ေဌးလြငဦးNew York, USA အ၀ကြနးသားေတြ၊ အေနာကသားေတြကစၥက ဘယလရငးမလ-

ျမနမာႏငငသ ျမနမာႏငငသား အေပါငးတ႔ ခငဗာ-

ကၽြနေတာတ႔ အားလးက လြတလပေရး ရယစဥ ျမနမာေျမပထမာ ပါ၀ငတ ျမနမာႏငငသား မား ျဖစပါ တယ။ ကယေန တ ေျမက ကယခစရမယ၊ ကယေနတ ႏငငက ကယတးတကေအာင လပရမယ၊ ကယႏငင သား ေတြက ပညာရည တးတကလာေအာင ကယေတြက ႀကေဆာငရပါမယ။ ကယႏငငသား အခငးခငး ခစခင ညၫြတေအာင ႀကေဆာငသယပးရပါမယ။

အခတစေလာ ျမနမာျပညမာ လမးေရး၊ ဘာသာေရး အထကရနးေတြ ေပၚထြကလာတာက ၾကညရင အင မတနမ စတမခမးေျမ႔ဘ႔ ေကာငးပါတယ။ လမးႏြယမတ၊ ဘာသာမတ၊ ဂဏးမတလ႔ ရနသလ႔ သတမတခ တ ေခတကာလႀကးက ကနဆးသြားခပါၿပ။ ဒလ ကနဆးသြားခ ....

တ ေခတေဟာငး ကပ ျပနလည တမးတေန မယ ဆရင ကမၻာန႔ ရငေဘာငတနး ေခတ မႏငဘ႔ ဆတ ေ၀ါဟာရက မေျပာဆသငပါ၊ မခယသငပါ။ မရငကး သငပါ။

သတမတမႈ နယေျမအလက ႏငငသားန႔ ႏငငျခားသား ႏစမးပ သေဘာအားျဖင ခြျခားသတမတလ႔ ရႏငမာ ျဖစပါတယ။ ဒါေတာင ရာဇ၀တမႈမား ကးလြနလာရင ထနးသမးေစာငဘ႔ လြယကရေလေအာင ခြျခား သတမတ ျခငးသာ ျဖစသငၿပး လန႔လၾကား ခြျခားျခငးမး မျဖစသငပါ။

ဥပမာ- ျမနမာႏငငက လတစဦး ထငးႏငငထက ခး၀ငလာမယ၊ သ႔မာ ၀ငခစဥက ပါစပ႔ (ႏငငကး လကမတ) မပါခဘး ဆရင သဟာ ဘယအရပ၊ ဘယေဒသက လမနးမသ ျဖစေနမယ- မေတာတဆ အေၾကာငးအမးမး ေၾကာင သေသသြားခရင ဘယက အေၾကာငးၾကားေပးရမနး မသသလ၊ သက ရာဇ၀တမႈကးလြနၿပး ျပနလည ထြကေျပးရငလညး တရားချဖစတ သ႔က ဘယမာ လကဖမး အျပစေပးရမနး မသ ျဖစေနပါမယ။ ဒါ ေၾကာင ဥပေဒ စးမးေရးအတြက ႏငငသား သနးေခါငး စာရငး န႔ ႏငငျခားသား ႏငငကးလကမတမားက အဒ လအတြက လအပလပါတယ။

ႏငငသားန႔ ႏငငျခားသားရ႔ လ႔အခြငအေရးက ႏငငေတာရ႔ အပခပေရး ယႏရားမားမာသာ ထပဆး ရာထးက ႏငငျခားသားအား မေပးသငဘ႔ ဥပေဒျပဌာနးရမာ ျဖစပါတယ။ ဒါေတာင ႏင ငေတာ တး တကေရး၊ လၿခေရး ကစၥမားအတြက ႏငငေတာ သမၼတမားကယတင ႏငငျခားက အႀကေပးမား ငားယမးရတာမား ရႏငပါေသး တယ။ ႏငငျခား ေငြေၾကးေတြက ေခးငားၿပး လညပတရတာမး ရေသးတယ။ တနညးအားျဖင ဒါေတြဟာ ႏငငျခားသား အႀကဉာဏ၊ ႏငငျခား သား ေငြေၾကးမားန႔ တငးျပညက လညပတျခငး တစမးျဖစပါတယ။ P1

ကၽြနေတာတ႔ ျမနမာႏငငအေျခအေနက ျပနၾကညပါ။ ၁၉၄၈ ခ လြတလပေရး မရယမက ျမနမာႏငငဟာ သမငးစဥဆက လကရ ျမနမာေျမပမဟတခပါ။ ဥပမာ- ရမးက လကေအာကချပညနယ။ လကေအာက ချပည နယဆေတာ ရမးေစာဘြားမား ပငဆငတ နယေျမက ျမနမာက ပငဆငခတယ၊ ရမးေစာဘြားမားက ရမးလမး မားေနထငရာ ေဒသအားလးက ပငဆငခတယ။- အလားတ ကခငကလညး ဒလပ၊ ခငးကလညး ဒလပ- တငးရငးသား အားလးက ဒလပ အပခပမႈနယနမတထမာ ရေစခတယ။

တစကယတမး ၁၉၄၈ ခ ျမနမာလြတလပေရး ေျမပဆြေတာ ျမနမာထမာ ရမးေျမအားလး ရမးလမး အား လး မ ပါခဘး၊ ကခငေျမအားလး ကခငလမး အားလး မပါခဘး၊ ရခငေျမအားလး ရခငလမး အားလး မပါခဘး၊ ခငးေျမအားလး ခငးလမး အားလး မပါခဘး။ တနညးအားျဖင ဒတငး ရငးသား ေဒသ မားအားလးက အနညး ဆး ႏစျခမးခြခလကရပါတယ။ ဒါက ရးသားတ ဘယသမငး ပညာရငမ ျငငးလ႔ မရသလ၊ လကရ ပကတ တညရေနမႈမားကလညး သကေသအျဖစ ရေနပါတယ။

အခတစေလာ ရခင ကစၥ ျဖစေနေတာ ရခငန႔ ပတသကၿပးေတာ အနညးငယ ေျပာလတယ။ ရခငသမငး က ျပနၾကညပါ။ (သကေသအျဖစ Wikipedia မာ ၾကညပါ။) ဘစ ၃၃၂၅ ခႏစက စတ ရခငဟာ ဓည၀တ၊ ေ၀သာလ၊ ေလးၿမ႔၊ ေျမာကဦး ေခတေလးခတလးမာ စစတေကာငးနယက သမးပကအပခပခတယ။ အထး သျဖင ရခငႏငငေတာအျဖစ တညရစဥက စစတေကာငးမသည ဒြါရာ၀တ (သတြ)နယထ ကယ၀နးခတယ။ တစခါတစရမာ ကမးရးတနး တစေလာက ေမာဒငစြနးထ အပခပမႈ ျဖန႔ခ႔ႏငခၿပး- သလငက ငဇငကာ ကး ေကာထကြစဥက- ရခငတပမေတာက သြားေရာကႏမႏငး ခရတယလ႔ သမငးမာ ဆပါတယ။ ဒေတာ ရခင ႏငငအတြငး ရခငနယရ လမးအားလးဟာ ေရၾကညရာ ျမကႏရာ သြားေရာကေနထင ကကစားခမာပါပ။ စစ တေကာငး လမးႏြယ ထမာ မာရမာကး၊ ဒငးနက၊ ရဟငဂာ လမးစတ႔ ပါ၀ငခတယ။ ရခငရးမေတာနကႀကးက ျဖတသနးၿပး ရခငႏငငျပငပက ခငးလမးမား ရခငေဒသအႏ႔ ျပန႔ႏ႔ေနထငႏငေသးရင- ရခင တစႏငင တညး ေနၿပး ေတာႀကး မကမ ကာရတားဆးထားျခငး မရတ စစတေကာငးမးႏြယမားက ရခငနယထမာ မေနခဘး ဆတ အခကဟာ အလြနတရာ မားယြငးၿပး မကကနး အမးသားေရး၀ါဒန႔ သမငးက ေျဗာငလမျခငးသာ ျဖစပါတယ။

ျမနမာႏငင လြတလပေရးအရ သတမတတ နယနမတထမာ စစတေကာငးမးႏြယမား မပါ၀ငခဘး၊ သတ႔ဟာ ေနာကမ၀ငလာသမား ျဖစတယ ဆတ အခကဟာ ဘာသာေရးမနးတးမႈ သကသက သာ ျဖစပါတယ။ ဘာ ေၾကာငလ ဆေတာ စစတေကာငးမးႏြယမား ျဖစတ ရဟငဂာ၊ မာရမာကး၊ ဒငးနက တ႔ဟာ ဘာသာစကားတ တယ၊ ဓေလစရကတတယ၊ လမးႏြယတတယ- ဒလ တညေနေပမယ မာရမာကးေတြက ဗဒၶဘာသာ (ဟႏၵဘာသာ)က ကးကြယတယ၊ ဒငးနကေတြက ဘာသာမရခတ တငးရငးသားေတြ ျဖစတယ- (ယခအခါ ခရစယာနသာသနာျပမားေၾကာင ခရစယာန အနညး ငယ ျဖစ လာတယ)- သတ႔ကေတာ ရခငလမး ၇ မးထမာ လႈကလႈကလလထညေပးထားတယ။ ရဟငဂာကမ ခး၀ငလာသမားလ႔ စြပစြျခငးဟာ အစၥလာမ ဘာသာက ကးကြယလ႔ တမငဖနတးတ ဇတလမးမားသာ ျဖစပါတယ။

လြတလပေရး ယစဥမာ ရခငသမငးထက ရခငႏငငေတာဟာ ျမနမာျပညထက အျပညအ၀ ပါ၀ငလာချခငး မရပါ။ ဘဂၤလား (ခာတးဘာရာ)မားန႔ လး၀ လမးမတတ စစတေကာငးနယႀကး တစခလး ဘဂၤလားေဒရက ရကရကေရာေရာေပးခပါတယ။ (အေၾကာငးျပခကက အစၥလာမ ဘာသာက ကးကြယသမားလ႔ ဆတာပါ။) အဒနယထမာ လကရ ရခငဗဒၶဘာသာ ၄ သနး (လြတလပေရးကာလက လဦးေရက မသပါ)လညး ပါ၀ငသြား ခပါတယ။ လကရ ျမနမာပင ရခငထမာ ရခင လဦးေရ ငါးသနး (ငါးသနး ဆတာက ရခင၊ ကမန၊ ခမြး၊ ဒငးနက၊ ခငး၊ ၿမ၊ မာရမာကး + အျခား၊ စစေပါငး ငါးသနး) လ႔ ေဖၚျပပါတယ။ အျခား ဆတာက ရဟငဂာက ရညၫႊနးတာပါ။ ဒအထမာ ကမန၊ ခမြး၊ ဒငးနက၊ ခငး၊ ၿမ၊ မာရမာကး + အျခား က ဖယလကရင ရခငဟာ ၂ သနး သ႔မဟတ ၃ သနးေလာက ရႏငပါတယ။ ဒ ျမနမာ ရခငဗဒၶဘာသာ လဦးေရ ကယတငက လကရ ဘဂၤလား ရခင လဦးေရထက နညးေနပါတယ။

ကၽြနေတာတ႔ ျမနမာႏငငသားစစစစမား အေနန႔ ႏငငျခားသားမား ၀ငေရာကလာေရးက ဟန႔တားႏငဘ႔ တကတ ဥပေဒမားက ျပဌာနးဘ႔ လအပသလ၊ နယစပေဒသရ တငးရငးသားမားကလညး လမး တ ႏငငျခား ျဖစတညေနတ လသားမား ၀ငေရာျခငးက ျပတျပတသားသား ကာကြယရမာပါ။

P2

ဒကစၥမာ အျခား လမးမား က ႀကကသလ လပေစ လႊတေပးထားၿပး ရဟငဂာ လမး တစခတညးကပ “မငးတ႔က ဘဂၤလေတြ၊ မငးတ႔က တငးရငးသား အျဖစ အသအမတမျပဘး၊” ဆတ နညးန႔ ကငတြယ ေျဖရငးေနလ႔ မျဖစႏငပါ။ အလြနတရာ မတရားတ ဥပေဒ ျဖစသြားပါလမမယ။

ျမနမာျပည စးပြားေရး ေျပလညစဥက ဘဂၤလားေဒရဘကက ျမနမာထက ၀ငလာခသမားမာ ရဟငဂာ တစမးတညး မဟတခပါ။ ဒငးနကလညး ၀ငခပါတယ။ မာရမာကးလညး ၀ငခပါတယ။ အဓက- ကေတာ ရခငမာ လဦးေရမားတ ရခငဗဒၶန႔ ရဟငဂာမားက လ၀ငေရာမႈ ရာခငႏႈနးမားခပါတယ။ ဒကစၥက ဘဂၤလားန႔ နယခငးထ ရခငေျမာကပငးမာ အႀကးအကယ ျဖစတ ကစၥပါ။ ျမနမာရခငေတြက ဘဂၤလားရခငက “အေနာကသား” လ႔ေခၚတယ။ အထးသျဖင စစေတြမာ ရခငအခငးခငး “အ၀ကၽြနးသား၊ အေနာကသား” လ႔ ေခၚၿပး သတ႔ၾကားမာ ခြျခားမႈေတြ ရေနတယ။ စစေတြ ၿမ႔လညမာ အနညးဆး အေနာကသား ေလးပတစ ပ ေလာက၀ငေရာေနတယ။ အေနာကသား ဘနးႀကးေကာငးေတြ အမားႀကးရတယ။ အစးရ အရာရ၊ ျပညနယ ေကာငစေတြမာ အရာရႀကးေတြ ျဖစခတယ။ သတ႔ခငး ကညပပးၿပး အေနာကသားေတြ အမားႀကး ျမနမာ ရခငထမာ ၀ငေရာေနခတယ၊ ၀ငေရာေနတယ။ အလားတ ရဟငဂာထမာလညး အေနာကသားေတြက ရဟငဂာ စကားန႔ “အာနကာ”လ႔ ေခၚတယ။ သတ႔အထမာ ၀ငေရာေနမႈေတြ ရတယ။- ဒါက ရးသားစြာ ၀နခရ မာပ။ ၀ငေရာေနသမား ရလ႔ ၀ငေရာခရတ လမးဆတာ မရဘး ဆရင ရခငဆတာလညး ရတယလ႔ သတမတရေတာမာ မဟတဘး။

ဒါေၾကာင ရခငျပညနယမာ ရခငန႔ ရဟငဂာဟာ တနးတ အဆင၊ တနးတ အခြငအေရး ရရမယ။ သတ႔ရ႔ ကး ကြယရာဘာသာ၊ သတ႔ရ႔ ဓေလေတြက အေၾကာငးျပၿပး ခြျခား ဆကဆတာမး၊ မညမတ ဥပေဒက သတမတ တာမးက တရားမတတ သမငးက ဆကခလသတငး မကးသငဘး။

ဒါေၾကာင ျမနမာႏငငမာ တကေသခာတ လ၀ငမႈ ႀကးၾကပေရး ဥပေဒ တစရပက ခမတရမယ၊ ၿပးရင အဒ ဥပေဒအတငး တရတနယစပ၊ ထငးနယစပ၊ အႏၵယနယစပ၊ ဘဂၤလားေဒရနယစပေန လမးမားက ဥပေဒန႔ အည သမာသမတကစြာ ဆးျဖတရမယ။ အဒ ဆးျဖတခကက ျမနမာႏငငသားတငးက ၀ငး၀နးပပးေပးရမယ။ ကညေပးရမယ-၊ ဘာသာတလ႔ လမးတလ႔ ဓေလတလ႔ ဆတ အေၾကာငးျပခကမားန႔ ဥေပဒက ဖးကြယျခငး မး လမညာျခငးမး တစဘကေစာငးနငးလပျခငးမးက လး၀ဟန႔တားလစတမား ရရပါမယ။

ဒလ အေျခအေနမာ ရဟငဂာမားက မမတ႔ အထမာ ၀ငေရာေနတ ဘဂၤလားေဒရႏငငသားမားက အတတႏင ဆး တတကက ေဖၚထတေပးသလ၊ ရခငမားကလညး ရခငထမာ ေရာေနတ “အ၀ကၽြနးသား၊ အေနာကသား မား”က တတကက ေဖၚထတေပးရမာ ျဖစပါတယ။

ဒါဟာ- မမေနထငရာ ႏငငက တစကယခစတ လသားတငးမာ တာ၀နရပါတယ။

ေဌးလြငဦး

P3

ႏငငေတာ၊ ျပညေထာငစ၊ ႏငငသား၊ တငးရငးသား ကစၥ

ေဌးလြငဥး

ကၽြႏပသည ၁၉၈၈ ခ ျမနမာဒမကေရစ ေတာငးဆဆႏၵျပမႈတြင ေဒသဆငရာ ဥးေဆာငေဆာၾသ လႈပရားခသ တစဥးျဖစသည။ ေကာငးသားတပမေတာ (ABSDF) ၏ ရေဘာေဟာငးတစဥး ျဖစသည၊ ႏငငေရး အယအဆ ေၾကာင ဖမးဆးခပေႏာင ခခရသ တစဥး ျဖစသည။

ႏငငေရးဘ၀ကငလညမႈ၊ ေတာလနေရးဘ၀ ကကစားမႈမား အေလာက တငးရငးသားတ႔၏ ဆႏၵႏင သေဘာ သဘာ၀တ႔အား တစစတစရာ ကၽြမး၀ငသဟ မမကယမမယၾကညသည။ လကႏကကငေတာလနေရးတြင တစစတစရာ ပတသကခၿပးေနာက-၊ ျမနမာႏငင၏ ႏငငေရးႏင တငးရငးသားအေရးမားက လကႏကကင ေျဖရငးေန၍ မရဟ ခစားမလာသျဖင- လကနကကငေတာလနေရးအစား ႏစဥးႏစဘက ေတြ႔ဆ ညႇႏႈငး အေျဖရာေရးဘကက အားသနလာခသည။ သ႔ျဖင ကၽြႏပ၏ ႏငငေရးသယပး၀နေဆာငျခငးမား၌ ရညရြယ ခကတ႔အား ၂၀၀၀ ခႏစမ စတင၍ လမးစဥေျပာငးလခသည။

သ႔ျဖစ၍ ကၽြႏပအား သေဘာထားေျပာငးသ၊ စစအစးရဘကသ႔ တမးၫြတသ စသညျဖင ေျပာဆခရမႈ မားလညး မားစြာ ႀကေတြ႔ခရသည။ သ႔ေသာ သတ႔၏ ေျပာဆမႈမားထက ကၽြႏပ၏ အမေျမ ျမနမာႏငငေတာ ႀကး ၿပကြသြားမညက စးရမစတက အႀကးအကယ လႊမးမးေနသျဖင- မညသ၏ စြပစြခကမားကမ ကၽြႏပအား မထေရာကခေခ။

