rekru-teringsbedrijven nog altijd vol met digibeten.

SamenwerkingDe CIO is evenwel vaker op de toeleverancier aangewezen en zal die als partner moeten zien. De beoordeling voor een samenwerking is dan ook meer dan louter de geboden dienst of het product. Het gaat erom of de toeleverancier ook daad-werkelijk de kennis en interesse in huis heeft om van toege-voegde waarde te kunnen zijn. Dat is geen vanzelfsprekend-heid en dus ligt er een ingewikkelde taak om leveranciers anders op waarde te schatten en daarop in te delen. Partners worden vervolgens op hun meerwaarde gekozen.Daarnaast moeten bedrijven ook zelf harder aan het stu-deren slaan om te begrijpen wat technologieën betekenen en hoe ze de business kunnen beïnvloeden. Want alles staat of valt met goed kiezen van de juiste technologieën. Pas als er voldoende inzicht en begrip is, zijn risico’s en kansen goed in te schatten. Zoiets betekent ook ‘spelen’ met nieuwe mogelijkheden en er vertrouwd mee raken; het helemaal doorgronden. Vaak met hulp van de partners.

NachtmerrieDat is niet alleen nodig om de technologie vol tot zijn recht te laten komen, maar ook om te voorkomen dat het een nachtmerrie wordt. Als de Nederlandse vervoersbedrijven duidelijk hadden ingezien dat RFID inherente gevaren her-bergt, dan waren keuzes anders gemaakt. Niemand kiest voor de goedkopere, maar onveiligere Mifare Classic-chip. Voor een betaalkaart kies je dan voor een beter en paar cent duurder alternatief. Dat is precies dat noodzakelijke inzicht. Veel van de recentelijk door journalisten getoonde hacks waren dan moeilijker geweest, omdat ook de back-office anders was opgezet. De OV-chipkaart was dan nog een geloofwaardig betaalmiddel en niet een voorbeeld van een technologische miljardenblunder. Wat begrip en sourcing al niet kunnen doen.

Goede sourcing voor goede technologie

49I T i n t h e b o a r d r o o m

ANNUAL CONFERENCE FOR IT EXECUTIVES APRIL 18TH 2011

Annual Conference IT Transformation, April 18th 2011

It is time to really work together, to make business partnership and continuous innovation with IT a reality! What is key for CIO offices and IT departments? What is actually the core business of IT? The fourth edition of the Annual Conference IT Transformation will once again focus on the crucial role of IT for the business: From alignment to business partnership!

www.it-transformation.nl

ADVERTENTIE B2B CONGRESSEN APRIL 2011.indd 1 9-2-2011 9:55:36

APRIL 19TH 2011 ANNUAL CONFERENCE FOR IT PROFESSIONALS

Annual Conference Connected Enterprise, April 19th 2011

Network technologies, online communities, emerging communication tools and cloud computing enable the ubiquitous availability of information, processes and people. Just the connectivity or a fully managed service? What about tools like unified communications, telepresence or social networking? The Annual Conference Connected Enterprise will provide you with the answers - and more!

www.connected-enterprise.nl

ADVERTENTIE B2B CONGRESSEN APRIL 2011.indd 2 9-2-2011 9:55:37

52 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

De druk op de business om snel te schakelen en wendbaar in te spelen op marktveranderingen wordt steeds groter. Creatieve ideeën over nieuwe producten of aanpassingen van het bestaande aanbod stranden op of

vertragen door het feit dat er aanpassingen in de IT-systemen vereist zijn. Aanpassingen die wel gepland kunnen worden, maar die – als het op timing aankomt – vaak moeten wijken voor de zuivere IT-taken die ten grondslag liggen aan de eisen voor beschikbaarheid en performance van de totale IT-infrastructuur. Al jaren wordt in de IT gesproken over business & IT-alignment; organisaties moeten proces- en klantgerichter worden. Daarbij hoort een orga-nisatie- en informatiearchitectuur die de klant en het proces centraal stellen. De trend van het consumentendenken in zakelijke toepassingen is een belangrijke stap om dit te bereiken. Hierdoor ontstaan betere samenwer-kingsmogelijkheden en meer controle voor de gebruiker over de applicaties waar zij mee werken. Een eindge-bruiker die steeds handiger wordt in IT-gebruik helpt de kloof tussen IT en business te overbruggen. Hij zorgt ervoor dat de business zelf steeds meer verantwoordelijk wordt gesteld voor het beheer van de processen, die daardoor klantgerichter kan zijn. De IT-leider van morgen moet hierop bedacht zijn en een onderdeel zijn van het busi-nessteam. Hij moet klaar zijn voor het consumentendenken in enterprisesoftware.

Developer free zonesSteeds meer softwareleve-ranciers werken aan de intro-ductie of uitbreiding van zogenaamde ‘developer free zones’ in hun applicaties. Dit stelt gebruikers bijvoorbeeld in staat om zelf nieuwe document-templates aan te maken in een correspondentie-oplossing, nieuwe velden toe te voegen aan een productdefinitie in een applicatie of zelf een be-drijfsproces te modelleren in een BPM-oplossing. Acties waar voorheen vaak een ontwikkelaar

voor nodig was. Een goede ontwikkeling, omdat de business kennis heeft van het bedrijfsproces en de wijzigingen die nodig zijn in dit proces her-kent; business owned dus. De business moet in staat gesteld worden om direct veranderingen in de business rules te kunnen doorvoeren; busi-ness managed. Uiteraard met de nodige checks and balances. Dit gebeurt onder het centrale beheer van de IT-afdeling die uiteindelijk eind-verantwoordelijk is voor de performance en be-schikbaarheid van die applicatie; IT controlled. De snelheid van de business wordt vergroot om-dat de gebruiker niet meer afhankelijk is van de IT-afdeling. Aan de businesszijde is het effect van deze werk-wijze in veel gevallen groot. Het zorgt voor slag-vaardigheid en een direct effect op resultaten. Omdat goede voorstellen ook direct uitgevoerd kunnen worden stijgt de motivatie, voelt men zich meer betrokken bij resultaten en nodigt

het uit om verder te blijven nadenken over nieuwe moge-lijkheden die de commerciële resultaten ook weer gunstig kunnen beïnvloeden. Het motiveert medewerkers te blijven meedenken om het be-drijfsproces te optimaliseren. Voor de IT-afdeling betekent dit dat zij minder ad-hoc ver-zoeken krijgen vanuit de busi-ness, waardoor de doorgaans langere planningscycli van IT minder worden verstoord. Dit stelt de CIO in staat om zijn of haar eigen planning en bud-getten beter te bewaken en de IT-afdeling te laten richten op haar core-taken. Een echte win-winsituatie.

Developer free zonesit en business kunnen niet zonDer elkaar, maar Heb-ben niet altijD DezelfDe belanGen op HetzelfDe moment. Hoe kan De busi-ness De Controle krijGen op Haar eiGen bedrijfsprOCes-sen zonDer ziCH GeVanGene te Voelen Van uitGebreiDe it-proCeDures? De HuiDiGe marktontwikkelinGen, waarin onDersCHeiDenD Ver-moGen ten opziCHte Van De ConCurrent Veelal steunt op teCHnoloGisCHe ontwik-kelinGen, VraGen om een an-Dere benaDerinG. ‘business Owned, business manaGed en TOCh iT COnTrOlled’ is Het nieuwe motto.

✒ leon pillich is CEO van Aia Software.

OpinieDoor Leon Pillich

De trenD Van heT COnsumen-Tendenken in Zakelijke TOe-passinGen is een belanG-rijke stap

53I T i n t h e b o a r d r o o m

AAlle gebouwen in de we-reld zijn tezamen goed voor 41 procent van het energiegebruik. Daarbij wordt 20 procent ‘ver-stookt’ door inefficiën-

ties. “IT speelt hier een belangrijke rol in”, stelde Wim Hendriksen, bij APC by Schneider Electric verantwoor-delijk voor de Benelux. “Datacenters zijn goed voor slechts 2 procent van het totale energieverbruik. Hoewel de IT ook zelf veel groener en goedkoper kan, kan de toepassing van informatie-technologie organisaties vooral helpen het verbruik, en daarmee de kosten, inzichtelijk te maken en te beperken.”Het gaat volgens Hendriksen boven-dien om de keuze tussen efficiency en anxiety. “De groei van de wereld-bevolking en de toepassing van IT en elektronische apparatuur vraagt echt om maatregelen. We staan nu op het kruispunt: we gaan goed om met deze planeet of we doen het niet.”Volgens de APC-vaandeldrager is het belangrijk dat er binnen organisaties vanuit een weldoordachte architectuur wordt gewerkt aan een koppeling van IT, energietechnologie en automatise-ring. “Door een efficiënte omgang met

energie kan de uitstoot van CO2 met de helft worden teruggebracht.” Een van de door hem aangestipte oplossin-gen is het zogenoemde EcoStruxure: een servicesgeoriënteerde architec-tuur die meerdere bedrijfsdisciplines combineert om energiemanagement te optimaliseren. “De geïntegreerde aan-pak ontstaat door energievoorziening, datacenter, processen en machines, gebouwbeheer en fysieke beveiliging bij elkaar te voegen en energie centraal te beheren.”

LuchthavenBinnen Amsterdam Airport Schip-hol heeft men inmiddels de nodige ervaringen met het vanuit een cen-trale visie aanpakken van de energie-uitdaging. Het bedrijf maakt op seri-euze wijze werk van diverse proces- en technologie-innovaties, om daarmee een zo verantwoord mogelijke ener-giehuishouding te bereiken. Men is daartoe gestart met het bedrijfsbrede programma Energy Strategy 2020 (ES 2020), waarbij alle bedrijfsonderdelen – vastgoed, aviations en de technolo-gische proeftuin theGROUNDS – wor-den betrokken. De luchthaven heeft de ambitie uitgesproken om in 2012 CO2-

neutraal te zijn. In 2020 wil Schiphol zelf 20 procent van de benodigde ener-gie duurzaam opwekken. Ook streeft de luchthaven ernaar de kwaliteit van water te verbeteren.Tijdens de dinerdiscussie in de Bos-sche Boardroom lichtte Schiphol-pro-grammamanager Marcel van Beek de doelstellingen en resultaten van het ES 2020-programma toe, maar gaf ook aan waar de uitdagingen en span-ningsvelden liggen. Gedurende zijn interactieve presentatie werd in elk geval duidelijk dat IT-oplossingen en IT-gestuurd energiemanagement een grote rol kunnen spelen bij een meer duurzame operatie. “Het gaat om een discussie tussen business en IT”, ver-telde Van Beek. “Onze missie daarbij is een groeipad voor een verantwoorde energiehuishouding. Onze aanpak is: zuinig, efficiënt en duurzaam. Het portfolio aan projecten wordt op basis van businessdrivers bekeken en ge-managed. We hanteren daarbij twee returns on investment: een standaard financiële ROI en een zogenoemde sponsor-ROI.” Die laatste levert Schip-hol vanuit een sponsorfonds geld op, indien bepaalde efficiëntiedoelstellin-gen worden gehaald. “Op die manier

46E RONDETAFELBIJEENKOMST: ENERGYMANAGEMENT

Zuinig, efficiënt en duurzaamHet neDerlanDse beDrijfsleVen Doet VerwoeDe poGinGen met Groen onDerne-

men. Hoewel er Hier en Daar beHoorlijke suCCessen worDen Geboekt, blijkt Het

lastiG om een Groene operatie en Dito strateGie Door te Voeren oVer alle Dis-

Ciplines binnen De orGanisatie. De it-funCtie is eVenwel bij uitstek toeGerust om

een Duurzame en kosteneffeCtieVe operatie HanDen en Voeten te GeVen. GenoeG

stof Voor een Gesprek tijDens De exClusieVe DinerDisCussie, waarbij apC als Gast-

Heer optraD.

Door Hotze ZijlstraFotografie Marcel Willems

54 d e c e m b e r 2 0 1 0

Energie-efficiëntie blijkt een belangrijk punt op de CIO-agenda.

Wim Hendriksen: ‘Geoptimaliseerd energiemanagement.’

Content en contacten in de Bossche Boardroom.

Marcel van Beek.

Diner en discussie: een prima combinatie.

55I T i n t h e b o a r d r o o m

kan een duurzame oplossing zichzelf sneller terugverdienen.”Binnen Schiphol ligt de focus op licht en energie: led-verlichting wordt zo-wel in de gebouwen als op de terreinen breed omarmd en bovendien wordt er, wanneer mogelijk, gebruikgemaakt van thermische energie. Leds zijn daarbij niet alleen energiezuiniger, ook de warmteafscheiding is beduidend minder, waardoor gebouwen minder gekoeld hoeven te worden. Om het ge-bruik van leds ook bij de vele winkels op Schiphol te stimuleren, wordt ge-bruikgemaakt van incentives voor de huurders.

DroogzwemmenEen van de tafelgasten wil graag weten hoe de rest van het Schiphol-manage-ment aankijkt tegen de initiatieven. “Het is allemaal nog nieuw”, antwoordt Van Beek. “We zijn in 2010 begonnen met droogzwemmen, in 2011 gaan we er echt mee van start.” De aanpak van het project is zogezegd breed. Binnen het bovengenoemde TheGROUNDS ontwikkelen gerenommeerde bedrij-ven en kennisinstellingen gezamenlijk innovatieve toepassingen voor Schip-hol. TU Delft, Wageningen University & Research centre, Imtech en TNO zijn de eerste partners die participeren. De speciaal voor dit doel ontwikkelde werklocatie op Schiphol is inmiddels in gebruik genomen.De rol van IT is daarbij vooral de rol van enabler voor bijvoorbeeld het me-ten van het energieverbruik – voor de meeste CIO’s nog een betrekkelijk onontgonnen terrein. “De informa-tietechnologie binnen manufacturing en bij het management van gebou-wen hoorde traditioneel niet binnen IT, maar dat is inmiddels veranderd. We automatiseren nu ook fabrieken en processen, in plaats van alleen de financiële systemen”, aldus een deel-nemer. Wim Hendriksen: “Het gaat bovendien om het verbinden van de diverse domeinen.” Maatschappelijk verantwoord ondernemen gaat daarbij hand in hand met het verdienen van geld. Het wordt een win-winsituatie, omdat duurzaamheid ook een waarde voor de business heeft.

Daarnaast stelt de buitenwereld steeds hogere eisen en reputatie wordt steeds belangrijker. Fake Schonewille, ICT Director Facilicom: “Ons gebouw heeft het energielabel A++, dat is goed om-dat veel klanten eisen stellen op het gebied van MVO. Het lijkt vaak win-dow dressing, maar het wordt al snel zinnig als er efficiënter wordt gewerkt. Het meetbaar maken van het gebruik is daarom heel belangrijk. Als het gaat om IT wil ik bijvoorbeeld inzichtelijk hebben wat de effecten zijn van virtua-lisatie.” Op de vraag waarom Facilicom nog een datacenter zou willen heb-ben, antwoordt Schonewille: “Omdat we het zelf heel efficiënt en nog altijd goedkoper doen.”

AanpakTerug naar de praktijk van Van Beek, die voor wat betreft de aanpak spreekt van een ‘trias energetica’. Deze be-staat uit drie principes: alleen ener-gie gebruiken indien noodzakelijk, dus geen licht aan als het niet hoeft; verbetering van de energielabels van de energiegebruikende assets; en het resterende verbruik voor 20 procent duurzaam maken en de energie lokaal produceren, bijvoorbeeld met behulp van zonnepanelen. Vanuit deze prin-cipes worden op Schiphol afspraken gemaakt met onder meer de operatio-nele afdelingen. Simpel voorbeeld: een vliegtuig zal naar het begin van de gate worden gedirigeerd, zodat bij een ver-der lege gate niet overal de verlichting

aan hoeft. Maar het is geen kwestie van moeten. Van Beek: “De operationeel-verantwoordelijke neemt uiteindelijk de beslissing, maar de bewustwording bij het Schiphol-personeel is wel heel belangrijk.”In de nabije toekomst maken volgens de Schiphol-programmamanager tal van nieuwe technologische mogelijk-heden hun opwachting. “Denk aan zonnecellen waarbij de energie binnen een smart grid wordt opgeslagen in de accu’s van elektrische auto’s van passa-giers, die als beloning vooraan mogen parkeren. Het voordeel voor ons is dat we slim kunnen omgaan met de accu-ladingen binnen ons smart grid.” Van Beek verwacht dat deze ontwikkeling bottom-up zal postvatten: “Over een paar jaar zijn mensen gewend om met de elektrische auto te komen en deze zo goedkoop mogelijk op te laden.”In algemene zin is de rol van de CIO bij deze ontwikkelingen die van promo-tor, zo vindt men aan tafel in de Bos-sche Boardroom. Bovendien kan deze op basis van de businessvraag vanuit het eigen vakgebied een toegevoegde waarde leveren. Gastheer Wim Hen-driksen: “Geoptimaliseerd en geïnte-greerd energiemanagement, waarbij gebouwen, processen en IT worden ge-koppeld, biedt de CIO wat dat betreft een uitgelezen mogelijkheid.”

onze aanpak is ZuiniG, effiCiënT en duurZaam

56 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

Over dat laatste aspect, in-novatie, werd tijdens de rondetafelbijeenkomst in de Bossche Boardroom door een kleine twintig CIO’s en vergelijkbare exe-

cutives op uitnodiging van T-Systems stevig van gedachten gewisseld. Arjen Dorland, CIO van Shell Downstream, trad daarbij op als spreker. Hij vertel-de onder meer hoe zijn bedrijf innova-tie heeft verankerd binnen de diverse sourcingscontracten en de eigen orga-nisatie.Voorafgaand aan de discussie werden er door de deelnemers een aantal vra-gen met betrekking tot het onderwerp geformuleerd. Hoe kun je een leve-rancier er bijvoorbeeld toe bewegen om te innoveren, al dan niet binnen een bestaand uitbestedingscontract? Is innovatie binnen een outsourcings-relatie sowieso mogelijk of is het mis-schien beter innovatie in eigen hand te houden? Interessant is ook de vraag wie voor die innovaties gaat betalen en hoe hoog die prijs dan is. Andere CIO’s vroegen zich af of hun relatie met de leverancier wel toe is aan een complex fenomeen als innovatie. Is er boven-

dien voldoende vertrouwen tussen de klant en de serviceprovider? En zo niet, wat moet er gebeuren om de rela-tie op een hoger volwassenheidsniveau te brengen?Veel vragen dus aan de Bossche verga-dertafel, maar er werden gedurende de introductieronde ook al de nodige me-ningen verkondigd. Zo stelde een van de aanwezigen dat innovatie binnen een outsourcingsrelatie doorgaans veel duurder is dan wanneer je dit binnen het eigen bedrijf weet te ver-ankeren. Daarnaast werd opgemerkt dat als je van een leverancier innovatie verwacht, je deze verwachtingen wel expliciet moet maken.

