iiLagano hya

The New Testament in the Zigua language of Tanzaniacopyright © 2014 The Word for the World and Pioneer Bible TranslatorsLanguage: ZiguaContributor: The Word For The World

Zigua & The New Testament in ZiguaThis translation, published by The Word for the World Bible Translators and Pioneer Bible Translators, was published in 2014.If you are interested in obtaining a printed copy, please contact The Word for the World Bible Translators at www.twftw.org.This translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-No Derivatives license 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not make any derivative works that change any of the actual words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with those Scriptures and documents. For other uses,please contact the respective copyright owners.2018-02-06PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 12 Feb 2021 from source files dated 12 Feb 20213de16edb-af58-5e1e-a052-fe27295c9b15

Contents

MATAYO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1MAKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36LUKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59YOHANA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97NTENDWA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124WALUMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157WAKOLINTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1722WAKOLINTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187WAGALATIYA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197WAEFESO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203WAFILIPI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209WAKOLOSAI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2131WASESALONIKE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2172WASESALONIKE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2211 TIMOSEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2232 TIMOSEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228TITO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232FILEMONI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234WAEBULANIYA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236YAKOBO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2481PETULO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2522 PETULO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2571YOHANA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2602 YOHANA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2643 YOHANA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265YUDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266UGUBULO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268

iii

MATAYO 1:1 1 MATAYO 1:17

MBULI YEDI IWANDIKWE NIMATAYOULONGOZIMbuli Yedi iwandikwe ni Matayo ni imwengamwe vitabu vine mwe Lagano hya dikulavyanyawikazi wa Yesu Kulisito. Chila chimwenga mweivyo chetangwa “Injili,” nuko kugamba “MbuliYedi.” Vyawandikagwa hadya Yesu abanikaga niMatayo na Mako na Luka na Yohana. Wawan-disi hawamanyize chindedi zuwa idyo Mbuli Yediiwandikwe ni Matayo, mna vyadahika chipindichamihilimomilongomtandatu AD. Naho, hantuawandikile hahamanyike, mnamafani yawandik-agwa uko Palesitina naho mafani hata momzi waYelusalemu.

Mwandisi ni Matayo, uyo endaga mchisanyaushulu henati kwitangwa kutenda mwanampinawakwe. Naho kamanyika kwa zina dya Mlawi.Matayo endaga yumwengamwawadyawasigilwamlongo na waidi awandikaga kwa vilongozi waWayahudi. Vino vyawoneka pwilili mwe mi-hilimo 60 ikalanga mawandiko ya Lagano dyakale. Kaunga alagise kugamba Yesu nendile nuyoMasiya, mkombolwa asagulwe ni Chohile uyoalavyagwa mo uwoni. Naho Matayo awandikagavintu vilozize mo Useuta wa Chohile. Wayahudinendile wakagoja masiya kutenda seuta wa siasaza chiseuta. Matayo akaulisaga kwa ujihi vikuhi-gana mwe uzumizi kwa kutambalisa useuta waMuye wa Chohile.

Mbuli Yedi iwandikwe ni Matayo ni kitabuchedi kwa kukongela mwe Lagano hya kwaviyavyose vyalanga Lagano dya kale. Dyalun-ganya mwe malagano maidi. Wasomile nahonawakafanyanya kugamba Matayo akajeza ku-timilizamliganyowa vitabu viwandikwe niMusa,ivyo vyendaga vitabu vishano vya nkongo vyaLagano dya kale. Yesu kalonga ko lugulu (Mat5-7) yadaha kuliganywa na kulavigwa sigilizi zaChohile kwa Musa (Kumbukumbu ya tolati 19; 3-23; 33).Vimndani

Matayo kakonga Mbuli Yedi kwa kuwagambilamwe kwelekwa kwa Yesu Kulisito na nkon-gelo ye ndima yakwe 1-4.

VikahezaMatayo atambalisa indimayaYesunamahinyo yalozize mwe 5-25.

Mo udumo Matayo alonga mwalo mjima waYesu na ndima yakwe na kubanika na

kuyuka kwakwe (26-28).

Lukolo lwa Yesu KulisitoLuka 3:23-38

1 Luno ni ludongo lwa lukolo lwa Yesu Kulisito,lukolo lwa Daudi, endaga mlukolo ywa Bulahimu.

2 Bulahimu amwelekaga Isaka, Isaka amwelekaYakobo, Yakobo amweleka Yuda na walukolowakwe.

3 Yuda amwelekaga Pelesi na Zela mami yawoni Tamali, Pelesi amweleka Hesiloni, Hesiloniamwelekaga Alamu.

4 Alamu amwelekaga Aminadabu, Aminadabuamweleka Nashoni, Nashoni amweleka Salimoni.

5 Salimoni amwelekaga Boazi, nine nani La-habu, Boazi amweleka Obedi mami yakwe naniLutu, Obedi amwelekaga Yese.

6 Yese awelekaga Seuta Daudi, Daudi amwelekaSulemani, nine nani mkaza Uliya.

7 Sulemani amwelekaga Lehoboamu,Lehoboamu amweleka Abiya, Abiya amwelekaAsa.

8 Asa amwelekaga Yehoshafati, Yehoshafatiamweleka Yolamu, Yolamu amweleka Uziya.

9 Uziya amwelekaga Yosamu, Yosamuamweleka Ahazi, Ahazi amweleka Hezekiya.

10 Hezekiya amwelekaga Manase, Manaseamweleka Amoni, Amoni amweleka Yosiya.

11 Yosiya amwelekaga Yekoniya na walukoloweyawe.

Chipindi chiya Wayahudi wasamizizagwa Ba-beli.

12 Umo weze waguhigwe mateka uko Babeli,Yekoniya amwelekaga Shealitieli,Shealitieli amweleka Zelubabeli.

13 Zelubabeli amwelekaga Abihudi, Abihudiamweleka Eliakimu, Eliakimu amweleka Azoli.

14 Azoli amwelekaga Sadoki, Sadoki amwelekaAkimu, Akimu amweleka Eliudi.

15 Eliudi amwelekaga Eleazali, Eleazaliamweleka Matani, Matani amweleka Yakobo.

16 Yakobo amwelekaga Yusufu, Yusufu nanimgosi ywa Maliyamu nine dya Yesu akwitangwaKulisito. 17 Ivyo nakuna vyeleko mlongo namine,kukongela Bulahimu kubula Daudi, na vyelekomlongo na mine, kukongela Daudi kubula mousami kwita Babeli, na vyeleko mlongo na mine,ni kukongela hadya waguhigwe utumwa kubulamwe chipindi cha Kulisito Mkombola.

Kwelekwa kwa Yesu KulisitoLuka 2:1-7

MATAYO 1:18 2 MATAYO 2:2018 Vino nivyo elekagwa Yesu Kulisito,

Maliyamu nine dya Yesu nakalombwa niYusufu. Mna umo hawenati kusolana, Maliyamunakawoneka ana nda kwa udahi wa MuyeUkukile. 19 Kwaviya Yusufu nakaoneka ywedihaungile kumjela soni Maliyamu mwa wantu,elo nakaunga amwase chinyele. 20 Umo acheiakafanyanya imbuli iyo, mndima ywa kwem-bingu ywa Zumbe amlaila mwe sozi amgamba,“Yusufu mwana Daudi, usekogoha kumguhaMaliyamu atende mkaziwo, kwaviya kenula ndakwaudahiwaMuyeUkukile. 21Nefungulemwanaywa chilume, nawe naumwitange Yesu, kwaviyauyonuyo akunga awakombolewantuwakwemwamasa yawo.”

22 Ivyo yano yose nayalaila chani uchinte udyaulosi Zumbe alongaga kujinkila kwa muwoni.

23 “Chigoli nenule nda nakutenda na mwanachilume, naye netangwe Imanueli” nukokugamba, “Chohile ehamwenga na suwe.”

24 Ivyo Yusufu eze asetuke mwe zintongo,adamanya saviya agambilwe ni mndima ywakwembingu ywa Zumbe amguha Maliyamumkaziwe. 25 Mna hagonile naye, kubulaMaliyamu efungula mwana chilume, Yusufuamwinka zina dya Yesu.

2Watalamke kulaila ulailo wa zuwa

1 Yesu elekagwa mo mzi wa Beselehemuuko Yudeya, mwe chipindi umo Helode endagaSeuta. Vikaheza, wantu wamanyi wa ntondoweza wakalaila ntendele yo ulailo wa zuwawa Yelusalemu, 2 niyo wauza, “Ekuhi umwanaelekwe, akunga atende Seuta ywa Wayahudi?Chiwona ntondo yakwe umo ikalaila ko ulailo wedizuwa, ivyo chiza kumvikila.”

3 Seuta Helode eze eve ayo, engilwa nichinyulu, hamwenga na chila yumwenga wo mziwa Yelusalemu. 4Awetangawakulu wawalavyan-tambiko wose hamwenga na wahinyi wa Sigilizina kuwauza, “Kulisito Mkombola nelekwe kuhi?”

5 Wahitula, Nelekwe mo mzi wa Beselehemu,uko Yudeya. Vino nivyo alongile, muwoni6 Beselehemu mwe isi ya Yuda,Weye hwi wa udumomgati mo ulongozi wa Yuda,kwaviya nalawe chilongozi mwakonaalongoze wantu wangu wa Izulaeli.

7 Vikaheza Helode awetanga wamanyi wantondo wajeni walaile ko ulailo we dizuwa komdugano wa chinyele nakubunkula chipindi cha

chindedi chilaile intondo. 8Niyo awasigila waiteBeselehemu kwa sigilizi zino, “Hitani mkalondevyedi mwana alekwe, aho namumwone, mwizemnigambile, chani nami hamvikile.”

9 Weze waheze kumwiva Seuta, watozasila waita, ntondo nayo waiwonaga ko ulailowe dizuwa yawalongoza hadya eli umwana.10 Weze waiwone intondo, niyo weleleswa.11 Wengila mwe nyumba, weze wamwoneumwana hamwenga na mamiyakwe Maliyamu,wafika madi kumvikila. Walavya majeleko yawona kumwinka, zahabu, mavuta ya yombe kuluyakwitangwa manemane na uvumba.

12 Niyo wauya kwe kaya yawo kwa sila ntuhu,kwaviya Chohile awafundaga mwe sozi wasekuyakwa Helode.

Kunyilikila Misili.13 Weze wahalawe mndima ywa kwem-

bingu ywa Zumbe amlaila Yusufu mwe sozinakumgamba, “Helode namlonde umwana chaniamkome. Ivyo halaweni, mguhe umwanahamwenga na mamiyakwe mnyilikile Misili,mwikale uko kubula hadya hunga hugambileuhalawe.”

14 Ivyo ahalawa, amguha umwana hamwengana mamiyakwe nechilo na kwita Misili, 15 hantuekalaga kubula mo kubanika kwa Helode. Vinovyadamanyikaga saviya Zumbe alongaga ku-jinkila muwoni vilaila chindedi, “SimwitangaMwanangu kulaila Misili.”

Kukomwa kwa wana.16 Helode eze abunkule kugamba wajeni

walaile ko ulailo we dizuwa wamzunguluka,kengilwa ni maya. Alavya sigilizi za kukomawana chilumemweBeselehemuhamwenganawemjihi wata mihilimomidi na wadodo wawo. Vinovyadamanyikaga kutimilana na viya amanyagakwa awajeni mwe chipindi che ntondo yalailaga.

17 Naho uwoni wa muwoni Yelemiya wachin-taga saviya alongaga,18 “Izwi diivika kulaila uko Lama,ndilo ya usungu na malombolezo,Laheli akuwaila wanawe,haungile kuhembelezwa,kwaviya nendile wabanika.”

Kuya kulaila Misili19Helode eze abanikemndimaywakwembingu

ywa Zumbe amwizila Yusufu mwe sozi ukoMisili, 20na kumgamba, “Halawe,mguheumwanahamwenga na mamiyakwe mfose muye mwe

MATAYO 2:21 3 MATAYO 4:11isi ya Izulaeli, kwaviya wadya nawakaungawamkome umwana wabanika.” 21 Elo Yusufuahalawa, amguha umwana hamwenga namamiyakwe, wafosa wauya Izulaeli.

22 Mna Yusufu eze eve kugamba Alikelayonendile akalongoza hantu ha tatiyakwe Helodesaviya zumbe ywa Yudeya, nakogoha kwita uko.Enkagwa sigilizi mwe sozi, ivyo aita mwe si yaGalilaya. 23 Kaita kwikala mwe mzi ukwitangwaNazaleti. Ivyo viya wawoni walongaga vilaila,“Netangwe Mntu ywa Nazaleti.”

3Kulonga kwa Yohana Mta kubatizaMako 1:1-8; Luka 3:1-18; Yohana 1:19-28

1 Mazuwa ayo Yohana Mta kubatiza alaila kwenyika ya Yudeya na kukonga kulonga. 2 Agamba,“Kweilenimasa yenyu, kwaviyaUseutawa kwem-bingu wi hajihi!” 3Yohana nuyomntu alongagwani muwoni Isaya akagamba,“Izwi dya mntu aguta kwe nyika,‘Malanyani sila ya Zumbe,chulusani sila zose akunga ajinkile!’ ”

4 Suche za Yohana zadamanyagwa kwamazoyaya ngamiya, mwe chigudi chakwe avalaga msipiudamanywe kwa nchingo. Nkande yakwe nanisije na uchi. 5 Elo wantu kulaila ntendele zose zaYudeya wambasaga Yohana kulaila Yelusalemuna kolongo dyose dyomto Yolodani. 6Weze weileamasa yawo, niyo awabatiza mo mto Yolodani.

7Yohana eze awoneMafalisayo naMasadukayowalozize wakeza chani awabatize, awagamba,“Nyuwe welekwa wa nyoka! Ni yuhi awagam-bileni mwadaha mwenege nkanto ya Chohileakunga aigale kwenyu? 8 Elo lagisani kwantendwa zedi kugamba mweila masa yenyu.9 Naho msekufanyanya kugamba mwadahamwegombele mkagamba Bulahimu ni tatiyetu. Nawagambilani kugamba Chohile adahakuguha mayuwe yano nakuyatenda welekwawa Bulahimu! 10 Hoya imalanywa kale kukantamasina ye miti, chila mti haukweleka matundayedi naukantwe na kudulwa mo moto. 11 Miyenawabatizani kwamazi kulagisa kugambamweilamasa, yudya neze umohahezamiye nawabatizenikwa Muye Ukukile na kwa moto. Ni mkulukujinka miye, naho sikuwagila kwinula vilatuvyakwe. 12Ana lungo momkono wakwe kuhetelankande zoseni. Ngano yakwe naike mwe digulu,mna mahofya nayoke mo moto haukusila.”

Ubatizo wa YesuMako 1:9-11; Luka 3:21-22

13 Chipindi icho Yesu niyo eza kulaila Galilayakubula mo mto wa Yolodani chani abatizwe niYohana. 14 Mna Yohana nakonga amchindeakamgamba, “Miye nuyo hungwa nibatize niw-eye,” “mna kwiza kwangu!”

15 Mna Yesu amhitula, “Leka vitende ivyohaluse. Mwe isila ino nachidamanye vyoseniviwoneke vyedi kwa Chohile.” Ivyo Yohana azu-mila.

16 Aho Yesu eze abatizwe, afosa mwa mazi.Niyo imbingu yagubuka, na kuwona Muye waChohile ukasela saviya suwamanga nakum-langaza. 17 Niyo izwi dyalonga kulaila kweimbingu, “Yuno nuyo mwanangu akuniwagilahungisa.”

4Kujezwa kwa YesuMako 1:12-13; Luka 4:1-13

1 Yesu niyo alongozwa ni Muye Ukukile kwenyika chani ajezwe ni Mwavu. 2 Eze afungekudya kwa mazuwa milongo mine chilo na msi,Yesu niyo alumwa nisala. 3 Niyo Mwavu am-basa nakumgamba, “Uneva wi mwana Chohile,yahitwile mayuwe yano yatende migate.”

4 Mna Yesu ahitula, “Mawandiko Yakukileyagamba, ‘Wantu hawakudaha kwikala kwa mi-gate iyodu, mna kwa chila ulosi Chohile aku-longa.’ ”

5 Niyo Mwavu amwigala Yesu Yelusalemu, MziUkukile, amwika kulanga ko lunenengwe lweNyumba nkulu ya Chohile, 6 nakumgamba, “Un-eva chindedi wi Mwana Chohile, kwedule hasi,kwaviya mawandiko yagamba.‘Chohile nawasigile wandima wa kwembingu

wakwe,nawakutoze na mikono yawo,chani usekwekobadisa mwe yuwe iviga vyako.’ ”

7Yesu ahitula, “MnamawandikoYakukile nahoyagamba, ‘Usekumjeza Zumbe Chohile ywako.’ ”

8 Niyo Mwavu amguha Yesu, amwigala mwelugulu lutali vidala nakumlagisa useuta wose weisi na ukulu wakwe. 9 Mwavu agamba, “Vinovyoseni nahwinke uneva unafikamadi univikile.”

10 Yesu niyo ahitula, Shetani halawe!Mawandiko Yakukile yagamba, Mvikile ZumbeChohile ywako naho msankanile uyodu!

11 Niyo Mwavu amleka Yesu, wandima wakwembingu niyo weza kumwambiza.

MATAYO 4:12 4 MATAYO 5:16Yesu akonga ndima yakwe uko GalilayaMako 1:14-15; Luka 4:14-15

12 Yesu eze eve kugamba Yohana Mta kubatizakajelwa mndani, aita Galilaya. 13 Hekale Naza-leti, mna kaita Kapelinaumu, mzi wi hankandahe diziwa dya Galilaya, mwe si ya Zabuloni naNafutali. 14 Uwoni wa muwoni Isaya alongagauchinta.15 “Isi ya Zabuloni hamwenga ne isi ya Nafutali,mwe isila ikwita kwe bahali, kwe ntendele ntuhu

yo mto Yolodani,Galilaya, si ya sawo Wayahudi!16 Wantu wakwikala mwe chizanawawone ulangazi mkulu.Mwe wadya wakwikala mwe isi ya chiza ya fileulangazi naulangaze.”

17 Kukongela aho Yesu kakonga kulonga ulosiwakwe, “Kweileni masa yenyu, kwaviya Useutawa kwembingu wi hajihi!”

Yesu etanga walowa samaki waneMako 1:16-20; Luka 5:1-11

18 Umo Yesu akajinka mnkanda mwe diziwadya Galilaya, awona walukolo waidi walowasamaki, Simoni akwitangwa Petulo na mlukoloywakwe akwitangwa Anduleya, wakalowa samakimwe diziwa na lwavu. 19Yesu awagamba, “Nitim-ilani, naniwahinye mtende walowa wantu.”20Aho waleka izinyavu zawo wamtimila.

21 Eze ajende jende awawona walukolo watuhuwaidi, Yakobo na Yohana, wana wa Zebedayo.Nawe mwe ngalawa na tati yawo Zebedayo,wakasuma nyavu zawo vyedi. Yesu awetanga,22 aho wayasa ingalawa hamwenga na tati yawo,wamtimila.

Yesu Ahinya na kuhonyaLuka 6:17-19

23 Yesu aita mwe isi yose ya Galilaya, akahinyamwe nyumba ya Chiyahudi ya kuvikila, akalongaMbuli Yedi yo Useuta wa Chohile, na kuho-nya wantu wata manyonje yesimile. 24 Mbulizakwe zizagala mwe isi yose ya Siliya, ivyowantu wamwigaila wadya woseni na wakahuma,wa kuhuma manyonje yesimile na masulumizo,wantu wata mpepo, na wata chifutu hamwengana wantu waholomale. Yesu naye kawahonyawoseni. 25 Fyo kulu dimtimila kulaila Galilaya naDekapoli si ina mizi mlongo, kulaila Yelusalemu,Yudeya hamwenga ne isi mwe ntendele ntuhu yomto wa Yolodani.

5Mahinyo ko lugulu

1 Yesu eze awone fyo dya wantu niyo akwelakwe lugulu, uko niyo ekala hasi. Wanampinawakwe wambasa, 2niyo akonga kuwahinya.

Chinyemi cha chindediLuka 6:20-23

3 Nawajimbikwe wadya wachiwa wa chimuyewakumsinya Chohile,

Useuta wa kwembingu ni wawo!4 Nawajimbikwe wadya wata chinyulu,kwaviya Chohile nawafile mbazi!5 Wajimbikwe ni wahoile,kwaviya nawalisi isi!6 Chinyemi ni kwa wadya wakungisa kudamanya

yawoneke yedi kwa Chohile,Chohile naweguse!7 Chinyemi ni kwawadyawakufilambazi watuhu,Chohile nawajimbike!8 Chinyemi ni kwa wadya wata moyo ulenguke,nawamwone Chohile!9 Chinyemi china waivanyi, kwaviya nawetangwe

wana wa Chohile.10 Ujimbiko ni kwa wadya wakwihizwakwachausa cha kuwoneka wedi,kwaviya useuta kwembingu ni wawo.

11 “Mjimbikwa nyuwe chipindi wantuwakawahulutani na kuwasulumizani na kuwa-longani vihiye kwa chausa changu. 12Mtende nachinyemi na kubweda, kwaviya mwikiwa ntunyonkulu kwembingu. Vino nivyo wawoni wekalagaumo nyuwe hamwinati kusulumizwa.

Munyu na UlangaziMako 9:50; Luka 14:34-35

13 “Nyuwe saviya munyu mwe isi. Mna unevamunyu ukaza ulumunyu lwakwe, naudamanywevivihi munyu vituhu? Haikuwagila kwa cho-chose, mna udulwe hasi nakujatwa ni wantu.

14 “Nyuwe mwi ulangazi mwe isi. Mzi mwelugulu haukwefisa. 15Naho wantu hawakuwashataa niyowazika kwedivungu. Mnawazikamlangamwe chiya cha kwikiya taa, niyo zalangaza kwachila yumwenga mwe nyumba. 16 Mwe ivyo,ulangazi wenyu na naulangaze mwa meso yawantu, chani wawone ntendwa zenyu zedi nakumtunya Tati yenyu ywa kwembingu.

Sigilizi ya Musa na Mawandiko ya Wawoni

MATAYO 5:17 5 MATAYO 5:4717 “Msekufanyanya siza kuhigana na Sigilizi

ya Musa na mahinyo ya wawoni. Sizile kuhi-gana nayo, mna kutenda mahinyo yawo yach-inte. 18 Nawagambilani chindedi, kubula uh-elo we mbingu ne isi, hachihali chidodo heguhadodo vitendese ha sigilizi nahauswe kubulachila chintu chichinte. 19 Elo, yoyose hekutimilahata umwenga mwe miko ikigwe hata hegu nimdodo na kuhinya watuhu kudamanya ivyo, na-tende mdodomo Useuta wa kwembingu. Vituhu,yoyose akutimila Sigilizi nakuhinya watuhu ku-damanya saivyo, natende mkulu mo Uzumbe wakwembingu. 20 Ivyo, nawagambilani kugamba,namdahe kwingila mo Useuta wa kwembinguuneva du hegu mna kuwoneka wedi kuwa-jinka wahinyi wa Sigilizi na Mafalisayo mwe ku-damanya viya Chohile akunga.

Mahinyo mwe mayaLuka 12:57-59

21 “Mwiva kugamba aho kale wantu wagam-bilagwa, ‘Usekukoma, mntu yoyose akudamanyaivyo na akantilwe.’ 22 Mna miye nawagambilanikugamba yoyose akumwihiwa mlukolo ywakweaungwa akantilwe. Naho, yoyose akumgambamlukolo ywakwe ‘Weye wi ywa bule!’ Negalwekwe chitala, naho akumgamba mlukolo ywakwekugambawimchilalu nehose kwigalwa kwebomehedina uhelo. 23 Ivyo uneva waunga kumlavizajeleko Chohile mwe nchanja yo kulaviza ntam-biko niyo wakumbuka kugamba kulemana namlukolo ywako, 24 asa idilavyo dyako kulongozikwe nchanja yo kulaviza ntambiko, hita mke-vane na mlukolo ywako, ukaheza uya ukalavyweidilavyo dyako kwa Chohile.

25 “Uneva mntu akulaha ivanani hemwinatikabula kwechitala, chani mlahi ywako anasekuk-winkiza kwa mkanta, akunga akwinkize kwamndima mnkondo, nawe naujelwe mndani.26 Chindedi nakugambila, uko nawikale kubulaaho nobinde kuliha maliho ya nkomelezo.

Mahinyo mwe ugonyi27 “Mwiva kugamba navilongwa, ‘Mseku-

gonya.’ 28Mna nawagambilani yoyose akumsinyamvyele na kummeila mate kamgonya kale nayemo moyo wakwe. 29 Elo uneva ziso dyako dyakulume dyakuhosa ukole masa, ding'ole udidule!Ni vitana vidala waze hantu ho umwili wakokuleka umwili wako mjima kudulwe kwe dibomehedina uhelo. 30 Uneva mkono wako wakulumewakuhosa ukole masa, ukante uudule! Ni vitana

vidala waze hantu he vitago vyako kuleka umwiliwako mjima kudulwa mwe dibome hedina uhelo.

Mahinyo mwe Kwasa mvyeleMatayo 19:9; Mako 10:11-12; Luka 16:18

31 “Naho vilongwa, ‘Yoyose akumwasamkaziwe amwinke mawandiko ya kumwasa.’32 Mna nawagambilani kugamba yoyoseakumwasa mkaziwe, mna siyo kwachausa chachilanga, amtenda mkaziwe yudya agonywauneva ana solwa vituhu. Naho akumsola uyoasigwe naye ni mgonyi.

Kwelisa33 “Naho mwiva kugamba aho kale navi-

longwa, ‘Msekwelisa udanti, mnamdamanye viyamungile mumdamanyize Zumbe.’ 34 Mna miyenagamba, msekwelisa ng'o, hata kwembingu,kwaviya nicho chigoda cho uzumbemazuwa yosecha Chohile, 35 hegu mwe isi, kwaviya ni hantuhakwikiya viga vyakwe, hegu mwe Yelusalemu,kwaviya nuwomzi wa Seutamkulu. 36Naho usek-welisa kwa mtwi wako, kwaviya hukudaha ku-damanya hata luvili lumwenga lutende lung'ailehegu lutitu. 37 Mna ‘Nivyo’ itende ‘Nivyo’hegu ‘Bule’ itende ‘Bule.’ Vituhu vikujinka ahovyalawa kwa Mwavu.

Mahinyo mwe kuvuzizaLuka 6:29-30

38 “Mwiva kugamba vilongwa, ‘Ziso kwa ziso,naho zino kwa zino.’ 39 Mna miye nawagambi-lani, msekuhigana na mntu mwavu, uneva mntuakakuhuta mwe funda ya kulume, mhitwile in-tuhu nayo. 40Naho mntu akakwigala kwe chitalakukulaha kwa nkazu yako, mlekeile ne dijohonadyo. 41 Naho mntu anakunga ujende mailiimwenga, jenda naye mbili. 42 Mwinke akuku-lombeza, naho usekumlemeila akukulombeza.

Kunga WankondoLuka 6:27-28, 32-36

43 “Mwiva kugamba navilongwa, ‘Waungewambuyazo, wehiwe wankondo wako.’ 44 Mnamiye nawagambilani, waungeni wankondowenyu naho walombezezeni wadya wakuwasu-lumizani, 45 chani mkatende wana wa Tate ywakwembingu. Kwaviya alangaziza zuwa dyakwekwawantuwavu nawantuwedi, naho anyesa fulakwa wadya wakuwoneka wedi na hewekuwagila.46Namwinkigwe jeleko dyani kulaila kwa Chohileuneva mkawaunga wadya wakuwaungani? Hatawachisanya kodi wadamanya saivyo! 47 Naho

MATAYO 5:48 6 MATAYO 6:26uneva mwasimwila na walukolo wenyu du,mdamanya vihi vitendese? Hata hewemzumileChohile wadamanya saivyo! 48 Mwaungwamchinte, saviya Tati yenyu wa kwembinguachintile!

6Mahinyo ya kulavya kwa watakunga

1 “Msinyise msekudamanya wedi mwameso ya wantu, chani wawasinyeni, kwaviyamnadamanya ayo hamkuhokela ntunyo kwa Tatiyenyu ywa kwembingu.

2 “Ivyo umo ukenkiza malavyo, usekuvilagunda kwa mntu yoyose saviya wasongaganyiwakulombeza mwe nyumba zo kuvikila na mwesila, chani watunywe ni wantu. Nawagam-bilani ichindedi, wahokela kale ntunyo yawo.3Mna nyuwe mkalavya malavyo damanyani kwachinyele, usekuleka mkono wako wa kumosoumanye chiya chikudamanywa ni wa kulume,4 Chani lavyo dyako ditende dya chinyele. Tatiyako, akuwona vikudamanywa chinyele, naku-tunye.

Mahinyo ya kumlombeza ChohileLuka 11:2-4

5 “Umo mkamlombeza Chohile, msekutendasaviya wasongaganyi! Waunga kuchimalawakamlombeza Chohilemwe nyumba zo kuvikilana mwe zikaya, chani wawonwe ni chila mntu.Nawagambilani chindedi wahokela kale ntunyoyawo. 6 Mna ukamlombeza Chohile, ingila mwechumba chako vugala ulwivi, niyo walombezakwa Tati yako, hekuwoneka. Tati yako naye,akuwona vya chinyele, nakutunye.

7 “Mkamlombeza Chohile, msekulonga mbuliheziligane, saviya wantu hewemzumile Chohilewakutenda, wakufanyanya chohile wawo nawevekwaviya walombezesa. 8 Msekwikala sa awo.Tati yenyu kavimanya kale viya mkunga umonyuwe hemnati kumlombeza. 9 Elo msinyise ivyomkungwa mlonge mkalombeza kwa Chohile,‘Tati yetu ywa kwembingu,zina dyako Dikukile ditogolwe,10 Useuta wako na wize,hano he isi saviya vi kwembingu.11 Chinke mdyo wetu chikunga dyelo.12 Chilekeile masa yetu,saviya chikulekeila masa chidamanyizwe ni

watuhu.13 Usekuchijela mwe majezo,mna uchambule na yudya Mwavu.

Kwaviya uzumbe ni wako na udahi na ukulumazuwa yoseni.

Navitende ivyo.’14 “Uneva mkawalekeila wantu watuhu

masa yawo wawadamanyize, Tati yenyu ywakwembingu nawalekeileni seivyo. 15 Mnauneva hamuwalekeile watuhu, Tati yenyu nayehawalekeileni masa yenyu mdamanye.

Mahinyo ya kufunga16 “Umo mkafunga, msekusinyala izi nyuso

zenyu saviya wasongaganyi wakutenda. Walekaviya weli chani wamanyike kugamba wafunga.Nawagambilani, wahokela kale maliho yawoyachintile. 17 Mna weye ukafunga hwi kudya,kuluguta mavuta mo uso naho uchane izi filizako, 18chaniwatuhuwasekumanya kugambaku-funga, Tati yako uyodu, hekuwoneka, namanye.Tati yako, akuwona ukudamanya chinyele, naku-tunye.

Ugoli KwembinguLuka 12:33-34

19 “Msekwikiya ugoli hano he isi, ukubalangwani sondo na nkanga, wabavi nawo wavuna nakubawa. 20 Mna, ikani ugoli wenyu kwem-bingu, sondo na nkanga havikudaha kubalangana wabavi nawo hawakudaha kuvuna na kubawa.21Kwaviyamoyowakonawikale hadya ugoliwakowili.

Ulangazi wa mwiliLuka 11:34-36

22 “Meso yekala enga taa yo umwili. Unevameso yako yawona vyedi, umwili wako mjimanaulangazwe, 23 mna uneva ameso yako yaiha,umwili wako nawikale mwe chiza. Elo unevaulangazi wi mwako ni chiza, nakutende na chizachivivihi!

Chohile na UgoliLuka 16:13; 12:22-31

24 “Hahali akudaha kutenda mtumwa ywamazumbe waidi, namwihiwe yumwenga naku-munga umtuhu, namtunye yumwenga nakubelaumtuhu. Hamkudaha kusankanila woseniChohile hamwenga na ugoli.

25 “Vino nivyo vikuleka huwagambilanikugamba msekwogoha mwe mbuli za nkande navya kunywa vikunga vikaleka mkatenda wajima,hegumwe suche za mili yenyu. Vino, ujima suwowedi kujinka nkande? Naho mwili suwo wedikujinka suche? 26 Kaulani wadege, hawakuhandambeyu, kuchisanya nkande nakuika mwe

MATAYO 6:27 7 MATAYO 7:26magulu. Mna Tati yenyu ywa kwembinguawasinya! Nyuwe hamwi wedi kujinka wadege?27Vino hana yumwenga mgati mwenyu akudahakujenyeza ujima wakwe hadodo, hegu utaliwakwe hadodo?

28 “Naho ni mbwani kwevinya mwe suche?Kaulani viya maluwa ya kumbago yakukula,hayakudamanya ndima hegu kwesumila suche.29 Mna nawagambilani kugamba hata ZumbeSulemani na ukulu wakwe woseni nahana suchentana sa luwa dimwengamwe yano. 30Ni Chohileakuvisa zani dya kumbago, diya dyelo diyahonaluvi, dyokwa. Hana uchindedi utendese wakuwavisa nyuwe? Nyuwe wata uzumizi mjeche!

31 “Ivyo msekwogoha, mkagamba, ‘Nachidyembwani? Nachinywe mbwani? Hegu nachivikembwani?’ 32 Vino nivyo ivintu hewekuzumilawakufanyanya. Tati yenyu ywa kwembingu kav-imanya kugamba mwaunga vino vintu vyoseni.33 Mna kujinka yoseni, mfanyanye Useuta waChohile na wedi wakwe, naye nawenkeni vyosenivituhu. 34 Elo msekusankanila mbuli za luvi,neyevinye yenye. Chila zuwa dina mbuli zakwe.

7Kukantila watuhuLuka 6:37-38, 41-42

1 “Mse kukantila watuhu, chani Chohile nayeasekuwakantilani, 2 Kwaviya sila na mjesezekukantila watuhu, nizo na mkantilwe. 3 Ni mb-wani ukusinya kabasi ke mwe ziso dya mlukoloywako, hwikusinya msomo wi mwe ziso dyako?4 Wadaha vivihi kulonga kwa mlukolo ywako,‘Goja nuse kabasi ke mwe ziso dyako,’ weyemwenye una msomo mwe idiziso dyako? 5Weyemsongaganyi! Konga kulavya msomomwe dizisodyako, naho naudahe kuwona vyedi kulavyakabasi ke mwe ziso dya mlukolo ywako.

6 “Msekwinka makuli vintu vikukile, nahomnase kuzidwila nguluwe salu zenyu za yombekulu zinase kujatwajatwa.

Lombeza, uza, Towa hodiLuka 11:9-13

7 “Lombezani, naywi namhokele, londani,naywi namuwone, towani hodi, naywi namvug-wilwe. 8 Mna chila akulombeza nahokele, nahochila yumwenga akulonda nawone, akutowa hodinavugwilwe. 9Hana yumwenga ywenyu tati ywamntu akumwinka mwanawe yuwe akamlombezamgate? 10 Hegu namwike nyoka akamlombezasamaki? 11 Elo uneva nyuwe wavu mmanyakwinka wana wenyu vintu vyedi. Tati yenyu ywa

kwembingu hawenkise vintu vyedi kwa wadyawakumlombeza!

12 “Damanyizani watuhu viya mkungawawadamanyizeni, nyuwe nanywi mwawadamanyizagwa seivyo, vino nivyo ili Sigiliziya Musa na mahinyo ya wawoni.

Sila finyuLuka 13:24

13 “Ingilani mwe sila sisili, kwaviya sila yakwe bome hedina uhelo ni zangalamu naho nimpufu, walozize wagwila isila iyo. 14 Mna silaikwiza ko ujima ni sisili, naho ni ndala, ni wajechewakwiigwila.

Mti na matunda yakweLuka 6:43-44

15 “Mkaulise wawoni wadanti, wamwizilaniwekale kwa kuse saviya wavaile suche za ngoto,mna mndani mwawo wekala saviya mauzi.16 Namuwamanye kwa yadya wakudamanya.Miwa haikudaha kweleka zabibu, naho mibalutihaikulavya tini. 17Mtiwedi welekamatunda yedi,mti wihiye nawo haukudaha kweleka matundayedi. 18 Mti wedi haukudaha kweleka matundayehiye, mti wihiye nawo haukudaha kwelekamatunda yedi. 19 Chila mti hawikweleka tundadyedi nausengwe niyo wadulwa ko moto. 20 Ivyo,wawoni wadanti namuwamanye kwa yadyawakudamanya.

SakumanyizeLuka 13:25-27

21 “Suyo chila yumwenga akunitanga ‘Zumbe,Zumbe’ akunga engile mo Useuta wa kwem-bingu, mna wadya du wakudamanya viya Tatiyangu ywa kwembingu akuwaunga wadamanye.22 Umo zuwa dya Ukanti dikabula, walozizenawanigambe, ‘Zumbe, Zumbe! Hachilongileulosi wa Chohile kwa zina dyako, kwa zina dyakochigulusa mpepo na kudamanya mpituko ziloz-ize!’ 23 Aho naniwagambe, ‘Siwamanyizeni. Ha-laweni hangu, wantu wabanasi nyuwe!’

Wazesi waidiLuka 6:47-49

24 “Ivyo, yoyose akwiva ulosi wangu unonakuutimila kekala savya mntu mbala akuzenganyumba yakwe mwe luwe. 25 Fula inya, mitoimela na kubohola, nkung'unto isingisa. Mnanyumba haigwele, kwaviya msingi wakweuzengwa mwe luwe.

26 “Mna yudya akwiva ulosi wangu niyohakuutimila kekala saviya mntu mhezi azengile

MATAYO 7:27 8 MATAYO 8:28nyumba yakwe mwe msanga. 27 Fula inya, mitoimela na kubohola, nkung'unto isingisa inyumba,niyo yagwa. Ukugwa kwakwe ni msindo!”

Udahi wa Yesu28 Yesu eze aheze kulonga vintu vino, idifyo

niyo dyehelwa mwe viya ahinyize. 29 Hekalesaviya wahinyi wa Sigilizi, mna, kahinya kwaudahi.

8Yesu ahonya MntuMako 1:40-45; Luka 5:12-16

1 Umo Yesu eze asele kwa kagulu, fyo kuludimtimila. 2 Niyo eza mntu yumwenga mtamatana amfikila madi amgamba, “Zumbe,ukaunga wadaha kunitenda nilenguswe.”

3 Yesu achumiza umkono wakwe amdonta.Amgamba, “Naunga lenguswa!” Ahadya mtu uyoahona matana yakwe. 4 Niyo Yesu amgamba,“Tegeleza! Usekumgambila mntu, mna hita uke-lagise kwa mlavyantambiko, chani chila mntuakuwone kugamba kuhona, lavya lavyo diya ala-gize Musa.”

Yesu ahonya mndima ywa Mkulu ywa ChilumiLuka 7:1-10

5 Yesu eze engile Kapelinaumu, mkuluyumwenga ywa Chilumi ambasa na kumlombezaamwabize. 6 Amgamba, “Zumbe, mndimaywangu ni mnyonje kukaya, hakudaha kujendanaho alumiswa.”

7 Yesu amgamba, “Nanite hamhonye.”8 Yudya mkulu ahitula, “Zumbe, bule,” “Miye

sikuwagila weye wingile mwe nyumba yangu.Mna lavya ulosi du, mndima ywangu nahone.9Miye nami ni mntu nihasi he udahi wa wakulu,naho nina wankondo watuhu wehasi hangu.Nami hamgamba yumwenga, ‘So!’ Eza, nahohamgamba mtuhu, ‘Hita!’ Aita, naho hamgambamndima ywangu, ‘Damanya vino!’ Adamanya.”

10 Yesu eze eve ayo, kehelwa nakulonga kwawantu wakumtimila, “Chindedi nawagambilani,sinati kuwona yoyose mwe Izulaeli mta uzumizisa uno. 11 Nawagambilani kugamba, walozizenaweze kulaila ko ulailo wa zuwa na mwingilowa zuwa nakwikala hamwenga na Bulahimu,Isaka na Yakobo mwe Useuta wa kwembingu.12 Mna wadya wakunga watende mo Useuta nawadulwe kuse kwe chiza, uko nawaile na kusig-inta meno.” 13Niyo Yesu amgamba yudya mkulu

ywa nkondo, “Hita kaya, navitendeke saviya uzu-mile kwachausa chako.” Ahadya yudya mndimaniyo ahona.

Yesu ahonya wantu walozizeMako 1:29-34; Luka 4:38-41

14 Yesu niyo aita kukaya kwa Petulo, uko amb-wila nine vyala dya petulo, kagona mo lusazihakudaha homa. 15 Adonta umkono wakwe,ihoma yamlekela, achimala na kumsankanila.16 Chisingi chize chingile, wantu wamwigailaYesu wantu walozize na wata mpepo. Yesu agu-lusa mpepo zihiye kwa ulosi nakuhonya woseninawakalumwa. 17Adamanyaga ivyo kutenda viyaalongaga muwoni Isaya vilaile, “Yeye mwenyekaguha ubovu wetu nakuguha manyonje yetu.”

Wakunga watende Wanampina wakweLuka 9:57-62

18 Yesu eze asinye fyo dya wantu dimzun-guluka, awaunga wanampina wakwe wombokentendele ya kaidi ye diziwa. 19Mhinyi ywa Sigiliziyumwenga ambasa amgamba, “Mhinyi, miye nahutimile uko nawite.”

20 Yesu amhitula amgamba, “Mauzi yanamalundu na wadege wana masasa mlanga mwemiti, mna Mwana ywa Mntu hana heugono nakuhumula.”

21 Yumwenga mwa wanampina wakweamgamba, “Zumbe, ndakunileka nuyehamhambe tate.”

22 Yesu amhitula amgamba, “Nitimila, walekewabanike wahambe weyawe wabanike.”

Yesu anyamaza nkung'untoMako 4:35-41; Luka 8:22-25

23 Yesu akwela mwe ngalawa, wanampinawakwe nawo waita naye. 24 Aho wimbi kuludyatowa idiziwa, ngalawa neimwe nkondo yakudidimila. Mna Yesu na kagona. 25Wanampinawambasa wamwinula. Wamgamba, “Zumbe!Chikombole. Chafa!”

26 Yesu ahitula, “Ni mbwani mkogohesa?Chindedi uzumizi wenyu nimdodo!” Niyo enukana kukwahila inkung'unto namawimbi vinya-male, niyo kwatenda kwa ziziwalisa.

27 Chila yumwenga kehelwa. Wagamba, “Yunoni mntu ywani? Hata nkungunto na mawimbivyamwiva!”

Yesu ahonya wantu waidi wata mpepoMako 5:1-20; Luka 8:26-39

28 Umo Yesu eze abule mo mzi wa Gadalamwe ntendele ntuhu ye diziwa, adugana na

MATAYO 8:29 9 MATAYO 9:22wantu waidi wakulaila kwe zimbila. Wantuwadya wendaga na mpepo nkali zitendese nahonendile hahana mntu ukudaha kugwila isila iyo.29Ahowaguta, “Wachungambwani, weyeMwanaChohile? Kwiza kuchinka nkuto chipindi hachi-nati kubula?”

30 Nakuna fyo dya nguluwe dikudya hajihiaho. 31 Ivyo mpepo zamlombeza Yesu, “Unevawaunga uchiguluse, chigale mwe diya idifyo dyezinguluwe.”

32 Yesu awagamba, “Hitani.” Ivyo zafosanakwingila mwe zinguluwe. Fyo jima dye zingu-luwe dyagulukila kwe diziwa nakufila mwa mazi.

33 Wadimi nawakadima izinguluwe niyo wag-uluka kwita komzi, uko wakusimwila imbuli in-jima naviya vilaile kwa wadya wantu wata zim-pepo. 34 Ivyo chila yumwenga kulaila komzi kaitakumsingila Yesu, weze wamwone, wamlombezaamlawe mo umzi wawo.

9Yesu ahonya mntu aholomaleMako 2:1-12; Luka 5:17-26

1 Yesu engila mwe ngalawa, alaila ntendeleya kaidi ye diziwa nakwingila komzi wakwenakekala. 2 Wantu wamwenga wamwigailamntu aholomale, agonile mwe lusazi. Yesu ezeawone uzumizi wakwe, amgamba yudya aholo-male, “Mwanangu kwenke moyo, masa yakoyalekeilwa.”

3Niyowahinya Sigiliziwamwengawawagamba,“Yuno mntu amhuluta Chohile!”

4 Yesu kuno akamanya viya wakufanyanyamwe myoyo yawo, awagamba, “Ni mbwani mk-ufanyanya mbuli zihiye sa zino? 5Vihufu ni vihi,kugamba, ‘Masa yako yalekeilwa,’ hegu kugamba,‘Chimala ujende’? 6 Ivyo naunga mnamanyekugamba Mwana ywa Mntu ana udahi mwe isiwa kulekeila masa.” Elo amgamba yudya mntuaholomale, “Chimala, guha lusazi lwako witekaya!”

7 Uyo mntu achimala nakwita kaya. 8 Umowantu weze waviwone viya vilaile wogoha, nakumtunya Chohile kwa kumwinka udahi kwawantu.

Yesu amwitanga MatayoMako 2:13-17; Luka 5:27-32

9 Yesu ahalawa aho hantu, niyo ajenda jenda,awona mchisanya kodi, akwitangwa Matayo,kekala he ndima yakwe. Amgamba, “Nitimila.”

Matayo enuka na kumtimila.

10 Umo Yesu akadya nkande kukaya kwaMatayo, wachisanya kodi walozize na wata masawatuhu weza nakulungana na Yesu hamwengana wanampina wakwe he ndala. 11 Mafalisayowamwenga waviwona vino nakuwauza wanamp-ina wakwe, “Ni mbwani mhinyi wenyu akudya nawachisanya kodi na wantu wata masa?”

12 Yesu kaweva nakuwahitula, “Wantu wa-jima hawakunga mlaguzi, mna wadya wanyonjeawodu. 13 Hitani mkalonde Vikulongwa mwamawandiko Chohile alongaga. ‘Naunga mbazi,siyo ntambiko ya nyama.’ Miye mwenye sizilekunga wadya wakwefanyanya wawoneka wedi,mna wata masa.”

Kuuza mwe kufungaMako 2:18-22; Luka 5:33-39

14 Niyo wanampina wa Yohana Mta kubatizawambasa Yesu, wakauza, “Ni mbwani suwe cha-funga, Mafalisayo nawo wafunga, mna wanamp-ina wako hawakufunga ng'o?”

15 Yesu ahitula, “Vino wajeni wagonekwe mwenyinka wadaha kwikala na usungu umo umwalinauswe? Havikudahika! Mna zuwa dyeza umonyinka yo umwali nayuswe kwenyu, nawo nawa-funge.

16 “Hahali akusuma chilaka cha suche mpyamwe suche isakale, kwaviya chihya nachitat-ule suche isakale na kujela sakaza mwe isuche.17 Hahali akujela divai mpya mwe vyampa vyamikota visakale, kwaviya mikwiji naitulike, di-vai naitike, mikwiji naibanike. Mna divai mpyayaikwa mwe vyampa vya mikota vihya, vyoseninavikale mwe hali yedi.”

Mwana chiche ywa mkulu na mvyeleMako 5:21-43; Luka 8:40-56

18 Umo Yesu akalonga vino, mkulu yumwengawa Chiyahudi ambasa, amfikila madi nakugamba, “Mwanangu wa chiche kabanika.Mna so ujeleke mikono yako mwakwe, natendemjima.”

19 Ivyo Yesu afosa nakumtimila, wanampinawakwe nawo waita hamwenga naye.

20 Mvyele nakahuma unyonje wa kulawasakame kwa mihilimo mlongo na midi kamtimilaYesu hanyuma niyo adonta lepe dye suche yaYesu. 21 Egamba mwenye, “Uneva du ninadontaisuche yakwe, na nihone.”

22 Yesu ahitukila kunyumaniyo amwona yudyamvyele, amgamba, “Kwenke moyo, mwanangu

MATAYO 9:23 10 MATAYO 10:17ywa chiche! Uzumizi wako ukuhonya.” Ahoyudya mvyele atenda kahona.

23 Niyo Yesu aita kukaya kwa yudya mkulu.Eze awone wantu wakachema nchemo za ndilokuno fyo dya wantu wakatula lwasu, 24 agamba,“Chila yumwenga afose! Yuno mwana chichehabanike, kata kugona du!” Niyo wose wamseka.25Mna wantu weze wafose, Yesu niyo engila mwechumba nachina umwana uyo, amtoza mkono,umwana naye achimala. 26 Mbuli zo ulosi unozijenyela mwe isi idya yose.

Yesu ahonya mantuntu waidi27 Yesu ahalawa hadya hantu, umo akajenda,

mantuntu waidi wakonga kumtimila. Waguta,“Mwana ywa Daudi, chifile mbazi!”

28 Yesu eze abule kukaya, wadya mantuntuwaidi wambasa, niyo awauza, “Mwavizumilakugamba nadaha kuwahonya?”

Wahitula, “Zumbe, nivyo!”29 Niyo Yesu adonta ameso yawo na kugamba,

“Navilaile, saviya mzumile!” 30 Niyo meso yawoyagubuka. Yesu awasigila kwa nguvu, “Msekwii-longa imbuli ino kwa yoyose!”

31 Mna wahalawa nakulonga mbuli za Yesumwe isi idya yose.

Yesu ahonya chimumu32 Umo wantu wakahalawa, wantu wamwenga

wamwigaila Yesu chimumu kwaviya nendile anampepo. 33 Mna aho mpepo ize iguluswe, uyomntu akonga kulonga, chila yumwenga kehelwa.Wagamba, “Hachinati kuwona chintu sa chinomwe Izulaeli!”

34 Mna Mafalisayo wagamba, “Mkulu ywampepo nuyo akumwinka Yesu udahi wa kugulusampepo.”

Yesu afila mbazi wantu35 Yesu azunguluka kutalamkila mizi na kaya

zoseni. Kahinya mwe nyumba zo kuvikila, aka-longa Mbuli Yedi yo Useuta, nakuhonya wantuwata manyonje na maine yesimane. 36 Eze awonefyo dya wantu, umoyo wakwe niyo wawafilambazi, kwaviyawekalawatawoga kunowasokele,saviya ngoto hezina mdimi. 37 Ivyo awagambawanampina wakwe, “Ulozo uloza, mna wavuni niwajeche. 38 Mlombezeni Zumbe mta ywa uvuni,egale wandima kuchisanya ulozo wakwe.”

10Wasigilwa mlongo na waidi wa YesuMako 3:13-19; Luka 6:12-16

1 Yesu kawetanga wanampina wakwe mlongona waidi, awenka udahi wakugulusa mpeponchafu na kuhonya chila unyonje. 2 Mazinayawo wasigilwa mlongo na waidi ni yano, ywankongoni Simoni akwitangwa Petulo, namlukoloywa Anduleya, Yakobo mwana ywa Zebedayo,hamwenga na mlukolo ywakwe Yohana, 3 Filipona Batolomayo, Tomaso na Matayo mchisanyakodi, Yakobo mwana Alifayo, na Tadeyo, 4 SimoniZelote, na Yuda Isikaliyote yudya amhituke Yesu.

Yesu asigila ndima kwa Wasigilwa mlongo nawaidi

Mako 6:7-13; Luka 9:1-65 Yesu kawasigila wasigilwa mlongo na waidi

na kuwenka malagizo yano, “Msekwita kwawantu sawo Wayahudi naho msekwingila mwemizi ya Wasamaliya. 6 Mna hitani kwe ngotozagile za nyumba ya Izulaeli. 7Mo kwita kwenyumkalonge kugamba. ‘Useuta wa kwembingu wihaguhi!’ 8Honyani wanyonje, uyusani wabanike,lengusani wata matana, gulusani mpepo. Ham-lihile udahi uwo, nyuwe nanywi msekunga cho-chose. 9Mwe mikwiji yenyu msekuguha zahabu,hela, hegu matundu ya shaba. 10 Msekuguhamkwiji wa kulombezeza mwe sila, suche ntuhu,vilatu, hegu nkome. Kwaviya mdamanya ndimaaungwa ahokele maliho yakwe.

11 “Mkengila mwe mzi wowose hegu kaya, lon-dani mntu akunga awahokele, ikalani mwakwekubula aho mkunga mhalaile. 12 Mnengila mwenyumba walamseni wakaya wa mwe nyumba iyo.13 Uneva wantu we nyumba idya wakawahokela,watende na utondowazi udya muwaungile, mnawanawalemela, utondowazi wenyu uwawiyeni.14 Uneva mntu yeyose na alemele kuwahokela,hegu kuwetegeleza, ilaweni nyumba iyo heguumzi uwo, naho mkungunte iditifili mwe vigavyenyu. 15Nawagambilani chindedi, mwe dizuwadyo kukantilwa, Chohile na awafile mbazi wantuwa Sodoma na Gomola kujinka wantu wo umziudya!

Masulumizo yakwizaMako 13:9-13; Luka 21:12-17

16 “Kwetegelezeni! Nawasigila saviya ngotomgati mwe mauzi. Msinyise saviya nyoka, nahomhole saviya suwamanga. 17Mkaulise! Kwaviyanawawegaleni mwe vitala naho nawahute nkome

MATAYO 10:18 11 MATAYO 11:9mwe zinyumba zo kuvikila. 18 Namwigalwekulongozi kwa wakulu na maseuta kwa chausachangu, chani mlavye ukuzi wa Mbuli Yediya Chohile kulongozi kwawo na kulongozi kwawantu sawo Wayahudi. 19 Umo wanawegalanimwe vitala, msekogoha kugamba namgaze hegunamhitule vivihi, mkabula namwinkigwe yoku-longa. 20 Kwaviya sawo nyuwe mkunga mlonge,mna Muye wa Chohile nuwo naulonge kujinkilanyuwe.

21 “Mlukolo namhose mlukolo mnyaweakomwe, tati ya mntu na amhose mwanawe,wana nawawahitukile welesi wawo nakuwakoma. 22 Wantu wose nawawehiweni kwachausa che dizina dyangu. Mna akunga ajijimizekubula koudumo, nuyo akunga akombolwe.

23 “Umo wakawasulumiza mwe mzi umwenga,gulukilani mwe mzi mtuhu. Nawagambilanichindedi hambinde kujenda mwe mizi yose yaIzulaeli Mwana ywa Mntu hanati kwiza.

24 “Mwanampina suyomkulu kumjinkamhinyiywakwe, hegu mndima hakumjinka mkuluywakwe. 25 Vyachinta mwanampina kutendasaviya mhinyi ywakwe, na mndima kutendasaviya mkulu ywakwe. Uneva wamwitanga mtaikaya Belizebuli, ivyo hawawetange awakayamazina yehiyise!

Akungwa ogohigweLuka 12:2-7

26 “Ivyo, mse kuwogoha wantu awo. Chilachigubikwe nachigubulwe, naho chila chifisigwenachimanyike. 27 Huwagambilani nyuwe mwechiza, ilongeni kung'aile, naho mbuli mkuivaikatakaliswa, ilongeni mwa wantu mlanga mwenyumba. 28 Mse kuwogoha wadya wakukomaumwili, mna hawakudaha kukoma imyuye.Ywa kogoha ni yudya akudaha kuukoma mwilihamwenga no muye mo umoto we bomehedina uhelo. 29 Wadege waidi watagwa tundudimwenga. Mna hahali yumwengamgati mwawoakunga agwe hasi Tati ywawo hevimwagile.30 Mna kwenyu, hata fili zose mwe mitwi yenyuziwazwa. 31 Ivyo mse kogoha, nyuwe mwi wedikujinka wadege walozize!

Kumzumila na kumlemela KulisitoLuka 12:8-9

32 “Chila akunizumila mwa meso ya wantu,miye nami nanimzumilemwameso ya Tati yangukwembingu. 33 Mna akunilemela mwa wantu,nami nanimlemele mwa meso ya Tati ywangukwembingu.

Suwo utondowazi mna simeLuka 12:51-53; 14:26-27

34 “Mse kufanyanya kugamba siza kwigalautondowazi mwe isi. Sizile kwigala utondowazimna sime. 35Siza kulemanyawana na tati ywawo,mwana chiche na nine, mkwelima na mkwewe,36mnkondo ywako ni mwelekwa ywako mwenye.

37 “Akumuungisa tati yakwe hegu mami yakwekujinka miye, hakuniwagila. Akumuungisamwana chilume hegu mwana chiche kujinkamiye hakuniwagila, 38 naho hekwinula msalabawakwe na kunitimila hakuniwagila. 39 Mta ku-wona ujima wakwe nawaze, naho yudya akuwazaujima wakwe kwa chausa changu, nauwone.

JelekoMako 9:41

40 “Akuwahokelani nyuwe, anihokela miye,yudya naye akunihokela miye, amhokela yudyaanisigile. 41 Akumhokela muwoni kwaviyani muwoni, na ahokele ntunyo ya muwoni.Akumhokela mta kuwagila kwaviya wawonekani wedi, na ahokele ntunyo ya mata kuwagila.42 Naho uneva yoyose amwinka hata champacha mazi ye mpeho kwa yumwenga mwe wanowadodo kwaviya ni mwanampina ywangu,nawagambilani chindedi, na ahokele jeleko.”

11Ulosi kulaila kwa Yohana Mta kubatizaLuka 7:18-35

1 Umo Yesu eze abinde kuwasingila wanamp-ina wakwe mlongo na waidi, niyo ahalawa, aitakuhinya na kulonga mwe mizi ihaguhi na hadya.

2 Yohana Mta kubatiza umo achei kwe dijelezaeze eve mbuli zose zikudamanywa ni Kulisito,awasigilawanampinawakwe, 3wakamuze, “Weyeni yudya ukungwa eze, hegu chimgoje mtuhu?”

4 Yesu ahitula awagamba, “Hitani mkamgam-bile Yohana yadya yose mkwiva na kuwona.5Matuntuwadaha kuwona, waholomalewajenda,wata matana walenguswa, hewe kwiva weva, wa-banike wauyuswa naho Mbuli Yedi ya Chohile yalongwa kwa wachiwa. 6 Ni chinyemi kwa yudyahena nkama namiye.”

7 Niyo wadya weze wahalawe, Yesu akongakuwagambila wantu mbuli zakwe Yohana,“Mwita kwe nyika kukaula mbwani? Lunyasilukusingiswa ni mpeho? 8Mna namfosa kukaulambwani? Mntu availe suche ntana? Kaula,wantu wakuvala suche ntana we mwe nyumbaza maseuta. 9 Mna mwita kusinya mbwani?

MATAYO 11:10 12 MATAYO 12:8Muwoni? Ni chindedi, mna yuno nikajinka yamuwoni. 10Yuno nuyo awandike yano,‘Kaula, miye namsigila mndima ywanguho uso wako.Naidamanye isila yako yo kukulongwela.’

11 “Nawagambilani chindedi, mwenyu ha-nati kwelekwa mwana akutenda mkulu kujinkaYohana Mta kubatiza. Ivyo vili, yudya akutendamdodo mo Useuta wa kwembingu, ni mkulu ku-jinka uyo. 12 Kukongela zuwa dya Yohana Mtakubatiza kubula vino haluse Useuta wa kwem-bingu welavyanya wenye, wantu wakuungisawauhokela. 13 Kwaviya uwoni uwo walongagwani wawoni wose ne Sigilizi ya Musa kubula mwechipindi cha Yohana, 14 naho uneva mwaungamzumile ulosi wawo, Yohana nuyo Eliya, ukwizakwakwe kwawonagwa. 15Mta magutwi eve!

16 “Haluse nani waliganye na mbwani wantuwa chino cheleko? Waligana na wana wak-wikala kwedigwilo, wakuwetanga weyawe, wak-agamba, 17 ‘Chiwachemelani wila wa nyinka,mna hamvinile! Chichema za ndilo, mna vyosehamwiile!’ 18 Umo Yohana ezile, kafunga kunohekunywa divai, chila yumwenga kagamba, ‘Anampepo!’ 19 Umo Mwana ywa Mntu ezile, adyana kunywa, chila yumwenga agamba, ‘Mkauleniyuno mntu! Nimbafu naho ni mkozi, ni mbuyaywa wachisanya kodi na wata masa!’ Umanyiwa Chohile walagiswa kwa kuwoneka ywedi kwantendwa zakwe.”

Mizi HeikuzumilaLuka 10:13-15

20 Wantu wa mwe mizi Yesu adamanyagampituko na vilagiso vilozize haweile masa yawo,ivyo Yesu kawakwahila wantu we mizi iyo.

21 “Nauluwone, weye mzi wa Kolazoni! Nau-vimanye mwenye, Betisaida! Kwaviya mpitukozidamanywe mndani mwenyu zadamanyweuko Tilo na mo mzi wa Sidoni, wekazi wauko nawavika majuniya na kwekuluguta maivuchikale, kulagisa kugamba weila masa yawo!22 Nawagambilani chindedi, Chohile nawafilisembazi wantu wa Tilo na Sidoni kujinka nyuwemwe dizuwa dyo kukantilwa. 23 Weye naweKapelinaumu, Togola! Naukaunga wekwezemwenye kwembingu? Naudulwe hasi kwe bomehedina uhelo! Hegu mpituko zidamanywe kwakozadamanywe uko Sodoma, umzi uwo naucheyahokubula dyelo. 24 Elo nawagambilani kugambamwe dizuwa dyo kukantilwa weye naukantilwekujinka wantu we Isi ya Sodoma!”

Soni kwangu mhumuleLuka 10:21-22

25 Mwe chipindi icho Yesu ahitula agamba,“Tate, Zumbe ywa kwembingu ne isi! Nakuto-gola kwaviya mbuli zino kuwafisa wata umanyina fanyanyi, niyo wawagubwila wana hewenafanyanyi. 26 Heye, Tate, kwaviya nivyo ungilenavitendeke.

27 “Tate kaninka vintu vyose. Hahali am-manyize Mwana, mna ni Tate uyodu, naho hahaliammanyize Tate, mna Mwana uyodu hamwengana yoyose Mwana akumunga kumgubwila.

28 “Soni kwangu, nyuwe nyose msokelekwa kwinula mizigo izamile, naniwahumuzeni.29 Kwenkeni moyo, mhine kwangu, kwaviyamiye sihola, naho nimjijimizi wa moyo, nanywina mbwede mwe myoyo yenyu. 30 Kwaviyamoyo wangu uhuha, na mzigo wangu hunganiwatwiseni uhuha.”

12Lufyambo mwe zuwa dya kuhumulaMako 2:23-28; Luka 6:1-5

1 Havikalise umo Yesu akajinka mwe zikondezuwa dya kuhumula. Wanampina wakwewalumwa ni sala, wakonga kuhulula maisoya ngano wadya. 2 Mafalisayo weze wawone,wamgamba Yesu, “Kaula, wanampina wakowadamanya mbuli hezikungwa mwe zuwa dyaKuhumula!”

3 Yesu ahitula, “Hamsomile viya Daudiadamanye, umo endaga hamwenga na weyawewalumwagwa ni sala? 4 Engilaga mwe nyumbankulu ya Chohile, yeye hamwenga na weyaweniyo wadya imigate aikiwe Chohile, hata heguhavikungwa wowo kuidya, walavyantambikoawodu nawo wakungigwa wadye. 5 Heguhamsomile mwe Sigilizi Chohile amwinkileMusa, kugamba chila mwe Zuwa dya kuhumulawalavyantambikomweNyumba nkulu ya Chohilehawakudamanya viya vikungwa mwe Zuwa dyakuhumula, hawana masa? 6 Nawagambilani,kugamba hano hana chintu chikungiswa kujinkaNyumba nkulu ya Chohile. 7 Uneva hegumwamanyize ulosi uno, ‘Naunga mbazi, siwontambiko,’ hamwawetange wadya hewena masakugamba wana masa. 8 Kwaviya Mwana Mntunuyo Zumbe ywa Zuwa dya Kuhumula.”

Mntu aholomale umkonoMako 3:1-6; Luka 6:6-11

MATAYO 12:9 13 MATAYO 12:409 Yesu ahalawa hadya, niyo aita mwe nyumba

yo kuvikila, 10 hendaga na mntu aholomaleumkono. Nahana wantu wamwenga weyahowakunga kumlaha Yesu kwa kudamanya vihiye,ivyo wamuza, “Mwe sigilizi yetu ni vyedi kumho-nya mntu mwe Zuwa dya Kuhumula?”

11 Yesu ahitula, “Uneva yumwenga ywenyuana ngoto ingile mwe bome Zuwa dya Kuhumula,hailavye mwe dibome? 12 Togolani! Mntu niywedi kujinka ngoto! Nuko kugamba Sigilizihaikuchunga suwe kumwambiza mntu yoyosemwe zuwa dya kuhumula.” 13 Niyo amgambayudya mntu, “Chumiza umkono wako.”

Auchumiza, watenda mjima naho saudya um-tuhu. 14Mna Mafalisayo niyo wafosa wakufunganjama wamkome Yesu.

Mndima asagulwe ni Chohile15 Umo Yesu eze eve injama akufungilwa, aku-

lawa uko, fyo kulu dya wantu dyamtimila. Awa-honyawoseni nendile niwanyonje 16kawalemezawase kumgambila mntu yoyose izimbuli zakwe.17 Katenda ivyo chani yadya Chohile alongagakujinkila kwa muwoni Isaya yachinte.18 “Kaula mndima ywangu nimsagule,humungisa, naho nibwedile.Nanijele Muye wangu mwakwe,nahonalongenawantuwosewe isi kanto dyangu.19 Halafye hegu kuguta,naho hahali akunga eve izwi dyakwe mwe isila.20 Havune mwanzi uhindile,naho hakome taa ikufifiya.Naho abuze vikuwagila vilongoze,21 naho wantu wose we isi nawamwikiye msuhi

uyo.”Yesu na BeelizebuliMako 3:20-30; Luka 11:14-23

22 Niyo wantu wamwenga wamwigaila Yesumntu mta mpepo, tuntu, naho ni chimumu.Yesu kamhonya, ivyo yudya mntu niyo alonga nakusinya. 23 Wantu woseni wehelwa nakugamba,“Yuno suyo Mwana Daudi?”

24 Mna Mafalisayo weze weve, wagamba,“Yuno hakulavya mpepo, mna kwa nguvu ziku-lawana na Belizebuli, mkulu ywa mpepo!”

25 Yesu nakamanya viya wakufanyanya,awagamba, “Useuta wowose ukatowana wenyekwawenye naugwe. Nahowekazi wamzi wowosehegu wantu wa lukolo lwesimile wakatowanawenye lukolo ulo halwikalise. 26 Ivyo unevafyo dimwenga dyatowana na tuhu mwe uzumbe

wa Shetani, vino ni kugamaba wemalanya kalemwe mafyo naho haukawe kugwa! 27 Nyuwemwagamba miye nalavya mpepo kwa udahi waBelizebuli. Ni vyedi, haluse, wadya wakuwatimilanyuwe walavya mpepo kwa udahi wa yuhi?Kwaivyo, nawatende wakanti wenyu. 28 Mnauneva hegu miye nalavya mpepo kwa udahiwa Muye wa Chohile, ivyo Uzumbe wa Chohileuwezilani kale.

29 “Hahali akudaha kwingila mwe nyumba yamntu mta nguvu nakumhoka vintu vyakwe, hen-ati kumtaliza yudyamta izi nguvu, naho na adahekwinula vintu vya uyo mntu.

30 “Yoyose hehamwenga na miye anihiga,yoyose hekunambiza kuchisanya, ichindediamwaganisa. 31 Ivyo nawagambilani, wantunawalekeilwe masa yoyose na wihi wowosewakunga wamlongele Chohile. Mna mntuakunga amhulute Muye wa Chohile halekeilwemasa yakwe. 32 Yoyose akulonga dyodyose dyakuhiga Mwana Mntu adaha kulekeilwa masa,mna yoyose akulonga dikumhiga Muye Ukukilehalekeilwe masa vino haluse na mazuwa yose.

Mti na matunda yakweLuka 6:43-45

33 “Chani utende na mti una matunda yedi,utende na mti wedi, mti wedi weleka matundayedi, mti wamanyika kwa matunda yakwe.34 Nyuwe nyoka, mwadaha vivihi kulonga mbulizedi, kuno mwiha? Kwaviya mnomo wa mntuwalonga yadya yamemile mo moyo wakwe.35 Mntu ywedi alavya mbuli zedi zikulawa mwempamba ya vintu vyedi, mntu aihiye alavyambuli zihiye zikulawa mwe hazina ya mbulizihiye.

36 “Nawagambilani, mwe dizuwa dyo kukan-tilwa chila yumwenga naungwe alonge chila ulosiwihiye alongile. 37 Ulosi wako naukukantilekugamba wi wedi hegu kwiha.”

Kuungwa kwa mpitukoMako 8:11-12; Luka 11:29-32

38 Niyo wahinya Sigilizi wamwenga na Mafal-isayo wamwenga walonga. Wagamba, “Mhinyi,chaunga chiwone mpituko ukudamanya.”

39 Yesu ahitula, Wantu wa mazuwa yano wanawihi wi vivihi naho hawammanyize Chohile!Mwanunga mpituko miye? Mpituko iyodumkunga mlagiswe ni mpituko ya muwoni Yona.40Saviya Yona endilemndanimwe inda ya samakinkulu vidala ekale mazuwa matatu, ivyo nivyo

MATAYO 12:41 14 MATAYO 13:22Mwana Mntu nekale mo umoyo we isi mazuwamatatu. 41 Mwe dizuwa dya kukantilwa wantuwa mzi wa Ninawi nawachimale nakuwalaha,kwaviya weila masa yawo umo Yona alongaga,naho nawagambilani hano mna mntu mkulukumjinka Yona! 42 Mwe dizuwa dya kukantilwaMalikiya ywa Sheba naachimale kuwalahani,kwaviya atambaga ntendele zoseni ze isi yakwekwetegeleza mahinyo ya umanyi ya Zumbe Sule-mani, naho nawagambilani kugamba hano hanachintu chikulu kumjinka Sulemani!

Kuya kwa Muye wihiyeLuka 11:24-26

43 “Umo mpepo nchafu ikamlawa mntu,yatamba mwe si nkavu ikazungula hantuhakuhemela, uneva haina wone, 44 yegambayenye, ‘Nanuye kwe nyumba yangu nilaile.’Akabula ibwila inyumba ibule, ihagilwa, nahoikwa untanda. 45 Niyo yaita kwe kuguhampepo weyawe watuhu mfungate wadya weihisekuijinka yoyo, zengila na kwikala umo, mntu uyoivyo neli vyatenda vihise kujinka hadya nkongo.Nivyo navilaile mwe wantu wehiye wa dyelo.”

Nine dya Yesu na Walukolo wakweMako 3:31-35; Luka 8:19-21

46 Yesu na achei akalonga neidifyo umo mamiyakwe na walukolo wakwe nendile wachimalakuse, wakaunga watamwile naye. 47 Mntuyumwenga amgamba, “Kaula, mami yako nawalukolo wako wachimala kuse, waunga walongena weye.”

48 Yesu ahitula, “Mnala ni yuhi? Na walukolowangu ni wahi?” 49 Adosa kwa wanampinawakwe, agamba, “Kaulani, wano nawo mnala nawalukolo wangu! 50 Yoyose natende saviya Tatekwembingu akunga, uyo nuyo mlukolo ywangu,na lumbu dyangu, na mnala.”

13Mliganyo wa mhandiMako 4:1-9; Luka 8:4-8

1 Mwe dizuwa idyo, Yesu niyo alaila kuse kweidya nyumba, aita akwikala hankanda hediziwaniyo akonga kuhinya. 2Wantu niyo wamemelanavidala mo mdugano, akwela mwe ngalawa, ekala,fyo dyachimala mnkanda mwe diziwa. 3 Yesualonga mbuli zilozize kwa miliganyo.

“Tegelezani, mhandi kaita kwe kuhandambeyu. 4 Ahadya akahanda, mbeyu ntuhu niyozagwela mwe sila, niyo zadigwa ni wadege.

5Ntuhu niyo zagwela mwa mayuwe hana ulongomjeche, aho niyo zahota, kwaviya ulongo nanimjeche, 6 Mna ahadya zuwa dize dyake niyozahya, kwaviya hazina maizi zinyuluka. 7 Ntuhuniyo zagwela mwe miwa, niyo zahota mnazifintwa nimiwa zinyuluka. 8Ntuhu zigwelamweulongo wedi, zeleka, zimwenga gana, zimwengamilongo mtandatu zimwenga milongo mitatu.”

9 Yesu akomeleza, “Mta magutwi neeve!”Vilekile Yesu akahinya kwa miliganyoMako 4:10-12; Luka 8:9-10

10 Weza wanampina kwa Yesu, wamuza,“Nimbwani ukulonga kwa miliganyo?”

11 Yesu ahitula, Nyuwe mgubwilwa kumanyachinyele cho Useuta wa kwembingu, mna wowohawavimanyize. 12 Kwaviya mntu mta chintunongezezwe, mna mntu hena chintu nahokwehata chiya ananacho. 13 Nivyo vikuleka nalongakwa miliganyo kwaviya wasinya, mna hawak-wiva hegu kumanya. 14 Ulosi uchinta kwawoulongigwe ni muwoni Isaya ukugamba,kwiva namwive, mna hammanye,kusinya na msinye, mna hamwone,15 kwaviya fanyanyi zawo sizo zedi,na magutwi yawo haya kwiva vyedi,wafinya ngohe meso yawo,wanase kusinya na meso yawo,wakeva na magutwi yawo,wakamanya mwe myoyo yawo,waka kombolwa, niyo Chohile agamba,nani wahonye.

16 “Mna nyuwe mjimbikwa! Meso yenyu ya-wona, namagutwi yenyu yeva. 17Nawagambilanichindedi, wawoni walozize na wantu wawonekewedi kulongozi kwa Chohile nawaungisa wawoneyanomkuwona nyuwe, mna hawawone, na kwivambuli mkwiva, mna hawevile.”

Yesu alonga mliganyo wa mhandiMako 4:13-20; Luka 8:11-15

18 “Nyuwe tegelezani naho mhine mliganyowo mhandi. 19 Wadya wakwiva mbuli yo Useutawa Chohile mna hawakukombaganya vikahezayudya Mwavu eza na kuzipempula izimbeyu zi-handigwe mwe myoyo yawo. 20 Mbeyu zigwelemwe miwa, uyo ni yudya akwetegeleza mbuli,aihokela kwa chinyemi. 21 Mna haikwika maizimndani mwakwe, ivyo chipindi chijeche, hadyaakulailwa ni masulumizo fanyanyi za mhitukakwa idya imbuli, aho agwa. 22 Idya ihandigwemwe miwa, uyo ni yudya akwiva mbuli, na

MATAYO 13:23 15 MATAYO 13:51mbuli za mwe isi zamfinta, kunga ugoli kwaifinta idya imbuli, nayo yatenda haikweleka.23 Mbeyu ihandigwe mwe ulongo wedi, uyo niyudya akwetegeleza idya imbuli, nakumanya ivyovikungwa, uyo nuyo akweleka, yuno gana, nayuno milongo mtandatu yuno naye milongo mi-tatu.”

Mliganyo wo lugugu24 Yesu awagambila mliganyo mtuhu, “Useuta

wa kwembingu wi savino. Mntu ahandile mbeyuyedi mwe nkonde yakwe. 25 Mna nechilo wantuwagonile, eza mnkondo, ahanda ndago mgatimwe ngano niyo ahalawa. 26 Umo indago nengano ize ibule haguhi na kweleka, mwa wonekamna ndago. 27 Wandima wakwe wambasa,wamgamba, ‘Zumbe, huhandile mbeyu yedimwe nkonde yako? Yalawa nahi idya indago?’28 Awahitula, ‘Mnkondo nuyo atendile ivyo,’wandima wamuza, ‘Waunga chite chikaing'ole?’29 Awagamba, ‘Bule,’ Mnase kwing'ola indagokwaviya mwadaha mng'ole hamwenga ne ngano.30 Lekani vikule hamwenga kubula mo kuvuna.Aho naniwagambile wata kuvuna, ‘Konganikuchisanya indago, mwike machisa mkayoke.Mna ingano ichisanyeni mkaike kwe diguludyangu.’ ”

Mliganyo wa kabeyu kadodo vidala kakwitangwahaladali

Mako 4:30-32; Luka 13:18-1931 Awagambila mliganyo mtuhu. Useuta wa

kwembingu wisavino. Mntu yumwenga kaguhampuluzi ya kabeyu kadodo kakwitangwa haladaliniyo akuhanda mwe nkonde yakwe. 32Ni kadodokujinka mbeyu zose, mna aho kakukwila katendamti mkulu kujinka miti yose hata wadege wakoulanga weza wazenga masasa mwa matambiyakwe.

Mliganyo wa hamilaLuka 13:20-21

33 Yesu alonga mliganyo mtuhu, “Useutawa kwembingu wikala saviya hamila akuguhamvyele, aijela mwe vibaba vitatu vya unga, niyowagwaduka wose.”

Yesu ajela mliganyoMako 4:33-34

34 Yesu kawagambila kwa miliganyo, halongiledyodyose akaleka kujela mliganyo. 35 Katendaivyo chani ichinte mbuli ilongigwe ni muwoni,akagamba,“Nanilonge kwa kujela miliganyo,

nani wagambile yadya yefisigwe kukongela ku-umbwa kwe isi.”

Yesu evilikiza mliganyo wo lugugu36 Niyo Yesu alaga idifyo, engila mwe nyumba.

Wanampina wakwe wamtimila, wamgamba,“Chevilikize umliganyo wo lugugu lwi kwenkonde.”

37 Yesu awahitula, agamba, “Mhandi wa ziyaizimbeyu zedi ni Mwana ywa Mntu, 38 nkonde niisi, mbeyu zedi ni wana wa Useuta, idya indagoni wana wa yudya Mwavu, 39 yudya mnkondoahandile ni Mwavu, ulozo ni udumo we isi nawadya wakuvuna ni wandima wa kwembingu.40Saviya ndago ikuchisanywa na kokwamomoto,nivyo na vilaile mwe dizuwa dyo udumo weisi. 41 Mwana ywa Mntu nawegale wandima wakwembingu wakwe, nawo nawachisanye kulailamo Useuta wakwe wantu woseni wakuwakozamasa, na wadya woseni wakudamanya ubanasi.42 Kuwadula mwe tanuli dyo moto, nuko naku-tende na ndilo nakusiginta meno. 43 Nahowadya na wawoneke wedi kulongozi kwa Chohilenawang'ale saviya zuwa mo Useuta wa Tatiywawo. Mta magutwi neeve!

Mliganyo wa mpamba yefisize44 “Useuta wa kwembingu uligana na

ugoli ufisigwe mwe nkonde imwenga. Mntuyumwenga eze aubunkule, kaufisa vituhu, kwachinyemi chikulu niyo aita kutaga vintu vyakwevyose, na kugula inkonde idya.

Mliganyo wa lulu45 “Naho Useuta wa kwembingu uligana mta

yombe, akulonda lulu ntana. 46 Hadya akupatilalulu ntana inayombe kulu, aita akutaga vyoseananavyo, na kuigula.

Mliganyo wa lwavu47 “Naho Useuta wa kwembingu uligana na

lwavu, luduligwe mwe bahali, lwa chisanyasamaki zesimile. 48 Hadya lukumemela lwak-weswa kuse, wekalahasi, wachisanya ziya izediwazijela mwe viya, mna ziya zihiye wazidula.49 Nivyo navitende mo udumo we isi, wandimawa kwembingu nawalaile nawawapagule waihiyehale nawata kuwonekawedi, 50na kuwadulamwetanuli dyo moto. Nuko nakutende na ndilo nakusiginta meno.”

Mahinyo mahya na ya kale51 Yesu niyo awauza, “Myamanya yose ayo?”Wamgamba. “Heye,”

MATAYO 13:52 16 MATAYO 14:2752 Akaheza awagamba, “Elo, chila mhinya wa

Sigilizi ahinyigwe mo Useuta wa kwembingu,aligana na mntu mta nyumba akulavya vintu vi-hya na vyakale hamwenga kulaila mwe mpambayakwe.”

Yesu alemelwa uko NazaletiMako 6:1-6; Luka 4:16-30

53 Yesu eze abinde kulonga miliganyo iyo, niyoahalawa hadya, 54 auya kwe kaya yakwe. Ahinyamwe nyumba yo kuvikila, wantu wose wehelwaniyo wauza, “Yuno kaupatahi umanyi uno nampituko zino? 55 Yuno suyo yudya mwana ywamsongola? Mami yakwe suyo yudya akwitangwaMaliyamu? Naho walukolo wakwe sawo Yakobona Yusufu na Simoni na Yuda? 56Naho walumbuzakwe wose hawahali hano hetu?” 57 Ivyowamlemela.

Yesu awagamba, “Muwoni atunywa chilahantu, mna siyo mwe isi yakwe, na kukayakwakwe mwenye.” 58 Kwaviya hawamzumile,hadamanye mpituko zilozize uko.

14Kubanika kwa Yohana Mta kubatizaMako 6:14-29; Luka 9:7-9

1 Mazuwa ayo, Helode Zumbe ywa Galilayaevaga mbuli za Yesu. 2 Awagamba wandimawakwe “Yuno nuyo Yohana Mta kubatiza,kauyuka! Nivyo vikuleka ana udahi uno wakudamanya mpituko.”

3 Helode nakaunga Yohana agwilwe, amtalizaminyolo nakumjela mwe dijeleza. Adamanyagaivyo kwachausa cha Helodiya, mkaza Filipomlukolo ywakwe. 4 Kwaviya Yohana Mta kuba-tiza amgambaga Helode, “Haviwagile weye um-sole Helodiya.” 5 Helode nakaunga amkomeYohana, mna na kawogoha Wayahudi, kwaviyanawamwona kugamba ni muwoni.

6 Mwe ngasu ya kukumbuka zuwa elekweHelode, mwana chindele ywa Helodiya avinagamwa meso ye difyo jima dya wantu. Helodevimwelelesa 7 vilekile alagane kugamba, “Nah-winke chochose naulombeze!”

8 Akalongozwa ni mami yakwe mwe viyaakunga amlombeze akagamba, “Ninka vinohaluse mtwi wa Yohana Mta kubatiza mwechihungu!”

9 Seuta niyo atozwa ni chinyulu, mna kwaviyanaka lagana mwa meso ya wajeni wakwe woseni,alagisa viya umndele alombeze enkigwe. 10 Ivyo

asigila Yohana amdumulwe umtwi umo emwe di-jeleza. 11Mtwi wegalwa mwe chihungu, enkigwayudyamndele, amwigaila nine. 12WanampinawaYohana wabula niyo waguha umwili wa Yohananakuuhamba. Weze wajike waita kumgambilaYesu.

Yesu alisa wantu magana milongo mishanoMako 6:30-44; Luka 9:10-17; Yohana 6:1-14

13 Yesu eze eve imbuli iyo, kakulawa uko mwengalawa, aita hantu hechedu hehena wantu. Fyodya wantu weze weve, wamtimila lwaviga kulailamwe mizi. 14Yesu eze asele mwe ngalawa, awonafyo kulu dya wantu awafila mbazi na kuwahonyawanyonje wawo.

15 Chisingi chize chingile, wanampina wakwewambasa, wagamba, “Hano ni holuwala, na saanayo ijinkisa. Laga idifyo waite kwe zikaya zawo,wakegwile nkande zawo.”

16 Yesu ahitula, “Wasekwita, wenkeni nyuwenkande.”

17 Wamhitula, “China migate mishano nasamaki mbili.”

18 Yesu agamba, “Nigailani hano.” 19 Adyungaidifyo dikale mwa mani, aguha idya imigatemishano na ziya izisamaki izimbili. Asinya ku-langa kwembingu, ajimbika, aibesula idya mi-gate, awenka wanampina, wanampina wawenkaawantu. 20 Chila yumwenga kadya niyo eguta.Niyo walogota vibesu vya migate vigwele hasi,wamemeza ntangulu mlongo na mbili. 21Wadyawadile na ni wagosi wakubula magana milongomishano, ukaleka wavyele na wana.

Yesu ajenda mlanga mwa maziMako 6:45-52; Yohana 6:15-21

22 Yesu niyo awagamba wanampina wakwewakwelemwe ngalawawamlongwele waite nten-dele ya kaidi yediziwa, kuno akalaga idifyo. 23Ezeabinde kulaga idifyo, akwela kolugulu ichedu,akamlombeze Chohile. Umo chisingi chibwile,Yesu neeyuko ichedu, 24 mwe chipindi chino in-galawaneibula halemwe isi nkavu, yajubwaniswana mazi kwaviya nakuna nkungunto nkulu.

25 Mgati mwe saa chenda na saa mlongo namidi chilochilo Yesu awabasa wanampina aka-jenda mlanga mwa mazi. 26 Wanampina wezewamwone akajenda mlanga mwamazi, wengilwani nkama, wakagamba, “Ni chizuli!” Niyo wagutakwa nkama.

27 Mna aho Yesu awagamba, “Kwenkeni moyo,ni miye. Msekogoha!”

MATAYO 14:28 17 MATAYO 15:2828 Petulo ahitula. “Zumbe, uneva chidedi ni

weye, nigamba nize kwako hajenda mlanga mwamazi.”

29 Yesu amhitula, “So!” Petulo niyo aselamwe ngalawa, akonga kujenda mlanga mwamaziambasaYesu. 30Mnaeze awone idya inkung'unto,ogoha, akonga kudidimila. Aguta akagamba,“Zumbe, nikombola!”

31 Aho Yesu achumiza umkono wakwe, amtozaakamgamba, “Weye mta uzumizi mjeche! Nimb-wani una nkama?”

32 Weze wakwele mwe ngalawa, nkunguntoniyo yatondowala. 33 Wadya wendile mwengalawa wamfikila madi Yesu, wakagamba,“Chindedi weye wi mwana Chohile.”

Yesu ahonya wanyonje GenesaletiMako 6:53-56

34 Weze wabule ntendele ya kaidi yediziwa,wabula mwe isi ya Genesaleti. 35Wantu wahadyawezewambunkule kugamba ni Yesu niyowasigilaulosi kwa wantu we izisi zose zimnkanda. Wantuwamwigaila wanyonje wawo wose, 36 wamwilawadonte hata idilepe dye suche yakwe du, woseniwadontile wahonywa.

15Mahinyo ya wadalahalaMako 7:1-13

1 Mafalisayo na wahinyi wa Sigiliziwalaile Yelusalemu wambasa Yesu nakumuza,2 “Nimbwani wanampina wako wakubalangamiko yawadalahala? Hawa kuhaka imikono yawoviya vikungwa hewenati kudya!”