ျပညတြငးစစ ျဖစေနရျခငးသည စစစားရတမားကနကျခငး၊ ေသေကပကစးရျခငး၊ သဘာ၀ပတ၀နးကငပက စးျခငး၊ ရနလမနတးမႈ တးပြားျခငးမားႏင ညႇမရႏငေသာ ျပသနာမား ဆကလကခငမာေနျခငးမား အစဥ အရန အဟနျဖင တးလကသာ ရသည။ ျပညသအမား၏ စား၀တေနေရးမာ ကဆငးသညထက ကဆငးလာ ရျခငးသာ အဖတတငေပသည။ လမးႏြယတငးမ တငးရငးသား ေခါငးေဆာငမားအေနျဖင မမ၏ လမးက အမနတစကယ ခစလင၊ တနဘးထားလင - မမ၏ လမးအား ပညာမေနရသည အျဖစ၊ စးပြားပကေနရသည အျဖစ၊ ကးလန႔စာစား ေနေနရသည အျဖစ- တငးတစပါးသ႔ ထြကေျပးလက ျပညတနဆာလပစားေနရသည အျဖစမားမ အျမနဆးကယတငရန စဥးစားရေပမည။

သ႔ေသာ အငအားႀကးေသာ အပစမားမလညး ႀကးႏငငယညႇငး ျပလပေနသညမားက ရပဆငးရေပမည။ မမ က မမႏငငဟ သတမတထားသည နယနမတအတြငးမ တငးရငးသားအားလး၊ လမးအားလး၊ လသားအား လးအေပၚ တစဥးတစေယာကခငးစ၏ အေပၚ၌ လ႔အခြငအေရးက ေပးတတရမည။ လမးႏြယတ႔၏ ယဥေကး မႈ ဓေလထးတမးမားအား နားလညေပးတတရမည။ မကႏာလကမႈ ကငးရငးသည ဥပေဒစးမးမႈအား ကယ ျပန႔ထေရာကစြာ ျဖန႔ကကႏငရေပမည။ သ႔အတြက လမားစ ျဖစေသာ ျမနမာမားတြင ပမ၍ တာ၀နရေနေပ သည။ မတရားသျဖင ဖႏပခပခယျခငး၊ ဥပေဒ၏ ခြျခားမႈမားက ခရျခငး၊ တငးရငးသားမားအေပၚ မေတာ မတရား အတငးအဓမၼေသြးေႏာသည ေပၚလစမား၊ အတငးအဓမၼသာသနာျပသည ေပၚလစမား၊ ဘာသာေရး လမးေရး စတ၀မးကြေစရန ဖနတးေပးသည ေပၚလစမားက လး၀ ေဖာကဖကပစရေပမည။ ထသ႔ျပလပစမ ေပးႏငေသာ ေခါငးေဆာငမား၊ ျပလပစမလေသာ ေခါငးေဆာငမား ျမနမာလမးထမာ ေပၚထြနးလာရန အေရးႀကးေပသည။

ထသ႔ ျပညနယ ျပညမ ႏစဥးႏစဘက ေပၚထြနးလာေသာ ေခါငးေဆာငေကာငးမား အခငးခငး ညႇႏႈငးလက စညးလးခငမာေသာ မၿပကြႏငေသာ ျပညေထာငစ တစရပအား ထေထာငရမည ျဖစသည။ ႏငငနယနမတ တစခအတြငး အခငး တကခကသတျဖတေနရေသာ ျပညေထာငစသည ႏရာ၀စြ ျပညေထာငစသာ ျဖစႏင၍၊ ေဘးဘယာကငးရငးသည ျပညေထာငစ မျဖစႏငဟသည အခကက ေခါငးေဆာငမား၏ ႏလးသားတြင အသအမတျပရန အေရးႀကးေပသည။တကေသခာေသာ ျပညေထာငစတြင- နယနမတသတမတမႈအေလာက၊ တငးရငးသား၊ တငးရငးသား အခြင အေရးႏင ႏငငသား အခြငအေရးမားက မကႏာလကမႈ ကငးရငးစြာ စနစတက သတမတရန လအပေပ သည။ ျမနမာႏငငတြင လကရ ျမနမာလမးဟ သတမတထားေသာ လမးမ အပ ကနတငးရငးသားတငးမာ ႏစႏငင၊ သးႏငင၊ ေလးႏငင ေန လမးမား ျဖစသည။ ဥပမာ- မြနလမးသည- ထငးႏငငႏင ျမနမာႏငငတြင တညရေနေသာ လမးျဖစသည။ P4

ဥပမာ- မြနလမးသည- ထငးႏငငႏင ျမနမာႏငငတြင တညရေနေသာ လမးျဖစသည။ ထငးႏငငလႊတေတာတြင မြနလမး အမတမားရသည။ မြနလမးမားက Native လမးမားဟ အသအမတျပသည။ မြနဘနးႀကးေကာငးမား ဘနေကာကထတြငပင ရေနသည။

အလားတ ကရငလမးသည- ထငးႏငင၊ ျမနမာႏငငတြင ရေနေသာ လမးျဖစသည။ ရမးလမးသည ထငး ႏငင၊ တရတႏငငႏင ျမနမာႏငငတြင ရေနေသာ လမးျဖစသည။ ကခငလမးသည တရတႏငင၊ အႏၵယ ႏငငႏင ျမနမာႏငငတြငရေနေသာ လမးျဖစသည။ ခငးလမးသည အႏၵယႏငငႏင ျမနမာႏငငတြင ရေနေသာ လမးျဖစသည။ ရခငလမးႏင ရဟငဂာလမးတ႔သည ဘဂၤလားေဒရႏင ျမနမာႏငငတြင ရေနေသာ လမးမား ျဖစသည။

ထသ႔ ႏစႏငင သးႏငင တြင တညရေနေသာ လမးမားအား- သကဆငရာ ႏငငတငးမ ႏငင နယနမတ သတ မတသညအခါ မမႏငငအတြငးပါ၀ငလာေသာ လသားမားအား တငးျပည၏ တငးရငးသား အျဖစ အသအမတ ျပေပးခသည။ ထ၀တရားအား ကၽြႏပတ႔ ျမနမာႏငငတစခတညးသာ ရဟငဂာမားႏင စပလဥး၍ ၀တရား ပကကြကေနပါသည။

အေၾကာငးျပခကမားမာ ယတမတနလေပ။ (၁) ရဟငဂာတ႔အား အမသဟျပ၍ ဘဂၤလားေဒရမ ဘဂၤလမား ၀ငလာမညက စးရမေသာေၾကာငဟ အေၾကာငးျပသည။ သ႔ျဖစလင ျမနမာရခငမားက အမသဟျပ၍ ဘဂၤလားေဒရမ ရခငမား ဒလေဟာ ၀ငေနသညက အဘယေၾကာင မျမငခငဟန ေဆာငေနၾကသနညး ဟသညက စဥးစားရေပမည။ ထ႔ျပင မြနမားက အေၾကာငးျပ၍ ထငးႏငငမ မြနမား ၀ငလာမညက မစးရမ သေလာ၊ ရမးမားက အေၾကာငးျပ၍ ထငးႏငငေျမာကပငးတစခလးမ လဥးေရသနးေပါငးမားစြာ ၀ငလာမည က မစးရမသေလာ၊ တရတျပညမ ရမးမား ၀ငလာမညက မစးရမသေလာ- စသညျဖင ေမးခြနးေမးရေပေတာ မည။

(၂) ရဟငဂာဟသည ေ၀ါဟာရႏင စပလဥး၍ အေၾကာငးျပျပနသည။ သတ႔သည ရခငမြတစလငဟ ခယစဥကလညး ျမနမာရခင ဗဒၶဘာသာမားက မလလားခ။ (ထကစၥအား လြတလပေရး ရၿပးစ ရနကန တကသလ ရဟငဂာေကာငးသား သမဂၢ၌ ရဟငဂာဟ ခယခငသမားႏင ရခငမြတစလငဟ ခယခငသမား အေခအတင ျဖစခရသည။) မညသ႔ဆေစ- သတ႔သညလညး အျခားတငးရငးသားမားကသ႔ တနးတရသည တငးရငးသား ျဖစက ျဖစရေပမည။

မမ၏ ႏငငနယနမတထတြင တညရေသာ လမးအားလးအား တရားသျဖင တငးရငးသား ႏငငသား အခြင အေရးမား ေပးရမည ျဖစၿပး။ လြတလပေရး ရၿပးေနာက ၀ငေရာကလာေသာ လမားက မညသည တငး ရငးသားႏင လမးတသည ျဖစေစ၊ မတသည ျဖစေစ- သးျခားဥပေဒတစရပ ရေနရေပမည။ ဆလသညမာ လြတလပေရး ရၿပးေနာကမ ၀ငလာေသာ ရခငဗဒၶဘာသာမား၊ တရတမား၊ ရဟငဂာ (စစတေကာငးမား) မြန မား၊ ရမးမား၊ ကခငမား၊ အႏၵယမးႏြယမားအား သးျခား သတမတရမည ျဖစသည။ လမးတစမးအား သ၏ ကးကြယယၾကညမႈေၾကာင၊ သ၏ မးႏြယေၾကာငဟသည အေၾကာငးျပခကျဖင မတရားသျဖင ဥပေဒ ေသာ လညးေကာငး၊ ေပၚလစေသာလညးေကာငး စမခမတမႈမားက လး၀ မကးလြနသငေပ။ မတရားမႈအား ခမင ေနေသာ လသားစသည မညသညလ႔အဖြ႔အစညး၊ မညသညတငးျပညအတြကမဆ ဆပ အကြမႈအတြက မးစာမား၊ ျပညတြငးစစအတြက ေသာခကမားသာ ျဖစေပသည။

တငးျပညက ခစေသာ၊ တငးျပညတးတကေရးက လလားေသာ၊ မမလမး ဆငးရႏြမးပါးေနရသညက မၾကည ရကေသာ မညသည ျမနမာႏငငသားသည မဆ ဆပအကြရျခငးအတြက စတညေစသည စတဓါတမားက ျပျပငရေပမည။ လယတမာတ႔၏ လႈ႔ေဆာမႈတ႔သည “ငါတ႔ တငးျပည ငါတ႔လမးက ဖကဆးေနျခငး”ဟ သျမငႏငရန ႀကးစားရေပမည။ အခငးခငး သတေပးရေပမည။ လယတမာတ႔အား ရြမနးမနးပစရေပမည။ တငးျပညေကာငးစားေရးႏင အမနတရားအတြက အမနးခ၍ ေျပာရရေပမည။

ႏငငသား အခြငအေရးႏင တငးရငးသား အခြငအေရး- ဆကလကတငျပပါမည။ေဌးလြငဥး P5

ႏငငေတာ၊ ျပညေထာငစ၊ ႏငငသား၊ တငးရငးသား ကစၥ (၂)ေဌးလြငဥး

ႏငငေတာ၊ ျပညေထာငစ၊ ႏငငသား၊ တငးရငးသား ကစၥ (1) ဖတရန

ႏငင နယနမတတစခ ပပျပငျပင တညရ၍ ထနယနမတက ေရးဆြသတမတစဥ ႏငငနယနမတအတြက မးစဥ မးဆက ေနထငခေသာ လသား ထႏငင၏ ဥပေဒရပေအာကမ ႏငငသား အျဖစသတမတေပးရမည။ ႏငငတငးတြင၊ ႏငငနယနမတ သတမတၿပး ေနာကပငးမ ၀ငေရာကလာသႏင ႏငင နယနမတ သတမတ လကစဥ ႏငငအတြငး၌ ရေနသ ဟ၍ ရသည။ႏငငအတြငး ရေနသသည- ထႏငင၏ ဥပေဒေအာကမ လသား ျဖစ၍- ႏငငအျပငပသ႔ ေရာကသြားေသာ သမားမာ သကဆငရာ အခပအျခာပငသည ႏငင၏ ဥပေဒေအာကမ လသားမားျဖစသည။ ဤေနရာတြင ခၽြငးခက အေျခအေနတစရပရသည။ ဥပမာအားျဖင ျမနမာႏငင လြတလပေရး ယစဥတြင ႏငငနယနမတ အား သတမတစဥတြင သေဘာမငး၏ မသားစ အပါအ၀င အခ႔ေသာ မသားစမားသည ႏငငျပငပတြင ရေန သည။ ထမသားစမးထမ ျမနမာႏငငသား အျဖစခယလသ တစခ႔ ျမနမာႏငငသ႔ ျပနလာ၍ ႏငငသား ခယ လလင ခြငျပေပးႏငသည။ အလားတ ႏငငျခားမာ ျမနမာႏငငအတြငးသ႔ လာေရာကေနထငသ ဥပမာ အဂၤလပေခတ တာ၀နထမးေဆာငသည ဥေရာပလမးမား၊ အႏၵယ လမးမား၊ တရတ လမးမားအား သတ႔၏ စတဆႏၵအေလာက မမတ႔၏ ဇာတႏငငသ႔ ျပနလက ျပနႏငသည၊ ဆကလက ေနထငလ ကေနထငႏငသည ဟသည အခြငအေရးက ေပးရမည ျဖစသည။ သ႔ေသာ သတ႔ႏင ျမနမာတငးရငးသ တစဥးဥး ေသြးေႏာ ကျပား ျဖစေနသမားက ႏငငသား ေပးက ေပးရေပမည။ထသ႔ေသာ အေျခအေနေပၚ မတည၍ ႏငငတငးတြင ဧညႏငငသား၊ ႏငငသား၊ တငးရငးသား ဟ၍ အမး အစား သးမး သတမတေပးထားသည။

ႏငငသားတငးသည တငးျပည၏ အပခပေရး၊ ဥပေဒျပစေရး၊ စးပြားေရး၊ ပညာေရး၊ ကမၼေရး- ေဆာငရြကပင ခြင၊ ခစားႏငခြငမား၌ တနးတညမ ျဖစေစရေပမည။ သ႔ေသာ (တငးတစပါး၌ ေမြးၿပး) ႏငငသား ျဖစလာသ အား တငးျပည၏ အဓက ဥးေဆာငေနရာမ ခနလပထားႏငသည။ (ဥပမာ ႏငငေတာ သမၼတ ျဖစခြငမျပ ဟ၍ ျဖစသည။)ဧညႏငငသား ဟသည သကတမးသတမတခက ရရမည။ လသားမးႏြယတစခအား ကာလအပငးအျခားမရ ဧညႏငငသား သတမတထား၍ မရေခ။ ကမၻာႏငငႀကးမားတြင ၅ ႏစ၊ ၃ ႏစ၊ ၇ ႏစ စသညျဖင သတမတထား ၍၊ အာရ- အာဖရက ႏငငမားတြင လတစဥး၏ သကတမးတစေလာက သတမတေလရသည။ ဆလသညမာ ႏငငျခားမ ၀ငလာသတစဥးသည သ႔သကတမးတစေလာက ဧညႏငငသား အျဖစျဖငသာ ေနထငရမည ျဖစ သည။ သ႔ေသာ သ႔သားသမးမားႏင မသကဆငေခ။

တငးရငးသား- တငးရငးသညဟသညမာ မလဇစျမစ လမးျဖစသည။ သ႔ေသာ ၎တ႔သညလညး အမနတစ ကယတြင မလဇစျမစ မဟတေခ၊ ထေဒသတစခ၌ မးစဥမးဆက ေနထငခသညမာ ရာေပါငးမားစြာ သ႔မဟတ ႏစေထာငခ၍ ေနထငခေသာ လမးႏြယက ေခၚဆသည။တငးရငးသားတငးသည ႏငငသား မဟတသကသ႔ ႏငငသားတငးသညလညး တငးရငးသား မျဖစႏငေခ။ဥပမာ- ကခငတငးသည ျမနမာႏငင ႏငငသား မဟတေခ။ ကခငလမးေပါငး သနးႏငခ၍ တရတႏငငသား မားအျဖစ တညရေနသည။

အလားတ ကရငလမးေပါငး ငါးသနးခန႔ ထငးႏငငသား အျဖစတညရေနသည။ ရမးလမးေပါငး သနးႏငခ၍- တရတႏငင၊ ထငးႏငငအတြငး၌ ႏငငသား အျဖစတညရေနသည။ ရခငလမး ေပါငး သနးႏငခ၍ အႏၵယႏငငသား၊ ဘဂၤလားေဒရႏငငသား အျဖစတညရေနသည။ ရဟငဂာ လမးေပါငး သနးႏငခ၍ ဘဂၤလားေဒရႏငငသား အျဖစတညရေနသည။ထ႔ေၾကာင တငးရငးသား ဟသညမာ သ႔မးႏြယ၊ သ႔လ႔သဘာ၀၊ သ႔၀နးကင၊ သ႔ယဥေကးမႈႏင တညရေန ေသာ လမးတစျဖစ၍-၊ သကဆငရာ ႏငငအတြငး ကေရာကသြားေသာ လအစအေ၀း၊ လမးႏြယသာ ျဖစ သည။ ႏငငနယနမတ သတမတစဥ အျခားႏငငဘကသ႔ ပါသြားသျဖင- မမႏငငအတြငး ထလမးစအား ႏငင၏ တငးရငးသား အျဖစ မသတမတ၍ မရေခ။တငးရငးသား တစစခငးသည သ႔လမးတရာအား သေယာဇဥရႏငသည၊ ခစခငပတသကႏငသည။ ဆကဆ ဆကသြယႏငသည။ သ႔ေသာ ႏငငသား ျဖစခြငအား ေ၀ျခမးေပး၍ မရႏငေခ။

P6

ဥပမာအားျဖင ျမနမာကရငမ ထငးကရငတ႔အား သေယာဇဥရမညပင။ ျမနမာမြနမားက ထငးမြနတ႔အား သေယာဇဥရမညပင- မညသ႔မ တားဆး၍ မရႏငေခ။ သ႔ေသာ ထငးလႊတေတာထတြင ေပးထားေသာ မြနအမတ ၁၈ ဥး၏ ေနရာအား ျမနမာ မြနမားက တကယ၍ မရႏငေခ။ ထ႔အတြက ထငးအစးရကလညး ခြငျပမည မဟတေခ။ အလားတ ထငးႏငငသား မြနတ႔၏ သ႔ႏငငအတြငး ခစားခြငမားအား ျမနမာမြနတ႔အား မေပးႏငေခ။ အလားတပင ဘဂၤဘရခငမား အေနျဖင ဘဂၤလားေဒရႏငငသားတ႔၏ ခစားခြငအား ရယထားသည။ အကယ၍ ျပညျပည၀၀ မရခလငလညး ထဘဂၤလရခငတ႔ အေနျဖင ဘဂၤလအစးရအား ေတာလနခြငရသည၊ ေတာငးဆခြငရသည။ သ႔ေသာ ဘဂၤလရခငမား အေနျဖင ျမနမာအစးထတြင ထအခြငအေရးအား ေတာငးဆခြင မရေခ။