Verder dan ITVolgens Arjen Dorland heeft men bin-nen Shell een lange traditie als het gaat om (business)innovatie, iets wat volgens de CIO van de Downstream-organisatie binnen het olie- en gas-concern in de genen van het bedrijf zit. Bovendien wordt er actief op gestuurd. “Onze CEO wil dat we het meest in-novatieve bedrijf binnen onze indus- trie zijn en daar hangen binnen Shell harde targets aan.” IT speelt daarin

een belangrijke rol, maar is tevens een onderdeel van het grotere geheel. In een door Dorland getoonde matrix met innovatiethema’s voor de korte en langere termijn was duidelijk te zien dat heel veel zaken niet direct samen-hangen met het soort IT waar de CIO traditioneel verantwoordelijk voor is.Binnen Shell vindt innovatie van-uit een overkoepelende governance plaats. Dorland: “De klassieke scheids-lijn tussen business en IT wordt bij ons niet scherp gesteld.” Als CIO kan hij bijvoorbeeld IT-gerelateerde opportu-nities voor de business identificeren, waarbij IT de kar kan trekken. De be-drijfsbrede aanpak heeft nog een ander voordeel: in gescheiden werelden zijn bij IT-gedreven businessinnovatie de kosten voor IT en de opbrengsten voor de business. Een onwenselijke situatie, omdat je bij een gebrek aan revenuen voor IT het risico loopt dat de IT-geba-seerde innovatie wordt stopgezet. Bin-nen het holistische model is de kans hierop kleiner, omdat de kosten van IT en businessopbrengsten direct met el-kaar in verband worden gebracht.Binnen Shell is een model ontwikkeld, waarbij elk innovatievoorstel vanuit

47E RONDETAFELBIJEENKOMST: INNOVATION & OUTSOURCING

Visie op vernieuwingDe eerste Generatie outsourCinG, Die een jaar of tien GeleDen op GanG kwam,

kenmerkte ziCH Door De naDruk op kostenbesparinG. inmiDDels Hebben uitbeste-

DenDe orGanisaties ontDekt Dat een outsourCinGsrelatie méér moet opleVeren.

een eenzijDiG aCCent op Het finanCiële aspeCt kan namelijk ten koste Gaan Van

anDere belanGrijke DoelstellinGen, zoals De time-to-market, Het aantrekken Van

nieuw talent, en innoVatie.

Door Hotze ZijlstraFotografie Marcel Willems

57I T i n t h e b o a r d r o o m

Arjen Dorland: ‘Geen scherpe scheidslijn.’

Moderator Rob Beijleveld: ‘Onderwerp verankeren.’

Mart Jansen: ‘Innovatie vraagt om investeringen.’

Meet & greet in de Bossche Boardroom.

58 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

elke laag en functie binnen het bedrijf, op een gestructureerde manier kan worden gewogen en eventueel worden opgepakt. “Je moet de innovatie zelf niet te veel willen regelen en besturen, want dan komt het niet los. Je hebt er daarentegen wel een proces en een raamwerk voor nodig”, aldus Dorland.

DefinitieInnovatie binnen Shell is kort gezegd: alles wat toegevoegde waarde levert voor het bedrijf. Binnen het ecosys- teem van partners betekent dat: het maximaliseren van waarde voor zowel Shell als voor de betrokken partij(en). Dus wanneer laatstgenoemde verbe-teringen realiseert die leiden tot een lagere kostprijs, dan kan Shell goed-koper opereren in de markt. Dat is een behoorlijk ruime definitie. Bij andere CIO’s wordt soms pas van innovatie gesproken als deze van invloed is op de top-line.“Verbeteringen die de bottom-line beïnvloeden, vallen vaak onder ope-rational excellence. Het is evenwel in het belang van de CIO dat er zowel top-line als bottom-line verbeteringen plaatsvinden. Dat is binnen Shell dus slim afgedekt. Immers: zonder opera-tional excellence geen innovatie! De basis moet goed staan, ondersteund worden door state-of-the-arttechno-logie en onderhevig zijn aan continue verbetering”, aldus een enthousiaste discussiedeelnemer.Innovatie bleek, zoals gezegd, niet voor elke CIO en organisatie hetzelfde te betekenen. De meeste deelnemers aan de rondetafelbijeenkomst waren het er evenwel over eens dat innovatie een verbetering van de bedrijfsproces-sen moet opleveren. Dit kan een kos-tenbesparing, een standaardisatie van de processen, en/of een hogere klant-tevredenheid zijn.

‘Seed money’Binnen Shell is een aanzienlijk bedrag aan ‘seed money’ gereserveerd voor businessgerichte innovatie, eventueel binnen een ecosysteem van leveran-ciers. Het bedrijf heeft daarbij in de contracten met de leveranciers opge-nomen dat ze het proces rond innova-tie tegen betaling kunnen uitvoeren, ontwikkelen, uitwerken, enzovoorts. Zo moet iedere supplier een minimum aantal ideeën aandragen, waarvan een

deel daadwerkelijk wordt uitgevoerd. Pas wanneer een idee de moeite waard is, wordt er met de leverancier gespro-ken over de financiering en het intel-lectuele eigendom.Complicerende factor is dat sommige innovaties uitsluitend tot stand kun-nen komen door samenwerking van meerdere leveranciers. Dorland: “Het combineren van partijen werkt vaak beter, omdat krachten worden gebun-deld. Het gaat erom als klant de regie te voeren en de partijen onderling niet in de gelegenheid te stellen elkaar za-ken af te pakken.” Net zoals bij multi-vendorsourcing in het algemeen die-nen volgens Dorland vooraf territoria te worden aangewezen.Verder acht de Shell-CIO het belang-rijk dat je als bedrijf je missie, strate-gie, value drivers en roadmap op basis van vertrouwen deelt met je strategi-sche partners. Het gaat daarbij om het versterken van de relatie en het creëren van een wisselwerking. Door alle stra-tegische leveranciers met elkaar aan tafel te zetten, stimuleer je bovendien de processen in de keten en de waarde van het ecosysteem.

PasklaarDe vraag is of de situatie binnen Shell wel helemaal te vergelijken is met die van de meeste CIO’s aan tafel, die veelal werken met kleinere budgetten. Hoeveel innovatie kun je als kleinere partij van een leverancier verwachten? Voor veel CIO’s is het wellicht handi-ger om een sourcingsdeal zo lean en mean mogelijk te houden en eventu-ele innovatie intern, extern of bij een partner te betrekken wanneer dat nodig is. Binnen het contract kun je bijvoorbeeld laten opnemen dat je aan de hand van benchmarks elk jaar een lagere prijs betaalt. Voor de omarming van eventuele nieuwe technologie en leveringsmodellen – cloud, virtualisa-tie en andere marktinnovaties – kun je vervolgens nieuwe afspraken maken.Dorland: “Dat is mogelijk. Er is geen pasklare oplossing. Binnen Shell doen we het op onze manier en andere CIO’s kunnen innovatie naar hun eigen voor-keur en ideeën inrichten.” Toch werd tijdens de rondetafelbijeenkomst dui-delijk dat ook kleinere bedrijven het Shell-model kunnen omarmen. Ook het olie- en gasconcern heeft immers bij de leveranciers contractueel geen

innovatie-fte vastgelegd, maar het verwacht ‘slechts’ een minimum aan goede ideeën. Dit kan in principe door elk bedrijf worden bedongen. Zo heeft T-Systems, de hosting- en storage- leverancier van Shell, tijd vrijgemaakt voor de innovatieagenda van deze klant. Nogmaals: het gaat erom dat er vanuit het innovatiebudget waarde wordt gecreëerd.

Innovatiecentrum“Voor alle organisaties is het mogelijk om innovatie binnen het contract met een leverancier te verankeren”, stelde Mart Jansen, verkoopverantwoordelij-ke bij tafelgastheer T-Systems. Hij gaf aan dat het vooral belangrijk is de le-verancier als partner te zien en samen te werken aan innovatie. Zo heeft de ict-dienstverlener recentelijk een in-novatiecentrum geopend waar organi-saties, naast reguliere innovatieover-leggen, terechtkunnen om samen met experts nieuwe ict-oplossingen in een realistische werkomgeving te testen. “We bieden klanten hiernaast de mo-gelijkheid om eigen innovatieve ideeën aan te dragen en gezamenlijk te brain-stormen over de verdere ontwikkeling en toepasbaarheid van de oplossing.”Wie gaat er uiteindelijk voor die in-novatie betalen? Jansen: “Innovatie vraagt om investeringen, zowel in tijd als in geld. Het is belangrijk dat al in het beginstadium van de relatie een duidelijk begrip bestaat vanuit beide partijen over de inhoud van de beoogde innovatie. Het dient een cen-traal element binnen de relatie te wor-den, waarvoor een gezamenlijk budget wordt opgesteld. De innovatiedoelstel-lingen moeten helder in het contract worden opgenomen – in termen van zowel technologie als van de business. Niet alles hoeft tot in detail in het contract te worden vastgepind, maar zodra er mogelijkheden tot innoveren zijn, moet er duidelijkheid omtrent de verantwoordelijkheden zijn en vol-doende speelruimte om hiermee aan de slag te gaan.”

New Tailorb e s p o k e t a i l o r i n g

Op maat: pak ✂ hemd ✂ jacquet ✂ smOking ✂ rOk ✂ jasje ✂ brOek ✂ plusfOurs ✂ Overjas ✂ etc.

eerst de man, dan het pak ✂ maatpakken van € 700 - € 7000

v erva a r digd i n engela n d, ita li ë en eigen at eli er ✂ de ciO Of th e Y ea r wOr dt gek leed dOOr n ew ta i lOr ✂ w w w.n ew ta i lOr.n l ✂ a mst er da m 020 330 08 38 ✂ u tr echt 030 232 80 44 ✂ Oegstgeest: 071 523 71 20 ✂

60 d e c e m b e r 2 0 1 0

IBM heet iedereen van harte welkom.

Martin van der Meer: ‘Flexibel en extreem schaalbaar.’ Piet Bil maakt

een punt.

Het was een waarde-volle bijeenkomst.

Wederom een grote opkomst in de

Bossche Boardroom.

I T i n t h e b o a r d r o o m

Dankzij de schaalbaarheid van cloud computing en aanverwante technologie-en is het mogelijk om een selfserviceoplossing in te richten, die schaalvoordeel

benut en in hoge mate flexibel is; grote aantallen sterk gevirtualiseerde mid-delen, die zich op meerdere locaties bevinden en zich naar de gebruiker presenteren als één bron van informa-tie en oplossingen. Het fenomeen cloud computing vormt de basis voor het thema van de bijeenkomst: een meer agile IT-organisatie en dito dienstver-lening, die de CIO in staat stellen om snel en zonder grote investeringen de technologie te leveren die de business vooruit helpt. Uit een IBM-onderzoek onder 1.090 IT- en businessverantwoordelijken over de hele wereld bleek dat veel orga-nisaties deze vorm van sourcing welis-waar overwegen, maar bij minder dan een kwart zijn servicemanagement- en infrastructurele mogelijkheden in voldoende mate toegerust voor een (gehele of gedeeltelijke) migratie. Tij-dens de rondetafelbijeenkomst werd niet alleen ingezoomd op de genoemde voordelen van de stap naar de cloud,

maar ook hoe dergelijke hindernis-sen kunnen worden overwonnen. De exclusieve CIO-rondetafelsessie in de Bossche Boardroom werd gehost door CIO Magazine en IBM.

VerwachtingenNiet alle aan de rondetafeldiscussie deelnemende CIO’s bleken onverdeeld positief tegenover cloud computing te staan. Zo werd opgemerkt dat de er-varingen niet altijd aansluiten op de verwachtingen, en stelde een ander dat het voor hem slechts een nieuwe vorm van sourcing is. Voor een derde CIO is het de vraag hoe ver je kunt gaan bij de omarming van het fenomeen: is het bijvoorbeeld mogelijk om alle legacy – inclusief de onderlinge samenhang – vanuit de cloud te betrekken? Of kan deze door sommige leveranciers ge-dane belofte niet worden nagekomen? Veel CIO’s spreken bovendien van een psychische barrière: wat gebeurt er wanneer de leverancier failliet gaat? Hoe zeer leg je, met andere woorden, het lot van je organisatie in handen van een ander?Piet Bil, vice-president global techno-logy services bij IBM en medegastheer van de bijeenkomst, kan de vragen en

twijfels bij de deelnemers goed begrij-pen. “Aan de ene kant ben ik zelf verant-woordelijk voor de levering van cloud-diensten”, aldus Bil. “Aan de andere kant ben ik ook een soort CIO, die aan het hoofd staat van een organisatie van zo’n 3.500 IT’ers. Mijn uitdagingen ver-schillen dus niet zo veel van de meeste mensen hier aan tafel. Binnen IBM zijn we, voornamelijk gestuurd door de VS, ook bezig met het implementeren van de cloud. Ook daarbij vallen termen als een hogere flexibiliteit en agility, maar de vraag is in hoeverre het mij en het collectief van de gebruikers echt gaat helpen. Het gaat feitelijk om een nieuw deliverymodel, en daar komt van alles bij kijken: technologie, maar ook zaken als governance en transformatie. Het succes hangt dus mede af van de ma-nier waarop ik als ‘CIO’ die technologie ga integreren.”

Gedroomd“Tijdens discussies over de cloud wordt regelmatig de vraag gesteld wat het nu precies is. Los van de manier waarop je het begrip in technische zin defini-eert, is mijn antwoord dat de cloud het gedroomde deliverymodel is”, stelde Martin van der Meer, infrastructure

48E RONDETAFELBIJEENKOMST: AGILITY DANKZIJ DE CLOUD

Het gedroomde deliverymodelin De afGelopen jaren zijn ClouDomGeVinGen steeDs populairDer GeworDen. uit

een werelDwijD ibm-onDerzoek onDer Cio’s werD De ClouD Door meer Dan een

DerDe Van De onDerVraaGDen als een Van De belanGrijkste Visionaire initiatieVen

GetYpeerD. een ClouDomGeVinG is met name aantrekkelijk Dankzij een snellere

besCHikbaarHeiD en koppelbaarHeiD Van it-oplossinGen, en sneller te ontsluiten

stuurinformatie. met anDere woorDen: De ClouD maakt De orGanisatie zowel ef-

fiCiënter als wenDbaarDer.

Door Hotze ZijlstraFotografie Marcel Willems

61

62 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

services leader voor IBM in de Be-nelux. “Het voordeel is dat de cloud flexibel en extreem schaalbaar is, en dat je alleen maar betaalt voor wat je gebruikt. Natuurlijk wordt de cloud gehypet en dat vraagt om een waar-schuwing. Het fenomeen biedt welis-waar enorme mogelijkheden, maar je moet er niet achteraan rennen als je er onvoldoende van begrijpt. Toch zou de cloud wel eens het einde van een tijdperk kunnen betekenen; de interne IT-operations kunnen op termijn heel goed overbodig worden.”Hoe dan ook zullen IT-afdelingen er verregaand door geraakt worden, wat weer gevolgen zal hebben voor de werk-gelegenheid, de behoefte aan bepaalde vaardigheden en de IT-populatie in Nederland en de rest van de wereld. De vraag is echter waar organisaties, bij de omarming van de cloud, qua IT hun onderscheidende vermogen vandaan zullen halen. Om daarop een antwoord te geven, is het volgens een van de deel-nemers goed om een onderscheid aan te brengen tussen infrastructuur en applicaties: de laatstgenoemde laag zal fundamenteel blijven voor een compe-titief voordeel, maar de onderliggende infrastructuur zou je redelijk eenvou-dig on demand kunnen betrekken.

ImpactVan der Meer beaamde dit: “Met name de ontwikkelingen op het gebied van de infrastructuur gaan snel en de impact is hier het grootst. Er is veel te doen over het platform as a service.” Nadat Bil de vergelijking maakte met elektri-citeit, waarbij per Kilowattuur wordt afgerekend, stelde Van der Meer dat ook de clouddiensten uiteindelijk een termijnmarkt kunnen worden. “Je kunt dan voor een piekperiode van enkele weken een stuk infra erbij huren, even-tueel via een broker.” De moeilijkheid is, zo stellen meerdere deelnemers, het koppelen van de diverse applicaties. Voor je het weet, zit je in een vendor lock-in, omdat voor het verbinden van de applicaties duur maatwerk nodig is. “Dat probleem heb je met software as a service, in tegenstelling tot infrastruc-ture as a service.”“Wat je nodig hebt, zijn EDI-achtige standaardprotocollen voor gegevens-uitwisseling”, vult een ander aan. “Die stap moet echt worden gemaakt, an-ders blijven alle clouddiensten eiland-

jes in plaats van een brede architec-tuur.” Piet Bil verwacht dat de markt dit uiteindelijk zal afdwingen: “Voor een brede omarming is standaardise-ring een eerste vereiste.” Martin van der Meer: “Als de cloudarchitectuur eenmaal gestandaardiseerd is, zullen ook de cloud-brokers opkomen.”Wanneer de architecturale hinder-nissen zijn genomen, zal de CIO zich vooral kunnen en moeten richten op het herinrichten van de werkprocessen en de governance, zo was de teneur. Hij of zij zit dan feitelijk in de informatie-verkeerstoren: “De CIO moet zorgen dat de juiste informatie in de juiste vorm op de juiste plaats terechtkomt”, merkte iemand op. “De CFO gaat dan misschien wel aan de CIO rapporte-ren, omdat die alle consoles beheert en daarmee aan de basis staat van het competitieve voordeel.” Een ander vulde aan: “De cloud kan het ontsluiten van de juiste businessinformatie veel eenvoudiger maken.”

