iiLagano hya

The New Testament in the Zigua language of Tanzaniacopyright © 2014 The Word for the World and Pioneer Bible TranslatorsLanguage: ZiguaContributor: The Word For The World

Zigua & The New Testament in ZiguaThis translation, published by The Word for the World Bible Translators and Pioneer Bible Translators, was published in 2014.If you are interested in obtaining a printed copy, please contact The Word for the World Bible Translators at www.twftw.org.This translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-No Derivatives license 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not make any derivative works that change any of the actual words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with those Scriptures and documents.For other uses, please contact the respective copyright owners.2018-02-06PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 12 Feb 2021 from source files dated 12 Feb 20213de16edb-af58-5e1e-a052-fe27295c9b15

Contents

MATAYO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1MAKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39LUKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64YOHANA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106NTENDWA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136WALUMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172WAKOLINTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1892WAKOLINTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205WAGALATIYA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216WAEFESO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223WAFILIPI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229WAKOLOSAI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2341WASESALONIKE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2382WASESALONIKE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2421 TIMOSEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2452 TIMOSEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250TITO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254FILEMONI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257WAEBULANIYA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259YAKOBO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2721PETULO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2772 PETULO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2821YOHANA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2862 YOHANA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2913 YOHANA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292YUDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293UGUBULO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295

iii

MATAYO 1:1 1 MATAYO 1:15

MBULI YEDI IWANDIKWE NIMATAYOULONGOZIMbuli Yedi iwandikwe ni Matayo niimwenga mwe vitabu vine mwe Laganohya dikulavyanya wikazi wa Yesu Kulisito.Chila chimwenga mwe ivyo chetangwa“Injili,” nuko kugamba “Mbuli Yedi.”Vyawandikagwa hadya Yesu abanikagani Matayo na Mako na Luka na Yohana.Wawandisi hawamanyize chindedi zuwaidyoMbuli Yedi iwandikwe niMatayo, mnavyadahika chipindi cha mihilimo milongomtandatu AD. Naho, hantu awandikilehahamanyike, mna mafani yawandikagwauko Palesitina naho mafani hata mo mziwa Yelusalemu.

Mwandisi ni Matayo, uyo endagamchisanya ushulu henati kwitangwakutenda mwanampina wakwe. Nahokamanyika kwa zina dya Mlawi. Matayoendaga yumwenga mwa wadya wasigilwamlongonawaidi awandikaga kwavilongoziwa Wayahudi. Vino vyawoneka pwililimwe mihilimo 60 ikalanga mawandiko yaLagano dya kale. Kaunga alagise kugambaYesu nendile nuyo Masiya, mkombolwaasagulwe ni Chohile uyo alavyagwa mouwoni. Naho Matayo awandikaga vintuvilozize mo Useuta wa Chohile. Wayahudinendile wakagoja masiya kutenda seutawa siasa za chiseuta. Matayo akaulisagakwa ujihi vikuhigana mwe uzumizi kwakutambalisa useuta wa Muye wa Chohile.

Mbuli Yedi iwandikwe ni Matayo nikitabu chedi kwa kukongela mwe Laganohya kwaviya vyose vyalanga Lagano dyakale. Dyalunganya mwe malagano maidi.Wasomile naho nawakafanyanya kugambaMatayo akajeza kutimiliza mliganyo wavitabu viwandikwe ni Musa, ivyo vyendagavitabu vishano vya nkongo vya Lagano dyakale. Yesu kalonga ko lugulu (Mat 5-7)yadaha kuliganywa na kulavigwa sigilizi zaChohile kwa Musa (Kumbukumbu ya tolati19; 3-23; 33).Vimndani

Matayo kakonga Mbuli Yedi kwakuwagambila mwe kwelekwa kwaYesu Kulisito na nkongelo ye ndimayakwe 1-4.

Vikaheza Matayo atambalisa indima yaYesu na mahinyo yalozize mwe 5-25.

Mo udumoMatayo alonga mwalo mjimawa Yesu na ndima yakwe na kubanikana kuyuka kwakwe (26-28).

Lukolo lwa Yesu KulisitoLuka 3:23-38

1 Luno ni ludongo lwa lukolo lwa YesuKulisito, lukolo lwa Daudi, endaga mlukoloywa Bulahimu.

2 Bulahimu amwelekaga Isaka, Isakaamweleka Yakobo, Yakobo amweleka Yudana walukolo wakwe.

3 Yuda amwelekaga Pelesi na Zela mamiyawo ni Tamali, Pelesi amweleka Hesiloni,Hesiloni amwelekaga Alamu.

4 Alamu amwelekaga Aminadabu,Aminadabu amweleka Nashoni, Nashoniamweleka Salimoni.

5 Salimoni amwelekaga Boazi, ninenani Lahabu, Boazi amweleka Obedi mamiyakwe nani Lutu, Obedi amwelekaga Yese.

6 Yese awelekaga Seuta Daudi, Daudiamweleka Sulemani, nine nani mkazaUliya.

7 Sulemani amwelekaga Lehoboamu,Lehoboamu amweleka Abiya, Abiyaamweleka Asa.

8 Asa amwelekaga Yehoshafati,Yehoshafati amweleka Yolamu, Yolamuamweleka Uziya.

9 Uziya amwelekaga Yosamu, Yosamuamweleka Ahazi, Ahazi amwelekaHezekiya.

10 Hezekiya amwelekaga Manase, Man-ase amweleka Amoni, Amoni amwelekaYosiya.

11 Yosiya amwelekaga Yekoniya nawalukolo weyawe.

Chipindi chiya Wayahudi wasamiziza-gwa Babeli.

12 Umo weze waguhigwe mateka ukoBabeli, Yekoniya amwelekaga Shealitieli,Shealitieli amweleka Zelubabeli.

13 Zelubabeli amwelekaga Abihudi,Abihudi amweleka Eliakimu, Eliakimuamweleka Azoli.

14 Azoli amwelekaga Sadoki, Sadokiamweleka Akimu, Akimu amweleka Eliudi.

15 Eliudi amwelekaga Eleazali, Eleazaliamweleka Matani, Matani amwelekaYakobo.

MATAYO 1:16 2 MATAYO 2:1516 Yakobo amwelekaga Yusufu, Yusufu

nani mgosi ywa Maliyamu nine dya Yesuakwitangwa Kulisito. 17 Ivyo nakunavyeleko mlongo na mine, kukongela Bu-lahimu kubula Daudi, na vyeleko mlongona mine, kukongela Daudi kubula mousami kwita Babeli, na vyeleko mlongona mine, ni kukongela hadya waguhigweutumwa kubula mwe chipindi cha KulisitoMkombola.

Kwelekwa kwa Yesu KulisitoLuka 2:1-7

18 Vino nivyo elekagwa Yesu Kulisito,Maliyamu nine dya Yesu nakalombwa niYusufu. Mna umo hawenati kusolana,Maliyamu nakawoneka ana nda kwaudahi wa Muye Ukukile. 19 KwaviyaYusufu nakaoneka ywedi haungile kum-jela soni Maliyamu mwa wantu, elonakaunga amwase chinyele. 20 Umo acheiakafanyanya imbuli iyo, mndima ywakwembingu ywa Zumbe amlaila mwesozi amgamba, “Yusufu mwana Daudi,usekogoha kumguha Maliyamu atendemkaziwo, kwaviya kenula nda kwa udahiwa Muye Ukukile. 21 Nefungule mwanaywa chilume, nawe naumwitange Yesu,kwaviya uyo nuyo akunga awakombolewantu wakwe mwa masa yawo.”

22 Ivyo yano yose nayalaila chani uchinteudya ulosi Zumbe alongaga kujinkila kwamuwoni.

23 “Chigoli nenule nda nakutenda namwana chilume, naye netangwe Imanueli”nuko kugamba, “Chohile ehamwenga nasuwe.”

24 Ivyo Yusufu eze asetuke mwe zin-tongo, adamanya saviya agambilwe nimndima ywa kwembingu ywa Zumbeamguha Maliyamu mkaziwe. 25 Mnahagonile naye, kubula Maliyamu efungulamwana chilume, Yusufu amwinka zina dyaYesu.

2Watalamke kulaila ulailo wa zuwa

1 Yesu elekagwa mo mzi wa Beselehemuuko Yudeya, mwe chipindi umo Helodeendaga Seuta. Vikaheza, wantu wamanyiwa ntondo weza wakalaila ntendele youlailo wa zuwa wa Yelusalemu, 2 niyowauza, “Ekuhi umwana elekwe, akungaatende Seuta ywa Wayahudi? Chiwona

ntondo yakwe umo ikalaila ko ulailo wedizuwa, ivyo chiza kumvikila.”

3 Seuta Helode eze eve ayo, engilwa nichinyulu, hamwenga na chila yumwengawomzi wa Yelusalemu. 4Awetanga wakuluwa walavyantambiko wose hamwenga nawahinyi wa Sigilizi na kuwauza, “KulisitoMkombola nelekwe kuhi?”

5 Wahitula, Nelekwe mo mzi wa Besele-hemu, uko Yudeya. Vino nivyo alongile,muwoni6 Beselehemu mwe isi ya Yuda,Weye hwiwa udumomgatimo ulongozi wa

Yuda,kwaviya nalawe chilongozi mwakonaalongoze wantu wangu wa Izulaeli.

7 Vikaheza Helode awetanga wamanyiwa ntondo wajeni walaile ko ulailowe dizuwa ko mdugano wa chinyelenakubunkula chipindi cha chindedi chi-laile intondo. 8 Niyo awasigila waiteBeselehemu kwa sigilizi zino, “Hitanimkalonde vyedi mwana alekwe, ahonamumwone, mwize mnigambile, chaninami hamvikile.”

9 Weze waheze kumwiva Seuta, watozasila waita, ntondo nayo waiwonaga koulailo we dizuwa yawalongoza hadya eliumwana. 10 Weze waiwone intondo, niyoweleleswa. 11 Wengila mwe nyumba,weze wamwone umwana hamwengana mamiyakwe Maliyamu, wafika madikumvikila. Walavya majeleko yawo nakumwinka, zahabu, mavuta ya yombe kuluyakwitangwa manemane na uvumba.

12 Niyo wauya kwe kaya yawo kwa silantuhu, kwaviya Chohile awafundaga mwesozi wasekuya kwa Helode.

Kunyilikila Misili.13 Weze wahalawe mndima ywa kwem-

bingu ywa Zumbe amlaila Yusufumwe sozinakumgamba, “Helode namlonde umwanachani amkome. Ivyo halaweni, mguheumwana hamwenga na mamiyakwe mny-ilikile Misili, mwikale uko kubula hadyahunga hugambile uhalawe.”

14 Ivyo ahalawa, amguha umwanahamwenga na mamiyakwe nechilo nakwita Misili, 15 hantu ekalaga kubula mokubanika kwa Helode. Vino vyadamanyik-aga saviya Zumbe alongaga kujinkila

MATAYO 2:16 3 MATAYO 3:17muwoni vilaila chindedi, “SimwitangaMwanangu kulaila Misili.”

Kukomwa kwa wana.16 Helode eze abunkule kugamba wajeni

walaile ko ulailo we dizuwa wamzungu-luka, kengilwa ni maya. Alavya sigilizi zakukoma wana chilume mwe Beselehemuhamwenga nawemjihi watamihilimomidina wadodo wawo. Vino vyadamanyikagakutimilana na viya amanyaga kwa awajenimwe chipindi che ntondo yalailaga.

17 Naho uwoni wa muwoni Yelemiyawachintaga saviya alongaga,18 “Izwi diivika kulaila uko Lama,ndilo ya usungu na malombolezo,Laheli akuwaila wanawe,haungile kuhembelezwa,kwaviya nendile wabanika.”

Kuya kulaila Misili19 Helode eze abanike mndima ywa

kwembingu ywa Zumbe amwizila Yusufumwe sozi uko Misili, 20 na kumgamba,“Halawe, mguhe umwana hamwengana mamiyakwe mfose muye mwe isiya Izulaeli, kwaviya wadya nawakaungawamkome umwana wabanika.” 21 EloYusufu ahalawa, amguha umwanahamwenga na mamiyakwe, wafosa wauyaIzulaeli.

22 Mna Yusufu eze eve kugambaAlikelayo nendile akalongoza hantu hatatiyakwe Helode saviya zumbe ywaYudeya, nakogoha kwita uko. Enkagwasigilizi mwe sozi, ivyo aita mwe si yaGalilaya. 23 Kaita kwikala mwe mziukwitangwa Nazaleti. Ivyo viya wawoniwalongaga vilaila, “Netangwe Mntu ywaNazaleti.”

3Kulonga kwa Yohana Mta kubatizaMako 1:1-8; Luka 3:1-18; Yohana 1:19-28

1 Mazuwa ayo Yohana Mta kubatizaalaila kwe nyika ya Yudeya na kukongakulonga. 2Agamba, “Kweileni masa yenyu,kwaviya Useuta wa kwembingu wi hajihi!”3Yohana nuyomntu alongagwa ni muwoniIsaya akagamba,“Izwi dya mntu aguta kwe nyika,‘Malanyani sila ya Zumbe,chulusani sila zose akunga ajinkile!’ ”

4 Suche za Yohana zadamanyagwa kwamazoya ya ngamiya, mwe chigudi chakweavalaga msipi udamanywe kwa nchingo.Nkande yakwe nani sije na uchi. 5 Elowantu kulaila ntendele zose za Yudeyawambasaga Yohana kulaila Yelusalemu nakolongo dyose dyo mto Yolodani. 6 Wezeweile amasa yawo, niyo awabatiza mo mtoYolodani.

7 Yohana eze awone Mafalisayo naMasadukayo walozize wakeza chani awa-batize, awagamba, “Nyuwe welekwa wanyoka! Ni yuhi awagambileni mwadahamwenege nkanto ya Chohile akunga aigalekwenyu? 8 Elo lagisani kwa ntendwa zedikugamba mweila masa yenyu. 9 Nahomsekufanyanya kugamba mwadaha mwe-gombele mkagamba Bulahimu ni tatiyetu. Nawagambilani kugamba Chohileadaha kuguha mayuwe yano nakuyatendawelekwa wa Bulahimu! 10Hoya imalanywakale kukanta masina ye miti, chila mtihaukweleka matunda yedi naukantwe nakudulwa mo moto. 11 Miye nawabatizanikwa mazi kulagisa kugamba mweila masa,yudyaneze umohahezamiyenawabatizenikwa Muye Ukukile na kwa moto. Ni mkulukujinka miye, naho sikuwagila kwinulavilatu vyakwe. 12 Ana lungo mo mkonowakwe kuhetela nkande zoseni. Nganoyakwe naike mwe digulu, mna mahofyanayoke mo moto haukusila.”

Ubatizo wa YesuMako 1:9-11; Luka 3:21-22

13 Chipindi icho Yesu niyo eza ku-laila Galilaya kubula mo mto wa Yolo-dani chani abatizwe ni Yohana. 14 MnaYohana nakonga amchinde akamgamba,“Miye nuyo hungwa nibatize niweye,”“mna kwiza kwangu!”

15 Mna Yesu amhitula, “Leka vitendeivyo haluse. Mwe isila ino nachidamanyevyoseni viwoneke vyedi kwa Chohile.”Ivyo Yohana azumila.

16 Aho Yesu eze abatizwe, afosa mwamazi. Niyo imbingu yagubuka, na kuwonaMuye wa Chohile ukasela saviya suwa-manga nakumlangaza. 17 Niyo izwi dya-longa kulaila kwe imbingu, “Yuno nuyomwanangu akuniwagila hungisa.”

MATAYO 4:1 4 MATAYO 5:34

Kujezwa kwa YesuMako 1:12-13; Luka 4:1-13

1 Yesu niyo alongozwa ni Muye Ukukilekwe nyika chani ajezwe ni Mwavu. 2 Ezeafunge kudya kwa mazuwa milongo minechilo na msi, Yesu niyo alumwa nisala.3 Niyo Mwavu ambasa nakumgamba, “Un-eva wi mwana Chohile, yahitwile mayuweyano yatende migate.”

4 Mna Yesu ahitula, “Mawandiko Yakuk-ile yagamba, ‘Wantu hawakudaha kwikalakwa migate iyodu, mna kwa chila ulosiChohile akulonga.’ ”

5 Niyo Mwavu amwigala YesuYelusalemu, Mzi Ukukile, amwika kulangako lunenengwe lwe Nyumba nkulu yaChohile, 6 nakumgamba, “Uneva chindediwi Mwana Chohile, kwedule hasi, kwaviyamawandiko yagamba.‘Chohile nawasigile wandima wa kwem-

bingu wakwe,nawakutoze na mikono yawo,chani usekwekobadisa mwe yuwe iviga

vyako.’ ”7 Yesu ahitula, “Mna mawandiko Yakuk-

ile naho yagamba, ‘Usekumjeza ZumbeChohile ywako.’ ”

8 Niyo Mwavu amguha Yesu, amwigalamwe lugulu lutali vidala nakumlagisauseuta wose we isi na ukulu wakwe.9Mwavu agamba, “Vino vyoseni nahwinkeuneva unafika madi univikile.”

10 Yesu niyo ahitula, Shetani halawe!Mawandiko Yakukile yagamba, MvikileZumbe Chohile ywako naho msankanileuyodu!

11 Niyo Mwavu amleka Yesu, wandimawa kwembingu niyo weza kumwambiza.

Yesu akonga ndima yakwe uko GalilayaMako 1:14-15; Luka 4:14-15

12 Yesu eze eve kugamba Yohana Mtakubatiza kajelwa mndani, aita Galilaya.13HekaleNazaleti, mna kaita Kapelinaumu,mzi wi hankanda he diziwa dya Galilaya,mwe si ya Zabuloni na Nafutali. 14 Uwoniwa muwoni Isaya alongaga uchinta.15 “Isi ya Zabuloni hamwenga ne isi ya

Nafutali,mwe isila ikwita kwe bahali, kwe ntendele

ntuhu yo mto Yolodani,Galilaya, si ya sawo Wayahudi!

16 Wantu wakwikala mwe chizanawawone ulangazi mkulu.Mwe wadya wakwikala mwe isi ya chiza ya

fileulangazi naulangaze.”

17 Kukongela aho Yesu kakonga ku-longa ulosi wakwe, “Kweileni masa yenyu,kwaviya Useuta wa kwembingu wi hajihi!”

Yesu etanga walowa samaki waneMako 1:16-20; Luka 5:1-11

18 Umo Yesu akajinka mnkanda mwediziwa dya Galilaya, awona walukolowaidi walowa samaki, Simoni akwitangwaPetulo na mlukolo ywakwe akwitangwaAnduleya, wakalowa samaki mwe diziwana lwavu. 19 Yesu awagamba, “Nitimilani,naniwahinye mtende walowa wantu.”20Aho waleka izinyavu zawo wamtimila.

21 Eze ajende jende awawona walukolowatuhu waidi, Yakobo na Yohana, wana waZebedayo. Nawemwengalawa na tati yawoZebedayo, wakasuma nyavu zawo vyedi.Yesu awetanga, 22 aho wayasa ingalawahamwenga na tati yawo, wamtimila.

Yesu Ahinya na kuhonyaLuka 6:17-19

23 Yesu aita mwe isi yose ya Galilaya,akahinya mwe nyumba ya Chiyahudi yakuvikila, akalongaMbuli Yedi yoUseutawaChohile, na kuhonyawantuwatamanyonjeyesimile. 24 Mbuli zakwe zizagala mweisi yose ya Siliya, ivyo wantu wamwigailawadya woseni na wakahuma, wa kuhumamanyonje yesimile na masulumizo, wantuwata mpepo, na wata chifutu hamwengana wantu waholomale. Yesu naye kawaho-nya woseni. 25 Fyo kulu dimtimila kulailaGalilaya naDekapoli si inamizimlongo, ku-laila Yelusalemu, Yudeya hamwenga ne isimwe ntendele ntuhu yo mto wa Yolodani.

5Mahinyo ko lugulu

1 Yesu eze awone fyo dya wantu niyoakwela kwe lugulu, uko niyo ekala hasi.Wanampina wakwe wambasa, 2 niyoakonga kuwahinya.

Chinyemi cha chindediLuka 6:20-23

3 Nawajimbikwe wadya wachiwa wachimuye wakumsinya Chohile,

MATAYO 5:4 5 MATAYO 5:30

Useuta wa kwembingu ni wawo!4 Nawajimbikwe wadya wata chinyulu,kwaviya Chohile nawafile mbazi!5 Wajimbikwe ni wahoile,kwaviya nawalisi isi!6 Chinyemi ni kwa wadya wakungisa

kudamanya yawoneke yedi kwaChohile,

Chohile naweguse!7 Chinyemi ni kwa wadya wakufila mbazi

watuhu,Chohile nawajimbike!8 Chinyemi ni kwa wadya wata moyo ulen-

guke,nawamwone Chohile!9 Chinyemi china waivanyi, kwaviya nawe-

tangwe wana wa Chohile.10 Ujimbiko ni kwa wadya wakwihizwakwachausa cha kuwoneka wedi,kwaviya useuta kwembingu ni wawo.

11 “Mjimbikwa nyuwe chipindi wantuwakawahulutani na kuwasulumizani nakuwalongani vihiye kwa chausa changu.12 Mtende na chinyemi na kubweda,kwaviya mwikiwa ntunyo nkulu kwem-bingu. Vino nivyo wawoni wekalaga umonyuwe hamwinati kusulumizwa.

Munyu na UlangaziMako 9:50; Luka 14:34-35

13 “Nyuwe saviya munyu mwe isi. Mnauneva munyu ukaza ulumunyu lwakwe,naudamanywe vivihi munyu vituhu?Haikuwagila kwa chochose, mna udulwehasi nakujatwa ni wantu.

14 “Nyuwe mwi ulangazi mwe isi.Mzi mwe lugulu haukwefisa. 15 Nahowantu hawakuwasha taa niyo wazikakwedivungu. Mna wazika mlanga mwechiya cha kwikiya taa, niyo zalangaza kwachila yumwenga mwe nyumba. 16 Mweivyo, ulangazi wenyu na naulangaze mwameso ya wantu, chani wawone ntendwazenyu zedi na kumtunya Tati yenyu ywakwembingu.

Sigilizi ya Musa na Mawandiko ya Wawoni17 “Msekufanyanya siza kuhigana na

Sigilizi ya Musa na mahinyo ya wawoni.Sizile kuhigana nayo, mna kutendamahinyo yawo yachinte. 18Nawagambilanichindedi, kubula uhelo we mbingu ne isi,hachihali chidodo hegu hadodo vitendeseha sigilizi nahauswe kubula chila chintu

chichinte. 19 Elo, yoyose hekutimila hataumwenga mwe miko ikigwe hata hegu nimdodo na kuhinya watuhu kudamanyaivyo, natende mdodo mo Useuta wakwembingu. Vituhu, yoyose akutimilaSigilizi nakuhinya watuhu kudamanyasaivyo, natende mkulu mo Uzumbe wakwembingu. 20 Ivyo, nawagambilanikugamba, namdahe kwingilamoUseutawakwembingu uneva du hegu mna kuwonekawedi kuwajinka wahinyi wa Sigilizi naMafalisayo mwe kudamanya viya Chohileakunga.

Mahinyo mwe mayaLuka 12:57-59

21 “Mwiva kugamba aho kale wantuwagambilagwa, ‘Usekukoma, mntu yoyoseakudamanya ivyo na akantilwe.’ 22 Mnamiye nawagambilani kugamba yoyoseakumwihiwa mlukolo ywakwe aungwaakantilwe. Naho, yoyose akumgambamlukolo ywakwe ‘Weye wi ywa bule!’Negalwe kwe chitala, naho akumgambamlukolo ywakwe kugamba wi mchilalunehose kwigalwa kwe bome hedinauhelo. 23 Ivyo uneva waunga kumlavizajeleko Chohile mwe nchanja yo kulavizantambiko niyo wakumbuka kugambakulemana na mlukolo ywako, 24 asaidilavyo dyako kulongozi kwe nchanjayo kulaviza ntambiko, hita mkevane namlukolo ywako, ukaheza uya ukalavyweidilavyo dyako kwa Chohile.

25 “Uneva mntu akulaha ivananihemwinati kabula kwechitala, chani mlahiywako anasekukwinkiza kwa mkanta,akunga akwinkize kwa mndima mnkondo,nawe naujelwe mndani. 26 Chindedinakugambila, uko nawikale kubula ahonobinde kuliha maliho ya nkomelezo.

Mahinyo mwe ugonyi27 “Mwiva kugamba navilongwa,

‘Msekugonya.’ 28 Mna nawagambilaniyoyose akumsinya mvyele na kummeilamate kamgonya kale naye mo moyowakwe. 29Elo uneva ziso dyako dya kulumedyakuhosa ukole masa, ding'ole udidule!Ni vitana vidala waze hantu ho umwiliwako kuleka umwili wako mjima kudulwekwe dibome hedina uhelo. 30Unevamkonowako wakulume wakuhosa ukole masa,ukante uudule! Ni vitana vidala waze

MATAYO 5:31 6 MATAYO 6:9hantu he vitago vyako kuleka umwili wakomjima kudulwamwe dibome hedina uhelo.

Mahinyo mwe Kwasa mvyeleMatayo 19:9; Mako 10:11-12; Luka 16:18

31 “Naho vilongwa, ‘Yoyose akumwasamkaziwe amwinke mawandiko yakumwasa.’ 32 Mna nawagambilanikugamba yoyose akumwasa mkaziwe, mnasiyo kwachausa cha chilanga, amtendamkaziwe yudya agonywa uneva ana solwavituhu. Naho akumsola uyo asigwe naye nimgonyi.

Kwelisa33 “Naho mwiva kugamba aho kale

navilongwa, ‘Msekwelisa udanti, mnamdamanye viya mungile mumdamanyizeZumbe.’ 34Mnamiye nagamba,msekwelisang'o, hata kwembingu, kwaviya nichochigoda cho uzumbe mazuwa yose chaChohile, 35 hegu mwe isi, kwaviya nihantu hakwikiya viga vyakwe, hegu mweYelusalemu, kwaviya nuwo mzi wa Seutamkulu. 36 Naho usekwelisa kwa mtwiwako, kwaviya hukudaha kudamanya hataluvili lumwenga lutende lung'aile hegulutitu. 37 Mna ‘Nivyo’ itende ‘Nivyo’ hegu‘Bule’ itende ‘Bule.’ Vituhu vikujinka ahovyalawa kwa Mwavu.

Mahinyo mwe kuvuzizaLuka 6:29-30

38 “Mwiva kugamba vilongwa, ‘Ziso kwaziso, naho zino kwa zino.’ 39 Mna miyenawagambilani, msekuhigana na mntumwavu, unevamntu akakuhutamwe fundaya kulume, mhitwile intuhu nayo. 40Nahomntu akakwigala kwe chitala kukulahakwa nkazu yako, mlekeile ne dijoho nadyo.41 Naho mntu anakunga ujende mailiimwenga, jenda naye mbili. 42 Mwinkeakukulombeza, naho usekumlemeilaakukulombeza.

Kunga WankondoLuka 6:27-28, 32-36

43 “Mwiva kugamba navilongwa,‘Waunge wambuyazo, wehiwe wankondowako.’ 44 Mna miye nawagambi-lani, waungeni wankondo wenyu nahowalombezezeni wadya wakuwasulumizani,45 chani mkatende wana wa Tate ywakwembingu. Kwaviya alangaziza zuwadyakwe kwa wantu wavu na wantu wedi,

naho anyesa fula kwa wadya wakuwonekawedi na hewekuwagila. 46 Namwinkigwejeleko dyani kulaila kwa Chohile unevamkawaunga wadya wakuwaungani? Hatawachisanya kodi wadamanya saivyo!47 Naho uneva mwasimwila na walukolowenyudu,mdamanya vihi vitendese? Hatahewemzumile Chohile wadamanya saivyo!48 Mwaungwa mchinte, saviya Tati yenyuwa kwembingu achintile!

6Mahinyo ya kulavya kwa watakunga

1 “Msinyise msekudamanya wedi mwameso ya wantu, chani wawasinyeni,kwaviya mnadamanya ayo hamkuhokelantunyo kwa Tati yenyu ywa kwembingu.

2 “Ivyo umo ukenkiza malavyo,usekuvila gunda kwa mntu yoyose saviyawasongaganyi wakulombeza mwe nyumbazo kuvikila na mwe sila, chani watunyweni wantu. Nawagambilani ichindedi,wahokela kale ntunyo yawo. 3 Mnanyuwe mkalavya malavyo damanyanikwa chinyele, usekuleka mkono wako wakumoso umanye chiya chikudamanywani wa kulume, 4 Chani lavyo dyakoditende dya chinyele. Tati yako, akuwonavikudamanywa chinyele, nakutunye.

Mahinyo ya kumlombeza ChohileLuka 11:2-4

5 “Umo mkamlombeza Chohile, mseku-tenda saviya wasongaganyi! Waungakuchimala wakamlombeza Chohile mwenyumba zo kuvikila na mwe zikaya, chaniwawonwe ni chila mntu. Nawagambilanichindedi wahokela kale ntunyo yawo.6 Mna ukamlombeza Chohile, ingilamwe chumba chako vugala ulwivi, niyowalombeza kwa Tati yako, hekuwoneka.Tati yako naye, akuwona vya chinyele,nakutunye.

7 “Mkamlombeza Chohile, mseku-longa mbuli heziligane, saviya wantuhewemzumile Chohile wakutenda, waku-fanyanya chohile wawo naweve kwaviyawalombezesa. 8 Msekwikala sa awo.Tati yenyu kavimanya kale viya mkungaumo nyuwe hemnati kumlombeza.9 Elo msinyise ivyo mkungwa mlongemkalombeza kwa Chohile,‘Tati yetu ywa kwembingu,

MATAYO 6:10 7 MATAYO 7:5zina dyako Dikukile ditogolwe,10 Useuta wako na wize,hano he isi saviya vi kwembingu.11 Chinke mdyo wetu chikunga dyelo.12 Chilekeile masa yetu,saviya chikulekeila masa chidamanyizwe

ni watuhu.13 Usekuchijela mwe majezo,mna uchambule na yudya Mwavu.Kwaviya uzumbe ni wako na udahi na

ukulu mazuwa yoseni.Navitende ivyo.’

14 “Uneva mkawalekeila wantu watuhumasa yawo wawadamanyize, Tati yenyuywa kwembingu nawalekeileni seivyo.15Mna uneva hamuwalekeile watuhu, Tatiyenyu naye hawalekeileni masa yenyumdamanye.

Mahinyo ya kufunga16 “Umo mkafunga, msekusinyala izi

nyuso zenyu saviya wasongaganyi waku-tenda. Waleka viya weli chani wamanyikekugamba wafunga. Nawagambilani,wahokela kale maliho yawo yachintile.17Mnaweye ukafunga hwi kudya, kulugutamavuta mo uso naho uchane izi fili zako,18 chani watuhu wasekumanya kugambakufunga, Tati yako uyodu, hekuwoneka,namanye. Tati yako, akuwona uku-damanya chinyele, nakutunye.

Ugoli KwembinguLuka 12:33-34

19 “Msekwikiya ugoli hano he isi,ukubalangwa ni sondo na nkanga, wabavinawo wavuna na kubawa. 20 Mna,ikani ugoli wenyu kwembingu, sondo nankanga havikudaha kubalanga na wabavinawo hawakudaha kuvuna na kubawa.21 Kwaviya moyo wako nawikale hadyaugoli wako wili.

Ulangazi wa mwiliLuka 11:34-36

22 “Meso yekala enga taa yo umwili.Uneva meso yako yawona vyedi, umwiliwako mjima naulangazwe, 23 mna unevaameso yako yaiha, umwili wako nawikalemwe chiza. Elo uneva ulangazi wi mwakoni chiza, nakutende na chiza chivivihi!

Chohile na UgoliLuka 16:13; 12:22-31

24 “Hahali akudaha kutenda mtumwaywa mazumbe waidi, namwihiwe

yumwenga nakumunga umtuhu, nam-tunye yumwenga nakubela umtuhu.Hamkudaha kusankanila woseni Chohilehamwenga na ugoli.

25 “Vino nivyo vikuleka huwagambi-lani kugamba msekwogoha mwe mbuli zankande na vya kunywa vikunga vikalekamkatenda wajima, hegu mwe suche za miliyenyu. Vino, ujima suwo wedi kujinkankande? Naho mwili suwo wedi kujinkasuche? 26 Kaulani wadege, hawakuhandambeyu, kuchisanya nkande nakuika mwemagulu. Mna Tati yenyu ywa kwembinguawasinya! Nyuwe hamwi wedi kujinkawadege? 27 Vino hana yumwenga mgatimwenyu akudaha kujenyeza ujima wakwehadodo, hegu utali wakwe hadodo?

28 “Naho ni mbwani kwevinya mwesuche? Kaulani viya maluwa ya kumbagoyakukula, hayakudamanya ndima hegukwesumila suche. 29 Mna nawagambilanikugamba hata Zumbe Sulemani na ukuluwakwe woseni nahana suche ntana sa luwadimwenga mwe yano. 30 Ni Chohile aku-visa zani dya kumbago, diya dyelo diyahonaluvi, dyokwa. Hana uchindedi utendesewa kuwavisa nyuwe? Nyuwe wata uzumizimjeche!

31 “Ivyo msekwogoha, mkagamba,‘Nachidye mbwani? Nachinywe mbwani?Hegu nachivike mbwani?’ 32 Vino nivyoivintu hewekuzumila wakufanyanya.Tati yenyu ywa kwembingu kavimanyakugamba mwaunga vino vintu vyoseni.33 Mna kujinka yoseni, mfanyanyeUseuta wa Chohile na wedi wakwe,naye nawenkeni vyoseni vituhu. 34 Elomsekusankanila mbuli za luvi, neyevinyeyenye. Chila zuwa dina mbuli zakwe.

7Kukantila watuhuLuka 6:37-38, 41-42

1 “Mse kukantila watuhu, chani Chohilenaye asekuwakantilani, 2 Kwaviya sila namjeseze kukantila watuhu, nizo na mkan-tilwe. 3 Ni mbwani ukusinya kabasi kemwe ziso dya mlukolo ywako, hwikusinyamsomo wi mwe ziso dyako? 4 Wadahavivihi kulonga kwa mlukolo ywako, ‘Gojanuse kabasi ke mwe ziso dyako,’ weyemwenye una msomo mwe idiziso dyako?5 Weye msongaganyi! Konga kulavya

MATAYO 7:6 8 MATAYO 8:4msomo mwe diziso dyako, naho naudahekuwona vyedi kulavya kabasi ke mwe zisodya mlukolo ywako.

6 “Msekwinka makuli vintu vikukile,naho mnase kuzidwila nguluwe salu zenyuza yombe kulu zinase kujatwajatwa.

Lombeza, uza, Towa hodiLuka 11:9-13

7 “Lombezani, naywi namhokele, lon-dani, naywi namuwone, towani hodi,naywi namvugwilwe. 8 Mna chila aku-lombeza nahokele, naho chila yumwengaakulonda nawone, akutowa hodi navug-wilwe. 9 Hana yumwenga ywenyu tatiywa mntu akumwinka mwanawe yuweakamlombeza mgate? 10 Hegu namwikenyoka akamlombeza samaki? 11 Elouneva nyuwe wavu mmanya kwinka wanawenyu vintu vyedi. Tati yenyu ywakwembingu hawenkise vintu vyedi kwawadya wakumlombeza!

12 “Damanyizani watuhu viya mkungawawadamanyizeni, nyuwe nanywi mwawadamanyizagwa seivyo, vinonivyo ili Sig-ilizi ya Musa na mahinyo ya wawoni.

Sila finyuLuka 13:24

13 “Ingilani mwe sila sisili, kwaviya silaya kwe bome hedina uhelo ni zangalamunaho ni mpufu, walozize wagwila isila iyo.14Mna sila ikwiza ko ujima ni sisili, naho nindala, ni wajeche wakwiigwila.

Mti na matunda yakweLuka 6:43-44

15 “Mkaulise wawoni wadanti, wamwiz-ilani wekale kwa kuse saviya wavaile sucheza ngoto, mna mndani mwawo wekalasaviya mauzi. 16 Namuwamanye kwayadya wakudamanya. Miwa haikudahakweleka zabibu, naho mibaluti haikulavyatini. 17Mti wedi weleka matunda yedi, mtiwihiye nawo haukudaha kweleka matundayedi. 18 Mti wedi haukudaha kwelekamatunda yehiye, mti wihiye nawo hauku-daha kweleka matunda yedi. 19 Chila mtihawikweleka tunda dyedi nausengwe niyowadulwa komoto. 20 Ivyo, wawoni wadantinamuwamanye kwa yadya wakudamanya.

SakumanyizeLuka 13:25-27

21 “Suyo chila yumwenga akunitanga‘Zumbe, Zumbe’ akunga engile mo Useutawa kwembingu, mna wadya du waku-damanya viya Tati yangu ywa kwembinguakuwaunga wadamanye. 22Umo zuwa dyaUkanti dikabula, walozize nawanigambe,‘Zumbe, Zumbe! Hachilongile ulosi waChohile kwa zina dyako, kwa zina dyakochigulusa mpepo na kudamanya mpitukozilozize!’ 23Ahonaniwagambe, ‘Siwamany-izeni. Halaweni hangu, wantu wabanasinyuwe!’

Wazesi waidiLuka 6:47-49

24 “Ivyo, yoyose akwiva ulosi wanguuno nakuutimila kekala savya mntu mbalaakuzenganyumbayakwemwe luwe. 25Fulainya, mito imela na kubohola, nkung'untoisingisa. Mna nyumba haigwele, kwaviyamsingi wakwe uzengwa mwe luwe.

26 “Mna yudya akwiva ulosi wangu niyohakuutimila kekala saviya mntu mheziazengile nyumba yakwe mwe msanga.27 Fula inya, mito imela na kubohola,nkung'unto isingisa inyumba, niyo yagwa.Ukugwa kwakwe ni msindo!”

Udahi wa Yesu28 Yesu eze aheze kulonga vintu vino,

idifyo niyo dyehelwa mwe viya ahinyize.29 Hekale saviya wahinyi wa Sigilizi, mna,kahinya kwa udahi.

8Yesu ahonya MntuMako 1:40-45; Luka 5:12-16

1 Umo Yesu eze asele kwa kagulu,fyo kulu dimtimila. 2 Niyo eza mntuyumwenga mta matana amfikila madiamgamba, “Zumbe, ukaunga wadaha kuni-tenda nilenguswe.”

3 Yesu achumiza umkono wakwe am-donta. Amgamba, “Naunga lenguswa!”Ahadya mtu uyo ahona matana yakwe.4 Niyo Yesu amgamba, “Tegeleza!Usekumgambila mntu, mna hita ukelagisekwa mlavyantambiko, chani chila mntuakuwone kugamba kuhona, lavya lavyodiya alagize Musa.”

Yesu ahonya mndima ywa Mkulu ywa Chi-lumi

Luka 7:1-10

MATAYO 8:5 9 MATAYO 8:34

5 Yesu eze engile Kapelinaumu, mkuluyumwenga ywa Chilumi ambasa na kum-lombeza amwabize. 6 Amgamba, “Zumbe,mndima ywangunimnyonje kukaya, haku-daha kujenda naho alumiswa.”

7 Yesu amgamba, “Nanite hamhonye.”8 Yudya mkulu ahitula, “Zumbe, bule,”

“Miye sikuwagila weye wingile mwenyumba yangu. Mna lavya ulosi du,mndima ywangu nahone. 9 Miye nami nimntu nihasi he udahi wa wakulu, nahonina wankondo watuhu wehasi hangu.Nami hamgamba yumwenga, ‘So!’ Eza,naho hamgamba mtuhu, ‘Hita!’ Aita, nahohamgamba mndima ywangu, ‘Damanyavino!’ Adamanya.”

10 Yesu eze eve ayo, kehelwa nakulongakwa wantu wakumtimila, “Chindedinawagambilani, sinati kuwona yoyosemwe Izulaeli mta uzumizi sa uno.11 Nawagambilani kugamba, walozizenaweze kulaila ko ulailo wa zuwa namwingilo wa zuwa nakwikala hamwengana Bulahimu, Isaka na Yakobo mwe Useutawa kwembingu. 12 Mna wadya wakungawatende mo Useuta na wadulwe kuse kwechiza, uko nawaile na kusiginta meno.”13 Niyo Yesu amgamba yudya mkulu ywankondo, “Hita kaya, navitendeke saviyauzumile kwachausa chako.” Ahadya yudyamndima niyo ahona.

Yesu ahonya wantu walozizeMako 1:29-34; Luka 4:38-41

14 Yesu niyo aita kukaya kwa Petulo,uko ambwila nine vyala dya petulo, kag-ona mo lusazi hakudaha homa. 15 Adontaumkono wakwe, ihoma yamlekela, achi-mala na kumsankanila. 16 Chisingi chizechingile, wantu wamwigaila Yesu wantuwalozize na wata mpepo. Yesu agulusampepo zihiye kwa ulosi nakuhonya woseninawakalumwa. 17 Adamanyaga ivyo ku-tenda viya alongaga muwoni Isaya vi-laile, “Yeye mwenye kaguha ubovu wetunakuguha manyonje yetu.”

Wakunga watende Wanampina wakweLuka 9:57-62

18 Yesu eze asinye fyo dya wantudimzunguluka, awaunga wanampinawakwe womboke ntendele ya kaidi yediziwa. 19 Mhinyi ywa Sigilizi yumwenga

ambasa amgamba, “Mhinyi, miye nahutimile uko nawite.”

20 Yesu amhitula amgamba, “Mauzi yanamalundu na wadege wana masasa mlangamwe miti, mna Mwana ywa Mntu hanaheugono na kuhumula.”

21 Yumwenga mwa wanampina wakweamgamba, “Zumbe, ndakunileka nuyehamhambe tate.”

22 Yesu amhitula amgamba, “Nitimila,waleke wabanike wahambe weyawe wa-banike.”

Yesu anyamaza nkung'untoMako 4:35-41; Luka 8:22-25

23 Yesu akwela mwe ngalawa, wanamp-ina wakwe nawo waita naye. 24 Aho wimbikulu dyatowa idiziwa, ngalawa neimwenkondo ya kudidimila. Mna Yesu na kag-ona. 25 Wanampina wambasa wamwin-ula. Wamgamba, “Zumbe! Chikombole.Chafa!”

26 Yesu ahitula, “Nimbwanimkogohesa?Chindedi uzumizi wenyu nimdodo!” Niyoenuka na kukwahila inkung'unto namaw-imbi vinyamale, niyo kwatenda kwa zizi-walisa.

27 Chila yumwenga kehelwa. Wagamba,“Yuno ni mntu ywani? Hata nkungunto namawimbi vyamwiva!”

Yesu ahonya wantu waidi wata mpepoMako 5:1-20; Luka 8:26-39

28 Umo Yesu eze abule mo mzi waGadala mwe ntendele ntuhu ye diziwa,adugana na wantu waidi wakulaila kwezimbila. Wantu wadya wendaga na mpeponkali zitendese naho nendile hahanamntu ukudaha kugwila isila iyo. 29 Ahowaguta, “Wachunga mbwani, weye MwanaChohile? Kwiza kuchinka nkuto chipindihachinati kubula?”

30 Nakuna fyo dya nguluwe dikudya ha-jihi aho. 31 Ivyo mpepo zamlombeza Yesu,“Uneva waunga uchiguluse, chigale mwediya idifyo dye zinguluwe.”

32 Yesu awagamba, “Hitani.” Ivyo zafosanakwingila mwe zinguluwe. Fyo jima dyezinguluwe dyagulukila kwe diziwa nakufilamwa mazi.

33 Wadimi nawakadima izinguluwe niyowaguluka kwita komzi, uko wakusimwilaimbuli injima naviya vilaile kwa wadyawantu wata zimpepo. 34 Ivyo chilayumwenga kulaila komzi kaita kumsingila

MATAYO 9:1 10 MATAYO 9:25

Yesu, weze wamwone, wamlombezaamlawe mo umzi wawo.

9Yesu ahonya mntu aholomaleMako 2:1-12; Luka 5:17-26

1 Yesu engila mwe ngalawa, alaila nten-dele ya kaidi ye diziwa nakwingila komziwakwe nakekala. 2 Wantu wamwengawamwigaila mntu aholomale, agonile mwelusazi. Yesu eze awone uzumizi wakwe,amgamba yudya aholomale, “Mwanangukwenke moyo, masa yako yalekeilwa.”

3 Niyo wahinya Sigilizi wamwengawawagamba, “Yuno mntu amhulutaChohile!”

4 Yesu kuno akamanya viya waku-fanyanya mwe myoyo yawo, awagamba,“Ni mbwani mkufanyanya mbuli zihiye sazino? 5 Vihufu ni vihi, kugamba, ‘Masayako yalekeilwa,’ hegu kugamba, ‘Chimalaujende’? 6 Ivyo naunga mnamanyekugambaMwana ywaMntu ana udahimweisi wa kulekeilamasa.” Elo amgamba yudyamntu aholomale, “Chimala, guha lusazilwako wite kaya!”

7 Uyo mntu achimala nakwita kaya.8 Umo wantu weze waviwone viya vi-laile wogoha, na kumtunya Chohile kwakumwinka udahi kwa wantu.

Yesu amwitanga MatayoMako 2:13-17; Luka 5:27-32

9 Yesu ahalawa aho hantu, niyo ajendajenda, awona mchisanya kodi, akwi-tangwa Matayo, kekala he ndima yakwe.Amgamba, “Nitimila.”

Matayo enuka na kumtimila.10 Umo Yesu akadya nkande kukaya kwa

Matayo, wachisanya kodi walozize na watamasa watuhu weza nakulungana na Yesuhamwenganawanampinawakwehendala.11 Mafalisayo wamwenga waviwona vinonakuwauza wanampina wakwe, “Ni mb-wani mhinyi wenyu akudya na wachisanyakodi na wantu wata masa?”

12 Yesu kaweva nakuwahitula, “Wantuwajima hawakunga mlaguzi, mna wadyawanyonje awodu. 13HitanimkalondeViku-longwamwamawandiko Chohile alongaga.‘Naunga mbazi, siyo ntambiko ya nyama.’Miye mwenye sizile kunga wadya wak-wefanyanya wawoneka wedi, mna watamasa.”

Kuuza mwe kufungaMako 2:18-22; Luka 5:33-39

14 Niyo wanampina wa Yohana Mta ku-batiza wambasa Yesu, wakauza, “Ni mb-wani suwe chafunga, Mafalisayo nawo wa-funga, mna wanampina wako hawaku-funga ng'o?”

15 Yesu ahitula, “Vino wajeni wag-onekwe mwe nyinka wadaha kwikala nausungu umo umwali nauswe? Haviku-dahika! Mna zuwa dyeza umo nyinkayo umwali nayuswe kwenyu, nawo nawa-funge.

16 “Hahali akusuma chilaka cha suchempya mwe suche isakale, kwaviya chihyanachitatule suche isakale na kujela sakazamwe isuche. 17 Hahali akujela divai mpyamwe vyampa vya mikota visakale, kwaviyamikwiji naitulike, divai naitike, mikwijinaibanike. Mna divai mpya yaikwa mwevyampavyamikota vihya, vyoseni navikalemwe hali yedi.”

Mwana chiche ywa mkulu na mvyeleMako 5:21-43; Luka 8:40-56

18 Umo Yesu akalonga vino, mkuluyumwenga wa Chiyahudi ambasa, amfikilamadi na kugamba, “Mwanangu wa chichekabanika. Mna so ujeleke mikono yakomwakwe, natende mjima.”

19 Ivyo Yesu afosa nakumtimila,wanampina wakwe nawo waita hamwenganaye.

20 Mvyele nakahuma unyonje wa ku-lawa sakame kwamihilimomlongo namidikamtimila Yesu hanyuma niyo adonta lepedye suche ya Yesu. 21 Egamba mwenye,“Uneva du ninadonta isuche yakwe, nanihone.”

22 Yesu ahitukila kunyuma niyo amwonayudya mvyele, amgamba, “Kwenke moyo,mwanangu ywa chiche! Uzumizi wakoukuhonya.” Aho yudya mvyele atendakahona.

23 Niyo Yesu aita kukaya kwa yudyamkulu. Eze awone wantu wakachemanchemo za ndilo kuno fyo dya wantuwakatula lwasu, 24 agamba, “Chilayumwenga afose! Yuno mwana chichehabanike, kata kugona du!” Niyo wosewamseka. 25 Mna wantu weze wafose,Yesu niyo engila mwe chumba nachinaumwana uyo, amtoza mkono, umwana

MATAYO 9:26 11 MATAYO 10:18naye achimala. 26 Mbuli zo ulosi unozijenyela mwe isi idya yose.

Yesu ahonya mantuntu waidi27 Yesu ahalawa hadya hantu, umo aka-

jenda, mantuntu waidi wakonga kumtim-ila. Waguta, “Mwana ywa Daudi, chifilembazi!”

28 Yesu eze abule kukaya, wadyamantuntu waidi wambasa, niyo awauza,“Mwavizumila kugamba nadaha kuwaho-nya?”

Wahitula, “Zumbe, nivyo!”29 Niyo Yesu adonta ameso yawo na

kugamba, “Navilaile, saviya mzumile!”30Niyo meso yawo yagubuka. Yesu awasig-ila kwa nguvu, “Msekwiilonga imbuli inokwa yoyose!”

31 Mna wahalawa nakulonga mbuli zaYesu mwe isi idya yose.

Yesu ahonya chimumu32 Umo wantu wakahalawa, wantu

wamwenga wamwigaila Yesu chimumukwaviya nendile ana mpepo. 33 Mnaaho mpepo ize iguluswe, uyo mntuakonga kulonga, chila yumwenga kehelwa.Wagamba, “Hachinati kuwona chintu sachino mwe Izulaeli!”

34 Mna Mafalisayo wagamba, “Mkuluywa mpepo nuyo akumwinka Yesu udahiwa kugulusa mpepo.”

Yesu afila mbazi wantu35 Yesu azunguluka kutalamkila mizi

na kaya zoseni. Kahinya mwe nyumbazo kuvikila, akalonga Mbuli Yedi yoUseuta, nakuhonya wantu wata manyonjena maine yesimane. 36 Eze awone fyodya wantu, umoyo wakwe niyo wawafilambazi, kwaviya wekala wata woga kunowasokele, saviya ngoto hezina mdimi.37 Ivyo awagamba wanampina wakwe,“Ulozo uloza, mna wavuni ni wajeche.38 Mlombezeni Zumbe mta ywa uvuni,egale wandima kuchisanya ulozo wakwe.”

10Wasigilwa mlongo na waidi wa YesuMako 3:13-19; Luka 6:12-16

1 Yesu kawetanga wanampina wakwemlongo na waidi, awenka udahi wakugu-lusa mpepo nchafu na kuhonya chila uny-onje. 2Mazina yawo wasigilwa mlongo na

waidi ni yano, ywa nkongo ni Simoni akwi-tangwa Petulo, na mlukolo ywa Anduleya,Yakobo mwana ywa Zebedayo, hamwengana mlukolo ywakwe Yohana, 3 Filipo naBatolomayo, TomasonaMatayomchisanyakodi, Yakobo mwana Alifayo, na Tadeyo,4 Simoni Zelote, na Yuda Isikaliyote yudyaamhituke Yesu.

Yesu asigila ndima kwa Wasigilwa mlongona waidi

Mako 6:7-13; Luka 9:1-65 Yesu kawasigila wasigilwa mlongo na

waidi na kuwenka malagizo yano, “Msek-wita kwa wantu sawo Wayahudi nahomsekwingila mwe mizi ya Wasamaliya.6 Mna hitani kwe ngoto zagile za nyumbaya Izulaeli. 7 Mo kwita kwenyu mka-longe kugamba. ‘Useuta wa kwembinguwi haguhi!’ 8 Honyani wanyonje, uyusaniwabanike, lengusani wata matana, gulu-sani mpepo. Hamlihile udahi uwo, nyuwenanywi msekunga chochose. 9 Mwe mik-wiji yenyu msekuguha zahabu, hela, hegumatundu ya shaba. 10 Msekuguha mkwijiwa kulombezeza mwe sila, suche ntuhu,vilatu, hegu nkome. Kwaviya mdamanyandima aungwa ahokele maliho yakwe.

11 “Mkengila mwe mzi wowose hegukaya, londani mntu akunga awahokele,ikalani mwakwe kubula aho mkungamhalaile. 12 Mnengila mwe nyumbawalamseni wakaya wa mwe nyumbaiyo. 13 Uneva wantu we nyumba idyawakawahokela, watende na utondowaziudya muwaungile, mna wanawalemela,utondowazi wenyu uwawiyeni. 14 Unevamntu yeyose na alemele kuwahokela, hegukuwetegeleza, ilaweni nyumba iyo heguumzi uwo, naho mkungunte iditifili mweviga vyenyu. 15 Nawagambilani chindedi,mwe dizuwa dyo kukantilwa, Chohilena awafile mbazi wantu wa Sodoma naGomola kujinka wantu wo umzi udya!

Masulumizo yakwizaMako 13:9-13; Luka 21:12-17

16 “Kwetegelezeni! Nawasigila saviyangoto mgati mwe mauzi. Msinyise saviyanyoka, naho mhole saviya suwamanga.17 Mkaulise! Kwaviya nawawegalenimwe vitala naho nawahute nkome mwezinyumba zo kuvikila. 18 Namwigalwekulongozi kwa wakulu na maseuta kwa

MATAYO 10:19 12 MATAYO 11:5chausa changu, chani mlavye ukuzi waMbuli Yedi ya Chohile kulongozi kwawona kulongozi kwa wantu sawo Wayahudi.19 Umo wanawegalani mwe vitala, mseko-goha kugamba namgaze hegu namhitulevivihi, mkabula namwinkigwe yokulonga.20 Kwaviya sawo nyuwe mkunga mlonge,mna Muye wa Chohile nuwo naulongekujinkila nyuwe.

21 “Mlukolo namhose mlukolo mnyaweakomwe, tati ya mntu na amhosemwanawe, wana nawawahitukile welesiwawo na kuwakoma. 22 Wantu wosenawawehiweni kwa chausa che dizinadyangu. Mna akunga ajijimize kubulakoudumo, nuyo akunga akombolwe.

23 “Umo wakawasulumiza mwe mziumwenga, gulukilani mwe mzi mtuhu.Nawagambilani chindedi hambinde ku-jenda mwe mizi yose ya Izulaeli Mwanaywa Mntu hanati kwiza.

24 “Mwanampina suyo mkulu kumjinkamhinyi ywakwe, hegumndimahakumjinkamkulu ywakwe. 25 Vyachinta mwanamp-ina kutenda saviya mhinyi ywakwe, namndima kutenda saviya mkulu ywakwe.Uneva wamwitanga mta ikaya Belize-buli, ivyo hawawetange awakaya mazinayehiyise!

Akungwa ogohigweLuka 12:2-7

26 “Ivyo, mse kuwogoha wantuawo. Chila chigubikwe nachigubulwe,naho chila chifisigwe nachimanyike.27 Huwagambilani nyuwe mwe chiza,ilongeni kung'aile, naho mbuli mkuivaikatakaliswa, ilongeni mwa wantu mlangamwe nyumba. 28 Mse kuwogoha wadyawakukoma umwili, mna hawakudahakukoma imyuye. Ywa kogoha ni yudyaakudaha kuukoma mwili hamwengano muye mo umoto we bome hedinauhelo. 29 Wadege waidi watagwa tundudimwenga. Mna hahali yumwenga mgatimwawo akunga agwe hasi Tati ywawohevimwagile. 30Mna kwenyu, hata fili zosemwe mitwi yenyu ziwazwa. 31 Ivyo msekogoha, nyuwe mwi wedi kujinka wadegewalozize!

Kumzumila na kumlemela KulisitoLuka 12:8-9

32 “Chila akunizumila mwa meso yawantu, miye nami nanimzumilemwamesoya Tati yangu kwembingu. 33 Mna aku-nilemela mwa wantu, nami nanimlemelemwa meso ya Tati ywangu kwembingu.

Suwo utondowazi mna simeLuka 12:51-53; 14:26-27

34 “Mse kufanyanya kugamba sizakwigala utondowazimwe isi. Sizile kwigalautondowazi mna sime. 35 Siza kulemanyawana na tati ywawo, mwana chiche nanine, mkwelima na mkwewe, 36 mnkondoywako ni mwelekwa ywako mwenye.

37 “Akumuungisa tati yakwe hegu mamiyakwe kujinka miye, hakuniwagila. Aku-muungisa mwana chilume hegu mwanachiche kujinka miye hakuniwagila, 38 nahohekwinula msalaba wakwe na kunitimilahakuniwagila. 39Mta kuwona ujimawakwenawaze, naho yudya akuwaza ujimawakwekwa chausa changu, nauwone.

JelekoMako 9:41

40 “Akuwahokelani nyuwe, anihokelamiye, yudya naye akunihokela miye,amhokela yudya anisigile. 41 Akumhokelamuwoni kwaviya ni muwoni, na ahokelentunyo ya muwoni. Akumhokela mtakuwagila kwaviya wawoneka ni wedi, naahokele ntunyo ya mata kuwagila. 42Nahouneva yoyose amwinka hata champa chamazi ye mpeho kwa yumwenga mwewano wadodo kwaviya ni mwanampinaywangu, nawagambilani chindedi, naahokele jeleko.”

11Ulosi kulaila kwa Yohana Mta kubatizaLuka 7:18-35

1 Umo Yesu eze abinde kuwasingilawanampina wakwe mlongo na waidi, niyoahalawa, aita kuhinya na kulonga mwemizi ihaguhi na hadya.

2 Yohana Mta kubatiza umo achei kwedijeleza eze eve mbuli zose zikudamanywani Kulisito, awasigila wanampina wakwe,3wakamuze, “Weye ni yudya ukungwa eze,hegu chimgoje mtuhu?”

4 Yesu ahitula awagamba, “Hitanimkamgambile Yohana yadya yose mkwivana kuwona. 5 Matuntu wadaha ku-wona, waholomale wajenda, wata matana

MATAYO 11:6 13 MATAYO 12:2walenguswa, hewe kwiva weva, wabanikewauyuswa naho Mbuli Yedi ya Chohile yalongwa kwa wachiwa. 6 Ni chinyemi kwayudya hena nkama namiye.”

7 Niyo wadya weze wahalawe, Yesuakonga kuwagambila wantu mbuli zakweYohana, “Mwita kwe nyika kukaula mb-wani? Lunyasi lukusingiswa ni mpeho?8 Mna namfosa kukaula mbwani? Mntuavaile suche ntana? Kaula, wantu waku-vala suche ntana we mwe nyumba zamaseuta. 9 Mna mwita kusinya mbwani?Muwoni? Ni chindedi, mna yuno nikajinkaya muwoni. 10Yuno nuyo awandike yano,‘Kaula, miye namsigila mndima ywanguho uso wako.Naidamanye isila yako yo kukulongwela.’

11 “Nawagambilani chindedi, mwenyuhanati kwelekwa mwana akutenda mkulukujinka Yohana Mta kubatiza. Ivyovili, yudya akutenda mdodo mo Useutawa kwembingu, ni mkulu kujinka uyo.12 Kukongela zuwa dya Yohana Mtakubatiza kubula vino haluse Useuta wakwembingu welavyanya wenye, wantuwakuungisa wauhokela. 13 Kwaviya uwoniuwo walongagwa ni wawoni wose neSigilizi ya Musa kubula mwe chipindi chaYohana, 14 naho uneva mwaunga mzumileulosi wawo, Yohana nuyo Eliya, ukwizakwakwe kwawonagwa. 15 Mta magutwieve!

16 “Haluse nani waliganye na mb-wani wantu wa chino cheleko? Wali-gana na wana wakwikala kwedigwilo,wakuwetanga weyawe, wakagamba,17 ‘Chiwachemelani wila wa nyinka, mnahamvinile! Chichema za ndilo, mna vyosehamwiile!’ 18 Umo Yohana ezile, kafungakuno hekunywa divai, chila yumwengakagamba, ‘Ana mpepo!’ 19 Umo Mwanaywa Mntu ezile, adya na kunywa, chilayumwenga agamba, ‘Mkauleni yuno mntu!Nimbafu naho ni mkozi, ni mbuya ywawachisanya kodi na wata masa!’ Umanyiwa Chohile walagiswa kwa kuwonekaywedi kwa ntendwa zakwe.”

Mizi HeikuzumilaLuka 10:13-15

20Wantuwamwemizi Yesu adamanyagampituko na vilagiso vilozize haweile masayawo, ivyo Yesu kawakwahila wantu wemizi iyo.

21 “Nauluwone, weye mzi wa Kola-zoni! Nauvimanye mwenye, Betisaida!Kwaviya mpituko zidamanywe mndanimwenyu zadamanywe uko Tilo na momzi wa Sidoni, wekazi wa uko nawavikamajuniya na kwekuluguta maivu chikale,kulagisa kugamba weila masa yawo!22 Nawagambilani chindedi, Chohilenawafilise mbazi wantu wa Tilo naSidoni kujinka nyuwe mwe dizuwa dyokukantilwa. 23 Weye nawe Kapelinaumu,Togola! Naukaunga wekweze mwenyekwembingu? Naudulwe hasi kwe bomehedina uhelo! Hegu mpituko zidamanywekwako zadamanywe uko Sodoma, umziuwo naucheyaho kubula dyelo. 24 Elonawagambilani kugamba mwe dizuwadyo kukantilwa weye naukantilwe kujinkawantu we Isi ya Sodoma!”

Soni kwangu mhumuleLuka 10:21-22

25 Mwe chipindi icho Yesu ahitulaagamba, “Tate, Zumbe ywa kwembingune isi! Nakutogola kwaviya mbuli zinokuwafisa wata umanyi na fanyanyi, niyowawagubwila wana hewena fanyanyi.26 Heye, Tate, kwaviya nivyo ungilenavitendeke.

27 “Tate kaninka vintu vyose. Hahaliammanyize Mwana, mna ni Tate uyodu,naho hahali ammanyize Tate, mna Mwanauyodu hamwenga na yoyose Mwana aku-munga kumgubwila.

28 “Soni kwangu, nyuwe nyose msokelekwa kwinula mizigo izamile, naniwahu-muzeni. 29 Kwenkeni moyo, mhinekwangu, kwaviya miye sihola, nahonimjijimizi wa moyo, nanywi na mbwedemwe myoyo yenyu. 30 Kwaviya moyowangu uhuha, na mzigo wangu hunganiwatwiseni uhuha.”

12Lufyambo mwe zuwa dya kuhumulaMako 2:23-28; Luka 6:1-5

1 Havikalise umo Yesu akajinka mwezikonde zuwa dya kuhumula. Wanampinawakwewalumwani sala, wakonga kuhululamaiso ya ngano wadya. 2 Mafalisayoweze wawone, wamgamba Yesu, “Kaula,wanampina wako wadamanya mbulihezikungwa mwe zuwa dya Kuhumula!”

MATAYO 12:3 14 MATAYO 12:313 Yesu ahitula, “Hamsomile viya Daudi

adamanye, umo endaga hamwenga naweyawe walumwagwa ni sala? 4 Engilagamwe nyumba nkulu ya Chohile, yeyehamwenga na weyawe niyo wadya imigateaikiwe Chohile, hata hegu havikungwawowo kuidya, walavyantambiko awodunawo wakungigwa wadye. 5 Hegu ham-somile mwe Sigilizi Chohile amwinkileMusa, kugamba chila mwe Zuwa dyakuhumula walavyantambikomwe Nyumbankulu ya Chohile hawakudamanya viyavikungwa mwe Zuwa dya kuhumula,hawana masa? 6Nawagambilani, kugambahano hana chintu chikungiswa kujinkaNyumba nkulu ya Chohile. 7 Unevahegu mwamanyize ulosi uno, ‘Naungambazi, siwo ntambiko,’ hamwawetangewadya hewena masa kugamba wana masa.8 Kwaviya Mwana Mntu nuyo Zumbe ywaZuwa dya Kuhumula.”

Mntu aholomale umkonoMako 3:1-6; Luka 6:6-11

9 Yesu ahalawa hadya, niyo aita mwenyumba yo kuvikila, 10 hendaga na mntuaholomale umkono. Nahana wantuwamwenga weyaho wakunga kumlahaYesu kwa kudamanya vihiye, ivyo wamuza,“Mwe sigilizi yetu ni vyedi kumhonyamntu mwe Zuwa dya Kuhumula?”

11 Yesu ahitula, “Uneva yumwengaywenyu ana ngoto ingile mwe bome Zuwadya Kuhumula, hailavye mwe dibome?12 Togolani! Mntu ni ywedi kujinka ngoto!Nuko kugamba Sigilizi haikuchunga suwekumwambiza mntu yoyose mwe zuwa dyakuhumula.” 13Niyo amgamba yudyamntu,“Chumiza umkono wako.”

Auchumiza, watenda mjima nahosaudya umtuhu. 14 Mna Mafalisayo niyowafosa wakufunga njama wamkome Yesu.

Mndima asagulwe ni Chohile15UmoYesu eze eve injama akufungilwa,

akulawa uko, fyo kulu dya wantu dyamtim-ila. Awahonya woseni nendile ni wanyonje16 kawalemeza wase kumgambila mntuyoyose izimbuli zakwe. 17 Katenda ivyochani yadya Chohile alongaga kujinkilakwa muwoni Isaya yachinte.18 “Kaula mndima ywangu nimsagule,humungisa, naho nibwedile.

Nanijele Muye wangu mwakwe,naho nalonge na wantu wose we isi kanto

dyangu.19 Halafye hegu kuguta,naho hahali akunga eve izwi dyakwe mwe

isila.20 Havune mwanzi uhindile,naho hakome taa ikufifiya.Naho abuze vikuwagila vilongoze,21 naho wantu wose we isi nawamwikiye

msuhi uyo.”Yesu na BeelizebuliMako 3:20-30; Luka 11:14-23

22 Niyo wantu wamwenga wamwigailaYesu mntu mta mpepo, tuntu, naho ni chi-mumu. Yesu kamhonya, ivyo yudya mntuniyo alonga na kusinya. 23 Wantu woseniwehelwa nakugamba, “Yuno suyo MwanaDaudi?”

24MnaMafalisayo weze weve, wagamba,“Yuno hakulavya mpepo, mna kwa nguvuzikulawana na Belizebuli, mkulu ywampepo!”

25 Yesu nakamanya viya wakufanyanya,awagamba, “Useuta wowose ukatowanawenye kwa wenye naugwe. Naho wekaziwa mzi wowose hegu wantu wa lukololwesimile wakatowana wenye lukolo ulohalwikalise. 26 Ivyo uneva fyo dimwengadyatowana na tuhu mwe uzumbe waShetani, vino ni kugamaba wemalanyakale mwe mafyo naho haukawe kugwa!27Nyuwe mwagamba miye nalavya mpepokwa udahi wa Belizebuli. Ni vyedi, haluse,wadya wakuwatimila nyuwe walavyampepo kwa udahi wa yuhi? Kwaivyo,nawatende wakanti wenyu. 28 Mna unevahegu miye nalavya mpepo kwa udahi waMuye wa Chohile, ivyo Uzumbewa Chohileuwezilani kale.

29 “Hahali akudaha kwingila mwenyumba ya mntu mta nguvu nakumhokavintu vyakwe, henati kumtaliza yudya mtaizi nguvu, nahona adahe kwinula vintu vyauyo mntu.

30 “Yoyose hehamwenga na miye ani-higa, yoyose hekunambiza kuchisanya,ichindedi amwaganisa. 31 Ivyo nawagam-bilani, wantu nawalekeilwe masa yoyosena wihi wowose wakunga wamlongeleChohile. Mna mntu akunga amhuluteMuye wa Chohile halekeilwe masa yakwe.

MATAYO 12:32 15 MATAYO 13:8

32 Yoyose akulonga dyodyose dya kuhigaMwana Mntu adaha kulekeilwa masa, mnayoyose akulonga dikumhiga Muye Ukukilehalekeilwe masa vino haluse na mazuwayose.

Mti na matunda yakweLuka 6:43-45

33 “Chani utende na mti una matundayedi, utende na mti wedi, mti wediweleka matunda yedi, mti wamanyikakwa matunda yakwe. 34 Nyuwe nyoka,mwadaha vivihi kulonga mbuli zedi,kuno mwiha? Kwaviya mnomo wa mntuwalonga yadya yamemilemomoyowakwe.35 Mntu ywedi alavya mbuli zedi zikulawamwe mpamba ya vintu vyedi, mntu aihiyealavya mbuli zihiye zikulawa mwe hazinaya mbuli zihiye.

36 “Nawagambilani, mwe dizuwa dyokukantilwa chila yumwenga naungwealonge chila ulosi wihiye alongile. 37Ulosiwako naukukantile kugamba wi wedi hegukwiha.”

Kuungwa kwa mpitukoMako 8:11-12; Luka 11:29-32

38 Niyo wahinya Sigilizi wamwengana Mafalisayo wamwenga walonga.Wagamba, “Mhinyi, chaunga chiwonempituko ukudamanya.”

39 Yesu ahitula, Wantu wa mazuwa yanowana wihi wi vivihi naho hawammanyizeChohile! Mwanunga mpituko miye?Mpituko iyodu mkunga mlagiswe nimpituko ya muwoni Yona. 40 SaviyaYona endile mndani mwe inda ya samakinkulu vidala ekale mazuwa matatu, ivyonivyo Mwana Mntu nekale mo umoyowe isi mazuwa matatu. 41 Mwe dizuwadya kukantilwa wantu wa mzi wa Ninawinawachimale nakuwalaha, kwaviya weilamasa yawo umo Yona alongaga, nahonawagambilani hano mna mntu mkulukumjinka Yona! 42Mwe dizuwa dya kukan-tilwa Malikiya ywa Sheba naachimalekuwalahani, kwaviya atambaga ntendelezoseni ze isi yakwe kwetegeleza mahinyoya umanyi ya Zumbe Sulemani, nahonawagambilani kugambahanohana chintuchikulu kumjinka Sulemani!

Kuya kwa Muye wihiyeLuka 11:24-26

43 “Umo mpepo nchafu ikamlawamntu, yatamba mwe si nkavu ikazungulahantu hakuhemela, uneva haina wone,44 yegamba yenye, ‘Nanuye kwe nyumbayangu nilaile.’ Akabula ibwila inyumbaibule, ihagilwa, naho ikwa untanda. 45Niyoyaita kwe kuguha mpepo weyawe watuhumfungate wadya weihise kuijinka yoyo,zengila na kwikala umo, mntu uyo ivyoneli vyatenda vihise kujinkahadyankongo.Nivyo navilaile mwe wantu wehiye wadyelo.”

Nine dya Yesu na Walukolo wakweMako 3:31-35; Luka 8:19-21

46 Yesu na achei akalonga neidifyo umomami yakwe na walukolo wakwe nendilewachimala kuse, wakaunga watamwilenaye. 47 Mntu yumwenga amgamba,“Kaula, mami yako na walukolo wakowachimala kuse, waunga walonge naweye.”

48 Yesu ahitula, “Mnala ni yuhi? Nawalukolo wangu ni wahi?” 49 Adosakwawanampinawakwe, agamba, “Kaulani,wano nawo mnala na walukolo wangu!50 Yoyose natende saviya Tate kwembinguakunga, uyo nuyo mlukolo ywangu, nalumbu dyangu, na mnala.”

13Mliganyo wa mhandiMako 4:1-9; Luka 8:4-8

1 Mwe dizuwa idyo, Yesu niyo alaila kusekwe idya nyumba, aita akwikala hankandahediziwa niyo akonga kuhinya. 2 Wantuniyo wamemelana vidala momdugano, ak-wela mwe ngalawa, ekala, fyo dyachimalamnkanda mwe diziwa. 3Yesu alonga mbulizilozize kwa miliganyo.

“Tegelezani, mhandi kaita kwe kuhandambeyu. 4 Ahadya akahanda, mbeyu ntuhuniyo zagwela mwe sila, niyo zadigwani wadege. 5 Ntuhu niyo zagwela mwamayuwe hana ulongo mjeche, aho niyozahota, kwaviya ulongo nani mjeche,6 Mna ahadya zuwa dize dyake niyozahya, kwaviya hazina maizi zinyuluka.7 Ntuhu niyo zagwela mwe miwa, niyozahota mna zifintwa ni miwa zinyuluka.8 Ntuhu zigwela mwe ulongo wedi, zeleka,zimwenga gana, zimwenga milongo mtan-datu zimwenga milongo mitatu.”

MATAYO 13:9 16 MATAYO 13:35

9 Yesu akomeleza, “Mta magutwineeve!”

Vilekile Yesu akahinya kwa miliganyoMako 4:10-12; Luka 8:9-10

10 Weza wanampina kwa Yesu, wamuza,“Nimbwani ukulonga kwa miliganyo?”

11 Yesu ahitula, Nyuwe mgubwilwakumanya chinyele cho Useuta wakwembingu, mna wowo hawavimanyize.12 Kwaviya mntu mta chintu nongezezwe,mna mntu hena chintu nahokwe hatachiya ananacho. 13Nivyo vikuleka nalongakwa miliganyo kwaviya wasinya, mnahawakwiva hegu kumanya. 14 Ulosiuchinta kwawo ulongigwe nimuwoni Isayaukugamba,kwiva namwive, mna hammanye,kusinya na msinye, mna hamwone,15 kwaviya fanyanyi zawo sizo zedi,na magutwi yawo haya kwiva vyedi,wafinya ngohe meso yawo,wanase kusinya na meso yawo,wakeva na magutwi yawo,wakamanya mwe myoyo yawo,waka kombolwa, niyo Chohile agamba,nani wahonye.

16 “Mna nyuwe mjimbikwa! Mesoyenyu yawona, na magutwi yenyu yeva.17Nawagambilani chindedi, wawoni waloz-ize na wantu wawoneke wedi kulongozikwa Chohile nawaungisa wawone yanomkuwona nyuwe, mna hawawone, nakwiva mbuli mkwiva, mna hawevile.”

Yesu alonga mliganyo wa mhandiMako 4:13-20; Luka 8:11-15

18 “Nyuwe tegelezani naho mhinemliganyo wo mhandi. 19 Wadya wak-wiva mbuli yo Useuta wa Chohile mnahawakukombaganya vikaheza yudyaMwavu eza na kuzipempula izimbeyuzihandigwe mwe myoyo yawo. 20 Mbeyuzigwele mwe miwa, uyo ni yudya ak-wetegeleza mbuli, aihokela kwa chinyemi.21 Mna haikwika maizi mndani mwakwe,ivyo chipindi chijeche, hadya akulailwani masulumizo fanyanyi za mhituka kwaidya imbuli, aho agwa. 22 Idya ihandigwemwe miwa, uyo ni yudya akwiva mbuli,na mbuli za mwe isi zamfinta, kungaugoli kwa ifinta idya imbuli, nayo yatendahaikweleka. 23 Mbeyu ihandigwe mweulongo wedi, uyo ni yudya akwetegeleza

idya imbuli, nakumanya ivyo vikungwa,uyo nuyo akweleka, yuno gana, na yunomilongo mtandatu yuno naye milongomitatu.”

Mliganyo wo lugugu24 Yesu awagambila mliganyo mtuhu,

“Useuta wa kwembingu wi savino. Mntuahandile mbeyu yedi mwe nkonde yakwe.25 Mna nechilo wantu wagonile, ezamnkondo, ahanda ndagomgatimwenganoniyo ahalawa. 26 Umo indago ne nganoize ibule haguhi na kweleka, mwa wonekamna ndago. 27Wandima wakwe wambasa,wamgamba, ‘Zumbe, huhandile mbeyuyedi mwe nkonde yako? Yalawa nahiidya indago?’ 28 Awahitula, ‘Mnkondonuyo atendile ivyo,’ wandima wamuza,‘Waunga chite chikaing'ole?’ 29Awagamba,‘Bule,’ Mnase kwing'ola indago kwaviyamwadaha mng'ole hamwenga ne ngano.30 Lekani vikule hamwenga kubula mokuvuna. Aho naniwagambile wata kuvuna,‘Kongani kuchisanya indago, mwikemachisamkayoke. Mna ingano ichisanyenimkaike kwe digulu dyangu.’ ”

Mliganyo wa kabeyu kadodo vidala kakwi-tangwa haladali

Mako 4:30-32; Luka 13:18-1931 Awagambila mliganyo mtuhu. Useuta

wa kwembinguwisavino. Mntu yumwengakaguha mpuluzi ya kabeyu kadodo kak-witangwa haladali niyo akuhanda mwenkonde yakwe. 32 Ni kadodo kujinkambeyu zose, mna aho kakukwila katendamti mkulu kujinka miti yose hata wadegewa koulanga weza wazenga masasa mwamatambi yakwe.

Mliganyo wa hamilaLuka 13:20-21

33 Yesu alongamliganyomtuhu, “Useutawa kwembingu wikala saviya hamilaakuguha mvyele, aijela mwe vibaba vitatuvya unga, niyo wagwaduka wose.”

Yesu ajela mliganyoMako 4:33-34

34 Yesu kawagambila kwa miliganyo,halongile dyodyose akaleka kujela mli-ganyo. 35Katenda ivyo chani ichinte mbuliilongigwe ni muwoni, akagamba,“Nanilonge kwa kujela miliganyo,

MATAYO 13:36 17 MATAYO 14:8

naniwagambile yadya yefisigwe kukongelakuumbwa kwe isi.”

Yesu evilikiza mliganyo wo lugugu36 Niyo Yesu alaga idifyo, engila mwe

nyumba. Wanampina wakwe wamtim-ila, wamgamba, “Chevilikize umliganyowolugugu lwi kwe nkonde.”

37 Yesu awahitula, agamba, “Mhandi waziya izimbeyu zedi ni Mwana ywa Mntu,38 nkonde ni isi, mbeyu zedi ni wana waUseuta, idya indago ni wana wa yudyaMwavu, 39 yudya mnkondo ahandile niMwavu, ulozo ni udumo we isi na wadyawakuvuna ni wandima wa kwembingu.40 Saviya ndago ikuchisanywa na kokwamo moto, nivyo na vilaile mwe dizuwadyo udumo we isi. 41 Mwana ywa Mntunawegale wandima wa kwembingu wakwe,nawo nawachisanye kulaila mo Useutawakwe wantu woseni wakuwakoza masa,na wadya woseni wakudamanya ubanasi.42 Kuwadula mwe tanuli dyo moto, nukonakutende na ndilo nakusiginta meno.43 Naho wadya na wawoneke wedi kulon-gozi kwa Chohile nawang'ale saviya zuwamo Useuta wa Tati ywawo. Mta magutwineeve!

Mliganyo wa mpamba yefisize44 “Useuta wa kwembingu uligana na

ugoli ufisigwe mwe nkonde imwenga.Mntu yumwenga eze aubunkule, kaufisavituhu, kwa chinyemi chikulu niyo aitakutaga vintu vyakwe vyose, na kugulainkonde idya.

Mliganyo wa lulu45 “Naho Useuta wa kwembingu uligana

mta yombe, akulonda lulu ntana. 46Hadyaakupatila lulu ntana inayombe kulu, aitaakutaga vyose ananavyo, na kuigula.

Mliganyo wa lwavu47 “Naho Useuta wa kwembingu uli-

gana na lwavu, luduligwe mwe bahali,lwa chisanya samaki zesimile. 48 Hadyalukumemela lwakweswa kuse, wekalahasi,wachisanya ziya izedi wazijela mwe viya,mna ziya zihiye wazidula. 49 Nivyo navi-tende mo udumo we isi, wandima wakwembingu nawalaile nawawapagule wai-hiye hale na wata kuwoneka wedi, 50 nakuwadula mwe tanuli dyo moto. Nukonakutende na ndilo na kusiginta meno.”

Mahinyo mahya na ya kale51 Yesu niyo awauza, “Myamanya yose

ayo?”Wamgamba. “Heye,”52 Akaheza awagamba, “Elo, chila

mhinya wa Sigilizi ahinyigwe mo Useutawa kwembingu, aligana na mntu mtanyumba akulavya vintu vihya na vyakalehamwenga kulaila mwe mpamba yakwe.”

Yesu alemelwa uko NazaletiMako 6:1-6; Luka 4:16-30

53 Yesu eze abinde kulonga miliganyoiyo, niyo ahalawa hadya, 54 auya kwekaya yakwe. Ahinya mwe nyumba yo ku-vikila, wantu wose wehelwa niyo wauza,“Yuno kaupatahi umanyi uno na mpitukozino? 55 Yuno suyo yudya mwana ywamsongola? Mami yakwe suyo yudya akwi-tangwa Maliyamu? Naho walukolo wakwesawo Yakobo na Yusufu na Simoni naYuda? 56Nahowalumbu zakwewose hawa-hali hano hetu?” 57 Ivyo wamlemela.

Yesu awagamba, “Muwoni atunywachila hantu, mna siyo mwe isi yakwe, nakukaya kwakwe mwenye.” 58 Kwaviyahawamzumile, hadamanye mpituko ziloz-ize uko.

14Kubanika kwa Yohana Mta kubatizaMako 6:14-29; Luka 9:7-9

1 Mazuwa ayo, Helode Zumbe ywaGalilaya evaga mbuli za Yesu. 2 Awagambawandima wakwe “Yuno nuyo Yohana Mtakubatiza, kauyuka! Nivyo vikuleka anaudahi uno wa kudamanya mpituko.”

3 Helode nakaunga Yohana agwilwe,amtaliza minyolo nakumjela mwe dijeleza.Adamanyaga ivyo kwachausa chaHelodiya,mkaza Filipo mlukolo ywakwe. 4 KwaviyaYohana Mta kubatiza amgambaga Helode,“Haviwagile weye umsole Helodiya.”5 Helode nakaunga amkome Yohana,mna na kawogoha Wayahudi, kwaviyanawamwona kugamba ni muwoni.

6Mwengasu ya kukumbuka zuwa elekweHelode, mwana chindele ywa Helodiyaavinaga mwa meso ye difyo jima dyawantu. Helode vimwelelesa 7 vilekilealagane kugamba, “Nahwinke chochosenaulombeze!”

8 Akalongozwa ni mami yakwemwe viyaakunga amlombeze akagamba, “Ninka vino

MATAYO 14:9 18 MATAYO 15:5haluse mtwi wa Yohana Mta kubatiza mwechihungu!”

9 Seuta niyo atozwa ni chinyulu, mnakwaviya naka lagana mwa meso ya wa-jeni wakwe woseni, alagisa viya umn-dele alombeze enkigwe. 10 Ivyo asigilaYohana amdumulwe umtwi umo emwe di-jeleza. 11 Mtwi wegalwa mwe chihungu,enkigwa yudya mndele, amwigaila nine.12 Wanampina wa Yohana wabula niyowaguha umwili wa Yohana nakuuhamba.Weze wajike waita kumgambila Yesu.

Yesu alisa wantumaganamilongomishanoMako 6:30-44; Luka 9:10-17; Yohana 6:1-14

13 Yesu eze eve imbuli iyo, kakulawauko mwe ngalawa, aita hantu hecheduhehena wantu. Fyo dya wantu wezeweve, wamtimila lwaviga kulailamwemizi.14 Yesu eze asele mwe ngalawa, awona fyokulu dya wantu awafila mbazi na kuwaho-nya wanyonje wawo.

15 Chisingi chize chingile, wanamp-ina wakwe wambasa, wagamba, “Hano niholuwala, na saa nayo ijinkisa. Laga idifyowaite kwe zikaya zawo, wakegwile nkandezawo.”

16 Yesu ahitula, “Wasekwita, wenkeninyuwe nkande.”

17 Wamhitula, “China migate mishanona samaki mbili.”

18 Yesu agamba, “Nigailani hano.”19 Adyunga idifyo dikale mwa mani, aguhaidya imigate mishano na ziya izisamakiizimbili. Asinya kulanga kwembingu,ajimbika, aibesula idya migate, awenkawanampina, wanampinawawenka awantu.20 Chila yumwenga kadya niyo eguta.Niyo walogota vibesu vya migate vigwelehasi, wamemeza ntangulu mlongo nambili. 21 Wadya wadile na ni wagosiwakubula magana milongo mishano,ukaleka wavyele na wana.

Yesu ajenda mlanga mwa maziMako 6:45-52; Yohana 6:15-21

22 Yesu niyo awagamba wanampinawakwe wakwele mwe ngalawa wamlong-wele waite ntendele ya kaidi yediziwa,kuno akalaga idifyo. 23 Eze abinde ku-laga idifyo, akwela kolugulu ichedu, akam-lombeze Chohile. Umo chisingi chibwile,Yesu neeyuko ichedu, 24 mwe chipindichino ingalawa neibula halemwe isi nkavu,

yajubwaniswa na mazi kwaviya nakunankungunto nkulu.

25 Mgati mwe saa chenda na saamlongo na midi chilochilo Yesu awabasawanampina akajenda mlanga mwa mazi.26 Wanampina weze wamwone akajendamlanga mwa mazi, wengilwa ni nkama,wakagamba, “Ni chizuli!” Niyowaguta kwankama.

27 Mna aho Yesu awagamba, “Kwenkenimoyo, ni miye. Msekogoha!”

28 Petulo ahitula. “Zumbe, uneva chidedini weye, nigamba nize kwako hajendamlanga mwa mazi.”

29 Yesu amhitula, “So!” Petulo niyo aselamwe ngalawa, akonga kujenda mlangamwa mazi ambasa Yesu. 30Mna eze awoneidya inkung'unto, ogoha, akonga kudidim-ila. Aguta akagamba, “Zumbe, nikombola!”

31 Aho Yesu achumiza umkono wakwe,amtoza akamgamba, “Weye mta uzumizimjeche! Nimbwani una nkama?”

32 Weze wakwele mwe ngalawa, nkun-gunto niyo yatondowala. 33Wadya wendilemwe ngalawa wamfikila madi Yesu,wakagamba, “Chindedi weye wi mwanaChohile.”

Yesu ahonya wanyonje GenesaletiMako 6:53-56

34 Weze wabule ntendele ya kaidiyediziwa, wabula mwe isi ya Genesaleti.35 Wantu wahadya weze wambunkulekugamba ni Yesu niyo wasigila ulosikwa wantu we izisi zose zimnkanda.Wantu wamwigaila wanyonje wawo wose,36wamwila wadonte hata idilepe dye sucheyakwe du, woseni wadontile wahonywa.

15Mahinyo ya wadalahalaMako 7:1-13

1 Mafalisayo na wahinyi wa Sigiliziwalaile Yelusalemu wambasa Yesu naku-muza, 2 “Nimbwani wanampina wakowakubalanga miko ya wadalahala? Hawakuhaka imikono yawo viya vikungwahewenati kudya!”

3 Yesu ahitula, “Nimbwani mkuleka sig-ilizi ya Chohile mkutimila mahinyo yenyuwenye? 4 Kwaviya Chohile agambaga,‘Mtunye tati yako na mami yako, mntuakunga amligite tati yakwe hegu mamiyakwe na akomwe.’ 5 Mna mwahinya

MATAYO 15:6 19 MATAYO 15:36kugamba uneva mntu ana chintu chiku-daha kumwambiza tati yakwe hegu mamiyakwe, mna mwagamba achilavye, ‘Chinoni cha Chohile,’ 6 vyaleka asekumtunyatati yakwe. Mwe vino mwabela sig-ilizi ya Chohile, vileka mtimile mahinyoyenyu. 7Nyuwe wasongaganyi! Isaya nanimchindedi umo awonaga yedi mwenyu!8 ‘Chohile agamba, wantu wano wanitunya

kwa milomo yawo,mna myoyo yawo ihale na miye.9 Wanivikila vya bule,kwaviya wahinya mahinyo ya malagiso

ya chimntu mntu saviya ni sigilizizangu!’ ”

Vintu vikumtenda mntu atende halengukeMako 7:14-23

10 Yesu niyo aditanga idifyo, awagamba,“Tegelezani naho mkombaganye!11 Chikwingila mwe mnomo wamntuhachikumtenda mzavu, mna chikumlawanicho chikumtenda mzavu.”

12 Niyo wanampina wakwe wambasa,wakagamba, “Kuvimanya kugamba Mafal-isayo wehiwa mwe viya ulongile?”

13 Yesu ahitula, “Chila mti hewi-handigwe ni Tati yangu wa kwembingunaung'olwe,” 14 “Walekeni! Awo ni vilon-gozi mantuntu, tuntu akamlongwela tuntumnyawe, woseni waidi nawapolomelemwebome.”

15 Petulo amgamba, “Chilavyanyize um-liganyo uwo.”

16 Yesu awagamba, “Vino nanywimwichei hamkuvimanya kujinka watuhu.17Hamvimanyize? Chikwingila ko mnomochajinkila kweinda, chafoseza kuse kulailamo mwili kwita kwe choo. 18Mna vikulailamo mnomo vyalaila ko moyo, navyo nivyovikumtenda mzavu. 19 Kwaviya ko moyokwalaila fanyanyi zihiye, ukomi na ugonyina chilanga na ubavi, mbuli za lulimi, namahuluto. 20Yano nayo yakumtenda mntuhelenguke. Mna kudya hwihakile mikonoyako saviya wakulonga mdamanye ivyo,havikumtenda mntu atende mzavu.”

Uzumizi wa MvyeleMako 7:24-30

21 Yesu akulawa uko, aita kwe mkowahajihi na mizi ya Tilo na Sidoni. 22Mvyele

yumwenga Mkanani na akekala mwe nten-dele iyo kambasa. Akang'ung'uzika ak-agamba, “Zumbe,Mwana ywaDaudi! Nifilambazi! Mndele ywangu ana mpepo nahoivyo eli sivyo vyedi.”

23 Mna Yesu hamhitule dyodyose.Wanampinawakwewambasa, wamlombeza,wakagamba, “Mleke aite! Achitimila nahoachitwila lwasu!”

24 Yesu ahitula, “Sisigilwa kwe ngotozagile za wantu wa nyumba ya Izulaeliiyodu.”

25 Mvyele uyo ambwila niyo amfikilamadi. Agamba, “Zumbe nambiza.”

26 Yesu ahitula, “Sivyo vyedi kuguhankande ya wana niyo waduila mbwa.”

27 Yudya mvyele ahitula, “Icho nichindedi Zumbe, mna hata mbwa nazozadya masigalo yagwele mwe zimeza zamaseuta yawo.”

28 Ivyo Yesu amhitula, “Wi mvyelemta uzumizi mkulu! Viya ukunga navi-damanyike kwako.” Aho mndele ywakweniyo ahona.

Yesu ahonya wantu walozize29 Yesu niyo akulawa uko, abula

mnkandamwe diziwa dya Galilaya. Akwelako lugulu na kwikala uko. 30 Fyo kuludya wantu dyambasa, dyamwigaila wa-holomale, mantuntu, vimumu, na watuhuwalozize, wawaika heviga vya Yesu, niyoawahonya. 31 Wantu wehelwa wezewawone vimumu walonga, waholomalewajenda, mantuntu wawona. Nahowamtunya Chohile ywa Izulaeli.

Yesu alisa fyo kulu dya wantuMako 8:1-10

32 Yesu niyo awetanga wanampinawakwe, nakuwagamba, “Nawafila mbaziwantu wano, kwaviya watenda na miyekwa mazuwa matatu naho haluse hawanacha kudya. Sikuvyunga waite siwalisize,sima wanagwe mteho mwe sila.”

33 Wanampina wamuza, “Nachilavyekuhi nkande ikuchinta kulisa idifyo dinomo uluwala luno?”

34 Yesu auza, “Mna migate mingahi?”Wahitula, “Mfungate na samaki njeche.”35 Ivyo Yesu adyunga idifyo wekale hasi.

36Niyo aguha idyamigatemfungate na ziyazisamaki, amhongeza Chohile, abesula,niyo awenka wanampina, wanampina

MATAYO 15:37 20 MATAYO 16:24nawo wawenka awantu. 37 Woseniwadya niyo weguta. Niyo wanampinawalogota vibesulo vya migate vigwele hasiwamemeza ngahu mfungate. 38 Wantuwadile wabula magana mlongo milongomine ya wagosi, ukaleka wavyele na wana.

39 Niyo Yesu alaga idifyo, akwela in-galawa, aita ko mkowa wa Magadani.

16Kunga mpitukoMako 8:11-13; Luka 12:54-56

1 Mafalisayo na Masadukayo wambasaYesuwaungawamtoze, nivyowamlombezaawalagise chilagiso kulanga kugambakazumilwa ni Chohile. 2Mna Yesu ahitula,“Dikaswa, mwagamba, ‘Nakutende kwedikwaviya ulanga winkundu.’ 3 Nomtondo,mwagamba, ‘Dyelo nakutende na fulakwaviya ulanga winkundu naho nimtitu.’Mwadaha kulongwela viya nakutendekwa kusinya ulanga, mna hamkudahakubunkula vilagiso vikujenda ne vipindivino! 4 Wantu wehiye naho hewem-manyize Chohile we vivihi! Mwaungachilagiso? Chilagiso ichodu mkungwamwinkwe ukaleka chiya cha Yona.”

Ivyo awasa niyo aita.Ugwadu wa Mafalisayo na MasadukayoMako 8:14-21

5 Umo wanampina weze wadelukentendele ya kaidi yediziwa, nawajalakuguha nkande yoyose. 6 Yesu awagamba,“Kaulani, mwedime na ugwadu wa Mafal-isayo na Masadukayo.”

7 Niyo wakonga kulafya wenye kwawenye, “Alonga vino kwaviya hachigalemgate wowose.”

8 Yesu niyo abunkula viya nawakalafya,ivyo awauza, “Nimbwani mkulafya wenyekwa wenye mwe mbuli ya kuswesa mgatewowose? Uzumizi mjeche wi vivihimnanawo! 9Mchei kumanya? Hamkukum-buka viya nabesulaga imigate imishanokwa wantu magana milongo mishano?Nammemeza ntangulu nyingahi mlogote?10Naho idya imigate mfungate kwa wantumagana milongomine? Ni ngahu nyingahimmemeze? 11 Nimbwani hamkukomba-ganya kugamba siwagambilani kwa chausacha migate? Mwedime na ugwadu waMafalisayo na Masadukayo.”

12 Naho wabunkwile kugambahawagambile wedime na ugwadu wakudamanyiza migate, mna mahinyo yaMafalisayo na Masadukayo.

Petulo amlonga Yesu kugamba nuyoKulisito

Mako 8:27-30; Luka 9:18-2113 Yesu aitaga kwe mkowa wi hajihi

na mzi wa Kaisaliya Filipi, uko awauz-ize wanampina wakwe akagamba, “Wantuwamtamwila vivihi Mwana ywa Mntu?”

14 Wagamba, “Watuhu wamgambani Yohana Mta kubatiza, watuhu Eliya,watuhu Yelemiya hegu yumwenga ywawawoni.”

15 Auza, “Nyuwe mwanigamba ni yuhi?”16 Simoni Petulo ahitula, “Weye wi

Kulisito, Mwana ywa Chohile mta ujima.”17 Yesu ahitula, “Chinyemi chako

weye Simoni mwana ywa Yona, kwaviyaichindedi chino hachizile kwako kulailakwa mntu yoyose, mna kuchinkwa ni Tateywa kwembingu. 18 Ivyo nakugambila,Petulo, wi luwe, naho mlanga mo luweluno nanizenge nyumba ya kuvikila, hatabome hedina uhelo hadidahe. 19Nahwinkenkomwelo yo Useuta wa kwembingu,icho nauvugale mwe isi nachivugalwekwe mbingu, icho nouvugule mwe isinachivugulwe kwembingu.”

20 Niyo Yesu awalemeza wanampinawakwe wase kumgambila mntu yoyosekugamba nuyo Kulisito Mkombola.

Yesu Alotela file yakweMako 8:31-9:1; Luka 9:22-27

21 Kukongela aho na kujendeleza Yesukakonga kulonga pwilili kwa wanamp-ina wakwe, akagamba “Naungwa niteYelusalemu hasulumizizwe ni wadalahala,wakulu wa walavyantambiko, na wahinyaSigilizi. Nanikomwe, mna mazuwa matatuyakutimila naniuyuke.”

22 Petulo amguha hankanda, akongakumkwahila. Agamba “Bule, Zumbe, ivyohavikulaile!”

23 Yesu ahituka na kumgamba Petulo,“Uya kunyuma kwangu, Shetani! Wichifingo kwangu, kwaviya hukufanyanyaya Chohile, mna ya wantu.”

24 Niyo Yesu awagamba wanampinawakwe, “Mntu yoyose akunga anitimile,ne elemele mwenye, etwike msalaba

MATAYO 16:25 21 MATAYO 17:25wakwe, anitimile. 25Kwaviya mntu akungakwambula untu wakwe, na awaze, namntu akunga aze ujima wakwe kwa chausachangu, nauwone. 26 Mntu na ahokelechibwani akapata isi yose, na kwaza ujimawakwe? Hegu mntu nalavye mbwaniakaleka ujima wakwe? 27 Kwaviya Mwanaywa Mntu neze no ukulu wa Tati yakwehamwenga na wandima wa kwembinguwakwe naho namlihe chila mntu kulawanana viya atendile. 28 Nawagambilanichindedi, hana wantu mgati mwa wanowachimale hano, hawabanike, kubulawamwone Mwana ywa Mntu akeza noUzumbe.”

17Kuhituka isulaMako 9:2-13; Luka 9:28-36

1 Yeze yombokemazuwamtandatu, Yesuawaguhaga Petulo na Yakobo na Yohanamlukolo ywa Yakobo aita nawo kolugululutali hantu nawechedu. 2 Uko kahitukilaisula yakwe mwa meso yawo, uso wakweung'ala saviya zuwa, suche zakwe zing'alasaviya ulangazi. 3Niyo wanampina watatuwamwona Musa na Eliya wakatamwila naYesu. 4 Petulo amgamba Yesu, “Zumbe, nivitana suwe chikatenda hano. Ukaunga,nanizenge mahema matatu, dyako, dyaMusa, na idimwenga dya Eliya.”

5 Umo achei akalonga, ingu ding'ailedyawagubika, izwi dyalawamdyamwediyaidingu, dyagamba, “Yuno nuyo Mwananguakuniwagia hungisa. Mwetegelezeni!”

6 Wanampina weze weve diya idizwi,niyo wagwa chifudifudi, wogohesa. 7 Yesueza, awadonta, awagamba, “Inukani,msekogoha.” 8 Weze wagubule amesoyawo, hawawone mntu mna Yesu ichedu.

9 Umo wakasela kulaila kolugulu, Yesuawasigila, agamba, “Msekumgambilamntuyoyose imbuli muwone, kubula aho akwiz-ila Mwana ywa Mntu, hadya nauyukile.”

10 Wanampina wamuza, wagamba,“Nimbwani wahinya Sigilizi walongakugamba, Eliya nuyo wa nkongo kwiza?”

11 Yesu ahitula, “Chindedi Eliyanuyo wa nkongo kwiza, uyo naikevyedi chila chintu. 12 Mna nawagam-bilani kugamba, Eliya keza kale,hawambunkule, wamdamanya yadya

yoseni waungile. Mwe ivyo Mwana ywaMntu nawamdamanya vihiye.”

13Niyowanampina wabunkula kugambanakalonga nawo mbuli za Yohana Mta ku-batiza.

Yesu ahonya mbwanga mta mpepoMako 9:14-29; Luka 9:37-43

14 Weze wabule he idifyo, mntuyumwenga amsogeila Yesu nakumfikilamadi. 15 Agamba “Zumbe, mfile mbazimwanangu wa chilume! Agwa msangonaho asulumizwa vihiye vikuleka nkananazilozize agwela mwemoto hegumwemazi.16 Namwigalaga kwa wanampina wako,mna wadunduga kumhonya.”

17 Yesu ahitula, “Nyuwe chelekohemkuzumila naho hemwimanyize!Nanikale na nyuwe vibule ini? Nigailaniumbwanga uyo.” 18 Yesu aikwahila idyaimpepo, nayo yamlawa yudya mbwanga,kukongela aho kahona.

19 Niyo wanampina wambasa Yesu kwahankanda echedu, wamuza, “Nimbwanisuwe chidunduga kuilavya idya impepo?”

20 Yesu ahitula, “Kwaviya mhungukilwanu uzumizi. Nawagambilani chindedi, un-eva mnatenda na uzumizi mdodo saviyampuluzi ikwitangwa haladali, mwadahakulugamba ulugulu luno, ‘Halawe hanowite kudya!’ Nalo na luhalawe. Haku-tendeke na mbuli haikudahika mwenyu.”21 Mna kwa malombezo na kufunga nukokukudaha kudamanya vino, hachihali chi-tuhu chikuvidaha.

Yesu alonga vituhu ifile yakweMako 9:30-32; Luka 9:43-45

22 Umo wanampina weze waduganewose uko Galilaya, Yesu awagamba,“Mwana ywa Mntu ehajihi nakwinkizwamwe mikono ya wantu. 23 Nawamkome,mna mazuwa matatu yakutimila nauyuke.”

Wanampina wengilwa ni chinyulu vi-dala.

Maliho ya kodi ya Nyumba ya Chohile24 Umo Yesu na wanampina wakwe weze

wabule Kapelinaumu, wachisanya kodi yanyumba nkulu ya Chohile wambasa Petulonakumuza, “Togola! Mhinyi ywenyualavya kodi ya Nyumba ya Chohile?”

25 Petulo ahitula, “Chindedi, alavya.”

MATAYO 17:26 22 MATAYO 18:21Petulo eze engile kwe nyumba, Yesu

akonga kulonga, agamba, “Wagaze, Si-moni? Ni yuhi akuliha makanto hegu kodikwa maseuta we isi ino? Wakaya we isihegu wajeni?”

26 Petulo ahitula, “Wajeni.”Yesu ahitula, ni vyedi, “Nikugamba

wakaya hawakuliha kodi. 27 Mna sivyovyedi kuwaihiza wantu wano. Elo hi-tani kwe diziwa mkadule ndwano mwamazi. Samaki ya nkongo no gwize, ugubulemlomo wakwe, na ubwile tundu dya heladikuchinta kulihila kodi yetu suwe waidi.”

18Niyuhi Umkulu vitendese?Mako 9:33-37; Luka 9:46-48

1 Chipindi icho wanampina wambasaYesu wamuza, “Niyuhi mkulu atendese moUseuta wa kwembingu?”

2 Ivyo Yesu etanga mwana, amchimalisamwameso yao, 3nakugamba, “Nawagambi-lani chindedi, uneva hamnahituke na ku-tenda saviya wana, hamwingile mo Useutawa kwembingu. 4 Akulise mo Useuta wakwembinguni yudya akweselezaniyo ekalasaviya yuno mwana. 5 Naho mntu yoyoseakumhokela mwana yumwenga sa yunokwa zina dyangu, anihokela miye.

Majezo ya masaMako 9:42-48; Luka 17:1-2

6 “Wantu waidi wakusaga mpuluzi nayuwe kulu dya kusagila, uneva yoyosenamhose yumwenga mwa wana wadodowano aleke kunizumila, navitende vitanamntu uyo atalizwe mwe singo yuwe kuludya kusagila, niyo adidimizwa hasi mwebahali. 7 Nawaluwone wantu we isi inovifingo vikuwatenda wantu waleke uzu-mizi wawo! Vintu saivyo navilaile, mnanamanye mwenye akuyatenda yalaile!

8 “Uneva umkono wako hegu chigachako vyakuhosa udamanye masa, vikanteukavidule hale na weye. Ni vitana kwingilamo ujima wa mazuwa yose hwina mkonohegu chiga, ukaleka kutenda una mikonomidi hegu viga vidi udulwe mo moto wamazuwa yose. 9 Naho uneva ziso dyakodyakuhosa udamanye masa ding'ole uka-didule hale na weye. Ni vitana kwingila moujima hwina ziso, ukaleka kutenda namesomaidi udulwe mwe dibome hedina uhelo.

Mliganyo wa ngoto yagileLuka 15:3-7

10 “Msinyise mnase kubela yumwengamwa wadodo wano. Nawagambilanikugamba wandima wa kwembingu wawowa uko kwe mbingu mazuwa yosewausinya uso wa Tati yangu ekwe mbingu.11 Kwaviya Mwana ywa Mntu ezagakuhonya wagile.

12 “Mwafanyanya vihi? Mntu mta ngotogana, niyo imwenga yaga nazase izin-tuhu milongo chenda na chenda zikadyaholugulu niyo aita akalonde idya yag-ile. 13 Nawagambilani taile, umo anaizun-gula naeleleswe mwe ngoto ino kulekaziya milongo chenda na chenda hezagile.14 Seivyo Tati yenyu ekwembingu haku-vyunga yumwenga yoyose mwe wadodowage.

Mlukolo akudamanya masa15 “Uneva mlukolo ywako kakudamany-

iza masa, mwitile ukamlagise uwihiwakwe. Mna idamanye chinyele, nyuwewenye waidi du. Uneva anakwiva,kumhonya mlukolo ywako. 16 Mna unevahakwivile, guhamntu yumenga heguwaidimwitanye, chani chila ulosi uukulwe kwakuwona ni waukuzi waidi hegu watatusaviya Mawandiko Yakukile yakulonga.17 Hana wevile awo, ilongeni imbuliinjima kwa wantu wa nyumba yo kuvikila.Kukomelekela, uneva hanevile wantu wanyumba yo kuvikila,mtendeni saviyamntuhemzumile Chohile hegu mchisanya kodi.

Kulemela na Kuzumila18 “Nawagambilani ichindedi, icho

mkungamchilemelemwe isi nachilemelwekwembingu, naho mkunga mchizumilemwe isi nachizumilwe kwe mbingu.

19 “Naho nawagambilani taile, waidiwenyu mwe isi mnaivana mwe chochosemkulombeza, namdamanyizwe ni Tatiyangu ywa kwembingu. 20 Kwaviya waidiheguwatatuwakadugana kwa zina dyangu,miye nami nanitende hamwenga nawo.”

Mliganyo wa Mndima hena mbazi21 Petulo niyo ambasa Yesu amuza,

“Zumbe, uneva mlukolo ywangu ajen-deleza kunijela mwe masa, nimlekeilenkanana nyingahi? Nkanana mfungate?”

MATAYO 18:22 23 MATAYO 19:1622 Yesu ahitula, “Bule, siyo nkanana

mfugate,” “mna nkanana milongo mfu-gate na mfungate. 23 Kwaviya Useutawa kwembingu uligana sa vino. Hendagana seuta aungile kuwaza wandima wakwe.24 Iviya akakonga kuwaza, egailwa mntuyumwenga mta deni dya hela zakwe mi-longo magana mlongo. 25Mndima uyo na-hana chakuvuza kuligana na viya aguhile,ivyo zumbe uyo amunga atagwe saiyamtumwa, mkaziwe hamwenga na wanawena vyoseni ananavyo, vikaleka akavuzaviya aguhile. 26 Yudya mndima amfikilamadi zumbe. Alombeza, ‘Ni jijimiza, nahu-vuzize chila chintu!’ 27Zumbe amfilambaziyudya mtumwa, ivyo amlekeila asekuvuzaviya aguhile naho amleka aite.

28 “Niyo yudya mndima ahalawa,adugana na mndima mnyawe mta denidya wahela wakwe. Amkagatila nakukongakumvinya. Agamba, ‘Vuza chiya hwinkile!’29 Mndima mnyawe amgwela na kum-lombeza, ‘Nijijimiza, nahuvuzize viyauninkile!’ 30 Mna kalemela, amjelamndani vibule aho akunga avuze kadyakatigizo. 31Wandimaweyawewatuhuwezewawone ivyo vilaile, wengilwa ni chinyuluvitendese, waita wakumgambila zumbeyoseni yalaile. 32 Ivyo zumbe amwitangilayudya mndima kunyumba. Agamba,‘Weye mndima wihiye, na sikulekeiladeni hwinkile, kwaviya du kunilombezahufile mbazi. 33 Navyungwa umfile mbazimndima mnyawo, saviya miye hufilembazi.’ 34 Zumbe kengilwa ni mayavidala, niyo amjela umndima uyo kundaniasulumizwe vibule kuvuza kadya katigizoaguhile.”

35 Yesu akomeleza, “Ivyo nivyo Tate ywakwembingu nakutendele, huna walekeilewalukolo wako kulaila mo moyo wako.”

19Yesu ahinya vikunga kwasanaMako 10:1-12

1 Yesu eze abinde ulosi uwo, kakulawaGalilaya na kubulamwemihaka ya Yudeya,ntendele ya kaidi yo mto Yolodani. 2 Fyokulu dya wantu dimtimila Yesu, awahonyauko.

3 Mafalisayo wamwenga wambasa Yesuwakamjeza kwa kumuza, “Togola, Sigilizi

yagaze ni vitana mntu kumwasa mkaziwekwa lema dyodyose?”

4 Yesu ahitula, “HamwasomagaMawandiko yakugamba uyo Awaumbagaaho nkongo, aumbaga mntu mgosi namntu mvyele? 5 Elo agamba, ‘Kwe chausaicho mntu namwase tati yakwe na mamiyakwe, na kulungana na mkaziwe, nahoawo waidi na watende mwili umwenga.’6 Ivyowatenda sawowaidi naho,mnamwiliumwenga. Elo mntu asekuchipagula chiyachilunganywe ni Chohile.”

7 Mafalisayo wamuza, “Ni kwa chasachani vilekile Musa kasigila kuwandika ta-laka ya kumwasa mvyele?”

8 Yesu awahitula, “Kwachausa cho udalawe myoyo yenyu, Musa asigilaga muwasewavyele wenyu. Mna havyatendagwakukongela aho nkongo yo kumbwa kweisi. 9 Ivyo nawagambilani, chila mntunamwase mkaziwe, uneva siyo kwa chausacha chilanga, anasola mtuhu, mntu uyo nimgonyi, naho mntu mtuhu namsole yudyamvyele asigwe, naye ni mgonyi.”

10 Wanampina wakwe wamgamba,“Uneva ivyo nivyo viwagile mntu mwamkaziwe, havi kuwagila kusola.”

11 Yesu ahitula, “Sawo wose nawa-hokele imbuli ino mkulonga, mna wadyadu wawagilwe kwa Chohile. 12 Kuna wag-osi awamwenga hawakusola kwaviya nivyowelekwe wagwa, wamwenga watendwaivyo ni wantu, watuhu wetenda wenyewagwa kwa chausa cha kusankanila Useutawa kwembingu. Akuhokela mahinyo yanonazumile!”

Yesu ajimbika wana wadodoMako 10:13-16; Luka 18:15-17

13 Wantu watuhu wamwigaila Yesuwana wadodo awaikiye mikono mlanga naawalombezeze, wanampina wawakwahilawadya wantu. 14 Mna Yesu agamba,“Walekeni wana wadodo weze kwangu,naho msekuwalemeza, kwaviya Useutawa kwembingu ni wawantu waligane nawowo.”

15 Awaikiya mikono yakwe mlangamwawo, niyo akulawa uko.

Mntu mgoliMako 10:17-31; Luka 18:18-30

16 Mntu yumwenga mgoli amwizilagaYesu, amuza, “Mhinyi, nidamanye mbuli

MATAYO 19:17 24 MATAYO 20:15yani yedi chani nihokele ujima wa mazuwayose?”

17 Yesu amhitula, “Nimbwani ukunuzamwe mbuli yedi? Eyuko yumwenga uyoduywedi. Mna ukaunga kwingila mo ujima,toza malagizo.”

18 Yudya mntu auza, “Sigilizi zihihungigwa ni toze?”

Yesu amhitula, “Use kukoma, use ku-gonya, use kubawa, use kulonga lulimi,19weve tati yako na mami yako, na mungembwiyayo saviya ukweunga.”

20 Yudya mntu ahitula, “Sizitoza kalezose, sisigaza chimbwani naho?”

21 Yesu amgamba, “Ukaunga utendeutogile, hita ukatage vyose unanavyo,uwenke wachiwa ugoli uwo, nawe naut-ende na mpamba kwembingu. Ukahezawize unitimile.”

22 Yudya mbwanga eze eve imbuli idya,kaita ulo na ulo kwaviya nani mgoli viten-dese.

23 Yesu awagamba wanampina wakwe,“Nawagambilani chindedi, navitende vi-dala mgoli kwingila mo Useuta wa kwem-bingu. 24 Nawagambilani vituhu, nivihufuvitendese ngamiya kwingila mwe langadya singano, ukaleka mgoli kwingila moUseuta wa Chohile.”

25 Wanampina weze weve ivyo, niyo we-heleswa, wakagamba, “Niyuhi elo akudahakwambulwa?”

26 Yesu awang'oila meso, awagamba,“Kwa wantu idyo hadikudahika, mna kwaChohile yose yadahika.”

27 Akaheza Petulo amgamba, “Kaula,suwe chileka vyose chikutimila weye, ivyonachihokele chibwani?”

28 Yesu awagamba, “Nawagambilanichindedi, mwe isi mpya, Mwana ywaMntu aho nekale mwe chigoda chakwecho Useuta china ukulu, nyuwe mlongona waidi mnitimile nanywi namwikalemwe vigoda mlongo na vidi, mkawakantilamakabila mlongo na maidi ya Izulaeli.29 Naho chila mntu asize nyumba, hegumlukolo ywa chilume hegu ywa chiche,hegu tati yakwe, hegu mami yakwe,wana hegu nkonde kwa chausa changu,naahokele nkanana zilozize kujinka nahoneenkigwe ujima wa mazuwa yose. 30Mnawendile wa nkongo nawatende wo dumo,na wadya wazigile nawatende wa nkongo.

20Wandima mwe nkonde ye mizabibu

1 “Useuta wa kwembingu wikala saviyamntu mta nkonde yakwe ya mizabibuelauke chilochilo kulonda wantu wandimamwe nkonde yakwe. 2 Evana na wandimawasiku kuwaliha maliho ya mazwelaya zuwa dimwenga, niyo awasigila kwenkonde yakwe. 3 Ize ibule saa ntatu yamtondo, niyo afosa vituhu na kubwilawatuhu wamile kwechimaila hedigwilo,hewena cha kudamanya. 4 Awagamba,‘Nyuwe nanywi mwite kwe nkonde yangu,naniwaliheni saviya vikuwoneka vyedi.’5 Ivyo waita. Ize ibule saa mtandatu na saachenda afosa naho, niyo adamanya saiviyaadamanye. 6 Haguhi na saa mlongo naimwenga niyo afosa vituhu naho, abwilawantu watuhu wamile kwechimaila hantuahadya. Awauza, ‘Ni mbwani mwechimailamsi mjima hemwikudamanya ndima?’7 Wahitula, ‘Hahana achinkinkile ndima.’Awagamba, ‘Ni vyedi, nyuwe nanywimwite mkadamanye ndima kwe nkondeyangu ye mizabibu.’

8 “Chisingi chize chibule, mwenyenkonde amgamba Zumbe wakwe, ‘Itangaawandima wose uwalihe amaliho yawo,akonga yudya azigile kwiza nakukomelezakwa wadya wankongo.’ 9 Wandimawakongile ndima sa mlongo na imwengawalihwa chila yumwenga maliho yazuwa dimwenga. 10 Na wadya walongolekukonga indima weza, nawakafanyanyakugamba nawalihwe kujinka watuhu, mnanawo walihwa maliho ya zuwa dimwengachila yumwenga. 11 Waguha hela zawonakukonga kumng'ung'uzikila mwenyeinkonde. 12 Wagamba, ‘Wandima wanowazigile wadamanya ndima kwa saadimwenga du, suwe chidamanya kwa msimjima naho kwa kujijimiza mwe dizuwa.Kuwaliha viligane na suwe!’

13 “Mwenye inkonde amhitulayumwengaywawo, ‘Mbuyangu, kwetegeleze,sikupunjize. Hachivane kugamba nahulihendima ya zuwa kwa maliho ya zuwadimwenga? 14 Elo hokela amaliho yakowite kaya. Sunga ni mwinke yuno azigilekuligana na viya hulihile weye. 15 Togola,viha miye kudamanya viya hunga mwe

MATAYO 20:16 25 MATAYO 21:9zihela zangu? Hegu wengilwa ni finjukwaviya miye ni ywedi?’ ”

16 Niyo Yesu abindiliza, “Ivyo wadyawa kuzigila haluse na watende wa nkongona wa nkongo vino haluse na watendewaudumo.”

Yesu atamwila nkanana ya katatu ifileyakwe

Mako 10:32-34; Luka 18:31-3417 Umo Yesu akakwela kubula

Yelusalemu, awaguhaga wadya wanamp-ina mlongo na waidi hankanda he silanakutamwila nawo chinyele, awagamba,18 “Kaulani,” “Chaita Yelusalemu, kudyaMwana ywa Mntu nalavigwe kwa wakuluwa walavyantambiko na kwa wahinyaSigilizi. Nawamkantile file, 19 niyowamwinkiza kwa wantu sawo Wayahudi,wakunga wambele, wamtowe, na kumsu-lumiza mo msalaba, mna mazuwa matatuyakutimila nauyuke.”

Lombezo dya mami ya mntuMako 10:35-45

20 Niyo mkaza Zebedayo hamwenga nawanawe wambasa Yesu, wamfikila madinakumlombeza mbuli.

21 Yesu amuza, “Waunga mbwani?”Amhitula, “Mwo Useuta wako uwazu-

mile wano wanangu waidi wekaleyumwenga kulume kwako no mtuhu momkono wako wa kumoso.”

22 Yesu awahitula awo wana, “Hamvi-manyize ivyo mkulombeza, vino mwadahakunywela chikombe cha masulumizohunga ninywele?”

Wahitula, “Chavidaha.”23 Yesu awagamba, “Nichindedi nam-

nywe mwe chikombe changu, mna sinaudahi wa kusagula wa kwikala kulumekwangu hegu kumoso kwangu. Mna hantuhano ni kwa wadya wasagulwe kale ni Tateawaikiye.”

24 Wadya wanampina watuhu mlongoweze weve ivyo, niyo wawehiwa awowalukolo waidi. 25 Ivyo Yesu niyo awetangaakawagamba, “Mvimanya kugamba vilon-gozi hewemzumile Chohile wana udahimwawo, vilongozi nawo wana udahi uch-intile. 26 Vino havikungwa vidamanywemgati mwenyu. Uneva yumwenga aungaatende mkulu, atende mndima ywa wasi-gale, 27 naho akunga atende wa nkongoatende mndima ywenyu, 28 seivyo Mwana

ywa Mntu, hezile kusankanilwa, mna ku-sankanila na kulavya ujima wakwe utendemaliho ya wantu walozize.”

Yesu Ahonya Matuntu WaidiMako 10:46-52; Luka 18:35-43

29 Umo Yesu hamwenga na wanamp-ina wakwe wakahalawa mo mzi waYeliko, fyo kulu dya wantu nadikatim-ila. 30 Wantu waidi matuntu nawekalamnkanda mweisila weva kugamba Yesunaakajinka, ivyo wakonga kuguta, “Mwanaywa Daudi! Chifile mbazi Zumbe!”

31 Idifyo dyawakwamila nakuwagambawanyamale. Mna wagutisa, “ZumbeMwana ywa Daudi! Chifile mbazi!”

32 Yesu achimala nakuwetanga. Awauza,“Mwaunga niwadamanyize mbwani?”

33 Wahitula, “Zumbe, chakunga uchi-tende chiwone!”

34 Yesu awafila mbazi na kudonta mesoyawo, aho wadaha kuwona, niyo wamtim-ila.

21Yesu engila Yelusalemu kwa chinyemiMako 11:1-11; Luka 19:28-40; Yohana 12:12-

191 Umo Yesu na wanampina wakwe

weze waisogeile Yelusalemu, wabulaBetifage mo Lugulu lwa Mizeituni. UkoYesu kawasigila wanampina wakwe waidiwalongole, 2 awagamba, “Hitani hekayaikulongozi kwenyu, aho nambwilempundaitalizwe na mwana mpunda ywakwe.Zifunguleni mnigaile. 3 Uneva mntuanawauzani chochose, mgambeni, ‘Zumbeawaunga,’ naye nawalekele aho.”

4Mbuli ino ilaila chani yadya yalongigweni muwoni yachinte.5 “Ugambileni umzi wa Sayuni.Kaula seuta ywako akwizila!Ni mnyanyahala naho kakwela mpundana mwana mpunda.”

6 Ivyo, wadya wanampina waitaniyo wadamanya saviya Yesu awasigilewadamanye. 7 Wegala mpunda na mwanampunda, watandika izi suche zawo mlangamwe zimpunda, Yesu naye niyo ekalamlanga. 8 Fyo kulu dya wantu ditandikaizisuche zawo mwe isila, watuhu wafyolamatambi ya miti na kuyatandaza mweisila. 9 Mafyo ya wantu ya mlongwelaYesu, wadya nawo wakumtimila hanyuma

MATAYO 21:10 26 MATAYO 21:31wagutila, “Jimbiko kwa mwana ywa Daudi!Ajimbikwe uyo akwiza kwa zina dyaZumbe! Jimbiko kwa Chohile!”

10UmoYesu akengila Yelusalemu, wantuwo umzi umjima wabwikana moto. Wantuwauza, “Yuno ni yuhi?”

11 Amafyo yahitula, “Yuno ni muwoniYesu, kalawa Nazaleti si ya Galilaya.”

Yesu mwe Nyumba ya ChohileMako 11:15-19; Luka 19:45-48; Yohana 2:13-

2212 Yesu engila mwe Nyumba nkulu

ya Chohile, awabalaziza kuse wantuwendile wakataga na kugula vintu mn-dani umo. Kahitula izimeza za wadyawendile wakavunjizana hela na vigodavya wadya wendile wakataga wasuwa-manga. 13 Awagamba, “Iwandikwa mwaMawandiko Yakukile kugamba Chohilekalonga, ‘Nyumba ya Chohile naitangwenyumba ya kumlombeza Chohile.’ Mnanyuwe mwitenda ‘Nyumba ya kwefisizawabavi.’ ”

14 Matuntu na waholomale wambasagauko kwe Nyumba nkulu ya Chohile, niyoawahonya. 15Wakulu wa walavyantambikona wahinya Sigilizi wehiwa weze wawoneizimpituko adamanye Yesu, hamwenga nawana wakuguta mwe Nyumba nkulu yaChohile, “Ntunyo kwa Mwana ywa Daudi!”16 Ivyo wamuza Yesu, “Togola, weva ichowakulonga?”

Yesu ahitula, “Heye, neva! Hamsomilemawandiko yano? ‘Kuhinya wana nawazana wachembe kutogola viya vikuwag-ila,’ ”

17 Yesu awasa nakubula kuse ko mzi waBesaniya, agona uko.

Yesu aligita mtiniMako 11:12-14, 20-24

18 Umo Yesu emwesila akauya komzinomtondo nakalumwa nisala. 19 Awonamtini umwenga mnkanda mwe isila, niyoaubasa mna kaubwila hewina tunda dy-odyose, na mani ayodu. Ivyo augamba,“Haweleke naho matunda mazuwa yose!”Aho udya umtini unyala.

20 Wanampina weze wawone niyo we-helwa, wauza, “Umtini uno usunguza kun-yala vivihi?”

21 Yesu ahitula, “Nawagambilanichindedi, uneva mnazumila hemwina

nkama, namdahe kudamanya vinonidamanye mo mtini uno. Naho sivyovino du, mna namdahe hata kulonga kolugulu luno, ‘Ng'oka ukedule mwe bahali,’naho navitende ivyo. 22Unevamwazumila,namhokele chochose mkulombeza mokumlombeza Chohile.”

Kuuza mwe udahi wa YesuMako 11:27-33; Luka 20:1-8

23 Yesu engilaga mwe Nyumba nkuluya Chohile, umo akahinya, wakulu wawalavyantambiko na wadalahala wa wantuwambasa wamuza, “Wadamanya mbulizino kwa udahi wa yuhi? Naho ni yuhiakwinkile udahi uno?”

24 Yesu awahitula, “Naniwauzeni swalidimwenga, mnanihitula, naniwagambileninadamanya mbuli zino kwa udahi wa yuhi.25 Nigambilani, udahi wa Yohana wo ku-batiza walawaga kuhi? Walawaga kwaChohile hegu walawaga kwa wantu?”

Wakonga kulosana wowo wenyekwa wenye, “Chigambe mbwani?Uneva chinahitula, ‘Ulaila kwem-bingu,’ naachigambe, Ni mbwani nahohamwamzumilaga Yohana?” 26 Mnachinagamba, “kulaila kwa wantu, chogohawantu viya nawatende, kwaviya wantuwose wamzumila Yohana kugamba nimuwoni.” 27 Ivyo wamhitula Yesu,“Hachivimanyize.”

Niyo awagamba, Miye nami saniwagam-bileni nadamanyambuli zino kwa udahi wayuhi.

Mliganyo wa wana waidi28 “Haluse, mwafanyanya vihi kwa dino?

Kwendaga na mntu yumwenga endagana wanawe waidi. Uyo niyo amgambamwanawe ywa nkongo kugamba,‘Mwanagu, dyelo hita ukadamanye ndimakwe nkonde ye mizabibu.’ 29 Niyo ahitula,‘Sikunga,’ Mna nyumani niyo ahitwilafanyanyi zakwe niyo aita. 30 Yudya tatiya mntu niyo ambasa mwanawe ywa kaidiamgambila seiviya amgambile yudya ywenkongo. Uyo niyo amhitula, ‘Heye Zumbe,’mna haitile. 31 Togolani, niyuhi mgatimwa wano waidi adamanye viungile tatiyakwe?”

“Ywa nkongo,” Wahitula.Ivyo Yesu awagamba, “Nawagambilani

chindedi, wachisanya kodi na wachilanga

MATAYO 21:32 27 MATAYO 22:14na wawalongweleni kwingila mo Useutawa Chohile. 32 Kwaviya Yohana ezagakwenyu kuwalagisa sila ya kuwoneka wedi,nyuwe hamumzumile, mna wachisanyakodi na wachilanga wamzumilaga. Hataumomwawonaga yano, hamweile fanyanyizenyu na kumzumila.”

Mliganyo wa walimi mwe nkonde ye miz-abibu

Mako 12:1-12; Luka 20:9-1933 Yesu agamba, “Tegelezani mliganyo

mtuhu, kwendaga na mntu mta nkondeahandaga mizabibu, niyo aizungulusizamnulu, asimba bome dya kufumbwilazabibu nakuzenga mnala. Niyo alekeilawalimi inkonde iyo nakutamba. 34Chipindicho uvuni chize chibule, asigila wandimawakwe kwa wadya walimi, wakachisanyeulozo wakwe. 35 Wadya walimi niyowawagwila wandima wakwe, wamtowauyumwenga, mtuhu wamkoma, mtuhunaye wamtowa mayuwe. 36 Yudyamntu naho egala wandima watuhuwalozize, kujinka wadya we nkongo,wadya walimi wawausa chisimo saichiya.37 Kokukomeleza amwigala mwanawekwawo, akagamba, ‘Ichindedi nawamtunyemwanangu.’ 38 Mna wadya walimi wezewamwone yudya mwana, wegamba, ‘Yunonuyo mlisi we nkonde. Chimkomenichiguhe ulisi wakwe!’ 39 Ivyo wamgwila,wamdula kuse kwe nkonde ye mizabibuniyo wamkoma.”

40 Yesu auza, “Haluse, aho akwizilaZumbe mwenye nkonde ye mizabibunawadamanye chibwani wadya walimi?”

41 Wahitula, “Ichindedi nawakomewadya wantu wehi, niyo enka inkondeye mizabibu walimi watuhu, wakungawamwinke ulozo wakwe mwe chipindichikungwa.”

42 Yesu awagamba, Hamwasomaga viyaMawandiko Yakukile yakulonga?Yuwe dilemelwe ni wazesidihitukila dikungisiswa mwa yoseni.Ulosi uno ulaila kwa Zumbe,nawo ni maula mwa meso yetu?

43 “Yesu ajeleka, Ivyo nawagambilani,namhokwe Useuta wa Chohile niyowenkwa wantu watuhu sawo Wayahudiweleke matunda yawagile. 44Akunga agwemwe diyuwe naavunike vunike, na uyo

dikunga dimfunte nadimtiginte tiginte.”Mawandiko matuhu hayana uno msitali.

45 Wakulu wa walavyantambiko naMafalisayo, weva miliganyo ya Yesu,wabunkula kugamba awalonga wowo.46 Ivyo wazungula ubala wakumgwila. Mnanawakogoha amafyo ya wantu wakum-wona Yesu sa muwoni.

22Mliganyo wa Ngasu ya NyinkaLuka 14:15-24

1 Yesu alonga nawo kwa miliganyo,akagamba. 2 “Useuta wa kwembinguuligana sa vino. Kwendaga na seuta am-damanyize mwanawe wa chilume nyinka.3 Kasigila wandima wakwe wawetangewadya wagonekwe kwe nyika, nawo niyowalemela kwiza. 4 Ivyo asigila wandimawatuhu akagamba, ‘Ngasu yangu yajika,ng'ombe zangu na vinonile vichinjwa kale,na vyose viheza kale. Soni kwe ngasuye nyinka!’ 5 Mna awajeni wagonekwehawaitolotoze niyo wadamanya zawo,yumwenga kaita kwe nkonde yakwe,mtuhu kwediyombe dyakwe, 6 wasigaleniyo wawagwila wadya wandima wakwe,wawahuta na kuwakoma. 7 Yudya seutaniyo ehiwa vidala, egala wankondo wakwewakomile wadya wakomi na kuutimpamoto umzi wawo. 8 Akaheza awagambawandima wakwe, ‘Inyinka yemalanya kale,mna sawowadyawagonekwenawowawag-ile kudya. 9 Hitani kwe zisila mpandamuwetange wose mkunga muwabwileweze kwe nyinka.’ 10 Ivyo wandimawaita kwezisila wawachisanya wantu wosewawawone, wehiye na wedi, nyinka niyoyamema wajeni.

11 “Mna seuta eze engile kukaula wa-jeni, niyo abunkula mntu hevikile sucheye nyinka. 12 Amuza, ‘Mbuyangu, kwingilavivihi hano hwivikile suche ye nyinka?’Mna uyo mntu halongile dyodyose. 13Niyoseuta awagamba wandima wakwe, ‘Mtal-izeni mwe mikono na mweviga, mumdulekuse kwe chiza. Uko naile na kusigintameno yakwe.’ ”

14 Yesu akomeleza, “Kwaviya wag-onekwe ni waloza, mna wasagulwe niwajeche.”

MATAYO 22:15 28 MATAYO 23:2Swali mwe kuliha kodiMako 12:13-17; Luka 20:20-26

15 Mafalisayo niyo waita wakaike ubalawa kumgwila Yesu mo ulosi wakwe.16 Wasigila wanampina wakwe hamwengana wantu wa Helode. Wagamba,“Mhinyi, chimanya kugamba weye wa-longa chindedi. Wahinya ichindedi mweviya akunga Chohile kwa chausa chawantu, kuno hwikogoha viya watuhuwakufanyanya, kwaviya hukusinya viyamntu eli. 17 Chigambile, wafanyanya vihi?Ni vyedi mwe sigilizi yetu kuliha kodi kwamkulu ywa Chilumi hegu bule?”

18 Mna Yesu, niyo amanya ubala wawowihiye, agamba, “Nyuwe wasongaganyi!Ni mbwani mkunijeza? 19 Nilagisani helayo kulihila kodi!”

Niyo wamwigaila hela, 20 awauza, “Sulane dizina ni vya yuhi?”

21 Wahitula, “Ni vya Mkulu ywa Chi-lumi,”

Ivyo Yesu awagamba, “Ni vyedi,mwinkeni Mkulu ywa Chilumi viyavimuwagile, na Chohile vikumuwagilaChohile.”

22 Weze weve ivyo, niyo wehelwa,wamleka wahalawa.

Mbuli ya uyusoMako 12:8-27; Luka 20:27-40

23 Mwe dizuwa idyo Masadukayowamwenga wamwitila Yesu wakalongakugamba wantu hawauyuke. 24 Wagamba,“Mhinyi, Musa alongaga kugamba mntuhena mwana akabanika, mlukolo ywakweampale mnamuwe, chani amwelekelewana. 25 Haluse, kwendaga na walukolomfungate. Ywankongo asolaga, niyoabanika. Kwaviya na hena cheleko, niyoamwasiza mlukolo ywakwe mkaziwe.26 Chintu icho kimlaila ywa kaidi na ywakatatu, vita ivyo kubula ywa mfungate.27 Ko uhelo yudya mvyele niyo abanika.28Haluse chigambemwedizuwadyouyuso,mvyele yudya na atende wa yuhi? Woseninawamsola.”

29 Yesu awahitula, “Mwagilisa!Nikwaviya hamyamanize mawandiko hegunguvu za Chohile. 30 Kwaviya mwe zuwadya uyuso wantu, hawasole hegu kusolwa,nawekale saviya wandima wa kwembingu.31 Mna mwe wabanike uyuso, hamsomile

viya Chohile awagambilaga?, 32 ‘Miye nuyoChohile ywa Bulahimu, nuyo ywa Isaka,naho nuyo ywa Yakobo.’ Ni Chohile ywawajima, suyo ywa wabanike.”

33 Idifyo dya awantu dize dive vino, we-helwa amahinyo yakwe.

Sigilizi NkuluMako 12:28-34; Luka 10:25-28

34 Mafalisayo weze weve kugambaYesu kawatenda Masadukayo wanyamalewaswese dya kulonga, Mafalisayo niyowekala hamwenga, 35 yumwenga mwawo,mhinya Sigilizi, amjeza Yesu kwa kumuza.36Amuza, “Mhinyi, Isigilizi nkulu ni ihi?”

37 Yesu ahitula, “ ‘Munge Zumbe Chohileywako kwa moyo wako wose, kwa ujimawako wose, na kwa umanyi wako woseni.’38 Ino niyo Isigilizi inkulu naho niyoyankongo. 39 Sigilizi ya kaidi ya kusiny-isa sa iyo, ‘Munge mtuhu saviya ukwe-unga mwenye.’ 40 Sigilizi yose ya Musa namawandiko ya wawoni ikala mwe zisigilizimbili zino.”

Mbuli ya Kulisito Mkombola alongigwe niChohile

Mako 12:35-37; Luka 20:41-4441 Umo Mafalisayo wamwenga

weze wadugane, Yesu niyo awauza,42 “Mwafanyanya vihi mwa KulisitoMkom-bola? Kalaila mo ulukolo lwa yuhi?”

Wahitula, “Ni mlukolo ywa Daudi,”43 Yesu auza, “Nimbwani naho, Muyewa

Chohile ukamwingila Daudi kumwitanga‘Zumbe’? Daudi agambaga,44 ‘Zumbe alongaga kwa Zumbe ywangu.Ikala hano kulume kwangukubula niwaike wehi wako mwe viga

vyako.’45 Uneva haluse Daudi kamwitanga‘Zumbe’, Kulisito Mkombozi atenda vivihimlukolo ywa Daudi?”

46 Hahalaile adahile kumhitula Yesu, ku-laila mwe dizuwa idyo, hahali ajezize ku-muza naho.

23Yesu Afunda Wahinya Sigilizi na Mafal-

isayoMako 12:38-39; Luka 11:43, 46; 20:45-46

1 Yesu niyo alonga na kwa amafyo nakwa wanampina wakwe. 2 Awagamba,“Wahinya Sigilizi na Mafalisayo wenkwa

MATAYO 23:3 29 MATAYO 23:28udahi wa kulavyanya Sigilizi yaMusa. 3 Ivyo tozani na kutimila chilawakuwagambilani mdamanye, mna msek-wiga ntendwa zawo, kwaviya hawaku-damanya viya wakulonga. 4 Wafungamizigo na kuwatwisa wantu mwamayegayawo mna wowo wenye hawakungahata kuidonta na kadole. 5 Wadamanyantendwa zawo zose chani welagise ku-longozi kwa wantu. Kaulani wavikawakota wawo wana Mawandiko Yakukile.Naho wavala nkazu na mahembe matali!6Waunga kwikala mwe vigoda vi kulongozimwe ngasu, na vikigwe na kuwandwamwe nyumba zo kuvikila. 7 Waungakulamswa kwa kutunywa mwa magwilona kunga kwitangwa ‘Mhinyi’. 8 Mnanyuwe msekuzumila kwitangwa ‘Wahinyi’,kwaviya nyuwe wose mwi walukolo,nanywi mna Mhinyi yumwenga du. 9Nahomsekumwitanga mntu yoyose ‘Tate’, hanohe isi kwaviya Tati yenyu ni yumwengakwembingu. 10 Naho msekwitangwa ‘Chi-longozi’, kwaviya mwi wamwenga nahochilongozi uyodu ni Kulisito Mkombola.11 Mkulu mgati mwenyu aungwa atendemndima ywenyu. 12 Yoyose nekwezena aselezwe, akweseleza na akwezwe niChohile.

Yesu alonga usongaganyi wawoMako 12:40; Luka 11:39-42, 44, 52; 20:47

13 “Namvimanye wenye, wahinya Sig-ilizi na Mafalisayo! Nyuwe wasonga-ganyi! Mwawavugaila wantu watuhusila ya kwingila mo Useuta wa kwem-bingu nyuwe wenye hamkuwingila, nahohamkulekela wadya wakujeza kuwingila!14 Namluwone, nyuwe wahinyi wa Sig-ilizi na Mafalisayo! Nyuwe wasonga-ganyi! Mwapolaganya ugoli wa wavyelewabanikilwe ni wagosi na kulombeza mal-ombezo matali kwa kwelagisa. Kwa chausaicho kanto dyenyu naditende kulu diten-dese!

15 “Namvimanyewenye, wahinya Sigilizina Mafalisayo! Nyuwe wasongaganyi!Mwazunguluka mwe bahali na mwe isichani mhokele mntu yumwenga atimileisila yenyu. Anazumila, mwamtendamwana wa kwedibome hedina uhelonkanana mbili kujinka nyuwe wenye!

16 “Namluone, vilongozi matuntu!Mwagamba, ‘Uneva mntu elisa kwaNyumba nkulu ya Chohile, sicho chintu.Mna uneva mntu elisa kwa zahabu yaNyumba ya Chohile, kegwiza.’ 17 Nyuwewahezi na matuntu! Chikulu ni chihi,zahabu hegu Nyumba nkulu ya Chohileikutenda zahabu itende ikukile? 18 Nahomwahinya, ‘Uneva mntu elisa kwa nchanjayo kulaviza ntambiko, sicho chintu, mnauneva mntu elisa kwa ntunyo imlangamwe shanduku ya kulaviza jelekomwakwe,kegwiza.’ 19 Nyuwe matuntu! Chikulu nichihi, shanduku ya kulaviza jeleko hegunchanja yo kulaviza ntambiko ikutendajeleko dikukile? 20 Ivyo mntu akwelisa kwanchanja yo kulaviza ntambiko, elisa kwaiyo, na vintu vyose viyumo. 21 Akwelisane Nyumba nkulu ya Chohile, elisa kwaiyo, na kwa uyo Chohile akwikala mndanimwakwe. 22 Uyo akwelisa kwa zina dyakwembingu, elisa kwe chigoda cho uzumbewa Chohile mazuwa yose na kwauyoakwikala umo.

23 “Namluwone wenye, wahinya Sig-ilizi na Mafalisayo! Nyuwe wasongaganyi!Mwamwinka Chohile hantu hamwengamwe mlongo ha uvuni wa mhilimo, engavitago na bizali na jila, mna mwalekakutimila mahinyo yakungwa ya Sigilizi,saviya wedi wa Chohile na mbazi na uka-nuni na uzumizi. Mwaungwa mvijeseivyo hemwi kuleka vituhu. 24 Vilongozimatuntu! Mwafilihiza wadudu wadodoenga saviyambumwemazi, mnamwamelangamiya!

25 “Namluwone, wahinya Sigilizi naMafalisayo! Nyuwe wasongaganyi!Mwalengusa viya vyenyu na vihungu kwakuse na chano, mndani mmema uhoki nakwevutila. 26 Weye Falisayo tuntu! Kongakulengusa mndani mwe chiya kuse nakonakutende kulenguka!

27 “Namluone, wahinya Sigilizi naMafalisayo! Nyuwe wasongaganyi! Mli-gana na mbila zihakigwe chwakaa, kwakuse ni ntana, mna mndani mmemamavuha ya wabanike na uzavu. 28 Seivyo,kuse mwasinyika wantu wedi kwa chi-layumwenga, mna mndani mmemausongaganyi na masa.

Yesu alotela nkanto zaoLuka 11:47-51

MATAYO 23:29 30 MATAYO 24:2029 “Namluone, wahinya Sigilizi naMafal-

isayo! Nyuwe wasongaganyi! Mwazengelawawoni mbila ntana nakuzika untandambila za wantu wawoneke wedi kulon-gozi kwa Chohile. 30 Naho mwagamba,hegu suwe chendaga hamwenga mwechikale chawadalahalawetu, hachehangilenawo mo kuwakoma wawoni. 31 Elomweukuila wenye, kugamba nyuwemwiwana wawadya wawakomile wawoni!32 Haya komelezani ndima waikongilewadalahala wenyu! 33 Nyuwe fyo dyanyoka! Namwenege vivihi nkanto dyakwe bome hedina uhelo? 34 Kwaivyo,nawegailani wawoni na wata ubala nawahinya Sigilizi. Wamwenga wenyunamuwakome na kuwasulumiza, watuhunamuwatowe mwe nyumba yo kuvikilana kuwagulusa mzi kubula mzi. 35 Mweivyo, namlihizwe sakame itike mwe isiino hewena masa, kukongela ukomi waHabili awoneke ywedi kwa Chohile kubulaukomi wa Zakaliya mwana Balakiya,mwamkomaga mgati mwe Nyumba nkuluya Chohile na mwe nchanja yo kulavizantambiko. 36 Nawagambilani chindedi,ukomi uno woseni naugwele mwe wantuwe icheleko chino.

Yesu Ayunga YelusalemuLuka 13:34-35

37 “Yelusalemu, Yelusalemu! Ukuwakomawawoni, na kuwatowa wasigilwe kwakoni Chohile! Ninkanana nyingahi sunganiwachisanye hamwenga wanawo, saviyanguku ikufuwatila wanawe hasi hamawawa yakwe, mna hamvyungile!38 Ivyo, Nyumba ya Chohile naibomolweikale isamigwe. 39 Nawagambilani kukon-gela vino haluse, hamniwone naho kubulamgambe, ‘Chohile mjimbike akwiza kwazina dya Zumbe.’ ”

24Yesu Alonga Uvuni wa Nyumba ya ChohileMako 13:1-2; Luka 21:5-6

1 Yesu nakafosa mwe Nyumba nkuluya Chohile naho na akahalawa umowanampina wakwe wambasize chaniwamlagise mazengo ye mwe Nyumbaya Chohile. 2 Auza, “Mwayawona yanoyose? Nawagambilani chindedi, hano

hadisigale yuwe mlanga mwe mnyawe,chila dimwenga nadidulwe hasi.”

Nkunto na MasulumizoMako 13:3-13; Luka 21:7-19

3 Umo Yesu endaga ahumule koLugulu lwa Mizeituni, wanampinawakwe wambasaga kwa chinyele, wauza,“Chigambile, mbuli zino nazilaile ini? Nichilagiso chani chokwiza kwako, na udumowe isi?”

4 Yesu ahitula, “Msinyise, mntu asekuwadanta. 5 Kwaviya wantu walozizenawalaile waketanga kwa zina dyangu,wakagamba, ‘Miye nuyo Kulisito Mkom-bola!’ Nawo na wadante walozize.6 Namwive mbuli za nkondo na hambwehambwe dya nkondo, kaulani, msekutiswa,kwaviya ayo yaungwa yalaile, mna udyaudumo haunati. 7Si naitowane na si ntuhu,useuta nautowane na useuta. Nakutendena gumbo, na visingisa chila hantu. 8 Yoseayo nayekale saviya usungu wa nkongo wakwefungula mwana.

9 “Vikajika namlavigwe chani msulu-mizwe, nakukomwa, nanywi namwihiweni wantu wa si ntuhu zose kwa chausachangu. 10 Mwe ichipindi icho walozizenawahige uzumizi wawo naho nawaihi-wane na kulemana. 11 Nawalaile wawoniwadanti walozize, wakunga wawadantewantu walozize. 12 Kwa chausa cha ku-jenyela kwa wihi, uungi wa wantu walozizenauhunguke. 13 Mna mntu akunga aji-jimize kubula kodumo nuyo akunga akom-bolwe. 14 Naho Mbuli Yedi ya Useuta nai-longwe mwe isi yose, utende ukuzi kwawantu we si ntuhu yose, aho naho udyaudumo naubule.

Chintu chihiye chikudaha kubalangaMako 13:14-23; Luka 21:20-24

15 “Namumwone uyo akwitangwa ‘Ihizodya ubanasi’ chilongingwe ni muwoniDanieli. Nachichimale hantu hakukile.”Akusoma na abunkule! 16 Niyo wose wemwe isi ya Yudeya, nawasumkile ko lugulu.17 Yudya ekulanga kwedigulu asekuselakuviguha vintu vimwenyumba yakwe,18 Naho ekwenkonde, asekuya kunyumakuguha suche yakwe. 19 Nawamanyewenye watanda na wakonkeza mwamazuwa ayo! 20Mlombezeni Chohile, chanikuguluka kwenyu kusekutenda mwem-peho, hegu mwe zuwa dya kuhumula.

MATAYO 24:21 31 MATAYO 24:5121 Kwaviya nakutende na nkunto nkulu,idya heinati kulaila kukongela isi heinatikumbwa kubula vino haluse, naho hazizezilaile vituhu. 22 Hegu Chohile hahunguzemazuwa ayo ye zinkunto hahendile namntu hata yumwenga ahonile mwe file.Mna kwa chausa chawantuwakwe asagule,Chohile nayahunguze mazuwa ayo.

23 “Naho, mntu akawagambani,‘Kaula, Kulisito ehano!’ Hegu ‘Ekudya!’Msekumzumila. 24 Kwaviya nawalailemakulisito wadanti, na wawoni wadanti,nawo nawadamanye mpituko nkulu na vi-lagiso, chani, vikadahika, wawadante hatawantu wasagulwe ni Chohile. 25 Kaulani,silongola kuwagambilani yakwiza.

26 “Ivyo, uneva wantu wakawagam-bani, ‘Kaulani, ekwenyika!’ Mse kwitauko, hegu wakawagambani, ‘Kaulani, ke-fisa kuno!’ Msekuzumila. 27 Kwaviya nisaviya lumwemwe lukumulika ulailo wazuwa lukawoneka uswelo wa zuwa, ivyonivyo na kutende kwiza kwakwe Mwanaywa Mntu.

28 “Kwaviya hohose hana chimba, nahonayadugane magushu.

Kwiza kwa Mwana ywa MntuMako 13:24-27; Luka 21:25-28

29 “Mna Aho, vikajinka ukukuntamwa mazuwa ayo, zuwa nadijelwe chiza,mnenge haulangaze, ntondo nazigwekulaila kwembingu, nguvu za kwembingunazisingisike, 30 Naho nachiwoneke chi-lagiso cha Mwana ywa Mntu kwembingu,naho wantu wose we isi nawaile, nawonawaile Mwana ywa Mntu akeza mlangamwa maingu hamwenga na nguvu zaukulu ulozize. 31 Naawasigile wandimawa kwembingu wakwe hamwenga na izwikulu dya gunda, nawo nawawachisanyewasagulwa wakwe kulaila ntendele nne,kulaila ko udumo uno kwita ko udumo uno.

Hinani kulawana na MtiniMako 13:28-31; Luka 21:29-33

32 “Ivyo ko mti ukwitangwa mtinimhine mliganyo, tambi dyakwe dikasukamani na kubwalika mwamanya kugambachipindi cha fula chihajihi, 33 Seivyonanywi, mkayawona ayo yose, bunkulanikugamba Mwana ywa Mntu ehaguhi nakwiza. 34 Nawagambilani chindedi, vintuvyose vino navilaile umo wantu wa haluse

hawanati kubanika. 35 Mbingu ne isi navijinke, mnambuli zangu hazomboke ng'o.

Hahali amanyize idizuwa ne isaMako 13:32-37; Luka 17:26-30, 34-36

36 “Hahali mntu yoyose amanyizeidizuwa idyo na chipindi, hata wandimawa kwembingu hata Mwana, mna Tateichedu nuyo amanyize. 37 Saviya vyendagamwa mazuwa ya Nuhu, nivyo navitendekekwiza kwakwe Mwana ywa Mntu. 38 Saviyamwamazuwa hevinati kulaila galikawantuwendaga wakadya, na kunywa, wakasolana kusolwa, vikabula zuwa diya Nuhu engi-laga mwe ngalawa nkulu, 39wasekumanya,niyo galika yeza, yawaguha wose, nivyona kutendeke kwiza kwakwe Mwanaywa Mntu. 40 Wantu waidi nawatendekwenkonde, yumwenga na aguhigweyumwenga asigwa. 41 Wavyele waidi nawatende wabunda, yumwenga aguhigwa,yumwenga asigwa. 42 Ivyo chelezani,kwaviya hammanyize aho neezile Zumbedyenyu. 43Mna mmanye mbuli ino, unevamta nyumba amanyize hadya nezilembavi,nakacheleza, naho halekile inyumbayakwe ivunwe. 44 Kwe chausa icho nyuwenanywi mwikale mhezize, kwaviya mwesaa hemwimanyize Mwana ywa Mntu eza.

Mndima ywedi hegu Mndima aihiyeLuka 12:41-48

45 “Elo ni yuhi mndima mkanunimta fanyanyi, yudya zumbe dyakwenakamwika mwe nyumba yakwe, awenkewantu nkande mwe chipindi chikuwagila?46 Chinyemi china yudya mndima yudyahadya zumbe dyakwe akwizila na amb-wile adamanya ivyo. 47 Nawagambilanichindedi naamwike atende mdimi mkulumo wakwe wose. 48 Mna mndima yudyaaihiye akagamba mo moyo wakwe, ‘Zumbedyangu akawa ukwiza,’ 49 Naho niyoakonga kuwatowa wandima weyawe nakudya na kunywa hamwenga na wakozi.50 Zumbe dyakwe umndima uyo neezezuwahedimanyize, na chipindi hemanyize.51 Namtowe vitendese na kumsulumizaseiviya na wantu wasongaganyi, akamwikahantu hendilo na kusiginta meno.

25Mliganyo wa wandele Mlongo

MATAYO 25:1 32 MATAYO 25:361 “Naho, Useuta wa kwembingu nauli-

gane na wandele mlongo, waguhiletaa zawo, niyo waita kumgoja msola.2 Washano mwe wadya nendile ni wahezi,washano wendaga ni wabala. 3Wadya wa-hezi waguha taa zawo, mna hawaguhile namavuta ya kongezeza. 4Mna wadya wabalawaguha mavuta mwe supa hamwenga nezita zawo. 5Kwaviya msola kakawa ukwiza,woseni niyo wahitilwa ni ntongo.

6 “Mna chilo gati, niyo kwatenda nalwasu, Sunguzani, sunguzani, msozi eza,hitani mkamhokele! 7 Wandele wosenimlongo niyo wenuka wamalanya taa zawo.8Wadyawaheziwawagambawadyawabala,‘Chihunguzizeni wavuta wadodo kwaviyataa zetu zafifiya.’ 9 Mna wadya wabalawawahitula, ‘Bule’ ‘hayachinte kwa suwena nyuwe. Mkadaha hitani kwamaduka,mkagule.’ 10 Ivyo weze waite kokugula,msola niyo eza, wadya wendile ahadyawengila hamwenga no msola kwe nyinka,ulwivi niyo lwavugalwa.

11 “Vikaheza weza wadya wandeleawatuhu, wagamba, ‘Zumbe, zumbe!Chivugwile!’ 12 Ahitula agamba,‘Nawagambilani chindedi, nyuwe siwa-manyize.’ ”

13 Yesu akomeleza, “Elo chelezani,kwaviya hammanyize zuwa hegu saa.

Mliganyo wa wandima watatuLuka 19:11-27

14 “Mwe chipindi icho Useuta wa kwem-bingu nawikale sa vino. Kwendaga namntu akunga atambe, awetanga wandimawakwe, aika ugoli wakwe kwawo wam-sinyize. 15 Amwinka hela shano, mtuhuhela mbili, mtuhu hela imwenga, chilamntu saviya nguvu ananazo. Niyo atamba.16Aho Yudya enkigwe hela shano ahalawa,niyo azidamanyiza mayombe, zamwingiz-iza ntuhu shano. 17 Seivyo yudya ahokelehela mbili, zamwingiziza ntuhu mbili.18 Mna yudya enkigwe hela imwenga niyoaita aisimbila hasi, aifisa ihela ya zumbedyakwe.

19 “Yeze yomboke mazuwa yalozizezumbe dya wadya wandima niyo auya,awauza ivyo wazidamanyize ndima. 20 Ezayudyamndima enkigwe hela shano, enkizahela shano ntuhu, akagamba, ‘Zumbe,waikaga kwangu hela shano.’ ‘Kaula! Hela

shano zongezekele.’ 21 Zumbe dyakwe dyamgamba, ‘N ivyedi, weyemndima ywedi namchindedi, kutenda mkanuni kwa vijeche,nahutende msinyi ywa vilozize, utende nachinyemi na zumbe dyako!’ ”

22 “Yudya mndima enkigwe hela mbiliniyo eza, agamba, ‘Zumbe, nakwikahela mbili kwangu. Kaula! Hela mbilizongezekela.’ 23 Zumbe ywakwe amgamba,N ivyedi, mndima ywedi na mchindedi.‘Kutendamkanuni kwa vijeche, nahutendemsinyi ywa vilozize, ingila utende nachinyemi hamwenga na zumbe dyako!’ ”

24 “Niyo eza yudya enkagwa helaimwenga, agamba, ‘Zumbe, nasibunkulakugamba weye wi mdala, weye walozolahwi handile, na kuchisanya hadya hwimwaganise. 25 Ivyo sogoha, niyo naifisaihela yako hasi ho msanga. Kaula! Guhaivyako.’ ”

26Niyo Zumbe dyakwe amhitula, “ ‘Weyewi mndima wihiye naho mbwa! Kuvi-manya kugamba miye nalozola hantu si-handile nakuchisanya hadya simwagan-ise mbeyu? 27 Ivyo, naukaungwa wigalehela yangu kwa wadya wakuliha liba, na-siza kuguha ihela yangu na vijenyelekele.28 Ivyo, hela iyo, mwinkeni yudya mtahela mlongo. 29 Kwaviya chila mta chintunenkigwe, na kongezezwa vitendese, mnahena, chiya ananacho nacho na ahokwe.30 Na mndima yudya hekuwagila, mdulenihale kuse kwe chiza, uko nakutenda nandilo na kusiginta meno.’

Kanto dyo kukomeleza31 “Aho Mwana ywa Mntu neze no

ukulu wakwe, hamwenga na wandimawa kwembingu wose wakukile nawatendenaye, nekale mwe chigoda chakwe chouseuta. 32 Wantu wose mwe zisi zose, nawadugane houso wakwe, naye na awapag-ule wantu saviya mdimi akupagula ngotona mbuzi. 33 Naike ngoto ntendele yakweya kulume, na mbuzi ntendele ya ku-moso. 34 Akaheza Seuta na awagambewadya wekulume kwakwe, ‘Soni, nyuwemjimbikwe ni Tate! Hokelani useutamwikiwe kukongela nkongo mo kuumbwakwe isi. 35 Nendaga na sala, mninkankande, nendaga na nchilu mwanink-aga mazi, nendaga mjeni, mwanihokelaga,36 nani mwazi niyo mwanivisa, nendaga

MATAYO 25:37 33 MATAYO 26:19

mnyonje, mwezaga kunikaula, nendagamwedijeleza, mwezaga kunitalamkila.’

37 “Wantuwawonekewedi nawamhitule,Zumbe, ni chipindi chihi chakuwonaga unasala niyo chakwinka nkande, hegu naunanchilu niyo chakuywesa? 38 Ni ini nahochakuonaga wi mjeni, niyo chakuhokela,hegu wi mwazi niyo chakuvika? 39 Ni inichakuwonaga wi mnyonje, hegu mwechi-fungo, niyo cheza kukukaula? 40 Seutanawahitule, ‘Nawagambilani chindedi,ivyo muwadamanyize wamwe mwa awowalukolo wangu wadodo, mnitendelamiye!’

41 “Akajika nawagambe wadya wekomkono wakwe wa kumoso, ‘Halaweniho uso wangu, nyuwe mligitwe! Hitaniko moto wa mazuwa yose, ekiwe Mwavuna wandima wakwe! 42 Nendaga nasala,hamninkile nkande, nendaga na nchilu,hamninkile mazi, 43 Nendaga mjeni, ham-nihokele, nendaga mwazi, hamnivisize,nendaga mnyonje na mwechifungo, mnahamwizile kunikaula.’

44 “Nawamhitule, ‘Zumbe, ni inichakuonaga una sala hegu nchilu, hegumjeni, hegu wi mwazi, hegu wi mnyonje,hegu mwechifungo, hachikusankanile?’45 Seuta na awahitule, ‘Nawagambilanichindedi, ivyo hemkumtendela yumwengamwa wano wakuwazwa wadodo, ham-nitendele miye.’ 46 Wano nawegalwekwe kanto dya mazuwa yose, mna wadyawawoneke wedi kulongozi kwa Chohilenawengile mo ujima wa mazuwa yose.”

26Ubala wa kumgwila YesuMako 14:1-2; Luka 22:1-2; Yohana 11:45-53

1 Yesu eze abinde kulonga yoseniayo, awagamba wanampina wakwe,2 “Mvimanya kugamba, mazuwa maidiyakwizanakutendekenaPasaka, naMwanaywa Mntu nalavigwe chani asulumizwe.”

3 Niyo wakulu wa walavyantambiko nawadalahala wa wantu wadugana mndanimwe nyumba ya Mlavyantambiko Mkulu,akwitangwa Kayafa, 4 waika ubala, chaniwamgwile Yesu chinyele chani wamkome.5 Mna wagamba, “Vinasekutenda mwengasu ye Pasaka, sima kunalaile nkumbizi.”

Yesu ahakwa mavuta uko BesaniMako 14:3-9; Yohana 12:1-8

6 Umo Yesu endaga Besaniya mwenyumba ya Simoni, akwitangwa mtamatana, 7 mvyele mta kasupa ka mavutayakupwepweleka yakutagwa kwa helazilozize kamwizila, amjidila mo mtwiwakwe hadya ekale mo kudya he meza.8 Wanampina wakwe weze wawone, niyowehiwa, wagamba, “Kwaza kuno nikwambwani? 9 Mavuta yano nayakadahakutagwa kwa hela zilozize, niyo wenkigwawachiwa!”

10 Yesu niyo abunkula, awagamba,“Nimbwani mwamsunka sunka yunomvyele? Kanidamanyiza ndima yedi.11 Wachiwa mnanawo mazuwa yose, mnamiye hachitende hamwenga mazuwayose. 12 Mvyele uyo kanijidila mavutayakupwepweleka mo mwili wangu chanianike vyedi mo kuhambwa kwangu.13 Nawagambilani chindedi, kwa chausacha kumkumbuka yuno mvyele, ntendwaidya adamanye naijendeleze hose MbuliYedi nailongwe mwe isi yose.”

Yuda azumila kumlavya YesuMako 14:10-11; Luka 22:3-6

14 Mwe chipindi icho yumwenga mwawadya wanampina mlongo na waidi,zina dyakwe Yuda Isikaliyote, awabasawakulu wa walavyantambiko, 15 awauza,“Namninke chibwani uneva hamwinkizaYesu kwenyu?” Niyo wamwinka matundumilongo mitatu ya hela. 16 Kukongela ahoYuda naakalonda luhenyo lwa kumwinkizaYesu kwawo.

Yesu adya nkande ya Pasaka na wanamp-ina wakwe

Mako 14:12-21; Luka 22:7-13, 21-23; Yohana13:21-30

17 Zuwa dya nkongo dye Pasaka dyemigate heijeligwe Hamila, wanampinawambasa Yesu na kumuza, “Waungachikutendele hahi Inkande ye pasaka?”

18 Yesu niyo awagamba waite ko mzi nakumgambila mntu yumwenga kugamba,“Mhinyi agamba, ‘Zuwa dyangu dihaguhi,miye hamwenga na wanampina wangunachidye nkande ya Pasaka kwako.’ ”19 Wanampina niyo wadamanya enga viyawasigilwe ni Yesu, waikaga nkande yaPasaka.

MATAYO 26:20 34 MATAYO 26:4820 Ivyo eze ibule chisingi kekala he

nkande hamwenga na wadya mlongo nawaidi. 21 Umo nawakadya, Yesu agamba,“Nawagambilani chindedi, yumwengaywenyu nanilavye.”

22 Niyo wengilwa ni chinyulu vitendese,wakonga kumuza yumwe yumwe, “Zumbe,ni miye?”

23 Ahitula agamba, “Natweze tongedyakwe hamwenga na miye mwe bakulinuyo akunga anilavye. 24Mwana ywaMntuaita zakwe enga ivyo awandikilwe mwaMawandiko ya Kukile. Mna hangi mwenyeyudya mntu akunga amlavye! Nani vyedimntu yudya hegu helekagwa.”

25 Yuda, yudya mta kumlavya, amhitula,agamba, “Mhinyi, ni miye?”

Yesu amhitula, “Weye kulonga.”

Nkande ya ZumbeMako 14:22-26; Luka 22:14-20; 1Wakolinto

11:23-2526 Umo wendile wakadya, Yesu niyo

aguha mgate, aujimbika, niyo aubesula,awenka wanampina wakwe akagamba,“Guhani mdye. Uno nuwo mwili wangu.”

27 Akaheza aguha chikombe, amtogolaChohile, na kuwenka. Akagamba, “Ny-wani nyoseni,” 28 “Ino niyo sakame yanguya lagano, ikwitika kwachausa cha waloz-ize chani walekeilwe masa yawo. 29 Mnanawagambilani, saninywe naho kukongelahaluse lweleko luno lwo mzabibu, kubulahadya nanizile kunywa impya hamwengana nyuwe mo Useuta wa Tate.”

30Weze wabinde ukuchema, walawa kol-wazo kwita ko Lugulu lwa Mizeituni.

Yesu alotela ukulemelwa ni PetuloMako 14:27-31; Luka 22:31-34; Yohana 13:36-

3831 Naho Yesu akuwagamba, “Chilo cha

dyelo, nyuwe nyose namwihizwe kwachausa changu. Kwaviya viwandikwa,Chohile agamba, ‘Nanimtowe umdimi, neidifyo dye zingoto nadimwagikane.’ 32Mnaheza kuuyuka, naniwalongweleni kwitaGalilaya.” 33 Petulo ahitula, amgamba,“Wose wanakwasa, miye sahwase!”

34 Yesu amgamba, “Chindedi nakugam-bila, weye chilo chino umo zogolo hadinatikwila, naunilemele nkanana ntatu.”

35 Petulo amgamba, “Uneva vyaungwanibanike hamwenga naweye navihayamnasahulemele ng'o.”

Niyo wanampina wose walonga seivyo.Yesu amlombeza Chohile uko GesemaneMako 14:32-42; Luka 22:39-46

36 Akaheza, Yesu aita hamwenga nawanampina wakwe hantu hakwitangwaGesemane, awagamba wanampina wakwe,“Ikalani hano, nite halombeze.” 37AmguhaPetulo na wadya wana waidi wa Zebedayo,akonga kwingilwa ni usungu na tumb-waziko. 38Naho awagambila, “Nina usunguvidala mo moyo haguhi na kubanika.Ikalani hano, mcheleze hamwenga namiye.”

39 Ajendeleza kulongozi hadodo,agwa chifudifudi, alombeza, agamba,“Tati yangu, vikadahika, champa chinochikombe, mna visekutenda enga viyahunga miye, mna saviya ukunga weye.”

40 Awezila wadya wanampina, awab-wila wagona. Amgamba Petulo, “To-gola! Hamdahile kucheleza namiye kubulasaa dimwenga? 41 Chelezani, mlombeze,msekwiza kwingila mwe majezo, Muye wamntuwaunga kudamanya vyedimnamwiliuhwa.” 42Aita nkanana ya kaidi, alombeza,agamba, “Tati yangu, uneva havikudahikaichikombe chino cha masulumizo chine-nege uneva sinywele, mna ivyo ukunga vi-tendeke.” 43 Eza vituhu, awabwila wagona,kwaviya meso yawo yazamilwa ni ntongo.

44 Awasa vituhu, aita, alombeza nkananaya katatu, alonga mbuli iziya. 45 Akahezaawezila wanampina wakwe, awagamba,“Mchei gonile? Kaulani, chipindi chibulaMwana ywa Mntu nalavywe mwe mikonoya wantu wata masa. 46 Inukani, chitenizetu! Kaulani, yudya akunga anihitukeehaguhi.”

Kugwilwa kwa YesuMako 14:43-50; Luka 22:47-53; Yohana 18:3-

1247 Umo achei kulonga, Yuda, yumwe

wa wadya wanampina mlongo na waidiniyo eza hamwenga na fyo kulu dya watamabamba na malungu. Nawasigilwa niwakulu wa walavyantambiko na wadala-hala wa wantu. 48Yuda, yudya akumhitukanakawenka chilagiso, akagamba, “Mntuuyo hunga kumsesa, uyo nuyo. Mgwileni.”

MATAYO 26:49 35 MATAYO 26:7549 Aho amsogeila Yesu, amlamsa,

“Ndamsa Mhinyi!” Niyo amsesa.50 Yesu amgamba, “Mbwiyangu,

damanya idyo ubasize.”Waita, wamgwila Yesu. 51 Yumwenga

mwe wadya na we hamwenga na Yesuachumiza umkono wakwe, asomolaidibamba dyakwe, amtowa mndimaywa mlavyantambiko mkulu, amsengaidigutwi. 52 Aho Yesu amgamba, “Vuzaidibamba dyako mwe yala yakwe. Wosenawatoze bamba, nawakomwe kwa bamba.53 Hegu hamanyize kugamba nadahakumlombeza tate, naye adaha kunigailawankondo wa bunga dya kwembingukujinka mlongo na maidi ya wandima wakwembingu? 54 Ivyo nayachinte vivihiMawandiko Yakukile yakugamba nivyovikungwa vitendeke?”

55 Ichipindi icho Yesu niyo alugam-bila ludya ulukudidi lwa wantu wezilekumgwila, “Togolani, mlawa enga kwizakumgwila mpolaganyi wata mabamba namalungu chani mnitoze? Chila zuwa nanimwe nyumba nkulu ya Chohile hahinya,mna hamnigwile. 56Mna yano yose yalaila,chani mawandiko ya wawoni yachinte.”

Niyo wanampina wose wamwasa, wany-ilika.

Yesu KwechitalaMako 14:53-65; Luka 22:54-55, 63-71; Yohana

18:13-14, 19-2457 Wadya wamgwile Yesu niyo

wamwigala kwa Mlavyantambiko Mkuluakwitangwa Kayafa, hantu wahinya Sig-ilizi na wadalahala wendile wadugana.58 Petulo nakamtimila kwa luhalehalekubula kungwelo kwa MlavyantambikoMkulu, engila kunyumba hamwenga nawambizi chani adahe kuziwona mbulizose zikunga zilaile. 59 Ivyo wakuluwa walavyantambiko na wadya wosewe chitala walonda mbuli za udantikulawana na Yesu, chani wamkome. 60Mnahawabunkule ulosi wowose, hamwenga naivyo wantu walozize naweza wamlongeileudanti. Nkomelezo weza waukuzi waidi,61 wagamba, “Yuno nakagamba, ‘Nadahakuivuna Nyumba nkulu ya Chohile, nakuizenga naho kwa mazuwa matatu.’ ”

62 Mlavyantambiko Mkulu achimalaamgamba Yesu, “Nimbwani hukuhitulambuli? Wanowalonga vikukulangaweye?”

63Mna, Yesu kanyamala dwi. Mlavyantam-biko Mkulu amgamba, “Kwelise kwa zinadya Chohile mta ujima, chigambile heguweye nuyo KulisitoMkombola, Mwana ywaChohile!”

64 Yesu amhitula, “Heye, ni saivyoukulonga. Mna nawagambilani, kukongelahaluse nammuwone Mwana ywa Mntukekala ntendele ya kulume kwa Chohilemta nguvu zose, akeza kulanga kwamaingu ya kwembingu!”

65 Niyo Mlavyantambiko Mkulu atat-ula izisuche zakwe na kugamba, “Mntuyuno kahuluta! Chaungilani vituhu ukuzimwakwe? Kaulani, mwiva ivyo ahulute.66Nyuwe mwafanyanya vihi?”

Wahitula, “Ana masa aungwa akomwe!”67 Niyo wamtwela mate mo uso,

wamtowa. Watuhu wamtowa maihi,68 wakagamba, “Elo, Kulisito Mkombola,lavya uwoni, ni yuhi akutoile!”

Petulo amlemela YesuMako 14:66-72; Luka 22:56-62; Yohana 18:15-

18, 25-2769 Petulo nakekala kweise kouwa.

Mndima yumwenga wa chivyele ambasa,agamba, “Weye nawe na wihamwenga naYesu ywa Galilaya.”

70 Mna kalemela mwa meso ya wose,akahitula, “Simanyize idyo ukulonga.”71 Umo akafosa ko lwivi, mndima mtuhuywa chivyele kamwona, niyo awagambilawadya wantu nawehadya, “Mntu yunonehamwenga na Yesu ywa Nazaleti.”

72 Petulo alemela vituhu kwa kwelisa,“Simmanyize mntu yuno!” 73Weze wekalehadodo, wantu na wehadya niyo wambasaPetulo, wamgamba, “Chindedi, weye nawenawi yumwengawawo, kwaviyamilongeleyako yalagisa kulaila Galilaya.”

74 Niyo Petulo agamba, “Chohilekamanya nalonga chindedi, neligita nakwelisa uneva nalonga udanti, simmanyizeuyo mntu!”

Ahadya zogolo niyo dyaila. 75 Petuloakumbuka mbuli idya agambilwe ni Yesu,“Umo zogolo hadinati kwila, naunilemelenkanana ntatu,” Ivyo afosa kweise, niyoaila vidala.

27Yesu egalwa kwa PilatoMako 15:1; Luka 23:1-2; Yohana 18:28-32

MATAYO 27:1 36 MATAYO 27:281 Kwize kuche, wakulu wa walavyan-

tambiko wakulu wose na wadalahala wawantu wadamanya ulosi kulanga Yesuchani wamkome. 2 Wamtaliza minyolo,wamguha na kumwigala kwa Pilato, asag-ulwe ni Mkulu ywa Lumi.

File ya YudaNtendwa 1:18-19

3 Umo Yuda, yudya amhituke, ezeawone kugamba wamkantila kale Yesu,niyo awona usungu mo moyo, avuza yadyaamatundu milongo mitatu, kwa wakuluwa walavyantambiko na wadalahala.4 Agamba, “Sidamanya wavu kumlavyamntu hena masa akomwe!”

Mna wowo wagamba, “Idyo suwehadimwetu idyo naumanye mweye!”

5 Niyo azidula ziya izihela Kwenyumbankulu ya Chohile, ahalawa aita akwenyu-lika,

6Wakuluwawalavyantambikowaziguhaziya izihela, wagamba, “Sivyo vyedi mwesigilizi yetu kuzijela izihela zino mweshanduku dye Nyumba nkulu ya Chohile,kwaviya ni hela ya sakame.” 7 Niyowalosana wevana wagule nkonde ya mufiwatenda hantu hakuzikila wajeni. 8 Ivyonivyo vikuleka kubula dyelo nkonde iyoyetangwa Nkonde ya Sakame.

9 Nivyo ichintile mbuli ya ulosiulongigwe ni muwoni Yelemiya, ak-agamba, “Nawaguha vihande milongomitatu ya hela, nayo maliho ya wantuwa Izulaeli wazumilaga kumliha, 10 nawazigwila nkonde ya mufi, enga viyaZumbe anisigilaga.”

Pilato amuza YesuMako 15:2-5; Luka 23:3-5; Yohana 18:33-38

11 Yesu nakachimaliswa houso wa Pilato,mkulu ywa mkowa, ivyo mkulu wa mkowaamuza, “Weye nuyo seuta ywaWayahudi?”

Yesu amhitula, “Walonga weye,” 12Mnawakulu wa walavyantambiko na wadala-hala weze wamlongele hahitule mbuliyoyose.

13 Ivyo Pilato amuza, “Vino hukwivaizimbuli izo zose wakukulongela?”

14 Mna Yesu hahitule hata mbuliimwenga, itenda mkulu ywa mkowaehelwe vidala.

Yesu akantilwa kukomwaMako 15:6-15; Luka 23:13-25; Yohana 18:39,

19:1615 Nawazwela mwe Ngasu ya Pasaka

Mkulu ywa Chilumi awalekeila Wayahudimfugwa yumwenga wakumunga. 16 Mweichipindi icho nakuna mfungwa amanyikevidala, zina dyakwe nuyo Balaba.

17 Ivyo wantu weze waduganehamwenga, Pilato niyo awauza, “Mwaungani walekeile yuhi mwa wano waidi,Balaba hegu Yesu akwitangwa KulisitoMkombola?” 18 Kwaviya na kamanyakugamba na wamlavya Yesu kwa chausacha finju.

19 Umo Pilato ekale mwe chigodache nkanto, mkaziwe amwigailaga ulosikugamba, “Usekutenda na mbuli na yunoawoneke ni ywedi, kwaviya dyelo siwonesavidala mwe sozi, kwachausa chakwe.”

20 Mna wakulu wa walavyantambikona wadalahala waluvya idifyo dya wantuwaunge alekelwe Balaba, Yesu akomwe.21 Mna Pilato auza idifyo, “Ni yuhi mwawano waidi mkunga ni walekeile?”

Wahitula, “Balaba!”22 Pilato awauza, “Haluse nimtende mb-

wani Yesu akwitangwa Kulisito Mkom-bola?”

Wose wagamba, “Asulumizwe mo msal-aba.”

23MnaPilato auza, “Nimbwani?” Kakolamasa yani?

Waguta vidala, “Asulumizwe mo msal-aba!”

24 Umo Pilato eze amanye hamnadyodyose, dikujenda naho nkumbizinazikakonga, niyo aguha mazi, ahaka mwemikono yakwe mwa meso ye idifyo dyawantu, agamba, “Miye simuli mwe file yayuno mntu, nammanye wenye.”

25 Wantu wose wahitula wagamba,“Sakame yakwe itende mlanga mwetuhamwenga na wenetu!”

26 Niyo Pilato awalekeila Balaba. Ezeaheze kumunga Yesu ahutwe nkome,amlavya chani asulumizwe mo msalaba.

Wankondo Wambela YesuMako 15:16-20; Yohana 19:2-3

27Niyowankondowa PilatowamwingizaYesu mwe nkambi ya wankondo waChilumi, niyo woseni wamzunguluka.28 Wamvula izisuche zakwe, wamvisa

MATAYO 27:29 37 MATAYO 27:60suche ya Chiseuta. 29 Niyo walukachilemba cha miwa, wamvisa mo mtwi,ko mkono wakwe wakulume, wamwikiyatete. Wamfikila madi ho uso wakwe,wamtila wakagamba, “Ndamsa Seuta ywaWayahudi!” 30 Wamtwela mate, waguhadiya iditete, wamhuta huta nadyo komtwi.31 Weze wabinde kumtila, niyo wamvulaidya isuche ye Chiseuta, wamvika suchezakwe, wamwigala ko kumsulumiza momsalaba.

Yesu atungikwa mo msalabaMako 15:21-32; Luka 23:26-43; Yohana 19:17-

2732 Umo wakaita, wabwila mntu

yumwenga Mkilene zina dyakwe nuyoSimoni, mwikazi ywa Kilene, wamhim-biliza enule msalaba wa Yesu. 33 Niyowabula hantu hakwitangwa Goligota, nukokugamba, “Hantu ha Ngobela ya mtwi.”34 Wamnywesa divai ihangaywe na chintuchisungu, mna Yesu eze alume, alemelakuinywa.

35 Weze waheze kumsulumiza, niyowasangilana suche za Yesu kwa kuzi-toila tegatega. 36 Niyo wekala wamdima.37 Halanga ho mtwi wakwe mo msalabawaika wandiko kukantilwa kwakwe, vi-wandikwa, “Yuno nuyo Yesu, Seuta ywaWayahudi.” 38 Wapolaganyi waidi niyowasulumizwa hajihi na Yesu mwe misal-aba yawo, yumwenga ntendele ya kumosomtuhu kulume.

39 Wantu wendile wakajinka hantu ahowamhuluta, wakasingisa singisa imitwiyawo, wakagamba, 40 “Weye ukudaha ku-tula Nyumba nkulu ya Chohile na kuizengakwa mazuwa matatu, haluse kwehonyemwenye. Hegu weye wi Mwana ywaChohile, sela mo msalaba.”

41 Seivyo na wakulu wa walavyan-tambiko hamwenga na wahinya Sigilizina wadalahala na wamtila wakagamba,42 “Kahonya watuhu, mna hakudahakwehonya mwenye, hambwe yeye ni seutaywa Waizulaeli, hegu ni chindedi na aselehaluse mo msalaba naswi nachimzumile.43 Nakamwegamila Chohile na kugambahambwe ni Mwana ywa Chohile, haluseChohile na mwambule hegu amunga.”44Seivyowadyawapolaganyi wasulumizwemomsalaba hamwenga nauyo wamhuluta.

File ya YesuMako 15:33-41; Luka 23:44-49; Yohana 19:28-

3045 Kukongela sa mtandatu nomsi, chiza

nachigubika isi yose vibindile ma samatatu. 46 Ize ibule mwe sa chenda yachisingi, Yesu niyo aila kwa izwi kulu, “Eloi,Eloi, lama sabakisani?” Nuko kugamba,“Chohile, Chohile, nimbwani kunasa?”47 Umo wadya wachimale hadya wezeweve ivyo niyo wagamba, “AmwitangaEliya!” 48Yumwenga ywawoaguluka aguhalendele, aditweza mwe siki, aika mlangamwe tete niyo amwinka anywe.

49 Watuhu wagamba, “Leka, chikaulehegu Eliya neze amwambule!”

50 Yesu naho agututisa na kuhema muyewa nkomelezo.

51 Aho paziya dye Nyumba nkulu yaChohile dyatatuka hagati, kukongela ku-langa kubula hasi. Si niyo yengilwanichisingisa, mayuwe makulu yatulika.52 Mbila zagubuka, na wantu wa Chohilewalozize wabanikaga chikale wauyuswa.53Weze wauyuke mwe zimbila zawo, nahoYesu eze auyuke niyo wengila Yelusalemumo mzi Ukukile, wantu walozize wawa-wona.

54 Ivyo yudya mkulu ywa wankondo,na wadya wendile wehamwenga nauyowakamdima Yesu, weze wawoneichisingisa cheisi na mbuli zilaile, wogohavidala, wagamba, “Chindedi mntu yunonani Mwana Chohile.”

55 Hantu aho hendaga na wavyelewalozize wakasinya luhale hale, awo ni-wadya wamtimile Yesu kukongela Galilaya,wakamsankanila. 56Mgati mwawo endagaMaliyamu Magidalena, Maliyamu mamiyawo dya Yakobo na Yusufu, hamwengana mami yawo wana wa Zebedayo.

Mazisi ya YesuMako 15:42-47; Luka 23:50-56; Yohana 19:38-

4257 Ize ibule chisingi, eza mgoli

yumwenga mntu ywa Alimataya, zinadyakwe nuyo Yusufu, endaga mwanamp-ina ywa Yesu. 58 Amwitila Pilatoakalombeza enkigwe umwili wa Yesu.Ivyo Pilato azumila enkigwe. 59 Yusufuaguha udya umwili wa Yesu, auvisa sandaikukile, 60 awika mndani mwe mbila yakweasongolaga mwe luwe. Niyo afingilisa

MATAYO 27:61 38 MATAYO 28:20yuwe kulu divugala ulwivi lwe mbila,niyo ahalawa. 61 Maliyamu Magidalena,na yudya Maliyamu mtuhu nawekalawakakaula kwe mbila.

Wamizi we mbila62 Zuwa dikutimila nani zuwa dya Kuhu-

mula, wakulu wa walavyantambiko naMafalisayo nawambasa Pilato, 63wagamba,“Zumbe, chakumbuka kugamba yudyamdanti nakagamba umo endaga mjima,‘Yanabula mazuwa matatu naniuyuke.’64 Ivyo sigila imbila idimwe dibule zuwadya katatu chani wanampina wakwewanase kumbawa na kuwagamba wantukugamba kauyuka. Udanti uno wenkomelezo nautende wiha vidala kujinkaudya wankongo.”

65 Pilato awagamba, “Hayani, mkamileimbila sevyo na mmanye.”

66 Ivyo niyo waita, wayamila im-bila, wakanda hula mwe diya idiyuwehamwenga na wadya wankondo waidi.

28UuyukoMako 16:1-10; Luka 24:1-12; Yohana 20:1-10

1 Dize dijinke zuwa dya Kuhumula,luvi dyakwe zuwa dya nkongo dyajuma, Maliyamu Magidalena na yudyaMaliyamu mtuhu waita wakukaula imbila.2Chipumpa kulaila chisingisa chikulu mweisi, kwaviya mndima ywa kwembinguywa Zumbe kasela kulaila kwembingu,kafingilisa diya diyuwe digubike imbilakunkanda nakudikaila. 3 Nakekala engalumwemwe na suche zakwe na zikang'alachwee. 4Vikaheza wadya wamizi we mbilawogohesa na kuzingiza, wekala saviyawabanike.

5 Yudya mndima ywa kwembinguahitula, awagamba wadya wavyele,“Msekogoha, kwaviya sivimanya kugambamwamlonda Yesu, yudya atungikwe.6 Hahali hano, kauyuka, saviya alongaga.Soni mkaule hantu hadya wamwikaga.7 Sunguzani mwite haluse, mka wagambilewanampina wakwe, ‘Kauyuka mwe wa-banike, naho awalongwela kwita Galilaya,nuko na mumuwone!’ Elo siwagambilanikale.”

8 Wanyaguliza kuhalawa he mbila,wakogohesa naho wengilwa ni chinyemi

chikulu. Waguluka kuwagambila wanamp-ina wakwe mbuli idya.

9 Aho Yesu adugana na wadya wavyelena kuwalamsa, awagamba, “Ahoni.”Wamsogeila wamfikila madi, wamvikila.10 Yesu niyo awagamba, “Msekogoha,hitani mkawagambile walukolo wanguwaite Galilaya, nauko nuko wakungawaniwone.”

Mbuli ya wamizi11 Wadya nawo umo wakaita, wankondo

watuhu niyo wengila mo mzi, wawagam-bila wakulu wa walavyantambiko zimbulizose zilaile. 12 Wadugana hamwengana wadalahala, walosana, wawenkawankondo hela zilozize, 13 wakagamba,“Gambani, kugamba wanampina wakweweza neichilo niyo wabawa umwili wakweumo suwe chigonile. 14Uneva liwali anevaimbuli ino, suwe nachilosane naye chanimnase kwingila mwe nkumbizi.”

15 Ivyowaziguha ziya zihela, wadamanyasaviya wagambilwe. Imbuli iyo ijendelezamwa Wayahudi kubula vino dyelo.

Yesu awalaila wanampina wakweMako 16:14-18; Luka 24:36-49; Yohana 20:19-

23; Matayo 1:6-816 Wadya wanampina mlongo na

imwenga niyo waita Galilaya kubula kolugulu ludya wasigilwe ni Yesu. 17 Wezewamwone, wamfikila madi, mna watuhumgati mwawo na wana nkama. 18 AkahezaYesu niyo awasogeila, na awagamba,“Sinkigwa udahi wose wa kwembinguna mwe isi. 19 Elo, hitani, mkawatendewantu wose we isi watende wanampinawangu, mkawabatiza kwa zina dya Tate,naMwana naMuye Ukukile. 20Muwahinyekutoza amalagiso yose niwenkileni. Nahommanye kugamba miye nihamwengananyuwe mazuwa yose kubula ko udumowe isi.”