လမးႏြယတစခ၏ မမတ႔ ေနထငအေျခခေနခရာ ေဒသအား ႏငငပငးျခား သတမတလကျခငးေၾကာင ကြျပား သြားရေသာ တငးရငးသားတ႔အား သကဆငရာ ႏငငမ အျပညအ၀ တာ၀နရေပသည။

ျပညေထာငစ ဆသညမာ တငးရငးသားမးႏြယမား စေပါငး၍ ႏငင ထေထာငျခငးက မေခၚဆေပ။ လမးႏြယ မားစေနျခငးက မးႏြယစ ဟသာ ေခၚဆႏငေပမည။ ျပညေထာငစဟသည အဓပၸါယသကေရာကရန ႏငငအႏ႔ ဥပေဒသကေရာကစးမးေစရန ဥပေဒအားျဖင စရငစမားတညေဆာကရေပမည။ တငးေဒသမား နယနမတသတမတလက တစႏငတစပင ဥပေဒ က ေစာငေရာငထနးႏငမည နယနမတမား သတမတရ မည။ ထနယနမတတ႔အား သကဆငရာေဒသရ လမားစ လမးႏြယအမညနာမျဖင မသတမတသငေပ။ ျပညနယတငး၊ တငးေဒသတငးတြင လမးစတညရေနသည ျဖစရာ ၿမ႔ျပလေနမႈတညေဆာကေရးပစတက- ထေဒသရ ထငရားေသာ ၿမ႔အား ကယစားျပ၍ ေသာလညးေကာငး၊ ျမစ၊ ေတာငတနး တ႔အား ကယစားျပ၍ ေသာလညးေကာငး ျပညနယအမညက သတမတသငသည။ ထသ႔ သတမတထားသည ျပညနယအတြငး တြင မတငးေနထငသည မညသည လမးႏြယမဆ တရားမတ၍ လ႔အခြငအေရးက အာမခသည ဥပေဒ၏ အရပက ညမစြာ ခစားခြငရေစရပါမည။ ထတငးေဒသမား စစညးထားျခငးျဖင တညေဆာကသည ႏငငေတာ သညသာ- ျပညေထာငစ ဟေသာ အမညနာမျဖင ကကညေပမည။

ထသ႔ ဖြ႔စညးတညေဆာကရာတြင- ျပညေထာငစ မၿပကြေစရန ျပငးထနျပတသားေသာ ဥပေဒတစရပအား ဆကလကျပဌာနးရေပမည။ ၎မာ ျပညေထာငစအား ၿဖခြသ၊ ခြထြကသ၊ ခြထြကရန လႈ႔ေဆာသအား ႏငင၏ အျမငဆးႏင အျပငးထနဆး အျပစဒဏ (ဥပမာ- ေသဒဏ) အျဖစ ျပဌာနးထားရေပမည။ အလားတ ျပည ေထာငစအတြငး လသားမးႏြယခငး စတၿငျငငေစမည လမးေရး စကားမား ေျပာဆသ၊ ပတခတသ၊ ခြျခားသ တ႔အား အလားတ ျပငးထနသည ျပစဒဏမား ခမတထားရေပမည။သ႔မဟတလင- အႏမခေနမည အစား ေသရျခငးက ပ၍ျမတသညဟ ခစားခကမား ျဖစေပၚလာလက- အႏမခရသညမးႏြယတ႔က အေသခကာ ျပညေထာငစမ ခြထြကလစတမား ျပညလညရငသနလာႏငသည။ ထအခါ ခြထြကသအား ေသဒဏ ဟ ခမတထားလငကစား ထဥပေဒမာ အသး၀ငေတာမည မဟတေခ။

လတစဥးတစေယာကခငးစမာ လြတလပညမေသာ ဥပေဒ၏ ေစာငေရာကမႈအား ရရေနလင အာဏာမက ေသာ လယတမာတစစ၊ သ႔မဟတ မတညမၿငမမႈအား အေၾကာငးျပ၍ စးပြားရာလေသာ လယတမာတစစမ လြ၍ သာမနျပညသအမားစႀကးမာ ခြထြကေရးကေသာ လညးေကာငး၊ ႏငငေရးကေသာလညး စတ၀ငစား ေတာမည မဟတေခ။ဆကလကတငျပပါမည။

ေဌးလြငဥး islammyanmar.com

P7

ႏတခမး ဆသတ ပါးမရကပါန႔-ေဌးလြငဥး

လကရ ျမနမာအာဏာပငမားန႔ တငးေရးျပညေရး မၿငမမသကမႈမားက ေတြ႔ေနရေတာ ကၽြနေတာ ထငးႏငင ဘနေကာကၿမ႔ လနးစစမာ ေနခစဥက အမခငးကပေနထငတ မဇလနာရ႔ စကားေလးက သတရမပါတယ။သ႔ချမာ- ကေလး ၄ ေယာက၊ ေယာကားမရ။ တေန႔မာ သက စတတေနၿပး သ႔ကေလးေတြက “နငတ႔ေလ-- ငါရ႔ လငပါသားသမးေတြ ဆရင ႏတခမးဆသတ ပါးခညးရကပစမယ၊”လ႔ ေအာဟစေနတယ။သ႔စကားက ကၽြနေတာက နားမလညေတာ- အမ၊ အမက ကေလးေတြက ဆတာ တစမးပ။ “ႏတခမးဆသတ ပါးရကမယ ဆတာ ဘာလ- ကၽြနေတာေတာင နားမလညဘး ကေလးေတြက နားလညပါမလား” လ႔ ေျပာ ေတာ- သ ကေလးေတြက စတတေနတာ ေျပသြားၿပး- ကၽြနေတာက “ဆရာကလညး-၊ ဒကေလးေတြက ကၽြနမစကားက နားမေထာငဘး- ရကခငေထာငးခငစတက ျဖစေစတယ။

ကၽြနမသားသမး အရငးဆေတာ ရကလညး အျပစေျပာမယလက မရဘးေလ။ တစကယလ႔ သတ႔က လငပါသားသမးဆရင- သတ႔ အျပစဘယေလာကလပလပ ရကဘ႔ လငရ႔ မကႏာက ေထာကေနရမယ။ဒေတာ ႏတခမးမာ ဆသတထား လက ၿပးရင- ရငကေလးေတြက ကၽြနမေစတနာက နားမလညဘး၊ ဒေလာက ဆျပနဟငးန႔ ေကၽြးတာေတာင မစားဘး ချငငးတယ၊ ဒါေၾကာင စတတတန႔ ရကပစလကတာ၊ မယရင သတ႔ႏတခမးက ၾကညပါလား- ဆေတာင မေျခာကေသးဘး၊” ဆၿပး ေျပာလ႔ ရတာေပါတ။ (ကၽြနေတာ ေတာေတာ သေဘာကမခသည။) အခတစေလာ- ရခငျပညနယ ကစၥတြင ႏငငေတာအစးရသာ သာမက ျမနမာဒမကေရစ ေခါငးေဆာင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညပါ- ေခါငးကကေနရေသာ ကစၥ ျဖစေနသည။

လ႔အခြငအေရးႏင ဒမကေရစက ငယသ ပါေအာင ေအာဟစေတာငးဆေနၾကသမားပင- မြတစလင အတြက ထညစဥးစားထားခဟန မရေၾကာငး ေပၚ လြငေနသည။ မြတစလငႏင ပတသကလာလင တစဘကေစာငးနငး ျမငေနသည။ လတတေလာႏစေပါငး မားစြာမ စ၍ ဒေန႔ထ ပပေႏြးေႏြး ၀ငလာမစ တစသသ တရတလမးမား ကစၥက ေခါငးထတြင ေရခ ရကထားၿပး-၊ ႏစေပါငးမားစြာမ ၀ငလာခ၍ ၀ငေရာကမႈ ျပတစခသညမာလညး ႏစေပါငးမားစြာၾကာေနၿပ ျဖစ ေသာ အႏၵယမးႏြယ၊ ဘဂၤလားေဒရမးႏြယတ႔အား “ကလားေတြ ၀ငလာေနသည” ဟ မၾကာခဏ ျပနလည ေႏြးေပးေနသည။ ထမ ၾကားညပ၍ ျမနမာျပညဘြား မြတစလငတ႔အား လထမ အျမငေစာငးေစရန မၾကာခဏ ၀ါဒျဖန႔ေနသည။ ေသြးခြေနသည။

ဘဂၤလားေဒရမ ၀ငလာခေသာ ဘဂၤလရခငႏင ဘဂၤလ ရဟငဂာတ႔မ ဘဂၤလရခငတ႔အား ဖးဖထားေပးလက- ဘဂၤလရဟငဂာ တစခ႔ကသာ လကညႇးထးေနသည။ ထမမက ျမနမာရဟငဂာအားလး ကပါ- ဘဂၤလမား ျဖစသညဟ စြပစြေနသည။လကရ ရခငအမးသား တးတကဖြ႔ၿဖးေရး ပါတ၏ ဥးေဆာင၊ ျပညသ႔လႊတေတာအမတ ဥးေအးေမာငသညပင ၁၉၅၃-၅၄ ခႏစကမ ဘဂၤလားေဒရမ ၀ငလာေသာ ဘဂၤလ မဘစစစစမ ေမြးေသာ ဘဂၤလရခငျဖစေနသညက မသဟနျပလက- ႏစေပါငးေထာငႏငခ အျမစတြယေနသည ရဟငဂာတ႔အား ေပၚလစခ ႏပကြပေနသည။

ဘဂၤလရခငတ႔က ျမနမာႏငငအငအား ခန႔ေစေရးကသာ ႀကေဆာငေနၿပး ဗမာအခက ရခငအကြက (ရခငႏင ငခြထြကရန) ဟ ခယထားသမားက အားေပးေျမႇာကပငေနခသည။ ျမနမာႏငငသား အျဖစ ျမနမာႏငအတ ၿငမးခမးစြာ အတပးေပါငးေနလေသာ ရဟငဂာတ႔အား အတငးဖယထတေနခသည။ ခြထြကလသတ႔အား အားေကာငးေစရန ျပစလက၊ ပးေပါငးေနလသတ႔အား ခန႔ေစရန ေပၚလစခ မတထားျခငးမးျဖင မညကသ႔ ျပညေထာငစ တညေဆာကႏငမည နညးဟပင ေတြးမဟနမရေခ။

ရဟငဂာမားကသာမက ျမနမာတစျပညလးရ မြတစလငတ႔အား ရသညနညးျဖင ႏပကြပရန ေပၚလစမးစ ခမတထားသည။ ဗမာဗဒၶဘာသာႏင ဗမာမြတစလင ညၫြတခစခငေနမႈမားအား စမခကတက ၿဖခြပစခ သည။ ထသ႔ မြတစလငမနး စတဓါတမား သးပြငလာေသာ အကးဆကေၾကာင ရခငျပညနယတြငး ပဋပကၡ ေပၚေပါကလာရျခငး ျဖစေပသည။ထျပသနာမာ ဖးမရ၊ ဖမရ တစကမၻာလးက သျမငလာ၍ ပြကေလာရကလာသည။

P8

ထအခါ- ႏငငေတာတြင လ၀ငမႈႈဥပေဒ တစရပ ေပၚေပါကရန အပတစျပငး လအပလာသညဟ ႏငငေရးသမားတငး ဆငျခငလာေတာ သည။ သ႔ေသာ သတ႔၏ ဆငျခငမႈတငးတြင ထႏငငသား စစစေရး ဥပေဒ ဆသညမာ ရဟငဂာႏင မြတစလင တ႔အတြကသာ ရညရြယေနၿပး- ႏငငျခားမ ၀ငလာသ ရခင၊ တရတတ႔အား ရညရြယေျပာဆျခငး မဟတ ေၾကာငး သသာ ထငဟပေနျပနသည။ႏငငေတာက တစကယခစလင ႏငငေတာ၌ ျပဌာနးေသာ ဥပေဒသည ႏငငတြငးရ လအားလးအတြက သကေရာကေစရမည ျဖစသည။

တရတႏင ရခငဗဒၶဘာသာတ႔အား ခနလပထားလက မြတစလငအတြက သာ ရညရြယခလင- ထအမႈသည ကမၻာက အျမငေကာငးေအာင- “ႏတခမးဆသတလက ျမနမာမြတစလင တ႔ အားပါးရကျခငးသာ ျဖစေတာသည။”ျမနမာမြတစလငတ႔ အေနျဖင တစေျပးညသကေရာကေသာ ဥပေဒႏင ေပၚလစမားကသာ လလားပါသည။ မမအေနျဖင ဥပေဒက သတမတသည အတငး ကျပား ျဖစသညဆလင ကျပား ဟ ခယရသည။ သ႔ေသာ ထသ႔ ကျပားဟ သတမတေသာ ဥပေဒသည တရတကေသာလညးေကာငး၊ ၀ငလာေသာ ရခငဘဂၤလက ေသာလညးေကာငး တစေျပးည သကေရာကမႈ ရေစရမည ျဖစသည။ ၎တ႔ အေပၚတြငလညး မေတာမ တရား ေဆာငရြကရန မလပါ။ထသ႔မဟတ- တစဘကေစာငးနငး မတရား ျပမလင မညသည မတရားသည ဥပေဒ၊ ေပၚလစ၊ အမန႔၊ ခြျခား ဆကဆမႈကမဆ- တရားမတမႈအားေရ႔ရႈသတ႔က လကခမည မဟတပါ။ ထအခါ ျမနမာျပညႏင ျမနမာအာ ဏာတ႔သည ကမၻာအလယ၌ ဆကလက အရကသကၡာ မေနရမညပင ျဖစေပသည။

ေလးစားစြာျဖငေဌးလြငဥး

အမနက ခစပါ (၁)

ေဌးလြငဥး

ႏငငတစခက စညးလးညၫြတမႈမားန႔ အေျခခၿပး စနစတက ခငခငမာမာ တညေဆာကလတ ႏငငခစသ တငးဟာ- မမႏငငရ႔ ျဖစတညလာတ သမငးက အတတႏငဆး အမနအတငး သဘ႔၊ လကခဘ႔ လအပပါ တယ။ သမငးမနက သမ- ဘယေခတ ဘယဘရငလကထကက ေကာငးတာလပခလ႔ ငါတ႔ တငးျပညႀကး တးတကခတယလ႔ အတယႏငသလ-၊ ဘယေခတ ဘယဘရငလကထကက မေကာငးမႈမားန႔ အာဏာျပခလ႔ ငါတ႔တစေတြ ဒကၡေရာကခရတယ- လ႔ သငခနးစာယႏငၿပး- ေကာငးတဘကက အတယၿပး ႏငငက တည ေဆာကလ႔ ရႏငပါတယ။

ကမၻာႏငငတငးမာ ျပသနာဆတာ ရေနၿမ ျဖစပါတယ။ တစခ႔ႏငငေတြမာ လမးေရး ျပသနာ၊ တစခ႔ႏငငေတြ မာ ဘာသာေရးျပသနာ၊ တစခ႔ႏငငေတြမာ ဘာသာတ ဂဏးကြ ျပသနာ၊ တစခ႔ႏငငေတြမာ ႏငငေရး သအရ ျပသနာန႔ တစခ႔ႏငငေတြမာ စးပြားေရးျပသနာ ဆၿပး တညရေနဆပါ။

ဒအထမာ တးတကတပြငလငးတႏငငမားက စးပြားေရးျပသနာမားသာ ရေနၿပး- ကန လမးေရး၊ ဘာသာေရး၊ အယ၀ါဒေရးေတြ လြငပယပေပာကေနပါၿပ။ ဥပမာအားျဖင အေမရကနႏငင ဆပါေတာ- သတ႔မာ စးပြားေရး ျပသနာပ ရေနပါတယ။ စးပြား ဘယေလာကကသြားတယ- အလပလကမ ဘယေလာကမားလာတယ- ဆ တာမးပါ။ ဒါေတြက အစးရတစရပက ေျဖရငးတအခါမာ အဒ အစးရက ေထာကခအားေပးရတ ျပညသေတြက လညး အားရေကနပၾကပါတယ။ လတစဥးခငးရ႔ စား၀တေနေရးန႔ သကဆငေနေတာ လတစဥးခငးစက စတ ဓါတခငမာစြာန႔ ႀကးစားယတ သေဘာမသာ ျဖစေနတယ။

ႏငငေရးျပသနာေၾကာင- အာဏာရငစနစ ဆတာ ေပၚေပါကလာႏငသလ၊ လမးေရး ျပသနာေၾကာင အမးသားေရး ၀ါဒမား ေပၚေပါကလာေလ ရပါတယ။ အဒ ျပသနာက ရငဆငရတ ႏငငတငးက အဆး၀ါးဆး ေသာ ျပသနာမားက ႀကရျခငး ျဖစပါတယ။ တနညးအားျဖင ေပါကကြလဆဆ ဗးႀကးက ရငခြငထမာ ထညထားရသလပါပ။ ဘယသတစဥးတစေယာကမ စတခမးသာမႈ မရရႏငပါ။

P9

လကရျမနမာႏငငက ႏငငေရးျပသနာ၊ အမးသားေရး ျပသနာ၊ ဘာသာေရးျပသနာ၊ စးပြားေရးျပသနာ အားလး ေပါငးၿပး ႀကႀကကေနရတ အေျခအေနျဖစေနတယ။ ဒျပသနာေတြေၾကာင ႏငငေရး အယသညးတ အာဏာရငမားန႔ အာဏာရငစတရသမား၊ အမးသားေရး အယသညးတ လမးေရးဗလက အမးသားေရး၀ါဒ မား၊ ဘာသာေရးခြျခားတ ဘာသာေရးေမာငပငစး အာဏာရငမား၊ ဘယသေသေသ ငေတမာၿပးေရာ ဆတ မသမာ စးပြားေရးသမားမား ႀကးစးရာ အရပႀကး ျဖစေနတယ။

ဒအေျခအေနမာ ႏငငေရး ေခါငးေဆာငမားက သ႔အာဏာအတြက လထႀကးက နညးမးစန႔ လမလညတယ။ ဘာသာေရးသမားေတြက အာဏာတညေနတ ဘာသာတစခ အတြက ေနာကလကဒကာမားက ဘာသာခြျခား အမနးဓါတေတြ သြငးေပးတယ၊ အမးသားေရး၀ါဒေတြက လမးေရး သမငးေတြက လမလညၿပး သမငးမနက ဖးဖေဖာကဖက လာတယ၊ စးပြားေရးသမားေတြက နးစပရာ အာဏာပငမားက ေပါငးၿပး တရားသည မတရာ သည မရ လထက လညစား ပါးပါးလးလာတယ။ ဒါေတြ အားလးက တစကယ ခရတာက ျပညသမားသာ ျဖစ ပါတယ။

