prawdao panturut, rn, mns,* wanida sanasuttipun, rn, phd...

J Nurs Sci Vol 29 No 4 October-December 2011

Journal of Nursing Science �6

Effect of Knowledge and Self-efficacy Enhancement Program on Self-efficacy of Caregivers of Children with Acyanotic Congenital Heart Disease

Prawdao Panturut, RN, MNS,* Wanida Sanasuttipun, RN, PhD,* Tassanee Prasopkittikun, RN, PhD*

Abstract Purpose: The purpose of this study was to examine the effect of knowledge and self-efficacy enhancement program on self-efficacy of caregivers of children with acyanotic congenital heart disease. Design: A quasi-experimental research, pretest-posttest control group design. Methods: The study subjects were caregivers of children aged 3-12 months with acyanotic congenital heart disease and not yet receiving a surgery. These children were admitted to the Queen Sirikit National Institute of Child Health due to certain complications. Eligible subjects had to be female and had bloody relation to the children. The subjects selected by convenience sampling were divided into control and experimental groups with 15 each. The control group received usual care while the experimental group received the knowledge and self-efficacy enhancement program for 5 consecutive days. The program contained a set of activities based on the sources of self-efficacy proposed by Bandura. The instruments consisted of demographic data form and self-efficacy in providing care for children with acyanotic congenital heart disease questionnaire. Data were analyzed by using descriptive statistics and independent t-test. Main findings: Results revealed that the baseline self-efficacy scores in both groups of the study were not significantly different (p > .05). After participating in the program, mean self-efficacy score of caregivers in the experimental group was significantly higher than that in the control group (t = -6.705, p < .001). Conclusion and recommendations: These results indicated that the knowledge and self-efficacy enhancement program had positive effect in raising self-efficacy of caregivers of children with acyanotic congenital heart disease. A further application of the program should be promoted and implemented in nursing practice to assist caregivers of children with congenital heart disease. Keywords: caregivers, children with acyanotic congenital heart disease, self-efficacy

CorrespondingAuthor:AssistantProfessorWanidaSanasuttipun,FacultyofNursing,MahidolUniversity,Bangkok10700,Thailand;e-mail:[email protected]*FacultyofNursing,MahidolUniversity,Bangkok,Thailand

JNursSci2011;29(4):46-53


Journal of Nursing Science ��

ผลของโปรแกรมสงเสรมความรและการรบรสมรรถนะ ของตนเองตอการรบรสมรรถนะในการดแลเดกโรคหวใจพการ แตกำเนดชนดไมเขยวของผดแล

แพรวดาว พนธรตน, พย.ม.,* วนดา เสนะสทธพนธ, PhD,* ทศน ประสบกตตคณ, PhD *

บทคดยอ วตถประสงค: เพอศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมความรและการรบรสมรรถนะของตนเองตอการรบรสมรรถนะในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยวของผดแล รปแบบการวจย: การวจยแบบกงทดลอง แบบสองกลมวดกอนและหลงการทดลอง วธดำเนนการวจย: กลมตวอยางเปนผดแลทนำเดกเขารบการรกษาในสถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน เปนผดแลเพศหญง มความสมพนธทางสายเลอดกบผปวยเดกทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว ทยงไมไดรบการผาตดเพอแกไขความผดปกต อาย 3 เดอน - 1 ป ซงเขารบการรกษาดวยภาวะแทรกซอนตางๆ เชน ตดเชอในระบบทางเดนหายใจ ภาวะหวใจวาย เปนตน การเลอกกลมตวอยางเปนแบบสะดวก แบงเปนกลมควบคมและกลมทดลอง กลมละ 15 ราย กลมควบคมไดรบการพยาบาลตามปกต กลมทดลองไดรบโปรแกรมเปนเวลาตดตอกน 5 วน เปนชดกจกรรมทจดใหผดแลเกดการเรยนรขอมลจากแหลงกำเนดการสรางการรบรสมรรถนะของตนเอง ทง 4 แหลงของแบนดรา ไดแก ประสบการณความสำเรจของตนเอง การสงเกตประสบการณของผอน การใชคำพดชกจง การสนบสนนสภาวะทางสรระและอารมณ รวมกบการใหความรในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว เครองมอทใชในการวจยประกอบดวย โปรแกรมสงเสรมความรและการรบรสมรรถนะของตนเอง แบบสมภาษณขอมลทวไปของผดแลและเดก และแบบสอบถามการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว วเคราะหขอมลโดยใช สถตเชงพรรณนา และสถตการทดสอบท ผลการวจย: กอนการทดลองคาเฉลยของคะแนนการรบรสมรรถนะของตนเองระหวางกลมควบคมและกลมทดลอง ไมแตกตางกน (t = 1.029, p > .05) และเมอเปรยบเทยบหลงการทดลอง พบวาคาเฉลยของคะแนนการรบรสมรรถนะของตนเองในกลมทดลองสงกวาในกลมควบคมอยางมนยสำคญทางสถต (t = - 6.705, p < .001) สรปและขอเสนอแนะ: โปรแกรมสงเสรมความรและการรบรสมรรถนะของตนเองมผลใหการรบรสมรรถนะในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยวของผดแลเพมขน และควรสงเสรมการนำโปรแกรมไปใชในการดแลชวยเหลอผดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว อาย 3 เดอน - 1 ป ทยงไมไดรบการผาตดเพอแกไขความผดปกต คำสำคญ: ผดแล เดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว การรบรสมรรถนะของตนเอง

