ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต

ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม THE EFFICIENCY OF BUDDHIST PROPAGATION OF

MISSIONARY MONKS IN THE EDUCATIONAL INSTITUTION OF NAKHORNCHAISRI DISTRICT,

NAKHORN PATHOM PROVINCE.

พระครใบฎกาชตวสส ธวชชโย (ทนนาน)

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการเชงพทธ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พทธศกราช ๒๕๕๔

ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต

ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม

พระครใบฎกาชตวสส ธวชชโย (ทนนาน)

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการจดการเชงพทธ บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พทธศกราช ๒๕๕๔

(ลขสทธเปนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย)

THE EFFICIENCY OF BUDDHIST PROPAGATION OF

MISSIONARY MONKS IN THE EDUCATIONAL INSTITUTION OF NAKHORNCHAISRI DISTRICT, NAKHORN PATHOM PROVINCE.

Phrakhru Baidika Chitawat Thawatchayo (Thonnan)

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of The Requirement for The Degree of

Master of Arts (Buddhist Management)

Graduate School Mahachulalongkornrajavidyalaya University

Bangkok, Thailand C.E. 2011

(Copyright by Mahachulalongkornrajavidyalaya University)

ก

วทยานพนธ : ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม

ผวจย : พระครใบฎกาชตวสส ธวชชโย(ทนนาน) ปรญญา : พทธศาสตรมหาบณฑต (การจดการเชงพทธ) คณะกรรมการควบคมวทยานพนธ : ผศ.ดร.ธชชนนท อศรเดช., พธ.บ., M.A., Ph.D.(Pol.Sc.) : พระมหาบญเลศ อนทปญโญ, ผศ., ปธ.๗., พธ.บ.

(เกยรตนยมอนดบ๑)., ศศ.ม., รป.ม.(การจดการความขดแยง) : ดร.ยทธนา ปราณต., พธ.บ., M.A., Ph.D.(Pol.Sc.) วนส าเรจการศกษา : ๓๑ มนาคม ๒๕๕๕

บทคดยอ

การวจยครงน มว ต ถประสงค คอ ๑) เพ อศกษาประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ๒) เพอเปรยบเทยบประสทธภาพ การเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จ าแนกตามปจจยสวนบคคล ๓) เพอศกษาปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ใชวธการวจยเชงส ารวจ(Survey Research) ประชากร ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายในโรงเรยน แหลมบววทยา, โรงเรยนเพมวทยา, โรงเรยนพลอย จาตรจนดา และโรงเรยนปรกแกววทยา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๙ จ านวน ๒๘๘ คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถามทผวจ ยสราง ขนมาเอง โดยมคาความเชอมนเทากบ ๐.๙๔๖๕ วเคราะหขอมลโดยการหาคาความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน แบบสอบถามปลายเปดวเคราะหโดยใชเทคนควเคราะหเนอหาประกอบบรบท(Content Analysis Technique) ผลการศกษาพบวา ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอ นครชยศร จงหวดนครปฐม ในภาพรวมอยในระดบมาก (µ=๔.๒๓) และเมอพจารณาเปนรายดานแลว พบวา ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต (µ=๔.๑๖) ดานเทคนคการเผยแผของ พระธรรมทต (µ=๔.๒๖) และดานสอการเผยแผของพระธรรมทต (µ=๔.๒๗) กอยในระดบมาก

ข

การเปรยบเทยบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถาน ศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จ าแนกตามเพศ ระดบการศกษา และโรงเรยนทสงกด พบวา ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทตและ ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต ผตอบแบบสอบถาม มความคดเหนอยในระดบมากทกขอ ซงสอดคลองกบความเปนจรง ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะจากผลการวจย พบวา พระธรรมทตฝายปฏบตการ ควรมการวางแผนงานวางนโยบายใหชดเจนทงทางดานเนอหาและเวลาทใชในการบรรยายใหเหมาะสมกบชวงชนของนกเรยน ควรมการประสานความรวมมอกบหนวยงานราชการใหชดเจนถงวนเวลาและสถานทๆ พระธรรมทตจะลงปฏบตหนาทเพอปองกนความคลาดเคลอน,ควรมการพฒนาสงเสรมบคลากรภายในอ าเภอใหมสวนรวมในงานเผยแผพระพทธศาสนาใหมากขน และสงเสรมใหมการพฒนาเทคนควธการน าเสนอธรรมะในรปแบบใหมๆ เพอใหงานเผยแผพระพทธศาสนาเปนไปอยางมประสทธภาพ

ค

Thesis Title : The Efficiency of Buddhist Propagation of Missionary Monks

in the Educational Institution of Nakhornchaisri District,

Nakhorn Pathon Province

Researcher : Phrakhrubaidika Chitawat Thawatchayo (Thonnan)

Degree : Master of Arts (Buddhist Management)

Thesis Supervisory Committee

: Asst. Prof. Dr.Thatchanan Issaradet, B.A., M.A., Ph.D.(Pol.Sc.)

: Phramaha Boonlert Inthapanyo, Asst. Prof. Pali VII., B.A., M.A., M.P.A.,(Conflict Management)

: Dr.Yuttana Praneet, B.A., M.A., Ph.D.(Pol.Sc.)

Date of Graduation : 31 / March / 2012

ABSTRACT

The purposes of this research were to 1) study the efficiency of Buddhist Propagation of Missionary Monks in the Educational Institution of Nakhornchaisri District, Nakhorn Pathon Province, 2) compare the efficiency of Buddhist Propagation of Missionary Monks in the Educational Institution of Nakhornchaisri District, Nakhorn Pathon Province, classified by personal factors, 3) study problems, difficulties and suggestions for the efficiency of Buddhist Propagation of Missionary Monks in the Educational Institution of Nakhornchaisri District, Nakhorn Pathon Province. This study was done as a survey research. The samples used in this study were 288 upper secondary school boys and girls of Lambuawittaya school, Permwit school, Ployjaturajinda school and Prokkaewwittaya school where are under the secondary educational service area office 9. The research instruments used for gathering the data was the questionnaire which created by the researcher that the reliability of the questionnaire is 0.9465. The obtained data was analyzed by frequency, percentage, mean and standard deviation and the open ended questionnaire was analyzed by content analysis technique. The findings of this research are as follows : The level of the efficiency of Buddhist Propagation of Missionary Monks in the Educational Institution of Nakhornchaisri District, Nakhorn Pathon Province was high

ง

(µ=4.23). When analyzing by each aspect, it was found that the matter aspect (µ=4.16), the technique aspect (µ=4.26) as well as the medium aspect (µ=4.27) were in high level. The comparison of the efficiency of Buddhist Propagation of Missionary Monks in the Educational Institution of Nakhornchaisri District, Nakhorn Pathon Province, that classified by gender, educational level and school, found that the respondents’ opinions were in high level in the matter aspect, the technique aspect and the medium aspect that was consistent with fact. The problems and the suggestions from the study found that the Buddhist missionary monks should plan obviously on the matter and time to be appropriate for students’ educational level. It should co-operate assuredly with government offices in date, time and place for holding the mission to avoid the mistakes. It should develop people in the district area to work more in Buddhist Propagation and encourage developing the Dharma presentation technique in new way for getting more efficiency of Buddhism propagation.

จ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไดดวยด เพราะไดรบความเมตตากรณาอยางยง จากพระเดชพระคณ พระวสทธภทรธาดา ประธานคณะกรรมการสอบปองกนวทยานพนธ อาจารย ดร.สภกจ โสทด กรรมการผทรงวฒ, ผศ.ดร.ธชชนนท อศรเดช ประธานคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ, พระมหาบญเลศ อนทปญโญ,ผศ.และดร.ยทธนา ปราณต คณะกรรมการควบคมวทยานพนธ ทชวยใหแนวคดค าแนะน าและใหค าปรกษาแกผวจ ย จนไดเนอหาวทยานพนธ ทครบสมบรณ ขอขอบพระคณทานพระครสงฆรกษเกยรตศกด กตตปญโญ, พระปลดสามารถ ธมมธาโร, ดร.พเชฐ ทงโต, อาจารย ผศ.ประสทธ ทองอน, และอาจารยวนชย สขตาม ทกรณา เปนผเชยวชาญในการตรวจแบบสอบถามพรอมใหค าแนะน าในการปรบปรงแกไขแบบสอบถามใหสมบรณยงขน

ขอกราบขอบพระคณทานพระครจนทเขมคณ หลวงพอเจาอาวาสวดทงนอย ทให การสนบสนนในการศกษาสนบสนนพาหนะทใชเดนทาง ขอขอบพระคณคณาจารยทกรปทกทานทใหค าแนะน าสงดๆเสมอมาก ขอกราบขอบพระคณทานพระครสรปญญาภวฒน เจาคณะอ าเภอนครชยศร ทานพระครสโรตมสวรรณารกษ รองเจาคณะอ าเภอนครชยศร , ทานพระครโกวทสตการ เจาคณะต าบลศรมหาโพธ วดโคกเขมา, ทานพระมหาประทม คณากโร ทคอยใหค าปรกษาในเรองทเกยวกบวทยานพนธ ตลอดจนเพอนสหธรรมมกทคอยใหก าลงใจเสมอมา ขอขอบพระคณคณะเจาหนาทกองงานพระธรรมทตทเออเฟอขอมลทเกยวกบงาน พระธรรมทต ขอขอบพระคณพระมหาฉตรชย ชยาณเมธ(ชางทองค า) ทอนเคราะหขอมลทเกยวของในการท าวจย ขอเจรญพรขอบคณผบรหารคณาจารยและนกเรยนโรงเรยนภทรญาณวทยา, โรงเรยนแหลมบววทยา โรงเรยนเพมวทยา, โรงเรยนพลอยจาตรจนดา, โรงเรยนปรกแกววทยา ทใหความรวมมอชวยตอบแบบสอบถามทกทาน ขอขอบคณในน าใจของ น.ส.นนทนา คงคา ทคอยใหความสะดวกในการท าวทยานพนธ

สดทายน คณคาและประโยชนใดๆ อนจะพงมจากวทยานพนธเลมน ผวจยขอนอมถวายบชาคณพระศรรตนตรย และมอบเปนกตเวทตาคณ แกบดามารดา อปชฌายอาจารย และญาตโยมทกทานทถวายปจจยส ตลอดทานผมอปการะคณทกๆทาน ทมสวนชวยเหลอในการท าวทยานพนธในครงน

พระครใบฎกาชตวสส ธวชชโย(ทนนาน)

๑ มนาคม ๒๕๕๕

ฉ

สารบญ

เรอง หนา บทคดยอภาษาไทย ก บทคดยอภาษาองกฤษ ค กตตกรรมประกาศ จ สารบญ สารบญตาราง

ฉ ซ

สารบญแผนภาพ ญ ค าอธบายสญลกษณและค ายอ ฌ บทท ๑ บทน า ๑ ๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา ๑ ๑.๒ วตถประสงคของการวจย ๓ ๑.๓ ขอบเขตการวจย ๓ ๑.๔ ปญหาทตองการทราบ ๓ ๑.๕ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย ๔ ๑.๖ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ๔ บทท ๒ เอกสารและงานวจยทเกยวของ ๕ ๒.๑ แนวคดเกยวกบประสทธภาพ ๕ ๒.๒ แนวคดเกยวกบการบรหารกจการคณะสงฆ ๑๖

๒.๓ แนวคดเกยวกบการเผยแผพระพทธศาสนา ๒๗ ๒.๔ แนวคดเกยวกบพระธรรมทต ๓๗ ๒.๕ สถานศกษาในอ าเภอนครชยศร ๕๑ ๒.๖ งานวจยทเกยวของ ๕๓ ๒.๗ กรอบแนวคดในการวจย ๗๔

บทท ๓ วธด าเนนการวจย ๗๕ ๓.๑ รปแบบการวจย ๗๕ ๓.๒ ประชากรในการศกษา ๗๖ ๓.๓ เครองมอทใชในการวจย ๗๖

๓.๔ การเกบรวบรวมขอมล ๗๙ ๓.๕ การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล ๘๐

ช

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา บทท ๔ ผลการศกษา ๘๑

๔.๑ ขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ๘๑ ๔.๒ ผลการวเคราะหประสทธภาพเผยแผพระพทธศาสนาของ

พระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ๘๓

๔.๓ ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะเกยวกบประสทธภาพการเผยแผ ๑๐๒ พระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม

บทท ๕ สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ๑๐๘ ๕.๑ สรปผลการวจย ๑๐๘ ๕.๒

๕.๓ อภปรายผลการวจย ขอเสนอแนะ

๑๑๑ ๑๑๕

บรรณานกรม ๑๑๘ ภาคผนวก ภาคผนวก ก รายนามผเชยวชาญตรวจคณภาพเครองมอ

๑๒๗

ภาคผนวก ข หนงสอขอความอนเคราะหตรวจสอบเครองมอ ภาคผนวก ค ผลการหาดชนความสอดคลอง (คา IOC) ภาคผนวก ง แบบสอบถาม (Try Out) ภาคผนวก จ คา AlphA ภาคผนวก ฉ หนงสอขอความอนเคราะหทดสอบขอมลเพอการวจย ภาคผนวก ช หนงสอขอความอนเคราะหเกบขอมลเพอการวจย

๑๒๙ ๑๓๕ ๑๓๘ ๑๔๓ ๑๔๕ ๑๔๗

ภาคผนวก ซ ระเบยบกองงานพระธรรมทต ภาคผนวก ฌ คตธรรมทคณะพระธรรมทตอ าเภอนครชยศร ใชประกอบการบรรยาย ตงแตป พ.ศ.๒๕๔๖-๒๕๕๔

๑๕๒

๑๖๔ ประวตผวจย ๑๖๗

ซ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

๓.๑ จ านวนประชากรในการวจย ๗๖ ๔.๑ จ านวนและรอยละของปจจยสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ๘๒ ๔.๒ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความคดเหนเกยวกบประสทธภาพ การเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม โดยภาพรวม ๘๓ ๔.๓ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความคดเหนเกยวกบความคดเหน

เกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตใน สถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเนอหาการเผยแผของ พระธรรมทต ๘๔

๔.๔ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความคดเหนเกยวกบประสทธภาพ การเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต ๘๕

๔.๕ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความคดเหนเกยวกบประสทธภาพ การเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต ๘๖ ๔.๖ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเนอหา การเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามเพศ ๘๘ ๔.๗. ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเทคนค การเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามเพศ ๘๙ ๔.๘ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานสอ การเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามเพศ ๙๐ ๔.๙ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเนอหา การเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามระดบการศกษา ๙๒ ๔.๑๐ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเทคนค การเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามระดบการศกษา ๙๔ ๔.๑๑ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานสอ การเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามระดบการศกษา ๙๖

ฌ

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา

๔.๑๒ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเนอหา การเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามโรงเรยนทสงกด ๙๘ ๔.๑๓ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเทคนค การเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามโรงเรยนทสงกด ๑๐๐ ๔.๑๔ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานสอจ าแนก การเผยแผของพระธรรมทต ตามโรงเรยนทสงกด ๑๐๒ ๔.๑๕ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะเกยวกบประสทธภาพการเผยแผ พระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต ๑๐๔ ๔.๑๖ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะเกยวกบประสทธภาพการเผยแผ พระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต ๑๐๕ ๔.๑๗ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะเกยวกบประสทธภาพการเผยแผ พระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต ๑๐๖

ญ

สารบญแผนภาพ

แผนภาพท หนา

๒.๑ การวเคราะหปญหาเพอการพฒนาประสทธภาพ ๑๕ ๒.๒ ผงกองงานงานพระธรรมทต ๔๘ ๒.๓ ผงอ านวยการงานพระธรรมทต(สวนกลาง) ๔๙

๒.๔ กรอบแนวคดในการวจย ๗๔

ฎ

ค าอธบายสญลกษณและค ายอ

๑. ค ายอชอคมภรพระไตรปฎก

อกษรยอในวทยานพนธเลมน ใชอางองจากพระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พ.ศ. ๒๕๓๙ เปนหลกโดยใชระบบยอค า ดงตอไปน

พระวนยปฎก ว.ม. (ไทย) = วนยปฏก มหาวรรค (ภาษาไทย)

พระสตตนตปฎก ท.ส. (ไทย) = สตตนตปฎก ทฆนกาย สลขนธวรรค (ภาษาไทย) ม.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก มชฌมนกาย มชฌมปณณาสก (ภาษาไทย) อง.จตกก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย จตกกนบาต (ภาษาไทย) อง.ปญจก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย ปญจกนบาต (ภาษาไทย) อง.สตตก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย สตตกนบาต (ภาษาไทย)

๒. การระบเลขหมายพระไตรปฎก ในงานวจยฉบบน ไดใชพระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พ.ศ.๒๕๓๙ เปนหลก ในการอางอง ซงพระไตรปฎกฉบบภาษาไทย จะระบ เลม/ขอ/หนา. เชน ข.ธ. (ไทย) ๒๕/๓๐/๕๑. หมายความวา ระบถง สตตนตปฎก ขททกนกาย ธรรมบท ฉบบภาษาไทย พระไตรปฎก เลมท ๒๕ ขอท ๓๐ หนาท ๕๑ เปนตน

บทท ๑

บทน ำ

๑.๑ ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ เมอพระพทธเจาไดตรสรแลว กทรงเรมประกาศพระพทธศาสนา โดยทรงใชเวลาตลอดหนาฝนแรก รวบรวมพระสาวกได ๖๐ รป แลวทรงอบรมคณธรรมแกทานเหลานนอยางเพยงพอทจะแยกยายกนออกไปประกาศ พระศาสนา พอหมดหนาฝน ดนฟาอากาศแหง กไดทรงเรยกพระสาวกเหลานนมาประชม แลวรบสงใหแยกยายไปประกาศพระพทธศาสนาในภมภาคตางๆ การประชมครงนนนบวาเปนการประชมปฐมนเทศส าหรบพระธรรมทตรนแรกในพระพทธศาสนา โดยทพระพทธองคทรงตรสกะภกษทงหลาย(๖๐ รป)นนวา “ภกษทงหลาย เราตถาคตพนแลวจากบวงทงปวง ทงทเปนของทพยและของมนษย แมเธอทงหลายกพนแลวจากบวงทงปวงทงทเปนของทพยและของมนษยเชนกน เธอทงหลายจงจารกไปเพอประโยชนและความสขแกคนหมมาก เพออนเคราะหโลก เพอประโยชนเกอกลและความสขแกทวยเทพและมนษย ขอจงอยาไดไปรวมทางเดยวกนสองรป จงแสดงธรรมงามในเบองตน งามในทามกลาง งามในทสด จงประกาศพรหมจรรยพรอมทงอรรถ ทงพยญชนะครบ บรสทธบรบรณ สตวทงหลายจ าพวกทมธลคอกเลสในจกษนอยมอย เพราะไมไดฟงธรรมยอมเสอม ผรทวถงธรรมจกม ดกอนภกษทงหลาย แมเรากจกไปยงต าบลอรเวลาเสนานคม เพอแสดงธรรม” ทรงประทานแกพระอรหนตขณาสพ ๖๐รป ณ ปาอสปตนมฤคทายวน เมองพาราณส ในปทหนงแหงการตรสรพระอนตรสมมาสมโพธญาณ เปนพระพทธปสาสโนบาย ทเปนอมตะมาทกยคสมย จวบจนกระทงปจจบน การประชมครงนน นบวาเปนการประชมปฐมนเทศส าหรบพระธรรมทตรนแรกในพระพทธศาสนา โดยทพระพทธองคทรงนดหมายในเรองส าคญ ๓ ประการคอ . หลกการสอนประชาชน ๒. เสนทางจารก โดยทรงแบงเปน ๖ สายๆ ละรป รวมทงพระพทธองค โดยท พระพทธองคเสดจไปต าบลอรเวลาเสนานคม ๓. เรองอนๆ (เชน ถามผจะขอบวชกใหน ามาเฝาพระพทธองค)

ว.ม. (ไทย) ๔/๓๒/๔๐

๒

การจดพระธรรมทตแบบน ใชวธก าหนดพนททจะปฏบตงานเปนหลกแลวจดวางก าลงพระธรรมทตใหพอเหมาะนอกจากเรองจ านวนแลวยงทรงพจารณาถงสมรรถภาพของ พระธรรมทตดวยวา ทานผใดควรจะไปยงต าบลใด เพราะแตละทมปญหาทไมเหมอนกน ประ เทศไทยเ ปนประ เทศทนบถอพระพทธศาสนามาชานานคอ นบถอพระพทธศาสนา แบบเถรวาทจากการน าเขามาของพระธรรมทตสายของของพระโสณะและ พระอตตระเถระ และนบถอพระพทธศาสนาแบบมหายานโดยไดร บอทธพลจากการทถกขอมปกครองจนมาถงปจจบนเปนพระพทธศาสนาแบบเถรวาท มการศกษาพระพทธพจนและการปฏบตธรรมอยางแผหลายพทธศาสนกชนมจตใจในการท าบญ จนกลาวไดวาเปนประเทศทพระพทธศาสนารงเรองทสดในปจจบน การเผยแผของพระสงฆในปจจบนมทงแบบเชงรบ คอ แบบทยดถอกนมาเปนประเพณ เชน การเทศนสอนโยมทว ด เปนตน และแบบเชงรก คอ ปรบรปแบบใหเหมาะสมกบสภาพปจจบน ตรงกบความตองการของผฟง เชน จดคายเยาวชน เปนตน งานพระธรรมทตยคเรมแรกในประเทศไทย กรมการศาสนาไดฟนฟจดใหมงาน พระธรรมทตขนในป พ.ศ.๒๕๐๗ ถง ป พ.ศ.๒๕๐๘ โดยมความมงหมายใหประชาชนยดมนในพระพทธศาสนาใหมศลธรรมประจ า ใจ มความเคารพรก ตอประเทศชาต ศาสนา พระมหากษตรย และเพอความเขาใจอนดระหวางชนทนบถอศาสนาตางๆ ไดทดลองด าเนนงานโดยอาราธนาพระเถระผใหญเปนหวหนาคณะอ านวยการ จดสงพระสงฆออกจารกประกาศ พระศาสนาในถนตางๆ๒ มลเหตทเปนทมาของการท าวจยในครงน เพราะในสถานภาพปจจบนสงคมและสงแวดลอมสงคมเจรญไปดวยวชาการสมยใหมคนสวนใหญ และเยาวชนจงยดตดอยกบความส าเรจทางวตถยอมรบอารยธรรมตะวนตกทเขามาสทกวงการทกระดบชนชนสงคมวฒนธรรมกเปลยนไปตามยคสมยคนหางวด ปญหาตางๆ กเกดขนโดยเฉพาะกบบคคลในระดบปานกลางจนถงระดบชนสงทขาดเมตตาธรรมในจตใจเปนบางสวน สวนหนงปญหาทตองแกไขดวยศลธรรมคณธรรมทตองปลกฝงไว เพอจกไดน าไปสงสอนอบรมลกหลานตอไป และการอบรมสงสอนเรองศลธรรมคณธรรมทมประสทธภาพนน จะมแคพทธพสยอยางเดยวไมไดจะตองอาศยการปฏบตดวยตนเองใหถกตองตามหลกธรรมทางพระพทธศาสนา เพอยกระดบ จตวญญาณของเยาวชนทวไปใหเปนไปตามหลกค าสอนของพระพทธศาสนา ทดงามมความศรทธาใกลชดกบพระพทธศาสนามสถานภาพจตใจดและมก าลงใจในการตอสกบสงคมแวดลอมดวยความมนใจและเขมแขงใหมนคงและมศลธรรมตอไป

๒ สงา พมพพงษ, คมอพระธรรมทต, (กรงเทพมหานคร : ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, ๒๕๕ ), หนา - ๒.

๓

๑.๒ วตถประสงคกำรวจย .๒. . เพอศกษาประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม .๒.๒. เพอเปรยบเทยบระดบประสทธภาพภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของ พระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม .๒.๓. เพอศกษาปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ๑.๓ ขอบเขตในกำรวจย ในการศกษาครงน ผศกษาไดก าหนดขอบเขตเนอหา โดยการทบทวนเอกสารจากพระไตรปฎก เอกสาร ต ารา ผลงานวจยทเกยวของ โดยศกษาเฉพาะประเดนทเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม มการก าหนดขอบเขตไวดงน ๑.๓.๑ ขอบเขตดำนเนอหำ ในขอบเขตดานเนอหาผวจยไดก าหนดเนอหาจากการทบทวนซงเปนแนวคดศกษาประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ใน ๓ ดาน ประกอบดวย . ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต ๒. ดานเทคนควธการเผยแผของพระธรรมทต ๓. ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต ๑.๓.๒ ขอบเขตดำนประชำกร ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายในโรงเรยนแหลมบววทยา, โรงเรยนเพมวทยา, โรงเรยนพลอยจาตรจนดา และโรงเรยนปรกแกววทยาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๙ จ านวน ๒๘๘ คน ๑.๓.๓ ขอบเขตดำนสถำนท ไดแก โรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต ๙ อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ๑.๓.๔ ขอบเขตดำนระยะเวลำ มกราคม ๒๕๕๔ – มถนายน ๒๕๕๔ รวมระยะ เวลา ๖ เดอน ๑.๔ ปญหำทตองกำรทรำบ .๔. การเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต เปนอยางไร .๔.๒ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม เปนอยางไร .๔.๓ แนวทางการพฒนาประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษา อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม เปนอยางไร

๔

๑.๕ นยำมศพทเฉพำะทใชในกำรวจย ประสทธภำพ หมายถง การใชทรพยากรในการด าเนนการใดๆ กตามโดยม สงมงหวงถงผลส าเรจ และผลส าเรจนนไดมาโดยการใชทรพยากรนอยทสด และการด าเนนการเปนไปอยางประหยด ไมวาจะเปนระยะเวลา ทรพยากร แรงงาน รวมทงสงตางๆ ทตองใชในการด าเนนการนนๆ ใหเปนผลส าเรจ และถกตอง กำรเผยแผ หมายถง การประกาศค าสอนในทางพระพทธศาสนาของพระสงฆ เพอประโยชนสขแกพหชน และท าใหพระพทธศาสนามความเจรญรงเรอง มนคงถาวรสบไป พระธรรมทต หมายถง ภกษผน าธรรมะไปเผยแผแกประชาชน ท างานดานการเผยแผ ตามกฎ ระเบยบ ค าสง ของมหาเถรสมาคม สถำนศกษำ หมายถง โรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต ๙ ไดแก โรงเรยนแหลมบววทยา โรงเรยนเพมวทยา โรงเรยนพลอยจาตรจนดา และโรงเรยนปรกแกววทยา เนอหำกำรเผยแผของพระธรรมทต หมายถง เนอหาธรรมะทพระธรรมทตอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ใชในการเผยแผในสถานศกษา เทคนควธกำรเผยแผของพระธรรมทต หมายถง เทคนควธการเผยแผของพระธรรมทตอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ใชในการเผยแผในสถานศกษา สอกำรเผยแผของพระธรรมทต หมายถง สอทพระธรรมทตอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ใชในการเผยแผในสถานศกษา ๑.๖ ประโยชนทคำดวำจะไดรบ .๖. ท าใหทราบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม .๖.๒ ท าใหทราบขอเปรยบเทยบประสทธภาพภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จ าแนกตามปจจยสวนบคคล .๖.๓ ท าใหทราบปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษา อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม .๖.๔ ท าใหทราบแนวทางในการเผยแผของพระธรรมทตในสถานศกษาโอกาสตอไป

บทท ๒

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงน ผวจ ยมงศกษาประสทธภาพการเผยแผพระพทธศ าสนาของ พระธรรมทตในสถานศกษา อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ผวจยจงไดทบทวนจากแนวคดทฤษฎ และงานวจยทเกยวของดงน คอ ๒.๑ แนวคดเกยวกบประสทธภาพ ๒.๒ แนวคดเกยวกบการบรหารกจการคณะสงฆ ๒.๓ แนวคดเกยวกบการเผยแผพระพทธศาสนา ๒.๔ แนวคดเกยวกบพระธรรมทต ๒.๕ สถานศกษาในอ าเภอนครชยศร ๒.๖ งานวจยทเกยวของ ๒.๗ กรอบแนวคดการวจย ๒.๑ แนวคดเกยวกบประสทธภาพ ๒.๑.๑ ความหมายของประสทธภาพ ความหมายเกยวกบประสทธภาพนนไดมนกวชาการหลายทานไดใหแนวคดไวหลายทานดวยกน ประสทธภาพการท างานหรอการใหความหมาย ของแตละทานอาจมความเหมอนกนหรอตางกน และไดน านกวชาการทใหความหมายแตละทานไวดงน ประสทธภาพ เปนเรองของการใชปจจยและกระบวนการในการด าเนนงานโดยม ผลทไดร บเปนตวก ากบการแสดงประสทธภาพของการด าเนนงานใดๆอาจแสดงคาของประสทธภาพในลกษณะของการเปรยบเทยบ ระหวางคาใชจายในการลงทนกบผลก าไรทไดรบซงถาผลก าไรมคามากกวาตนทนกยงแสดงถงประสทธภาพมากขนประสทธภาพอาจไมแสดงเปนคาประสทธภาพเชงตวเลข แตแสดงถงการบนทกถงลกษณะการใชเงน วสด คน และเวลาใชการปฏบตงานอยางคมคาและเหมาะสม ประหยด ไมมการสญเปลาเกนความจ าเปนรวมถงมการใชกลยทธ หรอเทคนควธการทเหมาะสม สามารถน าไปสการบงเกดผลไดเรว๑

๑ สมใจ ลกษณะ, การพฒนาประสทธภาพในการท างาน, (กรงเทพมหานคร : สถาบน

ราชภฏสวนสนนทา, ๒๕๔๖), หนา ๖-๗.

เดเนยล โกลแมน (Daniel Goleman) ไดใหความหมายไววา ประสทธภาพ(Efficiency) หมายถง ผลการปฏบตงานทกอใหเกดความพงพอใจแกมวลมนษยและไดรบผลก าไรจากการปฎบตงานนนดวย (Human Satisfaction and Benefit Produced)๒ กบสน และคณะ (Gibson and Others) ไดใหความหมายไววา ประสทธภาพ หมายถง อตราสวนของผลผลตตอปจจย การวดประสทธภาพมตวบงชหลายตวประกอบดวยกน เชน อตราการไดผลตอบแทนในเงนลงทน หรอทรพยสนทเปนทน คาใชจายตอหนวยผลผลต อตราการสญเปลาสนเปลองการใชทรพยากรและอตราสวนของผลก าไรตอคาใชจายในการลง ทน๓ ไมเคล แฮมเมอร และเจมส แชมป (M. Hammer & J. Champy) ไดใหความหมาย ไววา การพฒนาทรพยากรมนษยบนพนฐานของทฤษฎทงสามดาน เชน จากแนวคดกระบวนการ รอปรบกระบวนการทางธรกจ หรอทเรยกวา Reengineering นน เปนการมงเนนใหพนกงานทกคนตองลดตนทนคาใชจายทเกดขน (ทฤษฎเศรษฐศาสตร) ลดขนตอนการท างานทไมจ าเปนใหนอยลงเพอใหเกดประสทธภาพการท างานมากยงขน (ทฤษฎระบบ) รวมถงการน าหลกการทางจตวทยาเขามาใชในระหวางการท า Reengineering (ทฤษฎจตวทยา)๔ ชมรมพฒนาความร ดานระเบยบกฎหมายและชมรมพฒนามาตรฐาน วชาชพคร ไดใหความหมายไววา ประสทธภาพตองค านงถงการด าเนนงานทสามารถ บรรลผลไดตรงตามวตถประสงคทก าหนดไว แตทงนกตองใชทรพยากรตางๆ ทมอยอยางคมคาและประสทธภาพนนพจารณาทกระบวนการของการด าเนนงานมากกวาผลผลตของการด าเนนงาน๕ ชาญชย อาจนสมาจาร ไดใหความหมายไววา โรงเรยนมประสทธภาพจะมลกษณะส าคญ ๑๑ ประการ คอ ๑) มอาจารยใหญทเขมแขง ๒) มบรรยากาศในโรงเรยนในทางบวก ๓) มแนวด าเนนการเกยวกบวนยทเหนพองจากทกฝาย ๔) มครทคาดหวงในตวนกเรยนสง ๕) มผปกครองทสนใจในทางการศกษา ๖) มวธประเมนหลกสตรทด ๗) มการประเมนผล การสอนของครอยางมประสทธภาพ ๘) มการพฒนาและประเมนความเจรญ

๒ Daniel Goleman, Working with Emotional lntelligence, Bantam (New York, 1998), p. 253.

๓ Gibson, James L. ; Ivanceyicn, John M. , & Donely, James H., (1988). Oraganization. 6 th ed, (Texas : Busines Publications , 1988) , P 37.

M. Hammer, & J. Champy, Reengineering the Corporation: a Manifesto for Business Revolution, (London : Nicholas Brealey, 1994), P.135. ๕ ชมรมพฒนาความรดานระเบยบกฎหมายและชมรมพฒนามาตรฐานวชาชพคร , การพฒนาโรงเรยนเขามาตรฐานการศกษาตาม พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต, (ชยนาท : ชยนาทโมเดรนโฮม, ๒๕๔๕), หนา ๑๔๘.

งอกงามอยางตอเนอง ๙) มปรชญาการศกษาทแทจรง ๑๐) มแผนการจดกจกรรมของนกเรยนทดและเพยงพอ ๑๑) มบรการนกเรยน๖ ชบ กาญจนประกร ไดใหความหมายไววา ประสทธภาพคลายคลงกบการบรหารงานดานธรกจ แตเปนการบรหารงานในระบบราชการและบวกกบความพงพอใจไวดวย กลาวคอประสทธภาพเปนแนวคดเหนหรอความมงมาดปรารถนาในการบรหารงานในระบอบประชาธปไตยในอนทจะใหการบรหารราชการไดผลสงสดคมกบการทไดใชจายเงนภาษอากรในการบรหารงานของประเทศและจะกอใหเกดความพงพอใจแกประชาชน๗ ตน ปรชญพฤทธ ไดกลาวไววา การสนบสนนใหมวธการบรหารทจะไดรบผลมากทสด โดยสนเปลองคาใชจายนอยทสด นนกคอ การลดคาใชจายดวยวตถและบคลากรในขณะทพยายามเพมความแนนตรงกบความเรวและความราบเรยบของการบรหารใหมากขน๘ ทพาวด เมฆสวรรค ไดใหความหมายไววา ประสทธภาพในระบบราชการ มความหมายรวมถงผลตภาพและประสทธภาพ โดยประสทธภาพเปนสงทวดหลายมตตามแตวตถประสงคทตองการพจารณาคอ ๑) ประสทธภาพในมตของคาใชจายหรอตนทนการผลต (Input) ไดแกการใชทรพยากรการบรหารคอ คน เงน วสด เทคโนโลย ทมอยอยางประหยด คมคา และเกดการสญเสยนอยทสด ๒) ประสทธภาพในมตของกระบวนการบรหาร (Process) ไดแก การท างานทถกตองไดมาตรฐานรวดเรวและใชเทคโนโลยทสะดวกกวาเดม ๓) ประสทธภาพในมตของผลผลตและผลลพธ (Outcome and Result) ไดแกการท างานทมคณภาพ เกดประโยชนตอสงคม เกดผลก าไรทนเวลา ผปฏบตงานมจตส านกทดตอการท างานและบรการ๙

พระธรรมปฎก (ป. อ. ปยตโต) ไดกลาวถงการเพมประสทธภาพในการท างาน เรองการเพมประสทธภาพในการท างานน ความจรงกเปนเรองทมชอแบบสมยใหมถาจะจบเขากบหลกธรรมะ กยงนกไมชด วาค าวา “ประสทธภาพ” นจะแปลวาอะไรด ค าวา “ประสทธ” กหาตวศพทในภาษาบาลไดอย แตกไมใชเปนค าแบบดงเดมทใช คอเอารปศพทมาประกอบกนค าวา

๖ ชาญชย อาจนสมาจาร, การนเทศการศกษา, (กรงเทพฯ : โรงพมพจงเจรญการพมพ, ๒๕๒๕),

หนา ๑๕. ๗ ชบ กาญจนประกร, รฐประศาสนศาตร, (กรงเทพมหานคร : มงคลการพมพ, ๒๕๐๒), หนา ๔๐.

๘ ตน ปรชญพฤทธ, ศพทรฐประศาสนศาตร, พมพครงท ๒, (กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๖), หนา ๑๓๐. ๙ ทพาวด เมฆสวรรค, การสงเสรมประสทธภาพในระบบราชการ, (กรงเทพมหานคร : ส านกงาน ก.พ.ท.,๒๕๓๘), หนา ๒.

“สทธ” กแปลวา “ความส าเรจ” ถาเตม “ป” เขาไปขางหนากเปน “ปสทธ” แปลวา ความส าเรจทว แลวกมภาพ หรอภาวะเขาไปภาวะแหงความส าเรจทว หรอภาวะทท าใหส าเรจผลอยางดอะไรท านองน แตนกเปนการพดเชอมโยงไปทางภาษาบาลนดหนอยเทานนเอง ความเปนจรงความหมายทวๆ ไปกเขาใจกนอยแลวอยางทไดกลาวมาแลววาเรองทจะพดตอไปน คอ เรองประสทธภาพในการท างาน จงอยากจะโยงเรองประสทธภาพนไปถงพระพทธเจา พดถงประสทธภาพการท างานของพระพทธเจาเพราะตอนนจะพดถงธรรมะของพระองคทใชเพอ เพมประสทธภาพในการท างานกตองแสดงใหเหนวาพระพทธเจานน ทรงมประสทธภาพในการท างานมาก ชวตของพระองคเปนตวอยางของการท างานอยางมประสทธภาพ เมอพระองคมประสทธภาพในการท างานแลว ค าสงสอนของพระองคทวาจะชวยใหมประสทธภาพในการท างานนน จงจะนาเชอจรงเพราะฉะนนจะเรมดวยขอความทแสดงวาพระพทธเจาทรงมประสทธภาพในการท างาน ในแงทเปนประวตของพระองคเองอยางไรกอน หรอวาพระพทธเจาตรสไวเกยวกบผลส าเรจแหงงานของพระองคอยางไร๑๐ วรช สงวนวงศวาน ไดใหแนวคดไววา ประสทธภาพของการบรหารงานจะเปนเครองชความเจรญกาวหนาหรอความลมเหลวขององคการ งานทส าคญของผบรหารองคกคอ งานในหนาทของผบรหาร ซงจะเหมอนกนเปนสากลไมวาจะเปนองคการขนาดใด มจดประสงคใด จะเปนเครองมอชวยใหการบรหารหรอการจดการมประสทธภาพมากยงขน ผบรหารทชาญฉลาดจะตองเลอกการบรหารทเหมาะสมกบองคการของตนในสถานการณตาง ๆ และน าไปปรบใชใหเกดประโยชนแกองคการมากทสด๑๑ ศรวรรณ เสรรตนและคณะ ไดใหความหมายไววา ประสทธภาพ (efficiency) มหลายความหมายคอ ๑) ความสามารถในการผลตผลลพธทตองการ ดวยการใชพลงงาน เวลา วสด หรอปจจยอน ๆ ต าทสด ๒) ความสมพนธระหวางปจจยทน าเขา ( input) และผลทออกมา (output) เพอสรางใหเกดตนทนส าหรบทรพยากรต าทสด ๓) ความพอใจของผรบบรการ๑๒

๑๐ พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต), การเพมประสทธภาพในการท างาน, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพธรรมสภาและสถาบนบนลอธรรม,๒๕๔๓), หนา ๑. ๑๑ วรช สงวนวงศวาน, การบรหารครบวงจร, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแมสพบลซวง จ ากด, ๒๕๓๓), หนา ๘๖.

๑๒ ศรวรรณ เสรรตนและคณะ, การบรหารส านกงานสมยใหม, (กรงเทพมหานคร : พฒนาศกษา, ๒๕๓๘), หนา ๙๑-๙๒.

สมใจ ลกษณะ ไดใหความหมายวา ประสทธภาพ หมายถง การปฏบตกจกรรม การงานอยางราบรนครบถวนประหยดเวลา ใชก าลงและทรพยากรอยางคมคา เกดการสญเปลานอยทสด บคคลทมประสทธภาพ จงเปนบคคลทพงปรารถนาในสงคมทเขาเปนสมาชก และองคการทเขาปฏบตหนาท๑๓ เสนาะ ตเยาว, ไดใหความหมายไววา ประสทธภาพ หมายความวา ท างานโดยใชทรพยากรอยางประหยด หรอเสยคาใชจายต าสด การท างานใหส าเรจอยางเดยวไมพอแตจะตองค านงถงคาใชจายทประหยดอกดวยการท าใหไดทงสองอยางคอ งานบรรลผลตามทตองการ และการใชทรพยากรต าสดจงเปนความสมดลระหวางประสทธภาพและประสทธผล สญญา สญญาววฒน ไดใหความหมายไววา ประสทธภาพหมายถงการวดผลการท างานขององคการนนวาท างานไดปรมาณงานมากนอยแคไหน ใชเงน ใชเวลา ใชแรงงานไปมากนอยแคไหน เปนผลดตอผรบบรการมากนอยแคไหน โดยรวมความมประสทธภาพเราจะใหความหมายถงการท างานไดปรมาณและคณภาพมาก องคการโดยรวมมความสมครสมานสามคค มสนตภาพและมความสขรวม เปนผลดตอสวนรวมและและผรบบรการแตใชแรงงาน และงบประมาณนอย๑๕ ส านกงานขาราชการพลเรอน ไดใหความหมายไววา หมายถง การการท างานทประหยดไดผลงานทรวดเรว มคณภาพ คมคากบการใชทรพยากรในดานการเงน คนอปกรณและเวลา ดงนน ประสทธภาพจงเปนสงทซงสามารถสรางใหเกดขนได และสามารถวดไดโดยทางปฏบตจะวดประสทธภาพจากปจจยน าเขา กระบวนการ หรอผลผลตทออกมา โดยวดอยางใดอยางหนง หรอหลายอยางประกอบกน ดงนน ประสทธภาพจงสามารถมองไดในแงมมตางๆ ดงนประสทธภาพในแงมมของคาใชจายหรอตนทนการผลต (Input) เชน การใชทรพยากรทงเงน คน วสด เทคโนโลยทมอยประหยด คมคาและเกดการสญเสยนอยทสดประสทธภาพในแงมมของกระบวนการบรหาร (Process) เชน การท างานทถกตองไดมาตรฐาน รวดเรวและใชเทคนคทสะดวกสบายกวาเดมประสทธภาพในแงมมของ๑๖

๑๓ สมใจ ลกษณะ, การพฒนาประสทธภาพในการท างาน, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพศนยการพมพสถาบนราชภฏสวนสนนทา, ๒๕๔๒).หนา ๒๑๐.

๑๔ เสนาะ ตเยาว, หลกการบรหาร, (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๔), หนา ๒. ๑๕ สญญา สญญาววฒน, ทฤษฏองคกรประสทธภาพ, (กรงเทพมหานคร : ภาควชาสงคมวทยามนษยวทยา คณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๔), หนา ๑๑๔. ๑๖ ส านกงานขาราชการพลเรอน, การเสรมสรางประสทธภาพในการท างานของกรมสงเสรมการเกษตร พ.ศ. ๒๕๓๘, (กรงเทพมหานคร : กรมสงเสรมการเกษตร, ๒๕๔๑), หนา ๒๓.

ส านกงานปฏรปการศกษา ไดใหความหมายไววา ประสทธภาพ หมายถง การปฏบตงานทมความถกตองรวดเรว ตรงตามวตถประสงคของการด าเนนงาน และตองใชงบประมาณอยางประหยด และไดกลาวเพมเตมอกวา ประสทธภาพนขนอยกบคณภาพของบคลากรทด วสดอปกรณทด และเพยงพอ รวมทงระบบการบรหารจดการทคลองตว และการก ากบดแลทด๑๗ สรปไดวา ประสทธภาพ หมายถง การท างานทเปนไปอยางมระบบระเบยบใน เชงเศรษศาสตรนน หมายถง การผลตประหยดเวลาทสดใชทรพยากรทมอยใหเกดประโยชน สงสดเพอใหไดผลตอบรบทคมคา ในขณะทประสทธภาพในการท างานของแตละบคคลนน ปจจยน าเขาเปรยบเทยบกบผลทได คอ การบรรลวตถประสงคทต งไว ๒.๑.๒ แนวคดทเกยวของกบประสทธภาพ จากการคนควาจากเอกสารตาง ๆ ปรากฏวา มผใหแนวคดเกยวกบประสทธภาพ ไวหลายทาน ดงน ฮารรงตน อเมอรสน (Harrington Emerson)ไดกล าวถงหลกการท างานใหมประสทธภาพในหนงสอ “The Twelve Principles of Efficiency” ซงไดรบการยกยอง กลาวถงกนมากในหลก ๑๒ ประการ ของประสทธภาพในการปฏบตงาน มสาระส าคญ ดงน ๑) ท าความเขาใจและก าหนดแนวคดในการท างานใหกระจางแจง ๒) ใชหลกสามญในการพจารณาความนาจะเปนไปไดของงาน ๓) ค าปรกษาแนะน าตองสมบรณและถกตอง ๔) ตองรกษาดวยความยตธรรม ๕) ปฏบตดวยความยตธรรม ๖) การท างานตองเชอถอได มความฉบพลน มสมรรถภาพ และมการลงระเบยบ (Record)เปนหลกฐาน ๗) งานควรมลกษณะแจงใหทราบถงการด าเนนงานอยางทวถง ๘) งานส าเรจทนเวลา ๙) ผลงานไดมาตรฐาน ๑๐) การด าเนนงานสามารถยดเปนมาตรฐานได๑๘

๑๗ ส านกงานปฏรปการศกษา, ปญจปฏรปการศกษาแนวทางสการปฏบต, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพพมพด, ๒๕๔๕), หนา ๑๗.

Harrington Emerson, The Twelve Principles of Efficiency, (New York : The Engineering Magazine, 1931), P.30.

เอดมนส บรคโอเวอร (Edmonds Brookover) ไดกลาวไววา โรงเรยนทม ประสทธภาพนนมลกษณะเดน ดงตอไปน คอ ๑) มผน าทเขมแขง ๒) มบรรยากาศของความคาดหวง ๓) โรงเรยนมระเบยบแตไมเขมงวดเกนไป ๔) มการสอสารทเขาใจกนกบนกเรยนในเรองการเรยนรพนฐาน ๕) มการแบงสรรพลงงานและทรพยากรทจ าเปน ๖) มการตดตามความกาวหนาของนกเรยน เฮรทซเบรก (Hertzberg) ไดกลาวไววา การน าเอาการบรหารแบบวทยาศาสตร และความสมพนธระหวางผปฏบตงานมาศกษารวมกน เพอใหไดปจจยทส าคญทจะท าใหบคคลปฏบตงานไดอยางสบายใจ และมประสทธภาพ ไดศกษาวจยถงทศนะคตของบคคลทพอใจในการท างาน และไมพอใจในการท างาน พบวา บคคลทพอใจในการท างานนน ประกอบดวยปจจย ดงน๒๐

๑. การทสามารถท างานใหบรรลผลส าเรจ ๒. การทไดรบยกยองนบถอเมอท างานเสรจ ๓. ลกษณะเนองานทนาสนใจ ๔. การทไดรบความผดชอบมากขน ๕. ความกาวหนาในหนาทการงาน ๖. การไดมโอกาสพฒนาความรความสามารถในการท างาน

สวนปจจยทเกยวของกบสงแวดลอมของานทเปนสงทท าใหเกดความพงพอใจ ประกอบดวยปจจย ดงน

๑. นโยบายการบรหารขององคกร ๒. การควบคมบงคบบญชา ๓. สภาพการท างาน ๔. ความสมพนธระหวางบคคลทกระดบในหนวยงาน ๕. คาตอบแทน ๖. สถานภาพ ๗. การกระทบกระเทอนตอชวตสวนตว ๘. ความปลอดภย

Edmonds Brookover. อางในแสงเลย สขสมย. “ประสทธภาพของโรงเรยนมธยมศกษาทใชวธการรบนกเรยนเขาศกษาตางกน”. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยศลปากร, ๒๕๔๓.

๒๐ Hertzberg, Motivation Moral and Money,(New York : Psychology Co, 1968), p. 24.

ฮอยและเฟอรกสน (Hoy and Ferguson) ไดเสนอแนวคดแนวคดเกยวกบประสทธภาพไววา โรงเรยนทมประสทธภาพ พจารณาจากประเดนตางๆ ตอไปน

๑. การทนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสง ๒. มการจดทรพยากรอยางมประสทธภาพ ๓. มความสามารถปรบตวตอสภาพแวดลอมทมากระทบทงภายในและภายนอก ๔. สามารถสรางความพงพอใจแกครและบคลากรอนๆของโรงเรยน

จอหน ด.มลเลท (John D. Millet) ไดกลาววา ประสทธภาพ หมายถง ผลงานงานปฏบตงานทท าใหเกดความพงพอใจและผลก าไรจากการปฏบตงาน (Human Satiafaction and Benefit Produced) ซงความพงพอใจหมายถง ความพงพอใจในการบรการใหกบประชาชน โดยพจารณาจาก

๑. การใหบรการอยางเทาเทยมกน (equitable service) ๒. การใหบรการอยางรวดเรวทนเวลา (timely service) ๓. การใหบรการอยางเพยงพอ (ample service) ๔. การใหบรการอยางตอเนอง (continuous service) ๕. การใหบรการอยางกาวหนา (progression service)๒๒

จอหน จ ฮทชสน (Jonh G Hutchinson) ไดกลาวไววา ประสทธภาพ คลายคลงกบ Millet คอ ถาพจารณาวาท างานไดมประสทธภาพสงสดนนใหดจากความสมพนธระหวางปจจยน าเขา(Input) กบผลผลต (Output) ทไดรบออกมา เพราะฉะนนตามทศนะน ประสทธภาพ จงเทากบผลผลต ลบดวยปจจยน าเขาและ ถาเปนการบรหารราชการและองคกรของรฐบาล กบวกกบความพงพอใจของผรบบรการ(Satisfaction) เขาไปดวย ซงเขยนเปนสตร ไดดงน E =(O - 1) + S E = Efficiency คอ ประสทธภาพของงาน O = Output คอ ผลผลตหรอผลงานทไดรบออกมา I = Inputคอ คอ ปจจยน าเขาหรอทรพยากรทางการบรหารทใชไป S = Satisfaction คอ ความพงพอใจในผลงานทออกมา๒๓

Hoy and Furguson, “The Theoretical Farmework and Exploration Organization Effectiveness of School”, Educational Administration Quarterly 21, 2 (Spring 1985) : 117-134. ๒๒ Millet, J.D. (1954). Management in the Public Service. New York : McGraw-Hill Book Company, Inc. P. 4. ๒๓ Jonh G Hutchinson, Organization: Theory and Classical Concepts, (New York: McGrawHill, 1967), p. 94.

ปเตอรซน และ โพลแมน (Peterson and Plowman) ไดกลาววา ประสทธภาพประกอบดวยปจจย ส าคญ ๕ ประการ คอ

๑. คณภาพของงาน (Quality) จะตองมคณภาพสง หรอผผลตและผใชประโยชนคมคาและมความพงพอใจ

๒. ปรมาณงาน (Quantity) ปรมาณงานทเกดขนจะตองเปนไปตามความคาดหวงของหนวยงาน

๓. เวลา (Time) คอ เวลาทใชในการด าเนนงานจะตองเหมาะสมกบคณภาพและปรมาณของงาน รวมทงจะตองเปนไปตามก าหนดและสภาวการณดวย

๔. วธการ (Method) ในการด าเนนงานจะตองอยในลกษณะทถกตองและเหมาะสม ๕. คาใชจาย (Costs) ในการด าเนนงานทงหมดจะตองเหมาะสมกบงานและวธการ

คอ จะตองลงทนนอยและไดผลก าไรมากทสด๒๔ กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม ระบวาประสทธภาพในการผลตหรอผลต

ภาพแรงงาน หมายถง การเปรยบเทยบระหวางจ านวนสนคาหรอบรการทผลตได (Output) กบจ านวนของทรพยากรหรอปจจยทใชในการผลตสนคา หรอบรการนนออก (Input) ความสมพนธดงกลาวนจะสะทอนใหเหนถงการเพมขนหรอลดลงของประสทธภาพในการผลตปจจยทมผลตอการเพมหรอลดลงของประสทธภาพ การผลต อาจแบงได ๓ หมวดคอ

๑) ปจจยทางดานเทคโนโลย เชน กระบวนการผลต กระบวนการท างานของเครองจกร หรอเครองมอเครองใชตางๆ

๒) ปจจยดานระบบการบรการ เชน การใชเทคนคทางการบรหาร สงเสรมระบบแรงงานสมพนธ การใชระบบทวภาคเพอการเพมประสทธภาพการผลต เปนตน

๓) ปจจยดานแรงงาน เปนปจจยส าคญทสดเพราะกจการใดๆ อาจใชเทคโนโลยหรอเครองจกรททนสมยทสด มการบรหารงานทดเพอผลตสนคาหรอบรการทดทสดในกจการนนๆ แตหากไมมแรงงานเปนผใชเทคโนโลย และระบบทวางไวเปนอยางดนนกยอมไมสามารถประสบความส าเรจได ดงนนแรงงานจงเปนปจจยหรอองคประกอบทส าคญทสด การปรบปรงระบบการท างานเพอพฒนาคณภาพของแรงงานนนเปนสงจ าเปนทมผลตอการเพมประสทธภาพ การผลต แตในปจจบนยงขาดขอมลทจะเปนเครองตดสนใจในการด าเนนนโยบายทางดานการเพมประสทธภาพของแรงงาน อนจะเปนประโยชนตอการวางแผนบรหารแรงงาน การวางแผนทรพยากรมนษยตลอดจนการวางแผนพฒนาทางดานเศรษฐกจและสงคมทงในภาครฐและเอกชน กรมสวสดการและคมครองแรงงานไดเลงเหนความส าคญทจะรวบรวมขอมลเกยวกบการผลต

๒๔ Peteron and Plowman, อางในพระมหาสมชาย ตนฟ น, “ปจจยทมผลตอประสทธภาพใน

การบรหารองคกรสงฆไทย”, ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต(พฒนาสงคม), (คณะพฒนาสงคม : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, ๒๕๔๒), หนา ๒๘.