ျပညသမားမာလညး အာဏာရငန႔ အမးသားေရး၀ါဒမားရ႔ စနစတကေရးဆြ ျပဌာနးတ ပညာေရးစနစ ေအာကက ႀကးျပငးလာရေတာ- အျဖထည သတတစခက ေရႊရညေငြရည စမထားသလ အေရာငစြေနေတာ တယ။ စာသငေကာငးမား ေနရာတငးမာ တးပြားလာေလ- အေရာငကဆးခရေလ ျဖစလာၿပး ဘြ႔ရ ပညာတတ လ႔ နာမညခေလ- သမငးလမေအာကမာ ကငသားရ ဒဏေသၿပး ေခါကရးကးေလ ျဖစလာပါတယ။ ဒလ ဥးေႏာကဓါတစာန႔ ႀကးျပငးလာရသ မားလာေတာ- လမားစႀကးက မနမားမသ အမးသားေရး၀ါဒေတြ ျဖစလာ ျပနတယ။-

အာဏာရင စနစဆးေအာကမာ ဒဏခရတာ မားလြနးလ႔ အာဏာရငက မနးစတေတြ ျဖစလာေပမယ- သတ႔ရငထက အမးသားေရး၀ါဒႀကးက သတ႔ဘ၀ စးမးၿပး ျဖစေနတာက သတ႔ မသႏငေတာပါ။ သာမန လထက မဆထားန႔ ဆယတနး ေအာငဘြ႔ရ ဆသေတြေတာင- ရငေဂါတမ ဗဒၶသညပင ျမနမာႏငငထက မတ လာၿမ႔နားမာ ေမြးဘြား ပြငေပၚခတယလ႔ စြမတေနသေတြက ရာႏႈနးမားေနပါေသးတယ။- ကမၻာအလယမာ အေတာက မကႏာပစရာ ကစၥပါ။ေခတစနစေျပာငးလာၿပး ကမၻာဗဟသတ အေတာအတန ရလာတ လတစခ႔ကလညး လမားစႀကးရ႔ အၾကညညပကမာ စးလ႔- မနတာမားတာ ခဏထား ကလားကစၥ လက၀ငမႏႈကန႔ ဆတ အမားႀကက လက ေလာ ဆငျခငမားက လကကငျပ ၀ါဒေတြ အျဖစ အသြငေျပာငးလာတာက ေတြ႔ရျပနပါတယ။ ပကတ အေမာငကေနတ လထႀကးက အမနးခၿပး မးရႈးတစေဆာင အျဖစ ေပၚလာတ လသား ဆတာ ရာမေတြ႔ႏင ေလာကေအာငက ျဖစရေတာတယ။

တစကယ အေမာငကေနတ လထက မနမနမားမား အလလကေနျခငးဟာလညး လထက ႏကသတတာန႔ တေနၿပလ႔ ေတြးမဘ႔ေတာ လပါမယ။ တငးျပညန႔ လထက တစကယေစတနာန႔ ခစရးမနရင ငါေနရာ ရဘ႔ ဆတ အတက ပါယသတၿပး ဗဟသတ ရသတငးက လထအတြက မးရႈးတနေဆာင ျဖစသငတယ။တစဥးန႔တစဥး တစဘကန႔တစဘက အၿငးအာဃာတမားက ဖယရားၿပး တငးျပညရ႔ သမငး၊ တငးျပညရ လမးအားလးရ႔ သမငးမားက စနစတက ေဖၚထတသငတယ။ ပးေပါငးေလလာသငတယ။ အနာဂါတ အတြက ပးေပါငးေဆာငရြကသငပါတယ။

ဥပမာ- ျမနမာလမးအမားစႀကးက မမတ႔ရ႔ ကးကြယပေဇာရာ ဘရားရငဟာ အႏၵယ လမးျဖစတယ ဆတာ ေမေလာေနသလ- မမတ႔ဆက ဗဒၶသာသနာ ေရာကလာရတ မြနလမးေတြရ႔ ေကးဇးေၾကာင ဆတာကလညး ေမေပာကေနပါတယ။ ဒထကပဆးတာက ပသမ၊ ပခး၊ သလင၊ ရနကနက အစ ျမနမာျပညေအာကပငး တစ ခလးက- လကရ ဗမာ ဆသမားဟာ လြနခတႏစေပါငး ၅၀၀ က ပကတ မြနအစစမား ျဖစခတယ- ဗမာမားက မြနဘရငမားက စစႏငၿပး ဗမာစကား မေျပာမေနရ ျပဌာနးမႈမး (တကရကျဖစေစ၊ သြယ၀က၍ ျဖစေစ ကင သးချခငး) ေၾကာင သတ႔ေတြဟာ မြနစကားေျပာ ေပာကဆးသြားၿပး ဗမာစကားေျပာတ လသားေတြ ျဖစလာခ ရတယ ဆတာမားကေတာင မသေတာတ လက ၉၀ ရာႏႈနးေကာ ရေနပါတယ။ တစကယေတာ ဒအျဖစက မမတ႔ရ႔ မဘဘးဘြား မးစဥမးဆက သမငးက ေကးဇးကနးသလ ျဖစေနပါတယ။ သမငးက သမငး အျဖစ သာ တငျပျခငး ျဖစပါတယ။ မြနျပညခြထြကေရးက အားေပးျခငး မဟတပါ။ မြနစငစစ ဗမာအေရခြ၀တ ထားၿပး ျဖစတ ျမနမာျပညေအာကပငး လထကလညး မြနခြထြကေရးက စတမ၀ငစားေတာပါ။ြ P10

(မြနမား ဗမာ ျဖစသြားရျခငး အေၾကာငးက Mon People လ႔ ရကၿပး Wiki မာ ဖတၾကညပါ။)သ႔လမးက သခစၿပး ရပတညေနတ မြနေတြကေတာ ဗမာအစးရလကထက အဆကဆကမာ နားလညမႈ တညေဆာကေရး၊ ျဖစငရးသားတ ပးေပါငးေနထငေရး၊ ျပညေထာငစစတ ျဖစတညေရးက မေဆာငရြကဘ မြနေသာငးကနးသမားလ႔ သခး ဂပး စာရငးသြငးက ၀ါဒျဖန႔မႈငးတကထားပါတယ။ လထကလညး အဒ အေရာငတငမႈေအာကမာ ယၾကညမႈ ခငမာလာၿပး-၊ တစကယလ႔ မြနေတြဟာ ေသာငးကနးသေတြ သခး ဂပးေတြ အဖကေကာငေတြ ျဖစခရင ငါတ႔က အေမြေပးလကတ ဗဒၶဘာသာဟာလညး သခးဂပးတ႔ဆက တစဆင ကးစကလာတာ- လ႔ ျဖစေနမယ။ ဒေတာ အာဏာရငေတြ မႈငးတကသလ မြန လမးေတြဟာ သခး ဂပး လမးေတြ မျဖစႏငဘး- ရယလ႔ ဆငျခငသးသပႏငစြမးေတာင မရေတာပါ။

ပကတ သေဘာမာ လသားေတြဟာ ရးသားမႈက ႀကကပါတယ။ ေအးခမးမႈက ျမတႏးပါတယ။ စညးလး ညၫြတၿပး တးတကေကာငးစားေရးက ခမငပါတယ။- အလားတပ ခြျခားဆကဆမႈက မနးတးပါတယ။ ႏပ ကြပမႈက နားကညးပါတယ။ သမငးေဖာကမႈက ရြရာစကဆတပါတယ။

နားကညးမႈမားမသည လကစားေခမႈ- လကတ႔ျပနမႈဘကဆသ႔ ဥးတညသြားႏငပါတယ။

ဆကလက ေဖၚျပပါမည။ေဌးလြငဥး

အမနက ခစပါ (၂)

အခေခတ ျမနမာႏငငလ႔ သတမတထားတ ဧရယာ နယနမတဟာ- ကနးေျမဆကစပမႈ မရတ သးျခား ကၽြနးမဟတသလ အလြတတစေနရာမာ ေျမသားထ ေျမပဆြ ယလာၿပး အႏၵယန႔ တရတၾကားမာ လာကပထားတ ေျမေနရာလည။ မဟတပါ။ ကမၻာတညကတညးက ရေနတ အာရတကရ႔ ကနးေျမ ဆကစပ ေနတ အပငးထက ေျမေနရာတကြကမသာ ျဖစပါတယ။ ျမနမာႏငငရယလ႔ သတသတမတမတ ျဖစလာခတာ ေအဒ ၁၁ ရာစ (၁၀၄၄ ခႏစ)ကမ ျဖစလာခၿပး- အမေဘးက တရတ အႏၵယတ႔န႔ ႏႈငးယဥလကရင ကေလး အဆငမသာ ရပါေသးတယ။

ျမနမာရယလ႔ ျဖစလာတ လေတြ ဘယက ၀ငခသလ၊

လကရ တရတျပညလ႔ သတမတထားတ ဧရယာထက သ႔မဟတ တဘကကနးျမငေဒသက တရတျပညက ျဖတၿပး ျမနမာႏငငရယလ႔ ျဖစတယလာမယ ဧရယာထက ပငမလမးႏြယ သးစ ၀ငလာခတာကေတာ အထး ေျပာေနစရာ မလပါ။ဒေနရာမာ - ဒလမးစ သးစ မတငမက ျမနမာႏငငမာ လေတြ မရဘးလား- ဆတ အခကက ဆငျခငဘ႔ လပါတယ။ - သမငးပညာရငေတြက ပေတြ ေနထငခတယ၊ ဟလငးႀကး ပႏး စသညျဖင ပၿမ႔ျပႏငင ငယေတြ တညေဆာကခတယ- လ႔ အခငအမာေျပာဆတာကလညး မလတနးေအာငၿပးသား ကေလးတငး အနညးဆးေတာ ၾကားဘးနား၀ ရျပနပါတယ။- ဒလတြကရင လကရ လမးမားထက ပလမးမားက ပမေရ႔ကတ Native ေတြ ျဖစတယလ႔ ဆရမာပါ။

ျမနမာျပညလ႔ ျဖစတညလာမယ ဧရယာရ႔ နေဘးမာ ျမနမာမတငမ ၅၀၀၀ ေကာကတညးက ႏငငအျဖစ အငပါယာ အျဖစ တညရေနတ အႏၵယန႔ ႏစေပါငး ၄၀၀၀ ေကာကတညးက တညရေနတ တရတႏငငတ႔ ရ ေနတယ ဆတာက ေမထားလ႔ မရပါျမနမာမတငမ ၀ငလာတ လမးေတြက သကဆငရာ ေဒသႏငငမား ထေထာငခေပမယ- သတ႔က ႏငငအျဖစ အႏၵယန႔ တရတတ႔က အသအမတမျပေပးခဘး- ဆလတာက အဒေဒသေတြဟာ သတ႔ဆက ပလြငသြားတ လေတြက ရပရြာထေထာငထားသလလ၊ သ႔မဟတ သတ႔လမးေတြက ၿမ႔ေတြထေထာငထားလ႔ သတ႔ကပ ပငဆငသလလ၊ သ႔မဟတ ေျမလြတေျမရငးတစခမာ ဘယသမဆ ၀ငေရာကရြာတညၿပး ေနထငႏငတယ- ငါတ႔ရ႔ အငပါယာက လအပရင အဒ ေဒသမားထ လႊမးမးထားလ႔ ရတယလ႔ ခယထားသလလမးေတြန႔ ရေန ခတယ။

P11

၁၁ ရာစမာ နနဇ ဘရငႏငငရ႔ လကေအာကက ရနးထြကၿပး ဗမာမား ၀ငေရာကလာခတယ။ ဗမာတ႔က ပ မားက သမးပကႏငငထေထာငလကတယ၊ အချမနမာျပညေအာကပငး ကမးရးတနးေဒသမာ သ႔အရငက ထ ေထာငၿပး ရေနတ မြနေတြကပါ သမးပကလကတယ။ အေနာကဘကေတာငတနးႀကးရ႔ အနမပငးမားက ျဖတေကာၿပး လကရ ရခငျပညနယရ႔ ေတာငကတေလာကကစ ဗမာထေထာငထားတ ပဂအငပါယာထက သမးသြငးႏငခတယ၊-- အဒ အခနကစ အႏၵယက စးမးထားတ ခလာအငပါယာကန႔ တရတျပညမာ စးမးထား တ ဆြနမငးဆကတ႔က ပဂက အငပါယာ တစခအျဖစ အသအမတျပေပးလကတယ။ ဒါေၾကာင ျမနမာႏငင ဟာ အခပအျခာပငတ ကယပငဧရယာန႔ အငပါယာႏငငတစခ ျဖစလာခတယ။

ဒါေပမယ ျမနမာသမငးမာ မေပၚလြင တမငတေနတ အရာတစခက ဧရာ၀တျမစဖားက ဆငးလာတ ဗမာ မားက ျမနမာႏငငရယလ႔ မထေထာငမကတညးက ျမနမာႏငင အေနာကပငးမာ ရတ ကလားတန ျမစဖား ဘကက ဆငးလာတ လမးက သးျခားႏငငငယေလး ရၿပးသား ျဖစေနပါတယ။ အဒမာ ႏငငရၿပးသား ျဖစတယ၊ ပဂအငပါယာက မသမးသြငးမကတညးက လေတြရၿပးသား ျဖစတယ၊ အဒ လေတြက ဘယက လာခပါသလ။- ေအာကမာ ပဂေခတက ျမနမာႏငငရ႔ ေျမပက ၾကညပါ။-

http://en.wikipedia.org/wiki/Pagan_Kingdomပဂေခတ ဆတာ အထကမာ ေျပာၿပးတအတငး ၁၁ ရာစမာမ ေပၚလာတ အငပါယာ ျဖစပါတယ။ ၁၁ ရာစ မတငမ ႏစေပါငးေထာငန႔ခၿပး အေနာကဘကေဒသမာ တငးႏငငက တညရၿပး ျဖစေနပါၿပ။- ရခငသမငးအရ ဘစ ၃၃၂၅ ခကတညးက မာရယမငးက ႏငငက တညခတယလ႔ ဆပါတယ။ ဒါဟာ ပဂအငပါယာ မထြနး ကား မျဖစေပၚမ ႏစေပါငး ၄၀၀၀ ေကာ ေရ႔ကေနပါတယ။

ဗမာမ၀ငမ ႏစေပါငး ၄၀၀၀ ေကာတညရတ ႏငငက လသားေတြဟာ ဘယက လာခပါသလ။ သမငးက ျပန လကရင သတ႔ေတြဟာ အႏၵယ အငပါယာဘကက ျဖတၿပး လာခတသမားသာ ျဖစပါတယ။ ႏစေပါငး ၄၀၀၀ ေကာက အႏၵယအငပါယာရ႔ ေျမပဟာ မေသခာေသးေပမယ- ျမနမာအငပါယာ မေပၚမ ႏစေပါငး ၁၅၀၀ ေစာ ၿပး တညရတ အႏၵယ မာဂဓ အငပါယာရ႔ စတညမႈန႔ ကယျပန႔လာတေျမပက ၾကညပါ။

http://en.wikipedia.org/wiki/Magadha

http://en.wikipedia.org/wiki/Mauryan_Empire

ဒေျမပအရ ျမနမာႏငင အေနာကပငး အခ ရခငေဒသ ေျမာကပငးက လသားေတြဟာ မာဂဓ အငပါယာ ထက ၀ငေရာကလာတ မာဂဓ မးႏြယမားသာ ျဖစႏငေျခ ရေနပါတယ။ ရခငသမငးဆရာ တစခ႔ရ႔ အဆအရလညး ရခငဆတာ- လကဦးအစက မာဂဓ လမးေတြ ျဖစတယ၊ ဗဒၶဘာသာ အဓက လႊမးမးရာ ျဖစၿပး ဗမာမားထက အလြနတရာ ေရးကစြာ ဗဒၶဘာသာက ကးကြယယၾကညခသမား ျဖစတယလ႔ ဆပါတယ။ လကရေခတ ဘဂၤလားေဒရႏငင၊ အႏၵယႏငငန႔ မဏပရမာ ရေနတ ရခငမားက ေမာဂဒ (မဂဓ ေဒသမ လမး)လ႔ ေခၚေနဆ သတမတေနဆ ျဖစပါတယ။

ဒေနာကမာ အႏၵယရ႔ ကမၻာေကာ အငပါယာ ျပညရင အာေသာကရ႔ ေမာရယ အငပါယာႀကး တစဆကတညး ေပၚထြနးလာခပါတယ။ အဒ အငပါယာထမာ ရခငေဒသန႔ ခငးေတာငေအာကပငးေဒသမားဟာ မငးဘ႑ာ ဆကသ လကေအာကခ တငးႏငငငယမား ျဖစခပါတယ။ ေျမပမာ ၾကညပါ။http://en.wikipedia.org/wiki/Maurya_Dynasty

ဒကာလဟာ ပဂအငပါယာ မေပၚထြနးမ ႏစေပါငး ၁၂၀၀၊ ၁၃၀၀ ကတညးက တညရေနတ လေတြ ျဖစ ပါတယ။မာဂဒေတြရ႔ စကားက မာဂဓ ေတြရ႔ စကားက မာဂဓ စကားျဖစတယ။ အဒ ဘာသာစကားက ရငေဂါတမ ဘရား ရငလကထကက ရငေဂါတမပြငေပၚရာ အရပမာ အမားသး ဘာသာစကားျဖစတယ။ အဒ ဘာသာစကားက ရငေဂါတမ ဘရား ရငလကထကက ရငေဂါတမပြငေပၚရာ အရပမာ အမားသး ဘာသာစကား အျဖစ လသမားပါတယ။ ရငေဂါတမ ကယတငကေတာ အ႔ဓ ဘာသာစကားက ေျပာတယလ႔ ဂာမနသမငးပညာရင ေမာရစ၀ငတာနစ က သ႔ရ႔ History of Indian culture –Buddhism ဆတ စာအပမာ ေဖၚျပထားပါတယ။ P12 ေဌးလြငဦး

ဒေန႔ ရခငျပညေျမာကပငးက ရဟငဂာလ႔ ခယသမား ေျပာတ စကားဟာ ျမနမာမားက ပါဠဘာသာစကားလ႔ သတမတထားတ မာဂဓ ဘာသာစကားန႔ အလြနတရာ နးစပေနတာက ေတြ႔ရပါတယ။ ရဟငဂာတ႔ရ႔ ဘာသာ စကားဟာ မငေပါငးေထာငခကြာေ၀းေနတ နေပါလဘာသာစကား၊ မဏပရ ဘာသာစကားမားန႔လညး အေတာက နးစပေနပါတယ။