MAKO 1:1 39 MAKO 1:15

MBULI YEDI IWANDIKWE NIMAKOULONGOZIChitabu cha Mbuli Yedi chiwandikwe niMako ni chimwenga mgati mwe vitabuvine mwe lagano hya diya dikulongawikazi wa Yesu Kulisito. Chila yumwengakaitanga “mbuli” kugamba, “Mbuli Yedi”Vyawandikagwa ni Matayo na Makona Luka na Yohana file ya Yesu izeiheze. Mbuli Yedi iwandikwe ni Makoni mdumulizo we vitabu ivyo ivine.Iviya vyafanyanywa vyawandikagwa mwenkongo mgati mwa 65-70 AD. Wawandikewalozize wazumila kugamba chawandik-agwa ko mzi wa Lumi kwa mwalo wakuwajela moyo Walumi wakulisito wa uko.

Iviya Mako amanyike seiviya YohanaMako, na ni mjeso wa wasigilwa Paolo naBanaba mna ntogozi imlumiza moyo ezeaholole mo utafi wakwe wo undima wakumsankanila Chohile (Nten 13:13). Nyu-mani Mako niyo atamba naho na Banaba(Nten 15:37-39) Iviya Mako amanyikagaenga mbuya ywa Petulo vitendese (1Pet5:13). Hata hegu Mako hendaga mukuziywa wikazi wa Yesu, wawandike wazumilakugamba Mako kavuzagiza vilozize ukuziwa Petulo elo uwo nuwo mwegamo waMbuli Yedi iwandikwe niMako. MwembuliYedi, Mako alanga umbuya wa wanampinana Yesu, ahinya mwe chipindi cho udumo.Vimndani

Mako kachitambalisa ichitabu sula 1:1-13.

Ukajika Mako atambalisa undima waYesu umo endile Galilaya 1:14-8:21.

Naho alonga kumlanga utafi wa Yesukwita ko mzi wa Yelusalemu (8:22-10:52).

Mako abindiliza kwa kuwandika kum-langa chipindi Yesu ekomzi waYelusalemu, vihangane na file ya Yesuna kuyuka kwakwe 11:1-16:8.

Kulonga kwa Yohana Mta kubatizaMatayo 3:1-12; Luka 3:1-18; Yohana 1:19-28

1 Ino ni nkongelo ya Mbuli Yedi ya YesuKulisito, Mwana ywa Chohile. 2 Iwandikwavino mwe chitabu cha muwoni Isaya.

“Chohile kagamba, ‘Namsigila msigilwaywangu akulongwele,

chani akudamanyize sila.’3 Izwi dya mntu akuguta kwe nyika

dyetanga,‘Damanyani sila ya Zumbe,mchumize wombokelo wakwe!’ ”

4 Yohana alailaga kwenyika, akabatizawantu na kuwagamba kweile masa yenyu,mbatizwe “Chohile nawalekeile masayenyu.” 5 Wantu wose we isi ya Yudeyana wadya wo mzi wa Yelusalemu wambasaYohana, wamweila masa yawo, niyoawabatiza mo mto wa Yolodani.

6 Yohana nakavala suche zisumigwe namazoya ya ngamiya na msipi wa mkotamwe chigudi chakwe, naho nkande yakwena ni sije na uchi wa kumbago. 7 Niyoalonga akagamba, “Eza mntu kunyumakwangu mta udahi kunijinka miye. Nahomiye sikujeza hata kwinama na kufungulasigi ze vilatu vyakwe. 8 Miye siwabatizanikwa mazi, mna uyo akwiza naawabatizenikwa Muye Ukukile.”

Kubatizwa na kujezwa kwa YesuMatayo 3:13-4:11; Luka 3:21-22; 4:1-13

9 Mazuwa ayo, Yesu niyo eza kulailaNazaleti ya Galilaya, chani abatizwe niYohana mo umto wa Yolodani. 10 AhadyaYesu eze afose kulaila mwa mazi, niyoawona kwembingu kwagubuka, na MuyeUkukile asela mnanga mwakwe saviyasuwamanga. 11 Niyo izwi dyevika ku-laila kwembingu dikagamba, “Weye nuyomwanangu huungisa, selelwa vidala naweye.”

12 Akaheza Muye Ukukile amlongozana kumwigala kwe nyika. 13 Kekala ukokwe nyika chipindi cha mazuwa milongomine, kuno Shetani akamjeza. Kekalauko hamwenga na makala ya kumbago,mna wandima wa kwembingu na wakam-sankanila.

Yesu awetanga wanampina wakwe wankongo

Matayo 4:12-22; Luka 4:14-15; 5:1-1114 Yohana eze ajelwe mndani mwe

digeleza, Yesu niyo aita mwe isi yaGalilaya, alonga Mbuli Yedi ya Chohile.15 Akagamba, “Chipindi chibula,” na“Useuta wa Chohile wi haguhi! Mweilemasa yenyu na mzumile Mbuli Yedi!”

MAKO 1:16 40 MAKO 1:4516 Umo Yesu akajinka mnkanda mwe

bahali ya Galilaya, niyo awawona walowasamaki waidi, Simoni na mlukolo ywakweAnduleya, wakalowa samaki na lwavumwe bahali. 17 Yesu niyo awagamba,“Nitimilani, nami naniwatende walowa wawantu.” 18Aho niyowazasa izi nyavu zawo,niyo wamtimila.

19 Eze awalongwela hadodo, awawonawalukolowaidi Yakobo na Yohana, wanawedya Zebedayo. Nendile we mwe ngalawayawo, wakadamanya izi nyavu zawo.20 Aho Yesu eze awawone, niyo awetanga,elo wamwasa tati yawe Zebedayo mwengalawa hamwenga na wandima wakwena kumtimila Yesu.

Yesu amhonya mta mpepoLuka 4:31-37

21 Yesu na wanampina wakwe niyowaita mwe mzi wa Kapelinaumu. Dizedibule Zuwa dya Kuhumula, Yesu engilagamwenyumbayokuvikila nahoyakuhinyizawantu akonga kuhinya. 22 Wantu wosewamwivile weheleswa na mahinyo yakwe,kwaviya hahinyize saviya wahinya Sigiliziwawo, mna enga mntu mta udahi.

23 Aho mntu yumwenga mta mpeponchafu endile mndani mwe nyumba yokuvikila akaguta, 24 “Kuna ulosi wanimgatimwako na suwe, Yesu ywa Nazaleti? Kwizauchikome? SikumanyaweyewiMkuka ywaChohile!”

25 Yesu niyo aikwahila idya impepo,“Nyamala, naho mlawe mntu yuno!”26 Mpepo idya nchafu yamsingisa nakumjela msango, aho aguta niyo yam-lawa. 27 Woseni niyo wehelwa, wauzanawakagamba, “Vino nimbwani? Mahinyoyano ni mahya? Mntu yuno ana udahi wakukwamila mpepo nchafu, nazo zamwiva!”

28 Elo Mbuli za Yesu niyo zajendesa kosemwe isi yose ya Galilaya.

Yesu awahonya wantu walozizeMatayo 8:14-17; Luka 4:38-41

29 Ahadya weze wafose mwe nyumba yokuvikila, niyo Yesu hamwenga na Yakobona Yohana waita kukaya kwa Simoni naAnduleya. 30 Mkwewe ywe chivyele ywaSimoni ne mo lusazi hakudaha. AhadyaYesu eze abule, niyo wamgambila mbulizakwe. 31 Yesu ambasa, amtoza mkono

na kumwambiza kwinuka. Unyonjewamlekela, niyo akonga kuwasankanila.

32 Ize ibule chisingi zuwa dize dingile,wamwigaila Yesu wantu wose wendilewanyonje na wata mpepo. 33 Wantu wosewo umzi udya na wechisanya ho lwivi lwenyumba. 34Yesu kahonya wanyonje waloz-ize wata manyonje yesimile na kugulusampepo zilozize. Halekile mpepo yoyoseilonge dyodyose, kwa viya nazimmanya niyuhi.

Yesu alombeza echeduLuka 4:42-44

35 Luvi dyakwe chilochilo zuwa hedinatikutontomoka, Yesu niyo enuka na kuha-lawa mwe kaya. Kaita kuse hantu hehanawantu hachinyele, na kukonga kulombeza.36Elo Simoni naweyawe niyowamzungula,37 weze wamuwone, wamgamba, “Chilamntu akuzungula.”

38 Mna Yesu niyo awahitula, “Chitenihantu hatuhu mwe zikaya zihaguhi. Ha-longe na wantu seivyo, kwaviya nivyovilekile heza.”

39 Elo, niyo aita chila hantu uko Galilaya,akalonga mwe nyumba zo kuvikila nakugulusa mpepo.

Yesu amhonya mta matanaMatayo 8:1-4; Luka 5:12-16

40 Mntu yumwenga endaga na matanana keza kwa Yesu, na kumfikila madiakamlombeza amwambize. Amgamba,“Ukaunga, wadaha kunilengusa.”

41 Yesu niyo amfila mbazi, achumizaimikono yakwe na kumdonta. Niyoamgamba, “Naunga,” “Ulenguswe!”42 Ahadya matana yamlawa yudya mntu,niyo alenguswa.

43 Yesu niyo asunguza kumgamba aha-lawe, 44 amgamba, “Tegeleza, usekumgam-bila mntu imbuli ino. Mna hita kwamlavyantambiko akukaule, hegu kuhonachindedi, ukaheza lavya jeleko diya Musaalagise kutenda ukuzi kwa wose wawonekugamba kulenguswa.”

45 Mna mntu yudya niyo aita akalongaimbuli iyo chila hantu, niyo Yesu adundugakwingila mo mzi kwa pwilili. Mna, niyoekekala kuse hantu hechedu, wantu niyowambasa aho kulaila chila hantu.

MAKO 2:1 41 MAKO 2:252

Yesu amhonya mntu aholomaleMatayo 9:1-8; Luka 5:17-26

1 Yeze yajinke mazuwa majeche, Yesuniyo engila Kapelinaumu vituhu, wantuweva kugamba eyumo mwe kaya. 2 Niyowantu wamema niyo hahasigale hantuhe kwikala kuse ko lwivi, kubula kol-wazo. Yesu niyo alonga mbuli. 3 Wantuwamwenga niyo wamwigaila mntu aholo-male enulwe mwe lusazi ni wantu wane.4 Kwaviya wantu nawamema, hawadahilekubula hajihi na Yesu. Niyo waponkolakulanga kwedigulu dye nyumba kwahadya achimaile Yesu, niyo wamseleza noulusazi lwakwe. 5 Yesu eze akaule uzumiziwananawo, niyo amgamba yudyamnyonje,“Mwanangu, kusizwa masa yako.”

6 Wahinya Sigilizi watuhu nawehadyawekala wafanyanya mwe myoyo yawo,7 “Nimbwani yuno mntu kalonga vino?Amhuluta Chohile! Chohile ichedu nuyoakudaha kusa masa!”

8 Ahadya Yesu niyo amanya mo muyewakwe viya wakufanyanya mwe myoyoyawo. Niyo awagamba, “Nimbwanimkufanyanya ivyo? 9 Ivyedi ni vihi,kumgamba mta kuholomala, ‘Kusizwamasa yako’, hegu kumgamba, ‘Chimala,kwetwike ulusazi lwako wite’? 10 Elonaunga mmanye kugamba, Mwana ywaMntu ana udahi wakulekela masa hano heisi.” Ivyo amgambila yudya aholomale,11 “Nakugambila, chimala, kwetwikeulusazi lwako wite kwe kaya yako!”

12 Ahadya mntu yudya niyo achimala,etwika ulusazi lwakwe, ahalawa wantuwose wakamsinya. Wose wehelwa na kum-tunya Chohile, wakagamba, “Mbuli inohachinati chiiwone!”

Yesu amwitanga LawiMatayo 9:9-13; Luka 5:27-32

13 Yesu afosa, aita mnkanda mwe iba-hali ya Galilaya, wantu wose wambasa,niyo akonga kuwahinya. 14 Umo akajinka,amwona Lawi mwana Alifayo kekala mwekazumba ka kulihila kodi. Yesu amgamba,“Nitimila.” Lawi niyo enuka na kumtimila.

15 Umo Yesu akadya mwe nyumba yaLawi, fyo dya wachisanya kodi na wadyanawakagambigwa wata masa nawakadya

naye hamwenga na wanampina wakwe,kwaviya wantu walozize nawambasa.

16 Wahinya Sigilizi awamwengawendile wa bunga dikwitangwa Mafal-isayo, wamwona Yesu adya na wadyawakugambigwa wata masa hamwengana wachisanya kodi. Niyo wawauzawanampina wakwe, “Nimbwani adya nawata masa na wachisanya kodi?”

17 Yesu eze eve imbuli iyo, awagamba,“Wantu hewekulumwa hawakungamgangana, mna wanyonje wamunga.Sizile kuwetanga wantu wakwefanyanyakugamba wawoneka wedi kulongozi kwaChohile, mna siza kuwetanga wata masa.”

Mbuli ya kufungaMatayo 9:14-17; Luka 5:33-39

18 Wanampina wa Yohana Mta kuba-tiza na wanampina wa Mafalisayo nawaka-funga. Niyo weza wantu wamuza Yesu,“Nimbwani wanampina wa Yohana nawanampina wa Mafalisayo wafunga, mnaawako hawakufunga?”

19 Yesu awahitula, “Wagonekwe kwenyinka nawafunge vivihi na msoziwananaye? Havikudahika. 20 Mnamazuwa yeza msozi nauswe kwawo, nahonawafunge.

21 “Hahana mntu akusuma chilakacha suche mpya mwe suche ya kale.Anadamanya ivyo, chiya chilaka ichihyachadaha kwibalanga idya suche ya kale, nakutenda hadya hantu hatatuke hatatukise.22 Naho hahana mntu akujela divai mpyamwe mikwiji ya mkota usakale. Anajela,idya divai mpya naitule idya imikwiji, niyodivai neitike na mikwiji navyo naitatuke.Divai mpya yajelwa mwe mikwiji mihya!”

Mbuli ya zuwa dya kuhumulaMatayo 12:1-8; Luka 6:1-5

23 Zuwa dya Kuhumula dimwenga, Yesuna wanampina wake nawakajinka mwezinkonde za uhemba. Umo wakajinka mwezinkonde izo, wanampina wakwe nawaka-hasula maiso ya uhemba. 24 Mafalisayowamgamba Yesu, “Nimbwani wanamp-ina wakowakudamanyambuli hezikungwamwe zuwa dya Kuhumula?”

25 Yesu awahitula, “Hamsomile hohoseviya adamanyaga Daudi hamwenga naweyawe hadya wendaga na sala na hewena

MAKO 2:26 42 MAKO 3:27chintu cha kudya? 26 Mwe mazuwa yaMlavyantambiko Mkulu akwitangwa Abi-atali, Daudi niyo engila mwe Nyumbaya Chohile, adya migate ipagulwe kwambuli ya Chohile. Migate iyo na ni sig-ilizi idigwe ni walavyantambiko awoduwakungwa kudya imigate idya, mna Daudikaidya na kuwapangila weyawe.”

27 Niyo Yesu awagamba, “Zuwa dyoKuhumula dikwa kwa chausa cha wantusiyowantu kwa chausa cha zuwa dya Kuhu-mula. 28MvimanyeMwana ywaMntu nuyoZumbe ywa zuwa dya Kuhumula.”

3Yesu amhonyamntumtamkono uholomaleMatayo 12:9-14; Luka 6:6-11

1 Yesu niyo engila naho mwe nyumbayo kuvikila. Umo namna mntu mta mkonouholomale. 2Wantu watuhu nawakalondambuli chaniwamgwile Yesu. Ivo nawakam-sinya wakaule hegu namhonye mntuyudya mwe Zuwa dya Kuhumula. 3 Yesuamgamba yudya mta umkono uholomale,“Chimala hagati.” 4 Niyo awauza, “Sigilizizachunga chidamanye vihi mwe Zuwa dyaKuhumula, kudamanya mbuli yedi heguihile? Kuhonya ujima wa mntu hegukuukoma?”

Mna wowo niyo wanyamala dwi! 5 Yesuahituka kuno na kuno na kuwasinya kwamaya. Awafila mbazi kwo udala we my-oyo yawo. Niyo amgamba yudya mtakuholomala, “Chumiza umkono wako.”Naye adamanya ivyo, umkono wakwe watamjima naho. 6 Wadya Mafalisayo niyowafosa heise he nyumba nkulu ya Chohile,ahadya wadugana na wantu wa Helode,wakonga kulonda sila ya kumkoma Yesu.

Fyo dya wantu dyambasa Yesu7 Yesu hamwenga na wanampina wakwe

niyo waita Galilaya. Fyo dya wantu dyam-timila Yesu kulaila mwe si za Galilaya naYudeya, 8 na Yelusalemu na Idumeya nang'ambo yo mto wa Yolodani na ntendelezose za Tilo na Sidoni. Wantu wose awanawambasa Yesu kwaviya naweva mbuliadamanye. 9 Kwa viya wantu nawaten-desa, Yesu niyo awagamba wanampinawakwe wamwikiye ngalawa chani wantuwanase kumvigaviga. 10 Kahonya wantu

walozese, ivyo wadya wose wendile wany-onje nawakafintana chaniwamdonte. 11Nachila mtampepo nchafu eze amwone Yesu,kagwa hasi na kuguta, “Weye wi MwanaChohile.”

12 Mnalo Yesu niyo azikwamila mpeponchafu zisekulonga kugamba yeye na niyuhi.

Yesu awasagula Wasigilwa mlongo nawaidi

Matayo 10:1-4; Luka 6:12-1613 Yesu niyo akwela holugulu, awetanga

wadya awaungile, nawowamtimila. 14Niyoawasagula mlongo na waidi mgati mwawowatende wasigilwa, awagamba, “Siwasag-ula chani mkalonge kwa wantu,” 15nanywinamtende na udahi wa kuwalavya wantumpepo.

16 Wano nawo awasagule. Simoni Yesukamwinka zina dya Petulo; 17 Yakobona mlukolo ywakwe Yohana wanaZebedayo Yesu kawenka zina dya Boa-nege, nikugamba “Wantu wa Mlulumo”.18 Anduleya, Filipo, Batolomayo, Matayo,Tomaso, Yakobo mwana Alifayo, Tadeyo,Simoni wa Zelote, 19 na Yuda Isikaliyote,amhituke Yesu.

Udahi wa Yesu walawa kwa yuhiMatayo 12:22-32; Luka 11:14-23; 12:10

20 Yesu niyo auya kaya. Naho atimilwani fyo dya wantu vitendile yeye hamwengana wanampina wakwe wasekudaha kudyankande. 21 Walukolo wakwe weze weveimbuli iyo, niyowaitawakamgwile kwaviyawantu walozize nawakagamba, “Ni mchi-lalu!”

22 Wahinya Sigilizi wamwenga walaileYelusalemu nawakagamba, “Ana Belize-buli! Uyo ni mkulu ywa mpepo amwinkileudahi wa kulavya mpepo.”

23 Yesu niyo awetanga na kusimwilanawo kwa mliganyo, “Vino Shetani adahakumgulusa Shetani mnyawe? 24 Wantuwa useuta umwenga wakatowana wenyeuseuta uwo naugwe. 25 Hegu nyumbainekala mwe mafyo na kuhigana, nayoyagwa. 26 Ivyo uzumbe wa Shetani heguunesenta wenye kwa wenye, naugwe nakubindilikila.

27 “Hahanamntu akudaha kwingilamwenyumba ya mta nguvu na kuguha vintu

MAKO 3:28 43 MAKO 4:21vyakwe henati kumnyinya mntu uyo. Niyoadaha kuguha vintu vyakwe.

28 “Nawagambilani chindedi, wantuwadaha kusizwa masa na kufulu zawo zosena mahuluto yose kwa Chohile. 29 Mnaakunga ahuluta Muye Ukukile, halekeilwemasa yakwe, kwaviya kadamanya wihi wamazuwa yose.”

30 Yesu nakalonga ivyo kwaviya wantuwatuhu nawagamba, “Ana mpepo nchafu.”

Nine na walukolo wa YesuMatayo 12:46-50; Luka 8:19-21

31 Nine na walukolo wakwe Yesu niyoweza. Wachimala heise na kusigila Yesuetangwe. 32 Yesu nakazungulukwa ni fyodya wantu. Wamgamba, “Nyokwe nawalukolo wako we heise, wakulonda.”

33 Yesu awahitula, “Mnala ni yuhi? Nahoniwahi walukolo wangu?”

34 Niyo asinya wantu wamzungulukena kugamba, “Wano nawo wamnalana walukolo wangu! 35 Mntu yoyoseakudamanya viya akunga Chohile, nuyomlukolo ywangu na lumbu dyangu namnala.”

4Mliganyo wa mhandi.Matayo 13:1-9; Luka 8:4-8

1 Yesu niyo naho akonga kuhinyamnkanda mwe diziwa dya Galilaya. Fyodya wantu nadimzunguluke naditen-desa, vikatenda akwele mwe ngalawa.Wantu nawachimala mnkanda mwe isi.2 Kawahinya mbuli zilozize kwa miliganyo.Mwa mahinyo yakwe niyo awagamba.

3 “Tegelezani; Handaga na mntukakumyaga mbeyu. 4 Umo akamyagaizimbeyu, izimwenga zigwela mwe sila,wadege weza na kuzidya. 5 Izimwengazigwela mweluwe hene ulongo mjeche.Aho niyo zasunguza kuhota kwaviyanahana ulongo mjeche. 6 Mna zuwadize dilawe, izimpotela zatoigwa ni zuwa,zinyuluka kwaviya maizi hayengile hasi.7 Mbeyu ntuhu zagwelaga mgati mwemiwa, idya imiwa niyo yasuka na kuzifintaniyo hazeleke. 8 Mna mbeyu ntuhuzigwela mwe ulongo wedi. Niyo zahotana kukula na kulavya ulozo, izimwengazilavya mbeyu nkanana milongo mitatu,

nkanana milongo mtandatu izimwengankanana gana.”

9 Yesu awagamba, “Tegelezani, mtamagutwi neve.”

Vikulongwa mwe miliganyoMatayo 13:10-17; Luka 8:9-10

10 Yesu umo neichedu, wantu watuhuwamwivile hamwenga na wanampinawakwe mlongo na waidi niyo wamgambaawatambalisize imiliganyo iyo. 11 Yesuawahitula, “Nyuwe mwinkigwa kubunkulambuli zifisigwe zo Useuta wa Chohile. Mnawadya we kweise weva kwa miliganyo.12 Chani,‘Wakaule, mna wasekuwona,weve, mna wasekumanya.Uneva wanamanya wadaha kumhitukila

Chohile,niyo awalekeila masa yawo.’ ”

Yesu atambalisa mliganyo wo mhandiMatayo 13:18-23; Luka 8:11-15

13 Yesu niyo awauza, “Hammanyize mli-ganyo uno? Haluse namdahe zeze ku-manya miliganyo mituhu?” 14 Mbeyuihandigwe nu mhandi ni mbuli ya Chohile.15 Wantu wamwenga wekala saviya vi-laile mwe izimbeyu zigwele mwe sila,weva mbuli yedi ya Chohile, aho Shetaniawezila na kwiilavya mwe myoyo yawo.16 Wantu watuhu waligana saviya mbeyuzigwele mwe luwe. Waneva imbuli, wai-hokela kwa chinyemi. 17 Mna kwa viyahawana maizi, wajijimiza chidogo. Ku-nalaila nkunto na masulumizo kwachausache imbuli iyo, ahadya wauya kunyuma.18 Wantu watuhu waligana saviya vilailemwe mbeyu zigwele mwe miwa. Wanoni wadya wakwiva imbuli, 19 mna nkuntoza mwe isi ino na udanti wa ugoli, natama zesimile zinawengila, vyafinta udyaulosi wi mndani mwawo na kuchindakwelekamatunda. 20Mnawatuhuwaliganasaviya vilaile mwe mbeyu zigwele mweulongo wedi. Weva imbuli, waihokela nakweleka, wamwenga nkanana milongo mi-tatu, wamwenga nkanana milongo mtan-datu na wamwenga nkanana gana.

Taa igubikweLuka 8:16-18

21 Yesu ajendeleza kulonga, “Togolani,kuna akudaha kwingiza taa kunyumba na

MAKO 4:22 44 MAKO 5:13

kuigubika na ntangulu hegu kuika kwedi-vungu? Togola hakuika halanga he chiyacha kwikiya taa? 22 Chochose chifisigwenachilondolwe, na chiya chigubikwe nachonachigubulwe. 23Tegelezani, mta magutwineve!”

24 Awagamba naho, “Tegelezani vyediviya mkwiva! Viya mkuwadamany-iza wenyu, nivyo nanywi mkungamdamanyizwe ni Chohile, naho vitendese.25 Kwaviya mntu mta chintu nongezezwe,mna yudya hena chintu, nahokwe hatachiya chidodo ananacho.”

Mliganyo wa mbeyu ikukula26 Yesu ajendeleza kugamba, “Useuta

wa Chohile uligana saviya mntu ahandilembeyu mwe nkonde. 27 Nechilo ag-ona, nomsi emeso. Mbeyu zahota nakukula, mna hamanyize vilaila vivihi.28 Ulongo wenye wazitenda mbeyu zikulena kweleka, nkongo zalavya mani mateke,vikajika zabwalika maiso, vikajika zelekangano. 29 Izimbeyu zinatoga, mntu uyoaguha nyengo yakwe na kwita kuvunakwaviya ulozo ubula.”

Mliganyo wa kabeyu kadodoMatayo 13:31-32, 34; Luka 13:18-19

30 Yesu auza, “Useuta wa Chohilechonga chiugambe wikala saviya mbwani?Ni mliganyo uhi ukudaha kuutambalisaichindedi? 31 Waligana na mbeyu ndodoya haladali, mbeyu ndodo kujinka zosezikuhandwa mwe isi. 32Mnalo ikahandwa,yahota, niyo yakula, yatenda ziti kulu.Dyatenda na matambi makulu vikulekawadegewoulangawadaha kuzengamasasamwa matambi yakwe.”

33 Yesu asimwila na wantu mbuli yakwekwa miliganyo ilozize saino, kawagambilaviya wakudaha wamwive. 34 Halongilenawombuli yoyose hejeile miliganyo. Mnahadya endile na wanampina wakwe du,kawagambila chila chintu.

Yesu ahoza mjubwanisoMatayo 8:23-27; Luka 8:22-25

35 Mwe dizuwa idyo nechisingi, Yesuawagamba wanampina wakwe, “Chita-mbuke ntendele ya kaidi ye idiziwa.”36 Wadyasa idifyo dya awantu, wanamp-ina wengila mwe ngalawa umo neliYesu. Na hana ngalawa ntuhu naziyaho.

37 Kulaila nkung'unto, mawimbi ya maziyajubwanisa ingalawa, nayo yakongakumema mazi. 38 Yesu na ekunyuma kwengalawa, kagona mtwi wakwe wigamamwe mto. Wanampina wakwe wamwinulana kumgamba, “Mhinya, vino hukuwonachasila?” 39 Yesu niyo achimala, akwahilaidya inkung'unto na kuyagamba mawimbi,“Tongomalani dwi!” Elo inkung'unto niyoyanyamala, niyo kwaziziwala.

40 Yesu awauza wanampina wakwe,“Nimbwani mkogoha? Hamnati kutendana uzumizi?”

41 Mna wengila woga utendese,walosana wenye, “Yuno ni mntu ywani?Hata mpeho na mawimbi vyamwiva!”

5Yesu amhonya mta mpepoMatayo 8:28-34; Luka 8:26-39

1 Yesu na wanampina wakwe wabulantendele ya kaidi ye idiziwa dya Galilayakwe isi ya Wagelasi. 2 Yesu eze asele mwengalawa, adugana na mntu mta mpeponchafu akulaila kwe zimbila. 3 Mntu uyonaakekala kwe zimbila, hahalaile mntuadahile kumtaliza naho hata kwa minyolo.4Nkanana zilozize viga vyakwe ne mikononavinyinywa na minyolo ya chuma, mnakadumula iminyolo idya na kuvuna viyaivifungo vye chuma nendile hahana mntumta nguvu za kumgwila. 5 Chilo na msinakekala kwe izimbila izo na mwa magulu,akaguta kuno akesenga na mayuwe.

6 Eze amwone Yesu kwa hale, amgu-lukila na kumfikila madi. 7 Agutila kwaizwi kulu, “Yesu Mwana Chohile eku-langa, waunga mbwani kwangu? Kwelisekwa zina dya Chohile kugamba honisulu-mize!” 8 Nakalonga ivyo kwa viya Yesunakamgamba, “We mpepo nchafu, mlawemntu uyu!”

9 Yesu amuza, “Zina dyako nuyo yuhi?”Amhitula, “Zina dyangu ni Fyo, kwa viya

chiloza.” 10Niyo amlombezesa asekuzigalaziya mpepo zihiye kuse mwe isi idya.

11 Ho luwala lwo lugulu na hana fyokulu dya nguluwe dikudimwa. 12 Mpepoziya zamlombeza Yesu zikagamba, “Chi-gale mwe difyo dye zinguluwe, uchilekelechikengile mwe izo.” 13 Yesu niyo azumilaziya mpepo nchafu zingile mwe zinguluwe

MAKO 5:14 45 MAKO 5:43izo. Fyo jima dye zinguluwe milongo mag-anamaidi dyasela kwangulukomwediziwana kudidimila mwa mazi.

14 Wadimi we zinguluwe izo wagulukana kuisimwila imbuli iyo mwe imizi namwe zinkonde. Wantu waita wakauleicho chilaile. 15 Weze wabule kwa Yesu,wamwona yudya mntu endaga na fyo dyampepo kekala, kavala suche zakwe vitanana nyanyi zakwe zimuwiya. Wantu woseniyo wogoha. 16 Wadya wawone diyadilaile, niyo wawagambila wantu chintuchimlaile yudya namtampepo ne imbuli yezinguluwe.

17 Wantu niyo wamlombeza Yesu aha-lawe mwe isi yawo.

18 Yesu hadya akakwela mwe ngalawa,yudya nendilemtampepo amlombezawai-tanye.

19 Mna Yesu niyo alemela, amgamba,“Hita kwenyu kaya, kawagambile visimoudamanyizwe ni Zumbe na viya akufilembazi.” 20 Ivyo mntu yudya ahalawa, aitamwe si ikwitangwa Dekapoli kugambaMiziMlongo na kuwagambila wantu viya Yesuamtendele. Na wose wevile wehelwa.

Mwana Yailo na mvyele adontile suche yaYesu

Matayo 9:18-26; Luka 8:40-5621 Yesu eze aite vituhu ntendele ya

kaidi ye diziwa kwa ngalawa, fyo kuludya wantu niyo dyammemela mnkandamwe diziwa. 22 Alaila mntu yumwengaakwitangwa Yailo, yumwe mwe wakulu wenyumba yo kuvikila Chohile. Eze amwoneYesu, amfikila madi, 23 amlombezesaakamgamba, “Mwanangu ywa chicheehaguhi na kubanika. Nakulombezachite, ukamjelekele mikono ahone atendemjima.”

24 Yesu aitanya na Yailo. Fyo dya wantuniyo dyamtimila Yesu na kumfintafinta.

25 Ahadya nahana mvyele yumwengaendile na unyonje wa kulawa sakame mi-hilimo mlongo na midi. 26 Mvyele yudyanakatumbwazika vidala kwa waganganawalozize. Kazisa hela zakwe zose, mnahawone vyedi kalumiswa chipindi chose.27 Yudya mvyele eze eve mbuli za Yesu,niyo omboka mgati mwe difyo dya wantu.Amwitila Yesu kunyuma na kukufya isucheyakwe 28 akelongela mo moyo wakwe, “Ni-nakufya du isuche yakwe, nahona.”

29 Eze akufye isuche ya Yesu, aho sakameniyo yaleka kumlawa, awona kugamba ka-hona unyonje wakwe. 30 Ahadya Yesuabunkula kugambanguvu zimlawa. Awahi-tukila wantu na kuwauza, “Ni yuhi akufizeisuche yangu?”

31 Wanampina wakwe wamhitula,“Waona wantu ivyo wakukufintafinta,nawe wauza ni yuhi akukufize?”

32 Mna Yesu niyo ajendeleza kupagasakuno na kuno amuwone mntu atendileviya. 33 Yudya mvyele niyo abunkuladimbwile. Ivyo niyo ambasa Yesuakazingiza kwa kogoha, amfikila madina kumgambila ichindedi chose. 34 Yesuamgamba, “Mwanangu, uzumizi wakoukuhonya. Jenda mpeho naho utendemjima.”

35 Umo Yesu henati kukomeleza ku-longa ulosi uwo, weza wantu kulaila kwayudya mkulu ywe nyumba yo kuvikilana kumgamba, “Mndele ywako kabanika.Nimbwani naho ukumtubwanisaMhinya?”

36 Yesu eze eve yadya walongile, niyoabela amgamba yudya mkulu we nyumbayo kuvikila, “Usekogoha, weye zumiladu.” 37 Yesu haungile atimilwe ni mntuyoyose, mna Petulo na Yakobo na Yohanamlukolo ywa Yakobo. 38 Weze wabulekwa yudyamkulu ywe nyumba yo kuvikila,Yesu awona wantu hewekwivana, naho evawakwila na kulomboleza. 39 Yesu engilamnyumba, awagamba, “Nimbwani hamk-wivana naho mwaila? Umwana habanike,kata kugona du!”

40 Mnalo wamseka, niyo awalavya wosekuse, awaguha tati ya mntu na mamiyakwe na wadya wanampina watatu.Wengila kwe chumba wamwikiye yudyaumwana. 41 Amtoza mkono amgamba,“Talita koumi!” Nukokugamba, “Mndele,nakugamba inuka!”

42 Ahadya mndele yudya niyo achi-mala na kukonga kujenda. Mndele yudyanana mihilimo mlongo na midi. Ize ilaileivyo, chila yumwenga niyo ehelwa vidala.43Mna Yesu niyo awaunga wasekuwagam-bila wantu imbuli idya. Niyo awagamba,“Mwinkeni nkande mndele uyu adye.”

MAKO 6:1 46 MAKO 6:286

Yesu alemelwa uko NazaletiMatayo 13:53-58; Luka 4:16-30

1 Yesu niyo ahalawa hadya, aita komzi wakwe na wanampina wakwe niyowambasa. 2 Mwe Zuwa dya Kuhumula,akonga kuhinya mwe nyumba yo kuvikila.Wantu walozize wamwivile, niyo wamwe-helwa, wauzana, “Yose yano kayalavya hi?Ni nguvu zani enkigwe kubula kudamanyampituko zino? 3 Vino yuno suyo yudyamsongola, mwana Maliyamu na lumbudya Yakobo na Yusufu na Yuda na Si-moni? Walumbuze hawehano hamwengana suwe?” Niyo wamlemela.

4 Yesu awagamba, “Muwoni atunywachila hantu, mnalo kwawe na walukolowakwe na kwe nyumba yakwe hakutun-ywa.”

5 Yesu hadamanye mpituko yo yosehadya, mna kajelekela wanyonje wajechemikono na kuwahonya. 6 Kehelwa vidala,kwa viya wantu hawazumile.

Yesu asigila wanampina mlongo na waidiMatayo 10:5-15; Luka 9:1-6

Aho Yesu niyo aita mwe zikaya zimjihi, akahinya wantu. 7 Awetangawadya wanampina mlongo na waidi,awasigila waidi idi. Awenka udahi mwempepo nchafu. 8 Naho nakawagamba,“Msekuguha shanduku hegu chochosemwe ntambo yenyu mna nkome du.Msekuguha nkande hegu mkwiji heguhela mwe misipi yenyu. 9 Valani vi-latu, mna mse kuguha suche ntuhu.10 Nyumba yoyose mkunga mhokelwe,ikalani aho kubula hadya mkuhalaila momzi uwo. 11 Naho mnengila mwe mziniyo hamhokelwe hegu hamtegelezwe,halaweni, nahomkung'unte tifili mwe vigavyenu. Idyo nadite ukuzi mwawo.”

12 Niyo waita na kuwagambila wantuweile masa yawo. 13 Wawalavya wantumpepo zilozize na kuwakuluguta mavutawanyonje walozize na kuwahonya.

File ya Yohana Mta kubatizaMatayo 14:1-12; Luka 9:7-9

14 Helode keva izimbuli izo kwa chausacha zina dya Yesu nadimanyika chilahantu. Wantu watuhu nawakagamba,“Ni Yohana Mta kubatiza kauyuka.

Nivyo vikuleka ana nguvu za kudamanyampituko.”

15 Watuhu wagamba, “Yuno ni Eliya.”Mnalo watuhu wagamba, “Ni muwoni

saviya wadya wawoni we ichikale.”16 Helode eze eve, agamba, “Yuno

ni Yohana Mta kubatiza nimkantileumtwi kauyuka!” 17 Helode mwenyenakasigila Yohana agwilwe ajelwa mndani.Kadamanya ivyo kwa chausa cha Helodiyamkaziwe. Mvyele uyo na ni mkaza Filipo,mlukolo ywa Helode. 18 Yohana Mtakubatiza nakamlonga Helode ulo na ulo,“Sigilizi zagamba, havikungigwa weyekuguha mkaza mlukolo ywako.”

19 Ivyo Helodiya nana maya mo moyokwa chausa cha Yohana, nakalondaamkome. Mnalo niyo adunduga kwachausa cha Helode. 20Helode nakamogohaYohana kwa viya nakamanya Yohanani mntu mta kuwoneka ywedi kulon-gozi kwa Chohile naho ni mkuka, ivyonakamwamila. Nakaungisa kumtegeleza,hatahegu nakakangawala chila nkananaakamwetegeleza.

21 Helodiya ketukila niyo apataluhenyo lwa kumkoma, yendaga zuwadya kwelekwa kwa Helode, chipindiadamanyaga ngasu ya nkande kwa wachi-maila wo ulongozi wakwe na wakulu wawankondo na wakulu wa Galilaya. 22 Mwanaywa Helodiya kengila, niyo aseziga vyedi,kawelesesa Helode nawajeni wakwe. Seutaamgamba uyo mndele, “Nilombeza cho-chose ukunga, nami nahwinke.” 23Helodeelisa, “Nahwinke chochose ukunga, hataukaunga inusu yo useuta wangu!”

24 Yudya mndele niyo afosa akamuuzenine, “Nunge chibwani?”

Nine amhitula, “Lombeza mtwi waYohana Mta kubatiza.”

25 Yudya mndele ahadya akumpukakubula kwa seuta na kumgamba, “Naungauninke ivino haluse umtwi wa Yohana Mtakubatiza mwe sahani.”

26 Seuta niyo engilwa ni usunguvidala, mna kadunduga kulemela kwaviya nakelisa, na wose wendile wehadyanawamwiva. 27 Ahadya niyo seuta asigilamnkondo amwigaile umtwi wa YohanaMta kubatiza. Niyo mnkondo uyo aitakwe chifungo na kumkanta Yohanaumtwi. 28 Awigala umtwi mwe sahani

MAKO 6:29 47 MAKO 7:2

na kumwinka yudya mndele. Naye niyoamwinka nine. 29 Wanampina wa Yohanawezeweve imbuli iyo, waita kuguha umwiliwakwe na kuuhamba.

Yesu alisa fyo kulu dya wantuMatayo 14:13-21; Luka 9:10-17; Yohana 6:1-

1430 Wasigilwa wachintana kwa Yesu

na kumgambila vyose wadamanye nakuhinya. 31 Nakuna wantu walozizewendile wakengila na kufosa, ivyo vim-tenda Yesu na wanampina wakwe wasweseluhenyo lwa kudya. Yesu awagamba,“Chiteni hantu hechedu chitende wenye,chani mhumule hadodo.” 32Niyo wakwelamwe ngalawa wowo wenye, waita hantuhechedu.

33 Mnalo wantu wenji wawawona waka-halawa nakuwamanya. Niyo wantu kulailamwe mizi yose waguluka, wawalongwelakubula. 34 Yesu eze asele mwe ingalawa,awona fyo dya wantu. Niyo awafilambazi kwa viya wekala saviya ngotohezina mdimi. Niyo akonga kuwahinyambuli zilozize. 35 Umo dikahunga, wadyawanampina wambasa na kumgamba,“Hano chili chi he nyika, zuwa nadyodyaswa. 36 Walage wantu waite mwezinkonde ne zikaya zimjihi wakagulechochose cha kudya.”

37 Yesu awahitula, “Wenkeni nyuwenkande wadye.”

Wamuza, “Wonga chikagule migate yahela zilozize zikulihwa mndima kwa miezimnane hela miezi mnane hegu hela yadinali magana maidi, chiwenke wadye?”

38 Yesu awauza, “Mna migate min-gahi? Hitani mkakaule.” Weze wamanye,wamgamba, “Kuna migate mishano nasamaki mbili.”

39 Yesu niyo awagamba wanampinawakwe wawagambile wantu wekalemabungabunga mwa mani maisi. 40Wantuniyo wekala hasi mwe mabungabungahano maganagana, hano mwe milongomishanoshano. 41 Niyo Yesu aguha idyamigate mishano na ziya samaki mbili,asinya kulanga kwembingu na kumjimbikaChohile. Aibesula idya migate na kuwenkawanampina wakwe wawenke wantu. Awa-pangila wantu wose na wadya wasamakiwaidi. 42 Chila yumwe kadya na kwiguta.

43Wanampina walogota mabesu ye migatena samaki yasigale ntangulu mlongo nambili. 44 Wagosi awodu wadile nendile nimagana milongo mishano.

Yesu ajenda mlanga mwa maziMatayo 14:22-33; Yohana 6:15-21

45 Ahadya Yesu awaunga wanampinawakwele mwe ngalawa wamlongweleBetisaida, ntendele ya kaidi ye diziwa.Yeye nendile akawalaga wantu waite.46 Eze awalage wadya wantu, niyo aitahe kagulu akalombeze. 47 Zuwa dizediswe, ngalawa ne imgati mwe diziwa, mnaYesu ne ichedu mo mjingu. 48 Awawonawadya wanampina wakwe wakavumbamwe ngalawa, kwa viya nawakahigana nankung'unto. Mavukuvuku, awalaila kunoakajenda mlanga mwa mazi. Nakaungaawajinke, 49 mna weze wamwone ajendamlanga mwa mazi, waguta, wakafanyanyani chizuli. 50Wose niyo wengila woga wezewamwone.

Ahadya Yesu alonga nawo, awagamba,“Msekogoha! Ni miye! Kwenkeni moyo!”51 Aho eingila mwe ingalawa umo naweli,na inkung'unto niyo yaleka. Wanampinawose wehelwa vitendese 52 kwaviya na-hawanati kumanya vyedi imana yakwe yokuwalisa wadya magana milongo mishano,myoyo yawo na ni midala kumanya.

Yesu ahonya wanyonje uko GenesaletiMatayo 14:34-36

53 Watambuka idiziwa na kubula nten-dele ya kaidi ye isi ya Genesaleti. Ahoniyo wajela nanga ingalawa. 54 Wezewalawe mwe ingalawa, ahadya niyo wantuwambunkula Yesu. 55 Niyo wagulukilamwe mizi, kose wevile Yesu kawoneka.Wamwigaila wanyonje wawo mwe zisazi.56 Chila hantu Yesu abwile mwe zikayahegu mizi hegu mwe zinkonde wantu we-gala wose wendile wakalumwa mwa mag-wilo. Wamlombeza vikadahika wakufyeidiheto dyakwe. Wose wakuvize wahona.

7Mahinyo ya wadalahalaMatayo 15:1-9

1 Mafalisayo na wahinya sigilizi wamwewalaile Yelusalemu wadugana kulongozikwa Yesu. 2 Niyo wawawona wanampinawamwenga wa Yesu nawakadya nkande

MAKO 7:3 48 MAKO 7:31na mikono haikukile kugamba hawahakilemikono yawo saviya mazwela ya Mafal-isayo waungile wantu wahake.

3 Mafalisayo na Wayahudi nawatongelamahinyo ya wadalahala wawo, hawakudyankande kubula wahake mikono yawokubula mwe vinko. 4 Naho hawakudyachochose chikulawa kwe digwilo kubulachinde kusuntwa. Nawakatimila mahinyoyalozize matuhu wahokele, saviya kusuntavyedi bakuli, sazi, nyungu na viya.

5 Elo Mafalisayo na wahinyi wa sig-ilizi wamuza Yesu, “Nimbwani wanampinawako hawakutimila mahinyo chasizwe niwadalahala wetu? Mna wadya na mikonomizavu?”

6 Yesu awahitula, “Isaya nakalongauwoni wedi kwenyu! Wasongaganyinyuwe, saviya awandike,‘Chohile agamba, wantu wano wanitunya

mwe milomo yawo,mna myoyo yawo ihale na miye.7 Wanivikila vyabule,kwaviya wahinya malagizo ya wantu,

wakazitenda saviya Sigilizi zaChohile!’

8 “Nyuwe mwasenta sigilizi za Chohile,mwatoza mahinyo ya wantu.”

9 Yesu niyo ajendeleza kulonga,“Mmanya pwilili ivyo mlemele Sigiliziza Chohile chani mtoze mahinyo yenyuwenye. 10 Musa alagizaga, ‘Wategelezenitati zenyu na mami zenyu,’ naho, ‘Mntuyoyose akunga amligite tati yakwehegu mami yakwe akomwe.’ 11 Mnanyuwe mwahinya kugamba mntu mtachochose cha kumwambiza tati yakwehegu mami yakwe, mna agamba, ‘Chintuchino Kolobani’ kugamba, ni malavyokwa Chohile, 12 niyo mwagamba mntuuyu aleke kumwambiza tati yakwe hegumami yakwe. 13 Kwe isila ino, mahinyoyenyu mkuhinyana yabela Mbuli yaChohile. Naho kuna matuhu yalozizemkuhokelezana mkudamanya saayo.”

Vintu vikumtenda mntu atende halengukeMatayo 15:10-20

14Yesuniyo etanga fyo dyawantu vituhuna kuwagamba, “Nitegelezani wose, nahomnive. 15 Hakuna chintu chikumwingilamntu chikudaha kumtenda atende mzavu.

Mna chikumtenda ivyo ni chiya chikulawamndani mwakwe. 16Mta magutwi, neve!”

17 Eze ase idifyo dya wantu na kwingilamwe nyumba, wanampina wakwe wamuzaawatambalise mliganyo wo lusimo ludya.18 Yesu awagamba, “Vino hata nyuwenanywi hamna fanyanyi? Hamvimanyizekugamba hachihali chintu chikulawa kusechikumwingila mntu chikudaha kumtendamzavu, 19 kwaviya hachikwingila mo moyowakwe mna mwe nda yakwe niyo chafosamo mwili kwa sila ya kwe choo.” Kwa ku-longa ivyo, Yesu kalagisa kugamba nkandezose zilenguswa zidigwe.

20 Niyo ajendeleza kulonga, “Chikum-tenda mntu mzavu ni chiya chikumlawamndani mwakwe. 21 Kwaviya mwe moyowa mntu kwalaila fanyanyi zihiye na chi-langa na ubavi na kukoma, 22 na uchilangana tama zihiye na ukankalu na uvambi nafinju na kuhuluta na kweduvya na uhezi,23 Vyose vino nivyo vikumtenda mntuatende mwihi.”

Uzumizi wa mvyeleMatayo 15:21-28

24 Yesu niyo afosa, aita mwe isi ihajihina mzi wa Tilo. Kengila mwe nyumba,na haungile mntu yoyose amanye vinoehadya, mna havidahike. 25 Mvyeleyumwenga endaga na mwanakwe ywachiche mta mpepo nchafu, keva mbuli zaYesu niyo ambasa ahadya na kumgwelamwe viga. 26 Mvyele uyo endaga Mgiliki,mwelekwa ywa mkowa wa Silofoinike siya Siliya. Amwila Yesu aguluse mpepo zimwa mwanawe. 27 Mna Yesu amhitula,“Ndakuwaleka wana wamnyumba wegute.Kwaviya sivyo vyedi kuguha nkande yawana na kudwila makuli.”

28 Mvyele uyo niyo amhitula, “Zumbe,”Walonga chindedi, “Hata makuli yazwelakudya nkombelezo ziya zihasi mwe meza.”

29 Yesu amgamba, “Kwa ivyo uhit-ule, uya kaya, nokabwile mpepo imlawamwanawo!”

30 Yudyamvyele kauya kukaya na kumb-wila mwanawe kagona mo lusazi, idyampepo nananayo imlawa kale.

Yesu amhonya hekwiva na chimumu31 Yesu ahalawa ho mzi wi haguhi

na Tilo, na kujinkila Sidoni kwe diziwadya Galilaya kujinkila isi ya Dekapoli, na

MAKO 7:32 49 MAKO 8:23kubula mwe si ya Mizi Mlongo. 32 Wantuwamwigaila Yesu mntu hekwiva na heku-daha kulonga vyedi, wamwila amwikiyemikono mlanga mntu uyo. 33 Elo Yesu niyoamusa he difyo dya wantu amwigala han-kanda, ajela madole yakwe mwa magutwiya yudya mntu, niyo atwa mate na kum-donta mo lulimi lwakwe. 34 Akaheza Yesuniyo asinya kwembingu, atoa nkwilu, nakumgambayudyamntu, “Efata,” Kugamba,“Vuguka!”

35 Ahadya uyo umntu akonga kwivana ululimi lwakwe lwalegela na kukongakulonga vyedi. 36 Yesu niyo awalemezawantu wasekulonga dyodyose kwa mntu,mna ivyo akuwalemeza, nivyo wakujen-deleza kulonga. 37 Wose wevile wehe-leswa. Wagamba, “Kadamanya chila chintuvyedi!” “Kawatenda hewekwiva weve navimumu walonga!”

8Yesu alisa wantu magana milongo mineMatayo 15:32-39

1 Mwa mazuwa ayo fyo tuhu dya wantudyechisanya vituhu. Weze wantu wa-tende hawana nkande, Yesu awetangawanampinawakwe, awagamba, 2“Nawafilambazi wano wantu kwa viya wekala namiye mazuwa matatu, naho vino halusehawana nkande. 3 Uneva ninawalagawauye kaya hewedile, nawagwe mtehomwe sila, kwaviya watuhu walawa hale.”

4 Wanampina wakwe wamuza, “Hano henyika mntu akudaha kuchinka nkande yakuchinta kulisa wantu woseni wano?”

5 Yesu awauza, “Mna migate mingahi?”Wamhitula, “Mfungate,”6 Awagamba wantu wekale hasi. Aguha

idya migate mfungate, amjimbika Chohile,niyo aibesula besula, na kuwenka wadyawanampina wakwe wawapangile wantu,niyo watenda ivyo. 7Naho nawana samakinjeche. Yesu azijimbika na kuwagambawanampina wawapangile seiviya. 8 Wosewadya niyo weguta. Vikaheza wanampinawalogota vibesulo vigwele, wamemezantangulu mfungate. 9 Wantu wadilewendaga magana milongo mine. Akahezaawalaga, 10 aho Yesu niyo engila mwengalawa hamwenga na wanampina wakwena kwita mo mzi wa Dalumanuta.

Mafalisayo waunga mpitukoMatayo 12:38-42; 16:1-4

11 Mafalisayo awamwenga wambasaYesu na kukonga kuhigana naye. Wakam-jeza, wakumunga awadamanyize mpitukoikulagisa kugamba udahi wakwe ulailakwembingu kwa Chohile. 12 Yesu niyoengila chinyulu mo moyo niyo agamba,“Nimbwani wantu we cheleko chinowaungisa mpituko? Chindedi nawagam-bilani! Hahana chilagiso chochosenamwinkigwe!”

13 Akaheza niyo awasa, engila mwengalawa, na kukonga kwita ng'ambu yediziwa.

Hamila ya Mafalisayo na ya HelodeMatayo 16:5-12

14 Wanampina wakwe wajalaga kuguhamigate ikuwachinta. Nawana mgateumwenga du mwe ngalawa. 15 Yesuawafunda, “Msinyisise,” na “Mwenege nehamila ya Mafalisayo na ya Helode!”

16 Wanampina niyo wakonga kulosana,“Alonga vino kwa viya hachina migate.”

17 Yesu niyo amanya viya nawakalosana,elo awauza, “Nimbwani mkulosana mbuliya kuswesa migate? Hamvimanyize hegukukombaganya? Myoyo yenyu ichei mi-dala? 18Mna meso mna hamkuwona? Mnamagutwi, mna hamkwiva? Hamkukum-buka, 19 umo habesula imigate mishanona kuwenka wantu magana milongo mis-hano? Mwalogotaga ntangulu nyingahizimemile vibesulo?”

Wamhitula, “Ntangulu mlongo nambili.”

20 “Eze nibesule migate mfungate nakuwenka wantu magana milongo mine, nintangulu nyingahi zimemile vibesulo mlo-gote?”

Wamhitula, “Mfungate,”21 Awauza, “Hamnati kumanya?”

Yesu amhonya tuntu uko Betisaida22 Wabula mwe mzi ukwitangwa Beti-

saida. Uko wantu wamwigaila Yesu tuntuna kumwila amdonte. 23 Yesu amtozaumkono yudya tuntu na kumlavya mwekaya. Eze amtwele mate mwa meso,amwikiya mikono mlanga na kumuza,“Wadaha kuwona chochose?”

MAKO 8:24 50 MAKO 9:13

24 Yudya mntu asinya kulanga nakugamba, “Heye, nawona wantu waku-jenda, mna wekala enga miti.”

25 Yesu niyo naho aika mikono yakwemwa meso ya yudya tuntu, niyo agubulaameso yakwe akonga kuwona vyedi,niyo awona vintu vyose pwilili. 26 Yesuamgamba aite kaya, mna amlemeza,“Asekuya ko mzi udya.”

Petulo ambunkula Yesu kugamba nuyoKulisito, Mkombola

Matayo 16:13-20; Luka 9:18-2127 Yesu na wanampina wakwe waita ko

mzi hajihi na Kaisaliya Filipi. Mwe sila,Yesu awauza, “Nigambilani, wantu wani-tanga miye ni yuhi?”

28 Wamhitula, “Watuhu wakugambani weye Yohana Mta kubatiza, watuhuwagamba wi Eliya na watuhu nawowakugamba wi yumwenga wa wawoni.”

29Awauza, “Nyuwenanywimwanigaze?”Petulo amhitula, “Ni weye Kulisito.”

30 Yesu niyo awafunda wasekumgambilamntu yoyose imbuli idya.

Yesu asimwila mbuli ya masulumizo ne fileyakwe

Matayo 16:21-28; Luka 9:22-2731 Yesu akonga kuhinya wanampina

wakwe. “Mwana Mntu aungwa asulu-mizwe vidala na kulemelwa ni wadala-hala na wakulu wa walavyantambiko nawahinyi wa sigilizi. Nakomwe, mna yaka-jinka mazuwa matatu kulawa ukubanikakwakwe nauyuke.” 32 Yesu kawagam-bila pwipwipwi. Petulo niyo amsentahankanda na kumkwahila. 33 Mna Yesuniyo ahituka, awasinya wanampina wakwena kumkwahila Petulo amgamba, “Halawehano, Shetani! Hukufanyanya mbuli zaChohile, mna za wantu.”

34 Niyo Yesu etanga fyo dya wantuhamwenga na wanampina wakwe,awagamba, “Mntu akunga anitimile,elemele mwenye, enule Msalaba wakweanitimile. 35 Mntu yoyose akunga akom-bole ujima wakwe, nawaze, mna yoyoseakuwaza ujima wakwe kwa chausa chamiye na chausa cha Mbuli Yedi yo Useutawa Chohile, naukombole. 36 Togola kunaloso dyani Mntu anapata isi yoseni mnaaze ujima wakwe? 37 Hahana chintuwakudaha kulavya chani wavuzizwe ujima

wawo. 38 Mntu akuniwonela soni miyena mahinyo yangu mwe cheleko chinochina masa na wachilanga kulongozi kwaChohile, Mwana ywa Mntu namwonelesoni aho akwizila mo ukulu wa Tati yakwehamwenga na wandima wa kwembinguwakukile.”

91 Yesu kalonga naho, “Chindedi kuna

wantu watuhu hano hawabanike kubulawawoneUseutawaChohile ukezananguvunkulu.”

Umwili wa Yesu wahitukaMatayo 17:1-13; Luka 9:28-36

2 Yeze yajinke mazuwa mtandatu,Yesu awaguha Petulo na Yakobo naYohana, waitanya kulanga ko lugulu,hantu nawechedu. Hadya mwili wa Yesuwahitukila mwa meso yawo. 3 Suchezakwe nazikang'alisa, ukung'ala ukohahana mntu yoyose mwe isi akudahakunyukula suche zing'ale se ivyo. 4 Niyowanampinawadyawatatuwawawona Eliyana Musa wakasimwila na Yesu. 5 Petuloamgamba Yesu, “Mhinyi, vitenda vyedisuwe chikale hano. Chizenge mahemamatatu, dimwenga dyako, dimwenga dyaMusa na dimwenga dya Eliya.” 6 Petulona weyawe nawogoha vidala vilekileasekumanya dyo kulonga.

7 Niyo kwalaila ingu dyawagubika,na izwi dyevika mwe diya idiingukugamba, “Yuno nuyo mwanangu hu-ungisa, mwetegelezeni!” 8 Ahadya wezewapagase, hawamwone mntu mna Yesuichedu hamwenga na wowo.

9 Umowakasela kulawa ko ulugulu, Yesuawagamba, “Msekumgambila mntu yoyoseicho muwone aho Mwana Mntu hadyaakunga auyuke.”

10 Wazumila viya awagambile, mnamgati mwawo wauzana, “Kuno ‘Kuuyuka’ni mbwani?” 11 Niyo wamuza Yesu, “Kwambwani wahinyi wa sigilizi wagamba Eliyaaungigwa akonge kwiza?”

12 Awahitula, “Chindedi Eliya nakongekwiza kwika mbuli zose vyedi, mna nimbwani Mawandiko Yakukile yakugambaseivyo kugamba Mwana ywa Mntu na-sulumiziswe naho nabelwe? 13 Mnanawagamba, Eliya keza kale na wantu

MAKO 9:14 51 MAKO 9:41

wamtendela viya waungile, saviya vi-wandikwe mwa Mawandiko.”

Yesu amhonya mbwanga mta mpepoMatayo 17:14-21; Luka 9:37-43

14 Weze wadugane na wadya wanamp-ina watuhu wasigale, wawona fyo dyawantu diwazunguluke na wahinyi wa sig-ilizi wahigana nawo. 15 Wantu wezewamwone Yesu, weheleswa, wamgulukilakumlamsa. 16 Yesu awauza wanampinawakwe, “Mwahigana mbwani na wowo?”

17 Mntu yumwe mwe difyo amhitula,“Mhinyi, sikwigaila mwanangu kwa viyaana mpepo ikumleka atende chimumu.18 Chila mpepo ikemuka, yamgwisa hasi,alawigwa ni fulo mo mnomo, agwegwenyaameno naho atoga umwili wose. Si-wagamba wano wanampina wako wailavyeimpepo iyo, mna wadunduga.”

19 Yesu awagamba, “Nyuwe wantuhemkuzumila! Nikale na nyuwe kubulaini? Niwajijimizeni vivihi? Nigailani uyombwanga!” 20Wamwigala kwa Yesu.

Ahadya mpepo ize imwone Yesu, yamg-wisa chifutu yudya mbwanga na kugala-gala hasi, naho kalawigwa ni chifulo komnomo. 21 Yesu amuza ise dya yudyambwanga, “Vino vimkonga ini?”

Amhitula, “Vimkonga achei mdodo.”22 “Nkanana zilozize mpepo neikamdulamwe moto na mndani mwa mazi. Chifilembazi naho chambize hegu ukadaha!”

23 Yesu niyo agamba, “Heye kwambwaniwagamba,” “Hegu wadaha! Yose yadahikakwa yudya akuzumila.”

24 Aho tati yakwe yudya mwana niyoalonga kwa izwi kulu, “Nazumila mna uzu-mizi wangu ni mjeche, nambiza nitende nauzumizi mkulu!”

25 Yesu eze awone fyo dya wantudyawasogeila hajihi, niyo akwahila mpepoidya nchafu, “Weye mpepo chimumu nahwikwiva, nakugamba mlawe mwana uyo,usekumuwiya vituhu!”

26 Mpepo yaguta, yamgwisa chifutu nakumlawa. Yudya mbwanga kekala engachimba, ivyo wantu wamwenga nawak-agamba, “Kabanika!” 27 Mna Yesu am-toza yudyamwanamkono na kumwambizakuchimala, naye achimala.

28 Yesu eze engile mwe nyumba,wanampina wakwe wamuza kwa chinyele,

“Nimbwani hachidahile kulavya impepoidya?”

29 Yesu awahitula, “Ni kulombeza kwaChohile du kukudaha kulavyampepo saiyo,hakuna chituhu.”

Yesu alonga mbuli ye file yakwe nkananaya kaidi

Matayo 17:22-23; Luka 9:43-4530 Yesu na wanampina wakwe wa-

halawa hadya kujinkila si ya Galilaya.Yesu nahaungile yoyose amanye aho eli,31 kwa viya nakahinya wanampina wakwe.Awagamba, “Mwana ywa Mntu nenkizwemwe mikono ya wadya nawamkome.Mna yanajinka mazuwa matatu kulailaukubanika kwakwe, na auyuke.”

32 Wanampina hawadahile kumanyamahinyo, mna nawakogoha kumuza.

Mkulu ni yuhi?Matayo 18:1-5; Luka 9:46-48

33 Weze wabule Kapelinaumu, wengilamnyumba. Yesu awauza wanampinawakwe, “Namkahiganambwani mwe sila?”

34 Mna hawamhitule kwa viya mwe silanawakahigana kugamba mkulu ni yuhimgati mwawo.

35 Yesu ekala hasi, awetanga wanampinawakwe mlongo na waidi na kuwagamba,“Akunga kutenda ywa nkongo, etendemndima ywa kuwasankanila wose.” 36Niyoamguha mwana mdodo, amchimalisa mwameso yawo, amkumbatila na kuwagamba,37 “Yoyose akumhokela yumwe mwawawana sawano kwa zina dyangu, ani-hokela miye. Na akunihokela miye,hakunihokela miye ichedu, mna na yudyaanisigile.”

Mntu akuchizumila ehamwenga na suweLuka 9:49-50

38 Yohana amgamba Yesu, “Mhinyi,chiwona mntu akulavya mpepo kwazina dyako. Chimlemeza kwa viya hehamwenga na suwe.”

39 Yesu awagamba, “Msekumlemeza,”Kwaviya hahana mntu akudaha ku-damanya mpituko kwa zina dyangu niyonyumani alonga yehiye mwangu. 40 Kwaviya hekulemana na suwe ehamwenga nasuwe. 41 Nawagambilani chindedi, mntuyoyose akunga awenke mazi ya kunywa,

MAKO 9:42 52 MAKO 10:21kwa viya mwi wantu wa Kulisito, chindedinahokele ntunyo.

Majezo yakumtendamntu adamanye wavuMatayo 18:6-9; Luka 17:1-2

42 Mntu yoyose akunga amswesezeyumwenga mgati mwa wadodo wanowakunizumila, atende wavu naviwagilamntu uyo atalizwe yuwe kulu mwe isingoyakwe niyo adulwa mwe ibahali. 43 Unevamkono wako ukakuhosa udamanye wavu,ukante. Naviwagila kwingila ko ujimawa mazuwa yose na mkono umwenga,kujinka kwingila kwedibome hedina uhelona mikono midi. 44 Umo mna waduduhewe kubanika na moto heukufa. 45Unevachiga chako chikakuhosa udamanye wavu,chikante. Naviwagila wingile ko ujimauna chiga chimwenga, ukaleka ukatendana viga vidi na kudulwa kwe bomehedina uhelo. 46 Uko mafuza yakuwadyahayakubanika, na moto ukuwoka haukufa.47 Saiviya ziso dyako hegu dyonga diku-tende udamanye wavu, ding'ole. Naviwag-ila kwingila mo Useuta wa Chohile na zisodimwe, kujinka kutenda na meso maidina kudulwa kwedibome hedina uhelo.48 Uko mafuza yakuwadya hayakubanika,na umoto ukuwoka haukufa.

49 “Chila yumwenga nalenguswe kwamoto saviya nyama ijeligwe munyu.

50 “Munyu ni wedi, mna unaza ulu-munyumunyu lwakwe, naujelwe mbwaniutende wedi? Tendani na munyu wa um-buya mgati mwenyu, naho mwikale kwautondowazi.”

10Yesu ahinya mbuli za kusola na kwasana.Matayo 19:1-12; Luka 16:18

1 Yesu niyo aita Yudeya kugwila mtowa Yolodani. Mafyo ya wantu yamwiz-ila naho, niyo akonga kuwahinya saviyaadamanyaga.

2 Mafalisayo watuhu wambasa na kum-jeza kwa kumuza, “Chigambile, vino sigilizizetu zamunga mgosi amwase mkaziwe?”

3 Yesu awahitula na kuwauza, “Musanakawasigila mbwani?”

4 Niyo wamhitula, “Musa nakazumilamgosi kuwandika talaka na amwasemkaziwe.”

5 Yesu awagamba, “Musa awawandiki-laga mwiko uno ko udala we myoyo yawo.6 Mna chipindi Chohile akaumba wantuaumbaga mgosi na mvyele. 7 Ivyo mgosinamwase tati yakwe na mami yakwe,na kuhangana hamwenga na mkaziwe.8 Nawo nawatende mwili umwenga. Ivyohawatende waidi naho, mna yumwe.9 Kwa ivyo chilunganywe ni Chohile, mntuhakungigwa kuchisenta.”

10 Weze wauye kunyumba, wanamp-ina wamuza Yesu imbuli iyo. 11 Nayeawagamba, “Mgosi yoyose na mwasemkaziwe ywa nkongo na kuguha mtuhu,adamanya chilanga kwa mkaziwe wankongo. 12 Iviya naho, mvyele akumwasamgosiwe ywa nkongo na kuguhigwa nimtuhu, naye adamanya chilanga kwamgosiwe wa nkongo.”

Yesu awajimbika wana wadodo.Matayo 19:13-15; Luka 18:15-17

13 Wantu wamwenga nawamwigailaYesu wana wadodo awajelekele mikono,mna wanampina nawakawakwahila wantuwadya. 14 Yesu eze awone ivyo, niyoehiwa na kuwagamba wanampina wakwe,“Walekeni wana wadodo weze kwangu,msekuwachinda kwaviya Useuta waChohile wimwe wantu sa wana wano.15 Nawagambilani ichindedi, mntu yoyosehekuhokela Useuta wa Chohile sa wanawadodo, hawingile ng'o.” 16Awakumbatilaawo wana na kuwajeleka mikono nakuwajimbika.

Mntu mgoliMatayo 19:16-30; Luka 18:18-30

17 Umo Yesu akahalawa, mntuyumwenga amgulukila, kamfikila madi nakumuza, “Mhinyi ywedi, nitende mbwaniniuhokele ujima wa mazuwa yose?”

18 Yesu amuza, “Nimbwani ukuni-tanga ywedi? Hahana mntu ywedi mnani Chohile ichedu. 19 Kumanya ivyomwiko ukulonga, usekukoma, usekugonya,usekubawa, usekumzigiliza mnyawo,usekutenda mdanti, watunye tati yako namami yako.”

20 Yudya mntu amgamba, “Mhinyi,natozaga sigilizi zino kukongela udodowangu.”

21 Yesu niyo amkaula na kumunga. Niyoamgamba, “Kuna chimwenga chisigale,

MAKO 10:22 53 MAKO 10:46katage vyose unanavyo, niyo wawenkawachiwa izihela, nawe nautende na ugolikwembingu. Ukaheza aho, wize unitimile.”22 Yudya mntu eze eve ivyo, niyo ehiwa,niyo ahalawa kwa chinyulu kwa viya nanimgoli vidala.

23 Yesu apagasa na kuwagambawanampina wakwe, “Navitende vidalamgoli kwingila mo Useuta wa Chohile!”

24 Wanampina wakwe wehelwa imbuliidya. Mna Yesu ajendeleza kuwagamba,“Wanangu, ni vidala kwingila mo Useutawa Chohile! 25 Ni vihufu ngamiya kujinkamwe langa dya singano, ukaleka wagolikwingila mo Useuta wa Chohile”

26 Wanampina niyo weheleswa nakuzana, “Uneva nivyo, nakombolwe niyuhi?”

27 Yesu awasinya na kuwahitula, “Vinohavikudahika kwa mntu, mna siyo kwaChohile. Kwa Chohile, chila chintuchadahika.”

28 Petulo amgamba, “Kaula, suwe chilekachila chintu na kukutimila weye!”

29 Yesu niyo awagamba, “Nawagambi-lani chindedi, mntu yoyose akunga asenyumba yakwe heguwalukolowakwe heguwalumbu zakwe hegu tati yakwe hegumami yakwe hegu wana wakwe hegunkonde zakwe kwa chausa changu naMbuli Yedi, 30 nahokelese mwa mazuwaaya. Nahokele nkanana gana, nyumbana walukolo na walumbu na mame nawana na nkonde hamwenga na nkuto.Mwa mazuwa yakwiza nahokele ujima wamazuwa yose. 31Mna wadya wa wakutun-ywa nawatende wakubelwa, na wadya wawakubelwa nawatende wa wakutunywa.”

Yesu alonga mbuli ya file yakwe nkananaya katatu

Matayo 20:17-19; Luka 18:31-3432 Yesu na wanampina wakwe

nawemweisila kwita Yelusalemu. Yesunakawalongwela, niyo wanampina we-helwa, na wantu nawakamtimila nawowengilwa ni woga. Aho Yesu awasentanaho wanampina wakwe mlongo na waidihankanda na kuwagambila mbuli zikungazimlaile. 33Awagamba, “Tegelezani, chaitaYelusalemu. Uko Mwana Mntu nenkizwekwa walavyantambiko wakulu na wahinyaSigilizi. Wowo nawo nawamkantile

akomwe na kwinkizwa kwa Wantu sawoWayahudi. 34 Nawambele na kumtwelamate na kumhuta nakumkoma. Mnamazuwa matatu yakutimila kubanika,kwakwe nauyuke.”

Lombezo dya Yakobo na Yohana.Matayo 20:20-28

35 Yakobo na Yohana wana wa Zebe-dayo niyo wambasa Yesu nakumgamba,“Mhinya, chaunga uchidamanyize chintu.”

36 Yesu awauza, “mwonga ni wadamany-ize mbwani?”

37 Wamhitula, “Umo ukekala mwe ichitichako choUseutamo ukukawako, chaungachikale hamwenga na weye, yumwengakulume kwako na mtuhu naye kumosokwako.”

38 Yesu awagamba, “Hammanyize ichomkulombeza. Vino mwadaha kunywelachiya cha masulumizo naninywele hegukubatizwa ubatizo hunga nibatizwe?”

39 Wamhitula, “Chavidaha.”Yesu awagamba, “Heye, namnywele

chiya cha masulumizo hungigwa ninywelena kubatizwa ubatizo hungigwa niba-tizizwe. 40 Mna sikudaha kusagula niyuhi akunga ekale kulume hegu kumosokwangu. Ni Chohile akunga awenke hantuaho kwa wadya awasagule.”

41 Wadya wanampina watuhu mlongoweze weve chiya Yakobo na Yohanawendile wakalombeza, niyo wawe-hiwa. 42 Yesu niyo awetanga hamwenganakuwagamba, “Mvimanya wadyawakugambigwa ni vilongozi wa Wantusawo Wayahudi wakulongoza kwakukundagiza wantu, wana udahi mkulukwa wantu. 43 Mna sivyo ivyo kwenyu.Mntu yoyose mgati mwenyu akungaatende mkulu kwenyu aungigwa atendemndima ywenyu, 44 na mntu yoyoseakunga atende wa nkongo, aungigwaatende mndima wa wose. 45 KwaviyaMwana ywa Mntu hezile kusankanilwa,mna keza kuwasankanila wantu, nakulavya ujima wakwe chani kuwakombolawantu walozize.”

Yesu amhonya Batimayo endaga tuntuMatayo 20:29-34; Luka 18:35-43

46 Niyo wabula Yeliko. Yesu nawanampina wakwe hamwenga na fyodya wantu umo wakahalawa mo mzi,

MAKO 10:47 54 MAKO 11:21tuntu yumwenga akwitangwa Batimayomwana Timayo nakekala hankanda he isilaakalombeza. 47 Eze eve Yesu wa Nazaletiakujinka, niyo akonga kuguta, “Yesu! YwaDaudi! Nifila mbazi.”

48 Wantu walozize wamkwahila nakumgamba, “Nyamala, mna agutisa ak-agamba, mwa ywa Daudi, nifila mbazi!”

49 Yesu niyo achimala nakugamba,“Mwitangeni!”

Wamwitanga yudyamntunakumgamba,“Kwenke moyo! Inuka akwitanga.”

50 Adulamcheka wakwe, apilika na kum-basa Yesu.

51 Yesu amuza, “Waunga hutendele mb-wani?”

Yudya ntuntu ahitula, “Mhinya, naunganione naho.”

52 Yesu amgamba, “Hita, uzumizi wakoukuhonya.”

Ahadya akonga kuwona, niyo amtimilaYesu mweisila.

11Yesu engila Yelusalemu kwa chinyemiMatayo 21:1-11; Luka 19:28-40; Yohana

12:12-191 Weze wabule hajihi na Yelusalemu, ha-

jihi nemizi ya Betifage na Besaniya, wabulamo lugulu lwa Mizeituni. Yesu awasig-ila wanampina wakwe waidi wawalong-wele. 2Awagamba, “Hitani he kaya ihajihi.Mkabula uko, nambwile mwana mpundaafungigwe, henati kukwelwa ni mntu.Mchohweleni mnigaile hano. 3Naho hegumntu akawauza, nimbwani mwadamanyavino mgambeni, Zumbe amunga amjesezenamvuze ivino haluse.”

4 Wanampina wadya waita, wambwilamwana mpunda atalizwe ho lwivi han-kanda he sila haguhi na nyumba. Umowakamchohwela, 5 wantu watuhu wachi-male hadya wawauza, “Nimbwani mwam-chohola mpunda uyo?”

6 Wahitula enga viya wagambilwe niYesu, na awantu awo niyo wawaleka waitenaye. 7 Wamwigala mwana mpunda uyokwa Yesu na kutandika suche zawo mweyudya mwana mpunda, Yesu niyo ekalamnanga mwakwe. 8 Wantu walozizewatandaza izisuche zawomweisila, watuhunawo wasenga matambi ya miti na kuy-atandaza mweisila wakamsingila. 9Wantuwalongole na wadya wekunyumawagutila,

“Chohile atogolwe! Ajimbikwe akwizamwe idizina dya Zumbe! 10 Chohile ujim-bike Useuta ukwiza wa zumbe Daudi, tatiyetu! Chohile ekulanga atogolwe!”

11 Yesu engila Yelusalemu, aita kweNyumba nkulu ya Chohile na kukaula chilachintu. Mna kwaviya nadiswa, niyo aitako mzi wa Besaniya na wanampina wakwemlongo na waidi.

Yesu auligita mtiniMatayo 21:18-19

12 Zuwa ditimile umo wakauya kulawaBesaniya, Yesu nakalumwa ni sala. 13 Kwahale awona mti ukwitangwa mtini utimilemani, aubasa hegunapate tini. Mna eze ab-ule haguhi, abwilamani ayodu kwaviya na-sicho chipindi chakwe cha kweleka. 14Yesuaugamba umtini uwo, “Kukongela vinodyelo kubula mazuwa yose hahana nadyetini kulaila kwako naho!.” Wanampinawakwe niyo wamwiva viya alongile.

Yesu engilamweNyumbankulu ya Chohile.Matayo 21:12-17; Luka 19:45-48; Yohana

2:13-2215 Weze wabule Yelusalemu, Yesu

engila mwe Nyumba nkulu ya Chohile nakukonga kuwagulusa woseni nawakatagana kugula vintu. Niyo agwisa izimeza zawadya nawakasakanya hela, na kugwisavigoda vya wadya nawakataga wasuwamanga, 16 naho haungile yoyose afosena chintu mwe nchili ye Nyumba nkuluya Chohile. 17 Akaheza niyo awahinyawantu, “Iwandikwa mwa mawandikokugamba, Chohile agamba, ‘Nyumbayangunaitangwenyumbankulu ya Chohile ya ku-lombezeza wantu wa si zose.’ Mna nyuwemwihitula itende lundu dya wabavi!”

18 Walavyantambiko wakulu na wahinyisigilizi weva imbuli iyo, niyo wakonga ku-londa sila ya kumkoma Yesu. Nawakam-wogoha kwaviya fyo dyose dya awantunawekehelwa amahinyo yakwe.

19 Ize ibule chisingi, Yesu na wanampinawakwe niyo walawa mo mzi udya.

Hinyo dikulawana na mtini.Matayo 21:20-22

20 Zuwa ditimile nomtondo, umo waka-jenda mweisila, wawona udya mtini ulig-itwe ni Yesu unyala woseni kukongela kwaamaizi. 21 Petulo akumbuka chilaile na

MAKO 11:22 55 MAKO 12:14kumgamba Yesu, “Mhinyi, kaula umtiniudya uligite unyala!”

22 Yesu awahitula, “Mzumileni Chohile.23 Nawagambilani chindedi, mntu yoyoseanalugamba lugulu luno, ‘Hita ukedulemwe bahali,’ naye hena nkama mo moyowakwe, mna zumilani kugamba chiyaalongile nachilaile, navitendeke kwakwe.24 Kwa chausa icho nawagambilani,mkavika na kulombeza chintu chochose,zumilani kugamba mchihokela, nanywinamwinkigwe chiya mkunga. 25 Nanywimkalombeza, hegu kuna mntu awaten-deleni wihi, musizeni wihi wakwe, chaniTati yenyuwa kwembingu naye awausizeniwihi wenyu. 26 Mna uneva hamnawausizeamasa watuhu, Tati yenyu wa kwembingunaye hawausizeni wavu wenyu.”

Mbuli ya udahi wa YesuMatayo 21:23-27; Luka 20:1-8

27 Wengila naho Yelusalemu. Umo Yesuakajenda mwe Nyumba nkulu ya Chohile,walavyantambiko wakulu, wahinya Sigilizina wadalahala niyo wambasa. 28 Niyo wa-muza, “Ni kwa udahi wa yuhi ukudamanyambuli zino? Naho niyuhi akwinkile udahiwa kudamanya yano?”

29 Yesu awahitula, “Nami naniwauzenimbuli imwenga, mnanihitula, na miyenaniwagambileni udahi uwo ulawahi.30 Nigambilani, ni yuhi amwinkile Yohanaudahi wo kubatiza? Ulaila kwe mbinguhegu kwa wantu?”

31 Wakonga kuzana wenye kwa wenye,“Chigambe mbwani? Chinamhitulakugamba, ‘Ulaila kwe mbingu’ nachuze!‘Kwa mbwani naho hamumzumileYohana?’ 32 Naho hachikudaha kugamba!‘Ni wantu.’ ” Nawakogoha wantu, kwaviyachila mntu nakamanya kugamba Yohananani muwoni. 33 Niyo wamhitula Yesu,“Hachivimanyize”

Yesu naye awagamba, “Nami sani-wagambileni udahi uno wo kudamanyavino ulawahi”

12Mliganyo wa walimi mwe nkonde ye miz-

abibuMatayo 21:33-46; Luka 20:9-19

1 Akaheza Yesu niyo akonga kulongamilosi ino kwa wadya wakulu kwa sila ya

miliganyo, “Hendaga na mntu ahandagankonde ya mizabibu, niyo aizungulusizagwegwe inkonde, asimba bome dyakufumbwila zabibu, niyo azenga mnalakwa chausa cha wachimaila inkonde.Niyo aikodisha inkonde kwa walimi niyoatamba kwe si ntuhu. 2Mazuwa ya kuvunaizizabibu yeze yabule, amsigila mndimaakaguhe izizabibu kwa wadya walimi.3 Wadya walimi wamgwila umndimayudya, wamhuta na kumgamba aogolehena chochose. 4 Mta inkonde amsigilamndima mtuhu. Wadya walimi wamhutamo mtwi na kumjela soni. 5Amsigila nahomtuhu, uyo niyo wamkoma. Mta inkondeniyo ajendeleza kuwasigila wandimawatuhu walozize, mna wadya wandimaniyo wawadamanyiza seivyo, watuhuwawatowa, watuhu nawo wawakoma.6 Asigale wo kumsigila nani mwanawemwenye akumungisisa. Niyo amsigilakwa viya nakalonga, yuno nawamwive,kwaviya ni mwanangu. 7 Mna wadyaawalimiwagambilana, ‘Yuno nuyomlisi weinkonde. Chisunguzeni kumkoma chanichilisi.’ 8 Ivyo wamgwila, wamkoma nakudula ichimba chakwe kuse kwe inkondeye mizabibu.”

9 Yesu awauza, “Mkulu ywe nkonde yemizabibu natende mbwani naho? Nezeawakome wadya awalimi wose na kuwenkawantu watuhu inkonde iyo. 10 Togolanihamsomile mawandiko yano.‘Yuwe dilemelwe ni wazesi,dihitukila nakutenda yuwe kulu dyedi ku-

jinka yose.11 Vintu vino navitendwa ni Zumbe,navyo ni chilozo mwa meso yetu!’ ”

12 Wakulu wa Wayahudi nawakalondasila wamgwile Yesu kwa viya nawamanyaumliganyo uwo wawalonga wowo. Mnanawakogoha idifyo dya wantu, niyo waha-lawa.

Mbuli ya kuliha kodiMatayo 22:15-22; Luka 20:20-26

13 Mafalisayo watuhu na wantu wabunga dya zumbe Helode nawasigilwakwa Yesu chani wakamtege mwe milosiyakwe. 14 Wambasa nakumgamba,“Mhinyi, chikumanya weye wi mlongachindedi, hukusinya ukulu wa mntu mnawahinya ichindedi cha Chohile kwa wantu.

MAKO 12:15 56 MAKO 12:38Chigambile, ni vyedi suwe mwe sigiliziyetu kuliha kodi kwa Kaisali? Chilihe heguchisekuliha?”

15 Mna Yesu niyo abunkula ubala wawo.Awahitula, “Ni mbwani mkunijeza? Ni-gailani hela niikaule.”

16 Wamwigaila imwenga. Niyo awauza,“Sula na chinengo na idizina vimuno ni vyayuhi?”

Wamhitula, “Ni vya Zumbe wa Lumi.”17 Yesu awagamba, “Ni vyedi. MwinkeniZumbe wa Lumi yakwe, na Chohile nayemwinkeni yakwe.”

Niyo wamwehelwa Yesu.Mbuli yo kuuyuka kwa wantuMatayo 22:23-33; Luka 20:27-40

18 Wantu wamwenga mwe bunga dyaMasadukayo, wakugamba hakuhali ku-uyuka kulaila mwe file, wambasa Yesu nakumgamba, 19“Mhinyi, Musa kachigambilasigilizi ino kugamba, ‘Mntu anabanika niyoasa mvyele mna hana wana, mlukolo ywoumntu uyo aungigwa ampale uyo asigwe,watende na wana wakunga wagambigweni wa yudya abanikaga.’ 20 Hendaga nawalukolo mfungate. Awalongwele naka-sola, niyo abanika henamwana. 21Wa kaidiniyo ampala umvyele uyo, mna naye niyoabanika hena mwana. Niyo yalaila ivyokwa wa katatu. 22 Na wose wasigale, woseniyo wampala umvyele uyo, mna hawelekewana. Mwe nkomelezo, umvyele uyo nayeniyo abanika. 23 Haluse, awo wose wakezakuuyuka mwe dizuwa dyo kuyuka, mvyeleuyo natende ni wa yuhi? Kwaviya wosenimfungate nawamsola.”

24 Yesu awahitula, “Vino mwaga!Mmanya nikwambwani? Ni kwa viyahammanyize Mawandiko naho nguvu zaChohile. 25 Kwa viya wantu wabanikenawauyuke, nawekale saviya wandimawa kwembingu wakwikala naho hawasolehegu kusolwa. 26 Kwa mbuli yo kuuyukakwa wantu wabanike, vino hamsomilemwe chitabu cha Sigilizi ya Musa mbuliya kasaka kakwaka moto? Viwandikwakugamba, Chohile amkamgamba Musa.Miye ni Chohile ywa Bulahimu na Chohileywa Isaka na Chohile ywa Yakobo. 27 Yeyeni Chohile wa wantu wajima, suyo Chohileywa wadya wabanike. Ivyo mwaga vidala!”

Sigilizi nkuluMatayo 22:34-40; Luka 10:25-28

28 Mhinyi yumwenga ywa sigilizi ne-hadya akategeleza. Eze awone Yesu kamhi-tula yudya Sadukayo vyedi, amwitila nakumuza, “Mwe miko yose, ni mwiko uhimkulu?”

29 Yesu amhitula, “Sigilizi inkulu niino, ‘Tegelezani nyuwe wantu wa Izulaeli!Zumbe Chohile ywetu ni Zumbe yumweichedu. 30 Munge Zumbe Chohile ywakokwa moyo wako wose na kwa muye wakowose na kwa fanyanyi zako zose na kwanguvu zako zose.’ 31 Na mwiko wa kaidimkulu ni uno, ‘Munge mnyawo saviyaukweunga we mwenye.’ Hahana mwikomkulu utendese ikwinga ino imidi.”

32 Yudya mhinyi we zisigilizi amgambaYesu, “Mhinyi, ni vyedi ivyo ukulonga.Ni chindedi kugamba yuno Zumbe nuyoChohile du, naho hahana mtuhu. 33 Nahokumunga Zumbe Chohile ywako kwomoyowako wose na kwa Muye wako wose nakwa fanyanyi zako zose na kwa nguvu zakozose, na kumunga mnyawo saviya ukwe-unga we mwenye ni vyedi kujinka kumlav-iza Chohile ntambiko.”

34 Yesu amanya viya amhitule vyedina kumgamba, “Hwi hale no Useuta waChohile.”

Eze aheze hahana mntu mtuhu amuzizeYesu mbuli yoyose.

Kulisito ni yuhi?Matayo 22:41-46; Luka 20:41-44

35 Iviya Yesu akahinya mwe Nyumbankulu ya Chohile, awauza, “Navitendevivihi wahinyi wa sigilizi wakagambaKulisito nalawe mo ulukolo lwa Daudi?36 Muye Ukukile nakamlongoza Daudi,naye kagamba!‘Zumbe kamgambila Zumbe ywangu,Ikala kulume kwangukubula niwaike wankondo wakohasi he iviga vyako’

37 “Daudi mwenye nakamwitanga‘Zumbe.’ Vitenda vivihi Kulisito nahoalawe mo lukolo lwa Daudi?”

Yesu awafunda wantu wenege na wahinyiwa sigilizi

Matayo 23:1-36; Luka 20:45-47Wantu walozize nawakamtegeleza

Yesu kwa chinyemi. 38 Niyo awahinya

MAKO 12:39 57 MAKO 13:20awagamba, “Muwasinyise wahinya sigilizi.Wakunga kuvala nkazu ntali na kulamswakwa kutunywa mwa magwilo. 39Wakungakusagula vigoda vya watunywa mwenyumba yo kuvikila na mwe zingasu.40 Wabunyanya ugoli wa wafilwe ni wag-osi, naho walombezesa chani wawonwekugamba ni wantu wa Chohile. Awo kantodyawo nadi tendese!”

Malavyo ya afilwe ni mgosiLuka 21:1-4

41 Yesu na kekala mndani mwe Nyumbayo kuvikila haguhi ne dishanduku dyempamba, nakasinya wantu ivyo waku-jela izi hela. Wagoli walozize nawakajelahela zilozize. 42 Kwalaila mvyele mchiwaabanikilwenimgosiwe, naye ajelawatunduwakwe waidi wa wahela. 43 Yesu awetangawadya wanampina wakwe hamwenga nakuwagamba, “Nawagambilani ichindedi,yuno mvyele abanikilwe ni mgosiwe ka-jela vilozize mwe dishanduku dye mpambakuwajinkani wose. 44 Watuhu wajelaviya vitendese mo ugoli wawo, mna yunomvyelemchiwa, kajela vyose ananavyo, ka-jela vyose nakasinya kubula chiya asigazemo wikazi wakwe.”

13Yesu asimwila mbuli ya kuvunwa kwa

Nyumba nkulu ya ChohileMatayo 24:1-2; Luka 21:5-6

1UmoYesu akafosa kulailamweNyumbankulu ya Chohile, mwanampina ywakweyumwenga amgamba, “Mhinyi, kaulaamayuwe na mazengo yano ivyo yekalevyedi!”

2 Yesu amhitula, “Wawona mazengoyano makulu? Hahasigale hata yuwedimwenga nadisigale mlanga mwemnyawe, chila dimwenga nadidulwe hasi.”

Nkunto na masulumizoMatayo 24:3-14; Luka 21:7-19

3 Yesu nakekala ho lugulu lwa Mizeituniakasinya Nyumba nkulu ya Chohile,Petulo na Yakobo na Yohana na Anduleyawambasa iche du. 4Wamuza, “Chigambileyano yose umo nayalaile naho ni chilagisochani nachilaile chani chimanye kugambachipindi icho chibula?”

5 Yesu akonga kuwagamba, “Mkaulise,naho mntu anase kuwadanta. 6 Wantuwalozize naweze na kwetanga wenye kwazina dyangu, wakagamba, ‘Miye nuyoKulisito!’ Nawo nawawadante waloz-ize. 7 Mneva mbuli za nkondo na mbuliza visimo vya nkondo. Ayo yaungwayalaile, mna siyo kugamba udumo ubula.8 Kwaviya si imwenga naitowane na sintuhu, naho seuta nautowane na useutamtuhu. Nakulaile visingisa chila hantu,naho nakutende nagumbo. Vino vyosenavitende enga nkongelo ya usungu wakwefungula mwana.

9 “Mwikale meso vyedi. Kwaviyanamwigalwe kwe vitala. Namtoigwe mwezi nyumba zo kuvikila, namchimaliswekulongozi kwe vilongozi na maseuta kwachausa changu chani mlavye ukuzi waMbuli Yedi. 10 Vyaungwa Mbuli Yedi yaChohile ilongwe nkongo kwa wantu wasi zose. 11 Mnagwilwa niyo mwegalwamwe vitala, msekogoha na milosi iyona ivyo na mkalonge, mna longani ayonamwinkigwe mwe chipindi icho, kwaviyaayo mkunga mlonge sayo yenyu, mnanayalawe kwa Muye Ukukile. 12 Mntu naamlavye mlukolo ywakwe akomwe, na tatiya mntu na amlavye mwanawe. Wananawo nawawahitukile welesi wawo nakuwakoma. 13Wantu wose nawaweihiwenikwa chausa changu. Mna akunga ajijimizekubula ko udumo nakombolwe.

Ihizo dya ubanasiMatayo 24:15-28; Luka 21:20-24

14 “Mna namumwone yudya akwi-tangwa, ‘Ihizo dikwigala ubanasi’ dichi-mala hantu hehekungwa.” Mntu akusomanaamanye, naho amanye ivyo vili! EloYudeya wasumkile kuchenya kwa magulu.15 Mntu yoyose kwedigulu asekusela hasinaho asekwingila kunyumba kuguhachintu chochose. 16 Yudya ekwenkondeasekuya kukaya kuguha suche yakwe.17 Mwa mazuwa ayo, wavyele wasokana wakonkeza nawasulumile vidala mwamazuwa ayo. 18 Mlombezeseni Chohilemazuwa ayo yasekulaila mwe mpeho.19 Mazuwa ayo nayatendese na nkuntonkulu heinati kulaila kukongela Chohileakaumba isi kubula vino dyelo, nahohaize ilaile vituhu! 20 Uneva Zumbenendile hahunguze amazuwa ayo, nendile

MAKO 13:21 58 MAKO 14:9hahana mntu nakadaha kukombolwa.Mna kwa chausa cha wadya wasagulwekayahunguza.

21 “Mwa mazuwa ayo, mntu yoyoseakunga awagambe, ‘Kaulani Kulisitoekuno!’ Hegu ‘Yudya ekudya!’Msekuzumila. 22 Kwaviya nawalailemakulisito wadanti na wawoni wadanti.Nawadamanye mpituko na vilagiso chaniwawadante hata wadya wasagulwe niChohile, vikadahika. 23 Msinyise! Si-wagambilani kale chila chintu chikungachilaile.

Kwiza kwa Mwana ywa MntuMatayo 24:29-31; Luka 21:25-28

24 “Mna mwama zuwa yadya yakahezakujinkamasulumizo yadya, zuwanadijelwechiza, mnenge nawo haumulike, 25 ntondonazigwe kulaila kwembingu, na nguvu zoulanga nazisingisike. 26 Akajika, Mwanaywa Mntu nalaile akeza mwa maingu kwanguvu nkulu no Ukuka. 27 Naye nasig-ile wandima wa kwembingu ntendele zosekuwachisanya wantu wose wasagulwe niChohile, kulaila ntendele imwenga ye isikubula ntuhu.

Hinyo dikulawana na mtiniMatayo 24:32-35; Luka 21:29-33

28 “Kaulani mligano wa mti wa mtini.Umo matambi yakwe yakasuka na kulavyamani mateke, mmanye kugamba fula zihaguhi. 29 Nivyo naho, umo namuwoneleayo yalaila, mmanye kugamba Mwanaywa Mntu ehajihi vitendese kwiza eholwivi. 30 Mmanye chindedi kugambacheleko chino hachinjinke kubula ayo yoseyalaile. 31 Mbingu na isi navijinke, mnaulosi wangu haujinke.

Hahana mntu amanyize zuwa hegu saaMatayo 24:36-44

32 “Hahana mntu amanyize zuwa hegusa. Hata wandima wa kwembingu heguMwana hamanyize, mna ni Tate du nuyoamanyize. 33 Chelezani, mwikale vyedi,kwa viya hammanyize isa iyo umo naizile.34 Navikale saviya mntu atambile halene kaya na kuwasiza udahi wandimawakwe, chila yumwenga kamwinka ndimaya kudamanya. Niyo amsigila mwamizinaye asinyise. 35 Chelezani, kwaviyahammanyize mkulu ywe nyumba nauye

ini, vyadahika vikatenda umo diswelehegu chilogati au chilochilo hegu nahonomtondo. 36 Anauya kwa kwituk-iza, anasekuwabwila mgonile. 37 Ichohuwagambilani nyuwe, nawagambilawantu woseni, ‘Chelezani!’ ”

14Mizungu ya kumgwila YesuMatayo 26:1-5; Luka 22:1-2; Yohana 11:45-53

1 Nayasigala mazuwa maidi hainatikubula Pasaka na yemigate heijeligwehamila. Walavyantambiko wakulu nawahinyi wa sigilizi nawakalonda silawamgwile Yesu chinyele chani wamkome.2 Wagamba, “Chisekumgwila mwe Pasakakwaviya nawatende nkumbizi.”

Yesu ajelwa mavuta uko BesaniyaMatayo 26:6-13; Yohana 12:1-8

3Yesunemwemzi ukwitangwaBesaniya,mwe nyumba ya Simoni, mntu ahumagamatana. Umo Yesu akadya, niyo engilamvyele atozize kasupa kamemile mavutayakupwepweleka vidala, naho yedi yayombe kulu. Kasupa kadya nakadamanywana yuwe dikwitangwa alabasita. Niyoakagubula kadya kasupa ka malashi nakumwitila Yesu mavuta ayo mo mtwiwakwe. 4 Wantu wamwenga nawehadyawehizwa ni mbuli idya, niyo wauzana,“Chiya chikuleka akabalanga mavutayakupwepweleka saviya ni chihi? 5Mavutaayo nayakadaha kutagwa kwa hela ikudahakumliha mndima kwa mhilimo umwengahela mhilimo umwenga hegu hela yadinali magana matatu na ihela iyo niyowenkigwa wachiwa.” Niyo wamfuzumilavidala umvyele uyo.

6 Mna Yesu agamba, “Mlekeni. Ni mb-wani mkumjela sungusungu? Kanitendelachintu chedi vidala. 7 Wachiwa namtendenawo chila zuwa, mwadaha kuwambizachipindi chochose mkunga. Mna ham-tendenamiyemazuwayose. 8Mvyele yunokadamanya viya adahile. Kanijela mavutamo mwili wangu nyumani ko kuhambwakwangu. 9 Nawagambilani ichindedi, ho-hose Mbuli Yedi ikunga ilongwe mwe isiyose, chino adamanye nachilongwe, niyochatenda lukumbusa lwakwe.”

MAKO 14:10 59 MAKO 14:37

Yuda azumila kumhituka YesuMatayo 26:14-16; Luka 22:3-6

10 Niyo Yuda Isikaliyote, yumwengamwe wadya wanampina mlongo nawaidi aita kwa walavyantambiko wakuluakamhituke Yesu. 11Welelwa vidala kwivaviya alongile, niyo walagana kugambanawamwinke hela. Niyo Yuda akongakulonda luhenyo lwa kumhituka Yesu.

Yesu adya nkande ya Pasaka na wanamp-ina wakwe

Matayo 26:17-25; Luka 22:7-14, 21-23;Yohana 13:21-30

12 Mwe idizuwa dya nkongo dye Pasakaheyajeligwe hamila, zuwa dyo kuchinjamwana ngoto ywe Pasaka, wanampinawa Yesu niyo wamuza, “Waunga chitekuhi chikaike hantu ho kudila nkande yePasaka?”

13 Niyo Yesu awasigila wanampinawakwe waidi, awagamba, “Hitani komzi, namdugane na mgosi etwikile bigadya mazi. Mtimileni, 14 kubula kayaakunga engile, niyo mgambileni mtaikaya iyo kugamba, mhinya auza, chikuhiichumba cha wajeni chani nidye nkandeya Pasaka na wanampina wangu?, 15 Nayenawalagiseni chumba chikulu chikulangachikigwe vitana, chiikiyeni aho.”

16 Wanampina niyo waita, wabwila chilachintu saviyaYesu awagambile. Niyowaikainkande ye Pasaka.

17 Mwe ichisingi, Yesu niyo abula nawanampina wakwe mlongo na waidi.18 Umo we mwe ndala wakadya, Yesuawagamba, “Nawagambila chindedi,yumwe ywenyu chikudyanya, nanihituke.”

19 Wadya wanampina niyo wengilwani chinyulu, niyo wamuuza Yesu yumweyumwe, “Hegu ni miye?”

20 Yesu awahitula, “Ni yumwenga mgatimwenyu nyuwe wose mlongo na waidi,yudya natweze mgate wakwe mwe bakulihamwenga na miye. 21 Mwana Mntu naa-banike saviya Mawandiko yakulonga. Mnankondo yakwemntu uyo akunga amhituke.Naviwagila mntu uyo asekwelekwa!”

Nkande ya ZumbeMatayo 26:26-30; Luka 22:14-20; 1Wakolinto

11:23-2522 Umo wakadya, Yesu niyo aguha

mgate, aujimbika, aubesula na kuwenka

wanampina wakwe, awagamba, “Guhani,uno nu umwili wangu.”

23 Niyo aguha chikombe cha divai,amhongeza Chohile na kuwenka, niyowose wachinywela hamwenga.

24 Awagamba, “Ino ni sakame yanguikwitika kwa wantu walozize, itendeni lagano dya wantu na Chohile.25 Nawagambila chindedi, saninywe nahodivai ino yo mzabibu kubula zuwa hezakunywa divai mpya mo Useuta waChohile.”

26 Weze waheze kuchema nchemo, niyowaita ko lugulu lwa Mizeituni.

Yesu alotela kugamba Petulo namlemeleMatayo 26:31-35; Luka 22:14-20; 1Wakolinto

11:23-2527 Yesu awagamba, “Nyuwe wose

namnisumke, saviya viwandikwe mwaMawandiko Yakukile, nanimkome umdimi,ne zingoto nazo nazimwaganikane. 28Mnaheza kuuyuka, naniwalongwele kwitaGalilaya.”

29 Petulo amhitula, “Sahwase, hata heguwose nawakwase!”

30 Mna Yesu amgamba Petulo,“Nakugambila chindedi, zogolo hadinatikwila kaidi chilo chino, naunilemelenkanana ntatu kugamba hunimanyize.”

31MnaPetulo amhitula naho kwanguvu,“Hata haungigwa chibanikanye, sahwase!”Wanampina wose wasigale walonga ivyo.

Yesu alombeza uko GesemaneMatayo 26:36-46; Luka 22:39-46

32 Wabula hantu hakwitangwa Gese-mane, Yesu awagamba wanampinawakwe, “Ikalani hano, miye halombeze.”33 Awaguha Petulo na Yakobo na Yohana.Akonga kwingilwa ni chinyulu na tumb-waziko. 34 Niyo awagamba, “Moyo wanguuna usungu vidala na tumbwaziko. Ikalanihano, naho mcheleze.”

35Ajendajenda hadodo, edula hasi na ku-lombeza kugamba vikadahika asekwingilamwe chipindi cha masulumizo. 36Agamba,“Aba, kugamba Tate, yose yadahika kwako.Nusiza ichikombe chino cha masulumizo.Mna vitende sikunga miye, mna viyaukunga weye.”

37Auyana kuwabwilawadyawanampinawatatu wagona. Amgamba Petulo, “Si-moni, kugona? Kudunduga kwikala na

MAKO 14:38 60 MAKO 14:67miye kubula saa dimwenga du?” 38 Niyoawagamba wanampina wose, “Mchelezenaho mlombezese mnasekwingila mwemajezo. Muyewaunga, mna umwili uhwa.”

39 Aita naho na kulombeza saiviya.40 Auya naho na kuwabwila wanamp-ina wakwe wagona, wadunduga kufinyula,Hawamanyize wamgeze.

41 Eze auye katatu, awagamba, “Mchego-nile na mhumula? Ivyo! Chipindi chibula,haluse Mwana Mntu enkizwa mwe mikonoya wata masa. 42 Chimalani! Chiteni!Kaulani, yudya mntu akunihituka nuyo.”

Yesu agwilwaMatayo 26:47-56; Luka 22:47-53; Yohana

18:3-1243 Yesu nachei akasimwila, Yuda, yumwe

ywa wadya wanampina mlongo na waidiniyo abula. Keza na fyo dya wantuwata mabamba na malungu, wasigilweni walavyantambiko wakulu na wahinyaSigilizi hamwenga na wadalahala. 44 Yudaalavya chilagiso kwe idifyo nakugamba,“Hunga nimlamse kwa kumsesa, nuyomkunga. Mgwileni naho mwigaleni kwakusinyisa anase kuwasumka.” 45 AhadyaYuda eze abule, kaita kwa Yesu nakumgamba, “Mhinyi!” Niyo amsesa.46 Wadya wantu niyo wamgwila Yesu nakumtaliza. 47 Mna yumwenga mgati mwawadya wachimale aguha bamba dyakwe,amtoa mtumwa wa mlavyantambikomkulu na kumsenga idigutwi dyakwe.

48 Yesu niyo awagamba, “Nimb-wani mwiza na mabamba hamwengana malungu kunigwila saviya miye nimbavi? 49 Chila zuwa nanihamwengana nyuwe hawahinyani mwe Nyumbankulu ya Chohile, hamnigwile. Mna lekaMawandiko yachinte.”

50 Niyo wanampina wose wamwasa,wanyilika.

51Mbwanga yumwenga egubikemgololenakamtimila Yesu. Weze waunge kumg-wila, 52 niyo asa mgolole wakwe na kugu-luka mwazi.

Yesu mwe chitala cha wadalahala waChiyahudi

Matayo 26:57-68; Luka 22:54-55, 63-71;Yohana 18:13-14, 19-24

53 Yesu niyo egalwa mwe inyumba yamlavyantambiko mkulu, aho nawadugana

na walavya ntambiko wakulu, wadalahalana wahinya sigilizi. 54 Petulo nakamtimilaYesu kwa hale, niyo engila kouwa wenyumba ya mlavyantambiko mkulu. Ekalahasi hamwenga na wamizi we nyumba,akotela moto. 55Walavyantambiko wakuluna wantu wose hechitala cha Wayahudinawakaunga ukuzi ukudaha kumtendaYesu akomwe, mna hawaubunkule.56 Wantu walozize na waka mukwilaYesu mbuli za udanti, mna ukuzi wawohauligane.

57 Mna niyo kwachimala wantuwamwenga wakaukula udanti ukumlangaYesu. 58 “Chimwiva akagamba, ‘NanituleNyumba nkulu ya Chohile izengigwe niwantu, niyo yakajinka mazuwa matatunanizenge ntuhu heizengigwe ni wantu.’” 59 Hamwenga na ivyo, ukuzi wawohauligane.

60 Mlavyantambiko mkulu achimala ku-longozi kwa wadya wantu, amuza Yesu,“Hukuhitula chino wakukulonga?”

61 Mna Yesu niyo anyamala dwi, ha-longile dyodyose. Mlavyantambiko mkuluamuza naho, “Togola weye wi Kulisito,Mwana ywa Chohile Ajimbikwe?”

62 Yesu amhitula, “Heye, ni miye! Nahowose namumuwone, Mwana ywa Mntukekala kulume kwa Chohile mta nguvu,naho asela kulaila kwembingu.”

63 Mlavyantambiko mkulu atatula suchezakwe na kugamba, “Vino chaunga ukuziwani naho? 64 Mwiva ivyo akumhulutaChohile! Chimtende mbwani?”

Wose wamkantila akomwe.65Wantuwamwengawakonga kumtwela

mate, wamgubika uso na kumtowa maihina kumgamba, “Bunkula, akutoile ni yuhi!”Wamizi nawo wamguha na kumtowamaihi.

Petulo amlemela YesuMatayo 26:69-75; Luka 22:56-62; Yohana

18:15-18, 25-2766 Umo Petulo nachei kouwa, mvyele

yumwenga endile mndima ywa Mlavyan-tambiko mkulu niyo eza. 67 Eze am-wone Petulo akotela moto, amsinya nakumgamba, “Weye nawe na wi hamwengana Yesu Mnazaleti.”

MAKO 14:68 61 MAKO 15:2568 Mna Petulo niyo alemela na kugamba,

“Simanyize, naho sikumanya idyo uku-longa.” Niyo afosa, kubula he chifigwe,zogolo dyaila.

69 Yudya mtumwa eze amwona naho,niyo akonga kuwagambila wadya wachi-male aho, “Yuno ne hamwenga nawo!”70Mna Petulo alemela naho.

Aho, wadya wachimale wambasa nahona kumgamba, “Chindedi hukudaha ku-danta kugamba weye hwi yumwe ywawokwa viya weye nawe wi Mgalilaya.”

71 Niyo Petulo akonga kwelisa, “Nalongachindedi, Chohile nanidamanye vihiye un-eva sikulonga chindedi! Simmanyize uyomntu mkulonga izimbuli zakwe!”

72 Ahadya naho, zogolo dyaila nkananaya kaidi, Petulo naye akumbuka Yesu viyaamgambilaga, “Zogolo hadinati kwila kaidichilo chino, naunihituke nkanana ntatukugamba hunimanyize.” Agwa hasi nakutula ndilo.

15Yesu kulonozi mwechitala cha PilatoMatayo 27:1-2, 11-14; Luka 23:1-5; Yohana

18:28-381 Iviya mtondotondo, walavyantambiko

wakulu wadugana na wadalahala nawahinya sigilizi na chitala chijima, waikaubala kumjela Yesu minyolo na kumwigalakwa Pilato. 2 Pilato amuza Yesu, “Weye wiSeuta ywa Wayahudi?”

Yesu amhitula, “Heye, ni sa ivyo uku-longa.”

3 Walavyantambiko wakulu wamlon-geleza Yesu kwa mbuli zilozize, 4 ivyo Pi-lato amuza naho, “Hukunihitula? Tegelezayose wakukulongeleza!”

5 Yesu naho alemela kulonga dyodyose,Pilato naye niyo ehelwa.

Yesu akantilwa kufaMatayo 27:15-26; Luka 23:13-25; Yohana

18:39-19:166 Chila chipindi cha Sikunkulu ya

Pasaka, Pilato na ana mazwela ya kulekelamfungwa yumwenga wantu waungilealekelwe. 7 Mwa mazuwa ayo, nahanamntu yumwenga akwitangwa Balaba nemwe chifungo. Uyo hamwenga naweyawe,nawakoma wantu mwe nkumbizi umokwatendaga mhigano. 8 Idifyo dya wantuweze wadugane hamwenga, niyo wakonga

kumlombeza Pilato amchohwele mfungwayumwenga saviya akutendaga. 9 Pilatoawauza, “Mwaunga ni walekeile Seuta ywaWayahudi?” 10Nakamanya vyedi kugambawalavyantambiko wakulu nawamlavyaYesu kwa kumuwonela finju.

11 Mna walavyantambiko wakuluwalafya na idifyo chani dimgambe Pilatoamlekeile Balaba. 12 Pilato alonga vituhuna idifyo, “Mwaunga nimtende mbwaniyuno mkwitanga Seuta ywa Wayahudi?”

13 Niyo idifyo diya dyagutila, “Msulu-mize mo msalaba!”

14 Pilato auza, “Mna katenda mbwani?”Wose hamwenga wagutisa, “Msulumize

mo msalaba!”15 Pilato nakaunga adibwedeze idifyo

dya wantu, ivyo awalekeila Balaba. Aka-heza, amlavya Yesu atoigwe milugwa aka-jika wamsulumize mo msalaba.

Wankondo wambela YesuMatayo 27:27-31; Yohana 19:2-3

16 Wankondo wamwingiza Yesu kouwawe nyumba ya Pilato, mkulu we isi.Hadya wachintana hamwenga ne chitalachijima. 17 Wamvika suche izambalau,wamdamanyiza chilemba cho useutachidamanywe kwa miwa na kumvikamo mtwi wakwe. 18 Wakalawa aho,wakonga kumlamsa, “Waacha, Seuta ywaWayahudi!” 19Wamtowa na tete mo mtwina kumtwela mate, niyo wamfikila madina kumfunamila. 20Weze waheze kumtila,wamvula isuche izambalau, na kumvikasuche yakwe mwenye. Niyo wamlongozakokumsulumiza mo msalaba.

Yesu atungikwa mo msalabaMatayo 27:32-44; Luka 23:26-43; Yohana

19:17-2721 Mwe sila, wadugana na mntu akwi-

tangwa Simoni, uyo nakengila mo mziakalaila kwe nkonde. Wankondo wamkun-duganya enule msalaba wa Yesu. Simonina nimntu wa si ya Kilene, naho endagatati yawo Alekizanda na Lufo. 22 Niyowamwigala Yesu hantu hakwitangwaGoligota, kugamba, “Hantu ha Ngobela.”23 Wajeza kumwinka divai ihanganywe namti wa kunywa ukwitangwa manemane,mna Yesu kalemela kuinywa. 24 Niyowamsulumiza mo msalaba, vikaheza waz-itoila tegatega izisuche zakwe, kugambasuche ihi aguhe yuhi. 25 Yendaga saa

MAKO 15:26 62 MAKO 16:7

ntatu ya mtondo umo wakamsulumizamo msalaba. 26 Halanga ho msalabahawandikwa malema yakwe, “Seuta ywaWayahudi.” 27 Seivyo wasulumizagwawapolaganyi waidi hamwenga na Yesu,yumwenga kulume kwa Yesu na mtuhunaye kumoso kwakwe. 28 MawandikoYakukile yakugamba vino nayachinte,“Nakatungikwa hamwenga na wata wavu.”

29 Wantu nawakajinka mwe sila,nawakamhuluta kuno wakasingisa imitwiyawo, wakagamba, “Ha! Weye mta kuvunaNyumba nkulu ya Chohile na kuizenga kwamazuwamatatu! 30Kwehonye wemwenye,usele kulaila mo msalaba!”

31 Ivyo walavyantambiko wakuluhamwenga na wahinya sigilizi niyonawo wamtila, wakagamba, “Nakaho-nya watuhu, mna hakudaha kwehonyamwenye! 32 Goja chikaule Kulisito, Seutaywa Waizulaeli asele mo msalaba, suwenachimzumile!”

Wadya wantu waidi wasulumizwehamwenga na Yesu nawo niyo wamhuluta.

Yesu abanika mo msalabaMatayo 27:45-56; Luka 23:44-49; Yohana

19:28-3033 Ize ibule sa mtandatu nomsi, isi

yose igubikwa ni chiza chibwile kubula saachenda nomsi. 34 Saa chenda nomsi, niyoYesu aila kwa izwi kulu, “Eloi, Eloi, lamasabakitani?” Nivyo kugamba, “Chohileywangu, Chohile ywangu, nimbwani uku-nileka?”

35 Wantu wamwenga wamwivilewagamba, “Mwetegelezeni, amwitangaEliya!” 36 Yumwenga aguluka na lendeledijeligwemwe siki igwaduke nakwitundikamwe tete. Niyo ainula kubula komlomo waYesu na kugamba, “Gojani, chikaule heguEliya neze amseleze kulaila ko msalaba.”37Yesu alavya izwi kulu na kubanika.

38 Paziya dye Nyumba nkulu ya Chohiledyatatuka vihande vidi, kulaila kulangakubula hasi. 39 Mnkondo mkulu achi-male ho msalaba niyo amwona viya Yesuabanike. Agamba, “Mntu yuno ni chindedini Mwana Chohile.”

40 Kuna wavyele nawehadya wakasinyakulawa hale. Hamwenga nawo na niMaliyamu Magidalena, Maliyamu nine dyaYakobo mdodo na Yusufu hamwenga naSalome. 41 Nawakamtimila Yesu umo E

galilaya na kumwambiza. Wavyele watuhuwalozize wezile Yelusalemu hamwenganaye nawo naweyaho.

Kuhambwa kwa YesuMatayo 27:57-61; Luka 23:50-56; Yohana

19:38-4242 Umo chipindi chize chibule. Na ni

zuwa dya kwe malanya, kugamba zuwadikulongwela Zuwa dya kuhumula. 43Niyoeza Yusufu mkaya ywa Alimataya, nimntu akutunyiswa mwe Chitala Chikulu,uyo naye nakagoja kwiza kwa Useuta waChohile. Elo, kambasa Pilato hena woga,niyo amlombeza enkigwe umwili wa Yesu.44 Pilato nakehelwa kugambilwa kugambaYesu kabanika kale. Amwitangamkulu ywawankondo na kumuza hegu Yesu kabanikachikale. 45Eze amwive uyomkulu kugambani chindedi Yesu kabanika kale, amgambaYusufu auguhe umwili wa Yesu. 46 Yusufuagula sanda, auseleza umwili wa Yesu hasi,auzinga mwe sanda na kuuhamba mwembila isongolwe mwe luwe. Niyo afingilisayuwe kulu kugubika ulwivi lwe mbila idya.47MaliyamuMagidalena naMaliyamu ninedya Yusufu nawakasinya na kuwona ahoumwili wa Yesu wikigwe.

16Kuuyuka kwa YesuMatayo 28:1-8; Luka 24:1-12; Yohana 20:1-10

1 Zuwa dya Kuhumula dize dijinke,Maliyamu Magidalena, Maliyamu ninedya Yakobo hamwenga na Salome wagulamavuta yakupwepweleka wakaukuluguteumwili wa Yesu. 2 Mtondotondo zuwadya kuhumula mwe Chigiliki ni zuwa dyankongo dya mazuwa mfungate. Kwizekutandazuke, waita kwe mbila. 3Mwe silawauzana, “Ni yuhi akunga achifingilisizediya idiyuwe dimo lwivi lwe mbila?”4Mna eze wasinye wawona kugamba yuwediya dyuswa kale yuwe idyo dyendagadikulisa. 5 Niyo wengila mndani mwembila, wambwila mbwanga availe nkazuing'aile kekala kulume, niyo wehelwa.

6 Mna mbwanga yudya niyo awagamba,“Msekwehelwa,” Simanya mwamzun-gula Yesu ywa Nazaleti asulumizwemo msalaba. Hahali hano, kauyuka!Kaulani, ahantu wamwikaga. 7 Halusehitani mkawagambile wanampina wakwe

MAKO 16:8 63 MAKO 16:20hamwenga na Petulo kugamba, kawalong-welani kwita Galilaya, uko nammuonesaviya awagambilagani,.

8 Elo wavyele wadya niyo wagulukakulaila kwe mbila, kuno wazingiza nahowakangawala. Hawamgambile mntuyoyose mbuli idya kwa viya nawakogoha.

Yesu amlaila Maliyamu MagidalenaMatayo 28:9-10; Yohana 20:11-18

9 Yesu eze auyuke chilochilo zuwadya kuhumula, kamlaila MaliyamuMagidalena, yudya abalazagwa mpepomfungate mndani mwakwe. 10 Yudyamvyele niyo aita kuwagambila wambuyazewendile hamwenga na Yesu. Nawowendilewache kuomboleza na kwila. 11Weze wevekugamba Yesu kauyuka ni mjima nahomvyele uyo kamwona, hawazumile.

Yesu awalaila wanampina waidiLuka 24:13-35

12 Vikaheza, Yesu niyo awalailawanampina wakwe waidi akatenda namwili mtuhu umo wendile mwe silawakaita mwe zikaya. 13 Nawo wauya nakuwagambila wamtimile Yesu watuhu,mna nawo hawazumile.

Yesu awalaila wanampina mlongo nayumwe

Matayo 28:16-20; Luka 24:36-49; Yohana20:19-23; Ntendwa 1:6-8

14 Vikajika, Yesu niyo awalaila wanamp-ina wakwe mlongo na yumwe umowendile wakadya. Awakwahila kwa viyahawazumile, naho kwa viya nawanamyoyomidala kuwazumila wadya wamwonile.15 Akaheza awagamba, “Hitani kwe isiyose, mkalonge Mbuli Yedi kwa chilamntu. 16 Mntu yoyose akunga azumile nakubatizwa nakombolwe, mna mntu yoyosehekuzumila nakantilwe. 17Na vilagiso vinona vitimilane nawadyawazumile, kwa zinadyangu na waguluse mpepo, nawalongekwa semo mpya, 18 nawatoze nyoka heguwanadya chintu chikukoma hachiwakome,nawajeleke mikono yawo mwe wanyonje,nawo nawahone.”

Yesu enulwa kwita kwe mbinguLuka 24:50-53; Ntendwa 1:9-11

19 Elo Zumbe Yesu eze ajike kulongaayo, niyo enulwa kulanga kwita kwem-bingu uko kekala kulume kwa Chohile.

20 Wanampina waita chila hantu na ku-longa Mbuli Yedi, Zumbe naye asankanilahamwenga nawo na kulagisa kugamba ku-longa kwawo nichindedi kwa sila ye vilag-iso wadamanye.

LUKA 1:1 64 LUKA 1:12

MBULI YEDI IWANDIKWE NILUKAULONGOZIChitabu cha Mbuli yedi chiwandikwe niLuka ni chimwenga mwe vitabu vine mweLagano Hya chiya chikutamwila wikaziwa Yesu Kulisito. Chila chimwenga mweivyo chetangwa “Mbuli,” kugamba “MbuliYedi” Vya wandikagwa ni Matayo na Makona Luka na Yohana, Yesu eze kubanika.Naho Luka suyo uyodu awandike luganolwo wikazi wa Yesu, mna awandikaganaho mwe mbuli wadamanyaga wasig-ilwa wa Yesu eze abanike no kuuyukakwakwe, chitabu chikwitangwa Ntendwaza Wasigilwa. Hahana amanyize pwililichipindi ichoMbuli yedi iwandikweni Lukachawandikagwa hegu ni kuhi chawandik-agwa, mna wasomile walozize wazumilakugamba mafani chawandikagwa momhilimo wa milongo mfungate. 70 AD

(Eze elekwe Yesu) Mta kuwandika niLuka, yudya endaga tabibu mkulu. Isilaivyo awandike na ulongi ajeseze walagisakugamba endaga mntu mmanyi. Lukanakaunga awandike jejeje milosi yo wikaziwa Yesu, akalavyanya mwe sila ivyo vintuvilaile, chani kugamba watuhu wadahekumanya kulaila mo kukisoma (Luka 1:1-3). Hendaga Myahudi (Wako 4:10-14) nahoawandikaga mwe sila kugaba wantu sawoWayahudi wadaha kukombaganya. Vinoni pwilili mwe sila idya alongile mwemazwela ya Wayahudi (Luka 1:8).

Chitabu cha Mbuli yedi iwandikwe niLuka chaliganisa ne vitabu vya Matayona Mako, kwaviya vya vyatambalisa vintuiviya mwe sila iyo vyaligana. Mgati mwevitabu vitatu, Luka alavya mbuli zilozizemo kwelekwa kwa Yohana Mta kubatiza.Luka naho atambalisa kulekeilwa (sula 3:3,11:4, 17:3-4, 23:34, 24:47) na malombezo(sula 3:21, 5:16, 6:12, 11:1-12, 22:32).Vimndani

Mwe sula ya 1:1-4, Luka alongaMbuli yawe na kutambalisa vilekileakawandika ichitabu icho.

Akaheza atamalisa ukwelekwa kwa Yesunaivyo amalanyagwa mwe ndima(1:14-21:38),

Mwe ntendele nkulu mbuli yedi isi-gale (4:14-1:8). Luka alonga mwendima idya Yesu adamanyaga, viten-dese mpituko adamanye na mbuliahinyize.

Mo udumo, mwe zisula zimbili (22-24), katambalisa ivyo Yesu abanike,kuhambwa, na kuuyuka kwakwe.

1 Mkulu Teofilo,Wantu walozize wajezaga kuwandika

mbuli ziya zadamanyagwa mgati mwetu.2 Wawandikaga saviya chigambilwe niwadya waukuzi naho wavionaga, nawandima wa udya ulosi kukongela nkongo,3 Ivyo mkulu Teofilo siwona vyawagilanikaule uchindedi we zimbuli izo zosekukongela nkongo, siwona ni vyediniwandike kwa untanda mbuli izo ivyozilaile. 4 Sidamanya ivyo chani naweumanye uchindedi we izimbuli ziyauhinyigwe.

Kwelekwa kwa Yohana Mta kubatiza kwa-longwa

5 Mwe dizuwa hadya Helode endagaseuta ywa Yudeya, hendaga na mlavyan-tambiko yumwenga akwitangwa Zakaliya,endaga ywa bunga dya walavyantambikowa lukolo lwa Abiya. Na mkaziwe nake-tangwa Elizabeti naye endaga wo lukololwa mlavyantambiko mkulu akwitangwaHaluni. 6 Wose waidi wendaga wawonekawedi kulongozi kwa Chohile, nawatoza kwaukanuni miko na malagizo yose ya Zumbe.7 Mna wendaga hawena mwana, kwaviyaElizabeti nendile hana cheleko, naho wosewaidi wendaga wadalahala.

8 Zuwa dimwenga, Zakaliya endagaakamsankanila Chohile, akadamanyandima yakwe ya ulavyantambiko kwaviyayendaga zamu ye dibunga dyakwe.9 Kulawana na mazwela ya walavyan-tambiko, uyo asagulagwa kwa sila yakumtoila tegatega kwa kwingila mndanimwe nyumba yo kuvikila ya Zumbe, chaniakafunkize ubani. 10 Fyo kulu dya wantunendile dikuse dikalombeza mwe saa idyaZakaliya awoka ubani.

11 Niyo mndima ywa kwembingu ywaZumbe amlaila Zakaliya, kachimala nten-dele ya kulume ye nchanja yo kufunkizizaubani. 12 Zakaliya eze amwone, niyo

LUKA 1:13 65 LUKA 1:42ehelwa na kwingilwa ni woga. 13 Mnayudya mndima ywa kwembingu niyoamgamba, Zakaliya, “Use kogoha! KwaviyaChohile kevamalombeza yako, namkaziwoElizabeti nakwelekelemwana ywa chilume.Wenawe naumwitange Yohana. 14Wenawena utende na mbwedo na chinyemi, nawantu walozize nawabwede mo kwelekwakwakwe. 15 Kwaviya nauwazwe kutendamntu mkulu kulongozi kwa Zumbe.Hanywe divai hegu mpombe, nahonamemezweMuyeUkukile kukongelamwenda ya nine. 16 Nawahitule Waizulaeliwalozize kwa kumuwiya Zumbe Chohileywawe. 17 Namlongweile Zumbe, naho naatende na nguvu na udahi wa Muye saviyamuwoni Eliya. Na wevanye vituhu watatizamntunawanawawo, na kuwahitulawehiwatendwe na umanyi saviya wakuwonekawedi, naho na watende wantu wemalanyekale kumhokela Zumbe.”

18 Zakaliya amuza yudya mndima ywakwembingu, “Nanimanye vivihi ichindediche imbuli ino? Miye sidalahala, mkazangunaye kadalahala.”

19 Mndima ywa kwembingu amgamba,“Miye ni Gabulieli, akwikala haguhi naChohile, anisigile nize kulonga na weyena kukugambila mbuli yedi ino. 20 Mnakwaviya huzumile ulosi wangu, ukungauchinte mwe chipindi chikigwe. Kwaviyahuzumile, haudahe kulonga, naho naunya-male kubulamwe dizuwa diya dye ndaganonadichinte.”

21 Wantu wendile wakamgoja Zakaliyawehelwa kwaviya kekalisamwe nyumba yokuvikila. 22 Eze afose, hakudaha kulonganawo, wantu niyo wamanya kugamba ka-wona uwoni mndani mwe nyumba yo ku-vikila. Niyo alonga nawo kwa vilagiso mwemikono yakwe.

23 Eze abinde ndima yakwe, Zakaliyaauya kwe kaya yakwe. 24 Yeze yombokemazuwa majeche, mkaziwe Elizabeti niyoatenda msoka ekala hekaya yakwe miezimishano. 25 Elongela, “Vino nivyo aniten-dele Zumbe,” akagamba. “Kanusiza sonizangu za kuleka kweleka!”

Kwelekwa kwa Yesu kwalongwa26 Mwezi wa mtandatu we inda ya

Elizabeti Chohile amsigilaga mndimaywa kwembingu Gabulieli aite kwe

isi ya Galilaya ikwitangwa Nazaleti.27 Nakasigilwa kwa mwana chiche akwi-tangwa Maliyamu henati kudugana namgosi. Mwana chiche uyo nakalombwani mgosi akwitangwa Yusufu, akulailamo lukolo lwa Daudi. 28 Mndima ywakwembingu niyo amlaila Maliyamu nakumlamsa, “Utondowazi utende naweye!Zumbe ehamwenga na weye naye kaku-jimbika vidala!”

29 Maliyamu niyo engilwa ni chinyulueze eve ulosi uwo, niyo ehelwa mbuliidya yagaze. 30 Akaheza mndima ywakwembingu amgamba, “Maliyamu, useko-goha, kwaviya Chohile kakufila mbazi.31 Nawinule nda, naho naweleke mwanachilume, namwitange zina dyakwe Yesu.32 Uyo natende mkulu naho netangweMwana Chohile Mkulu. Zumbe Chohilenamwinke chigoda chakwe cho useuta,saviya endaga mwelesi ywakwe Daudi,33 naho natende seuta ywa lukolo lwaYakobomazuwa yose, useuta wakwe haunaudumo!”

34 Maliyamu niyo amuza mndima ywakwembingu, “Navidahike, vivihi, mbuliino?” Miye simmanyize mgosi.

35 Mndima ywa kwembingu amhitula,“Muye Ukukile nakwizile, na nguvuza Chohile nazikugubike. Kwa chausaicho mwana uyo nomwitange Mwanaywa Chohile. 36 Naho umanye mlukoloywako Elizabeti, yudya wantu wamanyizehakweleka, mna haluse ana nda yamyezi mtandatu, hatahegu kadalahala.37 Kwaviya hamna hedikudahika kwaChohile.”

38 Maliyamu niyo agamba, “Kaula, miyeni mtumwa ywa Zumbe,” “navitendesaivyo ulongile.” Niyo mndima ywakwembingu ahalawa.

Maliyamu amtalamkila Elizabeti39 Mwa mazuwa yadya Maliyamu kaha-

lawa aita kwa kuchinyinta kwita ko mziwendile kwa magulu ye mwe si ya Yudeya.40Niyo engila mwe nyumba ya Zakaliya nakumlamsa Elizabeti. 41 Elizabeti eze eve in-damsa yakwe Maliyamu, kazana mwe indayakwe katugusa. Elizabeti niyo amemezwaMuye Ukukile. 42 Niyo alonga kwa izwikulu, “Kujimbikwa weye kujinka wavyele

LUKA 1:43 66 LUKA 1:78wose, na umwana ukunga weleke kajim-bikwa! 43 Ilaila vivihi mbuli ino, vikalekamame ywa Zumbe ywangu anitalamkile?44 Nize nive indamsa yako, kazana mwenda yangu niyo katugusa kwa chinyemi.45Chinyemi kwaweye uzumile longambuliziya ugambilwe kulaila kwa Zumbe nazich-inte!”

Uchemi wa Maliyamu wa kumtogolaChohile

46 Maliyamu niyo alonga,“Umoyo wangu wamtogola Zumbe,47 no muye wangu wamwelelwa Chohile

Mwambula ywangu,48 kwaviya kanikumbuka, mtumwa wakwe

mnyanyahala!Kukongela vino haluse na kujendeleza,vyeleko vyose navinitange mjimbikwa,49 kwaviya Chohile mta Udahi anidamany-

iza vintu vikulu.Zina dyakwe ni ukuka.50 Mbazi zakwe zekala vyeleko na vyelekokwa wadya wakumwogoha.51 Kadamanya vintu vikulu kwa mkono

wakwe.Kawasambalagasa wata kweduvya

fanyanyi zawo mwe myoyo yawo.52 Kawaseleza maseuta wata nguvu kulaila

mwe vigoda vyawo vyo useuta,na kuwakweza wachiwa.53 Kawegusa wata sala kwa vintu vyedi,na kuwabalaza wagoli mikono ibule.54 Kamwambiza Izulaeli, mndima ywakwe,naho kawafila mbazi wantu wakwe

mazuwa yose.55 Saviya alongile kwa wababa zetu Bu-

lahimuna lweleko lwakwe lose mazuwa yose!”

56 Maliyamu niyo ekala na Elizabetimyezi mitatu, niyo auya kaya.

Kwelekwa kwa Yohana Mta kubatiza57 Mazuwa ya Elizabeti yo kwefun-

gula yeze yabule, niyo efungula mwanachilume. 58 Wantu we haguhi hakwehamwenga na walukolo wakwe weze weveivyo Zumbe amfilise mbazi, niyo woseweleleswa hamwenga naye.

59 Mwana eze abule mazuwa mnane,weza kumjela ngasu. Niyo waungawamwinke zina dya tati yakwe, etangweZakaliya. 60Mna nine niyo agamba, “Bule!Zina dyakwe netangwe Yohana.”

61 Wamhitula, “Mna hahana mntu molukolo lwenyu akwitangwa zina idyo!”62 Niyo walonga na Zakaliya kwa vilagisochani wamanye ivyo akunga amwitangemwanawe.

63 Zakaliya niyo alombeza wamwinkechibawo awandike, niyo awandika vino,“Zina dyakwe netangwe Yohana.” Woseniyo wehelwa vidala! 64 Ahadya Zakaliyaniyo adaha kulonga naho, niyo akongakumjimbika Chohile. 65 Wantu we haguhihakwe niyowogoha, nambuli za vintu ivyoniyo zalongwa kose kwa wagulu wose weisi ya Yudeya. 66 Chila evile mbuli izo,afanyanya mo moyo wakwe na kweuza,“Ivyo mwana uyo natende mntu ywani?Kwaviya udahi wa Zumbe wi hamwenganaye.”

Uwoni wa Zakaliya67 Zakaliya, ise dya Yohana, amemezwa

Muye Ukukile, naye kalongambuli ino kwauwoni kulaila kwa Chohile.68 Ajimbikwe Zumbe, Chohile ywa Izulaeli!Kwaviya keza kuwambiza wantu wakwe na

kuwambula.69 Kachinka suwe Mwambula mta nguvu,kulaila mo lukolo lwa Daudi, mtumwa

ywakwe.70 Saviya alongaga kukongela nkongo,kujinkila kwa wawoni wakwe wakukile,71 kugamba na chambulwe kulaila mwe

wankondo wetu,na kulaila mwe mikono ya wadya wose

wakuchihiwa.72Alongaga nawawonelembazi wadalahala

wetu,na kudikumbuka lagano dyakwe dikukile.73 Elisaga kwa Bulahimu mkale ywetu,74 kugamba nachambule kulaila mwa

wankondo wetu.Naho nachitende chidahe kumsankanila

Chohile hehena kogoha,75 kwa ukuka na kwa kuwoneka wedi

kwakwe,mazuwa yose yo ujima wetu.76 “Nawe mwanangu, nawitangwe muwoni

ywa Chohile Mkulu.Kwaviya naulongole kubula kulongozi kwa

Zumbe,chani umdamanyize sila.77 Kuwagambila wantu wakwe kugamba

nawambulwekwa kulekeilwa masa yawo.78 Kwaviya Chohile ywetu ni mta mbazi.

LUKA 1:79 67 LUKA 2:24Nachigaile mmweko wa wambulwa kulaila

kulanga,79 na kuwalangaziza wadya wose wak-

wikala mwe chiza,na chizuli cha file,na kuvilongoza iviga vyetu mwe isila ya

utondowazi.”80 Yudya mwana niyo akula umwili no

muye. Ekalaga mwe nyika kubula zuwadiya eze awalaile wantu wa Izulaeli.

2Kwelekwa kwa YesuMatayo 1:18-25

1 Mazuwa yadya, Augusito, seuta ywaLumi kalavya sigilizi kugamba wantu wosewo uzumbe wa isi ya Lumi waungigwawawazwe. 2 Iyo nani nkanana ya nkongokwa wantu kuwazwa umo Kileniyo endilemkulu ywe isi ya Siliya. 3Wantu wose niyowaita wawazwe, chila mntu ko mzi wakweelekwe.

4 Yusufu naye ahalawaga heisi yaGalilaya mo mzi wa Nazaleti, niyo aita kweisi ya Yudeya, mo mzi wa Beselehemu,hantu elekagwa zumbe Daudi. Yusufunakaita uko kwaviya nani mntu akulailamo lukolo lwa Daudi. 5Niyo aita wawazwehamwenga na Maliyamu mchumbakwe,endile ni msoka. 6Umo wecheyuko Betile-hemu, zuwa dyaMaliyamu dyo kwefungulaniyo dyabula. 7 Niyo efungula mwanaweywa nkongo, mwana chilume. Amvisavibwende, amgoneza mwe hondo, kwaviyanahehena he kwikala mwe nyumba zakufikila wajeni.

Wadimi wa ngoto na wandima wa kwem-bingu

8 Mwe isi idya, kwendaga na wadimi wangotomwe zinkonde, wakadima fyo dyawodya ngoto kwa kuhokelezana neichilo.9 Mndima ywa kwembingu ywa Zumbeawalaila, Ukulu wa Zumbe wawang'azizakosekose, niyo wogoha vidala. 10 Mnamndima ywa kwembingu awagamba,“Msekogoha! Siwegailani mbuli yedi yachinyemi vidala, ikunga iwatamile wantuwose. 11 Dyelo ko mzi wa Daudi, kelekwaMwambula ywenyu, nuyo Kulisito,cZumbe! 12 Chino ni chilagiso chikungachilekemkammanya, namumbwilemwana

mteke, kaviswa vibwende, kagonezwamwehondo.”

13 Ahadya, bunga kulu dya wandima wakwembingu dyadugana na yudya mndimaywa kwembingu, wakamtogola Chohile nakugamba.14 “Ukulu una Chohile eyuko kulanga

kwembingu,na utondowazi kwa wantu mwe isi

awaungile.”15 Wandima wa kwembingu wadya weze

wauye kulanga, wadya wadimi wagam-bilana, “Haya, chiteni uko Beselehemuchikakaule idyo dilaile, Zumbe achigam-bile.”

16 Ivyo waita kwa kunyaguliza, wamb-wila Maliyamu na Yusufu hamwenga nayudya mwana umteke kagonezwa mwehondo. 17 Weze wamwone yudya mwana,niyo wawagambila mbuli wagambilweni mndima ywa kwembingu zikumlangaumwana. 18 Wadya wose wevile, we-helwa kwa yadya wagambilwe ni wadyawadimi. 19 Mna Maliyamu niyo ayaikayose mo moyo wakwe, akayafanyanyavitendese. 20 Vikaheza wadya wadiminiyo wauya waka mtunya Chohile nakumtogola kwa chausa cha yose wevile nakuyawona, kwaviya yose yadamanyagwasaviya mndima ywa kwembingu endagaawagambilaga.

Umwana enkwa zina21Mwe zuwa dyamnane, zuwa dyo kum-

jela ngasu umwana, niyo umwana etangwaYesu saviyamndima ywa kwembingu alon-gaga umo nine nahenati kwinula nda.

Yesu alavigwa kwa Zumbe mwe Nyumbainkulu ya Kuvikila

22 Yabula mazuwa ya Maliyamu naYusufu kulenguswa saviya mazwela ye Sig-ilizi ya Musa ikulagiza, niyo wamwigalaumwana Yelusalemu uleke wamlavye kwaZumbe, 23 saviya iwandikwe mwe Sigiliziya Zumbe, “Chila mwana ywa nkongowa chilume aungwa aikwe kwa Chohile.”24 Niyo waita chani wakalavye majelekosaviya viungigwe mwe Sigilizi ya Zumbeikulonga, “Suwa waidi hegu machindamaidi ya wasuwamanga.”

c 2:11 Kulisito. Mwambuzi asagulwe ni Chohile atende Zumbe.

LUKA 2:25 68 LUKA 3:125 Mazuwa ayo, hadya Yelusalemu

nahana mntu akwitagwa Simoni. Mntuuyo nendile kawoneka ywedi kulongozikwa Chohile. Naho nakagoja vidalawambulwawa Izulaeli, naMuye Ukukile nehamwenga naye. 26Naye nakagambigwa niMuye Ukukile kugamba habanike kubulaeze amwone Kulisito asagulwe ni Zumbe.27 Welesi wa Yesu weze wamwigale Yesumwe Nyumba nkulu ya Chohile chaniwamdamanyize saviya vikungwa ni Sigiliziya Musa, niyo Muye Ukukile amlongozaSimoni kubula mwe Nyumba iyo. 28 Simoniamhokela umwana mwe mikono yakwe,amjimbika Chohile agamba,29 “Haluse Zumbe, mlekeile mtumwa

ywako,aite kwa utondowazi saviya ulongile.30 Kwaviya kwa meso yangu suuwona

wambulwa wako,31 uutendile uwoneke mwa wantu wose.32 Langailo dikunga diwagubwile wantu

sawo Wayahudi yadya ukuungaweye,

naho nadigale ukulu kwa wantu wako waIzulaeli.”

33 Welesi wa Yesu wehelwa ni izim-buli zilongigwe ni Simoni zo umwana.34Niyo Simoni awajimbika na kumgambilaMaliyamu, nine dya Yesu, “Mwana yunokasagulwa ni Chohile kutenda luhosa lwakugwa na kuuyuka kwa wantu walozizemwe isi ya Izulaeli. Naho natende chilagisokulaila kwa Chohile, na wantu walozizenawamlemele. 35 Naho fanyanyi za mwemyoyo ya wantu walozize nazigubulwepwilili. Nawe mwenye, usungu saviyabamba dikutwa naukusenge mo umoyowako.”

36 Hendaga na muwoni yumwengamvyele akwitangwa Ana, mwana Fanueli,ywa kabila dya Asheli. Mvyele uyo ekalagana mgosiwe kwa mihilimo mfungatekukongela kusolwa kwakwe. 37Niyo afilwani mgosiwe. Naho nana mihilimo milongomnane na mine. Chipindi chose ichonakekala mwe nyumba nkulu ya Chohile,akalombeza kwa kufunga na kulombezachilo na msi. 38 Yuno nakalaila mwe silaidya, akamtogola Chohile, na kawagambilambuli ya yudya mwana wantu wosenawakagoja wambulwa wa Yelusalemu.

Kuya Nazaleti

39 Yusufu na Maliyamu weze wabindeyose saviya waungigwe ni Sigilizi yaZumbe, wauya Nazaleti, mo mzi waGalilaya. 40 Yudya mwana niyo akula nakutenda na nguvu, niyo atenda na umanyi,na wedi wa Chohile navihamwenga naye.

Mbwanga Yesu mwe Nyumba nkulu ya Ku-vikila

41 Welesi wa Yesu nawa mazwela yakwita Yelusalemu chila mhilimo mwePasaka. 42Yesu eze abuzemihilimomlongona midi, niyo waita naye mwe sikunkuluiyo saviya nawakaungigwa ni mazwela.43 Sikunkulu ize isile, wakonga kuya kaya.Mna yudya mwana Yesu niyo asigala komzi wa Yelusalemu, mna welesi wakwehawavimanyize. 44 Nawakamanya emgatimwe difyo dya wantu, wajenda kubulazuwa diswa. Niyo wakonga kumlondakwa walukolo wawo na wambuya wawo.45 Weze wamswese, wauya Yelusalemukumlonda. 46Yeze yabule mazuwa matatu,wambwila mwe Nyumba nkulu ya Chohile,kekala mgati mwa wahinya wa Chiyahudi,awategeleza na kuwauza milosi. 47 Wosewamwetegeleze wehelwa ni zifanyanyizakwe no umanyi ananawo. 48 Welesiwakwe weze wamwone wehelwa. Mamiyakwe amgamba, “Mwanangu, ni mbwaniukuchitenda vino? Kaula, miye na isonachikakulonda kwa chinyulu.”

49 Yesu awagamba, “Kwa mbwanimwanilonda? Hammanyize kugambanaungwa nikale mwe inyumba ya Tate?”50 Mna wowo hawaimanyize imbuli idyaawagambile.

51 Yesu niyo auyanya na welesi wakwekubula Nazaleti, naye nakawevisa ise nanine. Nine azika izimbuli zose mo moyowakwe. 52 Naye Yesu niyo akula nakongezeka chimo na kutenda na umanyi,na kujendeleza kumuwagila Chohile nawantu.

3Ulongi wa Yohana Mta kubatizaMatayo 3:1-12; Mako 1:1-8; Yohana 1:19-28

1 Mhilimo wa mlongo na mishano wouzumbe wa zumbe Tibeliyo zumbe ywaLumi, Pontiyo Pilato endaga mkulu ywa

LUKA 3:2 69 LUKA 3:31isi ya Yudeya, na Helode endaga chilon-gozi ywa Galilaya, na mlukolo ywakwe Fil-ipo endaga chilongozi ywa si ya Ituleyahamwenga na Tilakoniti, Lisaniya nayeendaga chilongozi ywa Abilene, 2 Anasi naKayafa wendaga walavyantambiko wakulu.Chipindi icho mbuli ya Chohile yambwilaYohanamwana ywa Zakaliya kwedijangwa.3 Yohana niyo abula chila hantu mwe sizose zihakane no mto Yolodani, akalonga,“Kweileni masa yenyu, mbatizwe, Chohilenawalekeileni masa yenyu.”

4 Saviya iwandikwe mwe chitabu chamuwoni Isaya“Izwi dya mntu akwila kwe nyika,‘Idamanyeni sila ya Zumbe,mchumize hadya akunga ajinkile!5 Chila kolongo nadigubikwe,chila gulu na kagulu visalahazwe.Sila zigonjize zichumizwe,na sila zibanike zidamanywe vyedi.6 Chilamntu nawone ivyo Chohile nacham-

bule!’ ”7 Yohana nakawagambila wadya wose

wezile chani wabatizwe, “Nyuwe welekwawa nyoka! Ni yuhi awagambileni mwadahakusumka kanto dya Chohile dikwiza? 8 Elolagisani kwa ntendwa kugamba mweilamasa yenyu. Msekwelongela mwe myoyoyenyu, ‘Bulahimu ni tati yetu!’ Nawagam-bilani kugamba, Chohile adaha kuyahitulamayuwe yano kutende wana Bulahimu!9Mna haluse hoya imalanywa kale kukantamasina ye miti, chila mti haukwelekamatunda yedi naukantwe na kudulwa momoto.”

10 Wantu niyo wamuza, “Haluse chi-tende mbwani?”

11 Niyo awahitula, “Mta nkazu mbiliamwinkage imwenga yudya hena, mtankande atende saivyo.”

12 Wachisanya kodi nawo niyo wezachani wabatizwe, wamuza, “Mhinyi,suwe naswi chitende mbwani?” 13 Niyoawahitula, “Msekuguha vintu kujinka viyampangilwe.”

14 Wankondo nawo niyo wamuza,wamgamba, “Suwe naswi chitende mb-wani?”

Awagamba, “Msekuhoka vintu vyawantu, msekumlongela mntu kwa udanti,naho mzumile maliho mkulihwa.”

15Mnakwaviyawantunawakagoja kwizakwa Kulisito, ivyo wakonga kufanyanyamwe myoyo yawo kugamba Yohana nuyoKulisito. 16 Yohana niyo awahitula, “Miyenawabatizani kwamazi, mna ezamntumtaudahi kujinka miye. Uyo akwiza miyesikuwagila hata kufungula izisigi ze vi-latu vyakwe, uyo nawabatizeni kwa MuyeUkukile na kwa moto. 17 Ana lungomo mkono wakwe, naye aheta inganoyakwe. Akajika naike ngano kwedigulu,mna makanka nayoke ko moto houkufa.”

18 Ivyo kwa mbuli ntuhu zilozize Yohananiyo awagambila wantu Mbuli Yedi nakuwagamba waleke wavu wawo. 19 NahoYohana nakamkwahila Helode, mkulu ywaGalilaya kwaviya nakamsola Helodiya,mkaza mlukolo ywa Filipo mwe mbulintuhu zihiye zilozize. 20 Vikajika Helodenakongezeza wavu wakwe hadya ezeamjele Yohana mwe digeleza.

Yesu abatizwaMatayo 3:13-17; Mako 1:9-11

21 Niyo wantu wose weze waba-tizwe, Yesu naye niyo abatizwa. Umoakalombeza, kulanga kwembingu niyokwagubuka, 22 Muye Ukukile niyo aselamnanga mwakwe mwe mligano uge suwamanga. Niyo izwi kulaila kwembingudyevika, “Weye nuyo mwanangu, hungisa.Weye waniwagila.”

Lukolo lwa YesuMatayo 1:1-17

23 Yesu eze akonge ndima yakwe,nakabulamihilimomilongomitatu. Wantunawakammanya kugamba ni mwanaYusufu, mwana Eli. 24 Eli nani mwanaMatati, endaga mwana Lawi, mwanaMeliki, mwana Yana, mwana Yusufu,25 endaga mwana Matatiya, mwana Amosi,mwana Nahumu, mwana Hesili, mwanaNagayi, 26 endaga mwana Mati, mwanaMatatiya, mwana ywa Semeni, mwanaywa Yusufu, mwana ywa Yuda, 27 endagamwana Yohanani, mwana Lesa, mwanaZelubabeli, mwana Shealitieli, mwanaNeli, 28mwana Meliki, mwana Adi, mwanaKosamu, mwana Elimadamu, mwanaEli, 29 endaga mwana Yoshuwa, mwanaEliezeli, mwana Yolimu, mwana Matati,mwana Lawi, 30 endaga mwana Simoni,mwana Yuda, mwana Yusufu, mwanaYonamu, mwana Eliakimu, 31 endaga

LUKA 3:32 70 LUKA 4:24mwana Meleya, mwana Mena, mwanaMatati, mwana Natani, mwana Daudi,32 endaga mwana Yese, mwana Obedi,mwana Boazi, mwana Salimoni, mwanaNashoni, 33 endaga mwana Aminad-abu, mwana Adimini mwana Hesiloni,mwana Pelesi, mwana Yuda, mwana waAlini, 34 endaga mwana Yakobo, mwanaIsaka, mwana Bulahimu, mwana Tela,mwana Naholi, 35 endaga mwana Selugi,mwana Leyu, mwana Pelegi, mwanaEbeli, mwana Sala, 36 endaga mwanaKenani, mwana Alifakisadi, mwana Shemu,mwana Nuhu, mwana Lameki, 37 endagamwana Mesusela, mwana Henoko, mwanaYaledi, mwana Mahalaleli, mwana Kenani,38 endaga mwana Enoshi, mwana Seti,mwana Adamu, endile mwana Chohile.

4Kujezwa kwa YesuMatayo 4:1-11; Mako 1:12-13

1 Yesu kauya kulaila ko mto Yolodanikamema Muye Ukukile niyo alongozwa niMuye uyo kwita kwe nyika. 2 Uko niyoajezwa ni Mwavu kwa mazuwa milongomine. Mwe chipindi icho chose hadilechochose, ivyo eze yajinke mazuwa ayoniyo alumwa nisala.

3 Mwavu amgamba, “Hegu weye wiMwana ywa Chohile, digambe diyuwe dinodihituke mgate.”

4 Yesu amhitula, “Iwandikwa mwaMawandikoYakukile, ‘Mntuhakwikala kwakudya mgate uwodu.’ ”

5 Akaheza Mwavu amkweza hantuhenukile kulanga na kumlagisa useuta wimwe isi yose. 6 Niyo Mwavu amgamba,“Nahwike useutawose uwounaudahiwosena Ukuka na ugoli wose,” “Kwaviya vyosesinkigwa miye, nidahe kumwinka yoyosesaviya hunga. 7 Elo una nifikila madi kwakunivikila miye, vyoseni vino navitendevyako.”

8 Yesu niyo amhitula, “Iwandikwa vinomwaMawandiko Yakukile, ‘Mvikile ZumbeChohile ywako na kumsankanila uyo du!’ ”

9 Akaheza Mwavu amwigala Yelusalemuna kumkweza halanga ho lunenengwe heNyumba nkulu ya Chohile, niyo amgamba,“Hegu weye wi Mwana ywa Chohile,kwedule hasi kulaila hano. 10 Kwaviyaiwandikwa mwa Mawandiko Yakukilekugamba, ‘Chohile nawasigile wandima wa

kwembingu wakwe wakudime.’ 11 Nahoviwandikwa kugamba, ‘Nawakutoze mwemikono yawo, chani unasekwebaja chigachako mwe diyuwe.’ ”

12 Mna Yesu niyo amhitula, “Vi-wandikwa kugamba, ‘Usekumjeza ZumbeChohile ywako.’ ”

13 Mwavu eze abinde kumjeza Yesu kwachila sila, niyo amwasa kwa chipindi.

Yesu akonga ndima yakwe uko GalilayaMatayo 4:12-17; Mako 1:14-15

14 Yesu niyo auya Galilaya, atendakamema nguvu za Muye Ukukile. Mbulizakwe niyo zajendeleza mwe zi si zose zimjihi. 15 Nakahinya mwe zi nyumba zokuvikila zawo naho nakatunyiswa ni wantuwose.

Yesu alemelwa uko NazaletiMatayo 13:53-58; Mako 6:1-6

16 Yesu niyo aita Nazaleti, hantu ak-wile, mwe zuwa dya kuhumula, engilamwe nyumba yo kuvikila saviya azwele.Niyo achimala chani asome MawandikoYakukile, 17 niyo enkigwa chitabu cha mu-woni Isaya. Kachigubula na kusoma hantuhawandikwe,18 “Muyewa Zumbewi hamwenga namiye,kwaviya kanisagula niwagambile wachiwa

Mbuli Yedi.Kanisigila niwagambile wadya wafungigwe

kugamba nawalekeilwe,na wadya hawekuwona nawawone naho,kanisigila kuwalekeila wadya wakusulu-

mizwa,19 na kulonga kugamba chipindi chibula,

Zumbe hadya nakombole wantuwakwe.”

20 Akaheza Yesu niyo agubika chiyachitabu, amvuziza mndima, na kwikalahasi. Wantu wose nawe mwe nyumba yokuvikila wamng'oila meso, 21 niyo akongakuwagambila, “Mawandiko yano dyeloyachinta, saviya mwivile yakasomwa.”

22 Wose niyo watamilwa na kwehelwa nimilosi yedi ya mbuli asimwile. Wagamba,“Yuno suyo mwana ywa Yusufu?”

23 Yesu awagamba, “Sivimanya kugambanamnigambile mliganyo, ‘Mganga, kwe-honye mwenye.’ Naho namnigambekugamba chiva mbuli zose udamanye ukoko mzi wa Kapelinaumu vidamanye hanohe kaya yako. 24 Yesu ongezeza, chindedi

LUKA 4:25 71 LUKA 5:4nawagambilani vino,” kugamba, “Hahanamuwoni natunywe kwe isi yakwe mwenye.

25 “Tegelezani chindedi, kwendaga nawavyele walozize mwe isi ya Izulaeli mwamazuwa ya Eliya. Mwe chipindi chiyakwendagahakuna fula kwembingu kwami-hilimo mitatu na myezi mtandatu nahoniyo kwatenda na gumbo ditendese mwesi yose. 26 Hata ivyo Eliya hasigilwe kwemntumgatimwawo, ukaleka du kwa yudyamvyele abanikilwe ni mgosi Saleputa mwesi ya Sidoni. 27 Naho kwendaga na wantuwalozize wata matana wakekala mwe isi yaIzulaeli mwa mazuwa ya muwoni Elisha,mna na hahana hata mtu yumwengamgatimwawo alenguswe, mna Naamani uyoduwe isi ya Siliya.”

28 Wantu wose nawe mwe idya nyumbayo kuvikila weze weve ivyo, niyo wengilwani maya. 29 Niyo wachimala, wamlavyaYesu kuse ko mzi, na kumwigala halangaho lugulu hadya mzi wawo uzengigwe.Nawakaunga wamdule hasi kulailamnkanda mo lugulu, 30 mna Yesu niyoajinka mgati mwawo na kwita zakwe.

Mntu mta mpepoMako 1:21-28

31 Akaheza Yesu niyo aita Kapelinaumu,mwe mzi wa Galilaya. Na akahinyawantu we Zuwa dya Kuhumula. 32 Woseniniyo weheleswa eze wawone ivyo endileakawahinya, kwaviya nakahinya kwaudahi. 33 Mwe nyumba yo kuvikilakwendaga na mntu mta mpepo nchafu,niyo aguta kwa izwi kulu, 34“Haa! Yesu ywaNazaleti, waunga mbwani kwetu? Kwizauchikome? Sikumanya weye wi yuhi, wiMsigilwa Mkuka ywa Chohile!”

35 Yesu niyo aikwahila idya mpepo,“Nyamala naho mlawe yuno mntu!”Mpepo idya yamgwisa hasi yudya mntukulongozi kwawo, yamlawa hemlumize.

36 Wantu wose weheleswa na kugambi-lana, “Yano ni mahinyo yani? Mntu yunoana udahi na nguvu za kukwahila mpeponchafu, nazo zamwiva!” 37 Elo mbuli zaYesu niyo zazagala chila hantu mwe isiidya.

Yesu ahonya wantu walozizeMatayo 8:14-17; Mako 1:29-34

38 Yesu niyo afosa mwe nyumba yo ku-vikila aita kwe nyumba ya Simoni. Mk-wewe Simoni ywe chivyele endaga aka-lumiswa homa, wamlombeza Yesu amho-nye. 39 Yesu aita na kuchimala hajihina yudya mvyele aikwamila idya ihomaimlawe. Ihoma nayo niyo yamlawa, ahoakonga kuwasankanila.

40 Zuwa dize diswe, wamwigaila Yesuwantu wose wendile wakalumwa ni many-onje yesimile, niyo awajelekela mikonochila yumwenga na kuwahonya woseni.41 Mpepo niyo zawafosa wantu walozize,wakaguta kugamba, “Weye wi Mwana ywaChohile!”

Mna Yesu kazikwahila naho haungilezilonge, kwaviya nawammanya kugambauyo nuyo Kulisito.

Yesu alonga uko YudeyaMako 1:35-39

42 Mtondo wakwe eze kuche, Yesu afosamo mzi na kwita hantu hechedu. Fyokulu dya Wantu wakonga kumbasa, wezewamuwone, niyo waunga wamchindeasekuhalawa aho hawo. 43Mna awagamba,“Naungigwa nilonge Mbuli Yedi ya Useutawa Chohile mwe mizi mituhu nayo,kwaviya icho nicho nisigilwe ni Chohilekudamanya.”

44 Elo Yesu ajendeleza kulonga mwe isiya Yudeya mndani mwe zi nyumba zo ku-vikila ya Galilaya.

5Yesu etanga wahinywa wa nkongoMatayo 4:18-22; Mako 1:16-20

1 Zuwa dimwenga Yesu achimalagahankanda hedi ziwa dya Genesaleti. Wantuwalozize nawammemela na kufintanakwita kwakwe kwetegeleza ulosi waChohile. 2 Awona ngalawa mbili zijeilenanga mpwani, walowa wazasa nawaka-sunta izinyavu zawo. 3 Yesu engila mwengalawa imwenga yendaga ya Simoni niyoamgamba aigale hale hadodo na mpwani.Akajika ekalamwe ingalawa iyo na kuhinyafyo dya wantu.

4 Eze abinde ukuhinya, amgamba Si-moni, “Igale halehale ingalawa kwa maziamatali, niyo weye hamwenga nambuyazomziseleze izinyavu zenyu mlowe samaki.”

LUKA 5:5 72 LUKA 5:315 Simoni amhitula, “Zumbe,” “chilowa

chilo chijima mna hachipatile cho-chose. Mna hegu weye walonga seivyo,naniziseleze izinyavu.” 6 Weze waselezeizinyavu niyo walowa samaki zilozise nahoizinyavu niyo zakonga kukantika. 7 Ivyowawatagusa weyawe wadya nawe mweingalawa intuhu weza wawambize. Wezana kumemeza samaki mwe zingalawazoseni mbili na zimeme niyo zakongakudidimila. 8 Simoni Petulo eze awone ayoyalaile, amfikila madi Yesu na kumgamba,Zumbe! “Halawe hangu, miye ni mtamasa!”

9 Simoni na wose wendile wehamwenganaye niyo weheleswa kwa chausa chezisamaki walowile. 10 Seiviya weyawe dyaSimoni, Yakobo na Yohana, wana Zebedayonawo wehelewa. Yesu amgamba Simoni,“Usekogoha, kukongela vino haluse naut-ende mlowa wantu.”

11 Elo walavya izingalawa zawo mwamazi na kuzibuza mpwani. Waleka chilachintu na kumtimila Yesu.

Yesu ahonya mntuMatayo 8:1-4; Mako 1:40-45

12 Yesu hadya endaga kwemzi umwengamgati mwe mizi idya kwalailaga mntuendaga akuhuma matana. Eze amwoneYesu, edula hasi na kumlombeza, “Zumbe,ukaunga, wadaha kunilengusa!”

13 Yesu achumizamkonowakwe na kum-donta. Niyo amgamba, “Lenguka!” Ahounyonje wamlawa mntu uyo. 14 Yesuamgamba, “Usekumgambila mntu yoyose,mna hita kwa mlavyantambiko akuwone,naho ukalavye jeleko kwa chausa cho ku-lenguka kwako saviya Musa asigile, chaniwantu waukule kugamba kuhona.”

15 Mna mbuli za Yesu niyo zajendesavidala, na mafyo ya wantu nayo niyo yaitakumwetegeleza na kuhonywa manyonjeyawo. 16Mna Yesu nakaita hantu hecheduna kumlombeza Chohile.

Yesu ahonya mntu aholomaleMatayo 9:1-8; Mako 2:1-12

17 Zuwa dimwenga Yesu nakahinya.Mafalisayo wamwenga na wahinya Sig-ilizi walaile mwe chila mzi wa Galilayana Yudeya na Yelusalemu hadya ekaleakahinya. Nguvu za Zumbe nazimwingilaahonye wanyonje. 18 Wantu wamwenga

naweza wamwinula mntu mwe lusaziaholomale. Niyo wajeza kumwingizakunyumba wamwike kulongozi kwa Yesu.19 Mna kwachausa che difyo dya wantu,wadunduga kumwingiza mndani. Ivyowamwinula no lusazi na kumjisiza ku-langa kwe digulu, waponkola langa, nakumseleza no lusazi lwakwe mgati mwedifyo kulongozi kwa Yesu. 20 Yesu ezeawone uzumizi wananawo, niyo amgamba,“Mbuyangu, kulekeilwa masa yako.”

21 Wahinya Sigilizi hamwenga na Mafal-isayo wakonga kulonga wenye, “Yuno nimntu ywani akumhuluta Chohile? Chohilenuyo ichedu akudaha kulekeila masa!”

22 Yesu kabunkula zifanyanyi zawo nakuwagamba, “Ni mbwani mkufanyanyavino mwe myoyo yenyu? 23 Vihufu nivihi kugamba, ‘Masa yako yalekeilwa,’hegu kugamba, ‘Chimala ujende?’ 24 Mnanaunga mmanye kugamba, Mwana ywaMntu ana udahi wa kulekeila masa mweisi yose.” Akajika amgamba yudya mntuaholomale, “Nakugamba, chimala, guhaulusazi lwako wite kukaya!”

25 Ahadya mntu yudya achimala ku-longozi kwawo wose, etwika ulusazilwakwe endile akagonela, aita kaya, kunoakamtunya Chohile. 26 Wantu woseniyo wehelweswa! Wengilwa ni woga,wamtunya Chohile, wakagamba, “Dyelochiwona maula!”

Yesu amwitanga LawiMatayo 9:9-13; Mako 2:13-17

27 Aho vize viheze, Yesu akafosa niyoamwona mchisanya kodi yumwenga ak-witangwa Lawi, ekale mwe kazumba kakuchisanyiza kodi. Yesu amgamba, “Nitim-ila.” 28 Lawi achimala, asa chila chintu nakumtimila.

29 Akaheza Lawi niyo amdamanyizaYesu ngasu nkulu mwe nyumba yakwe,bunga kulu dya wachisanya kodi na wantuwatuhu wendaga wakadya hamwenganawo. 30 Mafalisayo wamwenga nawahinya sigilizi wamwenga wa bunga dyaMafalisayo wawagamba wanampina waYesu. “Ni mbwani mkudya na kunywana wachisanya kodi hamwenga na watamasa?”

31 Yesu awahitula, “Wantu heweku-lumwa hawakunga mgangana, mna wadya

LUKA 5:32 73 LUKA 6:16wakulumwa. 32 Sizile kuwetanga waku-woneka wedi weile, mna wadya wata masawadahe kweila masa yawo.”

Mbuli ya kufungaMatayo 9:14-17; Mako 2:18-22

33 Wantu watuhu wamgamba Yesu,“Wanampina wa Yohana wafunga kudyankanana zilozize na kumlombeza Chohile,na wanampina wa Mafalisayo nawowadamanya seivyo, mna wanampina wakowadya na kunywa.”

34 Yesu awahitula, “Mwafanyanyakugamba mwadaha kuwachinda wa-jeni wagonekwe kwe nyinka wafungewasekudya aho msozi achei hamwenganawo? Havikudahika! 35Mnamazuwa yezaumo msozi aneza kusigwa mgati mwawo,aho naho nawafunge.”

36 Yesu naho awagambila mligano uno,“Hahana mntu akutatula chilaka chasuche mpya na kuchisuma mwe sucheisakale. Anadamanya ivyo, nabalangeisuche impya, na chiya chilaka che sucheimpya hachiivane neidya isuche isakale.37 Seivyo hahana mntu akujela divai mpyamwemikwiji ya kale, kwaviya anadamanyaivyo, divai impya naitule idya mikwiji,divai naitikile hasi, mikwiji nayo naiwolevyabule. 38Mna divai mpya yawagila ijelwemwe mikwiji mihya! 39Naho hahana mntunaunge anywedivaimpya anaheza kunywadivai ya kale. Agamba, ‘Idya divai ya kaleni yedi,’ vitendese.”

6Mbuli ya Zuwa dya KuhumulaMatayo 12:1-8; Mako 2:23-28

1 Zuwa dimwe dya Kuhumula Yesuna wanampina wakwe nawakajinkamwe nkonde zo uhemba. Wanampinawakwe niyo wakonga kuhasula maiso,wayahugusa ne mikono yawo, na kudyauhemba. 2 Mafalisayo wamwenga wauza,“Ni mbwani mkudamanya mbuli ilemezwemwe sigilizi yetu kudamanywa mwe zuwadya Kuhumula?”

3 Yesu awahitula, “Vino hamsomile viyaadamanyaga Daudi hamwenga na weyaweumo nawana sala? 4 Yeye nakengila mwenyumba nkulu ya Chohile, niyo aguha mi-gate ilavigwe kwa chausa cha Chohile na

kuidya, niyo awapangila weyawe. NahoSigilizi zilemeza mntu yoyose kudya mi-gate iyo, mna walavyantambiko du.”

5 Akajika Yesu awagamba, “Mwana ywaMntu nuyo Zumbe ywa Zuwa dya Kuhu-mula.”

Mntu aholomale mkonoMatayo 12:9-14; Mako 3:1-6

6 Mwe Zuwa tuhu dya Kuhumula Yesuaitaga kwe kuhinya mwe nyumba yokuvikila. Mwe nyumba iyo mwendagana mntu aholomale mkono wakwe wakulume. 7 Wahinya Sigilizi wamwengana Mafalisayo wamwenga nawakazungulachintu chikunga chimhose Yesu, elowamsinyisa hegu namhonye mntu yudyamwe Zuwa dya Kuhumula. 8Mna kwaviyaYesu nakamanya izifanyanyi zawo niyoamgamba yudya mntu mta mkono uholo-male, “Souchimale hano.” Yudya mntuenuka niyo achimala hadya. 9 AkahezaYesu niyo awagamba, “Nawauzani, Sigiliziyetu yachunga chidamanye yedi heguyehiye mwe Zuwa dya kuhumula? Kuho-nya ujima wamntu hegu kukoma?” 10Niyoahituka na kuwakaula wantu woseniwendile hadya, niyo amgamba yudyamntu, “Chumiza umkono wako.” Nayeniyo adamanya seivyo, mkono wakwe niyowahona.

11Mnawadya wantu niyo wengilwa niyowehiwa wafanyanya wamtende chisimochani Yesu.

Yesu asagula wasigilwa mlongo na waidiMatayo 10:1-4; Mako 3:13-19

12 Mwa amazuwa ayo Yesu akwelagako lugulu akucheleza chilo chijima akam-lombeza Chohile. 13Eze kuche, niyo etangawanampina wakwe, na kusagula mlongona waidi mgati mwawo, na kuwetangawasigilwa, 14 Simoni yudya amwinkile zinadya Petulo na mlukolo ywakwe Andu-leya, Yakobo na Yohana, Filipo na Ba-tolomayo, 15 Matayo na Tomaso, Yakobomwana ywaAlifayo, na Simoni akwitangwaZelote, 16YudamwanaywaYakobonaYudaIsikaliyote amhosize Yesu.

Yesu ahinya na kuhonya wantuMatayo 4:23-25

LUKA 6:17 74 LUKA 6:4117 Yesu eze asele kulaila ko lugulu

hamwenga na wanampina wakwe, wachi-mala hantu hachumile. Wanampinawakwe walozize. Fyo kulu dya wantuwalaile ntendele zose za Yudeya nawantu walaile Yelusalemu na mpwaniya Tilo na Sidoni, 18 Wantu awo nawezakumwetegeleza Yesu na kuhonywa many-onje yawo. Wadyawendile wakasulumizwani mpepo nchafu nawahonywa. 19 Wantuwose nawakajeza kumkufya, kwa idyanguvu nendile ikalaila mndani mwakwena kuwahonya wose.

Chinyemi na usunguMatayo 5:1-12

20 Yesu kawasinya wanampina wakweagamba,“Chinyemi china nyuwe wachiwa,kwaviya Useuta wa Chohile ni wenyu!21Chinyemi chinanyuwemkulumwanisala

vino haluse,kwaviya namwigute!Chinyemi china nyuwe mkwila vino

haluse,kwa viya namseke!”

22 “Chinyemi china nyuwe chipindiwantu wakawaihiwani, na kuwalemela,na kuwahulutani, na kugambigwa mwiha,kwa chausa cha Mwana ywa Mntu!23 Mbwedani aho mbuli izo nazilaile,kwaviya mwikiwa ntunyo nkulu ukokwembingu. Kwaviya wadalahala wawowawadamanyizaga saivyo wawoni.”24 “Mna na mvimanye nyuwe mwi wagoli

vino haluse,kwaviya mhokela kale chinyemi chenyu!25 Namvimanye nyuwe mwigute vino

haluse,kwaviya namtende na sala!Namvimanye nyuwe mkuseka vino haluse,kwaviya namwomboleze na kwila!

26 “Namvimanye nyuwe uneva wantuwakawatogolani, kwaviya wadalahalawawo watendaga saivyo wawoni wadanti.

Kuwaunga wankondoMatayo 5:38-48; 7:12a

27 “Mna nawagambilani nyuwe mku-nitegeleza, waungeni wankondo wenyu,wadamanyizeni vyedi wadya wakuwehi-wani. 28Wajimbikeni wadya wakuwaligita,naho walombezezeni kwa Chohile wadyawakuwadamanyiza yehiye. 29Uneva mntu

anakutowa mwe funda imwe, mleke aku-towemwe funda ya kaidi nayo, naho unevamntu anaguha inkazu yako, mwinke neshati nayo. 30Mntu yoyose akukulombezachintu, naho mntu yoyose akukuhokachintu chako, usekumgamba akuvuzize.31Saviyamkungawantuwawadamanyizeninyuwe nanywi muwadamanyize seivyo.

32 “Uneva mwa waunga wadyawakuwaungani awodu, ni mbwani mkungamhokele ntogozi? Kwaviya hata watamasa wawaunga wadya wakuwaunga!33 Naho uneva mkawadamanyiza yediwadya wakuwadamanyizani yedi, namhokele ntunyo yani? Kwaviya hatawata masa wadamanya seivyo! 34 Nahouneva mwawakopesha wadya mmany-ize kugamba nawawaliheni, ni mbwanimkunga mhokele ntogozi? Hata watamasa wawakopesha wata masa, wakatendana msuhi wakulihwa chiyasi ichiya!35Mna nyuwe waungeni wankondo wenyunaho wadamanyizeni yedi, wakopesheninaho msekwika fanyanyi za kuvuzizwa.Mkaheza namwinkigwe jeleko kulu, namtende chindedi wana wa Chohile Mkuluywa kwembingu Kwaviya uyo ni ywedi kwawantu wehiye hewena ntogozi. 36 Mtendewata mbazi saviya Tati yenyu ana mbazi.

Kuwakantila watuhuMatayo 7:1-5

37 “Mse kukantila watuhu, na Chohilenaye hawakantile nyuwe, mse kuwalahawatuhu, na Chohile naye hawalaheni,walekeileni watuhu, na Chohile nayenawalekeile nyuwe. 38 Wenkeni watuhu,na Chohile nawenkeni nyuwe. Kwaviyana mhimilwe chihimo chimemile nakusintwa mwe mikono yenyu. Nahochihimo mkunga muwahimile watuhunicho Chohile naajeseze kuwahimilanyuwe.”

39 Yesu naye niyo awagambila mliganouno akawauza, “Tuntu hakudaha kum-longoza ntutu mnyawe, anadamanyaivyo, wose waidi nawagwele mwe bome.40 Hahana mwanampina akumjinkamhinya wakwe, mna chila mwanampinaumo akakomeleza mahinyo yakwe, na-tende saviya mhinya ywakwe.

41 “Ni mbwani ukusinya kabasi kemweziso dya mlukolo ywako, mna hukuwona

LUKA 6:42 75 LUKA 7:16msomo wi mwe diziso dyako? 42 Hegunaudahe vivihi kumgambamlukolo ywako,‘Hake, mlukolo ywangu, goja huuse kabasimwe diziso dyako,’ mna hukuwona msomowi mwe diziso dyako mwenye? Msonga-ganyi weye! Konga kuusa msomo wi mwediziso dyako mwenye, nivyo naudahe ku-wona pwilili na kudaha kuusa msomo wimwe diziso dya mlukolo mnyawo.

Mti na matunda yakweMatayo 7:16-20; 12:33-35

43 “Mti wedi haukweleka matundayaihiye, naho mti wihiye haukwelekamatunda yedi. 44 Kwaviya chila mtiumanyika kulawana na matunda yakweukweleka, wantu hawakwaha tini mwesaka dya miwa hegu kutunda zabibu mwemisongoma. 45 Mntu ywedi alavya yedikulaila mwe mpamba imwakwe, na mntuehiye alavya yehiye kulaila mwe mpambayakwe ya mbuli zihiye. Kwaviya mntualonga chiya chimemile mo moyo wakwe.

Wazesi waidi wa nyumbaMatayo 7:24-27

46 “Ni mbwani mkunitanga, ‘Zumbe,Zumbe,’ mna hamkudamanya yadyahuwagambilani? 47 Chila mntu akwizakwangu na kwiva mbuli zangu na kuz-itimila, nani walagise ivyo eli. 48 Uyokekela enga mntu, mo kuzenga nyumbayakwe, asimbisa na kwika msingi wakwemwe luwe. Fula nkulu ize inye yaboholamo mto yaisingisa inyumba iyo mnahaisingisike, kwaviya izengwa vyedi.49 Mna mntu yoyose akwiva izimbulizangu akaleka kuzitoza aliganywa namntuazengile nyumba mlanga mwe msangahesimbilemsingi, mazi ya boholemwemtoyakeisingisa inyumba iyo yagwa hasi, nahoyabogozoka!”

7Yesu amhonya mtumwa ywa mkulu ywa

wankondo wa LumiMatayo 8:5-13

1 Yesu eze abinde kulonga yoseniyano kwa wantu, niyo aita Kapelinaumu.2Mkulu yumwenga ywawankondo ganawaChilumi nanamtumwaamungise,mtumwauyo nani mnyonje gaja. 3 Yudya mkulueze eve mbuli za Yesu, niyo awasigilawadalahala wamwenga wa Chiyahudi

waite wakamlombeze akamhonye um-tumwa ywakwe. 4 Weze wambwile Yesu,niyo wamlombezesa, “Ichindedi mntuyuno aungigwa umwambize 5 kwaviyaawaunga wantu wose, naho kachizengelanyumba yo kuvikila.”

6 Akaheza Yesu niyo ajesanya nawo.Eze abule haguhi ne nyumba ya yudyamkulu ywa wankondo, niyo yudya mkuluawasigilaga wambuyaze kumgamba Yesu,“Zumbe, usekwehosa kwiza kuno, kwaviyamiye sikuwagila kukuhokela mwe nyum-bangu. 7 Naho miye nami sikuwagilakwiza kwako. Mna longa ulosi du, namtumwa ywangu nahone. 8 Kwaviyamiye mwenye nami ni mntu mta udahi,naho nina wankondo we hasi yangu. Ni-namgamba yumwenga, ‘Hita!’ Naye aita,na ninamgamba mtuhu, ‘So!’ Naye eza, naninamgamba mtumwa ywangu, ‘Damanyavino!’ Naye adamanya.”

9 Yesu eze eve ivyo niyo ehelwa, niyoahitukila idifyo dya wantu dikumtimila nakugamba, “Nawagambilani, sinati kuwonauzumizi sauno mwe isi yose ya Izulaeli!”

10Wadyawantuwasigilwewauya kukayakwa yudya mkulu na kumbwila mtumwaywakwe kahona.

Yesu auyusa mwana mvyele afilwe nimgosiwe

11 Zuwa dikutimila, Yesu hamwenga nawanampina wakwe waita he mzi ukwi-tangwa Nayani. Fyo kulu dya wantu niyodyawabasa. 12 Umo wehaguhi ne nchiliyo umzi, niyo kwa laila wantu wenulechimba cha mbwanga yumwenga endileni mwana ichedu ywa mvyele afilwe nimgosiwe, na fyo kulu dyomzi udya nendiledikamsindikiza yudya mvyele kokuhamba.13 Zumbe eze amwone uyo umvyele, niyoamfila mbazi, na kumgamba, “Usekwila.”14 Niyo asogela na kuditoza idijeneza,wadya wagosi nawadinule niyo wachimala.Yesu agamba, “Mbwanga! Nakugamba,inuka!” 15Yudya mbwanga abanike enuka,ekala na kukonga kulonga. Yesu amwigalakwa mami yakwe.

16 Wantu wose niyo wengila wogana kumtunya Chohile. Niyo wagamba,“Muwoni mkulu kachilaila mgati mwetu!Chohile keza kwambiza wantu wakwe!”

LUKA 7:17 76 LUKA 7:4217 Mbuli zino za Yesu zijenda mwe si

yoseni ya Yudeya na si zoseni zi mguhi.Wasigilwa kulaila kwa Yohana Mta kuba-

tizaMatayo 11:2-19

18 Wanampina wa Yohana niyowamgambila Yohana izimbuli zino zose.Naye niyo etanga waidi mgati mwawo 19nakuwasigila kwa Zumbe wakamuze, “Vinoweye nuyo alongigwe ni Yohana kugambaneze, hegu chimgoje mtuhu?”

20 Weze wabule kwa Yesu, wamgamba,“Yohana Mta kubatiza kachisigila chizechikuze kugamba ni weye nawize, heguchimgoje mtuhu.”

21 Chipindi ichiya Yesu nendile akawa-honya wantu walozize wendile wanyonjenawatampepo nchafu na kuwatendaman-tuntu walozize wawone. 22 Ivyo Yesuawahitula wanampina, “Hitani mkamgam-bile Yohana yadyamuwone na kwiva, man-tuntu wawona, viwete wajenda, wadyawakuhuma matana walenguka, hewek-wiva weva, wabanike wauyuswa, na MbuliYedi ya Chohile yalongwa kwa wachiwa.23Chinyemi chinawadya hewenankamanamiye!”

24 Wanampina wa Yohana weze wa-halawe, Yesu niyo akonga kuwasimwilawantu mbuli za Yohana, “Umo mwitilekwenyika, namwita kusinyambwani? Vinonamwita kusinya nyasi ikusingiswa nimpeho? 25 Vino mlaila kuse mkasinyembwani? Mntu avikile suche zedi?Bule! Wantu wakuvika suche za chiseutanaho wekala wikazi wa chigoli we mwenyumba za chiseuta! 26 Nigambilani,mwakusinya mbwani kuse? Muwoni?Chindedi, mna muwona akujinka muwoni.27 Kwaviya Yohana nuyo alongigwe mwaMawandiko kugamba, ‘Chohile kagamba,nanisigile msigilwa ywangu akulongwelekukudamanyiza sila.’ 28 Yesu ajendelezakulonga,” Nawagambilani, “Yohana nimkulu kujinka mntu yoyose elekwe nimvyele. Mna mntu mdodo kujinka wosemo Useuta wa Chohile ni mkulu kujinkaYohana.”

29 Wantu wose weze weve ayo, na hatawachisanya kodi, niyo nawazumila wediwa Chohile kwaviya na wakabatizwa niYohana. 30 Mna Mafalisayo hamwenga

na wahinya Sigilizi walemela kumwivaChohile naho nawalemela kubatizwa niYohana.

31 Yesu niyo ajendeleza kulonga, “Vinowantu wa dyelo nadaha kuwaliganyana mbwani? Waligana na mbwani?32 Waligana na wana wekale he gwilo.Bunga dimwenga dyagutila kwa tuhu,‘Chawachemelaga wila wa nyinka, mnahamwavinaga! Chachemaga wila wandilo, mna hamwiile!’ 33 Yohana Mtakubatiza nakeza hekudya naho hakun-ywa divai, mwagambaga, ‘Ana mpepo!’34 Mwana Mntu ezaga, naakadya nakunywa, niyo mwagamba, ‘Mkauleni yunomntu! Aungisa kudya, naho ni mkozi,mbuya ywa wachisanya kodi na watamasa!’ 35 Mna ubala wa Chohile uwonekawedi naho wachindedi kwa wadya woseniwakuuzumila.”

Yesu mnyumba mwa Simoni Mfalisayo36 Mntu yumwengaMfalisayo amgoneke

Yesu mwe nkande ya chisingi. Niyo Yesuaita kwe kaya ya Mfalisayo uyo, ekalana kudya. 37 Mwo umzi udya, nakunamvyele mta masa. Keva kugamba Yesunaakadya mwe kaya ya Mfalisayo uyo, ivyoaguha kasupa kamemile mavuta ya kup-wepweleka vitana. 38 Achimala haguhi naYesu kuno akaila, akachabaza iviga vyaYesu na mesozi yakwe. Niyo avifuta kwafili zakwe, vikajika asesa na kuvikulugutamavuta. 39 Yudya Mfalisayo eze awoneivyo, afanyanya mo moyo wakwe, “Un-eva chindedi mntu yuno nani muwoni,nakabunkula kugambamvyele yuno akum-toza evivihi, nakamanya kugamba ni mtamasa!”

40 Yesu amgamba Mfalisayo uyo, “Si-moni, nonga hugambile chintu.”

Simoni niyo agamba, “Haya Mhinyi,nigambila.”

41 Yesu niyo akonga kulonga, “Nahanawantu waidi wakopaga hela kulaila kwamntu akukopesha. Yumwenga nakakopamatundu magana mashano na mtuhunaye akopaga matundu milongo mishano.42 Hahana adahile kuliha matundu ayo,ivyo yudya mntu awakopeshaga niyoawalekeila awagamba wose wasekumliha.Haluse ni yuhi namungise mgati mwawadya waidi?”

LUKA 7:43 77 LUKA 8:18

43 Simoni ahitula, “Nafanyanyakugamba ni yudya alekeilwe mta deni dyamatundu yalozize.”

Yesu amgamba, “Ni chindedi.” 44 Niyoamhitukila yudyamvyele na kumgamba Si-moni, “Wamwona mvyele yuno? Siza mwekaya yako, huninkile mazi ya kuhaka ivigavyangu, mna mvyele yuno kanihaka ivigavyangu kwamesozi yakwe na kuvifuta kwafili zakwe. 45 Hunihokele kwa kunisesa,mna yuno kukongela hadya nizile halekilekunisesamweviga vyangu. 46Huukulugutemavuta mtwi wangu, mna mvyele uyukakuluguta mavuta matana iviga vyangu.47 Nakugambila, kwaviya kausizwa masayakwe yalozize, ivyo naye aungisa. Mnamntu yeyose alekeilwe masa majeche nayeaunga kidodo.”

48 Niyo Yesu amgamba yudya mvyele,“Kulekeilwa amasa yako.”

49 Wantu watuhu wekale mwe mezawakonga kulonga wenye, “Yuno ni yuhiakudaha kulekeila masa?”

50 Mna Yesu amgamba yudya mvyele,“Uzumiziwakoukuhonya. Jenda kwauton-dowazi.”

8Wavyele nawakamwambiza Yesu

1 Akajika, Yesu katamba kwe mizi nakaya kulonga Mbuli Yedi yo Useuta waChohile. Wanampina mlongo na waidiniyo waita naye, 2wavyele wamwenga wa-honyigwe manyonje na kulavigwa mpeponi Yesu nawo wawabasa. Wavyele awowendaga ni Maliyamu akwitangwa Magi-dalena, yudya alavigwe mpepo nchafumfungate, 3 Yona, mkaza Kuza endagamkulu mwe chitala cha Helode, Suzana,wavyele watuhu walozize. Wavyele awowajesezaga ugoli wawo kumsankanila Yesuhamwenga na wanampina wakwe.

