(machine tools maintenance)...3. ม ก จน ส ยในการท างานอย...

ซอมบ�ำรงเครองมอกล(Machine Tools Maintenance)

รหสวชำ 20102-2104

หมวดวชำสมรรถนะวชำชพ กลมสมรรถนะวชำชพเลอก

ประเภทวชำอตสำหกรรม สำขำวชำชำงกลโรงงำน

หลกสตรประกำศนยบตรวชำชพ พทธศกรำช 2562

ส�ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรอำชวศกษำ (สอศ.) กระทรวงศกษำธกำร

เรยบเรยงโดย

ธกร อศวสทธถำวรวศ.บ. (วศวกรรม)

มหำวทยำลยเทคโนโลยพระจอมเกลำเจำคณทหำรลำดกระบง

ISBN 978-616-495-036-8


จดพมพและจดจ�ำหนำยโดย...

บรษทวงอกษร จ�ำกด

69/3ถนนอรณอมรนทรแขวงวดอรณเขตบางกอกใหญกรงเทพฯ10600

Tel.0-2472-3293-5โทรสาร0-2891-0742Mobile08-8585-1521

e-Mail:[email protected] Facebook:ส�านกพมพวงอกษร

http://www.wangaksorn.com IDLine:@wangaksorn

พมพครงท 1 พ.ศ. 2562 จ�ำนวนทพมพ 3,000 เลม

สงวนลขสทธตำมพระรำชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537โดยบรษทวงอกษรจ�ากดหามน�าสวนใดสวนหนงของหนงสอเลมนไปท�าซ�า

ดดแปลงหรอเผยแพรตอสาธารณชนไมวารปแบบใดๆนอกจากไดรบอนญาต

เปนลายลกษณอกษรลวงหนาจากทางบรษทฯเทานน

ชอและเครองหมายการคาอนๆทอางองในหนงสอฉบบน

เปนสทธโดยชอบดวยกฎหมายของเจาของแตละราย

โดยบรษทวงอกษรจ�ากดมไดอางความเปนเจาของแตอยางใด


รหสวชำ 20102-2104จดประสงครำยวชำ เพอให

1.เขาใจการซอมบ�ารงรกษาการถอดประกอบเครองมอกล

2.มทกษะการซอมบ�ารงเครองมอกลการถอดประกอบเครองมอกล

3.มกจนสยในการท�างานอยางมระเบยบแบบแผนมความรบผดชอบตอตนเองสวนรวมและปฏบตงาน

ตามหลกความปลอดภย

1.ซอมบ�ารงเครองมอกลตามหลกการและกระบวนการ

2.ผลตชนสวนทดแทนตามหลกการและกระบวนการ

ปฏบตเกยวกบการซอมบ�ารงเครองมอกล การบ�ารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance)

การบ�ารงรกษาหลงเกดเหตขดของ(BreakdownMaintenance)ในงานเครองมอกลศกษาคมอถอดประกอบ

ชนสวนปรบตงตดตงหลอลนจดเตรยมอะไหลจดท�าชนสวนทดแทนอยางงายบ�ารงรกษาระบบนวแมตกส

และไฮดรอลกสเบองตน ตรวจสอบและทดสอบการท�างาน บนทกประวตการบ�ารงรกษา ปฏบตงานตามหลก

ความปลอดภย

ตำรำงวเครำะหสมรรถนะรำยวชำวชาซอมบ�ารงเครองมอกลรหสวชา20102-2104

ท–ป–น0-6-2จ�านวน6คาบ/สปดาหรวม108คาบ

สมรรถนะรำยวชำ

หนวยท

ซอมบ

�ารงเค

รองม

อก

ลตาม

หลกก

าร

และก

ระบว

นการ

ผลตช

นสวน

ทดแท

น

ตามห

ลกกา

ร

และก

ระบว

นการ

1.งานบ�ารงรกษา 2.งานศกษาคมอถอดประกอบ 3. งานตรวจสอบชนสวนเครองจกรกล 4.งานบ�ารงรกษาเครองมอกลเบองตน