ဒလ ေျပာလ႔ ျမနမာအမးသားေရး၀ါဒမား အေနန႔ စတမဆးအပပါ။ ကၽြနေတာက ရဟငဂာ တစဦး မဟတပါ။ ဒါေပမယ ရခငျပညမာ အတေနတ ရဟငဂာ လမးမားရ႔ ဘာသာစကားမားက နးစပရာ သငယခငးမားက တစဆင ထမငးစားေရေသာကေလာက တတေျမာကပါတယ။

ဆယတနးေအာငၿပး ျမနမာစာ ေမဂာက ယေတာ ပါဠစာေပက စတငသငယရပါတယ။ ဒအခါမာ ပါဠစာေပက သငယရတာ အလြနလြယကေနတာက ေတြ႔ရပါတယ။ ဥပမာ ပါဠစာမာ အဟ ဘတ ခါဒႏ- ကၽြႏပသည ထမငးက စားသည။ ဆတ ၀ါကဟာ ရဟငဂာ ဘာသာစကားက ဟမး ဘတ ခကတ ဆတ စကား ျဖစေနပါ တယ။ ဒလ အသကြရတာက- ျမနမာပါဠက ျမနမာသလပၿပး ျမနမာစာန႔ ေရးထားတ စာျဖစေနလ႔ပါ- ဥပမာ What is this? ဆတာက ျမနမာလ ၀တ (တ) အက (စ) စ (စ) ဆသလပါ။ ဒါက အဂၤလပစကားေျပာ တကကယမတတသက အသထြကအတငးကကထားၿပး ၀တတ အကစ စ လ႔ ဖတၿပး ေျပာေနသလပါ။အခ႔ေနရာမားမာေတာ မရငးအသ စ သ႔မဟတ ဆ က ျမနမာက သ အျဖစ ေျပာငးထားတာမး ရပါတယ။ ဥပမာ ၀ကသားက ပါဠမာ သရက (သရက)လ႔ ေခၚပါတယ။ ဒါက ရဟငဂာစကားမာ ဆ၀လ လ႔ေခၚပါတယ။ မႏ လသားက မႏဆ လ႔ေခၚပါတယ။ အရပသး စကားလးထမာပ ေျမာကမားစြာေသာ ရာႏႈနးမားက တညေနတာက အလြယတစကေတြ႔ႏငပါတယ။

စကားကမတတတ စာသန႔ မလဇစျမစ စကားသ မတညဘး ဆတာေတ စာတတသတငး ဆငျခငမမယ ထငပါတယ။

ဒလ ဆရင ရခငေျမာကပငးေန လသားေတြဟာ ဗမာမားေရာကၿပးမ အဒ ေဒသက ေရာကလာတာလား၊ သ႔မဟတ သတ႔ေတြက Native ေတြလား ဆတာေတာ ရးသားသတငး ျမငႏငေလာကမယ ထငပါတယ။အမား ေထာကျပမယ လ႔ ရညသနသမား အေနန႔ ပညာတတဆနဆန ယဥေကးစြာ ေဆြးေႏြးလသတငးက အခနမေရြး ဖတေခၚပါတယ။

Wiki မ History of Burma, History of Rakhine ႏင History of India မားက ကးကားတငျပသည။ဆကလကေဖၚျပပါမည။

ေဌးလြငဦး အမနက ခစပါ-(၃)

လကရ ျမနမာႏငငရယလ႔ ျဖစတညလာမယ ႏငငဧရယာထက ၀ငလာတ လသားေတြဟာ အဓက အားျဖင အာရအလယပငး တဘကကနးျမငဘကက ျဖစၿပး- တဘကကနးျမငရ႔ အေရ႔ဘက မြနဂႏကအႏြယေတြ ပါ၀ငသလ၊ တဘကကနးျမငရ႔ အေနာကပငး အာရယာနအႏြယေတြလညး ပါ၀ငခတယ။ (တဘကကနးျမင ေဒသကယက အာရယာနန႔ မြနဂအႏြယတ႔ ေပါငးစပရာ ျမစဆေဒသလ႔ ျဖစေနတယ၊ ဒါေၾကာင အာရယာန န႔ မြနဂ ကျပားေတြလညး ပါ၀ငခတယ။ ဒါေၾကာင ျမနမာျပည အေရ႔ပငးရ လမးႏြယေတြက မြနဂလးယား အႏြယရပမးက ဆငၿပး ျမနမာျပည ေနာကပငးအျခမး လမးေတြက အာရယာန မြနဂကျပား ရပရညမးက ဆငေနတာ ေတြ႔ရပါမယ။ (ဥပမာ ပခကေဒသ သားမားန႔ ရမးကနးျမငေဒသ သားမား ရပရညမားက ႏႈငး ယဥၾကညပါ။ ရာသဥတေၾကာင အသားေရာင ကြာျခားလာ တာလ႔ ေျပာႏငေပမယ- ႏာတသြယပခငး ကြာ ျခားမႈဟာ ရာသဥတ အပအေအးႏင မဆငပါ။)ၿပးေတာ ျမနမာျပညထက ၀ငလာခတ လေတြဟာ အဓကအားျဖင .

ျမစရးတစေလာက စနဆငးလာခတာ မားပါတယ။ သလႊငျမစရးတစေလာက အေျခခၿပး စနဆငးလာတယ၊ ဧရာ၀တ ျမစရးတစေလာက အေျခခၿပး စနဆငးလာတယ၊ ခငးတြငးျမစရးတစေလာက အေျခခၿပး စနဆငးလာခတာမား ျဖစပါတယ။အလားတပ ရခငေဒသလ႔ ေခၚေနတ ျမနမာျပည အေနာကပငး အျခမးမာလညး လသားေတြဟာ ေလးမး ျမစရး၊ ကလားတန ျမစရးန႔ ေမယျမစရး မားတစေလာက စနဆငးလာခတာ ျဖစပါတယ။ P13

ေလးမးျမစရးဟာ တၿပး ရခငရးမႀကးမာ ဆးသြားတယ၊ ေခာငးသြယေျမာငးသြယ အျဖစ ဆကစပခရငေတာင ေကာကပနး ေတာငးက ဆကစပႏငတယ- ဒါေၾကာင အဒ ျမစရးတစေလာက စနဆငးလာခရင သတ႔ဟာ ပလမးႏြယ မား ျဖစႏငတယ။ ကလားတနျမစရးကေတာ အာသ- မဏပရကေကာၿပး အခေခတနေပါလနားအထ ဆက တယ- ဒါေၾကာင ကလားတနျမစရးတစေလာက ဆငးလာသမားက အာရယာနအႏြယမား ျဖစပါတယ။ အလားတ- ေမယျမစရးဟာ မဏပရနယအထ ဆကတယ- အဒက ဆငးလာသမားဟာလညး အာရယာန အႏြယ၀ငမား ျဖစပါတယ။ (ကလားတနျမစ၊ ေလးမးျမစ၊ ေမယျမစ မား စးဆငးပက ျမနမာႏငငေျမပ၌ ေသခာစြာၾကညပါ။)

သလႊငျမစရးတစေလာက စနဆငးခသ(ကရင၊ ပအ႔၀၊ ကရငန၊ ရမး)မားန႔ ဧရာ၀တျမစရးတစေလာ စနဆငးခသ (ဗမာ)မား ရပရည ကြျပားသလ၊ ရခငမာလညး ေမယ၊ ကလားတန ျမစရးတစေလာကစနဆငးခ သမားန႔ ေလးမးျမစရးမသည ရခငေတာငပငးနယသား အားလးရ႔ ရပရညဟာ သးသန႔ျဖစေနပါတယ။ကလားတန၊ ေလးမးလမးႏြယမား ေပါငးစပလာၿပး ရပရြာတညတလာတ အခနကစ ကယပငအပခပေရးန႔ ႏငငငယေလး ျဖစလာခပါတယ။ ဒ႑ာရလလ၊ သေဘာငလလ ေျပာစမတအရ ဘစ ၃၀၀၀ ေကာကတညးက မာရယမငးက ႏငငထေထာငခတယ ဆေပမယ- ေသခာတ သမငးမား မေတြ႔ရေသးပါ။ ေအဒ ၄ ရာစ (ျမနမာ ႏငင ပဂအငပါယာထက ႏစေပါငး ၇၀၀ ေကာေစာၿပး) ေလာကမာ မဟာစႁႏၵမငးက ဓည၀တ ေနျပညေတာက စတငထေထာငခေၾကာငး ဗဒၶဘာသာက ကးကြယယၾကညခေၾကာငး သမငးမား ရေနပါတယ။ အဒ ဗဒၶသာသ နာဟာ ဗမာမားဆက ကးစကချခငး မဟတပါ။ ဒအခနမာ ဗမာမားကယတငက ေထရ၀ါဒ ဗဒၶဘာသာက လကမခေသးပါ။ ဓည၀တေနျပညေတာဟာ ႏငငေရးအရ အေနာကဘက အႏၵယအငပါယာ (ထစဥက မာဂဓ အငပါယာ)က တညမအားကးေနရတ သေဘာမာ ရေနေတာ မာဂဓ အငပါယာတြငးမ ကးစကျပန႔ႏ႔လာချခငး သာ ျဖစပါတယ။ဓည၀တေနျပညေတာဟာ ေလးမးန႔ ကလားတန ျမစရးၾကားေဒသမာ စတညခေပမယ- ႏငငကယျပန႔လာ တာန႔ အမ အေနာကဘက အေရ႔ဘကက နယနမတတးခ႔လာခပါတယ။ ေတာငဘကမာ ပငလယျပင ေျမာကဘကမာ ရခင ရးမႀကးကာဆးထားတ အတြက နယနမတက တးခ႔လ႔ မရႏငပါ။ ေျမပက ၾကညပါ။

ေအဒ ၄ ရာစက စတညခတ ဓည၀တ၊ ေ၀လာလ၊ ေလးမး၊ ေျမာငးေဟာငး နယျပညေတာမားမာ အေနာကဘက ေမယျမစ၊ နာဖျမစရးမားက ေကာလြနၿပး ပငဆငခသလ၊ ေတာငဘက ဒြာယာ၀တ (သတြ) အထ နယနမတကယ၀နးလာခပါတယ။ ေလးမး ေခတေႏာငးပငးမာ ဗမာအငပါယာ (ျမနမာႏငင)က အင အား ထြားလာၿပး ေလးမးေနျပညေတာႏငငက ျမနမာအငပါယာအတြငး သမးသြငးႏငခပါတယ။ အေရးနမသြားတ ရခငနယသားမားက အေနာကဘက ဘေဂၤါနယမာ ခလႈခပါတယ။ (ထစဥက ဘေဂၤါနယ- ဆတာ နာဖ ျမစရ႔ အေနာကပငးေဒသ မားျဖစၿပး နာဖျမစရ႔ အေရ႔ပငးေဒသ စစတေကာငးနယက ဓည၀တ အပခပလက၊ ေ၀သာလ အပခပလက၊ ဘေဂၤါက အပခပလကန႔ သသမး၊ ကယသမး ၾကားခ ေဒသ ျဖစေနခပါတယ။ ဘေဂၤါျပညက အပခပထားတ မြတစလငမြနဂမငးရ႔ စစသားအကအည၊ စစေရးအေထာကအပအကအညမား န႔ မငးေစာမြနဟာ ဗမာမား သမးပကထားတ ေလးမးေနျပညေတာက ျပနလည သမးပကႏငခၿပး ေျမာကဦး အငပါယာက ထေထာငႏငခပါတယ။ ေျမာကဦးအငပါယာရ႔ အငအားက ဗမာဘကက ၾသဇာတနခးႀကးထြား တ ဘရငေနာင (ေတာငငမငးဆက)ေတာင မၿဖခြငးႏငခပါ။ ေျမပက ၾကညပါ။

http://en.wikipedia.org/wiki/Toungoo_Empire#First_Toungoo_Empire_.281510.E2.80.931599.29Restored Toungoo or Nyaungyan Dynasty c. 1650 ေျမာကဦး အငပါယာဟာ စစတေကာငးနယ တစခလးက ႏစေပါငး ၃၈၀ ေကာ အပခပစးမးခပါတယ။ ဒါေၾကာင စစတေကာငးနယက လမးအားလးဟာ ေျမာကဦးႏငငေတာအတြငးက တရား၀င လမးမား ျဖစၿပး မလဇာတ လမးမားလညး ျဖစပါတယ။ ေျမာကဦးမငးဆက အားလးက မြတစလငဘြ႔အမညမား ခယၿပး ဘာသာေရး လြတလပခြငေပးခတ အတြက စစတေကာငးနယက မြတစလငမားကလညး အပခပခရမႈက ေကနပခပါတယ။ျမနမာအငပါယာဟာ ကနးေဘာငေခတမာ ျပနလည ႀကးထြားလာၿပး- ၁၇၈၄ ခႏစမာ ေျမာကဦး အငပါယာက ျပနလည၀င ေရာက သမးပကခပါတယ။ ျပငးထနတ စစပြၿပး ႏစေပါငး ေလးဆယ ျဖစခကာ ရခငလမးေပါငး မားစြာ မးျပတလနး သတျဖတခခရပါတယ။ ေနာကဆးမာ ေျမာကဦး အငပါယာဟာ ဘေဂၤါက အပခပၿပး ျဖစတ ၿဗတသက စစကေတာငးလကရပါေတာတယ။

ဆကလကတငျပပါမည။- ေဌးလြငဦး P14

အမနက ခစပါ (၄)ေဌးလြငဥး

ျမနမာျပညရ႔ အေနာကဖကပငး ေဒသရ လမးမားန႔ ပတသကၿပး နညးနညး ေျပာလတယ။ ယခအခါ ကမၻာသ အျငငးပြားေနတ လမးရ႔ အမညက “ရဟငဂာ” ျဖစတယ။ ဒ အမညနာမန႔ ပတသကၿပး ရဟငဂာ ရယလ႔ ခယသမားဘကက သမငးေၾကာငးမား တငျပသလ၊ ရဟငဂာဟသည မရဘးလ႔ ေျပာဆသမား ဘကမ လညး သမငးေၾကာငးမား တငျပေနတာက ေတြ႔ရပါတယ။

ကၽြနေတာ အေနန႔ အမညနာမ ကစၥမာ ၀ငေရာက မေဆြးေႏြးလပါ။ ဗမာေတြက မမတ႔သည ဗမာ ျဖစတယလ႔ လြတလပစြာ ေျပာခြငရသလ၊ မမရ႔ အမညနာမကလညး မမကယတင လြတလပစြာ ေရြးခယကငပြနး တပခြင ရပါတယ။ အလားတ မြနေတြ အတြကလညး ဒအတငးပ၊ ရခငေတြ အတြကလညး ဒအတငးပ ခယပါတယ။ အမညနာမ ဆတာက လသားတစဥး၊ လမးတစဥး၊ လမးႏြယတစခ ရၿပးမ ျဖစတညလာတ ကစၥရပသာ ျဖစပါတယ။

အမနတကယ လကေတြ႔မာ ဒလမးဆတာ သမငးခၿပး ရခ၊ မရခ ဆတ အရာသာ ပငမအဓက ျဖစပါတယ။ ပဂေခတမာ ႏစေပါငး ၃၀၀ ေကာ ၾသဇာမခလ႔ ရခငေဒသ လဥးေရ ထက၀ကေလာကက ျမနမာစကား လႊမးမးသြားခေပမယ- ရခငေတြရ႔ ဓေလ စရကမားဟာ အႏၵယျပည အလယပငးန႔ တညေနပါတယဆတာ ရခင သမငးဆရာမားကယတင ေရးသားေနၿပး ျဖစပါတယ။ တစခ႔ကလညး ျမနမာစကား ဆတာ ရခငက ခးယသြားတာ၊ ျမနမာစာ ဆတာလညး ရခငဘကက ခးယသြားတာလ႔ ေျပာဆမႈမားလညး ရပါတယ။

ရခင ဆတာ ယကၡ (ၾကမးတမးတ လမးႏြယ၊ သ႔မဟတ မဖြ႔ၿဖးေသးတ ေတာေတာငေန လမးႏြယ) ဆ တာက ဆငပြား ဆငးသကလာတာလ႔ ေျပာဆၾကေပမယ-၊ ဘယလေျပာေျပာ ေရးမငးမား အဆကဆကမာ ရခင ဆတ အမညဟာ လမးတစမးထက ကယစားမျပခပါ။ တငးႏငငေဒသ တစခက ကယစားျပၿပး အဒ ေဒသမာ ရေနတ လမးအားလးက ကယစားျပချခငးသာ ျဖစပါတယ။

ရခငေဒသ တစခလးဟာ အစဥအလာ ႏစေထာငေပါငးမားစြာ အႏၵယရ႔ ၾသဇာလႊမးမးမႈေအာကမာ ရခပါ တယ။ ဘေဂၤါေဒက လသားမား ဟႏၵဘာသာက ကးကြယစဥ ရခငေဒသက လသားမားက ဟႏၵဘာသာက ကးကြယခတယ၊ ဘေဂၤါေဒသ လသားမား ဗဒၶဘာသာက ကးကြယေတာ ရခငေဒသက လသားမား ဗဒၶဘာသာက ကးကြယခတယ။ ဘေဂၤါေဒက လသားမား အစၥလာမက ကးေျပာငးကးကြယေတာ ရခငက လညး အစၥလာမဘာသာ ၾသဇာလႊမးမးလာခပါတယ။ (ဒေနရာမာ ေျပာဆတ ဘေဂၤါေဒသ ဆတာ ဘဂၤလား ေဒရက မဆလပါ။ အႏၵယ မဂဓ အငပါယာႀကးက ဆလပါတယ။) ဘေဂၤါေဒသက အစၥလာမသာ သာသာနာ ေရာကရလာတ ခႏစက ၁၂၀၃ ခႏစ၀နးကင ျဖစတယ။ ဒအခနကာလက ရခငေဒသဟာ ပဂအငပါယာရ႔ လႊမးမးမႈက ခေနရၿပး ရခငမာ ရတ နဂမလ ဗဒၶဘာသာန႔ ပဂျပညက ဗဒၶဘာသာတ႔ရ႔ ပးေပါငးကာ ဗဒၶဘာသာ အငအား ထြားေနတ ကာလလညး ျဖစပါတယ။