Mliganyo wa mhandiMatayo 13:1-9; Mako 4:1-9

4 Wantu wajendeleza kwiza kwa Yesukulaila chila mzi. Umo fyo kulu dya wantudize didugane, Yesu nakasimwila mliganyouno.

5 “Hendaga na mntu aitile kuhandambeyu. Umo akamyaga izimbeyu mwenkonde, zimwenga zigwela mwe sila. Ahozijatwa, wadege wa kulanga nawo wazidya.

6 Izimwenga zigwela mwe luwe. Zizezikonge kuhota, zinyala kwaviya ulongouswesa mazi. 7 Izimwenga zigwela mwemiwa, zikula hamwenga ne miwa, miwaniyo yazifintafinta. 8Mbeyu ntuhu zigwelamweulongowedi. Zakula na kweleka, chilaimwenga nkanana gana.”

Yesu naye abindiliza, “Mta magutwineve!”

Vikuleka akuhinya kwa miliganyoMatayo 13:10-17; Mako 4:10-12

9 Wanampina wakwe wamuza Yesumliganyo uno ni mbwani, 10 Niyo ahitula,“Nyuwe ugubwilwa kumanya chinyelecho Useuta wa Chohile, mna kwa wantuwatuhu vyalongwa kwa miliganyo, chaniwanasinya wasekuona, wanategelezawasekukombaganya.

Yesu atambalisa mliganyo wa mhandiMatayo 13:18-23; Mako 4:13-20

11 “Mliganyo uno nikugamba, mbeyu niMbuli ya Chohile. 12 Izimbeyu zigwelemwesila zaligana na wantu wakwiva Mbuli yaChohile, mnaMwavu eza na kuiguhaMbuliiyo mwe myoyo yawo chani wasekuzu-mila na kukombolwa. 13 Izimbeyu zig-wele mwe luwe zaligana na wantu wak-wiva Mbuli ya Chohile na kuihokela kwachinyemi, mna haikwingila mwe myoyoyawo. Waizumila hadodo, mna wanajezwawaileka. 14 Izimbeyu zigwele mwe miwani mliganyo wa wantu wakwiva Mbuli yaChohile, mna wafintwa ni nkunto na ugolinambwedowamwe isi vyalekawadundugakweleka matunda. 15 Izimbeyu zigwelemwe ulongo wedi zaligana na wantu wak-wiva Mbuli ya Chohile, waizumila na kuikamwe myoyo yawo, naho waitoza kubulakweleka matunda.

Taa igubikwe mwe nyunguMako 4:21-25

16 “Wantu hawakuwasha taa na kuigu-bika na nyungu hegu kuika kwe divungu.Mna waikamnangamwe chiya cha kwikiyataa, chani wantu walangazwe umo wak-engila mnyumba.

17 “Chochose chifisigwe nachilavyanywekung'aile, naho chochose chigubikwenachigubulwe na kwikwa kung'aile.

18 “Elomsinyise, saviyamkwiva, kwaviyamta chintu nongezezwe, mna yudya

LUKA 8:19 78 LUKA 8:41hena chintu nahokwe chiya ichidodoakufanyanya ananacho.”

Nine na walukolo wa YesuMatayo 12:46-50; Mako 3:31-35

19Nine nawalukolowaYesuwambasaga,mna hawadahile kumbwila kwa chausache idifyo kulu dya wantu. 20 Mntuyumwenga amgamba Yesu, “Mamiyako nawalukolo wako wachimala heise waungawakuwone.”

21 Yesu awagamba wantu wose, “Mnalana walukolo wangu ni wadya wakwivaMbuli ya Chohile na kuitimila.”

Yesu aikwahila nkung'untoMatayo 8:23-27; Mako 4:35-41

22 Zuwa dimwenga Yesu nakakwelamwe ngalawa hamwenga na wanampinawakwe. Niyo awagamba, “Chiteni ntendelentuhu ye idiziwa.” Ivyo wakonga kwita.23 Umo wendile mwe ngalawa wakaita,Yesu niyo agona ntongo. Aho nkung'untonkulu yavumila mwe diziwa, niyo ingalawayakonga kumema mazi, woseni nawe mwechilozo chikulu. 24 Elo wanampina wakweniyo wamwinula wakamgamba, “Zumbe,Zumbe! Chafa!”

Yesu eze enuke, niyo akwahila idyainkung'unto na amawimbi ya mazi, niyovya nyamala. 25 Niyo awagamba wanamp-ina wakwe, “Uzumizi wenyu nuhi?”

Mna wehelwa na kogoha kuno wak-agambilana, “Yuno ni mntu ywani?Alonga na nkung'unto namawimbi navyovyamwiva!”

Yesu ahonya mta mpepoMatayo 8:28-34; Mako 5:1-20

26 Yesu hamwenga na wanampinawakwe wajendeleza ne ntambo. Niyowabula kwe isi ya Gelasi imwe ntendelentuhu ye diziwa dya Galilaya. 27 Yesueze alawe mwe ingalawa, niyo aduganana mntu kudya ko mzi yudya endaga nampepo. Mntu yudya nendile hakuvikasuche kwa chipindi chitali, naho nendilehakwikala mwe nyumba, mna nakekalakwe zimbila. 28 Eze amwone Yesu, kagutakwa izwi kulu, kedula hasi mwe vigavya Yesu, na kugamba, “Yesu, MwanaChohile ekulanga! Waunga mbwanikwangu? Nakulombeza, usekusulumiza!”29 Mntu uyo nakalonga ivyo kwaviya Yesu

kamlagizampepo nchafu imlawe. Nkananazilozize mpepo uyo nakamwizila uyo,hatahegu wantu nawakamvugaila mntuyudya, nakanyinywa mikono yakwe neviga vyakwe kwaminyolo, mna nakaikantaminyolo iyo, na mpepo nakamwigala kwenyika.

30 Yesu amuza, “Zina dyako niweyeyuhi?”

Amhitula, “Zina dyangu nuyo ‘NimiyeFyo’,” nakahitula ivyo kwaviya nendile nampepo zilozize. 31 Mpepo zamlombezaYesu asekuzigala kwe dibome hedina uh-elo.

32 Nahana fyo dya nguluwe hajihi,dikadya hankanda he kagulu. Ivyo izim-pepo zamlombeza Yesu azigale zikengilemwe izinguluwe, naye azumila. 33 Ivyompepo zamlawa yudya mntu, niyo zengilamwe izinguluwe. Idifyo dyose dyezinguluwe digulukila ntendele ya kagulukwe diziwa na kudidimila mwa mazi.

34 Wantu nawakadima izinguluweweze wawone chilaile, niyo waguluka nakulonga izimbuli izo mo mzi na mwezinkonde. 35 Wantu niyo waita wakakauleni chibwani chilaile. Weze wabule kwaYesu, wambwila yudya mntu alavigwempepo kekala he viga vya Yesu, kavikasuche, na ana fanyanyi zakwe zedi. Niyowoseni wengila ni woga. 36 Wadyawawone imbuli idya, wawagambila wantuyudya mntu mta mpepo viya ahonyigwe.37 Niyo wantu woseni wa si ya Gelasiwamwunga Yesu aite kwaviya nawakogohavidala. Ivyo Yesu engila mwe ngalawana kuhalawa. 38 Yudya mntu alavigweizimpepo amlombeza Yesu waitanye. MnaYesu amgamba, 39 “Uya kukaya nahoukawagambile wantu chiya udamanyizweni Chohile.”

Yudya mntu niyo aita ko umzi wose,awagambila wantu viya adamanyizwe niYesu.

Mndele abanike na mvyele mnyonjeMatayo 9:18-26; Mako 5:21-43

40 Yesu eze auye kwe ntendele ntuhu yediziwa, wantu wamhokela, kwaviya woseninawakamgoja. 41 Akaheza niyo eza mntuyumwenga akwitangwa Yailo, nani mntumkulu mwe nyumba yo kuvikila. Kedulahasi mwe viga vya Yesu na kumlombeza

LUKA 8:42 79 LUKA 9:13aite kwakwe, 42 kwaviya mwanawe ywachiche ywe ichedu mta mihilimo mlongona midi, na akabanika.

Umo Yesu akaita uko, fyo dya wantuna dikamfinta. 43 Mgati mwawo nakunamvyele akulawigwa sakame kwa mi-hilimo mlongo na midi, alavyaga vyoseniananavyo kwa wagangana, mna hahanahata yumwenga adahile kumhonya.44 Mvyele uyo kalaila mwe difyo hanyumaha Yesu nakukufya lepe dye suche yakwe,aho sakame niyo ileka kumlawa. 45 Yesuauza, “Sikufywa ni yani?”

Chila yumwenga kalemela, niyo Petuloagamba, “Zumbe, wantu woseni wakuzun-guluka nakukufintafinta.”

46 Mna Yesu agamba, “Kuna mntuyumwenga anikufize, sibunkula kwaviyanguvu zinilawa.” 47 Yudya mvyele kawonakugamba kabunkulwa, Elo eza akazingizanakwedula hasi he viga vya Yesu. Mwameso ya chila mntu, akamgambila ivyovilekile akamkufya na vilekile kahonywaaho. 48 Yesu niyo amgamba, “Mwanangu,uzumizi wako ukuhonya. Jenda nautondowazi.”

49 Umo Yesu achei akulonga mbili izo,msigilwa yumwenga eza kulaila kwa yudyamkulu akwitagwa Yailo we nyumba yo ku-vikila. Amgamba Yailo, “Mwanawo ka-banika,” “usekumjela kivuzovuzo mhinyanaho.”

50 Mna Yesu eze eve ivyo, amgambaYailo, “Usekogoha, zumila du, nahone.”

51 Yesu eze abule kwe nyumba ya Yailo,haungile engile kunyumba na mntu mnaPetulo, Yohana, na Yakobo, na tati yamtu na mami ywa mwana. 52 Wantuwose nendile wakaila nakulomboleza kwachausa cho mwana. Yesu agamba, “Usek-wila, mwana habanike katakutongomaladu!”

53 Wose niyo wamseka, kwaviya nawa-manya kugamba kabanika. 54 Mna Yesuniyo amtoza umkono na kumwitanga kwaizwi, “Chimala, mwanangu!” 55 Muyewakwe umuwiya, niyo achimala ahadya,Yesu niyo awaunga wamwinke chintucha kudya. 56 Welesi wakwe weheleswa,mna Yesu kawalagisa wasekugambilamntuyeyose chilaile.

9Yesu awasigila wanampina Mlongo na

waidiMatayo 10:5-15; Mako 6:7-13

1 Yesu awetanga hamwenga wanamp-ina mlongo na waidi niyo awenka nguvuza kugulusa mpepo na udahi wa kuho-nya manyonje. 2 Niyo awasigila kulongaUseuta wa Chohile na kuhonya wanyonje,3akawagamba, “Msekuguha chochosemwentambo yenyu, msekuguha nkome, hegumkwiji hegu nkande hegu hela, naho hatasuchembili. 4Hohosemkuhokelwa, ikalaniumo mnyumba kubula mumlawe mo mziuwo, 5 hohose hemkuhokelwa, halawenihoumzi uwo, mpugute tifili mwe vigavyenyu vitende ukuzi kwawo.”

6 Wanampina niyo wajinka mwe vijijiwakalonga Mbuli yedi nakuhonya wantuchila hantu.

Mkanganyo wa HelodeMatayo 14:1-12; Mako 6:14-29

7 Helode, chilongozi wa Galilaya eze evembuli zoseni nazikalaila, kazaganywa vi-dala, kwaviya wantu wamwenga nawak-agamba kugamba Yohana Mta kubatizakauyuka. 8 Watuhu nawakagamba Eliyakalaila, watuhu nawakagamba yumwengamwa wawoni wa chikale kauyuka. 9Helodeagamba, “Sikanta umtwi wa Yohana, mnayuno mntu ni yuhi hwiva izimbuli zino?”Niyo ajendeleza kujeza kumwona Yesu.

Yesu alisa Fyo KuluMatayo 14:13-21; Mako 6:30-44; Yohana 6:1-

1410 Wasigilwa weze wauye niyo wamgam-

bila Yesu chila chintu wadamanye. Niyoahalawa nawo, waita wenye kwe mzi ukwi-tangwa Betisaida. 11 Idifyo dya wantu dizedive imbuli iyo, niyo wamtimila. Kawa-hokela, alonga nawo mbuli za Useuta waChohile, nakuhonyawadyawaungile kuho-nywa.

12 Umo zuwa dikakonga kuswa,wadya wanampina wakwe mlongo nawaidi wambasa nakugamba, “Lagana nawano wantu chani waite, kwe imizi nakwezinkonde zimjihi wakalonde nkandena hantu ha kugona kwa viya hano chilihechedu.”

13 Mna awagamba “Wenkeni nyuwewenye chintu cha kudya.”

LUKA 9:14 80 LUKA 9:41

Wahitula, “Chinanayo ni migate mis-hano na wasamaki waidi. Waunga chikag-ule nkande ya fyo jima?” 14Nahana wantuwakubula magana milongo mishano

Yesu awagamba wanampina wakwe,“Wagambeni wantu wekale mwe mabungaya wantu milongo mishano shano.”

15 Wanampina weze wabinde ku-damanya niyo wantu wekale hasi, 16 Yesuniyo aiguha idya imigate mishano nawadya wasamaki waidi, asinya kulanga,amjimbika Chohile, aibesula, awenkawanampina wawasangile wantu. 17Woseniwadya niyo weguta, wanampina walo-gota ntangulu mlongo na mbili za viyavisigazwe.

Kweila kwa Petulo kwa YesuMatayo 16:13-19; Mako 8:27-29

18 Zuwa dimwenga umo Yesu akam-lombeza Chohile echedu, wanampinawambasa. Awauza, “Idifyo dyanigambamiye ni yuhi?”

19 Wamhitula “Wamwenga wagambawi Yohana Mta kubatiza, watuhuwagamba wi Eliya, watuhu nawo wagambawiyumwenga ywa wawoni wa chikalekauyuka.”

20 Awauza, “Nanywi mwagaze?,Mwanigamba miye ni yuhi?”

Petulo ahitula, “Wi Kulisito ywaChohile.”

Yesu asimwila masulumizo na file yakweMatayo 16:20-28; Mako 8:30-9:1

21 Yesu niyo awalemeza wasekumgam-bila mntu yoyose imbuli iyo. 22 Alonganaho kwawo, “Mwana ywaMntu aungigwaasulumizwe na kulemelwa ni vilongoziwadalahala na mlavyantambiko mkulu nawahinya Sigilizi. Nakomwe, mna mazuwamatatu yakutimila nauyuke.”

23 Niyo alonga kwa woseni, “Yoyoseakunga anitimile aungigwa elemele, aguhemsalaba wakwe chila zuwa, nakunitimila.24 Kwaviya yoyose akunga ahonye ujimawakwe nawaze, mna yoyose akunga awazeujima wakwe nauhonye. 25Kuna wedi wanikwa mntu kuhokela isi njima, mna ahoaza ujima wakwe? 26 Mntu ananiwonelasoni na amahinyo yangu,Mwana ywamntunaye namwone soni umo akeza mo ukukawakwe na Ukulu wa Tate na wandima wakwembingu wakukile. 27 Nawagambilani

chindedi, watuhu hano hawabanike kubulawauwone Useuta wa Chohile.”

Mwili wa Yesu wahitukilaMatayo 17:1-8; Mako 9:2-8

28 Mazuwa mfungate eze alonge mbuliizo, Yesu awaguha Petulo na Yohanana Yakobo niyo waita he kagulu kum-lombeza Chohile. 29Umo akalombeza, usowakwe uhitukila, suche zakwe nazo niyozang'alisa. 30 Aho wantu waidi nawehadyawakasimwila naye. Nani Musa na Eliya,31 wantu waidi Musa na Eliya walailawakaoneka mgati mo langazi wo ukukaukulaila kwembingu. Nendile wakalongana Yesu mwa yadya nayamlaile kudyaYelusalemu. Chani achintize yawandikwemwakwe. 32 Petulo na weyawe nawadotwani ntongo, mna niyo wenuka nakuwonaukulu wa Yesu na wantu waidi wachimalenaye. 33 Wadya wantu weze wamwaseYesu, Petulo amgamba, “Zumbe, utanawani uno wihano! Nachizenge mahemamatatu, dimwenga dyako, dimwenga dyaMusa na dimwenga dya Eliya.” Hamanyagavitendese chiya akutamwila.

34 Iviya akajendeleza kutamwila, ingudyalaila na kuwagubika kwa chizulichakwe, wanampina wogoha umo idingudikawezila. 35 Izwi dyevika kulaila mwedingu, “Yuno nuyo Mwanangu, nisagulemwetegelezeni!”

36 Idizwi dize dinyamale, wamwona Yesuichedu. Wanampinawanyamala kusimwilaimbuli ino, chipindi chiya hawamgambileyoyose chochose wawone.

Yesu amhonya mwana mta mpepoMatayo 17:14-18; Mako 9:14-27

37 Zuwa ditimile Yesu na wadyawanampina watatu wasela kulaila kwakagulu, fyo kulu dyadugana na Yesu.38 Mntu yumwenga aguta kulaila mwedifyo, “Mhinya! Nakulombeza, msinyemwanangu echedu! 39 Mpepo nchafu in-amwingila aho atula lwasu, kuno yamgwisachifutu, malovu nayo yalawa mo mlomo,ijendeleza kumlumiza naho haikungakumlekela aite! 40 Nawalombezagawanampina wako waiguluse, mna waidun-duga.”

41 Yesu ahitula, “Nyuwe lwelekohelwikumzumila Chohile naho lwagile!Nanikale nanyuwe kubula ini? Nanikale na

LUKA 9:42 81 LUKA 10:7nyuwe kubula ini?” Niwajijimizeni kubulaini? Niyo amgamba yudya mntu, “Mletemwawo hano.”

42 Umo yudya mbwanga akeza, mpeponchafu imgwisa hasi nakumjela chifutu.Yesu aikwamila impepo iyo, amhonyaumbwanga, nakumvuza kwa tatiyakwe.43Wantu woseni wehelwa mo udahi mkuluwa Chohile.

Yesu asimwila naho mbuli ye file yakweMatayo 17:22-23; Mako 9:30-32

Wantu nawechei wehelwa kwa chilachintu naakadamanya Yesu, umo alongagakwa wanampina wakwe, 44 “Mnasekujalachino hunga nilonge nanywi! Mwanaywa Mntu nenkizwe mo udahi wa wantu.”45 Mna wanampina hawakombaganyembuli iyo manakwe ni mbwani. Naifiswakwawo chani wasekuikombaganya, nahonawakogoha kumwuza mwe mbuli iyo.

Mkulu kujinka woseni ni yuhi?Matayo 18:1-5; Mako 9:33-37

46 Malosano yakonga mgati mwewanampina wakauzana ni yuhi mkulukujinka woseni. 47 Yesu niyo abunkulaviya nawakafanyanya mwe myoyo yawo,ivyo aguhamwana, amchimalisa hankandahakwe, 48 nakuwagamba, “Yoyose akungaamhokele mwana yuno mwe zina dyangu,anihokela miye, naho akunihokela, iviyaamhokela yudya anisigile. Kwaviya yoyosewa hasi mwenyu wose nuyo mkulu kujinkawoseni.”

Yoyose hekuhingana nanyuwe ni kwachausa chenyu

Mako 9:38-4049 Yohana alonga, “Zumbe, chiwona

mntu akugulusa mpepo kwa zina dyako,niyo chamgamba aleke, kwaviya hemwedibunga dyetu.”

50 Yesu niyo awagamba, “Msekumle-meza, kwaviya yoyose ehamwenga nanyuwe ni mnyenyu.”

Wantu wa Samaliya walemela kumhokelaYesu

51 Chipindi chikasogela umo Yesunaguhigwe kwigalwa kwembingu, kavi-wona akonge ntambo kubula Yelusalemu.52 Kasigila wantu wamlongweile, waitilekwe kaya ya Samaliya kumdamanyiza

chila chintu kwa chausa chakwe. 53 Mnawantuwomzi udya hawamhokele, kwaviyani pwilili kugamba emwe ntambo kwitaYelusalemu. 54 Umo wanampina Yohanana Yakobo weze wawone vino, wagamba,“Zumbe waunga chisigile moto kulailakwembingu uwabalange?”*

55 Mna Yesu niyo awahitukila na kuwak-wahila. 56Wakaheza waita kwemzi mtuhu.

Wakunga watende wakumtimila YesuMatayo 8:19-22

57 Umo wakajenda mwe isila, mntuyumwenga amgamba Yesu, “Nahutimilehohose ukunga wite.”

58 Yesu amgamba, “Mauzi yanamabome,wadege nawo wana masasa, mna Mwanaywa Mntu hana hantu hekugona.”

59 Amgamba mntu mtuhu, “Nitimila.”Mna yudya mntu agamba “Zumbe,

ndakunileka nuye hamhambe tate.”60 Yesu ahitula, “Waleke wabanike wa-

hambe wabanike wawo. Wite ukalongeUseuta wa Chohile.”

61 Mtuhu naho agamba, “Zumbe,nahutimile, mna ndakunileka nite halagekukaya kwangu.”

62 Yesu amgamba, “Yoyose akukonga ku-toza jembe niyo ajendeleza kusinya kun-yuma hakuwagila ko Useuta wa Chohile.”

10Yesu awasagula milongo mfungate na

waidi1 Eze yajike ayo, Zumbe niyo asagula

wantu watuhu milongo mfungate nawaidi. Awasigila waididi wamlongwelekujinkila chila mzi na chila hantu endileuyo mwenye nakaunga aite. 2 Awagamba,“Ulozo utendesa, mna wata kuvuna niwajeche. Mlombezeni Zumbe ywenkondeegale wavuni mwe nkonde yakwe. 3Hitani!Mkaulise nawasigilani saviya ngoto mgati-gati mwe mauzi. 4 Msekwinula hela hegumkwiji hegu vilatu, naho msekumlamsamntu yoyose mwe sila. 5 Mkengila mwenyumba, kongani kugamba, ‘Utondowaziutendeke mwe nyumba ino.’ 6 Unevaakwikala umo nimntu akunga utondowazi,utondowazi wenyu neikale hamwenganauyo, hegu bule, ndamsa yenyu yo uton-dowazi ne iwawiyeni wenye. 7 Ikalani mwe

* 9:54 Mawandiko matuhu wajeleka saviya adamanyaga Eliya.

LUKA 10:8 82 LUKA 10:32nyumba iyo, mkadya na kunywa vyo vyosewakuwenkani, kwaviya wandima waugwawenkigwemaliho yawo. Msekujenda jendakulaila nyumba imwenga kwita ntuhu.8 Mkengile mwe mzi wowose niyo wantuwawahokeleni, dyani viya wakuwenkani,9 honyani wanyonje we mo mzi uwo,naho wagambeni wantu wa uko, ‘Useutawa Chohile wiza haguhi henyu.’ 10 Mnamkengila mwe mzi niyo hamhokelwe, fos-animo lwazo kunomkagamba, 11 ‘Hata tifilidikulaila mo mzi wenyu dimamatile mweviga vyetu chadikung'untilamwenyu. Mnamkumbuke kugamba Useuta wa Chohilewiza haguhi henyu!’ 12 Nawagambilanichindedi kugamba mwe dizuwa dyokukantilwa ni Chohile mzi uwo nawafilembazi kujinka mzi wa Sodoma!

Mizi heikumzumilaMatayo 11:20-24

13 “Nauluwone weye, Kolazoni!Nauluwone weye mzi wa Betisaida!Uneva mpituko zidamanywe kwenyuzadamanywe uko Tilo na Sidoni, wantuwa uko na weila chikale, wavala sucheza majuniya, na kwehaka maivu, kulagisakugamba waleka masa yawo! 14 Chohilenawafile mbazi Tilo na Sidoni mwe dizuwadyo kukantilwa kujinka kwenyu. 15 Nakwachausa chako weye Kapelinaumu!Waunga wekweze wenye kwembingu?Naudulwe hasi kwe bome hedina uhelo!”

16 Yesu alonga kwa wanampina wakwe,“Akuwategelezani nyuwe anitegelezamiye, na akuwalemelani nyuwe anilemelamiye, na akunilemela miye amlemelayudya anisigile.”

Kuya kwa wadya milongo mfungate nawaidi

17 Wadya wantu milongo mfungate nawaidi wauya weleleswa vidala. Wagamba,“Zumbe,” “hatampepo zichiva hadya chizechizikwahile kwe dizina dyako!”

18 Yesu niyo awahitula, “SimuwonaShetani akagwa kulaila kwembingu saviyalumwemwe. 19 Tegelezani! Siwenkaniudahi, chani mdahe kujata nyoka na vi-suse na nguvu zose za kumhuda yudyamwihi, naho hahana chikunga chiwalu-mize. 20 Hata ivyo msekwelelwa kwaviyampepo zawevani, mna mwelelwe kwaviyamazina yenyu yawandikwa kwembingu.”

Yesu elelwaMatayo 11:25-27; 13:16-17

21 Mwe chipindi ichiya Yesu niyoamemezwa chinyemi kwa udahi wa MuyeUkukile, niyo agamba, “Tate, Zumbedya kwembingu ne isi! Nakuhongezakwaviya mbuli ufisize kwa wantu wataubala na umanyi. Kuzivugula kwa wadodo.Heye Tate, zose izo ni kulawana neivyovikuwagile.

22 “Tate kaninka vintu vyoseni. Hahanaakumanya Mwana ukaleka Tate, naho ha-hana amanyize Tate ukaleka Mwana nayoyose yudya Umwana akunga amlagisekwakwe.”

23 Akaheza Yesu niyo awahituk-ila wanampina wakatenda wechedu,awagamba, “Watogolwe ni wantuwakuwona mbuli ziya mkuziwona!24 Nawagambilani kugamba wawoni namaseuta walozize nawakaungisa waya-wone yadya mkuyawona nyuwe, mnahawayawone, nakuyeva yadya mkwiva,mna hawayevile.”

Mliganyo wa Mfambazi ywedi25 Akaheza mhinya yumwenga ywa Sig-

ilizi niyo achimala amuza Yesu kwa kum-jeza. Akamuza, “Mhinya,” “naungwa ni-tende mbwani chani nihokele ujima wamazuwa yose?”

26 Yesu amhitula, “Iwandikwa mbwanimwe Sigilizi? Wamanya mbwani ukai-soma?”

27 Yudya mntu ahitula, “ ‘Munge ZumbeChohile ywako kwa moyo wako wose, kwamuye wako wose, hamwenaga na nguvuzako, na kwa fanyanyi zako zose,’ ” naho“ ‘Munge mnyawo saviya ukweunga wemwenye.’ ”

28 Yesu ahitula, “Kuhitula vikungwa,”“damanya ivyo nawe nawikale.”

29 Mna yudya mhinya Sigilizi nakaungaawoneke ywedi, niyo amuza Yesu,“Mnyangu ni yuhi?”

30 Yesu ahitula, “Handaga na mntuyumwenga akulaila ko mzi wa Yelusalemuakasela kwita Yeliko mwesila adugana nawapolaganyi wamhuta, niyo wamwasaehaguhi na kubanika. 31 Niyo kwalailamlavyantambiko yumwenga nakajinkamwe sila idya, mna eze amwone yudyamntu, niyo ajinkila mnkanda. 32 Seivyo

LUKA 10:33 83 LUKA 11:16Mlawi yumwenga naye kabula aho, kajinkanakumsinya yudya mntu, niyo ajinkilamnkanda. 33 Mna Mfambazi yumwengaendile akatamba mwe sila iyo kabulahayudya mntu, naye eze amwone, moyowakwe wingilwa ni mbazi. 34 Amsogeila,amwitila mavuta na divai mwe zinkwenjezakwe na kumzingiliza katambala, niyoamkweza mnanga mwe mpunda yakweamwigala mwe nyumba ya kufikila wajeni,na kumuuguza. 35 Zuwa ditimile alavyamatundumaidi ya hela nakumwinka yudyamsinya idya inyumba. Amgamba yudyamsinya inyumba, ‘Msinye,’ umo haogolananuye ne sila ino, ‘nahulihe chochoseukunga ujeseze mo kumsinya,’ ”

36 Yesu niyo amuza yudya mhinya Sig-ilizi, “Mwezifanyanyanyi zako, niyuhimwawanowatatu amwonelembazi yudyamntuatoigwe na wapolaganyi?”

37 Yudya mhinya sigilizi amhitula, “Niyudya afile mbazi.”

Yesu ahitula, “Jenda, naho, naukadamanye saivyo.”

Yesu awatalamkila Masa na Maliyamu38 Umo Yesu na wanampina wakwe we

mwe ntambo, kengila mwe mzi umwengakudya na kuna mvyele yumwenga ak-witagwa Matha kamhokela mwe nyumbayakwe. 39 Masa na ana lumbudye ak-witagwa Maliyamu ekale hasi mwe vigavya Zumbe na kwetegeleza mahinyoyakwe. 40 Matha endaga na ndimazilozize mnyumba, ivyo kambasa Yesu nakumgamba, “Zumbe, hukuviwona vinolumbu dyangu anasize nisankane ichedu?Mgambe eze anambize!”

41 Zumbe amhitula, “Matha, Matha!Wangadika na kwevinya mwe mbulizilozize, 42 mna kuna chintu chimwengadu chikungwa. Maliyamu kasagula chintuchikungiswa, na chiya hahana mntunamhoke.”

11Mahinyo ya Yesu mwe Kumlombeza

ChohileMatayo 6:9-13; 7:7-11

1 Zuwa dimwenga Yesu nakalombezahantu hamwenga. Eze abinde, yumwengamwe wanampina wakwe amgamba,“Zumbe, chihinye kumlombeza Chohile,

saviya Yohana awahinyaga wanampinawakwe.”

2 Yesu awagamba, “Mkalombeza, gam-bani vino,‘Tate,Zina dyako ditunywe,Useuta wako wize.3 Chinke nkande yetu ya chila zuwa.4 Chilekeile masa yetu,kwaviya suwe chawalekeila wadya wachi-

damanyize vihihe.Naho usekuchijela mwe majezo.’ ”

5 Niyo Yesu awagamba wanampinawakwe, “Fanyanyani yumwenga mgatimwenu aite kukaya kwambuyaye chilogatinakugamba, ‘Mbuyangu, nikopeshamigatemitatu. 6 Kwaviya sizilwa ni mbuyanguemwentambo mna sina nkande yoyoseya kumwinka!’ 7 Fanyanya mbuyayoakuhitula kulaila kunyumba, ‘Use ku-nilonda ulosi! Lwivi luvugalwa kale, miyehamwenga na wanangu chimwe zisazi.Sikudaha kwinuka hwinke chochose.’ 8 Nivyedi, chikutimila ni chihi? Nawagambi-lani kugamba hata hegu henuke nakuk-winka umgate kwaviya wi mbuyaye, mnanenuke na kukwinka vyoseni ukungakwaviya huna soni kujendeleza kulombeza.

9 “Na ivyo nalonga kwenyu, lombeza,nauhokele, londa, namwinkwe, towanihodi, na uvugwilwe ulwivi. 10 Kwaviyawoseni wakulombeza nawahokele, wadyawakulonda nawenkwe, lwivi nalwo nalu-vugulwe kwa yoyose akutowa hodi.11 Mwana anamlombeza tatiyakwesamaki, togola namwinke nyoka siyosamaki? 12Hegu wamwinka chisuse unevakalombeza tagi? 13Wihi wenyu mnanawo,mvimanya kuwenka wana wenyu vintuvyedi. Haluse chihimo chani Tati yenyuywa kwembingu na wenke Muye Ukukilekwa wadya wakumlombeza!”

Yesu na BaizebuliMatayo 12:22-30; Mako 3:20-27

14 Yesu nakagulusa mpepo heikulonga,mpepo ize ite, yudya mntu niyo akongakulonga. Idifyo dyehelwa, 15 mna wantuwamwenga wagamba, “Ni Belizebuli,mkulu ywa mpepo, amwinkile udahi wakuzigulusa.”

16 Watuhu nawakaunga wamhime Yesu,ivyo wamlombeza awadamanyize vilagisokulagisa kugamba udahi wakwe ulaila

LUKA 11:17 84 LUKA 11:41kwembingu kwa Chohile. 17 Mna Yesunakamanya viya nawakafanyanya, ivyoawagamba, “Wantu wa useuta wowosewakalemana wowo wenye useuta uwonaugwe. Naho wantu wa lukolo lumwengawakalemawowowenye, lukolo ulo lwagwa.18 Ivyo uneva useuta wa Shetani wepangawenye mwe mafyo yakutowana, nawikalevivihi? Mwagamba Nagulusa mpepokwaviya Belizebuli aninka udahi wakudamanya ivyo. 19 Uneva nagulusampepo kwa udahi wa Belizebuli, ivyowantu we difyo dyenyu wazigulusa kwaudahi wayuhi? Wantu awo nawawonekwa sila ya ntendwa zawo kugamba nyuwemkantilwa! 20 Sivyo, nagulusa mpepo kwaudahi wa Chohile, vino vyalagisa kugambaUseuta wa Chohile wiza kale kwenyu.

21 “Mntu mta nguvu, akadima ikayayakwe kwa viziha, ugoli wakwe wosewikalampeho. 22Mnamta nguvu kumjinkaaneza nakumtowa, ataha viziha vyakwe naananavyo nakuvilavya viya abaile.

23 “Yoyose hehamwenga namiyeahigana namiye, yoyose hekunambizakuchisanya amwaganisa.

Kuya kwa MpepoMatayo 12:43-45

24 “Mpepo nchafu ikamlawa mntu,yatamba mwe si nkavu ikalonda hantuhakuhumula. Uneva inalonda haiwone,yelongela, ‘Nanuye kwe nyumba yangu.’25 Ivyo yauya nakubwila inyumba ihagilwana kuhambwa. 26 Akaheza yahalawayakuguha mpepo ntuhu zihise mfungatekujinka yoyo yenye, niyo zeza nakwikalaaho. Vyoseni vikaheza, yudya mntunalumiswe kujinka ivyo neli aho nkongo.”

Chinyemi cha chindedi27 Yesu eze alonge vino, mvyele

yumwenga alaila kulonga mwe diya idifyonakumgamba, “Chinyemi chivivihi chamvyele akweleke nakonkeza!”

28 Mna Yesu ahitula, “Iviya, chinyemichivivihi kwa wadya wakwiva mbuli yaChohile nakuitimila!”

Kunga mpitukoMatayo 12:38-42

29 Umo wantu wamemile wamzungu-luke Yesu, kajendeleza kulonga, “Wantuwa dyelo wana wihi wi vivihi! Waunga

vilagiso, hawenkigwe yoyose mnampitukoya Yona. 30 Mwe ivyo kugamba muwoniYona nani chilagiso kwa wantu wa Ninawi,ivyo Mwana ywa Mntu natende chilagisokwa wantu wa dyelo. 31 Mwe dizuwa dyokukantila Seuta ywa chivyele ywa Shebanachimale nakuwalaha wantu wa dyelo,kwaviya atambaga kulaila kwe isi yakwekwita kwetegeleza milosi ya chimanyi yaSeuta Sulemani, nahonawagambilani hanohana mkulu kumjinka Solomoni. 32 Mwedizuwa dyo kukantilwa wantu wa Ni-nawi nawachimale hamwenga na wantuwa dyelo na kuwalahani, kwaviya weilagamasa yawo weze wamwive Yona akalonga,naho nawagambilani chindedi hano hanayudya mkulu kumjinka Yona!

Ulangazi wa mwiliMatayo 5:15; 6:22-23

33 “Hahana akuwasha taa niyo aifisahe ntangulu hegu kuika hasi hedivungu,Mawandiko matuhu hayana hegu kuikahasi hedivungu. Mna aika he chiya chakwikiya taa, chani wantu wawone ulangaziumo wakengila. 34Meso yako yekala saviyataa kwachausa cho mwili. Uneva mesoyako ni yedi, umwili mjima niwedi, mnahegu meso yako sayo yedi, umwili wakomjima nautende nachiza. 35Haluse, kaulisakugamba ulangazi wi mwako unase ku-tenda chiza. 36 Ivyo uneva umwili wakomjima niwedi, naung'aile mazuwa yoseni,saviya taa ikulangaza na ulangazi wakwe.”

Yesu Akantila Mafalisayo na Wahinya Sig-ilizi

Matayo 23:1-36; Mako 12:38-4037 Yesu eze akomeleze kulonga, Fal-

isayo yumwenga amgonekaga akadyehamwenga naye, ivyo kengila nakwikalahasi kudya. 38 Falisayo uyo nakehelwaeze awone kugamba Yesu hahakile henatikudya. 39 Ivyo Zumbe amgamba, “Kaula,nyuwe Mafalisayo mwelengusa kuse mwevyampa na sahani, mna mndani mwenyummema wihi na finju. 40 Wahezi nyuwe!Suyo Chohile adamanye kuse naho nuyoadamanye mndani? 41 Mna lavyaniviya vimwevyampa vyenyu na sahanikwa wachiwa, chila chintu nachitendechilenguka kwachausa chenyu.

LUKA 11:42 85 LUKA 12:11

42 “Namluwone nyuwe Mafalisayo!Mwamlaviza Chohile fungu dya mlongodya wabwanga vintu saviya nkande nachila mboga zesimile, mna mwabela wediwa Chohile. Mbuli saizo nizo nendilemkaungwa mzitozese mkaleka kujalantuhu.

43 “Namluwone nyuwe Mafalisayo!Mwaunga vigoda vikigwe koso mwenyumba zo kuvikila nakulamswa kwantunyo mwa magwilo. 44 Namluwone!Mwi saviya mbila hezikuwoneka nazikujendelwa ni wantu hewekuvimanya.”

45 Yumwenga mgati mwa wahinya Sig-ilizi amgamba, “Mhinyi, kwa kulonga ivyo,wachihuluta suwe naswi!”

46 Yesu ahitula, “Naho namluwonenyuwe wahinya Sigilizi! Mwaika mizigomwe migongo ya wantu heikwinu-lika, mna nyuwe wenye hamchulusekadole kuwambiza kwinula imizigo iyo.47 Namluwone! Mwadamanyiza wawonimbila zedi wadya wawoni wakomigweni wadalahala wenyu. 48 Nyuwe wenyemwaukula kugamba, kuzumila wababazenyu, kwaviya wowo wawakomaga wadyawawoni, niyo mwazenga izimbila zawo.49 Kwachausa chino Umanyi wa Chohilewagamba, ‘Nanisigile kwenyu wawoni nawasigilwa, nawakome wamwenga mgatimwenyu nawawasulumize watuhu.’ 50 Ivyowantu wa chipindi chino nawakantilwekwa ukomi wa wawoni woseni wakomagwakukongela uumbi we isi, 51 KukongelaukomiwaHabili kubula ukomiwa Zakaliya,akomigwe hagati he Nyumba ya Chohilemwe nchanja yo kulaviza ntambiko naHantu Hakukile. Chindedi nawagambilani,wantu wa chipindi chino nawakantilwekwachausa cha woseni!

52 “Namluwone wahinya Sigilizi! Mtozadikomwelo dikuvugula ulwivi lwe nyumbayo umanyi, nyuwe wenye hamwingilemndani, naho mwahiga wadya wakujezakwingila mndani!”

53 Umo Yesu akahasa hadya hantu,wahinya Sigilizi na Mafalisayo wakongakumvinya kwa usungu nakumuza mbulizilozize, 54 wakajeza kumtegela wamgwileakalonga chintu chihiye.

12Mwiko kwa wasongaganyiMatayo 10:26-27

1 Umo milongo mlongo ya wantuwamemile hamwenga kubula wajatana,Yesu niyo akonga kulonga na wanampinawakwe, “Msinyise mahinyo ya Mafalisayokugamba ni wasongaganyi.” 2 Hahanachintu chochose chifisigwe nachiswesekubunkulwa, naho hahana chinyelenachiswese kumanywa. 3 Kwaivyo, chilamchilongile mwe chiza nachivike nomsi,naho mbuli zozose na mtakalisane mwiwenye mwe chumba nazimpwinkulwenamlonge kulaila kwedigulu.

WakogohigwaMatayo 10:28-31

4 “Nawagambilani, wambuya zangu,msekuwogoha wadya wakudaha kukomaumwili mna hawakudaha kudamanyachochose chihise.” 5 Naniwalagiseniyudya mkungwa mumogohe, mwogoheniChohile, yudya, akaheza kukoma, nuyomta udahi wa kumdula mntu kwe bomehedina uhelo. Chindedi nawagambilani,nuyo mkungwa mumogohe!

6 “Togolani! Wadege washano hawaku-tagwa kwa matundu maidi? Naho hahanayumwenga akujalwa ni Chohile.” 7 Mnahata fili zimwe mitwi yenyu ziwazwa. Elomsekogoha, nyuwe mna yombe kujinkawadege walozize!

Kumhitukila Chohile na kumlemela Yesu.Matayo 10:32-33; 12:32; 10:19-20

8 “Nawagambilani kugamba kwa wadyawakulonga mwa wantu kugamba wekwangu, Mwana ywa Mntu nawadamany-ize ivyo mwa meso ya wandima wakwembingu wa Chohile. 9 Mna wadyawakunilemela mwa wantu, Mwana ywaMntu nawalemele mwa meso ya wandimawa kwembingu wa Chohile.”

10 “Mntu yoyose akusimwila vihiyemwa Mwana ywa Mntu adaha kulekeilwa,mna chila mntu akuhuluta Muye Ukukilehalekeilwe.”

11 “Umo wakawegala mkalahwe mwenyumba zo kuvikila hegu mwa meso yawakulu we vilongozi, msekwogoha chiyamkunga mhitule hegu mkunga mlonge.

LUKA 12:12 86 LUKA 12:39

12 Kwaviya Muye Ukukile nawahinye ahochiya mkunga mlonge.”

Mliganyo wa mgoli mhezi13 Mntu mwe difyo amgamba Yesu,

“Mhinya, mgambile mlukolo ywanguchipangane ulisi chasizwe ni tatiyetu.”

14 Yesu amhitula, “Mbuyangu, niyanianinkile kulamula hegu kwinkiza ugolimgati mwenyu nyuwe waidi?” 15 Nahoajendeleza kuwagambila wose, “Mkaulisenaho mwesinye wenye mwe chila tama yaugoli, kwaviyawikazi wa chindediwamntuhaukulawana na vintu ananavyo, hata aka-tenda na ugoli wi vivihi.”

16 Niyo Yesu awagambila mliganyouno, “Hendaga na mntu yumwenga mgoliendaga na mgunda una ulozo utendese.17Akonga kwefanyanya mwenye, ‘Sina ho-hose hakwika ulozo wangu wose. Nitendembwani?’ 18 Egamba mwenye, ‘vino nivyonanidamanye,’ ‘Nanitule magulu yanguniyo nazenga matuhu makulu yatendese,umo nanike nkande yangu na vintu vituhuvyose. 19 Niyo elongela mwenye, Mntuatendile mbafu! Una chila vintu vyedivyose ukunga kwa mihilimo ilozize. Ikalawikazi wedi, dya, nywa, naho ubwedemwenye!’ 20 Mna Chohile niyo amgamba,‘Mhezi weye! Dyelo dino nechilo walavyaujima wako, haluse ni yuhi akunga aguhevintu vino vyoseni weikiye?’ ”

21 Yesu niyo akomeleza kugamba, “Vinonivyo vili kwa wose wakweikiya ugoliutendese mna sawo wagoli mwa meso yaChohile.”

Mzumile ChohileMatayo 6:25-34

22 Akaheza Yesu awagamba wanamp-ina wakwe, “Nivyo vilekile huwagam-bani msekwehelwa mwe nkande mkungaiwenkeni ujima hegu mwe suche mkungakwachausa che mili yenyu. 23 Ujimani wedi kujinka nkande, na mwili nawowaungiswa kujinka suche. 24 Kaulaniwadege hawakuhanda hegu hawakuvuna,hawana magulu hegu vihenge, Chohileawalisa! Nyuwe mwawagila vidala kujinkawadege! 25Niyuhi mgati mwenyu akudahakweongezeza hata zuwa dimwenga kujinkachipindi cho wikazi wakwe? 26 Unevahamkudaha kudamanya chintu chidodo

enga chino, nimbwani una nkama na vintuvituhu? 27 Kaula maluwa ya kumbago ivyoyakusuka, hayakudamanya ndima hegukwesumila suche. Mna nawagambilanikugamba hata Zumbe Sulemani na ugoliwakwe woseni hendaga na suche ntanasaviya yano maluwa. 28 Ni Chohile aku-visa mani ya kumbago mani yakutendahano dyelo nakwaga luvi, yakokwa mwemoto. Hatendese na ukanuni wakuwavisa?Ujeche wani wa uzumizi mnanawo!

29 “Elo msekwehanganya, chila nkananamfanyanye chiya namdye na kunywa.30 Kwaviya wantu sawo Wayahudi mnomwe isi nawo wakulonda vintu vyoseniivyo. Tati yenyu kavimanya kugambamwavyunga vintu ivyo.” 31 Mna, mw-evinye no Useuta wakwe, naye nawenkenivino vintu.

Ugoli wi kwembinguMatayo 6:19-21

32 “Msekogoha, nyuwe bunga dodo,kwaviya Tati yenyu kelelwa kuwenkaUseuta.” 33 Tagani vintu vyenyu vyosena muwenke wachiwa izihela. Kweikiyenihela hezikusakala, naho mweikiye ugoliwenyu kwembingu, kudya hekudahakuhunguka, kwaviya hakuna mbavi aku-daha kuubwila, na matele hayakudahakuubalanga. 34Kwaviya myoyo yenyu chilankanana naitende kudya ugoli wenyu wili.

Wandima wakanuni35 “Mwikale enga wandima wakumgoja

mkulu ywawo kwa ntendwa hamwengana taa zenyu zikaka, 36 mtende saviyawandima wakumgoja mkulu ywawo auyekulaila kwembwedo wa nyinka. Umo akezanakugong'onda ulwivi, nawamvugwileaho.” 37 Chinyemi chivivihi kwa wadyawandima wakunga wabwilwe ni mkuluywawo wakacheleza chipindi akuwiya!Nawagambilani chindedi, nahambulesuche yakwe, awaunge wekale hasi wadyenkande, na kuwasankanila. 38 Nawatendena chinyemi wandima wadya nawabwilewakacheleza kubula nechilogati hegunyumani mwe saa idya! 39Nahomvimanyakugamba hegu mta nyumba anamanyamuda akwizila mbavi, hamlekele avunenakwingila mnyumba.

LUKA 12:40 87 LUKA 13:640 “Nyuwe, nanywi, mwaungwa mwe-

malanye, kwaviya Mwana ywa Mntu nezemwe chipindi hemwikuifanyanya.”

Mndima mchindedi na suyo mchindediMatayo 24:45-51

41 Petulo agamba, “Zumbe, mliganyouno ni wetu suwe, hegu ni kwa chilayumwenga?”

42 Zumbe ahitula, “Ni yuhi, naho,mzumizi na mmanyi na msankani? Niyudya aikigwe ni mkulu ywakwe achimaileweyawe, na kumlagiza awenke nkandemwe chipindi chikigwe.” 43 Mndimauyo natende na chinyemi chivivihi heguzumbe dyakwe anambwila akadamanyavino umo akauya kukaya! 44 Chindedi,nawagambilani, mkulu namtende mndimauyo achimaile vintu vyakwe vyose. 45Mnahegu mndima uyo akelongela mo moyokugamba mkulu ywakwe akawa kuyaniyo akonga kuwatowa wandima watuhu,wagosi na wavyele, na kudya na kunywanakukolwa, 46 ivyo mkulu ywo mndimauyo neze mwe zuwa hemanyize na saaheimanyize. Naho namtowe enga wantusawo wazumizi.

47 “Mndima akumanya chiya mkuluywakwe akunga adamanyizwe, mna hak-wemalanya kuchidamanya, na asulumizwekwa kutoigiswa. 48Mna yudya mndima he-manyizembuli hekungamkulu ywakwe, naakudamanya mbuli zikuwagila nkanto, na-toigwe nkome njeche. Kwaviya chila mntuenkigwe vilozise, naho enkigwe ukuluutendese nauzwe vitendese.”

Yesu nkongelo ya kweneganaMatayo 10:34-36

49 “Siza kuchulikamoto isi, nasivyungisavyatendile uchuikwa kale! 50 Nina ubatizowa kuhokela, nkunto yani ninanayo kubulauchinte! 51 Mwafanyanya kugamba nasizakwigala utondowazi mwe si? Sivyoivyo, siyo utondowazi, mna mwenegano.52 Kukongela haluse wantu washano walukolo lumwenga nawenegane, watatunawahigane na waidi na wahigane nawatatu. 53 Watate nawahigane nawanawawo, wana nawo na watati zawo,wavyele nawahigane nawanachichewawo,na wanachiche mwe mamizawo, wakwewa chivyele nawahigane na wakaza wana

wawo, wakaza wana nawo mwe wakwezawo wa chivyele.”

Kukombaganya chipindiMatayo 16:2-3

54 Yesu alonga naho kwa wantu,“Umo mkawona ingu kulaila ntendeleza mwingilo wa zuwa, aho mwalongakugamba fula yaunga inye naho yavi-tenda. 55 Naho umo mkeva mpehoikavumila, mwalonga kugamba kwatendana chivuguto naho chalaila. 56 Nyuwewasongaganyi! Mmanya kubunkula ivyoisi ili no ulanga, nimbwani hamkudahakubunkula chipindi cha haluse?

Mwivane na mlemanyi ywakoMatayo 5:25-26

57 “Nimbwani nyuwe wenye hamkwe-lamwila wedi? 58 Uneva ukaita kwe chi-tala na mlahi ywako, mwivane mwe isilahemnati kubula kwechitala. Hegu sivyonakwigale kwe chitala mkanti, akungaawenke wankondo, naho namjelwe mn-dani. 59 Uko nawikale, nawagambilani,mkabula kuliha hela ya udumo kwamalihoyenyu ya malaho.”

13Lekani Masa yenyu na Mbanike

1 Chipindi icho wantu wamwenganawehadya wamgambilaga Yesu mbuliza Wagalilaya wakomagwa ni Pilato umonawakachinja wanyama chani walavyentambiko zawo kwa Chohile. 2 Yesu niyoawagamba, “Mwafanyanya kugamba Wa-galilaya awo wendaga na masa yatendesekujinka watuhu, hambwe kwaviya wasulu-mizwa saivyo? 3 Ichindedi sivyo ivyo! Nahonawagambilani kugamba hegu hamnaeilemasa yenyu, nyoseni nambanike saviyawabanike. 4 Hegu mwafanyanya kugambawadya wantu mlongo na mnane wagwe-lagwa numnala kudya komzi wa Silowamuniyo wabanika wana masa kujinka wekaziwose nawakekala Yelusalemu? 5 Ichindedisivyo ivyo! Naho nawagambilani kugambahamneile masa yenyu, nyose nambanikesaviya wabanike.”

Mliganyo wa mtini hewina hokweleka6 Yesu niyo awasimwila mliganyo uno,

“Hendaga na mntu yumwenga mta mtiwa mtini mwe nkonde yakwe. Mntu

LUKA 13:7 88 LUKA 13:33uyo aitaga chani akazungule tini momtini uwo, mna niyo aubwila mti uwohaweleke hata ntunda dimwenga. 7 Niyoamgamba yudya msinya inkonde, ‘Kaula!Ni mihilimo mitatu neza hano kuzungulatinimomtini uno,mna silondole chochose.Ukante! Nimbwani ukujendeleza kujesezaisanga vya bule?’ 8 Mna yudya msinyiwo mgunda ahitula, ‘Zumbe, ndakuuleka,ujinke mhilimo umwenga, naniuhailenakuujeila mboleya. 9Hegu uneva unelekamhilimoukutimila, navitende vyedi vidala,hegu sivyo ivyo, wadaha kuukanta.’ ”

Mvyele mta mpepo ahonywa mwe Zuwadya kuhumula

10 Zuwa dimwenga dya kuhumula Yesuna kahinya mwe nyumba yo kuvikila.11Mvyele yumwenga endaga mnyonje, en-gilagwa ni mpepo zihiye kwa chipindicha mihilimo mlongo na mnane, mgongowakwe wendaga uhinda hakudaha kuchu-luka. 12 Yesu eze amwone niyo amwi-tanga, “Mnala, kuhonywa unyonje wako!”13 Amwikiya mikono yakwe, ahadya echu-lusa mwenye na kumtunya Chohile.

14 Mkulu ywe nyumba yo kuvikila ke-hiwa kwaviya Yesu kahonyamwe Zuwa dyakuhumula, ivyo alonga kwa wantu, “Kunamazuwa mtandatu yakudamanya ndima,ivyo wize mwe mazuwa ayo chani uho-nywe, siyo mwe Zuwa dya kuhumula!”

15 Zumbe amhitula, “Nyuwe wasonga-ganyi! Chila yumwengaywenyumweZuwadya kuhumula hakukomweila njeku yakweau mpunda kulaila mwe didewa na kuigalako kuinywesa mazi? 16 Haluse mwelekwayuno ywa Bulahimu nuyo avugailagwa niShetani kwa mihilimo mlongo na mine,hakungigwa alekeilwe chifungo chakwemwe Zuwa dya kuhumula?” 17 Hitulodyakwe ditenda wahigani wakwe wahuze,mna wantu watuhu niyo welelwa mwembuli zose zikwehela adamanye.

Mliganyo wa Mbeyu ya HaladaliMatayo 13:31-32; Mako 4:30-32

18 Yesu kauza, “Useuta wa Chohilewi savihi? Nadaha kuuliganya na mb-wani? 19 Wikala savino. Mntu aguha

mbeyu nddo ikwitangwa haladali nakui-handa mwe nkonde yakwe. Yakula na ku-tenda mti, na wadege wo ulanga wazengamasasa mwa matambi yakwe.”

Mliganyo wa HamilaMatayo 13:33

20 Yesu kauza naho, “Useuta wa Chohilenaniuliganye na mbwani? 21 Wekalasavino. Mvyele aguha hamila njeche nakuihanganya na madebe maidi na nusuukajika unga wose niyo wagwaduka.”

Lwivi lufinyuMatayo 7:13-14, 21-23

22 Yesu niyo ajendeleza na ntamboyakwe kwita Yelusalemu, kajinkila kwemizi na kaya, akahinya wantu Mbuli Yedi.23 Yumwenga kamwuza, “Zumbe, nawaho-nywe wantu wajeche du?”

Yesu kawahitula, 24 “Damanyani viyamkudaha kwingila mwe lwivi lufinyu,kwaviyawantuwalozize nawajeze kwingilamna hawadahe. 25 Mkulu ywa nyumbanenuke nakuvugala ulwivi, niyo umomkachimala kuse nakukonga kulonga moulwivi nakugamba, ‘Zumbe chivugwileulwivi!’ Nawahituleni, ‘Sivimanyizemwalawahi!’ 26 Niyo mwahitula, ‘Chidyana kunywa hamwenga na nyuwe kuhinyamo mzi wetu!’ 27 Mna nagambe naho,‘Simanyize uko mkulaila. Halawenihangu, nyuwe wose mkudamanya yehiye!’28 Namwile vivihi nakusigina meno yenyuumo mkamwona Bulahimu, Isaka naYakobo na wawoni woseni mo Useutawa Chohile, umo nyuwe mduligwe kuse!29Wantu na weze kulaila ulailo wa zuwa nauswelo wa zuwa, na kulaila kwa mwenyemzi na chibula, nakwikala he ngasu moUseuta wa Chohile. 30 Niyo wadya wewaudumo haluse nawatende wankongo,na wadya wankongo haluse nawatende waudumo.”

Yesu ayunga YelusalemuMatayo 23:37-39

31 Mwe chipindi icho Mafalisayowamwenga weza kwa Yesu na kumgamba,“Waungwa uhalawe hano wite hantuhatuhu, kwaviya Helode aunga akukome.”

32 Yesu awahitula, “Hitani mkadigambediya uzi, ‘Nagulusa mpepo nakuhonyadyelo na luvi, mwe dizuwa dya katatunanibindilize ndima yangu.’ 33 Havinati

LUKA 13:34 89 LUKA 14:26naungwa nitende mwe sila dyelo, luvi,nachisindo siyo vyedi kwa muwonikukomwa hatuhu mna Yelusalemu.

34 “Yelusalemu, Yelusalemu! Weyeukuwakoma wawoni na wasigilwe niChohile kwenyu kwa kuwaduila mayuwe!Nkanana zilozize nasunga niwachisanyewekazi wako saviya nguku akufugasilawanawe hasi mwa mawawa yakwe, mnanyuwe hamnungile! 35 Na kwaivyoNyumba yenyu nkulu ya kuvikila nailekwe.Nawagambilani kugamba hamniwonenaho kubula umo namgambe, ‘Kajimbikwauyo akwiza kwa zina dya Zumbe.’ ”

14Yesu Ahonya Mntu Mnyonje

1 Zuwa dimwenga dya kuhumula Yesunakaita kudya nkande mwe nyumba yachilongozi yumwenga ywa Mafalisayo,wantu nawo nawakamsinya Yesu kwahajihi. 2 Mntu yumwenga mta vigana mikono ivimbile kamwizila Yesu,3 Yesu naye awauza wahinya Sigilizi naMafalisayo, “Sigilizi yaunga kuhonya mweZuwa dya kuhumula hegu bule?”

4 Mna wowo niyo wanyamala. Yesuniyo amtoza uyo umnyonje na kumhonya,amleka aite zakwe. 5Niyo awagamba, “Un-eva yoyose yumwenga ywenyumtamwanahegu njeku igwele mwe bome mwe Zuwadya kuhumula, hamvilavye aho mwe Zuwadya kuhumula?”

6 Mna hawadahile kumhitula mwe vino.Untu na Wikazi wedi

7 Yesu nakabunkula viya wajeniwamwenga nawakasagula hantu hedi,ivyo kawagambila woseni umliganyo uno.8 “Umo yumwenga anakugoneke kwenyinka, usekwikala hantu hedi. Vyadahikakagonekwa yumwenga wa awagile kujinkaweye, 9 mkaya wako, awagoneke woseniwaidi, neze nakulonga kwenyu, ‘Mlekeniekale hano.’ Niyonawingile soni nakwikalahantu hasi. 10 Mna, ukagonekwa, jendaukekale hantu hasi, chani mkaya ywakoakeza kulonga kwako, ‘Mbuyangu, sohantu hedi,’ Ino naikwinke ntunyo mwawajeni woseni. 11 Kwa wadya woseniwakwetenda wakulu nawaselezwe, nawadya wakweseleza nawatendwe wakulu.”

12 Niyo Yesu amgamba mkaya ywakwe,“Ukalavya nkande ya msi hegu ya chisingi,usekugoneka mbuyazo hegu walukolowako wakwelekwa hegu wehaguhi wagolikwaviya nawakugoneke, usekunga kulihwakwa chiya udamanye. 13 Ukadamanyangasu, wagoneke wachiwa, vilema nawaholomale na mantuntu, 14naujimbikwe,kwaviya hawadahe kukuliha. Chohilenawalihe mwe zuwa dya uyuso kwa wantuwedi.”

Mliganyo wa Ngasu NkuluMatayo 22:1-10

15 Yumwenga mwa wadya wekalemwe meza eze eve vino, amgamba Yesu,“Chinyemi chivivihi kwa wekale he ngasumo Useuta wa Chohile!”

16 Yesu amgamba, “Kwendaga na mntuyumwenga nana ngasu nkulu niyo agonek-aga wantu walozize. 17 Chipindi che ngasuchizechibule, kasigila wandima wakwekugambila wajeni wakwe, ‘Soni, chilachintu chajika!’ 18 Mna woseni wakongakulavya uzulu yumwenga kutimila mtuhu.Wankongo kamgamba uyomndima, ‘Sigulamgunda naungwa nite haukaule, hakenetegeleza.’ 19 Mtuhu agamba, ‘Sigulajozi shano za njeku ivyo nimwesila kwitahazijeze, hake netegeleza.’ 20 Mtuhuagamba, ‘Nivyo silawa mwe kusola, kwaivyo sikudaha kwiza.’

21 “Yudya mndima niyo auyanakumgambila zumbe dyakwe yoseniyano. Zumbe kehiwa nakumgambamndima ywakwe, ‘Guluka wite kwe zisilankulu na ndodo zo umzi, walete wachiwana vilema na mantuntu na waholomale.’22 Aho mndima agamba, ‘Zumbe, viyaungile vidamanyika kale, mna hechei nahantu ha kwikala.’ 23 Ivyo zumbe amgambamndima, ‘Jenda wite kwe zisila nkuluna ndodo ze isi uwalete wantu, chaninyumba yangu imeme. 24 Nawagambilanikugamba hamna hata yumwenga mwewadya wagonekwe nalume nkande yanguya chisingi!’ ”

Maliho ya kutenda MwanampinaMatayo 10:37-38

25 Aho mafyo makulu ya wantunayakatimilizana na Yesu, kahitukanakuwagamba, 26“Wadyawakwiza kwanguhawakudaha kutenda wanampina wangu

LUKA 14:27 90 LUKA 15:19hegu wakanungisa miye kujinka tatizawo na mami zawo, mvyele na wanawe,walukolo wawo na walumbu zawo, nakujinka ujima wawo wenye. 27 Wadyahewekwinula misalaba yawo wenye na ku-nitimila hawakudaha kutenda wanampinawangu.

28 “Uneva yumwenga ywenyu afanyanyakuzenga mnala, wakonga kwikala hasinakukaula kugamba wonga uzengwe kwayombe dyani, kukaula hegu una hela yakuchinta kubindiliza indima iyo. 29 Hunavitendile ivyo, haudahe kukomelezaumnala uwo ukaheza kuzenga msingi,woseni wakuwona chilaile nawakuseke.30 Nawagambe, ‘Yuno mntu kakongakuzenga mna hakudaha kubindiliza in-dima!’

31 “Uneva Seuta yumwenga anafosa nawantu mlongo magana mlongo kutowanana seuta mtuhu akwiza na wantu milongomidi magana mlongo, nandekwikala hasinakukaula hegu ana udahiwa kudaha kuhi-gana na zumbe mtuhu uyo. 32 Hegu haku-daha, nasigile wantu kudugana na zumbeuyo, kulombeza utondowazi umo yeyeachei hale. 33Mwe ivyo,” Yesu akomeleza,“Hahana yumwenga mwenyu akudaha ku-tenda mwanampina ywangu uneva hanalekile chila chintu ananacho.

Munyu UbanikeMatayo 5:13; Mako 9:50

34 “Munyu ni wedi, mna hegu unazaumunyu wakwe, hakuna sila yakuvuzaumunyu wakwe naho. 35 Suwo wedi kwaulongo hegu zala, wadulwa. Tegelezani,hegu mna magutwi!”

15Ngoto yagileMatayo 18:12-14

1 Zuwa dimwenga umo wachisanya kodinawatamasawatuhuweza kumwetegelezaYesu, 2 Mafalisayo na wahinya Sigiliziwakonga kung'ung'uzika, “Yuno mntuahokela wata masa naho adya hamwenganawo!” 3 Ivyo Yesu awagambila mliganyouno.

4 “Fanyanya yumwenga mwenyu anangoto gana niyo imwenga mwe izoyaga natende mbwani? Wasa ntuhumlongo chenda na chenda zikadya nakwitaukalonde iyo imwenga yagile kubula

aho nailondole. 5 Unailondola, watendana chinyemi nakwihagata mayega yako,6 nakuivuza kukaya. Niyo wetangawambwiyazo na wajihi wako hamwengana kuwagamba, ‘Nina chinyemi vidalasilondola ngoto yangu yagaga. Nachivi-neni!’ 7 Mwe ivyo, nawagambilani,nakutende na chinyemi vidala kwembingumwe mta masa yumwenga akweila masakujinka wantu milongo chenda na chendawakuwoneka wedi kulongozi kwa Chohile.

Tundu dyagile8 “Hegu fanyanya mvyele mta matundu

mlongo ya hela aza dimwenga mwe ayonatende mbwani? Awasha taa, ahagilanyumba yakwe, nakusinyisa chila hantukubula aho nadilondole. 9 Anadilondola,etanga wambuya zakwe na wajihi wakwehamwenga, nakuwagamba, ‘Nina chinyemividala silondola tundu dyangu dyagaga.Nachivineni!’ 10 Mwe ivyo, nawagambi-lani, wandima wa kwembingu wa Chohilewatenda na chinyemi mwe yumwenga ak-weila masa yakwe.”

Mwana Agile11 Yesu ajendeleza kulonga, “Kwendaga

na mntu mta wana waidi. 12 Umdodoamgamba, ‘Tate, ninka hantu ho ugoliwangu haluse.’ Ivyo yudya mntuenkiza vintu vyakwe mwa wanawe waidi.13Mazuwa majeche yeze yakajinke mwanaumdodo niyo ataga ntendele ya ugoliwakwe nakuhalawa hanyumba na hela.Kaita kwe si ya hale, uko kajeseza helazakwe mwe wikazi wihiye. 14 Kajesezachila chintu nananacho. Niyo kwengilagumbo kulu mwe si yose, naye kasigwahena chintu. 15 Ivyo aita kwa mkayayumwenga mwe isi iyo kwe kudamanyandima, amwigale kwe nkonde yakweakalise nguluwe. 16 Nakaunga hegunakadaha kudya mwe zae dye zinguluwe,mna hahana amwinkile chochose chakudya. 17 Ko udumo ezilwa ni fanyanyina kugamba, ‘Wandima woseni wa tatewana chimemile cha kudya, miye hanononga kukomwa nisala! 18 Nanihalawena kwita kwa tate nakumgamba, Tate,sidamanya masa kwembingu na kwaChohile hamwenga na weye. 19 Sikuwagilakwitangwa mwanawo, nitenda saviya

LUKA 15:20 91 LUKA 16:13yumwenga ywa wandima wako.’ 20 Ivyoachimala nakukonga ntambo kuya kwa tatiyakwe.

“Nachei hale kulaila kukaya umo tatiyakwe amwone, moyo wakwe naumemambazi, niyo aguluka, edula mwe mikonoyakwe kumzunguluka mwanawe nakum-sesa. 21 Yudya mwana agamba, ‘Tate,’‘Sidamanya masa kwa Chohile hamwengana weye na kwembingu. Sikuwag-ila kwitangwa mwanawo.’ 22 Mnatati yamntu ketanga wandima wakwe.Agamba, ‘Sunguzani!’. ‘Igalani sucheyedi vidala mumvise. Mviseni mpetemwa kadole kakwe na vilatu mwe vigavyakwe. 23 Mkaheza mwite mkaguhendama idamane mchinje, chivineni ngasu!24 Kwaviya yuno mwanangu nakabanika,mna haluse ni mjima, nakaga, mna halusekalondoka.’ Aho ngasu yakonga.

25 “Mwe chipindi ichomwana ywa yudyamdalahala nekwenkonde. Umo emwesila akauya, eze abule hajihi na hakaya,eva nchelejele na ngoma. 26 Ivyo etangayumwenga mwa wandima nakumuza,‘Ni chibwani chikujendeleza?’ 27 Yudyamndima ahitula, ‘Mlukolo ywako kauyakukaya, tati yako naye kachinja ndamaidamane, kwaviya kamhokela emjima.’

28 “Yudya mwana umkulu nakehelwavidala vilekile hengile kunyumba, ivyo tatiyakwe afosa na kumlombeza engile. 29Mnakamhitula tati yakwe, ‘Kaula, mihilimoino yoseni sikusankanila enga mtumwa,naho salemelaga lagizo dyako. Kuninkambwani? Hatambuzi hadamanye ngasu nawambuya zangu! 30 Mna mwanawo yunokaza ugoli wako kwa uchilanga, naho ezeauye kaya, wamchinjiza ndama idamane!’31 Tati yamntu ahitula, ‘Mwanangu,wi hano mazuwa yose hamwenga namiye, chila chintu ninanacho ni chako.32Mna chaungwa chidamanye ngasu nahochitende na chinyemi, kwaviya mlukoloywako nakabanika, mna haluse ni mjimanakaga, mna haluse kalondoka.’ ”

16Mliganyo wa Mchimaila ugoli

1 Yesu niyo awagamba wanampinawakwe mliganyo uno, “Kwendaga namgoli yumwenga endaga akachimaila

ugoli wakwe. Yudya mchimaila niyoalongelezwa kwa mkulu ywakwe kugambaabalanga ugoli wa mkulu ywakwe,2 Akaheza mkulu ywakwe amwitanga niyoamgamba, ‘Ni mbuli zani nizivile kulawanana weye? Lavya mahokelo yose yo ugoliwangu kulawana na viya wingize na viyavifosize, naho hukudaha kutenda mchi-maila ywangu naho.’ 3 Yudya mchimailaniyo elongela mwenye kugamba, ‘Zumbedyangu aunga anilavye mo chimaila ugoli.Na nitende mbwani? Kulima sikudaha,naho kwita kwe kulombeza enga mchiwanawona soni. 4 Haluse simanya dyokudamanya, chani umwo habalazwa mouchimaila wantu wadahe kunihokela kwezikaya zawo.’

5 “Niyo awetanga wadya wose wakuti-gizwa ni mkulu ywakwe. Kamuza ywankongo, ‘Watigizwa chiyasi chani ni mkuluywangu?’ 6 Niyo amhitula, ‘Mavuta yanyonyo mapila gana,’ yudya mchimailaugoli niyo amgamba. ‘Guha ibaluwa yakoye ntigizo,’ mkulu amgamba, ‘ikala hasiuwandike watigizwa mapila milongo mis-hano.’ 7Akaheza amwuzamtigizwamtuhu,‘Weye watigizwa chiyasi chani?’ Niyoamhitula, ‘Majuniya gana ya ngano,’ yudyamchimaila niyo amgamba. ‘Guha ibaluwayako ya ivyomwivane,’ ‘Uwandikemilongomnane.’

8 “Mna mkulu ywakwe niyo amtogolayudya mchimaila ugoli kwaviya adamanyekwa umanyi, kwa viya wantu wa mweisi ino ni wabala vitendese kujinka wantuwakunga kwikala mo ng'azi.”

9 Yesu niyo ongezeza kugamba, “Naminawagambilani, jesezani ugoli we isi inokwa kutenda na wambuya, chani ugoli uwoukasila, mhokelwe mo wikazi wa ujimawa mazuwa yose. 10 Mntu yeyose akungaatende mzumizi mwe mbuli ndodo naa-tende mzumizi mwe mbuli nkulu, na mntuyoyose yudya hatendemzumizimwembulindodo, hakudaha kutenda mzumizi mwembuli nkulu. 11 Hegu nyuwe sawo wazu-mizi mwe ugoli we isi ni yuhi akungaawenkeni ukanuni na kuwatunyani mweugoli wa chindedi? 12Hegu hwimkanuni naugoli wamntumtuhu kwa uzumizi, ni yuhiakunga awenkeni ugoli wenyu we ichedu?

13 “Hahana mndima akudaha ku-sankanila wakulu waidi, kwa viya na

LUKA 16:14 92 LUKA 17:6mwihiweyumwengana kumungisamtuhu.Hamkudaha kumsankanila Chohile nougoli.”

Milosi yesimile ya YesuMatayo 11:12-13; 5:31-32; Mako 10:11-12

14 Mna mafalisayo weze weve ayo yose,kwa viya wowo na wakaungisa hela niyowamona Yesu hakuwagila chintu. 15 Yesuniyo awagamba, “Nyuwe mwi wantu mk-wetenda kugamba mwawoneka wedi ku-longozi kwa wantu, mna Chohile kamanyaye mwe myoyo yenyu. Kwaviya yakuto-golwa ni wantu ni maihizo kulongozi kwaChohile.

16 “Sigilizi yaMusa namawandiko yawa-woni yalongwa kubula kwiza kwa Yohana,kukongela chipindi icho Mbuli Yedi yaUseuta wa Chohile yalongwa, naho chilamntu engiza kwa nguvu mo useuta uwo.”17 Mna ni vihufu vitendese imbingu ne isikujinka, ukaleka kubula helufi imwenga yaSigilizi yuswe.

18 “Mntu yoyose akumwasa mkaziweniyo asola mntu agonya, yoyose nasolemvyele asigwe agonya.”

Mgoli na Lazalo Mchiwa19 “Hendaga na mntu yumwenga mgoli

vidala, na akavala suche zina langi yazambalau na chitani zina yombe kulu nakudamanya ngasu chila zuwa.” 20 Nahonahana mchiwa yumwenga akwitangwaLazalo, mchiwa uyo naana nkwenje mwilimjima wantu na wakamgoneza ho lwivilwe nyumba ya yudya mgoli. 21 Yudyamchiwa na akaungisa adye nkande iku-lagala mnanga mwe imeza hadya akudilayudya mgoli, naho makuli na yakezayakamlambita mwezi nkwenje ahadyaagonile.

22 “Yudya mchiwa niyo abanika,wandima wa kwembingu niyo wamguhawakwikala naye haguhi na Bulahimu.”Yudya mgoli naye niyo abanika, niyoahambwa, 23 Elo, kudya kwedibome hedinauhelo akasulumizwa niyo asinya kulanganiyo amwona Bulahimu, kwa luhale,na Lazalo akatenda ehankanda hakwe.24 Elo niyo etanga kwa izwi nkulu, TateBulahimu! Nifila mbazi, naho mgambeLazalo atweze akadole kakwe mwa mazianitwekeze hata twentwe dimwenga mo

lulimi lwangu, kwaviya nasulumila vidalamo umoto uno!

25 “Mna Bulahimu niyo amhitula, ‘Kum-buka, mwanangu, kugamba mo wikaziwako mwe isi wenkagwa yedi, Lazalo niyoahokela yehiye.’ Haluse Lazalo aton-dowazwa, weye wasulumizwa.” 26Ukalekaayo, mgati mwenyu na suwe hana bomekulu, chani wakunga kwiza kwenyu kulailakuno wasekudaha, na wauko wasekudahakwiza kuno. 27 Yudya mgoli agamba, Elo,nakulombeza weye, tate Bulahimu, msigileLazalo aite kwe nyumba ya tate, 28Kwaviyanina walukolo washano. Chani awagambewanase kwiza kuno kwa masulumizo.

29 “Bulahimu niyo amgamba, ‘Walukolowako wana mawandiko ya Musa na ya wa-woni ya kuwafunda, waleke wayategeleze.’30 Mna yudya mgoli niyo agamba, ‘siyoivyo, tate Bulahimu! Mna uneva mntuyumwenga anauyuka nakuwabasa, naweilekulaila mwa masa yawo.’ 31 Mna Bu-lahimu niyo amhitula, ‘Uneva hawanaw-evile Musa na wawoni, hata anauyukamntu anawabasa hawamwive.’ ”

17MasaMatayo 18:6-7, 21-22; Mako 9:42

1 Yesu niyo awagamba wanamp-ina wakwe, “Vintu naviwahose wantuvyaungwa vilaile, mna namanye mwenyemntu yudya akunga avitende vilaile! 2 Navita vyedi mntu uyo atalizwe yuwe kuludya kusigintila mwe singo akadulwe mwebahali ukaleka akahosa yumwenga ywawadodo wano wakole masa.” 3 Kwaivyomwedime vyedi!

Uneva mlukolo ywako anakola masa,mkwahile, na uneva aneila, mlekeile.4 “Uneva ana kola masa nkanana mfungatekwa zuwa, na chila nkanana auya kwakoakagamba ‘neila kwako,’ mlekeile.”

Uzumizi5 Wasigilwa niyo wamgamba Zumbe,

“Chongezeze uzumizi wetu.” 6 Zumbe niyoahitula, “Uneva mna uzumizi saviya ka-puluzi ka mbeyu ikwitangwa haladali, namkadaha kuugamba umti uno wo mkuyu,‘Ng'oka na ukehande mwe bahali!’ Nawona uweveni.”

Vikungwa mndima

LUKA 17:7 93 LUKA 18:17 “Chigambe kwa mliganyo yumwenga

ywenyu ana mndima ywakwe akulimakwe nkonde hegu akudima ngoto, to-golani akauya kulaila kwe nkonde, na-mumgambe uyo mndima sunguza so udyenkande? 8 Bule! Mna, namgambe,‘nikiya nkande, naho wikale ahano kubulanibinde ukudya na kunywa, vikaheza we-nawe nivyo na udye.’ 9 Togola, haum-togole uyo mndima kwa viya kadamanyayadya malagizo, bule? 10 Nivyo vilikwenyu nyuwe, uneva mdamanya yadyayose mgambigwe mdamanye, gambani,‘Suwe chiwandima du, chibinda yadyachungigwe chidamanye.’ ”

Yesu ahonya wadya wantu mlongo watamatana

11 Umo Yesu nemwe ntambo ya kwitaYelusalemu, nakajinka mwe mihaka yaSamaliya na Galilaya. 12 Umo akengilamwe kaya imwenga niyo adugana nawantu mlongo wata matana. Wachimalakwa luhale, 13 waguta wakagamba, “Yesu!Zumbe! Chifile mbazi!”

14 Yesu eze awawone niyo awagamba,“Hitani kwa walavyantambiko mkelagisechani wawakauleni.”

Mwesila wakajenda niyo walenguswa.15 Yumwenga ywawo eze awone kaho-nywa, niyo auya, kuno akamtunya Chohilekwa izwi kulu. 16 Niyo amfikila madiYesu kuno akamtunya. Uyo mntu naniMfambazi. 17 Aho Yesu agamba, “wantuwalenguswe hawendile mlongo, awatuhuwekuhi? 18 Hawoneke mtuhu awiye kum-togola Chohile mna yuno mjeni uyodu?”19 Akaheza Yesu amgamba yudya mntu,“Chimala wite zako, uzumizi wako ukuho-nya.”

Kwiza kwa Useuta wa ChohileMatayo 24:23-28, 37-41

20 Mafalisayo weza wamuze Yesu useutawa Chohile nawize ini. Awahitula, “Useutawa Chohile hawize kwa kuwoneka pwilili.21 Naho hahana yumwenga nagambe,‘Kaula, wihano!’ Hegu, ‘Wihadya!,’Kwaviya useuta wa Chohile wi mgatimwenyu.”

22 Niyo awagamba wanampina wakwe,“Mazuwa yeza ayo mkunga munge mu-wone zuwa dimwe dya Mwana ywa Mntu,

mna hamdiwone. 23 Wantu nawawagam-beni, ‘Kaulani, ekudya!’ Mna nyuwemsekufosa naho mkawabasa. 24 Kwaviyaenga lumwemwe viya lukwaka kwembinguna kumulika uko na uko, nivyo MwanaywaMntu akunga ezemwedizuwa dyakwe.25 Mna aungwa nkongo asulumiziswe nakulemelwa ni wantu wa dyelo. 26 Saviyamwe dizuwa dya Nuhu nivyo vikungavitende mwe chipindi cha Mwana ywaMntu. 27 Mwa mazuwa yadya wantu nawakadya na kunywa, naho kusola na ku-solwa, kubula zuwa diya Nuhu eze en-gile mwe safina na fula nkulu niyo yanyana kuwakoma wose. 28 Nivyo vyendagamwa mazuwa ya Lutu. Wantu na wakadyana kunywa, kugula na kutaga, kuhandana kuzenga. 29 Mna zuwa diya Lutueze akulawe Sodoma, niyo kwalaila motowa chibiliti usela kulaila kwembingu nakuwakoma woseni. 30 Ivyo nivyo vikungavitende zuwa diya akwizila Mwana ywaMntu.

31 “Mwe dizuwa idyo mntu yudyaaungagwa aselezwe hasi kulaila mnangamwe nyumba asekusela kwita kwe nyumbayakwe akaguhe vintu vyakwe, seivyo mntuekwenkonde asekuya kaya. 32 Kumbukaniyadya yamlaile mkaza Lutu! 33 Yoyosenadime ujima wakwe nawaze, mnayudya nalavye ujima wakwe na audime.34 Nawagambilani nyuwe, mwe dizuwaidyo, wantu waidi nawatende wagonamwelusazi lumwenga, yumwenga aguhigwa,yumwenga asigwa. 35Wavyele waidi nawa-tende wabunda hamwenga, yumwenganaguhigwe, yumwenga nasigwe.” 36Wantuwaidi nawatende mwenkonde imwenga,yumwenga naguhigwe, yumwenga asigwa.

37 Wanampina niyo wamuza, “Zumbe,mbuli zino nazidamanyike kuhi?”

Yesu niyo awahitula, “Hadya hanachimba chiwoile, naho hakuchima ma-gushu.”

18Mliganyo wa mvyele abanikilwe ni mgosi

na mlamuzi1 Akaheza Yesu awagambila wanampina

wakwe mliganyo uno kwa kuwalag-isa kugamba mazuwa yose waungigwawamlombeze Chohile naho wasekufa

LUKA 18:2 94 LUKA 18:28chevu. 2 Agamba, “Mwe mzi msikukwendaga na mkanta yumwenga heku-mogoha Chohile hegu hekumtunya mntuyoyose. 3 Seivyo kwendaga na mvyeleabanikilwe ni mgosi mo umzi uwo naka-jendeleza kumbasa akalombeza enkigwevintu vyakwe vikumuwagila, akagamba,‘Nambiza mwe vikuniwagila mwa mhigaywangu!’ 4 Kwa chipindi chitali yudyamkanta kalemela kudamanya, mna keuzamwenye akagamba, ‘Hata hegu sikum-wogoha Chohile hegu sikutunya mntuyoyose, 5 mna kwaviya yudya mvyeleabanikilwe ni mgosiwe mwe chivuzovuzoakuninka, nani kaule kugamba ahokelavikumuwagila. Hegu sanivitende, najen-deleze kwiza kunijela maya!’ ”

6 Akaheza Zumbe agamba, “Tegelezaniivyo mkanta uyo aihiye ivyo alongile.”7 Elo, Chohile hawenke wadya wedikulongozi kwa Chohile wantu wakumwilachilo na msi wambizwe? Nakawekuwambiza? 8 Nawagambilani nyuwe,hakawe kuwenkani vikuwoneka vyedikulongozi kwa Chohile. Mna Mwana ywaMntu aho akwizila nabwile wazumile mweisi?

Mliganyo wa Mafalisayo na wachisanyakodi

9 Yesu awagambila naho mliganyo unokwa wantu wewone kutenda wedi nakubela chila mntu mtuhu. 10 “Nakunawantu waidi wakweile kwita kwe ku-lombeza mwe Nyumba nkulu ya Chohile,yumwenga nani Falisayo, mtuhu nimchisanya kodi.”

11 “Yudya Falisayo kachimala hankandamwenye akalombeza zavino, weye Chohile,‘Nakuhongeza weye, Chohile, kugambamiye suyo mbafu, naho nimchindedinaho si mgonyi hegu mbunyanyi, sayunomchisanya kodi ehadya hankanda hek-wiva. 12Nafungamazuwamaidi chila juma,naho nalavya fungu dyangu dya mlongodya vintu vyose ni nanavyo.’

13 “Mna yudya mchisanya kodi kachi-mala kwa luhale naho haungile hatakwinula uso wakwe kwembingu, mnakutowa mwe chifuwa chakwe nakugamba,‘Chohile, nifilambazi, miye nimkolamasa!’14 Yesu niyo agamba, Nawagambilani,”“mchisanya kodi, kauya kaya akatenda

kalekeilwa masa yakwe mna suyo Falisayo,akuoneka ywedi kulongozi kwa Chohile.Kwaviya woseni wakwekweza nawase-lezwe, woseni nawo wakunyanyahalanawatendwe wakulu.”

Yesu Ajimbika Wana WadodoMatayo 19:13-15; Mako 10:13-16

15 Wantu wamwenga nawamwilaYesu chani awajelekele mikono yakwe.Wanampina weze wawone niyo wawak-wahila kwa kudamanya ivyo, 16 mnaYesu kawetanga wadya wana kwakwenakugamba, “Walekeni wana wezekwangu msekuwachinda, kwaviya Useutawa Chohile wikwa wadodo sawano.17 Chindedi nawagambila vino! Yoyosehekuhokela Useuta wa Chohile engamwana hawingile.”

Mntu mgoliMatayo 19:16-30; Mako 10:17-31

18 Chilongozi yumwenga ywa Chiyahudiamuza Yesu, “Mhinya Ywedi, nidamanyembwani nihokele ujima wamazuwa yose?”

19 Yesu amuza, “Ni mbwani ukunitangaywedi?” “Hakuna mntu ywedi ukalekaChohile du. 20 Kuyamanya malagizo,‘Usekugonya, usekukoma, usekubawa,usekulonga udanti, watunye iso nanyokwe.’ ”

21 Yudya mntu ahitula, “kukongela nimdodo, sitimila malagizo yano yoseni.”

22 Yesu eze eve vino, amgamba,“Kuchei nachintu chimwenga ukungigwaudamanye. Taga vyoseni unanavyouwenke wachiwa izihela, nawe nautendena ugoli kwembingu, ukaheza wizeunitimile.” 23 Mna yudya mntu eze evevino, kengilwa ni chinyulu vidala, kwaviyananimgoli vitendese. 24 Yesu kawonakugamba nana chinyulu vitendese, “Udalawi vivihi kwa mntu mgoli kwingila moUseuta wa Chohile! 25 Ni vidala vitendesekwa mntu mgoli kwingila mo Useuta waChohile kujinka ngamiya kujinka mwentundu ya singano.”

26 Wantu wamwivaga wamuza, “Ni yuhi,naho, akudaha kukombolwa?”

27 Yesu ahitula, “Hechikudahika kwamntu chadahika kwa Chohile.”

28 Niyo Petulo agamba, “Kaula! Suwechileka kaya zetu nakukutimila weye.”

LUKA 18:29 95 LUKA 19:1529 Yesu awagamba, “Chindedi,” naho

nawagambilani kugamba yoyose akwasanyumba hegu mvyele hegu mlukolo heguwelesi hegu wana kwachausa cha Useutawa Chohile, 30 nahokele vilozese mwechipindi chino na wikazi wa ujima wamazuwa yose mwe mihilimo ikwiza.

Yesu asimwila nkanana ya katatu ye fileyakwe na kuuyuka kwakwe

Matayo 20:17-19; Mako 10:32-3431 Yesu awaguha hankanda wadya

wanampinamlongonawaidi nakuwagamba,“Tegelezani! Chaita Yelusalemu kudyachila chintu chiwandikwe ni wawoni mweMwana ywa Mntu nachitende chindedi.32 Kwaviya nalavigwe mwe mikono yawantu sawo Wayahudi, wadya wakungawamtile, wamhulute na kumtwela mate.33Nawamhute na kumkoma, mna mazuwamatatu yakutimila nauyuke.”

34 Mna wadya wanampina hawakom-baganye chochose mwe vino vintu,nikugamba ulosi ufisizwa wowo, nahohawamanyaga nichibwani Yesu nakak-isimwila mwe mbwani.

Yesu Ahonya tuntu MlombeziMatayo 20:29-34; Mako 10:46-52

35 Hadya Yesu eze atende haguhi no mziwa Yeliko, kwendaga na mntu yumwengatuntu ekale hankanda he sila, akalombeza.36 Eze eve fyo dya wantu wakajinka, auza,“Kuna mbwani?”

37 Wamgamba, “Yesu wa Nazaletiajinkila hano.”

38 Aguta, “Yesu! Mwana ywa Daudi!Nifila mbazi!”

39 Wantu walongole wamkwahilanakumgamba anyamale. Mna niyo agutisa,“Mwana ywa Daudi! Nifila mbazi!”

40 Elo Yesu niyo achimala nakuwalag-iza wamwigale yudya tuntu kwakwe. Ezeabule hajihi, Yesu amuza, 41 “Waunga hu-damanyize mbwani?”

Ahitula, “Zumbe,” “Naunga niwonenaho.”

42 Yesu amgamba, “Kwaivyo wana! Uzu-mizi wako ukuhonya.”

43 Ahadya yudya tuntu niyo adahakuwona, niyo amtimila Yesu, kunoakamhongeza Chohile. Fyo dize diwoneivyo, wose wamtunya Chohile.

19Yesu na Zakayo

1 Yesu kajendeleza kwingila Yelikonaho nakajinkanya. 2 Nakuna mchisanyakodi mkulu kudya akwitangwa Zakayo,endaga mgoli. 3 Nakajeza kusinya Yesunani yuhi, mna nani mntu mjihi nahohadahile kumwona Yesu kwachausa chedifyo. 4 Ivyo kalongola kulongozi kwe difyonakukwela kulanga kwe mkuyu amwoneYesu, kwaviya Yesu nakaunga ajinkile mwesila iyo. 5 Umo Yesu eze abule hadyahantu, kasinya kulanga nakumgambaZakayo, “Zakayo sunguza usele, kwaviyanaungwa dyelo nikale mwe nyumba yako.”6 Zakayo kasunguza kusela na kumhokelakwa chinyemi. 7 Wantu wose wawoneivyo wakonga kung'ung'uzika wakagamba,“Mntu yuno kaita na kwikala na mntu mtamasa!”

8MnaZakayoniyo achimalanakumgambaZumbe, “Zumbe! Tegeleza, naniwenkewachiwa nusu yo ugoli wangu, naho hegunamhokaga mntu yoyose chakwe, nanilihenkanana nne kujinka.”

9 Yesu amgamba, “Dyelo wambulwawingila mwe nyumba ino, kwaviya mntuyuno, naye, ni mwelekwa ywa Bulahimu.10 Kwaviya Mwana ywa Mntu keza kuzun-gula na kwambula wagile.”

Mliganyo wa matundu ya ZahabuMatayo 25:14-30

11 Umo wantu waketegeleza yano, Yesukajendeleza na kuwagambila mliganyo.Kwaviya nehaguhi no mzi wa Yelusalemu,nawo nawakafanyanya kugamba mazuwayo Useuta wa Chohile nawihajihi na ku-laila. 12 Ivyo agamba, “Kwendaga na mntuyumwenga mkulu atambaga kwita mwesi ya hale vidala chani akatendwe seuta,akaheza auye kukaya. 13Umo henati kuha-lawa, kawetanga wandima wakwe mlongonakuwenka chila yumwenga tundu dyazahabu nakuwagamba, ‘Kaulani mwadahakudamanya mbwani mwe chino chanimwingize umo miye sihali.’ 14Mna, wantuwa kwawo niyo wamwihiwa, ivyo wasig-ila wantu kwakwe kugamba, ‘Hachikungamntu atende seuta ywetu.’

15 “Yudya mntu niyo atendwa seutanakuya. Akaheza alagiza wadya wandima

LUKA 19:16 96 LUKA 19:46wakwe enkile yadya matundu weze, chaniakaule chila yumwenga icho engize.16 Ywa nkongo keza nakulonga, ‘Zumbe,miye singiza matundu ya zahabu mlongomwe imwenga waninkaga.’ 17 Agamba,‘Kudamanya vyedi,’ ‘wimndima ywedi!Kwaviya na wi mkanuni kwa vintu vidodo,nahutende mchimaila ywa mizi mlongo.’18 Mndima ywa kaidi keza nakugamba,‘Zumbe,miye singizamatundumashano yazahabu mwe imwenga waninkaga.’ 19 Uyonaye amgamba, ‘Nahutende mkulu mwemizi mishano.’ ”

20 “Mndima mtuhu keza nakugamba,‘Zumbe, tundu dyako dya zahabu dinodihano, nasidifisa mwe katambala ka momkono. 21 Nahakogoha, kwaviya wi mntumdala. Waguha sicho chako naho wavunahwihandile.’ 22 Amgamba, ‘Wimndimaehiye! Nahukantile kwa ulosi wakomwenye! Kuvimanya kugamba ni mdala,kuguha sicho changu nakuvuna sihandile.23 Nivyedi, elo, nimbwani hwikiye helazangu kwa wakulavya vyongezekele? Niyonahokela chongezekele umo ukanivuziza.’

24 “Niyo alonga kwa wadya nawachi-male hadya, ‘Guhani idyo iditundu dyezahabu kulaila kwakwe mmwinke mndimayudya mta matundu mlongo.’ 25 Mnawamgamba, ‘Zumbe, ana matundu mlongokale!’ 26 Awahitula, ‘Nawagambilani,’‘kugamba mtu mta chintu, nongezezwe,mna wadya hewena chintu, hata chiya chi-dodo wananacho nawahokwe. 27 Haluse,kwa wadya wankondo wangu hawaungilemiye nitende seuta ywawo, waleteni hanomuwakome mwa meso yangu!’ ”

Mwingilo wa kwe ngasu uko YelusalemuMatayo 21:1-11; Mako 11:1-11; Yohana

12:12-1928 Yesu eze alonge vino, kawalongweila

kwita Yelusalemu. 29 Umo akabula hajihina Betifage na Besaniya ho lugulu lwaMizeituni, kasigila wanampina waidi wa-longole, 30 awasigila vino, “Hitani kudya komzi wikulongozi kwenyu, umo mkengila,namlondole mwana mpunda atalizwe hen-ati kukwelwa. Mchohweleni mumwigalahano. 31 Uneva mntu anawauzani ni mb-wani mwamchohola, mgambeni kugambaZumbe amunga.”

32 Waita intambo yawo nakubwilachilachintu saviya Yesu awagambile.33 Umo wakamchohola yudya mwanampunda, umwenye awauza, “Ni mbwanimkumchohola?”

34 Wahitula, “Zumbe, amunga,” 35 niyowamwigala mwana mpunda uyo kwa Yesu.Wadula suche zawo mwe mpunda iyonakumwambiza Yesu kukwela. 36Umo aka-jendeleza, wantu watandaza suche zawomwe sila.

37 Eze abule haguhi na Yelusalemu,hantu hana seleza kwita kolugulu lweMizeituni, fyo kulu dya wanampina wakwewelelwa na kukonga kumhongeza Chohilena kumtogola kwa izwi kulu kwa mpitukozose wawone. 38 Wakagamba, “Ajim-bikwe seuta akwiza kwa zina dya Zumbe!Utondowazi kwembingu na ukuka kwaChohile!”

39 Niyo Mafalisayo wamwenga mwe di-fyo walonga wamgamba Yesu. Wagamba,“Mhinya,” “wakwahile wanampina wakowanyamale!”

40 Yesu awahitula, “Nawagambilanikugamba uneva wananyamala, mayuwenayagute.”

Yesu awila Yelusalemu41 Yesu eze abule haguhi no umzi, na

eze auwone, kawila, 42akagamba, “Hegu duwamanyize dyelo dino chintu chikudahakukwigaila utondowazi! Mna haluse huku-daha kuchiwona! 43 Kwaviya mazuwa yezaumo wankondo wenyu nawawazungulukekwa nkondo, aho nawazenge chiwambazacha kuwachinda nakuwavugaila ntendelezose. 44 Nawawakomeni vitendese nawantuwemwe viwambaza vyenyu, hahanayuwe dikunga disigazwe hantu hakwe,kwaviya hawakombaganye chipindi umoChohile akunga eze awambuleni!”

Yesu engila kwe Nyumba ya KuvikilaMatayo 21:12-17; Mako 11:15-19; Yohana

2:13-2245 Yesu niyo engila mwe Nyumba

nkulu ya Chohile nakukonga kugulusawakutaga mayombe, 46 akawagamba,“Iwandikwa mwa mawandiko kugambaChohile kagamba, ‘Nyumba nkulu yaChohile ya Kuvikila naitende nyumba yakulombezeza.’ Mna nyuwe mwihitulahantu hakwefisiza wabavi!”

LUKA 19:47 97 LUKA 20:25

47 Yesu na kahinya chila zuwa mweNyumba nkulu ya Chohile. Walavyantam-biko wakulu, wahinya Sigilizi, na vilon-gozi wa wantu nawakaunga wamkome,48 mna hawabunkule sila yakumkoma,kwaviya wantu wose nawakamwetegeleza,wasekuleka kwiva ulosi wowose.

20Mbuli ya udahi wa YesuMatayo 21:23-27; Mako 11:27-33

1 Zuwa dimwenga umo Yesu nakahinyawantu mwe Nyumba nkulu ya Chohilena kulonga Mbuli Yedi, walavyantambikowakulu na wahinya Sigilizi, hamwengana wadalahala, weza 2 nakumgamba,“Chigambile, Wadamanya mbuli zino kwaudahi wa yuhi? Ni yuhi akwinkile udahiuno?”

3 Yesu awahitula, “Gojani niwauzembuli. Nigambilani, 4 Udahi wa Yohanawo kubatiza ulaila kwembingu hegu kwamntu?”

5Niyowafanyanya chalumwe, “Chigeze?Uneva chinagamba, ‘Ulaila kwembingu,’nagambe, ‘Nimbwani, hamumzumileYohana?’ 6Mna uneva chinagamba ‘Ulailakwa wantu,’ dino difyo dyose nadichitowemayuwe, kwaviya wabunkula kugambaYohana endaga muwoni.” 7 Ivyo wahitula,“Hachivimanyize uko ulaile.”

8 Yesu awagamba, “Saniwagambileni, nikwa udahi wani nadamanya mbuli zino.”

Mliganyo ywa Mkodisha nkonde ya miz-abibu

Matayo 21:33-46; Mako 12:1-129 Yesu niyo ajendeleza kuwagam-

bila mligano uno, “Kwendaga na mntuyumwenga nakalima nkonde yakwe yamizabibu, niyo aikodisha kwa walimizi,niyo atamba kwita si ya hale kakwikalauko kwa chipindi chitali. 10 Umo chipindicho uvuni we zabibu chize chibule, niyoamsigila mndima ywakwe yumwenga kwawadya walimizi chani wamwinke ntendeleyakwe yo ulozo. Mna wadya walimiziniyo wamtowa yudya mndima na kumvuzamikono bule. 11 Yudya mntu niyo amsigilamndima mtuhu, mna naye niyo wamtowasaiviya na kumtendela vihiye na kumvuzamikono bule. 12 Niyo asigila mtuhu ywakatatu, yuno naye weze wamtowe na

kumlumiza niyo wambalaza. 13 Vikahezayudya zumbe mta inkonde ye mizabibuniyo agamba, ‘Nitende zeze? Nani msigilemwanangu hungisa, wadaha wakamwiva.’14Wadya walimizi weze wamuwone yudyamwana niyo wagambilana, ‘Yuno nuyomlisi, haluse chimkome chani uno ulisiutendewetu.’ ” 15Niyowamlavyamweidyainkonde ye mizabibu, wamkoma.

Yesu niyo auza, “Yuno zumbe mtainkonde nawatende mbwani wadya walim-izi?” 16 “Neze awakome wadya walimizi nakuwenka walimizi watuhu idya inkonde yemizabibu.”

Wantu weze weve ziya izimbuli, niyowamhiga wagamba “Havikudahika!”

17 Mna Yesu niyo awasinya, awagamba,“Mawandiko yano Yakukile manakwe nimbwani?‘Yuwe dilemelwe ni wazesi,haluse ditenda yuwe kulu dya msingi.’

18 “Mntu yoyose anagwa mnanga mwediya diyuwe nakantike vihandehande,naho dinamgwela mntu yoyose nadimtig-inte enga unga.”

Mbuli ya kuliha kodiMatayo 22:15-22; Mako 12:13-17

19 Wahinyi wa Sigilizi na walavyan-tambiko wakulu na wamanya kugambamligano uwo wawalanga wowo, ivyo nawakaungawamgwile ahadya,mnanawaka-wogoha wantu. 20 Ivyo niyo wakongakumhanga Yesu, niyo wasigila wazuzawaketenda ni wantu wedi chani wamgwilemo ulosi wakwe, na mwe sila iyo wadahekumlavya mwe mikono ye vilongozi we isi.21 Awo wazuza niyo wamgamba, “Mhinyi,chimanya kugamba walonga na kuhinyambuli za chindedi, chimanya weye huku-pagula, weye wahinya ichindedi chenyeche sila ya Chohile. 22 Elo chigambile heguni vyedi hegu sivyo vyedi mwe sigilizi yetukuliha kodi kwa mkulu ywa Chilumi!”

23 Yesu niyo amanya viya wamtegile,niyo awagamba, 24 “Nilagisani ivyo hela iyoili, nauza iyo isula ne chapa ni yayuhi?”

Niyo wamhitula, “Niya Mkulu ywa Chi-lumi”

25 Yesu niyo awagamba, “Elo mwinkenimkulu ywa Chilumi ivyakwe na Chohileivyakwe.”

LUKA 20:26 98 LUKA 21:6

26 Elo wadya wantu niyo wadundugakumgwiza mwe mbuli yoyose, niyo we-helwa hawahitule, niyo wanyamala dwii.

Mbuli ya KuyukaMatayo 22:23-33; Mako 12:18-27

27 Mna Masadukayo wadya wakugambawabanike hawakudaha kuyuka, niyowamhitula Yesu wagamba, 28 “Mhinyi,Musa kachiwandikila vino hegu mntuanabanika kuno kasa mkaziwe helekewana, vyongigwa mlukolo ywakwe amsoleyudya mvyele, chani amwelekele wanayudya mlukolo abanike. 29 Mna na kunawalukolo mfungate. Ywankongo asolagamvyele niyo abanika heleke mwana,30 mlukolo ywa kaidi niyo ampala yudyamvyele naye niyo abanika, 31 ywakatatuseivyo vilaile kwa wose mfungate, wosena wabanika heweleke wana. 32 Wezewabanike wose yudya mvyele naye niyoabanika. 33 Nauza mwe dizuwa idyo dyokuuyuka, mvyele uyo natendemkaza yuhi?Kwaviya na kasolwa ni wose mfungate.”

34 Yesu niyo awagamba, “Wantu wemihilimo ino wasola na kusolwa, 35 mnawadya nawafanyanywe kugamba wawag-ila kuyuswa na kwikala mwe mihilimo ik-wiza hawasole hegu kusolwa. 36 Nahohawabanike vituhu, kwa viya na watendesaviya wandima wa kwembingu, na wa-tende wana Chohile. Kwa viya wauyuka.37 Mna mbuli yo kuyuka ni chindedi, hataMusa ailongaga mwa Mawandiko yakweYakukile, hadya awandikaga mbuli ya sakadikwaka moto niyo amtaja Zumbe saviyaChohile ywa Bulahimu na Isaka na Yakobo.38 Uyo suyo Chohile ywa wabanike, mnani Chohile ywa wajima, kwaviya kwa uyowoseni wekala.” 39Wahinyi Sigilizi watuhuwagamba, “Mhinyi, kuhitula vyedi vidala!”40Niyo hawamuzize vituhu.

Mbuli ya MesiyaMatayo 22:41-46; Mako 12:35-37

41 Yesu niyo awauza, “Kwa mbwaniwantu wagamba Kulisito ni mwana ywaDaudi? 42 Kwa viya Daudi mwenye naka-longa mwe chitabu chakwe cha zabuli,‘Zumbe na kamgamba zumbe ywangu.Ikala kwe ntendele ya kulume kwangu.

43 Kubula aho naniwaike wadya wakukwi-hiwa enga fumbi dya kwikiya vigavyako.’

44 Elo ni vivihi Daudi akumwitanga Yesu‘Zumbe’, nivivihi naho, Kulisito adaha ku-tenda mwelekwa ywa Daudi?”

Yesu Awafunda Wahinya SigiliziMatayo 23:1-36; Mako 12:38-40

45 Yesu niyo awagambila wanamp-ina wakwe ahadya ha wantu wose.46 “Mwedime na wahinya Sigilizi, wakungakujinka jinka wavika nkazu, wakungisakulamswa ni wantu kwa kutunywa kwamagwilo, wongisa kwikala hantu nahedi mwe midugano mwa nyumba yokuvikila na kuguha hantu hedi mwezingasu, 47Wawahoka ugoli wadya wafilweni wagosi zawo mwe zi nyumba zawo,na kulombeza malombezo matali chaniwawoneke kulongozi kwa wantu. Kwaviyanawakantilwe vitendese!”

21Malavyo ya Mvyele abanikilwe ni mgosiMako 12:41-44

1 Yesu eze enule meso awawona wagoliwaidi wakajela malavyo mwe shandukumndani mwe nyumba nkulu ya Chohile.2 Niyo amona mvyele yumwenga afilweni mgosiwe, ajeleka wahela waidi mndanimwe chiya ichiya. 3 Yesu niyo agamba,“Nawagambilani chindedi, mvyele yunoafilwe ni mgosiwe kajeleka majelekomakulu mwe ino mpamba kujinka wose.4 Kwa viya wantu wose walavya malavyoyawo mwe hela ziya zisigale mwezimbuli zawo. Mna yuno mvyele nauchiwa ananawo kalavya chiya chikungachimwambize mo wikazi wakwe.”

Yesu Asimwila mwe Uvuni wa Nyumbankulu ya kuvikila

Matayo 24:12; Mako 13:1-25 Mna wanampina watuhu na waka-

longa mwe mbuli ze Nyumba nkulu yaChohile, ivyo ihambigwe kwa mayuwe yazahabu, hamwenga na majeleko yalav-igwe kwa chausa cha Chohile. Mna Yesuniyo agamba, 6 “Yose mkuyawona sichochintu, nayeze mazuwa hamuwone hatayuwe dimwenga, mnanga mo mnyawe,chila chintu nachibanangwe.”

LUKA 21:7 99 LUKA 21:37Nkunto na MasulumizoMatayo 24:3-14; Mako 13:3-13

7 Mna niyo wamwuza, “Mhinyi, mbuliizo na zilaile ini? Naho ni chilagiso chanichikunga chilagise mbuli izo zihaguhi ku-laila,”?

8 Yesu niyo awahitula, “Kaulani, simamnadantwe. Wantu walozize nawezewaketanga zina dyangu, wakagamba, ‘Miyenuyo Kulisito!’ ‘Chipindi chibula!’ Mnanyuwemsekuwatimila. 9Mnamkevambuliza nkondo na nkunto ze isi msekogoha, ayoyaungwa yakonge kulaila, mna udumo wayose haunati.”

10 Akaheza Yesu niyo ajendeleza kulongaagamba, “Si naitowane na si ntuhu, nahouseuta nautowane na useuta. 11 Chilahantu na kulaile chisingisa chikulu mweisi, nakutende na sala na manyonjeya kwinkilizana, na kutenda na mbuliza kutisa na vilagiso vikulu kulailakwembingu. 12 Mna nyumani mbuli izohezinati kulaila, namgwilwe na kusulu-mizwa, na mwigalwe kwe kukantilwa mwenyumba zo kuvikila na kuwagwilani, nahonamwigalwe kulongozi kwa maseuta nawakulu kwa chausa che dizina dyangu.13 Ivyo namlavye ukuzi wangu kulongozikwawo. 14 Mna mwekambe mndani mwemyoyo kugamba ivyo mkunga mweilehemnati kulahwa. 15 Kwa viya naniwenkembuli zedi zo kulonga zikunga zilekewakuweihiwa hawadahe kulemela hegukuhigana na nyuwe. 16 Welesi wenyu,walukolo wenyu na wambuya zenyunawawalemele, na watuhu na mkomwe.17 Wantu wose nawawaihiwe kwa chausacha zina dyangu. 18 Mna hata luvililumwenga mwe mitwi yenyu halwage.19 Kwa viya yo uijimizi mnanawo, wikaziwenyu hawage.

Yesu Asimwila mwe Uvuni wa YelusalemuMatayo 24:15-21; Mako 13:14-19

20 “Chipindi namuwone umzi waYelusalemu uzungulukwa ni wankondo,aho manyani kugamba kubalangwakwakwe kwihaguhi. 21 Aho wadya nawa-tende Yudeya wagulukile kwe milima,wadya we komzi wafose, na wadyawekwe zinkonde wasekuya komzi waYelusalemu. 22 Kwa viya mazuwa ayo‘Na yatende ya nkunto’, chani yadya yoseyawandikwe mwa Mawandiko Yakukile

yachinte. 23Wavyele wasoka na wakonkezanawaluwone mwa mazuwa ayo! Kwaviya nakutende na nkunto nkulu mweisi na maya ya Chohile nayawagwelewantu wano. 24 Watuhu nawakomwe kwamabamba, watuhu na waguhigwe matekakulaila mwe chila si na mzi wa Yelusalemuna uguhigwe ni wantu wa si ntuhu kubulachipindi chawo chize chisile.

Kwiza kwa Mwana ywa MntuMatayo 24:29-31; Mako 13:24-27

25 “Nakutende na vilagiso mwedizuwana mo mnenge na mwezintondo. Mwezisi zose nazitende na nkunto wantu nawelelwe kulawana na mawimbi makulukwe bahali. 26 Wantu na wafe kififimbazikwa chausa cha woga wakagoja mbulizikunga zilaile mwe isi yose, kwaviya vyosevina nguvu kwembingu navisingiswe.27Nawamwonemwana ywa Adamu akaselamwa maingu kulaila kwa Chohile, kamemanguvu na ukuka. 28 Umo izimbuli izozikakonga kulaila, chimalani niyomwenulemitwi yenyu kulanga kwa viya ukombolwawenyu wihaguhi.”

Hinyo dya mtiniMatayo 24:32-35; Mako 13:28-31

29 Yesu niyo awagambila mliganoukugamba, kaulani ivyo wili mtini namiti mituhu yose. 30 Mkawona kugambamani yo mtini yakonga kusuka bunkulaniwenye kugamba chipindi cha zuwa kalichihaguhi. 31 Saivyo, mneza kuwona mbuliizo zikalaila mmanye kugamba Useutawa Chohile wihaguhi. 32 Nawagambilanichindedi, cheleko chino cha haluse hachi-jinke, izimbuli izo zose hazinati kulaila.33Mbingu ne isi vyose na vijinke, mna ulosiwangu haujinke.

Ungi wa Kusinya34 “Mkaulise myoyo yenyu inase kuza-

milwa ni mbuli zimwe isi ino, saviyaukozi na kutumbwazikila wikazi, mkaulisekwa viya zuwa idyo nadiwezile kwakuwetukizani. 35 Kwaviya zuwa idyo nadiwezile saviya mtego ukufyuka kwa wosewakwikala mwe isi. 36 Elo, nagambamcheleze mkalombeza chila zuwa chanimwinkwe nguvu za kwenega mbuli zoseizo nazilaile nanywi mchimale kulongozikwa Mwana ywa Mntu.” 37 Yesu nomsinakekala mwe Nyumba nkulu ya Chohile

LUKA 21:38 100 LUKA 22:27akahinya, nechilo nakaita kugona kolugulu lwe Mizeituni. 38 Mtondo wantuwose nawakaita kwe Nyumba nkulu yaChohile chani wakamwetegeleze.

22Njama za kumkoma YesuMatayo 26:1-5; Mako 14:1-2; Yohana 11:45-

531 Zuwa kulu dye migate heijeligwe

hamila, ikwitagwa Pasaka nadisogela.2 Walavyantambiko wakulu na wahinyasigilizi nawakalonda mbuli ya kumkomaYesu mna nawakogoha wantu.

Yuda azumila kumhituka YesuMatayo 26:14-16; Mako 14:10-11

3 Shetani amwingila Yuda akwitangwaIsikaliyote, yumwenga mgati mwa wadyawasigilwamlongo nawaidi wa Yesu. 4Yudaaita akulonga naWalavyantambiko wakuluna wadya wadimi we nyumba nkulu yokuvikila, ivyo akunga amhituke Yesu chaniwamgwile. 5 Niyo welelwa wamgambanawamwinke hela anadamanya ivyo.6Yuda azumila, niyo akonga kulonda hantuhedi hakumhituka Yesu chani wamgwile,mna wantu wasekumanya.

Yesu Emalanya Kudya nkande ya PasakaMatayo 26:17-25; Mako 14:12-21; Yohana

13:21-307 Niyo dyabula zuwa dya migate hei-

jeligwe hamila, zuwa idyo nidyo idizuwadyo ukuchinjwa mwanangoto we Pasaka.8 Ivyo Yesu awasigila Petulo na Yohanaawagamba, Hitani mkachikiye vintu vyengasu chani chidahe kudya Pasaka. 9 Mnaniyo wamuza, “Waunga chikaikiye kuhi?”

10 Yesu awahitula, Tegelezani umomkaita ko mzi namdugane na mgosiketwika biga dya mazi, mtimilenikubula aho he nyumba akunga engile.11 Mgambileni mta inyumba iyo mhinyiakuza chikuhi icho ichumba hunga nidilePasaka hamwenga na wanampina wangu?12 Naye nawenkeni chumba chikulu chakulanga chihambigwe vyedi, ikani umoivintu.

13 Niyo waita wabwila saviya wagam-bilwe ni Yesu, niyo waika ivintu vye ingasuye dizuwa dye Pasaka.

Nkande ya Chisingi ya ZumbeMatayo 26:26-30; Mako 14:22-26;

1Wakolinto 11:23-2514 Ichipindi chize chibule Yesu niyo

ekala adye inkande hamwenga na wasig-ilwa wakwe. 15 Yesu niyo awagamba,siungisa chidye hamwenga mwe ingasuino ye dizuwa dye Pasaka umo sinatikusulumizwa. 16Nawagambilani ichindedisanidye vituhu kubula ize idamanyikemweidizuwa idyo dyo useuta wa Chohile hadi-nati kubula.

17 Niyo achiguha ichikombe amtogolaChohile agamba, “Guhani chino ichikombemhokelezane kunywa. 18 Nawagambilanichindedi kukongela haluse saninywe nahodivai ino ikudamanywa na zabibu, kubulaUseuta wa Chohile nawizile.”

19 Niyo aguha umgate, amtogola Chohileniyo aubesula, awenka, awagamba, unonuwo umwili wangu, ukulavigwa kwachausa cha nyuwe, mdamanye savinochani mnikumbuke chila mkadamanya.20Niyo adamanya saivyo ne ichikombe na-cho, weze wabinde ukudya, niyo agamba,chikombe chino ni lagano hya dya Chohiledikuukulwa kwa sila ya sakame yangu,ikwitika kwachausa cha nyuwe.

21 Mna kaulani yudya akunga anihitukeehano he meza. 22 Chindedi Mwana ywamntu aita akukomwa saviya vikigwe, mnahangi mwenye yudya mntu akunga amhi-tuke.

23 Ahadya niyo wakonga kuuzana wowenye ni yuhi akunga amhituke Zumbeywawo.

Kuhigana mwe Ukulu24 Wadya wasigilwa niyo wakonga

kuhigana wo wenye ni yuhi mgati mwetuakunga atende chilongozi mwa weyawe.25 Yesu niyo awagamba, “Maseuta wa sintuhu wawalongoza wantu wawo kwanguvu, na wadya wakulongoza ‘Wakwe-tanga wambuya wachila mntu’. 26 Mnavisekutenda ivyo mwenyu mna yudyaakunga atende mkulu mwenyu aungwaatende mdodo kujinka wose akungaatende chilongozi aungwa atendemndima.27 Nauza mkulu ni yuhi ni yudya akwikalamwe meza akagoja nkande hegu ni yudyaakumwigaila? Nafanyanya ni yudya ekale

LUKA 22:28 101 LUKA 22:53he meza akagoja inkande hegu miye sikalahano enga mndima ywenyu.

28 “Nyuwe namwihamwenga na miyeumo hasulumila. 29 Saviya Tate aninkileUseuta saivyo miye nami naniwenkeninyuwe Useuta. 30 Nidye na kunywa hemeza yangu mwe useuta wangu nahonamwikale mwe vigoda vyenyu vyo useutamkayakantila makabila mlongo na maidiya izulaeli.

Yesu alotela Ukani wa PetuloMatayo 26:31-35; Mako 14:27-31; Yohana

13:36-3831 “Simoni, Simoni! Tegeleza! Shetani

kalekelwa chipindi cha kuwajezani nyuwe,saviya mntu akuheta ngano. 32 Mna miyesikulombezeza kwa Chohile chani uzumiziunanawo usekuhunguka naunihituke mnaunauya uwajele moyo walukolo wako.”

33 Petulo niyo amhitula amgamba,“Zumbe, miye semalanya kale nite na weyekwedigeleza hata habanika sina mbuli.”

34 Yesu amhitula, “Nakugambila,Petulo,” “Zogolo hadinati kwila neichilonaunilemele nkanana ntatu kugambahunimanyize.”

Mkwiji na Sime35 Yesu niyo awauza wanampina wakwe

“Umo nawasigilaganimsekutoza hela hegumkwiji hegu vilatu mwahungukilagwa nichibwani?”

Niyo wamhitula. “Bule,”36 Yesu awagamba mna yudya mta mk-

wiji wa hela naguhe, mta mkwiji we vintunaye naguhe. Seivyo hene bamba natageisuche yakwe chani agule. 37Nawagambilaimbuli ino ya mawandiko yano Yakuk-ile yekigwa hamwenga na wata ubanasiyongigwa yadamanywe. Yadya hungigwanidamanye yehaguhi kubula

38 Wanampina wakwe niyo wamgamba,“Zumbe, kaula hano!” Yesuniyo awahitula,“Vichinta!”.

Yesu Alombeza Chohile ko lugulu lwaMiza-ituni

Matayo 26:36-46; Mako 14:32-4239 Yesu niyo ahalawa enga viya

nakadamanya niyo aita ko lugulu weimizaituni mna wanampina wakwe niyowambasa. 40 Eze abule uko niyo awagambamkalombeza sima mwingile mwe majezo.

41 Niyo awasa aita hale hadodo utaliwa mntu akudula yuwe hadya dikugwela.Niyo afika madi alombeza. 42 “Tate,” un-eva hegu ukaunga, unusize chikombe chamasulumizo. Mna visekutenda viya hungamiye, mna “Ivyo ukunga navitendeke.”43 Aho mndima ywa kwembingu kulailakwa Chohile niyo eza amjela moyo. 44Umoemwemasulumizomakulu niyo ajendelezakulombeza niyo alawa chiluke saviya mad-wentwe ya sakame niyo yajuluzika kubulahasi.

45 Eze abinde ukulombeza niyo auyahadya hantu awasize wanampina wakweniyo awambwila wagona, kwaviya nawanachinyulu. 46 Niyo awagamba kwambwanimgona? Inukani mlombeze chani msek-wingila mwe majezo.

Kugwilwa kwa YesuMatayo 26:47-56; Mako 14:43-50; Yohana

18:3-1147 Umo hanati kubinda ukulonga fyo dya

wantu niyo dyeza dikalongozwa ni Yudayumwenga mwe wadya wasigilwa mlongona waidi, Yuda niyo ambasa Yesu chaniamlamse kwa kumsesa. 48 Mna Yesu niyoamgamba vino Yuda, wamhituka Mwanaywa mntu kwa kumsesa?

49 Wadya wanampina wakwe wezewawone izimbuli zikudamanywa, niyowagamba Zumbe chiwasenge mabamba?50Yumwengamwe wadya wanampina niyoamsenga bamba mndima ywa Mlavyan-tambiko Mkulu, niyo amsenga idigutwidyakwe dya kulume

51 Aho Yesu niyo amgamba, leka, “Vy-achinta!” Niyo adonta idigutwi dya yudyamntu na kumhonya.

52 Yesu niyo awagamba wadyaWalavyantambiko wakulu, wadalahala wawadimi we nyumba nkulu ya Chohilena wantu wakulu wose wezile kumgwilavino mwiza mtoza mabamba na makomemwiza kunigwila enga miye ni mbavi?53 Umo nanihamwenga na nyuwe mwenyumba nkulu ya Chohile kwa chila zuwahamnigwile mna chindedi chino nichoichipindi chenyu, chino nicho chipindi choudahi wa shetani.

Petulo amhituka YesuMatayo 26:57-58, 69-75; Mako 14:53-54, 66-

72; Yohana 18:12-18, 25-27

LUKA 22:54 102 LUKA 23:1254 Niyo wamgwila wamguha wamwigala

kubula kwe inyumba ya Mlavyantambikomkulu mna Petulo nakamtimila Yesukwa kunyuma luhalehale. 55 Motonaujimbwa hagati ho uwa wo mduganowose nawekala hamwenga, Petulo nayenehadya. 56 Mndima yumwenga mvyeleeze amwone Petulo kekala haguhi homoto,niyo amng'oila meso amgamba, Yunomntu nehamwenga na Yesu.

57 Mna Petulo niyo alemela agamba, Wemvyele miye simmanyize.

58 Chize chijinke chipindi chidodo mntumtuhu niyo amwona Petulo amgamba,Weye wiyumo mwe wano wagwiligwe,

Mna Petulo niyo amhitula amgamba wembwawe suyo miye.

59 Enga saa dimwinga dijinkile mntuyumwenga niyo eza kumvilikiza chindediyuno ne ehamwenga na Yesu, hambwekalaila Galilaya.

60 Mna Petulo niyo amgamba, we mb-wawe simanyize icho ukulonga,

Ahadya umo achekulonga zogolo niyodyaila. 61ZumbeYesuniyo ahitukana kum-sinya Petulo, ahadya Petulo niyo akum-buka yadya agambilwe ni Zumbe, dyelo zo-golo hadinati kwila naunihituke nkananantatu. 62 Aho Petulo niyo afosa kweise, nakwila vidala.

Yesu atilwa na kutoigwaMatayo 26:67-68; Mako 14:65

63 Wadya wantu nawakamdima Yesuniyo wamtila nakumtowa. 64 Wamgubigaameso niyo wamuza, “Akutoile ni yuhi?Hebu bunkula chikaule?” 65 Niyo wamhu-luta vidala.

Yesu egalwa mwa meso ye ChitalaMatayo 26:59-66; Mako 14:55-64; Yohana

18:19-2466 Kwize kuche, wakuluwomzi nawantu

niyo wekala chitala, Wahinya Sigilizi nawalavyantambiko wakulu naweyumo mweicho chitala, Yesu niyo egalwa he chi-tala. 67Niyo wamuza, “Chigambile,” “Weyenuyo masiya?”

Kulisito niyo awagamba, “Uneva ninawagambilani, nyuwe hamnizumile, 68nahohegu ninawauzani hamnihitule. 69 Mnakukongela vino haluse Mwana ywa Mntunekale haguhi na Chohile Mta nguvu.”

70 Wose niyo wamuza, “Elo, chigambileweye nuyo Mwana ywa Chohile?”

Yesu niyo awagamba, “Nyuwe mlongamwagamba miye nuyo.”

71 Niyo wagamba, “Hachikunga ukuzimtuhu mwakwe! Suwe wenye chimwivaivyo alongile!”

23Yesu Egalwa kulongozi kwa PilatoMatayo 27:1-2, 11-14; Mako 15:1-5; Yohana

18:28-381 Akaheza wantu wose niyo wachimala,

wamwigala Yesu kulongozi kwa Pilato,2 Wakonga kumlongeleza wakagamba,“Yuno mntu nachimbwila akawadantawantu wose, walemele kuliha kodi kwaSeuta ywa Lumi na kwetanga hambwenuyo Kulisito, Seuta.” 3 Pilato amuza Yesu,“Weye wi seuta ywa Wayahudi?”

Yesu amhitula. “Niweye ukulonga,”4 Akaheza Pilato awagamba walavyan-

tambiko wakulu hamwenga ne difyo dyawantu, “miye sikuwona wavu wowosewakumkantila yuno mntu.” 5 Mnawowo walahiliza wakagamba, “Kwa silaya mahinyo yakwe awaluvya wantuwadamanye wavu mwe isi yose ya Yudeya.Kakongela Galilaya haluse kubula hano.”

Yesu Egalwa kwa Helode6 Pilato eze eve ayo, niyo auza, “Vino

mntu yuno ni mkaya wa Galilaya?” 7 Ezeamanye kugamba Yesu ne mo mkowaukulongozwa ni Helode, niyo amwigalakwa Helode, kwaviya Helode naye nendileeyuko Yelusalemu. 8 Helode eze amwoneYesu niyo eleleswa, kwaviya nakeva kaleizimbuli zakwe, ivyo nakamgoja kwachipindi chitali. Nana msuhi amwoneYesu akadamanya vilagiso. 9 Ivyo niyoamuzisa, mna Yesu hahitule dyodyose.10 Walavyantambiko wakulu na wahinyaSigilizi wendaga aho walavyaga malahomakulu mwa Yesu. 11 Ivyo Helodehamwenga na wankondo wakwe wambasaYesu na kumjela soni, niyo wamvisa suchezikale za chiseuta na kumvuza kwa Pilato.12 Mwe dizuwa diya Helode na Pilatowendaga hawekwivana, mna kukongeladizuwa idyo niyo watenda wambuya.

LUKA 23:13 103 LUKA 23:45Yesu Akantilwa fileMatayo 27:15-26; Mako 15:6-15; Yohana

18:39-19:1613 Ivyo Pilato niyo etanga chitala cha

wakulu wa walavyantambiko, vilongozi, nawantu wawo, 14 awagamba, mnigaila mntuyuno mwagamba nakawadanta wantu.Haluse tegelezani, nize nimuze imbuliiyo mwa meso yenyu simuwone na lemadyodyose mwa ayo mkumlaha. 15 NahoHelode hamwone lema dyodyose, nivyovilekile kamvuza kwetu. Mntu yunohadamanye dyodyose dikuleka ankantilwekukomwa. 16 “Ivyo nanilagize atoigwenkome niyo namlekela.” 17 Chila zuwa dyaPasaka Pilato na kaungwa alekelemfungwayumwenga. 18Mnawosehamwengawatulalwasu, “Muse yuno mntu! ChifungwileBalaba!” 19 Balaba nakajelwa mndanikwa wavu wa nkumbizi mwe kaya, nahonakakoma wantu. 20 Pilato nakaungaamlekele Yesu, ivyo niyo alonga nawovituhu. 21 Mna wowo niyo watula lwasuvituhu, “Mtungike! Mtungike!”

22 Pilato awagamba nkanana ya katatu,“Kabalangani? Sikuwona ubanasi wowosemwakwe vikuleka akomwe! Nanilagizeatoigwe nkome vikaheza nimlekele.”23 Mna wowo wajendeleza kutula lwasuvidala kugamba Yesu aunngwa atungikwemo msalaba, na mo udumo wo lwasulwawo niyo wahudwa. 24 Ivyo Pilatokamkantila Yesu saviya nendile wakaunga.25 Amvugwila kulaila kwedijeleza yudyawaungile, yudya ajeligwe kwedijeleza kwawavu wa nkumbizi na kukoma wantu,amwinkiza Yesu kwawowamdamanye ivyowakunga.

Yesu Atungikwa mo MsalabaMatayo 27:32-44; Mako 15:21-32; Yohana

19:17-2726 Umo wakamwigala ko kumtungika

mwe sila, wadugana na mntu yumwengaakwitagwa Simoni wa si ya Kilene endagaakalaila kwe kaya zihaguhi. Wamchimal-isa, wamkankalisa etwikemsalabawaYesu,na kumtimila mnyuma. 27 Fyo kulu dyawantu dimtimila, mgati mwawo namnawavyele nawakalomboleza na kwila.28 Yesu awahitukila awagamba, “Nyuwewavyele wa Yelusalemu! Msekuniila miye,mna kweileni nyuwe wenye na wana

wenyu. 29 Kwaviya mazuwa nayeze ahowantu wakunga walonge, ‘Chinyemi chinawadya hewakweleka, wadya hawajezagakweleka hegu konkeza!’ 30 Chipindi ichowantu nawakonge kuyagamba magulu,‘Chigweleni!’ Na wagulu, ‘Chigubikeni!’31 Kwaviya uneva wantu wautendela mtimbisi seivyo, naitende zeze kwa mtiunyaile?”

32 Kwendaga na wantu watuhu waidi,wendaga weihiye, wegalagwa hamwengana Yesu ko kutundikwa. 33 Weze wabulehantu hakwitangwa, “Gobela dya mtwi”,niyo wamtungika Yesu mo msalaba, nahamwenga na wadya wabanasi waidi,yumwenga ntendelo ya kulume yumwengakumoso kwakwe. 34Akaheza Yesu agamba,“Walekeile, Tate kwaviya hawamanyizediya wakudamanya.”

Niyo wapangana izisuche za Yesu kwakuzitoila tegatega. 35 Wantu nawachi-mala hadya wakakaula kuno vilongozi waWayahudi wakamtila wakagamba, “Am-bulaga wantu watuhu, haluse neambulemwenye hegu nuyo Kulisito yudya asag-ulwe ni Chohile!” 36Wankondo nawo niyowamtila, wamwigaila divai igwaduke, 37 nakumgamba, “Kweambule mwenye heguweye wi seuta ywa Wayahudi!”

38 Ulahi na uwandikwa savino ku-langa kwakwe, “Yuno nuyo Seuta ywaWayahudi.” 39 Yumwenga mwa wadyawabanasi atundikwe mo msalaba amhu-luta, akamgamba, “Weye hwi Kulisito? Elokweambule mwenye ukaheza uchambulenaswi!”

40 Mna yudya mnyawe niyo amkwahila,amgamba, “Weye hukumogoha Chohile?Hata hegu waungwa uhokele kanto seiyo.41 Suwe, ivyovili, vyachiwagila, kwaviyachongigwa chinkigwe kanto kwa yadyachidamanye, mna yuno mntu hana ichoabalange.” 42 Niyo amgamba Yesu,“Unikumbuke, Yesu, mo Useuta wako!”

43 Yesu niyo amhitula amgamba,“Chindedi dyelo dino nautende hamwenganami hantu hahoile.”

Kubanika kwa YesuMatayo 27:45-56; Mako 15:33-41; Yohana

19:28-3044 Yendaga saa mtandatu vino no msi,

umo zuwa dilekile kulangaza isi, niyo kwa-tenda na chiza kubula saa chenda. 45Paziya

LUKA 23:46 104 LUKA 24:20dyendile ditungikwa mwe Nyumba yaChohile ditatuka vihande vidi. 46Yesu niyoaguta kwa izwi kulu, “Tate! Mwe mikonoyako naika muye wangu!” Kalonga vinonakubanika.

47 Yudya mnkondo kawona chiya chi-laile, niyo amtunya Chohile, akagamba,“Chindedi nani mntu ywedi!”

48 Umo fyo dya wantu nawaduganehadya kukaula yose yalaile, wose niyowauya kukaya, waketowa mwe vifuwavyawo kwa chinyulu. 49 Wadya wantuwoseni wammanyaga Yesu, hamwengana wadya wavyele wamtimilaga kulailaGalilaya, wachimala kwa hale wakakaula.

Kuhambwa kwa YesuMatayo 27:57-61; Mako 15:42-47; Yohana

19:38-4250 Kwendaga na mntu yumwenga

akwitangwa Yusufu, mwelekwa ywa mziumwenga wa Wayahudi ukwitangwa Ali-mataya. Endaga mntu ywedi akutunyiswa.51 Nendile akagoja kwiza kwa useuta waChohile. Hata hegu endaga yumwengamwe Chitala Chikulu cha Wayahudi,endaga hevanaga nawo mwe ntendwayawe. 52 Yusufu aitaga kwa Pilato naku-lombeza mwili wa Yesu. 53 Niyo auselezaumwili hasi, auvisa sanda, nakuwika mwembila yadamanyagwa mwe luwe nahohayadamanyaga ndima. 54 Dyendaga zuwadya kuhumula nadyo dihajihi nakukonga.

55Wadyawavyelewezaga naYesu kulailaGalilaya wamtimila Yusufu nakuwonaimbila na ivyo mwili wa Yesu nauhambweumo. 56 Niyo wauya kukaya kudamanyamalihamu na mavuta yakupwepwelekawauhake umwili.

Wahumula mwe Zuwa dya kuhumula,saviya Sigilizi ikunga.

24Kuyuka wa YesuMatayo 28:1-10; Mako 16:1-8; Yohana 20:1-

101 Zuwa dya kuhumula dya nkongo

dya juma chilo chilo wadya wavyeleniyo waita kwembila, nawenula yadyamavuta wadamanye. 2 Wadya wavyelemo kulomboleza wabwila diya diyuwedifingiliswa hale ne mbila. 3 Mna wezewengile mndani mwe mbila hawauwone

umwili wa ZumbeYesu. 4Umowachei kwe-helwa mwe mbuli iyo, niyo walaila wantuwaidi wavaile suche zing'alise wachimalahaguhi na wowo. 5 Wadya wavyele niyowengilwa ni woga na kwinama chifudifudikubula hasi. Wadya wantu wawagamba,“Kwambwani mwamlonda mntu mjimamwe wantu wabanike? 6 Hahali hanokauyuka, kumbukani ivyo awagambilaganiviya achei Galilaya. 7 ‘Yongigwa mwanaywa mntu alavigwe mwe wantu wata masana kusulumizwa na kuyuka zuwa dyakatatu.’ ”

8 Aho wadya wavyele niyo wakumbukaulosi wakwe. 9 Weze wauye kulaila kwembila, niyo wawagambila mbuli zosewadya wasigilwa mlongo na yumwe nawadya nawakamtimila Yesu. 10 Awowalongile izimbuli kwa wasigilwa niMaliyamu Magidalena, Yona, na Maliyamunine dya Yakobo, hamwenga na wadyawavyele wendile wehamwenga. 11 Awonawo niyo wawagambile wasigilwa mbuliizo. Wasigilwa hawatolotoze imbuli iyo,niyo hawaizumile. 12MnaPetulo niyo afosaaguluka kubula kwembila, eze afunamenakusungila mndani mwakwe aona sandaiyodu. Niyo auya kukaya kuno kehelwa nimbuli izo zilaile.

Kutalamka kwita EmauMako 16:12-13

13 Mwe diziwa idyo, wantu waidi mgatimwa wanampina wakwe na wakaita mwekaya imwenga ikwitagwa Emau, kaya iyoihale no mzi wa Yelusalemu enga lu-jendo lwa masa maidi. 14 Nawakatamwilawenye mwe mbuli zose zilaile. 15 Umonawakatamwila na kuzana wowo wenye,Yesumwenye niyo alaila alongozana nawo.16Nawamona kwamesomna hawammany-ize kugamba ni Yesu. 17 Yesu awauza,“Mwatamwila mbuli zani hano he sila?”

Wowo niyo wachimala, kuno wana chi-hovu. 18 Yumwenga akwitangwa Kilopa,amhitula agamba, “Weye ichedu wi mjenimo mzi uno wa Yelusalemu, vitende hu-manjize mbuli zilaila mwa mazuwa yano?”

19 Yesu awauza, kulaila mbwani?Wamhitula, mbuli za Yesu ywa Naza-leti, yudya nani muwoni, mta udahiwa kudamanya na kulonga ko uso waChohile na wantu wose. 20 Wakulu wawalavyantambiko hamwenga na vilongozi

LUKA 24:21 105 LUKA 24:53wetu wamlavya chani akantilwe file, niyowamsulumiza mo msalaba. 21 Mna suwenachina msuhi kugamba uyo nuyo akungaaikombole Izulaeli, elo dyelo ni zuwa dyakatatu kukongela hadya izimbuli izo zilaile.22Ukaleka ayowavyele watuhumwe bungadyetuwachitusa, nawaita chilochilo kwem-bila. 23Hawaubwile umwili wakwe, wauyana kugamba walailwa ni wandima wakwembinguniyowawagambila kugambanimjima. 24Wetu watuhu nawaita kwe mbilawawona ivyo walongile wadya wavyele,mna yeye hawamuwone.

25 Niyo Yesu awagamba, “Nyuwe wa-hezi na wata myoyo midala ya kuzumilambuli zose za wawoni walongile! 26 Elohavyungigwe Kulisito asulumizwe akahezaengile mwe ukuka wakwe?” 27 Niyoawagambila mbuli zose ziwandikwe mwaMawandiko Yakukile, kukongela muwoniMusa kubula wose.

28 Weze wabule hajihi ne idya ikayanawakaita, Yesu enga ajendeleza nentambo awasa. 29Mna wowo wamlombezawamgamba, usekwita kwaviya zuwa diswachilo chengila. Ivyo engila he ikaya nakwikala nawo. 30 Eze ekale na kudyankande hamwenga nawo, aguha mgateaujimbika, aubesula awenka. 31 Ahadyameso yawo niyo yagubulwa, wambunkulakugamba ni Yesu, mna ahadya niyo aha-lawa kunowakasinya. 32Niyowagambilanatogolani “Myoyo yetu haisangale vidalaumo akatamwila na suwe mwe sila nakuchigambila Mawandiko Yakukile?”

33 Niyo wahalawa isa idya, niyo wabulaYelusalemuniyowawabwilawadyamlongona yumwe wadugana hamwenga na wantuwatuhu we dibunga dyawo. 34Wakalonga,Zumbe kauyuka chindedi, naye kamlailaSimoni.

35 Niyo wawagambila mbuli zose mbulizose zilaile mwe sila neivyo wambunkuleYesu umo akabesula umgate.

Yesu Alaila kwa Wanampina wakweMatayo 28:16-20; Mako 16:14-18; Yohana

20:19-23; Ntendwa 1:6-836 Umo nawakawagambila ayo, Yesu

mwenye alaila achimala hagati hawo,awagamba, Mtende na utondowazi.

37 Wasetuka na kwingilwa ni woga,nawamanya wawona mpepo. 38 Mnayeye awagamba, kwambwani mnankama?

Kwambwani mwatenda na nkama mwemyoyo yenyu? 39 Kaulani imikono ne vigavyangu, chani mmanye ni miye, nitozan-itozani muwone, kwa viya mpepo hainamwili na mavuha enga vino mkuniwona.

40 Eze alonge iyo, awalagisa imikonoyakwe ne viga vyakwe. 41 Umo hawenatikuzumila kwa chinyemi wananacho kunowakehelwa, awauza, hano mna nkandeyoyose? 42 Niyo wamwinka chihande chasamaki yokigwe. 43 Aiguha, aidya kunowose wakamsinya.

44 Niyo awagamba, “Uno nuwo ulosinahawagambilani umo nendaga nicheihamwenga na nyuwe, kugamba vyaungwanichintize mbuli zose niwandikilwe mweSigilizi ya Musa, na mwamawandiko yawawoni na Zabuli.”

45 Niyo agubula fanyanyi zawo chani wa-manye Mawandiko Yakukile, 46 awagamba,“Ivyo nivyo viwandikwe kugamba Kulisitonasulumizwe zuwa dya katatu nauyuke.47 Naho kugamba kwa zina dyakwe wantuwose kukongela Yelusalemu nawagam-bilwe Mbuli Yedi weile chani walekeilwemasa yawo. 48 Nyuwe namtende waukuziwangu mwe mbuli zino. 49 Miye mwenyenaniwegaileni yudya Tate ekiye ndaganokugamba namsigile kwenyu, mna ikalanimuno mo mzi kubula mwinkigwe idyanguvu ikulaila kulanga.”

Yesu Aguhigwa kwita KwembinguMako 16:19-20; Ntendwa 1:9-11

50 Niyo awalongoza kubula Besaniya,enula imikono yakwe awajimbika. 51 Umoakawajimbika, awasa, aguhigwa kulangakwembingu. 52 Wamvikila, niyo wauyaYelusalemu kuno wana chinyemi vidala.53 Nawo nawakekala kwe nyumba nkuluya Chohile chila zuwa, wakamjimbikaChohile.

YOHANA 1:1 106 YOHANA 1:18

MBULI YEDI IWANDIKWE NIYOHANAULONGOZIChitabu cha Mbuli Yedi iwandikwe niYohana ni chimwenga mgati mwe vitabuvine vya Lagano hya vikutambalisa wikaziwa Yesu Kulisito. Chila chimwengamgati mwe vino chetangwa “Mbuli,” nukokugamba “Mbuli Yedi.” Chawandikagwahadya Yesu eze abanike ni Matayo naLuka na Yohana. Mbuli Yedi iwandikweni Yohana chindedi yawandikagwa nimsigilwa Yohana hajihi na mhilimo wa 90AD. Hata hegu chitabu chino hachikulongakugamba Yohana nuyo mwandisi, ivyochiwandikwe chaligana ne ibaluwa yankongo ya Yohana na baluwa ya kaidi yaYohana na baluwa ya katatu ya Yohana.Wamwenga mwa wakale wawandika hantuYohana ekale ni ko mzi wa Efeso mwechipindi icho, elo vyalagisa kugambachitabu chawandikagwa ko mzi wa Efeso.

Yohana kakonga pwilili mwalo wechitabu kwa kuwambiza wantu wazumilekugamba Yesu ni Kulisito, ni Mwanaywa Chohile akwikala (20:31). Kwakuzumila vino nawatende na wikazi mwedizina dyakwe. Chitabu chawandikagwakwa wakusoma wose Wayahudi na sawoWayahudi. Mbuli Yedi iwandikwe niYohana unaikaulisa yesimana na ziyaizintuhu izintatu. Alongesa mwe mpitukoadamanye Yesu mna hawandikise mwezisimo zakwe. Mbuli ntuhu zilaile saviyakubatizwa kwa Yesu na kujezwa kwe nyikaivyo haviwandikwe mwe ino Mbuli yedi.Vimndani

Yohana kakonga Mbuli Yedi mwe sula1:1-18.

Ukajika niyo awandika mpitukozimwenga Yesu adamanye (1:19-12:50).

Ukajika atambalisa mbuli zilozize mowikazi wa Yesu zimbuzize mwe file nakuuya kwakwe (13:1-20:31).

Yohana abindiliza Mbuli Yedi mwe sula21 achigambila chipindi chimwengaYesu awalailaga wantu eze auyukeukajika akonga mwalo wakwe kwakuwandika ichitabu.

Ulosi ukuchinka ujima

1 Aho nkongo hendaga na mntu akwi-tangwa Ulosi, Ulosi uyo endaga na Chohile,naye endaga Chohile. 2 Kukongela nkongoUlosi endaga hamwenga na Chohile.3 Chila chintu chaumbwaga kombokelauyo, hendile uyo, Chohile haumbile chintuchochose. 4Uyo endaga nkongelo ya ujima,na ujima uwo wendaga ulangazi wa wantu.5Ulangazi uwo walangaza mwe chiza, mnaichiza nacho chidunduga kuudaha.

6 Chohile amsigilaga msigilwayumwenga zina dyakwe Yohana, 7 yudyaezaga kuwagambila wantu watimileulangazi uwo. Ezaga chani wantu woseweve na kuzumila ulosi wakwe. 8 Yohanahendaga uwo ulangazi, mna ezaga dukuwaukuila wantu mbuli yo ulangazi uwo.9Uno nuwo ulangazi we chindedi, ulangaziukwiza mwe isi na kuwamulikila wantuwose.

10 Ivyo Ulosi uyo endaga uko kweisi. Hata kugamba Chohile aumbagaisi kombokela uyo wantu woseni weisi hawamzumile. 11 Ezaga mwe isiyakwe mwenye, mna wendile wakwehawamhokele. 12 Mna wantu wamwengawamhokela na kumzumila, ivyo awenkaudahi wa kuwoneka wedi kulongozi kwaChohile. 13 Hawatendile wana wa Chohilekwa fanyanyi za chimntu mna nguvuza chimwili, mna kwa udahi wa Chohilemwenye.

14 Naye Ulosi niyo etenda mntu, ekalakwetu, suwe naswi chiuwona ukukawakwe, ukuka wakwe uyo endile Mwanaichedu ywa Tate, kamema mbazi nachindedi.

15 Yohana awaukwilaga wantu mbuli za-kwe, akaguta, “Uyo nuyo nilongile hadyanalongaga, ‘Eza mntu yumwenga anom-boke miye, uyo ni mkulu kujinka miye,kwaviya endaga uko sinati kwelekwa.’ ”

16 Mo ujejeje we izimbazi zakwezose, suwe chose chihokela mazi kujinkambazi. 17 Kwaviya Chohile kalavya Sigilizikwombokela Musa, mna Yesu Kulisitokegala mbazi na chindedi. 18 Hahalimntu amuwone Chohile chipindi chochosemna Mwana ichedu, aligane na Chohile,yudya alungane na Tate, nuyo amtendilechimmanye Chohile.

Uukuzi wa Yohana Mta kubatizaMatayo 3:1-12; Mako 1:1-8; Luka 3:1-18

YOHANA 1:19 107 YOHANA 1:4719 Uno nuwo ukuzi Yohana aukule mwe

Vilongozi wa Chiyahudi uko Yelusalemuwawasigila walavyantambiko na Walawiwamuze, “Weye wiyuhi?”

20 Yohana halemele kuwahitula, niyoalonga pwipwipwi, “Miye suyo KulisitoMkombola.”

21 Aho niyo wamuza, “Haluse weye wiyuhi? Togola, weye ni Eliya?”

Yohana niyo ahitula, “Bule! Miye suyo.”Wamuza, “Togola, weye ni yudya mu-

woni?”Yohana awahitula, “Bule!”22 Wowo wamuza, “Haluse weye niweye

yuhi? Wegaze we mwenye? Chigambilechani chikawagambile wadya wachisigile.”

23 Yohana awahitula, “Miye ni yudyamuwoni Isaya alongaga izimbuli zakwekugamba,‘Izwi dya mntu dikwivika kwe nyika,chumizani sila ya Zumbe.’ ”

24 Awo wantu nawasigilwa ni bunga dik-witangwa Mafalisayo. 25 Niyo wamuzaYohana, “Uneva weye suyo Kulisito heguEliya hegu yudya muwoni, kwa mbwaniwabatiza wantu?”

26 Yohana niyo awahitula, “Miye naba-tiza kwa mazi, mna eyuko yumwengamgati mwenyu hamummanyize. 27 Uyoneze umo hajika komboka, mna miyesikuwagilwa hata kufungula luzigi lwe vi-latu vyakwe.”

28 Mbuli zino zoseni zitamwilwa uko Be-saniya, ng'ambo yo mto wa Yolodani ukoYohana endaga akabatiza.

Yesu ni ngoto ya Chohile29 Zuwa dikutimila, Yohana amwona

Yesu akamwizila. Niyo agamba, “YunonuyoMwanangoto ywa Chohile ikusamasaya wantu we isi! 30 Yuno nuyo ni-longile umo hagamba, ‘Homboka miyeneze mntu yumwe mkulu kujinka miye,kwaviya endaga ukomiye sinati kwelekwa!’31 Miye mwenye sammanyize, mna sizakubatiza wantu kwa mazi chani wantu waIzulaeli wammanye.”

32 Yohana nakaukula kugamba, “Sim-wona Muye Ukukile akasela kulailakulanga enga suwa manga na kuchimamlanga mwakwe. 33 Miye sammanyize,mna Chohile anisigile ukubatiza wantukwa mazi na kanigambila, ‘Mntu yudyanoumuwone Muye Ukukile akamseila

kulaila kulanga na kwikala mnangamwakwe, uyo nuyo akubatiza kwa MuyeUkukile.’ 34Yohana agamba, miye siwona,”“naho siukula kugamba yuno nuyo MwanaChohile.”

Wanampina wankongo wa Yesu35 Zuwa dikutimila Yohana nendile naho

ehadya hantu aho hamwenga na wanamp-ina wakwe waidi. 36 Eze amwone Yesuakajinka, agamba, “Kaulani! Yuno nuyoMwanangoto ywa Chohile.”

37 Awo wanampina wamwiva Yohanaakalonga izimbuli izo, niyo wamtimilaYesu. 38 Yesu ahituka eze awawoneawo wanampina wamtimila, awauza,“Mwaunga mbwani?”

Wamgamba, “Labi, wekala kuhi?” Labinuko kugamba mhinyi.

39 Yesu awagamba, “Soni, nanywi nam-wone.” Awo wanampina wamtimila, wa-wona hantu endaga akekala. Wasinda nayezuwa idyo. Nayo neikabula saa mlongonechisingi.

40 Anduleya mlukolo ywakwe SimoniPetulo nendile ni yumwenga mgati mwaawo awaidi wendile wamwivile Yohanaaho akalonga ivyo. Niyo wamtimila Yesu.41 Anduleya ambwila Simoni nkongo,mlukolo ywakwe. Amgamba, “ChimwonaMasiya.” Masiya nu nukokugamba KulisitoMkombola. 42 Niyo amwigala Simoni kwaYesu.

Yesu amsinya nakumgamba, “Zinadyako nuyo Simoni mwana ywa Yohana,mna nawitangwe Kefa.” Zina dino diliganana Petulo nadyo nu nukokugamba Luwe.

Yesu awetanga Filipo na Nasanieli43 Zuwa dikutimila Yesu akonga

kwita Galilaya. Uko ambwila Filipo nakumgamba, “Nitimila!” 44 Filipo nanimkaya ywa Betisaida, mzi nawakekalaAnduleya na Petulo. 45 Filipo ambwilaNasanieli nakumgamba, “Chimwona yudyaalongagwa ni Musa mwe chitabu chezisigilizi, naho alongagwa ni wawoni. NuyoYesu mwana Yusufu, mntu ywa Nazaleti.”

46 Nasanieli auza, “Vino vyadahikachintu chedi chilaile Nazaleti?”

Filipo ahitula, “Soo ukaule.”47 Yesu eze amuwone Nasanieli

akamwizila, amlongela, “Uyo ni Muizulaelitoti, hena lema!”

YOHANA 1:48 108 YOHANA 2:2548 Nasanieli amuza, “Kunimanya

vivihi?”Yesu ahitula, “Nakuwonaga umo nawi-

hasi ho mtini, umo Filipo hanati kukwi-tanga.”

49 Nasanieli ahitula, “Mhinyi, weye wiMwana Chohile! Weye wi Seuta ywa Izu-laeli!”

50 Yesu agamba, “Wazumila kwaviya dunakugambilaga kugamba na sikuwona hasiho mtini? Nauwone mbuli nkulu ku-jinka zino!” 51Awagamba, “Nawagambilanichindedi, namwone mbingu zikagubukana wandima wa kwembingu wa Chohilewakakwela na kusela mlanga mwe Mwanaywa Mntu.”

2Nyinka mo mzi wa Kana

1 Zuwa dya katatu nakuna nyinka momzi wa Kana uko Galilaya. MamiyakweYesu endaga aho, 2 Yesu hamwenga nawanampina wakwe nawo wagonekagwamwe inyinka iyo. 3Divai eze isile, nine Yesuamgamba, “Divai iwasila!”

4 Yesu ahitula, “Mnala, usekunigambiladya kudamanya, chipindi changu hachi-nati.”

5 Aho mamiyakwe awagambilawandima, “Damanyani dyodyosenawagam-bileni.”

6 Aho na hana mabiga mtandatuyadamanywe kwa mayuwe, chila dimwenadikaguha madebe mashano vino,mazwela yakutimilwa ni Wayahudimwe kwelengusa. 7 Yesu awagambawandima, “Memezanimazi amabiga yano.”Wayamemeza, 8 niyo awagamba, “Tekanimazi mmwigaile mkulu ywe ngasu”.Wamwigaila mazi, 9 mkulu ywe ngasu ezeayalume yahitukila kutenda divai. Havi-manyaga mazi yano uko yalaile, kwaviyawandima watekile amazi nawavimanya,ivyo niyo amwitanga umwali, 10 amgamba,“Chila mntu alavya divai yedi nkongo,hadyawagonekwewakatendawanywelesa,alavya idya isokele. Mna weye kuika idivaiiyedi kubula vino haluse!”

11 Yesu kadamanya chilagiso icho chankongo uko Kana, mzi wa Galilaya, ukokalagisa ukuka wakwe, wanampina wakweniyo wamzumila.

12 Vize viheze, Yesu na mamiyakwe,walukolo wakwe na wanampina wakwewasela kwita Kapelinaumu nakwikala ukokwa mazuwa majeche.

Yesu aita kwe Nyumba ya ChohileMatayo 21:12-13; Mako 11:15-17; Luka 19:45-

4613 Pasaka ya Wayahudi neihaguhi,

ivyo Yesu niyo aita Yelusalemu. 14 Umomwe Nyumba nkulu ya Chohile awabwilawantu watamayombe wakulu wakatagang'ombe, ngoto na wasuwa manga,wavunja hela wekala mwe izimeza zawo.15 Elo niyo apilika luzigi saviya msipi nakugulusa ng'ombe hamwenga na ngotozawo kumlawa mwe Nyumba nkulu yaChohile, akaheza ahitula meza za wadyawata yombe dya hela na kwitila matunduyawo hasi. 16 Niyo awagamba nawakatagasuwamanga, “Usani vintu vino hano!Mleke kuitenda Nyumba ya Chohile Tategwilo!” 17Wanampina wakwe wakumbukakugamba Mawandiko Yakukile yagamba,“Chohile, kuyungisa kwangu Nyumba yaChohile kwanoka saviya moto.”

18 Vilongozi wa Wayahudi wahitula,“Wadaha kudamanya mpituko yani kulag-isa kugamba una uwagila wa kudamanyavino?”

19 Yesu ahitula “Vunani Nyumba nkuluya Chohile, nami naniizenge naho kwamazuwa matatu.”

20 Aho wayahudi wamuza, “Waunga wi-izenge kwa mazuwa matatu? Iguha mi-hilimomilongominenamtandatu kuzengaNyumba nkulu ya Chohile!”

21 Mna Nyumba nkulu ya Chohilenaikalongwa ni Yesu nuumwili wakwe.22 Ivyo umo eze auyuke, wanampinawakwe wakumbuka kugamba alongagaayo, niyo wazumila Mawandiko Yakukileviya alongaga Yesu.

Umanyi wa Yesu mwe myoyo ya wantu23 Yesu umo endaga Yelusalemu kwe

zuwa Pasaka wantu walozize wamzumilawezewawone vilagiso adamanyaga. 24MnaYesu nendile hana uzumizi nawo, kwaviyanakawamanya wose. 25 Havyungigweyoyose amukuile mbuli zawo, kwaviya uyomwenyenakavimanya vimwemyoyo yawo.

YOHANA 3:1 109 YOHANA 3:323

Yesu na Nikodemo1 Kwendaga kuna chilongozi yumwenga

Myahudi akwitangwaNikodemo, wa bungadya Mafalisayo. 2 Chilo chimwenga am-basaga Yesu nakumgamba, “Labi, chi-manya kugamba weye wi mhinya usigilweni Chohile. Hahali akudaha kudamanyavilagiso ukudamanya uneva Chohile hehamwenga naye.”

3 Yesu ahitula, “Nakugambila chindedi,hahali akudaha kuuwona Useuta waChohile henati kwelekwa nkanana yakaidi.”

4 Nikodemo auza. “Mntu mjima adahavivihi kwelekwa vituhu?” “Havikudahikakwingila vituhu mweinda ya mami yakwena kwelekwa vituhu!”

5 Yesu ahitula. “Nakugambila chindedi,”“Hahana akudaha kwingila mo Useutawa Chohile henati kwelekwa kwa mazina kwa Muye. 6 Chikwelekwa ni mntuni cha chimwili ni tati yakwe na mamiyakwe, mna chikwelekwa niMuye nimuye.7 Usekwehelwa kwaviya sikugambilakugamba nyuwe mwaungwa mwelekweuhya. 8 Mpeho yavumila kuhinga kudyaikunga, waiva idizwi dyakwe, mna hukuvi-manya uko ikulaila hegu uko ikwita. Nisaivyo kwa chila mntu akwelekwa kwaMuye.”

9 Nikodemo auza. “Vino vyadahikavivihi?”

10 Yesu ahitula, “Wi mhinya mkulumwe Izulaeli, naho huvimanyize vino?11 Nakugambila chindedi, suwe chalongayadya chimanyize na kuukula milosi chi-wone, mna nyuwe hamkunga kuhokelaukuzi wetu. 12 Uneva hamkuzumila umohawagambilani mbuli ze isi, namdahevivihi kunizumila, naho. Umo hawagam-bilani mbuli za kwembingu? 13 Na ku-jinka idi hahali mntu akweile kwembinguukaleka Mwana ywa Mntu, aseile hasi ku-laila kwembingu.”

14 Saviya Musa enule kulanga nyokaidamanywe kwa shaba uko kwenyika,saivyoMwana ywaMntu nenulwe kulanga,15 chani chila mntu akumzumila enkigweujima wamazuwa yose. 16Kwaviya Chohilekaungisa isi vilekile amlavye Mwanaweywe ichedu, chani chila mntu namzumileasekwaga mna enkwe ujima mazuwa

yose. 17 Chohile hamsigile Mwanawe mweisi chani akantile wantu, mna atendemkombola ywawo.

18 Mntu yoyose akumzumila Mwanahakantilwe, mna yudya hekumzumilakakantilwa kale, kwaviya hamzumileMwana ywa ichedu ywa Chohile. 19 Kantodyalawana savino, ung'azi wiza mwe isi,mna wantu waunga chiza waleka ung'azi,kwaviya ntendwa zawo ziha. 20 Chilayumwe akudamanya wavu ehiwa ung'azinaho haunge kwiza ko ung'azi, kwaviyahakunga wavu wakwe ulangazwe. 21 Mnaakudamanya chindedi eza ko ung'azichani ntendwa zakwe ziwoneke kugambazadamanywa saviya Chohile alagize.

Yesu na Yohana Mta kubatiza22 Vikaheza, Yesu na wanampina wakwe

waita kwe isi ya Yudeya, uko kekalanawo hamwenga kuno akabatiza wantu.23 Yohana naye naakabatiza uko Ainoni,haguhi na Salimu, kwaviya uko kwendagana mazi yalozize. Wantu nawakaitakwakwe naye kawabatiza. 24 Yano yalailaumo Yohana henati kujelwa mndani.

25 Kulaila mahigano mgati mwawanampina wa Yohana na Myahudiyumwenga mwe mbuli ya mazwela yawoya kwelengusa. 26 Ivyo waita kwa Yohananakugamba, “Mhinya, wakumbuka yudyamntu endaga hamwenga na weye ng'amboyo mto Yolodani, yudya waukulaga mbulizakwe? Kaula, haluse abatiza, naho chilamntu amwitila!”

27 Yohana ahitula, “Hahali akudaha ku-tenda na chintu hanenkigwe ni Chohileywa kwembingu. 28 Nyuwe wenye mwiwaukuzi wangu wa yadya nalongaga, ‘Miyesuyo Kulisito, mna sisigilwa chani nim-longweile.’ 29 Mta mwali wa chiche nuyomwali we chilume, mnammbuyawomwaliwe chiche, yudya akumchimala haguhina uyo na kumwetegeleza, eleleswa umoakeva izwi dyo umwali we chivyele. Vinonivyo mbwedo wangu uchinta. 30 Aungwaamanyikise miye nami nisinywe hadodo.”

Akwiza kulaila kwembingu31 Akwiza kulaila kwembingu ni mkulu

kujinka wose. Akulaila kwe isi ni ywa mweisi naho alongambuli za chiisi, mna akwizakulaila kwembingu ni mkulu kujinkawose. 32Asimwila yadya awone na kuyeva,

YOHANA 3:33 110 YOHANA 4:28mna hahana mntu akuzumila ukuziwakwe. 33 Mna yoyose akuzumila ulosiwakwe atogola kugamba ukuzi wa Chohilewabunkula chindedi. 34 Yudya asigilwe niChohile alonga mbuli za Chohile, kwaviyaChohile amwinka umemowaMuyewakwe.35 Tati ywa mntu amunga Mwanawenaho kamwinka vintu vyose vitende mwemikono yakwe. 36 Akumzumila Mwanaana ujima wa mazuwa yose, hekumwivaMwana hatende na ujima wamazuwa yose,mna naasigale mwe maya ya Chohile.

4Yesu na mvyele Mfambazi

1 Mafalisayo naweva kugamba Yesunakahokela nakubatiza wanampina waloz-ize kujinka Yohana. 2 Mna ichindedi, nikugamba Yesu habatizaga mntu yoyose,nawakadamanya ivyo ni wanampinawakwe. 3 Ivyo umo Yesu eze eve ayonayakalongwa, akulawa Yudeya na kuyaGalilaya. 4 Mwe ntambo iyo imtendaajinkile Samaliya.

5 Uko Samaliya abula kwe mzi uk-witangwa Sikali, wendaga wihaguhine nkonde idya ya Yakobo amwinkagamwanawe Yusufu. 6 Hantu aho hendagana sima dya Yakobo, na Yesu, nakasokezwani ntambo, ekala hasi haguhi ne disima.Nani saa chenda vino za nomsi.

7 Mvyele yumwenga Mfambazi kezakuteka mazi, niyo Yesu amgamba, “Ninkamazi ninywe.” 8 Chipindi icho wanampinawakwe nawaita komzi kwe kugula nkande.

9 Uyo mvyele Mfambazi amgamba,“WeyewiMyahudi,miyenaminiMfambaziivyo wadaha vivihi kunilombeza mazi?”Wayahudi hawakudaha kudya ndala naWafambazi.

10 Yesu amhitula, “Uneva heguwamany-ize ntunyo ya Chohile akukwinka naho niyuhi akukulombeza mazi anywe, nakum-lombeza, naye nakakwinka mazi yakuk-winka ujima.”

11 Uyo mvyele agamba, “Zumbe, hunachiya cha kutekela mazi, disima dyenyeni tali. Naupatehi mazi ya ujima? 12 Nimkale ywetu Yakobo achinkile idisimadino, wanawe na wanyama wakwe wosewanywela idisima dino. Haluse weye wimkulu kumjinka Yakobo?”

13 Yesu ahitula, “Wose wakunywa maziye idisima dino nawatende na nchilu naho,14 mna nanywe mazi nanimwinke miyehatende na nchilu naho. Mazi hunganimwinke nayatende mndani mwakwemfajo ukunga umwinke mazi yakumwinkaujima. Naho nayamwinke ujima wamazuwa yose.”

15 Uyomvyele amgamba, “Zumbe, ninkaamazi ayo! Chani nise kuwona nchiluvituhu, naho ninasekwiza vituhu hanokuteka mazi.”

16 Yesu amgamba, “Hita ukamwitangemgosiwo mwizanye.”

17 Uyo mvyele ahitula, “Sina mgosi.”Yesu ahitula, “Kulonga chindeni, uk-

agamba huna mgosi. 18 Nauna wagosiwashano, yuno naye ukwikala naye vinohaluse suyo mgosiwo. Kulonga chindedi.”

19Uyomvyele agamba, “Zumbe, nawonakugamba weye wi muwoni.” 20 “Wakalewetu wa Chisamaliya nawamvikila Chohilemo lugulu luno, mna nyuwe Wayahudimwagamba kugamba Yelusalemu ni hantuchikungwa chimvikile Chohile.”

21 Yesu amgamba, “Wemvyele nizumila,chipindi nachibule wantu hawamvikileTate mo lugulu luno hegu kudyaYelusalemu. 22 Nyuwe Wasamaliyamwamvikila hemwimmanyize, mna suweWayahudi chimmanya uyo chikumvikila,kwaviya wambulwa walaila kwaWayahudi.23 Mna chipindi cheza, naho chibula kale,umo wakumvikila Tate nawalongozweni Muye mwe chindedi mo kumvikilaTate. Kwaviya Tate awaunga wakumvikilasaivyo. 24 Chohile ni Muye, wantuwakumvikila waungwa wamvikile kwakulongozwa ni Muye na chindedi.”

25 Uyo mvyele amgamba, “Sivimanyakugamba Masiya akwitangwa Kulisitoneze. Umo akeza nachigambile chilachintu.”

26 Yesu ahitula, “Miye hulonga na weyenuyo.”

27 Aho wanampina wa Yesu wauya,niyo wehelwa vidala kumwona asimwilana mvyele. Mna hahana amuzize mvyeleuyo kugamba, “Waunga mbwani?” Hegukumuza Yesu, “Nimbwani wasimwila namvyele yuno?”

28 Uyo mvyele niyo asa idibiga dyakwehadya, aita komzi na kuwagambila wantu,

YOHANA 4:29 111 YOHANA 5:929 “Soni mkamwone mntu anigambilembuli zose nidamanye. Vyadahikakutenda nuyo Kulisito?” 30 Ivyo wantuwalawa umzi na kwita kwa Yesu.

31 Ichipindi icho wanampina wakwenawakamhembeleza Yesu, “Mhinyi, udyechochose!”

32 Mna Yesu awahitula, “Nina nkandenyuwe hemwimanyize.”

33 Ivyo wanampina wakwe wauzana,“Vyadahika kuna mntu amwigailenkande?”

34 Yesu awagamba, “Nkande yanguni kudamanya yadya akunga yudyaanisigile, na kubindiliza ndima yakweanisigile. 35 Mna lusimo lukugamba,‘Isigala myezi mine, chikutimila nu uvuni.’Mna nawagambilani, kaulani izinkondezaungwa zivunwe! 36 Mvuni alihwanaho achisanya nkande kwa ujima wamazuwa yose, ivyo mtuhu akuhanda nayudya akuvuna nawelelwe hamwenga.37 Lusimo ulo ni chindedi, ‘Yumwengaahanda mtuhu avuna.’ 38 Siwasigilanimkavune mwe nkonde hamwidamanyizendima, watuhu na wadamanya ndimahano, nyuwe mwahokela mwe ndimayawo.”

39 Wasamaliya walozize we kayaidya wamzumila Yesu kwaviya yudyamvyele amukwilaga, “Kanigambila zosenidamanye.” 40 Ivyo umo Wasamaliyawambwile Yesu wamlombeza ekala nawo.Yesu niyo ekala aho mazuwa maidi.

41 Wantu walozize niyo wazumila kwaulosi wa Yesu, 42wamgamba yudyamvyele,“Haluse hachizumile, siyo kwaviya wa-longaga, mna kwaviya chimwiva wenye,naho chivimanya kugamba nuyo chindediMwambula ywa wantu we isi.”

Yesu amhonya mwana ywa chilongozi43 Yesu eze abinde mazuwa maidi, niyo

aita Galilaya, 44 kwaviya Yesu mwenyeaukulaga, “Muwoni hakutunywa kwe isiyakwe.” 45Eze abule Galilaya, wantuwaloz-ize wa uko wamhokela kwaviya wawonagayose adamanyaga umo waitile Yelusalemukwe nkande ye Pasaka.

46 Yesu niyo auya mo mzi wa Kanauko Galilaya, uko ahitule mazi yakatendadivai. Kwendaga na mkulu yumwengaywa selikali endaga na mwanawe mnyonje

uko Kapelinaumu. 47 Eze eve kugambaYesu kakulawa Yudeya kabula Galilaya,kamwitila na kumlombeza aite akamhonyemwanawe wa chilume endaga mnyonje wakubanika. 48Yesu amgamba, “Nyuwe ham-nawone mpituko na vilagiso hamzumile.”

49 Mkulu uyo ahitula, “Zumbe, chitanyemwanangu hanati abanike.”

50 Yesu amgamba, “Jenda, mwanawo na-tende na ujima!”

Uyo mntu niyo azumila ulosi wa Yesu,niyo ahalawa. 51 Achei mwe sila wandimawakwe wadugana naye, wamgamba,“Mwanawo kahona!”

52 Awauza isa umwana ahonile, nawowamhitula, “Gulo saa mfungate nomsi,unyonje umlekela.” 53 Niyo akumbukanendile nidya isa Yesu amgambile,“Mwanawo nahone.” Ivyo yeye hamwengana wantu mwe nyumba yakwe wose niyowazumila.

54 Chino ni chilagiso cha kaidiadamanyaga Yesu eze auye kulaila Galilayakubula Yudeya.

5Uhonyi he bwawa dya mazi

1 Vikaheza Yesu niyo aita Yelusalemukwe ngasu ya Chiyahudi. 2 KudyaYelusalemu hajihi ne nchili yo mzi uwoikwitangwa lwivi lwa ngoto, nakunandiwa ya mazi ikwitangwa kwa Chiebu-laniya Betisaza, naina balaza shano zinamizeze. 3Wanyonje walozize nawalambalamwe zibalaza, matuntu na viwete nawaholomale nawakagoja mazi yatibulwe,4 kwaviya mndima ywa kwembingunakasela chila nkanana mndani mwendiwa atibule amazi. Mnyonje ywankongo kwingila mndani mwa mazi umoyatibulwe, nakahonywa unyonje wosenendile ananawo. 5Nahana mntu mnyonjekwa mihilimo milongo mitatu na mnane.6 Yesu eze amwone kagona nakumanyakugamba katenda mnyonje kwa mazuwayalozize, niyo amuza, “Waunga uhone?”

7 Mnyonje ahitula, “Zumbe, sina mntuywa kuningiza mwe ndiwa ya mazi umoyakatibulwa, chila hajeza kwingila, mntumtuhu anilongwela.”

8 Yesu amgamba, “Chimala, guha um-cheka wako wite.” 9 Aho mntu uyo niyo

YOHANA 5:10 112 YOHANA 5:40ahona, niyo aguha mcheka wakwe, akongakujenda.

Mbuli iyo idamanyika mwe Zuwa dyakuhumula, 10 ivyo vilongozi wa Wayahudiwamgamba yudya mntu ahonyigwe,“Dyelo ni Zuwa dya kuhumula, kwa Sigilizizetu havikungwa wetwike mcheka wakodyelo.”

11 Ahitula, “Yudya mntu anihonyizenuyo anigambile, guha umcheka wakoujende.”

12 Wamuza, “Uyo mntu akugambile ivyoni yuhi?”

13 Mna yudya mntu ahonyigwe ham-manyaga Yesu ni yuhi, kwaviya nahanawantu walozize, Yesu naye kahalawa kale.

14 Vize vyajike, Yesu ambwila yudyaamhonyize mwe Nyumba nkulu ya Chohilena kumgamba, “Tegeleza, haluse kuhona.Ivyo usekudamanya masa vituhu unasekubwilwa ni mbuli ihise.”

15 Yudya mntu niyo ahalawa nakuwagambila vilongozi wa Wayahudikugamba Yesu nuyo amhonyize. 16 IvyoWayahudi niyo wakonga kumsunkasunkaYesu kwaviya nakadamanya ivyo mwezuwa dya Kuhumula. 17 Yesu awahitula,“Tate adamanya ndima chipindi chose,miye nami nadamanya ndima.”

18 Ulosi uno uwatenda vilongozi waWayahudi waungise kumkoma. Siyokwaviya nakabalanga Sigilizi ya zuwa dyakuhumula du, mna kwaviya kagambaChohile ni Ise, ivyo ketenda kaligana naChohile.

Udahi wa Mwana Chohile19 Ivyo Yesu awahitula, “Nawagam-

bilani ichindedi, mwana hakudaha ku-damanya chintu ichedu, adaha kudamanyachiya akumwona Ise adamanya. Chiyaakudamanya Tati ya mntu, Mwana nayeachidamanya. 20 Kwaviya Tati ya mntuamunga Mwanawe amlagisa chila chintuakudamanya mwenye. Namlagise mbulinkulu zikujinka zino, nanywi namwe-helwe. 21 Saviya Tate akuuyusa wabanikena kuwenka ujima, mwe ivyo Mwana nayeawenka ujima wadya akunga. 22 Tatehakukantila yoyose. Kamwinka Mwanaweudahi wose wa kukantila, 23 chani wosewamwive Mwana saviya wakumwiva Tati

yamntu. Hekumwiva Mwana hakumwivaTati ya mntu yudya amsigile.

24 “Nawagambilani ichindedi, akwivaulosi wangu, na kumzumila yudyaanisigile, ana ujima wa mazuwa yose.Hakantilwe, mna kajinka kale kulailamo kubanika na kwingila mo ujima.25 Nawagambilani chindedi, chipindicheza, naho chibula kale, umo wabanikena weve izwi dya Mwana ywa Chohile,na wadya wakudiva nawatende na ujima.26 Saviya Tate mwenye nuyo nkongeloyo ujima, nivyo amtendile Mwanawenkongelo yo ujima. 27 Naho kamwinkaMwanawe udahi wa kukantila, kwaviyani Mwana ywa Mntu. 28 Msekwehelwamwe vino. Chipindi cheza umo wabanikewemwezimbila naweve izwi dyakwe,29 na kulaila mwe zimbila zawo. Wadyawadamanye yedi nawauyuke na kutendana ujima, mna wadya wadamanye yehiyenawauyuke na kukantilwa.

Uchindedi mwa Yesu30 “Sikudaha kudamanya chintu kwa

udahi wangu mwenye. Nakantila saviyahugambilwa ni Chohile kugamba kantodyangu dyawagila, kwaviya sikudamanyaviya hunga, mna viya du yudya anisigile.

31 “Uneva heukuila mwenye, hunganilonge hachihokelwe saiya chindedi.32 Mna hana mtuhu akunukuila, nahosimanya kugamba yose akunilongela nichindedi. 33 Nyuwe msigila wantu kwaYohana, naye kaukula ichindedi. 34 Sukokugamba miye naunga ukuzi wa mntu;Nalonga vino chani mdahe kwambulwa.35 Yohana endaga saviya taa ikwakana kupulika, naho namkaunga mbwedehadodo ulangazi wakwe. 36 Mna miyenina ukuzi ukulise kujinka udya alavyagaYohana. Yadya hudamanya, nizo ndimaaninkile Tate nizidamanye, zino zanilon-gela na kulagisa kugamba Tate kanisigila.37 Naye Tate anisigile nuyo aniukuile kale,nyuwe hamnati kwiva idizwi dyakwe nakumwona, 38naho ulosi wakwe haukwikalamndani mwenyu kwaviya hamkumzu-mila yudya amsigile. 39 Nyuwe nanywimwakaula Mawandiko Yakukile, kwaviyamwafanyanya kugamba mndani mwakwenamwinkwe ujima wa mazuwa yose.Mawandiko ayo nayo yakunukwila! 40Hata

YOHANA 5:41 113 YOHANA 6:24ivyo nyuwe hamkunga kwiza kwanguchani mhokele ujima.

41 “Sikulonda ntogozi kulaila kwa mntu.42 Mna siwamanya nyuwe kugamba mwiwantu hemkumunga Chohile. 43Miye sizakwa udahi wa Tate, mna hamkunihokela,mna mntu mtuhu akeza kwa udahi wakwemwenye, namumhokele. 44 Mwadahavivihi kuzumila kuno nyuwe mwaungakuhokela ntogozi kulaila kwenyu nyuwewenye, mna hamkunga ntogozi zikulawakwa Chohile uyodu. 45 Msekufanyanyakugamba miye naniwalahe nyuwe kwaTate. Sigilizi za Musa mkwikiya msuhi.46 Uneva chindedi mwamzumila Musamnizumile nami kwaviya awandikagambuli zangu. 47 Mna hegu hamyazumileyadya Musa awawandikileni, namdahevivihi kuzumila mbuli hulonga?”

6Yesu awenka nkande wantu magana mi-

longo mishanoMatayo 14:13-21; Mako 6:30-44; Luka 9:10-17

1 Yeze yajinke ayo, Yesu aita ntendele yakaidi ye diziwa dya Galilaya hegu ziwa dyaTibeliya seivyo nendile hamwenga dike-tangwa. 2 Lukudidi lwa wantu lwamtim-ila kwaviya wantu awo nawawona vilag-iso nakadamanya kwa kuwahonya wany-onje. 3 Yesu niyo akwela kolugulu, ekalahamwenga na wanampina wakwe. 4Ngasuya Pasaka ya Wayahudi yendaga ihaguhi.5 Yesu eze akaule na kuwona lukudidi lwawantu lukeza kwakwe, amgamba Filipo,“Chikagulehi nkande chani wantu wanowadye?” 6 Kalonga ivyo chani amjeze Fil-ipo, kwaviya nakavimanya mwenye ivyonadamanye.

7 Filipo amhitula, “Hata chendile namatundu yakwitangwa dinali yakubulamagana maidi, hayakudaha kugula migatechila yumwenga adye egute.”

8 Yumwenga mwa wanampina wakwe,akwitangwa Anduleya, yudya endagamlukolo ywa Simoni Petulo, amgamba,9 “Hano hana mbwanga yumwenga mtamigate mishano ya shaili na samakiwaidi, mna vino navichinte mbwani wantuwalozize savino?”

10 Yesu amgamba. “Wekazeni wantuhasi,” Hendaga na mani yalozize ahantuaho. Ivyo wantu niyo wekala hasi, wagosi

awodu nawakabula magana milongo mis-hano. 11Yesu niyo aiguha idya migate, am-togola Chohile, awapangila wantu wadyawekale. Atenda saivyomwe ziya samaki, nachila mntu kapata saviya aungile. 12Wantuweze wegute, Yesu awagamba wanampinawakwe, “Logotani vibesulo visigale visek-waga.” 13 Wowo nawo walogota vibesulovya migate mishano ye shaili wasigazewadyawantuwadile niyowamemeza ntan-gulu mlongo na mbili.

14 Wantu weze wawone chilagiso ichoYesu adamanye, wagamba, “Chindedi yunonuyo Muwoni akwiza mwe isi.” 15 Yesuniyo amanya kugambawantu nawakaungawamguhe wamtende seuta kwa nguvu,niyo aita vituhu kolugulu ichedu.

Yesu ajenda mlanga mwa maziMatayo 14:22-33; Mako 6:45-52

16 Ize ibule chisingi, wanampinawakwe Yesu wasela kubula kwediziwa,17 niyo wakwela mwe ngalawa, wakongakudeluka idiziwa wahinge Kapelinaumu.Chiza nachingila, Yesu nendile hanatikuwabwila. 18 Chipindi icho ziwa niyodyakonga kutibukila kwa chausa cha luz-imu lukulu. 19 Wanampina kudya waitileutali wa chilometa shano hegu mtandatuwamwona Yesu akajenda mlanga mwamazi, akeisogeila ingalawa, niyo wogohavidala. 20 Yesu awagamba, “Ni miye!”“Msekogoha,” 21 Nawakaunga wamguheYesu mwe ngalawa, aho ingalawa niyoyabula kwe isi nawakaita.

Wantu wamlonda Yesu22 Mtondo wakwe fyo dya wadya

wasigale nkanana ya kaidi ye diziwa.Niyo wabunkula kugamba nakuna ngalawaimwenga du hadya, naho Yesu hengilemwe ngalawa hamwenga na wanampinawakwe, mna wanampina awo nawaitawowo wenye. 23 Ngalawa ntuhu, zikulailaTibeliya, niyo zabula ahowantuwadile imi-gate Zumbe amtogolaga Chohile. 24 Umoawo wantu weze wabunkule kugambaYesu na wanampina wakwe hawahali aho,niyo wakwela ngalawa waita Kapelinaumu,wakamlonda.

Yesu kande ya ujima.

YOHANA 6:25 114 YOHANA 6:58

25 Wadya wantu weze wambwile Yesuntendele ya kaidi ye diziwa, wamuza,“Mhinyi, kubula ini hano?”

26 Yesu awahitula, “Nawagambilanichindedi, mwanilonda siyo kwaviya mu-wona vilagiso, mna kwaviya mdile idyaimigate niyo mweguta. 27 Msekwevinyakwa nkande ikubanika, mna, kwevinyenikwa nkande ya ujima wa mazuwa yose.Ino niyo natende Mwana ywa Mntunawenkeni, kwaviya Chohile, Tate, kajelahula kugamba kamsagula na kumzumila.”

28 Wowo niyo wamwuza, “Chitendembwani chani chisankanile ndima yaChohile?”

29 Yesu awahitula, “Ino niyo ndima yaChohile mumzumile yudya amsigile.”

30 Aho wamgamba, “Naudamanye chi-lagiso chani chiwone chani chikuzumile?Nautende chibwani? 31 Wakale wetuwadyaga mana kudya kwedijangwa, saviyaviwandikwe mwa mawandiko Yakukile,‘Kawalisa nkande ilaile kwembingu.’ ”

32 Yesu awagamba. “Nawagam-bilani chindedi,” “Musa hawenkileninkande ilaile kwembingu, mna Tate nuyoakuwenkani nyuwe nkande ya chindediikulaila kwembingu. 33 Kwaviya nkandeya Chohile ni yudya akusela kulailakwembingu na akwinkiza ujima kwawantuwe isi.”

34 Niyo wamgamba, “Zumbe, chinkemgate uwo kalenakale.”

35 Yesu awagamba, “Miye nuwomgate ukujela ujima. Mntu akwizakwangu halumwe ni sala, yoyose aku-nizumila halumwe ni nchilu naho.36 Nasiwagambilani kugamba mniwonamna hamkunizumila. 37 Wose akuninkaTate naweze kwangu, mntu yoyose akwizakwangu, sanimdule kuse, 38 kwaviyasisela kulaila kwembingu siyo kwaviyahweungila miye, mna kwaviya vikungwani yudya anisigile vino. 39 Vino nivyoakunga yudya anisigile, nisekumwaza hatayumwenga mgati mwa wadya aninkile,mna niwauyuse wose zuwa dya udumo.40 Kwaviya akunga Tate nicho chino, chilanamwoneMwana na kumzumila atende naujimawamazuwayose, nami nanimuuyusezuwa dya uhelo.”

41Wayahudiwakonga kumng'ung'uzikilaYesu kwaviya nakagamba, “Miye ni mgateuseile kulaila kwembingu.”

42 Wagamba, “Togola, yuno suyo Yesumwana ywa Yusufu? Ise na nine Chi-wamanya! Ivyo adaha vivihi kulongakugamba kasela kulaila kwembingu?”

43Yesu awagamba, “Lekani kung'ung'uzikilana.44 Hahana mntu akudaha kwiza kwangu,ukaleka wadya wakwesigwe kwangu niTate anisigile hana mkwesize kwangu,nami nanimuyuse mwedizuwa dyoudumo. 45 Mwa mawandiko ya wa-woni muwandikwa vino, wantu wosenawatende wahinywa ni Chohile, chilamntu akumwiva Tate na kuhina kwakweeza kwangu. 46 Ivyo hulonga ni vino,hahana mntu amwone Tate, yudya alailekwa Chohile nuyo du amwone Tate.47 Nawagambilani chindedi, mntu akuzu-mila ana ujima wa mazuwa yose. 48 Miyenuyo mgate ukujela ujima. 49 Wakalewenyu wadyaga nkande ikwitangwa manakudya kwedijangwa, mna niyo wabanika.50Mna ino ni nkande ikusela kulaila kwem-bingu chani yoyose naidye asekubanika.51 Miye nuyo mgate ukujela ujima useilekulaila kwembingu. Mntu yoyose na adyenkande ino nekale mazuwa yose. Nkandenanimwinke nu mwili wangu huulavyakwa chausa cha ujima wa wantu we isi.”

52 Naho wayahudi wakonga kuhiganamgati mwawo; “Yuno adaha vivihikuchinka umwili wakwe chiudye?”

53 Yesu awagamba, “Nawagambilanichindedi, hamnadile mwili wa Mwanaywa Mntu na kunywa isakame yakwe,hamtende na ujima mndani mwenyu.54Nadye umwili wangu na kunywa sakameyangu ana ujima wa mazuwa yose, naminanimuuyuse mwe zuwa dya uhelo.55 Kwaviya mwili wangu ni nkande yachindedi, na sakame yangu ni chikuny-wegwa cha chindedi. 56 Nadye umwiliwangu na kunywa isakame yangu, ekalamndani mwangu, nami nekala mndanimwakwe. 57 Saviya Tate anisigile elimjima, nami nekala kwa chausa cha nguvuzakwe; Seivyo akudya umwili nekale kwachausa cha nguvu zangu. 58 Uno ni mgateuseile kulaila kwembingu, siyo saviyamana wadile wadalahala wenyu, niyo

YOHANA 6:59 115 YOHANA 7:19wabanika. Akudya umgate uno natendemjima mazuwa yose.”

59 Yesu alongaga ayo umo endileakahinya mwe nyumba yo kumvikilaChohile kudya Kapelinaumu.

Mbuli ikuleta ujima wa mazuwa yose60 Ivyo, wanampina walozize weze weve

ivyo, wagamba “Yano ni mahinyo madala!Ni yuhi akudaha kuyategeleza?”

61 Yesu nakamanya hegambilwe nimntu kugamba wanampina wakwe nawakang'ung'uzika mwe mbuli iyo, niyoawauza, “Togolani mbuli ino ni ndala?62 Navitende vivihi hegu hadya namum-wone Mwana ywa Mntu akakwela kwitakudya endaga nkongo? 63 Muye waChohile nuyo ukuleta ujima, mna nguvuza mntu hazikutenda chintu. Mbuli zinoniwagambileni ni zaMuye Ukukile zikuletaujima. 64 Mna weyaho mgati mwenyuhewekuzumila.” Yesu nakalonga ivyokwaviya nakamanya kukongela nkongoni wahi hawamzumile, naho ni yuhinamhituke. 65 Akaheza agamba, “Nivyovikuleka nasiwagambilani kugamba ha-hana akudaha kwiza kwangu hanadahizweni Tate.”