5.งานปรบตงชนสวนเครองจกรกล 6. งานหลอลนชนสวนเครองจกรกล 7.งานจดเตรยมอะไหลซอมบ�ารง 8.งานจดท�าชนสวนทดแทนอยางงาย 9. งานบ�ารงรกษาระบบนวแมตกสและไฮดรอลกส 10.งานวางแผนการซอมบ�ารง

สมรรถนะรำยวชำ

ค�ำอธบำยรำยวชำ

วชำซอมบ�ำรงเครองมอกลรหสวชา 20102 - 2104จดอยในหมวดวชาสมรรถนะวชาชพ

กลมสมรรถนะวชาชพเลอก สาขางานเครองกล ประเภทวชาอตสาหกรรม สาขาวชาชางกลโรงงาน

ตามหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพพทธศกราช2562ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา(สอศ.)

กระทรวงศกษาธการผเขยนไดบรหารสาระการเรยนรแบงเปน10หนวยการเรยน ไดจดแผนกำรจดกำร

เรยนร/แผนกำรสอนทเนนฐำนสมรรถนะ (Competency Based) และกำรบรณำกำร (Integrated)

ตรงตามจดประสงครายวชาสมรรถนะรายวชาค�าอธบายรายวชาในแตละบทเรยนมงใหความส�าคญ

สวนทเปนความร ทฤษฎ หลกการกระบวนการตวอยาง แบบฝกปฏบต และค�าถามเพอการทบทวน

เพอฝกทกษะประสบการณ เรงพฒนำบทบำทของผเรยนเปนผจดกำรแสวงหำควำมร (Explorer)

เปนผสอนตนเองได สรางองคความรใหม และบทบำทของผสอนเปลยนจำกผใหควำมรเปนผชแนะ

(Teacher Role) จดสงแวดลอมเอออ�านวยตอความสนใจเรยนรและเปนผรวมเรยนร(Co-investigator)

จดหองเรยนเปนสถานทท�างานรวมกน (Learning Context) จดกลมเรยนรใหรจกท�างานรวมกน

(Grouping) ฝกความใจกวางมงสรางสรรคคนรนใหมสอนความสามารถทน�าไปใชงานได (Competency)

สอนความรกความเมตตา (Compassion)ความเชอมนความซอสตย (Trust) เปาหมายอาชพอนยง

เปนประโยชน(ProductiveCareer)และชวตทมศกดศร(NobelLife)เหนอสงอนใดเปนคนด

ทงกายวาจาใจมคณธรรมจรรยาบรรณทางธรกจและวชาชพ

สงเสรมสนบสนนยทธศาสตรการพฒนาระบบคณวฒวชาชพ (VocationalQualification System)