သမငး၀င ဓည၀တ မတငမ မာရယ မငးဆကရ႔ အႏြယေတြ ထေထာငတ ပထမ ဓည၀တ မငးဆကရ႔ အမည မားက လကၾကညရင- ဘာဟ ဘလ (ဘစ ၁၅၈- ၃၈)၊ ရာယာ ဖာဟ (ဘစ ၃၈၀ ေအဒ ၈၂)။ ေအဒ ၈၂ မ ေအဒ ၂၀၂ မငး အမညက ေကာကစာ ဖတ၍ မရပါ။ ဆႁႏၵာ ေဒယာ (ေအဒ ၂၀၂- ၂၂၉)။ အႏၷာ ၀ါကာ (ေအဒ ၂၂၉- ၂၃၄)။ ေအဒ ၂၃၄ မ ေအဒ ၃၃၁ ၏ မငးအမညက ေကာကစာ ဖတမရပါ။ ရာဘယာ ပြား (ေအဒ ၃၃၁- ၃၃၄)။ ခြာရမေဒ၀ (၃၃၄- ၃၄၁)။ အာဖါ၀ရာ (၃၄၁-၃၆၁)။ ဇာဂနာ (၃၆၁- ၃၆၈)။ လနဂ (၃၆၈-၃၇၀) - ဆတ အမညမားက ေတြ႔ရပါတယ။

ဒေန႔ ဒနာမညမးက ရခငလမးမာ လး၀ မေတြ႔ရပါ။ ရဟငဂာလ႔ ခယထားတ လမးမားထမာသာ- ဘလ၊ ဖာဟ၊ ဆႁႏၵာ၊ ၀ါကာ၊ အာဖာ၀ရာ၊ ဇာဂနာ၊ လနဂး ဆတ အမညမားက ရြာတစရြာမာ အနညးဆး ဆယဥး ေလာက ေတြ႔ႏငပါတယ။ အထးသျဖင ဘလ၊ ၀ါကာ၊ ဖာဟ၊ ဇာဂနာ ဆတ နာမညေတြ ပမ မားပါတယ။ ဒနာ မညေတြက မြတစလင ျဖစလာလ႔ မြတစလင အာရဗနာမညေတြ မဟတပါ။ အာရဗစာေပ စကားမာ ဒနာမည မးက မေတြ႔ရပါ။

P15

ရဟငဂာ ဆသမား ေျပာဆေနတ စကား၊ အမညနာမ၊ ဓေလစရကမားက ရခငသမငးဆရာမား ေကာကစာ ပညာရငမား ကယတငေရးမတ ေဖၚထတထားတ ေရးဥးမလေန လမးမားန႔ ရာႏႈနးမားစြာ တညေနၿပး- လကရ ရခငရယလ႔ ခယထားသမားန႔ ရခငသမငးေဖၚျပပါ လမးဓေလတ႔ ကြာျခားေနတာက ေတြ႔ေနရပါ တယ။

ရဟငဂာ ဟ မမကယမမ ေခၚတြငေသာ လမးစဟာ ေမယျမစရး စစတေကာငးေတာငတနး တစေလာက စနဆငးကကစားလာတ လမးစ ျဖစတယ။ ကလားတနျမစရးေၾကာငးက စတငတ ဓည၀တ ႏငငေတာဟာ ေမယေဒသက သမငးႏစေထာငခၿပး ရခငႏငငေတာထမာ ထညသြငး အပခပခတယ။ ရခငႏငငေတာဟာ အပခပမႈအာဏာအရ စစတေကာငးနယ တစခလးက ေကာၿပး ဘေဂၤါေဒသထ အပခပမႈ တးခ႔ခ ေပမယ ယဥေကးမႈ၊ စးပြားေရး၊ ႏငငေရး၊ ဘာသာေရး သေဘာအရ ဘေဂၤါနယဘကက ၾသဇာက ျပနလည သက ေရာက ခခရတယ။

ဗမာအငပါယာ ပဂမငးတ႔မာ ရခငအား သမးပကခေပမယ ဗမာယဥေကးမႈန႔ ၾသဇာဟာ ေမယနယဘကထ မတးေပါကႏငခဘး။ တနညးအားျဖင ရခငေျမာကဘကစြနး ေဒသေတြဟာ ဗမာအငပါယာထက အရပအ ေရာငမသာ အမညခ ကေရာကခတ သေဘာမ ျဖစတယ။ သ႔မဟတ ရခငေဒသ တစခလး လးလးလားလား ပဂ အငပါယာထက ပါမသြားခဘး။ဒါေၾကာင ပဂအငပါယာက ႏစေပါငး ၃၀၀ စးမးထားခေပမယ- ပဂအငပါယာက ျပနလညေတာလနၿပး ေျမာက ဥး အငပါယာက ထေထာငမယ ရခင ေကာလယ မငးဆက ဆတာ ကနရေနခတာက သကေသျဖစေနတယ။ ေကလယ မငးဆကရ႔ ၂၂ ဆကေျမာက သားေတာ ငႏလးမငးက ေျမာကဥး အငပါယာက စတငခၿပး မငးေစာ မြနလကထကမာ ေျမာကဥး အငပါယာဟာ အႀကးအကယ ထြနးေတာကချပနတယ။ဗမာမား ေအာကမာ ၾသဇာမခလတ ေကာလယ မငးဆကဟာ ရဟငဂာ လ႔ ေခၚတြငတ လမးႏြယစ ထမာ သာ အေျခခေနခရတယ- ဆတာ သမငးမာ ျငငးလ႔ မရပါ။

အစၥလာမ သာသနာ ေပၚလာလ႔ ရဟငဂာ ေပၚလာျခငး မဟတ

ရခငသမငးမာ ဒ႑ာရလလ ပျပငလလေတြက မားေနၿပး အာရဗသေဘၤာပကရာက ကမးတငေနတ လစဆမ ရဟငဂာမား ေပၚလာသလလေတြ ေလာကေျပာတာလညး ရေနတယ။ သေဘၤာပကလ႔ လမး ျဖစလာမယ ဆရင အမားဆး ရြာေလးတစရြာေလာကသာ ျဖစႏငမာပါ။ ႀကးမားတ လမးစႀကး ျဖစလာဘ႔ အေၾကာငး မရ ပါ။- ဘေဂၤါျပညက အစၥလာမ သာသနာ လႊမးမးလာေတာ- ဘေဂၤါန႔ နးစပတ စစတေကာငးနယကလညး အစၥလာမ သာသနာျပတ႔ရ႔ သာသနာျပမႈက ခရပါတယ။ ဒမတငမက စစတေကာငးမးႏြယစ၊ ဘဂၤလမးႏြယ စ အပါအ၀င မာဂဓ အငပါယာထက လမးစေတြဟာ ဗဒၶဘာသာ၀ငမား အမားစ ျဖစခပါတယ။ ရဟငဂာတ႔ ရ႔ ဘဘးမးဆကဟာလညး ဗဒၶဘာသာ၀ငမား ျဖစခပါတယ။ သတ႔ဆက အစၥလာမ သာသနာျပေတြ ေရာကလာ ေတာ အစၥလာမ သာသနာကလကခလကၾကပါတယ။ ရးရာ နတမ ဟႏၵ၊ ဟႏၵမ ဗဒၶဘာသာ၊ ဗဒၶ ဘာသာမ အစၥလာမ က ကးေျပာငးခၾကတာ အယ၀ါဒပါ။ လသားကေတာ ဒလသားမးႏြယသာ ျဖစပါတယ။

ရခငျပညကလညး အစၥလာမ သာသနာျပမား ေရာကခပါတယ- ရဟငဂာ မဟတတ အျခား လမးစမား အစၥလာမ သာသနာထက အစလကအၿပလက ၀ငလာလ႔ ရခငဘရင မငးဘာႀကး ကယတင ကးကြယတ ေတာငညေကာငးတက အရငအဂၢမနရ႔ တပည ရငငယ ဆရာျမ၀ါက “ငါတ႔ သာသနာ တမေကာေတာမယ” ဆၿပး ေလာကထားရာက ဘရငခြငျပခကန႔ ဗဒၶဘာသာ ကာကြယေရး စညးမဥး “ေရြးမဥးဓမၼသတ” ကမးက ျပစခတယ။ အဒ ကမးက ဥပေဒျပ ထမးကြပလကလ႔ အစၥလာမသာသနျပခြင ရပစသြားခတယ။

ဒါေပမယ ရခငသမငးမာ အစၥလာမ သာသနာျပမားကသာ ခြငမျပခေပမယ- ေမယေဒသ ရ မလဇစျမစ လမးမားက ေမာငးထတၿပး ရခငအငပါယာ ခ႔ခတ သမငးမရပါ။ ဒတငမက ႏစေထာငေပါငး မားစြာ တညေန ခတ ရခငသမငးမာ- အေနာကက ဘဂၤလေတြ ၀ငလာၿပး ရခငက အာဏာလမယ ဆတ ရနစလညး ႀကးႀကး ကယကယ မရခပါ။ ေမယလမးစ အပါအ၀င အျဖစတ ရခငႏငငေတာကသာ ဘဂၤလား (ဂဂၤါျမစ အေနာက ဘကျခမး)က သြားေရာက သမးပကၿပး အာဏာလ အငပါယာခ႔ထြငတာမးကသာ ေတြ႔ရပါတယ။ ရခငရ႔ အေရ႔ဘကက ဗမာေတြ ၀ငလာၿပး ရခငရ႔ အာဏာက လေတာမာပ ဆတ အေၾကာကတရားမားသာ ရခငမာ ႏစေပါငးမားစြာ ႀကးစး ဖစးထားခပါတယ။

ဆကလကတငျပပါမည။ေဌးလြငဥး P16

အမနက ခစပါ (၅)ေဌးလြငဥးျမနမာႏငင လြတလပေရး နယနမတျမနမာအငပါယာဟာ သမငးေကာငးလ႔ ေတာငငမငးဆက လကထကမာ ဘယလ ကယ၀နးခပါေစ၊ သ႔ မဟတ သမငးပကလ႔ ဘယလ ကဥးေျမာငးခပါေစ- ျမနမာက အႏၵယက ခြ လြတလပေရးေပးမယ အခနမာ ျမနမာအငပါယာရယလ႔ စတငအသ အမတျပတ ပဂအငပါယာကပ အသအမတျပေပးခပါတယ။ ဒါေၾကာင ေျမာကဥးႏငငေတာန႔ ျမနမာျပညေအာကပငး မြနတ႔ရ႔ ႏငငဟာ ျမနမာႏငငထမာ ပါ၀ငလာၿပး မဏပရန႔ ျမနမာ အေရ႔ဘက လာအ၊ ယးဒယားမားက ျမနမာႏငငထမာ မပါ၀ငလာေတာပါ။ (အဂၤလပက ျမနမာက သမးစဥ ယးဒယား၊ လာအတ႔ဟာ ျမနမာရ႔ အပခပခမား ျဖစေနခပါတယ။)

ဒမာ အျငငးပြားဘြယ ျဖစလာတာက- ေျမာကဥး အငပါယာ တစခလးက ျမနမာပငတယ ဆၿပး ဗလခပ ေအာငဆနးက လခငခပါတယ။ ႏငငေရး အရ ၾကညရင ဗလခပေအာငဆနးဟာ အေမာအျမငႀကးသလ႔ မတခကခ ႏငပါတယ။ သက ဘာသာတရားန႔ ႏငငေရးအာဏာ နယနမတက ခြျခားစစစႏငတယ။ ဘရင ေနာငပစမး မမတ႔ရ႔ အခပအျခာ အာဏာက ရႏငသမ ျဖန႔ကကခငတယ၊ လမးမတ ဘာသာမတရငလညး ျပညေထာငစထမာ လြတလပတ ျပညနယမားအျဖစ ထားၿပး ႏငငက အကယႀကးတညေဆာကခငတယ ဆတ ရညရြယခကက ေတြ႔ျမငရတယ။ ျပညေထာငစအတြငးမာ ျပညေထာငစရ႔ အကးတရားက ခစားေနရ ရင ကာလၾကာေသာ ငါတ႔ ျမနမာရယလ႔ပ ခစားသြားမာ လ႔ ယၾကညတယ။ (လကရ အေမရကန ျပညေထာင စ ဥပမာမးပါ။)

ဗလခပကသြားေတာ ေနာကပငးေခါငးေဆာငေတြက ဗလခပေလာက မျပတသားႏငခဘး၊ ၾသဇာႀကးေနတ ဗဒၶဘာသာ ဘနးႀကးမားက မလြနဆနႏငဘးလ႔ ေျပာရမာ ျဖစတယ။ ရခငက ေျမာကဥးေနျပညေတာ အတငး ယလကရင ရရ႔သားန႔ မြတစလငေတြ လဥးေရအမားႀကး ပါ၀ငလာေတာမာပ ဆတ စတန႔ ေမယျမစက ျဖတ ယလကတယ။ တစကယတမးမာ ဘနးႀကး ဥးစႏာရ႔ လကရး ရခငအမတ ဥးေအာငဇေ၀က ေမယေတာငက နယနမတသတမတေစတာပါ။ ေမယေတာငကသာ နယနမတသတမတယလကရင ရေသေတာင၊ ဘးသး ေတာင၊ ေမာငးေတာ နယေျမမားဟာ ဘဂၤလားေဒရထက အလလ ေရာကသြားမာ ျဖစတယ။ ဥးႏက လကမခ ခဘ ေမယျမစက နယျခား သတမတေပးလကေတာ- ရဟငဂာလ႔ ေခၚတြငတ လမးမား ဘးစဥေဘာငဆက ေနခရာ ေဒသဟာ ျမနမာႏငငထက ပါ၀ငလာခတယ။ အျမငကဥးေျမာငးတ ဘာသာေရး၀ါဒေတြက မမရ႔ အခပအျခာ ႏငငက ဖေပးလကရတာက ႏေျမာရမနးေတာင ဆငျခငႏငအား မရဘးလ႔ ေျပာဆရေတာမာပါ။

အငပါယာ ႀကးထြားလာခတ ေျမာကဥးေနျပညေတာဟာလညး ဘာသာေရး အျမငကဥးေျမာငးတ ဆရာေတာ တစခ႔က အလလကရာက အခငးခငးေသြးကြ ႏငငပခရၿပး ေနာကဆးမာ ရခငတ႔ရ႔ အခပအျခာ ေပာကဆး ခရတ သမငးက အထငအျခား ျဖစသလ၊ ေခတသစျမနမာႏငငဟာလညး သာသာေရး အျမငကဥးေျမာငးမႈတ ဆရာေတာ တစခ႔က အလလကရငး နယနမတကဥးေျမာငးခရပါေတာတယ။အခ လကရႀကေနရတ ရခငျပညနယ အေရးမာလညး ႏငငေရးသမားမားကယတင ဘာသာေရး မႈငးမေန ျခငး၊ ဘာသာေရး အယသန ဆရာေတာ တစခ႔ရ႔ ၾသဇာက မလြနဆနႏငျခငး အျဖစမားက ႀကေနရၿပး ေျမက ယမယ- လကေမာငးထတမယ ဆတ စမခကေတြက ထပဆငခမတေနရပါေတာတယ။မရးႏငတမး ထးခေနရတ အျဖစက ခး၀ငလာသမား ဆတ ဆငးဘတေဟာငးႀကးက ထပဆင မတကးေန ရတ အျဖစပါ။ခး၀ငလာသမား

တငးျပညတစခန႔ တစခ နယျခား မသတမတမက အဂၤလပလကထကမာ ဘဂၤလားနယက လေတြ ရခငထက ခး၀ငလာခတယလ႔ ေျပာဆေနၾကပါတယ။ ဒါကလညး ဟတမဟတ ေသခာ စစေဆးဘ႔ လပါမယ။ (၁) နယတစခမာ လပကငစားေသာကစရာ ရရင အဒေနရာက အျခားက လပစားလသမား ၀ငလာမာ ေသခာပါ တယ။ ဥပမာ- ထငးႏငင၊ မေလးရားႏငငက ျမနမာႏငငသားေတြ သြားေရာက လပစားသလမးပါ။- ဒါေပမယ အဂၤလပေခတက ျမနမာႏငငထက ၀ငလာမယ ဆရင လပကငစားေသာကလ႔ ရတ ေနရာ ရနကန၊ မႏေလး စတေနရာမားန႔ ဆနစပါး စကပးစားေသာကလ႔ ရတ ေနရာမာကသာ ၀ငလာမာပါ။ ရခငနယမာ သ႔လဥးေရ ထကပၿပး ဆနစပါး စကပးစားေသာကစရာ ေျမေနရာ မရပါ။ ရခငရးန႔ ပငလယျပငအၾကား ေျမေနရာ ကဥး ေျမာငးပါတယ။ ဒေတာ ရၿပးသား လမားက လပ လကမခႏငပါ။သားတငးက သေနပါတယ။- P17

- ရခငျပညနယက ၿမ႔ေတြဟာ ရနကနၿမ႔ေလာက မႀကးကယပါ- အလြယတစက ခြျခားလ႔ ရပါတယ။ ဒါေၾကာင ဘယသက ၀ငလာသ၊ ဘယသက နဂမလ လဆတာမးက အလြယတစက ခြ ျခားႏငပါတယ။ ရဟငဂာက မနးေနတ လမားက ရဟငဂာ အားလးဟာ ခး၀ငလာသမားလ႔ ေျပာဆတာေန တာကခညး အတညယၿပး- အမနက အမနအတငး ေျပာတ ရခငမားရ႔ စကားမားက လစလရႈထားတာမးက အလြနတရာ တစဘကသက အမနးဆနပါတယ။

ရေသေတာင ၿမ႔သား နယသားျဖစတ “ကၽြနေတာတ႔ဆမာ ခး၀ငလာသမား မရဘး၊ မြတစလငရြာေတြက အရငကတညးက ရေနတယ၊ ကၽြနေတာတ႔န႔ ညအစကလပ ဘးစဥေဘာငဆက ေနခၾကတယ၊ တစေယာက န႔ တစေယာက အားလးက သေနတယ၊ ကၽြနေတာတ႔ ေတာလနေရး လပေတာ မ ေဆာကမာ- ရခငပါတ အတြက လအပတ အလႈခေငြေတြက ရေသေတာငသား မြတစလငတစခ႔ဆက အလႈေငြေတြ ကၽြနေတာ ကယတင ယခတယ၊” ဆတ ALP ပါတက ခငထြနးထြနးလ လမးရ႔ စကားကေတာ- ဘယသကမ မၾကားခင ၾကဘး ထငပါတယ။ဘယသေတြ ၾကားခင မၾကားခင- အမနက အမနအတငး ရပတညေနမာပါ။ တစကယလ႔ အမနက မနးၿပး ၀ငး တကမယ ဆရင ျမနမာႏငင သမငး ေျပာငးသြားႏငတယ ဆတာက တငးခစျပညခစ ပဂၢလမား သတ ထားႏငၾကပါေစ။--ဆကလကတငျပေပးပါမည။