66 Kulawana na ayo, watendile wanamp-ina wakwe walozize wauya kunyuma,wasekutimilizana naye vituhu. 67 Ivyo,Yesu niyo awauza wadya mlongo nawaidi, “Togolani nanywi mwaunga mwitekwenyu?”

68 Simoni Petulo amhitula, “Zumbe,chite kwa yuhi? Weye una ulosi ukujelaujima wa mazuwa yose. 69 Suwe chazu-mila, naho chimanya kugamba weye nuyoMkuka ywa Chohile.”

70 Yesu niyo awagamba, “Togolani si-wasagulani nyuwe mlongo na waidi? Mnayumwe ywenyu ni Mwavu!” 71 Yesu naka-longa ayo kwachausa cha Yuda Isikaliote,mwana Simoni Isikaliyote kwaviya nuyoakunga amhituke, hata uneva nendileyumwe ywa wadya wanampina mlongo nawaidi.

7Yesu na wanduguze

1 Eze viheze, Yesu na akatalamka ukoGalilaya. Haungile kutalamka ko mkoawaYudeya kwaviyaWayahudi nawakaunga

wamkome. 2 Ngasu ya Wayahudi ik-witangwa ngasu ya makumbi naihaguhi.3Walukolo wa Yesu niyo wamgamba, “Ha-lawe hano wite Yudeya chani wanamp-ina wako waziwone ndima ukudamanya.4 Hahana mntu akudamanya mbuli kwachefiso kuno aunga amanyike mwa wantu.Elo Kwaviya wadamanya mbuli sazino,kwelagise mwa wantu we isi yose.” 5 Hatawalukolo wakwe welekanywe hawamzu-mile.

6 Yesu awagamba, “Chipindi changuchiligane hachinati kubula. Mna kwenyunyuwe chila chipindi chaligana. 7 Wantuwa mwe isi ino hawakudaha kuwaihiwamna wanihiwa miye kwaviya naukuilambuli zakwe kugamba ziha. 8Nyuwe hitanikwe ngasu iyo, miye sikwita, kwaviya saayangu iligane hainati kubula.” 9 Kalongaayo akaheza asigala uko Galilaya.

Yesu Kwe ngasu ya wakumbi10 Walukolo wa Yesu weze waite kwe

ngasu, Yesu naye niyo aita, mna haitile molumpe mna kwa kwefisa. 11 Vilongozi waWayahudi nawakamlonda kwe ngasu iyowauza, “Ekuhi?”

12 Nakuna ntakalisi zilozize mwedifyodya wantu. Wamwe wawo wagamba, “Nimntu ywedi.”

Watuhu wagamba, “Bule! Awazawantu.” 13 Mna hahana mntu ajezizekulonga mbuli zakwe mwolumpe kwakogoha vilongozi wa Chiyahudi.

14 Ngasu iyo ize ibule mgati, Yesu nayeniyo aita mwe nyumba nkulu ya Chohile,akonga kuhinya. 15 Wayahudi wehelwanakugamba, “Mntu yuno kamanya vivihinaye hasomile mwe shule?”

16 Aho Yesu awahitula, “Mahinyohuhinya sayo yangu, mna ni yayudyaanisigile. 17 Mntu akunga adamanyeyadya akunga Chohile, namanye kugambamahinyo yangu yalaila kwa Chohile, heguyalaila kwangu mwenye. 18Mntu akulongakwa udahi wakwe mwenye elondelantogozi yakwe mwenye. Mna yudyaakulonda ntogozi ya yudya amsigile nimkanuni, naho mndani mwakwe hamnawihi wowose. 19 Togolani, Musa hawenkileSigilizi? Hata ivyo hahana hata yumwengaywenu akuitoza. Ni mbwani mkungamnikome?”

YOHANA 7:20 116 YOHANA 7:5120 Aho fyo dya wantu wamhitula, “Una

mpepo weye! Ni yuhi akunga akukome?”21Yesu awahitula, “Kunambuli imwenga

nidamanye, nanywi mwayehelwa. 22Musaawenkagani sigilizi ya kujela ngasu mwezuwa dya kuhumula, Kwa chindedi sigiliziiyo hailaile kwa Musa mna kwa wababazenyu. 23 Mna hegu mntu ajelwa ngasuhata mwe zuwa dyo Kuhumula chanimsekubalanga Sigilizi ya Musa, ni mb-wani mwanihiwa kwa chausa cha kumho-nya mntu mwe zuwa dya Kuhumula?24Msekukantila kwa kukaula mbuli za kusedu. Lavyani kanto dikuwagila.”

Togola yuno ni Kulisito?25 Wantu wamwenga wa Yelusalemu

walongaga, “Togola yudya mntu wakum-londa wamkome suyo yuno? 26 Kaulanihaluse! Awafunda mo lumpe, hahali mntuwa kumgambila ulosi. Vyadahika vilongoziwabunkula chindedi kugamba yuno nuyoKulisito? 27 Kulisito aho akwizila hahanamntu na amanye hantu alaile, mna suwechimanya uko alaile mntu yuno!”

28 Umo Yesu nakahinya mdya mwenyumba nkulu ya Chohile, niyo alongakwa kuguta, agamba, “Hambwe mnimanyanaho uko nilaile mkumanya? Sizile kwaudahi wangu mwenye, uyo anisigile miyeni ywa chindedi! 29 Mna miye simmanyakwaviya silaila kwakwe, uyo nuyo anisig-ile.”

30 Wantu nawakaunga wamgwile,mna hahana mntu ajezize kumgwilakwaviya saa yakwe nahainati kubula.31Wantu walozize mwe idifyo wamzumila,niyo wagamba, “Togola, Kulisito akezanadamanye chilagiso chikulu chitendesechikujinka adamanye yuno?”

Wankondo wasigilwa kumgwila Yesu32 Mafalisayo nawaweva wantu wa

katakalisana mbuli zawo zikumlanga Yesu.Wowo hamwenga na walavyantambikowakulu niyo wawasigila wankondo wamg-wile. 33 Yesu agamba, “Nichei na nyuwekwa chipindi chidodo, haheza nanitekwa yudya anisigile. 34 Namnilondemna hamniwone, na hadya hwita nyuwehamdahe kubula.”

35 Vilongozi wa Wayahudi walongawowo wenye, “Mntu yuno naite kuhikudya hachikudaha kumwona? Naite kwa

Wagiliki wazagale mgati mwa Wayunani,na kuwahinya Wayunani? 36 Uyo alongakugamba, nachimlonde mna hachimu-wone, naho kugamba hachidahe kwitakudya natendeke. Alonga vivihi?”

Mito ya mazi ya ujima37 Mwe zuwa dya uhelo naho zuwa

kulu dya ngasu Yesu nakachimala, akaguta,“Mntu yoyose mta nchilu neze kwanguanywe. 38 Saviya Mawandiko Yakukileyawandikwe, akunizumila miye, mito yamazi yakwinkiza ujima naijuluzike kulailamo moyo wakwe!” 39 Nakalonga ayo kwaMuye Ukukile yudya nahokelwe ni wadyanawamzumile Yesu. Mwe chipindi ichoMuye Akukile nendile hanati kusigilwa,kwaviya nendile hanati kutogolwa.

Mswesano mgati mwa wantu kwambuli yaYesu

40 Wantu wamwenga mgati mwe difyoweze weva izimbuli izo, niyo wagamba,“Chindedimntu yunonimuwoni aungigweeze!”

41 Wantu watuhu wagamba, “Yuno nuyoKulisito Mwambula!”

Mna watuhu wagamba, “Togola,naidahike vivihiMkombozi alawe Galilaya?42 Mawandiko Yakukile hayagambilekugamba Kulisito nelekwe Beselehemu,mzi wa Daudi!” 43 Niyo kwalaila maswe-sano mwe idifyo kwa mbuli ya Yesu.44 Wantu wamwenga nawakaunga wamg-wile, mna hahana ajezize kumgwila.

Vilongozi wa Wayahudi hawakuzumila45 Wakaheza wadya wamizi niyo

wauya kwa walavyantambiko wakulu naMafalisayo. Niyo wawauza, “Nimbwanihammwigale?”

46 Wamizi wawahitula, “Hahana mntuajezaga kulonga savino akulonga mntuyuno!”

47 Mafalisayo wawauza, “Togolani,nanywi mdantika? 48 Togolani, mumwonakale yumwenga mwe vilongozi wa wantuhegu yumwenga mwa Mafalisayo amzu-mile? 49 Mna wantu hewemanyize Sigiliziya Musa, waligitwa!”

50 Yumwenga ywa Mafalisayo endagaaketangwa Nikodemo, yudya aho nkongoamwitilaga Yesu. Niyo awagamba,51 “Togolani, Sigilizi zenyu zamkantila

YOHANA 7:52 117 YOHANA 8:29mntu henati kumwiva na kumanyaadamanya mbwani?”

52 Wowo wamhitula, “Togola, weyenawe kulaila Galilaya? Haya, kayakauleMawandiko Yakukile weye nawe nauwonekugamba Galilaya hakukulawa muwoni!”53 Niyo chila yumwenga aita kwe kayayakwe.

8Mvyele agwiligwe mwe ugonyi

1 Yesu niyo aita ko lugulu lwa Mizeituni.2 Mtondo wakwe niyo aita vituhukwe Nyumba nkulu ya Chohile, wantuwose niyo wambasa, naye niyo ekalaawahinya. 3Wahinya sigilizi na Mafalisayowamwigaila mvyele yumwenga afingigwemwe ugonyi, wamchimalisa hagatigatihawo. 4 Wamgamba Yesu, “Mhinya!Mvyele yuno kafingwa akagonywa. 5MweSigilizi yetu Musa achilagizaga mvyeleesavino atoigwe mayuwe. Haluse weyewagaze?” 6Walonga ivyo chani wamtegele,chani wamlahe. Mna Yesu enama hasi,awandika hasi nedidole dyakwe.

7 Umo wachimale aho wakamuza, Yesuenuka, awagamba, “Mntu henamasamgatimwenyu namtowe yuwe dya nkongo.”8 Akaheza enama vituhu, awandika hasi.9Weze weve ivyo, niyo wakonga kuhalawayumwe yumwe, wakalongola wadalahala.Yesu niyo asigala ichedu, na yudyamvyele,kachimala ahadya. 10 Yesu eze enuke,amuza yudya mvyele, “Wadya wantuwekuhi? Togola, hahali hata yumwengaakukantile?”

11 Uyo mvyele niyo amhitula, “Zumbe,hahali hata yumwenga!”

Yesu naye amgamba, “Miye namisahukantile. Hita kwako, na kukongelavino haluse usekudamanya masa vituhu.”

Yesu Ulangazi we isi12 Yesu eze alonge nawo vituhu,

awagamba, “Miye nuyo ulangazi we isi.Mntu yoyose akunitimila miye hajendemwechiza, mna natende na ulangazi waujima.”

13 Mafalisayo wamgamba, “Weye weuk-wila mwenye, kwaivyo kwelongela kwakosiyo chindedi.”

14 Yesu awahitula, “Hata hegu nelongelamwenye, ulongelo wangu ni wachindedi

kwaviya miye simanya kudya nilaile nakudya hwita. Mna nyuwe hammanyizeuko hulawa hegu kudya hwita. 15 Nyuwemwakanta kwa fanyanyi za chimtu, mnamiye sikumkantila mntu. 16Hata hakanta,nkanto dyangu ni dya chindedi kwaviyamiye sichedu, Tate, anisigile ehamwengana miye. 17 Iwandikwa mwe Isigiliziyenyu kugamba ukuzi wa wantu waidi niwachindedi. 18 Miye neukwila mwenye,Tate naye anisigile, anukwila ivyo.”

19 Aho niyo wamwuza, “Tati yakoekuhi?”

Yesu awahitula, “Uneva nyuwe hamni-manyize miye iviya hamummanyize Tate.”

20 Yesu alongagamilosi iyomwe chumbache hazina endaga akahinya mwe Nyumbankulu ya Chohile. Naho hahali mntu amg-wile, kwaviya chipindi chakwe chendagahachinati kubula.

Hamkudaha kwita kudya miye hwita21 Yesu niyo awagamba vituhu, “Naita,

nanywi namnilonde, mna nambanike mwemasa yenyu. Uko hwita miye nyuwehamkudaha kubula.”

22 Vilongozi wa Wayahudi niyowagamba, “Togola, nekome mwenye?Ni mbwani agamba, ‘Uko hwita nyuwehamkudaha kubula?’ ”

23 Yesu niyo awagamba, “Nyuwe mlawaahano hasi, miye silaila kulanga, nyuwe niwe isi ino, miye suyo we isi ino. 24 Nivyovikuleka siwagambilani nambanike mwemasa yenyu. Uneva hamnazumilekugamba ‘Miye Nuyo’, nambanike mwamasa yenyu.”

25 Wowo niyo wamwuza, “Weye niyuhi?”

Yesu ahitula, “Siwagambilani kukongelankongo! 26 Nina yalozize ya kulonga, nakuwakantila. Yudya anisigile ni chindedi,miye nami nawagambila wantu wose we isimbuli ziya du nivile kulaila kwakwe.”

27 Hawavimanyaga kugamba Yesuendaga akalonga nawo ya Tati yakwe.28 Yesu awagamba, “Umo namhezekumwinula Mwana ywa Mntu, aho nahonammanye kugamba, ‘Miye Nuyo’, nahokugamba sikudamanya chochose kwaudahi wangu, mna nalonga du yadyaTate anihinyize. 29 Yudya anisigileehamwenga namiye, uyo hanilekile ichedu

YOHANA 8:30 118 YOHANA 8:58

kwaviya mazuwa yose nadamanya yadyayakumwelela.”

30 Eze alonge ayo wantu walozize niyowamzumila.

Chindedi nachikutende ulekeilwe31 Yesu niyo awagamba wadya

Wayahudi wamzumile, “Uneva mnayatozamahinyo yangu, namtende wanampinawangu chindedindedi. 32 Ivyo nam-manye chindedi, naho chindedi nachi-walekeileni.”

33 Wowo wamhitula, “Suwe ni welekwawa Bulahimu, naho hachinati chitende wa-tumwa wa mntu yoyose yudya. Ni mbwaniukugamba namlekeilwe?”

34 Yesu awahitula, “Nawagambilanichindedi, chila mntu yoyose akudamanyamasa ni mtumwa ywa masa. 35 Mtumwahana wikazi wa mnyumba mazuwa yose,mnaMwana anawikazi wamazuwa yoseni.36 Uneva Mwana awalekeileni namtendemlekeilwa chindedi. 37 Simanya kugambanyuwe mwi lukolo lwa Bulahimu. Mnamwaunga mnikome kwaviya hamnatikuzumila mahinyo yangu. 38 Miye na-longa yadya anisigile Tate, mna nyuwemwadamanya yadya mgambilwe ni tatiyenyu.”

39 Wowo wamhitula, “Suwe chi wana waBulahimu!”

Yesu awagamba, “Uneva nyuwemwendile wana wa Bulahimu nam-damanya saviya adamanye Bulahimu.40Miye siwagambilani ichindedi nivile kwaChohile, mna nyuwe mwaunga mnikome.Bulahimu hatendile ivyo! 41 Nyuwemwadamanya mbuli iziya adamanye tatiyenyu.”

Wowo niyo wamgamba, “Suwe hachiwana wa halamu! China Tati yetuyumwenga du nuyo Chohile.”

42 Yesu awagamba, “Uneva Chohileendile Tati yenyu chindedi, namkanungamiye, kwaviya miye nasilawa kwa Chohilehaluse ni hano. Sizile kwa udahi wangumiye mwenye, mna kwa uyo anisigile.43 Ni mbwani hammanyize ayo hulonga?Ni kwaviya hamkudaha kwetegeleza ulosiwangu. 44Nyuwe mwi wana wa tati yenyuMwavu naho mwonga du kudamanyatama za tati yenyu. Uyo endaga mkomikukongela nkongo, hana uchimailo mwechindedi, kwaviya chindedi hachimuli

mndani mwakwe. Chila aho akulongelalulimi, alonga kulawana na ihali yakwe yokumbigwa, kwaviya mwenye ni mluliminaho tati yamntu ywa udanti wose. 45Mnakwaviya miye nalonga chindedi, nivyovikuleka nyuwe hamkunizumila. 46Ni yuhimgati mwenyu akudaha kulagisa kugambamiye sidamanya masa? Uneva nalongachindedi, ni mbwani hamkunizumila?47 Mntu ywa Chohile ategeleza mbuliza Chohile, mna nyuwe hamkutegelezakwaviya nyuwe hamwi wantu wa Chohile.”

Yesu neyaho Bulahimu henati kwelekwa48 Wayahudi wamhuluta Yesu

wamgamba, “Togola, hachilongilechindedi kugamba weye wi Msamaliya,naho una mpepo?”

49 Yesu ahitula, “Miye sina mpepo.Miye namtunya Tate, mna nyuwe hamku-nitunya. 50 Miye sikwelondela ntunyoyangu mwenye, eyuko yumwenga mtakuilonda ntunyo iyo, uyo ni mkanti.51 Nawagambilani chindedi, mntu yoyoseakutozesa mahinyo yangu habanikemazuwa yose.”

52 Wayahudi wagamba, “Weye unampepo! Bulahimu abanikaga, na wawoninawo wabanikaga. Nawe wagamba, aku-tozesa mahinyo yangu habanike mazuwayose! 53 Togola, wetenda mkulu kujinkatati yetu Bulahimu yudya abanikaga, hatawawoni wabanikaga. Weye wetenda wiyuhi?”

54 Yesu awahitula, “Hegu nasetunyamiye mwenye, ntunyo yangu siyo chintu.Tate yudya nyuwe mkugamba ni tatiywenyu, Chohile nuyo akunitunya.55 Nyuwe hamwammanyaga, mna miyesimmanya. Mna ninagamba simmanyize,nanitende mlulimi saviya nyuwe. Miyesimmanya naho natoza ulosi wakwe.56 Bulahimu, tati yenyu endaga nachinyemi awone idizuwa dyangu dyokwiz-ila, adionaga, niyo elelwa.”

57 Wayahudi wamgamba, “Weye hunatikubuza mihilimo milongo mishano, weyenawe kumwona Bulahimu?”

58 Yesu awagamba, “Nawagambilanichindeni, Bulahimu hanati kwelekwa,‘Miye Niyaho’ ”

YOHANA 8:59 119 YOHANA 9:2759 Aho niyo walogota mayuwe chani

wamtowe, mna Yesu niyo agila, alawamweNyumba nkulu ya Chohile.

9Yesu amhonya mntu elekwe tuntu

1 Yesu umo akajinka, niyo amwonamntu yumwenga, tuntu ivyo elekwa.2 Wanampina wamuza, “Mhinyi, ni yuhiadamanye masa, mntu yuno, hegu welesiwakwe vilekile elekwe tuntu?”

3 Yesu ahitula, “Mbuli ino hailailekwa chausa cha masa yakwe uyo, hegumasa ya welesi wakwe. Mna elekagwatuntu chani ndima za Chohile ziwonekezikadamanya ndima mndani mwakwe.4 Kuche nomsi chongigwa chijendelezekudamanya ndima ya yudya anisigile.Kwaviya chilo cheza hadya mntu hadahekudamanya ndima. 5 Chipindi nichei mweisi, miye ni ulangazi we isi.”

6 Eze alonge ayo, niyo atwa mate hasi,adamanya ntagata, amhaka yudya tuntumwa meso. 7 Amgamba, “Hita ukahakemwe ndiwa ya Silowamu.” Silowamukugamba ni asigilwe. Aho uyo tuntu niyoaita, akuhaka, akaheza auya akawona.

8 Wantu we haguhi naye na wadyawammanyize kugamba aho nkongo nan-imchiwa akulombeza, wagamba, “Togola,yuno suyo yudya mchiwa nakekala na ku-lombeza?”

9 Wamwenga wawo wagamba, “Nuyo.”Mnawamwengawagamba, “Suyo uyo, mnawata kufanana du.”

Yudya endile tuntu agamba, “Ni miye!”10 Wamuza, “Haluse meso yako yafun-

gulwa vivihi?”11 Uyo naye awahitula, “Yudya mntu

akwitangwa Yesu kadamanya ntagata, ani-haka mwa meso, niyo anigamba nite nika-hake mwe ndiwa ya Silowamu. Aho miyenaita, nahaka, niyo nawona.”

12 Wamuza, “Uyo ekuhi?”Awahitula, “Miye simanyize!”Mafalisayo wauza mbuli ya kuhonywa

mntu tuntu13 Akaheza wamwigala uyomntu endaga

tuntu kwa Mafalisayo. 14 Zuwa idyo Yesuadamanye ntagata na kumfumbula amesomntu uyo nendile ni zuwa dya Kuhumula.

15Mafalisayo niyo wamuza mntu uyo, “Ku-tenda vivihi niyo wawona?”

Mntu uyo awagamba, “Kanihaka ntagatamwa meso, miye nami niyo nahaka halusenawona.”

16 Mafalisayo watuhu wagamba, “Mntuyuno adamanye ivyo halaile kwa Chohile,kwaviya hakutoza sigilizi ya zuwa dyaKuhumula.”

Mna watuhu wagamba, “Mntu mtamasa adaha vivihi kudamanya vilagisosavino?” Niyo kwatenda na mahiganomgati mwawo.

17 Mafalisayo wamuza vituhu uyo mntuendaga tuntu, “Weye wamgaze mntu uyoakufumbule ameso yako?”

Mntu uyo awagamba, “Mntu uyo ni mu-woni!”

18 Vilongozi wa Wayahudi hawakuzu-mila kugamba mntu uyo endaga tuntu ahonkongo vino haluse awona, kubula hadyaweze wawetange welesi wakwe. 19 Ivyowawauza awo welesi, “Togolani, yunonuyomwana wenyumkugamba nakelekwatuntu? Haluse katenda vivihi awona?”

20 Welesi wakwe wahitula, “Suwe chi-manyanimwanetu, nahonakelekwa tuntu.21Mna hachimanyize kawona vivihi, nahohachimmanyize yudya amfumbule ameso.Muzeni mwenye, uyo ni mntu mjima,adaha kwelongela mwenye.” 22 Welesiwakwe walonga ivyo kwaviya nawaka-wogoha vilongozi wa Wayahudi kwaviyavilongozi awo nawevana kugamba mntuyoyose nazumile Yesu ni Kulisito nabal-azwe kuse kwe nyumba yo kumvikilaChohile. 23 Nivyo vilekile welesi wakwewalongaga kugamba, “Uyo ni mntu mjima,muzeni mwenye.”

24 Niyo wamwitanga vituhu yudyaendaga tuntu, wamgamba, “MtogoleChohile! Suwe chimanya kugamba mntuyuno ni mta masa.”

25 Mntu uyo niyo ahitula, “Uneva nimta masa, miye simanyize. Mna chintuchimwenga nimanyize, nendaga tuntu,haluse nawona!”

26 Wamuza, “Kakudamanya chibwani?Kakufumbula vivihi ameso yako?”

27 Uyo mntu awahitula, “Siwagambilanikale, nyuwe nanywi hamkwiva. Ni mb-wani hamkunga kwiva vituhu? Togolani

YOHANA 9:28 120 YOHANA 10:19

nyuwenanywimwaungamtendewanamp-ina wakwe?”

28 Mna wowo niyo wamhitula wak-agamba, “Weye wi mwanampina ywakwe,suwe chi wanampina wa Musa. 29 Suwechimanya kugamba Chohile alongaga naMusa, mna mntu yuno hachimmanyizekalawahi!”

30 Mntu yudya awahitula, “chinoni chilozo! Nyuwe hammanyizeuko alaile, mna kanifumbula amesoyangu! 31 Chivimanya kugamba Chohilehakuwetegeleza wantu wata masa, mnaamwetegeleza yoyose mta kumzumila nakudamanya viya akunga. 32 Kukongelakumbwa kwe isi hainati kwivika kugambamntu kamhonya meso mntu elekwa tuntu.33 Uneva mntu uyo halaile kwa Chohile,nahekudaha kudamanya chochose!”

34Wowowamhitula, “Weye kwelekwa nakukwila mwe masa. Vino wadaha vivihikuchihinya suwe?” Niyo wambalaza mwenyumba yo kumvikila Chohile.

Utuntu wa Chimuye35 Yesu eva kugamba wambalaza mwe

nyumba yo kuvikila yudya mntu amhony-ize. Eze amwone, amuza, “Togola, weyewamzumila Mwana ywa Mntu?”

36 Uyo mntu ahitula, “Zumbe, nigambilani yuhi chani nimzumile!”

37 Yesu amgamba, “Kuheza kumwona,uyo akulonga na weye haluse nuyo.”

38 Uyo mntu agamba, “Zumbe, nazu-mila!” Niyo amvikila Yesu.

39 Yesu agamba, “Miye siza mwe isikuwakantila wantu, chani matuntu wa-wone, na wadya wakufanyanya wawonawatende matuntu.”

40 Mafalisayo wamwenga wendagahamwenga weze weve izimbuli izo, wa-muza, “Togola, wachigamba suwe naswichi matuntu?”

41 Yesu awahitula, “Uneva mwendilematuntu, hamwatendile na masa. Mnahaluse nyuwe mwagamba, ‘Suwe cha-wona!’ Ivyo yalagisa kugamba mche namasa.”

10Mliganyo wa mdimi

1 Yesu awagamba, “Nawagambilanichindedi, mntu yoyose hekwingila mwedidewa dye zingoto kwa kujinkila ko lwivi,

mna afifinya na kwingila kwa sila ntuhu,uyo ni mbavi, naho ni mpolaganyi. 2 Mnamntu akwingila kujinkila ko lwivi, uyonuyo mdimi we zingoto. 3 Mdima lwivilwa dewa amvugwila, na ngoto zeva mluziwa mdimi, naye azitanga izingoto zakwechila imwenga kwa zina dyakwe na kuzi-longoza kuse. 4 Akaheza kuzilavya kuse,azilongwela, izingoto nazo zamtimila,kwaviya zimanya umluzi wakwe. 5 Ngotoizo hazikudaha kumtimila mjeni, mnazamsumka kwaviya hazimanyize umluziwakwe.”

6 Yesu nakawagambila umliganyo uwo,mna wowo hawamanyize viya nakaungaawagambile.

Yesu mdimi ywedi7 Yesu niyo awagamba vituhu,

“Nawagambilani chindedi, miye ni lwivilwa dewa dya ngoto. 8Wantu wose wezilesinati kwiza ni wabavi na wapolaganyi,mna izingoto haziwategeleze. 9 Miye nilwivi. Mntu yoyose akwingila kwakujinkilakwangunambulwe, nengile na kufosa nahonenkigwe nkande. 10Mbavi eza kwa chausacha kubawa, kukoma na kubalanga. Miyesiza mtende na ujima, ujima uchintile.

11 “Miye ni mdimi ywedi. Mdimi ywedialavya ujima wakwe kwa chausa cha ngotozakwe. 12 Mntu wa kulihwa uyo suyomdimi, naho ngoto siyo zakwe. Hadyaakudiwona ngugwa dyeza, azasa izingotona kuguluka, akaheza ngugwa dyazigwilana kuzimwagalisa. 13 Mdimi uyo hasinyeizingoto, nanyilike kwaviya ni mta kulihwadu. 14 Miye ni mdimi ywedi we izingoto.Sizimanya ngoto zangu, nazo zanimanya.15Saviya Tate animanyize, nami nivyo nim-manyize. Miye nalavya ujima wangu kwachausa che zingoto. 16 Naho nina ngotontuhu hazimuli mwe didewa dino. Vya-nunganizilete izo nazo, nazonazive umluziwangu, naho nakutendeke fyo dimwe dyamdimi yumwenga.

17 “Tate anunga kwaviya nalavya ujimawangu chani niuhokele vituhu. 18 Hahalimntu akunihoka ujima wangu, miyenaulavya kwa kunga mwenye. Nina udahiwa kulavya na udahi wa kuuguha vituhu.Ivyo nivyo Tate anisigile nitende.”

19 Naho kwatenda na mihigano mgatimwa Wayahudi kwa chausa cha milosi ino

YOHANA 10:20 121 YOHANA 11:11Yesu alongile. 20Wantuwalozizewagamba,“Ana mpepo, naho ni mchilalu! Ni mbwanimkumwetegeleza?”

21 Mna wantu watuhu wagamba, “Inosiyo milosi ya mta mpepo. Togolani,vino mpepo zadaha kufumbula meso yamatuntu?”

Yesu alemelwa22 Uko Yelusalemu kwendaga na ngasu

ya kukumbuka usuntwa wa Nyumba nkuluya Chohile. Chipindi icho ni chipindi champeho. 23 Yesu naye nakatalamka mwenyumba nkulu ya Chohile mwe balaza yaSulemani. 24 Wayahudi wamzunguluka,wamuza, “Nauchase na nkama kubula ini?Uneva weye ni weye Kulisito Mkombola,chigambile pwipwipwi.”

25 Yesu awahitula, “Siwagambilani, mnahamzumile. Ndima hudamanya kwa zinadya Tate nizo zikunukwila. 26 Mna nyuwehamkunga kuzumila kwaviya nyuwehamwi ngoto zangu. 27 Ngoto zanguzategeleza izwi dyangu, miye sizimanya,nazo zanitimila. 28 Miye nawenke ujimawa mazuwa yose, nawo hawage mazuwayose, naho hahali mntu nadahe kuwausamwe mikono yangu. 29 Tate aninkile awoni mkulu kujinka wose, naho hahali mntuakudaha kuwalavya mwe mikono yakwe.30Miye na Tate chiyumwe.”

31Wayahudi niyowaguhamayuwe chaniwamtowe. 32 Yesu awagamba, “Siwalag-isani ndima zilozize kulaila kwa Tate. Niihi mgati mwe izo ikuwatendani mnitowemayuwe?”

33 Wayahudi wamhitula, “Hachikuku-towa mayuwe kwa chausa cha ndima zediudamanye, mna kwa chausa cha kumhu-luta Chohile. Weye mwenye wi mntu dumna wetenda Chohile.”

34 Yesu awahitula, “Togolani, hai-wandikwe mwe chitabu cha Sigilizizenyu kugamba, ‘Miye silonga nyuweni milungu?’ 35 Chohile kawetanga‘milungu’ wantu wadya wenkigwe ulosiwakwe, na suwe naswi chimanya kugambaMawandiko Yakukile yalonga chindedimazuwa yose. 36 Saviya Tate kanisagulamiye, naho kanisigila kwe isi. Nimbwani,mkugamba namhuluta Chohile kwaviyasigamba miye ni Mwana ywa Chohile?37 Uneva sikudamanya ndima ziya Tate

akununga nidamanye, msekunizumila.38 Mna uneva nazidamanya, hata un-eva hamkunizumila miye, zumilani izoizindima, chani mmanye na kukom-baganya kugamba Tate ekala mndanimwangu, nami nekala mndani mwa Tate.”

39 Wajeza kumgwila naho, mnaacholopoka mwe mikono yawo.

40Yesuniyo aita vituhuntendele ya kaidiyo umto wa Yolodani, hadya hantu Yohanaendaga akabatiza wantu. Niyo ekala uko.41 Wantu walozize wamwitila wakagamba,“Yohana hadamanye vilagiso vyovyose.Mna yadya yose alongile ya mntu yuno nichindedi vitendese.” 42 Wantu walozizeaho niyo wamzumila Yesu.

11File ya Lazalo

1 Mntu yumwenga akwitangwa Lazalo,mkaya wa Besaniya endaga mnyonje. Be-saniya wendaga mzi ekale Maliyamu nalumbudye Matha. 2 Maliyamu nani lum-budye dya Lazalo. Naho nuyo amku-lugute Zumbe mavuta ya kupwepwelekamwe viga na kumhangusa ne zifili zakwe.Nani mlukolo ywawo Lazalo endaga mny-onje. 3 Ivyo awo walumbuze dya Lazalowasigila ulosi kwa Yesu kugamba, “Zumbe,mbuyaye ukumunga ni mnyonje.”

4 Yesu eze eve ivyo, agamba, “Uny-onje uwo suwo wa file, mna ulaila chaniChohile atogolwe, kalumwa chani kwa silaiyo Mwana Mntu atogolwe.”

5 Yesu nakamunga Matha, lumbudyeMaliyamu, hamwenga na Lazalo. 6 Ezeeve imbuli kugamba Lazalo ni mnyonje,Yesu ajendeleza kwikala hantu aho endagakwamazuwamaidi yongezekele. 7Akahezaawagambawanampinawakwe, “Chiteni vi-tuhu Yudeya!”

8 Wanampina wamgamba, “Mhinyi,chipindi chijihi du chijinkile Wayahudinawaunga wakukome kwa mayuwe, weyenawe waunga wite uko vituhu?”

9 Yesu ahitula, “Togola, saa za msi sizomlongo na mbili? Mntu akajenda nomsihakudaha kukowadika, kwaviya awonaulangazi we isi ino. 10Mna mntu akajendanechilo nakowadike, kwaviya ulangazihaumuli mndani mwakwe.” 11 Yesu ezeabinde kulonga milosi iyo, awagamba,

YOHANA 11:12 122 YOHANA 11:47“Mbuyangu Lazalo kagona, mna miyenanite hamwinule.”

12 Wanampina wakwe wamgamba,“Zumbe, uneva kagona, nahone.”

13 Yesu nakalonga kugamba Lazalokabanika, mna wanampina wakwe nawak-agamba nakalonga mwe kugona ntongo.14 Yesu niyo awagambila pwipwipwi,“Lazalo kabanika. 15 Mna selelwa kwachausa chenyu kugamba sendile uko, chanimzumile. Haluse chiteni kwakwe.”

16 Tomaso, yudya akwitangwa pachaawagamba wanampina weyawe, “Chiteninaswi chikabanike hamwenga naye!”

Yesu nuyo uyuso na ujima17 Yesu eze abule uko, kabwila umwili

wa Lazalo wikwa mwe mbila kwa mazuwamane. 18 Ikaya ya Besaniya neihaguhina Yelusalemu, uhale ukubula maili ntatuvino. 19Wayahudi walozize nawabula kwaMatha na Maliyamu wawahongeze kwakubanika mlukolo ywawo.

20Matha eze eve kugamba Yesu eza, niyoaita akumsingila, mna Maliyamu kasigalakukaya. 21Matha amgamba Yesu, “Zumbe,heguwendile wihano, mlukolo ywangu ha-banike! 22Mna simanya kugambahata vinohaluse chochose noumlombeze Chohilenakwinke.”

23 Yesu amgamba, “Mlukolo ywakonauyuke.”

24 Matha niyo amhitula, “Simanya,”“kugamba nauyuke mwe zuwa dyaudumo.” 25 Yesu amgamba, “Miye nuyouyuso na ujima. Akunizumila miyenekale, hata hegu kabanika, 26 naho chilaakwikala na kunizumila habanike mazuwayose, Togola wayazumila ayo?” 27 Mathaamgamba, “Heye Zumbe!” Ahitula“Nazumila kugamba weye nuyo Kulisito,Mwana ywa Chohile, yudya akwiza mweisi.”

Yesu aila28 Matha eze alonge ayo, niyo aita

akumwitanga lumbudye Maliyamu kwachinyele, na kumgamba, “Mhinyi ehano,”“naho akwitanga.” 29 Maliyamu eze eveivyo, niyo asunguza kwinuka ambasa Yesu.30 Yesu nahanati kwingila mwe kaya, mnanachei ahadya hantu Matha ambwile.31 Wayahudi nawemndani hamwenga naMaliyamuwakamhongeza, wezewamwone

kenuka akumpukila kuse. Wamtimilawakagamba akwila kwe mbila.

32 Maliyamu eze abule hantu hadyaYesu endile, eze amwone, amgwela heviga.Amgamba, “Zumbe,” “hegu wandile wi-hano, mlukolo ywangu habanike!”

33 Yesu eze amwone aila, naho eze awa-wone wadyaWayahudi wendile hamwenganaye nawo waila, niyo engilwa ni mbazina chinyulu, niyo engilwa ni tumbwazikomo moyo. 34 Niyo awauza. “Mumhambahahi?”

Wamgamba. “Soo uwone, Zumbe,”35 Yesu niyo aila. 36Wayahudi wagamba.

“Kaulani ivyo amungile!”37Mnawantuwatuhuwagamba, “Togola

yuno amfumbule ameso yudya tuntu, vinohakudaha Kumtenda Lazalo asekubanika?”

Lazalo auyuka38 Ivyo Yesu engilwa ni tumbwaziko vi-

tuhu mo moyo, abula kwe mbila, mbilayenye neimwe bome naho naigubikwa nayuwe mwe nchili. 39 Yesu agamba. “Usaniidiyuwe!”

Matha, lumbudye dya yudya abanike,amgamba, “Zumbe, akonga kulavyampofa,kekala mwe mbila mazuwa mane!”

40 Yesu amgamba, “Togola sikugam-bile kugamba ukazumila nauwone ukuluwa Chohile?” 41 Niyo wadyusa diyaidiyuwe. Yesu niyo asinya kulanga kwem-bingu na kugamba, “Nakutogola weye,Tate, kwaviya weye waniva. 42 Simanyakugamba waniva mazuwa yose, mna si-longa ivyo kwaviya wantu wano we hano,chani wazumile kugamba weye ni weyeunisigile.” 43 Eze alonge ivyo, niyo etangakwa izwi kulu, “Lazalo, fosa kuse!” 44Niyoafosa kuse, kuno katalizwa sandamwe vigana mwe mikono, naho uso wakwe ugu-bikwa na kasuche. Yesu awagamba, “Mfun-guleni,” “Mumlekeni aite.”

Ubala wa kumkoma YesuMatayo 26:1-5; Mako 14:1-2; Luka 22:1-2

45 Ivyo Wayahudi walozize wendilewamtalamkile Maliyamu weze wawonembuli iyo adamanye Yesu, niyo wamzu-mila. 46 Mna wamwenga wawo waita kwaMafalisayo na kuwagambila mbuli Yesuadamanye. 47 Kwa ivyo Mlavyantambikomkulu na Mafalisayo waika chitala nakugamba, “Chitende vivihi? Mntu yuno

YOHANA 11:48 123 YOHANA 12:17adamanya vilagiso vilozese! 48 Chinamlekadu ajendeleze, wantu wose nawamzumile,naho vilongozi wa Walumi nawo nawezekuibalanga inyumba yetu ya Chohile nawantu wetu wose!”

49 Aho yumwenga ywawo, akwi-tangwa Kayafa, endaga Mkulu ywawalavyantambiko mo mhilimo uwo,awagamba, “Nyuwe hammanyize chintu!50 Hammanyize kugamba ni vyedi kwenyumntu yumwenga abanike kwa chausacha wantu, ukuleka wantu we isi njimawakomwe?”

51 Uyo halongile ivyo kwaviya akungamwenye, mna kwaviya endile Mkulu wawalavyantambiko mo mhilimo uwo, ivyonakabunkula kugamba Yesu nabanikekwachausa cha hewemzumile Chohile,52naho ukubanika kwakwe siyo kwa chausacha wantu we isi ino du, mna seiviya kwachausa cha wana wa Chohile wazagalechani waikwe mwe umwe.

53 Kulaila zuwa idyo vilongozi waChiyahudi walonda sila ya kumkoma Yesu.54 Yesu niyo hajendile vituhu mo lumpemwe isi ya Yudeya, mna kahalawa ahona kwita hantu haguhi na jangwa, mwemzi ukwitangwa Efulaimu, ekala ukohamwenga na wanampina wakwe.

55 Ngasu ye Pasaka ya Wayahudi naih-aguhi, ivyo wantu walozize kulaila mwekaya waita Yelusalemu chani wakelengusePasaka hainati. 56 Nawakamlonda Yesu,weze wadugane hamwenga mwe nyumbankulu ya Chohile, wauzana, “Mwafanyanyavihi? Heze mwe ingasu?” 57 Wakulu wawalavyantambiko na Mafalisayo nawasig-ila kugambamntu namanye hantu eli Yesu,awagambile chani wamgwile.

12Yesu ahakwa mavuta uko BesaniyaMatayo 26:6-13; Mako 14:3-9

1 Mazuwa mtandatu ye dizuwa dyePasaka, Yesu niyo abula Besaniya,endaga akekala Lazalo, yudya mntuYesu amuyusaga. 2 Uko na wamwikiyankande ya chisingi, uyo Matha nendileakawasankanila, Lazalo nendile ni yumwewa wadya wendaga hamwenga na Yesuhemeza. 3 Maliyamu niyo aguha nusu lita

ya mavuta matana ya yombe kulu, amku-luguta Yesu mwe viga, na kumhangusakwa fili zakwe. Nyumba yose niyoyamema malashi yedi. 4 Yuda Isikaliy-ote, yumwenga mwe wadya wanampinamlongo na waidi yudya akunga amtageYesu, agamba, 5 “Ni mbwani malashi ayoyasekutagwa kwa hela zilozize na kuwa-pangila wachiwa?” 6 Kalonga ivyo, siyokwaviya naakawaungisisa wachiwa, mnakwaviya na ni mbavi. Nkanana zilozizenakabawa kulaila mndani mwe mpambaiyo. 7 Mna Yesu agamba, “Mlekeni!Mlekeni ayaike kwa chausa che dizuwa dyokuhambwa kwangu. 8Wachiwa na mtendenawo mazuwa yose, mna hamtende namiye mazuwa yose.”

Njama za kumkoma Lazalo9 Wayahudi walozize naweva kugamba

Yesu nendile Besaniya, wabula uko, siyokwa chausa cha kumuwona Yesu mnaseivyo nawakaunga kumkaula Lazalo,yudya Yesu amuuyuse. 10 Ivyo walavyan-tambiko wakulu wadamanya mzunguwamkome Lazalo naye, 11 kwaviya kwachausa cha Lazalo wayahudi walozizewawahituka vilongozi wawo, niyo wamzu-mila Yesu.

Yesu engila Yelusalemu kwa chinyemiMatayo 21:1-11; Mako 11:1-11; Luka 19:28-40

12 Zuwa dya kaidi, fyo kulu dya wantuwezile kwe zuwa kulu dye Pasaka wevakugamba Yesu nendile mwe sila kwizaYelusalemu. 13 Waguha matambi ya mi-tende wafosa wakamsingile, waguta wak-agamba,“Chohile ajimbikwe! Ajimbikwe yuno ak-

wiza kwa zina dya Zumbe!Ajimbikwe Seuta ywa Izulaeli!”

14 Yesu niyo akwela mwana mwempunda, saviya mawandiko yakulonga,15 “Msekogoha, wantu wa mzi wa Sayuni!Kaula Seuta ywenyu eza,kakwela mwana mpunda.”

16 Wanampina wakwe hawabunkule izimbuli izo nkongo, mna chipindi Yesueze aheze kutunywa, niyo wakumbukakugamba mbuli ziya ziwandikwa mwa uyona viya wamtendile.

17 Fyo dya wantu wadya wendilehamwenga na Yesu umo amwitangaga

YOHANA 12:18 124 YOHANA 12:48Lazalo kulaila mwe mbila niyo amuuyusawaukulambuli zilaile. 18 Ivyo nivyo vilekilefyo dya wantu wamsingila, kwaviya woseweva kugamba Yesu nendile kadamanyachilagiso icho. 19 Mafalisayo niyo wagam-bilana, “Mwawona, Hachikudaha ng'o!Kaulani, isi yose wamtimila!”

Wayahudi wamwenga wamlonda Yesu20 Hendaga na Wagiliki wamwenga

mgati mwa wantu waitile Yelusalemukuvika mwe ngasu iyo. 21 Awo niyowamwitila Filipo mkaya ywa Betisaidamwe isi ya Galilaya, wagamba, “Mkulu,chaunga chimwone Yesu.”

22 Filipo aita, amgambila Anduleya,wowo nawo waidi waita wamgambila Yesu.23 Yesu awagamba, “Saa ya kutunywa kwaMwana ywa Mntu ibula. 24Nawagambilanichindedi, mpuluzi ya ngano yasigala mpu-luzi du mna hadya ikugwela mo ulongonakubanika. Uneva inabanika, yelekamatunda yalozize. 25Akungawikazi wakwenawaze, akwihiwa wikazi wakwe mwe isiino nawike kwa chausa cho ujima wamazuwa yose. 26 Akunga anisankanileaungwa anitimile, ivyo nuko kugamba ho-hose hadya na nitendeke miye naho nomndima ywangu natende. Na Tate nam-tunye mntu yoyose akunisankanila.

Yesu alonga mbuli ye file yakwe27 “Haluse muye wangu wehelwa,

nanigambe mbwani? Nigambe, ‘Tate,nambula mwe mbuli na zinizile mwe saaino’? Mna nivyo vikuleka siza chani nijinkemwe isaa ino. 28 Tate, ditunye idizinadyako!”

Aho izwi dyevika kulaila kwembingu,“Situnya, naho naniditunye vituhu.”

29 Fyo dya wantu wendile wachi-mala aho weva izwi idyo, wamwengawawo wagamba ni mlulumo, wamwengawagamba, “Mndima ywa kwembingukalonga naye!”

30 Mna Yesu niyo awagamba, “Izwi idyohadivike kwa chausa changu miye, mnakwa chausa chenyu. 31 Haluse nichochipindi che isi ino kukantilwa, haluse Ibil-isi, zumbe ywe isi ino naalagazwe. 32Miyenami naninulwe kulanga kulaila hasi heisi nanimkwese chila yumwenga kwangu.”

33 Kwa kulonga ivyo kalagisa nabanikevivihi.

34 Fyo idyo niyo dyamhitula, “Suwechagambilwa ni sigilizi yetu kugambaKulisito nekale mazuwa yose, halusewadaha vivihi kugamba Mwana Mntuaungwa enulwe? Uyo Mwana Mntu niyuhi?”

35 Yesu awagamba, “Ung'azi uchei nanyuwe kwa chipindi chiguhi, talamkanimche mnanawo uwo ung'azi chani chilochise kuwabwila, kwaviya akutalamkamwe chiza hamanyize uko akwita. 36Umomnanawo uwo ung'azi uzumileni chanimtende wantu wa ung'azi.” Eze alongeimilosi iyo,

Wantu hawakuzumilaYesu niyo ahalawa hekumanya aita

hekukumanyika. 37 Hatahegu Yesu nakadamanya mpituko ino yose mwa mesoyawo, wowo hawamzumile. 38 Ivyo milosialongile muwoni Isaya niyo yalaila;“Zumbe ni yuhi auzumile ulosi wetu?Naho udahi wa Zumbe ugubulwa kwa

yuhi?”39 Ivyo hawadahile kuzumila kwaviya

Isaya nakalonga vituhu,40 “Chohile kajela utuntu ameso yawo,kazibalanga izifanyanyi zawo,wasekuwona kwa meso yawo,wasekumanya kwa fanyanyi zawo,naho wasekunihitukila, alonga Zumbe,chani niwahonye.”

41 Isaya kalonga imilosi ino kwaviya kau-wona ukulu wa Yesu, niyo alonga mbulizakwe.

42 Mna vilongozi walozize Wayahudiniyo wamzumila Yesu, mna kwachausa chaMafalisayo, hawalongile holumpe kwa ko-goha kugamba na wasentwe ne nyumbayo kuvikila. 43 Nawaungisa kutogolwa niwantu kujinka kutogolwa ni Chohile.

Ulosi wa Yesu naukantile wantu44 Aho Yesu aguta, “Mntu akunizumila

miye, hakunizumila miye du, mna amzu-mila yudya anisigile. 45 Akuniwona miyeamwonana uyo anisigile. 46Miye ni ung'azinami siza mwe isi chani wose wakunizu-mila wasekusigala mwe ichiza. 47 Akwivaulosi wangu mna hakuutoza, miye san-imkantile kwaviya sizile nikantile wantuwe isi mna kwikombola. 48 Hekutoza

YOHANA 12:49 125 YOHANA 13:28ulosi wangu ananaye wakumkantila, ulosiudya nilongile ni mkanti ywakwe zuwa dyoudumo. 49Miye silongile kwa udahi wangumwenye, mna Tate nuyo anisigile nilongembwani naho nilonge vivihi. 50Miye namisimanya kugamba sigilizi yakwe yegalaujima wa mazuwa yose. Miye nalonga duyadya Tate anisigile niyalonge.”

13Yesu awahaka wanampina wakwe iviga

1 Nendile ni zuwa heinati kubula ngasuya Pasaka. Yesu nakamanya kugambachipindi chakwe cho kuhalawa he isi kwitakwa Ise chibula, nakawaungisa mazuwayose wantu wakwewemwe isi, chindedi nanakawaungisa.

2 Yesu na wanampina wakwe nawekalawakadya nkande ya chisingi. Mwavunakamjela kale Yuda mo moyo wakwe,mwana Simoni Isikaliyote nkwina yakumtaga Yesu. 3Yesu nakamanya kugambaTati ywakwe nendile kamwinka udahiwoseni, nakugamba uyo mwenye alailagakwa Chohile naho auya kwa Chohile.4 Niyo ahalawa hemeza, avula isucheyakwe ya kuse, efunga mkumbulu mwechigudi. 5 Akaheza ajela mazi mwe lwigaakonga kuwahaka wanampina wakwe ivigana kuwahangusa kwa udya mkumbuluefungile mwe chigudi. 6 Ambwila SimoniPetulo, uyo amgamba, “Zumbe, weyewanihaka iviga vyangu miye?”

7 Yesu amhitula, “Hukumanya halusechino hudamanya, mna nauvimanye ahonyumani.”

8 Petulo amgamba, “Weye honihakeiviga ng'o!”

Yesu amhitula, “Sinakuhakile ivigavyako.” “Hotende na umbuya na miye.”

9 Simoni Petulo amhitula, “Zumbe, usekunihaka iviga ivyodu, naho! Nihakaimikono yangu no mtwi, nawo!”

10 Yesu amgamba, “Ahakile kalehakungwa ahake, mna mwe viga du.Kwaviya mwili wakwe mjima ulenguka,nyuwe mlenguka mna sawo nyoseni.”11 Yesu nakammanya yudya akungaamtage, nivyo vikuleka akagamba, “Nyuwewoseni, ukaleke yumwenga, Mlenguka.”

12 Yesu eze aheze kuwahaka iviga, niyoavala vituhu isuche yakwe ekala mwe

meza, awauza, “Togolani, mbunkula yanoniwatendileni?” 13 “Nyuwe mwanitangaMhinyi na Zumbe, nanywi mwalongavyedi, kwaviya nivyo nili. 14 Iviya miyeni Zumbe na Mhinyi wenyu, siwahakaninyuwe iviga. Nyuwe mwaungwa mhakanewenye iviga. 15 Siwenkani mliganyo,chani nyuwe nanywi mdamanye savinoniwadamanyizeni. 16 Nawagambilanichindedi, mtumwa suyo mkulu kujinkamkulu wakwe, naho msigilwa suyo mkulukujinka yudya amsigile. 17Haluse mmanyaimbuli ino, mnaidamanya namjimbikwe.

18 “Sikulonga mwa nyuwe woseni,siwamanya wadya nisagule. Mna yaungwayano yakulongwa mwa MawandikoYakukile yachinte, ‘Yudya endilehadya hamwenga naye kanihituka.’19Nawagambilani nyuwevinohalusembulizino hazinati kulaila, chani umo zikezakulaila, mzumile kugamba ‘Miye Nuyo.’20 Nawagambilani chindedi, akumhokelayudya humsigila anihokela miye, nahoakunihokela miye amhokela yudya anisig-ile.”

Yesu alonga mbuli yo kuhitukwa kwakweMatayo 26:20-25; Mako 14:17-21; Luka 22:21-

2321 Yesu eze aheze kulonga ivyo, niyo

engilwa ni tumbwaziko ditendese momoyo, alonga ho lumpe, “Nawagambilanichindedi, yumwe ywenyu nanihituke!”

22 Wanampina niyo wasinyana,kwaviya hawamanyize amlonga yuhi.23 Mwanampina yumwenga, yudyaYesu nendile akamungisa, nendilekamwegamila Yesu hadya he nkande.24 Simoni Petulo amdakula na kumgamba,“Muze, amlonga yuhi.”

25 Mwanampina uyo asogela haguhi vi-tendese na Yesu amuza, “Zumbe, ni yuhi?”

26 Yesu amhitula, “Yudya nanimwinkekabesu ka mgate nitwezize mwe chiya,nuyo.” Ivyo aguha kabesu ka mgate,akatweza mwe chiya, amwinka Yuda,mwana ywa Simoni Isikaliyote. 27 YudaIsikalioti eze ahokele akabesu ako komgate, Shetani niyo amwingila. Yesuamgamba, “Chiya ukunga udamanyesunguza uchidamanye!” 28 Mna hahalihata yumwenga mwe wadya wekalehadya hemeza amanyize ni mbwani

YOHANA 13:29 126 YOHANA 14:20Yesu kamlonga ivyo. 29 Kwaviya Yudanuyo endile akaika mkwiji we mpamba,wamwe wawo nawakafanyanya kugambaYesu nakamgamba agule vikungwa mwedizuwa idyo, hegu kugamba nakamgambaakalavye chochose kwa wachiwa.

30 Yuda Isikalioti eze aguhe kadya ak-abesu ko mgate niyo afosa kuse aho.Nendile ni nechilo.

31 Yuda Isikalioti eze ahalawe, Yesuagamba, “Haluse ukulu wa Mwana ywaMntu ulagiswa, haluse ukulu wa Chohilenawo ulagiswa kwa sila yakwe. 32 Nahouneva ukulu wa Chohile ugubulwa kwasila yakwe, ivyo Chohile naugubuleukulu wa Mwana ywa Mntu mndanimwakwe mwenye, na adamanye ivyoaho. 33 Wanangu, nichei na nyuwe kwachipindi chijihi du. Na mnilonde, mnahaluse nawagambilani yadya nihezizekuwagambila vilongozi wa Wayahudi,‘Nyuwe hamdahe kwita uko hwita miye.’34 Nawenkani sigilizi mpya, unganani.Saviya miye niwaungileni nyuwe, chanimungane wenye. 35 Wantu wose nawa-manye kugamba nyuwe mwi wanampinawangu, uneva mkaungana wenye.”

Yesu alonga viya Petulo akunga amhitukeMatayo 26:31-35; Mako 14:27-31; Luka 22:31-

3436 Simoni Petulo amuza, “Zumbe, waita

nahi?”Yesu amhitula. “Hukudaha kunitimila

uko hwita,” “Mna na unitimile nyumani.”37 Petulo amgamba, “Zumbe, ni mbwani

sikudaha kukutimila haluse?” “Miye se-malanya kale nilavye ujima wangu kwachausa chako!”

38 Yesu amhitula, “Togola, wadahachindedi ulavye ujima wako kwa chausachangu? Nakugambila chindedi, zogolohadinati kwila nonihituke nkanana ntatu!”

14Yesu ni sila ya kwita kwa Chohile

1 Yesu niyo awagambila wanampinawakwe. “Msekwehelwa mwe myoyoyenyu,” “Mwamzumila Chohile ni zumilanimiye. 2 Mwe nyumba ya Tate mnawikazi ulozize, hegu havyatendile ivyosawagambileni seivyo. Nakuwaikianihantu. 3 Miye haheza kwita kuwaikiyanihantu, nanuye niwaguhani, chani nanywi

mtende hadya nili. 4 Sila ikwita uko hwitamuimanya.”

5 Tomaso amgamba, “Zumbe, hachi-manyize uko ukwita, Nachimanye vivihiisila yo kwitila uko?”

6 Yesu amhitula, “Miye niyo isila,chindedi, na ujima, hahana akudahakwita kwa Tate hanajinkile kwangu.7Awagamba, Uneva mwanimanyize miye,”“namummanya Tate naye, kukongelahaluse mummanya naho mumwona kale.”

8 Filipo amgamba, “Zumbe, chilagiseTate, icho nicho chikunga.”

9 Yesu amgamba, “Sikala na nyuwechipindi chitali chose, nawe Filipo hu-nati kunimanya, Filipo? Mntu yoyoseaniwone miye kamwona Tate. Haluseni mbwani, naho, ukugamba, ‘ChilagiseTate’? 10 Togola, hukuzumila, Filipo,kugamba miye ni mndani mwa Tate nayeTate emndani mwangu? Yesu awagamba,Milosi huwagambilani,” “sikuilonga kwaudahi wangu. Tate, emndani mwangu,adamanya ndima yakwe. 11 Mwaungwamnizumile halonga kugamba miye nim-ndani mwa Tate naye Tate emndanimwangu. Uneva sivyo ivyo, zumilani kwandima hudamanya. 12 Nawagambilanichindedi, akunizumila nadamanye mbulihudamanya miye heye, nadamanye hatankulu kujinka, kwaviya naita kwa Tate.13Chochose namlombeze kwa zina dyangu,nanidamanye chani Tate atunywe kujinkilako Mwana. 14Mkanilombeza chochose kwazina dyangu, nanidamanye.

Yesu nawenke Muye Ukukukile15 “Uneva mkanunga, namtoze malagizo

yangu. 16 Miye nami nanimlombeze Tate,ivyo naye nawenkeni mwambizi mtuhu,yudya nekale nanyuwe mazuwa yose.17UyoniMuyeUkukile akugubula chindedicha Chohile. Wantu we isi hawakudahakumhokela, kwaviya hawakudaha kum-wona hegu kummanya. Mna nyuwemummanya, kwaviya ekala na nyuwe nahoemndani mwenyu.

18 “Saniwaseni ichedu, naniwawiyeni.19 Hasigala hadodo wantu we isi inohawaniwone vituhu, mna nyuwe namni-wone, na kwaviya miye ni mjima, nyuwenanywi namtende wajima. 20 Zuwa diyadikabula, nammanye kugamba miye ni

YOHANA 14:21 127 YOHANA 15:20mndani mwa Tate nanyuwe nanywi mwimndani mwangu, na miye nimndanimwenyu.

21 “Wantu wakuhokela malagizo yanguna kuyatoza awo nawo wakununga miye.Tate nawamunge wadya wakununga, miyenami naniwaunge na kwegubula kwawo.”

22 Yuda nuyo Yuda Isikaliyoteawagamba, “Zumbe, neidahike vivihi weyekwelavyanya kwetu siyo kwa wantu weisi?”

23 Yesu amhitula, “Mntu akununga na-toze mahinyo yangu. Tate namunge, nahoTate na miye nachize kwakwe kwikalanaye. 24 Mntu he kununga hakutozamahinyo yangu. Naho mahinyo mwivilesayo yangu, mna ni ya Tate, anisigile.

25 “Siwagambilani mbuli zino nicheihamwenga na nyuwe. 26Mwambizi, MuyeUkukile, yudya Tate namsigilaga kwazina dyangu, nawahinyeni chila chintu nakuwakumbusani yadya niwagambileni.

27 “Nawasizani utondowazi, nawenkaniutondowazi wangu mwenye. Sikuwenkaninyuwe saviya wantu we isi wakutenda.Msekutumbwazika mwe myoyo yenyu,naho msekogoha. 28 Mniva hawagambani,‘Naita zangu, mna nani wawiyeni vituhu.’Unevamwanungile, namwelelwa kugambanaita kwa Tate, kwaviya Tate ni mkulukujinka miye. 29 Siwagambilani imbuli inohaluse hainati kulaila, chani umo ikalaila,mzumile. 30 Sanilonge nanywi vituhumbuli zilozize, kwaviya mkulu ywe isieza. Hana udahi mwangu, 31 mna wantuwe isi ino waungwa wamanye kugambanamunga Tate, nivyo vikuleka nadamanyachila chintu saviya anisigile.

“Chimalani, chihauke hano.

15Yesu nuyo mzabibu we chindedi

1 “Miye ni mzabibu wa chindedi, Tatenuyomlimi. 2Chila tambimndanimwanguhedikweleka matunda uyo adyusa, chilatambi dikweleka, adisaswila dikale hatanachani dyelekese. 3 Nyuwe mlenguka kalekwa chausa cha yadya mahinyo niwagam-bileni. 4 Ikalani mndani mwangu, miyenami nikale mndani mwenyu. Tambihadikudaha kweleka matunda hadinasi-gale mo mzabibu. Seivyo nyuwe nanywi

hamkudaha kweleka matunda hamnekalemndani mwangu.

5 “Miye ni mzabibu, na nyuwe mwimatambi. Akwikala mndani mwangu,nami hekala mndani mwakwe, elekamatunda yalozize, kwaviya hamkudaha ku-damanya chochose hamnatendile na miye.6 Mntu yeyose hanekale mndani mwanguadulwa kuse saviya tambi dikudulwa kuseniyo dyanyala, tambi saidyo wadilogota nakudidula mo moto, chani dihye. 7Mnekalamndani mwangu, na milosi yangu inekalamndani mwenyu, lombezani chochosemkunga, nanywi namwingwe. 8 Tateatunywa unevamkelekamatunda yalozize,na kutenda wanampina wangu. 9 SaviyaTate akununga, miye nawaungani saivyo,ikalanimweungiwangu. 10Unevamkatozamalagizo yangu, namwikale mwe ungiwangu, saviya miye hutoza malagizo yaTate na kwikala mwe ungi wakwe.

11 “Siwagambilani izimbuli izo chanichinyemi changu chikale mndani mwenyuna chinyemi chenyu nacho chichinte.12 Ino niyo sigilizi yangu, mungane,saviya niwaungileni nyuwe. 13 Hahanamta ungi mkulu ukujinka ungi wa mntuakulavya ujima wakwe kwa chausa chawambuya zakwe. 14 Na nyuwe mwiwambuya zangu uneva mkadamanyayadya niwasigileni. 15 Nyuwe sikuwetan-gani wandima vituhu, kwaviya mndimahamanyize chikudamanywa ni zumbedyakwe. Mna, miye siwetangani nyuwewambuya, kwaviya siwagambilani yoseyadya nimwivile Tate. 16 Nyuwe hamnis-agule miye, mna miye siwasagulani nyuwena kuwasigila mwite mkeleke matunda,matunda yadya yakwikala. Tate nayenawenkeni chochose namlombeze kwazina dyangu. 17 Dino, nidyo, lagizo dyanguhuwenkani, Mungane.

Wihi wa wantu we isi18 “Uneva wantu we isi ino wanawai-

hiwani nyuwe, mmanye kugambanawakonga kunihiwa miye. 19 Hegumwendile ni wantu we isi, isi naiwawaun-gani nyuwe sa wantu wakwe. Mnamiye siwasagulani mgati mwe isi, nivyovikuleka wantu we isi wakuwaihiwani.20 Kumbukani yadya niwagambileni,‘Mtumwa suyo mkulu kujinka zumbe

YOHANA 15:21 128 YOHANA 16:24

dyakwe.’ Uneva wantu wanisulumizamiye, nawawasulumize nyuwe nanywi,naho uneva watoza mahinyo yangu,nawatoze mahinyo yenyu. 21 Mnanawawadamanyizeni nyuwe kwaviya mwiwangu, kwaviya hawammanyize yudyaanisigile. 22Uneva sezile na kulonga nawonahewana masa, mna haluse hawakudahakwegombela kugamba hawana masa.23Mntu akunihiwamiye amwihiwanaTate.24 Uneva sadamanye kwawo mbuli ziyahehali mntu mtuhu azidamanye nkongo,nahawena masa, mna haluse wayawonayadya nidamanye, niyo wanihiwa miyehamwenga na Tate. 25 Yano, yalaila chaniyadya yawandikwe mwe Sigilizi yawoyachinte, ‘Wanihiwa vya bule.’

26 “Aho akwizila Mwambizi Muye,nikunga nimsigile kwenyu kulaila kwaTate. Muye Ukukile wa chindedi akulailakwa Tate, naukule chindedi chikunungamiye. 27 Nyuwe nanywi, ivyo namukulechindedi chikunungamiye kwaviya namnamiye kukongela nkongo.

161 “Siwagambilani ayo, chani msekuleka

uzumizi wenyu. 2 Wantu nawawabal-azeni mwe zinyumba zawo za kumvikilaChohile, naho chipindi cheza hadyachila akuwakomani nyuwe nagambe am-sankanila Chohile. 3 Nawawadamanyizenimbuli zino kwaviya hawammanyize Tatehegu hawanimanyize miye. 4 Mnasiwagambilani mbuli zino, chani umowakakonga kudamanya ayo, mkumbukekugamba nawagambilagani.

“Siwagambileni mbuli zino kukongelankongo, kwaviya nanihamwenga nanyuwe. 5 Mna haluse naita kwa yudyaanisigile, naho hahali yumwe ywenyuakunuza, waitahi? 6 Kwaviya siwagam-bilani mbuli zino, myoyo yenyu imemachinyulu. 7 Mna nawagambilani chindedi,nanivyedi miye nite, kwaviya sinaitile,Mwambizi heze kwenyu. Mna unevaninaita nanimwigale kwenyu. 8 Uyo ahoakwizila, nawalavyanyize wantu we mweisi kugamba fanyanyi zawo sizo za chindedimwa masa yawo na kanto dya Chohileakunga akantile wantu. 9Waga mwe mbuliya masa, kwaviya hawanizumile, 10 waga

mwe mbuli iwoneke yedi kulongozi kwaChohile, kwaviya naita kwa Tate na nyuwehamniwone vituhu, 11waga mwe mbuli yakanto, kwaviya mkulu ywe isi ino kahezakale kukantilwa.

12 “Nina yalozize yakuwagambilani,mna kwa haluse hamkudaha kuyajijimiza.13 Mna seivyo, aho, akwizila uyo MuyeUkukile, akugubula chindedi cha Chohile,nawalongoze mmanye chindedi chose.Uyo halonge kwa udahi wakwe mwenye,mna nalonge ayo neve na kuwagambilaniyadya nayeze. 14 Uyo nanitunye miye,kwaviya nawagambileni yadya nahokelekulaila kwangu. 15Vyose ananavyo Tate nivyangu, nivyo vikuleka silonga kugambauyo Muye Ukukile nawagambileni yadyayakulaila kwangu.

Chinyulu na Chinyemi16 “Chipindi chidodo hamniwone, na

vikajinka chipindi chidodo namniwone.”17 Wamwenga wa wanampina wakwe

wauzana, “Agaze? Akachigamba chipindichidodo hachimwone, na vikajinkachipindi chidodo nachimwone, nahoagamba, ‘Kwaviya naita kwa Tate.’ 18 Ivyowauzana, agaze? ‘Chipindi chidodo’?Hachikumanya alonga mbwani!”

19Yesunakamanyakugambanawakaungawamuze, ivyo awagamba, “Mwauzanambuli ya ziya nilongile, ‘Chipindi chidodohamniwone, na chipindi chidodo namniwone.’ Vino nivyo mkuzana mgatimwenyu? 20 Nawagambilani chindedi,nyuwe namwile na kulomboleza, mnawantu we isi nawelelwe, namwonechinyulu, mna chinyulu chenyu nachihi-tuke chinyemi. 21 Hadya mvyele akungaefungule, eva usungu kwaviya chipindichakwe cho kwefungula chibula. Mna aka-heza kwefungula, hakukumbuka usunguwakwe, kwaviya ana chinyemi kugambakatiti kelekwa mwe isi. 22 Nyuwe nanywimna usungu haluse, mna naniwezilenivituhu, nanywi nammeme chinyemi mwemyoyo yenyu, na chinyemi icho hahalimntu nadahe kuchusa kwenyu.

23 “Zuwa idyo dikabula, hamnilombezechochose. Nawagambilani chindedi,chochose namumlombeze Tate kwa zinadyangu nawenkeni. 24 Hata vino halusehamnati kulombeza chochose kwa zina

YOHANA 16:25 129 YOHANA 17:23dyangu, lombezani nanywi namhokele,chani chinyemi chenyu chichinte.

Yesu ana udahi mwe Isi25 “Siwagambilani mbuli izo kwa mili-

ganyo. Mna chipindi nachize umo sani-longe nanyuwe vituhu kwa miliganyo,mna naniwagambileni pwipwipwi mbuliya Tate. 26 Zuwa idyo aho dikwizila, na-mumlombeze Tate kwa zina dyangu, miyesikulonga kugamba naniwalombezeze kwaTate, 27 kwaviya Tate mwenye awaunganinyuwe. Awaunga kwaviya nyuwe mnungamiye nahomzumilani kugamba silawa kwaChohile. 28 Miye nalawaga kwa Tate, niyoneza mwe isi, haluse nayasa isi nauya kwaTate.”

29 Elo wanampina wakwe wamgamba,“Haluse walonga pwipwipwi vitendese,hwikujela mliganyo. 30 Haluse chimanyakugamba weye kumanya chila chintu,hachunge mntu akuze mbuli yoyose. Vinovyachitenda chizumile kugamba walawagakwa Chohile.”

31 Yesu awahitula, “Haluse mwazumila?32 Chipindi cheza, naho chibula kale,hadya nyuwe nyose namwaganikane, chilamntu kwakwe, miye nami nanasigweichedu. Mna miye sichedu, kwaviya Tateehamwenga na miye. 33 Siwagambilanimbuli zino chani mtende na utondowazimo kulungana na miye. Wantu we isinawawatende mkunte. Mna kwenkenimoyo! Miye isi siihuma!”

17Yesu awalombezeza wanampina wakwe

1 Yesu eze alonge ivyo, kenula amesokulanga kwembingu, na kugamba, “Tate,chipindi chibula! MtunyeMwanawo, chaninaye akutunye. 2 Kwaviya nakumwinkaudahi mwa wantu wose, chani awenkeujima wa mazuwa yose wadya woseumwinkile. 3 Ujima wa mazuwa yose nikukumanya weye, Chohile ywa chindedi,naho wammanye Yesu Kulisito umsigile.4 Miye sikutunya muno mwe isi, sibindaindima uninkile niidamanye. 5 HaluseTate, nitunya kulongozi kwako, ntunyoseidya nendile ninanayo hadya isi heinatikumbwa.

6 “Sikutenda umanyike kwa wantuwadya uninkile mwe isi. Nendile ni wako,

niyo waninka watende wangu. Nawowatoza ulosi wako, 7 haluse wavimanyakugamba chila uninkile chilaila kwako.8 Miye siwenka udya ulosi uninkile, nawowauzumila, wamanya kugamba chindedisilawa kwako, naho wazumila kugambaweye nakunisigila.

9 “Nawalombezeza wowo. Siku-lombezeza isi mna wadya wantu uninkile,kwaviya ni wako. 10 Yose ninanayo niyako, na yose unanayo ni yangu, nahontunyo yangu iwoneka mwa awo uninkile.11 Haluse miye neza kwako, simuli munomwe isi, mna wowo wachei mwe isi.Tate Mkuka! Wadime kwa udahi wazina dyako, diya zina uninkile, chaniwatende umwe saviya suwe chi umwe.12Hadya nendile ni hamwenga nawo, miyenasiwadima kwa udahi wa zina dyako,zina uninkile. Miye siwadima, nahohahali hata yumwenga ywawo agile, mnayudya mntu asagulwe chani age chaniYakukile yachinte. 13 Haluse neza kwako,nasilonga mbuli zino nichei mwe isi chanichinyemi changu chichinte mwe myoyoyawo. 14 Miye siwenka ulosi wako, nawowantu we isi wawehiwani, kwaviya sawowantu we isi, saviya miye suyo ywe isi.15 Sikulombeza uwause mwe isi, mnanalombeza uwadime na yudya MwavuShetani. 16Wowo sawo we isi, saviya miyenami suyo ywe isi. 17 Uwalenguse mwechindedi, ulosi wako ni chindedi. 18 Saviyaunisigile mwe isi, miye nami siwasigilawowo mwe isi. 19 Nelengusa mwenyechindedi kwako kwachausa chawo, chaniwowo, nawo, welavye kwako.

20 “Sikuwalombezeza awo du, mnanawalombezeza wose nawanizumile kwaulosi wawo. 21 Nalombeza chani wosewatende wamwenga. Tate! Nalombezawekale mndani mwetu, saviya weyeukwikala mndani mwangu miye naminekala mndani mwako. Nalombezawatende wamwenga, chani wantu weisi wazumile kugamba ni weye unisigile.22Miye siwenka ntunyo idya uninkilemiye,chani watende wamwenga, saviya suwe chiwamwenga. 23 Miye mndani mwawo naweye mndani mwangu, chani umwengawawo uchintise, wantu we isi wamanyekugambaweye nakunisigila naho kugambawawaunga saviya ukununga miye.

YOHANA 17:24 130 YOHANA 18:2124 “Tate! Naunga awo uninkile, naho

naunga watende hamwenga namiye hantuhadya nili, chani wawone ntunyo yangu,ntunyo idya uninkile, kwaviya nakunungakukongela isi hainati kumbwa. 25 TateYwedi, wantu we isi hawakumanyize, mnamiye sikumanya, naho wamanya kugambani weye unisigile. 26 Sikutenda waku-manye, naho nanijendeleze kutenda ivyo,chani ungi udya ukununga utende mndanimwawo, nami nikale mndani mwawo.”

18Yesu agwilwaMatayo 26:47-56; Mako 14:43-50; Luka 22:47-

531 Yesu eze alonge ivyo, niyo ahalawa

na wanampina wakwe na kudeluka mtowa Kediloni. Naho wose wengila mwechibuta cha miti, Yesu niyo engila umohamwenga na wanampina wakwe. 2 Yuda,yudya amhituke Yesu, nakamanya ahantuaho, kwaviya nkanana zilozize Yesunakadugana na wanampina wakwe aho.3 Yuda niyo engila hechibuta, aguha fyodya wankondo wa Chilumi, hamwengana wamizi wasigilwe ni walavyantambikowakulu na Mafalisayo, weza wenula taana magala na viziha. 4 Yesu nendilekavimanya vyose navimlaile, awalaila ku-longozi kwawo na kuwauza, “Mwamlondayuhi?”

5 Nawo wamhitula. “Yesu ywa Nazaleti,”Yesu awagamba, “Ni miye,”Yuda, amhituke Yesu, nendile kachi-

mala aho hamwenga na awo. 6 Yesueze awagambe, “Ni miye” wauya kunyumaniyo wafika madi. 7 Yesu awauza vituhu,“Mwamlonda yuhi?”

Wamhitula. “Yesu ywa Nazaleti,”8 Yesu awagamba. “Siwagambilani

kugamba ni miye,” “Uneva mwanilondamiye, walekeni wano watuhu waite.”9 Kalonga ivyo chani yadya alongileyachinte, “Tate, wadya uninkile sazize hatayumwenga.”

10 Simoni Petulo, endaga na bamba, niyoadisomola amsenga idigutwi dya kulumemndima ywa Mlavyantambiko Mkulu,.Mndima uyo naketangwa Maliko. 11 Yesuamgamba Petulo, “Bamba dyako divuze

mwe yala yakwe! Togola, nisekujinkila silaya masulumizo ninkigwe ni Tate?”

Yesu kulongozi kwa Anasi12 Fyo dya wankondo wa Chilumi

hamwenga na mkulu ywawo ywa wamiziwa Chiyahudi niyo wamgwila Yesu,wamtaliza, 13 niyo wamwigala kwa Anasi.Anasi endaga ni mkwewe dya Kayafa,yudya endaga Mlavyantambiko Mkulumo umhilimo uwo. 14 Uyo Kayafa nuyoawagambilagaWayahudi kugamba ni vyedimntu yumwe abanike kwa chausa chawantu wose.

Petulo amlemela YesuMatayo 26:69-70; Mako 14:66-68; Luka 22:55-

5715 Simoni Petulo hamwenga na

mwanampinamtuhu niyowamtimila Yesu.Kwaviya yudya mwanampina nendile ka-manyika kwaMlavyantambikoMkulu, ivyokengila hamwenga na Yesu mwebalazaye nyumba ya Mlavya ntambiko Mkulu,16mna Petulo nendile kachimala kuse kwenchili. Naho yudya mwanampina mtuhuendaga amanyike kwa MlavyantambikoMkulu niyo afosa kuse, alonga na mndimayumwenga ywa chichemwamizi ywo lwivi,niyo ambasa Petulo mnyumba. 17Mndimauyo mwamizi ywo lwivi amuza Petulo,“Togola, weye nawe hwi mwanampina ywamntu yuno?”

Petulo amgamba. “Bule, Suyo miye,”18 Wandima na wamizi wajimbaga moto

kwaviya nakuna mpeho, nawakotela moto.Ivyo Petulo naye nakachimala hamwenganawo akotela moto.

Mlavyantambiko Mkulu amuza YesuMatayo 26:59-66; Mako 14:55-64; Luka 22:66-

7119 Mlavyantambiko Mkulu amuza Yesu

mbuli za wanampina wakwe hamwengana mbuli za mahinyo yakwe. 20 Yesuamhitula, “Silonga na wantu wosemazuwayose mo lumpe mwe isi, naho sihinyamahinyo yangu mwe nyumba zo kuvikilana mwe nyumba nkulu ya Chohile, hantuWayahudi wose wakudugana. Silongilechintu chochose kwa chinyele. 21 Ni mb-wani, naho, ukunuza miye? Wauze wadyawanivile. Wauzeni kugambawamanya ichoniwagambile.”

YOHANA 18:22 131 YOHANA 19:622 Yesu eze alonge ivyo, yumwenga

ywa wamizi achimale aho niyo amhutaihi akagamba, “Togola, nivyo ukumhitulaMlavyantambiko Mkulu!”

23 Yesu amhitula, “Uneva silonga vihiye,mgambile chila mntu wihi wangu. Mnauneva silonga vyedi wanitoilani?”

24 Anasi niyo amwigala Yesu, kwa KayafaMlavyantambiko Mkulu achei atalizwe.

Petulo amlemela Yesu vituhuMatayo 26:71-75; Mako 14:69-72; Luka 22:58-

6225 Simoni Petulo nachei achimale

akotela moto. Wantu watuhu niyo wa-muza, “Togola, weye nawe hwi mwanamp-ina ywa yuno mntu?”

Mna Petulo niyo alemela. Agamba.“Bule, suyo miye,”

26Mndima yumwenga ywaMlavyantam-biko Mkulu, mlukolo ywa yudya akantigwedigutwi ni Petulo, amuza Petulo. “Togola,miye sikuwone kwechibuta hamwenga nayuno mntu?”

27 Petulo alemela vituhu. “Bule” Ahozogolo dyaila.

Yesu egalwa he chitala cha PilatoMatayo 27:1-2, 11-14; Mako 15:1-5; Luka

23:1-528 Chilo chilo vilongozi wa Wayahudi

wamguha Yesu kulaila mwe nyumba yaKayafa na kumwigala kwe nyumba yamkulu ywe isi. Mna vilongozi waWayahudihawengile mwe nyumba yo mkulu ywaYudeya, kwaviya wanase kujelwa uzavu,chani wadahe kudya inyinka ye Pasaka.29Elo, Pilato niyo awabasa kuse awagamba,“Mwamlaha mbwani mntu yuno?”

30Niyowamhitula, “Hachamletile kwakouneva hakoile masa.”

31 Pilato awagamba, “Hayani, mguheninyuwe wenye mkamkantile vikuligana nesigilizi zenyu.”

Wayahudiwamhitula, “Suwehachikungwakumkantila mntu yoyose file.” 32 Ivyo vi-tendeka chani ulosi alongile Yesu uchinte,kugamba nabanike vivihi.

33 Pilato niyo engila vituhu mwenyumba yo Mkulu ywa Yudeya amwitangaYesu. Amuza. “Weye nuyo Seuta ywaWayahudi?”

34Yesu amhitula, “Vino zimbuli ukunuzani fanyanyi zako mwenye hegu ni mbuliutile kugambilwa ni wantu watuhu?”

35 Pilato amhitula, “Togola, vino miyeni Myahudi? Ni wantu wako mwenyena Walavyantambiko Wakulu wakwinkizekwangu. Kudamanya mbwani?”

36 Yesu amhitula, “Useuta wangusuwo we isi ino, uneva useuta wanguwendile we isi ino, wandima wangunawanigombela nisekwinkizwa kwa vilon-gozi wa Wayahudi. Bule, useuta wangusuwo wa hano!” 37 Elo Pilato amuza,“Haluse weye wi seuta?”

Yesu amhitula, “Ni weye ukulongakugamba miye ni seuta. Miye nelekagwana kwiza mwe isi kwa chausa chimwe,kulonga chindedi. Chila mntu akuzu-mila chindedi aniva.” 38 Pilato amuza.“Chindedi ni mbwani?”

Yesu akantilwa kukomwaMatayo 27:15-31; Mako 15:6-20; Luka 23:13-

25Pilato niyo awabasa vituhu Wayahudi

kuse, awagamba, “Miye siwone masayoyose kwa yuno mntu.”

39 “Mna mazwela yenyu kugambavyaungwaniwalekeilemfungwayumwengamwe Pasaka. Haluse mwaunga ni-walekeileni Seuta ywa Wayahudi?”

40Ahowaguta, “Bule, suyouyo! Chaungauchilekeile Balaba!” Uyo Balaba endagampolaganyi.

191 Pilato niyo asigila Yesu aguhigwe,

atoigwe nkome. 2 Wankondo walukachilemba cha miwa, wamvika komtwi,niyo wamvika nkazu ya chiseuta. 3 Niyowamwizila kulongozi kwakwe na kugamba,“Ndamsa, Seuta ywa Wayahudi!” Niyowamhuta maihi.

4 Pilato niyo afosa kuse vituhu,awagamba, “Kaulani, nanimwigale hanoheise, chani mmanye kugamba miye sinawihi niwone mwakwe.” 5 Yesu afosa kuse,kavika chilemba cha miwa na nkazu yachiseuta. Pilato awagamba, “Kaulani,mntumwenye ni nuyo.”

6 Walavyantambiko wakulu na wamiziwe nyumba nkulu ya Chohile wezewamwone niyo waguta, “Mtundike momsalaba! Mtundike mo msalaba!”

YOHANA 19:7 132 YOHANA 19:30Pilato awagamba, “Elo mguheni, nyuwe

wenye mkamtungike momsalaba, kwaviyamiye sina wihi niwone mwakwe.”

7 Wayahudi wa mhitula, “Suwe chinasigilizi, na kwakutimila isigilizi iyo aungwaabanike, kwaviya ketenda ni Mwana ywaChohile.”

8 Pilato eze eve imilosi iyo engilwa niwoga vidala. 9 Niyo engila mwe nyumbaya mkulu we isi ya Yudeya vituhu, amuzaYesu, “Walaila kuhi?”

Mna Yesu hamhitule dyo dyose. 10Pilatoamgamba, “Hukulonga na miye? Togola,humanyize kugamba miye nina udahi wakukufungula na udahi wa kukusulumizamo msalaba?”

11 Yesu amhitula, “Hwendile na udahiwowose mwangu hegu hwenkigwe niChohile. Kwachausa icho, yudya aninkizekwakwo ana masa yatendese.”

12 Kukongela aho Pilato alonda silaya kumlekela, mna Wayahudi watulalwasu, “Unamlekela mntu uyo, weye hwimbuyaye dya Zumbe ywa Lumi. Chilamntu akwetenda zumbe amhiga Zumbeywa Lumi!”

13 Pilato eze eve imilosi iyo amletaYesu kuse, niyo ekala mwe chigoda chomkanti, hantu hakwitangwa, “Lwazo lwamayuwe.” Kwa Chiebulaniya, Gabata. 14Nani saa mtandatu nomsi, zuwa dye kweikamwe ngasu ye Pasaka. Pilato awagambaWayahudi, “Kaulani Zumbe ywenyu!”

15 Wowo waguta, “Mkome! Mkome!Mtungike mo msalaba!”

Pilato awauza, “Togolani, nimtundikemo msalaba Zumbe dyenyu?”

Walavyantambiko wakulu wamhitula,“Suwe hachina seuta mtuhu mna Kaisali!”

16 Aho Pilato amjela Yesu mwe mikonoyawo chani atungikwe.

Yesu awambwa mo MsalabaMatayo 27:32-44; Mako 15:21-32; Luka 23:26-

43Ivyo wamguha Yesu. 17 Niyo alawa

kuno kenula Msalaba wakwe kwita hantuhakwitangwa Gobela dya Mtwi. MweChiebulaniya ni Goligota. 18 Aho niyowamtungika mo msalaba, hamwenganahawambwa wantu watuhu waidi.Yumwenga kulume kwakwe yumwengakumoso kwakwe. Yesu ne hagati. 19 Pilatonakawandika mwe chibao lagiso niyo aika

halanga ho msalaba, “Yesu Mnazaleti,Seuta ywa Wayahudi.” 20 Wantu walozizewasomaga, kwaviya hantu aho Yesuatungikagwa mo msalaba hendaga haguhinomzi. IvyoWayahudi walozizewasomagaidiwandiko idyo dyawandikagwa kwaChiebulaniya na Chilatini na Chigiliki.21 Niyo walavyantambiko wa Wayahudiwamgamba Pilato, “Usekuwandika, ‘Seutaywa Wayahudi,’ mna wandika vino mntuyuno nakagamba, ‘Miye ni Seuta ywaWayahudi.’ ”

22 Pilato ahitula, “Yadya niwandike, si-wandika kale.”

23 Wankondo weze wamtungika Yesu,niyo waguha izisuche zakwe, wazikamachisa mane, kwa chila yumwengachisa dyakwe. Naho niyo waguha sucheyakwe ntuhu, suche iyo nahaina msumo.24 Wadya wankondo niyo wagambilana,“Chisekuitatula, mna chiitoile tegateganaimgwele yuhi.” Mbuli ino naidamanyikachani yachinte Mawandiko ya Kukile ivyoyakulanga,“Wapangana izisuche zangu,na isuche yangu waitoila tegatega.”Ivyo nivyo wadamanye wankondo awo.

25 Haguhi no msalaba wakwe Yesuwendaga wachimala mamiyakwe na lum-budyedyamamiyakwenaMaliyamumkazaKilopa na Maliyamu Magidalena. 26 Yesueze amwonemamiyakwe, ne haguhi hakwekachimala yudya mwanampina amungile,amgamba mamiyakwe, “Mnala, kaula,yuno nuyo mwanawo.”

27 Vikaheza amgamba yudyamwanamp-ina, “Haluse yuno nuyo mamiyako.”Kukongela aho yudya mwanampina niyoamguha ekale naye kukaya kwakwe.

File ya YesuMatayo 27:45-56; Mako 15:33-41; Luka 23:44-

4928 Yesu niyo amanya kugamba yose

yachinta, chani Mawandiko Yakukile yach-inte, agamba, “Nina nchilu.” 29 Aho nahana chiya chimemile siki. Niyo watwezalendelemwe divai igwaduke, waikamlangamwe tete, niyo wamwinkiliza mo mnomo.

30 Yesu eze afyose iyo idivai, agamba,“Yachinta.”

Akaheza enamiza umtwi abanika.Yesu atungwa guha mo lubavu

YOHANA 19:31 133 YOHANA 20:1631 Yendaga zuwa dya kwemalanya, chani

mili isekwikala mo msalaba mwe zuwadyo kuhumula, kwaviya Zuwa idyo dyaKuhumula dyendaga zuwa kulu, Wayahudiwamlombeza Pilato viga vya wadyawatundikwe mo msalaba vivunwe, miliyawo yuswemomsalaba. 32 Ivyowankondowaita, wavivuna iviga vya yudya mntu wankongo na yudya wa kaidi wadya wendilewatungikwe mo msalaba hamwenga naYesu. 33Mnawezewamwitile Yesuwabwilakabanika kale, ivyo hawamvunile iviga.34 Mnkondo yumwenga niyo amtunga molubavu na guha, aho niyo yalaila sakame namazi. 35 Yudya awone imbuli iyo, kawonachani naywi mzumile yadya alongile nichindedi, naho uyo kamanya kugambaalonga chindedi. 36 Mbuli iyo idamanywachani Mawandiko Yakukile yachinte,“Hahana hata vuha dyakwe dimwenganadivunwe.” 37Mawandiko naho yagamba,“Nawamsinye yudya wamtungile.”

Kuhambwa kwa YesuMatayo 27:57-61; Mako 15:42-47; Luka 23:50-

5638 Yeze yajike, nahana mntu yumwenga

akwitangwa Yusufu, nakekala ko mziwa Alimataya, niyo aita kwa Pilato nakumlombeza umwili wa Yesu. Mntuuyo endaga mwanampina ywa Yesu kwachinyele kwaviya nakawogoha vilongoziwa Wayahudi. Pilato niyo amzumilachani auguhe umwili wa Yesu, Yusufuniyo aita na kuguha umwili wa Yesu.39 Nikodemo aho nkongo ambasaga Yesunechilo, niyo aita hamwenga na Yusufu,naho nakaguha manemane hamwengana udi ukubula madebe maidi. 40 Waidiawo wauguha umwili wa Yesu, wautalizasanda hamwenga na manukato kutim-ilana na viya wazwele wayahudi mokuhambwa. 41 Hantu aho atungikagwaYesu hendaga na chibuta, naho mwechibuta icho mwendaga na mbila mpyaheinati kuhambwa mntu yoyose mndanimwakwe. 42 Kwaviya yendaga mwe kwe-malanya vyedi mwe Zuwa dya Kuhumula,niyo wawika umwili wa Yesu mwe imbilaidya.

20Yesu auyukaMatayo 28:1-8; Mako 16:1-8; Luka 24:1-12

1 Chilo chilo kuchei mavukuvukumwe zuwa dya kuhumula, MaliyamuMagidalena nakaita kwembila, niyo awonadiya idiyuwe dyusigwa holwivi lwe mbila.2 Niyo aguluka kwa Simoni Petulo nayudya mwanampina mtuhu aungagwa niYesu, akuwagambila, “Wamusa Zumbemwe mbila, naho hachimanyize ukowamwikiye.”

3 Ivyo Petulo hamwenga na yudyamwanampina mtuhu niyo waita kwem-bila. 4 Wose waidi waguluka mna yudyamwanampina mtuhu kagulukisa kumjinkaPetulo, kalongola kubula kwembila. 5 Ezeename, asungila mndani niyo awonaisanda, mna hengile mndani. 6 SimoniPetulo naye eze amtimile, engila mwembila, umo kawona isanda, 7 na isucheazingigwe Yesu mo mtwi. Iyo isuchenandile haihamwenga ne sanda, mna naiz-ingwa saviya naili mo mtwi, ikwa hantuhakwe. 8 Vikaheza yudya mwanamp-ina mtuhu alongole kubula kwe mbila,niyo engila mndani. Awona niyo azu-mila. 9 Nahawenati kumanya MawandikoYakukile yawandikwe kugamba vyaungwaauyuke. 10Niyo wanampina wauya kaya.

Yesu amlaila Maliyamu MagidalenaMatayo 28:9-10; Mako 16:9-11

11 Maliyamu nakachimala kuse kwem-bila. Kuno achei kwila, kafunama asungilakwe mbila. 12 Niyo awona wandima wakwembingu waidi wavikile suche zing'aile,wekala hadya umwili wa Yesu wagoneza-gwa, yumwenga ko mtwi ywa kaidi kw-eviga. 13 Awo wandima wa kwembinguwamwuza, “Mnala, ni mbwani ukwila?”

Naye awagamba, “Wamusa Zumbedyangu, naho simanyize uko wamwikiye!”

14 Eze alonge ivyo, niyo ahituka kun-yuma, amwona Yesu kachimala ahadya,mna asekumanya kugamba ni Yesu.15 Yesu amuza, “Mnala ni mbwani ukwila?Wamlonda yuhi?”

Maliyamu nakafanyanya kugamba uyoni mwamizi ywe chibuta, amgamba,“Mkulu, uneva ni weye umusize, nigambilauko umwikiye miye nimguhe.”

16 Yesu amgamba, “Maliyamu!”

YOHANA 20:17 134 YOHANA 21:8Naye Maliyamu ahituka, amgamba kwa

Chiebulaniya, “Laboni.” Nuko kugamba“Mhinyi.”

17 Yesu amgamba, “Usekunikufyakwaviya sinati kwita kulanga kwa Tate.Mna hita kwa walukolo wangu uwagam-bile, naita, kulanga kwa Tate nanywi nuyoTati yenyu, Chohile ywangu nanywi nuyoChohile ywenyu.”

18 Ivyo Maliyamu Magidalena niyoaita akuwagambila wadya wanamp-ina, awagamba, “Simwona Zumbe”.Nakugamba nakamgambila ivyo.

Yesu awalaila wanampina wakweMatayo 28:16-20; Mako 16:14-18; Luka 24:36-

4919 Yendaga chisingi cha zuwa dya kuhu-

mula wanampina nawadugana hamwengamndani mwe nyumba, nyivi nazivugalwakwaviya nawakawogoha vilongozi waChiyahudi. Yesu niyo eza, achimalahagati hawo, awagamba, “Utondowaziutende kwenyu!” 20 Eze alonge ivyo,niyo awalagisa imikono yakwe no lubavulwakwe. Awo wanampina weleleswakumwona Zumbe. 21 Yesu awagambavituhu, “Utondowazi utende kwenyu!Saviya Tate anisigile miye nami nawasig-ilani nyuwe.” 22 Eze alonge ivyo niyoawavila awagamba, “Hokelani MuyeUkukile. 23 Hegu mnawalekeila wantumasa yawo, masa yawo nayalekeilwe.Mna hamnawalekeile, hawalekeilwe masayawo.”

Yesu na Tomaso24 Mna Tomaso zina tuhu nake-

tangwa pacha nendile hahali umo Yesuakeza. 25 Ivyo wadya wanampina watuhuwamgamba, “Chimwona Zumbe.”

Tomaso awagamba, “Sinawone nkwa-sulo ze mitunga mwe mikono yakwe, nakupampasa umkono wangu mo lubavulwakwe, sanizumile.”

26 Yeze yajinke mazuwa mnane awowanampina nawehamwenga mudyamnyumba, Tomaso naye nehamwenganawo, nyivi nazivugalwa, mna Yesu niyoeza, achimala hagati hawo, akalonga,“Utondowazi utende kwenyu!” 27 Niyoamgamba Tomaso, “Ika ididole dyakohano, ukaulemikonoyangu, ninkaumkono

wako ukaule ulubavu lwangu. Usekutendana nkama, mna zumila.”

28 Tomaso amhitula, “Weye wi Zumbedyangu!, Weye wi Chohile ywangu!”

29 Yesu amgamba, “Togola, wazumilakwaviya kuniwona? Ujimbiko wimwewadya wakuzumila mna hawaniwone.”

Vilekile Ichitabu chino chikawandikwa30 Yesu kadamanya vilagiso wituhu

vilozize kulongozi kwa wanampina wakwemna havinati kuwandikwa mwe chitabuchino. 31Mna zino ziwandikwa chani mzu-mile kugamba Yesu ni Kulisito Mwambula,Mwana ywa Chohile, mzumile mtende naujima kwa udahi wa zina dyakwe.

21Yesu awalaila wanampina mfungate

1 Ivyo vize viheze, Yesu niyo awalailanaho wanampina wakwe mpezo mwediziwa dya Tibeliya. Kawalaila vino;2 Simoni Petulo na Tomaso akwitangwapacha na Nasanieli mkaya ywa mzi waKana mwe isi ya Galilaya, wana waidiwa Zebedayo hamwenga na wanampinawatuhu waidi wa Yesu wendile wosewehamwenga. 3 Simoni Petulo awagamba,“Nakulowa samaki.”

Nawo wamgamba, “Suwe naswi chai-tanya na weye.” Niyo waita, wakuk-wela ngalawa, mna nechilo icho hawap-atile chochose. 4 Kwize kukonge kucha,Yesu nakachimala mpezo mwe diziwa,mna wanampina hawamanyize kugambani Yesu. 5 Yesu awauza, “Wabwanga, ham-nati mpate samaki?”

Wowo wamhitula, “Bule! Hachinati ku-pata chintu.”

6 Yesu awagamba, “Dulani ulwavuntendele ya kulume ye ngalawa, nanywinamlowe samaki.” Wadula ulwavu, mnahawadahile kuluvuta vituhu kwaviyasamaki nazilozesa.

7 Aho yudya mwanampina aungisweni Yesu amgamba Petulo, “Ni Zumbe!”Simoni Petulo eze eve kugamba mntuyudya ni Zumbe, ahadya evika sucheyakwe, kwaviya nahavikile niyo apilikilamwa mazi. 8 Wadya wanampina watuhunaweza na ngalawa kuno wakalukwesa ul-wavu lumemile izisamaki. Naho nendilehawehale na kwe isi kunyaile, nazikab-ula nkacho gana kulaila kudya kunyaile.

YOHANA 21:9 135 YOHANA 21:259 Weze wabule kunyaile, wawona nkala zamoto ujimbigwe,mlangamwakwemwikwasamaki na mgate. 10 Yesu awagamba,“Zileteni hano izisamaki izimwenga mlow-ile.”

11 Simoni Petulo akwela mwe ngalawa,akweseza kunyaile ludya ulwavu lumemileizisamaki nkulu gana na milongo mishanona ntatu. Samaki nazilozesa, mna ulwavuhalukantike. 12 Yesu awagamba, “Sonimdye.” Hahana hata mwanampina ajez-ize kumuza, “Weye wi yuhi?” Kwaviyanawavimanya ni Zumbe. 13Yesu eza, aguhamgate awenka akajika aguha samaki nahoawenka.

14 Iyo yendaga nkanana ya katatu Yesukuwalaila wanampina wakwe eze auyuke.

Yesu asimwila na Petulo15 Weze wajike ukudya, Yesu amuza Si-

moni Petulo, “Simoni mwana ywa Yohana!Togola, wanunga miye kujinka wano?”

Naye amhitula, “Heye Zumbe, weye ku-vimanya kugamba miye nakunga.”

Yesu amgamba, “Lisa ngoto zangu.”16Akaheza amgamba nkanana ya kaidi, “Si-moni mwana ywa Yohana! Togola, wa-nunga?”

Petulo amhitula, “Heye Zumbe, kuvi-manya nakunga.”

Yesu amgamba, “Dima izingoto zangu.”17 Yesu amuza nkanana ya katatu, “Simonimwana ywa Yohana! Togola, wanunga?”

Aho Petulo kengilwa ni chinyulukwaviya kamuza nkanana ntatu, “Wa-nunga?” Niyo amgamba, “Zumbe, weyekumanya yose. Weye kuvimanya kugambamiye nakunga.”

Yesu amgamba, “Lisa izingoto zangu!18 Nakugambila chindedi, hadya wendagawi mbwanga nakuzwela kwevisa mwenyena kwita kokose ukunga. Mna aho ukungaudalahaile, nochumize mikono yako namntu mtuhu nakuvike na kukwigalahwikunga.” 19 Kwa kulonga ivyo, Yesunakalagisa viya Petulo akunga abanikenakwigala ntunyo kwa Chohile. Akahezaamgamba, “Nitimila.”

Yesu na Mwanampina Mtuhu20 Aho Petulo eze ahituke, amwona

yudya mwanampina nakaungiswa ni Yesuatimila. Yuno ni yudya mwanampinaekalaga hajihi na Yesu mwe nkande ye

Pasaka na kumuza, “Zumbeni yuhi nakuhi-tuke?” 21 Petulo eze amuwone uyo, amuzaYesu, “Zumbe, togola yuno naye?”

22 Yesu amhitula, “Uneva haunga asigalekubula aho hwizila, wavyungilani? Weyenitimila miye.”

23 Ivyo imbuli iyo niyo yazagala mgatimwawadyawalukolo kugambamwanamp-ina uyo haabanike. Mna Yesu hamgambilekugambamwanampina uyo habanike, mnanakagamba, “Uneva haunga asigale kubulaaho hwizila, wavyungilani?”

24 Uyo mwanampina nuyo aukule izim-buli zino na kuziwandika. Naswi chimanyakugamba alongile ni chindedi.

Nkomelezo25 Kuna mbuli ntuhu zilozize adamanye

Yesu, hegu uneva zawandikwe zose,chindedi isi yose hayachintile kwikaivitabu vyawandikwe.

NTENDWA 1:1 136 NTENDWA 1:11

NTENDWA ZA WASIGILWAULONGOZIChitabu cha Ntendwa ni lugano lwankongelo ya bunga dya wamzumileKulisito na ivyo dizagale kukongela komzi wa Yelusalemu kubula Yudeya kubulaSamaliya na Uhelo we isi, saviya Kulisitoawagambile wanampina wakwe henatikwita kwembingu (Nten 1:8). Chiwandikwani Luka uyudya awandike Mbuli Yediiwandikwe ni Luka. Endaga tabibu nahonakakaulisa mo kutundulia na kwikakuwaza. Kelagisa mwe vitabu vyosevidi, Mbili Yedi iwandikwe ni Luka, naNtendwa kwa Teofilo uyo endaga Mgiliki,mna vitabu vino iviya vyawagila mwaWakulisito wose Wagiliki na Wayahudi(1:1).

Vyafanyanywa kugamba chitabu chaNtendwa chawandikagwa 60-64 ADkwaviya chibindilizwa umo Paolo hen-ati kulekeilwa kulaila kwechifungo.Naho Luka atambaga na msigilwa Paolovyafanyanywa chawandikagwa komzi waAntiyokiya. Chitabu cha Ntendwa ni mjen-delezo wa Mbuli Yedi iwandikwe ni Lukayakongela na kwita kwa Yesu kwembingu.Mwalowa Lukamokuwandika ni umwengana udya wa Mbuli Yedi iwandikwe ni Luka.Nakaunga Teofilo awahinye wakulisitowakujenyela saviya amhinyize, ivyokawandika pwilili vikumlanga Yesu, wikazina kuzagala kwa Ukulisito.

Chitabu cha Ntendwa chachilaviza mli-ganyo wa bunga dya wamzumile Kulisitowe nkongo na viya wamkaule saviyakwikala kwa kumzumila Yesu. Mliganyowa wasigilwa wachilagisa jejeje ivyo nguvuza Muye Ukukile mwe ujenyeza ulosi waMbulli Yedi kwa watuhu.Vimndani

Nkongo Muye Ukukile wawezilawanampina na bunga dya wamzumileKulisito dyakonga kukula (1:1-8:1).

Ukajika masulumizo ya bunga dyawamzumile Kulisito na kuzagalakubula Yelusalemu (8:2-12:23).

Ukajika aho utafi wa nkongo wa Paolokumsankanila Chohile (12:24-14:28).

Ukajika chitala chadugana komzi waYelusalemu wafanyanye vikungwa

mwa wantu wahya wakumzumilaYesu (15:1-35).

Utafi wa kaidi wa Paolo mo kum-sankanila Chohile (15:36-18:22).

Ukajika aho atamba katatu mo kum-sankanila Chohile (18:23-20:38).

Ukajika Paolo agwilwa komzi waYelusalemu (21-26).

Uhelo Paolo egalwa komzi wa Lumi(27:28).

1 Kwa mkulu Teofilo,Mwe chitabu changu cha nkongo

nawandikagambuli zose Yesu adamanyagana kuhinya kukongela akongile indimayakwe, 2 kubula idizuwa aguhigwekwigalwa kulanga. Umo henati kwinulwa,kalavya sigilizi kwa udahi waMuyeUkukilekwa wantu asagule watende wasigilwa.3 Mazuwa milongo mine file yakwe izeijinke kawalaila nkanana zilozize wadyaasagule vyatenda wazumile kugambakauyuka. Wamwona niyo wasimwila nayembuli za Uzumbe wa Chohile. 4 Umowendaga hamwenga awenka sigilizi ino,“Msekuhalawa Yelusalemu, mna mgojejeleko, Tate agambaga nawenke, jelekomwanivaga halonga. 5 Yohana abatizagakwa mazi mna nyuwe mazuwa majecheyakwiza nambatizwe kwa Muye Ukukile.”

Yesu enulwa kwita kwe mbinguMako 16:19-20; Luka 24:50-53

6 Umo wasigilwa weze wadugane naYesu, wamuza, “Zumbe togola, nauvuzeuzumbe kwa wantu wa Izulaeli chipindichino?”

7 Yesu awagamba, “Chipindi na ntendwaizo vikwa ni udahi wakwe Tate mwenye,siyo mbuli yenyu kumanya navilaile ini.8 Mna umo Muye Ukukile akunga awezile,namhokelenguvunahonamtendewaukuziwangu mo mzi wa Yelusalemu, na momkowa wa Yudeya woseni hamwenga naSamaliya na ntendele ze isi.” 9 Ezealonge ivyo aguhigwa kulanga kwembingukuno wakamsinya niyo ingu dyamgubikawadunduga kumwona.

10 Nawechei wakasinya kulanga kwamaingu umo Yesu akaita, aho walailawagosi waidi wachimala mnkanda mwawowavaile suche zing'aile chwee. 11Wagamba“wantu wa Galilaya, nimbwani mchimaleaho kuno mkasinya kulanga kwa maingu?

NTENDWA 1:12 137 NTENDWA 2:13Yuno Yesu aguhigwe mwenyu kwitakwembingu nauye mwesila ino mumwoneakaita kwembingu.”

Matiya asagulwa hantu ha YudaMatayo 27:3-10

12 Wasigilwa niyo wauya komzi waYelusalemuwakalaila Lugulu lwaMizeituniuhale wa chilomita imwenga vino kulailakomzi uwo. 13 Niyo wengila mo umzina kwita hanyumba nawakekala wakinaPetulo na Yohana na Jemsi na Anduleya naFiliponaTomasonaBatolomayonaMatayona Yakobo mwana ywa Alifayo, SimoniMgombela si yakwe na Yuda mwana ywaYakobo. 14 Chila nkanana nawakaduganahamwenga mwe fyo wakalombeza kwaChohile, kwa moyo umwenga umo namnawavyele na Maliyamu mamiyakwe dyaYesu hamwenga nawalukolo wakwe.

15 Mazuwa majeche halaila mdugano wawazumile wakubula gana na milongo midi,Petulo achimala na kulonga, 16 agamba,“Wazumileweyangu,Mawandiko yachinta,Muye Ukukile nakayasimwila kwa Daudi,kulotela mbuli za Yuda, atendile chilon-gozi ywa wadya wamgwile Yesu. 17 Yudanehamwenga na suwe, asagulagwa atendemnyetu mwe ndima yetu.”

18 Kagula nkonde kwe hela idya ahokelemokudamanya ntendwa zihiye niyoabanikila umo mwe nkonde, katulikaizinda, utumbo wose ulaila kuse. 19Wantuwoseni wakwikala Yelusalemuweva imbuliiyo, niyo mwe semo yawo waitanga“Akelidama” nuko kugamba “Nkonde yasakame.”

20 “Iwandikwa mwe chitabu che zabulikugamba,‘Nyumba yakwe itende heina chintu,yoyose asekuikala.’Naho iwandikwa,‘Mntu yoyosemtuhu atoze hantu he ndima

yakwe.’21 “Elo, mntu yumwenga mgati mwa

wadya chajesanyaga mwe chipindi chinaZumbe asagulwe atendemlongi ywa uyukowa Zumbe Yesu. 22 Mntu uyo aungwaatende nachiwose hamwenga umo Yesunakatamba naswi kukongela viya Yohanaambatizaga kubula kuuyuka kwa Yesu ak-aguhigwe kwigalwa kwembingu.”

23 Ivyo waika wantu waidi, Yusufunaketangwa Balisaba naho Yusito ywa

kaidi ni Matiya. 24 Niyo walombeza kwaChohile, “Zumbe, kumanya fanyanyi zachila yumwenga, chilagise wantu waidiwano ni yuhi usagule 25 kutenda msigilwahantu ha ndima ya Yuda, alaile kwitahantu hakumwagila.” 26 Niyo wadamanyategatega kumsagula yumwenga mwawadya awaidi, asagulwa Matiya kwingilamwe idifyo dya wasigilwa mlongo nayumwenga.

2Kwiza kwa Muye Ukukile

1 Dize dibule zuwa dya Pentekosite,nuko kugamba zuwa dya milongo mishanoYesu eze enulwe kwita kwembingu wazu-mile woseni wadugana hantu hamwenga.2 Aho, halaila izwi kulaila kulanga diku-vumila saviya nkung'unto, niyo yamemamwe nyumba yose umo nawekale. 3 Niyowawona chintu chikale savia myale yamoto izagale nakumdonta chila neyaho.4Woseni niyo wamemezwa ni Muye Ukuk-ile nakukonga kutamwila lugha ntuhu viyaMuye Ukukile awadahize kulonga.

5 Nahana wantu walozize wa chiyahudiwakumvikila Chohile walaile kwe si zosenawekala Yelusalemu. 6 Weze weve lwasuulo, fyo kulu dyadugana. Wose wehelwakwaviya chila yumwenga kaweva wadyawazumile wakalonga mwe zisemo zawowenye. 7 Mokwehelwa kwawo, wagam-bana, “Togola wantu wano wakusimwilavino sawo Wagalilaya! 8 Vyatenda vivihinaho chose chaweva wakasimwila mwesemo zetu? 9 Chalawa Patiya na Mediyana Elamu, kulaila Mesopotaniya na Yudeyana Kapadokiya, kulaila Ponto na Asiya,10 Kulaila Filigiya na Pamfiliya, kulailaMisili na mizi ya Libiya hajihi na Kilene.Watuhu chiwajeni chilaila Lumi, 11woseniWayahudi hamwenga na sawo Wayahudiwatimile sila ya Chiyahudi ya kumlondaChohile, watuhu chilaila Kilete na Uwal-abuni, suwe choseni chaweva wakalongamwe ntendwa zetu wenye mbuli nkuluChohile adamanye.” 12 Wehelwa nakususuhala, wauzana chila yumwenga,Vino nivyo mbwani? 13 Mna watuhunawakawabela kuwagamba, “Wantu wanowakolwa mpombe pya.”

Ulosi wa Petulo

NTENDWA 2:14 138 NTENDWA 2:4014 Petulo niyo achimala hamwenga

nawasigilwa mlongo na yumwenga kwaizwi kulu, akonga kugutila idifyo dyawantu. Wayahudi weyangu na wose mk-wikala Yelusalemu netegelezani niwagam-bile imbuli ino yagaze. 15 Wantu wanohawakoligwe, mwawafanyanya vihiye,mtondo wa sa ntatu ino. 16 Vino nivyomuwoni ywa Chohile Yoweli alongaga17 Chohile agamba vino nivyo hunga ni-

tende mwa mazuwa yo uhelo,Nanilavye Muye wangu kwa chila

yumwenga.Wana wenyu wa chilume na wachiche

nawalonge ulosi wangu,wanawenyuwa chilume nawawone uwoni,wadalahala nawo nawalote sozi.18 Hata mwa watumwa wangu wose

wachigosi na wachivyele,naniwenke Muye Ukukile mwa mazuwa

ayo,nawo nawalonge ulosi wangu.19 Nanidamanye vilagiso kulangana mpituko hasi heisi.Nakutende na sakame, moto na mosi uza-

mile,20 zuwa nadijelwe chiza,mnenge nawo nauhitukile winkundu

saviya sakame,umo zuwa dikulise naho zuwa dyo kwizila

Zumbe hadinati kwiza.21 Akajika, wantu wose nawalombeze kwa

zina dya Zumbe nawakombolwe.22 Nyuwe wagosi wa Waizulaeli

tegelezani, Yesu ywa Nazaleti nani mntuudahi wakwe kulaila kwa Chohile wikwaholumpemwenyu kwa vilagiso nampitukoChohile adamanye mwakwe. Nyuwewenye muimanya imbuli iyo kwaviyailaila mwenyu. 23 Chohile amanyagamzungu wakwe mwenye, kugamba Yesukenkizwa mwe imikono yenyu, mumkomakwa kuwalekela wantu wavu wamkomekwa kumtundika mo msalaba. 24 MnaChohile kamuyusa, kamtenda udahi wafile usekumdaha, kwaviya kalekeilwa mwamasulumizo ya file. 25 Daudi kamlongelavino,“ ‘Namwonaga Zumbe nkanana zose mwa

meso yangu,ehajihi na miye naho sanisingisike.26 Ivyo selelwa vidala,ulosi wangu umema chinyemi.Miye hata uneva umwili naubanike,

nanikale na msuhi,27 kwaviya weye Chohile honase mwe si ya

wabanike.Homwase mtumwa ywako mkuka awoile

kuzimu.28 Kunilagisa sila ikunigala ko ujima,uwiyaho wako wanibwedeza.’

29 “Walukolo weyangu, naungwa ni-wagambile pwilili ichindedi mwa tatemkulu Daudi. Kabanika na kuhambwa,mbila yakwe chinanayo hanomwamazuwayano. 30 Nani muwoni naho nakavimanyaChohile alongaga namwinke mbwani,Chohile elisaga kugamba nanimwinkeyumwenga mo lukolo lwa Daudi chigodacho useuta saviya Daudi neli. 31 Daudinakawona viya Chohile akunga atende,ivyo alonga mbuli za kuyuka kwa ZumbeYesu Kulisito umo akagamba,‘Hasigwe kuzimu,mwili wakwe hauwoile mwe mbila.’32 Chohile kamuyusa yuno Yesu,suwe chose chaukula ichindedi chino.33 Kenulwa koudahi wa Chohile, Tatiyakwe, naho kahokela Muye Ukukilekwakwe saviya Chohile alongaga. Vinomkuwona na kwiva haluse nivyo MuyeUkukile awajuluzize. 34 Suyo Daudi aitilekwembingu, mna nuyo agambaga,‘Zumbe alongaga kwa Zumbe dyangu,Ikala halume hangu35 kubula niwatendewehiwakowekale hasi

he viga vyako.’36 “Niyo wantu wose we nyumba

ya Izulaeli wamanya kugamba yunoYesu wamtungikaga mo msalaba nuyoatendigwe Zumbe naho KulisitoMkombolaasagulwe ni Chohile.”

37Umowantuwezeweve imbuli ino niyowengilwa ni chinyulu mwemyoyo yawo nakulonga kwa Petulo na wasigilwa watuhu,“Walukolo wetu chitende mbwani?”

38 Petulo awagamba, “Chila yumwengaywenyu eile masa yakwe naho abatizwekwa zina dya Yesu Kulisito, naho mkungamlekeilwe masa yenyu niyo mwahokelaMuyeUkukile uyo ntunyo. 39Chiya Chohilealongaga nawenke nyuwe hamwenga nawana wenyu, na kwa wose wehale, woseZumbe Chohile ywetu awetange kwakwemwenye.”

40 Petulo kawalombezesa naho kwamilosi ilozese akawafunda, “Kwehonyeni

NTENDWA 2:41 139 NTENDWA 3:22mwa maya ya Chohile yakwiza mwawantu wano wata masa!” 41 Wazumileulosi walozize wakwe niyo wabatizwa,wantu wakubula magana milongo mitatuwongezwa mwe idifyo dya wazumile.42 Wekala welavize kwa wasigilwa, wekalakwa kulungana, naho wakadya ndala nakumlombeza Chohile.

Wikazi mwa Wazumile43 Vilagiso vilozize na mpituko

nazikadamanywa ni wasigilwa, chilayumwenga niyo amemawoga. 44Wazumilewose nawekala hamwenga wakajesambuli zawo chimwe mwe chila chintunawananacho. 45 Wakataga vintu na ugoliwawo nakuwenka wantu hela viya chilayumwenga akunga. 46 Zuwa hata zuwawadugana mwe bunga hamwenga kweNyumba nkulu ya Chohile, naho wakadyandala mwe zinyumba zawo, wakadya kwamwile na myoyo ihoile, 47 wakamhongezaChohile na kubweda untu wedi wa wantuwose. Chila zuwa Zumbe nakajenyezawakuhonywa mwe idifyo dyawo.

3Aholomale ahonywa.

1 Zuwa dimwenga Petulo na Yohanawaita kwe Nyumba nkulu ya Chohilesachenda nomsi chipindi cha kumlombezaChohile. 2 Hadya he nchili IkwitangwaNchili ntana, nahana aholomale kukongelekwelekwa. Chila zuwa nakegalwa ahoakalombeze hela kwa wantu wakwingilamwe Nyumba nkulu ya Chohile. 3 Eze awa-wone Petulo na Yohana wakengila mwenyumba nkulu ya Chohile niyo alombezawamwinke chochose. 4 Wamtowa ziso,Petulo amgamba, “Chisinye”. 5 Awasinya,akagoja kwinkigwa chintu. 6 Mna Petuloamgamba, “Sina hata tundu, mna nah-winke ninanacho, kwa zina dya YesuKulisito ywa Nazaleti chimala ujende!”7 Amwinula nomkono wakwe wa kulumekumwambiza enuke. Ahadya nyayona nkungu zakwe zatoga, 8 enuka niyoapilika nakukonga kujenda jenda. Niyoengila mwe Nyumba nkulu ya Chohilehamwenga nawo, akajenda na kupilikakumtogola Chohile. 9 Wantu naweyumowamwona akajenda na kumtogola Chohile,10 weze wabunkule kugamba ni yudya

nakalombeza, ekale hadya he Nchili yenyumba nkulu ya Chohile, wose wehelwana kuwona ni mpituko ni chibwanichimlaile.

Ulosi wa Petulo mwe Nyumba nkulu yaChohile.

11 Umo uyo mlombezi akatenda naPetulo na Yohana mwe tao dikwitangwatawo dya Sulemani, wantu wehelwanakuwagulukila. 12 Petulo eze awawoneawantu, awagamba, “Waizulaeli weyangu,nimbwani mkwehelwa vino, naho nimb-wani mkuchisinya? Mwafanyanya ninguvu zetu wenye hegu wedi china nawonuwoulekilemntu yuno ajende? 13Chohileywa Bulahimu, Isaka na Yakobo, Chohileywa wadalahala wetu, kamtunya mtumwaywakwe Yesu. Mna mumwinkiza mwemikono ya maseuta, naho mumlemelamwa meso ya Pilato, hata Pilato ezeajise kanto dyakwe dya kufungulwa.14 Uyo endaga mkuka na ywedi kulongozikwa Chohile, mna mumlemela, niyomwamgamba Pilato awalekeileni mkomi.15 Mumkoma yudya akuwalongoza koujima, mna Chohile kamuyusa, suwechiwaukuzi mwe mbuli ino. 16 Ni udahiwe idizina dyakwe dimwinkile aholomaleyuno kudaha kujenda. Icho muwonena kumanya vitendeka kwa uzumizi yeidizina dyakwe, uzumizi mwa Yesu nuwoumtendile mjima, vino mkuwona wose.

17 “Haluse, Waizulaeli weyangu, sivi-manya kugamba nyuwe hamwenga navilongozi wenyu mumdamanya Yesuivyo kwaviya mwendaga hamvimanyize.18 Chohile nakalonga chikale mwe wawonikugamba Kulisito Mkombola ywakwena asulumizwe, kadamanya vino chanivitendeke mwe sila ino. 19 Kweilenimasa yenyu, naho mumhitukile Chohile,awausize masa yenyu. Tendani ivyo,20 mnatenda ivyo chipindi nachize ahoChohile nawenkeni udahi mhya. Ku-laila kwa Zumbe, naye namsigile YesuKulisito Mkombola asagulwe. 21 Nekalekwembingu kubula chipindi chiya chilachintu chadamanywa uhya, viya Chohilealongaga kwa wawoni wakukile chikale.22Musa kagamba, ‘Zumbe Chohile ywenyunawegaileni muwoni saviya anisigilemiye, nalaile mwenyu. Mwivise yose

NTENDWA 3:23 140 NTENDWA 4:26akunga awagambile mdamanye. 23 Chilahemwive muwoni uyo nenegwe ni wantuwa Chohile nakukomwa.’ 24 Wawoni wosekukongela Samwilu na wose wakumtimila,walongaga izimbuli zino yakulaila mwamazuwa yano. 25 Viya Chohile alongaganawenke kwa wawoni wakwe ni yenyu,naho mwahangana mwe idilagano Chohileaikiye na wadalahala wenyu. Saviyaalongile kwa Bulahimu, ‘Mo lweleko lwakonaniwajimbike wantu wose mwe isi.’26 Ivyo Chohile kasagula mtumwa ywakwenakumsigila kwenyu nkongo kuwajimbikakwa kuwatenda wose mleke masa yenyu.”

4Petulo na Yohana mwe Chitala.

1 Petulo na Yohana nawachei wakalongana wantu walavya ntambiko wamwengana mkulu ywa wamizi wa nyumba nkuluya Chohile na masadukayo wamwengawengile. 2 Nawehiwa vitedese kwaviyawasigilwa waidi wadya nawakahinyawantu kugamba Yesu kauyuka, chilagisokugamba wabanike nawauyuke. 3 Ivyowawagwila na kuwajela mndani kubulazuwa ditimile kwaviya nadiswa kale. 4Mnawalozize wevile ulosi uwo niyo wazumila,mligano wawo uloza kubula maganamilongo mishano.

5 Zuwa ditimile vilongozi wa Chiyahudi,wadalahala na wahinya Sigilizi za Musawadugana Yelusalemu. 6 Wadugana naAnasi mkulu ywa Walavya ntambiko naKayafa, Yohana, Alekizanda na watuhuwe mo lukolo lwa Mlavyantambiko mkulu.7 Wawachimalisa wasigilwa nakuwauza,“Mtenda vino kwa nguvu zani na kwa zinadya?”

8 Petulo, akatenda kamema Muye Ukuk-ile awahitula, “Vilongozi wa wantu nawadalahala, 9 uneva dyelo mwachuza mwembuli zedi adamanyizwe yudya chiwete naviya ahonyigwe, 10 ivyo wose mvimanye,naho wantu wose wa Izulaeli wavimanyakugambamntu yuno kachimala mwamesoyenyu vyedi vidala kujinkila udahi wa Zinadya Yesu Kulisito ywa Nazaleti, yudyamumtungike mo msalaba, Chohile nayeniyo amuyusa. 11 Yesu nuyo alongigwemwa Mawandiko kugamba,‘Yuwe dilemelwe ni wazesi,

dihituka dikungwa vidala mwa yose.’12Wambulwawalondwa kwakwe du, hahalimntu mwe isi yose alavigwe ni Chohilekuchihonya.”

13 Wantu wa chitala wehelwa kuwa-wona Petulo na Yohana wamemileukankalu, wantu hewena ukulu na umanyi.Wabunkula kugamba nawehamwenga naYesu. 14 Mna weze wamwone yudyamntu ahonyigwe kachimala hamwengana Petulo na Yohana hawalongile cho-chose. 15 Ivyo wawagamba wafose mwechitala niyo wakonga kuwalafya wenyekwa wenye. 16 Wauza, “Wantu wanochiwatende mbwani? Chila yumwengamwe Yelusalemu kaimanya mpituko inonkulu idamanywe niwowo, hachikudahakuvilemela. 17 Mna chani ulosi unousekujendesa mwa wantu, chiwafundewantu wano wasekulonga kwa mntuyoyose kwa Zina dya Yesu.”

18 Ivyo wawetanga naho nakuwagambawasekulonga hegu kuhinya nahomwe Zinadya Yesu. 19 Mna Petulo na Yohanawawahitula, “Lamulani wenye ni chihichedi mwa meso ya Chohile. Kuwevanyuwe hegu kumwiva Chohile. 20 Kwaviyahachikudaha kuleka kulonga chintu chi-wone wenye na kwiva.” 21 Ivyo Ichi-tala chawafundisa na kuwalekela. Wavi-wona kugamba havikudahika kuwakantilakwaviya wantu nawakamtogola Chohilekwa yudya aholomale kuhona. 22 Yudyamntu ahonyigwe endaga na mihilimo mi-longo mine.

Wazumile walombeza ukankalu kwaChohile

23 Petulo na Yohana weze walekelweniyo wauya kwedifyo dyawo kuwagambilachilongigwe ni walavyantambiko wakuluhamwenga na wadalahala. 24 Wazumileweze weve wahangana na kumlombezaChohile, “Mkulu na Mumbi ywe mbingu, sina bahali na vyose viyumo. 25 Kwa sila yaMuye Ukukile kulonga kwa tati yetu Daudimtumwa ywako, umo ukagamba,‘Nimbwani sawo Wayahudi mwingila

maya,ni mbwani wantu nawadamanya vya bule?26 Mazumbe we isi wemalanya,vilongozi nawo waduganakwa kumhiga ZumbenaKulisitoMkombola

ywakwe.’

NTENDWA 4:27 141 NTENDWA 5:2027 Ichindedi Helode na Pontiyo Pilatowadugana hamwenga na sawo Wayahudimo mzi uno wakatenda na wantu waIzulaeli kumhiga Yesu, mtumwa ywakoakukile, umtendile Kulisito Mkombola.28 Wadugana chani wadamanye chilachintu chiya weye kwa udahi wakona kunga kwako, kugamba na vilaile.29 Haluse, Zumbe, kaula wachitisa, chi-dahize watumwawako chilonge ulosi wakokwa ukankalu wose. 30 Chulusa umkonowako chani uhonye wantu, damanyampituko na vilagiso kwa Zina dya Yesumtumwa ywako akukile.”

31 Weze wabinde ukulombeza kwaChohile, hantu naweli hasingisika.Wose niyo wamemezwa Muye Ukukilenakukonga kulonga ulosi wa Chohile kwaukankalu.

Wazumile wahangana mwe vintu vyawo.32 Fyo dya wazumile nawekevana

mwe zifanyanyi na mwe myoyo. Hahalihata yumwenga mwawo agambile chintuananacho ni chakwe mwenye, mnawahanganila vintu vyawo wananavyo.33 Kwa nguvu nkulu wasigilwa waukulakuyuka kwa Zumbe Yesu, Chohile nayekawajimbika wose. 34 Mwedifyo dyawonahehena mntu akaunga chintu. Wadyawata nkonde hegu nyumba wazitaga, helawahokele wegala kwedifyo, 35 nakuwenkawasigilwa, izihela izo zipangilwa kwa chilayumwenga viya akunga.

36 Ivyo Yusufu, mlawi elekwe Sipulasietangwe ni wasigilwa Banaba, nukokugamba “Akujela moyo”, 37 katagankonde yakwe niyo awenka wasigilwaizihela.

5Anania na Safila

1 Mntu yumwenga akwitagwa Ananiya,hamwenga na mkaziwe Safila watagankonde yawo. 2Mnanawevana namkaziwewekiye hamwenga hela niyo wenkizazisigale kwa wasigilwa. 3 Petulo amgamba,“Ananiya nimbwani ukamwinka Shetaniluhenyo na kumdanta Muye Ukukilekwa kusigaza hela uhokele mo kutagainkonde yenyu? 4 Nkonde naniyako umohunati kuitaga, izihela izo nanizako umoutagile kale. Nimbwani naho ukudamanya

imbuli ino? Humdantile mntu, kumdantaChohile.” 5 Aho, Ananiya eze eve imbuliiyo, agwa hasi na kubanika, woseniwevile imbuli iyo niyo wengilwa ni woga.6Wabwanga weza na kuuvisa sanda umwiliwakwe na kuuhamba.

7 Yeze yabule masaa matatu vino,mkaziwe akatenda haimanyize imbuliilaile, engila. 8 Petulo amuza, “Nigambila,vino chino nichihimo chose mhokele weyena mgosiwo kwa kutaga inkonde yenyu?”

Safila ahitula, “Nichindedi, ni chihimochijima.”

9 Petulo amgamba, “Nimbwani weyena mgosiwo mwaujeza Muye wa Chohile?Wantu wamhamba mgosiwo we ho lwivi,nawakuguhe weye nawe” 10 Aho nayeagwa nakubanika. Wadya wabwangawengila na kumbwila kabanika, wamlavyawakumhamba hankanda he mbila yamgosiwe. 11 Wantu wose we nyumba yokuvikila na wantu watuhu wevile imbuliiyo niyo wengilwa ni woga.

Mpituko na vilagiso12 Wasigilwa wadamanya mpituko na vi-

lagiso vilozizemwawantu. Wazumile woseniyo waduganaga hamwenga holwazo lwaSulemani. 13 Mntu suyo kanuni hajezizekulungana nawo, wantu watuhu sawo wouzumizi umwe wawatogola.

14 Wantu walozize niyo wakongakwingila mweidifyo, fyo dya wagosi nawavyele wamzumila Zumbe. 15 Wantunawakegala wanyonje mwezisila nakuwagoneza mwezisazi na micheka chanichizuli cha Petulo chiwagubike wamwewawo umo akajinka. 16 Mafyo ya wantukulaila mwemizi ikuzunguluka Yelusalemuwegala wanyonje na wata mpepo nchafu,nawo wose niyo wahonywa.

Wasigilwa wajelwa mndani.17 Niyo Mlavyantambiko mkulu

naweyawe wose, wantu wa bunga dyaMasadukayo, wengila finju. 18 Wawagwilawasigilwa na kuwajela mndani. 19 Mnaichilo icho mndima ywa kwembingu ywaZumbe niyo awavugwila ulwivi wafose,nakuwagamba, 20 “Kachimaleni kweNyumba nkulu ya Chohile nakuwagam-bila wantu mbuli za ujima uno mhya”.

NTENDWA 5:21 142 NTENDWA 6:421DikaswawasigilwawengilamweNyumbankulu ya Chohile nakukonga kuhinya.

Mlavyantambiko mkulu na weyawewawetanga hamwengawantuwakuluwoseWayahudi mwe mdugano we Chitala,niyo wasigila wasigilwa wadya wegalwekulongozi kwawo. 22Mnawamiziwasigilweweze wabule kwedijeleza, hawawabwilewasigilwa, ivyowauya kwe chitala kuilongaimbuli iyo, 23 “Chize chibule kwedijelezachibwila ulwivi luvugalwa, naho wamizinawo wemwendima yawo, mna chizechivugule ulwivi, hachibwile mntu mn-dani”. 24 Walavyantambiko wakulu na vi-longozi we Nyumba nkulu ya Chohile wezeweve imbuli iyo, wehelwa, ni chibwanichiwalaile wasigilwa. 25 Niyo alaila mntu,engila kuwagamba, “Tegelezani, wadyawantu mjeile mndani mwe nyumba nkuluya Chohile wahinya wantu.” 26 Ivyo yudyamkulu na wantu wakwewaita wakuwavuzawamizi awo. Hawawagwile kwa nguvukwaviya nawakogoha wanasekutoigwamayuwe.

27Wawachimalisawasigilwamwechitalachikulu, Mlavyantambiko Mkulu niyoawauza. 28 “Chiwaunga msekuhinya kwazina dya yuno mntu, mna kaulani ichomdamanye, mahinyo yenyu yazagalaYelusalemu yose, naho mwaunga mchi-tende suwe chimkoma yuno mntu.”

29 Petulo na wasigilwa weyawe wahitula,“Chaungwa chimwive Chohile, mna sawowantu. 30 Chohile ywa watati zetukamuuyusa Yesu mwize mumkome kwakutundikwa mo msalaba. 31 Chohilekamwinula komkono wakwe wa kulumeatende chilongozi na mhonyi kuwenkawantu wa Izulaeli chipindi cha kulombezakulekeilwa masa yawo, naho masa yawonayauswe. 32 Suwe chiwaukuzi we zimbulizino, Chohile kawenka Muye Ukukilewadya wakumwiva naye aukula imbuliiyo.”

33 Wantu chitala weze weve niyowehiwa kubula waunge wasigilwa wadyawakomwe. 34 Mna yumwenga mwawo,Falisayo akwitangwa Gamalieli, mhinyiywa Sigilizi akutunyiswa ni wantu wose,niyo achimala. Awaunga wasigilwawatendegezwe hadodo, 35 niyo alongakwechitala, “Waizulaeli weyangu,msinyise

chino mkunga muwadamanyize wanowantu. 36 Mwakumbuka kugamba Teudaaho chikale alailaga akagamba yeye nimntu mkulu, wantu wakubula maganamilongo mine niyo wahangana naye. Mnaniyo akomwa, wadya wose nawakamtimilawatimkana, imbuli yakwe nayo ifila aho.37 Yuda wa Galilaya naye niyo alailachipindi cha kuwazwa, naye atimilwa nifyo, mna naye kakomwa, wose nawakum-timila niyo watimkana. 38 Haluse mweimbuli ino, nawagambila msekuwatendachintu wantu wano. Walekeni wenye,hegu chino wakutenda ni chamntu,nachagile, 39mna hegu uneva chalaila kwaChohile hamkudaha kuchihinga. Mwadahakutenda mwamhiga Chohile.”

Ichitala niyo chatimila yadya alongileGamalieli. 40 Wawetanga wasigilwanakuwahuta hamwenga nakuwaungawasekuhinya naho kulonga kwa zina dyaYesu niyo wawalekela. 41 Wasigilwa wezewalawe mwechitala weleleswa kwaviyaChohile kawawona wawagilwa wakuntekwachausa cha Yesu. 42 Chila zuwa mweNyumba nkulu ya Chohile na mwe izikayaza wantu nawakahinya na kulonga mbulizedi za Yesu Kulisito Mkombola.

6Wambizi Mfungate

1 Mazuwa ayo, umo wanampina waka-jenyela, kwendaga na mang'ung'uzikomgati mwa wadya Wayahudi wakulongachigiliki na wadya wakulonga Chiebu-laniya. Wadya wendaga akalonga Chigilikina wakang'ung'uzika kugamba wavyelewabanikilwe ni wagosi zawo nawakajalwamo kuwapangila mwe viya wakunga chilazuwa. 2 Ivyo wadya wasigilwa mlongona waidi niyo wetanga hamwenga nawanampina na wazumile nakuwagamba,“Siyo vyedi suwe chileke kulonga mbuliyedi ya Chohile chisinye mbuli za hela.3 Ivyo, walukolo, sagulani wantu mfungatemgati mwenyu mkumanya wamema MuyeUkukile na umanyi chiwatende wakungawatimile imbuli ino. 4 Suwe wenyechitende na chipindi chitali cha kulombezakwa Chohile na kulonga mbuli zedi zaChohile.”

NTENDWA 6:5 143 NTENDWA 7:175 Idifyo jima dya wazumile dibweda

viya waungile awasigilwa, elo wamsagulaSitefano, mntu amemile uzumizi naMuye Ukukile, watuhu ni Filipo, Plokolo,Timoni, Pamena na Nikolawo mhitukiwa Antiyokiya ahitukile kutimila diniya Chiyahudi. 6 Idifyo diwegala kwawasigilwa, wawalombezeze kwa Chohilenakuwajelekela mikono.

7 Mbuli ya Chohile niyo yajendelezakuzagala. Wanampina wajenyela viten-dese, walavya ntambiko walozise wahokelauzumizi.

Sitefano agwilwa.8 Sitefano, ajimbikiswe ni Chohile,

naho amemile nguvu, kadamanyampitukona vilagiso vilozize mwa wantu. 9 Mnawantu wasiku walaila chani wahiganena Sitefano. Mgati mwa wantu awowendaga ni wantu wanyumba ya kuvikilaikwitangwa Mahulu, naina Wayahudiwakulaila Kilene na Wasikandaliya. Wawohamwenga na watuhu wakulaila Silisiyana Asiya nawakamlaha Sitefano. 10 Mnawadunduga kumhuma kwachausa chaumanyi wakwe na kwachausa cha MuyeUkukile amlongoze Sitefano kulonga,hawamlemele. 11 Ivyo wawafumbasawantu wamwenga wagambe, “Chimwivaakamhiga Musa na Chohile.” 12 Elo niyowawasongaganya wantu na wadalahala,na wahinya Sigilizi. Wamgwila Sitefanonakumwigala kwechitala. 13 Niyo we-gala wantu waukule udanti kugamba,“Mntu yuno chila nkanana nakahulutaNyumba ya Chohile, na Sigilizi ya Musa.”14 Chimwiva akagamba, Yesu ywa Nazaletinagwise Nyumba ya Chohile nakuhitulamazwela yatendigwe ni Musa. 15 Wosewekalaga mwe Chitala wamsinya Sitefanonakumwona uso wakwe wikala saviyamndima ywa kwembingu.

7Ulosi wa Sitefano

1 Mlavyantambiko mkulu amuza Site-fano, “Vino ni chindedi?”

2 Sitefano ahitula, “Walukolo nawatate, netegelazani, umo mkale ywetuBulahimu henati kwita kwikala Halani,Chohile atakate kamlaila Bulahimu ukoMesopotaniya 3 nakumgamba, ‘Yase ikaya

yako na isi wite kwe si hunga hulagise.’4 Niyo ayasa isi yakwe niyo aita Halani.Tati yakwe Bulahimu eze abanike, Chohilekamsamiza amwigala kwe isi mkwikalavino haluse. 5 Chohile hamwinkileBulahimu hantu hohose hatende ulisiwakwe mwenye, henkigwe hata ntendele,mna Chohile amgambilaga namwinkeitende yakwe hamwenga na lukolo lwakwe.Chohile akadamanya ivyo Bulahimunahena mwana. 6 Vino nivyo Chohileamgambaga, ‘Cheleko chako nachikale kwesi ya wenye, uko nawatende watumwanakudamanywa vihiye kwa mihilimomagana mnane. 7 Mna naniwakantilewadya wantu wose wakunga wawatendeniwatumwa. Akajika naniwalavye mwe isiiyo chani weze wanisankanile hantu hano.’8Niyo Chohile amwinka lagano dya ngasu.Bulahimu niyo amjela ngasu Isaka mazuwamnane eze elekwe. Isaka naye amjelangasu mwanawe Yakobo, Yakobo nayeawajela wanawemlongo na waidi, tati yetuchizwele we ichipindi chino chinanacho.”

9 “Wana Yakobo wengila finju kwamlukolo ywawo Yusufu na kumtaga atendemtumwa uko Misili. Mna Chohile endagahamwenga na Yusufu, 10 nakamusizankunto zose adugane nazo. Yusufu ezealaile mwa meso ya Falao zumbe ywaMisili, Chohile amjimbika na kumwinkaumanyi, zumbe naye amwinka Yusufuuzumbe we isi na ukulu wo ugoli wose.11 Niyo kwagwa gumbo mwe isi yose yaMisili na Kanani, itendile watati zetuwanyale vidala kwa kuswesa nkande,12 Yakobo eze eve kugamba Misili kunankande niyo awasigila wanawe, watatizetu, mo kutalamka kwawo nkanana yankongo. 13 Mwe ntambo ya kaidi, Yusufuniyo etambalisa kwa walukolo wakwe,Seuta ywa Misili naye amanya ulukolo lwaYusufu. 14Yusufu niyo amsigila tati yakweYakobo, kugamba, ulukolo lose lukubulawantumilongomfungate nawashanovino,wabule Misili. 15 Yakobo niyo aita Misili,uko yeyehamwenganawanawewabanikilauko. 16 Wakuzikilwa Shekemu mwe mbilaagwile Bulahimu kulawa mwe lukolo lwaHana kwa chiyasi cha hela.

17 “Wantu nendile wongezeka kudyaMisili umo Chohile akadamanya ndagano

NTENDWA 7:18 144 NTENDWA 7:49amgambilaga Bulahimu. 18 Niyo kwalailazumbe hemmanyize Yusufu akongile kui-longoza Misili. 19 Awadamanyiza chijila-jila watati zetu na kuwadamanya vihiye,kuwaunga wawaike kuse watiti wawo wa-banike.” 20 “Musa, mwana mtana vidala,elekagwa mwe chipindi chino, kasinywavyedi kwawo kwamyezimitatu, 21eze alav-igwe kuse niyo mwana chivyele ywa SeutaFalao amlogota na kumlela akule. 22Musaniyo ahinywa umanyi wose wa Chimisili,naye niyo atenda mntu mkulu mwe milosina ntendwa.”

23 “Musa eze abule mihilimo milongomine awona akaule ntendwa waku-damanywa Waizulaeli weyawe. 24 Awonayumwenga akadamanywa vihiye niMmisili, niyo akumwambiza na kumvuzizaMmisili uyo kwa kumkoma. 25Nakamanyawantu wakwe nawamanye kugambaChohile namjeseze awatende walekeilwemna hawabunkule. 26Zuwa ditimile awonaWaizulaeli waidi watowana, niyo ajezakuwalamwila na kuwagamba, ‘Wagositegelezani, nyuwemwi wamwe, ni mbwanimkudamanyizana yehiye?’ 27 Mna yudyana kamtowamnyawe niyo amsindika Musahankanda, na kumuza, ni yuhi akutendilemkanti ywetu uchilamwile? 28 Wongaunikome saviya umkomile yudya Mmisiligulo? 29Musa eze eve ivyo, aisumka isi yaMisili na kwita si ikwitangwaMidiyani, ukokeleka wana waidi.

30 “Mihilimo milongo mine ize ijinkemndima ywa kwembingu ywa Zumbeamlaila Musa heluwala mwe moto wakasaka kakuhya hajihi na lugulu lwa Sinai.31 Musa kehelwa chiya awone niyo akaso-geila akasaka ako asinye vyedi chikulaila.Mna niyo eva izwi dya Zumbe, 32 ‘Miye niChohile ywa watati zenyu, Chohile ywaBulahimu na Isaka na Yakobo’. Musa azin-giza kwa woga naho haungile kuhasinya.33 Zumbe amgamba, vula ivilatu vyako,hano uchimale hakukile. 34 Siwona viyawantu wangu wadamanyizwe vihiye ukoMisili, siva viya wakung'ung'uzika, ivyosiza husigile wite Misili, nonga walekeilwe.

35 “Musa nakalemelwa ni wantu waIzulaeli, wakamuza, ni yuhi akutendilechilongozi na mlamuzi? Nuyo asigilwe niChohile kulongoza wantu na kuwatendawalekeilwe kwa kwambizwa ni mndima

ywa kwembingu ywa Zumbe amlaile mwakasaka kakuhya. 36 Kawalongoza wafosemwe isi ya Misili, kadamanya vilagiso nampituko uko Misili na bahali inkundu nakwa mihilimo mine koluwala. 37 Musanuyo agambile wantuwa Izulaeli kugamba,Chohile nasigilemuwoni saviyamiye, nahonatende yumwenga mwenyu. 38 UmoWaizulaeli wadugane ho luwala, Musaneyuko saviya msigilwa hamwenga nawatati zetu, mndima ywa kwembingunaye alongaga naye ho ulugulu lwa Sinainakuhokela ulosi wa Chohile achigaile.

39 “Mna watati zetu walemela kumwiva,wamsenta hankanda waunga wauye Misili.40 Wamgamba Haluni, chidamanyizemlungu akunga achilongoze, hachiku-manya chimlaile Musa achilongoze kulailaMisili ni chibwani. 41 Niyo wadamanyatukulu dya njeku, nakuivikila wakabwedachiya wadamanye. 42 Ivyo Chohileawahituka na kuwatenda wavikile ntondoza kwembingu saviya iwandikwe mwevitabu vya wawoni, Wantu wa Izulaeli,nasuyo miye mnichinjize na kunilavizanyama zenyu kwa mviko kwa mihilimomilongo mine kwenyika. 43Nadyo idihemadya Nuwe namwinula kumbi dwa mlunguMoleki hamwenga na tukulu dya ntondomlungu ywenyu Lefani yumwe, matukulumdamanye nayo ifile. Naniwegale hale naBabeli.

44 “Watati zetu nawadamanya hema dyaukuzi wa Chohile uko koluwala. Na-didamanywa viya Chohile aungile, viyaMusa alagiswe. 45 Aho kale watati zetuwahokelega idihema kulaila kwa watatizawo wadigale kwa Yoshuwa nakuguha simwemikono ya wanasi naweyumo wag-uluswe ni Chohile mo lujendo. Niyodyekala uko kubula mwe chipindi chaDaudi. 46 Daudi ankagwa kuhingizwa niChohile, niyo amlombeza amzengele hantuhakwikala uyo Chohile ywa Yakobo. 47Mnanani Sulemani amzengele nyumba.

48 “Chohile ywa kulanga hakudahakwikalamwe nyumba izengigwe nimikonoya wantu, saviya muwoni akulonga,49 ‘Mbingu ni chigoda changu cho uzumbe,

alonga Zumbe, isi nayo naika ivigavyangu.

Ni nyumba ihi ukunga unizengele?Nihahi hunga nikale?

NTENDWA 7:50 145 NTENDWA 8:23

50Vintu vino vyose sividamanyamwenye?’”

51 Sitefano ajendeleza kulonga, “Nyuwehemkwiva, myoyo yenyu ivivihi! Nimb-wani hemkwiva ulosi wa Chohile, mwikalasaviya wadalahala wenyu, nyuwe nanywimwamlemela Muye Ukukile. 52 Togolani!Kunamuwoni yoyosewawadalahalawenyuhawamsulumize? Wakoma wasigilweulosi ni Chohile, walongaga chikalewizilo wa mtumwa wakwe wa chindedi.Nyuwe nanywi mumhituka na kumkoma.53 Ninyuwe mwahokelaga sigilizi yaChohile mwinkigwe kwa sila ya wandimawa kwembingu, mna hamkuzitimila.”

Sitefano atoigwa mayuwe54 Wadya wemweichitala weze

wamwetegeleze Sitefano, niyo wengilamaya vidala. 55 Mna Sitefano amemileMuye Ukukile, asinya kulanga nakuwonaukuka wa Chohile, Yesu naye kachimalahalume ha Chohile. 56 Awagamba,“Kaulani, nawona mbingu igubuka nahoMwana ywa Adamu ehalume ha Chohile.”

57 Woseni mwe chitala waguta wagubikamagutwi nemikono yawo wakamgulukila.58 Wamlavya mo mzi niyo wamtowamayuwe. Waukuzi niyo wasa suchezawo kwe mbwanga akwitangwa Sauli.59Wajendeleza kumhuta mayuwe Sitefanoumo akamwitanga Zumbe, “Zumbe Yesu,hokela umuye wangu” 60 Afika madiakamgutila, “Zumbe, usekufanyanya masayano wakudamanya, naye niyo abanika.”

8Sauli avinya wantu

1 Sauli mwa amazuwa ayo wantu wemwe Nyumba yo kuvikila wakonga kusu-lumizwa. Wazumile wose, ukaleka wasig-ilwa wamwaganikana mwe mizi ya Yudeyana Samaliya. 2 Wantu welavize kwaChohile wamhamba Sitefano wamwom-bolezeza kwa ndilo nkulu.

3 Mna Sauli nakonga abinde wantu wosewa bunga dya wamzumile Kulisito, kayakwa kaya kuwabuluza wazumile wagosikwa wavyele kuse na kuwajela mwedi-jeleza.

Mbuli yedi ya Chohile yasimwilwa Samalia.4 Wazumile wazagale wabula chila

hantu wakulonga mbuli ya Chohile.

5 Filipo kaita komzi mkulu wa Samaliyana kulonga mbuli za Kulisito Mkom-bola kwa wantu wauko. 6 Mafyo yawantu wamwetegelezesa Filipo nakukaulampituko nakadamanya. 7 Mpepo nchafuziwalawa wantu walozize kwa kugutisa,viwete nawaholomalewalozizewahonywa.8 Ivyo nakuna chinyemi chikulise mo mziuwo.

9 Nahana mgosi yumwenga akwi-tangwa Simoni akwikala mo mzi uwo,Wasamaliya nawakamwehelwa kwausaiwakwe. Nakegamba ni mntu mkulu,10 chila yumenga mo mzi nawakamsinyisamgosi uyo wagamba “Ni mntu mtaudahi wa Chohile ukwitangwa ‘Nguvunkulu.’ ” 11 Nawakamwona ivyo kwaviyanawakamwehelwa tangu chikale kwausaiwakwe. 12 Mna weze wazumile Filipomwe mbuli yedi ya Uzumbe wa Chohileya Yesu Kulisito niyo wagosi kwa wavyelewabatizwa. 13 Simoni naye kazumila, ezeabatizwe ekala hajihi na Filipo, niyo ehelwampituko nkulu na vilagiso vikudamanywani Filipo.

14 Uko Yelusalemu wasigilwa wevakugamba wantu wa Samaliya wahokelaulosi wa Chohile, ivyo wawasigila Petulona Yohana wawabwile. 15 Weze wengilewamlombeza Chohile awengize MuyeUkukile wazumile. 16 Kwaviya nahahanahata yumwenga engilwe ni Muye Ukukile,nawabatizwa du kwa Zina dya Zumbe Yesu.17 Petulo na Yohana niyo wawajelekelamikono wahokele Muye Ukukile.

18 Simoni niyo alavya hela kwawasigilwaeze awonewazumilewahokelaMuyeUkuk-ile weze wajelekelwe mikono ni Petulo naYohana, 19 nakuwagamba, “Ninkani udahiuno chani nami hajelekela mntu mikonoahokele Muye Ukukile.”

20 Mna Petulo amhitula, “Weyehamwenga neizihela zako mkadulwe kwebome hedina uhelo kwaviya wafanyanyakugamba jeleko dya Chohile dyagulwakwa hela. 21 Weye huna ntendele yoyosenaho wedi mwe mbuli ino, kwaviya moyowako hauchumile kulongozi kwa Chohile.22 Leka ubala wako wihiye, nahomlombezeChohile nakulekeile kwa fanyanyi zako zachintu sachino. 23 Kumema finju nahowimfungwa ywa masa.”

NTENDWA 8:24 146 NTENDWA 9:1424 Simoni awagamba Petulo na Yohana,

“Nilombezezani kwa Zumbe, chani mbulizino zose mlongile zisekunilaila.”

25 Weze wajike kuukula na kulongambuli ya Zumbe, Petulo na Yohana wao-gola kuya Yelusalemu. Mweisila wakauyawalonga mbuli zedi za Chohile mwekayazilozize za Samaliya.

Filipo na mkulu ywa Kushi26 Mndima ywa kwembingu ywa Zumbe

kalonga na Filipo akamgamba, “Kwe-malanye wite kwamwenye mzi, kwesilaikwita Gaza kulaila Yelusalemu.” 27 Filipoemalanya, akonga ntambo. Chipindi ichomntu Mwisiopiya towashi mdamanyandima mwa zumbe mkulu ywa Kushinakatamba kuya kaya kwakwe. NakalailaYelusalemu kwekumvikila Chohile. 28Umoakatamba nemwelingisha dyakwe. Naka-soma chitabu cha muwoni Isaya. 29 MuyeUkukile alonga na Filipo, “Sogela hajihinedilingisha utendehajihi nadyo.” 30Filipoadigulukila nakumwiva akasoma chitabucha muwoni Isaya. Amuza, “Kuchimanyaicho ukusoma?”

31 Mntu uyo amhitula, “Nanimanyevivihi hehena mntu wakunivilikiza?” Niyoamunga Filipo akwele mwedilingishawekalanye. 32 Mawandiko nakasomanayakagamba,“Saviya ngoto ikunga ichinjwe,saviyamwanangoto anyamale akumonywa

mazoya,hasimwile ulosi.33 Wamtila na kunyimwa wedi.Hahali nadahe kulongela mwe cheleko

chakwe,kwaviya ujima wakwe usigwa mwe isi.”

34 Mkulu uyo amuza Filipo, “Nigambila,muwoni yuno alonga kumlanga yuhi?Elongela mwenye hegu mntu mtuhu?”35 Filipo niyo akonga kulonga, kukongelahantu hano hamawandiko, amgambilambuli yedi ya Yesu. 36 Umo wakatambamwesila wabwila hantu hana mazi, mkuluuyo agamba, “Hano hana mazi, nichibwanichikunichinda nisekubatizwa?” 37 Filipoamgamba, “Wadaha kubatizwa unevawazumila kwa moyo wako wose.” Ahitula,“Nazumila, nazumila kugamba YesuKulisito ni Mwana ywa Chohile”

38 Mkulu uyo achimalisa idilingisa, niyoFilipo hamwenga naye waita kwa mazi,Filipo ambatiza. 39Weze walawe mwamaziMuye wa Zumbe amguha Filipo. Mkuluuyo hamwone naho, mna niyo ajendelezanoutafi wakwe kuno amemile mbwedo.40 Filipo awonekana Azota, aita Kaisaliyamwesila chilamzi asimwila nawantuMbuliYedi ya Chohile.

9Kuhitukila kwa SauliNtendwa 22:6-16; 26:12-18

1 Sauli nakajendeleza kuwatisa kungakuwakoma wanampina wa Zumbe.Niyo aita kwa Mlavyantambiko mkulu2 nakulombeza baluwa abule Damesikiengile mwe nyumba zo kuvikila akalondeWayahudi nawakamtimila Zumbe awag-wile wagosi kwa wavyele awavuzeYelusalemu.

3 Sauli akabula hajihi nomzi wa Dame-siki, aho atoigwa nilumwemwe kulailakulanga kwembingu. 4 Niyo agwa hasinakwiva izwi dikumgamba, “Sauli, Saulinimbwani ukunijela maya?”

5 Amuza, “Zumbe weye wiyuhi?”Idizwi dyagamba, “Nimiye Yesu ukuni-

jela maya.” 6 “Mna chimala ubule komzi,naugambilwe ivyo ukungwa udamanye.”

7Wantu nawakatamba na Sauli nawachi-mala, hawalongile dyodyose, weva idizwimna hawawone yoyose. 8 Sauli achi-mala nakugubula meso, mna nahakuwona.Wamtoza mkono nakumwigala Damesiki.9Kwamazuwamatatu hawone, hadile nahohanywele chintu.

10 Nakuna mwanampina uko Dame-siki akwitangwa Ananiya, nakalota nomsiZumbe asimwila naye, “Ananiya” Ahitula,“Zumbe nihano.”

11 Zumbe amgamba, “Hita hesila ikwi-tangwa ichumile, mwe nyumba ya Yudauza mntu akulaila Taso akwitangwa Saulivino haluse amlombeza Chohile, 12 mouwoni kawona mntu akwitangwa Ananiyaakengila na kumjelekela mikono chaniawone naho.”

13 Ananiya ahitula, “Zumbe wantuwalozize wanigambila mbuli za mntuyuno, nahomweviya awadamanyize vihiyewantu wako wa Yelusalemu. 14 Naho kezaDamesiki asigilwe ni walavyantambikowakulu kuwagwila wose wakukuvikila.”

NTENDWA 9:15 147 NTENDWA 9:4315 Zumbe amgamba, “Hita, kwaviya sim-

sagula mtu uyo anisankanile, chani Zinadyangu dimanyikemwa sawoWayahudi namaseuta na wantu wa Izulaeli. 16 Nahonanimlagise vyose akunga asulumizwekwachausa che dizina dyangu.”

17 Ivyo Ananiya aita, engila mwekayaneli Sauli nakumjelekela mikono. Agamba,“Sauli, ZumbeYesu, akulailemwesila ukezakuno kanisigila. Kanisigila uwone nahonakumemezwa Muye Ukukile.” 18 Aho,vintu vikale saviya magome ya samakiyalagala kulaila mwameso ya Sauli, niyoawona naho. Achimala nakubatizwa, 19 ezeadye, niyo apata nguvu vituhu.

Sauli alonga uko Damesiki.Sauli niyo ekala kwa mazuwa ma-

jeche hamwenga na wanampina wendileuko Damesiki. 20 Kaita kwenyumba zokumvikila Chohile nakukonga kumlongaYesu kugamba ni mwana ywa Chohile.

21 Woseni wamwivile wehelwa wakauza,“Suyo yudya nakawakoma wadyawakumvikila Yesu uko Yelusalemu? Nahohabasize kugwila nakuwavuza wantu awokwa walavyantambiko wakulu?”

22 Mna Sauli kajendeleza kutende nanguvu, naviya alongile pwilili kugambaYesu ni Kulisito kutenda Wayahudinawakekala Damesiki wasekumhitula.

23 Mazuwa yalozize yeze yajinke,Wayahudi wekala hamwenga naku-damanya ubala wa kumkoma Sauli,24 mna Sauli agambilagwa ubala wawo.Chilo na msi nawakadima izinyivi chaniwamkome. 25 Mna zuwa dimwenganechilo wanampina wa Sauli wamguha nakumsumsa kwakumjisizamwe lupwapwazilwa chiwambaza, na kumseleza mwe gahuna luzigi kuse kwe chiwambaza.

Sauli uko Yelusalemu26 Sauli nakaita akahangane nawanamp-

ina. Mna nawakamwogoha, hawamzu-mile kugamba naye ni mwanampina.27 Niyo Banaba niyo eza amguha Sauliamwigala kwa wasigilwa Awagambila viyaSauli amwone Zumbe mwesila, na viyaasimwile naye. Naho awagambila viyaSauli asimwile mbuli zedi za Chohilekwa ukankalu uko Damesiki mwe Zinadya Yesu. 28 Ivyo Sauli ekala hamwenganawo niyo aita mwe Yelusalemu yoseni

wakalonga ulosi wa Zumbe kwa ukankalu.29Naho kalonga na kuhigana na Wayahudiwakusimwila Chigiliki, mna nawakongawamkome. 30Wazumile weze weve imbuliiyo, wamwigala Sauli Kaisaliya wamlekaaite Taso.

31 Chipindi icho bunga dya wamzumileKulisito dya Yudeya na Galilaya naSamaliya nadizengwa na kukula mwekumvikila Zumbe, nakujenyela dikajelwamoyo ni Muye Ukukile.

Petulo uko Lida na Jopa.32 Petulo katamba chila hantu, niyo

awatalamkila wantu wa Chohile wakwikalaLida. 33 Uko abwila mntu yumwengaaholomale akwitangwa Aineya, hedahilekwinuka mo lusazi kwa mihilimo mnane.34 Petulo amgamba, “Aineya,.” “YesuKulisito akutende mjima. Inuka utandikeulusazi lwako.” Aho Aineya enuka.35Wantu woseni nawekala Lida na Shaloniwamwona nakumhitukila Zumbe.

Doka ahonywa36 Uko Yafa nakuna mvyele akwitangwa

Tabita, nanimzumizi. Zina dyakwe Chiyu-nani ni Dokasi nuko kugamba “mpala”.Kajeseza chipindi chakwe choseni ku-damanya yedi na kwambiza wachiwa.37 Ichipindi icho katenda mnyonje niyoabanika. Umwili wakwe uhakwa maziniyo wagonezwa kwegolofa. 38 Yafa nasiyohale kulaila Lida, wanampina uko Yafaweva kugamba Petulo eyuko Lida, niyowasigila wantu waidi wakamgambe abulekwawo. 39 Ivyo Petulo niyo aita, ezeabule egalwa kwegolofa, uko wavyelewoseni wabanikilwe ni wagosi wamlagisasuche adamanyaga Dokasi umo emjima.40 Petulo awalavya woseni kuse, afika madinakulombeza kwa Chohile, niyo auhitulaumwili nakugamba, “Tabita, chimala”Agubula ameso yakwe, eze amwonePetulo niyo ekala. 41 Petulo amsogeilanakumwambiza enuke. Niyo awetangawazumile woseni hamwenga na woseniwabanikilwaga ni wagosi, wamwone nimjima. 42 Mbuli izo zizagala Yafa yose,niyo wantu walozize wamzumila Zumbe.43 Petulo kekala uko Yafa mazuwa yalozizemwekaya ya mntu akwitangwa Simoni,msuma mikota.

NTENDWA 10:1 148 NTENDWA 10:3210

Petulo na Koneliyo1 Nakuna mntu yumwenga akwi-

tangwa Koneliyo, nakekala Kaisaliya,nanimkulu ywa bunga dya wankondowa Chilumi chikwitangwa “Bunga dyaItaliya”. 2 Nanimtu ywa dini, uyohamwenga nekaya yakwe nawakamvikilaChohile. Naho nakawambizisa Wayahudiwachiwa nakumlombeza Chohile chipindichoseni. 3 Yendaga sachenda yamsi,umo awonaga uwoni nomsi, amwonamndima ywa kwembingu ywa Chohilepwilili akamgamba, “Koneliyo!”

4 Amsinya uyo mndima ywa kwembingukwa woga na kumuza, “Zumbe, kunamb-wani?”

Mndima ywa kwembingu ahitula,“Chohile kahokela malombezi yako namalavyo yako kuwambiza wachiwa,havijale. 5 Haluse sigila wantu waiteYafa wakamwitange mntu yumwengaakwitangwa Simoni zina dyakwe tuhuetangwa Petulo. 6 Uyo emwenyumbaya msuma mikota akwitangwa Simoni,akwikala hajihi ne bahali.” 7 Mndimaywa kwembingu niyo ahalawa, Koneliyoewetanga wandima wakwe waidi wakukaya na mnkondo, mntu akutoza silaya kumvikila Chohile yumwenga mwawandima wakwe mwenye. 8 Kawagambilachilaile nakuwasigila uko Yafa.

9 Zuwa ditimile, umo wemwe silawakasogeila Yafa, Petulo akwela ku-langa kwedigulu mwesa mtandatu nomsiakamlombeze Chohile. 10 Nakalumwa nisala, nakonga adye nkande, umo nkandeikadamanywa, niyo engilwa ni uwoni.11 Awona mbingu ikagubuka nakuwonachintu saviya suche nkulu ikuselezwakulaila kulanga kuno itozwa mwe ntendelenne. 12Umo namna chila namna ya nyamana vikutambala na wadege wo ulanga.13 Izwi dyamgamba, “Petulo chimala,chinja udye.”

14 Mna Petulo agamba, “Zumbe haviku-dahika, sinati kudya chintu hachikuwagilakudigwa hegu chizavu.”

15 Izwi dyamgamba naho, “Usekulongachochose hachikuwagilwa kudigwa ichoChohile aungile chidigwe.” 16 Vino vilaila

nkanana ntatu, chintu icho niyo chavuzwakwembingu.

17 Umo Petulo akatenda kehelwa kunoakazungula amawono yagaze, wadyawantu wasigilwe ni Koneliyo wabunkulaikaya akwikala Simoni, niyo wachimalaholwivi. 18 Wetanga nakuza, “Hano hanamjeni akwitangwa Simoni Petulo?”

19 Petulo nachei akajeza kukomba-ganya amawono ayo nayakagaze, ahoMuye amgamba, “Tegeleza, hana wantuwatatu wakukuzungula. 20 Sunguza selausekutenda na nkama kwita nawo kwaviyanimiye niwasigile.” 21 Ivyo Petulo niyoasela akulonga nawo, “Nimiye mkuzun-gula. Mbasani?”

22 Wahitula, “Mnkondo mkulu Koneliyokachisigila. Ni mntu ywedi akumvikilaChohile naho atunyiswa ni Uyahudi wose.Mndima ywa kwembingu ywa Chohilekamgamba akugoneke mwe kaya yakwe,etegeleze chochose ukunga ulonge.”23 Petulo niyo awahokela wantu awenkahantu hakugona ichilo chiya.

Zuwa ditimile enukila nawo, hamwenganawazumile wamwenga kulaila Yafa.24 Zuwa ditimile engila Kaisaliya mzinakagojwa ni Koneliyo, hamwenga nawan-dugu nawambuya wahajihi agoneke.25 Umo Petulo akengila, Koneliyoamhokela, afika madi kulonozi kwakwe.26 Mna Petulo niyo amwinula. Amgamba,“Chimala, miye ni mntu du saviya weye.”27 Petulo ajendeleza kulonga na Koneliyoumo wakengila mnyumba abwila wantuwalozize wechisanya hamwenga. 28 Petuloawagamba, “Nyuwe wenye mvimany-isa vyedi kugamba Myahudi mwe silayakwe yo kumlonda Chohile hakungwakutalamkila hegu kuhangana na mntusuyo Myahudi. Mna Chohile kanilagisakugamba nisekumwitana mntu yoyosemzavu hegumtamasa. 29Elo wize unisigilesilemele. Haluse, nakuza kunitangilani?”

30 Koneliyo agamba, “Mazuwa matatuyajinkile chipindi sachino, sachendanomsi nendile hamlombeza Chohile mwenyumba yangu. Aho mntu avikile sucheikung'ala achimala halongozi hangu31 anigamba, ‘Koneliyo, Chohile kevaamalombezo yako naho kawona untu wakowedi. 32 Sigila mntu aite Yafa ambase

NTENDWA 10:33 149 NTENDWA 11:14mntu akwitangwa Simoni Petulo. Nimjenimwekaya ya Simoni mdamanya mikotaakwikala mnkanda mwebahali.’ 33 Eloahadya niyo nasigila wantu, wenawekutenda ywedi, kwiza. Haluse wosechihano halongozi ha Chohile, chagojachitegeleze dyodyose Zumbe akusigileuchigambile.”

Ulosi wa Petulo.34 Petulo akonga kulonga, “Haluse

nabunkula kugamba, nichindedi Chohilehakupagula amdamanyiza chila yumwengasaviya akudamanya kwa mtuhu.35 Wadya wakumvikila nakudamanyayedi hakukaula walaila mwe si yani.36 Mwimanya mbuli asigile kwa wantuwa Izulaeli, ikulonga Mbuli Yedi ikwigalautondowazi mwa Yesu Kulisito MkombolaZumbe ywa wose. 37 Myamanya mabulimakulu yalaile mwe si yose ya Izulaelikukongela Galilaya, Yohana eze alongeulosi wa ubatizo. 38 Mmanya viya Yesuywa Nazaleti, naviya Chohile amwitileMuye Ukukile na nguvu. Kabula chilahantu akadamanya yedi na kuhonya wosenawakazilwa ni yudya mwavu, kwaviyaChohile nehamwenga naye. 39 Suwechiwaukuzi mwe chila chilaile mwe si yaIzulaeli na Yelusalemu. Wamkoma kwakumtungikwa mo msalaba. 40Mna Chohilekamuuyusa mazuwa matatu yatimilenakumtenda alaile, 41 siyo kwa chilayumwenga, mna kwa waukuzi wa Chohileasagulaga, adyaga na kunywa nawohamwenga eze auyuke. 42 Nakuchungachilonge mbuli yedi za Chohile kwa wantuna kuwagambila chindedi kugamba uyonuyo asagulwe ni Chohile kuwakantilawajima na wabanike. 43 Wawoni wosewaukula mbuli zakwe wakagamba, wosewakuzumila nawalekeilwe masa yawo kwaudahi wa Zina dyakwe.”

Sawo Wayahudi wahokela Muye Ukukile.44 Umo Petulo echei akalonga, Muye

Ukukile awaseila wose nawaketegelezaulosi wakwe. 45 Wayahudi wazumilewalaile Yafa hamwenga na Petulo wehelwakwaviya Chohile ketila ntunyo yakwe yaMuye Ukukile hata kwa sawo Wayahudinawo. 46 Kwaviya waweva wakatamwilalugha heikumanyika wakatogola ukulu wa

Chohile. Petulo niyo alonga, 47 “Wantuwano wahokela Muye Ukukile saviyavyatendaga kwetu. Niyuhi akudahakuwachinda wasekubatizwa kwa mazi?”48 Niyo awaunga wabatizwe kwa Zina dyaYesu Kulisito. Wantu awo wawaungawekale hamwenga nawo kwa mazuwamajeche.

11Ulosi wa Petulo kwa Nyumba ya kuvikila

uko Yelusalemu1 Wasigilwa na wazumile watuhu

wakudya Yudeya yose weva kugambasawo Wayahudi nawo waihokela mbuli yaChohile. 2 Umo Petulo aitile Yelusalemu,wadya nawakaunga wantu wajelwengasu wahingana naye wakamgamba,3 “Nawimjeni mwe si ya hawajeligwengasu naho kudya nawo.” 4 Petuloniyo awagambila vyose vilaile kukongelankongo.

5 “Umo hamlombeza Chohile moumzi wa Yafa nasiwona uwoni. Siwonachintu chikusela hasi chikale saviyasuche nkulu ikuselezwa mwe ntendelenne kulaila kwembingu, niyo chachimalahajihi namiye. 6 Sisungila mndani kwahajihi nakuwona nyama zikufugwa nanyama za kumbago nawakutambala nawadege wo ulanga. 7 Niyo neva izwidikunigamba, ‘Petulo chimala, chinjaudye!’ 8Mna sigamba, ‘Sikuvidaha Zumbe,hachihali hechilenguke hegu nkandenchafu ingile mo mlomo wangu.’ 9 Izwiidyo dyalonga naho kulaila kwembingudikagamba, ‘Vintu vilenguswe ni Chohile,usekuitenda ni vizavu.’ 10 Imbuli inoilaila nkanana ntatu, ko uhelo ichintu ichochavuzwa naho kwembingu. 11 Ichipindiicho, wantu watatu wasigilwe kwanguwakulaila Kaisaliya wengila hekaya na-hekala. 12Naho Muye Ukukile kanigambilakugamba nite hamwenga nawo halekankama. Wano walukolo mfungate mku-wona wakunisindikiza, choseni niyochaita chengila mwe nyumba ya Koneliyo.13 Kachigambila viya amwone mndimaywa kwembingu achimale mwekaya yakwenakumgamba asigile mntu aite Yafaakamwitange mntu akwitangwa SimoniPetulo. 14Nalonga na weye vikunga vilekaweye hamwenga nekaya yako mhonywe.

NTENDWA 11:15 150 NTENDWA 12:11

15 Nize nikonge kulonga, Muye Ukukileawaseila saviya aselaga kwetu nkongo.16 Niyo nakumbuka Zumbe alongagambwani, akagamba, ‘Yohana kabatizakwa mazi, mna nyuwe nambatize kwaMuye Ukukile.’ 17 Ni pwilili kugambaChohile kawenka sawo Wayahudi ntunyoidya achinkaga chize chizumile kwaZumbe Yesu Kulisito, miye ni yuhi hunganimchinde Chohile!”

18 Weze weve imbuli iyo, waleka uhiganiwawo nakumtogola Chohile wakagamba,“Chohile kawenka sawo Wayahudi nawoluhenyo lwa kweila masa yawo watendenaujima.”

Nyumba ya kuvikila uko Antiyokiya19Wazumile wamwengawazagalaga kwa

masulumizo wayawonaga umo Sitefanoakakomwa wabula hale uko Foinike naSipulasi na Antiyokiya kulonga mbuli iyokwa Wayahudi awodu. 20 Mna wazumilewatuhu walailaga Sipulasi na Kilene waitaAntiyokiya nakuilonga mbuli yedi kwa swoWayahudi wakawagambila mbuli yedi yaZumbe Yesu. 21Nawana nguvu ya Chohile,wantu walozize wazumila na kumhitukilaZumbe.

22 Mbuli iyo iwabwila wantu wa bungadya wamzimile Kulisito uko Yelusalemu,niyo wamsigila Banaba aite Antiyokiya.23 Eze abule na kuwona viya Chohile awa-jimbike wantu, kelelwa nakuwaunga wosewekale mwe ukanuni wawo kwa Zumbemwe myoyo yawo yose. 24 Banaba nanim-ntu mtana amemile Muye Ukukile na uzu-mizi nawantuwalozizewamhokela Zumbe.

25 Niyo Banaba ahalawa kubula Tasokumzungula Sauli. 26 Eze amlondole aitanaye Antiyokiya, uko kwa mhilimo mjimawantu waidi awo wadugana na wantu waNyumba yo kuvikila nakuhinya fyo kuludya wantu. Nani uko Antiyokiya wanamp-ina walozize wetangwe Wakulisito kwankanana ya nkongo.

27Mweichipindi ichowawoniwamwengawabula kulaila Yelusalemu kwita An-tiyokiya. 28 Yumwenga mwawo ak-witangwa Agabo kachimala naho kwaudahi wa Muye Ukukile kulotela kugambanakulaile gumbo ditendese mweisi yose.Naho nailaile mo ulongozi wa Useutawa Kilaudiyo. 29 Wanampina wawona

kugamba chila yumwenga egale chiyaakudaha kuwambiza wazumile weyawewakwikala uko Yudeya. 30 Wadamanyaivyo, naho wawasigila Banaba na Sauliwegale hela kwa wadalahala we nyumbayo kuvikila.

12Kujenyela kwa masulumizo

1 Mwa mazuwa yadya, Zumbe Helodeakonga kuwasulumiza wantu Wazumile.2 Kamkoma Yakobo mlukolo ywa Yohanakwa bamba. 3 Eze awone mbuli iyoiwelela Wayahudi niyo ajendeleza kumg-wila Petulo. Mbuli ino ilaila chipindicha zuwa kulu dya migate haijeligwe ug-wadu. 4 Eze agwilwe niyo Petulo ajelwakundani kuno akasinywa nimafyomane yawankondo wane chila dimwenga. Helodenakaika ubala wa kumchimalisa mwe chi-tala mwa meso ya wantu Pasaka ikajika.5 Ivyo Petulo niyo ajelwa mndani, mnawantu wa Nyumba yo kuvikila nawakam-lombezesa Chohile kwa chausa chakwe.

Petulo alekelwa kulaila kwechifungo6 Chilo chimwenga Helode henati

kumwigala kwechitala, Petulo nakagonamgati mwa wankondo waidi. Kanyinywana minyololo midi, wamizi nawakamilaulwivi lwe dijeleza. 7 Aho mndimaywa kwembingu ywa Zumbe achimala,ulangazi niyo walangaza mwakachumba.Mndima ywa kwembingu amsingisa Petulomweidiyega, amwinula nakumgamba,“Sunguza chimala wite!” Aho, minyolonaimwemikono yakwe yamlagala. 8 Niyomndima ywa kwembingu agamba, “Nyinyaumsipi wako niyo wavika ivilatu vyako.”Petulo adamanya ivyo, mndima ywakwembingu agamba, “Vika isuche yakounitimile.” 9 Petulo amtimila na kufosamwe idijeleza, hemanyize kugamba chiku-damanywa nuyo mndima ywa kwembinguni cha chindedi hegu ni uwoni. 10Wajinkalindo dya nkongo na dya kaidi, niyowalaila mwe lwivi lwa chuma lukwingilakoumzi. Ulwivi lwevugula lwenye niyowafosa. Wajenda mwesila, aho mndimaywa kwembingu amwasa Petulo.

11 Petulo abunkula chimlaile agamba,“Haluse sivimanya chilaile nichindedi,Zumbe kasigila mndima ywa kwembingu

NTENDWA 12:12 151 NTENDWA 13:12ywakwe eze anambule kulaila mo udahiwa Helode na chintu wantu wa Uyahudiwaungile chilaile.”

12 Eze amanye mbuli ziya zilaile, aitakwekaya ya Maliyamu nine dya YohanaMako, uko wantu walozize waduganawakamlombeza Chohile. 13 Petulo atuntaulwivi kwa kuse, mtumwa akwitangwaLoda aita akumwitika. 14 Niyo abunkulakugamba izwi idyo nidya Petulo niyoelelwa vidala vyaleka aguluka auyahavugulwe ulwivi na kuwagambilaweyawe kugamba Petulo kachimala heise.15Wamgamba, “Wimchilalu!” Mna alahilakugamba ni chindedi. Wamhitula, “Uyo nimndima ywa kwembingu ywakwe.”

16 Mwechipindi icho, Petulo nakajen-deleza kutunta ulwivi. Niyo wavugulaulwivi, weze wamwone wehelwa.17 Awalagisa kwa mkono wakwe wanya-male, awagambila viya Zumbe amlavizekulaila kwechifungo. Awagamba, “Wagam-bileni Yakobo na wazumile wasigale,” Niyoahalawa aita hantu hatuhu.

18 Kwize kuche, nakuna mkanganyikomkulu kwa wadimi wedijeleza wehelwa nichibwani chilaile kwa Petulo? 19 Helodealagiza Petulo azungulwe, mna hawamlon-dole. Niyo awaunga awamizi wakomwe.

Vize viheze, Helode niyo ahalawaYudeya akwikala Kaisaliya.

File ya Helode20 Helode nakehizwa vitendese ni wantu

wa Tilo na Sidoni, ivyo wambasa kwa fyowakamwone. Wakonga kumkola umbuyaBilasito, mkulu ywa aho hantu, awambize.Niyowaita kwaHelodewakamlombezewe-vane, kwaviya isi yawonaikahokela nkandekulaila kwe isi ya zumbe Helode.

21Mwe zuwa disagulwe Helode nakavikasuche zakwe zo uzumbe, kekala mwechigoda chakwe cho uzumbe, nakusimwilanawantu. 22 Waguta, “Suyo mntuakutamwila, mna ni yumwenga mwamilungu.” 23 Aho, mndima ywa kwem-bingu ywa Zumbe amhuta Helode, kwaviyakalemele kumwinka ntogozi Chohile, niyoengilwa ni sango abanika.

24 Chipindi icho, ulosi wa Chohile ujen-deleza kuzagala nakukula.

25 Banaba na Sauli wakomeleza indimayawo nakuogola kulaila Yelusalemu waka-tenda hamwenga na Yohana Mako.

13Banaba na Sauli Wasagulwa na Kusigilwa

1 Kwedibunga dya wazumile uko An-tiyokiya na kuna wawoni na wahinyi. Ban-aba na Simoni akwitangwamtitu na Lukiyomkilene na Sauli na Manaeni akuzigwehamwenga na Helode. 2 Umo wakam-sankanila Zumbe na kufunga, Muye Ukuk-ile awagamba, “Nisentelani Banaba naSauli wadamanye ndima niwetangile.”

3 Wafunga nakulombeza, nakuwa-jelekela mikono nakuwasigila waite.

Uko Kipulo4 Banaba na Sauli wakatenda wasigilwa

ni Muye Ukukile waita Seleukiya, watambamwebahali kulaila uko kubula chisiwa chaSipulasi. 5 Weze wabule Salami, walongaulosi wa Chohile mwe nyumba zo kuvikilaza Chohile. Nawehamwenga na YohanaMako kuwambiza indima.

6 Wajenda mwechisiwa chose kubulaPafo, uko wabwila msai akwitangwa BaliYesu, Myahudi akwegamba ni muwonimdanti. 7 Nani mbuya ywa zumbe ywachisiwa chikwitangwa Segiyo Paolo, mgosimta akili zilozize, kawetanga Banaba naSauli kwaviya nakaunga etegeleze ulosiwa Chohile. 8 Mna nawakahigwa niyudya msai akwitangwa Elima idyo ni zinadyakwe Chiyunani chani wanase kumhit-ula zumbe ahitukile uzumiziwa chikulisito.9 Niyo Sauli zina tuhu naketangwa Paolo,nakamema Muye Ukukile, amsinya yudyamsai, 10 nakumgamba, “Weye mwanaMwavu, mnkondo ywa chila chintu chedi.Kumema chila ubala wa wihi naho chilankanana wajeza kuhitula ichindedi chaZumbe kuchitenda ni lulimi. 11 Mkonowa Zumbe naukukantile vino haluse,nautende tuntu usekuwona ulangazi wazuwa kwa chipindi.”

Aho Elima awona chiza chikatandamwa meso yakwe, ajeza kuzungula mntuywa kumlongoza kwa mkono. 12 Zumbeeze awone chiya chilaile, niyo azumila,kwaviya kehelwa vidala amahinyo yaZumbe.

Uko Antiyokiya uko Pisidia

NTENDWA 13:13 152 NTENDWA 13:4313 Paolo naweyawewatambamwebahali

kulaila Pafo nakubula Peliga, mzi wa Pam-filiya, uko Yohana Mako kawasa nakuyaYelusalemu. 14 Wajenda kulaila Peliganakwingila Antiyokiya uko Pisidiya, mwezuwa dya kuhumula wengila mwe nyumbayo kuvikila nakwikala umo. 15 Yeze ya-somwe masomo yakulaila mwe Sigilizi yaMusa na mawandiko ya wawoni, wakuluwe nyumba yo kuvikila wasigila mntuakawagambe, “Walukolo, uneva mna ulosiwa kuwajelamoyowantumlonge.” 16Paoloachimala akonga kulonga,

“Waizulaeli weyangu na sawo Wayahudiwose mwihano mkumvikila Chohile,netegelazani! 17 Chohile ywa wantu waIzulaeli kasagula watati zetu nakuwatendasi nkulu umo wakekala saviya wajeni ukoMisili. Chohile kawalavya Misili kwaudahi wakwe mkulu, 18naho kwa mihilimomilongo mine kawajijimiza wakatendakwejangwa. 19 Kabalanga wantu wa simfungate we isi ya Kanani nakuwatendawantu wakwe watahe isi iyo. 20 Yose yanoyaguha kubula mihilimo magana mane namilongo mishano.

“Vikaheza vino kawenka walamuzikubula chipindi cha muwoni Samwilu.21 Weze walombeze, Chohile niyo awenkaSauli mwana Kisi akulaila mwe kabila dyaBenjamini kutenda mlamuzi kwa mihilimomilongo mine. 22 Eze amuse, Chohileamtenda Daudi Zumbe ywawo. Vino nivyoChohile amlongele, ‘Sibunkula kugambaDaudi mwana ywa Yese nuyo hunga, mntuakunga adamanye yose hunga adamanye.’23 Kulaila mo lukolo lwa Daudi, Chohilesaviya alongaga kawegaila Yesumwambulaywa wantu wa Izulaeli. 24 Umo Yesuhenati kukonga ndima yakwe, Yohanakawagambila wantu wose wa Izulaeli weilemasa wawo naho wabatizwe. 25 UmoYohana akakomeleza ndima yakwe, kauzawantu, ‘Mwanifanyanya miye ni yuhi?Miye suyo yudyamkugoja. Mna tegelezani,Anitimila, naho sikuwaila kuchohola sigi zevilatu vyakwe mwe viga.’

26 “Waizulaeli weyangu, walukolowa Bulahimu na sawo Wayahudi wosemwihano mkumvikila Chohile, ulosi unowa uhonyi uchizila suwe! 27Kwaviyawantuwakwikala Yelusalemu na vilongozi wawohawammanyaga kugamba ni mkombola

naho hawakombanyaga ulosi wa wawoniukusomwaga mwe zuwa dya kuhumula.Wachei wautenda ulosi wa wawoniutende chindedi kwa kumkantila Yesu.28 Hamwenga neivyo hawalondole mbuliyakumkantila abanike, wamunga Pilatoamkome. 29Weze waheze kudamanya chilachiya chimwamawandiko chikumlongawamseleza kulailamomsalabana kumwikamwembila. 30 Mna Chohile kamuyusa,31 kwa mazuwa yalozize kalaila kwa wadyanakatamba nawo kulaila Galilaya kubulaYelusalemu. Vino haluse ni waukuziwakwe kwawantuwa Izulaeli. 32Naswi chi-hano chiwegailani mbuli zedi za Chohile,mbuli idya Chohile alongaga kwa watatizetu kugamba naidamanye, 33 kaidamanyavino haluse, walukolowawokwa kumtendaYesu auyuke saviya iwandikwe mwe zabuliya kaidi,‘Wi mwanangu ywa chilume,dyelo sitenda Tati yako.’34 Vino navyo nivyo Chohile alongaga ku-lawana no kuyuka kwa Yesu kugamba, ha-woile mwembila.‘Naniwenkeni yakukile nayajimbikwe

chindedi,yadya nayalongaga kwa Daudi.’35 Hatuhu hagamba chindedi,‘Homleke mndima ywako awoile mwe

mbila.’36 Kwaviya Daudi kamsankanila Chohilemwamazuwa yakwe, niyo abanika, ka-hambwa hamwenga nawatati zakwe, mwiliwakwe uwoila mwembila. 37 Mna yanohayalaile kwa yudya Chohile amuyuse.38 Wambuya zangu Waizulaeli, chaungammanye kugamba, kujinkila Yesu, ulosiwa kulekeilwa masa walongwa kwenyu.39 Chila akunga amzumile nalekeilwe masayakwe, mbuli heijesigwe ni sigilizi yaMusa.40Msinyise, yalongigwe ni wawoni yaseku-laila kwenyu kugamba.41 ‘Kaulani, nyuwe mkubela! Mwehelwe na

kubanika!Kwaviya chiya hudamanya dyeloni chintu hamwizumile,hata hegu mntu akawagambilani!’ ”

42 Umo Paolo na Banaba wakafosa ku-laila kwe nyumba yo kumvikila Chohile,wantuwawagonekawauyenahomwe zuwatuhu dya kuhumula dikutimila wawagam-bile mbuli izo. 43 Wantu weze wahalawehomdugano, Paolo na Banaba watimilwa

NTENDWA 13:44 153 NTENDWA 14:18ni Wayahudi walozize na sawo Wayahudiwalozize wahitulwe kutimila sila ya kum-londa Chohile ya Chiyahudi. Wasigilwawasimwila nawo nakuwajela moyo wajen-deleze kwikala kwa wedi wa Chohile.