และศกษารายละเอยดเกยวกบประสทธภาพการผลตของแรงงาน เพอใหไดขอมลทเปนเครองชถงการเปลยนแปลงภาวะการผลตของแรงงานและผประกอบการ อกทงเปนตวกระตนใหผประกอบ การปรบปรงคณภาพการผลตของตน และของแรงงานใหมประสทธภาพสงขน ชวยใหไดผลตภณฑทมคณภาพและไดมาตรฐานเมอเทยบกบตางประเทศซงจะเปนผลดตอเศรษฐกจของประเทศโดยรวม๒๕ กนตยา เพมผล ไดกลาวถงการพฒนาประสทธภาพการท างานวา เปนการปรบปรงแกไขเพมเตม ความสามารถและทกษะในการท างานของตนเองหรอผอนใหดขนเจรญขน เพอใหบรรลเปาหมายขององคการ อนจะท าใหตนเองผอนและองคการเกดควาสขในทสด ซงการพฒนาประสทธภาพการท างานมความส าคญอยางยงตอการพฒนาองคการหรอการพฒนาสงคม นอกจากน นการพฒนาตนเองกบการพฒนาประสทธภาพการท างานยงมความสมพนธกนอยางใกลชดอกดวย กลาวคอ ประการแรก กอนทคนจะเขาส การท างานในองคการหนงๆนน บคคลนนตองมความรความสามารถมคณสมบตตรงตามทองคการนนตองการ ซงบคคลจะมคณสมบตตามทองคการตองการนนกตองมการพฒนาตนเอง หรอไดรบการพฒนาจากสถาบนตางๆ จนมความสามารถเพยงพอทจะเขาสงาน และท างานไดอยางมประสทธภาพ ประการสอง เมอบคคลเขาสงานแลว กเปนหนาทขององคการทจะตองพฒนาบคคลใหมประสทธภาพ(ความสามารถ)ในการท างานใหดทสด เพอประสทธผลขององคการ จงกลาวไดวา การพฒนาตนเองเพอพฒนาประสทธภาพการท างานจะกอใหเกดประสทธภาพขององคการในทสดนนเอง๒๖ ปรยาพร วงศอนตรโรจน ไดกลาววา องคการจะมประสทธภาพเกดขนไดโดยอาศยสมาชกภายในองคการและการจดวางระบบท างาน รวมทงการจดโครงสรางการบรการตลอดจนผน าทมประสทธภาพ สถานการณจะเกดขนไดโดย ๑) การตดตอสอสารทด ของทงภายในองคการกบสภาพแวดลอมภายนอกองคการ และการตดตอสอสารระหวางบคคลภายในองคการท าใหองคการสามารถด ารงอยได และมประสทธภาพเพราะความเขาใจกน ความสามารถในการสอความหมายใหตรงกนเปนสงส าคญส าหรบองคการ ๒) ความคลองตวของการท างานในองคการ ความคลองตวของการบรหารงานระหวางฝายตางๆ สามารถตดตอถงกน โดยไมมข นตอนทสลบซบซอน ความคลองตวของพนกงานในการปฏบตงานมอสระในการท างาน และการตดสนใจในงานบางอยาง

๒๕ กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม, ภาวการณมงานท าและการวางงาน, (กรงเทพมหานคร

: กรมการจดหางาน, ๒๕๔๐), หนา ๑-๒๒. ๒๖ กนตยา เพมผล, การพฒนาประสทธภาพการท างาน, (กรงเทพมหานคร : สถาบนราชภฏสวนดสต, ๒๕๔๑), หนา ๖-๗.

๓) ความคดรเรมสรางสรรค เปนความสามารถขององคการทจะกระตนใหสมาชกในองคการใหมความคดรเรมสรางสรรคของพนกงานจะชวยใหประสทธภาพการท างานดขน ๔) ความผกพนกบองคการหมายถง ความเปนสวนหนงขององคการความเขาใจกน ความมมนษยสมพนธตอกน ท าใหการปฏบตงานเปนไปตามเปาหมายลลวงไปไดดวยด เพราะสมาชกรวมกนท างาน และมความสนทสนมกลมเกลยวกน๒๗ วรช สงวนวงศวาน ไดใหแนวคดไววา ประสทธภาพของการบรหารงานจะเปนเครองชความเจรญกาวหนาหรอความลมเหลวขององคการ งานทส าคญของผบรหารองคกคอ งานในหนาทของผบรหาร ซงจะเหมอนกนเปนสากลไมวาจะเปนองคการขนาดใดมจดประสงคใด จะเปนเครองมอชวยใหการบรหารหรอการจดการมประสทธภาพมากยงขน ผบรหารทชาญฉลาดจะตองเลอกการบรหารทเหมาะสมกบองคการของตนในสถานการณตาง ๆ และน าไปปรบใชใหเกดประโยชนแกองคการมากทสด๒๘ สมใจ ลกษณะ ไดอธบายรปแบบการวเคราะหปญหาเพอการพฒนาประสทธภาพไวตามแผนภาพ๒๙ ดงน

ความคาดหวง ความเปนจรง ปญหา เปาหมายสง ต ากวาเปาหมาย ปญหาเปาหมาย

ผลผลตสง ผลผลตตกต ากวา ปญหาผลผลต น าไปสเปาหมายท ตองการ

กระบวนการด าเนนงาน กระบวนการบาง ปญหากระบวนการ ไดมาตรฐานเพอน าไปส ดานต ากวามาตรฐาน ผลผลต ปจจยเพยงพอตอการ ปจจยไมเพยงพอ ปญหาทางปจจย ด าเนนงาน

แผนภาพท ๒.๑ การวเคราะหปญหาเพอการพฒนาประสทธภาพ

๒๗ ปรยาพร วงอนตรโรชน, จตวทยาการบรหารงานบคคล, (กรงเทพมหานคร : ศนยสงเสรม

กรงเทพมหานคร, ๒๕๔๔), หนา ๙๘-๙๙. ๒๘ วรช สงวนวงศวาน, การบรหารครบวงจร, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแมสพบลซวง จ ากด, ๒๕๓๓), หนา ๘๖. ๒๙ สมใจ ลกษณะ, การพฒนาประสทธภาพในการท างาน, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพศนย การพมพ สถาบนราชภฏสวนสนนทา, ๒๕๔๒).หนา ๑๙๕

สรปไดวา ประสทธภาพจะเปนเครองชใหเหนถงความเจรญกาวหนา รงเรองและผลผลตตลอดถงความลมเหลวของกจการตางๆ เพราะวาในหนวยงานหนงๆ ทมบคคลตงแต ๒ คนขนไปมารวมตงวตถประสงคและด าเนนกจการนนตามวตถประสงคทต งไวดวยน าทรพยากร ทมอยมาใชใหเกดประโยชนมากทสด เปนการลดคาใชจายและเวลาแตคณภาพของงานตองเพม ขนอยางดยง ๒.๒ แนวคดเกยวกบการบรหารกจการคณะสงฆ การบรหารงานเปนกจการของคณะสงฆทจะตองท าหรอจะตองเปนธระหนาทและเปนภารกจของพระสงฆาธการจะตองปฏบต อนเปนภารกจของคณะสงฆ และการพระศาสนา ม ๖ ประการ คอ การปกครอง การศาสนศกษา การศกษาสงเคราะห การเผยแผพระศาสนา การสาธารณปการ การสาธารณสงเคราะห จากการทบทวนเอกสารทเกยวของปรากฏวา ไดมผกลาวถงการบรหารกจการคณะสงฆไว ดงน ๒.๒.๑ การปกครอง การจดโครงสรางปกครองคณะสงฆในปจจบน เปนไปตามพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ แกไขเพมเตม(ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ การปกครองคณะสงฆเปนการปกครอง ตามพระธรรมวนย คอ การปกครองคณะสงฆจะยดพระธรรมวนยเปนธรรมนญการปกครอง โดยใชอ านาจรฐและจารตเปนหลกอดหนนการปกครองสงฆหากมความไมเรยบรอยเกดขนใน คณะสงฆตองอาศยอ านาจรฐมาชวยจดการแกไขความไมเรยบรอย ในรฐสมยของพระบาทสมเดจ พระจลจอมเกลาเจาอยหว พระองคทรงถวายอ านาจรฐชวยคณะสงฆจดระบบการปกครองทรงตราพระราชบญญตลกษณะการปกครองคณะสงฆ ร.ศ. ๑๒๑ มาในรฐสมยพระบาทสมเดจ พระเจาอยหวอานนทมหดล ไดยกเลกพระราชบญญตลกษณะการปกครองคณะสงฆ ร.ศ. ๑๒๑ และไดตราพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๔๘๔ จดระบบการปกครองใหม ใหมรปแบบคลายกบการปกครองราชอาณาจกร มาในสมยพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชไดยกเลกพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๔๘๔ เพอจดระบบการปกครองคณะสงฆในรปแบบใหมจงไดตราพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ และตอมาในป พ.ศ. ๒๕๓๕ ไดตราพระราช บญญตคณะสงฆ ( ฉบบท ๒ ) พ.ศ. ๒๕๓๕ ใชเปนรปแบบการปกครองคณะสงฆและเปนหลกจดระเบยบการปกครองคณะสงฆในปจจบน และมผใหความหมายการปกครองคณะสงฆไวดงน

๓๐ พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ), เอกสารประกอบค าบรรยายเรองการคณะสงฆ

และการพระศาสนา,กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๐), หนา ๑.

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) ไดกลาวถง ความหมายการปกครองตามทศนะของพระพทธศาสนาวา การปกครองตามความหมายในพระพทธศาสนาเปนการปกครองเพอการศกษา การปกครองและความสงบเรยบรอยทเกดจากการปกครองนนมใชจดหมายในตว แตเปนเพยงปจจยคอสภาพเออ เพอชวยใหแตละบคคลบรรลจดมงหมายแหงการศกษาหรอเพอเปนหลกประกนของการศกษาจงถอคตไดวาการปกครองทมข นเปนของการศกษาและเพอการ ศกษาทงสน ถาไมปกครองดวยการศกษากตองปกครองดวยอ านาจ เมอปกครองดานอ านาจกเกดความรสกในเชงปฏปกษทเอยงไปในทางทจะขดแยงกน ดวยเหตนการปกครองแบบใชอ านาจจงกอใหเกดปญหา เรมตงแตความขดแยงในจตใจเปนตนไป ท าใหยงตองเพมการใชอ านาจใหอาญา และจะเนนการลงโทษมากยงขนตามล าดบ ไมใชการปกครองแบบพยายามสรางคนด แตเปนการปกครองแบบพยายามก าจดคนเลว๓๑

พระธรรมวรนายก (โอภาส นรตตเมธ) ไดกลาวการปกครองคณะสงฆวา ผปกครอง คณะสงฆทกชนตองมจตส านกรบผดชอบควบคมสอดสองดแลและสงเสรม โดยถอหลกเปาหมาย ๕ ขอคอ๓๒ ๑) เพอเสรมสรางสมพนธภาพ ๒) เพอรบทราบปญหาขอขดแยง ๓) เพอขอรองใหชวยกนท างานตามอ านาจหนาท ๔) เพอตดตามมาชแจงเพมเตมและดงานตามทส ง ๕) เพอรบฟงขอเสนอแนะน าไปแกไขปรบปรงกจการคณะสงฆใหดขน โดยยดหลกวา พระภกษเปนฐานรองรบวด วดเปนฐานรองรบพระสงฆ พระสงฆเปนฐานรองรบพระพทธศาสนา พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ) ไดกลาวไววา การควบคมและสงเสรม การรกษาความเรยบรอยดงาม หมายถง งานในหนาทของพระสงฆาธการในการปกครองดแลพระภกษสามเณร ในเขตการปกครองของตน ใหเปนไปดวยความเรยบรอยถกตองตามหลก พระธรรมวนยและตามพระราชบญญตคณะสงฆ ทงน ค าวา “การปกครอง” แปลวา การควบคม ดแลรกษาควบคมใหทานอยในทททานควรจะอย๓๓

๓๑ พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต), นตศาสตรแนวพทธ, (กรงเทพมหานคร : บรษทสหธรรมก จ ากด, ๒๕๓๙), หนา ๕๕-๕๖. ๓๒ พระธรรมวรนายก (โอภาส นรตตเมธ), ธรรมปรทศน ๔๖, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๖), หนา ๕๙. ๓๓ พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ), การคณะสงฆและการพระศาสนา, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๐), หนา ๘๗.

พระพทธวรญาณ(ทองยอย กตตทนโน) ไดกลาวไววา งานปกครองเปนงานลก ซงกวางขวางยงใหญละเอยดออนยงกวางานทงหลาย และเปนงานทท าไมเสรจตองคอยปรบปรงเปลยนแปลงใหเหมาะสมแกสภาพการณปจจบนอยตลอดเวลาถางานปกครองด าเนนไปอยางใด งานอนๆ กจะด าเนนไปอยางนน ถางานปกครองด าเนนไปไมไดงานบรหารลกษณะอนๆ กด าเนนไปไมไดเชนกน๓๔ พระเมธธรรมาภรณ(ประยร ธมมจตโต) ไดกลาวไววา การปกครองคณะสงฆ กไมจ าเปนตองเลยนแบบระบบราชการทชกชาไมทนการ และคณะสงฆอาจจะคดระบบการปกครองใหมงพฒนาใหวดแตละวดใหเขมแขงเปนทพงของชมชนอยางแทจรงจากนนวดทงหลาย กตองสรางเครอขายโยงใยรวมกนท างานทวประเทศทงพยายามลดขนตอนสายบงคบบญชาทซ าซอน ไมทนการณ โดยปรบปรงระบบพระสงฆาธการหรอท าเอนจเนยรง ใหกบการบรหารกจการคณะสงฆการปกครองคณะสงฆไทยในปจจบนถอวาเปนการปกครองในระบอบประชาธปไตยโดยมสมเดจพระสงฆราชเปนประธาน มการบงคบบญชากนลงไปตามล าดบชน นบตงแตระดบมหาเถระสมาคมลงไปจนถงเจาอาวาสอนเปนการปกครองบงคบบญชาตามเจตนารมณ ของพระราชบญญตคณะสงฆ(ฉบบท๒) พ.ศ.๒๕๓๕๓๕ พระราชญาณวสฐ(เสรมชย ชยมงคโล) ไดกลาวไววา การบรหารหมคณะ คอ การปกครองดแล ตลอดทงแนะน าสงสอน อบรมพระภกษ สามเณรและคฤหสถ ทมทอยหรอพ านกอยในวดใหประพฤตอยในพระธรรมวนย ตามกฎหมายของบานเมอง กฎขอบงคบ ระเบยบ ค าสงและการประกาศของมหาเถรสมาคม๓๖ สรปไดวา การบรหารกจการคณะสงฆดานการปกครอง ในปจจบนนอกจากเจาคณะผปกครองมเจาอาวาส เปนตน ตองค านงถงพระธรรมวนย กฎ ระเบยบ พระราชบญญต คณะสงฆและกฎหมายบานเมอง ด าเนนการสอดสองดแลรกษาความสงบเรยบรอยภายในวด พรอมตระหนกถงแนวทางความเจรญมนคงของวด โดยพฒนาวดใหมศกยภาพทเออประโยชนตอประชาชนชมชนสงคม ใหเกดการมสวนรวมของบคลากรภายในวด และบคลากรภายนอกวดเพอก าหนดแนวทางการพฒนาวดใหเจรญมนคงควบคไปกนชมชนสวนรวมตามเปาหมาย ของ “บวร” คอ บาน วด โรงเรยน

๓๔ พระพทธวรญาณ (ทองยอย กตตทนโน), ธรรมญาณนพนธ ๑๐๐ ป พระพทธวรญาณ, พมพครงท ๒, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๘), หนา ๗๖–๗๗.

๓๕ พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต), การปกครองคณะสงฆไทย. พมพครงท ๙, (กรงเทพมหานคร : มลนธพทธธรรม, ๒๕๓๙), หนา ๗๖. ๓๖ พระราชญาณวสฐ (เสรมชย ชยมงคโล), การบรหารวด, พมพครงท ๗, (นครปฐม : เพชรเกษมการพมพ, ๒๕๔๘), หนา ๑๓๐.

๒.๒.๒ การศาสนศกษา การศาสนศกษา หมายถง การศกษาเลาเรยนพระธรรมวนยของพระพทธศาสนาของบรรพชตและคฤหสถ เปนกจการของคณะสงฆประการหนงทส าคญยง ในอ านาจหนาทของมหาเถรสมาคมมความตอนหนงวา “ควบคมและสงเสรมการศาสนศกษา” ของคณะสงฆ (ม.๑๕ ตร) และในระเบยบการปกครองคณะสงฆสวนกลาง มหาเถรสมาคมไดก าหนดวธด าเนนการควบคมและสงเสรมการศาสนศกษาวา “ควบคมและสงเสรมการศาสนศกษาใหด าเนนไปดวยด” และมผใหความหมายไว ดงน กรมการศาสนา ไดใหความหมาย การศาสนศกษา หมายถง การจดการศกษาพระปรยตธรรมของคณะสงฆ ทงแผนกธรรมบาล และแผนกสามญศกษา รวมทงการสงเสรมพระภกษสงฆสามเณรใหศกษาพระปรยตธรรมทกๆ วธทไมขดแยงตอพระธรรมวนย๓๗ พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ) ไดใหความหมาย การจดการศาสนศกษา ไววา คณะสงฆยงมไดก าหนดวตถประสงคไวโดยชดเจนแตโดยหลกสตรและเนอวชาแลว คงอนมานไดวา มวตถประสงค ๙ ประการ คอ ๑. เพอพระสงฆรกษาตนและหมคณะ ๒. เพอใชอบรมสงสอนพระธรรมวนยแกบรรพชตและคฤหสถ ๓. เพอใชพฒนาชาตบานเมองดวยคณธรรมของพระศาสนา ๔. เพอใชในกจการคณะสงฆและการพระศาสนา ๕. เพอรกษาหลกพระธรรมวนยของพระพทธศาสนา ๖. เพอสรางศาสนทายาทสบอายพระพทธศาสนา ๗. เพอความมนคงแหงพระพทธศาสนา ๘. เพอความตงมนแหงพระสทธรรม ๙. เพอความมนคงของประเทศชาตอนเปนสวนรวม๓๘ พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต) ไดใหความหมายไววา การศาสนศกษา หมายถง การศกษาพระปรยตธรรมและการศกษาอนๆ อนสมควรแกสมณะ การศาสนศกษา ของสงฆแตเดมนนเรมตนมาตงแตสมยพทธกาลและบคคลทเขามาสสงฆมณฑลในครงพทธกาลตามประวตสวนมาก มกจะไดรบการศกษาทงคดทางโลกและคดทางธรรมมาเปนอยางดตามลทธศาสนาในสมยนน เปนตนวาเรยนจบไตรเพทมากอนการศกษาของสงฆ ในสมยพทธองค ยงทรงพระชนมอยม ๒ ประการ คอ

๓๗ กรมการศาสนา, คมอการจดการศกษาสงฆ, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา,

๒๕๓๙), หนา ๑. ๓๘ พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ), การคณะสงฆและการพระศาสนา, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๐), หนา ๔๑.

๑. คนถะธระ คอ ธระฝายคมภร กจดานการเรยน ๒. วปสสนาธระ คอ ธระฝายเจรญวปสสนา กจดานการบ าเพญภาวนาหรอเจรญ

พระกรรมฐาน ซงรวมทงสมถะดวย เรยกรวมเขาในวปสสนาโดยฐานเปนสวนคลม๓๙ สรปไดวา การศาสนศกษา เปนการจดการศกษาใหกบภกษสามเณร สนบสนนสงเสรมพระภกษสามเณรใหมโอกาสศกษาพระปรยตธรรมและวชาตางๆ ทกๆ วธ ซงมตงแตประถมศกษาจนถงอดมศกษา โดยพระขดตอพระธรรมวนย เพอเปนองคความรรกษาตน และหมคณะ พฒนาตนเองใหมความรและใชความรอบรมสงสอนแกบรรพชตและคฤหสถ เพอเปนการสรางศาสนทายาทสบอายพระพทธศาสนาสบไป ๒.๒.๓ การศกษาสงเคราะห การศกษาสงเคราะห หมายถง การจดการศกษาเพอชวยเหลอเกอกล อดหนน จนเจอชวยเหลอเกอกลหรออดหนนจนเจอการศกษาอน หรอสถาบนการศกษา หรอบคคล ผก าลงศกษาเลาเรยน คณะสงฆไดก าหนดการศกษาสงเคราะห เปนกจการอนหนงของ คณะสงฆ และมผความหมายไว ดงน กรมการศาสนา ไดกลาวถง การศกษาสงเคราะห หมายถง การจดการศกษาทมง เนนการปลกฝงคณธรรมและจรยธรรมแกเดกและเยาวชนใหม ความรความเขาใจหลกธรรม ทางพระพทธศาสนา และการจดการศกษาในการเตรยมความพรอม แกเดกปฐมวย ไดแกศนยพระพทธศาสนาวนอาทตย ศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวด โรงเรยนเอกชนการกศลของวด

การมอบทนการศกษาแกนกเรยนนกศกษา๔๐ พระเทพปรยตสธ(วรวทย คงคปญโญ) ไดกลาวถง การศกษาสงเคราะหทพระสงฆ ด าเนนการในลกษณะน เปนการจดการศกษาซงแบงไดเปน ๔ ประเภท คอ ๑. โรงเรยนการกศลของวดในพระพทธศาสนา และโรงเรยนสงเคราะห เดกยากจนตามพระราชประสงค มความมงหมายใหวดและพระภกษในพระศาสนาได จดการศกษาตามหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ เพอสงเคราะหเดกและเยาวชนของชาต และพระภกษสามเณรสวนหนงเปนเหตใหเดกและเยาวชนไดเขาใกลวดและไดศกษาหลกธรรมทางศาสนา ๒. ศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย มความมงหมายใหวดและพระสงฆใหการศกษาอบรมปลกฝงศลธรรม วฒนธรรมและประเพณอนดงามแกเดกและเยาวชน เปนโอกาส

๓๙ พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต), การปกครองคณะสงฆไทย. พมพครงท๙, (กรงเทพมหานคร : มลนธพทธธรรม, ๒๕๓๙), หนา ๗๗. ๔๐ กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ, คมอครจรยศกษา, (กรงเทพมหานคร : กรมการ ศาสนากระทรวงศกษาธการ, ๒๕๒๒), หนา ๕-๖.

ใหพระสงฆไดใชวชาการศาสนศกษา เพอพฒนาทรพยากรบคคลของชาต ดวยหลกธรรม ของพระศาสนา ๓. ศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวด มความมงหมายใหวดไดชวยอบรมบมนสยเดกกอนวยเรยน เพอปลกฝงคณธรรมและศลธรรมแตยงเดก ทงเปนการใหโอกาสวด และพระสงฆไดรวมพฒนาทรพยากรบคคลของชาตตงแตวยเดก ๔. โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จดตงขนเพอใหพระภกษสามเณรศกษาเลาเรยนตามหลกสตรของกระทรวงศกษาธการแผนกสามญศกษา และมการศกษาวชาพระปรยตธรรม หมวดภาษาบาล หมวดพระธรรมวนยและศาสนปฏบต อกสวนหนง โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษามการจดตงขนตามระเบยบกระทรวงศกษาธการ วาดวยโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา พ.ศ.๒๕๓๗ และอยในสงกดกรมการศาสนา ขณะนมวดตางๆจ านวนมาก จดตงโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา แตยงมไดจดเปนการศาสนศกษาหรอการศกษาสงเคราะหแตโดยรปการนนนาจะจดเปน “การศกษาสงเคราะห” มากกวา เพราะเปนการศกษา เพอสงเคราะหพระภกษสามเณรใหมการศกษาเลาเรยนวชาสามญศกษาทงผเรยนและผสอนกเนนหนกทางวชาสามญศกษา๔๑ บญศร พานะจตต ไดกลาวถง การศกษาสงเคราะห วาเปนบทบาทและภารกจ ของภกษสงฆทส าคญประการหนง กลาวคอ เปนการสงเคราะหประชาชนดานการศกษา ใหมความรความสามารถทจะด ารงตน และด าเนนชวตในสงคมไดอยางมความสข การจดการ ศกษาเพอชวยเหลอเกอกลและการชวยเหลอเกอกลการศกษาหรอสถาบนการศกษาอนนอกจาก การศาสนศกษา หรอบคคล ผก าลงศกษาโดยแบงออกเปน ๕ ประเภทคอ ๑. โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา ๒. โรงเรยนการกศลของวดในพระพทธศาสนา ๓. โรงเรยนสงเคราะหเดกยากจนตามพระราชประสงค ๔. โรงเรยนพระพทธศาสนาวนอาทตย ๕.โรงเรยนอบรมเดกกอนเกณฑในวด๔๒ สรปไดวา การศกษาสงเคราะห เปนการจกการศกษาแกประชาชนทวไปเพอชวย เหลอแกเดกผดอยโอกาสทางการศกษาใหมโอกาสรบการศกษาตามก าลงสตปญญาพรอมทง ใหการอบรมสงสอนดวยความรกเมตตา เอาใจใสขดเกลาเขาเหลานนทงทางกาย วาจา ใจ เพอสรางใหเปนบคลากรทมคณภาพสามารถทจะด ารงตนอยในสงคมอยางมความสข

๔๑ พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ), การคณะสงฆและการพระศาสนา, (กรงเทพมหานคร

: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๐), หนา ๔๘–๔๙.

๔๒ บญศร พานะจตต, ความส าเรจในการปฏบตภารกจของวด, (กรงเทพมหานคร : บรษท

พรกหวานกราฟฟก จ ากด, ๒๕๔๕), หนา ๒๐.

๒.๒.๔ การเผยแผพระพทธศาสนา พระพทธศาสนามความเปนมาอยางยาวนานนบแตสมเดจพระสมมาพระพทธเจา ทรงประทานการอปสมบทแกพระอญญาโกณฑญญะ ถอวาเปนการสบศาสนทายาทเปนครงแรก และทรงประกาศความจรงแหงชวตดวยการแสดงพระธรรมจกกปปวตนสตร เปนปฐมฤกษแหง การประกาศพระพทธศาสนา ณ ปาอสปตนมฤคทายวน หลงจากนนทรงสงพระสาวกไปประกาศพระสทธรรมดวยพระพทธด ารส วา “ดกอนภกษทงหลาย พวกเธอจงเทยวจารกไปเพอประโยชน และความสขแกชนหมมากเพออนเคราะหโลกเพอประโยชนเกอกลและความสขแกพวกทวยเทพและมนษย อยาไปโดยทางเดยวกนสองรป จงแสดงธรรมมความงามในเบองตน มความงามในทามกลาง และความงามในทสด จงประกาศพรหมจรรย พรอมทงอรรถ และพยญชนะบรสทธ บรบรณครบถวน”๔๓ กรมการศาสนา ไดใหความหมายไววา หมายถง การประกาศพระพทธศาสนาให แกศาสนทายาทและประชาชนไดรบทราบในทกวธๆ ทไมขดตอพระธรรมวนย โดยมงเนนใหประชาชนไดมความรความเขาใจในหลกธรรมแลวนอมน าไปปฏบตในชวตประจ าวน ไดแกการเทศนา การปาฐกถาในโอกาสและสถานทตางๆ ทงในวดและนอกวด โดยมวตถประสงคเพอการเผยแผธรรมหรอตองการใหประชาชนไดเขาวดปฏบตธรรม หรอมงเนนสบสานวฒนธรรมไทยทไดรบอทธพลมาจากพระพทธศาสนา การด าเนนการใดๆ ของภกษสงฆในพระพทธศาสนาทเปนไปเพอการเผยแผธรรมทางพระพทธศาสนาทงในวดและนอกวด ชอวาเปนภารกจดานการเผยแผทงสน๔๔ สมเดจพระมหารชมงคลาจารย (ชวง วรปญโญ) ไดกลาวไววา บทบาทหนาทหรอบทบาททวดตางๆ เจาคณะต าบล คณะสงฆอ าเภอ และคณะสงฆจงหวดเกยวกบการเผยแผ ไวดงน

๑. หาอบายวธใหไดยนไดฟงโอวาท ค าสงสอนหรอขอแนะน าทเปนประโยชน ๒. แนะน า สงสอน อบรม ประชาชนใหเขาใจในศาสนพธและการปฏบต ๓. เทศนาสงสอนประชาชนใหตงอยในศลธรรมและใหไดยนไดฟงเกยวกบ พระศาสนาโดยถกตอง๔๕

๔๓ ว.ม. (ไทย) ๔/๓๒/๔๐. ๔๔ กรมการศาสนา, คมอการบรหารและการจดการวดฉบบยอ, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๒), หนา ๙. ๔๕ สมเดจพระมหารชมงคลาจารย (ชวง วรปญโญ), การเผยแผพระพทธศาสนา, คมอพระสงฆาธการวาดวยเรองการคณะสงฆและการพระศาสนา, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๐), หนา ๑๔๘-๑๕๕.

สรปไดวา วธทภกษสงฆใชในการเผยแผธรรมะในปจจบนมหลายวธ เชน การเทศนา ปาฐกถาธรรม อภปรายธรรม สนทนาธรรม การสอนวปสสนากรรมฐานและการใชสอประกอบ การสอนธรรมะจะเลอกใชวธใด ขนอยกบลกษณะของผรบ การเทศนาสงสอนประชาชน เปนการเผยแผพระพทธศาสนา ทพระสงฆและคณะสงฆ ถอเปนกจการทส าคญทสด จดหมายของการ ศกษาเลาเรยนพระปรยตธรรม คอ ความรความสามารถในการท จะน าพระธรรมค าสงสอนของพระพทธเจาไปสประชาชนหรอ การเผยแผนเองคณะสงฆไทยเคยจดใหมโรงเรยนพระธรรมกถา ภกษสงฆทเทศนดจะไดรบการยกยองมาก และการเผยแผพระพทธ ศาสนาถอวาเปนหนาทอนส าคญของพระสงฆ เพราะวาพระสงฆทท าหนาทเผยแผพระพทธ ศาสนานนจะตองม ความรความสามารถและเทคนควธการนอกเหนอ จากความร ดานหลกพทธธรรมจงจะสามารถท าการเผยแผพระพทธศาสนาใหไดผลดและมประสทธภาพ

๒.๒.๕ การสาธารณปการ

กรมการศาสนา ไดกลาวถงการบรหารวดดานสาธารณปการ ไววา การด าเนนการเกยวกบการพฒนาวดดานอาคารสถานทและสงแวดลอม เพอใหวดเออประโยชนตามภารกจของเจาอาวาสดานอนๆ การพฒนาเหลานไดแก การดแล การท านบ ารงรกษาสาธารณสมบตของวด การดแลรกษาและการกอสรางอาคารสถานทเชน พระอโบสถ เมร อาคารเรยน หอธรรม กฎ ศาลาการเปรยญ เปนตน งานสาธารณปการแตละวดจะไมเทาเทยมกนมากหรอนอยขนอยกบขนาดของเศรษฐกจ ความตองการของชมชนและบารมของเจาอาวาสหรอพระสงฆในวดเปนส าคญ๔๖

พระราชรตนมน (ชยวฒน ปญญาสร) ไดกลาวถงการบรหารวดในดาน สาธารณปการของวดแบงได ๓ เรอง คอ ๑) การบรณะและการพฒนาวด ๒) การกอสรางและบรณปฏสงขรณเสนาสนะ ๓) การดแลรกษาและจดการศาสนสมบตของวด และยงไดกลาวถงการบรหารงานสาธารณปการของเจาอาวาสหรอวดตามพระธรรมวนย ควรใหเกดความสงบสข (สปปายะ) ๔ อยาง คอ ๑) อาวาสสปปายะ ทอยเปนสขสบายคอ ท าใหวดเปนอาราม เปนทรมรน รนรมย เปนรมณยสถานเจรญตา สบายใจแกผทพบเหน เปนศนยของชมชนทงดานวตถและจตใจ ๒) อาหารสปปายะ อาหารเปนทสบายตามปกตเมอมทอยแลวตองค านงการ กนอาหาร การจดสวดการเรองอาหาร

๔๖ กรมการศาสนา, หลกการบรหารและการจดการวดยคโลกาภวตน, (กรงเทพมหานคร : เอพ กราฟคดไซน, ๒๕๓๙), หนา ๗.

๓) บคคลสปปายะ บคคลเปนทสบายไมค านงถงเรองของบคคลภายในวดหรอบคคลทเกยวของกบวด คนวดแบงออกเปน ๔ ประเภท คอ พระภกษ สามเณร อบาสก อบาสกา และเดกวด ๔) ธรรมสปปายะ ธรรมทเปนสบาย วดคอ เปนสถานทปฏบตธรรม๔๗ พระราชสมาภรณ (นวล เขมสจจวาท) ไดใหความหมายค าวา การสาธารณปการ คอ กระบวนการบ าเพญสาธารณประโยชน เนนกจกรรมการพฒนาภายในวดเปนงานหลก งานอนเปนงานรองภายใตหลกการการ ๒ ประการ คอ๔๘ ๑. ดแลรกษาของเกาไวใหได ๒. สรางสรรคพฒนาของใหมใหงอกเงย โดยเลอกใชวธการ ๓ วธ ๒.๑ แนวแนแกไขในสงทผด ๒.๒ เตมใจสนบสนนในสงทถกใหดยงขน ๒.๓ ตงใจสรางพฒนาในสงทยงไมมใหเกดขน

มาณพ พลไพรนทร ไดกลาวถงการบรหารวดในดานสาธารณปการของวดวา งานสาธารณปการนนสบเนองมาจากหนวยยอยทส าคญทสดของสถาบนพระพทธศาสนาในสงคมไทยคอวด คนไทยไปตงถนฐานอย ณ ทใด เมอรวมกนขนเปนชมชนกเกดความตองการ มวด มพระสงฆส าหรบเปนทท าบญบ าเพญกศลตามประเพณ และเปนทบวชเรยนศกษาของกลบตร จงไดชวยกนสรางวดของตนหรอชมชนนนขน เมอสรางเสรจแลวกจะอาราธนาพระสงฆมาอยประจ า เปนผน าทางศาสนาของชมชน เปนผดแลรกษาและจดการวดของประชาชน เกดเปนกจารของวดและของคณะสงฆขน การทพระสงฆรบหนาทเปนผดแลรกษาและจดการวดนถอเปนการชวยเหลอประชาชนและกจการอน ๆ ของวดลวนเปนกจการทเปนการชวยเหลอ อดหนนเกอกลประชาชนผเปนเจาของวดนนหรอประชาชนทวไป จงไดเรยกกจการเกยวกบการดแลรกษาและจดการวดวาการสาธารณปการ๔๙ สรปไดวา งานสาธารณปการเปนงานส าคญโดยเฉพาะเปนงานละเอยดออนเปนงานประดบทองถนและการพระศาสนาเปนงานทใหความส าคญแกพระสงฆาธการและเหนผลงานของพระสงฆาธการไดเรวกวางานอน แตกมกเปนเหตกอปญหา เชน บางแหงเกดความขดแยงระหวางวดกบชาวบานจนถงลกลามใหญโต กเพราะการสาธารณปการเปนเหตหาก

๔๗ พระราชรตนมน (ชยวฒน ปญญาสร), การจดสาธารณปการและสาธารณสงเคราะหของวด, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๓๘), หนา ๑๑-๑๒. ๔๘ พระราชสมาภรณ (นวล เขมสจจวาท), พระสงฆกบงานพฒนาพระศาสนาและสงคม, (กรงเทพมหานคร : กรมการศาสนา, ๒๕๓๙), หนา ๑๓๐. ๔๙ มาณพ พลไพรนทร, คมอบรหารกจการคณะสงฆ, (กรงเทพมหานคร : กรมการศาสนา, ๒๕๔๑), หนา ๒๙๔.

เจาคณะไดเหนความส าคญ เรงรดตรวจตราชแจงแนะน า การปฏบตหนาทของพระสงฆาธการไดดแลวการขดแยงระหวางวดกบบานจะลดนอยลงตามล าดบ และความสมครสมานสามคคระหวางบานกบวดจะมมากขนเปนเหตใหการคณะสงฆและการพระศาสนาด าเนนไปดวยความเรยบรอยดงาม ๒.๒.๖ การสาธารณสงเคราะห การสาธารณสงเคราะห หมายถง การด าเนนกจการตางๆเพอใหเปนสาธารณะประโยชนแกหนวยงาน แกบคคล คณะบคคล หรอการชวยเหลอเกอกลหรอการอดหนนจนเจอสถานทซงเปนสาธารณสมบตหรอประชาชนทวไป กรมการศาสนา ไดกลาวถงความส าคญภารกจดานสาธารณสงเคราะหวาการด าเนนการชวยเหลอสงคมทางวตถในรปแบบตาง ๆ ทไมขดตอพระธรรมวนยไดแกโครงการอปสมบทและพรรพชาพระสงฆ สามเณรภาคฤดรอน โครงการสงเคราะหพระสงฆ สามเณรทวดประสบภยขาดแคลน วดและเจาอาวาส พระสงฆเปนผน าในการพฒนาชมชนและสงคม เชน ใหสถานทเปนทจดประชมอบรมเยาวชนและประชาชนดานอาชพตางๆ การสรางถนนเขาหมบาน การออมทรพย ใหสถานทแหลงประปาหมบาน การชวยเหลอผยากไร เปนตน๕๐ พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ) ไดกลาวถงการบรหารวดดานการ สาธารณสงเคราะหไววา การสาธารณสงเคราะห หมายถง การด าเนนกจการตางๆ เพอใหเปนสาธารณประโยชนแกหนวยงาน หรอบคคลหรอคณะบคคล การอดหนนจนเจอสถานทซงเปน สาธารณสมบตหรอประชาชนทวไป การสงเคราะหในดานจตใจและวตถ ดานจตใจ ไดโดย ๑) เปนทปรกษา แนะน าในปญหาชวตและดานอนๆ เชน ทางวชาการบางอยาง ๒) ท าใหวดรมรน รมเยน สมเปนอารมณใหความรมเยนทางการปฏบตตนใหเปนแบบอยางของผด าเนนชวตอนประเสรฐเปนทตงแหงความเคารพ ศรทธา เลอมใสและนบถอ สรางความรมเยนเมอเหนวดและพระสงฆ ดานวตถ กระท าไดโดย ๑) แนะน าชกจงใหผอนกระท า เชน การสาธารณปโภค จด ใหมโรงเรยน โรงพยาบาล ถนน บอน า เปนตน ๒) น าสงของหรอบรการทรบจากผอนมาแบงปนใหมประโยชนกวางขวางออกไป คอ ท าหนาทเปนสอกลางน าไปบรการสงคม การสาธารณสงเคราะห เปนกจการของสงฆทไดก าหนดไวเปนระเบยบกฎมหาเถรสมาคมขอหนง “ควบคมและสงเสรมการ สาธารณสงเคราะหของคณะสงฆ” ในระเบยบการปกครองคณะสงฆสวนกลางไดก าหนดวา “เปนวธการด าเนน

๕๐ กรมการศาสนา, คมอการจดบรหารจดการวดฉบบยอ, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพ การศาสนา, ๒๕๔๐), หนา ๗.

สาธารณปการและสาธารณสงเคราะหใหเปนไปตามทก าหนดในระเบยบมหาเถรสมาคม ” การสาธารณสงเคราะหแยกโดยลกษณะทควรจะม ๔ ประการ ดงน๕๑

พระธรรมปรยตเวท (สเทพ ผสสธมโม) ไดกลาวถงการบรหารวดดานการสาธารณสงเคราะหไววา เปนงานในสวนไมวาจะเปนการกอสรางถนนท าสะพาน ศาลาพกรอนงานนจะม อ.บ.ต. เขามาท าหนาท สวนทคณะสงฆจะชวยสงคมได เชาการชวยเหลอ ผยากไรเพราะถกไฟไหมบาน การจดหนวยบรรเทาสาธารณภยหรอการจดบรหารใหฟรในพธงานศพ ไมเกบคาน าคาไฟไมเกบคาเจาหนาท หากเขามศรทธากจะท าบญ สวนนจะชวยบรรเทาทกขใหกบชาวบานทเปนพทธศาสนกชนได ตลอดทงใหการชวยเหลอสงคมทงภายในวดและนอกวด ภายในวดเชน อ านวยความสะดวกแกผมาท าบญทวดใหเหมาะสมและวดตองสะอาด สะดวก สบาย ภายนอกวดเชน สงเคราะหชวยเหลอชาวบานทมความทกขเทาทจะท าไดอยางดดาย๕๒ พระราชรตนมน (ชยวฒน ปญญาส ร )ไดกล าวถงความส าคญภารกจ ดานสาธาณสงเคราะหวาเปนการจดใหการสงเคราะหดานตางๆแกประชาชนผอปถมภบ ารงวดทายกทายกาของวดและประชาชนทวไป วดเปนสวนหนงของสงคม วดอยไดกตองพงบานและบานอยได กตองพงวด วดเปนศนยกลางของสงคม พระสงฆเปนทพงทางจตใจของประชาชน เมอประชาชนเดอนรอนในเรองใดเรองหนง กเปนหนาทของวดจะตองจดการสงเคราะหชวยเหลอ การสาธารณสงเคราะหจงเปนหนาทของวดและเจาอาวาสจะตองด าเนนการบรหารทกดานเกยวกบการสงเคราะหประชาชนในขอบเขตทวดจะจดได๕๓

พทธทาสภกข ไดกลาวไววา พระสงฆและวดควรสงเคราะห ประชาชน ดงน ๑) ควรสงเคราะหฝายจตใจใหมสตปญญารจกแกปญหาดวยตนเอง

๒) ควรสงเคราะหทางดานศลธรรม ๓) ควรสงเคราะหใหมนษยมความสวางทางวญญาณ ๔) ควรสงเคราะหใหกนอยแตพอด ๕) ควรสงเคราะหในการใหธรรมมากกวาใหวตถ ๖) ควรสงเคราะหใหเขามความเขมแขง๕๔

๕๑ พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ), การปกครองคณะสงฆและการพระศาสนา, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๐), หนา ๖๒-๖๕. ๕๒ พระธรรมปรยตเวท (สเทพ ผสสธมโม), สารภาค ๑๕, (กาญจนบร : ส านกพมพ ธรรมเมธ, ๒๕๔๘), หนา ๒๕. ๕๓ พระราชรตนมน (ชยวฒน ปญญาสร), การจดสาธารณปการของวดและสาธารณสงเคราะห ของวด, หนา ๑๔. ๕๔พทธทาสภกข, การสงเคราะหสวนทยงขาดอย, (นนทบร : บรษท พมพด จ ากด, ๒๕๓๗), หนา ๕.

เสฐยรพงษ วรรณปก ไดกลาวไววา ภารกจทส าคญยงของพระสงฆ คอ การอบรม สงสอนชาวบานในทางทถกทควร ชาวบานไดใหการอปการะปจจย ๔ แกพระสงฆ ใหมก าลงศกษาปฎบตธรรมตามแนวทางของพระพทธศาสนา พระสงฆกควรอนเคราะหชาวบานเปน การตอบแทน๕๕ สรปไดวา งานดานการสาธารณสงเคราะห สามารถแบงออกไดเปน ๒ ประเภท คอ สงเคราะหทางวตถ และสงเคราะหทางจตใจ งานดานสาธารณสงเคราะหเปนงานทพระสงฆท าเพอสาธารณะชน โดยบรหารจดการตามหลกซงไมขดตอพระธรรมวนย พระราชบญญต คณะสงฆ กฎ ระเบยบ ขอบงคบ ค าสงของมหาเถรสมาคม และไมขดตอกฏหมายบานเมอง ไดแก การสงเคราะหภกษสามเณร การสนบสนนทนการแกเดกนกเรยน การชวยเหลอผปวย ผยากไรผประสบภยพบตทางธรรมชาตตางๆ ลวนเปนงานทพระสงฆสงเปนหนวยหนงในสงคมควรจะสงเคราะหเพอเปนการตอบแทนประชาชนทใหการดแลรกษาและอปถมภพระศาสนาทงยงเปนการสรางความผกพนระหวางวดกบบานอกประการดวย ๒.๓ แนวคดเกยวกบการเผยแผพระพทธศาสนา ๒.๓.๑ ความหมายเกยวกบการเผยแผ จากการคนควาจากเอกสารตางๆ ปรากฏวา มผใหความหมายเกยวกบการ เผยแผไวหลายทาน ดงน กรมการศาสนา ไดใหความหมายไววา การเผยแผพระพทธศาสนา หมายถง การด าเนนการประกาศพระพทธศาสนา ใหศาสนทายาทและประชาชนไดรบทราบในทกๆ วธทไมขดตอพระธรรมวนย โดยมงเนนใหประชาชนมความรความเขาใจในหลกธรรมแลว นอมน าไปปฏบตในชวตประจ าวน ไดแก การเทศนา การปาฐกถาในโอกาสและสถานทตางๆ เชน หนงสอ หนงสอพมพ หรอวดทศน ภารกจดานน ครอบคลมถงการทวดหรอพระสงฆ จดกจกรรมตางๆขน ในวดโดยมวตถประสงคเพอการเผยแพรธรรมหรอตองการใหประชาชน ไดเขาวดปฏบตธรรม หรอมงเนนสบสานวฒนธรรมไทยทไดรบอทธพลมาจากพระพทธศาสนา การด าเนนการใดของพระสงฆในพระพทธศาสนาทเปนไปเพอการเผยแผธรรมทางศาสนาทงในวดและนอกวด ชอวาภารกจดานการเผยแผทงสน๕๖

๕๕ เสฐยรพงษ วรรณปก, ศาสนาเปรยบเทยบ, (กรงเทพมหานคร : บรรณาคาร, ๒๕๒๙),

หนา ๗๑. ๕๖ กรมการศาสนา, ปจจยทสงผลตอความส าเรจของเจาอาวาสในการพฒนาวดใหเปนศนยกลางชมชน, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๐), หนา ๙.

ธรวส บ าเพญบญบารม ไดกลาววไววา หลกการเผยแผพระพทธศาสนาตงแตครงพทธกาลมาจนถงปจจบน ไดใหความส าคญตอศาสนทายาท คอ พระภกษสงฆผออกเผยแผธรรมเปนอยางยง และตองพงพาอาศยบคคลภายนอกทเปนคฤหสถ เขามามบทบาทใน การสนบสนน หรอทเรยกวา อบาสก อบาสกา คอผถงพระรตนตรย เปนกลมคนทส าคญตอพระพทธศาสนาสบเรอยมา๕๗ พระประทน ยสนธโร ไดกลาวไววา การเผยแผ หมายถง การเปดเผยสงทถกปดบงใหคนอนไดรบร คอ การเผยสงทดทงามคนยงไมรไมเหนไดรเหนทวกน และค านมกจะใชกบสงทเปนนามธรรม เชน แผความสข ความชวยเหลอเผอแผ สวนค าวา เผยแพร หมายถง การขยายหรอการกระจายออกไปในวงกวางกใชค าวา เผยแพร และค านมกจะใชกบสงทเปนรปธรรม เชน แพรภาพ แพรภาพ แพรขาว แพรเชอ ดงนนหลกค าสอนในพระพทธศาสนาอยในฐานทเปนนามธรรม จงสมควรทจะใชค าวา เผยแผจะเหมาะกวาใชค าวาเผยแพร๕๘ พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต) กลาววา การเผยแผ หมายถง “ขยายออกไป, การท าใหขยายออกไป, หมายถง สงทย งใหญอยแลวท าใหขยายออกไป เชน การแผกฤษดา ภนหารของพระเจาจกรพรรด เชน พระเจาอโศกมหาราชทรงแผกฤษดาภนหารดวยการสง พระมหนทะไปยงประเทศศรลงกา”๕๙ พระราชธรรมนเทศ (ระแบบ ฐตญาโณ) กลาววา วธการเผยแผพทธธรรมในครงพทธกาลพระพทธเจาทรงใชวธการเผยแผแบบประยกตเขากบสภาพแวดลอมทางภมศาสตร ประวตศาสตรทางสงคม จารต ประเพณในแตละทองถนทมความแตกตางกนมากมาย ไมวาจะทรงใชวธไหนกตาม เชน ทรงใชอบายในการเลอกบคคล รอจงหวะหรอโอกาส เปนตน.๖๐ วศน อนทสระ กลาววา การเผยแผวา หมายถง “การพดการสงสอน การแนะน า, การเขยนหนงสอ, การเปนตวอยาง การท าใหด การอยใหเหน”๖๑

๕๗ ธรวส บ าเพญบญบารม, โครงการวจยธรรมการเผยแผพระพทธศาสนา,(กรงเทพมหานคร : มลนธเบญจนกาย, ๒๕๕๐, พมพครงท ๑), หนา ๕๓. ๕๘ พระประทน ยสนธโร, “สมฤทธผลในการเผยแผพระพทธศาสนา”, สารนพนธพทธศาสตรบณฑต ประจ าป ๒๕๕๑, : ๕๗๗. ๕๙ พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต), การเผยแผเชงรก, (กรงเทพมหานคร : พมพท หจก. สานลดา, ๒๕๔๘), หนา ๓๕. ๖๐ พระราชธรรมนเทศ (ระแบบ ฐตญาโณ), พทธวธเผยแผพระพทธศาสนา, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๔๐), หนา ๑๕. ๖๑ วศน อนทสระ, การเผยแผศาสนา, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพกตตวรรณการพมพ, ๒๕๓๖), หนา ๓๗.

สรปไดวา การเผยแผพทธธรรม หมายถง การท าใหหลกธรรมค าสอนของพระพทธ ศาสนาขยายกวางขวางออกไป มผเคารพเลอมใสศรทธาในพระรตนตรย นอมน าเอาหลกธรรมในพระพทธศาสนาไปประพฤตปฏบต เพอใหเกดประโยชนแกผปฏบตตามสมควรแหงการปฏบต หนาทการเผยแผพทธธรรมตองอาศยทงพระภกษสงฆเปนก าลงและไดอบาสก อบาสกาเปนก าลงเสรม โดยอาศยสอทมอยรอบตว มาเปนอปกรณในการเผยแผและสอสารทส าคญทสด คอ สอบคคล ดงค ากลาวทวา “ท าใหด อยใหเหน”. ๒.๓.๒ แนวคดเกยวกบการเผยแผพระพทธศาสนา จากการทบทวนเอกสารทเกยวของปรากฏวา ไดมผกลาวถงการเผยแผพระพทธ ศาสนาไว ดงน บญศร พานะจตต ไดกลาวถงการบรหารวดดานการเผยแผพระพทธศาสนาวาเปนการประกาศธรรมเปนบทบาททส าคญของสถาบนสงฆการเผยแผพระธรรมค าสงสอนของพระพทธเจาเปนการชวยเหลอผอนใหพนจากทกขดวยอาศยความเมตตาและกรณาของพระสงฆงานเผยแผพระสงฆทท ากนอยท วไปในปจจบนม ดงน๖๒ ๑. งานพระธรรมทต ด าเนนงานโดยใชมตมหาเถรสมาคม วาดวยการแตงตงคณะ กรรมการด าเนนงานพระธรรมทตภายในประเทศ พ.ศ. ๒๕๐๘ โดยจดพะสงฆผสมครบ าเพญประโยชนแกพระศาสนา ออกไปเผยแผจารกหลกธรรมแกประชาชนทวประเทศ เปนงานทน าพทธบรษทและประชาชนทวไปใหเกดความคดถงคณคาของพระธรรมและความจ าเปนทจะตองปฏบตธรรมะ สามารถน าธรรมะไปใชในชวตประจ าวนไดอยางถกวธและถกตอง รวมทงสามารถใชธรรมะแกปญหาตางๆ ในดานเศรษฐกจ สงคม การปกครองและสงแวดลอม งานพระธรรมทต เปนงานพฒนาทรพยากรบคคลและเปนงานทเปนรากฐานแหงความมนคงของประเทศชาต แนวการปฏบตงานของพระธรรมทต ไดแก การเทศน การบรรยาย การสนทนา ธรรมกถา น าฝกสมาธ น าเปนพทธมามกะ เยยมเยยน น าพฒนาทองถน สาธตและน าจดกจกรรม ๒. หนวยอบรมประชาชนประจ าจงหวด (อ.ป.ต.) เปนกจกรรมคณะสงฆไทยตามระเบยบมหาเถรสามคม วาดวยตงหนวยอบรมประชาชนประจ าต าบล พ.ศ. ๒๕๑๘ ความมงหมาย ทพฒนาทองถนระดบต าบลสหมบาน โดยใหพระสงฆในชนบทมบทบาท และเปนแกนน าในการสงเสรมวดใหเปนศนยกลางพฒนาทองถนใหเกดประโยชนตอชมชนนน ๓. งานอบรมจรยธรรมนกเรยน ขาราชการและประชาชน เพอใหผเขารบการอบรมมทศนคตทดตอสถาบนพระพทธศาสนา สามารถปฏบตตนตามหนาทของชาวพทธไดอยาง

๖๒ บญศร พานะจตตและคณะ, ความส าเรจในการปฏบตภารกจของวด : ศกษาเฉพาะกรณวดสวนแกว อ าเภอบางใหญ จงหวดนนทบร, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๕), หนา ๒๑.