สอดคลองตามมาตรฐานอาชพ (Occupational Standard)สรางภมคมกน เพมขดความสามารถ

ในการแขงขนของประเทศ ก�าลงแรงงาน การพฒนามาตรฐานการปฏบตงานระดบชาต (National

Benchmarking) และการวเคราะหหนาทการงาน (Functional Analysis) เพอใหเกดผลส�าเรจ

ในภาคธรกจอตสาหกรรมทกสาขาอาชพเปนการเตรยมความพรอมของผเรยนเขาสสนามการแขงขน

ในประชาคมอาเซยน

ธกร อศวสทธถำวร

ค�ำน�ำ

บทท 1 งำนบ�ำรงรกษำ 1 เครองจกรในงานอตสาหกรรม 2

งานบ�ารงรกษา 4

หนาทของหนวยซอมบ�ารง 5

ประเภทของงานซอมบ�ารง 5

ขนตอนด�าเนนการซอมบ�ารง 6

ขอควรระวงในการใชเครองจกรกล 7

แบบฝกหดทายบทบทท1 8

ใบงานท1.1งานบ�ารงเครองจกรกลแบบบงคบดวยมอในงานอตสาหกรรม 11

ใบงานท1.2งานบ�ารงเครองจกรกลแบบกงอตโนมตในงานอตสาหกรรม 14

ใบงานท1.3งานบ�ารงเครองจกรกลแบบอตโนมตในงานอตสาหกรรม 17

บทท 2 งำนศกษำคมอถอดประกอบ 21 ประเภทคมอ 14

รปแบบของคมอ 24

สวนประกอบของคมอ 26


ใบงานท2.1ศกษาคมอถอดประกอบ 35

บทท 3 งำนตรวจสอบชนสวนเครองจกรกล 39 การตรวจสอบฐานของเครองจกรกล 41

การตรวจสอบความเสยหายของฐานเครองจกรกล 41

การตรวจสอบความสกหรอของชนสวน 43

การตรวจสอบศนยรวมของเครองจกรกล 45

การตรวจสอบความสมดลของชนสวน 45


ใบงานท3.1งานตรวจสอบความสกหรอของชนสวนเครองจกรกล 50

สำรบญ

ใบงานท3.2งานตรวจสอบศนยรวมของเครองจกรกล 54

ใบงานท3.3งานถอดประกอบเครองเจาะ 57

บทท 4 งำนบ�ำรงรกษำเครองมอกลเบองตน 61 เครองเจาะ(DrillMachine) 62

เครองเจยระไนลบคมตด(Grinding) 65


ใบงานท4.1งานตรวจสอบและบ�ารงรกษาเครองเจาะ 70

ใบงานท4.2งานตรวจสอบและถอดประกอบเครองเจยระไนแบบมอจบ 74

บทท 5 งำนปรบตงชนสวนเครองจกรกล 78 การปรบตงสายพานสงก�าลง 79

การปรบตงโซสงก�าลง 83


ใบงานท5.1งานปรบตงสายพานสงก�าลง 88

ใบงานท5.2งานปรบตงโซสงก�าลง 91

บทท 6 งำนหลอลนชนสวนเครองจกรกล 94 วตถประสงคของการหลอลนภายในเครองจกรกล 96

ประเภทของการหลอลน 96

คณลกษณะของน�ามนหลอลน 100

อปกรณในระบบหลอลน 102


ใบงานท6.1งานตรวจสอบระบบหลอลนแบบแรงดน 106

ใบงานท6.2งานตรวจสอบระบบหลอลนแบบวดสาด 109

ใบงานท6.3งานตรวจสอบระบบหลอลนแบบใชแรงดนและแบบวดสาด 112

ใบงานท6.4งานตรวจสอบระบบใชโซและแหวนในการหลอลน 115

ใบงานท6.5งานตรวจสอบระบบหลอลนดวยเสนเชอก 118

ใบงานท6.6งานตรวจสอบระบบหลอลนแบบหยดน�ามน 121

ใบงานท6.7งานตรวจสอบระบบหลอลนดวยไอน�ามนหลอลน 124

ใบงานท6.8งานตรวจสอบระบบหลอลนดวยจารบ 127

บทท 7 งำนจดเตรยมอะไหลซอมบ�ำรง 130 ความส�าคญของการจดเตรยมอะไหลซอมบ�ารง 131

ปญหาของการมอะไหลซอมบ�ารง 131

ความจ�าเปนทตองมการบรหารอะไหลซอมบ�ารง 132

คาใชจายในระบบบรหารอะไหลซอมบ�ารง 132

ตวแปรทเกยวของกบระบบบรหารอะไหลซอมบ�ารง 133

การแบงกลมอะไหลซอมบ�ารง 134

ประเภทของการแบงกลมอะไหล 136

ตวแปรส�าหรบการแบงกลมอะไหล 137

นโยบายการควบคมอะไหลซอมบ�ารง 138

EconomicOrderQuantityModel 139


ใบงานท7.1แบงกลมและควบคมอะไหลซอมบ�ารง 143

บทท 8 งำนจดท�ำชนสวนทดแทนอยำงงำย 146 การวางแผนการท�างาน 147

ตวอยางการท�างานโดยมการวางแผน 148

ประโยชนของการวางแผนการท�างาน 153


บทท 9 งำนบ�ำรงรกษำระบบนวแมตกสและไฮดรอลกส 156 รปแบบของการบ�ารงรกษา 157

การบ�ารงรกษาระบบนวแมตกส 157

การบ�ารงรกษาระบบไฮดรอลกส 160


บทท 10 งำนวำงแผนกำรซอมบ�ำรง 173 เทคนคการซอมบ�ารงเครองจกร 174

สาเหตของการท�าใหเครองจกรเสอมคณภาพ 175

การวางแผนและก�าหนดการซอมบ�ารงรกษาเครองจกร 176

การพจารณาตรวจสอบชนงานทจ�าเปน 177

การใชและการซอมบ�ารงเครองจกรตามระยะเวลา 177

แบบประวตการซอมเครองจกร 180


ใบงานท10.1งานตรวจสอบความสกหรอของชนสวนเครองจกรกล 185

ค�ำถำมเพอกำรทบทวน 188

บรรณำนกรม 191

งานบ�ารงรกษา จดประสงคการเรยนร (Behavioral Objectives)