44 Zuwa dya kuhumula ditimile chilayumwenga mo mzi kabula kwetegelezaulosi wa Zumbe. 45 Wayahudi wezewawone fyo dya wantu niyo wamemamaya nakuhigana na yose yalongigweni Paolo na kumhuluta. 46 Mna Paolona Banaba nawakalonga kwa ukankalumkulu, nanivyedi ulosi wa Chohileukonge usimwilwe kwenyu. Mna kwaviyamuulemela naho hamkuutenda wawakusinywa kwa kwikala kwenyu mazuwayose, nachiwaleke nakuwaitila sawoWayahudi. 47 Ino niyo sigilizi chinkigweni Zumbe,“Siwatenda ulangazi kwa wantu sawo

Wayahudi,chani wigale wambulwe mwe isi yose.”

48 Sawo Wayahudi weze weve imbuliiyo, welelwa na kuutogola ulosi wa Zumbe,wadya nawo wasagulwe kwa wikazi wamazuwa yose wazumila.

49 Ulosi wa Zumbe niyo wazagala chilahantumomzi. 50MnaWayahudi nawawati-bilinkanya vilongozi wa chilume womzi nawavyele sawo Uyahudi wakweika kulanganawakamvikila Chohile. Wakonga kuwa-sulumiza Paolo na Banaba nakuwadulakuse nomzi wawo. 51 Wasigilwa niyo wa-puguta tifili mweviga vyawo kwa chausacha mahigano ayo ditende kanyo kwawo,nakwita Ikoniya. 52 Wanampina wa An-tiyokiya welelwa vidala naho wamemaMuye Ukukile.

14Uko Ikonia

1 Chintu saicho chilaila uko Ikoniya.Paolo na Banaba waita kwe nyumbayo kuvikila kulonga kwa ukankalu vyawatenda wantu walozize Wayahudina sawo Wayahudi wazumile. 2 MnaWayahudi hewezumile wawasongaganyasawo Wayahudi kuwahitula kuhigana nawazumile. 3Wasigilwa wekala uko chipindichitali, wakasimwila kwa ukankalu mbuliza Zumbe, awaukuile chindedi kugambaulosi wawo ni wachindedi kwa kuwenkaudahi wa kudamanya mpituko na vilagiso.

4 Wantu womzi nawepagula mabungamaidi, wamwenga nawentendele yaWayahudi watuhu nawo kwa wasigilwa.

5 Wantu wamwenga sawo Wayahudi naWayahudi, hamwenga na vilongozi wawo,wawona wawadamanye vihiye wasigilwana kuwatowa mayuwe. 6 Wasigilwa wezewamanye imbuli iyo, niyo wasumkilakwemizi ya Lisitila na Debe uko Likoniyana mwe izisi zihajihi. 7Uko walonga mbulizedi za Chohile.

Uko Lisitila na Debe8 Uko Lisitila nakuna mntu chiwete ivyo

elekagwa, hadahaga kujenda. 9 Kekalanakwetegeleza ulosi akulonga Paolo. Paoloamwona kazumila naho kahonywa, niyoamsinya, 10niyo aguta, “Chimalamwenye”.Mntu uyo achimala nakukonga kujen-dajenda. 11 Fyo dya wantu dize di-wone chiya adamanye Paolo, wakongakuguta kwa ulosi milongi ya Kilikoniya,“Milungu itenda saviya wantu na kuchi-seila!” 12Wamwinka Banaba zina dya Zeu,na Paolo zina dya Heme, kwaviya nanim-simwila mkulu. 13 Mlavyantambiko ywamlungu Zeu, nyumba yakwe ya mlungunemnkanda mo mzi, kegala njeku iham-bigwe na maluwa kwenchili, kwaviya yeyehamwenga nedifyo nawakonga walavyemajeleko kwa wasigilwa.

14 Banaba na Paolo weze wevechiya nawakaunga wadamanye, watatulaizisuche zawo kulagisa kugamba hawevanena viya vyendaga vikatendwa mgatimwe difyo wakaguta, 15 “Nimbwanimkudamanya vino? Suwe naswi chiwantusevyo nyuwe mwili! Chihano kulongambuli za Chohile, kuwatenda mhitukemsekudamanya mbuli zino heziligane kwaChohile mta ujima, aumbile imbingu, neisi, bahali na vyose vikwikala umo. 16 Ahokale kaunga wantu woseni kudamanyambuli zawo. 17 Hata hegu halekilekwelagisa kwa sila ya kudamanya yedi,awegailani fula kulaila kwembingu nahoawenkani ulozo kwa chipindi chakwechedi, awenkani nkande na kuwamemezambwedo.” 18 Hata koulosi uwo, wasigilwawadunduga kuhiga idifyo wasekulavyamajeleko kwawo.

NTENDWA 14:19 154 NTENDWA 15:2019 Wamwe wa Wayahudi walaila An-

tiyokiya na Ikoniya uko Pisidiya na ku-laila Ikoniyo, waluvya idifyo nakumtowamayuwe Paolo niyo wambuluza kunkandakomzi wakafanyanya kugamba kabanika.20 Mna umo wanampina weze wamzungu-luke, achimala nakuya komzi. Zuwa ditim-ile uyo hamwenga na Banaba waita Debe.

Kuya Antiyokiya uko Siliya.21 Paolo na Banaba walonga mbuli

zedi za Chohile uko Debe na kuwatendawanampina walozize. Niyo wauya Lisitilana Ikoniya na Antiyokiya uko Pisidiya.22Wawajela nguvuwanampina na kuwajelamoyo wekale mo uzumizi. Wahinya,“Chaungwa chisulumile kwingila moUzumbewaChohile”. 23Mwechila nyumbayo kuvikila wasagula vilongozi wadalahala,nakuwenkiza kwa Zumbe kwa malombezina kufunga, wawaika mwe wamizi wawadya wazumile.

24 Weze wabinde si yose ya Pisidiya,wabula Pamfiliya. 25 Uko walonga ulosiPeliga nakwita Ataliya, 26 kulaila uko wao-gola na meli wauya Antiyokiya, hantu ahonkongo walombeze wadimwe ni Chohilekwa chausa cha ndima wakudamanyahaluse.

27 Weze wengile Antiyokiya, wachisanyawantu we nyumba yo kuvikila hamwenganakuwagambila yose Chohile adamanyenawo naviya avugule sila kwa sawoWayahudi kuzumila. 28 Niyo wekala nawanampina chipindi chitali.

15Mdugano uko Yelusalemu

1 Wantu wamwenga kulaila Yudeyawabula Antiyokiya nakuhinya wazumile,“Hamkudaha kuhonywa kubula mjelwengasu saviya sigilizi ya Musa ikunga.”2 Paolo na Banaba wahigana nawo vi-dala, niyo vyaungwa Paolo na Banabahamwenga na watuhu uko Antiyokiyawaite Yelusalemu wakawawone wasigilwana wadalahala mwe mbuli iyo.

3 Niyo wegalwa ni wazumile, umowakajinka Foinike na Samaliya, wagambilawantu viya sawo Wayahudi wamhi-tukile Chohile, mbuli ino iwatendawazumile weleleswe vidala. 4 Umowakengila Yelusalemu wahokelwa ni

wantu wazumile, wasigilwa na wadalahalenakuwagambila adamanye Chohile ku-jinkilamwawo. 5Mnawamwewawazumilewa bunga dya Mafalisayo wachimala nakugamba, “sawo Wayahudi waungwawajelwe ngasu na kuhinywa watimilesigilizi za Musa.”

6 Wasigilwa na wadalahale waduganahamwenga kufanyanya imbuli iyo. 7Wezewajike ntamulizi ntali Petulo achimalana kugamba, “Walukolo weyangu, mvi-manya kugamba chikale chijinkile Chohileanisagulaga mwenyu kulonga Mbuli yediya Chohile kwa sawo Wayahudi chaniweve niyo wazumila. 8 Chohile amanyizefanyanyi za chila yumwenga kalagisakuwetikila sawo Wayahudi kwa kuwenkaMuye Ukukile saviya achitendile suwe.9 Haungile chesimane nawo, kawausizamasa yawo kwaviya wazumila. 10 Ivyohaluse, ni mbwani mkunga mumjezeChohile kwa kuwajelekela wanampinamizigo mwe migongo haikudahika kwin-ulwa ni wadalahala wetu na suwe wenye?11 Sivyo ivyo! Chizumila naho chihona kwambazi za Zumbe Yesu, saviya weli wowo.”

12 Fyo jima nadinyamala umowakawetegeleza Banaba na Paolowakasimwila mpituko na vilagisoadamanye Chohile kujinkila mwawo mwasawo Wayahudi. 13Weze wabinde kulonga,Yakobo awagamba, “Walukolo weyangunetegelazani! 14 Simoni kalavyanya viyaChohile akongile kulagisa kuwaungasawo Wayahudi kwa kumsagula mntukulaila mwawo watenda wakwe. 15 Ulosiuno waligana na ulosi wa wawoni namawandiko yakukile yakugamba,16 ‘Mbuli izo zikajika nanuye, Zumbe

alonga,nanizenge uhya hema dya Daudi.Nanizenge naho hema dyangu dichakukenakuyatenda mahame yatoge naho.17 Ivyo wantu wose wasigale weze kwangu,na wantu wa sizose ntuhu woseni awo si-

wetanga watende wangu.18 Ivyo alonga Zumbe, atendile vino vi-

manyike chikale chijinkile.’19 “Ni fanyanyi zangu,” Yakobo

ajendeleza, “kulonga chisekuwavinyasawo Wayahudi wakumhitukila Chohile.20 Mna, chiwawandikila kuwagambila

NTENDWA 15:21 155 NTENDWA 16:9wasekudya nkande yoyose heilengukekwaviya ilavigwa kwe matukulu, wagosiwasekugonya wavyele wawenye wavyelenawo wasekugonywa ni wagosi wa wenye,naho wasekudya nyama ihogotolwe, hegusakame yoyose. 21Kwaviya Sigilizi za Musazisomwa kwa chipindi chitali mwe nyumbazo kuvikila za Chohile chila mwe Zuwa dyakuhumula na mbuli zakwe zilongwa chilamzi.”

Mawandiko kwa sawo Wayahudi wazumile22 Niyo wasigilwa na wadalahala

hamwenga na wantu wazumile, wawonawagule wantu kulaila mwedifyo nakuwasigila waite Antiyokiya hamwenga naPaolo na Banaba. Wasagula wantu waidinawaketegelezeswa ni wazumile, Yudaakwitangwa Basaba na Sila, 23 niyo wegalamawandiko yano,

“Suwe, wasigilwa na wadalahala,walukolo wenyu wasigila ndamsa kwawalukolo wose welekwe sawo Wayahudiwakwikala Antiyokiya, Siliya na Silisiya.24 Chiva kugamba wamwenga walaile mweidifyo dyetu wawavinya kwa ulosi wawo,mna hachiwasigile. 25 Kwaivyo chiduganahamwenga nakwivana chisagule wantuwakuwasigila kwenyu. Nawaite hamwengana walukolo wetu Banaba na Paolo,26 welavize ujima wawo kumsankanilaZumbe dyetu Yesu Kulisito. 27 Chawasigilakwenyu Yuda na Sila, wakunga wawagam-bileni wowo wenye milosi iyo kwamilomo yawo idya chikuwawandikilani.28 Muye Ukukile na suwe chizumilachisekuwenkani mzigo mtuhu wowosekujinka vino vikungwa, 29 msekudyankande ilavigwe kwe matukulu, msekudyasakame, msekudya nyama ihogotolwe,naho wagosi msekugonya wavyele wawenye wavyele nawo msekugonywa niwagosi wa wenye. Namdamanye vitanahegu mnenega ivintu ivyo. Mpeho yedi.”

30 Wenkigwe izisigilizi wahalawa nakwita Antiyokiya, uko waduganya nedifyodya wazumile nakuwenka idya ibaluwa.31Wantuwezewaisomeweleleswa nimbuliikuwajela moyo. 32 Yuda na Sila wendagawawoni wasimwila nawo chipindi chi-tali kuwajela moyo na nguvu. 33 Wezewekale kwa chipindi chisiku, wawalagana kuwalombezeza utondowazi ikaheza

wauya kwa wadya wawasigile. 34 Mna Silakawona ekale hadya.

35 Paolo na Banaba wahumula hadodouko Antiyokiya, hamwenga na watuhuwalozize wahinya nakulonga mbuli yaZumbe.

Paolo na Banaba wahigana36 Hadodo Paolo amgamba Banaba,

“Chuye chiwatalamkile walukolo wetumwe chila mzi chawagambila mbuli yaZumbe, naho chikaule wajenda vivihi.”37 Banaba nakaunga waitanye na YohanaMako, 38 mna Paolo hafanyanye kugambananivyedi wamguhe kwaviya hekalaganawo kubula udumo we ndima yawo,mna ahitukaga na kuwasa uko Pamfiliya.39 Nahalaila mahigano makulu, Banabaamguha Mako niyo aita naye Sipulasi,40 Paolo kamsagula Sila nakuhalawa,akalombezezwa ni wazumile ahokelembazi za Zumbe. 41 Kajinka Siliya naSilisiya, akatogeza nyumba za kuvikila.

16Timoseo aita na Paolo na Sila

1 Paolo katamba kubula Debe naLisitila, uko mwanampina yumwengaendaga akekala uko akwitangwa Timoseo.Mamiyakwe nani Myahudi mkanuni mnatatiyakwe nani Myunani. 2 Wazumilewoseni uko Lisitila na Ikoniya waukulavyedi vya Timoseo. 3 Paolo nakongaamguhe waitanye mwe ntambo, niyoamjela ngasu kwaviya Wayahudi nawakelahantu aho, nawamanya tatiyakwe niMyunani. 4 Umo wakatamba kujinkamwemizi, wawagambila wazumile sigilizizisigilwe ni wasigilwa na wadalahala ukoYelusalemu nakuwagamba watoze isigilizi.5 Ivyo wazumile niyo wajelwa moyo mouzumizi nakujenyela chila zuwa.

Uwoni wa msi wa Paolo uko Tilowa6 Watamba kujinka si ya Filigiya

na Galatiya kwaviya Muye Ukukilehawaungile walonge mbuli mwe isi yaAsiya. 7 Weze wabule mo mhaka waMisiya, wajeza kwita kwe si ya Besaniyamna Muye Ukukile wa Yesu hawaungilewaite. 8 Niyo wajinka Misiya kubulaTilowa. 9 Chilo icho Paolo nana uwoninomsi nakumwona mntu ywa Makedoniyakachimala akamlombeza, “So Makedoniya

NTENDWA 16:10 156 NTENDWA 16:38uchambize!” 10 Aho Paolo eze awoneuwoni uwo, nachemalanya vyedi chiteMakedoniya, kwaviya nachiwona kugambaChohile kachitanga chikalonge mbuli zediza Chohile kwa wantu wa kudya.

Uko Filipi, ulafyo wa Lidiya11 Chihalawa Tilowa kwa meli kubula

Samtilaki na zuwa ditimile chengileNekapoli. 12 Kulaila uko chitambakubula Filipi, mzi wa wilaya ya nkongoya Makedoniya, naho ni koloni dyaLumi. Chikala mazuwa yalozize kudya.13 Mwe zuwa dya kuhumula chifosa moumzi kubula hankanda ho mto, hantunachikafanyanya Wayahudi waduganagakulombeza. Chikala hasi na kulonga nawavyele wadugane hadya. 14 Yumwengamwe wadya wachivile endaga Lidiyakulaila Tiyatila, mtaga suche za langiya zambalau. Nani mvyele akumvikilaChohile, Zumbe naye kamgubuila umanyiwakwe kusinya viya Paolo nakalonga.15 Yeye hamwenga na wantu wa kayaweze wabatizwe, kachigoneka, “Sonimwikale mkaya mwangu hegu mviwonakugamba miye ni mkanuni kwa Zumbe.”Kachitintisa chite.

Mwe Dijeleza uko Filipi16 Zuwa dimwenga umo chikaita hantu

hokulombezeza, chihokelwa ni mndimamdodo ywa chivyele mta mpepo yam-tendaga adahe kuwona yakwiza. Nakawa-patila hela zilozize wagoli wakwe kwakuwawonela yakwiza kuwalagula wantu.17 Kamtimila Paolo na suwe akaguta,“Wantu wano niwandima wa Chohileakulise! Wakugambila viya mkudahakuhonywa!” 18 Kadamanya ivyo kwamazuwa yalozize, vimlekile Paolo aihiweniyo aihutukila impepo kuigamba, “Kwazina dya Yesu Kulisito nakunga umlawe!”Aho mpepo iyo niyo yamlawa.

19 Wagoli wakwe weze wabunkulekugamba isila yawo yo kwingiza hela ita,wawagwila Paolo na Sila na kuwegalakwevilongozi mo lumpe. 20Wawegala kwawakulu wa Chilumi na kugamba, “Wantuwano ni Wayahudi, naho wachigailankondo mo mzi. 21 Wahinya mazwelayakuhigana na sigilizi zetu, chiwakaya waLumi, naho hachikudaha kuzihokela na

kuzitimila.” 22 Idifyo nadyo dyengila mokuwahuta Paolo na Sila.

Niyo wakulu wawaunga Paolo na Silawahambulwe izisuche nakuhutwa. 23Wezewahutishwe, wadulwa kwedijeleza, msinyiywe idijeleza naye aungwa avugalise ul-wivi. 24 Eze ahokele isigilizi iyo, mchimailauyo awadula kundani hale nakuwanyinyaiviga vyawo mwe magoda yazamile.

25Chilogati Paolona Sila nawakalombezanakumchemela Chohile, wavugailwewatuhu nawakawategeleza. 26 Ahadyakwalaila chisingisa chikulu chisingiseumsingi we idijeleza. Aho nyivi zosezakomoka, minyololo nayo iwalawa wavu-gailwa woseni. 27Msinyi wedijeleza enuka,eze akaule nyivi zedijeleza zikomoka, niyoafanyanya kugambawavugailwa wasumka,niyo aguha bamba dyakwe chani ekome.28 Mna Paolo kagutisa, “Usekwekoma!Woseni chihano!”

29 Msinyi asigila taa zigalwe, engila kun-dani, agwa kuno akazingiza mwe viga vyaPaolo na Sila. 30 Niyo awalongoza kuse nakuwauza, “Mazumbe, nidamanye chibwaninihonywe?”

31 Wahitula, “Mzumile Zumbe Yesu,nawe nauhonywe, weye hamwenga nekayayako.” 32 Niyo walonga mbuli yediya Zumbe na kwa watuhu wemwekayayakwe. 33 Mwechilo chiya msinyikawaguha nakuwasunta nkwenje zawo,yeye hamwenga ne nyumba yakwe yoseniyo wabatizwa. 34 Niyo awegala Paolo naSila kwekaya yakwe na kuwenka nkandewadye. Uyo hamwenga nekaya yakwe yoseweleleswa kwa viya wamzumila Chohile.

35 Mtondo wakwe wakulu wa Lumiwasigila wankondo, wakagamba “Walekeniwantu awo waite.”

36 Ivyo msinyi amgamba Paolo, “Wakuluwasigila weye na Sila mlekelwe. Mwadahakuhalawa, naho mjende mpeho.”

37 Mna Paolo awagamba wadyawankondo, “Hachawonekaga wabanasi,mna chihutwa mwa meso ya wantu, nahochiwakaya wa Lumi! Niyo wachijelamwedijeleza. Vino haluse wachungachihalawe chinyele. Sivyo ivyo! Wakuluwa Lumi wenye weze hano wachilekele.”

38 Wakulu wa wankondo wegala im-buli iyo kwa wakulu wa Lumi, weze wevekugamba Paolo na Sila ni wakaya wa

NTENDWA 16:39 157 NTENDWA 17:25Lumi, wogohesa. 39 Ivyo waita wakawafik-ile madi, niyo wawalongoza kulaila kusekwedijeleza na kuwalombeza wahalawehomzi. 40 Paolo na Sila wahalawa hedi-jeleza na kwita kwe kaya ya Lidiya. Ukowadugana na wazumile, wasimwila nawombuli za kuwajela moyo na kuhalawa.

17Uko Sesalonike

1 Paolo na Sila watamba kujinkaAmfipoli na Apoloniya na kubula Sesa-lonike, uko nakuna nyumba yo kuvikila.2 Kulawana na viya azwele Paolo kaita kwenyumba yo kuvikila. Uko mwe mazuwamatatu ya kuhumula katamwila na wantukwa milosi ya mawandiko, 3 kulongamawandiko nakuwagambila kugambaKulisito Mkombola aungwa asulumizwenakuuyuka. “Yuno Yesu huwagambileni,”Paolo agamba, “nuyo Kulisito Mkom-bola.” 4 Wamwenga wahokela na kutendahamwenga na Paolo na Sila, nivyo navyowatendile wavyele vilongozi na fyo kuludya Wayahudi wakuvika kwa Chohile.

5 Mna Wayahudi wamwenga wengilafinju, wachisanya wantu wehiye mwa-magwilo, wadamanya bunga nakukongankumbizi mo mzi. Waguluka kwe kayaya mntu yumwenga akwitangwa Yasonimokuwazungula Paolo na Sila wawegalekwedibunga. 6 Mna weze wadundugekuwalondola, wambuluza Yasoni na wazu-mile wamwenga nakuwegeila wakulu wamzi kuno wakaguta, “Wantu wano wegalankondo chilahantu! Haluse wengila homziwetu, 7 naye Yasoni nakawaika mwe kayayakwe. Woseni wahigana naizisigilizi zamkulu ywa Lumi, wakagamba kuna zumbemtuhu, zina dyakwe nuyo Yesu.” 8 Kwaulosi uno wajela nkama idifyo na wakuluwomzi. 9 Wakulu wawaunga Yasoni nawatuhu walihe hela zikungwa walekelwewaite.

Uko Beloya10 Chilo chize chingile, wazumile

wawegala Paolo na Sila Beloya. Wezewengile niyo waita kwe nyumba yokuvikila. 11Wantu kudya nawakeva kujinkawa Sesalonike. Wetegeleza ulosi kwakuungisa, naho chila zuwa nawakasoma

mawandiko kukaula hegu viya Paolo naka-longa nichindedi. 12Wazumile walozize, nawavyele wakulu walozize wa Chiyunani nawagosi walozize wa Chiyunani wazumila.13 Mna umo Wayahudi uko Sesalonikeweze weve kugamba Paolo nakalongambuli ya Chohile uko Beloya, wengilakudya nakukonga kutisa na kutibilinkanyaidibunga. 14 Aho wazumile wamwigalaPaolo mpwani, mna Sila na Timoseowekala Beloya. 15 Wantu wamwigalagaPaolo wabula Aseni niyo wawogola kuyaBeloya wakatenda nasigilizi kulaila kwaPaolo kugamba Sila na Timoseowasunguzekumtimila.

Uko Aseni16 Umo Paolo akawagoja Sila na Timoseo

uko Aseni, vimwihiya vidala eze awoneumzi umema matukulu. 17 Ivyo niyo alafyana Wayahudi mwe zinyumba zo kuvikilana sawo Wayahudi wakuvika kwa Chohile,namwo lumpe chila zuwa mwa wantuwoseni wakujinka mjihi. 18 Wamwengamwa Waepikulo na Wasitoiko wahinyiwahigana naye. Wamwenga wauza, “Yunomhezi aunga achigeze?”

Watuhu wahitula, “Awoneka akalongambuli za milungu mijeni.” Walonga ivyokwaviya Paolo nakalonga mbuli za Yesuna uyuso. 19 Ivyo niyo wamguha Paolo,wamwigala kwechitala cho umzi chikwi-tangwa Aleopago, akagamba, “Chaungachimanye mahinyo yano mahya ukulonga.20 Vimwenga chikukwiva ukulonga nivi-jeni kwetu, chaunga chimanye yagaze.”21 Kwa wekazi woseni wa Aseni nawajeninawakekala hadya waguha chipindi chawochoseni wakalonga nakwetegeleza chintuchihya.

22 Paolo achimala mwe chitala chomzinakulonga, “Nawawona kwa chila silanyuwe wantu wa uko Aseni mwatoza dini.23 Kwaviya umo hajinka mo mzi wenyusiwonanchanja yomkuvikila, siwona vikilodiwandikwe, ‘Kwa mlungu hekumanyika’.Mwamvikila, mna hamummanyize, uyonuyo huwagambilani. 24 Chohile, aum-bile isi navyoseni vimndani mwakwe,nuyo Zumbe ywa kwembingu neisi nayehakwikala mwe nyumba za mlunguzidamanywe ni mikono ya wantu. 25 Nahohakunga chochose chikudaha kumwinka

NTENDWA 17:26 158 NTENDWA 18:18kwa kumdamanyiza, kwaviya uyo mwenyenuyo akulavya wikazi na nkande na chilachintu kwa chila yumwenga. 26 Kulailakwa mntu yumwenga kaumba wantu wa sizose mwe isi nakuwatenda wekale mwe isiyoseni. Uyomwenye kawaikiya chipindi nahantu wakunga wekale. 27Kadamanya ivyochani wamtiile, vikadahika wamlonde kwakupampasa. Mna Chohile he hale na hatayumwenga mwetu, 28 saviya yumwengaalongaga,‘Mndani mwakwe chekala nakujenda

nakuhumula.’Ni saviya mashaili yenyu yamwengayakugamba,‘Suwe naswi chiwanawe.’29 Kwaviya chiwana wa Chohile, chisek-ufanyanya kugamba kekala saviya umbodya zahabu hegu dya hela hegu dyayuwe, vidamanywe kwa umanyi wa mntu.30 Chohile umo chikale nakatenda saviyahakuwona uhezi naukadamanywa kwaviyawantu na hawammanyize, mna vinohaluse awaunga chila yumwenga chilahantu weile masa yawo. 31 Kaika zuwadyakukantila isi njima kwa wedi kujinkilamntu asagule. Kailavyanya imbuli ino kwachila yumwenga kwa kumuuyusa umntuuyo!”

32 Umo wakamwiva Paolo akalongambuli za kuuyuka, wamwenga wamsekakwa kumbela, mna watuhu wagamba,“Chakunga usimwile imbuli ino naho.”33 Paolo naye ahalawa homdugano.34Wantu wamwenga wamwitikila nakuzu-mila, mgati mwawo nani Diyonisiyo,mntu ywa chitala, naho nakuna mvyeleakwitangwa Damali, na wantu watuhu.

18Uko Kolinto

1 Eze ajike aho, Paolo ahalawa Asenikwita Kolinto. 2 Uko kadugana naMyahudi akwitangwa Akila, elekwe Ponto,alaile Italiya mazuwa majeche yajinkilehamwenga na mkaziwe Pilisiliya, kwaviyaKilaudiyo kawaunga Wayahudi waku-lawe Lumi. Paolo kaita akawakaule,3 nakuhumula kudamanya ndima nawo,kwaviya nakekala kwa kudamanya ma-hema, saviya nawakadamanya. 4 Alafyaganawo mwe nyumba zo kuvikila chila mwe

mazuwa dya kuhumula, kujeza kuwakwesaWayahudi na Wayunani.

5 Sila na Timoseo weze wengile ku-laila Makedoniya, Paolo kaguha chipindichakwe choseni kulonga imbuli idya,kuwagambila Wayahudi kugamba Yesunuyo Kulisito Mkombola. 6Weze wamhigena kumhuluta, kakupuguta iditifili mwesuche yakwe saviya kanyo nakuwagamba,“Uneva mkaga, ni lwenyu wenye! Miyesimuli. Kukongela vino haluse naita kwasawo Wayahudi.” 7 Ivyo niyo ahalawakwita kwikala mwe kaya ya Hemkayaywa Uyahudi akwitangwa Tito Yusito,nakamvikila Chohile, kaya yakwe naihakana na nyumba yo kuvikila. 8 Kilisipo,chilongozi ywa nyumba yo kuvikila,kamzumila Zumbe, hamwenga nekayayakwe yoseni, wantu walozize watuhu waKolinto weva imbuli iyo, wazumila niyowabatizwa.

9 Chilo chimwenga Paolo kezilwa niuwoni wa Zumbe kumgamba, “Usekogoha,mna longa, naho usekuleka, 10 kwaviya ni-hamwenga naweye. Hahali akudaha kuku-lumiza, kwaviya walozize we mwomzi unoni wantu wangu.” 11 Ivyo Paolo ekala ukokwa mhilimo umwenga na nusu akahinyawantu mbuli za Chohile.

12 Umo Galiyo eze atendwe mkulu ywaChilumi ywa Akaya, Wayahudi wa kudyawadugana hamwenga, wamgwila Paolonakumwigala kwe chitala. 13 Wagamba“Mntu yuno ajeza kuwakwesa wantuwamvikile Chohile mwe sila ikuhigana nasigilizi!”

14 Paolo nakaunga alonge umo Galiyoakalonga kwa Wayahudi, “Uneva ino nanimbuli ihiye hegu ubanasi udamanywe,navitende vyedi kwa miye kuwaguhilanyuwe Wayahudi. 15 Mna kwaviya nimahigano ya ulosi na mazina na sigilizizenyu wenye, nyuwe wenye mwaungwamsinyise. Sanitende mkanta wa vintusaivyo!” 16 Niyo awausa mwechitala.17 Woseni niyo wamgwila Sosiseni, chi-longozi ywa nyumba yo kuvikila, niyowamtowamwechitala. Mna Galiyo hawoneni mbuli.

Kuogola kuya Antiyokiya18 Paolo kekala hamwenga nawazumile

uko Kolinto kwa mazuwa alozize, niyo

NTENDWA 18:19 159 NTENDWA 19:17awasa nakwita kwa meli Pilisiliya na Ak-ila kwita Siliya. Umo hewenati kulawaKenikileya kamoga umtwi wakwe kwaviyanakaika nazili.* 19 Wengila Efeso, ukoPaolo kakulawa Pilisila na Akila. Kaita kwenyumba yo kuvikila kulafya na Wayahudi.20 Wantu wamlombeza ekalekale, mnahavyungile. 21Mna kawagambila umo aka-halawa, “Uneva Chohile akaunga nanuyekwenyu.” Ivyo niyo ahalawa Efeso.

22 Eze engile Kaisaliya, aita Yelusalemunakulamsa wantu wa nyumba yo kuvikila,niyo aita Antiyokiya. 23 Eze ekalekale uko,ahalawa nakujinka mzi wa Galatiya na Fil-igiya, akawajela moyo wanampina wose.

Apolo uko Efeso na Kolinto24 Mwechipindi icho Myahudi akwi-

tangwa Apolo, elekagwa Isikandaliya, ab-ulaga Efeso. Nani mntu asomile nahoamanyize mawandiko. 25 Nakahinywa silaya Zumbe, kwa kungisa kwakwe kahinyakulonga vyedi ichindedi cha Yesu. Mnanakamanya mbuli za ubatizo wa Yohanauwodu. 26 Kakonga kulonga kwa ukankalumwe nyumba zo kuvikila. Pilisiliya naAkila weze wamwive, waita naye kukayanakumhinya vyedi sila ya Chohile. 27Apoloniyo awona aite Akaya, ivyo wanamp-ina wa Efeso wamwambiza kwa kuwagam-bila wanampina uko Akaya, kuwaungawamhokele. Eze engile katenda mwambizimkulu kwa wadya wazumile kwa wediwa Chohile. 28 Kwaviya kwa mahiganomakulu kawahuma Wayahudi mwe lafyoholumpe lwa wantu kwa kuwalavyany-iza mwa mawandiko kugamba Yesu nuyoKulisito Mkombola.

19Paolo uko Efeso

1 Umo Apolo ne Kolinto, Paolo katambakujinka mndani mwe si kwingila Efeso.Uko kabwila wanampina wamwenga2wawauza, “NamhokelaMuyeUkukile umomwazumilaga?”

Wahitula, “Hachinati hata kwiva kunaMuye Ukukile.”

3 Paolo auza, “Nivyedi, mhokela ubatizowi vivihi?”

Wahitula, “Ubatizo wa Yohana.”

4 Paolo agamba, “Ubatizo wa Yohananawiyaho kwa wadya weile masa yawo,naho kawagambila wantu wa Izulaelikumzumila yudya akunga amtimile, nukokugamba, Yesu.”

5 Weze weve ivyo, wabatizwa kwa zinadya Zumbe Yesu. 6 Paolo kawajelekelamikono yakwe, Muye Ukukile awenjila,wasimwila kwa milosi mijeni na kulongelambuli ya Chohile. 7 Nawakabula wagosimlongo na waidi.

8 Paolo enjila mwe nyumba zo ku-vikila na mwe myezi mitatu kalonga nawantu kwa ukankalu, akalafya hamwenganawo kuno akajeza kuwalagisa ichindedimo Uzumbe wa Chohile. 9Mna wamwengawawo wawona ni uhezi naho hawazu-mile, na mwe idifyo dyoseni walonga vi-hiye mwe sila ya Zumbe. Ivyo Paoloawasa nakuwaguha wadya wanampina,naho chila zuwa nakalafya nawo mwechumba chikulu cha mntu akwitangwaTilanosi. 10Vino vijendeleza kwa mihilimomidi, vitendile wantu woseni nawakekalamo umzi wa Asiya, woseni Wayahudi nasawo Wayahudi, waiva mbuli ya Zumbe.

Wana Sikewa11 Chohile nakadamanya mpituko

hezizweleke kujinkila mwa Paolo. 12 Hatavitambala vya mwe mikono na suchenakavika nazikenkigwa wanyonje, many-onje yawalawa, mpepo nchafu nazoziwalawa. 13 Wayahudi wamwenganawakatamba nakugulusa mpepo nawowajeza kwa zina dya Zumbe Yesu ku-damanya vino. Walonga mwe mpeponchafu, “Nakunga kwa zina dya Yesu,dilongwe ni Paolo.” 14 Wana mfungatewa Sikewa, Mlavyantambiko mkulu ywaChiyahudi wendaga mgati mwa awowendile wakadamanya ivyo.

15Mnampeponchafu yawagamba, “Sim-manya Yesu, naho simmanya Paolo, mnanyuwe, mwiwahi?”

16 Uyo mntu mta mpepo nchafukawapilikila niyo awahuma nguvu. Wa-sumka kulaila kweikaya yakwe, walumilena suche zawo zitatulwe, wemwazi.17 Wayahudi na Wagiliki woseni na sawoWayahudi nawakekala Efeso weva imbuli

* 18:18 kaika chilagiso, Kumoga umtwi kwa Chiyahudi ni chilagiso kugamba kuna cheliso chikigwe.

NTENDWA 19:18 160 NTENDWA 20:5iyo, wengilwa ni woga, zina dya ZumbeYesu niyo dyatunyiswa. 18 Wazumilewalozize weza, wakazumila mo lumpe lwawantu walekeilwe masa wadamanyaga.19 Waozize na wakaloga wegala vitabuvyawo vikokwe moto mwa meso. Samaniyakwe ibula matundu yakulihwa mntuzuwa dimwenga, magana mlongo milongomishano. 20Mweisila ino ulosi wa Chohileuzagala na kutenda na nguvu.

Ngavungavu uko Efeso21 Yano yeze yaheze kulaila, Paolo awona

aite Yelusalemu kugwila Makedoniya naAkaya. Agamba, “Hajika kwita uko, nita-lamkile Lumi nako.” 22 Kasigila wambiziwakwe waidi, Timoseo na Elasito waiteMakedoniya, yeye kahumula mazuwa ma-jeche mo mkowa wa Asiya.

23 Nani mwe ichipindi chino nakulailankunto nkulu uko Efeso kwa chausa chasila ya Zumbe. 24 Msana heza yumwengaakwitangwa Demetiliyo kadamanya mili-ganyo ya wazumba wa heza wa ku-vikila mlungu Atemi, ndima yakwe iyonaikawenka wandima wakwe vilozize.25 Ivyo awetanga woseni hamwenga nawatuhu nawakadamanya ndima saiyonakuwagamba, “Wagosi, Mvimanyakugamba ugoli wetu walaila mwendimaino. 26Haluse, mwaviwona nakwiva nyuwewenye vino yuno Paolo akudamanya.Agamba milungu ikudamanywa kwamikono ya wantu siyo milungu, nahokadaha kukwesa walozize, woseni wa hanoEfeso namjihi mo mkowa mjima wa Asiya.27 Kuna nkondo ino, kugamba, ndimayetu ino naibelwe. Sivyo ivyo du, nahokuna nkondo kugamba nyumba ya mlunguAtemi naitende siyo chintu naho ukuluwakwe naubalangwe. Ulungu kuvikilwa nichila yumwenga mwe Asiya na isi njima!”

28 Idifyo dize dive ulosi uwo, wehiwanakukonga kuguta, “Atemi ywa Efeso nimkulu!” 29Mzimjima umemangavungavu.Bunga dimgwila Gayo na Alisitaliko,Wamakedoniya waidi nawakatamba naPaolo, niyo wakuguluka nawo he nyumbaya misezigo. 30 Paolo nakaunga engilemwe difyo, mna wanampina wamle-meza. 31 Wakulu wamwenga wa Asiya,wambuyaze, nawo nawasigila wakam-lombezesa asekwelagisa kwe nyumba

yemisezigo. 32 Chipindi icho fyo jimanadimwe ngavungavu, wantu wamwenganawakagutila chintu chimwenga, watuhunawakagutila chituhu, kwaviya waloz-ize nahawavimanyize chiwaduganye.33 Wantu watuhu waviwona kugambaIsikanda naana chakusimwila, kwaviyaWayahudi wamwika moso. Niyo Alek-izanda ahungila wantu mikono wanya-male, niyo ajeza kwehonya. 34 Mna wezewabunkule kugamba ni Myahudi, woseniwagutila hamwenga mwe chimwe kwamasa maidi, “Atemi ywa Efeso ni mkulu!”

35 Kubindilikila, kalani wo umzi anya-maza idifyo. Agamba, “Waefeso weyangu,chila yumwenga kavimanya kugamba mziwa Efeso ni mwika nyumba ya mlunguAtemi na ya yuwe dikuvikilwa digwelekulaila kwembingu. 36 Hahali akudahakulemela yano. Kwaivyo, mnyamale dyiinahomsekudamanya chochose kwanguvu.37 Muwaleta wano wantu hano hewebailechintu kulaila mwe nyumba ya mlunguhegu kumhuluta mlungu ywetu. 38 UnevaDemetiliyo na wandima wakwe wana dyo-dyose mwa mntu yoyose, china udahi namazuwa ya chitala, masa yadaha kulahwauko. 39Mna hegumna chochose chikujinkaviya mkunga, chilamulwe mwe miduganodya wekazi. 40Kwaviya chino chize chilailedyelo, kuna nkondo nakulaile ngavungavu.Havikanike kwetu kwe ingavungavu iyo,naho hachidahe kwegombela vyedi.” 41Ezealonge ivyo, avugala umdugano.

20Kubula Makedoniya na Ugiliki

1 Ingavungavu idya ya Efeso ize in-yamale, Paolo kawetanga hamwengawanampina na kuwafunda kwa kuwenkamoyo. Niyo ahalawa aita Makedoniya.2Ajinka imizi idya nakuwenkamoyowantukwa losi ulozize. Niyo abula Ugiliki,3 kekala uko kwa myezi mitatu. Nake-malanya vyedi kwita Siliya eze abunkulenakuna Wayahudi wakumtegela, awonaauye kugwila Makedoniya. 4 Sopatilomwana Pilo kulaila Beloya, kaita naye,ivyo naho Alisitaliko na Sekundo, kulailaSesalonike, Gayo kulaila Debe, Tikiko naTilofimo, kulaila mkowa wa Asiya na Tim-oseo. 5 Walongolaga nakuchigoja Tilowa.

NTENDWA 20:6 161 NTENDWA 20:356 Chitamba mwe meli kulaila Filipi izeiheze ingasu ye migate heijeligwe hamila,mazuwa mashano yatimile chihangananawo uko Tilowa, uko chikala mazuwamfungate.

Udumo wa Paolo wa kutalamkila Tilowa7 Mwe zuwa dya nkongo dya mazuwa

mfungate chisingi chidugana kudyandala. Paolo asimwila na wantu, kwaviyanakaunga ahalawe zuwa dikutimila, ka-jendeleza kusimwila kubula chilo gati.8 Taa zilozize nazikalangaza kulangamwe chumba kwe golofa chadugane.9Mbwanga yumwenga akwitangwa Eutikonakekala hedidilisha, Paolo nakajendelezakusimwila, Eutiko nakasinka vidala,vimlekile akatowa mgono niyo alagalakulaila kwegolofa ya katatu kubula hasi.Weze wamwinule kabanika kale. 10 MnaPaolo kasela niyo edula mlanga mwakweakamkumbatila. Agamba, “Msekogoha,achei mjima!” 11 Niyo auya kulanga,abesula mgate, nakudya. Eze asimwilenawo kwa chipindi chitali, kubula chisingi,Paolo niyo ahalawa. 12 Wamwigala yudyambwanga kukaya emjima kuno welelwa.

Kulaila Tilowa kwita Mitilene13 Suwe nachilongola na meli kwita Aso,

uko nachimguha Paolo. Kachigamba ku-damanya ivyo, kwaviya nakaita uko kwakujinkila si inyaile. 14 Umo achibwileAso, chimkweza mwe meli kwita Miti-lene. 15 Chilawa kudya kwingila Chiyozuwa ditimile. Zuwa dimwenga ditim-ile chingila Samo, zuwa ditimile chingilaMileto. 16 Paolo kawona aite kujinkaEfeso, chani asekwaza chipindi chochosemo mkowa wa Asiya. Nakaunga asunguzekwingila Yelusalemu mwe zuwa dya Pen-tekoste uneva vikadahika.

Ulosi wa Paolo kulaga wa vilongozi wadala-hale wa Efeso.

17 Paolo kasigila ulosi kulaila Miletokwita Efeso, akawaunga vilongozi wadala-hale wa nyumba yo kuvikila wamhokele.18 Weze wengile, awagamba, Mvimanyaviya nidamanye chipindi choseni ni-hamwenga nanywi, kukongela zuwa dyankongo ningile mwe mkowa wa Asiya.19 Nadamanyaga saviya mndima ywaZumbe kwa untu woseni na mesoziyalozize chipindi chidala chezaga kwa

chausa cha ubalawaWayahudiwamwenga.20 Mvimanya kugamba silekile kuwalongachochose chakuwambiza mna siwahinyamo lumpenamwe izikaya zenyu. 21Silongakwa woseni Wayahudi na sawo Wayahudikugamba wamhitukile Chohile kwa kweilamasa yawowamzumila Zumbe ywetu Yesu.22Vino haluse, kwa kumwivaMuyeUkukilenaita Yelusalemu, simanyize chikungachinilaile kudya. 23 Sivimanya du kugambamwe chila mzi Muye Ukukile kanilongakugamba chifungo na nkunto vyanigoja.24Mna sikufanyanyaujimawanguni chintucha kusinya kwangu, saviya kubindilizandima nihokele kulaila kwa Zumbe Yesu,ndima ya kulonga mbuli yedi ya wedi waChohile.

25 “Sijinkilamwanyuwewoseni, halongaUzumbe wa Chohile. Haluse sivimanyakugamba hahali mwenyu naniwonenaho. 26 Kwaivyo nawaukwilani vinodyelo, yumwenga mwenyu anaga, miyesimuli. 27 Kwaviya silekile kuwagambilaniviya vyoseni akunga Chohile. 28 Ivyomwesinyise mwedifyo dyoseni MuyeUkukile awaikiye nyuwe mtende wasinyawakwe. Tendani wadimi wa wantu wanyumba yo kuvikila Chohile, adamanyemwenye kwa sakame ya Mwanawe.29 Sivimanya kugamba hajika kuhalawa,mauzi nayeze kwenyu, nayo hayasigazemntu mwedifyo. 30 Chipindi cheza wantuwamwenga mwe difyo dyenyu nawadantena kuwagulusa wanampina wawatimile.31Msinyise, nahomkumbuke kugamba kwamesozi yalozize, chilo na msi, sihinya chilayumwenga wenyu kwa mihilimo mitatu.

32 “Haluse nawaika mwe ludimolwa Chohile na wa ulosi wakwe wambazi, ukudaha kuwazenga mwe uzumizinakuwenkani ujimbiko Chohile akuwenkawantu wakwe woseni. 33 Saungaga helazenyu hegu zahabu hegu suche. 34 Nyuwemvimanya kugamba nadamanyaga ndimakwa mikono yangu kuhokela chochosemiye na mbuya zangu chaungaga.35 Siwalagisani mwe vintu vyosenikugamba kwa kudamanyisa ndima savinochiwambize hewekwedaha, kukumbukaulosi alongaga Yesu mwenye akagamba,‘Kuna mwile utendese mwe kulavyakujinka kuhokela.’ ”

NTENDWA 20:36 162 NTENDWA 21:26

36 Paolo eze akomeleze, afika madinawo nakulombeza. 37 Woseni nawakailawakamkumbatila wamlage. 38 Wengilachinyulu vidala kwaviya alongagakugamba hawamwone naho. Niyo waitanaye kwe meli.

21Paolo aita Yelusalemu

1 Chiwalaga wekale mpeho niyo cha-halawa. Chize chajike kutamba mwamazi chibula Kosi, zuwa ditimile chingilaLodo, kulaila hadya chijendeleza kubulaPatala. 2Uko chibwila meli ikwita Foinike,chingila nakutamba nayo. 3Chingila hantuhakudaha kuiwona Sipulasi, niyo nahochatamba kwamwenye mzi mwa Siliya.Chibula Tilo, imeli naikaseleza mizigoyakwe. 4 Kudya chibwila wanampinawamwenga na kwikala nawo kwa mazuwamfungate. Kwa udahi waMuyewamgambaPaolo asekwita Yelusalemu. 5Mna chipindichetu cho kwikala nawo chize chibule,chihalawa kujendeleza ne ntambo yetu.Woseni hamwenga na wavyele wawo nawanawawo, chitanya kuse komzimnkandamwe bahali, uko woseni chifika madikumlombeza Chohile. 6 Niyo chalaganawoseni, chengila mwemeli wowo nawowauya kukaya.

7 Chijendeleza ne ntambo yetu, kulailaTilo kubula Tolemayi, uko chiwalamsawazumile niyo chekala nawo hamwengakwa zuwa dimwenga. 8 Zuwa ditimilechihalawa kwingila Kaisaliya. Kudyachikala mwe kaya ya mlonga wa ulosi waChohile akwitangwa Filipo, yumwengamwa wantu mfungate wasagulagwawambizi uko Yelusalemu. 9Mntu uyo nanawana wane wa chivyele hewenati kusolwawakulonga ulosi wa Chohile. 10Nachikudyakwa mazuwa yalozize umo muwoni akwi-tangwa Agabo engilaga akalaila Yudeya.11 Kachibasa, aguha msipi wa Paolo,enyinya mweviga vyakwe nemikono,akagamba, “Vino nivyo Muye Ukukileakulonga, Mta umsipi uno nanyinywesavino ni Wayahudi wa Yelusalemu, nahonawamlekele kwa Sawo Wayahudi.”

12 Chize chive vino, suwe hamwenganawatuhu chimlombezesa Paolo asek-wita Yelusalemu. 13 Mna kahitula,“Mwadamanya mbwani, kwila savino

nakunusa tama? Sikala vyedi siyo kwakunyinywa du uko Yelusalemu mna hatakubanika kwa chausa cha Zumbe Yesu.”

14 Chidunduga kumgamba usekwita,ivyo chamleka nakugamba, “Viya akungaZumbe navidamanyike.”

15 Chize chiheze kuhumula hadodo,chamalanya vyedi vintu vyetu kwa kwitaYelusalemu. 16Wamwenga wa wanampinakulaila Kaisaliya nawo chijesanya niyowachigala hekaya ya mntu chikungachikale naye. Mnasoni, nanimntu akulailaSipulasi, azumile mwe mazuwa ya nkongo.

Paolo amtalamkila Yakobo17 Chize chingile Yelusalemu, wazumile

wachihokela welelwa. 18 Zuwa ditim-ile chijesanya na Paolo kwa kumkaulaYakobo, vilongozi wadalahale woseni wanyumba yo kuvikila naweyaho. 19 Paolokawalamsa nakuwenka ulosi uchintile wachilachintu Chohile adamanye mwa sawoWayahudi kwa ndima yakwe. 20 Wezewamwive, woseni wamtogola Chohile.Niyo wagamba, “Mlukolo ywetu Paolo,waviwona viya magana milongo yaWayahudi wazumile, na viya wakutongelaizisigilizi. 21 Wagambilwa kugambanaukahinya Wayahudi woseni nawekekalakwe si za sawo Wayahudi kuleka sigiliziza Musa, kuwagamba wasekujela ngasuwana wawo hegu kutimila viya vikungwani Wayahudi. 22 Weva chindedi kugambakwingila. Togola, chidamanye mbwaninaho? 23Vino nivyo chikunga chidamanye.Hana wantu wane hano waikiye nazili.24 Jesanya nawo utende nawo hamwengamwe ngasu yo kulenguswa nakuwalihila,wamogwe fili zawo. Mwe isila ino chilayumwenga namanye kugamba hahanachindedi mwe ayo wagambilwe mwako,mna weye mwenye wekala kutimila sigilizizaMusa. 25Mna kwa sawoWayahudi wazu-mile, chiwegaila mawandiko kuwagambilachiviwona wasekudya nkande yoyose ilav-igwemajeleko kwematukulu, hegu sakameyoyose, hegu nyama yoyose ihogotolwe,naho wasekudamanya uchilanga.”

26 Zuwa ditimile Paolo kaguha wadyawantu niyo elengusa hamwenga nawo.Niyo aita kwe Nyumba nkulu ya Chohilekuwagambila yaungwa mazuwa mengahi

NTENDWA 21:27 163 NTENDWA 22:10kubula ukomelezo wa ulenguswa, umoma-jeleko nayalavigwe kwa chila yumwenga.

Paolo agwilwa mwe Nyumba nkulu yaChohile

27 Mna iviya mazuwa mfungate yakongakusila, Wayahudi wamwenga kulailamkowa wa Asiya wamwona Paolo mweNyumba nkulu ya Chohile. Wadijelamaya idifyo jima niyo wamgwila Paolo.28 Wagutila, “Wantu wa Izulaeli! Cham-bizeni! Yuno nuyo mntu akwita chilahantu akahinya chila yumwenga kuhiganana wantu wa Izulaeli, sigilizi za Musa naNyumba nkulu ya Chohile. Vino halusekaleta sawo Wayahudi mwe Nyumba yaChohile na kuhajela uzavu hantu hanohakukile!” 29 Walonga vino kwaviyawamwona Tilofimo kulaila Efeso na Paolomwomzi, nawo wafanyanya kugambaPaolo kamwingiza mwe Nyumba nkulu yaChohile.

30 Mzi mjima wingilwa ningavungavu,wantu nawo waguluka hamwenga, wamg-wila Paolo niyo wambuluziza kuse kweNyumba nkulu ya Chohile. Aho nyivi zeNyumba ya Chohile zavugalwa. 31 Idibunganadikajeza kumkoma Paolo, umo ulosiukambwila mkulu ywa wankondo waChilumi kugamba wantu woseni waYelusalemu wana ngavungavu. 32 Ahomkulu ywa wankondo aguha wakuluwamwenga na wankondo kuguluka kwed-ifyo. Wantu weze wamwone nawadyawankondo, waleka kumtowa Paolo.33 Mkulu ywa wankondo ambasa Paolo,amgwila, nakunga anyinywe na minyolomidi. Niyo auza, “Mntu yuno ni yuhi,naho katenda mbwani?” 34Wamwenga wamwedifyo wagutila chimwenga, watuhunawo chituhu. Nakuna mtibilinkanyo um-tendile mkulu ywa wankondo asekumanyaichindedi chilaile, ivyo niyo awaungawantu wakwe wamwigale Paolo kundanikwe dijeleza. 35 Waita naye kubulahezintantilo, wankondo niyo wamwinulakulawana ne zingavungavu za wantu.36Woseni nawakamtimila kunowakagutila,“Mkome!”

Paolo egombela37 Iviya wankondo wakonga kumwigala

Paolo mndani mwe dijeza, asimwila na

mkulu ywa wankondo, “Nadaha kusimwiladyodyose kwenyu?”

Mkulu ywa wankondo auza, “WasimwilaChiyunani?” 38 “Weye hwi Mmisiliyudya alongozaga wantu milongo mlongomine nakuwasongaganya vino mazuzi moluwala?”

39 Paolo ahitula, “Miye ni Myahudi, se-lekwa Taso uko Silisiya, mkaya ywa mziumanyike. Nalombeza nilekani nilonge nawantu.”

40 Mkulu ywa wankondo amzumila, niyoPaolo achimala mwezintantilo akahungamkono wakwe wantu wanyamale. Wezewanyamale, Paolo alonga nawo kwaChiebulaniya,

221 “Wayahudi weyangu, netegelezani

hegombela kwenyu!” 2 Weze wamwiveasimwila Chiebulaniya kwawo, wanyamal-isa, Paolo naye ajendeleza,

3Miye niMyahudi, nelekwe Taso uko Sil-isiya, mna sikwila hano Yelusalemu saviyamwanampina ywa Gamalieli. Nahokelagamahinyo makali ya sigilizi za wadalahalawetu naho naselavya kwa Chohile saviyanyuwewosenimwili dyelo. 4Siwajelamayahata kuwakoma wantu nawakatimila isilaino. Sigwila wagosi kwa wavyele nakuwa-jelamwedijeleza. 5MlavyantambikoMkuluhamwenga ne chitala chose cha wachi-maila wantu wadaha kuukula kugambanalonga chindedi. Nahokelaga baluwakulaila kwawo iwandikwe kwa chausacha walukolo Wayahudi wa uko Damesiki,ivyo sita kudya hawagwile wakumzumilawendaga wekudya na kuwegala kubulaYelusalemu wakakantilwe.

Paolo asimwila uhituko wakweNtendwa 9:1-19; 26:12-18

6 “Umo hatamba kubula hajihi naDamesiki, mwe saa mtandatu za msi,aho ulangazi mkali kulaila kwembinguwanimulika kunizunguluka. 7 Sigwa hasiniyo neva izwi dikunigamba, ‘Sauli, Sauli!Nimbwani ukunijelamaya?’ 8Nauza, ‘Weyewiyuhi Zumbe?’ Anigamba, ‘Ni miye Yesuywa Nazaleti, ukunijela maya.’ 9 Wantunachihamwenga wawona ulangazi, mnahawevile idizwi dya uyo na halonga naye.10 Nauza, ‘Nitende mbwani, Zumbe?’Zumbe naye anigamba, ‘Chimala wite

NTENDWA 22:11 164 NTENDWA 23:6

Damesiki, uko naukagambilwe chilachintuChohile aungile udamanye.’ 11 Nasihitukatuntu kwachausa cho ukuka mkulu, ivyoniyo weyangu wanitoza mkono kunilon-goza kwita Damesiki.

12 “Mo mzi udya nakuna mntu akwi-tangwaAnaniya, mntu akumtimila Chohilekwasila ya Chiyahudi nakatongela sigilizizetu naho nakevika vidala ni Wayahudiwoseni wakwikala kudya. 13 Keza kwangu,anichimaila na kugamba, ‘Mlukolo ywanguSauli, wana naho!’ Ahadya siwona nahoniyo namsinya. 14 Agamba, ‘Chohile ywawadalahala wetu kakusagula weye ku-manya viya akunga, kusinya mndima mtawedi, nakumwiva akasimwila kwa izwidyakwe. 15 Kwaivyo nautende mukuziywakwe kugambila chila yumwenga chiyauwone nakwiva. 16 Elo haluse, wagoja mb-wani? Chimala ubatizwe chani masa yakoyauswe ukalombeza kwa zina dya Zumbe.’

Mwitango wa Paolo kulonga kwa sawoWayahudi

17 “Nasuya Yelusalemu, umo halombezamwe Nyumba nkulu ya Chohile,nasilota sozi ya msi, 18 umo simwonaZumbe, akanigambila, ‘Sunguza uhalaweYelusalemu, kwaviya wantu wa hanohawauzumile ukuzi wako.’ 19 Sihitula,‘Zumbe, wavimanya vyedi vidala kugambanasita kwe nyumba zo kuvikila kugwilanakuwatowa wadya nawakakuzumila.20 Naho umo mukuzi wako Sitefanoakakomwa, miye mwenye naniyaho,kuwona file yakwe nakusinya suche zawakomi wakwe.’ 21 Zumbe anigamba,‘Hita, na husigile hale vidala kwa sawoWayahudi.’ ”

22 Wantu wamwetegeleza Paolokubula akalonga vino, mna niyowakonga kuguta kwa izwi dya kulanga,“Mlavyeni! Mkomeni! Hakungwaekale!” 23 Nawakaguta, wakadula suchezawo, nakudula tifili kulanga. 24 Mkuluywa wankondo wa Chilumi awaungawantu wakwe wamwigale Paolo kundanikwe dijeleza, nakuwagambila wamtowemilugwa chani abunkule ni mbwaniWayahudi nawakamgutila saviya. 25 Mnaweze wamnyinye chani atoigwe milugwa,Paolo amgamba mkulu achimale hadya,“Havikungwa weye kumtowa milugwa

mkaya ywa Lumi hejezize hata kudamanyamasa?”

26 Umo yudya mkulu eze eve viya,ambasa mkulu ywa wankondo nakumuza,“Wadamanya chibwani? Yudya ni mkayaywa Lumi!”

27 Ivyo mkulu ywa wankondo aita kwaPaolo nakumuza, “Nigambila, weye wimkaya wa Lumi?”

Paolo ahitula, “Heye.”28 Mkulu ywa wankondo agamba, “Na-

hokelaga ukaya kwa hele zilozize.”Paolo ahitula, “Mna miye ni mwelekwa

ywa Chilumi.”29 Ahadya wantu nawakaunga wa-

muze Paolo wauya hanyuma, mkulu ywawankondo naye kogoha eze abunkulekugamba Paolo nanimkaya ywa Lumi nahokamnyinya minyolo.

Paolo mwe chitala30 Mkulu ywa wankondo nakaunga

amanye ichindedi cha kutenda Wayahudiwamlahe Paolo, ivyo zuwa ditimileamfungula Paolo iminyolo nakuwaungamlavyantambiko mkulu ne chitala chijimawadugane. Niyo amguha Paolo nakumchi-malisa mwa meso yawo.

231 Paolo asinya ichitala nakugamba,

“Waizulaeli weyangu! Udahi wanguwa kusagula yedi vitendese mwe silahwikala mwa meso ya Chohile kubulamwe dizuwa dino.” 2 Mlavyantambikomkulu Ananiya awaungawadya wachimalehajihi na Paolo wamtowe mo mlomo.3 Paolo amgamba, “Ichindedi Chohilenakutowe, weye chiwambaza chihakigwechokaa! Kwikala aho kunilaha kwa sigilizi,uchei hukutimila sigilizi kwa kuwaungawanitowe!”

4 Wantu nawehajihi na Paolowamgamba, “Wamlongela vihiyeMlavyan-tambiko Mkulu ywa Chohile!”

5 Paolo ahitula, “Waizulaeli weyangu,savimanyize kugamba nuyo Mlavyantam-biko Mkulu. Mawandiko yagamba, ‘Mseku-longa yehiye ya vilongozi wa wantu.’ ”

6 Paolo eze awone kugamba wamwengamwe difyo ni Masadukayo na watuhu nawoni Mafalisayo, aguta mwe chitala, “Waizu-laeli weyangu! Miye ni Mfalisayo, mwana

NTENDWA 23:7 165 NTENDWA 23:34Falisayo. Nakantilwa hano kwa chausacha msuhi ninanawo kugamba wabanikenawauyuke!”

7 Eze alonge vino, Mafalisayo naMasadukayo wakonga kulemana, idifyonadyo dyepagula. 8 Kwaviya Masadukayowagamba wantu hawauyuke naho hahanawandima wa kwembingu hegu muye, mnaMafalisayo wazumila kwa vyoseni vitatu.

9 Lwasu longezekela vitendese,wamwenga wawahinyi wa sigilizi wa nten-dele ya Mafalisayo wachimala kugombelakwa nguvu, “Hachikuwona dihiye moumntu yuno! Tankani muye hegu mndimaywa kwembingu chindedi kalonga naye!”

10 Mahigano yatendesa makali vitendilemkulu ywa wankondo ogohe na ku-fanyanya kugamba Paolo natatulwe. Ivyoniyo awaunga wankondo wakwe kwita kwedifyo wakamguhe Paolo kulaila kwawowamwigale kundani kwe dijeleza.

11 Chilo chiya Zumbe amchimaila Paolonakumgamba, “Usekogoha! Kulavyaulongi wako kwa chausa changu hanoYelusalemu, waungwa udamanye nahoivyo uko Lumi.”

Wayahudi wadamanya mzungu wakumkoma Paolo

12Mtondo utimileWayahudi wamwengawadugana niyo waika mwalo. Waika nazilikugamba hawadye hegu kunywa chochosekubula wamkome Paolo. 13 Nawakajinkamilongo mine waikiye umwalo unohamwenga. 14 Niyo waita kwa mlavyan-tambikomkulu nawadalahale wakagamba,“Chika nazili hamwenga chisekudya chintukubula chimkome Paolo. 15 Haluse,nyuwe hamwenga nechitala sigilani ulosikwa mkulu ywa wankondo ywa Chilumikumwigala Paolo kwenyu, mketendamwonga mbuli zakwe za chindedi. Mnanachemalanye vyedi kumkoma henatikubula hano.”

16 Mna mwihwawe dye Paolo kawivaumwalo uwo, niyo aita akumgambila Paolokwedijeleza. 17 Niyo Paolo amwitangayumwenga mwa wakulu awagamba,“Mwigale mbwanga yuno kwa mkuluywa wankondo, ana chintu cha kumgam-bila.” 18 Mkulu amguha nakumlongozakwa mkulu ywa wankondo, agamba,“Mvugailwa Paolo kanitanga kunilombeza

nimbuze mbwanga yuno kwako, kwaviyaanachintu chakulonga kwako.”

19 Mkulu ywa wankondo amtoza mkono,esenta hamwenga naye niyo amuza, “Unachibwani cha kunigambila?”

20 Agamba, “Uzumbe wa Uyahudiwivana luvi wakulombeze umwigale Paolokwe chitala, waketenda kugamba ichitalachaunga ulosi wedi wakwe. 21 Mnausekuwetegeleza, kwaviya kuna wantuwakujinka milongo mine wefizize wakam-goja. Waika nazili wasekudya na kunywakubula wamkome. Vino haluse wemalanyavyedi wagoja weye viya ukunga ulonge.”

22 Mkulu ywa wankondo agamba,“Usekugambila yoyose kunigambila.”Amleka mbwanga yudya ahalawe.

Paolo egalwa kwaMkulu ywaChilumi Feliki23 Niyo mkulu ywa wankondo etanga

wakulu waidi akawagamba, “Malanyaniwankondo magana maidi waite Kaisaliya,hamwenga na wakwela falasi milongomfungate na wata maguha maganamaidi wemalanye mhalawa saa ntatu yachilo. 24 Lavyani falasi akwele Paolonaho mumbuze mpeho kwa liwali Feliki.”25 Niyo mkulu ywa wankondo awandikamawandiko yakugamba,

26 “Kilaudiyo Lisiya kwa mtunywa,liwali Feliki, Ndamsa. 27 Wayahudiwamgwila yuno mntu naho nawehajihina kumkoma. Sibunkula kugamba nimkaya ywa Lumi, ivyo nasita na wankondokwa kumwambula. 28 Nasunga nimanyenichibwani wakumlaha niyo namwigalakwechitala chawo. 29 Sibunkula kugambahadamanye dyodyose dyakumtendaakomwe hegu kujelwamwe chifungo, ulahiukumgwelawatongelana na izisigilizi zawowenye. 30 Nize nigambilwe kuna mwaloukujeswa kwa chausa chakwe, aho nawonanimsigile kwako. Siwagambila wakumlahawavilonge mwa meso yako.”

31 Wankondo watimila viya wagam-bilwe. Wamguha Paolo chilo chiyakubula Antipatili. 32 Zuwa ditimile wadyawankondo wakujenda lwa viga waogolakuya kwengome nakuwalekela wakwelafalasi waite naye. 33 Wambuza Kaisaliya,wamwinka liwali mawandiko na kumlekelaPaolo kwakwe. 34 Mkulu ywa Chilumi

NTENDWA 23:35 166 NTENDWA 24:27kasoma mawandiko niyo amuza Paolokalaila mzi wani. Eze abunkule kalailaSilisiya, 35 agamba, “Nahwetegeleze umowakukulaha waneza.” Niyo amunga Paoloasinywe mwe kaya ya liwali.

24Ulahi mwa Paolo

1 Mazuwa mashano yatimile Mlavyan-tambiko mkulu Ananiya kaita Kaisaliyana wadalahale wamwenga na mchimailaakwitangwa Tetulo. Walaila kwa Felikinakumwigaila ulahi mwa Paolo. 2 NiyoPaolo etangwa, Tetulo akonga kulavyaulahi wakwe savino,

“Mtunywa! Ulongozi wako wediuchigaila chipindi chitali cha utondowazi,mahituko yalozize yadamanyika kwawediwe si yetu. 3 Chihokela vino chila hantuna chipindi choseni, naho chakuhongezavitendese. 4 Sikunga kukwaziza mudaulozize mna nakulombeza chifile mbazichetegeleze hadodo. 5 Chimbunkula mntuyuno niwakusinyisa, kakonga nkumbizimgati mwa Wayahudi wose mwe isi nahouyo ni mkulu ywa Nazaleti. 6 Naho kajezakujela uzavu mwe Nyumba nkulu yaChohile niyo chamgwila. 7 Chaviwonagachimlahe kwa sigilizi yetu wenye, mnaLisiya mkulu ywa wankondo kabula niyoamusa kwetu kwa udahimkulu. Niyo Lisiyaalavya sigilizi kugambawakumlahawabulekwako. 8 Uneva unamuza yuno mntuweye mwenye nabunkule yadya yosenichikumlaha.” 9 Wayahudi wazumila ulahinakugamba yano yoseni ni chindedi.

Kwegombela kwa Paolo kwa Feliki10 Mkulu ywa Chilumi niyo amsogeila

Paolo kulonga naye Paolo agamba,“Sivimanya kugamba kutenda mlamuzi

mwe isi ino kwa mihilimo ilozize, kwa ivyoselelwa kwegombela kwako. 11 Wadahakuviwona mwenye, hayajinkile mazuwamlongo na maidi nasita Yelusalemukwakuvika. 12 Wayahudi hawaniwonehatamwila na mntu yoyose mwe Nyumbankulu ya Chohile, hegu kuniwona haluvyawantu, mwe nyumba za kuvikila heguhatuhu hohosemo umzi. 13 Iviya hakudahakukwinka ichindedi cho ulahi wawomwangu. 14Chintu huzumila mwako, Miyenamvikila Chohile ywa wadalahala wetu

kwa kutimila sila wowowakugamba siyo yachindedi. Mna nazumila mwe chila chintuchiwandikwe mwe sigilizi za Musa namawandiko ya wawoni. 15Nina msuhi kwaChohile saviya wowo wenye wananayo,kugambawantuwoseni, watana nawehiye,nawauyuke. 16 Kwaivyo nadamanya viyahudaha nitende na udahi wa kusagula yedikwa Chohile na wantu.

17 “Nize nitende hale na Yelusalemukwa mihilimo ilozize, sita kudya kuguhahela kwa wantu wangu kulavya majeleko.18 Umo hadamanya vino wanibwila mweNyumba nkulu ya Chohile nize nihezengasu ya ulenguso. Nahekwine fyo dyawantu hegu ngavungavu. 19MnaWayahudiwamwenga kulaila si ya Asiya nawehadya,wowo wenye waungwa weze mwakokulavya ulahi wawo kwangu. 20 Heguwaleke wano wehano walonge masawaniwone nayo miye hadamanya umonichimale mwechitala, 21 mna nalongagachintu chimwenga umo nachimalagamwawo, ‘Mwanilaha dyelo kwa kuzumilakugamba wafile nawauyuke.’ ”

22 Feliki mwenye amanyize vyediisila iyo, niyo awikiya zuwa tuhu ulahiuwo, awagamba, “Umo mkulu ywawankondo Lisiya aneza nanilamule ulahiwenyu.” 23 Amunga mkulu amsinye Paolo,mna enkigwe luhenyo naho wawalekelewambuyaze wamwinke chiya akunga.

Paolo mwa Feliki na Dulusila24 Yeze yajinke mazuwa majeche Feliki

keza hamwenga na mkaziwe Dulusila,yeye nani Myahudi. Asigila Paolo egalweakamwetegeleze akasimwila mbuli zakumzumila Kulisito Yesu. 25 Mna Paoloumo akajendeleza kulonga mwe wedi,kutenda na chihimo, nedizuwa dikwizadye nkanto, Feliki noyo ogoha agamba,“Wadaha kwita. Nahwitange naho hatendana luhenyo.” 26 Umo nakafanyanyakugamba Paolo namwinke hela, kwaivyokamsigila chila nkanana nakusimwilanaye.

27 Ize ijinke mihilimo midi, Feliki ka-hokelwa ni Pokiyo Fesito kutenda liwali.Feliki nakaunga abwedwe ni Wayahudiniyo amjela Paolo mwe chifungo.

NTENDWA 25:1 167 NTENDWA 25:27

25Paolo egombela kwa Zumbe ywa Lumi

1 Mazuwa matatu Fesito eze engile mweisi, kalaila Kaisaliya kwita Yelusalemu,2 uko mlavyantambiko mkulu na vilongoziwa Chiyahudi wegala ulahi mwa Paolo.Wamlombeza Fesito 3 kuwegaila PaoloYelusalemu, kwaviya wamdamanyizamwalo wa kumkoma mwe sila. 4 Fesitoahitula, “Paolo kajelwa mwechifungouko Kaisaliya, miye mwenye nanuye ukomazuwa majeche yakwiza. 5 Walekenivilongozi wenu chijesanye Kaisaliyachikamlahe mntu uyo hegu kadamanyadyodyose dihiye.”

6 Fesito kekala mazuwa matuhu mnanehegu mlongo hamwenga nawo niyo aitaKaisaliya. Mwedizuwa ditimile kekalamwe chitala cha ulamuzi akamungaPaolo egalwe. 7 Umo Paolo eze engile,Wayahudi walaile Yelusalemu wachimalawamzunguluka na kukonga kumlahisa,ulahi udunduge kulagisa ichindedi. 8 MnaPaolo egombela mwenye, “Sidamanyedihiye mwe izisigilizi za Wayahudi heguNyumba nkulu ya Chohile hegu Uzumbewa Chilumi.”

9 Mna Fesito nakaunga ekombe mwaWayahudi, ivyo amuza Paolo, “Naungewite Yelusalemukulahwamwameso yanguuko?”

10 Paolo agamba, “Sichimala mwa mesoye chitala cha ulamuzi cha Zumbemwenye,hungwa nilahwe. Siwadamanyize dy-odyose dihiye Wayahudi, saviya wenyeumanyize vyedi. 11 Uneva sihigana neisigilizi naungwa nikantilwe kubanika,sikuvilemela. Mna uneva sicho chindedimwe mbuli ino wakunilaha, hahali aku-daha kuninkiliza kwawo. Negombela kwaseuta ywa Chilumi.”

12 Fesito eze ajike kulafya na walangiliziwakwe, ahitula, “Wonga ukegombele kwaMkulu ywa Chilumi, hita kwa Mkulu ywaChilumi.”

Paolo kwa Agilipa na Benike13 Mazuwa yatimile Zumbe Agilipa

na Benike waita Kaisaliya kutalamkawamlamse Fesito. 14 Weze watende ukokwa mazuwa yalozize, Fesito asimwilaviya Paolo eli kwa Zumbe, “Hana mntuhano afungagwa ni Feliki, 15 umo naitaga

Yelusalemu, mlavyantambiko mkulu ywaChiyahudi na wadalahale wanigaila ulahimwakwe nakunilombeza nimkantile.16 Mna siwagamba kugamba suwe Wa-lumi hachina mazwela kumlavya yoyoseakulahwa hewenati wadya wakumlahakudugana naye akegombela mwenye mweyadya wakumlaha. 17 Umo wengile hano,sazize muda, mna mwe zuwa ditimilesikala mwe chitala kumunga uyo mntuegalwe. 18 Wakuhigana nawo wachimala,mna hawamlahile yehiye nahafanyanyanawamlahe. 19 Wananavyo ni mahiganomajeche mwe sila ya chiyahudi ya kum-londa Chohile na mwe mntu yumwengaakwitangwa Yesu abanikaga, mna Paoloagamba echei mjima. 20Nasina ulamuzi waviya hunga nihokele chindedi cheimbuliino, ivyo namlombeza Paolo hegu akaungaaite Yelusalemu akalahwe uko mo ulahiuwo. 21 Mna Paolo konga egombele,kalombeza asinywe nakumlekeila Mkuluywa Chilumi kulamula imbuli yakwe.Ivyo nalavya sigilizi asinywe kubula umonanidahe kumsigila kwa Mkulu ywaChilumi.”

22 Agilipa amgamba Fesito, “Naunganimwive mntu yuno mwenye.”

Fesito ahitula, “Naumwive luvi.”23 Zuwa ditimile Agilipa na Benike

wengila kwa chinyemi mwe ngasu kunowakengilamwenyumba ye ngasu yamkuluywa chinkondo na vilongozi womzi. Fesitoamunga Paolo egalwe. 24 Fesito agamba,“Zumbe Agilipa nawosenimwihano naswi,Mwamwona mntu yuno akuhigana nawantu wose wa Uyahudi, woseni wahano na wa Yelusalemu, wanigaila ulahi.Wagutila kugamba akomwe asekutendamjima naho. 25 Mna sibunkule chikum-tenda akantilwe kukomwa. Kwaviya yeyemwenye konga ekegombele kwa Mkuluywa Chilumi, siviwona nimsigile. 26 Mnasina chakindedi cha kumwandikila Mkuluywa Chilumi. Ivyo simwigala kulongozikwenyu na kwako zumbe Agilipa! Chaniukaheza uzuza wako mwe mbuli yakwenadaha kutenda nachintu cha kuwandika.27 Kwaviya sivyo vyedi kwangu kusigilamfungwa hehena icho chikumlaha.”

26Paolo egombela mwenye kwa Agilipa

NTENDWA 26:1 168 NTENDWA 26:271 Agilipa amgamba Paolo, “Wadaha kwe-

gombelamwenye.” Paolo achulusamikonoyakwe egombela savino,

2 “Zumbe Agilipa! Nefanyanya si-tenda mpafu dyelo negombela mwa yoseniyano hulahwa ni Wayahudi, 3 vitendesekwaviya weye kumanya vyedi mazwelaya Wayahudi. Haluse, nakulombeza un-etegeleze ukanijijimiza.

4 “Wayahudi woseni wavimanya viyanahekala kukongela ni mwana. Wamanyaviya nikale vyoseni, nkongo mwe isiyangu vikaheza Yelusalemu. 5Wavimanyamazuwa yoseni, uneva wakaunga waukulekugamba kulaila nkongo sikala saviyamntu ywa bunga dya sila ya Chiyahudiya kumlonda Chohile, kugamba bungadya Mafalisayo. 6 Vino haluse sichimalahano halahwa kwa chausa cha msuhininanawo mwe viya alongile Chohile kwawadalahala wetu, 7 chintu ichiya makabilamlongo na maidi ya wantu wetu yakusinyakuhokela, umo wakavika kwa Chohilechilo na msi. Zumbe, ni kwachausa chomsuhi uwo, nalahwa ni Wayahudi wano!8 Nimbwani nyuwe mwihano mwawonahavikudahika kuzumila kugamba Chohileauyusa wabanike?

9 “Miye mwenye nafanyanya kugambanaungwa kudamanya chila hudaha kwayadya yakuhigana na Yesu ywa Nazaleti.10 Icho nicho nidamanye uko Yelusalemu.Sihokela udahi kwa mlavyantambikomkulu nakujela wantu wa Chohilemwechifungo, naho umo wakakantilwafile nahazumila. 11 Nkanana zilozizeziwakantila mwe nyumba zo kuvikilanakujeza kuwatenda waleke kuzumilakwawo. Nawakanijela maya vidala nahaitakuwalonda kwemizi ya wajeni kuwajelamaya.

Paolo asimwila ukuhitukila kwakweNtendwa 9:1-19; 22:6-16

12 “Elo mwembuli ino sita Damesiki naudahi na malagizo kwa walavyantambikowakulu. 13 Mtunywa umo nimwesila msi,saa mtandatu, siwona ung'azi ukung'alisaujinkile idizuwa, ukulaila kwembinguung'ala kunizunguluka na wantu chiku-tambanya. 14 Woseni chigwa hasi, niyoneva izwi dikulonga kwangu kwa Chiebu-laniya, ‘Sauli, Sauli! Nimbwani ukunijelamaya? Welumiza mwenye kwa kwetowa,

saviya njeku ikutowa mateke nkome yamdimi ywakwe.’ 15 Namuza, ‘Zumbeweye ni yuhi?’ Zumbe naye ahitula, ‘Nimiye Yesu, ukunijela maya. 16 Mna chi-mala. Sikulaila hutende mndima ywangu.Uwagambile watuhu chino uwone kwangudyelo na icho hunga hulagise mazuwayakutimila. 17 Nahwambule na wantuwa Izulaeli na sawo Wayahudi hungahusigile kwawo. 18 Gubula ameso yawowahitule kulaila kwechiza na uwengize moung'azi wamlawe mo udahi wa Shetani nakumhitukila Chohile, walenguswe kwa silaya kunizumila wenkigwe kulekeilwa masayawo nakuhokela hantu hawo mwa wantuwasagulwe ni Chohile.’

Paolo asimwila ndima yakwe19 “Kwaivyo, Zumbe Agilipa, sungile

nihigane na uwoni wa msi nihokele kulailakwembingu. 20 Kukongela Damesiki naUyahudi ukajika mwe Yudeya yoseni namwa sawo Wayahudi, silonga kugambaweile wausizwe masa yawo kumhitukilaChohile kudamanya viya vikunga vilagisekwa ntedwa kugamba wausizwa masa.21 Ni kwavino wano Wayahudi wanigwilaumo nanimwe Nyumba nkulu ya Chohile,niyo wajeza kunikoma. 22 Mna vino dyelosambizwa ni Chohile, ivyo nachimalahano kulavya ukuzi wangu kwa wose,kwa wadodo na wakulu. Chino hulonganicho ichintu nawakalongaga wawonina Musa nachilaile, 23 kugamba KulisitoMkombola aungwa asulumizwena kutendaywa nkongo kuuyuka, kulonga ung'aziwa wambulwa kwa Wayahudi na sawoWayahudi”

24 Umo Paolo akegombela mweivyo, Fe-sito amgutila, “Paolo wi mchilalu! Uku-somesa kwako kwakujela chilalu!”

25 Paolo ahitula, “Miye suyo mchilalu,Zumbe! Nasimwila ichindedi chitendese.26 Zumbe Agilipa! Nadaha kusimwilanaweye kwa ukankalu, kwaviya kuzimanyaizimbuli zino. Nina chindedi kugambakumsinya chila yumwenga, kwaviya chintuchino hachilaile chifisigwe hankanda.27 Zumbe Agilipa, wawazumila wawoni?Sivimanya wawazumila!”

NTENDWA 26:28 169 NTENDWA 27:2428 Agilipa amgamba Paolo, “Wafanyanya

mwe chipindi chino chijihi wadaha kuni-tenda Mkulisito?”

29 Paolo ahitula, “Chitende chipindi chi-tali hegu chijihi, malombezi yangu kwaChohile ni kugamba weye na woseni msi-gale mkunetegeleza dyelo mwadaha ku-tenda savino miye nili, mna ukausa iminy-olo ino!”

30 Niyo zumbe mkulu Benike na watuhuwoseni wachimala, 31 weze wahalawewagambilana, “Mntu yuno hadamanyedyodyose dikumtenda akomwe hegukufungwa.” 32 Agilipa amgamba Fesito,“Mntu yuno nakaungwa alekelwe heguhakunga kwegombela kwa Mkulu ywaChilumi.”

27Paolo aita Lumi

1 Ize ilamulwe kugamba chite Italiya,wamlekela Paolo na watumwa watuhukwa Yuliyo, mndima mwe bunga dyachilumi dikwitangwa “Bunga dya Mkuluywa Chilumi”. 2 Chikwela meli ku-laila Adilamitiyo, yemalanye kuhalawakubula mizi ya mpwani ya Asiya, niyochahalawa. Alisitaliko Mmakedoniyakulaila Sesalonike nehamwenga na suwe.3 Zuwa ditimile chingila Sidoni. Yuliyoendaga mntu ywedi kwa Paolo kamlekelaaite akawakaule wambuyaze, enkigwechochose akunga. 4 Chijendeleza kulailaaho, kwaviya mpeho naikahigana na suwe,chita ntendele ye chisiwa cha Sipulasi.5 Chikanta bahali ya Silisiya na Pamfiliyakubula Mila uko Likiya. 6 Kudya yudyamndima kawona meli ikulaila Isikandaliya,naikaita Italiya, ivyo niyo achikweza.

7 Chijenda mpalahole kwa mazuwayalozize, kwa udala mkulu uhelo chingilamo mzi wa Chido. Nkun'ginto haichi-tendile chijendese mwe ntendele iyo, ivyoniyo chajenda kubula mpwani ye chisiwacha Kilete, kujinkila Salimone. 8 Chijinkilamnkanda mwe mpwani kwaudala mkuluchingila hantu hakwitangwa Bandali yedi,saho hale kulaila mo mzi wa Laseya.

9 Chihumula chipindi chitali aho,vihosize kutisa kujendeleza netambo, kwaviya zuwa dya kufunga nadijinka kale.Ivyo Paolo awagamba vino, 10 “Wagosi,naviwona kugamba ntambo yetu kulaila

hano nakujendeleza naitende yatisa,chadaha kwazamizigo nemeli, naho wantukwaza ujima nawo.” 11 Mna mndima ywawankondo nakevana namkulu ywemeli namta imeli mweviya walongile, sivyo viyaPaolo alongile. 12 Ibandali nasiyo yedi mwenyota, ivyo wantu walozize nawakaungakutamba kujeza kubula Foinike, unevavikadahika, chani wahumule uko mwenyota. Foinike ni bandali iyuko Kileteikusinya kwamwenye mzi. Uswelo wedizuwa na chibula, Uswelo we dizuwa.

Nkung'unto mwe bahali13 Mpeho ikuvumila chidogo kulaila

kwamwenye mzi ukonga kuvumila, wantuwadya nawo wafanyanya kugamba wadahakukonga ntambo, ivyo niyo wausa inangana kujenda mnkanda vikudahika mwempwani ya Kilete. 14Mna aho nkung'untonkulu, ikwitangwa “Kwa mwenye mzichibula” Uvumila ukasela kulaila kwechisiwa. 15 Ijubwanisa imeli, naho kwaviyachidunduga kuhigana nayo niyo chailekaimeli igalwe ni mpeho. 16 Chipata hantuha kuhumula umo chikajinka ntendeleya kwamwenyemzi mwe chisiwa chidodocha Kauda. Uko kwa udala chidogo,chidaha kuitenda ingalawa yendaga mwemeli ikale vyedi. 17 Wantu wendagamwa mazi waikwesa ingalawa mndani nakuinyinya sigi mwe imeli. Nawakogohawanasekutoga mwe vigulu vya msangavya mpwani ya Libiya, ivyo waichimalisanakuilekela imeli iguhigwe ni kung'unto.18 Nkung'unto ijendeleza, ivyo niyo mwezuwa ditimile wakonga kudula kuse mizigonaimwe imeli, 19 niyo mwe zuwa ditimilewadula viya vimwenga vye meli kuse.20 Kwa mazuwa yalozize hachiwone zuwahegu ntondo, mpeho nayo ijendelezakuhutisa. Kokukomeleza chikanta tama yakuhonywa.

21 Wadya nawe mwemeli weze watambekwa chipindi chitali hewakudya nkande,Paolo achimaila akagamba, “Wagosi,mwanetegeleze hachalaile Kilete, hac-hazize chochose. 22 Mnalo halusenawalombezani, tozani myoyo! Hahalimwenyu akunga age, ni meli iyoduikunga yage. 23 Kwaviya chilo chijinkilemndima ywa kwembingu ywa Chohilehumsankanila kanizila 24anigamba, ‘Paolo!

NTENDWA 27:25 170 NTENDWA 28:8Usekogoha, waungwa uchimale mwa mesoya Mkulu ywa Chilumi. Chohile moutana wakwe kwako kawahonya wosenimkutambanya.’ 25 Kwa ivyo wagosi, tozanimyoyo! Kwaviya namzumila Chohilekugamba navitende saviya anigambile.26 Mna nachigalwe mpwani mwe chisiwachimwenga.”

27 Nani chilo cha mlongo na mine,nachikajubwaniswa uko na uko mwebahali ya Meditelaniya ni mawimbi.Mwe chilogati vino wandima we melinawakafanyanya nachikabula hajihi nasi nkavu. 28 Ivyo niyo waseleza sigi in-yinyigwe uzami niyo wabunkula kugambaamazi kwita hasi yabula vinko milongomine, hadodo chidogo naho wadamanyaivyowabwila yabula vinkomilongomitatu.29 Nawakogoha kugamba meli naite mweluwe, ivyowaseleza nanga nne kulaila kun-yuma kwe meli nakulombeza kwa Chohileulangazi wa msi. 30Niyo awandima wajezakusumka kulaila mwe meli, waselezangalawa mwa mazi waketenda kugambawakujela nanga ko uso we meli. 31 MnaPaolo amgamba mkulu ywa wankondona wankondo, “Uneva wandima we imelihawekale mndani mwe meli, hautende namsuhi wa kuhonywa.” 32 Ivyo wankondowakanta sigi yatozize ingalawa kuileka ite.

33 Iviya hakunati kukunguzuka Paoloawalombeza woseni wadye nkande,“Namkagoja kwamazuwamlongo namanehaluse, chipindi choseni icho hamdile cho-chose. 34 Nawalombezani mdye chochose,mwaungwamdyemhone. Hahana nachagehata luvili lumwenga lwe imitwi yenyu.”35 Eze alonge ivyo, Paolo aguha mgate,amhongeza Chohile mwa woseni, aubesulanakukonga kudya. 36Watoza imyoyo, chilayumwenga adya nkande. 37 Nachibulawantumaganamaidimilongomfungate namtandatu mwe imeli. 38 Chila yumwengaeze atende keguta, waihunguza uzamiimeli kwa kudula ngano yosenimwebahali.

Meli yadidimila39 Kwize kukunguzuke, wandima

we imeli hawabunkule ipwani, mnawabunkula chisiwa niyo waviwonakugamba, uneva vikadahika, waigale imeliikachimale aho. 40 Ivyo niyo wazitoholaizinanga kuzilekeila zitotohele mwa mazi,

umo wakazitohola izisigi zitozize usukani.Niyo wenula tanga kulongozi kwe melichani mpeho ivumile kulongozi kwe meli,niyo chahinga mpwani. 41 Mna meli niyoyakwama mwe dunda dya msanga niyoyatubwilisa ikatenda haikusingisika, mnantendele ya kunyuma niyo yavunika kwakutweigwa ni ng'ung'unto kwa nguvu.

42 Wankondo wevana wawakomewafungwa woseni, chani hata mntuyumwenga mgati mwawo asekusumkakwa kogela. 43 Mna mndima mkulu ywawankondo nakaunga amhonye Paolo, ivyoniyo awachinda wasekudamanya viyawakunga. Niyo alagiza wadya wamany-ize kogela wedule nkongo mwa maziwatambuke wabule mpwani, 44 wasigalewatimile, watoza mbao hegu vihande vyemeli vitulike. Nivyo wose chibwile vyedimpwani.

28Uko Malita

1 Chize chingile vyedi mpwani,chabunkula kugamba chisiwa chiyanachiketangwa Malita. 2Wakaya wa hadyanawachidamanyiza vyedi vidala. Fulanaikonga kunya naho nakuna mpeho, ivyoniyo wachijimbila moto nakuchihokelasuwe woseni. 3 Paolo nakachisanya chisadya nkuni akadika mo moto umo nyokailaile ikatimila joto niyo yezingiliza momkono wakwe. 4 Wakaya weze wawonainyoka ikanemanema momkono wa Paolo,niyo wagambana, “Mntu yuno ni mkomi,mna udahi wa kusagula yedi umtendamjima, hata uneva kahonywa kubanikakwe bahali.” 5 Mna Paolo kaisingisainyoka igwele mo moto helumigwe.6 Nawakamgoja avimbe hegu agwe hasiabanike. Mna weze wagoje kwa chipindichitali hawawone chochose chimlaile,wahitula fanyanyi zawo wakagamba,“Yuno ni mlungu!”

7 Hajihi na hadya hantu nahana nkondeza Pubuliyo, mkulu ywe chisiwa. Kachi-hokela vyedi niyo kwamazuwamatatu chi-tenda wajeni wakwe. 8 Tati yakwe Pub-uliyo nemolusazi, mnyonje ywa homa namisango. Paolo aita kwechumba chakwe,alombeza kwa Chohile, amjelekela mikono

NTENDWA 28:9 171 NTENDWA 28:31naye ahonywa. 9 Vize vilaile ivyo, wany-onje watuhu woseni mwe chisiwa wezanakuhonywa. 10Wachinka majeleko yaloz-ize, umo chikahalawa wachijeila mwe melivyoseni nachunge mwe ntambo.

Kulaila Malita kwita Lumi11 Ize ijinke myezi mitatu chijenda

mwe meli kulaila Isikandaliya, ikwitangwa“Vyohile Vidi”, chipindi che nyota chahu-mulaga mwe chisiwa icho. 12 Chingila mziwa Silakusa nakuhumula aho kwa mazuwamatatu. 13Kulaila hadya chijenda kwingilamzi wa Legiyo. Zuwa ditimile mpehoikonga kuvumila kulaila kwamwenyemzikwa mazuwa maidi chingila mzi waPuteyoli. 14 Chibwila wazumile hadyawachungile chihumule nawo hamwengakwa mazuwa mfungate. Nivyo chengilaLumi. 15 Wazumile wa Lumi wachiva nakwiza kuchisingila hajihi na mizi ya Gwilodya Apiyo na migahawa mitatu. Paolo ezeawawone, amhongeza Chohile kuno engilemoyo vidala.

Paolo uko Lumi.16 Chize chingile Lumi, Paolo kazu-

milwa kwikala mwenye kuno akasinywa nimnkondo.

17 Yeze yajinke mazuwa matatu Paoloawetanga vilongozi wakaya wa Chiyahudikomdugano. Weze wadugane, awagamba,“Waizulaeli weyangu, hamwengasidamanye dyodyose dikuhigana na wantuwetu hegu yadya chizwele chihokelekwa watatizetu, sitendwa mfungwauko Yelusalemu nakwinkizwa kwa Wa-lumi. 18 Weze waheze kunilaha, Waluminawaunga wanilekele, kwaviya hawawonechikunitenda nikomwe. 19 Mna Wayahudiweze walemele imbuli ino, nasungwakwa nguvu hegombele kwa Mkulu ywaChilumi, hata hegu nasina dyakuwalongelawantu wangu. 20 Nivyo vilekile sunga niwawone nakulonga na nyuwe. Ichindedi,nasinyinywa minyolo savino kwa chausacho msuhi wakwe uyo wantu wa Izulaeliwakumsinya.”

21Wamgamba, “Hachihokelemawandikoyoyose kulaila Yudeya ukunga weye, nahohahali mntu ywetu yoyose kulaila uko,mbuli hegu chochose chihiye mwako.22 Mna chonga chive fanyanyi zako,

kwaviya chimanya chila hantu wantuwasimwila vihiye mwe idifyo wili.”

23 Ivyo waika zuwa dya kuduganana Paolo, wantu walozize mwe idizuwaidyo wabula hadya nakekala. Kukongelamtondo kubula nechilo nakawagambilaulosi wakwe wa Uzumbe wa Chohile, nahokajeza kuwaunga wamanye mbuli za Yesukwa kulonga viya zilongile Sigilizi za Musana mawandiko ya wawoni. 24 Wamwengawazumila kwa ulosi wakwe, mna watuhuhawazumile. 25 Ivyo niyo wahalawa,hawevane mgati mwawo, Paolo eze alongembuli ino, “Muye Ukukile kalonga vyedikujinkila muwoni Isaya kwa wadalahalawenyu! 26Kwaviya nakagamba,‘Jenda kalonge kwa wantu wano,Namwetegeleze na kwetegeleza, mna

hamkombaganye,namsinye na kusinya, mna hamwone,27 kwaviya fanyanyi za wantu wano za-

ganika,magutwi yawo hayakwivanaho wafinya ngohe ameso yawo.Wanasekusinya kwa meso yawo,nakwiva kwa magutwi yawo,mitwi yawo naikombaganye,nakunihitukila, Chohile alonga,nami naniwahonye.’ ”

28 Paolo akomeleza, “Mvimanyekugamba, ulosi wa uhonyi wa Chohilewigalwa kwa sawo wakaya wa Uyahudi.Naweve!” 29 Paolo eze alonge vino,Wayahudi wahalawa, wakahigana wenye.

30 Kwa mihilimo midi Paolo nehantuapangile mwenye, aho nakahokela woseninawakeza kumtalamkila. 31 Kalonga mweUzumbe wa Chohile nakuhinya mbuliza Zumbe Yesu Kulisito, akasimwila kwaukankalu hehena kuchindwa.

WALUMI 1:1 172 WALUMI 1:16

BALUWA YA PAOLO KWAWALUMIULONGOZIChitabu cha Walumi chawandikagwa niMsigilwa Paolo chipindi mafani mwemhilimo wa milongo mishano na minena milongo mishano na mnane AD. Paolonahenati kuwatalamkila Walumi, ivyoegalaga ibaluwa ino kuwahinya wazumiziwa Lumi Wayahudi na sawo Wayahudi.Awandikaga ibaluwa ino kulaila momzi waKolinto kudya nakekalamwe chipindi icho.Paolo awandikaga chani wantu wa si zosewammanye na kumtimila Yesu Kulisito.(16:26).

Chitabu cha Walumi ni chitabu chi-wagilise kwa bunga dya wazumile chilahantu namwe chila chipindi kwaviya Paoloakutambalisa pwilili viya chikwinkigwawambulwa kujinkila Yesu Kulisito. SeivyoPaolo kalunganya Mbuli Yedi ya YesuKulisito kwa Lagano dya Kale. Watakusoma walozize wagamba msitali wokukaulisa ni 1:16 udya ukugamba, “Siku-wona soni mwe Mbuli Yedi, kwaviya ninguvu ya Chohile ya wambulwa wa chilayumwenga yudya akuzumila, nkongo kwaWayahudi, vikaheza kwa sawo Wayahudi.”Ntendele imwe ya Walumi 1-12 yalongavimndani mo uzumizi na ntendele ya kaidi13-15 ina ntendwa zilozize za malagiso yawikazi wa bunga dya wazumile.Vimndani,

Ibaluwa ya Paolo ikongela kwa kwe lag-isa uyo mwenye endile akawandikakwa 1:1-15.

Vikaheza kawandika mwe untu navikadahika wambulwa kujinkila YesuKulisito 1:16-11-36.

Eze aheze Paolo kalavya malagiso yaloz-ize ya wikazi wa chibunga dya wazu-mizi. 12:1-15:13.

Kakomeleza Walumi kwa kulavyandamsa zesimile kwawantuwa bungawazumile we Lumi

1 Miye Paolo, mtumwa ywa YesuKulisito, Chohile kanisagula nitendemsigilwa naho kanitanga nilonge Mbuliyakwe Yedi.

2 Mbuli Yedi ino ni idya Chohile ala-ganaga hadya kale kwa kujinkila sila ya

wawoni wakwe mwa Mawandiko Yakuk-ile. 3 Mbuli ino Yedi yamlanga Mwanaywa Chohile, Zumbe dyetu Yesu Kulisito,uyo mo untu wakwe, endaga mwelekwaywa lukolo lwa Daudi. 4 Mna Muye Ukuk-ile, ulagisa kugamba Zumbe dyetu YesuKulisito ni Mwana ywa Chohile mta nguvuhadya amuuyuse. 5 Kujinkila uyo chi-hokela mbazi za kutenda wasigilwa, chanichiwagambile wantu wa si zose wazu-mile na kutimila kujinkila zina dyakwe.6 Nyuwe mwi mgati mwitangwe mtendewantu wakwe Yesu Kulisito.

7 Elo nawawandikilani nyuwe nyose mk-wikala Lumi, wadya Chohile akuwaungani,niyo awasagula mtende wantu wakwe.Nawalombezezani mbazi na utondowazikulaila kwa Chohile Tati yetu na Zumbedyetu Yesu Kulisito.

Malombezo ya Kuhongeza8 Nakonga kumhongeza Chohile ywangu

kombokela Yesu Kulisito, kwachausachenyu nyose, kwaviya uzumizi wenyuwevika mwe si yose. 9 Chohile, hum-sankanila kwa moyo wangu wose kwa silaya kulonga Mbuli Zedi za Mwanawe nimukuzi ywangu kugamba chila nkanananawakumbukani mwa malombezo yangu,10 mazuwa yose hamlombeza Chohile,nalombeza kugamba aninke luhenyolwedi lwa kwiza kwenyu uneva nivyovikumwagila. 11 Kwaviya najelejezesaniwawone chani niwapangileni jeleko dyaudahi wa chimuye chani mtoge. 12 Ichohulonga ni chino, miye niwajele moyo kwauzumizi wangu miye nami nijelwe moyokwa uzumizi wenyu.

13 Walukolo weyangu, naunga mvi-manye kugamba chila nkanana nasunganiwatalamkileni mna kubula haluse kunavintu vikunichinda. Nahaunga kulailamwenyuniwatendewantuwamtimile YesuKulisito saviya niwatendile wantu wa sintuhu. 14 Miye natigizwa niwagambilewantu wose, Wayahudi hamwenga nasawo wayahudi, wamanyi hamwengana sawo wamanyi. 15 Nivyo vikuleka,naungisa kulonga Mbuli Yedi kwenyunyuwe mkwikala Lumi.

Nguvu ya Mbuli Yedi ya Kulisito16 Sikuona soni kulonga Mbuli Yedi

ya Kulisito, iyo ni nguvu ya Chohile

WALUMI 1:17 173 WALUMI 2:10ikuwambula wose wazumile. NkongoWayahudi, na sawo Wayahudi nawo.17 Kwaviya Mbuli Yedi ya Kulisito yalagisaviya Chohile akuwatenda wantu wedi ku-longozi kwakwe. Mbuli ino yadamanywakwa uzumizi kubula uzumizi, wakongelenawo wadumile nawo, saviya iwandikwe.“Mntu akuwoneka ywedi kulongozi kwaChohile nekale kwa uzumizi.”

Wantu wose mwa meso ya Chohile wanamasa

18 Maya ya Chohile yalagiswa kulailakwembingu yawagwela wata masa naubanasi wose wa wantu wadya kwa silazawo zihiye wachinda ichindedi chiseku-manyika. 19 Kwaviya, yose yakudahakumanyika kwa Chohile ye pwilili kwawo,kwaviya Chohile mwenye kawagubwila.20 Kukongele kumbwa kwe isi, udahiwakwe wa mazuwa yose no Uchohilewakwe, hata hegu haukuoneka kwameso, vimanyika pwilili. Wantu wadahakuvimanya ivyo kwe vintu ivyo adamanyeChohile. Ivyo hawana sila yoyose yakwegombela! 21 Wammanya Chohile mnahawakumntunya saviya vikuligana, nahohawakumhongeza. Mna fanyanyi zawozitenda uhezi naho umanyi we myoyoyawo we chihezi ugubikwa ni chiza.22 Wetenda ni wamanyi, mna ni wahezi,23 waleka kumvikila Chohile akwikalamazuwa yose, wavikilamatukulu yakwingawantu nawabanike hegu wanyama heguwadege hegu vikutambala.

24 Kwachausa icho Chohile kawalekawantu wadya wadamanye vihiye saviyamyoyo yawo ikunga, na kudamanyizanambuli zikuwajela uzavu mwe mili yawowowo wenye. 25 Wahitula ichindedi kum-langa Chohile chitende udanti, wavikilana kutunya adamanye Chohile wamlekaMuumbi mwenye, yudya akuligana na nto-gozi mazuwa yose! Taile.

26 Kwaivyo, Chohile kawaleka watim-ile viya mili yawo ikunga. Hata wavyelewaleka kujenda na wagosi wajenda nawavyele weyawe. 27 Seivyo wagosi walekakujendanawavyelewakonga kumeilamatewagosi weyawe. Wagosi wadamanyizinambuli za soni, ivyo wegaila wenye mal-iho yakuligana na ntendwa zawo zihiyewadamanye.

28 Kwaviya wantu wadya walemela kum-bunkula Chohile, Chohile kawaleka mwefanyanyi zawo zihiye, wadamanya yadyaheyeligane wayadamanye. 29 Nendilewamema chila masa, upolaganyi na ubafuna fanyanyi zihiye. Wamema wihi naukomi na nkumbizi na udantilizi namakambo yaihiye na kulongelana yehiye,30 wantu kutwilana lulimi, wakumwihizaChohile, wakuhulutana, wata kweduvya,wakungisa kudamanya yehiye, nahohewekuweva welesi wawo, 31 ni wahezinaho hawana uzumizi hegu mbazi heguwedi kwa watuhu. 32Wavimanya kugambasigilizi ya Chohile yagamba wantu wak-wikala seivyo, waligana na file. Ukalekaayo, sukodu kugamba wadamanya mbuliizo wowo wenye, mna wawatogola wadyawakudamanya mbuli saizo.

2Nkanto ya Chohile

1 Elo mbuyangu, uneva walaha watuhu,hukudaha kwegombela, hata hegu weyewi yuhi. Kwaviya kwa kuwalaha watuhu,wekantila wemwenye kwaviya wadamanyavintu iviya ukulaha. 2 Chimanya kugambaChohile kachuma mo kukantila wadyawakudamanya vintu saivyo. 3 Mna weyembuyangu ukulaha wadya wakudamanyavintu seivyo kuno wenawe wavidamanya,togola nawenege kanto dya Chohile?4 Hegu wabela wedi wakwe mkulu, naujijimizi wakwe na ugoji wakwe, togolahumanyize kugamba wedi wa Chohilenuwo ukulongoza chani weile? 5Mna unamoyo mdala hewina kuleka masa, ivyowatenda maliho yako yatendese makulumwe dizuwa Chohile akunga alagisenkanto dyakwe dya chindedi. 6 Chohilenamlihe chila mntu kuligana na viyaadamanye. 7 Wadya wakujendeleza ku-damanya ntendwa zedi kulonda ukulu nantunyo na wikazi wa mazuwa yose Chohilenawenke ujima wa mazuwa yose. 8 Mnawadya watuhu wabafu na wakulemelayadya ye chindedi ya Chohile na kutimilayehiye, Chohile nawafile maya na kuwei-hiwa. 9 Wadya wantu wose wakudamanyamasa, nawakunte na kusulumila, nkongoWayahudi vikaheza wantu sawoWayahudi.10 Mna Chohile nawenke ukulu na ntogozi

WALUMI 2:11 174 WALUMI 3:8

na utondowaziwadyawakudamanyambulizedi, nkongo Wayahudi ukajika wantusawo Wayahudi. 11 Kwaviya mwa mesoya Chohile hakupagula wantu wose niwamwe.

12 Wadya wakudamanya masa hehenaSigilizi Chohile amwinkile Musa, nawagehehena Sigilizi. Wadya wakudamanyamasa kuno walongozwa ni Sigilizi yaChohile amwinkile Musa nawakantilweni Sigilizi. 13 Kwaviya siyo kugambawakwetegeleza isigilizi nawo nawawonekewedi kulongozi kwa Chohile, mna waku-toza isigilizi nawo nawatende wedi.14 Uneva wantu sawo Wayahudi hewenaSigilizi Chohile amwinkile Musa, mnawakadamanya vikulongozwa ni myoyoyawo ni sigilizi kwawo hata hegu hahanaSigilizi. 15 Kwaviya walagisa kugambamalagiso ya Sigilizi yawandikwa mwemyoyo yawo. Fanyanyi zawo zawalahahegu zawagombela. 16 Ivyo nivyo navilailemwe dizuwa diya Chohile akunga akantembuli za wantu zefisize mwe myoyo, kwasila ya Yesu Kulisito, saviya Mbuli Yedi yaKulisito nilongile.

Wayahudi na Sigilizi ya Musa17 Elo togola weye? Wemwenye

wegambawiMyahudi, naho kwikiyamsuhiSigilizi, na kweduvya kugamba wi ywaChohile, 18kuvimanya viya Chohile akungakwa sila ya Sigilizi naho wadaha kusagulavintu vyedi, 19 weye wewona kugambachindedi wi chilongozi ywa matuntuna ulangazi kwa wadya we mwe chiza,20 wewona mhinyi ywa wahezi na mhinyiywa wachei kutoga. Kuvimanya kugambamwe Sigilizi mna umanyi uchintile nachindedi. 21 Elo, weye wahinya watuhu, nimbwani hukwehinya mwenye? Walongawatuhu wasekubawa, mna weye mwenyewabawa. 22 Wagamba, “Usekugonyamvyele ywa mwenye” Mna weye mwenyewagonya mvyele ywa mwenye? Wehiwamatukulu mna weye mwenye watendamgoli kwa kubawa mwe nyumba zamatukulu? 23 Wetunya kugamba kutozasigilizi ya Chohile, mna hukuviwonakugamba wamjela soni Chohile kwakuhigana na sigilizi yakwe? 24 Saviyaviwandikwe mwa Mawandiko Yakukile,

“Wantu wa si ntuhu wahuluta zina dyaChohile kwachausa cha nyuweWayahudi.”

25 Kujelwa ngasu kwako nakutendekwedi uneva watoza Sigilizi. Mna heguhukuitoza Sigilizi, kujelwa ngasu kwakohakukukwambiza ng'o. 26 Uneva mntuhejeligwe ngasu atimila viya sigilizizikunga, Chohile hamfanyanye saviyakajelwa ngasu? 27 Elo nyuwe Wayahudinamkantilwe ni sawo Wayahudi kwaviyahamtimile Sigilizi, hata hegu mnanayomawandiko ya Sigilizi naho mjelwa ngasu,kuno wowo watimila Sigilizi, hata heguhawajeligwe ngasu. 28 Nuko kugamba,suyo chila akwelagisa Myahudi kwa kuseni Myahudi toti, naho mntu hakutendaMyahudi toti hambwe kwa kujelwa ngasuchimwili du. 29Mna, Myahudi toti ni yudyamntu Myahudi kwa kundani, ajeligwengasu komoyo niMuyeUkukile, siyombuliya mawandiko ya sigilizi. Mntu sauyoahokela utogozi ulaile kwa Chohile, siyoulaile kwe wantu.

31 Elo Myahudi ana chihi chitendese ku-

jinkawantu sawoWayahudi? Hegu kujelwangasu kuna utana wani? 2 Kwawagilavidala kwa chila sila. Nkongo, Chohilekawenka Wayahudi ulosi wakwe. 3 Mnanavitende vivihi uneva wamwenga wawohawazumile? Kuleka kuzumila kwawonakuhunguze ukanuni wa Chohile? 4 Bule!Chohile nasigaile kutenda mchindedimazuwa yose, hata hegu chila mntuni mdanti, saviya viwandikwe mwaMawandiko Yakukile,“Weye, umanyike kugamba wi mta wedi

mwe milosi yako.Ukakantilwa weye we wi mhumi.”

5 Mna, uneva wihi wetu walagisapwilili kugamba Chohile adamanya wedi,nachigeze? Togola, nachigambe kugambahana wedi akachilaha? Hano nalongachimntu. 6 Bule! Hegu Chohile hendilemchindedi nakadaha vivihi kukantilawantu we isi?

7 Mna “Uneva udanti wangu walagisapwilili uchindedi wa Chohile, elo ni mb-wani naho miye nikantilwe saviya mtamasa?” 8 Chigeze! “Chidamanye vihiyechani kulaile vyedi”? Chindedi kunawantuwamwenga wakunihuluta vihiye kugamba

WALUMI 3:9 175 WALUMI 4:7silonga ivyo. Wantu awo nawakantilwesaviya vikuwawagila.

Hahali achumile Kulongozi kwa Chohile9 Chigeze? Suwe Chiwayahudi wedi

kujinka wantu wa si ntuhu? Bule!Siwalagisa kale kugamba Wayahudi nasawoWayahudi wose walongozwa ni masa.10 Saviya viwandikwe kugamba.“Hahali awoneke ywedi kulongozi kwa

Chohile,11 Hahali mntu mta umanyi,hegu mntu akumlonda Chohile.12 Wose wamhituka Chohile,wose watenda wavu,hahali akudamanya vyedi, hahali hata

yumwenga.13 Milosi yawo imema wihi,limi zawo zimema udanti,walonga mbuli zikutisa saviya usungu wa

nyoka,14 milomo yawo imema maligito na ukali.15 Viga vyawo vyagulukila kukoma wantu,16 aho nawaite wahosa ndilo na masu-

lumizo. 17 Sila ya utondowazihawaimanyize,

18 Hawakumogoha Chohile.”19 Chivimanya kugamba Sigilizi ni

ya wadya wakulongozwa ni Sigiliziiyo, hahana hata yumwenga natendenachakwegombela isi yose naikantilweni Chohile. 20 Kwaviya hahali mntuyeyose akuwoneka ywedi kulongozi kwaChohile kwa kudamanya viya Sigilizi zakwezikunga. Ndima ya Sigilizi ni kumlagisa dumntu kugamba kadamanya masa.

Mizungu ya Chohile ya Ukombolwa21 Mna haluse, sila ya Chohile ya

kuwazumila wantu kutenda wedi igubulwakale, naho siyo kwa sila ya sigilizi, hataivyo mawandiko ya Sigilizi na ya wawoniyaukula mwe mbuli ino. 22 Chohileawatenda wantu wawoneke wedi kwa silaya uzumizi mwa Yesu Kulisito. Chohileadamanya vino kwa woseni wakumzumilaKulisito, kwaviya hahana vyesimile mgatimwawo, 23 kwaviya wose wadamanyamasa naho wehale na ukulu wa Chohile.24 Mna kwa mbazi za Chohile ziya nimajeleko du, wantu woseni watendwawawoneke wedi kulongozi kwa Chohilekwa sila ya Yesu Kulisito, akuwakombola.25 Chohile kamlavya lavyo Yesu, chani

kujinkila uzumizi wa sakame yakweatende sila ya kuwausiza wantu masakwa uzumizi wawo kwakwe. Chikale ichoChohile nanimjijimizi nakulekela masa yawantu, mna haluse asinya masa yawo,chani alagise wedi wakwe. 26 Chohilekadamanya vino chani alagise kugambakawoneka ywedi. Mwe isila ino Chohilemwenye elagisa kugamba ni ywedi nahoamtendamntu yoyose kutenda ywedi chilaakumzumila Yesu.

27 Elo, chadaha kwefenyeza mbwani?Hahana! Vino viletwa nini? Kwaviyachatimila Sigilizi? Bule. Mna kwa uzu-mizi. 28 Kwaviya chawoneka wedi ku-longozi kwa Chohile kwa sila ya uzumizi,siyo kwa kutimila vikulagizwa ni Sigilizi.29Hegu, Chohile ni Chohile ywa Wayahudiawodu? Suyo Chohile ywa sawoWayahudi?Heye, ichindedi ni ywawo nawo. 30Chohileni yumwenga du, naho nuyo nawatendileWayahudi na wantu sawo Wayahudi ku-woneka wedi kulongozi kwakwe kwa silaya uzumizi wa chila yumwenga. 31 Elonuko kugamba kwa uzumizi uno chalekakutongela Sigilizi? Bule, mna chaitunyaSigilizi vichintile.

4Mliganyo wa Bulahimu

1 Chigeze naho, mwa Bulahimu, tatiyetu chilukolo? 2 Uneva Bulahimuatendagwa ywedi mwa Chohile kwa silaza tendwa zakwe, nendile ana chintucha kwefenyeza mna siyo kulongozi kwaChohile. 3 Mawandiko yagamba, “Bu-lahimu amzumilaga Chohile na kwachausacho uzumizi Chohile amtendaga ywedi.”4 Mntu akudamanya ndima maliho yakwehayakuwazwa saviya majeleko mna alihwaviya vimuwagile. 5 Mna kwa mntuhanegamile ntendwa zakwe mwenye, mnaamzumila Chohile akuwalekeila wantuwavu na kuwatenda wedi, Chohile asinyauzumizi wa mntu uyo, na kumtendaywedi. 6 Vino nivyo Daudi alongaga mwemntu mta chinyemi azumilwe ni Chohilekutenda ywedi, ukaleka kusinya ntendwaza mntu uyo.7 “Wata chinyemi ni wadya walekeilwa

masa yawo,wadya masa yawo yausigwa!

WALUMI 4:8 176 WALUMI 5:98 Mta chinyemi ni yudya amasa yakwe

hayakukumbukwa ni Zumbe!”9 Togola, chinyemi icho chikulongwa

ni Daudi ni kwa wadya du wajeligwengasu hegu na wadya hewejeligwe ngasu?Kwaviya chitimila Mawandiko, “Bulahimukamzumila Chohile, naho kwachausacho uzumizi wakwe Chohile kamwona niywedi.” 10 Togola! Bulahimu nakazumilwaumo henati kujelwa ngasu, hegu eze ajelwengasu? Umo henati kujelwa ngasu, sivyoeze aheze kujelwa ngasu. 11 Bulahimuajelagwa ngasu enga chilagiso cha wedikulongozi kwa Chohile ahokelaga kujinkilauzumizi chipindi henati kujelwa ngasuchani kumtenda uyo atende tate ywa wosewadya nawazumile hehena kujelwa ngasu.Elo, yose yadamanyika chani Bulahimuatende tati ywa wose wakumzumilaChohile awo wawoneke wedi kulongozikwa Chohile hata hegu hawajeligwe ngasu.12Naho ni tati ywa wadya wajeligwe ngasu,mna siyo kwaviya wajelwa ngasu, mnakwaviya watongela sila idya ya uzumizitati ywetu Bulahimu azumilaga umohenatikujelwa ngasu.

Chohile aika lagano na wadya wakumzu-mila

13 Chohile aikaga ndagano na Bulahimuna welekwa wakwe kugamba isi yosenaitende yakwe. Kadamanya ivyo, siyokwaviya Bulahimu nakatimila Sigilizi,mna kwa uzumizi niyo atendwa ywedi niChohile. 14 Uneva wakunga walisi yadyaChohile alaganaga na wadya watimilagaSigilizi, ivyo uzumizi ni wa bule naho viyaChohile alaganaga ni vya bule. 15 Sigiliziyegala maya ya Chohile, mna unevahahana sigilizi, kubalanga sigilizi hakuhali.

16 Elo, mbuli ino yegamila uzumizi, ivyondagano iyo yegalwa kwambazi za Chohilenaho ni chindedi kugamba ndagano iyoni kwa wantu wose siyo kwa wadya duwakutimila Sigilizi, mna seivyo kwa wadyawakwikala kwa uzumizi saviya Bulahimu,kwaviya Bulahimu ni tati yetu suwe chose,17 saviya Mawandiko Yakukile yakulonga,“Sikutenda tati ywa si zilozize.” Bulahimunuyo tati ywetu kulongozi kwa Chohileyudya amzumile. Chohile akuwenkawantu wabanike ujima, na kuvitenda vintuhevihali vitende viyaho. 18 Bulahimu

azumilaga na kutenda namsuhi, hata hegunahehena chikumtenda atende na msuhi,kwaivyo katenda “tati ywa si zilozize.”Saviya Mawandiko Yakukile yakulonga,“Cheleko chako nachitende chiloza.”19 Mna uzumizi wakwe hauhunguke hatahegu endaga na mihilimo gana vinonakamanya kugambamwili wakwe nendileusokela enga ubanika, naho mkaziwe Salahakudaha kutenda na wana. 20 Halekileuzumizi wakwe, naho hajeile nkamakugamba Chohile nachintize chiya ala-gane, mna uzumizi wakwe umjela nguvu,niyo amtogola Chohile. 21 Nakavimanyakugamba Chohile adaha kuchintiza idyaindagano. 22 Nivyo vilekile Chohilekamwona Bulahimu ni ywedi. 23 Ikalongwa“Awoneke ywedi” haiwandikwe kwachausachakwe du. 24 Naho yawandikagwakwachausa chetu suwe chiwoneke wedikulongozi kwa Chohile, yudya amuuyusaYesu Zumbe dyetu. 25 Uyo alavyagwaakomwe kwachausa cha masa yetu, niyoauyuka chani chitendwe wachumile kwaChohile.

5Moyo uchumile kwa Chohile

1 Haluse kwaviya chitendwa wedikwa Chohile kombokela uzumizi, chinautondowazi na Chohile kombokela Zumbedyetu Yesu Kulisito. 2Uyo kwa sila ya uzu-mizi kachigala mwembazi za Chohile, umochikwikala vino haluse. Elo chefenyezamsuhi chinanawo wa kwehanga na ukuluwa Chohile! 3 Sivyo ivyodu chefenyezakusulumila kwetu, kwaviya chimanyakugamba kusulumila kwegala ujijimizi,4 ujijimizi wegala lujendo lukumwagilaChohile, lujendo lukumwagila Chohilelwegala msuhi. 5 Msuhi uno suwowaudanti, kwaviya Chohile kajida ungiwakwemndanimwemyoyo yetu kwaMuyeUkukile, udya achinkile.

6 Umo chendaga hachikwedaha, Kulisitoabanikaga kwachausa chetu suwe watamasa. 7 Ni vidala mntu kubanikakwachausa cha mntu mta wedi. Hatahegumntu adaha kubanika kwachausa chamntu ywedi. 8Mna Chohile kalagisa pwililikwetu ungi wakwe, hadya chendaga chinamasa niyo Kulisito abanikaga kwachausachetu! 9 Kwaviya haluse chitendwa wedi

WALUMI 5:10 177 WALUMI 6:15kwa Chohile kwa sakame ya Kulisito, nichindedi pwilili kugamba na chambulwena maya ya Chohile! 10 Hegu hadyachendaga wankondo wa Chohile, Chohilekachitenda chivane kwa file ya mwanawe.Vyatenda zeze haluse chiwambuya waChohile, nachambulwe kwa ujima waKulisito. 11 Mna sayo ayodu, chinachinyemi kwachiya Chohile achivanyekombokela Zumbe ywetu Yesu Kulisito,achitendile wambuya wa Chohile.

Adamu na Kulisito12Masa yengilamwe isi kombokelamntu

yumwenga, nayo yegala file. Ivyo file iza-gala mwa wantu woseni kwaviya woseniwana masa. 13 Umo Sigilizi hezihali, masanayendile mwe isi, mna masa hayaku-fanyanywa hekwina sigilizi. 14Mna kukon-gelamwaAdamukubula kwaMusafile iwa-timila hata hewedamanyemasa yakuligananamasa adamanye Adamu umo hatimilagasigilizi ya Chohile.

Adamu ni mliganyo wa yudya akutimilakwiza. 15Mna jeleko hadikuligana namasa,ni chindedi kugamba yawegala wantuwalozize wabanike kombokela masa yamntu yumwenga. Mna mbazi za Chohileni jeleko diya dikwinkiza ujima kwawantu walozize, kujinkila mbazi za mntuyumwenga, Yesu Kulisito. 16 Naho, kunakwesima mgati mwe jeleko dya Chohile nambuli zilaile kwachausa chamasa ya yudyamntu yumwenga eze adamanye masa.Chohile niyo alavya nkanto, mna kwamasa ya wantu walozize, Chohile kawenkajeleko dya kuwalekeila! 17 Ni chindedikugamba file ikonga kwikala kwa sila yamntu yumwenga, kwachausa cha masaya mntu uyo yumwenga. Mna yalagisisakugamba yawegala wadya wa kuwonelwambazi za Chohile vilozize na jeleko dyawedi wakwe, na wikazi na kulongoza kwasila ya mntu yumwenga, Yesu Kulisito.

18 Elo, ni saviya masa ya mntuyumwenga yawegaila wantu wose nkanto,seivyo ntendwa ya wedi wa mntuyumwenga iwalekeila na kuwenka ujima.19 Saviya wantu walozize watendigwewadamanya masa kwa kuleka kwiva kwamntu yumwenga, seivyo wantu walozizena watendwa wedi kwa Chohile kwa mntuyumwenga kumwiva Chohile.

20 Sigilizi iza na kwigala kongezekela kwamasa, mna masa yeze yongezekele, mbaziza Chohile zongezekelesa. 21 Saviya masayalongoze na kwigala file, ivyo mbazi zaChohile zalongoza kwa wedi na kwigalaujima wa mazuwa yose kombokela YesuKulisito Zumbe dyetu.

6Ujima mwa Kulisito

1 Chigeze naho? Chijendeleze ku-damanya masa chani mbazi Chohile zi-jenyele? 2Bule! Suwe chibanikamwemasa,nachijendeleze vivihi naho kwikala mwekudamanya masa? 3 Togola hamvimanyizekugamba chabatizwaga mwe file ya YesuKulisito? 4 Chize chibatizwe chihambwahamwenga na uyo mwe file yakwe, chanisaviya Kulisito auyuke kwa ukulu wa Tate,suwe naswi chikale mwe ujima mhya.

5 Uneva suwe chilungana naye mwefile, seivyo nachilungane naye mokuuyuswa saviya auyukaga. 6 Nahochivimanya kugamba wikazi wetu wechikale utungikwa hamwenga na Yesumo msalaba, chani udahi wa mwili wamasa ubalangwe, chisekutenda nahowatumwa wa masa. 7 Kwaviya mntuabanike kambulwa mwe nguvu za masa.8 Ivyo uneva chibanika hamwenga naKulisito, chazumila kugamba nachikalehamwenga naye. 9 Kwaviya chivimanyakugamba Kulisito kauyuka, habanike naho,file haimdahe naho. 10Kabanika lumwengadu kwachausa cha masa. Habanike nahoekala kwa kumwagila Chohile. 11Mweivyo,mwefanyanye saviya wabanike mwe masa,mna mwekala kumsankanila Chohilekombokela Kulisito Yesu.

12 Ivyo masa yasekulongoza naho miliyenyu ikubanika, vikatenda mtimile tamazakwe. 13 Naho msekujeza kulavya vitagovyenyu vidamanye mbuli za wihi na masa.Mna vilavyeni kwa Chohile saviya wantuwata ujima, kwelavyeni kwa wedi. 14Masayasekuwatenda watumwa naho, kwaviyahamkulongozwa ni sigilizi mna kwa mbazimlagiswe ni Chohile.

Chiwatumwa wa kudamanya yakumuwag-ila Chohile

15 Haluse chigeze? Chidamanye masa,kwaviya hachikulongozwa ni sigilizi

WALUMI 6:16 178 WALUMI 7:18mna chadimwa ni mbazi ya Chohile?Bule! 16 Ichindedi mvimanya kugambamnelavya kumwiva mntu msiku saviyawatumwa wakwe, ichindedi mwi wa-tumwa kwa yudya mkumwiva, heguwatumwa wa masa, chikutimila ni file,hegu kumwiva Chohile, chikutimila nikutendwa wedi wa myoyo. 17Mna Chohileatogolwe! Namwi watumwa wa masaaho kale, mtimila chindedi mbunkulemwa mahinyo mhokele kwa myoyo yenyuyose. 18 Mwakombolagwa mwe masana kutenda watumwa wa wedi wa moyokwa Chohile. 19 Nalonga milongele yachiuntu ya wantu wahwele mo utumwa.Aho kale mwelavyaga kutenda watumwawakudamanya uzavu na wihi kwa kwikalamwe nkumbizi, seivyo kwelavyeni wenyemdamanye yedi kwa Chohile kwachausacha ulenguswa.

20 Umo mwendaga watumwa wamasa mwendaga mwihale kutenda yadyayakumwagila Chohile. 21 Elo, mhokelachibwani kwa kudamanya viya mkuvi-wonela soni haluse? Usilo wa mbuli saizoni file! 22Mna haluse mkombolwa kale ku-laila mwe masa naho mhitukila watumwawa Chohile. Uvuni wenyu ni kwikala mweulenguso mo udumo kwinkigwa ujima wamazuwa yose. 23 Kwaviya maliho ya masani file, mna jeleko dya Chohile ni ujimawamazuwa yose mwe Kulisito Yesu Zumbedyetu.

7Sigilizi mwe kuguhana

1 Walukolo weyangu, sina nkamammanye yano hunga nilonge, kwaviyanyuwe nyoseni mmanya mbuli za sigilizi.Sigilizi yamlongoza mntu achei mjima.2 Chigambe, mvyele asoligwe atozwa nisigilizi kwa mgosiwe umo mgosi uyoakatenda ni mjima, mna hegu akabanika,mvyele uyo kakombolwa mwe sigiliziimtozize. 3 Ivyo, uneva mvyele uyo akekalana mgosi mtuhu kuno mgosiwe ni mjima,nagambigwe mjenda na mntu ywa mweye,mna hegu mgosiwe kabanika, nachoholwemwe sigilizi, akaguhigwa ni mgosi mtuhuhagambigwe mjenda na mtu ywa mwenyenaho. 4 Walukolo weyangu, ivyo nivyovili kwenyu. Nyuwe nanywi mwe sigilizimbanika kujinkila mwili wa Kulisito,

haluse mtenda wakwe auyuke chanimumdamanyize yedi Chohile. 5 Kwaviyaumo nachikekala chimwili, tama zihiyezikasindikwa ni sigilizi, zidamanya ndimamwe mili yetu, vitendile chihele mwefile. 6 Mna haluse, chichohwelwa mwesigilizi, kwaviya chibanika mwe mbuli idyaichitendile watumwa. Haluse chasankanilakulawana na wikazi mhya wa Muye, mnasiyo kutimilana nambuli idya ya chikale yasigilizi iwandikwe.

Sigilizi na Masa7 Togola, chigambe mbwani? Sigilizi ni

masa? Bule! Mna Sigilizi initenda miye ni-manye masa ni mbwani. Hegu Sigilizi hay-alongaga, “Usekutenda na tama na cham-nyawo,” Savimanyize kutenda na tamaihiye ni mbwani. 8 Komwiko uwo, masayapata luhenyo lwa kwimula chila tamaihiye mndani mwangu. Hekwina sigilizimasa ni chintu chibanike. 9 Aho nkongomiye nani mjima umo samanyaga sigilizinaikanigamba usekudamanya vintu vihiyesavino, mna umwiko wize wingile, masayauyuka, 10 nami niyo nabanika. Umwikowasinyagwa kunigaila ujima, unigaila file.11Masa yapata luhenyokombokela umwikouwo, niyo yanidanta nakunikoma.

12 Ivyo, Sigilizi yenye ikuka, no mwikonawo utondowala, uchuma kwa Chohilenaho ni wedi. 13 Mna vino nikugambawedi unigaila file yangu? Bule! Ivyo vilinikugamba, masa chani yatende chindedini masa, yajesa chiya ichedi kuhosa fileyangu. Ivyo masa, kombokela mwiko,yalagisa vichintile viya yaihise.

Mahigano ye mndani mwangu14 Chivimanya kugamba Sigilizi ni ya

chimuye, mna miye ni ywa chimwili,sitagwa enga mtumwa ywa masa.15 Sivimanyize nadamanya mbwani,kwaviya sikudamanya chiya hunga, mnanadamanya chiya sikunga. 16 Kwaviyahudamanya sicho hunga, vino nikugambanazumila kugamba sigilizi ni yedi. 17 Ivyosuyo miye hudamanya vino, mna niudahi wa masa ye mndani mwangu.18 Sivimanya kugamba hadihali dyedidyodyose mndani mwangu, kuligana nountu wangu. Kwaviya hata hegu naungakudamanya dyedi, sikudaha kudidamanya.

WALUMI 7:19 179 WALUMI 8:2219 Sikudamanya dyedi hunga nidamanye,mna nadamanya dihiye sikunga kudi-damanya. 20 Elo, uneva nadamanyasikunga kudidamanya, ni kugamba suyomiye hudamanya, mna na amasa yemndani mwangu.

21 Ivyo naviwona kugamba sigiliziyadamanya ndima. Haunga kudamanyadyedi, dihiye nidyo hudamanya. 22 Moyowanguwaibweda sigilizi ya Chohile. 23Mnanawona kugamba kuna sigilizi ntuhuikudamanya ndima mo mwili wangu,sigilizi iyo yahigana naidya ikuzumilwanumanyi wangu. Iyo yanitenda mtumwaywa sigilizi ya masa ikudamanya ndimamo mwili wangu. 24 Mchiwa miye! Niyuhi akunga anikombole no umwili unoukunigala kwe file? 25 Chohile atogolwe,adamanye vino kombokela Zumbe YesuKulisito!

Elo,miye umanyiwanguwatimila sigiliziya Chohile, mna umwili wangu watimilasigilizi ya masa.

8Kwikala mwe viya Muye ywa Chohile

akunga1 Ivyo, kwa wadya wose wakwikala kwa

kulungana na Kulisito Yesu hawakantilwe.2 Kwaviya, Sigilizi ya Muye ukuchinkaujima kwa kulungana na Kulisito Yesu,inichohola kulaila mwe Sigilizi ya masana file. 3 Mbuli idya Sigilizi ya Musaenkigwe ni Chohile idunduge kuidamanyakwachausa cha usokezi wa chimntu,Chohile kaidamanya, Kwa kumsigilamwanawe mwenye akatenda na mwili wamasa kwachausa cha masa, chani akantilemasa mo mwili. 4 Chohile kadamanyaivyo chani viya Sigilizi ikunga viwagilevitimilwe vichinte mndani mwetu suwechikwikala kuligana na Muye Ukukile,mna suko kuligana na mwili una masa.5 Wadya wakwikala saviya mwili ukunga,walongozwa ni fanyanyi za mwili. Mnawadya wakwikala saviya Muye Ukukileukunga, walongozwa ni fanyanyi za Muye.6 Kwaviya fanyanyi zikulongozwa ni mwiliuna masa zegala file, mna fanyanyizikulongozwa ni Muye zegala ujima nautondowazi. 7 Elo fanyanyi zikulongozwani mwili zahosa wantu wamwihiwe

Chohile, kwaviya hawakutimila sigilizi yaChohile, ichindedi hawakudaha kuitimila.8 Wadya wakulongozwa numwili hawaku-daha kumuwagila Chohile.

9 Nyuwe mna Muye wa Chohile un-ekala mndani mwenyu hamkulongozwani mwili, mna mwalongozwa ni MuyeUkukile. Uneva yoyose hana Muye waKulisito suyo mntu ywa Kulisito. 10 Mnauneva Kulisito emndani mwenyu, Muyeawenkani ujima kwaviya nyuwe mtendwawedi kulongozi kwa Chohile, hata hegumili yenyu ibanika kwachausa cha masa.11 Uneva Muye ywa Chohile amuyuseYesu ekala mndani mwenyu, ivyo uyoamuyuse Kulisito naijele ujima imili yenyuikubanika. Nadamanye ivyo kwa Muyewakwe emndani mwenyu.

12 Elo, walukolo weyangu, china ndima,mna suko kwa kwikala saviya mwiliukunga. 13 Kwaviya, uneva mkekala saviyamili ikunga, chindedi na mbanike. Mnakwa sila ya Muye mwakoma ntendwazenyu zihiye, namtende na ujima. 14 Elowadya wakulongozwa ni Muye wa Chohileni wana wa Chohile. 15 Kwaviya Muyemwinkigwe ni Chohile haukuwatendawatumwa na kuwatenda mwogohe naho,mna mhokela Muye ukuwatenda wana waChohile kwa Muye uwo chetanga, “Aba!”Nuko kugamba “Tate!” 16Muye wa Chohileaukula nemyuye yetu kugamba suwe chiwana wa Chohile. 17 Elo, kwaviya suwechiwanawe, chiwalisi wa Chohile, wa kulisihamwenga na Kulisito, kwaviya heguchinatenda hamwenga mwe masulumizoya Kulisito, nachitende hamwenga moukulu wakwe.

Ukulu ukwiza18 Nafanyanya kugamba masulumizo ya

vino haluse sicho chintu yakaliganywa naukulu udya ukunga ugubulwe kwetu. 19 Elovyumbe vyoseni vyagoja wana Chohilewagubulwe. 20 Kwaviya vyumbe vyosenivitendwa viwoneke kugamba sicho chintu,siyo kwa kunga vyenye, navitendwa ivyomwe viya Chohile aungile, akatenda namsuhi, 21 kugamba vyumbe vyenye navyonavichohoilwe kulaila mo utumwa wakuwola, na kwingila mo ulekeilwa woukulu wa wana wa Chohile. 22 Kwaviyachivimanya kugamba kubula vino haluse

WALUMI 8:23 180 WALUMI 9:11vyumbe vyoseni vyaugula kwa usungu wakwefungula. 23 Mna sivyo vyumbe ivyoduvikuugula, suwe naswi china malimbulo yamuye chaugula mndani mwetu, kuno chik-agoja Chohile achitende wanawe kukom-bolwa kwe mili yetu. 24 Kwa msuhi uwosuwe chikombolwa, mna msuhi hauhaliuneva chachiwona chiya china msuhi na-cho. Kwaviya ni yuhi akwikiya msuhichiya akuwona? 25Mna uneva china msuhina chiya hechikuchiwona, nachikigoje kwakujijimiza.

26 Mweivyo Muye naye achambiza mweusokezi wetu. Kwaviya hachidahile ku-lombeza seivyo vikungwa, Muye mwenyeachilombezeza kwa Chohile kwa kuugulahekukulongeka. 27 Chohile akuwona mn-dani mwe myoyo, kazimanya fanyanyi zauyo Muye, kwaviya uyo Muye alombezezawantu wa Chohile mwe mzungu waChohile.

28 Chivimanya kugamba vintu vyosevyadamanya ndima kwa mbuli zedi kwawadya wakumunga Chohile, wadya etangewadamanye viya akunga. 29Wadya Chohileawamanyaga kukongela nkongo, nawoawasentaga watende enga Mwanawe,chani Mwana atende mwelekwa ywankongo mwa walukolo walozize. 30 Elo,wadya Chohile asagule iviya nawo etange,wadya etange iviya nawo awatendilewedi kulongozi kwakwe, kawatenda wedikulongozi kwakwe naho kehanga nawo moukulu wakwe.

Kulisito Yesu alagisa vivihi Chohileachunga

31 Mwe yano yoseni, chigeze? UnevaChohile ekwe ntendele yetu, ni yuhi aku-daha kuchihiga? Hahali hata yumwenga.32 Chohile hamng'ang'anile Mwanawe weichedu, mna kamlavya kwachausa chetuwoseni. Uneva kadamanya ivyo, togola,mwafanyanya hachinke vyose bule? 33 Niyuhi akunga awalongeleze wantu asaguleChohile? Hahali Chohile mwenye kawau-siza masa! 34Ni yuhi naho akunga awakan-tile? Hahali, Kulisito Yesu abanikaga nakuyuka naho kekala ko mkono wa kulumewa Chohile achilombezeza! 35 Ni yuhiakudaha kuchisente na ungi wa Kulisito?Togola ni nkunto hegu ni chinyulu heguni masulumizo hegu ni sala hegu ni sakaza

hegu ni nkondo hegu file,? 36 SaviyaMawandiko Yakukile yakugamba,“Kwachausa chako chi mwe nkondo ya file

chilo na msi,chatendwa saviya ngoto ikwakuchinjwa.”37 Mna, mwezimbuli zino zose chijinkawahuda kwa wambizi wa uyo akuchunga!38 Simanyisa kugamba siyo file hegu ujima,hegu wandima wa kwembingu hegu udahimtuhu wa kwembingu hegu mbuli zahaluse hegu mbuli zikwiza, hegu nguvu,39 hegu ye kulanga hegu ye hasi heguchumbe chituhu chochose, havikudahakuchisenta na ungi wa Chohile alagisekwetu kwa sila ya Kulisito Yesu Zumbedyetu.

9Chohile na wantu wakwe

1 Miye silungana na Kulisito sikudahakulonga udanti, nalonga ichindedi ichodu.Moyo wangu naMuye Ukukile vyanukwila,2 kugamba nina chinyulu chikulu na ulumiheukusila mo moyo wangu, 3 kwaviyanahajelejeza kugamba niligitwe nahonisentwe na Kulisito kwa ulozo wanguwantu wa kabila dyangu! 4 Awo ni Waizu-laeli wantu wadya Chohile kawatendawanawe, niyo awalagisa ukulu na ndagano,kawenka Sigilizi, wamvikila Chohile viyavikungwa naho wamanya viya alaganenawo. 5 Walaila mwe wadalahala waChiyahudi wamanyikise, Kulisito kwa untuwakwe, kalaila mo lukolo lwawo. Chohileakulongoza vyose, atogolwe mazuwa yose!Taile.

6 Sikulonga kugamba viya Chohilealongaga nalavye havidamanyike, kwaviyasawo wantu wose wa Izulaeli ni wantu waChohile. 7 Naho siyo kwaviya ni welekwawa Bulahimu ni wana wa Chohile. Chohileamgambaga Bulahimu, “Welekwa wakonawalawane na Isaka.” 8 Ino ni kugambawana welekwe chimntu sawo wana waChohile, mna wana welekwe kuliganana viya Chohile alongaga nawo wakungawetangwe wana wakwe. 9Kwaviya Chohileagambaga vino. “Mwe chipindi chiwagilenanuye, Sala naye natende na mwana.”

10 Naho sivyo ivyo du. Lebeka nayeapataga wana chilume waidi wata tatiyawo yumwenga, mkale ywetu Isaka.11 Chohile kachintiza lusagulo lwakwe

WALUMI 9:12 181 WALUMI 10:6helukwegamila ntendwa mna lwegamilamwitango, kalagisa ayo kwaviya hatahegu hawanati kwelekwa awana awo,na kudaha kusagula yedi hegu yehiye,12 Chohile amgambilaga Lebeka kugamba,“Mwana ywa nkongo namsankanile mvu-nawe.” 13 Saviya Mawandiko yakugamba,“Nasimunga Yakobo, mna nasimwihiwaEsau.”

14 Elo, chigambe mbwani, Chohileapagula? Bule. 15 Kwaviya amgambagaMusa, “Nanimfile mbazi mntu yoyosenungile nimfile mbazi, nanimwoneleusungu yoyose hunga nimwonele usungu.”16 Ivyo, chila chintu chegamila mbaziza Chohile, siyo kwa viya mntu akungahegu kudamanya. 17 Kwaviya MawandikoYakukile yalonga mwa Falao ywa Misiliyagamba, “Sikutenda seuta chani nguvuzangu zimanyike na zina dyangu dizagalemwe isi njima.” 18 Ivyo, Chohile afila mbazimntu akunga na kumtenda mdala ywamoyo mntu akunga.

Maya ya Chohile na Mbazi19 Mna yumwenga mwenyu adaha

anuze, “Uneva mbuli nivyo zili, ni mbwaniChohile achei kuchiwona china wihi?Ni yuhi akudaha kuchinda viya Chohileakunga?” 20 Weye wi yuhi? Weyewi mntu du, wadaha vivihi kumhitulaChohile? Nyungu haikudaha kumuzaayumbile, “Ni mbwani ukanumba vino?”21 Mufi ana udahi wa kuudamanya ulongoviya akunga kwa longo dimwenga dyaulongo adaha kumba chiya, chimwengachitende chantunywa chituhu kwa mbuliza mazwela.

22 Mna uneva kugamba Chohilenakaunga alagise maya yakwe na kutendaudahi wakwe umanyike. Kajijimizisa viyaviwagile kugwelwa ni maya vidamanywekwachausa cha kubalangwa. 23 Nahokaunga agubule ukuka wakwe mkulu,achinkile suwe chikunga mbazi zakwe,achimalanye kale kuhokela ukuka wakwe.24 Suwe chi wantu chitangwe siyo kulailakwa Wayahudi awodu mna hata mwe sawoWayahudi. 25 Saviya Zumbe alongaga mwechitabu cha muwoni Hoseya.“Wantu sawo wangu,naniwetange ‘Wantu wangu.’Si sayungaga,

naniitange ‘Hunga.’26 Hadya wagambilagwa, ‘Nyuwe hamwi

wantu wangu,’aho nawetangwe wana wa Chohile

emjima.”27 Isaya aweilaga Waizulaeli na kugamba.“Hata heguwantuwa Izulaeliwaloza saviyamsanga wa mpwani, mna ni wajeche duwakungawambulwe, 28kwaviya Zumbe na-sunguze kukantila vichintile mwa wantuwa si yose.” 29Ni saviya Isaya alongaga ahonkongo, “Hegu Zumbe mta udahi hasagawelekwa, nachitenda enga Sodoma, nachi-tenda enga Gomola.”

Ulombezi wa Paolo kwa Izulaeli30 Elo chigeze, wantu sawo Wayahudi,

hawalondile kutendwa wedi kwa Chohilewenye, watendwa wachumile moyo kwaChohile kwa kuzumila kwawo, 31 MnaWaizulaeli, wendaga wakalonda sigiliziikunga iwenke wedi wa moyo kwa Chohile,mna hawailondole. 32 Ni kwa mbwanihawailondole? Kwaviya nawakasinyantendwa zawo hawegamile uzumizi. Ivyonawekobadika mwe yuwe dikukobadisa,33 saviya Mawandiko yakulonga.“Kaula, naika yuwe Sayunidikunga dikobadise wantu,luwe lukunga luwagwise.Mna yoyose akumzumila hajelwe soni.”

101 Walukolo weyangu, naungisa kwa

moyo wangu wose chani wantu wanguwambulwe! Naho nawalombezeza kwaChohile! 2 Nadaha kuukula kugambawahikiliza kumsankanila Chohile, mnaumanyi wawo mwe kumsankanila Chohilehauna chindedi. 3 Hawamanyize viyaChohile akuwatenda wantu watende wedi,mna wajeza kwika sila yawo wenye, ivyohawatimile sila ya Chohile ya kuwa-tenda wantu wachume myoyo kulongozikwakwe. 4 Kwaviya Kulisito nuyo udumowe Sigilizi, chani chila na wazumilewatendwe wachumile myoyo kwa Chohile.

Ukombolwa ni kwa wose5 Musa awandikaga vino mwe kutendwa

achumile moyo kwa Chohile kwa kutimilaSigilizi. “Yoyose akutimila lagiso dyaSigilizi nekale.” 6 Mna mwe kutendwaachumile moyo kwa Chohile kwa kuzumilaMawandiko yagamba vino, “Usekweuza

WALUMI 10:7 182 WALUMI 11:12

mo moyo wako, Ni yuhi akunga akwelekwembingu?” Uko ni kumseleza hasiKulisito. 7 “Naho usekuza, Ni yuhi akungaasele kwe isi ya wabanike?” Uko nikumuyusa Kulisito. 8Mawandiko Yakukileyagamba vino. “Ulosi wa Chohile wi hajihina weye, wi mo mlomo wako na mo moyowako” Nuwo ulosi wa uzumizi chikulonga.9 Hegu unalonga kugamba Yesu ni Zumbena kuzumila kwa moyo kugamba Chohilekamuyusa, nawambulwe. 10 Kwaviya kwamoyo mntu azumila na kutenda achumemyoyo kulongozi kwa Chohile, naho kwamlomo mntu akulonga chindedi mwaKulisito nambulwe. 11Mawandiko Yakukileyagamba, “Yoyose akumzumila hajelwesoni.” 12 Hahana kwesimana Wayahudina sawo Wayahudi, Zumbe yumwenganuyo Zumbe dya wose naho ajimbikisawose wakumwitanga. 13SaviyaMawandikoYakukile yakugamba, “Yoyose akwitangazina dya Zumbe nambulwe.”

14Mnanawetange vivihi zina dya Zumbeuneva hawamzumile? Naho nawazu-mile vivihi uneva hawanati kumwiva?Naho nawamwive vivihi uneva hahanawantu wawagambile? 15 Naho wantunawawagambile vivihi uneva hawasigilwe?Saviya Mawandiko Yakukile yakugamba,“Kwiza kwa wadya wakulonga Mbuli Yedikwawagila vidala!” 16 Mna sawo wose wa-hokele Mbuli Yedi. Isaya mwenye agamba,“Zumbe, ni yuhi azumile ulosi wetu?”17 Elo, uzumizi walaila kwa kwiva, kwivanako kwalaila kwa kugambilwa mbuli zaKulisito.

18 Mna nauza, ni chindedi kugambahawawivile ulosi? Bule wawiva, saviyaMawandiko yakugamba.“Izwi dyawo dizagala mwe isi njima,nemilosi yawo ijendesa kubula kwe zinten-

dele ze isi.”19 Nauza naho, wantu wa Izulaelihawakombaganye? Nkongo Musa agam-baga,“Kwa wantu hewena sinaniwatende muwonele finju,si ya wahezinaniwatende mwihiwe.”20 Isaya alongaga kwa kwekamba,“Silondolwa ni wadya nendile heweku-

nilonda,selagisa kwa wadya nendile hawakuni-

tanga.”

21 Mna kulanga wantu wa Izulaeli agamba,“Msi mjima siwachumiziza mikono yangukuwahokela wantu wasi na hewekwiva.”

11Mbazi za Chohile kwa Izulaeli

1 Elo nauza, Chohile alemelagaWayahudi, wantu wakwe mwenye? Bule!Miye mwenye ni Muizulaeli, mwelekwaywa Bulahimu, mntu ywa kabila dyaBenjamini. 2 Chohile hawalemele wantuwakwe, awasagulaga kukongela nkongo.Mvimanya viya Mawandiko Yakukileyakulonga umo Eliya akawalongelezaWaizulaeli kwa Chohile. 3 “Zumbe kaula,wawakoma wawoni wako na kubalanganchanja zako, ni miye du nisigale nahowajeza kunikoma.” 4Mna Chohile amhitu-laga mbwani? Agambaga, “Seikiya wagosiwatuhumagana ganamfungate hewevikilemilungu Baali,.” 5 Nivyo vili hata vinohaluse, kuna wantu wajeche wasigalewasagulwe ni Chohile kwachausa chambazi zakwe. 6 Usaguzi wakwe wigamilamwe mbazi zakwe, siyo mweviya wantuwadamanye. Kwaviya hegu usaguzi waChohile nawigamila mwe viya wantuwakudamanya, mbazi zakwe hazatendilembazi.

7 Haluse togola? Wantu wa Izu-laeli hawalondole chiya nawakazungula.Walondole nani kafyo kadodo du asagulagaChohile, wasigale watendagwa na myoyomidala. 8 Saviya Mawandiko Yakukileyakulonga, “Chohile kaitenda myoyo yawomidala na fanyanyi zawo zigone, kubulamazuwa yano hawakudaha kuwona hegukwiva.” 9Daudi naye agamba.“Ngasu zawo nazitende mtego wa kuwag-

wiza,wagwe na kulihwa kwa masulumizo!10 Meso yawo yajelwe chiza chani waseku-

wona,migongo yawo iveduke kwa masulumizo

mazuwa yose.”11 Elo nauza, Wayahudi weze

wekobadike, wagwa wagwele? Bule!Kwaviya wadamanyaga masa, ukombolwawingila kwa sawo Wayahudi, kuwajelafinju Wayahudi. 12 Uneva masa yaWayahudi yegala ujimbiko ulozize mwe isi,kuswesa uzumizi kwawo kwigala ujimbikoulozize kwa sawo Wayahudi. Elo, ni

WALUMI 11:13 183 WALUMI 12:1chindedi chihala kugamba kuchintizakwawo nakwigale ujimbiko ulozize!

Ukombolwa wa Sawo wayahudi13 Haluse nalonga na nyuwe wantu

sawo Wayahudi. Kwaviya nanejendelezakutenda msigilwa kwa sawo Wayahudi,netunya ne ndima yangu. 14 Mafaninadaha kuwatenda wantu wa kwetu, awoWayahudi, watende na finju, chani nidahekuwambula wajeche. 15 Uneva waleme-lagwa, wantu we isi watenda wevana naChohile. Elo navitende vivihi umo wa-hokelwe? Wabanike nawauyuke!

16 Uneva kabesu kankongo ko mgatekenkwa Chohile kalenguswa, ivyo mgatemjima nawo nautende ulenguswa. Nahomaizi ya mti yenkigwa Chohile, matambinayo nayatende yakwe. 17 Matambiyamwenga ya mzaituni uhandigweyakantwa, na matambi ya mzaitunimbago yahasikizwa mwakwe. Nyuwesawo Wayahudi mwi saviya mzaitunimbago, haluse mna luhenyo lwa ujimachimuye utogile mwa Wayahudi. 18 Elo,msekuwabela wadya wakantigwe engamatambi. Namwefenye vivihi? Mwimatambi du, hamkutoza maizi, maiziyawatozani nyuwe.

19 Mna namgambe, “Matambi yakantwachani miye nihasikizwe hantu hakwe.”20 Ni chindedi. Nayakantwa kwaviyayaswesa kuzumila, mna weye wachimalakwa kuzumila kwako. Mna usekwefenya,wogohe. 21 Uneva Chohile hawafilembazi Wayahudi, wekale saviya matambiya chikolwa, seivyo hawafileni mbazi?22 Hano chawona viya Chohile emtananaho mkali. Ni mkali kwa wadya wagwele,mna ni mtana kwako, hegu wajendelezamo utana wakwe. Mna hegu hukuvitenda,weye nawe naukantwe. 23 Naho unevaWayahudi hawanajendeleze kuleka kuzu-mila kwawo, nawahasikizwe hadya naweli,kwaviya Chohile avidaha ivyo. 24 Nyuwesawo Wayahudi chikolwa mwi saviyamatambi ya mzaituni mbago ukantigweniyo wahasikizwa mwe mzaituni uhailwe.Uneva Wayahudi chikolwa ni saviya mza-ituni uhandigwe, navitende vihufu Chohilekuhasikiza naho matambi yakantike mwemti uwo.

Mbazi za Chohile kwa wose

25 Walukolo weyangu, naunga mmanyechindedi chino chefisize, mnasekwe-fenya kugamba mwi wabala vitendese.Kulemela kuzumila kwa Waizulaeli ni kwamazuwa majeche du, kubula aho ludongonaluchinte lwa sawo Wayahudi wakungawambwile Chohile. 26 Vino nivyo Izulaeliyose naikombolwe. Saviya Mawandikoyakulonga.“Mkombola neze kulaila SayuninausewavuwosemwawelekwawaYakobo.27 Nanike lagano dino nawoumo hausa masa yawo.”28 Kwaviya Wayahudi walemela MbuliZedi za Chohile, Wayahudi ni wehi waChohile, kwa upati wenyu nyuwe wantusawo Wayahudi. Mna kwaviya Wayahudinawasagulwa wachei wambuya wa Chohilekwachausa cha wababa zawo. 29 Kwaviyamajeleko na mwitango wa Chohilehayakuhitukila. 30 Aho nkongo nyuwenahamkumwiva na Chohile, mna haluseChohile kawafila mbazi kwaviya Wayahudiwalekile kumwiva. 31 Elo, kwaviyamuwonelwambazi, haluseWayahudi nawohawakumwiva Chohile, chani nawo halusewawonelwe mbazi ni Chohile. 32 KwaviyaChohile kawatenda wantu wose watendewafungwa mo kuhitukila kwawo chaniawawonele mbazi.

Chohile atogolwe33 Ugoli na ubala na umanyi wa Chohile

ni vikulu vitendese! Malamuzi yakwehayakulongeka, sila zakwe nazo hahaliakudaha kuzikombaganya. 34 Mawandikoyagamba.“Ni yuhi akudaha kumlangiliza Zumbe?Ni yuhi akudaha kulafya naye mwe chaku-

damanya?35 Ni yuhi amwinkaga Chohile chochosechani amlihe?”36 Kwaviya vintu vyose vilaila kwakwe,vyose viyaho kwa udahi wakwe nakwachausa chakwe. Ukulu kwa Chohilemazuwa yose! Taile.

12Chikale vivihi chimsankanile Chohile

1 Elo, walukolo weyangu, kwaviyaChohile ni mta mbazi zilozize kwetu,nawalombezesani kwamoyowose. Lavyanimili yenyu kwa Chohile saviya ntam-biko ikomelwe Chohile mna ina ujima,

WALUMI 12:2 184 WALUMI 13:10

ikukile naho ikuwagila. Uno nuwomviko wa chindedi mkungwa mdamanye.2 Msekutimila viya wantu we isi inowakudamanya, mna mlekeni Chohileahitule fanyanyi zenyu mndani mwenyu.Aho naho mkunga mmanye viya Chohileakunga, chedi chikumwagila Chohile nahochichintile.

3 Kulawana na mbazi ninkigwe niChohile nawagambilani nyuwe wose,msekwefanyanya kugambamwi chintu ku-jinka viya mkuwagilwa kutenda. Fanyanyizenyu zitende na chihimo cha uzumizimwinkigwe ni Chohile chila yumwenga.4 Mili yetu ina vitago vilozize, naho chilachitago china ndima yakwe. 5 Seivyosuwe naswi hata hegu chiloza, suwe chosechi mwili umwenga mwe kulungana naKulisito, naho chila yumwenga ni chitagocha mnyawe. 6 Elo, chila yumwenga anajeleko dyakwe kuligana na mbazi Chohileachinkile. Elomta jeleko dya uwoni ajesezekuligana na uzumizi wakwe, 7 enkigwejeleko dya kusankanila, asankane. Unevani jeleko dya kuhinya, ahinye. 8 Unevakwenkigwa jeleko dya kufunda watuhu,afunde. Mta kumpangila mnyawe anana-cho, apangile kwa moyo umwe. Mchimailaachimaile kwa nguvu zose. Mta kufilambazi, afile mbazi kwa chinyemi.

9 Ungi wenyu utende hewina udanti.Mwihiwe chochose chihiye, mtozese chiyaichedi. 10 Unganisanani saviya walukolo,chila yumwenga amjinke mnyawe kwakungisa kutunyana. 11Damanyisani ndima,msekulegela. Msankanileni Zumbe kwamoyo wose. 12 Bwedani msuhi wenyu, ji-jimizanimwenkunto, mlombezeni Chohilemazuwa yose. 13 Sangilani wazumiziwenyumwe viya wakunga, wahokeleni wa-jeni kwa chisekwesekwe.

14 Wajimbikeni woseni wakuwasu-lumizani, wajimbikeni mse kuwaligita.15 Bwedani hamwenga nawo wakubweda,ilani hamwenga na wakwila. 16 Mwivanemgati mwenyu. Msekwefenya, mnanyanyahalani. Msekwewona wata umanyiulozize. 17 Uneva mntu kawadamanyizanidihiye, msekumvuziza dihiye. Damanyaniviya chila yumwenga akufanyanya nivyedi. 18 Damanyani chila chikudahikamwenyu kutenda na utondowazi kwa chila

mntu. 19 Wambuya zangu, msekulihawihi, mna mumlekeile Chohile. KwaviyaMawandiko Yakukile yagamba, “Nanilihe,Nanivuze, Zumbe alonga.” 20 Kujinka ayo,Mawandiko Yakukile yagamba. “Unevawehi wako wana sala, walise, hegu wananchiluwenke cha kunywa, kwaviya kwaku-damanya ivyo nowajele soni.” 21Usekulekawihi ukuhude, mna uhude wihi kwa wedi.

13Tegelezani wakulongoza

1 Chila mntu aungwa aweve wataudahi kwaviya udahi wowose walaila kwaChohile, wadya wata udahi wasagulwani Chohile. 2 Yoyose akuhigana na wataudahi ahigana na viya aungile Chohile,naho yoyose akudamanya ivyo egailankantomwenye. 3Kwaviyawata kulongozahawakogohwa ni wadya wakudamanyayedi, mna wogoha ni wadya wakudamanyayehiye. Elo, waunga usekumwogoha chi-longozi? Damanya yedi, nawo nawakuto-gole, 4 kwaviya ni wandima wa Chohile wakukudamanyiza weye mwenye yedi. Mnahegu ukadamanya wavu, wogohe, kwaviyani chindedi wana udahi wa kukantila. Niwandima wa Chohile wakulagisa mayayakwe yatendese wadya wakudamanyawavu. 5 Ivyo weveni wata udahi siyo dukwachausa cha kogoha maya yatendeseya Chohile, mna kwaviya mwe myoyoyenyu mvimanya mwaungwa mdamanyechibwani.

6 Nivyo vikuleka mwaliha kodi, kwaviyavilongozi awo wamdamanyiza Chohilenaho wadamanya ndima viya wakungwawadamanye. 7 Haluse waliheni wajeniwenyu, wakungwa kulihwa kodi walihenikodi, wakungwa kulihwa ushulu waliheniushulu, watunyeni wakungwa watunywenaho wogoheni wakungwa kogohigwa.

Kudamanyizana8 Msekutigizwa chochose ni mntu,

mna tigizwani ni kungana. Akumungamnyawe kaitimila sigilizi. 9 Mikoyagamba vino, “Usekugonya mntuywa mwenye, usekukoma, usekubawa,usekunga cha mnyawo” Vyoseni vino,navituhu, vyahanganywa mwe mwikoumwenga, “Munge mnyawo saviya ukwe-unga mwenye.” 10 Akumunga mnyawe

WALUMI 13:11 185 WALUMI 14:23

hakudaha kumdamanyiza wihi, elo Sigiliziyachintizwa ni ungi.

11 Mdamanye vino, kwaviya mvi-manya kugamba chipindi chibula kwenyukwinuka mwe zintongo. Kwaviya halusechipindi cho kwambulwa chihajihi kujinkaaho nkongo chazumilaga. 12Chilo chihajihina kusila, msi wi haguhi na kwingila.Chileke kudamanya vintu vya chiza,chiguheni viziha vya ulangazi. 13 Chikalevyedi vikuwagilana na msi, siyo kwakungisa kudya na kunywa, siyo kukolwahegu uchilanga hegu nkumbizi hegu finju.14 Mna Zumbe Yesu Kulisito atende sucheyenyu, msekutimila naho viya mili yenyuikunga.

14Msekukantilana

1Wahokeleni wata uzumizi uhwele, mnamsekuhigana mwe viya wakufanyanyakugamba vyawagila. 2 Uzumizi wa wantuwatuhu wawaunga kudya chila chintu,mna mntu mta uzumizi uhwele adyamboga za mani du. 3Wadya wakudya chilachintu wasekubela hawekudya, wadyanawowakudyamboga izoduwasekukantilawakudya chila chintu, kwaviya Chohilekawazumila. 4 Weye wi yuhi ukujezakukantila mndima ywa mtuhu? Akachi-mala hegu akagwa ni mbuli ya Zumbedyakwe. Na wachimale watogile kwaviyaZumbe adaha kuwachimalisa.

5 Wantu wamwenga wafanyanyakugamba zuwa dimwenga dyajinkamazuwa matuhu, wantu watuhuwafanyanya kugamba mazuwa yosenini yamwenga. Chila yumwenga atendena ukanuni mwe viya akufanyanya.6 Wadya wakutunya zuwa dimwenga,waditunya kwachausa cha Zumbe, nawowakudya chila chintu, wadya kwa kum-tunya Zumbe, kwaviya wamhongezaChohile. Wadya hewekudya vintu vi-tuhu, wadamanya ivyo kwachausa chaZumbe, wowo nawo wamhongeza Chohile.7 Hahali mntu akwikala kwachausachakwe naho hahali mntu akubanikakwachausa chakwe. 8 Uneva chekala nikwachausa cha Zumbe, uneva chikabanikani kwachausa cha Zumbe. Elo, heguchekala hegu chikabanika, suwe chi wantuwa Zumbe. 9 Kwaviya Kulisito kabanika

niyo auyuka chani atende Zumbe ywawajima hamwenga na wabanike. 10 Nimbwani wamkantila mlukolo ywako?Naho ni mbwani wabela watuhu? Suwechose nachikantilwe ni Chohile. 11KwaviyaMawandiko Yakukile yagamba.“Saviya nina ujima, alonga Zumbe,chila vindi nadinifikile madi,naho chila lulimi nalulonge kugamba miye

ni Chohile.”12 Ivyo chila yumwengamwetu nalavyanyembuli zakwe mwenye mwa meso yaChohile.

Usekumhosa mnyawo agwe13 Elo, chisekukantilana, mna chiseku-

damanya chochose na chimtende mlukoloakobadike na kugwela mwe masa.14 Kwaviya silungana na Zumbe Yesu,nina chindedi kugamba hahana chintuchochose chihiye viya chumbigwe, mnamntu akafanyanya kugamba chintuchimwenga chiha, kwakwe chatenda chiha.15 Uneva wamjela chihovu mlukolo ywakokwachausa cha nkande ukudya, ivyo weyehumuli mwe ungi. Usekutenda nkandeukudya kumwaza mntu yudya Kulisitoabanikaga kwachausa chakwe! 16 Elo,msekuzumila chintu mkuchiwona ni chedikwenyu chihulutwe. 17Kwaviya Useuta waChohile siyo mbuli za kudya na kunywa,mna ni kudamanya wedi, utondowazina mbwedo ukwigalwa ni Muye Ukukile.18 Wantu wakumsankanila Kulisito mwesila ino, wamwelelesa Chohile nahoawagilwa ni watuhu.

19 Ivyo, mazuwa yose chisinyise mbulizikwigala utondowazi na zikuchambizakuzengana. 20 Elo, usekubalanga ndimaya Chohile kwachausa cha nkande. Chilachintu chilenguka, mna viha kumtendamntu yoyose agwe mwe wavu kwachausacha nkande. 21 Ni vyedi kuleka kudyanyama, kunywa divai, hegu kudamanyachochose chikudaha kumkobadisamlukoloywako agwe. 22 Tozesa chiya ukuzu-mila mgati mwako na Chohile. Ajim-bikwe ni yudya mo kufanyanya dyo ku-damanya hakukantilwa nu moyo wakweviya ukunga. 23 Mna mta nkama mwenkande akudya, akantilwa uneva akadya,kwaviya icho akudamanya hakukizumila.Chochose ukudamanya hehena uzumizi nimasa.

WALUMI 15:1 186 WALUMI 15:2715

Chambize watuhu mna sawo suwe wenye1 Suwe chitogile mo uzumizi chaungwa

chiwambize mwe zinkunto zawo wadyawahwele mo uzumizi, chisekweungawenye. 2 Mna chila yumwenga ywetuamunge mnyawe kwa yedi chani amzengemo uzumizi. 3 Kwaviya Kulisito he-ungile mwenye. Mna, saviya mawandikoyakugamba, “Mahuluto yose wakuhu-lute weye yanibwila miye.” 4 Kwaviyachila chintu chiwandikwe mwe chikalechawadikagwa chani chichihinye suwekuligana na ugoji na ujelwa moyo chik-winkwa na Mawandiko Yakukile chitendena msuhi. 5 Chohile akulavya ugoji naujela moyo, awenkeni muye wa umwemgati mwenyu umo mkamtimila KulisitoYesu, 6 chani wose hamwenga mumtunyeChohile na Ise dya Zumbe dyetu YesuKulisito kwa izwi dimwenga.

Mbuli zedi kwa sawo Wayahudi7 Elo, hokelanani kwachausa cha

ukulu wa Chohile saviya Kulisito awa-hokeleni. 8 Kwaviya nawagambilaniKulisito kawasankanila Wayahudi chanialagise uchindedi wa Chohile na kuch-intiza ndagano na wababa zetu, 9 Chanisawo Wayahudi nawo wadahe kumtunyaChohile kwachausa cha mbazi zakwe.Saviya mawandiko yakugamba.“Ivyo nahutogole mwa sawo Wayahudi,nanicheme kutogola zina dyako.”10 Naho yagamba,“Elelwani nyuwe sawo Wayahudi

hamwenga na wantu wa Chohile!”11 Naho,“Mtogoleni Zumbe, sawo Wayahudi wose,mtogoleni, wantu wose!”12 Vituhu Isaya agamba,“Nalaile mwelekwa mo lukolo lwa Yese,neze alongoze sawo Wayahudi,uyo natende msuhi wawo.”

13 Elo, Chohile sina dya msuhi, awab-wedezese na kuwatondowaza kuligana nakuzumila kwenyu, msuhi wenyu ujenyelekwa nguvu za Muye Ukukile.

Paolo alavyanya ni mbwani kawandikaviya awandike

14 Walukolo weyangu, nina chindedimwenyu kugamba mwi wedi vitendese,

mna umanyi wose, naho mwadahakuhinyana. 15 Mna mwe baluwa inosiwawandikilani hatenda sina woga,niwakumbuseni mwe mbuli zimwenga.Sidamanya ivyo kwachausa cha mbazininkigwe ni Chohile, 16ya kutendamndimaywa Kulisito Yesu kwa sawo Wayahudi.Nasankanila ndima ya ulavyantambikokulonga Mbuli Yedi ya Chohile, chani sawoWayahudi watende enga lavyo dizumilweni Chohile, lavyo dilenguswe ni MuyeUkukile. 17 Elo, kwa kulungana na KulisitoYesu, nadaha kwefenyeza ndima yangukwachausa cha Chohile. 18 Sikujezakulonga chintu chituhu chochose mnachiya du adamanye Kulisito Yesu kugwilamwangu chani sawo Wayahudi wamwiveChohile. Kadamanya vino kwa ulosina ntendwa, 19 kwa udahi wa mpitukona vilagiso, na kwa nguvu za Muye waChohile. Na kwakutamba sila yose kulailaYelusalemu kubula Iluliko, silonga vichin-tile Mbuli Yedi ya Kulisito. 20Mazuwa yosenahaungisa kulonga Mbuli Yedi hohosehadya zina dya Kulisito hedinati kwivika,ninasekuzenga mlanga mwe msingi wamntu mtuhu. 21 Saviya MawandikoYakukile yakulonga.“Wantu wose hawagambilwe mbuli zakwe

nawawone,na wadya hewevile nawakombaganye.”

Mzungu wa Paolo kutalamkila Lumi22 Kwaivyo sichindwa kubula kwenyu

nkanana zilozize. 23 Mna kwaviyahaluse sibinda ndima yangu ntendelezino, naho kwaviya kwa mihilimo ilozizenahaunga kubula kwenyu, 24 nina msuhiwa kudamanya ivyo haluse. Nahaunganiwawone umo ni mwe sila haita Spaniya,nakwambizwa ni nyuwe kubula uko,umo hajika kubweda kutenda hamwengahadodo na nyuwe. 25Mna kwa vino halusenaita Yelusalemu kusankanila wantu waChohile uko. 26Kwaviyamabunga yawantuwakumzumila Kulisito uko Makedoniyana Akaya waviwona wachisanye helakuwambiza wantu wa Chohile wachiwauko Yelusalemu. 27Wowowenyewaviwonawadamanye ivyo, mna ichindedi waungwawadamanye iyo ni mbuli yawo. Kwaviya,uneva sawoWayahudi watenda hamwengamwe ujimbiko wa chimuye wa Wayahudi,

WALUMI 15:28 187 WALUMI 16:24nawo wawasankanile Wayahudi mwembuli za chimwili. 28Umo habinda indimaino na kuwenka hela zose wachisanyizwe,naniwatalamkileni umo nimwe sila kubulaSpaniya. 29 Sivimanya kugamba umo hezakwenyu naniwegaile ujimbiko ulozize waKulisito.

30 Walukolo wangu, nawalombezesanikwachausa cha Zumbe dyetu Yesu Kulisitona kwachausa cha ungi wa Muye waChohile, lunganani na miye kwa ku-nilombezeza kwa Chohile. 31 Lombezaninilawe mpeho mwa wadya hewezumilewe Yudeya. Ndima yangu nayo ukoYelusalemu izumilwe ni wantu wa Chohileweyuko. 32 Ivyo, Chohile akaunga,nanidahe kwiza kwenyu kwa moyo ub-wedile, hahumule hamwenga na nyuwe.33 Chohile, sina dya utondowazi, atendehamwenga na nyuwe nyose. Taile.

16Ndamsa zangu

1 Naunga nilonge kwenyu kugambalumbu dyetu Fibi ni mntu ywedi, mndimaywa bunga dya wazumile uko Keniki-leya. 2 Mhokeleni kwa zina dya Zumbesaviya wantu wa Chohile wakungwa ku-tenda. Mwambizeni kwa chochose akungakwenyu, kwaviya katenda mbuya mtanakwa wantu walozize kwangu.

3 Ndamsa zangu ziwabwile Pisika naAkila, wandima weyangu mwe ndimaya Kulisito Yesu, 4 wehosa ujima wawokwachausa changu. Nawahongeza vidala,suyo miye du, mna hata kulaila kwasawo wayahudi wa mabunga ya wazumile.5Ndamsa naho kwa wazumile wakuduganamwe nyumba yawo.

Ndamsa kwambuyangu vidala Epaineto,wankongo mwe si ya Asiya kumzumilaKulisito. 6 Ndamsa kwa Maliyamu,awadamanyanyize ndima vidala. 7Ndamsakwa walukolo mwa Kulisito Anduloniko naYuniya, wambuya wa Chiyahudi wendagana miye mwe chifungo, wamanyikavyedi mwa wasigilwa, naho watendagaWakulisito umo miye sinati.

8 Ndamsa zangu kwa Ampliato,mbuyangu vidala mwe kulungana naZumbe. 9 Ndamsa naho kwa Alubano,mndima mnyangu mwe ndima ya Kulisito,na kwa Sitakisi, mbuyangu vidala.

10 Ndamsa kwa Apele, uchindedi wakwekwa Kulisito uwagila. Ndamsa kwawalukolo wa Alisitobula. 11 Ndamsa kwaHelodioni, mbuya ywa Chiyahudi, nawalukolo wa Nalikiso wamzumile Zumbe.

12 Ndamsa zangu kwa Tilifaina naTilifosa, wakudamanya ndima mwe ndimaya Zumbe, na kwa mbuyangu Pefusisi, am-damanyizise ndima Zumbe. 13 NilamsizaLufo asagulwe kudamanya ndima yaZumbe, na kwa mami yakwe, yudya namihumtunya saviya mnala. 14Ndamsa zangukwa Asinikilito, Filegoni, Helime, Patiloba,Helima, na walukolo woseni we hamwenganawo. 15 Ndamsa kwa Filologo na Yuliya,Neleya na lumbudye na Olimpa na wantuwoseni wa Chohile wehamwenga nawo.

16 Lamsanani kwa kilagiso cha kungana.Ndamsa kwenyu zikulaila kwa mabunga yawantu wamzumile Kulisito.

Sigilizi za kukomeleza17 Walukolo weyangu nawalombeze-

sani. Wasinyiseni wakubalanga umwengawenyu na kusa uzumizi wa wantu nakuhiga mahinyo mhinyigwe. Kwenegenina wantu awo! 18 Kwaviya wantu waku-damanya mbuli saizo hawakumsankanilaKulisito Zumbe dyetu, mna wadamanyazawo wenye. Kwa losi zawo ntana na kwaulongi wawo wakuwadanta waza myoyoya wantu wachumile. 19 Chila yumwengakamanya ivyo mkumwiva Zumbe, ivyonelelwa kwachausa chenyu. Mna naungamtende na umanyi mdamanye yedi mwembuli zedi, mna hemwinamasamwembulizihiye. 20 Chohile naye sina dyetu dyautondowazi hakawe kumhonda Shetanihasi mwe viga vyenyu.

Mbazi za Zumbe dyetu Yesu kulisito zi-tende na nyuwe.

21 Timoseo, mndima mnyangu, awalam-sani, Lukiyo na Yasoni na Sosipateliweyangu wa Chiyahudi nawo wawalam-sani.

22 Miye, Telitilo, mta kuwandika ibaluwaino, nawalamsa kwa zina dya Zumbe.

23 Gayo mkaya ywangu, hamwenga nabunga dya wazumizi wose wakuduganakwakwe, wawalamsani, Elasito, mchimailaywa hela zo mzi mkulu, hamwengana mlukolo ywetu Kwato wawalamsani.24 Mbazi za Zumbe dyetu Yesu Kulisitozitende na nyuwe. Taile

WALUMI 16:25 188 WALUMI 16:27Paolo amtogola Chohile

25 Elo haluse chimhongeze Chohile! Uyoadaha kuwatogezani mwe idya Mbuli Yedinawagambilaga mwa Yesu Kulisito, mwechinyele chiya chigubulwe naho chafis-agwa kwa mihilimo ilozize ijinkile. 26Mna,haluse ichindedi icho chigubulwa kwasila ya mawandiko ya wawoni, na kwamwiko wa Chohile mta ujimamazuwa yoseumanyika mwe si zose chani wose wazu-mile na kwiva. 27 Kwakwe Chohile mtaumanyi wedi ichedu. Ukulu una uyo kwasila ya Yesu Kulisito, mazuwa yose! Taile.

WAKOLINTO 1:1 189 WAKOLINTO 1:17

BALUWA YA NKONGO YAPAOLO KWAWAKOLINTOULONGOZIBaluwa ya Wakolinto yawandikagwa nimsigilwa Paolo mo mhilimo wa 55 (1:1). Niya nkongo mwe zibaluwa zakwe mbili izochinanazo Paolo ayawandikile mabunga yawamzumile Kulisito we komzi wa Kolinto.Vyadahika awandikaga ibaluwa ino umoakekala Efeso henati kufanyanya kuta-lamkila umzi wa Kolinto umo emwe silaakalaila Mekadoniya (16:5-9).

Baluwa ino yalawana na ulosi Paoloahokele kulaila kwa wazumizi wamwengaukulanga ntendwa zihiye zikwesimanamwe idibunga dya wamzumile Kulisito,ukuchisanya kusentanana kugonyana. Mziwa Kolinto wamanyikisaga kwe zimbulizakwe zo kugonyana, ivo nahavikwehelabunga dya wamzumile Kulisito nawowakabwilana ne izimbuli izo. Baluwa yankongo kwaWakolinto iviya ichisanya sulaimanyikise ya ungi (13).Vimndani

Paolo awalamsa Wakolinto naho amto-gola Chohile kwa chausa chawo (1:1-9).

Ukajika atambalisa ulosi ahokeleukalanga kusentana kwa wazumiziwa bunga dya wamzumile Kulisito waKolinto (1:10-4:21).

Ukajika atambalisa mbuli ya ugonyi nakuwagambila chila yumwenga aleke(5-6).

Ukajika alavya malagiso mwe mbuliza lusona, kuvikila matukulu, mvikomo lumpe na ntunyo za chimuye nauyuko (1-15).

Abindiliza kwa mazwela mazuwa nambuli za chimntu (16).

1Miye Paolo, msigilwa ywa Kulisito Yesuuyo Chohile aungile kwitanga, na mlukoloywetu Sositeni,

2 Chawawandikilani nyuwe bungadikumzumila Chohile mwiyuko komziwa Kolinto. Nyuwe wadya mlenguswekwa sila ya kulungana na Kulisito Yesuna mwitangwe ni Chohile mtende wantuwakwe seivyo kwawose chila hantuhohose

wakumvikila Zumbe dyetu Yesu Kulisitouyo Zumbe ywawo na ywetu,

3 Nawaungilani wedi wa Chohile nautondowazi ukulaila kwa Chohile Tati yetuna Zumbe dyetu Yesu Kulisito.

Ujimbiko wa Kulisito4 Namhongeza Chohile ywangu mazuwa

yoseni kwachausa chenyu kwaviyamwinkigwa wedi wa Chohile kwa silaya Kulisito Yesu. 5 Kwaviya mlunganana Kulisito mhokela vintu vyose vyedivilozize mwe umanyi wose na udahiwose wa kulonga, 6 kwaviya ulosi mwaKulisito ukulwa mndani mwenyu, 7 nahohamhungukilwe ni ntunyo yoyose ikulailakwa Muye Ukukile, mkagojesa kwa nkwinakuyuswa kwakwe Zumbe dyetu YesuKulisito. 8 Uyo nawatogezeni nyuwekubula ko uhelo, mtende hamwina lemamwe idizuwa idyo dya Zumbe dyetu YesuKulisito. 9 Chohile ni mkanuni, uyoawetangeni nyuwe mwingile mwe ndalahamwenga na Mwanawe, Yesu KulisitoZumbe dyetu.

Bunga dya wazumile wa Kolinto wepagula10 Walukolo mwa Kulisito, nawailani

kwa zina dya Zumbe dyetu Yesu Kulisito,kugamba ivanani nyoseni kwa chila mbulimkulonga. Msekwepagula, mtende naulosi umwenga na fanyanyi za chalumwe.11 Walukolo weyangu, mbuli nigambilweni wantu wa kaya ya Kiloye, zalagisapwilili kugamba mna nkumbizi mgatimwenyu. 12 Icho hulonga ni chino, kwaviyachila yumwenga alonga, “Miye namtimilaPaolo” mtuhu, “Miye namtimila Apolo”,mtuhu, “Miye namtimila Petulo*”, mtuhu,“Miye namtimila Kulisito.” 13 Togola,Kulisito kepanga? Togolani, Paolo nuyoasulumizwe mo msalaba kwachausachenyu? Hegu togolani, Nambatizwamtende wanampina wa Paolo?

14 Namhongeza Chohile kugamba sim-batize yoyose mna Kilisipo na Gayo. 15 Elohahali akudaha kulonga kugamba kaba-tizwa kwa zina dyangu. 16 Heye, nahonabatizagawantuwe kaya ya Sitefana, mnakujinka awo sikufanyanya hegu nabatizagamntu mtuhu yoyose. 17 Kulisito hanisigilenibatize, mna kuwagambila Mbuli Yedi ya

* 1:12 Petulo nuyo Kefa kwa Chiyunani

WAKOLINTO 1:18 190 WAKOLINTO 2:12Kulisito, naho siyo kwa milosi ya chimtu,chani nguvu ya file ya Kulisito mo msalabaisekuswa.

Kulisito ni Nguvu na Ubala wa Chohile18 Kwaviya ulosi wa file ya Kulisito mo

msalaba ni uhezi kwa wadya wakwaga,mna kwa suwe chikuhonywa ni nguvu yaChohile. 19Kwaviya iwandikwa,“Nanibalange ubala wawo wata ubala,na umanyi wawo wata umanyi nani-

ulemele.”20 Uneva nivyo vili, nauza, ekuhi mtaubala? Ekuhi mhinya Sigilizi za Musa?Ekuhi mhiga mbuli ywamazuwa yano? To-gola, Chohile hatendile umanyi wa wantuwe isi ni uhezi?

21 Kwaviya mwe umanyi wa Chohile,wantu we isi hawakudaha kummanyaChohile kwa sila ya wowo wenye.Mna Chohile kaunga kuwahonya wadyawakumzumila kwa sila ya chiya wata ubalawakuchiwona ni uhezi, uhezi wa udya ulosiukulongwa. 22 Wayahudi waunga wawonempituko, Wagiliki walonda ubala. 23 Mnasuwe, chamlonga Kulisito asulumizwe.Kwa Wayahudi mbuli ino ni nkobadiko,kwa wantu wa isi ntuhu ni uhezi, 24 mnakwa wadya wetangwe, Wayahudi kwaWagiliki, Kulisito ni nguvu ya Chohile naumanyi wa Chohile. 25 Kwaviya chiku-woneka ni uhezi wa Chohile, chawagilakujinka ubala wa wantu, naho chiku-woneka chisokele kwa Chohile, chinanguvu kujinka nguvu ya wantu.

26 Walukolo weyangu, kumbukani umomwitangwe, kugamba, walozize wenyunahewena ubala hata kwa fanyanyi zachiuntu, walozize nahewena nguvu heguwantu wa chizumbe. 27 Mna Chohilekayasagula yadya isi ikuyawona ni uhezi,chani awajele soni wata ubala, nahokayasagula yadya isi ikuyawona yahwa,chani awajele soni wata nguvu. 28 Chohilekayasagula yadya kwa fanyanyi za isi nimbuli zihwele naho zikubelwa, mbuli izonahezikuli, chani kwa izo azuse ziya kwafanyanyi za wantu wakuwona ni mbulizedi. 29Chani hasekutenda namntu yoyoseakudaha kweduvya ha meso ya Chohile.30 Mna Chohile kawalunganyani nyuwena Kulisito Yesu, naho Chohile kamtendaKulisito atende umanyi. Kwa sila yaKulisito chiwoneka wedi kulongozi kwa

Chohile na kukombolwa. 31 Elo, saviyamawandiko yakukile yakugamba, “Mtakweduvya, eduvye mwe ndima ya Zumbe.”

2Ulosi wa Kulisito asulumizwe

1 Walukolo weyangu, umo nezagakwenyu sizile kuwagambila ulosi waChohile wefisize kwa milongele ya pwilili,hegu kwa ubala wa chimtu. 2Umo nendagakwenyu samanyaga chochose mna kum-manya Yesu Kulisito, heye, Kulisito yudyaatungikwe mo msalaba. 3 Umo nendagakwenyu mwili wangu nauhwa, nahonazingiza vidala kwa luchenyenta. 4 Ulosiwangu na kulonga kwangu sivilavize kwamilosi ya ubala ikutamila, mna kwa ulagisowa nguvu ikulaila kwa Muye wa Chohile,5 chani kuzumila kwenyu kusekwegamilaubala wa mntu mna kwegamile nguvu yaChohile.

Umanyi wa Chohile6Mna suwe chasimwila ubala kwawadya

watogile mwe uzumizi, mna siyo ubalawe isi ino, hegu ya vilongozi we isi inomwe wadya wa kwaga. 7 Mna chalongaumanyi wefisize wa Chohile, ubala wefi-size Chohile aikaga mo moyo wakwe ku-damanya kukongela isi hainati kumbwa,kwachausa cha ukulu wetu. 8 Hahalichilongozi hata yumwenga mwe isi inoaimanyize. Kwaviya hegu waimanyize,hawamtungike Zumbe ywa ukulumomsal-aba. 9Mna ni saviya viwandikwe,“Mbuli ziya ziso haziwonaga hegu gutwi

kuziva,mbuli ziya mntu hafanyanyaga mo moyo,mbuli Chohile awaikiye wadya waku-

munga.”10 Mna Chohile kachigubwila izimbuli izokwa Muye wakwe. Kwaviya Muye Ukuk-ile azuza chila chintu hata mbuli zim-ndani vidala mwa Chohile. 11 Kwaviyani yuhi akudaha kumanya mbuli za mn-dani za mntu uneva siyo Muye wakweumntu uyo? Mweivyo, hahana amanyizembuli za Chohile mna Muye wa Chohile.12 Hachihokele muye wa wantu we isi inomna chihokela Muye ulaile kwa Chohile,chani chimanye mbuli chinkigwe bule duni Chohile.

WAKOLINTO 2:13 191 WAKOLINTO 4:313 Elo suwe hachikulonga ulosi chi-

hinyigwe kwa umanyi wa chimntu, mnakwa milosi chihinyigwe ni Muye, chahinyachindedi cha chimuye mbuli za chimuye.14 Mntu suyo ywa chimuye hakuzumilambuli za Muye wa Chohile. Mbuli izokwa mntu ywa mazwela ni uhezi, nahohakudaha kuzimanya kwaviya zamanyikakwa wambizi wa Muye. 15 Mna mntu mtaMuye wa Chohile amanya yoseni, nahoyeye hakumanywa ni mntu. 16 Saviyaviwandikwe, “Niyuhi akumanya fanyanyiza Zumbe? Niyuhi akudaha kumtendaamanye?” Mna suwe china fanyanyi zaKulisito.

3Wandima wa Chohile

1 Walukolo weyangu, miye sidahilekulonga na nyuwe saviya na wantu wataMuye wa Chohile, mna nalonga na nyuwewantu we isi ino, saviya wana wachembemwe kumzumila Kulisito. 2 Siwanywesanimele, siwalisizeni nkande itogile, kwaviyanahamnati kuidaha. Hata vino halusehamkuidaha, 3 kwaviya nyuwe mcheimwekala mwe isi. Uneva wantu mcheina finju na nkumbizi mwenyu, vinohavikulagisa kugamba mwi wantu wachimwili, mkwikala mwe viya isi ikunga?4 Kwaviya mntu yumwenga akagamba,“Miye namtimila Paolo”, mtuhu agamba,“Miye namtimila Apolo”, togolani, iyohaikulagisa kugamba mwekala saviyawantu we isi ino?