3 Yesu ahitula, “Nimbwani mkuleka sigiliziya Chohile mkutimila mahinyo yenyu wenye?4 Kwaviya Chohile agambaga, ‘Mtunye tati yakona mami yako, mntu akunga amligite tati yakwehegu mami yakwe na akomwe.’ 5Mna mwahinyakugamba uneva mntu ana chintu chikudahakumwambiza tati yakwe hegu mami yakwe, mnamwagamba achilavye, ‘Chino ni cha Chohile,’6 vyaleka asekumtunya tati yakwe. Mwe vinomwabela sigilizi ya Chohile, vileka mtimilemahinyo yenyu. 7 Nyuwe wasongaganyi! Isayanani mchindedi umo awonaga yedi mwenyu!8 ‘Chohile agamba, wantu wano wanitunya kwa

milomo yawo,mna myoyo yawo ihale na miye.9 Wanivikila vya bule,kwaviya wahinya mahinyo ya malagiso ya chim-

ntu mntu saviya ni sigilizi zangu!’ ”

Vintu vikumtenda mntu atende halengukeMako 7:14-23

10 Yesu niyo aditanga idifyo, awagamba,“Tegelezani naho mkombaganye! 11 Chikwingilamwe mnomo wamntu hachikumtenda mzavu,mna chikumlawa nicho chikumtenda mzavu.”

12 Niyo wanampina wakwe wambasa, wak-agamba, “Kuvimanya kugamba Mafalisayo we-hiwa mwe viya ulongile?”

13 Yesu ahitula, “Chila mti hewihandigweni Tati yangu wa kwembingu naung'olwe,”14 “Walekeni! Awo ni vilongozi mantuntu, tuntuakamlongwela tuntu mnyawe, woseni waidinawapolomele mwe bome.”

15 Petulo amgamba, “Chilavyanyize umliganyouwo.”

16 Yesu awagamba, “Vino nanywi mwicheihamkuvimanya kujinkawatuhu. 17Hamvimanyize?Chikwingila ko mnomo chajinkila kweinda,chafoseza kuse kulaila mo mwili kwita kwe choo.18 Mna vikulaila mo mnomo vyalaila ko moyo,navyo nivyo vikumtenda mzavu. 19 Kwaviyako moyo kwalaila fanyanyi zihiye, ukomi naugonyi na chilanga na ubavi, mbuli za lulimi,na mahuluto. 20 Yano nayo yakumtenda mntuhelenguke. Mna kudya hwihakile mikono yakosaviya wakulonga mdamanye ivyo, havikum-tenda mntu atende mzavu.”

Uzumizi wa MvyeleMako 7:24-30

21 Yesu akulawa uko, aita kwe mkowa ha-jihi na mizi ya Tilo na Sidoni. 22 MvyeleyumwengaMkanani na akekalamwentendele iyokambasa. Akang'ung'uzika akagamba, “Zumbe,Mwana ywa Daudi! Nifila mbazi! Mndele ywanguana mpepo naho ivyo eli sivyo vyedi.”

23 Mna Yesu hamhitule dyodyose. Wanamp-ina wakwe wambasa, wamlombeza, wakagamba,“Mleke aite! Achitimila naho achitwila lwasu!”

24 Yesu ahitula, “Sisigilwa kwe ngoto zagile zawantu wa nyumba ya Izulaeli iyodu.”

25 Mvyele uyo ambwila niyo amfikila madi.Agamba, “Zumbe nambiza.”

26 Yesu ahitula, “Sivyo vyedi kuguha nkande yawana niyo waduila mbwa.”

27 Yudya mvyele ahitula, “Icho ni chindediZumbe, mna hata mbwa nazo zadya masigaloyagwele mwe zimeza za maseuta yawo.”

28 Ivyo Yesu amhitula, “Wimvyelemta uzumizimkulu! Viya ukunga navidamanyike kwako.”Aho mndele ywakwe niyo ahona.

MATAYO 15:29 18 MATAYO 16:20Yesu ahonya wantu walozize

29 Yesu niyo akulawa uko, abula mnkandamwe diziwa dya Galilaya. Akwela ko lugulu nakwikala uko. 30 Fyo kulu dya wantu dyambasa,dyamwigaila waholomale, mantuntu, vimumu,na watuhu walozize, wawaika heviga vya Yesu,niyo awahonya. 31Wantu wehelwa weze wawonevimumu walonga, waholomale wajenda, man-tuntu wawona. Naho wamtunya Chohile ywaIzulaeli.

Yesu alisa fyo kulu dya wantuMako 8:1-10

32 Yesu niyo awetanga wanampina wakwe,nakuwagamba, “Nawafila mbazi wantu wano,kwaviya watenda na miye kwa mazuwa matatunaho haluse hawana cha kudya. Sikuvyungawaite siwalisize, sima wanagwemtehomwe sila.”

33 Wanampina wamuza, “Nachilavye kuhinkande ikuchinta kulisa idifyo dino mo uluwalaluno?”

34 Yesu auza, “Mna migate mingahi?”Wahitula, “Mfungate na samaki njeche.”35 Ivyo Yesu adyunga idifyo wekale hasi.

36 Niyo aguha idya migate mfungate na ziyazisamaki, amhongeza Chohile, abesula, niyoawenka wanampina, wanampina nawo wawenkaawantu. 37 Woseni wadya niyo weguta. Niyowanampina walogota vibesulo vya migate vig-wele hasi wamemeza ngahu mfungate. 38Wantuwadile wabula magana mlongo milongo mine yawagosi, ukaleka wavyele na wana.

39 Niyo Yesu alaga idifyo, akwela ingalawa, aitako mkowa wa Magadani.

16Kunga mpitukoMako 8:11-13; Luka 12:54-56

1 Mafalisayo na Masadukayo wambasaYesu waunga wamtoze, nivyo wamlombezaawalagise chilagiso kulanga kugamba kazumilwani Chohile. 2 Mna Yesu ahitula, “Dikaswa,mwagamba, ‘Nakutende kwedi kwaviya ulangawinkundu.’ 3 Nomtondo, mwagamba, ‘Dyelonakutende na fula kwaviya ulanga winkundunaho nimtitu.’ Mwadaha kulongwela viyanakutende kwa kusinya ulanga, mna hamkudahakubunkula vilagiso vikujenda ne vipindi vino!4 Wantu wehiye naho hewemmanyize Chohilewe vivihi! Mwaunga chilagiso? Chilagiso ichodumkungwa mwinkwe ukaleka chiya cha Yona.”

Ivyo awasa niyo aita.

Ugwadu wa Mafalisayo na MasadukayoMako 8:14-21

5 Umo wanampina weze wadeluke ntendele yakaidi yediziwa, nawajala kuguha nkande yoyose.6Yesu awagamba, “Kaulani, mwedime na ugwaduwa Mafalisayo na Masadukayo.”

7 Niyo wakonga kulafya wenye kwa wenye,“Alonga vino kwaviya hachigale mgate wowose.”

8 Yesu niyo abunkula viya nawakalafya, ivyoawauza, “Nimbwani mkulafya wenye kwa wenyemwe mbuli ya kuswesa mgate wowose? Uzu-mizi mjeche wi vivihi mnanawo! 9 Mchei ku-manya? Hamkukumbuka viya nabesulaga imi-gate imishano kwa wantu magana milongo mis-hano? Nammemeza ntangulu nyingahi mlo-gote? 10 Naho idya imigate mfungate kwawantu magana milongomine? Ni ngahu nyin-gahi mmemeze? 11 Nimbwani hamkukomba-ganya kugamba siwagambilani kwa chausa chamigate? Mwedime na ugwadu wa Mafalisayo naMasadukayo.”

12 Naho wabunkwile kugamba hawagambilewedimena ugwaduwa kudamanyizamigate, mnamahinyo ya Mafalisayo na Masadukayo.

Petulo amlonga Yesu kugamba nuyo KulisitoMako 8:27-30; Luka 9:18-21

13 Yesu aitaga kwe mkowa wi hajihi na mzi waKaisaliya Filipi, uko awauzize wanampina wakweakagamba, “Wantu wamtamwila vivihi Mwanaywa Mntu?”

14 Wagamba, “Watuhu wamgamba ni YohanaMta kubatiza, watuhu Eliya, watuhu Yelemiyahegu yumwenga ywa wawoni.”

15 Auza, “Nyuwe mwanigamba ni yuhi?”16 Simoni Petulo ahitula, “Weye wi Kulisito,

Mwana ywa Chohile mta ujima.”17 Yesu ahitula, “Chinyemi chako weye Si-

moni mwana ywa Yona, kwaviya ichindedi chinohachizile kwako kulaila kwa mntu yoyose, mnakuchinkwa ni Tate ywa kwembingu. 18 Ivyonakugambila, Petulo, wi luwe, naho mlanga moluwe luno nanizenge nyumba ya kuvikila, hatabome hedina uhelo hadidahe. 19 Nahwinkenkomwelo yo Useuta wa kwembingu, icho nau-vugale mwe isi nachivugalwe kwe mbingu, ichonouvugule mwe isi nachivugulwe kwembingu.”

20 Niyo Yesu awalemeza wanampina wakwewase kumgambila mntu yoyose kugamba nuyoKulisito Mkombola.

MATAYO 16:21 19 MATAYO 17:23Yesu Alotela file yakweMako 8:31-9:1; Luka 9:22-27

21 Kukongela aho na kujendeleza Yesu kakongakulonga pwilili kwa wanampina wakwe, ak-agamba “Naungwa nite Yelusalemu hasulumiz-izwe niwadalahala, wakuluwawalavyantambiko,na wahinya Sigilizi. Nanikomwe, mna mazuwamatatu yakutimila naniuyuke.”

22 Petulo amguha hankanda, akonga kumk-wahila. Agamba “Bule, Zumbe, ivyo havikulaile!”

23 Yesu ahituka na kumgamba Petulo, “Uyakunyuma kwangu, Shetani! Wi chifingo kwangu,kwaviya hukufanyanya ya Chohile, mna yawantu.”

24 Niyo Yesu awagamba wanampina wakwe,“Mntu yoyose akunga anitimile, ne elemelemwenye, etwike msalaba wakwe, anitimile.25 Kwaviya mntu akunga kwambula untu wakwe,na awaze, na mntu akunga aze ujima wakwekwa chausa changu, nauwone. 26 Mntu naahokele chibwani akapata isi yose, na kwazaujima wakwe? Hegu mntu nalavye mbwaniakaleka ujima wakwe? 27 Kwaviya Mwana ywaMntu neze no ukulu wa Tati yakwe hamwengana wandima wa kwembingu wakwe nahonamlihe chila mntu kulawana na viya atendile.28 Nawagambilani chindedi, hana wantu mgatimwa wano wachimale hano, hawabanike, kubulawamwone Mwana ywa Mntu akeza no Uzumbe.”

17Kuhituka isulaMako 9:2-13; Luka 9:28-36

1 Yeze yomboke mazuwa mtandatu, Yesuawaguhaga Petulo na Yakobo na Yohana mlukoloywa Yakobo aita nawo kolugulu lutali hantunawechedu. 2 Uko kahitukila isula yakwe mwameso yawo, uso wakwe ung'ala saviya zuwa,suche zakwe zing'ala saviya ulangazi. 3 Niyowanampina watatu wamwona Musa na Eliyawakatamwila na Yesu. 4 Petulo amgambaYesu, “Zumbe, ni vitana suwe chikatenda hano.Ukaunga, nanizengemahemamatatu, dyako, dyaMusa, na idimwenga dya Eliya.”

5 Umo achei akalonga, ingu ding'aile dyawagu-bika, izwi dyalawa mdya mwe diya idingu,dyagamba, “Yuno nuyo Mwanangu akuniwagiahungisa. Mwetegelezeni!”

6 Wanampina weze weve diya idizwi, niyowagwa chifudifudi, wogohesa. 7 Yesu eza,awadonta, awagamba, “Inukani, msekogoha.”

8 Weze wagubule ameso yawo, hawawone mntumna Yesu ichedu.

9 Umo wakasela kulaila kolugulu, Yesu awasig-ila, agamba, “Msekumgambila mntu yoyose im-buli muwone, kubula aho akwizila Mwana ywaMntu, hadya nauyukile.”

10 Wanampina wamuza, wagamba, “Nimbwaniwahinya Sigilizi walonga kugamba, Eliya nuyowankongo kwiza?”

11 Yesu ahitula, “Chindedi Eliya nuyo wankongo kwiza, uyo naike vyedi chila chintu.12 Mna nawagambilani kugamba, Eliya kezakale, hawambunkule, wamdamanya yadyayoseni waungile. Mwe ivyo Mwana ywa Mntunawamdamanya vihiye.”

13 Niyo wanampina wabunkula kugamba naka-longa nawo mbuli za Yohana Mta kubatiza.

Yesu ahonya mbwanga mta mpepoMako 9:14-29; Luka 9:37-43

14 Weze wabule he idifyo, mntu yumwengaamsogeila Yesu nakumfikila madi. 15 Agamba“Zumbe, mfile mbazi mwanangu wa chilume!Agwa msango naho asulumizwa vihiye vikulekankanana zilozize agwela mwe moto hegu mwemazi. 16 Namwigalaga kwa wanampina wako,mna wadunduga kumhonya.”

17 Yesu ahitula, “Nyuwe cheleko hemkuzumilanaho hemwimanyize! Nanikale na nyuwe vibuleini? Nigailani umbwanga uyo.” 18Yesu aikwahilaidya impepo, nayo yamlawa yudya mbwanga,kukongela aho kahona.

19 Niyo wanampina wambasa Yesu kwahankanda echedu, wamuza, “Nimbwani suwechidunduga kuilavya idya impepo?”

20 Yesu ahitula, “Kwaviya mhungukilwa nuuzumizi. Nawagambilani chindedi, uneva mna-tenda na uzumizi mdodo saviya mpuluzi ikwi-tangwa haladali, mwadaha kulugamba ulugululuno, ‘Halawe hano wite kudya!’ Nalo naluhalawe. Hakutendeke na mbuli haikudahikamwenyu.” 21 Mna kwa malombezo na kufunganuko kukudaha kudamanya vino, hachihali chi-tuhu chikuvidaha.

Yesu alonga vituhu ifile yakweMako 9:30-32; Luka 9:43-45

22 Umo wanampina weze wadugane wose ukoGalilaya, Yesu awagamba, “Mwana ywa Mntuehajihi nakwinkizwa mwe mikono ya wantu.23Nawamkome, mna mazuwa matatu yakutimilana uyuke.”

Wanampina wengilwa ni chinyulu vidala.

MATAYO 17:24 20 MATAYO 18:21Maliho ya kodi ya Nyumba ya Chohile

24 Umo Yesu na wanampina wakwe weze wab-ule Kapelinaumu, wachisanya kodi ya nyumbankulu ya Chohile wambasa Petulo nakumuza,“Togola! Mhinyi ywenyu alavya kodi ya Nyumbaya Chohile?”

25 Petulo ahitula, “Chindedi, alavya.”Petulo eze engile kwe nyumba, Yesu akonga

kulonga, agamba, “Wagaze, Simoni? Ni yuhiakuliha makanto hegu kodi kwa maseuta we isiino? Wakaya we isi hegu wajeni?”

26 Petulo ahitula, “Wajeni.”Yesu ahitula, ni vyedi, “Nikugamba wakaya

hawakuliha kodi. 27 Mna sivyo vyedi kuwaihizawantu wano. Elo hitani kwe diziwa mkadulendwano mwa mazi. Samaki ya nkongo no gwize,ugubulemlomowakwe, na ubwile tundu dya heladikuchinta kulihila kodi yetu suwe waidi.”

18Niyuhi Umkulu vitendese?Mako 9:33-37; Luka 9:46-48

1 Chipindi icho wanampina wambasa Yesu wa-muza, “Niyuhi mkulu atendese mo Useuta wakwembingu?”

2 Ivyo Yesu etanga mwana, amchimalisamwameso yao, 3 nakugamba, “Nawagambilanichindedi, uneva hamnahituke na kutenda saviyawana, hamwingile mo Useuta wa kwembingu.4 Akulise mo Useuta wa kwembingu ni yudya ak-weseleza niyo ekala saviya yuno mwana. 5 Nahomntu yoyose akumhokela mwana yumwenga sayuno kwa zina dyangu, anihokela miye.

Majezo ya masaMako 9:42-48; Luka 17:1-2

6 “Wantu waidi wakusaga mpuluzi na yuwekulu dya kusagila, uneva yoyose namhoseyumwenga mwa wana wadodo wano alekekunizumila, navitende vitana mntu uyo atalizwemwe singo yuwe kulu dya kusagila, niyoadidimizwa hasi mwe bahali. 7 Nawaluwonewantu we isi ino vifingo vikuwatenda wantuwaleke uzumizi wawo! Vintu saivyo navilaile,mna namanye mwenye akuyatenda yalaile!

8 “Uneva umkono wako hegu chiga chakovyakuhosa udamanye masa, vikante ukavidulehale na weye. Ni vitana kwingila mo ujima wamazuwa yose hwina mkono hegu chiga, ukalekakutenda una mikono midi hegu viga vidi udulwemo moto wa mazuwa yose. 9 Naho uneva ziso

dyako dyakuhosa udamanye masa ding'ole uka-didule hale na weye. Ni vitana kwingila moujima hwina ziso, ukaleka kutenda namesomaidiudulwe mwe dibome hedina uhelo.

Mliganyo wa ngoto yagileLuka 15:3-7

10 “Msinyise mnase kubela yumwenga mwawadodo wano. Nawagambilani kugambawandima wa kwembingu wawo wa uko kwembingumazuwayosewausinyausowaTati yanguekwembingu. 11KwaviyaMwana ywaMntu ezagakuhonya wagile.

12 “Mwafanyanya vihi? Mntu mta ngoto gana,niyo imwenga yaga nazase izintuhu milongochenda na chenda zikadya holugulu niyo aitaakalonde idya yagile. 13 Nawagambilani taile,umo anaizungula naeleleswe mwe ngoto inokuleka ziya milongo chenda na chenda hezagile.14 Seivyo Tati yenyu ekwembingu hakuvyungayumwenga yoyose mwe wadodo wage.

Mlukolo akudamanya masa15 “Uneva mlukolo ywako kakudamanyiza

masa, mwitile ukamlagise uwihi wakwe. Mnaidamanye chinyele, nyuwe wenye waidi du. Un-eva anakwiva, kumhonya mlukolo ywako. 16Mnaunevahakwivile, guhamntuyumengaheguwaidimwitanye, chani chila ulosi uukulwe kwa kuwonani waukuzi waidi hegu watatu saviya MawandikoYakukile yakulonga. 17Hana wevile awo, ilongeniimbuli injima kwa wantu wa nyumba yo kuvikila.Kukomelekela, uneva hanevilewantuwa nyumbayo kuvikila, mtendeni saviya mntu hemzumileChohile hegu mchisanya kodi.

Kulemela na Kuzumila18 “Nawagambilani ichindedi, icho mkunga

mchilemele mwe isi nachilemelwe kwembingu,naho mkunga mchizumile mwe isi nachizumilwekwe mbingu.

19 “Naho nawagambilani taile, waidi wenyumwe isi mnaivana mwe chochose mkulombeza,namdamanyizwe ni Tati yangu ywa kwembingu.20 Kwaviya waidi hegu watatu wakadugana kwazina dyangu, miye nami nanitende hamwenganawo.”

Mliganyo wa Mndima hena mbazi21 Petulo niyo ambasa Yesu amuza, “Zumbe,

uneva mlukolo ywangu ajendeleza kunijela mwemasa, nimlekeile nkanana nyingahi? Nkananamfungate?”

MATAYO 18:22 21 MATAYO 19:1922 Yesu ahitula, “Bule, siyo nkanana mfugate,”

“mna nkanana milongo mfugate na mfungate.23 Kwaviya Useuta wa kwembingu uligana savino. Hendaga na seuta aungile kuwaza wandimawakwe. 24 Iviya akakonga kuwaza, egailwa mntuyumwengamta deni dya hela zakwemilongoma-gana mlongo. 25Mndima uyo nahana chakuvuzakuligana na viya aguhile, ivyo zumbeuyo amungaatagwe saiya mtumwa, mkaziwe hamwenga nawanawe na vyoseni ananavyo, vikaleka akavuzaviya aguhile. 26 Yudya mndima amfikila madizumbe. Alombeza, ‘Ni jijimiza, nahuvuzize chilachintu!’ 27 Zumbe amfilambazi yudya mtumwa,ivyo amlekeila asekuvuza viya aguhile naho am-leka aite.

28 “Niyo yudya mndima ahalawa, adugana namndima mnyawe mta deni dya wahela wakwe.Amkagatila nakukonga kumvinya. Agamba,‘Vuza chiya hwinkile!’ 29Mndima mnyawe amg-wela na kumlombeza, ‘Nijijimiza, nahuvuzizeviya uninkile!’ 30 Mna kalemela, amjela mn-dani vibule aho akunga avuze kadya katigizo.31 Wandima weyawe watuhu weze wawone ivyovilaile, wengilwa ni chinyulu vitendese, waitawakumgambila zumbe yoseni yalaile. 32 Ivyozumbe amwitangila yudya mndima kunyumba.Agamba, ‘Weye mndima wihiye, na sikulekeiladeni hwinkile, kwaviya du kunilombeza hufilembazi. 33 Navyungwa umfile mbazi mndimamnyawo, saviya miye hufile mbazi.’ 34 Zumbekengilwa ni maya vidala, niyo amjela umndimauyo kundani asulumizwe vibule kuvuza kadyakatigizo aguhile.”

35 Yesu akomeleza, “Ivyo nivyo Tate ywakwembingu nakutendele, huna walekeilewalukolo wako kulaila mo moyo wako.”

19Yesu ahinya vikunga kwasanaMako 10:1-12

1 Yesu eze abinde ulosi uwo, kakulawa Galilayana kubula mwe mihaka ya Yudeya, ntendele yakaidi yo mto Yolodani. 2 Fyo kulu dya wantudimtimila Yesu, awahonya uko.

3 Mafalisayo wamwenga wambasa Yesuwakamjeza kwa kumuza, “Togola, Sigilizi yagazeni vitana mntu kumwasa mkaziwe kwa lemadyodyose?”

4 Yesu ahitula, “Hamwasomaga Mawandikoyakugamba uyo Awaumbaga aho nkongo, aum-baga mntu mgosi na mntu mvyele? 5Elo agamba,

‘Kwe chausa icho mntu namwase tati yakwe namami yakwe, na kulungana na mkaziwe, nahoawo waidi na watende mwili umwenga.’ 6 Ivyowatenda sawo waidi naho, mna mwili umwenga.Elo mntu asekuchipagula chiya chilunganywe niChohile.”

7 Mafalisayo wamuza, “Ni kwa chasa chanivilekile Musa kasigila kuwandika talaka yakumwasa mvyele?”

8 Yesu awahitula, “Kwachausa cho udala wemyoyo yenyu, Musa asigilaga muwase wavyelewenyu. Mna havyatendagwa kukongela ahonkongo yo kumbwa kwe isi. 9 Ivyo nawagambi-lani, chila mntu namwase mkaziwe, uneva siyokwa chausa cha chilanga, anasola mtuhu, mntuuyo nimgonyi, nahomntumtuhu namsole yudyamvyele asigwe, naye ni mgonyi.”

10Wanampinawakwewamgamba, “Uneva ivyonivyo viwagile mntu mwa mkaziwe, havi kuwag-ila kusola.”

11 Yesu ahitula, “Sawowose nawahokele imbuliino mkulonga, mna wadya du wawagilwe kwaChohile. 12Kuna wagosi awamwenga hawakusolakwaviya nivyo welekwe wagwa, wamwenga wa-tendwa ivyo ni wantu, watuhu wetenda wenyewagwa kwa chausa cha kusankanila Useuta wakwembingu. Akuhokela mahinyo yano nazu-mile!”

Yesu ajimbika wana wadodoMako 10:13-16; Luka 18:15-17

13 Wantu watuhu wamwigaila Yesuwana wadodo awaikiye mikono mlanga naawalombezeze, wanampina wawakwahila wadyawantu. 14 Mna Yesu agamba, “Walekeni wanawadodo weze kwangu, naho msekuwalemeza,kwaviya Useuta wa kwembingu ni wawantuwaligane na wowo.”

15 Awaikiya mikono yakwe mlanga mwawo,niyo akulawa uko.

Mntu mgoliMako 10:17-31; Luka 18:18-30

16 Mntu yumwenga mgoli amwizilaga Yesu,amuza, “Mhinyi, nidamanye mbuli yani yedichani nihokele ujima wa mazuwa yose?”

17 Yesu amhitula, “Nimbwani ukunuza mwembuli yedi? Eyuko yumwenga uyodu ywedi. Mnaukaunga kwingila mo ujima, toza malagizo.”

18 Yudya mntu auza, “Sigilizi zihi hungigwa nitoze?”

Yesu amhitula, “Use kukoma, use kugonya, usekubawa, use kulonga lulimi, 19weve tati yako na

MATAYO 19:20 22 MATAYO 20:19mami yako, na munge mbwiyayo saviya ukwe-unga.”

20 Yudya mntu ahitula, “Sizitoza kale zose,sisigaza chimbwani naho?”

21 Yesu amgamba, “Ukaunga utende utogile,hita ukatage vyose unanavyo, uwenke wachiwaugoli uwo, nawe nautende na mpamba kwem-bingu. Ukaheza wize unitimile.”

22 Yudya mbwanga eze eve imbuli idya, kaitaulo na ulo kwaviya nani mgoli vitendese.

23 Yesu awagamba wanampina wakwe,“Nawagambilani chindedi, navitende vidalamgoli kwingila mo Useuta wa kwembingu.24 Nawagambilani vituhu, nivihufu vitendesengamiya kwingila mwe langa dya singano,ukaleka mgoli kwingila mo Useuta wa Chohile.”

25 Wanampina weze weve ivyo, niyo we-heleswa, wakagamba, “Niyuhi elo akudahakwambulwa?”

26 Yesu awang'oila meso, awagamba, “Kwawantu idyo hadikudahika, mna kwa Chohile yoseyadahika.”

27 Akaheza Petulo amgamba, “Kaula, suwechileka vyose chikutimila weye, ivyo nachihokelechibwani?”

28 Yesu awagamba, “Nawagambilani chindedi,mwe isi mpya, Mwana ywaMntu aho nekale mwechigoda chakwe cho Useuta china ukulu, nyuwemlongo na waidi mnitimile nanywi namwikalemwe vigoda mlongo na vidi, mkawakantila mak-abila mlongo na maidi ya Izulaeli. 29 Nahochila mntu asize nyumba, hegu mlukolo ywachilume hegu ywa chiche, hegu tati yakwe, hegumami yakwe, wana hegu nkonde kwa chausachangu, naahokele nkanana zilozize kujinkanahoneenkigwe ujima wa mazuwa yose. 30 Mnawendile wa nkongo nawatende wo dumo, nawadya wazigile nawatende wa nkongo.

20Wandima mwe nkonde ye mizabibu

1 “Useuta wa kwembingu wikala saviya mntumta nkonde yakwe ya mizabibu elauke chilochilokulonda wantu wandima mwe nkonde yakwe.2 Evana na wandima wasiku kuwaliha maliho yamazwela ya zuwa dimwenga, niyo awasigila kwenkonde yakwe. 3 Ize ibule saa ntatu ya mtondo,niyo afosa vituhu na kubwila watuhu wamilekwechimaila hedigwilo, hewena cha kudamanya.4 Awagamba, ‘Nyuwe nanywi mwite kwe nkondeyangu, naniwaliheni saviya vikuwoneka vyedi.’

5 Ivyowaita. Ize ibule saamtandatu na saa chendaafosa naho, niyo adamanya saiviya adamanye.6 Haguhi na saa mlongo na imwenga niyoafosa vituhu naho, abwila wantu watuhu wamilekwechimaila hantu ahadya. Awauza, ‘Ni mb-wani mwechimaila msi mjima hemwikudamanyandima?’ 7Wahitula, ‘Hahana achinkinkile ndima.’Awagamba, ‘Ni vyedi, nyuwe nanywi mwitemkadamanye ndima kwe nkonde yangu ye miz-abibu.’

8 “Chisingi chize chibule, mwenye nkondeamgamba Zumbe wakwe, ‘Itanga awandima woseuwalihe amaliho yawo, akonga yudya azigilekwiza nakukomeleza kwa wadya wankongo.’9 Wandima wakongile ndima sa mlongo naimwenga walihwa chila yumwenga maliho yazuwa dimwenga. 10Na wadya walongole kukongaindima weza, nawakafanyanya kugamba nawali-hwe kujinka watuhu, mna nawo walihwa malihoya zuwa dimwenga chila yumwenga. 11 Waguhahela zawo nakukonga kumng'ung'uzikilamwenye inkonde. 12 Wagamba, ‘Wandima wanowazigile wadamanya ndima kwa saa dimwengadu, suwe chidamanya kwa msi mjima naho kwakujijimiza mwe dizuwa. Kuwaliha viligane nasuwe!’

13 “Mwenye inkonde amhitula yumwengaywawo, ‘Mbuyangu, kwetegeleze, sikupunjize.Hachivane kugambanahulihendimaya zuwakwamaliho ya zuwa dimwenga? 14Elo hokela amalihoyako wite kaya. Sunga ni mwinke yuno azigilekuligana na viya hulihile weye. 15 Togola, vihamiye kudamanya viya hunga mwe zihela zangu?Hegu wengilwa ni finju kwaviya miye ni ywedi?’”

16 Niyo Yesu abindiliza, “Ivyo wadya wa kuzig-ila haluse na watende wa nkongo na wa nkongovino haluse na watende waudumo.”

Yesu atamwila nkanana ya katatu ifile yakweMako 10:32-34; Luka 18:31-34

17 Umo Yesu akakwela kubula Yelusalemu,awaguhaga wadya wanampina mlongo na waidihankanda he sila nakutamwila nawo chinyele,awagamba, 18 “Kaulani,” “Chaita Yelusalemu,kudya Mwana ywa Mntu nalavigwe kwa wakuluwa walavyantambiko na kwa wahinya Sigilizi.Nawamkantile file, 19 niyo wamwinkiza kwawantu sawo Wayahudi, wakunga wambele,wamtowe, na kumsulumiza mo msalaba, mnamazuwa matatu yakutimila nauyuke.”

MATAYO 20:20 23 MATAYO 21:16Lombezo dya mami ya mntuMako 10:35-45

20Niyomkaza Zebedayo hamwenganawanawewambasa Yesu, wamfikila madi nakumlombezambuli.

21 Yesu amuza, “Waunga mbwani?”Amhitula, “MwoUseutawakouwazumilewano

wanangu waidi wekale yumwenga kulume kwakono mtuhu mo mkono wako wa kumoso.”

22 Yesu awahitula awo wana, “Hamvimany-ize ivyo mkulombeza, vino mwadaha kunywelachikombe cha masulumizo hunga ninywele?”

Wahitula, “Chavidaha.”23Yesu awagamba, “Nichindedi namnywemwe

chikombe changu, mna sina udahi wa kusag-ula wa kwikala kulume kwangu hegu kumosokwangu. Mna hantu hano ni kwa wadya wasag-ulwe kale ni Tate awaikiye.”

24 Wadya wanampina watuhu mlongo wezeweve ivyo, niyo wawehiwa awo walukolo waidi.25 Ivyo Yesu niyo awetanga akawagamba, “Mvi-manya kugamba vilongozi hewemzumile Chohilewana udahi mwawo, vilongozi nawo wana udahiuchintile. 26 Vino havikungwa vidamanywemgati mwenyu. Uneva yumwenga aunga atendemkulu, atende mndima ywa wasigale, 27 nahoakunga atende wa nkongo atende mndimaywenyu, 28 seivyo Mwana ywa Mntu, hezilekusankanilwa,mna kusankanila na kulavya ujimawakwe utende maliho ya wantu walozize.”

Yesu Ahonya Matuntu WaidiMako 10:46-52; Luka 18:35-43

29 Umo Yesu hamwenga na wanampina wakwewakahalawa mo mzi wa Yeliko, fyo kulu dyawantu nadikatimila. 30 Wantu waidi matuntunawekalamnkandamweisila weva kugamba Yesunaakajinka, ivyo wakonga kuguta, “Mwana ywaDaudi! Chifile mbazi Zumbe!”

31 Idifyo dyawakwamila nakuwagamba wanya-male. Mna wagutisa, “Zumbe Mwana ywa Daudi!Chifile mbazi!”

32 Yesu achimala nakuwetanga. Awauza,“Mwaunga niwadamanyize mbwani?”

33 Wahitula, “Zumbe, chakunga uchitende chi-wone!”

34 Yesu awafila mbazi na kudonta meso yawo,aho wadaha kuwona, niyo wamtimila.

21Yesu engila Yelusalemu kwa chinyemiMako 11:1-11; Luka 19:28-40; Yohana 12:12-19

1 Umo Yesu na wanampina wakwe weze waiso-geile Yelusalemu, wabula Betifage mo Lugululwa Mizeituni. Uko Yesu kawasigila wanamp-ina wakwe waidi walongole, 2 awagamba, “Hi-tani hekaya ikulongozi kwenyu, aho nambwilempunda italizwe na mwana mpunda ywakwe.Zifunguleni mnigaile. 3Uneva mntu anawauzanichochose, mgambeni, ‘Zumbe awaunga,’ nayenawalekele aho.”

4 Mbuli ino ilaila chani yadya yalongigwe nimuwoni yachinte.5 “Ugambileni umzi wa Sayuni.Kaula seuta ywako akwizila!Ni mnyanyahala naho kakwela mpundana mwana mpunda.”

6 Ivyo, wadya wanampina waita niyowadamanya saviya Yesu awasigile wadamanye.7Wegala mpunda na mwana mpunda, watandikaizi suche zawo mlanga mwe zimpunda, Yesunaye niyo ekala mlanga. 8 Fyo kulu dya wantuditandika izisuche zawo mwe isila, watuhuwafyola matambi ya miti na kuyatandaza mweisila. 9Mafyo yawantu yamlongwela Yesu, wadyanawo wakumtimila hanyuma wagutila, “Jimbikokwa mwana ywa Daudi! Ajimbikwe uyo akwizakwa zina dya Zumbe! Jimbiko kwa Chohile!”

10 Umo Yesu akengila Yelusalemu, wantu woumzi umjima wabwikana moto. Wantu wauza,“Yuno ni yuhi?”

11 Amafyo yahitula, “Yuno ni muwoni Yesu,kalawa Nazaleti si ya Galilaya.”

Yesu mwe Nyumba ya ChohileMako 11:15-19; Luka 19:45-48; Yohana 2:13-22

12 Yesu engila mwe Nyumba nkulu ya Chohile,awabalaziza kuse wantu wendile wakataga nakugula vintu mndani umo. Kahitula izimeza zawadya wendile wakavunjizana hela na vigodavya wadya wendile wakataga wasuwamanga.13 Awagamba, “Iwandikwa mwa MawandikoYakukile kugamba Chohile kalonga, ‘Nyumbaya Chohile naitangwe nyumba ya kumlombezaChohile.’ Mna nyuwe mwitenda ‘Nyumba yakwefisiza wabavi.’ ”

14 Matuntu na waholomale wambasaga ukokwe Nyumba nkulu ya Chohile, niyo awahonya.15 Wakulu wa walavyantambiko na wahinya Sig-ilizi wehiwa weze wawone izimpituko adamanyeYesu, hamwenga na wana wakuguta mweNyumba nkulu ya Chohile, “Ntunyo kwa Mwanaywa Daudi!” 16 Ivyo wamuza Yesu, “Togola, wevaicho wakulonga?”

MATAYO 21:17 24 MATAYO 21:42Yesu ahitula, “Heye, neva! Hamsomile

mawandiko yano? ‘Kuhinya wana na wazanawachembe kutogola viya vikuwagila,’ ”

17 Yesu awasa nakubula kuse ko mzi wa Be-saniya, agona uko.

Yesu aligita mtiniMako 11:12-14, 20-24

18 Umo Yesu emwesila akauya komzi nom-tondo nakalumwa nisala. 19 Awona mtiniumwenga mnkanda mwe isila, niyo aubasa mnakaubwila hewina tunda dyodyose, na maniayodu. Ivyo augamba, “Haweleke naho matundamazuwa yose!” Aho udya umtini unyala.

20 Wanampina weze wawone niyo wehelwa,wauza, “Umtini uno usunguza kunyala vivihi?”

21 Yesu ahitula, “Nawagambilani chindedi,uneva mnazumila hemwina nkama, namdahekudamanya vino nidamanye mo mtini uno.Naho sivyo vino du, mna namdahe hata ku-longa ko lugulu luno, ‘Ng'oka ukedule mwe ba-hali,’ naho navitende ivyo. 22 Uneva mwazu-mila, namhokele chochosemkulombezamokum-lombeza Chohile.”

Kuuza mwe udahi wa YesuMako 11:27-33; Luka 20:1-8

23 Yesu engilaga mwe Nyumba nkulu yaChohile, umo akahinya, wakuluwawalavyantam-biko na wadalahala wa wantu wambasa wamuza,“Wadamanya mbuli zino kwa udahi wa yuhi?Naho ni yuhi akwinkile udahi uno?”

24 Yesu awahitula, “Naniwauzeni swalidimwenga, mnanihitula, naniwagambileninadamanya mbuli zino kwa udahi wa yuhi.25 Nigambilani, udahi wa Yohana wo kubatizawalawaga kuhi? Walawaga kwa Chohile heguwalawaga kwa wantu?”

Wakonga kulosana wowo wenye kwa wenye,“Chigambe mbwani? Uneva chinahitula, ‘Ulailakwembingu,’ naachigambe, Ni mbwani nahohamwamzumilaga Yohana?” 26Mna chinagamba,“kulaila kwa wantu, chogoha wantu viya nawa-tende, kwaviya wantu wose wamzumila Yohanakugamba ni muwoni.” 27 Ivyo wamhitula Yesu,“Hachivimanyize.”

Niyo awagamba, Miye nami saniwagambileninadamanya mbuli zino kwa udahi wa yuhi.

Mliganyo wa wana waidi28 “Haluse, mwafanyanya vihi kwa dino?

Kwendaga na mntu yumwenga endaga nawanawe waidi. Uyo niyo amgamba mwanaweywa nkongo kugamba, ‘Mwanagu, dyelo hita

ukadamanye ndima kwe nkonde ye mizabibu.’29 Niyo ahitula, ‘Sikunga,’ Mna nyumani niyoahitwila fanyanyi zakwe niyo aita. 30 Yudyatati ya mntu niyo ambasa mwanawe ywakaidi amgambila seiviya amgambile yudya ywenkongo. Uyo niyo amhitula, ‘Heye Zumbe,’ mnahaitile. 31 Togolani, niyuhi mgati mwa wanowaidi adamanye viungile tati yakwe?”

“Ywa nkongo,” Wahitula.Ivyo Yesu awagamba, “Nawagambilani

chindedi, wachisanya kodi na wachilanga nawawalongweleni kwingilamoUseuta wa Chohile.32Kwaviya Yohana ezaga kwenyu kuwalagisa silaya kuwoneka wedi, nyuwe hamumzumile, mnawachisanya kodi na wachilanga wamzumilaga.Hata umo mwawonaga yano, hamweile fanyanyizenyu na kumzumila.”

Mliganyo wa walimi mwe nkonde ye mizabibuMako 12:1-12; Luka 20:9-19

33 Yesu agamba, “Tegelezani mliganyo mtuhu,kwendaga na mntu mta nkonde ahandagamizabibu, niyo aizungulusiza mnulu, asimbabome dya kufumbwila zabibu nakuzengamnala. Niyo alekeila walimi inkonde iyonakutamba. 34 Chipindi cho uvuni chize chibule,asigila wandima wakwe kwa wadya walimi,wakachisanye ulozo wakwe. 35 Wadya waliminiyo wawagwila wandima wakwe, wamtowauyumwenga, mtuhu wamkoma, mtuhu nayewamtowa mayuwe. 36 Yudya mntu naho egalawandima watuhu walozize, kujinka wadya wenkongo, wadyawalimiwawausa chisimo saichiya.37 Kokukomeleza amwigala mwanawe kwawo,akagamba, ‘Ichindedi nawamtunye mwanangu.’38 Mna wadya walimi weze wamwone yudyamwana, wegamba, ‘Yuno nuyo mlisi we nkonde.Chimkomeni chiguhe ulisi wakwe!’ 39 Ivyowamgwila, wamdula kuse kwe nkonde yemizabibu niyo wamkoma.”

40 Yesu auza, “Haluse, aho akwizila Zumbemwenye nkonde ye mizabibu nawadamanyechibwani wadya walimi?”

41 Wahitula, “Ichindedi nawakome wadyawantu wehi, niyo enka inkonde ye mizabibu wal-imi watuhu, wakunga wamwinke ulozo wakwemwe chipindi chikungwa.”

42 Yesu awagamba, Hamwasomaga viyaMawandiko Yakukile yakulonga?Yuwe dilemelwe ni wazesidihitukila dikungisiswa mwa yoseni.Ulosi uno ulaila kwa Zumbe,

MATAYO 21:43 25 MATAYO 22:33nawo ni maula mwa meso yetu?

43 “Yesu ajeleka, Ivyo nawagambilani,namhokwe Useuta wa Chohile niyo wenkwawantu watuhu sawo Wayahudi weleke matundayawagile. 44Akunga agwemwediyuwenaavunikevunike, na uyo dikunga dimfunte nadimtigintetiginte.” Mawandikomatuhu hayana unomsitali.

45 Wakulu wa walavyantambiko na Mafalisayo,weva miliganyo ya Yesu, wabunkula kugambaawalonga wowo. 46 Ivyo wazungula ubalawakumgwila. Mna nawakogoha amafyo ya wantuwakumwona Yesu sa muwoni.

22Mliganyo wa Ngasu ya NyinkaLuka 14:15-24

1 Yesu alonga nawo kwa miliganyo, akagamba.2 “Useuta wa kwembingu uligana sa vino.Kwendaga na seuta amdamanyize mwanawewa chilume nyinka. 3 Kasigila wandima wakwewawetange wadya wagonekwe kwe nyika, nawoniyo walemela kwiza. 4 Ivyo asigila wandimawatuhu akagamba, ‘Ngasu yangu yajika, ng'ombezangu na vinonile vichinjwa kale, na vyose vihezakale. Soni kwe ngasu ye nyinka!’ 5 Mna awajeniwagonekwe hawaitolotoze niyo wadamanyazawo, yumwenga kaita kwe nkonde yakwe,mtuhu kwediyombe dyakwe, 6 wasigale niyowawagwila wadya wandima wakwe, wawahutana kuwakoma. 7 Yudya seuta niyo ehiwa vidala,egala wankondo wakwe wakomile wadya wakomina kuutimpa moto umzi wawo. 8 Akahezaawagamba wandima wakwe, ‘Inyinka yemalanyakale, mna sawo wadya wagonekwe nawo wawag-ile kudya. 9Hitani kwe zisila mpanda muwetangewose mkunga muwabwile weze kwe nyinka.’10 Ivyo wandima waita kwezisila wawachisanyawantu wose wawawone, wehiye na wedi, nyinkaniyo yamema wajeni.

11 “Mna seuta eze engile kukaula wajeni,niyo abunkula mntu hevikile suche ye nyinka.12 Amuza, ‘Mbuyangu, kwingila vivihi hanohwivikile suche ye nyinka?’ Mna uyo mntuhalongile dyodyose. 13 Niyo seuta awagambawandimawakwe, ‘Mtalizeni mwemikono namw-eviga, mumdule kuse kwe chiza. Uko naile nakusiginta meno yakwe.’ ”

14 Yesu akomeleza, “Kwaviya wagonekwe niwaloza, mna wasagulwe ni wajeche.”

Swali mwe kuliha kodiMako 12:13-17; Luka 20:20-26

15 Mafalisayo niyo waita wakaike ubala wakumgwila Yesu mo ulosi wakwe. 16 Wasigilawanampina wakwe hamwenga na wantu waHelode. Wagamba, “Mhinyi, chimanya kugambaweye walonga chindedi. Wahinya ichindedi mweviya akunga Chohile kwa chausa cha wantu,kuno hwikogoha viya watuhu wakufanyanya,kwaviya hukusinya viya mntu eli. 17 Chigambile,wafanyanya vihi? Ni vyedi mwe sigilizi yetukuliha kodi kwa mkulu ywa Chilumi hegu bule?”

18 Mna Yesu, niyo amanya ubala wawo wi-hiye, agamba, “Nyuwewasongaganyi! Nimbwanimkunijeza? 19Nilagisani hela yo kulihila kodi!”

Niyo wamwigaila hela, 20 awauza, “Sula nedizina ni vya yuhi?”

21 Wahitula, “Ni vya Mkulu ywa Chilumi,”Ivyo Yesu awagamba, “Ni vyedi, mwinkeni

Mkulu ywa Chilumi viya vimuwagile, na Chohilevikumuwagila Chohile.”

22 Weze weve ivyo, niyo wehelwa, wamlekawahalawa.

Mbuli ya uyusoMako 12:8-27; Luka 20:27-40

23 Mwe dizuwa idyo Masadukayo wamwengawamwitila Yesu wakalonga kugamba wantuhawauyuke. 24 Wagamba, “Mhinyi, Musaalongaga kugambamntu henamwana akabanika,mlukolo ywakwe ampale mnamuwe, chaniamwelekele wana. 25 Haluse, kwendaga nawalukolo mfungate. Ywankongo asolaga, niyoabanika. Kwaviya na hena cheleko, niyoamwasiza mlukolo ywakwe mkaziwe. 26 Chintuicho kimlaila ywa kaidi na ywa katatu, vita ivyokubula ywa mfungate. 27 Ko uhelo yudya mvyeleniyo abanika. 28 Haluse chigambe mwe dizuwadyo uyuso, mvyele yudya na atende wa yuhi?Woseni nawamsola.”

29 Yesu awahitula, “Mwagilisa! Nikwaviyahamyamanize mawandiko hegu nguvu zaChohile. 30 Kwaviya mwe zuwa dya uyusowantu, hawasole hegu kusolwa, nawekale saviyawandima wa kwembingu. 31Mna mwe wabanikeuyuso, hamsomile viya Chohile awagambilaga?,32 ‘Miye nuyo Chohile ywa Bulahimu, nuyo ywaIsaka, naho nuyo ywa Yakobo.’ Ni Chohile ywawajima, suyo ywa wabanike.”

33 Idifyo dya awantu dize dive vino, wehelwaamahinyo yakwe.

Sigilizi NkuluMako 12:28-34; Luka 10:25-28

MATAYO 22:34 26 MATAYO 23:2234 Mafalisayo weze weve kugamba Yesu

kawatenda Masadukayo wanyamale waswesedya kulonga, Mafalisayo niyo wekala hamwenga,35 yumwenga mwawo, mhinya Sigilizi, amjezaYesu kwa kumuza. 36 Amuza, “Mhinyi, Isigilizinkulu ni ihi?”

37 Yesu ahitula, “ ‘Munge Zumbe Chohileywako kwa moyo wako wose, kwa ujima wakowose, na kwa umanyi wako woseni.’ 38 Ino niyoIsigilizi inkulu naho niyo yankongo. 39 Sigilizi yakaidi ya kusinyisa sa iyo, ‘Munge mtuhu saviyaukweunga mwenye.’ 40 Sigilizi yose ya Musa namawandiko ya wawoni ikala mwe zisigilizi mbilizino.”

Mbuli ya Kulisito Mkombola alongigwe ni ChohileMako 12:35-37; Luka 20:41-44

41UmoMafalisayowamwengawezewadugane,Yesu niyo awauza, 42 “Mwafanyanya vihi mwaKulisito Mkombola? Kalaila mo ulukolo lwayuhi?”

Wahitula, “Ni mlukolo ywa Daudi,”43 Yesu auza, “Ni mbwani naho, Muye

wa Chohile ukamwingila Daudi kumwitanga‘Zumbe’? Daudi agambaga,44 ‘Zumbe alongaga kwa Zumbe ywangu.Ikala hano kulume kwangukubula niwaike wehi wako mwe viga vyako.’45 Uneva haluse Daudi kamwitanga ‘Zumbe’,Kulisito Mkombozi atenda vivihi mlukolo ywaDaudi?”

46 Hahalaile adahile kumhitula Yesu, kulailamwe dizuwa idyo, hahali ajezize kumuza naho.

23Yesu Afunda Wahinya Sigilizi na MafalisayoMako 12:38-39; Luka 11:43, 46; 20:45-46

1 Yesu niyo alonga na kwa amafyo na kwawanampina wakwe. 2 Awagamba, “WahinyaSigilizi na Mafalisayo wenkwa udahi wakulavyanya Sigilizi ya Musa. 3 Ivyo tozani nakutimila chila wakuwagambilani mdamanye,mna msekwiga ntendwa zawo, kwaviya hawaku-damanya viya wakulonga. 4 Wafunga mizigona kuwatwisa wantu mwamayega yawo mnawowo wenye hawakunga hata kuidonta nakadole. 5 Wadamanya ntendwa zawo zose chaniwelagise kulongozi kwa wantu. Kaulani wavikawakota wawo wana Mawandiko Yakukile. Nahowavala nkazu na mahembe matali! 6 Waungakwikala mwe vigoda vi kulongozi mwe ngasu, navikigwe na kuwandwa mwe nyumba zo kuvikila.

7Waunga kulamswa kwa kutunywamwamagwilona kunga kwitangwa ‘Mhinyi’. 8 Mna nyuwemsekuzumila kwitangwa ‘Wahinyi’, kwaviyanyuwe wose mwi walukolo, nanywi mna Mhinyiyumwenga du. 9 Naho msekumwitanga mntuyoyose ‘Tate’, hano he isi kwaviya Tati yenyu niyumwenga kwembingu. 10 Naho msekwitangwa‘Chilongozi’, kwaviya mwi wamwenga nahochilongozi uyodu ni Kulisito Mkombola. 11Mkulumgati mwenyu aungwa atende mndima ywenyu.12 Yoyose nekweze na aselezwe, akweseleza naakwezwe ni Chohile.

Yesu alonga usongaganyi wawoMako 12:40; Luka 11:39-42, 44, 52; 20:47

13 “Namvimanye wenye, wahinya Sigilizi naMafalisayo! Nyuwe wasongaganyi! Mwawavu-gaila wantu watuhu sila ya kwingila mo Useutawa kwembingu nyuwe wenye hamkuwingila,naho hamkulekela wadya wakujeza kuwingila!14 Namluwone, nyuwe wahinyi wa Sigilizi naMafalisayo! Nyuwe wasongaganyi! Mwapola-ganya ugoli wa wavyele wabanikilwe ni wagosina kulombeza malombezo matali kwa kwelagisa.Kwa chausa icho kanto dyenyu naditende kuluditendese!

15 “Namvimanye wenye, wahinya Sigilizi naMafalisayo! Nyuwe wasongaganyi! Mwazun-guluka mwe bahali na mwe isi chani mhokelemntu yumwenga atimile isila yenyu. Anazumila,mwamtendamwanawa kwedibomehedina uhelonkanana mbili kujinka nyuwe wenye!

16 “Namluone, vilongozimatuntu! Mwagamba,‘Unevamntu elisa kwaNyumba nkulu ya Chohile,sicho chintu. Mna uneva mntu elisa kwa za-habu ya Nyumba ya Chohile, kegwiza.’ 17Nyuwewahezi na matuntu! Chikulu ni chihi, zahabuhegu Nyumba nkulu ya Chohile ikutenda zahabuitende ikukile? 18Naho mwahinya, ‘Uneva mntuelisa kwa nchanja yo kulaviza ntambiko, sichochintu, mna uneva mntu elisa kwa ntunyo im-langamwe shanduku ya kulaviza jelekomwakwe,kegwiza.’ 19 Nyuwe matuntu! Chikulu nichihi, shanduku ya kulaviza jeleko hegu nchanjayo kulaviza ntambiko ikutenda jeleko dikukile?20 Ivyo mntu akwelisa kwa nchanja yo kulavizantambiko, elisa kwa iyo, na vintu vyose viyumo.21 Akwelisa ne Nyumba nkulu ya Chohile, elisakwa iyo, na kwa uyo Chohile akwikala mndanimwakwe. 22 Uyo akwelisa kwa zina dya kwem-bingu, elisa kwe chigoda cho uzumbe wa Chohilemazuwa yose na kwauyo akwikala umo.

MATAYO 23:23 27 MATAYO 24:14

23 “Namluwone wenye, wahinya Sigilizi naMafalisayo! Nyuwe wasongaganyi! MwamwinkaChohile hantu hamwenga mwe mlongo ha uvuniwa mhilimo, enga vitago na bizali na jila, mnamwaleka kutimila mahinyo yakungwa ya Sigilizi,saviya wedi wa Chohile na mbazi na ukanunina uzumizi. Mwaungwa mvijese ivyo hemwikuleka vituhu. 24Vilongozimatuntu! Mwafilihizawaduduwadodo enga saviyambumwemazi, mnamwamela ngamiya!

25 “Namluwone, wahinya Sigilizi na Mafal-isayo! Nyuwe wasongaganyi! Mwalengusa viyavyenyu na vihungu kwa kuse na chano, mndanimmema uhoki na kwevutila. 26 Weye Falisayotuntu! Konga kulengusa mndani mwe chiya kusenako nakutende kulenguka!

27 “Namluone, wahinya Sigilizi na Mafalisayo!Nyuwe wasongaganyi! Mligana na mbila zi-hakigwe chwakaa, kwa kuse ni ntana, mna mn-dani mmema mavuha ya wabanike na uzavu.28 Seivyo, kuse mwasinyika wantu wedi kwa chi-layumwenga, mna mndani mmema usongaganyina masa.

Yesu alotela nkanto zaoLuka 11:47-51

29 “Namluone, wahinya Sigilizi na Mafalisayo!Nyuwe wasongaganyi! Mwazengela wawonimbila ntana nakuzika untanda mbila za wantuwawoneke wedi kulongozi kwa Chohile. 30 Nahomwagamba, hegu suwe chendaga hamwengamwe chikale cha wadalahala wetu, hachehangilenawo mo kuwakoma wawoni. 31 Elo mweukuilawenye, kugamba nyuwe mwiwana wawadyawawakomile wawoni! 32Haya komelezani ndimawaikongile wadalahala wenyu! 33 Nyuwe fyodya nyoka! Namwenege vivihi nkanto dyakwe bome hedina uhelo? 34 Kwaivyo, nawe-gailani wawoni na wata ubala na wahinya Sig-ilizi. Wamwenga wenyu namuwakome na kuwa-sulumiza, watuhu namuwatowe mwe nyumbayo kuvikila na kuwagulusa mzi kubula mzi.35 Mwe ivyo, namlihizwe sakame itike mwe isiino hewena masa, kukongela ukomi wa Ha-bili awoneke ywedi kwa Chohile kubula ukomiwa Zakaliya mwana Balakiya, mwamkomagamgati mwe Nyumba nkulu ya Chohile na mwenchanja yo kulaviza ntambiko. 36Nawagambilanichindedi, ukomi uno woseni naugwele mwewantu we icheleko chino.

Yesu Ayunga YelusalemuLuka 13:34-35

37 “Yelusalemu, Yelusalemu! Ukuwakomawawoni, na kuwatowa wasigilwe kwako niChohile! Ninkanana nyingahi sunga ni-wachisanye hamwenga wanawo, saviya ngukuikufuwatila wanawe hasi ha mawawa yakwe,mna hamvyungile! 38 Ivyo, Nyumba ya Chohilenaibomolwe ikale isamigwe. 39 Nawagambilanikukongela vino haluse, hamniwone naho kubulamgambe, ‘Chohile mjimbike akwiza kwa zina dyaZumbe.’ ”

24Yesu Alonga Uvuni wa Nyumba ya ChohileMako 13:1-2; Luka 21:5-6

1Yesu nakafosamweNyumbankulu ya Chohilenaho na akahalawa umo wanampina wakwewambasize chani wamlagise mazengo ye mweNyumba ya Chohile. 2 Auza, “Mwayawona yanoyose? Nawagambilani chindedi, hano hadisigaleyuwe mlanga mwe mnyawe, chila dimwenga na-didulwe hasi.”

Nkunto na MasulumizoMako 13:3-13; Luka 21:7-19

3 Umo Yesu endaga ahumule ko Lugulu lwaMizeituni, wanampina wakwe wambasaga kwachinyele, wauza, “Chigambile, mbuli zino nazi-laile ini? Ni chilagiso chani chokwiza kwako, naudumo we isi?”

4Yesu ahitula, “Msinyise,mntu ase kuwadanta.5 Kwaviya wantu walozize nawalaile waketangakwa zina dyangu, wakagamba, ‘Miye nuyoKulisito Mkombola!’ Nawo na wadante walozize.6Namwive mbuli za nkondo na hambwe hambwedya nkondo, kaulani, msekutiswa, kwaviya ayoyaungwa yalaile, mna udya udumo haunati. 7 Sinaitowane na si ntuhu, useuta nautowane nauseuta. Nakutende na gumbo, na visingisa chilahantu. 8 Yose ayo nayekale saviya usungu wankongo wa kwefungula mwana.

9 “Vikajika namlavigwe chani msulumizwe,nakukomwa, nanywi namwihiwe ni wantu wasi ntuhu zose kwa chausa changu. 10 Mweichipindi icho walozize nawahige uzumizi wawonaho nawaihiwane na kulemana. 11 Nawalailewawoni wadanti walozize, wakunga wawadantewantu walozize. 12 Kwa chausa cha kujenyelakwa wihi, uungi wa wantu walozize nauhunguke.13 Mna mntu akunga ajijimize kubula kodumonuyo akunga akombolwe. 14 Naho Mbuli Yedi yaUseuta nailongwemwe isi yose, utende ukuzi kwawantu we si ntuhu yose, aho naho udya udumonaubule.

MATAYO 24:15 28 MATAYO 24:50

Chintu chihiye chikudaha kubalangaMako 13:14-23; Luka 21:20-24

15 “Namumwone uyo akwitangwa ‘Ihizodya ubanasi’ chilongingwe ni muwoni Danieli.Nachichimale hantu hakukile.” Akusomana abunkule! 16 Niyo wose we mwe isi yaYudeya, nawasumkile ko lugulu. 17 Yudyaekulanga kwedigulu asekusela kuviguha vintuvimwenyumba yakwe, 18 Naho ekwenkonde,asekuya kunyuma kuguha suche yakwe.19 Nawamanye wenye watanda na wakonkezamwa mazuwa ayo! 20Mlombezeni Chohile, chanikuguluka kwenyu kusekutenda mwempeho,hegu mwe zuwa dya kuhumula. 21 Kwaviyanakutende na nkunto nkulu, idya heinati kulailakukongela isi heinati kumbwa kubula vinohaluse, naho hazize zilaile vituhu. 22 HeguChohile hahunguze mazuwa ayo ye zinkuntohahendile na mntu hata yumwenga ahonile mwefile. Mna kwa chausa cha wantu wakwe asagule,Chohile nayahunguze mazuwa ayo.

23 “Naho, mntu akawagambani, ‘Kaula, Kulisitoehano!’ Hegu ‘Ekudya!’ Msekumzumila.24 Kwaviya nawalaile makulisito wadanti, nawawoni wadanti, nawo nawadamanye mpitukonkulu na vilagiso, chani, vikadahika, wawadantehata wantu wasagulwe ni Chohile. 25 Kaulani,silongola kuwagambilani yakwiza.

26 “Ivyo, uneva wantu wakawagambani,‘Kaulani, ekwenyika!’ Mse kwita uko, heguwakawagambani, ‘Kaulani, kefisa kuno!’Msekuzumila. 27 Kwaviya ni saviya lumwemwelukumulika ulailo wa zuwa lukawoneka uswelowa zuwa, ivyo nivyo na kutende kwiza kwakweMwana ywa Mntu.

28 “Kwaviya hohose hana chimba, nahonayadugane magushu.

Kwiza kwa Mwana ywa MntuMako 13:24-27; Luka 21:25-28

29 “Mna Aho, vikajinka ukukunta mwamazuwa ayo, zuwa nadijelwe chiza, mnengehaulangaze, ntondo nazigwe kulaila kwembingu,nguvu za kwembingu nazisingisike, 30 Nahonachiwoneke chilagiso cha Mwana ywa Mntukwembingu, naho wantu wose we isi nawaile,nawo nawaile Mwana ywa Mntu akeza mlangamwa maingu hamwenga na nguvu za ukuluulozize. 31 Naawasigile wandima wa kwembinguwakwe hamwenga na izwi kulu dya gunda,nawo nawawachisanye wasagulwa wakwe kulaila

ntendele nne, kulaila ko udumo uno kwita koudumo uno.

Hinani kulawana na MtiniMako 13:28-31; Luka 21:29-33

32 “Ivyo ko mti ukwitangwa mtini mhine mli-ganyo, tambi dyakwe dikasuka mani na kubwa-lika mwamanya kugamba chipindi cha fula chi-hajihi, 33 Seivyo nanywi, mkayawona ayo yose,bunkulani kugamba Mwana ywa Mntu ehaguhina kwiza. 34 Nawagambilani chindedi, vintuvyose vino navilaile umo wantu wa haluse hawa-nati kubanika. 35 Mbingu ne isi na vijinke, mnambuli zangu hazomboke ng'o.

Hahali amanyize idizuwa ne isaMako 13:32-37; Luka 17:26-30, 34-36

36 “Hahali mntu yoyose amanyize idizuwaidyo na chipindi, hata wandima wa kwembinguhata Mwana, mna Tate ichedu nuyo amanyize.37 Saviya vyendaga mwa mazuwa ya Nuhu, nivyonavitendeke kwiza kwakwe Mwana ywa Mntu.38 Saviya mwa mazuwa hevinati kulaila galikawantu wendaga wakadya, na kunywa, wakasolana kusolwa, vikabula zuwa diya Nuhu engilagamwe ngalawa nkulu, 39 wasekumanya, niyo ga-lika yeza, yawaguha wose, nivyo na kutendekekwiza kwakwe Mwana ywa Mntu. 40 Wantuwaidi nawatende kwenkonde, yumwenga naaguhigwe yumwenga asigwa. 41 Wavyele waidina watende wabunda, yumwenga aguhigwa,yumwenga asigwa. 42 Ivyo chelezani, kwaviyahammanyize aho neezile Zumbe dyenyu. 43Mnammanyembuli ino, unevamta nyumba amanyizehadya nezile mbavi, nakacheleza, naho halekileinyumba yakwe ivunwe. 44 Kwe chausa ichonyuwe nanywi mwikale mhezize, kwaviya mwesaa hemwimanyize Mwana ywa Mntu eza.

Mndima ywedi hegu Mndima aihiyeLuka 12:41-48

45 “Elo ni yuhi mndimamkanuni mta fanyanyi,yudya zumbe dyakwe nakamwika mwe nyumbayakwe, awenke wantu nkande mwe chipindichikuwagila? 46 Chinyemi china yudya mndimayudya hadya zumbe dyakwe akwizila na amb-wile adamanya ivyo. 47 Nawagambilani chindedinaamwike atende mdimi mkulu mo wakwe wose.48Mnamndima yudya aihiye akagambamomoyowakwe, ‘Zumbe dyangu akawa ukwiza,’ 49 Nahoniyo akonga kuwatowa wandima weyawe nakudyana kunywahamwenganawakozi. 50Zumbedyakwe umndima uyo neeze zuwa hedimanyize,

MATAYO 24:51 29 MATAYO 25:36na chipindi hemanyize. 51 Namtowe vitendesena kumsulumiza seiviya na wantu wasongaganyi,akamwika hantu hendilo na kusiginta meno.

25Mliganyo wa wandele Mlongo

1 “Naho, Useuta wa kwembingu nauligane nawandele mlongo, waguhile taa zawo, niyo waitakumgoja msola. 2 Washano mwe wadya nendileni wahezi, washano wendaga ni wabala. 3Wadyawahezi waguha taa zawo, mna hawaguhile namavuta ya kongezeza. 4 Mna wadya wabalawaguha mavuta mwe supa hamwenga ne zitazawo. 5 Kwaviya msola kakawa ukwiza, woseniniyo wahitilwa ni ntongo.

6 “Mna chilo gati, niyo kwatenda na lwasu,Sunguzani, sunguzani, msozi eza, hitanimkamhokele! 7 Wandele woseni mlongo niyowenuka wamalanya taa zawo. 8 Wadya waheziwawagamba wadya wabala, ‘Chihunguzizeniwavuta wadodo kwaviya taa zetu zafifiya.’ 9Mnawadya wabala wawahitula, ‘Bule’ ‘hayachintekwa suwe na nyuwe. Mkadaha hitani kwa-maduka, mkagule.’ 10 Ivyo weze waite kokugula,msola niyo eza, wadya wendile ahadya wengilahamwenga no msola kwe nyinka, ulwivi niyolwavugalwa.

11 “Vikaheza weza wadya wandele awatuhu,wagamba, ‘Zumbe, zumbe! Chivugwile!’12 Ahitula agamba, ‘Nawagambilani chindedi,nyuwe siwamanyize.’ ”

13 Yesu akomeleza, “Elo chelezani, kwaviyahammanyize zuwa hegu saa.

Mliganyo wa wandima watatuLuka 19:11-27

14 “Mwe chipindi icho Useuta wa kwembingunawikale sa vino. Kwendaga na mntu akungaatambe, awetanga wandima wakwe, aika ugoliwakwe kwawo wamsinyize. 15 Amwinka helashano, mtuhu hela mbili, mtuhu hela imwenga,chila mntu saviya nguvu ananazo. Niyo atamba.16 Aho Yudya enkigwe hela shano ahalawa, niyoazidamanyiza mayombe, zamwingiziza ntuhushano. 17 Seivyo yudya ahokele hela mbili,zamwingiziza ntuhumbili. 18Mna yudya enkigwehela imwenga niyo aita aisimbila hasi, aifisa ihelaya zumbe dyakwe.

19 “Yeze yomboke mazuwa yalozize zumbedya wadya wandima niyo auya, awauza ivyowazidamanyize ndima. 20 Eza yudya mndima

enkigwe hela shano, enkiza hela shano ntuhu,akagamba, ‘Zumbe, waikaga kwangu hela shano.’‘Kaula! Hela shano zongezekele.’ 21 Zumbedyakwe dya mgamba, ‘N ivyedi, weye mndimaywedi na mchindedi, kutenda mkanuni kwa vi-jeche, nahutende msinyi ywa vilozize, utende nachinyemi na zumbe dyako!’ ”

22 “Yudyamndima enkigwehelambili niyo eza,agamba, ‘Zumbe, nakwika hela mbili kwangu.Kaula! Hela mbili zongezekela.’ 23 Zumbeywakwe amgamba, N ivyedi, mndima ywedi namchindedi. ‘Kutenda mkanuni kwa vijeche,nahutende msinyi ywa vilozize, ingila utende nachinyemi hamwenga na zumbe dyako!’ ”

24 “Niyo eza yudya enkagwa hela imwenga,agamba, ‘Zumbe, nasibunkula kugamba weye wimdala, weyewalozola hwi handile, na kuchisanyahadya hwi mwaganise. 25 Ivyo sogoha, niyonaifisa ihela yako hasi ho msanga. Kaula! Guhaivyako.’ ”

26 Niyo Zumbe dyakwe amhitula, “ ‘Weyewi mndima wihiye naho mbwa! Kuvimanyakugamba miye nalozola hantu sihandilenakuchisanya hadya simwaganise mbeyu?27 Ivyo, naukaungwa wigale hela yangu kwawadya wakuliha liba, nasiza kuguha ihela yanguna vijenyelekele. 28 Ivyo, hela iyo, mwinkeniyudya mta hela mlongo. 29 Kwaviya chila mtachintu nenkigwe, na kongezezwa vitendese, mnahena, chiya ananacho nacho na ahokwe. 30 Namndima yudya hekuwagila, mduleni hale kusekwe chiza, uko nakutenda na ndilo na kusigintameno.’

Kanto dyo kukomeleza31 “Aho Mwana ywa Mntu neze no ukulu

wakwe, hamwenga na wandima wa kwembinguwose wakukile nawatende naye, nekale mwechigoda chakwe cho useuta. 32Wantu wose mwezisi zose, na wadugane houso wakwe, naye naawapagule wantu saviya mdimi akupagula ngotona mbuzi. 33 Naike ngoto ntendele yakwe ya ku-lume, na mbuzi ntendele ya kumoso. 34 AkahezaSeuta na awagambe wadya wekulume kwakwe,‘Soni, nyuwemjimbikwe ni Tate! Hokelani useutamwikiwe kukongela nkongo mo kuumbwa kweisi. 35Nendaga na sala, mninka nkande, nendagana nchilu mwaninkaga mazi, nendaga mjeni,mwanihokelaga, 36 nani mwazi niyo mwanivisa,nendaga mnyonje, mwezaga kunikaula, nendagamwedijeleza, mwezaga kunitalamkila.’

MATAYO 25:37 30 MATAYO 26:2437 “Wantu wawoneke wedi nawamhitule,

Zumbe, ni chipindi chihi chakuwonaga una salaniyo chakwinka nkande, hegu nauna nchilu niyochakuywesa? 38 Ni ini naho chakuonaga wimjeni, niyo chakuhokela, hegu wi mwazi niyochakuvika? 39 Ni ini chakuwonaga wi mnyonje,hegu mwechifungo, niyo cheza kukukaula?40 Seuta nawahitule, ‘Nawagambilani chindedi,ivyomuwadamanyizewamwemwa awowalukolowangu wadodo, mnitendela miye!’

41 “Akajika nawagambe wadya we komkonowakwe wa kumoso, ‘Halaweni ho uso wangu,nyuwe mligitwe! Hitani ko moto wa mazuwayose, ekiwe Mwavu na wandima wakwe!42 Nendaga nasala, hamninkile nkande, nendagana nchilu, hamninkile mazi, 43 Nendaga mjeni,hamnihokele, nendaga mwazi, hamnivisize,nendaga mnyonje na mwechifungo, mnahamwizile kunikaula.’

44 “Nawamhitule, ‘Zumbe, ni ini chakuonagauna sala hegu nchilu, hegumjeni, heguwimwazi,hegu wi mnyonje, hegu mwechifungo, hachiku-sankanile?’ 45 Seuta na awahitule, ‘Nawagambi-lani chindedi, ivyo hemkumtendela yumwengamwa wano wakuwazwa wadodo, hamnitendelemiye.’ 46 Wano nawegalwe kwe kanto dyamazuwa yose, mna wadya wawoneke wedi kulon-gozi kwaChohile nawengilemoujimawamazuwayose.”

26Ubala wa kumgwila YesuMako 14:1-2; Luka 22:1-2; Yohana 11:45-53

1 Yesu eze abinde kulonga yoseni ayo,awagamba wanampina wakwe, 2 “Mvimanyakugamba, mazuwa maidi yakwiza nakutendekena Pasaka, na Mwana ywa Mntu nalavigwe chaniasulumizwe.”

3Niyo wakulu wawalavyantambiko na wadala-hala wa wantu wadugana mndani mwe nyumbaya Mlavyantambiko Mkulu, akwitangwa Kayafa,4 waika ubala, chani wamgwile Yesu chinyelechani wamkome. 5 Mna wagamba, “Vinaseku-tenda mwe ngasu ye Pasaka, sima kunalailenkumbizi.”

Yesu ahakwa mavuta uko BesaniMako 14:3-9; Yohana 12:1-8

6 Umo Yesu endaga Besaniya mwe nyumbaya Simoni, akwitangwa mta matana, 7 mvyelemta kasupa ka mavuta yakupwepweleka yaku-tagwa kwa hela zilozize kamwizila, amjidila mo

mtwi wakwe hadya ekale mo kudya he meza.8Wanampina wakwe weze wawone, niyo wehiwa,wagamba, “Kwaza kunoni kwambwani? 9Mavutayano nayakadaha kutagwa kwa hela zilozize, niyowenkigwa wachiwa!”

10 Yesu niyo abunkula, awagamba, “Nimbwanimwamsunka sunka yuno mvyele? Kanidamany-iza ndima yedi. 11 Wachiwa mnanawo mazuwayose, mna miye hachitende hamwenga mazuwayose. 12Mvyele uyo kanijidila mavuta yakupwep-weleka mo mwili wangu chani anike vyedi mokuhambwa kwangu. 13Nawagambilani chindedi,kwa chausa cha kumkumbuka yuno mvyele,ntendwa idya adamanye naijendeleze hoseMbuliYedi nailongwe mwe isi yose.”

Yuda azumila kumlavya YesuMako 14:10-11; Luka 22:3-6

14 Mwe chipindi icho yumwenga mwa wadyawanampina mlongo na waidi, zina dyakwe YudaIsikaliyote, awabasa wakulu wa walavyantam-biko, 15 awauza, “Namninke chibwani unevahamwinkiza Yesu kwenyu?” Niyo wamwinkamatundu milongo mitatu ya hela. 16 Kukongelaaho Yuda naakalonda luhenyo lwa kumwinkizaYesu kwawo.

Yesu adya nkande ya Pasaka na wanampinawakwe

Mako 14:12-21; Luka 22:7-13, 21-23; Yohana 13:21-30

17 Zuwa dya nkongo dye Pasaka dye migateheijeligwe Hamila, wanampina wambasa Yesu nakumuza, “Waunga chikutendele hahi Inkande yepasaka?”

18 Yesu niyo awagamba waite ko mzina kumgambila mntu yumwenga kugamba,“Mhinyi agamba, ‘Zuwa dyangu dihaguhi, miyehamwenga na wanampina wangu nachidyenkande ya Pasaka kwako.’ ” 19 Wanampina niyowadamanya enga viya wasigilwe ni Yesu, waikagankande ya Pasaka.

20 Ivyo eze ibule chisingi kekala he nkandehamwenga na wadya mlongo na waidi. 21 Umonawakadya, Yesu agamba, “Nawagambilanichindedi, yumwenga ywenyu nanilavye.”

22 Niyo wengilwa ni chinyulu vitendese,wakonga kumuza yumwe yumwe, “Zumbe, nimiye?”

23 Ahitula agamba, “Natweze tonge dyakwehamwenga na miye mwe bakuli nuyo akungaanilavye. 24 Mwana ywa Mntu aita zakwe engaivyo awandikilwe mwa Mawandiko ya Kukile.

MATAYO 26:25 31 MATAYO 26:55Mnahangimwenye yudyamntu akunga amlavye!Nani vyedi mntu yudya hegu helekagwa.”

25 Yuda, yudya mta kumlavya, amhitula,agamba, “Mhinyi, ni miye?”

Yesu amhitula, “Weye kulonga.”Nkande ya ZumbeMako 14:22-26; Luka 22:14-20; 1Wakolinto 11:23-25

26 Umo wendile wakadya, Yesu niyo aguhamgate, aujimbika, niyo aubesula, awenkawanampina wakwe akagamba, “Guhani mdye.Uno nuwo mwili wangu.”

27Akaheza aguha chikombe, amtogola Chohile,na kuwenka. Akagamba, “Nywani nyoseni,”28 “Ino niyo sakame yangu ya lagano, ikwitikakwachausa cha walozize chani walekeilwe masayawo. 29 Mna nawagambilani, saninywe nahokukongela haluse lweleko luno lwo mzabibu,kubula hadya nanizile kunywa impya hamwengana nyuwe mo Useuta wa Tate.”

30 Weze wabinde ukuchema, walawa kolwazokwita ko Lugulu lwa Mizeituni.

Yesu alotela ukulemelwa ni PetuloMako 14:27-31; Luka 22:31-34; Yohana 13:36-38

31 Naho Yesu akuwagamba, “Chilo chadyelo, nyuwe nyose namwihizwe kwa chausachangu. Kwaviya viwandikwa, Chohile agamba,‘Nanimtowe umdimi, ne idifyo dye zingotonadimwagikane.’ 32 Mna heza kuuyuka, nani-walongweleni kwita Galilaya.” 33 Petulo ahitula,amgamba, “Wose wanakwasa, miye sahwase!”

34 Yesu amgamba, “Chindedi nakugambila,weye chilo chino umo zogolo hadinati kwila,naunilemele nkanana ntatu.”

35 Petulo amgamba, “Uneva vyaungwanibanike hamwenga naweye navihaya mnasahulemele ng'o.”

Niyo wanampina wose walonga seivyo.Yesu amlombeza Chohile uko GesemaneMako 14:32-42; Luka 22:39-46

36 Akaheza, Yesu aita hamwenga na wanamp-ina wakwe hantu hakwitangwa Gesemane,awagamba wanampina wakwe, “Ikalani hano,nite halombeze.” 37 Amguha Petulo na wadyawana waidi wa Zebedayo, akonga kwingilwa niusungu na tumbwaziko. 38 Naho awagambila,“Nina usungu vidala mo moyo haguhi nakubanika. Ikalani hano, mcheleze hamwenga namiye.”

39 Ajendeleza kulongozi hadodo, agwa chifudi-fudi, alombeza, agamba, “Tati yangu, vikadahika,

champa chino chikombe, mna visekutenda engaviya hunga miye, mna saviya ukunga weye.”

40 Awezila wadya wanampina, awabwilawagona. Amgamba Petulo, “Togola! Hamdahilekucheleza na miye kubula saa dimwenga?41 Chelezani, mlombeze, msekwiza kwingila mwemajezo, Muye wa mntu waunga kudamanyavyedi mna mwili uhwa.” 42 Aita nkanana yakaidi, alombeza, agamba, “Tati yangu, unevahavikudahika ichikombe chino cha masulumizochinenege uneva sinywele, mna ivyo ukungavitendeke.” 43 Eza vituhu, awabwila wagona,kwaviya meso yawo yazamilwa ni ntongo.

44 Awasa vituhu, aita, alombeza nkanana yakatatu, alonga mbuli iziya. 45 Akaheza awezilawanampina wakwe, awagamba, “Mchei gonile?Kaulani, chipindi chibula Mwana ywa Mntunalavywe mwe mikono ya wantu wata masa.46 Inukani, chiteni zetu! Kaulani, yudya akungaanihituke ehaguhi.”

Kugwilwa kwa YesuMako 14:43-50; Luka 22:47-53; Yohana 18:3-12

47 Umo achei kulonga, Yuda, yumwe wa wadyawanampinamlongo na waidi niyo eza hamwengana fyo kulu dya wata mabamba na malungu.Nawasigilwa ni wakulu wa walavyantambiko nawadalahala wa wantu. 48 Yuda, yudya akumhi-tuka nakawenka chilagiso, akagamba, “Mntu uyohunga kumsesa, uyo nuyo. Mgwileni.”

49 Aho amsogeila Yesu, amlamsa, “NdamsaMhinyi!” Niyo amsesa.

50 Yesu amgamba, “Mbwiyangu, damanya idyoubasize.”

Waita, wamgwila Yesu. 51 Yumwenga mwewadya na we hamwenga na Yesu achumizaumkono wakwe, asomola idibamba dyakwe, am-towa mndima ywa mlavyantambiko mkulu, am-senga idigutwi. 52 Aho Yesu amgamba, “Vuzaidibamba dyako mwe yala yakwe. Wose nawa-toze bamba, nawakomwe kwa bamba. 53 Heguhamanyize kugamba nadaha kumlombeza tate,naye adaha kunigaila wankondo wa bunga dyakwembingukujinkamlongonamaidi yawandimawa kwembingu? 54 Ivyo nayachinte vivihiMawandiko Yakukile yakugamba nivyo vikungwavitendeke?”

55 Ichipindi icho Yesu niyo alugambila ludyaulukudidi lwa wantu wezile kumgwila, “To-golani, mlawa enga kwiza kumgwila mpola-ganyiwatamabambanamalungu chanimnitoze?Chila zuwa nani mwe nyumba nkulu ya Chohile

MATAYO 26:56 32 MATAYO 27:10

hahinya, mna hamnigwile. 56 Mna yano yoseyalaila, chani mawandiko ya wawoni yachinte.”

Niyo wanampina wose wamwasa, wanyilika.Yesu KwechitalaMako 14:53-65; Luka 22:54-55, 63-71; Yohana 18:13-

14, 19-2457 Wadya wamgwile Yesu niyo wamwigala

kwa Mlavyantambiko Mkulu akwitangwa Kayafa,hantu wahinya Sigilizi na wadalahala wendilewadugana. 58Petulo nakamtimila kwa luhalehalekubula kungwelo kwa Mlavyantambiko Mkulu,engila kunyumba hamwenga na wambizi chaniadahe kuziwona mbuli zose zikunga zilaile.59 Ivyo wakulu wa walavyantambiko na wadyawose we chitala walonda mbuli za udanti ku-lawana na Yesu, chani wamkome. 60 Mnahawabunkule ulosi wowose, hamwenga na ivyowantu walozize naweza wamlongeile udanti.Nkomelezo weza waukuzi waidi, 61 wagamba,“Yuno nakagamba, ‘Nadaha kuivuna Nyumbankulu ya Chohile, na kuizenga naho kwa mazuwamatatu.’ ”

62 Mlavyantambiko Mkulu achimala amgambaYesu, “Nimbwani hukuhitula mbuli? Wanowalonga vikukulangaweye?” 63Mna, Yesu kanya-mala dwi. Mlavyantambiko Mkulu amgamba,“Kwelise kwa zina dya Chohile mta ujima,chigambile hegu weye nuyo Kulisito Mkombola,Mwana ywa Chohile!”

64 Yesu amhitula, “Heye, ni saivyo ukulonga.Mna nawagambilani, kukongela haluse nammu-wone Mwana ywa Mntu kekala ntendele ya ku-lume kwa Chohile mta nguvu zose, akeza kulangakwa maingu ya kwembingu!”

65 Niyo Mlavyantambiko Mkulu atatulaizisuche zakwe na kugamba, “Mntu yunokahuluta! Chaungilani vituhu ukuzi mwakwe?Kaulani, mwiva ivyo ahulute. 66 Nyuwemwafanyanya vihi?”

Wahitula, “Ana masa aungwa akomwe!”67 Niyo wamtwela mate mo uso, wamtowa.

Watuhu wamtowa maihi, 68 wakagamba, “Elo,Kulisito Mkombola, lavya uwoni, ni yuhi aku-toile!”

Petulo amlemela YesuMako 14:66-72; Luka 22:56-62; Yohana 18:15-18, 25-

2769 Petulo nakekala kweise kouwa. Mndima

yumwenga wa chivyele ambasa, agamba, “Weyenawe na wihamwenga na Yesu ywa Galilaya.”

70 Mna kalemela mwa meso ya wose, akahit-ula, “Simanyize idyo ukulonga.” 71 Umo akafosa

ko lwivi, mndima mtuhu ywa chivyele kam-wona, niyo awagambilawadyawantunawehadya,“Mntu yuno nehamwenga na Yesu ywa Nazaleti.”

72 Petulo alemela vituhu kwa kwelisa,“Simmanyize mntu yuno!” 73 Weze wekalehadodo, wantu na wehadya niyo wambasaPetulo, wamgamba, “Chindedi, weye nawe nawi yumwenga wawo, kwaviya milongele yakoyalagisa kulaila Galilaya.”

74 Niyo Petulo agamba, “Chohile kamanya na-longa chindedi, neligita na kwelisa uneva na-longa udanti, simmanyize uyo mntu!”

Ahadya zogolo niyo dyaila. 75Petulo akumbukambuli idya agambilwe ni Yesu, “Umo zogolo had-inati kwila, naunilemele nkanana ntatu,” Ivyoafosa kweise, niyo aila vidala.

27Yesu egalwa kwa PilatoMako 15:1; Luka 23:1-2; Yohana 18:28-32

1 Kwize kuche, wakulu wa walavyantam-biko wakulu wose na wadalahala wa wantuwadamanya ulosi kulanga Yesu chani wamkome.2 Wamtaliza minyolo, wamguha na kumwigalakwa Pilato, asagulwe ni Mkulu ywa Lumi.

File ya YudaNtendwa 1:18-19

3 Umo Yuda, yudya amhituke, eze awonekugamba wamkantila kale Yesu, niyo awonausungu mo moyo, avuza yadya amatundu mi-longo mitatu, kwa wakulu wa walavyantambikona wadalahala. 4 Agamba, “Sidamanya wavukumlavya mntu hena masa akomwe!”

Mna wowo wagamba, “Idyo suwe hadimwetuidyo naumanye mweye!”

5 Niyo azidula ziya izihela Kwenyumba nkuluya Chohile, ahalawa aita akwenyulika,

6 Wakulu wa walavyantambiko waziguha ziyaizihela, wagamba, “Sivyo vyedi mwe sigilizi yetukuzijela izihela zino mwe shanduku dye Nyumbankulu ya Chohile, kwaviya ni hela ya sakame.”7 Niyo walosana wevana wagule nkonde ya mufiwatenda hantu hakuzikila wajeni. 8 Ivyo nivyovikuleka kubula dyelo nkonde iyo yetangwaNkonde ya Sakame.

9 Nivyo ichintile mbuli ya ulosi ulongigweni muwoni Yelemiya, akagamba, “Nawaguha vi-hande milongo mitatu ya hela, nayo maliho yawantu wa Izulaeli wazumilaga kumliha, 10 nawazigwila nkonde ya mufi, enga viya Zumbeanisigilaga.”

MATAYO 27:11 33 MATAYO 27:44Pilato amuza YesuMako 15:2-5; Luka 23:3-5; Yohana 18:33-38

11 Yesu nakachimaliswa houso wa Pilato,mkulu ywamkowa, ivyomkuluwamkowa amuza,“Weye nuyo seuta ywa Wayahudi?”

Yesu amhitula, “Walonga weye,” 12 Mnawakulu wawalavyantambiko na wadalahala wezewamlongele hahitule mbuli yoyose.

13 Ivyo Pilato amuza, “Vino hukwiva izimbuliizo zose wakukulongela?”

14 Mna Yesu hahitule hata mbuli imwenga,itenda mkulu ywa mkowa ehelwe vidala.

Yesu akantilwa kukomwaMako 15:6-15; Luka 23:13-25; Yohana 18:39, 19:16

15 Nawazwela mwe Ngasu ya Pasaka Mkuluywa Chilumi awalekeila Wayahudi mfugwayumwenga wakumunga. 16 Mwe ichipindi ichonakuna mfungwa amanyike vidala, zina dyakwenuyo Balaba.

17 Ivyo wantu weze wadugane hamwenga, Pi-lato niyo awauza, “Mwaunga ni walekeile yuhimwa wano waidi, Balaba hegu Yesu akwitangwaKulisito Mkombola?” 18 Kwaviya na kamanyakugambanawamlavyaYesu kwa chausa chafinju.

19 Umo Pilato ekale mwe chigoda chenkanto, mkaziwe amwigailaga ulosi kugamba,“Usekutenda na mbuli na yuno awoneke niywedi, kwaviya dyelo siwonesa vidala mwe sozi,kwachausa chakwe.”

20 Mna wakulu wa walavyantambiko nawadalahala waluvya idifyo dya wantu waungealekelwe Balaba, Yesu akomwe. 21 Mna Pilatoauza idifyo, “Ni yuhi mwa wano waidi mkungani walekeile?”

Wahitula, “Balaba!”22 Pilato awauza, “Haluse nimtende mbwani

Yesu akwitangwa Kulisito Mkombola?”Wose wagamba, “Asulumizwe mo msalaba.”23 Mna Pilato auza, “Ni mbwani?” Kakola masa

yani?Waguta vidala, “Asulumizwe mo msalaba!”24 Umo Pilato eze amanye hamna dyodyose,

dikujenda naho nkumbizi nazikakonga, niyoaguhamazi, ahakamwemikonoyakwemwamesoye idifyo dya wantu, agamba, “Miye simuli mwefile ya yuno mntu, nammanye wenye.”