(หลงจากศกษาจบบทเรยนนแลว นกเรยนจะมความสามารถดงน)

1. จ�าแนกประเภทของเครองจกรกลได

2. บอกจดประสงคในการซอมบ�ารงได

3. ระบหนาทของหนวยงานซอมบ�ารงได

4. อธบายประเภทของงานซอมบ�ารงได

5. บอกขนตอนในการซอมบ�ารงได

6. สรปขอควรระวงในการใชงานเครองจกรกลได

บทท 1

2

งานซอมบ�ารงรกษาเครองจกรกล นบไดวาเปนสวนงานทส�าคญอกสวนหนงในกระบวนการผลต

เนองจาก ในกระบวนการผลตทมการน�าเครองจกรกลมาเปนเครองมอหลก เมอเครองจกรกลถกใชงานไปใน

ระยะหนงกจะเกดความช�ารดเสยหายกบชนสวนตาง ๆ เมอใดทเครองจกรกลไดรบความเสยหาย กจะสงผล

ตอกระบวนการผลตในทนท เครองจกรกลทช�ารดเสยหายมผลท�าใหประสทธภาพในการผลตลดลงตามไปดวย

แตถามการบ�ารงรกษาทดเปนไปตามระยะเวลาทก�าหนด กจะท�าใหยดอายการใชงานและสามารถใชงาน

เครองจกรกลไดอยางตอเนอง ประสทธภาพการผลตกจะเปนไปอยางตอเนองไมหยดชะงก

เครองจกรกลในงานอตสาหกรรม

ดงทไดกลาวมาแลววา เครองจกรกลมความส�าคญตอกระบวนการผลต ดงนนชางซอมบ�ารงเองจะ

ตองมความรในรายละเอยดตาง ๆ ของเครองจกรกล เชน สวนประกอบ การท�างาน การใชงาน การบ�ารงรกษา

เปนตน ซงรายละเอยดตาง ๆ เหลาน สามารถศกษาไดจากคมอการใชงานประจ�าเครอง หรอเขารบ

การฝกอบรมจากบรษทผผลตเครองจกรกล

บทท 1งานบ�ารงรกษา

ภาพท 1.1 เครองจกรกลในอตสาหกรรมการผลต

3บทท 1 งานบ�ารงรกษา

ในปจจบนไดมการน�าเครองจกรกลตาง ๆ มาใชงานอยางมากมาย ซงแตละชนดของเครองจกรกล

กสามารถตอบสนองความตองการทแตกตางกนออกไป ขนอยกบการน�าไปใชงาน แตเราสามารถจ�าแนก

ประเภทของเครองจกรกลตามลกษณะการใชงานไดทงหมด 3 ประเภทดวยกนประกอบไปดวย

1. เครองจกรกลแบบบงคบดวยมอ (Manually Operated Machine)

เครองจกรกลประเภทนสวนใหญแลว จะเปนเครองจกรกลพนฐานทใชงานโดยทวไปมกลไกและ

ชนสวนทไมมากนก การท�างานจะอาศยการควบคมจากมนษยโดยตรง หมายถงวาในการใชงานจะตองม

เจาหนาทประจ�าเครองอยางนอย 1 คนตอเครองจกร 1 เครอง ตวอยางเครองจกรกลชนดบงคบดวยมอ

เชน เครองกลง เครองไส สวาน เครองกด เปนตน

ภาพท 1.2 เครองจกรกลบงคบดวยมอ

2. เครองจกรกลกงอตโนมต (Semi-Automatic Machine)