5 Elo, Apolo ni yuhi? Na Paolo ni yuhi?Suwe chiwandima chiwalekileni mzumile.Chila yumwenga ywetu adamanya ndimasaviya enkigwe ni Zumbe. 6 Miye na-handaga mbeyu, Apolo kaijeila mazi, mnaaitendile ihote niyo yakula ni Chohile.7Elo, akuihanda suyo chintu, hegu akuijeilamazi, mna ichintu ni Chohile akuilekaihote na kukula. 8 Yudya ahandile nayudya ajeile mazi wose ni wamwe, Chohilenamtunye chila yumwenga kuligana naviya adamanye mwenye. 9 Kwaviya suwechiwandima wa Chohile, chikudamanyandima hamwenga, nyuwe mwinkondeyakwe mwizengo dya Chohile.

10 Kwa wedi wa Chohile anihokele,sihuda saviya mzesi mta ubala, nasizengamsingi udyamlangamwakwemntumtuhu

azenga. Mna chila mntu asinyise ivyoakuzenga mlanga mwakwe. 11 Kwaviyahahali mntu akudaha kuzenga msingimtuhu akaleka udya uzengigwe kale,kugamba, Yesu Kulisito. 12 Uneva mntuyoyosemomsingi uwo azenga kwa zahabu,hegu hela hegu mayuwe ya yombe kuluhegu miti hegu mani hegu nyasi, 13 ndimayakwe nailagiswe viya ili, kwaviya Msinaulangaze. Naigubulwe mwe moto,umoto nawo nauhime wedi wa chilandima ya mntu. 14 Uneva ndima ya mntuyoyose azengile mo msingi uwo niyoyatoga mo moto, umzesi uyo natunywe.15 Uneva ndima iyo inasila moto, natendekaza ntunyo yakwe, mna uyo mwenyenahonywe, saviya ahonyigwemwe nkondoyo moto.

16 Togolani, hammanyize kugambanyuwe mwi nyumba ya kumvikila Chohile,naho kugamba Muye wa Chohile wekalamndani mwenyu? 17 Elo, uneva mntuanabalanga nyumba ya kumvikila Chohile,Chohile nambalange, kwaviya nyumba yakumvikila Chohile ikuka, naho nyuwe mwinyumba iyo ya kumvikila Chohile.

18 Msekwedanta! Mntu yoyose mgatimwenyu akwewona ni mta umanyi mweisi, viwagila atende hezi chani atende naumanyi wa chindedi. 19 Kwaviya, umanyiwa wantu we isi ni uhezi kulongozi kwaChohile. Saviya viwandikwe, “Chohileawagwiza wata umanyi mo ubala wawo.”20 Naho, “Zumbe kamanya kugambafanyanyi za wata umanyi sicho chintu.”21 Elo, mntu asekweduvila wantu. Kwaviyachila chintu ni chenyu, 22Paolo hegu Apolohegu Kefa, isi hegu ujima hegu file, viyaviyaho haluse hegu viya navize, vyosenini vyenyu. 23 Mna nyuwe mwi wantu waKulisito, Kulisito naye ni ywa Chohile.

4Wasigilwa wa Kulisito

1 Mntu achiwone suwe kugamba chi-wandima wa Kulisito, naho wachimaila wambuli zefisize za Chohile. 2 Aho ikungwamwa wachimaila ni kutenda wakanuni.3Mna kwangu miye ni mbuli ndodo vidala

WAKOLINTO 4:4 192 WAKOLINTO 5:9kukantilwa ni nyuwe, mna kwa kukan-tilwa kwa vitala vya wantu, hegu kwekan-tila mwenye. 4 Moyo wangu haukunilon-gela kwa mbuli yoyose, mna iyo haikulag-isa kugamba sina cha kulahwa. Zumbenuyo akunikantila. 5 Elo, msekukantilambuli chipindi chakwe hachinati kubulaaho akwizila Zumbe. Uyo na alangazizeyefisize mwe chiza, na kulaviza kweisembuli za myoyo. Aho naho chila mntuakunga ahokele ntogozi yakwe kulaila kwaChohile.

6 Walukolo, sidamanya mbuli zinokwangu mwenye na Apolo kwachausachenyu, chani kwa mliganyo wetu mhineulosi wagaze, “Kaulisani yawandikwe.”Chani mntu yoyose asekwemwefenyezamntu yumwenga na kumbela mtuhu.7Niyuhi akutendile mkulu kujinka mtuhu?Una chihi hwihokele? Mna uneva hegukuhokela, ni mbwani ukweduvya saviyakugamba huhokele?

8 Mwigutakale! Mtendakale wag-oli! Mtenda Mazumbe suwe hechimuli!Nivyedi, mwatendile maseuta, chani suwenaswi chitende maseuta hamwenga nanyuwe. 9Nafanyanya kugamba Chohile ka-chitenda suwe wasigilwa wantu wa kuzig-ila, saviya wantu wakantilwe file, kwaviyachitenda chintu cha kwehelwa mwe isinjima, kwa wandima wa kwembingu nawantu. 10 Suwe chiwahezi kwachausacha Kulisito, mna nyuwe mna ubala mwaKulisito! Suwe chiwahwele, mna nyuwemna nguvu. Nyuwe mwatunywa, mnasuwe chabelwa. 11 Hata vino haluse, suwechina sala na nchilu, hachina cha kuvala,chatoigwa maihi, naho hachina hekwikala.12Naho changadikisa na kudamanya ndimakwa mikono yetu wenye. Chikahulutwa,chajimbika, chika sulumizwa, chajijimiza,13chikaligitwa, chahitula vyedi. Chitendwasaviya uzavu we isi, kwa chila mntu suwechi ntaka.

14 Sikuwandika mbuli zino chani ni-wajeleni soni, mna kuwafunda saviyawanangu hunga. 15 Kwaviya hata hegumna magana mlongo ya welesi mwaKulisito, hamna watate walozize. Kwaviyamiye nuyo niwelekeni mwa KulisitoYesu kwa sila ya Mbuli Yedi ya Kulisito.16 Ivyo, nawalombezesani mnitimile viyahudamanya. 17 Ivyo simsigila Timoseo

kwenyu, akwinga mwanangu mkanunihunga mwa kulungana na Kulisito, akuzu-milika mwa Zumbe. Nawakumbuseni silahutimila mwe kulungana na Yesu, silahuhinya chila hantu mwa chila mabungaya wamzumile Chohile.

18 Wamwenga wenyu weduvya saviyakugamba sikwiza kwenyu. 19 Mna,nanisunguze kwiza kwenyu umo Zumbeakaunga, naho miye nami nanibunkule,siyo chiya du wakudaha kulonga awowakweduvya, mna hata chiya wakudahakudamanya. 20 Kwaviya uzumbe waChohile suwo ulosi, mna ni nguvu. 21 Elomwaunga vihi? Nize kwenyu na nkome,hegu na Muye umemile ungi na kuhola?

5Ntendwa zihiyemwaWakulisito wa Kolinto

1Kunamilosi ikuzumilika kugamba kunauchilanga naho uchilanga wihiye haunatikutendeka hata mwa hewemmanyizeChohile. Sivigambilwa kugamba mgosiamgonya mkaza ise! 2 Naho mwefenyavivihi? Navitenda vyedi mwingilechinyulu, mntu uyo naye adamanye imbuliiyo abalazwe mwenyu. 3 Ichindedi, hatahegu uneva kwa mwili ni hale na nyuwe,mna mo moyo nihamwenga na nyuwe,simkantila kale uyo adamanye imbuli iyoya soni saviya niyaho. 4 Umo mkaduganahamwenga kwa zina dya Zumbe Yesu,nami hatenda hamwenga na nyuweChimuye kwa nguvu za Zumbe dyetu Yesu,5mwinkizenimntu yunokwaShetani chaniumwili wakwe ubalangwe, chani myuyewakwe udahe kuhonywa mwe dizuwa dyaZumbe akwizila kukantila wantu.

6 Kweduvya kwenyu suko kwedi! To-golani, hamvimanyize kugamba hamilachidogo yagwadusa tonge jima? 7Elo, kwe-sunteni, mkailavye idya ihamila ya kale yamasa, chani mtende tonge hya hedijeligwehamila, saviya ichindedi nimanyize mwili.Kwaviya, Kulisito,mwanangoto ywetu ywaPasaka, kalavigwa kale mviko. 8 Ivyo, chi-damanyeni ngasu ya Pasaka, siyo ya mgateujeligwe hamila ya kale ya masa na wavu,mna kwamgate hewijeligwe hamila, mgatewa utana na chindedi.

9 Nawawandikilaga mwe baluwa yanguntuhukugambamsekutendahamwengana

WAKOLINTO 5:10 193 WAKOLINTO 7:1wajenda uyaga. 10 Sikugamba msekutendahamwenga vitendese na wajenda uyagawe isi ino wantu hewemmanyize Chohile,hegu wata kunga vya weyawe, heguwabunyanya hegu wavikila matukulu.Hegu na nivyo naviwaunga mwisame isi.11Mna nawawandikilani kugamba, mseku-tenda hamwenga na mlukolo akwegambamkulisito kuno ni mjenda uyaga, hegumta kunga vya weyawe hegu mtakuvikilamatukulu hegu mtakuhuluta hegu mkozihegu mbunyanya. Mntu sauyo msekujezahata kudya naye.

12 Togolani, ni mbuli yangu kuwakantilawantu wekuse? Awo Chohile nawakan-tile. Mna nyuwe hamkungwa kuwakantilawadya wemgati mwenyuwenye. 13Chohilenakantile wadya wekuse. “Mwingasenimntu mwavu mwenyu.”

6Vitala mwe Wakulisito

1 Uneva mntu ywa kwenyu kalemanana mkulisito mnyawe mwatenda vivihikumlaha mzumizi mnyawe mwechitalacha wantu hewena kuvika, mkalekakumlaha kwa wantu wa Chohile? 2 Heguhamvimanyize kugamba wantu wakukilenawawakantile wantu we isi? Hegunivyo, isi naikantilwe ni nyuwe, togolani!Hamkuwagila kukantila mbuli ndodo?3 Hamvimanyize kugamba nachiwakantilewandima wa kwembingu? Uneva heguimbuli ino, sikugamba chikantilise mbuliza mazuwa yano? 4 Ivyo, uneva mkatendana nkumbizi mwe mbuli za mazwela,togolani, mwawatenda walamuzi wantuawo hewekusinya bunga dya wamzumileChohile? 5 Nalonga ayo chani niwajelesoni! Togola, hahana hata yumwengamwenyu mta ubala wa kulamula nkumbizimwe bunga dya wamzumile Chohile?6 Mna mwalahana, mlukolo na mlukolonaho walamuzi nawo hawezumile.

7 Ichindedi uko kulahana wenye yalag-isa kugamba mdundugisa! Havyatendilevyedi mbunyanywe? Havyatendile vyedimnkonywe vyenyu? 8 Mna, kuhigana naivyo, nyuwe wenye mwankonya wantu nakuwahoka vyawo, naho, ayo mwawaten-dela walukolo wenyu! 9Hegu, hamvimany-ize kugamba wantu wavu hawengile mouzumbe wa Chohile? Msekwedanta! Sawo

wajenda uyaga hegu wavikila matukuluhegu wajenda na wantu wa wenye heguwadyamapulu hegu wagosi hegu wavyelewakwesigina, 10 hegu wabavi hegu wabafuhegu wakozi hegu walulimi hegu wapo-laganyi, awo wose hawengile mo uzumbewa Chohile. 11Wamwenga mgati mwenyuwendaga seivyo wowo. Mna mlenguswakulaila mwe masa, mtendwa wedi kulon-gozi kwa Chohile kwa zina dya Zumbe YesuKulisito na kwa Muye wa Chohile ywetu.

Jesezani mili yenyu kwa kumtunya Chohile12 Mntu adaha kulonga, “Chila chintu

kwangu miye chaligana naviya sigiliziikunga.” Heye, mna siyo chila chintuni chedi kwako. Nadaha kugamba chilachintu chaligana na sigilizi kwangumna sikunga kulongozwa ni chochose.13 Yumwenga adaha kulonga, “Nkande niya nda, na nda nayo ni ya nkande.” Nichindedi, mna Chohile nabalange vyosevidi. Mwili suwo wa uchilanga, mnakumsankanila Zumbe, Zumbe naye nikwachausa cha mwili. 14 Ivyo, Chohileamuuyuse Zumbe nachuyuse naswi kwanguvu yakwe.

15 Togolani! Hamvimanyize kugambamili yenyu ni vitago vyamwili wa Kulisito?Ivyo niviguhe vitago vya Kulisito naku-vitenda vitago vya mchilanga? Haviku-dahika! 16 Hegu hamvimanyize kugambaakulungana na mchilanga atenda mwiliumwenga naye? Saviya viwandikwe,“Waidi awo nawatende mwili umwenga.”17 Mna elungile na Zumbe ni muyeumwenga naye.

18 Enegani uchilaga. Masa yoseyadamanywa kuse ko mwili mna mchi-langa adamanya masa mo mwili wakwemwenye. 19Hegu hamvimanyize kugambamili yenyu ikala saviya nyumba nkuluya kumvikila Chohile ya Muye Ukukileemndani mwenyu, uyo mumhokele kwaChohile? Nyuwe hamwi ugoli wenyuwenye. 20 Kawagulani kwa yombe kulu.Ivyo, mtunyeni Chohile kwe mili yenyu.

7Mbuli za nyinka

1 Haluse kwa mbuli ziya muwandike. Nivyedi uneva mgosi hanasoile.

WAKOLINTO 7:2 194 WAKOLINTO 7:312 Mna kwachausa cha uchilanga, chila

mgosi atende na mkaziwe mwenye, nachila mvyele atende na mgosiwe mwenye.3 Mgosi ajende na mkaziwe umo mvyeleakaunga, mvyele naye ajende na mgosiweumo mgosi akaunga. 4 Mvyele hanaudahi mo mwili wakwe mwenye, mnamta udahi mo mwili wakwe ni mgosiwe,mweivyo mgosi hana udahi no mwiliwakwe, mna mta udahi mo mwili wakweni mkaziwe. 5 Msekunyimana, mna heguuneva mwivana kudamanya ivyo kwachipindi chidodo, chani mumlombezeChohile ni vitana, mkaheza muwiyanevituhu, chani Shetani anasekuwajeza kwakwedunduga mili yenyu.

6 Sikulonga ayo kugamba ni malagiso,mna ni fanyanyi. 7 Nasunga wantu wosewatende saviya miye ivyo nili, mna chilayumwenga ana ntunyo yakwe enkigwe niChohile, yuno vino mtuhu vino.

8 Mna nawagambila wadya wagane nawabanikilwe ni wagosi, nivyedi wekalewagane. 9 Mna uneva hegu hawaku-daha kwechinda, nivyedi wasolane ukalekakumelamate.

10 Mna wadya wasolane kale nawenkamwiko uno, aho elo suyo miye, mna niZumbe, mvyele asekwasana na mgosiwe,11mna uneva akasana naye, asekuguhigwa,hegu wevanywe na mgosiwe. Mgosi nayeasekumwasa mkaziwe.

12 Kwa watuhu nawagambila, ni miyemwenye suyo Zumbe, uneva mgosiMlukolo ekala na mvyele suyo mlukolonaho mvyele uyo azumila kwikala naye,asekumwasa. 13 Mvyele naye akwikala namgosi hekuzumila, mnamgosi uyo azumilakwikala naye, asekumwasa mgosi uyo.14 Kwaviya mgosi hekuzumila alenguswakwa sila ya kulungana kwakwenamkaziwe,naho mvyele naye hekuzumila alenguswakwa sila ya mgosiwe. Hegu nendile sivyoivyo, wana wenyu hawatendile wedi kwaChohile. 15 Mna uneva yudya hezumileaunga kumwasa mnyawe azumile nivyedi, namwase du. Aho uyo mkulisitomgosi hegu mvyele, natende kamkombola.Kwaviya Chohile kawetangani mwikalempeho. 16 Wamanya vivihi weye mvyelemlukolo hegu hodahe kuhonya mgosiwo?

Hegu weye mgosi mkulisito, wamanyavivihi hegu nomhonye mkaziwo?

Ikala saviya witangwe ni Chohile17 Mna chila yumwenga ekale saviya

adahizwe ni Zumbe, viya aungigwe niChohile adamanye. Uno ni mwiko huhinyamwe bunga dya wamzumile Chohile.18 Uneva mntu ajeligwe ngasu kazu-mila witango wa Chohile, asekwetendakugamba hajeligwe ngasu. Uneva mntuhejeligwe ngasu azumila witango waChohile, asekujelwa ngasu. 19 Kujelwangasu hegu kuleka kujelwangasu sichochintu, imbuli ni kutoza miko ya Chohile.20 Chila yumwenga asigale saviya endileumo henati kuzumila witango wa Chohile.21Umo Chohile akwitange na wi mtumwa?Usekwesinya, mna uneva hegu unenkwaluhenyo lwa kulekelwa, ludamanyizendima. 22 Kwaviya etangwe kutendaywa Zumbe emtumwa, mntu uyo nimlekelwa ywa Zumbe. Mweivyo etangwekuno ni mlekelwa, ni mtumwa ywaKulisito. 23 Mgulwa kwa yombe, kwaivyomsekutenda naho watumwa wa wantu.24 Walukolo weyangu, chila yumwengaywenyu na asigale kwikala na Chohilesaviya endaga chipindi aketangwa.

Mbuli za hewesoligwe na wabanikilwe niwagosi

25 Haluse, vikulanga wantu hewenatiku-solana, sina lagiso dikulaila kwa Zumbe,mna nalonga viya huwonamiye yudya kwambazi zakwe Zumbe nitende mkanuni.

26 Elo, koudala wiyaho, nafanyanyakugamba ni vyedi mntu ekale saviya eli.27 Togola, kusola? Elo, usekunga kwasanana mkaziwo. Weye husoile? Usekusola.28 Mna uneva unasola, hotende kukolamasa, naho mndele hesoligwe anasolwa,hatende kakola masa. Mna wakunga wa-solane nawadugane na masulumizo ye isi,mna miye nahaunga nyuwe msekudugananayo.

29 Mna walukolo, nagamba vino,chipindi chisigale ni chijihi. Naho kukon-gela haluse wadya wasoile wekale saviyahawasoile, 30 wata kwila watende saviyahawakwila, na welelwe watende saviyahawelelwe, wakugula watende saviyahawana chintu, 31 wadya wakwevinya nambuli ze isi ino watende saviya hawana

WAKOLINTO 7:32 195 WAKOLINTO 9:2mbuli nazo vitendese. Saviya chimanyizeisi ino yajinka.

32 Mna nahaunga nyuwemsekutenda nankama. Mntu hesoile evinye na ndima yaZumbe, ivyo namwelele Zumbe. 33 Mnamgosi asoile evinya na mbuli ze isi ivyona mwelele mkaziwe, 34 naho vyesima.Mvyele hesoligwe hegu chigoli evinya nambuli za Zumbe chani atende mkuka womwili na muye mwa Zumbe. Mna mvyeleasoligwe evinya na mbuli ze isi ino ivyo namwelele mgosiwe.

35 Nawagambilani yano kwaviya naunganiwambizeni. Sikunga kuwachinda, mnanawaungani mdamanye viya vikuwagilanaho vikungwa, mdamanye ndima yaZumbe kwa moyo umwenga.

36 Mwe waidi wevane kusolana, un-eva mntu awona kugamba hakumtendelachigoli chakwe vyedi hegu hana msoile,naho adunduga kuhuma tama zakwe, naadamanye viya akunga. Hakukola masa,waleke wasolane. 37Mna uneva uyo mgosiakaunga mwenye mo moyo wakwe aseku-sola naho hegu adaha kuzihuda tama za-kwe na viya vyo kudamanya, ivyo, kula-mula adamanya vyedi vidala hanamsoileuyo chigoli. 38 Elo, mntu akusola chigoliadamanya vyedi, mna hekunga kusolaadama vyedi vitendese.

39 Mvyele msolwa kavugailwa nimgosiwe umo mgosi uyo emjima, mnamgosi anabanika, mvyele uyo kalekeilwa,adaha kusolwa ni mgosi yoyose akungamwa Zumbe uyodu. 40 Mna, viya huwonamiye, nanivyedi uneva ekale iviya eli. Ivyonivyo huwona miye. Nafanyanya kugambamiye nina Muye wa Chohile.

8Nkande Zilavigwe kwe Matukulu

1 Haluse chikaule mwe nyama zivikilwematukulu. Suwe chose chimanyakugamba, “Suwe chose china umanyi”,umanyi uwo watenda wantu wefenye, mnaungi wazenga. 2 Akufanyanya kugambakamanya chintu, chindedi hamanyizechochose saviya vimligane amanye. 3Mnaakumunga Chohile, kamanywa ni Chohile.

4 Elo, kwa mbuli za kudya nkandezivikilwe matukulu, chivimanya kugamba

tukulu sicho chintu mwe isi, chivi-manya kugamba Chohile ni yumwengadu. 5 Hatahegu vintu vikwitangwa“milungu”, mwe isi hegu kwembingu, hatahegu weyuko “milungu” na “mazumbe”walozize, 6 mna, kwetu suwe Chohile niyumwenga du, Tate, Muumbi ywa vyose,uyo kwachausa chakwe suwe chiyuko,naho eyuko Zumbe yumwenga du, YesuKulisito, yudya kwa sila yakwe vintu vyosevyumbwa, na suwe chekala kwa sila yakwe.

7 Mna suyo chila mntu ana umanyi uno.Kwa viya kunawantuwatuhuwazwele kalediya iditukulu, wantu awo kubula vinohaluse umowakadya nkandewazifanyanyazichei saviya nkande zivikilwe matukulu.Kwaviya fanyanyi zawo za kumanya dyedina dihiye zihwa, watenda hawalenguswe.8 Mna nkande haikudaha kuchisogeza ha-jihi na Chohile. Chikaleka kuidya hachikuhungukilwa ni chintu, chikadya hachikujenyezwa chintu.

9 Mna, msinyise, kuno kulekelwakwenyu kuse kuwatenda wazumizi wah-wele wakole masa. 10Kwaviya, mntu yudyaudahi wakwe wo kumanya dyedi na dihiyemo moyo wakwe uhwele, akakuwona weyemta umanyi wadya nkande izo mndanimwe nyumba yo kuvikila matukulu,togola, hengilwe nitama ya kudya nkandezivikilwe matukulu? 11 Elo, mlukoloywako yudya ahwele, Kulisito abanikagakwachausa chakwe, nage kwachausa choumanyi wako. 12 Uneva mnawahosawalukolo wenyu, na kulumiza umanyiwawo wa kumanya dyedi na dihiyeuhwele, namtendemumkolamasa Kulisito.13 Kwaivyo, uneva nkande yawengiza mwemasa walukolo weyangu, sanidye nyamang'o, ninase kumkoza masa mlukolomnyangu.

9Ndima za Msigilwa

1 Togolamiye suyomntu alekelwe? Miyesuyo msigilwa? Samwonaga Yesu Zumbedyetu? Nyuwehamlawane na ndima yangukwachausa cha Zumbe? 2Hata hegu wantuwatuhu hawakunizumila kugamba miye nimsigilwa, nyuwemwanizumila kugambani

WAKOLINTO 9:3 196 WAKOLINTO 10:1msigilwa. Nyuwe mwi chilagiso chikulag-isa kugamba miye ni msigilwa, kwachausacha kulungana kwenyu na Zumbe.

3 Wantu wakunilaha, negombela vino,4 Togola, hachina udahi wa kudya na kun-ywa? 5 Togola, hachina udahi wa kutambahamwenga na mvyele mkulisito saviyawakudamanya wasigilwa watuhu, walum-buze Zumbe na Kefa? 6 Hegu ni miye duna Banaba chikungwa kudamanya ndimavikuleka chikekala? 7 Ni mnkondo yuhiakulihila undima wakwe mwe nkondo?Ni mlimi yuhi hekudya matunda ye mitiyakwe ye mizabibu? Ni mdimi yuhi hekun-ywa mele ye difyo dyakwe akudima?

8 Sikwechinda mwenye mwe mbuli zinoza chimtu, kwaviya Sigilizi ya Musa haiku-longa ivyo? 9 Iwandikwa mwe Sigilizi yaMusa, “Usekuijela fuwo njeku ukujesezakuhulula maiso.” Haluse, nivyo kugambaChohile asinya mbuli za njeku? 10 Hegu,nendile hakuchifanyanya suwe akalongaivyo? Heye, yano nayawandikwa kwachausa chetu suwe, kwaviya yudya akulimana yudya akuhulula, wose waidi wana wediwa kutenda na msuhi wa kuhokela ulozo.11 Uneva hegu suwe chihanda mbeyu yachimuye mgati mwenyu, togola, ni mbulinkulu chikasuma vintu vyetu chikunga ku-laila kwenyu? 12Unevawatuhuwana udahiwa kuhokela vintu saivyo kulaila kwenyu,ivyo, suwe hachina udahi utendese kujinkaawo?

Mna, suwe hachijesize udahi uwo. Vyes-imane na ivyo, suwe chijijimiza chilachintu chani chinase kuichinda Mbuli yediya Kulisito. 13 Hamvimanyize kugamba,wakudamanya ndima mwe Nyumba nkuluya Chohile nkande yawo waipatila mweNyumba nkulu ya Chohile, naho kugambawakulaviza ntambiko mwe nchanja wa-hokela mwe viya wakulavya? 14Mwe ivyo,Zumbe kasigila kugambawadyawakulongaMbuli yedi ya Kulisito wasinyemwe kupataviya vikuleka wakatenda na ujima.

15Mna,miye sijeseze udahiwowose uwo.Naho sikuwandika nepatile udahi uwo,kwangu miye ni vyedi nibanike ukalekakumtenda yoyose awone kugambanetunyavyabule. 16 Hegu nailonga Mbuli yedi yaKulisito, iyo siyo mbuli ya kwefenyeza,iyo ni mbuli hungwa nidamanye. Naho,

nkondo ni yangu hegu sinailongile Mbuliyedi ya Kulisito! 17 Hegu nahadamanyaindima ino mweviya hunga mwenye, nan-ina msuhi wa maliho, mna naidamanyandima hungwa, kwaviya Chohile kaninkaindima ino niijese. 18 Elo Maliho yanguni yahi? Maliho yangu ni kuilonga Mbuliyedi ya Kulisito bule, kuleka kunga udahiukununga kwa kuilonga.

19 Miye suyo mtumwa ywa mntuyoyose, mna setenda mtumwa ywachila yumwenga chani nimpatile Kulisitowantu walozize vikudahika. 20 Umonendile hadamanya ndima kwa Wayahudinasikala saviya Myahudi chani niwapateWayahudi, hata hegu miye sikutongelaSigilizi ya Musa, mna chani niwapateawo wakutongela Sigilizi iyo, hatendamwawo, nekala kutongela Isigilizi iyo.21Kwawadya hewena Sigilizi, nekala saviyawowo, saviya sina Sigilizi, chani niwapatehewena Sigilizi. Kuno suko kugamba miyesikutongela Sigilizi ya Chohile, kwaviyanatongela Sigilizi za Kulisito. 22 Mwewahwele nekala saviya ahwele, chaniniwapate awo wahwele. Setenda chilachintu mwa wantu wose chani wahonyweawamwenga kwa chila sila.

23 Nadamanya yano yose kwachausacha Mbuli yedi ya Kulisito, chani nidahekutendeka hamwenga na watuhu mweujimbiko wakwe. 24 Hegu, hamvimanyizekugamba hantu he kugulukila woseniwakuguluka waguluka, mna ni yumwengadu akuhokela ntunyo? Gulukani mweviyavikuleka mkahokela ntunyo. 25 Chilawakugombela ntunyo mwe misezigowatozesa mazwela na kwivisa mwe yose,chani wahokele ntunyo ikubanika, mnasuwe chadamanya ivyo chani chihokelechilemba hechikubanika. 26 Ivyo nivyovikuleka huguluka hatenda na niya yakuhuda, nivyo vikuleka nikale saviyamtowana ngumi, akudula ngumi zakwemwe hewa. 27 Nasulumiza umwili wanguna kuuvinya, mwenye ninase kulemelwahaheza kuwagambila watuhu.

10Kanyo mwe matukulu

1 Walukolo weyangu, naunga mkum-buke kugamba wababa zetu wose wendaga

WAKOLINTO 10:2 197 WAKOLINTO 11:1hasi mwe dingu, nawo woseni wajinkagampeho mgati mwe bahali. 2 Wose wa-batizagwa watende wa Musa mwe dinguna mwe bahali. 3 Woseni wadya inkandeidya ye chimuye. 4 Wanywa ichiya chochokunywa che chimuye. Kwaviya wany-waga kulaila mo luwe ludya lwe chimuyelwendaga lukawatimila, luwe ulo lwendagani Kulisito mwenye. 5 Mna hata ivyoludongo lwawo hawamuwagilaga Chohile,vimba vyawo vya zagalaga mo luwala.

6 Haluse, mbuli zose izo ni mliganyokwetu, zachifunda suwe chisekunga vintuvihiye, saviya wadamanyaga. 7 Msekuvikila matukulu saviya wamwe wawowendaga. Saviya vyawandikagwa, “Wantunawekala hasi wakadya na kunywa, niyowachimala wavina.” 8 Chisekutendawachilanga saviya wamwenga wawowadamanyaga, niyo mwe zuwa dimwengawantu milongo midi na watatu elufuwabanika. 9 Chise kumjeza Zumbe, saviyawatuhu wawo wamjezaga, niyo wakomwani nyoka. 10 Chise kufuzuma, saviyaawamwenga wawo watendaga niyo wasilakukomwa ni mndima ywa kwembingu ywaFile!

11 Vyoseni vino vyalailaga kwawo nimiliganyo kwa watuhu, naho vyawandik-agwa ni mwiko kwetu. Kwaviya chekalamwe chipindi cha udumo chihajihi.

12 Wadya wakwefanyanya wachimalawasinyise wanasekugwa. 13Majezo mwap-ataga yendaga mazwela kwa wantu. MnaChohile ni mkanuni, hawalekeleni mjezwekujinkiliza udahi wenyu, mna umo mka-jezwa nawenkeni nguvu ya kujijimiza, nakuwenkani sila ya kufoseza.

14 Elo, walukolo weyangu, mse ku-vikila matukulu. 15 Nalonga na nyuwe,wamanyi, lamulani wenye yano hulonga.16 Chikombe chikunywela mwe nkandeya Zumbe naho chikumjimbika Chohile,umo chikachinywela, chasangila sakameya Kulisito. No umgate chikubesula, umochikaudya, ni ndala no mwili wa Kulisito.17 Kwaviya mgate ni umwenga, suwe chiludongo, chi mwili umwenga, kwaviyasuwe choseni chasangila mgate uwo.

18 Kaulani wantu wa Izulaeli, wadyawakudya ntambiko walungana naiyoinchanja yo kulaviza ntambiko. 19 Elo,

nigeze? Kugamba ntambiko ivikilwetukulu ni chintu? Hegu tukulu ni chintu?20 Bule! Icho hulonga ni kugamba ntam-biko wakulavya wantu hewammanyizeChohile wawalaviza mpepo, siyo Chohile.Sikunga nyuwe msangilane na mpepo.21 Hamkudaha kunywela chikomba chaZumbe naho chikombe cha mpepo,hamkudaha kwelunga kudya mwe mezaya Zumbe naho mwe meza ya mpepo.22Hegu, chaunga chimtende Zumbe atendena finju? Mwafanyanya china nguvuzitendese kumjinka uyo?

23 Vintu vyose vyazumilwa, mna siyovyose vikuwagila. Vintu vyose vyazumilwamna siyo vyose vikuzenga. 24 Mntu asek-wesinya mwenye, mna asinye na weyawe.

25 Dyani chochose chiya chikutagwakwedigwilo mkaleka kuzauza na kutendana nkama mwe myoyo yenyu, 26 kwaviyamawandiko yagamba, “Isi na vyoseniviyumo ni ugoli wa Zumbe.”

27Unevamntu hezumile akawagonekanimwe nkande niyo mwazumila, dyanivyose nawenkeni lekani kuzauza mwemyoyo yenyu. 28 Mna mntu akawagam-bani, “Nkande ino ivikilwa matukulu,”msekudya, kwachausa cha uyo awagambilena kwachausa cha nkama mwe myoyo.29 Nagamba, siyo kwachausa cha vimwemyoyo yenyu, mna mwe viya vimwemyoyo ya watuhu.

“Nivyedi,”mntu adaha kuza, “Nimbwanini kantilwe mwe moyo wa mntu mtuhu?30Uneva miye hajeseza nkande yangu kwakumhongeza Chohile, nimbwani huhu-lutwa mwe nkande huhongezeza?”

31 Elo, chochose mkudamanya chitendeni kudya hegu kunywa, damanyanivyose kwachausa cha ukulu wa Chohile.32 Msekutenda nkwazo kwa Wayahudihegu kwa Wagiliki hegu kwa bunga dyawamzumile Chohile. 33 Tendani saviyamiye, najeza kuwawagiza wantu wosekwa chila sila, haleka kulonda wediwangu mwenye mna wedi wa wose, chaniwambulwe.

111 Nitimilani miye saviya humtimila

Kulisito.Kugubika umtwi mwe kuvika

WAKOLINTO 11:2 198 WAKOLINTO 11:312 Nawatogolani kwaviya mwanikum-

buka naho mwatoza mahinyo niwenkileni.3 Haluse nawaunga mmanye kugambaKulisito ni mtwi wa chila mgosi, nayemgosi ni mtwi wa mkaziwe, naye Chohileni mtwi wa Kulisito. 4 Ivyo, mgosiakumlombeza Chohile hegu akulonga ulosikulaila kwa Chohile kuno kegubika umtwiwakwe, uyo ambela Kulisito. 5 Mvyelenaye akumlombeza Chohile hegu kulongaulosi wa Chohile mo lumpe kuno hegubikeumntwi wakwe, ambela mgosiwe. Aku-damanya ivyo ni saviya mvyele amogilemtwi wakwe chani ajelwe soni.* 6 Mvyelehekugubika umtwi wakwe, nanivyediamonywe izifili. Mna kwaviya ni sonikwa mvyele kumonywa izifili zakwe hegukumonywa, nanivyedi akagubika umtwiwakwe. 7Sivyo vyedi mgosi kugubika mtwiwakwe, kwaviya yeye ni mligonyo nahoukuka wa Chohile. Mna mvyele ni ukukawa mgosi. 8 Mgosi halaile kwa mvyele,mna mvyele alawaga kwa mgosi. 9 Mgosihaumbigwe kwachausa cha mvyele, mnamvyele aumbwaga kwachausa cha mgosi.10Kwa chausa chawandimawa kwembingunivyo vikuleka mvyele agubika mtwiwakwe, vitende lagiso dya uchimailwa momtwi wakwe. 11Mokulungana kwetu mwaZumbe,mvyele sicho chintu hehanamgosi,mgosi naye sicho chintu hehana mvyele.12 Saviya mvyele aumbigwe kulaila kwamgosi, nivyomgosi naye elekwa ni mvyele,mna vyose vyalaila kwa Chohile.

13 Lamulani wenye, Togolani, nivyedi mvyele kumlombeza Chohile molumpe hegubike chintu komtwi? 14 Hataukumbwa kwenye kwalagisa pwililikugambamgosi kutenda na fili ntali ni sonikwakwe mwenye, 15 mna mvyele kutendana fili ntali ni ntunyo kwakwe. Fili zakwentali kenkigwa chani zimgubike. 16 Mnauneva mntu akaunga kuleta nkani mwembuli ino, elo nammanye kugamba suwehachina mazwela matuhu, naho mabungaya wamzumile Chohile hayana mazwelamatuhu.

Nkande ya lukumbusa lwa ZumbeMatayo 26:26-29; Mako 14:22-25; Luka 22:14-

20

17 Mwe malagizo yano, siku-daha kuwatogola, kwaviya kuduganakwenyu mwe kumvikila Chohile kwabalangisa kujinka wedi. 18 Aho nkongo,nevaga kugamba mkadugana hamwengamwahigana, miye nami nazumilahadodo. 19 Viligana kukatenda nakuhigana mwenyu, chani wadya wazu-milwe ni Chohile wadahe kumanyikakwenyu. 20 Umo mkadugana hamwenga,mwafanyanya kugamba mwadya nkandekwachausa cha Zumbe mna sivyo ivyo.21 Kwaviya umo mkadya chila yumwengaadya nkande yakwe mwenye hakumgojamnyawe, hata vyatenda kugamba watuhuwenyu wana sala, na watuhu wakolwa!22 Togolani! Hamkudaha kudya na kunywakwe zinyumba zenyu! Hegu togolani!Mwabela wantu wa Chohile na kuwajelasoni awo hewena chintu? Nigeze niwato-goleni? Bule! Siyo kwa mbuli ino.

23 Kwaviya miye nahokelaga mahinyokulaila kwa Zumbe, mahinyo ni wa-sizeni, kugamba, chilo chiya ZumbeYesu alavyagwa mwa wankondo, aguhagamgate, 24 niyo amhongeza Chohile, aube-sula, akagamba, “Uno nuwo umwili wangu,wili kwachausa chenyu. Damanyani vinokwa lukumbusa lwangu.” 25 Aho naho,akaheza kudya nkande aguha chikombenakugamba, “Chikombe chino ni laganohya dya Chohile, mwe sakame yangu. Chilamkanywa, damanyani vino kwa lukumbusalwangu.”

26 Kwaviya chila mkadya mgate unona kunywela ichikombe chino, mwalongaifile ya Zumbe, kubula aho akwizilavituhu. 27 Elo, chila akuudya umgateuwo hegu kunywela ichikombe cha Zumbehekuwagila, natende akola masa momwili na sakame ya Zumbe. 28 Elo,chila mntu akonge kwekaula mwenye,nivyo adye umgate uwo na kunywelaichikombe icho. 29 Kwaviya akudya nakunywa akaleka kumanya vili umwili waZumbe, adya na kunywa kanto dyakwemwenye. 30 Nivyo vikuleka walozizewenyu walegela na kulumwa na watuhuwalozize wabanika na kukantilwa niChohile. 31 Uneva chesinyaga wenye

* 11:5 mwe chipindi cha Paolo mvyele amogigwe ni chilagiso kugamba kadamanya mbuli ya soni

WAKOLINTO 11:32 199 WAKOLINTO 12:28hachakantilwaga. 32 Mna chikakantilwani Zumbe, chahinywa, chani chinasekukantilwa hamwenga na wantu we isi.

33 Elo, walukolo weyangu, umomkadugana mokudya nkande ya Zumbe,chila yumwenga amgoje mnyawe. 34 Hegukuna yoyose mta sala, nadye kwe nyumbayakwe, chani kudugana kwenyu kunasekwigala kanto dya Chohile. Mna, mwem-buli ziya ntuhu, naniziliganye umo heza.

12Ntunyo ikulaila kwa Muye Ukukile

1 Haluse, walukolo weyangu mwe viyamuwandike mwe majeleko ya Chimuye.

Naunga mmanye ichindedi che zim-buli zino. 2 Mvimanya kugamba,umo mwendaga watu wa si ntuhuhamwammanyaga Chohile, na mkalon-gozwa na kwazwa ni matukulu heyeku-longa. 3 Elo, naunga mvimanye kugambamntu yoyose akulongozwa ni Muyewa Chohile hakudaha kulonga, “Yesualigitwe!” Naho hahali akudaha kulonga,“Yesu ni Zumbe,” hanalongozwe ni MuyeUkukile.

4 Kuna ntunyo zilozize zesimile, mnaMuye wa Chohile akwinkiza ni yumwenga.5 Kuna sila hezikuligana za kusankanila,mna Zumbe akusankanilwa ni yumwenga.6 Kuna sila hezikuligana za kudamanyandima, mna Chohile nuyo akutenda ndimazose zidamanyike kwa wose. 7 MuyeUkukile elagisa kwa chila yumwengakwa sila hezikuligana chani vimuwagilechila yumwenga. 8 Muye wa Chohileamwinka mntu yumwenga ulosi wa ubala,mtuhu udahi wa umanyi, viya akungaMuye uwo. 9 Muye Ukukile uyo amwinkajeleko yumwenga uzumizi, naho amwinkamtuhu udahi wa kuhonya. 10 MuyeUkukile amwinka yumwenga udahi wakudamanya mpituko, mtuhu ntunyo yauwoni, mtuhu udahi wa kubunkula ntunyozikulawana na Muye na sizo za Muye.Amwinka yumwenga udahi wa kulongamilongele heimanyike, na mtuhu udahiwa kulavyanya chilongigwe. 11 Izo zose nindima za Muye Ukukile uyo yumwenga,yudya akumwinka chila mntu ntunyoheikuligana nayamtuhu, saviya akungamwenye.

Mwili umwenga una vitago vilozize12 Mwili nu mwenga, hata hegu

udamanywa kwa vitago vilozize, nahohata hegu vitago vyakwe vyoseni viloza,vyadamanya mwili umwenga. Nivyo vilikwa Kulisito. 13 Kwaviya suwe, chikatendaWayahudi hegu Wagiliki, watumwa heguwantu sawo watumwa, chose chibatizwakwa Muye umwenga mwe mwili uwoumwenga, na chose niyo chanyweswaMuye uwo umwenga.

14 Mwili hauna chitago chimwengadu, mna vitago vilozize. 15 Hegu chiganachikelongela, “Kwaviya miye suwomkono, ivyo miye sicho chitago chamwili,” ivyo havikuleka chisekutendachitago cha mwili. 16 Naho hegu gutwidyagamba, “Kwaviya miye suyo ziso,ivyo miye suyo chitago cha mwili,” ivyohavikuleka disekutenda chitago cha mwili.17 Hegu mwili wose wendile ziso, mwilinaukeva vivihi? Naho hegu mwili wosewatendile gutwi, mwili nakanusa vivihi?18Mna ichindedi, Chohile aikaga vitagomomwili, chila chimwenga hadya achungilechikale. 19 Hegu vitago vyoseni vyendilechimwenga, umwili nawihahi! 20 Chindedinikugamba, kuna vitago vilozize mnaumwili nu mwenga.

21 Elo, ziso hadikudaha kuugambamkono, “Sikukunga.” Naho mtwi hauku-daha kuvigambila iviga, “Sikuwaungani.”22 Mna kongezeza ayo, vitago vya mwilivikuwoneka kugamba vihwa, nivyovikusinyiswa. 23 Naho, vitago viya chiku-fanyanya kugamba sivyo vyakutunyiswa,nivyo chikutunyisa, vitago vya mwili hev-ina utana, vyadimiswa vyedi, 24mna vitagovituhu havikungwa kudimwa. Chohilemwenye kalunganya ivitago vyo mwiliniyo achitunyisa chitago chihungukilwekutunywa, 25 chani visekwenegana momwili, mna vitago vyose vyambizane.26 Uneva chitago chimwenga chalumila,vitago vyose navyo vyalumila hamwenganaicho. Chitago chimwenga chikatogolwa,vitago vyoseni navyo vyelelwa hamwenganaicho.

27 Elo, nyuwe woseni ni mwili waKulisito, chila yumwe ywenu ni chitagocho mwili uwo. 28 Chohile mwe bungadya wazumile kakonga kuwaika wasigilwa,

WAKOLINTO 12:29 200 WAKOLINTO 14:12kaidi wawoni, katatu wahinyi, akahezawadamanya mpituko, wahonya wanyonje,wambizi, vilongozi na wadya wakulongamilongele heimanyike. 29Togolani, wosenini wawoni hegu wasigilwa! Hegu woseni niwahinyi. Woseni ni wadamanya mpituko!30 Sawo woseni wana majeleko ya kuho-nya? Togolani, woseni ni wata kulongamilongele heikumanyika, togolani, woseniwalavyanya milosi? 31 Elo mtende na tamaya kuhokela ntunyo zikulise.

Miye haluse naniwalagiseni sila yedi ku-jinka zose.

13Kunga

1 Hata hatenda na udahi wa kulongasemo za wantu na hata za wandima wakwembingu, mna uneva sina ungi, kulongakwangu ni kwa bule ni saviya lwasu lwadebe dibule dikuvumila hegu nkengele.2 Hata hatenda nina jeleko dya uwoni nakumanya fyambo zose na umanyi wose,hata hatenda na uzumizi mkulu ukudahakusamiza magulu, mna sina ungi, miye niywabule. 3 Nadaha kulavya ugoli wanguwose kwa kuwalisa wachiwa, naho hatakulavya umwili wangu wokwe mna unevasina ungi, haviniwagile chintu.

4 Mta ungi ajijimiza naho ambiza, mtaungi hana finju, hakweduvya, naho hak-wefenya. 5 Mta kunga eva, hakwesinyamwenye, mta kunga hakwika maya, nahohakwika yehiye mo moyo yadamanyike,6mta ungi hakwelelwa ni wihi, mna elelwani chindedi. 7 Mta ungi ajijimiza yose,azumila yose, naho ana ntunyo naho hak-ufachevu. 8 Ungi ni wa mazuwa yosenihauna udumo, mna uwoni waga, jeleko dyakulonga kwa semo za maula zaga, nahofanyanyi zajinka. 9 Kwaviya udahi wetuwa umanyi hauchintile, naho udahi wetuwa kulonga ulosi wa Chohile hauchintile.10 Mna aho chiya chichintile chikabula,vyose hevinati kuchinta navyage.

11 Umo nendaga mwana mdodo naha-longa chizana, nasimanya chizana, na-hafanyanya chizana. Mna haluse ni mntumjima mbuli za chizana sizileka. 12 Vinohaluse chikuwona ni saviya chizuli chifi-fiye mwe chelole, mna nachiwone uso nauso. Nimanyize vino haluse hachichintile

aho hwizila nanimanye vichintile, saviyaChohile animanyize vyedi.

13 Haluse matatu yano yekala, uzumizina msuhi na ungi, mna chikulu kujinkavino vituhu ni ungi.

14Mbuli ntuhu za Muye Ukukile

1 Mwikale mwe ungi, seivyo mungisekwinkigwa jeleko dya Muye, vitendesejeleko dya uwoni. 2 Mta kulonga semohezikumanyika hakulonga na wantu mnaalonga na Chohile, kwaviya hahali aku-manya chiya akulonga. Uyo alonga mbuliza chindedi zefisize kwa nguvu za Muye3 Mna mta udahi wa kulonga ulosi waChohile, alonga na wantu chani awazenge,awajele moyo na kuwahoza. 4Mta kulongasimo hezikumanyika ezengamwenye. Mnamta udahi wa kulonga ulosi wa Chohile,azenga bunga dya wamzumile Kulisito.

5 Nasunga nyuwe nyoseni mlonge kwasemo hezikumanyika, mna nahaungisamtende na udahi wa kulonga ulosi waChohile. Mntu mta udahi wa kulongaulosi wa Chohile ni mkulu kumjinkayudya akulonga kwa semo heikumanyika.Mna uneva hegu eyaho mntu akudahakulavyanya izimbuli izo akulonga, chanibunga dya wazumile wazengwe. 6 Elowalukolo weyangu, hegu heza kwenyuna kulonga na nyuwe kwa semo heziku-manyika yawawagila mbwani? Haiwawag-ile chochose, mafani hegu hawagambilaniugubulo wa Chohile hegu umanyi, heguulosi wa Chohile hegu mahinyo.

7 Nivyo vili kwaviya viya hevine ujimavikulavya izwi saviya gunda hegu zeze.Mntu adaha kumanya vivihi nchemo iku-vinwa hegu viya ivyo havikulavya izwivikatoigwa? 8 Uneva akutowa luhugu lwankondo akatowa hevikumanyika, ni yuhiakunga emalanye kwa nkondo? 9 Seivyo,uneva hegu hamkulonga chikumanyika,ni yuhi akunga amanye icho mkulonga?Milosi yenyu nayagile mo lumpe! 10 Kunasemo zilozize hezikuligana mwe isi, mnahamna hata imwenga heine loso. 11 Mnauneva simanyize milongele mntu aku-longa, miye ni mjeni kwa mntu uyo nayeni mjeni kwangu. 12 Kwaviya mna nkwina

WAKOLINTO 14:13 201 WAKOLINTO 14:39

ya kuhokela ntunyo ya Muye, ungasisanintunyo ya kuzenga bunga dya wazumile.

13 Mta kulonga semo heikumanyikaalombeze nguvu za kulavyanya chiya aku-longa. 14 Kwaviya, uneva halombeza kwamilongele muye wangu nuwo ukulombezamna fanyanyi zangu hazikuvimanya. 15 Elonitende mbwani? Nanimlombeze kwamuye naho nanimlombeze kwa fanyanyi,nanicheme kwa muye, naho nanichemekwa fanyanyi zangu. 16 UkamjimbikaChohile kwa muye du, mntu heku-manya mwe wadya wakumanya netikilevivihi “Taile” kwa kumtogola kwakoChohile, kuno hamanyize chiya ukulonga?17 Kumlombeza Chohile kwa kuhongezakwadaha kutenda kwedi vidala, mna uyomntu mtuhu hazengwe.

18 Namhongeza Chohile kugamba miyenalonga kwa semo heikumanyika kujinkanyuwe wose. 19Mna mwe mviko wa bungadya wamzumile naungisa kulonga milosimishano kwa fanyanyi zangu chani ni-wahinye watuhu, ukaleka kulonga milosimagana mlongo ya milosi semo zilozize.

20 Walukolo weyangu, msekutendasaviya wana, mwe zifanyanyi zenyu, mnamwe masa mtendwe saviya wana wadodo,mna mwezifanyanyi zenyu mtende wantuwajima. 21Viwandikwa mwa mawandiko,“Zumbe agamba, ‘Nanilonge na wantu

wano kwa semo njeni,na kwa milomo ya wajeni,nanilonge na wantu wano,mna hata ivyo hawanive.’ ”22 Ivyo naho, udahi wa kulonga semo njenini chilagiso, siyo kwachausa cha wantuwata uzumizi, mna kwachausa chawadyahewezumile, mna udahi wa kulonga ulosiwa Chohile ni kwachausa cha wadya wazu-mile siyo kwa hewezumile.

23 Ivyo, bunga dya wamzumile Kulisitodyose dyadugana hamwenga, naho wosewakakonga kulonga semo njeni, unevawakeza wantu wamazwela hegu hewezu-mile, togolani, hawalonge kugamba nyuwemlaluka? 24 Mna uneva wose waka-longa ulosi wa Chohile, vikaheza eza mntuywa mazwela hegu hezumile, hegu mheziyose neve nayamlagise kugamba ni mtamasa naho nayamwike mwe kanto mweyadya evile. 25 Yefisize mo moyo wakwe

nayabunkulwe mo lumpe, elo nafike madina kumvikila Chohile akagamba, “ChindediChohile ehano mgati mwenyu.”

Lagizo mwa bunga dya wazumile26 Walukolo weyangu, ivyo chigeze?

Mkadugana hamwenga kumvikila Chohile,chila yumwenga ana nchemo ya uchemi,mtuhu ana hinyo, mtuhu ugubulo kulailakwa Chohile, mtuhu udahi wa kulongasemo njeni na mtuhu kulavyanya yaku-longwa. Yoseni yatendeke kwachausacha kuzenga bunga dya wa zumile.27 Uneva wantu wata semo njeni, walongewaidi hegu watatu, siyo kujinka, nahoyumwe yumwe, atendeke aho mntu ywakulavyanya yakulongwa. 28 Mna unevahahali akudaha kulavyanya, ivyo, mta ku-longa simo njeni anyamalemwe bunga dyawamzumile Kulisito, elongele mwenye naChohile. 29Mwe wadya wawoni wata udahiwakulongaulosiwaChohile, walongewaidihegu watatu na watuhu wahime yadyawakulonga. 30 Uneva yumwenga akalongana mtuhu akwetegeleza akagubwilwa niChohile, elo yudya akulonga anyamale.31 Kwaviya nyose mwadaha kulonga ulosiwa Chohile, yumweyumwe, chani nyosemhine na kujelwa moyo. 32 Muye wawawoni wa Chohile waweva wawoni.33 Kwaviya Chohile suyo chohile ywankumbizi, mna ni ywa utondowazi.

Seviya mwa mabunga ya wazumile yoseya wantu wa wakukile. 34Wavyele wanya-male mwe zinyumba zo kumvikila Chohile.Wase kulonga, mna watende wakwivasaviya vikulongwa mwe Sigilizi ya Musa.35 Uneva mbuli za kuza wawauze wagosizawo kwezi kaya zawo, kwaviya ni soni kwamvyele kulonga mwe bunga dya wamzu-mile Kulisito.

36 Togolani, mwafanyanya ulosi waChohile walailaga kwenyu nyuwe heguuwabwilani nyuwe ichedu? 37 Unevamntu yoyose afanyanya kugamba nimuwoni ywa Chohile hegu kugamba anantunyo ya chimuye, amanye kugambayano huwawandikilani nyuwe nimwikowaZumbe. 38Mnamntu heyamanyize ayo, elomntu asekumsinya uyo.

39 Elo, walukolo weyangu, tendani nankwina ya kulonga ulosi wa Chohile, mnamsekumlemeza mntu kulonga kwa semo

WAKOLINTO 14:40 202 WAKOLINTO 15:31njeni. 40 Mna yoseni yadamanyike kwawedi na vikuwagila.

15Kuuyuka kwa Kulisito

1 Elo, walukolo weyangu, nawakum-busani mbuli yedi ya Kulisito idya ni-wagambileni, niyo mwaihokela naho uzu-mizi wenyu ukutozesa. 2 Kwa sila iyomwambulwa, uneva mkeva Mbuli yedi nilongile, na uneva uzumizi wenyu siyo wab-ule.

3 Miye siwenkani nyuwe mbuli iliganevitendese, idya miye nihokele, kugambaKulisito nakabanika kwachausa cha masayetu, saviya viwandikwe mwa MawandikoYakukile, 4 kugamba nakahambwa nahonakauyuka zuwa dya katatu, saviyaMawandiko yawandikwe, 5 kugambakamlaila Petulo, akaheza awalaila wadyawasigilwa mlongo na waidi. 6 Akahezaawalaila walukolo wa bunga dya wazumilemagana mashano kwa nkanana imwenga,walozize wawo wachei wajima kubulavino haluse, mna awatuhu wabanikaga.7 Akajika amlaila Yakobo, naho awalailawasigilwa wose. 8 Eze abinde wose, niyoanilaila miye, hata hegu nendaga saviyamntu elekwe mwe chipindi sicho chakwe.9 Kwaviya miye ni mdodo vitendese mgatimwa wasigilwa naho siwagilwe kwitangwamsigilwa, kwaviya nadihizaga bunga dyawamzumile Chohile. 10 Mna, kwa mbaziza Chohile, vino nivyo nili, naho mbazizakwe zikwangu zitenda sizo za bule,mna nongezekelaga vitendese kudamanyandima kujinka woseni, mna suyo miye,mna ni mbazi za Chohile hamwenganamiye. 11 Mnalo, vitende ni miye heguni wadya, nivyo chikulonga, naho nivyomzumile.

Mili yetu nayuyuswe12 Haluse, hegu ulosi chikulonga

kugamba Kulisito kauyuswa, ni mbwaniwamwenga wenyu wagamba kuuyukahakuhali? 13 Uneva kuuyuka hakuhali,Kulisito naye hauyuke, 14 uneva Kulisitohauyuke, kulonga kwetu mbuli ya Chohileni kwabule, naho kuzumila kwenyuni kwabule. 15 Elo suwe nachitendawadanti kulongozi kwa Chohile, kwaviya

na chilonga kugamba Chohile naka-muuyusa Kulisito. Mna kumbeke Kulisitohauyuke uneva ni chindedi kugambawabanike hawakuuyuswa. 16 Kwaviya,uneva nichindedi kugamba wabanikehawakuuyuka, uyo Kulisito hauyuke.17NahounevaKulisito hauyuswe, kuzumilakwenyu ni kwabule, mchei mwe masayenyu. 18 Elo wadya wose wabanikewakamzumila Kulisito waga. 19 Unevamsuhi wetu mwa Kulisito wegama mwewikazi wa haluse du, suwe chi wantu wakufiliswa mbazi kujinka watuhu wose mweisi.

20 Mna ichindedi ni kugamba Kulisitokauyuswa, saviya mbuli ikuchinkamsuhi kugamba wadya wabanikaganawo nawauyuswe. 21 Kwaviya saviyafile ikwigalwa ni mntu, kuuyuka nakokwigalwa ni mntu. 22 Saviya wantu wosewakubanika kwa kulungana na Adamu,niivyo wose nawauyuswe kwa kulunganana Kulisito. 23 Mna chila yumwengachipindi chakwe, kakonga Kulisito,vikaheza wadya wakwe Kulisito mwechipindi Kulisito neze. 24 Vikaheza uhelonaubule, Kulisito nabalange chila useutawa chimuye na udahi wa nguvu za chizanaho na mwinke Chohile Tate Uzumbe.25 Kwaviya Kulisito nalongoze kubulaaho Chohile akunga awahume wankondowakwe wose. 26 Mnkondo akukomelekelakubalangwa ni file. 27Kwaviya, Mawandikoyagamba, “Chohile kaika vintu vyosehasi heviga vyakwe.” Ni chindedikugamba ulosi ukugamba “vintu vyose”,haukumhanganya Chohile mwenye, aku-vika vintu ivyo hasi ha Kulisito. 28Mna ahovintu vyoseni vikunga vikwe mwe uzumbewa Kulisito, naho uyo Mwana akunga eikeha Chohile, aikiye vyose hasi ho uzumbewakwe, chani Chohile atende Zumbe ywavyose.

29 Uneva uyuso hauhali, togolani wantuwadya wakubatizwa kwachausa cha wa-banike nawatende mbwani? Uneva wa-banike hawakuuyuswa, ni mbwani wantuwakubatizwa kwachausa chawo? 30 Suwenaswi, ni mbwani chikwejela mwe nkondochila sa? 31 Walukolo weyangu, miye na-hangwa ni file chila zuwa! Chinyemi ni-nanacho mwa nyuwe mo kulungana naKulisito Yesu Zumbe dyetu kwanitenda ni-

WAKOLINTO 15:32 203 WAKOLINTO 16:4longe mbuli ino. 32Uneva viya nifanyanyekudamanya ni kwa chi mntu du, kudyakutowana kwangu na makala yehiye mweEfeso nakukaninka chibwani? Uneva wa-banike hawakuuyuka, elo, “Chidye na kun-ywa, kwaviya luvi nachibanike.”

33 Msekudantwa! “Umbuya wihiyewabalanga untu wedi.” 34 Inukani! Lekanikudamanya masa, wamwenga wenyuhawammanyize Chohile. Nawagambilaniino ni soni nkulu kwenyu!

Mwili Uuyuswe35 Mna mntu adaha kuza, “Wabanike

wadaha kuuyuka vivihi? Nawatende namwili wani?” 36 Mse kutenda wahezi!Ukahanda mbeyu, hainafile haikuhota.37 Ukuhanda ni mbeyu du, saviya nganohegu ntuhu, mna suwo mmea mjima uk-wiza kulaila. 38 Chohile ainka imbeyuiyo mwili akunga mwenye, chila mbeyuyatenda na mti saviya yumbigwe yenye.39Mili ya vyumbe vyose hailigane. Mili yawantu ni imwenga, ya wanyama ivituhu,ya wadege ivituhu, mili ya samaki nayoivituhu.

40 Kuna mili ya kwembingu na miliya mwe isi, ukuka wa mili ya kwem-bingu ni mtuhu, na ukuka we mili ye isini mtuhu. 41 Zuwa dina ukuka wakwe,mnenge nawo wakwe, na ntondo nazo zinawakwe, hata mwe ntondo zenye hazikuli-gana mwe ukuka.

42 Nivyo vili mo kuyuswa wabanike.Enga viya mbeyu, mwili wahambwahasi ukatenda mwe hali ya kubanika,mna wauyuswa mwe hali heukubanika.43Wahambwamwe hali nchiwa, wauyuswamwe hali ya ukulu, wahambwa mwehali isokele, wauyuswa ukatenda nanguvu. 44 Ukahambwa ni mwili wa kolwa,ukauuyuswa ni mwili wa Chimuye. Unevakuna mwili wa chimntu nakutende namwili wa Chimuye. 45Kwaviya mawandikoyawandikwa, “Mntu ywa nkongo, Adamu,nendile ni chumbe china ujima”, mnaAdamu akukomelekela ni Muye ukuwenkaujima. 46Ukulongola suwo udya umwili wechimuye, mna udya umwili we chimntu,ukajika watimila umwili we dikolwa.47 Adamu ywa nkongo, kaumbwa kwaulongo, kalaila mwe isi, Adamu ywa kaidikalaila kwembingu. 48 Wose wemwe isi

wenga uyo mntu aumbigwe kwa ulongo,wadya wa kwembingu wenga yudya alailekwembingu. 49 Saviya chikuligana nayudya aumbigwe kwa ulongo, nivyonachiligane na uyo mntu alaile kwem-bingu.

50 Elo walukolo, nagamba vino, Chiyachumbigwe kwa mwili na sakame hakiku-daha kutenda hamwenga na Uzumbe waChohile, na chiya chikubanika hakikudahakutenda hechikubanika.

51 Tegelezeni, nawagambilani mbuliyefisize, suwe hachibanike chose, mnachose nachihitulwe, 52 aho, kugu-bika na kugubula meso, mwe di-gunda dya udumo, kwaviya gundanadile, wabanike nawauyuswe, wekalehewekubanika naho, suwe naswi nachi-hitulwe. 53 Kwaviya chila chikubanikachahitukila hechikubanika, mwili uku-daha kubanika uvale mwili haubanika.54 Elo mwili uno ukubanika ukatendahakubanika, uhitukila heukubanika, ahonaho nauchintizwe udya ulosi uwandikwe,“File yabalangwa, uhumi uchinta!”55 “File, uhumi wako wikuhi?File kulumiza kwako kwikuhi!”56 Kulumiza kwa file kwalaila mwe masa,nguvu ya masa nayo yalaila mwe sigiliziya Musa. 57 Mna chimhongeze Chohileakuchinka uhumi kwa sila ya Zumbe dyetuYesu Kulisito.

58 Elo walukolo weyangu, mwekambevyedi naho mtoge. Msekuleka kudamanyandima ya Zumbe mazuwa yose, mkamanyakugamba kusulumila kwenyu kwachausacha Zumbe suko kwa bule.

16Malavyo ya wantu wa Chohile

1 Haluse, mwe mbuli za nchangizo zahela kwachausa cha wantu wa Chohile,damanyani saviya nilagize bunga dyawamzumile Kulisito wa Galatiya. 2 Chilazuwa dya nkongo dya mazuwa mfungate,chila yumwenga ywenyu aike hela mweziya akuhokela, chani kuse kutenda nanchangizo umo heza. 3 Umo nanizilekwenyu, naniwasigile wadya msagulemwenyu wegale baluwa na ntunyo zenyuYelusalemu. 4 Uneva vikaunga miye naminite, nachitanye.

Fanyanyi za Paolo

WAKOLINTO 16:5 204 WAKOLINTO 16:245 Nanize kwenyu haheza kujinkila

mkowa wa Makedoniya kwaviya naunganijinkile Makedoniya. 6 Mafani nanikalena nyuwe hadodo, hegu mafani nanikalena nyuwe miezi yose ye mpeho, chanimnambize mwe ntambo yangu, kokosehunga nite. 7 Sikunga kujinka kwenyuchingunguvu. Nina msuhi wa kwikalana nyuwe chipindi chitali, umo Zumbeakaunga.

8 Mna nanisigaile hano ho mzi waEfeso kubula mwe idizuwa dya Pentekoste.9 Lwivi luvugulwa mwe ndimangu, hatahegu kuna wakuhiga walozize.

10 Uneva Timoseo aneza, kaulani aseku-tenda na nkama yoyose chipindi emwenyu,kwaviya adamanya ndima ya Zumbe saviyamiye. 11Elo mntu yoyose asekumbela, mnamwambizeni ajende mpeho mwe ntamboyakwe, chani auye kwangu, kwaviya miyena walukolo weyangu chamgoja.

12 Nasimweila mlukolo ywetu Apolo ezekwenyu hamwenga na walukolo watuhu,mnahakungisa kwiza haluse. Umoanapataluhenyo neze.

Ulosi wa kukomeleza13 Mwikale vyedi, mtoge mo uzu-

mizi wenyu, mtende wakankalu nahowata nguvu. 14 Chila mkudamanyachidamanyeni kwa ungi.

15 Walukolo, mlumanya lukolo lwawantu we nyumba ya Sitefana, wowo niwantu wa nkongo kumzumila Kulisito ukoAkaya, nahowelavya kuwasankanilawantuwa Chohile. Naweilani nyuwe walukolowangu, 16 mtimile wantu sawano, na chilamntu akudamanya ndima na kusankanilahamwenga nawo.

17 Nabweda kugamba Sitefana na Fotu-nato na Akaiko wabula, hadya nahamwi-hali waguha hantu henyu. 18Waubwedezaumuye wangu ne iyenyu nayo. Elo ni vyedikuwatunya wantu sawano.

19 Bunga dya wamzumile Kulisito wosewa Asiya wawalamsani. Akila na Pisikahamwenga na bunga dya wamzumileKulisito wakudugana mwe nyumba yawowawalamsisani mo kulungana na Zumbe.20 Walukolo wose we hano wawalamsani.Nanywi lamsanani kwa ungi wa Chohile.

Lamsanani kwa kulagisa kugambamwaungana mwa Kulisito.

21 Miye Paolo nawalamsani, hawandikakwa mkono wangu mwenye.

22 Yoyose hekumunga Zumbe aligitwe!Zumbe dyetu soo.*23 Wedi wa Zumbe dyetu Yesu utende na

nyuwe. 24Ungi wangu nautende na nyuwenyose mo kulungana mwa Yesu Kulisito.

* 16:22 Malanasa nuko kugamba Zumbe dyetu wize

2WAKOLINTO 1:1 205 2WAKOLINTO 1:12

BALUWA YA KAIDI YA PAULOKWAWAKOLINTOULONGOZIBaluwa ya kaidi kwa Wakolinto yawandik-agwa ni msigilwa Paolo mgati momhilimo wa 55 AD (1:1). Ino ni yakaidimwe izibaluwa zakwe mbili chinanazoziwandikwe ni Paolo kwe bunga dyawamzumile Kulisito uko Kolinto. Wa-somile wazumila kugamba Paolo kulongoziuko awandikaga baluwa kwa Wakolinto.Hachina chikudaha kulagisa ibaluwaino atimlize 2:3-4. Baluwa ya kaidi yaPaolo kwa Wakolinto vyaligana kugambayawandikagwa umo ekekala Makedoniya(2:13).

Baluwa ya kaidi ya Paulo kwa Wakolintoyesimisa kwaviya ni chimntu vitendesenaho ya chimoyomoyo. Paolo atambalisachinyemi chakwe chikulanga ulosi wediahokele kulaila kwa Tito ukulanga bungadya wamzumile Kulisito uko Kolinto. Mwebaluwa ino chawona pwilili mahinyojejeje alavize kulaila Lagano hya, hantuPaolo akulavya malagiso wachisanye helazigalwe zikambize wamzumile Kulisitokomzi wa Yelusalemu (8-9). Vyawonekakugamba wawoni wadanti wamwengakulaila kuse kwedibunga dya wamzumileKulisito wajeseza usankani wa wantuwasiku mwe idibunga dya wamzumileKulisito wamhige Paolo kwa ulozo wawo.Nendile wajela nkama udahi wa Paolo,uwo mafani usunguza kumtenda atogechindendedi mo udahi wakwe engamsigilwa ywa Yesu Kulisito kuhinga kouhelo we baluwa ya kaidi ya Paolo kwaWakolinto.Vimndani

Paolo akonga kwa kuwalamsa wantu wabunga dyawamzumile Kulisito (1:1-7).

Ukajika atamwila kulanga mihitwile yomwalo we ntambo yakwe na ulosiahokele kuwalanga wowo na ivyowakungwa wadamanye kuligana nebaluwa ye nkongo (1:8-7:16).

Ukajika aho Paolo alavya malagiso yakuchisanya hela kwa chausa chawamzumile Kulisito wa Yelusalemu(8:1-9:15).

Uhelo Paolo alavya fingo kwa wasig-ilwaweyawena kuwenkamafundomoutafi wakwe ukwiza (10:1-13:10).

1 Miye Paolo msigilwa ywa Kulisito Yesukwa ungi wa Chohile na mlukolo Timoseochawalamsani, chawawandikilani,

Bunga dya wamzumile Kulisito wa ukoKolinto, na kwa wantu wa Chohile wosemwe isi yoseni ya mkoa wa Akaya.

2 Chohile Tati yetu na Zumbe dyetuYesu Kulisito awawoneleni mbazi na uton-dowazi.

Paolo amhongeza Chohile3 Chohile Tati ywa Zumbe dyetu Yesu

Kulisito atogolwe, Tate ywambazi, Chohilemwambizi wa suwe choseni! 4 Achambizamwe nkunto zetu zoseni, vikuleka chiku-daha kuwambiza watuhu wata nkuntozoseni ze simile, kwa wambizi udyachihokele kwa Chohile. 5 Iviya masulumizoya Kulisito yakutendesa mwetu, niivyonavyo Chohile akuchambizisa kwa sila yaKulisito. 6 Uneva chikasulumila, ni kwawambizi na kuhonywa kwenyu. Unevachambizwa, nyuwe nanywi mwambizwanakujelwa nguvu ya kujijimiza na ugojiwa masulumilo ayadya suwe chikusulu-mila. 7 Elo msuhi wetu utoga, kwaviyachivimanya kugamba saviya mkutendahamwenga mwe masulumizo yetu, niivyonavyo mkutenda hamwenga mwe kujelwamoyo.

8 Walukolo weyangu, chaunga mmanyenkunto chipatile mo mkowa wa Asiya.Nkunto izo zikulisa kwetu kujinka nguvuzetu vyaleka chifa chevu cha kwikala.9 Nachikala saviya wantu wakantilwefile, chani chihinywe kumsinya Chohileakuyusa wantu, chikaleka kwesinyawenye. 10 Uyo kachihonya mwe nkondonkulu ya file, naho nachihonye, msuhiwetu suwe nikugamba nachihonye naho.11 Umo mkachambiza kwa malombezo,nivyo vikunga chani malombezo yalozizeyakahitulwa, Chohile naye nachijimbike,naho walozize nawamhongeze Chohilekwachausa chetu.

Paolo ahitwila viya aungile kujesa12Mbuli chikwefenyeza nino, ukuzi wetu

mwe umanyi wa kusagula kugamba kwaulenguso na ung'azi wa myoyo kulaila kwaChohile, suko kwa umanyi wa chimwili

2WAKOLINTO 1:13 206 2WAKOLINTO 2:17mna kwa wedi wa Chohile chikala mweisi vitendese mwenyu. 13 Chawandikakwenyu viya mkudaha kusoma na kukom-baganya. Nina msuhi kugamba namkom-baganye vyedi vidala, 14 kwaviya kubulahalusemwakombaganya hadodo du. Chivi-manya kugamba namwize mchikomba-ganye vyedi, chanimwe dizuwa dya Zumbedyetu Yesu mkachefenyeza saviya suwechikunga nachitende kwenyu.

15 Nami hatenda na msuhi uwo nasungakubula kwenyu aho nkongo, chani mjim-bikwe kaidi. 16 Nasunga kuwatalamkilaniumo ni mwe sila kubula ko mkowa waMakedoniya naho umo naho hauya, chanimnambize mwe ntambo yangu kubulaYudeya. 17 Togola, umo haliganya vino,nasitenda kihituhitu? Hegu ayo huliganya,nayaliganya chimntu kugamba nalonga“Heye” na “Bule” aho? 18 Chohile ni mka-nuni, chiwagambile nyuwe siyo mbuli ya“Heye” na “Bule.” 19Kwaviya Yesu Kulisito,Mwana ywa Chohile, miye Siliwano naTimoseo, chimlonga kwenyu, nasuyomntuywa “Heye” na “Bule”, mna uyo mazuwayoseni ni “Heye” ya Chohile, 20 kwaviya ni“Heye” kwa ndagano zose za Chohile. Vinonivyo vikuleka “Taile” yetu yalongwa kwasila ya Yesu Kulisito kumwinka ChohileUkulu. 21 Chohile mwenye nuyo akuchi-togeza suwe na nyuwe mo kulungana naKulisito, naho nuyo akuchihaka mavutayalenguke, 22 achijeile hula dyakwe, nahoachinkile Muye wa Chohile mwe myoyoyetu chani chilajiso kwa yadya yoseniachikiye.

23 Chohile nuyo akuniukwila, kamanyaumoyo wangu! Sizile vituhu Kolintokwa kuwawonelani mbazi. 24 Hachikungakuwakankalisa mwo uzumizi wenyu, chivi-manya kugamba mtoga mwe viya mkuzu-mila. Mna chadamanya ndima hamwengana nyuwe kwa kwelelwa kwenyu wenye.

21 Ivyo, siviwona nisekuwatalamki-

lani vituhu ninase kuwajelani chinyulu.2 Elo uneva ninawajela chinyulu, niyuhiakunga anitende nelelwe? Naawadyaniwajeile chinyulu. 3 Vino nivyo vilekilenawawandikilaga baluwa, savyungilekwiza kwenyu nakujelwa chinyulu

ni wantu awo wakungwa wanelele.Kwaviya sivimanya kugamba umonelelwe, nyuwe woseni nanywi mwelelwa.4 Nawawandikilaga kwa chinyulu nankunto haila mesozi yalozize, siyo kwakuwawonelani chinyulu nyuwe, mna chanimmanye ivyo huwaungisa.

Kulekeilwa kwa Mta masa5 Uneva kuna mntu amjeile chinyulu

mtuhu, hanijeile chinyulu miye, mnakawajelani chinyulu nyuwe wose, seiviyasikunga hatendendesa na maya. 6 Kantoakantilwe ni walozize wenyu dya chinta.7 Isigaile ni nyuwe mkulekeilwa masamntu uyo na kumwinka moyo chaniasekwiza kwingilwa ni chinyulu na ku-wonesa chevu. 8 Ivyo naweilani nyuwemtende kugambamwamungisamtu yudya.9 Vilekile hawandika ibaluwa idya nikunga kumanya hegu mwemalanya vyedikwiva chila mbuli. 10 Mkamlekeila mntumasa yakwe, miye nami namlekeila.Kwaviya icho nimlekeile, uneva hanachochose cha kulekeilwa, nalekeila ku-longozi kwa Kulisito kwachausa chenyu.11 Chadamanya vino chani chisekuhumwani Shetani, kwaviya chimanya fanyanyizakwe.

Nkwina za Paolo uko Tilowa12 Umo hengila mo mzi wa Tilowa

kulonga Mbuli Yedi ya Kulisito, Zumbekanivuguila ulwivi mo kudamanya ndimauko. 13Mna moyo wangu nahautondowalekwaviya nasamwone mlukolo ywetu Tito.Ivyo siwalaga wantu kudya nakwita Make-doniya.

Uhuma mwa Kulisito14 Mna Chohile ahongezwe akuchi-

longoza mazuwa yoseni mwe ntamboya uhuma wa Kulisito. Uyo achitendachilonge ichindedi cha Kulisito saviyamhempe wedi chila hantu. 15 Kwaviyasuwe ni saviya mhempe wedi waubani udya Kulisito akumlaviza Chohile,mhempe wedi ukuwabwila woseni,wakuhonywa na wakwaga. 16 Kwa wadyawakwaga, mhempe uwo ni file, mna kwawadya wakuhonywa, mhempe uwo niujima. Elo niyuhi, akudaha kwambizamwe ndima seiyo? 17 Suwe hachikwingawatuhu wadya wakudamanya mayombe

2WAKOLINTO 3:1 207 2WAKOLINTO 4:8na ulosi wa Chohile, suwe chalonga kwauchumi kulongozi kwa Chohile, saviyawantu chisigilwe ni Chohile, chikatendachilungana na Kulisito.

3Wandima wa Lagano hya

1 Togolani, chakonga naho chikeduvyawenye? Togolani, mwachunga baluwa yakwewagiza, hegu kulaila kwenyu, saviyawantu watuhu? 2 Nyuwe wenye mwibaluwa yetu, baluwa iwandikwe mwe my-oyo yetu ikumanyika na kusomwaniwantuwose. 3 Ni pwilili kugamba nyuwe mwibaluwa ya Kulisito aigale kwamikono yetu.Kulisito kawandika baluwa kwa Muye waChohile mta ujima, siyo kwa wino, kai-wandika mwe myoyo ya wantu, siyo mwemabendu ya mayuwe.

4 Chalonga ayo kwaviya chinamsuhi kwaChohile kujinkila Kulisito. 5 Siyo kugambasuwe chadaha kudamanya chochose kwaudahi wetu wenye, mna udahi wetu wosewalaila kwaChohile. 6Uyonuyo achidahizekutenda wandima we dilagano hya, sidyodya sigilizi iwandikwe, mna, lagano dyaMuye. Kwaviya sigilizi iwandikwe yegalafile, mna Muye wa Chohile wegala ujima.

7 Sigilizi yaikagwa kwa kuwandikwamwe mabendu ya mayuwe. Hataheguuhelo wakwe utenda file, ukulu wakwenendile ukulisa hata Waizulaeli wadun-duga kuusinya uso wa Musa kwachausacha mmweko wa kulenguka uso wakwe.Hata ivyo mmweko wa ulenguso uwo na-suwo wakutoga. Elo hegu ndima yachiya chiletile file idamanyika kwa ulen-guso ulozize sauwo, 8 ndima ya Muye waChohile ina ulenguso ukulise. 9 Elo hegu,kuna ulengusomwe ndima igale nkanto, nipwilili kugamba ndima ya wedi naitendena ulenguso ukulise. 10 Haluse ulengusoukulise wikaila udya wezaga aho nkongo,ulenguso ujinkile hautendaga na ukulusauno wizile haluse. 11 Kwaviya unevachiya chandile cha chipindi du nendilechina ulenguso wakwe, ni pwilili kugambachiya chikwikalisa mazuwa yose nachi-tende na ulenguso mkulu vidala.

12 Kwaviya china msuhi uno, suwe cha-longa hechina woga. 13 Suwe hachikalesaviya Musa egubikaga uso wakwe kwa

ngubiko chani wantu wa Izulaeli waseku-wona udya mmweko wa ulenguso ukufi-fiya. 14 Mna fanyanyi zawo zigubikwa,hata dyelo dino dikasomwa Lagano dyakale, ngubiko iyo icheyaho. Ngubiko iyonayuswe du mntu akalungana na Kulisito.15 Hata vino dyelo chila ikasomwa Sigiliziya Musa fanyanyi zawo zichei zigubikwamwe myoyo yawo. 16 Mna, umo mntuakamhitukila Zumbe, ngubiko iyo yauswa.17 Hano “Zumbe” ni Muye, na hadyaeli Muye wa Zumbe naho wili ulekeilwa.18 Ivyo, suwe wadya izinyuso zetu hezigu-bikwe, chawona saviya mwe chelole, ulen-guso wa Zumbe, chahitulwa chiliganisena uwo umliganyo wakwe kwa ulengusoulozese. Ivyo nindima yakwe Muye waZumbe.

4Mpamba mwe Nyungu

1 Elo Chohile, kwa mbazi zakwe,kachinka ndima ino na hachi kufachevu.2 Mna chilemela mbuli za soni zefisize,naho hachikujenda mwe ubafu hegukuhangaya ulosi wa Chohile na lulimi. Mnachalavyanya pwilili ichindedi chelagisakugamba chila uwagilwa kwa Chohilena umanyi wa kusagula yedi wa wantuzikuukulwa kulongozi kwa Chohile. 3Mnauneva Mbuli Yedi ya Kulisito chikulongayefisa, yefisa du kwa wadya wakwaga.4 Awo hawakuzumila kwaviya Shetaniyudya mnungu ywe isi kazijela chizafanyanyi zawo wasekuwona vyedi ung'aziwa Mbuli Yedi ya ulenguso wa Kulisito,yudya mliganyo uchintile wa Chohile.5 Kwaviya hachikwelongela suwe wenye,mna chamlonga Yesu Kulisito eli Zumbe,suwe wenye chikatenda wandima wenyukwachausa cha Yesu. 6 Chohile yudyaalongile, “Ulangazi ulangaze kulaila mwechiza,” nuyo mwenye akwilangaza myoyoyetu, na kuchinka ukuka wa umanyi waulenguso wa Chohile ukulangaza mo usowa Yesu Kulisito.

7 Elo, suwe china mpamba ino nisaviyaviya vya ulongo, chani viwoneke pwililikugamba nguvu iyo nkulu yalaila kwaChohile siyo kwetu suwe wenye. 8 Chimwenkunto mazuwa yose, mna hachiku-minywa, hamwenga mwe woga, mna

2WAKOLINTO 4:9 208 2WAKOLINTO 5:19hachikufachevu, 9 chasulumila, mnahachikuswesa wambizi, naho hata unevachigwiswa, hachibalangwe bule. 10 Chilankanana chenula masulumizo ya fileya Yesu mo mwili wetu, chani ujimawa Yesu, nawo uwonekane mwe miliyetu. 11 Mazuwa yose ya ujima wetuchahangwa ni file kwachausa cha Yesu,chani ujima wakwe welavyanye mwemili yetu ikubanika. 12 Nuko kugambamndani mwetu file yadamanya ndima,mna mndani mwenyu ujima wadamanyandima.

13 Mawandiko Yakukile yawandikwa,“Nasilonga kwaviya nasizumila.” Suwenaswi chikatenda na moyo uwo wo kuzu-mila, chazumila, na kwachausa icho cha-longa. 14 Chimanya kugamba Chohileamuuyuse Zumbe Yesu nachuuyuse suwenaswi hamwenga na Yesu na kuchika ku-longozi kwakwe hamwenga na nyuwe.15 Yose yano ni kwachausa chenyu, hatambazi za Chohile ziwabwila wantu waloz-ize vitendese, ntogozi nazo zongezekelese,kumwinka Chohile ulenguso.

Kwikala kwa Kuzumila16 Kwachausa icho hachi kufachevu, na

hata uneva mili yetu yakuse neisakale,mna kwa mndani chatendwa wahya zuwakwa zuwa. 17 Nkunto chikupata ni ndododu, naho ya chipindi du, mna naichinkeukuka ujinkile misuhi yose, ulenguso udyahewikusila. 18 Elo meso yetu hayemwevintu vikuwoneka, mna hevikuwoneka.Kwaviya vikuwoneka ni vya chipindi du,mna viya hevikuwoneka ni vya mazuwayose.

51 Kwaviya chimanya kugamba wikazi

uno chikwikala haluse hano he isi, nukokugamba mili yetu, aho neibalangwe,Chohile nachinke nyumba ya kwikalakwembingu, wikazi heudamanywe nimikono ya mntu, wikazi wa mazuwayose. 2 Kwaviya mwe nyumba inochaugula, chikajelejeza kuviswa wikazi wakwembingu, 3 kwa kuviswa hachiwonwekugamba chimwazi. 4 Chikatenda chicheimwo wikazi uno wimwe isi, chaila kwa ku-minywa, siyo kugamba chaunga chivulweumwili wa mwe isi ukubanika, mna chinamsuhi wa kuvikwa udya hewikubanika,chani chiya chikubanika chimelwe ni ujima

wa mazuwa yose. 5 Chohile mwenye nuyoachiikiye ukuhitukila uko, uyo kachinkaMuye wakwe atende ukombo mwa yoseachinkile suwe.

6 Elo mazuwa yose hachina woga. Chi-manya kugamba kwikala mo mwili uno nikwikala hale na Zumbe. 7 Kwaviya chekalakwa uzumizi, siyo kwa kuona. 8 Mnachina moyo mkulu, suwe chawona vya-tendile chise kuwona mo mwili na kwikalahamwenga na Zumbe. 9 Mna mbuli yediitendese, chaunga chimuwagize, vitendechekala hano he isi hegu uko. 10 Kwaviyachose chaungwa chichimale kulongozi kwechigoda cho kukantila cha Kulisito, chanichila mntu ahokele chikumuwagila mweyadya adamanye mo mwili, mwe viyaadamanye kugamba ni vyedi hegu viha.

Umbuya na Chohile kujinkila kwa Kulisito11 Elo, suwe chimanya vya kumogoha

Zumbe, mna chilavyanywa kulongozi kwaChohile. Miye nami nina msuhi wakugamba naho chilavyanywa mwe umanyiwenyu wo kusagula yedi na yehiye. 12 Siyokugamba chajeza naho kwelongela vyedikwenyu. Mna chaunga kuwenka nyuweviya chikuwona ni vyedi kwenyu, chanimuwahitule wadya wakwefenyezesa viyawakwewona ukaleka viya weli mwe my-oyo. 13 Uneva chiwoneka chiwachilalalu,ivyo ni kwachausa cha Chohile, na un-eva china fanyanyi zetu zihezize, iyo nikwachausa chenyu. 14 Kwaviya suwe cha-longozwa ni ungi wa Kulisito, wadya chi-manyize kugamba mntu yumwenga duabanikaga kwachausa cha wose, na ivyoni kugamba wose wehanga ne file yakwe.15 Abanikaga kwachausa cha wantu wose,chani wakwikala wasekwikala kwachausachawo wenye, mna kwachausa cha uyoabanike, niyo auyuka kwachausa chawo.

16 Elo, kukongela haluse, suwe hachikumhima mntu yoyose chimwili. Hatahegu chipindi chimwenga na chimhimaKulisito chimwili, haluse sivyo ivyo naho.17 Mntu yoyose analungana na Kulisitoatenda chumbe chihya, mbuli za kale zi-jinka, uhya ubula. 18 Yose ni ndimaya Chohile mwenye kuchiivanya suwe namwenye kwa sila ya Kulisito, na kuchinkandima ya kwivanya wantu na uyo. 19Nukokugamba, Chohile, nakeivanya isi na uyo

2WAKOLINTO 5:20 209 2WAKOLINTO 7:7mwenye kwa sila ya Kulisito, akalekakusinya masa yawo wantu. Uyo kachinkaulosi mwe kuwevanya wantu na yeyemwenye.

20 Elo, suwe chachimala kumlon-gela Kulisito. Chohile naye mwenyeachijeseza suwe kuwalombezani nyuwe.Chawalombezani kwa hantu ha Kulisito,mwivanywe na Chohile. 21Kulisito nendilehana masa, mna Chohile kamtenda ejelwemasa kwa chausa chetu, chani suwekwa kulungana nauyo, chihangane mwekusagula yedi hegu yehiye kwakwe kwaChohile.

61 Chinatenda wandima hamwenga na

Chohile, chawalombezani msekuzumilachiya wedi mhokele kulaila kwa Chohilechage bule. 2 Chohile agamba vino,“Umo chipindi chizumilwe chabulagasikwetegeleza,umo zuwa dya kukuhonya dyabulaganasikwambiza.”Tegeleza, chipindi chizumilwe ni chino,zuwa dya uhonyi ni haluse!

3 Hachikunga kutenda nkobadiko mwembuli yoyose, chani ndima yetu isekufuzu-milwa. 4 Mna chelongela wenye kugambachindedi chi wandima wa Chohile kwachila chintu, kwa ujijimizi ulozize mwechipindi cha masulumizo, madala nankunto. 5 Chitoigwa, chifungwa nakuzomwa mo lumpe, chidamanya ndimaniyo chasokela, chicheleza na kwikalana sala. 6 Chelagisa kugamba suwe chiwandima wa Chohile kwa sila ya wediwe myoyo yetu, na umanyi wa ujijimizina wedi wetu, na kwa Muye Ukukile,mwe chindedi chetu cho ungi, 7 kwa ulosiwa chindedi na kwa nguvu ya Chohile.Wedi nicho chiziha chetu chi kumuwagilaChohile cha kwedima kulume na kumoso.8 Chatunya na kubelwa, chalongelwayehiye na kulongelwa yedi. Chafanyanywakugamba chiwadanti, kumbe chalongachindedi, 9 saviya hewemanyike, kumbechimanyika kwa wose, saviya wabanike,mna sevyo mkuwona, suwe chiwajima.10Hata hegu china chinyulu, mazuwa yosechelelwa, hata hegu chiwachiwa, mnachatenda walozize wagoli, kumbe chinachila chintu.

11 Walukolo uko Kolinto, chitamwila nanyuwe pwilili naho chiwagubwila vidalaimyoyo yetu. 12 Suwe hachichindile imy-oyo yetu, mna nyuwe nawomchindile imy-oyo yenyu. 13 Haluse nalonga na nyuwesaviya hulonga na wanangu, gubulani imy-oyo yenyu saviya suwe chiwagubwile iyetu.

Kanyo dya Paolo mwa Hewezumile.14Mse kutimilana nawantuhewezumile.

Togolani, utana na wihi vyevana chindedi?Ung'azi na chiza vyevana? 15Kulisito adahakwivana na Shetani? Mkanuni ana wivanowani na hezumile? 16 Nyumba ya Chohileina wivano wani na matukulu? Kwaviyasuwe chi nyumbankulu ya Chohile emjima.Saviya Chohile mwenye alongile, “Nanikekaya yangu kwawo, na kwikala mwawo.Nanitende Chohile ywawo, nawo nawa-tendewantuwangu.” 17 Ivyo Zumbe alonganaho, “Mhalawe mwawo, mwenege nawo,mse kukufya chintu chichafu, miye naminaniwahokele. 18 Miye nanitende Tatiyenyu, nanyuwe namtende wanangu, wag-osi kwa wavyele, alonga Zumbe ChohileMkulu mta Nguvu.”

71 Wambuya zangu hunga, ndagano yose

ino ikiwa suwe. Elo chelenguse wenyena uzavu wa mili na muye wetu, chitendewakukise kwa kwikala kwa kumwogohaChohile.

Kwelelwa kwa Paolo2 Chigubwileni myoyo yenyu. Hachina

masa na mntu yoyose, hachihokile mntuyoyose, hegu kumdanta mntu yoyose.3 Sikulonga mbuli zino kwachausa chakuwakantilani, kwaviya, saviya nilongilekale, nyuwe mwi mwe myoyo yetu,chibanike hamwenga, hegu chitende naujima hamwenga. 4 Neduvila nyuwevidala, nefenya vidala kwachausa chenyu.Sikogoha neduvya hevikulongwa, mwenkunto zetu zoseni nabweda vidala.

5 Hata chize chibule Makedoniya miliyetu haihemile. Chila ntendele nachiko-mana na nkunto, kuse nkumbizi, mndaniwoga. 6 Mna Chohile, mta kujela nguvuwahwele, kachijela nguvu kwa kwiza kwaTito. 7 Hachijeligwe moyo nu ukwiza

2WAKOLINTO 7:8 210 2WAKOLINTO 8:15kwakwe du, mna naho mwe viya mum-jeile moyo. Tito kachigambila viya mku-tenda na nkwina ya kuniwona, viya mku-jela mbazi na viya mkunigombela. Vinohaluse nabwedesa. 8 Kwaviya hata heguibaluwa yangu idya siwajelani chinyulu,sikuwona vikuleka niwone usungu. Hatahegu ni kwa chipindi chidodo du.

9 Mna haluse nabweda, siyo kwaviyanyuwe mjeligwa chinyulu, mna kwaviyachinyulu chenyu chiwatenda mhitwileviya mkunga chani mweile. Mjelwachinyulu mo mwalo wa Chohile, nakwachausa icho hachi walumize kwavyovyose. 10 Kutenda na chinyulu mweviya akunga Chohile kwegala hitwilo dyamoyo, hitwilo di kwigala wambulwa,hahana chinyulu. Mna chinyulu chamwe isi chegala file. 11 Elo, mkaulechinyulu seicho mwa Chohile kwigailakuhikiliza vivihi mndani mwenyu, heye,na kwegombela, heye, na kwihiwa, heye,na nkama, heye, na kubesa, heye, nakwekamba, heye namfundo! Kwa chila silamwelagisa wenye kugamba hamna masamwe mbuli iyo.

12 Hata hegu nasiwandika idya ibaluwa,sidamanye ivyo kwachausa cha yudyaadamanye vihiye, hegu kwachausa chayudya adamanyizwe vihiye. Nasi-wandika chani iwonwe pwilili kulongozikwa Chohile ivyo mwili na kwekambakwachausa chetu. 13 Nivyo vikulekasuwe nachijelwa moyo. Siyo kugambanachijelwa moyo du, mna naho Titonakachelela kwa chinyemi nendile anana-cho kulawana ne ivyo mumsangalazemo moyo. 14 Miye seduvila nyuwe mwameso yakwe, nyuwe nanywi hamnijeilesoni. Chiwagambilani ichindedi mazuwayose, na kudya kweduvila nyuwe mwameso ya Tito kutenda ulosi wa chindediichodu. 15 Ivyo ungi wakwe mo moyokwenyu nyuwe wongezekela vitendeseakakumbuka ivyo mhezize kwiva, naivyo mumhokele kwa nkama zilozize nakuzingiza. 16 Seleleswa kugamba nadahakuwegamila nyuwe mwe chila ulosi.

8Kulavya kwa Chisekwesekwe

1 Naho walukolo wetu, chawagambi-lani mbuli za mbazi za Chohile ayenkilemabunga ya wazumizi wa Makedoniya.2Wazumizi wa uko nawajezeswa ni nkunto,mna chinyemi chawo nachikulisa, hatahegu naniwachiwa vidala walavya kwachisekwesekwe vidala. 3 Nadaha kuwa-longela kugamba nendile wana nguvu zakulavya kujinka viya wadahile. Mweviyawaungile wenye, 4 wachilombezesa chi-tende na ndala mwe ndima ino ya mbazi zaChohile mo kuwambiza wantu wa Chohile.5 Hachekiye msuhi hegu nawadamanyesaivyo, mna nkongo welavya wowo wenyekwa Zumbe, wakaheza welaviza wenyekwetu naho, mweviya Chohile akunga.6Niyo chamweila Tito awachintizenimbaziino kwenyu saviya yeye alongole kuikon-gela. 7 Nyuwe nanywi mna chila chintu,uzumizi na semo na umanyi na kuhikilizakwe simile za uungi mnanawo kwetu. Ku-timilana na ivyo mtende na vilozize mwendima ino yakutenda na moyo wa mbazi.

8 Sikulonga vino kwa kuwalagizani. Mnasila ya kuwagambilani mbuli za kuhikilizakuwambiza watuhu, sunga niwajeze chaniuungiwenyu upate kumanyika kugamba niwa chindedi. 9 Kwaviya, nyuwe mmanyambazi za Zumbe dyetu Yesu Kulisito, uyo,hata hegu ana chila chintu, naketendamchiwa kwachausa chenyu, chani kwauchiwa wakwe, awenkeni ugoli.

10 Fanyanyi zangu ni zino, nivyedimkomeleze yadya mkongile mhilimo wagulo. Nyuwe na mwi wankongo kuguhankacho na kunga kudamanya. 11 Elo,komelezani indima iyo, saviya na mwilina nkwina nkulu ya kwambiza, ivyodamanyanyisani ivyo, viya mkudaha,kukomeleza ndima yo kulavya. 12 Unevamntu ana moyo wa kulavya, Chohileahokela chiya unanacho hakunga chiyahwinanacho.

13 Sikulonga ayo chani watuhu wab-wede, nyuwe mkomwe ni nkunto,mna chiliganye. 14 Chila mnanachohaluse chongezekele chiwambize wadyawakuchunga, chani wowo nawo chipindiwakatenda na chongezekele, wawambizeninyuwe mwe viya mkunga, na ivyo ku-tende na kuligana. 15 Saviya iwandikwe,

2WAKOLINTO 8:16 211 2WAKOLINTO 9:15“Achisanye vilozize hajenyeze, na yudyaachisanye vidodo hahungukilwe.”

Tito na Wambuyaze16 Na mtogola Chohile aikiye kuhikiliza

mo moyo wa Tito kuhikiliza uko nukoninanako miye kwa kuwambizani. 17 Siyodu kugamba nakazumila lombezo dyetu,mna naho ana nkwina nkulu ya kwambiza,hata niyo aviwona mwenye kwiza kwenyu.18 Hamwenga na uyo, chamsigila mlukoloyumwenga yudya atunyiswe mwe kulongaMbuli Yedi ya Kulisito mwe bunga dyawamzumile Kulisito wose. 19 Ukaleka ayo,uyo kasagulwa ni bunga dya wamzumileKulisito atende mnyetu mwe ntamboya kuchintiza ndima ino ya kulavyantambiko kwa kumtunya Chohile, mbulichikudamanya kwachausa cha ulengusowa Zumbe, na kwa kulagisa viya chikungakuwambiza watuhu.

20 Chaunga chenege mafuzumo yaku-daha kulaila mo kuchimaila ntunyo inochinkigwe. 21Chaungisa kudamanya vyedi,siyo kulongozi kwa Zumbe du, mna nahokulongozi kwa wantu.

22 Elo, hamwenga na walukolo awo,chimsigila mlukolo mnyetu mtuhu yudyachimjezize nkanana zilozize, nachim-wona kugamba ni mta nkwina nkulu yakwambiza, hata haluse katenda na moyoujinkile kwaviya ana msuhi mkulu nanyuwe. 23 Tito ni mnyangu, chadamanyandima hamwenga kwachausa chenyu,mna kwa wano walukolo weyangu watuhuwakwiza nawo. Awo ni wasigilwa wabunga dya wamzumile Kulisito, ukulu kwaKulisito. 24 Elo, mwelagise kulongozi kwamabunga ya wantu wa Chohile kugambachindedi mwa waunga na kuwagambilakugamba chinyemi ninanacho mwenyu nicha chindedi.

9Wambizi kwa Wakulisito Watuhu,

1Havikungwaniwawandikilenimbuli yawambizi ukusigilwa kwawantuwaChohile.2 Simanya ivyo mwili na moyo wa wambizi,naho naseduvya mwenyu mo ulosi mwawantu wa Makedoniya. Nasiwagamba,“Walukolo wetu wa Akaya wekala vyedikulavya kukongela mhilimo wa gulo.” Elo,

kuhikiliza kwenyu kuwajela moyo waloz-ize wawo. 3 Elo, siwasigila walukolowetu awo, chani chinyemi chetu mwenyuchiwoneke kugamba siyo milosi iyodu.Mna saviya nilongile kugamba mwikalevyedi kwa wambizi wenyu saviya nilongile.4Vinase kutenda kugambawantuwaMake-doniya wakeza hamwenga na miye nachi-wabwile hamnati kwemalanya vyedi, ahosuwe na chingilwe nisoni ukaleka kulongasoni na mwingile nyuwe wenye kwaviyanachitende chiwaikisa msuhi. 5 Ivyo, ni-walombeze wano walukolo mnilongwelekwiza kwenyu, wemalanye vyedi ntunyoyenyu nkulu mlongile, iyo ilagise chindedikugambani ntunyo ilavigwe duna siyo kwakukankaliswa.

6 Kumbukani, “Akuhanda chidodoavuna chidodo, akuhanda vilozize avunavilozize.” 7 Elo chila yumwenga, nalavyeviya awone, ko moyo na siyo kwa chinyuluhegu kwa kukankaliswa, kwaviya Chohileamunga yudya akulavya kuno kasangala.8 Chohile adaha kuwenkani vikujinka viyamkunga, mtenda na chila chintu hatakujinka viya mkunga mazuwa yoseni, naivyo mjendeleze kwambizana mwe chilandima yedi. 9 Saviya Mawandiko Yakukileyawandikwe, “Alavya kwa untu, awenkawachiwa, wedi wakwe wikale mazuwayose.” 10Chohile akumwinka mlimi mbeyuna nkande, nawenkeni nanywi mbeyumkunga, na nazitende zihote, zikulena kuwenkani ulozo ulozize mo wediwenyu. 11 Chohile nawenkeni ugoli wachila chintu mazuwa yose, chani wantuwamtunye Chohile kwachausa cha ntunyozenyu wakuhokela kwa mikono yetu.12 Kwaviya ndima ino mkudamanya inaukuka siyo kugamba nayambize yakungwani wantu wa Chohile du, mna nahonaileke wantu walozize wamhongezeseChohile. 13 Kulawana na uchindediukulagiswa ni ndima yenyu ino, wantuna wamtunye Chohile kwachausa chauchindedi wenyu kwa Mbuli Yedi yaKulisito mkweila, naho kwachausa chawedi mkuwenka wowo na wantu wose.14 Ivyo na wawalombezezeni nyuwe kwamoyo wose kwachausa cha wedi waChohile du awenkileni. 15 ChimhongezeChohile kwachausa cha ntunyo yakweheikulongwa.

2WAKOLINTO 10:1 212 2WAKOLINTO 11:910

Paolo agombela Ndima yakwe1 Miye Paolo mwenye yudya huwoneka

siholola hatenda na nyuwe, mna wantuwatuhu wagamba nogofya vidala hatendahale na nyuwe, na wailani kwa mbazi nawedi wakwe Kulisito. 2 Nawalombezanimsekunogoha umo heza, kwaviya ninachindedi nadaha kutendesa mkali kwawose wadya wakuchifanyanya kugambachekala chimwili. 3 Chindedi chekala mweisi, mna nkondo yetu siyo ya chimwili.4Kwaviya, viziha chikujezeza mwe nkondoyetu sivyo viziha vya mwe isi, mna ninguvu za Chohile zikubalanga nchingazose. Chabalanga milosi yose ya udanti5 na chikagwisa chila nchinga ya wefenyiwikigwe kuhiga umanyi wa Chohile, ch-aguha fanyanyi zose na kuzitenda zimwiveKulisito. 6 Suwe chikala vyedi kukantilachila yumwenga hekwiva, aho mkungamlagise kugamba mwivisa chila chintu.

7 Nyuwe mwasinya mbuli kwa kusedu. Uneva eyaho mntu yoyose aku-fanyanya kugamba uyo ni ywa Kulisito,afanyanye naho kugamba suwe naswi niwaKulisito saviya uyo eli ywa Kulisito. 8Hatahegu songezekela mwe kweduvya mwaudya udahi achinkile Zumbe, udahi wakuwazenga na siyo wa kugwisa, hata ivyosina usungu hata hadodo. 9 Sikungamfanyanye kugamba naunga niwatise kwezibaluwa zangu. 10 Mntu adaha ku-longa, “Baluwa za Paolo zogofya nahozina milosi izamile, mna uyo mwenye aka-tenda hamwenga na suwe ni mntu asokele,na hata akalonga milosi yakwe ni saviyasiyo chintu.” 11 Mntu akulonga ivyo naafanyanye kugamba yadya chikuwandikamwe baluwa umwo chihale, nayo nachi-tende umo chinanyuwe.

12 Kwa vyovyose hachajezize kweikahegu kweliganya na wadya wantu wakwe-togolawenye. Wantuwakwetendawowonichihimo cha kwehima, na wantu wakweli-ganya wenye kwawenye, ni wahezi. 13Mnasuwe hacheduvise vitendese, kweduvyauko na kusigale mwe chiya chihimo chandima chinkigwe ni Chohile, ndima idyachikudamanya kwenyu. 14 Hachiijinkilemihaka kweduvya umo chezaga kwenyu.Suwe nachiwankongo kwiza kwenyu

chikawegailani Mbuli Yedi ya Kulisito.15 Elo, hachikweduvila ndima wadamanyewatuhu kujinka chihimo chinkigwe, mnamsuhi wetu ni kugamba uzumizi wenyunawongezekele mwenyu kutimilana nakihimo aikiye Chohile. 16 Aho nachidahekuilonga Mbuli Yedi ya Kulisito mwe sintuhu, hale na nyuwe, na haitende mbuliya kweduvya ndima wadamanye wantuwatuhu hantu hatuhu.

17 Mna saviya Mawandiko Yakukileyawandikwe, “Mta kweduvya eduvye mweyadya adamanye Zumbe.” 18 Akuzumilwasuyo yudya akwetogola mwenye, mnayudya akutogolwa ni Zumbe.

11Paolo na Wasigilwa Wadanti

1 Hegu mwani jijimize hadodo, hatauneva miye ni mhezi hadodo! Niji-jimizani. 2 Nawawonelani finju mna nifinju ya Chohile, kwa viya nyuwe mwisaviya chigoli ywedi nilombile kwa mgosiyumwenga du uyo Yesu Kulisito. 3 Mnanogoha kugamba, saviya yudya nyoka kwafanyanyi zakwe za udanti kamdanta Hawa,fanyanyi zenyu zadaha kubalangwa niyomwauleka uchumi wenyu wa chindedi kwaKulisito. 4 Ivyo mntu yoyose akwizana kuwagambila Yesu mtuhu siyo yudyachiwagambile, nyuwe mwa mhokela kwamikono midi, hegu mwamzumila muyewivituhu na Muye Ukukile. Mbuli yedi yaKulisito ivituhu na idya mhokele kulailakwetu!

5 Mna sikufanyanya kugamba miye si-hungukilwe ni chintu wananacho wakwe-tanga “wasigilwa wakulu.” 6 Mafani miyeni mntu hemanyize kulonga, vino sivyoivyo nili mo umanyi, mna kwa chila ulosichilavyanywa kwenyu.

7 Miye silonga kwenyu Mbuli yedi yaChohile sikunga kulihwa, nasinyanyahalachani niwenuleni nyuwe. Togolani,nasidamanya masa? 8 Umo hadamanyandima mwenyu, nahalihwa ni wantu wamabunga ya wazumile watuhu. Na hengaakuhoka vyawo chani niwadamanyizeninyuwe. 9 Umo nani hamwenga na nyuwesimwegamilemntu. Kwaviya awowalukolowezile kulaila Makedoniya nawaninkasaviya nendile haunga. Nahedimisa chani

2WAKOLINTO 11:10 213 2WAKOLINTO 12:5nisekuwegamilani kwa vyovyose viya,naho nanijendeleze kudamanya ivyo.10 Saviya chiya ichindedi cha Kulisito chilimndani mwangu, hahali mntu akungaanigubike umlomo mo kweduvya kunohohose mwe si ya Akaya.

11 Nalonga vino kwaviya sikuwaungani?Chohile kamanya kugamba nawaungani!12 Nichei nadamanya saviya hudamanyahaluse, chani nisekuwenka luhenyowadya wakwetanga “wasigilwa wakulu”kulonda luhenyo, luhenyo lwa kweduvyakugamba hambwe wadamanya ndimasaviya suwe. 13 Kwaviya, awo ni wasigilwawadanti, wadamanya ndima ya udantiwakweigiliza kugamba ni wasigilwa waKulisito. 14 Naho havikwehela, kwaviyahata Shetani mwenye ezigiliza kugambani mndima ywa kwembingu ywa ulangazi.15 Ivyo siyo mbuli ya kwehelwa uneva naawo wandima wa Shetani wa kwegambakugamba wandima wedi. Uhelo wawonawenkigwe chiya chikuwagila kutimilanana ntendwa zawo.

Masulumizo ya Paolo ekale Msigilwa16 Navuzagiza kugamba, mntu asekuni-

fanyanya kugamba ni mhezi. Mna unevamkafanyanya ivyo, niguhani enga mhezi,chani miyenami nitende na cha kweduvilahadodo. 17 Icho hulonga haluse sichochiya anilagise Zumbe, mwe mbuli ino yokweduvya, nalonga du enge mntu mhezi.18 Kwaviya walozize weduvya kwachausacha chimntu, miye nami naneduvye.19 Nyuwe, mna umanyi, nivyo vikulekamwa wajijimiza wahezi! 20 Mwamjijimizahata mntu akuwatendani watumwa, mntuakuwankonyani, mnta kuwadidimiza,mnta kuwabela, nakuwatowani moso.21 Kwa soni nazumila kugamba suwenachihwa.

Mna uneva kuna mntu yoyose akujezakweduvila chintu, nagamba saviya mntumhezi, miye nami sikogoha kweduvya.22 Ivyo, wowo ni Waebulaniya? Hata miyenami ni Mwebulaniya. Ivyo, wowo niWaizulaeli? Hata miye nami ni Mwizilaeli.WowoniwelekwawaBulahimu? Hatamiyenami nimwelekwa ywa Bulahimu. 23Wowoni wandima wa Kulisito? Hata miye naminalonga ayo chichilalu ni mndima ywaKulisito kujinka wowo. Miye sidamanya

ndima ndala vitendese, sikala kwedijelezankanana zilozese, sitoigwa nkananazilozese naho nanihaguhi nakubanikankanana zilozize. 24 Nkanana shano si-hutwa vibonko milongo mitatu na chenda.25 Sihutwa na bonkola nkanana ntatu,sitoigwa mayuwe nkanana imwenga,nkanana ntatu sivunikilwa ni meli mwebahali hayeya mlanga mwa mazi, na umohacheleza chilo chijima na kusinda msimjima. 26Chila nkanana mwe ntambo nanimwe nkondo ya mabohwelo ya makolongoya mazi, na nkondo za wanyama, nankondo kulaila kwa Wayahudi weyangu nakulaila kwa wantu sawoWayahudi, nkondoza kwe mizi, na nkondi za kumbago,nkondo za mwe bahali, nkondo kulaila kwawalukolo wa udanti. 27 Sidamanya ndimana kusulumba, sicheleza sina ntongonkanana zilozize, sikala nasala na nchilu,siswesa nkande na kwikala mwe mpehochimbwigili nkanana zilozize. 28 Ukalekamatuhu yalozize, chila zuwa nasinywani ndima za mabunga yose ya wazumile.29 Uneva mntu yoyose kalegela, miyenami silegela,mntu yoyose akakozwamasa,miyenami natenda na nkama.

30 Haungwa neduvye, naneduvile kuhwakwangu. 31 Chohile Tate ywa Zumbe Yesuzina dyakwe ditogolwe mazuwa yose ka-manya kugamba sikulonga udanti. 32Umonendile Damesiki, mkulu ywa mzi, endagahasi ha zumbe Aleta, nendile akaudimaumzi wa Damesiki chani anigwile. 33 Mnasichulupuka mwe mikono yakwe, kwakwingizwa mndani mwe gahu, niyo nase-lezezwa kuse kujinkila luhenyo lwa chi-wambaza.

12Uwoni wa Paolo na Ugubulo

1 Neduvya, hata hegu haviwagile. Mnananilonge mbuli za uwoni na ugubuloninkigwe ni Zumbe. 2 Simmanya mntuyumwenga mwa Kulisito, uyo kapwelwakubula kwembingu mihiliom mlongo namine ijinkile. Simanyize hegu endagaeyuko chimwili hegu Chimuye, Chohilekavimanya. 3 Sivimanya kugamba mntuuyo atende chimwili hegu sicho chimwili,mna Chohile kavimanya, 4 enulwagakubula kwe mpepo. Evaga mbulihezikungwa kulongwa ni mntu. 5 Elo,

2WAKOLINTO 12:6 214 2WAKOLINTO 13:7naneduvile mwe mntu sauyo, naho siyomwa yangu miye mwenye, mna kwayadya yakulagisa usokezi wangu. 6 Hegunaungile kweduvya satendile mhezi hatahadodo, kwaviya nendile halonga chindediichodu. Mna saneduvye, sikunga mntuanifanyanyise mwe yadya akuwona nakwiva kulaila kwangu.

7 Mna chani nisekweduvisa kwachausacha kuhokela ugubulo ulozize, sijelwachintu chikunilumiza saviya mwiwa momwili wangu. Chintu icho ni saviyamsigilwa ywa Shetani kwa kunitowa nakunichinda nisekweduvisa. 8 SimweilaZumbe nkanana ntatu kugamba mbuliinilawe. 9 Mna anigamba, “Wedi wanguuchinta, kwaviya udahi wangu wachintamo usokezi wako.” Elo nanetunyizeusokezi wangu kwa chinyemi chilozize,chani nguvu za Kulisito zikale mwangu.10 Ivyo nazumila usokezi, na ubezi, nankunto, na ubanasi na masulumizo,kwachausa cha Kulisito, kwaviya hasokelanatenda na nguvu.

Mbuli za Paolo kwa Wakolinto11 Sitenda mhezi, mna nyuwe

mnikunkusa kutenda ivyo. Nyuwemnitunye, kwaviya, hata hegu miyeni ywabule, kwa vyovyose miye sichochintu kujinka awo “wasigilwa wa udanti.”12 Mpituko na vilagiso na maula viku-lagisa pwilili kugamba miye ni msigilwavyadamanyikaga mwenyu kwa ujijimiziwose. 13 Namhungukilwa ni chibwani ku-jinka mabunga ya wazumile matuhu hegukwaviyamiye siwegamileni kunambiza? Nilekeilani masa ayo.

14 Haluse sikala vyedi kwiza kwenyunkanana ya katatu, na saniwenkeninkunto. Kwaviya icho hulonda siyo ugoliwenyu, mna nyuwe wenye nivyo vikalewelesi kuwaikiya wana wawo msuhi, nasiyo wana wawaikiye welesi wawo. 15Miyenaunga kulavya ninanacho, hata kwelavizaimuye mwenye chani niwambize. To-golani, namnunge hadodo hambwe kwaviya miye nawaungisani nyuwe?

16 Elo, namzumile kugamba si-wegamileni. Mna mafani mntu mtuhu na-longe, “Kwaviya Paolo ni mbala, kawadan-tani.” 17 Togolani, miye siwakonyanikwa sila ya mntu yoyose ni msigile

kwenyu? 18 Miye nasimlombeza Tito,niyo namsigila kwenyu na mlukolo ywetumtuhu. Togolani, Tito niyo awakonyani?Togolani, hammanyize kugamba suwenachikalongozwa ni muye umwenga, nalujendo lwetu ni lumwenga?

19 Hegu mwafanyanya kugamba kubulavino haluse nachikegombela wenye. Mna,chalonga mbuli zino kwa Chohile, chika-tenda chilungana na Kulisito. Mbuli zinozose, walukolo kwachausa cha kuwazenganyuwe. 20 Nogoha, ninase kuwabwilanimwe viya sikunga, nami navinunge ni-tende mwe viya hemkunga. Nogohakwadaha kukalaila nkumbizi na finju naulemanyi na uhigani na kulongana vihiyena kulongana kumpezo na kweduvya nalwasu mwenyu. 21 Nogoha aho hwiz-ila ntambo ikwiza Chohile ywangu na ni-tende ningile soni kulongozi kwenyu, naminanilomboleze kwa chausa cha walozizewadya wakoile masa mna haweile mouzavu na tama zawo zihiye na ugonyiwadamanye.

13Makanyo yakukomeleza na Ndamsa

1 Ino ni nkanana yangu ya katatuhuwatalamkilani. Mawandiko yawandikwa,“Chila mbuli nailiganywe kwa ukuzi wawantu waidi hegu watatu,” 2 Silongolaulodu, saviya vyendaga ntambo ya kaidi,haluse nalonga naho hatenda hale, wadyawoseni wadamanye masa wakaleka kweila,naho wadya watuhu, hadya hwizila sani-tende na mbazi. 3 Namwewonele wenyekugamba Kulisito alonga mndani mwangu.Kwenyu Kulisito hahwele, mna nguyakweyadamanya ndima mgati mwenyu. 4 Elohata hegu kasulumizwa mo usokezi, mnaekala kwa nguvu za Chohile. Kwaviya suwenaswi chihwa mwa uyo, mna nachikalehamwenga na uyo kwa udahi wa Chohilekwa chausa chenyu.

5 Kwehimeni wenye muwone chindedimna uzumizi. Kwehimeni nyuwenye.Togolani, hammanyize kugamba KulisitoYesu emndani mwenyu? Siyo kwaviyamdunduga. 6 Mna nina msuhi kugambanyuwe nammanye kugamba suwehachidunduge. 7 Suwe naswi cham-lombeza Chohile msekudamanya wavu

2WAKOLINTO 13:8 215 2WAKOLINTO 13:14wowose, mna siyo chani chiwoneke wantuwahumile wavu, mna mdamanye yedi,hatahegu suwe chawoneka saviya wadun-duge. 8 Kwaviya hachikudaha kuhigauchindedi, udahi chinanawo ni wakujen-deleza uchindedi. 9 Chelelwa kugambasuwe chihwa, mna nyuwe mna nguvu,elo chalombeza mtende watogile. 10 Elonawawandikilani ibaluwa ino hatenda nihale, chani habula uko kwenyu ninasekutenda mogofya kwenyu kwa kutimilaudya udahi aninkile Zumbe, udahi wakuzenga na siyo wa kuchakula.

11 Hakomeleza, walukolo, mwikalempeho, mchume, tozani milosi yangu,mtende wamwenga, ikalani kwa uton-dowazi. Chohile ywa ungi na utondowazina atende hamwega na nyuwe.

12 Lamsanani kwa chilagiso cha ukuka.13Wantu wose wa Chohile kuno wawalam-sani. 14 Wedi wa Zumbe Yesu Kulisito naungi wa Chohile na umwenga wa MuyeUkukile, vikale na nyuwe wose.

WAGALATIYA 1:1 216 WAGALATIYA 1:14

BALUWA YA PAOLO KWAWAGALATIYAUlongoziChitabu cha Wagalatiya chawandikagwani msigilwa Paolo (1:1). Ni baluwa Paoloawandike kwe bunga dya wamzumileKulisito uko Galatiya mgati mwe chipindicha 48-57AD. Wagalatiya mafani nendileni wantu wakwikala Loma mkowa waGalatiya. Wasomile hawamanyize ahoPaolo neli umo awandikaga ibaluwa, mnayadahika mo mzi wa Efeso na Kolinto.

Paolo awandikaga kuwalangaWakulisito,woseni Wayahudi na sawo Wayahudi, mwamabunga dya wamzumile Kulisito ukoGalatiya. Kawandika kuhiga mahinyo yaudanti yakugamba wakulisito waungwawatimile sigilizi za Wayahudi mwe Di-lagano dya kale, vitendese kujelwa ngasu.Nahana fyo dya wantu mwa Wakulisitowakwitangwa Wayuda nawakaungaWakulisito sawo Wayahudi wajelwe ngasu.Naho naweketangwa wauzi wa udahi wawasigilwa wa Paolo. Paolo nakadimausigilwa wakwe kwa kulonga hadodolugano lwakwe (1:11-2:14) na kudimaMbuliYedi kwa kutambalisa kugamba wambulwawadaha kuhokelwa du kwa uzumizi mwaYesu Kulisito (2:16). Ni malailo ya wediwa Chohile mna siyo mwe viya wantuwakudamanya.Vimndani

Paolo akonga ibaluwa yakwe kwa kudil-amsa bunga dya wamzumile Kulisitouko Galatiya (1:1-5).

Ukajika Paolo atambalisa hadodo mbulizakwe zijinkile akadima uwagilwamwe kuhinya na kulagisa kugambakajeza kutimila sigilizi mna vyosehavidahike (1:6-2:21).

Vikaheza atambalisa naho mwe ndimaya sigilizi na mbazi mwe ukombolwa(3-4).

Vikajika alavya malagizo madodo yauhamwenga kwa wikazi wedi waChikulisito (5-6:10).

Paolo abindiliza ibaluwa yakwe kwandamsa na malombezi kwa Chohilekukumbuka kugamba kuhitulwa niChohile kutenda mntu mhya vyawag-

ilisa kujinka sigilizi za kuse, saviyakujelwa ngasu (6:11-18).

1 Miye Paolo msigilwa sisigilwe ni mntuhegu udahi wa chimntu mna sisigilwa niYesu Kulisito na Tate Chohile amuyuse!2 Na walukolo wose wehamwenga na miyechayalamsa mabunga ya wazumile yaGalatiya.

3 Chawaungilaniwedi na utondowazi ku-laila kwa Chohile Tati yetu na Zumbe dyetuYesu Kulisito.

4 Kulisito elavyaga mwenye kwa chausacha masa yetu kuligana na viya ChohileTati yetu aungile, chani achambule mweisi ino ihiye yahaluse, 5 Ukulu utende kwaChohile mazuwa yose! Taile.

Hahana Mbuli Yedi ntuhu6 Nehelwa kugamba msunguzisa

kumwasa uyo awetangeni mwe wedi waKulisito, naho mwatongela ulosi wivituhuukugambigwa ni Mbuli Yedi. 7 Chindedihahanambuli yedi ntuhu, mna kunawantuwakuwazaganyani nakunga kuihitulaMbuli Yedi ya Kulisito. 8 Mna, suwewenye hegu mndima ywa kwembingu,anawagambilani ulosi wesimile na MbuliYedi idya chiwagambileni, uyo nalig-itwe ni Chohile! 9 Saviya chalongaga,haluse nalonga naho, uneva mntu yoyoseanawagambilani ulosi ukugambigwa nimbuli yedi wesimile na Mbuli Yedi idyamhokele kale, uyo naligitwe ni Chohile!10 Haluse naunga ni waluvye wantu heguChohile? Hegu togola, naunga ni wawagilewantu? Uneva nendile nichei nawawagilawantu, satendile mndima ywa Kulisito.

Ivyo Paolo atendile Msigilwa11 Walukolo, naunga mmanye kugamba

idya Mbuli Yedi nilongile suwo ulosi wachimntu. 12 Naho miye siihokele kwamntu, naho sihinyigwe ni mntu, mnaYesu Kulisito nuyo anigubwile. 13 Mwivaivyo nahekala aho nkongo, chipindi ha-timila sila ya Chiyahudi ya kumtimilaChohile. Mmanya ivyo niwasulumizisewantu wamzumile Chohile na kuhikilizakuwabalanga. 14 Miye, nasiwahuda wantuwalozize we dikabila dyangu wa kamodyangu, mo kutozesa kutimila sila yeChiyahudi ya kumtimila Chohile. Hahik-ilizisa kutoza mazwela ya wababa zetu.

WAGALATIYA 1:15 217 WAGALATIYA 2:1615 Mna Chohile, kwa uwagilwa wakwe,

anisagulaga umo sinati kwelekwa, na ku-nitanga kwa wedi wakwe, 16 nakawagilwaanibunkwile mwanawe, chani niwagam-bile wantu sawo Wayahudi. Mbuli Yediya Kulisito, aho sungile ulangilizi kwamntu yoyose, 17naho sitile Yelusalemu kwawadya wanilongwele kutenda wasigilwa,mna naitaga komzi wa Alabiya, vikahezaniyo nauya Damesiki. 18 Ize ijinke mi-hilimomitatu, niyo naita Yelusalemu chaninilosane na Kefa nuyo Petulo, nekalagakwakwe mazuwa mlongo na mashano.19 Mna sidugane na wasigilwa watuhuukaleka Yakobo, mvunawe dya ZumbeYesu.

20 Yano huwawandikilani ni chindediChohile kamanya sikulonga udanti.21 Hajika aho niyo naita mwe izisi zaSiliya na Silisiya. 22 Mwa mazuwa ayo,miye mwenye samanyike mwa mabungaya wamzumile Kulisito weyuko Yudeya.23 Icho wamanyize ni chiya du wevile,“Mntu yudya endaga akachisulumiza ahonkongo, haluse awagambila Mbuli Yedi yaKulisito yo uzumizi udya endaga akajezakuukoma.” 24 Elo, wamtogola Chohile kwachausa changu.

2Paolo alungana na wasigilwa watuhu

1 Ize ijinke mihilimo mlongo na mine,niyo naita vituhu Yelusalemu hamwengana Banaba, niyo namguha Tito chai-tanya. 2 Naitaga uko kwaviya Chohileanigubuilaga. Niyo nawagambila pwililiawo vilongozi awodu. Siwagambila MbuliYedi nendaga halonga kwa wantu sawoWayahudi chani nitende na chindedikugamba ndima nadamanyaga heguhudamanya haluse ise kutenda ya bule.3 Mna, Tito chendaga wose endaga niMgiliki hata uyo hakunduganywe kujelwangasu saviya chilagiso kugamba uyo nimntu ywa Chohile. 4 Ulosi uno ulailakwaviya kwendaga na walukolo wa udantiweingize chinyele, chani wazuze ulekelwawetu chinanawo mo kulungana na KulisitoYesu, wakaunga wachitende watumwa.5 Hachiwetegeleze hata kujeza, chaniichindedi che Mbuli Yedi isigaile mwenyumazuwa yose.

6Mna kwawadya wakutunywa kugambani vilongozi, hahana chintu chihyawongezezemoulosiwangu. Heguwendagavilongozi hegu bule, kwangu miye sichochintu, kwaviya Chohile hakuhingizamntu. 7 Mna niyo wamanya kugamba,Chohile kaninka ndima ya kulongaMbuli Yedi kwa sawo Wayahudi saviyaPetulo asigilwe kulonga Mbuli Yedi kwaWayahudi. 8 Kwaviya, yudya amdahizePetulo atende msigilwa kwa Wayahudi,iviya nuyo anidahize nitende msigilwakwa wantu sawo Wayahudi. 9 NahoYakobo na Kefa na Yohana wendagavilongozi weze wamanye Chohile kaninkawedi nidamanye ndima yesimile, niyowachinka miye na Banaba mkono kulagisandala, chani suwe chite kwa wantu sawoWayahudi, na wowo waite kwa Wayahudi.10 Wachilombeza kugamba chaungwachiwakumbuke wachiwa, miye nivyonendaga nahaungisa kudamanya mbuliiyo.

Paolo amhiga Petulo uko Antiokiya11 Mna Kefa eze abule mo mzi wa

Antiyokiya, nasimhiga kulongozi kwawantu kwaviya chindedi na kabalanga.12 Aho wantu wasiku kulaila kwa Yakobohewenati kwiza, Petulo nakazwela kudyahamwenganawantu sawoWayahudi. Mna,wantuwadyawasigilwe kulaila kwaYakoboeze wabule, niyo enega na kuleka kudyahamwenga na wantu sawo Wayahudi, kwakogoha bunga dya wakulahiliza kujelwangasu. 13 Walukolo watuhu wa Chiyahudiwevanaga na Petulo mwe imbuli inoyo usongaganyi, hata Banaba naye niyoazaganywa nuwo usongaganyi wawo.14 Mna, eze niwone kugamba ntendwazawo haziligane nechindedi cheMbuli Yediniyo namgamba Kefa kulongozi kwa wantuwose, “Uneva weye Myahudi watimilambuli za wantu sawo Wayahudi, nahohukwikala saviya Myahudi! Kwambwaniwawalahiliza wantu sawo Wayahudiwekale saviya Wayahudi?”

Wayahudi hamwenga na sawo Wayahudiwambulwa kwa uzumizi

15 Suwe, Chiwayahudi toti, naho suwehachiwantu sawo Wayahudi wadya wak-witangwa wata masa! 16 Mna, chimanyakugamba mntu hakudaha kuwoneka ni

WAGALATIYA 2:17 218 WAGALATIYA 3:17ywedi kulongozi kwa Chohile kwa kutim-ila Sigilizi idya Chohile amwinkile Musa,mna kwa kumzumila Yesu Kulisito. Suwenaswi chimzumila Kulisito Yesu chani chi-tendwe wedi kulongozi kwa Chohile kwasila ya uzumizi kwa Kulisito naho sukokwa kutimila Sigilizi. Kwaviya hahanamntu yoyose nazumilwe kutendwa ywedikulongozi kwa Chohile kwa kutimila Sig-ilizi iyo. 17 Haluse, uneva suwe wenyekwa kulonda kutendwa wedi kulongozikwa Chohile kwa kulungana na Kulisito,na chiwoneka kugamba chinamasa, togola,nivyo kugamba Kulisito katenda mndimaywa masa? Bule hata kujeza! 18Mna hegunazenga chiya nikandule kale, ivyo nalag-isa kugamba miye ni mbanasi ywa Sig-ilizi. 19 Kuligana ne Sigilizi iyo, miye sikalasaviya sibanika, Sigilizi yenye inikoma,chani nikale kwa chausa cha Chohile.Miye ni saviya nasitundikwa hamwenga naKulisito mo msalaba, 20haluse nekala, mnasuyo miye naho, mna Kulisito ekala mn-dani mwangu. Wikazi uno hwikala halusemo mwili nekala kwa uzumizi, uzumizimwa Mwana ywa Chohile anungile hatakalavya ujima wakwe kwa chausa changu.21 Miye sikulemela mbazi za Chohile. Un-eva mntu atendwa awoneke ywedi kulon-gozi kwa Chohile kwa sila ya Sigilizi idyaChohile amwinkile Musa, ivyo, Kulisito ka-banika vya bule!

3Sigilizi hegu Uzumizi

1 Nyuwe Wagalatiya, mwiwahezi! Niyuhi awalogileni? Mbuli ya kusulu-mizwa kwa Yesu Kulisito mo msalabayatamwilagwa pwilili saviya mwamwonaumo hawagambilani. 2 Naunga nimanyechintu chimwenga du kwenyu. Togolani,namhokela Muye wa Chohile kwa chausacha kudamanya vikungwa ni Sigilizi idyaChohile amwinkile Musa, hegu kwa chausacha kuiva na kuizumila Mbuli Yedi?3 Togolani, mwi wahezi seivyo? Nyuwemwakongaga kwa wambizi wa Muyewa Chohile, togolani, mwaunga halusemkomeleze kwa nguvu zenyu za chiuntu?4 Togolani, masulumizo yawabwileninyuwe ni ya bule du? Havikudahika!5 Chohile kawamemezani Muye wakwena kudamanya mpituko mgati mwenyu

kwaviya mwatoza Sigilizi, hegu kwaviyamweva na kuzumila Mbuli Yedi?

6 Mkauleni Bulahimu amzumilagaChohile, Chohile naye niyo amzumila nakumwona ni ywedi kwakwe. 7 Mmanyekugamba wadya wata uzumizi awo nawo niwelekwa toti wa Bulahimu. 8 MawandikoYakukile yalagisaga mwe nkongo kugambaChohile nawatende wantu sawo Wayahudiwazumilwe, naho Bulahimu agambilagwaMbuli Yedi kugamba, “Kujinkila weyewantu wose nawajimbikwe.” 9 Elo, wadyawazumile wajimbikwa saviya ajimbikweBulahimu azumile.

10 Mna wose wadya we mwe ntendwa zaSigilizi, wemwe ligito, kwaviya iwandikwakugamba, “Kaligitwa chila mntu hekutozana kudamanya yadya yose yawandikwemwe chitabu che Sigilizi!” 11 Ni pwililikugamba Sigilizi haikudaha kumtendamntu kuwoneka ywedi kulongozi kwaChohile kwaviya, “Mntu akuwoneka niywedi kulongozi kwa Chohile nekalekwa uzumizi.” 12 Sigilizi idya Chohileamwinkile Musa haikwegamila uzumizi,mna, “Mntu yoyose akudamanya saviyaSigilizi ikulagiza nekale kwa ntendwa izo.”

13 Kulisito achikombolaga mwe ligitodya Sigilizi kwa kusulumila mo msalabakwa chausa chetu, saviya mntu aligitweni Chohile, kwaviya iwandikwa, “Kalig-itwa mntu yoyose atundikwe mwe mti.”14 Mbuli ino idamanywa chani kwa silaya Kulisito Yesu udya ujimbiko enkigweBulahimu uwabwile wantu sawoWayahudichihokele ndagano ya Muye kwa sila yauzumizi.

Sigilizi na ndagano15 Walukolo weyangu, naniwenkeni

mligano mwe wikazi wa chila zuwa.Lagano inaikwa kwa cheliso hahanamntu akudaha kuchusa hegu kongezezambuli yoyose. 16 Ivyo, Chohile alavyagandagano kwaBulahimuna lweleko lwakwe.Mawandiko hayawandikwe, kugambaalavyaga ndagano ziya, kwa welekwawakwe, saviya wantu walozize. Mnayagamba kwa “lweleko lwako,” Kugambayumwenga, nuyo Kulisito. 17 Mbuli hunganilonge ni zino, Chohile kadamanya kalelagano kwa sila ya cheliso. Naho Sigiliziilaile mihilimo magana mane na milongo

WAGALATIYA 3:18 219 WAGALATIYA 4:17mitatu nyumani, haikudaha kusa hegukubalanga cheliso chani ndagano yusike.18 Hegu, ulisi wegamila Sigilizi haukudahakutenda naho kwa ndagano mna Chohileamwinkaga jeleko Bulahimu kwachausacha ndagano.

19 Elo, Sigilizi ni ya mbwani? Yaik-agwa kulagisa wavu ni mbwani, kubula ezeyudya mwelekwa ywa Bulahimu enkigweidya indagano. Sigilizi yegalagwa nimndima ywa kwembingu kwa mkono waMusa endaga mwivanyi. 20 Elo hegu mbuliyamlanga mntu yumwenga du hahaungwemwivanyi, Chohile ni yumwenga.

Watumwa na wana21 Togola, Sigilizi idya Chohile

amwinkile Musa haikwivana na ndaganoza Chohile? Bule! Kwaviya, hegu yalaileSigilizi ikudaha kwinkiza ujima kwa wantuelo nachidaha kutendwa chiwoneke wedikulongozi kwa Chohile kwa sila ya Sigilizi.22 Mna, mawandiko yakukile yawandikakugamba isi yose yalongozwa ni masa,chani wadya wakuzumila wenkigwe chiyachilongigwemwendagano kwa kumzumilaYesu Kulisito.

23 Mna umo uzumizi hawinati kwiza,Sigilizi naichitenda saviya wafungwa, chik-agoja uzumizi uwo ugubulwe. 24 Ivyo, Sig-ilizi nendile ni mlezi ywetu kubula kwizaKulisito chani kwa sila ya uzumizi chizu-milwe ni Chohile. 25Mna kwaviya uzumiziubula kale, suwe hachi mwe wamizi wamlezi.

26 Kwaviya nyuwe nyose mtenda wanawa Chohile kwa sila ya uzumizi mwaKulisito Yesu. 27 Nyuwe wose mbatizwekwa kulungana na Kulisito mwikala saviyaKulisitomwenye. 28 Ivyo, hahana vyesimilemwe Myahudi na Mgiliki mwe mtumwana suyo mtumwa mwe mgosi na mvyele.Nyosenimwi chintu chimwengamo kulun-gana na Kulisito Yesu. 29 Uneva nyuwemwi wantu wa Kulisito, ivyo mwi welekwawa Bulahimu, nanywi namhokele chiyaChohile aikiye ndagano.

41 Ivyo, nagamba, uneva mlisi achei

mwana, hakwesima na mtumwa hata heguni mkulu mo ugoli wose. 2 Mna emwekulelwa ni walezi na wachimaila kubulamwe chipindi chikigwe ni tati yakwe.

3 Seivyo, suwe umo chichei saviya wanawadodo, nachiwatumwa wa vintu vinaudahi vikulongoza mwe isi. 4Mna chipindichikigwe chize chichinte, Chohile am-sigilaga Mwanawe elekwe ni mvyele, nakwikala mwe ulongozi wa Sigilizi idyaChohile amwinkile Musa, 5 chani awakom-bole wadya wekalaga mo kulongozwa niSigilizi, katenda ivyo suwe chitendwewanawa Chohile.

6 Kwaviya nyuwe mwi wanawe, Chohilekamsigila Muye wa Mwanawe mwe myoyoyenyu, Muye yudya akwila, “Aba” kugamba“Tate.” 7 Ivyo, weye hwi mtumwa vi-tuhu, mna mwana. Elo, uneva wi mwana,nauhokele yadya yose Chohile awaikiyewanawe.

Nkama ya Paulo kwa chausa cha Wa-galatiya

8 Aho kale hemwinati kummanyaChohile namkasankanila milungu saviyawatumwa, mna kwa kolwa siyo milunguchindedi. 9 Mna haluse, mummanyaChohile, hegu nigambe mmanywa niChohile, ni mbwani mwawiya naho vintuvihwele na vihunguke vikulongoza mweisi, kwaivyo mwaunga kutenda watumwanaho? 10 Mchei mwatimilisa mbuli zamazuwa na miezi na misimu na mihilimo!11 Nogoha kugamba vyadahika ndimanidamanye kwa chausa chenyu yaga vyabule!

12 Walukolo weyangu naweilani mtendesaviya miye, kwaviya hata miye sitendasaviya nyuwe. Hamnitendelewihi wowose.13 Mmanya kugamba kulumwa kwangunuko kuninkile luhenyo lwa kutenda nanyuwe na kuwagambilani Mbuli Yedinkanana ya nkongo. 14Hata hegu kulumwakwangu na kutenda jezo kulu kwenyu,nyuwe hamnibeile hegu kuniwonachinyala, mna mnihokela saviya mndimaywa kwembingu ywa Chohile, hegu saviyaKulisito Yesu mwenye. 15 Mwendagamkabwedesa, haluse kulaila mbwani?Kwaviya nadaha kuukula kugamba, unevanavikadahika namng'ola ameso yenyuniyomwaninkaga. 16 Elo, sitenda mnkondoywenyu kwa chausa cha kuwagambilanichindedi?

17 Wadya wantu wakulagisa kugambawawatumbwazikilani mna siyo kwa wedi.Waunga wawasenteni na miye chani

WAGALATIYA 4:18 220 WAGALATIYA 5:13muwatumbwazikile wowo. 18 Ni vyedikutumbwazikila mbuli zedi mazuwayose, mna sivyo du mwe chipindi miyenihamwenga na nyuwe. 19 Wanangu,saviya mvyele mta usungu ehaguhi nakwefungula akwangadika, seiviya naminangadika kwa chausa chenyu, kubulaaho namtende saviya Kulisito eli mndanimwenyu. 20Nahaungisa nitende na nyuwehaluse, nihitwile milongele. Kwaviyanengilwa ni nkama kwa chausa chenyu!

Mligano wa Hajili na Sala21 Nigambilani, nyuwe mkunga kulon-

gozwa ni Sigilizi idya Chohile amwinkileMusa, Togolani! Hamkwiva Sigilizi ivyoikulonga? 22 Kwaviya iwandikwa mwaMawandiko Yakukile kugamba, Bulahimuendaga na wana waidi, yumwenga elekweni mkaziwe umtumwa, na uyumwengaelekwenimkaziwe alekeilwe. 23Mna yudyamwana elekwe ni mvyele umtumwa elek-agwa saviya wantuwosewakwelekwa, mnayudya mwana ywa mvyele alekeilwe elek-agwa kulawana na ndagano ya Chohile.24 Mbuli izo ni mligano, wavyele awo nimligano wa malagano maidi, dya nkongoni diya didamanywe ko lugulu lwa Sinai,idyo dyamchimailaga Hajili na wanawewakwelekwa ko utumwa. 25 Elo Hajilialiganywa na lugulu lwa Sinai lwi mweisi ya Alabiya, lukuligana na Yelusalemuya haluse lwi mo utumwa hamwenga nawanawe. 26MnaYelusalemuya kwembinguni saviya yudya mvyele alekeilwe uyo nimami yetu. 27Kwaviya iwandikwa,“Welelwe, weye hwine cheleko, weye hwik-

weleka,towa nchelejele naho tula lwasu weye

hwimanyize usungu wa kweleka.Kwaviya mvyele asigwe ni mgosi natende

na wana walozize,kujinka mta mgosi.”

28 Elo, walukolo weyangu nyuwe mwiwana wa ndagano saviya Isaka. 29 Mnasaviya amazuwa yadya yudya mwanaelekagwa saviya wantu wose wakwelekwaamsulumizaga yudya elekwe kwa udahiwa Muye wa Chohile, nivyo vikutendekahata haluse. 30 Mna Mawandiko Yakukileyagaze? Yagamba, “Mwingase umvyeleumtumwa hamwenga na mwanawe,kwaviya mwana ywo mtumwa halisi

hamwenga na mwana ywo mvyelealekeilwe.” 31 Elo walukolo, suwe hachiwana wa mvyele umtumwa mna chiwanawa mvyele alekeilwe.

5Ulekeilwa mo kulungana na Kulisito

1Kulisito kachinkaulekeilwa chani chisi-gaile mo ulekeilwa. Ivyo, mtogese nahomsekwejela mwe vifungo vyo utumwa.2 Tegelezani! Miye Paolo nawagambilanikugamba mnazumila kujelwa ngasu saviyachilagiso kugamba nyuwe mwi wamwengawa wantu wa Chohile, Kulisito hawonekekugamba ni chintu kwenyu. 3 Miyenawafundani naho kugamba chila mntuakuzumila kujelwa ngasu kwa chausaicho, atozese Sigilizi yose idya Chohileamwinkile Musa. 4 Uneva mwalondakuzumilwa ni Chohile kwa sila ya kutozaSigilizi, mwesenta na Kulisito, mwihalena wedi wa Chohile. 5 Kwetu suwe chinamsuhi wa kutendwa chiwoneke wedikulongozi kwa Chohile. Chagoja kwankwina mbuli iyo, kwa udahi wa Muyewa Chohile na kwa uzumizi. 6 Kwaviyakwa wadya wakulungana na KulisitoYesu, kujelwa ngasu hegu kuleka kujelwangasu sicho chintu, chintu chikuwagila niuzumizi ukudamanya ndima kwa ungi.

7 Namkajendeleza kudamanya vyedi!Ni yuhi awachindileni kutoza ichindedi?8 Kulubunywa kuno hakukulaila kwaChohile awetangeni nyuwe kutenda wantuwakwe. 9 Mmanya kasimo kano kagamba,“Ugwadu mdodo du wagwadusa tongedyose” 10 Nina chindedi mwa nyuwe mokulungana kwetu na Zumbe, kugambahamtende na mwalo wowose. Nahoyoyose yudya akuwatendani mwagilwenakantilwe.

11 Walukolo weyangu uneva miye nicheinalonga mbuli ya kujelwa ngasu saviyachilagiso kugamba nyuwe mwi mgati mwawantu wa Chohile, nimbwani nichei husu-lumizwa? Hegu natendile ivyo, wantuhawehizwe nukulonga kwangu kulangamsalaba wa Kulisito. 12 Naviwagila awowakuwatendanimwagilwewefuntewenye.

13 Kwaviya nyuwe walukolo, namwi-tangwa chani mtende mlekeilwa, mnakulekeilwa kwenyu kusekutenda ni luhosalwa kutongela tama zihiye zimndani

WAGALATIYA 5:14 221 WAGALATIYA 6:16mwenyu, mna sankanilani kwa kunga.14 Kwaviya Sigilizi yose ichinta mwelagizo dimwenga, “Munge mnyawo saviyaukweunga mwenye.” 15 Mna mnevamnalumana na kutafunana saviya makala,kaulisani mnase kubalangana wenye kwawenye!

Kulongozwa ni tama zihiye hegu kulon-gozwa ni Muye wa Chohile

16 Ivyo, nagamba vino, lujendo lwenyuna lulongozwe ni Muye Akukile, mka-jika hamtimile naho tama zihiye zimndanimwenyu. 17Kwaviya, tama zihiye zimndanimwenyu zahigana na viya Muye Akukileakunga na Muye wahigana na tama zihiyezi mdani mwenyu, kwaivyo zino zahiganakwa chausa icho hamkudaha kudamanyaviya mkunga. 18Mna uneva mkalongozwani Muye Akukile, hamlongozwe ni Sigiliziidya Chohie amwinkile Musa.

19 Ivyo, ntendwa zikulawana na tamazihiye za mwili zimanyika, nazo ni zino,ugonyi na ntendwa za uzavu na uchilangana kulongozwa ni tama zihiye zimndanimwenyu, 20 Kuvikila matukulu, na usai naunkondo na nkumbizi na finju na mayana ubafu na kusentana na mabunga yakuhigana, 21 chisetama na ukozi na ngasuzimemile ukozi na uchilanga na mbuli zik-winga saizo, nawafundani vituhu saviya ni-hezize kuwafundani, wantu wakudamanyambuli seivyo. Hawatende na hantu moUseuta wa Chohile.

22 Mna ulailo wa kulongozwa ni MuyeAkukile ni ungi, chinyemi na utondowazina ujijimizi chisekwesekwenawedi na uzu-mizi, 23 kuhola na kwelongoza mwenye.Hahana sigilizi ikudaha kuhiga mbuli izo.24 Mna wantu wa Kulisito Yesu wasulu-miza wihi wimndani mwawo hamwengana tama zihiye za chila namna. 25 UnevaMuye Akukile kachinka ujima ivyo nachi-longozwe nuyo Muye. 26 Chisekweduvya,na kuchokolesana na kudilana finju.

6Damanyani yedi kwa wantu wose

1 Walukolo weyangu, uneva mnamu-wona mntu katasanya, nyuwe mkulon-gozwa ni Muye mfundeni mntu uyo kwachimuye vihoile, mna damanyani ivyo kwa

mpalahole, kuno mkasinyisa mnase ku-jezwa. 2 Ambizanani, mwe ivyo mwaich-intiza sigilizi ya Kulisito. 3 Uneva mntuakwewona kugamba ni chintu mna uyosicho chintu, edanta mwenye. 4Mna chilamntu nahime ntendwa zakwe mwenye,naho natende na luhosa lwa kweduvyayeyemwenye,mna asekweliganya namntumtuhu. 5Kwaviya chilamntu nenulemzigowakwe mwenye.

6 Mwanampina atende ndala na mhinyaywakwe mwe mbuli zedi zose ananazo.

7 Msekwedanta, Chohile hakusezigilwa,kwaviya chochose mntu na ahande nichoakunga alozole. 8 Kwaviya uyo akuhandamwe kubwedeza tama zihiye zimndanimwakwe, nalozole ubanasi, mna uyoakuhanda kwa kubwedeza Muye Akukile,nalozole ujima wa mazuwa yose. 9 Naho,chisekufachevu kudamanya yedi, kwaviyahachinafilechevu, nachilozole ulozo mwechipindi chakwe. 10 Ivyo, hadya chichei naluhenyo chidamanye yedi kwawantuwose,vitendese kwa walukolo wetu wazumilehamwenga na suwe.

Fundo dya udumo na ndamsa11 Kaulani viya niwandike kwa

mwandiko mkulu kwa mkono wangumwenye! 12 Wadya wakunga wawonekeni wedi kwa mbuli za mwili, nawowakunga wawalahilizeni nyuwe mjelwengasu saviya chilagiso kugamba nyuwemwi wantu wa Chohile, wadamanya ivyochani wenege kusulumila kwa chausa chomsalaba wa Kulisito mwambula. 13 Kwaviya hata awo wenye wajeligwe ngasusaviya chilagiso kugamba awo ni wantuwa Chohile hawakuitimila Sigilizi idyaChohile amwinkile Musa, mna waunganyuwe mjelwe ngasu, chani weduvye mwemili yenyu. 14 Mna miye saneduvye mwechintu chochose mna umsalaba wa Zumbedyetu Yesu Kulisito, kwaviya kwa sila yomsalaba uwo mbuli za mwe isi zibanikakwangu, miye nami sibanika mwe mbuliza mwe isi. 15 Kujelwa ngasu hegu kulekakujelwa ngasu sicho chintu, mna chintuchikungigwa ni kutenda chumbe chihya.16 Na wose wakutimila mahinyo yano,nawaungilani utondowazi na mbazi zaChohile zitende hamwenga na wantu wosewa Izulaeli wantu wa Chohile.

WAGALATIYA 6:17 222 WAGALATIYA 6:1817 Elohaluse,mntuyoyose asekunitumb-

wagiza naho, kwaviya nkovu zimo mwiliwangu ni kwachausa cha Yesu.

18 Walukolo, wedi wa Zumbe dyetu YesuKulisito wikale na nyuwe. Taile.

WAEFESO 1:1 223 WAEFESO 1:14

BALUWA YA PAOLO KWAWAEFESOULONGOZIBaluwa kwa Waefeso yawandikagwachalumwe na baluwa kwa Wakolosaimo mhilimo wa 60 AD. Awandike etam-balisa mwenye ni msigilwa Paolo (1:1).Wasomile walozize wazumila kugambaPaolo awawandikilaga Waefeso hata hegukaswesa ndamsa za chimntu ziwonekemwa Wakolosai. Vyadahika luhosa ulonulo lungigwe lujenyele mgati mwamabunga masiku ya Wazumile Kulisitomwe ntendele izo. Iviya Paolo atambalisakugamba endaga mwe chifungo umoakawandika ibaluwa (3:1, 4:1, na 6:20).Paolo egalaga ibaluwa na Titiko mwentambo yawo kutalamkila bunga dyawamzumile Kulisito uko Efeso (6:21-22).

Efeso wendaga mzi ukulise na wikalomkulu wa Walumi mwe ntendele za mgatimwe isi ya Asiya. Efeso wendaga mziumanyikise kwa nyumba za kuvikila na ku-damanya milungu ya Chigiliki ikwitangwaAtemi (Ntendwa 19:23-31). Bunga dyawamzumile Kulisito uko Efeso dyakongagakwa nguvu mna nyumani niyo dyahola(ugubulo 2:1-7).

Paolo atambalisa mwe nusu ye baluwaino ivyo Chohile asagule wantu wakwe nakuwambula kulaila mwa masa yawo ku-jinkila Yesu Kulisito. Aliganya bunga dyawamzumile Kulisito enga mwili na Kulisitoenga mtwi saviya zengo na Kulisito engayuwe kulu dya hempembe. Mwe nusuya kaidi ye chitabu chakwe Paolo alavyamalagizo ya wikazi wa Chikulisito.Vimndani

Mwe sula ya 1:1-2 Paolo etambalisamwenye na kuwalamsa Waefeso.

Ukajika atambalisa umbuya wa bungadya wamzumile Kulisito na Kulisito(1:3-3:21).

Ukajika Paolo awandika ivyo wakulisitowakugwa wekale (4:1-6:20).

Uhelo Paolo alavya utapita wa ku-bindiliza.

1 Miye Paolo, msigilwa ywa KulisitoYesu, mweviya Chohile aungile,nawawandikilani nyuwe wantu wa Chohile

uko Efeso, mwiwakanuni mo kulunganana Kulisito Yesu. 2 Chawaungilani wedi nautondowazi kulaila kwa Chohile Tati yetuna Zumbe dyetu Yesu Kulisito.

Ujimbiko wa Chimuye mwa Kulisito3 Atogolwe Chohile ise dya Zumbe ywetu

Yesu Kulisto! Achijimbike majimbiko yoseya chimuye kwembingu kwa sila ya ku-lungana kwetu na Kulisito. 4 Umo isihainati kumbwa, Chohile kachisagula chi-tende wantu wakwe kwa sila ya kulunganakwetu na Kulisito, chani chitende wakukilena hewena lema kulongozi kwakwe. Kwachausa cha ungi wakwe, 5 Chohile aungagakale kukongela nkongo kuchizumila suwekutenda wanawe kwa sila ya Yesu Kulisito.Adamanyaga ivyo kwa kunga kwakwe.6 Elo, chimtogole Chohile kwa chausa chawedi wakwe mkulu achinkile bule kwasila ya Mwanawe akunga! 7 Kwa silaya sakame ya Kulisito, suwe chilekeilwa,nuko kugamba masa yetu yasuntwa. VinoChohile kalagisa ulozo wa wedi wakwe,8 kachinkisa

Kwa ubala na umanyi wose. 9 Chohilekadamanya chiya aungile, niyo achigam-bilamzunguwakwewefisize, udya aungagaaujese kwa sila ya Kulisito. 10Mzungu udyaukunga uchinte kwa chipindi chikigwe,waunga kuchisanya vyumbe vyose viku-tenda, kwembingu na mwe isi, vikale mweulongozi wa Kulisito.

11 Chohile kadamanya chila chintu ku-tongela mzungu na kunga kwakwe. Uyokachisagula kwa sila ya kulungana kwetuna Kulisito, chani chitende wantu wakwe.12 Elo, suwe chilongole kutenda na msuhimwa Kulisito, chitogole ukulu wa Chohile!

13 Nyuwe nanywi, namuwiva ulosiwa chindedi nuko kugamba Mbuli Yediiwegaileni wambulwa, niyo mwamzumilaKulisito, Chohile naye awafamikaga kwakuwenka yudya Muye Ukukile agambaganawenke, chani mlagise kugamba nyuwemwi wakwe. 14Uyu Muye ni ukombola wakuhokela yadya yose Chohile alongaga niulisi wa wantu wakwe, mbuli ino yachi-longela kugamba Chohile nawakombolevitendese wadya awakwewose. Chiutogoleukulu wakwe.

Malombezo ya Paolo

WAEFESO 1:15 224 WAEFESO 2:1815 Kwa ivyo, kukongela nize nive

uzumizi wenyu kwa Zumbe Yesu, nakuwaunga kwenyu wantu wa Chohilewose, 16 silekile kumhongeza Chohilekwa chausa chenyu. Nawakumbukanimwa malombezo yangu, 17 namlombezaChohile ywa Zumbe dyetu Yesu Kulisito,Tate mta ukulu, awenkeni muye wakwechani mtende na ubala na ugubulo mdahekummanya vyedi. 18Namlombeza Chohileaigubule imyoyo yenyu mdahe kumanyaudya msuhi awetangileni no ukuka mkuluwa yadya nawalisi wantu wakwe, 19mdahekumanya ivyo udahi wakwe wili mkuluvitendese kwetu suwe chikuzumila. Udahiuwo ukudamanya ndima mndani mwetuwaligana na nguvu yakwe nkulu itendese,20 imuyuse Kulisito, niyo amwika ntendeleya kulume hantu ho uzumbe kwembingu.21 Uko Kulisito natende chilongozi ywamaseuta wose, wata uzumbe wose, watanguvu wose na udahi wose namlangamwechila zina dya mntu hegu mpepo ikudahakutenda mwe isi ino na mwe isi ikwiza.22Chohile kamwinka Kulisito Uzumbemwebunga dya wazumizi dyose na kumtendamkulu ywa vintu vyose. 23 Bunga dyawazumile ni mwili wa Kulisito, na uhelowakwe ni yudya akukomeleza vintu vyosechila hantu.

2Kulaila mwe file kubula koujima

1 Nyuwe namwisaviya wabanikechimuye kwa chausa cha wavu na masayenyu. 2 Mwendaga mkekala kutimilavihiye vya mwe isi ino, niyo mwatendamwamtimilamkulu ywampepowata udahiwo ulanga, mpepo zikutenda maseuta wawantu hewekumwiva Chohile. 3 Suwenaswi chose nachi saviya wowo nachikalakutimilana na tama zetu ze isi na ku-damanya du mbuli ziya zikuwagiza mili naumanyi wetu. Suwe saviya wowo, chikolwachiwagilwa ni maya ya Chohile.

4 Mna Chohile ni mta mbazi zilozize.Kachungisa. 5 Hata hegu nachibanikachimuye kwa chausa cha masa, kachitendawajima hamwenga na Kulisito, kwa mbaziza Chohile nyuwe mwambulwa. 6 Kwakuhangana na Kulisito Yesu, Chohile

nakachuyusa hamwenga na uyo, kachi-tenda chikale hamwenga na uyo kwem-bingu. 7 Nivyo aungile kuwalagisa ukokukwitwa ukulu ukulise wa mbazi zakweachinkile kwa chisekwesekwe mo kulun-gana kwetu na Kulisito Yesu. 8 Kwaviyakwa mbazi za Chohile mwambulwa kwasila ya uzumizi. Mbuli ino haikulawana nanyuwe wenye, mna ni jeleko dya Chohile.9 Naho haikulawana na ntendwa zenyuwenye, mntu anasekweduvya. 10 Suwechivyumbe vyakwe Chohile, na kwakulungana na Kulisito Yesu kachumbakwa kwikala wikazi wa kudamanya yediachikiye chiyadamanye.

Umwe mwa Kulisito11 Elo, Kumbukani aho kale nyuwe kwa

kolwa mwendaga wantu wa si ntuhu, mk-witangwa, “hewejeligwe ngasu” ni wadyawakwetanga, “wajeligwe ngasu,” ivyovyadamanywa mwe mili yawo kwa mikonoya wantu, kulagisa kugamba ni wantu waChohile. 12 Naho kumbukani, chipindichiya nyuwe nahamummanyize Kulisito.Namwesimana na wantu wa Izulaeli nahonahemwi wantu wasagulwe ni Chohile.Nahemwimuli mwe malagano yadyaalongaga. Nahemwina msuhi naho saviyawantu hemwimmanyize Chohile hano heisi. 13Nyuwe namwihale, mna vino haluse,kwa kulungana kwenyu na Kulisito Yesu,mwihajihi kwa sila ya sakame ya Kulisito.14 Kwaviya Kulisito mwenye kachigailautondowazi kwa kuwatenda Wayahudi nasawo Wayahudi kutenda wamwe. Kwakuulavya ntambiko umwili wakwemwenyekausa unkondo mgati mwawo nawikalesaviya chiwambaza nachikawapagula nakuwatenda wasekwivana. 15 Nakausaidya isigilizi hamwenga na miko yakwe,chani kulawana na nkolo izo mbili aumbelukolo lumwenga luhya mo umwe ivyovigale utondowazi. 16 Kulisito kausaunkondo wawo kwa kubanika mo msalaba,niyo alunganya nkolo izo zitende saviyamwili umwenga na kuziivanya na Chohile.17 Ivyo, Kulisito nakeza akalongambuli zediza utondowazi kwenyu nyuwe wantu sawoWayahudi mwendaga hale na Chohile, nakwa wayahudi wadya wendaga haguhina Chohile. 18 Kwa sila yakwe, suwechose Wayahudi na sawo Wayahudi, china

WAEFESO 2:19 225 WAEFESO 4:5uwagila wa kumwitila Tate mwe muyeumwe.

19 Elo, nyuwe hamwi wajeni naho, heguwakuse. Nyuwe mwi wakaya hamwengana wantu wa Chohile, naho ni wantuwa lukolo lwa Chohile. 20 Nyuwe nahomwi saviya zengo mwe msingi wikigweni wasigilwa na wawoni, naye KulisitoYesu mwenye nuyo ekale saviya yuwedya mwe mpembe dikusinyiswa kutozaidizengo dyose. 21 Uyo nuyo akudilun-ganya zengo dyose na kudikuza ditendenyumba ikukile kwa chausa cha Zumbe.22Mo kulungana na Kulisito, nyuwe naywimwazengwa hamwenga na wose watuhu,mtendewikaziwaChohile kwa sila yamuyewakwe.

3Ndima ya Paolo kwa sawo Wayahudi

1 Elo, miye Paolo, mfungwa kwakumsankanila Kulisito Yesu, kwa chausachenyu nyuwe sawo Wayahudi, nam-lombeza Chohile. 2 Ichindedi mwivaviya Chohile anifile mbazi, niyo aninkandima yakudamanya kwa chausa chenyu.3 Chohile kanigubwila mzungu wakwewefisize. Mbuli ino siilonga hadodomwe baluwa, 4 nanywi mkasoma mbulizangu nammanye viya humanya mzunguwa Kulisito wefizize. 5 Aho kale wantuhawagambilwe vyefiso ivyo mna haluseChohile kawagubwila wasigilwa nawawoniwakwe wakukile kwa sila ya Muye Ukukile.6Chefiso chenye ni chino kwa sila ya MbuliYedi ya Kulisito wantu sawo Wayahudiwahokela ntendele yawo hamwenga naWayahudi mwe udya ujimbiko wa Chohilewowo ni vitago vyo mwili udya, nahowatenda hamwenga mwe viya alongagaChohile, adamanye Chohile kwa sila yaKulisito Yesu.

7 Miye sitendwa mndima ywa MbuliYedi ya Kulisito kwa ntunyo ya mbazi zaChohile, aninkile mpituko za udahi wakwe.8 Miye ni mdodo kujinka wantu wose waChohile mna kaninka mbazi zakwe, chaniniwagambile wantu sawo Wayahudi ugoliwakwe Kulisito hewikuhimika, 9 nahoniwagambile wantu wose vyedi viyaumzungu ukuchinta, udya wafiswagamwa Chohile kukongela chikale, mumbiywa vintu vyose, 10 chani haluse, kwa

sila ya wazumizi wose mwa Kulisito,maseuta na wose wata udahi wakutendakwembinguwabunkule umanyiwa Chohilewihengi. 11Chohile adamanyaga imbuli iyokutimilana na kunga kwakwe kwa mazuwayose adamanye kwa sila ya Kulisito YesuZumbe dyetu. 12 Elo mo kulunganakwetu na Kulisito na kwa kumzumilahechinawoga kubulamwameso ya Chohilehechina nkama ya kulemelwa. 13 Elonawalombezani kwa Chohile msekufachevu kwa viya masulumizo hwinkwa nikwa ukuka wenyu.

Kunga kwa Kulisito14 Elo namfikila madi Tate kumlombeza,

15 uyo nuyo nkongelo ya nkolo zose mweisi na kwembingu. 16Namlombeza Chohile,vikuligana na ugoli wa utondowazi wakwe,awenkeni kwa udahi wa Muye wakwe,nguvu ya kutendamtogemndani mwenyu,17uyo Kulisito akwikala mwemyoyo yenyukwa uzumizi. Namlombeza chani mtendena maizi na msingi mwe ungi, 18 vinatendemdahe kumanya hamwenga na wantuwose wa Chohile viya kunga kwa Kulisitokukwenela kwa wangalamu na utali, kwachimo na lwina. 19 Naho mmanye kungakwa Kulisito kujinkile umanyi wose, mch-intise saviya Chohile eli.

20 Elo, Chohile uyo kwa nguvu yakweikudamanya ndima mndani mwetu, adahakudamanya mbuli zikulise zikujinkachikudaha kulombeza hegu kufanyanya.21Atunywe mwe nyumba nkulu ya Chohilena mwa Kulisito Yesu, mwe vyeleko vyosekwa mazuwa yose! Taile

4Umwe mo mwili wa Kulisito

1 Elo, miye mfungwa kwaviya nam-damanyiza Zumbe, naweilani mwikalewikazi ukuligana nevyo mwitangilwe.2 Mnyanyahale mazuwa yose, mtende wa-hoile na wata kugoja, mjijimizane wenyekwa wenye kwa kungana. 3 Hikilizanikwika umwe ukwigalwa ni Muye Ukuk-ile kwa kwika utondowazi ukuwaikanihamwenga. 4 Kuna mwili umwengawa Kulisito na Muye Ukukile umwenga,saviya msuhi mwitangilwe ni Chohile niumwenga. 5 Kuna Zumbe yumwenga nauzumizi umwenga na ubatizo umwenga.

WAEFESO 4:6 226 WAEFESO 5:56 Kuna Chohile yumwenga na Tati ywawose, yudya ekulanga kwa wose atendandima mwe wose na emwe wose.

7 Naho chila yumwenga ywetu kenkigwawedi kuligana na viya aungile Kulisitokumwinka. 8 Saviya viwandikwe, “Ezeenuke kulanga kwembingu vitendese,kaguha mateka, naho kawenka wantuntunyo”. 9 Elo, ikagambigwa “Nakenukakulanga”, nivyo mbwani? Vikulongwanikugamba nkongo nakasela kubula hasivitendese he isi. 10 Ivyo uyo aseile hanohe isi nuyo aitile kulanga kwezimbinguzose chani achintize vyose. 11 Nuyo awa-tendile watuhu watende wasigilwa watuhuwawoni, na watuhu walonga Mbuli Yediya Kulisito na watuhu watende wadimawazumizi na wahinyi. 12 Kadamanyaivyo kuwaika vyedi wantu wa Chohilekwandima ya kusankanila, chani mwiliwa Kulisito uzengwe. 13 Ivyo chosechiubwile umwenga wo uzumizi wetu nakummanya Mwana ywa Chohile, chitendewantu wakwile, chikale saviya Kulisitomwenye. 14 Ivyo hachitende saviya wanawadodo naho, saviya ngalawa chikadulwana kufiliswa uko na uko kwa chila mpehoya mahinyo ya udanti, wantu wadantiwakuhinya chani wawazaganye wantuwatuhu kwa ubala. 15 Mna chikalongaichindedi kwa ungi, nachikule mwe mbulizose kubula kutenda saviya Kulisito, uyo nimtwi. 16Kwa ulongozi wakwe, vitago vyosevya mwili vyatozana hamwenga kwa nyujezakwe zose, ivyo chila chitago chadamanyandima yakwe viya vikunga, mwili wosewakula na kwezenga mwe ungi.

Wikazi mhya mwa Kulisto17 Elo kwa zina dya Zumbe, nawafundani

vino msekwikala naho saviya wantuhawemmanyize Chohile, wakutimilafanyanyi zawo za bule, 18 na wata fanyanyizijeligwe chiza. Wantu wano hawa-tende hamwenga mo ujima ukwigalwa niChohile, kwaviya wowo ni wahezi nahowata myoyo midala. 19 Hawana soni hatakujeza nawo wejela mwe mbuli za chihezinaho hawakudaha kwechinda kudamanyambuli zose zihiye nakungisa vilozize.

20 Mna nyuwe hamhinile ivyo mwaKulisito 21 Ni chindedi kugamba namwiva

vyedi mbuli za Yesu, naho mhinywavikumlanga yeye ichindedi chimwakwe.22 Elo lekani lujendo lwenyu lwenkongo saviya mntu akuhambula suche,ludya lo untu wenyu wa kale lwendilelukawabindani kwa tama zakwe zikudanta.23 Kweikeni uhya mwe myuye yenyu namwezifanyanyi zenyu. 24 Mtende nauntu uhya saviya akuvika suche mpya,aumbigwe kwa mligano wa Chohile ukwe-lagisa mwe wikazi wedi na utondowazi.

25 Elo, lekani udanti! Chila yumweamgambile mzumizi mnyawe chindedikwaviya chila yumwe ywetu ni chitagocha mwili wa Kulisito. 26 Uneva mke-hiwa msekuzumila maya yenyu yawa-tende mdamanye masa, naho msek-wikala na maya kubula zuwa dikaswa.27MsekumwinkaMwavu luhenyo. 28Mbaviasekubawa vituhu, mna ni vyedi ahikilizekudamanya ndima yedi kwa mikonoyakwe atende na chintu cha kumwambizamchiwa. 29 Mbuli zihiye zisekujezakulaila mwe milomo yenyu, mbuli zenyuzitende zedi zikuwazenga watuhu, chaniziwambize wakuwetegelezani. 30 Msekumjela chinyulu Muye Ukukile ywaChohile, kwa uyo mfamikwa kubula zuwadya kukombolwa. 31 Elo, lekani kulemanana wihi na maya na lwasu na mahuluto.Lekani chila wihi! 32 Mtende na moyowedi na kufilana mbazi na chila yumwena amlekeile mnyawe saviya Chohileakuwalekeila nyuwe mwa Kulisito.

5Wikazi mo Ulangazi

1 Ivyo, mtimilizeni Chohile, kwaviyanyuwe mwi wanawe akunga. 2 Mwikalemwe ungi saviya Kulisito achungile nakulavya ujima wakwe kwa chausa chetukelavya mwenye saviya jeleko na lavyo dyakoka dinampofa inamhempe ikumuwagilaChohile.

3Kwaviya nyuwemwiwantuwaChohile,ivyo uchilanga, uzavu wowose udya heguubafu visekujeza kulongwa mwenyu hatahadodo. 4 Naho milosi ikujela soni, yauhezi hegu uhungu, yose ayo haiwagilwekwenyu milosi ya kumtogola Chohile niyoiwagilwe. 5 Mmanye chindedi kugambamjenda uyaga yoyose hegu mwavu hegu

WAEFESO 5:6 227 WAEFESO 6:7mwihi, wihi waligana na kuvikila tukulu,hegumntu yoyose esaivyo hatende na ulisimo useuta wa Kulisito na Chohile.

6 Msekuzumila kudantwa ni mntukwa milosi ya chihezi kwaviya, kwachausa cha mbuli saizo maya ya Chohileyawezila wose wakulemela kuzumila. 7 Elo,msekuhangana hamwenga nawo. 8 Umokale nyuwe mwendaga mwe chiza, mnahaluse nyuwe mwi mwe ulangazi kwakulungana na Zumbe. Ikalani saviya wanawa mo ulangazi, 9 kwaviya malailo yaulangazi ni wedi na uwagilwa na chindedi.10 Jezani kumanya yadya yakumuwagilaZumbe. 11 Msekwehanga na mbulizihiye za mwechiza, mna ikani pwilili.12 Mbuli zikudamanywa kwa chinyele nisoni hata kuzilonga. 13 Mna mbuli ziyazikulangazwa ni ulangazi zatenda pwilili,chindedi chakwe chagubulwa, 14 nahochila chikuwoneka chilangazizwa. Nivyovikuleka“Inuka weye ugonile,uyuka,Kulisito naye nakulangaze.”

15 Elo, msinyise ivyo mkwikala, Msek-wikala enga wahezi, mna saviya wataumanyi. 16 Jesani vyedi luhenyo mnanalokwaviya mazuwa yano yaiha. 17 Elo,msekutendawahezi, mnammanye ungi waZumbe.

18 Msekukolwa kwaviya namdamanyembuli hemwimanyize, mna mlongozwe niMuye Ukukile. 19 Longani kwa milosi yachitabu cha Zabuli, mchemeleni Zumbenchemo za Zabuli kwa kuhongeza mwemyoyo yenyu. 20Mhongezeni Chohile Tatekwa chila chintu mazuwa yose kwa chausacha yose, kwa sila ya zina dya Zumbe dyetuYesu Kulisito.

Wikazi wedi wa Wavyele na Wagosi zawo21 Mwivane wenye kwa wenye kwa kum-

tunya Kulisito.22 Wavyele waweve wagosi zawo enga

kumwiva Zumbe. 23 Kwaviya mgosi anauseuta mwa mkaziwe, enga viya Kulisitoeli na uzumbe mwe wadya wamzumileKulisito naye mwenye ni Mhonyi ywawamzumile Kulisito, awo ni mwili wakwe.24 Enga viya wadya wamzumile Kulisitowakumwiva Kulisito, saivyo wavyele waw-eve wagosi zawo mwe mbuli zose.

25 Nyuwe wagosi, waungeni wavyelewenyu enga viya Kulisito awaungilewamzumile, kelavya ujima wakwekwachausa cha ivyo adyungile, 26 atendagavino chani alenguse bunga dya wamzu-mile Kulisito kwachausa cha Chohile,akalengusa kwa mazi na kwa ulosi.27 Adamanyaga vino chani awatende wosewakumzumila watende wakwe, wakukilenaho wedi vitendese, wamzumile Kulisitohewena katitu hegu kekonyize hegu lemadyodyose. 28 Ivyo, wagosi wawaungewavyele wawo engamili yawowenye. Aku-munga mkaziwe eunga mwenye. 29Hahalimntu yoyose akuwihiwa umwili wakwe,mna aulisa na kuuvisa, saviya Kulisitonaye akudima wamzumile. 30 Kwaviyasuwe chivitago vyo mwili wakwe. 31 “Ivyomgosi namwase tati yakwe na mamiyakwe natimilane na mkaziwe, nawo waidinawatende mwili umwenga,” 32 Chinyelechino ni chikulu, mna nalonga mbuli zaKulisito na wamzumile Kulisito. 33 Mnayawaungani nanywi chila mgosi amwungemkaziwe enga viya akweunga mwenye,mvyele naye amtunye mgosiwe.

6Wana na welesi wawo

1 Nyuwe wana, weveni welesi wenyumo kulungana na Zumbe kwaviya mbuliino yamuwagila Chohile. 2 IwandikwamwaMawandiko “Watunyeni tati zenyu namami zenyu”. Uno ni mwiko wa nkongowongezekele mwe viya alongaga, nukokugamba, 3 “Mbuli zako zichume nahowikalise mwe isi.”

4 Nyuwe watati zamntu, msekuwaihizawana wenyu mna waleleni kwa kuwalagisavikuwagila na kuwahinya ya Zumbe.

Watumwa na Mazumbe5 Nyuwe watumwa, weveni maseuta

wenyuwa chimwili hano he isi, kwa nkamana kuzingiza tendani ivyo kwa moyouchumile enga kugamba mwamsankanilaKulisito. 6 Damanyani ivyo suko duumo wakawasinyani chani mwekombekwawo, mna sankanilani kwa moyo saviyaakunga Chohile kwaviya nyuwe mwiwatumwa wa Kulisito. 7Mdamanye ndimayenyu ya utumwa kwa kubweda, saviyawakumsankanila Zumbe, sawo wantu du.

WAEFESO 6:8 228 WAEFESO 6:248 Kumbukani kugamba Zumbe namlihechila mntu kuligana na ntendwa zakwezedi, atende alekelwa hegu mtumwa.

9 Nanywi mkusankanilwa, watendeleniivyo watumwa wenyu, mleke kuwatisa.Kumbukani kugamba nyuwe nanywisaviya weli wowo, mnanaye Zumbeuyudya kwembingu, uyo hakudamanyakwa kupagula.

Nkondo ya chimuye10 Elo, kwa kubindiliza, mtoge mo ku-

lungana kwenyu na Zumbe kwa nguvuzakwe nkulu. 11 Guhani viziha vyosevya nkondo akuwenkani Chohile chanimuuhige mzungu wa Mwavu. 12 Kwaviyankondo yetu siyo nkondo ya wantu we isiino, mna ni nkondo ya useuta na udahiwe isi ukulanga wakulu wa chiza, kulangawankondo wa mpepo zose zihiye zikulon-goza mo ulanga hamwenga na mwe siya chiza cha wihi. 13 Kwachausa icho,guhani viziha vyose mwinkigwe ni Chohilechani zuwa diya dikabula mdahe kugombankondo ya wehi naho mkaduma kugombainkondo, namtende mchei mtogile.

14 Ivyo kwemalanyeni uchindedi utendeenga msipi mwe chigudi chenyu, uwag-ila utende enga nchingo ya chumaya kuchinda mwe chifua, 15 nkwinaya kulonga Mbuli Yedi ya utondowaziitende saviya makwapa mwe viga vyenyu.16 Kujinka ayo yose, mtende na uzumizimazuwa yose enga nchinga mwe mikonoyenyu, iwadahize kufulugusa mifulo yamoto ya yudyaMwihi. 17Uhokeleni uhonyienga nkofiya yenyu ya chuma, na ulosiwa Chohile enga bamba mkwinkwa niMuye Ukukile. 18 Lombezani kwa Chohilemazuwa yose, mkalombeza wambizi waChohile. Lombezani kwa Chohile chilankanana kwa nguvu za Muye Ukukile.Chelezani na msekusokela mkamlombezaChohile kwachausa cha wantu wose waChohile. 19 Nilombezezani chani Chohileaninke ulosi wa kulonga. Ivyo nanidahekuwagambila wantu sine woga chinyelecha Mbuli Yedi. 20Miye ni mchimaila ywaMbuli Yedi ya Kulisito, ukaleka vino halusenimwe chifungo. Elo mnilombezeze chaninilonge sinewoga viya vikuwagila kulonga.

Ndamsa za nkomelezo

21 Tikiko, mlukolo ywetu chikungisanaho mndima mkanuni mo kudamanyakwetu na Zumbe, nawenkeni mbuli zanguzose mdahe kumanya chiya hudamanya.22 Namsigila kwenyu kwachausa chinochani awagambileni mbuli zetu mdahe ku-manya mbuli zetu na kuwajela moyo.

23Nawaungilani nyuwewalukolowangu,utondowazi, ungi na uzumizi kulaila kwaChohile Tate na kwa Zumbe dyetu YesuKulisito. 24Nawaungilani mbazi za Chohilewose hewekuleka kumunga Zumbe dyetuYesu Kulisito.

WAFILIPI 1:1 229 WAFILIPI 1:17

BALUWA YA PAOLO KWAWAFILIPIULONGOZIPaolo awandikaga ibaluwa kwa wantuwamzumile Kulisito uko Filipi mwechipindi cha 61AD kuno akatenda mwechifungo (1:13), vyadahika uko Lumi.Baluwa yawandikagwa kwa bunga dyawantu wamzumile Kulisito ko mzi waFilipi. Chadaha kuhina vijeche vikulangaFilipi kulaila mwe chitabu che ntendwa.Filipi nandile ni mzi mkulu wo mkowa waMakedoniya. Naho ni bunga dya nkongodya wantu wamzumile Kulisito dikigweMakedoniya. Paolo na sila wakonga bungadya wantu wamzumile Kulisito hamwengakuno wakatenda mwe chifungo cha chilo.(Ntend 16).

Paolo nana misuhi ilozize umoakawandika ibaluwa. Kajesesa luhenyolwa kutogola bunga dya wantu wamzumileKulisito kwa jeleko wegale umo akeva ayonendile emwe chifungo (4:1-19). Nahokawadamanya wose kuno emwe chifungona kumlagiza Timoseo na Epadotazi mwebunga dya wantu wamzumile Kulisito(2:19-30) chani awagoneke wose nakuwatunya vilongozi.Vimndani

Paolo akonga ibaluwa yakwe kwa kudil-amsa bunga dya wantu wamzumileKulisito uko Filipi (1:1-2).

Ukajika awagambila mbuli ikulanga viyaeli (1:3-2:30).

Ukajika awenka malagiso masiku yaku-langa viya Mkulisito akungigwa ekale(3:1-4:9).

Paolo akomeleza kwa kuhoge bunga dyawantu wamzumile Kulisito wa Fil-ipi kwa jeleko na kwawigala ndamsa(4:10-23).

1 Miye Paolo hamwenga na mlukoloywetu Timoseo, suwe wandima wa KulisitoYesu, chawawandikilani nyuwe wantu waChohile uko Filipi wadya mlungane naKulisito Yesu, hamwenga na vilongozina wambizi wa bunga dya wamzumileKulisito. 2 Chawaungilani mbazi na uton-dowazi vikulaila kwa Chohile Tati yetu nakwa Zumbe dyetu Yesu Kulisito.

Malombezo ya Paulo kwa Wafilipi3 Namhongeza Chohile ywangu

chila hawakumbukani, 4 na nkananazose hawalombezezani nyuwe nyose,nalombeza kwa chinyemi, 5 kwaviyamnambize mwe ndima ya kulonga mbuliyedi kukongela nkongo kubula haluse.6 Simanya kugamba Chohile akongilendima ino yedi mndani mwe myoyoyenyu, naijendeleze aibuze ko uhelo mwedizuwa akuwiya Kulisito Yesu. 7 Naungwanifanyanye yano, mwa nyuwe nyose,kwaviya nawafanyanya mo moyo wangumazuwa yose. Mwo kufungwa kwangunaho hatenda silekeilwa, nyuwe nyosemwehanga hamwenga na miye mwe wediwa Chohile mwe ndima ya kuigombelambuli yedi ya Kulisito na kuilavyanya.8 Kwaviya Chohile ni mukuzi ywangumweviya huwawonelani ungi nyuwe nyosemo moyo wakwe Kulisito Yesu.

9 Lombezo dyangu kwa Chohilenikugamba, ungi wenyu wongezekele mweumanyi wa chindedi na kwivisa, 10 chanimdahe kumanya mbuli zitendese ntana.Aho namtende watana hamwine lemadyodyose mwe dizuwa akwizila Kulisito.11 Wikazi wenyu naumemezwe ntendwaza wikazi ukumwelela Chohile, ziya YesuKulisito mwenye akuwenkani, kwa chausacha ukulu na ntogozi za Chohile.

Wikazi wa kumsankanila Kulisito12 Walukolo weyangu, naunga mmanye

kugamba mbuli zinibwile zinambizavitendese kulonga mbuli yedi ya Kulisito.13 Kulawana nayo, wamizi wose wanyumba nkulu ya zumbe hamwenga nawatuhu wose wamanya kugamba ni mwechifungo kwaviya namsankanila Kulisito.14 Kwachausa che chifungo changuwalukolo walozize wamzumila Zumbe, nakuhikiliza vitendese mo kulonga ulosi waChohile hewene nkama.

15 Ni chindedi kugamba, walozize mgatimwawo walonga mbuli ya Kulisito kwafinju na nkumbizi, mna awatuhu walongambuli za Kulisito kwa kunga kwambizawatuhu. 16 Wano wakumlonga vyediwamlonga Kulisito kwa kunga, kwaviyawavimanya kugamba Chohile kaninkandima ya kugombela mbuli yedi. 17 Mnawadya watuhu walonga mbuli za Kulisito

WAFILIPI 1:18 230 WAFILIPI 2:15kwa finju naho siyo kwa moyo uchumile,wakafanyanya kugamba nawanongezezemasulumizo mwe chifungo changu.

18 Havinani! Hegu kunga kwawo kwihahegu ni kwedi mbuli za Kulisito zalongwakwa sila zilozize, mweivyo nelelwa. Nahonanijendeleze kwelelwa. 19 Kwaviyasimanya kugamba kwa malombezo yenyuna kwa wambizi wa Muye Ukukile waYesu Kulisito nanihonywe. 20 Saviyanabesaga hatenda na msuhi utendesekugamba saningile soni hata hadodo.Mna kukongela haluse na mazuwa yose,nanimtogole Kulisito sina woga wowosemwe wikazi wo mwili wangu, ni mjimahegu sibanika. 21 Kwangu, ujima nikumsankanila Kulisito, naho habanikanajenyeza. 22 Mna hegu kwa ujima womwili nanidahe kujendeleza kudamanyandima ikujenyezesa simanyize nisaguledihi! 23Naungwa nimbulimbili. Najelejezanite hekale hamwenga na Kulisito, kwaviyanicho chintu chitana chitendese. 24 Mnani chintu chitana kwenyu uneva nanijendeleze kutenda na ujima wo mwili.25Nina chindedi cha ino, simanya kugambana nijendeleze kwikala hamwenga nanyuwe wose, chani mjendeleze chinyemichenyu mo uzumizi. 26 Ivyo umo hauyanaho kwenyu, namweduvye vitendesemweviya Kulisito Yesu anidamanyize.

27 Lujendo lwenyu lwaungwa lu-timilane na vikulonga Mbuli Yedi yaKulisito, chani uneva hadaha kwizakwenyu hegu sinadahile, vinaleke nahokugamba mwachimala vitogile mkatendawamwenga, na kugamba mwagombankondo hamwenga mo muye umwe moyoumwenga wo uzumizi wa Mbuli Yediya Kulisito. 28 Msekuwogoha wahiganyiwenyu, chino nachitende ni chilajisokwawo walavyanye kugamba waga mnakwenyu ni kugamba mwambulwa niChohile mwenye. 29 Kwaviya nyuweChohile kawenkani chise cha kum-sankanila Kulisito naho sukodu kumzumilamna naho kwa kusulumizwa kwachausachakwe. 30 Haluse chambizana na miyemwe kugomba nkondo. Nkondo ino nidyamuwone hagomba hadya nkongo nahonichei kugomba saviya mkwiva.

2Unyanyahalo na Ukulu wa Kulisito

1 Ujima wenyu mwa Kulisito wawato-gezani naho kunga kwakwe Kulisitokwawahozani. Mna ndala hamwenga naMuye Ukukile naho mna moyo wedi nahowa mbazi kwa chila yumwenga. 2 Elo,dumizani kubweda kwangu mkatenda nafanyanyi za chalumwe kunga kuligane naumwenga. 3Msekudamanya chochose kwafinju hegu kwa kwefenya vya bule Mnachila mntu amtunye mnyawe amwonemtuhu kugamba ni mtana kwejinkamwenye. 4 Chila mntu asekusinya mbulizakwe mwenye du mna asinye mbuliza watuhu. 5 Mtende na fanyanyi idyayendaga mwa Kulisito Yesu6 Uyo, kukongela chikale endaga kekala

saviya ChohileMna hafanyanye kugamba kuligana na

Chohile ni chintu cha kutozesa7 Kadula vyose niyo eliganya na mtumwakeliganya na mtumwa,niyo elekwa mntu.8 Kanyanyahala na kwiva kubula kubanika,hata kubanika kwakwe mo msalaba.9 Ivyo Chohile kamkwezesa kulanga, niyo

amwinka zina dikujinka mazinayose.