PrijsDe discussie ging vervolgens naar een ander, voor veel CIO’s belangrijk punt: de prijs. Het voordeel van een snelle de-ployment wordt door iedereen wel on-derkend, maar tegelijk vindt men dat de momenteel aangeboden SaaS-diensten goedkoper moeten kunnen. “Er moet meer concurrentie komen”, verwoord-de een van de deelnemers de consen-sus. “Wanneer er meerdere aanbieders zijn, kun je per domein een keuze ma-ken op basis van de volwassenheid en het prijspeil van de aangeboden dienst. Vervolgens besluit je op basis van het-geen je nodig hebt wat je inkoopt.”Van der Meer stelde hierop dat er soms nog verwarring is over begripsdefini-ties. “Hosted oplossingen worden soms ten onrechte als clouddiensten aange-merkt. Daarbij wordt soms namelijk een hoge vaste prijs berekend voor een vooraf bepaalde minimumafname. In de cloud betaal je daarentegen precies voor wat je gebruikt. Het is net als bij de energieleverancier: wanneer je geen Kilowatts afneemt, betaal je niets.” De markt voor clouddiensten zal volgens de IBM’er ongelooflijk competitief worden. “Zeker wanneer alle grote le-veranciers gaan instappen, zal de prijs per gigabyte of transactie enorm dalen en zullen de marges beduidend kleiner worden.”

1I T i n t h e b o a r d r o o m

Ja, ik neem een abonnement op CIO Magazine, IT in the Boardroom

Bedrijf

Naam m/v

Functie

Adres

Postcode

Plaats

E-mail

Tel.bedrijf

Fax bedrijf

Handtekening

CIO Magazine, hét blad over IT in de boardoom, verschijnt 6 keer per jaar. Een abonnement kost 175 euro per jaar excl. BTW en loopt automatisch door tenzij 30 dagen voor de vervaldatum schriftelijk wordt opgezegd. Abonnees ontvangen 300 euro korting op de CIO Day. Deze inschrijving refereert aan de aktie voor een gratis polo shirt van McGregor.

AbonnementenlandPostbus 201910 AA Uitgeestt 0900-226 52 63€ 0,10 per minuutf 0251-31 04 05www.cioportal.nlinfo@ictmedia.nl

NEEM NU EEN ABONNEMENT OP CIO MAGAZINE

Join the cluben ontvang gratis een McGregor polo kado

MODULAREXECUTIVE MBAIN BUSINESS & ITA modular MBA for IT managers andbusiness leaders who strive for excellencein leveraging IT for business.

The Modular Executive MBA inBusiness & IT is designed for theprofessional who already has a busylife and wants to participate in aMBA study whitout having to neglecthis private and professional life.

With our Single Modules Conceptyou can determine your own pace.You can follow modules as a singlecourse. Follow one or severalmodules at once. Stay flexible!

STARTS IN

SEPTEMBER

& JANUARY

Request the brochure

Scan the codewith your mobile phone camera

and request the brochure.

www.mbabit.eu

Page 1; B&11041-Nyenrode 215x285 advertentie 21jan2011

ColumnDoor Lineke Sneller

Fotografie Roelof Pot

lineKe snelleR is CIO van Tele2 en winnaar van de CIO of the Year Award 2010.

In 2009 vond in Kopenhagen de wereldwijde klimaatconferentie plaats. In de maanden voorafgaand aan de conferentie stonden de media er vol van. De verwachtingen waren hooggespannen: we waren er dankzij Al Gore allemaal van overtuigd dat onze wereld door klimaatverandering aan het vergaan was. Deze conferentie, waar 192 landen vertegenwoordigd waren, zou het tij gaan keren en de klimaatverandering een halt toe gaan roepen. Zoals we allemaal weten, liep de conferentie op een teleurstelling uit: er werd geen overeenstemming bereikt over gezamenlijke doelstellingen en zeker niet over stappen om deze doelstellingen daadwerkelijk te bereiken.Gelukkig verging ook de wereld nog niet onmiddellijk. Eind 2010 kon de volgende klimaatconferentie plaatsvinden in Cancún. Er was weinig publiciteit vooraf, er waren nauwelijks verwachtingen en nog minder pretenties. De resultaten van deze conferentie zijn echter heel concreet. Alle meer dan 190 deelnemende landen hebben bevestigd dat de gemiddelde wereldwijde temperatuurstijging in de komende jaren niet hoger mag zijn dan twee graden, er zijn afspra-ken gemaakt over CO2-reductiecijfers, er komt een klimaatfonds, en er is overeenstemming over maatregelen om ontbossing een halt toe te roepen. Groen beleid lijkt de hypefase voorbij, maar het besef dat er wel iets moet gebeuren bestaat nu wereldwijd – evenals de bereidheid om daar concrete afspraken over te maken.

GrootverbruikerOok in ons vakgebied was er in 2009 enorm veel belangstelling voor klimaatverandering. Conferenties, seminars en opleidingen over groene IT werden heel veel aangeboden. En ook in IT geldt, denk ik, dat we de hypefase voorbij zijn. Het besef dat IT een grootver-bruiker van energie is, is wel tot IT-beleidsmakers doorgedrongen. Ik vind dan ook dat ik net als collega-CIO’s een visie op groene IT moet hebben.Natuurlijk is het makkelijker om een IT-visie te formuleren wanneer duurzaamheid een integraal onderdeel is van de missie van het ei-gen bedrijf. Een voorbeeld van zo’n bedrijf is mijn vorige werkgever, InterfaceFLOR. Deze wereldwijde marktleider voor tapijttegels is al sinds 1994 bezig met mission zero: het elimineren van iedere nega-tieve invloed van het bedrijf op het milieu in het jaar 2020. Toen ik daar als IT director werkte, werd van mij ook een visie op het gebied van groene IT verwacht, en droeg IT actief bij aan het vervoeren van data in plaats van goederen, energiebesparing, en training op het gebied van duurzaam gebruik van IT-middelen.

In ontwikkelingDe visie van mijn huidige werkgever Tele2 op groen gebied is nog volop in ontwikkeling. Klanten vragen wel wat ons beleid is, en we voldoen natuurlijk aan hun eisen en normen. Ook spreekt ‘groen’ medewerkers aan; we hebben diverse recyclinginitiatieven voor elektronica die door hen volop ondersteund worden.Wel heel diep geworteld binnen Tele2 is kostenbewustzijn, het is een van onze zes kernwaarden. En hier biedt groene IT een mooi aanknopingspunt voor concrete IT-projecten. In de afgelopen maanden hebben wij bijvoorbeeld ons IT-datacenter verhuisd. We hebben heel moderne technologie ingezet. Voor het precieze effect op onze energierekening moeten we nog even de zomer afwachten, wanneer de nieuwe airconditioning op volle toeren moet draaien. Wel weten we zeker dat we 15 procent energie gaan besparen – een reductie met zo’n 30 procent is niet ondenkbaar. Een mooi voor-beeld waarbij groene én kostenbewuste IT samengaan!

Visie en leiderschap

65I T i n t h e b o a r d r o o m

66 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

CONFERENTIE: MANAGED DOCUMENT SERVICES

Informatie is rijkdom!informatie is een Van De meest belanGrijke assets Voor De business.

beDrijVen Doen er DerHalVe VerstanDiG aan waarDeVolle Data zo

GoeD moGelijk te ontsluiten en besCHikbaar te maken Voor ieDer-

een binnen De orGanisatie Die Daar belanG bij Heeft. Dat was een Van

De booDsCHappen tijDens een onlanGs Door riCoH GeorGaniseerDe

persConferentie, Die GoeDDeels in Het teken stonD Van Het ‘nieuwe

kapitaal’.

Door Hotze Zijlstra

Door onze redactie

Gezien, geweest,gesproken

Er zijn volgens Carsten Bruhn, vicepresident van Ricoh Glo-bal Services in Europa, vier belangrijke ontwikkelingen die een enorme impact heb-ben op de manier waarop

we werken, en bedrijven met elkaar concurreren: demografische verande-ringen, de hang naar duurzaamheid, globalisering en technologische inno-vaties. “Tezamen zijn ze verantwoor-delijk voor de opkomst van informatie als kapitaal”, aldus de vicepresident tijdens de opening van de bijeenkomst in Londen, alwaar de leverancier van IT- en documentmanagementoplos-singen aankondigde de komende drie jaar wereldwijd 300 miljoen dollar te investeren in de zogeheten managed document services (MDS). Deze inves-tering geeft aan dat Ricoh werk maakt van de transitie naar een vooral op diensten gebaseerd businessmodel.Met information capital doelt Bruhn overigens niet op nieuwe, kwantifi-ceerbare valuta, maar een duidelijk andere vorm van waarde: gedeelde kennis, ervaring en vaardigheden als businessdriver en als basis voor een competitief voordeel voor de lange ter-mijn. “Het gaat erom dit de komende jaren te verzamelen, op te slaan en op de meest effectieve manier te gebrui-ken. Als Ricoh willen we daarin een belangrijke rol gaan spelen.”Bruhn zoomt in het centrum van de Britse hoofdstad in op de vier genoem-de ontwikkelingen, te beginnen met die op het gebied van de demografie. “In 2014 bestaat de helft van de ar-beidskrachten in de wereld uit millen-nials, en in sommige bedrijven vormen ze tegen die tijd zelfs de meerderheid.” Het grootste deel van deze mensen heeft volgens de Ricoh-man een voor-keur voor flexibel en mobiel werken, en ze zullen daarvoor bovendien zelf de apparaten en software kiezen. Aan de andere kant zorgt de pensionering van de babyboomgeneratie na 2025, zonder maatregelen, voor een enorm verlies van kennis.

GedragswijzigingenEen grotere behoefte aan duurzaam-heid heeft tot gevolg dat maatschap-pelijk verantwoord ondernemen een kwestie wordt van iedereen binnen de organisatie: de omgang met natuurlij-ke hulpbronnen en energie, de beper-

king van CO2-uitstoot, maar ook het op duurzame wijze opslaan van ana-loge en digitale informatie. “De cloud is voor dat laatste een zeer geschikte oplossing en het is slechts een kwestie van tijd voor de CIO zich zeker genoeg voelt om deze te gaan gebruiken”, al-dus Bruhn.Ten aanzien van globalisering noemt hij de mogelijkheid om expertise over-al vandaan te kunnen halen, maar ook de waarde van ‘sociaal kapitaal’: de interne relaties en de banden met an-dere bedrijven, met partners en bin-nen businessecosystemen. Maar ook het feit dat medewerkers zich overal

ter wereld kunnen bevinden en dat intussen 200 miljoen mensen dank-zij allerhande mobiele toepassingen tijd- en plaatsonafhankelijk kunnen werken. Dat laatste hangt weer samen met de vierde ontwikkeling, namelijk die van de technologie. “Een op de vier mensen heeft beschikking over inter-net, bovendien staan er tegenover ie-dere aardbewoner gemiddeld drie on-lineapparaten. Het aantal mensen dat mobiele technologieën gebruikt, zal tegen het einde van het jaar de miljard overstijgen en vormt daarmee onge-veer een derde van de totale beroeps-bevolking.”Dit alles vraagt in de ogen van Carsten Bruhn om vijf zogenoemde behavio-

De omGanG met infOrmaTie-kapiTaal worDt

een kriTisChe suCCesfaCTOr

68 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 168

ral shifts die bedrijven zullen moeten omarmen om hun informatiekapitaal op een hoger plan te brengen: het on-dersteunen van mobiliteit, het ver-garen en bewaren van vitale kennis en informatie, het benutten van de mogelijkheden van de cloud voor een duurzame omgang met informatie, het beschouwen van collaboration als een bron voor competitief voordeel in plaats van als een risico, en ten slotte het garanderen dat informatie wordt behouden en altijd, overal en op elk apparaat beschikbaar is. “De omgang met informatiekapitaal wordt een kri-tische succesfactor.”

Informatiekosten“Het gaat niet langer over de kosten van informatie, maar over hoe informatie kan bijdragen aan het ondersteunen

van de medewerkers en het creëren van een competitief voordeel”, stelt Angèle Boyd van IDC en deskundig op het gebied van documentoplossingen. “Dit houdt dus grote kansen in.” De wereldwijde markt voor managed do-cumentservices (binnen IDC spreekt men van managed printservices, kort-weg MPS), zal volgens haar tussen nu en 2014 met 38 procent toenemen tot 11,7 miljard dollar. Aanleiding voor deze groei is onder meer de behoefte om de informatie-explosie kostenef-ficiënt te kunnen managen, maar ook het kunnen beantwoorden aan de groeiende wensen en eisen van zowel de eigen medewerkers als de klanten.

Het is voor Boyd overigens nog maar de vraag hoe de grote leveranciers met dit gegeven omgaan; zullen zij straks voldoende zijn toegerust om in het gat te springen?Feit is dat er volgens de deskundige op dit gebied nog een wereld te win-nen is. Uit het eigen IDC-onderzoek blijkt namelijk dat veel managers en executives zich nauwelijks bewust zijn van de kosten die gemoeid zijn met documentoplossingen. “Het probleem is veelal dat het eigenaarschap van de kosten binnen organisaties te zeer ge-fragmenteerd is”, aldus Boyd. “Op het hoogste niveau mist men daardoor niet alleen inzicht in de uitgaven, maar ook in de eventuele opbrengsten van een bedrijfsbreed geïntegreerde managed-documentstrategie.”Het is volgens IDC essentieel dat in-formatie, zowel in documenten als binnen processen, een hogere status krijgt dan het nu vaak heeft. Een be-

drijf met een omzet van 250 miljoen dollar kan jaarlijks ruim zes miljoen besparen door het documentbeheer kritisch te bekijken. Naast afdrukgere-lateerde kosten, doelt het bureau ook op verborgen kosten die vallen onder IT-ondersteuning, document- en rap-portbeheer, naleving van milieueisen en wet- en regelgeving, en de produc-tiviteit van eindgebruikers.

TopprioriteitKennis en vaardigheden zijn het re-sultaat van de collectieve ervaring en bezigheden van de medewerkers; hun dagelijkse conversaties, de ideeën die ze verzinnen, en de informatie die

ze daarbij voortdurend verzamelen, creëren en delen. “Het managen van dergelijk informatiekapitaal is een topprioriteit voor CIO’s”, zegt ook Eu-ropees Ricoh-CEO Simon Sasaki. “Wij zien een veranderende benadering van documentbeheer bij onze klanten, dit onder invloed van wereldwijde trends, nieuwe technologieën en de eisen die de economie stelt. Succesvolle bedrij-ven focussen zich daarbij op het ena-blen van collaborationmogelijkheden, een efficiëntere informatiestroom en productiviteit, kostenreductie en ver-hoogde winstgevendheid, en het ver-beteren van de toegankelijkheid van informatie.”Het bovengenoemde komt volgens Sasaki tezamen in de MDS-strategie: “Deze optimaliseert zowel de mensen, processen als de technologie binnen het bedrijf. Het gaat hierbij om drie fundamentele onderdelen van docu-mentbeheer: het creëren van infor-

De Cio kan De Gehele dOCumenT-sTrOOm oVer DiVerse versChillende Typen apparaTen manaGen

matie, de manier waarop deze wordt verspreid en de manier waarop die wordt gebruikt om businesswaarde te creëren. De CIO wordt ermee in staat gesteld om de gehele documentstroom over diverse verschillende typen appa-raten te managen.”Het zal niet verbazen dat de CEO zijn eigen bedrijf als de aangewezen MDS-partner voor de hoogste informatie-chef ziet. Bij Ricoh werken, verdeeld over 180 landen, zo’n 110.000 mensen, waarvan bijna 25 procent gericht is op services en ondersteuning ten aanzien van MDS. De van oorsprong Japanse onderneming heeft in dit segment meer dan 2.000 klanten. De aangekon-digde investering van 300 miljoen dol-lar moet de komende twee jaar helpen een omzetgroei van liefst 30 procent binnen MDS te realiseren. De omzet in dit segment zal daarmee 3,3 miljard dollar bedragen (28 procent van het totaal). Sasaki: “Door de combinatie van onze technologieachtergrond met de servicesexpertise bevindt MDS zich in het hart van onze wereldwijde stra-tegie. Met onze ondersteuning, zowel onsite als offsite, helpt Ricoh klanten zodat zij zich kunnen blijven concen-treren op hun winstgevende activitei-ten. Ricoh doet ondertussen waar Ri-coh goed in is: het optimaliseren van workflows.”Paul Nanninga, binnen de Nederland-se Ricoh-directie verantwoordelijk voor MDS, krijgt steeds vaker vragen van klanten uit zowel de private als de publieke sector. “De afgelopen jaren hebben wij diepgaande kennis opge-bouwd in sectoren zoals de gezond-heidszorg, financiële dienstverlening,

accounting, onderwijs en overheid. Dat helpt ons nu om snel op de markt-ontwikkelingen te kunnen reageren en exact aan de groeiende vraag naar ver-breding van dienstverlening tegemoet te komen.”

RichtlijnenNa Sasaki komt David Mills, de Eu-ropese operationsbaas van Ricoh, in Londen nog eens met een samenvat-ting van de voordelen van MDS voor de CIO en diens organisatie. Hij geeft de IT-verantwoordelijke daarbij bo-vendien vijf richtlijnen mee voor een succesvolle omgang met informatie-kapitaal:

• Baseer je technologiebeslissingen op het gedrag van mensen en/of eind-gebruikers.

• Manage het veranderproces zoda-nig dat investeringen worden be-schermd en gemaximaliseerd.

• Focus op document process optimi-zation voor de beste ROI en spreek de taal van de CFO.