เปนเครองจกรกลทท�างานไดอยางอตโนมตในบางขนตอน แตยงตองมเจาหนาทประจ�าเครอง

คอยควบคมในบางขนตอน เชน การปอนชนงาน การเปลยนทล เปนตน ซงเครองจกรประเภทนจะสามารถ

ท�างานไดรวดเรวและแมนย�ากวาเครองจกรกลแบบบงคบดวยมอ

ภาพท 1.3 การควบคมการท�างานของเครองจกรกลกงอตโนมต

4 บทท 1 งานบ�ารงรกษา

3. เครองจกรกลอตโนมต (Fully Automatic Machine)

เปนเครองจกรกลทมสมรรถนะในการท�างานสงมความละเอยดและเทยงตรงสง ท�างานเปนอตโนมต

เตมรปแบบซงไมตองใชคนในการควบคมโดยตรง แตจะอาศยการปอนโปรแกรมผานคอมพวเตอรควบคม

การเคลอนทในทศทางตาง ๆ ของเครองจกร ตวอยางเครองจกรกลประเภทน เชน หนยนตอตสาหกรรม

เครองจกรกลซเอนซ เปนตน

งานบ�ารงรกษา

งานบ�ารงรกษาภายในโรงงานอตสาหกรรม จะรบผดชอบโดยแผนกหรอสวนซอมบ�ารง ซงในโรงงาน

อตสาหกรรมโดยทวไป จะมการจดตงหนวยงานทท�าหนาทในการรบผดชอบงานซอมบ�ารงโดยเฉพาะ

จดประสงคในการงานซอมบ�ารง

1. เพอใหสามารถน�าเครองจกรกลมาใชงานไดอยางเตมประสทธภาพและเปนไปอยางตอเนอง

2. เพอเปนการบ�ารงรกษาใหเครองจกรกลมอายการใชงานทยาวนาน

3. เพอเปนการปองกนอบตเหตจากการใชงานเครองจกรกลทช�ารด

4. เพอเปนการเตรยมความพรอมในการใชงานเครองจกรกลในกรณฉกเฉน

5. เพอเปนการลดตนทนในการจดหาเครองจกรกล

ภาพท 1.4 เครองจกรกลอตโนมต


หนาทของหนวยงานซอมบ�ารง

ดงทไดกลาวมาแลววาหนวยงานซอมบ�ารง เปนหนวยงานทส�าคญอกหนวยงานหนงในกระบวนการผลต

ในโรงงานอตสาหกรรม การจดตงหนวยงานซอมบ�ารงจงจ�าเปนทจะตองใชบคลากรทมประสบการณสง

มความรเกยวกบเครองจกรกลเปนอยางด สามารถวเคราะหเหตขดของไดอยางถกตองและรวดเรว ซงหนวยงาน

ซอมบ�ารงจะมหนาทดงตอไปน

1. วางแผนงานในการซอมบ�ารงใหเปนระบบ

2. บ�ารงรกษาเครองจกรกลตามขอก�าหนดของบรษทผผลต

3. ดแลใหเครองจกรกลและสภาพแวดลอมในการท�างานใหอยในสภาพทปกตพรอมใชงาน

4. แกไขปญหาในงานซอมบ�ารงโดยจะตองด�าเนนการในทนททนใด

5. จดเกบขอมลประวตการซอมบ�ารงเพอใชในการวางแผนการซอมบ�ารง

6. ตรวจสอบการใชงานของเครองจกรตามระยะเวลาทก�าหนดอยางเครงครด

ประเภทของงานซอมบ�ารง

เราสามารถจ�าแนกประเภทของงานซอมบ�ารงตามสภาพการปฏบตงานจรงไดดงตอไปน

1. การซอมบ�ารงตามแผนปฏบต การซอมโดยวธนจะใชบคลากรในหนวยงานซอมบ�ารง หรอ

อาจใหผ ควบคมเครองจกรกลเองเปนผด�าเนนการซอมบ�ารง ในกรณทเกดเหตขดของหรอครบอาย

การบ�ารงรกษา

2. การซอมบ�ารงตามการใชงานของเครองจกรกล การด�าเนนการซอมบ�ารงตามการใชงาน

เครองจกรกล จะแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ ท�าการซอมบ�ารงในขณะทเครองจกรกลก�าลงท�างานอย