ถกตองและเหมาะสมและนอมน าพระพทธศาสนาไปปฏบตในการน าเนนชวตประจ าวนเพอพฒนา ตนเองและสงคม ๔. งานบรรพชาสามเณรฤดรอน เปนการจดบรรพชาเยาวชนอายตงแต ๑๐ ป เพอใชเวลาวางใหเกดประโยชนในการศกษาธรรมมะในชวงปดฤดรอนประมาณเดอนเมษายน ๕. การสงเสรมหนวยสงเคราะหพทธมามกะผเยาว เปนหนวยสงเคราะหทวดและประชาชนจดใหมขนในวด ในหมบานเพอฝกอบรมดานความร ความประพฤตและจตใจโดย มพระสงฆท าหนาทอบรมสงสอนและบรหารงานทวไปของหนวยสงเคราะหพทธมามกะผเยาว เรยกพทธมามกาจารย แบงเปน ๓ คณะ คอ คณะประถมพทธมามกะ ไดแก เดกอาย ๗-๑๐ ขวบ คณะมธยมพทธมามกะ ไดแก เดกอาย ๑๑-๑๕ ขวบ คณะอดมพทธมามกะ ไดแก เดกอาย ๑๖-๑๘ ป ๖. การเผยแผทางสอสารมวลชน เปนการด าเนนการโดยเผยแผทางวทย โทรทศน วารสาร นตยสารเผยแผธรรมและการเผยแผในตางประเทศ อาจมการตงวดในตางประเทศ ๗. การเผยแผตามศกยภาพของวด เปนโครงการทจดขนเพอพฒนาคณภาพชมชนตามศกยภาพของวด ไดแก โครงการอทยานการศกษา การจดสวนสมนไพรในวดโครงการลานวดลานใจการกฬา เปนตน

ปน มทกนต ไดกลาวถงการเผยแผพระพทธศาสนาวา การเผยแผพทธธรรมในสมย พทธกาลพระพทธเจามวธการด าเนนการในการประสานมนษยสมพนธโดยตระหนกในเหต ๓ ประการอยเสมอ และในทกๆ กรณทพระพทธองคทรงด าเนนการ คอ ๑) ทรงคนหาพนเพเดมของเขา ๒) ทรงวจยถงความตองการของเขา ๓) ทรงรวธเขาถงจตใจของเขาจงกลาวไดวาการเผยแผพระพทธศาสนาของพระพทธเจาท ากนหลายรปแบบ เชน การแสดงธรรมการสนทนาธรรม การแนะน าสงสอน การปฏบตตนใหเปนทนาเลอมใส และการตอบปญหาขอของใจสงสย เปนตน โดยทพระพทธเจาไดทรงประทานแมแบบ(หลก)ในการปฏบต(การแสดงธรรม)ใหมเหตผลตอเนอง ไปโดยล าดบ ชแจงใหเขาใจชดเจน ในแตละประเดนแสดงธรรมดวยจตเมตตา มงประโยชนตอมหาชนผฟง ไมแสดงธรรมเพราะเหนแกลาภสกการะ แสดงธรรมไมยกตนขมทานและไมเสยดสขมขผอน ใหเกดความกระทบกระเทอนทงนเพราะพระพทธศาสนาเปนศาสนาทมงสอนใหเกดประโยชนแกมหาชน สอนดวยเหตผล เปนศาสนาทมในโลก ทองคผประดษฐานและผเผยแผ ไมไดสอนใหเชออยางงมงาย พระพทธเจาไดทรงตรสสอนอยเสมอวาใหคดตกตรองเสยใหดกอน แลวจงเชอ ใหเชอภายหลงทเขาใจเหตผลด ไมใชใหเชอเสยกอน แลวจงเขาใจภายหลงหลกใหญของพระพทธศาสนานนอยทเหตผล ผลทกประการยอมมาจากเหต ถาไมมเหต กไมมผล ดวยเหตดงน บทบาทการเผยแผมเหตผลทด จงประกาศใหทราบมลกษณะ อะลมอลวย แสดงถงการม

น าใจกวางไมผกมดผอนดวยความคดของตน อกทงการเผยแผพทธธรรม นบวาเปนหวใจของการสบทอดอายพระพทธศาสนาใหวฒนาสถาพร๖๓ พระพจตรธรรมพาท (ชยวฒน ธมมวฑฒโน) ไดกลาววา เทคนคเปนภาษาตางเปนเทศ ตรงกบภาษไทยวา ศลปะๆ คอ วธการเผยแผทจะประสบผลส าเรจ ตองประกอบดวยสงเหลาน คอ ค าคมนด, สภาษตหนอย, อรอยตองมค ากลอน,ไมงวงนอนตองมข าขน, ตรงใจ ไปนานตองมแหล, รวมความวา ตองมทง “ศาสตร” และ “ศลป” ศาสตร คอ ความร ศลป คอวธการหรอเทคนค๖๔ พระพพธธรรมสนทร (สนทร ญาณสนทโร) ไดใหความหมายของการเผยแผ วาเปนการสอสารเพอการพฒนาบคคลทางดานจตใจใหมความเคารพเลอมใส ย าเกรง ในพระรตนตรย นอมน าเอาหลกธรรมในพระพทธศาสนาไปประพฤตปฏบต เพอใหเกดประโยชนแกผปฏบตตามสมควรแหงการปฏบตนน เพระพระพทธศาสนาเปนศาสนาทมงเพอประโยชนสขแกชาวโลก เปนศาสนาแหงสนตภาพของโลกและสนตภาพแหงโลกสากล สมดงพระด ารทจะสงพระอรหนตสาวก ๖๐ องค ออกไปเผยแผพทธธรรมใหชาวโลกไดรบร จงไดตรสกบภกษทงหลายวา “จรถ ภกขเว จารก พหชนหตาย พหชนสขาย โลกานกมปาย อตถาย หตาย สขาย เทวมนสสาน แปลวา ภกษทงหลาย พวกเธอ จงเทยวไป เพอประโยชน และความสข แกชนหมมาก เพออนเคราะหโลก เพอประโยชนเกอกล และความสขแกเหลา ทวยเทพและมนษยทงหลาย” และใหเกดประโยชนสงสดตามทพระองคทรงประสงค ๓ ประการ คอ ๑.ทฏฐธรรมกตถะ คอ ประโยชนปจจบน, ประโยชนโลกน, ประโยชนขนตน ๒.สมปรายกตถะ คอ ประโยชนเบองหนาหรอในภพหนา, ประโยชนสงขนไป ๓.ปรมตถะ คอ ประโยชนสงสด, จดหมายสงสด คอ พระนพพาน๖๕ พระมหาหรรษา ธมมหาโส (นธบณยากร) ไดกลาววา พระสงฆควรมบทบาท ชวยแกไขปญหาสงคมใหมากขนและอยางเปนรปธรรม โดยเฉพาะอยางยง การเขาถงประชาชนอยางแทจรง บทบาทของพระสงฆจงไมควรจะเปนเพยงการแสดงธรรมและประกอบพธกรรมเชนในอดตเทานน ควรน าสงทสอนนนไปปรบใชอยางเปนรปธรรมในลกษณะของกจกรรมรวมกบชมชนจนถงรากหญา เพราะโอกาสทประชาชนจะเรยนรพทธธรรมอยางเตมรปแบบดวยตนเองนนเปนการยาก และการเรยนทฤษฎเชงปรยตทขาดพนฐานทางพทธธรรมทดพอให

๖๓ ปน มทกนต, มมสวาง, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพคลงวทยา, ๒๕๑๓), หนา ๒๐๕. ๖๔ พระพจตรธรรมพาท (ชยวฒน ธมมวฑฒโน), พระธรรมทตสายตางประเทศ รนท ๔,(กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓), หนา ๑๓๗. ๖๕ พระพพธธรรมสนทร (สนทร ญาณสนทโร), คม ชด ลก เลม ๒, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเลยงเชยง, ๒๕๔๗), หนา ๔๑.

เขาใจไมใชเรองงายเชนกน พระสงฆจงควรน าหลกค าสอนดานปรยตหรอทฤษฎนนไปเสนอ แกชมชนผานการท ากจกรรมรวมกน เชนเดยวกบการสอนผานพธกรรมของพระสงฆในอดต๖๖ พระสธวรญาณ (ณรงค จตตโสภโณ) ไดกลาววา หนาทหลกของพระสงฆ คอ เผยแผธรรม น าการปฏบต พฒนา และปรกษากจ ดงนน งานเผยแผจงเปนงานแรกททกรป จะพงกระท า แตท าไมจงท าไมไดด เพราะมสาเหตใหญๆ อย ๓ ประการ คอ ๑. ผเผยแผขาดความรความแตกฉานในธรรม มความรข นสญญา ไมถงขนทฏฐ และระดบญาณ ๒. ผเผยแผขาดความรความสามารถในการถายทอดธรรม ไมเคยฝกการพด ในทชมนมชน หรอพฒนาบคลกภาพ ใชเสยงเบา ใชบาลมาก ยกหวขอธรรมมาก ไมเตรยมตว ไมสงเกต ตดรปแบบ ใชเวลามาก เปนตน ๓. ผเผยแผขาดความพอใจ เตมใจ และความรกในการสอนธรรม เผยแผธรรม เอาแตฝายรบ ไมท าแบบฝายรก๖๗ สรปไดวา การเผยแผพระพทธศาสนา เปนธระหนาทของพทธศาสนกชนทกคนทตองรวมมอรวมใจท างานเพอพระพทธศาสนา มพระภกษสงฆเปนแกนน า โดยประยกตใชวธ การเผยแผใหเขากบสภาพแวดลอมสงคมปจจบน รบฟงความคดเหนของกลมคนอนมเหตผลทด มน าใจกวางไมผกมดผอนดวยความคดของตนอาศยศกยภาพของวดทเปนศนยกลางของ ชมชนจดการมสวนรวมกบชมชนผานโครงการตางๆ เชน โครงการอทยานการศกษา สวนสมนไพรในวด ลานวดลานใจการกฬา ท างานเผยแผเชงรกมากขน

๒.๓.๓ คณสมบตของผสอนหรอนกเผยแผ พทธวธในการสอนนนตองเรมตนจากปรชญาขนพนฐานอนไดแก กลยาณมตรและมสตปญญาไหวพรบทชาญฉลาดเปนเบองตน จากนนตองประกอบดวยหลกของนกเผยแผกบผฟงหรอผสอนกบผเรยนทมความสมพนธกนในฐานะเปนกลยาณมตร เปนอนดบตอไปเพราะในทางพระพทธศาสนาถอวา ผเผยแผกบผฟงหรอผสอนกบผเรยนนนตองประสานสมพนธกน มความกรณาตอกนโดยเฉพาะในดานการอบรมสงสอนนน ยอมเปนสวนประกอบทส าคญใหเกดคณลกษณะของผสอนซงเรยกวา องคคณของกลยาณมตร ดงนน พระธรรมกถกหรอนกเผยแผพทธธรรมทดจงมลกษณะคณสมบตซงเปนองคของกลยาณมตร ๗ ประการ ดงน

๖๖ พระมหาหรรษา ธมมหาโส (นธบณยากร), “ยดสมยของความขดแยง : พระสงฆยคใหมควรตความและเผยแผพระพทธศาสนาอยางไร”, วารสารบณฑตศกษาปรทรรศน, ปท ๕ ฉบบท ๓ (กรกฎาคม-กนยายน ๒๕๕๒) : ๓๖-๓๗.

๖๗ พระสธวรญาณ (ณรงค จตตโสภโณ), จตวทยาการเผยแผ, (กรงเทพมหานคร : ส านก ฝกอบรมพระธรรมทต), ๒๕๕๑, หนา ๖๓.

๑. ปโย เปนทรกเปนทพอใจ ในฐานเปนทสบายและสนทสนม ชวนใหอยากเขาไปปรกษาไตถาม ๒. คร เปนทเคารพ ในฐานประพฤตสมควรแกฐานะใหเกดความรสกอบอนใจเปนทพงได และปลอดภย ๓. ภาวนโย เปนทยกยองในฐานทรงคณคอความรและภมปญญาแทจรงทงเปนผฝก อบรมและปรบปรงตนอยเสมอ ควรเอาอยาง ท าใหระลกและเอยอางดวยซาบซงภมใจ ๔. วตตา จ เปนนกพด รจกชแจงใหเขาใจ รวาเมอไรควรพดอะไรอยางไร คอยให ค าแนะน าวากลาวตกเตอน เปนทปรกษาทด ๕. วจนกขโม เปนผอดทนตอถอยค า พรอมทจะรบฟงค าปรกษา ซกถาม ค าเสนอแนะวพากษวจารณ อดทน ฟงไดไมเบอ ไมฉนเฉยว ๖. คมภรญจ กถ กตตา เปนผพดดวยถอยค าลกซงได สามารถอธบายเรองยงยากซบซอนใหเขาใจ และใหเรยนรเร องราวทลกซงยงขนไป ๗. โน จฏฐาเน นโยชเย ไมชกน าในอฐานะ คอไมแนะน าในเรองเหลวไหล หรอชกจงไปในทางเสอมเสย๖๘ ๒.๓.๔ ลลาการสอน การสอนของพระพทธเจาแตละครงแมทเปนเพยงธรรมมกถา หรอการสนทนาทวไปซงมใชคราวทมความมงหมายเฉพาะพเศษ กจะด าเนนไปอยางส าเรจผลดโดยมองคประกอบทเปนคณลกษณะทเรยกไดวา เปนลลาในการสอน ม ๔ ประการ คอ

๑) สนทสสนา ชแจงใหเหนชด คอจะสอนอะไร กชแจงจ าแนกแยกแยะอธบาย และแสดงเหตผลใหชดเจน จนผฟงเขาใจแจมแจง เหนจรงเหนจง ดงจงมอไปดเหนกบตา

๒) สมาทปนา ชวนใจใหอยากรบเอาไปปฏบต คอสงใดควรปฏบตหรอหดท ากแนะน าหรอบรรยายใหซาบซงในคณคา มองเหนความส าคญทจะตองฝกฝนบ าเพญจนใจยอมรบ อยากลงมอท า หรอน าไปปฏบต

๓) สมตเตชนา เราใจใหอาจหาญแกลวกลา คอปลกเราใจใหกระตอรอลนเกด ความอตสาหะ มก าลงใจแขงขน มนใจทจะท าใหส าเรจจงได สงาน ไมหวนระยอ ไมกลวเหนอย ไมกลวยาก

๔) สมปหงสนา ปลอบชโลมใจใหสดชนราเรง คอบ ารงจตใหแชมชนเบกบานโดยชใหเหนผลด หรอคณประโยชนทจะไดรบและทางทจะกาวหนาบรรลผลส าเรจยงขนไปท าใหผฟงมความหวงและราเรงเบกบานใจ ๖๙

๖๘ พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลธรรม, พมพครงท๑๓, (กรงเทพมหานคร : บรษท เอส.อาร.พรนตง แมส โปรดกสจ ากด, ๒๕๔๘), หนา ๒๐๔.

๒.๓.๕ หลกการสอน พระพทธองคไดตรสองคแหงธรรมกถก ๕ ประการ คอ

๑) อนปพพกถ กลาวความไปตามล าดบ คอแสดงหลกธรรม หรอเนอหาวชาตามล าดบความงายยากลมลก มเหตผลสมพนธตอเนองกนไปโดยล าดบ

๒) ปรยายทสสาว ชแจงยกเหตผลมาแสดงใหเขาใจ คอชแจงใหเขาใจชดใน แตละแงแตละประเดน โดยอธบายขยายความ ยกเยองไปตาง ๆ ตามแนวเหตผล

๓) อนทยต ปฏจจ แสดงธรรมดวยอาศยเมตตา คอสอนเขาดวยจตเมตตา มงจะใหเปนประโยชนแกเขา

๔) น อามสนตโร ไมแสดงธรรมดวยเหนแกอามส คอสอนเขามใชเพราะมงทตนจะไดลาภ หรอผลประโยชนตอบแทน

๕) อตตานญจ ปรญจ อนปหจจ แสดงธรรมไมกระทบตนและผอน คอสอนตามหลกตามเนอหา มงแสดงอรรถ แสดงธรรม ไมยกตน ไมเสยดสขมขผอ น๗๐ หลงจากทพระพทธองคทรงตรสรพระสมมาสมโพธญาณแลวเมอทรงพระด ารทจะ ประกาศเผยแผพระพทธศาสนาพระองคจงทรงระลกถงพระปญจวคคยทง ๕ จงเสดจไปทปาอสปตนมฤคทายวนพระองคไดแสดงปฐมเทศนาเปนครงแรกคอพระธมมจกกปปวตตนสตร จนทานอญญาโกณฑญญะไดดวงตาเหนธรรมเปนคนแรกและไดขอบรรพชาอปสมบทเปนพระภกษพระองคทรงประทานอนญาตใหการอปสมบท ถอวาทานเปนพระภกษ รปแรกในพระพทธศาสนา ตอมาพระองคทรงแสดงพระธรรมเทศนาอนตตลกขณสตร แกพระปญจวคคยทเหลอ จนไดบรรลเปนพระอรหนตหมดทกรป และไดทรงแสดงธรรมแกยสกลบตรพรอมเพอน อก ๕๔ คน จนบรรลอรหตผลในกาลตอมา จงมพระอรหนตเกดขนในขณะนน ๖๑ รปรวมทงพระพทธองคดวย ดงนน พระองคทรงสงพระภกษสงฆทง ๖๐ รป ออกไปประกาศเผยแผพระพทธศาสนาโดยใหแยกกนไปในทศทางตางๆ ใหไปรปเดยว สวนพระองคเองเลอกไปเผยแผพระพทธศาสนาทต าบลอรเวลาเสนานคม๗๑ ภายหลงจากพระพทธเจาตรสรไดออกประกาศพระพทธศาสนาโดยเรมตนทผน าศาสนาดวยการเสดจไปโปรดพราหมณปญจวคคยผคงแกเรยนมจตใจทมงมนเตมเปยมดวยความปรารถนาวาจกไดบรรลธรรมตามพระพทธองคจนกระทงประสบผลส าเรจ หลงจากนนเสดจไปโปรดชฏล ๓ พนองซงมบรวาร ๑,๐๐๐ คน โดยชฎล ๓ พนองนเปนเจาลทธใหญทนยมการบชาไฟและเปนทเคารพนบถอของพระเจาพมพสารและประชาชนชาวแควนมคธเปนอยาง

๖๙ ท.ส. (ไทย) ๙/๓๒๒/๑๒๔. ๗๐ อง.ปญจก. (ไทย) ๒๒/๑๕๙/๒๖๓. ๗๑ ว.ม. (ไทย) ๔/๑๒–๔๗/๑๘–๔๘.

มาก พระองคทรงแสดงธรรมเทศนาอาทตตปรยายสตรและแสดงปาฏหารยเพอใหชฎลกลมนเขามานบถอพระพทธศาสนาจนประสบความส าเรจไดบรรลธรรมและอปสมบทเปนภกษทงหมด๗๒ ตอจากนนพระองคเสดจไปหาผน าทางการเมอง คอพระเจาพมพสารผเปนพระราชาแหงแควนมคธและขาทาสบรพารพระเจาพมพสารและขาราชบรพารพอเหนวาชฎลสามพนอง ทตนนบถอไดประกาศตนเปนสาวกของพระพทธองคแลวกคลายทฐมานะและนอมใจฟง พระธรรมเทศนาโดยความเคารพ ในทสดกไดดวงตาเหนธรรมและหนมานบถอพระพทธศาสนา ตอมาพระเจาพมพสารไดถวายวดเวฬวนแดพระสงฆโดยมพระพทธองคทรงเปนประมข๗๓ นอกจากนพระองคยงทรงแสดงธรรมเทศนาสงสอนเหลาผน าทางเศรษฐกจซงเปนบคคลทมอทธพลตอสงคมและประเทศชาตดวยพระองคเอง ผน าทางเศรษฐกจทพระองคเสดจไปโปรดคอ ยสกลบตรพรอมบดามารดา ภรรยาและมตรสหายรวม ๕๔ คน๗๔ วธการเผยแผธรรมะโดยการเขาหาหวหนาผเปนผน าทางสงคม การเมองและเศรษฐกจเชนนนบเปนวธการทมความชาญฉลาดและแยบยลในตวอยางมาก เหมอนกบยงปนนดเดยวไดนกทงฝง เพราะคนเหลานตางมบทบาทและอทธพลตอสงคมอยางยงทงเปนผทมพวกพองและบรวารมาก เมอคนเหลานนบถอศาสนาใด ผคนในสงคมนนกมกจะหนมานบถอตามไปดวย จะเหนไดวาในชวงแรกของการ เผยแผธรรมะนนพระองคทรงใชวธการนมาโดยตลอด ท าใหพระพทธศาสนาเปนทรจก มประชาชนใหความเลอมใสศรทธาเขามานบถออยางมากมายนบไดวาเปนพระปรชาสามารถของพระพทธองคและพระสาวกทงหลายดวย ผน าศาสนานนบางทอาจจะมความส าคญ หรอทรงอทธพลตอจตใจของประชาชนมากกวานกปกครอง เพราะนกปกครองมกควบคมประชาชนดวยอาวธหรอดวยอ านาจ สวนผน าทางศาสนานนควบคมประชาชนดวยธรรมะ ฉะนนประชาชนจงมความมนคงเลอมใสตอพระและนกบวช นอกจากความเลอมใสศรทธาแลว ยงชวยอ านวยประโยชนในดานการท านบ ารงพระสงฆและพระพทธศาสนาอยางดดวยการ สรางสงทเปนสาธารณประโยชน และสรางวดวาอารามตางๆ พระพทธเจาทรงปฏวตทางสงคมชนชนทชาวชมพทวปยดถอมานาน เชน ศาสนาพราหมณมขอบญญตทางสงคมหลายดาน เชน เรองวรรณะ ทก าหนดใหแตละวรรณะมความแตกตางกนอยางเดนชด มการก าหนดให แตละวรรณะยดถอและปฏบตอยในวรรณะของตนเองมใหสมาคมกบวรรณะอนๆ โดยเฉพาะวรรณะศทรทไมสามารถมสทธในสงคม ก าหนดใหวรรณะพราหมณเปนวรรณะประเสรฐสงสด อนถอไดวาเปนการลดรอนสทธของวรรณะนนๆ พระองคตรสปฏเสธแนวคดดงกลาวอยางสนเชง และทรงสอนวา “บคคลเปนพราหมณเพราะชาตตระกลกหาไม

๗๒ ว.ม. (ไทย) ๔/๑๒-๕๔/๑๘-๖๕. ๗๓ ว.ม. (ไทย) ๔/๑๒–๕๔/๑๘-๖๕. ๗๔ ว.ม. (ไทย) ๔/๒๕-๓๑/๓๑-๔๐.

หรอไมเปนพราหมณเพราะชาตตระกลกหาไม บคคลเปนพราหมณกเพราะกรรม หรอไมเปนพราหมณกเพราะกรรม”๗๕ หมายความวา คนด หรอชวมใชชาตตระกล แตขนอยกบการกระท าของผนน หากท าดกเปน คนด และหากท าชวกเปนคนชวนอกจากนนพระองคยงทรงปฏเสธทางสดโตง ๒ ทาง คอ กามสขลลกานโยค คอการหมกมนในกามสข กบอตตกลมถานโยค คอการทรมานตนเอง พระองคทรงเคยปฏบตเชนนนมากอนแลวทรงยนยนวาเปนหนทางทผดไมใชหนทางทจะน าสตวโลกไปสทางบรรลธรรมได ทรงแนะน าใหด าเนนในทางสายกลางอนไดแกมรรคมองค ๘ หรอมชฌมาปฏปทา เปนทางปฏบตทไมเขมงวดและไมหละหลวมเกนไปทรงถอวาเปนแนวทางทถกตองและเหมาะสมทสด๗๖พระพทธศาสนาเกดขนมาทามกลางกระแสวฒนธรรมและ ลทธตางๆ โดยเฉพาะศาสนาพราหมณจงท าใหพระพทธเจาตองมความเกยวของกบถอยค า ทางศาสนา ดวยมความมงมนทจะประกาศพระพทธศาสนาใหมความมนคงอยางรวดเรว จงไมทรงหกลางค าสอนหรอถอยค าของศาสนาอนอยางทนท แตพยายามใหกลมกลนกนไปเรอยๆ จนกลายเปนการเปลยนแปลงไปอยางไมรตวหรอบางทกใชวธการโอนออนผอนตาม ค าสอนใดถกตองดงามพระองคกทรงรบรองวาถกตองดงามเปนของสากลโดยธรรมชาต ค าสอนของศาสนาพราหมณมอยอยางไร พระองคไมทรงหกลาง แตจะทรงปฏรปใหมน ามาใชในทางพระพทธศาสนาเชน ค าวา พรหม ทางศาสนาพราหมณหมายถง ผสรางโลก แตพระองค ทรงเอามาใชในความหมายใหม หมายถงมารดาบดา๗๗ ค าสอนใดทมความขดแยงกบ พทธศาสนาทรงชแจงแถลงใหเหนวาการปฏบตเชนนนไมใชแกนสารพรอมทงแนะน าแนวทางปฏบตทถกตองให เชน การบชายญ ในค าสอนเดม หมายถงการฆาสตวบชายญแตพระองค ทรงสอนในความหมายใหม หมายถงการบชามารดาบดา สมณพราหมณ เปนตน๗๘ วธการนเปนวธทสบเนองมาจากวธการดงกลาวแลวขางตนนน กลาวคอ เมอทรงอธบายชแจงถงสวนดสวนบกพรองของศาสนาพราหมณแลว ไดเสนอหลกการใหมทเปน หลกค าสอนของพระพทธศาสนาลวนๆ ขนแทนทและเผยแผหลกค าสอนทเปนแกนแทของพระพทธศาสนาแกประชาชนเพอใหเขาใจถงธรรมชาตแทจรงของมนษยและสรรพสง หลกธรรมทเปนแกนแทของพระพทธศาสนา ไดแก ไตรลกษณหรอสามญลกษณะ คอความเปนของไมเทยงความเปนทกข และความเปนของไมใชตวตน ความไมคงทแนนอนของสรรพสงเกดขนตงอยและดบไปตามเหตปจจยทอาศยกนเกดขนและเสอมสลายไปตามกาลเวลาทผานไป และ

๗๕ ม.ม.(ไทย) ๑๓/๔๖๐/๕๘๑.

๗๖ ว.ม. (ไทย) ๔/๑๓/๒๐-๒๕. ๗๗ อง.จตกก. (ไทย) ๒๑/๖๓/๑๐๗-๑๐๘. ๗๘ อง.สตตก. (ไทย) ๒๓/๔๗/๗๐-๗๔.

หลกอรยสจ ๔ ถอไดวาเปนหลกหวใจส าคญของพระพทธศาสนา เปนหลกธรรมทส าคญครอบคลมค าสอนทงหมดในพระพทธศาสนา กศลธรรมทงหมดในพระพทธศาสนารวมอยในอรยสจทงสน พระพทธองคทรงบรรลธรรมกดวยหลกธรรมขอนซงแสดงใหเหนถงการเกดขนและดบไปอยางมเหตปจจย เปนหลกธรรมทพระพทธองคทรงน ามาแสดงเพอโปรดสตวมากทสด ๒.๔ แนวคดกยวกบพระธรรมทต ๒.๔.๑ ความหมายของพระธรรมทต จากการทบทวนเอกสารทเกยวของปรากฏวา ไดมผกลาวถง พระธรรมทต ไวดงน พระธรรมกตตวงศ (ทองด สรเตโช) ไดใหความหมายไววา พระธรรมทต พระธรรมจารก หมายถงภกษทเดนทางไปแสดงธรรมในทตางๆ ท าหนาทเหมอนทตทางธรรมหรอทตของพระศาสนา พระธรรมทตเรมมครงแรกเมอพระพทธเจาทรงแสดงธรรมจนม พระสาวกมากรปแลว จงสงพระสาวกเหลานนไปประกาศธรรมในทศตางๆ โดยตรสวา "เธอทงหลายจงจารกไปเพอประโยชนสขแกประชมชน เพออนเคราะหแกประชมชน" ดงน เปนตน พระธรรมจารก มความหมายเดยวเชนเดยวกนกบพระธรรมทต แตเปนค าบญญตทเกดทหลงค าวาพระธรรมทต ปจจบนแบงพระธรรมทตออกเปน ๒ ประเภทคอ พระธรรมทตในประเทศ กบ พระธรรมทตตางประเทศ๗๙ พระธรรมเจดย (ประกอบ ธมมเสฏโฐ) ไดใหความความหมายไววา ค าวา พระธรรมทต ใชเฉพาะในวงการพระพทธศาสนา หมายถง การเผยแผค าสงสอนของพระพทธเจา หนาทของพวกเราไมเพยงแครกษาค าสงสอน ตองเผยแผค าสงสอนดวย ในอดตเพยงแตรกษากเพยงพอเพราะพระพทธศาสนาไมมคแขงแตในยคปจจบนนพระพทธศาสนา มคแขงมาก จงจ าเปนทเราทงหลายนอกจากรกษาแลวตองท าใหแพรขยายดวย๘๐ พระธรรมปฎก(ป.อ. ปยตโต), ไดกลาวไววา พระธรรมทต แปลวา ทตธรรมะ หมายถง ผน าธรรมะไปเผยแผ เทยบไดกบทางฝายบานเมอง กมราชทต มรฐทต แตวาทตในทางธรรมะมความหมายตางจากทตอนทตในทางบานเมองน นไปเพอประโยชนของประเทศชาต เปนเรองของโลกมนษยทมการแบงกนเปนหมชนเปนชนชาตตางๆแตละชนชาต กยอมพทกษรกษาผลประโยชนของตนเองราชทต รฐทตท าหนาทเปนตวแทนของแผนดน ของชาตของประเทศนนๆ มหนาทรกษาผลประโยชนของประเทศของตนเองไปเจรจากบ

๗๙ พระธรรมกตตวงศ (ทองด สรเตโช), พจนานกรมเพอการศกษาพทธศาสน ชดค าวด,

กรงเทพมหานคร : โรงพมพธรรมสภาและสถาบนบนลอธรรม, ๒๕๔๘. หนา ๖๔๖.

๘๐ พระธรรมเจดย (ประกอบ ธมมเสฐโฐ), คมอพระธรรมทต, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพ

ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, ๒๕๕๑), หนา ๖๑.

ประเทศทตวไปท าหนาทนนตางจาก พระธรรมทต ทวาพระธรรมทตนนเปนทตธรรมะน าธรรมะไปเผยแผแกประชาชน เพอประโยชนสขของประชาชน๘๑ พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต), ไดกลาวไววา วธการเผยแผโอวาท ปาฏโมกขทพระพทธองคทรงใชเปนผลส าเรจ โดยเฉพาะสวนสดทาย คอ อนปวาโท อนปฆาโต ไมวารายใคร ไมกระทบกระทงใคร พระธรรมทตจะตองเปนมตรกบทกฝาย จงเปนคนปากชา แตหตาไว พดนอย ท าใหมาก ดใหมาก นงใหมาก ปาฏโมกเข จ ส วโร ส ารวมรกษาพระวนย ใหมากทสด มตตญญตา จ ภตตสม รประมาณในการรบ การบรโภคอาหาร ปนตญจ สยนาสน อยงาย และสดทายส าคญทสดคอ อธจตเต จ อาโยโค เปนการท าความเพยรทางจต อยดว ยอารมณกรรมฐานอยางเอาจรงเอาจง ฝกความอดทนใหมาก เพราะนนเปนหนทางใหบรรลเปาหมายหรออดมการณอนสงสดของพระธรรมทตสายตางประเทศของคณะสงฆไทย ทงประเทศ๘๒ พระวเทศโพธคณ (วรยทธ วรยทโธ) ไดกลาวไววา ปจจบนพระธรรมทตไมใชเทศนเปนอยางเดยว จะตองเปนนกการทต นกวชาการ นกสงคมสงเคราะห นกกฎหมาย นกจดกจกรรม นกบรหาร นกปรชญา นกการจดการ นกเขยน นกพดและนกสงเกตการณ คณสมบตทงหมดนพระธรรมทตตองม อยในตว สงทตองตระหนกใหมากทสด หลกของนกเผยแผพระพทธศาสนาคอ ความเปนนกบวช๘๓ บรรจบ บรรณรจ ไดกลาวไววา พระธรรมทตจะตองด าเนนชวตเปนแบบอยาง แกประชาชน มชวตแบบเรยบงายไมเบยดเบยนตนเองและผอน เปนผส ารวมระวงในการบรโภค ใชสอยเสนาสนะ เชน พระขทรวนยเรวตะ ผด าเนนชวตอยดวยความสงดไมเบยดเบยนใคร มแตแผเมตตาธรรมใหแกบคคลอน๘๔ สรปไดวา พระธรรมทต นอกจากเปนทตน าธรรมะสพทธศาสนกชนทงหลายทงในประเทศและนอกประเทศแลว ยงในยคปจจบนนพระพทธศาสนามคแขงมาก จงจ าเปนทเราตองชวยกนน าพทธธรรมใหเผยแผขยายออกไปสจตใจคนผศรทธา สงทพระธรรมทตตองตระหนก

๘๑ พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), งานพระธรรมทตในพระธรรมทตในตางประเทศ,

พมพครงท ๒, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓), หนา ๓๖.

๘๒ พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต), อดมการณและบทบาทของพระธรรมทตสายตางประเทศในยคโลกาภวตน, ในอนสรณพระธรรมทตสายตางประเทศ (รนท ๑), (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๘), หนา ๕๐–๕๓. ๘๓ พระวเทศโพธคณ (วรยทธ วรยทโธ), วสยทศนการเผยแผในแดนพทธภม, (กรงเทพมหานคร : อาทรการพมพ), หนา ๒๖. ๘๔ บรรจบ บรรณรจ, อสตมหาสาวก, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๔), หนา ๑๔๙.

นนกคอเปาหมายในการเผยแผพระพทธศาสนาตามหลกของโอวาทปาฏโมกขทพระพทธองคทรงประทานแกพระอรหนตในวนมาฆบชาในครงพทธกาล ๒.๔.๒ พระธรรมทตในอดต พระธรรมทต ไดแก ภกษผท าหนาทประกาศและเผยแผพระพทธศาสนาดวยการแสดง และประพฤตตนเปนแบบอยางแกโลก เกดมพระธรรมทตเปนครงแรกเมอกอนพทธศก ๔๕ ป (คอ ๒๔๘๒ ป) อนเปนระยะหลงจากทพระพทธเจาตรสไมนานนก และท าหนาทเปน พระธรรมทตของพระพทธเจา ผทรงเปนธรรมราชา(ราชาแหงธรรม) มใชเปนทตของผใด อนทงสน โดยพระพทธเจาทรงแตงตงพระธรรมทตเปนครงแรกดวยพระองคเอง เพอให พระธรรมทตจารกไปประกาศ และเผยแผพระพทธศาสนาเชนเดยวกบพระองค ใหโลกไดรจก และใหเกดประโยชนสขแกโลกอยางแทจรง๘๕ ๒.๔.๓ งานพระธรรมทตในประเทศไทย นบตงแตประเทศไทยไดรบนบถอพระพทธศาสนาเปนศาสนาประจ าชาต พระภกษสงฆไทยในอดตกไดท าหนาทเผยแผพระพทธศาสนาดวยรปแบบและวธการตางๆ เพอใหพระพทธศาสนามนคงอยกบประเทศไทยคราบนานเท านานตลอดมา การเผยแผพระพทธศาสนาดวยการจดตงพระธรรมทตไปประกาศหลกพทธธรรมแกประชาชนในพนทเปาหมายตางๆ คณะสงฆกไดด าเนนการตามสถานการณทจ าเปนตามความเสยสละของ แตละทาน โดยอยทการก ากบดแลขององคกรการเผยแผ (ตามพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๔๘๔) จนมาถงป พ.ศ. ๒๕๐๕ มการประกาศใชพระราชบญญตคณะสงฆฉบบใหม ซงในระยะเวลา ๒ ปแรก งานพระธรรมทตกไดสะดดหยดลงเปนบางสวนแตกยงมพระสงฆด าเนนการอยบาง โดยใชชอวานกเผยแผบาง พระธรรมจารกบาง ซงตางรปตางท ากนไปตามความศรทธามงมนจะเผยแผพระพทธศาสนาเปนทต ง จงยงไมเปนเอกภาพ ทงยงไมไดรบการสนบสนนอยางเปนทางการ ดงนน ในป พ.ศ. ๒๕๐๗ เพอใหสอดคลองกบการประกาศใชพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ รฐบาลโดยหนวยงานทรบสนองงานของคณะสงฆ ในสมยนนคอกรมการศาสนา จงก าหนดนโยบายฟนฟงานพระธรรมทต โดยไดการประสาน และสงเสรมการท าหนาทเปนพระธรรมทตของทานเหลานนใหมเอกภาพและประสทธภาพยงขนดวยการจดตงโครงการพระธรรมทตขนมา เพอด าเนนการรบสนองงานคณะสงฆดานการเผยแผพระพทธศาสนาในเชงรกใหเปนรปธรรมชดเจน นบแตนน งานพระธรรมทตของคณะสงฆ กไดร บการสนบสนนงบประมาณอยางเปนทางการ และพฒนารปแบบการด าเนนงาน ใหสอดคลองกบสภาพการณปจจบนอยางตอเนองมา โดยคณะสงฆไดจ ดตงหนวยงาน ทรบผดชอบงานพระธรรมทตโดยตรง เรยกวา กองงานพระธรรมทต มฐานะเทยบเทา กองธรรม

๘๕ สงา พมพพงษ, คมอพระธรรมทต, (กรงเทพมหานคร : ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, ๒๕๕๑), หนา ๓.

สนามหลวง และกองบาลสนามหลวง เปนหนวยงานของคณะสงฆ ทตงขนเพอรงสรรคขบเคลอนงานดานการเผยแผพระพทธศาสนาโดยเฉพาะมองคประกอบในการบรหารจด การองคการ คอ ก าหนดใหพระสงฆทรงสมณศกดช นสมเดจพระราชคณะรปหนง แมกองและ รองแมกองอก ๒ รป ซงสมเดจพระสงฆราชทรงแตงตงตามมตมหาเถรสมาคมมส านกงานเลขานการดแลรบผดชอบงาน และก าหนดใหมส านกงานพระธรรมทตทแบงออกเปน ๙ สาย ตามแบบอยางการจดสงสมณทตไป เผยแผพระพทธศาสนายงดนแดนตางๆ ในสมย พระเจาอโศกมหาราชพรอมทงก าหนดใหมส านกฝกอบรมพระธรรมทตทงภายในประเทศ และตางประเทศ และส านกผตรวจการงานพระธรรมทตอกดวย๘๖ งานพระธรรมทตยคเรมแรกในประเทศไทย กรมการศาสนาไดฟนฟจดใหมงาน พระธรรมทตขนในป พ.ศ.๒๕๐๗ ถง ป พ.ศ.๒๕๐๘ โดยมความมงหมายใหประชาชนยดมนในพระพทธศาสนาใหมศลธรรมประจ าใจมความเคารพรกตอประเทศชาต ศาสนา พระมหากษตรย และเพอความเขาใจอนดระหวางชนทนบถอศาสนาตางๆ ไดทดลองด าเนนงานโดยอาราธนาพระเถระผใหญเปนหวหนาคณะอ านวยการ จดสงพระสงฆออกจารกประกาศพระศาสนาในถนตางๆ มหาเถรสมาคม มมตใหรบงานเผยแผพระพทธ ศาสนาในรปแบบของพระธรรมทตนเปนกจกรรมถาวร โดยตงเปนกองงานพระธรรมทต ขนด าเนนการตงแตป พ.ศ.๒๕๐๙ เปนล าดบมา โดยมอบหมายให สมเดจพระวนรต (ปน) เปนแมกองงานพระธรรมทต สมเดจพระมหาวรวงศ (พมพ) เปนรองแมกองงานพระธรรมทต รปท ๑ พระอบาลคณปมาจารย (ธร) เปนรองแมกองงานพระธรรมทต รปท ๒ ครนตอมา เมอสมเดจพระวนรต ไดร บสถาปนาขนเปนสมเดจพระสงฆราช สมเดจพระมหาวรวงศมรณภาพ มหาเถรสมาคมจงมมตมอบให พระอบาลคณปมาจารย เปนแมกองงานพระธรรมทต และมอบใหพระพทธพจนวราภรณ (ทองเจอ) เปนรองแมกองงานพระธรรมทต รปท ๑ มอบให พระพรหมคณาภรณ (เกยว) เปนรองแมกองงานพระธรรมทต รปท ๒ ตอมาพระอบาลคณปมาจารย ไดรบสถาปนาขนเปนสมเดจพระธรญาณมนและได มรณภาพ มหาเถรสมาคมจงมมตมอบใหพระพทธพจนวราภรณ (ตอมาไดรบสถาปนาขนเปนสมเดจพระพทธปาพจนบด) เปนแมกองงานพระธรรมทต และมอบใหพระพรหมคณาภรณ (ปจจบนไดรบสถาปนาขนเปน สมเดจพระพฒาจารย ) เปนรองแมกองงานพระธรรมทต รปท ๑ มอบใหพระธรรมธรราชมหามน(ตอมาไดรบสถาปนาขนเปนรองสมเดจท พระธรรมปญญาบด และปจจบนไดร บสถาปนาขนเปนสมเดจพระมหารชมงคลาจารย)เปนรองแมกองงาน พระธรรมทต รปท ๒

๘๖ เรองเดยวกน, หนา ๑๑-๑๒.

การบรหารงานพระธรรมทต ไดแผขยายขอบขายงานเปนหลายฝายแตยงขาดระเบยบทจะใหพระธรรมทตไดยดถอเปนหลกปฏบต ดงนน ในป พ.ศ. ๒๕๓๒ ในการประชมปจฉมนเทศงานพระธรรมทต วนท ๒๙ พฤศจกายน ๒๕๓๒ ณ หองประชมกรมการศาสนา ทประชมมตวา เพอใหงานพระธรรมทตมประสทธภาพยงขน และใหการท างานสอดคลองกบสภาพปจจบน สมควรแตงตงคณะท างานเพอปรบปรงงานพระธรรมทต จงไดมค าสงแมกองงานพระธรรมทต ท ๑/๒๕๓๒ เรอง แตงตงคณะท างานปรบปรงงานพระธรรมทต สง ณ วนท ๑๘ ธนวาคม ๒๕๓๒๘๗ และในการประชมปจฉมนเทศงานพระธรรมทต เมอวนท ๑๔ ธนวาคม ๒๕๓๓ ณ หองประชมกรมการศาสนา คณะท างานปรบปรงงานพระธรรมทต ไดเสนอรางระเบยบกองงานพระธรรมทตเพอใหทประชมไดพจารณา แตเนองจากรางระเบยบดงกลาว มความละเอยดออนจะตองใชเวลาพจารณาอยางรอบคอบ จงไดมค าสงแมกองงานพระธรรมทต ท ๑/๒๕๓๓ เรองแตงตงคณะท างานเพอพจารณารางระเบยบกองงานพระธรรมทต สง ณ วนท ๒๗ ธนวาคม ๒๕๓๓๘๘ คณะท างานชดท ๒ น ไดพจารณากลนกรองระเบยบดงกลาว เพอน าไปใชปรบปรงงานพระธรรมทตใหสอดคลองกบสถานการณปจจบน การบรหารงาน พระธรรมทตในประเทศไทย จงไดถอ “ระเบยบกองงานพระธรรมทต” เปนหลกปฏบตสบมา การปฏบตหนาทของกองงานพระธรรมทต มหนาทก าหนดนโยบาย วางแนวทาง ปฏบต และจดองคกรใหเหมาะสมเพอการนไดมการปรบปรงเพมเตมบคลากรในองคอยเสมอมา โดยมคณะกรรมการบรหารงานกองงานพระธรรมทตชดปจจบน๘๙ ดงน แมกองงานพระธรรมทต สมเดจพระพฒาจารย วดสระเกศ กรงเทพมหานคร, รองแมกองงานพระธรรมทตรปท ๑ สมเดจพระมหารชมงคลาจารย วดปากน า กรงเทพมหานครรปท ๒ สมเดจพระมหามนวงศ วดราชบพธสถตมหาสมาราม กรงเทพมหานคร ส านกงานเลขานการ เลขานการแมกองงานพระธรรมทต รปท ๑ พระพรหมโมล วดปากน า กรงเทพมหานคร, รปท ๒ พระเทพปรยตวงศ วดปากน า กรงเทพมหานคร, รปท ๓ พระเทพวรเวท วดปากน า กรงเทพมหานคร, รปท ๔ พระศรคณาภรณ วดสระเกศ กรงเทพมหานคร เลขานการรองแมกองงานพระธรรมทต รปท ๑ พระธรรมรตนากร วดปากน า กรงเทพมหานคร, รปท ๒ (วาง)

๘๗ ส านกงานเลขานการกองงานพระธรรมทต, ระเบยบกองงานพระธรรมทต พ.ศ.๒๕๓๔,

พมพครงท ๘, (กรงเทพมหานคร : อาทรการพมพ จ ากด, ๒๕๓๘), หนา ๒๔-๒๖.

๘๘ เรองเดยวกน. หนา ๒๗-๒๙. ๘ กองงานพระธรรมทต. กรรมการบรหารกองงานพระธรรมทต. [ออนไลน] แหลงทมา : http://www.ddhad.org/?file=page&op=committee. [๒๐ ธ.ค. ๒๕๕๔].