• Werk met leveranciers die een door-lopende governance bieden en met een langetermijnvisie op de ontwik-kelingen.

• Implementeer klantgedreven inno-vaties en best-practicetechnologie- en, die zowel robuust als veilig zijn.

“CIO’s die deze richtlijnen ter harte moeten nemen zullen de productiviteit van hun IT verhogen”, aldus Mills, die hieraan toevoegt dat MDS de IT-verant-woordelijke kan helpen zich te ontwik-kelen tot een krachtige en gewaardeerde businessadviseur. “Informatie kan in dat geval gezien worden als een strate-

gisch wapen.”

69

Creëer een GeZamenlijk vOCabulaire en een GeZamenlijke vijand

5x toegevoegde waardeEmotie is een belangrijke voorwaarde voor het postvatten van nieuwe technologieën. Wil een product of oplossing écht landen bij mensen, dan zullen die bij het gebruik ervan echt verrast moeten worden, of er op een bijzondere manier plezier aan beleven. Dat zegt Patrick Dixon, Brits auteur en consul-tant, en bij het grote publiek vooral bekend als futurist. Het draait daarbij om de vijf C’s: convergentie, connecties, clouds, crowds en controle.

Dixon, die in 2005 werd gezien als een van de twintig meest vooraanstaande denkers ter we-reld, gaf tijdens de door Ricoh georganiseerde bijeenkomst in Londen een spreekbeurt over de opkomst van en de omgang met informatieka-pitaal. “Innovatie alleen is niet voldoende. Een koelkast met een ingebouwde pc zijn domme bedenksels, je hebt er over het algemeen niets aan. Hetzelfde geldt voor een surfplank met een ingebouwde pc-tablet; het is allemaal bedacht en gemaakt, maar het voegt niets toe. Eén enkele afstandsbediening die alle andere afstandsbedieningen vervangt, is daarentegen wel nuttig, omdat het het leven minder complex en gemakkelijker maakt.”Toegevoegde waarde zit ’m volgens Dixon veelal in de vijf C’s. Allereerst die van de con-vergentie van bestaande zaken en/of technolo-gieën, zoals de bovengenoemde afstandsbe-diening. Daarbij spelen ook connections een rol: het kunnen leggen van nieuwe soorten ver-bindingen en het creëren van de mogelijkheid om informatie te delen. “De meeste waarde zit ’m in het verbinden van ogenschijnlijk ongere-lateerde zaken. Een voorbeeld daarvan is pa-troonherkenning als methode om bijvoorbeeld creditcardfraude te detecteren, maar ook voor het ontdekken van een nieuwe virusmutatie.”

Clouds en crowdsConvergentie en het verbinden van ogenschijn-lijk ongerelateerde zaken kunnen in de ogen van Dixon tezamen komen in de derde C: die van de clouds. Dit gebeurt al op grote schaal. “We leven allemaal al in de cloud; kinderen met hun sociale netwerken, maar ook steeds meer grote bedrijven wagen de sprong.” In het ver-lengde van de clouds ziet de futurist de crowds. “Een van de snelst groeiende manieren om te innoveren. Crowds hebben het voor het zeggen en mensen hebben er vertrouwen in”, doelt Dixon op consumenten die zich op internet verzamelen en daarbij hun mening geven over de meest uiteenlopende producten en services; van elektronische apparatuur tot vliegmaat-schappijen en hotels.Als vijfde pijler voor innovaties met werkelijk toegevoegde waarde, noemt de spreker de controle over een meer en meer onderling ver-bonden wereld. “Het aspect van controle hangt samen met de vier trends die ik net noemde”, vertelt Dixon. “Het gaat daarbij om het toegan-kelijk houden van waardevolle informatie, voor nu en voor de lange termijn. Open, veilig en desgewenst voor slechts een beperkte groep mensen.” Dit alles brengt naast mogelijkheden trouwens ook de nodige bedreigingen met zich mee. Steeds meer CIO’s sluiten hun medewer-kers bijvoorbeeld af van internettoegang. Maar dat mag de uiteindelijke pret niet drukken: “De vijf C’s maken het leven van alle mensen beter.”

82 j u l i | a u g u s t u s 2 0 0 9 83I T i n t h e b o a r d r o o m

Neem nu een abonnement op TITM

Aanmelden: www.cioportal.nl/2050/magazines.html

TITM – voluit: Tijdschrift IT Ma-nagement – is een nieuw magazine, dat het karakter van zijn doelgroep perfect weerspiegelt. TITM is er

voor leidinggevenden in de ICT. Of ze nu IT-managers, informatiemanagers, hoofden ICT of nog anders genoemd worden, dit zijn de mensen die verantwoordelijkheid voor de informatievoorziening dragen en dagelijks belangrijke beslissingen nemen. Ze slaan de brug tussen de directie, de CIO of de CFO enerzijds en de IT-organisatie anderzijds. Ze zijn dagelijks betrokken bij ICT-projecten, maar hebben een open oog voor de bedrijfs-strategie.TITM is er voor deze leidinggevenden in de ICT. In TITM vindt u prikkelende columns, no-nonsense vakinformatie en boeiende interviews met opinion leaders of collega’s bij andere organisaties. TITM verspilt uw tijd niet, maar is altijd to-the-point. Net als u.TITM volgt de belangrijke ontwikkelingen in de ICT over de volle breedte, van software-ontwikkeling en architectuur tot beheer en service management. Zo bent u altijd in no time up-to-date. TITM organiseert bovendien tal van events, zoals ronde-tafelsessies en studietrips, en biedt u de gelegenheid uw opinies en project-ervaringen te publiceren.IT-managers zijn geen blaffende honden, ze zijn meer van het type doorbijter. Wanneer u ook meer voor resultaten gaat dan voor loos gepraat, is TITM het blad voor u. Neem meteen een abonnement. Voor u als leiding-gevende is dat gratis. Welkom bij TITM!...Wij bijten!

ICT Media BVMagistratenlaan 1845223 MA ‘s-HertogenboschT. 073-6140070F. 073-6129997www.cioday.nlwww.cioportal.nlwww.it-transformation.nl

82 j u l i | a u g u s t u s 2 0 0 9 83I T i n t h e b o a r d r o o m

Neem nu een abonnement op TITM

Aanmelden: www.cioportal.nl/2050/magazines.html

TITM – voluit: Tijdschrift IT Ma-nagement – is een nieuw magazine, dat het karakter van zijn doelgroep perfect weerspiegelt. TITM is er

voor leidinggevenden in de ICT. Of ze nu IT-managers, informatiemanagers, hoofden ICT of nog anders genoemd worden, dit zijn de mensen die verantwoordelijkheid voor de informatievoorziening dragen en dagelijks belangrijke beslissingen nemen. Ze slaan de brug tussen de directie, de CIO of de CFO enerzijds en de IT-organisatie anderzijds. Ze zijn dagelijks betrokken bij ICT-projecten, maar hebben een open oog voor de bedrijfs-strategie.TITM is er voor deze leidinggevenden in de ICT. In TITM vindt u prikkelende columns, no-nonsense vakinformatie en boeiende interviews met opinion leaders of collega’s bij andere organisaties. TITM verspilt uw tijd niet, maar is altijd to-the-point. Net als u.TITM volgt de belangrijke ontwikkelingen in de ICT over de volle breedte, van software-ontwikkeling en architectuur tot beheer en service management. Zo bent u altijd in no time up-to-date. TITM organiseert bovendien tal van events, zoals ronde-tafelsessies en studietrips, en biedt u de gelegenheid uw opinies en project-ervaringen te publiceren.IT-managers zijn geen blaffende honden, ze zijn meer van het type doorbijter. Wanneer u ook meer voor resultaten gaat dan voor loos gepraat, is TITM het blad voor u. Neem meteen een abonnement. Voor u als leiding-gevende is dat gratis. Welkom bij TITM!...Wij bijten!

ICT Media BVMagistratenlaan 1845223 MA ‘s-HertogenboschT. 073-6140070F. 073-6129997www.cioday.nlwww.cioportal.nlwww.it-transformation.nl

JANUARI 2011 | JAARGANG 4 22/23 IT & Business

2011 4E JA

AR

GA

NG

NU

MM

ER

22/23

Simone Dobbelaar, IND: ‘Business rules’

Onderzoek naar de IT-organisatievan de toekomst

Information-managementbij DSM

Dat kan. SAS levert u The Power to Know.®

SAS Business Analytics software helpt organisaties in elke branche op eeninnovatieve manier de winst te vergroten, risico’s te reduceren, trends te voorspellen

en de beschikbare informatie om te zetten in concurrentievoordeel.

www.sas.com/nl/ba

SAS® Business Analytics Software

Data Management | Analytics | Reporting | Bedrijfs- en branchespecifi eke oplossingen

SAS en alle andere SAS Institute Inc. producten- of dienstennamen zijn geregistreerde handelsmerken of handelsmerken van SAS Institute Inc in de Verenigde Staten van Amerika en andere landen. ® geeft een registratie in de Verenigde Staten van Amerika aan. Andere merken en productnamen zijn handelsmerken van de respectievelijke bedrijven. Auteursrecht © SAS Institute Inc Alle rechten voorbehouden. SAS Institute B.V., Postbus 3053, 1270 EB Huizen

Wat als u uw omzet fors kunt verhogen door met relevante informatie de juiste beslissingen te nemen?

Business_Analytics_Numbers_NL.indd 1 31/3/10 10:19:40

72 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

DE ONSTUITBARE OPKOMST VAN GENERATIE Z

Digitale inboorlingenveroveren de werkvloereen preCies tijDstip is moeilijk aan te GeVen, maar zo ronD 1995

breekt internet Door als breeD maatsCHappelijk VersCHijnsel. Het

is Het beGin Van een DiGitale reVolutie. ouDere Generaties Hebben

ziCH, soms met pijn en moeite, aanGepast aan Die nieuwe realiteit,

maar De kinDeren Die Vanaf Dat moment zijn Geboren kennen Geen

anDere werelD Dan een werelD waarin Het web een prominente,

bepalenDe rol speelt.

Door René Boender en Jos Ahlers

73I T i n t h e b o a r d r o o m

Het is een generatie die al-tijd en overal online is, een voor wie sociale me-dia geen ontdekking zijn, maar een noodzaak. Rond 2020 zullen deze ‘kinderen

van het web’ de werkvloer opstromen. Een goede reden om eens in detail te kijken naar deze digitale kids. Wie zijn ze? Wat verwachten ze van de wereld? Welke eisen gaan ze stellen? Hoe gaat Generatie X leiding geven aan deze Generatie Z? En bovenal: hoe gaan ze de werkvloer veranderen?De Babyboomers zijn de eerste gene-ratie in de geschiedenis die zichzelf een naam hebben gegeven. Passend gedrag voor een generatie – geboren tussen ruwweg 1946 en 1964 – die is opgegroeid in een tijd van economische opbouw, technologische vooruitgang en maatschappelijke ontwikkeling. De Babyboomers worden ook wel de ‘ik-generatie’ genoemd; één die verwend is en een lichte neiging vertoond tot nar-cisme. Maar ook de generatie die sinds de jaren zestig van de vorige eeuw de motor was achter de snelle ontwikke-lingen op economisch en maatschappe-lijk gebied. De Babyboomers-generatie is een leeftijdsgroep die is opgegroeid met steeds meer rechten en waarschijn-lijk steeds minder plichten.

Generatie XSindsdien is er steeds naarstig ge-zocht naar een passende naam voor iedere volgende generatie. Na de Ba-byboomers kregen we Generatie X, met dank aan de roman met dezelfde naam van Douglas Coupland: Genera-tie X, vertellingen voor een versnelde cultuur uit 1991. Generatie X zag het levenslicht tussen 1965 en 1979. Vol-gens velen is dit een ‘verloren genera-tie’ die het nooit goed is gelukt onder de vleugels van de Babyboomers uit te komen. Volwassen geworden in een periode van economische stagnatie en hoge jeugdwerkeloosheid, had deze ge-neratie weinig idealen waarvoor nog gestreden kon worden. Dat hadden de Babyboomers immers al gedaan.Na Generatie X was de creativiteit er qua naamgeving wel een beetje uit en spreken we van Generatie Y. Overigens, een prima illustratie van wat er volgens de Babyboomers juist mis is met deze hele generatie: geen inspiratie en ver-

wend door materiële overvloed. Gene-ratie Y (geboren tussen 1980 en 1995) kent een serie alternatieve namen die geen van alle zijn blijven hangen: Mil-lenniumgeneratie (omdat het de eerste generatie is die volwassen is geworden in het huidige millennium), Generatie Next, Net Generation, Echo Boomers en Peter Pan-generatie. Ook interes-sant is dat deze generatie volwassen wordt of is geworden na 9 september 2001, in een wereld waarin de dreiging met grootschalig geweld is opgelopen na decennia te zijn afgenomen.Generatie Y is opgegroeid met inter-net, mobiele telefoon en e-mail, maar kan zich nog wel een wereld zonder herinneren. Langdurige economische tegenslagen hebben ze nooit gekend en ondanks de verhoogde dreiging van terroristische aanslagen heeft dit ge-leid tot een generatie die vooral lijkt te geloven in ‘alles kan’ en ‘alles mag’.

Generatie ZIedereen die tussen de jaren 1992 en 2010 is geboren wordt tot de Generatie Z gerekend, wat betekent dat er een over-lap is met Generatie Y. In 2020 zal deze groep dus tussen de 10 en de 28 jaar oud zijn. Met andere woorden: de eerste le-den van deze generatie zijn dan de werk-vloer opgestroomd. Ook ‘Z’ staat bekend onder meerdere namen. De meest ge-bruikte en meest invloedrijke is Digital Natives. Marc Prensky (2001) komt de eer toe de uitvinder hiervan te zijn. Hij stelt dat deze generatie is geboren in een tijdsgewricht waarin de verregaande aanwezigheid van digitale technologie de norm is. Dit in tegenstelling tot alle voorgaande generaties die, in meer of

mindere mate, zijn opgegroeid in tijden waarin we gebruik moesten leren ma-ken van digitale technologieën. Deze ou-dere generaties noemt Presky de Digital Immigrants. De immigranten versus de inboorlingen dus.Generatie Z groeit op in een wereld van overvloed en relatief weinig be-perkingen. Men leeft in de overtui-ging dat eventuele tegenslagen zullen worden opgevangen door ouders of de overheid. In die verwachting worden ze ook regelmatig bevestigd. Ondanks de recessie van de afgelopen jaren is bijvoorbeeld tussen 2007 en 2009 het gemiddelde inkomen van jongeren met 7 procent gestegen. Generatie Z blijft dan ook een onveranderd vertrouwen houden in de toekomst.Generatie Z groeit op in een ‘24/7’-in-formatiemaatschappij. Vaak wordt gesteld dat het een generatie is die wordt gekenmerkt door een korte aan-dachtsboog. Ze vervelen zich snel en ze zappen door het leven. Dit leidt er ook toe dat ze razendsnel informatie kun-nen vinden en filteren. Al betekent dat soms ook dat informatie oppervlakkig wordt verwerkt. Deze digitale inboor-lingen zijn de focus van dit verhaal. Na een kort overzicht van een aantal kern-cijfers en algemene trends, wordt aan de hand van twaalf stellingen inzicht gegeven in hoe deze generatie tegen het leven aankijkt en hoe zich dat ver-taalt naar de werkvloer. Daarna volgen een aantal concrete aanbevelingen.

Onze kinderenGeneratie Z is reeds geboren. Vanaf 2020 zullen ze hun maatschappelijke invloed doen gelden. Het zijn onze kin-deren en de kinderen van onze kinde-ren. Op persoonlijk gebied weten we dus al veel van ze; we kennen ze zelfs bij naam. Maar kunnen we een breder beeld schetsen? Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek had Neder-land in 2010 zo’n 3.721.000 inwoners van nul tot en met 18 jaar oud. Op een totale bevolking van 16, 5 miljoen inwo-ners is dat 22,5 procent. Ongeveer een kwart van die jongeren is van alloch-tone afkomst. De verwachting is dat het aantal allochtone jongeren in absolute zin niet zal stijgen, maar dat hun aantal de komende generaties relatief wel zal toenemen – er worden namelijk minder autochtone kinderen geboren. Nu wordt

Generatie z is al Geboren, Het zijn OnZe kinderen en De kinderen van OnZe kinderen

74 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

ongeveer 20 procent van de totale be-volking gedefinieerd als allochtoon.Op dit moment zijn de oudste leden van Generatie Z achttien jaar oud. Het is dus moeilijk te zeggen welk oplei-dingsniveau en welke studierichtingen we precies mogen verwachten als ze de werkvloer opstromen. Wat we wel we-ten: begin jaren negentig ging gemid-deld twee derde van de kinderen na de basisschool naar een opleiding op vm-bo-niveau. Inmiddels zakt dat aandeel naar bijna de helft van de kinderen. De havo en het vwo groeien snel in popu-lariteit. Ook al wordt er geklaagd over de daling van het niveau van de havo-opleiding, we kunnen toch stellen dat, gemiddeld gezien, jongeren hoger op-geleid van school komen.Het is moeilijk te beoordelen of Gene-ratie Z ander media- en communica-tiegedrag vertoont in vergelijking met bijvoorbeeld Generatie Y. Wat opvalt is dat televisie aan belangstelling inboet en dat gaming duidelijk erg geliefd is. Met name ‘casual gaming’ is populair. Dit zijn relatief kleine en simpele spel-letjes die via het internet worden ge-speeld. Casual gaming is vooral popu-lair onder jongere groepen. Een kwart van de peuters is inmiddels minimaal één keer per week online.