ေဌးလြငဥး

(အထးမတခက- ကၽြနေတာ ေရးသား တငျပေနတ သမငးေၾကာငးမားက ဘယသန႔ မဆ ဘယေနရာမာ မဆ ကမၻာမဒယာ သကေသေရ႔ေမာက ျဖစရင အခနမေရြး ေဆြးေႏြးလပါတယ။ အခေရးေနတ သမငးေၾကာငးဟာ အမနအတငး ျဖစလ႔ အမန အတငးေရးသားေနျခငးသာ ျဖစပါတယ။ ဒအတြက ရဟငဂာမားက မကႏာလက တယ၊ ရခငလမးေတြက မနးတးမႈန႔ ဖနတးတယလ႔- ခစားႏငသမား ရပါတယ။ ကၽြနေတာကယတင ရခင ျဖစလ႔ ရခငမားက ဘယေတာမ မမနးပါ။ ရခငလမးမား အတြက ကၽြနေတာ တတႏငသမ ကညပပး ေနတယ၊ ပပးခတယ၊ ပပးဥးမယ ဆတာ ကၽြနေတာ အနညးအနားေန ရခငလမးတငး သေနပါတယ။ ခြထြက ေရးက မႀကကလ႔ ခြထြကေရး သအရက လကမခတာကလြ ကနတ ကစၥအားလးမာ အၿမကညေနပါတယ။ အႏၵယေထာငမာ ရခငန႔ ကရငလမး ၃၄ ဥး ႏစရညေထာငကေနစဥ- သတ႔က ကညေထာငပဘ႔ မးခစရခင ဆသေတြက ပကဆ ၂ ပ ၁ ျပားက တြကကပေနခနမာ ကၽြနေတာက လစဥ အပက အမားဆး ခြတမးက တာ၀နယၿပး သတ႔ ေထာငကကၽြတလြတၿပးတ အထ ကညခပါတယ။ ကၽြနေတာ သနးကြယ သေဌး မဟတ ေသာလညး ငါအမးသားေတြ ဒကၡေရာကေန တယ ဆတ စတန႔ ကညခတာပါ။ကၽြနေတာ ေရးသားခကမားက မတေဆြ တစခ႔က ေဖစဘတမာ ျဖန႔ခေတာ ကၽြနေတာရ႔ အေၾကာငး မေကာငးေျပာသေတြ၊ ပတခတသေတြ ႀကရပါတယ။ အဒ မေကာငးေျပာသ၊ ပတခတသ အမားစသညလညး သတ႔အေပၚမာ ကၽြနေတာေကးဇး မကငးခပါ။ သတ႔ကယတင သေနမာပါ။--။ တငျပတ အေၾကာငးအရာမား က သမငးခကမားန႔ တကြ ျပနလညေဆြးေႏြးတာမး မရဘ-၊ လပဂၢလ ပတခတမႈမားသာ ေတြ႔ရတ အတြက သတ႔အတြက စတမေကာငး ျဖစမတာကလြ အျခား ဘယလမ မခစားမပါ။- အနာဂါတ မးဆကမား အေနန႔ သမငးမနန႔ လကရ အမနတရားက သမ- အမနက အမနအတငး သးသပၿပး အနာဂါတ ျမနမာႏငငက စနစ တက ျပနလညထေထာငႏငမယလ႔ ယၾကညတ အတငး ကၽြနေတာတငျပလတ အမနတရား တခါးခပက ဆက လကဖြငလစေပးေနမာပါ။-- မနာလ ၀နတမႈန႔ အမနတရား တခါးက ပတသမားဟာ အနာဂါတရ႔ တရား ခမားသာ ျဖစသြားမာပါ။)

အမနကခစပါ (၆) | ေဌးလြငဦးတငးရငးသား = ခြထြကခြငရသမား လ႔ အဓပၸါယက မေပးပါ။

ကမၻာႏငငတငးမာ ႏငငသား citizen တငးရငးသား Ehinic မလဘတ လမး Native ဆၿပး ခြျခား သတ မတထားပါတယ။ ႏငငသား တစဦးဟာ မမရ႔ ႏငငအတြငးမာ အျခားႏငငသားတငး ခစားရမယ အခြင အေရးမားက အျပညအ၀ ရရရပါမယ။တငးရငးသား ဆတာက ယဥေကးမႈ ဓေလရးရာန႔ အေျခခဘတညခက ရတ လမးႏြယစတစခက သတမတ ေခၚဆပါတယ။ တငးရငးသားတငးက ႏငငသား မဟတပါ။ ဥပမာ အေကာ လမးစ ဆရင ျမနမာ၊ ထငး၊ လာအ၊ ဗယကနာမတ႔မာ တညရေနပါတယ။ ျမနမာႏငငအတြငးမာ ရေနတ အေကာ လမးတစဦးဟာ ျမနမာ ႏငငသား အခြငအေရးက အျပညအ၀ ရရရပါမယ။ အဒ အခြငအေရးန႔ တနးတ ထငးႏငငသား အေကာ လမး တစဦးအေနန႔ ရရေစဘ႔ မျဖစႏငပါ။ P18

တငးရငးသား ဆတ အဓပၸါယန႔ ရပငခြငက ျမနမာအစးရ အဆကဆက ဥပေဒ တကစြာ ျပဌာနးေပးျခငး မရ ေသးပါ။ ႏငငတစကာမာေတာ တငးရငးသားတ႔ရ႔ ရပငခြငက သကဆငရာ တငးရငးသားတ႔ရ႔ ေဒသန႔ အေျခခ လမးမား ဖြ႔ၿဖးေရး စမခကေတြ အေလာက ရပငခြငေတြက ျပဌာနးေပးထားပါတယ။ အႏၵယႏငငက ဥပမာ ေပးလပါတယ။ ပညာေရး စနစ ဆပါေတာ- ေကာငးသား အားလးရ႔ ရာႏႈနး ၃၀ က ဆယတနး အေအာငေပး မယ ဆရင အဒ အထမာ တငးရငးသားက ၁၀ ရာႏႈနး ပါ၀ငရမယလ႔ ျပဌာနးေပးထားတယ။ ဒေတာ ေဒသ တစခမာ လ အေယာက ၅၀၀ ၀ငေျဖမယ၊ ဆရင ဆယတနး ေအာငသက အေယာက ၉၀ ျဖစေစမယ၊ အဒ အေယာက ၉၀ ထမာ တငးရငးသားက အလလ ၃၀ ေအာငၿပး ျဖစတယ။ ၀ငေျဖတ အေယာက ၅၀၀ ထမာ တငးရငးသားက ၃၀ ပ၀ငေျဖရငလညး အဒ ၃၀ က အေအာငေပးရပါမယ။ ကနတ လေတြထကသာ အမတ န႔ ၀ငၿပငေစပါတယ။

တစကယလ႔ ၀ငေျဖတ အထမာ တငးရငးသား အေယာက ၁၀၀ ျဖစတယ ဆရင ၃၀ က အလလ ေအာငၿပး သား ျဖစၿပး ကနတ ၇၀ က အမတန႔ ၀ငၿပငတ စာရငးထမာ ပါ၀ငသြားပါတယ။

ဒလပ တကသလ ပညာေရးစနစမာလညး တကသလတစခက ေကာငးသား ၁၀၀ လကခမယ ဆရင ၃၀ က တငးရငးသား အျဖစ သတမတေပးထားပါတယ။ ေဆးတကသလ၊ အငဂငနယာ တကသလ အားလးမာ သငေတာတ ရာႏႈနးက ျပဌာနးေပးထာပါတယ။- ဒလန႔ တငးရငးသားေတြက ပညာေရးမာ ျမငမားလာပါေတာ တယ။ ဒါေတြက ဥပမာ အျဖစ ေျပာျပတာပါ။

တငးရငးသား ျဖစလ႔ ခြထြကခြငရေစလ႔ ျပဌာနးထားခက မညသညႏငငမာမ မရပါ။

အခ ျမနမာႏငငမာ- ရဟငဂာ အေရး ေပၚလာေတာ-၊ တငးရငးသား၊ တငးရငးသား ဆၿပး မမကယမမ ေကြး ေၾကာသေတြ မားလာၿပး တငးရငးသား ဆတ အဓပၸါယက ခစားခက လြမားေနေၾကာငး ရငးရငးလငးလငး ေတြ႔ေနရပါတယ။ ဒေနရာမာ ျမနမာအစးရဘကက တငးရငးသား ဆတာ ဘာလ ဘယလ အခြငအေရး ရသလ ဆတ ျပဌာနးခကက တတကက မျပဌာနးေသးေပမယ- ျမနမာႏငငသားတ႔ရ႔ “တငရငးသား” အေပၚ ထားတ သေဘာထားက ႏစမးကြေနတာက ေတြ႔ႏငပါတယ။

ျမနမာအစးရဘကက တငးရငးသား ဆတာ မဖြ႔ၿဖးေသးတ ေတာတြငးေန လမးစ တစမး အျဖစ ခစားထင မတၿပး ကမၻာလညခရးသညမားက ျပသဘ႔ တငးရငးသား ေကးရြာေတြ တညေဆာက- တရစၦာန ဥယဥပစ သေဘာထားခတယ။ ကမၻာသ ကမၻာသားေတြ မျမငဘးတ ေရးရးလရငးေတြလလ၊ ႏစေပါငးမားစြာက ဒ႑ာရလာ လထးဆနးေတြလလ ဇတသြငးေနခတယ။

တငးရငးသား ျဖစတယလ႔ ထၿပး ေအာဟစေနတ တငးရငးသား ကယစားျပ ေခါငးေဆာငေတြ ဘကကလညး တငးရငးသား ဆတာ ခြထြကလရင ခြထြကခြငရတ အဆင လမးလ႔ ခစားေနတယ။ ဒခစားခကမားက “ရဟငဂာ” က “ရဟငဂာ”လ႔ သတမတေပးလကၿပး တငးရငးသား ေပးလကရင သတ႔က ခြထြကလမမယ ဆတ ေျပာစကားမားက ေပၚေပၚလြငလြငႀကး သကေသျပေနပါတယ။

တစကယလ႔ တငးရငးသား ဆတာ ခြထြကခြငရ လမးမဟတဘး၊ တငးရငးသား ဆတာက ေျမေနရာေဒသ တစခမာ ႏစေပါငးမားစြာကတညးက အေျခခေနထငလာတ လမးစ လ႔သာ အဓပၸါယက ေဆာငၿပး-၊ ၿမ႔ျပသားတ႔က သတ႔အေပၚမာ မေတာမတရားမလႊမးမး ေခါငးပ မျဖတရေလေအာင တစစတစရာေသာ ဥပေဒအားျဖင ကာကြယေပးရမယ လမးစသာ ျဖစပါတယ- လ႔ နားလညမႈ ရေနရင မညသည ေကးလက ေဒ သရ မရးဖလာ လပကငစားေသာကေနတ လမးက မဆ ေပးလကလ႔ ႏငငေတာအတြက နစနာသြားျခငး မရ ဘး။

တငးရငးသား ဆရင ခြထြကလက ခြထြကႏငသမားလ႔ ခစားေနရငေတာ- ႏငငတစခ၊ ျပညေထာငစ တစခမာ မညသ႔ကမ တငးရငးသား အျဖစ သတမတေပးလ႔ မရႏငပါ- ဆတအခကက တငးခစျပညခစ ႏငငေရး သမားတငး ဆငျခငသငပါတယ။

ဆကလကေဖၚျပပါမည။

ေဌးလြငဦး P19

အမနက ခစပါ(၇) ႏငငေရးသမားမား ေျပာတ ရဟငဂာေဌးလြငဥး

ရဟငဂာလ႔ ေခၚေခၚ ဘယလေခၚေခၚ- အဒ လမးဟာ ရခငျပညနယရယသ႔ သတမတထားတ ဧရယာ ထမာ ဘးစဥေဘာငဆက တစကယ ရခ မရခ-၊ ရးသားစြာ လကေတြ႔ သလသမား- ရခငျပညနယက ကယတင ကြငးဆငး ေလလာၿပး ရမးၿဗကၽြနးေကာကနေမာရြာမ သည ေမာငးေတာအထ သြားေရာကေလလာႏငပါတယ။ ေလလာတအခါမာ ရခငလမးရြာရ ရးသားျဖစငတ အသကအရြယ အႀကးရငဆး ပဂၢလမားက ကယတငေမး ျမနးပါ။ အသကအရြယအႀကးရငဆး သကၡာသမာဓႀကးၿပး မသားစကားက လး၀ မေျပာတ ဗဒၶဘာသာ ဆရာ ေတာႀကးမားက ကယတငေမးျမနးၾကညပါ။ လအမားက အမးသားေရးစတန႔ ေလာကေျပာေနတစကားမား ထက လမညာရမာက ရကေၾကာကတတတ အဒ သမာဓရင ပဂၢလႀကးမားက ေျပာတ စကားမားက နားေထာငၾကညပါ။ ရခငျပညလ႔ သတမတထားတ ဧရယာအေၾကာငး သမငးက ေသခာစြာ ေလလာၾကညပါ။ လကေတြ႔ သရပါလမမယ။

လမ- လမ- လမပါမားရင အမန ျဖစလာတယ ဆတ အမးသားေရး၀ါဒႀကး ဟစတလာ သ႔ရ႔ လမလညျခငး သအရေၾကာင ကမၻာအလယမာ ဘယလနဂးခပသြားရသလ ဆတာကလညး နမနာ ယေစလတယ။လကရ ေရပနးစား ေကာၾကားေနတ ျမနမာႏငငေရးသမားမားထမာ ပကတ အမနက ႀကကတ လေတြလညး ရႏငပါတယ။ ဒါေပမယ ႏငငေရးသမားပပ အေပၚယအမားႀကက လကေျပာေနရသမားက မားေနတာကေတြ႔ေနရပါတယ။ႏငငေတာမာ ၀နႀကးရာထးက ယထားတ ဦးခငရကယတငက သမငးက ၁၉၇၃ ခေလာကပ ျဖတေျပာတာက ေတြ႔လကရာ အငမတန အၾသဘ႔ ေကာငးလြနးပါတယ။ အကယ၍ ဦးခငရက ၁၉၇၄ ႏစကမ ေမြးတ လငယ တစဦး ဆရငေတာ အျပစဆႏငစရာ မရပါ။ သ႔မဟတ ျမနမာႏငင သမငးဟာလညး ၁၉၇၄ ေလာကမ စတငခ တယဆရင အျပစဆႏငစရာ မရပါ။

သ႔ထက ထပသးကတ ေခါငးေဆာငမားကလညး ရဟငဂာမားက မေန႔ကမ ေရာကလာသလလ သမငး ေဖာက ေလာကေျပာေနၾကတာ တစခနမာ သမငးတရားခ ျဖစလာမယ၊ လမးျပတသတျဖတမႈအတြက အား ေပးသ ျဖစလာမယ ဆတာက စဥးစားမဟန မရပါ။ ေခါငးေဆာငတစဦးခငးမာ မမေျပာတ စကားလးတငး အတြက တာ၀နရေနပါတယ။တစခ႔ေခါငးေဆာငေတြကလညး “ဒကစၥက သမေမြ႔ေၾကာငး၊ ကးေကာ၀ငေရာကလာသမား အႀကးအကယ ရေၾကာငး၊ လ၀ငမႈ ႀကးၾကပေရးဌာနမလညး လာဘယၿပး အႀကးအကယ ႏငငသား လပေပးခေၾကာငး၊” သြယကာ ၀ကကာ ေျပာေနၾကျပနတယ။ဒါေတြ အတြက ရငးလငးဘ႔ လအပပါမယ။-

(၁) ဟတပါတယ ၀နႀကး ဦးခငရ ေျပာသလ ၁၉၇၃-၊ ၇၄ ကမ စၿပး ျမနမာ သမငးကေလလာရင ရဟငဂာ ဆတ အမညနာမက တရား၀င တငးရငးသားထမာ မေတြ႔ႏငပါ။ ဘာေၾကာငလ ဆေတာ ဦးခငရတ႔ရ႔ အေဖႀကး ဗလခပေန၀ငးက ၁၉၇၄ ခႏစမာ ရဟငဂာ ဆတ အမညနာမက ေဖာကၿပး “စစတေကာငး ျမနမာ” ဆတ အမညန႔ စတငကာ ကငပြနးတပခၿပး တငးရငးသား လမး ၁၄၃ မးထမာ ထညသြငးခပါတယ။ အမညနာမ အေျပာငးခလကရေပမယ-၊ ႏငငသားအခြငအေရးန႔ တငးရငးသားအျဖစ အသ အမတျပခရတ အတြက ရဟငဂာမားက- အထးထပဆင ေတာငးဆချခငး မရပါ။ ဒါေပမယ စစအစးရက စစတမး ေကာကေတာ ၁၉၅၈ ခႏစမာ ရဟငဂာ ဆတ အမညန႔ တရား၀င တငးရငးသား အမးသား မတပတင ကငေဆာငထားသ လဦး ေရထက ၁၉၇၄ ခႏစမာ ပမားေနေၾကာငး ဗလေန၀ငး အစးရက ေတြ႔ပါတယ။ ဒမာ သ႔ရ႔ ဉာဏအေမာအျမငန႔ တငးထြာၿပး ပလာတလေတြဟာ ဘဂၤလားေဒရက ၀ငလာတယလ႔ စြပစြပါ ေတာတယ။ ျမနမာႏငငဟာ လြတလပေရးရ စက လဦးေရ သနး ၂၀ ေကာပ ရခၿပး ၁၉၇၄ ခႏစမာ လဦးေရ သနး ၄၉ သနးေလာက ျဖစေနတာက တးလာ သမ လေတြဟာ ဘဂၤလေတြလ႔ စြပစြတ ပစ ျဖစေနပါတယ။ (ရဟငဂာမအပ အျခားေသာ မညသညလမးမ အမေထာငမျပ၊ သားမေမြးဘးလ႔ ခယပရပါတယ။) အဒ လမးစဥက စတငခမတတ ဗလခပေန၀ငးကယတငက သတစဦးထန႔ မနးမေပါငး မေရတြကႏငယ- ကေလးေပါငးမားစြာ ေမြးခတာက ေမသြားဟန ရပါတယ။ (ဗလခပေန၀ငး ရခငဘကက ေရာကေတာ ေတာငကတၿမ႔နယ မအ၊ ခစေဖါကဘကမာ မနးမတစေယာက ယခၿပး သားတစေယာက ရခတာက- သကယတင မသခပါ။- ေနာကပငးမ ေပၚလာချခငး ျဖစတယ၊ အသက ၄၀ န႔ ၅၀ ၾကားရ ေတာငကတန႔ သတြက ပညာတတတငး၊ ဗဟသတ ရသတငး သ႔သားက သပါတယ။ ဦးေန၀ငးက ေခၚၿပး အစးရ လငးကား အာရတစ ဌာနမာ အႀကးအက ေပးထားပါတယ။ P20