25 Wantu wose wahitula wagamba, “Sakameyakwe itende mlanga mwetu hamwenga nawenetu!”

26 Niyo Pilato awalekeila Balaba. Eze ahezekumunga Yesu ahutwe nkome, amlavya chaniasulumizwe mo msalaba.

Wankondo Wambela YesuMako 15:16-20; Yohana 19:2-3

27 Niyo wankondo wa Pilato wamwingiza Yesumwe nkambi ya wankondo wa Chilumi, niyowoseni wamzunguluka. 28Wamvula izisuche za-kwe, wamvisa suche ya Chiseuta. 29Niyo walukachilemba chamiwa, wamvisamomtwi, komkonowakwe wakulume, wamwikiya tete. Wamfik-ila madi ho uso wakwe, wamtila wakagamba,“Ndamsa Seuta ywa Wayahudi!” 30 Wamtwelamate, waguha diya iditete, wamhuta huta nadyokomtwi. 31Wezewabinde kumtila, niyo wamvulaidya isuche ye Chiseuta, wamvika suche zakwe,wamwigala ko kumsulumiza mo msalaba.

Yesu atungikwa mo msalabaMako 15:21-32; Luka 23:26-43; Yohana 19:17-27

32 Umo wakaita, wabwila mntu yumwengaMkilene zina dyakwe nuyo Simoni, mwikaziywa Kilene, wamhimbiliza enule msalaba waYesu. 33 Niyo wabula hantu hakwitangwa Golig-ota, nuko kugamba, “Hantu ha Ngobela yamtwi.” 34Wamnywesa divai ihangaywe na chintuchisungu, mna Yesu eze alume, alemela kuinywa.

35 Weze waheze kumsulumiza, niyo wasangi-lana suche za Yesu kwa kuzitoila tegatega.36 Niyo wekala wamdima. 37 Halanga ho mtwiwakwe mo msalaba waika wandiko kukantilwakwakwe, viwandikwa, “Yuno nuyo Yesu, Seutaywa Wayahudi.” 38 Wapolaganyi waidi niyo wa-sulumizwa hajihi na Yesu mwe misalaba yawo,yumwenga ntendele ya kumoso mtuhu kulume.

39 Wantu wendile wakajinka hantu ahowamhuluta, wakasingisa singisa imitwi yawo,wakagamba, 40 “Weye ukudaha kutula Nyumbankulu ya Chohile na kuizenga kwa mazuwamatatu, haluse kwehonye mwenye. Hegu weyewi Mwana ywa Chohile, sela mo msalaba.”

41 Seivyo na wakulu wa walavyantambikohamwenga na wahinya Sigilizi na wadalahalana wamtila wakagamba, 42 “Kahonya watuhu,mna hakudaha kwehonyamwenye, hambwe yeyeni seuta ywa Waizulaeli, hegu ni chindedi naasele haluse mo msalaba naswi nachimzumile.43Nakamwegamila Chohile na kugamba hambweni Mwana ywa Chohile, haluse Chohile namwambule hegu amunga.” 44 Seivyo wadya wap-olaganyi wasulumizwe mo msalaba hamwenganauyo wamhuluta.

File ya YesuMako 15:33-41; Luka 23:44-49; Yohana 19:28-30

MATAYO 27:45 34 MATAYO 28:1345 Kukongela sa mtandatu nomsi, chiza

nachigubika isi yose vibindilema samatatu. 46 Izeibule mwe sa chenda ya chisingi, Yesu niyo ailakwa izwi kulu, “Eloi, Eloi, lama sabakisani?” Nukokugamba, “Chohile, Chohile, nimbwani kunasa?”47 Umo wadya wachimale hadya weze weve ivyoniyo wagamba, “Amwitanga Eliya!” 48Yumwengaywawo aguluka aguha lendele, aditweza mwesiki, aika mlanga mwe tete niyo amwinka anywe.

49 Watuhu wagamba, “Leka, chikaule heguEliya neze amwambule!”

50 Yesu naho agututisa na kuhema muye wankomelezo.

51 Aho paziya dye Nyumba nkulu ya Chohiledyatatuka hagati, kukongela kulanga kubula hasi.Si niyo yengilwa nichisingisa, mayuwe makuluyatulika. 52Mbila zagubuka, na wantu wa Chohilewalozize wabanikaga chikale wauyuswa. 53Wezewauyuke mwe zimbila zawo, naho Yesu ezeauyuke niyowengila Yelusalemumomzi Ukukile,wantu walozize wawawona.

54 Ivyo yudya mkulu ywa wankondo, na wadyawendile wehamwenga nauyo wakamdima Yesu,weze wawone ichisingisa cheisi na mbuli zilaile,wogoha vidala, wagamba, “Chindedi mntu yunonani Mwana Chohile.”

55 Hantu aho hendaga na wavyele walozizewakasinya luhale hale, awo niwadya wamtim-ile Yesu kukongela Galilaya, wakamsankanila.56 Mgati mwawo endaga Maliyamu Magidalena,Maliyamu mami yawo dya Yakobo na Yusufu,hamwenga na mami yawo wana wa Zebedayo.

Mazisi ya YesuMako 15:42-47; Luka 23:50-56; Yohana 19:38-42

57 Ize ibule chisingi, eza mgoli yumwengamntu ywa Alimataya, zina dyakwe nuyo Yusufu,endaga mwanampina ywa Yesu. 58 Amwitila Pi-lato akalombeza enkigwe umwili wa Yesu. IvyoPilato azumila enkigwe. 59 Yusufu aguha udyaumwili wa Yesu, auvisa sanda ikukile, 60 awikamndani mwembila yakwe asongolaga mwe luwe.Niyo afingilisa yuwe kulu divugala ulwivi lwembila, niyo ahalawa. 61MaliyamuMagidalena, nayudyaMaliyamumtuhunawekalawakakaula kwembila.

Wamizi we mbila62 Zuwa dikutimila nani zuwa dya Kuhumula,

wakulu wa walavyantambiko na Mafalisayonawambasa Pilato, 63 wagamba, “Zumbe,chakumbuka kugamba yudya mdanti nakagambaumo endaga mjima, ‘Yanabula mazuwa matatu

naniuyuke.’ 64 Ivyo sigila imbila idimwedibule zuwa dya katatu chani wanampinawakwe wanase kumbawa na kuwagamba wantukugamba kauyuka. Udanti uno we nkomelezonautende wiha vidala kujinka udya wankongo.”

65 Pilato awagamba, “Hayani, mkamile imbilasevyo na mmanye.”

66 Ivyo niyo waita, wayamila imbila, wakandahula mwe diya idiyuwe hamwenga na wadyawankondo waidi.

28UuyukoMako 16:1-10; Luka 24:1-12; Yohana 20:1-10

1 Dize dijinke zuwa dya Kuhumula, luvidyakwe zuwa dya nkongo dya juma, MaliyamuMagidalena na yudya Maliyamu mtuhu waitawakukaula imbila. 2 Chipumpa kulaila chisingisachikulu mwe isi, kwaviya mndima ywa kwem-bingu ywa Zumbe kasela kulaila kwembingu,kafingilisa diya diyuwe digubike imbila kunkandanakudikaila. 3 Nakekala enga lumwemwe nasuche zakwe na zikang'ala chwee. 4 Vikahezawadya wamizi we mbila wogohesa na kuzingiza,wekala saviya wabanike.

5 Yudya mndima ywa kwembingu ahitula,awagamba wadya wavyele, “Msekogoha, kwaviyasivimanya kugamba mwamlonda Yesu, yudyaatungikwe. 6 Hahali hano, kauyuka, saviyaalongaga. Soni mkaule hantu hadya wamwik-aga. 7 Sunguzani mwite haluse, mka wagam-bilewanampinawakwe, ‘Kauyukamwewabanike,naho awalongwela kwita Galilaya, nuko na mu-muwone!’ Elo siwagambilani kale.”

8Wanyaguliza kuhalawa hembila, wakogohesanaho wengilwa ni chinyemi chikulu. Wagulukakuwagambila wanampina wakwe mbuli idya.

9 Aho Yesu adugana na wadya wavyele nakuwalamsa, awagamba, “Ahoni.” Wamsogeilawamfikila madi, wamvikila. 10 Yesu niyoawagamba, “Msekogoha, hitani mkawagambilewalukolo wangu waite Galilaya, nauko nukowakunga waniwone.”

Mbuli ya wamizi11 Wadya nawo umo wakaita, wankondo

watuhu niyo wengila mo mzi, wawagambilawakulu wa walavyantambiko zimbuli zosezilaile. 12 Wadugana hamwenga na wadalahala,walosana, wawenka wankondo hela zilozize,13 wakagamba, “Gambani, kugamba wanampina

MATAYO 28:14 35 MATAYO 28:20wakweweza neichilo niyo wabawa umwili wakweumo suwe chigonile. 14Uneva liwali aneva imbuliino, suwe nachilosane naye chanimnase kwingilamwe nkumbizi.”

15 Ivyo waziguha ziya zihela, wadamanyasaviya wagambilwe. Imbuli iyo ijendeleza mwaWayahudi kubula vino dyelo.

Yesu awalaila wanampina wakweMako 16:14-18; Luka 24:36-49; Yohana 20:19-23;

Matayo 1:6-816Wadyawanampinamlongo na imwenga niyo

waita Galilaya kubula ko lugulu ludya wasigilweni Yesu. 17 Weze wamwone, wamfikila madi,mna watuhu mgati mwawo na wana nkama.18 Akaheza Yesu niyo awasogeila, na awagamba,“Sinkigwa udahi wose wa kwembingu na mweisi. 19 Elo, hitani, mkawatende wantu wosewe isi watende wanampina wangu, mkawaba-tiza kwa zina dya Tate, na Mwana na MuyeUkukile. 20 Muwahinye kutoza amalagiso yoseniwenkileni. Naho mmanye kugamba miye ni-hamwenga nanyuwe mazuwa yose kubula koudumo we isi.”

MAKO 1:1 36 MAKO 1:20

MBULI YEDI IWANDIKWE NIMAKOULONGOZIChitabu cha Mbuli Yedi chiwandikwe ni Mako nichimwenga mgati mwe vitabu vine mwe laganohya diya dikulonga wikazi wa Yesu Kulisito. Chilayumwenga kaitanga “mbuli” kugamba, “MbuliYedi” Vyawandikagwa ni Matayo na Mako naLuka na Yohana file ya Yesu ize iheze. MbuliYedi iwandikwe ni Mako ni mdumulizo we vitabuivyo ivine. Iviya vyafanyanywa vyawandikagwamwe nkongo mgati mwa 65-70 AD. Wawandikewalozize wazumila kugamba chawandikagwa komzi wa Lumi kwa mwalo wa kuwajela moyo Wa-lumi wakulisito wa uko.

Iviya Mako amanyike seiviya Yohana Mako,na ni mjeso wa wasigilwa Paolo na Banaba mnantogozi imlumiza moyo eze aholole mo utafiwakwe wo undima wa kumsankanila Chohile(Nten 13:13). Nyumani Mako niyo atamba nahona Banaba (Nten 15:37-39) Iviya Mako amanyik-aga engambuya ywa Petulo vitendese (1Pet 5:13).Hata hegu Mako hendaga mukuzi ywa wikaziwa Yesu, wawandike wazumila kugamba Makokavuzagiza vilozize ukuzi wa Petulo elo uwonuwo mwegamo wa Mbuli Yedi iwandikwe niMako. Mwe mbuli Yedi, Mako alanga umbuya wawanampina na Yesu, ahinya mwe chipindi choudumo.Vimndani

Mako kachitambalisa ichitabu sula 1:1-13.UkajikaMako atambalisa undimawa Yesu umo

endile Galilaya 1:14-8:21.Naho alonga kumlanga utafi wa Yesu kwita ko

mzi wa Yelusalemu (8:22-10:52).Mako abindiliza kwa kuwandika kumlanga

chipindi Yesu ekomzi wa Yelusalemu, vi-hangane na file ya Yesu na kuyuka kwakwe11:1-16:8.

Kulonga kwa Yohana Mta kubatizaMatayo 3:1-12; Luka 3:1-18; Yohana 1:19-28

1 Ino ni nkongelo ya Mbuli Yedi ya YesuKulisito, Mwana ywa Chohile. 2 Iwandikwa vinomwe chitabu cha muwoni Isaya.“Chohile kagamba, ‘Namsigila msigilwa ywangu

akulongwele,chani akudamanyize sila.’3 Izwi dya mntu akuguta kwe nyika dyetanga,‘Damanyani sila ya Zumbe,

mchumize wombokelo wakwe!’ ”4 Yohana alailaga kwenyika, akabatiza wantu

na kuwagamba kweile masa yenyu, mbatizwe“Chohile nawalekeilemasa yenyu.” 5Wantuwosewe isi ya Yudeya na wadya womzi wa Yelusalemuwambasa Yohana, wamweila masa yawo, niyoawabatiza mo mto wa Yolodani.

6 Yohana nakavala suche zisumigwe namazoyaya ngamiya na msipi wa mkota mwe chigudichakwe, naho nkande yakwe na ni sije na uchiwa kumbago. 7Niyo alonga akagamba, “Ezamntukunyuma kwangu mta udahi kunijinka miye.Naho miye sikujeza hata kwinama na kufungulasigi ze vilatu vyakwe. 8 Miye siwabatizani kwamazi, mna uyo akwiza naawabatizeni kwa MuyeUkukile.”

Kubatizwa na kujezwa kwa YesuMatayo 3:13-4:11; Luka 3:21-22; 4:1-13

9 Mazuwa ayo, Yesu niyo eza kulaila Nazaletiya Galilaya, chani abatizwe ni Yohana mo umtowa Yolodani. 10 Ahadya Yesu eze afose kulailamwa mazi, niyo awona kwembingu kwagubuka,na Muye Ukukile asela mnanga mwakwe saviyasuwamanga. 11 Niyo izwi dyevika kulaila kwem-bingu dikagamba, “Weye nuyo mwanangu hu-ungisa, selelwa vidala na weye.”

12 Akaheza Muye Ukukile amlongoza nakumwigala kwe nyika. 13 Kekala uko kwenyika chipindi cha mazuwa milongo mine,kuno Shetani akamjeza. Kekala uko hamwengana makala ya kumbago, mna wandima wakwembingu na wakamsankanila.

Yesu awetanga wanampina wakwe wa nkongoMatayo 4:12-22; Luka 4:14-15; 5:1-11

14 Yohana eze ajelwe mndani mwe digeleza,Yesu niyo aita mwe isi ya Galilaya, alongaMbuli Yedi ya Chohile. 15 Akagamba, “Chipindichibula,” na “Useuta wa Chohile wi haguhi!Mweile masa yenyu na mzumile Mbuli Yedi!”

16 Umo Yesu akajinka mnkanda mwe ba-hali ya Galilaya, niyo awawona walowa samakiwaidi, Simoni na mlukolo ywakwe Anduleya,wakalowa samaki na lwavu mwe bahali. 17 Yesuniyo awagamba, “Nitimilani, nami naniwatendewalowa wa wantu.” 18Aho niyo wazasa izi nyavuzawo, niyo wamtimila.

19 Eze awalongwela hadodo, awawonawalukolo waidi Yakobo na Yohana, wanawe dyaZebedayo. Nendile we mwe ngalawa yawo,wakadamanya izi nyavu zawo. 20 Aho Yesu eze

MAKO 1:21 37 MAKO 2:7awawone, niyo awetanga, elo wamwasa tati yaweZebedayo mwe ngalawa hamwenga na wandimawakwe na kumtimila Yesu.

Yesu amhonya mta mpepoLuka 4:31-37

21 Yesu na wanampina wakwe niyo waita mwemzi wa Kapelinaumu. Dize dibule Zuwa dyaKuhumula, Yesu engilaga mwe nyumba yo ku-vikila naho yakuhinyiza wantu akonga kuhinya.22Wantuwosewamwivileweheleswa namahinyoyakwe, kwaviya hahinyize saviya wahinya Sigiliziwawo, mna enga mntu mta udahi.

23 Aho mntu yumwenga mta mpepo nchafuendile mndani mwe nyumba yo kuvikila akaguta,24 “Kuna ulosi wani mgati mwako na suwe, Yesuywa Nazaleti? Kwiza uchikome? Sikumanyaweye wi Mkuka ywa Chohile!”

25 Yesu niyo aikwahila idya impepo, “Nyamala,naho mlawe mntu yuno!” 26Mpepo idya nchafuyamsingisa na kumjela msango, aho aguta niyoyamlawa. 27 Woseni niyo wehelwa, wauzanawakagamba, “Vino nimbwani? Mahinyo yano nimahya? Mntu yuno ana udahi wa kukwamilampepo nchafu, nazo zamwiva!”

28 Elo Mbuli za Yesu niyo zajendesa kose mweisi yose ya Galilaya.

Yesu awahonya wantu walozizeMatayo 8:14-17; Luka 4:38-41

29 Ahadya weze wafose mwe nyumba yokuvikila, niyo Yesu hamwenga na Yakobo naYohana waita kukaya kwa Simoni na Anduleya.30 Mkwewe ywe chivyele ywa Simoni ne molusazi hakudaha. Ahadya Yesu eze abule, niyowamgambila mbuli zakwe. 31 Yesu ambasa, am-toza mkono na kumwambiza kwinuka. Unyonjewamlekela, niyo akonga kuwasankanila.

32 Ize ibule chisingi zuwa dize dingile,wamwigaila Yesu wantu wose wendile wanyonjena wata mpepo. 33 Wantu wose wo umzi udyana wechisanya ho lwivi lwe nyumba. 34 Yesukahonya wanyonje walozize wata manyonjeyesimile na kugulusa mpepo zilozize. Halekilempepo yoyose ilonge dyodyose, kwa viyanazimmanya ni yuhi.

Yesu alombeza echeduLuka 4:42-44

35 Luvi dyakwe chilochilo zuwa hedinati ku-tontomoka, Yesu niyo enuka na kuhalawa mwekaya. Kaita kuse hantuhehanawantuhachinyele,na kukonga kulombeza. 36 Elo Simoni na

weyawe niyo wamzungula, 37 weze wamuwone,wamgamba, “Chila mntu akuzungula.”

38 Mna Yesu niyo awahitula, “Chiteni hantuhatuhu mwe zikaya zihaguhi. Halonge na wantuseivyo, kwaviya nivyo vilekile heza.”

39 Elo, niyo aita chila hantu uko Galilaya,akalonga mwe nyumba zo kuvikila na kugulusampepo.

Yesu amhonya mta matanaMatayo 8:1-4; Luka 5:12-16

40 Mntu yumwenga endaga na matana nakeza kwa Yesu, na kumfikila madi akamlombezaamwambize. Amgamba, “Ukaunga, wadaha ku-nilengusa.”

41 Yesu niyo amfila mbazi, achumiza imikonoyakwe na kumdonta. Niyo amgamba, “Naunga,”“Ulenguswe!” 42 Ahadya matana yamlawa yudyamntu, niyo alenguswa.

43 Yesu niyo asunguza kumgamba ahalawe,44 amgamba, “Tegeleza, usekumgambila mntuimbuli ino. Mna hita kwa mlavyantambikoakukaule, hegu kuhona chindedi, ukaheza lavyajeleko diya Musa alagise kutenda ukuzi kwa wosewawone kugamba kulenguswa.”

45 Mna mntu yudya niyo aita akalonga imbuliiyo chila hantu, niyo Yesu adunduga kwingila momzi kwa pwilili. Mna, niyo ekekala kuse hantuhechedu, wantu niyo wambasa aho kulaila chilahantu.

2Yesu amhonya mntu aholomaleMatayo 9:1-8; Luka 5:17-26

1 Yeze yajinke mazuwa majeche, Yesu niyo en-gila Kapelinaumu vituhu, wantu weva kugambaeyumo mwe kaya. 2 Niyo wantu wamema niyohahasigale hantuhe kwikala kuse ko lwivi, kubulakolwazo. Yesu niyo alonga mbuli. 3 Wantuwamwenga niyo wamwigaila mntu aholomaleenulwe mwe lusazi ni wantu wane. 4 Kwaviyawantu nawamema, hawadahile kubula hajihi naYesu. Niyo waponkola kulanga kwedigulu dyenyumba kwa hadya achimaile Yesu, niyo wamse-leza no ulusazi lwakwe. 5 Yesu eze akaule uzu-mizi wananawo, niyo amgamba yudya mnyonje,“Mwanangu, kusizwa masa yako.”

6 Wahinya Sigilizi watuhu nawehadya wekalawafanyanya mwe myoyo yawo, 7 “Nimbwaniyuno mntu kalonga vino? Amhuluta Chohile!Chohile ichedu nuyo akudaha kusa masa!”

MAKO 2:8 38 MAKO 3:58 Ahadya Yesu niyo amanya mo muye wakwe

viya wakufanyanya mwe myoyo yawo. Niyoawagamba, “Nimbwani mkufanyanya ivyo?9 Ivyedi ni vihi, kumgamba mta kuholomala,‘Kusizwa masa yako’, hegu kumgamba, ‘Chimala,kwetwike ulusazi lwako wite’? 10 Elo naungammanye kugamba, Mwana ywa Mntu ana udahiwakulekela masa hano he isi.” Ivyo amgambilayudya aholomale, 11 “Nakugambila, chimala,kwetwike ulusazi lwako wite kwe kaya yako!”

12 Ahadya mntu yudya niyo achimala, etwikaulusazi lwakwe, ahalawa wantu wose wakam-sinya. Wose wehelwa na kumtunya Chohile,wakagamba, “Mbuli ino hachinati chiiwone!”

Yesu amwitanga LawiMatayo 9:9-13; Luka 5:27-32

13 Yesu afosa, aita mnkanda mwe ibahali yaGalilaya, wantu wose wambasa, niyo akongakuwahinya. 14 Umo akajinka, amwona Lawimwana Alifayo kekala mwe kazumba ka kulihilakodi. Yesu amgamba, “Nitimila.” Lawi niyoenuka na kumtimila.

15 Umo Yesu akadya mwe nyumba ya Lawi,fyo dya wachisanya kodi na wadya nawakagam-bigwa wata masa nawakadya naye hamwengana wanampina wakwe, kwaviya wantu walozizenawambasa.

16 Wahinya Sigilizi awamwenga wendile wabunga dikwitangwa Mafalisayo, wamwona Yesuadya na wadya wakugambigwa wata masahamwenga na wachisanya kodi. Niyo wawauzawanampina wakwe, “Nimbwani adya na watamasa na wachisanya kodi?”

17 Yesu eze eve imbuli iyo, awagamba,“Wantu hewekulumwa hawakunga mgangana,mna wanyonje wamunga. Sizile kuwetangawantu wakwefanyanya kugamba wawoneka wedikulongozi kwa Chohile, mna siza kuwetangawatamasa.”

Mbuli ya kufungaMatayo 9:14-17; Luka 5:33-39

18 Wanampina wa Yohana Mta kubatiza nawanampina wa Mafalisayo nawakafunga. Niyoweza wantu wamuza Yesu, “Nimbwani wanamp-ina wa Yohana na wanampina wa Mafalisayowafunga, mna awako hawakufunga?”

19 Yesu awahitula, “Wagonekwe kwe nyinkanawafunge vivihi na msozi wananaye? Haviku-dahika. 20 Mna mazuwa yeza msozi nauswekwawo, naho nawafunge.

21 “Hahana mntu akusuma chilaka cha suchempya mwe suche ya kale. Anadamanya ivyo,chiya chilaka ichihya chadaha kwibalanga idyasuche ya kale, na kutenda hadya hantu hatatukehatatukise. 22 Naho hahana mntu akujela divaimpya mwe mikwiji ya mkota usakale. Anajela,idya divai mpya naitule idya imikwiji, niyo divaineitike na mikwiji navyo naitatuke. Divai mpyayajelwa mwe mikwiji mihya!”

Mbuli ya zuwa dya kuhumulaMatayo 12:1-8; Luka 6:1-5

23 Zuwa dya Kuhumula dimwenga, Yesu nawanampina wake nawakajinka mwe zinkondeza uhemba. Umo wakajinka mwe zinkondeizo, wanampina wakwe nawakahasula maiso yauhemba. 24Mafalisayo wamgamba Yesu, “Nimb-wani wanampina wako wakudamanya mbulihezikungwa mwe zuwa dya Kuhumula?”

25 Yesu awahitula, “Hamsomile hohose viyaadamanyaga Daudi hamwenga na weyawe hadyawendaga na sala na hewena chintu cha kudya?26Mwemazuwa ya Mlavyantambiko Mkulu akwi-tangwa Abiatali, Daudi niyo engila mwe Nyumbaya Chohile, adya migate ipagulwe kwa mbuliya Chohile. Migate iyo na ni sigilizi idigwe niwalavyantambiko awodu wakungwa kudya imi-gate idya, mna Daudi kaidya na kuwapangilaweyawe.”

27 Niyo Yesu awagamba, “Zuwa dyo Kuhumuladikwa kwa chausa cha wantu siyo wantu kwachausa cha zuwa dya Kuhumula. 28 MvimanyeMwana ywa Mntu nuyo Zumbe ywa zuwa dyaKuhumula.”

3Yesu amhonya mntu mta mkono uholomaleMatayo 12:9-14; Luka 6:6-11

1 Yesu niyo engila naho mwe nyumba yo ku-vikila. Umo namna mntu mta mkono uholo-male. 2Wantu watuhu nawakalonda mbuli chaniwamgwileYesu. Ivonawakamsinyawakaule hegunamhonye mntu yudya mwe Zuwa dya Kuhu-mula. 3Yesu amgamba yudyamta umkono uholo-male, “Chimala hagati.” 4 Niyo awauza, “Sig-ilizi zachunga chidamanye vihi mwe Zuwa dyaKuhumula, kudamanya mbuli yedi hegu ihile?Kuhonya ujima wa mntu hegu kuukoma?”

Mna wowo niyo wanyamala dwi! 5 Yesu ahi-tuka kuno na kuno na kuwasinya kwa maya.Awafila mbazi kwo udala we myoyo yawo. Niyoamgamba yudya mta kuholomala, “Chumiza

MAKO 3:6 39 MAKO 4:7umkono wako.” Naye adamanya ivyo, umkonowakwe wata mjima naho. 6 Wadya Mafalisayoniyo wafosa heise he nyumba nkulu ya Chohile,ahadya wadugana na wantu wa Helode, wakongakulonda sila ya kumkoma Yesu.

Fyo dya wantu dyambasa Yesu7 Yesu hamwenga na wanampina wakwe niyo

waita Galilaya. Fyo dya wantu dyamtimila Yesukulaila mwe si za Galilaya na Yudeya, 8 naYelusalemu na Idumeya na ng'ambo yo mto waYolodani na ntendele zose za Tilo na Sidoni.Wantu wose awa nawambasa Yesu kwaviya naw-eva mbuli adamanye. 9 Kwa viya wantu nawa-tendesa, Yesu niyo awagambawanampinawakwewamwikiye ngalawa chani wantu wanase kumvi-gaviga. 10 Kahonya wantu walozese, ivyo wadyawose wendile wanyonje nawakafintana chaniwamdonte. 11 Na chila mta mpepo nchafu ezeamwone Yesu, kagwa hasi na kuguta, “Weye wiMwana Chohile.”

12 Mnalo Yesu niyo azikwamila mpepo nchafuzisekulonga kugamba yeye na ni yuhi.

Yesu awasagula Wasigilwa mlongo na waidiMatayo 10:1-4; Luka 6:12-16

13 Yesu niyo akwela holugulu, awetanga wadyaawaungile, nawo wamtimila. 14 Niyo awasagulamlongo na waidi mgati mwawo watende wasig-ilwa, awagamba, “Siwasagula chani mkalongekwa wantu,” 15 nanywi namtende na udahi wakuwalavya wantu mpepo.

16 Wano nawo awasagule. Simoni Yesukamwinka zina dya Petulo; 17Yakobo na mlukoloywakwe Yohana wana Zebedayo Yesu kawenkazina dya Boanege, nikugamba “Wantu wa Mlu-lumo”. 18 Anduleya, Filipo, Batolomayo, Matayo,Tomaso, Yakobo mwana Alifayo, Tadeyo, Simoniwa Zelote, 19na Yuda Isikaliyote, amhituke Yesu.

Udahi wa Yesu walawa kwa yuhiMatayo 12:22-32; Luka 11:14-23; 12:10

20 Yesu niyo auya kaya. Naho atimilwa nifyo dya wantu vitendile yeye hamwenga nawanampina wakwe wasekudaha kudya nkande.21 Walukolo wakwe weze weve imbuli iyo, niyowaita wakamgwile kwaviya wantu walozizenawakagamba, “Ni mchilalu!”

22 Wahinya Sigilizi wamwenga walaileYelusalemu nawakagamba, “Ana Belizebuli!Uyo ni mkulu ywa mpepo amwinkile udahi wakulavya mpepo.”

23 Yesu niyo awetanga na kusimwila nawokwa mliganyo, “Vino Shetani adaha kumgulusaShetani mnyawe? 24Wantu wa useuta umwengawakatowana wenye useuta uwo naugwe. 25Hegunyumba inekala mwe mafyo na kuhigana, nayoyagwa. 26 Ivyo uzumbewa Shetani hegu unesentawenye kwa wenye, naugwe na kubindilikila.

27 “Hahana mntu akudaha kwingila mwenyumba ya mta nguvu na kuguha vintu vyakwehenati kumnyinya mntu uyo. Niyo adaha kuguhavintu vyakwe.

28 “Nawagambilani chindedi, wantu wadahakusizwa masa na kufulu zawo zose na mahu-luto yose kwa Chohile. 29 Mna akunga ahulutaMuye Ukukile, halekeilwe masa yakwe, kwaviyakadamanya wihi wa mazuwa yose.”

30 Yesu nakalonga ivyo kwaviya wantu watuhunawagamba, “Ana mpepo nchafu.”

Nine na walukolo wa YesuMatayo 12:46-50; Luka 8:19-21

31 Nine na walukolo wakwe Yesu niyo weza.Wachimala heise na kusigila Yesu etangwe.32 Yesu nakazungulukwa ni fyo dya wantu.Wamgamba, “Nyokwe na walukolo wako weheise, wakulonda.”

33 Yesu awahitula, “Mnala ni yuhi? Nahoniwahi walukolo wangu?”

34 Niyo asinya wantu wamzunguluke nakugamba, “Wano nawo wamnala na walukolowangu! 35Mntu yoyose akudamanya viya akungaChohile, nuyo mlukolo ywangu na lumbu dyanguna mnala.”

4Mliganyo wa mhandi.Matayo 13:1-9; Luka 8:4-8

1 Yesu niyo naho akonga kuhinya mnkandamwe diziwa dya Galilaya. Fyo dya wantunadimzunguluke naditendesa, vikatenda akwelemwe ngalawa. Wantu nawachimala mnkandamwe isi. 2 Kawahinya mbuli zilozize kwa mili-ganyo. Mwa mahinyo yakwe niyo awagamba.

3 “Tegelezani; Handaga na mntu kakumyagambeyu. 4 Umo akamyaga izimbeyu, izimwengazigwela mwe sila, wadege weza na kuzidya.5 Izimwenga zigwela mweluwe hene ulongomjeche. Aho niyo zasunguza kuhota kwaviyanahana ulongo mjeche. 6 Mna zuwa dize di-lawe, izimpotela zatoigwa ni zuwa, zinyulukakwaviya maizi hayengile hasi. 7 Mbeyu ntuhuzagwelaga mgati mwe miwa, idya imiwa niyo

MAKO 4:8 40 MAKO 4:39yasuka na kuzifinta niyo hazeleke. 8Mna mbeyuntuhu zigwela mwe ulongo wedi. Niyo zahotana kukula na kulavya ulozo, izimwenga zilavyambeyu nkanana milongo mitatu, nkanana mi-longo mtandatu izimwenga nkanana gana.”

9 Yesu awagamba, “Tegelezani, mta magutwineve.”

Vikulongwa mwe miliganyoMatayo 13:10-17; Luka 8:9-10

10 Yesu umo neichedu, wantu watuhuwamwivile hamwenga na wanampina wakwemlongo nawaidi niyowamgamba awatambalisizeimiliganyo iyo. 11 Yesu awahitula, “Nyuwemwinkigwa kubunkula mbuli zifisigwe zo Useutawa Chohile. Mna wadya we kweise weva kwamiliganyo. 12 Chani,‘Wakaule, mna wasekuwona,weve, mna wasekumanya.Uneva wanamanya wadaha kumhitukila Chohile,niyo awalekeila masa yawo.’ ”

Yesu atambalisa mliganyo wo mhandiMatayo 13:18-23; Luka 8:11-15

13 Yesu niyo awauza, “Hammanyize mliganyouno? Haluse namdahe zeze kumanya mili-ganyo mituhu?” 14Mbeyu ihandigwe nu mhandini mbuli ya Chohile. 15 Wantu wamwengawekala saviya vilaile mwe izimbeyu zigwelemwe sila, weva mbuli yedi ya Chohile, ahoShetani awezila na kwiilavya mwe myoyo yawo.16 Wantu watuhu waligana saviya mbeyu zig-wele mwe luwe. Waneva imbuli, waihokela kwachinyemi. 17 Mna kwa viya hawana maizi, wa-jijimiza chidogo. Kunalaila nkunto na masulu-mizo kwachausa che imbuli iyo, ahadya wauyakunyuma. 18 Wantu watuhu waligana saviyavilaile mwe mbeyu zigwele mwe miwa. Wanoni wadya wakwiva imbuli, 19 mna nkunto zamwe isi ino na udanti wa ugoli, na tama zesim-ile zinawengila, vyafinta udya ulosi wi mndanimwawo na kuchinda kweleka matunda. 20 Mnawatuhu waligana saviya vilaile mwe mbeyu zig-wele mwe ulongo wedi. Weva imbuli, waihokelana kweleka, wamwenga nkanana milongo mi-tatu, wamwenga nkanana milongo mtandatu nawamwenga nkanana gana.

Taa igubikweLuka 8:16-18

21 Yesu ajendeleza kulonga, “Togolani, kunaakudaha kwingiza taa kunyumba na kuigubika

na ntangulu hegu kuika kwedivungu? To-gola hakuika halanga he chiya cha kwikiya taa?22 Chochose chifisigwe nachilondolwe, na chiyachigubikwe nacho nachigubulwe. 23 Tegelezani,mta magutwi neve!”

24 Awagamba naho, “Tegelezani vyedi viyamkwiva! Viya mkuwadamanyiza wenyu, nivyonanywi mkunga mdamanyizwe ni Chohile,naho vitendese. 25 Kwaviya mntu mta chintunongezezwe, mna yudya hena chintu, nahokwehata chiya chidodo ananacho.”

Mliganyo wa mbeyu ikukula26 Yesu ajendeleza kugamba, “Useuta wa

Chohile uligana saviya mntu ahandile mbeyumwe nkonde. 27 Nechilo agona, nomsi emeso.Mbeyu zahota na kukula, mna hamanyize vi-laila vivihi. 28 Ulongo wenye wazitenda mbeyuzikule na kweleka, nkongo zalavya mani mateke,vikajika zabwalika maiso, vikajika zeleka ngano.29 Izimbeyu zinatoga, mntu uyo aguha nyengoyakwe na kwita kuvuna kwaviya ulozo ubula.”

Mliganyo wa kabeyu kadodoMatayo 13:31-32, 34; Luka 13:18-19

30 Yesu auza, “Useuta wa Chohile chonga chi-ugambe wikala saviya mbwani? Ni mliganyo uhiukudaha kuutambalisa ichindedi? 31Waligana nambeyu ndodo ya haladali, mbeyu ndodo kujinkazose zikuhandwa mwe isi. 32 Mnalo ikahandwa,yahota, niyo yakula, yatenda ziti kulu. Dyatendana matambi makulu vikuleka wadege wo ulangawadaha kuzenga masasa mwa matambi yakwe.”

33 Yesu asimwila na wantu mbuli yakwe kwamiliganyo ilozize saino, kawagambila viya waku-daha wamwive. 34 Halongile nawo mbuli yoyosehejeilemiliganyo. Mna hadya endile nawanamp-ina wakwe du, kawagambila chila chintu.

Yesu ahoza mjubwanisoMatayo 8:23-27; Luka 8:22-25

35 Mwe dizuwa idyo nechisingi, Yesuawagamba wanampina wakwe, “Chitambukentendele ya kaidi ye idiziwa.” 36 Wadyasaidifyo dya awantu, wanampina wengila mwengalawa umo neli Yesu. Na hana ngalawantuhu naziyaho. 37Kulaila nkung'unto, mawimbiya mazi yajubwanisa ingalawa, nayo yakongakumema mazi. 38 Yesu na ekunyuma kwengalawa, kagona mtwi wakwe wigama mwe mto.Wanampina wakwe wamwinula na kumgamba,“Mhinya, vino hukuwona chasila?” 39 Yesu

MAKO 4:40 41 MAKO 5:34niyo achimala, akwahila idya inkung'unto nakuyagamba mawimbi, “Tongomalani dwi!” Eloinkung'unto niyo yanyamala, niyo kwaziziwala.

40Yesu awauzawanampinawakwe, “Nimbwanimkogoha? Hamnati kutenda na uzumizi?”

41 Mna wengila woga utendese, walosanawenye, “Yuno ni mntu ywani? Hata mpeho namawimbi vyamwiva!”

5Yesu amhonya mta mpepoMatayo 8:28-34; Luka 8:26-39

1 Yesu na wanampina wakwe wabula nten-dele ya kaidi ye idiziwa dya Galilaya kwe isiya Wagelasi. 2 Yesu eze asele mwe ngalawa,adugana na mntu mta mpepo nchafu akulailakwe zimbila. 3Mntu uyo naakekala kwe zimbila,hahalaile mntu adahile kumtaliza naho hata kwaminyolo. 4 Nkanana zilozize viga vyakwe nemikono navinyinywa na minyolo ya chuma, mnakadumula iminyolo idya na kuvuna viya ivifungovye chuma nendile hahana mntu mta nguvu zakumgwila. 5 Chilo na msi nakekala kwe izimbilaizo na mwa magulu, akaguta kuno akesenga namayuwe.

6 Eze amwone Yesu kwa hale, amgulukilana kumfikila madi. 7 Agutila kwa izwi kulu,“Yesu Mwana Chohile ekulanga, waunga mbwanikwangu? Kwelise kwa zina dya Chohile kugambahonisulumize!” 8 Nakalonga ivyo kwa viya Yesunakamgamba, “We mpepo nchafu, mlawe mntuuyu!”

9 Yesu amuza, “Zina dyako nuyo yuhi?”Amhitula, “Zina dyangu ni Fyo, kwa viya

chiloza.” 10 Niyo amlombezesa asekuzigala ziyampepo zihiye kuse mwe isi idya.

11 Ho luwala lwo lugulu na hana fyo kulu dyanguluwe dikudimwa. 12Mpepo ziya zamlombezaYesu zikagamba, “Chigale mwe difyo dye zingu-luwe, uchilekele chikengile mwe izo.” 13 Yesuniyo azumila ziya mpepo nchafu zingile mwezinguluwe izo. Fyo jima dye zinguluwe milongomagana maidi dyasela kwa nguluko mwe diziwana kudidimila mwa mazi.

14 Wadimi we zinguluwe izo waguluka nakuisimwila imbuli iyo mwe imizi na mwezinkonde. Wantu waita wakaule icho chilaile.15Weze wabule kwa Yesu, wamwona yudya mntuendaga na fyo dya mpepo kekala, kavala suchezakwe vitana na nyanyi zakwe zimuwiya. Wantuwose niyo wogoha. 16Wadya wawone diya dilaile,

niyo wawagambila wantu chintu chimlaile yudyanamta mpepo ne imbuli ye zinguluwe.

17Wantu niyo wamlombeza Yesu ahalawemweisi yawo.

18 Yesu hadya akakwela mwe ngalawa, yudyanendile mta mpepo amlombeza waitanye.

19 Mna Yesu niyo alemela, amgamba, “Hitakwenyu kaya, kawagambile visimo udamanyizweni Zumbe na viya akufile mbazi.” 20 Ivyo mntuyudya ahalawa, aita mwe si ikwitangwa Dekapolikugamba Mizi Mlongo na kuwagambila wantuviya Yesu amtendele. Na wose wevile wehelwa.

Mwana Yailo na mvyele adontile suche ya YesuMatayo 9:18-26; Luka 8:40-56

21 Yesu eze aite vituhu ntendele ya kaidi yediziwa kwa ngalawa, fyo kulu dya wantu niyodyammemela mnkanda mwe diziwa. 22 Alailamntu yumwenga akwitangwa Yailo, yumwe mwewakulu we nyumba yo kuvikila Chohile. Ezeamwone Yesu, amfikila madi, 23 amlombezesaakamgamba, “Mwanangu ywa chiche ehaguhina kubanika. Nakulombeza chite, ukamjelekelemikono ahone atende mjima.”

24 Yesu aitanya na Yailo. Fyo dya wantu niyodyamtimila Yesu na kumfintafinta.

25 Ahadya nahanamvyele yumwenga endile naunyonje wa kulawa sakame mihilimo mlongo namidi. 26 Mvyele yudya nakatumbwazika vidalakwawaganganawalozize. Kazisa hela zakwe zose,mna hawone vyedi kalumiswa chipindi chose.27Yudya mvyele eze eve mbuli za Yesu, niyo om-boka mgati mwe difyo dya wantu. Amwitila Yesukunyuma na kukufya isuche yakwe 28 akelongelamo moyo wakwe, “Ninakufya du isuche yakwe,nahona.”

29 Eze akufye isuche ya Yesu, aho sakame niyoyaleka kumlawa, awona kugamba kahona uny-onje wakwe. 30 Ahadya Yesu abunkula kugambanguvu zimlawa. Awahitukila wantu na kuwauza,“Ni yuhi akufize isuche yangu?”

31 Wanampina wakwe wamhitula, “Waonawantu ivyo wakukufintafinta, nawe wauza niyuhi akukufize?”

32 Mna Yesu niyo ajendeleza kupagasa kunona kuno amuwone mntu atendile viya. 33 Yudyamvyele niyo abunkula dimbwile. Ivyo niyoambasa Yesu akazingiza kwa kogoha, amfikilamadi na kumgambila ichindedi chose. 34 Yesuamgamba, “Mwanangu, uzumizi wako ukuhonya.Jenda mpeho naho utende mjima.”

MAKO 5:35 42 MAKO 6:2135 Umo Yesu henati kukomeleza kulonga ulosi

uwo, weza wantu kulaila kwa yudya mkulu ywenyumba yo kuvikila na kumgamba, “Mndeleywako kabanika. Nimbwani naho ukumtub-wanisa Mhinya?”

36 Yesu eze eve yadya walongile, niyo abelaamgamba yudya mkulu we nyumba yo kuvikila,“Usekogoha, weye zumila du.” 37 Yesu haungileatimilwe ni mntu yoyose, mna Petulo na Yakobona Yohana mlukolo ywa Yakobo. 38 Weze wab-ule kwa yudya mkulu ywe nyumba yo ku-vikila, Yesu awona wantu hewekwivana, nahoeva wakwila na kulomboleza. 39 Yesu engilamnyumba, awagamba, “Nimbwani hamkwivananaho mwaila? Umwana habanike, kata kugonadu!”

40 Mnalo wamseka, niyo awalavya wose kuse,awaguha tati ya mntu na mami yakwe nawadya wanampina watatu. Wengila kwe chumbawamwikiye yudya umwana. 41 Amtoza mkonoamgamba, “Talita koumi!” Nukokugamba, “Mn-dele, nakugamba inuka!”

42 Ahadya mndele yudya niyo achimala nakukonga kujenda. Mndele yudya nana mi-hilimo mlongo na midi. Ize ilaile ivyo, chilayumwenga niyo ehelwa vidala. 43Mna Yesu niyoawaunga wasekuwagambila wantu imbuli idya.Niyo awagamba, “Mwinkeni nkande mndele uyuadye.”

6Yesu alemelwa uko NazaletiMatayo 13:53-58; Luka 4:16-30

1 Yesu niyo ahalawa hadya, aita ko mziwakwe na wanampina wakwe niyo wambasa.2Mwe Zuwa dya Kuhumula, akonga kuhinyamwenyumba yo kuvikila. Wantu walozize wamwivile,niyo wamwehelwa, wauzana, “Yose yano kay-alavya hi? Ni nguvu zani enkigwe kubula ku-damanya mpituko zino? 3 Vino yuno suyoyudyamsongola, mwanaMaliyamu na lumbu dyaYakobo na Yusufu na Yuda na Simoni? Walum-buze hawehano hamwenga na suwe?” Niyowamlemela.

4 Yesu awagamba, “Muwoni atunywa chilahantu, mnalo kwawe na walukolo wakwe na kwenyumba yakwe hakutunywa.”

5 Yesu hadamanye mpituko yo yose hadya,mna kajelekela wanyonje wajeche mikono nakuwahonya. 6 Kehelwa vidala, kwa viya wantuhawazumile.

Yesu asigila wanampina mlongo na waidiMatayo 10:5-15; Luka 9:1-6

Aho Yesu niyo aita mwe zikaya zi mjihi,akahinya wantu. 7 Awetanga wadya wanampinamlongo na waidi, awasigila waidi idi. Awenkaudahi mwempepo nchafu. 8Naho nakawagamba,“Msekuguha shanduku hegu chochose mwentambo yenyu mna nkome du. Msekuguhankande hegu mkwiji hegu hela mwe misipiyenyu. 9 Valani vilatu, mna mse kuguhasuche ntuhu. 10 Nyumba yoyose mkungamhokelwe, ikalani aho kubula hadya mkuhalailamo mzi uwo. 11 Naho mnengila mwe mzi niyohamhokelwe hegu hamtegelezwe, halaweni,naho mkung'unte tifili mwe viga vyenu. Idyonadite ukuzi mwawo.”

12 Niyo waita na kuwagambila wantu weilemasa yawo. 13Wawalavya wantu mpepo zilozizena kuwakuluguta mavuta wanyonje walozize nakuwahonya.

File ya Yohana Mta kubatizaMatayo 14:1-12; Luka 9:7-9

14 Helode keva izimbuli izo kwa chausa chazina dya Yesu nadimanyika chila hantu. Wantuwatuhu nawakagamba, “Ni Yohana Mta kuba-tiza kauyuka. Nivyo vikuleka ana nguvu za ku-damanya mpituko.”

15 Watuhu wagamba, “Yuno ni Eliya.”Mnalo watuhu wagamba, “Ni muwoni saviya

wadya wawoni we ichikale.”16 Helode eze eve, agamba, “Yuno ni Yohana

Mta kubatiza nimkantile umtwi kauyuka!”17 Helode mwenye nakasigila Yohana agwilweajelwa mndani. Kadamanya ivyo kwa chausacha Helodiya mkaziwe. Mvyele uyo na ni mkazaFilipo, mlukolo ywa Helode. 18 Yohana Mtakubatiza nakamlonga Helode ulo na ulo, “Sigilizizagamba, havikungigwa weye kuguha mkazamlukolo ywako.”

19 Ivyo Helodiya nana maya mo moyo kwachausa cha Yohana, nakalonda amkome. Mnaloniyo adunduga kwa chausa cha Helode. 20Helodenakamogoha Yohana kwa viya nakamanyaYohana ni mntu mta kuwoneka ywedi kulongozikwa Chohile naho ni mkuka, ivyo nakamwamila.Nakaungisa kumtegeleza, hatahegu nakakan-gawala chila nkanana akamwetegeleza.

21 Helodiya ketukila niyo apata luhenyo lwakumkoma, yendaga zuwa dya kwelekwa kwaHelode, chipindi adamanyaga ngasu ya nkandekwa wachimaila wo ulongozi wakwe na wakulu

MAKO 6:22 43 MAKO 6:56wawa nkondo na wakulu wa Galilaya. 22 Mwanaywa Helodiya kengila, niyo aseziga vyedi, kawe-lesesa Helode na wajeni wakwe. Seuta amgambauyo mndele, “Nilombeza chochose ukunga, naminahwinke.” 23Helode elisa, “Nahwinke chochoseukunga, hata ukaunga inusu yo useuta wangu!”

24 Yudya mndele niyo afosa akamuuze nine,“Nunge chibwani?”

Nine amhitula, “LombezamtwiwaYohanaMtakubatiza.”

25 Yudya mndele ahadya akumpuka kubulakwa seuta na kumgamba, “Naunga uninke ivinohaluse umtwi wa Yohana Mta kubatiza mwe sa-hani.”

26 Seuta niyo engilwa ni usungu vidala, mnakadunduga kulemela kwa viya nakelisa, na wosewendile wehadya nawamwiva. 27 Ahadya niyoseuta asigila mnkondo amwigaile umtwi waYohana Mta kubatiza. Niyo mnkondo uyoaita kwe chifungo na kumkanta Yohana umtwi.28 Awigala umtwi mwe sahani na kumwinkayudya mndele. Naye niyo amwinka nine.29Wanampina wa Yohana weze weve imbuli iyo,waita kuguha umwili wakwe na kuuhamba.

Yesu alisa fyo kulu dya wantuMatayo 14:13-21; Luka 9:10-17; Yohana 6:1-14

30 Wasigilwa wachintana kwa Yesu nakumgambila vyose wadamanye na kuhinya.31 Nakuna wantu walozize wendile wakengilana kufosa, ivyo vimtenda Yesu na wanampinawakwe waswese luhenyo lwa kudya. Yesuawagamba, “Chiteni hantu hechedu chitendewenye, chani mhumule hadodo.” 32 Niyowakwela mwe ngalawa wowowenye, waita hantuhechedu.

33 Mnalo wantu wenji wawawona wakahalawanakuwamanya. Niyo wantu kulaila mwe miziyose waguluka, wawalongwela kubula. 34 Yesueze asele mwe ingalawa, awona fyo dya wantu.Niyo awafila mbazi kwa viya wekala saviya ngotohezina mdimi. Niyo akonga kuwahinya mbulizilozize. 35 Umo dikahunga, wadya wanampinawambasa na kumgamba, “Hano chili chi he nyika,zuwa nadyo dyaswa. 36Walage wantu waite mwezinkonde ne zikaya zimjihi wakagule chochosecha kudya.”

37 Yesu awahitula, “Wenkeni nyuwe nkandewadye.”

Wamuza, “Wonga chikagule migate ya helazilozize zikulihwamndima kwamiezimnane hela

miezi mnane hegu hela ya dinali magana maidi,chiwenke wadye?”

38 Yesu awauza, “Mna migate mingahi? Hitanimkakaule.” Weze wamanye, wamgamba, “Kunamigate mishano na samaki mbili.”

39 Yesu niyo awagamba wanampina wakwewawagambilewantuwekalemabungabungamwamani maisi. 40 Wantu niyo wekala hasi mwemabungabunga hano maganagana, hano mwemilongo mishanoshano. 41Niyo Yesu aguha idyamigate mishano na ziya samaki mbili, asinyakulanga kwembingu na kumjimbika Chohile.Aibesula idya migate na kuwenka wanampinawakwe wawenke wantu. Awapangila wantu wosena wadya wasamaki waidi. 42 Chila yumwe kadyana kwiguta. 43 Wanampina walogota mabesu yemigate na samaki yasigale ntangulu mlongo nambili. 44Wagosi awodu wadile nendile ni maganamilongo mishano.

Yesu ajenda mlanga mwa maziMatayo 14:22-33; Yohana 6:15-21

45 Ahadya Yesu awaunga wanampina wakwelemwe ngalawa wamlongwele Betisaida, ntendeleya kaidi ye diziwa. Yeye nendile akawalagawantuwaite. 46 Eze awalage wadya wantu, niyo aita hekagulu akalombeze. 47 Zuwa dize diswe, ngalawane imgati mwe diziwa, mna Yesu ne ichedu momjingu. 48 Awawona wadya wanampina wakwewakavumba mwe ngalawa, kwa viya nawakahi-gana na nkung'unto. Mavukuvuku, awalaila kunoakajenda mlanga mwa mazi. Nakaunga awajinke,49mnaweze wamwone ajendamlangamwamazi,waguta, wakafanyanya ni chizuli. 50 Wose niyowengila woga weze wamwone.

AhadyaYesu alonga nawo, awagamba, “Mseko-goha! Ni miye! Kwenkeni moyo!” 51 Aho eingilamwe ingalawa umo naweli, na inkung'unto niyoyaleka. Wanampina wose wehelwa vitendese52 kwaviya nahawanati kumanya vyedi imanayakwe yo kuwalisa wadya magana milongo mis-hano, myoyo yawo na ni midala kumanya.

Yesu ahonya wanyonje uko GenesaletiMatayo 14:34-36

53 Watambuka idiziwa na kubula ntendele yakaidi ye isi ya Genesaleti. Aho niyo wajela nangaingalawa. 54Weze walawe mwe ingalawa, ahadyaniyo wantu wambunkula Yesu. 55 Niyo wagu-lukila mwe mizi, kose wevile Yesu kawoneka.Wamwigaila wanyonje wawo mwe zisazi. 56 Chilahantu Yesu abwile mwe zikaya hegu mizi hegu

MAKO 7:1 44 MAKO 7:30mwe zinkonde wantu wegala wose wendilewakalumwa mwa magwilo. Wamlombezavikadahika wakufye idiheto dyakwe. Wosewakuvize wahona.

7Mahinyo ya wadalahalaMatayo 15:1-9

1Mafalisayo nawahinya sigilizi wamwewalaileYelusalemu wadugana kulongozi kwa Yesu.2 Niyo wawawona wanampina wamwenga waYesu nawakadya nkande na mikono haikukilekugamba hawahakile mikono yawo saviyamazwela ya Mafalisayo waungile wantu wahake.

3 Mafalisayo na Wayahudi nawatongelamahinyo ya wadalahala wawo, hawakudyankande kubulawahakemikono yawo kubulamwevinko. 4 Naho hawakudya chochose chikulawakwe digwilo kubula chinde kusuntwa. Nawaka-timila mahinyo yalozize matuhu wahokele,saviya kusunta vyedi bakuli, sazi, nyungu na viya.

5 Elo Mafalisayo na wahinyi wa sigilizi wamuzaYesu, “Nimbwaniwanampinawakohawakutimilamahinyo chasizwe ni wadalahala wetu? Mnawadya na mikono mizavu?”

6 Yesu awahitula, “Isaya nakalonga uwoni wedikwenyu! Wasongaganyi nyuwe, saviya awandike,‘Chohile agamba, wantu wano wanitunya mwe

milomo yawo,mna myoyo yawo ihale na miye.7 Wanivikila vyabule,kwaviya wahinya malagizo ya wantu, wakazi-

tenda saviya Sigilizi za Chohile!’8 “Nyuwe mwasenta sigilizi za Chohile, mwa-

toza mahinyo ya wantu.”9 Yesu niyo ajendeleza kulonga, “Mmanya

pwilili ivyo mlemele Sigilizi za Chohile chanimtoze mahinyo yenyu wenye. 10Musa alagizaga,‘Wategelezeni tati zenyu na mami zenyu,’ naho,‘Mntu yoyose akunga amligite tati yakwe hegumami yakwe akomwe.’ 11Mna nyuwe mwahinyakugamba mntu mta chochose cha kumwambizatati yakwe hegu mami yakwe, mna agamba,‘Chintu chino Kolobani’ kugamba, ni malavyokwa Chohile, 12 niyo mwagamba mntu uyu alekekumwambiza tati yakwe hegu mami yakwe.13 Kwe isila ino, mahinyo yenyu mkuhinyanayabela Mbuli ya Chohile. Naho kuna matuhuyalozize mkuhokelezana mkudamanya saayo.”

Vintu vikumtenda mntu atende halengukeMatayo 15:10-20

14 Yesu niyo etanga fyo dya wantu vituhu nakuwagamba, “Nitegelezani wose, naho mnive.15Hakuna chintu chikumwingilamntu chikudahakumtenda atendemzavu. Mna chikumtenda ivyoni chiya chikulawa mndani mwakwe. 16 Mtamagutwi, neve!”

17 Eze ase idifyo dya wantu na kwingilamwe nyumba, wanampina wakwe wamuzaawatambalise mliganyo wo lusimo ludya. 18Yesuawagamba, “Vino hata nyuwe nanywi hamnafanyanyi? Hamvimanyize kugamba hachihalichintu chikulawa kuse chikumwingila mntuchikudaha kumtenda mzavu, 19 kwaviya hachik-wingila mo moyo wakwe mna mwe nda yakweniyo chafosa mo mwili kwa sila ya kwe choo.”Kwakulonga ivyo, Yesu kalagisa kugambankandezose zilenguswa zidigwe.

20 Niyo ajendeleza kulonga, “Chikumtendamntu mzavu ni chiya chikumlawa mndanimwakwe. 21 Kwaviya mwe moyo wa mntukwalaila fanyanyi zihiye na chilanga na ubavina kukoma, 22 na uchilanga na tama zihiyena ukankalu na uvambi na finju na kuhulutana kweduvya na uhezi, 23 Vyose vino nivyovikumtenda mntu atende mwihi.”

Uzumizi wa mvyeleMatayo 15:21-28

24 Yesu niyo afosa, aita mwe isi ihajihi na mziwa Tilo. Kengila mwe nyumba, na haungile mntuyoyose amanye vino ehadya, mna havidahike.25Mvyele yumwenga endaga na mwanakwe ywachiche mta mpepo nchafu, keva mbuli za Yesuniyo ambasa ahadya na kumgwela mwe viga.26 Mvyele uyo endaga Mgiliki, mwelekwa ywamkowa wa Silofoinike si ya Siliya. Amwila Yesuaguluse mpepo zi mwa mwanawe. 27 Mna Yesuamhitula, “Ndakuwaleka wana wa mnyumbawegute. Kwaviya sivyo vyedi kuguha nkande yawana na kudwila makuli.”

28 Mvyele uyo niyo amhitula, “Zumbe,” Wa-longa chindedi, “Hata makuli yazwela kudyankombelezo ziya zihasi mwe meza.”

29 Yesu amgamba, “Kwa ivyo uhitule, uya kaya,nokabwile mpepo imlawa mwanawo!”

30 Yudya mvyele kauya kukaya na kumb-wila mwanawe kagona mo lusazi, idya mpeponananayo imlawa kale.

Yesu amhonya hekwiva na chimumu

MAKO 7:31 45 MAKO 8:26

31 Yesu ahalawa ho mzi wi haguhi na Tilo,na kujinkila Sidoni kwe diziwa dya Galilaya ku-jinkila isi ya Dekapoli, na kubula mwe si yaMizi Mlongo. 32 Wantu wamwigaila Yesu mntuhekwiva na hekudaha kulonga vyedi, wamwilaamwikiye mikono mlanga mntu uyo. 33 EloYesu niyo amusa he difyo dya wantu amwigalahankanda, ajela madole yakwe mwa magutwiya yudya mntu, niyo atwa mate na kumdontamo lulimi lwakwe. 34 Akaheza Yesu niyo asinyakwembingu, atoa nkwilu, na kumgamba yudyamntu, “Efata,” Kugamba, “Vuguka!”

35 Ahadya uyo umntu akonga kwiva na ululimilwakwe lwalegela na kukonga kulonga vyedi.36Yesu niyo awalemeza wantu wasekulonga dyo-dyose kwa mntu, mna ivyo akuwalemeza, nivyowakujendeleza kulonga. 37 Wose wevile we-heleswa. Wagamba, “Kadamanya chila chintuvyedi!” “Kawatenda hewekwivaweve na vimumuwalonga!”

8Yesu alisa wantu magana milongo mineMatayo 15:32-39

1 Mwa mazuwa ayo fyo tuhu dya wantudyechisanya vituhu. Weze wantu watendehawana nkande, Yesu awetanga wanampinawakwe, awagamba, 2 “Nawafila mbazi wanowantu kwa viya wekala na miye mazuwa matatu,naho vino haluse hawana nkande. 3 Uneva ni-nawalaga wauye kaya hewedile, nawagwe mtehomwe sila, kwaviya watuhu walawa hale.”

4 Wanampina wakwe wamuza, “Hano he nyikamntu akudaha kuchinka nkande ya kuchintakulisa wantu woseni wano?”

5 Yesu awauza, “Mna migate mingahi?”Wamhitula, “Mfungate,”6 Awagamba wantu wekale hasi. Aguha

idya migate mfungate, amjimbika Chohile, niyoaibesula besula, na kuwenka wadya wanampinawakwe wawapangile wantu, niyo watenda ivyo.7 Naho nawana samaki njeche. Yesu azijimbikana kuwagamba wanampina wawapangile seiviya.8Wose wadya niyo weguta. Vikaheza wanampinawalogota vibesulo vigwele, wamemeza ntangulumfungate. 9 Wantu wadile wendaga maganamilongomine. Akaheza awalaga, 10aho Yesu niyoengila mwe ngalawa hamwenga na wanampinawakwe na kwita mo mzi wa Dalumanuta.

Mafalisayo waunga mpitukoMatayo 12:38-42; 16:1-4

11 Mafalisayo awamwenga wambasa Yesuna kukonga kuhigana naye. Wakamjeza,wakumunga awadamanyize mpituko ikulagisakugamba udahi wakwe ulaila kwembingu kwaChohile. 12 Yesu niyo engila chinyulu momoyo niyo agamba, “Nimbwani wantu wecheleko chino waungisa mpituko? Chindedinawagambilani! Hahana chilagiso chochosenamwinkigwe!”

13 Akaheza niyo awasa, engilamwe ngalawa, nakukonga kwita ng'ambu ye diziwa.

Hamila ya Mafalisayo na ya HelodeMatayo 16:5-12

14 Wanampina wakwe wajalaga kuguha mi-gate ikuwachinta. Nawana mgate umwenga dumwe ngalawa. 15 Yesu awafunda, “Msinyisise,”na “Mwenege ne hamila ya Mafalisayo na yaHelode!”

16 Wanampina niyo wakonga kulosana,“Alonga vino kwa viya hachina migate.”

17 Yesu niyo amanya viya nawakalosana, eloawauza, “Nimbwanimkulosanambuli ya kuswesamigate? Hamvimanyize hegu kukombaganya?Myoyo yenyu ichei midala? 18 Mna meso mnahamkuwona? Mna magutwi, mna hamkwiva?Hamkukumbuka, 19 umo habesula imigate mis-hano na kuwenka wantu magana milongo mis-hano? Mwalogotaga ntangulu nyingahi zimemilevibesulo?”

Wamhitula, “Ntangulu mlongo na mbili.”20 “Eze nibesule migate mfungate na kuwenka

wantu magana milongo mine, ni ntangulu nyin-gahi zimemile vibesulo mlogote?”

Wamhitula, “Mfungate,”21 Awauza, “Hamnati kumanya?”Yesu amhonya tuntu uko Betisaida

22 Wabula mwe mzi ukwitangwa Betisaida.Uko wantu wamwigaila Yesu tuntu na kumwilaamdonte. 23 Yesu amtoza umkono yudya tuntuna kumlavya mwe kaya. Eze amtwele matemwameso, amwikiyamikonomlanga na kumuza,“Wadaha kuwona chochose?”

24 Yudya mntu asinya kulanga na kugamba,“Heye, nawona wantu wakujenda, mna wekalaenga miti.”

25 Yesu niyo naho aika mikono yakwe mwameso ya yudya tuntu, niyo agubula ameso yakweakonga kuwona vyedi, niyo awona vintu vyosepwilili. 26 Yesu amgamba aite kaya, mna amle-meza, “Asekuya ko mzi udya.”

MAKO 8:27 46 MAKO 9:18Petulo ambunkula Yesu kugamba nuyo Kulisito,

MkombolaMatayo 16:13-20; Luka 9:18-21

27 Yesu na wanampina wakwe waita ko mzihajihi na Kaisaliya Filipi. Mwe sila, Yesu awauza,“Nigambilani, wantu wanitanga miye ni yuhi?”

28 Wamhitula, “Watuhu wakugamba ni weyeYohana Mta kubatiza, watuhu wagamba wi Eliyana watuhu nawo wakugamba wi yumwenga wawawoni.”

29 Awauza, “Nyuwe nanywi mwanigaze?”Petulo amhitula, “Ni weye Kulisito.”

30 Yesu niyo awafunda wasekumgambila mntuyoyose imbuli idya.

Yesu asimwila mbuli ya masulumizo ne file yakweMatayo 16:21-28; Luka 9:22-27

31 Yesu akonga kuhinya wanampina wakwe.“Mwana Mntu aungwa asulumizwe vidalana kulemelwa ni wadalahala na wakulu wawalavyantambiko na wahinyi wa sigilizi.Nakomwe, mna yakajinka mazuwa matatukulawa ukubanika kwakwe nauyuke.” 32 Yesukawagambila pwipwipwi. Petulo niyo amsentahankanda na kumkwahila. 33 Mna Yesu niyoahituka, awasinya wanampina wakwe na kumk-wahila Petulo amgamba, “Halawe hano, Shetani!Hukufanyanya mbuli za Chohile, mna za wantu.”

34 Niyo Yesu etanga fyo dya wantu hamwenganawanampinawakwe, awagamba, “Mntu akungaanitimile, elemele mwenye, enule Msalabawakwe anitimile. 35 Mntu yoyose akungaakombole ujima wakwe, nawaze, mna yoyoseakuwaza ujima wakwe kwa chausa cha miye nachausa cha Mbuli Yedi yo Useuta wa Chohile,naukombole. 36 Togola kuna loso dyani Mntuanapata isi yoseni mna aze ujima wakwe?37 Hahana chintu wakudaha kulavya chaniwavuzizwe ujima wawo. 38 Mntu akuniwonelasoni miye na mahinyo yangu mwe chelekochino china masa na wachilanga kulongozi kwaChohile, Mwana ywa Mntu namwonele soni ahoakwizila mo ukulu wa Tati yakwe hamwenga nawandima wa kwembingu wakukile.”

91 Yesu kalonga naho, “Chindedi kuna wantu

watuhu hano hawabanike kubula wawoneUseutawa Chohile ukeza na nguvu nkulu.”

Umwili wa Yesu wahitukaMatayo 17:1-13; Luka 9:28-36

2 Yeze yajinke mazuwa mtandatu, Yesuawaguha Petulo na Yakobo na Yohana, waitanyakulanga ko lugulu, hantu nawechedu. Hadyamwili wa Yesu wahitukila mwa meso yawo.3 Suche zakwe nazikang'alisa, ukung'ala ukohahanamntu yoyosemwe isi akudaha kunyukulasuche zing'ale se ivyo. 4Niyo wanampina wadyawatatu wawawona Eliya na Musa wakasimwilana Yesu. 5 Petulo amgamba Yesu, “Mhinyi,vitenda vyedi suwe chikale hano. Chizengemahema matatu, dimwenga dyako, dimwengadya Musa na dimwenga dya Eliya.” 6 Petulo naweyawe nawogoha vidala vilekile asekumanyadyo kulonga.

7 Niyo kwalaila ingu dyawagubika, na izwidyevika mwe diya idiingu kugamba, “Yuno nuyomwanangu huungisa, mwetegelezeni!” 8 Ahadyaweze wapagase, hawamwone mntu mna Yesuichedu hamwenga na wowo.

9 Umo wakasela kulawa ko ulugulu, Yesuawagamba, “Msekumgambila mntu yoyoseicho muwone aho Mwana Mntu hadya akungaauyuke.”

10 Wazumila viya awagambile, mna mgatimwawo wauzana, “Kuno ‘Kuuyuka’ ni mbwani?”11 Niyo wamuza Yesu, “Kwa mbwani wahinyi wasigilizi wagamba Eliya aungigwa akonge kwiza?”

12 Awahitula, “Chindedi Eliya nakonge kwizakwika mbuli zose vyedi, mna ni mbwaniMawandiko Yakukile yakugamba seivyo kugambaMwana ywa Mntu nasulumiziswe naho nabelwe?13 Mna nawagamba, Eliya keza kale na wantuwamtendela viya waungile, saviya viwandikwemwa Mawandiko.”

Yesu amhonya mbwanga mta mpepoMatayo 17:14-21; Luka 9:37-43

14 Weze wadugane na wadya wanampinawatuhu wasigale, wawona fyo dya wantu di-wazunguluke na wahinyi wa sigilizi wahigananawo. 15 Wantu weze wamwone Yesu, wehe-leswa, wamgulukila kumlamsa. 16 Yesu awauzawanampina wakwe, “Mwahigana mbwani nawowo?”

17 Mntu yumwe mwe difyo amhitula, “Mhinyi,sikwigaila mwanangu kwa viya ana mpepo ikum-leka atende chimumu. 18 Chila mpepo ikemuka,yamgwisa hasi, alawigwa ni fulo mo mnomo,agwegwenya ameno naho atoga umwili wose.Siwagamba wano wanampina wako wailavye im-pepo iyo, mna wadunduga.”

MAKO 9:19 47 MAKO 9:49

19 Yesu awagamba, “Nyuwe wantu hemkuzu-mila! Nikale na nyuwe kubula ini? Niwajijimizenivivihi? Nigailani uyo mbwanga!” 20 Wamwigalakwa Yesu.

Ahadya mpepo ize imwone Yesu, yamgwisachifutu yudyambwanga na kugalagala hasi, nahokalawigwa ni chifulo ko mnomo. 21 Yesu amuzaise dya yudya mbwanga, “Vino vimkonga ini?”

Amhitula, “Vimkonga achei mdodo.”22 “Nkanana zilozize mpepo neikamdula mwemoto na mndani mwa mazi. Chifile mbazi nahochambize hegu ukadaha!”

23 Yesu niyo agamba, “Heye kwambwaniwagamba,” “Hegu wadaha! Yose yadahika kwayudya akuzumila.”

24 Aho tati yakwe yudya mwana niyo alongakwa izwi kulu, “Nazumila mna uzumizi wangu nimjeche, nambiza nitende na uzumizi mkulu!”

25 Yesu eze awone fyo dya wantu dyawasogeilahajihi, niyo akwahila mpepo idya nchafu, “Weyempepo chimumu na hwikwiva, nakugambamlawe mwana uyo, usekumuwiya vituhu!”

26 Mpepo yaguta, yamgwisa chifutu na kum-lawa. Yudya mbwanga kekala enga chimba, ivyowantu wamwenga nawakagamba, “Kabanika!”27 Mna Yesu amtoza yudya mwana mkono nakumwambiza kuchimala, naye achimala.

28 Yesu eze engile mwe nyumba, wanampinawakwe wamuza kwa chinyele, “Nimbwani hachi-dahile kulavya impepo idya?”

29 Yesu awahitula, “Ni kulombeza kwa Chohiledu kukudaha kulavya mpepo saiyo, hakuna chi-tuhu.”

Yesu alonga mbuli ye file yakwe nkanana ya kaidiMatayo 17:22-23; Luka 9:43-45

30 Yesu na wanampina wakwe wahalawa hadyakujinkila si ya Galilaya. Yesu nahaungile yoyoseamanye aho eli, 31 kwa viya nakahinya wanamp-ina wakwe. Awagamba, “Mwana ywa Mntunenkizwe mwe mikono ya wadya nawamkome.Mnayanajinkamazuwamatatu kulaila ukubanikakwakwe, na auyuke.”

32 Wanampina hawadahile kumanya mahinyo,mna nawakogoha kumuza.

Mkulu ni yuhi?Matayo 18:1-5; Luka 9:46-48

33 Weze wabule Kapelinaumu, wengilamnyumba. Yesu awauza wanampina wakwe,“Namkahigana mbwani mwe sila?”

34 Mna hawamhitule kwa viya mwe silanawakahigana kugamba mkulu ni yuhi mgatimwawo.

35 Yesu ekala hasi, awetanga wanampinawakwemlongo na waidi na kuwagamba, “Akungakutenda ywa nkongo, etende mndima ywakuwasankanila wose.” 36 Niyo amguha mwanamdodo, amchimalisa mwa meso yawo, amkum-batila na kuwagamba, 37 “Yoyose akumhokelayumwe mwa wawana sawano kwa zina dyangu,anihokela miye. Na akunihokela miye, hakuni-hokela miye ichedu, mna na yudya anisigile.”

Mntu akuchizumila ehamwenga na suweLuka 9:49-50

38 Yohana amgamba Yesu, “Mhinyi, chiwonamntu akulavya mpepo kwa zina dyako. Chimle-meza kwa viya he hamwenga na suwe.”

39 Yesu awagamba, “Msekumlemeza,” Kwaviyahahana mntu akudaha kudamanya mpitukokwa zina dyangu niyo nyumani alonga yehiyemwangu. 40 Kwa viya hekulemana na suweehamwenga na suwe. 41 Nawagambilanichindedi, mntu yoyose akunga awenke maziya kunywa, kwa viya mwi wantu wa Kulisito,chindedi nahokele ntunyo.

Majezo yakumtenda mntu adamanye wavuMatayo 18:6-9; Luka 17:1-2

42 Mntu yoyose akunga amsweseze yumwengamgati mwa wadodo wano wakunizumila, atendewavu naviwagila mntu uyo atalizwe yuwe kulumwe isingo yakwe niyo adulwa mwe ibahali.43 Uneva mkono wako ukakuhosa udamanyewavu, ukante. Naviwagila kwingila ko ujimawa mazuwa yose na mkono umwenga, kujinkakwingila kwedibome hedina uhelo na mikonomidi. 44 Umo mna wadudu hewe kubanika namoto heukufa. 45Uneva chiga chako chikakuhosaudamanyewavu, chikante. Naviwagila wingile koujima una chiga chimwenga, ukaleka ukatendana viga vidi na kudulwa kwe bome hedina uhelo.46Ukomafuza yakuwadyahayakubanika, namotoukuwoka haukufa. 47 Saiviya ziso dyako hegudyonga dikutende udamanye wavu, ding'ole.Naviwagila kwingila mo Useuta wa Chohile naziso dimwe, kujinka kutenda na meso maidi nakudulwa kwedibomehedina uhelo. 48Ukomafuzayakuwadya hayakubanika, na umoto ukuwokahaukufa.

49 “Chila yumwenga nalenguswe kwa motosaviya nyama ijeligwe munyu.

MAKO 9:50 48 MAKO 10:3150 “Munyu ni wedi, mna unaza ulumunyu-

munyu lwakwe, naujelwe mbwani utende wedi?Tendani na munyu wa umbuya mgati mwenyu,naho mwikale kwa utondowazi.”

10Yesu ahinya mbuli za kusola na kwasana.Matayo 19:1-12; Luka 16:18

1 Yesu niyo aita Yudeya kugwila mto wa Yolo-dani. Mafyo ya wantu yamwizila naho, niyoakonga kuwahinya saviya adamanyaga.

2 Mafalisayo watuhu wambasa na kumjeza kwakumuza, “Chigambile, vino sigilizi zetu zamungamgosi amwase mkaziwe?”

3 Yesu awahitula na kuwauza, “Musanakawasigila mbwani?”

4 Niyo wamhitula, “Musa nakazumila mgosikuwandika talaka na amwase mkaziwe.”

5 Yesu awagamba, “Musa awawandikilagamwiko uno ko udala we myoyo yawo. 6 Mnachipindi Chohile akaumbawantu aumbagamgosina mvyele. 7 Ivyo mgosi namwase tati yakwena mami yakwe, na kuhangana hamwenga namkaziwe. 8 Nawo nawatende mwili umwenga.Ivyo hawatende waidi naho, mna yumwe. 9 Kwaivyo chilunganywe ni Chohile, mntu hakungigwakuchisenta.”

10 Weze wauye kunyumba, wanampina wa-muza Yesu imbuli iyo. 11 Naye awagamba,“Mgosi yoyose na mwase mkaziwe ywa nkongona kuguha mtuhu, adamanya chilanga kwamkaziwe wa nkongo. 12 Iviya naho, mvyeleakumwasa mgosiwe ywa nkongo na kuguhigwani mtuhu, naye adamanya chilanga kwa mgosiwewa nkongo.”

Yesu awajimbika wana wadodo.Matayo 19:13-15; Luka 18:15-17

13Wantuwamwenga nawamwigaila Yesu wanawadodo awajelekele mikono, mna wanampinanawakawakwahila wantu wadya. 14 Yesueze awone ivyo, niyo ehiwa na kuwagambawanampina wakwe, “Walekeni wana wadodoweze kwangu, msekuwachinda kwaviya Useutawa Chohile wimwe wantu sa wana wano.15 Nawagambilani ichindedi, mntu yoyosehekuhokela Useuta wa Chohile sa wana wadodo,hawingile ng'o.” 16 Awakumbatila awo wana nakuwajeleka mikono na kuwajimbika.

Mntu mgoliMatayo 19:16-30; Luka 18:18-30

17 Umo Yesu akahalawa, mntu yumwengaamgulukila, kamfikila madi na kumuza, “Mhinyiywedi, nitende mbwani niuhokele ujima wamazuwa yose?”

18 Yesu amuza, “Nimbwani ukunitangaywedi? Hahana mntu ywedi mna ni Chohileichedu. 19 Kumanya ivyo mwiko uku-longa, usekukoma, usekugonya, usekubawa,usekumzigiliza mnyawo, usekutenda mdanti,watunye tati yako na mami yako.”

20 Yudya mntu amgamba, “Mhinyi, natozagasigilizi zino kukongela udodo wangu.”

21 Yesu niyo amkaula na kumunga. Niyoamgamba, “Kuna chimwenga chisigale, katagevyose unanavyo, niyo wawenka wachiwa izihela,nawe nautende na ugoli kwembingu. Ukahezaaho, wize unitimile.” 22Yudya mntu eze eve ivyo,niyo ehiwa, niyo ahalawa kwa chinyulu kwa viyanani mgoli vidala.

23 Yesu apagasa na kuwagamba wanampinawakwe, “Navitende vidala mgoli kwingila moUseuta wa Chohile!”

24 Wanampina wakwe wehelwa imbuli idya.Mna Yesu ajendeleza kuwagamba, “Wanangu, nividala kwingila mo Useuta wa Chohile! 25 Nivihufu ngamiya kujinka mwe langa dya singano,ukaleka wagoli kwingila mo Useuta wa Chohile”

26Wanampinaniyoweheleswanakuzana, “Un-eva nivyo, nakombolwe ni yuhi?”

27 Yesu awasinya na kuwahitula, “Vino haviku-dahika kwa mntu, mna siyo kwa Chohile. KwaChohile, chila chintu chadahika.”

28 Petulo amgamba, “Kaula, suwe chileka chilachintu na kukutimila weye!”

29 Yesu niyo awagamba, “Nawagambilanichindedi, mntu yoyose akunga ase nyumbayakwe hegu walukolo wakwe hegu walumbuzakwe hegu tati yakwe hegu mami yakwehegu wana wakwe hegu nkonde zakwe kwachausa changu na Mbuli Yedi, 30 nahokelesemwa mazuwa aya. Nahokele nkanana gana,nyumba na walukolo na walumbu na mame nawana na nkonde hamwenga na nkuto. Mwamazuwa yakwiza nahokele ujima wa mazuwayose. 31 Mna wadya wa wakutunywa nawatendewakubelwa, na wadya wa wakubelwa nawatendewa wakutunywa.”

Yesu alonga mbuli ya file yakwe nkanana yakatatu

Matayo 20:17-19; Luka 18:31-34

MAKO 10:32 49 MAKO 11:932 Yesu na wanampina wakwe nawemweisila

kwita Yelusalemu. Yesu nakawalongwela, niyowanampina wehelwa, na wantu nawakamtimilanawo wengilwa ni woga. Aho Yesu awasentanaho wanampina wakwe mlongo na waidi han-kanda na kuwagambila mbuli zikunga zimlaile.33 Awagamba, “Tegelezani, chaita Yelusalemu.Uko Mwana Mntu nenkizwe kwa walavyantam-biko wakulu na wahinya Sigilizi. Wowo nawonawamkantile akomwe na kwinkizwa kwaWantusawo Wayahudi. 34 Nawambele na kumtwelamate na kumhuta nakumkoma. Mna mazuwamatatu yakutimila kubanika, kwakwe nauyuke.”

Lombezo dya Yakobo na Yohana.Matayo 20:20-28

35 Yakobo na Yohana wana wa Zebedayo niyowambasa Yesu nakumgamba, “Mhinya, chaungauchidamanyize chintu.”

36 Yesu awauza, “mwonga ni wadamanyizembwani?”

37 Wamhitula, “Umo ukekala mwe ichiti chakocho Useuta mo ukuka wako, chaunga chikalehamwenganaweye, yumwenga kulumekwakonamtuhu naye kumoso kwako.”

38 Yesu awagamba, “Hammanyize icho mku-lombeza. Vino mwadaha kunywela chiya chamasulumizo naninywele hegu kubatizwa ubatizohunga nibatizwe?”

39 Wamhitula, “Chavidaha.”Yesu awagamba, “Heye, namnywele chiya cha

masulumizo hungigwa ninywele na kubatizwaubatizo hungigwa nibatizizwe. 40 Mna sikudahakusagula ni yuhi akunga ekale kulume hegu ku-moso kwangu. Ni Chohile akunga awenke hantuaho kwa wadya awasagule.”

41 Wadya wanampina watuhu mlongoweze weve chiya Yakobo na Yohana wendilewakalombeza, niyo wawehiwa. 42 Yesu niyoawetanga hamwenga nakuwagamba, “Mvimanyawadya wakugambigwa ni vilongozi wa Wantusawo Wayahudi wakulongoza kwa kukundagizawantu, wana udahi mkulu kwa wantu. 43 Mnasivyo ivyo kwenyu. Mntu yoyose mgati mwenyuakunga atende mkulu kwenyu aungigwa atendemndima ywenyu, 44 na mntu yoyose akungaatende wa nkongo, aungigwa atende mndimawa wose. 45 Kwaviya Mwana ywa Mntu hezilekusankanilwa, mna keza kuwasankanila wantu,na kulavya ujima wakwe chani kuwakombolawantu walozize.”

Yesu amhonya Batimayo endaga tuntuMatayo 20:29-34; Luka 18:35-43

46 Niyo wabula Yeliko. Yesu na wanampinawakwe hamwenga na fyo dya wantu umo waka-halawa mo mzi, tuntu yumwenga akwitangwaBatimayo mwana Timayo nakekala hankanda heisila akalombeza. 47 Eze eve Yesu wa Nazaletiakujinka, niyo akonga kuguta, “Yesu! Ywa Daudi!Nifila mbazi.”

48 Wantu walozize wamkwahila na kumgamba,“Nyamala, mna agutisa akagamba, mwa ywaDaudi, nifila mbazi!”

49 Yesu niyo achimala nakugamba, “Mwitan-geni!”

Wamwitanga yudya mntu na kumgamba,“Kwenke moyo! Inuka akwitanga.”

50 Adula mcheka wakwe, apilika na kumbasaYesu.

51 Yesu amuza, “Waunga hutendele mbwani?”Yudya ntuntu ahitula, “Mhinya, naunga nione

naho.”52 Yesu amgamba, “Hita, uzumizi wako ukuho-

nya.”Ahadya akonga kuwona, niyo amtimila Yesu

mweisila.11

Yesu engila Yelusalemu kwa chinyemiMatayo 21:1-11; Luka 19:28-40; Yohana 12:12-19

1 Weze wabule hajihi na Yelusalemu, hajihi nemizi ya Betifage na Besaniya, wabula mo lugululwa Mizeituni. Yesu awasigila wanampina wakwewaidi wawalongwele. 2 Awagamba, “Hitani hekaya ihajihi. Mkabula uko, nambwile mwanampunda afungigwe, henati kukwelwa ni mntu.Mchohweleni mnigaile hano. 3 Naho hegu mntuakawauza, nimbwani mwadamanya vino mgam-beni, Zumbe amunga amjeseze namvuze ivinohaluse.”

4 Wanampina wadya waita, wambwila mwanampunda atalizwe ho lwivi hankanda he silahaguhi na nyumba. Umo wakamchohwela,5 wantu watuhu wachimale hadya wawauza,“Nimbwani mwamchohola mpunda uyo?”

6 Wahitula enga viya wagambilwe ni Yesu,na awantu awo niyo wawaleka waite naye.7 Wamwigala mwana mpunda uyo kwa Yesuna kutandika suche zawo mwe yudya mwanampunda, Yesu niyo ekala mnanga mwakwe.8 Wantu walozize watandaza izisuche zawomweisila, watuhunawowasengamatambi yamitina kuyatandaza mweisila wakamsingila. 9Wantu

MAKO 11:10 50 MAKO 12:4walongole na wadya wekunyuma wagutila,“Chohile atogolwe! Ajimbikwe akwiza mweidizina dya Zumbe! 10 Chohile ujimbike Useutaukwiza wa zumbe Daudi, tati yetu! Chohileekulanga atogolwe!”

11 Yesu engila Yelusalemu, aita kwe Nyumbankulu ya Chohile na kukaula chila chintu. Mnakwaviya nadiswa, niyo aita komzi wa Besaniya nawanampina wakwe mlongo na waidi.

Yesu auligita mtiniMatayo 21:18-19

12 Zuwa ditimile umo wakauya kulawa Be-saniya, Yesu nakalumwa ni sala. 13 Kwa haleawona mti ukwitangwa mtini utimile mani,aubasa hegu napate tini. Mna eze abule haguhi,abwila mani ayodu kwaviya nasicho chipindichakwe cha kweleka. 14 Yesu augamba um-tini uwo, “Kukongela vino dyelo kubula mazuwayose hahana nadye tini kulaila kwako naho!.”Wanampina wakwe niyo wamwiva viya alongile.

Yesu engila mwe Nyumba nkulu ya Chohile.Matayo 21:12-17; Luka 19:45-48; Yohana 2:13-22

15 Weze wabule Yelusalemu, Yesu engila mweNyumba nkulu ya Chohile na kukonga kuwagu-lusa woseni nawakataga na kugula vintu. Niyoagwisa izimeza za wadya nawakasakanya hela,na kugwisa vigoda vya wadya nawakataga wa-suwa manga, 16 naho haungile yoyose afose nachintu mwe nchili ye Nyumba nkulu ya Chohile.17 Akaheza niyo awahinya wantu, “Iwandikwamwa mawandiko kugamba, Chohile agamba,‘Nyumba yangu naitangwe nyumba nkulu yaChohile ya kulombezeza wantu wa si zose.’ Mnanyuwe mwihitula itende lundu dya wabavi!”

18 Walavyantambiko wakulu na wahinyi sig-ilizi weva imbuli iyo, niyo wakonga kulonda silaya kumkoma Yesu. Nawakamwogoha kwaviyafyo dyose dya awantu nawekehelwa amahinyoyakwe.

19 Ize ibule chisingi, Yesu na wanampinawakwe niyo walawa mo mzi udya.

Hinyo dikulawana na mtini.Matayo 21:20-22

20 Zuwa ditimile nomtondo, umo wakajendamweisila, wawona udya mtini uligitwe ni Yesuunyala woseni kukongela kwa amaizi. 21 Petuloakumbuka chilaile na kumgamba Yesu, “Mhinyi,kaula umtini udya uligite unyala!”

22 Yesu awahitula, “Mzumileni Chohile.23 Nawagambilani chindedi, mntu yoyose

analugamba lugulu luno, ‘Hita ukedule mwebahali,’ naye hena nkama mo moyo wakwe,mna zumilani kugamba chiya alongile nachi-laile, navitendeke kwakwe. 24 Kwa chausaicho nawagambilani, mkavika na kulombezachintu chochose, zumilani kugamba mchihokela,nanywi namwinkigwe chiya mkunga. 25 Nanywimkalombeza, hegu kuna mntu awatendeleniwihi, musizeni wihi wakwe, chani Tati yenyu wakwembingu naye awausizeni wihi wenyu. 26Mnauneva hamnawausize amasa watuhu, Tati yenyuwa kwembingu naye hawausizeni wavu wenyu.”