ส านกฝกอบรมพระธรรมทต หวหนาส านกฝกอบรมฯ พระวสทธวงศาจารย วดปากน า กรงเทพมหานคร, รองหวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต พระพรหมโมล วดปากน า กรงเทพมหานคร, เลขานการส านกฝกอบรมพระธรรมทต พระศรคมภรญาณ วดปากน า กรงเทพมหานคร ส านกผตรวจการงานพระธรรมทต ผตรวจการภาคกลาง พระธรรมรตนากร วดปากน า กรงเทพมหานคร, ประจ าส านกผตรวจการภาคกลาง พระอาทรปรยตกจ วดเทพลลากรงเทพมหานคร ผตรวจการภาคเหนอ พระธรรมราชานวตร วดพระแกว จงหวดเชยงราย ผตรวจการภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พระพรหมสธ วดสระเกศ กรงเทพมหานคร, ประจ าส านกผตรวจการภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พระธรรมภาวนาวกรม วดไตรมตรวทยารามกรงเทพมหานคร, พระราชวชรดลก วดเพชรสมทร จงหวดสมทรสงคราม ผตรวจการภาคใต พระพรหมจรยาจารย วดกะพงสรนทร จงหวดตรง, ประจ าส านกผตรวจการภาคใต พระราชวรากร วดกะพงสรนทร จงหวดตรง ส านกงานพระธรรมทต หวหนาพระธรรมทตสายท ๑ สมเดจพระพทธชนวงศ วดพชยญาตการาม กรงเทพมหานคร, รองหวหนาพระธรรมทตสายท ๑ พระเทพวสทธาภรณวดอนทาราม กรงเทพมหานคร, พระราชปฏภานมน วดประยรวงศาวาส กรงเทพมหานคร, เลขานการพระธรรมทตสายท ๑ พระราชวรยาลงการ วดไรขง จงหวดนครปฐม หวหนาพระธรรมทตสายท ๒ พระธรรมปฎก วดพระพทธบาท จงหวดสระบร, รองหวหนาพระธรรมทตสายท ๒ พระธรรมปรยตโมล วดบพตรพมข กรงเทพมหานคร, พระราชกตตเมธ วดพระนอนจกรสห จงหวดสงหบร, เลขานการพระธรรมทตสายท ๒ พระราชพทธวราภรณ วดกวศราราม จงหวดลพบร หวหนาพระธรรมทตสายท ๓ พระพรหมโมล วดปากน า กรงเทพมหานคร, รองหวหนาพระธรรมทตสายท ๓ พระธรรมเสนานวตร วดพระศรร ตนมหาธาต จงหวดพษณโลก, พระธรรมรตนดลก วดสทศนเทพวราราม กรงเทพมหานคร, เลขานการพระธรรมทตสายท ๓ พระมหาเดชจ าลอง พทธเตโช วดปากน า กรงเทพมหานคร หวหนาพระธรรมทตสายท ๔ พระวสทธวงศาจารย วดปากน า กรงเทพมหานคร, รองหวหนาพระธรรมทตสายท ๔ พระเทพวรสทธาจารย วดพระธาตดอยสเทพ จงหวดเชยงใหมพระราชคณาภรณ วดภมนทร จงหวดนาน, เลขานการพระธรรมทตสายท ๔ พระปฎกโกศล วดปากน า กรงเทพมหานคร หวห น าพระ ธ ร รมท ต ส ายท ๕ พร ะพรหม เ วท วด ไตรมต รวทยาร าม กรงเทพมหานคร, รองหวหนาพระธรรมทตสายท ๕ พระเทพมน วดไตรมตรวทยาราม กรงเทพมหานคร, พระเทพวรคณ วดบรมนวาส กรงเทพมหานคร, เลขานการพระธรรมทต สายท ๕ (วาง)

หวหนาพระธรรมทตสายท ๖ พระพรหมสทธ วดสระเกศ กรงเทพมหานคร, รองหวหนาพระธรรมทตสายท ๖ พระราชโมล วดจกรวรรดราชาวาส กรงเทพมหานคร, พระ เมธสทธกร วดสระเกศ กร ง เทพมหานคร , เลขานการพระธรรมทตสายท ๖ พระวจตรธรรมาภรณ วดสระเกศ กรงเทพมหานคร หวหนาพระธรรมทตสายท ๗ พระพรหมมน วดราชบพธสถตมหาสมาราม กรงเทพมหานคร, รองหวหนาพระธรรมทตสายท ๗ พระราชมน วดเทพศรนทราวาส กรงเทพมหานคร, เลขานการพระธรรมทตสายท ๗ พระสรว ฒโนดม วดราชบพธสถต มหาสมาราม กรงเทพมหานคร หวห น าพระธ รรมทต สายท ๘ พร ะธร รมกตตว งศ วด ราชโอ รส าร ามกรงเทพมหานคร, รองหวหนาพระธรรมทตสายท ๘ พระภาวนาวรยคณ วดพระธรรมกายจงหวดปทมธาน, เลขานการพระธรรมทตสายท ๘ พระครโสภตธรรมรงส วดราชโอรสารามกรงเทพมหานคร หวหนาพระธรรมทตสายท ๙ พระธรรมวมลโมล วดชลประทานรงสฤษฏ จงหวดนนทบร, รองหวหนาพระธรรมทตสายท ๙ พระธรรมวงศาจารย วดโคกสมานคณ จงหวดสงขลาพระเทพปญญาโมล วดประชมโยธ จงหวดพงงา , เลขานการพระธรรมทตสายท ๙ พระมหาสมชาย สจตโต วดชลประทานรงสฤษฏ จงหวดนนทบร กองงานพระธรรมทต ไดด าเนนการบรหารจดการงานพระธรรมทต โดยอาศยระเบยบกองงานพระธรรมทต วาดวยการจดระเบยบงานพระธรรมทต พ .ศ. ๒๕๓๔ แนวทางปฏบตซงก าหนดใหมพระธรรมทต ๓ ฝาย คอ ๑) พระธรรมทตฝายอ านวยการ ไดแก แมกองงานพระธรรมทต พรอมทงรองแมกองงานพระธรรมทต หวหนาและรองหวหนาส านกฝกอบรม ผตรวจการ และเลขานการของ แตละทาน ๒) พระธรรมทตฝายบรหาร ไดแก หวหนา รองหวหนาพระธรรมทต ๙ สาย หวหนาและรองหวหนาพระธรรมทตจงหวดและอ าเภอ พรอมทงเลขานการของแตละระดบ และพระธรรมทตประจ าศนยงานพระธรรมทตจงหวด ๓) พระธรรมทตฝายปฏบตการ ไดแก พระธรรมทตประจ าหนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอ กองงานพระธรรมทตไดจดแบงสวนงานพระธรรมทตในประเทศออกเปน ๙ สาย โดยมหวหนาสาย และพนทการปฏบตงานดงน สายท ๑ มสมเดจพระพทธชนวงศ วดพชยญาตการาม กรงเทพมหานคร เปนหวหนาสายรบผดชอบในเขตการปกครองคณะสงฆ ภาค ๑ (ยกเวนกรงเทพมหานคร) และ ภาค ๑๔ ม ๗ จงหวด ไดแก นนทบร ปทมธาน สมทรปราการ นครปฐม สพรรณบร กาญจนบร สมทรสาคร

สายท ๒ มพระธรรมปฎก วดพระพทธบาท จงหวดสระบร เปนหวหนาสาย รบผดชอบในเขตการปกครองคณะสงฆ ภาค ๒ และ ภาค ๓ ม ๗ จงหวด ไดแก อยธยา อางทอง สระบร ลพบร สงหบร ชยนาท อทยธาน สายท ๓ มพระพรหมโมล วดปากน า กรงเทพมหานคร เปนหวหนาสาย รบผดชอบในเขตการปกครองคณะสงฆ ภาค ๔ และ ภาค ๕ ม ๘ จงหวด ไดแก นครสวรรค ก าแพงเพชร พจตร เพชรบรณ พษณโลก สโขทย ตาก อตรดตถ สายท ๔ พระวสทธวงศาจารย วดปากน า กรงเทพมหานคร เปนหวหนาสายรบผดชอบในเขตการปกครองคณะสงฆ ภาค ๖ และ ภาค ๗ ม ๘ จงหวด ไดแก ล าปาง เชยงราย พะเยา แพร นาน เชยงใหม ล าพน แมฮองสอน สายท ๕ มพระพรหมเวท วดไตรมตรวทยาราม กรงเทพมหานคร เปนหวหนา สายรบผดชอบในเขตการปกครองคณะสงฆ ภาค ๘ และภาค ๙ ม ๙ จงหวด ไดแก อดรธาน หนองคาย หนองบวล าภ เลย สกลนคร ขอนแกน มหาสารคาม กาฬสนธ รอยเอด สายท ๖ มพระพรหมสทธ วดสระเกศ กรงเทพมหานคร เ ปนหวหนาสาย รบผดชอบในเขตการปกครองคณะสงฆ ภาค ๑๐ และ ภาค ๑๑ ม ๑๐ จงหวด ไดแก อบลราชธาน ศรษะเกษ นครพนม ยโสธร มกดาหาร อ านาจเจรญ นครราชสมา บรรมย ชยภม สรนทร สายท ๗ มพระพรหมมน วดราชบพธสถตมหาสมาราม กรงเทพมหานคร เปนหวหนาสายรบผดชอบในเขตการปกครองคณะสงฆ ภาค ๑๒ และ ภาค ๑๓ ม ๘ จงหวด ไดแก ปราจนบร นครนายก ฉะเชงเทรา สระแกว ชลบร ระยอง จนทบร ตราด สายท ๘ มพระธรรมกตตวงศ เจาอาวาสวดราชโอรสาราม กรงเทพมหานคร เปนหวหนาสาย รบผดชอบในเขตการปกครองคณะสงฆ ภาค ๑๕ และ ภาค ๑๖ ม ๗ จงหวด ไดแก ราชบร เพชรบร สมทรสงคราม ประจวบครขนธ ชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช สายท ๙ มพระธรรมวมลโมล วดชลประทานรงสฤษฏ จงหวดนนทบร เปนหวหนา สายรบผดชอบในเขตการปกครองคณะสงฆ ภาค ๑๗ และภาค ๑๘ ม ๑๑ จงหวด ไดแก ภเกต ตรง กระบ พงงา ระนอง พทลง สงขลา ยะลา ปตตาน นราธวาส สตล โดยมส านกงานพระธรรมทตสายละ ๑ แหง ตงอย ณ วดทหวหนาพระธรรมทต สายนนก าหนดขน มหนาทบงคบบญชาควบคมงานพระธรรมทตในสงกด และสงพระธรรมทตฝายปฏบตการออกไปปฏบตงานตามนโยบายและแผนงานระหวางเดอน ถงเดอนมถนายน ของทกปออกตรวจเยยมตดตามประเมนผลสรปเสนอกองงานพระธรรมทตภายในเดอนกนยายน จดท าทะเบยนพระธรรมทตในสงกดไวเปนหลกฐาน โดยมส านกงานพระธรรมทตสายละ ๑ แหง ตงอย ณ วดทหวหนาพระธรรมทตสายน นก าหนดขน มหนาทบงคบบญชาควบคมงาน พระธรรมทตในสงกด และสงพระธรรมทตฝายปฏบตการออกไปปฏบตงานตามนโยบายและแผนงาน ระหวางเดอน ถงเดอนมถนายน ของทกปออกตรวจเยยมตดตามประเมนผล สรป

เสนอกองงานพระธรรมทตภายในเดอนกนยายน จดท าทะเบยน พระธรรมทตในสงกดไวเปนหลกฐาน ๒.๔.๔ งานพระธรรมทตตามระเบยบกองงานพระธรรมทต งานพระธรรมทต ทบญญตไวในระเบยบกองงานพระธรรมทตวาดวยการจดการระเบยบงานพระธรรมทต พ.ศ. ๒๕๓๔ กองงานพระธรรมทต มอ านาจหนาทอ านวยการงานพระธรรมทตภายในประเทศ โดยมแมกองงานพระธรรมทตเปนผอ านวยการ รองแมกองงานพระธรรมทต เปนรองผอ านวยการ คณะกรรมการอ านวยการงานพระธรรมทต ประกอบดวย ๑) แมกองงานพระธรรมทต ประธานกรรมการ ๒) รองแมกองงานพระธรรมทต รองประธานกรรมการ ๓) เจาคณะทกภาค กรรมการอ านวยการ ๔) หวหนาและรองหวหนาพระธรรมทต กรรมการอ านวยการ ๕) อธบดและรองอธบดกรมการศาสนา กรรมการอ านวยการ ๖) ผทรงคณวฒไมเกน ๙ ทาน กรรมการอ านวยการ มอ านาจหนาทดงตอไปน ๑) พจารณาอนมตนโยบายและแผนงานประจ าป ๒) พจารณางานทมปญหาหรองานทเปนนโยบายอน ๓) พจารณาอนมตการแตงตงคณะกรรมการเฉพาะกจหรอคณะท างาน ๔) พจารณาอนมตใหเชญผแทนหนวยงานของรฐ และหนวยงานเอกชนฯ และแบงสวนงานในกองงานพระธรรมทต เปน ๓ สวน คอ ๑) ส านกงานเลขานการ ๒) ส านกฝกอบรมพระธรรมทต ๓) ส านกผตรวจการงานพระธรรมทต ส านกงานเลขานการประกอบดวย ๑) เลขานการแมกองงานพระธรรมทต ๒) เลขานการรองแมกองงานพระธรรมทต ๓) เจาหนาทกองศาสนศกษา กรมการศาสนา(ปจจบนเปนกองพทธศาสนศกษาส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ๔) เจาหนาทแมกองงานพระธรรมทตแตงตงขน ส านกงานเลขานการแบงงานออกเปน ๔ ฝาย คอ ฝายบรหารและธรการ ฝายนโยบายและวางแผน ฝายจดหาและสงเสรม และฝายกจกรรมพเศษ ส านกงานเลขานการ มหนาทสนองงานธรการของกองงานพระธรรมทต วจ ย ประเมนผล เกบสถตขอมล เสนอรางนโยบาย และแผนงานเฉพาะป ตอทประชม คณะกรรมการอ านวยการเปนเจาหนาท ประชมคณะกรรมการอ านวยการ ประสานงาน

กบสวนราชการทเกยวของส านกงานพระธรรมทต ส านกฝกอบรมพระธรรมทต และส านกผตรวจการงานพระธรรมทต สนองงานอนอนเปนหนาทของกองงานพระธรรมทตและสนองงานตามทก าหนดในวธการด าเนนการ (ขอ ๒๒) ส านกฝกอบรมพระธรรมทต ประกอบดวย ๑) แมกองงานพระธรรมทต ประธานกรรมการ ๒) รองแมกองงานพระธรรมทต รองประธานกรรมการ ๓) ผทรงคณวฒ ๓ - ๕ รป กรรมการ ๔) ผอ านวยการกองพทธศาสนศกษา กรรมการ ๕) หวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต กรรมการและเลขานการ ๖) รองหวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต กรรมการและผชวยเลขานการ และมเจาหนาทประจ าส านกฝกอบรมพระธรรมทตเปนผด าเนนการ ดงน ๑) หวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต ๒) รองหวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต ๓) เลขานการหวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต ๔) เจาหนาทกองพทธศาสนศกษา ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ๕) เจาหนาททประธานส านกฝกอบรมพระธรรมทตแตงตงขน ส านกฝกอบรมพระธรรมทต มหนาทด าเนนการฝกอบรมพระธรรมทตประจ าป โดยมคณะกรรมการส านกฝกอบรมพระธรรมทตคณะหนง เปนผก าหนดนโยบาย แผนงาน และวธด าเนนการอบรม และควบคมการด าเนนงานใหเปนไปโดยความเรยบรอย ส านกผตรวจการงานพระธรรมทต มผรบผดชอบ ๔ รป คอ ผตรวจการงาน พระธรรมทตภาคกลาง รบผดชอบเขตตรวจการ ในสายท ๑,๒ และ ๗,ผตรวจการงาน พระธรรมทตภาคเหนอ รบผดชอบเขตตรวจการ ในสายท ๓,๔,ผตรวจการงานพระธรรมทต ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รบผดชอบตรวจการในสายท ๕, ๖,ผตรวจการงานพระธรรมทตภาคใตรบผดชอบเขตตรวจการในสายท ๘, ๙ มหนาทออกตรวจการงานพระธรรมทตประจ าป เพอหาขอมลเสนอตอแมกองงานพระธรรมทต และเสนอแนะใหขอคดเหนในการแกปญหาเกยวกบงานพระธรรมทต ใหมส านก งานพระธรรมทตสายละ ๑ แหง ตงอย ณ วดทหวหนาพระธรรมทต สายนนๆ ก าหนดขน มหนาทบงคบบญชาควบคมงานพระธรรมทตในสงกด และด าเนนงานตามทก าหนดไวในระเบยบกองงานพระธรรมทต วาดวยการจดระเบยบงาน พระธรรมทต พ.ศ. ๒๕๓๔ ขอ ๒๓ เพอใหงานพระธรรมทตในแตละสายเปนไปตามนโยบาย แผนงาน และค าสงของกองงาน พระธรรมทต ในแตสายมหวหนาพระธรรมทต ๑ รป เปนผบงคบบญชารบผดชอบในส านกงานพระธรรมทต มรองหวหนาพระธรรมทตสายละไมเกน ๒ รป เปนผชวย

ใหมเลขานการหวหนาพระธรรมทตสายละ ๑ รป เลขารองหวหนาพระธรรมทต มจ านวนเทากบรองหวหนาพระธรรมทต และมพระธรรมทตประจ าส านกงานพระธรรมทต ไมเกน สายละ ๓ รป การปฏบตงานพระธรรมทตในระดบจงหวดมการจดตงศนยงานพระธรรมทตจงหวด จงหวดละ ๑ แหง มหนาทบงคบบญชารบผดชอบงานพระธรรมทตในจงหวดน นๆและด าเนน การตามทก าหนดไวในระเบยบกองงานพระธรรมทต ขอท ๒๔ ศนยงานพระธรรมทตจงหวด แบงงานออกเปน ๓ งาน คอ งานบรหารและธรการ งานจดหาและสงเสรมและงานกจกรรมพเศษ ใหหวหนาพระธรรมทตจงหวด จงหวดละ๑ รป รบผดชอบในศนยงานพระธรรมทตจงหวดนนๆ มรองหวหนาพระธรรมทตจงหวดเปนผชวย มเลขานการหวหนาพระธรรมทตจงหวด จงหวดละ ๑ รป และใหมพระธรรมทตประจ าศนยงานพระธรรมทตจงหวด จงหวดละ ไมเกน ๒ รป การปฏบตงานพระธรรมทตในระดบอ าเภอ มการจดตงหนวยงานพระธรรมทตอ าเภอ ซงม ๒ ลกษณะ คอ หนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอ มหนาทบงคบบญชา รบผดชอบงานพระธรรมทตในเขตอ าเภอนน ๆ โดยควบคมการปฏบตงานของหนวยปฏบตการในสงกด ใหเปนไปตามนโยบาย แผนงาน และค าสงของศนยงานพระธรรมทตจงหวด และด าเนนการตามทก าหนดไวในระเบยบกองงานพระธรรมทต ขอ ๒๕ หนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอ มหนาทออกปฏบตงานพระธรรมทตตามจดทก าหนด และรายงานกจกรรมเสนอตอหนวยก ากบการงานพระธรรมทตอ าเภอ ใหมหนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอๆละ ๑ หนวย อ าเภอทมกงอ าเภอ หรออ าเภออนขนสงกดการปกครองคณะสงฆอย ใหเพมหนวยปฏบตการในเขตกงอ าเภอ หรอในเขตอ าเภอนนๆ แหงละ ๑ หนวย อ าเภอทมพนทกวางขวางมต าบลและหมบานมาก ใหมหนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอได ๒ หนวย สวนอ าเภอทมพนทกวางขวาง มต าบล และหมบานมากเปนพเศษ ใหมหนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอไดไมเกน ๓ หนวย และใหพระธรรมทตประจ าหนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอ หนวยละ ๒ รป ใหมหวหนาหนวยพระธรรมทตอ าเภอ อ าเภอละ ๑ รป เปนผบงคบบญชารบผดชอบ และมรองหวหนา พระธรรมทตอ าเภอ เปนผชวย ๐

สงา พมพพงษ, คมอพระธรรมทต, (กรงเทพมหานคร : ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, ๒๕๕๑), หนา ๑๙ – ๒๔.

แผนภาพท ๒.๒ ผงกองการงานพระธรรมทต

คณะกรรมการอ านวยการ

ส านกงานเลขานการ ส านกฝกอบรมพระธรรมทต

คณะกรรมการ

ส านกผตรวจการ

ส านกงานพระธรรมทต สาย ๑

ส านกงานพระธรรมทต สาย ๒

ส านกงานพระธรรมทต สาย ๓

ส านกงานพระธรรมทต สาย ๔

ส านกงานพระธรรมทต สาย ๕

ส านกงานพระธรรมทต สาย ๖

ส านกงานพระธรรมทต สาย ๘

ส านกงานพระธรรมทต สาย ๙

ส านกงานพระธรรมทต สาย ๗

หนวยปฏบตการ

หนวยก ากบการ

ศนยงานพระธรรมทต

ผงกองงานพระธรรมทต

ศนยงานพระธรรมทต ศนยงานพระธรรมทต ศนยงานพระธรรมทต ศนยงานพระธรรมทต

หนวยก ากบการ หนวยก ากบการ หนวยก ากบการ หนวยก ากบการ

หนวยปฏบตการ หนวยปฏบตการ หนวยปฏบตการ หนวยปฏบตการ

หนวยปฏบตการ

หนวยปฏบตการ หนวยปฏบตการ หนวยปฏบตการ

หนวยก ากบการ หนวยก ากบการ หนวยก ากบการ หนวยก ากบการ

ศนยงานพระธรรมทต ศนยงานพระธรรมทต ศนยงานพระธรรมทต ศนยงานพระธรรมทต

๔๘

แผนภาพท ๒.๓ ผงอ านวยการงานพระธรรทต (สวนกลาง)

๔๙

กองงานพระธรรมทต

คณะกรรมการอ านวยการ

ผงอ านวยการงานพระธรรมทต (สวนกลาง)

ส านกงานเลขานการ

ฝายบรหารและธรการ

ฝายกจกรรมพเศษ

ผตรวจการ ภาคกลาง

ส านกงานเลขานการ

ผตรวจการ ภาคเหนอ

ผตรวจการภาค ตะวนออกเฉยเหนอ

ผตรวจการ ภาคใต

ส านกงานฝกอบรมพระธรรมทต คณะกรรมการส านก

ส านกงานเลขานการ

ฝายวชาการ ฝายทนด าเนนการ

ฝายนโยบาย และแผนงาน

ฝายจดหาและ สงเสรม

๒.๔.๕ คณะพระธรรมทตอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม พระธรรมทตอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ปฏบตหนาทโดยจดโครงการอบรมจรยธรรมใหกบเยาวชนในสถาบนการศกษาเขตอ าเภอนครชยศร เพอยกระดบจตวญญาณของเยาวชนทวไปใหเปนไปตามหลกค าสอนของพระพทธศาสนา ทดงามมความศรทธาใกลชดกบพระพทธศาสนามสถานภาพจตใจดและมก าลงใจในการตอสกบสงคมแวดลอมดวยความมนใจและเขมแขงใหมนคงและมศลธรรมตอไป พระธรรมทตอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ประกอบดวยคณะท างานทงฝายบรหารและฝายปฏบตการ ฝายบรหาร มจ านวน ๒ รป คอ

๑. พระครสรปญญาภวฒน เจาคณะอ าเภอนครชยศร ๒. พระครสโรตมสวรรณารกษ รองเจาคณะอ าเภอนครชยศร วดศรษะทอง

ฝายปฏบตการ มจ านวน ๕ รป คอ ๑. พระครวบลสรธรรม วดตกตา ๒. พระมหาปทม คณากโร วดงวราย ๓. พระมหาไพศาล โฆสธมโม วดกกตาล ๔. พระมหาทรงกรด กสลจตโต วดกลางบางแกว ๕. พระครสงฆรกษวรรณวสทธ สว โส วดใหมสคนธาราม

กจกรรมโนโครงการ

- กจกรรมฝกสต ความร ความจ า เขาใจ น าไปใช - มการเสรมใหรางวลตอผสนใจในกจกรรม - ปฏบตตามหลกแนววถพทธ(หลกไตรสกขา) - ใชเวลาบรรยายธรรม เชา เวลา ๐๘.๓๐ – ๑๑.๓๐ น., บาย เวลา ๑๒.๓๐ – ๑๕.๓๐ น. - ทมงานพระวทยากร ประมาณ ๕ รป - เปาหมาย นกเรยน เยาวชน ป. ๑ – ป. ๖, วยรน ม. ๑ – ม. ๖ - ผลทไดรบ

นกเรยนมความเขาใจในหลกธรรมมากขน ปลกฝงคณธรรม จรยธรรม ในจตใจ มสมาธดขน นกเรยนอยรวมในสงคมอยางมความสข

๒.๕ สถานศกษาในอ าเภอนครชยศร พระธรรมทตในอ าเภอนครชยศร ไดด าเนนการเผยแผธรรมะในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต ๒ และสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๙ ดงน โรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๙ ม ๖ โรง ไดแก ๑. โรงเรยนภทรญาณวทยา ๒. โรงเรยนแหลมบววทยา ๓. โรงเรยนเพมวทยา ๔. โรงเรยนงวรายบญมรงสฤษฏ ๕. โรงเรยนปรกแกววทยา ๖. โรงเรยนพลอยจาตรจนดา โรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต ๒ โรงเรยนขยายโอกาส ม ๔ โรง ไดแก ๑. โรงเรยนวดศรษะทอง ๒. โรงเรยนวดศรมหาโพธ ๓. โรงเรยนเทศบาลหวยพล ๔. โรงเรยนวดโคกพระเจดย โรงเรยนประถมม ๒๙ โรง ไดแก ๑.โรงเรยนวดส าโรง ๒.โรงเรยนวดกกตาล ๓.โรงเรยนวดโคกเขมา ๔.โรงเรยนวดทงนอย ๕.โรงเรยนวดเสถยรรตนาราม ๖.โรงเรยนวดทองไทร ๗.โรงเรยนวดหวยตะโก ๘.โรงเรยนวดนอยเจรญสข ๙.โรงเรยนวดไทร(สนศกษาลย) ๑๐.โรงเรยนวดสวางอารมณ ๑๑.โรงเรยนบานคลองทางหลวง ๑๒.โรงเรยนวดประชานาถ ๑๓.โรงเรยนบานลานแหลม ๑๔.โรงเรยนบานหวยกรด ๑๕.โรงเรยนวดกลางคเวยง

๑๖.โรงเรยนวดสมปทวน ๑๗.โรงเรยนทาต าหนก ๑๘.โรงเรยนวดตกตา ๑๙.โรงเรยนวดกลางบางแกว ๒๐.โรงเรยนวดลานตากฟา ๒๑.โรงเรยนวดงวราย ๒๒.โรงเรยนวดไทยาวาส ๒๓.โรงเรยนวดพทธธรรมรงษ ๒๔.โรงเรยนบานคลองบางกระจน ๒๕.โรงเรยนบานหวยพล ๒๖.โรงเรยนวดบอตะกว ๒๗.โรงเรยนวดละมด ๒๘.โรงเรยนวดใหมสคนธาราม ๒๙.โรงเรยนวดกลาง(พฒราษฎรอนเคราะห)

๒.๖ งานวจยทเกยวของ ๒.๖.๑ งานวจยทเกยวของกบประสทธภาพ จากการทบทวนงานวจยทเกยวของปรากฏวา ไดมผกลาวถงประสทธภาพไว ดงน ฐปนพรรษ ฤกษเปลยน, ไดวจยเรอง “ประสทธภาพในการบรหารโรงเรยนกฬา

ตามแนวปฏรปการศกษา” ผลการวจยพบวา พบวา โดยภาพรวมมคาเฉลยอยในระดบปานกลาง

เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา อยในระดบปานกลางเชนเดยวกนและเมอน ามาเรยงล าดบ

ตามคาเฉลย พบวา ประสทธภาพในการบรหารโรงเรยนกฬาดานงบประมาณมคาเฉลยสงสด

รองลงมาคอ ดานวชาการ ดานการบรหารทวไปและดานทมคาเฉลยต าสดคอ ดานการบรหาร

งานบคคล เมอพจารณาประสทธภาพในการบรหารโรงเรยนกฬาตามแนวปฏรปการศกษาใน

ดานตาง ๆ สรปไดดงน ๑) ประสทธภาพในการบรหารโรงเรยนกฬาดานวชาการ โดยภาพรวม

มคาเฉลยอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ประสทธภาพในการบรหาร

โรงเรยนกฬา ดานวชาการ ทมคาเฉลยสงสด ๓ ล าดบแรก คอ การสงเสรมสนบสนนโครงการ

แขงขนกฬา อยางตอเนอง, การสงเสรมสนบสนนโครงการฝกกฬาอยางตอเนอง, และการจดท า

หลกสตรทสอดคลองกบความตองการของผเรยน, สวนขอค าถามทมคาเฉลยต าสด ๓ ล าดบ

ทาย คอ การจดท าหลกสตรทสอดคลองกบความตองการของทองถน, การน าภมปญญาทองถน

เพอใชในการเรยนการสอน, และการใหบรการดานวชาการแกชมชน๙๑

พระครพศาลถรธรรม (สมพร ปญญาวชโร), ไดวจยเรอง ประสทธภาพการบรหารจดการวดของเจาอาวาสในเขตธนบร กรงเทพมหานคร, ผลการวจยพบวา ดานการปกครองนน โดยรวมอยในระดบมาก ซงสอดคลองกบความกบความเปนจรง แสดงใหรวา พระสงฆาธการผมต าแหนงหนาททางการปกครองไดใหความส าคญกบการปกครอง เพอใหเกดความเรยบรอยดงามตามพระธรรมวนย กฎหมายบานเมอง กฎระเบยบค าสง ประกาศของ มหาเถรสมาคม, ดานการศาสนศกษา โดยรวมอยในระดบปานกลาง แสดงให เหนวา งานดานศาสนศกษาในเขตธนบร ควรตองมการปรบปรงแกไขในบางบางประการ เชน รณรงคใหมการอบรมบาลและนกธรรมกอนสอบ และสรรหาพฒนาครสอนนกธรรมบาล เปนตน, ดานการศกษาสงเคราะห โดยรวมอยในระดบมาก แสดงใหเหนวาพระสงฆาธการ ใหความส าคญงานดานน ซงเปนบทบาทของวดและคณะสงฆมาตงแตโบราณ ดวยความรวมมอของบาน วด โรงเรยน, ดานการเผยแผ โดยรวมอยในระดบปานกลาง ควรตองมการปรบปรง

๙๑ ฐปนพรรษ ฤกษเปลยน, “ประสทธภาพในการบรหารโรงเรยนกฬาตามแนวปฏรป

การศกษา”, วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม, ๒๕๔๘).

แกไข เชน อบรมพระสงฆสามเณรใหรจกวธการเผยแผธรรมะ โดยการจดใหมการเทศนบรรยายในวนส าคญทางศาสนา และจดตงหองสมดภายในวดเพอประโยชนในการศกษาแกพระสงฆ สามเณร และประชาชน, ดานการสาธารณปการ โดยรวมอยในระดบมาก แสดงใหเหนวา พระสงฆาธการในเขตธนบรใหความส าคญกบการกอสรางถาวรวตถการบรณปฏสงขรณ ศาสนสถานศาสนวตถ, ดานการสาธารณสงเคราะห โดยรวมอยในระดบปานกลาง ควรมการปรบปรงในบางประการ เชน การชวยเหลอผประสบภยธรรมชาต จดตงหนวยอบรมพทธศาสนกชนบรเวณวด และด าเนนการสาธารณสงเคราะหดวยการพฒนา สรางถนน ขดลอกคคลอง เปนตน๙๒ พระครสงฆรกษกฤษฎตภณ สเมโธ (ศรอนย), ไดวจยเรอง “ประสทธภาพการบรหารจดการวดของเจาอาวาสในเขตอ าเภอล าลกกา จงหวดปทมธาน ” ผลวจยพบวาภาพรวม ประสทธภาพในการบรหารจดการวดของเจาอาวาสครบทง ๖ ดานอยในระดบปานกลาง ทง ๖ ดาน ไดแก ดานการปกครองคณะสงฆ ดานการศาสนศกษา ดานการศกษา สงเคราะห ดานการเผยแผพระพทธศาสนา ดานสาธารณปการ และดานการสาธารณสงเคราะห ทงนเปนเพราะทง ๖ ดานมความส าคญตอบทบาทของพระสงฆาธการ โดยเฉพาะดานการปกครองคณะสงฆ และผทอยภายในวดให ประพฤตปฏบตตนใหถกตองดงาม ส าหรบดานทมประสทธภาพใน การบรหารจดการวดของเจาอาวาสมากรองลงมาตามล าดบไดแก ดานการปกครอง ดานการสาธารณปการ ดานการศกษาสงเคราะห ดานการเผยแผพระพทธศาสนา และดานสาธารณสงเคราะห ซงหมายถงการเลาเรยนพระธรรมวนยของบรรพชตและคฤหสถนน อาจเป นเพราะวาวดยงมความพรอมไมพอท จะจดตงโรงเรยนพระปรยตธรรม โรงเรยนพระพทธศาสนาวนอาทตย เพราะการจดตงดงกลาวจ าเปนตองใชทงเงนและบคลากรคร วดยงขาดแคลนบคลากรครทจะมาสอนหรอมาชวยสอน และขาดงบประมาณในการด าเนนการ ทงนเพราะวาพระสงฆาธการพจารณาเหนวาการสาธารณสงเคราะห เปนการด าเนนงานในลกษณะชวยเหลอเกอกลหรออดหนนเจอจนสถานท ซงเปน สาธารณสมบต หรอประชาชนทวไป ซงการชวยเหลอเหลานจ าเปนตองใช ทงเงนและความรวมมอผ เกยวของโดยเฉพาะพทธศาสนกชนล าพง เจาอาวาสและพระสงฆภายในวด กอาจจะท าส าหรบดานการศกษาสงเคราะห ทงนอาจเปนเพราะวางานดานการศกษาสงเคราะหเปน การจดการศกษาเพอชวยเหลอเกอกลหรออดหนนจนเจอ ไมวาจะเปนการจดตงกองทนสงเคราะหการศกษา การจดหาอปกรณ การศกษา

๙๒ พระครพศาลถรธรรม (สมพร ปญญาวชโร), “ประสทธภาพการบรหารจดการวดของ เจาอาวาสในเขตธนบร กรงเทพมหานคร”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓).

การชวยพฒนาสถานศกษาเหลาน จ าเปนตองใชเงนในการขบเคลอนทงสน ซ งวดยงประสบปญหาในดานงบประมาณและหารายไดเขาวด จงท าใหมการปฏบตมากเปนอนดบสดทาย๙๓ พระมหากมล ขนตโก (โปรงใจ) ไดวจยเรอง “ประสทธภาพการบรหารงานคณะสงฆอ าเภอปาซาง จงหวดล าพน” พบวา พระสงฆสวนใหญในเขตอ าเภอปาซางมประสทธภาพในการบรหารงานอยในระดบปานกลาง คอ การบรหารงานคณะสงฆ ดานการวางแผนมการปฏบตระดบปานกลางในเรองคณะกรรมม การประชมคณะกรรมการบรหารวดเพอก าหนดนโยบายวางแผนก าหนดวตถประสงคเปาหมายขนตอนการปฏบตทเหมาะสมรวมทงมการวางแผนจดหาและพฒนาบคลากรทเหมาะสมในการพฒนาวด ชมชน, ดานการจดองคการในภาพรวม พบวา มการปฏบตงานในระดบปานกลาง โดยมการปฏบตในระดบมากทสด ในเรอง คณะกรรมการบรหารวดมการจดการภายในวดใหเหมาะสมโดยมการมอบหมายงานและผรบผดชอบอยางชดเจน, ดานการน าผลการศกษาในภาพรวม พบวา มการปฏบตงานในระดบปานกลาง โดยมการปฏบตในระดบมากทสด ในเรองจดกจกรรม, ดานความตระหนกตางๆ ใหกบบคลากรภายในวดโดยใหทกชมชนมสวนรวมจดกจกรรม, ดานการควบคมดแล มการปฏบต ในระดบมากทสด ในเรองมการประเมนผลดานวสดอปกรณการจดซอจดจาง การเบกจาย ให ถกตองเหมาะสมกบแผนงานโครงการทวางไว มการประเมนการใชจายงบประมาณตามสภาพความเปนจรง อยางไรกตามในกรณทพระสงฆ ในเขตปกครองระดบยอยลงไปนนไมสามารถตดสนปญหาทเกดขน หรอไมสามารถทจะด าเนนโยบาย ดานตางๆ ดวยตวเอง จงเปนหนาททมหาเถรสมาคมองคกรสงฆสวนกลางเขาไปชวยเหลอ และหากกรณใดทสงผลกระทบตอประชาชนทงโดยทางตรงและทางออมควรเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวม๙๔ พระครใบฎกาอภชาต ธมมสทโธ (พรสทธชยพงศ), ไดวจยเรอง ประสทธภาพการบรหารงานของเจาอาวาสในจงหวดนนทบร, ผลการวจยพบวาพระภกษและสามเณรมทศนะตอประสทธภาพในการบรหารงานของเจาอาวาสในจงหวดนนทบร โดยรวมอยในระดบมาก ผลการศกษาปญหาและแนวทางในการแกไขปญหาในดานตางๆ ไดแก ๑) ดานการบ ารงวด จดกจกรรมและศาสนสมบต การสรรงบประมาณบางสวนเพอใชในการจดท าทะเบยนครภณฑ การจดใหมการท าความสะอาดและปรบทศนยภาพภายในและรอบนอกบรเวณวดใหมความสวยงามรมรน ตลอดจนการซอมแซมโบราณสถานโบราณวตถ ๒) ดานการบรหารและการปกครองควรมการจดประชมอยางนอยเดอนละครงและควรมการกระจายอ านาจการปกครอง

๙๓ พระครสงฆรกษกฤษฎตภณ สเมโธ (ศรอนย), “ประสทธภาพการบรหารจดการวดของเจาอาวาสในเขตอ าเภอล าลกกา จงหวดปทมธาน”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓). ๙๔ พระมหากมล ขนตโก (โปรงใจ), “ประสทธภาพการบรหารงานคณะสงฆ อ าเภอปาซาง จงหวดล าพน”, วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๕๐).

ออกไปยงผทมสวนรวมในการบรหารและการปกครอง ๓) ดานการศกษาอบรมและสงสอน ควรสงเสรมใหมการจดการเรยนการสอนนกธรรมภายในวด และควรสนบสนนใหผทมความ สามารถขนมาเปนครสอนนกธรรม และควรจดใหมการอบรมครพระทก ๖ เดอน ๔) ดานการใหความสะดวกในการบ าเพญกศลควรมการจดตงหนวยงานหรอส านกงานและจดใหมผรบผดชอบ ควรมการจดอบรมพธกร หรอมคคทายกขนในจงหวด เพอใหสามารถปฏบตหนาทไดอยางถกตองและเปนรปแบบเดยวกน และควรจดใหมสถานทจอดรถอยางเพยงพอเพออ านวยความสะดวกแกญาตโยมทมาท าบญหรอตดตอในการบ าเพญกศลตางๆ๙๕ สมพงษ ภรมยชม ไดวจยเรอง “ประสทธภาพการปฏบตงานองคการบรหารสวนต าบล : ศกษากรณจงหวดจนทบร” ผลจากการวจยพบวา คณะกรรมการบรหารและผเกยวของสวนมากเปนเพศชายอายระหวาง ๓๐-๓๙ ป มการศกษาอยในระดบปรญญาตร ประกอบอาชพรบราชการ มรายไดเฉลยเดอน ๆ ละ๕,๐๐๑-๑๐,๐๐๐ บาท และมประสบการณในการปฏบตงานองคการบรหารสวนต าบลมากกวา ๔ ป คณะกรรมการบรหารและผเกยวของมประสทธภาพการปฏบตงานองคการบรหารสวนต าบลอยในระดบ ผลการทดสอบสมมตฐานพบวา เพศ อาย และต าแหนงเปนปจจยทมความสมพนธตอประสทธภาพการปฏบตงาน องคการบรหารสวนต าบลในจงหวดจนทบร ส าหรบระดบการศกษา ประสบการณในการปฏบตงาน อาชพ รายได ไมมความสมพนธกบประสทธภาพการปฏบตงานองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดจนทบร ผลการศกษาเชงคณภาพพบวา ประสทธภาพในการปฏบตงานตามอ านาจหนาททตองท าของประธานกรรมการบรหารและปลดองคการบรหารสวนต าบล อยในระดบสงและมปญหา และอปสรรคในดานงบประมาณและบคลากรไมเพยงพอ๙๖ สมศกด รอบคอบ, ไดวจยเรอง “ประสทธภาพการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานของสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต ๑” ผลการวจย พบวา ประสทธภาพการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานของสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต ๑ ในภาพรวม อยในระดบมาก และเมอพจารณาเปนรายดาน พบวา อยในระดบมากทกดาน โดยดานการบรหารตนเองอยใน ล าดบสงสด รองลงมาไดแก ดานการกระจายอ านาจ ดานการคนอ านาจการจดการศกษา ใหแกประชาชน และดานการมสวนรวมตามล าดบ โดยดานการตรวจสอบและถวงดลอยในล าดบสดทาย สวนการเปรยบเทยบระดบประสทธภาพของสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขต

๙๕ พระครใบฎกาอภชาต ธมมสทโธ (พรสทธชยพงศ), “ประสทธภาพการบรหารงานของ เจาอาวาสในจงหวดนนทบร”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓).

๙๖ สมพงษ ภรมยชม, “ประสทธภาพการปฏบตงานองคการบรหารสวนต าบล : ศกษากรณจงหวดจนทบร”, วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยบรพา, ๒๕๔๖).

พนทการศกษานครปฐม เขต ๑ สถานศกษาทมขนาดเลก กลาง และใหญ มประสทธภาพการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานไมแตกตางกน สถานศกษาอยในเขตเทศบาลและองคการบรหารสวนต าบล มประสทธภาพการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานไมแตกตางกน แนวทางการพฒนาประสทธภาพการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานทเหมาะสมกบบรบทของสถานศกษาขนพนฐาน เขตพนทการศกษานครปฐม เขต ๑ เชน ควรมการพฒนาผบรหาร ครผสอน และกรรมการสถานศกษาขนพนฐานเกยวกบการบรหารแบบมสวนรวม, ควรปรบปรงระบบการวางแผน การสรางทมงาน การมอบหมายงานการตดสนใจ การระดมทรพยากรทางการศกษา การประเมนผล การประกนคณภาพการศกษาการตรวจสอบภายในและการประชาสมพนธควรมการแตงตงทปรกษากฎหมายและสรางเครอขายการบรหารจดการ เพอชวยเหลอกน ดานการบรหารงบประมาณการเงน โดยเนนบคลากรในทองถนเปน ล าดบแรก สายรง บบผาพนธ, ไดวจยเรอง “ประสทธภาพในการปฏบตงานของพนกงาน บรษท แคนนอน มารเกตตง (ไทยแลนด) จ ากด ตามหลกอทธบาท ๔” ผลการวจย พบวา ประสทธภาพในงานปฏบตงานของพนกงานบรษท แคนนอน มารเกตตง (ไทยแลนด) จ ากด ตามหลกอทธบาท ๔ โดยรวมมประสทธภาพมาก โดยเฉพาะดานจตตะ(การเอาใจฝกใฝในการปฏบตงาน) และดานวรยะ(ความเพยรพยายามในการปฏบตงาน) ปจจยสวนบคคลไมมผลท าใหประสทธภาพในการปฏบตงานของพนกงานแตกตางกน สวนปญหาและอปสรรคในการปฏบตงานทสงผลตอประสทธภาพ ไดแก รายไดยงมาเพยงพอ สภาพแวดลอมยงไมคอยสะอาด สวสดการยงไมครอบคลม เทคโนโลยในดานงานเอกสารยงไมดพอ สถานทจอดรถนอย และยงตองเสยคาทจอด ความลาชาดานเอกสาร การใหค าปรกษากบลกคายงไมดเทาทควร และเจาหนาทยงไมเพยงพอ ดงนนแนวทางการน าหลกอทธบาท ๔ มาประยกตใชในการเพมประสทธภาพการปฏบตงานของพนกงานบรษท แคนนอน มารเกตตง (ไทยแลนด) จ ากด สามารถพจารณาได ๔ ดาน โดยพฒนาดานฉนทะ วรยะ จตตะ และวมงสา เพอเพมประสทธภาพในการปฏบตงานของพนกงานใหดยงขน๙๘ ไพบลย ตงใจ, ไดวจยเรอง “ประสทธภาพในการปฏบตงานของพนกงานตามหลกอทธบาท ๔ : กรณศกษา บรษท แอมพาส อนดสตร จ ากด จงหวดสมทรปราการ” ผลการวจยพบวา ประสทธภาพในการปฏบตงานของพนกงาน ตามหลกอทธบาท ๔ ในภาพรวมอยใน

๙๗ สมศกด รอบคอบ, “ประสทธภาพการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานของสถานศกษา

ขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต ๑”, วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม, ๒๕๔๘). ๙๘ สายรง บบผาพนธ, “ประสทธภาพในการปฏบตงานของพนกงาน บรษทแคนนอนมารเกตตง (ไทยแลนด) จ ากด ตามหลกอทธบาท ๔”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓).

ระดบปฏบตมาก พนกงาน ใหความส าคญกบประสทธภาพในการปฏบตงาน และตงใจทจะปฏบตหนาทของตนเองเปนอยางด ซงประสทธภาพในการปฏบตงานของพนกงาน ดานฉนทะ ภาพรวมอยในระดบมาก พนกงานมความพงพอใจในการปฏบตงาน ปรารถนาทจะท างานใหบรรลผล พงพอใจในต าแหนง และหนาททไดรบ ปรารถนาจะปฏบตงานใหบรรลผลส าเรจปฏบตตามกฏระเบยบของบรษท พอใจกบสภาพแวดลอมในการปฏบตของบรษท พอใจในเพอนรวมงานและหวหนางาน พรอมทจะรบผดชอบในต าแหนงงานทสงกวา และพงพอใจทจะรวมงานกบบรษทตอไป ดานวรยะ ภาพรวมอยในระดบมาก มความเพยรพยายามในการปฏบตงานดวยความกระตอรอรน ในการปฏบตงานอยเสมอ ดานจตตะ ภาพรวมอยในระดบมาก การเอาใจฝกใฝในการปฏบตงาน การเอาใจใสตอการปฏบตงานในหนาท การตรงตอเวลาและการรกษาเวลาในการปฏบตงาน การปฏบตงานของทานมการแบงเวลาอยางชดเจน ถอวาความรบผดชอบตอหนาทเปนสงจ าเปน ดานวมงสา ภาพรวมอยในระดบมาก การใชปญญาใครครวญหาเหตผลในการปฏบตงาน เชน ใครครวญขนตอน และวธการท างานกอนเสมอ มการวางแผนในการปฏบต งานไวลวงหนาเสมอ๙๙ เอกราช มณกรรณ ไดวจยเรอง “ประสทธภาพในการปฏบตงานขององคการบรหาร สวนต าบล จงหวดมกดาหาร” พบวา ประสทธภาพในการปฏบตงานของคณะกรรมการองคการบรหารสวนต าบลในภาพรวมอยในระดบสงโดยมประสทธภาพสงสดในการประเมนผล รองลงมา คอ ดานการวางแผนและนอยทสดในดานการตดสนใจและประสบการณในการท างานมความ สมพนธกบประสทธภาพในการปฏบตงานในองคการบรหารสวนต าบล และมปจจยทไมมผล คอ อาย เพศ ระดบการศกษา อาชพ รายได ต าแหนงและความรความเขาใจในบทบาทและหนาท๑๐๐ สรปไดวา บคลากรและระบบการบรหารจดการองคกรเปนปจจยส าคญทกอใหเกดประสทธภาพในการท างาน การบรหารแบบมสวนรวม การวางแผนทด การสรางทมงานทเขมแขงมอบหมายงานทเหมาะสม มการตดสนใจทเดดขาดบนพนฐานของขอมลทถกตอง ระดมใชทรพยากรทอยอยในองคกรอยางมประสทธภาพ พรอมสงเสรมการใชงานดานไอท เพอเพมประสทธภาพของการท างาน ประเมนตนเองอยเสมอ จดสภาวะแวดลอมใหเออตอการกระตนการท างาน และมคณธรรมของผปรารถนาความส าเรจในงานทตนท า คอ มอทธบาท ทง ๔ ประการ

๙๙ ไพบลย ตงใจ, “ประสทธภาพในการปฏบตงานของพนกงานตามหลกอทธบาท ๔ : กรณศกษา บรษท แอมพาส อนดสตร จ ากด จงหวดสมทรปราการ”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๔). ๑๐๐ เอกราช มณกรรณ, “ประสทธภาพในการปฏบตงานขององคการบรหารสวนต าบล จงหวดมกดาหาร”, ภาคนพนธพฒนบรหารศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพฒนาสงคม, (คณะพฒนาสงคม. สถานบนบณฑตพฒนบรหาร ศาสตร), ๒๕๔๒.

๒.๖.๒ งานวจยทเกยวของกบการบรหารกจการคณะสงฆ จากการทบทวนงานวจยทเกยวของปรากฏวา ไดมผกลาวถงการบรหารกจการ คณะสงฆไว ดงน พระครสงฆรกษพศวร ธรปญโญ (ภวกานนท), ไดวจยเรอง “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆ : ศกษากรณพระสงฆาธการในจงหวดนนทบร”ผลการ วจยพบวา บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆโดยรวมอยในระดบมาก ไดแก ดานการควบคมและสงเสรมการรกษาความเรยบรอยดงาม ดานการศาสนศกษา ดานการศกษาสงเคราะห ดานการเผยแผพระพทธศาสนา ดานการสาธารณปการ และดานการ สาธารณสงเคราะห พบวามบทบาทอยในระดบมากทกดาน การจดประชมพระภกษสามเณร เพออบรมดานวตรปฏบตตามหลกพระธรรมวนย ถงจะมการปฏบตมากกจรง แตบางวด โดย เฉพาะเจาอาวาสยงไมคอยเครงครดเทาทควร ทงนควรจะก าหนดเปนตารางการท าวตรไวอยางชดเจน และถาพระรปใดไมลงมาท าวตรกควรจะมบทก าหนดลงโทษไวอยางชดเจน นอกจากพระรปนนตดภารกจจ าเปน เชน สอนหนงสอในโรงเรยน๑๐๑ พระเทพรตนสธ (สมศกด โชตนธโร), ไดวจยเรอง “บทบาทการบรหารกจการ คณะสงฆดานการปกครองของจงหวดปทมธาน” ผลการวจยพบวา พระสงฆมความคดเหนตอบทบาทการบรหารจดการกจการคณะสงฆดานการปกครองของจงหวดปทมธาน โดยภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณารายละเอยดในแตละขอพบวา พระสงฆมความคดเหนอยในระดบมากทกขอ ซงสอดคลองกบความเปนจรง ทงนแสดงใหเหนวาพระสงฆาธการผมต าแหนงหนาททางการปกครองไดใหความส าคญกบการปกครองเพอใหเกดความเรยบรอยดงามตามพระธรรมวนย กฎหมายบานเมอง กฎระเบยบค าสง ประกาศของมหาเถรสมาคม จงท า ใหพระสงฆในจงหวดปทมธานมความเหนวาพระสงฆาธการมบทบาทการบรหารจดการกจการคณะสงฆ ดานการปกครองอยในระดบมาก ขอเสนอแนะเชงนโยบายพระสงฆาธการใหความส าคญกบ การเขารวมประชมตามมตมหาเถรสมาคมหรอผปกครองเหนอตนจดประชม แตการจดประชมเพอชแจงขาวสารการประชมหรอเพอชแจงกฎระเบยบภายในวดยงนอยอย โดยสวนใหญใช พระธรรมวนยในการดแลควบคมพระภกษสามเณรภายในวดท าใหลดความส าคญของการออกกฎระเบยบเพอหมคณะซงอาจจะเปนชองทางใหบคคลผไมสนใจปฏบตตามพระธรรมวนยขาดรปธรรมในการประพฤตตนใหเปนแบบอยางทด ซงสามารถสรปประเดนได ดงน ๑) ควรจดใหมการอบรมเรองกฎระเบยบขอบงคบตางๆ ทมสวนเกยวของกบการปกครองคณะสงฆ ๒) ควรใหมการจดการประชมเพอวางนโยบายในการปกครองรวมกนภายในเขตการปกครองคณะสงฆ

๑๐๑ พระครสงฆรกษพศวร ธรปญโญ (ภวกานนท), “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหาร

กจการคณะสงฆ : ศกษากรณพระสงฆาธการในจงหวดนนทบร” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๑).

๓) ควรใหผใตบงคบบญชาไดมสวนในการก าหนดหรอการออกขอบงคบในการปกครองเพอท าใหเกดความสมดลในการบรหารหรอเพอท าใหผบงคบและผอยใตบงคบบญชามการปกครองอยางเรยบรอย พระธนดล นาคสวณโณ (นาคพพฒน) ไดวจยเรอง “การบรหารกจการคณะสงฆจงหวดบรรมย” พบวา ผลการเปรยบเทยบระดบความคดเหน ตลอดจนปญหา อปสรรคและขอ เสนอแนะเกยวกบบทบาทของพระสงฆาธการในบรหารกจการคณะสงฆ จงหวดบรรมย โดยรวมพบวา เมอจ าแนกตามอาย ต าแหนงพระสงฆาธการ จ านวนพรรษา วฒทางการศกษาสามญ วฒทางการศกษาทางธรรม วฒทางการศกษาทางเปรยญธรรม ประสบการณในการปฏบตหนาท พระสงฆาธการ ไมแตกตางกนเนองมาจากพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ และฉบบแกไข (ฉบบท ๒) พ.ศ.๒๕๓๕ และกฎมหาเถรสมาคมรวมทงค าสงมหาเถรสมาคมพระบญชาสมเดจพระสงฆราช ตลอดทงหลกของพระธรรมวนยอยางเครงครด ดงนนการด าเนนการบรหารกจการของพระสงฆไมวาอยในวดเขตเมอง หรอชนบทอนหางไกล รวมทงอาย ต าแหนงพระสงฆาธการ วฒการศกษาทางสามญวฒการศกษาทางธรรม วฒการศกษาทางเปรยญ และประสบการณในการปฏบตหนาทพระสงฆาธการ กไมมผลแตกตางกนเพราะวา การด าเนน การบรหารกจการคณะสงฆตองค านงถงกฎหมายของพระราชบญญตคณะสงฆ กฎ ระเบยบ พระธรรมวนยอยางเดยวกน ขอเสนอแนะ ควรใหความส าคญเทากน คอ ๑) ควรปกครองพระภกษสามเณรใหปฏบตตามพระพระวนยอยางเครงครด ๒) ใหมกองทนสงเสรมทางดานการศกษาแกพระภกษ สามเณร ๓) ใหความส าคญกบงานทางดานพระพทธศาสนา ๔) ด าเนนกจการภายในวดอยางเปนระเบยบชดเจน ๕) สงเสรมสงสอนศลธรรมใหประชาชน ๖) จดวดใหเปนระเบยบมแบบแผนงดงาม ๗) ดแลสถานทวดใหปราศจากอบายมขและยาเสพตด๑๐๓ พระมหาชวลต ชาตเมธ (คงแกว),ไดวจยเรอง “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆ : ศกษาเฉพาะกรณพระสงฆาธการในจงหวดภเกต” พบวาบทบาทของพระสงฆาธการ ในการบรหารกจการคณะสงฆทง ๖ ดาน ในดานวฒการศกษาทางเปรยญธรรมของผตอบแบบสอบถาม พบวา วฒการศกษาทาง เปรยญธรรม ทแตกตางกน มความคดเหนตอบทบาทของพระสงฆาธการ ในการบรหารกจการคณะสงฆทง ๖ ดาน ไมแตกตางกน เพราะวาวฒการศกษาทางเปรยญธรรม ของพระภกษและสามเณร

๑๐๒

พระเทพรตนสธ (สมศกด โชตนธโร), “บทบาทการบรหารกจการคณะสงฆดานการปกครอง ของจงหวดปทมธาน”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓).

๑๐๓ พระธนดล นาคสวณโณ (นาคพพฒน), “การบรหารกจการคณะสงฆจงหวดบรรมย” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยามหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๑).

ทใหการตอบแบบสอบถาม สวนใหญมไมมวฒการศกษาทางเปรยญธรรม คดเปนรอยละ ๔๕.๗ เพราะเปนพระภกษสามเณรเปนผครองตนอยในสมณะเพศมศล ๒๒๗ ขอ ส าหรบพระภกษ และศล ๑๐ ขอ ส าหรบสามเณรเปนขอวตรปฏบต และยดเหนยวจตใจอยแลว จงมพนฐาน ในการด ารงชวตทเหมอนๆ กน และมมมมองของชวตสมณะเพศทคลายๆ กน สวนการเรยนบาลเปนการเรยนเพอใหไดรและเขาใจภาษาทเปนตนแบบของพระพทธศาสนาทงยงเปน การรกษาและคงไวซงหลกธรรมค าสงสอนใหคงอยในบวรพทธศาสนาสบตอไปอยางมนคง และถาวร๑๐๔ พระมหาปรวฒน ฐตวรโย (กลนวาต), ไดวจยเรอง “ความคดเหนของพระภกษทมตอการบรหารจดการวดตามหลกธรรมาภบาล กรณศกษาวดในเขตอ าเภอ บางบวทอง จงหวดนนทบร” พบวา ดานความรบผดชอบและความคมคามระดบคาเฉลย ความคดเหนมากทสด นาจะสอดคลองกบความเปนจรงเนองจากการบรหารจดการของวดในเขตอ าเภอบางบวทองมการมงเนนดแลซอมแซมและปฏสงขรณถาวรวตถภายในวด มการจดสาธารณปโภค เชน นาประปา ไฟฟา อยางทวถง รวมทงมการใชงบประมาณของวดอยางคมคาในการจดกจกรรมตางๆ โดยค านงถงความประหยดและประโยชนสงสด สาระส าคญของการใชหลกธรรมาภบาลแตละหวขอไดอยางชดเจน สวนแนวทางวธการประยกตใช หลกธรรมาภบาลกบการบรหารวดโดยทวไปนน พบวา ควรมขนตอนด าเนน ๔ ขนตอน คอ ๑. การศกษาวเคราะห ปจจยแวดลอมพนนฐานของวดดานชมชนดานสงคม ดานบคคล ดานวฒนธรรม และการจดการของวด ๒. การวเคราะหรปแบบการบรหารวดตามหลกธรรมาภบาล ๓. ออกแบบการประยกต ใชหลกหลกธรรมาภบาล และ ๔. การด าเนนการตามทก าหนดไวใหครบทกดาน และด าเนนการทกขนตอนคอ การอบรมความร ดานธรรมาภบาล การจดท าระบบการบรหารดวยการจดท าคมอธรรมาภบาล มการเผยแพรประชาสมพนธ สรางการรบรและ การยอมรบรปแบบการบรหาร แลวมการตดตามประเมนผลอยางตอเนอง และเปนระบบ กจะท าใหวดมรปแบบบรหารวดดวยหลกธรรมาภบาลทชดเจนเปนระบบและเปนรปธรรมชดเจน๑๐๕ พระมหามณเฑยร วรธมโม (ซายเกลยง), ไดวจยเรอง “บทบาทของพระ สงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆจงหวดพงงา” พบวา ในภาพรวมทง ๖ ดานอยในระดบปานกลาง แตเมอจ าแนกเปนรายดานแลว พบวา บทบาทดานการเผยแผพระพทธศาสนานน

๑๐๔ พระมหาชวลต ชาตเมธ (คงแกว), “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆ : ศกษาเฉพาะกรณพระสงฆาธการในจงหวดภเกต”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒). ๑๐๕ พระมหาปรวฒน ฐตวรโย (กลนวาต), “ความคดเหนของพระภกษทมตอการบรหารจดการวด ตามหลกธรรมาภบาลกรณศกษาวดในเขตอ าเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓).