10 Chani kwa ntunyo ya zina dya Yesu,vyumbe vyose kwembingu na mwe isi na

kuzimu,vifike madi kulongozi kwakwe,11 na chila mlomo na uzumile kugamba

Yesu Kulisito ni Zumbe,kwa ukulu wa Chohile Tate.

Kung'ala saviya ulangazi mwe isi12 Weyangu hunga, hadya nendaga

na nyuwe na mniva mazuwa yose,kubula haluse hatenda hale na nyuwemkaniva. Jendelezani kudamanya kwakogoha na kuzingiza ya kulagisa kugambamwambulwa. 13 Kwaviya Chohile nuyoakudamanya ndimamazuwa yosemwenye,na kuwenkani udahi wa kunga na kuchin-tiza mzungu wakwe mwenye.

14 Damanyani chila chintu hehena ku-fuzuma naho msekuhigana. 15 Chanimtende wantu wedi, hewena katitu, saviyawana wa Chohile wachumile wakwikalamwe wantu wavu naho wagile we isiino. Mwaungwa mlangaze mgati mwa

WAFILIPI 2:16 231 WAFILIPI 3:13wantu wano saviya ntondo zikulangazamoulanga, 16mkatozesa mbuli ikwigala ujima.Nitende na cha kweduvila mwe dizuwa dyakuwiya Kulisito, kugamba naitende ni chi-lagiso cha kubunkula kugamba kuhikilizakwangu nendimangu havyagile bule.

17Hata hajidwa ujimawangu utendema-jeleko hamwenga na uzumizi wenyu uku-tenda ntambiko kulongozi kwa Chohile,nabweda kwehanga hamwenga na nyuwenyose. 18 Iviya nanywi bwedani na kwe-hanga hamwenga na miye mo kubwedakwenyu.

Timoseo na Epafolodito19 Mo kulungana na Zumbe Yesu

nina msuhi kugamba nanidahe kum-sigila Timoseo kwenyu chani nijelwemoyo ni mbuli hunga ninkwe kulailakwenyu. 20 Nuyo du fanyanyi zakwezikuligana nezangu, akunga asankanilembuli zenyu chindedindedi. 21 Watuhuwose wasankanila mbuli zawo wenyewaleka kusankanila mbuli za Yesu Kulisito.22 Nyuwe wenye mmanya viya Timoseoelajise kugamba awagila, uyo namiye, engamwana na ise, chidamanya ndima yaMbuliYedi ya Kulisito hamwenga. 23 Ivyo ninamsuhi wa kusunguza kumsigila kwenyuaho nanimanye mbuli nazi nijendele.24 Naho, nina msuhi mwa Zumbe akaungananisunguze kwiza kwenyu.

25 Sifanyanya ni vyedi nimsigile mlukoloywetu Epafolodito, Uyo ni mndimamnyangu mwe ndima na mwe kuigombelaMbuli yedi ya Kulisito ni mntu ywenyuanambize mwe yadya nahaunga. 26 Anankwina zilozize za kuwawonani nyose,naho ana chinyulu kwaviya namwivakugamba nimnyonje. 27 Nani mnyonjegajagaja, mna Chohile kanifila mbazi, mnahechedu nachi hamwenga na miye chaninisekutenda na usungu utendese. 28 Mna,naunga vino haluse nimsigile kwenyu,chani mnamwona mwelelwe vituhu, ivyousungu wangu unihunguke. 29 Mhokeleninaho, kwa kubweda kose saviya walukolomwa Zumbe. Watunyeni wantu wakwingasawo. 30 Uyo nehaguhi na kubanika kwachausa cha ndima ya Kulisito, kahosa ujimawakwe chani anambize wambizi udyanyuwe hemninkile.

3Kuzumilwa ni Chohile

1 Hongezeza, walukolo weyanguelelwani mwekulungana na Zumbe.Sanisokele kuwiya yadya niwawandikilehadya nkongo, ayo nayawaikeni mpeho.2Wenegeniwadyawakudamanyawihi, awowantu wekale enga mbwa wakungisa kwe-jela ngasu. 3 Suwe nawo chijeligwe ngasuchindedi, kwaviya chamlombeza Chohile,kwa sila ya Muye Ukukile wakwe nahochabweda mo kulungana na Kulisito Yesu,hachikuzikiya msuhi mbuli za mo mwili.4 Mna miye, nahadaha kwika msuhi mwembuli zikudamanywa mo mwili. Heguhana mntu akufanyanya kugamba analuhosa lwa msuhi wambuli zikudamanywamo mwili, miye simjinka. 5 Najelagwangasu mwe zuwa dya mnane eze nelekwe,miye ni Mwizulaeli, kabila dya Benjamini,Mwebulaniya toti, mwe kutoza sigilizimiyenendaga Mfalisayo, 6 naho nahahikilizakubalanga bunga dya wamzumile Kulisito,mwe kudamanya yedimwe kutimila sigilizinendaga sina lema dyodyose. 7 Mna ayoyose yendaga yongezeka kwangu, vinohaluse siwona kugamba sicho chintu kwachausa cha Kulisito. 8 Naho sayo ayodu nawona chila chintu ni kwaza kwachausa cha utana utendese wa mbuli yedikugamba kummanya Kulisito Yesu Zumbedyangu. Kwa chausa chakwe sidula chilachintu, siviwona kugamba nisaviya uzavuchani nitende na Kulisito, 9 nilunganywehamwenga vitendese. Miye sikunganaho kuzumilwa ni Chohile kulawana nakutimila sigilizi. Mna haluse nazumilwani Chohile mwe viya nimzumile Kulisitokuzumilwa kwangu ni Chohile kwegamilamo wedi. 10 Icho hunga ni kummanyaKulisito na kuwona nguvu yakwe ya uyusowakwe, kutendanandalamwamasulumizoyakwe naho niligane naye mo kubanikakwakwe. 11 Hatenda na msuhi kugambamiye nami naniuyuswe.

Kunyaguliza kubula ko uhelo we misezigo12 Sikunga kulonga kugamba sibula uh-

elo hegu kugamba sichinta, mna nanyag-uliza chani nihude na kuhokela ntunyokwaviya Yesu kulisito kanihokela kale ni-tende ywakwe. 13 Walukolo weyangu, sik-ufanyanya sinkigwa kale jeleko idyo, mna

WAFILIPI 3:14 232 WAFILIPI 4:18najesa mbuli imwenga najala yadya ya-jinkile nahikiliza kukaula yadya ye kulon-gozi kwangu. 14 Elo, nanyaguliza kubula kouhelo wemisezigo, chani nihokele diya idi-jeleko dyo ujima wa mazuwa yose Chohileanitangile kwembingu kwa sila ya KulisitoYesu.

15 Suwe chose chitogile mo kumzumilaKulisito chitende na fanyanyi zimwe. Heguawamwenga mgati mwenyu wafanyanyavituhu, Chohile nawabunkuileni imbuliiyo. 16 Vyovyose navitende chijendelezemwe sila iyo chitimile kubula vino haluse.

17 Walukolo weyangu timilani mliganowangu. Chiwenkani mligano wedi, ivyowategelezeniwadyawakwikala na kutimilamligano uwo chiwenkileni. 18 Siwagambilakale imbuli ino nkanana zilozize, halusenawiya naho kwa mesozi, wantu walozizewekala enga wehi wa file ya Kulisito momsalaba. 19 Uhelo wawo ni kubalangwa,tama zawo za mwili nuyo mnungu ywawo,ukulu wawo weduvila mbuli zawo za soni,wafanyanya du mbuli za mwe isi. 20 Mnasuwe chiwakaya wa kwembingu, cham-goja kwa nkwina nkulu mwambula kulailakwembingu, Zumbe Yesu Kulisito. 21 Uyona ihitule imili yetu ihwele na kuidamanyailigane saviya ukulu wo mwili wakwe, kwenguvu idya, mwe iyo adaha kuvika vintuvyose hasi mo uzumbe wakwe.

4Mbuli za kujela moyo

1 Ivyo, walukolo weyangu hunga, ninankwina zitendese kuwawonani naho,nyuwe mwi chinyemi changu na chilembacho uhuda wangu nanihokele nefenyezanyuwe. Nyuwe hungisa naweilani mchi-male mtogile mo kwehanga kwenyu naZumbe.

2 Naweilani nyuwe Euodiya na Sin-tike mwikale mwe wivano mwa Zumbe.3 Wenawe mndima mnyangu mchindedi,nakunga wambize wavyele awo, kwaviyawahikiliza kudamanya ndima ya ku-longa mbuli yedi ya Kulisito hamwengana miye na Chilementi na wandimaweyangu watuhu wose, awo mazina yawoyawandikwa mwe chitabu cho ujima.

4 Elelwani mazuwa yose mo kulunganakwenyu na Zumbe. Naho nalonga kaidi,elelwani!

5 Kuhola kwenyu kumanywe niwantu wose, Zumbe ehaguhi na kwiza.6 Msekwehelwa mwe mbuli yoyose, mnamwe chila chintu kwa kuvika na kum-lombeza Chohile mweziya mkunga, kwakuhongeza. 7 Ivyo, utondowazi wa Chohileukujinka umanyi wose wa wantu naudimemyoyo na umanyi wenyumo kulungana naKulisito Yesu.

8 Hakomeleza, walukolo weyangu, ikanifanyanyi zenyu zedi mwe mbuli zose zachindedi naho ya kutunya naho ikuzu-milwa ni Chohile na mbuli zose zikuwag-ila ntogozi na udahi wakusagula yedi.9 Damanyani yadya mhinile na kuhokelakulaila kwangumbulimwivile na kuziwonakwangu zidamanyeni. Chohile akuwenkawantu utondowazi natende hamwenga nanyuwe.

Kuhongela kwa chausa cha ntunyo10 Naseleleswamo kulungana na Zumbe,

kwaviya haluse ko uhelo mchimpula nahofanyanyi zenyu kwachausa changu, saviyanamkanifanyanya. Sikunga kugambanamnijala, mna hampatile luhenyo lwakulagisa imbuli iyo. 11 Sikulonga vinokwaviya siswesa chintu kwaviya sihinakwelelwa mwe vintu viya mnanavyo.12 Simanya kwikala mwe kuswesa nahosimanya kwikala mwe ugoli. Sezwezakwelelwa mwe mbuli zose, mwe kulozolahegu mwe gumbo, hegu mwe ugoli hegumwe kuswesa. 13 Nadaha mbuli zose mwaKulisito akunijela nguvu.

14 Mna namdamanya vyedi, mnambizamwe nkunto zangu. 15 Nyuwe Wafilipimmanya wenye kugamba mwe nkongo mokuilonga mbuli yedi, umo halaila Make-doniya, nendile hahana bunga dya wamzu-mile Kulisito tuhu dyambizane na miyemwe mbuli ino ya kulavya na kuhokelamna ni nyuwe du. 16 Umo nahaungawambizi wa viya hunga kudya Sesalonikemnigaila, naho nkanana zilozize. 17 Siyokugamba naunga du kuhokela jeleko, ichohunga ni chongezekelo chongezwe mweyadya mdamanye kale. 18 Ivyo, sihokelakale vintu vyose mninkile, naho vijinkaivyo nahaunga. Mna chila chintu, kwaviyaEpafolodito kanigaila kale jeleko dyenyu,jeleko dino ni ntambiko ina mhempe,ntambiko ya kuzumilwa ni Chohile naho

WAFILIPI 4:19 233 WAFILIPI 4:23ikumwagila naho enga ntambiko ya kokwamo moto. 19 Ivyo, Chohile ywangu,kwa ugoli wakwe mkulu kujinkila silaya Kulisito Yesu, nawenkeni yadya yosemkunga kuligana na ulozo na ukuka wougoli wakwe. 20 Ukulu una Chohile tatiywetu mazuwa yose! Taile.

Ndamsa za nkomelezo21 Walamseni wantu wa Chohile wose

wakumzumila Kulisito Yesu. Walukolowe hamwenga na miye wawalamsani.22Wantuwa Chohile wose vitendese wadyawakwikala kwe nyumba ya seuta ywa Lumi,wawalamsani.

23 Zumbe Yesu Kulisito awenkeni nyuwewedi wakwe.

WAKOLOSAI 1:1 234 WAKOLOSAI 1:14

BALUWA YA PAOLO KWAWAKOLOSAIULONGOZIBaluwa kwa Wakolosai yawandikagwa nimsigilwa Paolo (1:1). Baluwa ino aiwandik-aga akatenda kwechifungo, vyafanyanywamo mhilimo wa 60 AD. Wakolosai na Wae-feso hamwenga na Filemoni zamanyikani baluwa za kwechifungo kwaviya Paolokaziwandika akatenda kwechifungo.Awandikaga ibaluwa ino kwa bunga dyawamzumile Kulisito komzi wa Kolosai.Paolo ahakongile bunga dya wazumizikomzi wa Kolosai, saviya viwandikwe(2:1), mna nendile ana mtintiso msikukwawo. Vyadahika kugamba Epafulanuyo adikongaga idibunga dya wamzumileKulisito uko Kolosai.

Paolo nakalonga kulanga mahinyo youdantimwe bunga dyawamzumile Kulisitowa komzi wa Kolosai. Mwe baluwayakwe kalongesa kulanga mbuli izo.Mafani kwendaga na bunga dya Wayahudiwakulisito nawakajeza kuwakunduganyawakulisito watuhu watimile sigilizi zaChiyahudi kulaila mwe idilagano dya kale,vitendese kujelwa ngasu. Paolo kawandikapwilili kugamba wakulisito hawakungachintu chituhu mna Kulisito du chaniwawagile kwa Chohile (1:15-20) kugambamahinyo ayo yegamila mwe mbuli zachimntu hezine mana (2:8).Vimndani

Paolo nakakonga ibaluwa kwakuwalamsa wantu wa bunga dyawamzumile Kulisito we komzi waKolosai (1:1-2).

Akajika kawandika kulanga mbuli zaukulisito vitendese wenege mbuli zamahinyo yo udanti kwa Wakolosai(1:3-3:4).

Saviya mwe izibaluwa zakwe zilozizePaolo kajeseza inusu ye baluwa yakwekwa kuwenka malagiso ya ulangiliziwa ivyo mkulisito ywedi akungwaekale (3:5-3:6).

Paolo abindiliza kwa ndamsa na malag-iso kugamba ibaluwa isomwe kwaizwi kulu mwa mabunga ya mzumileKulisito (4:7-18).

1 Miye Paolo msigilwa ywa Kulisito Yesu

kwa kunga kwa Chohile, hamwenga naTimoseo mlukolo ywetu,

2 Chawawandikilani nyuwe wantu waChohile mkwikala komzi wa Kolosai,nyuwewalukolowakanunimwekulunganana Kulisito.

Chohile Tati ywetu, awenkeni wediwakwe na utondowazi.

Malombezo ya kuhongeza3 Chamtogola Chohile, Tati ywa

Zumbe dyetu Yesu Kulisito mazuwayose umo chikawalombezezani, 4 chivaivyo mkumzumila Kulisito Yesu na ivyomkuwaunga wantu wose wa Chohile.5 Uzumizi wenyu na kunga kwenyuvyegamilamomsuhimwikiwe kwembingu.Mwevaga ulosi wo msuhi uwo nkananaya nkongo chipindi mgambilwe ulosi wachindedi kugamba Mbuli yedi ya Kulisito.6 Mbuli yedi ya Kulisito ichei kujimbikana kulonga mwe isi yose, saviya ijimbikekwenyu kukongela mwe idizuwa diyamwivile wedi wa Chohile na kubunkulaivyo ikutenda chindedi. 7 Epafula mndimamnyetu chikunga, nuyo awahinyizenimbuli izo. Uyo ni mndima mkanuniywa Kulisito mwe hantu hetu. 8 Nuyoachigambile mbuli za kunga kwenyumwinkigwe ni Muye wa Chohile.

9 Kwachausa icho hachikusokelakuwalombezezani, kukongela mwe dizuwachivile mbuli zenyu. ChamlombezaChohile awadahizeni mmanye kungakwakwe naho awenkeni ubala wose naumanyi kulaila kwa Muye wakwe. 10 Elo,namdahe kwikala saviya Zumbe akunga,na kutenda yakumwelela. Mwe sila iyonamdahe kutenda ntendwa zedi za chilanamna na kongezeka kummanya Chohilevyedi. 11 Chohile nawajeleseni nguvukwa udahi wakwe wa ukulu chani mdahekujijimiza mwe chila chintu hehena ku-sokela. 12Mtogoleni Chohile kwa chinyemi,Tate awadahizeni kutenda wawagilwa wakuhokela chihande chenyu cha ulisi wawantu wa Chohile mo useuta wa Chohileuyo ulangazi. 13Uyo kachikombola kulailamwe udahi wa chiza, niyo achingiza mweuseuta wa mwanawe akungisa. 14Mwa uyochikombolwa na kulekeilwa masa yetu.

Kulisito na ndima yakwe

WAKOLOSAI 1:15 235 WAKOLOSAI 2:1015 Kulisito akuwoneka aligana jejeje

na Chohile hekuwoneka, endaga eyukovyumbe vyose hevinati kumbwa. 16 Kwasila yakwe Chohile kaumba vyumbe vyosekwembingu na mwe isi, vikuwoneka nahevikuwoneka, hegu nu useuta heguukulu hegu udahi. Chohile kaumba vyosekwa sila yakwe na kwachausa chakwe.17 Kulisito kalongwela vintu vyose umohevinati kumbwa, mwe sila ya kulungananaye chila chintu chihantu hakwe. 18 Uyoni mtwi wa mwili kugamba bunga dyawamzumile wakutenda mwili wakwe.Uyo ni nkongelo ya ujima. Uyo nuyonkongo, nuyo ywa nkongo kuuyuka,chani alongwele vintu vyose. 19 KwaviyaChohile mwenye kaunga ujejeje wakweuwoneke mndani mwa Kulisito. 20 Kwasila ya Mwanawe, kaunga kuivyanya isiyose na yeye. Kwa sila ya sakame yaMwanawe abanike mo msalaba, Chohilekegala utondowazi, ivyo kaivanya vintuvyose hamwenga na yeye mwenye, vimweisi na vi kwembingu.

21 Nyuwe mwe nkongo na mwihalena Chohile, na mwiwehi wakwe mwezifanyanyi zenyu na ntendwa zenyu zihiye.22 Mna haluse, Chohile kawevanyanina yeye mwenye, kwa sila ya kubanikaMwanawe, chani awadahizeni kutendawantuwakukile, hemwina lema heguwavuwowose. 23 Mna mwaugwa, mjendelezemo mwegamo utogile mwe uzumizi,msekusingiswa na kwaza msuhi mhokeleumomwevagaMbuli Yedi ya Kulisito. MiyePaolo sikwa nitenda mndima ywa kulongaMbuli Yedi ya Kulisito idya ilongigwe kalemwe vyumbe vyose mwe isi.

Ndima ya Paolo kwa wamzumile Kulisito24 Haluse nayelelwa masulumizo hupata

kwachausa chenyu, kwaviya kwa masu-lumizo yangu hano he isi, nabindilizachiya chihunguke mwe masulumizo yaKulisito kwachausa cha mwili wakwe,nuko kugamba bunga dya wamzumileKulisito. 25 Miye sitendwa mndima ywawazumile kuligana na ndima ninkigwe niChohile kwachausa chenyu. Mbuli yenyeni kulonga kwa ujejeje ulosi wa Chohile,26 ulosi uwo ni chinyele awafisize wantuwose chikale na vyeleko vyose, mna halusekawabunkwila wantu wakwe wakukile.

27 Chohile kaunga awabunkwile wantuwakwe ichinyele icho ivyo chili chinaugoli mkulu adamanye kwachausa cha isizose. Ne chinyele icho ni kugamba Kulisitoemndani mwenyu, nuyo akuchigailamsuhi kugamba nachehange mo Ukuluwa Chohile. 28 Ivyo chamlonga Kulisitokwa chila yumwenga. Chafunda nakuhinya kwa ubala wose chani chiwambizewantu wose walungane jejeje na Kulisito.29 Nivyo vikuleka nevinya kwa udahiwoseni hwinkwa ni Kulisito, ukunitendanidamanye ndima mndani mwangu kwanguvu.

21 Naunga mmanye ivyo huhikiliza ku-

damanya ndima kwachausa chenyu nakwachausa cha wazumizi wa Laodikiyana kwachausa cha wose hewanati kuni-wona uso wangu mwe mwili. 2 Naungamyoyo yawo ijelwe nguvu na kulunganamwe kunga. Kujinka ayo watende nachindedi ichodu chitendese chikulawanana umanyi wijejeje. Aho nawamanyeichinyele cha Chohile, nuko kugamba kum-manya Kulisito mwenye, 3 mndani mwakemwefisa mpamba zose za ubala na umanyi.

4 Nawagambilani nyuwe mbuli zinochani mntu anasekuwadanta kwa milosiikuluvya. 5 Umo hegu hatenda hale nanyuwe chimwili, mna ni hamwenga nanyuwe chimuye mazuwa yose, nelelwa ha-wona ivyo mkwikala mwe mzungu wedina kuchimala mtogile mo uzumizi mwaKulisito.

Ujima jejeje mwa Kulisito6 Kwaviya nyuwe mumzumila Kulisito

Yesu kutenda Zumbe, ivyo ikalani mo ku-lungana naye. 7 Mtende na maizi mn-dani mwakwe, mwezengemlangamwakwenaho mtende mtogile mo uzumizi engaviya mhinyigwe, mkahongelese.

8 Kaulani, mntu asekuwazaganyanikwa udanti uwodu wa ubala wa chimntu,ukwegamila mwe mahinyo ya wantuna ya mpepo za uzumbe we isi, mnahayakwegamila mwe mahinyo ya Kulisito!9 Kwaviya ujejeje wose wa Chohile wimndani mwa Kulisito mo mwili wakwe,10 nanywi mwinkingwa ujima jejeje mokulungana naye. Uyo ana udahi mwempepo zose zina uzumbe.

WAKOLOSAI 2:11 236 WAKOLOSAI 3:1611 Mo kulungana na Kulisito nyuwe

na mjelwa ngasu, mna siyo ngasu iku-damanywa ni wantu, mna ikudamanywani Kulisito mwenye, na idya ikungigwana kukombolwa kulaila mo untu wamasa. 12 Kwaviya, mwize mbatizizwe namzikwa hamwenga na Kulisito, na moubatizo muuyuswa hamwenga na uyokwa kuzumila mwe zinguvu za Chohileyudya amuuyuse Kulisito. 13 Aho chikalemwendaga enga mbanika kwachausa chamasa yenyu na kwaviya untu wenyuwa masa nendile haunati kuswa. MnaChohile kawenkani ujima hamwenga naKulisito. Chohile kachusiza masa yetuyose, 14 Kadwila hale masa chiwandikilwena sigilizi zi kuchijela masa, niyo azusavitendese kwa kuzigong'ondela mitungamo msalaba. 15 Uko ko msalaba Kulisitokawahoka udahi wakuluwampepo nawataudahi, kawaika mo lumpe, akawabuluzaenga wagwiligwe mwe lujendo lwa bungadya uhuda wakwe.

16 Elo, mntu asekuwakantila mwenkande na kunywa, hegu mwe ngasu heguulailo wa mnenge hegu zuwa dya kuhu-mula. 17Mbuli saizo ni chizuli du cha yadyayekulongozi. Chindedi chenye ni Kulisitomwenye. 18 Msekuzumila kuhokwa chiyamkuwagilwa kutenda nacho mntu yoyoseakwelagisa kwa kuse kugamba yeye nimnyanyahala naho mta kuvikila wandimawa kwembingu. Mntu yweivyo asinyisasozi zakwe za msi naye eduvya vya bulemwe fanyanyi zakwe za chimntu. 19Mntuuyo hatozane na Kulisito emtwi wo mwili.Mwo ulongozi wa Kulisito, mwili wosewaliswa na kulunganywa hamwenga kwanyuje zakwe chani utogemwe viya Chohileakunga.

Kubanika na kwikala na Kulisito20 Nyuwe mbanika hamwenga na

Kulisito na kukombolwa mwe udahi wampepo zina uzumbe we isi. Nimbwani,ivyo, mkwikala enga viya mwendaga mweisi ino? Ni mbwani mkwikiana miko saiyo.21 “Msekutoza chino, naho msekulumachiya, naho msekudonta chiya!” 22 Mbuliizo zose ni ziya ze vintu vikubanika ahadyavikudulwa ayo ni malagizo na mahinyoya chimntu du. 23 Ichindedi, miko iyoikala ya ubala kwaviya yalawana na mviko

mwedamanyize wenye na unyanyahalowawo na mwe kusulumiza mwili mnahaiwagile chintu kuchinda tama zo mwili.

31 Ivyo, uneva muuyuka hamwenga na

Kulisito, londani mbuli zi kwembingu ukoKulisito eli, kekala he useuta ntendele yakulume ya Chohile. 2 Fanyanyani mbuli zauko kulanga, mna sizo mbuli za hano heisi. 3 Kwaviya nyuwe na mbanika, ujimawenyu ufiswa hamwenga na Kulisito mwaChohile. 4 Ujima wenyu ni Kulisito, naumo akunga alaile naho nanywi namtendehamwenga naye mo ukuka.

Ujima mhya mwe kulungana na Kulisito5 Elo, komani chochose chi mndani

mwenyu ni che isi uchilanga, uzavu, tamaihiye, na umelo, umelo nuwo mviko wakuvikila matukulu. 6Kwachausa cha mbuliizo maya ya Chohile nayawemukile wosehewekumwiva. 7 Chikale icho nyuwenanywi namwikala kwa kutimilambuli izo,umo ujima wenyu wekalaga mwe izo.

8 Mna haluse mongigwa mlekane na iz-imbuli izo zose, maya na tama na wihi.Msekuhuluta naho milosi ihiye mseku-jeza kuilonga. 9 Msekudantana, kwaviyanyuwe mvula kale udya untu we chikalena ntendwa zakwe zose zihiye, 10 mvalauntu mhya, uno uchekujendeleza kuli-ganywa ni Chohile. Mumbi ywakwe,saviyamliganowakwe, chanimummanyiseChohile. 11 Kwaivyo hahana naho kwes-ima Mgiliki na Myahudi, ajeligwe ngasu namdongwe, mkaya, mtumwa na mntu suyomtumwa. Kulisito nuyo chila chintu, naemwe yose.

12 Nyuwe ni wantu wakwe Chohileyudya awaungileni na kuwasagula kutendawakwe. Ivyo, mtende na moyo wa mbazi,wedi, ukuzumila, uhoile na kujijimiza.13 Jijimizanani naho mlekeilane unevayumwenga ywenyu ana mbuli yoyosemwa mnyawe. Mwaugwa mlekeilanesaviya Zumbe awalekeileni. 14 Mwa yose,tozesani kungana, kwaviya kuunganakwaduganya chila chintu mwe umwejejeje. 15Utondowazi wa Kulisito ulongozemyoyo yenyu. Chohile kawetangani mton-dowale mo mwili uwo umwenga. Nahomtende wantu wa kuhongeza. 16 Ulosi

WAKOLOSAI 3:17 237 WAKOLOSAI 4:18wa Kulisito na wikale ulozize mndanimwenyu mo ubala wose, mkahinyanana kufundana kwa ubala wose, chemanizabuli na nchemo za kumtogola Chohile.Mchemeleni Chohile mwe myoyo yenyukwa kuhongela. 17 Chila mkudamanya kwambuli hegu ntendwa, damanyani vyosekwa zina dya Zumbe Yesu na kumhongezaChohile Tate kwa sila yakwe.

Wikazi mhya mwe lukolo18 Nyuwe wavyele, watunyeni wagosi

zenyu, kwaviya nivyo akunga Zumbe.19 Nanywi wagosi, waungeni wavyele

wenyu, msekuwakwahila.20 Nyuwe wana, wetegelezeni welesi

wenyu mwe mbuli zose, kwaviya nivyovikumwagila Zumbe.

21 Nyuwe nanywi welesi, msekuwehizawanenyu, hegu nivyo nawengile chevu.

22 Nyuwe watumwa, wategeleze-seni awo kwa mwili ni wakulu wenyuwe isi mwe mbuli zose, visekutendaumo wakawakaulani kwaviya mwaungakwekomba kwawo, mna damanyani ivyokwa moyo wose, kwachausa cha kumvikilaZumbe Yesu. 23 Chila chintu mkudamanya,mchidamanye kwa myoyo yenyu yose,saviya wakumdamanyiza Zumbemna sawowantu. 24 Kumbukani kugamba Zumbenawenkeni jeleko diya awaikiye wantuwakwe. Kwaviya Kulisito nuyo Zumbe ywachindedi mkumsankanila. 25 Akudamanyavihiye nalihwe kuligana no wihi, wakweChohile hakupagula.

41 Wakulu, wadamanyizeni watumwa

wenyumweuntandanawedi saviya Zumbeakunga, mkafanyanya kugamba naywimna Zumbe kwembingu.

Malagiso kwa Wakulisito wose2 Msekuleka kumlombeza Chohile, naho

mkalombeza msinyise, mkamhongezaChohile. 3 Naho, mchilombezeze suwenaswi chani Chohile achinke luhenyolwa kulonga ulosi na kubunkula mbulihemzimanyize za Kulisito. Kwa chausaicho miye ni mwechifungo vino haluse.4 Elo, lombezani chani nidahe kulongaimbuli iyo pwilili enga ivyo vikungwa.

5Mtendenaumanyimowikaziwenyunahewenati kumzumila Kulisito, mkatenda

vitana chila luhenyo mnanalo. 6Ntamulizizenyu zitende na mbazi na mwile mazuwayose naho zikwambiza wantu, mwaungwammanye vya kumhitula vitana chilayumwenga.

Ndamsa za Nkomelezo7 Mlukolo mnyetu chikungisa Tikiko,

mndima mnyetu na mndima mchindedimwe ndima ya Zumbe, nawagambilenimbuli zangu zose. 8 Nivyo vikuleka nam-sigila, chani kwa kuwagambilani mbulizetu, awajele moyo. 9 Eza hamwenga naOnesimo, mlukolo mnyetu chikungisa namchindedi, uyo ni mnyenyu. Nawawagam-bileni mbuli zose zikulaila hano.

10 Alisitaliko, yudya chiwose mwechifungo, awalamsani iviya Mako, mwih-wawe dya Banaba. Mako yudya mhokelekale malagizo yakwe, akabula kwenyumhokeleni. 11Na Yesu akwitangwa Yusito,awalamsani. Mwa Wayahudi wazumilekale, wano du, nawo wakudamanyandima hamwenga na miye kwa chausacha Uzumbe wa Chohile, wowo watendawambizi wakulu kwangu,

12 Epafula, mnyenyu na mndima ywaKulisito Yesu, awalamsani. Mazuwa yoseawalombezezani nyuwe vidala chani mchi-male vyedi, mkulumbale naho mtogesemwe mbuli zose akunga Chohile nahomumwivise Chohile. 13 Nadaha niukulekugamba adamanyisa ndima vitana kwachausa chenyu na kwa chausa cha wantuwa Laodikiya na Hielapoli. 14 Luka, tabibuywetu chikungisa, na Dema, wawalamsani.

15 Ndamsa zetu kwa walukolo waLaodikiya. Mlamseni lumbu dyanguNimfa hamwenga na bunga dya wamzu-mile Kulisito wakudugana mwe nyumbayakwe. 16 Mkaheza kusoma ibaluwa ino,mnamanye kugamba yasomwa ni bungadya wamzumile Kulisito dya Laodikiya,na nyuwe mnatende mwisome ibaluwawapatile wowo. 17 Mgambileni Alikipoaijese vyedi idya indima enkigweni Zumbe.

Chohile awaikeni mpeho. 18 Nawandikayano kwa mkono wangu mwenye. Ndamsazilaile kwangu, miye Paolo. Fanyanyanikugamba ni mwe chifungo. Wedi waChohile utende na nyuwe.

1WASESALONIKE 1:1 238 1WASESALONIKE 1:10

BALUWA YA NKONGO YAPAOLO KWAWASESALONIKEULONGOZIBaluwa ya nkongo kwa Wasesalonikeyawandikagwa ni msigilwa Paolo (1:1).Yadahika kutenda ni baluwa ya nkongoiwandikwe ni Paolo ni ntendele imweBibiliya iwandikwe mgati mwe miakamilongo mishano na imwenga nyumaniaho elekagwa Kulisito. Paulo nendilene Kolinto umo akawandika ibaluwa inomwe bunga dya wantu wazumile ukoSesalonike, bunga dya wantu wazumilediya aikaga msingi mwe ntambo yakweya kaidi (Act 17:1-10). Kalonga mwechitabu cha ntendwa kugamba bunga dyawantuwazumile dilunganywaniWayahudiwajeche na Wagiliki walozize.

Paolo nahemalanye kwikala uko Sesa-lonike chipindi chitali eze aheze ukwikamsingi mwe dibunga dya wantu wazu-mile, ivyo niyo egala ibaluwa yake nyu-mani kuwajela moyo wantu wamzumile.Ibaluwa ichisanya mbuli zilozize na malag-iso yalozize yakulanga wikazi wa wantuwazumile. Paolo alavyagamalagisomasikuyakulanga kwiza kwa kaidi kwa Kulisito.Mafani bunga dya wantu wazumile ukoSesalonike wabwedesaga imbuli iyo. Paoloajesezaga kwiza kwa kaidi kwa Kulisitokuchimpula kwikala wikazi ukumwagilaChohile (5:6-8).Vimndani

Paolo kakonga ino ibaluwa kwa ndamsakwa bunga dyawamzumile Kulisito nakumtogola Chohie kwachausa chawo.(1).

Ukajika kagambiliza kulanga ntendwana mbuli amgambile Timoseo (2-3).

Vituhu Paolo awenka malagiso ivyovikungwa wazumile wekale mweuwagila wa kwiza kaidi wa YesuKulisito (4:1-5:15).

Paolo akomeleza naho kwa kulamsabunga dya wantu wamzumile Kulisitona kuwagambila kugamba wamanyechindedi chila yumwenga mwe di-bunga dya wazumile asoma ibaluwa(5:16-28).

1 Baluwa ino yalaila kwangu miye Paolo,na kwa Siliwano na Timoseo.

Chawawandikilani nyuwe bunga dyawamzumile Kulisito wa Sesalonike mku-lungana na Chohile Tate, na Zumbe YesuKulisito. Chawaungilani

Wedi na utondowazi.Wikazi na uzumizi wa Wasesalonike

2 Chamhongeza Chohile mazuwa yosekwa chausa chenyu nyose. Naswi hachiku-sokela kuwakumbukani mokulombezakwetu kwa Chohile. 3 Kwaviya chakum-buka kulongozi kwa Chohile Tati ywetu,ivyo mkusankana kwa uzumizi na ivyomkutumbwazika na ndima kwa chausacha kunga kwenyu. Naho chakumbukamsuhi wenyu mwa Zumbe dyetu YesuKulisito ivyo ukutoga. 4 Walukolo wetuchimanya kugamba Chohile awaunganikawasagulani mtende wantu wakwe.5 Kwaviya umo chalongaga Mbuli Yediya Kulisito kwenyu haitendile kwa ulosidu. Mna naho kwa nguvu na kwa MuyeUkukile, chikatenda na chindedi kugambaulosi uwo ni wachindedi. Mmanya ivyochikale hamwenga na nyuwe, naho chikalakuwambizani nyuwe. 6 Nyuwe nam-timila mligano wetu, niyo mwamtimilaZumbe. Hata hegu namsulumizwa vidala,muuhokela ulosi wa Chohile kwa chinyemichikulaila kwaMuye Ukukile. 7 Ivyo nyuwemtenda mligano wedi kwa wazumile wosewa Makedoniya na Akaya. 8 Kwaviyakulawana na kuhikiliza kwenyu ulosiwa Zumbe wenela kulaila kwenyu sukoMakedoniya na Akaya du, mna uzumiziwenyu kwa Chohile wenela chila hantu.Naho hachikunga kulongesa. 9 Wantuawo walonga mo utafi wetu kwenyumwe viya mchisingile, na viya mlekilekuvikila matukulu na kumuwiya Chohile.Mdamanya ivyo chani mumsankanileChohile mta ujima naho ywa chindedi,10 naho mwamgoja mwanawe kulailakwembingu akunga auye vituhu. Mwanauyo ni Yesu, yudya Chohile amuyuse uyoakuchikombola mwe nkanto ya Chohileikwiza.

2Ndima ya Paolo uko Sesalonike.

1WASESALONIKE 2:1 239 1WASESALONIKE 3:51 Walukolo, nyuwe wenye mmanya

kugamba utafi wetu kwenyu hautendilewa bule. 2 Saviya mmanyize chisulumizwana kuhulutwa komzi wa Filipi hechinatikubula kwenyu. Hata hegu uhiganinautendesa, Chohile ywetu kachitendachilonge Mbuli Yedi hechina nkama.3 Mbuli chikulonga suwo udanti hegufanyanyi zihiye, naho hachikunga kum-danta mntu yoyose. 4 Mna mazuwa yosechalonga viya Chohile akunga, kwaviyakachiwona chawagila, niyo achinkandima ya kulonga Mbuli Yedi. Suwehachikulonda kuwabwedeza wantu mnaChohile amanyize chinyele che myoyo yawantu. 5 Chohile ni mukuzi ywetu saviyammanyize mazuwa yose hachilongilemilosi ya kwekomba kwa wantu hegukumeilamate ugoli wawantu kwa chinyele.6Hachungile ntogozi yawantu hegu yenyu,hegu kulaila kwenyu hegu mntu mtuhuyoyose, 7 hata hegu suwe chiwasigilwawa Kulisito, nachikadaha kunga vintuvisiku kwenyu. Mna suwe nachitendawahoile mgati mwenyu enga mwelesiakudima wanawe. 8 Suwe chawaungisani,chemalanya sukodu kwehanga mwe MbuliYedi ilaile kwa Chohile, mna hata kulavyaujima wetu kwachausa chenyu. Kwaviyanyuwe mchungisa chindedi. 9 Walukolowetu, nyuwe mwakumbuka viya chi-damanye ndima na kutumbwazika. Umochikawagambilani Mbuli Yedi ya Chohilechidamanya ndima chilo na msi chanichisekumwegamila mntu yeyose mwenyu.

10 Nyuwe mwi waukuzi wetu, nahoChohile naye alonga kugamba lujendolwetu mgati mwenyu wazumizi, chekalagamwe wedi na ukuka, naho hehena lema.11 Mmanya kugamba suwe chimtendelachila yumwenga ywenyu saviya tateakuwatendela wanawe.

12 Suwe chiwafundani na kuwahozaninaho chiweilani chani mwikale vyedivikumwelela Chohile, yudya akuwag-onekani kutenda hamwenga naye mouseuta na ukulu wakwe.

13 Naho chamhongeza Chohile mazuwayose mwe imbuli ino kugamba ahomwevaga ulosi wa Chohile kulaila kwetu,hamuzumile saviya ulosi wa mntu, mnasaviya ulosi wa chindedi wa Chohile.Naho ulosi uwo nuwo ukudamanya ndima

mwenyu nyuwe mkuzumila. 14 Walukolo,mbuli iziya ziwalaile nyuwe nizo ziyalaileamabunga ya wamzumile Chohile yaYudeya ya kulungana Yesu Kulisito, nizoziwalaileni nyuwe nanywi. Kwaviyanyuwe msulumizwa ni wikazi wenyusaviya wowo wasulumizwe ni weyaweWayahudi. 15 Nawo wamkomile ZumbeYesu na wawoni, niyo wachisulumizasuwe naswi. Wantu awo hawakumwelelaChohile, awo ni wehi wa chila mntu.16Wajeza kuchichinda chisekulonga MbuliYedi ya Yesu Kulisito kwa wantu wa sintuhu chani wasekwambulwa. Nivyowongezeza masa yawo yalozize watendilemazuwa yose. Mna ko uhelo maya yaChohile yawemukila.

Nkwina ya Paolo kuwatalamkila vituhuWasesalonike

17 Walukolo, kulekana kwetu na nyuwekwendaga kwa chipindi du, nachilekanachimwili du mna siyo kwa moyo. Nyu-mani hadodo nachina nkwina vitendeseza kuwawona vituhu. 18 Nachungachiwatalamkileni vituhu. Vitendesemiye Paolo, nasijeza kwinula ntambonkanana imwengahegumbili, mna Shetanikachichinda. 19Nyuwe du ni nyuwe msuhinaho chinyemi naho chilemba cha uhudachikunga cheduvile umo Zumbe YesuKulisito akauya vituhu. 20 Kwaviya nyuwemwi ukuka wetu na chinyemi chetu!.

31 Nkomelezo chidunduga kujijimiza

naho. Ivyo chiwona ni vyedi chisigaileAseni suwenye, 2 Chimsigila mlukolomnyetu Timoseo, yudya mndima mnyetukwa chausa cha Chohile hamwenga nasuwemwe ndima ya kulonga Mbuli Yedi yaKulisito. Chimsigila kwenyu chani awajelemoyo na kutogeza uzumizi wenyu. 3 Chanihata yumwenga ywenyu asekusingiswani masulumizo yano chikusulumila.Nyuwe wenye mmanya vyedi kugambachiwagilwa ni masulumizo yakwinga ayo.4 Kwaviya chipindi nendile chihamwengana nyuwe, na chiwagambilani kugambanachisulumizwe, saviya mmanyize, nivyovilaile. 5Nivyo vikuleka simsigila Timoseokwenyu, nize niwone kugamba sidun-duga kujendeleza kugoja, ivyo simsigila

1WASESALONIKE 3:6 240 1WASESALONIKE 4:18chani nipate mbuli za uzumizi wenyu,vinasekutenda mafani Mjeza kawajezaninaho ndima yose chidamanye mwenyuyaga bule.

6 Mna haluse Timoseo kabula kwetu,akalaila kwenyu naye kachigambila MbuliYedi mwe uzumizi wenyu na kungakwenyu. Kachigambila kugamba mwachi-fanyanyisa mazuwa yose, naho kugambamna nkwina ya kuchiwona suwe saviyanaswi china nkwina ya kuwawonani.7 Ivyo walukolo, mbuli za uzumizi wenyuzichijelamoyomwenkuntonamasulumizoyetu yose, 8 kwaviya haluse china ujimakwa kuwona mwatoga na kuchimala mokulungana na Zumbe. 9 Hachimanyizechimhongeze zeze Chohile ywetu kwachausa chenyu kwa chinyemi chosechinanacho kulongozi kwakwe kwa chausachenyu. 10 Chamlombeza Chohile chilona msi kwa kuhikiliza chani achinkeluhenyo lwa kuwawonani naho chanichidahe kuliganya chochose chihungukemo uzumizi wenyu.

11 Chamlombeza Chohile, Tati ywetumwenye, na Zumbe ywetu Yesu, achibuzekwenyu. 12 Zumbe awongezezeni na kuwa-jenyenyeza mo kungana, mungane nakuwaungisa wantu wose, saviya suwe chi-waungiseni nyuwe. 13 Ivyo naitogeze imy-oyo yenyu, nanywi namtende hamwinalema naho jejeje mo ukuka kulongozi kwaChohile Tati ywetu umo Zumbe dyetuYesu aho akuwiya hamwenga na wakukilewakwe woseni.

4Wikazi ukumwelela Chohile

1 Hongezeza, walukolo, mhina kulailakwetu viya mkuwagilwa mwikale chanivimwelele Chohile. Naho chindedi mtendamwekala ivyo, haluse chawalombezanina chawahembelezani kwa zina dyaZumbe Yesu mdamanye vitana viten-dese. 2 Kwaviya myamanya izisigilizichiwenkileni kwa udahi wa Zumbe Yesu.3 Chohile aunga nyuwe mtende mlen-guswe naho mwenegese na wikazi wauchilanga. 4 Chila mgosi aungwa amanyeivyo vyo kwikala na mkaziwe mwe ukukana ntunyo, 5 naho siyo saviya wantuwa si ntuhu hewemmanyize Chohile.6 Ivyo, mntu yoyose asekumbalanga hegu

kumdanta mlukolo mnyawe mwe mbuliino. Chawagambilagani ulodu ayo nakuwafunda kugamba Zumbe na awakantilewakudamanya mbuli saizo. 7 KwaviyaChohile hachitange chikale wikazi wauzavu, mna chikale mwe ukuka. 8Kwaivyo,akubela malagiso ayo hakumbela mntu,mna ambela Chohile mwenye akuwenkaniMuye Ukukile.

9 Mwe mbuli ya ungi sikungwa ni-wawandikileni mwe yadya yakuwaunganiwalukolo wenyu wazumile. Nyuwe wenyemhinywa ni Chohile kungana. 10 Nivyomwelagise kulongozi kwa walukolo wosewa bunga dya wazumizi wa Makedoniyayose. Haluse chawahembelezani nyuwewalukolo jesani vyedi vitendese mwe im-buli iyo. 11 Hikilizani vitendese chanimwikale kwa utondowazi. Msankane nambuli zenyu wenye na kudamanya ndimawenye saviya chiwasigileni. 12 Kwa ku-damanya ivyo namtunywe ni wadya sawoWakulisito, naho hamunge kwambizwa nimntu yoyose mwe yadya mkunga.

Kwiza kwa Zumbe13Walukolo, chaungammanye ichindedi

mwe wadya wabanike kale, chani msek-wingilwa ni chinyulu saviya wantu watuhuhewana msuhi. 14 Suwe chimanyakugamba Yesu abanikaga, niyo auyuka,na ivyo suwe chazumila kugamba Chohilenawalete hamwenga na Yesu wadya wosewabanike wakatenda wamzumila.

15 Kuligana na mahinyo ya Zumbechawagambila vino. Suwe nachitendewajima umo Zumbe akauya vituhu hachi-walongweile wadya wabanike. 16 Kwaviyaaho lagiso dikulaila kwa mndima mkuluywa kwembingu dikunga divike kwa izwikulu, naho gunda dya Chohile nadi-vike, uyo Zumbe mwenye nasele kulailakwembingu, wadya wabanike wakatendawamzumile Kulisito nawakonge kuuyuswa.17 Vikaheza suwe wajima mwe chipindiicho nachichisanywe hamwenga na awokwa maingu kumsingila Zumbe kulangakwa maingu. Ivyo chikale na Zumbemazuwa yose. 18 Elo nyuwe jelanani moyomo ulosi uno.

5Mwikale vyedi kwa ujeni wa Zumbe

1WASESALONIKE 5:1 241 1WASESALONIKE 5:281 Walukolo, hahana mtintiso wa

kuwawandikilani mwe mbuli yoyosemwe chipindi hegu zuwa mbuli izonazilaile. 2Kwaviya nyuwewenyemmanyakugamba zuwa dya Zumbe akuwiya vituhunadize ntukiza saviya mbavi akwizanechilo. 3 Wantu wakalonga, kuholanaho kutondowala, naho ubanasi ukungauwalaile kwa ntukiza saviya ulumi wausungu wa cheleko ukumwizila mvyeleakwefungula, naho wantu hawadahekuyenega ayo. 4 Mna nyuwe walukolohamwi mwechiza ivyo zuwa idyo dinasekuwogofyani hadiwezileni ntukiza saviyambavi viya akwiza. 5 Nyuwe wose mwiwantu mkwikala mo ulangazi, wantu wamsi. Suwe sawo wantu wa chilo, hegumwe chiza. 6 Elo, chisekugona ntongosaviya watuhu, chicheleze naho chitendena chihimo. 7 Kwaviya wakugona wagonanechilo, wakozi wakolwa nechilo. 8 Mnasuwe chi wantu wa msi chitende nachihimo. Chitozane na uzumizi na kungasaviya nchingo ya chuma kuchinda mwechifuwa, na msuhi wetu wa kwambulwasaviya nkofiya ya chuma. 9 KwaviyaChohile haungaga achifile maya yakwemakulumna chambulwe kwa sila ya Zumbedyetu Yesu Kulisito. 10 Uyo abanikagakwachausa chetu, chani chikale hamwenganaye, chikatenda wajima hegu chibanika.11 Elo hongezanani na kwambizana nyuwewenye, saviya mkudamanya haluse.

Sigilizi za kukomelaza na ndamsa12Walukolo, chawalombezanimuwatunye

wadya wakulu wakuwatumbwazikilaninyuwe na wadya wakuwalongozani nakuwafunda. 13 Watunyiseni na kuwaungakwachausa che ndima wakudamanyamtende na utondowazi.

14 Walukolo, chaweilani muwafundewantu wabwa, muwenke moyo wantuwabwa, wambizeni wahwele, mtende naugoji kwa wantu wose. 15 Sinyisani mntuyoyose adamanywe vihiye ni mnyaweasekumliha vihiye, mna kunga kwenyukutende kudamanyizana yedi mazuwayose na kuwadamanyiza yedi wantu wose.

16Mwelelwemazuwayose, 17Msekusokelakumlombeza Chohile, 18 MhongezeniChohile mwembuli zose, kwaviya ayo nayo

Chohile akunga mdamanye mo kulunganakwenyu na Kulisito Yesu.

19 Msekumchinda Muye Ukukile.20 Msekubela ulosi wa wawoni. 21 Himanichila chintu tozani chiya ichedi, 22 Eneganichila wihi.

23 Chohile mwenye akuchinka uton-dowazi awalenguseni vitendese adimeujima wenyu wose nuko kugamba muye,myoyo na mili yenyu chani viseku-tenda na lema umo Zumbe dyetu YesuKulisito akuwiya. 24 Akuwetangani nyuwenadamanye ivyo kwaviya ni mchindedi.

25 Walukolo, chilombezezeni suwenaswi.

26 Walamseni walukolo wose kwa chilag-iso cha ungi.

27 Chaweilani kwa zina dya Zumbe wa-someleni walukolo wose ibaluwa ino.

28 Chawaungilani wedi wa Chohile ku-laila kwa Zumbe dyetu Yesu Kulisito.

2WASESALONIKE 1:1 242 2WASESALONIKE 2:2

BALUWA YA KAIDI YA PAOLOKWAWASESALONIKEULONGOZIBaluwa ya kaidi kwa Wasesalonikeyawandikagwa ni msigilwa Paolo (1:1).Awandikaga ibaluwa ino chipindi chiguhieze aheze kuwandika baluwa ya 1Was-esalonike vyafanyanywa ni mihilimo 51Kulisito eze elekwe. Paolo endaga achei komzi wa Kolinto umo akawandika ibaluwaino kwa bunga dya Wasaselonike, bungadya wazumizi dyakongaga mwe ntamboyakwe ya kaidi yo kumsankanila Chohile(Ntend 17:1-10). Mwe chitabu chaNtendwaviwandikwa kugamba bunga dya wazumizidyendaga na wantu Wayahudi na Wagilikiwalozize wahangane.

Bunga dya wamzumile Kulisito dyaWasesalonike kulanaga chipindi cho uhelona kwiza kaidi kwa Kulisito kwaviya Paolokawawandikila Wasesalonike nkananazilozize kulanga imbuli iyo mwe izibaluwazose mbili. Hajihi ne nusu ye baluwaya kaidi ni mbuli zikulanga chipindi chauhelo. Iviya Paolo afunda kulanga ubwa.Chila mntu vyaungwa adamanye ndimaapate nkande (3:6-10).Vimndani

Paolo kakonga ibaluwa kwa kwetambal-isa mwenye na wambuyaze (1:1-2).

Ukajika amtogola Chohile kwachausacha bunga dya wazumizi wa Wasesa-lonike na kudilombezeza.

Mwe sula ya kaidi Paolo alonga vikungachipindi cho udumo.

Ukajika alonga naho kulanga mbuli zaubwa na vikungwa kudamanya ndima(3:1-15).

Paolo abindiliza kwa ndamsa naho mwebunga dya wazumizi (3:16-18).

1 Baluwa ino yalaila kwangu miye Paolona Siliwano na Timoseo,

Chawawandikilani nyuwe bunga dyawazumile wa Sesalonike mkulungana naChohile Tati ywetu na ZumbeYesuKulisito.

2 Chawaungilani wedi wa Chohile nautondowazi vikulaila kwa Chohile Tatiywetu na kwa Zumbe dyetu Yesu Kulisito.

Nkanto mo kwiza kwa Kulisito

3 Walukolo chimhongeze Chohilemazuwa yose kwachausa chenyu. Vichi-wagila kudamanya ivyo, kwa viya uzu-mizi wenyu wongezekela naho kunganakwenyu kongezekelesa. 4 Elo suwecheduvila nyuwe mwa mabunga yawazumizi ya Chohile. Kwachausa chakujijimiza kwenyu na uzumizi mnanawomwe masulumizo na nkunto mkusulumila.

5 Ayo yose yabunkula kugamba nkantoya Chohile ni viya vikumuwagila na chiku-laila kugamba nyuwe muwagilwa kwingilamwe uzumbe wakwe uwo kwachausachakwe mwasulumizwa. 6 Chohile nimuwagila nawasulumize wadya wakuwa-sulumizani nyuwe, 7 nawenkani kutwetanyuwe mkusulumizwa hamwenga nasuwe. Mbuli iyo naidamanye chipindiZumbe Yesu akelagisa kulaila kwembinguhamwenga na wandima wa kwembinguwakwe wata nguvu, 8 na mwale ya motokuwakantila wadya wakumlemela Chohilena wadya hewekuzumila Mbuli Yedi yaZumbe dyetu Yesu. 9 Nkanto yawonaitende ni kubalangwa mazuwa yose nakusentwa hale na Zumbe na ukuka naukulu wakwe, 10 Umo akeza atogoleswe niwantu wakwe na kutunywa kwa chizumomwa wose wakuzumila kwa ukuzi. Nyuwenanywi namtende hamwenga mwawo,kwaviya mzumila ulosi chiwagambileni.

11 Nivyo vikuleka chawalombezezanimazuwa yose. Chani Chohile ywetuawadahize kuwagilwa kwikala kutimilamwitango wakwe. Chamlombeza kugambakwa nguvu zakwe ajese viya vikungwakudamanya yedi na kukomeleza ndimayenyu ya uzumizi. 12 Mweivyo namtunyezina dya Zumbe dyetu Yesu nanywinamtunywe nuyo kwa wedi wa Chohileywetu na Zumbe Yesu Kulisito.

2Mnkondo mkanuni ywa Kulisito Yesu

1 Elo walukolo chaweilisani mwe mbuliza kuya kwa Zumbe dyetu Yesu Kulisitona kuchisanywa hamwenga kulongozikwakwe, 2 kugamba msekutenda nachinyulu mwe myoyo yenyu naho mseko-goha kugamba zuwa dya kuwiya Zumbedibula. Vyadahika mmanya mbuli izokwa sila ya muye hegu kwa ulosi hegu

2WASESALONIKE 2:3 243 2WASESALONIKE 3:12baluwa ikugambigwa kugamba hambweilaila kwetu. 3 Msekuzumila kudantwa nimntu yoyose kwa vyovyose viya. Kwaviyaubanasi mkulu naukonge kulaila zuwa idyohadinati kwiza, na yudya mwihi nelavizenaye uhelo wakwe ni kubalangwa. 4 Uyonahige chila chintu wantu wakuchitangamnungu hegu wakuvikila nekweze mwevyose. Uyo naite hata kwingila mwenyumba nkulu ya Chohile na kwikala umona kwetanga mwenye Chohile.

5 Togola hamkumbuka kugambanawagambilagani yano yose umo nendagahamwenga na nyuwe? 6 Mna kuna chintuchikuchinda mbuli zino kulaila haluse,kwaivyo uyo Mwavu nalaile mwe chipindichakwe chiligane. 7 Kwaviya haluse yudyambanasi adamanya ndima kwa chinyele,mna eyaho akuchinda vino haluse, kubulaaho akunga auswe. 8 Aho naho yudyamntuMwavu nalaile, mna Zumbe Yesu ahonalaile namkome kwa muye wo mlomowakwe na kumbalanga kwa nguvu yakung'ala kwakwe. 9 Mwavu uyo neze nanguvu za Shetani na kutenda chilampitukona maula ya udanti, 10 nadamanye wihi wachila namna kuwadanta wadya wakwagakwaviya hawaungile kuzumila na kungambuli za chindedi zikudaha kuwambula.11 Nivyo vikuleka Chohile kawaika hasi henguvu zikwaza, wazumile udanti. 12 Chaniwadya wose hewekuzumila ichindedi, mnawasekela wavu wakantilwe.

Msagulwa chani Mwambulwe13 Mna suwe chaungwa chimtogole

Chohile mazuwa yose kwachausa chenyunyuwe walukolo mkungigwa ni Zumbe.Kwaviya Chohile kawasagulani mtendawankongo kutenda wantu wakwe chanimwambulwe kwa kulenguswa ni MuyeUkukile na kwa kuzumila ulosi wachindedi.

14 Chohile kawagoneka mbuli ino kwasila ya Mbuli Yedi ya Kulisito chiwagam-bileni chani mtende hamwenga mo ukuluwa Zumbe dyetu Yesu Kulisito. 15 Elowalukolo mtogese naho mtoze mahinyoyetu chiwahinyizeni vikatenda kwa ku-longa mbuli yedi ya Kulisito hegu kwabaluwa yetu.

16 Chamlombeza Zumbe ywetu YesuKulisito mwenye na Chohile tati ywetu

achungile kwa wedi wakwe kachihozamazuwa yose na kuchinka msuhi wedi.17 Aihoze imyoyo yenyu na kuwatogezanichani mdahe mazuwa yose kudamanya nakulonga yedi.

3Chilombezezeni

1 Walukolo, chilombezezeni chaniulosi wa Zumbe usunguze kwenelana kuhokelwa kwa ntunyo saviya vilimwenyu. 2 Naho lombezani chani Chohileachambule na wantu wehiye na wabanasi,kwa viya sawo wose wakuzumila ulosi uno.

3 Mna Zumbe ni mchindedi. Uyonawatogezeni na kuwadima na yudyaMwavu. 4 Zumbe nachinke msuhikwachausa chenyu, kugambamwadamanyanaho namjendeleze kudamanya yadyachikuwaunga mdamanye.

5 Zumbe alongoze fanyanyi zenyu mwekunga kwaChohile na ujijimizi chikwinkwani Kulisito.

Kungwa kudamanya ndima6 Walukolo, chawalagizani kwa zina dya

Zumbe dyetu Yesu Kulisito, mwenege nawalukolo wose wabwa naho hewekutim-ila sigilizi chiwasigileni. 7 Nyuwe wenyemmanya vyedi ivyo mkungwa kwigilizamligano wetu. Kwaviya suwe hachi-tendile wabwa umo chekalaga hamwengana nyuwe. 8 Hachidile nkande kwa mntuyoyose hechimlihile. Chisankana na kuh-welesa. Chisankana chilo na msi chanichisekumwegamila mntu yoyose mwenyu.9 Chidamanya ivyo suko kugamba chi wedikulongozi kwa Chohile kunga wambiziwenyu, mna suwe nachikaunga mtimilemligano wetu. 10 Kwaviya umo nachik-wenyu nendile chikawagambila, kugamba“Mntu yoyose hekunga kudamanya ndima,asekudya nkande”.

11 Chalonga vino kwa viya chivakugamba wamwenga mwenyu ni wabwanaho hawakunga kudamanya ndima, mnawejela mwe mbuli za wantu watuhu.12Chawalagizani wantu awo na kuwafundaKwa zina dya Zumbe dyetu Yesu Kulisitokugamba wasankane mwe kuhola welon-dele sumwa mo ujima wawo.

2WASESALONIKE 3:13 244 2WASESALONIKE 3:1813 Mna nyuwe walukolo, msekuhwa ku-

damanya yedi. 14 Hegu mntu hakunga ku-toza malagiso chiwalagiseni mwe ibaluwaino msinyiseni mntu uyo, msekwehanganaye chani engile soni. 15 Msekumtendamntu uyo enga mwihi, mna mfundenisaviya mlukolo.

Ulosi wa kukomeleza16 Zumbe ywa utondowazi mwenyu awa-

tondowaze mazuwa yose kwa sila zoseZumbe atende na nyuwe wose.

17 Kwa mkono wangu mwenyenawandika vino, ndamsa kulaila kwaPaolo! Vino nivyo hujela chilagiso chilabaluwa, nivyo huwandika.

18 Chawaungilani nyose wedi wa Chohilekulaila kwa Zumbe dyetu Yesu Kulisito.

1 TIMOSEO 1:1 245 1 TIMOSEO 1:15

BALUWA YA NKONGO YAPAOLO KWATIMOSEOULONGOZIChitabu cha nkongo cha Timoseo ni baluwaidya msigilwa Paolo amwandikile mhinaywakwe Timoseo. Havikumanyika baluwaino iwandikwa mhilimo 62-64 Yesu hanatikwelekwa. Vino nivyo vyendaga vipindivihajihi na udumo wa wikazi wa Paolo.Paolo nendile na umwe wa hajihi vidalana Timoseo, nkana zilozize nakamwitangaenga mwanawe Filipi 2:22; 1Timoseo 1:2,1:18.

Ino ni baluwa mgati mwe zibaluwaakuwandikilwa ni mntu suyo bunga dyawazumile. Baluwa ntuhu ni baluwa yakaidi kwa Timoseo na Tito. Baluwa yankongo kwa Timoseo ina mbuli zilozizemwe miviko ya bunga dya wazumile 2:1-15, ntogozi za vilongozi wa bunga dyawazumile 3:1-13, na mafundo yakulangawahinyi wa udanti 1:11, 4:1-5, 6:2-5. Mbuliino yalagisa ivyo Paolo nendile akamhinyaTimoseo chani atende chilongozi mwemabunga ya wazumile. Baluwa ya nkongokwa Timoseo ina malagiso yalozize yaku-daha kuwambiza vilongozi wa mabungaya wazumile ye chipindi chino kutozawambizi mwe mabunga ya wazumile.Vimndani

Paolo akonga kwa kumlamsa Timoseo1:1-2.

Akajika atimila kwa kumwinka Timo-seo mafundo ya kulanga wahinyi waudanti 1:3-11.

Paolo ajendeleza kulonga ivyo elimhongeza kwa Yesu 1:12-19. 4.Akajika alonga kumlanga Timoseomwemiviko na vilongozi wamabungaya wazumile 2-3.

Paolo akomeleza ibaluwa yakwekwa kumwinka Timoseo mbuli zankomelezo 4-6

1Miye Paolo nitangwe kutendamsigilwaywa Kulisito Yesu kwa lagiso dya ChohileMwambula ywetu na Kulisito Yesu chik-wikiya msuhi.

2 Nakuwandikila weye Timoseo ukwingamwanangu chindendedi mo uzumizi.

Nakulombezeza kwa Chohile Tati ywetuna Kulisito Yesu Zumbe dyetu akufilembazi na wedi wa Chohile na utondowazi.

Makanyo mwe Mahinyo ya Udanti3 Saviya hulagize hadya nendaga haita

Makedoniya. Naunga wikale uko Efesochani uwalemeze wantu awo wakuhinyamahinyo yo udanti. 4 Wagambile waseku-timila ngano na mbuli za kutula zaludongo lwa nkolo za wadalahala wawohezine udumo. Yose ayo yegala kuhigananaho hayakuwazenga mwe ndima yaChohile imanyike kwa sila ya uzumizi.5Dikulangwamwe dilagizo dino chani ungiukulawana na fanyanyi zedi na moyo ulen-guke na uzumizi hewina udanti. 6 Wantuwamwenga ayo wayaswesa, wahitukilangano za bule. 7Waunga watende wahinyawa Sigilizi za Chohile amwinkile Musa,mna wowo wenye hawamanyize milosiwakulonga hegu milosi wakulavyanya.

8 Chimanya kugamba sigilizi ya Chohileni yedi hegu yajeswa viya vikungwa.9 Chimanye kugamba sigilizi ya Chohilehaikigwe kwa chausa cha wantu wedimna kwa chausa cha wantu wabanasi nawantu hewekunyanyahala wantu hewekumvikila Chohile na wantu wata masa,wantu hewekukile na wantu wakumhigaChohile, wakukoma welesi wawo heguwakomiwowose, 10Sigilizi ikwa kwa chausacha wagonyi wa wagosi weyawe wakutagawantu wadanti wakwelisa udanti na kwachausa cha wose wakudamanya chochosechikuhigana na mahinyo ya chindedi.11 Mahinyo ayo yaligana na Mbuli Yedi yaukulu wa Chohile mta ujimbiko udya miyeninkigwe niulonge.

Uhongezi kwa Mbazi za Chohile12 Namhongeza Zumbe dyetu Kulisito

Yesu aninkile nguvu, kwaviya kaniwonakugamba ni mkanuni niyo anika mwekumsankanila. 13 Hata hegu aho nkongonahahuluta, mta kumsulumiza na kum-damanyiza kwa maya, mna kanifila mbazi,kwaviya yose nidamanye, siyadamanyakwa uhezi kwaviya nendile sina uzumizi.14 Mna Zumbe dyetu niyo aninka mbazizilozize, niyo aninka uzumizi na ungimo kulungana kwetu na Kulisito Yesu.15 Ni ulosi wa ukanuni, naho uwagilakuzumiliswa, Kulisito Yesu nakeza mwe

1 TIMOSEO 1:16 246 1 TIMOSEO 3:8isi kuwambula wata masa. Miye masayangu yatendesa kujinka wose. 16 MnaChohile kanifila mbazi. Chani mwa miyeywa nkongo Kulisito Yesu alagise ujijimiziwakwe wose kwangu miye, enga uliganyokwa wadya wose nawamtimile nyumani nakuhokela ujima mazuwa yose. 17 Halusekwa Seuta hena udumo, hekudaha kuwonaubanasi, hekuwoneka na Chohile icheduhekubanika, uyo enkigwe ntunyo na ukukamazuwa yose! Taile.

18 Timoseo ukwinga mwanangunakwinka lagiso dino kuligana na ulosiwa uwoni walongagwa chikale ukukulangaweye. Jesa ulosi uwo utende chizihachako udahe kuhuda vyedi kugombelambuli yedi, 19 naho tozesa uzumizi wakona kunga kusagula yedi. Wantu watuhuwalemela kunga kusagula yawo niyowabalanga uzumizi wawo. 20Mgati mwawoni Humenayo na Alekizanda, simwinkaShetani awantu awo, chani wahinywewasekumhuluta Chohile.

2Mviko wa bunga dya wazumile

1 Nkongo, nawalombezani nyuwemuwalombezeze wantu wose. MlombezeChohile awambize naho awajimbike nakumhongeza Chohile kwa chausa chawantu wose. 2Walombezezeni maseuta nawantu wata uzumbe chani chikale wikaziuhoile na utondowazi mwe kwehangana kumvikila Chohile na mwe lujendolwedi. 3Mbuli ino ni yedi naho yazumilikakulongozi kwa Chohile Mwambula ywetu,4 akunga wantu wose wambulwe nahowamanye ichindedi. 5 Kwaviya kunaChohile yumwenga du, naho mwivanyiyumwenga du akwivanya wantu naChohile, mntu uyo ni Kulisito Yesu,6 elavize mwenye chani kukombola wantuwose. Chaukula ichindedi mwe chipindichiwagile kugamba Chohile aunga chilamntu ambulwe. 7 Nivyo vilekile miyesisagulwa nitende msigilwa na mhinyamlonga ywa Mbuli Yedi niwagambilewantu wa isi ntuhu ulosi wa uzumizi nachindedi. Miyenalonga chindedi sikulongaudanti.

8 Elo naunga wagosi wakudamanyayakumuwagila Chohile wakalombeza wak-enula mikono yawo watende ivyo hewene

maya hegu kuhigana. 9 Naho naungawavyele watende na ubala wa kuvala sucheza kwetunya na lujendo lwedi. Walekekwedolonyesa, hegu kushuka fili hegukwehamba kwa vintu vikudamanywa nazahabu hegu kuvika vintu vikudamanywana lulu na suche za yombe kulu. 10 Mnakwehamba kwawo kutende na ntendwazedi zikuwagila kulongozi kwa Chohilezikudamanywa ni wavyele wakumvikilaChohile. 11 Wavyele waungwa wanyamalena kutondowala umo wakahina. 12 Miyesikumwinka mvyele luhenyo lwa kuhinyahegu kumtumbaila mgosi mna anyamaledwi. 13 Kwaviya Adamu nuyo akongilekumbwa niyo atimila Hawa. 14 NahoAdamu suyo uyo adantigwe, mna mvyelenuyo adantigwe niyo akola masa. 15 Mnamvyele nambulwemwenkondoya kwefun-gula hanalekile uzumizi na ungi na ukuka,na kunyanyahala.

3Vilongozi mwe bunga dya wazumile

1 Ulosi uno ni wa chindedi, hegu mntuaunga ndima ya uchimaila wa bungadya wazumile aunga ndima yedi, 2 ivyomchimaila ywa bunga dya wazumileatende hena lema dyodyose. Atendemgosiwa mvyele yumwenga edime ekale vyedina wantu naho akutunywa asekutendambafu na kunga kugoneka wajeni nahoamanyize kuhinya. 3 Asekutenda mkozihegu mnkumbizi, na ahole asekutendaakungisa hela, 4 mta kuchimaila nyumbayakwe vyedi afunde wanawe weve watun-yise. 5 Uneva mntu adunduga kulongozanyumba yakwe mwenye nadahe vivihikudima bunga dya wazumizi wa Chohile?6 Asekutenda mzumizi mhya chani asek-wiza kweduvisa na kukantilwa saviyaMwavu akantilwe. 7 Seivyo aungwa atendemntu akulongelwa vyedi ni wantu wekuse mwe dibunga dya wazumile, chaniasekubelwa na kugwizwa mwe mtego waMwavu.

Wambizi mwe bunga dya wazumile8 Naho wambizi mwe bunga dya wazu-

mile waungwa watende wata kutunywa.Wasekutenda wasongaganyi mo kulongakwawo hegu wase kukoleswa hegu watakulonda ugoli kwa sila heikuwagila.

1 TIMOSEO 3:9 247 1 TIMOSEO 5:39 Waungwa watozese kwa fanyanyi zilen-guke na ichindedi cho uzumizi chigubulwe.10 Nkongo Waungwa wahimwe, vikahezauneva hawawoneke na lema, nawadahekusankana enga wambizi wa bunga dyawazumile. 11Seivyo wavyele wawowedimena kwetunya wasekutenda wakuzigana,mna wechinde naho wakanuni mwe mbulizose. 12 Mwambizi ywa bunga dya wazu-mizi aungwa atende na mvyele yumwengadu, naho alongoze vyedi wanawe nenyumba yakwe. 13 Kwaviya wambiziwakusankana mwe ndima yawo vyediwantu nawawatunye, naho hewekogohamo uzumizi mwa Kulisito Yesu.

Chindedi Chigubulwe14Nakuwandikila vino hatenda namsuhi

wa kusunguza kwiza uko. 15Mna sina sun-guze kwiza viya huwandikile navikugam-bile lujendo lukungigwa lutende mwenyumba nkulu ya Chohile, nuko kugambawantu wakumzumila Chohile mta ujima,kwaviya uyo nuyo nguzo na msingi wachindedi. 16 Hachina nkama nechindedichigubulwe cho uzumizi mwetu ni chikulu,chindedi icho ni kugamba,Uyo nakalaila mwe mligano wa mntu,KalongwaniMuyeUkukile kugambanimta

wedi kwa Chohile,wandima wa kwembingu wamwona,kalongwa mwe wantu wa makabila,kazumilwa mwe isi yose,kenulwa kwembingu mwe ukulu.

4Wahinya wa Udanti

1MuyeUkukilewalonga pwilili kugambamazuwa ya udumo, wantu awamwenganawaudule uzumizi wawo nawategelezemyuye ikudanta na mahinyo ya mpepo.2 Mahinyo sayo yalongigwe ni wantuwadanti naho wasongaganyi udahi wawowakusagula yedi hegu yehiye utenda engayuwe. 3 Awo wahinya kugamba vihakusolana naho wachinda wantu kudyankande izimwenga. Mna nkande izozumbwa ni Chohile zidigwe kwachausa chawantu wamzumile na kumanya ichindediwamhongeze Chohile. 4 Chila chintuchumbigwe ni Chohile ni chedi, hahanachikungwa kulemelwa mna chikahokelwakwa kuhongeza. 5 Kwaviya ulosi wa

Chohile na malombezo yatenda ichintuicho chizumilwe kwa Chohile.

Mndima ywedi ywa Kulisito Yesu6 Uneva unawagambila walukolo ulosi

uno notende mndima ywedi ywa KulisitoYesu, ukekuza chimuye kwa ulosi wauzumizi na mahinyo ya chindedi yadyaweye utimile. 7 Mna lemela ntamuliziziya sizo za Chohile za chihezi. Mowikazi wako wezweze vikumuwagilaChohile. 8 Kwegolola umwili kwambizahadodo, mna kwikala viya Chohile akungakwambiza mwe chila sila, kwaviya nichindedi kwachinka ndagano ya ujimawa haluse na udya nawize. 9 Ulosi unoni chindedi naho wawagila kuzumilwa.10 Nivyo vikuleka chatumbwazika nakudamanyisa ndima, kwaviya chika msuhikwa Chohile mta ujima, Mwambula ywawantu wose, vitendese Mwambula ywawakumzumila Kulisito.

11 Mbuli ukungwa ulagize na kuwahinyani zino. 12 Usekuzumila kubelwa ni mntuyoyose kwaviya uchei mbwanga. Mnautende mligano kwa wazumizi mo kulongakwako, mo lujendo lwako mo kungakwako mo ukanuni wako naho wikaziukumuwagila Chohile. 13 Mazuwa yoseuhikilize kuwasomela wantu maandikoyakukile mo lumpe na kulonga MbuliYedi na kuhinya kubula aho hwizila.14 Usekuleka kujesa idya intunyo imndanimwako uhokele kulawana na ulosi wawawoni na kwa sila ya mikono wikiwe niwadalahala mwe chitala cha bunga dyawazumile. 15 Fanyanyisa mwe zimbuli izokwelavye ujese ayo yose chani wantu wa-wone pwilili, kukula kwako mwe zimbuliizo. 16 Kwedime naho kaula amahinyoyako ayo, jendeleza kudamanya ayokwaviya unadamanya ivyo nawewambulena kuwambula wakukwetegeleza.

5Vikungwa kujeswa ni wazumizi

1 Usekumkwamila mdalahala mnamfunde enga iso, wabwanga watende engawalukolo wako, 2wavyele wadalahala engamami zako, wandele enga walumbuzoukedima mwe untanda ukumuwagila.

3 Watunye wavyele wabanikilwe niwagosi zawo hewene wambizi wowose.

1 TIMOSEO 5:4 248 1 TIMOSEO 6:34 Mna hegu hana mvyele abanikilwe nimgosiwe mta wana hegu wezukulu, awoviwagila wakonge kuhina vikuwaungakutenda mwe yadya yakungwa ni Chohilekwa chausa cha walukolo wawo wenye nakuwatunya walesi wawo kwa yadya yediwawatendele aho kale, kwaviya mbuli inoyamwelela Chohile. 5 Mvyele abanikilweni mgosiwe hene mntu ywa kumwambizamsuhi wakwe ni Chohile, uyo ahikilizamwe kulombeza chilo na msi enkigwewambizi. 6 Mna mvyele abanikilwe nimgosiwe akunga kwikala wikazi wa tamakabanika kale, hatahegu ache mjima.7Walagize wantu wano wadamanye mbulizino chani wanase kuwoneka wana lema.8 Uneva mntu hana walaile walukolowakwe, vitendese wantu wa mwe nyumbayakwe mwenye, uyo kalemela uzumiziwakwe, uyo kaiha kujinka hezumile.

9 Use kumwandika mwe chitabu chawavyele wabanikilwe ni wagosi zawo heguhebuzize mihilimo milongo mtandatu.Naho atende asolagwa lumwenga du. 10Nivyedi amanyike kwa ntendwa zakwe zedi.Aleile wanawe vyedi, akuhokela wajenimwe nyumba yakwe, awasuntile ivigawandima wa Chohile, awambize watakukunta, naho ahikilize mwe kudamanyayedi yose.

11 Use kuwawandika wavyele wa-banikilwe ni wagosi zawo wachei wandelekwaviya uneva wanengilwa ni tama zakunga kusolwa, waleka kumsankanilaKulisito. 12 Vino naviwegale mwe kantowowo wenye, kwaviya wabalanga laganowazumile nkongo. 13Kujinka ayo, watozwani ukolo na kutenda kudwangaya nyumbakwa nyumba. Naho siyo ayodu, seivyowowo ni wata kwelongela na wejela mwembuli za wantu watuhu na kulonga mbulihezikungwa. 14 Elo naunga wandele awowabanikilwe ni wagosi zawo wasolwe,weleke wana naho walele nyumba zawochani wankondo wetu wasekutenda naluhenyo lwa kuchilonga vihiye. 15Kwaviyawavyele awamwenga wabanikilwe niwagosi zawo wahituka wamtimila Shetani.16 Elo hegu mvyele mkanuni mo lukololwakwe, mna wavyele wabanikilwe ni wag-osi zawo awambize chani asekudilekeilaidibunga dya wazumizi wa Kulisito indimaiyo. Ivyo bunga dya wazumizi nadidahe

kwambiza wavyele watuhu wabanikilwe niwagosi zawo hewena wambizi wowose.

17 Wadalahala wakulongoza vyedibunga dya wazumizi wa Kulisito wawagilawenkigwe liho nkanana mbili, vitendesewadya wakuhikiliza mo kulonga MbuliYedi na kuhinya. 18 Kwaviya Mawandikoyagamba, “Usekuijela fuwo njeku ukuje-seza kuhulula maiso” naho viwandikwa“Mdamanya ndima awagilwa malihoyakwe.” 19 Use kwitikila laho dikumlangamdalahala mna kwa ukuzi wa wantu waidihegu watatu. 20Wakwahile kulongozi kwawantu wadya wose wakukola masa, chaniwatuhu wogohe.

21 Nakulagiza kulongozi kwa Chohile nakulongozi kwa Kulisito Yesu naho kulon-gozi kwa wandima wa kwembingu wasag-ulwe, utende mkanuni mwe kumkantilamntu hehena kumpagula, hegu kumhin-gizamntu yoyose. 22Use kusuzungisa kum-tenda mntu chilongozi mwe kudamanyandima ya Zumbe naho use kwehanga mwemasa ya wantu watuhu. Mna wikale wikaziukumuwagila Chohile.

23 Kukongela haluse use kunywa maziayodu, nywa divai chidogo kwachausacha kundani kwenda yako kwaviya uku-lumwalumwa.

24Masa yawantu awamwenga yawonekapwilili hata hewenati kukantilwa, mnamasa ya awamwenga nayawoneke ahonawegalwe kwe nkanto. 25 Seivyo ntendwazedi zelagisa pwilili, mna hata ziya hezik-welagisa pwilili hazidahe kujendeleza kwe-fisa.

61 Watumwa wose we mwe nila

wawatunye wakulu wawo chani wantuwasekudihuluta idizina dya Chohile nakuyabela amahinyo yetu. 2 Watumwawata wakulu wawo wakanuni wasekuwa-bela kwaviya wowo ni walukolo.Waungwa wawasankanile vyedi vitendese,kwaviya awo ni walukolo wazumizi nawakuwaunga, wowo nawo wehanga moulozo we ndima yawo.

Mahinyo ya Udanti na Ugoli wa chindediHinyani na kulonga izimbuli zino.

3Mntu yoyose akuhinya mahinyo matuhu,naho hakuzumila ulosi wa chindediwa Zumbe dwetu Yesu Kulisito hegu

1 TIMOSEO 6:4 249 1 TIMOSEO 6:21mahinyo yakuligana na mahinyo ya mbulizikumuwagila Chohile, 4 uyo kamemawefenyi naho hamanyize chochose. Uyoana lema dya kuhigana na kulemanamwe milosi. Mbuli saizo zegala chinyululwasu mahuluto naho kuzigana yehiye,5 na mahigano heyena udumo kulaila kwawantu wata fanyanyi zawo zihiye hewenachindedi naho wakafanyanya kugambakumsankanila Chohile ni sila ya kulondelaugoli.

6 Ni chindedi, kudamanya yakumuwag-ila Chohile hamwenga na kwenenwa nivyonavichambizise. 7 Elo hachizile na chintuhano he isi naho hachihalawe na chintuchochose. 8 Elo uneva china nkande nasuche chenenwa navyo. 9 Mna wadyawakunga kutenda wagoli wagwela mwemajezo, kugwizwa mwe mitego ya yadyawakunga ya chihezi, na yakwigaila wantuubanasi na file. 10 Kwaviya kungisa helani nkongelo ya wihi wose, wantu watuhuwaungisa wapate hela waleka uzumizi nakwelumiza imyoyo yawo kwa usungu uten-dese.

Malagizo Kwa Timoseo11Mnaweyemntu ywa Chohile kwenege

izimbuli izo zihiye, timila yadya yakuku-tenda uzumilwe kulongozi kwa Chohile,kudamanya yakumuwagila Chohile, uzu-mizi na ungi na ujijimizi na kuhola.12 Hikiliza kuhuma majezo mo uzumizikwa kudamanya yakumuwagila Chohilenaho utozese ujima wa mazuwa yoseudya witangilwe ni Chohile hadya ukulewemwenye kulongozi kwa wantu walozize.13 Nakulagiza kulongozi kwa Chohile aku-vinka ujima vintu vyose, na kulongozi kwaKulisito Yesu alongile ichindedi mwenyekulongozi kwa Pontiyo Pilato, 14 kugambautoze malagizo yano hehena lema kubulazuwa dya kwizila vituhu Zumbe dyetu YesuKulisito. 15 Kwiza kwakwe nakutende mwechipindi chiwagile chikigwe ni Chohilemkulu, akujimbikwa chilongozi icheduna Seuta ywa maseuta na Zumbe ywamaseuta. 16Nuyodu akwikalamazuwa yoseakwikala mwe ulangazi mntu hekudahakuusogeila, hahali mntu amwonaga nahoakudaha kumwona. Uyo ichedu anantunyo naho ana nguvu ya mazuwa yose!Taile.

17 Walagize wantu wagoli mwe wikaziwa haluse wa mwe isi wasekweduvya,naho wasekwika msuhi wawo mwe ugoliukusunguza kusika. Mna waike msuhi kwaChohile akuchinka vintu vyose kwa ulozochani chivyelelwe. 18Walagize wadamanyeyedi, naho wambizane kwa moyo wedi nakuwasangila watuhu ugoli wawo. 19 Elokwa kudamanya ivyo weikiya vintu navi-wambize kwinkwa ujima wa mazuwa yosesaviya mntu akwechisanyiza vintu vilozizenavimwambize mwe chipindi chikwiza.

20 Weye Timoseo, dima vyedi yose yadyawinkigwe, kwenege na ntamulizi za chihezina mahigano yadya wantu watuhu wak-witanga umanyi. 21 Elo kwaviya wantuwatuhu wagamba wana uwo umanyi wagamo uzumizi.

Ivyombazi za Chohile zitende na nyuwe.

2 TIMOSEO 1:1 250 2 TIMOSEO 1:16

BALUWA YA KAIDI YA PAOLOKWATIMOSEOULONGOZIChitabu cha kaidi cha Timoseo ni baluwaya Paolo kwa mwanampina ywakwe Timo-seo. Baluwa ya kaidi ya Timoseo yawandik-agwa hagihi no uhelo wo wikazi wa Paolo.Chipindi icho Paolo endaga kwechifungokwedijeleza ko mzi wa Lumi 2Tim 1:16.Paolo endaga na wivano wa haguhi viten-dese Timoseo naho nkanana zilozize amta-jaga engamwanawe Flp 2:22, 1Tim1:2, 1:18.

Baluwa ino imgati mwe zibaluwa ntatuizo mwandikilwa ni mntu sidyo bungadya wazumizi. Baluwa mbili ntuhu ni1Timoseo na Tito. Mwe chipindi chokuwandikwa kwe 2Timoseo wakulisitowendaga wakasulumizwa ni wanasi waLumi. Tankani nicho chihosize Paolo ku-fungwa kwedijeleza naye niyo amwandik-ila Timoseo kumgambila kugamba aji-jimize masulumizo. Saviya vili 1Timoseo,Paolo amwinka makanyo Timoseo yalozizekulanga wahinyi wa udanti 1Tm 1:16-18. Naho amgambila Timoseo kugambanakutende na vipindi vya nkondo ahonyumani 3:1.Vimndani

Paolo akonga kwa kumlamsa Timoseo1:1-2 akaheza amwinka moyo1:318.

Akaheza amtambalisa Timoseo atendemjijimizi 2:1-13.

Akaheza amwinka malagiso yose 2:14-26.

Atongela kwa kumwinka mafundo ku-langamalailo ya vipinda vya nyumanina vyo kuyajesa 3:1-4:8.

Paolo abindiliza kwa kumwinka Timoseoulangilizi wakwe 4:9-24.

1 Miye Paolo, mwe viya Chohile aungilesitenda msigilwa ywa Kulisito Yesukwachausa cha ndagano yo ujima wimokulungana na Kulisito Yesu,

2 Nakuwandikila weye Timoseo ukwingamwanangu hungisa.

Nakungila wedi wa Chohile naho mbazizakwe naho utondowazi kulaila kwaChohile Tate na kwa Zumbe dwetu KulisitoYesu.

Kuhongeza na kujela moyo

3 Namhongeza Chohile uyo hum-sankanila kwa moyo ukulagisa kugambasina masa saviya watendile wadalahalawangu, nakukumbuka mazuwa yosemo kulombeza kwangu chilo na msi.4 Hakumbuka mesozi yako najelejezahuwone, chani nitendese na chinyemi.5 Nakumbuka uzumizi wako hewinausongaganyi, uzumizi udya weyakoLoisi na nyokwe Eunike wendaga nawo.Chindedi simanya kugamba wenaweunanawo. 6 Nivyo vikuleka nakukumbusaukonkanye intunyo ya Chohile uhokeleumo nakujelekelaga mikono yangu.7 Kwaviya Chohile hachinkile Muye wawavu mna Muye ukuchinka nguvu nahowa kunga naho wakwechinda.

8 Ivyo, usekuwona soni kuukula mbuliza Zumbe dyetu, naho usekuwona sonikwachausa changu miye nikwechifungokwachausa cha Kulisito. Mna kwehangena miye mo kujijimiza masulumizokwachausa cha Mbuli Yedi ya Kulisito,kutimilana na nguvu winkigwe ni Chohile.9Uyonuyo achambule kachitanga chitendewantu wakwe, suko kwachausa chantendwa zetu zedi mna kwachausa chamzungu wakwe mwenye na wedi uwowa Chohile. Akachinka wedi wakwe uwokwachausa cha Kulisito Yesu kukongelachikale isi heinati kumbwa, 10 mna halusewedi wa Chohile ugubulwa kwetu kwakwiza kwakwe Mwambula ywetu KulisitoYesu. Uyo kahuda nguvu za file, na kwasila ya Mbuli Yedi kagubula pwilili ujimawa mazuwa yose.

11 Chohile kanisagula nitende msigilwana mhinya na kuwagambila Mbuli yedi.12 Kwachausa icho nivyo vikuleka miyenasulumizwa ni mbuli zino zihiye halusemna sikogoha, kwaviya simmanya yudyanimzumile adaha kudima chiya aninkilekubula zuwa dyo udumo. 13 Tozesaamahinyo yadya ye chindedi huhinyizemo uzumizi na kunga mo kulunganana Kulisito Yesu. 14 Udime mbuli zediwinkigwe kwa wambizi wa Muye Ukukileukwikala mndani mwetu.

15 Saviya umanyize wantu wose wak-wikala mwe isi ya Asiya wanileka mgatimwawo ni Fugelo na Hemogene. 16 Zumbeawafile mbazi wantu mwe kaya ya Onesi-folo, kwaviya kanisangalaza nkanana ziloz-

2 TIMOSEO 1:17 251 2 TIMOSEO 2:26ize kunihoza moyo, naho haniwonele sonikwachausa che chifungo changu. 17 Ezeabule Lumi, kahikiliza kunilonda niyo ani-wona. 18Namlombeza Zumbe amfilembazimwe idizuwa dyo udumo! Kumanyisavyedi mbuli ziya zose Onesifolo anitendelekudya Efeso.

2Mnkondo mkanuni ywa Kulisito Yesu

1 Ivyo weye, ukwinga mwanangu, utogemo wedi wa Chohile upatile mo kulunganana Kulisito Yesu. 2 Kwa mahinyo yadyaunivile haukulamwamesoyawantuwaloz-ize, yaguhe naho wahinye wantu watachindedi, nawo wadahe kuhinya watuhu.

3 Wenawe ujijimize mwe masulumizoengamnkondomkanuni ywa Kulisito Yesu.4 Mnkondo akugomba nkondo enege nawikazi wa mazwela mna adamanya mbulizikungwa kwe nkondo chani amwelelemkulu ywe nkondo. 5 Iviya mntu akuhi-gana mwe kuguluka hakwinkwa jelekodya uhuda hanatimile miko ye misezigo.6 Mlimi akuhikiliza kulima atende ywankongo kuchisanya ulozo. 7 Yafanyanyiseayo hulonga, kwaviya Zumbe nakwambizekumanya mbuli zose.

8 Mkumbuke Yesu Kulisito ywa lukololwa Daudi, auyuswe saviya ikulonga MbuliYedi hulonga. 9 Miye nasulumizwa na ku-talizwa minyolo enga mbanasi kwachausacha kulonga Mbuli Yedi. Mna ulosi waChohile haukutalizwa minyolo. 10 Elo na-jijimiza mwe mbuli zose kwachausa chawantu wa Chohile chani nawo wambulwekwa sila ya Kulisito Yesu hamwenga naukulu wa mazuwa yose. 11 Ulosi uno nichindedi,Uneva chibanika hamwenga na Kulisito

Yesu,iviya nachikale hamwenga na uyo.12 Hegu chajijimizanachilongoze hamwenga naye.Hegu chamlemela,naye nachilemele.13 Hegu hachiwakanuni,uyo asigaila kutenda mkanuni.Kwaviya hakudaha kuhitukila mwe yadya

alongile.Mndima azumilwe ni Chohile

14 Wakumbuse wantu wasekujala ulosiuno naho wafundise mwa meso ya Chohilewaleke kuhiganamwemilosi viya ikulonga.Mahigano sayo yedi kwaviya yawabalangawadya wakwetegeleza. 15 Uhikilizeuzumilwe ni Chohile enga mndima henaluhosa lwa kuwona soni mwe ndimayakwe naho ahinya hekwazaganya ulosiwa chindedi wa Chohile. 16 Wenege nta-mulizi za chihezi hezikumwagila Chohile,kwaviya wakuzitimila nawatendese halena Chohile. 17 Milosi iyo nailongweenga kwenje dikusunguza kwenela nadikuhomontola umwili wose. Mgatimwawo ni Humenayo na Fileto. 18 Awowagisa mwe ichindedi, naho wajela nkamauzumizi wa wantu watuhu wakagambauyuso chikugoja udamanyika kale. 19Mnachindedi cha Chohile chichimala chitogileenga yuwe dya msingi. Naho diwandikwa,“Zumbe kawamanya wantu wakwe”, naho“Chila akugamba ni ywa Zumbe, enegewavu.”

20 Elomwe nyumba nkulumnamabakulina viya vya chila namna vituhu vi-damanywa kwa madini ya hela na yazahabu vyajesezwa mwe mbuli zesimileizodu, vituhu vidamanywa kwa miti navidamanywe kwa ulongo. Vyajesezwakwa mbuli za mazwela. 21 Elo unevamntu anelengusa kwa kwepagula na mbulizose zihiye, natende chiya chesimilekwaviya kasagulwa naho amwagila zumbedyakwe naho kemalanya kwa ndimayedi. 22 Wenege mbuli zo ubwanga,damanya yadya yakuzumilwa ni Chohile,timila uzumizi naho ikala mwe kungana utondowazi hamwenga na wantuwose wakumlombeza Zumbe kwa moyoulenguke. 23 Lemela mahigano ya mbuliza chihezi, wemwenye kumanya kugambayegala nkumbizi. 24 Mndima ywa Zumbehakungwa kutenda mnkumbizi. Atendekahola mwa wantu wose, adahile kuhinyanaho mjijimizi. 25 Wadya akuhigana nawoawafunde kwa kuhola, kwaviya Chohileadaha kuwenka luhenyo lwa kweila masayawo na kumanya ichindedi. 26 Mwesila iyo wadaha kwizilwa ni umanyi niyowachulupuka mwe mitego yo Mwavuawagwizize na kuwatenda wajese viyaakunga.

2 TIMOSEO 3:1 252 2 TIMOSEO 4:113

Mazuwa yo Udumo1 Umanye kugamba, mazuwa yo

udumo nayatende ni mazuwa ya nkunto.2 Kwaviya wantu nawatende wakweungawenye, wakungisa hela, naho watakwetunya naho wata kweduvya, nahowata kuhuluta hewekuweva welesi wawohewekuhongeza naho ni wantu wehiye.3 Nawatende hewena ungi, hewekungakwivanywa na wakuzigana, hewek-wechinda, nahowatampula na hewekungayedi. 4 Nawatende wata nkumbizi, nahohewekwiva dya mntu, wata kweduvyanaho wata kutenda na tama za kungisavintu wakaleka kumunga Chohile. 5 Kwakuse nawelagise enga wantu wehamwengamwe kumvikila Chohile, mna wabelanguvu zakwe. Kwenege na wantu awo.6 Kwaviya mgati mwawo kuna wamwengawakwengiza mwe nyumba za wantu nakuwaluvya wavyele wahezi wazamilweni mizigo ya masa na kukweswa ni tamazilozize. 7 Wavyele awo waunga kuhinamazuwa yose, mna hawakudaha kumanyaichindedi. 8Wantuwadyawahiga ichindedienga viya Yane na Yambule wahiganaga naMusa. Fanyanyi za wantu awo zaga, nahouzumizi wawo uhitukila kutenda wa bule.9 Mna wantu awo hawajendese, kwaviyauhezi wawo nawelagise pwilili mwa mesoya wantu. Nivyo vyendile kwa wachinaYane na Yambule.

Malagiso ya kukomeleza10 Mna weye kutimila mahinyo yangu

na lujendo lwangu na viya hunga mowikazi wangu na uzumizi wangu naujijimizi wangu na kunga kwangu nakugoja kwangu, 11 masulumizo yanguna nkunto zangu. Kumanya mbulizinilaile kudya Antiyokiya na Ikoniyana Lisitila. Masulumizo ayo yatendesesiyajijimiza, Zumbe niyo anambula mwembuli izo zose. 12 Mntu yoyose akungakwikala wikazi wa kumvikila Chohile mwekulungana na Kulisito Yesu, nasulumizwe.13 Wantu wehiye na wadanti nawajen-deleze kutenda wehise, wakawadantawantu watuhu na wowo wakadantwani wantu watuhu. 14 Mna weye wikalemwe mbuli uhinyigwe na kuzizumilisa.Kumanya niyuhi akuhinyize. 15 Usekujala

kugamba kukongela udodo wako kumanyaMawandiko Yakukile yakudaha kukwinkaubala chani wambulwe kwa sila yakumzumila Kulisito Yesu. 16 Mawandikoyose Yakukile yawandikwa kwa Muye waChohile naho yawagila kwa kuhinya, nahokufundawantuwavuwawona kuwogola nakuwalongozamwewikazi wedi wa Chohile,17 chani mntu akumsankanila Chohileatende katoga naho emalanye vitendesekudamanya chila ndima yedi.

41 Nakulagiza kulongozi kwa Chohile

na kulongozi kwa Kulisito Yesu akungaawakantile wantu wajima na wabanike,naho kwaviya neze kulongoza mwenyenuyo Seuta, 2 jendeleza kulonga Ulosiwa Chohile wemalanye mwe chipindichiwagile na mwe chipindi hechiwagile.Kwamila naho liganya naho funda nahojelamoyo na kuhinya kwa ujijimizi. 3 Elonakwize chipindi wantu nawalemelekwetegeleza mahinyo ya chindedi, mnanawatimile yadya wakunga kwetegelezawakechisanyiza wahinyi walozize chaniwawahinye mbuli ziya wakunga kwiva.4 Nawalemele kwetegeleza ichindedi,nawahitukile ngano za udanti. 5 Mnaweye usinyise mwe mbuli zose, jijimizamasulumizo damanya ndima yako yakulongaMbuli Yedi. Damanya indima yakovyedi vitendese.

6 Chipindi changu cho kubanika chi-haguhi sakame yangu naijidwe saviyawalavyantambiko wakujida ntambiko yadivai kulongozi kwa Chohile. 7 Sidamanyaindima yangu kwa kuhikiliza na kuibinda,enga mntu akuhudana mwe ngulukosidamanya vyedi na uzumizi siudima.8 Haluse visigaila kwinkigwa ntunyo yakuwoneka ywedi kulongozi kwa Chohile.Chilemba icho naninkigwe mwe dizuwaidyo ni Zumbe eli mlamuzi akulamulaviya vikungwa, naho suyo miyedu mnanawadya wose wakugoja kwa kungisaukuya kwakwe.

Paolo amlagiza Timoseo9 Hikiliza wize kwangu. 10 Dema

kaungisa mbuli za mwe isi niyo anasa aitaSesalonike. Chilete niyo aita Galatiya, naTito naye niyo aita Dalimatiya. 11 Luka

2 TIMOSEO 4:12 253 2 TIMOSEO 4:22uyodu ehano hamwenga na miye. MguheMako wize hamwenga naye, kwaviyananambize mwe indima yangu. 12 Mnasimsigila Tikiko aite Efeso. 13 Umo ukezanigaila idijoho dyangu nasaga kwa kalipokudya Tilowa, naho unigaile viya ivitabu,vitendese viya vidamanywe kwa nchingo.

14 Alekizanda yudya msana vyumakanidamanyiza yehiye yalozize. Zumbenamlihe mwe viya adamanye. 15 Wenaweumsinyise kwaviya nakauhigisa ulosi wetu.

16 Umo hekanila nkanana ya nkongonendile hahana mntu hata yumwengaanambize, wose wanasa. NamlombezaChohile awalekele mo wihi wawo. 17 MnaZumbe nehamwenga na miye kaninkanguvu niyo nawagambila Mbuli Yediilongigwe pwilili mwe wantu wose waisi ntuhu waive, ivyo sambulwa mwemlomo wa simba. 18 Zumbe na anambulemwe ndima zose zihiye anike mpeho mouzumbe wakwe wa kwembingu. Ukulu wamazuwa yose una uyo! Taile.

Ndamsa za Udumo19 Nilamsiza Pilisika na Akila hamwenga

na wemwe kaya ya Onesifolo. 20 Elasitonakasigaila Kolinto, Tilofimo nayenasimwasa Mileto kwaviya nanimnyonje.21 Sunguza kwiza chipindi che mpehohechinati kubula.

Eubula na Pude na Lino na Kilaudiyana wantu wose wamzumile Kulisito waku-lamsa.

22 Wedi wa Zumbe wikale na weye momoyo wako.

Muye wa Chohile utende hamwenga nanyuwe.

TITO 1:1 254 TITO 1:15

BALUWA YA PAOLO KWATITOUlongoziChitabu cha Tito ni chitabu chimwengamwe baluwa nne kulaila kwa Paoloidya igalwe kwe mntu ikaleka wazumile.Zibaluwa ntuhu ntatu 1 Timoseo, 2Timoseo, na Filemoni. Paolo awandikagasaviya kugamba ibaluwa iyo nisomwe kwaizwi mo lumpe. Chadaha chivimanyevino kwaviya katamwila umanyi wakwesaviya Msigilwa. Chintu chiya Tito nakaungwa aheze kumanya. Paolo vyadahikakawandika ibaluwa ino chipindi chamihilimo ya 63-65. A D.

Paolo kamlagiza Tito alongoze wazumizimwe chisiwa cha Kilete. Paolo awandik-aga ibaluwa ino chani amlagize Tito mokusagula kwakwe na kuhinya vilongoziwa wazumizi. Kalavya malagizo yesimilemwe baluwa yakwe kwa Timoseo. Baluwayakwe ifyambula ivyo vilongozi wazumizinawaikwe mwe udahi mkulu. Wazumilena vilongozi wa wazumile dyelo waungwawasinyise viya vikungwa mo ulongozi.Vimndani

Paolo amlagiza Tito aike vilongozi waChohile (1:1-16).

Akaheza, naho amlagiza ahinye wantukwikala wikazi wa Chi Chohile (2:1-3:11).

Udumo, Paolo kabindiliza kwakuwandika milosi ya kubindiliza(3:12-15).

1 Miye Paolo, mndima ywa Chohile namsigilwa ywa Yesu Kulisito.

Miye sisagulwa nambize uzumizi wawantu wasagulwe ni Chohile, chani wazu-mile na kuwalongoza wamanye chindedichikuligana kwa kudamanya yadya yaku-muwagila Chohile. 2Na kwa sila iyo nawa-tende na msuhi wa ujima wa mazuwayose, udya Chohile hekudanta alaganagana suwe umo nkongo isi heinati kumbwa.3Agubulaga ulosi wakwemwe chipindi chi-wagile kwa sila ya kuzumila yadya ChohileMwambula ywetu anilagize niilonge.

4 Nakuwandikila weye Tito, ukwingamwanangu ywa chindedi mo uzumizi chik-wehanga hamwenga.

Nakungila wedi wa Chohile na uton-dowazi kulaila kwa Chohile Tate na kwaKulisito Yesu Mwambula ywetu.

Ndima ya Tito uko Kilete5 Nasikwasa Kilete chani uliganye

mbuli zasigaile naho usagule vilongoziwa wadalahala wa bunga dya wamzumileKulisito wa chila mzi, saviya hulagize,6 mdalahala akulongoza bunga dya wazu-mile atende ni mntu hena lema, mtamvyele yumwenga du, nawanawewatendewakanuni, wamanyike kugamba sawowankumbizi naho hewekwiva. 7Mdalahalachilongozi ywa bunga dya wazumizi mchi-maila ywa mbuli za wantu ni mchimailaywa ndima ya Chohile aungwa atendemntu hekulongwa vihiye ni wantu watuhuhekweduvya naho asekutenda mhufuwa maya naho mkozi naho mnkumbizihegu mta kulonda ugoli mwe sila zihiye.Naho hena lema mchimaila ywa ndima zaChohile. Aungwa asekutenda mta kwe-duvya hegu mta maya hegu mkozi hegumnkumbizi 8 Mna atende mta kugonekawajeni naho mtakunga yedi naho mtafanyanyi zedi naho mta kudamanya yedinaho mntu akuwoneka ywedi kulongozikwa Chohile mkuka naho mta kwechinda.9 Atoze Ulosi wa chindedi wa uzumiziukuligana na mahinyo ya chindedi, ivyonadahe kuwajela moyo wantu kwa silaya mahinyo ya chindedi na kuwahumawakuyahiga.

10 Kwaviya kuna wantu walozizehewe kwiva, wata mbuli zikudanta,wadanti vitendese wadya wajeligwe ngasuWayahudi wakuwalemela vilongozi wawona kuwadanta wantu ko uhezi wawo.11Wantu awoviwagilawachindwe, kwaviyawazaganya wantu we kaya yose kwakuhinya mbuli hezikuwagila kuhinywachani wahokele hela. 12 Naho mntuyumwenga mwa muwoni wawo wenye,Mkilete kagamba, “Wakilete ni wadantimazuwa yose, wenga wanyama wehiye,wabwa naho wabafu.” 13 Ukuzi uwoni wachindedi. Ivyo wakwamile chaniwatende wachimale watogile mo uzumizi.14 Naho wase kwetegeleza ngano zaudanti za, Chiyahudi hegu miko ya wadyawakulemela ichindedi. 15 Chila chintuchilenguswa kwa wantu walenguswe. Mnahahana chochose chilenguke kwa wantu

TITO 1:16 255 TITO 3:11wazavu na hewekumzumila Chohile,kwaviya fanyanyi zawo ni zavu. 16Wetendawammanya Chohile, mna kwa ntendwazawo wamlemela. Ni wata kuihiza, nahoheweligane na kudamanya ndima yoyoseyedi.

2Mahinyo ya chindedi

1 Mna weye uhinye mahinyo yakwivanana mahinyo chindedi. 2 Wagambile wag-osi wadalahale wechinde naho watendewamanyi naho wahoile naho watogilemo uzumizi na mokunga na kujijimiza.3 Seivyo naho, wagambile wavyele wadala-hale watende na lujendo lukumuwagilaChohile wasekutenda wasongaganyi heguwasekutenda watumwawa ukozi. Wahinyembuli zedi. 4 Chani wadahe kuwahinyawandele wawaunge wagosi wawo na wanawawo, 5 Watende na kwechinda naho wa-tende walenguswe wakuchimaila nyumbazawo vyedi naho wawatunye wagosi zawo,chani ulosi wa Chohile usekuhulutwa.

6 Naho wawafunde wabwanga wa-tende na kwechinda mwe zimbuli zawo.7 Mwe zimbuli zako zose welagise ku-tenda mligano mwe ntendwa zedi nahomwa mahinyo yako welagise kugambawayatunya na kukaulisa. 8 Milongeleyako isekutenda na lema dyodyose chaniwakukuhiga wengile soni kwa kuswesambuli ihiye ya kuchilongela.

9 Watumwa wawetegeleze wakuluwawo mwe mbuli zose na kuwabwedezamazumbe wakenega kudedelesana nawo,10 wasekubawa, mna welagise kugamba niwazumizi chindedindedi chani wayatendemahinyo ya Chohile Mwambula ywetuyawonwe kugamba ni yedi yakuwagilamwe chila sila.

11 Kwaviya wedi wa chohile ukwigalawambulwa kwa wantu wose uwoneka.12 Mbazi za Chohile zachihinya kugambachileke wihi na tama za mwe isi, nakwikala mwe isi ino ya vino haluse kwakwechinda naho mwe wedi wa kumvikilaChohile. 13 Chikatenda chagoja zuwa diyadye chinyemi chikiye msuhi umo naulaileukulu wa Chohile mkulu na Mwambulaywetu Yesu Kulisito. 14 Uyo nakelavyamwenye kwa chausa chetu, chani achikom-bole kulaila mwe wihi wose na kuchilen-gusa chitende wantu wakwe we ichedu,

wantu wana nkwina ya kudamanya ndimayedi.

15 Elo uno nuwo ulosi ukungwakuhinywa, ukawafunda wantu na kuwak-wahila kwa udahi wose. Use kuleka mntuakakubela.

3Kudamanya yedi

1 Wakumbuse wantu wanyanyahalemwa wakulu na wata ukulu. Wawetegelezenaho wemalanye kutenda chila dyedi.2Wagambile wasekumhuluta mntu yoyosenaho wasekutenda wankumbizi mnawekale kwa utondowazi nahomazuwa yosewanyanyahale kwa chila mntu mazuwayose. 3 Kwaviya, ahokale suwe naswinachiwahezi, naho hechikutimila nahowagile nachitozwa ni tama zihiye nakubweda kuzidamanya. Chikekala wikaziwihiye wa chinyulu wantu nawachihiwanaswi niyo chawehiwa. 4 Mna umoChohile Mwambula ywetu eze alagise wediwakwe na kunga kwakwe mwa wantu,5 kachambula suwe. Siyo kwachausacha ntendwa zikumuwagila Chohilechidamanye. Mna kwa mbazi zakwe,kwa sila ya Muye Ukukile kachitendachelekwe nkanana ya kaidi nakuchinkaujima mhya kwa kuchisunta kwa mazi.6 Chohile kachinkisa Muye Ukukile kwasila ya Yesu Kulisito Mwambula ywetu.7 Vidamanyika ivyo chani kwa wedi waChohile chizumilwe kugamba chiwedimwameso ya Chohile naho chihokele ujima wamazuwa yose chikiye msuhi. 8 Ulongi unoni wachindedi.

Naunga uhikilize mo ulongi uwo chaniwamzumile Chohile wahikilize kudamanyayedi. Mbuli iyo ni ntana naho ni yedinaho yawagila mwe wantu. 9 Mnawenege mahigano ya chihezi na nganoza ludongo lwa nkolo za wadalahala nankumbizi hamwenga na mahigano yasigilizi. Kwaviya mbuli saizo hazina losonaho ni zabule. 10Mwenege mntu akulekawantu wasentane hegu kumfunda nkongonaho kaidi. 11 Kumanya kugamba mntu sauyo kagilwa, naho wavu wakwe walagisakugamba ana masa.

Malagizo ya Udumo

TITO 3:12 256 TITO 3:1512 Umo nanimsigile Alitema hegu Tikiko

kwako, sunguza kwiza chidugane kunoNikopoli, kwaviya siwona kugamba hekaleuko mwe chipindi che mpeho. 13 Hikilizakumtafya vyedi Zeno mhinya sigilizihamwenga na Apolo, chani wasekuswesachintu chochose wakunga mo utafi wawo.14 Wantu wetu wahine kudamanyisayedi chani walavye wambizi mwe vintuvikungwa. Mwe ivyo wikazi wawo hewinawambizi.

15 Wantu wose wehamwenga na miyewakulamsa. Nilamsiza wazumizi wetuwakuchunga.

Wedi wa chohile utende na nyuwe.

FILEMONI 1 257 FILEMONI 21

BALUWA YA PAOLO KWAFILEMONIULONGOZIChitabu chijihi cha Filemoni chiwandikweni msigilwa Paolo (1:1). Paolo nendile mwechifungo umo akawandika, ni kugambaawandikaga akatenda Lumi. Hegu ne Lumiawandikaga mgati mwe chipindi cha mi-hilimo mtandatu na imwe hadya elekagwaKulisito, ichipidi icho kawandika na Kolo-sai.

Kaiwandika ibaluwa ino kwa mb-wanga akwitangwa Filemoni. Filemoninaniyumwenga mwe bunga dya wantuwamzumile Kulisito na mkulu ywa wa-tumwa. Paolo kamwandikila kugambasanimkantile mtumwa ywako Onesimouyo amsumke Filemoni. Kwa sigiliziza Lumi Filemoni kawagilwa kumkomaOnesimo. Paolo ajeseza mwe mbuli zamahigano kumjelamoyo Filemoni eneganena Onesimo uge mmbuya mkulisito nakumwambiza Onesimo kumlekeila ku-damanya alongese Paolo (1:13-14),Vimndani

Paolo amlamsa Filemoni 1:1-3Ukajika Paolo amlongela Onesimo

kugamba Filemoni kamwenega ugemmbuya wa Mkulisito (1:4-21).

Paolo akomeleza kwa kuwagambila ivyonawatalamkile na kwigala ndamsa(1:22-25).

1 Miye Paolo, mfungwa ywa KulisitoYesu, hamwenga na Timoseo mlukolomnyetu

Chakuwandikila weye Filemonichikukubweda naho mndima mnyetu,2 kwa Afiya lumbu dyetu, na Alikipomnkondo mnyetu na bunga dya wazu-mizi wakudugana mwe nyumba yako.3 Chawaungilani wedi na utondowazikulaila kwa Chohile Tati yetu na ZumbeYesu Kulisito.

Kunga kwa Filemoni na Kuzumila4 Namhongeza Chohile ywangu mazuwa

yose mo kuvika kwangu, 5 kwaviya nevambuli za uzumizi wako kwa ZumbeYesu na kunga wantu wose wa Chohile.6 Nalombeza Chohile chani ndala yauzumizi wako utende na cheleko na

kwe isila iyo udahe kumanya yedi yosechikutenda nayo mokulungana kwetuhamwenga na Kulisito. 7 Mlukolo kungakwako kunigaila chinyemi chikulu nakunijela moyo vitendese! Weye nawekuisangalaza imyoyo ya wantu wa Chohile.

Paolo amlombeza Filemoni amwambizeOnesimo

8 Kwaivyo, hata hegu nahadaha, siko-goha kutenda mlukolo mwe kulunganana Kulisito, kukulagiza ukungwa utende,9 mna kwaviya nawaungani, viwagila hu-lombeze. Natenda vino hata hegu miyeni Paolo mdalahala ywa Kulisito Yesu,naho haluse nimfungwa ywa Kulisito Yesu.10 Ivyo, namlombezeza Onesimo akwingamwanangu mwenye mwa Kulisito kwaviyaumo nendaga mwe chifungo natendagatati yakwe ywa chimuye. 11 Aho nkongohakuwagile, mna haluse achiwagila chosemiye na weye.

12 Namvuza kwako, naho uyo ekale ugeumoyo wangu miye mwenye. 13NahaungaOnesimo ekale na miye hano mwa hantuhako anambize vikaleka weye chipindi ha-tenda mwe chifungo kwachausa cha MbuliYedi. 14 Mna sanitende chochose chiyahunigambile. Sikunga hutintise unam-bize, kwaviya wedi wako waugwa mweviyaukunga weye mwenye siyo kwa kukutin-tiswa.

15 Mafani Onesimo ahalawaga kwakokwa chipindi du, chani udahe naho ku-tenda naye mazuwa yose. 16 Mna haluseuyo suyo mtumwa du, mna ni ywedi ku-jinka mtumwa, uyo ni mlukolo ywetuywedi mwa Kulisito. Ni mntu mtanakwangu miye, na kwako natendese mtana,naho enga mlukolo mwa Zumbe.

17 Ivyo, uneva wanimanya kugambamiye ni mnyawo, mhokele seiviyawanihokelaga miye mwenye. 18 Unevanakakubalanga chintu, hegu nandile analiho dyako, nahulihe. 19 Miye Paolosiwandika kwa mkono wangu mwenye,miye nanilihe. Sikunga hagamba ujimawako ni dideni ukutigiza kwangu. 20Heye,mlukolomnyangu, nidamanyiza imbuli inokwachausa cha zina dya Zumbe, bwedezamoyo wangu enga mlukolo mwa Kulisito.

21 Nakuwandikila hatenda na msuhikugamba nauzumile ukulombeza kwangu,

FILEMONI 22 258 FILEMONI 25naho simanya kugamba nodamanye viku-jinka yano hukulombeza.

22 Hamwenga na yano, nikiyani chumbacha kugona kwa viya nina msuhi kugambamo kulombeza kwenyu, Chohile nanitendeniwatalamkileni.

Ndamsa za Nkomelezo23 Epafula, mfungwa mnyangu

kwachausa cha kumsankanila KulisitoYesu, akulamsa, 24 Awo wachina Mako,na Alisitaliko na Dema na Luka wandimaweyangu wakulamsa.

25 Wedi wa Zumbe Yesu Kulisito wikalena nyuwe.

WAEBULANIYA 1:1 259 WAEBULANIYA 1:8

BALUWA KWAWAEBULANIYAULONGOZIChitabu cha Waebulaniya ni baluwa ya ku-jelamoyo ikulagisa ivyo Yesu ajesize uwoniulozize wa Lagano dya Kale. Dyawandik-agwa saviya lavyo. Kwendaga kuna vintuseivyo 60 (milongomtandatu)mwe Laganodya Kale mwe Chiyahudi chiya chiku-lagisa pwilili ivyo Yesu ajesize uwonindima za Walavyantambiko Wakulu waChiyahudi. Kwa chausa chino chitabuna chilanga kuwajela moyo Wakulisito waWayahudi. Waebulaniya chalagisa ivyoYesu akomeleze Isigilizi chani walavyan-tambiko wase kulavya ntambiko vituhu.Yesu endaga ntambiko ya masa yose,nkongo na kwa chipindi chose. Mwechipindi chino wakulisito wadaha kujelwamoyo ni baluwa kwaWaebulaniya kuwaikawamtimile Yesu Kulisito saviya yumwengaakutenda vidahike kwa suwe chi mzumileChohile. Naho kujendeleza kumzumila uyo(12:2).

Hahana amanyize uyo awandike chitabucha Waebulaniya, mna wasomi watendawevane saviya Msigilwa Paolo Luka, heguBanaba. Dizuwa chiwandikilwe seivyohadimanyike mna wazumile walozizewagamba chawandikagwa nyumani mwamihilimo ya 70 (milongo mfungate) AD.Yelusalemu wabalangagwa mihilimo ya70 AD. Mna mtakuwandika we baluwa inoatamwilamweYelusalemu saviya kugambanendile haunati kubalangwa. Waebulaniyacha wandikagwa uko Lumi (13:24) namafani chalavyagwa mgati mwe mabungaya kumzumla Kulisito yalozize.Vimndani

Mta kuwandika alagisa kugamba Yesukomboka udahiwa uwoni kwaChohilenawandimawa kwembingu (1:1-4:13).

Akaheza ajendeleza kulagisa kugambaYesu ni mkulu kwa walavyantambikowadya wakusankanila mwe nyumbankulu ya Chohile uko Yelusalemu(4:14-7:28).

Naho Yesu usankani wakwe ni mkulukujinka ndagano ya kale idya chohileaikiye na wantu wakwe kujinkila Sig-ilizi idya amwinkile Musa (8:1-10:31).

Eze atamwile kugamba Yesu ni mkulumwa chila sila, mwandika alavyamalagiso ya lozize ya ntendwa (10:32-13:17).

Mo kukomeleza mwandika abindilizaibaluwa hamwenga na ujela moyo nandamsa (13:18-25).

Mbuli ya Chohile kujinkila kwa mwanawe1 Aho kale, Chohile alongaga na tati zetu

nkanana zilozize kwa namna zilozize ku-jinkila wawoni wakwe, 2mnamazuwa yanoyakukomelekela, alonga na suwe kwa silayaMwanawe. Kwa sila ya uyo Chohile aum-baga isi, kwa uyo kamtenda vintu vyosevitende vyakwe. 3 Uyo ni ung'azi waukulu wa Chohile, na mliganyo uhezize waivyo eli Chohile mwenye, chila chintu cha-jendeleza kutenda aho mwe isi kulawanano ulosi wakwe une nguvu. Akahezaawatende wantu walenguswe masa yawo,kekala uko kwembingumkonowa ntendeleya kulume ya ntunyo ya Chohile Mkulu.

Mwana ywa Chohile ni mkulu kujinkawandima wa kwembingu

4 Mwana katendwa mkulu kujinkawandima wa kwembingu, saviya idizinaenkigwe ni Chohile ni kulu kujinka dyawo.5 Kwaviya Chohile hamgambile ng'o hatayumwenga ywa wandima wa kwembinguwakwe kugamba,“Weye wi mwanangu, miye nagambadyelo sitenda Tati yako.”Naho halongile mwe mndima ywa kwem-bingu yoyose,“Miye nanitende Tati yako,natende Mwanangu.”6 Mna Chohile hadya amwigale Mwanawe,mwelekwa ywakwe ywa nkongo mwe isi,kagamba,“WandimawakwembinguwosewaChohile

wamvikile.”7 Mna kwa wandima wa kwembingu,Chohile kagamba,“Chohile awadamanya wandimawa kwem-

bingu kutenda mpeho,naho wandima wakwe myali ya moto.”8 Mna kwa mbuli ya Mwana, Chohilekagamba,“Chigoda chako cho uzumbe weye Chohile,

chekala mazuwa yose! Na useutawako

WAEBULANIYA 1:9 260 WAEBULANIYA 2:16walongoza wantu wako viligane.9 Weye waunga yadya yakumuwagila

Chohile, na kwihiwa wavu.Nivyo vikuleka Chohile, Chohile ywako

kakusagulana kukujidila mavuta kwa chinyemi

chikulu na ntunyo nkulukujinka weyawo.”10 Naho kagamba,“Weye, Zumbe aho nkongo waumbaga

nkongelo ye isi,na imbingu ni ndima ya mikono yako.11 Izo naziusike, mna weye nousigale

mazuwa yose,zose nazisakale saviya suche.12 Na uzizinge enga suchenazihambulwe enga suche.Mna weye nuyudya mazuwa yose,wikazi wako hausile.”13 Chohile hamgambile ng'o hatayumwenga ywa wandima wa kwembinguwakwe,“Ikala mwe ntendele yangu ya kulumekubula aho naniwaike wankondo wako,watende hasi he viga vyako.”

14 Togolani! Wandima wa kwembinguni mbwani? Ni myuye ikumsankanilaChohile na wadya wegalwe kuwambizawadya nawahokele wambulwa.

2Wambulwa Mkulu

1 Elo chikaulise yose chivile chi-nasekuswesa msuhi wetu. 2 Ulosi, udyaulavigwe na wandima wa kwembinguwalagisaga kugamba ni chindedi, chilambanasi naho chila mntu heutimilenakantilwe saviya viligane. 3 Ivyo,suwe nachihone vivihi uneva chaubelawambulwa mkulu sauwo? Ulongigwemwe nkongo ni Zumbe mwenye, na wadyawevile wachiukuila kugamba ni chindedi.4Chohile naye kongezeza aho ukuzi wakwekwa kudamanya vilagiso vya chila namnana mpituko na maula, na kawapangilawantu majeleko ya Muye ukukile saviyaakunga.

Akuchilongoza suwe ko Wambulwa5 Chohile hawaikiye wandima wa kwem-

bingu wailongoze isi ikwiza, kugamba isiidya chikulonga mbuli zakwe. 6 Naho vya-longwa hantu hasiku mwa Mawandiko,

“Wantu ni mbwani, hata uwafanyanye,naho wana wa mntu ni mbwani hata

uwakaulise?7 Kamtenda mdodo hadodo kujinka

wandima wa kwembingu,kumvika chilemba cha ukulu na ntunyo,8 na kuwatenda vilongozi mwe vintu

vyose.”Yalongwa kugamba Chohile kawadamanya“vilongozi mwe vintu vyose” Kwa kwika

chila chintu hasi hakwe, Chohilehalekile chochose kuse mo ulon-gozi wakwe. Mna saviya vilivino haluse hachikuwona mntuakavilongoza vintu vyose. 9 Mnachamwona Yesu yudya atendagwamdodo kujinka wandima wa kwem-bingu kwa chipindi chidodo, chanikwa wedi wa Chohile abanikekwachausa cha wantu wose.Kwachausa cha masulumizo kubulakubanika kwakwe mna halusechamwona kavikwa chilemba chaukulu nantunyo. 10Vyendaga jejejekwakwe kugamba Chohile, yudyaaumbaga na kuvika vintu vyosesaviya vili, kamtenda Yesu atogekwa sila ya masulumizo, chaniawalete wana walozize welungemoukulu wakwe. Kwaviya Yesu nuyoakuwalongoza kowambulwa.

11 Uyo akuwalengusa wantu masa yawo,uyo hamwenga na wadya wasuntigwe,wosewana tate yumwenga. Nivyo vikulekaYesu hakuwona soni kuwetanga awo,walukolo, 12Akamgamba Chohile,“Naniwagambile wantu wangu viya

udamanye.Nahuchemele nchemo za ntogozi mwe

midugano ya walukolo wazumile.”13 Naho agamba, “Nanike msuhi wangukwa Chohile.” Naho agamba, “Nihanohamwenga na wana aninkile Chohile.”

14 Elo, kwaviya wana awo, saviyaukuwetanga, ni wantu wata mwili nasakame, Yesu mwenye katenda enga wowona kwelunga mo untu wawo. Endagavino, chani kwa sila ya file yakwe, amhudeyudya Mwavu mta nguvu mwe file, 15 ivyoawalekeile wadya wendile watumwa mowikazi wawo wose kwachausa cha nkamaya file. 16 Ni pwilili kugamba uyo hezilekwachausa cha kuwambiza wandimawa kwembingu, mna keza kuwambiza

WAEBULANIYA 2:17 261 WAEBULANIYA 4:4welekwa wa Bulahimu. 17 Nivyo vikulekavimunga atende engawalukolowakwe kwachila namna, chani atende Mlavyantam-biko Mkulu ywawo mkanuni na mta mbazimwe kumsankanila Chohile, chani masa yawantu yausigwe. 18 Kwaviya uyo mwenyekajijimizamasulumizoumoakajezwa chaniadahe kuwambiza wadya wakujezwa.

3Yesu ni Mkulu kujinka Musa

1 Elo walukolo weyangu, wantu waChohile wadya mwitangwe kwembinguni Chohile fanyanyani ya Yesu msigilwaywa Chohile atende MlavyantambikoMkulu ywa uzumizi chikulonga kwamilomo yetu, 2 uyo endaga mkanunikwa Chohile amsagule kudamanya ndimayakwe saviya Musa ivyo endaga mkanunimo kuwasankanila wantu wose wa Izulaeliwetangwe nyumba nkulu ya Chohile.3Mna Yesu awagila kuhokela ntunyo nkulukujinka Musa, kwaviya mzesi ywa nyumbaahokela ntunyo itendese kujinka inyumbayenye. 4 Chila nyumba yazengwa ni mntumsiku, mna Chohile nuyo mzesi ywa vintuvyose. 5 Musa endaga mndima mkanunimo kuwasankanila wantu wa Izulaeli we-tangwe nyumba nkulu ya Chohile. Chaniaukule mbuli zedi za Chohile nazilongweaho nyumani. 6 Mna Kulisito ni mkanunisaviya Mwana akuchimaila nyumba nkuluya Chohile. Nyumba yakwe ni suwe unevachikajendeleza kutenda wakankalu nakutoga mwe chiya chikwikiya msuhi.

Humulo dya wantu wa Chohile7 Elo, saviya Muye Ukukile akulonga

mwa Mawandiko Yakukile,“Dyelo uneva mkeva idizwi dya Chohile,8 msekutenda saviya wakale wenyu

walemele kunetegeleza,hadya wanijezize.9 Uko wakale wenyu wanihimaga na kuni-

jeza,hata hegu wawonaga yose nidamanye kwa

chipindi cha mihilimo milongomine.

10 Kwachausa icho nelwihiwaga lwelekolwawo, niyo nagamba,

Fanyanyi zawo mwe myoyo zaganika‘Wantu awo umo wakafosa mazuwa yose.Awo wendaga hawakutimila sila zangu.’

11 Elo, nelisaga kwa maya kugamba,‘Hawengile ng'o hantu hangu hakuhu-

mula!’ ”12 Ivyo walukolo weyangu, msinyise

anasekutendeka mgati mwenyu mntuyumwengamtamoyowihiye heukuzumila,abwile mwe kumwenega Chohile mtaujima. 13 Mna mkajendeleza kwivambuli dyelo ikasomwa mwa mawandikojelanani moyo chila zuwa chani hatayumwenga ywenyu asekutendwa mdalakwa kudantwa ni masa. 14 Kwaviya suwechose chalungana hamwengamwa Kulisitouneva chatozesa msuhi nachinanawo mwenkongo kubula ko udumo.15 Elo, saviya Muye Ukukile akulonga mwa

Mawandiko Yakukile,Uneva mkeva izwi dya Chohile dyelo,msekuitenda myoyo yenyu midala, saviya

wababa zenyu wendagahawamwetegeleze Chohile

16 Haluse ni wahi wevaga izwi dyaChohile na kumleka? Ni wadya wosewalongozwe ni Musa kulaila Misili. 17Nahoni wahi Chohile awehiwaga kwa mihilimomilongo mine? Ni wadya wose wakoilemasa, na vimba vyawo vyamwaganikanagakudya kwenyika. 18 Naho ni wahi Chohileawelisizaga kugamba, “Hawengile ng'ohantu hangu hakuhumula,” sawo wadyawalemele kumwiva.19 Elo, chawona kugamba hawadahile

kwingila uko, kwaviya hawamzu-mile.

41 Elo, kwaviya ndagano ya Chohile

kugamba wantu nawadahe kwingilahantu ha kuhumula, chogohe chanimgati mwenyu anasekudunduga kwingilamwe dihumulo idyo. 2 Kwaviya MbuliYedi, ilongwa kwetu saviya yalongagwakwa wantu wa kale. Mna ulosi uwohauwawagile chintu, kwaviya wadyawevile hawauhokele kwa uzumizi. 3 Mnahaluse suwe chikuzumila, nachingilemwe dihumulo diya Chohile alongagaakagamba.“Niyo nelisa kwa maya kugamba,‘Hawengile ng'o he dihumulo dyangu!’ ”Chohile alongaga ayo hata hegu abindagakale indima yakwe kukongela hadya aum-baga isi. 4 Kwaviya ilongwa hantu hasiku

WAEBULANIYA 4:5 262 WAEBULANIYA 5:12mwa Mawandiko Yakukile mwe zuwa dyamfungate, “Chohile ahumulaga kwaviyaabindaga ndima zakwe zose.” 5 Naho,mwa Mawandiko chilongile aho, Chohileagamba, “Hawengile ng'o he dihumulodyangu.” 6 Wadya wendaga wa nkongokulonga Mbuli Yedi hawengile mwe di-humulo diya kwaviya hawazumile. Hatahegu vichei vikudahika kwa wantu watuhukwingila. 7 Kwachausa icho Chohile kaikazuwa tuhudikwitangwa “Dyelo” naye alon-gaga mwe dizuwa diya nyumani ya mi-hilimo ilozize kwa sila ya Daudi, kutimilanana Mawandiko yano yalongagwa kale,“Dyelo uneva mkeva izwi dya Chohilemsekutenda myoyo yenyu midala.”

8 Kwaviya uneva Yoshuwa endagaawabuzaga wantu kwe dihumulo, Chohilehalongile naho nyumani mwe zuwa tuhu.9 Elo, kuchei na humulo diya Chohileawekiye wantu wakwe. 10 Kwaviya yudyaakwingila mwe dihumulo diya aikiye,ahumula kwaviya kabinda ndima zakwezose saviya Chohile ahumulaga eze abindendima zakwe. 11 Ivyo, chihikilize kwingilamwe dihumulo diya, chani mntu yoyoseasekubanikilwa saviya wadya wabalangwekwenyika.

12 Mbuli za Chohile zina ujima naho zinanguvu, zatwelesa kujinka bamba dikutwakwidi mbuli izo zafifinya kubula kundanikomoyonountu saviya bambadikutwelesakubula kundani kwe vimpandwa namsopwa nazo zabunkula fanyanyi navikungwa ni myoyo ya wantu. 13 Hahanachumbe chochose chifisike kulongozikwa Chohile, chila chintu chigubulwana kwikwa pwilili mwa meso yakwe,chongigwa chilongele kwakwe ntendwazetu chidamanye.

Yesu nuyo Mlavyantambiko Mkulu14 Elo, chitozese uzumizi chikulonga

kwa milomo yetu. Kwaviya chinanayeMlavyantambiko Mkulu engile kubulakwembingu kwa Chohile, uyo ni YesuMwana ywa Chohile. 15 Yuno Mlavyan-tambiko Mkulu ywetu akuchifilambazikamanyisa ukuhwa kwetu uyo mwenyenakajezwa enga suwe kwa chila namnamna hadamanye masa. 16 Ivyo, chichiso-geile hechine nkama chigoda cho Useuta

wa Chohile mta wedi, chani chihokelembazi na wedi wa Chohile vya kuchambizaumo chikaunga.

51 Chila Mlavyantambiko Mkulu asag-

ulwe mgati mwa wantu kaikwa kwakumsankanila Chohile kwachausa chawantu chani alavye majeleko na ntambikokwachausa cha masa. 2 Kwaviya uyomwenye hakwedaha, adaha kuwajijimizawadya wagile hewemanyize. 3 Kwaviyauyo mwenye hakwedaha, aungwa elavizentambiko, siyo kwachausa cha wantu du,mna iviya kwachausa cha masa yakwemwenye. 4 Hahana mntu akweinkamwenye ntunyo ino ya kutenda Mlavyan-tambiko Mkulu. Mna aungwa etangwe niChohile, saviya Haluni etangagwa.

5 Seivyo, Kulisito naye henkile mwenyeukulu wa kutendaMlavyantambikoMkulu,mna ni Chohile nuyo amgambile,“Weye wi mwanangu,dyelo sitenda Tati yako.”6 Saviya alongile hantu hatuhu mwaMawandiko,“Weye wi mlavyantambiko mazuwa yosekwa mliganyo wa Melikizedeki.”7 Yesu hadya ekalaga mwe isi, alombezaga

na kwikala kwa kufuzuma vidalahamwenga na kulavya mesozi kwaChohile yudya nendile akudahakumwambula mwe file. Chohileamwivaga Yesu kwaviya nakam-tunya. 8 Hata hegu nendile niMwana ywa Chohile, ahinagakwiva kwa sila ya masulumizoyadya enkagwa. 9 Eze ahezekutendwa katoga, niyo awalongozawantu wose wakumwiva watendewambulwa wa mazuwa yose.10 Ivyo, Chohile alongaga kugambauyo ni Mlavyantambiko Mkulu kwamliganyo wa Melikizedeki.

Kanyo dya kuleka uzumizi11 China milosi ilozize ya kulonga mwe

mbili ino, mna ni vidala kuwagambilanikwaviya nyuwe mwi wadala wa kwiva.12 Chindedi, kwechipindi chino nyuwenamkaungwa mheza kutenda wahinya,mna mchei mwaungwa mtende na mntuywa kuwahinya mahinyo ya nkongo mweulosi wa Chohile. Mhitukila vituhu

WAEBULANIYA 5:13 263 WAEBULANIYA 7:3watakunga konkezwa mele siyo nkandeitogile. 13 Kwaviya chila mntu akwikalakwa konka mele ayodu achei mwanamchembe, hamanyize mahinyo ya mbulizikumuwagila Chohile. 14 Mna nkandeitogile ni kwa chausa cha wantu wajima, niwadya wazwezwe fanyanyi zawo wamanyeyedi na yehiye.

61 Elo, kwa chausa chino, chilekemahinyo

ya nkongo mwa Kulisito. Chisekuzengamsingi mhya wa mbuli zino, kulekana nantendwa hezikuwagila, na mwekumzumilaChohile, 2 mahinyo ya kubatizwa na yakujelekelwa mikono, uyuso wa wabanikena nkanto ya mazuwa yose. 3 Chijendelezekudamanya vino! Uneva Chohile akaunga.

4 Kwaviya wantu wagubwilwe ichindedicha Chohile niyo waluma majeleko yakwembingu, na kwikala mwe kulunganana Muye Ukukile, 5wakaheza kuluma wediwa Ulosi wa Chohile na nguvu ze isi ikwiza,6 vikaheza wakagwa, havikudahika kuwa-tenda naho wahituke na kuleka ntendwazawo zihiye. Kwaviya wamtungika wowowenye Mwana ywa Chohile nkanana yakaidi na kumjela soni kulongozi kwawantu.

7 Ulongo ukunyelwa ni fula chilankanana kuhoteza mani na vintu vikungani walimi, ujimbikwa ni Chohile. 8 Mnauneva ukalavya miwa na ndago, ulongoudya suwo wedi naho wihaguhi kulig-itwa ni Chohile naho udumo wakwe nikubalangwa.

9 Mna walukolo weyangu, hata heguchalonga savino, hachinankamananyuwe,chikamanya kugamba sila yedi vitendese,idya yo wambulwa wenyu. 10 KwaviyaChohile ni mta wedi. Uyo hajale ndimayenyu na ungi mumlagise kwa chausachakwe kwaivyo muwambize wantuwakwe na mkujendeleza kuwambiza.11 Mna china nkwina kugamba chilayumwenga mgati mwenyu ajendelezekulagisa kuhikiliza ukudya kubula udumo,chani yadya mkwikiya msuhi yachinte.12 Ivyomsekuhitukila kutendawabwa,mnamtimile mliganyo wa wadya wakuzumilana kujijimiza. Kwe sila iyo wahokela yadyaChohile alongaga.

Lagano dya Chohile ni chindedi.13 Hadya Chohile alaganaga na Bu-

lahimu, adamanyaga cheliso. Kwaviyahahana mntu mtuhu mkulu kujinka uyochani alonge zina dyakwe, kelisa kwa zinadyakwe mwenye. 14 Kagamba, “Chindedina hujimbike naho hwinke lukolo luloz-ize.” 15 Bulahimu eze agoje kwa uji-jimiza, niyo ahokela chiya alagana naChohile. 16Kwaviya wantu wakelisa, welisakwa zina dya mntu mkulu kujinka wowowenye, naho cheliso icho chabinda nkanizose mgati mwawo. 17 Elo Chohile naye,kwaviya na kaunga alagise pwilili kwawadya nawahokele ndagano kugamba uyohakudaha kuhitwila mbuli yakwe hata ku-jeza, ailavyanya kwa cheliso. 18 Ivyo,kuna mbuli mbili, ndagano na cheliso,hevikuhitukila, mweivyo Chohile haku-daha kulonga udanti. Ivyo, suwe chimgu-lukile chajelwa moyo vitendese na kutozakwa nguvu msuhi chikiwe. 19 Msuhi unowatogeza na kudima myoyo yetu saviyananga ikuchimalisa meli nkulu vitogile.Uwo wafifinya kujinka mwe paziya nakwingila mwe Hantu Hakukise. 20 Yesumwenye alongolaga kwingila hantu hadyakwa chausa chetu. Katenda Mlavyantam-bikoMkulumazuwayose, kwamliganyowaMelikizedeki.

7Mlavyantambiko Melikizedeki

1 Yuno Melikizedeki endaga seuta ywamzi wa Salemu, na mlavyantambiko ywaChohile Mkulu. Umo Bulahimu endagaakauya kulaila kwe nkondo idya awako-maga maseuta, Melikizedeki aduganagana Bulahimu niyo amjimbika, 2 Bulahimuniyo amwinka fungu dyamlongo dye vintuvyose atahaga kwe nkondo. Lufyambolwa zina dya nkongo dya Melikizedeki,nkongo ni “Seuta ywa mbuli zikuwag-ila,” Naho uyo endaga seuta ywa mzi waSalemu, zina dyakwe naho dyagamba “NiSeuta ywa utondowazi.” 3 Tati yakwe namami yakwe hawakulongwa, naho lukololwakwehavikumanyika kugamba elekagwaini, naho abanikaga ini. Aligana naMwana ywa Chohile, najendeleze kutendamlavyantambiko mazuwa yose.

WAEBULANIYA 7:4 264 WAEBULANIYA 7:284 Elo fanyanyani, ivyo mntu uyo endaga

mkulu. Hata mkale ywetu Bulahimuamwinkaga fungu dya mlongo dye vintuvyose atahaga kwenkondo. 5 Nahochimanya kugamba kuligana na sigiliziChohile amwinkile Musa welekwa wa Lawiwendaga walavyantambiko walekelwewaguhe fungu dya mlongo kulaila kwawalukolo hata hegu wawo ni welekwawa Bulahimu. 6 Uyo Melikizedekihendaga ywa lukolo lwa Walawi mnanuyo ahokelaga fungu dya mlongo kulailakwa Bulahimu, naho niyo amjimbika uyoenkagwa ndagano ya Chohile. 7 Hahanankama kugamba akujimbika ni mkulukujinka yudya akujimbikwa. 8 Naho awowalavyantambiko wakuhokela fungu dyamlongo ni wantu wakubanika, mna hanoakuhokela fungu dya mlongo ni mntuakugambigwa hakudaha kubanika. 9 Ivyochadaha kugamba vino, umo Bulahimuakalavya fungu dya mlongo dyo ugoliwakwe, Lawi mwelekwa ywakwe nayealavyaga fungu dya mlongo kujinkila kwaBulahimu, 10 kwaviya Lawi endaga hanatikwelekwa, mna endaga mwe sakame ya iseBulahimu, umo Melikizedeki akadugananaye.

11KulailamoulavyantambikowaWalawiwantu wa Izulaeli wenkigwa Sigilizi.Haluse uneva ndima ya Walawi yachintilehakwatendile naho na luhosa lwa ulavyan-tambiko mtuhu wendile utimile ulavyan-tambiko wa Melikizedeki mna suwo udyawa Haluni. 12 Kwaviya hadya ulavyantam-biko ukuhitukila, Sigilizi nayo yaungwaihitukile. 13 Elo Zumbe dyetu yudya mbulizino zikumlonga, endaga mntu ywa kabilatuhu, naho hahana hata yumwenga ywakabila dyakwe atendaga mndima mwenchanja yo kulaviza ntambiko akatendamlavyantambiko. 14 Kwaviya imanyikapwilili kugamba Zumbe dyetu kalaila mwedikabila dya Yuda, mna Musa haditajizeidikabila idyo hadya nakalonga mwewalavyantambiko.

Mlavyantambiko mtuhu aligane na Melik-izedeki

15 Naho imbuli ino ni pwilili viten-dese, mlavyantambiko mtuhu aliganena Melikizedeki kalaila. 16 Uyo mtuhuhaikigwe atende mlavyantambiko kwa

sigilizi za chiuntu, mna kwa nguvuza ujima hewina udumo. 17 KwaviyaMawandiko Yakukile yaukula kugamba,“Weye wi mlavyantambiko mazuwa yosesaviya wendaga ulavyantambiko wa Me-likizedeki.” 18 Ivyo, mwiko udya wa kaleusigwa, kwaviya wendaga uhuhisa nahohaukuwagila chintu, 19 Kwaviya SigiliziChohile amwinkile Musa haitogeze mbuliyoyose. Mna haluse hantu hakwe haikwamsuhi wedi utendese, ko msuhi uwochadaha kumsogeila Chohile.

20 Kwa kongezeza hano hana cheliso chaChohile. Mna wadya watuhu watendagwawalavyantambiko hakwine cheliso. 21MnaYesu kaikwa kutendamlavyantambiko kwasila ya cheliso, hadya Chohile amgambile,“Zumbe kelisa,na hahitukile,‘Weye wi mlavyantambikomazuwa yose.’ ”22 Kwachausa che cheliso chino, Yesu nuyoakuchimaila lagano dyedi ditendese.

23 Naho awo walavyantambiko watuhuwendaga walozize kwaviya nawakabanikaivyo wadundugaga kujendeleza nendimayawo. 24 Kwaviya Yesu ekala mazuwayose ulavyantambikowakweniwamazuwayose. 25 Kwaviya adaha kuwambula awowakwiza kwa Chohile kwa sila yakwe,kwaviya ekalamazuwa yose akawagombelakwa Chohile.

26 Ivyo, yendaga mbuli ikuwagilisakwetu kutenda na mlavyantambiko Mkuluakukile sauyo hena lema hegu henamasa. Uyo Kakuka, hana lema naho masa.Kasentwa hale na wata masa, kenulwakulanga kwembingu. 27 Uyo haligane nawadya walavyantambiko wakulu watuhuhaungigwe kulavya ntambiko chila zuwankongo kwachausa cha masa yakwemwenye, vikajika kwachausa cha masaya wantu watuhu. Kadamanya ivyo kwankanana imwenga du kwachausa chawantu wose, eze elavye mwenye, niyoyachinta kwe chipindi chose. 28 SigiliziChohile amwinkile Musa yawaikaga wantuwahwele watende WalavyantambikoWakulu, mna Chohile hadya alaganaga kwacheliso, kulagana uko kwizile eze sigiliziijinke, kumsagula Mwana atendagwaatogile mazuwa yose.

WAEBULANIYA 8:1 265 WAEBULANIYA 9:78

Yesu Mlavyantambiko ywetu Mkulu1 Ivyo, mbuli nkulu mwe ayo chiku-

longa nino. Suwe china MlavyantambikoMkulu ywa seivyo, ekale ntendele ya ku-lume ye chigoda cho Useuta cho Ukuluwa kwembingu. 2 Uyo adamanya ndimaya ulavyantambiko mwe Hantu Hakukise,kugambamndanimwe dihema dya Chohiledizengigwe ni Zumbe, suyo mntu. 3 ChilaMlavyantambiko Mkulu kasagulwa amlav-ize Chohile majeleko na ntambiko. Elo,Mlavyantambiko ywetu Mkulu ongigwaatende na chintu cha kulavya. 4 Unevaendaga ywa hano he isi, hendaga mlavyan-tambiko ng'o, kwaviya weyaho walavyan-tambiko watuhu wakulavya ntambiko ku-timilana ne Sigilizi Chohile amwinkileMusa. 5 Ndima zawo zo ulavyantambikoni mligano wa chiya chizuli cha yadya yekwembingu. Kwaviya Musa hadya endagahaguhi kuzenga diya idihema, Chohile niyoamgamba. “Damanya chila chintu kuli-gana no udya umligano ulagiswe umonawiko lugulu.” 6Mna haluse Yesu kenkwandima ya ulavyantambiko yedi kujinkayawo, saviya ndagano ya wivanyi eikiyemwa wantu na Chohile ni wedi vitendese.Kwaviya indima iyo ichimala mwe viyaChohile alagane mwe sigilizi za mbuli zedizitendese.

7 Uneva hakwendaga na lema mwelagano diya dye nkongo, hakungigwe ku-tenda na dya kaidi. 8 Mna Chohilekawalonga kugamba wantu wakwe wanamalema hadya alongaga,“Zumbe agamba mazuwa yeza,hadya nanike lagano hya na wantu wa Izu-

laeli na wantu wa Yuda.9 Lagano dino haditende enga diya

nidamanye na wababa zawomwe idizuwa niwalongoze kwa kuwatoza

kwa mkono wangu kulaila mwe isiya Misili.

Kwaviya hawatendile wakanuni mwe di-lagano dyangu,

ivyo miye siwasa siwakaule.10 Zumbe agamba dino nidyo lagano

nanidamanye na wantu wamwenyumba ya Izulaeli,

mwa mazuwa yakwiza.Nanike Sigilizi zangumwe zifanyanyi zawo,

na kuziwandika mwe myoyo yawo.Miye na nitende Chohile ywawo,nawo nawatende wantu wangu. 11Hahana

naho mhinya mnyawe,hegu kumgambila mlukolo ywakwe,‘Mmanye Zumbe.’Kwaviya wose nawanimanye,kukongela hawekwedaha na wakwedaha.12 Kwaviya naniwalekeile masa yawo,sanifanyanye naho wihi wawo.”13 Kwa kulonga lagano dino ni hya, Chohilekaditenda diya dya nkongo disakala, nachintu chochose chidalahale na kusakalachihaguhi na kwaga.

91 Mviko wa walavyantambiko mwe isi na

kwembingu1 Lagano dya nkongo dyendaga dina

miko yakwe ya kuvikila na hantuhakwe hakuvikila hazengigwe ni wantu.2 Hadamanyagwa hema dya vyumbavidi cha nkongo nachiketangwa HantuHakukile. Umo mwendaga na chiyacha kwikiya taa na meza ikigwe migateikigwe kulongozi kwa Chohile. 3 Nakunyuma kwe dipaziya dya kaidi dyedihema kwendaga na hantu hakwitangwaHantu Hakukise. 4 Mndani mwendaga nanchanja ya kuvunkiziza ubani idamanywekwa zahabu na shanduku dya lagano,diya dyendile dihakwa zahabu ntendelezose, na mndani mwakwe nendile mnanyungu ya zahabu yendile na nkandeikwitangwa mana na nkome ya Haluniyendile isuka mani na viya vibawo vidi vyamayuwe viwandikwe idilagano. 5 Mlangamwe dishanduku mwendaga na vyumbevidi vikwitangwa makelubi vina mawawayakulagisa ukulu wa Chohile, na mawawayawo yakusulwa kugubika mlanga mwehantu hadya masa yawo yakusigwa. Mnahaluse hachikudaha kulongesa mwe mbuliizo.

6 Vino nivyo mbuli izo zikigwe, ukajikawalavyantambiko wengilaga mwe chumbacha nkongo che dihema kudamanya ndimazawo. 7 Mna Mlavyantambiko Mkuluichedu nuyo akwingila mwe chumbacha kaidi nkanana imwe du kwa chilamhilimo. Uyo aguhaga sakame idyaakumlaviza Chohile kwachausa chakwemwenye na kwachausa cha wantu wakoile

WAEBULANIYA 9:8 266 WAEBULANIYA 10:2masa hewemanyize. 8 Nivyo kugambaMuye ukukile ahinya pwilili kugambachiya ichumba cha nkongo che dihemachikatenda chichei chichimale sila yakwingila hantu hakukise kwembinguhainati kuvugulwa. 9Mbuli ino ni mliganowa chipindi cha haluse kugamba, malavyona ntambiko vikulavigwa kwa Chohilehavikuwatenda wakuvika wadahe kwetulamasa yawo. 10 Ayo yose yalanga mbuli zankande, vikunywegwa na sila zesimaneza kulengusa mili. Yose iyo ni miko yakuse du, udahiwakwewaduga umoChohilenavitende vintu vyose uhya.

11 Mna Kulisito kabula saviya Mlavyan-tambikoMkulu ywambuli zedi, ziya halusezibuile kale. Uyo engilaga mwe di-hema dyedi dichintise hedidamanywe niwantu, ni kugamba sidyo dye isi inoyumbigwe. 12 Uyo kengila lumwenga duHantu Hakukise, hegale sakame ya vu-lata na ndama, mna kegala isakame yakwemwenye. Na kwa idya kachinka wambulwawa mazuwa yose. 13 Wantu wendile niwazavu mwe izisila za kumvikila Chohilenawadaha kulenguswa imili kwa kumyag-ilwa sakame ya vulata na njeku hamwengana maivu ya moli. 14Mna Kulisito kelavyamwenye kwa Chohile atende ntambiko je-jeje kwa nguvu ya Muye wa Chohile wamazuwa yose, togola isakame yakwehaiku-dahisa kuchilengusa umanyi wetuwamasayetu na kuchikombola mwe ntendwa zetuhezikuwagila ikuchidahiza kumsankanilaChohile mta ujima.

15 Kwachausa icho, Kulisito ni mwivanyiywa lagano hya diya wadya wetangweni Chohile wadaha kuhokela kujimbikwakwa mazuwa yose alagane. File yakweyawambula wantu mwa masa yawowadamanye mwe chipindi che idilaganodya nkongo.

16 Kwaviya lagano dya usiya uwandikwenautende na nguvu uneva file yayudya awandikwe file yakwe imanyika.17 Kwaviya lagano dya usiya hadinanguvu uneva mta kuuwandika acheimjima. 18 Nivyo vikuleka hata laganodya nkongo hadikigwe hehene sakame.19 Nkongo Musa kawagambila wantu wosemalagizo yose saviya mwe miko Chohileamwinkile, vikaheza kaguha sakame ya

moli hamwenga na ya vulata na mazi, uziwinkundu na mahuto ya zani dikwitangwahisopo niyo achimyagila chiya ichitabuche sigilizi na wantu. 20 Agamba, “Inoni sakame ya lagano diya Chohile alagizemtoze.” 21 Seivyo Musa kamyagila idyaisakame mwe dihema na mwe viya vyakuvikila. 22Mwe Sigilizi Chohile amwinkileMusa, vintu vilozize vyalenguswa kwasakame, na masa yalekeilwa du unevahetilwa sakame.

1 Yesu ni ntambiko ikusa Wavu23 Vintu ivyo ni chizuli du wa viya

vikwembingu navyungwa vilenguswemwesila iyo. Mna vintu vya kwembinguvyaungwa vilenguswe kwa ntambiko zedikujinka izo. 24 Kwaviya Kulisito hengilehantu Hakukile hazengigwe ni wantu,chiya ni chizuli du wa chiya ichenye chikwembingu. Uyo engilaga kwembingukwenye kudya haluse akuchimala ku-longozi kwa Chohile kwachausa chetu.25 Mlavyantambiko Mkulu ywa Wayahudiengila Hantu Hakukise chila mhilimo,akatenda kaguha sakame yamnyama. MnaKulisito hengile umo chani elavye mwenyenkanana zilozize, 26 Uneva nivyo, Kulisitonakaungwa asulumizwe nkanana zilozizekukongela kumbwa kwe isi. Mna halusechipindi chino chikatenda chihajihi nakusila, uyo kalaila lumwenga du kusa masakwa kwelavya ntambiko mwenye. 27 Saviyawantu weikiwe kubanika lumwenga duukajika wakantilwa ni Chohile. 28 SeivyoKulisito naye kelavya ntambiko nkananaimwenga abanike chani ause masa yawantu walozize. Aho nalaile nkananaya kaidi suko kwa kutowana na masamna kwachausa cha kuwambula wadyawakumgoja kwa nkwina.

101 Kwaviya Sigilizi Chohile amwinkile

Musa ni chizuli du cha vintu vyedivikwiza, mna sicho chilagiso chikulagisaseiviya mbuli siya zihezize. Kwa chausachino Sigilizi haikudaha ng'o, kwa sila yantambiko zikulavigwa nkanana zilozizechila mhilimo, kuwatenda wadya wakumvikila Chohile watende wachinta.2 Wadya wakumvikila Chohile kwa silaidya nawakaungwa walenguswe vitendese

WAEBULANIYA 10:3 267 WAEBULANIYA 10:31nkanana imwenga du, naho fanyanyi zawohazadahile kuwakantila ng'o mwe masa,ivyo ntambiko izo hazalekigwe kulavigwa.3 Mna kwa sila ye zintambiko ziya, wantuwakumbuswa masa yawo chila mhilimo,4 kwaviya sakame ya ng'ombe na ya mbuzihaikudaha kusa masa.

5 Kwa chausa chino, chipindi Kulisitoumo ezaga mwe isi, agambaga,“Weye hukunga ntambiko hegu malavyo.Mna kunikiya mwili.6 Huwagilwe ni ntambiko za kutikimya

mwe motohegu za ntambiko za kulekeila masa.7 Niyo nagamba, ‘Ni hano, weye Chohile,siza kudamanya viya ukunga,saviya viwandikwe mwangu mwe chitabu

che Sigilizi.’ ”8 Nkongo Kulisito kagamba, “Hukunganaho hukuwagilwa ni ntambiko namalavyo, hegu ntambiko za kutikimyamo moto hegu ntambiko za kulekeilamasa.” Hata hegu ntambiko izo zosenazikalavigwa kutimilana na SigiliziChohile amwinkile Musa. 9 Akahezaagamba, “Miye ni hano, weye Chohile,siza kudamanya viya ukunga.” Kwaivyo Chohile kausa ntambiko zose zankongo niyo azika kwa sila ya Kulisitomwenye enga ntambiko. 10 Kwaviya YesuKulisito adamanyaga viya Chohile aungile,suwe chilenguswa masa yetu kwa sila yamwili wakwe alavize ntambiko nkananaimwenga du.

11 Chila mlavyantambiko asankanilakulongozi kwa Chohile chila zuwa kwakumvikila Chohile kulavya ntambikoseiziya nkanana zilozize hezikudaha ng'okusa masa. 12 Mna Kulisito uyo alavyagantambiko imwenga du ikuwagila kwamazuwa yose kwa chausa cha kulekeilamasa. Akaheza niyo ekala na udahi kulumekwa Chohile. 13 Nauko akagojesa kubulawankondo wakwe waikwe hasi hevigavyakwe. 14 Kwaviya kwa sila ya ntambikoimwenga du alavize, kawatenda wadyaalenguse kutendawachintilemazuwa yose.

15 NahoMuye Ukukile achiukwila seivyombuli izo. Nkongo alonga vino,16 “Dino nidyo lagano nanidamanye nawo

yakajinka amazuwa ayo, alongaZumbe,

nanike sigilizi zangu mwe myoyo yawo,

na kuziwandika mwe zifanyanyi zawo.”17 Akaheza ongezeza agamba, “Miyesanifanyanye naho masa yawo heguntendwa zawo zihiye.” 18 Elo chipindimasa yakalekeilwa, hakutende na luhosalwa kulavya ntambiko kwa chausa chakulekeila masa naho.

Chimsogeile Chohile19 Ivyo walukolo, china ukankalu wa

kwingila mwe Hantu Hakukise kwa silaya sakame ya Yesu. 20 Uyo kachivuguilasila mpya ya ujima, ikujinkila mwe paziya,nikugamba kwa kulavya umwili wakwe.21 Elo, china Mlavyantambiko akuchi-maila mwe nyumba nkulu ya Chohile.22 Ivyo chimsogeile Chohile kwa moyowa chindedi na uzumizi hewine nkamana myoyo ilenguke mwe umanyi wakudamanya vihiye na kwa mili isuntigwekwa mazi yedi. 23 Chitozese msuhi wetuchikulonga kwa milomo yetu, kwaviyaChohile yudya alagane ni mkanuni.24 Chikaulane suwe wenye kwa chausa chakujelana moyo na kungana na kudamanyayedi. 25 Chisekuleka kudugana hamwenga,saviya watuhu wazwele kudamanya. Mnachifundane, vitendese kutimilana na viyamkuwona kugamba Zuwa dya Zumbedihaguhi.

26 Kwaviya, chikakola masa kasidi chika-heza kubunkula pwipwipwi ichindedi,hahana naho ntambiko ntuhu ikudahakulavigwa kwa chausa cha kusa masayetu. 27 Mna ikusigala ni kugoja kwankama nkanto na moto utendese udyanauwabinde wose wakumhiga Chohile.28 Mntu yoyose nalemele sigilizi Chohileamwinkile Musa, na kakomwa hehenambazi kwa ukuzi wa wantu watatu.29 Togola, mntu yudya akumbela Mwanaywa Chohile na kuiwona isakame yedilagano dya Chohile ikumlengusa niya bule, na akuhuluta Muye wa wediwa Chohile awagila enkigwe nkato kuludivivihi? 30 Kwaviya chimmanya yudyaagambile, “Ndima ya kuliha chikodani yangu nanilihe,” Naho nakagamba,“Zumbe nawakantile wantu wakwe.” 31 Nimbuli ya kogohesa mntu akugwilwa nimikono ya Chohile mta ujima chaniakantilwe!

WAEBULANIYA 10:32 268 WAEBULANIYA 11:1732 Kumbukani mbuli ziwalaile mazuwa

yadya yomboke, hadya nyuwe mwamu-likilagwa ni Chohile, mwajinkilaga mwemasulumizo yalozize mna mwajijimizaga.33 Ahamwenga mhulutwa mo lumpe nakujelwa soni, na ahamwenga mzumilakulungana na wadya watendelwe seivyo.34 Muwafilambazi wadya wendaga mwechifungo, naho mzumila kwa chinyemikuhokwa vintu vyenyu, kwaviya mvi-manya kugamba mna vintu vyedi nahovikwikalisa. 35 Elo, msekwaza msuhiwenyu kwaviya namwinkwe jeleko kulu.36Mtende na ujijimizi, chani mdamanye yakungwa ni Chohile, chani mdahe kuhokelachiya alagane. 37 Saviya, MawandikoYakukile yakulonga,“Hasigala chipindi chidodo du,yudya akungwa kwiza,neze naho hakawe.38 Mna mntu mta wedi kulongozi kwa

Chohile nekale kwa uzumizi,mna mta kutugatuga mo moyo,sanitende na chinyemi na mntu uyo.”39 Mna suwe hachi wantu wakutugatugana wakuya kunyuma na kubalangwa, mnasuwe chi wantu wadya wazumile nahochikombolwa.

11Lufyambo lwa Uzumizi

1 Haluse kutenda na uzumizi ni kukom-baganya pwilili mwe mbuli chikwikiyamsuhi ni kumanya jejeje mbuli hechikuzi-wona. 2 Kwa uzumizi wawo wadalahalawetu wazumilagwa ni Chohile. 3 Kwauzumizi suwe chimanya kugamba isi yoseyaumbagwa kwa mbuli alongile Chohile,vintu vikuwoneka vilawane mwe vintuhevikuwoneka. 4 Kwa uzumizi Habiliamlavizaga Chohile ntambiko yedi kujinkaya Kaini. Kwa uzumizi wakwe kazu-milwa kugamba adamanya yakumuwagilaChohile, niyo Chohile azumila ntambikozakwe. Habili kwa uzumizi hata hegu naka-banika ntendwa zakwe zichei zachihinya.

5 Kwa uzumizi, Henoko aguhagwani Chohile, ivyo habanike. Hawonekevituhu kwaviya Chohile kamguha. Hadyahenati kuguhigwa Mawandiko yakukileyagamba Henoko nandile akamuwagilaChohile. 6 Ivyo, hehana uzumizi ni vidalakumuwagila Chohile. Kwaviya chila mntu

akumwitila Chohile azumile kugambaChohile eyaho, na kugamba awajelekawadya wakumlonda kwa kuhikiliza.

7 Kwa uzumizi, Nuhu afundagwa niChohile mwe mbuli hewone nazilaile nyu-mani, uyo kamwiva Chohile na kuzengangalawa nkulu mudya yeye hamwenga nekaya yakwe wambulagwa. Kwa uzumiziwakwe wantu mwe isi yose wawonekanagakugamba ni wavu, niyo Nuhu ahokela nakuwazizwa kugamba kadamanya yakuwag-ila kwa Chohile kwa uzumizi.

8 Kwa uzumizi, Bulahimu amwivagaChohile hadya amwitangaga aite mwe isiakaguhe chiya alagane hata hegu hamany-ize Bulahimu niyo ahalawa. 9 Kwa uzu-mizi, ekalaga saviya mjeni mwe isi ala-ganaga na Chohile kugamba namwinke,nakekala mwe mahema hamwenga naIsaka na Yakobowowowelunga na Chohile.10 Kwaviya Bulahimu nakagoja mzi unamsingi utogile mzi udya Chohile mwenyenuyo fundi aufanyanye na kuuzenga.

11 Kwa uzumizi, Bulahimu ahoke-laga udahi wa kutenda Tate hata hegunakadalahalisa na mkaziwe Sala endagahana cheleko kwaviya azumilaga kugambaChohile amwikiye ndagano ni mkanuni.12 Kwachausa icho, kulaila mo mntu uyo,Bulahimu yudya endaga saviya abanike,welekagwa wantu walozize hewekuwazikasaviya ntondo za kwembingu na msangawa mpwani.

13 Wantu wose wano wabanikaga mweuzumizi hewenati kuhokela mbuli Chohilealagane. Mna kwa hale wawonaga mbuliizo niyo watenda na chinyemi chiten-dese, kulonga pwilili wowo wendile niwajeni mwe wajinka sila. 14 Kwaviyawantu wakulonga vintu seivyo, walag-isa pwilili kugamba walonda isi yawo yedikolwa. 15 Uneva nendile wakawazagulakudya walaile nendile wakadaha kutendana luhenyo lwa kuya uko. 16 Mna halusewanankwina ye isi idya yedi itendese,kugamba isi ya kwembingu. Nivyo vikulekaChohile hakuwona soni wakamwitangauyo Chohile ywawo, kwaviya uyo mwenyekaheza kuwaikiya mzi wawo.

17 Kwa uzumizi, Bulahimu amlavyagamwanawe Isaka atende ntambiko chipindiChohile amjezaga. Bulahimu nuyo

WAEBULANIYA 11:18 269 WAEBULANIYA 12:2endaga alagane na Chohile, mna nendilekemalanya kumlavya mwanawe icheduatende ntambiko. 18 Chohile kamgamba,“Lweleko lwako hwikiye ndagano nalujinkile mwa Isaka.” 19 Bulahimu nakazu-mila kugamba Chohile adaha kuwauyusawabanike, naho chindedi saviya chiku-longa, Bulahimu niyo avuzizwa naho Isakasaviya auyuke.

20 Kwa uzumizi Isaka kawajimbikaYakobo na Esau, watende na ujimbiko wambuli nazize.

21 Kwa uzumizi, Yakobo umo nehaguhina kubanika, awajimbikaga wana waYusufu, amvikila Chohile akegamila idyainkome yakwe.

22 Kwa uzumizi, Yusufu umo nehaguhinakubanika, nakalonga mbuli za kufosamwa Waizulaeli mwe isi ya Misili nahoniyo awasiza malagiso ya mbuli za ku-damanya mwa mavuha yakwe. 23Kwa uzu-miziwelesiwaMusawamfisagauyomwanakwa chipindi cha myezi mitatu eze elekwe.Kwaviya wawonaga kugamba nendile nimwana mtana, naho hawogohe lagizo dyaseuta.

24 Kwa uzumizi Musa, eze atendemkulu, kalemela kwitangwa mwana ywamndele ywa Falao seuta ywa Misili.25Kawona ni vyedi asulumizwe hamwengana wantu wa Chohile kujinka kwikalakwa mbwedo wa masa kwa chipindichijihi. 26 Na kawazagula kugambakusulumizwa kwakwe kwachausa chaKulisito Mwambula kwawagilisa kujinkaugoli wose wa isi ya Misili, saviya msuhiwa jeleko dikwiza.

27 Kwa uzumizi, Musa kahalawa Misilihekogoha maya ya seuta, kwaviya naka-jendeleza kwika msuhi kwa Chohile heku-woneka. 28Kwa uzumizi, vimtenda akongemwe Pasaka na kulagiza sakame imyag-ilwe mlanga mwe izinyivi chani mkomiasekuwakoma welekwa wa nkongo wa Izu-laeli.

29 Kwa uzumizi, wantu wa Izulaeliwajinkaga mwe bahali ya Shamu saviyakugamba ni isi ikwinga hantu hanyaile,mna Wamisili weze wajeze kutenda ivyoniyo wamelwa na mazi na kubanika.

30 Kwa uzumizi, viwambaza vizungulukeumzi wa Yeliko vigwa umoWaizulaeli wezewavizunguluke kwa mazuwa mfungate.

31 Kwa uzumizi, Lahabu yudya mchi-langa hakomigwe hamwenga na wadyawalekile kumwiva Chohile, kwachausa chakuwahokela wadya wazuza wa Izulaeli kwautondowazi.

32 Ivyo, nilonge mbwani naho? Kwaviyachipindi hachikunichinta kutamwilakumlanga Gideoni na Balaki na Samsonina Yeftha na Daudi na Samwilu nawawoni wa Chohile. 33 Kwa uzumiziwano wose wagomba nkondo na maseuta,niyo wadamanya vikuwagila wahokelavintu Chohile alagane nawenke. Watalizamilomo ya simba, 34 wakomaga myotomikali, wanyilika kukomwa kwamabamba.Usokezi wawo uhitukila watenda nanguvu, wendaga wakankalu mwe nkondoniyo wawahuma wankondo wa chi-jeni. 35 Wavyele awamwenga wazumile,wavuzizagwa wabanike wawo wakatendawauyuswa. Wamwenga wawo walemelagakulekeilwa, niyo wasulumizwa kubulakubanika, wasekuzumila wambulwa chaniwenkigwe uyuso na kwingila mwe ujimawedi vitendese.

36Wamwenganawabelwana kuvyalutwamilugwa, na watuhu hata watalizwa miny-olo na kujelwa mwe chifungo. 37Watoigwamayuwe niyo wabanika, watulwa vi-handehande, wakomwa kwa mabamba.Wangadika wakatenda wavaile nchingoza ngoto hegu za mbuzi wendaga wantuwachiwa wasulumizwe na kudamanyizwayehiye. 38 Wantu we isi ino hawawagilagakutenda na wantu enga awo! Ivyowangadikaga mwe nyika na mwamagulu,wekalaga mwe mpanga na malundu.

39 Wantu wose awo walongelagwa niwakankalu kwa uzumizi wawo! Mnahawahokele yadya Chohile alagane nawo,40 kwaviya Chohile nakachikiya mwalowedi utendese. Kugamba awo wose nawa-tendwewachintawakatenda hamwenga nasuwe.

12Chohile akukwahila wanawe

1 Suwe china fyo dino kulu dyawaukuzi dikuchizunguluka. Elo, chusechila chintu chikuchichinda, na masayachimamatile. Chiguluke kwa ujijimizimwe zinguluko zikigwe zikulongozi kwetu.2 Chimkaule Yesu akongile uzumizi wetu,naho nauchintize. Uyo Kwachausa cha

WAEBULANIYA 12:3 270 WAEBULANIYA 12:27chinyemi nendile chikamgoja, nakajijimizafile kuno akabela soni yo kubanika momsalaba. Haluse ekala ntendele yakulume ye chigoda cho useuta cha Chohile.3 Wazagulani mwe mbuli zimbwile Yesu,ivyo ajijimize umhigano mkulu kwa wantuwata masa. Chani msekufachevu nakuleka. 4 Mokuhigana na masa, nyuwehamnati kutowana na kubula mwe kwitilasakame yenyu. 5 Naho mjala milosi ya ku-jelwa moyo idya Chohile akuwagambilanienga wanawe? “Mwanangu, wetegelezehadya Zumbe akukwivanya,naho usekufachevu akakukwahila.6 Kwaviya, Zumbe amwivanya chila yudya

akunga,na kumtowa chila yumwenga akumzumila

saviya mwanawe.”7 Jijimizani mkakantilwa, kwaviya Chohileawatendela nyuwe saviya wanawe. Nimwana yuhi hekukantila ni tati yakwe?8 Mna uneva hamna kantilwe, saviyawanawe wose wakukantilwa, ivyo, nyuwehamwi wanawe chindedi, mna mwiwana-halamu. 9 Uneva watati zetu wa chimwili,nawakachikwahila naho nachikawatunya.Elo, havyawagile chimtunyise Tati ywetuywa chimuye chani chitende na ujima!10 Watati zetu wa chimwili nawakachik-wahila kwa chipindi, saviya wowo wenyeviya wawone kugamba ni vyedi, mnaChohile achikwahila kwa chausa chakuchambiza suwe wenye, chani chehangenauyo mo ukuka wakwe. 11 Kukwahilakokose kukalavigwa yawoneka saviyani mbuli ya chinyulu hegu sidyo dyachinyemi. Mna mo udumo wadyawahinyigwe wahokele majeleko ya uton-dowazi na ya wedi kwa Chohile.

Malagizo na makanyo12 Elo, inulani imikono yenyu ilegele,

naho, mtogeze mavindi yenyu yahwele.13 Jendelezani kujenda mwe sila ichu-mile, chani chiga chigwejuke chise ku-lumizwa, mna chihonywe. 14 Hikilizanimwikale mwe utondowazi na wantu wose,naho mwikale mwe ukuka, kwaviya ha-hana mntu namwone Zumbe hena wikazisauwo. 15 Mkaulise mntu yoyose anasekuswesa mbazi za Chohile. Chani sinadya mti wisungu dinase kusuka mgatimwenyu na kuwakoma wantu walozizekwa sumu yakwe. 16Mkaulise chani mgati

mwenyu kusekutenda na mntu mchilangahegu mntu hekumtunya Chohile saviyaEsau, atagile welekwa wakwe wa nkongokwa mdyo umwenga. 17 Nyuwe mmanyakugamba hata hadya nyumani aungileahokele ujimbiko wendile wakwe, aleme-lagwa, kwaviya henkigwe vituhu luhenyolwa kweila yadya adamanye, hata hegualondaga kwa mesozi.

18 Nyuwe hambwile kolugulu lwaSinai, ludya lukudaha kutozwa saviyawadamanye wantu wa Izulaeli. Habwilekomoto ukwaka, hana chiza na mvumo wankung'unto. 19 Seivyo kwivika izwi dyagunda, na mvumo wa izwi. Wadya wevileidizwi idyo niyo walombeza wasekwivaizwi ntuhu naho, 20 kwaviya wadundugakujijimiza lagizo dilavigwe, “Natozeulugulu luno hata hegu ni mnyama,nakomwe kwa kutoigwa mayuwe.” 21 Ayoyose yawoneke yatisisa hata Musa niyoagamba, “Nogoha naho nazingiza!”

22 Mna nyuwe mwiza kolugulu lwaSayuni na ko Mzi wa Chohile mta ujima,nuwo mzi wa Yelusalemu wa kwem-bingu, kudya wakudugana kwa chinyemiwandima wa kwembingu hewekuwazika.23 Mwiza mwe mdugano mkulu wa wantuwa Chohile wakwitangwa welekwa wankongo, wadya amazina yawo yawandikwekwembingu. Mwachimala kulongozi kwaChohile, yudya mkanti ywa wose, nahokulongozi kwa myuye ya wantu wediwatendigwe jejeje. 24 Mbula kwa Yesu,yudyamwivanyiwe dilaganohya, na yudyaisakame yakwe itike ikulonga mbuli zedikujinka idya ya Habili.

25 Ivyo mkaulise, chani mnase kulemelakumwetegeleza yudya akulonga na nyuwe.Wantu wadya walemele kumwetegelezayudya awakwahilaga hano he isi hachidahekusumka. Suwenachidahe vivihi kusumka,uneva chikalemela kumwetegeleza yudyaakuchikwahila kulaila kwembingu! 26Mwechipindi chiya izwi dyakwe dyasingisagaisi, mna haluse kaika lagano, “Naniisingiseulanga kwa nkanana ntuhu naho siyo isidu mna nembingu.” 27 Ulosi uno, “Naho”walagisa kugamba vintu vyose vyumbigwenavisingiswe na kwaga chani visigaile viyahevikudaha kusingiswa.

WAEBULANIYA 12:28 271 WAEBULANIYA 13:2528 Elo suwe nachi hongeze, kwaviya

chahokela useuta heukusingisika.Chimhongeze na kumvikila Chohilekwaviya navimuwagile, kwa ntunyo nankama, 29 kwaviya Chohile ywetu chindedini moto ukutikimiza.

13Chikumwelela Chohile

1 Jendelezani kungana saviya walukolomwa Kulisito. 2 Msekujala kuwa-hokela wajeni, kwaviya kwakudamanyaivyo wantu wamwenga wahokelagawandima wa kwembingu hewevimanyize.3 Usekuwajala wadya we mwe chifungosaviya kugamba mwikwa mwe chifungohamwenga nawowo. Wakumbukeniwadyawakusulumila saviya kugamba nanywimwasulumizwa saviya wowo mwe mili.

4 Nyinka itunywe ni wantu wose, wag-osi na wavyele watende wakanuni kwachila yumwenga. Chohile na awakantilewachilanga na wagonyi. 5 Msekutendawantu wakungisa hela, msekunga kutendana vintu vilozese kuleka viya mnanavyo.Kwaviya Chohile kagamba, “Sa hwase ng'o,naho sahudule ng'o.” 6 Nivyo vikulekachabesa kugamba,“Zumbe nuyo mwambizi ywangu,sanogohe.Mntu nanitende mbwani?”

7 Msekuwajala vilongozi wenyu wadyawawagambilenimbuli ya Chohile. Wazagu-lani ivyo nawakekala na kubanika, mtimileuzumizi wawo. 8 Yesu Kulisito nuyudyagulo, dyelo na mazuwa yose.

9 Mse kuyuganiswa kuno na kuno kwamahinyo yesimilemajeni. Wediwa Chohilenuwo ukutogeza Muye wenyu na siyomiko ikwikwa ya nkande haikuwambizawadya wose wakuitimila. 10 Suwe chinanchanja ya kulaviza ntambikowadyawaku-damanya ndima mwe dihema dyo kuvikilahawana udahi wa kudya vintu vyakwe.11 Mlavyantambiko Mkulu ywa Chiyahudiegala sakame ya wanyama mwe HantuHakukise na kuilavya ntambiko kwachausacha kusa masa, mna mili ya wanyamayatikimwa kuse kwe dilago. 12 NivyoYesu naye, chani awalenguse wantu kwasakame yakwemwenye, nakasulumizwa nakubanika kuse komzi. 13 Ivyo, chimsogeile,

uko kuse kwe dilago chikahulutwe saviyayeye ahulutwe. 14 Kwaviya hano heisihachina mzi ukwikala mazuwa yose, mnachakawila mzi udya ukwiza. 15 Ivyo kwasila ya Yesu, chimlavize Chohile ntambikoya ntogozi mazuwa yose. Mbuli izo zantogozi ni malavyo yetu hadya chikulongakugamba ni Zumbe. 16 Mse kujala ku-damanya yedi na ndala, kwaviya zino nizontambiko zikumwelela Chohile.

17 Weveni vilongozi wenyu na kutozamalagizo yawo, wadima imyuye yenyunawalonge kulongozi kwa Chohile yadyawadamanye mwe ndima yawo. Ivyomkaweva nawadamanye ndima zawo kwachinyemi, hamnawevile na wazidamanyekwa kung'ung'uzika, ivyo haviwambizeni.

18Mchilombezeze. Kwaviya chinamsuhikugamba myoyo yetu haikuchilagisakugamba china masa kwaviya chaungakutenda na lujendo lwedi mwe mbulizose. 19Nawalombezesani vitendese mum-lombeze Chohile asunguzise kunivuzakwenyu.

Malombezo ya nkomelezo na ndamsa20 Chohile ywa utondowazi kamuyusa

Zumbe dyetu Yesu Kulisito yudya niMdimi Mkulu ywa ngoto kwa chausa chokwitila sakame yakwe ikulagisa kugambaidilagano dya mazuwa yose ni chindedi.21 Awatogeze kwa chila ntendwa yedichani mdamanye yadya akunga, uyo naadamanye mndani mwetu kwa sila yaKulisito yadya yakumwelela mwenye.Ukulu utende kwa Yesu, mazuwa yose!Taile.

Mbuli za udumo22 Ivyo, walukolo nawalombezesani

mwetegelezese ulosi uno wakuwajelanimoyo. Inoni baluwanguhi duniwawandik-ileni. 23 Naunga mvimanye kugambamlukolo mnyetu Timoseo kalavigwa mwechifungo. Uneva anasunguza kubula hano,nanizanye naye umo heza uko kwenyu.

24 Walamseni vilongozi wenyu wosehamwenganawantuwaChohile! Walukolowa Italiya wawalamsani.

25 Chawalombezesani nyuwe wose wediwa Chohile utende na nyuwe nyose.

YAKOBO 1:1 272 YAKOBO 1:17

BALUWA IWANDIKWE NIYAKOBOULONGOZIChitabu cha Yakobo chawandikagwani mntu msiku akwitangwa Yakobo.Vyadahika ni Yakobo mlukolo ywa Yesu,endaga chilongozi ywa bunga dya wazu-mizi wa nkongo naho endaga yumwengaywa wantu we chitala wa Yelusalemu(Ntend 15:13). Iviya msigilwa Paoloamwitanga nguzo, ya bunga dya wazumizikomzi wa Galatiya 2:9. Wawandikewalozize wazumila kugamba chitabu chaYakobo chawandikagwamomhilimo wa 50eze elekwe Kulisito. Umo Yakobo endagachilongozi ywa bunga dya wazumizi komziwa Yelusalemu numo awandike ichitabuachei kwikala aho.

Yakobo kachitambalisa ichitabu chakwe“makabilamlongo namaidi yazagalemgatimwe izisi” (1:1). Mwalo wa Paolo wendagani kwa wakulisito wose mna ulosi “maka-bila mlongo na maidi” vyadahika kugambaawandikaga kuwalanga wakulisito waChiyahudi. Kwaviya chitabu chino chidosawantu wagoli wabunga dya vilongozi,kalagisa kwa wafungu walozize. Yakobohalongole kulanga ndala mgati mwauzumizi na Ntendwa. Uzumizi wa chindediwalagiswa ni Ntendwa (2:17). Iviyaawafunda kulanga kuhingiza wantu wagoli(2:1-4) naho achigambila chikaulise mwemilongele yetu (3:1-12).Vimndani

Yakobo awalamsa vilongozi 1:1.Akajika awajela moyo wakulisito waji-

jimize umo wakasulumizwa (1:2-27).Akajika alonga ivyo vikungwa uzumizi

ulagiswe kwa Ntendwa (2:1-26).Akajika alonga ivyo ulosi ukudaha ku-

tenda na nguvu (3:1-12).Akajika Yakobo atambalisa ivyo umanyi

wa Chohile ukwesimana na umanyiwe isi (3:13-4:10).

Akajika awafunda vilongozi wakwe ku-langa kweduvya (4:11-5:6).

Yakobo abindiliza ichitabu chakwe 5:7-20 kwa kuwenka malagizo masiku yahamwenga.

1 Miye Yakobo, mndima ywa Chohile

na Zumbe Yesu Kulisito, nawawandikilaninyuwe makabila mlongo na maidi ya Izu-laeli yazagale mwe isi yose! Nawalamsani.

Uzumizi na Ubala2 Walukolo weyangu bwedesani mkab-

wilwa ni majezo yesimane. 3 Kwaviyammanya kugamba kujezwa ko uzumiziwenyu kwegala ujijimizi. 4Mna vyaungwaujijimizi uchintize ndima yakwe chanimchume naho mtende jejeje hemkuhun-gukilwa ni chintu. 5 Uneva mntu ywakwenyu ahungukilwa ni ubala, aulombezekwa Chohile, kwaviya Chohile awenkawantu wose kwa ulozo na chisekwesekwehehena kukwahila uyo nenkigwe. 6 Mnaaungwa amlombeze kwa uzumizi aseku-tenda na nkama yoyose. Mntu mta nkamaaligana na wimbi dya mazi mwe bahaliyakuyuganiswa ni mpeho niyo dyafiliswantendele zose. 7 Mntu sauyo aseku-fanyanya kugamba nahokele chintu cho-chose kulaila kwa Zumbe, 8 kwaviya ni mtakutoza kaisi na kanyaile na mta kuhitukilamo lujendo lwakwe.

Mchiwa na Mgoli9Mlukolo yoyosemchiwa aungwa elelwe

umo Chohile akamkweza. 10 Elo mgoliaungwa elelwe akaselezwa ni Chohile.Kwaviyamgoli nausike enga luwadya kum-bago. 11 Zuwa dyatontomoka mpungileyakwe yanyaza mani naho amaluwa yakweyagwa hasi naho utana wakwe wose wa-banika. Saivyo, mgoli naye nabalangwemwe zindima zakwe.

Majezo12 Ujimbiko nautende mwe mntu akuji-

jimiza mwe majezo, kwaviya anayahudaamajezo, nenkigwe jeleko dya ujimaChohile alaganaga mwa wadya waku-munga. 13 Umo mntu akajezwa,asekugamba, “Najezwa ni Chohile.”Kwaviya Chohile hakujezwa na wavu, nahohakumjeza mntu yoyose. 14 Mna chilamntu ajezwa mwe vihiye akunga umoakakweswa na kugwizwa. 15 Ukajika viyavihiye akunga vinazwela vyahosa masa,masa yanazwela yahosa file.

16 Walukolo weyangu hunga, msekudan-tika! 17 Chila jeleko dyedi na jejeje dyalailakwembingu kwa Chohile Tate, Mumbi ywa

YAKOBO 1:18 273 YAKOBO 2:19ulangazi hewikuhitukila naho hana chi-lagiso chochose cha kuhitukila. 18 Kwakunga kwakwe mwenye kacheleka kwaulosi wakwe wa chindedi chani chitendesaviya limbulo dya vyumbe vyakwe.

Kwiva na kudamanya ulosi wa Chohile19 Walukolo weyangu, naunga mmanye

mbuli ino! Chila mntu natende mhufu ywakwiva mna asekuta mhufu ywa kulongahegu mhufu ywa kwihiwa. 20 Kwaviyamta maya hakudaha kutenda mbuli zachindedi zikumuwagila Chohile. 21 Elo,lekani lujendo lwihiye na wihi wose uten-dese, mweike hasi ha Chohile naho hoke-lani udya ulosi uhandigwe mwe myoyoyenyu, udya ukudaha kuwambulani.

22 Msekwedanta wenye kwetegeleza duulosi wakwe, mna udamanyizeni ndima.23 Yoyose akwetegeleza du ulosi, aka-jika hakuutenda, aligana na mntu ak-wesinya isula yakwe mwenye mwe ch-elole. 24 Esinya mwenye, akaheza aitazakwe, akajika ajala ivyo eli. 25 Mnamntu akukaula kwawengele malagizo je-jeje yadya yakuwalekeila wantu, mntu aku-jendeleza kuyatimila, mna asekwetegelezana kujala, mna ajese viya yakunga, uyona jimbikwe ni Chohile mwe chila chintuakudamanya.

26 Uneva mntu afanyanya kugamba nimta kutongela sila ya Chohile, mna haku-daha kuchinda ululimi lwakwe edantamo moyo wakwe, naho isila yakwe kwaChohile haimwambize. 27 Sila ilengukeya kumtongela Chohile kujinka zose nahoheina lema kulongozi kwa Chohile Tateni ino, kuwambiza wabanikilwe ni welesiwawo na kuwambiza wabanikilwe ni wag-osi mwe zinkunto zawo, naho kwedimausekubalangwa ni ino isi.

2Kanyo dikulanga kupagula

1 Walukolo weyangu, mkatendamwamzumila Zumbe dyetu Yesu Kulisito,Zumbe ywa ukulu, msekuhingiza wantu.2 Chigambe mntu yumwenga kavalamadanga ya zahabu na suche zedi en-gila mo mdugano wenyu, aho engilamntu mchiwa mta sakaza. 3 Unevamna mtunya yudya availe suche zedi,mwamgamba, “Ikala hano hantu hedi.”