Corresponding Author: ผชวยศาสตราจารยวนดา เสนะสทธพนธ, คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล บางกอกนอย กรงเทพฯ 10700, e-mail: [email protected] * คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

JNursSci2011;29(4):46-53



ความสำคญของปญหา การเจบปวยดวยโรคหวใจพการแตกำเนดกอใหเกดผลกระทบอยางมากมายทงตอเดกปวยและครอบครว1 โดยเฉพาะอยางยงในเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยวทมอายนอยกวา 1 ป ทยงไมไดรบการผาตดแก ไขความผดปกตของหวใจ เนองจากมโอกาสเกดภาวะแทรกซอนตางๆ ไดงาย เชน การตดเชอในระบบทางเดนหายใจ ภาวะ หวใจวาย2 ซงอาจทำใหอาการของโรคหวใจเลวลง และอาจทำใหเดกเสยชวตจากภาวะแทรกซอนเหลานกอนไดรบการผาตดแกไขความผดปกตของหวใจ เดกโรคหวใจพการแตกำเนดตองการการดแลทถกตองเหมาะสม เพอควบคมอาการของโรคหวใจและปองกนภาวะแทรกซอน เชน ตองการการดแลในเรอง การเจรญเตบโตและโภชนาการ พฒนาการ การปองกนการตดเชอ การสงเกตอาการผดปกต ภาวะแทรกซอนตางๆ และการชวยเหลอเบองตน การรบประทานยา การนำเดกมาตรวจตามนดและเมอมอาการผดปกต3 ดงนนผดแลจงควรไดรบการสงเสรมใหมพฤตกรรมการดแลทถกตองเหมาะสมเพอใหเดกโรคหวใจมสขภาพทแขงแรง ปราศจากภาวะแทรกซอน มสขภาพรางกายทพรอมรบการผาตดแกไขความผดปกตของหวใจ ซงจากการศกษาการสงเสรมใหผดแลมพฤตกรรมการดแลเดกทถกตองเหมาะสม พบวา มรายงานวจยเปนจำนวนมากไดสนใจศกษาถงอทธพลของการรบรสมรรถนะของตนเองตอพฤตกรรมการดแลเดกของผดแล4-6 เนองจากทฤษฎการรบรสมรรถนะของตนเอง7 ไดระบไววาความรเพยงอยางเดยวไมอาจชวยใหเกดพฤตกรรมทปรารถนาได จำเปนทบคคลตองมความเชอกอนวาตนเองมความสามารถในการปฏบตหรอทำพฤตกรรมทตองการ และผลการศกษาดงกลาวพบวา ผดแลทมการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกสงจะมพฤตกรรมการดแลเดกทถกตองเหมาะสมมากขนดวย ดงนนผวจยจงสนใจทจะสงเสรมการรบรสมรรถนะของตนเองของผดแล โดยนำแนวคดทฤษฎการรบรสมรรถนะของตนเองของแบนดรา7 รวมกบการใหความรในเรองการดแลทเหมาะสม มาเปนแนวทางในการจดโปรแกรมสงเสรมความรและการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว โดยจดกจกรรมทสงเสรมใหผดแลเกดการเรยนรขอมลจากแหลงกำเนดการสรางการรบรสมรรถนะของตนเอง ทง 4 แหลงของ