Mbuli ya udahi wa YesuMatayo 21:23-27; Luka 20:1-8

27 Wengila naho Yelusalemu. Umo Yesu aka-jenda mwe Nyumba nkulu ya Chohile, walavyan-tambiko wakulu, wahinya Sigilizi na wadalahalaniyo wambasa. 28 Niyo wamuza, “Ni kwa udahiwa yuhi ukudamanya mbuli zino? Naho niyuhiakwinkile udahi wa kudamanya yano?”

29 Yesu awahitula, “Nami naniwauzeni mbuliimwenga, mnanihitula, na miye naniwagam-bileni udahi uwo ulawahi. 30Nigambilani, ni yuhiamwinkile Yohana udahiwo kubatiza? Ulaila kwembingu hegu kwa wantu?”

31 Wakonga kuzana wenye kwa wenye,“Chigambe mbwani? Chinamhitula kugamba,‘Ulaila kwembingu’ nachuze! ‘Kwambwani nahohamumzumile Yohana?’ 32 Naho hachikudahakugamba! ‘Ni wantu.’ ” Nawakogoha wantu,kwaviya chilamntu nakamanya kugamba Yohananani muwoni. 33Niyo wamhitula Yesu, “Hachivi-manyize”

Yesu naye awagamba, “Nami saniwagambileniudahi uno wo kudamanya vino ulawahi”

12Mliganyo wa walimi mwe nkonde ye mizabibuMatayo 21:33-46; Luka 20:9-19

1 Akaheza Yesu niyo akonga kulonga milosiino kwa wadya wakulu kwa sila ya miliganyo,“Hendaga na mntu ahandaga nkonde ya miz-abibu, niyo aizungulusiza gwegwe inkonde,asimba bome dya kufumbwila zabibu, niyoazenga mnala kwa chausa cha wachimailainkonde. Niyo aikodisha inkonde kwa waliminiyo atamba kwe si ntuhu. 2 Mazuwa yakuvuna izizabibu yeze yabule, amsigila mndimaakaguhe izizabibu kwa wadya walimi. 3 Wadyawalimi wamgwila umndima yudya, wamhutana kumgamba aogole hena chochose. 4 Mta

MAKO 12:5 51 MAKO 12:32inkonde amsigila mndima mtuhu. Wadyawalimi wamhuta mo mtwi na kumjela soni.5Amsigila naho mtuhu, uyo niyo wamkoma. Mtainkonde niyo ajendeleza kuwasigila wandimawatuhu walozize, mna wadya wandima niyowawadamanyiza seivyo, watuhu wawatowa,watuhu nawo wawakoma. 6Asigale wo kumsigilanani mwanawe mwenye akumungisisa. Niyoamsigila kwa viya nakalonga, yuno nawamwive,kwaviya ni mwanangu. 7 Mna wadya awalimiwagambilana, ‘Yuno nuyo mlisi we inkonde.Chisunguzeni kumkoma chani chilisi.’ 8 Ivyowamgwila, wamkoma na kudula ichimba chakwekuse kwe inkonde ye mizabibu.”

9 Yesu awauza, “Mkulu ywe nkonde ye miz-abibu natende mbwani naho? Neze awakomewadya awalimi wose na kuwenka wantu watuhuinkonde iyo. 10 Togolani hamsomile mawandikoyano.‘Yuwe dilemelwe ni wazesi,dihitukila nakutenda yuwe kulu dyedi kujinka

yose.11 Vintu vino navitendwa ni Zumbe,navyo ni chilozo mwa meso yetu!’ ”

12 Wakulu wa Wayahudi nawakalonda silawamgwile Yesu kwa viya nawamanya umliganyouwo wawalonga wowo. Mna nawakogoha idifyodya wantu, niyo wahalawa.

Mbuli ya kuliha kodiMatayo 22:15-22; Luka 20:20-26

13 Mafalisayo watuhu na wantu wa bungadya zumbe Helode nawasigilwa kwa Yesu chaniwakamtege mwe milosi yakwe. 14 Wambasanakumgamba, “Mhinyi, chikumanya weye wimlonga chindedi, hukusinya ukulu wa mntumna wahinya ichindedi cha Chohile kwawantu. Chigambile, ni vyedi suwe mwe sigiliziyetu kuliha kodi kwa Kaisali? Chilihe heguchisekuliha?”

15MnaYesuniyo abunkula ubalawawo. Awahi-tula, “Ni mbwani mkunijeza? Nigailani helaniikaule.”

16 Wamwigaila imwenga. Niyo awauza, “Sulana chinengo na idizina vimuno ni vya yuhi?”

Wamhitula, “Ni vya Zumbe wa Lumi.” 17 Yesuawagamba, “Ni vyedi. Mwinkeni Zumbe wa Lumiyakwe, na Chohile naye mwinkeni yakwe.”

Niyo wamwehelwa Yesu.Mbuli yo kuuyuka kwa wantuMatayo 22:23-33; Luka 20:27-40

18 Wantu wamwenga mwe bunga dyaMasadukayo, wakugamba hakuhali kuuyukakulaila mwe file, wambasa Yesu na kumgamba,19 “Mhinyi, Musa kachigambila sigilizi inokugamba, ‘Mntu anabanika niyo asa mvyele mnahana wana, mlukolo ywo umntu uyo aungigwaampale uyo asigwe, watende na wana wakungawagambigwe ni wa yudya abanikaga.’ 20Hendagana walukolo mfungate. Awalongwele nakasola,niyo abanika hena mwana. 21 Wa kaidi niyoampala umvyele uyo, mna naye niyo abanikahena mwana. Niyo yalaila ivyo kwa wa katatu.22Na wose wasigale, wose niyo wampala umvyeleuyo, mna haweleke wana. Mwe nkomelezo,umvyele uyo naye niyo abanika. 23 Haluse, awowose wakeza kuuyuka mwe dizuwa dyo kuyuka,mvyele uyo natende ni wa yuhi? Kwaviya wosenimfungate nawamsola.”

24 Yesu awahitula, “Vino mwaga! Mmanyanikwambwani? Ni kwa viya hammanyizeMawandiko naho nguvu za Chohile. 25 Kwaviya wantu wabanike nawauyuke, nawekalesaviya wandima wa kwembingu wakwikala nahohawasole hegu kusolwa. 26Kwambuli yo kuuyukakwa wantu wabanike, vino hamsomile mwechitabu cha Sigilizi ya Musa mbuli ya kasakakakwaka moto? Viwandikwa kugamba, Chohileamkamgamba Musa. Miye ni Chohile ywaBulahimu na Chohile ywa Isaka na Chohile ywaYakobo. 27 Yeye ni Chohile wa wantu wajima,suyo Chohile ywa wadya wabanike. Ivyo mwagavidala!”

Sigilizi nkuluMatayo 22:34-40; Luka 10:25-28

28 Mhinyi yumwenga ywa sigilizi nehadyaakategeleza. Eze awone Yesu kamhitula yudyaSadukayo vyedi, amwitila na kumuza, “Mwemikoyose, ni mwiko uhi mkulu?”

29 Yesu amhitula, “Sigilizi inkulu ni ino,‘Tegelezani nyuwe wantu wa Izulaeli! ZumbeChohile ywetu ni Zumbe yumwe ichedu.30Munge Zumbe Chohile ywako kwa moyo wakowose na kwa muye wako wose na kwa fanyanyizako zose na kwa nguvu zako zose.’ 31Na mwikowa kaidi mkulu ni uno, ‘Munge mnyawo saviyaukweunga we mwenye.’ Hahana mwiko mkuluutendese ikwinga ino imidi.”

32 Yudya mhinyi we zisigilizi amgamba Yesu,“Mhinyi, ni vyedi ivyo ukulonga. Ni chindedikugamba yuno Zumbe nuyo Chohile du, naho

MAKO 12:33 52 MAKO 13:13

hahanamtuhu. 33Naho kumunga Zumbe Chohileywako kwo moyo wako wose na kwa Muye wakowose na kwa fanyanyi zako zose na kwa nguvuzako zose, na kumungamnyawo saviya ukweungawe mwenye ni vyedi kujinka kumlaviza Chohilentambiko.”

34 Yesu amanya viya amhitule vyedi nakumgamba, “Hwi hale no Useuta wa Chohile.”

Eze aheze hahana mntu mtuhu amuzize Yesumbuli yoyose.

Kulisito ni yuhi?Matayo 22:41-46; Luka 20:41-44

35 Iviya Yesu akahinya mwe Nyumba nkulu yaChohile, awauza, “Navitende vivihi wahinyi wasigilizi wakagamba Kulisito nalawe mo ulukololwa Daudi? 36 Muye Ukukile nakamlongozaDaudi, naye kagamba!‘Zumbe kamgambila Zumbe ywangu,Ikala kulume kwangukubula niwaike wankondo wakohasi he iviga vyako’

37 “Daudi mwenye nakamwitanga ‘Zumbe.’ Vi-tenda vivihi Kulisito naho alawe mo lukolo lwaDaudi?”

Yesu awafunda wantu wenege na wahinyi wasigilizi

Matayo 23:1-36; Luka 20:45-47Wantu walozize nawakamtegeleza Yesu

kwa chinyemi. 38 Niyo awahinya awagamba,“Muwasinyise wahinya sigilizi. Wakunga kuvalankazu ntali na kulamswa kwa kutunywa mwamagwilo. 39 Wakunga kusagula vigoda vyawatunywa mwe nyumba yo kuvikila na mwezingasu. 40 Wabunyanya ugoli wa wafilwe niwagosi, naho walombezesa chani wawonwekugamba ni wantu wa Chohile. Awo kanto dyawonadi tendese!”

Malavyo ya afilwe ni mgosiLuka 21:1-4

41 Yesu na kekala mndani mwe Nyumba yokuvikila haguhi ne dishanduku dye mpamba,nakasinya wantu ivyo wakujela izi hela. Wagoliwalozize nawakajela hela zilozize. 42 Kwalailamvyele mchiwa abanikilwe ni mgosiwe, nayeajela watundu wakwe waidi wa wahela. 43 Yesuawetanga wadya wanampina wakwe hamwengana kuwagamba, “Nawagambilani ichindedi, yunomvyele abanikilwe ni mgosiwe kajela viloz-ize mwe dishanduku dye mpamba kuwajinkaniwose. 44 Watuhu wajela viya vitendese mo ugoli

wawo, mna yuno mvyele mchiwa, kajela vyoseananavyo, kajela vyose nakasinya kubula chiyaasigaze mo wikazi wakwe.”

13Yesu asimwila mbuli ya kuvunwa kwa Nyumba

nkulu ya ChohileMatayo 24:1-2; Luka 21:5-6

1UmoYesu akafosa kulailamweNyumbankuluya Chohile, mwanampina ywakwe yumwengaamgamba, “Mhinyi, kaula amayuwe na mazengoyano ivyo yekale vyedi!”

2 Yesu amhitula, “Wawona mazengo yanomakulu? Hahasigale hata yuwe dimwenga na-disigale mlanga mwe mnyawe, chila dimwenganadidulwe hasi.”

Nkunto na masulumizoMatayo 24:3-14; Luka 21:7-19

3 Yesu nakekala ho lugulu lwa Mizeituniakasinya Nyumba nkulu ya Chohile, Petulo naYakobo na Yohana na Anduleya wambasa ichedu. 4Wamuza, “Chigambile yano yose umo nay-alaile naho ni chilagiso chani nachilaile chanichimanye kugamba chipindi icho chibula?”

5 Yesu akonga kuwagamba, “Mkaulise, nahomntu anase kuwadanta. 6 Wantu walozizenaweze na kwetanga wenye kwa zina dyangu,wakagamba, ‘Miye nuyo Kulisito!’ Nawonawawadante walozize. 7 Mneva mbuli zankondo na mbuli za visimo vya nkondo. Ayoyaungwa yalaile, mna siyo kugamba udumoubula. 8 Kwaviya si imwenga naitowane na sintuhu, naho seuta nautowane na useuta mtuhu.Nakulaile visingisa chila hantu, naho nakutendenagumbo. Vino vyose navitende enga nkongeloya usungu wa kwefungula mwana.

9 “Mwikale meso vyedi. Kwaviya namwigalwekwe vitala. Namtoigwe mwe zi nyumba zo ku-vikila, namchimaliswe kulongozi kwe vilongozina maseuta kwa chausa changu chani mlavyeukuzi wa Mbuli Yedi. 10Vyaungwa Mbuli Yedi yaChohile ilongwe nkongo kwa wantu wa si zose.11Mnagwilwaniyomwegalwamwevitala, mseko-goha na milosi iyo na ivyo na mkalonge, mnalongani ayo namwinkigwe mwe chipindi icho,kwaviya ayo mkunga mlonge sayo yenyu, mnanayalawe kwaMuye Ukukile. 12Mntu na amlavyemlukolo ywakwe akomwe, na tati ya mntu naamlavye mwanawe. Wana nawo nawawahituk-ile welesi wawo na kuwakoma. 13 Wantu wose

MAKO 13:14 53 MAKO 14:7nawaweihiweni kwa chausa changu. Mna akungaajijimize kubula ko udumo nakombolwe.

Ihizo dya ubanasiMatayo 24:15-28; Luka 21:20-24

14 “Mna namumwone yudya akwitangwa,‘Ihizo dikwigala ubanasi’ dichimala hantuhehekungwa.” Mntu akusoma naamanye,naho amanye ivyo vili! Elo Yudeya wasumk-ile kuchenya kwa magulu. 15 Mntu yoyosekwedigulu asekusela hasi naho asekwingilakunyumba kuguha chintu chochose. 16 Yudyaekwenkonde asekuya kukaya kuguha sucheyakwe. 17 Mwa mazuwa ayo, wavyele wasoka nawakonkeza nawasulumile vidala mwa mazuwaayo. 18 Mlombezeseni Chohile mazuwa ayoyasekulaila mwempeho. 19Mazuwa ayo nayaten-dese na nkunto nkulu heinati kulaila kukongelaChohile akaumba isi kubula vino dyelo, nahohaize ilaile vituhu! 20 Uneva Zumbe nendilehahunguze amazuwa ayo, nendile hahana mntunakadaha kukombolwa. Mna kwa chausa chawadya wasagulwe kayahunguza.

21 “Mwa mazuwa ayo, mntu yoyose akungaawagambe, ‘Kaulani Kulisito ekuno!’ Hegu‘Yudya ekudya!’ Msekuzumila. 22 Kwaviyanawalaile makulisito wadanti na wawoniwadanti. Nawadamanye mpituko na vilagisochani wawadante hata wadya wasagulwe niChohile, vikadahika. 23Msinyise! Siwagambilanikale chila chintu chikunga chilaile.

Kwiza kwa Mwana ywa MntuMatayo 24:29-31; Luka 21:25-28

24 “Mna mwama zuwa yadya yakahezakujinka masulumizo yadya, zuwa nadijelwechiza, mnenge nawo haumulike, 25 ntondonazigwe kulaila kwembingu, na nguvu zoulanga nazisingisike. 26 Akajika, Mwana ywaMntu nalaile akeza mwa maingu kwa nguvunkulu no Ukuka. 27 Naye nasigile wandima wakwembingu ntendele zose kuwachisanya wantuwose wasagulwe ni Chohile, kulaila ntendeleimwenga ye isi kubula ntuhu.

Hinyo dikulawana na mtiniMatayo 24:32-35; Luka 21:29-33

28 “Kaulani mligano wa mti wa mtini. Umomatambi yakwe yakasuka na kulavya manimateke, mmanye kugamba fula zi haguhi.29 Nivyo naho, umo namuwonele ayo yalaila,mmanye kugamba Mwana ywa Mntu ehajihivitendese kwiza eho lwivi. 30 Mmanye chindedi

kugamba cheleko chino hachinjinke kubula ayoyose yalaile. 31Mbingu na isi navijinke, mna ulosiwangu haujinke.

Hahana mntu amanyize zuwa hegu saaMatayo 24:36-44

32 “Hahanamntu amanyize zuwa hegu sa. Hatawandima wa kwembingu hegu Mwana hamany-ize, mna ni Tate du nuyo amanyize. 33 Chelezani,mwikale vyedi, kwa viya hammanyize isa iyoumo naizile. 34 Navikale saviya mntu atam-bile hale ne kaya na kuwasiza udahi wandimawakwe, chila yumwenga kamwinka ndima ya ku-damanya. Niyo amsigila mwamizi naye asinyise.35 Chelezani, kwaviya hammanyize mkulu ywenyumba nauye ini, vyadahika vikatenda umo dis-wele hegu chilogati au chilochilo hegunahonom-tondo. 36 Anauya kwa kwitukiza, anasekuwab-wila mgonile. 37 Icho huwagambilani nyuwe,nawagambila wantu woseni, ‘Chelezani!’ ”

14Mizungu ya kumgwila YesuMatayo 26:1-5; Luka 22:1-2; Yohana 11:45-53

1 Nayasigala mazuwa maidi hainati kubulaPasaka na yemigate heijeligwe hamila.Walavyantambiko wakulu na wahinyi wa sigilizinawakalonda sila wamgwile Yesu chinyele chaniwamkome. 2 Wagamba, “Chisekumgwila mwePasaka kwaviya nawatende nkumbizi.”

Yesu ajelwa mavuta uko BesaniyaMatayo 26:6-13; Yohana 12:1-8

3 Yesu nemwe mzi ukwitangwa Besaniya, mwenyumba ya Simoni, mntu ahumaga matana.Umo Yesu akadya, niyo engila mvyele atozizekasupa kamemile mavuta yakupwepweleka vi-dala, naho yedi ya yombe kulu. Kasupa kadyanakadamanywa na yuwe dikwitangwa alabasita.Niyo akagubula kadya kasupa ka malashi nakumwitila Yesu mavuta ayo mo mtwi wakwe.4 Wantu wamwenga nawehadya wehizwa nimbuli idya, niyo wauzana, “Chiya chikuleka aka-balangamavuta yakupwepweleka saviya ni chihi?5Mavuta ayo nayakadaha kutagwa kwa hela iku-daha kumliha mndima kwa mhilimo umwengahela mhilimo umwenga hegu hela ya dinali mag-anamatatu na ihela iyo niyowenkigwawachiwa.”Niyo wamfuzumila vidala umvyele uyo.

6 Mna Yesu agamba, “Mlekeni. Ni mbwanimkumjela sungusungu? Kanitendela chintuchedi vidala. 7 Wachiwa namtende nawo chila

MAKO 14:8 54 MAKO 14:36zuwa, mwadaha kuwambiza chipindi chochosemkunga. Mna hamtende na miye mazuwa yose.8Mvyele yuno kadamanya viya adahile. Kanijelamavuta mo mwili wangu nyumani ko kuhambwakwangu. 9 Nawagambilani ichindedi, hohoseMbuli Yedi ikunga ilongwe mwe isi yose, chinoadamanye nachilongwe, niyo chatenda lukum-busa lwakwe.”

Yuda azumila kumhituka YesuMatayo 26:14-16; Luka 22:3-6

10 Niyo Yuda Isikaliyote, yumwenga mwewadya wanampina mlongo na waidi aita kwawalavyantambiko wakulu akamhituke Yesu.11 Welelwa vidala kwiva viya alongile, niyowalagana kugambanawamwinke hela. Niyo Yudaakonga kulonda luhenyo lwa kumhituka Yesu.

Yesu adya nkande ya Pasaka na wanampinawakwe

Matayo 26:17-25; Luka 22:7-14, 21-23; Yohana13:21-30

12 Mwe idizuwa dya nkongo dye Pasaka heya-jeligwe hamila, zuwa dyo kuchinja mwana ngotoywe Pasaka, wanampina wa Yesu niyo wamuza,“Waunga chite kuhi chikaike hantu ho kudilankande ye Pasaka?”

13 Niyo Yesu awasigila wanampina wakwewaidi, awagamba, “Hitani ko mzi, namduganena mgosi etwikile biga dya mazi. Mtim-ileni, 14 kubula kaya akunga engile, niyomgambileni mta ikaya iyo kugamba, mhinyaauza, chikuhi ichumba cha wajeni chani nidyenkande ya Pasaka na wanampina wangu?,15Naye nawalagiseni chumba chikulu chikulangachikigwe vitana, chiikiyeni aho.”

16Wanampina niyowaita, wabwila chila chintusaviya Yesu awagambile. Niyo waika inkande yePasaka.

17 Mwe ichisingi, Yesu niyo abula na wanamp-ina wakwe mlongo na waidi. 18 Umo we mwendala wakadya, Yesu awagamba, “Nawagambilachindedi, yumwe ywenyu chikudyanya, nanihi-tuke.”

19 Wadya wanampina niyo wengilwa nichinyulu, niyo wamuuza Yesu yumwe yumwe,“Hegu ni miye?”

20 Yesu awahitula, “Ni yumwenga mgatimwenyu nyuwe wose mlongo na waidi, yudyanatweze mgate wakwe mwe bakuli hamwengana miye. 21 Mwana Mntu naabanike saviyaMawandiko yakulonga. Mna nkondo yakwemntu

uyo akunga amhituke. Naviwagila mntu uyoasekwelekwa!”

Nkande ya ZumbeMatayo 26:26-30; Luka 22:14-20; 1Wakolinto 11:23-

2522 Umo wakadya, Yesu niyo aguha mgate,

aujimbika, aubesula na kuwenka wanampinawakwe, awagamba, “Guhani, uno nu umwiliwangu.”

23 Niyo aguha chikombe cha divai, amhongezaChohile na kuwenka, niyo wose wachinywelahamwenga.

24 Awagamba, “Ino ni sakame yangu ikwitikakwa wantu walozize, itende ni lagano dya wantuna Chohile. 25 Nawagambila chindedi, saninywenaho divai ino yo mzabibu kubula zuwa hezakunywa divai mpya mo Useuta wa Chohile.”

26 Weze waheze kuchema nchemo, niyo waitako lugulu lwa Mizeituni.

Yesu alotela kugamba Petulo namlemeleMatayo 26:31-35; Luka 22:14-20; 1Wakolinto 11:23-

2527 Yesu awagamba, “Nyuwewose namnisumke,

saviya viwandikwe mwa Mawandiko Yakukile,nanimkome umdimi, ne zingoto nazo nazimwa-ganikane. 28Mna heza kuuyuka, naniwalongwelekwita Galilaya.”

29 Petulo amhitula, “Sahwase, hata hegu wosenawakwase!”

30 Mna Yesu amgamba Petulo, “Nakugambilachindedi, zogolo hadinati kwila kaidi chilo chino,naunilemele nkanana ntatu kugamba hunimany-ize.”

31MnaPetulo amhitula naho kwanguvu, “Hatahaungigwa chibanikanye, sahwase!” Wanampinawose wasigale walonga ivyo.

Yesu alombeza uko GesemaneMatayo 26:36-46; Luka 22:39-46

32Wabula hantu hakwitangwa Gesemane, Yesuawagamba wanampina wakwe, “Ikalani hano,miye halombeze.” 33 Awaguha Petulo na Yakobona Yohana. Akonga kwingilwa ni chinyulu natumbwaziko. 34 Niyo awagamba, “Moyo wanguuna usungu vidala na tumbwaziko. Ikalani hano,naho mcheleze.”

35 Ajendajenda hadodo, edula hasi na ku-lombeza kugamba vikadahika asekwingila mwechipindi cha masulumizo. 36 Agamba, “Aba,kugamba Tate, yose yadahika kwako. Nusizaichikombe chino cha masulumizo. Mna vitendesikunga miye, mna viya ukunga weye.”

MAKO 14:37 55 MAKO 14:7037 Auya na kuwabwila wadya wanampina

watatu wagona. Amgamba Petulo, “Simoni, kug-ona? Kudunduga kwikala na miye kubula saadimwenga du?” 38 Niyo awagamba wanamp-ina wose, “Mcheleze naho mlombezese mnasek-wingila mwe majezo. Muye waunga, mna umwiliuhwa.”

39 Aita naho na kulombeza saiviya. 40 Auyanaho na kuwabwila wanampina wakwe wagona,wadunduga kufinyula, Hawamanyize wamgeze.

41 Eze auye katatu, awagamba, “Mchegonilena mhumula? Ivyo! Chipindi chibula, haluseMwanaMntu enkizwamwemikonoyawatamasa.42 Chimalani! Chiteni! Kaulani, yudya mntuakunihituka nuyo.”

Yesu agwilwaMatayo 26:47-56; Luka 22:47-53; Yohana 18:3-12

43 Yesu nachei akasimwila, Yuda, yumwe ywawadya wanampina mlongo na waidi niyo ab-ula. Keza na fyo dya wantu wata mabamba namalungu, wasigilwe ni walavyantambiko wakuluna wahinya Sigilizi hamwenga na wadalahala.44 Yuda alavya chilagiso kwe idifyo nakugamba,“Hunga nimlamse kwa kumsesa, nuyo mkunga.Mgwileni naho mwigaleni kwa kusinyisa anasekuwasumka.” 45 Ahadya Yuda eze abule, kaitakwa Yesu na kumgamba, “Mhinyi!” Niyo amsesa.46Wadya wantu niyo wamgwila Yesu na kumtal-iza. 47Mna yumwenga mgati mwa wadya wachi-male aguha bamba dyakwe, amtoa mtumwa wamlavyantambiko mkulu na kumsenga idigutwidyakwe.

48 Yesu niyo awagamba, “Nimbwani mwizana mabamba hamwenga na malungu kunigwilasaviya miye ni mbavi? 49 Chila zuwa nani-hamwenga na nyuwe hawahinyani mwe Nyumbankulu ya Chohile, hamnigwile. Mna lekaMawandiko yachinte.”

50 Niyo wanampina wose wamwasa, wanyilika.51 Mbwanga yumwenga egubike mgolole

nakamtimila Yesu. Weze waunge kumgwila,52niyo asa mgolole wakwe na kuguluka mwazi.

Yesu mwe chitala cha wadalahala wa ChiyahudiMatayo 26:57-68; Luka 22:54-55, 63-71; Yohana

18:13-14, 19-2453 Yesu niyo egalwamwe inyumba yamlavyan-

tambiko mkulu, aho nawadugana na walavyantambikowakulu, wadalahala nawahinya sigilizi.54 Petulo nakamtimila Yesu kwa hale, niyo engilakouwa we nyumba ya mlavyantambiko mkulu.

Ekala hasi hamwenga na wamizi we nyumba,akotela moto. 55 Walavyantambiko wakulu nawantuwose hechitala chaWayahudi nawakaungaukuzi ukudaha kumtenda Yesu akomwe, mnahawaubunkule. 56Wantu walozize na waka muk-wila Yesu mbuli za udanti, mna ukuzi wawohauligane.

57 Mna niyo kwachimala wantu wamwengawakaukula udanti ukumlanga Yesu. 58“Chimwivaakagamba, ‘Nanitule Nyumba nkulu ya Chohileizengigwe ni wantu, niyo yakajinka mazuwamatatu nanizenge ntuhu heizengigwe ni wantu.’” 59Hamwenga na ivyo, ukuzi wawo hauligane.

60 Mlavyantambiko mkulu achimala kulongozikwa wadya wantu, amuza Yesu, “Hukuhitulachino wakukulonga?”

61 Mna Yesu niyo anyamala dwi, halongiledyodyose. Mlavyantambiko mkulu amuza naho,“Togola weye wi Kulisito, Mwana ywa ChohileAjimbikwe?”

62 Yesu amhitula, “Heye, ni miye! Nahowosenamumuwone,MwanaywaMntu kekala ku-lume kwa Chohile mta nguvu, naho asela kulailakwembingu.”

63Mlavyantambikomkulu atatula suche zakwena kugamba, “Vino chaunga ukuzi wani naho?64 Mwiva ivyo akumhuluta Chohile! Chimtendembwani?”

Wose wamkantila akomwe.65 Wantu wamwenga wakonga kumtwela

mate, wamgubika uso na kumtowa maihi nakumgamba, “Bunkula, akutoile ni yuhi!” Wamizinawo wamguha na kumtowa maihi.

Petulo amlemela YesuMatayo 26:69-75; Luka 22:56-62; Yohana 18:15-18,

25-2766 Umo Petulo nachei kouwa, mvyele

yumwenga endile mndima ywa Mlavyantambikomkulu niyo eza. 67 Eze amwone Petulo akotelamoto, amsinya na kumgamba, “Weye nawe na wihamwenga na Yesu Mnazaleti.”

68 Mna Petulo niyo alemela na kugamba,“Simanyize, naho sikumanya idyo ukulonga.”Niyo afosa, kubula he chifigwe, zogolo dyaila.

69 Yudya mtumwa eze amwona naho, niyoakonga kuwagambila wadya wachimale aho,“Yuno ne hamwenga nawo!” 70 Mna Petuloalemela naho.

Aho, wadya wachimale wambasa naho nakumgamba, “Chindedi hukudaha kudantakugamba weye hwi yumwe ywawo kwa viya weyenawe wi Mgalilaya.”

MAKO 14:71 56 MAKO 15:32

71 Niyo Petulo akonga kwelisa, “Nalongachindedi, Chohile nanidamanye vihiye unevasikulonga chindedi! Simmanyize uyo mntu mku-longa izimbuli zakwe!”

72 Ahadya naho, zogolo dyaila nkanana yakaidi, Petulo naye akumbuka Yesu viya amgam-bilaga, “Zogolo hadinati kwila kaidi chilo chino,naunihituke nkanana ntatu kugamba hunimany-ize.” Agwa hasi na kutula ndilo.

15Yesu kulonozi mwechitala cha PilatoMatayo 27:1-2, 11-14; Luka 23:1-5; Yohana 18:28-38

1 Iviya mtondotondo, walavyantambikowakulu wadugana na wadalahala na wahinyasigilizi na chitala chijima, waika ubala kumjelaYesu minyolo na kumwigala kwa Pilato. 2 Pilatoamuza Yesu, “Weye wi Seuta ywa Wayahudi?”

Yesu amhitula, “Heye, ni sa ivyo ukulonga.”3 Walavyantambiko wakulu wamlongeleza

Yesu kwa mbuli zilozize, 4 ivyo Pilato amuzanaho, “Hukunihitula? Tegeleza yose wakukulon-geleza!”

5 Yesu naho alemela kulonga dyodyose, Pilatonaye niyo ehelwa.

Yesu akantilwa kufaMatayo 27:15-26; Luka 23:13-25; Yohana 18:39-19:16

6 Chila chipindi cha Sikunkulu ya Pasaka, Pilatona ana mazwela ya kulekela mfungwa yumwengawantu waungile alekelwe. 7 Mwa mazuwaayo, nahana mntu yumwenga akwitangwaBalaba ne mwe chifungo. Uyo hamwengana weyawe, nawakoma wantu mwe nkumbiziumo kwatendaga mhigano. 8 Idifyo dya wantuweze wadugane hamwenga, niyo wakongakumlombeza Pilato amchohwele mfungwayumwenga saviya akutendaga. 9 Pilato awauza,“Mwaunga ni walekeile Seuta ywa Wayahudi?”10 Nakamanya vyedi kugamba walavyantambikowakulu nawamlavya Yesu kwa kumuwonela finju.

11 Mna walavyantambiko wakulu walafya naidifyo chani dimgambe Pilato amlekeile Balaba.12 Pilato alonga vituhu na idifyo, “Mwaunganimtende mbwani yuno mkwitanga Seuta ywaWayahudi?”

13 Niyo idifyo diya dyagutila, “Msulumize momsalaba!”

14 Pilato auza, “Mna katenda mbwani?”Wose hamwenga wagutisa, “Msulumize mo

msalaba!”

15 Pilato nakaunga adibwedeze idifyo dyawantu, ivyo awalekeila Balaba. Akaheza, amlavyaYesu atoigwe milugwa akajika wamsulumize momsalaba.

Wankondo wambela YesuMatayo 27:27-31; Yohana 19:2-3

16 Wankondo wamwingiza Yesu kouwa wenyumba ya Pilato, mkulu we isi. Hadya wachin-tana hamwenga ne chitala chijima. 17 Wamvikasuche izambalau, wamdamanyiza chilemba chouseuta chidamanywe kwa miwa na kumvikamo mtwi wakwe. 18 Wakalawa aho, wakongakumlamsa, “Waacha, Seuta ywa Wayahudi!”19Wamtowa na tete mo mtwi na kumtwela mate,niyo wamfikila madi na kumfunamila. 20 Wezewaheze kumtila, wamvula isuche izambalau, nakumvika suche yakwe mwenye. Niyo wamlon-goza kokumsulumiza mo msalaba.

Yesu atungikwa mo msalabaMatayo 27:32-44; Luka 23:26-43; Yohana 19:17-27

21 Mwe sila, wadugana na mntu akwitangwaSimoni, uyo nakengila mo mzi akalaila kwenkonde. Wankondo wamkunduganya enulemsalaba wa Yesu. Simoni na nimntu wa si yaKilene, naho endaga tati yawo Alekizanda naLufo. 22 Niyo wamwigala Yesu hantu hakwi-tangwa Goligota, kugamba, “Hantu ha Ngobela.”23 Wajeza kumwinka divai ihanganywe na mtiwa kunywa ukwitangwa manemane, mna Yesukalemela kuinywa. 24 Niyo wamsulumiza momsalaba, vikaheza wazitoila tegatega izisuche za-kwe, kugamba suche ihi aguhe yuhi. 25 Yendagasaa ntatu ya mtondo umo wakamsulumiza momsalaba. 26 Halanga ho msalaba hawandikwamalema yakwe, “Seuta ywa Wayahudi.” 27 Seivyowasulumizagwa wapolaganyi waidi hamwengana Yesu, yumwenga kulume kwa Yesu na mtuhunaye kumoso kwakwe. 28 Mawandiko Yakuk-ile yakugamba vino nayachinte, “Nakatungikwahamwenga na wata wavu.”

29 Wantu nawakajinka mwe sila, nawakamhu-luta kuno wakasingisa imitwi yawo, wakagamba,“Ha! Weyemta kuvunaNyumba nkulu ya Chohilena kuizenga kwa mazuwa matatu! 30 Kwehonyewe mwenye, usele kulaila mo msalaba!”

31 Ivyowalavyantambikowakuluhamwenganawahinya sigilizi niyo nawo wamtila, wakagamba,“Nakahonya watuhu, mna hakudaha kwehonyamwenye! 32 Goja chikaule Kulisito, Seuta ywa

MAKO 15:33 57 MAKO 16:13Waizulaeli asele mo msalaba, suwe nachimzu-mile!”

Wadya wantu waidi wasulumizwe hamwengana Yesu nawo niyo wamhuluta.

Yesu abanika mo msalabaMatayo 27:45-56; Luka 23:44-49; Yohana 19:28-30

33 Ize ibule sa mtandatu nomsi, isi yose igu-bikwa ni chiza chibwile kubula saa chenda nomsi.34Saa chenda nomsi, niyo Yesu aila kwa izwi kulu,“Eloi, Eloi, lama sabakitani?” Nivyo kugamba,“Chohile ywangu, Chohile ywangu, nimbwaniukunileka?”

35 Wantu wamwenga wamwivile wagamba,“Mwetegelezeni, amwitanga Eliya!” 36Yumwengaaguluka na lendele dijeligwe mwe siki igwadukenakwitundika mwe tete. Niyo ainula kubulakomlomo wa Yesu na kugamba, “Gojani, chikaulehegu Eliya neze amseleze kulaila ko msalaba.”37Yesu alavya izwi kulu na kubanika.

38 Paziya dye Nyumba nkulu ya Chohile dy-atatuka vihande vidi, kulaila kulanga kubula hasi.39 Mnkondo mkulu achimale ho msalaba niyoamwona viya Yesu abanike. Agamba, “Mntu yunoni chindedi ni Mwana Chohile.”

40 Kuna wavyele nawehadya wakasinya kulawahale. Hamwenga nawo na ni Maliyamu Magi-dalena, Maliyamu nine dya Yakobo mdodo naYusufu hamwenga na Salome. 41NawakamtimilaYesu umo E galilaya na kumwambiza. Wavyelewatuhu walozize wezile Yelusalemu hamwenganaye nawo naweyaho.

Kuhambwa kwa YesuMatayo 27:57-61; Luka 23:50-56; Yohana 19:38-42

42 Umo chipindi chize chibule. Na ni zuwa dyakwemalanya, kugamba zuwa dikulongwela Zuwadya kuhumula. 43 Niyo eza Yusufu mkaya ywaAlimataya, ni mntu akutunyiswa mwe ChitalaChikulu, uyo naye nakagoja kwiza kwa Useuta waChohile. Elo, kambasa Pilato hena woga, niyoamlombeza enkigwe umwili wa Yesu. 44 Pilatonakehelwa kugambilwa kugamba Yesu kabanikakale. Amwitanga mkulu ywa wankondo nakumuza hegu Yesu kabanika chikale. 45 Ezeamwive uyo mkulu kugamba ni chindedi Yesukabanika kale, amgamba Yusufu auguhe umwiliwa Yesu. 46 Yusufu agula sanda, auseleza umwiliwa Yesu hasi, auzinga mwe sanda na kuuhambamwe mbila isongolwe mwe luwe. Niyo afin-gilisa yuwe kulu kugubika ulwivi lwe mbila idya.47 Maliyamu Magidalena na Maliyamu nine dya

Yusufu nawakasinya na kuwona aho umwili waYesu wikigwe.

16Kuuyuka kwa YesuMatayo 28:1-8; Luka 24:1-12; Yohana 20:1-10

1 Zuwa dya Kuhumula dize dijinke, MaliyamuMagidalena, Maliyamu nine dya Yakobohamwenga na Salome wagula mavuta yakup-wepweleka wakaukulugute umwili wa Yesu.2 Mtondotondo zuwa dya kuhumula mwe Chig-iliki ni zuwa dya nkongo dya mazuwa mfungate.Kwize kutandazuke, waita kwe mbila. 3 Mwesila wauzana, “Ni yuhi akunga achifingilisizediya idiyuwe dimo lwivi lwe mbila?” 4 Mna ezewasinye wawona kugamba yuwe diya dyuswakale yuwe idyo dyendaga dikulisa. 5Niyo wengilamndani mwe mbila, wambwila mbwanga availenkazu ing'aile kekala kulume, niyo wehelwa.

6 Mna mbwanga yudya niyo awagamba,“Msekwehelwa,” Simanya mwamzungula Yesuywa Nazaleti asulumizwe mo msalaba. Hahalihano, kauyuka! Kaulani, ahantu wamwikaga.7 Haluse hitani mkawagambile wanampinawakwe hamwenga na Petulo kugamba, kawa-longwelani kwita Galilaya, uko nammuone saviyaawagambilagani,.

8 Elo wavyele wadya niyo waguluka kulailakwe mbila, kuno wazingiza naho wakangawala.Hawamgambilemntu yoyosembuli idya kwa viyanawakogoha.

Yesu amlaila Maliyamu MagidalenaMatayo 28:9-10; Yohana 20:11-18

9 Yesu eze auyuke chilochilo zuwa dyakuhumula, kamlaila Maliyamu Magidalena,yudya abalazagwa mpepo mfungate mndanimwakwe. 10Yudyamvyele niyo aita kuwagambilawambuyaze wendile hamwenga na Yesu. Nawowendile wache kuomboleza na kwila. 11 Wezeweve kugamba Yesu kauyuka ni mjima nahomvyele uyo kamwona, hawazumile.

Yesu awalaila wanampina waidiLuka 24:13-35

12 Vikaheza, Yesu niyo awalaila wanampinawakwe waidi akatenda na mwili mtuhu umowendile mwe sila wakaita mwe zikaya. 13 Nawowauya na kuwagambila wamtimile Yesu watuhu,mna nawo hawazumile.

MAKO 16:14 58 MAKO 16:20Yesu awalaila wanampina mlongo na yumweMatayo 28:16-20; Luka 24:36-49; Yohana 20:19-23;

Ntendwa 1:6-814 Vikajika, Yesu niyo awalaila wanampina

wakwemlongo na yumwe umowendile wakadya.Awakwahila kwa viya hawazumile, naho kwaviya nawana myoyo midala kuwazumila wadyawamwonile. 15 Akaheza awagamba, “Hitani kweisi yose, mkalonge Mbuli Yedi kwa chila mntu.16 Mntu yoyose akunga azumile na kubatizwanakombolwe, mna mntu yoyose hekuzumilanakantilwe. 17 Na vilagiso vino na vitimilane nawadya wazumile, kwa zina dyangu na wagulusempepo, nawalonge kwa semo mpya, 18 nawatozenyoka hegu wanadya chintu chikukoma hachi-wakome, nawajeleke mikono yawo mwe wany-onje, nawo nawahone.”

Yesu enulwa kwita kwe mbinguLuka 24:50-53; Ntendwa 1:9-11

19 Elo Zumbe Yesu eze ajike kulonga ayo, niyoenulwa kulanga kwita kwembingu uko kekalakulume kwa Chohile. 20 Wanampina waitachila hantu na kulonga Mbuli Yedi, Zumbe nayeasankanila hamwenganawona kulagisa kugambakulonga kwawo nichindedi kwa sila ye vilagisowadamanye.

LUKA 1:1 59 LUKA 1:16

MBULI YEDI IWANDIKWE NILUKAULONGOZIChitabu cha Mbuli yedi chiwandikwe ni Lukani chimwenga mwe vitabu vine mwe LaganoHya chiya chikutamwila wikazi wa Yesu Kulisito.Chila chimwenga mwe ivyo chetangwa “Mbuli,”kugamba “Mbuli Yedi” Vya wandikagwa niMatayo na Mako na Luka na Yohana, Yesu ezekubanika. Naho Luka suyo uyodu awandikelugano lwo wikazi wa Yesu, mna awandikaganaho mwe mbuli wadamanyaga wasigilwa waYesu eze abanike no kuuyuka kwakwe, chitabuchikwitangwa Ntendwa za Wasigilwa. Hahanaamanyize pwilili chipindi icho Mbuli yediiwandikwe ni Luka chawandikagwa hegu nikuhi chawandikagwa, mna wasomile walozizewazumila kugamba mafani chawandikagwa momhilimo wa milongo mfungate. 70 AD

(Eze elekwe Yesu) Mta kuwandika ni Luka,yudya endaga tabibu mkulu. Isila ivyo awandikena ulongi ajesezewalagisa kugamba endagamntummanyi. Luka nakaunga awandike jejeje milosiyo wikazi wa Yesu, akalavyanya mwe sila ivyovintu vilaile, chani kugamba watuhu wadahekumanya kulaila mo kukisoma (Luka 1:1-3).Hendaga Myahudi (Wako 4:10-14) naho awandik-aga mwe sila kugaba wantu sawo Wayahudiwadaha kukombaganya. Vino ni pwilili mwe silaidya alongile mwe mazwela ya Wayahudi (Luka1:8).

Chitabu cha Mbuli yedi iwandikwe ni Lukachaliganisa ne vitabu vya Matayo na Mako,kwaviya vya vyatambalisa vintu iviya mwe silaiyo vyaligana. Mgati mwe vitabu vitatu, Lukaalavya mbuli zilozize mo kwelekwa kwa YohanaMta kubatiza. Luka naho atambalisa kulekeilwa(sula 3:3, 11:4, 17:3-4, 23:34, 24:47) na malombezo(sula 3:21, 5:16, 6:12, 11:1-12, 22:32).Vimndani

Mwe sula ya 1:1-4, Luka alonga Mbuli yawena kutambalisa vilekile akawandika ichitabuicho.

Akaheza atamalisa ukwelekwa kwa Yesunaivyo amalanyagwa mwe ndima (1:14-21:38),

Mwe ntendele nkulu mbuli yedi isigale (4:14-1:8). Luka alonga mwe ndima idya Yesuadamanyaga, vitendese mpituko adamanyena mbuli ahinyize.

Mo udumo, mwe zisula zimbili (22-24), katam-balisa ivyo Yesu abanike, kuhambwa, nakuuyuka kwakwe.

1 Mkulu Teofilo,Wantu walozize wajezaga kuwandika

mbuli ziya zadamanyagwa mgati mwetu.2 Wawandikaga saviya chigambilwe ni wadyawaukuzi naho wavionaga, na wandima wa udyaulosi kukongela nkongo, 3 Ivyo mkulu Teofilosiwona vyawagila nikaule uchindedi we zimbuliizo zose kukongela nkongo, siwona ni vyediniwandike kwa untanda mbuli izo ivyo zilaile.4 Sidamanya ivyo chani nawe umanye uchindediwe izimbuli ziya uhinyigwe.

Kwelekwa kwa Yohana Mta kubatiza kwalongwa5 Mwe dizuwa hadya Helode endaga seuta ywa

Yudeya, hendaga namlavyantambiko yumwengaakwitangwa Zakaliya, endaga ywa bunga dyawalavyantambiko wa lukolo lwa Abiya. Namkaziwe naketangwa Elizabeti naye endaga wolukolo lwa mlavyantambiko mkulu akwitangwaHaluni. 6 Wose waidi wendaga wawoneka wedikulongozi kwa Chohile, nawatoza kwa ukanunimiko namalagizo yose ya Zumbe. 7Mnawendagahawena mwana, kwaviya Elizabeti nendile hanacheleko, naho wose waidi wendaga wadalahala.

8 Zuwa dimwenga, Zakaliya endaga akam-sankanila Chohile, akadamanya ndima yakweya ulavyantambiko kwaviya yendaga zamu yedibunga dyakwe. 9 Kulawana na mazwela yawalavyantambiko, uyo asagulagwa kwa sila yakumtoila tegatega kwa kwingila mndani mwenyumba yo kuvikila ya Zumbe, chani akafunkizeubani. 10 Fyo kulu dya wantu nendile dikusedikalombeza mwe saa idya Zakaliya awoka ubani.

11 Niyo mndima ywa kwembingu ywa Zumbeamlaila Zakaliya, kachimala ntendele ya kulumeye nchanja yo kufunkiziza ubani. 12 Zakaliya ezeamwone, niyo ehelwa na kwingilwa ni woga.13 Mna yudya mndima ywa kwembingu niyoamgamba, Zakaliya, “Use kogoha! KwaviyaChohile keva malombeza yako, na mkaziwoElizabeti nakwelekele mwana ywa chilume.Wenawe naumwitange Yohana. 14 Wenawe nautende na mbwedo na chinyemi, na wantuwalozize nawabwede mo kwelekwa kwakwe.15 Kwaviya nauwazwe kutenda mntu mkulukulongozi kwa Zumbe. Hanywe divai hegumpombe, naho namemezwe Muye Ukukilekukongela mwe nda ya nine. 16 Nawahitule

LUKA 1:17 60 LUKA 1:51Waizulaeli walozize kwa kumuwiya ZumbeChohile ywawe. 17 Namlongweile Zumbe, nahona atende na nguvu na udahi wa Muye saviyamuwoni Eliya. Na wevanye vituhu watati zamntuna wana wawo, na kuwahitula wehi watendwena umanyi saviya wakuwoneka wedi, naho nawatende wantu wemalanye kale kumhokelaZumbe.”

18 Zakaliya amuza yudya mndima ywa kwem-bingu, “Nanimanye vivihi ichindedi che imbuliino? Miye sidalahala, mkazangu naye kadala-hala.”

19 Mndima ywa kwembingu amgamba, “Miyeni Gabulieli, akwikala haguhi naChohile, anisigilenize kulonga na weye na kukugambila mbuliyedi ino. 20Mna kwaviya huzumile ulosi wangu,ukunga uchinte mwe chipindi chikigwe. Kwaviyahuzumile, haudahe kulonga, naho naunyamalekubula mwe dizuwa diya dye ndagano nadich-inte.”

21 Wantu wendile wakamgoja Zakaliya we-helwa kwaviya kekalisamwe nyumba yo kuvikila.22Eze afose, hakudaha kulonga nawo, wantu niyowamanya kugamba kawona uwoni mndani mwenyumba yo kuvikila. Niyo alonga nawo kwavilagiso mwe mikono yakwe.

23 Eze abinde ndima yakwe, Zakaliya auyakwe kaya yakwe. 24 Yeze yomboke mazuwa ma-jeche, mkaziwe Elizabeti niyo atendamsoka ekalahekaya yakwe miezi mishano. 25 Elongela, “Vinonivyo anitendele Zumbe,” akagamba. “Kanusizasoni zangu za kuleka kweleka!”

Kwelekwa kwa Yesu kwalongwa26 Mwezi wa mtandatu we inda ya Eliza-

beti Chohile amsigilaga mndima ywa kwem-bingu Gabulieli aite kwe isi ya Galilaya ikwi-tangwa Nazaleti. 27 Nakasigilwa kwa mwanachiche akwitangwa Maliyamu henati kuduganana mgosi. Mwana chiche uyo nakalombwa nimgosi akwitangwa Yusufu, akulaila mo lukololwa Daudi. 28 Mndima ywa kwembingu niyoamlaila Maliyamu na kumlamsa, “Utondowaziutende naweye! Zumbe ehamwenga na weyenaye kakujimbika vidala!”

29 Maliyamu niyo engilwa ni chinyulu ezeeve ulosi uwo, niyo ehelwa mbuli idya yagaze.30 Akaheza mndima ywa kwembingu amgamba,“Maliyamu, usekogoha, kwaviya Chohile kaku-fila mbazi. 31 Nawinule nda, naho nawelekemwana chilume, namwitange zina dyakwe Yesu.32 Uyo natende mkulu naho netangwe Mwana

Chohile Mkulu. Zumbe Chohile namwinkechigoda chakwe cho useuta, saviya endaga mwe-lesi ywakwe Daudi, 33 naho natende seuta ywalukolo lwa Yakobo mazuwa yose, useuta wakwehauna udumo!”

34 Maliyamu niyo amuza mndima ywa kwem-bingu, “Navidahike, vivihi, mbuli ino?” Miyesimmanyize mgosi.

35 Mndima ywa kwembingu amhitula, “MuyeUkukile nakwizile, na nguvu za Chohilenazikugubike. Kwa chausa icho mwana uyonomwitange Mwana ywa Chohile. 36 Nahoumanye mlukolo ywako Elizabeti, yudya wantuwamanyize hakweleka, mna haluse ana ndaya myezi mtandatu, hatahegu kadalahala.37Kwaviya hamna hedikudahika kwa Chohile.”

38 Maliyamu niyo agamba, “Kaula, miyeni mtumwa ywa Zumbe,” “navitende saivyoulongile.” Niyo mndima ywa kwembinguahalawa.

Maliyamu amtalamkila Elizabeti39 Mwa mazuwa yadya Maliyamu kahalawa

aita kwa kuchinyinta kwita ko mzi wendile kwamagulu ye mwe si ya Yudeya. 40 Niyo engilamwe nyumba ya Zakaliya na kumlamsa Elizabeti.41 Elizabeti eze eve indamsa yakwe Maliyamu,kazana mwe inda yakwe katugusa. Elizabeti niyoamemezwa Muye Ukukile. 42 Niyo alonga kwaizwi kulu, “Kujimbikwa weye kujinka wavyelewose, na umwana ukunga weleke kajimbikwa!43 Ilaila vivihi mbuli ino, vikaleka mame ywaZumbe ywangu anitalamkile? 44 Nize nive in-damsa yako, kazana mwe nda yangu niyo katu-gusa kwa chinyemi. 45 Chinyemi kwa weye uzu-mile longa mbuli ziya ugambilwe kulaila kwaZumbe nazichinte!”

Uchemi wa Maliyamu wa kumtogola Chohile46 Maliyamu niyo alonga,

“Umoyo wangu wamtogola Zumbe,47 no muye wangu wamwelelwa Chohile

Mwambula ywangu,48 kwaviya kanikumbuka, mtumwa wakwe

mnyanyahala!Kukongela vino haluse na kujendeleza,vyeleko vyose navinitange mjimbikwa,49 kwaviya Chohile mta Udahi anidamanyiza

vintu vikulu.Zina dyakwe ni ukuka.50 Mbazi zakwe zekala vyeleko na vyelekokwa wadya wakumwogoha.51 Kadamanya vintu vikulu kwa mkono wakwe.

LUKA 1:52 61 LUKA 2:7Kawasambalagasa wata kweduvya fanyanyi zawo

mwe myoyo yawo.52 Kawaseleza maseuta wata nguvu kulaila mwe

vigoda vyawo vyo useuta,na kuwakweza wachiwa.53 Kawegusa wata sala kwa vintu vyedi,na kuwabalaza wagoli mikono ibule.54 Kamwambiza Izulaeli, mndima ywakwe,naho kawafila mbazi wantu wakwemazuwa yose.55 Saviya alongile kwa wababa zetu Bulahimuna lweleko lwakwe lose mazuwa yose!”

56 Maliyamu niyo ekala na Elizabeti myezi mi-tatu, niyo auya kaya.

Kwelekwa kwa Yohana Mta kubatiza57 Mazuwa ya Elizabeti yo kwefungula yeze

yabule, niyo efungula mwana chilume. 58Wantuwe haguhi hakwe hamwenga na walukolo wakweweze weve ivyo Zumbe amfilise mbazi, niyo woseweleleswa hamwenga naye.

59 Mwana eze abule mazuwa mnane, wezakumjela ngasu. Niyo waunga wamwinke zina dyatati yakwe, etangwe Zakaliya. 60 Mna nine niyoagamba, “Bule! Zina dyakwe netangwe Yohana.”

61 Wamhitula, “Mna hahana mntu mo lukololwenyu akwitangwa zina idyo!” 62 Niyo walongana Zakaliya kwa vilagiso chani wamanye ivyoakunga amwitange mwanawe.

63 Zakaliya niyo alombeza wamwinke chibawoawandike, niyo awandika vino, “Zina dyakwenetangwe Yohana.” Wose niyo wehelwa vidala!64 Ahadya Zakaliya niyo adaha kulonga naho,niyo akonga kumjimbika Chohile. 65 Wantu wehaguhi hakwe niyo wogoha, na mbuli za vintuivyo niyo zalongwa kose kwa wagulu wose we isiya Yudeya. 66 Chila evile mbuli izo, afanyanyamo moyo wakwe na kweuza, “Ivyo mwana uyonatende mntu ywani? Kwaviya udahi wa Zumbewi hamwenga naye.”

Uwoni wa Zakaliya67 Zakaliya, ise dya Yohana, amemezwa Muye

Ukukile, naye kalonga mbuli ino kwa uwoni ku-laila kwa Chohile.68 Ajimbikwe Zumbe, Chohile ywa Izulaeli!Kwaviya keza kuwambiza wantu wakwe na

kuwambula.69 Kachinka suwe Mwambula mta nguvu,kulaila mo lukolo lwa Daudi, mtumwa ywakwe.70 Saviya alongaga kukongela nkongo,kujinkila kwa wawoni wakwe wakukile,71 kugamba na chambulwe kulaila mwe

wankondo wetu,

na kulaila mwe mikono ya wadya wose wakuchi-hiwa.

72 Alongaga nawawonele mbazi wadalahala wetu,na kudikumbuka lagano dyakwe dikukile.73 Elisaga kwa Bulahimu mkale ywetu,74 kugamba nachambule kulaila mwa wankondo

wetu.Naho nachitende chidahe kumsankanila Chohile

hehena kogoha,75 kwa ukuka na kwa kuwoneka wedi kwakwe,mazuwa yose yo ujima wetu.76 “Nawe mwanangu, nawitangwe muwoni ywa

Chohile Mkulu.Kwaviya naulongole kubula kulongozi kwa

Zumbe,chani umdamanyize sila.77 Kuwagambila wantu wakwe kugamba

nawambulwekwa kulekeilwa masa yawo.78 Kwaviya Chohile ywetu ni mta mbazi.Nachigaile mmweko wa wambulwa kulaila ku-

langa,79 na kuwalangaziza wadya wose wakwikala mwe

chiza,na chizuli cha file,na kuvilongoza iviga vyetu mwe isila ya uton-

dowazi.”80 Yudya mwana niyo akula umwili no muye.

Ekalagamwe nyika kubula zuwa diya eze awalailewantu wa Izulaeli.

2Kwelekwa kwa YesuMatayo 1:18-25

1 Mazuwa yadya, Augusito, seuta ywa Lumikalavya sigilizi kugamba wantu wose wo uzumbewa isi ya Lumi waungigwa wawazwe. 2 Iyo naninkanana ya nkongo kwa wantu kuwazwa umoKileniyo endile mkulu ywe isi ya Siliya. 3 Wantuwose niyo waita wawazwe, chila mntu ko mziwakwe elekwe.

4 Yusufu naye ahalawaga heisi ya Galilayamo mzi wa Nazaleti, niyo aita kwe isi yaYudeya, mo mzi wa Beselehemu, hantu elekagwazumbe Daudi. Yusufu nakaita uko kwaviya nanimntu akulaila mo lukolo lwa Daudi. 5 Niyoaita wawazwe hamwenga na Maliyamu mchum-bakwe, endile nimsoka. 6Umowecheyuko Betile-hemu, zuwa dya Maliyamu dyo kwefungula niyodyabula. 7Niyo efungula mwanawe ywa nkongo,mwana chilume. Amvisa vibwende, amgonezamwe hondo, kwaviya nahehena he kwikala mwenyumba za kufikila wajeni.

LUKA 2:8 62 LUKA 2:38Wadimi wa ngoto na wandima wa kwembingu

8 Mwe isi idya, kwendaga na wadimi wangoto mwe zinkonde, wakadima fyo dyawo dyangoto kwa kuhokelezana neichilo. 9 Mndimaywa kwembingu ywa Zumbe awalaila, Ukulu waZumbe wawang'aziza kosekose, niyo wogoha vi-dala. 10Mnamndima ywa kwembingu awagamba,“Msekogoha! Siwegailani mbuli yedi ya chinyemividala, ikunga iwatamile wantu wose. 11 Dyeloko mzi wa Daudi, kelekwa Mwambula ywenyu,nuyo Kulisito,c Zumbe! 12 Chino ni chilag-iso chikunga chileke mkammanya, namumbwilemwana mteke, kaviswa vibwende, kagonezwamwe hondo.”

13 Ahadya, bunga kulu dya wandima wa kwem-bingu dyadugana na yudya mndima ywa kwem-bingu, wakamtogola Chohile na kugamba.14 “Ukulu una Chohile eyuko kulanga kwem-

bingu,na utondowazi kwa wantu mwe isi awaungile.”

15Wandimawa kwembinguwadya weze wauyekulanga, wadya wadimi wagambilana, “Haya,chiteni uko Beselehemu chikakaule idyo dilaile,Zumbe achigambile.”

16 Ivyo waita kwa kunyaguliza, wambwilaMaliyamu na Yusufu hamwenga na yudyamwana umteke kagonezwa mwe hondo. 17Wezewamwone yudya mwana, niyo wawagambilambuli wagambilwe ni mndima ywa kwembinguzikumlanga umwana. 18 Wadya wose wevile,wehelwa kwa yadya wagambilwe ni wadyawadimi. 19 Mna Maliyamu niyo ayaika yosemo moyo wakwe, akayafanyanya vitendese.20 Vikaheza wadya wadimi niyo wauya wakamtunya Chohile na kumtogola kwa chausacha yose wevile na kuyawona, kwaviya yoseyadamanyagwa saviya mndima ywa kwembinguendaga awagambilaga.

Umwana enkwa zina21 Mwe zuwa dya mnane, zuwa dyo kum-

jela ngasu umwana, niyo umwana etangwa Yesusaviya mndima ywa kwembingu alongaga umonine nahenati kwinula nda.

Yesu alavigwakwaZumbemweNyumba inkulu yaKuvikila

22 Yabula mazuwa ya Maliyamu na Yusufukulenguswa saviya mazwela ye Sigilizi ya Musaikulagiza, niyo wamwigala umwana Yelusalemuuleke wamlavye kwa Zumbe, 23 saviya iwandikwe

mwe Sigilizi ya Zumbe, “Chila mwana ywankongo wa chilume aungwa aikwe kwa Chohile.”24Niyo waita chani wakalavyemajeleko saviya vi-ungigwe mwe Sigilizi ya Zumbe ikulonga, “Suwawaidi hegu machinda maidi ya wasuwamanga.”

25 Mazuwa ayo, hadya Yelusalemu nahanamntu akwitagwa Simoni. Mntu uyo nendilekawoneka ywedi kulongozi kwa Chohile. Nahonakagoja vidala wambulwa wa Izulaeli, na MuyeUkukile ne hamwenga naye. 26 Naye nak-agambigwa ni Muye Ukukile kugamba habanikekubula eze amwone Kulisito asagulwe ni Zumbe.27 Welesi wa Yesu weze wamwigale Yesu mweNyumba nkulu ya Chohile chani wamdamanyizesaviya vikungwa ni Sigilizi ya Musa, niyo MuyeUkukile amlongoza Simoni kubula mwe Nyumbaiyo. 28 Simoni amhokela umwana mwe mikonoyakwe, amjimbika Chohile agamba,29 “Haluse Zumbe, mlekeile mtumwa ywako,aite kwa utondowazi saviya ulongile.30 Kwaviya kwa meso yangu suuwona wambulwa

wako,31 uutendile uwoneke mwa wantu wose.32 Langailo dikunga diwagubwile wantu sawo

Wayahudi yadya ukuunga weye,naho nadigale ukulu kwa wantu wako wa Izu-

laeli.”33 Welesi wa Yesu wehelwa ni izimbuli zi-

longigwe ni Simoni zo umwana. 34 Niyo Simoniawajimbika na kumgambila Maliyamu, nine dyaYesu, “Mwana yuno kasagulwa ni Chohile ku-tenda luhosa lwa kugwa na kuuyuka kwa wantuwalozize mwe isi ya Izulaeli. Naho natendechilagiso kulaila kwa Chohile, na wantu waloz-ize nawamlemele. 35 Naho fanyanyi za mwemyoyo ya wantu walozize nazigubulwe pwilili.Nawe mwenye, usungu saviya bamba dikutwanaukusenge mo umoyo wako.”

36 Hendaga na muwoni yumwenga mvyele ak-witangwa Ana, mwana Fanueli, ywa kabila dyaAsheli. Mvyele uyo ekalaga na mgosiwe kwamihilimo mfungate kukongela kusolwa kwakwe.37 Niyo afilwa ni mgosiwe. Naho nana mi-hilimo milongo mnane na mine. Chipindi choseicho nakekala mwe nyumba nkulu ya Chohile,akalombeza kwa kufunga na kulombeza chilo namsi. 38 Yuno nakalaila mwe sila idya, akamto-gola Chohile, na kawagambila mbuli ya yudyamwana wantu wose nawakagoja wambulwa waYelusalemu.

c 2:11 Kulisito. Mwambuzi asagulwe ni Chohile atende Zumbe.

LUKA 2:39 63 LUKA 3:17Kuya Nazaleti

39 Yusufu na Maliyamu weze wabinde yosesaviya waungigwe ni Sigilizi ya Zumbe, wauyaNazaleti, mo mzi wa Galilaya. 40 Yudya mwananiyo akula na kutenda na nguvu, niyo atendana umanyi, na wedi wa Chohile navihamwenganaye.

Mbwanga Yesu mwe Nyumba nkulu ya Kuvikila41 Welesi wa Yesu nawa mazwela ya kwita

Yelusalemu chila mhilimo mwe Pasaka. 42 Yesueze abuze mihilimo mlongo na midi, niyo waitanaye mwe sikunkulu iyo saviya nawakaungigwani mazwela. 43 Sikunkulu ize isile, wakongakuya kaya. Mna yudya mwana Yesu niyoasigala ko mzi wa Yelusalemu, mna welesiwakwe hawavimanyize. 44Nawakamanya emgatimwe difyo dya wantu, wajenda kubula zuwadiswa. Niyo wakonga kumlonda kwa walukolowawo na wambuya wawo. 45 Weze wamswese,wauya Yelusalemu kumlonda. 46 Yeze yabulemazuwa matatu, wambwila mwe Nyumba nkuluya Chohile, kekala mgati mwa wahinya waChiyahudi, awategeleza na kuwauza milosi.47 Wose wamwetegeleze wehelwa ni zifanyanyizakwe no umanyi ananawo. 48 Welesi wakweweze wamwone wehelwa. Mami yakweamgamba, “Mwanangu, ni mbwani ukuchitendavino? Kaula, miye na iso nachikakulonda kwachinyulu.”

49Yesu awagamba, “Kwambwanimwanilonda?Hammanyize kugamba naungwa nikale mweinyumba ya Tate?” 50 Mna wowo hawaimanyizeimbuli idya awagambile.

51 Yesu niyo auyanya na welesi wakwe kubulaNazaleti, naye nakawevisa ise na nine. Nine azikaizimbuli zose mo moyo wakwe. 52Naye Yesu niyoakula na kongezeka chimona kutendana umanyi,na kujendeleza kumuwagila Chohile na wantu.

3Ulongi wa Yohana Mta kubatizaMatayo 3:1-12; Mako 1:1-8; Yohana 1:19-28

1 Mhilimo wa mlongo na mishano wo uzumbewa zumbe Tibeliyo zumbe ywa Lumi, PontiyoPilato endagamkulu ywa isi ya Yudeya, naHelodeendaga chilongozi ywa Galilaya, na mlukoloywakwe Filipo endaga chilongozi ywa si ya It-uleya hamwenga na Tilakoniti, Lisaniya nayeendaga chilongozi ywa Abilene, 2Anasi na Kayafawendaga walavyantambiko wakulu. Chipindi

icho mbuli ya Chohile yambwila Yohana mwanaywa Zakaliya kwedijangwa. 3 Yohana niyo abulachila hantu mwe si zose zihakane no mto Yolo-dani, akalonga, “Kweilenimasa yenyu, mbatizwe,Chohile nawalekeileni masa yenyu.”

4 Saviya iwandikwe mwe chitabu cha muwoniIsaya“Izwi dya mntu akwila kwe nyika,‘Idamanyeni sila ya Zumbe,mchumize hadya akunga ajinkile!5 Chila kolongo nadigubikwe,chila gulu na kagulu visalahazwe.Sila zigonjize zichumizwe,na sila zibanike zidamanywe vyedi.6 Chila mntu nawone ivyo Chohile nachambule!’

”7 Yohana nakawagambila wadya wose wezile

chani wabatizwe, “Nyuwe welekwa wa nyoka! Niyuhi awagambileni mwadaha kusumka kanto dyaChohile dikwiza? 8 Elo lagisani kwa ntendwakugamba mweila masa yenyu. Msekwelongelamwe myoyo yenyu, ‘Bulahimu ni tati yetu!’Nawagambilani kugamba, Chohile adaha kuyahi-tula mayuwe yano kutende wana Bulahimu!9 Mna haluse hoya imalanywa kale kukantamasina ye miti, chila mti haukweleka matundayedi naukantwe na kudulwa mo moto.”

10 Wantu niyo wamuza, “Haluse chitende mb-wani?”

11 Niyo awahitula, “Mta nkazu mbili amwink-age imwenga yudya hena, mta nkande atendesaivyo.”

12 Wachisanya kodi nawo niyo weza chani wa-batizwe, wamuza, “Mhinyi, suwe naswi chitendembwani?” 13 Niyo awahitula, “Msekuguha vintukujinka viya mpangilwe.”

14 Wankondo nawo niyo wamuza, wamgamba,“Suwe naswi chitende mbwani?”

Awagamba, “Msekuhoka vintu vya wantu,msekumlongela mntu kwa udanti, naho mzumilemaliho mkulihwa.”

15 Mna kwaviya wantu nawakagoja kwiza kwaKulisito, ivyo wakonga kufanyanya mwe myoyoyawo kugamba Yohana nuyo Kulisito. 16 Yohananiyo awahitula, “Miye nawabatizani kwa mazi,mna eza mntu mta udahi kujinka miye. Uyoakwiza miye sikuwagila hata kufungula izisigize vilatu vyakwe, uyo nawabatizeni kwa MuyeUkukile na kwa moto. 17 Ana lungo mo mkonowakwe, naye aheta ingano yakwe. Akajika naikengano kwedigulu, mna makanka nayoke ko motohoukufa.”

LUKA 3:18 64 LUKA 4:1518 Ivyo kwa mbuli ntuhu zilozize Yohana niyo

awagambila wantu Mbuli Yedi na kuwagambawaleke wavu wawo. 19 Naho Yohana nakamk-wahila Helode, mkulu ywa Galilaya kwaviyanakamsola Helodiya, mkaza mlukolo ywa Filipomwe mbuli ntuhu zihiye zilozize. 20 VikajikaHelode nakongezeza wavu wakwe hadya eze am-jele Yohana mwe digeleza.

Yesu abatizwaMatayo 3:13-17; Mako 1:9-11

21 Niyo wantu wose weze wabatizwe, Yesunaye niyo abatizwa. Umo akalombeza, kulangakwembingu niyo kwagubuka, 22 Muye Ukukileniyo asela mnanga mwakwe mwe mligano ugesuwa manga. Niyo izwi kulaila kwembingu dye-vika, “Weye nuyo mwanangu, hungisa. Weyewaniwagila.”

Lukolo lwa YesuMatayo 1:1-17

23 Yesu eze akonge ndima yakwe, nakabulamihilimo milongo mitatu. Wantu nawakam-manya kugamba ni mwana Yusufu, mwanaEli. 24 Eli nani mwana Matati, endaga mwanaLawi, mwana Meliki, mwana Yana, mwanaYusufu, 25 endaga mwana Matatiya, mwanaAmosi, mwana Nahumu, mwana Hesili, mwanaNagayi, 26 endaga mwana Mati, mwana Matatiya,mwana ywa Semeni, mwana ywa Yusufu, mwanaywa Yuda, 27 endaga mwana Yohanani, mwanaLesa, mwana Zelubabeli, mwana Shealitieli,mwana Neli, 28 mwana Meliki, mwana Adi,mwana Kosamu, mwana Elimadamu, mwanaEli, 29 endaga mwana Yoshuwa, mwana Eliezeli,mwana Yolimu, mwana Matati, mwana Lawi,30 endaga mwana Simoni, mwana Yuda, mwanaYusufu, mwana Yonamu, mwana Eliakimu,31 endaga mwana Meleya, mwana Mena, mwanaMatati, mwana Natani, mwana Daudi, 32 endagamwana Yese, mwana Obedi, mwana Boazi,mwana Salimoni, mwana Nashoni, 33 endagamwana Aminadabu, mwana Adimini mwanaHesiloni, mwana Pelesi, mwana Yuda, mwana waAlini, 34 endaga mwana Yakobo, mwana Isaka,mwana Bulahimu, mwana Tela, mwana Naholi,35 endaga mwana Selugi, mwana Leyu, mwanaPelegi, mwana Ebeli, mwana Sala, 36 endagamwana Kenani, mwana Alifakisadi, mwanaShemu, mwana Nuhu, mwana Lameki, 37 endagamwanaMesusela, mwanaHenoko, mwana Yaledi,mwana Mahalaleli, mwana Kenani, 38 endagamwana Enoshi, mwana Seti, mwana Adamu,endile mwana Chohile.

4Kujezwa kwa YesuMatayo 4:1-11; Mako 1:12-13

1 Yesu kauya kulaila ko mto Yolodani kamemaMuye Ukukile niyo alongozwa ni Muye uyo kwitakwe nyika. 2 Uko niyo ajezwa ni Mwavu kwamazuwa milongo mine. Mwe chipindi icho chosehadile chochose, ivyo eze yajinke mazuwa ayoniyo alumwa nisala.

3Mwavu amgamba, “HeguweyewiMwana ywaChohile, digambe diyuwe dino dihituke mgate.”

4 Yesu amhitula, “Iwandikwa mwa MawandikoYakukile, ‘Mntu hakwikala kwa kudya mgateuwodu.’ ”

5 Akaheza Mwavu amkweza hantu henuk-ile kulanga na kumlagisa useuta wi mwe isiyose. 6 Niyo Mwavu amgamba, “Nahwike useutawose uwo una udahi wose na Ukuka na ugoliwose,” “Kwaviya vyose sinkigwa miye, nidahekumwinka yoyose saviya hunga. 7Elo una nifikilamadi kwa kunivikila miye, vyoseni vino navi-tende vyako.”

8 Yesu niyo amhitula, “Iwandikwa vino mwaMawandiko Yakukile, ‘Mvikile Zumbe Chohileywako na kumsankanila uyo du!’ ”

9 Akaheza Mwavu amwigala Yelusalemu nakumkweza halanga ho lunenengwe he Nyumbankulu ya Chohile, niyo amgamba, “Hegu weyewi Mwana ywa Chohile, kwedule hasi kulailahano. 10 Kwaviya iwandikwa mwa MawandikoYakukile kugamba, ‘Chohile nawasigile wandimawa kwembingu wakwe wakudime.’ 11 Naho vi-wandikwa kugamba, ‘Nawakutoze mwe mikonoyawo, chani unasekwebaja chiga chako mwediyuwe.’ ”

12 Mna Yesu niyo amhitula, “Viwandikwakugamba, ‘Usekumjeza Zumbe Chohile ywako.’ ”

13 Mwavu eze abinde kumjeza Yesu kwa chilasila, niyo amwasa kwa chipindi.

Yesu akonga ndima yakwe uko GalilayaMatayo 4:12-17; Mako 1:14-15

14 Yesu niyo auya Galilaya, atenda kamemanguvu za Muye Ukukile. Mbuli zakwe niyo zajen-deleza mwe zi si zose zi mjihi. 15Nakahinya mwezi nyumba zo kuvikila zawo naho nakatunyiswani wantu wose.

Yesu alemelwa uko NazaletiMatayo 13:53-58; Mako 6:1-6

LUKA 4:16 65 LUKA 4:43

16 Yesu niyo aita Nazaleti, hantu akwile, mwezuwa dya kuhumula, engila mwe nyumba yo ku-vikila saviya azwele. Niyo achimala chani asomeMawandiko Yakukile, 17niyo enkigwa chitabu chamuwoni Isaya. Kachigubula na kusoma hantuhawandikwe,18 “Muye wa Zumbe wi hamwenga na miye,kwaviya kanisagula niwagambile wachiwa Mbuli

Yedi.Kanisigila niwagambile wadya wafungigwe

kugamba nawalekeilwe,na wadya hawekuwona nawawone naho,kanisigila kuwalekeila wadya wakusulumizwa,19 na kulonga kugamba chipindi chibula, Zumbe

hadya nakombole wantu wakwe.”20 Akaheza Yesu niyo agubika chiya chitabu,

amvuziza mndima, na kwikala hasi. Wantu wosenawemwe nyumba yo kuvikila wamng'oilameso,21 niyo akonga kuwagambila, “Mawandiko yanodyelo yachinta, saviya mwivile yakasomwa.”

22Wose niyo watamilwa na kwehelwa ni milosiyedi ya mbuli asimwile. Wagamba, “Yuno suyomwana ywa Yusufu?”

23 Yesu awagamba, “Sivimanya kugambanamnigambile mliganyo, ‘Mganga, kweho-nye mwenye.’ Naho namnigambe kugambachiva mbuli zose udamanye uko ko mzi waKapelinaumu vidamanye hano he kaya yako.24Yesu ongezeza, chindedi nawagambilani vino,”kugamba, “Hahana muwoni natunywe kwe isiyakwe mwenye.

25 “Tegelezani chindedi, kwendaga na wavyelewalozize mwe isi ya Izulaeli mwa mazuwa yaEliya. Mwe chipindi chiya kwendaga hakunafula kwembingu kwa mihilimo mitatu na myezimtandatu naho niyo kwatenda na gumbo diten-dese mwe si yose. 26 Hata ivyo Eliya hasigilwekwe mntu mgati mwawo, ukaleka du kwa yudyamvyele abanikilwe ni mgosi Saleputa mwe si yaSidoni. 27 Naho kwendaga na wantu walozizewata matana wakekala mwe isi ya Izulaeli mwamazuwa ya muwoni Elisha, mna na hahana hatamtu yumwenga mgati mwawo alenguswe, mnaNaamani uyodu we isi ya Siliya.”

28 Wantu wose nawe mwe idya nyumba yokuvikila weze weve ivyo, niyo wengilwa ni maya.29 Niyo wachimala, wamlavya Yesu kuse ko mzi,na kumwigala halanga ho lugulu hadyamzi wawouzengigwe. Nawakaunga wamdule hasi kulailamnkanda mo lugulu, 30 mna Yesu niyo ajinkamgati mwawo na kwita zakwe.

Mntu mta mpepoMako 1:21-28

31 Akaheza Yesu niyo aita Kapelinaumu, mwemzi wa Galilaya. Na akahinya wantu we Zuwadya Kuhumula. 32 Woseni niyo weheleswaeze wawone ivyo endile akawahinya, kwaviyanakahinya kwaudahi. 33Mwenyumba yo kuvikilakwendaga na mntu mta mpepo nchafu, niyoaguta kwa izwi kulu, 34 “Haa! Yesu ywa Naza-leti, waunga mbwani kwetu? Kwiza uchikome?Sikumanyaweyewi yuhi, wiMsigilwaMkuka ywaChohile!”

35 Yesu niyo aikwahila idya mpepo, “Nyamalanaho mlawe yuno mntu!” Mpepo idya yamg-wisa hasi yudyamntu kulongozi kwawo, yamlawahemlumize.

36 Wantu wose weheleswa na kugambilana,“Yano ni mahinyo yani? Mntu yuno ana udahina nguvu za kukwahila mpepo nchafu, nazozamwiva!” 37 Elo mbuli za Yesu niyo zazagalachila hantu mwe isi idya.

Yesu ahonya wantu walozizeMatayo 8:14-17; Mako 1:29-34

38Yesuniyo afosamwenyumba yo kuvikila aitakwe nyumba ya Simoni. Mkwewe Simoni ywechivyele endaga akalumiswa homa, wamlombezaYesu amhonye. 39 Yesu aita na kuchimala ha-jihi na yudya mvyele aikwamila idya ihoma im-lawe. Ihoma nayo niyo yamlawa, aho akongakuwasankanila.

40 Zuwa dize diswe, wamwigaila Yesu wantuwose wendile wakalumwa ni manyonje yesim-ile, niyo awajelekela mikono chila yumwengana kuwahonya woseni. 41 Mpepo niyo zawafosawantu walozize, wakaguta kugamba, “Weye wiMwana ywa Chohile!”

Mna Yesu kazikwahila naho haungile zilonge,kwaviya nawammanya kugamba uyo nuyoKulisito.

Yesu alonga uko YudeyaMako 1:35-39

42 Mtondo wakwe eze kuche, Yesu afosamo mzi na kwita hantu hechedu. Fyo kuludya Wantu wakonga kumbasa, weze wamuwone,niyo waunga wamchinde asekuhalawa aho hawo.43 Mna awagamba, “Naungigwa nilonge MbuliYedi ya Useuta wa Chohile mwe mizi mituhunayo, kwaviya icho nicho nisigilwe ni Chohilekudamanya.”

LUKA 4:44 66 LUKA 5:2744 Elo Yesu ajendeleza kulonga mwe isi ya

Yudeya mndani mwe zi nyumba zo kuvikila yaGalilaya.

5Yesu etanga wahinywa wa nkongoMatayo 4:18-22; Mako 1:16-20

1 Zuwa dimwenga Yesu achimalaga hankandahedi ziwa dya Genesaleti. Wantu walozizenawammemela na kufintana kwita kwakwekwetegeleza ulosi wa Chohile. 2 Awona ngalawambili zijeile nanga mpwani, walowa wazasanawakasunta izinyavu zawo. 3 Yesu engilamwe ngalawa imwenga yendaga ya Simoni niyoamgamba aigale hale hadodo nampwani. Akajikaekala mwe ingalawa iyo na kuhinya fyo dyawantu.

4 Eze abinde ukuhinya, amgamba Simoni,“Igale halehale ingalawa kwa mazi amatali, niyoweye hamwenga na mbuyazo mziseleze izinyavuzenyu mlowe samaki.”

5 Simoni amhitula, “Zumbe,” “chilowa chilochijima mna hachipatile chochose. Mna heguweye walonga seivyo, naniziseleze izinyavu.”6 Weze waseleze izinyavu niyo walowa samakizilozise naho izinyavu niyo zakonga kukantika.7 Ivyo wawatagusa weyawe wadya nawe mweingalawa intuhu weza wawambize. Weza nakumemeza samaki mwe zingalawa zoseni mbilina zimeme niyo zakonga kudidimila. 8 SimoniPetulo eze awone ayo yalaile, amfikila madi Yesuna kumgamba, Zumbe! “Halawe hangu, miye nimta masa!”

9 Simoni na wose wendile wehamwenga nayeniyo weheleswa kwa chausa che zisamaki walow-ile. 10 Seiviya weyawe dya Simoni, Yakobo naYohana, wana Zebedayo nawo wehelewa. Yesuamgamba Simoni, “Usekogoha, kukongela vinohaluse nautende mlowa wantu.”

11 Elo walavya izingalawa zawo mwa mazi nakuzibuza mpwani. Waleka chila chintu na kum-timila Yesu.

Yesu ahonya mntuMatayo 8:1-4; Mako 1:40-45

12 Yesu hadya endaga kwemzi umwenga mgatimwemizi idya kwalailagamntu endaga akuhumamatana. Eze amwone Yesu, edula hasi na kum-lombeza, “Zumbe, ukaunga, wadaha kunilen-gusa!”

13 Yesu achumiza mkono wakwe na kum-donta. Niyo amgamba, “Lenguka!” Aho un-yonje wamlawa mntu uyo. 14 Yesu amgamba,“Usekumgambila mntu yoyose, mna hita kwamlavyantambiko akuwone, naho ukalavye jelekokwa chausa cho kulenguka kwako saviya Musaasigile, chani wantu waukule kugamba kuhona.”

15 Mna mbuli za Yesu niyo zajendesa vidala, namafyo ya wantu nayo niyo yaita kumwetegelezana kuhonywa manyonje yawo. 16 Mna Yesunakaita hantu hechedu na kumlombeza Chohile.

Yesu ahonya mntu aholomaleMatayo 9:1-8; Mako 2:1-12

17 ZuwadimwengaYesu nakahinya. Mafalisayowamwenga na wahinya Sigilizi walaile mwe chilamzi wa Galilaya na Yudeya na Yelusalemu hadyaekale akahinya. Nguvu za Zumbe nazimwingilaahonye wanyonje. 18 Wantu wamwenga nawezawamwinula mntu mwe lusazi aholomale. Niyowajeza kumwingiza kunyumba wamwike kulon-gozi kwa Yesu. 19 Mna kwachausa che difyodya wantu, wadunduga kumwingiza mndani.Ivyo wamwinula no lusazi na kumjisiza kulangakwe digulu, waponkola langa, na kumseleza nolusazi lwakwe mgati mwe difyo kulongozi kwaYesu. 20Yesu eze awone uzumizi wananawo, niyoamgamba, “Mbuyangu, kulekeilwa masa yako.”

21 Wahinya Sigilizi hamwenga na Mafalisayowakonga kulonga wenye, “Yuno ni mntu ywaniakumhuluta Chohile? Chohile nuyo ichedu aku-daha kulekeila masa!”

22 Yesu kabunkula zifanyanyi zawo nakuwagamba, “Ni mbwani mkufanyanya vinomwe myoyo yenyu? 23 Vihufu ni vihi kugamba,‘Masa yako yalekeilwa,’ hegu kugamba, ‘Chimalaujende?’ 24 Mna naunga mmanye kugamba,Mwana ywa Mntu ana udahi wa kulekeila masamwe isi yose.” Akajika amgamba yudya mntuaholomale, “Nakugamba, chimala, guha ulusazilwako wite kukaya!”

25 Ahadya mntu yudya achimala kulongozikwawo wose, etwika ulusazi lwakwe endile ak-agonela, aita kaya, kuno akamtunya Chohile.26 Wantu wose niyo wehelweswa! Wengilwa niwoga, wamtunya Chohile, wakagamba, “Dyelochiwona maula!”

Yesu amwitanga LawiMatayo 9:9-13; Mako 2:13-17

27 Aho vize viheze, Yesu akafosa niyo amwonamchisanya kodi yumwenga akwitangwa Lawi,

LUKA 5:28 67 LUKA 6:16ekale mwe kazumba ka kuchisanyiza kodi. Yesuamgamba, “Nitimila.” 28 Lawi achimala, asa chilachintu na kumtimila.

29Akaheza Lawi niyo amdamanyiza Yesu ngasunkulu mwe nyumba yakwe, bunga kulu dyawachisanya kodi na wantu watuhu wendagawakadya hamwenga nawo. 30 Mafalisayowamwenga na wahinya sigilizi wamwenga wabunga dya Mafalisayo wawagamba wanampinawa Yesu. “Ni mbwani mkudya na kunywa nawachisanya kodi hamwenga na wata masa?”

31 Yesu awahitula, “Wantu hewekulumwahawakunga mgangana, mna wadya wakulumwa.32Sizile kuwetanga wakuwoneka wedi weile, mnawadya wata masa wadahe kweila masa yawo.”

Mbuli ya kufungaMatayo 9:14-17; Mako 2:18-22

33 Wantu watuhu wamgamba Yesu, “Wanamp-ina wa Yohana wafunga kudya nkanana ziloz-ize na kumlombeza Chohile, na wanampinawa Mafalisayo nawo wadamanya seivyo, mnawanampina wako wadya na kunywa.”

34 Yesu awahitula, “Mwafanyanya kugambamwadaha kuwachinda wajeni wagonekwe kwenyinka wafunge wasekudya aho msozi acheihamwenga nawo? Havikudahika! 35Mnamazuwayeza umo msozi aneza kusigwa mgati mwawo,aho naho nawafunge.”

36 Yesu naho awagambila mligano uno, “Ha-hana mntu akutatula chilaka cha suche mpyana kuchisuma mwe suche isakale. Anadamanyaivyo, nabalange isuche impya, na chiya chi-laka che suche impya hachiivane neidya isucheisakale. 37 Seivyo hahana mntu akujela divaimpya mwemikwiji ya kale, kwaviya anadamanyaivyo, divai impya naitule idya mikwiji, divainaitikile hasi, mikwiji nayo naiwole vyabule.38 Mna divai mpya yawagila ijelwe mwe mikwijimihya! 39Naho hahanamntu naunge anywe divaimpya anaheza kunywa divai ya kale. Agamba,‘Idya divai ya kale ni yedi,’ vitendese.”

6Mbuli ya Zuwa dya KuhumulaMatayo 12:1-8; Mako 2:23-28

1 Zuwa dimwe dya Kuhumula Yesu nawanampina wakwe nawakajinka mwe nkondezo uhemba. Wanampina wakwe niyo wakongakuhasulamaiso, wayahugusa nemikono yawo, nakudya uhemba. 2 Mafalisayo wamwenga wauza,

“Ni mbwani mkudamanya mbuli ilemezwemwe sigilizi yetu kudamanywa mwe zuwa dyaKuhumula?”

3 Yesu awahitula, “Vino hamsomile viyaadamanyaga Daudi hamwenga na weyawe umonawana sala? 4 Yeye nakengila mwe nyumbankulu yaChohile, niyo aguhamigate ilavigwekwachausa cha Chohile na kuidya, niyo awapangilaweyawe. Naho Sigilizi zilemeza mntu yoyosekudya migate iyo, mna walavyantambiko du.”

