การบรรเทาความทุกข์ ในระหว่าง...

12
การบรรเทาความทุกข์ ในระหว่างที่มีความขัดแย้ง : ความเกี่ยวพันระหว่างพุทธศาสนากับกฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศ (International Humanitarian Law : IHL) การประชุมระหว่างประเทศ ณ เมืองดัมบูลลา ประเทศศรีลังกา วันที4–6 กันยายน พ.ศ. 2562 แถลงการณ์ฉบับแรก แม้ว่าปัจจุบันนี ้มีพุทธศาสนิกชนกว่าครึ่งพันล้านคนทั่วโลก ก็ยังไม่มีการศึกษาวิจัยอย่างเป็นระบบมุ ่งเน้นความเกี่ยวพันระหว่างพุทธศาสนาและกฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศ (IHL) ทีรู ้จักกันในนาม “กฎหมายสงคราม” หรือ “กฎหมายการขัดกันทางอาวุธ” กฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศประกอบด้วยอนุสัญญาเจนีวาและพิธีสารเพิ่มเติมอื่นๆ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อบรรเทาความทุกข์ในระหว่างที่มีการขัดกันทางอาวุธโดยการปกป้องผู ้ที่ไม่ได้มีส่วนร่วมหรือที่ที่ไม่มีส่วนเ กี่ยวข้องอีกต่อไปในการสู ้รบดังกล่าว และควบคุมวิธีการทาสงคราม ตลอดประวัติศาสตร์อันยาวนานของศาสนาพุทธที่ผ่านมา ศาสนาพุทธนั้นได ้ต่อสู ้กับความเป็นจริงของสงครามมาตลอด แต่ศาสนาพุทธได้มอบคาแนะนาด้านใดบ้างแก่ผู ้ที่ตกอยู ่ท่ามกลางการสู ้รบ และในกรณีนี ้สามารถเปรียบเทียบศาสนาพุทธกับกฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศได ้อย่างไรบ้าง ดังนั้นทั้งช่วงเวลาและประเด็นดังกล่าวเหมาะสมที่ควรมีการศึกษาหลักการด้านจริยธรรมและประเพณีทางกฎหมายทั ้งสองนี ้ด วยมุมมองแบบสหวิทยาการ (inter-disciplinary perspectives) การประชุมครั้งนี ้จัดขึ้นโดยความร่วมมือระหว่างคณะกรรมการกาชาดระหว่างประเทศ (ICRC) กับมหาวิทยาลัยและองค์กรต่างๆ เป็นจานวนมาก จะแสวงหาความเกี่ยวพันระหว่างพุทธศาสนาและกฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศ และส่งเสริมให้มีการสนทนาที่สร้างสรรค์และการแลกเปลี่ยนระหว่างหลักการทั้งสอง การประชุมดังกล่าวจะทาหน้าที่เป็นจุดเริ่มต้นเพื่อทาความเข้าใจว่าพระพุทธศาสนามีส่วนช่วยในการควบคุมความขัดแย้งได้อ ย่างไร และเสนอแนวทางการดาเนินการและการปฎิบัติสาหรับพระสงฆ์และบุคคลทั่วไปในช่วงที่เกิดสงคราม ซึ่งบุคคลทั่วไปในที่นี้หมายถึงเจ ้าหน้าที่รัฐและเจ้าหน้าที่ทหาร กลุ ่มติดอาวุธอิสระรวมถึงพลเรือน การประชุมครั้งนี้ให ้ความสนใจกับประเด็นการดาเนินการของการขัดกันทางอาวุธ ไม่ให้ความสาคัญกับต้นเหตุหรือการอ้างเหตุผลของการขัดกันดังกล่าวซึ่งไม่ได้อยู ่ภายใต้กรอบของกฎหมายมนุษยธรรมระหว่า งประเทศ

Upload: others

Post on 08-Mar-2020

8 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: การบรรเทาความทุกข์ ในระหว่าง ......การบรรเทาความท กข ในระหว างท ม ความข

การบรรเทาความทกข ในระหวางทมความขดแยง : ความเกยวพนระหวางพทธศาสนากบกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ

(International Humanitarian Law : IHL)

การประชมระหวางประเทศ ณ เมองดมบลลา ประเทศศรลงกา วนท 4–6 กนยายน พ.ศ. 2562 แถลงการณฉบบแรก

แมวาปจจบนนมพทธศาสนกชนกวาครงพนลานคนทวโลก

กยงไมมการศกษาวจยอยางเปนระบบมงเนนความเกยวพนระหวางพทธศาสนาและกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ

(IHL) ท รจกกนในนาม “กฎหมายสงคราม” หรอ “กฎหมายการขดกนทางอาวธ”

กฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศประกอบดวยอนสญญาเจนวาและพธสารเพมเตมอนๆ

