lap radovis.pmd

Lokalen akcionen plan

2011 - 2013za unapreduvawe na polo`bata na licata so popre~enostvo Op{tina Radovi{


2011 - 2013www.poraka.org.mk

Republi~ki centar za poddr{kana lica so intelektualna

popre~enost - PORAKA

Lokalniot akcionen plan za unapreduvawe na polo`bata na licata so popre~enost voOp{tina Radovi{ 2011 - 2013 e podgotven vo periodot septemvri 2010 - mart 2011 godina voramkite na programata GRADOT I POPRE^ENOSTA, implementirana od Republi~ki centar zapoddr{ka na lica so intelektualna popre~enost - PORAKA.

C M Y B

C M Y B

C M Y B

C M Y B

Op{tina Radovi{

www.radovis.gov.mk

Lokalen akcionen plan za popre~enost vo Op{tina Radovi{ 2011 -2013

str. 1

LOKALEN AKCIONEN PLAN ZA UNAPREDUVAWENA POLO@BATA NA LICATA SO POPRE^ENOSTVO OP[TINA RADOVI[ 2011 - 2013

Republi~ki centar za poddr{ka na licaso intelektualna popre~enost – PORAKA

Programa “Gradot i popre~enosta”


str. 2

Naslov:Lokalen akcionen plan za unapreduvawe na polo`bata nalicata so popre~enost vo Op{tina Radovi{ 2011 - 2013

Izdava~:Republi~ki centar za poddr{ka na lica sointelektualna popre~enost - PORAKAul. ”Orce Nikolov” br. 122, 1000 Skopje;tel.: 329 69 61; faks: 329 69 60e-mail: [email protected]: www.poraka.org.mk

Ureduva~ki odbor:Violeta DimoskaD-r Vasilka DimoskaVlado Krstovski

Grafi~ki dizajn i pe~atewe:Data Pons - Skopje

Skopje, april 2011 godina


str. 3

SODR@INA

Voveden zbor na Gradona~alnikot ...............................................................................5

Lokalen akcionen plan za unapreduvawe na polo`bata na licataso popre~enost vo Op{tina Radovi{...........................................................................7

[to e lokalen akcionen plan? .................................................................................... 7

Generalni podatoci za Op{tina Radovi{.................................................................8

Definirawe na „popre~enosta” ...................................................................................12

Statisti~ki podatoci vo odnos na licata so popre~enost voOp{tina Radovi{.............................................................................................................14

Realizirani aktivnosti za izgotvuvawe na lokalniot akcionen plan .........17

Koordinativno telo za sproveduvawe na lokalniot akcionen plan ..............19

Lista na identifikuvani potrebi i prioriteti na licataso popre~enost vo Op{tina Radovi{.........................................................................21

Plan za sproveduvawe na lokalniot akcionen plan za licataso popre~enost vo Op{tina Radovi{........................................................................24


str. 4


str. 5

VOVEDEN ZBOR NA GRADONAÂLNIKOT

Otsekoga{ sum mislel deka site nie kako lu|e vredime tolku, kolku {to sme im potrebni na drugite ideka edinstvenata proverka na dilemata dali sme dobri lu|e e dali i kolku sme sposobni da im pomognemena onie koi{to nemoàt da ni vratat. Tokmu poradi ova, treba po~esto da sakame da zatropame na nekojatu|a vrata, ne za da barame, tuku za da pomogneme.

Vo taa smisla, nema posu{testven dokaz za na{ata humanost od sevkupnata pomo{ {to moè da im ja dademena lu|eto so popre~enost, bidej}i da se rodi{ so popre~enost e golema bolka, no u{te pogolema bolka e dane se napravi se za da se poraboti na sozdavaweto na ednakvite mo`nosti za ìvot i za ovaa integralnagrupa na lu|e vo op{testvoto.

Od ovaa proizleguva deka razvojot na edna op{testvena zaednica najdobro se meri preku nejzinata griàza ranlivite kategorii na gra|ani. Kolku e porazvieno edno op{testvo, tolku e povisok stepenot nakolektivnata svest i grià za onie lu|e koi ne se vo sostojba da se griàt samite za sebe. Na toj koncepte zasnovan i ustavot na Republika Makedonija, na{eto op{testvo se deklarira kako socijalno op{testvokoe se griì za site svoi ~lenovi, bez ogled na nivnata rabotna sposobnost.

Decentralizacijata, od ovoj aspekt, donese i novi predizvici za op{tinite. Del od nadle`nostite nadràvata, sega se delegirani na edinicite na lokalna samouprava. Toa e eden sosema nov moment odìvotot i raboteweto na lokalnata samouprava. Vo taa smisla, Op{tina Radovi{ i dosega rabotela, no ivo idnina }e prodolì, vo ramkite na svoite mo`nosti, da im izleze vo presret na licata so popre~enost.

Pokraj drugoto, pozitivnite zakonski odredbi predviduvaat i inkluzija vo redovna nastava na licata solesna i umerena intelektualna popre~enost. Sepak, po navr{enite 18 godini najgolem del od ovie decapovtorno se nazad, vo ramkite na semejstvoto, bez mo`nost da se socijaliziraat i da se druàt. Toa egolemo optovaruvawe i za semejstvata koi moraat da angaìraat i drug rabotosposoben ~len za potrebitena ovie deca.


str. 6

Tokmu poradi ova, Op{tina Radovi{ e podgotvena da dejstvuva vo implementacijata na ovoj Lokalenakcionen plan so cel da im pomogneme na onie koi{to mo`at da ni vratat so nasmevka. Sepak, nie smeubedeni deka so ovoj plan mnogumina od ovie lica so popre~enost }e mo`at da se ostvarat sebesi i kakovraboteni lica, bidej}i i tie poseduvaat talenti i ve{tini so koi{to se sozdavaat vrednosti za oviena{i gra|ani, no i za na{ata op{tina.