5 Akajika Yesu awagamba, “Mwana ywa Mntunuyo Zumbe ywa Zuwa dya Kuhumula.”

Mntu aholomale mkonoMatayo 12:9-14; Mako 3:1-6

6 Mwe Zuwa tuhu dya Kuhumula Yesuaitaga kwe kuhinya mwe nyumba yo kuvikila.Mwe nyumba iyo mwendaga na mntu aholo-male mkono wakwe wa kulume. 7 WahinyaSigilizi wamwenga na Mafalisayo wamwenganawakazungula chintu chikunga chimhose Yesu,elo wamsinyisa hegu namhonye mntu yudyamwe Zuwa dya Kuhumula. 8 Mna kwaviya Yesunakamanya izifanyanyi zawo niyo amgambayudyamntumtamkono uholomale, “Souchimalehano.” Yudya mntu enuka niyo achimala hadya.9 Akaheza Yesu niyo awagamba, “Nawauzani,Sigilizi yetu yachunga chidamanye yedi heguyehiye mwe Zuwa dya kuhumula? Kuhonyaujima wa mntu hegu kukoma?” 10 Niyo ahitukana kuwakaula wantu woseni wendile hadya, niyoamgamba yudyamntu, “Chumiza umkonowako.”Naye niyo adamanya seivyo, mkono wakwe niyowahona.

11 Mna wadya wantu niyo wengilwa niyo we-hiwa wafanyanya wamtende chisimo chani Yesu.

Yesu asagula wasigilwa mlongo na waidiMatayo 10:1-4; Mako 3:13-19

12 Mwa amazuwa ayo Yesu akwelaga ko luguluakucheleza chilo chijima akamlombeza Chohile.13 Eze kuche, niyo etanga wanampina wakwe,na kusagula mlongo na waidi mgati mwawo, nakuwetangawasigilwa, 14Simoni yudya amwinkilezina dya Petulo na mlukolo ywakwe Andu-leya, Yakobo na Yohana, Filipo na Batolomayo,15MatayonaTomaso, YakobomwanaywaAlifayo,na Simoni akwitangwa Zelote, 16 Yuda mwanaywa Yakobo na Yuda Isikaliyote amhosize Yesu.

Yesu ahinya na kuhonya wantuMatayo 4:23-25

LUKA 6:17 68 LUKA 6:4217 Yesu eze asele kulaila ko lugulu hamwenga

na wanampina wakwe, wachimala hantu hachu-mile. Wanampina wakwe walozize. Fyo kuludya wantu walaile ntendele zose za Yudeya nawantu walaile Yelusalemu na mpwani ya Tilona Sidoni, 18 Wantu awo naweza kumwetegelezaYesu na kuhonywa manyonje yawo. Wadyawendile wakasulumizwa ni mpepo nchafu nawa-honywa. 19 Wantu wose nawakajeza kumkufya,kwa idya nguvu nendile ikalaila mndani mwakwena kuwahonya wose.

Chinyemi na usunguMatayo 5:1-12

20 Yesu kawasinya wanampina wakwe agamba,“Chinyemi china nyuwe wachiwa,kwaviya Useuta wa Chohile ni wenyu!21 Chinyemi china nyuwe mkulumwa nisala vino

haluse,kwaviya namwigute!Chinyemi china nyuwe mkwila vino haluse,kwa viya namseke!”

22 “Chinyemi china nyuwe chipindi wantuwakawaihiwani, na kuwalemela, na kuwahulu-tani, na kugambigwa mwiha, kwa chausa chaMwana ywa Mntu! 23 Mbwedani aho mbuliizo nazilaile, kwaviya mwikiwa ntunyo nkuluuko kwembingu. Kwaviya wadalahala wawowawadamanyizaga saivyo wawoni.”24 “Mna na mvimanye nyuwe mwi wagoli vino

haluse,kwaviya mhokela kale chinyemi chenyu!25 Namvimanye nyuwe mwigute vino haluse,kwaviya namtende na sala!Namvimanye nyuwe mkuseka vino haluse,kwaviya namwomboleze na kwila!

26 “Namvimanye nyuwe uneva wantuwakawatogolani, kwaviya wadalahala wawowatendaga saivyo wawoni wadanti.

Kuwaunga wankondoMatayo 5:38-48; 7:12a

27 “Mna nawagambilani nyuwemkunitegeleza,waungeni wankondo wenyu, wadamanyizenivyedi wadya wakuwehiwani. 28 Wajimbikeniwadya wakuwaligita, naho walombezezenikwa Chohile wadya wakuwadamanyiza yehiye.29 Uneva mntu anakutowa mwe funda imwe,mleke akutowe mwe funda ya kaidi nayo, nahouneva mntu anaguha inkazu yako, mwinkene shati nayo. 30 Mntu yoyose akukulombezachintu, naho mntu yoyose akukuhoka chintuchako, usekumgamba akuvuzize. 31 Saviya

mkungawantuwawadamanyizeni nyuwe nanywimuwadamanyize seivyo.

32 “Uneva mwa waunga wadya wakuwaun-gani awodu, ni mbwani mkunga mhokele nto-gozi? Kwaviya hata wata masa wawaunga wadyawakuwaunga! 33 Naho uneva mkawadamany-iza yedi wadya wakuwadamanyizani yedi, namhokele ntunyo yani? Kwaviya hata wata masawadamanya seivyo! 34 Naho uneva mwawakope-sha wadya mmanyize kugamba nawawaliheni, nimbwani mkunga mhokele ntogozi? Hata watamasa wawakopesha wata masa, wakatenda namsuhi wakulihwa chiyasi ichiya! 35 Mna nyuwewaungeni wankondo wenyu naho wadamany-izeni yedi, wakopesheni nahomsekwika fanyanyiza kuvuzizwa. Mkaheza namwinkigwe jelekokulu, na mtende chindedi wana wa ChohileMkulu ywa kwembingu Kwaviya uyo ni ywedikwa wantu wehiye hewena ntogozi. 36 Mtendewata mbazi saviya Tati yenyu ana mbazi.

Kuwakantila watuhuMatayo 7:1-5

37 “Mse kukantila watuhu, na Chohile nayehawakantile nyuwe, mse kuwalaha watuhu, naChohile naye hawalaheni, walekeileni watuhu,na Chohile naye nawalekeile nyuwe. 38Wenkeniwatuhu, na Chohile nawenkeni nyuwe. Kwaviyana mhimilwe chihimo chimemile na kusintwamwe mikono yenyu. Naho chihimo mkungamuwahimile watuhu nicho Chohile naajesezekuwahimila nyuwe.”

39 Yesu naye niyo awagambila mligano unoakawauza, “Tuntu hakudaha kumlongoza ntutumnyawe, anadamanya ivyo, wose waidi nawag-wele mwe bome. 40 Hahana mwanampinaakumjinka mhinya wakwe, mna chila mwanamp-ina umo akakomeleza mahinyo yakwe, natendesaviya mhinya ywakwe.

41 “Ni mbwani ukusinya kabasi kemwe ziso dyamlukolo ywako, mna hukuwona msomo wi mwediziso dyako? 42Hegu naudahe vivihi kumgambamlukolo ywako, ‘Hake, mlukolo ywangu, gojahuuse kabasi mwe diziso dyako,’ mna hukuwonamsomo wi mwe diziso dyako mwenye? Msonga-ganyi weye! Konga kuusa msomo wi mwe dizisodyakomwenye, nivyo naudahe kuwona pwilili nakudaha kuusa msomo wi mwe diziso dya mlukolomnyawo.

Mti na matunda yakweMatayo 7:16-20; 12:33-35

LUKA 6:43 69 LUKA 7:22

43 “Mti wedi haukweleka matunda yaihiye,naho mti wihiye haukweleka matunda yedi.44 Kwaviya chila mti umanyika kulawana namatunda yakwe ukweleka, wantu hawakwahatini mwe saka dya miwa hegu kutunda zabibumwe misongoma. 45 Mntu ywedi alavya yedikulaila mwe mpamba imwakwe, na mntu ehiyealavya yehiye kulaila mwe mpamba yakwe yambuli zihiye. Kwaviya mntu alonga chiyachimemile mo moyo wakwe.

Wazesi waidi wa nyumbaMatayo 7:24-27

46 “Ni mbwani mkunitanga, ‘Zumbe, Zumbe,’mna hamkudamanya yadya huwagambilani?47 Chila mntu akwiza kwangu na kwiva mbulizangu na kuzitimila, nani walagise ivyo eli. 48Uyokekela enga mntu, mo kuzenga nyumba yakwe,asimbisa na kwika msingi wakwe mwe luwe.Fula nkulu ize inye yabohola mo mto yaisingisainyumba iyo mna haisingisike, kwaviya izengwavyedi. 49Mnamntu yoyose akwiva izimbuli zanguakaleka kuzitoza aliganywa na mntu azengilenyumba mlanga mwe msanga hesimbile msingi,mazi ya bohole mwe mto yakeisingisa inyumbaiyo yagwa hasi, naho yabogozoka!”

7Yesu amhonya mtumwa ywa mkulu ywa

wankondo wa LumiMatayo 8:5-13

1 Yesu eze abinde kulonga yoseni yanokwa wantu, niyo aita Kapelinaumu. 2 Mkuluyumwenga ywa wankondo gana wa Chiluminana mtumwa amungise, mtumwa uyo nanimnyonje gaja. 3 Yudya mkulu eze eve mbuliza Yesu, niyo awasigila wadalahala wamwengawa Chiyahudi waite wakamlombeze akamhonyeumtumwa ywakwe. 4Weze wambwile Yesu, niyowamlombezesa, “Ichindedi mntu yuno aungigwaumwambize 5 kwaviya awaunga wantu wose,naho kachizengela nyumba yo kuvikila.”

6 Akaheza Yesu niyo ajesanya nawo. Ezeabule haguhi ne nyumba ya yudya mkuluywa wankondo, niyo yudya mkulu awasigilagawambuyaze kumgamba Yesu, “Zumbe, usek-wehosa kwiza kuno, kwaviya miye sikuwagilakukuhokela mwe nyumbangu. 7 Naho miyenami sikuwagila kwiza kwako. Mna longa ulosidu, na mtumwa ywangu nahone. 8 Kwaviyamiye mwenye nami ni mntu mta udahi, naho

nina wankondo we hasi yangu. Ninamgambayumwenga, ‘Hita!’ Naye aita, na ninamgambamtuhu, ‘So!’ Naye eza, na ninamgamba mtumwaywangu, ‘Damanya vino!’ Naye adamanya.”

9 Yesu eze eve ivyo niyo ehelwa, niyo ahituk-ila idifyo dya wantu dikumtimila na kugamba,“Nawagambilani, sinati kuwona uzumizi saunomwe isi yose ya Izulaeli!”

10 Wadya wantu wasigilwe wauya kukaya kwayudya mkulu na kumbwila mtumwa ywakwe ka-hona.

Yesu auyusa mwana mvyele afilwe ni mgosiwe11 Zuwa dikutimila, Yesu hamwenga na

wanampina wakwe waita he mzi ukwitangwaNayani. Fyo kulu dya wantu niyo dyawabasa.12Umowehaguhi ne nchili yo umzi, niyo kwa lailawantu wenule chimba cha mbwanga yumwengaendile ni mwana ichedu ywa mvyele afilwe nimgosiwe, na fyo kulu dyo mzi udya nendiledikamsindikiza yudya mvyele kokuhamba.13 Zumbe eze amwone uyo umvyele, niyo amfilambazi, na kumgamba, “Usekwila.” 14 Niyoasogela na kuditoza idijeneza, wadya wagosinawadinule niyo wachimala. Yesu agamba,“Mbwanga! Nakugamba, inuka!” 15 Yudyambwanga abanike enuka, ekala na kukongakulonga. Yesu amwigala kwa mami yakwe.

16Wantuwose niyowengilawoga na kumtunyaChohile. Niyo wagamba, “Muwoni mkulu kachi-lailamgatimwetu! Chohile keza kwambizawantuwakwe!”

17 Mbuli zino za Yesu zijenda mwe si yoseni yaYudeya na si zoseni zi mguhi.

Wasigilwa kulaila kwa Yohana Mta kubatizaMatayo 11:2-19

18 Wanampina wa Yohana niyo wamgam-bila Yohana izimbuli zino zose. Naye niyoetanga waidi mgati mwawo 19 na kuwasigila kwaZumbewakamuze, “Vinoweyenuyo alongigweniYohana kugamba neze, hegu chimgoje mtuhu?”

20 Weze wabule kwa Yesu, wamgamba,“Yohana Mta kubatiza kachisigila chize chikuzekugambaniweyenawize, hegu chimgojemtuhu.”

21 Chipindi ichiya Yesu nendile akawaho-nya wantu walozize wendile wanyonje na watampepo nchafu na kuwatenda mantuntu walozizewawone. 22 Ivyo Yesu awahitula wanampina,“Hitani mkamgambile Yohana yadya muwonena kwiva, mantuntu wawona, viwete wajenda,

LUKA 7:23 70 LUKA 8:2wadya wakuhuma matana walenguka, hewek-wiva weva, wabanike wauyuswa, na Mbuli Yediya Chohile yalongwa kwa wachiwa. 23 Chinyemichina wadya hewena nkama na miye!”

24 Wanampina wa Yohana weze wahalawe,Yesu niyo akonga kuwasimwila wantu mbuliza Yohana, “Umo mwitile kwenyika, namwitakusinya mbwani? Vino namwita kusinya nyasiikusingiswa ni mpeho? 25 Vino mlaila kusemkasinye mbwani? Mntu avikile suche zedi?Bule! Wantu wakuvika suche za chiseuta nahowekala wikazi wa chigoli we mwe nyumba zachiseuta! 26 Nigambilani, mwakusinya mbwanikuse? Muwoni? Chindedi,mnamuwona akujinkamuwoni. 27 Kwaviya Yohana nuyo alongigwemwa Mawandiko kugamba, ‘Chohile kagamba,nanisigile msigilwa ywangu akulongwele kuku-damanyiza sila.’ 28 Yesu ajendeleza kulonga,”Nawagambilani, “Yohana ni mkulu kujinka mntuyoyose elekwe ni mvyele. Mna mntu mdodokujinka wose mo Useuta wa Chohile ni mkulukujinka Yohana.”

29 Wantu wose weze weve ayo, na hatawachisanya kodi, niyo nawazumila wedi waChohile kwaviya na wakabatizwa ni Yohana.30Mna Mafalisayo hamwenga na wahinya Sigiliziwalemela kumwiva Chohile naho nawalemela ku-batizwa ni Yohana.

31 Yesu niyo ajendeleza kulonga, “Vino wantuwa dyelo nadaha kuwaliganya na mbwani? Wali-gana na mbwani? 32 Waligana na wana wekalehe gwilo. Bunga dimwenga dyagutila kwa tuhu,‘Chawachemelaga wila wa nyinka, mna hamwav-inaga! Chachemaga wila wa ndilo, mna hamwi-ile!’ 33YohanaMta kubatiza nakezahekudyanahohakunywa divai, mwagambaga, ‘Ana mpepo!’34 Mwana Mntu ezaga, naakadya na kunywa,niyo mwagamba, ‘Mkauleni yuno mntu! Aungisakudya, naho ni mkozi, mbuya ywa wachisanyakodi na wata masa!’ 35 Mna ubala wa Chohileuwoneka wedi naho wachindedi kwa wadyawoseni wakuuzumila.”

Yesu mnyumba mwa Simoni Mfalisayo36 Mntu yumwenga Mfalisayo amgoneke Yesu

mwe nkande ya chisingi. Niyo Yesu aita kwekaya ya Mfalisayo uyo, ekala na kudya. 37 Mwoumzi udya, nakuna mvyele mta masa. Kevakugamba Yesu naakadya mwe kaya ya Mfalisayouyo, ivyo aguha kasupa kamemilemavuta ya kup-wepweleka vitana. 38 Achimala haguhi na Yesukuno akaila, akachabaza iviga vya Yesu namesozi

yakwe. Niyo avifuta kwa fili zakwe, vikajika asesana kuvikuluguta mavuta. 39 Yudya Mfalisayo ezeawone ivyo, afanyanya mo moyo wakwe, “Unevachindedi mntu yuno nani muwoni, nakabunkulakugamba mvyele yuno akumtoza evivihi, naka-manya kugamba ni mta masa!”

40 Yesu amgamba Mfalisayo uyo, “Simoni,nonga hugambile chintu.”

Simoni niyo agamba, “Haya Mhinyi, nigam-bila.”

41 Yesu niyo akonga kulonga, “Nahana wantuwaidi wakopaga hela kulaila kwa mntu akukope-sha. Yumwenga nakakopa matundu maganamashano na mtuhu naye akopaga matundumilongo mishano. 42 Hahana adahile kulihamatundu ayo, ivyo yudya mntu awakopeshaganiyo awalekeila awagamba wose wasekumliha.Haluse ni yuhi namungise mgati mwa wadyawaidi?”

43 Simoni ahitula, “Nafanyanya kugamba niyudya alekeilwemta deni dyamatundu yalozize.”

Yesu amgamba, “Ni chindedi.” 44 Niyoamhitukila yudya mvyele na kumgamba Simoni,“Wamwona mvyele yuno? Siza mwe kayayako, huninkile mazi ya kuhaka iviga vyangu,mna mvyele yuno kanihaka iviga vyangu kwamesozi yakwe na kuvifuta kwa fili zakwe.45Hunihokele kwa kunisesa, mna yuno kukongelahadya nizile halekile kunisesa mwe viga vyangu.46Huukulugutemavutamtwiwangu,mnamvyeleuyu kakuluguta mavuta matana iviga vyangu.47 Nakugambila, kwaviya kausizwa masa yakweyalozize, ivyo naye aungisa. Mna mntu yeyosealekeilwe masa majeche naye aunga kidodo.”

48 Niyo Yesu amgamba yudya mvyele,“Kulekeilwa amasa yako.”

49 Wantu watuhu wekale mwe meza wakongakulonga wenye, “Yuno ni yuhi akudaha kulekeilamasa?”

50MnaYesu amgamba yudyamvyele, “Uzumiziwako ukuhonya. Jenda kwa utondowazi.”

8Wavyele nawakamwambiza Yesu

1 Akajika, Yesu katamba kwe mizi na kayakulonga Mbuli Yedi yo Useuta wa Chohile.Wanampina mlongo na waidi niyo waita naye,2 wavyele wamwenga wahonyigwe manyonjena kulavigwa mpepo ni Yesu nawo wawabasa.Wavyele awo wendaga ni Maliyamu akwitangwaMagidalena, yudya alavigwe mpepo nchafu

LUKA 8:3 71 LUKA 8:28mfungate, 3 Yona, mkaza Kuza endaga mkulumwe chitala cha Helode, Suzana, wavyele watuhuwalozize. Wavyele awo wajesezaga ugoli wawokumsankanila Yesu hamwenga na wanampinawakwe.

Mliganyo wa mhandiMatayo 13:1-9; Mako 4:1-9

4 Wantu wajendeleza kwiza kwa Yesu kulailachilamzi. Umo fyo kulu dyawantu dize didugane,Yesu nakasimwila mliganyo uno.

5 “Hendaga na mntu aitile kuhanda mbeyu.Umo akamyaga izimbeyu mwe nkonde,zimwenga zigwela mwe sila. Aho zijatwa, wadegewa kulanga nawo wazidya. 6 Izimwenga zigwelamwe luwe. Zize zikonge kuhota, zinyala kwaviyaulongo uswesa mazi. 7 Izimwenga zigwela mwemiwa, zikula hamwenga ne miwa, miwa niyoyazifintafinta. 8 Mbeyu ntuhu zigwela mweulongo wedi. Zakula na kweleka, chila imwengankanana gana.”

Yesu naye abindiliza, “Mta magutwi neve!”Vikuleka akuhinya kwa miliganyoMatayo 13:10-17; Mako 4:10-12

9 Wanampina wakwe wamuza Yesu mliganyouno ni mbwani, 10 Niyo ahitula, “Nyuweugubwilwa kumanya chinyele cho Useuta waChohile, mna kwa wantu watuhu vyalongwakwa miliganyo, chani wanasinya wasekuona,wanategeleza wasekukombaganya.

Yesu atambalisa mliganyo wa mhandiMatayo 13:18-23; Mako 4:13-20

11 “Mliganyo uno nikugamba, mbeyu ni Mbuliya Chohile. 12 Izimbeyu zigwelemwe sila zaligananawantuwakwivaMbuli ya Chohile, mnaMwavueza na kuiguhaMbuli iyomwemyoyo yawo chaniwasekuzumila na kukombolwa. 13 Izimbeyu zig-welemwe luwe zaligana nawantuwakwivaMbuliya Chohile na kuihokela kwa chinyemi, mna haik-wingila mwe myoyo yawo. Waizumila hadodo,mna wanajezwa waileka. 14 Izimbeyu zigwelemwemiwa ni mliganyo wa wantu wakwiva Mbuliya Chohile, mna wafintwa ni nkunto na ugoli nambwedo wamwe isi vyaleka wadunduga kwelekamatunda. 15 Izimbeyu zigwele mwe ulongo wedizaligana na wantu wakwiva Mbuli ya Chohile,waizumila na kuikamwemyoyo yawo, nahowait-oza kubula kweleka matunda.

Taa igubikwe mwe nyunguMako 4:21-25

16 “Wantu hawakuwasha taa na kuigubika nanyungu hegu kuika kwe divungu. Mna waikamnanga mwe chiya cha kwikiya taa, chani wantuwalangazwe umo wakengila mnyumba.

17 “Chochose chifisigwe nachilavyanywekung'aile, naho chochose chigubikwenachigubulwena kwikwa kung'aile.

18 “Elo msinyise, saviya mkwiva, kwaviya mtachintu nongezezwe, mna yudya hena chintu na-hokwe chiya ichidodo akufanyanya ananacho.”

Nine na walukolo wa YesuMatayo 12:46-50; Mako 3:31-35

19 Nine na walukolo wa Yesu wambasaga, mnahawadahile kumbwila kwa chausa che idifyo kuludya wantu. 20 Mntu yumwenga amgamba Yesu,“Mamiyako na walukolo wako wachimala heisewaunga wakuwone.”

21 Yesu awagamba wantu wose, “Mnala nawalukolo wangu ni wadya wakwiva Mbuli yaChohile na kuitimila.”

Yesu aikwahila nkung'untoMatayo 8:23-27; Mako 4:35-41

22 Zuwa dimwenga Yesu nakakwela mwengalawa hamwenga na wanampina wakwe. Niyoawagamba, “Chiteni ntendele ntuhu ye idiziwa.”Ivyo wakonga kwita. 23 Umo wendile mwengalawa wakaita, Yesu niyo agona ntongo. Ahonkung'unto nkulu yavumila mwe diziwa, niyoingalawa yakonga kumema mazi, woseni nawemwe chilozo chikulu. 24 Elo wanampina wakweniyo wamwinula wakamgamba, “Zumbe, Zumbe!Chafa!”

Yesu eze enuke, niyo akwahila idyainkung'unto na amawimbi ya mazi, niyo vyanyamala. 25 Niyo awagamba wanampina wakwe,“Uzumizi wenyu nuhi?”

Mnawehelwa na kogoha kunowakagambilana,“Yuno ni mntu ywani? Alonga na nkung'untonamawimbi navyo vyamwiva!”

Yesu ahonya mta mpepoMatayo 8:28-34; Mako 5:1-20

26 Yesu hamwenga na wanampina wakwe wa-jendeleza ne ntambo. Niyo wabula kwe isiya Gelasi imwe ntendele ntuhu ye diziwa dyaGalilaya. 27 Yesu eze alawe mwe ingalawa, niyoadugana na mntu kudya ko mzi yudya endagana mpepo. Mntu yudya nendile hakuvika suchekwa chipindi chitali, naho nendile hakwikalamwe nyumba, mna nakekala kwe zimbila. 28 Ezeamwone Yesu, kaguta kwa izwi kulu, kedula hasi

LUKA 8:29 72 LUKA 9:3mwe viga vya Yesu, na kugamba, “Yesu, MwanaChohile ekulanga! Waunga mbwani kwangu?Nakulombeza, usekusulumiza!” 29 Mntu uyonakalonga ivyo kwaviya Yesu kamlagiza mpeponchafu imlawe. Nkanana zilozize mpepo uyonakamwizila uyo, hatahegu wantu nawakamvu-gaila mntu yudya, nakanyinywa mikono yakwene viga vyakwe kwa minyolo, mna nakaikantaminyolo iyo, na mpepo nakamwigala kwe nyika.

30 Yesu amuza, “Zina dyako niweye yuhi?”Amhitula, “Zina dyangu nuyo ‘Nimiye Fyo’,”

nakahitula ivyo kwaviya nendile na mpepo ziloz-ize. 31Mpepo zamlombeza Yesu asekuzigala kwedibome hedina uhelo.

32 Nahana fyo dya nguluwe hajihi, dikadyahankanda he kagulu. Ivyo izimpepo zamlombezaYesu azigale zikengile mwe izinguluwe, naye azu-mila. 33 Ivyo mpepo zamlawa yudya mntu, niyozengila mwe izinguluwe. Idifyo dyose dye zingu-luwe digulukila ntendele ya kagulu kwe diziwa nakudidimila mwa mazi.

34 Wantu nawakadima izinguluwe weze wa-wone chilaile, niyo waguluka na kulonga izim-buli izo mo mzi na mwe zinkonde. 35 Wantuniyo waita wakakaule ni chibwani chilaile. Wezewabule kwa Yesu, wambwila yudya mntu alav-igwe mpepo kekala he viga vya Yesu, kavikasuche, na ana fanyanyi zakwe zedi. Niyo woseniwengila ni woga. 36 Wadya wawone imbuli idya,wawagambila wantu yudya mntu mta mpepoviya ahonyigwe. 37 Niyo wantu woseni wa siya Gelasi wamwunga Yesu aite kwaviya nawako-goha vidala. Ivyo Yesu engila mwe ngalawa nakuhalawa. 38 Yudya mntu alavigwe izimpepoamlombeza Yesu waitanye. Mna Yesu amgamba,39 “Uya kukaya naho ukawagambile wantu chiyaudamanyizwe ni Chohile.”

Yudya mntu niyo aita ko umzi wose, awagam-bila wantu viya adamanyizwe ni Yesu.

Mndele abanike na mvyele mnyonjeMatayo 9:18-26; Mako 5:21-43

40 Yesu eze auye kwe ntendele ntuhu ye diziwa,wantu wamhokela, kwaviya woseni nawakam-goja. 41 Akaheza niyo eza mntu yumwenga ak-witangwa Yailo, nani mntu mkulu mwe nyumbayo kuvikila. Kedula hasi mwe viga vya Yesu nakumlombeza aite kwakwe, 42 kwaviya mwanaweywa chiche ywe ichedu mta mihilimo mlongo namidi, na akabanika.

Umo Yesu akaita uko, fyo dya wantu nadikamfinta. 43Mgati mwawo nakunamvyele aku-lawigwa sakame kwa mihilimo mlongo na midi,alavyaga vyoseni ananavyo kwa wagangana,mna hahana hata yumwenga adahile kumhonya.44Mvyele uyo kalailamwedifyo hanyumahaYesunakukufya lepe dye suche yakwe, aho sakameniyo ileka kumlawa. 45 Yesu auza, “Sikufywa niyani?”

Chila yumwenga kalemela, niyo Petuloagamba, “Zumbe, wantu woseni wakuzungulukanakukufintafinta.”

46 Mna Yesu agamba, “Kuna mntu yumwengaanikufize, sibunkula kwaviya nguvu zinilawa.”47 Yudya mvyele kawona kugamba kabunkulwa,Elo eza akazingiza nakwedula hasi he viga vyaYesu. Mwa meso ya chila mntu, akamgambilaivyo vilekile akamkufya na vilekile kahonywaaho. 48Yesu niyo amgamba, “Mwanangu, uzumiziwako ukuhonya. Jenda na utondowazi.”

49 Umo Yesu achei akulonga mbili izo, msig-ilwa yumwenga eza kulaila kwa yudya mkulu ak-witagwa Yailo we nyumba yo kuvikila. AmgambaYailo, “Mwanawo kabanika,” “usekumjela kivu-zovuzo mhinya naho.”

50 Mna Yesu eze eve ivyo, amgamba Yailo,“Usekogoha, zumila du, nahone.”

51 Yesu eze abule kwe nyumba ya Yailo,haungile engile kunyumba na mntu mna Petulo,Yohana, na Yakobo, na tati ya mtu na mamiywa mwana. 52 Wantu wose nendile wakailanakulomboleza kwa chausa cho mwana. Yesuagamba, “Usekwila, mwana habanike katakuton-gomala du!”

53 Wose niyo wamseka, kwaviya nawamanyakugamba kabanika. 54 Mna Yesu niyo amtozaumkono na kumwitanga kwa izwi, “Chimala,mwanangu!” 55 Muye wakwe umuwiya, niyoachimala ahadya, Yesu niyo awaunga wamwinkechintu cha kudya. 56 Welesi wakwe weheleswa,mna Yesu kawalagisa wasekugambila mntuyeyose chilaile.

9Yesu awasigila wanampina Mlongo na waidiMatayo 10:5-15; Mako 6:7-13

1 Yesu awetanga hamwenga wanampinamlongo na waidi niyo awenka nguvu za kugulusampepo na udahi wa kuhonya manyonje. 2 Niyoawasigila kulonga Useuta wa Chohile na kuhonyawanyonje, 3 akawagamba, “Msekuguha chochose

LUKA 9:4 73 LUKA 9:33

mwe ntambo yenyu, msekuguha nkome, hegumkwiji hegu nkande hegu hela, naho hatasuche mbili. 4 Hohose mkuhokelwa, ikalaniumo mnyumba kubula mumlawe mo mzi uwo,5 hohose hemkuhokelwa, halaweni houmzi uwo,mpugute tifili mwe viga vyenyu vitende ukuzikwawo.”

6 Wanampina niyo wajinka mwe vijiji waka-longa Mbuli yedi nakuhonya wantu chila hantu.

Mkanganyo wa HelodeMatayo 14:1-12; Mako 6:14-29

7 Helode, chilongozi wa Galilaya eze eve mbulizoseni nazikalaila, kazaganywa vidala, kwaviyawantu wamwenga nawakagamba kugambaYohana Mta kubatiza kauyuka. 8Watuhu nawak-agamba Eliya kalaila, watuhu nawakagambayumwenga mwa wawoni wa chikale kauyuka.9 Helode agamba, “Sikanta umtwi wa Yohana,mna yuno mntu ni yuhi hwiva izimbuli zino?”Niyo ajendeleza kujeza kumwona Yesu.

Yesu alisa Fyo KuluMatayo 14:13-21; Mako 6:30-44; Yohana 6:1-14

10 Wasigilwa weze wauye niyo wamgambilaYesu chila chintu wadamanye. Niyo ahalawanawo, waita wenye kwe mzi ukwitangwa Beti-saida. 11 Idifyo dya wantu dize dive imbuliiyo, niyo wamtimila. Kawahokela, alonga nawombuli za Useuta wa Chohile, nakuhonya wadyawaungile kuhonywa.

12 Umo zuwa dikakonga kuswa, wadyawanampina wakwe mlongo na waidi wambasanakugamba, “Lagana nawanowantu chani waite,kwe imizi na kwezinkonde zimjihi wakalondenkande na hantu ha kugona kwa viya hano chilihechedu.”

13 Mna awagamba “Wenkeni nyuwe wenyechintu cha kudya.”

Wahitula, “Chinanayo ni migate mishano nawasamaki waidi. Waunga chikagule nkande yafyo jima?” 14 Nahana wantu wakubula maganamilongo mishano

Yesu awagamba wanampina wakwe, “Wagam-beni wantu wekale mwe mabunga ya wantu mi-longo mishano shano.”

15 Wanampina weze wabinde kudamanya niyowantu wekale hasi, 16 Yesu niyo aiguha idya imi-gate mishano na wadya wasamaki waidi, asinyakulanga, amjimbika Chohile, aibesula, awenkawanampina wawasangile wantu. 17 Woseni

wadya niyo weguta, wanampina walogota ntan-gulu mlongo na mbili za viya visigazwe.

Kweila kwa Petulo kwa YesuMatayo 16:13-19; Mako 8:27-29

18 Zuwa dimwenga umo Yesu akamlombezaChohile echedu, wanampina wambasa. Awauza,“Idifyo dyanigamba miye ni yuhi?”

19 Wamhitula “Wamwenga wagamba wiYohana Mta kubatiza, watuhu wagamba wiEliya, watuhu nawo wagamba wiyumwenga ywawawoni wa chikale kauyuka.”

20 Awauza, “Nanywi mwagaze?, Mwanigambamiye ni yuhi?”

Petulo ahitula, “Wi Kulisito ywa Chohile.”Yesu asimwila masulumizo na file yakweMatayo 16:20-28; Mako 8:30-9:1

21 Yesu niyo awalemeza wasekumgambilamntu yoyose imbuli iyo. 22 Alonga naho kwawo,“Mwana ywa Mntu aungigwa asulumizwe nakulemelwa ni vilongozi wadalahala na mlavyan-tambiko mkulu na wahinya Sigilizi. Nakomwe,mna mazuwa matatu yakutimila nauyuke.”

23Niyo alonga kwawoseni, “Yoyose akunga an-itimile aungigwa elemele, aguhe msalaba wakwechila zuwa, nakunitimila. 24 Kwaviya yoyoseakunga ahonyeujimawakwenawaze,mnayoyoseakunga awaze ujima wakwe nauhonye. 25 Kunawedi wani kwamntu kuhokela isi njima, mna ahoaza ujima wakwe? 26 Mntu ananiwonela soni naamahinyo yangu, Mwana ywa mntu naye nam-wone soni umo akeza mo ukuka wakwe na Ukuluwa Tate na wandima wa kwembingu wakukile.27 Nawagambilani chindedi, watuhu hano hawa-banike kubula wauwone Useuta wa Chohile.”

Mwili wa Yesu wahitukilaMatayo 17:1-8; Mako 9:2-8

28 Mazuwa mfungate eze alonge mbuli izo,Yesu awaguha Petulo na Yohana na Yakobo niyowaita he kagulu kumlombeza Chohile. 29 Umoakalombeza, uso wakwe uhitukila, suche zakwenazo niyo zang'alisa. 30 Aho wantu waidi nawe-hadya wakasimwila naye. Nani Musa na Eliya,31wantu waidi Musa na Eliya walaila wakaonekamgati mo langazi wo ukuka ukulaila kwem-bingu. Nendile wakalonga na Yesu mwa yadyanayamlaile kudya Yelusalemu. Chani achintizeyawandikwe mwakwe. 32 Petulo na weyawenawadotwa ni ntongo, mna niyo wenuka naku-wona ukulu wa Yesu na wantu waidi wachimalenaye. 33 Wadya wantu weze wamwase Yesu,

LUKA 9:34 74 LUKA 9:61

Petulo amgamba, “Zumbe, utana wani uno wi-hano! Nachizenge mahema matatu, dimwengadyako, dimwenga dya Musa na dimwenga dyaEliya.” Hamanyaga vitendese chiya akutamwila.

34 Iviya akajendeleza kutamwila, ingu dyalailana kuwagubika kwa chizuli chakwe, wanampinawogoha umo idingu dikawezila. 35 Izwi dyevikakulaila mwe dingu, “Yuno nuyo Mwanangu, nis-agule mwetegelezeni!”

36 Idizwi dize dinyamale, wamwona Yesuichedu. Wanampina wanyamala kusimwila im-buli ino, chipindi chiya hawamgambile yoyosechochose wawone.

Yesu amhonya mwana mta mpepoMatayo 17:14-18; Mako 9:14-27

37 Zuwa ditimile Yesu na wadya wanamp-ina watatu wasela kulaila kwa kagulu, fyo kuludyadugana na Yesu. 38 Mntu yumwenga agutakulaila mwe difyo, “Mhinya! Nakulombeza,msinye mwanangu echedu! 39 Mpepo nchafuinamwingila aho atula lwasu, kuno yamgwisachifutu, malovu nayo yalawa mo mlomo, ijen-deleza kumlumiza naho haikunga kumlekela aite!40 Nawalombezaga wanampina wako waiguluse,mna waidunduga.”

41 Yesu ahitula, “Nyuwe lweleko helwikumzu-mila Chohile naho lwagile! Nanikale nanyuwekubula ini? Nanikale na nyuwe kubula ini?”Niwajijimizeni kubula ini? Niyo amgamba yudyamntu, “Mlete mwawo hano.”

42 Umo yudya mbwanga akeza, mpepo nchafuimgwisa hasi nakumjela chifutu. Yesu aikwamilaimpepo iyo, amhonya umbwanga, nakumvuzakwa tatiyakwe. 43 Wantu woseni wehelwa moudahi mkulu wa Chohile.

Yesu asimwila naho mbuli ye file yakweMatayo 17:22-23; Mako 9:30-32

Wantu nawechei wehelwa kwa chila chintunaakadamanya Yesu, umo alongaga kwawanampina wakwe, 44 “Mnasekujala chino hunganilonge nanywi! Mwana ywa Mntu nenkizwemo udahi wa wantu.” 45 Mna wanampinahawakombaganye mbuli iyo manakwe ni mb-wani. Naifiswa kwawo chani wasekuikomba-ganya, naho nawakogoha kumwuza mwe mbuliiyo.

Mkulu kujinka woseni ni yuhi?Matayo 18:1-5; Mako 9:33-37

46 Malosano yakonga mgati mwe wanampinawakauzana ni yuhimkulu kujinka woseni. 47Yesuniyo abunkula viya nawakafanyanya mwe my-oyo yawo, ivyo aguha mwana, amchimalisa han-kanda hakwe, 48 nakuwagamba, “Yoyose akungaamhokele mwana yuno mwe zina dyangu, ani-hokela miye, naho akunihokela, iviya amhokelayudya anisigile. Kwaviya yoyose wa hasi mwenyuwose nuyo mkulu kujinka woseni.”

Yoyose hekuhingana nanyuwe ni kwa chausachenyu

Mako 9:38-4049 Yohana alonga, “Zumbe, chiwona mntu

akugulusa mpepo kwa zina dyako, niyochamgamba aleke, kwaviya hemwe dibungadyetu.”

50 Yesu niyo awagamba, “Msekumlemeza,kwaviya yoyose ehamwenga na nyuwe nimnyenyu.”

Wantu wa Samaliya walemela kumhokela Yesu51 Chipindi chikasogela umo Yesu naguhigwe

kwigalwa kwembingu, kaviwona akonge ntambokubula Yelusalemu. 52 Kasigila wantu wamlong-weile, waitile kwe kaya ya Samaliya kumdamany-iza chila chintu kwa chausa chakwe. 53 Mnawantu wo mzi udya hawamhokele, kwaviya nipwilili kugamba emwentambokwitaYelusalemu.54 Umo wanampina Yohana na Yakobo weze wa-wone vino, wagamba, “Zumbe waunga chisigilemoto kulaila kwembingu uwabalange?”*

55 Mna Yesu niyo awahitukila na kuwakwahila.56Wakaheza waita kwe mzi mtuhu.

Wakunga watende wakumtimila YesuMatayo 8:19-22

57 Umo wakajenda mwe isila, mntu yumwengaamgamba Yesu, “Nahutimile hohose ukungawite.”

58 Yesu amgamba, “Mauzi yana mabome,wadege nawo wana masasa, mna Mwana ywaMntu hana hantu hekugona.”

59 Amgamba mntu mtuhu, “Nitimila.”Mna yudya mntu agamba “Zumbe, ndaku-

nileka nuye hamhambe tate.”60 Yesu ahitula, “Waleke wabanike wahambe

wabanike wawo. Wite ukalonge Useuta waChohile.”

61 Mtuhu naho agamba, “Zumbe, nahutimile,mna ndakunileka nite halage kukaya kwangu.”

* 9:54 Mawandiko matuhu wajeleka saviya adamanyaga Eliya.

LUKA 9:62 75 LUKA 10:2762 Yesu amgamba, “Yoyose akukonga ku-

toza jembe niyo ajendeleza kusinya kunyumahakuwagila ko Useuta wa Chohile.”

10Yesu awasagula milongo mfungate na waidi

1 Eze yajike ayo, Zumbe niyo asagula wantuwatuhu milongo mfungate na waidi. Awasig-ila waididi wamlongwele kujinkila chila mzina chila hantu endile uyo mwenye nakaungaaite. 2 Awagamba, “Ulozo utendesa, mnawata kuvuna ni wajeche. Mlombezeni Zumbeywenkonde egale wavuni mwe nkonde yakwe.3 Hitani! Mkaulise nawasigilani saviya ngotomgatigati mwe mauzi. 4 Msekwinula hela hegumkwiji hegu vilatu, naho msekumlamsa mntuyoyose mwe sila. 5 Mkengila mwe nyumba,kongani kugamba, ‘Utondowazi utendeke mwenyumba ino.’ 6 Uneva akwikala umo ni mntuakunga utondowazi, utondowazi wenyu neikalehamwenga nauyo, hegu bule, ndamsa yenyuyo utondowazi ne iwawiyeni wenye. 7 Ikalanimwe nyumba iyo, mkadya na kunywa vyovyose wakuwenkani, kwaviya wandima waugwawenkigwe maliho yawo. Msekujenda jenda ku-laila nyumba imwenga kwita ntuhu. 8 Mkengilemwe mzi wowose niyo wantu wawahokeleni,dyani viya wakuwenkani, 9 honyani wanyonjewe mo mzi uwo, naho wagambeni wantu wauko, ‘Useuta wa Chohile wiza haguhi henyu.’10 Mna mkengila mwe mzi niyo hamhokelwe,fosani mo lwazo kuno mkagamba, 11 ‘Hata tifilidikulaila mo mzi wenyu dimamatile mwe vigavyetu chadikung'untila mwenyu. Mna mkum-buke kugamba Useuta wa Chohile wiza haguhihenyu!’ 12 Nawagambilani chindedi kugambamwe dizuwa dyo kukantilwa ni Chohile mzi uwonawafile mbazi kujinka mzi wa Sodoma!

Mizi heikumzumilaMatayo 11:20-24

13 “Nauluwone weye, Kolazoni! Nauluwoneweye mzi wa Betisaida! Uneva mpituko zi-damanywe kwenyu zadamanywe uko Tilo naSidoni, wantu wa uko na weila chikale, wavalasuche za majuniya, na kwehaka maivu, kulagisakugamba waleka masa yawo! 14 Chohile nawafilembazi Tilo na Sidoni mwe dizuwa dyo kukantilwakujinka kwenyu. 15 Na kwachausa chako weyeKapelinaumu! Waunga wekweze wenye kwem-bingu? Naudulwe hasi kwe bome hedina uhelo!”

16 Yesu alonga kwa wanampina wakwe,“Akuwategelezani nyuwe anitegeleza miye,na akuwalemelani nyuwe anilemela miye, naakunilemela miye amlemela yudya anisigile.”

Kuya kwa wadya milongo mfungate na waidi17 Wadya wantu milongo mfungate na waidi

wauya weleleswa vidala. Wagamba, “Zumbe,”“hata mpepo zichiva hadya chize chizikwahilekwe dizina dyako!”

18 Yesu niyo awahitula, “Simuwona Shetaniakagwa kulaila kwembingu saviya lumwemwe.19 Tegelezani! Siwenkani udahi, chani mdahe ku-jata nyoka na visuse na nguvu zose za kumhudayudya mwihi, naho hahana chikunga chiwalu-mize. 20 Hata ivyo msekwelelwa kwaviya mpepozawevani, mna mwelelwe kwaviya mazina yenyuyawandikwa kwembingu.”

Yesu elelwaMatayo 11:25-27; 13:16-17

21 Mwe chipindi ichiya Yesu niyo amemezwachinyemi kwa udahi wa Muye Ukukile, niyoagamba, “Tate, Zumbe dya kwembingu ne isi!Nakuhongeza kwaviya mbuli ufisize kwa wantuwata ubala na umanyi. Kuzivugula kwa wadodo.Heye Tate, zose izo ni kulawana neivyo vikuwag-ile.

22 “Tate kaninka vintu vyoseni. Hahanaakumanya Mwana ukaleka Tate, naho hahanaamanyize Tate ukaleka Mwana na yoyose yudyaUmwana akunga amlagise kwakwe.”

23 Akaheza Yesu niyo awahitukila wanamp-ina wakatenda wechedu, awagamba, “Watogolweni wantu wakuwona mbuli ziya mkuziwona!24 Nawagambilani kugamba wawoni na maseutawalozize nawakaungisa wayawone yadya mkuya-wona nyuwe, mna hawayawone, nakuyeva yadyamkwiva, mna hawayevile.”

Mliganyo wa Mfambazi ywedi25Akahezamhinya yumwenga ywa Sigilizi niyo

achimala amuza Yesu kwa kumjeza. Akamuza,“Mhinya,” “naungwa nitende mbwani chani ni-hokele ujima wa mazuwa yose?”

26 Yesu amhitula, “Iwandikwa mbwani mweSigilizi? Wamanya mbwani ukaisoma?”

27 Yudya mntu ahitula, “ ‘Munge ZumbeChohile ywako kwa moyo wako wose, kwa muyewako wose, hamwenaga na nguvu zako, na kwafanyanyi zako zose,’ ” naho “ ‘Munge mnyawosaviya ukweunga we mwenye.’ ”

LUKA 10:28 76 LUKA 11:1528 Yesu ahitula, “Kuhitula vikungwa,”

“damanya ivyo nawe nawikale.”29 Mna yudya mhinya Sigilizi nakaunga

awoneke ywedi, niyo amuza Yesu, “Mnyangu niyuhi?”

30 Yesu ahitula, “Handaga na mntu yumwengaakulaila ko mzi wa Yelusalemu akasela kwitaYeliko mwesila adugana na wapolaganyiwamhuta, niyo wamwasa ehaguhi na kubanika.31 Niyo kwalaila mlavyantambiko yumwenganakajinka mwe sila idya, mna eze amwone yudyamntu, niyo ajinkila mnkanda. 32 Seivyo Mlawiyumwenga naye kabula aho, kajinka nakumsinyayudya mntu, niyo ajinkila mnkanda. 33 MnaMfambazi yumwenga endile akatamba mwe silaiyo kabula hayudya mntu, naye eze amwone,moyo wakwe wingilwa ni mbazi. 34 Amsogeila,amwitila mavuta na divai mwe zinkwenje zakwena kumzingiliza katambala, niyo amkwezamnanga mwe mpunda yakwe amwigala mwenyumba ya kufikila wajeni, na kumuuguza.35 Zuwa ditimile alavya matundu maidi yahela nakumwinka yudya msinya idya inyumba.Amgamba yudya msinya inyumba, ‘Msinye,’ umohaogola nanuye ne sila ino, ‘nahulihe chochoseukunga ujeseze mo kumsinya,’ ”

36 Yesu niyo amuza yudya mhinya Sigilizi,“Mwezifanyanyanyi zako, niyuhi mwa wanowatatu amwonele mbazi yudya mntu atoigwe nawapolaganyi?”

37 Yudya mhinya sigilizi amhitula, “Ni yudyaafile mbazi.”

Yesu ahitula, “Jenda, naho, na ukadamanyesaivyo.”

Yesu awatalamkila Masa na Maliyamu38 Umo Yesu na wanampina wakwe we mwe

ntambo, kengila mwe mzi umwenga kudyana kuna mvyele yumwenga akwitagwa Mathakamhokela mwe nyumba yakwe. 39Masa na analumbudye akwitagwa Maliyamu ekale hasi mweviga vya Zumbe na kwetegeleza mahinyo yakwe.40 Matha endaga na ndima zilozize mnyumba,ivyo kambasaYesuna kumgamba, “Zumbe, huku-viwona vino lumbu dyangu anasize nisankaneichedu? Mgambe eze anambize!”

41 Zumbe amhitula, “Matha, Matha! Wan-gadika na kwevinya mwe mbuli zilozize,42 mna kuna chintu chimwenga du chikungwa.Maliyamu kasagula chintu chikungiswa, na chiyahahana mntu namhoke.”

11Mahinyo ya Yesu mwe Kumlombeza ChohileMatayo 6:9-13; 7:7-11

1 Zuwa dimwenga Yesu nakalombeza hantuhamwenga. Eze abinde, yumwenga mwewanampina wakwe amgamba, “Zumbe, chihinyekumlombeza Chohile, saviya Yohana awahinyagawanampina wakwe.”

2 Yesu awagamba, “Mkalombeza, gambanivino,‘Tate,Zina dyako ditunywe,Useuta wako wize.3 Chinke nkande yetu ya chila zuwa.4 Chilekeile masa yetu,kwaviya suwe chawalekeilawadyawachidamany-

ize vihihe.Naho usekuchijela mwe majezo.’ ”

5 Niyo Yesu awagamba wanampina wakwe,“Fanyanyani yumwenga mgati mwenu aitekukaya kwa mbuyaye chilogati nakugamba,‘Mbuyangu, nikopesha migate mitatu. 6 Kwaviyasizilwa ni mbuyangu emwentambo mna sinankande yoyose ya kumwinka!’ 7 Fanyanyambuyayo akuhitula kulaila kunyumba, ‘Usekunilonda ulosi! Lwivi luvugalwa kale, miyehamwenga na wanangu chimwe zisazi. Siku-daha kwinuka hwinke chochose.’ 8 Ni vyedi,chikutimila ni chihi? Nawagambilani kugambahata hegu henuke nakukwinka umgate kwaviyawi mbuyaye, mna nenuke na kukwinka vyoseniukunga kwaviya huna soni kujendeleza ku-lombeza.

9 “Na ivyo nalonga kwenyu, lombeza,nauhokele, londa, namwinkwe, towani hodi,na uvugwilwe ulwivi. 10 Kwaviya woseniwakulombeza nawahokele, wadya wakulondanawenkwe, lwivi nalwo naluvugulwe kwa yoyoseakutowa hodi. 11Mwana anamlombeza tatiyakwesamaki, togola namwinke nyoka siyo samaki?12 Hegu wamwinka chisuse uneva kalombezatagi? 13 Wihi wenyu mnanawo, mvimanyakuwenka wana wenyu vintu vyedi. Haluse chi-himo chani Tati yenyu ywa kwembingu na wenkeMuye Ukukile kwa wadya wakumlombeza!”

Yesu na BaizebuliMatayo 12:22-30; Mako 3:20-27

14 Yesu nakagulusa mpepo heikulonga, mpepoize ite, yudya mntu niyo akonga kulonga. Idifyodyehelwa, 15 mna wantu wamwenga wagamba,

LUKA 11:16 77 LUKA 11:42“Ni Belizebuli, mkulu ywa mpepo, amwinkileudahi wa kuzigulusa.”

16 Watuhu nawakaunga wamhime Yesu, ivyowamlombeza awadamanyize vilagiso kulagisakugamba udahi wakwe ulaila kwembingukwa Chohile. 17 Mna Yesu nakamanya viyanawakafanyanya, ivyo awagamba, “Wantu wauseuta wowose wakalemana wowo wenye useutauwo naugwe. Naho wantu wa lukolo lumwengawakalema wowo wenye, lukolo ulo lwagwa.18 Ivyo uneva useuta wa Shetani wepangawenye mwe mafyo yakutowana, nawikale vivihi?Mwagamba Nagulusa mpepo kwaviya Belizebulianinka udahi wa kudamanya ivyo. 19 Unevanagulusa mpepo kwa udahi wa Belizebuli, ivyowantu we difyo dyenyu wazigulusa kwa udahiwayuhi? Wantu awo nawawone kwa sila yantendwa zawo kugamba nyuwe mkantilwa!20 Sivyo, nagulusa mpepo kwa udahi wa Chohile,vino vyalagisa kugamba Useuta wa Chohile wizakale kwenyu.

21 “Mntu mta nguvu, akadima ikaya yakwekwa viziha, ugoli wakwe wose wikala mpeho.22 Mna mta nguvu kumjinka aneza nakumtowa,ataha viziha vyakwe na ananavyo nakuvilavyaviya abaile.

23 “Yoyose hehamwenga namiye ahigananamiye, yoyose hekunambiza kuchisanya amwa-ganisa.

Kuya kwa MpepoMatayo 12:43-45

24 “Mpepo nchafu ikamlawa mntu, yatambamwe si nkavu ikalonda hantu hakuhumula. Un-eva inalonda haiwone, yelongela, ‘Nanuye kwenyumba yangu.’ 25 Ivyo yauya nakubwila in-yumba ihagilwa na kuhambwa. 26 Akaheza ya-halawa yakuguha mpepo ntuhu zihise mfungatekujinka yoyo yenye, niyo zeza nakwikala aho.Vyoseni vikaheza, yudya mntu nalumiswe ku-jinka ivyo neli aho nkongo.”

Chinyemi cha chindedi27 Yesu eze alonge vino, mvyele yumwenga

alaila kulonga mwe diya idifyo nakumgamba,“Chinyemi chivivihi cha mvyele akwelekenakonkeza!”

28 Mna Yesu ahitula, “Iviya, chinyemi chivivihikwa wadya wakwiva mbuli ya Chohile nakuitim-ila!”

Kunga mpitukoMatayo 12:38-42

29 Umo wantu wamemile wamzunguluke Yesu,kajendeleza kulonga, “Wantuwa dyelo wanawihiwi vivihi! Waunga vilagiso, hawenkigwe yoyosemna mpituko ya Yona. 30 Mwe ivyo kugambamuwoni Yona nani chilagiso kwa wantu wa Ni-nawi, ivyo Mwana ywa Mntu natende chilagisokwa wantu wa dyelo. 31Mwe dizuwa dyo kukan-tila Seuta ywa chivyele ywa Sheba nachimalenakuwalaha wantu wa dyelo, kwaviya atambagakulaila kwe isi yakwe kwita kwetegeleza milosiya chimanyi ya Seuta Sulemani, naho nawagam-bilani hano hana mkulu kumjinka Solomoni.32Mwe dizuwa dyo kukantilwa wantu wa Ninawinawachimale hamwenga na wantu wa dyelo nakuwalahani, kwaviya weilaga masa yawo wezewamwive Yona akalonga, naho nawagambilanichindedi hanohana yudyamkulu kumjinkaYona!

Ulangazi wa mwiliMatayo 5:15; 6:22-23

33 “Hahana akuwasha taa niyo aifisa he ntan-gulu hegu kuika hasi hedivungu, Mawandikomatuhu hayana hegu kuika hasi hedivungu. Mnaaika he chiya cha kwikiya taa, chani wantu wa-wone ulangazi umo wakengila. 34 Meso yakoyekala saviya taa kwachausa cho mwili. Unevameso yako ni yedi, umwili mjima niwedi, mnahegu meso yako sayo yedi, umwili wako mjimanautende nachiza. 35 Haluse, kaulisa kugambaulangazi wi mwako unase kutenda chiza. 36 Ivyouneva umwili wako mjima niwedi, naung'ailemazuwa yoseni, saviya taa ikulangaza na ulangaziwakwe.”

Yesu Akantila Mafalisayo na Wahinya SigiliziMatayo 23:1-36; Mako 12:38-40

37 Yesu eze akomeleze kulonga, Falisayoyumwenga amgonekaga akadye hamwenga naye,ivyo kengila nakwikala hasi kudya. 38 Falisayouyo nakehelwa eze awone kugamba Yesuhahakile henati kudya. 39 Ivyo Zumbe amgamba,“Kaula, nyuweMafalisayomwelengusa kusemwevyampana sahani,mnamndanimwenyummemawihi na finju. 40 Wahezi nyuwe! Suyo Chohileadamanye kuse naho nuyo adamanye mndani?41 Mna lavyani viya vimwevyampa vyenyu nasahani kwa wachiwa, chila chintu nachitendechilenguka kwachausa chenyu.

42 “Namluwone nyuwe Mafalisayo! Mwamlav-iza Chohile fungu dya mlongo dya wabwangavintu saviya nkande na chila mboga zesimile,mna mwabela wedi wa Chohile. Mbuli saizo

LUKA 11:43 78 LUKA 12:17nizo nendile mkaungwa mzitozese mkaleka ku-jala ntuhu.

43 “Namluwone nyuwe Mafalisayo! Mwaungavigoda vikigwe koso mwe nyumba zo ku-vikila nakulamswa kwa ntunyo mwa magwilo.44 Namluwone! Mwi saviya mbila hezikuwonekana zikujendelwa ni wantu hewekuvimanya.”

45 Yumwenga mgati mwa wahinya Sigiliziamgamba, “Mhinyi, kwa kulonga ivyo, wachihu-luta suwe naswi!”

46 Yesu ahitula, “Naho namluwone nyuwewahinya Sigilizi! Mwaika mizigo mwe migongoya wantu heikwinulika, mna nyuwe wenye ham-chuluse kadole kuwambiza kwinula imizigo iyo.47 Namluwone! Mwadamanyiza wawoni mbilazedi wadya wawoni wakomigwe ni wadalahalawenyu. 48 Nyuwe wenye mwaukula kugamba,kuzumila wababa zenyu, kwaviya wowo wawako-maga wadya wawoni, niyo mwazenga izim-bila zawo. 49 Kwachausa chino Umanyi waChohile wagamba, ‘Nanisigile kwenyu wawoni nawasigilwa, nawakome wamwengamgati mwenyunawawasulumize watuhu.’ 50 Ivyo wantu wachipindi chino nawakantilwe kwa ukomi wa wa-woni woseni wakomagwa kukongela uumbi weisi, 51 Kukongela ukomi wa Habili kubula ukomiwa Zakaliya, akomigwe hagati he Nyumba yaChohile mwe nchanja yo kulaviza ntambiko naHantuHakukile. Chindedi nawagambilani, wantuwa chipindi chino nawakantilwe kwachausa chawoseni!

52 “Namluwone wahinya Sigilizi! Mtozadikomwelo dikuvugula ulwivi lwe nyumba youmanyi, nyuwewenye hamwingilemndani, nahomwahiga wadya wakujeza kwingila mndani!”

53 Umo Yesu akahasa hadya hantu, wahinyaSigilizi na Mafalisayo wakonga kumvinya kwausungu nakumuza mbuli zilozize, 54 wakajezakumtegela wamgwile akalonga chintu chihiye.

12Mwiko kwa wasongaganyiMatayo 10:26-27

1 Umo milongo mlongo ya wantu wamemilehamwenga kubula wajatana, Yesu niyo akongakulonga na wanampina wakwe, “Msinyisemahinyo ya Mafalisayo kugamba ni wasonga-ganyi.” 2 Hahana chintu chochose chifisigwenachiswese kubunkulwa, naho hahana chinyelenachiswese kumanywa. 3 Kwaivyo, chila mchi-longile mwe chiza nachivike nomsi, naho mbuli

zozose na mtakalisane mwi wenye mwe chumbanazimpwinkulwe namlonge kulaila kwedigulu.

WakogohigwaMatayo 10:28-31

4 “Nawagambilani, wambuya zangu, mseku-wogoha wadya wakudaha kukoma umwili mnahawakudaha kudamanya chochose chihise.”5 Naniwalagiseni yudya mkungwa mumogohe,mwogoheni Chohile, yudya, akaheza kukoma,nuyo mta udahi wa kumdula mntu kwe bomehedina uhelo. Chindedi nawagambilani, nuyomkungwa mumogohe!

6 “Togolani! Wadege washano hawakutagwakwa matundu maidi? Naho hahana yumwengaakujalwa ni Chohile.” 7Mna hata fili zimwemitwiyenyu ziwazwa. Elo msekogoha, nyuwe mnayombe kujinka wadege walozize!

Kumhitukila Chohile na kumlemela Yesu.Matayo 10:32-33; 12:32; 10:19-20

8 “Nawagambilani kugamba kwa wadya waku-longa mwa wantu kugamba we kwangu, Mwanaywa Mntu nawadamanyize ivyo mwa meso yawandima wa kwembingu wa Chohile. 9 Mnawadya wakunilemela mwa wantu, Mwana ywaMntu nawalemele mwa meso ya wandima wakwembingu wa Chohile.”

10 “Mntu yoyose akusimwila vihiye mwaMwana ywa Mntu adaha kulekeilwa, mna chilamntu akuhuluta Muye Ukukile halekeilwe.”

11 “Umo wakawegala mkalahwe mwe nyumbazo kuvikila hegu mwa meso ya wakulu we vilon-gozi, msekwogoha chiya mkunga mhitule hegumkunga mlonge. 12 Kwaviya Muye Ukukilenawahinye aho chiya mkunga mlonge.”

Mliganyo wa mgoli mhezi13 Mntu mwe difyo amgamba Yesu, “Mhinya,

mgambile mlukolo ywangu chipangane ulisi cha-sizwe ni tatiyetu.”

14 Yesu amhitula, “Mbuyangu, niyani aninkilekulamula hegu kwinkiza ugoli mgati mwenyunyuwe waidi?” 15 Naho ajendeleza kuwagam-bila wose, “Mkaulise naho mwesinye wenye mwechila tama ya ugoli, kwaviya wikazi wa chindediwa mntu haukulawana na vintu ananavyo, hataakatenda na ugoli wi vivihi.”

16 Niyo Yesu awagambila mliganyo uno,“Hendaga na mntu yumwenga mgoli endagana mgunda una ulozo utendese. 17 Akongakwefanyanya mwenye, ‘Sina hohose hakwika

LUKA 12:18 79 LUKA 12:48ulozo wangu wose. Nitende mbwani?’ 18 Egambamwenye, ‘vino nivyo nanidamanye,’ ‘Nanitulemagulu yangu niyo nazenga matuhu makuluyatendese, umo nanike nkande yangu na vintuvituhu vyose. 19 Niyo elongela mwenye, Mntuatendile mbafu! Una chila vintu vyedi vyoseukunga kwa mihilimo ilozize. Ikala wikazi wedi,dya, nywa, naho ubwede mwenye!’ 20 MnaChohile niyo amgamba, ‘Mhezi weye! Dyelodino nechilo walavya ujima wako, haluse ni yuhiakunga aguhe vintu vino vyoseni weikiye?’ ”

21 Yesu niyo akomeleza kugamba, “Vino nivyovili kwa wose wakweikiya ugoli utendese mnasawo wagoli mwa meso ya Chohile.”

Mzumile ChohileMatayo 6:25-34

22 Akaheza Yesu awagamba wanampinawakwe, “Nivyo vilekile huwagambani msekwe-helwamwe nkandemkunga iwenkeni ujima hegumwe suche mkunga kwachausa che mili yenyu.23 Ujima ni wedi kujinka nkande, na mwili nawowaungiswa kujinka suche. 24 Kaulani wadegehawakuhanda hegu hawakuvuna, hawana mag-ulu hegu vihenge, Chohile awalisa! Nyuwemwawagila vidala kujinka wadege! 25 Niyuhimgati mwenyu akudaha kweongezeza hatazuwa dimwenga kujinka chipindi cho wikaziwakwe? 26Uneva hamkudaha kudamanya chintuchidodo enga chino, ni mbwani una nkama navintu vituhu? 27 Kaula maluwa ya kumbagoivyo yakusuka, hayakudamanya ndima hegukwesumila suche. Mna nawagambilani kugambahata Zumbe Sulemani na ugoli wakwe wosenihendaga na suche ntana saviya yano maluwa.28 Ni Chohile akuvisa mani ya kumbago maniyakutenda hano dyelo nakwaga luvi, yakokwamwe moto. Hatendese na ukanuni wakuwavisa?Ujeche wani wa uzumizi mnanawo!

29 “Elo msekwehanganya, chila nkananamfanyanye chiya namdye na kunywa. 30Kwaviyawantu sawo Wayahudi mno mwe isi nawowakulonda vintu vyoseni ivyo. Tati yenyukavimanya kugamba mwavyunga vintu ivyo.”31 Mna, mwevinye no Useuta wakwe, nayenawenkeni vino vintu.

Ugoli wi kwembinguMatayo 6:19-21

32 “Msekogoha, nyuwe bunga dodo, kwaviyaTati yenyu kelelwa kuwenka Useuta.” 33 Taganivintu vyenyuvyosenamuwenkewachiwa izihela.

Kweikiyeni hela hezikusakala, naho mweikiyeugoli wenyu kwembingu, kudya hekudahakuhunguka, kwaviya hakuna mbavi akudahakuubwila, na matele hayakudaha kuubalanga.34 Kwaviya myoyo yenyu chila nkanana naitendekudya ugoli wenyu wili.

Wandima wakanuni35 “Mwikale enga wandima wakumgoja mkulu

ywawo kwa ntendwa hamwenga na taa zenyuzikaka, 36 mtende saviya wandima wakumgojamkulu ywawo auye kulaila kwembwedo wanyinka. Umo akeza nakugong'onda ulwivi,nawamvugwile aho.” 37 Chinyemi chivivihikwa wadya wandima wakunga wabwilwe nimkulu ywawo wakacheleza chipindi akuwiya!Nawagambilani chindedi, nahambule sucheyakwe, awaunge wekale hasi wadye nkande,na kuwasankanila. 38 Nawatende na chinyemiwandima wadya nawabwile wakacheleza kubulanechilogati hegu nyumani mwe saa idya!39 Naho mvimanya kugamba hegu mta nyumbaanamanya muda akwizila mbavi, hamlekeleavune nakwingila mnyumba.

40 “Nyuwe, nanywi, mwaungwa mwemalanye,kwaviya Mwana ywa Mntu neze mwe chipindihemwikuifanyanya.”

Mndima mchindedi na suyo mchindediMatayo 24:45-51

41 Petulo agamba, “Zumbe, mliganyo uno niwetu suwe, hegu ni kwa chila yumwenga?”

42 Zumbe ahitula, “Ni yuhi, naho, mzumizina mmanyi na msankani? Ni yudya aikigweni mkulu ywakwe achimaile weyawe, na kum-lagiza awenke nkande mwe chipindi chikigwe.”43 Mndima uyo natende na chinyemi chivivihihegu zumbe dyakwe anambwila akadamanyavino umo akauya kukaya! 44 Chindedi, nawagam-bilani, mkulu namtende mndima uyo achimailevintu vyakwe vyose. 45 Mna hegu mndima uyoakelongela mo moyo kugamba mkulu ywakweakawa kuya niyo akonga kuwatowa wandimawatuhu, wagosi na wavyele, na kudya na kunywanakukolwa, 46 ivyo mkulu ywo mndima uyo nezemwe zuwa hemanyize na saa heimanyize. Nahonamtowe enga wantu sawo wazumizi.

47 “Mndima akumanya chiya mkulu ywakweakunga adamanyizwe, mna hakwemalanyakuchidamanya, na asulumizwe kwa kutoigiswa.48Mna yudyamndima hemanyizembuli hekungamkulu ywakwe, na akudamanyambuli zikuwagila

LUKA 12:49 80 LUKA 13:17

nkanto, natoigwe nkome njeche. Kwaviya chilamntu enkigwe vilozise, naho enkigwe ukuluutendese nauzwe vitendese.”

Yesu nkongelo ya kweneganaMatayo 10:34-36

49 “Siza kuchulika moto isi, nasivyungisa vy-atendile uchuikwa kale! 50 Nina ubatizo wakuhokela, nkunto yani ninanayo kubula uch-inte! 51 Mwafanyanya kugamba nasiza kwigalautondowazi mwe si? Sivyo ivyo, siyo uton-dowazi, mna mwenegano. 52 Kukongela halusewantu washano wa lukolo lumwenga nawene-gane, watatu nawahigane na waidi na wahiganena watatu. 53Watate nawahigane na wanawawo,wana nawo na watati zawo, wavyele nawahi-gane na wanachiche wawo, na wanachiche mwemamizawo, wakwe wa chivyele nawahigane nawakaza wana wawo, wakaza wana nawo mwewakwe zawo wa chivyele.”

Kukombaganya chipindiMatayo 16:2-3

54 Yesu alonga naho kwa wantu, “Umo mka-wona ingu kulaila ntendele zamwingilo wa zuwa,aho mwalonga kugamba fula yaunga inye nahoyavitenda. 55 Naho umo mkeva mpeho ikavu-mila,mwalonga kugambakwatendana chivugutonaho chalaila. 56Nyuwe wasongaganyi! Mmanyakubunkula ivyo isi ili no ulanga, nimbwanihamkudaha kubunkula chipindi cha haluse?

Mwivane na mlemanyi ywakoMatayo 5:25-26

57 “Nimbwani nyuwe wenye hamkwelamwilawedi? 58 Uneva ukaita kwe chitala na mlahiywako, mwivane mwe isila hemnati kubula kwe-chitala. Hegu sivyo nakwigale kwe chitalamkanti, akunga awenke wankondo, naho nam-jelwe mndani. 59 Uko nawikale, nawagambilani,mkabula kuliha hela ya udumo kwamaliho yenyuya malaho.”

13Lekani Masa yenyu na Mbanike

1 Chipindi icho wantu wamwenga nawehadyawamgambilaga Yesu mbuli za Wagalilaya wako-magwa ni Pilato umo nawakachinja wanyamachani walavye ntambiko zawo kwa Chohile.2 Yesu niyo awagamba, “Mwafanyanya kugambaWagalilaya awo wendaga na masa yatendese ku-jinka watuhu, hambwe kwaviya wasulumizwa

saivyo? 3 Ichindedi sivyo ivyo! Naho nawagam-bilani kugamba hegu hamnaeile masa yenyu,nyoseni nambanike saviya wabanike. 4 Hegumwafanyanya kugamba wadya wantu mlongona mnane wagwelagwa nu mnala kudya ko mziwa Silowamu niyo wabanika wana masa kujinkawekazi wose nawakekala Yelusalemu? 5 Ichindedisivyo ivyo! Naho nawagambilani kugamba ham-neile masa yenyu, nyose nambanike saviya wa-banike.”

Mliganyo wa mtini hewina hokweleka6 Yesu niyo awasimwila mliganyo uno,

“Hendaga na mntu yumwenga mta mti wa mtinimwe nkonde yakwe. Mntu uyo aitaga chaniakazungule tini mo mtini uwo, mna niyo aubwilamti uwo haweleke hata ntunda dimwenga. 7Niyoamgamba yudya msinya inkonde, ‘Kaula! Nimihilimo mitatu neza hano kuzungula tini momtini uno, mna silondole chochose. Ukante!Nimbwani ukujendeleza kujeseza isanga vyabule?’ 8 Mna yudya msinyi wo mgunda ahitula,‘Zumbe, ndakuuleka, ujinke mhilimo umwenga,naniuhaile nakuujeila mboleya. 9 Hegu unevauneleka mhilimo ukutimila, navitende vyedividala, hegu sivyo ivyo, wadaha kuukanta.’ ”

Mvyelemtampepo ahonywamweZuwadya kuhu-mula

10 Zuwa dimwenga dya kuhumula Yesu nakahinya mwe nyumba yo kuvikila. 11 Mvyeleyumwenga endagamnyonje, engilagwa nimpepozihiye kwa chipindi cha mihilimo mlongo namnane, mgongo wakwe wendaga uhinda haku-daha kuchuluka. 12 Yesu eze amwone niyoamwitanga, “Mnala, kuhonywa unyonje wako!”13 Amwikiya mikono yakwe, ahadya echulusamwenye na kumtunya Chohile.

14 Mkulu ywe nyumba yo kuvikila kehiwakwaviya Yesu kahonyamwe Zuwa dya kuhumula,ivyo alonga kwawantu, “Kunamazuwamtandatuyakudamanya ndima, ivyowizemwemazuwa ayochani uhonywe, siyo mwe Zuwa dya kuhumula!”

15 Zumbe amhitula, “Nyuwe wasongaganyi!Chila yumwenga ywenyu mwe Zuwa dya kuhu-mula hakukomweila njeku yakwe au mpunda ku-laila mwe didewa na kuigala ko kuinywesa mazi?16 Haluse mwelekwa yuno ywa Bulahimu nuyoavugailagwa ni Shetani kwa mihilimo mlongona mine, hakungigwa alekeilwe chifungo chakwemwe Zuwa dya kuhumula?” 17 Hitulo dyakweditenda wahigani wakwe wahuze, mna wantu

LUKA 13:18 81 LUKA 14:12watuhu niyo welelwa mwe mbuli zose zikwehelaadamanye.

Mliganyo wa Mbeyu ya HaladaliMatayo 13:31-32; Mako 4:30-32

18 Yesu kauza, “Useuta wa Chohile wi savihi?Nadaha kuuliganya nambwani? 19Wikala savino.Mntu aguha mbeyu nddo ikwitangwa haladalinakuihanda mwe nkonde yakwe. Yakula na ku-tendamti, na wadege wo ulanga wazengamasasamwa matambi yakwe.”

Mliganyo wa HamilaMatayo 13:33

20 Yesu kauza naho, “Useuta wa Chohile nani-uliganye na mbwani? 21 Wekala savino. Mvyeleaguha hamila njeche na kuihanganya na madebemaidi na nusu ukajika unga wose niyo wag-waduka.”

Lwivi lufinyuMatayo 7:13-14, 21-23

22Yesuniyo ajendeleza na ntambo yakwe kwitaYelusalemu, kajinkila kwemizi na kaya, akahinyawantu Mbuli Yedi. 23 Yumwenga kamwuza,“Zumbe, nawahonywe wantu wajeche du?”

Yesu kawahitula, 24 “Damanyani viya mkudahakwingila mwe lwivi lufinyu, kwaviya wantuwalozize nawajeze kwingila mna hawadahe.25Mkulu ywa nyumba nenuke nakuvugala ulwivi,niyo umo mkachimala kuse nakukonga kulongamo ulwivi nakugamba, ‘Zumbe chivugwileulwivi!’ Nawahituleni, ‘Sivimanyize mwalawahi!’26Niyomwahitula, ‘Chidya na kunywahamwengana nyuwe kuhinya mo mzi wetu!’ 27 Mnanagambe naho, ‘Simanyize uko mkulaila. Ha-laweni hangu, nyuwewosemkudamanya yehiye!’28 Namwile vivihi nakusigina meno yenyu umomkamwona Bulahimu, Isaka na Yakobo nawawoni woseni mo Useuta wa Chohile, umonyuwe mduligwe kuse! 29Wantu na weze kulailaulailo wa zuwa na uswelo wa zuwa, na kulailakwa mwenye mzi na chibula, nakwikala hengasu mo Useuta wa Chohile. 30 Niyo wadyawe waudumo haluse nawatende wankongo, nawadya wankongo haluse nawatende wa udumo.”

Yesu ayunga YelusalemuMatayo 23:37-39

31 Mwe chipindi icho Mafalisayo wamwengaweza kwa Yesu na kumgamba, “Waungwa uha-lawe hano wite hantu hatuhu, kwaviya Helodeaunga akukome.”

32 Yesu awahitula, “Hitani mkadigambe diyauzi, ‘Nagulusa mpepo nakuhonya dyelo na luvi,mwe dizuwa dya katatu nanibindilize ndimayangu.’ 33 Havinati naungwa nitende mwe siladyelo, luvi, nachisindo siyo vyedi kwa muwonikukomwa hatuhu mna Yelusalemu.

34 “Yelusalemu, Yelusalemu! Weyeukuwakoma wawoni na wasigilwe ni Chohilekwenyu kwa kuwaduila mayuwe! Nkananazilozize nasunga niwachisanye wekazi wakosaviya nguku akufugasila wanawe hasi mwamawawa yakwe, mna nyuwe hamnungile! 35 Nakwaivyo Nyumba yenyu nkulu ya kuvikilanailekwe. Nawagambilani kugamba hamniwonenaho kubula umo namgambe, ‘Kajimbikwa uyoakwiza kwa zina dya Zumbe.’ ”

14Yesu Ahonya Mntu Mnyonje

1 Zuwa dimwenga dya kuhumula Yesunakaita kudya nkande mwe nyumba ya chi-longozi yumwenga ywa Mafalisayo, wantunawo nawakamsinya Yesu kwa hajihi. 2 Mntuyumwengamta viga namikono ivimbile kamwiz-ila Yesu, 3 Yesu naye awauza wahinya Sigilizi naMafalisayo, “Sigilizi yaunga kuhonya mwe Zuwadya kuhumula hegu bule?”

4 Mna wowo niyo wanyamala. Yesu niyoamtoza uyo umnyonje na kumhonya, amlekaaite zakwe. 5 Niyo awagamba, “Uneva yoyoseyumwenga ywenyu mta mwana hegu njeku ig-wele mwe bome mwe Zuwa dya kuhumula,hamvilavye aho mwe Zuwa dya kuhumula?”

6 Mna hawadahile kumhitula mwe vino.Untu na Wikazi wedi

7 Yesu nakabunkula viya wajeni wamwenganawakasagula hantu hedi, ivyo kawagambilawoseni umliganyo uno. 8 “Umo yumwengaanakugoneke kwenyinka, usekwikala hantuhedi.Vyadahika kagonekwa yumwengawa awagile ku-jinka weye, 9 mkaya wako, awagoneke woseniwaidi, neze nakulonga kwenyu, ‘Mlekeni ekalehano.’ Niyo nawingile soni nakwikala hantuhasi. 10 Mna, ukagonekwa, jenda ukekale hantuhasi, chani mkaya ywako akeza kulonga kwako,‘Mbuyangu, so hantuhedi,’ Inonaikwinkentunyomwa wajeni woseni. 11 Kwa wadya woseni wak-wetenda wakulu nawaselezwe, na wadya wakwe-seleza nawatendwe wakulu.”

12 Niyo Yesu amgamba mkaya ywakwe,“Ukalavya nkande ya msi hegu ya chisingi,

LUKA 14:13 82 LUKA 15:7usekugoneka mbuyazo hegu walukolo wakowakwelekwa hegu wehaguhi wagoli kwaviyanawakugoneke, usekunga kulihwa kwa chiyaudamanye. 13 Ukadamanya ngasu, wagonekewachiwa, vilema na waholomale na mantuntu,14 naujimbikwe, kwaviya hawadahe kukuliha.Chohile nawalihe mwe zuwa dya uyuso kwawantu wedi.”

Mliganyo wa Ngasu NkuluMatayo 22:1-10

15 Yumwenga mwa wadya wekale mwe mezaeze eve vino, amgambaYesu, “Chinyemi chivivihikwa wekale he ngasu mo Useuta wa Chohile!”

16 Yesu amgamba, “Kwendaga na mntuyumwenga nana ngasu nkulu niyo agonek-aga wantu walozize. 17 Chipindi che ngasuchizechibule, kasigila wandima wakwe kugam-bila wajeni wakwe, ‘Soni, chila chintu chajika!’18Mnawoseniwakonga kulavya uzulu yumwengakutimila mtuhu. Wankongo kamgamba uyomndima, ‘Sigulamgunda naungwanite haukaule,hake netegeleza.’ 19 Mtuhu agamba, ‘Sigula jozishano za njeku ivyo nimwesila kwita hazijeze,hake netegeleza.’ 20Mtuhu agamba, ‘Nivyo silawamwe kusola, kwa ivyo sikudaha kwiza.’

21 “Yudya mndima niyo auya nakumgambilazumbe dyakwe yoseni yano. Zumbe kehiwanakumgamba mndima ywakwe, ‘Guluka witekwe zisila nkulu na ndodo zo umzi, waletewachiwa na vilema na mantuntu na waholo-male.’ 22 Aho mndima agamba, ‘Zumbe,viya ungile vidamanyika kale, mna hechei nahantu ha kwikala.’ 23 Ivyo zumbe amgambamndima, ‘Jenda wite kwe zisila nkulu na ndodoze isi uwalete wantu, chani nyumba yanguimeme. 24 Nawagambilani kugamba hamnahata yumwenga mwe wadya wagonekwe nalumenkande yangu ya chisingi!’ ”

Maliho ya kutenda MwanampinaMatayo 10:37-38

25 Aho mafyo makulu ya wantu nayaka-timilizana na Yesu, kahituka nakuwagamba,26“Wadyawakwiza kwangu hawakudaha kutendawanampina wangu hegu wakanungisa miye ku-jinka tati zawonamami zawo,mvyele nawanawe,walukolo wawo na walumbu zawo, na kujinkaujima wawo wenye. 27Wadya hewekwinula mis-alaba yawo wenye na kunitimila hawakudahakutenda wanampina wangu.

28 “Uneva yumwenga ywenyu afanyanyakuzenga mnala, wakonga kwikala hasi nakukaula

kugamba wonga uzengwe kwa yombe dyani,kukaula hegu una hela ya kuchinta kubindilizaindima iyo. 29 Huna vitendile ivyo, haudahekukomeleza umnala uwo ukaheza kuzengamsingi, woseni wakuwona chilaile nawakuseke.30 Nawagambe, ‘Yuno mntu kakonga kuzengamna hakudaha kubindiliza indima!’

31 “Uneva Seuta yumwenga anafosa na wantumlongo magana mlongo kutowana na seutamtuhu akwiza na wantu milongo midi maganamlongo, nandekwikala hasi nakukaula hegu anaudahi wa kudaha kuhigana na zumbemtuhu uyo.32 Hegu hakudaha, nasigile wantu kudugana nazumbe uyo, kulombeza utondowazi umo yeyeachei hale. 33 Mwe ivyo,” Yesu akomeleza,“Hahana yumwenga mwenyu akudaha kutendamwanampina ywangu uneva hana lekile chilachintu ananacho.

Munyu UbanikeMatayo 5:13; Mako 9:50

34 “Munyu ni wedi, mna hegu unaza umunyuwakwe, hakuna sila yakuvuza umunyu wakwenaho. 35 Suwo wedi kwa ulongo hegu zala,wadulwa. Tegelezani, hegu mna magutwi!”

15Ngoto yagileMatayo 18:12-14

1 Zuwa dimwenga umo wachisanya kodina wata masa watuhu weza kumwetegelezaYesu, 2 Mafalisayo na wahinya Sigilizi wakongakung'ung'uzika, “Yuno mntu ahokela wata masanaho adya hamwenga nawo!” 3 Ivyo Yesuawagambila mliganyo uno.

4 “Fanyanya yumwenga mwenyu ana ngotogana niyo imwenga mwe izo yaga natende mb-wani? Wasa ntuhu mlongo chenda na chendazikadya nakwita ukalonde iyo imwenga yag-ile kubula aho nailondole. 5 Unailondola, wa-tenda na chinyemi nakwihagata mayega yako,6 nakuivuza kukaya. Niyo wetanga wambwiyazona wajihi wako hamwenga na kuwagamba, ‘Ninachinyemi vidala silondola ngoto yangu yagaga.Nachivineni!’ 7Mwe ivyo, nawagambilani, naku-tende na chinyemi vidala kwembingu mwe mtamasa yumwenga akweila masa kujinka wantumilongo chenda na chenda wakuwoneka wedikulongozi kwa Chohile.

Tundu dyagile

LUKA 15:8 83 LUKA 16:6

8 “Hegu fanyanya mvyele mta matundumlongo ya hela aza dimwenga mwe ayo natendembwani? Awasha taa, ahagila nyumba yakwe,nakusinyisa chila hantu kubula aho nadilondole.9 Anadilondola, etanga wambuya zakwe nawajihi wakwe hamwenga, nakuwagamba, ‘Ninachinyemi vidala silondola tundudyangudyagaga.Nachivineni!’ 10 Mwe ivyo, nawagambilani,wandima wa kwembingu wa Chohile watenda nachinyemi mwe yumwenga akweila masa yakwe.”

Mwana Agile11 Yesu ajendeleza kulonga, “Kwendaga na

mntu mta wana waidi. 12 Umdodo amgamba,‘Tate, ninka hantu ho ugoli wangu haluse.’Ivyo yudya mntu enkiza vintu vyakwe mwawanawe waidi. 13 Mazuwa majeche yeze yaka-jinke mwana umdodo niyo ataga ntendele yaugoli wakwe nakuhalawa hanyumba na hela.Kaita kwe si ya hale, uko kajeseza hela zakwemwe wikazi wihiye. 14 Kajeseza chila chintunananacho. Niyo kwengila gumbo kulu mwe siyose, naye kasigwa hena chintu. 15 Ivyo aita kwamkaya yumwenga mwe isi iyo kwe kudamanyandima, amwigale kwe nkonde yakwe akalisenguluwe. 16 Nakaunga hegu nakadaha kudyamwe zae dye zinguluwe, mna hahana amwinkilechochose cha kudya. 17 Ko udumo ezilwa nifanyanyi na kugamba, ‘Wandima woseni wa tatewana chimemile cha kudya, miye hano nongakukomwanisala! 18Nanihalawe na kwita kwa tatenakumgamba, Tate, sidamanya masa kwembinguna kwaChohile hamwenga naweye. 19Sikuwagilakwitangwa mwanawo, nitenda saviya yumwengaywa wandima wako.’ 20 Ivyo achimala nakukongantambo kuya kwa tati yakwe.

“Nachei hale kulaila kukaya umo tati yakweamwone, moyo wakwe naumema mbazi, niyo ag-uluka, edula mwe mikono yakwe kumzungulukamwanawe nakumsesa. 21 Yudya mwana agamba,‘Tate,’ ‘Sidamanya masa kwa Chohile hamwengana weye na kwembingu. Sikuwagila kwitangwamwanawo.’ 22Mna tati yamntu ketanga wandimawakwe. Agamba, ‘Sunguzani!’. ‘Igalani sucheyedi vidala mumvise. Mviseni mpetemwa kadolekakwe na vilatu mwe viga vyakwe. 23 Mkahezamwite mkaguhe ndama idamane mchinje, chivi-neni ngasu! 24 Kwaviya yuno mwanangu naka-banika, mna haluse nimjima, nakaga, mna halusekalondoka.’ Aho ngasu yakonga.

25 “Mwe chipindi icho mwana ywa yudyamdalahala nekwenkonde. Umo emwe silaakauya, eze abule hajihi na hakaya, eva nchelejelena ngoma. 26 Ivyo etanga yumwenga mwawandima nakumuza, ‘Ni chibwani chikujen-deleza?’ 27 Yudya mndima ahitula, ‘Mlukoloywako kauya kukaya, tati yako naye kachinjandama idamane, kwaviya kamhokela emjima.’

28 “Yudya mwana umkulu nakehelwa vidalavilekile hengile kunyumba, ivyo tati yakwe afosana kumlombeza engile. 29 Mna kamhitula tatiyakwe, ‘Kaula, mihilimo ino yoseni sikusankanilaenga mtumwa, naho salemelaga lagizo dyako.Kuninka mbwani? Hata mbuzi hadamanye ngasuna wambuya zangu! 30 Mna mwanawo yunokaza ugoli wako kwa uchilanga, naho eze auyekaya, wamchinjiza ndama idamane!’ 31 Tati yam-ntu ahitula, ‘Mwanangu, wi hano mazuwa yosehamwenga na miye, chila chintu ninanacho nichako. 32Mna chaungwa chidamanye ngasu nahochitende na chinyemi, kwaviya mlukolo ywakonakabanika, mna haluse ni mjima nakaga, mnahaluse kalondoka.’ ”

16Mliganyo wa Mchimaila ugoli

1 Yesu niyo awagamba wanampina wakwemliganyo uno, “Kwendaga na mgoli yumwengaendaga akachimaila ugoli wakwe. Yudyamchimaila niyo alongelezwa kwa mkulu ywakwekugamba abalanga ugoli wa mkulu ywakwe,2 Akaheza mkulu ywakwe amwitanga niyoamgamba, ‘Ni mbuli zani nizivile kulawana naweye? Lavya mahokelo yose yo ugoli wangukulawana na viya wingize na viya vifosize,naho hukudaha kutenda mchimaila ywangunaho.’ 3Yudya mchimaila niyo elongela mwenyekugamba, ‘Zumbe dyangu aunga anilavye mochimaila ugoli. Na nitendembwani? Kulima siku-daha, naho kwita kwe kulombeza enga mchiwanawona soni. 4 Haluse simanya dyo kudamanya,chani umwo habalazwa mo uchimaila wantuwadahe kunihokela kwe zikaya zawo.’