Sociale functieWanneer we inzoomen op wat Genera-tie Z online doet, dan valt op dat inter-net voornamelijk een sociale functie heeft. De mobiele telefoon is alomte-genwoordig. Van de huidige twaalf- tot veertienjarigen bezit 80 procent een mobiele telefoon. Van de vijftienplus-sers kunnen we gerust stellen dat ie-dereen een mobiel heeft. Door de ra-zendsnelle instroom van smartphones zijn goedkopere alternatieven voor sms voorhanden gekomen. Ping (voor de BlackBerry of ‘BB’) en WhatsApp zijn ‘gratis’ in gebruik en winnen daarom snel aan populariteit. Verwacht mag worden dat onder invloed van deze toepassingen het mobiele internet snel een prominente plaats zal gaan innemen. Hier en daar wordt zelfs al gesuggereerd dat het vaste internet zijn hoogtepunt heeft gehad. Telefoons die geschikt zijn voor mobiel internet hebben nu nog een marktaandeel van ongeveer 40 procent, met een over-vertegenwoordiging in het zakelijke

segment. Dat gaat de komende jaren – of moeten we zeggen maanden? – snel veranderen.

Zeven trendsIn welke wereld gaat Generatie Z vol-wassen worden? Om daar zicht op te krijgen, moeten we een aantal grote, wereldwijde trends op een rijtje zet-ten. Deze trends zijn beschreven op een macroniveau door partijen als McKinsey, IBM en IMD. Aangezien de wereld steeds kleiner wordt, spelen ze zeker ook een rol in Nederland.

1Demografische verschuivingenWereldwijd zien we bevolkingen ver-grijzen. De steden groeien, het platte-land loopt leeg en in toenemende mate zien we etnische groepen hun plek in de wereld opeisen.

2De evolutie van de informatie-economieOntwikkelingen in digitale technologie maken het mogelijk dat alles met alles wordt verbonden. Daarnaast komt er steeds meer individuele en collectieve informatie beschikbaar. De grens tus-sen wat we vrijwillig en onvrijwillig de-len wordt vager. Een negatieve kant van deze ontwikkeling is de toenemende onbetrouwbaarheid van informatie.

3GlobalisatieHet wegvallen van grenzen en han-delsbarrières leidt aan de ene kant tot economische groei en culturele egali-satie, maar aan de andere kant tot een toename in nationalisme en religieus fundamentalisme. Dit conflict zal ons nog decennia bezighouden.

4Nieuwe wereldleidersDe economische en politieke stagnatie in zowel de Verenigde Staten als Europa biedt een podium aan nieuwe wereld-leiders uit Azië en Zuid-Amerika. Niet

alleen op politiek gebied, maar ook op zakelijk en sociaal vlak zullen we zien dat landen uit deze opkomende wereld-delen hun invloed doen gaan gelden. Met name Brazilië, Turkije, India en China gaan deze rollen op zich nemen.

5Een overvloed aan arbeidskrachten en een gebrek aan talent Dankzij de opkomst van met name de Aziatische economieën zien we een enorme groei in het aanbod van laag-opgeleide arbeidskrachten. Outsour-cing van productie zal de komende decennia een economische factor van belang blijven. Aan de andere kant zien we een tekort aan hoogopgeleide werknemers met talent voor innovatie. Deze talenten zullen kunnen werken waar ze willen tegen voorwaarden die ze zelf kunnen stellen.

6Uitputting van natuurlijke bronnenNatuurlijke bronnen (denk aan zoet water, energie, voedsel, leefomgevin-gen en klimaat) zullen verder onder druk komen te staan. De prijzen voor commodities zullen blijven stijgen. De zoektocht naar duurzame energie zal verder intensiveren. De ‘groene revo-lutie’, die nu in alle sectoren zichtbaar is, is een resultaat van dit besef dat we de aarde aan het uitputten zijn.

7Wantrouwen ten aanzien van het be-drijfslevenHet verlies in vertrouwen in grote multinationale bedrijven in met name de financiële sector zal ons nog jaren achtervolgen. Bedrijven zullen steeds meer verantwoording moeten afleggen en transparanter worden. Het bedrijfs-leven wordt niet meer automatisch gezien als de motor van maatschappe-lijke ontwikkelingen, maar eerder als een potentieel probleem.

Twaalf stellingenKijkend naar de versnellende techno-logische ontwikkelingen, demografi-

75I T i n t h e b o a r d r o o m

sche trends en maatschappelijke ver-anderingen die ons te wachten staan, volgen twaalf stellingen die een beeld scheppen van Generatie Z anno 2020. Daarbij wordt eerst gekeken naar al-gemene trends en vervolgens verder ingezoomd op de werkvloer. Hoe de wereld er in 2020 precies uitziet, weet natuurlijk niemand. Deze stellingen hebben dan ook niet tot doel de toe-komst precies te voorspellen, maar dienen om te inspireren en te prikke-len zodat we beter voorbereid die toe-komst kunnen binnen stappen.

Stelling 1: In 2020 stroomt de eerste netwerkgeneratie de hië-rarchische werkvloer opGeneratie Z groeit op in een wereld waarin netwerken de norm is: iedereen praat online met iedereen zonder aan-zien des persoons. De meeste bedrijven zijn daarentegen nog steeds hiërar-chisch georganiseerd, met een duidelij-ke machtsstructuur en heldere organo-grammen. In tegenstelling tot sociale netwerken hebben bedrijven duidelijke bazen en duidelijke grenzen.Rond 2020 stroomt een grote groep jonge netwerkers de werkvloer op. Deze jongeren zijn niet gewend te den-ken in hiërarchische bedrijfsstructu-ren en afgebakende grenzen. Sterker, het oude werkethos van hard werken, doen wat de baas zegt, zelf je mond houden en loyaal blijven aan je bedrijf is onbekend en irrelevant. Deze gene-ratie zal niettemin moeten samenwer-ken met de hiërarchische denkers die dan ook nog actief zullen zijn. Voor de manager in 2020 zal de uitdaging zijn: hoe ga ik om met deze ‘clash of cultu-res’.

Stelling 2: Generatie Z wil wel delen maar geen offers brengenIedereen die vóór pakweg 1990 is ge-boren, is in meer of mindere mate ge-dwongen geweest materiële zaken te delen. Of het nu de radio, de televisie, de telefoon of de computer was, meest-al moesten meerdere leden van een ge-zin in onderling overleg gebruikmaken van deze communicatiemiddelen. Veel leden van Generatie Z groeien op in de omstandigheid dat ze alles zelf hebben: een eigen computer waar vandaan ze hun eigen muziek downloaden op hun eigen iPod. Via hun eigen mobiele tele-

foon houden ze contact met hun vrien-den. Op hun eigen kamer staat hun ei-gen televisie waarop ze kunnen kijken naar programma’s die ze zelf kiezen.In een non-digitale omgeving betekent delen per definitie dat je zelf minder hebt. Als je een koekje deelt, heb je zelf nog maar de helft. Maar, als ik online een liedje of een game deel, stel ik het alleen maar beschikbaar. Delen wordt dan vermeerderen. Van iets beschik-baar stellen aan je sociale netwerk, word je alleen maar beter, nooit slech-ter. Schaarste is een onbekend feno-meen geworden. Op deze manier kijkt deze generatie ook naar werk. Ze gaan ervan uit dat ze alles kunnen krijgen zoals ze het willen, zonder zelf offers te brengen.

Stelling 3: Van beroepskeuze naar beroepsdwangWe kunnen het ons niet meer veroor-loven dat de rockacademies en de mu-sicalopleidingen vol zitten, terwijl we een schreeuwend tekort hebben aan personeel in de zorg, in het onderwijs en in administratieve functies. Zo we-ten we nu al dat de helft van de leer-lingen die een kappersopleiding volgt nooit een baan zal vinden in dat vak. Hetzelfde geldt voor de gamedesig-ners. Dit zijn voorbeelden van popu-laire opleidingen die nauwelijks zicht op een baan bieden.De toenemende tekorten aan geschool-de arbeidskrachten in cruciale secto-ren zal er toe leiden dat de ruimte om een opleiding te kiezen enkel en alleen op basis van persoonlijke interesse, zal

afnemen. De politiek zal gaan ingrijpen in het proces van beroepskeuze. Dit zal ongetwijfeld leiden tot een mengeling van beloning en beperking.

Stelling 4: In 2020 wordt inter-net gezien als primaire levens-behoefteIn 2010 maakte Europees Commis-saris voor de Digitale Agenda Neelie Kroes bekend dat in 2020 alle EU-burgers toegang moeten hebben tot een snelle of ultrasnelle internetbreed-bandaansluiting. De Europese Unie zal zich actief inzetten om dit te bereiken. Dit besluit ligt geheel in lijn met de ge-dachte die leeft bij een groot deel van Generatie Z: internet is een primaire levensbehoefte. Deze generatie gelooft dat voor internet hetzelfde geldt als voor voedsel, schoon water, huisves-ting, onderwijs en toegang tot medi-sche voorzieningen: eigenlijk kan een mens niet goed functioneren zonder.Nu al zegt 24 procent van de jongeren een baan te zullen weigeren wanneer dat betekent dat ze tijdens werktijd zijn afgesneden van Hyves of Facebook. Dit percentage zal naar verwachting alleen nog maar stijgen. Bedrijven kunnen hiervoor barrières opwerpen wat ze wil-len, via de mobiele telefoon kan iedereen altijd en overal inloggen op zijn/haar favoriete sociale netwerk. Het is waar-schijnlijk verstandiger deze continue aansluiting op sociale netwerken te zien als een kans en niet als een bedreiging.

Stelling 5: Het internet raakt zo vervuild dat het als informatie-bron irrelevant wordt Het internet is de grote vergaarbak. Of het nu gaat om nieuws, wetenschappe-lijke kennis, roddels of misinformatie, alles vindt een plek op het worldwide web. De hoeveelheid informatie die via het internet beschikbaar is, groeit ex-ponentieel. Naarmate de hoeveelheid informatie toeneemt, zal het steeds moeilijker worden deze te evalueren. Wat is nog waar? En wat niet? Naar verwachting is het internet in 2020 zo’n wirwar van voornamelijk mis-informatie, dat het vertrouwen in dit medium zal afkalven. Kennis en in-formatie zullen voornamelijk gezocht gaan worden binnen sociale netwer-ken of op websites waar de bron van de informatie is geverifieerd.

een kwart Van De peuters is inmiDDels minimaal één keer per week online

7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 176

77I T i n t h e b o a r d r o o m

Stelling 6: Online reputatie is belangrijker dan online zicht-baarheid‘Ontvrienden’ was de trend van het jaar 2009: het wissen van overbodige online ‘vrienden’ op socialemedia- sites. Waar je sinds de doorbraak van internet aanwezig probeerde te zijn op zoveel mogelijk netwerken met zo veel mogelijk vrienden, zien we nu dus een tegenbeweging. Het gaat er inmiddels niet meer om hoeveel mensen je kent, maar welke mensen je kent. Het gaat er niet meer om op alle kanalen aan-wezig te zijn, maar om op de juiste ma-nier op een gelimiteerd aantal kanalen aanwezig te zijn.Ook bij Twitter zien we dat reputatie belangrijker is dan massa. Het gaat er niet om wie jij volgt, maar om wie jou volgt. Dat iemand via Twitter Angelina Jolie volgt, is niet zo interessant, want dat doen honderdduizenden al. Maar wanneer Angelina Jolie jou volgt, ben je een held. Online kwaliteit wordt dus belangrijker dan online kwantiteit. Dat gaat niet alleen op voor personen, maar ook voor bedrijven en instellin-gen. Overigens, deze behoefte aan on-line kwaliteit sluit natuurlijk aan bij de toenemende onbetrouwbaarheid van online informatie.

Stelling 7: De ‘war for talent‘ is op zijn hoogtepunt in 2020In het volgende decennium bereikt de vergrijzing zijn hoogtepunt. Het wer-kende deel van de bevolking zal da-len van 7,75 miljoen naar 6,9 miljoen. Daarnaast kan door een toenemende flexibilisering (ZZP en detachering) het aantal mensen dat beschikbaar is voor een vast dienstverband zakken naar 5,5 miljoen. ‘Krapte’ is dus nog een understatement. Dit zal leiden tot allerlei opvolgingsproblemen. Niet al-leen zijn er absoluut gezien te weinig opvolgers, ook op het gebied van ambi-tie en interesse zal er een gat vallen.Voor vervanging zijn we namelijk af-hankelijk van Generatie Z. Deze groep is naar verwachting minder trouw aan het bedrijf (als ze al een vast dienst-verband ambiëren) en meer trouw aan persoonlijke ambities in vergelijking met hun voorgangers. Dit houdt in dat organisaties gedwongen zullen zijn alles op alles te zetten om hun eigen hoogopgeleid kaderpersoneel vast te

houden en tegelijkertijd moeten zorgen voor vervanging en nieuwe aanwas.

Stelling 8: In 2020 is het een statussymbool om meerdere werkgevers te hebbenDe leden van Generatie Z streven naar afwisseling, flexibiliteit en zelfont-plooiing. Een enkele vaste baan past niet altijd in dat plaatje. De verwach-ting is dat de schaarste op de arbeids-markt in combinatie met de toename van ZZP’ers ertoe zal leiden dat het

tegelijkertijd werken voor meerdere opdrachtgevers een statussymbool zal worden. Het is een manier om aan te tonen dat je geen saai werk doet en dat je jezelf ontwikkelt. Het gevolg is dat het, in de toch al krappe arbeidsmarkt, moeilijker wordt talent te binden. Ta-lentvolle leden van Generatie Z zullen steeds ongrijpbaarder worden.

Stelling 9: Generatie Z zit aan het bureau van de baasAutonomie is voor de leden van Gene-ratie Z een vanzelfsprekendheid. Ze la-ten zich niet afschrikken door traditio-nele hiërarchische systemen. Wensen, ambities en problemen worden recht-streeks opgenomen met de hoogst ver-antwoordelijke. En daar moeten ook de antwoorden vandaan komen.Een ander punt is dat deze generatie het ook gewend is continu te worden getest. Vanaf het begin van de basis-school worden leerlingen voortdu-rend getoetst, getest en geëvalueerd. Hierdoor is een afhankelijkheid aan

externe feedback ontstaan. Met an-dere woorden: ze willen steeds weer horen van de eindverantwoordelijke hoe ze het doen. En als die feedback niet vrijwillig wordt gegeven, zullen ze hem komen halen. Generatie Z wil in een een-op-eengesprek horen wat er van hen wordt verwacht, waarom dat van hen wordt verwacht en hoe ze het doen. Platte organisaties met een transparante communicatie- en belo-ningsstructuur krijgen de voorkeur.

Stelling 10: Generatie Z kiest eerst een plek om te leven, daarna volgt de baanDe balans tussen werk en privé is zo belangrijk, dat carrièrekansen onder-geschikt worden gemaakt aan ‘waar ik woon’. De grote steden bieden precies de faciliteiten die Generatie Z cruciaal acht voor een uitgebalanceerd leven. In een krappe arbeidsmarkt zal men min-der geneigd zijn te verhuizen voor een baan. Ook lang forensen zal worden gezien als ouderwets en inefficiënt.Daarnaast ziet deze ‘24/7-generatie’ steeds minder de noodzaak iedere dag aanwezig te zijn op de werkplek. Dankzij mobiel breedband kun je im-mers werken wanneer het nodig is op de plek waar je je op dat moment be-vindt. Flexibiliteit in locatie en werk-tijden worden een vanzelfsprekend-heid in ieder bedrijf. Generatie Z voelt nauwelijks scheiding tussen werk en privé. Tijdens ‘werktijd’ wordt contact gehouden met het volledige sociale netwerk en na het werk wordt er ver-der gesproken over werk in de kroeg. En als je overal kunt werken, kun je ook overal (ter wereld) wonen.

Stelling 11: Bedrijven moeten ‘brandschoon’ zijnDoordat de samenleving steeds trans-paranter wordt, is men zich er steeds meer van bewust welke bedrijven niet duurzaam ondernemen of hun geld investeren in ‘foute’ goederen of pro-jecten. Daarnaast wordt Generatie Z expliciet opgevoed met de desastreuze gevolgen voor de toekomst van niet duurzaam en/of eerlijk ondernemen. Dit leidt ertoe dat de Generatie Z niet zal willen werken voor besmette be-drijven. Mogelijkerwijs gaat deze ontwikke-ling nog een stap verder. Generatie Z

er is straks een oVerVloeD aan arbeiDs-kraCHten en een Gebrek aan TalenT

78 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

zal niet alleen eisen dat bedrijven geen schade aanrichten, ze zullen zelfs gaan eisen dat bedrijven een actieve en po-sitieve bijdrage leveren aan het welzijn van de wereld. ‘Do no harm’ is dan niet meer voldoende. ‘Do good’ wordt de eis. Aangezien de meeste leden van Generatie Z tegen het jaar 2020 de werkgevers voor het uitkiezen hebben, ligt hier voor veel bedrijven een flinke uitdaging.

Stelling 12: Werk móet leuk zijnWerk zal steeds meer kenmerken van het privéleven gaan aannemen. Zo wordt het onderscheid tussen vrien-den en collega’s steeds kleiner. Ze staan immers allemaal broederlijk naast elkaar op je Hyves en je Face-book. Generatie Z vindt het belangrijk dat werk voornamelijk uitdagend en leuk is. En ‘leuk’ wordt dan hoofdzake-lijk bepaald door de sfeer op de werk-vloer. Het lijkt steeds minder alleen te draaien om salaris, status of carrière, maar zeker ook om prettig werk en een prettige werksfeer. Het is daarom van essentieel belang actief te investeren in een positieve sfeer op de werkvloer, als je als bedrijf leden van Generatie Z wilt kunnen aantrekken en vasthou-den. Dankzij de sociale media weet het volledige sociale netwerk van de jonge werknemer onmiddellijk wanneer dat lukt of niet.

Concrete tipsHoewel uit het bovenstaande al een aantal duidelijke implicaties naar vo-ren komen, hieronder nog een viertal praktische tips:

1Intensieve begeleiding is een vereisteGeneratie Z is binnen hun werk geïn-teresseerd in kortetermijngratificatie. Men is opgevoed met externe feed-back; na vijf jaar een fikse promotie verliest het van elk jaar een stapje vooruit. Hierbij is coachende begelei-ding een vereiste. Bedrijven die een beleid voeren waarbij jongere werkne-mers met kleine, kort opeenvolgende stapjes hun positie zien verbeteren, zullen het beter doen dan bedrijven die dit soort programma’s niet hebben. De leden van Generatie Z willen weten

waarvoor ze het nu, op dit moment doen. Ze willen waardering en respect voelen van collega’s en superieuren en ze willen precies weten wat ze moeten doen voor de volgende stap.