Gradona~alnik na Op{tina Radovi{,D-r Robert Velkov


str. 7

LOKALEN AKCIONEN PLAN ZA UNAPREDUVAWE NA POLO@BATA NA LICATA SOPOPREÊNOST VO OP[TINA RADOVI[

So tekovnata reforma na decentralizacija, lokalnite samoupravi dobija mnogu odgovorna uloga voprocesot na unapreduvaweto na sostojbata vo koja se nao|aat ranlivite grupi gra|ani, vklu~itelno i licataso popre~enost. Odlukite {to gi donesuvaat lokalnite samoupravi vlijaat vrz sekojdnevniot ìvot nalicata so popre~enost. Poradi toa, od golemo zna~ewe e lokalnite vlasti, pri planiraweto na politikitei donesuvaweto na odlukite, da gi vklu~uvaat i aspektite na popre~enosta, t.e. da sogledaat kako sekojaodluka }e vlijae vrz ìvotot na licata so popre~enost.

Vospostavuvaweto bliska sorabotka pome|u lokalnite vlasti i organizaciite na licata so popre~enoste osnovniot preduslov za efektivno kreirawe na inkluzivnata lokalna politika vo odnos na licata sopopre~enost. Imaj}i go ova predvid, Republi~kiot centar za poddr{ka na lica so intelektualnapopre~enost – PORAKA, vo periodot septemvri 2010 – mart 2011 godina, realizira{e konkretna akcijaza razvivawe lokalen akcionen plan za popre~enost vo Op{tina Radovi{.

[TO E LOKALEN AKCIONEN PLAN?

Lokalnite akcioni planovi za popre~enost pretstavuvaat instrumenti za razvoj i za implementirawe nakonkretnite ~ekori {to vodat kon unapreduvaweto na sostojbata na licata so popre~enost. Tie sestrategiski dokumenti, sostaveni od identifikuvanite potrebi na lokalno nivo i od utvrdenite celi iprioriteti {to se prifateni od strana na lokalnite vlasti i od organizaciite na licata so popre~enost.

Lokalnite akcioni planovi se naso~eni kon unapreduvaweto na kvalitetot na ìvotot na licata sopopre~enost, tie opfa}aat pra{awa koi se od najgolemo zna~ewe za niv i predlagaat akcii koi se vosoglasnost so resursite na lokalnata zaednica.


str. 8

GENERALNI PODATOCI ZA OP[TINA RADOVI[

Op{tina Radovi{ e locirana vo jugoisto~niot del na Republika Makedonija. Teritorijata na regionot seprostira me|u planinskiot masiv na sever i severoistok so Pla~kovica, na jugoistok so Strumi~ko Pole,na jugozapad so planinata Smrde{ i na severozapad so klisurata na Madenska reka. Radovi{kata op{tinaima mo{ne povolna geografska polo`ba, koja e uslovena od prostorno-reljefnite pogodnosti isoobra}ajnite priliki. Op{tina Radovi{ zafa}a povr{ina od 608 km2, se prostira na nadmorskataviso~ina od 260 m po te~enieto na Radovi{ka Reka do 1707 m na vrvot Bel Kamen na Pla~kovica. Radovi{se nao|a na nadmorska viso~ina od 370 m. Op{tinata ima mo{ne povolna geografska polo`ba, soobra}ajnopreku magistralniot paten pravec M-6 e porzana so op{tinite [tip 38 km - Strumica 26 km - granicaBugarija 70 km. So regionalniot pat R-606 e povrzana so Op{tina Kon~e.

Vo Radovi{ i radovi{ko se nao|aat tragi na materijalna kultura u{te od predistorijata od epohata naneolitot, eneolitot, hal{tatot i bronzata. Prvobitnoto spomenuvawe na Radovi{ datira od 1019 godina,vo gramota od vizantiskiot imperator Vasilij II. Ranosrednovekovniot grad Radovi{ se nao|al na mestotona sega{nite ru{evini na tvrdinata nad gradot. Op{tina Radovi{, brz stopanski razvoj beleì vogodinite od 1960 godina pa navamu.

Geolo{ki i reljefen sostav

Spored geolo{kata gradba Op{tina Radovi{, blagodarenie na svojata polo`ba, zafa}a delovi od dvekrupni geotektonski celini: srpski-makedonski masiv i vardarska zona, koi me|usebe se dosta razli~ni.Spored konfiguracijata zemji{teto vo op{tinata vo najgolem del e ridsko-planinsko, a pomal del e soramni~arski obrabotlivi povr{ini. Ridsko-planinskiot del na ovaa podra~je e karakteristi~en pokarpestiot sostav. Vulkanskite karpi so sivo-pepelesta ili sivo-zelena boja, sodràt minerali naèlezo, bakar i drugo, zatoa na ova podra~je se vr{i i iskop na ruda.


str. 9

Vo ramni~arskiot del se izdvojuvaat dva tipa na po~vi: nerazvieni i razvieni. Zna~eweto za zemjodelietona nerazvieniot tip na po~vi za Op{tinata e mo{ne golemo i se odlikuva so najvisoka proizvodstvenavrednost. Reljefot na podra~jeto na Op{tina Radovi{, go karakteriziraat tri va`ni elementi: ridsko-planinski - najgolem del go zazema masivot na planinata Pla~kovica, kotlinski - Radovi{ka i Damjanskakotlina i re~nite dolini na rekite: Radovi{ka, Oraovi~ka i Plavaja.

Klimatski karakteristiki

Radovi{kiot region e pod vlijanie na umereno kontinentalna klima. Zaradi izrazenata visinska razlika,oddelni klimatski elementi variraat me|u izmeneta mediteranska klima vo poleto i planinska klimana planinite. [to se odnesuva do ruàta na vetrovite, na{eto podra~je spa|a vo mo{ne vetrovititepodra~ja vo republikata. Prose~nite godi{ni temperaturi vo ramni~arskiot del se dviàt do 130S , a nanajvisokite planinski masivi do 7,50S. Maksimalnata temperatura iznesuva 410S a minimalnata -210S.