ဘာအရညအခငးမ မရ အၿမ မးရး ေနေပမယ ဘယသကမ ဘာမ မေျပာရခပါ။) ဒါေၾကာင ဦးေန၀ငးရ႔ လမးစဥက စြမတ လကကငထားသ တစဦး ျဖစတ ၀နႀကးခငရက ျမနမာျပည လြတလပေရးမယမ၊ လြတလပေရး ယၿပး သမငးေနာကခမားက အတငးေဖာကလက ဦးေန၀ငး ေရးဆြတ ဖြ႔စညးပန႔ ျမနမာႏငငကပ သေနတာ ျဖစႏငပါတယ။

(၂) မေန႔တစေန႔ကမ ကးေကာလာတ သမားလ႔ ေျပာဆတ ပဂၢလမားကလညး ရငးလငးလပါတယ။ ျမနမာ န႔ဘဂၤလားေဒရ နယစပမာ ဘဂၤလားဘကက လေတြ လမ၀ငလာတယ ဆတ သမငးထက- ျမနမာဘကက လေတြက ၁၉၆၉ ခႏစမာ တစႀကမ၊ ၁၉၇၃ မာ တစႀကမ၊ ၁၉၇၈ မာ တစႀကမ၊ ၁၉၉၀ မာ တစႀကမ- နဂါးမငး စစဆငေရး၊ ဂဠမငးစစဆငေရး စသညျဖင အႀကမႀကမ အၾကမးဖကသတျဖတ ေမာငးထတခတ သမငးသည သာ ကမၻာမာ ထငရားေနပါတယ။ ရခငျပညနယ ေတာငကတ၊ မနေအာင၊ ဂြၿမ႔မားကလညး မြတစလငကငးမ ဇအျဖစ သတမတကာ ၁၉၈၅ ခႏစမာ ရသမ မြတစလငမားက ေမာငးထတ၊ ဗလ၀တေကာငးမားက မးရႈ႔႕ဖကဆးခတာမားပ ရပါတယ။ ရခငျပညနယက မြတစလငမားက ေမာငးထတလြနးလ႔ ေတာငကတ၊ မန ေအာင၊ ဂြၿမ႔႕မားမာ လကငတလကရငး မြတစလငေတာင မကနေတာပါ။ အကယ၍ ႏငငျခားက မြတစလင မား ရခငျပညနယထက ၀ငေရာကလာခတယ ဆရင တကေသခာတ သမငးအေထာကအထားန႔ ကမၻာ အလယ ရငဆငေျဖရငးႏငရပါမယ။ သကေသသကကနန႔ ျပႏငရပါမယ။ လပႀကဖနတးတ ဇတလမးမးက လကကငထားၿပး ႏငငေခါငးေဆာင မျဖစသငပါ။

(၃) အာဏာပငမားက လာဘစားၿပး လခးသြငးတယ ဆတ စကားမးေျပာသမားက ပၿပး ပညာမဆနလြနး လပါတယ။ ရခငျပညနယမာ ၁၉၄၂ ခႏစ ဘနးႀကး ဦးစႏာရ႔ ပေရာဂေၾကာင မြတစလင ဗဒၶဘာသာ အဓက ရနး ျဖစၿပး ကတညးက ရခငဗဒၶဘာသာေတြက မြတစလငမားက အႀကးအကယ မနးတးေနခပါတယ။ အထးသျဖင မြတစလငမားရာ ဘးသးေတာင၊ ေမာငးေတာမာ လနညးစ ရခငဗဒၶဘာသာမား အႀကးအကယ နစနာခရတ အတြက အခမေကလညး ျဖစေနခပါတယ။ျမနမာလြတလပေရး ရၿပးကတညးက ျပညနယရ႔ အစးရအဖြ႔၀ငမား၊ လ၀ငမႈႀကးၾကပေရး ၀နထမးမား အားလးက ရခငဗဒၶဘာသာ သ႔မဟတ ဗမာမားသာ ျဖစခပါတယ။ မြတစလငထက အႀကးဆး ရာထး ဆလ႔ အရက၀ယ ၾကကဖမး အဆငမသာ ရရခပါတယ။

ဒေတာ ျပနသးသပၾကညပါ- (က) မြတစလငမားက အႀကးအကယမနးတးေနတ ရခငအာဏာပငမားက လာဘယၿပး ေနာကထပ မြတစလငအငအား အဆမတန တးပြားလာေအာင ဖနတးခမလား။ သ႔မဟတ ရခင အာဏာပငမားက လာဘယၿပး ရခငဗဒၶဘာသာခငး တညတ အ၀ကၽြနးသား၊ အေနာကသားမားကသာ ဗဒၶ ဘာသာ အငအားတးလာေအာင ျဖညဆးခသလား-၊ မမကးကြယယၾကညရာ ဗဒၶဘာသာရ႔ မဂၢငရစပါးထက သမၼာဒဌ၊ သမၼာသကၤပန႔ပ သျမင ဆငျခငေစလတယ။ ဒအတြက သကေသက-- ရခငျပညနယ ေကာငစ ဥကဌ ဗလမႈးေကာေမာငဟာ အ၀ကၽြနးသား ျဖစသလ၊ အခ ရခငပါတေခါငးေဆာင ဦးေအးေမာငက ၁၉၅၃ မ ျမနမာျပညက ကးေကာ၀ငေရာကလာတ အ၀ကၽြနးသား မဘက ေမြးသ ျဖစေနတယ ဆတ အခကပါ။

(ခ) ႀကကသေလာက လာဘစားပါေစ-၊ မလဘတ “ရဟငဂာ” ဆတာ မရခရင၊ အျခား၀ငလာသ တစဦးဦးက ရဟငဂာ ဆတ ေခါငးစဥန႔ ဘယလမ မတပတငထတေပးလ႔ မရႏငပါ။ ဥပမာ- လတစဦးဦးဆက လာဘေငြ မားယၿပး- ထလအား ျမနမာႏငငသား အျဖစ မတပတငထမာ “ဗယကနာမ” လ႔ ထညသြငးေဖၚျပေပးလ႔ မရ ပါ။ ျမနမာႏငငမာတရား၀င အသအမတျပၿပး လမးတစခခရ႔ ေခါငးစဥ အမညနာမန႔ပ သ႔က မတပတင ထတ ေပးလ႔ရပါမယ။ အခ အျငငးပြားေနတ ရဟငဂာ လမးအမညဟာ ပါလမန ဒမကေရစ ေခတက တရား၀င (သးေခါကခး) မတပတငန႔ ႏငငသား မတပတငထတေပးထားတ လမး ျဖစပါတယ။ အဒမတပတငေတြက အတငးေဖာကဖကဘ႔ ႀကးစားေပမယ-၊ သကေသသကကန အျဖစ ရတနညးန႔ သမးဆညးထားတ လေပါငး အသနး အေသာငး ရေနေသးတယ။ (မတခက အနညးဆး သးေယာက သကေသျပႏငရင ကမၻာမာ တရား ၀ငပါတယ။)ဒါေၾကာင ႏငငေတာက ဦးေဆာငေနတ ပဂၢလမား၊ ႏငငေရးသမား ဆသမားအေနန႔ ကစၥတစခက မေျပာ ဆမ သမငးေနာကခမားက ေသေသခာခာ ေလလာဘ႔ လပါမယ။ သမငးေနာကခက ေသခာေအာင ေလလာ ပါလ႔-- အႀကေပးလပါတယ။

ေဌးလြငဦး P21

ရဟငဂာ ဘာသာစကား သ႔မဟတ တငးရငး ဘာသာစကား ၊ ေဌးလြငဦး

ျမနမာ ႏငငေရး သမားေလာကမာ ရဟငဂာတ႔က တငးရငးသား အျဖစ အသအမတ မျပလမႈက အေျခခၿပး- ရဟငဂာေတြ ေျပာတ စကားဟာ ဘဂၤလစကား ျဖစတယ။ သတ႔ဟာ ျမနမာႏငငထက တငးရငးသား အျဖစ အသအမတျပထားတ လမးႏြယ တစခခရ႔ ဘာသာစကားက မတတေျမာကဘး- လ႔ မနးဆေျပာေနသမား ကလညး ထန႔ေဒး ေတြ႔ေနရပါတယ။တစခ႔ကလညး ရဟငဂာေတြဟာ ယဥေကးမႈအရ သးျခားျဖစေနတယ၊ အျခားလ႔အသငးအ၀ငးန႔ ၀နမဆန႔ ဘးလ႔ စြပစြတာေတြလညး အႀကးအကယ ရေနတယ။ဒါေတြအားလးက လး၀ အမနးတရားက အေျခခၿပး ဗဟသတမစြာ ေလာကေျပာေနတ အရာမားသာ ျဖစ တယလ႔ ေျပာလပါတယ။(၁) ဘာသာစကားက ေထာကျပလတယ- ရခငေဒသလ႔ သတမတထားတ ျမနမာႏငငရ႔ အေနာကဘကကမး ေျမာငေဒသမာ တရား၀င သတမတထားတ လမး ၇ မးရေနတယ။ အဒမာ ဒငးနက၊ ခငး၊ မာရမာကး၊ ခမြး၊ ကမန၊ ရခင န႔ ၿမလမးတ႔ ျဖစတယ။ ဒလ မး ၇ မးမာ ကမနန႔ ရခငက လမးတ ဘာသာကြ ျဖစတယ၊ ယဥ ေကးမႈ ဓေလ ဘာသာစကား အကနတညတယ။ ကန ၅ မးက သ႔ဓေလန႔ သ႔ဘာသာစကား သးျခား ျဖစေန တယ။ ဒအထမာ ဒငးနကတ႔ ခမြး တ႔က ရခငထက ေရ႔ကတ လမးစေတြ ျဖစတယ။

ရဟငဂာေတြ ေျပာေနတ ဘာသာစကားန႔ တရား၀င တငးရငးသား အျဖစ သတမတထားတ ဒငးနကလမးစ ေျပာေနတ ဘာသာစကားဟာ ၁၀၀ ရာႏႈနး တညေနတယ။ ပညာရင ခယထားသမား ေလလာၾကညပါ။ ဒါဟာ ရဟငဂာတ႔က တငးရငးသား ဘာသာစကားတစခခက မတတဘးလ႔ ေျပာေနတာ- လး၀ မားယြငးေနတ သကေသအျဖစ လေလာကမယ ထငပါတယ။ ေတာနယ ေတာငတနးေဒသမာ ေနတ ဒငးနကတ႔က ဘာသာ တစခက ေရြးခယကးကြယျခငး မရေသးဘ- ေတာနတ၊ ေတာငနတ၊ ရးရာနတမားက ကးကြယေနသမားပါ တယ။ သတ႔ထက ပညာတတမားထြကေပၚလာျခငးလညး ရာႏႈနးနညးပါးပါတယ။ တနညးအားျဖင သတ႔ထ က ႏငငသး ျမနမာစကားန႔ ျမနမာစာက တတေျမာကသ လဦးေရ ရာႏႈနးက ရဟငဂာမားေလာက မမားပါ။ေကာငးေနခြငရ ရဟငဂာမားက ျမနမာစကားန႔ ျမနမာစာက ကၽြမးကငစြာ တတေျမာကပါတယ။ အခ႔ဆရင မခငဘာသာစကားကေတာင မေျပာႏငေတာဘ- ျမနမာစာ ျမနမာစကားန႔ပ ကငလညေနတ မးဆကေပါငး လညး ထန႔ေဒး ျဖစေနပါတယ။

အလြနေခါငၿပး ေကာငးေနခြငမရတ ရဟငဂာမားက ျမနမာစကားက မတတေျမာကေပမယ- သတ႔ရ႔ ဘာသာ စကားကယတငက ျမနမာႏငငတြငး အသအမတျပ တငးရငး ဘာသာစကား ျဖစတ ဒငးနကဘာသာ စကားက ရာႏႈနးျပည တတေျမာကေနသမား ျဖစပါတယ။ ဒဘာသာ စကားအျပင အျခားသးျခား ဘာသာ စကား ရဟငဂာမားမာ မရပါ။

(၂) သးျခား ယဥေကးမႈ- လ႔ ျမငေနတ အျမငက ႏငငေရးက မကၽြမးကငသမားရ႔ သာမနလထရ႔ သးသပမႈ မသာ ျဖစပါတယ။ ေျမာကဦးဘရငႏငငက ျမနမာမား မသမးပကမ- ေျမာကဦးေႏာငးပငးကာလ ကတညးက ရဟငဂာေတြဟာ စတငဖႏပခြျခားခေနခရပါတယ။ ေျမာကဦးနနးတြငး အာဏာလမႈမားၾကားမာ ဗမာမားက အားထားၿပး အာဏာလခငသမားက ေျမာကဦးဘရငအဆကဆက အားထားခတ ရဟငဂာမားက စတငဖႏပ တယလ႔ ဆရမာပါ။ ဒလ ခးႏမႏငမ ေျမာကဦးဘရငတ႔ရ႔ လကကငလထ ဦးကးသြားၿပး ေျမာကဦးဘရငတ႔ ရ႔ လကက အာဏာက လယႏငမာ ျဖစခပါတယ။

ဒအေျခအေနမာ ရဟငဂာ အမားစက သတ႔ယၾကညတ အစၥလာမသာသနာရ႔ ဓမၼသတေတြထက စစကာလ ဓမၼသတ ျဖစတ ဒါရဟရာဘ အေရးေပၚ အေျခအေနက ရဟငဂာလထၾကားမ စတငကငသးရပါတယ။ အဒ မာ- အထးသျဖင အမးသမးမားက အဓမၼျပကငခရျခငးမ တတႏငသမ ကာကြယေပးႏငေအာင အမးသမး မား အရြယေရာကလာရင အမထမာပ ေနရမယ ဆတ မန႔၊ မမဘရငန႔ မမတငးျပညရ႔ ဂဏသကၡာက ခးဖၿပး ျပဌာနးသငၾကားေပးတ ပညာေရးစနစမားက အားမေပးရ ဆတမမား ျဖစပါတယ။ ဒ ဓမၼသတေတြက ကငသး ၿပး လထက ထနးသမးခေလေတာ အမးသမးမားဟာ အဓမၼျပကငခရျခငးမ အေတာအသင လြတေျမာက ေပမယ အျခားတစဘကမာ ျပငပ ဗဟသတမား ဆးရႈးခရပါတယ။ အတြငးေျပာငးလညးေရးမႈက ခခၿပး တတႏငသမ ပညာဆညးပးခ ပါတယ။ ျမနမာစာန႔ ျမနမာစကားက ျမတျမတႏးႏး သငယ သငၾကားခပါတယ။ P22

ျမနမာႏငငရ ကနလမးစမားန႔ ႏႈငးယဥၾကညပါ။ ရဟငဂာ လမးမားရ႔ ႏငငခစစတ၊ ျပညမန႔ ပးေပါငးေနထင လစတက- ဒေန႔ထ အႀကးအကယ ကနး၀ပေနပါတယ။ ျမနမာစာ ျမနမာစကားကလညး တတေျမာကမႈမာ ကနတငးရငးသားမားထက ရာႏႈနး မနညးပါ။ရမး၊ ခငး၊ ကရင၊ ကရငန၊ မြန၊ ကခင- အားလး ရာႏႈနးျပည ျမနမာစကားက မတတေျမာကပါ။ အလားတ ဗမာ လမားစႀကးက တငးရငးသား ဘာသာစကားတစခက တတေျမာကသ အလြန႔အလြနနညးပါးပါတယ။ ရဟငဂာက အလြနမနးတးေနတ လႊတေတာ အမတတစေယာကက တငးရငးသား ဒငးနကလမးမားဆက စညးရးေရး ခရးသြားမယ ဆရင- သတတေနတ ျမနမာစကားက အသးမ၀ငေတာပါ။ ရဟငဂာတစဦးက စကားျပနအျဖစ ေခၚသြားရင သတတထားတ ျမနမာစကားထက အဆေပါငးမားစြာ အသး၀ငေၾကာငးက လကေတြ႔ ေတြ႔ရပါလမမယ။

ရခငျပညနယမာ ရခငစကားက ေျပာဆတ လမးက ကမနန႔ ရခငသာ ျဖစပါတယ။ ရဟငဂာ စကားက ေျပာဆတ လမးက ဒငးနက၊ ရဟငဂာ၊ မာရမာကး သးမး ျဖစပါတယ။ တနညးအားျဖင ရခငစကား ထက ပၿပး ရဟငဂာစကားက လမးစ အမားက တငးရငး ဘာသာစကား အျဖစ အသအမတျပထားျခငး ျဖစပါ တယ။

ရဟငဂာမားမာ သ႔ဘာသာ သ႔ဘာသာစာေပက သငၾကားခြငရရေရး စာသငေကာငးဖြငခြင ရရေရး ေတာငး ဆျခငးလညး မရပါ။ ႏငငက ခြထြကဘ႔ ႀကးစားျခငးလညး မရပါ။ သမားေတြ ေျပာေနတ ဖကဒရယမ (အတြငး သေဘာမာ ခြထြကေရးမ)ကလညး ရဟငဂာမား လး၀ လကမခပါ။ သတ႔သည အျခားေသာ လသား မား ကသ႔ လသား ျဖစတယ ဆတ အသအမတျပေပးမႈကသာ ေတာငးဆေနပါတယ။ သတ႔ရ႔ ကာယ၊ ဉာဏ၊ ဓန ေတြအားလးက ျမနမာႏငငအတြက ေပးဆကဘ႔ပ ေတာငးဆေနပါတယ။ ဒလ လမးစက ႏငထတေနၿပး ခြထြကေရးအတြက အၿမႀကစညေနသမားကသာ ရငဘတထ ဆြသြငးေနတ အျဖစက အငမတန အၾသဘ႔ ေကာငးေနပါတယ။ မမရ႔ ႏငငက တစကယခစၿပး အတတကြ ေနထငလသမားက ဘယခြထြကေရး သမားကမ ၾကညျဖမာ မဟတပါ။ သတ႔ရ႔ မၾကညျဖမႈက အလလကၿပး- ရဟငဂာ မနးတးေရး ျဖန႔ခေနတ ျမနမာႏငငေရး သမားမား က “ပေထြးက ၾကကဥတကေနသမား” လ႔ ကမၻာက သတမတေနပါၿပ။ တငးျပညက တစကယခစသမားက တငးျပညခြထြကေရး၊ ခြထြကေရး အတြက လမးစ၊ ခြထြကေရးသမားတ႔ရ႔ ၀ါဒ မႈငးမားက ျပတျပတသားသား သတရရ ရငဆငပစဘ႔ လေနပါၿပ။

ေဌးလြငဦး

P23