แบนดรา7 ไดแก ประสบการณความสำเรจของตนเอง การสงเกตประสบการณของผอน การใชคำพดชกจง การสนบสนนสภาวะทางสรระและอารมณ รวมกบการใหความรในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว เพอใหผดแลมความมนใจในความสามารถของตนเอง ซง ผวจยเชอวา เมอผดแลมการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยวแลว ยอมนำมาซงพฤตกรรมการดแลเดกโรคหวใจของผดแลทมประสทธภาพมากขน เพอใหเดกโรคหวใจมสขภาพทแขงแรง ปราศจากภาวะแทรกซอน มสขภาพรางกายทพรอมรบการผาตดแกไขความผดปกตของหวใจ วตถประสงคการวจย เพอศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมความรและการรบรสมรรถนะของตนเองตอการรบรสมรรถนะในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยวของผดแล สมมตฐานการวจย การรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยวของผดแล กลมท ไดรบโปรแกรมสงเสรมความรและการรบรสมรรถนะของตนเอง สงกวากลมทไดรบการพยาบาลตามปกต วธดำเนนการวจย รปแบบการวจยเปนการวจยแบบกงทดลอง แบบมกลมควบคมวดกอนและหลงการทดลอง ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการศกษาครงนคอ ผดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว ทนำเดกเขารบการรกษาเปนผปวยในสถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน เลอกกลมตวอยางแบบสะดวกตามคณสมบตทกำหนด ดงน เปนผดแลหลก เพศหญง มความสมพนธทางสายเลอดกบผปวยเดก สามารถอานและเขยนภาษาไทย อาย 18 ป ขนไป เดกปวยในความดแล อาย 3 เดอน - 1 ป เปนโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยวทยงไมไดรบการผาตดเพอแกไขความผดปกต และไมมความพการอนๆ รวมดวย เชน มการทำชองทวารเทยม สมองพการ เปนตน ตามหลกของ The Central Limit Theorem ควรมกลมตวอยางกลมละ 25 คนเปนอยางนอยเพอใหการกระจายของขอมลเปนโคงปกต



แตเนองจากจำนวนผดแลทมลกษณะเปนกลมตวอยางมนอยมาก ผวจยจงนำเสนอขอมลในเบองตนดวยขนาดของกลมตวอยาง 30 คน แบงเปนกลมควบคม 15 คน และกลมทดลอง 15 คน เครองมอทใชในการวจย 1. เครองมอทใชในการดำเนนการวจย สรางโดยผวจย ประกอบดวย คมอโปรแกรมการสงเสรมความรและการรบรสมรรถนะของผดแลในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว แผนการสอนเรอง “การดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว” สอนำเสนอทางคอมพวเตอร (PowerPoint) คมอประกอบการใหความร และสอวดทศนเรอง “ดแลอยางมนใจ หวใจหนแขงแรง” 2. เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล สรางโดยผวจย ประกอบดวย แบบบนทกขอมลทวไปของผดแลและเดกปวย จำนวน 19 ขอ และแบบสอบถามการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว จำนวน 26 ขอ โดยขอคำถามครอบคลมกจกรรมการดแลเดกโรคหวใจในเรอง การใหนมและอาหาร การกระตนพฒนาการ การปองกนการตดเชอ การสงเกตอาการแสดงของภาวะแทรกซอนและการชวยเหลอเบองตน การรบประทานยาหวใจ (ลานอกซน) การนำเดกมาตรวจตามนด ลกษณะคำตอบเปนมาตรประมาณคา มหนวยเปนรอยละของความมนใจในความสามารถของตนเองตอกจกรรมการดแลเดกโรคหวใจ เครองมอทงหมดผานการตรวจสอบความครอบคลมของเนอหา ความสอดคลองกบวตถประสงค และ ความเหมาะสมของสำนวนภาษาจากผทรงคณวฒ จำนวน 3 ทาน และแบบสอบถามการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว ผานการทดสอบความเทยงโดยทดลองใชกบผดแลเดกซงมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยาง จำนวน 25 ราย ไดคาประสทธอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) เทากบ 0.73 การพทกษสทธของกลมตวอยาง การวจยน ไดรบการรบรองจรยธรรมการวจยในคนจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคนของมหาวทยาลยมหดล ชด C สายพยาบาลศาสตร (COA.No.MU-IRB/C 2009/21.2412) และจากคณะกรรมการพจารณาการศกษาวจยในมนษย ของสถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน

วธเกบรวบรวมขอมล ผวจยดำเนนการวจยในกลมควบคมกอนโดยผวจยสมภาษณผดแลตามแบบบนทกขอมลทวไป และใหผดแลตอบแบบสอบถามการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว จากนนผดแลไดรบการดแลตามปกต โดยผดแลทเปนผหญง 1 คน สามารถเฝาผปวยได 24 ชวโมง ไดรบเอกสารแผนพบความรเรองโรคหวใจและการดแล เชน การรบประทานอาหารและยา การปองกนภาวะแทรกซอน และการชวยเหลอเบองตน เปนตน และในวนท 5 ผวจยใหผดแลตอบแบบสอบถามการรบรสมรรถนะของตนเอง อกครง เมอดำเนนการวจยกบผดแลในกลมควบคมครบ 15 คน แลวจงดำเนนการวจยกบผดแลในกลมทดลอง อก 15 คน โดยสมภาษณผดแลตามแบบบนทกขอมลทวไป และใหผดแลตอบแบบสอบถามการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว จากนนจงดำเนนกจกรรมตามโปรแกรมสงเสรมความรและการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว โดยเปนลกษณะกจกรรมรายบคคล จดเปนระยะเวลาตดตอกน 5 วน วนละประมาณ 1 ชวโมง 10 นาท – 2 ชวโมง ดงน กจกรรมวนท 1 ของโปรแกรม (ใชเวลา 1 ชวโมง 15 นาท) ใหผดแลฝกผอนคลาย โดยใชเทคนคการฝกการหายใจ ใหความรเรอง “การดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว” โดยนำเสนอดวยโปรแกรมคอมพวเตอร และมอบคมอไวใหผดแลไวอานทบทวน ผวจยใชคำพดชกจงใหผดแลเกดความมนใจในความสามารถของตนเอง กจกรรมวนท 2 ของโปรแกรม (ใชเวลา 1 ชวโมง 10 นาท) ใหผดแลฝกผอนคลาย โดยใชเทคนคการฝกการหายใจ ใหผดแลชมวดทศนเรอง “ดแลอยางมนใจ หวใจหนแขงแรง” ใหผดแลแสดงความคดเหน เกยวกบประสบการณของ ผดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดปรากฏในสอวดทศน ใหผดแลไดฝกปฏบตกจกรรมการดแลเดก ผวจยใชคำพดชกจงใหผดแลเกดความมนใจในความสามารถของตนเอง กจกรรมวนท 3-5 ของโปรแกรม (ใชเวลาประมาณ 2 ชวโมง) กระตนใหผดแลใชเทคนคผอนคลายทกวน โดยการฝกการหายใจ ใหผดแลไดใชความร ทกษะ ทไดรบจากโปรแกรมสงเสรมความรและการรบรสมรรถนะของตนเองมาใหการดแลเดกดวยตนเอง โดยมผวจยเปนพเลยง เชน