Hidrografija

Hidrografskite osobenosti na teritorijata na Op{tina Radovi{, se raznovidni i se sre}avaat pove}ehidrografski objekti od koi najzna~ajni se vodotecite, podzemnite vodi, izvorite i hidrojalovi{tetoTopolnica. Hidrografskata mreà na Op{tina Radovi{ pripa|a kon dva re~ni sistema i toa na rekiteStrumica i Bregalnica. Vo re~niot sistem Strumica se vlevaat rekite: Radovi{ka, Oraovi~ka i Plavaja,a vo Bregalni~kiot, Madenska reka preku Kriva Lakavica. Vo Bregalni~kiot sliven sistem preku rekataKriva Lakavica se vleva Madenska reka, koja izvira vo Damjansko pole i vo nea se vlevaat vodite odokolnite mesta Bu~im, a posebno hidrojalovi{teto Topolnica.


str. 10

Demografski razvoj

Spored podatocite od popisot na naselenieto, sproveden vo 2002 godina, vo Op{tina Radovi{ imanaselenie od 28.167 ìteli, od koi 16.223 ìveat vo gradot Radovi{. Polovata struktura na naselenietovo Op{tina Radovi{ nezna~itelno otstapuva od op{tata polova struktura na naselenieto na nivo narepublikata. Od vkupno 28.167 ìteli, ma{koto naselenie e zastapeno so 14.423 ìteli, ènskotonaselenie e zastapeno so 13.744 ìteli.

Spored nacionalnata pripadnost, strukturata na naselenieto vo Op{tina Radovi{ e slednata:- Makedonci 24.223 ili 85,99 %- Turci 3.753 ili 13,32 %- Drugi 191 ili 0,69 %

Migracijata selo - grad e postojana, no vo poslednite godini ima zabeleìtelna preselba na naselenietood op{tinata vo stranstvo.

Kultura i sport

Vo kulturata i kulturniot ìvot vo Op{tina Radovi{, evidentni se slednite dejnosti:- Rabota na OU Centar za kultura “Aco Karamanov” - Radovi{;- ONB “Bra}a Miladinovci” - Radovi{, - kulturno-umetni~ki dru{tva, folklorni ansambli i muzi~ki sostavi.

Va`no e da se naglasi deka OU Centar za kultura “Aco Karamanov” - Radovi{ vo sorabotka so Op{tinaRadovi{, vo golem del ja organizira i realizira t.n. ìva kultura, me|u koi pozna~ajni se slednitesodrìni: Radovi{ko kulturno leto, Festival na starogradska muzika i Karamanovite poetski sredbi.

Vo sferata na sportot nema zabeleìtelni rezultati.


str. 11

Kvalitet na ìveewe

Regionot na Op{tina Radovi{, ima materijalna osnova i stopanska infrastruktura koja pretstavuvasolidna osnova za stopanski razvoj. Stopanskata struktura vo Op{tinata po dejnosti e slednata:industrija i rudarstvo, zemjodelstvo, {umarstvo, vodostopanstvo, grade`ni{tvo, soobra}aj i vrski,trgovija, ugostitelstvo i turizam i zanaet~istvo, {to pretstavuva osnova za odrùvawe i zgolemuvawena kvalitetot na ìveewe na naselenieto vo Op{tinata. Sekoja od napred navedenite dejnosti, davapridones vo razvojot na Op{tinata. Imaj}i ja predvid mestopolo`bata na Op{tinata, prirodnite bogatstvai neistraènite arheolo{ki lokaliteti, se otvaraat mo`nosti za razvoj na turizmot, sport i rekreacija,loven turizam i dr.


str. 12

DEFINIRAWE NA „POPREÊNOSTA”

Definiraweto na „popre~enosta”1 e dosta kompleksno pra{awe.

Sledej}i gi svetskite trendovi vo odnos na terminologijata i Me|unarodnata klasifikacija nafunkcioniraweto, popre~enosta i zdravjeto (ICFDH) na Svetskata zdravstvena organizacija, vo ovojdokument e koristen terminot „popre~enost” kako najsoodveten prevod od angliski jazik na terminot„disabilty”. Vo Republika Makedonija sè u{te ne e kompletno usoglasena terminologijata za ovaavulnerabilna grupa gra|ani, no zabeleàn e pozitiven trend vo ramkite na usoglasuvaweto nazakonodavstvoto vo zemjata so zakonodavstvoto na zemjite-~lenki na Evropskata zaednica.

Me|unarodnata klasifikacija na funkcioniraweto, popre~enosta i zdravjeto:Nudi integrirano i nau~no sogleduvawe na zdravjeto i popre~enosta;Predlaga interdisciplinaren jazik za stru~nite rabotnici od zdravstvenoto, socijalnoto iobrazovnoto pole, koj e univerzalno prifaten na me|unarodno nivo;Mu dava neophodno zna~ewe na ambientalniot faktor i moè da se primenuva vo razli~ni kulturnisredini;Ima pove}edimenzionalen pristap i sodrì kriteriumi koi gi stavaat site patolo{ki sostojbi naisto ramni{te, nezavisno od pri~inite;Voveduva neutralna terminologija, so {to se razgrani~uva o{tetuvaweto od popre~enosta ihendikepot.

Spored Me|unarodnata klasifikacija na funkcioniraweto, popre~enosta i zdravjeto, na popre~enostane treba da se gleda kako na opredelena karakteristika ili nedostatok na edinkata, tuku na nea trebada se gleda kako na edno zaemno dejstvo na zdravstvenite karakteristiki i kontekstualnite faktorikoi vlijaele na nejzinata pojava.