2Investeer in de onderlinge werkrelatiesSfeer op de werkvloer is voor Genera-tie Z belangrijker dan het behalen van topprestaties of vlammend carrière maken. Het is daarom van essentieel belang om, als je als bedrijf leden van Generatie Z wilt binnenhalen of wilt binnenhouden, actief te investeren in de ‘zachte kant’ van het bedrijf of de instelling. Netwerkstructuren, varia-bele teams, ruimte voor zelfontplooi-ing en sociale activiteiten zijn allemaal instrumenten die Generatie Z betrek-ken bij het bedrijf.

3Communiceer kraakhelderGeneratie Z kan moeilijk omgaan met abstracte taakomschrijvingen. Taken moeten specifiek en helder zijn. Ook de context waarbinnen wordt gewerkt is belangrijk. Generatie Z doet niets ‘omdat het ze nou eenmaal gezegd wordt’. Denk daarom niet in opdrach-ten, maar in specifieke uitdagingen. Communiceer duidelijk en geef aan waar het werk aan bijdraagt zodat ze weten waarvoor ze het doen.

4Gebruik sociale netwerkenBedrijven kunnen daarom bij het wer-ven van nieuwe mensen veel meer ge-bruikmaken van de (digitale) netwer-ken van hun eigen jonge werknemers. Dus niet via de LinkedIn van de baas, maar de Hyves, Facebook of Twitter van de werkvloer. Voorwaarde is dat die werknemers trots zijn op hun werk en dat hun functie bij leeftijdsgenoten status heeft. Denk hierbij aan ‘Member get member’-achtige programma’s.

De realiteitOudere generaties hebben vaak de neiging smalend te oordelen over de

generaties die na hen komen. Uit die houding is nooit veel goeds voortgeko-men. Want of we er nu positief of nega-tief tegenaan kijken: de Digital Natives zijn onder ons. En over een tiental ja-ren zullen deze digitale inboorlingen beginnen de dienst uit te maken. Dat is de realiteit van de demografische ont-wikkeling. Deze geboren netwerkers, voor wie internet en al haar toepassin-gen zo gewoon zijn als zuurstof, zullen een aantal ingrijpende veranderingen afdwingen in de manier waarop we le-ven en werken. Wie nu afhaakt, haakt nooit meer aan.

De Geboren netwerkers

zullen een aan-Tal inGrijpende veranderinGen

afDwinGen

✒RenÉ boendeR noemt zichzelf ‘brain agent’, ‘brand boos-ter’ en ‘trendteller’ en is behalve adviseur van toonaangevende bedrijven over de hele wereld auteur en een veelgevraagd spre-ker. Jos ahleRs is directeur van marketing- en mediabureau Brands & Entertainment.

ColumnDoor Roel Wolbrink

Fotografie Roelof Pot

Roel WolbRinK is etiquettedeskundige en eigenaar van New Tailor, maatpakken en maathemden. New Tailor kleedt de CIO of the Year.

Bent u een hufter? Een Maaskantje? Een Kut? Een Huilie Huilie? Een Bromsnor? Een Swiebertje? Een Albert Heijn? Een Cees Verhoeven of een Philip Rosedale? Bent u al een nieuwe leider? Of nog steeds meer manager dan leider? Gaat het in uw leven als manager/ leider om macht, vriend-schap en hebzucht? Of wilt u een mooi bedrijf achterlaten en waarde toevoegen aan de maatschappij? In hoeverre bent u een voorbeeld?Enig idee hoe uw medewerkers u zien? Wordt er vandaag geroddeld dat u naar de Librije gaat voor een lunch of di-ner, terwijl er bezuinigd moet worden? Hoe geeft u leiding? Hoe bent u in het verkeer? Snijdt u mensen af? Kleeft u bumpers? Belt u in de auto terwijl u de weg nauwelijks meer kunt volgen? Of het gesprek maar half? Komt u regelmatig ergens bellend binnen? Hoe is uw taalgebruik in uw e-mails? Waneer heeft u voor het laatst een compliment uitgedeeld of een bedankkaartje gestuurd? Lang geleden?

Bij ons in de PCHufter! Maar ja, we doen het allemaal. Hufterigheid is in. Oh Oh Cherso en Bij ons in de PC laten het tijdsbeeld heel goed zien. Maar ook de boeken van Jeroen Smit leggen het pijnlijk bloot. Maar wat is hufterigheid? Hufterigheid is altijd van anderen en (bijna) nooit eigen gedrag. Toch? Hufterigheid is vooral onverschilligheid, onwetendheid en doorgeschoten individualisme. En ook het ontbreken van verantwoordelijkheidsgevoel. Voorbeelden genoeg. Callcenters en hun wachttijden, managers die alles eeuwig afschuiven of problemen niet willen oplossen. De collega die de receptionist niet ziet zitten. De corpsbal die andere collega’s buitensluit.Is Assange de hufter of zijn het juist de diplomaten die niet diplomatiek blijken? Al bang dat uw eigen e-mails ooit openbaar gemaakt zullen worden? Hoe speelt u het poli-tieke spel? Als een hufter, een manager, rat of leider? Kunt u waarneming en oordeel wel scheiden?

OpenbaarWe leven in een tijd waarin de website Geen Stijl blijkbaar de norm is. Het kan, dus het mag. Maar volgens mij slaan we de plank hier volledig mis. Als de vrijheid van menings-uiting niet (langer) beperkt wordt door bepaalde artikelen in de grondwet, wil dat nog niet zeggen dat ook alles maar gezegd en gedaan mag worden. Neem uw verantwoor-delijkheid. Laat zien dat u geen manager bent, maar een leider die het goede voorbeeld wil en kan geven.Een nieuwe leider is empathisch, heeft een langetermijn-visie, is gericht op de mens en niet op het geld. Wiki’s en het internet dwingen u ertoe. Binnenkort is alles openbaar. U zult een visie moeten hebben hoe u er wilt zijn voor uw mensen, uw klanten en andere stakeholders. Met andere woorden: mogen uw mails uit het verleden binnenkort met uw toestemming en goede gemoedsrust openbaar gemaakt worden?

Bang voor WikiLeaks?

79I T i n t h e b o a r d r o o m

80 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

81I T i n t h e b o a r d r o o m

HANS QUIVOOIJ, ICT-COÖRDINATOR DAMEN SHIPYARDS GROUP

Buikgevoel onderbouwd op de scheepswerfHet ontwerpen, bouwen en Verkopen Van sCHepen is en blijft GoeDDeels HanD-

werk, waarbij persoonlijk inziCHt en buikGeVoel een Grote rol spelen. toCH

ontkomt men bij een multinationale orGanisatie als Damen sHipYarDs niet aan

een zwaarDere rol Voor De informatieteCHnoloGie. Dat Gaat binnen een traDitio-

neel beDrijf eCHter niet in één keer. “Het is een totale CultuurVeranDerinG”, zeGt

iCt-CoörDinator Hans QuiVooij. “we Hebben eerst De mensen VoorbereiD, De be-

Hoefte in kaart GebraCHt en Het raamwerk neerGeleGD. nu Gaan we werken aan

De implementatie Van een oplossinG.”

Door Hotze ZIjlstraFotografie Eric Fecken

82 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

Damen Shipyards is een multinationale scheepswerf met wereldwijd 7.500 vas-te medewerkers en nog eens tweemaal zoveel flexibele krachten. De moeder-firma kent 35 werkmaatschappijen. Hans Quivooij is er officieel geen CIO, maar treedt vanuit een corporate rol op als coördinator van de ict. Daarbij stuurt en adviseert hij op basis van een overkoepelende strategie en visie. “Da-

men hecht veel waarde aan een sterke zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid voor de werkmaatschappijen, die dan ook allemaal hun eigen winst- en verliesrekening hebben.”IT, zeker vanuit centraal perspectief, staat bij Damen Shipyards wat verder af van de primaire processen. “We draaien in principe op de engineers, de lassers en de fitters op diverse nationale en internationale scheepswerven. We kennen geen online productieproces dat aangestuurd moet worden en bovendien leveren we met pakweg 150 schepen per jaar geen hoogvolumeartikelen. Wel is IT zwaar onder-steunend en wint de centrale informatievoorziening in toe-nemende mate aan belang.”Inmiddels is de IT daardoor in een iets ander daglicht ko-men te staan. “Denk daarbij aan het beter in lijn brengen van het voortraject, de engineering, de werkvoorbereiding en de ketenlogistiek. We willen meer invloed op het volledi-ge productieproces, maar ook meer inzicht. Daarmee kom je al heel snel bij BI terecht. Wat het voor ons zo complex maakt, is dat de diverse stadia van ons productieproces ver-spreid over de wereld plaatsvinden.”

ExcelbestandenDe consolidatie van de financiële gegevens op holdingni-veau was bij Damen al gestandaardiseerd. In de praktijk behelsde dat niet veel meer dan Excelbestanden die in een centraal systeem werden ingelezen en opgeslagen. “Binnen onze 35 werkmaatschappijen draaien wellicht meer dan 30 verschillende systemen. Maar onderlinge afstemming is er niet of nauwelijks. De tool en de werkwijze van de financi-ele consolidatie was hier tot een jaar geleden de enige echte standaard.”Om de centralisatie iets scherper door te voeren en de di-verse informatiebronnen te ontsluiten lag het voor de hand dat er contact werd gelegd met een leverancier van tooling voor rapportage en analyse. Maar daarmee besloot men bij Damen Shipyards nog even te wachten. “Dan zou het een speeltje voor de holding zijn geworden. Belangrijker is dat de lokale vestigingen zich er zelf verantwoordelijk voor voe-len en ermee aan de gang gaan. De scheepsbouw is een tra-ditionele business en dat zie je terug bij de medewerkers. Die werken op basis van het buikgevoel, waarbij ze overi-gens voor wat betreft hun eigen projecten verbazingwek-kend vaak gelijk hebben. Maar naarmate we groeien wordt het steeds lastiger om overzicht te houden. Willen we goed omgaan met BI en managementinformatie, dan zullen we mensen moeten opvoeden en ze leren wat ze ermee kunnen.

Het buikgevoel zal daarmee niet verdwijnen, maar steviger onderbouwd worden. Hoe dan ook, pas nadat we de betrok-kenen hadden voorbereid en een plan klaar hadden, zijn we met leveranciers gaan praten.”Binnen Damen is inmiddels een IT Policy Board opgericht die bestaat uit Quivooij, CFO Bernard Tijs en diverse stake- holders uit de werkmaatschappijen. Om alle betrokkenen systeemdenken bij te brengen is Henk Akkermans, hoog-leraar Systeemdynamica van de Universiteit van Tilburg, ook onderdeel van deze groep. “Wanneer een inkoper een deadline van lopende bestellingen aanpast, kan dit drama-tische gevolgen hebben voor de rest van de organisatie. Tot voor kort was men nog vooral gefocust op de eigen taken en in bepaalde gevallen werd daartoe in Excel een eigen BI-oplossing geschreven. Maar de integratie was ver te zoeken en bovendien bracht dit grote risico’s met zich mee: je hoeft maar een verkeerde kolom te selecteren en je kunt bij wijze van spreken een afdeling een dag naar huis sturen.”

PilotprojectenUiteindelijk ging het dus om twee dingen: de business van de werkmaatschappijen moet zelf de voor hen relevante stuurin-formatie definiëren én ze moeten leren ketendenken. Qui-vooij: “Binnen Damen Shipyards Gorinchem zijn we ‘onder de ra-dar’ gestart met een aantal pilotprojecten die inzicht moeten geven waar je bij de uitrol van een infor-matieraamwerk en de bijbehorende tooling zoal tegenaan loopt. De eenduidigheid en kwaliteit van de data bijvoorbeeld. Verder was de keuze voor deze werkmaatschap-

pij ingegeven door politieke motieven, omdat ik wist dat wanneer het zou werken, deze mensen de beste vaandeldra-gers zouden zijn die je je maar kunt wensen. Dat pakte goed uit. We zijn op basis van het initiële succes zaken aan het systeem aan het toevoegen, zoals leveranciersbeoordeling en informatie over de logistieke processen. Het is en blijft echt een olievlek, waarbij de specifieke behoefte vanuit de diverse afdelingen komt. Deze behoefte proberen we wel te stimuleren, maar we dringen deze niet op.”De behoefte aan meer, betere en rijkere informatie binnen Damen Shipyards heeft bovendien een sterke mate van sponsoring vanuit de financiële functie. Zo stelde de CFO

Het is en blijft een olieVlek, waarbij de speCifieke be-hOefTe van-uiT de diverse afdelinGen komt

83I T i n t h e b o a r d r o o m

van het bedrijf eens dat het wat hem betreft onmogelijk moet zijn dat hij zijn werkmaatschappij een informatie-vraag stelt, die intern nog niet aan de orde is geweest. “Dan missen ze binnen die werkmaatschappij klaarblijkelijk iets. Het gaat niet zozeer om de controle, we willen gewoon niet voor verrassingen komen te staan. Bijvoorbeeld penalties vanwege het niet op tijd opleveren van een schip. Het is niet erg wanneer er soms dingen misgaan, het is wel erg als het pas in een heel laat stadium boven water komt.”Na de beschikbaarheid van financegegevens en de verbete-ring van de bedrijfsprocessen, kan de informatievoorzie-ning zich gaan richten op echte stuurinformatie: analyse en forecasting voor de business. Een stappenplan dat ook leeft in het hoofd van de ict-coördinator.

ImplementatieDe werkmaatschappij in Gorinchem is momenteel druk doende met de implementatie van een nieuw ERP-systeem. Parallel hieraan werkt Quivooij aan een BI-platform dat hier bovenop gaat draaien. “De bedoeling is dat, wanneer we dit verder gaan uitrollen in de organisatie, we vanuit een soort servicecenter het hier gekozen ERP-systeem breder in de organisatie kunnen neerzetten, met daarop een aantal extra’s. In dat geval gaat alle financiële en operationele in-formatie via het ERP-systeem en komen de meer specifieke reporting en analytische en managementsturende inzich-ten uit het BI-platform.”Hoe de managementinformatie beschikbaar wordt gesteld,

hangt binnen Damen Shipyards af van de gebruiker. We hebben daarbij een drietal typen gebruikers gedefinieerd: een one click user, een two click user en een many clicks user. De eerste krijgt een rapport bij wijze van spreken ge-woon door middel van een distributielijst via de e-mail aan-geleverd. Voor de andere gebruikers heeft men webportals opgezet. Afhankelijk van de toegekende rechten heeft men daarmee de beschikking over de voor hem of haar relevante data. De echte data-analisten vormen een uitzondering, die zijn met eigen software op de desktop direct gekoppeld aan de systemen.“Vanzelfsprekend zorgen we ervoor dat we hier voorbereid zijn op een veranderende en een groeiende informatiebe-hoefte”, vervolgt Hans Quivooij. “In de toekomst zullen we gespecialiseerde analisten wellicht voorzien van een brok data, waar ze zelf mee kunnen stoeien en modellen en in-formatie uit kunnen distilleren. Denk daarbij aan markt-verwachting, bijvoorbeeld op basis van de wereldwijde scheepsbewegingen. Veel van die informatie is nu al be-schikbaar, maar het zijn lijsten vol cijfers waar we in deze vorm gewoon nog niet zoveel mee kunnen. Gespecialiseerd gereedschap kan ons daarbij gaan helpen.”

Dit interview is gehouden naar aanleiding van het boek Future Bright, Business Analytics - IT in Charge, een uit-gave van CIO Magazine en softwareleverancier SAS. Kijk voor meer informatie op www.cioportal.nl.

CIO DINER SHOW & ENTERTAINMENT:This exclusive evening for the top of the ICT sector will be held at one of the most beautiful gothic churches in The Netherlands; De Orangerie in Den Bosch. The theme of this 2nd CIO Diner Show is: “Burgundian”. We will not only facilitate a delicious diner, but we will present to you a spectacular diner show with top artists such as Gordon & LA The Voices, Nina Ebbenhout and Supperclub DJ Robson, will entertain the audience.

TIMMIESDuring the CIO Diner Show the TIM Awards 2011 will be awarded to the Most Innovative Leader, Company and Vendor. These Awards are an initiative of ICT Media and CIO Magazine, meant to stimulate leaders, companies and vendors to drive innovative projects. The Jury selects ten nominees for each category based on pre-nominations. These will be invited to participate and when selected by the jury will present their innovative cases and results during a jury meeting at the Bossche Boardroom. After this meeting, the jury will award the winners during the CIO Diner Show 2011.

Check: www.ciodinershow.com CIO DINER SHOW is organized by: ICT Media BV . A.o. publisher CIO Magazine & host CIO Day.

MARCH 15th, 2011

advertentie CIO-Diner Show DEF.indd 2 17-2-2011 9:30:36

Special EntertainmentGordon & LA The Voices

Nina Ebbenhout

advertentie CIO-Diner Show DEF.indd 3 17-2-2011 9:30:45

86 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

SUPERCOMPUTING AND COMMUNICATIONS 2010

HPC in de WolkensuperComputinG anD CommuniCations 2010 (sC’10) VonD Dit jaar

plaats in new orleans, louisiana. De Grootste beurs ronD Het on-

Derwerp HiGH-enD ComputinG en De snelste netwerken en interCon-

neCts ter werelD, trekt jaarlijks zo’n 10.000 Deelnemers Vanuit De

Hele werelD. ook uit neDerlanD. een VerslaG.

Door Patrick Aerts

87I T i n t h e b o a r d r o o m

Down in Louisiana, where the alligators grow so mean, there lived a girl that, I swear to the world, made the alligators look tame: Polk Salad Annie...