พระสงฆาธการมบทบาทมากโดยเฉพาะการจดใหมกจกรรมในวนส าคญทางพระพทธศาสนา การเทศนาสงสอนประชาชนใหตงอยในหลกธรรมค าสอนของพระพทธศาสนาอยางถกตอง, ดานการปกครองทพระสงฆาธการใหความส าคญมาก โดยเฉพาะการเขารวมประชมพระ สงฆาธการตามมตมหาเถรสมาคมหรอผปกครองเหนอตนจดใหมการประชม และการจดท าบญชรายรบ-รายจายใหเปนไปดวยด, ดานการสาธารณปการ ซงมการชวยกนดแลระบบ นา-ไฟฟา ดแลศาสนสถานใหเรยบรอยดงามและการวางแผนในการกอสรางอาคารและเสนาสนะในวด รวมทงมการดแลซอมแซมและปฏสงขรณถาวรวตถภายในวดท ช ารดทรดโทรม อยในอนดบตนๆ, ดานการสาธารณสงเคราะห มการใหความรวมมอกบขาราชการและชาวบาน รวมทงการอ านวยความสะดวกในการสญจรไป -มาของชาวบาน, ดานการศกษาสงเคราะห เปนดานทพระสงฆาธการมบทบาทการปฏบตหนาทอยในระดบปานกลาง โดยเฉพาะการตงทนศกษาสงเคราะหแกเดกและเยาวชน การชวยเหลอ ดานการศกษาตางๆ ในขณะทดานการจดตงหรอสนบสนนโรงเรยนอบรมเดกกอนเกณฑ และการจดการเรยนการสอนวชาชพพนฐานเพอสงเสรมอาชพทองถนยงอยในอนดบนอยทงน เพราะบทบาทดงกลาวตกเปนหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนไปแลว,สดทาย ดานศาสนศกษาแมจะอยในระดบปานกลาง แตกเปนดานทพระสงฆาธการมระดบบทบาท การปฏบตงานในการบรหารนอยกวาดานอนๆ โดยเฉพาะการจดใหมการอบรมบาลและนกธรรมกอนสอบ รวมทงการสรรหาและพฒนาครสอนนกธรรมบาล ทงนกเพราะเปนผลจากการทคณะสงฆในจงหวดพงงามพระภกษสามเณรจ านวนนอยโดย เฉพาะหลงจากออกพรรษาไปแลว จงเปนเรองทยากส าหรบการท าหนาทดานศาสนศกษา๑๐๖ พระมหาสรยา อภวฑฒโน (มะสนเทยะ) ไดศกษาวจยเรอง “การศกษาบทบาทในการบรหารกจการคณะสงฆของพระเทพวทยาคม(หลวงพอคณ ปรสทโธ)” จากผลการวจยพบวา พระเทพวทยาคม (หลวงพอคณ ปรสทโธ) เปนพระเถระผใหญ เปยมดวยคณธรรม จรยธรรม ทานบารม ศลบารม บญบารม และวาสนาบารม ไดบ าเพญตนเปนประโยชนตอประเทศชาต นานปประการ จงไดท าการวจยเกยวกบการบรหารกจการคณะสงฆ ทผวจยเหนวา ควรน ามาใชเปนแนวทางในการแกปญหาในคณะสงฆและสงคมไทย ในปจจบนและเปนการแสดงถงความเปนผน าองคกรสงฆในยคปจจบน ตามลกษณะงานทด าเนนการอยในแตละดาน ในพระราชบญญตคณะสงฆ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕๑๐๗

๑๐๖ พระมหามณเฑยร วรธมโม (ซายเกลยง), “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหาร กจการคณะสงฆจงหวดพงงา”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓). ๑๐๗พระมหาสรยา อภวฑฒโน (มะสนเทยะ), “การศกษาบทบาทในการบรหารกจการคณะสงฆของพระเทพวทยาคม (หลวงพอคณ ปรสทโธ)”,วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๑).

พระมหาอานนท อานนโท (นรมาตร), ไดวจยเรอง “การบรหารกจการคณะสงฆในเขตจงหวดชมพร กบการประยกตใชหลกภกขอปรหานยธรรม ๗” พบวา การน าหลกภกขอปรหานยธรรม ๗ มาใชในการบรหารกจการคณะสงฆของพระสงฆาธการในจงหวดชมพร ในภาพรวมอยในระดบมาก โดยมคาเฉลย ๔.๒๘ และเมอจ าแนกเปนรายดานแลว พบวา ระดบการน าหลกภกขอปรหานยธรรม ๗ มาใชในการบรหารกจการคณะสงฆของพระสงฆาธการในจงหวดชมพร ขอวา “ภกษเหลาใดเปนผใหญ เปนสงฆบดรเปนสงฆปรณายก เคารพนบถอภกษเหลานน เหนถอยค าของทานวาเปนสงอนควรรบฟง” มากทสดโดยมคาเฉลย ๔.๖๗ รองลงมาเปนขอวา “การพรอมเพรยงกนประชม พรอมเพรยงกนเลกประชม และพรอมเพรยงกนท ากจทสงฆจะพงท า” มคาเฉลย ๔.๖๑, ขอวา “การไมลอ านาจตณหาคอความอยากทเกดขน” คาเฉลย ๔.๕๕, ขอวา “ภกษยงตงสตไวภายในวา “ท าอยางไรเพอนพรหมจาร ทงหลายผมศลงามทยงไมมาพงมา ทานมาแลว พงอยอยางผาสก” คาเฉลย ๔.๔๕, ขอวา “การหมนประชมกนเนองนตย” คาเฉลย ๔.๐๘, ขอวา “การไมบญญต สงทพระพทธเจาไมทรงบญญต ไมลมลางสงทพระองคทรงบญญต ไว สมาทานศกษาอย ในสกขาบททงหลายตามทพระองคทรงบญญต”คาเฉลย ๔.๐๒, และขอวา “การยนดในเสนาสนะปา” คาเฉลย ๓.๖๑ ตามล าดบ๑๐๘ พระวฑรย ฐานเมธ (บญพรอม), ไดวจยเรอง “การศกษาความคดเหนของประชาชน ตอการบรหารกจการคณะสงฆในจงหวดหนองบวล าภ ” พบวา พระภกษสามเณร มมากจงท าใหผปกครองดแลไมทวถง ผปกครองไมทราบปญหาทแทจรงของผใตบงคบบญชา พระเถระผใหญไมคอยใกลชดกบพระภกษสามเณรเทาทควรขาดความสมพนธกนระหวางพระภกษสามเณรใหม และพระเถระ หรอพระทอยกอนแลว พนฐานของพระภกษสามเณร ทเรยนหนงสอนน ยงไมมความพรอมเทาทควร การศกษาในประโยคบาลชนสงๆ ยงมนอย ขาดคร-อาจารยทท าการสอนนกธรรมและบาลในชนสง นกเรยนไมคอยใหความส าคญใน การเรยน จงท าใหไมตงใจเรยนเทาทควร ขาดความเขมงวดส าหรบพระภกษสามเณรท เรม เขามาเรยน ยงขาดบคลากรทมคณภาพ ไมเพยงพอเทาทควร โดยเฉพาะดานพระภกษสามเณร ผมความรควบคไปกบการปฏบต ดานกรรมฐาน การสนบสนนในเรองทนการศกษาส าหรบนกเรยนทมการศกษาในระดบสงคอนขางนอย การใหทนการศกษาส าหรบนกเรยนทสอบธรรมศกษาไดยงไมมากเทาทควร พระนกเทศนภายในจงหวดทเทศนไดด แตมนอย มการจดอบรมและเผยแผพระพทธศาสนาใหแกพระภกษสามเณร และบคคลทวไปยงคอนขางนอย ประชาชนไมคอยมโอกาสไดฟงธรรมมากนก นอกจากตามเทศกาลตางๆ ประชาชนทฟงธรรมสวนใหญเนนทตวบคคลในการแสดงธรรมมากเกนไป การจดสรรทอยอาศยของพระภกษสามเณร

๑๐๘ พระมหาอานนท อานนโท (นรมาตร), “การบรหารกจการคณะสงฆในเขตจงหวดชมพร กบการประยกตใชหลกภกขอปรหานยธรรม ๗”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยามหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒).

ของแตละวด ยงไมคอยดเทาทควร รปแบบการกอสรางของแตละวดมความแตกตางกนมาก บางวดมสงกอสรางเกนความจ าเปน แตละวดมการกอสรางทไมมการปองกนทด ท าใหเกดมลพษตาง ๆ เปนจ านวนมาก บางวดยงมปญหาเกยวกบทดนสาธารณะกบประชาชน การสรางสงอ านวยความสะดวกแกประชาชนรอบๆ วดยงมนอย และการจดกจกรรม ทเปนสวนรวมบางอยางไมควรจดภายในวด สรปไดวา การบรหารกจการคณะสงฆ ประกอบ ดวยงานทง ๖ ดาน คอ ดานการปกครอง ดานการศาสนศกษา ดานการศกษาสงเคราะห ดานการเผยแผพระพทธศาสนา ดานการสาธารณปการ และดานการสาธารณสงเคราะห จะประสบผลส าเรจดวยดถกตองตามพระธรรมวนยและเปนไปตามพระราชบญญตคณะสงฆ กฎ ระเบยบ ขอบงคบ ค าสงของมหาเถรสมาคม และกฎหมายบานเมอง ตองไดรบการรวมมอจากคณะสงฆภายในวด และเจาอาวาสในฐานะผบรหารตองใหความส าคญกบการพฒนาขดความรความสามารถของผใตบงคบบญชา ประกอบกบการวางแผนการบรหารกจการคณะสงฆอยางเปนระบบ กระจายอ านาจความรบผดชอบในงานตางละดานอยางชดเจนเพอความเจรญของคณะสงฆ ๒.๖.๓ งานวจยทเกยวของกบการเผยแผพระพทธศาสนา จากการทบทวนงานวจยทเกยวของปรากฏวา ไดมผกลาวถงการเผยแผพระพทธศาสนา ไวดงน พระบรรจบ ธรว โส (ศรแพงมน), ไดวจยเรอง “ศกษาบทบาทและผลงาน ในการเผยแผพระพทธศาสนาของพระครสตสารพมล(พระมหาพมพา ธมมทนโน)” พบวา วธททานใชในการเผยแผม ๔ วธดวยกน ไดแก ๑) เทคนคการเผยแผแบบโฆสปปมาณกา พบวา ผจะเปนพระนกเทศนเสยง หรอเทศนแหลไดดนน ตองฝกฝนอบรมตนตนเองมากพอสมควร เชน ไมปฏบตในเรองทตนไมถนด ไมไดฝก ไมคลองปาก ไมเทศนในท านองทไมไดฝกมา ไมคดวนวาย ไมคดเรองตางๆ ท าใหจตไมสงบ ไมสามารถเทศนได ตองไมละอายเมอแสดงธรรมไมเสยเวลาขออภยตอผฟง ไมใหใครมาบงคบจะตองเตอนและฝกตนดวยตนเอง และทส าคญมาก คอไมแสดงธรรม เพราะเหนแกลาภ ชอเสยง เงนทอง ทเหลาผฟงมศรทธาเลอมใสตอผแสดงธรรม ๒) วธการเปรยบเทยบดวยค าอปมาอปมย พบวา ทานไดยกค าอปมาอปมย มาเปนแนวทางในการประกอบการแสดงธรรม เพอใหเหนภาพทชดเจนยงขน เชน เรอง นรกและสวรรค ถาท าด กเหมอนขนสวรรค ถาท าชวกเหมอนตกนรกทงเปน แมยงไมสนชวตกตาม หรอการเปรยบเทยบรางกายของมนษยเหมอนรถยนตทใชสอย เปนตน ๓) วธการใชผญาสภาษต ค าคม

๑๐๙ พระวฑรย ฐานเมธ (บญพรอม), “การศกษาความคดเหนของประชาชนตอการบรหารกจการคณะสงฆในจงหวดหนองบวล าภ”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๔).

และกลอน พบวา ทานไดปรบใชค าผญาสภาษต ค าคม และค ากลอน ในการแสดงธรรมเพอใหมอรรถรสเพมยงขน และเปนขอคด ปรศนาธรรม สอนคน เตอนคนใหมสตประคองตน เชน สอนเรองโทษของสราท าใหคนขาดสต สอนเรองยนต คอ สรระ ท าใหไมประมาทมวเมาในวยของตนเอง แลวรบท าความดดวยการใหทาน รกษาศล เจรญภาวนา ชวยเหลอสงคม หมบาน ชมชน วด โรงเรยน ดวยสามคคธรรม ๔) วธการสอนดวยการยกอทาหรณ และเลานทาน พบวา ทานไดใชกศโลบายในการยกตวอยางเลานทาน ในการแสดงธรรม เพอใหกลมผฟงเขาใจดยงขน ในสวนน ท าใหเกดการรกษาประเพณไดเปนอยางด เนอง จากนทานดงกลาวสวนใหญจะเปนชาดก เกยวกบการบ าเพญบารม ๑๐ ของพระโพธสตว กอนทจะมาตรสรเปนพระอนตตรสมมาสมพทธเจา เชน การบ าเพญทานบารม ศลบารม เนกขมมบาร วรยะบารม สจจะบารม อธษฐานบารม เปนตน๑๑๐ พระปลดสามารถ ธมมธาโร (ชวะพฤกษ), ไดวจยเรอง “บทบาทการ เผยแผพระพทธศาสนาของพระอบาลคณปมาจารย(ปญญา อนทปญโญ)” ผลการวจย พบวา ทานใชกระบวนการประชาสมพนธเผยแผพระพทธศาสนาแกบคลากรทมอยในว และภายนอกวดในรปแบบตางๆ อยางเปนระบบคอ มการวจ ยถงความตองการของประชาชนมการวางแผนประชาสมพนธเผยแผ ด าเนนการสอสารในรปแบบตางๆ และทายทสด มการประเมนผลในการด าเนนการนนดวย ซงทานไดปกครองพระสงฆสามเณร และคฤหสถในอาวาสใหมความประพฤตเรยบรอยดงาม จดการศกษาเลาเรยนทงทางธรรม และทางโลก สนบสนนทน การศกษา เผยแผหลกธรรมแกพทธศาสนกชนและประชาชนทวไป จดการสาธารณปการกอสรางถาวรวตถตางๆ สงเคราะหชมชน รวมทงอนรกษโบราณวตถศลปวฒนธรรมและสงแวดลอม ตลอดจนจดกจกรรมใหความร สงเสรมพระพทธศาสนาในรปแบบทหลากหลายอยางตอเนอง โดยอาศยบทบาทของความเปนผน าทางศาสนาซงเปนศนยรวมจตใจของคนในชมชน อยางเสยสละทมเทอทศตน มงมนในการเผยแผพระพทศาสนาโดยใชหลกพรหมวหารธรรมและสงคหวตถธรรม อนเปนการประชาสมพนธเผยแผพระพทธศาสนาเพอใหทกคนไดมความร ไดมธรรมะ และน าไปใชใหเกดประโยชนแกตนเองและสงคมตลอดระยะเวลาอนยาวนาน๑๑๑

๑๑๐ พระบรรจบ ธรว โส (ศรแพงมน), “ศกษาบทบาทและผลงานในการเผยแผพระพทธศาสนา ของพระครสตสารพมล (พระมหาพมพา ธมมทนโน)”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙). ๑๑๑ พระปลดสามารถ ธมมสาโร (ชวะพฤกษ), “บทบาทการเผยแผพระพทธศาสนาของ พระอบาลคณปมาจารย,” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙).

พระปลดสชาต สวฑฒโก (ชหมนแปร), ไดวจยเรอง “ศกษาผลสมฤทธของการ เผยแผพระพทธศาสนาในกลมชาตพนธกะเหรยงในอ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม”ผลการวจยพบวา จากการศกษาในครงน พบวาการเผยแผพระพทธศาสนาของพระบณฑตอาสาและพระธรรมจารกในกลมชาตพนธกะเหรยงทผานมา มรปแบบ วธการทหลายหลากสงทคนพบใหมจากการไปศกษาวจย คอชาวบานมความรกและหวงแหนในหนาทในการพทกษพระพทธศาสนามากขนจากเดมงานวจยทผานมาชาวบานชมชนบนพนทสงถอวาหนาทของการเผยแผพระพทธ ศาสนาและการดแลศาสนสถานเปนหนาทของพระสงฆเปนสวนมาก ชาวบานเพยงแตใหความรวมมอในการรวมกจกรรมทางศาสนาเทานน ตอมามการพฒนาวธการในการเผยแผมากขน โดยการสนบสนนใหชมชนแตละชมชนเลอกคนทมศกยภาพเปนทเคารพนบถอของชาวบานใหเปนแกนน าชาวพทธ นอกจากนน มการจดตงเครอขายยวชนธรรมจารกทจะท าหนาทชวยเหลองานพระศาสนา ขบวนการเรยนรพระพทธศาสนาในรปแบบทหลากหลาย มการประชมระดมความคดเหนถงสภาพปญหาของแตละชมชน พรอมทงหาสาเหต แนวทางการจดการปญหาทเกดขนในชมชนโดยใชหลกพทธธรรมเปนแกนกลาง กจกรรมทปรากฏเดนชด คอ การจดกจ กรรมบญสญจรการท าวตรสญจร การประชมแกนน าสญจร การจดรายการผานวทยชมชน การเยยมผปวยและผสงอาย การเปนทปรกษาปญหาในการด าเนนชวต การรอฟนวฒนธรรมประเพณ ดานการแตงกาย ภาษาเขยน การสรางความสมพนธระหวางเครอขายและตางชมชนกระบวนการท างานเนนเชงรกมากกวาเชงรบ ออกเยยมเยยนชาวบาน สามารถทเขาถงกลม เปาหมายทกเพศทกวย จากการเผยแผพระพทธศาสนาของพระบณฑตอาสาและพระธรรมจารกทมกระบวนการรปแบบทหลากหลายดงกลาว พบวา ไดสรางความสนใจใหทงเดกและผใหญในการเขารวมกจกรรมทางพระพทธศาสนาทจดขนของแตละอาศรม ขอบงชถงผลฤทธของการเผยแผพระพทธศาสนาทเหนเดนชดหลายประการ เชน ชมชน รวมกจกรรมทางพระพทธศาสนาอยางสม าเสมอ มความรความเขาใจถงหลกธรรม และพธกรรมทางพระพทธศาสนา สามารถทจะน าไปใชในการด าเนนชวตไดอยางเหมาะสมมความรกและความรสกเปนเจาของในศาสนสถาน และมแกนน าชาวพทธทเปนตวแทนจากแตละชมชนเขามามบทบาท ในการสนบสนนการท างานเผยแผพระพทธศาสนารวมทงรจกปกปองพระพทธศาสนาดวย โดยในพนเปาหมายทง ๗ หมบาน มจ านวนประชากรทงสน ๖๐๖ ครอบครว จ านวน ๔๒๖ ครอบครว คดเปนรอยละ ๗๑ เขาพธกรรมแสดงตนเปนพทธมามกะ ยดมนในพระรตนตรยพทธ พระธรรม และพระสงฆตลอดชวต๑๑๒

๑๑๒ พระปลดสชาต สวฑฒโก (ชหมนแปร), “ศกษาผลสมฤทธของการเผยแผพระพทธศาสนาในกลมชาตพนธกะเหรยงในอ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓).

พระมหาณรงคศกด โสภณสทธ (โสภา), ไดวจยเรอง “ศกษาบทบาทการเผยแผพทธธรรมของพระธรรมปรยตเวท (สเทพ ผสสธมโม)” ผลการวจยพบวาปจจยทมผลตอบทบาทการเผยแผพทธธรรมของพระธรรมปรยตเวท ทมประสบความส าเรจ เพราะมปจจยหลก ๙ ประการ คอ ๑)เปนพระเถระทมศลาจารวตรสมบรณ ตามหลกพระธรรมวนย และฝกจตใจใหมความงดงามตามหลกไตรสกขา คอ ศล สมาธ ปญญา ๒) มความเพยรพยายาม ขยน อดทน ซอสตย เสยสละ มนคงในการสรางความด ๓) เปนพระเถระยอดกตญญ ๔) เปนพหสต ทางพระพทธศาสนา ๕)มบคลกภาพด มวสยทศนกวางไกล มใจหนกแนนมความยตธรรม เปนแบบอยางทด ฉลาดในการใชคน รจกกระจายงาน มนโยบายในการท างาน มมนษยสมพนธทด ระหวางพระสงฆและประชาชน ๖)มความจงรกภกดตอสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย ๗)เปนพระเถระทใฝเรยนรเทาทนความเปลยนแปลงของสงคมจนม ความเขาใจชวตสงคม และมความสามารถในการน าศาสตรความรสาขาตางๆ มาประยกต ใชในการสอธรรมะ ๘)มเทคนค วธการโนมนาวใจในการสอธรรมะทท าใหผานอานผฟง เขาใจ เขาถง พฒนา ๙) เปนเถระทมทนทางปญญา ทนทางธรรม และทนทรพยในการเผยแผพระพทธศาสนา หากพระสงฆไทยในยคปจจบนทท าหนาการเผยแผพระพทธศาสนา ฝกอบรมจตใจ อยในกรอบพระธรรมวนยทใสสะอาดบรสทธ เปนเนอนาบญของโลก ปฏบตด ปฏบตชอบ ปฏบตตรงด ารงตนอยในหลกไตรสกขา คอ ศล สมาธ ปญญา มความกตญญกตเวทตามความศรทธาในค าสอนของพระพทธเจาใชหลกพทธวธในการสอสาร หลกนเทศศาสตร เชน สอบคคล สอมวลชน สอสงพมพใหเปนประโยชนดวยการเขาใจ เขาถง และน าไปพฒนาท างานเผยแผพระพทธศาสนาทงเชงรบและเชงรก ดงทพระธรรมปรยตเวท ไดปฏบตมาแลว เชอมนวา กจการงานพระศาสนาดานการเผยแผพทธศาสนาในประเทศไทย สามารถเขาสจตใจ เยาวชน ประชาชนใหประพฤตชอบ อยในกรอบของจรยธรรม ศลธรรม คณธรรม น าสงคมไทยใหไดอยอยางรมเยนเปนสขอยางแนนอน๑๑๓ พระมหาธระศกด ธตกตต (สขยง), ไดวจยเรอง “ศกษาผลสมฤทธ การเผยแผคณธรรมแกนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายของศนยพฒนาคณธรรมจงหวดสรนทร ” ผลการวจย พบวา ความพงพอใจของนกเรยนตอการเผยแผคณธรรมของศนย พฒนาคณธรรมจงหวดสรนทร ดานผสงสารผลรวมระดบความพงพอใจของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทมตอผสงสาร มความพงพอใจตอการเผยแผคณธรรมอยในระดบมาก เมอพจารณา เปนรายขอพบวา นกเรยนยอมรบในเรองความสามารถในการสอนของพระวทยากร มคาเฉลย มากอยอนดบแรก เพราะความรความสามารถของพระวทยากรถอเปนเครองมอส าคญในการจะโนม

๑๑๓ พระมหาณรงคศกด โสภณสทธ (โสภา) “ศกษาบทบาทการเผยแผพทธธรรมของ พระธรรมปรยตเวท (สเทพ ผสสธมโม)”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘).

นาวความสนใจใหนกเรยนอยากเขามาศกษาหา, สวนเรองบคลกภาพการใชพทธสภาษต และวธการถายทอด นกเรยนใหความส าคญ ตามล าดบ ดงนน ตวผสงสารคอพระสงฆ มอทธพลตอการเผยแผคณธรรมมาก ทงบคลกภาพ กรยาทาทาง ความเปนผมคณธรรม , ดานตวสาร มความพงพอใจตอการเผยแผคณธรรมอยในระดบมาก นกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย ใหความส าคญดานความสนใจตอเนอหาหลกธรรมมากเปนอนดบแรก อาจเปนเพราะนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายเปนผใหญท าใหรจกการศกษาหลกธรรมแบบการวเคราะหน าเอาเนอหาหลกธรรม ไปประยกตใช หรอนกเรยน มธยมตอนปลายอยในชวงวยรนพฒนาการทางดานอารมณรนแรง จงไมเหนความส าคญ ของประโยชนจากเนอหาหลกธรรม ไมชอบท าตนเปนคนเครงครด, ดานชองทางสงสาร ผลรวม มความพงพอใจตอการเผยแผคณธรรมอยในระดบมาก ดานทมคาเฉลยมากเปน อนดบแรก คอ การใชวดทศน โดยมคาเฉลยทคอนขางสง เพราะสอประเภทวดทศน เปนสอท มชองทางการสอสารชดเจนเหมอนธรรมชาต แสดงใหเหนเปนรปธรรม เชน VDO CDROM ตลอดทงสไลด ซงท าใหนกเรยนสนใจมากกวาสออน และสามารถเกบขอมลไดหลาย รปแบบ มความสะดวกรวดเรว สวนชองทางการสอสารทมคาเฉลยมากเปนอนดบสดทาย คอการสาธตและฝกปฏบต เพราะวยรนจะไมนยมการฝกปฏบตธรรม มนอยคนมากจะเหนความส าคญของการปฏบตธรรม โดยมากนกเรยนชอบกจกรรมประเภทเฮฮาเราใจ มความสอดคลองกบแนวคดความตองการของวยรนทวา วยรนมความอยากร อยากเหน ตองการความสนใจ ตองการความอสระ ความยตธรรม ใหความส าคญดานสรระรางกายมากกวา และตองการยอมรบจากเพอนและสงคม ดงนน การใชสอหรอกจกรรมแตละประเภทตองค านงถงความทนสมย เพอใหการเผยแผคณธรรมเขาสว ยรนไดอยางมประสทธภาพตอไป๑๑๔ พระมหาบญเลศ ธมมทสส (โอฐส), ไดวจยเรอง "ศกษาวธการเผยแผพระพทธ ศาสนาของพระราชวทยาคม(หลวงพอคณ ปรสทโธ)", พบวา ทานมวธการดานการเผยแผหรอ สอสารพระธรรมค าสงสอนทางพระพทธศาสนาใหแกผรบสาร หรอผฟงไดอยางยอดเยยมเปนการสอนแบบใหมโดยใชสอสญลกษณเปนสวนใหญ เชนการ เคาะหว เพอสอในการสอนวา "จงมสต อยาประมาทในชวต เพราะคนทประมาทแลวเหมอนคนทตายแลว แตคนทไมประมาทมสตรตวอยเสมอ ชอวายอมไมตาย" และสอการสอนแบบใหมทใชเดนชดทสดคอ การรบบรจาคเงนจากผทศรทธาถวาย ทานจะคนเงนใหครงหนงแกผถวาย เพอสอนวา ใหรจกท าบญ รจก ประมาณตนเอง ไมท าตนและคนอนใหเดอดรอน ใหรจกสนโดษ ใหรจกเพยงพอ ไมใชจะกอบ โกยเอาอยางเดยวโดยไมค านงถงความเดอดรอนของผอน และเหนแกประโยชนสวนรวม

๑๑๔ พระมหาธระศกด ธตกตต (สขยง), “ศกษาผลสมฤทธการเผยแผคณธรรมแกนกเรยนระดบ

มธยมศกษาตอนปลายของศนยพฒนาคณธรรมจงหวดสรนทร”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘).

เปนหลกและทานสามารถเผยแผค าสอนทางพระพทธศาสนาใชหลกนเทศศาสตรมาประยกต ใชผสมผสานกบการสอสารเพอการพฒนาทเขากบหลกธรรมไดอยางเหมาะสมกบเหตการณปจจบน๑๑๕ พระมหาเปา เตชปญโญ (คาสบาย), ไดวจ ยเรอง “นโยบายการเผยแผพระพทธศาสนา” ผลการวจยพบวา นโยบายการเผยแผของมหาเถรสมาคม การเผยแผพระพทธศาสนาภายในประเทศ โดยภาพรวมถอวาเปนทนาพอใจ เพราะยงมพทธศาสนกชน ใหความเคารพนบถอใหการสนบสนนอปถมภกจกรรมคณะสงฆเปนอยางด แมจะมพวกท นอกรตนอกรอยอยบาง กเพยงเลกนอย การเผยแผสวนใหญอยในระดบสรางศรทธา ยงไกล ตอเปาหมายอนสงสดของพทธองค ยงในตางแดนถอวายงไมประสบผลส าเรจ ยงไมอาจสรางความเชอความเลอมใสใหเกดขนแกคนตางชาตตางภาษาไดเทาทควร แมจะมวดในตางแดนมากมายแตกไดเพยงรกษาศรทธาของคนไทยในตางแดนเทานน มรรคผลจงเปนเรองยากทจะเผยแผในตางแดนตางชาตตางภาษา, สวนนโยบายการเผยแผพระพทธศาสนาของส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตเปนหนวยงานของรฐ รบนโยบายจากรฐไปด าเนนงานดานพระพทธศาสนา เพอสนองงานคณะสงฆ ในการบรหารงานกจการคณะสงฆ วางแผนงานจดสรรงบประมาณคณะสงฆ ประสานงานการบรหารคณะสงฆใหเปนไปตามแนวนโยบายของรฐบาลการบรหารจดการตางๆ ขนตอส านกนายกรฐมนตร ไมมอ านาจในการก าหนดนโยบายในการ๑๑๖ พระมหารงเพชร ชวนปญโญ (พดทาป), ไดวจยเรอง “ศกษารปแบบและวธการเผยแผพทธธรรมของพระธรรมกตตวงศ(ทองด สรเตโช)” พบวา รปแบบ วธการเผยแผพทธธรรมของพระธรรมกตตวงศ รปแบบเทศนาปาฐกถาบรรยายธรรมนน เปนรปแบบการน าเสนอโดยตรงหรอโดยอธบายเนอหาธรรม สวนหนงสอธรรมะ เปนการน าเสนอโดยออมหรอโดยประยกตสอนใหเขากบสถานการณหรอกบยคสมยปจจบนมากกวา เปนการผสมผสานระหวางเนอหาค าสอนทางพระพทธศาสนา กบการชใหเหนปญหาของสงคม พรอมทงชแนวทางแกไขหรอขอเสนอแนะไวดวยประการหนง เนนการสงเสรมใหน าค าสอนไปประยกตใชใหเหมาะสมกบชวตในปจจบน ทงในสวนของตนเอง และครอบครวใหเกดประโยชนไดมากทสด โดยทานชให เหนเหตปจจยหรอปญหาทเกดขนพรอมใหแนวคดหรอเสนอแนะแนวทางแกไขปรบปรงสงเสรมใหเกดจตส านกในเรองทยงบกพรองกนอย ทงนเพอใหเกดความสงบสขในสงคม อกประการ

๑๑๕ พระมหาบญเลศ ธมมทสส (โอฐส), "ศกษาวธการเผยแผพระพทธศาสนาของพระราชวทยาคม (หลวงพอคณ ปรสทโธ)", วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘). ๑๑๖ พระมหาเปา เตชปญโญ (คาสบาย), “นโยบายการเผยแผพระพทธศาสนา”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒).

หนง พระธรรมกตตวงศ ทานเปนพระมหาเถระทเชยวชาญในการเทศน ทงเทศนเดยวและ เทศนค(เทศน ๒ ธรรมาสน) การปาฐกถาบรรยายธรรม จนไดรบการยกยองวาเปนพระมหาเถระนกเผยแผทมผลงานปรากฏมากทสดรปหนง อนง ทานเปนผทรงความ เปนพหสต กลาวคอ มใจรกในการศกษา คนควาต ารบต าราอยเปนนจ กลาคด กลาแสดง หมนขบคดและคนหาความรใหมๆ อยเสมอ ธรรมะทปรากฏในค าสอน เชน หลกค าสอนทวา “หลกฐาน หลกแหลง หลกธรรม, วนยเกดทบาน สอนลกหลานใหมวนย, อยาไวใจทาง อยาวางใจคน จะจนในเอง” เปนตน และจากการสมภาษณพระธรรมกถกและนกวชาการ เกยวกบรปแบบและวธการเผยแผพทธธรรมของพระธรรมกตตวงศในประเดน ๔ ประการ คอ ๑) ปจจยดานการศกษา ๒) รปแบบและวธการเผยแผ ๓) ปจจยดานบคลกภาพ ๔) อดมการณและวสยทศน๑๑๗ พระสนทร รตนปญโญ (มตยาภกด) ไดวจยเรอง “การศกษาปญหาเกยวกบการใชภาษาในการสอสารเพอการเผยแผธรรมะในยคปจจบน” ผลการวจย พบวา การเปดรบสอทงสองกลมไดมาจาก วทย โทรทศน และพระสงฆ สาเหตเพราะวา สอวทย โทรทศนมสวนใกลกบผรบ สวนจากพระสงฆจะตองอาศยเวลากนทงสองฝาย, สวนความถในการรบขอมล เยาวชนสวนมากชอบดโทรทศนบอย ฟงวทยบอย แตการดและการฟง ยงไมคอยใจเรองธรรมะอยางเปนกจจะลกษณะอนเนองมาจากวย, สวนการเปดใจรบสอธรรมะ การฟง การอาน แคผานๆเทานน สาเหตมาจากการเผยแผมรปแบบเดมๆไมนาสนใจ, สวนสถานทรบสอธรรมะ ทวดและทบาน เพราะวดเปนแหลงแสวงหาความรเรองธรรมะทได จากพระสงฆ สวนทบานไดจากสอตางๆ, สวนเนอหาทชอบฟง ชอบฟงธรรมะเชงประยกต เขากบสงคม ธรรมะเชงวเคราะห และการถาม-ตอบ เพราะโลกยคใหมมปญหาทางจตมาก และในขณะเดยวกนธรรมะมความส าคญตอชวต แตทตองการธรรมแบบประยกตนน สะทอนถงพระสงฆทเผยแผธรรมไมคอยประยกต ในชวตจรง ไมชวาจะประยกตธรรมใชอยางไรในชวตจรง , สวนกลมพระนกเทศนทชอบ ชอบพระพยอม รองลงมาหลวงพอคณ เพราะทานทงสองรปปรากฏทางสออยบอย และมค าสอนเลกๆนอยๆใหแกผฟงเสมอ๑๑๘ สรพชญ เตชะไกรศร, ไดวจยเรอง “การเผยแผธรรมะเชงรกตามวถพทธ : ศกษาเฉพาะกรณการจดกจกรรมธรรมะในสวน ณ สวนหลวง ร.๙” พบวา การศกษาการเผยแผธรรมะเชงรกตามวถพทธ ศกษาเฉพาะกรณ การจดกจกรรมธรรมะในสวน ณ สวนหลวง ร.๙ สามารถน ามาอภปรายผลได ดงน ๑) ความรความเขาใจในหลกธรรมทางพระพทธศาสนาเนองจาก

๑๑๗ พระมหารงเพชร ชวนปญโญ (พดทาป), “ศกษารปแบบและวธการเผยแผพทธธรรมของ

พระธรรมกตตวงศ (ทองด สรเตโช)”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘). ๑๑๘ พระสนทร รตนปญโญ (มตยาภกด), “การศกษาปญหาเกยวกบการใชภาษาในการสอสารเพอการเผยแผธรรมะในยคปจจบน”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย :มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘).

หลกธรรมทางพระพทธศาสนามมากมายหลายเรอง ส าหรบขอธรรมทน ามาศกษาครงน เปนการน ามาเฉพาะทสอดคลองกบเหตการณปจจบน สามารถน าไปใชในชวตประจ าวนได เชน การมคนอนหลายคนไมผดศลขอ ๓, ถาสามหรอภรรยายนยอมและท าใจได, นกศกษาเดอดรอนคาเลาเรยนจงมาขายบรการทางเพศผใชบรการไมผดศลธรรมเพราะถอวาชวยเหลอเกอกล หรอ ผทประพฤตตามหลกธรรมค าสอนของพระพทธศาสนายอมด ารงชวต ในสงคมไดอยางมความสข เปนตน เมอท าการศกษาแลวท าใหทราบวา ผเขารวมกจกรรมธรรมะในสวน ณ สวนหลวง ร.๙ มความรความเขาใจเกยวกบหลกธรรมของพระพทธศาสนาไดเปนอยางด ทงนเนองจากผเขา รวมโครงการธรรมะในสวนมความสนใจและตองการเรยนรหลกธรรมทางพระพทธศาสนาจงสนใจใฝหาความร และพยายามท าความเขาใจในหลกธรรมดงนน บคคลกลมนจงมความรความเขาใจในหลกธรรมดนาจะสอดคลองกบความเปนจรง ๒) การปฏบตตนของพทธศาสนกชนทเขารวมโครงการธรรมะในสวนหลวง ร.๙ ตอการน าไปใชในชวตประจ าวนนน พบวา เมอไดผานการอบรมจากโครงการฯ แลวจะปฏบตตนดขนกวาเดมกอนเขารวมโครงการฯ ส าหรบผลการวจยนนาจะสอดคลองกบความเปนจรง เพราะผทผานการอบรมยอมไดรบความรและความเขาใจมากยงขน จงน าความรความ เขาใจ ทไดรบไปปฏบตเพมขน แตเมอพจารณาในบางเรองจากผเขา รวมโครงการฯ ไดปฏบตดอยกอนแลว ดงนน ภายหลงเขารวมโครงการแลวจงปฏบตตนดเหมอนเดม จงท าใหผลการปฏบตกอนและหลงเขารวมโครงการฯ ไมแตกตางกน ซงสอดคลองกบความเปนจรงของผลทไดจากการวจย๑๑๙

สรปไดวา วธทภกษสงฆ ใชในการเผยแผธรรมะในปจจบนมหลายวธ การเทศนการปาฐกถาธรรม อภปรายธรรม สนทนาธรรม การสอนวปสสนากรรมฐาน การใชสอประกอบ การสอนธรรมะ เลอกใชวธใดกขนอยกบลกษณะของผรบ การเทศนาสงสอนประชาชนเปนการเผยแผพระพทธศาสนาทพระสงฆและคณะสงฆถอเปนกจทส าคญ พระภกษผท าหนาทเผยแผตองมความรความความสามารถพรอมมเทคนควธการนอกเหนอจากความรดานหลกพทธธรรม ประยกตใชความรนนๆ เพอน าพระธรรมค าสงสอนของพระพทธเจาไปสประชาชน การเผยแผพระพทธศาสนากจะไดผลดและมประสทธภาพ

๑๑๙ สรพชญ เตชะไกรศร, “การเผยแผธรรมะเชงรกตามวถพทธ : ศกษาเฉพาะกรณการจดกจกรรมธรรมะในสวน ณ สวนหลวง ร.๙”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙).

๒.๖.๔ งานวจยทเกยวของกบพระธรรมทต จากการทบทวนงานวจยทเกยวของปรากฏวา ไดมผกลาวถงพระธรรมทตไว ดงน พระมหาปราโมทย มหาวรโย (ปกรม), ไดวจยเรอง “การศกษาการเผยแผพระพทธศาสนาของพระราชรตนรงษ(วรยทธ วรยทโธ) ในฐานะพระธรรมทตไทยประจ าประเทศอนเดย” ผลการศกษาพบวา การเผยแผพระพทธศาสนาในอนเดยจะวางาย กคงงายจรงๆ เพราะในแผนดนนนผคนมศาสนา เปนเครองครองใจ ศาสนามหลากหลายใหเลอกใชสอยตามความตองการมตงแตระดบเปนความคด ความเชอ ความจรงทงจรงโดยสมมตและจรงโดยปรมตถ มศกษาคนควาบญญตเปนศาสนาขนมา ลวนแตมคณภาพสงออกนอกประเทศ ถาเปนสนคากเปนสนคาทตดตลาดไปทวโลก โดยเฉพาะความเชอเรองทวยเทพ ในนวนยายทงหลาย เขาผกค าสอนไวในตราสญลกษณทบญญตขน เชน พระพฆเณศ อมาเทว กาล สรยเทพ เปนตน หากใชเทคนควธวธการใหสอดคลองกบวฒนธรรมประเพณทมอย พระพทธศาสนากสามารถฟนฟขนมาไดอกไมยาก จากทคนทองถนเขามศาสนาอยในหวใจแลว แตผทจะมาปลกฝงผลกดนใหพระพทธศาสนาเขาไปสถตกตองใชพลงจากพระธรรมทต ผเผยแผทมวสยทศนแบบ คดไกล ใจกวาง ใฝสง เทานน๑๒๐ พระมหามนตร ตกขวโร (ศรบญฮง), ไดวจ ยเรอง “แนวทางการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตสายตางประเทศในทศวรรษหนา ” ผลการวจยพบวา ดานบคคลภาพภมรภมธรรม แนวคดอดมการณในการท างานของพระธรรมทต ในทศวรรษหนา(พ.ศ.๒๕๕๑ - ๒๕๖๐) จะตองเปนผมศลาจารวตรทงดงามสามารถเปนผน าทางจตวญญาณไดอยางแทจรง มข นตความอดทน และควรมความเมตตาเออเ ฟอเผอแผ ตอกนและกน เมอไปอยทไหนกสามารถอยรวมกบหมคณะดวยความสงบสขพรอมทจะเสยสละเพอ การ ท างานใหแกพระพทธศาสนา มมนษยสมพนธทดสามารถสอสารดวยภาษาตางประเทศได ความรทางโลกจะตองไมต ากวาระดบปรญญาตร มความรแตกฉานในพระไตรปฎก เชอมน ในพระรตนตรย เขาใจในจตภาวนา มความช านาญในการสอสมยใหมไดเปนอยางด และจะตองเขาใจและตดตามเหตการณของโลกปจจบนอยเสมอ มอดมการณทจะเผยแผพระพทธศาสนาใหแกชาวตางชาต เพอเปนหลกประกนความมนคงในประเทศนนๆ ในอนาคตผทจะเปน พระธรรมทตควรจะตองจบหลกสตรการอบรมพระธรรมทตสายตางประเทศมาโดยตรง , ดานแนวทาง รปแบบ วธการ และยทธวธ ในการเผยแผพระพทธศาสนา ส าหรบพระธรรมทต ในทศวรรษหนา(พ.ศ.๒๕๕๑ - ๒๕๖๐)จะตองเผยแผทาง wed site ใชภาษาใหเปนสากลมากขน โดยน าเสนอค าสอนทเปนภาษารวมสมยทสด น าเสนอเปนสงพมพเปนเลมเลกๆ ทสะดวกใน

๑๒๐ พระมหาปราโมทย มหาวรโย (ปกรม), “การศกษาการเผยแผพระพทธศาสนาของ

พระราชรตนรงส (วรยทธ วรยทโธ) ในฐานะพระธรรมทตไทยประจ าประเทศอนเดย ”, วทยานพนธ

พทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘).

การหยบอาน, ศกษาวฒนธรรมทองถนเพอการสรางเครอขายกระจายการ เผยแผไปยงจดตางๆ โดยยดหลกการตามทตามทพระสมมาสมพทธเจาไดสอนวาพวกเธอจงเทยวไปเพอประโยชน เพอความสขของมหาชน อนเปนอดมการณของพระธรรมทต และพฒนาศกยภาพของพระธรรมทตเองใหสามารถท างานเผยแผใหเขาถงชาวตางชาตใหมากยงขน, ดานรปแบบแนวทางวธการพฒนาพระธรรมทตสายตางประเทศ ควรมกระบวนการพฒนาพระธรรมทตแบบมระบบคดเลอกการอบรมมการประเมนและการตดตามประเมนผลตลอดถงการตดตามดงานจากการปฏบตนนๆ ของพระธรรมทตดวยในอนาคตควรมวทยาลยพระธรรมทตสายตางประเทศหรอเปดหลก สตรประกาศนยบตร หลกสตรปรญญาโท ดานพระธรรมทตจดหลกสตรใหเออตอการปลกฝงอดมการณการเผยแผ สรางจตวญญาณแหงความเปนพระธรรมทตใหอยในใจของพระธรรมทตจรงๆ สรางพระธรรมทตใหเปนผมความรและความประพฤตด มหนวยงานทรบผดชอบงาน ดานน๑๒๑ พระมหาสนน อตตมเสฏโฐ (ประเสรฐ), ไดวจยเรอง “กระบวนการเผยแผพทธธรรมของพระธรรมทต : ศกษาเฉพาะกรณ พระธรรมทต อ าเภอเทพสถต จงหวดชยภม”, พบวา นกเรยนทตอบแบบสอบถามมความคดเหนวา เทคนควธการอบรมบรรยายของพระธรรมทตทนกเรยนพอใจมากทสด คอ สอนใหนกเรยน รจกคดเปน ท าเปน เนอหาใหแงคด คตในการด ารงชวตมากทสด สวนรปแบบการอบรมบรรยายตองมมขตลกแฝงดวยสาระแทรกดวย จงจะไดรบความสนใจ สวนการปฏบตงานเผยแผของพระธรรมทต อ าเภอเทพสถตนนเปนการปฏบตตามกฎ ระเบยบ ค าสง ของมหาเถรสมาคม จงถอวาเปนการเผยแผทมรปแบบก าหนดไวแลว มก าหนดระยะเวลาในการจารก ไมใชการเผยแผตลอดทงป เปนการเวยนอบรมบรรยายไปตามโรงเรยนตางๆ บางโรงเรยน ๒ ป จงจะมพระธรรมทตมาอบรมบรรยาย ซงเปนระยะเวลาทนานเกน เมอเปรยบเทยบกบระยะเวลาทเดกใหกบสอมวลชน เชน โทรทศน เปนตน ถอวานอยมาก ถาไดดสอทเสยงหรอเปนอนตรายตอศลธรรม เดกกมโอกาสทจะประพฤตในสงทไมดไมงาม ไดงาย แนวทางการแกปญหาพระธรรมทตควรจะไดมสวนในการเผยแผ อยางอนนอกจากงานของพระธรรมทต เชน จดคายอบรมศลธรรม มเวบไซตของพระธรรมทต เปนตน เดกจะไดมเวลากบสงทดและเปนประโยชนมากขน จตใจจะไดโอนเอยงหรอเปลยนพฤตกรรมไปในทาง ทด ๑๒๒

๑๒๑ พระมหามนตร ตกขวโร (ศรบญฮง), “แนวทางการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตสายตางประเทศในทศวรรษหนา”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยศลปากร, ๒๕๕๐).

๑๒๒ พระมหาสนน อตตมเสฏโฐ (ประเสรฐ),“กระบวนการเผยแผพทธธรรมของพระธรรมทต : ศกษาเฉพาะกรณพระธรรมทต อ าเภอเทพสถต จงหวดชยภม”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙).

แมชคมคาย คมพนธ, ไดท าการการวจยเรอง “การศกษาบทบาทในการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตสายตางประเทศ ศกษาเฉพาะกรณ พระสเมธาจารย (โรเบรต สเมโธภกข)”, พบวา ทานสเมโธภกข ใชแบบแผนกตกาและในการท างานตามแบบของหลวงปชาเพยงเลกนอย แตทเดนคอการบณฑบาต “เอาคน” ดเดนชดมาก จงท าใหทานไดสมฤทธผลและการท างานจรงตดตอกนมายาวนานเลยสามารถเปลยนแปลงทศนคตของพทธศาสนกไดใหมานบถอและปฏบตตามและศกษาตาม มผลคอปฏเวธโดยสมควร สวนการวจยภาคสนาม พบวา สอทผตอบแบบสอบถามรบรเรองราวเกยวกบขาวสารธรรมะของหลวงพอ โรเบรต สเมโธ สวนใหญ คอ หนงสอ และนตยสารตางๆ คดเปนรอยละ ๕๕.๐ รองลงมา คอ การบอกเลาจากบคคล คดเปนรอยละ ๕๓.๓ และโทรทศน คดเปนรอยละ ๔๗.๔ ตามล าดบ การเปลยนแปลงพฤตกรรมจากการปฏบตธรรมทวดหนองปาพง พบวา กอนและหลงการอบรม โดยภาพรวม ผตอบแบบสอบถามมพฤตกรรมในทางทดข น ผดศลนอยลง๑๒๓ สรปไดวา พระสงฆผท าหนาทพระธรรมทตเผยแผหลกพทธธรรมทงในประเทศ และตางประเทศ ตองมคณสมบตเบองตน คอ เชอมนในพระรตนตรย แตกฉานในพระไตรปฎก มขนตความอดทน มมนษยสมพนธทดสามารถสอสาร ใหผอนเขาใจไดชดเจนทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศได ตดตามเหตการณของโลกปจจบนอยเสมอสามารถใชเทคนควธวธการ และสอสมยใหมเปนอปกรณในการสอนทงยงตองใหสอดคลองกบวฒนธรรมประเพณในพนทนนๆ ดงคณสมบตของพระธรรมทตทมปรากฏในพระไตรปกฏ สรปไดยอๆ วา พระธรรมทตพงมคณสมบต คอ เปนผรจกฟง, สามารถใหผอนฟง(ค าของตน), หมนศกษาดวยตนเอง, ทรงจ าด, เขาใจเรองแจมแจงอธบายใหผอนเขาใจไดแจมแจง , ฉลาดเลอกถอยค าทเขาประเดนและ ไมเขาประเดน, และไมชวนทะเลาะ๑๒๔ เชนนแลวงานพระธรรมทตคงจะสมฤทธไดแนนนอน. ๒.๗ กรอบแนวคดในการวจย งานวจยเรอง “ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม” ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของโดยก าหนดกรอบแนวคดการวจย (Conceptual Framework) ประกอบดวยตวแปรตน (Independent Variables) และตวแปรตาม (Dependent Variables) ดงน

๑๒๓ แมชคมคาย คมพนธ, “การศกษาบทบาทในการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต

สายตางประเทศ ศกษาเฉพาะกรณพระสเมธาจารย (โรเบรต สเมโธภกข)”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๗). ๑๒๔ อง.อฎฐก. (ไทย) ๒๓/๑๐๖/๑๑๙.

ตวแปรตน (Independent Variables) คอ สถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบ สอบถาม ไดแก เพศ ระดบการศกษา โรงเรยนทสงกด ตวแปรตาม (Dependent Variables) คอ ความคดเหนของกลมประชากรตอประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต ดานเทคนควธการเผยแผของ พระธรรมทต และดานสอการเผยแผของพระธรรมทต ดงแผนภาพท ๒.๓ ตวแปรตน ตวแปรตาม (Independent Variables) (Dependent Variables)

ขอมลสถานภาพสวนบคคล - เพศ - ระดบการศกษา - โรงเรยนทสงกด

ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอ นครชยศร จงหวดนครปฐม - ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต - ดานเทคนควธการเผยแผของพระธรรมทต - ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต

แผนภาพท ๒.๓ กรอบแนวคดในการวจย

บทท ๓

วธด ำเนนกำรวจย

การศกษาเรอง ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถาน ศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม มวตถประสงคเพอศกษาประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาและเปรยบเทยบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต รวมทงศกษาปญหาและแนวทาง ผศกษาไดด าเนนการศกษาดงตอไปน

๓.๑ รปแบบการวจย ๓.๒ ประชากรในการศกษา ๓.๓ เครองมอการวจย ๓.๔ การเกบรวบรวมขอมล ๓.๕ การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล

๓.๑ รปแบบกำรวจย งานวจยเรอง “ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตใน สถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม” เปนการศกษาวจยตามระเบยบวธวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) โดยใชวธการวจยเชงส ารวจ(Survey Research) มงศกษาประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ผวจยไดก าหนดขนตอนวธการด าเนนการศกษาตามล าดบดงน ๑. ศกษาหลกการ แนวคดทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ ๒. ก าหนดกรอบแนวคด ปญหา และวตถประสงคในการวจย ๓. ก าหนดกลมประชากรทใชในการวจย ๔. สรางเครองมอส าหรบเกบขอมลการวจยรวมกบอาจารยทปรกษา ๕. น าเครองมอเสนอผเชยวชาญตรวจสอบเพอปรบปรงแกไขใหสมบรณยงขน ๖. ทดสอบเครองมอกบกลมประชากรทไมใชกลมประชากรจรงทใชในการวจย (Try out) ๗. ด าเนนการสงขอมลใหกลมประชากร และเกบรวบรวมขอมล ๘. วเคราะหขอมลและแปรผลขอมล ๙. สรปและรายงานผลการศกษาวจย

๗๖

๓.๒ ประชำกรในกำรศกษำ

ในการวจยครงนประชากรทใชในการวจย ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย ในโรงเรยนแหลมบววทยา, โรงเรยนเพมวทยา, โรงเรยนพลอยจาตรจนดา และโรงเรยน ปรกแกววทยา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต ๙ รวม ๒๘๘ คน โดยผวจยเกบขอมลจากทกหนวยของประชาชนกร มรายละเอยด ตามตารางท ๓.๑ ดงน๑

ตำรำงท ๓.๑ จ านวนประชากรในการวจย

ตำรำงท ๓.๑ จ านวนประชากรในการวจย

๓.๓ เครองมอกำรวจย

๓.๓.๑ กำรสรำงเครองมอทใชในกำรวจยและตรวจสอบคณภำพเครองมอ

ผวจยไดด าเนนการสรางเครองมอในการวจย โดยศกษาเอกสารวชาการและจากงานวจยตางๆ ทเกยวของ ดงน

๑. ศกษาหลกการและแนวคดทฤษฎเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธ ศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จากเอกสารและผลงานการวจยทเกยวของ

๒. ก าหนดกรอบแนวคด ในการสรางเครองมอการวจย

ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๙, ขอมลจ ำนวนนกเรยน ประจ ำป

กำรศกษำ ๒๕๕๔, ๑๐ ม.ย. ๒๕๕๔.