1 Popre~enost (disability) SZO (WHO) - termin koj se koristi za razli~ni funkcionalni ograni~uvawa (fizi~ki, intelektualniili setilni), koi moàt da bidat od vremen ili od traen karakter.


str. 13

Poradi bolest, povreda ili kongenitalna malformacija, moè da se javi:

(Impairment) O{tetuvawe – gubitok ili abnormalnost na psiholo{kata, fiziolo{kata, ili anatomskatastruktura ili funkcija.

(Disability) Popre~enost – kako rezultat na odredeno o{tetuvawe, moè da se pojavi restrikcija ilinedostig na mo`nosta da se izveduvaat opredeleni aktivnosti na na~in ili so kapacitet {to e svojstvenza ~ovekot.

(Handicap) Hendikep – kako rezultat na nastanatoto o{tetuvawe ili na popre~enosta, moè da se pojavinemo`nost zaradi koja e ograni~eno ili onevozmoèno izvr{uvaweto na opredeleni funkcii koi senormalni za ~ovekot (sekako, soodvetni za odredena vozrast i pol, vo soglasnost so socijalnite ikulturnite faktori).

Vrz osnova na gorenavedenoto, terminot „popre~enost” vo ovoj dokument podrazbira „sostojba {to vodikon socijalni i ekonomski nedostatoci/isklu~uvawe, negirawe na pravata i ograni~uvawe na mo`nostiteza ramnopravnost vo ìvotot vo zaednicata”.

Dobrata politika e va`na po~etna to~ka dokolku taa obezbeduva {irok prostor za dijalog pome|u vladitei me|unarodnata zaednica za da se kreira politika za razvoj i poddr{ka na pravata na licata sopopre~enost, no i za promovirawe akcii vo soglasnost so Standardnite pravila na ON za izedna~uvawena mo`nostite na licata so popre~enost2 i so Konvencijata na ON za pravata na licata so popre~enostna centralno i na lokalno nivo.

2 UN General Assembly. Standard Rules on the Equalization of Opporunities for Persons with Disabilities. 48 session Resolution 48/96.New York. 20.12.1993


str. 14

STATISTI^KI PODATOCI VO ODNOS NA LICATA SO POPRE^ENOSTVO OP[TINA RADOVI[ (izvor: JUM Centar za socijalna rabota – Radovi{)

pol nacionalnost vozrast mesto vkupno

ma{ki `enski Makedonci Turci maloletni polnoletni grad selo

2 3 4 1 / 5 0 5 5



33 18 40 11 1 50 18 33 51

1. Broj i struktura na lica so dlaboka intelektualna popre~enost

2. Broj i struktura na lica so te{ka intelektualna popre~enost



24 18 33 9 9 33 18 24 42

3. Broj i struktura na lica so umerena intelektualna popre~enost



49 22 61 10 15 56 36 35 71

4. Broj i struktura na lica so lesna intelektualna popre~enost


str. 15



20 11 22 9 20 11 20 11 31



7 3 8 2 4 6 5 5 10

5. Broj i struktura na lica so kombinirani pre~ki



37 20 47 10 23 34 25 32 57

6. Broj i struktura na slepi lica i lica so pre~ki vo vidot

7. Broj i struktura na lica so telesna invalidnost



3 1 3 1 2 2 2 2 4

8. Broj i struktura na lica so pre~ki vo sluhot, govorot i glasot


str. 16

9. Smesteni lica vo institucii• 2 telesno invalidizirani lica se smesteni vo JU Zavod za za{tita i rehabilitacija Bawa

Bansko;• 7 lica so intelektualna popre~enost se smesteni vo Specijalniot zavod – Demir Kapija;• 3 deca so intelektualna popre~enost se smesteni vo POU “Sv. Kliment Ohridski” - Novo Selo;• 1 dete so popre~enost e smesteno vo Dom za doen~iwa i mali deca - Bitola;• 3 lica so popre~enost se smesteni vo zgri`uva~ki semejstva;• 2 lica so intelektualna popre~enost se smesteni vo stambena edinica so poddr{ka.

10. Vklu~enost vo obrazoven proces• Vo OOU „Krste Petkov Misirkov ”– Radovi{ vo redovna nastava vklu~eni se 8 deca so popre~enost;• Vo OOU „Kiril i Metodij”– s. Oraovica vo redovna nastava vklu~eni se 8 deca so popre~enost;• Vo OOU „Orce Nikolov”– s. Iwevo vo redovna nastava vklu~eni se 26 deca so popre~enost;• Vo OOU „Nikola Karev”– Radovi{ vo redovna nastava vklu~eni se 6 deca so popre~enost.


str. 17

REALIZIRANI AKTIVNOSTI ZA IZGOTVUVAWE NA LOKALNIOT AKCIONEN PLAN

Procesot na kreirawe na Lokalniot akcionen plan vo Op{tina Radovi{ se temele{e na principot naparticipativnost, a aktivnostite bea podeleni vo nekolku fazi, sekoja so odredena cel i so o~ekuvanrezultat.

Prvata i vtorata faza od programata „Gradot i popre~enosta” opfatija podgotvitelni aktivnosti za nejzinosproveduvawe, sostanok so d-r Robert Velkov, Gradona~alnik na Op{tina Radovi{, sozdavawe naRabotnata grupa za kreirawe na Lokalniot akcionen plan i potpi{uvawe Memorandum za sorabotka vorealizacijata na celata programa so Op{tina Radovi{ i so vklu~enite lokalni institucii i organizaciina lica so popre~enost.