5 “Niyo awetanga wadya wose wakutigizwa nimkulu ywakwe. Kamuza ywa nkongo, ‘Watigizwachiyasi chani ni mkulu ywangu?’ 6 Niyo amhi-tula, ‘Mavuta ya nyonyo mapila gana,’ yudyamchimaila ugoli niyo amgamba. ‘Guha ibaluwayako ye ntigizo,’ mkulu amgamba, ‘ikala hasiuwandike watigizwa mapila milongo mishano.’

LUKA 16:7 84 LUKA 17:27 Akaheza amwuza mtigizwa mtuhu, ‘Weye wati-gizwa chiyasi chani?’ Niyo amhitula, ‘Majuniyagana ya ngano,’ yudya mchimaila niyo amgamba.‘Guha ibaluwa yako ya ivyo mwivane,’ ‘Uwandikemilongo mnane.’

8 “Mna mkulu ywakwe niyo amtogola yudyamchimaila ugoli kwaviya adamanye kwa umanyi,kwa viya wantu wa mwe isi ino ni wabala viten-dese kujinka wantu wakunga kwikala mo ng'azi.”

9 Yesu niyo ongezeza kugamba, “Naminawagambilani, jesezani ugoli we isi ino kwakutenda na wambuya, chani ugoli uwo ukasila,mhokelwe mo wikazi wa ujima wa mazuwa yose.10 Mntu yeyose akunga atende mzumizi mwembuli ndodo naatende mzumizi mwe mbulinkulu, na mntu yoyose yudya hatende mzumizimwe mbuli ndodo, hakudaha kutenda mzumizimwe mbuli nkulu. 11Hegu nyuwe sawo wazumizimwe ugoli we isi ni yuhi akunga awenkeniukanuni na kuwatunyanimweugoli wa chindedi?12 Hegu hwimkanuni na ugoli wa mntu mtuhukwa uzumizi, ni yuhi akunga awenkeni ugoliwenyu we ichedu?

13 “Hahana mndima akudaha kusankanilawakulu waidi, kwa viya na mwihiwe yumwengana kumungisamtuhu. Hamkudaha kumsankanilaChohile no ugoli.”

Milosi yesimile ya YesuMatayo 11:12-13; 5:31-32; Mako 10:11-12

14 Mna mafalisayo weze weve ayo yose, kwaviya wowo na wakaungisa hela niyo wamonaYesu hakuwagila chintu. 15Yesu niyo awagamba,“Nyuwe mwi wantu mkwetenda kugamba mwa-woneka wedi kulongozi kwa wantu, mna Chohilekamanya ye mwe myoyo yenyu. Kwaviya yaku-togolwa ni wantu ni maihizo kulongozi kwaChohile.

16 “Sigilizi ya Musa na mawandiko ya wawoniyalongwa kubula kwiza kwa Yohana, kukongelachipindi icho Mbuli Yedi ya Useuta wa Chohileyalongwa, naho chila mntu engiza kwa nguvumouseuta uwo.” 17Mna ni vihufu vitendese imbingune isi kujinka, ukaleka kubula helufi imwenga yaSigilizi yuswe.

18 “Mntu yoyose akumwasa mkaziwe niyoasola mntu agonya, yoyose nasole mvyele asigweagonya.”

Mgoli na Lazalo Mchiwa19 “Hendaga na mntu yumwenga mgoli vi-

dala, na akavala suche zina langi ya zambalau

na chitani zina yombe kulu na kudamanya ngasuchila zuwa.” 20Naho nahana mchiwa yumwengaakwitangwa Lazalo, mchiwa uyo naana nkwenjemwilimjimawantunawakamgoneza ho lwivi lwenyumba ya yudya mgoli. 21 Yudya mchiwa naakaungisa adye nkande ikulagala mnanga mweimeza hadya akudila yudya mgoli, naho makulina yakeza yakamlambita mwezi nkwenje ahadyaagonile.

22 “Yudya mchiwa niyo abanika, wandimawa kwembingu niyo wamguha wakwikala nayehaguhi na Bulahimu.” Yudya mgoli naye niyoabanika, niyo ahambwa, 23Elo, kudya kwedibomehedina uhelo akasulumizwa niyo asinya kulanganiyo amwona Bulahimu, kwa luhale, na Lazaloakatenda ehankanda hakwe. 24 Elo niyo etangakwa izwi nkulu, Tate Bulahimu! Nifila mbazi,nahomgambe Lazalo atweze akadole kakwemwamazi anitwekeze hata twentwe dimwenga molulimi lwangu, kwaviya nasulumila vidala moumoto uno!

25 “Mna Bulahimu niyo amhitula, ‘Kum-buka, mwanangu, kugamba mo wikazi wakomwe isi wenkagwa yedi, Lazalo niyo ahokelayehiye.’ Haluse Lazalo atondowazwa, weyewasulumizwa.” 26 Ukaleka ayo, mgati mwenyuna suwe hana bome kulu, chani wakunga kwizakwenyu kulaila kuno wasekudaha, na waukowasekudaha kwiza kuno. 27Yudyamgoli agamba,Elo, nakulombeza weye, tate Bulahimu, msigileLazalo aite kwe nyumba ya tate, 28 Kwaviya ninawalukolo washano. Chani awagambe wanasekwiza kuno kwa masulumizo.

29 “Bulahimu niyo amgamba, ‘Walukolo wakowana mawandiko ya Musa na ya wawoni yakuwafunda, waleke wayategeleze.’ 30 Mnayudya mgoli niyo agamba, ‘siyo ivyo, tateBulahimu! Mna uneva mntu yumwengaanauyuka nakuwabasa, naweile kulaila mwamasa yawo.’ 31 Mna Bulahimu niyo amhitula,‘Uneva hawanawevile Musa na wawoni, hataanauyuka mntu anawabasa hawamwive.’ ”

17MasaMatayo 18:6-7, 21-22; Mako 9:42

1 Yesu niyo awagamba wanampina wakwe,“Vintu naviwahose wantu vyaungwa vilaile, mnanamanye mwenye mntu yudya akunga avitendevilaile! 2 Na vita vyedi mntu uyo atalizwe yuwekulu dya kusigintila mwe singo akadulwe mwe

LUKA 17:3 85 LUKA 17:37bahali ukaleka akahosa yumwenga ywa wadodowano wakole masa.” 3Kwaivyo mwedime vyedi!

Uneva mlukolo ywako anakola masa, mk-wahile, na uneva aneila, mlekeile. 4 “Uneva anakola masa nkanana mfungate kwa zuwa, na chilankanana auya kwako akagamba ‘neila kwako,’mlekeile.”

Uzumizi5 Wasigilwa niyo wamgamba Zumbe,

“Chongezeze uzumizi wetu.” 6 Zumbe niyoahitula, “Uneva mna uzumizi saviya kapuluzika mbeyu ikwitangwa haladali, na mkadahakuugamba umti uno wo mkuyu, ‘Ng'oka naukehande mwe bahali!’ Nawo na uweveni.”

Vikungwa mndima7 “Chigambe kwamliganyo yumwenga ywenyu

ana mndima ywakwe akulima kwe nkonde heguakudima ngoto, togolani akauya kulaila kwenkonde, namumgambe uyo mndima sunguza soudye nkande? 8 Bule! Mna, namgambe, ‘nikiyankande, naho wikale ahano kubula nibindeukudya na kunywa, vikaheza wenawe nivyo naudye.’ 9 Togola, haumtogole uyo mndima kwaviya kadamanya yadya malagizo, bule? 10 Nivyovili kwenyu nyuwe, uneva mdamanya yadyayose mgambigwe mdamanye, gambani, ‘Suwechiwandima du, chibinda yadya chungigwe chi-damanye.’ ”

Yesu ahonya wadya wantu mlongo wata matana11 Umo Yesu nemwe ntambo ya kwita

Yelusalemu, nakajinka mwe mihaka ya Samaliyana Galilaya. 12Umo akengila mwe kaya imwenganiyo adugana na wantu mlongo wata matana.Wachimala kwa luhale, 13 waguta wakagamba,“Yesu! Zumbe! Chifile mbazi!”

14 Yesu eze awawone niyo awagamba, “Hi-tani kwa walavyantambiko mkelagise chaniwawakauleni.”

Mwesila wakajenda niyo walenguswa.15 Yumwenga ywawo eze awone kahonywa, niyoauya, kuno akamtunya Chohile kwa izwi kulu.16 Niyo amfikila madi Yesu kuno akamtunya.Uyo mntu nani Mfambazi. 17 Aho Yesu agamba,“wantu walenguswe hawendile mlongo, awatuhuwekuhi? 18 Hawoneke mtuhu awiye kumtogolaChohile mna yuno mjeni uyodu?” 19 AkahezaYesu amgamba yudya mntu, “Chimala wite zako,uzumizi wako ukuhonya.”

Kwiza kwa Useuta wa ChohileMatayo 24:23-28, 37-41

20 Mafalisayo weza wamuze Yesu useuta waChohile nawize ini. Awahitula, “Useuta waChohile hawize kwa kuwoneka pwilili. 21 Nahohahana yumwenga nagambe, ‘Kaula, wihano!’Hegu, ‘Wihadya!,’ Kwaviya useuta wa Chohile wimgati mwenyu.”

22 Niyo awagamba wanampina wakwe,“Mazuwa yeza ayomkungamungemuwone zuwadimwe dya Mwana ywa Mntu, mna hamdiwone.23 Wantu nawawagambeni, ‘Kaulani, ekudya!’Mna nyuwe msekufosa naho mkawabasa.24 Kwaviya enga lumwemwe viya lukwakakwembingu na kumulika uko na uko, nivyoMwana ywa Mntu akunga eze mwe dizuwadyakwe. 25 Mna aungwa nkongo asulumiziswena kulemelwa ni wantu wa dyelo. 26 Saviyamwe dizuwa dya Nuhu nivyo vikunga vitendemwe chipindi cha Mwana ywa Mntu. 27 Mwamazuwa yadya wantu na wakadya na kunywa,naho kusola na kusolwa, kubula zuwa diyaNuhu eze engile mwe safina na fula nkulu niyoyanya na kuwakoma wose. 28 Nivyo vyendagamwa mazuwa ya Lutu. Wantu na wakadya nakunywa, kugula na kutaga, kuhanda na kuzenga.29 Mna zuwa diya Lutu eze akulawe Sodoma,niyo kwalaila moto wa chibiliti usela kulailakwembingu na kuwakoma woseni. 30 Ivyo nivyovikunga vitende zuwa diya akwizila Mwana ywaMntu.

31 “Mwe dizuwa idyo mntu yudya aun-gagwa aselezwe hasi kulaila mnanga mwenyumba asekusela kwita kwe nyumba yakweakaguhe vintu vyakwe, seivyo mntu ekwenkondeasekuya kaya. 32 Kumbukani yadya yamlailemkaza Lutu! 33 Yoyose nadime ujima wakwenawaze, mna yudya nalavye ujima wakwena audime. 34 Nawagambilani nyuwe, mwedizuwa idyo, wantu waidi nawatende wagonamwe lusazi lumwenga, yumwenga aguhigwa,yumwenga asigwa. 35 Wavyele waidi nawatendewabunda hamwenga, yumwenga naguhigwe,yumwenga nasigwe.” 36Wantu waidi nawatendemwenkonde imwenga, yumwenga naguhigwe,yumwenga asigwa.

37 Wanampina niyo wamuza, “Zumbe, mbulizino nazidamanyike kuhi?”

Yesu niyo awahitula, “Hadya hana chimba chi-woile, naho hakuchima magushu.”

18Mliganyo wa mvyele abanikilwe ni mgosi na mla-

LUKA 18:1 86 LUKA 18:30

muzi1 Akaheza Yesu awagambila wanampina

wakwe mliganyo uno kwa kuwalagisa kugambamazuwa yose waungigwa wamlombeze Chohilenaho wasekufa chevu. 2 Agamba, “Mwemzi msiku kwendaga na mkanta yumwengahekumogoha Chohile hegu hekumtunya mntuyoyose. 3 Seivyo kwendaga na mvyele abanikilweni mgosi mo umzi uwo nakajendeleza kumbasaakalombeza enkigwe vintu vyakwe vikumuwag-ila, akagamba, ‘Nambiza mwe vikuniwagilamwa mhiga ywangu!’ 4 Kwa chipindi chitaliyudya mkanta kalemela kudamanya, mna keuzamwenye akagamba, ‘Hata hegu sikumwogohaChohile hegu sikutunya mntu yoyose, 5 mnakwaviya yudya mvyele abanikilwe ni mgosiwemwe chivuzovuzo akuninka, nani kaule kugambaahokela vikumuwagila. Hegu sanivitende,najendeleze kwiza kunijela maya!’ ”

6 Akaheza Zumbe agamba, “Tegelezani ivyomkanta uyo aihiye ivyo alongile.” 7 Elo, Chohilehawenke wadya wedi kulongozi kwa Chohilewantu wakumwila chilo na msi wambizwe?Nakawe kuwambiza? 8 Nawagambilani nyuwe,hakawe kuwenkani vikuwoneka vyedi kulongozikwa Chohile. MnaMwana ywaMntu aho akwizilanabwile wazumile mwe isi?

Mliganyo wa Mafalisayo na wachisanya kodi9 Yesu awagambila naho mliganyo uno kwa

wantu wewone kutenda wedi na kubela chilamntu mtuhu. 10 “Nakuna wantu waidi wak-weile kwita kwe kulombeza mwe Nyumba nkuluya Chohile, yumwenga nani Falisayo, mtuhu nimchisanya kodi.”

11 “Yudya Falisayo kachimala hankandamwenye akalombeza zavino, weye Chohile,‘Nakuhongeza weye, Chohile, kugamba miyesuyo mbafu, naho nimchindedi naho si mgonyihegumbunyanyi, sayunomchisanya kodi ehadyahankanda hekwiva. 12 Nafunga mazuwa maidichila juma, naho nalavya fungu dyangu dyamlongo dya vintu vyose ni nanavyo.’

13 “Mna yudya mchisanya kodi kachimalakwa luhale naho haungile hata kwinula usowakwe kwembingu, mna kutowa mwe chifuwachakwe nakugamba, ‘Chohile, nifila mbazi,miye ni mkola masa!’ 14 Yesu niyo agamba,Nawagambilani,” “mchisanya kodi, kauya kayaakatenda kalekeilwa masa yakwe mna suyoFalisayo, akuoneka ywedi kulongozi kwa Chohile.Kwaviya woseni wakwekweza nawaselezwe,

woseni nawo wakunyanyahala nawatendwewakulu.”

Yesu Ajimbika Wana WadodoMatayo 19:13-15; Mako 10:13-16

15 Wantu wamwenga nawamwila Yesu chaniawajelekele mikono yakwe. Wanampina wezewawone niyo wawakwahila kwa kudamanya ivyo,16 mna Yesu kawetanga wadya wana kwakwenakugamba, “Walekeni wana weze kwangumsekuwachinda, kwaviya Useuta wa Chohilewikwa wadodo sawano. 17Chindedi nawagambilavino! Yoyose hekuhokelaUseutawa Chohile engamwana hawingile.”

Mntu mgoliMatayo 19:16-30; Mako 10:17-31

18 Chilongozi yumwenga ywa Chiyahudi amuzaYesu, “Mhinya Ywedi, nidamanye mbwani ni-hokele ujima wa mazuwa yose?”

19 Yesu amuza, “Ni mbwani ukunitangaywedi?” “Hakuna mntu ywedi ukaleka Chohiledu. 20 Kuyamanya malagizo, ‘Usekugonya,usekukoma, usekubawa, usekulonga udanti,watunye iso na nyokwe.’ ”

21 Yudya mntu ahitula, “kukongela ni mdodo,sitimila malagizo yano yoseni.”

22 Yesu eze eve vino, amgamba, “Kuchei nach-intu chimwenga ukungigwa udamanye. Tagavyoseni unanavyo uwenke wachiwa izihela, nawenautende na ugoli kwembingu, ukaheza wizeunitimile.” 23 Mna yudya mntu eze eve vino,kengilwa ni chinyulu vidala, kwaviya nanim-goli vitendese. 24 Yesu kawona kugamba nanachinyulu vitendese, “Udala wi vivihi kwa mntumgoli kwingila mo Useuta wa Chohile! 25 Nividala vitendese kwa mntu mgoli kwingila moUseuta wa Chohile kujinka ngamiya kujinka mwentundu ya singano.”

26 Wantu wamwivaga wamuza, “Ni yuhi, naho,akudaha kukombolwa?”

27 Yesu ahitula, “Hechikudahika kwa mntuchadahika kwa Chohile.”

28 Niyo Petulo agamba, “Kaula! Suwe chilekakaya zetu nakukutimila weye.”

29 Yesu awagamba, “Chindedi,” nahonawagambilani kugamba yoyose akwasa nyumbahegu mvyele hegu mlukolo hegu welesi heguwana kwachausa cha Useuta wa Chohile,30 nahokele vilozese mwe chipindi chino nawikazi wa ujima wa mazuwa yose mwe mihilimoikwiza.

LUKA 18:31 87 LUKA 19:21Yesu asimwila nkanana ya katatu ye file yakwe na

kuuyuka kwakweMatayo 20:17-19; Mako 10:32-34

31 Yesu awaguha hankanda wadya wanampinamlongo na waidi nakuwagamba, “Tegelezani!Chaita Yelusalemu kudya chila chintu chi-wandikwe ni wawoni mwe Mwana ywa Mntunachitende chindedi. 32 Kwaviya nalavigwemwe mikono ya wantu sawo Wayahudi, wadyawakunga wamtile, wamhulute na kumtwelamate. 33Nawamhute na kumkoma, mna mazuwamatatu yakutimila nauyuke.”

34 Mna wadya wanampina hawakombaganyechochose mwe vino vintu, nikugamba ulosi ufi-sizwa wowo, naho hawamanyaga nichibwaniYesu nakakisimwila mwe mbwani.

Yesu Ahonya tuntu MlombeziMatayo 20:29-34; Mako 10:46-52

35 Hadya Yesu eze atende haguhi no mzi waYeliko, kwendaga na mntu yumwenga tuntuekale hankanda he sila, akalombeza. 36 Eze evefyo dya wantu wakajinka, auza, “Kuna mbwani?”

37 Wamgamba, “Yesu wa Nazaleti ajinkilahano.”

38 Aguta, “Yesu! Mwana ywa Daudi! Nifilambazi!”

39Wantuwalongolewamkwahila nakumgambaanyamale. Mna niyo agutisa, “Mwana ywa Daudi!Nifila mbazi!”

40 Elo Yesu niyo achimala nakuwalagizawamwigale yudya tuntu kwakwe. Eze abulehajihi, Yesu amuza, 41 “Waunga hudamanyizembwani?”

Ahitula, “Zumbe,” “Naunga niwone naho.”42 Yesu amgamba, “Kwaivyo wana! Uzumizi

wako ukuhonya.”43 Ahadya yudya tuntu niyo adaha kuwona,

niyo amtimila Yesu, kuno akamhongeza Chohile.Fyo dize diwone ivyo, wose wamtunya Chohile.

19Yesu na Zakayo

1 Yesu kajendeleza kwingila Yeliko naho naka-jinkanya. 2Nakuna mchisanya kodi mkulu kudyaakwitangwa Zakayo, endaga mgoli. 3 Nakajezakusinya Yesu nani yuhi, mna nani mntu mjihinaho hadahile kumwona Yesu kwachausa chedifyo. 4 Ivyo kalongola kulongozi kwe difyonakukwela kulanga kwe mkuyu amwone Yesu,kwaviya Yesu nakaunga ajinkile mwe sila iyo.5 Umo Yesu eze abule hadya hantu, kasinya

kulanga nakumgamba Zakayo, “Zakayo sun-guza usele, kwaviya naungwa dyelo nikale mwenyumba yako.” 6 Zakayo kasunguza kusela nakumhokela kwa chinyemi. 7 Wantu wose wa-wone ivyo wakonga kung'ung'uzika wakagamba,“Mntu yuno kaita na kwikala namntumtamasa!”

8 Mna Zakayo niyo achimala nakumgambaZumbe, “Zumbe! Tegeleza, naniwenke wachiwanusu yo ugoli wangu, naho hegu namhokagamntu yoyose chakwe, nanilihe nkanana nne ku-jinka.”

9 Yesu amgamba, “Dyelo wambulwa wingilamwe nyumba ino, kwaviya mntu yuno, naye, nimwelekwaywaBulahimu. 10KwaviyaMwanaywaMntu keza kuzungula na kwambula wagile.”

Mliganyo wa matundu ya ZahabuMatayo 25:14-30

11 Umo wantu waketegeleza yano, Yesukajendeleza na kuwagambila mliganyo. Kwaviyanehaguhi no mzi wa Yelusalemu, nawonawakafanyanya kugambamazuwa yo Useuta waChohile nawihajihi na kulaila. 12 Ivyo agamba,“Kwendaga namntu yumwengamkulu atambagakwita mwe si ya hale vidala chani akatendweseuta, akaheza auye kukaya. 13 Umo henatikuhalawa, kawetanga wandima wakwe mlongonakuwenka chila yumwenga tundu dya zahabunakuwagamba, ‘Kaulani mwadaha kudamanyambwani mwe chino chani mwingize umo miyesihali.’ 14 Mna, wantu wa kwawo niyo wamwi-hiwa, ivyo wasigila wantu kwakwe kugamba,‘Hachikunga mntu atende seuta ywetu.’

15 “Yudya mntu niyo atendwa seuta nakuya.Akaheza alagiza wadya wandima wakwe enkileyadya matundu weze, chani akaule chilayumwenga icho engize. 16 Ywa nkongo kezanakulonga, ‘Zumbe, miye singiza matundu yazahabu mlongo mwe imwenga waninkaga.’17 Agamba, ‘Kudamanya vyedi,’ ‘wimndimaywedi! Kwaviya na wi mkanuni kwa vintuvidodo, nahutende mchimaila ywa mizi mlongo.’18 Mndima ywa kaidi keza nakugamba, ‘Zumbe,miye singiza matundu mashano ya zahabu mweimwenga waninkaga.’ 19 Uyo naye amgamba,‘Nahutende mkulu mwe mizi mishano.’ ”

20 “Mndima mtuhu keza nakugamba, ‘Zumbe,tundu dyako dya zahabu dino dihano, nasidifisamwe katambala ka mo mkono. 21 Nahakogoha,kwaviya wi mntu mdala. Waguha sicho chako

LUKA 19:22 88 LUKA 20:7

naho wavuna hwihandile.’ 22 Amgamba, ‘Wim-ndima ehiye! Nahukantile kwa ulosi wakomwenye! Kuvimanya kugamba ni mdala, kuguhasicho changu nakuvuna sihandile. 23 Nivyedi,elo, nimbwani hwikiye hela zangu kwawakulavyavyongezekele? Niyo nahokela chongezekele umoukanivuziza.’

24 “Niyo alonga kwa wadya nawachimalehadya, ‘Guhani idyo iditundu dye zahabu kulailakwakwe mmwinke mndima yudya mta matundumlongo.’ 25 Mna wamgamba, ‘Zumbe, anamatundu mlongo kale!’ 26Awahitula, ‘Nawagam-bilani,’ ‘kugamba mtu mta chintu, nongezezwe,mna wadya hewena chintu, hata chiya chidodowananacho nawahokwe. 27 Haluse, kwa wadyawankondowangu hawaungilemiye nitende seutaywawo, waleteni hano muwakome mwa mesoyangu!’ ”

Mwingilo wa kwe ngasu uko YelusalemuMatayo 21:1-11; Mako 11:1-11; Yohana 12:12-19

28 Yesu eze alonge vino, kawalongweila kwitaYelusalemu. 29 Umo akabula hajihi na Betifagena Besaniya ho lugulu lwa Mizeituni, kasigilawanampina waidi walongole, 30 awasigila vino,“Hitani kudya ko mzi wikulongozi kwenyu, umomkengila, namlondole mwana mpunda atalizwehenati kukwelwa. Mchohweleni mumwigalahano. 31 Uneva mntu anawauzani ni mb-wani mwamchohola, mgambeni kugamba Zumbeamunga.”

32 Waita intambo yawo nakubwila chilachintusaviya Yesu awagambile. 33 Umo wakamchoholayudya mwana mpunda, umwenye awauza, “Nimbwani mkumchohola?”

34 Wahitula, “Zumbe, amunga,” 35 niyowamwigala mwana mpunda uyo kwa Yesu.Wadula suche zawo mwe mpunda iyonakumwambiza Yesu kukwela. 36 Umo akajen-deleza, wantu watandaza suche zawo mwe sila.

37 Eze abule haguhi na Yelusalemu, hantuhana seleza kwita kolugulu lwe Mizeituni, fyokulu dya wanampina wakwe welelwa na kukongakumhongeza Chohile na kumtogola kwa izwikulu kwa mpituko zose wawone. 38Wakagamba,“Ajimbikwe seuta akwiza kwa zina dya Zumbe!Utondowazi kwembingu na ukuka kwa Chohile!”

39 Niyo Mafalisayo wamwenga mwe difyo wa-longa wamgamba Yesu. Wagamba, “Mhinya,”“wakwahile wanampina wako wanyamale!”

40 Yesu awahitula, “Nawagambilani kugambauneva wananyamala, mayuwe nayagute.”

Yesu awila Yelusalemu41 Yesu eze abule haguhi no umzi, na eze

auwone, kawila, 42 akagamba, “Hegu du wa-manyize dyelo dino chintu chikudaha kukwigailautondowazi! Mna haluse hukudaha kuchiwona!43 Kwaviya mazuwa yeza umo wankondo wenyunawawazunguluke kwa nkondo, aho nawazengechiwambaza cha kuwachinda nakuwavugailantendele zose. 44 Nawawakomeni vitendesena wantu we mwe viwambaza vyenyu, hahanayuwe dikunga disigazwe hantu hakwe, kwaviyahawakombaganye chipindi umo Chohile akungaeze awambuleni!”

Yesu engila kwe Nyumba ya KuvikilaMatayo 21:12-17; Mako 11:15-19; Yohana 2:13-22

45 Yesu niyo engila mwe Nyumba nkuluya Chohile nakukonga kugulusa wakutagamayombe, 46 akawagamba, “Iwandikwa mwamawandiko kugamba Chohile kagamba, ‘Nyumbankulu ya Chohile ya Kuvikila naitende nyumbaya kulombezeza.’ Mna nyuwe mwihitula hantuhakwefisiza wabavi!”

47 Yesu na kahinya chila zuwa mweNyumba nkulu ya Chohile. Walavyantam-biko wakulu, wahinya Sigilizi, na vilongoziwa wantu nawakaunga wamkome, 48 mnahawabunkule sila yakumkoma, kwaviya wantuwose nawakamwetegeleza, wasekuleka kwivaulosi wowose.

20Mbuli ya udahi wa YesuMatayo 21:23-27; Mako 11:27-33

1 Zuwa dimwenga umo Yesu nakahinyawantu mwe Nyumba nkulu ya Chohile nakulonga Mbuli Yedi, walavyantambiko wakulu nawahinya Sigilizi, hamwenga na wadalahala, weza2 nakumgamba, “Chigambile, Wadamanya mbulizino kwa udahi wa yuhi? Ni yuhi akwinkile udahiuno?”

3 Yesu awahitula, “Gojani niwauze mbuli.Nigambilani, 4 Udahi wa Yohana wo kubatizaulaila kwembingu hegu kwa mntu?”

5 Niyo wafanyanya chalumwe, “Chigeze? Un-eva chinagamba, ‘Ulaila kwembingu,’ nagambe,‘Nimbwani, hamumzumile Yohana?’ 6 Mna un-eva chinagamba ‘Ulaila kwa wantu,’ dino difyodyose nadichitowe mayuwe, kwaviya wabunkulakugamba Yohana endaga muwoni.” 7 Ivyo wahit-ula, “Hachivimanyize uko ulaile.”

LUKA 20:8 89 LUKA 20:408 Yesu awagamba, “Saniwagambileni, ni kwa

udahi wani nadamanya mbuli zino.”Mliganyo ywa Mkodisha nkonde ya mizabibuMatayo 21:33-46; Mako 12:1-12

9 Yesu niyo ajendeleza kuwagambila mliganouno, “Kwendaga na mntu yumwenga nakalimankonde yakwe ya mizabibu, niyo aikodisha kwawalimizi, niyo atamba kwita si ya hale kak-wikala uko kwa chipindi chitali. 10Umo chipindicho uvuni we zabibu chize chibule, niyo am-sigila mndima ywakwe yumwenga kwa wadyawalimizi chani wamwinke ntendele yakwe youlozo. Mna wadya walimizi niyo wamtowa yudyamndima na kumvuza mikono bule. 11 Yudyamntu niyo amsigila mndima mtuhu, mna nayeniyo wamtowa saiviya na kumtendela vihiye nakumvuza mikono bule. 12 Niyo asigila mtuhuywa katatu, yuno naye weze wamtowe na kumlu-miza niyo wambalaza. 13 Vikaheza yudya zumbemta inkonde ye mizabibu niyo agamba, ‘Nitendezeze? Nani msigile mwanangu hungisa, wadahawakamwiva.’ 14Wadya walimizi weze wamuwoneyudya mwana niyo wagambilana, ‘Yuno nuyomlisi, haluse chimkome chani uno ulisi utendewetu.’ ” 15 Niyo wamlavya mweidya inkonde yemizabibu, wamkoma.

Yesu niyo auza, “Yuno zumbe mta inkondenawatende mbwani wadya walimizi?” 16 “Nezeawakome wadya walimizi na kuwenka walimiziwatuhu idya inkonde ye mizabibu.”

Wantu weze weve ziya izimbuli, niyo wamhigawagamba “Havikudahika!”

17 Mna Yesu niyo awasinya, awagamba,“Mawandiko yanoYakukilemanakwenimbwani?‘Yuwe dilemelwe ni wazesi,haluse ditenda yuwe kulu dya msingi.’

18 “Mntu yoyose anagwa mnanga mwe diyadiyuwe nakantike vihandehande, naho dinamg-wela mntu yoyose nadimtiginte enga unga.”

Mbuli ya kuliha kodiMatayo 22:15-22; Mako 12:13-17

19 Wahinyi wa Sigilizi na walavyantambikowakulu na wamanya kugamba mligano uwowawalanga wowo, ivyo na wakaunga wamgwileahadya, mna nawakawogoha wantu. 20 Ivyoniyo wakonga kumhanga Yesu, niyo wasigilawazuza waketenda ni wantu wedi chani wamg-wile mo ulosi wakwe, na mwe sila iyo wadahekumlavya mwe mikono ye vilongozi we isi.

21 Awo wazuza niyo wamgamba, “Mhinyi, chi-manya kugamba walonga na kuhinya mbuliza chindedi, chimanya weye hukupagula, weyewahinya ichindedi chenye che sila ya Chohile.22 Elo chigambile hegu ni vyedi hegu sivyo vyedimwe sigilizi yetu kuliha kodi kwa mkulu ywaChilumi!”

23 Yesu niyo amanya viya wamtegile, niyoawagamba, 24 “Nilagisani ivyo hela iyo ili, nauzaiyo isula ne chapa ni yayuhi?”

Niyo wamhitula, “Niya Mkulu ywa Chilumi”25 Yesu niyo awagamba, “Elo mwinkeni mkulu

ywa Chilumi ivyakwe na Chohile ivyakwe.”26 Elowadyawantu niyowadunduga kumgwiza

mwe mbuli yoyose, niyo wehelwa hawahitule,niyo wanyamala dwii.

Mbuli ya KuyukaMatayo 22:23-33; Mako 12:18-27

27 Mna Masadukayo wadya wakugamba wa-banike hawakudaha kuyuka, niyo wamhitulaYesu wagamba, 28 “Mhinyi, Musa kachiwandikilavino hegu mntu anabanika kuno kasa mkaziwehelekewana, vyongigwamlukolo ywakwe amsoleyudya mvyele, chani amwelekele wana yudyamlukolo abanike. 29Mna na kuna walukolomfun-gate. Ywankongo asolaga mvyele niyo abanikaheleke mwana, 30mlukolo ywa kaidi niyo ampalayudya mvyele naye niyo abanika, 31 ywakatatuseivyo vilaile kwa wose mfungate, wose na wa-banika heweleke wana. 32 Weze wabanike woseyudya mvyele naye niyo abanika. 33 Nauza mwedizuwa idyo dyo kuuyuka, mvyele uyo natendemkaza yuhi? Kwaviya na kasolwa ni wose mfun-gate.”

34 Yesu niyo awagamba, “Wantu we mi-hilimo ino wasola na kusolwa, 35 mna wadyanawafanyanywe kugamba wawagila kuyuswa nakwikala mwe mihilimo ikwiza hawasole hegu ku-solwa. 36 Naho hawabanike vituhu, kwa viya nawatende saviya wandima wa kwembingu, na wa-tende wana Chohile. Kwa viya wauyuka. 37Mnambuli yo kuyuka ni chindedi, hata Musa ailon-gaga mwa Mawandiko yakwe Yakukile, hadyaawandikaga mbuli ya saka dikwaka moto niyoamtaja Zumbe saviya Chohile ywa Bulahimu naIsaka na Yakobo. 38 Uyo suyo Chohile ywa wa-banike, mna ni Chohile ywa wajima, kwaviyakwa uyo woseni wekala.” 39 Wahinyi Sigiliziwatuhu wagamba, “Mhinyi, kuhitula vyedi vi-dala!” 40Niyo hawamuzize vituhu.

LUKA 20:41 90 LUKA 21:23Mbuli ya MesiyaMatayo 22:41-46; Mako 12:35-37

41 Yesu niyo awauza, “Kwa mbwani wantuwagamba Kulisito ni mwana ywa Daudi? 42 Kwaviya Daudi mwenye nakalonga mwe chitabuchakwe cha zabuli,‘Zumbe na kamgamba zumbe ywangu.Ikala kwe ntendele ya kulume kwangu.43 Kubula aho naniwaike wadya wakukwihiwa

enga fumbi dya kwikiya viga vyako.’44 Elo ni vivihi Daudi akumwitanga Yesu ‘Zumbe’,nivivihi naho, Kulisito adaha kutenda mwelekwaywa Daudi?”

Yesu Awafunda Wahinya SigiliziMatayo 23:1-36; Mako 12:38-40

45 Yesu niyo awagambila wanampina wakweahadya ha wantu wose. 46 “Mwedime na wahinyaSigilizi, wakunga kujinka jinka wavika nkazu,wakungisa kulamswa ni wantu kwa kutunywakwa magwilo, wongisa kwikala hantu na hedimwe midugano mwa nyumba yo kuvikila nakuguha hantu hedi mwe zingasu, 47 Wawahokaugoli wadya wafilwe ni wagosi zawo mwe zinyumba zawo, na kulombeza malombezo matalichani wawoneke kulongozi kwa wantu. Kwaviyanawakantilwe vitendese!”

21Malavyo ya Mvyele abanikilwe ni mgosiMako 12:41-44

1 Yesu eze enule meso awawona wagoli waidiwakajela malavyo mwe shanduku mndani mwenyumba nkulu ya Chohile. 2Niyo amona mvyeleyumwenga afilwe ni mgosiwe, ajeleka wahelawaidi mndani mwe chiya ichiya. 3 Yesu niyoagamba, “Nawagambilani chindedi, mvyele yunoafilwenimgosiwe kajelekamajelekomakulumweinompambakujinkawose. 4Kwaviyawantuwosewalavya malavyo yawo mwe hela ziya zisigalemwe zimbuli zawo. Mna yuno mvyele na uchiwaananawo kalavya chiya chikunga chimwambizemo wikazi wakwe.”

Yesu Asimwila mwe Uvuni wa Nyumba nkulu yakuvikila

Matayo 24:12; Mako 13:1-25 Mna wanampina watuhu na wakalonga mwe

mbuli ze Nyumba nkulu ya Chohile, ivyo iham-bigwe kwa mayuwe ya zahabu, hamwenga namajeleko yalavigwe kwa chausa cha Chohile. MnaYesu niyo agamba, 6 “Yose mkuyawona sicho

chintu, nayeze mazuwa hamuwone hata yuwedimwenga, mnanga mo mnyawe, chila chintunachibanangwe.”

Nkunto na MasulumizoMatayo 24:3-14; Mako 13:3-13

7 Mna niyo wamwuza, “Mhinyi, mbuli izo nazilaile ini? Naho ni chilagiso chani chikungachilagise mbuli izo zihaguhi kulaila,”?

8 Yesu niyo awahitula, “Kaulani, simamnadantwe. Wantu walozize naweze waketangazina dyangu, wakagamba, ‘Miye nuyo Kulisito!’‘Chipindi chibula!’ Mna nyuwe msekuwatimila.9 Mna mkeva mbuli za nkondo na nkunto ze isimsekogoha, ayo yaungwa yakonge kulaila, mnaudumo wa yose haunati.”

10 Akaheza Yesu niyo ajendeleza kulongaagamba, “Si naitowane na si ntuhu, naho useutanautowane na useuta. 11 Chila hantu na kulailechisingisa chikulu mwe isi, nakutende na salana manyonje ya kwinkilizana, na kutenda nambuli za kutisa na vilagiso vikulu kulaila kwem-bingu. 12Mnanyumanimbuli izo hezinati kulaila,namgwilwe na kusulumizwa, na mwigalwe kwekukantilwa mwe nyumba zo kuvikila na kuwag-wilani, nahonamwigalwe kulongozi kwamaseutana wakulu kwa chausa che dizina dyangu. 13 Ivyonamlavye ukuzi wangu kulongozi kwawo. 14Mnamwekambe mndani mwe myoyo kugamba ivyomkunga mweile hemnati kulahwa. 15 Kwa viyananiwenke mbuli zedi zo kulonga zikunga zilekewakuweihiwahawadahe kulemela hegukuhiganana nyuwe. 16 Welesi wenyu, walukolo wenyuna wambuya zenyu nawawalemele, na watuhuna mkomwe. 17 Wantu wose nawawaihiwe kwachausa cha zina dyangu. 18 Mna hata luvililumwenga mwe mitwi yenyu halwage. 19 Kwaviya yo uijimizi mnanawo, wikazi wenyu hawage.

Yesu Asimwila mwe Uvuni wa YelusalemuMatayo 24:15-21; Mako 13:14-19

20 “Chipindi namuwone umzi wa Yelusalemuuzungulukwa ni wankondo, aho manyanikugamba kubalangwa kwakwe kwihaguhi. 21Ahowadya nawatende Yudeya wagulukile kwemilima, wadya we komzi wafose, na wadyawekwe zinkondewasekuya komziwaYelusalemu.22 Kwa viya mazuwa ayo ‘Na yatende ya nkunto’,chani yadya yose yawandikwe mwa MawandikoYakukile yachinte. 23 Wavyele wasoka nawakonkeza nawaluwone mwa mazuwa ayo! Kwaviya nakutende na nkunto nkulu mwe isi na

LUKA 21:24 91 LUKA 22:18maya ya Chohile nayawagwele wantu wano.24 Watuhu nawakomwe kwa mabamba, watuhuna waguhigwe mateka kulaila mwe chila si namzi wa Yelusalemu na uguhigwe ni wantu wa sintuhu kubula chipindi chawo chize chisile.

Kwiza kwa Mwana ywa MntuMatayo 24:29-31; Mako 13:24-27

25 “Nakutende na vilagiso mwedizuwa na momnenge na mwezintondo. Mwe zisi zose nazi-tende na nkunto wantu na welelwe kulawana namawimbi makulu kwe bahali. 26 Wantu na wafekififimbazi kwa chausa cha woga wakagoja mbulizikunga zilaile mwe isi yose, kwaviya vyose vinanguvu kwembingu navisingiswe. 27Nawamwonemwana ywa Adamu akasela mwa maingu kulailakwa Chohile, kamema nguvu na ukuka. 28 Umoizimbuli izo zikakonga kulaila, chimalani niyomwenule mitwi yenyu kulanga kwa viya ukom-bolwa wenyu wihaguhi.”

Hinyo dya mtiniMatayo 24:32-35; Mako 13:28-31

29 Yesu niyo awagambila mligano ukugamba,kaulani ivyo wili mtini na miti mituhu yose.30 Mkawona kugamba mani yo mtini yakongakusuka bunkulani wenye kugamba chipindi chazuwa kali chihaguhi. 31 Saivyo, mneza kuwonambuli izo zikalaila mmanye kugamba Useuta waChohile wihaguhi. 32 Nawagambilani chindedi,cheleko chino cha haluse hachijinke, izimbuli izozose hazinati kulaila. 33 Mbingu ne isi vyose navijinke, mna ulosi wangu haujinke.

Ungi wa Kusinya34 “Mkaulise myoyo yenyu inase kuzamilwa ni

mbuli zimwe isi ino, saviya ukozi na kutumb-wazikila wikazi, mkaulise kwa viya zuwa idyonadiwezile kwa kuwetukizani. 35 Kwaviya zuwaidyona diwezile saviyamtego ukufyuka kwawosewakwikala mwe isi. 36 Elo, nagamba mchelezemkalombeza chila zuwa chani mwinkwe nguvuza kwenega mbuli zose izo nazilaile nanywimchimale kulongozi kwa Mwana ywa Mntu.”37 Yesu nomsi nakekala mwe Nyumba nkulu yaChohile akahinya, nechilo nakaita kugona kolugulu lwe Mizeituni. 38 Mtondo wantu wosenawakaita kwe Nyumba nkulu ya Chohile chaniwakamwetegeleze.

22Njama za kumkoma YesuMatayo 26:1-5; Mako 14:1-2; Yohana 11:45-53

1 Zuwa kulu dye migate heijeligwe hamila, ik-witagwa Pasaka nadisogela. 2 Walavyantambikowakulu nawahinya sigilizi nawakalondambuli yakumkoma Yesu mna nawakogoha wantu.

Yuda azumila kumhituka YesuMatayo 26:14-16; Mako 14:10-11

3 Shetani amwingila Yuda akwitangwa Isikaliy-ote, yumwenga mgati mwa wadya wasigilwamlongonawaidiwaYesu. 4Yuda aita akulonga naWalavyantambiko wakulu na wadya wadimi wenyumba nkulu yo kuvikila, ivyo akunga amhitukeYesu chani wamgwile. 5Niyowelelwawamgambanawamwinke hela anadamanya ivyo. 6Yuda azu-mila, niyo akonga kulonda hantu hedi hakumhi-tuka Yesu chani wamgwile, mna wantu waseku-manya.

Yesu Emalanya Kudya nkande ya PasakaMatayo 26:17-25; Mako 14:12-21; Yohana 13:21-30

7 Niyo dyabula zuwa dya migate heijeligwehamila, zuwa idyo nidyo idizuwa dyo ukuchinjwamwanangoto we Pasaka. 8 Ivyo Yesu awasigilaPetulo na Yohana awagamba, Hitani mkachikiyevintu vye ngasu chani chidahe kudya Pasaka.9Mna niyo wamuza, “Waunga chikaikiye kuhi?”

10 Yesu awahitula, Tegelezani umo mkaita komzi namdugane na mgosi ketwika biga dya mazi,mtimileni kubula aho he nyumba akunga en-gile. 11 Mgambileni mta inyumba iyo mhinyiakuza chikuhi icho ichumba hunga nidile Pasakahamwenga na wanampina wangu? 12 Nayenawenkeni chumba chikulu cha kulanga chiham-bigwe vyedi, ikani umo ivintu.

13 Niyo waita wabwila saviya wagambilwe niYesu, niyo waika ivintu vye ingasu ye dizuwa dyePasaka.

Nkande ya Chisingi ya ZumbeMatayo 26:26-30; Mako 14:22-26; 1Wakolinto 11:23-

2514 Ichipindi chize chibule Yesu niyo ekala adye

inkande hamwenga na wasigilwa wakwe. 15 Yesuniyo awagamba, siungisa chidye hamwenga mweingasu ino ye dizuwa dye Pasaka umo sinati kusu-lumizwa. 16 Nawagambilani ichindedi sanidyevituhu kubula ize idamanyike mwe idizuwa idyodyo useuta wa Chohile hadinati kubula.

17 Niyo achiguha ichikombe amtogola Chohileagamba, “Guhani chino ichikombe mhokelezanekunywa. 18 Nawagambilani chindedi kukongelahaluse saninywe naho divai ino ikudamanywa nazabibu, kubula Useuta wa Chohile nawizile.”

LUKA 22:19 92 LUKA 22:4919 Niyo aguha umgate, amtogola Chohile

niyo aubesula, awenka, awagamba, uno nuwoumwili wangu, ukulavigwa kwa chausa chanyuwe, mdamanye savino chani mnikumbukechila mkadamanya. 20 Niyo adamanya saivyo neichikombe nacho, weze wabinde ukudya, niyoagamba, chikombe chino ni lagano hya dyaChohile dikuukulwa kwa sila ya sakame yangu,ikwitika kwachausa cha nyuwe.

21 Mna kaulani yudya akunga anihituke ehanohe meza. 22 Chindedi Mwana ywa mntu aitaakukomwa saviya vikigwe, mna hangi mwenyeyudya mntu akunga amhituke.

23 Ahadya niyo wakonga kuuzana wo wenye niyuhi akunga amhituke Zumbe ywawo.

Kuhigana mwe Ukulu24 Wadya wasigilwa niyo wakonga kuhigana

wo wenye ni yuhi mgati mwetu akunga atendechilongozi mwa weyawe. 25Yesu niyo awagamba,“Maseuta wa si ntuhu wawalongoza wantu wawokwa nguvu, na wadya wakulongoza ‘Wakwe-tanga wambuya wachila mntu’. 26 Mna viseku-tenda ivyo mwenyu mna yudya akunga atendemkulu mwenyu aungwa atende mdodo kujinkawose akunga atende chilongozi aungwa atendemndima. 27 Nauza mkulu ni yuhi ni yudya ak-wikala mwe meza akagoja nkande hegu ni yudyaakumwigaila? Nafanyanya ni yudya ekale hemeza akagoja inkande hegu miye sikala hanoenga mndima ywenyu.

28 “Nyuwe namwihamwenga na miye umo ha-sulumila. 29 Saviya Tate aninkile Useuta saivyomiye nami naniwenkeni nyuwe Useuta. 30Nidyena kunywa he meza yangu mwe useuta wangunaho namwikale mwe vigoda vyenyu vyo useutamkayakantila makabila mlongo na maidi ya izu-laeli.

Yesu alotela Ukani wa PetuloMatayo 26:31-35; Mako 14:27-31; Yohana 13:36-38

31 “Simoni, Simoni! Tegeleza! Shetanikalekelwa chipindi cha kuwajezani nyuwe, saviyamntu akuheta ngano. 32Mnamiye sikulombezezakwa Chohile chani uzumizi unanawo usekuhun-guka naunihituke mna unauya uwajele moyowalukolo wako.”

33 Petulo niyo amhitula amgamba, “Zumbe,miye semalanya kale nite na weye kwedigelezahata habanika sina mbuli.”

34 Yesu amhitula, “Nakugambila, Petulo,”“Zogolo hadinati kwila neichilo naunilemelenkanana ntatu kugamba hunimanyize.”

Mkwiji na Sime35 Yesu niyo awauza wanampina wakwe “Umo

nawasigilaganimsekutoza hela hegumkwiji heguvilatu mwahungukilagwa ni chibwani?”

Niyo wamhitula. “Bule,”36 Yesu awagamba mna yudya mta mkwiji

wa hela naguhe, mta mkwiji we vintu nayenaguhe. Seivyo hene bamba natage isuche yakwechani agule. 37 Nawagambila imbuli ino yamawandiko yano Yakukile yekigwa hamwengana wata ubanasi yongigwa yadamanywe. Yadyahungigwa nidamanye yehaguhi kubula

38 Wanampina wakwe niyo wamgamba,“Zumbe, kaula hano!” Yesu niyo awahitula,“Vichinta!”.

Yesu Alombeza Chohile ko lugulu lwa MizaituniMatayo 26:36-46; Mako 14:32-42

39 Yesu niyo ahalawa enga viya nakadamanyaniyo aita ko lugulu we imizaituni mna wanamp-ina wakwe niyo wambasa. 40 Eze abule uko niyoawagamba mkalombeza sima mwingile mwe ma-jezo.

41 Niyo awasa aita hale hadodo utali wa mntuakudula yuwe hadya dikugwela. Niyo afika madialombeza. 42 “Tate,” uneva hegu ukaunga, unu-size chikombe chamasulumizo. Mna visekutendaviya hunga miye, mna “Ivyo ukunga naviten-deke.” 43 Aho mndima ywa kwembingu kulailakwa Chohile niyo eza amjela moyo. 44Umo emwemasulumizo makulu niyo ajendeleza kulombezaniyo alawa chiluke saviya madwentwe ya sakameniyo yajuluzika kubula hasi.

45 Eze abinde ukulombeza niyo auya hadyahantu awasize wanampina wakwe niyo awamb-wila wagona, kwaviya nawana chinyulu. 46 Niyoawagamba kwambwani mgona? Inukanimlombeze chani msekwingila mwe majezo.

Kugwilwa kwa YesuMatayo 26:47-56; Mako 14:43-50; Yohana 18:3-11

47Umohanati kubinda ukulonga fyo dyawantuniyo dyeza dikalongozwa ni Yuda yumwengamwe wadya wasigilwa mlongo na waidi, Yudaniyo ambasa Yesu chani amlamse kwa kumsesa.48 Mna Yesu niyo amgamba vino Yuda, wamhi-tuka Mwana ywa mntu kwa kumsesa?

49 Wadya wanampina wakwe weze wawoneizimbuli zikudamanywa, niyo wagamba Zumbe

LUKA 22:50 93 LUKA 23:9chiwasengemabamba? 50Yumwengamwewadyawanampina niyo amsenga bamba mndima ywaMlavyantambiko Mkulu, niyo amsenga idigutwidyakwe dya kulume

51 Aho Yesu niyo amgamba, leka, “Vyachinta!”Niyo adonta idigutwi dya yudyamntu na kumho-nya.

52 Yesu niyo awagamba wadya Walavyan-tambiko wakulu, wadalahala wa wadimi wenyumba nkulu ya Chohile na wantu wakulu wosewezile kumgwila vino mwiza mtoza mabamba namakome mwiza kunigwila enga miye ni mbavi?53 Umo nanihamwenga na nyuwe mwe nyumbankulu yaChohile kwa chila zuwahamnigwilemnachindedi chino nicho ichipindi chenyu, chinonicho chipindi cho udahi wa shetani.

Petulo amhituka YesuMatayo 26:57-58, 69-75; Mako 14:53-54, 66-72;

Yohana 18:12-18, 25-2754Niyowamgwilawamguhawamwigala kubula

kwe inyumba ya Mlavyantambiko mkulu mnaPetulo nakamtimila Yesu kwa kunyuma luhale-hale. 55 Moto naujimbwa hagati ho uwa womdugano wose nawekala hamwenga, Petulonaye nehadya. 56 Mndima yumwenga mvyeleeze amwone Petulo kekala haguhi ho moto,niyo amng'oila meso amgamba, Yuno mntu ne-hamwenga na Yesu.

57MnaPetulo niyo alemela agamba,Wemvyelemiye simmanyize.

58 Chize chijinke chipindi chidodomntumtuhuniyo amwona Petulo amgamba, Weye wiyumomwe wano wagwiligwe,

Mna Petulo niyo amhitula amgamba we mb-wawe suyo miye.

59 Enga saa dimwinga dijinkile mntuyumwenga niyo eza kumvilikiza chindedi yunone ehamwenga na Yesu, hambwe kalaila Galilaya.

60 Mna Petulo niyo amgamba, we mbwawesimanyize icho ukulonga,

Ahadya umo achekulonga zogolo niyo dyaila.61 Zumbe Yesu niyo ahituka na kumsinya Petulo,ahadya Petulo niyo akumbuka yadya agambilweni Zumbe, dyelo zogolo hadinati kwila naunihi-tuke nkanana ntatu. 62 Aho Petulo niyo afosakweise, na kwila vidala.

Yesu atilwa na kutoigwaMatayo 26:67-68; Mako 14:65

63 Wadya wantu nawakamdima Yesu niyowamtila nakumtowa. 64 Wamgubiga ameso niyo

wamuza, “Akutoile ni yuhi? Hebu bunkulachikaule?” 65Niyo wamhuluta vidala.

Yesu egalwa mwa meso ye ChitalaMatayo 26:59-66; Mako 14:55-64; Yohana 18:19-24

66 Kwize kuche, wakulu wo mzi na wantu niyowekala chitala, Wahinya Sigilizi na walavyan-tambiko wakulu naweyumo mwe icho chitala,Yesu niyo egalwa he chitala. 67 Niyo wamuza,“Chigambile,” “Weye nuyo masiya?”

Kulisito niyo awagamba, “Uneva nina wagam-bilani, nyuwe hamnizumile, 68 naho hegu ni-nawauzani hamnihitule. 69 Mna kukongela vinohaluse Mwana ywa Mntu nekale haguhi naChohile Mta nguvu.”

70 Wose niyo wamuza, “Elo, chigambile weyenuyo Mwana ywa Chohile?”

Yesu niyo awagamba, “Nyuwe mlongamwagamba miye nuyo.”

71 Niyo wagamba, “Hachikunga ukuzi mtuhumwakwe! Suwe wenye chimwiva ivyo alongile!”

23Yesu Egalwa kulongozi kwa PilatoMatayo 27:1-2, 11-14; Mako 15:1-5; Yohana 18:28-38

1 Akaheza wantu wose niyo wachimala,wamwigala Yesu kulongozi kwa Pilato, 2Wakongakumlongeleza wakagamba, “Yuno mntunachimbwila akawadanta wantu wose, walemelekuliha kodi kwa Seuta ywa Lumi na kwetangahambwe nuyo Kulisito, Seuta.” 3 Pilato amuzaYesu, “Weye wi seuta ywa Wayahudi?”

Yesu amhitula. “Niweye ukulonga,”4 Akaheza Pilato awagamba walavyantam-

biko wakulu hamwenga ne difyo dya wantu,“miye sikuwona wavu wowose wakumkantilayuno mntu.” 5 Mna wowo walahiliza wak-agamba, “Kwa sila ya mahinyo yakwe awaluvyawantu wadamanye wavumwe isi yose ya Yudeya.Kakongela Galilaya haluse kubula hano.”

Yesu Egalwa kwa Helode6 Pilato eze eve ayo, niyo auza, “Vino

mntu yuno ni mkaya wa Galilaya?” 7 Ezeamanye kugamba Yesu ne mo mkowa ukulon-gozwa ni Helode, niyo amwigala kwa Helode,kwaviya Helode naye nendile eyuko Yelusalemu.8 Helode eze amwone Yesu niyo eleleswa,kwaviya nakeva kale izimbuli zakwe, ivyonakamgoja kwa chipindi chitali. Nana msuhiamwone Yesu akadamanya vilagiso. 9 Ivyoniyo amuzisa, mna Yesu hahitule dyodyose.

LUKA 23:10 94 LUKA 23:4510 Walavyantambiko wakulu na wahinya Sigiliziwendaga aho walavyaga malaho makulu mwaYesu. 11 Ivyo Helode hamwenga na wankondowakwe wambasa Yesu na kumjela soni, niyowamvisa suche zikale za chiseuta na kumvuzakwa Pilato. 12Mwe dizuwa diya Helode na Pilatowendaga hawekwivana, mna kukongela dizuwaidyo niyo watenda wambuya.

Yesu Akantilwa fileMatayo 27:15-26; Mako 15:6-15; Yohana 18:39-19:16

13 Ivyo Pilato niyo etanga chitala cha wakuluwa walavyantambiko, vilongozi, na wantu wawo,14 awagamba, mnigaila mntu yuno mwagambanakawadanta wantu. Haluse tegelezani, nizenimuze imbuli iyo mwa meso yenyu simuwonena lema dyodyose mwa ayo mkumlaha. 15 NahoHelode hamwone lema dyodyose, nivyo vilekilekamvuza kwetu. Mntu yuno hadamanyedyodyose dikuleka ankantilwe kukomwa. 16“Ivyonanilagize atoigwe nkome niyo namlekela.”17 Chila zuwa dya Pasaka Pilato na kaungwaalekele mfungwa yumwenga. 18 Mna wosehamwenga watula lwasu, “Muse yuno mntu!Chifungwile Balaba!” 19 Balaba nakajelwamndani kwa wavu wa nkumbizi mwe kaya, nahonakakoma wantu. 20 Pilato nakaunga amlekeleYesu, ivyo niyo alonga nawo vituhu. 21 Mnawowo niyo watula lwasu vituhu, “Mtungike!Mtungike!”

22 Pilato awagamba nkanana ya katatu, “Ka-balangani? Sikuwona ubanasi wowose mwakwevikuleka akomwe! Nanilagize atoigwe nkomevikaheza nimlekele.” 23 Mna wowo wajendelezakutula lwasu vidala kugamba Yesu aunngwaatungikwe mo msalaba, na mo udumo wo lwasulwawo niyo wahudwa. 24 Ivyo Pilato kamkantilaYesu saviya nendile wakaunga. 25Amvugwila ku-laila kwedijeleza yudya waungile, yudya ajeligwekwedijeleza kwa wavu wa nkumbizi na kukomawantu, amwinkiza Yesu kwawo wamdamanyeivyo wakunga.

Yesu Atungikwa mo MsalabaMatayo 27:32-44; Mako 15:21-32; Yohana 19:17-27

26 Umo wakamwigala ko kumtungika mwesila, wadugana na mntu yumwenga akwitagwaSimoni wa si ya Kilene endaga akalaila kwekaya zihaguhi. Wamchimalisa, wamkankalisaetwike msalaba wa Yesu, na kumtimila mnyuma.27 Fyo kulu dya wantu dimtimila, mgatimwawo namna wavyele nawakalomboleza na

kwila. 28 Yesu awahitukila awagamba, “Nyuwewavyele wa Yelusalemu! Msekuniila miye,mna kweileni nyuwe wenye na wana wenyu.29 Kwaviya mazuwa nayeze aho wantu wakungawalonge, ‘Chinyemi china wadya hewakweleka,wadya hawajezaga kweleka hegu konkeza!’30 Chipindi icho wantu nawakonge kuyagambamagulu, ‘Chigweleni!’ Na wagulu, ‘Chigubikeni!’31 Kwaviya uneva wantu wautendela mti mbisiseivyo, naitende zeze kwa mti unyaile?”

32 Kwendaga na wantu watuhu waidi, wendagaweihiye, wegalagwa hamwenga na Yesu ko ku-tundikwa. 33 Weze wabule hantu hakwitangwa,“Gobela dya mtwi”, niyo wamtungika Yesu momsalaba, na hamwenga na wadya wabanasiwaidi, yumwengantendelo ya kulume yumwengakumoso kwakwe. 34 Akaheza Yesu agamba,“Walekeile, Tate kwaviya hawamanyize diyawakudamanya.”

Niyo wapangana izisuche za Yesu kwakuzitoila tegatega. 35 Wantu nawachimalahadya wakakaula kuno vilongozi wa Wayahudiwakamtila wakagamba, “Ambulaga wantuwatuhu, haluse neambule mwenye hegunuyo Kulisito yudya asagulwe ni Chohile!”36 Wankondo nawo niyo wamtila, wamwigailadivai igwaduke, 37 na kumgamba, “Kweambulemwenye hegu weye wi seuta ywa Wayahudi!”

38 Ulahi na uwandikwa savino kulangakwakwe, “Yuno nuyo Seuta ywa Wayahudi.”39 Yumwenga mwa wadya wabanasi atundikwemo msalaba amhuluta, akamgamba, “Weye hwiKulisito? Elo kweambule mwenye ukahezauchambule naswi!”

40 Mna yudya mnyawe niyo amkwahila,amgamba, “Weye hukumogoha Chohile? Hatahegu waungwa uhokele kanto seiyo. 41 Suwe,ivyovili, vyachiwagila, kwaviya chongigwachinkigwe kanto kwa yadya chidamanye, mnayuno mntu hana icho abalange.” 42 Niyoamgamba Yesu, “Unikumbuke, Yesu, mo Useutawako!”

43 Yesu niyo amhitula amgamba, “Chindedidyelo dino nautende hamwenga nami hantu ha-hoile.”

Kubanika kwa YesuMatayo 27:45-56; Mako 15:33-41; Yohana 19:28-30

44 Yendaga saa mtandatu vino no msi, umozuwa dilekile kulangaza isi, niyo kwatenda nachiza kubula saa chenda. 45 Paziya dyendileditungikwa mwe Nyumba ya Chohile ditatuka

LUKA 23:46 95 LUKA 24:24vihande vidi. 46 Yesu niyo aguta kwa izwi kulu,“Tate! Mwe mikono yako naika muye wangu!”Kalonga vino nakubanika.

47 Yudya mnkondo kawona chiya chilaile, niyoamtunya Chohile, akagamba, “Chindedi nanimntu ywedi!”

48 Umo fyo dya wantu nawadugane hadyakukaula yose yalaile, wose niyo wauya kukaya,waketowa mwe vifuwa vyawo kwa chinyulu.49 Wadya wantu woseni wammanyaga Yesu,hamwenga na wadya wavyele wamtimilaga ku-laila Galilaya, wachimala kwa hale wakakaula.

Kuhambwa kwa YesuMatayo 27:57-61; Mako 15:42-47; Yohana 19:38-42

50 Kwendaga na mntu yumwenga akwitangwaYusufu, mwelekwa ywa mzi umwenga waWayahudi ukwitangwa Alimataya. Endaga mntuywedi akutunyiswa. 51 Nendile akagoja kwizakwa useuta wa Chohile. Hata hegu endagayumwenga mwe Chitala Chikulu cha Wayahudi,endaga hevanaga nawo mwe ntendwa yawe.52 Yusufu aitaga kwa Pilato nakulombeza mwiliwa Yesu. 53 Niyo auseleza umwili hasi, auvisasanda, nakuwikamwembila yadamanyagwamweluwe naho hayadamanyaga ndima. 54 Dyendagazuwa dya kuhumula nadyo dihajihi nakukonga.

55 Wadya wavyele wezaga na Yesu kulailaGalilaya wamtimila Yusufu nakuwona imbila naivyo mwili wa Yesu nauhambwe umo. 56 Niyowauya kukaya kudamanya malihamu na mavutayakupwepweleka wauhake umwili.

Wahumula mwe Zuwa dya kuhumula, saviyaSigilizi ikunga.

24Kuyuka wa YesuMatayo 28:1-10; Mako 16:1-8; Yohana 20:1-10

1 Zuwa dya kuhumula dya nkongo dya jumachilo chilo wadya wavyele niyo waita kwembila,nawenula yadya mavuta wadamanye. 2 Wadyawavyele mo kulomboleza wabwila diya diyuwedifingiliswa hale ne mbila. 3 Mna weze wengilemndani mwe mbila hawauwone umwili waZumbe Yesu. 4 Umo wachei kwehelwa mwembuli iyo, niyo walaila wantu waidi wavailesuche zing'alise wachimala haguhi na wowo.5 Wadya wavyele niyo wengilwa ni woga nakwinama chifudifudi kubula hasi. Wadya wantuwawagamba, “Kwambwani mwamlonda mntumjima mwe wantu wabanike? 6 Hahali hano

kauyuka, kumbukani ivyo awagambilagani viyaachei Galilaya. 7 ‘Yongigwa mwana ywa mntualavigwe mwe wantu wata masa na kusulumizwana kuyuka zuwa dya katatu.’ ”

8 Aho wadya wavyele niyo wakumbuka ulosiwakwe. 9 Weze wauye kulaila kwe mbila,niyo wawagambila mbuli zose wadya wasig-ilwa mlongo na yumwe na wadya nawakam-timila Yesu. 10 Awo walongile izimbuli kwawasigilwa ni Maliyamu Magidalena, Yona, naMaliyamu nine dya Yakobo, hamwenga na wadyawavyele wendile wehamwenga. 11 Awo nawoniyo wawagambile wasigilwa mbuli izo. Wasig-ilwa hawatolotoze imbuli iyo, niyo hawaizumile.12 Mna Petulo niyo afosa aguluka kubula kwem-bila, eze afuname nakusungila mndani mwakweaona sanda iyodu. Niyo auya kukaya kuno ke-helwa ni mbuli izo zilaile.

Kutalamka kwita EmauMako 16:12-13

13 Mwe diziwa idyo, wantu waidi mgatimwa wanampina wakwe na wakaita mwe kayaimwenga ikwitagwa Emau, kaya iyo ihale no mziwa Yelusalemu enga lujendo lwa masa maidi.14Nawakatamwila wenye mwe mbuli zose zilaile.15 Umo nawakatamwila na kuzana wowo wenye,Yesu mwenye niyo alaila alongozana nawo.16 Nawamona kwa meso mna hawammanyizekugamba ni Yesu. 17 Yesu awauza, “Mwatamwilambuli zani hano he sila?”

Wowo niyo wachimala, kuno wana chihovu.18 Yumwenga akwitangwa Kilopa, amhitulaagamba, “Weye ichedu wi mjeni mo mzi uno waYelusalemu, vitendehumanjizembuli zilailamwamazuwa yano?”

19 Yesu awauza, kulaila mbwani? Wamhitula,mbuli za Yesu ywa Nazaleti, yudya nani mu-woni, mta udahi wa kudamanya na kulonga kouso wa Chohile na wantu wose. 20 Wakulu wawalavyantambiko hamwenga na vilongozi wetuwamlavya chani akantilwe file, niyo wamsulu-miza mo msalaba. 21 Mna suwe nachina msuhikugambauyonuyo akunga aikombole Izulaeli, elodyelo ni zuwa dya katatu kukongela hadya izim-buli izo zilaile. 22 Ukaleka ayo wavyele watuhumwe bunga dyetu wachitusa, nawaita chilochilokwembila. 23 Hawaubwile umwili wakwe, wauyana kugambawalailwa ni wandimawa kwembinguniyo wawagambila kugamba ni mjima. 24 Wetuwatuhu nawaita kwe mbila wawona ivyo wa-longile wadya wavyele, mna yeye hawamuwone.

LUKA 24:25 96 LUKA 24:5325 Niyo Yesu awagamba, “Nyuwe wahezi na

wata myoyo midala ya kuzumila mbuli zose zawawoni walongile! 26 Elo havyungigwe Kulisitoasulumizwe akaheza engile mwe ukuka wakwe?”27Niyo awagambila mbuli zose ziwandikwe mwaMawandiko Yakukile, kukongela muwoni Musakubula wose.

28 Weze wabule hajihi ne idya ikaya nawakaita,Yesu enga ajendeleza ne ntambo awasa. 29 Mnawowo wamlombeza wamgamba, usekwitakwaviya zuwa diswa chilo chengila. Ivyo engilahe ikaya na kwikala nawo. 30 Eze ekale nakudya nkande hamwenga nawo, aguha mgateaujimbika, aubesula awenka. 31 Ahadya mesoyawo niyo yagubulwa, wambunkula kugamba niYesu, mna ahadya niyo ahalawa kuno wakasinya.32 Niyo wagambilana togolani “Myoyo yetuhaisangale vidala umo akatamwila na suwe mwesila na kuchigambila Mawandiko Yakukile?”

33 Niyo wahalawa isa idya, niyo wabulaYelusalemu niyo wawabwila wadya mlongo nayumwe wadugana hamwenga na wantu watuhuwe dibunga dyawo. 34 Wakalonga, Zumbekauyuka chindedi, naye kamlaila Simoni.

35 Niyo wawagambila mbuli zose mbuli zosezilaile mwe sila neivyo wambunkule Yesu umoakabesula umgate.

Yesu Alaila kwa Wanampina wakweMatayo 28:16-20; Mako 16:14-18; Yohana 20:19-23;

Ntendwa 1:6-836 Umo nawakawagambila ayo, Yesu mwenye

alaila achimala hagati hawo, awagamba, Mtendena utondowazi.

37Wasetukana kwingilwaniwoga, nawamanyawawona mpepo. 38Mna yeye awagamba, kwamb-wani mnankama? Kwambwani mwatenda nankama mwe myoyo yenyu? 39 Kaulani imikonone viga vyangu, chani mmanye ni miye, nitozan-itozani muwone, kwa viya mpepo haina mwili namavuha enga vino mkuniwona.

40 Eze alonge iyo, awalagisa imikono yakwene viga vyakwe. 41 Umo hawenati kuzumila kwachinyemi wananacho kuno wakehelwa, awauza,hano mna nkande yoyose? 42 Niyo wamwinkachihande cha samaki yokigwe. 43 Aiguha, aidyakuno wose wakamsinya.

44 Niyo awagamba, “Uno nuwo ulosi na-hawagambilani umo nendaga nichei hamwengana nyuwe, kugamba vyaungwa nichintize mbulizose niwandikilwemwe Sigilizi yaMusa, namwa-mawandiko ya wawoni na Zabuli.”

45 Niyo agubula fanyanyi zawo chani wamanyeMawandiko Yakukile, 46 awagamba, “Ivyo nivyoviwandikwe kugamba Kulisito nasulumizwezuwa dya katatu nauyuke. 47 Naho kugambakwa zina dyakwe wantu wose kukongelaYelusalemu nawagambilwe Mbuli Yedi weilechaniwalekeilwemasa yawo. 48Nyuwenamtendewaukuzi wangumwembuli zino. 49Miyemwenyenaniwegaileni yudya Tate ekiye ndaganokugamba namsigile kwenyu, mna ikalani munomo mzi kubula mwinkigwe idya nguvu ikulailakulanga.”

Yesu Aguhigwa kwita KwembinguMako 16:19-20; Ntendwa 1:9-11

50 Niyo awalongoza kubula Besaniya, enulaimikono yakwe awajimbika. 51 Umo akawa-jimbika, awasa, aguhigwa kulanga kwembingu.52Wamvikila, niyo wauya Yelusalemu kuno wanachinyemi vidala. 53 Nawo nawakekala kwenyumba nkulu ya Chohile chila zuwa, wakamjim-bika Chohile.

YOHANA 1:1 97 YOHANA 1:21

MBULI YEDI IWANDIKWE NIYOHANAULONGOZIChitabu cha Mbuli Yedi iwandikwe ni Yohanani chimwenga mgati mwe vitabu vine vyaLagano hya vikutambalisa wikazi wa YesuKulisito. Chila chimwenga mgati mwe vinochetangwa “Mbuli,” nuko kugamba “MbuliYedi.” Chawandikagwa hadya Yesu eze abanikeni Matayo na Luka na Yohana. Mbuli Yediiwandikwe ni Yohana chindedi yawandikagwa nimsigilwa Yohana hajihi na mhilimo wa 90 AD.Hata hegu chitabu chino hachikulonga kugambaYohana nuyo mwandisi, ivyo chiwandikwechaligana ne ibaluwa ya nkongo ya Yohana nabaluwa ya kaidi ya Yohana na baluwa ya katatuya Yohana. Wamwenga mwa wakale wawandikahantu Yohana ekale ni ko mzi wa Efeso mwechipindi icho, elo vyalagisa kugamba chitabuchawandikagwa ko mzi wa Efeso.

Yohana kakonga pwilili mwalo we chitabu kwakuwambiza wantu wazumile kugamba Yesu niKulisito, ni Mwana ywa Chohile akwikala (20:31).Kwa kuzumila vino nawatende na wikazi mwedizina dyakwe. Chitabu chawandikagwa kwawakusoma wose Wayahudi na sawo Wayahudi.Mbuli Yedi iwandikwe ni Yohana unaikaulisayesimana na ziya izintuhu izintatu. Alongesamwe mpituko adamanye Yesu mna hawandikisemwe zisimo zakwe. Mbuli ntuhu zilaile saviyakubatizwa kwa Yesu na kujezwa kwe nyika ivyohaviwandikwe mwe ino Mbuli yedi.Vimndani

Yohana kakonga Mbuli Yedi mwe sula 1:1-18.Ukajika niyo awandika mpituko zimwenga

Yesu adamanye (1:19-12:50).Ukajika atambalisa mbuli zilozize mo wikazi

wa Yesu zimbuzize mwe file na kuuyakwakwe (13:1-20:31).

Yohana abindiliza Mbuli Yedi mwe sula 21achigambila chipindi chimwenga Yesuawalailagawantu eze auyuke ukajika akongamwalo wakwe kwa kuwandika ichitabu.

Ulosi ukuchinka ujima1 Aho nkongo hendaga na mntu akwitangwa

Ulosi, Ulosi uyo endaga na Chohile, naye endagaChohile. 2 Kukongela nkongo Ulosi endaga

hamwenga na Chohile. 3 Chila chintu chaumb-waga kombokela uyo, hendile uyo, Chohile haum-bile chintu chochose. 4 Uyo endaga nkongelo yaujima, na ujima uwowendaga ulangazi wawantu.5Ulangazi uwo walangaza mwe chiza, mna ichizanacho chidunduga kuudaha.

6 Chohile amsigilaga msigilwa yumwenga zinadyakwe Yohana, 7 yudya ezaga kuwagambilawantuwatimile ulangazi uwo. Ezaga chani wantuwose weve na kuzumila ulosi wakwe. 8 Yohanahendaga uwo ulangazi, mna ezaga du kuwaukuilawantu mbuli yo ulangazi uwo. 9 Uno nuwoulangazi we chindedi, ulangazi ukwizamwe isi nakuwamulikila wantu wose.

10 Ivyo Ulosi uyo endaga uko kwe isi. Hatakugamba Chohile aumbaga isi kombokela uyowantu woseni we isi hawamzumile. 11 Ezagamwe isi yakwe mwenye, mna wendile wakwehawamhokele. 12 Mna wantu wamwengawamhokela na kumzumila, ivyo awenka udahiwa kuwoneka wedi kulongozi kwa Chohile.13Hawatendile wana wa Chohile kwa fanyanyi zachimntu mna nguvu za chimwili, mna kwa udahiwa Chohile mwenye.

14 Naye Ulosi niyo etenda mntu, ekala kwetu,suwe naswi chiuwona ukuka wakwe, ukukawakwe uyo endile Mwana ichedu ywa Tate,kamema mbazi na chindedi.

15 Yohana awaukwilaga wantu mbuli zakwe,akaguta, “Uyo nuyo nilongile hadya nalongaga,‘Eza mntu yumwenga anomboke miye, uyo nimkulu kujinka miye, kwaviya endaga uko sinatikwelekwa.’ ”

16 Mo ujejeje we izimbazi zakwe zose, suwechose chihokela mazi kujinka mbazi. 17 KwaviyaChohile kalavya Sigilizi kwombokela Musa, mnaYesu Kulisito kegala mbazi na chindedi. 18Hahalimntu amuwone Chohile chipindi chochosemna Mwana ichedu, aligane na Chohile, yudyaalungane na Tate, nuyo amtendile chimmanyeChohile.

Uukuzi wa Yohana Mta kubatizaMatayo 3:1-12; Mako 1:1-8; Luka 3:1-18

19 Uno nuwo ukuzi Yohana aukule mwe Vi-longozi wa Chiyahudi uko Yelusalemu wawasig-ila walavyantambiko na Walawi wamuze, “Weyewiyuhi?”

20 Yohana halemele kuwahitula, niyo alongapwipwipwi, “Miye suyo Kulisito Mkombola.”

21 Aho niyo wamuza, “Haluse weye wi yuhi?Togola, weye ni Eliya?”

YOHANA 1:22 98 YOHANA 1:51

Yohana niyo ahitula, “Bule! Miye suyo.”Wamuza, “Togola, weye ni yudya muwoni?”Yohana awahitula, “Bule!”22 Wowo wamuza, “Haluse weye niweye

yuhi? Wegaze we mwenye? Chigambile chanichikawagambile wadya wachisigile.”

23 Yohana awahitula, “Miye ni yudya muwoniIsaya alongaga izimbuli zakwe kugamba,‘Izwi dya mntu dikwivika kwe nyika,chumizani sila ya Zumbe.’ ”

24 Awo wantu nawasigilwa ni bunga dikwi-tangwa Mafalisayo. 25 Niyo wamuza Yohana,“Unevaweye suyo Kulisito hegu Eliya hegu yudyamuwoni, kwa mbwani wabatiza wantu?”

26 Yohana niyo awahitula, “Miye nabatiza kwamazi, mna eyuko yumwenga mgati mwenyuhamummanyize. 27 Uyo neze umo hajika kom-boka, mna miye sikuwagilwa hata kufungulaluzigi lwe vilatu vyakwe.”

28 Mbuli zino zoseni zitamwilwa uko Besaniya,ng'ambo yo mto wa Yolodani uko Yohana endagaakabatiza.

Yesu ni ngoto ya Chohile29 Zuwa dikutimila, Yohana amwona Yesu

akamwizila. Niyo agamba, “Yuno nuyo Mwanan-goto ywa Chohile ikusa masa ya wantu we isi!30 Yuno nuyo nilongile umo hagamba, ‘Hom-boka miye neze mntu yumwe mkulu kujinkamiye, kwaviya endaga ukomiye sinati kwelekwa!’31 Miye mwenye sammanyize, mna siza kuba-tiza wantu kwa mazi chani wantu wa Izulaeliwammanye.”

32 Yohana nakaukula kugamba, “SimwonaMuye Ukukile akasela kulaila kulanga enga suwamanga na kuchima mlanga mwakwe. 33 Miyesammanyize, mna Chohile anisigile ukubatizawantu kwa mazi na kanigambila, ‘Mntu yudyanoumuwone Muye Ukukile akamseila kulaila ku-langa na kwikala mnanga mwakwe, uyo nuyoakubatiza kwaMuye Ukukile.’ 34Yohana agamba,miye siwona,” “naho siukula kugamba yuno nuyoMwana Chohile.”

Wanampina wankongo wa Yesu35 Zuwa dikutimila Yohana nendile naho

ehadya hantu aho hamwenga na wanampinawakwe waidi. 36 Eze amwone Yesu akajinka,agamba, “Kaulani! Yuno nuyo Mwanangoto ywaChohile.”

37 Awo wanampina wamwiva Yohana akalongaizimbuli izo, niyo wamtimila Yesu. 38 Yesu ahi-tuka eze awawone awo wanampina wamtimila,awauza, “Mwaunga mbwani?”

Wamgamba, “Labi, wekala kuhi?” Labi nukokugamba mhinyi.

39 Yesu awagamba, “Soni, nanywi namwone.”Awo wanampina wamtimila, wawona hantuendaga akekala. Wasinda naye zuwa idyo. Nayoneikabula saa mlongo nechisingi.

40 Anduleya mlukolo ywakwe Simoni Petulonendile ni yumwenga mgati mwa awo awaidiwendile wamwivile Yohana aho akalonga ivyo.Niyo wamtimila Yesu. 41 Anduleya ambwilaSimoni nkongo, mlukolo ywakwe. Amgamba,“Chimwona Masiya.” Masiya nu nukokugambaKulisitoMkombola. 42Niyo amwigala Simoni kwaYesu.

Yesu amsinya nakumgamba, “Zina dyako nuyoSimoni mwana ywa Yohana, mna nawitangweKefa.” Zina dino diligana na Petulo nadyo nunukokugamba Luwe.

Yesu awetanga Filipo na Nasanieli43 Zuwa dikutimila Yesu akonga kwita Galilaya.

Uko ambwila Filipo na kumgamba, “Nitim-ila!” 44 Filipo nani mkaya ywa Betisaida, mzinawakekala Anduleya na Petulo. 45 Filipo amb-wila Nasanieli nakumgamba, “Chimwona yudyaalongagwa ni Musa mwe chitabu che zisigilizi,naho alongagwa ni wawoni. Nuyo Yesu mwanaYusufu, mntu ywa Nazaleti.”

46 Nasanieli auza, “Vino vyadahika chintuchedi chilaile Nazaleti?”

Filipo ahitula, “Soo ukaule.”47 Yesu eze amuwone Nasanieli akamwizila,

amlongela, “Uyo ni Muizulaeli toti, hena lema!”48 Nasanieli amuza, “Kunimanya vivihi?”Yesu ahitula, “Nakuwonaga umo nawihasi ho

mtini, umo Filipo hanati kukwitanga.”49 Nasanieli ahitula, “Mhinyi, weye wi Mwana

Chohile! Weye wi Seuta ywa Izulaeli!”50 Yesu agamba, “Wazumila kwaviya du

nakugambilaga kugamba na sikuwona hasiho mtini? Nauwone mbuli nkulu kujinkazino!” 51 Awagamba, “Nawagambilani chindedi,namwone mbingu zikagubuka na wandima wakwembingu wa Chohile wakakwela na kuselamlanga mwe Mwana ywa Mntu.”

2Nyinka mo mzi wa Kana

YOHANA 2:1 99 YOHANA 3:81 Zuwa dya katatu nakuna nyinka mo mzi wa

Kana uko Galilaya. Mamiyakwe Yesu endaga aho,2 Yesu hamwenga na wanampina wakwe nawowagonekagwa mwe inyinka iyo. 3 Divai eze isile,nine Yesu amgamba, “Divai iwasila!”

4 Yesu ahitula, “Mnala, usekunigambila dyakudamanya, chipindi changu hachinati.”

5 Aho mamiyakwe awagambila wandima,“Damanyani dyodyose nawagambileni.”

6 Aho na hana mabiga mtandatu yadamanywekwa mayuwe, chila dimwe nadikaguha madebemashano vino, mazwela yakutimilwa niWayahudi mwe kwelengusa. 7 Yesu awagambawandima, “Memezani mazi amabiga yano.”Wayamemeza, 8 niyo awagamba, “Tekani mazimmwigaile mkulu ywe ngasu”. Wamwigailamazi, 9 mkulu ywe ngasu eze ayalume yahi-tukila kutenda divai. Havimanyaga mazi yanouko yalaile, kwaviya wandima watekile amazinawavimanya, ivyo niyo amwitanga umwali,10 amgamba, “Chila mntu alavya divai yedinkongo, hadya wagonekwe wakatenda wanywe-lesa, alavya idya isokele. Mna weye kuika idivaiiyedi kubula vino haluse!”

11 Yesu kadamanya chilagiso icho cha nkongouko Kana, mzi wa Galilaya, uko kalagisa ukukawakwe, wanampina wakwe niyo wamzumila.

12 Vize viheze, Yesu na mamiyakwe, walukolowakwe na wanampina wakwe wasela kwitaKapelinaumu nakwikala uko kwa mazuwamajeche.

Yesu aita kwe Nyumba ya ChohileMatayo 21:12-13; Mako 11:15-17; Luka 19:45-46

13 Pasaka ya Wayahudi neihaguhi, ivyo Yesuniyo aita Yelusalemu. 14 Umo mwe Nyumbankulu ya Chohile awabwila wantu watamay-ombe wakulu wakataga ng'ombe, ngoto na wa-suwa manga, wavunja hela wekala mwe izimezazawo. 15 Elo niyo apilika luzigi saviya msipina kugulusa ng'ombe hamwenga na ngoto zawokumlawa mwe Nyumba nkulu ya Chohile, aka-heza ahitula meza za wadya wata yombe dyahela na kwitila matundu yawo hasi. 16 Niyoawagamba nawakataga suwamanga, “Usani vintuvino hano! Mleke kuitenda Nyumba ya ChohileTate gwilo!” 17 Wanampina wakwe wakum-buka kugamba Mawandiko Yakukile yagamba,“Chohile, kuyungisa kwangu Nyumba ya Chohilekwanoka saviya moto.”

18 Vilongozi wa Wayahudi wahitula, “Wadahakudamanya mpituko yani kulagisa kugamba unauwagila wa kudamanya vino?”

19 Yesu ahitula “Vunani Nyumba nkulu yaChohile, nami naniizenge naho kwa mazuwamatatu.”

20 Aho wayahudi wamuza, “Waunga wiizengekwa mazuwa matatu? Iguha mihilimo milongomine na mtandatu kuzenga Nyumba nkulu yaChohile!”

21 Mna Nyumba nkulu ya Chohile naikalongwani Yesu nuumwili wakwe. 22 Ivyo umo eze auyuke,wanampina wakwe wakumbuka kugamba alon-gaga ayo, niyo wazumila Mawandiko Yakukileviya alongaga Yesu.

Umanyi wa Yesu mwe myoyo ya wantu23 Yesu umo endaga Yelusalemu kwe zuwa

Pasaka wantu walozize wamzumila weze wawonevilagiso adamanyaga. 24 Mna Yesu nendile hanauzumizi nawo, kwaviya nakawamanya wose.25 Havyungigwe yoyose amukuile mbuli zawo,kwaviya uyo mwenye nakavimanya vimwe my-oyo yawo.

3Yesu na Nikodemo

1 Kwendaga kuna chilongozi yumwengaMyahudi akwitangwa Nikodemo, wa bunga dyaMafalisayo. 2 Chilo chimwenga ambasaga Yesunakumgamba, “Labi, chimanya kugamba weyewi mhinya usigilwe ni Chohile. Hahali akudahakudamanya vilagiso ukudamanya uneva Chohilehe hamwenga naye.”

3 Yesu ahitula, “Nakugambila chindedi, ha-hali akudaha kuuwona Useuta wa Chohile henatikwelekwa nkanana ya kaidi.”

4 Nikodemo auza. “Mntu mjima adaha vivihikwelekwa vituhu?” “Havikudahika kwingila vi-tuhu mweinda ya mami yakwe na kwelekwa vi-tuhu!”

5 Yesu ahitula. “Nakugambila chindedi,”“Hahana akudaha kwingilamoUseutawaChohilehenati kwelekwa kwa mazi na kwa Muye.6 Chikwelekwa ni mntu ni cha chimwili ni tatiyakwe na mami yakwe, mna chikwelekwa niMuye ni muye. 7Usekwehelwa kwaviya sikugam-bila kugamba nyuwe mwaungwa mwelekweuhya. 8 Mpeho yavumila kuhinga kudya ikunga,waiva idizwi dyakwe, mna hukuvimanya ukoikulaila hegu uko ikwita. Ni saivyo kwa chilamntu akwelekwa kwa Muye.”

YOHANA 3:9 100 YOHANA 4:109 Nikodemo auza. “Vino vyadahika vivihi?”10 Yesu ahitula, “Wi mhinya mkulu mwe Izu-

laeli, naho huvimanyize vino? 11 Nakugambilachindedi, suwe chalonga yadya chimanyize nakuukula milosi chiwone, mna nyuwe hamkungakuhokela ukuzi wetu. 12 Uneva hamkuzumilaumo hawagambilani mbuli ze isi, namdahe vivihikunizumila, naho. Umo hawagambilani mbuliza kwembingu? 13 Na kujinka idi hahali mntuakweile kwembingu ukaleka Mwana ywa Mntu,aseile hasi kulaila kwembingu.”

14 Saviya Musa enule kulanga nyokaidamanywe kwa shaba uko kwenyika, saivyoMwana ywaMntu nenulwe kulanga, 15chani chilamntu akumzumila enkigwe ujima wa mazuwayose. 16 Kwaviya Chohile kaungisa isi vilekileamlavye Mwanawe ywe ichedu, chani chila mntunamzumile asekwaga mna enkwe ujima mazuwayose. 17 Chohile hamsigile Mwanawe mwe isichani akantile wantu, mna atende mkombolaywawo.