Niyo mwamgamba yudya mchiwa, “Weyechimaila uko,” hegu, “Ikala hasi he vigavyangu.” 4 Togola, uko suko kuhingizamgati mwenyu? Togola, uwo ulamuziwenyu haulawane na fanyanyi zenyuzihiye?

5 Walukolo weyangu hunga, tegelezani!Chohile kasagula wantu wachiwa mwe isiino chani watende wagoli mo uzumizi,naho wahokele useuta udya alaganagamwe wadya wakumunga. 6 Mna nyuwemwawabela wachiwa! Togolani, wagolisawo awowakuwabunyanya na kuwegalanikwe vitala? 7 Togolani, sawo awo wakuhu-luta zina dyedi dya Zumbe uyo nyuwe mwiwantu wakwe?

8 Uneva mna jesa sigilizi ya chiseutasaviya mawandiko yakulonga, “Mungemnyawo saviya ukweunga wemwenye,”mwatenda vyedi. 9 Mnahingiza wantumwakola masa, kwaviya sigilizi ya Chohileyawakantila kugamba hamtimile sig-ilizi. 10 Kwaviya mntu hanatimile lagisodimwenga du mwe sigilizi ya Chohile, uyohatimile mwe sigilizi yose. 11 Kwaviya uyoagambile, “Usekugonya,” Nuyo agambile,“Usekukoma.” Ivyo hegu hukujendauyaga, mna wakoma weye huitimile sigiliziyose ya Chohile. 12 Ivyo, longani nakudamanya saviya wantu na wakantilwekwa sigilizi ya Chohile ikwigala kulekeilwa.13 Kwaviya, Chohile hatende na mbazi ahonamkantile mntu hena mbazi. Mna mbaziyahuda kanto.

Uzumizi na ntendwa14 Walukolo weyangu, kuna maliho

yani hegu mntu anagamba ana uzumizi,mna hakulagisa kwa ntendwa zedi?Togola, uzumizi wadaha kumwambula?15 Chigambe hana mlukolo msiku anasakaza hegu ana gumbo. 16 Yawagilachibwani nyuwe kuwagamba awo, “Jen-dani mpeho mkotele moto na kwiguta,”mna hakuwenka viya wakunga mo wikazi?17 Seivyo, uzumizi du hewina ntendwaubanika.

18 Mna mntu adaha kugamba,“Yumwenga ana uzumizi, mtuhu anantendwa.” Miye nanimhitule, “Hakenilagisa ivyo uzumizi wako hehenantendwa. Nami nahulagise uzumiziwangu kwa ntendwa.” 19 Togola, weye

YAKOBO 2:20 274 YAKOBO 4:2wazumila kugamba Chohile ni yumwenga?Nivyo! Mna hata mpepo zazumila saivyonaho zazingiza kwa nkama. 20 Weyewi hezi! Togola, waunga ulagiswekugamba uzumizi hewina ntendwa ni wabule? 21 Togola, mkale ywetu Bulahimuazumilagwa vivihi kugamba adamanyaviya Chohile akunga kwa ntendwa, umoamlavize jeleko mwanawe Isaka mlangamwe nchanja yo kulaviza ntambiko?22 Wawona kugamba uzumizi wakwe nauhangana na ntendwa zakwe naho uzumiziudya nendile wachintizagwa kwa sila yaziya izintendwa. 23Mawandiko niyo yach-inta yakugamba, “Bulahimu kamzumilaChohile, Chohile naye amzumilaga nakumwona ni ywedi kwakwe,” Chohile niyoamwitanga mbuyakwe. 24 Ivyo mwawonakugamba mntu azumilwa kutenda mwag-ilwa kwa Chohile kwa ntendwa zakwe,suwo uzumizi uwodu.

25 Saivyo, yudya mchilanga Lahabu,uyo azumilagwa kutenda mwagilwa kwaChohile kwa ntendwa mwe viya awahoke-laga wadya wazuza, niyo awalavya kusekujinkila sila ntuhu.

26 Elo, saviya mwili hewina muyeubanika, saivyo uzumizi hewina ntendwaubanika.

3Kuchinda lulimi

1 Walukolo weyangu, msekutendawahinyi mlozize mgati mwenyu. Mka-manya kugamba wahinyi nachinkwenkanto ikulise kujinka watuhu. 2 Suwechose chazaganyisa kwa sila zesimile.Mntu hekuzaganya mo kulonga kwakweuyo kachuma, naho adaha kuchindaumwili wakwe wose. 3 Suwe chazijelafalasi nkamba mwe milomo yawo chanizichiive,mwe isila iyo chadaha kuzilongozakokose chikunga. 4 Naho kaulani ngalawanazo, hata hegu ni nkulu zitendese, nahozasindikwa ni nkung'unto nkali, zadahakuhitulwa kwa chihande cha lubao, zi-hinge kokose akunga yudya akuzilongaza.5 Saivyo, lulimi ni chitago chidodo momwili, lwetogola ntogozi nkulu zitendese.

Kasese kadaha koka mbago nkulu.6 Lulimi nalo ni saviya moto. Lulimini chitago chikuchimaila wavu wa chila

namna, lwimgati mwe vitago vyetu, nulolukubalanga umwili wose. Lwabalangawikazi wetu wose kwa moto ukulailakwe bome hedina uhelo. 7 Mntu adahakudima wanyama wesimile wa kumbagona wadege na nyoka na vyumbe vya mwebahali naho kavifuga kale. 8 Mna hahanamntu akudaha kudima lulimi. Lulimilwiha, halukuchindika naho lumema sumuikukoma. 9 Kwa lulimi suwe chamtogolaZumbe uyo Tati yetu. Naho ko uloululimi chaligita wantu waumbigwe kwamliganyo wa Chohile. 10 Milosi yakujimbika na ya kuligita yalaila mwemlomo umwenga. Walukolo weyangu,mbuli zino hazikungwa zitende saivyo.11 Togola, sokwe imwenga yadaha kulavyamazi yempeho na yemunyu hamwenga?12 Walukolo weyangu, togolani, mkuyuwadaha kweleka zabibu? Hegu, mzabibukweleka nkuyu? Sokwe ya mazi yemunyuhaikudaha kulavya mazi yempeho.

Ubala kulaila kwembingu.13 Togola, ni yuhi mnta ubala na umanyi

mgati mwenyu? Elo, nalagise imbuli iyomo lujendo lwakwe lwedi naho kwa ndimayakwe yedi ikudamanyika kwa unyanya-hala na ubala. 14 Mna uneva imyoyoyenyu imema finju ihangane na chinyuluna ubafu msekweduvya naho msekudantamwe chindedi. 15 Ubala sauwo haukulailakwembingu, ubala uwo ni wa mwe isi nahosuwo wa Muye wa Chohile ni wa mpepo.16 Kwa viya hohose hana finju ihanganena chinyulu na ubafu, aho hana nkumbizina chila wavu. 17 Mna ubala ukulailakwembingu, nkongo ulenguka, waungautondowazi, kuhola na kwiva na ufam-bazi na ntendwa zedi hewina kuhingizanaho ya chindedi. 18 Mbuli zikumuwagilaChohile ni ulailo wa mbeyu zihandigweni wantu wakulonda utundowazi wahandamwe utondowazi.

4Umbuya na mbuli za mwe isi

1 Nkumbizi na ngavungavu mgatimwenu vyalaila kuhi? Gamba za-laila mwe tama zenyu zihiye mkungazikutowana mndani mwe mili yenyu?.2 Mwameila mate vintu naho kwaviyahamkuvipata mwadaha kukoma, mwa-jelejeza vitendese kutenda na vintu, mna

YAKOBO 4:3 275 YAKOBO 5:12hamkudaha kupata, ivyo mwadamanyankumbizi na kutowana. Hamkupata chiyamkunga kwa viya hamkuchilombeza kwaChohile. 3 Naho, mkalombeza hamkupatakwaviya mwalombeza kwa kunga kwihiye,mwalombeza mpate kuchintiliza tamazenyu za mbwedo. 4 Nyuwe mwi wantuhemwina ukanuni enga wachilanga.Togola, hammanyize kugamba kutendaumbuya na mbuli zihiye za mwe isi nikutenda mnkondo ywa Chohile? Chilaakunga kutenda mbuya we isi etendamnkondo ywa Chohile. 5 Mse kufanyanyakugamba Mawandiko ya Chohile yalongambuli ya bule, hadya yagambile, “muyewikigwe ni Chohile mndani mwetu wa-jelejezesa mwe kunga.” 6 Mna, mbazichikwinkwa ni Chohile zina nguvu vi-tendese, saviya Mawandiko ya Chohileyakulonga, “Chohile awahiga wakweduvyamna awafilambazi wakwenyanyahaza.”

7 Ivyo, mwiveni Chohile, mhigeniMwavu naye nawanyilikeni. 8 MsogeileniChohile, naye nawasogeileni. Suntaniimikono yenyu nyuwe wata masa! Lengu-sani imyoyo yenyu nyuwe wata kutozakaisi na kanyaile! 9 Hololani, ilani naholombolezani, luseko lwenyu lutende nindilo, na chinyemi chenyu chitendechiholozi. 10 Nyanyahalani kulongozi kwaZumbe, uyo nawakwezeni.

Kanyo dya kumkantila mnyawo11 Walukolo, msekuzigilizana. Akumzig-

iliza mlukolo ywakwe hegu kumkantila,uyo aiziga naho aikantila sigilizi. Heguunaikantila sigilizi ya Chohile, weyehukuitimila sigilizi, mna waikantila.12 Chohile ichedu nuyo mta kwika sigilizinaho kukanta. Nuyo ichedu akudahakukombola na kubalanga. Elo, weyewiyuhiumkantile mnyawo?

Kanyo dya wefenyi13 Haluse kwetegelezeni nyuwe

mkugamba, “Dyelo hegu luvi nachite kwemzi msiku chikekale uko mhilimo mjimachikadamanya mayombe kuno chajenyezamapesa.” 14 Nyuwe hammanyize ivyoujima wenyu nautende luvi! Nyuwemwikala saviya kungugu dikuwonekakwa chipindi chijihi du na kutazuka.15 Nyuwe mwaungwa mgambe, “Zumbe

akaunga nachikale nachidamanye chinohegu chiya.” 16 Mna haluse mweduvyanaho mwefenya, kweduvya kose saukokwiha.

17 Ivyo, mntu hekudamanya mbuli yediamanyize kugamba aungwa aidamanye,akola masa.

5Kanyo kwa wagoli

1 Elo, haluse netegelezani nyuwe wag-oli ilani naho lombolezani kwa chausacha nkunto naziwezileni. 2 Ugoli wenyuuwola, na suche zenyu zidigwa ni kuhu.3 Zahabu na hela zenyu vikola nkanga,naho inkanga iyo naitende ukuzi kwenyu,nayo naidye imili yenyu saviya moto.Nyuwe mtutika ugoli mwa mazuwa yanoyo uhelo! 4Hamuwenkile maliho wandimawadamanye ndima mwe zinkonde zenyu.Tegelezani ivyo wakufuzuma! Ndilo yawowakuvunamwe zinkonde zenyu ibula mwamagutwi ya Zumbe mta udahi. 5 Mwikalamwe isi wikazi wa mbwedo mwe myoyoyenyu naho mwahomola. Mwenenehezamwe zuwa dya kuchinjwa. 6 Muwakantilana kuwakoma wantu hewena lema, awonendile hawakuwahiga!

Ujijimizi na kulombeza7 Ivyo, walukolo weyangu, mjijimize

kubula Zumbe akauya. Kaulani mlimiivyo akugoja kwa kujijimiza viya ahandilevimwelekele ulozo akungisa naviya akuji-jimiza kukongela fula ya nkongo kubulaya udumo. 8 Nyuwe nanywi mwaungwamtende na ujijimizi, chimalani mtogile mouzumizi, kwa viya zuwa dya kwiza kwakweZumbe dihaguhi.

9 Walukolo weyangu, msekufuzumilanamnase kukantilwa ni Chohile, uyo nimkanti kachimala ho lwivi. 10 Walukoloweyangu, mkaunga kuwona mliganyowa ugoji na ujijimizi mwe masulumizo,wafanyanyeni wawoni wadya walongileulosi ukulaila kwa Zumbe. 11 Chawetangaawo wajimbikwa kwaviya wajijimiza.Mwiva ujijimizi wa Ayubu, naho mmanyaivyo Zumbe amtendele mo udumo.Kwaviya Zumbe kamema mbazi na wedi.

12 Kujinka ayo yose, walukolo weyangu,msekwelisa kwembingu, hegu kwe isi, hegukwa chintu chituhu chochose. Gambani

YAKOBO 5:13 276 YAKOBO 5:20“Taile” hegu ni taile, na “Bule” hegu nibule, aho hamkantilwe ni Chohile.

13 Togolani, hana mntu yoyose mgatimwenyu mta ulosi? Aungwa amlombezeChohile. Togola, hanamntumta chinyemi?Aungwa achememila ya ntogozi. 14Togola,hana mnyonje mgati mwenyu? Aungwaawetange wadalahala vilongozi wa bungadya wazumizi wa Kulisito, wowo nawonawamlombezeze na kumkulugutamavutakwa zina dya Zumbe. 15 Wakalombezakwa uzumizi mnyonje nahonywe, kwaviyaZumbe namwinkage luhulwila hatahegu kakola masa yoyose nalekeilwe.16 Ivyo, mweile nyuwe wenye masa yenyumdamanye, naho mlombezezane, chanimhonywe. Lombezo dya mntu mtakuwoneka ywedi kulongozi kwa Chohiledina nguvu ya kudamanya yalozize. 17Eliyaendaga mntu sasuwe. Alombezaga kwakuhikiliza fula isekunya, nayo hainyelemwe isi kwa chipindi cha mihilimo mitatuna myezi mtandatu. 18Niyo alombeza kwakuhikiliza, fula kulaila koulanga niyo yanyamwe isi niyo yalavya nkande.

19 Walukolo weyangu, mntu yumwengaanazaganya mwe chindedi, niyo mtuhuamvuza, 20 manyani kugamba, uyoakumvuza mta masa kulaila mo uzaganyiwakwe, nahonye umuye wa uyo na file namasa yalozize nayauswe.

1PETULO 1:1 277 1PETULO 1:11

BALUWA YA NKONGOIWANDIKWE NIPETULOULONGOZIBaluwa ya nkongo ya Petulo yawandik-agwa ni msigilwa Petulo. Petulo akon-gaga ibaluwa yakwe kwa kwe tambal-isa kugamba ni yuhi naho kwa yudyaakuwandikila. Kelavyanya ibaluwa kwaWakulisito wose wadya “We wajeni mweisi” (1 Petulo 1:1). Keigala kwa wadyawantu wakwe wakusoma savino nkananazilozize. Kwaviya ibaluwa ino yaligana neBaluwa ya Paolo kwa Waefeso mwe silasaizo, wazumizi walozize wadya 1 Petuloawandikaga nyumani mwa Waefeso mi-hilimo ya 65 AD. Petulo awandikaga ibu-luwa ino kulaila Lumi kudya etanga Babe-loni (5:13).

Petulo alongaga kugamba awandikagaibaluwa ino kwa chausa cha “kuwaje-lani moyo na kuwaukwilani kugamba unoni utondowazi wa chindedi wa Chohile”(5:12). Kuna vyesimile mgati mwa Petulo2:11-3:7, Waefeso5:18-6:9, na Wakolosai3:18-4:6. Vintu vyose ivi vya vino vi-tatu vya chilagisa mwe wivano wa lukolona kwiva wakulu. Naho kajela moyoWakulisito wajijimize hadya wakatenda namasulumizo kwa viya udumo wihaguhi(4:1).Vimndani

Petulo ketambalisa mwenye na kulongana wasomi wakwe (1:1-2).

Akaheza kamhongeza Chohile kowambulwa udya wose wehangile kwakugamba wikazi wawo (1 Petulo 1:3-2:10).

Akabinda awalagiza wazumizi vikungwawikazi wedi mwe isi na kulonga we-hangi wesimile saviya mgati mwemgosi na mkaziwe naho mtumwa namkulu (1 Petulo 2:11-4:11).

Akaheza aho Petulo awajela moyowajijimize hadya wakasulumizwa (1Petulo 4:12-5:1).

Akaheza abindiliza ibaluwa yakwe (1Petulo 5:12-14).

1 Miye Petulo msigilwa ywa YesuKulisito, nawawandikilani nyuwe msag-

ulwe ni Chohile na kuzagala nahomwekalaenga wajeni uko Ponto na Galatiya naKapadokiya na Asiya na Besaniya. 2Nyuwemwasagulagwa ni Chohile Tate kuligana namzungu wakwe, naho mtendwa wakukilekwa Muye, chani mumwive Yesu Kulisitonaho mmyagilwa sakame yakwe chanimlenguswe.

Nawaungilani wedi wa Chohile na uton-dowazi vyongezekele mwenyu.

Msuhi wa Ujima3 Chimtogole Chohile Tate ywa Zumbe

dyetu Yesu Kulisito! Kwaviya kwa mbazizakwe nkulu kachinka kwelekwa uhyamwe msuhi wa chindendedi kwa sila yakumuyusa Zumbe dyetu Yesu Kulisito,4 naivyo china msuhi wa kwinkigwa ujim-biko udya Chohile awaikiye wantu wakwe.Chohile kawaikiyani ujimbiko uwo kwem-bingu kudya hewikudaha kuwola heguhewina uzavu hegu kubanika hegu kufi-fiya. 5 Ivyo ujimbiko uwo ni wenyu nyuwe,udya kwa uzumizi mwadimwa ni nguvu zaChohile kwa chausa cha wambulwa udyaumalanywe chani ugubulwe mwe chipindicho udumo.

6 Mwe imbuli iyo mwelelwa, hata-hegu vino haluse kwa chipindi chidodo,mwaungwa mjelwe chinyulu kwachausacha majezo yakwesimana mkusulumizwa.7 Majezo ayo mwalo wakwe ni kubunkulakugamba uzumizi wenyu ni wa chindedi.Zahabu yenye ikubanika yajezwa kwamoto seivyo uzumizi wenyu ukutogoleswakujinka zahabu waungwa ujezwe chaniumanyike kugamba ni wachindedi. Kwachausa icho namhokele ntogozi na ntunyona ukulu hadya Yesu Kulisito akwizila.8 Nyuwe mwamunga, hatahegu hamumu-wone mna mwamzumila, hatahegu halusehamkumuwona. Mwamzumila na kwele-leswa. Ivyo mwamtogola kwa chinyemichikulu hechikulongeka, 9 kwaviya mwa-hokela wambulwa wenyu kwaviya nivyovikungwa mo uzumizi wenyu kwakwe.

10 Wawoni walavyaga uwoni kunowakazuza na kukaulisa mo wambulwauwo wimwe wedi wa Chohile namwinkwe.11 Wajezaga kumanya chipindi chanineivyo navilaile, kugamba chipindi awa-hegile Muye wa Kulisito endaga mn-dani mwawo. Akalongela amasulumizo

1PETULO 1:12 278 1PETULO 2:10

nayambwile Kulisito na ukulu nautimileyakajinka ayo. 12 Chohile awagubwilagawadya wawoni kugamba ulosi udya wa-longaga nasuwo wawo mna wasankanagakwa chausa chenyu, haluse ulosi uwoulongwa kwenyu ni wadya walongileMbuli yedi ya Yesu Kulisito kwa udahi waMuye Ukukile asigilwe kulaila kwembingu.Mbuli izo wandima wa kwembingu wabesawazimanye.

Mwitango wa wikazi ukumuwagila Chohile13 Elo mwemalanye mwe zifanyanyi

zenyu, na kucheleza. Ikani msuhiwenyu wose mwe wedi wa Chohile uwonamwinkigwe chipindi Yesu Kulisitonagubulwe. 14 Saviya wana wata kwiva,msekwikala kwa kutimila tama zenyuzihiye namnanazo chipindi mwendilehemwimanyize ichindedi cha Chohile.15Mna saviya uyo awetange akukile, nyuwenanywi mtende mkuka mo lujendo lwenyulose. 16 Kwaviya iwandikwa, “Namtendewakukile, kwaviya miye ni mkuka.”

17 Uneva mwamwitanga Tate, uyoakukantila chila mntu hekuzila mntu,kuligana ne ndima yakwe, ivyo jesaniichipindi chenyu chisigale hano ho ujenikwa kumtunyisa Chohile. 18 Kwaviyammanya kugamba nyuwe mwakombo-lagwa mwe lujendo lwenyu helukuwagilachintu ludya mwahokelaga kulaila kwawadalahala wenyu. Mna hamwambulwekwa vintu vikubanika, kugamba hela heguzahabu, 19mwambulwa kwa sakame ikuto-goleswa ya Kulisito, yudya endaga saviyamwanangoto hena lema hegu dwentwe.20 Uyo asagulagwa ni Chohile isi heinatikumbwa, niyo agubulwa mwa mazuwayano yokuduma kwa chausa chenyu.21 Kwa sila yakwe, nyuwe mwamzumilaChohile amuyuse na kumtenda atendemkulu, elo ukanuni no msuhi wenyu wikwa Chohile.

22 Elo haluse kwa kwiva ichindedi nyuwemlenguswa myuye yenyu na kuwaungawenyu hemwina usongaganyi elo ungan-isanani kwa moyo wose. 23 Kwaviyachinkigwa ujima mhya siyo ukulaila mwembeyu ikubanika, mna kulaila mwembeyuheikubanika kugambaulosiwaChohile unaujimahewina udumo. 24Saviyamawandikoyakukile yakugamba,

“Wantu wose wenga manina ukulu wakwe wose wenga maluwa ya

kumbago.Mani yanyala na maluwa yahugutuka.25 Mna ulosi wa Zumbe wekala mazuwa

yose.”Mbuli iyo niMbuli Yedi ilongigwemwenyu.

2Yuwe dya ujima na wantu wa Chohile

1 Elo, lekani wihi wose, na udanti nausongaganyi na finju na milosi ya kuzi-gana. 2 Saviya wana wachembe wanankwina ya mele, nyuwe nanywi mtende nankwina ya mele heyetujulwe ya chimuyechani kwa nguvu yakwe mdahe kukula nakwambulwa. 3 Hegu chindedi, “Mbunkulakugamba Zumbe ni ywedi!”

4 Elo mbaseni Zumbe, nuyo yuwe dyaujima dilemelwe ni wantu mna kulongozikwa Chohile ni yuwe disagulwe, na diku-tunyiswa. 5Nyuwe nanywi, saviyamayuweyana ujima mzengwa mwe nyumbaya chimuye, mtende walavyantambikowakukile, chani mlavize ntambiko zachimuye zikumwagila Chohile kwa sila yaYesu Kulisito. 6 Kwaviya iwandikwa mwamawandiko Yakukile,“Tegeleza! Naika yuwe uko Sayuni,

Yuwe dyo msingi dya mwe mpembe,disagulwe dikutunyiswa.

Mntu akunga amzumile hahayuswe.”7 Kwa nyuwe mkuzumila yuweidyo dyatunyiswa, mna kwa wadyahewekuzumila, mawandiko yakuk-ile yagamba,

“Yuwe diya dilemelwe ni wazesi haluse.Ditenda yuwe dya msingi dya mpembe

nkulu.” 8Naho yagamba,“Yuwe idyo ni yuwe dya kwekobadika

wantu.Ni luwe lukugwisa wantu.” Wekobadika

kwaviya hawauzumile ulosi uwo,nivyo wekiwe kukongela nkongo.

9 Mna nyuwe ni lukolo lusagulwe,walavyantambiko wa chiseuta, bunga dyawantu wa Chohile mwenye, kwa chausacha kulonga ntendwa nkulu za Chohileawetangeni kulaila kwe chiza, kawengizanimong'aziwakwewamaula. 10Mwenkongonyuwe hamwendaga wantu wa Chohile,mna haluse mwi wantu wa Chohile,chipindi chimwenga hamwamanyize

1PETULO 2:11 279 1PETULO 3:10mbazi za Chohile, mna haluse mhokelambazi zakwe.

Wandima wa Chohile11 Walukolo weyangu, naweilani nyuwe

saviya wajeni na wakusumka hano he isi,enegani tama zihiye zo untu zikuhiganana myuye yenyu. 12 Lujendo lwenyumgatimwawantu hewemmanyize Chohile,lwaungwa lutende lwedi vitendese,chani hata wantu watuhu wakawaziganikugamba mwadamanya yehiye wadahekubunkula ntendwa zenyu ni zedi chaniwadahe kumtogola Chohile mwe dizuwaakwizila kukantila wantu.

13 Elo weveni wantu wose wata udahimkulu, kwa chausa cha Zumbe, mwiveniseuta eli chilongozi mkulu, 14 heguvilongozi wasagulwe chani wawakantilewehi na kuwatogola wakudamanya yedi.15 Kwaviya Chohile aunga nyuwe kwakudamanyayedimnyamazemilomoya chi-hezi ya wantu hewena fanyanyi. 16 Ikalanisaviya wantu walekeilwe, mna msekujesakulekeilwa kwenyu kufisa wihi, ikalanisaviya wandima wa Chohile. 17Watunyeniwantu wose, waungeni walukolo wenyuwazumile. Mogoheni Chohile, nahomtunyeni Seuta.

Mligano wa masulumizo ya Kulisito18 Nyuwe watumwa wa mnyumba

watunyeni wakulu wenyu kwa ntunyoyose, sawo wadya wedi na wahoile du, mnahata wadya watampula. 19 Elo, Chohileawagilwa ni mntu akujijimiza masulumizoheyawagile kwinkwa kwaviya mazuwayose amfanyanyaChohile. 20Elo, ni ntogozizani hegu mkajijimiza nkomano mkuwag-ila kwa chausa cha masa yenyu? Mna hegumwajijimiza masulumizo kuno mkatendamwadamanya yedi, namumwagile Chohile.21Ayo nayo mwitangilwe, kwaviya Kulisitomwenye asulumizagagwa kwachausachenyu, niyo awasizani mligano, chanimdamanye saviya adamanye. 22 Uyohakoile masa, naho halongaga mbuliyoyose ya udanti. 23 Eze ahulutwe hahitulekwa huluto, eze asulumizwe hawatisize,mna aikaga msuhi wakwe kwa Chohile,mkanti akukanta vikuwagila. 24 Uyomwenye enulaga amasa yetu mo mwiliwakwe mo msalaba, chani chileke masa,chitende wajima mwe mbuli za kuwagilwa

kwa Chohile, kwa kulumizwa kwakwenyuwe mhonywa. 25 Nyuwe nendilemwaga saviya ngoto zagile, mna halusemumuwiya Umdimi na Mwamizi ywaujima wenyu.

3Wavyele na Wagosi

1 Saivyo nyuwe wavyele msoligweweveni wagosi zenyu, chani uneva hanawagosi hewekuzumila Mbuli ya Chohile,wazumile kwa kutamilwa nulujendolwenyu, naho havyungwe mlonge mbuli,2 kwaviya nawawone ulujendo lwenyu viyalulenguke na lwa ntunyo. 3 Kwehambakwenyu kusekutenda kwa kuse, saviyakushuka fili kwa namna zesimile, kwe-hambisa kwa vintu vya zahabu, na kuvalasuche za yombe kulu. 4 Mna, utanawenyu waungwa ulawane na ivyo vilivimndani mwe untu wa chindedi, utanaheukubanikawawedi na kuhola kwamuye.Utana uwo watunyiswa kulongozi kwaChohile. 5 Ivyo nivyo welembaga wavyelewakukile wechikale waikiye msuhi wawokwa Chohile, wekalaga kwa kuweva wagosizawo. 6 Saviya Sala amwivaga Bulahimu,niyo amwitanga uyo Zumbe. Haluse nyuwemwi wandele wakwe uneva mkadamanyavyedi hemwi kogoha chochose.

7 Seivyo nyuwe wagosi, ikalani nawavyele wenyu mkamanya kugambawowo ni vyumbe hevina nguvu sanyuwe,saivyo mwaungwa muwenke ntunyokwaviya nawahokele hamwenga na nyuwejeleko dya ujima. Mdamanye ivyochani malombezo yenyu kwa Chohileyasekuchindwa.

Kusulumizwa kwa Kudamanya Yedi8 Habindiliza nagamba vino, nyoseni

mfanyanye chalumwe na mfilane mbazinaho unganani saviya walukolo wazu-mile mtende mhoile na wata kunyanya-hailane. 9 Msekuwaliha wantu wihi kwawihi, hegu huluto kwa huluto, mna wajim-bikeni, kwaviya nyuwe mwitangwa chanimhokele ujimbiko. 10 Saviya MawandikoYakukile yakulonga,“Akunga abwedeze mo wikazi,na kuwona mazuwa yedi,achinde lulimi lwakwe lusekulonga yehiye,

1PETULO 3:11 280 1PETULO 4:13milomo yakwe isekulonga udanti. 11 Aleke

yehiye, na adamanye yedi,Alonde utondowazi kwa moyo wakwe

wose.12 Kwaviyameso ya Zumbe yawakaula wata

kumuwagila,na magutwi yakwe yetegeleza malombezo

yawo,mna Zumbe awahiga wakudamanya

yehiye.”13 Ni yuhi akudaha kuwalumiza uneva

mwahikiliza kudamanya yedi? 14 Mna,hata hegu namungwe msulumizwe kwachausa cha kudamanya mbuli za kuwagilambweda, msekumogoha mntu yoyose,msekutenda na nkama. 15 Mna mwemyoyo yenyu mtunyeni Kulisito engaZumbe. Mwemalanye kumhitula mntuyoyose akunga amuzeni mo msuhi wimndani mwenyu. 16 Mna mtende ivyokwa kuhola na ntunyo. Mtende na myoyoheikuwalagisani kugamba mna masa,chani mkahulutwa wadya wakulongavihiye mo lujendo lwenyu lwedi lwakumzumila Kulisito wawone soni. 17 Nivyedi kusulumizwa kwa kudamanya yedi,unevanivyo Chohile akunga, ukaleka kusu-lumizwa kwa kutenda yehiye. 18 KwaviyaKulisito naye asulumizagwa na kubanikalumwenga du kwa chausa cha masayenyu niyo yachinta, mntu endaga aku-muwagila Chohile kwa chausa cha wantuhewekuwagila chani awegaleni nyuwe waChohile. Mwili wakwe nuwowakomwagwaniyo adamanywa ujima chimuye, 19 kwamuye aitaga kulonga mwe myuye yendagakwechifungo. 20 Wantu wadya walemelekumtimila Chohile umo awagojaga kwaujijimizi chipindi Nuhu akasana isafina.Mndani mwe chiya icho ni wantu wajechedu, kugambawantumnanewambulwe kwasila ya mazi, 21 ayo yendaga mligano woubatizo ukuwambulani nyuwe vino haluse.Ubatizo siyo mbuli ya kusa nongo momwili mna ni chiya chilaganwe ni Chohilechikudamanyika kwa kulagisa kugambamyoyo haina masa. Udya ukuwambulanikwa sila ya uyuso wa Yesu Kulisito, 22 nahaluse Kulisito kaita kwembingu. Kekalantendele ya kulume ya Chohile, mwawandima wa kwembingu wose, na wakuluna nguvu zose vikwa hasi ho ulongoziwakwe.

4Wikazi mhya

1 Kwaviya Kulisito asulumizagwachimwili, nyuwe naywi mwetogeze mwezifanyanyi saziya izakwe, kwaviya mntuasulumizwe chimwili hamuli naho mwekudamanya masa. 2 Kukongela halusemwe chipindi chenyu chisigale cho kwikalahano he isi, msekujendeleze kwikalamwe tama za chimntu, mna mwe viyaChohile akunga. 3Mwe chipindi chijinkilemwendaga na luhenyo lutali lwa kujesambuli waungile wantu hewemmanyizeChohile. Mwekalaga wikazi wa uchilangana tama zihiye na ukozi na ngasu zimemileukozi na uchilanga na miviko ya matukuluikwihiza. 4 Haluse, wantu awo hewem-manyize Chohile wehelwa wakawonakugamba nyuwe hamkujesanya vituhu mowikazi wihise, ivyo wawahulutani. 5 Mnanawalonge mbuli zawo wenye kulongozikwa Chohile emalanye kuwakantila wataujima na wabanike. 6 Vino nivyo vilekileMbuli Yedi yalongagwa hata kwa awowabanike, chani wakaheza kukantilwa mowikazi we chimwili saviya wantu watuhu,wekale chimuye saviya Chohile akunga.

Mchimaila ywedi ywa majeleko ya Chohile7 Uhelo wa vintu vyose wi haguhi.

Elo mtende na fanyanyi zedi na wen-gele vikuwadahizani kumlombeza Chohile.8 Kujinka yose unganani kwa moyo wose,kwaviya ungi wagubika masa yalozize.9 Hokelanani kwa chisekwesekwe hehenakufuzuma. 10 Chila yumwenga, ajesezejeleko ahokele kulaila kwa Chohile, ajesekwa kuwambiza watuhu saviya mchimailaywedi ywa majeleko yesimile ya Chohile.11 Mntu akalonga nalonge saviya mbuliza Chohile, mta kusankana asankane kwanguvu enkigwe ni Chohile, chanimwe zim-buli zose Chohile atogolwe kwa sila ya YesuKulisito, yudya ukulu na nguvu una uyomazuwa yose. Taile.

Masulumizo mwa mntu Mkulisito12 Walukolo weyangu, msekwehelwa

ni majezo yakulumisa yakuwambwilani,msekuyawona kugamba ni chintu chijenikwenyu. 13 Mna elelwani kugamba mwa-sulumizwa saviya Kulisito asulumizwe,chani umo ukulu wakwe na ugubulwe

1PETULO 4:14 281 1PETULO 5:14mweleleswe. 14 Bwedani mkahulutwa kwachausa cha kumtimila Kulisito, mbuli iyoyalagisa kugamba muye mta ukulu, uwoMuye wa Chohile wekala mndani mwenyu.15 Mgati mwenyu asekutendeka mntuakusulumizwa kwaviya ni mkomi, hegumbavi hegu mbanasi hegu akusankanamwembuli zawantuwatuhu. 16Mnaunevamntu asulumizwa kwaviya ni Mkulisito,asekuwona soni, mna amtogole Chohile,kwaviya mntu uyo etangwa kwa zinadya Kulisito. 17 Chipindi cha kantochibula, naho nkanto idyo dyakongelamwa wantu wa Chohile mwenye. Hegukanto dyakongela kwetu suwe, elo udumowakwe kwa wantu wakulemela Mbuli Yediya Chohile nautende vivihi? 18 Saviyamawandiko yakukile yakulonga“Uneva mntu akudamanya ya kumuwagila

Chohile, ni vidala kwambulwa,navitende vivihi kwawadyahewekumvikila

Chohile na wata masa?”19 Elo wadya wakusulumizwa kwa chausacha kutimila yadya akunga Chohile, wa-jendeleze kudamanya yedi welavye wikaziwawo mwe mikono ya Chohile Mumbiywawo mkanuni.

5Kudima bunga dya Chohile

1 Naweilani nyuwe wadalahala vi-longozi mgati mwenyu, miye mnyenyunawonaga masulumizo ya Kulisito nakulungana na udya ukulu naugubulwe,2dimani idibunga dya Chohile mwinkigwe,mdidime hemwikukunkuswa, mna kwakunga wenye saviya akunga Chohile.Msekudamanya ndima heikungwa kunomkatigiza maliho. 3 Msekulongoza chin-guvu dibunga mwinkigwe mdidime, mnamtende mligano mwe dibunga idyo. 4UmoMdimi Mkulu nalaile, nyuwe namhokelechilemba cho ukulu hechikufifiya.

5 Seivyo, nyuwe wabwanga, weveniwadalahala, nyose mnyanyahale chanimwambizane, kwaviya Mawandiko yakuk-ile yagamba, “Chohile awahiga wakwedu-vya. Mna awafilambazi wakwenyanya-haza.” 6 Elo, nyanyahalani hasi homkono una ukulu wa Chohile mta udahi,chani awenuleni mwe chipindi chakwechikuwagila. 7Mzagileni uyo nkunto zenyuzose, kwaviya uyo awatunduliyani.

8 Sinyisani, naho mkaulise! Kwaviyamnkondo ywenyu Mwavu, enga simbaikubuma, ikuzunguluka zunguluka, ikach-esekamntu chani imlubutule pele. 9Mtogemo uzumizi na kumhiga, mkamanyakugamba walukolo wenyu wazumilekose kwe isi wajinkila masulumizo ayo.10Mna Chohile ywa wedi wose awetanganimwingile mo ukulu wakwe wa mazuwayose mo kulungana kwenyu mwa Kulisito,mnaheza kusulumizwa kwa chipindichiguhi, uyo mwenye nawatendeni uhyana kuwajela nguvu na kuwatogezani nakuwenkanimsingi utogile. 11Udahi utendekwakwe mazuwa yose! Taile.

Ndamsa za Udumo12 Siwawandikilani ibaluwa ino nguhi

kwa wambizi wa Siliwano, mlukolo ni-manyize kugamba ni mkanuni. Naunga niwenkeni moyo na kuwaukwilani kugambambuli ino ni mbazi za Chohile chindedi.Togani mwe zimbazi izo.

13 Bunga dya wazumile Kulisitoweyuko Babeli iviya disagulwe ni Chohile,dyawalamsani, saivyo Mako akwingamwanangu awalamsani. 14 Lamsanani kwachilagiso cha ungi wa wantu wakumzumilaKulisito.

Nawaungilani utondowazi nyuwe wantuwa Kulisito.

2 PETULO 1:1 282 2 PETULO 1:15

BALUWA YA KAIDI IWANDIKWENIPETULOULONGOZIBaluwa ya 2 Petulo yagamba kugambayawandikagwa ni Msigilwa Petulo mnawasomile walozize wadyelo hawa ku-fanyanya kugamba ni chindedi. Vyadahikakugamba mntu mtuhu awandikagagamalagizo ya Petulo. Mta kuwandikahakulonga kugamba mta kuwona kwameso kwa wikazi wa Yesu na vitendese koulavyanyo (2 Petulo 1:17-18). Uneva Petuloawandikaga ibaluwa vyadahika kugambaaiwandikaga uko Lumimwemihilimo ya 60AD. Henati kubanika. Petulo naho itangakuga baluwa yakwe ya kaidi (2 Petulo 3:1)akaika zuwa dya kudiwandika eze abindebaluwa ya 1 Petulo. Keigala kwaWakulisitowose.

Petulo kawandika ibaluwa ino chaniawajelemoyowazumiziwekalewikaziwedina kuwafunda wase kutimila wahinyi waudanti (2 Petulo 2). Kawajela moyo wabelewantu wadya wakugamba kugamba Yesune kalise kuuya. Akaleka alonga kugambaChohile hakawe mna aunga chila mntuambulwe (2 Petulo 3:8-9). Vino nivyovikungwa wikazi wedi (2 Petulo 3:14).Vimndani

Petulo etambalisa na kuwagambila wa-somi wakwe (2 Petulo 1:1-2).

Akaheza awakumbusa wekale wikaziwedi kwaviya Chohile kachidahizasuwe (2 Petulo 1:3-21).

Vikaheza awafunda mwe wahinyiwadanti na kugamba viya na vilailekwa wahinyi wadanti mo udumo (2Petulo 2:1-22).

Akaheza aho Petulo abindiliza kwakuwajela moyo wazumizi wekalewikazi wedi kwemalanya wizilo wakaidi wa Yesu (2 Petulo 3:1-17).

1 Miye Simoni Petulo, mtumwa na msig-ilwa ywa Yesu Kulisito.

Nawawandikilani nyuwewadyamhokeleuzumizi mkulu ukutogoleswa saudya chi-nanawo suwe kwa sila ya vikumuwagilaYesu Kulisito uyo Chohile na Mwambulaywetu.

2 Nawalombezezani wedi wa Chohile nautondowazi vyongezekele mo kummanyaZumbe Yesu Chohile ywetu.

Mwitango wa kusagulwa ni Chohile3 Kwa nguvu zakwe za chichohile,

Chohile kachinka mbuli zose chikungamo wikazi wetu wa kumvikila Chohilena kumvikila yudya achitange chitendehamwenga mo ukulu na wedi wakwemwenye. 4 Kwaivyo kachinka majelekoyedi na yakutunyiswa ya ndagano chanikwa majeleko ayo mdahe kwenega ubanasiukwigalwa ni tama zihiye zi mwe isi nakwelunga neivyo eli chichohile. 5 Kwachausa icho, hikilizisani mjenyeze wedimo uzumizi wenyu, na mo wedi mjenyezeumanyi, 6 na mo umanyi mjenyezekwelongoza wenye na mo kwelongozakwenyu mjenyeze ujijimizi na mo ujijimizimjenyeze wogohi kwa Chohile, 7 mowogohi kwa Chohile mjenyeze umbuyawa chilukolo mjenyeze ungi. 8 Mnatendana ntogozi zilozize saizo, naziwadahizenikutenda wandima wakuwagila na kutendana ntendwa zedi zikulawana no umanyiwenyu mo kummanya Zumbe dyetu YesuKulisito. 9Mna mntu hena ntogozi izo mtabelenge hakudaha kuwona vyedi chindedini tuntu naho kajala kugamba kahezakulengusa masa yakwe ya kale.

10 Elo, walukolo weyangu hikilizisanimtende umwitango wenyu na usag-ulwa wenyu kwa Chohile utende nimbuli ikujendeleza heina udumo, unevamnekala seivyo hamgwe ng'o. 11 Kwaviyakwa kudamanya ivyo namzumiliswe nakulekeilwe kwingila mo useuta wamazuwayose wa Zumbe uyoMwambula ywetu YesuKulisito.

12 Elo nanijendeleze kuwakumbusanimazuwa yose mbuli zino, hata hegu mz-imanya kale naho mtoga mwe chindedimhokele. 13Nafanyanya kugamba ni vyediniwachimpuleni kwa kuwakumbusani iz-ifanyanyi zenyu chipindi chose cho wikaziwangu hatenda nichei mo mwili uno.14 Kwaviya simanya kugamba nihaguhi nakubanika saviya Zumbe dyetu Yesu Kulisitoanilagise pwilili. 15 Ivyo, nanidamanyechila hudaha kulavyanya kugamba hahezakubanika mdahe kukumbuka zimbuli zinomazuwa yose.

2 PETULO 1:16 283 2 PETULO 2:16Ukuzi ukulanga ukulu wa Kulisito

16 Elo umo chawahinyagani udahi nakuya kwa Zumbe dyetu Yesu Kulisitohachatimilaga ngano za kutula kwa ubala,suwe chawonaga wenye ukulu wakwe.17 Kwaviya ahokelaga ntunyo na ukulukulaila kwa Chohile Tate, chipindi izwidimwizile kulaila kwakwe uyo eli UkuluMkulu dikagamba, “Yuno ni Mwananguhungisa, akuniwagila!” 18 Suwe wenyechevaga idizwi idyo kulaila kwembinguumo chendaga hamwenga naye kudya kolugulu ludya lukukile.

19 China ukanuni utendese kugambaulosi wa wawoni wa Chohile wachilagisambuli iyo ni chindedi uneva mkautim-ila, kwaviya wenga taa ikulangaza hantuhe chiza kubula hadya nakutandazuke naung'azi wa ntondo ya machelwa ikung'alamwe myoyo yenyu. 20 Kujinka yose kum-bukani kugamba hahanamntu yoyose aku-daha kutambalisa uwoni kwa chausa chafanyanyi zakwe mwa Mawandiko Yakuk-ile. 21 Kwaviya hahana uwoni ukulawanasaviya mntu akungamna wantu walavyagauwoni wa Chohile wakalongozwa ni MuyeUkukile.

2Wahinyi wa Udanti

1 Walailaga wawoni wadanti mgatimwa wantu, na seivyo wahinyi waudanti nawalaile mgati mwenyu. Wantuawo nawengize mahinyo ya udanti nayawegaile ubanasi na kumlemela Zumbeawakombole, na mwe isila iyo nawasun-guze kwebalanga wenye. 2 Naho wantuwalozize nawatimile izo izisila zawo zouchilanga, na kwachausa icho watuhunawaibele isila ye chindedi. 3 Kwa chausacha tama zawo zihiye za ugoli, wahinyiawo wo udanti nawahokele luso mwenyukwa sila ya mbuli za udanti. Mna Chohilealamulaga kale kugamba nawakantile nahohagonile. Chindedi nawabalange!

4 Chohile hawafile mbazi wandimawa kwembingu wadamanye masa, mnakawadula hantu ha masulumizo umowanyinywa minyolo waikwa mwe zizawakagoja zuwa dye nkanto. 5Naho Chohilehaiyonele mbazi isi yo kale mna nakegalafula nkulu igale mazi yagubike isi idya

ya wantu hewena wogohi kwa Chohile.Mna kamwambula Nuhu endaga akalongambuli zikumuwagila Chohile hamwenga nawantu watuhu mfungate. 6 Naho, Chohileaikantilaga imizi ya Sodoma na Gomolakwa kuitikimya. Kwe isila iyo, kalagisamligano wa mbuli nazize zilaile kwa wantuhewena wogohi kwa Chohile. 7 Nahoamwambulaga Lutu mntu akumuwagilaChohile, kwaviya moyo wakwe endagaakawona chinyulu vitendese kwa lujendolwa wachilanga lwa wantu wehiye. 8Mntuuyo akudamanya mta kuwoneka ywedikulongozi kwa Chohile endaga akekalamgati mwawo asulumilaga mo moyowakwe chila zuwa, mwe viya nakawonana kwiva ubanasi wawo nawakadamanya.9 Elo hegu nivyo, Zumbe kamanya ivyonawambule mwa majezo wantu watawogohi kwa Chohile, naivyo vya kuwaikahewekuwagila kubula zuwa dye nkanto,10 vitendese wadya wakutimila tama zihiyeza chimwili na kubela udahi wa Chohile.

Wantu awo hawakwiva, wata kweduvya,naho wavihuluta na kuvibela vyumbevina ukulu vya kwembingu. 11 Mnawandima wa kwembingu wata udahina nguvu kuwajinka wahinyi wo udantihawawalongeleze kwa kuvihuluta vyumbeivyo kulongozi kwa Zumbe. 12 Wantuawo wakuhuluta vintu hewevimanyizewekala saviya wanyama hewena fanyanyiwadya wakwelekwa niyo wagwilwa nakuchinjwa! Wantu awo nawabalangweseivyo nawabalangwe wanyama awo.13Nawalihwe masulumizo kwa ntendwa zawihi wadamanye. Wabweda kudamanyayehiye naho nomsi mo lumpe, tama zihiyeza mbwedo wo mwili. Awo ni wazavunaho ni soni izodu mwe dibunga dyenyuchipindi wakulungana na nyuwe mwezindala zenyu, kuno wabwedesa sila zawozo udanti! 14 Meso yawo yamema ugonyi,wantu hewekuhela kudamanya masa, watakudanta wantu wahwele, wazweza imyoyokutenda na tama ya ugoli, waligitwa!15 Waileka isila ichumile na kuwazaganyana kutimila isila ya Balamu, mwana ywaBeoli. Uyo aungaga kuhokela ugoli kwakubunyanya, 16 mna niyo akwahilwakwa chausa cho wavu wakwe. Mpundaheikulonga, yalongaga enga izwi dya

2 PETULO 2:17 284 2 PETULO 3:17chimntu, niyo amchinda yudya muwoniasekudamanya mbuli za kichilalu.

17 Wantu wano wekala enga sokwezinyaile, saviya maingu yakufiliswa ninkung'unto, Chohile kawekiya wikaziwawo hantu he ziza. 18 Ivyo walongamilosi ya kweduvya ya bule na kwakujesezatama zawo zo uchilanga, wawakwesa kwemasa wadya wantu wakongile kwepagulavino zuzi kulaila mwe wantu wakwikalamo wavu. 19 Wakawekiya ndagano zakulekeilwa, nawo wenye wakatenda niwatumwa wa ubanasi, kwaviya mntuni mtumwa mwe chiya chikumlongoza.20 Kwaviya wadya wepagule no uzavu weisi kwa kummanya Zumbe uyo MwambulaYesu Kulisito, uneva wanagwizwa nanakulongozwa naho, wantu awo nawa-tende wehise kujinka hadya nkongo.21 Elo nanivyedi hegu hawamanyize isilaikumuwagila Chohile ukaleka waimanyana wakaheza waleka lagizo dikukilewenkigwe. 22Mna vilaila kwawo mliganyowa chindedi ukugamba, “Kuli dyawiyamatahika yakwe,” na lutuhu lukugamba,“Nguluwe isuntigwe yawiya kugalagalamwe ntagata.”

3Zuwa dya kwizila Zumbe

1 Walukolo weyangu, baluwa inohuwawandikilani ni ya kaidi. Mweizibaluwa zose mbili sijeza kuchimpulafanyanyanyi zedi kwa kuwakumbusambuli zino. 2 Naunga mkumbukembuli zalongagwa chikale ni wawoniwakukile, na lagizo dya Zumbe nahomwambuzi mwinkigwe ni wasigilwawenyu. 3 Nkongelo ya yose, manyanikugamba mwa mazuwa yo udumo nawezewantu lujendo lwawo nalulongozweni tama zawo wenye. Nawawatileni,4 nakugamba, “Awaikiyaga ndaganokugamba neze! Haluse ekuhi? Mbuli niiziya kukongela kubanika kwa wadalahalawetuna vintuni iviya vili saviya navilimwenkongelo yo kumbwa kwe isi!” 5 Wantuawo, kwa kasidi wajala kugamba chikaleChohile alongaga du mbingu ne isi niyovyalaila. Kwa ulosi wakwe aumbaga isi,kwa kuisenta isi ikulumbale kulaila mwamazi, 6 Chohile alagizaga mazi yabohole

yabalange isi ya kale. 7Mna kwa ulosi udyambingu ne isi za haluse zisigazwa chanizize zidulwemomoto zikwa kwachausa chedizuwa diya wantu hewena wogohi kwaChohile na wakantilwe na kubalangwa.

8 Mna wambuya zangu, msekuijalaimbuli ino, kugamba, kwa Zumbe, zuwadimwenga dyenga mihilimo maganamlongo naho mihilimo magana mlongoyenga zuwa dimwenga. 9Zumbe hakukawakudamanya yadya alagane saviya wantuwatuhu wakufanyanya kugamba nakawe.Mna awajijimizani kwaviya hakunga mntuyoyose abalangwe, mna awakwesa wosechani weile masa yawo.

10 Mna zuwa dya Zumbe nadize engembavi. Mwe dizuwa idyo, mbingu nazusikekwa sindo nkulu, vintu vyose mo ulangasaviya zuwa na ntondo na mnenge na vi-tuhu navitikime naho isi na chila chintuchiyumo navyusike.

11 Elo, kwaviya vintu vyose nav-ibalangwe saivyo, nyuwe mwaungwamwikale wikazi wivivihi? Mwikale wikaziukukile na kumtunya Chohile, 12 mkagojaidizuwa dya Chohile naho mditendedisunguze kwiza, mwe dizuwa idyombingunazitikime kwa moto na vintu vyosemo ulanga navilolomoke kwa chivuguto.13 Mna suwe kutimilana ne ndagano yaChohile, chagoja isi mpya na mbingumpyaumo mkwikala wedi wa Chohile.

14 Mweivyo wambuya zangu, mkagojavintu ivyo, hikilizani chani mwonekehamna malema hegu katitu kulongozikwa Chohile na kutenda na utondowazinaye. 15 Mmanye kugamba ujijimizi waZumbe dyetu ni luhenyo lwedi akuchinkachani chambulwe. Ivyo nikuligana naviya mlukolo ywetu Paolo awawandikileniakajeseza ubala enkigwe ni Chohile. 16Ayonayo akulonga mwe zibaluwa zakwe zoseakalonga mwe zimbuli izo. Mndanimwe zibaluwa zakwe mna mbuli ntuhuni ndala kuzimanya. Mbuli ziya wantuhewemanyize watoza kaisi na kanyailewahitula viya akulonga saviya wakuhitulahantu hatuhu mwa mawandiko Yakukilemwe ivyo webalanga wenye.

17 Elo nyuwe wambuya zangu, mbuli inomwimanya kale. Haluse kwedimeni chanimnasekuzaganywa ni wavu wa mahinyoyehiye ya wantu hewekutimila sigilizi niyo

2 PETULO 3:18 285 2 PETULO 3:18mwagwa mwe chegamo chenyu chitogile.18 Mna jendelezani kukula mo wedi wakummanya Zumbe dyetu mwambulaywetu Yesu Kulisito ukulu utende wakwe.Haluse na mazuwa yose! Taile.

1YOHANA 1:1 286 1YOHANA 2:6

BALUWA YA NKONGOIWANDIKWE NIYOHANAULONGOZIBaluwa ya nkongo ya Yohana yawandik-agwa ni msigilwa Yohana mgati mwechipindi cha 85-90 AD. Yohana halongilemwenye kugamba nuyo awandike, mnasula ya nkongo ilagisa kugamba nimukuzi wa meso yakwe mwe wikazi wakwambulwa ni Yesu Yohana 1:1-3. Ivyoiwandikwe ni Yohana ywa nkongo nahoivugalwa seiviya iwandikwe mwe MbuliYedi kuligana na Yohana. Ni kuzumilakugamba Yohana kawandika Mbuli Yedikuligana na Yohana na baluwa ntatu,Yohana ywa nkongo na Yohana ywa Kaidina Yohana ywa katatu kuno akatenda ekalaEfeso.

Yohana kawandika baluwa ino kwa woseWakulisito na mwe chipindi che nkuntoye dikanisa kulaila mwe bunga dya wantuwakwitangwa, “Mbilikimo.” Wazumilakugamba Yesu kachinta ni Chohile mnaivyo neli chindedi ni mntu kuno kweisi. Kwachausa chino Yohana awandikakulanga ukuzi wa meso mwe kwikalana Yesu na kwa mkono wakwe kam-toza Yesu (1 Yohan 1:1-3). Mwalo waYohana mwe kuwandika ibaluwa ino nikuchintiza mbwedo wakwe (1 Yohan 1:4),kuwachinda wazumile kulaila mwe masa(1Yohan 21), kuwachinda wazumile kulailamwe wahinyi wa udanti (1Yohan 2:26),kukaulisawazumile kugambawakombolwa(1Yohan 5:13).Vimndani

Yohana alavyanya ibaluwa yakwe nakuwenka umwalo wo kuwandika(Yohan 1:1-4).

Naho katambalisa ivyoChohile achumilena ivyo vikungigwa kwikala enga Yesuivyo ekale (1 Yohan 1:5-3:10).

Naho achikumbusa lagiso dya kungana(1Yohan3:11-5:12).

Achisanya izibaluwa zakwemwe 5:13-21.

Mbuli ya Ujima1 Ulosi uno walawana na Mbuli ya ujima

yendaga aho nkongo suwe chawivaga nakumwona kwa meso yetu, chimwona nakumtoza kwa mikono yetu wenye. 2Ujima

uyo aho alailaga suwe nachimwona,haluse chalonga izi mbuli zakwe, nakuwagambilani mo ujima uwo wa mazuwayose wendaga kwa Tate na kugubulwakwetu. 3 Yadya chiwone na kuyeva nayochikuwagambilani nyuwe chani nanywimtende na ndala na suwe hamwengana Tate na mwanawe Yesu Kulisito.4 Chawandikila mbuli zino zo ujima chanikumbweda kwetu kuchinte.

Chohile ni Ulangazi5 Elo, mbuli chivile kwa Yesu na

kuwagambilani ni zino, Chohile ni ulangazina hamna chiza chochose mndani mwake.6 Chinalonga kugamba china ndala naye,mna chekala mwe chiza na chitendechalonga udanti naho hachikwikala mwechindedi. 7 Mna chinekala mwe ulangazisaviya eli mo ulangazi, suwenye nachi-tende na ndala na sakame yakwe YesuKulisito Mwanawe yachilengusa masayose.

8 Chinagamba hachina masa, chedantasuwe wenye na ichindedi hachimuli mn-dani mwetu. 9 Mna chikeila masa yetu,Chohile nimkanuni naho ni ywedimazuwayose naye na chilekeile masa yetu yose nakuchilengusa wihi wose. 10 Chinagambahachidamanyemasa, nachimtendeChohileni mdanti na mbuli yakwe haimuli mndanimwetu.

2Kulisito mgombezi ywetu

1 Wanangu nawawandikilani mbulizino chani msekudamanya masa, mnainalaila mntu adamanya masa chinanayeyumwenga akuchigombela kwa Tate,nuyo Yesu Kulisito akumuwagila Chohile.2 Kulisito nuyo alavigwe ntambiko chaniause masa yetu chinanayo mna siyo masayetu dumna namasa ya wantu wose we isi.

3 China yeva malagizo ya Chohile,chadaha kutenda na ukanuni kugambachimmanya. 4Mntu anagamba kammanyaChohile mna hakutimila malagizo yakwemntu uyo ni mdanti, naho chindedihachimuli mdani mwakwe. 5 Mna mntuyoyose akwiva mbuli ya Chohile, nuyo elina ungi jejeje wa Chohilemndanimwakwe.Vino nivyo chikudaha kutenda na ukanunikugamba chalungana naye, 6 mntu yeyose

1YOHANA 2:7 287 1YOHANA 2:29akugamba kalungana na Chohile aungwaekale saviya ekalaga Yesu Kulisito.

Lagizo hya7 Wambuya zangu, lagizo dino

huwawandikilani sidyo hya, ni lagisodya kale mwendaga mnanadyo kukon-gela nkongo. Lagiso idyo dya kale nimbuli mwivile. 8 Seivyo, lagizo dinohuwawandikilani ni lagiso hya, ne chindedichakwe chawoneka mndani mwa Kulisitona mndani mwenyu naho. Kwaviya chizachausika, na ulangazi wa chindedi ukongakale kulangaza.

9 Yoyose akulonga kugamba ekalamo ulangazi, mna amwihiwa mlukoloywakwe mntu uyo achei mwe chiza.10 Yoyose akumunga mlukolo ywakwe,mntu uyo ekala mwe ulangazi, nahomndani mwakwe hamna chintu chochosechikunga chimhose mtuhu akole masa.11 Mna akumwihiwa mlukolo ywakweekala mwe chiza ajenda mwe chiza, nahohamanyize uko akwita, kwaviya chizachimtenda tuntu.

12 Nawawandikilani nyuwe wanakwaviya masa yenyu yalekeilwa kwazina dya Kulisito. 13 Nawawandikilaninyuwe, watate, kwaviya mummanyaKulisito endaga eyaho kukongela nkongo.Nawawandikilani nyuwe wabwangakwaviya mumhuma yudya Mwavu.

14 Nawawandikilani nyuwe wanakwaviya mummanya Tate. Nawawandik-ilani nyuwe watate kwaviya mum-manya yudya endaga kukongela nkongo.Nawawandikilani nyuwe wabwanga,kwaviya mna nguvu na mbuli ya Chohileyekala mndani mwenyu naho mumhumayudya Mwavu.

15 Msekunga isi hegu chintu chochosechi mwe isi. Mntu akunga isi, ungi waTate haumuli mndani mwakwe. 16 Vintuvyose vya mwe isi kugamba tama zihiyezo mwili, tama zihiye za meso na weduviukuhoswa nu ugoli vyose ivyo havikulailakwa Tate, mna vyalaila mwe isi. 17 Isihamwenga ne vintu vyakwe vyose na tamazose zi mndani mwakwe navijinke, mnamntu akudamanya yadya akunga Chohilenekale mazuwa yose.

Mnkondo vya Kulisito

18 Wanangu, udumo wi haguhi!Namwiva kugamba mhiga Kulisito eza,haluse wahiga Kulisito walozize weza kale,elo chimanya kugamba udumo wihaguhi.19 Wantu awo walaila mgati mwetu mnahawendaga wetu wa chindedi, nivyovilekile nawachasa, hegu wendile wetu,nawekala na suwe. Mnanawahalawa, waitazawo, chani vilavyanye pwipwi kugambasawo wetu ng'o.

20 Mna nyuwe mhokela Muye Mkukakulaila kwa Kulisito, ivyo nyuwe nyosemmanya ichindedi. 21 Siwawandikilaninyuwe kwaviya hammanyize ichochindedi, mna kwaviya mmanya kugambahamna udanti wowose ukulaila mwe ichoichindedi.

22 Mdanti ni yuhi suyo yudya akulemelakugamba Yesu ni Kulisito Mwambula? Uyonuyo mhiga Kulisito amlemela Tate naMwana. 23 Chila akumlemela Mwana,iviya amlemelaTatena yoyose akumzumilaMwana, iviya amzumila Tate.

24 Elo nyuwe mhezize kuwiva ulosi uwokukongela nkongo, wikale mwe myoyoyenyu. Hegu ulosi uwo mwivile kukon-gela nkongo unekala mndani mwenyu, elonamwikale mwe kwelunga na Mwana naTate. 25 Na chiya Kulisito alaganaga nasuwe ni chino, ujima wa mazuwa yose.

26 Siwawandiklani zimbuli zinokwachausa cha wadya wakunga wawaza-ganye. 27 Mna nyuwe mhokela MuyeUkukile kulaila kwa Kulisito na uyo ekalemndani mwenyu. Kwaivyo hamungwemhinywe ni mntu yoyose. Kwaviya uyonawahinyeni chila chintu, naho mahinyoyakwe ni ya chindedi. Elo tozani mahinyoya uyo Muye na kusigaila mwe kulunganana Kulisito.

28 Haluse, nyuwe wanangu jendelezanikwikala mndani mwakwe chani chipindinalaile mtende wakankalu hemwinaluhosa lwa kwefisa kwa soni mwe dizuwadyo kwizila kwakwe. 29Mmanya kugambaKulisito amuwagila Chohile vitendese,iviya mwaungwa mmanye kugamba chilamntu akudamanya mbuli zedi natendamwana ywa Chohile.

3Wana wa Chohile

1YOHANA 3:1 288 1YOHANA 4:21 Kaulani ni ungi wi vivihi Tate

achungise, hata chetangwa wana waChohile! Naho chindedi nivyo chili, nivyovikule wantu we isi ino hawachimany-ize, kwaviya hawammanyaga Chohile.2 Wambuya zangu, suwe haluse chi-manya chiwana wa Chohile, mna havinatikubunkulwa pwilili ivyo nachitende chili.Mna chivimanya kugamba, umo Kulisitonalaile, nachifananenaye kwaviya nachim-wone viya eli. 3 Elo chila mntu mta msuhiuno mwa Kulisito, elengusa saviya Kulisitoalenguke.

4 Chila mntu akudamanya masa at-ula sigilizi ya Chohile, kwaviya masa nikutula sigilizi. 5 Mvimanya kugambaKulisito ezaga kusamasa yetu, na kugambauyo hana masa yoyose. 6 Elo chila ak-wikala mwe kulungana na Kulisito haku-damanya masa, mntu akujendeleza ku-damanyamasa hamuwone ng'o hegu kum-manya Kulisito.

7 Elo wanangu, msekuzumila kuza-ganywa ni mntu yoyose. Mntu aku-damanya ntendwa za wedi zikumwagilaChohile saviya Kulisito eli mwagilwavitendese kwa Chohile. 8 Mna mntuakujendeleza kudamanya masa ni ywayudyaMwavu, kwaviyaMwavu kadamanyamasa kukongela nkongo. Mna mwana ywaChohile ezaga mwe isi kubalanga ndima zayudya Mwavu.

9 Chila eli mwana ywa Chohile, haku-jendeleza kudamanya masa kwaviya ujimawa Chohile wekala mndani mwakwe,hakudaha kujendeleza kudamanya masakwaviya katenda mwana ywa Chohile.10 Mna yoyose hekudamanya mbuli zedi,hegu hekumunga mlukolo ywakwe, uyosuyo mwana ywa Chohile. Uko nukokwesimana kwa wana wa Chohile na wanayudya Mwavu.

Unganani11 Na ulosi mwivile kukongela

nkongo nuno, chaungwa chungane!12 Chisekutenda saviya Kaini, ywa yudyaMwavu, amkomaga mvunawe. Amkomagakwa mbwani? Kwaviya ntendwa zakwezendaga ziha, mna mvunawe endaga nantendwa zikumuwagila Chohile.

13 Elo, walukolo wetu, msekwehelwahegu wantu we isi ino wakawehiwani

nyuwe. 14 Suwe chimanya kugamba,chideluka kale kulaila mwe file na kwingilamwe ujima, kwaviya chawaunga walukolowetu. Mntu hena ungi asigaila mwe file.15 Chila akumwihiwa mlukolo ywakwe nimkomi, nyuwe mmanya kugamba mkomiyoyose hana ujima wa mazuwa yose mn-dani mwakwe. 16 Suwe chimanya kugambaungi ni mbwani kwa viya Kulisito alavyagaujima wakwe kwa chausa chetu. Suwenaswi ivyo chaungwa chilavye ujima wetukwa chausa cha walukolo wetu. 17 Elo,hegu mntu anatendesa na vintu vya hanohe isi niyo amuwona mlukolo ywakweni mchiwa, mna niyo atenda na moyomdala hamuwonele mbazi, Togola! Adahazeze kugamba ungi wa Chohile wi mndanimwakwe? 18 Wanangu, ungi wetu useku-tenda milosi na kulonga du, mna utendeungi wa chindedi na wantendwa.

Myoyo heikogoha kulongozi kwa Chohile19 Ivyo nivyo chikudaha kumanya

kugamba suwe ni wantu wa chindedi nahohachitende na woga mwe myoyo yetukulongozi kwa Chohile. 20 Kwaviya hatahegu udahi we myoyo yetu yachikantila,chimanya kugamba Chohile ni mkulukujinka myoyo yetu, na kugamba uyokamanya vintu vyose. 21 Wambuyazangu hegu myoyo yetu haikuchikantila,china ukankalu kulongozi kwa Chohile,22 naho nachihokele kwakwe chochosenachilombeze kwaviya chatoza mikoyakwe na kudamanya yakumuwagila.23 Na mwiko wakwe ni uno, kumzumilaMwanawe Yesu Kulisito na kungana saviyaachilagize. 24 Wantu wose wakwiva mikoya Chohile wekala mwe kulungana naChohile, na Chohile ekala mwe kulungananaye. Kwa sila ya Muye Ukukile chinkigweni Chohile, suwe chimanya kugambaChohile ekala mwe kulungana na suwe.

4Muye wa Chindedi na Muye wa Udanti

1 Wambuya zangu msekumzumila chilamntu akugamba alongozwa ni Muye waChohile, mna mjezeni muone hegu mntuuyo alongozwa ni Muye wa Chohile hegubule, kwaviya kunawawoniwadanti waloz-ize mwe isi. 2 Sila ya kumanya hegu mntualongozwa ni Muye wa Chohile ni ino,

1YOHANA 4:3 289 1YOHANA 5:9chila mntu akulonga mwenye kugambaYesu Kulisito ezaga niyo atenda mntu,mntu uyo alongozwa ni Muye ukulaila kwaChohile. 3 Mna mntu yoyose hekumlongamwenye Yesu seivyo hana Muye ukulailakwa Chohile. Mntu uyo ana muye uku-laila kwa mhiga Kulisito nanywi mwevagakugamba eza, haluse kabula kale hano heisi.

4 Mna nyuwe mwi wana mlawane naChohile, naho muwahuda kale awo wa-woni wa udanti, kwaviya muye wi mndanimwenyu ni mkulu kujinka muye wi mwawantu we isi ino. 5 Wawoni wo udantiwalonga kutimilana mbuli ivyo zili mwe isiino, na wantu wa mwe isi wawetegelezakwaviya ni wantu wa mwe isi. 6Mna suwechi wantu wa Chohile. Mntu ammanyizeChohile achetegeleza, mna mntu suyo ywaChohile hakuchetengeleza. Elo kwa sila iyochadaha kubunkula kwesimanamgatimwaMuye wa chindedi na muye wa udanti.

Chohile ni Ungi7 Wambuya zangu chungane, kwaviya

ungi walaila kwa Chohile. Chila mntu mtaungi katenda mwana ywa Chohile nahokammanya Chohile. 8 Mna mntu henaungi hammanyize Chohile kwaviyaChohileni ungi. 9 Naho Chohile alagisaga ungiwakwe kwetu kwa kumwigala Mwanaweichedu mwe isi, chani chitende na ujimakwa sila yakwe. 10 Vino ungi nivyo wili,suko kugamba suwe chamungaga Chohilenkongo, mna kwa uyo achungaga niyoamwigala Mwanawe atende ntambiko yakuchilekeila masa yetu.

11 Wambuya zangu, uneva Chohileachungaga saivyo, elo suwe naswichaungwa chungane. 12 Hahana mntuamuwonaga Chohile, mna chinaunganaChohile ekala mwe kulungana na suwe naungi wakwe watenda jejeje mwetu.

13 Mwe dino chimanya kugamba chekalamwe kulungana naye, uyo naye ekala mwekulungana na suwe, kwaviya kachinkaMuye wakwe. 14 Suwe chiwona na kuwauk-wila watuhu kugamba, Tate amsigilagaMwanawe atende Mwambula ywa wantuwe isi yose. 15 Mntu yoyose akulongamwenye kugamba Yesu ni Mwana ywaChohile, Chohile ekala mwe kulungananaye, uyo naye ekala mwe kulungana na

Chohile. 16Elo suwe chimanya naho chazu-mila ungi ananawo Chohile kwetu suwe.

Chohile ni ungi. Chila mntu akwikalamweungi ekalamwe kulungana na Chohilena Chohile ekaka mwe kulungana na uyo.17 Mwe sila ino ungi wi jejeje mndanimwetu chani chidahe kutenda na ukankalumwe dizuwa diya dye nkanto, kwaviyawikazi wetu hano he isi wenga udya waKulisito. 18 Ungi hauna woga, heye, ungijejeje wausa woga wose. Elo mntu mtawoga hejejeje mwe ungi, kwaviya nkantoyahosa mntu kutenda na wogohi.

19 Suwe china ungi kwaviya Chohilenuyo akongile kuchunga. 20 Mntuanagamba amunga Chohile, mna kunoamwihiwa mlukolo ywakwe, ni mdanti.Kwaviya mntu hekumunga mlukoloywakwe akumuwona, hakudaha kumungaChohile hekumuwona. 21 Elo uno nuwomwiko achinkile Kulisito, mntu akumungaChohile iviya aungwa amunge mlukoloywakwe.

5Uhuda wa mbuli zihiye zimwe Isi

1 Mntu yoyose akuzumila kugamba Yesuni Kulisito ni Mwambula, uyo katendamwana ywa Chohile, chilamntu akumungamwelesi iviya amunga umwana. 2 Vinonivyo chimanyize kugamba chawaungawana wa Chohile, kwa kumunga Chohilena kwiva imiko yakwe, 3 kwaviya kumungaChohile ni kwiva imiko yakwe, naho imikoyakwe siyomidala. 4Kwaviya chila atendileMwana ywa Chohile adaha kuhuda mbulizihiye zimwe isi ino, vino nivyo chikuhudambuli zihiye zimwe isi ino kwa uzumiziwetu. 5 Haluse ni yuhi akudaha kuhudambuli zihiye zimwe isi? Ni yudya akuzu-mila kugamba Yesu nimwana ywa Chohile.

Uukuzi mwa Yesu Kulisito6 Yesu Kulisito nuyo ezile kwa mazi na

sakame. Hezile kwamazi dumna kwamazina sakame. Ni Muye akuukula kugamba nichindedi uyo Muye ni Chindedi.

7 Elo, weyuko waukuzi watatu, 8 MuyeUkukile na mazi na sakame na ukuzi waawo watatu wevana. 9 Hegu chazumilaukuzi wa chimntu, ukuzi wa Chohileuna nguvu zitendese na uno nuwo ukuzialavize Chohile mwenye mwa Mwanawe.

1YOHANA 5:10 290 1YOHANA 5:2110 Akumzumila Mwana ywa Chohileana uwo ukuzi mndani mwakwe, mnahekumzumila Chohile, amtenda uyo nimdanti, kwaviya hazumile ukuzi alavizeChohile mwa Mwanawe. 11 Ukuzi wenyenuno, Chohile achinkaga ujimawamazuwayose, na ujima uwo wi mndani mwaMwanawe. 12Mntu yoyosemtaMwana ywaChohile ana ujima uwo, na mntu yoyosehena Mwana ywa Chohile hana ujima uwo.

Ujima wa mazuwa yose13 Nawawandikilani chani mmanye

kugamba ujima wa mazuwa yose unanyuwe mkuzumila zina dya Mwana ywaChohile. 14 Elo chino nicho chindedi chi-nanacho, kugamba chikalombeza chintuchochose saviya akunga, achetegeleza.15 Elo, uneva chimanya kugambaachetegeleza chila chikamlombeza, iviyachimanye kugamba achinka chochosechikumlombeza.

16 Unamuwona mlukolo ywakokadamanya masa heyekumwigala kwe file,umlombezeze kwa Chohile, naye Chohilenamwinke ujima. Nalonga imbuli inohalanga wadya wadamanye masa sayo yafile. Mna kuna masa yakumwigala mntukwe file, miye sikugamba mumlombezeChohile kwa chausa icho.

17 Chochose hechikumuwagila Chohileni masa, mna kuna masa heyekumwigalamntu kwe file. 18 Chimanya kugambawatendile wana wa Chohile hawaku-damanya masa kwaviya Mwana ywaChohile awadimisa, na yudya Mwavuhakudaha kumtenda chochose.

19 Chimanya kugamba suwe chi waChohile, hata hegu isi yose ihiye yalon-gozwa ni yudya Mwavu.

20 Naho chimanya kugamba Mwana ywaChohile nakeza, niyo achinkaumanyi chanichimmanye Chohile ywe chindedi nahochikale mwe kulungana na Chohile ywechindedi na mokulungana na MwanaweYesu Kulisito. Uyo nuyo Chohile ywechindedi na nuwo ujima wa mazuwa yose.

21Wanangu,mwenege kuvikilamilungu.

2 YOHANA 1 291 2 YOHANA 13

BALUWA YA KAIDI IWANDIKWENIYohanaULONGOZIBaluwa ya kaidi ya Yohana yawandikagwani msigilwa Yohana mo mhilimo 90 AD. Yohana hetembalise kugamba nuyoawandike, hantu hakwe etanga mwenyemdalahala. Mwalo wa kaidi waliganana mwalo ukulagiswa mwe Mbuli yediiwandikwe ni Yohana. Vitendese vinovyelagisa mwe izisila za kumtambalisaYesu, akalagiza chila yumwenga amungemnyawe, umo akaliganyiza kumunga Yesukwa kutimila miko yakwe (2 Yohana 1:5-6,Yohana 15:9-10). Vyafanyanywa kugambaYohana awandikaga Mbuli Yedi kuliganana baluwa ntatu za Yohana, 1Yohana ywakaidi Yohana ywa katatu umo akekalakomzi wa Efeso. Yohana aitambalisaibaluwa ino kwa mvyele asagulwe namwanawe. Ni saviya nakaliganyiza nabunga dya wamzumile Kulisito. Akajikaawagambila wamzumile Kulisito wose.Mwalo wa Yohana wo kuwandika ibaluwaino ni kuwajela moyo wamzumile Kulisitona kuwafunda wawenege wahinya waudanti.Vimndani

Yohana aitambalisa ibaluwa kwa ku-longa kugamba ni yayuhi na kwakuwalamsa wadya awawandikile (2Yohana 1:1-3).

Akajika awajela moyo wamzumileKulisito na kuwakumbusa mwikomkulu (2 Yohana 1:4-6).

Akajika awafunda wawenege wahinyaudanti.

Yohana abindiliza ibaluwa yakwe kwakulaga (2 Yohana 1:12-1).

1Miyemdalahala chilongozi nakuwandik-ila weye mnala usagulwe ni Chohilehamwenga na wanawo hungisa. Nahosuyo miye du huwaungani, mna wosewamanyize ichindedi wawaungani nyuwe,2 kwaviya ichindedi chekala mndanimwetu, icho nachijendeleze kwikalahamwenga na suwe mazuwa yose. 3 Wediwa Chohile nambazi na utondowazi kulailakwa Chohile Tate na Yesu Kulisito, Mwana

ywa Tate, vitende hamwenga na suwemwechindedi na ungi.

Chindedi na Ungi4Naseleleswa kuwona kugambawanawo

awamwenga wekala mwe chindedi saviyaTate achilagize. 5 Na haluse weye mnala,nina lombezo dimwenga kwako chun-gane, lombezo dino suwo mwiko mhya,mna nudya chendaga nawo kukongelankongo. 6 Mwiko mwivile kukongelankongo nuno, kwikala kwa kwiva miko yaChohile, mwaungwa mwikale kwa kulag-isa ungi. 7 Wadanti walozize walaila mweisi, wantu awo hawakuzumila kugambaYesu Kulisito keza kwetu niyo atendamntu. Mntu akulonga seivyo ni mdantinaho ni mhiga Kulisito. 8 Elo nyuwemsinyise, mnasekwaza chiya mdamanyizendimamnamhokele jeleko di jejeje. 9Mntuyoyose hekutoza na kwikala mwa mahinyokumlanga Kulisito, mna ongezeza mbulintuhu uyo hana Chohile. Mna akwikalamwa mahinyo ayo ana wose waidi Tate naMwana. 10 Elo, mntu akeza kwenyu mnahawegaileni mahinyo ayo, msekumhokelamwe zinyumba zenyu nahomsekumlamsa.11 Mntu yoyose akumlamsa uyo, alungananaye mwe zintendwa zakwe zihiye.

Ndamsa za nkomelezo12 Nina mbuli zilozize za kuwagambi-

lani, mna sikunga kudamanya ivyo kwakuwawandikilani, kwaviya nina msuhi wakuwatalamkilani na kulosana na nyuwemlomo kwa mlomo, chani chinyemi chetuchichinte. 13Wana wa lumbudyo asagulweni Chohile wakulamsa.

3 YOHANA 1 292 3 YOHANA 15

BALUWA YA KATATUIWANDIKWE NIYOHANAULONGOZIBaluwa ya katatu ya Yohana yawandik-agwanimsigilwaYohanamwechipindi chomhilimo wa 90 AD. Yohana hakwetambal-isa kugamba nuyo awandike, hantu hakweetanga mwenye mdalahala (3Yoh 1:1).Kadamanya seiviya adamanyemwe baluwayakwe ya 2Yohn (1:1). Vyafanyanywakugamba Yohana awandikaga chitabu chaMbuli Yedi iwandikweni Yohanana baluwaya nkongo na baluwa ya kaidi na baluwaya katatu umo akekala ko mzi wa Efeso.Yohana awandikaga ibaluwa ino kwa mzu-mizi akwitagwa Gayo. Kamtambalisa Gayoenga mmbuya na kumlagiza awasankanilewamzumile Kulisito wakutamba kujinkilahantu aho.Vimndani

Yohana atambalisa ibaluwa yakwe (3Yoh 1:1).

Akajika amjela moyo Gayo na kumla-giza alagise kuwasankanila walukolo(3Yoh 1:2-8).

Akajika atambalisa kulangawantuwaidi,Diotulefe na Demetilio (3Yoh 1:9-12).

Abindiliza ibaluwayakwe (3Yoh1:13-14).1 Baluwa ino yalaila kwangu miye

mdalahala chilongozi nakuwandikilaweye Gayo, mbuyangu hungisa chindedi.2 Mbuyangu nakungila ujenyeze mwembuli zose naho utende mjima ngungulusaviya wili ngungulu mo muye wako.3 Naseleleswa hadya walukolo we dibungadya wazumile weze wabule hano, niyowaukula mo ukanuni wako mwe chindedi,weye wajendeleza kwikala mwe chindedi.4 Hahana chintu chikunelelesa kujinkaheva kugamba wanangu wekala mwechindedi.

Gayo atogolwa kwa kuwasankanilawalukolo

5 Mbuyangu weye wi mkanuni chilankanana ukawasankanila walukolo hatahegu ni wajeni kwako. 6 Walukolo awo,wadiukwila bunga dya wamzumile Kulisitone zimbuli za ungiwako. Nodamanye vyediunawambiza saviya vikumwagila Chohile

chani wajendeleze ne ntambo yawo.7 Kwaviya wakonga ntambo yawo mweusankanilo wa Kulisito naho hawakungawahokele wambizi wowose kulaila kwawantu hewemzumile Chohile. 8 Ivyo, suwechaungwa chiwambize wantu sa awo chaninaswi chidamanye ndima hamwenga nawokwachausa che chindedi.

Diyotulefe na Demetiliyo9 Sidiwandikila bunga dya wamzu-

mile Kulisito mna Diyotulefe, yudyaakunga ukulu kujinka wose, alemelakuchetegeleza. 10 Hadya hwizila, nanikepwilili mbuli zose akudamanya uyoakuchisezenga na kulonga mbuli za udantimwetu! Sivyo ivyodu uyo alemela kuwag-oneka walukolo we mwe ntambo, nahoawachinda wantu watuhu wakuwagonekana awabalaza kuse wantu wa bungadya wamzumile Kulisito wadya wakungakwambiza! 11 Mbuyangu, use kwigilizawihi, mna wigilize wedi. Mntu aku-damanya yedi ni ywa Chohile, akudamanyayehiye hammanyize Chohile. 12 Wantuwose wamlonga yedi Demetiliyo, heyechindedi chenye chamtogola. Suwe naswichalavya ukuuzi wetumwakwe, weye nawekumanya kugamba chino chikulonga nichindedi.

Ndamsa za kubindiliza13 Nina mbuli zilozize za kukugambila

mna sikunga kukuwandikila mwe kalamuna wino. 14Nina msuhi kugamba nanisun-guze kukuwona, nachilosane mlomo kwamlomo. 15 Nakungila utondowazi kwaChohile.

Wambuya zako wakulamsa. Chilamsizewambuya zetu wose chila yumwenga yeyemwenye.

YUDA 1 293 YUDA 11

BALUWA IWANDIKWE NIYUDAULONGOZIBaluwa yetangwa Yuda ni zina nyumani yamwandisi. Yuda elonga mwenye kugambani mkuluwe dya Yakobo, mkuluwe dyaYesu. Elo naho azumila kugamba kutendayumwenga mwa mkuluwe dya Yesu (Yud1). Hachimanyize kugamba ibaluwaiwandikwa hantu hamanyikemwe nyumbayo kuvikila naho mwe misitali imweLagano dya kale, Yuda nuyo chilongozimwe Wayahudi. Hata hegu aitambalisaibaluwa “wose wetangwe, wakungigwani Chohile Tate na waikigwe kwa YesuKulisito” (Yud1). Ibaluwa iwandikwahagati ha 60 A D.

Umwalo wo kuwandika ibaluwa ni kwawakulisito wose na kuwafunda wadyawakwikala mwe kuhinya udanti (Yud 4).Kajeseza misitali mwe Lagano dya kaleyalaile na kulavya uwaza mwe uchumiwa kwivana. Baluwa ino yahangana nafanyanyi za Petulo zikuchisanya mafundoya wahinyi wa udanti (Yud 4, 2 Petulo 2:1)ugemisitali ya wandima wa kwembingu naSodoma na Gomola.Vimndani

Yuda etambalisa mwenye kugamba nichilongozi (Yud 1-2).

Atambalisa ni kwambwani kawandikakuwafunda wadya wakuwahigawahinyi wa udanti (Yud 3-4).

Kujinka ayo niyo awenka mliganyo ku-laila kwawantu na vilailemwe Laganodya kale (Yud 5-16).

Akajika wawagambila viya vikuwagilavyaungigwa mwe mafundo (Yuda 17-23).

Uhelo avugala mwe ibaluwa kwa kum-tunya Chohile (Yud 24-25).

1 Miye Yuda mtumwa ywa Yesu Kulisitona mvunawe dya Yakobo,

Nawawandikilani nyuwe mwitangwe niTate Chohile na mkwikala mo ungi wakwena kudimwa vyedi kwa chausa cha YesuKulisito.

2 Nawaungilani mbazi na utondowazina ungi kulaila kwa Chohile vyongezekelemwenyu.

Kanto dya wahinyi wa udanti3 Wambuya zangu, nendile hahikiliza

kuwawandikilanimbuli yawambulwa udyachikwehanga suwe chose, mna nasiwonavyaungwa niwawandikileni chani niwatin-tise kugombela uzumizi wenkigwe wantuwa Chohile nkanana imwenga du kwechipindi chose. 4 Kwaviya kuna wantuwamwenga hewekumtunya Chohile wein-gize kwa chinyele mgati mwetu, wahitwilaulosi wa wedi wa Chohile ywetu chaniwadamanye uchilanga na kumlemela YesuKulisito uyo eli mkulu ichedu na Zumbedyetu. Mna Mawandiko Yakukile yahezagakulonga kukongela nkongo kanto dyawag-oja wantu awo.

5 Haluse naunga niwakumbuseni hatahegu mzimanya kale izimbuli zino zose,kugamba Zumbe eze aheze kuwambulaWaizulaeli kulaila mwe isi ya Misili,mna nyumani niyo awabalanga wadyahewezumile. 6 Wandima wa kwembinguhewedimile udahi wawo mna wasa wikaziwawo, Chohile kawavugaila mwe chizakwa kuwanyinya minyolo ya mazuwa yosechani wakantilwe mwe dizuwa diya dikulu.7 Kumbukani saviya Sodoma na Gomolana mizi ihaguhi hakwe, wakaya wawowadamanyaga saviya wadya wandimawa kwembingu wadamanyaga ugonyina kutimila tama zihiye heziligane nedikolwa. Wantuwanowenkagwa kanto dyamoto wa mazuwa yose vitende fundo kwawantu wose.

8 Seviyo wantu wano nawo sozi zawozawalongoza mwe kuitenda imili yawoitende mazavu, wabela udahi wa Chohilena kuhuluta vyumbe vina ukulu vyakwembingu. 9 Mna Mikaeli, mndimamkulu ywa kwembingu, eze adedelesanena yudyaMwavu kwachausa cho umwili waMusa, hajezize kumkantila kwa kumhulutamna nakagamba, “Zumbe mwenye akuk-wahile.” 10 Mna wantu wano wahulutavintu hewevimanyize. Kuna mbuliwamanyize na wazidamanya hewekuz-ifanyanya saviya wanyama hewenafanyanyi wakudamanya. Mbuli izo zawabalanga wowo wenye. 11 Nawaluwone!Wantu awo wakutimila sila idya ya Kaini.Kwachausa cha hela wejela mwe wavuudya wa Balamu. Wahitukilaga saviyaKola ahitukaga niyo wabalangwa saviya

YUDA 12 294 YUDA 25uyo abalangwe. 12 Wantu wano wehangahamwenga na nyuwe mwe zindala zenyuza ungi hewena soni. Wenga mayuweyakutisa yakudaha kuvuna meli ni saviyawadimi wakwegusa wenye du, ni saviyamainguheyenamazi yakufiliswa nimpeho,ni saviya miti heina matunda chipindicho ulozo ing'oligwe na kunyulukisa.13 Wantu awo wenga mawimbi makuluya bahali, ntendwa zawo ni za sonizalaila enga chifulo. Waligana na ntondozikuchagachaga, Chohile kazikiya hantumwe chiza chikulu mazuwa yose.

14 Henoko naye, mntu ywa chelekocha mfungate kukongela Adamu, nuyoalavyaga uwoni aho nkongo mwa wowo,akagamba, “Tegelezani! Zumbe nezehamwenga na wandima wakwe wa kwem-bingu wakukile hewekuwazika. 15 Nezeawakantile wantu wose na kuwakoza masawantu wehiye na hewekumtunya Chohilekwa chausa cha ntendwa zawo zose zihiyewadamanye na kwa mbuli zakwihiza zawata masa walongile mwakwe!”

16 Wantu wano wang'ung'ula na ku-fuzuma, watimila tama zawo zihiye, waka-longa mbuli za kweduvya na kwekombakwa wantu watuhu chani wapate yadyawakunga wowo.

Mafundo na malagiso17 Mna nyuwe wambuya zangu, kum-

bukani mbuli zalongagwa kale ni wasig-ilwa wa Zumbe dyetu Yesu Kulisito.18 Nawagambilani, “Mazuwa yo udumo,nakulaile wantu hewekumtunya Chohile,wantu wakutimila tama zawo zihiye, awonawawatileni.” 19 Awo ni wadya wakuhosakusentana mgati mwa wantu, wantuwata fanyanyi za mwe isi, hewena Muyewa Chohile. 20 Mna nyuwe wambuyazangu, mwezenge mo uzumizi wenyuukukise, na kulombeza kwa nguvu zaMuyeUkukise. 21 Mkajendeleza kwikala moungi wa Chohile mkamgoja Zumbe dyetuYesu Kulisito, yudya kwa mbazi zakwenawenkeni ujima wa mazuwa yose.

22 Wafileni mbazi wata nkama,23 wambuleni mwe nkanto saviya mntuakupempula chintu kulaila mwe moto.Mna kwa watuhu mtende na mbazi nakukaulisamkehiwa hata izisuche zawo zinamadwentwe ye zitama zawo ze mili zihiye.

Malombezo ya ntogozi kwa Chohile24 Elo kwa uyo adaha kuwadimani chani

mnase kugwa, na kuwachimalisa nyuwekulongozi ko ukulu wakwe hemwina lemanaho kwa chinyemi chikulu, 25 kwa uyoeli ichedu Chohile, Mwambuzi ywetu, ato-golwe na kutende na ukulu na nguvu naudahi kwa sila ya Yesu Kulisito Zumbedyetu, kukongela kale isi heinati kumbwana haluse na mazuwa yose. Taile.

UGUBULO 1:1 295 UGUBULO 1:7

UGUBULO WA YOHANAULONGOZIChitabu cha ugubulo wa Yohana nichocho udumo mo ludongo lwe vitabu vyedilagano hya. Naho nicho chendaga choudumo mo kuwandikwa. Chawandik-agwa ni muwoni Yohana Ugubulo 1:1.Naho nuyo awandike Mbuli Yedi saviyaiwandikwe ni Yohana na baluwa ntatu1Yohana na 2Yohana na 3Yohana. MuwoniYohana amanyikaga saviya aungigwe niYesu. Yohana awandikaga ichitabu chinoumo endaga kwechisiwa chikwitangwa Pa-timo uko kwendaga sumkilo kwa chausacha kulonga Mbuli Zedi za Yesu Kulisito.Ugubulo 1:9.

Ugubulo wa Yohana wo kuwandikachitabu cha ugubulo wa Yohana ni kuwa-jela moyo awo nawasome chani watogekutenda wakanuni mwa Yesu Kulisito nakuwenka msuhi, kwaviya kuya vituhu kwaYesu kwihajihi. 1:3 na 22:7. Chitabu chinochawandikagwa kwa chausa cha wantuwakulisito wose naho kwa mabunga yawazumizi yesimile mfungate, ukasoma2-3. Yohana alagisa mawandiko yakwekugamaba ni uwoni ugubulo 1:9. Yohanaajeseza vilagiso vya miliganyo akalongayadya awone. Chitabu chino chaligana nahantuhasikumwedilaganodya kale, viten-dese Zakaliya 6:1-8. Mabunga mfungate nankomanomfungate yaliganisa nankomanoziya Chohile ajeseze kuitowa isi ya Misili.Ukasoma mwe chitabu cha kulaila 7-9.Chitabu cha Ugubulo chasimwila chipindicha udumo kugamba Yesu natendamhuda,na wadya wose wamzumile nawekalenaye mazuwa yose. Hake chitabu chinochikulagise na kukwinka msuhi kugambaYesu asunguza kwiza.Vimndani

Yohana akonga kwa kwetambalisakugamba ni yuhi na ivyo awonevisimo vya uwoni uno 1:1-20.

Yohana ayenka mabunga yamzumileKulisito mfungate ulosi kulaila kwaYesu na kuwigala ulo na ulo kwamabunga ayo. 1:1-3:22.

Akajika alongela yadya mahula mfun-gate 4:1-8:5 na yadya magunda mfun-gate 8:1-11:19.

Akajika aho Yohana alongela nkondo yamwana chilume na zoka dina mitwimfungate 12:1-14:20

Akajika awandika mbuli ya nkomanomfungate za maya15:1-16:18.

Atongela kwa kulonga ivyo Chohileakuwahuda wankondo wakwe kwem-bingu 17:1-20:15.

Udumo akomeleza kwa kulonga mwembuli za ulanga mhya nazitendekemo udumo wa yose 21:1-22:21.

1 Uno ni ugubulo wa mbuli zigubulweni Yesu Kulisito. Kulisito enkagwaugubulo uno kulaila kwa Chohile chaniawalagise wandima wakwe mbuli ziyazikungwa zisunguze kulaila. Kulisito kam-sigila mndima ywakwe ywa kwembinguakamgambile Yohana mndima ywakweamanye mbuli izo. 2 Uyo Yohana kaukulaukuzi wa mbuli zose awone kugambazaligana na ulosi wa Chohile na ukuzi waYesu Kulisito. 3Kajimbikwa mntu akusomaichitabu chino chine milosi ye chiwoni,na wajimbikwa awo wakwiva na kutozayawandikwe mndani, kwaviya chipindichihajihi.

Ndamsa kwa mabunga mfungate yawamzumile Chohile

4 Miye Yohana nayawandikila mabungamfungate ya wamzumile Kulisito mwe isiya Asiya.

Wedi na utondowazi kwa mabungamfungate vikulaila kwa Chohile vitendenanyuwe, kwa uyo eyaho na endagaaho, na akunga eze, kulaila kwa myuyemfungate ikulongozi kwe chigoda chakwecho uzumbe, 5na kulaila kwa Yesu Kulisito,uyo ni mukuzi mchindedi, mwelekwa ywankongo ywa wabanike naho mta udahi wamaseuta mwe isi. Uyo kachivuguila mwevifungo vyamasa yetumwe sakame yakwe.

Achunga na mwe file yakwe kachitendachilekeilwe masa yetu, 6 naho kachitendawalavyantambiko wa useuta chani chim-sankanile Chohile Tati yakwe, kwakweYesu Kulisito utende ukulu wa Chohile nanguvu unauyo mazuwa yose! Taile.

7 Kaula, eza mwa maingu! Chilayumwenga namwone, hamwenga nawadya wamtungile, na kabila zose mwe isinawalomboleze kwa chausa chakwe. Heye!Taile.

UGUBULO 1:8 296 UGUBULO 2:10

8 “Miye ni ywa nkongo naho ywa udumowa vintu vyose,” alonga Zumbe ChohileMkulumta udahi wose na eyaho na endagana naeze.

Uwoni wa Yohana ukumlanga Kulisito9 Miye ni Yohana mlukolo mnyenyu,

kwa kulungana na Yesu Kulisito nehangahamwenga na nyuwe mwezinkuto nauseuta na ujijimizi jejeje. Miye nasidulwamwe chisiwa chikwitangwa Patimo ha-tenda mfungwa, kwaviya nahalongambuli za Chohile, na ukuzi wa Yesu.10 Mwe Zuwa dya Zumbe, nasigwilwani muye wa Chohile, niyo neva izwikulu, saviya dya gunda hanyuma hangu.11Dyagamba, “Wandika mwe chitabu vintuvino ukuwona, uchigale kwemabungaya wamzumile Chohile mwe mizi inomfungate, Efeso na Similina na Peligamona Tiyatila na Salidi na Filadefiya naLaodikiya.”

12 Niyo nahituka nikaule uyo akulongana miye, niyo nawona viya vya kwikiyataa mfungate vidamanywe kwa zahabu,13 mgati mwe viya vya kwikiya taaniyo nawona yumwenga akwinga mntu,avikile nkazu ibwile mwe viga vyakwe,na kwenyinya msipi wa zahabu mwechifuwa chakwe. 14 Fili zakwe nazing'alachwee na meso yakwe yaka enga myali yamoto, 15 viga vyakwe enga shaba ichiliswewadaha ugambe chisuntigwe mwe mvuo,nedizwi dyakwe dyenga chivumilo chamazi yakwitika. 16 Mo mkono wakwe wakulume nendile ana ntondo mfungatena mo mlomo wakwe mlaila bambadinoligwe ntendele zose mbili, uso wakwenaung'alisa saviya zuwa dikwakisa. 17Nizenimwone, niyo nagwa mwe viga vyakwesaviya mntu abanike. Niyo anijelekeilaumkonowakwewa kulume niyo anigamba,“Usekogoha! Miye ni ywa nkongo naywa udumo. 18 Miye ni uyo emjima!Nasibanika mna kaula haluse ni mjimamazuwa yose. Nina makomwelo ya filena kuzimu. 19 Haluse, wandika mbuliukuwona, mbuli za vino haluse na mbulinazilaile nyumani. 20 Chinyele cha ntondomfungate waziwonaga mo mkono wanguwa kulume na viya vya kwikiya taamfungate vye zahabu ni ino, ziya izintondomfungate ni wandima wa kwembingu wa

yadya mabunga mfugate ya wamzumileKulisito na viya iviya vya kwikiya izita niyadya mabunga mfungate ya wamzumileKulisito.

2Ulosi kwa bunga dya wazumizi waWaefeso

1 “Mwandikile vino mndima ywakwembingu mwe dibunga dya wamzumileKulisito diko mzi wa Efeso,

“Miye hutoza ziya izintondo mfungatemo mkono wangu wa kulume nakujendamgati mwe viya vya kwikiya taa mfungatevidamanywe kwa zahabu, nagamba vino.”2 Simanya izintendwa zako zose, na kuhik-iliza kwako na ujijimizi wako. Simanyakugambahukudaha kwivananawantuwei-hiye, na kugamba kuwabela wadya wakwe-tanga hambwe ni wasigilwa kumbe sawo,kubunkula kugamba ni wadanti. 3 Weyekung'wina na kusulumila kwa chausa chedizina dyangu naho husokele. 4 Mna ninaulosi na weye, kugamba kuleka ukungakwako kwa nkongo. 5 Elo, fanyanyaviya nawili hadya nendile hwinati kugwa!Ukeile ukadamanye chiya naukadamanyaaho nkongo. Hegu hukuhituka kulailamwamasa yako, nanize kwako nakuchusa chiyacha kwikiya taa chako hadya chili. 6 Mnanakutogola mwe chintu chimwenga, weyewayehiwa yadya wakudamanya Wanikolai,saviya miye huyehiwa.

7 “Yudya mta magutwi, netegelezeyadya muye akuyagambila mabunga yawamzumile!”

“Kwa yudya akuhuda nanimwinke adyematunda yo mti wo ujima wimwe hantuhahoile ha Chohile.”

Ulosi kwa bunga dya wazumizi wa Simili-nana

8 “Mwandikile vino mndima ywa kwem-bingu ywa bunga dya wamzumile Kulisitowa Similina,

“Miye ni ywa nkongo na ywa udumo,uyo nabanikaga niyo nekala mjima naho,Nagamba vino.” 9 Simanya izinkuto zakona uchiwa wako, mna ichindedi wi mgoli!Naho simanya mahuluto ukuhulutwa niwadya wakwetanga Wayahudi mna sawo,ni bunga dya Shetani! 10Usekogoha chintuchochose. Kwetegeleze! Mwavu nawa-jezeni wamwenga wenyu nawajele mwe

UGUBULO 2:11 297 UGUBULO 3:4chifungo na masulumizo yenyu nayatendekwa mazuwa mlongo umwenga. Mnautende mkanuni hata vikaungwa ubanike,miye nahwike jeleko dya ujima.

11 “Mta magutwi, netegeleze viya Muyeakuyagambila mabunga ya wamzumileKulisito!

“Wadya nawahude hawabwilwe ng'o nifile ya kaidi.”

Ulosi kwa bunga dya wazumizi wa Pelig-amo

12 “Mwandikile vino mndima ywakwembingu mwe dibunga dya wamzumileKulisito wa Peligamo.

“Miye mta bamba dinoligwe kwidi.Nagamba vino.” 13 Sihamanya aho uk-wikala, naho he chigoda chako cho uzumbewa Shetani! Mna ujendeleze kutendamkanuni kwangu, huhituke uzumizi wakokwangu hata mwa mazuwa yadya mukuziywangumkanuni Antipa, akomagwamgatimwenyu hantu akwikala Shetani. 14 Mnanina mbuli njeche mwako. Awamwengamwenyu watimila mahinyo ya Balamu,amhinyize Balaki kuwategela wantu waIzulaeli wadye nkande zivikilwe tukulu nakudamanya ugonyi. 15 Seivyo wenawe unawantu wakutimila mahinyo ya Wanikolai.16 Elo kweile, huneile nanisunguze kwizakwako nakugomba nkondo na wantu awokwa bamba dikulaila mo mlomo wangu.

17 “Mta magutwi, netegeleze viya Muyeakuyagambila mabunga ya wamzumileKulisito!

“Kwa wadya nawahude naniwenkeidya inkande ifisigwe ikwitangwa mana.Naho nanimwinke chila yumwenga yuweding'aile mlanga mwakwe diwandikwezina hya hedimanyigwe ni yoyose ukalekayudya akudihokela.”

Ulosi kwa bunga dya wazumizi wa Tiyatila18 “Mwandikile vino mndima ywa

kwembingu mwe dibunga dya wamzumileKulisito wa Tiyatila,

“Uno ni ulosi wa Mwana Chohile,mta meso yakumweka mweka saviyamoto ukwaka neviga vyakwe vyang'alasaviya shaba ichiliswe.” 19 Ntendwa zakosizimanya, simanya ukunga kwako nauzumizi wako na kusankana kwako nakung'wina kwako. Simanya kugambahaluse wadamanyisa kujinka viya nkongo.

20 Mna nina ulosi na weye, kugambahamkwivana na yudya mvyele Yezebeli,akwetanga muwoni. Akuhinya na kuwazawandima wangu wadamanye ugonyina kudya nkande zivikilwe matukulu.21 Simwinka chipindi eile masa yakwe,mna hakunga kuleka ugonyi wakwe.22Kaula nanimzage mo lusazi kwa unyonjehamwenga na wadya wakumgonya nawa-sulumilise. Nanividamanye vino halusehegu hawa kweila ntendwa zawo. 23 Nahonaniwakome wantu wakumtimila, chanimabunga ya wamzumile Kulisito wosewamanye kugamba miye ni miye huzuzafanyanyi ze myoyo yawo. Miye nanimlihechila yumwenga ywenyu kuligana nantendwa zakwe.

24 “Mna nyuwe watuhu mwi yuko Tiy-atila wadya hemkutimila mahinyo yakweYezebeli, hemhinile chiya wakwitangachinyele cha Shetani, nawagambilanisaniwatwise mzigo mtuhu. 25 Mna kubulaumo heza, mtozese chiya mnanacho.26 Uyo akunga ahude na kujendeleza nakutimila ntendwa zangu kubula udumonanimwinke udahi wakulongoza wantuwa si. 27 Nawalongoze kwa nkome yachuma nawatuletule enga viya vya ulongo.28 Saviya nihokele udahi kulaila kwa Tate.Miye nanimwike idya ntondo yamachelwa.

29 “Mta magutwi, netegeleze viya Muyeakuyagambila mabunga ya wamzumileKulisito!”

3Ulosi kwa bungu dya wazumizi wa Sadi

1 “Mwandikile vino mndima ywakwembingu ywe dibunga dya wamzumileKulisito uko Salidi,

“Miye nina Myuye ya Chohile mfungatena ntondo mfungate. Nagamba vinontendwa zako zose sizimanya. Simanyakumanyika kugamba wimjima, mnakubanika! 2 Ivyo inuka, utogeze chochosechisigaile chihaguhi na kubanika. Kwaviyakubula haluse sinati kuwona ntendwazako kugamba ni jejeje kulongozi kwaChohile ywangu. 3 Kumbuka viya uhokelena viya wivile, timila na kweile. Mnahunenuke, nanize saviya mbavi nahohomanye ng'o chipindi hegu saa nanizilekwako kukukantila. 4Mna uchei na wantuwajeche uko Salidi hewekugize izisuche

UGUBULO 3:5 298 UGUBULO 4:3zawo. Nachijendanye na wadya wavailesuche zing'aile, kwaviya wawagila kutendaivyo. 5 Yudya na hude naviswe suchezing'aile, naho miye sanidyuse idizinadyakwe ng'o mwe chitabu cho ujima.Naho nani mlavyanye kugamba ni ywangumwameso ya Tate na wandima wakwe wakwembingu.

6 “Yudya mta magutwi netegeleze viyaMuye akuyagambila mabunga ya wamzu-mile Kulisito!

Ulosi kwa bunga dya wazumizi wa Filade-fiya

7 “Mwandikile vino mndima ywa kwem-bingu ywa bunga dya wamzumile Kulisitouko Filadefiya,

“Miye mkuka na mchindedi, miyemta komwelo dya Daudi, umo akavugalahahana navugule, akavugula hahananavugale. 8 Ntendwa zako zose siz-imanya. Kaula, sivugula ulwivi kulongozikwako hahana mntu akudaha kuluvugala.Simanya kugamba weye hukwedaha, mnakutoza ulosi wangu naho hulemele idizinadyangu. 9 Tegeleza! Nahwigaile wantu wabunga dya Shetani, wantu wakwetangani Wayahudi mna sawo, ni wadanti.Awo naniwatende weze kwako wafikemadi kulongozi kwako chani wamanyesikusagula naho miye nakunga. 10Kwaviyakutoza ulosi wangu na kung'wina kwaujijimizi kwangu, miye nami nahudimemwechipindi chankuto chikwiizila isi yose,kuwajeza wantu wose wakwikala mwe isi.11 Nasunguza kwiza. Tozesa unanachohaluse, chani unasekuhokwa jeleko dyakodyo uhuda. 12 Mhuda nanimtende nguzomwe Nyumba nkulu ya Chohile ywangu,hajeze kufosa ng'o. Naho naniwandikemlanga mwakwe zina dya Chohile ywangunedizina dyo umzi wa Chohile ywangu,kugamba Yelusalemu mpya, mzi udyanausele kulaila kwembingu ya Chohileywangu. Naho naniwandike mlangamwakwe zina dyangu hya.

13 “Yudyamtamagutwi netegeleze vyediviya Muye akuyagambila mabunga yawamzumile Kulisito!

Ulosi kwa bunga dya wazumizi waLaodikiya

14 “Mwandikile vinomndimaywakwem-bingu kwe bunga dya wamzumile Kulisitowa Laodikiya,

“Miye hwitangwa Taile, mukuzi mka-nuni na mchindedi, yudya nkongelo ywavyumbe vyose aumbile, Chohile nagambavino. 15 Ntendwa zako zose sizimanya,simanya kugamba weye hwimoto nahohwimpeho. Nanivyedi hegu nawimoto duhegu na wimpeho du! 16 Mna kwaviyawiluvuguvugu, hwimoto hegu mpeho,nihaguhi na kukutahika kulaila mo mlomowangu! 17 Wegamba wi mgoli huna ichoukuswesa. Mna hwemanyize kugambaweye wimnyonje mta kufilwa mbazi,wimchiwa naho wituntu naho wimwazi!18 Nakulangiliza, ugule zahabu kwangu,isuntigwe kwa moto, chani utende mgoli.Naho gula suche zing'aile uvale naugubike soni zo umwazi wako. Gula mtiwa meso ujele chani uwone. 19 Miyenawakwahila nakuwakantila wose hunga.Ivyo kwekambe kwa moyo wako weilemasa yako. 20 Tegeleza! Sichimala holwivi natowa hodi, yoyose akunga eveizwi dyangu nakuvugula ulwivi, naningilena kudya hamwenga naye, naye nadyehamwenga na miye. 21 Kwa yudya nahudenanimwinke luhenyo lwa kwikala namiye mwe chigoda changu cho uzumbe,saviya miye mwenye nihudile niyo nekalahamwenga na Tate mlanga mwe chigodachakwe cho uzumbe.

22 “Yudya mta magutwi netegeleze viyaMuye akuyagambila mabunga ya wamzu-mile Kulisito!”

4Mviko kwe Mbingu

1 Eze yajinke ayo niyo nawona lwiviluvugulwa kwembingu na izwi diya nivilehadya nkongo dyenga izwi dya gunda,dyagamba, “So kuno nahulagise mbulinazilaile aho nyumani.” 2 Aho niyonengilwa ni Muye. Nawona chigodacho uzumbe chikigwa kwembingu nayumwenga kekaila mlanga mwe chigodaicho. 3Uyo ekale mlangamwakwe kang'alaenga yuwe tana dya alimasi na yuwetana dinkundu dya akiki na lutamwasiluzunguluke mwe chigoda cho uzumbelukawoneka luna langi ichijani enga yuwe

UGUBULO 4:4 299 UGUBULO 5:11tana dya zumalidi. 4 Kuzunguluka chigodacho uzumbe kwendaga na vigoda vyachizumbe milongo midi na vine, vikailweni wadalahala milongo midi na waidiwavikile suche zing'aile naho wavikilevilemba vya zahabu mwe mitwi yawo.5Mwe chigoda chiya cho uzumbe kwalailalumwemwe, mlulumo na lubaula. Magalamfungate ya moto nayaka kulongozi kwechigoda cho uzumbe. Magala ayo ni Myuyemfungate ya Chohile. 6 Iviya kulongozi kwechigoda chouzumbenakuna chintu chikalesaviya bahali ya chelole ikung'ala saviyayuwe ding'alise.

Chiya ichigoda cho uzumbe chendilechihagati nachizungulukwa ntendele zoseni vyumbe wane wata ujima wagubikwe nimeso kulongozi na kunyuma. 7 Chumbeuyo ywa nkongo mta ujima kekala saviyasimba, ywa kaidi kekala saviya njeku,ywakatatu nana uso ukuligana na wamntu,ywakane naye kekala enga ngwilizi ikupu-luka. 8 Chila chumbe chimwenga mwewadya wata ujima wane na mawawa mtan-datu, yamemile meso hasi na mlangamwakwe. Hawalekile kuchema chilo namsi.“Mkuka, mkuka, mkuka, Zumbe Chohile

Mkulu mta Udahi,endaga eyaho, naho eyaho, naho akwiza.”

9 Chila nkanana vyumbe awo wanenawakamwinka ukulu na kumtunya nakumhongeza uyo ekale mwe chigoda chouzumbe, akwikala mazuwa yose, 10 wadyawadalahala milongo midi na wane wafikamadi na kufunamiza imitwi yawo kubulahasi kulongozi kwa uyo ekale mwe chigodacho uzumbe, na kumvikila uyo akwikalamazuwa yose. Nawo nawakeza kwikavilemba vyawo kulongozi kwe chigoda chouzumbe wakagamba,11 “Zumbe dyetu na Chohile! Wawagilakuhokela ukulu na ntunyo, na nguvu.Kwaviya kuumba vintu vyose,na kwa kunga kwako vintu vyose na

vyumbwa naho viyaho.”5

Chitabu na Mwana Ngoto1Haheza niyo nawonamomkonowakwe

wa kulume wa uyo ekale mwe chigoda chouzumbe, chitabu chiwandikwe kulongozi

na kunyuma niyo chavugalwa na mahulamfungate. 2 Niyo nawona mndima ywakwembingu mta udahi, akulonga kwaizwi kulu, “Ni yuhi akuwagila kutulaidihula na kugubula ichitabu?” 3 Mnanahahana mntu kwembingu hegu mweisi, hegu hasi heisi adahile kuchivugulaichitabu na kuchikaula mndani mwakwe.4 Niyo naila kwa usungu kwaviya hahanaawoneke awagile kuchigubula ichitabuhegu kukaula mndani mwakwe. 5 Niyoyumwenga mwa wadya wadalahalaanigamba “Usekwila. Kaula! Simba ywakabila dyaYuda, lweleko lwaDaudi, kahudainkondo, naho adaha kutula idihula dyamfungate nakuchigubula chiya ichitabu.”

6 Niyo nawona hadya hagati he chigodacho uzumbe Mwana Ngoto kachimala,akazungulukwa chila ntende ni wadyavyumbe wane wata ujima na wadalahala.Uyo Mwana Ngoto kawoneka enga achin-jigwe. Nendile ana mahembe mfun-gate, na meso mfungate, ziya zendileni myuye mfungate ya Chohile yendagaigalwe chila hantu mwe si. 7 Niyo MwanaNgoto aita achiguha chiya ichitabu momkono wa kulume wa yudya ekale mwechigoda cho uzumbe. 8 Eze aguhe duchiya chitabu, wadya vyumbe wata ujimawane hamwenga na wadya wadalahala mi-longo midi na wane wafika madi kulongozikwa Mwana Ngoto. Chila yumwenga anachisindamgunda na mabakuli ya zahabuyamemile ubani, ayo ni malombezo yawantuwa Chohile. 9Elo niyowachemawilauno mhya,“Weye wawagila kuchiguha icho ichitabunakuvugula mahula yakwe.Kwaviya weye wachinjagwa, na kwe

isakame yako kumkombwelaChohile ywetu,

wantu kulaila mwe chila kabila chila longanaho chila lukolo naho chila si,

10Wawenkagaulavyantambikowa chiseutachani wamsankanile Chohileywetu,

nawo nawawalongoze wantu mwe isi.”11 Umo hakaula, niyo neva izwi

dya wandima wa kwembingu walozizehewekuwazika! Wendile wekala kuzungu-luka chigoda cho uzumbe, wadya vyumbe

UGUBULO 5:12 300 UGUBULO 7:2wata ujima wane na wadya wadalahala,12na kulonga kwa izwi kulu,“Mwanangoto achinjigwe awagilakuhokela nguvu na ugoli na umanyi na

udahintunyo na ukulu na ntogozi!”13 Niyo neva chila chumbe chi kwembingunamwe isi na hasi heisi na kwe bahali, heyevyumbe vyose vimwe isi vyagamba vino,“Uyo ekale mwe chigoda cho uzumbe na

Mwanangoto,ntogozi na ntunyo, na ukulu na udahi na

uzumbe mazuwa yose”14 Vyumbe wata ujima wane niyowagamba, “Taile!” Na wadya Wadalahalaniyo wafika madi wakavika.

6Mwanangoto atula mahula

1 Niyo nawona Mwanangoto atula huladimwenga mwa yadya mahula mfungate.Niyo neva yumwenga mwe wadya vyumbewata ujima wane akagamba saviya izwi dyambala “So!” 2 Niyo nakaula nawona falasiikung'ala. Na uyo akweile iyo ifalasi nanauta, niyo enkigwa chilemba. Niyo afosaenga mhuda ajendeleze kuhuda.

3 Mwanangoto eze atule na kugubulahula dya kaidi, niyo namwiva yuda chumbemta ujima ywa kaidi akagamba, “So!”4 Niyo yalaila falasi ntuhu inkundu guu.Na yudya akweile ifalasi nakenkigwa udahiwa kusa utondowazi mwe isi chani wantuwakomane. Niyo enkigwa bamba kulu.

5 Niyo Mwanangoto atula nakugubulahula dya katatu, niyo namwiva chumbemta ujima ywa katatu akagamba, “So!”Niyo nawona hana falasi ntitu. Mta kuik-wela ifalasi nakatoza chintu cha kuhim-ila uzami wakwe mo mkono. 6 Niyoneva chintu chikale saviya izwi dikulailamgati mwa wadya vyumbe wata ujimawane, dikugamba, “Chibaba chimwengacha ngano kwa maliho ya zuwa dimwe,na vibaba vitatu vya shaili kwa malihoya zuwa dimwe. Mna mnasekubalangamavuta ya mizaituni hegu divai!”

7 Mwanangoto niyo atula idihula dyakane, niyo namwiva yudya chumbe mtaujima ywa kane akagamba, “So!” 8 Niyonakaula nawona, nakuna falasi ichivu.Idizina dyo mkwela falasi iyo dyendaga

File na kuzimu vimtimila mnyuma. Awonawenkigwa udahi mwe lobo imwenga yeisi, wawakomewantu kwabambana sala namanyonje na makala yamwe isi.

9 Mwanangoto eze atule na kugubulahula ya shano, niyo nawona hasi henchanja yo kulaviza ntambiko myuye yawadya wachinjigwe kwa chausa cha ku-longa ulosi wa Chohile na kwa chausacha ukuzi walavize. 10 Waguta kwa izwikulu, “Weye Zumbe mkulu mkuka, nahomchindedi! Nozigile kubula ini kulahana kulihiza wantu wakwikala mwe isi kwachausa cha kukomwa kwetu?” 11 Chilayumwenga ywawo enkagwa nkazu ing'aile,niyo wagambigwa wajendeleza kuhumulakwa chipindi chiguhi, kubula aho wadyawandima weyawe na walukolo weyawewose wasigale wakungwa wakomwe wach-inte.

12 Niyo nakaula Mwanangoto eze at-ule na kugubula idihula dya mtandatu,niyo kwalaila chisingisa chikulu, zuwaniyo dyatenda dititu chii enga juniya titu,mnenge uhitukila winkundu guu saviyasakame. 13Ntondo za kwembingu niyo za-gwa mlanga mwe isi, enga nkuyu ziholozezikahugutuka umo mkuyu ukasingiswa ninkung'unto. 14Ulanga nautatukamahandemaidi nayazingwe saviya mcheka ukuz-ingwa, na chila lugulu na chisiwa nav-isingiswe na kubogozoka. 15Niyo maseutawe isi nawakulu na vilongoziwawankondona wagoli na wata nguvu, na chila wa-tumwa na wantu wenenwe, wefisa mwezimpanga na mgati mwa mayuwe makuluya magulu ayo. 16 Wakayagambila amag-ulu na mayuwe ayo, “Chigweleni nakuchi-fisa chisekuwonwa mwa meso ya yudyaekale mwe chigoda cho uzumbe na mayaya Mwanangoto! 17 Kwaviya zuwa kuludya maya yawo dibula, ni yuhi nadahekuhiga?”

7Waizulaeli 144,000 wafamikwa mahula

1 Eze yajinke ayo niyo nawonawandima wa kwembingu wane wachimalemwe ntendele nne ze isi, wakachindankung'unto isekuvumila mwe isi nahomwe ibahali hegu mwe mti wowose.2 Niyo nawona mndima ywa kwembingumtuhu akakwela kulaila ulailo wa zuwa

UGUBULO 7:3 301 UGUBULO 8:5na famiko dya Chohile mta ujima. Niyoawagutila wandima wa kwembingu wanewenkigwe udahi wa kuibalanga isi nebahali. 3 Na mndima ywa kwembinguniyo agamba, “Use kubalanga isi, hegubahali, hegu miti, kubula aho nachibindilekuwafamika wandima wa Chohile ywetumwe vinengo vyawo.” 4Niyo nagambilwa,wantu wawazigwe ni wadya wafamikwefamiko mwa makabila yose ya Waizulaelini laki imwenga elufu milongo mine nanne, 5 wantu wafamikwe famiko kulailamwe dikabila dya Yuda ni elufu mlongoumwenga na waidi. Na mwe dikabila dyaLubeni, wantu elufu mlongo umwenga nawaidi, na mwe dikabila dya Gadi wantu,elufu mlongo umwenga na waidi, 6 Kulailamwe dikabila dya Asheli wantu, elufumlongo umwenga na waidi, na mwekabila dya Nafutali wantu, elufu mlongoumwenga na waidi, na mwe dikabila dyaManase wantu elufu mlongo umwenga nawaidi, 7 Kulaila mwe dikabila dya Simoniwantu, elufu mlongo umwenga na waidi,na mwe dikabila dya Lawi wantu elufumlongo umwenga na magana milongomidi, na mwe dikaila dya Isakali wantuelufu mlongo na waidi 8Kulaila mwe kabiladya Zabuloni, elufu mlongo umwenga nawaidi, na mwe dikabila dya Yusufu wantu,elufumlongo nawaidi namwe dikabila dyaBenjamini wantu, elufu mlongo na waidiwafamikwe hula.

Lukudidi lwa wantu wa chila isi9 Eze yajinke aho, niyo nawona lukudidi

lwa wantu hewekuwazika, wantu wa chilasi, na chila kabila, na chila lukolo nachila longa, nawachimala kulongozi kwechigoda cho uzumbe namwaMwanangoto,wavaile nkazu kuno watoza matambi yamitende mwe mikono yawo. 10 Wetangakwa izwi kulu, “Wambulwa wetu walailakwa Chohile ywetu, akwikala mwe chigodacho uzumbe, na kulaila kwaMwanangoto!”11 Wandima wa kwembingu wose waka-tenda wachimala kuzunguluka ichigodacho uzumbe, na wadalahala, na vyumbewata ujima wane. Niyo wafika madina kufunama kubula hasi mwe chigodacho uzumbe na kuvika kwa Chohile,12wakagamba, “Taile! Ntogozi na ukulu naumanyi na hongezi na ntunyo na udahi na

nguvu vitende na Chohile ywetu mazuwayose! Taile!”

13 Yumwenga mwa wadya wadalahalaanuza, “Wano ni wahi wavikile nkazuzing'aile, naho walaila kuhi?”

14 Namhitula, “Sivimanyize mkulu mnani weye umanyize Zumbe dyangu!.”

Anigamba, “Wano nawo womboke nakuhona mwe inkunto idya inkulu. Nawowafuile nkazu zawo na kuzitenda zing'ailekwa sakame ya Mwanangoto. 15 Ivyonivyo vikuleka we kulongozi kwe chigodacho uzumbe cha Chohile na wamsankanilachilo na msi mwe nyumba yakwe. Uyo ak-wikala mwe chigoda cho uzumbe natendenawo na kuwadima. 16Hawalumwe ni salanaho hawakalukwe naho zuwa hadiwokehegu chivuguto chitendese, 17 kwaviyaMwanangoto, nuyo ehaguhi ne chigodacho uzumbe chi hadya hagati, natendemdimi ywawo, naho nawalongoze kwemfajo wa mazi ya ujima. Chohile nawa-hanguse amesozi yawo.”

8Hula dya mfungate

1UmoMwanangoto akatula na kugubulahula dya mfungate niyo kwembingukwanyamala dwi kwa chipindi cha nususaa. 2 Naho niyo nawona wandima wakwembingu mfungate wakuchimala ku-longozi kwa Chohile, wenkigwa magundamfungate.

3 Mndima ywa kwembingu mtuhu mtachetezo cha zahabu, keza niyo achimalamwe nchanja yo kulaviza ntambiko.Kenkigwa ubani ulozize aulavye ntambikohamwenga na malombezo ya wantu waChohile wose mlanga mwe nchanja ye za-habu ikulongozi kwe chigoda cho uzumbe.4 Umosi wa udya ubani niyo wakwelakulanga, hamwenga na malombezo yawantu wa Chohile kulaila mwe mikonoyauyo mndima ywa kwembingu achimalekulongozi kwa Chohile. 5 Uyo mndimaywa kwembingu niyo aguha chiya chetezochimemile moto kulaila mwe nchanja yokulaviza ntambiko, achidula mlanga mweisi, niyo kwatenda na mbaula na izwi nalumwemwe na chisingisa mwe isi.

Magunda mfungate

UGUBULO 8:6 302 UGUBULO 9:156 Wadya wandima wa kwembingu mfun-

gate wata magunda mfungate wemalanyawayavile.

7 Mndima ywa kwembingu ywa nkongoniyo avila idigunda dyakwe, kwatenda nafula nkulu ya mayuwe na moto vihanganena sakame, niyo vyadulwa mwe isi. Fungudimwenga mwe mafungu matatu yaliganeye isi niyo dyahya, fungu dimwenga dyemiti niyo dyahya hamwenga na manimabisi yose niyo yahya.

8 Niyo mndima ywa kwembingu ywakaidi avila gunda dyakwe. Niyo chintuchikale saviya lugulu lukulu lukuhya motolwadulwa mwe bahali. Fungu dimwengamgati mwe mafungu matatu yaligane,ye bahali dyahitukila sakame, 9 Fungudimwenga dya mafungu matatu yaliganeye vyumbe vina ujima mwe bahali niyovyafa, seivyo naho fungu saviya idyo dyameli niyo zabalangwa.

10 Naho niyo mndima ywa kwembinguywa katatu avila gunda dyakwe, ntondonkulu ikwaka saviya gala, yalagala kulailako ulanga nakugwa mwe fungu dimwengadyamafungumatatu yaliganemlangamwemito ne mifajo ya mazi. 11 Zina dye ntondoni “Usungu.” Fungu dimwenga mwe ma-fungu matatu yaligane ya mazi yadwaluk-ila usungu, wantu walozize wabanika kwakunywa amazi ayo, kwaviya usungu uten-desa.

12 Niyo mndima ywa kwembinguywa kane avila gunda dyakwe. Fungudimwenga mwe mafungu matatu yaliganeya zuwa yatoigwa, seivyo naho dyamnenge, na ntondo chani fungu dyawodimwenga mwa matatu yaligane yakomelechiza. Fungu dimwenga mwe matatuyaligane dya msi diswesa ung'azi saivyonaho dye chilo.

13 Umo nahakaula, niyo neva ngwiliziikupuluka mo ulanga vitendese ikaila kwaizwi kulu, “Namluwone! Namluwone,namluwone wose mkwikala mwe isi umomwe chipindi wandima wa kwembinguwatatu wasigale wakavila magunda yawo!”

91 Niyo mndima ywa kwembingu ywa

shano avila gunda dyakwe. Nawonantondo ikulagala mlanga mwe isi kulailakwembingu. Inkigwa komwelo dya lwina

lwedibome hedina uhelo. 2 Niyo agubulaulwina lwedibomehedina uhelo,mosi niyowakwela kulaila mwe dibome enga mosiwa tanuli kulu, zuwa no ulanga vitendachiza kwa chausa cho umosi uwo. 3 Sijezilaila mo mosi udya niyo zengila mwe isizinkigwa udahi saviya visuse. 4 Sije izozisekubalanga nyasi hegu mani mwe isihegu miti yoyose, mna ziwabalange wadyadu hewe famikwe hula dya Chohilemwe vi-nengo vyawo. 5 Sije hazungigwe ziwakomewantu mna kuwasulumiza du kwa myezimishano. Ulumi wawo wikala enga ulumiwa chisuse. 6 Mwa mazuwa ayo wantunawalonde file mna haiwagwele nawabesekubanika mna file naiwanyilike.

7 Kweivyo zikuwoneka sije izo nendilezikenga falasi zemalanye kwankondo,mwemitwi yawo nendile mna vilemba vikalevidamanywe kwa zahabu, na kwa mesokwawo ni saviya wantu. 8 Fili zawo zisaviyafili za wavyele, meno yawo yesaviya yasimba. 9 Vifuwa vyawo vigubikwa navintu vikale saviya valo dya chuma. Izwidikulaila mwa mawawa yawo dikala saviyaizwi dya myutuka ikubuluzwa ni falasizilozize zikugulukisa kwita kwe nkondo.10 Nazina michila ina miwa saviya ya chis-use,mwemichila iyo nendilemnaudahiwakuwaluma wantu kwa chipindi cha myezimishano. 11 Naho wana seuta ywawo, uyoni mndima mkulu ywa kwedibome hedinauhelo. Zina dyakwe kwa Chiebulaniya niAbadoni, kwa Chiyunani idizina ni Apoliy-oni kugamba “Mbanasi.”

12 Namluwone lwa nkongo lujinka, vika-jika ivyo kuna namluwone ntuhumbili zik-wiza nyumani.

13 Niyo mndima ywa kwembingu ywamtandatu avila gunda dyakwe. Nevaizwi dikulaila mwe mahembe mane yazahabu yemlanga mwe zintendele nne zenchanja ye zahabu ya kulaviza ntambikoyendile kulongozi kwa Chohile. 14 Izwidimgambila uyo mndima ywa kwembinguywa mtandatu mta gunda, “Wavuguileawo wandima wa Shetani wane wavu-gailwe haguhi no mto mkulu wa Fulati!”15 Wadya wandima wane wa Mwavu niyowavugwilwa, nawonawemalanya kalemwesaa idya dizuwa dyo mwezi na mhilimouwo, chani wakome fungu dimwenga

UGUBULO 9:16 303 UGUBULO 11:3mwa mafungu matatu yaligane ya wantu.16 Nevaga kugamba wankondo wakwelafalasi wawazigwe wendagamilioni maganamaidi. 17 Vino nivyo niwone mo uwoniwangu, siwona falasi na wakwezi wawo, nawana valo dya chuma mwe vifuwa vyawozendile zikawoneka zinkundu saviya motonazikawoneka zibuluu saviya ulanga nazinjano saviya unga wa chola. Mitwi yezifalasi izo na isaviya ya simba, na mwemilomo yawo mwalawaga moto na mosina mayuwe ya chola yakwaka. 18 Fungudimwenga mwa mafungu matatu yaliganeya wantu awamwenga wakomwa kwankomano izo ntatu na moto na mosi nachola chikulaila mwe milomo ye zifalasi.19 Kwa viya nguvu ze zifalasi nazimwemilomo yawo na mwe michila yawo.Michila yawo naikengamitwi ya nyoka kwamichila iyo nazikajeseza kulumila wantu.

20 Wantu wasigale, hewekomigweni zinkomano izo izintatu, haweile nakuyaleka matukulu wadamanye kwamikono yawo hawalekile kufikila madimpepo na matukulu yadamanywe kwazahabu kwa hela na shaba na mayuwe namiti na vintu hevikudaha kuwona, kwivahegu kujenda. 21 Wantu wadya haweilena kuleka ukomi wawo na usai wawonaugonyi wawo hegu ubavi wawo.

10Mndima ywa kwembingu na katabu

1 Niyo nawona mndima ywa kwembingumtuhu mta nguvu akasela kulaila kwem-bingu. Kavikwa ingu na lutamwasi momtwi wakwe. Kwa meso yakwe enga zuwa,viga vyakwe navyo vikala saviya nguzoza moto. 2 Mwe mikono yakwe katozakatabu kadya kagubulwe. Nakajata ichigachakwe cha kulume mwe bahali na ichigacha kumoso kajata mwe isi, 3 nakwitangakwa izwi kulu dikuguta saviya mbumo wasimba. Eze agute, imibumo mfungate niyoyalavya izwi kulu. 4 Na mbaula mfun-gate zize zilavye izwi, miye nahaunga ni-wandike. Mna niyo neva izwi dikulawakwembingu dikagamba, “Zike hula izim-buli izo ze mibumo mfungate, use kuzi-wandika!”

5 Niyo nawona yudya mndima ywakwembingu nawonaga achimale mlanga

mwe bahali na mwe isi kenula mkonowakwe wa kulume kwembingu, 6 nakwelisa kwa zina dya Chohile, akwikalamazuwa yose, aumbile imbingu ne isina vyose viyumo ne bahali na vyoseviyumo. Mndima ywa kwembinguagamba, “Hahana chipindi cha kugojanaho! 7 Mna chipindi yudya mndima ywakwembingu ywa mfungate umo akaungaavile idigunda dyakwe, Chohile nayenadamanye mizungu yakwe ya chinyeleilaile saviya awagambile wandima wakweawo wawoni.”

8 Niyo izwi naheva kulaila kwembingudyanigamba naho, “Hita kaguhe katabukagubulwe mo mkono wa mndima ywakwembingu achimale mwe bahali na mweisi.”

9 Ivyo niyo nambasamndima ywa kwem-bingu namlombeza aninke kadya katabu.Anigamba, “Kaguhe ukadye, mo mlomowako nakatende kemwile enga uchi, mnakwe ndako nakatende kesungu!”

10 Siguha katabu kulaila mo mkonowa yudya mndima ywa kwembingunakukadya, mo mlomo ke mwile saviyauchi. Mna nize nikamele, kahitukilausungu mndani mwe inda yangu. 11 Niyowanigamba, “Waungwa vituhu kulongaulosi wa Chohile ukulanga wantu wamakabila yalozize na si zilozize na wantuwa milongi ilozize na maseuta walozize!”

11Waukuzi Waidi

1 Niyo nenkigwa tete dya kuhimiladikwinga nkome ya kujendela, nagam-bigwa, “Jenda kahime inyumba nkuluya Chohile ne nchanja yo kulavizantambiko, naho uwaze wadya wakuvikamndani mwe nyumba nkulu ya Chohile.2 Mna usekuhima kwe balaza ya kuseye nyumba nkulu ya Chohile, kwaviyawenkigwa wantu sawo wayahudi, wadyanawajatangile umzi ukukile wa Chohilekwa chipindi cha miezi milongo minena midi. 3 Miye naniwasigile waukuziwangu waidi chani walonge ulosi waChohile kwe chipindi icho cha mazuwa ayoelufu imwenga magana maidi na milongomtandatu wakatenda wavala suche zamajuniya.”

UGUBULO 11:4 304 UGUBULO 12:64 Awo waukuzi waidi ni idya imiti imidi

ye mizaituni na viya vya kwikiya taa vidivikuchimala kulongozi kwa Zumbe yweisi. 5 Uneva mntu yoyose anajeza kuwa-lumiza, moto naulaile mwe milomo yawonakumbalanga mnkondo ywawo, yoyoseakujeza kuwabalanga nabanike seivyo.6 Nawo wana udahi wakuvugala ulangafula isekunya mwe chipindi wakalavyauwoni. Naho wana udahi wa kuhitula maziyatende sakame na kuitowa isi kwa chilankomano, chila nkanana nawaunge.

7 Chipindi nawabinde kulavya ukuziwawo diya dikala dikulaila mwe dibomehedina uhelo na ditowane nawo. Nadiwahude na kuwakoma. 8 Imili yawonaigone mwe sila yo mzi mkulu, udyawetangangwa kwa ulongi wa chiwoniSodoma hegu Misili. Kudya Zumbeywawo atungikwe mo msalaba. 9 Kwachipindi cha mazuwa matatu na nusuwantu kulaila mwe si zose na makabilana milongi na chila lukolo nawakaulevimba ivyo naho hawavileke ivimba vyawovihambwe. 10 Wantu wakwikala mwe isiyose nawelelwe kwachausa che file yawaidi wano. Nawadamanye ngasu nakwigailana majeleko, kwaviya wawoni awowaidi wawegailamasulumizo yalozizemwawantu mwe isi yose. 11 Mna yanajinkamazuwa matatu na nusu muye wa ujimakulaila kwa Chohile nauwengile niyowasisiluka, elo woseni nawawawone na-wogohesa. 12Wawoni waidi niyo weva izwikulu kulaila kwembingu dikawagamba,“Soni hano halanga!” Nawo niyo wakwelakwembingu wakazungulukwa ni ingu kunowankondo wawo wakawasinya. 13 Ahadyaniyo halaila chisingisa chikulu, fungudimwenga dya mlongo dyo umzi udyaniyo dyabogozoka, wantu maganamilongomfungate wakomwa ni chiya ichisingisa.Wantu wasigale wogohesa niyo wamtunyaChohile ywa kwembingu.

14 Namluwone ya kaidi ijinka, mna kaulanamluwone ya katatu naisunguze kwiza!

Gunda dya mfungate15 Mndima ywa kwembingu ywa mfun-

gate niyo avila gunda dyakwe, kwatenda naizwi kulu kwembingu, dikagamba, “Useutamwe isi utendawa Zumbe dyetu naKulisitoyudya asagulwe kutenda mwambula. Uyo

nalongoze mazuwa yose!” 16 Vikahezawadya wadalahala milongo midi na wanewekale kulongozi kwa Chohile mwe vigodavyawo vye chizumbe wafika madi na ku-funama kubula hasi wamvikila Chohile,17wakagamba,“Chakuhongeza weye Zumbe Chohile

Mkulu mta udahi,wiyaho, wendile wiyaho!Kwa viya kulagisa Nguvu zako nkulukukonga kulongoza saviya Seuta!18 Wantu wa si ntuhu niyo wemukwa ni

maya,mna zuwa dya maya yako dibula,elo chipindi cha kuwalaha wabanike

chibula.Nicho chipindi cha kuwenka majeleko

wandima wako wawoni,na wantu wose wakuditunya idizina dyakowakutunywa na hewekutunywa.Chipindi cha kuwabalanga wadya

wakuibalanga isi!.”19 Aho nyumba nkulu ya Chohile kwem-

bingu niyo yavugulwa, ne dishandukudye dilagano niyo dyawonekana mndanimwakwe. Kwalaila lumwemwe na mlu-lumona lubaula na chisingisa na fula nkuluya mayuwe.

12Mvyele na zoka

1 Kulaila chilagiso chikwehela koulanga.Nakuna mvyele avaligwe zuwa na kwe-viga vyakwe na kavala mnenge, komtwinakavala chilemba china ntondo mlongona mbili. 2 Mvyele uyo nendile ni msoka,niyo aguta na kusulumila kwa ulumi wausungu wa kwefungula.

3 Naho niyo kwalaila chilagiso chik-wehela chituhu koulanga. Nakuna zokadinkundu dina mitwi mfungate na ma-hembe mlongo umwenga, naho chila mtwinauna chilemba. 4 Umchila wakwe nok-abuluza fungu dimwenga mwe mafungumatatu yaligane ye izintondo zo ulanga nakuzidula kwe isi. Niyo idizoka idyo nadichi-mala kulongozi kwa yudya mvyele, chanidimmele umwana ahadya akakwelekwa.5 Yudya mvyele niyo efungula mwanachigosi, amalanywe kulongoza si zose kwankome ya chuma. Umwana uyo niyo apem-pulwa nakwigalwa kwa Chohile na kwechigoda cha Chohile cho uzumbe. 6 Yudya

UGUBULO 12:7 305 UGUBULO 13:12mvyele niyo asumkila kwe nyika, hantuenkigwe ni Chohile, akunga alelwe kwamazuwa elufu imwenga na magana maidina milongo mtandatu.

7 Niyo kwagwa nkondo kwembingu.Mndima ywa kwembingu Mikaeli nawandima wa kwembingu weyawe na diyaidizoka nadyo ditowana hamwenga nawandima wakwe, 8 mna idizoka idyona wandima wakwe wadunduga, idyona wandima wakwe niyo wabalazwakwembingu. 9Elo, zoka idyo niyo dyadulwakuse, zoka idyo ni yudya nyoka ywa kaleikwitangwaMwavu hegu Shetani akudantawantu wa si zose. Kadulwa hasi hamwengana wandima wakwe.

10 Niyo neva izwi kwembingu dik-agamba, “Haluse wambulwa wa Chohilewiza! Haluse wambulwa ubula na nguvuna useuta wa Chohile ywetu na udahiwa Kulisito asagulwe kutenda mwambulaywakwe! Kwaviya yudya akuwalongelezawalukolo wetu kadulwa hasi. Uyo akuwa-longeleza walukolo wetu chilo na msi.11 Walukolo wetu wamhuda kwa nguvuya sakame ya Mwanangoto na kwa ulosiwaukule kwa viya hawatunyize wikaziwawo kugamba ni chintu, wemalanyakubanika. 12 Elo mwelelwe, nyuwe ulanga,na nyuwe nyose mkwikala uko! Mnanamluwone isi ne bahali! Kwaviya Mwavukawaseilani, akatenda na maya yakulise,naho kamanya kugamba chipindi chakwechisigale ni chiguhi.”

13 Elo idizoka dize dimanye kugambadidulwa hasi he isi, niyo dyakongakumgulusa yudya mvyele efungule mwanachilume. 14Mna umvyele uyo nakenkigwamawawa maidi ya ngwilizi chani apulukekubula hantu hakwe kwe nyika hale neidizoka, akunga alelwe kwa chipindi chamihilimo mitatu na nusu. 15 Elo, idizokaidyo niyo dyatahika mazi yalozize kulailamo mlomo wakwe yakwinga mto, niyoyamtimila uyo mvyele mnyuma chaniyamzole. 16 Mna isi niyo yamwambizayudya mvyele yegubula enga mlomo, nakunywa yadya mazi yalaile mo mlomo wedizoka. 17 Ivyo idizoka niyo dya mwihiwayudya mvyele, niyo dyehalaila na kwitakutowana na welekwa watuhu wa uyomvyele, kugamba wose wakwiva malagizo

ya Chohile nakutenda waukuzi wa Yesu.18 Idizoka niyo dyachimala mo lujevu lwebahali.

13Makala maidi

1 Niyo nawona kala dikulaila kwe bahali.Nadina mahembe mlongo na mitwi mfun-gate, mwe chila hembe dyakwe nakunachilemba, naho mwe chila mtwi wakwenakuna mazina yakumhuluta Chohile.2 Kala idyo niwone nadikenga suwi, vigavyakwe ni saviya dubu no mlomo wakweni saviya wa simba. Idizoka didinka idikalaidyo nguvu zakwe, chigoda chakwe chouzumbe na udahi wakwe mkulu. 3 Umtwiumwenga we idikala idyo uwonekana enganauna kovu dikulawana na kuchinjwadikogofya. Wantu wose we isi niyowadyehelwa idikala idyo niyo waditimila.4Wantu wose niyo wadivikila diya idizokakwa viya nadidinka udahi wakwe diyadidubu. Naho niyo wadifikila madi diyaididubu wakagamba, “Niyani esavino dinodidubu? Naho niyani akudaha kutowananadyo?”

5 Idikala nadinkigwa udahi wa kulongamilosi ya kweduvya na kumhuluta Chohile,naho niyo dyenkigwa udahi kwa chipindicha miyezi milongo mine na midi. 6 Ivyodyakonga kumhuluta Chohile, na kudihu-luta idizina dyakwe na kuhuluta hantuhakwe akwikala na kuwahuluta woseniwakwikala kwembingu. 7 Niyo dyenkigwanguvu za kugomba nkondo na wantu waChohile na kuwahuda, naho nadinkigwaudahi mwa chila kabila na chila si na chilalonga na chila lukolo. 8 Wantu woseniwekazi wa mwe isi nawadifikile madi idyo,ukausa wadya mazina yawo yawandikwekukongela kumbwa kwe isi mwe chitabucho ujima cha Mwanangoto achinjigwe.

9 “Mta magutwi, netegeleze! 10 Unevayoyose aikiwe kutahwa natahwe, yoyoseaikiwe akomwe na bamba nakomwe nabamba. Ino yawalagiza wantu wa Chohilewatende na ujijimizi na uzumizi”

11Naho niyo nawona kala tuhu, dikulailamwe isi. Nadina mahembe maidi engamahembe ya mwanangoto, nadikalongasaviya diya idizoka. 12 Nendile nadikajesaudahi wose kulaila kwe dikala diya dyankongo. Niyo dyaitenda isi na woseni

UGUBULO 13:13 306 UGUBULO 14:13wakwikala umo wadifikile madi idikaladya nkongo, dyendile na kovu dyakuchinjwa dikogofya. 13 Ivyo idikalaidyo dyakaidi didamanya mpituko nkulu,seivyo dyadamanyaga moto usele mwe isikulaila kwembingu kulongozi kwa wantu.14 Kwachausa cho udahi dinkigwe wakudamanya mpituko hantu he dikala dyankongo. Diwazaganya wantu wakwikalamwe isi kwa kuwagamba wadamanyetukulu kwa ntunyo ye dikala dyendile nenkovu ye idibamba mna niyo dyatenda naujima naho. 15 Akaheza diya idikala dyakaidi dyenkigwa udahi wa kuvila muye waujima kuditenda iditukulu idyo diya dikaladya nkongo mnyama diheme na kulongana kuwatenda wantu wadya hewe divikilewakomwe. 16 Idikala diwatintisa wantuwose wakulu kwa wadodo na wagoli kwawachiwa na watumwa na walekeilwe nawafamikwe famiko mwe mikono yawo yakulume hegu mwe vinengo vyawo. 17Niyodyalemeza mntu yoyose asekugula hegukutaga hefamikwe, kugamba zina dya diyaidikala hegu namba ye idizina dyakwe.

18 Hano haungwa umanyi. Mntu mtafanyanyi adaha kubunkula ichindedi chenamba iyo ye idikala, kwaviya ni nambaya mntu. Inamba iyo ni magana mtandatumilongo mtandatu na mtandatu.

14Mwanangoto na wantu wakwe

1 Niyo nawona Lugulu lwa Sayuni naMwanangoto kachimala mlanga mwake,hamwenga naye nana wantu laki imwengamagana mane milongo mine elufu wadyaidizina dyamwanangoto ne idizina dyaTatiywakwenendile yawandikwamwevinengovyawo. 2 Niyo neva izwi kulaila kwem-bingu, dikuguta saviya izwi dya chibulumocha mazi saviya izwi kulu dya lubaula. Izwinivile dyenga dya wavini wakutowa visin-damgunda vyawo. 3Wadya wantu maganagana milongo mine na nne elufu nawachi-mala kulongozi kwe chigoda cho uzumbe,na wadya vyumbe wata ujima wane nawadya wadalahala. Nendile wakachemawila mhya endile wahinile du kwaviyanendile hahanamntu adahile kuhina uwilauwo ukaleka awowantu wakombolwemweisi. 4 Wantu awo ni wadya hewechafuwe

kwa kugonya wavyele ng'o weika untanda.Awo wamtimila Mwanangoto kokose ak-wita. Wakombolwa kulaila mwa wantuwatuhu watenda saviya malavyo ya ulozowa nkongo kutoga ukulavigwa kwa Chohilena kwa Mwanangoto. 5 Hawamanyize ku-longa udanti hawana lema dyodyose.

Wandima wa kwembingu watatu6 Niyo nawona mndima ywa kwem-

bingu mtuhu akapuluka kulanga vidalako ulanga, akatenda na Mbuli Yedi yamazuwa yose kulonga kwa wantu wa mweisi, kwa chila si na kabila na longa. 7 Uyoniyo alonga kwa izwi kulu, “MtunyeniChohile nakutogola ukuluwakwe! Kwaviyachipindi chakwe cho kukantila chibula.Mvikileni adamanye imbingu ne isi ne ba-hali na mifajo ya mazi!”

8 Mndima ywa kwembingu ywa kaidikatimila ywa nkongo, akagamba, “Ugwa!Ugwa Heye, Babeli Mkulu Ugwa! Kany-wesa wantu wa si zose idivai yakwe, divaiyakungisa kwakwe ugonyi!”

9 Na mndima ywa kwembingu ywakatatu kawatimila wadya awaidi, akalongakwa izwi kulu, “Yoyose adivikile diyaidikala ne ditukulu dyakwe na kuhokelafamiko dyakwe mwe chinengo chakwehegu mwe mikono yakwe, 10 naye nanywedivai yamaya ya Chohile, iyo ijuluzwemwechikombe cha maya yakwe heihanganywena mazi. Mntu uyo nasulumile mwemayuwe ya chola yakulibuka kulongozikwa wandima wa kwembingu wakukile nakwaMwanangoto. 11Mosiwomoto ukuwa-sulumiza wakwela kulanga mazuwa yose.Wantu awo na wakadivikila diya idikala nomliganyo wakwe na wafamikwe ne idiz-ina dyakwe, hawatende na luhulwila lolosechilo na msi.”

12 Ivyo yaungwa wantu wa Chohilekugamba ni wadya wevile lagizo dyaChohile na kumzumila Yesu watende naujijimizi.

13Niyo neva izwi kulaila kwembingu dik-agamba, “Wandika vino, mbwedo wi mwawadya wakubanika wakatenda walunganana Zumbe kukongela haluse!”

Muye naye agamba, “Heye, nawahumulekulawana nezinkuto zawo kwa viya mbuliza ntendwa zawo zatimilana nawo.”

UGUBULO 14:14 307 UGUBULO 16:3Ulozo we Isi

14 Naho niyo nakaula nawona hendangana ingu ding'aile. Na mlanga mwe idinguidyo nakekala yumwenga endile ekalesaviya mwana ywa mntu. Nendile kavalachilemba cha zahabu mo mtwi wakwena nyengo ikutwa mo mkono wakwe.15 Niyo mndima ywa kwembingu mtuhualaila mwe nyumba nkulu ya Chohile nakwa kuguta amgambila yudya ekale mweidingu, “Guha inyengo yako ukasengeleulozo, kwaviya chipindi cho ulozo chibula,ulozo we isi wiva!” 16 Yudya ekale mwamaingu adula inyengo yakwe mwe isi naulozo we isi walozolwa.

17 Niyo nawona mndima ywa kwem-bingu mtuhu akulaila kwe nyumba nkuluya Chohile ya kwembingu, uyo naye nananyengo ikutwa.

18Niyomndima ywa kwembingumtuhu,mchimaila ywo moto, kalaila kwe nchanjaya kumvikila Chohile. Kaguta kwa izwikulu kwa mndima ywa kwembingu mtainyengo ikutwa, “Guha inyengo yako,ukante kakungu ka zabibu mwe isi,kwaviya zabibu ziva!” 19 Ivyo mndimaywa kwembingu adula inyengo yakwemweisi, niyo achisanya zabibu za mwe isi, nakuzijela mwe hantu hakufumbuila mayaya Chohile. 20 Zabibu zijatangilwa mndanimwe difumbwilo dikuse ko mzi, sakameniyo yalaila mwe difumbuilo no mjuluzikowakwe utenda chimo chamita imwenga nanusu na utali wakwemaili magana matatu.

15Wandima wa kwembingu wata nkomano

mfungate za uhelo1 Niyo nawona chilagiso chituhu chik-

wehela chikulu kwembingu. Kwendaga nawandima wa kwembingu mfungate watankomano mfungate za udumo. Kwe zinko-mano izo mfungate maya ya Chohile ya-heza.

2 Niyo nawona chintu chikale saviya ba-hali ya chelole ihanganywe na moto. Nahoniyo nawawona wadya wantu wadihudilediya idikala neditukulu yakwe, idyo idiz-ina dyakwe dilongwe kwa idya inamba,nendile wachimala mo lujevu lwe iyo iba-hali ye chelole wakatenda ne visindam-gunda wenkigwe ni Chohile. 3 Nendile

wakachema wila wa Musa mndima ywaChohile, na wa Mwanangoto wakagamba,“Weye Zumbe Chohile Mkulu mta Udahi,ntendwa zako ni nkulu na za kwehela vi-

tendese!Weye Seuta ywa si zose,sila zako zichuma naho ni chindedi!4 Zumbe ni yuhi hekukogoha weye?Ni yuhi hekuditunya idizina dyako?Ni weye ichedu ukukile,wantu wa si zose na wakwizilena kukuvikilakwaviya ntendwa zako zijejeje zigubulwa

kwa wantu wose.”5 Vikaheza niyo nawona nyumba

nkulu ya Chohile idyo ni Hema dyaukuzi di vugulwe kwembingu. 6 Wadyawandima mfungate wa kwembingunawana nkomano mfungate walaila mwenyumba nkulu ya Chohile, wakatendawavala suche zing'aile naho zilengukezikumwekamweka na misipi ya zahabu in-yinyigwe mwe vifuwa vyawo. 7Yumwengamwa wadya wata ujima wane kawenkawandima wa kwembingu mfungate awowenkigwe mabakuli mfungate ya zahabuyamemile maya ya Chohile, akwikalamazuwa yose. 8 Nyumba ya Chohilenaimemamosi ulawane no ukulu na nguvuza Chohile, naho hahana mntu adahilekwingila mwe nyumba nkulu ya Chohile,kubula udumo wa nkomano mfungate zawadya wandima mfungate wa kwembinguzichinte.

16Mabakuli mfungate ya maya ya Chohile

1 Neva izwi kulu dikulonga kulaila kwenyumba nkulu ya Chohile dikawagambawadya wandima wa kwembingu mfungate,“Hitani mkajide amabakuli ayo mfungateya maya ya Chohile mwe isi!”

2 Mndima ywa kwembingu ywa nkongokaita na kujida idibakuli dyakwe mwe isi.Maihu yeihiye naho yakulumisa yawengilawose nendile wana mfamiko wa diyaidikala na kuvikila tukulu dyakwe.

3 Niyo mndima ywa kwembingu ywakaidi etila idibakuli dyakwe mwe bahali.Mazi niyo yahitukila sakame ya mntuabanike, niyo vyumbe vyose vimwe bahalivina ujima niyo vyabanika.

UGUBULO 16:4 308 UGUBULO 17:54 Na mndima ywa kwembingu ywa

katatu ajida idibakuli dyakwe mwe mitone mifajo ya mazi, niyo yahitukila sakame.5 Niyo namwiva mndima ywa kwembingumchimaila ywa mazi akagamba, “Weyeukukile wiyaho naho nawiyaho! Weyekwa sila ino kukantila isi saviya viwag-ile! 6 Kwaviya wantu wano wetila sakameya wantu wa Chohile na ya wawoni, we-nawe kuwenka sakame wainywe, wawag-ilwawadamanyizwe ivyo!” 7Niyo neva izwidikulaila mwe nchanja yo kulaviza ntam-biko dikagamba, “Zumbe Chohile Mkulumta Udahi! Kukantila kwako ni kwawagilanaho ni chindedi!”

8 Niyo mndima ywa kwembingu ywakane ajida idibakuli dyakwe mwe dizuwa,niyo dyenkigwa nguvu ya kuwoka wantukwa moto wakwe. 9 Ivyo wantu niyowokeswa ni chivuguto chikali chakwe, niyowamhuluta Chohilemta udahimwe izinko-mano izo. Nawo haweile na kumtogolaChohile.

10 Niyo mndima ywa kwembingu ywashano ajida idibakuli dyakwe mlanga mwechigoda chouzumbe chadiya idikala. Chizaniyo chebunga uzumbewakwe, wantu niyowaluma imilimi yawo kwa chausa chaulumi wananawo, 11niyo nawo wamhulutaChohile ywa kwembingu kwa ulumi wawona maihu yawo, mna haweile na kulekantendwa zawo zihiye.

12 Niyo mndima ywa kwembingu ywamtandatu ajida idibakuli dyakwe mo mtomkulu wa Fulati. Mazi yo mto uwo niyoyanyala, kuwenka sila maseuta wezile ku-laila ulailowa zuwa. 13Niyo nawonampeponchafu ntatu zikale enga majula, imwengailaila mo mlomo we dizoka na imwenganayomomlomowadiya dikala na imwengamo mlomo wo muwoni mdanti. 14 Ayomajula ni myuye ya mpepo zikudamanyampituko. Nizo zikwita kwa mazumbe wosemwe isi yose, kuwachisanya hamwengakwa nkondo ya zuwa kulu dya ZumbeChohile Mkulu mta Udahi.

15 “Mweva! Nasunguza kwiza engambavi! Akubweda ni yudya akuchelezaakatenda kavala suche zakwe, chani asekwingila soni hadya wantu nawamwoneemwazi!”

16 Mpepo izo zawachisanya hamwengawadya mazumbe hantu hakwitangwa kwaChiebulaniya, Hali Magedoni.

17 Niyo mndima ywa kwembingu ywamfungate ajida idibakuli dyakwe moulanga. Niyo kwalaila izwi kulu mwechigoda cho uzumbe chi mwe nyumbankulu ya Chohile, dikagamba, “Viheza!”18 Niyo kwalaila milulumo na mwemwena lubaula na chisingisa chikulise hacha-lailaga kukongela Chohile aumbaga wantumwe isi. 19 Udya umzi umkulu watulagwavihande vitatu, naho imizi ye si zose niyoyabogozoka. Chohile haujaile umzi mkuluwa Babeli niyo aunywesa chikombe chedivai ya maya yakwe yatendese. 20 Visiwavyoseni niyo vyagila, na magulu yoseniyatulwa tulwa. 21 Fula nkulu ya mayuweyakulise yazamile enga chilomilongominechila dimwenga, kulaila kwembingu niyoyawanyela wantu. Wowo niyo wamhuluteChohile kwa chausa che nkomano iyo yefula ya mayuwe. Kwaviya nkomano ye fulaiyo yendaga nkulu.

17Mchilanga amanyikise ne dikala

1 Niyo yumwenga ywa wandima wakwembingu mgati mwa wadya mfungatewatozize amabakuli anisogeila anigamba,“So hulagise ivyo mchilanga amanyikisenakantilwe, akwikala hankanda ha maziyalozize. 2 Maseuta we isi wamgonyana wantu mwe isi wakolwa ni idivai yougonywa wakwe.”

3 Muye wa Chohile niyo waningila,mndima ywa kwembingu niyo anigalachimuye kwe nyika. Niyo nawona mvyelekekala mlanga mwe diya dikala dinkundu,kala idyo mwili wakwe wose yawandikwamazina ya kumhuluta Chohile. Kala idyonendile dina mitwi mfungate na mahembemlongo umwenga. 4 Mvyele uyo nendilekavala suche ya zambalau na inkundu,naho kehamba kwa vintu vidamanywekwa zahabu na mayuwe ya yombe kulu nalulu. Mwo mkono wakwe katoza chikombecha zahabu chimemile mbuli zikwihizana ntendwa nchafu zo ugonywa wakwe.5 Mwe chinengo chakwe mwandikwa zinadya lufyambo lwa chinyele, “Babeli mkulu,mamiyawo wavilanga wose na mbuli

UGUBULO 17:6 309 UGUBULO 18:8zose zikwihiza mwe isi.” 6 Niyo nawonakugamba yudyamvyele kakolwa ni sakameya wantu wa Chohile na sakame ya wadyawakomwagwa kwaviya niwaukuziwaYesu.

Nize nimwone, niyo nehelwa vidala.7 Yudya mndima ywa kwembingu niyoanuza, “Ni mbwani kwehelwa? Nahugam-bile ichinyele cho mvyele uyo ne dikalaakweile, diya dine mitwi mfungate namahembe mlongo umwenga. 8 Kaladiya uwone nadina ujima, mna halusedibanika. Haluse dihaguhi na kukwelakulaila mwe dibome hedina uhelo mnanadikomwe. Wantu wose wakwikala mweisi, wadya mazina yawo hayawandikagwamwe chitabu cho ujima kukongela kumbwakwe isi nawehelwe kuwona dikala idyohadya kale nadina ujima niyo dyabanikamna haluse nadilaile vituhu.

9 “Hano haungwa umanyi. Idya im-itwimfungate nimagulumfungate ekalagaumvyele uyo. Mitwi iyo ni maseutamfungate, 10 mwa maseuta awo mfun-gate, washano wabanika kale, yumwengaachei alongoza, na mtuhu hanati kwiza,aho nezile nalongoze kwa chipindi chiguhi.11 Idyo idikala dyendaga na ujima mnahaluse dibanika ni seuta ywa mnane mnauyomwenye ni yumwengamwa awomfun-gate nabalangwe.

12 “Mahembe mlongo umwenga uwoneni maseuta mlongo umwenga hewenatikukonga kulongoza, mna nayenkwe udahiwa useuta wa kulongoza saviya maseutakwa saa dimwenga hamwenga ne dikala.13 Wose awo mlongo umwenga wevana,naho nawadinke diya idikala nguvuna udahi wawo wose. 14 Nawatowanena Mwanangoto, mna Mwanangotohamwenga na wadya etange na kuwasag-ula awowakanuniwakumtimila nawahude,kwaviya Mwanangoto ni Zumbe ywamazumbe na Seuta ywa maseuta.”

15 Naho yudya mndima ywa kwembinguniyo anigamba, “Yadya mazi uwone hadyaakwikala yudya mchilanga, ni mabungaya wantu wa chila si na wantu wachila lukolo na wantu wa chila longa.16 Amahembe mlongo yadya uwonehamwenga ne dikala nawamwihiwe yudyamchilanga, nawamhoke chila ananacho nakumwasa mwazi nawadye umwili wakwena kumtikimya moto. 17 Kwaviya Chohile

kaika mwe myoyo yawo chiya akungawadamanye, kugamba wevane wowowenye na kudinka idyo dikala useuta wakulongoza kubula hadya mbuli alongileChohile nazichinte.

18 “Mvyele uwone ni udya mzi mkuluukuwalongoza maseuta we isi.”

18Kubogozolwa kwo mzi wa Babeli

1 Ayo yeze yaheze niyo nawona mndimamtuhu ywa kwembingu akasela kulailakwembingu. Uyo nendile ana udahimkulu, na isi yose iyo yang'ala kwa ukuluwakwe. 2 Niyo aguta akagamba, “Ubogo-zoka, ubogozoka Babeli mzi mkulu ubogo-zoka! Haluse kutenda wikalo wa mpepona myuye ihiye, utenda vyaila vya chilamadege mazavu na yakwihiza. 3 Kwa viyawantu wa si zose wakozwa divai nkali yokungisa uchilanga wakwe. Na maseuta weisi wamgonya, naho wachuluzi wa mwe isiwatenda wagoli kulawana nezi nguvu zezitama zakwe zitendese.”

4 Naho niyo neva izwi tuhu kulailakwembingu, dikagamba.“Mlaweni! Mlawenimwakwenyuwewantu

wangu!Msekwehanga naye mwa masa yakwe,mnasekubwilwa ni zinkanto zakwe!5 Kwaviya masa yakwe yeumbika kubula

kwembingu,na Chohile naye kakumbuka wihi wakwe.6 Mdamanyizeni saviya awadamanyizeni,mliheni nkanana mbili kwa yose

awadamanyizeni.Mhanganyizeni mwe chikombe divai nkali

nkanana mbili.Kujinka idya awahanganyizeni nyuwe.7 Mwinkeni masulumizo na chinyulu vili-

gane na viya akeduvya na kubweda,kwa viya akwelongela mo moyo,hano miye ni seuta ywa chivyele!Suyo mvyele abanikilwe ni mgosiwe,sanibwilwe ni chinyulu!8 Kwa chausa chino, nkomano yakwe

naimbwile kwa zuwa dimwengachinyulu na sala na file,naho nokwe na moto,kwaviya Zumbe Chohile mta kumkantila ni

mkulu.”

UGUBULO 18:9 310 UGUBULO 19:59Maseuta we isi wamgonyize na kwikala

nayewikalowambwedonawaile na kulom-boleza chipindi wakawona mosi wo kuhyakwakwe. 10 Na wachimale hale naye, kwakogoha masulumizo yakwe. Wakagamba,“Nauluwone, nauluwone! Weye Babeli mzimkulu una nguvu! Kwa saa dimwenga dukukantilwa kwako kubula!”

11 Wachuluzi mwe isi nawaile nakwingila chinyulu, kwaviya hahana mntuakugula naho viya wakuchuluza, 12hahanaakugula zahabu yawo na mayuwe ya helana mayuwe ya mayombe makulu na luluna suche za chitani zedi na suche zazambalau na suche za halili na suchezinkundu na chila mti miti ikulavyamhempe na chila viya vidamanywe namahembe na chila chiya cha yombe kuluna viya vidamanywe kwa mahembe yantembo viya vya shaba na vya chumana vya malumalu, 13 na mdalasini nabinzali na ubani na uvumba na mavunkizona mavuta yakupwepweleka na divai namavuta ya mizaituni na unga wedi wangano na ng'ombe na ngoto na falasi namagali yakubuluzwa ni falasi na watumwana hata wikazi wa wantu. 14 Wachuluziwamgamba, “Vintu vyedi vyose wendileukabesa vitende vyako vyaga na vintuvya yombe kulu na vya kwefenyeza noukulu wako vichulupuka hoviwone naho!”15 Wachuluzi wendile wagoli kulawanano mzi uwo na wachimale hale kwaviyawogoha masulumizo yakwe. Wakailana kwingila chinyulu. 16 Wakagamba,“Nauluwone! Nauluwone weyemzi mkulu!Nakuzwela kuvala suche za chitani nasuche za zambalau na suche zinkundu. Nakwehamba kwa vintu vidamanywe kwazahabu na vidamanywe kwa mayuwe yayombe kulu na lulu! 17 Kwa saa dimwengadu ugoli wako waga!”

Walongoza meli wose na watafi waku-tambamwebahali nawakudamanyandimamwemeli na wose wachuluzi wakuchuluzakwa sila ya bahali niyo wachimala hale,18 niyo wagutila weze wawone umosi womoto wendile ukoka mzi udya wakagamba,“Hahanati halaile mzi mkulu sauwo!”19 Niyo wefiligisa hasi chilagiso kugambawanachinyulu, waguta na kwila na ku-lomboleza, wakagamba, “Nauluwone!Nauluwone! Nauluwone weye mzi mkulu!

Ni mzi udya wata meli wose zikutambamwe bahali watenda wagoli kwa ugoliwakwe. Kwa saa dimwenga du kwaza chilachintu!”

20 “Nyuwe mbingu elelwani, na nyuwewantuwa Chohile nawasigilwa nawawoni!Kwa chausa cha kubalangwa kwakwekwaviya Chohile kaukantila vikuwagilakwa mbuli uwadamanyizeni nyuwe!”

21 Niyo mndima ywa kwembinguyumwenga mta nguvu enula yuwe kuludya kusagila na kudidula mwe bahaliakagamba, “Vino nivyo mzi mkulu waBabeli naubogozolwe kwa ngavungavuhauwoneke naho. 22 Weye Babeli izwidya wakutowa visindamgunda na wachemina watowa miluli na watowa magundahayevike mndani naho hegu fundi yoyosemndanimwako, izwi dya yuwedya kusagilahadivike mndani mwako ng'o! 23 Ulangaziwa taa hauwoneke mndani mwako ng'o,nchelejele za nyinka za wasozi na wasolwahazivike mndani mwako ng'o. Wachuluziwako nendile ni wantu wamanyikise mweisi, na kwa usai wako na kuwazaganyawantu wa si zose!”

24Mziwa Babeli naukantilwe kwa luhosalwa kwitila sakame yawawoni, na yawantuwa Chohile na ya wadya woseni wachin-jigwe mwe isi zose.

191 Vikaheza ivyo, neva lwasu lukulaila

kwembingu enga lwasu lwa fyo kuludya wantu dikagamba, “Zumbe ato-golwe! Wambulwa na ukulu wakwe nanguvu ni vya Chohile ywetu! 2 Kantodyakwe ni dya chindedi naho dyawagila.Kamkantila yudya mchilanga amanyikiseyudya nendile akayaza isi kwa ugonywawakwe. Chohile kamlihiza chikodakwaviya kawakoma wandima wakwe.”3 Niyo waguta naho, “Zumbe atogolwe!Mosi wo moto ukoka udya mzi mkuluwakwela kulanga mazuwa yose!” 4 Niyowadya wadalahala milongo midi na wane,na viya vyumbe vine vina ujima niyowenamila hasi na kumvikila Chohile, ekalemwe chigoda cho uzumbe. Wagamba,“Taile! Zumbe atogolwe!”

Nyinka ya Mwanangoto5 “Niyo izwi kulaila kwe chigoda cho

uzumbe dyagamba mtogoleni Chohile

UGUBULO 19:6 311 UGUBULO 20:4ywetu, wandima wakwe wose na wantuwose, na nyuwe wose wamanyikisena hewemanyike, nyuwe wata wogohikulongozi kwakwe!” 6 Niyo neva chintuenga izwi dya fyo kulu dya wantu, naizwi dikale enga chivumilo cha maziyalozize naho saviya mlulumo mkulu walubaula dikagamba, “Zumbe atogolwe!Kwaviya Zumbe Chohile Mkulu mta Udahinuyo Seuta! 7 Chelelwe na kumsekelana chimtogole Chohile ivyo eli mkulu!Kwaviya chipindi chibula che nyinka yaMwanangoto no mwali naye kemalanyakale. 8 Uyo mwali kalekelwa avale suchezing'aile za chitani zilenguke.” Suche iyoye chitani chedi ni ntendwa zikuwagila zawantu wa Chohile.

9 Niyo mndima ywa kwembinguanigamba, “Wandika yano, wabwedawadya wagonekwe kwe nyinka yaMwanangoto.” Naho anigamba uno niulosi wa chindedi wa Chohile.

10 Aho niyo nafika madi kulongozikwakwe haunga nimvikile, mna uyo niyoanigamba, “Leka usekutenda ivyo! Miyeni mndima ywa Chohile enga weye nawalukolo wako, chose chamukula Yesu.Mvikile Chohile! Wantu wakumukulavikumlanga Yesu ni wadya wakulongozwani muye uwalongoze wawoni.”

Yudya akweile falasi ing'aile11Niyo nawona kwembingu nakuvuguka

uko nakuna falasi ing'aile. Mkwelaifalasi iyo na ketangwa Mkanuni naMchindedi. Umo akakantila wantu nakugomba nkondo adamanya ayo kwasila ikuwagila. 12 Meso yakwe ye saviyamoto ukwaka, naho nakavala vilembavilozize mo umtwi wakwe. Nakawandikwazina hedimanyigwe ni mntu yoyose mnamwenye ichedu. 13 Nendile kavika sucheitufikwe mwe sakame. Zina dyakwe uyoni “Mbuli ya Chohile.” 14 Wankondowa kwembingu wavaile suche zilengukezing'aile za chitani wamtimila wakatendawakwela falasi zing'aile. 15 Mo mlomowakwe mlaila bamba dikutwa na kwed-ibamba idyo nawahude wantu wa si zose.Uyo nalongoze kwa nkome ya chuma nakuifumbula divai hantu ha kufumbuilamaya yalozize ya Zumbe Chohile Mkulumta Udahi. 16 Uyo mwe suche yakwe namwe diwambo dyakwe diwandikwa zina

dino “Seuta ywa maseuta na Zumbe ywamazumbe.”

17 Niyo namwona mndima ywa kwem-bingu yumwenga kachimala mwe dizuwa.Akagutila kwa wadege wose wendilewakupuluka mo ulanga, “Soni mchintanemo mdyo mkulu wa Chohile! 18 Soni mdyevimba vya maseuta na wakulu wa nkondona wantu wata nguvu na nyama ya falasina wadya wakuzikwela na mili ya wantuwose wakatenda watumwa na walekelwena wamanyikise na hewemanyike!”

19 Niyo nadiwona diya dikala hamwengana maseuta we isi na wankondo waduganachani wagombe nkondo na yudya ekalemlanga mwe falasi ing'aile hamwenga nawankondo wakwe. 20 Mna idyo idikalaniyo dyagwilwa, hamwenga na yudya mu-woni mdanti adamanyaga vilagiso hantuhe dikala. Ni kwa sila ze izimpitukoizo kawazaganya wadya wafamikwe nawadya wafikile madi iditukulu dyakwe.Kala idyo hamwenga na muwoni ywaudantiwadulwawacheiwajimamwendiwaimemile mayuwe ya chola yakwaka, 21 nawankondo wawo wasigale wakomwa kwabamba dilaile momlomowa yudya akweileifalasi ing'aile. Wadege wose weguswani nyama ze mili ye vimba vya wadyawakomigwe.

20Shetani afungwamihilimomaganamlongo

1 Niyo nawona mndima ywa kwembinguakasela kulaila kwembingu mo mkonowakwe katoza komwelo dya kwingila kwedibome hedina uhelo na mnyolo mkulu.2 Kadihuma na kudigwila diya idizoka,diya idizoka dya kale, idyo dikwitangwaMwavu hegu Shetani niyo adinyinya namnyolo kwa mihilimo magana mlongo.3 Mndima ywa kwembingu kadidula kwedibome hedina uhelo niyo avugala ulwivilwo kwingilila uko na kulujela hula chanidisekudaha vituhu kuwazaganya wantu wasi zose kubula idya imihilimo maganamlongo ichinte, mna ikaheza kujinka im-ihilimo iyo dyaungwa divuguilwe vituhumna kwa saa dimwenga du.

4 Niyo nawona vigoda vya chizumbe nawantu wendile wavikaile, wenkigwa udahiwa kukanta. Niyo nawona naho Myuye ya

UGUBULO 20:5 312 UGUBULO 21:10wadya wakantigwe imitwi kwa chausa chakulonga ichindedi chiukulwe ni Yesu naMbuli ya Chohile. Wantu wadya hewekud-ifikila madi diya dikala ne ditukulu dyakwenaho hawafamikwe mwe vinengo vyawohegu mwe mikono yawo. Naho wenkwaujima na kulongoza hamwenga na Kulisitoenga maseuta kwa chipindi cha mihilimomagana mlongo. 5 Wadya watuhu wa-banike hawenkigwe ujima kubulamihilimomagana mlongo ichinte. Uno nuwo uyusowa nkongo. 6 Elo wabwedesa naho wakukawadya na watende mo uyuso wa nkongo.File ya kaidi haitende na udahimwawo awonawatende walavyantambiko wa Chohilena wa Kulisito mkombola nawalongozeenga maseuta hamwenga na uyo kwachipindi cha mihilimo magana mlongo.

Kuhudiswa kwa Shetani7 Chipindi cha idya mihilimo magana

mlongo chikaheza, Shetani nalekelwe ku-laila mwe chifungo chakwe, 8 uyo nalawenakukonga kuwazaganya wantu wazagalechila hantu, wantu awo nawetangwe Gogina Magogu. Shetani nawachisanye ku-gomba nkondo awo nawatende walozizeenga msanga wa bahali. 9 Wazagala mweisi yose na kuzunguluka kwe zinkambiza wantu wa Chohile na mzi wa Chohileaungile. Mna moto usela kulaila kwem-bingu na kuwatikimya. 10 Niyo Mwavuyudya awadantile kadulwa mndani mwendiwa imemile mayuwe ya chola yakwakamna diya dikala na yudya muwoni mdanti,wose awo nawasulumizwe chilo na msimazuwa yose.

Kanto dya Udumo11 Niyo nawona chigoda cho uzumbe

chikulu ching'aile na yudya achikaile. Isine mbingu vyagila kulongozi kwakwe nahaviwoneke naho. 12 Haheza niyo na-wona wantu wadya wabanikaga wakulu nawadodo wachimala kulongozi kwe chiyachigoda cho uzumbe. Vitabu vigubulwa nachitabu chituhu chigubulwa, chitabu choujima. Wantu wadya walahwa kuliganane zintendwa zawo wadamanye saviya vi-wandikwe mwe ivyo ivitabu. 13 Niyo iba-hali yawalavya wabanike wendile mndanimwakwe. File na kuzimu vyawalavyawantuwabanikewendilemndanimwakwe.

Chila yumwenga kakantilwa kuligana nantendwa zakwe. 14 Niyo file na kuz-imu vyadulwa mndani mwe ndiwa yomoto. Ndiwa iyo niyo file ya kaidi.15 Na mntu yoyose yudya zina dyakwehediwoneke diwandikwa mwe chitabu choujima, nadulwe mwe ndiwa yo moto.

21Mbingu mpya na si Mpya

1 Niyo nawonambingumpya na si mpya.Mbingu yankongona isi ya nkongo vyagila,bahali nayo yaga. 2 Naho niyo nawonamzi ukukile kugamba Yelusalemu mpya,ukusela kulaila kwembingu kwa Chohile,nendile wikwa vyedi enga msolwa aham-bigwe vyedi adugane na mgosiwe. 3 Nevaizwi kulu kulaila kwe chigoda cho uzumbedikagamba, “Kaula! Wikalo wa Chohile wimwa wantu. Nekale mwawo nawatendewantu wakwe nawo nawatende Chohileywawo. 4Uyo nahangusemesozi yawo yosekwaviya file haitendeke naho hegu usunguhegu ulumi naho ndilo. Kwaviya isi ya kaleijinka.”

5 Niyo yudya ekale mwe chigoda chouzumbe agamba, “Haluse, nadamanyavintu vyose vitende vihya.” Nahoanigamba, “Wandika mbuli zino, kwaviyani za ukanuni na chindedi.” 6 Nahoagamba, “Vichinta! Miye ni Alufa naOmega, ywa nkongo na ywa Udumo. Mtanchilu na nimwinke mazi ya kunywaheyena maliho kulaila mwe mifajo youjima. 7 Mhuda yoyose nahokele yano,miye nanitende Chohile ywakwe, uyonatende mwanangu. 8 Mna wantu wako-goha, na hewekuzumila na wakwaza nawakomi nawagonyi nawasai nawakuvikilamatukulu, na wadanti wose hantu hawoni kwe ndiwa imemile mayuwe ya cholayakwaka, ino ni file ya kaidi.”

Yelusalemu mpya9 Niyo yumwenga ywa wadya wandima

wa kwembingu mfungate wendile namabakuli mfungate yamemile nkomanomfungate za udumo, keza na kunigamba,“So! Miye nahulagise msolwa mkazaMwanangoto.” 10 Muye wa Chohile niyowaningila, muye uyo niyo anigala kolugululukulu naho lutali. Kanilagisa mzi ukukile,nuwo Yelusalemu wendile ukasela kulaila

UGUBULO 21:11 313 UGUBULO 22:6kwembingu kwa Chohile. 11 Uwo mziukang'ala kwa ukulu wa Chohile. Ung'aziwakwe nendile saviya yuwe dya yombekulu dikwitangwa yasipi, dikumwekasaviya chelole. 12 Nendile ukazungulukwanu ugoma mtali naho mkulu una nyivinkulu mlongo na mbili na chila lumwenganalukadimwa ni mndima ywa kwembingu.Mlanga mwa chila lwivi na mwandikwazina dimwe dya mazina ya makabilamlongo na maidi ya Waizulaeli. 13Nendilekuna nyivi ntatu chila ntendele, ntendeleya ulailo wa zuwa nyivi nkulu ntatu,ntendele ya kwa mwenye mzi nyivi nkuluntatu, ntendele ya chibula nyivi nkuluntatu na ntendele ya uswelo wa zuwa nyivinkulu ntatu. 14 Na ugoma uzungulukeumzi uwo lwendaga luna mayuwe yamsingi mlongo na maidi na mlanga mwechila yuwe nendile kuwandikwa zina dyayumwenga ywa wadya wasigilwa mlongona waidi wa Mwanangoto. 15Mndima ywakwembingu yudya endaga akalonga namiye endaga ana nkome ya kuhimila yazahabu chani auhime umzi udya nezinyivizakwe na ugoma wakwe. 16 Umzi wenyewendaga una ntendele nne, uzangalamuna utali wakwe viligana. Ivyo, mndimaywa kwembingu kahima umzi udya kwaidya inkome yakwe, wandaga una utalina uzangalamu na utali wa kwita kulangawendaga ni chilomita elufu mbili namagana mane. 17 Niyo ahima ugomawakwe, unene wendaga ni mita milongomtandatu kuligana na chihimo cha chiuntuchiya mndima ywa kwembingu ahimile.18 Ugoma wendaga uzengwa na mayuweya yombe kulu dya yasipi, na umzi wenyenendile uzengwa na zahabu ilengukeikumweka saviya chelole. 19Na vipinka vyougoma vyo msingi wo mzi uwo vyendagavihambwa kwa chila aina ya mayuwe yayombe kulu. Yuwe dya nkongo dyendagani dya yasipi na dya kaidi dyendaga salifayana dya katatu dyendaga ni kalikedoni nadya kane dyendaga diketangwa zumalidi.20 Dya shano ni sadoniki dya mtandatuni akiki na dya mfungate ni kilisolito nadya mnane ni zabalajadi na dya chendani mayuwe ya topazi na dya mlongochilisopalazo na dya mlongo na imwe niyasinto na dya mlongo na mbili ni dya

amasito. 21 Izinyivi zinkulu mlongo nambili zendaga ni lulu milongo midi nambili, chila lwivi lwendaga ludamanywakwa lulu imwenga. Sila nkulu yo mziyendaga idamanywa kwa zahabu ilengukeing'aile enga chelole.

22 Siwone nyumba nkulu ya Chohile momzi uwo, kwaviya Zumbe Chohile Mkulumta Udahi na yudyaMwanangoto weyumohantuhakwe. 23Umzi udya haukunga zuwahegu mnenge kuumulikila, kwaviya ukuluwa Chohile waumulikila, na Mwanangotonuyo ita yakwe. 24 Wantu wa si zosenawekale mo ukuka wakwe, maseuta weisi nawo nawawigaile ugoli wawo. 25 Nyivinkulu nazifugulwe ulonaulo kwaviya umohakutende na chilo. 26 Vintu vyedi naugoli wa wantu wa si zose nawigalwe umomndani. 27 Mna hahana chintu chochosenachitende chizavu nachingile umo ng'o,naho mntu yoyose akudamanya mbuli zik-wihiza hegu za udanti hengile. Niwadya duwawandikwe mwe chitabu cho ujima chaMwanangoto nawo nawengile mndani.

22Mto wa ujima

1 Naho mndima ywa kwembingu kani-lagisa mto wa mazi ya ujima, yakumwekasaviya chelole, yakajuluzika kulaila kwechigoda cha uzumbe cha Chohile naMwanangoto. 2 Mto uwo ujuluzikakujinkila mgati mwe sila nkulu yo umzi.Chila ntendele yo mto nendile kuna mitiya ujima, ukweleka matunda nkananamlongo na mbili kwa mhilimo, kugambachilamwezimti udya naukeleka, namazaniyakwe ni mti ukuhonya wantu wa si zose.3Hakutende na chintu chochose chiligitwenachitende mo umzi uwo.

Chigoda cho uzumbe cha Chohilena Mwanangoto navitende mo umzina wandima wakwe nawamsankanile.4 Nawawone uso wakwe na zina dyakwenadiwandikwe mwe vinengo vyawo.5 Hakutende na chilo naho hakungigwetaa hegu ulangazi wa zuwa, kwaviyaZumbe Chohile nawalanagazize nahonawalongoze enga maseuta mazuwa yose.

Kwiza kwa Yesu6 Niyo mndima ywa kwembingu

anigamba, “Mbuli zino ni za chindedi

UGUBULO 22:7 314 UGUBULO 22:21naho za chikanuni. Zumbe Chohileyudya akuwenka wawoni Muye wakwe,kasigila mndima ywakwe ywa kwembinguawalagise wandima wakwe mbuli nazisun-guze kulaila.”

7 Yesu agamba, “Tegelezani! Neza ivinohaluse! Wajimbikwa wadya wakutoza ulosiwa uwoni wimwe chitabu chino!”

8 Miye, Yohana, siva na kuwona mbulizino zoseni. Naho nize nibinde kwivanakuziwona, niyo nafika madi kulongozikwa yudya mndima ywa kwembinguanilagise izimbuli izo, naho nahonganimfikile madi. 9Mna uyo niyo anigamba,“Leka usekutenda ivyo! Miye ni mndimaywa Chohile enga weye na walukolo wakowawoni na wose wakutoza malagizo yemwe chitabu chino mfikile madi Chohile!”10 Naho niyo anigamba, “Usekuijela hulambuli iyo yo uwoni ye chitabu chino,kwaviya chipindi cha kulaila izimbuli zinochihaguhi. 11 Haluse mta kudamanyayehiye nadamanyise yehiye, mzavunaye natendese mzavu, mta kudamanyayakuwagila nadamanyise yakuwagila,akukile naye ajendeleze kulenguswa.”

12 Yesu agamba, “Tegeleza! Nasun-guza kwiza na jeleko nanimwinke chilayumwenga kuligana na ntendwa zakweumo heza. 13 Miye ni ywa nkongo naywa udumo, uyo akongile mbuli zose nakuzibuza ko udumo.”

14 Wadya wakufula nkazu zawo wab-weda, kwaviya walekelwe wengile mwe

zinyivi zo mzi uwo na kutenda na udahi wakudya amatunda yo mti wo ujima. 15 Mnakuse ko mzi uwo kuna wantu wa kwihizana wasai na wagonyi na wakomi na waku-vikila matukulu na wose wakunga kulongaudanti na kuudamanya. 16 “Miye, Yesu,simsigilamndima ywangu ywa kwembinguawaukuileni nyuwemwe zimbuli zinomwamabunga ya wamzumile Kulisito. Miye nimwelekwa ywa lukolo lwa Daudi, miye nintondo ya machelwa ikumweka mtondo.”

17 Muye wa Chohile na msolwawagamba, “So!”

Chila mntu akwiva imbuli ino nagambe,“So!”

Mta nchilu neze, yudya akunga naguhemazi ya ujima heyena maliho.

Nkomelezo18 Miye Yohana namfunda chila mntu

akwiva uwoni wi mwe chitabu chino, mntuyoyose nongezeze mbuli yoyose, Chohilenamtende asulumile kwa nkomano zi-wandikwe mwe chitabu chino. 19Na mntuyoyose nahunguze chochose mwe zim-buli zo uwoni we chitabu chino, Chohilenamhoke fungu dyakwe dya matunda yomtiwoujima, na hantu hakwemomzi udyaukukile, udya uwandikwe mwe chitabuchino.

20 Mukuzi mwe zimbuli zino agamba,“Chindedi nasunguza kwiza!”

Taile, So Zumbe Yesu!21 Nawalombezezani wedi wa Zumbe

Yesu. Taile.