และท�าการซอมบ�ารงในขณะทเครองจกรกลหยดการท�างาน โดยขนอยกบลกษณะของเครองจกรกล

และการใชงาน

ภาพท 1.5 งานซอมบ�ารง


เครองจกรกล

เกดเหตเสย/ขดของ/ช�ารด

ตรวจสอบเหตเสย

วเคราะหเหตเสย

วางแผน/ก�าหนดขนตอน

การซอมบ�ารง

ด�าเนนการซอมบ�ารง

ทดสอบการใชงาน

เครองจกรกล

เครองจกรกลคนสการ

ท�างานเปนปกต

ไมผานผาน

3. การซอมบ�ารงตามระยะเวลาทก�าหนด การซอมบ�ารงในลกษณะนจะมการก�าหนดเปนแผน

ปฏบตการไวลวงหนา โดยจะท�าการก�าหนดเปนชวงระยะเวลาทแนนอน

4. การซอมบ�ารงตามลกษณะงาน สามารถแบงออกได 2 ลกษณะ คอ งานซอมแซมและงาน

บ�ารงรกษาใหอยในสภาพพรอมใชงาน

ขนตอนการด�าเนนการซอมบ�ารง

หนวยงานซอมบ�ารงจะตองก�าหนดขนตอนในการปฏบตงานใหเปนระบบ จงจะสามารถวางแผน

การซอมบ�ารงไดอยางมประสทธภาพ ขนตอนในการซอมบ�ารงมขนตอนตามแผนภมท 1.1

แผนภมท 1.1 ขนตอนในการซอมบ�ารง


ขอควรระวงในการใชงานเครองจกรกล

เครองมอกล เปนเครองจกรทมลกษณะโครงสรางทออกแบบมาดวยความละเอยดและซบซอน

มความเรวในการใชงานและราคาคอนขางแพงการทจะใหเครองมอกลมอายการใชงานนาน ๆ จ�าเปนตองให

ความระมดระวงเปนพเศษ ดงน

1. อยาสบสวตชเครองมอกลใด ๆ ทงสน เมอยงไมทราบวาเครองมอกลนน ๆ มลกษณะการท�างาน

อยางใด เพราะเครองมอกลอาจช�ารดเสยหายหรอเกดอนตรายแกผใชได

2. หยอดน�ามนหลอลนทกวน เครองมอกลทขาดการหลอลนมอายงานสนมาก

3. กอนเดนเครองท�างานใหตรวจลกษณะเครองมอกลใหแนใจเสยกอนวาคนโยกตาง ๆ อยถก

ต�าแหนงหรอไมอยางไร

4. ระวงอยาใหเศษโลหะเขาไปขดอยในชองเลอนตาง ๆ ได เพราะชองเลอนจะสกลงอยางรวดเรว

งานจะไมไดความเทยงดงตองการ

5. แบรงจะตองไมรอนเกนกวาทมอจะทนได

6. ระวงอยาใหน�าและฝนเขาขางในมอเตอรได หากพบวามอเตอรเรมท�างานไมเปนปกต ใหหยดเครอง

และแจงใหหวหนาโรงงานทราบทนท

7. รกษาเครองมอกลใหสะอาด อยาใชลมอดเปาเศษโลหะหรอฝนออกจากเครอง เพราะเศษโลหะ

และฝนอาจเขาไปอดชองเลอนตาง ๆ ได

8. อยาประมาทในการใชเครองมอกลเพราะอาจไดรบอนตราย


ตอนท 1 จงเลอกค�าตอบทถกตองเพยงขอเดยว

แบบฝกหดทายบทท 1

ใชตอบค�าถามขอ 1 – 8

ก. เครองจกรกลกงอตโนมต (Semi – Automatic Machine)

ข. เครองจกรกลกงอตโนมต (Semi – Automatic Machine) และเครองจกรกลแบบบงคบดวยมอ

(Manually Operated Machine )

ค. เครองจกรกลอตโนมต (Fully Automatic Machine)

ง. เครองจกรกลแบบบงคบดวยมอ (Manually Operated Machine)