การประเมนลกษณะ และอตราการหายใจของเดก การจดทาเดกเพอลดอาการหอบเหนอย การเตรยมยานำลานอกซน เปนตน ผวจยใชคำพดชใหผดแลเหนถงความกาวหนาหรอผลสำเรจของงานและพดชกจงใหผดแลเกดความมนใจในความสามารถของตนเอง เมอสนสดกจกรรมของวนท 5 ผวจยใหผดแลตอบแบบสอบถามการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยวอกครง การวเคราะหขอมล วเคราะหขอมล ดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสำเรจรปโดยใชสถตเชงพรรณนา (descriptive statistics) และ สถตการทดสอบท (independent t- test) จากการทดสอบขอตกลงเบองตนของการใชสถตพบวาขอมลมการแจกแจงเปนโคงปกต ผลการวจย ขอมลทวไปของกลมควบคม ดานผดแลพบวาสวนใหญมอายอยในชวง 20 – 30 ป (รอยละ 53.3) มการศกษาระดบประถมศกษาและมธยมศกษาเทากนทงสองระดบ (รอยละ 33.3) เปนแมบาน (รอยละ 46.7) รายไดของครอบครวตอเดอนมากกวา 10,000 บาท (รอยละ 53.3) ใชบตรประกนสขภาพถวนหนา (รอยละ 93.3) มสถานภาพสมรสค (รอยละ 93.3) ผดแลทกคนเปนมารดา และระยะเวลาทผดแลเรมใหการดแลเดกจนถงปจจบนมากกวา 6 – 9 เดอน (รอยละ 46.7) ดานเดกปวยพบวาสวนใหญมอายอยในชวงมากกวา 6 – 9 เดอน (รอยละ 46.7) เปนเดกชาย (รอยละ 53.3) มนำหนกอยในชวง 5,000 – 7,000 กรม (รอยละ 46.7) เปนโรคหวใจพการแตกำเนดทมรรวของผนงกนหวใจหองลาง (รอยละ 53.3) รบประทานยาลานอกซน (รอยละ 100) เขารบการรกษาอยในโรงพยาบาลครงนดวยภาวะตดเชอในระบบทางเดนหายใจ (รอยละ 73.3) ดวยอาการ ไข/ไอ/หอบ (รอยละ 33.3) เขารบการรกษาอยในโรงพยาบาล 2 – 3 ครง (รอยละ 60) จำเปนตองไดรบการ

รกษาดวยการผาตด (รอยละ 86.7) ขอมลทวไปของกลมทดลอง ดานผดแลพบวาสวนใหญมอายอยในชวง 20 – 30 ป (รอยละ 60) มการศกษาระดบมธยมศกษา (รอยละ 33.3) มอาชพรบจาง (รอยละ 33.3) รายไดของครอบครวตอเดอน มากกวา 10,000 บาท (รอยละ 53.3) ใชบตรประกนสขภาพถวนหนา (รอยละ 100) มสถานภาพสมรสค (รอยละ 93.3) ผดแลทกคนเปนมารดา และระยะเวลาทผดแลเรมใหการดแลเดกจนถงปจจบนมากกวา 6 – 9 เดอน (รอยละ 40) ดานเดกปวยพบวาสวนใหญมอายอยในชวงมากกวา 6 – 9 เดอน (รอยละ 40) เปนเดกชาย (รอยละ 53.3) มนำหนกอยในชวง 5,000 – 7,000 กรม (รอยละ 66.7) เปนโรคหวใจพการแตกำเนดทมรรวของผนงกนหวใจหองลาง (รอยละ 40) รบประทานยาลานอกซน (รอยละ 100) เขารบการรกษาอยในโรงพยาบาลครงนดวยภาวะตดเชอในระบบทางเดนหายใจ (รอยละ 100) ดวยอาการ ไข/ไอ/หอบ (รอยละ 46.7) เขารบการรกษาอยในโรงพยาบาล 2 – 3 ครง (รอยละ 80) จำเปนตองไดรบการรกษาดวยการผาตด (รอยละ 100) เมอเปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยวของผดแล ระหวางผดแลในกลมทไดรบโปรแกรมสงเสรมความรและการรบรสมรรถนะของตนเอง (กลมทดลอง) กบกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต (กลมควบคม) พบวาคาเฉลยของคะแนนการรบรสมรรถนะของตนเองกอนการทดลอง ระหวางกลมควบคมและกลมทดลองไมแตกตางกน (t = 1.029, p > .05) และเมอเปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยวของผดแลหลงการทดลองพบวา คาเฉลยของคะแนนการรบรสมรรถนะของตนเอง ของกลมทดลองสงกวากลมควบคม (t = - 6.705, p < .001) ดงแสดงในตาราง

ตาราง เปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจแตกำเนดชนดไมเขยวของ ผดแล กอนและหลงการทดลอง ระหวางกลมควบคมและกลม