ชอ สถำนศกษำ

ชำย หญง รวม ชำย หญง รวม ชำย หญง รวม

แหลมบววทยำ ๑๒ ๑๖ ๒๘ ๓๐ ๑๔ ๔๔ ๙ ๑๙ ๒๘ เพมวทยำ ๒๒ ๒๔ ๔๖ ๑๓ ๑๗ ๓๐ ๑๑ ๑๐ ๒๑ พลอยจำตรจนดำ ๑๔ ๑๐ ๒๔ ๙ ๑๒ ๒๑ ๑๐ ๘ ๑๘ ปรกแกววทยำ ๖ ๒ ๘ ๗ ๔ ๑๑ ๔ ๕ ๙ รวมแตละชน ๕๔ ๕๒ ๑๐๖ ๕๙ ๓๗ ๑๐๖ ๓๔ ๔๒ ๗๖

รวมทงสน ๒๘๘ คน

๗๗

๓. ก าหนดวตถประสงคในการสรางเครองมอการวจยโดยขอค าปรกษาจากอาจารยทปรกษาวทยานพนธ

๔. สรางเครองมอ ๕. น าเสนอรางเครองมอการวจยตออาจารยทปรกษาวทยานพนธและผเชยวชาญ

เพอตรวจสอบและปรบปรงแกไข ๖. น าเครองมอการวจยไปทดลองใชกบกลมตวอยางทมลกษณะคลายกบกลม

ประชากรเพอหาสมประสทธความเทยงตรงของเครองมอ ๗. ปรบปรงแกไข ๘. จดพมพแบบสอบถามฉบบสมบรณ และน าไปใชจรงเพอเกบรวบรวมขอมลกบ

กลมประชากร

๓.๓.๒ ลกษณะของเครองมอ

เครองมอทใชในการวจยครงน เปนแบบสอบถาม(Questionnaire) ทผวจยพฒนา ขนตามกรอบของประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม เพอใชเกบขอมลจากกลมตวอยางทใชในการวจย

แบบสอบถำม (Questionnaire) แบงออกเปน ๓ ตอน ดงน

ตอนท ๑ เปนแบบสอบถามเกยวกบขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ ระดบการศกษา และโรงเรยนทส งกด เปนแบบสอบถามประเภทตรวจสอบรายการ (Check List)

ตอนท ๒ เปนแบบสอบถามเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนา ของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม รวม ๓ ดาน ซงเปนประเภทมาตราประเมนคา(Rating Scale) แบงออกเปน ดงน

๑) ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต มค าถามทงหมด ๑๐ ขอ ๒) ดานเทคนควธการเผยแผของพระธรรมทต มค าถามทงหมด ๑๐ ขอ ๓) ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต มค าถามทงหมด ๑๐

มเกณฑการใหคะแนน ดงน

๕ หมายถง ประสทธภาพการเผยแผอยในระดบ มากทสด ๔ หมายถง ประสทธภาพการเผยแผอยในระดบ มาก ๓ หมายถง ประสทธภาพการเผยแผอยในระดบ ปานกลาง ๒ หมายถง ประสทธภาพการเผยแผอยในระดบ นอย ๑ หมายถง ประสทธภาพการเผยแผอยในระดบ นอยทสด

๗๘

การแปลความหมายของคาเฉลยโดยยดเกณฑ ดงน คาเฉลยตงแต ๔.๕๑ - ๕.๐๐ หมายถง ระดบความคดเหนมากทสด คาเฉลยตงแต ๓.๕๑ - ๔.๕๐ หมายถง ระดบความคดเหนมาก คาเฉลยตงแต ๒.๕๑ - ๓.๕๐ หมายถง ระดบความคดเหนปานกลาง คาเฉลยตงแต ๑.๕๑ - ๒.๕๐ หมายถง ระดบความคดเหนนอย คาเฉลยตงแต ๑.๐๐ - ๑.๕๐ หมายถง ระดบความคดเหนนอยทสด

การตรวจสอบความเทยงตรงและความนาเชอถอ ผศกษาไดแจกแบบสอบถามใหแกนกเรยน ซงมคณสมบตใกลเคยงกบกลมประชากรทจะท าการศกษาจ านวน ๕๐ คน เพอทดสอบวาผตอบแบบสอบถามเขาใจค าถามในแบบสอบถามอยางชดเจนหรอไม เมอมขอบกพรองกจะไดท าการแกไขใหถกตองแลวจงน าแบบสอบถามแจกใหกบกลมประชากรทจะท าการศกษา ดงทไดก าหนดไวแลวในสวนของกลมประชากรทท าการศกษา

ตอนท ๓ เปนแบบสอบถามเกยวกบปญหาและแนวทางในการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม (Open ended Questionnaire)

๓.๓.๓ กำรตรวจสอบคณภำพของเครองมอ

ในการหาคณภาพของเครองมอ ผวจยไดด าเนนการตามขนตอนดงน ๑) ขอค าแนะน าจากอาจารยทปรกษาวทยานพนธและผเชยวชาญ เพอตรวจสอบ

เครองมอ ทสรางไว ๒) หาความเทยงตรง(Validity) โดยการน าแบบสอบถามทสรางเสรจเสนอประธาน

และกรรมการทปรกษาวทยานพนธ เพอขอความเหนชอบและน าเสนอตอผเชยวชาญ แลวน ามาปรบปรงแกไขใหเหมาะสม จ านวน ๕ ทาน ประกอบดวย

๒.๑) พระครสงฆรกษเกยรตศกด กตตปญโญ อาจารยประจ าภาควชารฐศาสตรคณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๒.๒) พระปลดสามารถ ธมมธาโร อาจารยประจ าหนวยวทยบรการวดไรขง มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๒.๓) ดร.พเชฐ ทงโต อาจารยประจ าภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๒.๔) ผศ.ประสทธ ทองอน อาจารยประจ าหนวยวทยบรการวดไรขง มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๒.๕) อาจารยวนชย สขตาม อาจารยประจ าภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตรมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๗๙

เพอพจารณาทงในดานเนอหาสาระและโครงสรางของค าถาม ตลอดจนภาษาทใชและตรวจสอบคณภาพของเครองมอ โดยหาคาดชนความสอดคลอง ระหวางขอค าถามและวตถประสงค (Item–Objective Congruence Index : IOC) โดยไดคา IOC ตงแต ๐.๕ ขนไป ทกขอ

๓) หาความเชอมนของเครองมอ (Reliability) น าแบบสอบถามทไดปรบปรงแกไขแลวไปทดลองใช(Try out) แกนกเรยนชนมธยม

ปลายโรงเรยนภทรญาณวทยา อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ทไมใชกลมประชากรทใชในการวจยจ านวน ๓๐ คน เพอหาคาความเชอมนดวยวธการหาคาสมประสทธแอลฟา(α coefficient) ตามวธการของครอนบาค (Cronbach)๒ซงไดคาความเชอมนทงฉบบเทากบ ๐.๙๔๖๕

๔) น าแบบสอบถามทไดปรบปรงแกไขแลวเสนอตออาจารยทปรกษาวทยานพนธ เพอขอความเหนชอบและจดพมพแบบสอบถามฉบบสมบรณ เพอใชแจกกลมประชากรจรงในการวจยตอไป

๓.๔ กำรเกบรวบรวมขอมล

ผศกษาด าเนนการเกบขอมลตามขนตอน ดงน ๓.๔.๑. การรวบรวมเอกสาร ผศกษารวบรวมขอมลจากหนงสอ บทความ งานวจย

และเอกสารสงพมพตางๆ ทเกยวของกบประสทธภาพการ เผยแผพระพทธศาสนาของ พระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม

๓.๔.๒. ผศกษาไดสรางแบบสอบถามและขอหนงสออนญาตเกบรวบรวมขอมลจากมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เพอขอความรวมมอไปยงทกโรงเรยนทเปนประชากรจากนนด าเนนการเกบรวบรวมขอมล

๓.๔.๓. ผศกษาด าเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยแจกแบบสอบถามกบกลม เปาหมาย คอนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย ในโรงเรยนแหลมบววทยา,โรงเรยนเพมวทยา,โรงเรยนพลอยจาตรจนดา และโรงเรยนปรกแกววทยา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๙ จ านวน ๒๘๘ คน ซงในการแจกแบบสอบถาม ผศกษาไดน าแบบสอบถามไปแจกและเกบรวบรวมขอมลดวยตวเอง

๒ สน พนธพนจ, เทคนคกำรวจยทำงสงคมศำสตร, (กรงเทพมหานคร : บรษท จนพบลชชง จ ากด, ๒๕๔๗), หนา ๑๙๑.

๘๐

๓.๕ กำรวเครำะหขอมลและสถตทใชในกำรวเครำะหขอมล

๓.๕๑. น าแบบสอบถามทงหมดมาตรวจสอบความสมบรณความถกตองในการตอบแบบสอบถามแลวน ามาคดเลอกฉบบทสมบรณเพอน ามาวเคราะหขอมล โดยการบนทกคะแนนแตละขอของแตละคนลงในแบบลงรหส (Coding Form)

๓.๕๒. ท าการวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรปเพอการวจยทางสงคม ศาสตร

๓.๕.๓. การวเคราะหขอมล ๑) ขอมลเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม วเคราะหโดยใชคาความถ

(Frequency) และคารอยละ (Percentage) ๒) ระดบประสทธภาพในการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต วเคราะห

โดยใช คาเฉลย (Mean) และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) ของคะแนนจากการตอบแบบสอบถามของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายในอ าเภอนครชยศร

๓) แปลความหมายของคาเฉลยโดยยดเกณฑ ดงน๓ คาเฉลย ๔.๕๐ – ๕.๐๐ ก าหนดใหอยในเกณฑ มากทสด คาเฉลย ๓.๕๐ – ๔.๔๙ ก าหนดใหอยในเกณฑ มาก คาเฉลย ๒.๕๐ – ๓.๔๙ ก าหนดใหอยในเกณฑ ปานกลาง คาเฉลย ๑.๕๐ – ๒.๔๙ ก าหนดใหอยในเกณฑ นอย คาเฉลย ๑.๐๐ – ๑.๔๙ ก าหนดใหอยในเกณฑ นอยทสด

๔) การเปรยบเทยบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม โดยจ าแนกตาม เพศ ระดบการศกษาและโรงเรยนทสงกด

เนองจากเกบขอมลจากทกหนวยของประชากร ผวจยจดท าการเปรยบเทยบโดยใชตารางไขว(Crosstab Table) ระหวางปจจยสวนบคคลกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธ ศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษา อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม แลวท าการพรรณาแปลผลประกอบตาราง

๓ เรองเดยวกน, หนา ๑๙๒.

๘๑

บทท ๔

ผลการศกษา

การศกษาวจยเรอง “ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม” มวตถประสงคเพอศกษาประสทธภาพการ เผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษา อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม เพอเปรยบเทยบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษา อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จ าแนกตามปจจยสวนบคคล และเพอศกษาปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะเกยวกบประสทธภาพการ เผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ซงผวจยไดแบงการน าเสนอออกเปน ๔ ประเดน ดงน ๔.๑. ขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ๔.๒. ผลการวเคราะหประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตใน สถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ๔.๒.๑. ผลการเปรยบเทยบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของ พระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ๔.๓. ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธ ศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ๔.๔. องคความรทไดจากการวจย ๔.๑ ขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ผลการวเคราะหขอมลปจจยสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ประกอบดวย เพศ ระดบการศกษา และโรงเรยนทสงกด รายละเอยดดงแสดงในตารางท ๔.๑

๘๒

ตารางท ๔.๑ จ านวนและรอยละของปจจยสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม (N=๒๘๘)

ปจจยสวนบคคล จ านวน (คน) รอยละ

๑. เพศ ชาย หญง

๑๔๘ ๑๔๐

๕๑.๔ ๔๘.๖

๒. ระดบการศกษา มธยมศกษาปท ๔ มธยมศกษาปท ๕ มธยมศกษาปท ๖

๑๐๖ ๑๐๖ ๗๖

๓๖.๘ ๓๖.๘ ๒๖.๔

๓. โรงเรยนทสงกด แหลมบววทยา เพมวทยา พลอยจาตรจนดา ปรกแกววทยา

๑๐๐ ๙๗ ๖๓ ๒๘

๓๔.๗ ๓๓.๗ ๒๑.๙ ๙.๗

รวม ๒๘๘ ๑๐๐.๐

จากตารางท ๔.๑ ซงเปนการแสดงขอมลเกยวกบจ านวนและรอยละของกลมประชากร

จ าแนกตามเพศ ระดบการศกษา และโรงเรยนทสงกด เพศ พบวา ผตอบแบบสอบถาม เพศชาย มจ านวน ๑๔๘ คดเปนรอยละ ๕๑.๔

เพศหญง มจ านวน ๑๔๐ คดเปนรอยละ ๔๘.๖ ระดบการศกษา พบวา ผตอบแบบสอบถามเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๔

คดเปนรอยละ ๓๖.๘ นกเรยนชนมธยมศกษาปท ๕ คดเปนรอยละ ๓๖.๘ และนกเรยน ชนมธยมศกษาปท ๖ คดเปนรอยละ ๒๖.๔

โรงเรยนทสงกด พบวา ผตอบแบบสอบถามสงกดโรงแหลมบววทยาคดเปนรอยละ ๓๔.๗ โรงเรยนเพมวทยา คดเปนรอยละ ๓๓.๗ โรงเรยนพลอยจาตรจนดา คดเปนรอยละ ๒๑.๙ และโรงเรยนปรกแกววทยา คดเปนรอยละ ๙.๗ ตามล าดบ

๘๓

๔.๒ ผลการวเคราะหประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม

ผลการวเคราะหประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม โดยภาพรวมและรายดาน ประกอบดวย

๑) ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต ๒) ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต ๓) ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต

รายละเอยดดงแสดงในตารางท ๔.๒-๔.๕ ตารางท ๔.๒ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความคดเหนเกยวกบประสทธภาพ

การเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม โดยภาพรวม

(N=๒๘๘)

ความคดเหนเกยวกบประสทธภาพประสทธภาพ เผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม

ระดบความคดเหน

µ แปลผล

๑. ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต ๔.๒๖ ๐.๔๒ มาก

๒. ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต ๔.๑๖ ๐.๔๙ มาก

๓. ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต ๔.๒๖ ๐.๔๔ มาก

ภาพรวม ๔.๒๓ ๐.๔๐ มาก

จากตารางท ๔.๒ พบวากลมตวอยางมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการ เผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ในภาพรวมอยในระดบมาก (µ=๔.๒๓) และเมอพจารณาเปนรายดานแลว อยในระดบมาก ทกดาน

๘๔

ตารางท ๔.๓ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความคดเหนเกยวกบความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตใน สถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต

(N=๒๘๘) ความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษา อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต

ระดบความคดเหน

µ

แปลผล

๑. เนอหาทพระธรรมทตน ามาบรรยายมความนาสนใจ ๔.๑๙ ๐.๖๑ มาก

๒. เนอหาสงเสรมการปฏบตตามหลกของศล สมาธ ปญญา ๔.๑๗ ๐.๖๑

มาก

๓. เนอหาสงเสรมใหเกดความกตญญกตเวทตอสถาบน ชาต ศาสนา พระมหากษตรย ๔.๒๗ ๐.๖๓

มาก

๔. เนอหาสงเสรมใหเกดความกตญญกตเวทตอบดา มารดา ครอาจารย ๔.๔๙ ๐.๕๘

มาก

๕. เนอหาสงเสรมใหมการคดวเคราะหเหตการณในสงคม ดวยหลกพทธธรรม ๔.๑๓ ๐.๕๘

มาก

๖. เนอหาสงเสรมใหรเทาทนสงคมทเปลยนแปลง ๔.๒๓ ๐.๗๒ มาก

๗. เนอหาสงเสรมใหแกปญหาชวตดวยสตปญญา ๔.๓๑ ๐.๗๐ มาก

๘. เนอหาสงเสรมใหรจก ลด ละ เลกอบายมข ๔.๓๖ ๐.๖๙ มาก ๙. เนอหาสงเสรมใหเกดการน าไปประยกตใชในชวต ประจ าวนได ๔.๓๐ ๐.๖๗

มาก

๑๐. เนอหาสงเสรมใหเกดทศนะคตและการแสดงออกทาง พฤตกรรมทางเพศทถกตอง ๔.๑๒ ๐.๖๕

มาก

ภาพรวม ๔.๒๖ ๐.๔๒ มาก

จากตารางท ๔.๓ พบวา กลมตวอยางมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพ

การเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเนอหา การเผยแผของพระธรรมทต ในภาพรวมอยในระดบมาก (µ=๔.๒๖) และเมอพจารณาเปนรายดานแลว อยในระดบมากทกดาน ตารางท ๔.๔ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความคดเหนเกยวกบประสทธภาพ

๘๕

การเผยแผพระพทธศาสนาของ พระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต

(N=๒๘๘) ความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษา อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต

ระดบความคดเหน

µ

แปลผล

๑. พระธรรมทตใชเทคนคในการถายทอดความรทเหมาะสม ๔.๑๕ ๐.๕๘ มาก

๒. พระธรรมทตใชเทคนควธพดสรางความสนใจอยาง เหมาะสม

๔.๑๕ ๐.๕๙ มาก

๓. พระธรรมทตใชค าพดทส อสารออกมาอยางชดเจน ๔.๑๒ ๐.๖๒ มาก

๔. พระธรรมทตใชทาทางประกอบการสอนไดเหมาะสม ๔.๒๑ ๐.๗๖ มาก

๕. พระธรรมทตมการใชสอประกอบการบรรยายอยาง เหมาะสม

๔.๑๘ ๐.๖๕ มาก

๖. พระธรรมทตมการสรางบรรยากาศ(สนกสนาน)ในการ บรรยายธรรมะอยางเหมาะสม

๔.๒๐ ๐.๖๖ มาก

๗. พระธรรมทตสรางสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร ๔.๐๓ ๐.๖๐ มาก ๘. พระธรรมทตกระตนใหเกดการมสวนรวมในกจกรรม ๔.๑๖ ๐.๖๗ มาก

๙. พระธรรมทตใชระยะเวลาการบรรยายธรรมะเหมาะสม ๔.๓๖ ๒.๔๕ มาก

๑๐.พระธรรมทตไดท าการประเมนผลหลงการบรรยาย ธรรมะ

๔.๐๒ ๐.๖๕ มาก

ภาพรวม ๔.๑๖ ๐.๔๙ มาก

จากตารางท ๔.๔ พบวากลมตวอยางมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการ

เผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทตในภาพรวมอยในระดบมาก (µ=๔.๑๖) และเมอพจารณาเปนรายดานแลว อยในระดบมากทกดาน

๘๖

ตารางท ๔.๕ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต

(N=๒๘๘) ความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษา อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต

ระดบความคดเหน

µ

แปลผล

๑. สอทน ามาใชมความเขาใจงาย ๔.๔๐ ๐.๖๓ มาก

๒. สอทน ามาใชเหมาะสมกบเนอหาทบรรยาย ๔.๒๔ ๐.๖๔ มาก

๓. สอทน ามาใชมความเหมาะสมกบวย ๔.๓๘ ๐.๖๕ มาก

๔. สอทน ามาใชกอใหเกดการเรยนรดานศลธรรม ๔.๒๕ ๐.๖๐ มาก

๕. สอทน ามาใชกอใหเกดการเรยนรดานความกตญญฯ ๔.๔๔ ๐.๖๔ มาก ๖. สอทน าใชมความหลากหลายในการเผยแผธรรม ๔.๑๖ ๐.๖๕ มาก

๗. สอทน ามาใชมการบรณาการใหสอดคลองกบหลกธรรม ๔.๓๒ ๐.๖๕ มาก

๘. เครองขยายเสยงทใชมคณภาพเสยงและความดงท เหมาะสม

๔.๐๗ ๐.๖๘ มาก

๙. ภาพทฉายออกทางจอภาพสามารถมองเหนไดชดเจน ๔.๑๕ ๐.๘๒ มาก ๑๐.บคลกภาพของพระธรรมทตมความเหมาะสม ๔.๒๐ ๐.๕๘ มาก

ภาพรวม ๔.๒๖ ๐.๔๔ มาก

จากตารางท ๔.๕ พบวากลมตวอยางมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการ

เผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต ในภาพรวมอยในระดบมาก (µ=๔.๒๖) และเมอพจารณาเปนรายดานแลว อยในระดบมากทกดาน

๘๗

๔.๒.๑ ผลการเปรยบเทยบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของ พระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ผลการวเคราะหประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จ าแนกตามเพศ ระดบการศกษาและโรงเรยน ทสงกด ทง ๓ ดาน ดงรายละเอยดแสดงในตารางท ๔.๖- ๔.๑๔ ประกอบดวย

๑) ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต ๒) ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต

๓) ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต

ตารางท ๔.๖ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามเพศของผตอบแบบสอบถาม

๘๘ ตารางท ๔.๖ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามเพศ (N=๒๘๘)

เพศ

ขอค าถาม ชาย หญง รวม

µ แปลผล µ

แปลผล µ แปลผล

๑. เนอหาทพระธรรมทตน ามาบรรยายมความนาสนใจ ๔.๒๕ ๐.๕๙ มาก ๔.๑๔ ๐.๖๑ มาก ๔.๑๙ ๐.๖๑ มาก

๒. เนอหาสงเสรมการปฏบตตามหลกของศล สมาธ ปญญา ๔.๒๔ ๐.๕๔ มาก ๔.๐๙ ๐.๖๗ มาก ๔.๑๗ ๐.๖๑ มาก

๓. เนอหาสงเสรมใหเกดความกตญญกตเวทตอสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย ๔.๒๖ ๐.๖๓ มาก ๔.๒๗ ๐.๖๓ มาก ๔.๒๗ ๐.๖๓ มาก

๔. เนอหาสงเสรมใหเกดความกตญญกตเวทตอบดามารดา ครอาจารย ๔.๔๙ ๐.๕๗ มาก ๔.๔๙ ๐.๕๙ มาก ๔.๔๙ ๐.๕๘ มาก

๕. เนอหาสงเสรมใหมการคดวเคราะหเหตการณในสงคมดวยหลกพทธธรรม ๔.๑๕ ๐.๕๖ มาก ๔.๑๑ ๐.๖๐ มาก ๔.๑๓ ๐.๕๘ มาก

๖. เนอหาสงเสรมใหรเทาทนสงคมทเปลยนแปลง ๔.๓๐ ๐.๖๕ มาก ๔.๑๖ ๐.๗๘ มาก ๔.๒๓ ๐.๗๒ มาก

๗. เนอหาสงเสรมใหแกปญหาชวตดวยสตปญญา ๔.๓๖ ๐.๖๗ มาก ๔.๒๔ ๐.๗๓ มาก ๔.๓๑ ๐.๗๐ มาก

๘. เนอหาสงเสรมใหรจก ลด ละ เลกอบายมข ๔.๔๑ ๐.๖๒ มาก ๔.๓๐ ๐.๗๖ มาก ๔.๓๖ ๐.๖๙ มาก

๙. เนอหาสงเสรมใหเกดการน าไปประยกตใชในชวตประจ าวนได ๔.๓๒ ๐.๖๕ มาก ๔.๒๘ ๐.๖๙ มาก ๔.๓๐ ๐.๖๗ มาก

๑๐.เนอหาสงเสรมใหเกดทศนะคตและการแสดงออกทางเพศทถกตอง ๔.๑๕ ๐.๖๕ มาก ๔.๐๙ ๐.๖๔ มาก ๔.๑๒ ๐.๖๕ มาก

รวม ๔.๒๙ ๐.๖๑ มาก ๔.๒๒ ๐.๖๗ มาก ๔.๒๖ ๐.๖๔ มาก

๘๙

จากตารางท ๔.๖ พบวา ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามเพศ โดยภาพรวมมคาเฉลยทแตกตางกนคอ เพศชายมคาเฉลยเทากบ ๔.๒๙ และเพศหญงมคาเฉลยเทากบ ๔.๒๒ ซงแสดงใหเหนวาเพศชายมความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผดานเนอหามากกวาเพศหญง โดยประเดนทเพศชายมความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผของดานเนอหามากกวาเพศหญงมากทสดคอ เนอหาสงเสรมการปฏบตตามหลกของศล สมาธ ปญญา(เพศชาย µ=๔.๒๔, เพศหญง µ=๔.๐๙)

ตารางท ๔.๗. ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตดานเทคนคการเผยแผ

ของพระธรรมทต จ าแนกตามเพศ

ขอค าถาม

เพศ รวม

ชาย หญง

µ µ µ ๑. พระธรรมทตใชเทคนคในการถายทอดความรท เหมาะสม ๔.๑๗ ๐.๕๕ ๔.๑๔ ๐.๖๑ ๔.๑๕ ๐.๕๘ ๒. พระธรรมทตใชเทคนควธพดสรางความสนใจ

อยางเหมาะสม ๔.๑๖ ๐.๕๔ ๔.๑๔ ๐.๖๔ ๔.๑๕ ๐.๕๙

๓. พระธรรมทตใชค าพดทส อสารออกมาอยางชดเจน ๔.๑๓ ๐.๖๒ ๔.๑๑ ๐.๖๒ ๔.๑๒ ๐.๖๒ ๔. พระธรรมทตใชทาทางประกอบการสอนได

เหมาะสม ๔.๒๓ ๐.๗๔ ๔.๑๙ ๐.๗๙ ๔.๒๑ ๐.๗๖ ๔. พระธรรมทตมการใชสอประกอบการบรรยาย

อยางเหมาะสม ๔.๒๐ ๐.๖๗ ๔.๑๖ ๐.๖๓ ๔.๑๘ ๐.๖๕ ๕. พระธรรมทตมการสรางบรรยากาศ(สนกสนาน)

ในการบรรยายธรรมะอยางเหมาะสม ๔.๒๔ ๐.๖๐ ๔.๑๖ ๐.๗๓ ๔.๒๐ ๐.๖๖ ๗. พระธรรมทตสรางสภาพแวดลอมทเออตอการ

เรยนร ๔.๐๗ ๐.๕๗ ๓.๙๙ ๐.๖๒ ๔.๐๓ ๐.๖๐ ๘. พระธรรมทตกระตนใหเกดการมสวนรวมใน

กจกรรม ๔.๒๑ ๐.๖๒ ๔.๑๐ ๐.๗๑ ๔.๑๖ ๐.๖๗ ๙. พระธรรมทตใชระยะเวลาการบรรยายธรรมะ เหมาะสม ๔.๒๘ ๐.๖๙ ๔.๔๖ ๓.๔๕ ๔.๓๖ ๒.๔๕ ๑๐. พระธรรมทตไดท าการประเมนผลหลงการ

บรรยายธรรมะ ๔.๐๗ ๐.๖๑ ๓.๙๗ ๐.๖๘ ๔.๐๒ ๐.๖๕

รวม ๔.๑๘ ๐.๖๒ ๔.๑๔ ๐.๙๕ ๔.๑๖ ๐.๘๓

(N=๒๘๘)

๙๐

จากตารางท ๔.๗ พบวา ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามเพศ โดยภาพรวมมคาเฉลยทแตกตางกนคอ เพศชายมคาเทากบ ๔.๑๘ และเพศหญงมคาเฉลยเทากบ ๔.๑๔ ซงแสดงใหเหนวาเพศชายมความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผดานเทคนคมากกวาเพศหญง สวนประเดนทเพศหญงมความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผของดานเทคนคมากกวาเพศชาย มากทสดคอ พระธรรมทตใชระยะเวลาการบรรยายธรรมะเหมาะสม (เพศหญง µ=๔.๔๖,เพศชาย µ=๔.๒๘)

ตารางท ๔.๘ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานสอการเผยแผ

ของพระธรรมทต จ าแนกตามเพศ

ขอค าถาม

เพศ รวม

ชาย หญง

µ µ µ

๑. สอทน ามาใชมความเขาใจงาย ๔.๔๕ ๐.๖๒ ๔.๓๕ ๐.๖๕ ๔.๔๐ ๐.๖๓ ๒. สอทน ามาใชเหมาะสมกบเนอหาทบรรยาย ๔.๒๖ ๐.๖๒ ๔.๒๑ ๐.๖๕ ๔.๒๔ ๐.๖๔

๓. สอทน ามาใชมความเหมาะสมกบวย ๔.๔๓ ๐.๖๐ ๔.๓๒ ๐.๗๐ ๔.๓๘ ๐.๖๕

๔. สอทน ามาใชกอใหเกดการเรยนรดานศลธรรม ๔.๒๙ ๐.๖๑ ๔.๒๑ ๐.๕๙ ๔.๒๕ ๐.๖๐ ๕. สอทน ามาใชกอใหเกดการเรยนรดานความ

กตญญฯ ๔.๔๔ ๐.๖๓ ๔.๔๔ ๐.๖๕ ๔.๔๔ ๐.๖๔

๖. สอทน าใชมความหลากหลายในการเผยแผธรรม ๔.๑๙ ๐.๖๒ ๔.๑๓ ๐.๖๘ ๔.๑๖ ๐.๖๕ ๗. สอทน ามาใชมการบรณาการใหสอดคลองกบ

หลกธรรม ๔.๓๕ ๐.๕๙ ๔.๒๙ ๐.๗๑ ๔.๓๒ ๐.๖๕ ๘. เครองขยายเสยงทใชมคณภาพเสยงและความ

ดงทเหมาะสม ๔.๑๑ ๐.๖๖ ๔.๐๓ ๐.๗๑ ๔.๐๗ ๐.๖๘ ๙. ภาพทฉายออกทางจอภาพสามารถมองเหนได

ชดเจน ๔.๒๔ ๐.๗๖ ๔.๐๔ ๐.๘๗ ๔.๑๕ ๐.๘๒

๑๐. บคลกภาพของพระธรรมทตมความเหมาะสม ๔.๒๔ ๐.๕๗ ๔.๑๕ ๐.๕๙ ๔.๒๐ ๐.๕๘

รวม ๔.๓๐ ๐.๖๓ ๔.๒๒ ๐.๖๘ ๔.๒๖ ๐.๖๕

(N=๒๘๘)

๙๑

จากตารางท ๔.๘ พบวา ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามเพศ โดยภาพรวมมคาเฉลยทแตกตางกนคอ เพศชายมคาเทากบ ๔.๓๐ และเพศหญงมคาเฉลยเทากบ ๔.๒๒ ซงแสดงใหเหนวาเพศชาย มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผดานสอมากกวาเพศหญง โดยประเดนทเพศชาย มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผของดานสอมากกวาเพศหญงมากทสดคอ ภาพทฉายออกทางจอภาพสามารถมองเหนไดชดเจน (เพศชาย µ=๔.๒๔, เพศหญง µ=๔.๐๔)

๙๒

ขอค าถาม

ระดบการศกษา รวม

มธยมศกษาปท๔ มธยมศกษาปท๕ มธยมศกษาปท๖

µ µ µ µ

๑. เนอหาทพระธรรมทตน ามาบรรยายมความนาสนใจ ๔.๑๗ ๐.๕๖ ๔.๒๐ ๐.๖๒ ๔.๒๒ ๐.๖๔ ๔.๑๙ ๐.๖๑

๒. เนอหาสงเสรมการปฏบตตามหลกของศล สมาธ ปญญา ๔.๐๘ ๐.๕๙ ๔.๑๖ ๐.๖๕ ๔.๒๙ ๐.๕๖ ๔.๑๗ ๐.๖๑

๓. เนอหาสงเสรมใหเกดความกตญญกตเวทตอสถาบน ชาต ศาสนา พระมหากษตรย ๔.๒๑ ๐.๔๙ ๔.๒๗ ๐.๖๖ ๔.๓๔ ๐.๗๖ ๔.๒๗ ๐.๖๓

๔. เนอหาสงเสรมใหเกดความกตญญกตเวทตอบดามารดา ครอาจารย ๔.๔๒ ๐.๕๘ ๔.๔๓ ๐.๖๒ ๔.๖๖ ๐.๔๘ ๔.๔๙ ๐.๕๘

๕. เนอหาสงเสรมใหมการคดวเคราะหเหตการณในสงคมดวยหลกพทธธรรม ๔.๑๐ ๐.๕๒ ๔.๐๖ ๐.๕๘ ๔.๒๘ ๐.๖๔ ๔.๑๓ ๐.๕๘

๖. เนอหาสงเสรมใหรเทาทนสงคมทเปลยนแปลง ๔.๒๙ ๐.๖๙ ๔.๑๕ ๐.๗๐ ๔.๒๖ ๐.๗๗ ๔.๒๓ ๐.๗๒

๗. เนอหาสงเสรมใหแกปญหาชวตดวยสตปญญา ๔.๒๗ ๐.๖๘ ๔.๒๙ ๐.๖๙ ๔.๓๗ ๐.๗๕ ๔.๓๑ ๐.๗๐

๘. เนอหาสงเสรมใหรจก ลด ละ เลกอบายมข ๔.๓๘ ๐.๖๗ ๔.๒๗ ๐.๗๐ ๔.๔๕ ๐.๗๐ ๔.๓๖ ๐.๖๙

๙. เนอหาสงเสรมใหเกดการน าไปประยกตใชในชวตประจ าวนได ๔.๔๐ ๐.๕๘ ๔.๑๗ ๐.๗๑ ๔.๓๖ ๐.๗๑ ๔.๓๐ ๐.๖๗

๑๐. เนอหาสงเสรมใหเกดทศนะคตและการแสดงออกทางพฤตกรรมทางเพศทถกตอง ๔.๐๘ ๐.๖๐ ๔.๑๐ ๐.๗๒ ๔.๑๘ ๐.๖๐ ๔.๑๒ ๐.๖๕

รวม ๔.๒๔ ๐.๖๐ ๔.๒๑ ๐.๖๖ ๔.๓๔ ๐.๖๖ ๔.๒๖ ๐.๖๔

ตารางท ๔.๙ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามระดบการศกษา

(N=๒๘๘)

๙๓

จากตารางท ๔.๙ พบวา ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพ การเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามระดบการศกษา โดยภาพรวมมคาเฉลยทแตกตางกนคอ มธยมศกษาปท ๖ มคาเทากบ ๔.๓๔ มธยมศกษาปท ๔ มคาเทากบ ๔.๒๔ และมธยมศกษาปท ๕ มคาเฉลยเทากบ ๔.๒๑ ซงแสดงใหเหนวานกเรยนมธยมศกษาปท ๖ มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผดานเนอหามากกวานกเรยนมธยมศกษาปท ๔ และมธยมศกษาปท ๕ โดยประเดนทแตกตางคอ นกเรยนมธยมศกษาปท ๔ มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผของพระธรรมทตดานเนอหามากทสดคอ เนอหาสงเสรมใหเกดการน าไปประยกตใชในชวตประจ าวนได (มธยมศกษาปท ๔ µ=๔.๔๐, มธยมศกษาปท ๖ µ=๔.๓๖, มธยมศกษาปท ๕ µ=๔.๑๗)

๙๔

ขอค าถาม

ระดบการศกษา รวม

มธยมศกษาปท๔ มธยมศกษาปท๕ มธยมศกษาปท๖

µ µ µ µ ๑. พระธรรมทตใชเทคนคในการถายทอดความรทเหมาะสม ๔.๑๑ ๐.๕๖ ๔.๑๒ ๐.๖๐ ๔.๒๕ ๐.๕๙ ๔.๑๕ ๐.๕๘ ๒.พระธรรมทตใชเทคนควธพดสรางความสนใจอยางเหมาะสม

๔.๑๔ ๐.๖๑ ๔.๑๑ ๐.๖๑ ๔.๒๑ ๐.๕๕ ๔.๑๕ ๐.๕๙

๓.พระธรรมทตใชค าพดทส อสารออกมาอยางชดเจน ๔.๑๐ ๐.๕๗ ๔.๐๔ ๐.๖๒ ๔.๒๕ ๐.๖๘ ๔.๑๒ ๐.๖๒

๔.พระธรรมทตใชทาทางประกอบการสอนไดเหมาะสม ๔.๒๕ ๐.๖๖ ๔.๑๑ ๐.๘๓ ๔.๓๐ ๐.๗๘ ๔.๒๑ ๐.๗๖

๕.พระธรรมทตมการใชสอประกอบการบรรยายอยางเหมาะสม ๔.๐๖ ๐.๖๓ ๔.๑๖ ๐.๖๕ ๔.๓๘ ๐.๖๓ ๔.๑๘ ๐.๖๕

๖.พระธรรมทตมการสรางบรรยากาศ(สนกสนาน)ในการบรรยายธรรมะอยางเหมาะสม ๔.๒๑ ๐.๗๑ ๔.๑๕ ๐.๖๗ ๔.๒๖ ๐.๕๗ ๔.๒๐ ๐.๖๖

๗.พระธรรมทตสรางสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร ๔.๐๐ ๐.๕๙ ๔.๐๐ ๐.๖๒ ๔.๑๒ ๐.๕๙ ๔.๐๓ ๐.๖๐

๘.พระธรรมทตกระตนใหเกดการมสวนรวมในกจกรรม ๔.๑๐ ๐.๖๓ ๔.๑๕ ๐.๗๓ ๔.๒๔ ๐.๖๓ ๔.๑๖ ๐.๖๗

๙.พระธรรมทตใชระยะเวลาการบรรยายธรรมเหมาะสม ๔.๑๘ ๐.๗๐ ๔.๕๖ ๓.๙๔ ๔.๓๖ ๐.๖๙ ๔.๓๖ ๒.๔๕

๑๐.พระธรรมทตไดท าการประเมนผลหลงการบรรยายธรรมะ ๔.๐๔ ๐.๖๓ ๓.๙๘ ๐.๖๘ ๔.๐๕ ๐.๖๓ ๔.๐๒ ๐.๖๕

รวม ๔.๑๒ ๐.๖๓ ๔.๑๔ ๐.๙๙ ๔.๒๔ ๐.๖๓ ๔.๑๖ ๐.๘๒

ตารางท ๔.๑๐ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามระดบการศกษา

(N=๒๘๘)

๙๕

จากตารางท ๔.๑๐ พบวาผตอบแบบสอบถามมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามระดบการศกษา โดยภาพรวมมคาเฉลยทแตกตางกนคอ มธยมศกษาปท ๖ มคาเทากบ ๔.๒๔ มธยมศกษาปท ๕ มคาเทากบ ๔.๑๔ และมธยมศกษาปท ๔ มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๒ ซงแสดงใหเหนวานกเรยนมธยมศกษาปท ๖ มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผดานเทคนค มากกวานกเรยนมธยมศกษาปท ๕ และมธยมศกษาปท ๔ โดยประเดนทแตกตาง คอ นกเรยนมธยมศกษาปท ๕ มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผของพระธรรมทตดานเทคนคมากทสดคอ พระธรรมทตใชระยะเวลาการบรรยายธรรมะเหมาะสม(มธยมศกษาปท ๕ µ=๔.๕๖, มธยมศกษาปท ๖ µ=๔.๓๖, มธยมศกษาปท ๔ µ=๔.๑๘)

๙๖

ขอค าถาม

ระดบการศกษา รวม

มธยมศกษาปท๔ มธยมศกษาปท๕ มธยมศกษาปท๖

µ µ µ µ ๑. สอทน ามาใชมความเขาใจงาย ๔.๔๓ ๐.๖๕ ๔.๓๔ ๐.๖๓ ๔.๔๕ ๐.๖๒ ๔.๔๐ ๐.๖๓ ๒. สอทน ามาใชเหมาะสมกบเนอหาทบรรยาย ๔.๒๔ ๐.๖๑ ๔.๒๐ ๐.๗๐ ๔.๓๐ ๐.๕๙ ๔.๒๔ ๐.๖๔ ๓. สอทน ามาใชมความเหมาะสมกบวย ๔.๔๐ ๐.๖๑ ๔.๓๒ ๐.๗๑ ๔.๔๓ ๐.๖๒ ๔.๓๘ ๐.๖๕ ๔. สอทน ามาใชกอใหเกดการเรยนรดานศลธรรม ๔.๒๔ ๐.๕๔ ๔.๒๒ ๐.๖๕ ๔.๓๒ ๐.๖๒ ๔.๒๕ ๐.๖๐

๕. สอทน ามาใชกอใหเกดการเรยนรดานความกตญญฯ ๔.๔๒ ๐.๕๗ ๔.๓๕ ๐.๗๐ ๔.๕๙ ๐.๖๑ ๔.๔๔ ๐.๖๔ ๖. สอทน าใชมความหลากหลายในการเผยแผธรรม ๔.๑๔ ๐.๖๔ ๔.๑๗ ๐.๗๐ ๔.๑๗ ๐.๖๐ ๔.๑๖ ๐.๖๕

๗. สอทน ามาใชมการบรณาการใหสอดคลองกบหลกธรรม ๔.๒๖ ๐.๖๔ ๔.๒๖ ๐.๗๑ ๔.๔๙ ๐.๕๘ ๔.๓๒ ๐.๖๕ ๘. เครองขยายเสยงทใชมคณภาพเสยงและความดงทเหมาะสม ๔.๐๙ ๐.๖๔ ๓.๙๖ ๐.๗๒ ๔.๑๘ ๐.๖๙ ๔.๐๗ ๐.๖๘ ๙. ภาพทฉายออกทางจอภาพสามารถมองเหนไดชดเจน ๔.๑๑ ๐.๘๔ ๔.๐๘ ๐.๗๙ ๔.๒๘ ๐.๘๓ ๔.๑๕ ๐.๘๒ ๑๐. บคลกภาพของพระธรรมทตมความเหมาะสม ๔.๑๓ ๐.๕๒ ๔.๑๘ ๐.๖๐ ๔.๓๒ ๐.๖๒ ๔.๒๐ ๐.๕๘

รวม ๔.๒๕ ๐.๖๓ ๔.๒๑ ๐.๖๙ ๔.๓๕ ๐.๖๔ ๔.๒๖ ๐.๖๖

ตารางท ๔.๑๑ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามระดบการศกษา

(N=๒๘๘)

๙๗

จากตารางท ๔.๑๑ พบวาผตอบแบบสอบถามมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามระดบการศกษา โดยภาพรวมมคาเฉลยทแตกตางกน คอ มธยมศกษาปท ๖ มคาเทากบ ๔.๓๕ มธยมศกษาปท ๔ มคาเทากบ ๔.๒๕ และมธยมศกษาปท ๕ มคาเฉลยเทากบ ๔.๒๑ ซงแสดงใหเหนวานกเรยนมธยมศกษาปท ๖ มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผของพระธรรมทตดานสอมากกวานกเรยนมธยมศกษาปท ๔ และมธยมศกษาปท ๕ โดยประเดนทแตกตาง คอ นกเรยนมธยมศกษาปท ๖ มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผของพระธรรมทตดานสอมากทสดคอ สอทน ามาใชกอใหเกดการเรยนรดานความกตญญฯ(มธยมศกษาปท ๖ µ=๔.๕๙, มธยมศกษาปท ๔ µ=๔.๔๒, มธยมศกษาปท ๕ µ=๔.๓๕)

๙๘

ขอค าถาม

โรงเรยนทสงกด รวม

แหลมบววทยา เพมวทยา พลอยจาตรจนดา ปรกแกววทยา

µ µ µ µ µ ๑. เนอหาทพระธรรมทตน าบรรยาย มความนาสนใจ ๔.๒๖

๔.๒๙ ๐.๕๒ ๓.๙๕ ๐.๖๔ ๔.๒๒ ๐.๕๒ ๔.๖๔ ๐.๖๒ ๔.๑๙ ๐.๖๑

๒. เนอหาสงเสรมการปฏบตตาม หลกของศล สมาธ ปญญา ๔.๒๒ ๔.๒๒

๐.๕๘ ๓.๙๔ ๐.๖๑ ๔.๒๒ ๐.๕๒ ๔.๖๔ ๐.๕๖ ๔.๑๗ ๐.๖๑ ๓. เนอหาสงเสรมใหเกดความกตญญกตเวทตอสถาบน ชาต ศาสนา

พระมหากษตรย ๔.๔๒ ๐.๕๗ ๔.๐๔ ๐.๕๔ ๔.๑๗ ๐.๗๑ ๔.๗๑ ๐.๖๐ ๔.๒๗ ๐.๖๓

๔. เนอหาสงเสรมใหเกดความกตญญกตเวทตอบดามารดา คร อาจารย ๔.๕๓ ๐.๕๙ ๔.๔๕ ๐.๕๘ ๔.๓๗ ๐.๕๒ ๔.๗๕ ๐.๕๙ ๔.๔๙ ๐.๕๘ ๕. เนอหาสงเสรมใหมการคดวเคราะหเหตการณในสงคมดวยหลกพทธธรรม ๔.๑๓ ๐.๖๑ ๔.๐๗ ๐.๖๐ ๔.๑๓ ๐.๕๒ ๔.๓๖ ๐.๔๙ ๔.๑๓ ๐.๕๘ ๖. เนอหาสงเสรมใหรเทาทนสงคมทเปลยนแปลง ๔.๒๘ ๐.๗๗ ๔.๓๐ ๐.๗๔ ๔.๐๒ ๐.๖๖ ๔.๓๒ ๐.๔๘ ๔.๓๒ ๐.๗๒ ๗. เนอหาสงเสรมใหแกปญหาชวตดวยสตปญญา ๔.๔๘ ๐.๖๖ ๔.๒๖ ๐.๗๘ ๔.๐๘ ๐.๕๘ ๔.๓๖ ๐.๖๘ ๔.๓๑ ๐.๗๐ ๘. เนอหาสงเสรมใหรจก ลด ละ เลกอบายมข ๔.๔๘ ๐.๖๖ ๔.๓๒ ๐.๘๐ ๔.๑๙ ๐.๕๙ ๔.๔๓ ๐.๕๐ ๔.๓๖ ๐.๖๙ ๙. เนอหาสงเสรมใหเกดการน าไปประยกตใชในชวต ประจ าวนได ๔.๔๑ ๐.๗๐ ๔.๓๐ ๐.๗๔ ๔.๑๐ ๐.๕๐ ๔.๓๙ ๐.๕๗ ๔.๓๐ ๐.๖๗ ๑๐. เนอหาสงเสรมใหเกดทศนะคตและการแสดงออกทางพฤตกรรมทางเพศ

ทถกตอง ๔.๑๒ ๐.๖๗ ๓.๙๐ ๐.๖๒ ๔.๓๘ ๐.๖๑ ๔.๒๙ ๐.๔๖ ๔.๑๒ ๐.๖๕

รวม ๔.๓๔ ๐.๖๓ ๔.๑๕ ๐.๖๖ ๔.๑๙ ๐.๕๗ ๔.๔๙ ๐.๕๕ ๔.๒๖ ๐.๖๔

ตารางท ๔.๑๒ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามโรงเรยนทสงกด (N=๒๘๘)

๙๙

จากตารางท ๔.๑๒ พบวา ผตอบแบบสอบถามมความคด เหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามโรงเรยนทส งกด โดยภาพรวมมคาเฉลยทแตกตางกนคอ โรงเรยนปรกแกววทยา มคาเฉลยเทากบ ๔.๔๙ โรงเรยนแหลมบววทยา มคาเฉลยเทากบ ๔.๓๔ โรงเรยนพลอยจาตรจนดา มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๙ และโรงเรยนเพมวทยา มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๕ ซงแสดงใหเหนวานกเรยนโรงเรยน ปรกแกววทยา มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผของพระธรรมทตดานเนอหามากกวานกเรยนโรงเรยนแหลมบววทยา โรงเรยนพลอยจาตรจนดา และโรงเรยนเพมวทยา โดยประเดนทแตกตาง คอนกเรยนโรงเรยนปรกแกววทยา มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผ ของพระธรรมทต ดานเนอหามากทสดคอ เนอหาสงเสรมใหเกดความกตญญกตเวทตอ สถาบน ชาต ศาสนา พระมหากษตรย ( โรงเรยนปรกแกววทยา µ=๔.๗๑ ,โรงเรยน แหลมบววทยา µ=๔.๔๒,โรงเรยนพลอยจาตรจนดา µ=๔.๑๗,และโรงเรยนเพมวทยา µ=๔.๐๔)

๑๐๐

โรงเรยนทสงกด รวม

ขอค าถาม แหลมบววทยา เพมวทยา พลอยจาตรจนดา ปรกแกววทยา

µ µ µ µ µ ๑. พระธรรมทตใชเทคนคในการถายทอดความรทเหมาะสม ๔.๒๒ ๐.๕๔ ๔.๐๒ ๐.๖๖ ๔.๑๙ ๐.๔๗ ๔.๒๙ ๐.๖๐ ๔.๑๕ ๐.๕๘ ๒. พระธรรมทตใชเทคนควธพดสรางความสนใจอยางเหมาะสม

๔.๒๑ ๐.๕๙ ๔.๐๐ ๐.๖๓ ๔.๑๙ ๐.๔๓ ๔.๓๖ ๐.๖๘ ๔.๑๕ ๐.๕๙ ๓. พระธรรมทตใชค าพดทส อสารออกมาอยางชดเจน ๔.๑๒ ๐.๖๑ ๓.๙๖ ๐.๖๘ ๔.๒๔ ๐.๕๐ ๔.๓๙ ๐.๕๗ ๔.๑๒ ๐.๖๒ ๔. พระธรรมทตใชทาทางประกอบการสอนไดเหมาะสม ๔.๒๕ ๐.๘๒ ๔.๒๑ ๐.๘๒ ๔.๐๘ ๐.๖๐ ๔.๓๙ ๐.๖๓ ๔.๒๑ ๐.๗๖ ๕. พระธรรมทตมการใชสอประกอบการบรรยายอยางเหมาะสม ๔.๒๑ ๐.๖๗ ๔.๐๘ ๐.๖๒ ๔.๑๙ ๐.๖๔ ๔.๓๙ ๐.๖๓ ๔.๑๘ ๐.๖๕ ๖. พระธรรมทตมการสรางบรรยากาศ(สนกสนาน)ในการบรรยาย

ธรรมะอยางเหมาะสม ๔.๑๓ ๐.๖๑ ๔.๐๒ ๐.๖๓ ๔.๕๑ ๐.๗๒ ๔.๓๙ ๐.๕๗ ๔.๒๐ ๐.๖๖ ๗. พระธรรมทตสรางสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร ๔.๐๔ ๐.๕๘ ๓.๘๖ ๐.๖๑ ๔.๒๑ ๐.๕๑ ๔.๒๑ ๐.๖๓ ๔.๐๓ ๐.๖๐ ๘. พระธรรมทตกระตนใหเกดการมสวนรวมในกจกรรม ๔.๐๙ ๐.๖๕ ๓.๙๕ ๐.๖๘ ๔.๔๔ ๐.๕๙ ๔.๔๖ ๐.๕๑ ๔.๑๖ ๐.๖๗ ๙. พระธรรมทตใชระยะเวลาการบรรยายธรรมเหมาะสม ๔.๗๑ ๔.๐๔ ๔.๒๓ ๐.๗๗ ๔.๐๖ ๐.๕๖ ๔.๒๙ ๐.๖๖ ๔.๓๖ ๒.๔๕ ๑๐. พระธรรมทตไดท าการประเมนผลหลงการบรรยายธรรมะ ๔.๐๐ ๐.๖๔ ๓.๙๙ ๐.๗๔ ๓.๙๘ ๐.๕๒ ๔.๒๙ ๐.๕๓ ๔.๐๒ ๐.๖๕

รวม ๔.๒๐ ๐.๙๘ ๔.๐๓ ๐.๖๘ ๔.๒๑ ๐.๕๖ ๔.๓๕ ๐.๖๐ ๔.๑๖ ๐.๘๒

(N=๒๘๘)