^lenovi na Rabotnata grupa za kreirawe na Lokalniot akcionen plan:1. Du{ko âminski – Op{tina Radovi{,2. Verica Gazepova – Op{tina Radovi{,3. Lazar Gazepov – Op{tina Radovi{,4. Bor~e Panov – Op{tina Radovi{,5. Verka Taneva - \orgievska – JUM Centar za socijalna rabota – Radovi{,6. Liljana Petrova – Centar za vrabotuvawe – Radovi{,7. Limonka Ilievska – Zdravstven dom – Radovi{ / Sovet na Op{tina Radovi{,8. Kole Nikolov – FZO P.E. - Radovi{,9. Mite Kotev – O.O.U. Krste Petkov Misirkov – Radovi{,10.Violeta Srbakova – S.O.U Kosta Susinov – Radovi{,11. Blaga Doldurova – Centar za poddr{ka na lica so intelektualna popre~enost – PORAKA Radovi{,12.Vasil Tomov – Zdruènie na telesno invalidizirani lica – Radovi{,13.Stojka Svirkova / Pavlinka Andova – Zdruènie na trudovi invalidi – Radovi{,14.Blagoja Simonovski – O.O. Crven Krst – Radovi{,15.Igor Gocevski – Mladinski sovet – Radovi{,16.Katerina Miteva – AUS@M “@enska akcija”.


str. 18

Tretata faza od realizacijata na predvidenite aktivnosti opfati obuka na Rabotnata grupa zaizgotvuvawe na Lokalniot akcionen plan, preku tri seminari za obuka. Preku obukite, ~lenovite naRabotnata grupa se steknaa so znaewa od pove}e oblasti povrzani so pravata na licata so popre~enost,vklu~uvaj}i znaewe za slednive zna~ajni to~ki:

Lokalen akcionen plan, kako instrument za izedna~uvawe na mo`nostite za licata so popre~enost,Osnovni koncepti (definicii, medicinski i socijalen model, ~ovekovi prava i servisni slu`bi),Me|unarodni i doma{ni pravni instrumenti, zakonski ramki, strategii, sostojbi i sistemi za griài za{tita na licata so popre~enost,„AGENDA 22" – instrument za kreirawe lokalni akcioni planovi i iskustva od drugi zemji,Socijalni servisni slu`bi i regulatorni mehanizmi,Decentralizacija i formi na sorabotka na lokalnata samouprava i gra|anskiot sektor,Identifikuvawe na potrebite i resursite vo lokalnata zaednica,Rakovodewe so proektnite ciklusi i odnosot so mediumite.

Vo ~etvrtata faza na Programata bea odràni rabotilnici, pri {to ~lenovite na Rabotnata grupa raboteadirektno vrz kreiraweto na Lokalniot akcionen plan. Istovremeno, ~lenovite imaa mo`nost da giiskoristat steknatite znaewa od odrànite obuki.

Lokalniot akcionen plan be{e razrabotuvan vo soglasnost so me|unarodniot dokument „Agenda 22", vrzosnova na principite zacrtani vo Konvencijata na ON za pravata na licata so popre~enost. Narabotilnicite bea razgleduvani prioritetite i potrebite na licata so popre~enost, prvenstveno vooblastite {to se pod nadle`nost na lokalnata samouprava, no isto taka i vo oblastite {to sè u{te ne sedecentralizirani, no za koi lokalnite zaednici moàt da pridonesat so svoi akcii i so lobirawe kajcentralnata vlast. Pri razrabotkata na Lokalniot akcionen plan, ~lenovite na Rabotnata grupa dadoapridones vo oformuvaweto na prioritetite i aktivnostite. Pritoa, se vode{e smetka predloèniteaktivnosti vo Lokalniot akcionen plan da bidat realni i izvodlivi, vo soglasnost so resursite nalokalnata zaednica. Za sekoja poedine~na aktivnost bea definirani nejzinata cel i zada~a, odgovornatainstitucija za sproveduvawe, vremenskata ramka i izvorot na finansirawe.


str. 19

Vo pettata faza na Programata bea organizirani prezentacija i javna debata za Lokalniot akcionen planso sovetnicite od Sovetot na Op{tina Radovi{ i so pretstavnicite na lokalnite institucii iorganizacii, kade be{e dobien pozitiven fidbek vo odnos na predloèniot strategiski dokument i beadadeni konstruktivni zabele{ki od u~esnicite.

Kako rezultat na sprovednite fazi, Sovetot na Op{tina Radovi{, na 25 mart 2011 godina, ednoglasno gousvoi Lokalniot akcionen plan za unapreduvawe na polo`bata na licata so popre~enost vo Op{tinaRadovi{ 2011 – 2013, kako oficijalen strategiski dokument za razvoj.

KOORDINATIVNO TELO ZA SPROVEDUVAWE NA LOKALNIOT AKCIONEN PLAN

So usvojuvaweto na Lokalniot akcionen plan, Sovetot na Op{tina Radovi{ nazna~i Koordinativno teloza sproveduvawe na Lokalniot akcionen plan za unapreduvawe na polo`bata na licata so popre~enostvo Op{tina Radovi{ 2011 – 2013, sostaveno od slednite ~lenovi na Rabotnata grupa:

1. Du{ko âminski – Op{tina Radovi{ (Pretsedatel),2. Verica Gazepova – Op{tina Radovi{,3. Verka Taneva - \orgievska – JUM Centar za socijalna rabota – Radovi{,4. Liljana Petrova – Centar za vrabotuvawe – Radovi{,5. Limonka Ilievska – Zdravstven dom – Radovi{ / Sovet na Op{tina Radovi{,6. Violeta Srbakova – S.O.U Kosta Susinov – Radovi{,7. Blaga Doldurova – Centar za poddr{ka na lica so intelektualna popre~enost – PORAKA Radovi{,8. Vasil Tomov – Zdruènie na telesno invalidizirani lica – Radovi{,9. Pavlinka Andova – Zdruènie na trudovi invalidi – Radovi{.


str. 20

Koordinativnoto telo, vo komunikacija so soodvetnite sektori vo Op{tinata, treba da se podgotvi zadopolnitelni diskusii i pregovarawa za:

a) Razrabotka na operativnite godi{ni planovi;b) Identifikacija na resursite i podelbata na tro{ocite;v) Selekcija na celite i akciite;g) Podelbata na trudot;d) Nabquduvawe i dopolnitelni promeni vo planiranite aktivnosti.