1. เครองจกรกลทท�างานโดยอาศยการควบคมจากมนษยโดยตรง คอเครองจกรประเภทใด

2. เครองจกรกลซเอนซจดอยในเครองจกรประเภทใด

3. การท�างานโดยมเจาหนาทประจ�าเครองอยางนอย 1 คน ตอเครองจกร 1 เครอง

4. การท�างานโดยมเจาหนาทประจ�าเครองตองคอยควบคมในบางขนตอน

5. การปอนชนงาน การเปลยนทลเครองจกรประเภทนจะท�างานไดรวดเรว

6. เครองกลง เครองไส สวาน เครองกด เปนเครองจกรประเภทใด

7. มสมรรถนะในการท�างานสงมความละเอยดและเทยงตรง ท�างานอตโนมต

8. เครองจกรกลตองมมนษยควบคม

9. เครองจกรกลในงานอตสาหกรรมมกประเภท

ก. 3 ประเภท ข. 4 ประเภท

ค. 5 ประเภท ง. 6 ประเภท


10. ขอใดไมใชจดประสงคในงานซอมบ�ารง

ก. บ�ารงรกษาเครองจกรกลตามขอก�าหนดของบรษทผผลต

ข. เพอใหเครองจกรกลมอายการใชงานทยาวนาน

ค. เพอเปนการลดตนทน ในการจดหาเครองกล

ง. เพอปองกนอบตเหตของการใชงาน

11. การวางแผนงานในการซอมบ�ารงรกษาใหเปนระบบเปนหนาทของใคร

ก. ผจดการ ข. หนวยงานซอมบ�ารง

ค. วศวกร ง. เจาหนาทฝายปฏบตการ

12. ขนตอนแรกทจะท�าเมอเครองจกรกลเกดเหตเสย / ขดของ / ช�ารด

ก. วางแผน / ก�าหนดขนตอนการซอมบ�ารง

ข. วเคราะหเหตเสย

ค. ตรวจสอบเหตเสย

ง. ตดตอประสานกบหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ

13. ในการซอมบ�ารงท�าในขณะเครองก�าลงท�างานอยไดหรอไมเพราะเหตใด

ก. ไมได, เพราะในการซอมบ�ารงรกษาตองหยดการท�างานของเครองจกรกล

ข. ไมได, เพราะเปนไปตามขอก�าหนดของบรษทผรบผดชอบตองรบผดชอบ

ค. ได, เพราะขนอยกบลกษณะของเครองจกรกลและการใชงาน

ง. ได, เพราะผด�าเนนการซอมบ�ารงมความเชยวชาญและช�านาญพอ

14. ขอใดไมจดอยงานบ�ารงรกษา

ก. คอยควบคมเครองจกรบางขนตอน

ข. มความรในรายละเอยดตางๆ ของเครองจกรกล

ค. ตดตอประสานกบหนวยงานตางๆ ทเกยวของ

ง. เขารบฝกอบรมจากบรษทผผลตเครองจกรกล

ใชตอบค�าถามขอ 15 - 18

ก. วตถประสงคในการซอมบ�ารง ข. การใชงานเครองจกรกล

ค. ประเภทของงานซอมบ�ารง ง. ขนตอนการด�าเนนการซอมบ�ารง

15. การซอมบ�ารงตามระยะเวลาทก�าหนดเปนขนตอนใด

16. หยอดน�ามนหลอลนทกวนจะท�าตอนใด

17. ขอใดคอการลดตนทนในการจดหาเครองจกรกล

18. การซอมบ�ารงทไดผลอยางมประสทธภาพตองท�าอยางไร


ตอนท 2 ท�าเครองหมาย √ หนาขอทถก และท�าเครองหมาย X หนาขอทผด

19. เพราะเหตใดจงตองระวงน�าและฝนเขาขางในเครองจกร

ก. ปองกนมอเตอรเสยหายและช�ารด

ข. อาจท�าใหชนสวนเปอนและเชดออกไดยาก

ค. ชนงานทไดอาจผดปกตไมเหมอนเดม

ง. ท�าใหตองบ�ารงรกษาบอยครง

20. การซอมบ�ารงตามลกษณะงาน สามารถแบงออกไดกลกษณะ

ก. 5 ประเภท ข. 4 ประเภท

ค. 3 ประเภท ง. 2 ประเภท

1. เครองจกรกลทช�ารดมผลท�าใหการผลตลดลง