ตารางท ๔.๑๓ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามโรงเรยนทสงกด

๑๐๑

จากตารางท ๔.๑๓ พบวา ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามโรงเรยนทส งกด โดยภาพรวมมคาเฉลยทแตกตางกนคอ โรงเรยนปรกแกววทยา มคาเฉลยเทากบ ๔.๓๕ โรงเรยนพลอยจาตรจนดา มคาเฉลยเทากบ ๔.๒๑ โรงเรยนแหลมบววทยา มคาเฉลยเทากบ ๔.๒๐ และโรงเรยนเพมวทยา มคาเฉลยเทากบ ๔.๐๓ ซงแสดงใหเหนวานกเรยนโรงเรยน ปรกแกววทยา มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผของพระธรรมทต ดานเทคนคการ เผยแผของพระธรรมทต มากกวานกเรยนโรงเรยนแหลมบววทยา โรงเรยนพลอยจาตรจนดา และโรงเรยนเพมวทยา โดยประเดนทแตกตาง คอ นกเรยนโรงเรยนปรกแกววทยา มความคด เหนตอประสทธภาพมากทสดคอ พระธรรมทตกระตนใหเกดการมสวนรวมในกจกรรม (โรงเรยนปรกแกววทยา µ=๔.๔๖, โรงเรยนพลอยจาตรจนดา µ=๔.๔๔,โรงเรยนแหลมบววทยา µ=๔.๐๙, และโรงเรยนเพมวทยา µ=๓.๙๕)

๑๐๒

ขอค าถาม

โรงเรยนทสงกด รวม

แหลมบววทยา เพมวทยา พลอยจาตรจนดา ปรกแกววทยา

µ µ µ µ µ ๑. สอทน ามาใชมความเขาใจงาย ๔.๔๗ ๐.๖๑ ๔.๓๔ ๐.๖๙ ๔.๔๓ ๐.๕๙ ๔.๓๒ ๐.๖๑ ๔.๔๐ ๐.๖๓ ๒. สอทน ามาใชเหมาะสมกบเนอหาทบรรยาย ๔.๒๑ ๐.๖๑ ๓.๙๙ ๐.๖๔ ๔.๔๘ ๐.๕๓ ๔.๖๘ ๐.๕๕ ๔.๒๔ ๐.๖๔ ๓. สอทน ามาใชมความเหมาะสมกบวย ๔.๔๒ ๐.๖๗ ๔.๓๓ ๐.๗๐ ๔.๔๓ ๐.๕๙ ๔.๒๙ ๐.๕๓ ๔.๓๘ ๐.๖๕ ๔. สอทน ามาใชกอใหเกดการเรยนรดานศลธรรม ๔.๒๓ ๐.๖๒ ๔.๐๙ ๐.๖๑ ๔.๔๔ ๐.๕๓ ๔.๔๓ ๐.๕๐ ๔.๒๕ ๐.๖๐

๕. สอทน ามาใชกอใหเกดการเรยนรดานความกตญญฯ ๔.๖๐ ๐.๖๒ ๔.๔๐ ๐.๗๒ ๔.๒๕ ๐.๕๑ ๔.๓๙ ๐.๕๗ ๔.๔๔ ๐.๖๔ ๖. สอทน าใชมความหลากหลายในการเผยแผธรรม ๔.๑๗ ๐.๖๕ ๓.๙๕ ๐.๖๕ ๔.๓๕ ๐.๖๐ ๔.๔๓ ๐.๕๐ ๔.๑๖ ๐.๖๕ ๗. สอทน ามาใชมการบรณาการใหสอดคลองกบหลกธรรม ๔.๕๖ ๐.๕๗ ๔.๒๒ ๐.๗๘ ๔.๑๖ ๐.๕๑ ๔.๒๑ ๐.๕๐ ๔.๓๒ ๐.๖๕ ๘. เครองขยายเสยงทใชมคณภาพเสยงและความดงทเหมาะสม ๔.๑๓ ๐.๖๙ ๔.๐๗ ๐.๖๕ ๓.๘๗ ๐.๗๓ ๔.๒๙ ๐.๖๐ ๔.๐๗ ๐.๖๘ ๙. ภาพทฉายออกทางจอภาพสามารถมองเหนไดชดเจน ๔.๒๐ ๐.๘๙ ๔.๐๙ ๐.๙๕ ๔.๑๐ ๐.๕๙ ๔.๒๕ ๐.๕๒ ๔.๑๕ ๐.๘๒ ๑๐. บคลกภาพของพระธรรมทตมความเหมาะสม ๔.๒๖ ๐.๕๖ ๔.๐๒ ๐.๖๓ ๔.๒๕ ๐.๔๗ ๔.๔๖ ๐.๕๑ ๔.๒๐ ๐.๕๘

รวม ๔.๓๓ ๐.๖๕ ๔.๑๕ ๐.๗๐ ๔.๒๘ ๐.๕๗ ๔.๓๘ ๐.๕๔ ๔.๒๖ ๐.๖๖

ตารางท ๔.๑๔ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามโรงเรยนทสงกด

(N=๒๘๘)

๑๐๓

จากตารางท ๔.๑๔ พบวา ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนเกยวกบ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานสอการเผยแผของพระธรรมทตจ าแนกตามโรงเรยนทสงกด โดยภาพรวม มคาเฉลยทแตกตางกนคอ โรงเรยนปรกแกววทยา มคาเฉลยเทากบ๔.๓๘ โรงเรยนแหลมบว วทยา มคาเฉลยเทากบ ๔.๓๓ โรงเรยนพลอยจาตรจนดา มคาเฉลยเทากบ ๔.๒๘ และโรงเรยน เพมวทยา มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๕ ซงแสดงใหเหนวานกเรยนโรงเรยนปรกแกววทยามความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผของพระธรรมทตดานสอ มากกวานกเรยนโรงเรยนแหลมบววทยา โรงเรยนพลอยจาตรจนดา และโรงเรยนเพมวทยา โดยประเดนทแตกตาง คอนกเรยนโรงเรยนปรกแกววทยา มความคดเหนตอประสทธภาพมากทสดคอ สอทน ามาใชเหมาะสมกบเนอหาทบรรยาย (โรงเรยนปรกแกววทยา µ=๔.๖๘, โรงเรยนพลอยจาตรจนดา µ=๔.๔๘, โรงเรยนแหลมบววทยา µ=๔.๒๑, และโรงเรยนเพมวทยา µ=๓.๙๙)

(N=๒๘๘)

๑๐๔

๔.๓ ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนา

ของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม

ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนา

ของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ทไดจากค าถามปลายเปด

(Open-Ended) ผวจยไดน าเสนอขอมลโดยเขยนเปนความเรยงประกอบตาราง ตามรายดาน

ดงน

๔.๓.๑ ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต

ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต รายละเอยดดงแสดงในตารางท ๔.๑๕

ตารางท ๔.๑๕ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะเกยวกบประสทธภาพการ เผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต

ปญหา ขอเสนอแนะ ๑. เนอหาไมนาสนใจคลายกบปทผานมา

ขาดความหลากหลาย ๑. ควรปรบเนอหาใหสอดคลองกบวยและ

ความสนใจในปจจบน ๒. เนอหาในแตละหวขอธรรมยงไมชดเจน

และยากตอความเขาใจ ๒. ควรชถงโทษและประโยชนทเขาใจงาย

โดยมตวอยางประกอบเปนรปธรรม ๓. เนอหาทสงเสรมคณธรรมศลธรรมยงไม

ชดเจน ๓. ควรสงเสรมคณธรรมศลธรรมทสามารถ

น าไปใชในชวตไดจรง ๔. เนอหามากเกนไมเหมาะสมกบเวลาและ

ขาดประเดนส าคญ ๔. คดเอาเฉพาะประเดนหลก อธบายใน

ประเดนหลกใหชดเจน ๕. เนอหาบางเรองไมสอดคลองกบวย ๕. ควรจดระดบเนอหาใหเหมาะกบวย

ของผฟง

๑๐๕

๔.๓.๒ ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต

ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนา

ของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเทคนคการเผยแผของ

พระธรรมทต รายละเอยดดงแสดงในตารางท ๔.๑๖

ตารางท ๔.๑๖ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธ ศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเทคนคการ เผยแผของพระธรรมทต

ปญหา ขอเสนอแนะ ๑. ขาดเทคนคทใชในการน าเสนอใช

รปแบบเดมๆท าใหนาเบอ ๑. ควรมการเตรยมพรอมและมเทคนค

การน าเสนอทดงดดใจแปลกใหม ๒. ขาดเทคนควธพดสรางความสนใจ

อยางเหมาะสม มกตลกนอย ๒. ชประเดนใหเหนชดเจน แทรกคตธรรมะ

ใหคดและเพมมขตลกทไมขดตอสมณะสารป

๓. ค าพดทส อสารออกมายงไมชดเจนบางครงพดเรวไปฟงไมทน

๓. พดชาๆชดๆไดใจความ ภาษางายๆ ตอความเขาใจ

๔. พดแทรกในระหวางฉายสอฟงไมรเร อง ๔. ควรใหฉายสอใหจบกอนแลวจงอธบาย

๕. การกระตนใหเกดการมสวนรวมในกจกรรมนอยไป

๕. ควรมกจกรรมคนระหวางการบรรยาย เพอกระตนใหเกดการมสวนรวมจะได ไมนาเบอ

๖. ระยะเวลาทใชในการบรรยายธรรมะ นานไป

๖. ควรรกษาเวลาใหพอดกบตารางเวลา

๑๐๖

๔.๓.๓ ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต

ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนา

ของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานสอการเผยแผของ

พระธรรมทต รายละเอยดดงแสดงในตารางท ๔.๑๗

ตารางท ๔.๑๗ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนา ของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานสอการเผยแผของ พระธรรมทต

ปญหา ขอเสนอแนะ ๑. สอทน ามาใชบางเรองเขาใจยาก บางเรอง

เคยดผานตามากอนแลวไมนาสนใจ ๑. ควรหาสอทงายตอการเขาใจ และเปนสอ

ทแปลกและนาสนใจ ไมพงพาสอ บนจอภาพอยางเดยว

๒. สอทน ามาใชบางเรองไมสอดคลองกบเนอหาทบรรยายและตวอกษรอธบายกเลก

๒. ควรหาสอทสอดคลองกบเนอหาทบรรยายและตวอกษรอธบายใหใหญ เหนไดชดเจน

๓. สอทน ามาใชบางเรองรนแรงไปไมเหมาะสมกบวย

๓. สอประเภททรนแรงตองระมดระวงในการน าเสนอเพราะอาจเกดการเลยนแบบ

๔. ภาพทฉายออกทางจอภาพมองเหนไมชดเจน

๔. ควรใหภาพทฉายออกมาชดเจน โดยเพมจอภาพหรอควบคมแสงใหเหมาะสม

๕. เครองขยายเสยงทใชมคณภาพเสยงและความดงไมคงท

๕. ควรมการตรวจระบบเสยงระบบไมโครโฟนทใชกอนทกครง และส ารองถานใหเพยงพอตอการใชงาน

๑๐๗

๔.๔ สรปองคความรทไดจากการวจย เรอง ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษา อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม

แผนภมท ๔.๑ องคความรทไดรบจากการวจย(Body of Knowledge)

ปจจยภายนอก ทสงผลตอประสทธภาพการเผยแผ

ของพระธรรมทต

ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของ พระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม

๑. ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต ๒. ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต ๓. ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต

(Input) เยาวชนมโอกาสเขารบการอบรม

เกยวกบหลกธรรมจาก พระธรรมทตอยางถกตอง

(Out put) เยาวชนทเขารบการอบรมมความรเกยวกบหลกธรรมทสามารถน าไป

ใชในชวตประจ าวนได

- ไดแนวทางในการเผยแผ - น าไปประยกตใชในการเผยแผ ในสถานทอนได

๑๐๘

จากแผนภาพท ๔.๑ สรปองคความรทไดจากการวจย เรอง ประสทธภาพการ เผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จากการวจยมปจจยสวนบคคล ไดแก เพศ ระดบการศกษา และโรงเรยนทสงกดเขามาเกยวของกบเยาวชนผเขารบการอบรมจากคณะพระธรรมทต (Input) เพอรบการอบรมและปลกฝงคณธรรมตามหลกของไตรสกขาอยางถกตอง ทงมองคประกอบทมความสมพนธกบการเผยแผของคณะพระธรรมทตอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ไดแก ดานเนอหาการเผยแผของ พระธรรมทต ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต และดานสอการเผยแผของพระธรรมทต

ในสวนปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธ ศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐมนนยงมประเดน ทยงตองแกไขปรบปรง เชน ดานเนอหาธรรมะทคณะพระธรรมทตอ าเภอนครชยศร น าไปใชอบรมบรรยายใหกบเยาวชนในสถานศกษาตางๆ ควรมการคดกรองถงความเหมาะสมทจะน าไปใชอบรมบรรยาย เหมาะสมกบชวงชนวยของผฟง เหมาะสมกบเวลาทใชในการอบรมบรรยาย เนอหามความชดเจนไมคลมเครองายตอการท าความเขาใจ เนอหามความหลาก หลายสามารถน าไปประยกตใชในชวตประจ าวนได และสงเสรมคณธรรมศลธรรมอนดงามใหกบเยาวชนผเขารบการอบรมบรรยาย ดานเทคนคการเผยแผทคณะพระธรรมทตอ าเภอนครชยศร น าไปใชอบรมบรรยายใหกบเยาวชนในสถานศกษาตางๆ ควรมการปรบปรงเทคนควธการน าเสนอทใชใหมความหลากหลายเพอดงดดความสนใจของผเขารบการอบรมฟงการบรรยาย อาจจะมมกตลกบาง เพอสรางความสนกสนานแสดงใหเหนวาธรรมะไมไดนาเบอ ธรรมะสนก และเปนประโยชนตอการด ารงชวต สวนขนตอนการบรรยายธรรมะประกอบสอ ควรเปดสอใหดกอนแลวจงสรปประเดนของสอทน ามาประกอบโยงเขาหาธรรมะเพอชใหเหนวาสาระของสอทพงจะดไป คออะไร ควรมกจกรรมคนเวลาระหวางการบรรยายไมควรใชเวลาการบรรยายมากไปและทส าคญควรรกษาเวลาในการบรรยายใหไปตามก าหนดเวลาทวางไว ดานสอการเผยแผทคณะพระธรรมทตอ าเภอนครชยศรน าไปใชอบรมบรรยายควรมการปรบปรงสอใหมความนาสนใจ ใชสอหลายประเภทในการน าเสนอธรรมะ เชน จดมมบอรดธรรมะประกอบภาพ เสนอธรรมะทเขาใจงายเหนเปนรปธรรม ครอบคลมเนอหาธรรมะทคณะพระธรรมทตน าไปอบรมบรรยายดวยเพอความเปนหน งเดยวของเน อหาธรรมะและสอทน ามาใช ประกอบการบรรยายควรระมดระวงในการน าเสนอสอทมความรนแรงหรอสอทขดตอหลกจารต ประเพณ ศลธรรม เพราะอาจท าใหเยาวชนเลยนแบบภาพทเหนผานสอ สวนเรองอปกรณทใช เชน เครองขยายเสยง และเครองใชฉายภาพ ควรมการตรวจสภาพใหสมบรณกอนออกน ามาใช และควรมอปกรณส ารองดวยเผออปกรณหลกช ารดจะไดใชทดแทนกนไดเมอน าองคความรทเกดขนไปประยกตใชในงานของพระธรรมทตแลว ยอมสงผลใหการการเผยแผพระพทธศาสนาของคณะพระธรรมทตเจรญกาวหนาประสบผลส าเรจอยางมประสทธภาพ

บทท ๕

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยเรองประสทธภาพการ เผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม เปนการวจยเชงส ารวจ (Survey Research) โดยมวตถประสงคในการวจย ดงน เพอศกษาประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของ พระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม เพอเปรยบเทยบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม เพอศกษาปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ด าเนนการวจยเชงส ารวจ (Survey Research) กบกลมประชากรทเปนนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย ในโรงเรยนแหลมบววทยา โรงเรยนเพมวทยา โรงเรยนพลอยจาตรจนดา และโรงเรยนปรกแกววทยา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๙ จ านวน ๒๘๘ คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนมาเอง โดยมคาความเชอมนเทากบ ๐.๙๔๖๕ วเคราะหขอมล โดยการหาคาความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจยสามารถน ามาสรป อภปรายผลและมขอเสนอแนะดงน ๕.๑ สรปผลการวจย

๕.๑.๑ ผลการวเคราะหปจจยสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ผตอบแบบสอบถามสวนเพศชาย จ านวน ๑๔๙ คน คดเปนรอยละ ๕๑.๔ เพศหญง จ านวน ๑๔๐ คน คดเปนรอยละ ๔๘.๖ มระดบการศกษาชนมธยมศกษาปท ๔ จ านวน ๑๐๖ คน คดเปนรอยละ ๓๖.๘ มระดบการศกษาชนมธยมศกษาปท ๕ จ านวน ๑๐๖ คน คดเปนรอยละ ๓๖.๘ มระดบการศกษาชนมธยมศกษาปท ๖ จ านวน ๗๖ คน คดเปนรอยละ ๒๖.๔ สงกดโรงเรยนแหลมบววทยา จ านวน ๑๐๐ คน คดเปนรอยละ ๓๔.๗ สงกดโรงเรยนเพมวทยา จ านวน ๙๗ คน คดเปนรอยละ ๓๓.๗ สงกดโรงเรยนพลอยจาตรจนดา จ านวน ๖๓ คน คดเปนรอยละ ๒๑.๙ และสงกดโรงเรยนปรกแกววทยา จ านวน ๒๘ คน คดเปนรอยละ ๙.๗

๑๑๐

๕.๑.๒ ผลการวเคราะหประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของ พระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม โดยรวมอยในระดบมาก (คาเฉลยเทากบ ๔.๒๓) เมอพจารณาเปนรายดานสรปได ดงน ๑. ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต ผตอบแบบสอบถามมความเหนตอประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม โดยภาพรวมอยในระดบมาก (คาเฉลยเทากบ ๔.๒๖) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา มความคดเหนอยในระดบมากทกขอ ๒. ดานเทคนควธการเผยแผของพระธรรมทต ผตอบแบบสอบถามมความเหนตอประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม โดยภาพรวมอยในระดบมาก (คาเฉลยเทากบ ๔.๑๖) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา มความคดเหนอยในระดบมากทกขอ ๓. ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต ผตอบแบบสอบถามมความเหนตอประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม โดยภาพรวมอยในระดบมาก (คาเฉลยเทากบ ๔.๒๗) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา มความคดเหนอยในระดบมากทกขอ

๕.๑.๓ ผลการเปรยบเทยบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของ พระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม

๑. ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเนอหาการ เผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามเพศของผตอบแบบสอบถาม พบวา ผตอบแบบสอบถาม มความคด เหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จ าแนกตามเพศ โดยภาพรวมมคาเฉลย ทแตกตางกนคอ เพศชายมคาเฉลยเทากบ ๕.๑๓ และเพศหญงมคาเฉลยเทากบ ๕.๐๖ ซงแสดงใหเหนวา เพศชายมความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผดานเนอหาการเผยแผของ พระธรรมทต มากกวาเพศหญง

๒. ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเทคนคการ เผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามเพศของผตอบแบบสอบถาม พบวา ผตอบแบบสอบถาม มความคด เหนเกยวกบประสทธภาพการเ ผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จ าแนกตามเพศ โดยภาพรวมมคาเฉลยทแตกตางกน คอ เพศชายมคาเทากบ ๕.๔๔ และเพศหญงมคาเฉลยเทากบ ๕.๓๖ ซงแสดง

๑๑๑

ใหเหนวาเพศชาย มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผดานเทคนคการเผยแผของ พระธรรมทต มากกวาเพศหญง ๓. ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามเพศของผตอบแบบสอบถาม พบวา ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จ าแนกตามเพศ โดยภาพรวมมคาเฉลยทแตกตางกนคอ เพศชาย มคาเทากบ ๔.๓๐ และเพศหญงมคาเฉลยเทากบ ๔.๐๔ ซงแสดงใหเหนวาเพศชายมความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผดานสอการเผยแผของพระธรรมทต มากกวาเพศหญง ๔. ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเนอการเผยแผของพระธรรมทต หาจ าแนกตามระดบการศกษาของผตอบแบบสอบถาม พบวา ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพกาเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จ าแนกตามระดบการศกษา โดยภาพรวมมคาเฉลยทแตกตางกนคอ มธยมศกษาปท ๖ มคาเทากบ ๔.๓๕ มธยมศกษาปท ๔ มคาเทากบ ๔.๒๕ และมธยมศกษาปท ๕ มคาเฉลยเทากบ ๔.๒๒ ซงแสดงใหเหนวานกเรยนมธยมศกษา ปท ๖ มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต มากทสด ๕. ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเทคนคการ เผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามระดบการศกษาของผตอบแบบสอบถาม พบวา ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จ าแนกตามระดบการศกษา โดยภาพรวม มคาเฉลยทแตกตางกนคอ มธยมศกษาปท ๖ มคาเทากบ ๔.๒๕ มธยมศกษาปท ๕ มคาเทากบ ๔.๑๔ และมธยมศกษาปท ๔ มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๒ ซงแสดงใหเหนวานกเรยนมธยมศกษา ปท ๖ มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต มากทสด

๖. ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานสอการเผยแผ ของพระธรรมทต จ าแนกตามระดบการศกษาของผตอบแบบสอบถามพบวา ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จ าแนกตามระดบการศกษา โดยภาพรวมมคาเฉลยทแตกตางกนคอ มธยมศกษาปท ๖ มคาเทากบ ๔.๓๖ มธยมศกษาปท ๔ มคาเทากบ ๔.๒๕ และมธยมศกษาปท ๕ มคาเฉลยเทากบ ๔.๒๑ ซงแสดงใหเหนวานกเรยนมธยมศกษา ปท ๖ มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผของพระธรรมทตดานสอการเผยแผของ พระธรรมทตมากทสด

๑๑๒

๗. ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามโรงเรยนทสงกดของผตอบแบบสอบถาม พบวา ผตอบแบบสอบถาม มความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จ าแนกตามโรงเรยนทสงกดโดยภาพรวมมคาเฉลยทแตกตาง กนคอ โรงเรยนปรกแกววทยา มคาเฉลยเทากบ ๔.๔๙ โรงเรยนแหลมบววทยามคาเฉลยเทากบ ๔.๓๔ โรงเรยนพลอยจาตรจนดา มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๙ และโรงเรยนเพมวทยา มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๔ ซงแสดงใหเหนวานกเรยนโรงเรยนปรกแกววทยา มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผของพระธรรมทตดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทตมากทสด

๘. ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามโรงเรยนทสงกดของผตอบแบบสอบถาม พบวา ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จ าแนกตามโรงเรยนทสงกด โดยภาพรวมมคาเฉลยทแตกตางกนคอ โรงเรยนปรกแกววทยา มคาเฉลยเทากบ ๔.๓๕ โรงเรยนแหลมบววทยามคาเฉลยเทากบ ๔.๓๐ โรงเรยนพลอยจาตรจนดา มคาเฉลยเทากบ ๔.๒๑ และโรงเรยนเพมวทยา มคาเฉลยเทากบ ๔.๐๔ ซงแสดงใหเหนวานกเรยนโรงเรยนปรกแกววทยา มความคดเหนตอประสทธภาพการเผยแผของพระธรรมทต ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทตมากทสด

๙. ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต จ าแนกตามโรงเรยนทสงกดของผตอบแบบสอบถาม พบวา ผตอบแบบสอบถาม มความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม จ าแนกตามโรงเรยนทสงกด โดยภาพรวมมคาเฉลยทแตกตาง กนคอ โรงเรยนปรกแกววทยา มคาเฉลยเทากบ ๔.๓๘ โรงเรยนแหลมบววทยามคาเฉลยเทากบ ๔.๓๓ โรงเรยนพลอยจาตรจนดา มคาเฉลยเทากบ ๔.๒๘ และโรงเรยนเพมวทยา มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๖ ซงแสดงใหเหนวานกเรยนโรงเรยนปรกแกววทยา มความคดเหนตอประสทธภาพการ เผยแผของพระธรรมทต ดานสอการเผยแผของพระธรรมทตมากทสด ๕.๒ อภปรายผลการวจย การศกษาวจยพบวา ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาผลการวจยเปนรายดานสามารถน ามาอภปรายผลวจยไดดงน ๕.๒.๑ ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต พบวา ประสทธภาพการเผยแผ พระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทตนน โดยรวมอยในระดบมาก สอดคลองกบความเปนจรง แสดงใหเหนวาพระธรรมทตทท าหนาทเผยแผพระพทธศาสนาในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ไดน าเนอหาหลกธรรมซงเปนจดเดนจดแขงของพระพทธศาสนาไปสเยาวชน

๑๑๓

ในสถานศกษาซงสอดคลองกบงานวจยของพระมหารงเพชร ชวนปญโญ (พดทาป)๑ ไดวจยเรอง “ศกษารปแบบและวธการเผยแผพทธธรรมของพระธรรมกตตวงศ(ทองด สรเตโช)” พบวา รปแบบวธการเผยแผพทธธรรมของพระธรรมกตตวงศ รปแบบเทศนาปาฐกถาบรรยายธรรมนน เปนรปแบบการน าเสนอโดยตรงหรอโดยอธบายเนอหาธรรม สวนหนงสอธรรมะเปนการน าเสนอโดยออมหรอโดยประยกตสอนใหเขากบสถานการณหรอกบยคสมยปจจบนมากกวา เปนการผสมผสานระหวางเนอหาค าสอนทางพระพทธศาสนา กบการชใหเหนปญหาของสงคม พรอมทงชแนวทางแกไขหรอขอเสนอแนะไวดวยประการหนง เนนการสงเสรมใหน าค าสอนไปประยกตใชใหเหมาะสมกบชวตในปจจบน ทงในสวนของตนเอง และครอบครวใหเกดประโยชนไดมากทสด โดยทานชใหเหนเหตปจจยหรอปญหาทเกดขนพรอมใหแนวคดหรอเสนอแนะแนวทางแกไขปรบปรงสงเสรมใหเกดจตส านกในเรองทยงบกพรองกนอย ทงนเพอใหเกดความสงบสขในสงคม และจากการสมภาษณพระธรรมกถก และนกวชาการ เกยวกบรปแบบและวธการเผยแผพทธธรรมของพระธรรมกตตวงศในประเดน ๔ ประการ คอ ๑) ปจจยดานการศกษา ๒) รปแบบและวธการเผยแผ ๓) ปจจยดานบคลกภาพ ๔) อดมการณและวสยทศน

๕.๒.๒ ดานเทคนควธการเผยแผของพระธรรมทต พบวา ประสทธภาพการ เผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ดานเทคนควธการเผยแผของพระธรรมทตนน โดยรวมอยในระดบมาก ซงสอดคลองกบงานวจยของพระบรรจบ ธรว โส(ศรแพงมน)๒ ไดวจยเรอง “ศกษาบทบาทและผลงานในการเผยแผพระพทธศาสนาของพระครสตสารพมล(พระมหาพมพา ธมมทนโน)” พบวา เทคนคททานใช ในการเผยแผม ๔ วธดวยกน ไดแก ๑) เทคนคการเผยแผแบบโฆสปปมาณกา พบวาทานเปน พระนกเทศนแหลเสยงด เสยงไพเราะถกใจผฟง ผฟงมศรทธาเลอมใสตอผแสดงธรรม ๒) เทคนควธการเปรยบเทยบดวยค าอปมาอปมย พบวา ทานไดยกค าอปมาอปมย มาเปนแนวทางในการประกอบการแสดงธรรม เพอใหเหนภาพทชดเจนยงขน เชน เรอง นรกและสวรรค ถาท าดกเหมอนขนสวรรค ถาท าชวกเหมอนตกนรกทงเปน แมยงไมสนชวตกตาม หรอการเปรยบเทยบรางกายของมนษยเหมอนรถยนตทใชสอย เปนตน ๓) เทคนควธการใชผญาสภาษต ค าคม และกลอน พบวา ทานไดปรบใชค าผญาสภาษต ค าคม และค ากลอน ในการแสดงธรรมเพอใหมอรรถรสเพมยงขน และเปนขอคด ปรศนาธรรม สอนคน เตอนคนใหมสตประคองตน เชน สอนเรองโทษของสราท าใหคนขาดสต สอนเรองยนต คอ สรระ ท าใหไม

๑ พระมหารงเพชร ชวนปญโญ (พดทาป), “ศกษารปแบบและวธการเผยแผพทธธรรมของ

พระธรรมกตตวงศ(ทองด สรเตโช)”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘). ๒ พระบรรจบ ธรว โส (ศรแพงมน), “ศกษาบทบาทและผลงานในการเผยแผพระพทธศาสนา ของพระครสตสารพมล (พระมหาพมพา ธมมทนโน)”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙).

๑๑๔

ประมาทมวเมาในวยของตนเอง แลวรบท าความดดวยการใหทาน รกษาศล เจรญภาวนา ชวยเหลอสงคม หมบาน ชมชน วด โรงเรยน ดวยสามคคธรรม ๔) เทคนควธการสอนดวยการยกอทาหรณ และเลานทาน พบวา ทานไดใชกศโลบายในการยกตวอยางบคคล เลาสถานการณ และเลานทานในการแสดงธรรมเพอใหกลมผฟงเขาใจดยงขน และสอดคลองกบงานวจยของพระมหาปราโมทย มหาวรโย (ปกรม)๓ไดวจยเรอง “การศกษาการเผยแผพระพทธศาสนาของพระราชรตนรงษ(วรยทธ วรยทโธ)ในฐานะพระธรรมทตไทยประจ าประเทศอนเดย ” ผลการศกษาพบวา การเผยแผพระพทธศาสนาในอนเดยจะวางายกคงงายจรงๆ เพราะในแผนดนนนผคนมศาสนา เปนเครองครองใจศาสนามหลากหลายใหเลอกใชสอยตามความตองการมตงแตระดบเปนความคด ความเชอ โดยเฉพาะความเชอเรองทวยเทพใน นวนยายทงหลายเขาผกค าสอนไวในสญลกษณทบญญตขน เชน พระพฆเณศ อมาเทว กาล สรยเทพ เปนตน หากใชเทคนควธวธการใหสอดคลองกบวฒนธรรมประเพณทมอย พระพทธศาสนากสามารถฟนฟขนมาไดอกไมยากและสอดคลองกบงานวจยของพระมหาบญเลศ ธมมทสส (โอฐส)๔ไดวจยเรอง "ศกษาวธการเผยแผพระพทธ ศาสนาของพระราชวทยาคม (หลวงพอคณ ปรสทโธ)", พบวา ทานมเทคนควธการดานการเผยแผ หรอสอสารพระธรรมค าสงสอนทางพระพทธศาสนาใหแกผรบสาร หรอผฟงไดอยางยอดเยยม เปนการสอนแบบใหมโดยใชสอสญลกษณ เปนสวนใหญ เชนการ เคาะหว เพอสอในการสอนวา "จงมสต อยาประมาทในชวต เพราะคนทประมาทแลวเหมอนคนทตายแลว แตคนทไมประมาทมสตรตวอยเสมอ ชอวา ยอมไมตาย" เปนตน และทานสามารถเผยแผค าสอนทางพระพทธศาสนาโดยใชหลกนเทศศาสตรมาประยกตใชผสมผสานกบการสอสารเพอการพฒนาทเขากบหลกธรรมไดอยางเหมาะสมกบเหตการณปจจบน ๕.๒.๓ ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต พบวา ประสทธภาพการเผยแผพระพทธ ศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐมดานสอการเผยแผของพระธรรมทตนน โดยรวมอยในระดบมากโดยเฉพาะการใชสอภาพวดทศนประกอบการบรรยาย ซงสอดคลองกบงานวจยของพระมหาธระศกด ธตกตต (สขยง)๕ ไดวจยเรอง “ศกษาผลฤทธการ

๓ พระมหาปราโมทย มหาวรโย (ปกรม), “การศกษาการเผยแผพระพทธศาสนาของพระราชรตน

รงษ(วรยทธ วรยทโธ) ในฐานะพระธรรมทตไทยประจ าประเทศอนเดย ”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘). ๔ พระมหาบญเลศ ธมมทสส (โอฐส),"ศกษาวธการเผยแผพระพทธศาสนาของพระราชวทยาคม(หลวงพอคณ ปรสทโธ)", วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘).

๕ พระมหาธระศกด ธตกตต (สขยง), “ศกษาผลฤทธการเผยแผคณธรรมแกนกเรยนระดบมธยม ศกษาตอนปลายของศนยพฒนาคณธรรมจงหวดสรนทร”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙).

๑๑๕

เผยแผคณธรรมแกนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายของศนยพฒนาคณธรรมจงหวดสรนทร” พบวา ผลรวมระดบความพงพอใจของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายทมตอชองทางการสอสาร มความพงพอใจตอ การเผยแผคณธรรมอยในระดบมาก ดานทมคาเฉลยมากเปนอนดบแรก คอ การใชวดทศน โดยมคาเฉลยทคอนขางสงเพราะสอประเภทวดทศนเปนสอทมชองทาง การสอสารชดเจนเหมอนธรรมชาตแสดงใหเหนเปนรปธรรม เชน VDO CDROM ตลอดทงสไลด ซงท าใหนกเรยนสนใจมากกวาสออน และสามารถเกบขอมลไดหลายรปแบบ มความสะดวกรวดเรว สวนชองทางการสอสารทมคาเฉลยมากเปนอนดบสดทาย คอ การสาธตและฝกปฏบต เพราะวยรนจะไมนยมการฝกปฏบตธรรมมนอยคนมากจะเหนความส าคญของการปฏบตธรรม โดยมากนกเรยนชอบกจกรรมประเภทเฮฮาเราใจ มความสอดคลองกบแนวคดความตองการของวยรนทวาวยรนมความอยากรอยากเหน ตองการความสนใจ ตองการความอสระความยตธรรม ใหความส าคญดานสรระรางกายมากกวาและตองการยอมรบจากเพอนและสงคม การใชสอหรอกจกรรมแตละประเภทตองค านงถงความทนสมยและเหมาะสมกบชวงชนวยดวย เพอใหการเผยแผคณธรรมเขาสวยรนไดอยางมประสทธภาพตอไปและยงสอดคลองกบงานวจย ของพระสนทร รตนปญโญ(มตยาภกด) ๖ ไดวจยเรอง “การศกษาปญหาเกยวกบการใชภาษาในการสอสารเพอการเผยแผธรรมะในยคปจจบน” ผลการวจย พบวา เยาวชนใหการสนใจธรรมะเรมจากการฟงวทย ดโทรทศน เพราะวา สอวทย โทรทศนเปนสอทอยใกลชดกบคนโดยทวไป เยาวชนสวนมากชอบดโทรทศนบอย ฟงวทยบอย แตการดและการฟง ยงไมคอยใจเรองธรรมะอยางเปนกจจะลกษณะอนเนองมาจากวย, สวนการเปดใจรบสอธรรมะ การฟง การอานแคผานๆ เทานน สาเหตมาจากการเผยแผมรปแบบเดมๆไมนาสนใจ, สวนสถานทรบสอธรรมะ ทงทวดและทบาน เพราะวดเปนแหลงแสวงหาความรเรองธรรมะทได จากพระสงฆ สวนทบานไดจากสอตางๆ, สวนเนอหาทชอบฟง ชอบฟงธรรมะเชงประยกต เขากบสงคม ธรรมะเชงวเคราะห และการถาม-ตอบ เพราะโลกยคใหมมปญหาทางจตมาก และในขณะเดยวกนธรรมะมความ ส าคญตอชวต แตทตองการธรรมแบบประยกตนน สะทอนถงพระสงฆทเผยแผธรรมไมคอยประยกตในชวตจรง ไมชวาจะประยกตธรรมใชอยางไรในชวตจรง, สวนกลมพระนกเทศนทชอบชอบพระพยอม รองลงมาหลวงพอคณ เพราะทานทงสองรปปรากฏทางสออยบอยและมค าสอนเลกๆนอยๆใหแกผฟงเสมอ

๖ พระสนทร รตนปญโญ (มตยาภกด), “การศกษาปญหาเกยวกบการใชภาษาในการสอสารเพอการเผยแผธรรมะในยคปจจบน”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘).

๑๑๖

๕.๓ ขอเสนอแนะ ผลการศกษาวจยเรอง ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต

ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ผวจยมขอเสนอแนะ ดงน ๕.๓.๑ ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

๑. จากผลการวจย พบวา พระธรรมทตฝายปฏบตการ ควรมการวางแผนงาน วางนโยบายใหชดเจน ทงทางดานเนอหา และเวลาทใชในการลงพนท ๒. จากผลการวจย พบวา พระธรรมทตฝายปฏบตการ ควรมการประสานความรวมมอกบหนวยงานราชการ เชน ส านกงานพระพทธศาสนาจงหวด, โรงเรยนทอยในเขตพนทการศกษามธยมศกษา และโรงเรยนทอยในเขตพนทการศกษาประถมศกษาใหชดเจนถงวน เวลาและสถานท เพอไมใหเกดความคลาดเคลอน ๓. จากผลการวจย พบวา พระธรรมฝายปฏบตการ ควรมการสงเสรมบคลากรใหมการพฒนาเทคนควธการน าเสนอธรรมะในรปแบบใหมๆ โดยอาศยชองทางทหลากหลาย, ควรมการพฒนาบคลากรภายในอ าเภอใหมสวนรวมในงานเผยแผใหมากขน และควรผานหลกสตรทางการเผยแผของคณะสงฆเพอใหงานดานการเผยแผเปนไปในทศทางเดยวกน ๔. จากผลการวจย พบวา ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต หลกธรรมะทจะน าไปบรรยายเผยแผตามสถานศกษาตางนน ควรมการก าหนดใหชดเจนเหมาะสมกบชวงชนวยของเยาวชน เพองายตองการรบรและสามารถน าไปปฏบตในชวตประจ าวนได ๕. จากผลการวจย พบวา ดานเทคนควธการเผยแผของพระธรรมทตควรมการปรบเปลยนรปแบบการน าเสนอใหหลากหลายทนสมยและเปนทหนาสนใจของนกเรยน ๖. จากผลการวจย พบวา ดานสอการเผยแผของพระธรรมทตสอทใชในการน าเสนอในชวงปทผานมามความจ าเจ ทงในเนอหาและรปแบบทน าเสนอท าใหนกเรยนสวนมากคาดเดาไดวาทตองเปนอยางไร ท าใหเกดความเบอหนาย ควรใชสอหลายประเภทผสมผสานกน เนนสอทเปนรปธรรมมากขน สอทมาใชประกอบธรรมตองเปนสอประเภทกระตนคณธรรม อกประการหนงเรองเครองฉายภาพ(โปรเจคเตอร)และเครองเสยงทใชไมสมพนธกบจ านวนนกเรยนทเขาฟงการบรรยายบางโรงเรยนนกเรยนจ านวนมากเครองฉายนอย สถานทโลงแจง หรอมเสยงกกกอง นกเรยนมองภาพไมเหน ฟงเสยงไดไมชดเจนเปนสาเหตใหนกเรยนทเขาฟงการบรรยายเกดความเบอหนาย ควรมการเตรยมความพรอมใหเหมาะสมทงจ านวนวสดอปกรณกบจ านวนนกเรยนทเขารบการอบรมฟงการบรรยาย

๑๑๗

๕.๓.๒ ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป จากการศกษาวจยในครงน ผวจ ยมแนวทางในการสนบสนนการท าการวจ ย

ครงตอไปในประเดนตอไปน ๑. ในการวจยครงตอไป ควรเปลยนกลมประชากรในการท าวจยเปนกลมประชากร

ในพนทอ าเภอ และจงหวดอน เพอใหเกดความหลากหลายของขอมล ๒. ในการวจยครงตอไป ควรเปลยนกลมประชากรในการท าวจยเปนนกเรยน

สายวชาชพ เพอใหทราบความคดเหนตอการท างานเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทต ๓. ในการวจยครงตอไป ควรเปลยนกลมประชากรในการท าวจยเปนนกเรยนทม

ความบกพรองทางการไดยน(หหนวก)และบกพรองทางการมองเหน(ตาบอด) เพอจะไดเหน ขอแตกตางระหวางนกเรยนทมรางกายสมบรณกบนกเรยนทมรางกายบกพรอง วามความสนใจและเขาใจในหลกค าสอนของพระพทธศาสนามากนอยเพยงใด

๔. ในการวจยครงตอไป ควรศกษาวจยในเชงคณภาพ เพอจะไดทราบรายละเอยดดวยการสมภาษณ (Interview) โดยแบบสมภาษณ รวบรวมขอมลจากการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview)กบผใหขอมลส าคญ (Key Informants) เชน ผบรหารสถานศกษา, อาจารยผสอนในกลมสาระวชา, และนกเรยนในกลมการศกษาพเศษ เปนตน

๑๑๘

บรรณานกรม

๑. ภาษาไทย :

ก. ขอมลปฐมภม มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฏก ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๙.

ข. ขอมลทตยภม

(๑) หนงสอ : กนตยา เพมผล. การพฒนาประสทธภาพการท างาน. กรงเทพมหานคร : สถาบนราชภฏ

สวนดสต, ๒๕๔๑. กรมการศาสนา. คมอการจดบรหารจดการวดฉบบยอ. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ การศาสนา, ๒๕๔๐. _____________. คมอการจดการศกษาสงฆ. (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๓๙. _____________. คมอครจรยศกษา, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๒๒. __________. หลกการบรหารและการจดการวดยคโลกาภวตน. กรงเทพมหานคร : เอพกราฟค

ดไซน, ๒๕๓๙. __________. ปจจยทสงผลตอความส าเรจของเจาอาวาสในการพฒนาวดใหเปนศนยกลาง

ชมชน. กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๐. ชมรมพฒนาความรดานระเบยบกฎหมาย และชมรมพฒนามาตรฐานวชาชพคร. การพฒนา

โรงเรยนเขามาตรฐานการศกษาตาม พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต. ชยนาท : ชยนาทโมเดรนโฮม, ๒๕๔๕.

ชบ กาญจนประกร. รฐประศาสนศาสตร. กรงเทพมหานคร : มงคลการพมพ, ๒๕๐๒. ตน ปรชญพฤทธ. ศพทรฐประศาสนศาสตร. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, ๒๕๓๖. ทพาวด เมฆสวรรค. การสงเสรมประสทธภาพในระบบราชการ. กรงเทพมหานคร :

ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน, ๒๕๓๘. ธรวส บ าเพญบญบารม. การเผยแผพระพทธศาสนา. พมพครงท ๑. กรงเทพมหานคร :

มลนธเบญจนกาย, ๒๕๕๐. บรรจบ บรรณรจ. อสตมหาสาวก. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย,

๒๕๔๔.

๑๑๙

บญศร พานะจตตและคณะ. ความส าเรจในการปฏบตภารกจของวด : ศกษาเฉพาะกรณวดสวนแกว อ าเภอบางใหญ จงหวดนนทบร. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๕.

ปรยาพร วงอนตรโรชน. จตวทยาการบรหารงานบคคล. กรงเทพมหานคร : ศนยสงเสรมกรงเทพมหานคร, ๒๕๔๔.

ปน มทกนต. มมสวาง. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพคลงวทยา, ๒๕๑๓. พทธทาสภกข. การสงเคราะหสวนทยงขาดอย. นนทบร : บรษท พมพด จ ากด, ๒๕๓๗. พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ). การคณะสงฆและการพระศาสนา. กรงเทพมหานคร

: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๐. พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต). การเผยแผเชงรก. กรงเทพมหานคร : หจก. สานลดา,

๒๕๔๘. พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต). การปกครองคณะสงฆไทย. กรงเทพมหานคร :

สหธรรมก, ๒๕๓๙. __________. อดมการณและบทบาทของพระธรรมทตสายตางประเทศในยคโลกาภวตน.

ในอนสรณพระธรรมทตสายตางประเทศ (รนท ๑), กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๘.

พระธรรมกตตวงศ (ทองด สรเตโช). พจนานกรมเพอการศกษาพทธศาสน ชดค าวด. กรงเทพมหานคร : โรงพมพธรรมสภาและสถาบนบนลอธรรม, ๒๕๔๘.

__________. ไขขอของใจ. กรงเทพมหานคร : โรงพมพเลยงเชยง, ๒๕๕๑. พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต). พทธวธในการบรหาร. พมพครงท ๔.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙. พระธรรมเจดย(ประกอบ ธมมเสฐโฐ). คมอพระธรรมทต. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ

ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, ๒๕๕๑. พระธรรมปรยตเวท (สเทพ ผสสธมโม). สารภาค ๑๕. กาญจนบร : ส านกพมพธรรมเมธ,

๒๕๔๘. พระธรรมปฎก(ป.อ.ปยตโต). งานพระธรรมทตในพระธรรมทตในตางประเทศ.

พมพครงท๒. กรงเทพฯ : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓. พระพจตรธรรมพาท(ชยวฒน ธมมวฑฒโน). พระธรรมทตสายตางประเทศ รนท ๔,

กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓. พระพพธธรรมสนทร(สนทร ญาณสนทโร). คม ชด ลก เลม ๒. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ

เลยงเชยง, ๒๕๔๗.

๑๒๐

พระวเทศโพธคณ(ว.ป.วรยทโธ). วสยทศนการเผยแผในแดนพทธภม. กรงเทพมหานคร : อาทรการพมพ, ๒๕๓๖.

พระราชญาณวสฐ(เสรมชย ชยมงคโล). การบรหารวด. พมพครงท ๗, นครปฐม : เพชรเกษม การพมพ, ๒๕๔๘.

พระราชธรรมนเทศ(ระแบบ ฐตญาโณ). พทธวธเผยแผพระพทธศาสนา. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๔๐. พระราชธรรมวาท(ชยวฒน ธมมวฑฒโน). พระธรรมทตสายตางประเทศ รนท ๔. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓. พระราชปรยต(สฤษด สรธโร). งานวจยและวรรณกรรมทางพระพทธศาสนา. พมพครง ๒. กรงเทพมหานคร : มหาจฬาบรรณาคาร, ๒๕๔๘. พระราชรตนมน(ชยวฒน ปญญาสร). การจดสาธารณปการและสาธารณสงเคราะหของวด.

กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๓๘. พระราชสมาภรณ(นวล เขมสจจวาท). พระสงฆกบงานพฒนาพระศาสนาและสงคม.

กรงเทพมหานคร : กรมการศาสนา, ๒๕๓๙. พระพทธวรญาณ(ทองยอย กตตทนโน). ธรรมญาณนพนธ ๑๐๐ ปพระพทธวรญาณ, พมพ

ครงท ๒. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๘. พระสธวรญาณ(ณรงค จตตโสภโณ). จตวทยาการเผยแผ. ส านกฝกอบรมพระธรรมทต.

กรงเทพมหานคร, ๒๕๕๑. มาณพ พลไพรนทร. คมอบรหารกจการคณะสงฆ. กรงเทพมหานคร : กรมการศาสนา,

๒๕๔๑. รพ แกวเจรญและฑตยา สวรรณะชฎ. การแบงเวลาปฏบตราชการของราชการต ารวจใน

ระดบนกบรหารอาวโส. กรงเทพมหานคร : โรงพมพส านกนายกรฐมนตร, ๒๕๑๐.

วศน อนทสระ. การเผยแผศาสนา. กรงเทพมหานคร : โรงพมพกตตวรรณการพมพ, ๒๕๓๖. วรช สงวนวงศวาน. การบรหารครบวงจร. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแมสพบลซวง

จ ากด, ๒๕๓๓. วโรจน สารรตนะ. การบรหาร หลกการ ทฤษฎ และประเดนทางการศกษา. กรงเทพฯ :

โรงพมพทพยวสทธ, ๒๕๔๒. ศรวรรณ เสรรตนและคณะ. การบรหารส านกงานสมยใหม. กรงเทพมหานคร : พฒนาศกษา,

๒๕๓๘. สงา พมพพงษ. คมอพระธรรมทต. กรงเทพมหานคร : ฝายเผยแผพระพทธศาสนา

กองพทธศาสนศกษา ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, ๒๕๕๑.

๑๒๑

สมเดจพระมหารชมงคลาจารย (ชวง วรปญโญ). คมอพระสงฆาธการวาดวยเรอง การคณะสงฆและการพระศาสนา. กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๐.

สมพงษ เกษมสน. การบรหารบคคลแผนใหม. กรงเทพมหานคร : โรงพมพไทยวฒนาพานช, ๒๕๒๓.

สมใจ ลกษณะ. การพฒนาประสทธภาพในการท างาน. กรงเทพมหานคร : สถาบนราชภฏสวนสนนทา, ๒๕๔๖.

สญญา สญญาววฒน. ทฤษฏองคกรประสทธภาพ. กรงเทพมหานคร : ภาควชาสงคมวทยามนษยวทยา คณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๔.

ส านกงานขาราชการพลเรอน. การเสรมสรางประสทธภาพในการท างานของกรมสงเสรมการเกษตร พ.ศ. ๒๕๓๘. กรงเทพมหานคร : กรมสงเสรมการเกษตร, ๒๕๔๑.

ส านกงานเขตพนทการศกษามธยม เขต ๙. ขอมลจ านวนนกเรยน ประจ าป ๒๕๕๔. ส านกงานเลขานการกองงานพระธรรมทต. ระเบยบกองงานพระธรรมทต พ.ศ.๒๕๓๔.

กรงเทพมหานคร : อาทรการพมพ จ ากด, ๒๕๓๘. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. รายงานการเสวนา เรองบทบาททพงประสงค ของวดและพระสงฆกบการพฒนาสงคมไทย. พ.ศ. ๒๕๔๓, (อดส าเนา). ส านกงานคณะกรรมการอดมศกษา. การพฒนาการบรหารสถานบนการศกษา.

กรงเทพมหานคร : ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, ๒๕๔๖. ส านกงานปฏรปการศกษา. ปญจปฏรปการศกษาแนวทางสการปฏบต. กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพพมพด, ๒๕๔๕. เสถยรพงษ วรรณปก. ศาสนาเปรยบเทยบ. กรงเทพมหานคร : บรรณาคาร, ๒๕๒๙. เสนาะ ตเยาว. หลกการบรหาร. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๔. (๒) บทความ : พระมหาหรรษา ธมมหาโส. “ยดสมยของความขดแยง : พระสงฆยคใหมควรตความและเผยแผ

พระพทธศาสนาอยางไร”. วารสารบณฑตศกษาปรทรรศน ปท ๕ ฉบบท ๓ (กรกฎาคม-กนยายน ๒๕๕๒) : ๓๖-๓๗.

พระประทน ยสนธโร. “สมฤทธผลในการเผยแผพระพทธศาสนา”. สารนพนธพทธศาสตรบณฑต ประจ าป ๒๕๕๑, : ๕๗๗.

๑๒๒

(๓) วทยานพนธ : กตมาภรณ จตราทร. “ปจจยทมผลตอประสทธภาพการท างานของผส อขาววทยศนยขาว

แปซฟค”. วทยานพนธนเทศศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๓.

ฐปนพรรษ ฤกษเปลยน. “ประสทธภาพในการบรหารโรงเรยนกฬาตามแนวปฏรปการศกษา”. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม, ๒๕๔๘.

พระครพศาลถรธรรม (สมพร ปญญาวชโร). “ประสทธภาพการบรหารจดการวดของเจาอาวาสในเขตธนบร กรงเทพมหานคร”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓.

พระครสงฆรกษพศวร ธรปญโญ (ภวกานนท). “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆ : ศกษากรณพระสงฆาธการในจงหวดนนทบร”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๑.

พระครใบฏกาอภชาต ธมมสทโธ (พรสทธชยพงศ). “ประสทธภาพการบรหารงานของเจาอาวาสในจงหวดนนทบร”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓.

พระเทพรตนสธ (สมศกด โชตนธโร). “บทบาทการบรหารกจการคณะสงฆดานการปกครอง ของจงหวดปทมธาน”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓.

พระธนดล นาคสวณโณ (นาคพพฒน). “การบรหารกจการคณะสงฆจงหวดบรรมย”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยามหาจฬา ลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๑.

พระบรรจบ ธรว โส (ศรแพงมน). “ศกษาบทบาทและผลงาน ในการเผยแผพระพทธศาสนาของพระครสตสารพมล(พระมหาพมพา ธมมทนโน)”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙.

พระปลดสามารถ ธมมสาโร. “บทบาทการเผยแผพระพทธศาสนาของพระอบาลคณปมาจารย”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙.

๑๒๓

พระปลดสชาต ชหมอแปร (สวฑฒโก). “ศกษาผลสมฤทธของการเผยแผพระพทธศาสนาในกลมชาตพนธกะเหรยงในอ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓.

พระมหากมล โปรงใจ (ขนตโก). “ประสทธภาพการบรหารงานคณะสงฆ อ าเภอปาซาง จงหวดล าพน”. วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต สาขาการเมองและการปกครอง. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๕๐.