โดยมวตถประสงคเพอบรรเทาความทกขในระหวางทมการขดกนทางอาวธโดยการปกปองผทไมไดมสวนรวมหรอททไมมสวนเ

กยวของอกตอไปในการสรบดงกลาว และควบคมวธการท าสงคราม

ตลอดประวตศาสตรอนยาวนานของศาสนาพทธทผานมา ศาสนาพทธนนไดตอสกบความเปนจรงของสงครามมาตลอด

แตศาสนาพทธไดมอบค าแนะน าดานใดบางแกผทตกอยทามกลางการสรบ

และในกรณนสามารถเปรยบเทยบศาสนาพทธกบกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศไดอยางไรบาง

ดงนนทงชวงเวลาและประเดนดงกลาวเหมาะสมทควรมการศกษาหลกการดานจรยธรรมและประเพณทางกฎหมายทงสองนด

วยมมมองแบบสหวทยาการ (inter-disciplinary perspectives)

การประชมครงนจดขนโดยความรวมมอระหวางคณะกรรมการกาชาดระหวางประเทศ (ICRC)

กบมหาวทยาลยและองคกรตางๆ เปนจ านวนมาก

จะแสวงหาความเกยวพนระหวางพทธศาสนาและกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ

และสงเสรมใหมการสนทนาทสรางสรรคและการแลกเปลยนระหวางหลกการทงสอง

การประชมดงกลาวจะท าหนาทเปนจดเรมตนเพอท าความเขาใจวาพระพทธศาสนามสวนชวยในการควบคมความขดแยงไดอ

ยางไร และเสนอแนวทางการด าเนนการและการปฎบตส าหรบพระสงฆและบคคลทวไปในชวงทเกดสงคราม

ซงบคคลทวไปในทนหมายถงเจาหนาทรฐและเจาหนาททหาร กลมตดอาวธอสระรวมถงพลเรอน

การประชมครงนใหความสนใจกบประเดนการด าเนนการของการขดกนทางอาวธ

ไมใหความส าคญกบตนเหตหรอการอางเหตผลของการขดกนดงกลาวซงไมไดอยภายใตกรอบของกฎหมายมนษยธรรมระหวา

งประเทศ

Page 2: การบรรเทาความทุกข์ ในระหว่าง ......การบรรเทาความท กข ในระหว างท ม ความข

นอกจากการแสวงหาความเกยวพนระหวางกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศและจรยธรรมทางพทธศาสนาแลว

การประชมดงกลาวจะท าการศกษาวาผท าการรบและชมชนชาวพทธเขาใจกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศในระดบใดแล

ะสอดคลองกบหลกค าสอนและการปฏบตของพทธศาสนาอยางไร

และสามารถน าประสบการณจากการขดกนทางอาวธของตนเองมาใชในการสนบสนนสงเสรมกฎหมายมนษยธรรมระหวางปร

ะเทศและหลกการทางพทธศาสนาไดอยางไร ซงจะชวยปรบปรงการปฎบตการสรบในพนทจรงได

ผลงานทจะน าเสนอในทประชมจ าเปนตองตอบขอสงสยตอไปนอยางนอยหนงขอ:

1. จรยธรรมทางพทธศาสนาและกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศมความเกยวพนในลกษณะใดบาง

2. กฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศตรงกบหลกค าสอนและการปฏบตของพทธศาสนาในแงใด

มค าสอนและประเพณของพทธศาสนาใดทเกยวของกบกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศและสถานการณการขดกนทางอา

วธมากทสด

3.มาตรการใดมประโยชนในการควบคมการท าสงครามและบรรเทาความทกขในระหวางการขดกนทางอาวธตามค าสอนและข

นบธรรมเนยมของพทธศาสนา4. ชมชนชาวพทธมแนวความคดและเขาใจกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศอยางไร

และกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศสอดคลองกบหลกค าสอนและการปฏบตของพทธศาสนาอยางไร

5. สามารถคาดหวงความเหนชอบและการยดมนในกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศโดยทวไป

และหลกเกณฑเฉพาะตางๆ ของกฎหมายดงกลาวจากชมชนชาวพทธไดในระดบใด

จดยนทางทฤษฎของศาสนาพทธเกยวของกบกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศคออะไร

และชาวพทธสามารถมสวนรวมกบกฎหมายนไดอยางไร

6.

ค าสอนและการปฏบตทางพทธศาสนาสามารถใหค าแนะน าในทางปฏบตและทรพยากรใดบางแกผท าการรบและชมชนชาวพ

ทธทเกยวของกบการขดกนทางอาวธและสามารถน าประสบการณการขดกนทางอาวธของตนเองโดยตรงนนมาใชในการปรบป

รงการปฏบตทางสงครามไดอยางไรบาง

7.