การศกษา กอนการทดลอง หลงการทดลอง

X 67.15 67.24

SD 13.121 17.897

X 62.45 98.33

SD 11.397 1.435

t

1.029 - 6.705

p- value

.313 < .001

กลมควบคม (n = 15) กลมทดลอง (n = 15)



การอภปรายผล ในการศกษาครงนเมอผดแลไดรบโปรแกรมการสงเสรมความรและการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว แลวมคาเฉลยของคะแนนการรบรสมรรถนะของตนเองสงกวาผดแลกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต สามารถอธบายเหตผลไดดงน 1. กจกรรมในโปรแกรม ทจดใหผดแลไดรบในการวจยครงน มความสอดคลองกบการสงเสรมใหไดรบขอมลจาก 4 แหลง ตามแนวคดการรบรสมรรถนะของตนเองของ แบนดรา7 ดงน 1.1 ประสบการณความสำเร จของตนเอง (enactive mastery experience) เปนแหลงการเรยนรขอมลทมอทธพลมากทสดในสรางการรบรสมรรถนะของตนเอง ในการวจยครงน ไดจดใหผดแลไดฝกปฏบตกจกรรมการดแลเดกดวยตนเอง เชน การประเมนลกษณะ และอตราการหายใจของเดก การจดทาเดกเพอลดอาการหอบเหนอย การเตรยมยานำลานอกซนเปนตน ทำใหผดแลไดรบรถงลกษณะของกจกรรมททำ เชน ขนตอนการทำกจกรรม ความยากงายของกจกรรม เปนตน มการประเมนผล คนหากจกรรมหรอขนตอนทยงปฏบตไมไดหรอยงปฏบตได ไมด และปรบปรงการปฏบตกจกรรมของตนเอง จนสามารถปฏบตกจกรรมนนๆ ไดอยางถกตอง เกดการรบรวาตนเองสามารถทำกจกรรมการดแลดงกลาวได ทำใหมการรบรสมรรถนะของตนเองสงขน โดยเกดความเชอวาถาหากใหกระทำกจกรรมการดแลเหลานอก ตนเองกจะสามารถทำไดสำเรจเชนเคย8 สอดคลองกบการศกษาของ สมพร โชตวทยธารากร6 ทศกษาในมารดาเดกโรคหวใจแตกำเนดอายแรกเกดถง 1 ป โดยจดใหมารดาไดฝกปฏบตกจกรรมการดแลจนประสบความสำเรจดวยตวเอง พบวามารดามการรบรสมรรถนะของตนเองเพมขน 1.2 การสงเกตประสบการณของผอน (vicarious experience) เปนการเรยนรทางออมจากการสงเกต “ตวแบบ” ซงอาจจะเปนตวแบบทเปนตวบคคลจรงๆ หรอ ตวแบบทเปนสญลกษณ ทประสบความสำเรจ หรอลมเหลวจากการกระทำในเรองใดเรองหนง จะมผลตอการรบรสมรรถนะของผสงเกตในเรองนนๆ ดวย7 โดยเฉพาะอยางยงถา “ตวแบบ” นนมลกษณะหรออย ในสถานการณทคลายคลงกบผสงเกตมากเทาไรกจะยงมอทธพลมากขน ซงจดเดนของการศกษาครงน คอ การใชชวตจรงของมารดาตวแบบถายทอดประสบการณชวตการดแลบตร และนำเสนอ

ผานสอวดทศน ททำใหผดแลทไดชมเกดความรสกเปรยบเทยบ และเหนวามารดาในวดทศนสามารถใหการดแลบตรทเปนโรคหวใจแตกำเนดได ตนเองกนาจะสามารถทำได เชนกน 1.3 การใชคำพดชกจง (verbal persuasion) เปนการพดชกจงของผทมความสำคญตอบคคลนนวาเขามความเชอในความสามารถของบคคลนนทจะสามารถกระทำกจกรรมเปาหมายได การใชคำพดชกจงมผลเพยงระยะเวลาสนๆ ควรใชเมอบคคลมประสบการณของความสำเรจ7 ในการวจยครงน ผวจยซงเปนพยาบาลทมประสบการณ ในการดแลเดกโรคหวใจและผดแล ไดพดชกจงใหผดแลเหนถงความสำเรจของตนเอง เมอผดแลสามารถฝกปฏบต และแสดงความคดเหนไดถกตองเกยวกบการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว และพดชกจงภายหลงสงเกตตวแบบผานสอวดทศนวา ผวจยในฐานะพยาบาลเชอในความตงใจจรงและความสามารถของผดแลในการดแลเดก โรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว การพดชกจงเปน การสงเสรมใหผดแลเลกสงสยในความสามารถของตวเอง (Self-doubts) สงผลใหเกดความเชอมนในความสามารถของตนเองขน7