Zo begint de sixties song van Tony Joe White, Polk Salad Annie uit de Top-40 van 1968. Swamp blues wordt dat soort muziek genoemd. Hier in New Orleans, down south, koop je alligatorworstjes en pizza’s met de naam swamp thing. De cafés heten Howlin’ Wolf of Bour-bon Blues Café. Het weer is warm – een graad of dertig – en vochtig. Down town staat het grootste Convention Center waar SC’10 in de afgelopen twintig jaar te gast mocht zijn. 120.000 vierkante meter vloeroppervlak, waar van 13 tot en met 19 november 20.000 congres-deelnemers bijeen zijn. 10.000 daarvan komen voor SC’10. De anderen zijn er voor de PSCW, het jaarlijkse farmaceu-tisch onderzoekcongres.

HollandavondSupercomputing and Communications 2010 dus. Op de inmiddels traditionele Hollandavond, op de zondag voor de beurs begint, zijn reeds een kleine vijf-tig Nederlandse deelnemers aanwezig die worden toegesproken door Kees Langer (Shell), namens de honorair consul voor Nederland in New Orleans. Op de zaterdag ervoor wordt de Neder-landse stand opgebouwd, georgani-seerd door NCF in samenwerking met SARA en SURFnet, waar onder één dak alle Nederlandse publieke partijen laten zien wat zij aan onderzoek doen met en aan geavanceerde netwerken en grote supercomputeronderzoeksprojecten. Thema’s dit jaar: watermanagement – toepasselijk in New Orleans – en licht-padnetworking.Bijna achteloos komt iemand van Sien-na een platte kast langsbrengen met aan de achterzijde connectors voor 16 maal 40 gigabit per seconde; bijna een terabit per seconde capaciteit! Het is voor een experimentele opstelling van prof. dr. Cees de Laat. Dát is het niveau waarop Nederland, met SURFnet voorop, op dit terrein de toon aangeeft. Leveranciers stellen daarbij hun meest geavanceerde spullen gratis ter beschikking.Dankzij de aanzienlijke Nederlandse bijdrage aan de opbouw van SCInet, het kloppend netwerkhart van de beurs, krijgt onze delegatie een kijkje achter de

schermen bij de opbouw. Negen maan-den van tevoren worden de tekeningen gemaakt en de voorbereidingen getrof-fen: elke zichzelf respecterende net-werkcomponentenleverancier wil daar zijn nieuwste spullen hebben staan, de bleeding edge zogezegd, dus er zijn sta-len zenuwen en veel overtuigingskracht nodig om al dat nieuws, dat in het veld nog nauwelijks is gestressed werkend met elkaar en met de beurs te verbin-den. Soms 40 Gb/s, deels 100 Gb/s. En alle grote mondiale netwerken willen een ‘dikke pijp’ naar SC’10. Just to be there.De Hollandstand is dit jaar groter dan anders en ‘Holland’ is het trademark van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Het zich als collectief presenterende Ne-derland heeft onder de titel Dutch Re-search naar het schijnt de grootste niet-Amerikaanse, niet-commerciële stand. Deze trekt veel aandacht, zowel van het browsend publiek als van de experts die speciaal komen voor de verschil-lende demo’s. De waterbak van Delta-res/TUDelft trekt eveneens bijzondere aandacht, naar aanleiding waarvan we kunnen uitleggen hoe goed de Neder-landse expertise is op het gebied van watermanagement en de simulaties die daarbij horen.

DiscoveryWaar gaat SC’10 over? Over groen? Over warmtehuishouding? Over de cloud? Over exascale misschien? Het thema was discovery. En dat blijkt eigenlijk wel een goede beschrijving van de sfeer. Onderzoeken wat je nog niet weet, dat wil zeggen: wel met een doel, maar niet met een te gericht plan. Serendipity. Van toepassing op het technisch en/of wetenschappelijk onderzoek, de ap-plicaties, maar ook op het diepste ni-veau van hoe toekomstige machines in elkaar zitten. Want de grenzen van de huidige technologieën komen in zicht – hoewel die grenzen inmiddels wel al menigmaal werden gezien en rustig overschreden. Natuurlijk: hergebruik van warmte, operationele temperatu-ren van boven de zestig, zeventig gra-den Celsius en bijzondere koelingstech-nologieën zijn belangrijke topics. En de cloud? Die is out! Er wordt in New Orleans natuurlijk wel over gesproken, maar niet met nieuwe invalshoeken. En de hype is er een beetje van af.

Exascale is een leidend onderwerp, te meer nu China twee systemen in de top 10 van krachtigste computers heeft staan, waaronder de nummer 1! Niet dat er sprake is van een technologische doorbraak daar, het is meer van dik hout zaagt men planken: gigaclusters, Intel-gebaseerd, maar opgerekt tot het uiterste, op een terasize-oppervlak en dan Linpack draaien. Theoretische peak-performance 4,7 petaflop/s, maar slechts 2,7 petaflop/s gemeten. Dat is, met 57 procent efficiency, geen bij-zondere prestatie, maar wel een sterk politiek statement: this is a business we want to be in. En als de Chinezen eenmaal kiezen, dan spelen ze het spel om te winnen. Techneuten mogen dan niet meteen onder de indruk zijn, en de Amerikaanse fabrikanten bagatel-liseren het gebeuren zoveel ze kunnen – ineens is het 'slechts' een Linpack-prestatie – maar de impact zal desal-niettemin groot zijn. En de teleurstel-ling eveneens.

OpschalingExascale, de opschaling van de snelste rekenomgevingen naar duizend keer wat vandaag het snelste op aarde is, is een belangrijk thema op SC’10. Je ziet het in de naamgeving van nieuwe be-drijven en bedrijfjes: ‘tera’ is van vroe-ger en ‘peta’ niet meer blits. ‘Exa’ is de nieuwe naam, maar ook het technische programma, de panels, de BOF’s (‘birds of a feather’-meetings). De uitdagingen zijn de footprint – zowel oppervlakte als CO2-uitstoot, ofwel het energiege-bruik, de nieuwe systeemsoftware en de nieuw van scratch af te ontwikkelen applicaties. Hoeveel geheugen per core is er straks nodig om de processors bezig te kunnen houden? En wat voor soort geheugen? Want naast snelheid is ook hier het energiegebruik en het maximale aantal keer dat je het ge-heugen opnieuw kunt schrijven zonder dat het stukgaat de beperkende factor. Resiliency en fault tolerance zijn veel besproken thema’s. Want met een mil-joen (of meer) cores en exabytes direct adresseerbaar geheugen gaat er zeker wel wat mis tijdens de run en moeten er automatische bypass- en herstelproce-dures zijn, die het normale proces niet in snelheid hinderen.Bovendien moeten, niet te vergeten, bij-na alle software en applicaties opnieuw ontworpen worden. Maar dat kan ook

HPC in de Wolken

88 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

De boodschap: ‘Er is meer dan alleen water

in Holland.’

Al het moois wordt binnengebracht.

Stilte voor de storm.

Drukte op de beursvloer.

Volop demonstraties en presentaties.

89I T i n t h e b o a r d r o o m

een voordeel zijn: te veel applicaties stammen nog uit de tijd dat een com-puter één processor had en het is een wonder dat ze tegenwoordig met kunst en vliegwerk meer dan duizend proces-sors nog redelijk efficiënt kunnen ge-bruiken. Maar in reservoir modelling codes zit veel ad-hoc- of fenomenologi-sche kennis verstopt, die zich niet een-voudig algoritmisch laat stroomlijnen. Maar algoritmes en de implementaties daarvan tegen het licht houden vanuit het perspectief dat je met ‘oneindig’ veel processors werkt, in plaats van met één, kan mogelijk ook verrassend uitpakken. En dit is maar een willekeu-rig voorbeeld.Dat voordeel, de uitdaging van ‘exasca-le and beyond’, is wat Europa motiveert zowel onderzoekers als het bedrijfsle-ven en de industrie te willen steunen bij het opzetten van een competitief creatief HPC-onderzoeks en onderne-mersklimaat. Bekijken we de komende vijftien jaar aan ontwikkelingen nader, dan is er niet een zodanige voorsprong meer van Amerikanen en Japanners dat Europa niet ook zichzelf sterker kan manifesteren. Zonder te doen wat an-deren beter kunnen, is er aanzienlijke ruimte voor een eigen Europese creatie-ve inbreng: low-latency interconnects, koelingstechnieken, nieuwe geheugen-technologie en meer. De komende jaren is de EC van plan het structurele niveau van investeringen op HPC-gebied naar 600 miljoen euro per jaar te brengen met nog eens één à twee miljard voor technologieontwikkeling voor het exa- scale en post-exascale tijdperk.

OndernemingszinWat moeilijker met geld te realiseren is: de ondernemingszin in Europa. Waar-om kan een startupbedrijf als Convey in de VS 20 tot 40 miljoen dollar uit de krappe venture-capitalmarkt trekken, op basis van slechts een idee en de goede naam van de bedenkers en uitvoerders? Toch heeft Europa ook wel HPC-bedrij-ven die goed werk doen: Bull, erg Frans maar degelijk, sterk en steeds meer op HPC georiënteerd, en winstgevend; ClusterVision, een systemintegrator, maar een Nederlandse trots met een sterk softwareproduct voor onderhoud en beheer, dat inmiddels als afgesplitst bedrijf met succes de oversteek naar de VS heeft gemaakt (Bright Computing) en Eurotech, van Italiaanse oorsprong,

met een innovatieve waterkoelingtech-niek waardoor de machine volledig stil werkt, dus zonder enige bewegende onderdelen, maar toch makkelijk aan te sluiten is en hot-swappable met de blades, ondanks de waterstromen. En typisch Italiaans: met een design dat het als een Ferrari doet afsteken tegen het aluminium of vernikkelde ijzer van vele andere. Maar ook Amerikaanse gi-ganten als IBM doen in samenwerking met vele partijen fundamenteel onder-zoek in Europa en willen dat ook in Ne-derland meer handen en voeten geven. Tenminste, zolang er goede onderzoe-kers in Europa zijn die weten hoe je met echte topfaciliteiten moet omgaan en daaraan een unieke bijdrage kunnen leveren. Gelukkig hebben we er daar in Nederland op dit moment een aantal van.

Sterk productSC’10 is een sterk product. Een meng-sel van een hoogwaardig technisch-we-tenschappelijk programma (slechts 20 procent van de papers wordt geaccep-teerd) en een aanzienlijke beurs. Op die beurs staan natuurlijk de grote bekende bedrijven, maar ook alle belangrijke researchlabs uit de VS, Europa en Azië. De rest zijn midden- en kleinbedrij-ven. Ze verkopen nieuwe connectors, schermen met software de complexiteit van systemen af voor programmeur en gebruiker, leveren nieuwe filesyste-men voor data-intensieve computing, of doen nieuwe slimme dingen met FPGA’s of GPU’s. Die mengeling onder-scheidt deze beurs van vele andere op ict-gebied en bepaalt ook sterk de sfeer. En wat de FPGA’s en GPU’s betreft: de high-endtechnologie zit nu tegen de top

van een wave waarin hybride machi-nes ‘in’ zijn. Accelerators zijn van alle tijden. FPS (floating point systems) dat al lang niet meer bestaat, de ‘VF Vector Facility’ van de vroegere IBM 3090 zijn voorbeelden van attached processors, waarop speciale functies extra snel konden worden uitgevoerd. Dan wor-den die features in de volgende genera-tie general-purposeprocessors of dito systemen opgenomen en verdwijnt het fenomeen weer voor een tijdje. Maar het versnelt wel het denken over de manier waarop je computers kostenefficiënt sneller kunt maken. Tegelijk wordt de programmeerbaarheid er niet beter op. Of GPU’s de volgende generatie HPC-processors halen, is daarom nog maar de vraag. NVIDIA doet in de tussentijd natuurlijk wel uitstekende zaken.Een andere veelgehoorde kreet is HPC in de cloud, maar die vorm van HPC moet dan nog wel ‘luchtig’ genomen worden. Weinig clouds zijn nog inge-richt op Linux of andere niet-Windows-bedrijfssystemen en weinig kunnen ei-gen proprietarysoftware aan. Met HPC wordt dus vooral nog bulkverwerking van desktop- of clusterapplicaties be-doeld. Maar er zijn uitzonderingen. Zo biedt SARA in Amsterdam een gegene-raliseerde vorm van de cloud aan, waar je je eigen virtual machine kunt defini-eren. Een vereenvoudiging van toegang tot echte HPC-systemen door bedrijven via een cloudtoegangsprotocol, zou eveneens beslist de moeite zijn.

GidseventSamenvattend was SC dit jaar well alive and kicking, met recht nog steeds het gidsevent dat richting geeft. Het was een verademing dat de economische zwakte van deze dagen niet in staat is geweest SC te infecteren. Integendeel! SC geeft aan dat ict in brede zin de we-reld kan helpen met het oplossen van vele van haar problemen. Als inspiratie voor CIO’s en CTO’s een aanbeveling voor een nuttige tijdsinvestering in Portland (OR) volgend jaar.

✒patRicK aeRts is directeur Stich-ting Nationale Computerfaciliteiten (NCF) en rapporteert in die hoedanig-heid aan het algemeen bestuur van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

alle GrOTe mOndiale

neTwerken willen een

Dikke pijp naar Het

eVenement

90 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

Heb je even?korte ontmoetingen in de markt | door onze redactie

renzo taal

DIRECTOR HEALTHCARE/LIFE SCIENCES EN GENERAL MANAGER DELL

‘Total solutions IT-provider’renzo taal is naast DireCtor HealtHCare/life sCienCes emea als General manaGer

VerantwoorDelijk Voor De site Van Dell in amsterDam. in De HoofDstaD zijn ruim

550 mensen werkzaam en Dell is noG Volop op zoek naar nieuwe meDewerkers om

De Groei en De inGezette VeranDerinGen aan te kunnen.

Renzo Taal is in 2002 in dienst ge-komen bij Dell. Sindsdien heeft hij gewerkt voor Dell in Ne-derland en België, maar ook in

China, waar hij als directielid verant-woordelijk was voor de servicesorgani-satie van Dell. “Dat was een bijzondere tijd, waarin ik veel heb geleerd. China is een heel groot en bepaald geen ho-mogeen land, met als risico dat je als leverancier heel veel kleinere dingen doet, waardoor de impact mogelijk

beperkt blijft. Ik heb daar geleerd om je te focusen op wat echt belangrijk is, op zaken waarbij je echt toegevoegde waarde levert, en veel aandacht te ge-ven aan de executie.”Sinds 2008 is hij weer terug bij Dell in Nederland, een organisatie die mo-menteel een transitie doormaakt van een salesgerichte hardwareorganisatie naar een technologieservicesbedrijf, met dito aanwezige kennis. “Van al onze huidige vacatures is 15 procent

sales en 85 procent gespecialiseerd IT-inhoudelijk.” Taal werd aanvankelijk in Nederland aangesteld om de orga-nisatie te begeleiden naar een profes-sional-solutionsbedrijf. “Al vrij snel na mijn aanstelling kwam ik in de MD-rol terecht, waarbij het organisatorisch structureren van de solutionsorgani-satie mijn belangrijkste opdracht was. Dell Nederland is binnen Europa – samen de UK overigens – een van de grootste en meest innoverende organi-

91I T i n t h e b o a r d r o o m

saties, wat het allemaal extra interes-sant en uitdagend maakt.”

InnovatieBovendien is er een stabiele, gedeelde basis. Sinds in 1986 de eerste Dell-computer werd geïntroduceeerd heeft het merk steeds mede de ontwikke-ling van de IT-industrie vormgegeven. Taal: “Innovatie is nog steeds belang-rijk binnen Dell en begint altijd in huis onder leiding van een global team van top-engineers, productdesigners en technische experts. Daarnaast hebben we de afgelopen maanden de nodige overnames gedaan. Denk aan het be-drijf Compellent voor storageoplos-singen, informatiebeveiliger Secure-Works en Boomi voor het managen en integreren van clouds. Het doel van dit alles is innovatieve en efficiënte oplos-singen te kunnen leveren, die voldoen aan de veranderende wensen en eisen van de klant.”Daarbij gaat het er volgens de general manager om dat Dell zijn klanten bin-nen de gehele technologiestack schaal-bare en open oplossingen kan bieden, waarbij men bovendien de vrijheid van keuzes houdt. “CIO’s willen name-lijk per se geen vendor lock-in, maar werken binnen een ecosysteem van al dan niet cloudgebaseerde oplossingen. Je ziet dus dat Dell de afgelopen jaren met succes de transitie heeft gemaakt van een hardwareleverancier naar een volwaardige technologie- en services-leverancier.”“We maken deze ontwikkeling op ba-sis van feedback van klanten”, vervolgt Taal. “Denk aan bezoeken, aanwezig-heid op evenementen; maar ook via social media en klantenpanels. Verder geeft onze samenwerking met part-ners op het gebied van software, hard-ware en services ons een uniek en zeer breed perspectief op de technologie-industrie.”

BusinessunitsDoor de uitbereiding is Dell inmiddels georganiseerd in een matrixstructuur. De organisatie bestaat wereldwijd uit

drie businessunits: Consumer & Small and Medium Business, Public & Large Enterprise – onderverdeeld in Educa-tie, Gezondheidszorg en Overheid – en Dell Services. “Binnen die verticals wordt flink geïnvesteerd om de op de diverse gebieden gevraagde kennis en kunde te kunnen bieden”, aldus de 36-jarige Renzo Taal.

Dell Services is de jongste business- unit binnen de organisatie en voort-gekomen uit de acquisitie van Perot Systems in november 2009. Wereld-wijd bedraagt de omzet van Services inmiddels zo’n 6 miljard dollar, wat neerkomt op meer dan 10 procent van de totale omzet.Taal draagt vanuit Amsterdam zoals gezegd tevens de verantwoordelijk-heid voor Healthcare in combinatie met Life Sciences in EMEA. “Het leuke is dat Dell door Gartner wordt gezien als de grootste IT-leverancier op het terrein van gezondheidszorg, die in steeds belangrijkere mate technologie-intensief en IT-gedreven wordt.” Dell maakt op dat gebied bovendien grote stappen. “Zo hebben we eind 2010 In-Site One gekocht, een archiveringsop-lossing voor patiëntengegevens in de

cloud, inmiddels een Dell-service die we wereldwijd gaan aanbieden.”Dat het servicen van de gezondheids-sector serieus is, blijkt uit het feit dat men ook in Nederland medisch ge-schoold personeel in dienst heeft dat kan helpen bij klinische transforma-tieprocessen. “Dat is dus een heel an-der Dell dan voorheen.”