เพอศกษาและรวบรวมขอมลค าสอนทางศาสนาพทธแนวปฏบตและแนวทางการแกไขปญหาทเกยวของกบกฎหมายมนษยธรร

มระหวางประเทศ เชน การจดการและการรกษาผบาดเจบและศพในระหวางการขดกนทางอาวธรวมถงการปฏบตตอเชลยศก /

ผ ตองขง

Page 3: การบรรเทาความทุกข์ ในระหว่าง ......การบรรเทาความท กข ในระหว างท ม ความข

8.

เพอศกษาวาการประยกตใชหลกการทางพทธศาสนามผลในเชงบวกอยางไรตอการด าเนนการการขดกนทางอาวธในประวตศา

สตรของพทธศาสนา

ขอเรยนใหทราบวาการปะชมครงนจะไมรบบทคดยอทมเนอหาเกยวกบตนเหตและการอางเหตผลในการท าสงคราม

การปองกนความขดแยง การรกษาสนตภาพ การไกลเกลย การแกไขปญหาความขดแยง

การปรองดองหลงเกดความขดแยงและการเมองวาดวยอตลกษณ (identity politics)

ซงไมอยในประเดนของพระพทธศาสนาดงทเกยวของกบกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ

อนงการประชมครงนมวตถประสงคคอสราง

ความเขาใจและความรวมมอระหวางผ เขารวมประชมตางๆเพอสงเสรมกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศและหลกการทาง

พทธศาสนาซงอาจชวยลดความทกขในสถานการณการขดกนทางอาวธ

มนกวชาการดานพทธศาสนาผทรงเกยรตจ านวนมากท างานรวมกบ ICRC

เพอจดท ารายงานเชงส ารวจฉบบแรกเกยวกบศาสนาพทธและกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ

(โดยสามารถดรางฉบบลาสดไดทน) ซงพยายามศกษาขอบเขตของการวจย เชน หวขอ

แหลงขอมลและวธการเพอใหผอานคนเคยกบเนอหาทมอยในปจจบนรวมทงเนอหาและค าถามทอาจจะกลาวถง

โดยจะมการปรบปรงเอกสารฉบบนและเอกสารอนๆ

ทเกยวของกบเนอหาและการจดการการประชมบนหนาเพจนอยางเปนประจ า

หากผวจยมขอสงสยเกยวกบหวขอหลกของการประชมน ซงเปนทเขาใจได

เนองจากกอนหนานการวจยในดานนอาจมคอนขางจ ากดหรออาจจะ ไมเคยมมากอน ทานสามารถตดตอเราได

(โดยรายละเอยดดานลาง)

ผจดการประชมคาดวาจะไดรบบทคดยอทมความยาว 200-300 ค าพรอมบทคดยอเพมเตมความยาว 1,000

ค าและประวตการท างานโดยยอไมเกนหนงหนา A4 จากผวจยและผ เชยวชาญจากสาขาวชาทเกยวของทงหมด เชน

นอกจากนกวชาการทางพทธศาสนาและนกกฎหมายแลว ผสมครยงอาจหมายรวมถงผท าการรบหรออดตผท าการรบ

บคลากรทางทหารหรอผ เชยวชาญดานอนๆ การน าเสนอในทประชมจะใชเวลา 20-30

นาทจากนนจะมการถามค าถามโดยใชเวลาไมนาน

Page 4: การบรรเทาความทุกข์ ในระหว่าง ......การบรรเทาความท กข ในระหว างท ม ความข

ภาษาหลกทใชส าหรบการประชม (และเอกสารทจดสง) คอ ภาษาองกฤษและภาษาสงหล ถงแมจะมการรบเอกสารภาษาอนๆ

ดวย เชน ภาษาไทย ภาษาพมาและภาษาทมฬ (โปรดสอบถามรายละเอยดเพมเตม)

โดยผจดการประชมจะจดหาลามพรอมใหในทประชม

กรณาสงบทคดยอ บทคดยอเพมเตมและประวตการท างานโดยยอไมเกนหนงหนาทางอเมลใหกบ Mr. Budi Hernawan ท

[email protected] ภายในวนท 25 เมษายน 2562

สอบถามเพมเตมเกยวกบเนอหา/แงมมตางๆ ดานวชาการของการประชม

ขอก าหนดเกยวกบการสงเอกสารและและเนอหาการปฏบตอนๆ ไดท:

Mr. Sylvester Worthington ท [email protected] ส านกงาน: (+94)112503346 ตอ 118

โทรศพทมอถอ (+94)772268290 (ส าหรบผ ใชภาษาสงหลและผทอยในประเทศศรลงกา)

Mr. Budi Hernawan ท [email protected] (ส าหรบผทอยในทวปเอเชยใตและเอเชยตะวนออกเฉยงใต)

Mr. Andrew Bartles-Smith ท [email protected] (ส าหรบผทอยทอนๆ)

โดยทาง ICRC

พรอมกบเครอขายผ เชยวชาญดานพทธศาสนาและกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศจะคอยใหความชวยเหลออยางเตมคว