18 Mntu yoyose akumzumila Mwana hakan-tilwe, mna yudya hekumzumila kakantilwa kale,kwaviya hamzumile Mwana ywa ichedu ywaChohile. 19 Kanto dyalawana savino, ung'aziwiza mwe isi, mna wantu waunga chiza walekaung'azi, kwaviya ntendwa zawo ziha. 20 Chilayumwe akudamanya wavu ehiwa ung'azi nahohaunge kwiza ko ung'azi, kwaviya hakunga wavuwakwe ulangazwe. 21Mna akudamanya chindedieza ko ung'azi chani ntendwa zakwe ziwonekekugamba zadamanywa saviya Chohile alagize.

Yesu na Yohana Mta kubatiza22 Vikaheza, Yesu na wanampina wakwe waita

kwe isi ya Yudeya, uko kekala nawo hamwengakuno akabatiza wantu. 23 Yohana naye naakaba-tiza uko Ainoni, haguhi na Salimu, kwaviya ukokwendaga na mazi yalozize. Wantu nawakaitakwakwe naye kawabatiza. 24 Yano yalaila umoYohana henati kujelwa mndani.

25 Kulaila mahigano mgati mwa wanampinawa Yohana na Myahudi yumwenga mwe mbuliya mazwela yawo ya kwelengusa. 26 Ivyo waitakwa Yohana nakugamba, “Mhinya, wakumbukayudyamntu endaga hamwenga na weye ng'amboyo mto Yolodani, yudya waukulaga mbuli zakwe?Kaula, haluse abatiza, naho chilamntu amwitila!”

27 Yohana ahitula, “Hahali akudaha kutendana chintu hanenkigwe ni Chohile ywa kwem-bingu. 28 Nyuwe wenye mwi waukuzi wanguwa yadya nalongaga, ‘Miye suyo Kulisito, mna

sisigilwa chani nimlongweile.’ 29 Mta mwali wachiche nuyomwali we chilume, mnammbuya womwali we chiche, yudya akumchimala haguhi nauyo na kumwetegeleza, eleleswa umo akeva izwidyo umwali we chivyele. Vino nivyo mbwedowangu uchinta. 30Aungwa amanyikisemiye naminisinywe hadodo.”

Akwiza kulaila kwembingu31 Akwiza kulaila kwembingu ni mkulu kujinka

wose. Akulaila kwe isi ni ywamwe isi naho alongambuli za chiisi, mna akwiza kulaila kwembinguni mkulu kujinka wose. 32Asimwila yadya awonena kuyeva, mna hahana mntu akuzumila ukuziwakwe. 33 Mna yoyose akuzumila ulosi wakweatogola kugamba ukuzi wa Chohile wabunkulachindedi. 34 Yudya asigilwe ni Chohile alongambuli za Chohile, kwaviya Chohile amwinkaumemo wa Muye wakwe. 35 Tati ywa mntuamunga Mwanawe naho kamwinka vintu vyosevitende mwe mikono yakwe. 36 AkumzumilaMwana ana ujima wa mazuwa yose, hekumwivaMwana hatende na ujima wa mazuwa yose, mnanaasigale mwe maya ya Chohile.

4Yesu na mvyele Mfambazi

1 Mafalisayo naweva kugamba Yesu naka-hokela nakubatiza wanampina walozize kujinkaYohana. 2 Mna ichindedi, ni kugamba Yesu ha-batizaga mntu yoyose, nawakadamanya ivyo niwanampina wakwe. 3 Ivyo umo Yesu eze eve ayonayakalongwa, akulawa Yudeya na kuya Galilaya.4Mwe ntambo iyo imtenda ajinkile Samaliya.

5 Uko Samaliya abula kwe mzi ukwitangwaSikali, wendaga wihaguhi ne nkonde idya yaYakobo amwinkaga mwanawe Yusufu. 6 Hantuaho hendaga na sima dya Yakobo, na Yesu, naka-sokezwa ni ntambo, ekala hasi haguhi ne disima.Nani saa chenda vino za nomsi.

7 Mvyele yumwenga Mfambazi keza kutekamazi, niyo Yesu amgamba, “Ninka mazi ninywe.”8Chipindi ichowanampinawakwe nawaita komzikwe kugula nkande.

9 Uyo mvyele Mfambazi amgamba, “Weye wiMyahudi, miye nami ni Mfambazi ivyo wadahavivihi kunilombeza mazi?” Wayahudi hawaku-daha kudya ndala na Wafambazi.

10 Yesu amhitula, “Uneva hegu wamanyizentunyo ya Chohile akukwinka naho ni yuhi

YOHANA 4:11 101 YOHANA 4:47

akukulombezamazi anywe, nakumlombeza, nayenakakwinka mazi yakukwinka ujima.”

11 Uyo mvyele agamba, “Zumbe, huna chiyacha kutekela mazi, disima dyenye ni tali. Nau-patehi mazi ya ujima? 12Ni mkale ywetu Yakoboachinkile idisima dino, wanawe na wanyamawakwewosewanywela idisima dino. Haluseweyewi mkulu kumjinka Yakobo?”

13 Yesu ahitula, “Wose wakunywa mazi yeidisima dino nawatende na nchilu naho, 14 mnananywe mazi nanimwinke miye hatende nanchilu naho. Mazi hunga nimwinke nayatendemndani mwakwe mfajo ukunga umwinke maziyakumwinka ujima. Naho nayamwinke ujima wamazuwa yose.”

15 Uyomvyele amgamba, “Zumbe, ninka amaziayo! Chani nise kuwona nchilu vituhu, nahoninasekwiza vituhu hano kuteka mazi.”

16 Yesu amgamba, “Hita ukamwitangemgosiwo mwizanye.”

17 Uyo mvyele ahitula, “Sina mgosi.”Yesu ahitula, “Kulonga chindeni, ukagamba

huna mgosi. 18 Nauna wagosi washano, yunonaye ukwikala naye vino haluse suyo mgosiwo.Kulonga chindedi.”

19 Uyo mvyele agamba, “Zumbe, nawonakugamba weye wi muwoni.” 20 “Wakale wetuwa Chisamaliya nawamvikila Chohile mo lugululuno,mnanyuweWayahudimwagambakugambaYelusalemu ni hantu chikungwa chimvikileChohile.”

21 Yesu amgamba, “Wemvyele nizumila,chipindi nachibule wantu hawamvikile Tate molugulu luno hegu kudya Yelusalemu. 22 NyuweWasamaliya mwamvikila hemwimmanyize, mnasuwe Wayahudi chimmanya uyo chikumvikila,kwaviya wambulwa walaila kwa Wayahudi.23 Mna chipindi cheza, naho chibula kale, umowakumvikila Tate nawalongozwe ni Muye mwechindedi mo kumvikila Tate. Kwaviya Tateawaungawakumvikila saivyo. 24Chohile niMuye,wantu wakumvikila waungwa wamvikile kwakulongozwa ni Muye na chindedi.”

25 Uyomvyele amgamba, “Sivimanya kugambaMasiya akwitangwa Kulisito neze. Umo akezanachigambile chila chintu.”

26 Yesu ahitula, “Miye hulonga na weye nuyo.”27 Aho wanampina wa Yesu wauya, niyo we-

helwa vidala kumwona asimwila na mvyele. Mnahahana amuzize mvyele uyo kugamba, “Waunga

mbwani?” Hegu kumuza Yesu, “Nimbwaniwasimwila na mvyele yuno?”

28 Uyo mvyele niyo asa idibiga dyakwehadya, aita komzi na kuwagambila wantu,29 “Soni mkamwone mntu anigambile mbuli zosenidamanye. Vyadahika kutenda nuyo Kulisito?”30 Ivyo wantu walawa umzi na kwita kwa Yesu.

31 Ichipindi icho wanampina wakwenawakamhembeleza Yesu, “Mhinyi, udye cho-chose!”

32 Mna Yesu awahitula, “Nina nkande nyuwehemwimanyize.”

33 Ivyo wanampina wakwe wauzana,“Vyadahika kuna mntu amwigaile nkande?”

34 Yesu awagamba, “Nkande yangu ni ku-damanya yadya akunga yudya anisigile, nakubindiliza ndima yakwe anisigile. 35Mna lusimolukugamba, ‘Isigala myezi mine, chikutimilanu uvuni.’ Mna nawagambilani, kaulaniizinkonde zaungwa zivunwe! 36 Mvuni ali-hwa naho achisanya nkande kwa ujima wamazuwa yose, ivyo mtuhu akuhanda na yudyaakuvuna nawelelwe hamwenga. 37 Lusimoulo ni chindedi, ‘Yumwenga ahanda mtuhuavuna.’ 38 Siwasigilani mkavune mwe nkondehamwidamanyize ndima, watuhu na wadamanyandima hano, nyuwe mwahokela mwe ndimayawo.”

39 Wasamaliya walozize we kaya idya wamzu-mila Yesu kwaviya yudya mvyele amukwilaga,“Kanigambila zose nidamanye.” 40 Ivyo umoWasamaliya wambwile Yesu wamlombeza ekalanawo. Yesu niyo ekala aho mazuwa maidi.

41 Wantu walozize niyo wazumila kwa ulosiwa Yesu, 42 wamgamba yudya mvyele, “Halusehachizumile, siyo kwaviya walongaga, mnakwaviya chimwiva wenye, naho chivimanyakugamba nuyo chindedi Mwambula ywa wantuwe isi.”

Yesu amhonya mwana ywa chilongozi43 Yesu eze abinde mazuwa maidi, niyo aita

Galilaya, 44kwaviya Yesumwenye aukulaga, “Mu-woni hakutunywa kwe isi yakwe.” 45 Eze ab-ule Galilaya, wantu walozize wa uko wamhokelakwaviya wawonaga yose adamanyaga umo wait-ile Yelusalemu kwe nkande ye Pasaka.

46 Yesu niyo auyamomzi wa Kana uko Galilaya,uko ahitule mazi yakatenda divai. Kwendagana mkulu yumwenga ywa selikali endaga namwanawe mnyonje uko Kapelinaumu. 47 Eze

YOHANA 4:48 102 YOHANA 5:28eve kugamba Yesu kakulawa Yudeya kabulaGalilaya, kamwitila na kumlombeza aite akamho-nye mwanawe wa chilume endaga mnyonje wakubanika. 48 Yesu amgamba, “Nyuwe hamna-wone mpituko na vilagiso hamzumile.”

49 Mkulu uyo ahitula, “Zumbe, chitanyemwanangu hanati abanike.”

50 Yesu amgamba, “Jenda, mwanawo natendena ujima!”

Uyo mntu niyo azumila ulosi wa Yesu, niyoahalawa. 51 Achei mwe sila wandima wakwewadugana naye, wamgamba, “Mwanawo ka-hona!”

52 Awauza isa umwana ahonile, nawo wamhi-tula, “Gulo saa mfungate nomsi, unyonje um-lekela.” 53 Niyo akumbuka nendile nidya isaYesu amgambile, “Mwanawo nahone.” Ivyo yeyehamwenga na wantu mwe nyumba yakwe woseniyo wazumila.

54 Chino ni chilagiso cha kaidi adamanyagaYesu eze auye kulaila Galilaya kubula Yudeya.

5Uhonyi he bwawa dya mazi

1 Vikaheza Yesu niyo aita Yelusalemu kwengasu ya Chiyahudi. 2 Kudya Yelusalemu hajihine nchili yo mzi uwo ikwitangwa lwivi lwa ngoto,nakuna ndiwa ya mazi ikwitangwa kwa Chiebu-laniya Betisaza, naina balaza shano zina mizeze.3Wanyonje walozize nawalambala mwe zibalaza,matuntu na viwete na waholomale nawakagojamazi yatibulwe, 4 kwaviya mndima ywa kwem-bingunakasela chila nkananamndanimwendiwaatibule amazi. Mnyonje ywa nkongo kwingilamndani mwa mazi umo yatibulwe, nakahonywaunyonje wose nendile ananawo. 5 Nahanamntu mnyonje kwa mihilimo milongo mitatu namnane. 6 Yesu eze amwone kagona nakumanyakugamba katenda mnyonje kwa mazuwa yaloz-ize, niyo amuza, “Waunga uhone?”

7 Mnyonje ahitula, “Zumbe, sina mntu ywakuningiza mwe ndiwa ya mazi umo yakatibulwa,chila hajeza kwingila, mntumtuhu anilongwela.”

8 Yesu amgamba, “Chimala, guha umchekawako wite.” 9 Aho mntu uyo niyo ahona, niyoaguha mcheka wakwe, akonga kujenda.

Mbuli iyo idamanyika mwe Zuwa dya kuhu-mula, 10 ivyo vilongozi wa Wayahudi wamgambayudya mntu ahonyigwe, “Dyelo ni Zuwa dyakuhumula, kwa Sigilizi zetu havikungwa wetwikemcheka wako dyelo.”

11 Ahitula, “Yudya mntu anihonyize nuyoanigambile, guha umcheka wako ujende.”

12 Wamuza, “Uyo mntu akugambile ivyo niyuhi?”

13 Mna yudya mntu ahonyigwe hammanyagaYesu ni yuhi, kwaviya nahana wantu walozize,Yesu naye kahalawa kale.

14 Vize vyajike, Yesu ambwila yudya amhony-izemweNyumbankulu ya Chohile na kumgamba,“Tegeleza, haluse kuhona. Ivyo usekudamanyamasa vituhu unase kubwilwa ni mbuli ihise.”

15 Yudya mntu niyo ahalawa na kuwagam-bila vilongozi wa Wayahudi kugamba Yesu nuyoamhonyize. 16 IvyoWayahudi niyowakonga kum-sunkasunka Yesu kwaviya nakadamanya ivyomwe zuwa dya Kuhumula. 17 Yesu awahitula,“Tate adamanya ndima chipindi chose, miyenami nadamanya ndima.”

18 Ulosi uno uwatenda vilongozi wa Wayahudiwaungise kumkoma. Siyo kwaviya nakabalangaSigilizi ya zuwa dya kuhumula du, mna kwaviyakagamba Chohile ni Ise, ivyo ketenda kaligana naChohile.

Udahi wa Mwana Chohile19 Ivyo Yesu awahitula, “Nawagambilani

ichindedi, mwana hakudaha kudamanya chintuichedu, adaha kudamanya chiya akumwona Iseadamanya. Chiya akudamanya Tati ya mntu,Mwana naye achidamanya. 20 Kwaviya Tati yamntu amunga Mwanawe amlagisa chila chintuakudamanya mwenye. Namlagise mbuli nkuluzikujinka zino, nanywi namwehelwe. 21 SaviyaTate akuuyusa wabanike na kuwenka ujima,mwe ivyo Mwana naye awenka ujima wadyaakunga. 22 Tate hakukantila yoyose. KamwinkaMwanawe udahi wose wa kukantila, 23 chaniwose wamwive Mwana saviya wakumwiva Tatiyamntu. Hekumwiva Mwana hakumwiva Tati yamntu yudya amsigile.

24 “Nawagambilani ichindedi, akwiva ulosiwangu, na kumzumila yudya anisigile, ana ujimawa mazuwa yose. Hakantilwe, mna kajinkakale kulaila mo kubanika na kwingila mo ujima.25 Nawagambilani chindedi, chipindi cheza,naho chibula kale, umo wabanike na weve izwidya Mwana ywa Chohile, na wadya wakudivanawatende na ujima. 26Saviya Tatemwenye nuyonkongelo yo ujima, nivyo amtendile Mwanawenkongelo yo ujima. 27Naho kamwinka Mwanaweudahi wa kukantila, kwaviya ni Mwana ywaMntu. 28 Msekwehelwa mwe vino. Chipindi

YOHANA 5:29 103 YOHANA 6:17cheza umo wabanike wemwezimbila naweveizwi dyakwe, 29 na kulaila mwe zimbila zawo.Wadya wadamanye yedi nawauyuke na kutendana ujima, mna wadya wadamanye yehiyenawauyuke na kukantilwa.

Uchindedi mwa Yesu30 “Sikudaha kudamanya chintu kwa udahi

wangu mwenye. Nakantila saviya hugambilwani Chohile kugamba kanto dyangu dyawagila,kwaviya sikudamanya viya hunga, mna viya duyudya anisigile.

31 “Uneva heukuila mwenye, hunga nilongehachihokelwe saiya chindedi. 32Mnahanamtuhuakunukuila, naho simanya kugamba yose aku-nilongela ni chindedi. 33 Nyuwe msigila wantukwa Yohana, naye kaukula ichindedi. 34 Sukokugamba miye naunga ukuzi wa mntu; Nalongavino chani mdahe kwambulwa. 35Yohana endagasaviya taa ikwaka na kupulika, naho namkaungambwede hadodo ulangazi wakwe. 36 Mnamiye nina ukuzi ukulise kujinka udya alavyagaYohana. Yadya hudamanya, nizo ndima aninkileTate nizidamanye, zino zanilongela na kulagisakugamba Tate kanisigila. 37 Naye Tate anisigilenuyo aniukuile kale, nyuwe hamnati kwiva idizwidyakwe na kumwona, 38 naho ulosi wakwe hauk-wikala mndani mwenyu kwaviya hamkumzumilayudya amsigile. 39 Nyuwe nanywi mwakaulaMawandiko Yakukile, kwaviya mwafanyanyakugambamndani mwakwe namwinkwe ujima wamazuwa yose. Mawandiko ayo nayo yakunuk-wila! 40 Hata ivyo nyuwe hamkunga kwizakwangu chani mhokele ujima.

41 “Sikulonda ntogozi kulaila kwa mntu.42 Mna siwamanya nyuwe kugamba mwi wantuhemkumunga Chohile. 43 Miye siza kwaudahi wa Tate, mna hamkunihokela, mnamntu mtuhu akeza kwa udahi wakwe mwenye,namumhokele. 44 Mwadaha vivihi kuzumilakuno nyuwe mwaunga kuhokela ntogozi kulailakwenyu nyuwe wenye, mna hamkunga ntogozizikulawa kwa Chohile uyodu. 45 Msekufanyanyakugamba miye naniwalahe nyuwe kwa Tate.Sigilizi za Musa mkwikiya msuhi. 46 Unevachindedi mwamzumila Musa mnizumile namikwaviya awandikaga mbuli zangu. 47 Mnahegu hamyazumile yadya Musa awawandikileni,namdahe vivihi kuzumila mbuli hulonga?”

6Yesu awenka nkande wantumaganamilongo mis-

hanoMatayo 14:13-21; Mako 6:30-44; Luka 9:10-17

1 Yeze yajinke ayo, Yesu aita ntendele ya kaidiye diziwa dya Galilaya hegu ziwa dya Tibeliyaseivyonendile hamwengadiketangwa. 2Lukudidilwa wantu lwamtimila kwaviya wantu awo nawa-wona vilagiso nakadamanya kwa kuwahonyawanyonje. 3 Yesu niyo akwela kolugulu, ekalahamwenga na wanampina wakwe. 4 Ngasu yaPasaka ya Wayahudi yendaga ihaguhi. 5 Yesueze akaule na kuwona lukudidi lwa wantu lukezakwakwe, amgamba Filipo, “Chikagulehi nkandechani wantu wano wadye?” 6 Kalonga ivyo chaniamjeze Filipo, kwaviya nakavimanya mwenyeivyo nadamanye.

7 Filipo amhitula, “Hata chendile na matunduyakwitangwa dinali yakubula magana maidi,hayakudaha kugula migate chila yumwenga adyeegute.”

8 Yumwenga mwa wanampina wakwe, akwi-tangwa Anduleya, yudya endaga mlukolo ywaSimoni Petulo, amgamba, 9 “Hano hana mb-wanga yumwenga mta migate mishano ya shailina samaki waidi, mna vino navichinte mbwaniwantu walozize savino?”

10 Yesu amgamba. “Wekazeni wantu hasi,”Hendaga na mani yalozize ahantu aho. Ivyowantu niyo wekala hasi, wagosi awodu nawak-abula magana milongo mishano. 11 Yesu niyoaiguha idya migate, amtogola Chohile, awa-pangila wantu wadya wekale. Atenda saivyomwe ziya samaki, na chila mntu kapata saviyaaungile. 12Wantu weze wegute, Yesu awagambawanampina wakwe, “Logotani vibesulo visigalevisekwaga.” 13 Wowo nawo walogota vibesulovya migate mishano ye shaili wasigaze wadyawantu wadile niyo wamemeza ntangulu mlongona mbili.

14 Wantu weze wawone chilagiso icho Yesuadamanye, wagamba, “Chindedi yuno nuyoMuwoni akwiza mwe isi.” 15 Yesu niyoamanya kugamba wantu na wakaunga wamguhewamtende seuta kwa nguvu, niyo aita vituhukolugulu ichedu.

Yesu ajenda mlanga mwa maziMatayo 14:22-33; Mako 6:45-52

16 Ize ibule chisingi, wanampina wakwe Yesuwasela kubula kwediziwa, 17 niyo wakwela mwengalawa, wakonga kudeluka idiziwa wahinge

YOHANA 6:18 104 YOHANA 6:52Kapelinaumu. Chiza nachingila, Yesu nendilehanati kuwabwila. 18 Chipindi icho ziwa niyodyakonga kutibukila kwa chausa cha luzimulukulu. 19 Wanampina kudya waitile utali wachilometa shano hegu mtandatu wamwonaYesu akajenda mlanga mwa mazi, akeisogeilaingalawa, niyo wogoha vidala. 20Yesu awagamba,“Ni miye!” “Msekogoha,” 21 Nawakaungawamguhe Yesu mwe ngalawa, aho ingalawa niyoyabula kwe isi nawakaita.

Wantu wamlonda Yesu22 Mtondo wakwe fyo dya wadya wasigale

nkanana ya kaidi ye diziwa. Niyo wabunkulakugamba nakuna ngalawa imwenga du hadya,naho Yesu hengile mwe ngalawa hamwengana wanampina wakwe, mna wanampina awonawaitawowowenye. 23Ngalawa ntuhu, zikulailaTibeliya, niyo zabula aho wantu wadile imigateZumbe amtogolaga Chohile. 24 Umo awo wantuweze wabunkule kugamba Yesu na wanampinawakwe hawahali aho, niyo wakwela ngalawawaita Kapelinaumu, wakamlonda.

Yesu kande ya ujima.25Wadya wantu weze wambwile Yesu ntendele

ya kaidi ye diziwa, wamuza, “Mhinyi, kubula inihano?”

26 Yesu awahitula, “Nawagambilani chindedi,mwanilonda siyo kwaviya muwona vilagiso,mna kwaviya mdile idya imigate niyo mweguta.27 Msekwevinya kwa nkande ikubanika, mna,kwevinyeni kwa nkande ya ujima wa mazuwayose. Ino niyo natende Mwana ywa Mntunawenkeni, kwaviya Chohile, Tate, kajela hulakugamba kamsagula na kumzumila.”

28 Wowo niyo wamwuza, “Chitende mbwanichani chisankanile ndima ya Chohile?”

29 Yesu awahitula, “Ino niyo ndima ya Chohilemumzumile yudya amsigile.”

30 Aho wamgamba, “Naudamanye chilagisochani chiwone chani chikuzumile? Nautendechibwani? 31 Wakale wetu wadyaga manakudya kwedijangwa, saviya viwandikwe mwamawandiko Yakukile, ‘Kawalisa nkande ilailekwembingu.’ ”

32 Yesu awagamba. “Nawagambilanichindedi,” “Musa hawenkileni nkande ilailekwembingu, mna Tate nuyo akuwenkaninyuwe nkande ya chindedi ikulaila kwembingu.33 Kwaviya nkande ya Chohile ni yudya akusela

kulaila kwembingu na akwinkiza ujima kwawantu we isi.”

34 Niyo wamgamba, “Zumbe, chinke mgateuwo kalenakale.”

35 Yesu awagamba, “Miye nuwo mgate uku-jela ujima. Mntu akwiza kwangu halumwe nisala, yoyose akunizumila halumwe ni nchilunaho. 36 Nasiwagambilani kugamba mniwonamna hamkunizumila. 37 Wose akuninka Tatenaweze kwangu, mntu yoyose akwiza kwangu,sanimdule kuse, 38 kwaviya sisela kulaila kwem-bingu siyo kwaviyahweungilamiye,mna kwaviyavikungwa ni yudya anisigile vino. 39 Vinonivyo akunga yudya anisigile, nisekumwaza hatayumwenga mgati mwa wadya aninkile, mna ni-wauyuse wose zuwa dya udumo. 40 Kwaviyaakunga Tate nicho chino, chila namwone Mwanana kumzumila atende na ujima wa mazuwa yose,nami nanimuuyuse zuwa dya uhelo.”

41 Wayahudi wakonga kumng'ung'uzikila Yesukwaviya nakagamba, “Miye ni mgate useile ku-laila kwembingu.”

42 Wagamba, “Togola, yuno suyo Yesu mwanaywa Yusufu? Ise na nine Chiwamanya! Ivyoadaha vivihi kulonga kugamba kasela kulailakwembingu?”

43Yesu awagamba, “Lekani kung'ung'uzikilana.44Hahana mntu akudaha kwiza kwangu, ukalekawadyawakwesigwe kwanguni Tate anisigile hanamkwesize kwangu, nami nanimuyuse mwedi-zuwa dyo udumo. 45Mwa mawandiko ya wawonimuwandikwa vino, wantu wose nawatendewahinywa ni Chohile, chila mntu akumwivaTate na kuhina kwakwe eza kwangu. 46 Ivyohulonga ni vino, hahana mntu amwone Tate,yudya alaile kwa Chohile nuyo du amwone Tate.47Nawagambilani chindedi, mntu akuzumila anaujima wa mazuwa yose. 48 Miye nuyo mgateukujela ujima. 49Wakale wenyu wadyaga nkandeikwitangwa mana kudya kwedijangwa, mna niyowabanika. 50 Mna ino ni nkande ikusela kulailakwembingu chani yoyose naidye asekubanika.51 Miye nuyo mgate ukujela ujima useile kulailakwembingu. Mntu yoyose na adye nkande inonekale mazuwa yose. Nkande nanimwinke numwili wangu huulavya kwa chausa cha ujima wawantu we isi.”

52 Naho wayahudi wakonga kuhigana mgatimwawo; “Yuno adaha vivihi kuchinka umwiliwakwe chiudye?”

YOHANA 6:53 105 YOHANA 7:1853 Yesu awagamba, “Nawagambilani chindedi,

hamnadile mwili wa Mwana ywa Mntu na kun-ywa isakame yakwe, hamtende na ujima mndanimwenyu. 54 Nadye umwili wangu na kunywasakame yangu ana ujima wa mazuwa yose, naminanimuuyuse mwe zuwa dya uhelo. 55 Kwaviyamwili wangu ni nkande ya chindedi, na sakameyangu ni chikunywegwa cha chindedi. 56 Nadyeumwili wangu na kunywa isakame yangu, ekalamndani mwangu, nami nekala mndani mwakwe.57 Saviya Tate anisigile eli mjima, nami nekalakwa chausa cha nguvu zakwe; Seivyo akudyaumwili nekale kwa chausa cha nguvu zangu.58 Uno ni mgate useile kulaila kwembingu, siyosaviya mana wadile wadalahala wenyu, niyo wa-banika. Akudya umgate uno natende mjimamazuwa yose.”

59Yesu alongaga ayo umoendile akahinyamwenyumba yo kumvikila Chohile kudya Kapelin-aumu.

Mbuli ikuleta ujima wa mazuwa yose60 Ivyo, wanampina walozize weze weve ivyo,

wagamba “Yano ni mahinyo madala! Ni yuhiakudaha kuyategeleza?”

61 Yesu nakamanya hegambilwe ni mntukugambawanampinawakwenawakang'ung'uzikamwe mbuli iyo, niyo awauza, “Togolani mbuliino ni ndala? 62 Navitende vivihi hegu hadyanamumwone Mwana ywa Mntu akakwela kwitakudya endaga nkongo? 63 Muye wa Chohilenuyo ukuleta ujima, mna nguvu za mntuhazikutenda chintu. Mbuli zino niwagambilenini za Muye Ukukile zikuleta ujima. 64 Mnaweyaho mgati mwenyu hewekuzumila.” Yesunakalonga ivyo kwaviya nakamanya kukongelankongo ni wahi hawamzumile, naho ni yuhinamhituke. 65 Akaheza agamba, “Nivyo vikulekanasiwagambilani kugamba hahana akudahakwiza kwangu hanadahizwe ni Tate.”

66 Kulawana na ayo, watendile wanampinawakwe walozize wauya kunyuma, wasekutim-ilizana naye vituhu. 67 Ivyo, Yesu niyo awauzawadya mlongo na waidi, “Togolani nanywimwaunga mwite kwenyu?”

68 Simoni Petulo amhitula, “Zumbe, chitekwa yuhi? Weye una ulosi ukujela ujima wamazuwa yose. 69Suwe chazumila, naho chimanyakugamba weye nuyo Mkuka ywa Chohile.”

70 Yesu niyo awagamba, “Togolani siwasag-ulani nyuwe mlongo na waidi? Mna yumweywenyu ni Mwavu!” 71 Yesu nakalonga ayo

kwachausa cha Yuda Isikaliote, mwana SimoniIsikaliyote kwaviya nuyo akunga amhituke, hatauneva nendile yumwe ywa wadya wanampinamlongo na waidi.

7Yesu na wanduguze

1 Eze viheze, Yesu na akatalamka uko Galilaya.Haungile kutalamka komkoa wa Yudeya kwaviyaWayahudi nawakaunga wamkome. 2 Ngasu yaWayahudi ikwitangwa ngasu ya makumbi nai-haguhi. 3 Walukolo wa Yesu niyo wamgamba,“Halawe hano wite Yudeya chani wanampinawako waziwone ndima ukudamanya. 4 Hahanamntu akudamanyambuli kwa chefiso kuno aungaamanyike mwa wantu. Elo Kwaviya wadamanyambuli sazino, kwelagise mwa wantu we isi yose.”5 Hata walukolo wakwe welekanywe hawamzu-mile.

6 Yesu awagamba, “Chipindi changu chili-gane hachinati kubula. Mna kwenyu nyuwechila chipindi chaligana. 7 Wantu wa mweisi ino hawakudaha kuwaihiwa mna wanihiwamiye kwaviya naukuila mbuli zakwe kugambaziha. 8 Nyuwe hitani kwe ngasu iyo, miye sik-wita, kwaviya saa yangu iligane hainati kubula.”9Kalonga ayo akaheza asigala uko Galilaya.

Yesu Kwe ngasu ya wakumbi10 Walukolo wa Yesu weze waite kwe ngasu,

Yesu naye niyo aita, mna haitile mo lumpemna kwa kwefisa. 11 Vilongozi wa Wayahudinawakamlonda kwe ngasu iyo wauza, “Ekuhi?”

12 Nakuna ntakalisi zilozize mwedifyo dyawantu. Wamwe wawo wagamba, “Ni mntuywedi.”

Watuhu wagamba, “Bule! Awaza wantu.”13Mnahahanamntu ajezize kulongambuli zakwemwolumpe kwa kogoha vilongozi wa Chiyahudi.

14Ngasu iyo ize ibulemgati, Yesu naye niyo aitamwe nyumba nkulu ya Chohile, akonga kuhinya.15 Wayahudi wehelwa nakugamba, “Mntu yunokamanya vivihi naye hasomile mwe shule?”

16 Aho Yesu awahitula, “Mahinyo huhinyasayo yangu, mna ni yayudya anisigile. 17 Mntuakunga adamanye yadya akunga Chohile, na-manye kugamba mahinyo yangu yalaila kwaChohile, hegu yalaila kwangu mwenye. 18 Mntuakulonga kwa udahi wakwe mwenye elondelantogozi yakwe mwenye. Mna yudya akulonda

YOHANA 7:19 106 YOHANA 7:52

ntogozi ya yudya amsigile ni mkanuni, naho mn-dani mwakwe hamna wihi wowose. 19 Togolani,Musa hawenkile Sigilizi? Hata ivyo hahana hatayumwenga ywenu akuitoza. Ni mbwani mkungamnikome?”

20 Aho fyo dya wantu wamhitula, “Una mpepoweye! Ni yuhi akunga akukome?”

21 Yesu awahitula, “Kuna mbuli imwenganidamanye, nanywi mwayehelwa. 22 Musaawenkagani sigilizi ya kujela ngasu mwe zuwadya kuhumula, Kwa chindedi sigilizi iyo hailailekwa Musa mna kwa wababa zenyu. 23Mna hegumntu ajelwa ngasu hata mwe zuwa dyo Kuhu-mula chani msekubalanga Sigilizi ya Musa, nimbwani mwanihiwa kwa chausa cha kumhonyamntu mwe zuwa dya Kuhumula? 24Msekukantilakwa kukaula mbuli za kuse du. Lavyani kantodikuwagila.”

Togola yuno ni Kulisito?25 Wantu wamwenga wa Yelusalemu wa-

longaga, “Togola yudya mntu wakumlondawamkome suyo yuno? 26 Kaulani haluse! Awa-funda mo lumpe, hahali mntu wa kumgambilaulosi. Vyadahika vilongozi wabunkula chindedikugamba yuno nuyo Kulisito? 27 Kulisito ahoakwizila hahana mntu na amanye hantu alaile,mna suwe chimanya uko alaile mntu yuno!”

28 Umo Yesu nakahinya mdya mwe nyumbankulu ya Chohile, niyo alonga kwa kuguta,agamba, “Hambwe mnimanya naho uko nilailemkumanya? Sizile kwa udahi wangu mwenye,uyo anisigile miye ni ywa chindedi! 29Mna miyesimmanya kwaviya silaila kwakwe, uyo nuyoanisigile.”

30 Wantu nawakaunga wamgwile, mna hahanamntu ajezize kumgwila kwaviya saa yakwe na-hainati kubula. 31 Wantu walozize mwe idifyowamzumila, niyo wagamba, “Togola, Kulisitoakeza nadamanye chilagiso chikulu chitendesechikujinka adamanye yuno?”

Wankondo wasigilwa kumgwila Yesu32Mafalisayonawawevawantuwakatakalisana

mbuli zawo zikumlanga Yesu. Wowo hamwengana walavyantambiko wakulu niyo wawasigilawankondowamgwile. 33Yesu agamba, “Nichei nanyuwe kwa chipindi chidodo, haheza nanite kwayudya anisigile. 34Namnilonde mna hamniwone,na hadya hwita nyuwe hamdahe kubula.”

35 Vilongozi wa Wayahudi walonga wowowenye, “Mntu yuno naite kuhi kudya hachiku-daha kumwona? Naite kwa Wagiliki wazagalemgati mwa Wayunani, na kuwahinya Wayu-nani? 36Uyo alonga kugamba, nachimlonde mnahachimuwone, naho kugamba hachidahe kwitakudya natendeke. Alonga vivihi?”

Mito ya mazi ya ujima37 Mwe zuwa dya uhelo naho zuwa kulu dya

ngasu Yesu nakachimala, akaguta, “Mntu yoyosemta nchilu neze kwangu anywe. 38 SaviyaMawandiko Yakukile yawandikwe, akunizumilamiye, mito ya mazi yakwinkiza ujima naiju-luzike kulaila mo moyo wakwe!” 39 Nakalongaayo kwa Muye Ukukile yudya nahokelwe niwadya nawamzumile Yesu. Mwe chipindi ichoMuye Akukile nendile hanati kusigilwa, kwaviyanendile hanati kutogolwa.

Mswesano mgati mwa wantu kwa mbuli ya Yesu40 Wantu wamwenga mgati mwe difyo weze

weva izimbuli izo, niyo wagamba, “Chindedimntu yuno ni muwoni aungigwe eze!”

41 Wantu watuhu wagamba, “Yuno nuyoKulisito Mwambula!”

Mna watuhu wagamba, “Togola, naidahikevivihi Mkombozi alawe Galilaya? 42 MawandikoYakukile hayagambile kugamba Kulisito nelekweBeselehemu, mzi wa Daudi!” 43 Niyo kwalailamaswesano mwe idifyo kwa mbuli ya Yesu.44 Wantu wamwenga nawakaunga wamgwile,mna hahana ajezize kumgwila.

Vilongozi wa Wayahudi hawakuzumila45 Wakaheza wadya wamizi niyo wauya kwa

walavyantambiko wakulu na Mafalisayo. Niyowawauza, “Nimbwani hammwigale?”

46 Wamizi wawahitula, “Hahana mntu ajezagakulonga savino akulonga mntu yuno!”

47 Mafalisayo wawauza, “Togolani, nanywimdantika? 48 Togolani, mumwona kaleyumwenga mwe vilongozi wa wantu heguyumwenga mwa Mafalisayo amzumile? 49 Mnawantu hewemanyize Sigilizi yaMusa, waligitwa!”

50 Yumwenga ywa Mafalisayo endaga ake-tangwaNikodemo, yudya aho nkongo amwitilagaYesu. Niyo awagamba, 51 “Togolani, Sigilizi zenyuzamkantila mntu henati kumwiva na kumanyaadamanya mbwani?”

52 Wowo wamhitula, “Togola, weye nawe ku-laila Galilaya? Haya, kayakaule Mawandiko

YOHANA 7:53 107 YOHANA 8:34Yakukile weye nawe nauwone kugamba Galilayahakukulawa muwoni!” 53 Niyo chila yumwengaaita kwe kaya yakwe.

8Mvyele agwiligwe mwe ugonyi

1 Yesu niyo aita ko lugulu lwa Mizeituni.2 Mtondo wakwe niyo aita vituhu kwe Nyumbankulu ya Chohile, wantu wose niyo wambasa,naye niyo ekala awahinya. 3 Wahinya sigilizina Mafalisayo wamwigaila mvyele yumwengaafingigwe mwe ugonyi, wamchimalisa hagatigatihawo. 4Wamgamba Yesu, “Mhinya! Mvyele yunokafingwa akagonywa. 5 Mwe Sigilizi yetu Musaachilagizaga mvyele esavino atoigwe mayuwe.Haluse weye wagaze?” 6 Walonga ivyo chaniwamtegele, chani wamlahe. Mna Yesu enamahasi, awandika hasi nedidole dyakwe.

7 Umo wachimale aho wakamuza, Yesu enuka,awagamba, “Mntu hena masa mgati mwenyunamtowe yuwe dya nkongo.” 8 Akaheza enamavituhu, awandika hasi. 9 Weze weve ivyo, niyowakonga kuhalawa yumwe yumwe, wakalongolawadalahala. Yesu niyo asigala ichedu, na yudyamvyele, kachimala ahadya. 10 Yesu eze enuke,amuza yudya mvyele, “Wadya wantu wekuhi?Togola, hahali hata yumwenga akukantile?”

11 Uyo mvyele niyo amhitula, “Zumbe, hahalihata yumwenga!”

Yesu naye amgamba, “Miye nami sahukantile.Hita kwako, na kukongela vino haluse useku-damanya masa vituhu.”

Yesu Ulangazi we isi12 Yesu eze alonge nawo vituhu, awagamba,

“Miye nuyo ulangazi we isi. Mntu yoyose aku-nitimila miye hajende mwechiza, mna natendena ulangazi wa ujima.”

13 Mafalisayo wamgamba, “Weye weukwilamwenye, kwaivyo kwelongela kwako siyochindedi.”

14 Yesu awahitula, “Hata hegu nelongelamwenye, ulongelo wangu ni wachindedi kwaviyamiye simanya kudya nilaile na kudya hwita.Mna nyuwe hammanyize uko hulawa hegu kudyahwita. 15 Nyuwe mwakanta kwa fanyanyi zachimtu, mna miye sikumkantila mntu. 16 Hatahakanta, nkanto dyangu ni dya chindedi kwaviyamiye sichedu, Tate, anisigile ehamwenga namiye. 17 Iwandikwa mwe Isigilizi yenyu kugambaukuzi wa wantu waidi ni wachindedi. 18 Miye

neukwila mwenye, Tate naye anisigile, anukwilaivyo.”

19 Aho niyo wamwuza, “Tati yako ekuhi?”Yesu awahitula, “Uneva nyuwe hamnimanyize

miye iviya hamummanyize Tate.”20 Yesu alongaga milosi iyo mwe chumba che

hazina endaga akahinya mwe Nyumba nkulu yaChohile. Naho hahali mntu amgwile, kwaviyachipindi chakwe chendaga hachinati kubula.

Hamkudaha kwita kudya miye hwita21 Yesu niyo awagamba vituhu, “Naita, nanywi

namnilonde, mna nambanike mwe masa yenyu.Uko hwita miye nyuwe hamkudaha kubula.”

22 Vilongozi wa Wayahudi niyo wagamba, “To-gola, nekome mwenye? Ni mbwani agamba, ‘Ukohwita nyuwe hamkudaha kubula?’ ”

23 Yesu niyo awagamba, “Nyuwe mlawa ahanohasi, miye silaila kulanga, nyuwe ni we isi ino,miye suyo we isi ino. 24Nivyo vikuleka siwagam-bilani nambanike mwe masa yenyu. Uneva ham-nazumile kugamba ‘Miye Nuyo’, nambanike mwamasa yenyu.”

25 Wowo niyo wamwuza, “Weye ni yuhi?”Yesu ahitula, “Siwagambilani kukongela

nkongo! 26 Nina yalozize ya kulonga, nakuwakantila. Yudya anisigile ni chindedi, miyenami nawagambila wantu wose we isi mbuli ziyadu nivile kulaila kwakwe.”

27 Hawavimanyaga kugamba Yesu endaga aka-longa nawo ya Tati yakwe. 28 Yesu awagamba,“Umo namheze kumwinula Mwana ywa Mntu,aho naho nammanye kugamba, ‘Miye Nuyo’,naho kugamba sikudamanya chochose kwa udahiwangu, mna nalonga du yadya Tate anihiny-ize. 29 Yudya anisigile ehamwenga na miye,uyo hanilekile ichedu kwaviya mazuwa yosenadamanya yadya yakumwelela.”

30 Eze alonge ayo wantu walozize niyo wamzu-mila.

Chindedi nachikutende ulekeilwe31 Yesu niyo awagamba wadya Wayahudi

wamzumile, “Uneva mnayatoza mahinyo yangu,namtende wanampina wangu chindedindedi.32 Ivyo nammanye chindedi, naho chindedinachiwalekeileni.”

33 Wowo wamhitula, “Suwe ni welekwa waBulahimu, naho hachinati chitende watumwa wamntu yoyose yudya. Ni mbwani ukugamba nam-lekeilwe?”

34 Yesu awahitula, “Nawagambilani chindedi,chila mntu yoyose akudamanyamasa ni mtumwa

YOHANA 8:35 108 YOHANA 9:8ywa masa. 35Mtumwa hana wikazi wa mnyumbamazuwayose,mnaMwana anawikaziwamazuwayoseni. 36 Uneva Mwana awalekeileni nam-tende mlekeilwa chindedi. 37 Simanya kugambanyuwe mwi lukolo lwa Bulahimu. Mna mwaungamnikome kwaviya hamnati kuzumila mahinyoyangu. 38Miye nalonga yadya anisigile Tate, mnanyuwe mwadamanya yadya mgambilwe ni tatiyenyu.”

39 Wowo wamhitula, “Suwe chi wana wa Bu-lahimu!”

Yesu awagamba, “Uneva nyuwe mwendilewana wa Bulahimu namdamanya saviyaadamanye Bulahimu. 40 Miye siwagambilaniichindedi nivile kwa Chohile, mna nyuwemwaunga mnikome. Bulahimu hatendile ivyo!41 Nyuwe mwadamanya mbuli iziya adamanyetati yenyu.”

Wowo niyo wamgamba, “Suwe hachi wana wahalamu! China Tati yetu yumwenga du nuyoChohile.”

42 Yesu awagamba, “Uneva Chohile endileTati yenyu chindedi, namkanunga miye, kwaviyamiye nasilawa kwa Chohile haluse ni hano. Sizilekwa udahi wangu miye mwenye, mna kwa uyoanisigile. 43 Ni mbwani hammanyize ayo hu-longa? Ni kwaviya hamkudaha kwetegeleza ulosiwangu. 44 Nyuwe mwi wana wa tati yenyuMwavu nahomwonga du kudamanya tama za tatiyenyu. Uyo endaga mkomi kukongela nkongo,hana uchimailo mwe chindedi, kwaviya chindedihachimuli mndani mwakwe. Chila aho akulon-gela lulimi, alonga kulawana na ihali yakwe yokumbigwa, kwaviya mwenye ni mlulimi nahotati yamntu ywa udanti wose. 45 Mna kwaviyamiye nalonga chindedi, nivyo vikuleka nyuwehamkunizumila. 46 Ni yuhi mgati mwenyu aku-daha kulagisa kugamba miye sidamanya masa?Uneva nalonga chindedi, ni mbwani hamkunizu-mila? 47 Mntu ywa Chohile ategeleza mbuliza Chohile, mna nyuwe hamkutegeleza kwaviyanyuwe hamwi wantu wa Chohile.”

Yesu neyaho Bulahimu henati kwelekwa48Wayahudiwamhuluta Yesuwamgamba, “To-

gola, hachilongile chindedi kugamba weye wiMsamaliya, naho una mpepo?”

49 Yesu ahitula, “Miye sina mpepo. Miyenamtunya Tate, mna nyuwe hamkunitunya.50 Miye sikwelondela ntunyo yangu mwenye,eyuko yumwenga mta kuilonda ntunyo iyo,uyo ni mkanti. 51 Nawagambilani chindedi,

mntu yoyose akutozesa mahinyo yangu habanikemazuwa yose.”

52 Wayahudi wagamba, “Weye una mpepo! Bu-lahimu abanikaga, na wawoni nawo wabanikaga.Nawe wagamba, akutozesa mahinyo yangu ha-banike mazuwa yose! 53 Togola, wetenda mkulukujinka tati yetu Bulahimuyudya abanikaga, hatawawoni wabanikaga. Weye wetenda wi yuhi?”

54 Yesu awahitula, “Hegu nasetunya miyemwenye, ntunyo yangu siyo chintu. Tate yudyanyuwe mkugamba ni tati ywenyu, Chohile nuyoakunitunya. 55 Nyuwe hamwammanyaga, mnamiye simmanya. Mna ninagamba simmanyize,nanitende mlulimi saviya nyuwe. Miye sim-manya naho natoza ulosi wakwe. 56 Bulahimu,tati yenyu endaga na chinyemi awone idizuwadyangu dyokwizila, adionaga, niyo elelwa.”

57Wayahudi wamgamba, “Weye hunati kubuzamihilimo milongo mishano, weye nawe kum-wona Bulahimu?”

58 Yesu awagamba, “Nawagambilani chindeni,Bulahimu hanati kwelekwa, ‘Miye Niyaho’ ”

59 Aho niyo walogota mayuwe chani wamtowe,mna Yesu niyo agila, alawa mwe Nyumba nkuluya Chohile.

9Yesu amhonya mntu elekwe tuntu

1 Yesu umo akajinka, niyo amwona mntuyumwenga, tuntu ivyo elekwa. 2 Wanampinawamuza, “Mhinyi, ni yuhi adamanye masa, mntuyuno, hegu welesi wakwe vilekile elekwe tuntu?”

3 Yesu ahitula, “Mbuli ino hailaile kwa chausacha masa yakwe uyo, hegu masa ya welesiwakwe. Mna elekagwa tuntu chani ndima zaChohile ziwoneke zikadamanya ndima mndanimwakwe. 4 Kuche nomsi chongigwa chijen-deleze kudamanya ndima ya yudya anisigile.Kwaviya chilo cheza hadya mntu hadahe ku-damanya ndima. 5 Chipindi nichei mwe isi, miyeni ulangazi we isi.”

6 Eze alonge ayo, niyo atwa mate hasi,adamanya ntagata, amhaka yudya tuntu mwameso. 7 Amgamba, “Hita ukahake mwe ndiwaya Silowamu.” Silowamu kugamba ni asigilwe.Aho uyo tuntu niyo aita, akuhaka, akaheza auyaakawona.

8 Wantu we haguhi naye na wadya wammany-ize kugamba aho nkongo nanimchiwa aku-lombeza, wagamba, “Togola, yuno suyo yudyamchiwa nakekala na kulombeza?”

YOHANA 9:9 109 YOHANA 9:419 Wamwenga wawo wagamba, “Nuyo.” Mna

wamwenga wagamba, “Suyo uyo, mna wata ku-fanana du.”

Yudya endile tuntu agamba, “Ni miye!”10 Wamuza, “Haluse meso yako yafungulwa

vivihi?”11 Uyo naye awahitula, “Yudya mntu akwi-

tangwa Yesu kadamanya ntagata, anihaka mwameso, niyo anigamba nite nikahake mwe ndiwaya Silowamu. Aho miye naita, nahaka, niyonawona.”

12 Wamuza, “Uyo ekuhi?”Awahitula, “Miye simanyize!”Mafalisayowauzambuli ya kuhonywamntu tuntu

13 Akaheza wamwigala uyomntu endaga tuntukwaMafalisayo. 14Zuwa idyoYesu adamanyenta-gata na kumfumbula ameso mntu uyo nendile nizuwa dya Kuhumula. 15Mafalisayo niyo wamuzamntu uyo, “Kutenda vivihi niyo wawona?”

Mntu uyo awagamba, “Kanihaka ntagata mwameso, miye nami niyo nahaka haluse nawona.”

16 Mafalisayo watuhu wagamba, “Mntu yunoadamanye ivyo halaile kwa Chohile, kwaviyahakutoza sigilizi ya zuwa dya Kuhumula.”

Mnawatuhuwagamba, “Mntumtamasa adahavivihi kudamanya vilagiso savino?” Niyo kwa-tenda na mahigano mgati mwawo.

17Mafalisayowamuza vituhu uyomntu endagatuntu, “Weye wamgaze mntu uyo akufumbuleameso yako?”

Mntu uyo awagamba, “Mntu uyo ni muwoni!”18 Vilongozi wa Wayahudi hawakuzumila

kugamba mntu uyo endaga tuntu aho nkongovino haluse awona, kubula hadya weze wawe-tange welesi wakwe. 19 Ivyo wawauza awo welesi,“Togolani, yuno nuyo mwana wenyu mkugambanakelekwa tuntu? Haluse katenda vivihi awona?”

20 Welesi wakwe wahitula, “Suwe chimanyani mwanetu, naho nakelekwa tuntu. 21 Mnahachimanyize kawona vivihi, naho hachimmany-ize yudya amfumbule ameso. Muzeni mwenye,uyo ni mntu mjima, adaha kwelongela mwenye.”22 Welesi wakwe walonga ivyo kwaviya nawaka-wogoha vilongozi wa Wayahudi kwaviya vilon-gozi awo nawevana kugamba mntu yoyose nazu-mileYesuni Kulisito nabalazwekuse kwenyumbayo kumvikila Chohile. 23 Nivyo vilekile we-lesi wakwe walongaga kugamba, “Uyo ni mntumjima, muzeni mwenye.”

24 Niyo wamwitanga vituhu yudya endagatuntu, wamgamba, “Mtogole Chohile! Suwe chi-manya kugamba mntu yuno ni mta masa.”

25 Mntu uyo niyo ahitula, “Uneva ni mta masa,miye simanyize. Mna chintu chimwenganimany-ize, nendaga tuntu, haluse nawona!”

26 Wamuza, “Kakudamanya chibwani? Kaku-fumbula vivihi ameso yako?”

27 Uyo mntu awahitula, “Siwagambilani kale,nyuwe nanywi hamkwiva. Ni mbwani hamkungakwiva vituhu? Togolani nyuwe nanywimwaungamtende wanampina wakwe?”

28 Mna wowo niyo wamhitula wakagamba,“Weye wi mwanampina ywakwe, suwe chiwanampina wa Musa. 29 Suwe chimanyakugamba Chohile alongaga na Musa, mna mntuyuno hachimmanyize kalawahi!”

30 Mntu yudya awahitula, “chino ni chilozo!Nyuwe hammanyize uko alaile, mna kanifum-bula ameso yangu! 31 Chivimanya kugambaChohile hakuwetegeleza wantu wata masa, mnaamwetegeleza yoyose mta kumzumila na ku-damanya viya akunga. 32 Kukongela kumbwakwe isi hainati kwivika kugamba mntu kamho-nya meso mntu elekwa tuntu. 33 Uneva mntuuyo halaile kwa Chohile, nahekudaha kudamanyachochose!”

34 Wowo wamhitula, “Weye kwelekwa na kuk-wila mwe masa. Vino wadaha vivihi kuchi-hinya suwe?” Niyo wambalaza mwe nyumba yokumvikila Chohile.

Utuntu wa Chimuye35 Yesu eva kugamba wambalaza mwe nyumba

yo kuvikila yudyamntu amhonyize. Eze amwone,amuza, “Togola, weye wamzumila Mwana ywaMntu?”

36 Uyo mntu ahitula, “Zumbe, nigambila niyuhi chani nimzumile!”

37 Yesu amgamba, “Kuheza kumwona, uyo aku-longa na weye haluse nuyo.”

38 Uyo mntu agamba, “Zumbe, nazumila!”Niyo amvikila Yesu.

39 Yesu agamba, “Miye siza mwe isi kuwakan-tila wantu, chani matuntu wawone, na wadyawakufanyanya wawona watende matuntu.”

40 Mafalisayo wamwenga wendaga hamwengaweze weve izimbuli izo, wamuza, “Togola,wachigamba suwe naswi chi matuntu?”

41 Yesu awahitula, “Uneva mwendile matuntu,hamwatendile na masa. Mna haluse nyuwe

YOHANA 10:1 110 YOHANA 10:38

mwagamba, ‘Suwe chawona!’ Ivyo yalagisakugamba mche na masa.”

10Mliganyo wa mdimi

1 Yesu awagamba, “Nawagambilani chindedi,mntu yoyose hekwingilamwedidewadye zingotokwa kujinkila ko lwivi, mna afifinya na kwingilakwa sila ntuhu, uyo ni mbavi, naho ni mpola-ganyi. 2 Mna mntu akwingila kujinkila ko lwivi,uyo nuyo mdimi we zingoto. 3 Mdima lwivi lwadewa amvugwila, na ngoto zeva mluzi wa mdimi,naye azitanga izingoto zakwe chila imwenga kwazina dyakwe na kuzilongoza kuse. 4 Akahezakuzilavya kuse, azilongwela, izingoto nazo zam-timila, kwaviya zimanya umluzi wakwe. 5 Ngotoizo hazikudaha kumtimila mjeni, mna zamsumkakwaviya hazimanyize umluzi wakwe.”

6 Yesu nakawagambila umliganyo uwo, mnawowo hawamanyize viya nakaunga awagambile.

Yesu mdimi ywedi7Yesuniyo awagambavituhu, “Nawagambilani

chindedi, miye ni lwivi lwa dewa dya ngoto.8 Wantu wose wezile sinati kwiza ni wabavina wapolaganyi, mna izingoto haziwategeleze.9 Miye ni lwivi. Mntu yoyose akwingila kwakujinkila kwangu nambulwe, nengile na kufosanaho nenkigwe nkande. 10Mbavi eza kwa chausacha kubawa, kukoma na kubalanga. Miye sizamtende na ujima, ujima uchintile.

11 “Miye ni mdimi ywedi. Mdimi ywedialavya ujimawakwe kwa chausa cha ngoto zakwe.12Mntu wa kulihwa uyo suyo mdimi, naho ngotosiyo zakwe. Hadya akudiwona ngugwa dyeza,azasa izingoto na kuguluka, akaheza ngugwadyazigwila na kuzimwagalisa. 13 Mdimi uyohasinye izingoto, nanyilike kwaviya ni mta kuli-hwa du. 14Miye ni mdimi ywedi we izingoto. Siz-imanya ngoto zangu, nazo zanimanya. 15 SaviyaTate animanyize, nami nivyo nimmanyize. Miyenalavya ujima wangu kwa chausa che zingoto.16 Naho nina ngoto ntuhu hazimuli mwe didewadino. Vyanunga nizilete izo nazo, nazo naziveumluzi wangu, naho nakutendeke fyo dimwe dyamdimi yumwenga.

17 “Tate anunga kwaviya nalavya ujima wanguchani niuhokele vituhu. 18 Hahali mntu akuni-hoka ujima wangu, miye naulavya kwa kungamwenye. Nina udahi wa kulavya na udahi wa ku-uguha vituhu. Ivyo nivyo Tate anisigile nitende.”

19 Naho kwatenda na mihigano mgatimwa Wayahudi kwa chausa cha milosi inoYesu alongile. 20 Wantu walozize wagamba,“Ana mpepo, naho ni mchilalu! Ni mbwanimkumwetegeleza?”

21 Mna wantu watuhu wagamba, “Ino siyomilosi ya mta mpepo. Togolani, vino mpepozadaha kufumbula meso ya matuntu?”

Yesu alemelwa22 Uko Yelusalemu kwendaga na ngasu ya

kukumbuka usuntwa wa Nyumba nkulu yaChohile. Chipindi icho ni chipindi cha mpeho.23Yesu naye nakatalamka mwe nyumba nkulu yaChohile mwe balaza ya Sulemani. 24 Wayahudiwamzunguluka, wamuza, “Nauchase na nkamakubula ini? Uneva weye ni weye KulisitoMkombola, chigambile pwipwipwi.”

25 Yesu awahitula, “Siwagambilani, mnahamzumile. Ndima hudamanya kwa zina dyaTate nizo zikunukwila. 26Mna nyuwe hamkungakuzumila kwaviya nyuwe hamwi ngoto zangu.27 Ngoto zangu zategeleza izwi dyangu, miyesizimanya, nazo zanitimila. 28 Miye nawenkeujima wa mazuwa yose, nawo hawage mazuwayose, naho hahali mntu nadahe kuwausa mwemikono yangu. 29 Tate aninkile awo ni mkulukujinka wose, naho hahali mntu akudahakuwalavya mwe mikono yakwe. 30 Miye na Tatechiyumwe.”

31 Wayahudi niyo waguha mayuwe chaniwamtowe. 32 Yesu awagamba, “Siwalagisanindima zilozize kulaila kwa Tate. Ni ihimgati mweizo ikuwatendani mnitowe mayuwe?”

33 Wayahudi wamhitula, “Hachikukutowamayuwe kwa chausa cha ndima zedi udamanye,mna kwa chausa cha kumhuluta Chohile. Weyemwenye wi mntu du mna wetenda Chohile.”

34 Yesu awahitula, “Togolani, haiwandikwemwe chitabu cha Sigilizi zenyu kugamba, ‘Miyesilonga nyuwe nimilungu?’ 35Chohile kawetanga‘milungu’ wantu wadya wenkigwe ulosi wakwe,na suwe naswi chimanya kugamba MawandikoYakukile yalonga chindedi mazuwa yose.36 Saviya Tate kanisagula miye, naho kanisigilakwe isi. Nimbwani, mkugamba namhulutaChohile kwaviya sigamba miye ni Mwana ywaChohile? 37Uneva sikudamanya ndima ziya Tateakununga nidamanye, msekunizumila. 38 Mnauneva nazidamanya, hata uneva hamkunizumilamiye, zumilani izo izindima, chani mmanye

YOHANA 10:39 111 YOHANA 11:33na kukombaganya kugamba Tate ekala mndanimwangu, nami nekala mndani mwa Tate.”

39 Wajeza kumgwila naho, mna acholopokamwe mikono yawo.

40 Yesu niyo aita vituhu ntendele ya kaidi youmto wa Yolodani, hadya hantu Yohana endagaakabatizawantu. Niyo ekala uko. 41Wantuwaloz-ize wamwitila wakagamba, “Yohana hadamanyevilagiso vyovyose. Mna yadya yose alongile yamntu yuno ni chindedi vitendese.” 42 Wantuwalozize aho niyo wamzumila Yesu.

11File ya Lazalo

1 Mntu yumwenga akwitangwa Lazalo, mkayawa Besaniya endaga mnyonje. Besaniya wendagamzi ekale Maliyamu na lumbudye Matha.2 Maliyamu nani lumbudye dya Lazalo. Nahonuyo amkulugute Zumbe mavuta ya kupwep-weleka mwe viga na kumhangusa ne zifili zakwe.Nani mlukolo ywawo Lazalo endaga mnyonje.3 Ivyo awo walumbuze dya Lazalo wasigila ulosikwaYesu kugamba, “Zumbe,mbuyayeukumungani mnyonje.”

4 Yesu eze eve ivyo, agamba, “Unyonje uwosuwo wa file, mna ulaila chani Chohile atogolwe,kalumwa chani kwa sila iyo Mwana Mntu ato-golwe.”

5 Yesu nakamunga Matha, lumbudyeMaliyamu, hamwenga na Lazalo. 6 Eze eve imbulikugamba Lazalo ni mnyonje, Yesu ajendelezakwikala hantu aho endaga kwa mazuwa maidiyongezekele. 7 Akaheza awagamba wanampinawakwe, “Chiteni vituhu Yudeya!”

8 Wanampina wamgamba, “Mhinyi, chipindichijihi du chijinkile Wayahudi nawaungawakukome kwamayuwe, weye nawewaungawiteuko vituhu?”

9 Yesu ahitula, “Togola, saa za msi sizomlongo na mbili? Mntu akajenda nomsi haku-daha kukowadika, kwaviya awona ulangazi we isiino. 10 Mna mntu akajenda nechilo nakowadike,kwaviya ulangazi haumuli mndani mwakwe.”11Yesu eze abinde kulonga milosi iyo, awagamba,“Mbuyangu Lazalo kagona, mna miye nanitehamwinule.”

12 Wanampina wakwe wamgamba, “Zumbe,uneva kagona, nahone.”

13 Yesu nakalonga kugamba Lazalo kabanika,mna wanampina wakwe nawakagamba naka-longamwe kugona ntongo. 14Yesu niyo awagam-bila pwipwipwi, “Lazalo kabanika. 15Mna selelwakwa chausa chenyu kugamba sendile uko, chanimzumile. Haluse chiteni kwakwe.”

16 Tomaso, yudya akwitangwa pachaawagamba wanampina weyawe, “Chiteni naswichikabanike hamwenga naye!”

Yesu nuyo uyuso na ujima17 Yesu eze abule uko, kabwila umwili wa

Lazalo wikwa mwe mbila kwa mazuwa mane.18 Ikaya ya Besaniya neihaguhi na Yelusalemu,uhale ukubula maili ntatu vino. 19 Wayahudiwalozize nawabula kwa Matha na Maliyamuwawahongeze kwa kubanika mlukolo ywawo.

20 Matha eze eve kugamba Yesu eza, niyoaita akumsingila, mnaMaliyamu kasigala kukaya.21 Matha amgamba Yesu, “Zumbe, hegu wendilewihano, mlukolo ywangu habanike! 22 Mnasimanya kugamba hata vino haluse chochosenoumlombeze Chohile nakwinke.”

23 Yesu amgamba, “Mlukolo ywako nauyuke.”24 Matha niyo amhitula, “Simanya,” “kugamba

nauyuke mwe zuwa dya udumo.” 25 Yesuamgamba, “Miye nuyo uyuso na ujima. Aku-nizumila miye nekale, hata hegu kabanika,26 naho chila akwikala na kunizumila habanikemazuwa yose, Togola wayazumila ayo?” 27Mathaamgamba, “Heye Zumbe!” Ahitula “Nazu-mila kugamba weye nuyo Kulisito, Mwana ywaChohile, yudya akwiza mwe isi.”

Yesu aila28 Matha eze alonge ayo, niyo aita akumwi-

tanga lumbudye Maliyamu kwa chinyele, nakumgamba, “Mhinyi ehano,” “naho akwitanga.”29Maliyamu eze eve ivyo, niyo asunguza kwinukaambasa Yesu. 30 Yesu nahanati kwingila mwekaya, mna nachei ahadya hantu Matha amb-wile. 31 Wayahudi nawemndani hamwengana Maliyamu wakamhongeza, weze wamwonekenuka akumpukila kuse. Wamtimila wak-agamba akwila kwe mbila.

32 Maliyamu eze abule hantu hadya Yesuendile, eze amwone, amgwela heviga. Amgamba,“Zumbe,” “hegu wandile wihano, mlukoloywangu habanike!”

33 Yesu eze amwone aila, naho eze awawonewadya Wayahudi wendile hamwenga naye nawowaila, niyo engilwa ni mbazi na chinyulu, niyo

YOHANA 11:34 112 YOHANA 12:9engilwa ni tumbwazikomomoyo. 34Niyo awauza.“Mumhamba hahi?”

Wamgamba. “Soo uwone, Zumbe,”35 Yesu niyo aila. 36 Wayahudi wagamba.

“Kaulani ivyo amungile!”37 Mna wantu watuhu wagamba, “Togola yuno

amfumbule ameso yudya tuntu, vino hakudahaKumtenda Lazalo asekubanika?”

Lazalo auyuka38 Ivyo Yesu engilwa ni tumbwaziko vituhu

mo moyo, abula kwe mbila, mbila yenye neimwebome naho naigubikwa na yuwe mwe nchili.39Yesu agamba. “Usani idiyuwe!”

Matha, lumbudye dya yudya abanike,amgamba, “Zumbe, akonga kulavya mpofa,kekala mwe mbila mazuwa mane!”

40 Yesu amgamba, “Togola sikugambilekugamba ukazumila nauwone ukulu waChohile?” 41 Niyo wadyusa diya idiyuwe. Yesuniyo asinya kulanga kwembingu na kugamba,“Nakutogola weye, Tate, kwaviya weye waniva.42 Simanya kugamba waniva mazuwa yose, mnasilonga ivyo kwaviya wantu wano we hano, chaniwazumile kugamba weye ni weye unisigile.”43 Eze alonge ivyo, niyo etanga kwa izwi kulu,“Lazalo, fosa kuse!” 44 Niyo afosa kuse, kunokatalizwa sanda mwe viga na mwe mikono,naho uso wakwe ugubikwa na kasuche. Yesuawagamba, “Mfunguleni,” “Mumlekeni aite.”

Ubala wa kumkoma YesuMatayo 26:1-5; Mako 14:1-2; Luka 22:1-2

45 Ivyo Wayahudi walozize wendile wamta-lamkile Maliyamu weze wawone mbuli iyoadamanye Yesu, niyo wamzumila. 46 Mnawamwenga wawo waita kwa Mafalisayo nakuwagambila mbuli Yesu adamanye. 47 KwaivyoMlavyantambikomkulu naMafalisayowaikachitala na kugamba, “Chitende vivihi? Mntuyuno adamanya vilagiso vilozese! 48 Chinamlekadu ajendeleze, wantu wose nawamzumile, nahovilongozi wa Walumi nawo naweze kuibalangainyumba yetu ya Chohile na wantu wetu wose!”

49 Aho yumwenga ywawo, akwitangwaKayafa, endaga Mkulu ywa walavyantambiko momhilimo uwo, awagamba, “Nyuwe hammanyizechintu! 50 Hammanyize kugamba ni vyedikwenyumntu yumwenga abanike kwa chausa chawantu, ukuleka wantu we isi njima wakomwe?”

51Uyo halongile ivyo kwaviya akungamwenye,mna kwaviya endile Mkulu wa walavyantambiko

mo mhilimo uwo, ivyo nakabunkula kugambaYesu nabanike kwachausa cha hewemzumileChohile, 52 naho ukubanika kwakwe siyo kwachausa cha wantu we isi ino du, mna seiviyakwa chausa cha wana wa Chohile wazagale chaniwaikwe mwe umwe.

53 Kulaila zuwa idyo vilongozi wa Chiyahudiwalonda sila ya kumkoma Yesu. 54 Yesu niyohajendile vituhu mo lumpe mwe isi ya Yudeya,mna kahalawa aho na kwita hantu haguhi najangwa, mwe mzi ukwitangwa Efulaimu, ekalauko hamwenga na wanampina wakwe.

55 Ngasu ye Pasaka ya Wayahudi naih-aguhi, ivyo wantu walozize kulaila mwe kayawaita Yelusalemu chani wakelenguse Pasakahainati. 56 Nawakamlonda Yesu, weze waduganehamwenga mwe nyumba nkulu ya Chohile,wauzana, “Mwafanyanya vihi? Heze mweingasu?” 57 Wakulu wa walavyantambiko naMafalisayo nawasigila kugamba mntu namanyehantu eli Yesu, awagambile chani wamgwile.

12Yesu ahakwa mavuta uko BesaniyaMatayo 26:6-13; Mako 14:3-9

1 Mazuwa mtandatu ye dizuwa dye Pasaka,Yesu niyo abula Besaniya, endaga akekalaLazalo, yudya mntu Yesu amuyusaga. 2 Ukona wamwikiya nkande ya chisingi, uyo Mathanendile akawasankanila, Lazalo nendile niyumwe wa wadya wendaga hamwenga na Yesuhemeza. 3 Maliyamu niyo aguha nusu lita yamavuta matana ya yombe kulu, amkulugutaYesu mwe viga, na kumhangusa kwa fili zakwe.Nyumba yose niyo yamema malashi yedi. 4 YudaIsikaliyote, yumwenga mwe wadya wanampinamlongo na waidi yudya akunga amtage Yesu,agamba, 5 “Ni mbwani malashi ayo yasekutagwakwa hela zilozize na kuwapangila wachiwa?”6 Kalonga ivyo, siyo kwaviya naakawaungisisawachiwa, mna kwaviya na ni mbavi. Nkananazilozize nakabawa kulaila mndani mwe mpambaiyo. 7 Mna Yesu agamba, “Mlekeni! Mlekeniayaike kwa chausa che dizuwa dyo kuhambwakwangu. 8 Wachiwa na mtende nawo mazuwayose, mna hamtende na miye mazuwa yose.”

Njama za kumkoma Lazalo9 Wayahudi walozize naweva kugamba Yesu

nendile Besaniya, wabula uko, siyo kwa chausacha kumuwona Yesu mna seivyo nawakaunga

YOHANA 12:10 113 YOHANA 12:40kumkaula Lazalo, yudya Yesu amuuyuse. 10 Ivyowalavyantambiko wakulu wadamanya mzunguwamkomeLazalonaye, 11kwaviya kwa chausa chaLazalo wayahudi walozize wawahituka vilongoziwawo, niyo wamzumila Yesu.

Yesu engila Yelusalemu kwa chinyemiMatayo 21:1-11; Mako 11:1-11; Luka 19:28-40

12 Zuwa dya kaidi, fyo kulu dya wantu wezilekwe zuwa kulu dye Pasaka weva kugamba Yesunendile mwe sila kwiza Yelusalemu. 13 Waguhamatambi ya mitende wafosa wakamsingile,waguta wakagamba,“Chohile ajimbikwe! Ajimbikwe yuno akwiza kwa

zina dya Zumbe!Ajimbikwe Seuta ywa Izulaeli!”

14 Yesu niyo akwela mwana mwe mpunda,saviya mawandiko yakulonga,15 “Msekogoha, wantu wa mzi wa Sayuni!Kaula Seuta ywenyu eza,kakwela mwana mpunda.”

16 Wanampina wakwe hawabunkule izi mbuliizo nkongo, mna chipindi Yesu eze aheze ku-tunywa, niyo wakumbuka kugamba mbuli ziyaziwandikwa mwa uyo na viya wamtendile.

17 Fyo dya wantu wadya wendile hamwenga naYesu umo amwitangaga Lazalo kulailamwembilaniyo amuuyusa waukula mbuli zilaile. 18 Ivyonivyo vilekile fyo dyawantuwamsingila, kwaviyawose weva kugamba Yesu nendile kadamanyachilagiso icho. 19 Mafalisayo niyo wagambilana,“Mwawona, Hachikudaha ng'o! Kaulani, isi yosewamtimila!”

Wayahudi wamwenga wamlonda Yesu20 Hendaga na Wagiliki wamwenga mgati mwa

wantu waitile Yelusalemu kuvika mwe ngasu iyo.21 Awo niyo wamwitila Filipo mkaya ywa Beti-saida mwe isi ya Galilaya, wagamba, “Mkulu,chaunga chimwone Yesu.”

22 Filipo aita, amgambila Anduleya, wowonawo waidi waita wamgambila Yesu. 23 Yesuawagamba, “Saa ya kutunywa kwa Mwana ywaMntu ibula. 24Nawagambilani chindedi, mpuluziya ngano yasigala mpuluzi du mna hadya ikug-wela mo ulongo nakubanika. Uneva inabanika,yeleka matunda yalozize. 25 Akunga wikaziwakwe nawaze, akwihiwa wikazi wakwe mwe isiino nawike kwa chausa cho ujima wa mazuwayose. 26 Akunga anisankanile aungwa anitimile,ivyo nuko kugamba hohose hadya na nitendeke

miye naho no mndima ywangu natende. Na Tatenamtunye mntu yoyose akunisankanila.

Yesu alonga mbuli ye file yakwe27 “Haluse muye wangu wehelwa, nanigambe

mbwani? Nigambe, ‘Tate, nambula mwe mbulina zinizile mwe saa ino’? Mna nivyo vikulekasiza chani nijinke mwe isaa ino. 28 Tate, ditunyeidizina dyako!”

Aho izwi dyevika kulaila kwembingu, “Situnya,naho naniditunye vituhu.”

29 Fyo dya wantu wendile wachimala ahoweva izwi idyo, wamwenga wawo wagamba nimlulumo, wamwenga wagamba, “Mndima ywakwembingu kalonga naye!”

30 Mna Yesu niyo awagamba, “Izwi idyo hadi-vike kwa chausa changu miye, mna kwa chausachenyu. 31 Haluse nicho chipindi che isi inokukantilwa, haluse Ibilisi, zumbe ywe isi inonaalagazwe. 32 Miye nami naninulwe kulangakulaila hasi he isi nanimkwese chila yumwengakwangu.” 33 Kwa kulonga ivyo kalagisa nabanikevivihi.

34 Fyo idyo niyo dyamhitula, “Suwe chagam-bilwa ni sigilizi yetu kugamba Kulisito nekalemazuwa yose, haluse wadaha vivihi kugambaMwanaMntu aungwa enulwe? UyoMwanaMntuni yuhi?”

35 Yesu awagamba, “Ung'azi uchei na nyuwekwa chipindi chiguhi, talamkani mche mnanawouwo ung'azi chani chilo chise kuwabwila,kwaviya akutalamka mwe chiza hamanyize ukoakwita. 36Umo mnanawo uwo ung'azi uzumilenichani mtende wantu wa ung'azi.” Eze alongeimilosi iyo,

Wantu hawakuzumilaYesu niyo ahalawa hekumanya aita hekuku-

manyika. 37 Hatahegu Yesu na kadamanyampituko ino yose mwa meso yawo, wowohawamzumile. 38 Ivyo milosi alongile muwoniIsaya niyo yalaila;“Zumbe ni yuhi auzumile ulosi wetu?Naho udahi wa Zumbe ugubulwa kwa yuhi?”

39 Ivyo hawadahile kuzumila kwaviya Isayanakalonga vituhu,40 “Chohile kajela utuntu ameso yawo,kazibalanga izifanyanyi zawo,wasekuwona kwa meso yawo,wasekumanya kwa fanyanyi zawo,naho wasekunihitukila, alonga Zumbe,chani niwahonye.”

YOHANA 12:41 114 YOHANA 13:2641 Isaya kalonga imilosi ino kwaviya kauwona

ukulu wa Yesu, niyo alonga mbuli zakwe.42 Mna vilongozi walozize Wayahudi niyo

wamzumila Yesu, mna kwachausa cha Mafal-isayo, hawalongile holumpe kwa kogohakugamba na wasentwe ne nyumba yo kuvikila.43 Nawaungisa kutogolwa ni wantu kujinkakutogolwa ni Chohile.

Ulosi wa Yesu naukantile wantu44 Aho Yesu aguta, “Mntu akunizumila miye,

hakunizumila miye du, mna amzumila yudyaanisigile. 45 Akuniwona miye amwona na uyoanisigile. 46 Miye ni ung'azi nami siza mweisi chani wose wakunizumila wasekusigala mweichiza. 47 Akwiva ulosi wangu mna hakuutoza,miye sanimkantile kwaviya sizile nikantile wantuwe isi mna kwikombola. 48Hekutoza ulosi wanguananaye wakumkantila, ulosi udya nilongile nimkanti ywakwe zuwa dyo udumo. 49 Miye si-longile kwaudahiwangumwenye,mnaTatenuyoanisigile nilonge mbwani naho nilonge vivihi.50 Miye nami simanya kugamba sigilizi yakweyegala ujima wa mazuwa yose. Miye nalonga duyadya Tate anisigile niyalonge.”

13Yesu awahaka wanampina wakwe iviga

1 Nendile ni zuwa heinati kubula ngasu yaPasaka. Yesu nakamanya kugamba chipindichakwe chokuhalawahe isi kwita kwa Ise chibula,nakawaungisa mazuwa yose wantu wakwe wemwe isi, chindedi na nakawaungisa.

2 Yesu na wanampina wakwe nawekalawakadya nkande ya chisingi. Mwavu nakamjelakale Yuda mo moyo wakwe, mwana SimoniIsikaliyote nkwina ya kumtaga Yesu. 3Yesu naka-manya kugamba Tati ywakwe nendile kamwinkaudahi woseni, nakugamba uyo mwenye alailagakwa Chohile naho auya kwa Chohile. 4 Niyoahalawa hemeza, avula isuche yakwe ya kuse,efunga mkumbulu mwe chigudi. 5 Akaheza ajelamazi mwe lwiga akonga kuwahaka wanampinawakwe iviga na kuwahangusa kwa udya mkum-bulu efungile mwe chigudi. 6 Ambwila SimoniPetulo, uyo amgamba, “Zumbe, weye wanihakaiviga vyangu miye?”

7 Yesu amhitula, “Hukumanya haluse chinohudamanya, mna nauvimanye aho nyumani.”

8 Petulo amgamba, “Weye honihake ivigang'o!”

Yesu amhitula, “Sinakuhakile iviga vyako.”“Hotende na umbuya na miye.”

9 Simoni Petulo amhitula, “Zumbe, use kuni-haka iviga ivyodu, naho! Nihaka imikono yanguno mtwi, nawo!”

10 Yesu amgamba, “Ahakile kale hakungwaahake, mna mwe viga du. Kwaviya mwili wakwemjima ulenguka, nyuwe mlenguka mna sawonyoseni.” 11 Yesu nakammanya yudya akungaamtage, nivyo vikuleka akagamba, “Nyuwewoseni, ukaleke yumwenga, Mlenguka.”

12 Yesu eze aheze kuwahaka iviga, niyo avalavituhu isuche yakwe ekala mwe meza, awauza,“Togolani, mbunkula yano niwatendileni?”13 “Nyuwe mwanitanga Mhinyi na Zumbe,nanywi mwalonga vyedi, kwaviya nivyo nili.14 Iviya miye ni Zumbe na Mhinyi wenyu, siwa-hakani nyuwe iviga. Nyuwemwaungwamhakanewenye iviga. 15Siwenkanimliganyo, chani nyuwenanywi mdamanye savino niwadamanyizeni.16Nawagambilani chindedi, mtumwa suyomkulukujinkamkuluwakwe, nahomsigilwa suyomkulukujinka yudya amsigile. 17Halusemmanya imbuliino, mnaidamanya namjimbikwe.

18 “Sikulonga mwa nyuwe woseni, siwa-manya wadya nisagule. Mna yaungwa yanoyakulongwa mwa Mawandiko Yakukile yach-inte, ‘Yudya endile hadya hamwenga nayekanihituka.’ 19 Nawagambilani nyuwe vinohaluse mbuli zino hazinati kulaila, chani umozikeza kulaila, mzumile kugamba ‘Miye Nuyo.’20 Nawagambilani chindedi, akumhokela yudyahumsigila anihokela miye, naho akunihokelamiye amhokela yudya anisigile.”

Yesu alonga mbuli yo kuhitukwa kwakweMatayo 26:20-25; Mako 14:17-21; Luka 22:21-23

21 Yesu eze aheze kulonga ivyo, niyo en-gilwa ni tumbwaziko ditendese mo moyo, alongaho lumpe, “Nawagambilani chindedi, yumweywenyu nanihituke!”

22 Wanampina niyo wasinyana, kwaviyahawamanyize amlonga yuhi. 23 Mwanampinayumwenga, yudya Yesu nendile akamungisa,nendile kamwegamila Yesu hadya he nkande.24Simoni Petulo amdakula na kumgamba, “Muze,amlonga yuhi.”

25 Mwanampina uyo asogela haguhi vitendesena Yesu amuza, “Zumbe, ni yuhi?”

26 Yesu amhitula, “Yudya nanimwinke kabesuka mgate nitwezize mwe chiya, nuyo.” Ivyoaguha kabesu ka mgate, akatweza mwe chiya,

YOHANA 13:27 115 YOHANA 14:21amwinka Yuda, mwana ywa Simoni Isikaliy-ote. 27 Yuda Isikalioti eze ahokele akabesuako ko mgate, Shetani niyo amwingila. Yesuamgamba, “Chiya ukunga udamanye sunguzauchidamanye!” 28 Mna hahali hata yumwengamwe wadya wekale hadya hemeza amanyizeni mbwani Yesu kamlonga ivyo. 29 KwaviyaYuda nuyo endile akaika mkwiji we mpamba,wamwe wawo nawakafanyanya kugamba Yesunakamgamba agule vikungwa mwe dizuwa idyo,hegu kugamba nakamgamba akalavye chochosekwa wachiwa.

30 Yuda Isikalioti eze aguhe kadya akabesu komgate niyo afosa kuse aho. Nendile ni nechilo.

31 Yuda Isikalioti eze ahalawe, Yesu agamba,“Haluse ukulu wa Mwana ywa Mntu ulagiswa,haluse ukulu wa Chohile nawo ulagiswa kwasila yakwe. 32 Naho uneva ukulu wa Chohileugubulwa kwa sila yakwe, ivyo Chohile nau-gubule ukulu wa Mwana ywa Mntu mndanimwakwe mwenye, na adamanye ivyo aho.33Wanangu, nichei na nyuwe kwa chipindi chijihidu. Na mnilonde, mna haluse nawagambilaniyadya nihezize kuwagambila vilongozi waWayahudi, ‘Nyuwe hamdahe kwita uko hwitamiye.’ 34 Nawenkani sigilizi mpya, unganani.Saviyamiye niwaungileni nyuwe, chanimunganewenye. 35 Wantu wose nawamanye kugambanyuwe mwi wanampina wangu, uneva mkaun-gana wenye.”

Yesu alonga viya Petulo akunga amhitukeMatayo 26:31-35; Mako 14:27-31; Luka 22:31-34

36 Simoni Petulo amuza, “Zumbe, waita nahi?”Yesu amhitula. “Hukudaha kunitimila uko

hwita,” “Mna na unitimile nyumani.”37 Petulo amgamba, “Zumbe, ni mbwani siku-

daha kukutimila haluse?” “Miye semalanya kalenilavye ujima wangu kwa chausa chako!”

38 Yesu amhitula, “Togola, wadaha chindediulavye ujima wako kwa chausa changu?Nakugambila chindedi, zogolo hadinati kwilanonihituke nkanana ntatu!”

14Yesu ni sila ya kwita kwa Chohile

1 Yesu niyo awagambila wanampina wakwe.“Msekwehelwa mwe myoyo yenyu,” “Mwamzu-mila Chohile ni zumilani miye. 2 Mwe nyumbaya Tate mna wikazi ulozize, hegu havyatendileivyo sawagambileni seivyo. Nakuwaikiani hantu.3 Miye haheza kwita kuwaikiyani hantu, nanuye

niwaguhani, chani nanywi mtende hadya nili.4 Sila ikwita uko hwita muimanya.”

5 Tomaso amgamba, “Zumbe, hachimanyizeuko ukwita, Nachimanye vivihi isila yo kwitilauko?”

6 Yesu amhitula, “Miye niyo isila, chindedi,na ujima, hahana akudaha kwita kwa Tate hana-jinkile kwangu. 7Awagamba, Unevamwanimany-ize miye,” “namummanya Tate naye, kukongelahaluse mummanya naho mumwona kale.”

8 Filipo amgamba, “Zumbe, chilagise Tate, ichonicho chikunga.”

9 Yesu amgamba, “Sikala na nyuwe chipindichitali chose, nawe Filipo hunati kunimanya,Filipo? Mntu yoyose aniwone miye kamwonaTate. Haluse ni mbwani, naho, ukugamba,‘Chilagise Tate’? 10 Togola, hukuzumila, Fil-ipo, kugamba miye ni mndani mwa Tate nayeTate emndani mwangu? Yesu awagamba, Milosihuwagambilani,” “sikuilonga kwa udahi wangu.Tate, emndanimwangu, adamanya ndima yakwe.11Mwaungwa mnizumile halonga kugamba miyenimndanimwa Tate naye Tate emndanimwangu.Uneva sivyo ivyo, zumilani kwa ndima hu-damanya. 12 Nawagambilani chindedi, akunizu-mila nadamanye mbuli hudamanya miye heye,nadamanye hata nkulu kujinka, kwaviya naitakwa Tate. 13 Chochose namlombeze kwa zinadyangu, nanidamanye chani Tate atunywe ku-jinkila koMwana. 14Mkanilombeza chochose kwazina dyangu, nanidamanye.

Yesu nawenke Muye Ukukukile15 “Uneva mkanunga, namtoze malagizo

yangu. 16 Miye nami nanimlombeze Tate,ivyo naye nawenkeni mwambizi mtuhu, yudyanekale nanyuwe mazuwa yose. 17 Uyo niMuye Ukukile akugubula chindedi cha Chohile.Wantu we isi hawakudaha kumhokela, kwaviyahawakudaha kumwona hegu kummanya. Mnanyuwe mummanya, kwaviya ekala na nyuwenaho emndani mwenyu.

18 “Saniwaseni ichedu, naniwawiyeni.19Hasigala hadodo wantu we isi ino hawaniwonevituhu, mna nyuwe namniwone, na kwaviyamiye ni mjima, nyuwe nanywi namtende wajima.20Zuwa diya dikabula, nammanye kugamba miyeni mndani mwa Tate nanyuwe nanywi mwimndani mwangu, na miye nimndani mwenyu.

21 “Wantu wakuhokela malagizo yangu nakuyatoza awo nawo wakununga miye. Tate

YOHANA 14:22 116 YOHANA 15:24nawamunge wadya wakununga, miye nami nani-waunge na kwegubula kwawo.”

22 Yuda nuyo Yuda Isikaliyote awagamba,“Zumbe, neidahike vivihi weye kwelavyanyakwetu siyo kwa wantu we isi?”

23 Yesu amhitula, “Mntu akununga natozemahinyo yangu. Tate namunge, naho Tate namiye nachize kwakwe kwikala naye. 24 Mntuhe kununga hakutoza mahinyo yangu. Nahomahinyo mwivile sayo yangu, mna ni ya Tate,anisigile.

25 “Siwagambilani mbuli zino nicheihamwenga na nyuwe. 26Mwambizi, Muye Ukuk-ile, yudya Tate namsigilaga kwa zina dyangu,nawahinyeni chila chintu na kuwakumbusaniyadya niwagambileni.

27 “Nawasizani utondowazi, nawenkani uton-dowazi wangu mwenye. Sikuwenkani nyuwesaviya wantu we isi wakutenda. Msekutumb-wazika mwe myoyo yenyu, naho msekogoha.28 Mniva hawagambani, ‘Naita zangu, mnanani wawiyeni vituhu.’ Uneva mwanungile,namwelelwa kugamba naita kwa Tate, kwaviyaTate ni mkulu kujinka miye. 29 Siwagambilaniimbuli ino haluse hainati kulaila, chani umoikalaila, mzumile. 30 Sanilonge nanywi vituhumbuli zilozize, kwaviya mkulu ywe isi eza.Hana udahi mwangu, 31 mna wantu we isi inowaungwa wamanye kugamba namunga Tate,nivyo vikuleka nadamanya chila chintu saviyaanisigile.