CIO-behoefteDe focus van Dell op dit moment is de uitbereiding naar een zogeheten ‘total solutions IT provider’. Best value solu-tions zoals ‘mobile clinical computing’, cloudservices voor het onderwijs, hos-ting en datacenterpartners. Renzo Taal: “Dit sluit aan bij de behoefte van de CIO’s die wij spreken bij onze klanten. Zij zoeken een partner die de juiste onderdelen bij elkaar kan bren-gen. Het eenvoudiger maken van de IT-omgeving en het verwijderen van complexiteit is daarbij belangrijk.”Momenteel is volgens Taal een van de belangrijkste technologiespeerpunten het goed kunnen managen van een al dan niet versnipperde cloudomgeving. “Dat wordt een uitdaging in de toe-komst, en de oplossing zit ’m mogelijk in een overkoepelende metacloud als een schil voor het beheer van meerde-re, op zichzelf staande kleinere cloud-diensten.” Cloud computing is volgens de Dell Nederland-MD evenwel een aanvulling en geen vervanging. “Daar-om geloven wij dat diverse oplossingen naast elkaar zullen blijven bestaan; traditionele IT-oplossingen, virtua-lisatie, private cloud en public cloud. Het is aan ons om onze klanten te hel-pen bij het samenstellen van de beste oplossing voor hun onderneming.”

onze klanten zoeken een partner Die

de juisTe Onder-delen bij elkaar

kan brenGen

Events

JanuaryFebruaryMarch 15 CIO Dinershow & TimmiesApril 18 Annual Conference IT Transformation 19 Annual Conference Connected EnterpriseMay June 20 & 21 Annual Conference Strategic SourcingJulyAugustSeptemberOctoberNovember 14 & 15 CIO DayDecember 13 OM Dinershow & TommiesTo Be Determined Annual Conference Information Management

MagazinesCIO Magazine

1. IT & Vision 20102. IT & Transformation3. IT & Finance4. IT & Technology5. CIO Special6. IT & Business

Publication Date

February 2011March 2011May 2011August 2011September 2011December 2011

TITM 1. IT & Innovation2. IT & Architecture3. Business & IT4. Projects & Portfolios 5. Process Management6. From Information to Business7. Year Book

March 2011May 2011June 2011August 2011November 2011December 2011January 2012

Outsource Magazine

1. Sourcing & Innovation2. Global Sourcing3. Strategic Sourcing4. Business Process Management 5. Regie6. Sourcing & Finance 7. Year Book Actual Developments

February 2011April 2011June 2011August 2011October 2011December 2011January 2012

SpecialMobilityCRM & Customer IntelligenceSaaSIT & FinanceHuman CapitalInformation Trends 2012Information Trends 2012

SpecialOffshoringAdministration - OutsourcingSourcing Customer ContactHRM - OutsourcingAdvise - OutsourcingSales/Marketing - OutsourcingSourcing Deals

event advertentie magazines.indd 1 24-1-2011 14:03:40

93I T i n t h e b o a r d r o o m

ColumnDoor Eric Vroon

Fotografie Roelof Pot

eRic VRoon (eric@ericvroontekst.nl) is tekstschrijver en communicatieadviseur.

De werelddd wordddt overstroomddd met ‘gadddgets’, waarvan ddde werking ddde meeste mensen ontgaat, maar ik bieddd u een wereldddprimeur: een uit-vinddding dddie dddoor iedddereen eenvoudddig toe te passen is: tekst met 3D-effect! Om dit stukje leesbaar te houden, beëindig ik de demonstratie van deze briljante uitvinding. Dit ga ik vaker doen: iets uitvinden en er zelf over schrijven. Dan heb ik de uitvinding, die een wereldprimeur is, en het stukje bevat meteen een journalistieke wereldprimeur. Die listige combinatie is misschien ook wel een wereldprimeur en het presenteren ervan ook. Heb ik vier wereldprimeurs in één alinea: dat lijkt me sowieso een wereldprimeur. Kom ik op vijf wereldprimeurs. Vijf wereldprimeurs is voor dit blad een wereldprimeur: maakt zes wereldprimeurs. Voor u, lezers, is dat een wereldprimeur. Zit ik op zeven stuks. Er zijn vermoedelijk dagen dat we het met minder moeten doen.

Imbeciele deuntjes en bijpassende figurenNog een wereldprimeurtje doen? Nummertje acht? Ik wist het al even, maar voor u is het waarschijnlijk toch echt een wereldprimeur: er is nu een radiostation met al-leen maar goede muziek. Het heet KXCulture. Ik ben nu zeer serieus, beste lezer. Beetje geschiedenis: er was eens een fantastisch programma op Radio 2. Het heette ‘De Sandwich’ en werd uitgezonden op zondagmorgen van 9 tot 12. Dit programma werd begin september vorig jaar de nek omgedraaid door het te verhuizen naar Radio 5, vrijdagochtend van 10 tot 12. Ongeveer 400.000 trouwe luisteraars werden beroofd van ‘het zondagochtendgevoel’, dat werd opgeroe-pen door samenstelster Angelique Stein en presentator en medesamensteller Jacques Klöters. Kwaliteitsmuziek, literaire accenten. Uiteraard geen spelletjes.

‘De Sandwich’ moest weg van de zondagochtend, weg van Radio 2. Er moest volgens het management van Radio 2 een jonger publiek worden aangespro-ken. Slecht nagedacht. Alsof er onder twintigers, dertigers en veertigers geen behoefte bestaat aan kwaliteitsmuziek. Voor mensen met een IQ ter hoogte van de gemiddelde kamertemperatuur zijn er zat zenders met imbeciele deuntjes en bijpassende figuren achter de microfoon. Als ik elitair overkom, dan spijt me dat echt helemaal niet.

Incontinentie en euthanasieWat kregen de liefhebbers van ‘De Sandwich’ op de verjongde zondagochtend ter vervanging voorgeschoteld? Hans Schiffers (bijna 51). Ongetwijfeld een aardige jongen, maar een beetje onbenullig en helaas behept met een mavomuziek-smaak. Hij heeft ook helemaal zelf een lullig spelletje bedacht. Dat ‘De Sandwich’ nu op vrijdagochtend te horen is op Radio 5, betekent niet dat de doelgroep ‘mensen met smaak’ ook buiten dat programma op die zender terecht kan. Radio 5 beweegt zich in de sfeer van incontinentie en euthanasie, met presentatoren uit het omroepmuseum. Een station voor als je bezig bent te overlijden, maar dat nog niet weet. Steun AngeliqueOm een vrij lang verhaal enigszins kort te houden: Angelique Stein begon op 1 oktober met KXCulture, op internet. Alleen maar kwaliteit. Muzikale belevenis-sen. Natuurlijk geen spelletjes. Wel elk uur een journaal, zoals het hoort. Ga eens naar kxculture.nl en klik linksboven op ‘Luister nu’. Radio via de pc is misschien even wennen, maar het is eigenlijk ideaal. Volume regelen is makkelijk en als je wilt weten welk nummer er gedraaid wordt: je klikt en je weet het. Veel te lezen op de site. Schrijf wat in het gastenboek. Adverteren kan ook. Dit is een radiostation voor mensen met smaak. Steun Angelique, want ze moet de ether in. Hoort en zegt het voort.

Wereldprimeurs en de diefstal van het zondag-ochtendgevoel

94 7 e j a a r g a n g # 1 | 2 0 1 1

digitMIJLPAAL VAN EEN MILJOEN

*De eenmiljoenste nieuwe Apple TV

is over de toonbank. Apple TV is een

eenvoudige manier om naar films en tv-

programma’s in HD te kijken en materiaal

van Netflix, YouTube, Flickr en MobileMe te

streamen. Gewoon op een HD-televisie.

Dankzij AirPlay, een nieuwe voorziening in

het mobiele besturingssysteem iOS 4.2,

kunnen Apple TV-bezitters de muziek,

video’s en foto’s op hun iPad, iPhone en

iPod touch draadloos naar hun tv-toestel

streamen. Hiermee is Apple TV een ap-

paraat dat profiteert van de mogelijkheden

van iOS. Verder is het mogelijk om Apple

TV te bedienen met een iPad, iPhone of

iPod touch waarop de Remote-app is

geïnstalleerd. Deze kan gratis worden

gedownload vanuit de App Store.

ALLES-IN-ééN ZAKELIJKE SMARTPHONE

*De Nokia E7 is een zakelijke smart-

phone met een indrukwekkend

4-inch ClearBlack-touchscreen en volledig

Qwerty-toetsenbord. Het toestel is voorzien

van diverse zakelijke applicaties uit de

Ovi Store. De Nokia E7 is dan ook zowel

zakelijk als privé de ideale assistent voor

een geslaagde dag.

De smartphone ondersteunt zakelijke

applicaties van onder andere Microsoft en

IBM evenals entertainment en multime-

diadiensten. Deze combinatie maakt van

de Nokia E7 een perfecte partner, zowel

tijdens werktijd als daarbuiten. De Nokia E7

is te combineren met de gebruiksvriende-

lijke Nokia bluetooth-hoofdtelefoon BH-217

met ‘Always Ready’-functie. Neem de

hoofdtelefoon uit de houder om oproepen

te beantwoorden en plaats hem terug om

ze te beëindigen.

De nieuwe, zakelijke smartphone van Nokia

zal op de Nederlandse markt verkrijgbaar

zijn in twee kleuren: dark grey en silver

white. De adviesprijs bedraagt 599 euro,

de bluetooth-hoofdtelefoon is te koop voor

49 euro.

95I T i n t h e b o a r d r o o mI T i n t h e b o a r d r o o m

EENVOUDIG FULL HD OPNEMEN

*De XR160E is een camcorder met vaste schijf voor opnamen

in Full HD; tot wel 67 uur vastleggen op een harde schijf van

160 GB. Het nieuwe apparaat van Sony is licht, eenvoudig mee te

nemen en zit boordevol slimme functies voor het opnemen, delen

en genieten van HD-video en foto’s.

De nieuwe 1920 bij 1080 pixels maakt opnamen met een zeer

hoge framesnelheid in progressieve opnamemodus; de camcor-

der legt 50 Full HD-frames per seconde vast voor haarscherpe

resultaten. Veel apparaten hebben problemen bij weinig licht en

produceren korrelige, vage beelden. De supergevoelige Exmor

CMOS-sensor vermindert beeldruis voor duidelijkere beelden. Sa-

men met de krachtige BIONZ-processor zijn geweldige resultaten

te behalen in donkere interieurs of bij schemering.

De Sony XR 160E is een gebruiksvriendelijke Full HD-camcorder

voor hoogwaardige beeldverwerking en een krachtig zoombereik.

Andere features: groothoeklens, 30x optische zoom, foto van

3,3 megapixels, en een 3 inch lcd-scherm. Vanaf begin juni in de

winkel.

NOG EENVOUDIGER

*Olympus bracht met de allereerste PEN-fotocamera een

revolutie teweeg op het gebied van gebruiksvriendelijke en

toch geavanceerde camera’s. Met de PEN E PL2 gaat men nog

een stap verder. Fotografen kunnen nu nog gemakkelijker foto’s en

films vastleggen in een professionele SLR-kwaliteit.

Het nieuwste model in de Micro Four Thirds-serie kenmerkt zich

door een fraai, eigentijds design. Het is daarnaast een ideale

camera voor de sociaalnetwerkgeneratie dankzij de compatibi-

liteit met de nieuwe Olympus PENPAL bluetooth-communicatie

en het steeds groter wordende aanbod accessoires. Ambitieuze

gebruikers profiteren met de E PL2 van ongekende creatieve

mogelijkheden. Zo kunnen ze zowel bij foto- als filmopnamen

experimenteren met creatieve filters en hebben ze de keuze uit

tientallen objectieven.

Evenals zijn voorganger E PL1 is de ‘2’ voorzien van een inge-

bouwde Live Guide, die beginnende fotograferen stap voor stap

leert hoe ze de mooiste foto’s kunnen maken, ook in combinatie

met de HD-filmfunctie. Het nieuwe Live Wheel aan de achterzijde

maakt het mogelijk om door de menu’s te navigeren en de juiste

optie of instelling te kiezen, en het lcd-scherm van 7,6 cm met een

resolutie van 460.000 pixels is ideaal bij het bepalen van het opna-

mekader en het beoordelen van de gemaakte opnamen.

CULTUUR EN KUNST INSPIREREN

*HP onthult zijn nieuwe serie notebooks met nieuwe designs en technologieën,

gericht op gebruiksvriendelijkheid en intuïtief gebruik, met aantrekkelijke ontwerpen.

Geïnspireerd door cultuur, kunst en mode, en ontwikkeld volgens HP’s zogenoemde

MUSE-filosofie (material, usability, sensory appeal en experiences).

De serie bestaat uit de Pavilion Dv6 en de Dv7 met een iets groter scherm. Prestaties,

entertainment en veiligheid zijn in deze notebooks verenigd. Ze bevatten designelemen-

ten zoals gladde metalen afwerkingen en features zoals Beats Audio, met ingebouwde

quadspeakers en subwoofer. Beats Audio is ontwikkeld door Dr. Dre en Jimmy Lovine en

brengt de emotie – die vaak ontbreekt bij digitale muziek – weer terug in het geluid. Het

geluid dat uit de speakers komt, klinkt met Beats Audio mooi en vol. De nieuwe notebooks

kunnen gepersonaliseerd worden met wallpapers, exclusief ontwikkeld door kunstenaars.

De Dv6 en de Dv7 bieden vernieuwende technologieën, zoals de HP CoolSense Techno-

logy, HP’s TrueVision HD Webcam, USB 3.0. Tevens ingebouwd is SimplePass: voor vei-

lige toegang tot onlinerekeningen en het invoeren van wachtwoorden met een vingerveeg.

Maar ook tweede generatie Intel Core-processors en optioneel een AMD Radeon-grafi-

sche kaart. Beeldschermspecificaties: diagonaal high-definition BrightView-beeldscherm

van 15.6 inch (Dv6) en 17.3 inch (Dv7). Prijzen vanaf 699 euro.

IK HEB CLOUD POWER.

Cloud computing geeft u de kracht om groot te denken. En klein te blijven.

De kracht om te groeien. En te krimpen. Zonder daar iets voor in te leveren.

De kracht om meer te doen met minder.

De kracht om ideeën te realiseren en kosten in de hand te houden.

De kracht om energie te besparen. En ruimte.

De kracht om bij uw data te kunnen zodra u die nodig heeft.

Overal. Binnen uw organisatie en daarbuiten.

De kracht van één platform.

De kracht om samen de juiste beslissingen te nemen.

De kracht om te denken als een optimist en te betalen als een realist.

Cloud Power van Microsoft betekent dat u de meest uitgebreide oplossingen voor cloud computing tot uw beschikking heeft. Met vertrouwde tools, maar dan uitgebreider, toegankelijker, meer compatible en gebruiksvriendelijker voor iedereen.

Uw onderneming ruimte bieden voor Het Nieuwe Werken.

Dat is Cloud Power.

De meest uitgebreide oplossingen voor cloud computing met Microsoft Office 365, Windows Azure, Dynamics CRM Online en Windows Server Hyper-V. Ontdek meer op microsoft.nl/cloud

Cloud computing verandert de manier waarop u zaken doet.

Download degratis app op

http://gettag.mobi

55711011 Microsoft Cloud Manifesto_CIO-MAG_430x285.indd 1 10/01/11 12:33

IK HEB CLOUD POWER.

Cloud computing geeft u de kracht om groot te denken. En klein te blijven.

De kracht om te groeien. En te krimpen. Zonder daar iets voor in te leveren.

De kracht om meer te doen met minder.

De kracht om ideeën te realiseren en kosten in de hand te houden.

De kracht om energie te besparen. En ruimte.

De kracht om bij uw data te kunnen zodra u die nodig heeft.

Overal. Binnen uw organisatie en daarbuiten.

De kracht van één platform.

De kracht om samen de juiste beslissingen te nemen.

De kracht om te denken als een optimist en te betalen als een realist.

Cloud Power van Microsoft betekent dat u de meest uitgebreide oplossingen voor cloud computing tot uw beschikking heeft. Met vertrouwde tools, maar dan uitgebreider, toegankelijker, meer compatible en gebruiksvriendelijker voor iedereen.

Uw onderneming ruimte bieden voor Het Nieuwe Werken.

Dat is Cloud Power.

De meest uitgebreide oplossingen voor cloud computing met Microsoft Office 365, Windows Azure, Dynamics CRM Online en Windows Server Hyper-V. Ontdek meer op microsoft.nl/cloud

Cloud computing verandert de manier waarop u zaken doet.

Download degratis app op

http://gettag.mobi

55711011 Microsoft Cloud Manifesto_CIO-MAG_430x285.indd 1 10/01/11 12:33

Secure, global IT and Communications solutions for a more agile business.

Mobile workers crisscrossing the world. Suppliers on numerous continents. Vast amounts of data gathered and shared continuously. The security risks are staggering. Partnering with Verizon—just as 96 percent of the Fortune 1000 does—can help. From securing mobile access and backend data to providing security assessments, we can improve protection while helping reduce costs. And with IP reach into 2,700 cities worldwide, our risk-management solutions offer you the confidence needed to move ahead quickly and aggressively, virtually anywhere.

Verizon: connecting systems, machines, ideas, and people worldwide for altogether better outcomes. verizonbusiness.com

You have plenty of things to worry about. Sensitive data roaming the

world shouldn’t be one of them.

altogetherbetter

ad_horizontal_security.indd 1 15-10-2010 10:35:42