ามสามารถ

ผจดการประชมมความประสงคจะรบผดชอบคาใชจายในการเดนทางส าหรบผ เขารวมทไดรบการคดเลอกซงไมไดสงกดหนวยง

านทางวชาการใดหรอผทไมสามารถจดหาคาเดนทางได มการจดทพกไวใหส าหรบวทยากรทกทานทไดรบการตอบรบ

กรณาระบในบทคดยอวาทานตองการท าเรองขอรบคาใชจายในการเดนทางหรอไม

ICRC เปนองคกรทไมเลอกปฏบต เปนกลางและเปนอสระ

ปฏบตภารกจดานมนษยธรรมเพอปกปองคมครองชวตและศกดศรของผทไดรบผลกระทบจากการขดกนทางอาวธและสถานกา

รณความรนแรงอนๆ และใหความชวยเหลอ นอกจากน ICRC

พยายามลดความทกขโดยการสงเสรมและการพฒนากฎหมายดานมนษยธรรมและหลกการดานมนษยธรรมสากล

หากตองการขอมลเพมเตมเกยวกบ ICRC กรณาเขาชมเวบไซตของเรา

Page 5: การบรรเทาความทุกข์ ในระหว่าง ......การบรรเทาความท กข ในระหว างท ม ความข

กฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ

INTERNATIONAL HUMANITARIAN LAW (IHL)

กฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ (IHL) คอ กฎขอบงคบทพยายามจ ากดผลกระทบจากการขดกนทางอาวธ

ปกปองคมครองชวตและศกดศรของบคคลทไมมสวนรวมหรอไมสามารถรวมท าการรบในสงครามไดอกตอไป

และบงคบใชขอจ ากด เกยวกบวธการท าสงคราม

สาระส าคญของกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศประกอบดวยอนสญญาเจนวาป 1949

ซงไดรบการใหสตยาบนเกอบทกประเทศทวโลกและพธสารเพมเตมอนๆ ของอนสญญาดงกลาว

โดยทวไปการสงครามตองเปนไปตามหลกการและธรรมเนยมปฏบตบางอยาง

ดงนนจงอาจกลาวไดวากฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศมรากฐานมาจากกฎขอบงคบของอารยธรรมและศาสนาโบราณ

การประมวลกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศอยางเปนสากลเรมตนขนในศตวรรษท 19

เมอมการใชอนสญญาเจนวาแรกในป 1864 ตงแตนนเปนตนมาประเทศตางๆ ไดตกลงท าการประมวลกฎหมายตาง ๆ

เพอใหเทาทนกบการพฒนาของวธการสงครามและผลลพธทางมนษยธรรมทเกยวของ

กฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศสรางความสมดลระหวางการใสใจดานมนษยธรรมและขอก าหนดทางทหารของรฐบาลแ

ละกลมกองก าลงทมสวนรวมในการขดกนทางอาวธ มเนอหาครอบคลมวงกวาง อาทเชน

การปกปองคมครองทหารทบาดเจบและปวย การปฏบตตอเชลยศกและบคคลทถกควบคมตวอนเนองจากการขดกนทางอาวธ

การคมครองพลเรอนและวตถทางพลเรอน ขอจ ากดในการใชอาวธบางอยาง (เชน อาวธชวภาพและเคมและทนระเบด)

และวธการสงคราม ตามกฎทวไป

กฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศหามมใหมวธการสงครามทกอใหเกดการบาดเจบอนเกนควรหรอความทกขทรมานเกนจ า

เปน รวมถงสงทขดขวางการด ารงชวตและกอใหเกดความเสยหายอยางรนแรงตอสงแวดลอม

โดยเฉพาะอยางยงหามมใหฆาหรอท ารายฝายตรงขามทยอมจ านนหรอไมสามารถปองกนตนเองได

ผ ไดรบบาดเจบและปวยจะตองไดรบการดแลโดยฝายทมอ านาจเหนอตน บคลากร

หนวยงานและการขนสงทางการแพทยทงหมดจะตองไดรบการคมครอง

ประชากรพลเรอนทไดรบผลกระทบจากความขดแยงตองไดรบความชวยเหลอดานมนษยธรรมดวยความยนยอมของทกฝายทเ

กยวของ

นอกจากนยงมกฎขอบงคบทมรายละเอยดเกยวกบเงอนไขการควบคมตวเชลยศกและการปฏบตตอพลเรอนภายใตอ านาจของ

Page 6: การบรรเทาความทุกข์ ในระหว่าง ......การบรรเทาความท กข ในระหว างท ม ความข

ขาศก หามมใหมการลวงละเมดศกดศรสวนบคคล เชน การขมขนและการทรมาน วตถทางพลเรอนทไดรบความคมครอง คอ