Koordinativnoto telo ima oficijalen mandat, dodelen od strana na Op{tina Radovi{, a negova zada~apri realizacijata na Lokalniot akcionen plan e da se ispolnat slednive to~ki:

Mese~ni sostanoci za realizacija na Lokalniot akcionen plan;Redovni sostanoci na Koordinativnoto telo so odgovornite institucii odredeni vo Lokalniotakcionen plan;Redovni informativni sostanoci i komunikacija so mediumite za procesot na realizacija naLokalniot akcionen plan;Godi{na analiza na Lokalniot akcionen plan preku razvivawe merlivi indikatori zapostignuvaweto na o~ekuvanite rezultati;Godi{en izve{taj do Sovetot na Op{tina Radovi{ za realizacijata na Lokalniot akcionen plan.


str. 21

LISTA NA IDENTIFIKUVANI POTREBI I PRIORITETI NA LICATA SOPOPREÊNOST VO OP[TINA RADOVI[

Oblast 1: JAVNA SVEST

Postojat predrasudi i stereotipi kon licata so popre~enost;

Nedovolno prifa}awe na licata so popre~enost od strana na gra|anite vo Op{tina Radovi{;Nedovolna informiranost na gra|anite za potrebite na licata so popre~enost;Nedovolna informiranost na roditelite/semejstvata vo odnos na problemite i pravata na nivnitedeca so popre~enost.

Oblast 2: PRISTAPNOST

a) Fizi~ka pristapnost

Pogolem broj na javnite institucii ne se fizi~ki pristapni (op{tinska zgrada, Centar za socijalna

rabota – Radovi{, 4 osnovni u~ili{ta so 14 podra~ni u~ili{ta , FZO, PIOM, po{ta, komercijalni i

ugostitelski objekti, banki, PZU, lokalnite mediumi, sud, sportska sala);

Ograni~uvawe na dvièwe po trotoari (nepravilno parkirawe vozila);

Obeleànite parking-mesta ne se dostapni (gi koristat drugi gra|ani) i ne se soodvetno obeleàni

po standardi.

b) Pristap do informacii

Informaciite ne se dostapni za licata so popre~enost so o{teten vid, o{teten sluh i lica so

intelektualna popre~enost.


str. 22

Oblast 3: OBRAZOVANIE

Nema relevantni podatoci za brojot na deca so popre~enost (kategorizirani i nekategorizirani) vo

redovnite u~ili{ta;

Redovnite u~ili{ta nemaat defektolozi;

Nema prilagodeni nastavni programi i nagledni sredstva;

Ne postoi posebna paralelka za deca so popre~enost;

Nedostatok na ve{tini na prosvetnite rabotnici za rabota so deca so popre~enost.

Oblast 4: SORABOTKA NA LOKALNITE VLASTI SO ORGANIZACIITE NA LICATA SO POPREÊNOST (OLP)

Nedovolna koordiniranost pome|u organizaciite na lica so popre~enost i lokalnata samouprava;Nesoodvetni prostorni mo`nosti na organizaciite na lica so popre~enost (OLP).

Oblast 5: SOCIJALNA ZA[TITA I SOCIJALNI SERVISNI SLU@BI ZA LICATA SO POPREÊNOST VO OP[TINA RADOVI[

Nepostoewe na mreà na socijalni servisni slu`bi vo mestoto na ìveewe, kako poddr{ka na

licata so popre~enost i nivnite semejstva;

Nesoodvetni uslovi za rabotewe na servisnata slu`ba – dneven centar za lica so intelektaulna

popre~enost;

Nepostoewe na finansiska odr`livost na dnevniot centar za lica so intelektualna popre~enost.


str. 23

Oblast 6: VRABOTUVAWE NA LICA SO POPRE^ENOST

Nedovolna informiranost na licata so popre~enost i nivnite semejstva za zakonskite mo`nosti za

vrabotuvawe na invalidni lica, i pravata i obvrskite od raboten odnos;

Postojat zloupotrebi na zakonskite mo`nosti od strana na rabotodava~ite.

Oblast 7: ZDRAVSTVENA ZA[TITA I REHABILITACIJA

Nedovolna e informiranosta za zakonskite mo`nosti za osloboduvawe od participacija za

lekuvawe i lekarstva za deca so popre~enost do 26-godi{na vozrast;

Osloboduvawe od participacija za lekuvawe i lekarstva se vr{i do 18-godi{na vozrast, namestodo 26-godi{na vozrast, kako {to e zakonski propi{ano.


str. 24

PLAN ZA SPROVEDUVAWE NA LOKALNIOT AKCIONEN PLANZA LICATA SO POPRE^ENOST VO OP[TINA RADOVI[

Oblast 1: JAVNA SVEST

Celi Izvori nafinansirawe

Vreme zasproveduvawe

Odgovorna institucijaAkciiZada~i

So kogoKoj

1.Zapoznavawena gra|anite sopotrebite imo`nostite nalicata sopopre~enost

1.1 Realizirawena kampawa zapodignuvawe najavnata svest voOp{tinaRadovi{

1.1.1 Redovno medi-umsko informirawe(postoe~ka infocentarrubrika)1.1.2 Posebni temat-ski informativniemisii1.1.3 Izgotvuvawe nainformativenmaterijal (letoci)1.1.4 [iroka distri-bucija na informati-ven materijal1.1.5 Vklu~uvawe nalicata so popre~enostvo kampawata1.1.6 Otvorenitribini za javnosta1.1.7 Tematski ~asovii tribini vo u~ili{taza potrebite na licataso popre~enost

Koordinativ-no telo zasproveduvawena LAP

Op{tinaRadovi{

U~ili{ta

Mediumi

Crven krst

Sredno-{kolskaunija

Centar zakultura

Biblioteka

Organiza-cii na licaso popre~e-nost (OLP)