พระมหาชวลต ชาตเมธ (คงแกว). “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆ : ศกษาเฉพาะกรณพระสงฆาธการในจงหวดภเกต”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยามหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒.

พระมหาณรงคศกด โสภณสทธ (โสภา). “ศกษาบทบาทการเผยแผพทธธรรมของ พระธรรมปรยตเวท (สเทพ ผสสธมโม)”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘.

พระมหาธระศกด ธตกตต (สขยง). “ศกษาผลสมฤทธการเผยแผคณธรรมแกนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายของศนยพฒนาคณธรรมจงหวดสรนทร”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย,๒๕๔๘.

พระมหาบญเลศ ธมมทสส (โอฐส). "ศกษาวธการเผยแผพระพทธศาสนาของพระราชวทยาคม(หลวงพอคณ ปรสทโธ)". วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘.

พระมหาปราโมทย มหาวรโย (ปกรม). “การศกษาการเผยแผพระพทธศาสนาของพระราช รตนรงษ (วรยทธ วรยทโธ) ในฐานะพระธรรมทตไทยประจ าประเทศอนเดย”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหา จฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘.

พระมหาปรวฒน ฐตวรโย (กลนวาต). “ความคดเหนของพระภกษทมตอการบรหารจดการวดตาม หลกธรรมาภบาลกรณศกษาวดในเขตอ าเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร”. วทยานพนธ พทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยามหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓.

พระมหาเปา เตชปญโญ (คาสบาย). “นโยบายการเผยแผพระพทธศาสนา”. วทยานพนธ พทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒.

๑๒๔

พระมหามณเฑยร วรธมโม (ซายเกลยง). “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการ คณะสงฆจงหวดพงงา ”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓.

พระมหามนตร ศรบญฮง. “แนวทางการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตสายตางประเทศในทศวรรษหนา”. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยศลปากร, ๒๕๕๐.

พระมหารงเพชร ชวนปญโญ (พดทาป). “ศกษารปแบบและวธการเผยแผพทธธรรมของ พระธรรมกตตวงศ (ทองด สรเตโช)”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘.

พระมหาศรญญ ปญญาธโร (นชมตร). “การศกษาหลกการและวธการเผยแผพระพทธศาสนาของ พระสธรรมยานเถร (ครบาอนทรจกรรกษา)”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๖.

พระมหาสนธญาณ รกษาภกด. “การศกษาความคดเหนของผเขารบการฝกอบรมหลกสตร พระธรรมทตตอการฝกอบรม ประจ าป พ.ศ. ๒๕๔๑”. วทยานพนธสงคมสงเคราะห ศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๒.

พระมหาสนน อตตมเสฏโฐ. “กระบวนการเผยแผพทธธรรมของพระธรรมทต : ศกษาเฉพาะกรณพระธรรมทต อ าเภอเทพสถต จงหวดชยภม”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙.

พระมหาสรยา อภวฑฒโน (มะสนเทยะ). “การศกษาบทบาทในการบรหารกจการคณะสงฆของพระเทพวทยาคม (หลวงพอคณ ปรสทโธ)”,วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๑.

พระมหาอานนท อานนโท (นรมาตร), “การบรหารกจการคณะสงฆในเขตจงหวดชมพรกบ การประยกตใชหลกภกขอปรหานยธรรม ๗”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยามหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒.

พระสนทร รตนปญโญ (มตยาภกด). “การศกษาปญหาเกยวกบการใชภาษาในการสอสารเพอการเผยแผธรรมะในยคปจจบน”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘.

พระวฑรย ฐานเมธ (บญพรอม). “การศกษาความคดเหนของประชาชนตอการบรหารกจการคณะสงฆในจงหวดหนองบวล าภ”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๔.

๑๒๕

สมพงษ ภรมยชม. “ประสทธภาพการปฏบตงานองคการบรหารสวนต าบล : ศกษากรณจงหวดจนทบร”. วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยบรพา, ๒๕๔๖.

สมศกด รอบคอบ. “ประสทธภาพการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานของสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต ๑”. วทยานพนธครศาสตร มหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม, ๒๕๔๘.

สายรง บบผาพนธ. “ประสทธภาพในการปฏบตงานของพนกงาน บรษท แคนนอน มารเกตตง (ไทยแลนด) จ ากด ตามหลกอทธบาท ๔”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓.

สรพชญ เตชะไกรศร. “การเผยแผธรรมะเชงรกตามวถพทธ : ศกษาเฉพาะกรณการจดกจกรรมธรรมะในสวน ณ สวนหลวง ร.๙”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙).

แมชคมคาย คมพนธ. “การศกษาบทบาทในการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตสายตางประเทศ ศกษาเฉพาะกรณพระสเมธาจารย (โรเบรต สเมโธภกข)”.วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๗.

ไพบลย ตงใจ. “ประสทธภาพในการปฏบตงานของพนกงานตามหลกอทธบาท ๔ : กรณศกษา บรษท แอมพาส อนดสตร จ ากด จงหวดสมทรปราการ”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๔.

(๔) อนเตอรเนต :

กองงานพระธรรมทต. กรรมการบรหารกองงานพระธรรมทต. [ออนไลน] แหลงทมา : http://www.ddhad.org/?file=page&op=committee. [๒๐ ธ.ค. ๒๕๕๔]. ๒. ภาษาองกฤษ :

Daniel Goleman. Working with Emotional lntelligence, Bantam New York, 1998. Harrington Emerson. The Twelve Principles of Efficiency, New York : The Engineering

Magazine, 1931. Hertzberg. Motivation Moral and Money. New York : Psychology Co,1968.

๑๒๖

Hoy and Furguson, “The Theoretical Farmework and Exploration Organization Effectiveness of School”, Educational Administration Quarterly 21, 2 Spring, 1985.

Goleman Daniel. Working with Emotional lntelligence. New York, 1998. Gibson, James L. ; Ivanceyicn, John M. , & Donely, James H., (1988). Oraganization.

6 th ed, Texas : Busines Publications , 1988. Jonh G Hutchinson. Organization: Theory and Classical Concepts, New York :

McGrawHill, 1967. M. Hammer, & J. Champy. Reengineering the Corporation : a Manifesto for

Business Revolution, London : Nicholas Brealey, 1994. Millet, J.D.. Management in the Public Service. New York : McGraw-Hill Book

Company. Inc, 1954. Peteron and Plowman. อางในพระมหาสมชาย ตนฟ น, “ปจจยทมผลตอประสทธภาพในการ

บรหารองคกรสงฆไทย”, ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต (พฒนาสงคม), คณะพฒนาสงคม : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, ๒๕๔๒.

๑๒๗

ภาคผนวก ก

รายนามผเชยวชาญตรวจสอบคณภาพเครองมอ

๑๒๘

รายนามผเชยวชาญตรวจสอบคณภาพเครองมอ

๑. พระครสงฆรกษเกยรตศกด กตตปญโญ อาจารยประจ าภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๒. พระปลดสามารถ ธมมธาโร อาจารยประจ าหนวยวทยบรการวดไรขง มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๓. ดร.พเชฐ ทงโต อาจารยประจ าภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๔. ผศ.ประสทธ ทองอน อาจารยประจ าหนวยวทยบรการวดไรขง มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๕. อาจารยวนชย สขตาม อาจารยประจ าภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๑๒๙

ภาคผนวก ข

หนงสอขอความอนเคราะหตรวจสอบคณภาพเครองมอ

๑๓๐

๑๓๑

๑๓๒

๑๓๓

๑๓๔

๑๓๕

ภาคผนวก ค. ผลการหาดชนความสอดคลอง (คา IOC)

๑๓๖

ผลการหาดชนความสอดคลอง (IOC) ของแบบสอบถามเกยวกบ ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษา

อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม

ท ค าถาม ผเชยวชาญ/คนท สรปและแปลผล

๑ ๒ ๓ ๔ ๕ รวม คา IOC

แปล ผล

๑ ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต

๑ เนอหาทพระธรรมทตน ามาบรรยายมความนาสนใจ +๑ ๐ +๑ +๑ +๑ ๔ ๐.๘ ใชได ๒ เนอหาสงเสรมการปฏบตตามหลกของศล สมาธ

ปญญา +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๓ เนอหาสงเสรมใหเกดความกตญญกตเวท ตอสถาบน ชาต ศาสนา พระมหากษตรย +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๔ เนอหาสงเสรมใหเกดความกตญญกตเวทตอบดา

มารดา ครอาจารย +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๕ เนอหาสงเสรมใหมการคดวเคราะหเหตการณในสงคม

ดวยหลกพทธธรรม +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๖ เนอหาสงเสรมใหรเทาทนสงคมทเปลยนแปลง +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๗ เนอหาสงเสรมใหแกปญหาชวตดวยสตปญญา +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๘ เนอหาสงเสรมใหรจก ลด ละ เลกอบายมข +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๙ เนอหาสงเสรมใหเกดการน าไปประยกตใชใน

ชวตประจ าวนได +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๑๐ เนอหาสงเสรมใหเกดทศนะคตและการแสดงออกทาง

พฤตกรรมทางเพศทถกตอง +๑ +๑ +๑ +๑ ๐ ๔ ๐.๘ ใชได

๒ ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต

๑๑ พระธรรมทตใชเทคนคในการถายทอดความรทเหมาะสม +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได

๑๒ พระธรรมทตใชเทคนควธพดสรางความสนใจอยางเหมาะสม +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได

๑๓๗

ท ค าถาม ผเชยวชาญ/คนท สรปและแปลผล

๑ ๒ ๓ ๔ ๕ รวม คา IOC

แปล ผล

๑๓ พระธรรมทตใชค าพดทส อสารออกมาอยางชดเจน +๑ ๐ +๑ +๑ +๑ ๔ ๐.๘ ใชได ๑๔ พระธรรมทตใชทาทางประกอบการสอนไดเหมาะสม +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๑๕ พระธรรมทตมการใชสอประกอบการบรรยายอยาง

เหมาะสม +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได

๑๖ พระธรรมทตมการสรางบรรยากาศในการบรรยายธรรมะอยางเหมาะสม +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได

๑๗ พระธรรมทตสรางสภาพแวดลอมทเออตอ การเรยนร +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๑๘ พระธรรมทตกระตนใหเกดการมสวนรวมในกจกรรม +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๑๙ พระธรรมทตใชระยะเวลาการบรรยายธรรมะ

เหมาะสม +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๒๐ ไดท าการประเมนผลหลงการบรรยายธรรมะ +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได

๓ ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต ๒๑ สอทน ามาใชมความเขาใจงาย ๐ +๑ +๑ +๑ +๑ ๔ ๐.๘ ใชได ๒๒ สอทน ามาใชเหมาะสมกบเนอหาทบรรยาย +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๒๓ สอทน ามาใชมความเหมาะสมกบวย +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๒๔ สอทน ามาใชกอใหเกดการเรยนรดานศลธรรม +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๒๕ สอทน ามาใชกอใหเกดการเรยนรดานความกตญญฯ +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๒๖ สอทน าใชมความหลากหลายในการเผยแผธรรม +๑ ๐ +๑ +๑ +๑ ๔ ๐.๘ ใชได ๒๗ ส อทน ามาใชมการบรณาการใหสอดคลองกบ

หลกธรรม +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได ๒๘ เครองขยายเสยงทใชมคณภาพเสยงและความดงท

เหมาะสม +๑ ๐ +๑ +๑ +๑ ๔ ๐.๘ ใชได ๒๙ ภาพทฉายออกทางจอภาพสามารถมองเหนไดชดเจน +๑ ๐ +๑ +๑ +๑ ๔ ๐.๘ ใชได ๓๐ บคลกภาพของพระธรรมทตมความเหมาะสม +๑ +๑ +๑ +๑ +๑ ๕ ๑.๐ ใชได

๑๓๘

ภาคผนวก ง

แบบสอบถาม( Try Out)

๑๓๙

แบบสอบถาม

เรอง ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษา อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม

ค าชแจง

แบบสอบถามน เ ปนสวนหน งของการวจยเพ อการศกษาของนสตปรญญาโท เพอศกษาประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษาอ าเภอ นครชยศร จงหวดนครปฐม เพอศกษาปญหา อปสรรค และแนวทางพฒนาประสทธภาพการ เผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษา อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม

ขอมลทได จะแปลผลการวจยในภาพรวม ผวจยจะเกบขอมลของทานเปนความลบและ ใชประโยชนเฉพาะการวจยเทานน ไมมผลกระทบตอทานหรอหนวยงานของทาน แตอยางใด

แบบสอบถามนแบงออกเปน ๓ ตอน คอ ตอนท ๑ สถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท ๒ แบบสอบถามประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษา ตอนท ๓ แนวทางการพฒนาประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษา

ผวจย หวงเปนอยางยงวา คงจะไดรบความอนเคราะหจากทานในการตอบค าถามเปนอยางด จงขอเจรญพรขอบคณ มา ณ โอกาส น

พระครใบฎกาชตวสส ธวชชโย นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการจดการเชงพทธ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๑๔๐

แบบสอบถามเพอการวจย

เรอง ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของพระธรรมทตในสถานศกษา อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม

*********************** ตอนท ๑ สถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม

ค าชแจง โปรดกาเครองหมาย ลงใน ชองวางหนาขอความตามสภาพทเปนจรงเกยวกบผตอบแบบสอบถาม

๑. เพศ

ชาย หญง

๒. ระดบการศกษา

ก าลงศกษาอย ชนมธยมศกษา ปท ๔

ก าลงศกษาอย ชนมธยมศกษา ปท ๕

ก าลงศกษาอย ชนมธยมศกษา ปท ๖

๑๔๑

ตอนท ๒ แบบสอบถามความคดเหน ประสทธภาพการเผยแผพระพทธศาสนาของ พระธรรมทต ในสถานศกษาอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ค าชแจง โปรดกาเครองหมาย ลงในชองวางตามความเปนจรง

ท ค าถาม มาก

มาก ปาน

นอย นอย

ทสด กลาง ทสด

๑ ดานเนอหาการเผยแผของพระธรรมทต ๑ เนอหาทพระธรรมทตน ามาบรรยายมความนาสนใจ ๒ เนอหาสงเสรมการปฏบตตามหลกของศล สมาธ ปญญา ๓ เนอหาสงเสรมใหเกดความกตญญกตเวท ตอสถาบน ชาต ศาสนา พระมหากษตรย ๔ เนอหาสงเสรมใหเกดความกตญญกตเวทตอบดา มารดา ครอาจารย ๕ เนอหาสงเสรมใหมการคดวเคราะหเหตการณ ในสงคมดวยหลกพทธธรรม ๖ เนอหาสงเสรมใหรเทาทนสงคมทเปลยนแปลง ๗ เนอหาสงเสรมใหแกปญหาชวตดวยสตปญญา ๘ เนอหาสงเสรมใหรจก ลด ละ เลกอบายมข ๙ เนอหาสงเสรมใหเกดการน าไปประยกตใชในชวต ประจ าวนได

๑๐ เนอหาสงเสรมใหเกดทศนะคตและการแสดงออก ทางพฤตกรรมทางเพศทถกตอง

๒ ดานเทคนคการเผยแผของพระธรรมทต ๑๑ พระธรรมทตใชเทคนคในการถายทอดความรท เหมาะสม

๑๒ พระธรรมทตใชเทคนควธพดสรางความสนใจอยาง เหมาะสม

๑๓ พระธรรมทตใชค าพดทส อสารออกมาอยางชดเจน ๑๔ พระธรรมทตใชทาทางประกอบการสอนไดเหมาะสม

๑๔๒

ท ค าถาม มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอย

ทสด ๑๕ พระธรรมทตมการใชสอประกอบการบรรยายอยาง

เหมาะสม ๑๖ พระธรรมทตมการสรางบรรยากาศ(สนกสนาน) ในการบรรยายธรรมะอยางเหมาะสม

๑๗ พระธรรมทตสรางสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร ๑๘ พระธรรมทตกระตนใหเกดการมสวนรวมในกจกรรม ๑๙ พระธรรมทตใชระยะเวลาการบรรยายธรรมะ เหมาะสม

๒๐ ไดท าการประเมนผลหลงการบรรยายธรรมะ ๓ ดานสอการเผยแผของพระธรรมทต

๒๑ สอทน ามาใชมความเขาใจงาย ๒๒ สอทน ามาใชเหมาะสมกบเนอหาทบรรยาย ๒๓ สอทน ามาใชมความเหมาะสมกบวย ๒๔ สอทน ามาใชกอใหเกดการเรยนรดานศลธรรม ๒๕ สอทน ามาใชกอใหเกดการเรยนรดานความกตญญฯ ๒๖ สอทน าใชมความหลากหลายในการเผยแผธรรม ๒๗ สอทน ามาใชมการบรณาการใหสอดคลองกบ

หลกธรรม ๒๘ เครองขยายเสยงทใชมคณภาพเสยงและความดง

ทเหมาะสม

๒๙ ภาพทฉายออกทางจอภาพสามารถมองเหนไดชดเจน

๓๐ บคลกภาพของพระธรรมทตมความเหมาะสม

๑๔๓

ภาคผนวก จ

ผลการหาความสอดคลองของแบบสอบถาม (คา Alpha)

๑๔๔

ผลการหาความสอดคลองของแบบสอบถาม (คา Alpha)

๑๔๕

ภาคผนวก ฉ หนงสอขอความอนเคราะหทดสอบเครองมอ

๑๔๖

๑๔๗

ภาคผนวก ช

หนงสอขออนญาตเกบขอมลเพอการวจย

๑๔๘

๑๔๙

๑๕๐

๑๕๑

๑๕๒

ภาคผนวก ซ

ระเบยบกองงานพระธรรมทต

๑๕๓

ระเบยบกองงานพระธรรมทต

วาดวยการจดระเบยบงานพระธรรมทต พ.ศ. ๒๕๓๔1 -----------------------------------------

อาศยมตทประชมคณะกรรมการอ านวยการงานพระธรรมทต ครงท ๑/๒๕๓๓ วนท ๑๔ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๓๓ กองงานพระธรรมทตจงวางระเบยบไวดงตอไปน ขอ ๑ ระเบยบนใหชอวา “ระเบยบกองงานพระธรรมทต วาดวยการจดระเบยบงานพระธรรมทต พ.ศ. ๒๕๓๔” ขอ ๒ ใหใชระเบยบนตงแตวนถดจากวนประกาศเปนตนไป ขอ ๓ นบแตวนใชระเบยบน ใหยกเลกระเบยบหรอขอก าหนดอนอนเกยวกบงาน พระธรรมทตซงขดหรอแยงกบระเบยบน ขอ ๔ ใหแมกองงานพระธรรมทตรกษาการตามระเบยบน เพอการน ใหมอ านาจออกขอก าหนดอน เพอการปฏบตงานพระธรรมทตซงไมขดหรอแยงกบระเบยบนใชในการปฏบตงานพระธรรมทตได

หมวด ๑ บทนยาม

----------------------------------------- ขอ ๕ พระธรรมทตในระเบยบน (๑) พระธรรมทตฝายอ านวยการ หมายถง แมกองงานพระธรรมทต รองแมกอง งานพระธรรมทต หวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต รองหวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต ผตรวจการงานพระธรรมทต เลขานการแมกองงานพระธรรมทต เลขานการรองแมกองงาน พระธรรมทต เลขานการหวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต และพระธรรมทตประจ าส านกผตรวจการ (๒) พระธรรมทตฝายบรหาร หมายถง หวหนาพระธรรมทต รองหวหนาพระธรรม ทต หวหนาพระธรรมทตจงหวด รองหวหนาพระธรรมทตจงหวด หวหนาพระธรรมทตอ าเภอ รองหวหนาพระธรรมทตอ าเภอ เลขานการหวหนาพระธรรมทต เลขานการรองหวหนา พระธรรมทต เลขานการหวหนาพระธรรมทตจงหวด พระธรรมทตประจ าส านกงานพระธรรมทต และพระธรรมทตประจ าศนยงานพระธรรมทตจงหวด (๓) พระธรรมทตฝายปฏบตการ หมายถง พระธรรมทตประจ าหนวยปฏบตการงาน

1

ส านกงานเลขานการ กองงานพระธรรมทต, ระเบยบกองงานพระธรรมทต, กรงเทพมหานคร, ๒๕๓๘, หนา ๑–๑๘.

๑๕๔

พระธรรมทตอ าเภอ หมวด ๒

กองงานพระธรรมทต -----------------------------------------

ขอ ๖ ใหมกองงานพระธรรมทตกองหนง มอ านาจหนาทอ านวยการงานพระธรรมทตภายในประเทศ โดยมแมกองงานพระธรรมทตเปนผอ านวยการ รองแมกองงานพระธรรมทตเปนรองผอ านวยการ เพ อใหการอ านวยการดงกลาวเปนไปอยางมประสทธภาพ ใหมคณะกรรมการอ านวยการงานพระธรรมทตคณะหนง ประกอบดวย :- (๑) แมกองงานพระธรรมทต เปนประธานกรรมการ (๒) รองแมกองงานพระธรรมทต เปนรองประธานกรรมการ (๓) เจาคณะภาคทกภาค เปนกรรมการอ านวยการ (๔) หวหนาและรองหวหนาพระธรรมทต ” (๕) ผอ านวยการและรองผอ านวยการส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ” (๖) ผทรงคณวฒไมเกน ๙ ทาน ” ใหกรรมการคณะน มอ านาจหนาทตอไปน :- (๑) พจารณาอนมตนโยบายและหรอแผนงานประจ าป (๒) พจารณางานทมปญหาหรองานทเปนนโยบายอน (๓) พจารณาอนมตการแตงตงคณะกรรมการเฉพาะกจหรอคณะท างาน (๔) พจารณาอนมตใหเชญผแทนหนวยงานของรฐ และหรอหนวยงานเอกชนเปน กรรมการทปรกษา ขอ ๗ ใหแบงสวนงานในกองงานพระธรรมทต เปน ๓ สวน คอ ส านกงานเลขานการส านกฝกอบรมพระธรรมทตและส านกผตรวจการงานพระธรรมทต ขอ ๗ ทว ส านกงานเลขานการ มหนาทสนองงานธรการของกองงานพระธรรมทต วจ ยประเมนผล เกบสถตขอมล เสนอรางนโยบายและแผนงานเฉพาะปตอทประชมคณะกรรมการอ านวยการ เปนเจาหนาททประชมคณะกรรมการอ านวยการ ประสานกบสวนราชการทเกยวของส านกงานพระธรรมทต ส านกฝกอบรมพระธรรมทต และส านกผตรวจการงานพระธรรมทต สนองงานอนอนเปนหนาทของกองงานพระธรรมทต และสนองงานตาม ทก าหนดในขอ ๒๒ โดยมเจาหนาทดงน :- (๑) เลขานการแมกองงานพระธรรมทต (๒) เลขานการรองแมกองงานพระธรรมทต (๓) เจาหนาทกองพทธศาสนศกษา ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต (๔) เจาหนาททแมกองงานพระธรรมทตแตงตงขน

๑๕๕

ส านกงานเลขานการแบงงานออกเปน ๔ ฝาย คอ ฝายบรหารและธรการ ฝายนโยบายและแผนงาน ฝายจดหาและสงเสรม และฝายกจกรรมพเศษ ขอ ๗ ตร ส านกฝกอบรมพระธรรมทต มหนาทด าเนนการฝกอบรมพระธรรมทตประจ าปโดยมคณะกรรมการส านกฝกอบรมพระธรรมทตคณะหนง เปนผก าหนดนโยบาย แผนงานและวธด าเนนการฝกอบรม และควบคมการด าเนนงานใหเปนไปโดยความเรยบรอย ประกอบดวย (๑) แมกองงานพระธรรมทต เปนประธานกรรมการ (๒) รองแมกองงานพระธรรมทต เปนรองประธานกรรมการ (๓) ผทรงคณวฒ ๓ – ๕ รป เปนกรรมการ (๔) ผอ านวยการกองพทธศาสนศกษา ” (๕) หวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต เปนกรรมการและเลขานการ (๖) รองหวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต เปนกรรมการและผชวยเลขานการ และใหมเจาหนาทประจ าส านกฝกอบรมพระธรรมทตเปนผด าเนนการ ดงน:- (๑) หวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต (๒) รองหวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต (๓) เลขานการหวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต (๔) เจาหนาทกองพทธศาสนศกษา ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต (๕) เจาหนาททประธานกรรมการส านกฝกอบรมพระธรรมทต แตงตงขน ขอ ๗ จตวา ส านกผตรวจการงานพระธรรมทต มหนาทออกตรวจการงานของ พระธรรมทตประจ าป เพอหาขอมลเสนอตอแมกองงานพระธรรมทต และเสนอแนะใหขอคดเหนในการแกปญหาเกยวกบงานพระธรรมทต โดยมผตรวจการงานพระธรรมทต เปนผรบผดชอบ ๔ รป คอ (๑) ผตรวจการงานพระธรรมทตภาคกลาง เขตตรวจการในสายท ๑,๒ และ ๗ (๒) ผตรวจการงานพระธรรมทตภาคเหนอ เขตตรวจการในสายท ๓ และ ๔ (๓) ผตรวจการงานพระธรรมทตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เขตตรวจการในสายท๕ และ ๖ (๔) ผตรวจการงานพระธรรมทตภาคใต เขตตรวจการในสายท ๘ และ ๙ ใหม พระธรรมทตประจ าส านกผตรวจการงานพระธรรมทตภาคละ ๒ รป ขอ ๘ การแตงตง (๑) สมเดจพระสงฆราชทรงแตงตงแมกองงานพระธรรมทตและรองแมกองงาน พระธรรมทตตามมตมหาเถรสมาคม (๒) แมกองงานพระธรรมทตแตงตงกรรมการอ านวยการผทรงคณวฒ หวหนาส านก

๑๕๖

ฝกอบรมพระธรรมทต รองหวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต และผตรวจการงานพระธรรมทตตามขอเสนอของรองแมกองงานพระธรรมทต (๓) แมกองงานพระธรรมทต แตงตงเลขานการแมกองงานพระธรรมทต (๔) แมกองงานพระธรรมทต แตงตงพระธรรมทตประจ าส านกผตรวจการงาน พระธรรมทตตามขอเสนอของผตรวจการงานพระธรรมทต (๕) แมกองงานพระธรรมทต แตงตงกรมการส านกฝกอบรมพระธรรมทตผทรงคณวฒ ตามขอเสนอของรองแมกองงานพระธรรมทต (๖) แมกองงานพระธรรมทต แตงตงเจาหนาทฝาย ในส านกงานเลขานการตาม ขอเสนอของรองแมกองงานพระธรรมทต (๗) ประธานกรรมการส านกฝกอบรมพระธรรมทต แตงตงเจาหนาทฝาย ในส านก ฝกอบรมพระธรรมทตตามขอเสนอของหวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต โดยความเหนชอบของรองประธานกรรมการส านกฝกอบรมพระธรรมทต (๘) รองแมกองงานพระธรรมทต แตงตงเลขานการรองแมกองงานพระธรรมทต (๙) หวหนาส านกฝกอบรมพระธรรมทต แตงตงเลขานการหวหนาส านกฝกอบรม พระธรรมทตการพนจากต าแหนงของผด ารงต าแหนงดงกลาวในวรรคแรก ใหอนโลมตามความในขอ ๑๓ วรรคแรก

หมวด ๓ ส านกงานพระธรรมทต

----------------------------------------- ขอ ๙ ใหแบงสวนงานพระธรรมทตในประเทศออกเปน ๙ สาย คอ (๑) สายท ๑ รบผดชอบในเขต การปกครอง คณะสงฆภาค ๑ และภาค ๑๔ (เวนกรงเทพมหานคร) (๒) สายท ๒ รบผดชอบในเขต การปกครอง คณะสงฆภาค ๒ และภาค ๓ (๓) สายท ๓ รบผดชอบในเขต การปกครอง คณะสงฆภาค ๔ และภาค ๕ (๔) สายท ๔ รบผดชอบในเขต การปกครอง คณะสงฆภาค ๖ และภาค ๗ (๕) สายท ๕ รบผดชอบในเขต การปกครอง คณะสงฆภาค ๘ และภาค ๙ (๖) สายท ๖ รบผดชอบในเขต การปกครอง คณะสงฆภาค ๑๐ และภาค ๑๑ (๗) สายท ๗ รบผดชอบในเขต การปกครอง คณะสงฆภาค ๑๒ และภาค ๑๓ (๘) สายท ๘ รบผดชอบในเขต การปกครอง คณะสงฆภาค ๑๕ และภาค ๑๖ (๙) สายท ๙ รบผดชอบในเขต การปกครอง คณะสงฆภาค ๑๗ และภาค ๑๘ ใหมส านกงานพระธรรมทตสายละ ๑ แหง ตงอย ณ วดทหวหนาพระธรรมทตสายนนๆ ก าหนด

๑๕๗

ขน มหนาทบงคบบญชาควบคมงานพระธรรมทตในสงกด และด าเนนงานตามทก าหนดไวในขอ ๒๓ เพอใหงานพระธรรมทตในสายเปนไปตามนโยบาย แผนงาน และค าสงของกองงานพระธรรมทต ส านกงานพระธรรมทตทมความจ าเปนตองก าหนดนโยบาย แผนงาน หรอวธการพเศษเพมขน ยอมก าหนดไดโดยอนมตของกองงานพระธรรมทต ส านกงานพระธรรมทตแบงงานออกเปน ๓ ฝาย คอ ฝายบรหารและธรการ ฝายจดหาและสงเสรม และฝายกจกรรมพเศษ ขอ ๑๐ ใหมหวหนาพระธรรมทตสายละ ๑ รป เปนผบงคบบญชารบผดชอบในส านกงานพระธรรมทต มรองหวหนาพระธรรมทตสายละไมเกน ๒ รป เปนผชวยใหมเลขานการหวหนาพระธรรมทต สายละ ๑ รป เลขานการรองหวหนาพระธรรมทตมจ านวนเทากบรองหวหนาพระธรรมทตและมพระธรรมทตประจ าส านกงานพระธรรมทตไดไมเกนสายละ ๓ รป ขอ ๑๑ เจาคณะภาคทมไดเปนหวหนาพระธรรมทตใหเปนทปรกษาประจ าส านกงานพระธรรมทต ขอ ๑๒ การแตงตง (๑) แมกองงานพระธรรมทต แตงตงหวหนาพระธรรมทตและรองหวหนาพระธรรมทตตามขอเสนอของรองแมกองงานพระธรรมทต (๒) หวหนาพระธรรมทต และรองหวหนาพระธรรมทต แตงตงเลขานการหวหนาพระธรรมทต และเลขานการรองหวหนาพระธรรมทต (๓) แมกองงานพระธรรมทตแตงตงพระธรรมทตประจ าส านกงานพระธรรมทตตาม ขอเสนอของหวหนาพระธรรมทต ขอ ๑๓ หวหนาพระธรรมทตพนจากต าแหนง เพราะ:- (๑) มรณภาพ (๒) พนจากความเปนพระภกษ (๓) ลาออก (๔) แมกองงานพระธรรมทตใหออกตามขอเสนอของรองแมกองงานพระธรรมทต นอกจากทกลาวแลวในวรรคแรก หวหนาพระธรรมทตยอมพนจากต าแหนงเพราะไดด ารงต าแหนง มาครบ ๔ ป และอาจไดรบการแตงตงอก รองหวหนาพระธรรมทตและพระธรรมทตประจ าส านกงานพระธรรมทตพนจากต าแหนง เพราะเหตดงกลาวในวรรคแรก หรอเพราะหวหนาพระธรรมทตพนจากต าแหนงเลขานการหวหนาพระธรรมทตและเลขานการรองหวหนา พระธรรมทตพนจากต าแหนงเพราะเหตดงกลาวในวรรคแรก หรอเพราะผแตงตงพนจากต าแหนง หรอเพราะผแตงตงใหออก

๑๕๘

หมวด ๔ ศนยงานพระธรรมทตจงหวด -----------------------------------------

ขอ ๑๔ เพอใหการปฏบตงานพระธรรมทตในจงหวดเปนไปตามนโยบาย แผนงาน ค าสงของกองงานพระธรรมทต และค าสงของส านกงานพระธรรมทต ใหมศนยงานพระธรรมทตจงหวด จงหวดละ ๑ แหง มหนาทบงคบบญชารบผดชอบงานพระธรรมทตในจงหวดนนๆ และด าเนนการตามทก าหนดไวในขอ ๒๔ ศนยงานพระธรรมทตจงหวดแบงงานออกเปน ๓ งาน คอ งานบรหารและธรการ งานจดหาและสงเสรม และงานกจกรรมพเศษ ขอ ๑๕ ใหมหวหนาพระธรรมทตจงหวด จงหวดละ ๑ รป เปนผบงคบบญชารบผดชอบในศนยงานพระธรรมทตจงหวดนนๆ มรองหวหนาพระธรรมทตจงหวดเปนผชวย มเลขานการหวหนาพระธรรมทตจงหวด จงหวดละ ๑ รป และใหมพระธรรมทตประจ าศนยงานพระธรรมทตจงหวดจงหวดละไมเกน ๒ รป ขอ ๑๖ การแตงตง (๑) แมกองงานพระธรรมทต แตงตงเจาคณะจงหวดเปนหวหนาพระธรรมทตจงหวด และรองเจาคณะจงหวดเปนรองหวหนาพระธรรมทตจงหวด จงหวดทมเจาคณะจงหวดอยทง ๒ นกาย ใหแตงตงรปหนงเปนหวหนาพระธรรมทตจงหวด และอกรปหนงเปนรองหวหนา พระธรรมทตจงหวดตามขอเสนอของหวหนาพระธรรมทต (๒) แมกองงานพระธรรมทต แตงตงพระธรรมทตประจ าศนยงานพระธรรมทตจงหวดตามขอเสนอของหวหนาพระธรรมทตจงหวด โดยความเหนชอบของหวหนาพระธรรมทต (๓) หวหนาพระธรรมทตจงหวด แตงตงเลขานการหวหนาพระธรรมทตจงหวด ขอ ๑๗ หวหนาพระธรรมทตจงหวด และรองหวหนาพระธรรมทตจงหวด พนจากต าแหนงเพราะ (๑) มรณภาพ (๒) พนจากต าแหนงเจาคณะจงหวด หรอรองเจาคณะจงหวด เลขานการหวหนาพระธรรมทตจงหวดพนจากต าแหนง เพราะผแตงต งพนจากต าแหนงหรอเพราะผแตงตงใหออกการพนจากต าแหนงของพระธรรมทตประจ าศนยงาน พระธรรมทตจงหวด ใหอนโลมตามความในขอ ๑๓ วรรคแรก

๑๕๙

หมวด ๕ หนวยงานพระธรรมทตอ าเภอ -----------------------------------------

ขอ ๑๘ จดหนวยงานพระธรรมทตอ าเภอ เปน ๒ ลกษณะ คอ :- (๑) หนวยก ากบการงานพระธรรมทตอ าเภอ (๒) หนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอ หนวยก ากบการงานพระธรรมทตอ าเภอ มหนาทบงคบบญชารบผดชอบงาน พระธรรมทตในเขตอ าเภอนนๆ โดยควบคมการปฏบตงานของหนวยปฏบตการในสงกด ใหเปนไปตามนโยบายแผนงาน และค าสงของศนยงานพระธรรมทตจงหวด และด าเนนการตามทก าหนดไวในขอ ๒๕ หนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอ มหนาทออกปฏบตงานพระธรรมทตจากจดทก าหนดและรายงานกจกรรมเสนอตอหนวยก ากบการงานพระธรรมทตอ าเภอ ใหมหนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอ อ าเภอละ ๑ หนวย อ าเภอทมกงอ าเภอหรอมอ าเภออนขนสงกดการปกครองคณะสงฆอย ใหเพมหนวยปฏบตการในเขตกงอ าเภอหรอในเขตอ าเภอนนๆ แหงละ๑ หนวย อ าเภอทมพนทกวางขวาง มต าบลและหมบานมาก ใหมหนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอได ๒ หนวย สวนอ าเภอทมพนทกวางขวาง มต าบลและหมบานมากเปนพเศษ ใหมหนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอไดไมเกน ๓ หนวย และใหมพระธรรมทตประจ าหนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอ หนวยละ ๒ รป ขอ ๑๙ ใหมหวหนาพระธรรมทตอ าเภอ อ าเภอละ ๑ รป เปนผบงคบบญชารบผดชอบในหนวยก ากบการงานพระธรรมทตอ าเภอ และใหมรองหวหนาพระธรรมทตอ าเภอ เปนผชวย ขอ ๒๐ การแตงตง (๑) แมกองงานพระธรรมทต แตงตงเจาคณะอ าเภอเปนหวหนาพระธรรมทตอ าเภอ และรองเจาคณะอ าเภอ (ถาม) เปนรองหวหนาพระธรรมทตอ าเภอ อ าเภอทมเจาคณะอ าเภออยทง ๒ นกาย ใหแตงตงรปหนงเปนหวหนาพระธรรมทต และอกรปหนงเปนรองหวหนาพระธรรมทตอ าเภอตามขอเสนอของหวหนาพระธรรมทตจงหวด โดยความเหนชอบของหวหนาพระธรรมทต (๒) แมกองงานพระธรรมทตแตงตงพระธรรมทตประจ าหนวยปฏบตการงาน พระธรรมทตอ าเภอ ตามขอเสนอของหวหนาพระธรรมทตอ าเภอ โดยไดรบความเหนชอบตามล าดบ ขอ ๒๑ การพนจากต าแหนงหวหนาพระธรรมทตอ าเภอ และรองหวหนาพระธรรมทตอ าเภอใหอนโลมตามขอความในขอ ๑๗ การพนจากต าแหนงพระธรรมทตประจ าหนวยปฏบตงานพระธรรมทตอ าเภอใหอนโลมตามความในขอ ๑๓ วรรคแรก

๑๖๐

หมวด ๖ วธด าเนนการ

----------------------------------------- ขอ ๒๒ กองงานพระธรรมทตด าเนนการ ดงน (๑) แตงตงผรบผดชอบงานและพระธรรมทตฝายบรหารระดบตางๆ ใหแลวเสรจกอนวนประชมปฐมนเทศ หรอหลงวนประชมปฐมนเทศอยางชาไมเกน ๑๕ วน (๒) แตงตงพระธรรมทตฝายปฏบตการและออกบตรประจ าตวพระธรรมทตฝาย ปฏบตการ ใหแลวเสรจกอนทจะมประชมปฐมนเทศของแตละจงหวด (๓) จดประชมปฐมนเทศกองงานพระธรรมทตประจ าปภายในวนท ๑๕ มกราคม ของทกป เพอก าหนดนโยบายและแผนงานเฉพาะป และเพอพจารณาปญหาอนๆ (๔) ขอความรวมมอจากหนวยงานของรฐทเกยวของในระดบกรม ระดบกระทรวง และประชาสมพนธงานพระธรรมทตใหเปนไปอยางกวางขวาง (๕) มอบนโยบายและแผนงานใหส านกงานพระธรรมทตรบไปด าเนนการเปนป ๆ ไป (๖) สงใหส านกฝกอบรมพระธรรมทต ด าเนนการฝกอบรมพระธรรมทตกอนสนเดอนพฤษภาคมของทกป (๗) สงใหผตรวจการงานพระธรรมทต ออกตรวจการงานพระธรรมทตภายในเขต ตรวจการของตน ในระยะเวลาทพระธรรมทตสายนนๆ ก าลงปฏบตการอย (๘) จดประชมปจฉมนเทศกองงานพระธรรมทตประจ าป ภายในเดอนพฤศจกายนของทกป (๙) จดสรปผลงานพระธรรมทตเสนอมหาเถรสมาคมเพอโปรดรบทราบ และมอบให ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตน าเสนอกระทรวงศกษาธการเพอน าเสนอรฐบาลรบทราบอกทางหนง (๑๐) จดหาขอมล วจย ประเมนผล เกบสถตขอมล เปนการประจ าทกป (๑๑) จดท าทะเบยนพระธรรมทตไวเปนหลกฐาน (๑๒) จดหาอปกรณเพอประโยชนในการเผยแผใหแกหนวยก ากบการงานพระธรรมทตอ าเภอ (๑๓) จดพมพแบบรายงานกจกรรม ตราตงพระธรรมทตบตรประจ าตวพระธรรมทต ใหเพยงพอแกการปฏบตงานแตละป (๑๔) อ านวยการอนอนเปนเหตใหงานพระธรรมทตเปนไปดวยด ขอ ๒๓ ส านกงานพระธรรมทตด าเนนการ ดงน (๑) เรงรดเสนอแตงตงหวหนาพระธรรมทตจงหวด และรองหวหนาพระธรรมทต

๑๖๑

จงหวด และเรงรดเพอใหเสนอแตงตงหวหนาพระธรรมทตอ าเภอและรองหวหนาพระธรรมทตอ าเภอ (๒) จดท าบญชก าหนดหนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอ แจงแกศนยงาน พระธรรมทตจงหวด และหนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอ เพอถอปฏบตภายในวนท ๒๐ ธนวาคมของทกป (๓) จดประชมปฐมนเทศเฉพาะพระธรรมทตฝายบรหารหรอเฉพาะพระธรรมทตฝายปฏบตการในสงกด เปนพเศษกอนกได (๔) จดประชมปฐมนเทศพระธรรมทตทงสองฝายเปนจงหวด จงหวดละ ๑ – ๓ วน ระหวางเดอนกมภาพนธ ถงสนเดอนมนาคม ของทกป (๕) ขอความรวมมอจากหนวยราชการระดบกรมหรอระดบจงหวดในการประชม ปฐมนเทศ หรอในการออกปฏบตงานและการประชาสมพนธงานพระธรรมทต (๖) สงพระธรรมทตฝายปฏบตการออกปฏบตงานตามนโยบายและแผนงามระหวาง เดอนกมภาพนธ ถง มถนายน ของทกป (๗) ในระยะทพระธรรมทตออกปฏบตการอยใหออกตรวจตราเยยมเยยนพระธรรมทต ทกจงหวดในเขตรบผดชอบ และคอยแกไขขอขดของของศนยงานพระธรรมทตจงหวด ใหเปนไปโดยชอบ (๘) จดสรปผลงานของพระธรรมทต เสนอกองงานพระธรรมทตภายในเดอนกนยายนของทกป (๙) จดท าทะเบยนพระธรรมทตในสงกดไวเปนหลกฐาน (๑๐) ปฏบตการอนอนเปนเหตใหงานพระธรรมทตด าเนนไปดวยด ขอ ๒๔ ศนยงานพระธรรมทตจงหวด ด าเนนการดงน (๑) เรงรดเสนอแตงตงหวหนาพระธรรมทตอ าเภอและรองหวหนาพระธรรมทตอ าเภอ (๒) รวมกบหนวยก ากบการงานพระธรรมทตอ าเภอจดก าหนดเขตรบผดชอบใหแก หนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอ โดยจดท าเปนบญชก าหนดใหหนวยปฏบตการงาน พระธรรมทตอ าเภอรบผดชอบในเขตต าบล (ต าบลแหงราชอาณาจกร) ไวโดยชดเจน และบรรจ พระธรรมทตประจ าหนวยนน ๆ ดวย (๓) รวมกบหนวยก ากบการงานพระธรรมทตอ าเภอจดท าตารางออกปฏบตงานของ หนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอใหเสรจกอนประชมปฐมนเทศ หรอหลงจากวนประชม ปฐมนเทศแลวไมเกน ๑๕ วน และจดสงตารางดงกลาวใหแกส านกงานพระธรรมทตจงหวดละ ๓ ชด (๔) ตดตอประสานงานกบหวหนาสวนราชการระดบจงหวด เพอขอความรวมมอใน การปฏบตงานพระธรรมทต และประชาสมพนธงานพระธรรมทต

๑๖๒

(๕) รวมกบส านกงานพระธรรมทตจดประชมปฐมนเทศพระธรรมทตประจ าปตามท ก าหนดในขอ ๒๓ (๔) (๖) ในระยะทพระธรรมทตออกปฏบตการอย ใหออกตรวจตราเยยมเยยน พระธรรม ทตทกอ าเภอในเขตรบผดชอบ และคอยแกไขขอขดของของหนวยก ากบการงานพระธรรมทตอ าเภอใหเปนไปโดยชอบ (๗) จดประชมปจฉมนเทศพระธรรมทตทงสองฝายในจงหวด แลวสรปผลงานเสนอตอส านกงานพระธรรมทต ภายในสนเดอนสงหาคม ของทกป (๘) จดท าทะเบยนพระธรรมทตในสงกดไวเปนหลกฐาน (๙) ปฏบตการอนอนเปนเหตใหงานพระธรรมทตด าเนนไปดวยด ขอ ๒๕ หนวยก ากบการงานพระธรรมทตอ าเภอด าเนนการ ดงน (๑) คดเลอกพระภกษผมความประพฤตดและมความสามารถ เสนอตอศนยงาน พระธรรมทตจงหวด เพอด าเนนการใหมการแตงตง เปนพระธรรมทตประจ าหนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอหนวยละ ๒ รป ภายในวนท ๕ มกราคม ของทกป (๒) รวมกบศนยงานพระธรรมทตจงหวด จดก าหนดเขตรบผดชอบใหแกหนวย ปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอ ตามความในขอ ๒๔ (๒) (๓) รวมกบศนยงานพระธรรมทตจงหวด จดท าตารางออกปฏบตงานใหแก หนวย ปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอ ตามความในขอ ๒๔ (๓) (๔) ประสานงานกบสวนราชการระดบอ าเภอ วด โรงเรยน ต าบลและหมบาน เพอใหการปฏบตงานของหนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอ เปนไปอยางมประสทธภาพ (๕) ในระยะทพระธรรมทตออกปฏบตการอย ใหออกตรวจเยยมเยยนพระธรรมทต และคอยแกไขขอขดของของพระธรรมทตฝายปฏบตการใหเปนไปโดยชอบ (๖) รวบรวมรายงานกจกรรมและสรปขอมลผลงานพระธรรมทตเสนอตอศนยงานพระธรรมทตจงหวด อยางชาในวนประชมปฐมนเทศของจงหวดนน (๗) จดท าบญชอปกรณและสอในการเผยแผและเกบรกษา (หากม) ขอ ๒๖ หนวยปฏบตการงานพระธรรมทตอ าเภอด าเนนการ ดงน (๑) ออกปฏบตงานตามตารางทก าหนด และจดท ารายงานกจกรรมเสนอตอหนวย ก ากบการงานพระธรรมทตอ าเภอ ภายในวนท ๗ กรกฎาคม ของทกป (๒) เสนอขอมลอนเปนอปสรรคหรอปญหาในการปฏบตงานตอหนวยก ากบการงาน พระธรรมทตอ าเภอ และหรอตอทประชมปจฉมนเทศของจงหวดนน

๑๖๓

ขอ ๒๗ เรองส าหรบใชในการอบรม (๑) ศลธรรมและวฒนธรรม สขภาพอนามย สมมาชพ สนตสข ศกษาสงเคราะห สาธารณสงเคราะห กตญญกตเวทตาธรรม และสามคคธรรม (๒) ธรรมะและขอทควรอบรมอน อาท บารม ๑๐ ทศพธราชธรรม ฆราวาสธรรม ความมวนย การรจกตนเอง ความตรงตอเวลา มารยาทในสงคม วฒนธรรมประจ าทองถน อบายมขทฏฐธรรมกตถประโยชน สมปรายกตถประโยชน ปรมตถประโยชน การคบมตร ความส าคญของพระพทธศาสนา (๓) นอกจากทก าหนดไวใน (๑) และ (๒) แลว พระธรรมทตควรเลอกใชธรรมะและ เรองอนอนเหมาะสมแกทองถนนน ขอ ๒๘ แนวการปฏบตงานของพระธรรมทต ไดแก การเทศน บรรยาย สนทนา ธรรมมกถา น าฝกสมาธ น าเปนพทธมามกะ เยยมเยยน น าพฒนาทองถน สาธต น าจดกจกรรม

หมวด ๗ เรองเบดเตลด

----------------------------------------- ขอ ๒๙ เมอไมมหวหนาพระธรรมทต หวหนาพระธรรมทตจงหวดหรอหวหนา พระธรรมทตอ าเภอ และจะแตงตงทนทมได หรอมแตไมอาจปฏบตหนาทได ใหแมกองงาน พระธรรมทต หวหนาพระธรรมทตหรอหวหนาพระธรรมทตประจ าจงหวดแตงตงผรกษาการแทนแลวแตกรณ ขอ ๓๐ กองงานพระธรรมทตอยในความอปถมภของส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต

หมวด ๘ บทเฉพาะกาล

----------------------------------------- ขอ ๓๑ แมกองงานพระธรรมทต รองแมกองงานพระธรรมทต หวหนาพระธรรมทต และรองหวหนาพระธรรมทต พรอมทงเลขานการของผด ารงต าแหนงดงกลาว ซงด ารงต าแหนงอยกอนวนใช ระเบยบน ใหถอวาด ารงต าแหนงดงกลาวตามระเบยบน ประกาศ ณ วนท ๘ เดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๓๔

(สมเดจพระพทธปาพจนบด) แมกองงานพระธรรมทต

๑๖๔

ภาคผนวก ฌ

คตธรรมทคณะพระธรรมทตอ าเภอนครชยศร

ใชประกอบการบรรยายตงแต ป ๒๕๔๖ – ๒๕๕๔

๑๖๕

คตธรรมน าชวต ป พ.ศ. ๒๕๔๖

รกษาศลหา หางไกลยาเสพตด นอมจตในกตญญ เชดชสถาบน ขยนในหนาท จะเปนคนดของสงคม. คตธรรมน าชวต ป พ.ศ. ๒๕๔๗ อดทน ตอส กตญญ แนวแน สามคค ดนกแล รวมแกไข วยระเรง เสรมสราง การศกษา พฒนา ความรเพม ไมประมาท เปนทนเดม ตกตวงเตม ศลธรรม. คตธรรมน าชวต ป พ.ศ. ๒๕๔๘ พากเพยร ในหนาท สามคค เกอหนน ใชตนทน อยางประหยด ซอสตย ทงชวต สงเสพตด หนใหไกล รตนตรย ไวน าช ความประมาท อยาไดม กตญญกตเวท ตลอดกาล. คตธรรมน าชวต ป พ.ศ. ๒๕๔๙ จรงใจ ในศลหา ปลกศรทธา สามคค เมตตา เอออารย ปญญาด ตองเรยนร หลกเลยง สงมอมเมา ตวของเรา ชาตนกส ยกยอง บรมคร กตญญ ครบวงจร. คตธรรมน าชวต ป พ.ศ. ๒๕๕๐ พอเพยง เลยงชวต สงเสพตด อยารหา หมนเพยร เรยนต ารา ถอศลหา พรอมเพรยงกน ชวต คอ การตอส รวมเรยนร สมานฉนท กตญญ เปนหนงเดยวกน เพอพระพรรษ พอ ๘๐ ป.

๑๖๖

คตธรรมน าชวต ป พ.ศ. ๒๕๕๑ รกชาต ศาสนกษตรย เปนสมบต ของคนไทย ศลธรรม น าไปใช เปนหลกชย ไทยมนคง ลด เลก สงเสพตด ชวชวต ไมคดหลง สามคค สจจะ ซอตรง จตมงคง ตรงตอ กตญญ.

คตธรรมน าชวต ป พ.ศ. ๒๕๕๒ ศลธรรม น าชวต เสรมสรางจต ใหผองใส สจรต ทงกายใจ เราคนไทย รวมสามคค อดทน ขยน ประหยด เปนสมบต ของเศรษฐ อบายมข เลกเสยท ท าความด ตอบแทนคณ. คตธรรมน าชวต ป ๒๕๕๓ ศลธรรม นอมน าจต ชบชวต ใหสดใส มสต หนาท วนย ส ารวมไว ดวยใจ ซอตรง เมตตา ปรองดอง รกใคร ขมดวงใจ ละโลภ โกรธ หลง ยดมนใน พระพทธองค สามคคมนคง สานฝนกตญญ. คตธรรมน าชวต ป ๒๕๕๔ เมองไทยเปนเมองพทธ บรสทธดวยศลผองใส รกชาตศาสนกษตรยไทย เทดทนไวอยาไดย าย หลกธรรมชอพรหมวหาร สขส าราญเปนเครองบงช อบายมขเปนทกขไมด ขยนท าหนาทตอบแทนแผนดน.

๑๖๗

ประวตผวจย

ชอ พระครใบฎกาชตวสส ธวชชโย (ทนนาน)

เกด ๑ พฤศจกายน ๒๕๑๒

สถานทเกด อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน

ทอยปจจบน วดทงนอย เลขท ๗๒ หม ๘ ต.แหลมบว อ.นครชยศร จ.นครปฐม

การศกษา น.ธ. เอก , ป.ธ. ๑ – ๒ , ม. ๖ , พธ.บ. พระพทธศาสนา

อปสมบท ณ วดทงนอย ต.แหลมบว อ.นครชยศร จ.นครปฐม พ.ศ. ๒๕๓๒

หนาท ครสอนปรยตธรรม / ครพระสอนศลธรรมในโรงเรยน /พระเผยแผ

ประจ าอ าเภอนครชยศร