ทรพยสนทางวฒนธรรม สถานทสกการะบชาและวตถทจ าเปนตอความอยรอดของประชากรพลเรอน (เชน พชผล

เขอนและฝายกนน า) รวมถงงานและระบบการตดตงตางๆ ทมอนตราย (เชน โรงไฟฟานวเคลยร)

กฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศควบคมการด าเนนการพนฐานของการสรบตามหลกการสามประการ ไดแก การแยกแยะ

(Distinction) ความไดสดสวน (Proportionality) และการระมดระวง (Precaution)

หลกการการแยกแยะก าหนดไววาทกฝายทเขารวมการขดกนทางอาวธตองแยกแยะระหวางพลเรอน/วตถทางพลเรอน

กบพลรบ/เปาทางทหาร จดประสงคเพอปกปองพลเรอน ทรพยสนพลเรอนและประชากรพลเรอนทงหมด

ซงตามหลกการนหามมใหมการโจมตโดยไมก าหนดเปาหมาย

หลกการของความไดสดสวนซงเปนผลพวงมาจากหลกการแยกแยะไดก าหนดวา

การเสยชวตและทรพยสนของพลเรอนหรอการบาดเจบของพลเรอนจะตองไมรนแรงมากเกนไปเมอเปรยบเทยบกบความไดเปร

ยบทางการทหารทเหนชดและเปนรปธรรม เพอท าการบงคบใชขอจ ากดและขอหามในการโจมตเปาหมาย

หลกการระมดระวงก าหนดใหทกฝายทมการขดกนทางอาวธใชความระมดระวงเปนพเศษ เชน

กอนท าการโจมตตองตรวจสอบวาเปาหมายนนคอเปาทางทหาร หรอท าการแจงเตอนพลเรอนกอนการโจมต

นอกจากนยงหมายรวมถงขอจ ากดเกยวกบเวลาและสถานทในการโจมต

กฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศเปนสวนหนงของกฎหมายระหวางประเทศ

เปนกฎขอบงคบทควบคมความสมพนธระหวางประเทศ ซงประกอบดวยสนธสญญาหรออนสญญา

กฎหมายจารตประเพณและหลกกฎหมายทวไป

โดยตองแยกแยะความแตกตางระหวางกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศซงควบคมการปฏบตของฝายตางๆ

ทมการขดกนทางอาวธ (jus in bello) และกฎหมายระหวางประเทศทก าหนดไวในกฎบตรสหประชาชาต

ซงก าหนดวาประเทศหนงอาจใชกองก าลงตดอาวธอยางถกกฎหมายเพอตอสกบอกประเทศหนง (jus ad bellum) ดงนน

กฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศจะมผลบงคบใชเฉพาะในกรณทเกดการขดกนดวยอาวธเทานน

โดยไมเกยวของกบการอางเหตผลในการท าสงครามการปองกนความขดแยง การสรางสนตภาพ

การแกไขขอขดแยงหรอการประนประนอม

หากตองการขอมลเพมเตมเกยวกบกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ ศนยทรพยากร ICRC

ในเวบไซตของเราโดยเฉพาะหนาเพจเกยวกบสงครามและกฎหมาย ถอเปนแหลงขอมลทมประโยชนอยางยง

Page 7: การบรรเทาความทุกข์ ในระหว่าง ......การบรรเทาความท กข ในระหว างท ม ความข

ไมวาจะเปนเนอหาเบองตน เนอหาทสมบรณและค าอธบายทงหมดเกยวกบอนสญญาเจนวา พธสารเพมเตมและเครองมออน

ๆ นอกจากนยงมขอมลสรปยอเกยวกบกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ

ภาพยนตรความยาวหานาทและหนงสอแนะน าเบองตนทมเนอหาครอบคลมกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ

นอกจากนยงสามารถเขาถงขอมลเอกสารขอเทจจรงอนๆ

อกมากมายเกยวกบกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศและเรองอนๆ ทเกยวไดทน

ทานสามารถตดตอเราไดทนทหากตองการขอมลเพมเตม

เนอหาตอไปนมาคดจากรายงานเกยวกบจดยนของศาสนาพทธและกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศทมเนอหายาวกวา

ซงจะใชจดท าสาระส าคญเหลานพรอมรายละเอยดมากขน ขอแนะน ำใหทำนอำนสองสวนแรกกอน

ทศนคตทวไปของพทธศาสนาทมตอการขดกนทางอาวธ

ใน “พทธศาสนาและกฎหมายมนษยธรรม” (คมอกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศในเอเชยใต 3, 2007) นายครสโตเฟอร

เกรกอร วราแมนทร (Christopher Gregory Weeramantry) นกนตศาสตรชาวศรลงกา (2469-2560)

แสดงความคดเหนเกยวกบพทธศาสนาวา

ในระบบทการสงครามไมเปนทยอมรบ [วามความถกตองแทจรง]