1.4 การสนบสนนสภาวะทางสรระและอารมณ (physiological and affective states) การสรางความเชอในสมรรถนะของตนเองจะเกดผลดถาหากสภาพรางกายและอารมณอยในภาวะผอนคลาย ไมตงเครยดหรอวตกกงวล7 การศกษาของ นฤมล วปโร และคณะ9 ไดสนบสนนทฤษฎดงกลาวโดยพบวา ความเครยดในการเลยงดบตรเปนปจจยทำนายการรบรสมรรถนะตนเองของมารดาในการดแลทารก (p < .05) โดยมารดาทมความเครยดมากจะมผลทำใหการรบรสมรรถนะตนเองของมารดาในการดแลทารกลดลง ในการวจยครงนผวจยไดสาธตวธการผอนคลาย โดยใชเทคนคการฝกการหายใจ และใหผดแลฝกปฏบตตาม เพอลดความเครยดและความวตกกงวลของผดแล เปน การเตรยมรางกายและจตใจใหพรอมกอนการใหความร ฝกปฏบต และการสงเกตตวแบบ ชวยใหผดแลเกดการรบรถงความสามารถของตนเองเพมขน 2. ความรเรอง “การดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว” ทจดใหผดแลไดรบในการวจยครงน ชวยให ผดแลมการรบรสมรรถนะของตนเองเพมขน ซงอาจอภปรายไดดงน 2.1 ในการวจยครงนผวจย ไดจดใหผดแลไดรบ



ความรเรอง “การดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนด ไมเขยว” ซงการรบรสมรรถนะของตนเองจะเกดขนไดด บคคลนนตองรจกงานหรอกจกรรมทตนเองตองแสดงความสามารถในการกระทำดวย7 การใหความร จะชวยใหผดแลตระหนกรในสงทควรกระทำ และจะกระทำอยางไรใหถกตอง ขอมลหรอความรท ไดรบนจะผานกระบวนการทางปญญา (cognitive processing)8 ประเมนความยากงายของกจกรรมทตองกระทำ ประเมนสมรรถนะของตวเอง ชงนำหนกและตดสนวาตนเองมสามารถมากนอยเพยงใดในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว ในทางกลบหากผดแลไมรวาสงทควรกระทำมอะไรบาง และจะกระทำอยางไร จะทำใหผดแลเกดความไมแนใจจนอาจประเมนและตดสนวาตนเองไมมความสามารถในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว สอดคลองกบการศกษาของ ศรกาญจนา เอกศรไตรรตน10 ทพบวา มารดาทมความรเรองโรคหอบหดสงจะมความเชอมนในความสามารถของตนสงตามไปดวย และการศกษาของ อภชาต วงตระกล11 ทพบวาผดแลผปวยจตเวชเดกทมพฤตกรรมกาวราว ภายหลงไดรบโปรแกรมการใหความรเกยวกบสขภาพจต มคะแนนเฉลยการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลผปวยเดกเพมมากขนกวากอนไดรบความร อยางมนยสำคญทางสถต (p < .01) 2.2 ในการศกษาครงน มสอท ใช ในการเรยนรประกอบดวย โปรแกรมนำเสนอทางคอมพวเตอรและคมอเรอง “การดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยวสำหรบผดแล” เปนสอการสอน ซงทงโปรแกรมนำเสนอทางคอมพวเตอร และคมอ มภาพประกอบทสอดคลองกบเนอหาความรเรอง “การดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว” เพอใหดสวยงาม และ นาสนใจ ชวยดงดดความสนใจของผดแล นอกจากนในสวนของคมอ ผดแลยงสามารถนำกลบอานทบทวนได และใชเปนแนวทางในการดแลเมอเกดปญหาในการดแล จะเหนไดวาในการศกษาครงนผดแลกลมทดลอง ไดรบการสงเสรมการรบรสมรรถนะของตนเอง ตามแนวคดการรบรสมรรถนะของตนเองของแบนดรา7 รวมกบไดรบความรในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยว สงผลใหการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนดไมเขยวของผดแลกลมท ไดรบโปรแกรมสงเสรมความรและการรบรสมรรถนะของตนเอง