Kontinuirano

april 2011 -dekemvri 2013

Op{tinaRadovi{

Organizaciina lica sopopre~enost(OLP)

Mediumi


str. 25

1.2 Otvarawe nainfo-centar vosklop nabiblioteka

1.2.1 Dogovor so direk-tor na bibliotekata1.2.2 Obuka na vrabo-tenite vo bibliotekata1.2.3. Podgotovka nainformativen mate-rijal za pravata koj }ese distribuira prekuinfo-centarot


Op{tinaRadovi{

Biblioteka

Organiza-cii na licaso popre-~enost

septemvri 2011 -dekemvri 2011

Op{tinaRadovi{

1.1 Realizirawena kampawa zapodignuvawe najavnata svest voOp{tinaRadovi{

1.1.8 Vklu~uvawe nasredno{kolskata unijai klubot na mladi naCrven krst vo aktiv-nostite na kampawata1.1.9 Vklu~uvawe naverski institucii vospodeluvawe nainformacii za pravatai mo`nostite nalicata so popre~enost

Drugi NVO

Verskiinstitucii


Kontinuirano

april 2011 –dekemvri 2013

Op{tinaRadovi{

Organizaciina lica sopopre~enost(OLP)

Mediumi

2.1 Ostvaruva-we kontakti solicata sopopre~noest inivnitesemejstva

2.1.1 Kontinuiranoinformirawe prekuCSR za postoe~kite inovite prava2.1.2 Kontinuiranoinformirawe prekuinfo-centar2.1.3 Informirawepreku mediumi vo odnosna pravata2.1.4 Informirawepreku organizaciite nalicata so popre~enost

CSR


Op{tinaRadovi{

OLP

Biblioteka

Mediumi

Kontinuirano


CSR

OLP

2. Informirawena licata sopopre~enost inivnite semej-stva za postoe~-kite prava imo`nosti


str. 26

Oblast 2: PRISTAPNOST / DOSTAPNOST




So kogoKoj

1. Obezbeduvawena fizi~kapristapnost najavniteinstitucii

1.1. Vosposta-vuvawe nakontakt sonadle`niinstitucii

1.1.1 Informirawe izadolùvawe zarealizacija nazakonski odredbi najavnite op{tinskiinstitucii1.1.2 Informirawe ibarawe za realizacijana zakonski odredbido javnite dràvniinstitucii


Op{tinskijavniinstitucii

Dràvnijavniinstitucii

Kontinuirano


Op{tinaRadovi{

1.2. Adaptirawena pristapot dojavniteinstitucii

1.2.1 Izgradba napristapni rampi dosite javni instituciikoi se pod nadle`nostna Op{tinata1.2.2 Izgradba napristapni rampi dosite javni instituciikoi se pod nadle`nostna centralna vlast1.2.3 Instalirawe naliftovi vo zavisnotod objektot nainstituciite


Op{tinskijavniinstitucii


Kontinuirano


Op{tinaRadovi{



str. 27

2.1.1 Kaznuvawe nanepropisno parkiranivozila


Kontinuirano


Op{tinaRadovi{

3. Dostapniparking mestaza licata sopopre~enost

3.1. Standardi-zacija naobeleàniparking mesta

3.1.1 Opredeluvawe nadopolnitelni parkingmesta3.1.2 Postavuvawe navertikalnasignalizacija3.1.3 Kontinuiranoobeleùvawe naparking mestata3.1.4 Sankcionirawe nanepropisno parkiranivozila


Op{tinaRadovi{ iMVR

Kontinuirano

April 2011 –dekemvri 2013

Op{tinaRadovi{

4. Dostapnostdo informaciiza licata sopopre~enost

4.1. Prilagodu-vawe na infor-maciite zalicata soo{teten vid,o{teten sluh iintelektualnapopre~enost

4.1.1 Adaptirawe napostoe~kata veb-stranana Op{tina Radovi{

Op{tinaRadovi{

OLP

2. Obezbedu-vawe nanepre~enodvièwepo trotoari

2.1. Vospostavu-vawe na kontakti sorabotka soMVR

MVR

2.1.2. Otstranuvawe naprepreki (banderi,kontejneri i dr.)


Kontinuirano


Op{tinaRadovi{,EVN

Op{tinaRadovi{MVREVN


Kontinuirano


Op{tinaRadovi{


str. 28

Oblast 3: OBRAZOVANIE




So kogoKoj

april 2011 –maj 2001

Op{tinaRadovi{

1. Kompletira-we na podatociza brojot nadeca so popre~e-nost vklu~enivo obrazovniotsistem

1.1 Sproveduva-we na istra`u-vawe vou~ili{tata

1.1.1 Izgotuvawe napra{alnik i negovadistribucija1.1.2 Analiza napodatoci


Op{tinaRadovi{

U~ili{ta

2. Anga`irawena defektolozivo u~ili{tata

2.1.1 Barawe doMinisterstvo zaobrazovanie i nauka

2.1 Inicirawena potrebata oddefektolozi

juni 2011 Ministerstvoza obrazovaniei nauka (MON)