เปนปกตทจะมการกลาวถงการปฏบตในการท าสงครามเพยงเลกนอยหรอไมมเลย

หลกการทน ามาปรบใชจะอางองจากหลกการทวไปทเกยวกบศกดศรและคณคาของความเปนมนษย

หลกการทวไปทเกยวของกบการปฏบตและทศนคตทมตอผอน

การเคารพธรรมชาตและสงทจ าเปนตอการด ารงชวตและแนวคดเกยวกบความประพฤตทเหมาะสม

ค ากลาวของวราแมนทรมประโยชนตอการศกษาวาพทธศาสนามแนวคดเชงกวางเชนไรตอสงคราม

ดงนนการศกษาหลกพทธศาสนาในเชงกวางและโดยนยจงมความส าคญ

ในค าภรทางพระพทธศาสนามการอางองหลายครงถงสงคราม และมภาพทหาร การอปมาอปมยและอปลกษณ

รวมทงการอางองถงวธการบรรเทาผลกระทบจากสงครามและการยดมนในหลกธรรมแมจะตกอยในสถานการณความขดแยง

พทธศาสนาตระหนกดวาทใดกตามทมสงมชวตทไมสมบรณทางจรยธรรม ยอมตองเกดความขดแยง การแตกแยก

และการพพาทอยางหลกเลยงไมได ตราบใดทพฤตกรรมทางสงคมของคนเหลานไดรบอทธพลจากลกษณะทางจตวทยาทไมด

เชน ความโลภ ความโกรธ และวสยทศนทแคบ

Page 8: การบรรเทาความทุกข์ ในระหว่าง ......การบรรเทาความท กข ในระหว างท ม ความข

พระพทธเจาไดตรสไววาความขดแยงดงกลาวเกดขนไดภายในกลมสงคมทกกลมไมวาจะเปนกลมสงคมขนาดเลกทสด

ครอบครวไปจนถงกลมทมความซบซอนสงสด เชน รฐทมการกอตงขนตามหลกการทางการเมอง (M.I.86)

สจนยมเชงประจกษ (empirical realism)

ของค าภรทางพระพทธศาสนาในยคแรกแสดงใหเหนวาพระพทธเจาในประวตศาสตรและชมชนชาวพทธในยคแรกไดตระหนก

ถงความเปนจรงของสงคราม ความรนแรงและการขดกนทางอาวธ (กลาวโดยรวมคอสถาบนสงคราม)

และวธการลดความเจบปวดในโลกทโดยพนฐานแลวมแตความทกข

ซงชใหเหนวาหลกพระพทธศาสนานาจะยอมรบหลกกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศไดโดยไมยาก

นทานชาดกคอเรองราวเกยวกบชวตในอดตชาตของพระโพธสตวหรอพระพทธเจา ทพระองคทานคอยๆ

ใชเวลาหลายชาตภพเพอพฒนาสรางคณลกษณะทจะชวยใหบรรลพทธภาวะ

ซงชาดกไดศกษาหลกจรยธรรมในทางปฏบตทส าคญในโลกแหงสงสารวฏ และมกจะอางถงสงครามระหวางประเทศ

ทงนจะเหนไดชดวาสาระส าคญของหลกจรยธรรมทเกยวของกบสงครามทมความสอดคลองกบสาระส าคญทเปนหลกพนฐานข

องกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศนนสามารถพบไดในนทานทางพทธศาสนาเหลาน

และหลกจรยธรรมในนทานดงกลาวแสดงใหเหนถงมมมองทางจรยธรรมทางพทธศาสนาทเกยวของกบการท าสงคราม

ซงเปนสวนเสรมหลกทพบในพระสตรและค าภรอน ๆ

นอกจากน พทธศาสนาใหความสนใจอยางมากกบสาเหตของความขดแยงทงในระดบบคคลและสวนรวม

โดยเฉพาะอยางยงเกยวกบสภาวะทางจตใจทออนแอ / เสอม (อกศล) ทหยงรากลกดวยความโลภ

ความเกลยดชงและความหลงผด

การวเคราะหของพทธศาสนาเกยวกบความเปนจรงทางจตวทยาของความเปนมนษยนนเปนสงทจะชวยพฒนาการตความของ

กฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ ในแงจตวทยาของมนษย

ชาวพทธยอมรบวาความขดแยงนนเปนสงทแทบจะหลกเลยงไมได

ดงนนเราจงพบวามค าสอนทางพทธศาสนาทสอดคลองกบหลกกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศโดยตรง

และมค าสอนบางสวนทอาจชวยเสรมสรางหลกกฎหมายดงกลาวใหดยงขน

จากขอเทจจรงทเกดจากทรพยากรทจ ากดและความเปนมนษย

ชาวพทธควรปฏบตอยางไรเพอใหแนใจวามการปฏบตตามกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศเมอเกดสงครามขน

หวขอทอาจกลาวถงในการประชม โดยหยบยกจากค าสอนของพระพทธศาสนาอนเปนทชดแจง

และการประยกตใชหลกการทางพระพทธศาสนากบ หวขอดงกลาว

Page 9: การบรรเทาความทุกข์ ในระหว่าง ......การบรรเทาความท กข ในระหว างท ม ความข

ก. ความเมตตากรณา

1. การบรรเทาความทกข

2. การมความเมตตากรณาอยางเทาเทยมตอผทอยฝาย “ตนเอง” และผทอย “อกฝาย”

3. ความจ าเปนในการมอง “ฝายตรงขาม” วาเปนมนษยรวมโลกซงมความตองการตางๆ เหมอนตนเอง

4. คนหนงคนมหนาทเพยงเพอรกษาผลประโยชนของฝาย ”ตนเอง”

หรอท าเพอประโยชนตามหลกมนษยธรรมในสถานการณความขดแยงทยากล าบากม

ข. การใชก าลงขนรนแรงถงแกชวต

1. ความจ าเปนในการหลกเลยงไมใหผไมมสวนรวมในการรบเสยชวตหรอบาดเจบจากลกหลง

2. ความวตกกงวลของทหาร/ผท าการรบชาวพทธเกยวกบผลกรรมของการฆาผอน

3. การใชอาวธตองหาม โดยเปรยบเทยบกบสมมาอาชวะและขอหามในพระพทธศาสนาเกยวกบการคาอาวธสงคราม

ค. หลกจรยธรรมของสงฆและฆราวาส

1. แมวาต าราหลกในพระพทธศาสนามเนอหาเกยวกบจรยธรรมของฆราวาส

แตโดยหลกแลวจะเปนเนอหาเกยวกบจรยธรรมของสงฆมากกวา ในฐานะนกวชาการ

เราจะสามารถวเคราะหใหลกซงไดมากขนเพยงใด

ผานการพจารณาเนอหาทเกยวกบสงฆเพอยกเอาใจความทมนยยะเกยวกบจรยธรรมของฆราวาส

แทนทจะพจารณาเฉพาะเนอหาหลกทเกยวกบฆราวาสโดยตรงเทานน การรอ (deconstruction)

การประกอบสรางเกยวกบสงฆในบางต าราจะมผลตอการน ามาปฏบตหรอไม

โดยเฉพาะอยางยงต าราทยดถอปฏบตและใชในการใหอภยตอความรนแรง เชน มหาวงศ บทท 25 ตอนท 104-11

2. ศาสนาพทธเปนศาสนาทสงเสรมสนตภาพโดยเนอแทหรอไม

และจดยนในการตอตานความรนแรงของศาสนาพทธท าใหขาดการมสวนรวมในทางปฏบตทอาจบรรเทาความทกขหรอไม

ศาสนาพทธมการจดระดบความรนแรงประเภทตางๆ และการรบรองความรนแรงทมการควบคม (regulated violence)

ระหวางทมการขดกนทางอาวธหรอไม ซงในทสดอาจชวยบรรเทาความทกขได

Page 10: การบรรเทาความทุกข์ ในระหว่าง ......การบรรเทาความท กข ในระหว างท ม ความข

ง. การดแลผบาดเจบ ผขาดการคมครองและผทกขยาก

1. ใหความเคารพโรงพยาบาลและสถานพยาบาลตาง ๆ

2. ดแลทหารฝายตรงขามทบาดเจบและยอมแพ

3. คมครองและดแลพลเรอนทถกคกคาม ผพลดถนและอน ๆ

4. การปฏบตตอผท าการรบทถกจบกมและผทถกควบคมตวเนองจากการขดกนทางอาวธ

จ. ความรนแรงทางเพศ

1. ความเปนเพอนมนษย ความเมตตากรณาและศลขอท 3 ของพระพทธศาสนา คอ

ละเวนจากการขมขนและประพฤตผดในกามระหวางทมการขดกนทางอาวธ

ฉ. การคมครองทรพยสนพลเรอน

1. ศลทวาดวยการละเวนจากการลกขโมยในระหวางสถานการณการขดกนทางอาวธ

2. หลกเลยงการสรางความเสยหายโดยไมมความจ าเปนตอทรพยสนพลเรอนและโครงสรางพนฐานส าคญ

3. หลกเลยงการสรางความเสยหายตอพชผลและเสบยงอาหาร (ซงสงผลตอการด ารงชวตของพลเรอน)

4. การปฏบตตอ “อกฝาย” การแบงแยกตางๆ (othering) การเคารพในสถานทศกดสทธของอกฝาย

5. ศาสนาพทธมทศนคตทเกยวกบการมรกรากและการถกพลดถน (place and displacement) หรอไม

หรอตอความเสยหายทเกดขนกบผทตกอยในพนทขดกนทางอาวธ และขอกงวลเพอจะลดความเสยหายดงกลาว

ช. สงแวดลอมและสตว

1. เคารพสงมชวตทกชนดในระหวางสถานการณการขดกนทางอาวธ

(การคมครองสงแวดลอมมความเกยวของโดยเฉพาะอยางยงเนองจากเกยวของกบการด ารงชวต)