สงกวากลมทไดรบการพยาบาลตามปกต แตอยางไรกตามถงแมจะเหนวาโปรแกรมนมประสทธผลมากสามารถสรางการรบรสมรรถนะของตนเองของผดแลใหสงขนได แตการแปลผลครงนกตองพงระวง เนองจากพบวา ในกลมควบคมม ผปวยเดกมาดวยภาวะแทรกซอน คอภาวะหวใจวายถง 4 ราย ซงมอาการทรนแรง อาจทำใหผดแลมความวตกกงวลสง ซงอาจเปนปจจยแทรกซอนทมผลกระทบตอการรบรสมรรถนะตนเองของผดแลทมอยเดมได ดงนนการอางถงประสทธผลของโปรแกรมทศกษาครงน ควรตองคำนงถงขอจำกดของรปแบบการวจยทไมไดปองกนอทธพลของภาวะแทรกซอนคอ ภาวะหวใจวายตอคะแนนการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลเดกโรคหวใจพการแตกำเนดชนด ไมเขยว ขอเสนอแนะ ควรสงเสรมการนำโปรแกรมน ไปใชในทางปฏบตจรง โดยสนบสนนใหทมพยาบาลเขามามสวนรวมในการกำหนดแผนการนำโปรแกรมไปประยกตใช และปรบโปรแกรมใหเหมาะสมตามภาระงานของแตละหอผปวย ซงการสนบสนนใหทมพยาบาลเขามามสวนรวมจะชวยใหเกดความรสกวาโปรแกรมทประยกตแลวนเปนผลงานของทมพยาบาลเอง ทำใหเกดการรวมแรงรวมใจเพอใหโปรแกรมประสบความสำเรจ นอกจากนควรมการจดอบรมพยาบาลเพอพฒนาความรและทกษะเกยวกบการสรางการรบรสมรรถนะของตนเองใหกบผดแล เอกสารอางอง (References) 1. Yildiz S, Savaser S, Tatliglu GS. Evaluation of internal behaviors of children with congenital heart disease. J Pediatr Nurs. 2001;16(6):449- 52. 2. O, Brien P. The role of the nurse practitioner in congenital heart disease. Pediatr Cardiol. 2007;28:88-95. 3. Smith P. Primary care in children with congenital heart disease. J Pediatr Nurs. 2001;16(5):308-19. 4. Danchai K. Self-efficacy and child health promoting behaviors in mothers of toddlers



(Thesis). Bangkok: Mahidol University; 1997. 72 p. (in Thai). 5. Sumranchaiyadham K. Maternal perceived self-efficacy, maternal caring behaviors and health outcomes of 1-5 year old asthmatic children (Thesis). Bangkok: Mahidol University; 1998. 124 p. (in Thai). 6. Chottivitayatarakorn S. Effects of a self- efficacy program on mothers caring for children with congenital heart disease (Thesis). Bangkok: Mahidol University; 2000. 113 p. (in Thai). 7. Bandura A. Self-efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman and Company; 1997. 8. Prasopkittikun T. Self-efficacy and health behavior. Thai Journal Nursing. 2001;16(3):1- 12. (in Thai).

9. Vipuro N, et al. Factors predicting maternal self-efficacy in infant care. J Nurs Sci. 2007; 25(2): 47-59. (in Thai). 10. Akesiritrirat S. The relationship between mother’s personal characteristics, knowledge about asthma, self-efficacy, social support and dependent-care capability in caring for asthmatic children (Thesis). Bangkok: Mahidol University; 2000. 151 p. (in Thai). 11. Wangtrakul A. A study of using psychoeducation program on caregiver’s child care self-efficacy in aggressive children with mental health problems, Yuwaprasartwithayopathum Hospital (Thesis). Bangkok: Chulalongkorn University; 2006. 118 p. (in Thai).

prawdao panturut, rn, mns,* wanida sanasuttipun, rn, phd...

Documents