Op{tinaRadovi{

3. Obezbeduvawena soodvetniuslovi zanastaven proces

3.1 Barawe doBiro za razvojna obrazovanie

3.1.1 Unapreduvawe nanastavna programa inagledni sredstva

Kontinuirano


Op{tinaRadovi{

MON


Op{tinaRadovi{

U~ili{ta

4. Obezbeduvawena posebna para-lelka za deca sopopre~enost

4.1. Istaknuva-we na potrebataod posebnaparalelka

4.1.1 Barawe do Biro zarazvoj na obrazovanie iMON

april 2011 –septemvri 2011

MONKoordinativ-no telo zasproveduvawena LAP

Op{tinaRadovi{

U~ili{ta

MON

Biro zarazvoj naobrazovanie


str. 29

5. Obuka nanastavniot kadarza podobrarabota so deca sopopre~enost

5.1 Vklu~uvawena nastavnicitevo seminari

5.1.1 Opfa}awe voobukite na MON

Oblast 4: SORABOTKA NA LOKALNITE VLASTI SO ORGANIZACIITE NA LICATA SO POPRE^ENOST




So kogoKoj

1. Unapreduvawena sorabotkatapome|u lokalnatasamouprava iorganizaciite nalicata sopopre~enost

1.1. Struktui-rawe nasorabotkata

1.1.1 Kreirawe natelo za sorabotka, somandat od Op{tinata(Koordinativno teloza sproveduvawe nalokalniot akcionenplan)

Op{tinaRadovi{

Op{tinaRadovi{

OLP april 2011

Kontinuirano


Op{tinaRadovi{

MON


Op{tinaRadovi{

U~ili{ta

2. Podobruvawena prostorniteuslovi na OLP

2.1. Iznao|awena prostornimo`nosti zaOLP

2.1.1 Obezbeduvawe nakancelariski prostorza OLP

Op{tinaRadovi{

Op{tinaRadovi{

OLP april 2011 –dekemvri 2011


str. 30

Oblast 5: SOCIJALNA ZA[TITA I SOCIJALNI SERVISNI SLU@BI




So kogoKoj

1. Razvivawe namre`a od ser-visni slu`bi zalica sopopre~enost

1.1. Analiza napotrebite odservisnislu`bi

1.1.1 Izgotvuvawe naizve{taj za potrebiteod servisni slu`bi

3.1 Realizira-we na zakonskimo`nosti zafinansirawena programskiaktivnosti nadnevniotcentar

3.1.1 Sklu~uvawe nadogovor za finansirawe(delegirawe na nad-le`nost) od strana naop{tinata3.1.2 Sledewe ievaluacija od strana naop{tinata


CSR

OLP


CSR,OLP,Op{tinaRadovi{

CPLIP -PORAKARadovi{

Biznissektor

Op{tinaRadovi{

Kontinuirano


Op{tinaRadovi{

3. Obezbeduvawena finansiskaodr`livost nadnevniot centarza lica sointelektualnapopre~enost

1.2 Inicirawena potrebata zakreirawe nanovi servisnislu`bi

1.2.1 Dostavuvawe nabarawe do nadle`niteinstitucii (MTSP,Op{tina Radovi{)


CSR

OLP


CSR,OLP,Op{tinaRadovi{

2.1 Realizira-we na dogovorotza sanirawe iadaptacija nadodelenatalokacija

2.1.1 Sanirawe, adapta-cija i opremuvawe nalokacijata za dnevencentar

CPLIP -PORAKARadovi{

Biznissektor

Op{tinaRadovi{

april 2011 –septevmri 2011

Op{tinaRadovi{,CPLIP -PORAKARadovi{,Biznissektor

2. Sozdavaweuslovi zafunkcionirawena servisnataslu`ba – dnevencentar za licaso intelektu-alna popre~enost


str. 31

Oblast 6: VRABOTUVAWE NA LICA SO POPRE^ENOST




So kogoKoj

1. Podobrenoinformirawe nalicata sopopre~enost inivnitesemejstva zazakonskitemo`nosti,pravata iobvrskite

1.1. Koordina-cija i zgoleme-na komunika-cija pome|uCentarot zavrabotuvawe iOLP

1.1.1 Organizirawe naredovni koordinativnisostanoci na CSR i OLP1.1.2 Organizirawe nasostanoci na OLP sovrabotenite lica ilicata koi baraatrabota1.1.3 Organizirawe narabotilnici zaedukacija za pravata iobvrski od rabotenodnos

2.1. Zgolemenakontrola odnadle`niteinstitucii

2.1.1 Zgolemuvawe nabrojot na poseti naza{titnite rabotnidru{tva2.1.2 Prezemawe nazakonski merki vo slu~ajna zloupotreba


Centar zavrabtuvawe

OLP

Za{titnirabotnidru{tva

Inspektor-at za trud

Kontinuirano


Centar zavrabtuvawe

OLP

Inspektor-at za trud

Centar zavrabtuvawe

OLP

Za{titnirabotnidru{tva


Kontinuirano


Inspektoratza trud

2. Namaluvawena brojot nazloupotrebi privrabotuvaweto


str. 32

Oblast 7: ZDRAVSTVENA ZA[TITA I REHABILITACIJA




So kogoKoj

1. Zapazuvawena zakonskiteobvrski zaosloboduvaweod partici-pacija do 26-godi{na vozrast

1.1. Uka`uvawedo zdravstve-nite ustanovi

1.1.1 Direktni kontaktiso mati~nite lekari izdravstvenite ustanovi


OLP

PE – FZO

CSR

Kontinuirano


CSR

PE – FZO

OLP

2. Realizirawena zakonskotopravo na zdrav-stvena za{titabez partici-pacija do 26-godi{na vozrast

2.1. Osloboduva-we od partici-pacija za decataso popre~enostnad 18-godi{navozrast

2.1.1 Upatuvawe nabarawe do PE - FZO zapravilna primena nazakonskite normi


CSR

PE – FZO

Kontinuirano


CSR

PE – FZO

OLP


2011 - 2013za unapreduvawe na polo`bata na licata so popre~enostvo Op{tina Radovi{


2011 - 2013www.poraka.org.mk

Republi~ki centar za poddr{kana lica so intelektualna

popre~enost - PORAKA

Lokalniot akcionen plan za unapreduvawe na polo`bata na licata so popre~enost voOp{tina Radovi{ 2011 - 2013 e podgotven vo periodot septemvri 2010 - mart 2011 godina voramkite na programata GRADOT I POPRE^ENOSTA, implementirana od Republi~ki centar zapoddr{ka na lica so intelektualna popre~enost - PORAKA.

C M Y B

C M Y B

C M Y B

C M Y B

Op{tina Radovi{

www.radovis.gov.mk

lap radovis.pmd

Documents