ซ. การควบคมตนเอง วนยในตวเอง ความรบผดชอบ

1. ความรบผดชอบสวนบคคลและการมสตในระหวางสถานการณการขดกนทางอาวธ

2. ผลกระทบจากแนวคดเกยวกบความเปนลกผชายเกยวกบการขดกนทางอาวธทเกยวของกบชาวพทธ

Page 11: การบรรเทาความทุกข์ ในระหว่าง ......การบรรเทาความท กข ในระหว างท ม ความข

3. การหยด/จ ากดวงจรความรนแรงในสถานการณการขดกนทางอาวธ (การประนาม การตอบโตกลบ การแกแคน

การย ายศกดศรและท าใหอบอาย) กลาวคอ การละเมดกฎขอหนงไมสามารถน ามาใชเปนขออางในการละเมดกฎอนๆ ได

4. การตระหนกถงความเปนเหตเปนผลเชอมโยง (causal conditions) ทซบซอนของสถานการณหรอพฤตกรรมใด ๆ

ทมขนในระหวางสถานการณการขดกนดวยอาวธ

5. มตทางจตวทยาและการปฏบตทางทหารทเกยวของกบการด าเนนการขดกนทางอาวธ

6. วธการทาทายอ านาจ การขดขน ศาสนาพทธสอนอะไรบางเกยวกบการทาทายผทมอ านาจ

เมอเกดปญหาดานจรยธรรมในระหวางสถานการณการขดกนทางอาวธ

7. ความส าคญทจะตองมสตรความโลภ

ความเกลยดชงและ/หรอความหลงผดซงอาจน าไปสการละเมดหลกการของกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศและหลกทาง

พทธศาสนาในระหวางสถานการณการขดกนทางอาวธ

8. การเรยนรเรอง กศล คอ "การมศลธรรม/มความร" และ อกศล "การไมมศลธรรม/ไมมความร" บญ "ทเปนกศล" หรอ

"กรรมด " และ บาป "สงไมด" หรอ "สงทผด" ในบรบทของสงครามและของกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ

ตามหลกของพทธศาสนาเราทกคนสามารถเปนคนดมคณธรรมไดดวยการไมโลภ ไมโกรธและไมหลง

และเปนคนไมดไดดวยความโลภ ความโกรธและความความ

9.

สงเสรมใหมการเรยนรเรองธรรมะและแงมมทงสดานตอไปนเพอใชในการพจารณาตดสนใจอยางมจรยธรรมในระหวางสถานก

ารณการขดกนทางอาวธ คอ ฉนทะ (ความตงใจท าสงใดสงหนง) โทสะ (ความเกลยดชง) ภย (ความกลว) และ โมหะ

(การหลงผด ความโงเขลา)

ฌ. ประเดนเกยวกบรฐบาล

1.

แนวคดเกยวกบกษตรยผชอบธรรมและหนาทของกษตรยในการวางตนอยางถกตองในระหวางสถานการณความขดกนทางอาว

ธ รวมถงการปกครองดวยความเปนธรรมและการปกปองคมครองพสกนกร

2. ประเดนเกยวกบการยบยงชงใจและการควบคมตนในการใชอ านาจในระหวางสถานการณความขดกนทางอาวธ

ซงเกยวของกบการใชอ านาจโดยมชอบ

และเกยวกบประเดนวาประเทศดงกลาวมระบบการตรวจสอบและถวงดลอ านาจหรอไม

และในทางปฏบตจะเกยวของกบปญหาตาง ๆ เชน การขมขน

Page 12: การบรรเทาความทุกข์ ในระหว่าง ......การบรรเทาความท กข ในระหว างท ม ความข

การทรมานและการดหมนผตกเปนเหยอเพอแสดงถงการมอ านาจเหนอกวา การแกแคน การขมขและการท าใหอบอาย

ดงนนควรใชอ านาจในลกษณะใดในระหวางสถานการณความขดกนทางอาวธ

และมวธการใชอ านาจและใชก าลงอยางมมนษยธรรมและ/หรอเปนไปตามหลกธรรมหรอไม

ญ. ดานสงคมวฒนธรรม

1.

เพอวเคราะหความแตกตางทางกรอบความคดและการปฏบตระหวางแนวทางของพระพทธศาสนาเชงบรรทดฐาน/เชงแนะน า

(normative/prescriptive approaches) และประเพณทางพทธศาสนาทด ารงอยจรง (lived traditions)

ในระหวางสถานการณการขดกนทางอาวธ ซงไดรบอทธพลและแยกไมขาดจากองคประกอบทางสงคมและวฒนธรรม