2. เครองจกรกลกงอตโนมต (Semi – Automatic Machine) สวนใหญเปนเครองจกรกลพนฐาน

3. การซอมบ�ารงเครองจกร ตามการใชงานจะแบง 3 ลกษณะ

4. เพอใหการซอมบ�ารงมประสทธภาพ จงจ�าเปนตองก�าหนดขนตอนในการปฏบตงาน

5. แบรงในการใชงานเครองจกรกลจะตองไมรอนเกนกวาทมอจะทนได

6. สามารถใชลมอดเปาเศษโลหะหรอฝนออกจากเครองได

7. ในกรณมอเตอรท�างานไมเปนปกตใหหยดท�าการซอมบ�ารงโดยไมตองแจงหวหนาโรงงานกได

8. เครองจกรกลกงอตโนมต (Semi – Automatic Machine) ท�างานไดรวดเรวและแมนย�ากวา

เครองจกรอตโนมต (Fully Automatic Machine) เพราะมเจาหนาทควบคม

9. เครองจกรกลกงอตโนมต (Semi – Automatic Machine) จะท�างานโดยหนยนตอตสาหกรรม

สลบกบเจาหนาทคอยควบคม

10. เครองจกรกลกงอตโนมต (Semi – Automatic Machine) จะมสมรรถนะในการท�างานละเอยด

และเทยงตรงสงสดในบรรดาเครองจกรกลประเภทตาง ๆ


วตถประสงค

1. เพอใหนกเรยนสามารถน�าเครองจกรมาใชงานไดอยางเตมประสทธภาพและเปนไปอยางตอเนอง

2. เพอเปนการบ�ารงรกษาใหเครองจกรกลมอายการใชงานทยาวนาน

3. เพอเปนการปองกนอบตเหตจากการใชงานเครองจกรกลทช�ารด

4. เพอเปนการเตรยมความพรอมในการใชงานเครองจกรกลในกรณฉกเฉน

5. เพอเปนการลดตนทนในการจดหาเครองจกรกล

ค�าอธบาย

ใหผเรยนแบงกลมการท�างานกลมละ 3 - 5 คน และรวมกนปฏบตงานบ�ารงรกษาเครองจกรกล

แบบบงคบดวยมอในงานอตสาหกรรมตามขนตอนการท�างาน (สามารถเลอกใชตวอยางเครองจกรไดจาก

หองปฏบตการของวทยาลยฯ)

เครองมอและอปกรณ

1. เครองจกรกลแบบบงคบดวยมอ (Manually Operated Machine)

2. สมดจดผลการวเคราะห

ใบงานท 1.1 งานบ�ารงรกษาเครองจกรกลแบบบงคบ

ดวยมอในงานอตสาหกรรม

ปฏบตงาน

วนท………….................

เดอน……….…...............

พ.ศ………...…...............


ล�าดบขนการปฏบตงาน

1. ตรวจสอบชนดของเครองจกรกล

2. ตรวจสอบและวเคราะหสาเหตเสย

3. วางแผน / ก�าหนดขนตอนการซอมบ�ารง

4. ด�าเนนการซอมบ�ารง

5. ทดสอบการใชงาน

บนทกผลการปฏบตงานทดลอง

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

ค�าถามทายการปฏบตงาน

1. จงอธบายลกษณะของเครองจกรกลแบบบงคบดวยมอ

2. จงบอกจดประสงคของการซอมบ�ารง

3. จงบอกหนาทของหนวยงานซอมบ�ารง

4. จงบอกขนตอนการด�าเนนการซอมบ�ารง

5. จงบอกขอควรระวงในการใชงานเครองจกรกลแบบบงคบดวยมอ

ลงชอ...................................................

(..................................................)

ผเรยน

ลงชอ...................................................

(..................................................)

ครผสอน

(machine tools maintenance)...3. ม ก จน ส ยในการท างานอย...

Documents