“Chimalani, chihauke hano.15

Yesu nuyo mzabibu we chindedi1 “Miye ni mzabibu wa chindedi, Tate

nuyo mlimi. 2 Chila tambi mndani mwanguhedikweleka matunda uyo adyusa, chila tambidikweleka, adisaswila dikale hatana chanidyelekese. 3 Nyuwe mlenguka kale kwa chausacha yadya mahinyo niwagambileni. 4 Ikalanimndani mwangu, miye nami nikale mndanimwenyu. Tambi hadikudaha kweleka matundahadinasigale mo mzabibu. Seivyo nyuwe nanywihamkudaha kweleka matunda hamnekale mn-dani mwangu.

5 “Miye ni mzabibu, na nyuwe mwi matambi.Akwikala mndani mwangu, nami hekala mn-dani mwakwe, eleka matunda yalozize, kwaviyahamkudaha kudamanya chochose hamnatendilena miye. 6 Mntu yeyose hanekale mndani

mwangu adulwa kuse saviya tambi dikudulwakuse niyo dyanyala, tambi saidyo wadilogotana kudidula mo moto, chani dihye. 7 Mnekalamndani mwangu, na milosi yangu inekala mn-dani mwenyu, lombezani chochose mkunga,nanywi namwingwe. 8 Tate atunywa unevamkeleka matunda yalozize, na kutenda wanamp-ina wangu. 9 Saviya Tate akununga, miyenawaungani saivyo, ikalani mwe ungi wangu.10 Uneva mkatoza malagizo yangu, namwikalemweungiwangu, saviyamiye hutozamalagizo yaTate na kwikala mwe ungi wakwe.

11 “Siwagambilani izimbuli izo chani chinyemichangu chikale mndani mwenyu na chinyemichenyu nacho chichinte. 12 Ino niyo sigiliziyangu, mungane, saviya niwaungileni nyuwe.13 Hahana mta ungi mkulu ukujinka ungi wamntu akulavya ujima wakwe kwa chausa chawambuya zakwe. 14 Na nyuwe mwi wambuyazangu uneva mkadamanya yadya niwasigileni.15 Nyuwe sikuwetangani wandima vituhu,kwaviya mndima hamanyize chikudamanywa nizumbe dyakwe. Mna, miye siwetangani nyuwewambuya, kwaviya siwagambilani yose yadyanimwivile Tate. 16 Nyuwe hamnisagule miye,mna miye siwasagulani nyuwe na kuwasigilamwite mkeleke matunda, matunda yadyayakwikala. Tate naye nawenkeni chochosenamlombeze kwa zina dyangu. 17 Dino, nidyo,lagizo dyangu huwenkani, Mungane.

Wihi wa wantu we isi18 “Uneva wantu we isi ino wanawaihiwani

nyuwe, mmanye kugamba nawakonga kunihiwamiye. 19 Hegu mwendile ni wantu we isi, isinaiwawaungani nyuwe sa wantu wakwe. Mnamiye siwasagulani mgati mwe isi, nivyo vikulekawantu we isi wakuwaihiwani. 20 Kumbukaniyadya niwagambileni, ‘Mtumwa suyo mkulukujinka zumbe dyakwe.’ Uneva wantu wanisu-lumiza miye, nawawasulumize nyuwe nanywi,naho uneva watoza mahinyo yangu, nawatozemahinyo yenyu. 21 Mna nawawadamany-izeni nyuwe kwaviya mwi wangu, kwaviyahawammanyize yudya anisigile. 22 Uneva sezilena kulonga nawo nahewana masa, mna halusehawakudaha kwegombela kugamba hawanamasa. 23 Mntu akunihiwa miye amwihiwana Tate. 24 Uneva sadamanye kwawo mbuliziya hehali mntu mtuhu azidamanye nkongo,nahawena masa, mna haluse wayawona yadyanidamanye, niyo wanihiwa miye hamwenga na

YOHANA 15:25 117 YOHANA 16:32Tate. 25 Yano, yalaila chani yadya yawandikwemwe Sigilizi yawo yachinte, ‘Wanihiwa vya bule.’

26 “Aho akwizila Mwambizi Muye, nikunganimsigile kwenyu kulaila kwaTate. MuyeUkukilewa chindedi akulaila kwa Tate, naukule chindedichikununga miye. 27 Nyuwe nanywi, ivyonamukule chindedi chikununga miye kwaviyanamna miye kukongela nkongo.

161 “Siwagambilani ayo, chani msekuleka

uzumizi wenyu. 2 Wantu nawawabalazenimwe zinyumba zawo za kumvikila Chohile,naho chipindi cheza hadya chila akuwako-mani nyuwe nagambe amsankanila Chohile.3 Nawawadamanyizeni mbuli zino kwaviyahawammanyize Tate hegu hawanimanyizemiye. 4 Mna siwagambilani mbuli zino, chaniumo wakakonga kudamanya ayo, mkumbukekugamba nawagambilagani.

“Siwagambileni mbuli zino kukongela nkongo,kwaviya nanihamwenga na nyuwe. 5Mna halusenaita kwa yudya anisigile, naho hahali yumweywenyu akunuza, waitahi? 6 Kwaviya siwagam-bilani mbuli zino, myoyo yenyu imema chinyulu.7 Mna nawagambilani chindedi, nanivyedi miyenite, kwaviya sinaitile, Mwambizi heze kwenyu.Mna uneva ninaita nanimwigale kwenyu. 8 Uyoaho akwizila, nawalavyanyize wantu we mwe isikugamba fanyanyi zawo sizo za chindedi mwamasa yawo na kanto dya Chohile akunga akantilewantu. 9 Waga mwe mbuli ya masa, kwaviyahawanizumile, 10 waga mwe mbuli iwoneke yedikulongozi kwa Chohile, kwaviya naita kwa Tatena nyuwe hamniwone vituhu, 11wagamwembuliya kanto, kwaviya mkulu ywe isi ino kaheza kalekukantilwa.

12 “Nina yalozize yakuwagambilani, mna kwahaluse hamkudaha kuyajijimiza. 13 Mna seivyo,aho, akwizila uyo Muye Ukukile, akugubulachindedi cha Chohile, nawalongoze mmanyechindedi chose. Uyo halonge kwa udahi wakwemwenye, mna nalonge ayo neve na kuwagam-bilani yadya nayeze. 14 Uyo nanitunye miye,kwaviya nawagambileni yadya nahokele kulailakwangu. 15 Vyose ananavyo Tate ni vyangu,nivyo vikuleka silonga kugamba uyoMuye Ukuk-ile nawagambileni yadya yakulaila kwangu.

Chinyulu na Chinyemi16 “Chipindi chidodo hamniwone, na vikajinka

chipindi chidodo namniwone.”

17Wamwenga wawanampina wakwewauzana,“Agaze? Akachigamba chipindi chidodo hachim-wone, na vikajinka chipindi chidodo nachim-wone, naho agamba, ‘Kwaviya naita kwa Tate.’18 Ivyo wauzana, agaze? ‘Chipindi chidodo’?Hachikumanya alonga mbwani!”

19 Yesu nakamanya kugamba nawakaungawamuze, ivyo awagamba, “Mwauzana mbuli yaziya nilongile, ‘Chipindi chidodo hamniwone,na chipindi chidodo na mniwone.’ Vino nivyomkuzana mgati mwenyu? 20 Nawagambilanichindedi, nyuwe namwile na kulomboleza, mnawantuwe isi nawelelwe, namwone chinyulu, mnachinyulu chenyu nachihituke chinyemi. 21Hadyamvyele akunga efungule, eva usungu kwaviyachipindi chakwe cho kwefungula chibula. Mnaakaheza kwefungula, hakukumbuka usunguwakwe, kwaviya ana chinyemi kugamba katitikelekwa mwe isi. 22 Nyuwe nanywi mnausungu haluse, mna naniwezileni vituhu, nanywinammeme chinyemi mwe myoyo yenyu, nachinyemi icho hahali mntu nadahe kuchusakwenyu.

23 “Zuwa idyo dikabula, hamnilombeze cho-chose. Nawagambilani chindedi, chochose na-mumlombeze Tate kwa zina dyangu nawenkeni.24Hata vino haluse hamnati kulombeza chochosekwa zina dyangu, lombezani nanywi namhokele,chani chinyemi chenyu chichinte.

Yesu ana udahi mwe Isi25 “Siwagambilani mbuli izo kwa miliganyo.

Mna chipindi nachize umo sanilonge nanyuwevituhu kwa miliganyo, mna naniwagambilenipwipwipwi mbuli ya Tate. 26 Zuwa idyo ahodikwizila, namumlombeze Tate kwa zina dyangu,miye sikulonga kugamba naniwalombezeze kwaTate, 27 kwaviya Tate mwenye awaungani nyuwe.Awaunga kwaviya nyuwe mnunga miye nahomzumilani kugamba silawa kwa Chohile. 28Miyenalawaga kwa Tate, niyo neza mwe isi, halusenayasa isi nauya kwa Tate.”

29 Elo wanampina wakwe wamgamba, “Halusewalonga pwipwipwi vitendese, hwikujela mli-ganyo. 30 Haluse chimanya kugamba weye ku-manya chila chintu, hachunge mntu akuze mbuliyoyose. Vino vyachitenda chizumile kugambawalawaga kwa Chohile.”

31 Yesu awahitula, “Haluse mwazumila?32 Chipindi cheza, naho chibula kale, hadyanyuwe nyose namwaganikane, chila mntukwakwe, miye nami nanasigwe ichedu. Mna

YOHANA 16:33 118 YOHANA 18:7miye sichedu, kwaviya Tate ehamwenga na miye.33 Siwagambilani mbuli zino chani mtende nautondowazi mo kulungana na miye. Wantu weisi nawawatende mkunte. Mna kwenkeni moyo!Miye isi siihuma!”

17Yesu awalombezeza wanampina wakwe

1 Yesu eze alonge ivyo, kenula ameso ku-langa kwembingu, na kugamba, “Tate, chipindichibula! Mtunye Mwanawo, chani naye aku-tunye. 2Kwaviya nakumwinka udahi mwa wantuwose, chani awenke ujima wa mazuwa yosewadya wose umwinkile. 3 Ujima wa mazuwayose ni kukumanya weye, Chohile ywa chindedi,naho wammanye Yesu Kulisito umsigile. 4 Miyesikutunyamunomwe isi, sibinda indima uninkileniidamanye. 5 Haluse Tate, nitunya kulongozikwako, ntunyo seidya nendile ninanayo hadya isiheinati kumbwa.

6 “Sikutenda umanyike kwa wantu wadyauninkile mwe isi. Nendile ni wako, niyo waninkawatende wangu. Nawo watoza ulosi wako,7 haluse wavimanya kugamba chila uninkile chi-laila kwako. 8 Miye siwenka udya ulosi uninkile,nawo wauzumila, wamanya kugamba chindedisilawa kwako, naho wazumila kugamba weyenakunisigila.

9 “Nawalombezeza wowo. Sikulombezeza isimna wadya wantu uninkile, kwaviya ni wako.10 Yose ninanayo ni yako, na yose unanayo niyangu, naho ntunyo yangu iwoneka mwa awouninkile. 11 Haluse miye neza kwako, simulimuno mwe isi, mna wowo wachei mwe isi. TateMkuka! Wadime kwa udahi wa zina dyako,diya zina uninkile, chani watende umwe saviyasuwe chi umwe. 12 Hadya nendile ni hamwenganawo,miye nasiwadima kwaudahiwa zina dyako,zina uninkile. Miye siwadima, naho hahali hatayumwenga ywawo agile, mna yudya mntu asag-ulwe chani age chani Yakukile yachinte. 13Haluseneza kwako, nasilonga mbuli zino nichei mweisi chani chinyemi changu chichinte mwe my-oyo yawo. 14 Miye siwenka ulosi wako, nawowantu we isi wawehiwani, kwaviya sawo wantuwe isi, saviya miye suyo ywe isi. 15 Sikulombezauwause mwe isi, mna nalombeza uwadime nayudya Mwavu Shetani. 16 Wowo sawo we isi,saviya miye nami suyo ywe isi. 17 Uwalengusemwe chindedi, ulosi wako ni chindedi. 18 Saviyaunisigile mwe isi, miye nami siwasigila wowo

mwe isi. 19 Nelengusa mwenye chindedi kwakokwachausa chawo, chani wowo, nawo, welavyekwako.

20 “Sikuwalombezeza awo du, mnanawalombezeza wose nawanizumile kwa ulosiwawo. 21 Nalombeza chani wose watendewamwenga. Tate! Nalombeza wekale mndanimwetu, saviya weye ukwikala mndani mwangumiye nami nekala mndani mwako. Nalombezawatende wamwenga, chani wantu we isi wazu-mile kugamba ni weye unisigile. 22Miye siwenkantunyo idya uninkile miye, chani watendewamwenga, saviya suwe chi wamwenga. 23Miyemndani mwawo na weye mndani mwangu, chaniumwengawawouchintise, wantuwe isi wamanyekugamba weye nakunisigila naho kugambawawaunga saviya ukununga miye.

24 “Tate! Naunga awo uninkile, naho naungawatende hamwenga namiye hantu hadya nili,chani wawone ntunyo yangu, ntunyo idyauninkile, kwaviya nakununga kukongela isihainati kumbwa. 25 Tate Ywedi, wantu weisi hawakumanyize, mna miye sikumanya,naho wamanya kugamba ni weye unisigile.26 Sikutenda wakumanye, naho nanijendelezekutenda ivyo, chani ungi udya ukununga utendemndani mwawo, nami nikale mndani mwawo.”

18Yesu agwilwaMatayo 26:47-56; Mako 14:43-50; Luka 22:47-53

1 Yesu eze alonge ivyo, niyo ahalawa nawanampina wakwe na kudelukamto wa Kediloni.Naho wose wengila mwe chibuta cha miti,Yesu niyo engila umo hamwenga na wanampinawakwe. 2 Yuda, yudya amhituke Yesu, naka-manya ahantu aho, kwaviya nkanana zilozizeYesu nakadugana na wanampina wakwe aho.3 Yuda niyo engila hechibuta, aguha fyo dyawankondo wa Chilumi, hamwenga na wamiziwasigilwe ni walavyantambiko wakulu na Mafal-isayo, weza wenula taa na magala na viz-iha. 4 Yesu nendile kavimanya vyose navim-laile, awalaila kulongozi kwawo na kuwauza,“Mwamlonda yuhi?”

5 Nawo wamhitula. “Yesu ywa Nazaleti,”Yesu awagamba, “Ni miye,”Yuda, amhituke Yesu, nendile kachimala aho

hamwenga na awo. 6 Yesu eze awagambe, “Nimiye” wauya kunyuma niyo wafika madi. 7 Yesuawauza vituhu, “Mwamlonda yuhi?”

YOHANA 18:8 119 YOHANA 18:34Wamhitula. “Yesu ywa Nazaleti,”8 Yesu awagamba. “Siwagambilani kugamba

ni miye,” “Uneva mwanilonda miye, walekeniwano watuhu waite.” 9Kalonga ivyo chani yadyaalongile yachinte, “Tate, wadya uninkile sazizehata yumwenga.”

10 Simoni Petulo, endaga na bamba, niyo adi-somola amsenga idigutwi dya kulume mndimaywaMlavyantambiko Mkulu,. Mndima uyo nake-tangwaMaliko. 11Yesu amgamba Petulo, “Bambadyako divuze mwe yala yakwe! Togola, niseku-jinkila sila ya masulumizo ninkigwe ni Tate?”

Yesu kulongozi kwa Anasi12 Fyo dya wankondo wa Chilumi hamwenga

na mkulu ywawo ywa wamizi wa Chiyahudi niyowamgwila Yesu, wamtaliza, 13 niyo wamwigalakwa Anasi. Anasi endaga ni mkwewe dyaKayafa, yudya endaga Mlavyantambiko Mkulumo umhilimo uwo. 14Uyo Kayafa nuyo awagam-bilaga Wayahudi kugamba ni vyedi mntu yumweabanike kwa chausa cha wantu wose.

Petulo amlemela YesuMatayo 26:69-70; Mako 14:66-68; Luka 22:55-57

15 Simoni Petulo hamwenga na mwanampinamtuhu niyo wamtimila Yesu. Kwaviya yudyamwanampina nendile kamanyika kwa Mlavyan-tambiko Mkulu, ivyo kengila hamwenga na Yesumwebalaza ye nyumba ya Mlavya ntambikoMkulu, 16 mna Petulo nendile kachimala kusekwe nchili. Naho yudya mwanampina mtuhuendaga amanyike kwa Mlavyantambiko Mkuluniyo afosa kuse, alonga na mndima yumwengaywa chiche mwamizi ywo lwivi, niyo ambasaPetulo mnyumba. 17 Mndima uyo mwamizi ywolwivi amuza Petulo, “Togola, weye nawe hwimwanampina ywa mntu yuno?”

Petulo amgamba. “Bule, Suyo miye,”18 Wandima na wamizi wajimbaga moto

kwaviya nakuna mpeho, nawakotela moto.Ivyo Petulo naye nakachimala hamwenga nawoakotela moto.

Mlavyantambiko Mkulu amuza YesuMatayo 26:59-66; Mako 14:55-64; Luka 22:66-71

19 Mlavyantambiko Mkulu amuza Yesu mbuliza wanampina wakwe hamwenga na mbuli zamahinyo yakwe. 20 Yesu amhitula, “Silonga nawantu wose mazuwa yose mo lumpe mwe isi,naho sihinya mahinyo yangu mwe nyumba zokuvikila namwenyumba nkulu ya Chohile, hantuWayahudi wose wakudugana. Silongile chintu

chochose kwa chinyele. 21 Ni mbwani, naho,ukunuza miye? Wauze wadya wanivile. Wauzenikugamba wamanya icho niwagambile.”

22Yesu eze alonge ivyo, yumwenga ywawamiziachimale aho niyo amhuta ihi akagamba, “To-gola, nivyo ukumhitulaMlavyantambikoMkulu!”

23 Yesu amhitula, “Uneva silonga vihiye,mgambile chila mntu wihi wangu. Mna unevasilonga vyedi wanitoilani?”

24 Anasi niyo amwigala Yesu, kwa KayafaMlavyantambiko Mkulu achei atalizwe.

Petulo amlemela Yesu vituhuMatayo 26:71-75; Mako 14:69-72; Luka 22:58-62

25 Simoni Petulo nachei achimale akotelamoto. Wantu watuhu niyo wamuza, “Togola,weye nawe hwi mwanampina ywa yuno mntu?”

Mna Petulo niyo alemela. Agamba. “Bule, suyomiye,”

26 Mndima yumwenga ywa MlavyantambikoMkulu, mlukolo ywa yudya akantigwe digutwi niPetulo, amuza Petulo. “Togola, miye sikuwonekwechibuta hamwenga na yuno mntu?”

27 Petulo alemela vituhu. “Bule” Aho zogolodyaila.

Yesu egalwa he chitala cha PilatoMatayo 27:1-2, 11-14; Mako 15:1-5; Luka 23:1-5

28 Chilo chilo vilongozi waWayahudi wamguhaYesu kulaila mwe nyumba ya Kayafa nakumwigala kwe nyumba ya mkulu ywe isi. Mnavilongozi wa Wayahudi hawengile mwe nyumbayo mkulu ywa Yudeya, kwaviya wanase kujelwauzavu, chani wadahe kudya inyinka ye Pasaka.29 Elo, Pilato niyo awabasa kuse awagamba,“Mwamlaha mbwani mntu yuno?”

30 Niyo wamhitula, “Hachamletile kwako un-eva hakoile masa.”

31 Pilato awagamba, “Hayani, mguheni nyuwewenyemkamkantile vikuliganane sigilizi zenyu.”

Wayahudi wamhitula, “Suwe hachikungwakumkantila mntu yoyose file.” 32 Ivyo vitendekachani ulosi alongile Yesu uchinte, kugamba na-banike vivihi.

33 Pilato niyo engila vituhu mwe nyumba yoMkulu ywa Yudeya amwitanga Yesu. Amuza.“Weye nuyo Seuta ywa Wayahudi?”

34 Yesu amhitula, “Vino zimbuli ukunuzani fanyanyi zako mwenye hegu ni mbuli utilekugambilwa ni wantu watuhu?”

YOHANA 18:35 120 YOHANA 19:2235 Pilato amhitula, “Togola, vino miye ni

Myahudi? Ni wantu wako mwenye na Walavyan-tambiko Wakulu wakwinkize kwangu. Ku-damanya mbwani?”

36 Yesu amhitula, “Useuta wangu suwo weisi ino, uneva useuta wangu wendile we isi ino,wandima wangu nawanigombela nisekwinkizwakwa vilongozi wa Wayahudi. Bule, useuta wangusuwowahano!” 37Elo Pilato amuza, “Haluseweyewi seuta?”

Yesu amhitula, “Ni weye ukulonga kugambamiye ni seuta. Miye nelekagwa na kwiza mweisi kwa chausa chimwe, kulonga chindedi. Chilamntu akuzumila chindedi aniva.” 38Pilato amuza.“Chindedi ni mbwani?”

Yesu akantilwa kukomwaMatayo 27:15-31; Mako 15:6-20; Luka 23:13-25

Pilato niyo awabasa vituhu Wayahudi kuse,awagamba, “Miye siwone masa yoyose kwa yunomntu.”

39 “Mna mazwela yenyu kugamba vyaungwaniwalekeile mfungwa yumwenga mwe Pasaka.Haluse mwaunga niwalekeileni Seuta ywaWayahudi?”

40 Aho waguta, “Bule, suyo uyo! Chaungauchilekeile Balaba!” Uyo Balaba endaga mpola-ganyi.

191 Pilato niyo asigila Yesu aguhigwe, atoigwe

nkome. 2 Wankondo waluka chilemba chamiwa, wamvika komtwi, niyo wamvika nkazu yachiseuta. 3Niyo wamwizila kulongozi kwakwe nakugamba, “Ndamsa, Seuta ywa Wayahudi!” Niyowamhuta maihi.

4 Pilato niyo afosa kuse vituhu, awagamba,“Kaulani, nanimwigale hano heise, chanimmanye kugamba miye sina wihi niwonemwakwe.” 5 Yesu afosa kuse, kavika chilembachamiwa na nkazu ya chiseuta. Pilato awagamba,“Kaulani, mntu mwenye ni nuyo.”

6 Walavyantambiko wakulu na wamizi wenyumba nkulu ya Chohile weze wamwone niyowaguta, “Mtundike mo msalaba! Mtundike momsalaba!”

Pilato awagamba, “Elo mguheni, nyuwe wenyemkamtungike mo msalaba, kwaviya miye sinawihi niwone mwakwe.”

7 Wayahudi wa mhitula, “Suwe china sig-ilizi, na kwakutimila isigilizi iyo aungwa abanike,kwaviya ketenda ni Mwana ywa Chohile.”

8 Pilato eze eve imilosi iyo engilwa ni wogavidala. 9Niyo engilamwenyumba yamkuluwe isiya Yudeya vituhu, amuza Yesu, “Walaila kuhi?”

Mna Yesu hamhitule dyo dyose. 10 Pilatoamgamba, “Hukulonga na miye? Togola, hu-manyize kugamba miye nina udahi wa kukufun-gula na udahi wa kukusulumiza mo msalaba?”

11 Yesu amhitula, “Hwendile na udahi wowosemwangu hegu hwenkigwe ni Chohile. Kwachausaicho, yudya aninkize kwakwo ana masa yaten-dese.”

12 Kukongela aho Pilato alonda sila ya kum-lekela, mna Wayahudi watula lwasu, “Unam-lekela mntu uyo, weye hwi mbuyaye dya Zumbeywa Lumi. Chila mntu akwetenda zumbe amhigaZumbe ywa Lumi!”

13 Pilato eze eve imilosi iyo amleta Yesu kuse,niyo ekala mwe chigoda cho mkanti, hantu hak-witangwa, “Lwazo lwa mayuwe.” Kwa Chiebu-laniya, Gabata. 14 Na ni saa mtandatu nomsi,zuwa dye kweika mwe ngasu ye Pasaka. Pilatoawagamba Wayahudi, “Kaulani Zumbe ywenyu!”

15 Wowo waguta, “Mkome! Mkome! Mtungikemo msalaba!”

Pilato awauza, “Togolani, nimtundike momsalaba Zumbe dyenyu?”

Walavyantambiko wakulu wamhitula, “Suwehachina seuta mtuhu mna Kaisali!”

16 Aho Pilato amjela Yesu mwe mikono yawochani atungikwe.

Yesu awambwa mo MsalabaMatayo 27:32-44; Mako 15:21-32; Luka 23:26-43

Ivyowamguha Yesu. 17Niyo alawa kuno kenulaMsalabawakwe kwita hantuhakwitangwaGobeladya Mtwi. Mwe Chiebulaniya ni Goligota. 18 Ahoniyo wamtungika mo msalaba, hamwenga na-hawambwa wantu watuhu waidi. Yumwenga ku-lume kwakwe yumwenga kumoso kwakwe. Yesune hagati. 19Pilato nakawandika mwe chibao lag-iso niyo aika halanga ho msalaba, “Yesu Mnaza-leti, Seuta ywa Wayahudi.” 20 Wantu walozizewasomaga, kwaviya hantu aho Yesu atungik-agwa mo msalaba hendaga haguhi no mzi. IvyoWayahudi walozize wasomaga idiwandiko idyodyawandikagwa kwa Chiebulaniya na Chilatini naChigiliki. 21Niyo walavyantambiko wa Wayahudiwamgamba Pilato, “Usekuwandika, ‘Seuta ywaWayahudi,’ mna wandika vino mntu yuno nak-agamba, ‘Miye ni Seuta ywa Wayahudi.’ ”

22 Pilato ahitula, “Yadya niwandike, siwandikakale.”

YOHANA 19:23 121 YOHANA 20:9

23 Wankondo weze wamtungika Yesu, niyowaguha izisuche zakwe, wazika machisa mane,kwa chila yumwenga chisa dyakwe. Naho niyowaguha suche yakwe ntuhu, suche iyo nahainamsumo. 24Wadya wankondo niyo wagambilana,“Chisekuitatula, mna chiitoile tegatega naimg-wele yuhi.” Mbuli ino naidamanyika chani yach-inte Mawandiko ya Kukile ivyo yakulanga,“Wapangana izisuche zangu,na isuche yangu waitoila tegatega.”Ivyo nivyo wadamanye wankondo awo.

25 Haguhi no msalaba wakwe Yesu wendagawachimala mamiyakwe na lumbudye dyamamiyakwe na Maliyamu mkaza Kilopa naMaliyamu Magidalena. 26 Yesu eze amwonemamiyakwe, ne haguhi hakwe kachimala yudyamwanampina amungile, amgamba mamiyakwe,“Mnala, kaula, yuno nuyo mwanawo.”

27 Vikaheza amgamba yudya mwanampina,“Haluse yuno nuyo mamiyako.” Kukongela ahoyudya mwanampina niyo amguha ekale nayekukaya kwakwe.

File ya YesuMatayo 27:45-56; Mako 15:33-41; Luka 23:44-49

28 Yesu niyo amanya kugamba yose yachinta,chani Mawandiko Yakukile yachinte, agamba,“Nina nchilu.” 29 Aho na hana chiya chimemilesiki. Niyo watweza lendele mwe divai igwaduke,waika mlanga mwe tete, niyo wamwinkiliza momnomo.

30 Yesu eze afyose iyo idivai, agamba, “Yach-inta.”

Akaheza enamiza umtwi abanika.Yesu atungwa guha mo lubavu

31 Yendaga zuwa dya kwemalanya, chanimili isekwikala mo msalaba mwe zuwa dyokuhumula, kwaviya Zuwa idyo dya Kuhumuladyendaga zuwa kulu, Wayahudi wamlombeza Pi-lato viga vya wadya watundikwe mo msalabavivunwe, mili yawo yuswe mo msalaba. 32 Ivyowankondo waita, wavivuna iviga vya yudyamntuwa nkongo na yudya wa kaidi wadya wendilewatungikwe mo msalaba hamwenga na Yesu.33 Mna weze wamwitile Yesu wabwila kabanikakale, ivyo hawamvunile iviga. 34 Mnkondoyumwenga niyo amtunga mo lubavu na guha,aho niyo yalaila sakame na mazi. 35 Yudyaawone imbuli iyo, kawona chani naywi mzu-mile yadya alongile ni chindedi, naho uyo ka-manya kugamba alonga chindedi. 36 Mbuli iyo

idamanywa chani Mawandiko Yakukile yachinte,“Hahana hata vuha dyakwe dimwenga nadi-vunwe.” 37Mawandiko naho yagamba, “Nawam-sinye yudya wamtungile.”

Kuhambwa kwa YesuMatayo 27:57-61; Mako 15:42-47; Luka 23:50-56

38 Yeze yajike, nahana mntu yumwenga ak-witangwa Yusufu, nakekala ko mzi wa Ali-mataya, niyo aita kwa Pilato na kumlombezaumwili wa Yesu. Mntu uyo endaga mwanamp-ina ywa Yesu kwa chinyele kwaviya nakawogohavilongozi wa Wayahudi. Pilato niyo amzumilachani auguhe umwili wa Yesu, Yusufu niyoaita na kuguha umwili wa Yesu. 39 Nikodemoaho nkongo ambasaga Yesu nechilo, niyo aitahamwenga na Yusufu, naho nakaguha mane-mane hamwenga na udi ukubula madebe maidi.40 Waidi awo wauguha umwili wa Yesu, wau-taliza sanda hamwenga na manukato kutimi-lana na viya wazwele wayahudi mo kuhambwa.41 Hantu aho atungikagwa Yesu hendaga nachibuta, naho mwe chibuta icho mwendaga nambila mpya heinati kuhambwamntu yoyose mn-dani mwakwe. 42 Kwaviya yendaga mwe kwe-malanya vyedi mwe Zuwa dya Kuhumula, niyowawika umwili wa Yesu mwe imbila idya.

20Yesu auyukaMatayo 28:1-8; Mako 16:1-8; Luka 24:1-12

1 Chilo chilo kuchei mavukuvuku mwe zuwadya kuhumula, Maliyamu Magidalena nakaitakwe mbila, niyo awona diya idiyuwe dyusigwaholwivi lwe mbila. 2 Niyo aguluka kwa SimoniPetulo na yudya mwanampina mtuhu aungagwani Yesu, akuwagambila, “Wamusa Zumbe mwembila, naho hachimanyize uko wamwikiye.”

3 Ivyo Petulo hamwenga na yudya mwanamp-ina mtuhu niyo waita kwembila. 4 Wose waidiwaguluka mna yudya mwanampina mtuhukagulukisa kumjinka Petulo, kalongola kubulakwembila. 5 Eze ename, asungila mndani niyoawona isanda, mna hengile mndani. 6 SimoniPetulo naye eze amtimile, engila mwe mbila,umo kawona isanda, 7 na isuche azingigwe Yesumo mtwi. Iyo isuche nandile haihamwenga nesanda, mna naizingwa saviya naili momtwi, ikwahantu hakwe. 8 Vikaheza yudya mwanampinamtuhu alongole kubula kwe mbila, niyo engilamndani. Awona niyo azumila. 9 Nahawenati

YOHANA 20:10 122 YOHANA 21:5kumanya Mawandiko Yakukile yawandikwekugamba vyaungwa auyuke. 10 Niyo wanampinawauya kaya.

Yesu amlaila Maliyamu MagidalenaMatayo 28:9-10; Mako 16:9-11

11 Maliyamu nakachimala kuse kwembila.Kuno achei kwila, kafunama asungila kwe mbila.12 Niyo awona wandima wa kwembingu waidiwavikile suche zing'aile, wekala hadya umwiliwa Yesu wagonezagwa, yumwenga ko mtwi ywakaidi kweviga. 13 Awo wandima wa kwembinguwamwuza, “Mnala, ni mbwani ukwila?”

Naye awagamba, “Wamusa Zumbe dyangu,naho simanyize uko wamwikiye!”

14 Eze alonge ivyo, niyo ahituka kunyuma, am-wona Yesu kachimala ahadya, mna asekumanyakugamba ni Yesu. 15 Yesu amuza, “Mnala nimbwani ukwila? Wamlonda yuhi?”

Maliyamu nakafanyanya kugamba uyo nimwamizi ywe chibuta, amgamba, “Mkulu, unevani weye umusize, nigambila uko umwikiye miyenimguhe.”

16 Yesu amgamba, “Maliyamu!”Naye Maliyamu ahituka, amgamba kwa

Chiebulaniya, “Laboni.” Nuko kugamba“Mhinyi.”

17 Yesu amgamba, “Usekunikufya kwaviyasinati kwita kulanga kwa Tate. Mna hita kwawalukolo wangu uwagambile, naita, kulanga kwaTate nanywi nuyo Tati yenyu, Chohile ywangunanywi nuyo Chohile ywenyu.”

18 Ivyo Maliyamu Magidalena niyo aitaakuwagambila wadya wanampina, awagamba,“Simwona Zumbe”. Nakugamba nakamgambilaivyo.

Yesu awalaila wanampina wakweMatayo 28:16-20; Mako 16:14-18; Luka 24:36-49

19 Yendaga chisingi cha zuwa dya kuhu-mula wanampina nawadugana hamwenga mn-dani mwe nyumba, nyivi nazivugalwa kwaviyanawakawogoha vilongozi wa Chiyahudi. Yesuniyo eza, achimala hagati hawo, awagamba,“Utondowazi utende kwenyu!” 20 Eze alongeivyo, niyo awalagisa imikono yakwe no lubavulwakwe. Awo wanampina weleleswa kumwonaZumbe. 21 Yesu awagamba vituhu, “Utondowaziutende kwenyu! Saviya Tate anisigile miyenami nawasigilani nyuwe.” 22 Eze alonge ivyoniyo awavila awagamba, “Hokelani Muye Ukuk-ile. 23 Hegu mnawalekeila wantu masa yawo,

masa yawo nayalekeilwe. Mna hamnawalekeile,hawalekeilwe masa yawo.”

Yesu na Tomaso24 Mna Tomaso zina tuhu naketangwa pacha

nendile hahali umo Yesu akeza. 25 Ivyo wadyawanampina watuhu wamgamba, “ChimwonaZumbe.”

Tomaso awagamba, “Sinawone nkwasulo zemitunga mwe mikono yakwe, na kupampasaumkono wangu mo lubavu lwakwe, sanizumile.”

26 Yeze yajinke mazuwa mnane awo wanamp-ina nawehamwenga mudya mnyumba, Tomasonaye nehamwenganawo, nyivi nazivugalwa,mnaYesu niyo eza, achimala hagati hawo, akalonga,“Utondowazi utende kwenyu!” 27Niyo amgambaTomaso, “Ika ididole dyako hano, ukaule mikonoyangu, ninka umkono wako ukaule ulubavulwangu. Usekutenda na nkama, mna zumila.”

28 Tomaso amhitula, “Weye wi Zumbe dyangu!,Weye wi Chohile ywangu!”

29 Yesu amgamba, “Togola, wazumila kwaviyakuniwona? Ujimbiko wimwe wadya wakuzumilamna hawaniwone.”

Vilekile Ichitabu chino chikawandikwa30 Yesu kadamanya vilagiso wituhu vilozize

kulongozi kwa wanampina wakwe mna havinatikuwandikwa mwe chitabu chino. 31 Mna zinoziwandikwa chani mzumile kugamba Yesu niKulisito Mwambula, Mwana ywa Chohile, mzu-milemtende na ujima kwa udahi wa zina dyakwe.

21Yesu awalaila wanampina mfungate

1 Ivyo vize viheze, Yesu niyo awalaila nahowanampina wakwe mpezo mwe diziwa dyaTibeliya. Kawalaila vino; 2 Simoni Petulo naTomaso akwitangwa pacha na Nasanieli mkayaywa mzi wa Kana mwe isi ya Galilaya, wana waidiwa Zebedayo hamwenga na wanampina watuhuwaidi wa Yesu wendile wose wehamwenga.3 Simoni Petulo awagamba, “Nakulowa samaki.”

Nawo wamgamba, “Suwe naswi chaitanya naweye.” Niyo waita, wakukwela ngalawa, mnanechilo icho hawapatile chochose. 4 Kwizekukonge kucha, Yesu nakachimala mpezo mwediziwa, mna wanampina hawamanyize kugambani Yesu. 5 Yesu awauza, “Wabwanga, hamnatimpate samaki?”

Wowo wamhitula, “Bule! Hachinati kupatachintu.”

YOHANA 21:6 123 YOHANA 21:256 Yesu awagamba, “Dulani ulwavu ntendele ya

kulume ye ngalawa, nanywi namlowe samaki.”Wadula ulwavu,mnahawadahile kuluvuta vituhukwaviya samaki nazilozesa.

7 Aho yudya mwanampina aungiswe ni Yesuamgamba Petulo, “Ni Zumbe!” Simoni Petulo ezeeve kugambamntuyudyani Zumbe, ahadya evikasuche yakwe, kwaviya nahavikile niyo apilikilamwa mazi. 8Wadya wanampina watuhu nawezana ngalawa kuno wakalukwesa ulwavu lumemileizisamaki. Naho nendile hawehale na kwe isikunyaile, nazikabula nkacho gana kulaila kudyakunyaile. 9Weze wabule kunyaile, wawona nkalaza moto ujimbigwe, mlanga mwakwe mwikwasamaki na mgate. 10 Yesu awagamba, “Ziletenihano izisamaki izimwenga mlowile.”

11 Simoni Petulo akwela mwe ngalawa, akwe-seza kunyaile ludya ulwavu lumemile izisamakinkulu gana na milongo mishano na ntatu.Samaki nazilozesa, mna ulwavu halukantike.12 Yesu awagamba, “Soni mdye.” Hahana hatamwanampina ajezize kumuza, “Weye wi yuhi?”Kwaviya nawavimanya ni Zumbe. 13 Yesu eza,aguha mgate awenka akajika aguha samaki nahoawenka.

14 Iyo yendaga nkanana ya katatu Yesukuwalaila wanampina wakwe eze auyuke.

Yesu asimwila na Petulo15 Weze wajike ukudya, Yesu amuza Simoni

Petulo, “Simoni mwana ywa Yohana! Togola,wanunga miye kujinka wano?”

Naye amhitula, “Heye Zumbe, weye kuvi-manya kugamba miye nakunga.”

Yesu amgamba, “Lisa ngoto zangu.” 16Akahezaamgamba nkanana ya kaidi, “Simoni mwana ywaYohana! Togola, wanunga?”

Petulo amhitula, “Heye Zumbe, kuvimanyanakunga.”

Yesu amgamba, “Dima izingoto zangu.” 17Yesuamuza nkanana ya katatu, “Simoni mwana ywaYohana! Togola, wanunga?”

Aho Petulo kengilwa ni chinyulu kwaviyakamuza nkanana ntatu, “Wanunga?” Niyoamgamba, “Zumbe, weye kumanya yose. Weyekuvimanya kugamba miye nakunga.”

Yesu amgamba, “Lisa izingoto zangu!18 Nakugambila chindedi, hadya wendaga wimbwanga nakuzwela kwevisa mwenye na kwitakokose ukunga. Mna aho ukunga udalahaile,nochumize mikono yako na mntu mtuhunakuvike na kukwigala hwikunga.” 19 Kwa

kulonga ivyo, Yesu nakalagisa viya Petulo akungaabanike nakwigala ntunyo kwa Chohile. Akahezaamgamba, “Nitimila.”

Yesu na Mwanampina Mtuhu20 Aho Petulo eze ahituke, amwona yudya

mwanampina nakaungiswa ni Yesu atimila. Yunoni yudya mwanampina ekalaga hajihi na Yesumwe nkande ye Pasaka na kumuza, “Zumbe niyuhi nakuhituke?” 21 Petulo eze amuwone uyo,amuza Yesu, “Zumbe, togola yuno naye?”

22 Yesu amhitula, “Uneva haunga asigalekubula aho hwizila, wavyungilani? Weye nitimilamiye.”

23 Ivyo imbuli iyo niyo yazagala mgati mwawadya walukolo kugamba mwanampina uyohaabanike. Mna Yesu hamgambile kugambamwanampina uyo habanike, mna nakagamba,“Uneva haunga asigale kubula aho hwizila,wavyungilani?”

24 Uyo mwanampina nuyo aukule izimbulizino na kuziwandika. Naswi chimanya kugambaalongile ni chindedi.

Nkomelezo25 Kuna mbuli ntuhu zilozize adamanye Yesu,

hegu uneva zawandikwe zose, chindedi isi yosehayachintile kwika ivitabu vyawandikwe.

NTENDWA 1:1 124 NTENDWA 1:12

NTENDWA ZA WASIGILWAULONGOZIChitabu cha Ntendwa ni lugano lwa nkongeloya bunga dya wamzumile Kulisito na ivyo diza-gale kukongela ko mzi wa Yelusalemu kubulaYudeya kubula Samaliya na Uhelo we isi, saviyaKulisito awagambile wanampina wakwe henatikwita kwembingu (Nten 1:8). Chiwandikwa niLuka uyudya awandike Mbuli Yedi iwandikwe niLuka. Endaga tabibu naho nakakaulisa mo ku-tundulia na kwika kuwaza. Kelagisa mwe vitabuvyose vidi, Mbili Yedi iwandikwe ni Luka, naNtendwa kwa Teofilo uyo endaga Mgiliki, mnavitabu vino iviya vyawagila mwaWakulisito woseWagiliki na Wayahudi (1:1).

Vyafanyanywa kugamba chitabu cha Ntendwachawandikagwa 60-64 AD kwaviya chibindilizwaumo Paolo henati kulekeilwa kulaila kwechi-fungo. Naho Luka atambaga na msigilwa Paolovyafanyanywa chawandikagwa komzi wa An-tiyokiya. Chitabu cha Ntendwa ni mjendelezowa Mbuli Yedi iwandikwe ni Luka yakongela nakwita kwa Yesu kwembingu. Mwalo wa Luka mokuwandika ni umwenga na udya wa Mbuli Yediiwandikwe ni Luka. Nakaunga Teofilo awahinyewakulisito wakujenyela saviya amhinyize, ivyokawandika pwilili vikumlanga Yesu, wikazi nakuzagala kwa Ukulisito.

Chitabu cha Ntendwa chachilaviza mliganyowa bunga dya wamzumile Kulisito we nkongo naviya wamkaule saviya kwikala kwa kumzumilaYesu. Mliganyo wa wasigilwa wachilagisa jejejeivyo nguvu za Muye Ukukile mwe ujenyeza ulosiwa Mbulli Yedi kwa watuhu.Vimndani

Nkongo Muye Ukukile wawezila wanampinana bunga dya wamzumile Kulisito dyakongakukula (1:1-8:1).

Ukajika masulumizo ya bunga dya wamzumileKulisito na kuzagala kubula Yelusalemu (8:2-12:23).

Ukajika aho utafi wa nkongo wa Paolo kum-sankanila Chohile (12:24-14:28).

Ukajika chitala chadugana komzi waYelusalemu wafanyanye vikungwa mwawantu wahya wakumzumila Yesu (15:1-35).

Utafi wa kaidi wa Paolo mo kumsankanilaChohile (15:36-18:22).

Ukajika aho atamba katatu mo kumsankanilaChohile (18:23-20:38).

Ukajika Paolo agwilwa komzi wa Yelusalemu(21-26).

Uhelo Paolo egalwa komzi wa Lumi (27:28).1 Kwa mkulu Teofilo,Mwe chitabu changu cha nkongo nawandik-

aga mbuli zose Yesu adamanyaga na kuhinyakukongela akongile indima yakwe, 2 kubulaidizuwa aguhigwekwigalwakulanga. Umohenatikwinulwa, kalavya sigilizi kwa udahi wa MuyeUkukile kwa wantu asagule watende wasigilwa.3 Mazuwa milongo mine file yakwe ize ijinkekawalaila nkanana zilozize wadya asagule vya-tenda wazumile kugamba kauyuka. Wamwonaniyo wasimwila naye mbuli za Uzumbe waChohile. 4Umo wendaga hamwenga awenka sig-ilizi ino, “Msekuhalawa Yelusalemu, mna mgojejeleko, Tate agambaga nawenke, jeleko mwani-vaga halonga. 5 Yohana abatizaga kwa mazi mnanyuwe mazuwa majeche yakwiza nambatizwekwa Muye Ukukile.”

Yesu enulwa kwita kwe mbinguMako 16:19-20; Luka 24:50-53

6 Umo wasigilwa weze wadugane na Yesu,wamuza, “Zumbe togola, nauvuze uzumbe kwawantu wa Izulaeli chipindi chino?”

7 Yesu awagamba, “Chipindi na ntendwa izovikwa ni udahi wakwe Tate mwenye, siyo mbuliyenyu kumanya navilaile ini. 8 Mna umoMuye Ukukile akunga awezile, namhokele nguvunaho namtende waukuzi wangu mo mzi waYelusalemu, na mo mkowa wa Yudeya wosenihamwenga na Samaliya na ntendele ze isi.” 9 Ezealonge ivyo aguhigwa kulanga kwembingu kunowakamsinya niyo ingu dyamgubika wadundugakumwona.

10 Nawechei wakasinya kulanga kwa mainguumo Yesu akaita, aho walaila wagosi waidi wachi-mala mnkanda mwawo wavaile suche zing'ailechwee. 11 Wagamba “wantu wa Galilaya, nimb-wani mchimale aho kuno mkasinya kulanga kwamaingu? Yuno Yesu aguhigwe mwenyu kwitakwembingu nauye mwesila ino mumwone akaitakwembingu.”

Matiya asagulwa hantu ha YudaMatayo 27:3-10

12 Wasigilwa niyo wauya komzi wa Yelusalemuwakalaila Lugulu lwa Mizeituni uhale wachilomita imwenga vino kulaila komzi uwo.

NTENDWA 1:13 125 NTENDWA 2:1713 Niyo wengila mo umzi na kwita hanyumbanawakekala wakina Petulo na Yohana na Jemsina Anduleya na Filipo na Tomaso na BatolomayonaMatayo na Yakobomwana ywa Alifayo, SimoniMgombela si yakwe na Yuda mwana ywa Yakobo.14 Chila nkanana nawakadugana hamwengamwe fyo wakalombeza kwa Chohile, kwa moyoumwenga umo namna wavyele na Maliyamumamiyakwe dya Yesu hamwenga nawalukolowakwe.

15 Mazuwamajeche halaila mdugano wa wazu-mile wakubula gana na milongo midi, Petuloachimala na kulonga, 16 agamba, “Wazumileweyangu, Mawandiko yachinta, Muye Ukukilenakayasimwila kwa Daudi, kulotela mbuli zaYuda, atendile chilongozi ywa wadya wamgwileYesu. 17Yuda nehamwenga na suwe, asagulagwaatende mnyetu mwe ndima yetu.”

18 Kagula nkonde kwe hela idya ahokele moku-damanya ntendwa zihiye niyo abanikila umomwe nkonde, katulika izinda, utumbowose ulailakuse. 19 Wantu woseni wakwikala Yelusalemuweva imbuli iyo, niyo mwe semo yawo wait-anga “Akelidama” nuko kugamba “Nkonde yasakame.”

20 “Iwandikwa mwe chitabu che zabulikugamba,‘Nyumba yakwe itende heina chintu,yoyose asekuikala.’Naho iwandikwa,‘Mntu yoyose mtuhu atoze hantu he ndima

yakwe.’21 “Elo, mntu yumwenga mgati mwa wadya

chajesanyaga mwe chipindi china Zumbe asag-ulwe atende mlongi ywa uyuko wa ZumbeYesu. 22 Mntu uyo aungwa atende nachiwosehamwenga umo Yesu nakatamba naswi kukon-gela viya Yohana ambatizaga kubula kuuyukakwa Yesu akaguhigwe kwigalwa kwembingu.”

23 Ivyo waika wantu waidi, Yusufu naketangwaBalisaba naho Yusito ywa kaidi ni Matiya. 24Niyowalombeza kwa Chohile, “Zumbe, kumanyafanyanyi za chila yumwenga, chilagise wantuwaidi wano ni yuhi usagule 25 kutenda msigilwahantu ha ndima ya Yuda, alaile kwita hantuhakumwagila.” 26 Niyo wadamanya tegategakumsagula yumwenga mwa wadya awaidi, asag-ulwa Matiya kwingila mwe idifyo dya wasigilwamlongo na yumwenga.

2Kwiza kwa Muye Ukukile

1 Dize dibule zuwa dya Pentekosite, nukokugamba zuwa dya milongo mishano Yesu ezeenulwe kwita kwembingu wazumile woseniwadugana hantu hamwenga. 2 Aho, halaila izwikulaila kulanga dikuvumila saviya nkung'unto,niyo yamema mwe nyumba yose umo nawekale.3 Niyo wawona chintu chikale savia myale yamoto izagale nakumdonta chila neyaho. 4Woseniniyo wamemezwa ni Muye Ukukile nakukongakutamwila lugha ntuhu viya Muye Ukukileawadahize kulonga.

5 Nahana wantu walozize wa chiyahudiwakumvikila Chohile walaile kwe si zosenawekala Yelusalemu. 6Weze weve lwasu ulo, fyokulu dyadugana. Wose wehelwa kwaviya chilayumwenga kaweva wadya wazumile wakalongamwe zisemo zawo wenye. 7 Mokwehelwakwawo, wagambana, “Togola wantu wanowakusimwila vino sawo Wagalilaya! 8 Vyatendavivihi naho chose chaweva wakasimwila mwesemo zetu? 9 Chalawa Patiya na Mediya naElamu, kulaila Mesopotaniya na Yudeya naKapadokiya, kulaila Ponto na Asiya, 10 KulailaFiligiya na Pamfiliya, kulaila Misili na miziya Libiya hajihi na Kilene. Watuhu chiwajenichilaila Lumi, 11 woseni Wayahudi hamwengana sawo Wayahudi watimile sila ya Chiyahudiya kumlonda Chohile, watuhu chilaila Kilete naUwalabuni, suwe choseni chaweva wakalongamwe ntendwa zetu wenye mbuli nkulu Chohileadamanye.” 12Wehelwa na kususuhala, wauzanachila yumwenga, Vino nivyo mbwani? 13 Mnawatuhu nawakawabela kuwagamba, “Wantuwano wakolwa mpombe pya.”

Ulosi wa Petulo14 Petulo niyo achimala hamwenga nawasig-

ilwamlongo na yumwenga kwa izwi kulu, akongakugutila idifyo dya wantu. Wayahudi weyanguna wose mkwikala Yelusalemu netegelezani ni-wagambile imbuli ino yagaze. 15 Wantu wanohawakoligwe, mwawafanyanya vihiye, mtondowa sa ntatu ino. 16 Vino nivyo muwoni ywaChohile Yoweli alongaga17 Chohile agamba vino nivyo hunga nitende

mwa mazuwa yo uhelo,Nanilavye Muye wangu kwa chila yumwenga.Wana wenyu wa chilume na wachiche nawalonge

ulosi wangu,

NTENDWA 2:18 126 NTENDWA 2:47wana wenyu wa chilume nawawone uwoni,wadalahala nawo nawalote sozi.18 Hata mwa watumwa wangu wose wachigosi na

wachivyele,naniwenke Muye Ukukile mwa mazuwa ayo,nawo nawalonge ulosi wangu.19 Nanidamanye vilagiso kulangana mpituko hasi heisi.Nakutende na sakame, moto na mosi uzamile,20 zuwa nadijelwe chiza,mnenge nawo nauhitukile winkundu saviya

sakame,umo zuwa dikulise naho zuwa dyo kwizila Zumbe

hadinati kwiza.21 Akajika, wantu wose nawalombeze kwa zina

dya Zumbe nawakombolwe.22 Nyuwe wagosi wa Waizulaeli tegelezani,

Yesu ywa Nazaleti nani mntu udahi wakwekulaila kwaChohilewikwaholumpemwenyukwavilagiso na mpituko Chohile adamanye mwakwe.Nyuwe wenye muimanya imbuli iyo kwaviyailaila mwenyu. 23 Chohile amanyaga mzunguwakwe mwenye, kugamba Yesu kenkizwa mweimikono yenyu, mumkoma kwa kuwalekelawantu wavu wamkome kwa kumtundika momsalaba. 24 Mna Chohile kamuyusa, kamtendaudahi wa file usekumdaha, kwaviya kalekeilwamwa masulumizo ya file. 25 Daudi kamlongelavino,“ ‘Namwonaga Zumbe nkanana zose mwa meso

yangu,ehajihi na miye naho sanisingisike.26 Ivyo selelwa vidala,ulosi wangu umema chinyemi.Miye hata uneva umwili naubanike,nanikale na msuhi,27 kwaviya weye Chohile honase mwe si ya wa-

banike.Homwase mtumwa ywakomkuka awoile kuzimu.28 Kunilagisa sila ikunigala ko ujima,uwiyaho wako wanibwedeza.’

29 “Walukolo weyangu, naungwa niwagambilepwilili ichindedi mwa tate mkulu Daudi. Ka-banika na kuhambwa, mbila yakwe chinanayohano mwa mazuwa yano. 30 Nani muwoninaho nakavimanya Chohile alongaga namwinkembwani, Chohile elisaga kugamba nanimwinkeyumwenga mo lukolo lwa Daudi chigoda chouseuta saviya Daudi neli. 31 Daudi nakawonaviya Chohile akunga atende, ivyo alongambuli zakuyuka kwa Zumbe Yesu Kulisito umo akagamba,‘Hasigwe kuzimu,

mwili wakwe hauwoile mwe mbila.’32 Chohile kamuyusa yuno Yesu, suwe chosechaukula ichindedi chino. 33 Kenulwa koudahiwa Chohile, Tati yakwe, naho kahokela MuyeUkukile kwakwe saviya Chohile alongaga. Vinomkuwona na kwiva haluse nivyo Muye Ukukileawajuluzize. 34 Suyo Daudi aitile kwembingu,mna nuyo agambaga,‘Zumbe alongaga kwa Zumbe dyangu,Ikala halume hangu35 kubula niwatende wehi wako wekale hasi he

viga vyako.’36 “Niyo wantu wose we nyumba ya Izulaeli

wamanya kugamba yuno Yesu wamtungikagamomsalaba nuyo atendigwe Zumbe naho KulisitoMkombola asagulwe ni Chohile.”

37 Umo wantu weze weve imbuli ino niyowengilwa ni chinyulu mwe myoyo yawo nakulonga kwa Petulo na wasigilwa watuhu,“Walukolo wetu chitende mbwani?”

38 Petulo awagamba, “Chila yumwenga ywenyueilemasa yakwe naho abatizwe kwa zina dya YesuKulisito, naho mkunga mlekeilwe masa yenyuniyo mwahokela Muye Ukukile uyo ntunyo.39 Chiya Chohile alongaga nawenke nyuwehamwenga na wana wenyu, na kwa wose wehale,wose Zumbe Chohile ywetu awetange kwakwemwenye.”

40 Petulo kawalombezesa naho kwa milosiilozese akawafunda, “Kwehonyeni mwa maya yaChohile yakwiza mwa wantu wano wata masa!”41 Wazumile ulosi walozize wakwe niyo waba-tizwa, wantu wakubula magana milongo mitatuwongezwa mwe idifyo dya wazumile. 42 Wekalawelavize kwa wasigilwa, wekala kwa kulungana,naho wakadya ndala na kumlombeza Chohile.

Wikazi mwa Wazumile43Vilagiso vilozize nampitukonazikadamanywa

ni wasigilwa, chila yumwenga niyo amemawoga. 44 Wazumile wose nawekala hamwengawakajesa mbuli zawo chimwe mwe chila chintunawananacho. 45Wakataga vintu na ugoli wawonakuwenka wantu hela viya chila yumwengaakunga. 46Zuwahata zuwawaduganamwebungahamwenga kwe Nyumba nkulu ya Chohile, nahowakadya ndala mwe zinyumba zawo, wakadyakwa mwile na myoyo ihoile, 47 wakamhongezaChohile na kubweda untu wedi wa wantu wose.Chila zuwa Zumbe nakajenyeza wakuhonywamwe idifyo dyawo.

NTENDWA 3:1 127 NTENDWA 4:73

Aholomale ahonywa.1 Zuwa dimwenga Petulo na Yohana waita

kwe Nyumba nkulu ya Chohile sachenda nomsichipindi cha kumlombeza Chohile. 2 Hadya henchili Ikwitangwa Nchili ntana, nahana aholo-male kukongele kwelekwa. Chila zuwanakegalwaaho akalombeze hela kwa wantu wakwingilamwe Nyumba nkulu ya Chohile. 3 Eze awawonePetulo na Yohana wakengila mwe nyumba nkuluya Chohile niyo alombeza wamwinke chochose.4 Wamtowa ziso, Petulo amgamba, “Chisinye”.5 Awasinya, akagoja kwinkigwa chintu. 6 MnaPetulo amgamba, “Sina hata tundu, mna nah-winke ninanacho, kwa zina dya Yesu Kulisito ywaNazaleti chimala ujende!” 7 Amwinula nomkonowakwe wa kulume kumwambiza enuke. Ahadyanyayo na nkungu zakwe zatoga, 8 enuka niyoapilika nakukonga kujenda jenda. Niyo engilamwe Nyumba nkulu ya Chohile hamwenga nawo,akajenda na kupilika kumtogola Chohile. 9Wantunaweyumo wamwona akajenda na kumtogolaChohile, 10 weze wabunkule kugamba ni yudyanakalombeza, ekale hadya he Nchili ye nyumbankulu ya Chohile, wose wehelwa na kuwona nimpituko ni chibwani chimlaile.

Ulosi wa Petulo mwe Nyumba nkulu ya Chohile.11 Umo uyo mlombezi akatenda na Petulo na

Yohana mwe tao dikwitangwa tawo dya Sule-mani, wantu wehelwa nakuwagulukila. 12 Petuloeze awawone awantu, awagamba, “Waizulaeliweyangu, nimbwani mkwehelwa vino, nahonimbwani mkuchisinya? Mwafanyanya ni nguvuzetu wenye hegu wedi china nawo nuwo ulek-ile mntu yuno ajende? 13 Chohile ywa Bu-lahimu, Isaka na Yakobo, Chohile ywa wadala-hala wetu, kamtunya mtumwa ywakwe Yesu.Mna mumwinkiza mwe mikono ya maseuta,naho mumlemela mwa meso ya Pilato, hata Pi-lato eze ajise kanto dyakwe dya kufungulwa.14 Uyo endaga mkuka na ywedi kulongozi kwaChohile, mna mumlemela, niyo mwamgamba Pi-lato awalekeileni mkomi. 15 Mumkoma yudyaakuwalongoza ko ujima, mna Chohile kamuyusa,suwe chiwaukuzi mwe mbuli ino. 16 Ni udahiwe idizina dyakwe dimwinkile aholomale yunokudaha kujenda. Icho muwone na kumanya vi-tendeka kwa uzumizi ye idizina dyakwe, uzumizimwa Yesu nuwo umtendile mjima, vino mku-wona wose.

17 “Haluse, Waizulaeli weyangu, sivimanyakugamba nyuwe hamwenga na vilongozi wenyumumdamanya Yesu ivyo kwaviya mwendagahamvimanyize. 18 Chohile nakalonga chikalemwe wawoni kugamba Kulisito Mkombolaywakwe na asulumizwe, kadamanya vino chanivitendeke mwe sila ino. 19 Kweileni masayenyu, naho mumhitukile Chohile, awausizemasa yenyu. Tendani ivyo, 20 mnatenda ivyochipindi nachize aho Chohile nawenkeni udahimhya. Kulaila kwa Zumbe, naye namsigileYesu Kulisito Mkombola asagulwe. 21 Nekalekwembingu kubula chipindi chiya chila chintuchadamanywa uhya, viya Chohile alongaga kwawawoni wakukile chikale. 22 Musa kagamba,‘Zumbe Chohile ywenyu nawegaileni muwonisaviya anisigile miye, nalaile mwenyu. Mwiviseyose akunga awagambile mdamanye. 23 Chilahemwive muwoni uyo nenegwe ni wantu waChohile nakukomwa.’ 24Wawoni wose kukongelaSamwilu na wose wakumtimila, walongagaizimbuli zino yakulaila mwa mazuwa yano.25 Viya Chohile alongaga nawenke kwa wawoniwakwe ni yenyu, naho mwahangana mweidilagano Chohile aikiye na wadalahala wenyu.Saviya alongile kwa Bulahimu, ‘Mo lweleko lwakonaniwajimbike wantu wose mwe isi.’ 26 IvyoChohile kasagula mtumwa ywakwe nakumsigilakwenyu nkongo kuwajimbika kwa kuwatendawose mleke masa yenyu.”

4Petulo na Yohana mwe Chitala.

1 Petulo na Yohana nawachei wakalonga nawantu walavya ntambiko wamwenga na mkuluywa wamizi wa nyumba nkulu ya Chohile namasadukayo wamwenga wengile. 2 Nawehiwavitedese kwaviya wasigilwa waidi wadyanawakahinya wantu kugamba Yesu kauyuka,chilagiso kugamba wabanike nawauyuke. 3 Ivyowawagwila na kuwajela mndani kubula zuwaditimile kwaviya nadiswa kale. 4 Mna walozizewevile ulosi uwo niyo wazumila, mligano wawouloza kubula magana milongo mishano.

5 Zuwa ditimile vilongozi wa Chiyahudi,wadalahala na wahinya Sigilizi za Musawadugana Yelusalemu. 6 Wadugana na Anasimkulu ywa Walavya ntambiko na Kayafa,Yohana, Alekizanda na watuhu we mo lukololwa Mlavyantambiko mkulu. 7 Wawachimalisa

NTENDWA 4:8 128 NTENDWA 5:3wasigilwa nakuwauza, “Mtenda vino kwa nguvuzani na kwa zina dya?”

8 Petulo, akatenda kamema Muye Ukukileawahitula, “Vilongozi wa wantu na wadala-hala, 9 uneva dyelo mwachuza mwe mbuli zediadamanyizwe yudya chiwete na viya ahonyigwe,10 ivyo wose mvimanye, naho wantu wose waIzulaeli wavimanya kugamba mntu yuno kachi-mala mwa meso yenyu vyedi vidala kujinkilaudahi wa Zina dya Yesu Kulisito ywa Nazaleti,yudya mumtungike mo msalaba, Chohile nayeniyo amuyusa. 11 Yesu nuyo alongigwe mwaMawandiko kugamba,‘Yuwe dilemelwe ni wazesi,dihituka dikungwa vidala mwa yose.’12Wambulwa walondwa kwakwe du, hahali mntumwe isi yose alavigwe ni Chohile kuchihonya.”

13Wantuwa chitalawehelwa kuwawona Petulona Yohana wamemile ukankalu, wantu hewenaukulu na umanyi. Wabunkula kugamba nawe-hamwenga na Yesu. 14 Mna weze wamwoneyudya mntu ahonyigwe kachimala hamwenga naPetulo na Yohana hawalongile chochose. 15 Ivyowawagamba wafose mwe chitala niyo wakongakuwalafya wenye kwa wenye. 16 Wauza, “Wantuwano chiwatende mbwani? Chila yumwengamwe Yelusalemu kaimanya mpituko ino nkuluidamanywe niwowo, hachikudaha kuvilemela.17Mna chani ulosi uno usekujendesa mwa wantu,chiwafunde wantu wano wasekulonga kwa mntuyoyose kwa Zina dya Yesu.”

18 Ivyo wawetanga naho nakuwagambawasekulonga hegu kuhinya naho mwe Zina dyaYesu. 19 Mna Petulo na Yohana wawahitula,“Lamulani wenye ni chihi chedi mwa mesoya Chohile. Kuweva nyuwe hegu kumwivaChohile. 20Kwaviya hachikudaha kuleka kulongachintu chiwone wenye na kwiva.” 21 IvyoIchitala chawafundisa na kuwalekela. Waviwonakugamba havikudahika kuwakantila kwaviyawantu nawakamtogola Chohile kwa yudyaaholomale kuhona. 22 Yudya mntu ahonyigweendaga na mihilimo milongo mine.

Wazumile walombeza ukankalu kwa Chohile23 Petulo na Yohana weze walekelwe niyo

wauya kwedifyo dyawo kuwagambila chi-longigwe ni walavyantambikowakulu hamwengana wadalahala. 24 Wazumile weze weve wa-hangana na kumlombeza Chohile, “Mkulu naMumbi ywe mbingu, si na bahali na vyose

viyumo. 25Kwa sila yaMuyeUkukile kulonga kwatati yetu Daudi mtumwa ywako, umo ukagamba,‘Nimbwani sawo Wayahudi mwingila maya,ni mbwani wantu nawadamanya vya bule?26 Mazumbe we isi wemalanya,vilongozi nawo waduganakwa kumhiga Zumbe na Kulisito Mkombola

ywakwe.’27 Ichindedi Helode na Pontiyo Pilato waduganahamwenga na sawo Wayahudi mo mzi unowakatenda na wantu wa Izulaeli kumhiga Yesu,mtumwa ywako akukile, umtendile KulisitoMkombola. 28 Wadugana chani wadamanyechila chintu chiya weye kwa udahi wako nakunga kwako, kugamba na vilaile. 29 Haluse,Zumbe, kaula wachitisa, chidahize watumwawako chilonge ulosi wako kwa ukankalu wose.30 Chulusa umkono wako chani uhonye wantu,damanya mpituko na vilagiso kwa Zina dya Yesumtumwa ywako akukile.”

31 Weze wabinde ukulombeza kwa Chohile,hantu naweli hasingisika. Wose niyowamemezwa Muye Ukukile nakukonga kulongaulosi wa Chohile kwa ukankalu.

Wazumile wahangana mwe vintu vyawo.32 Fyo dya wazumile nawekevana mwe

zifanyanyi na mwe myoyo. Hahali hatayumwenga mwawo agambile chintu ananachoni chakwe mwenye, mna wahanganila vintuvyawowananavyo. 33Kwanguvunkuluwasigilwawaukula kuyuka kwa Zumbe Yesu, Chohile nayekawajimbika wose. 34Mwedifyo dyawo nahehenamntu akaunga chintu. Wadya wata nkondehegu nyumba wazitaga, hela wahokele wegalakwedifyo, 35 nakuwenka wasigilwa, izihela izozipangilwa kwa chila yumwenga viya akunga.

36 Ivyo Yusufu, mlawi elekwe Sipulasi etangweni wasigilwa Banaba, nuko kugamba “Akujelamoyo”, 37 kataga nkonde yakwe niyo awenkawasigilwa izihela.

5Anania na Safila

1 Mntu yumwenga akwitagwa Ananiya,hamwenga na mkaziwe Safila wataga nkondeyawo. 2 Mna nawevana na mkaziwe wekiyehamwenga hela niyo wenkiza zisigale kwawasigilwa. 3 Petulo amgamba, “Ananiya nimb-wani ukamwinka Shetani luhenyo na kumdantaMuye Ukukile kwa kusigaza hela uhokele mo

NTENDWA 5:4 129 NTENDWA 5:36kutaga inkonde yenyu? 4 Nkonde naniyakoumo hunati kuitaga, izihela izo nanizako umoutagile kale. Nimbwani naho ukudamanya imbuliino? Humdantile mntu, kumdanta Chohile.”5 Aho, Ananiya eze eve imbuli iyo, agwa hasina kubanika, woseni wevile imbuli iyo niyowengilwa ni woga. 6Wabwanga weza na kuuvisasanda umwili wakwe na kuuhamba.

7 Yeze yabule masaa matatu vino, mkaziweakatenda haimanyize imbuli ilaile, engila.8 Petulo amuza, “Nigambila, vino chino nichi-himo chose mhokele weye na mgosiwo kwakutaga inkonde yenyu?”

Safila ahitula, “Nichindedi, ni chihimo chi-jima.”

9 Petulo amgamba, “Nimbwani weye namgosiwo mwaujeza Muye wa Chohile? Wantuwamhamba mgosiwo we ho lwivi, nawakuguheweye nawe” 10 Aho naye agwa nakubanika.Wadya wabwanga wengila na kumbwila ka-banika, wamlavya wakumhamba hankanda hembila ya mgosiwe. 11Wantu wose we nyumba yokuvikila na wantu watuhu wevile imbuli iyo niyowengilwa ni woga.

Mpituko na vilagiso12 Wasigilwa wadamanya mpituko na vilag-

iso vilozize mwa wantu. Wazumile wose niyowaduganaga hamwenga holwazo lwa Sulemani.13 Mntu suyo kanuni hajezize kulungana nawo,wantu watuhu sawo wo uzumizi umwe wawato-gola.

14 Wantu walozize niyo wakonga kwingilamweidifyo, fyo dya wagosi na wavyele wamzu-mila Zumbe. 15 Wantu nawakegala wanyonjemwezisila na kuwagoneza mwezisazi na michekachani chizuli cha Petulo chiwagubike wamwewawo umo akajinka. 16 Mafyo ya wantu ku-laila mwemizi ikuzunguluka Yelusalemu wegalawanyonje na wata mpepo nchafu, nawo woseniyo wahonywa.

Wasigilwa wajelwa mndani.17 Niyo Mlavyantambiko mkulu naweyawe

wose, wantu wa bunga dya Masadukayo, wengilafinju. 18 Wawagwila wasigilwa na kuwajelamndani. 19 Mna ichilo icho mndima ywakwembingu ywa Zumbe niyo awavugwila ul-wivi wafose, nakuwagamba, 20 “Kachimaleni kweNyumba nkulu ya Chohile nakuwagambila wantu

mbuli za ujima uno mhya”. 21 Dikaswa wasig-ilwa wengila mwe Nyumba nkulu ya Chohilenakukonga kuhinya.

Mlavyantambiko mkulu na weyawe wawe-tanga hamwenga wantu wakulu wose Wayahudimwe mdugano we Chitala, niyo wasigila wasig-ilwa wadya wegalwe kulongozi kwawo. 22 Mnawamizi wasigilwe weze wabule kwedijeleza,hawawabwile wasigilwa, ivyo wauya kwe chitalakuilonga imbuli iyo, 23 “Chize chibule kwedijelezachibwila ulwivi luvugalwa, naho wamizi nawowemwendima yawo, mna chize chivugule ulwivi,hachibwile mntu mndani”. 24 Walavyantambikowakulu na vilongozi we Nyumba nkulu yaChohile weze weve imbuli iyo, wehelwa, nichibwani chiwalaile wasigilwa. 25 Niyo alailamntu, engila kuwagamba, “Tegelezani, wadyawantu mjeile mndani mwe nyumba nkulu yaChohile wahinya wantu.” 26 Ivyo yudya mkuluna wantu wakwe waita wakuwavuza wamizi awo.Hawawagwile kwa nguvu kwaviya nawakogohawanasekutoigwa mayuwe.

27 Wawachimalisa wasigilwa mwe chitalachikulu, Mlavyantambiko Mkulu niyo awauza.28 “Chiwaunga msekuhinya kwa zina dya yunomntu, mna kaulani icho mdamanye, mahinyoyenyu yazagala Yelusalemu yose, naho mwaungamchitende suwe chimkoma yuno mntu.”

29 Petulo na wasigilwa weyawe wahitula,“Chaungwa chimwive Chohile, mna sawo wantu.30 Chohile ywa watati zetu kamuuyusa Yesumwize mumkome kwa kutundikwa mo msalaba.31 Chohile kamwinula komkono wakwe wakulume atende chilongozi na mhonyi kuwenkawantu wa Izulaeli chipindi cha kulombezakulekeilwa masa yawo, naho masa yawonayauswe. 32 Suwe chiwaukuzi we zimbulizino, Chohile kawenka Muye Ukukile wadyawakumwiva naye aukula imbuli iyo.”

33 Wantu chitala weze weve niyo wehiwakubula waunge wasigilwa wadya wakomwe.34 Mna yumwenga mwawo, Falisayo akwitangwaGamalieli, mhinyi ywa Sigilizi akutunyiswani wantu wose, niyo achimala. Awaungawasigilwa watendegezwe hadodo, 35 niyo alongakwechitala, “Waizulaeli weyangu, msinyisechino mkunga muwadamanyize wano wantu.36 Mwakumbuka kugamba Teuda aho chikalealailaga akagamba yeye ni mntu mkulu, wantuwakubula magana milongo mine niyo wa-hangana naye. Mna niyo akomwa, wadya

NTENDWA 5:37 130 NTENDWA 7:8wose nawakamtimila watimkana, imbuli yakwenayo ifila aho. 37 Yuda wa Galilaya naye niyoalaila chipindi cha kuwazwa, naye atimilwa nifyo, mna naye kakomwa, wose nawakumtimilaniyo watimkana. 38 Haluse mwe imbuli ino,nawagambilamsekuwatenda chintuwantuwano.Walekeni wenye, hegu chino wakutenda nichamntu, nachagile, 39 mna hegu uneva chalailakwa Chohile hamkudaha kuchihinga. Mwadahakutenda mwamhiga Chohile.”

Ichitala niyo chatimila yadya alongileGamalieli. 40 Wawetanga wasigilwa nakuwahutahamwenga nakuwaunga wasekuhinya nahokulonga kwa zina dya Yesu niyo wawalekela.41Wasigilwa weze walawe mwechitala weleleswakwaviya Chohile kawawona wawagilwa wakuntekwachausa cha Yesu. 42 Chila zuwa mwe Nyumbankulu ya Chohile na mwe izikaya za wantunawakahinya na kulonga mbuli zedi za YesuKulisito Mkombola.

6Wambizi Mfungate

1 Mazuwa ayo, umo wanampina wakajenyela,kwendaga na mang'ung'uziko mgati mwa wadyaWayahudi wakulonga chigiliki na wadya waku-longa Chiebulaniya. Wadya wendaga akalongaChigiliki na wakang'ung'uzika kugamba wavyelewabanikilwe ni wagosi zawo nawakajalwa mokuwapangila mwe viya wakunga chila zuwa.2 Ivyo wadya wasigilwa mlongo na waidi niyowetanga hamwenga na wanampina na wazumilenakuwagamba, “Siyo vyedi suwe chileke kulongambuli yedi ya Chohile chisinye mbuli za hela.3 Ivyo, walukolo, sagulani wantu mfungate mgatimwenyu mkumanya wamema Muye Ukukile naumanyi chiwatende wakunga watimile imbuliino. 4 Suwe wenye chitende na chipindi chitalicha kulombeza kwa Chohile na kulonga mbulizedi za Chohile.”

5 Idifyo jima dya wazumile dibweda viyawaungile awasigilwa, elo wamsagula Sitefano,mntu amemile uzumizi naMuye Ukukile, watuhuni Filipo, Plokolo, Timoni, Pamena na Niko-lawo mhituki wa Antiyokiya ahitukile kutim-ila dini ya Chiyahudi. 6 Idifyo diwegala kwawasigilwa, wawalombezeze kwa Chohile nakuwa-jelekela mikono.

7 Mbuli ya Chohile niyo yajendeleza kuzagala.Wanampina wajenyela vitendese, walavya ntam-biko walozise wahokela uzumizi.

Sitefano agwilwa.8 Sitefano, ajimbikiswe ni Chohile, naho

amemile nguvu, kadamanya mpituko na vilag-iso vilozize mwa wantu. 9 Mna wantu wasikuwalaila chani wahigane na Sitefano. Mgati mwawantu awo wendaga ni wantu wanyumba yakuvikila ikwitangwa Mahulu, naina Wayahudiwakulaila Kilene na Wasikandaliya. Wawohamwenga na watuhu wakulaila Silisiya na Asiyanawakamlaha Sitefano. 10 Mna wadundugakumhuma kwachausa cha umanyi wakwe nakwachausa cha Muye Ukukile amlongoze Site-fano kulonga, hawamlemele. 11 Ivyo wawafum-basa wantu wamwenga wagambe, “Chimwivaakamhiga Musa na Chohile.” 12 Elo niyo wawa-songaganya wantu na wadalahala, na wahinyaSigilizi. Wamgwila Sitefano nakumwigala kwe-chitala. 13 Niyo wegala wantu waukule udantikugamba, “Mntu yuno chila nkanana nakahu-luta Nyumba ya Chohile, na Sigilizi ya Musa.”14 Chimwiva akagamba, Yesu ywa Nazaleti nag-wise Nyumba ya Chohile nakuhitula mazwelayatendigwe ni Musa. 15Wose wekalaga mwe Chi-tala wamsinya Sitefano nakumwona uso wakwewikala saviya mndima ywa kwembingu.

7Ulosi wa Sitefano

1 Mlavyantambiko mkulu amuza Sitefano,“Vino ni chindedi?”

2 Sitefano ahitula, “Walukolo na watate,netegelazani, umomkale ywetu Bulahimu henatikwita kwikala Halani, Chohile atakate kamlailaBulahimu uko Mesopotaniya 3 nakumgamba,‘Yase ikaya yako na isi wite kwe si hungahulagise.’ 4Niyo ayasa isi yakwe niyo aita Halani.Tati yakwe Bulahimu eze abanike, Chohile kam-samiza amwigala kwe isi mkwikala vino haluse.5 Chohile hamwinkile Bulahimu hantu hohosehatende ulisi wakwe mwenye, henkigwe hatantendele, mna Chohile amgambilaga namwinkeitende yakwe hamwenga na lukolo lwakwe.Chohile akadamanya ivyo Bulahimu nahenamwana. 6 Vino nivyo Chohile amgambaga,‘Cheleko chako nachikale kwe si ya wenye, ukonawatende watumwa nakudamanywa vihiye kwamihilimo magana mnane. 7 Mna naniwakantilewadya wantu wose wakunga wawatendeniwatumwa. Akajika naniwalavye mwe isi iyochani weze wanisankanile hantu hano.’ 8 NiyoChohile amwinka lagano dya ngasu. Bulahimu

NTENDWA 7:9 131 NTENDWA 7:43niyo amjela ngasu Isaka mazuwa mnane ezeelekwe. Isaka naye amjela ngasu mwanaweYakobo, Yakobo naye awajela wanawe mlongona waidi, tati yetu chizwele we ichipindi chinochinanacho.”

9 “Wana Yakobo wengila finju kwa mlukoloywawo Yusufu na kumtaga atende mtumwauko Misili. Mna Chohile endaga hamwengana Yusufu, 10 nakamusiza nkunto zose aduganenazo. Yusufu eze alailemwameso ya Falao zumbeywa Misili, Chohile amjimbika na kumwinkaumanyi, zumbe naye amwinka Yusufu uzumbewe isi na ukulu wo ugoli wose. 11 Niyo kwagwagumbo mwe isi yose ya Misili na Kanani, itendilewatati zetu wanyale vidala kwa kuswesa nkande,12 Yakobo eze eve kugamba Misili kuna nkandeniyo awasigila wanawe, watati zetu, mo ku-talamka kwawo nkanana ya nkongo. 13 Mwentambo ya kaidi, Yusufu niyo etambalisa kwawalukolo wakwe, Seuta ywa Misili naye amanyaulukolo lwa Yusufu. 14 Yusufu niyo amsig-ila tati yakwe Yakobo, kugamba, ulukolo loselukubula wantu milongo mfungate na washanovino, wabule Misili. 15 Yakobo niyo aita Misili,uko yeye hamwenga na wanawe wabanikila uko.16 Wakuzikilwa Shekemu mwe mbila agwile Bu-lahimu kulawa mwe lukolo lwa Hana kwa chiyasicha hela.

17 “Wantu nendile wongezeka kudya Misiliumo Chohile akadamanya ndagano amgam-bilaga Bulahimu. 18 Niyo kwalaila zumbehemmanyize Yusufu akongile kuilongoza Misili.19 Awadamanyiza chijilajila watati zetu nakuwadamanya vihiye, kuwaunga wawaike kusewatiti wawo wabanike.” 20 “Musa, mwana mtanavidala, elekagwa mwe chipindi chino, kasinywavyedi kwawo kwa myezi mitatu, 21 eze alavigwekuse niyo mwana chivyele ywa Seuta Falaoamlogota na kumlela akule. 22Musaniyo ahinywaumanyi wose wa Chimisili, naye niyo atendamntu mkulu mwe milosi na ntendwa.”

23 “Musa eze abule mihilimo milongomine awona akaule ntendwa wakudamanywaWaizulaeli weyawe. 24 Awona yumwengaakadamanywa vihiye ni Mmisili, niyoakumwambiza na kumvuziza Mmisili uyo kwakumkoma. 25 Nakamanya wantu wakwe nawa-manye kugamba Chohile namjeseze awatendewalekeilwe mna hawabunkule. 26 Zuwa ditimileawona Waizulaeli waidi watowana, niyo ajezakuwalamwila na kuwagamba, ‘Wagosi tegelezani,

nyuwe mwi wamwe, ni mbwani mkudamany-izana yehiye?’ 27Mnayudya na kamtowamnyaweniyo amsindika Musa hankanda, na kumuza,ni yuhi akutendile mkanti ywetu uchilamwile?28 Wonga unikome saviya umkomile yudyaMmisili gulo? 29 Musa eze eve ivyo, aisumka isiya Misili na kwita si ikwitangwa Midiyani, ukokeleka wana waidi.

30 “Mihilimo milongo mine ize ijinke mndimaywa kwembingu ywa Zumbe amlaila Musaheluwala mwe moto wa kasaka kakuhya hajihina lugulu lwa Sinai. 31 Musa kehelwa chiyaawone niyo akasogeila akasaka ako asinye vyedichikulaila. Mna niyo eva izwi dya Zumbe,32 ‘Miye ni Chohile ywa watati zenyu, Chohileywa Bulahimu na Isaka na Yakobo’. Musaazingiza kwa woga naho haungile kuhasinya.33 Zumbe amgamba, vula ivilatu vyako, hanouchimale hakukile. 34 Siwona viya wantu wanguwadamanyizwe vihiye uko Misili, siva viyawakung'ung'uzika, ivyo siza husigile wite Misili,nonga walekeilwe.

35 “Musa nakalemelwa ni wantu wa Izulaeli,wakamuza, ni yuhi akutendile chilongozi na mla-muzi? Nuyo asigilwe ni Chohile kulongoza wantuna kuwatenda walekeilwe kwa kwambizwa nimndima ywa kwembingu ywa Zumbe amlailemwa kasaka kakuhya. 36 Kawalongoza wafosemwe isi yaMisili, kadamanya vilagiso nampitukouko Misili na bahali inkundu na kwa mihilimomine koluwala. 37 Musa nuyo agambile wantuwa Izulaeli kugamba, Chohile nasigile muwonisaviya miye, naho natende yumwenga mwenyu.38 Umo Waizulaeli wadugane ho luwala, Musaneyuko saviya msigilwa hamwenga na watatizetu, mndima ywa kwembingu naye alongaganaye ho ulugulu lwa Sinai nakuhokela ulosi waChohile achigaile.

39 “Mna watati zetu walemela kumwiva,wamsenta hankanda waunga wauye Misili.40 Wamgamba Haluni, chidamanyize mlunguakunga achilongoze, hachikumanya chimlaileMusa achilongoze kulaila Misili ni chibwani.41Niyo wadamanya tukulu dya njeku, nakuivikilawakabweda chiya wadamanye. 42 Ivyo Chohileawahituka na kuwatenda wavikile ntondo zakwembingu saviya iwandikwe mwe vitabuvya wawoni, Wantu wa Izulaeli, nasuyo miyemnichinjize na kunilaviza nyama zenyu kwamviko kwa mihilimo milongo mine kwenyika.43 Nadyo idihema dya Nuwe namwinula kumbi

NTENDWA 7:44 132 NTENDWA 8:18dwa mlungu Moleki hamwenga na tukulu dyantondomlungu ywenyu Lefani yumwe,matukulumdamanye nayo ifile. Naniwegale hale na Babeli.

44 “Watati zetu nawadamanya hema dya ukuziwa Chohile uko koluwala. Nadidamanywa viyaChohile aungile, viya Musa alagiswe. 45 Ahokale watati zetu wahokelega idihema kulaila kwawatati zawo wadigale kwa Yoshuwa nakuguha simwemikono ya wanasi naweyumo waguluswe niChohile mo lujendo. Niyo dyekala uko kubulamwe chipindi cha Daudi. 46 Daudi ankagwakuhingizwa ni Chohile, niyo amlombeza amzen-gele hantu hakwikala uyo Chohile ywa Yakobo.47Mna nani Sulemani amzengele nyumba.

48 “Chohile ywa kulanga hakudaha kwikalamwe nyumba izengigwe ni mikono ya wantu,saviya muwoni akulonga,49 ‘Mbingu ni chigoda changu cho uzumbe,

alonga Zumbe, isi nayo naika ivigavyangu.

Ni nyumba ihi ukunga unizengele?Nihahi hunga nikale?50 Vintu vino vyose sividamanya mwenye?’ ”

51 Sitefano ajendeleza kulonga, “Nyuwe hemk-wiva, myoyo yenyu ivivihi! Nimbwani hemk-wiva ulosi wa Chohile, mwikala saviya wadala-hala wenyu, nyuwe nanywi mwamlemela MuyeUkukile. 52 Togolani! Kuna muwoni yoyosewawadalahala wenyu hawamsulumize? Wakomawasigilwe ulosi ni Chohile, walongaga chikalewizilo wa mtumwa wakwe wa chindedi. Nyuwenanywi mumhituka na kumkoma. 53 Ninyuwemwahokelaga sigilizi ya Chohile mwinkigwe kwasila ya wandima wa kwembingu, mna hamkuz-itimila.”

Sitefano atoigwa mayuwe54 Wadya wemweichitala weze wamwetegeleze

Sitefano, niyo wengila maya vidala. 55 MnaSitefano amemile Muye Ukukile, asinya ku-langa nakuwona ukuka wa Chohile, Yesu nayekachimala halume ha Chohile. 56 Awagamba,“Kaulani, nawona mbingu igubuka naho Mwanaywa Adamu ehalume ha Chohile.”

57 Woseni mwe chitala waguta wagubikamagutwi nemikono yawo wakamgulukila.58 Wamlavya mo mzi niyo wamtowa mayuwe.Waukuzi niyo wasa suche zawo kwe mbwangaakwitangwa Sauli. 59 Wajendeleza kumhutamayuwe Sitefano umo akamwitanga Zumbe,“Zumbe Yesu, hokela umuye wangu” 60 Afika

madi akamgutila, “Zumbe, usekufanyanya masayano wakudamanya, naye niyo abanika.”

8Sauli avinya wantu

1 Sauli mwa amazuwa ayo wantu we mweNyumba yo kuvikila wakonga kusulumizwa.Wazumile wose, ukaleka wasigilwa wamwa-ganikana mwe mizi ya Yudeya na Samaliya.2 Wantu welavize kwa Chohile wamhambaSitefano wamwombolezeza kwa ndilo nkulu.

3 Mna Sauli nakonga abinde wantu wose wabunga dya wamzumile Kulisito, kaya kwa kayakuwabuluza wazumile wagosi kwa wavyele kusena kuwajela mwedijeleza.

Mbuli yedi ya Chohile yasimwilwa Samalia.4 Wazumile wazagale wabula chila hantu

wakulonga mbuli ya Chohile. 5 Filipo kaitakomzi mkulu wa Samaliya na kulonga mbuli zaKulisito Mkombola kwa wantu wauko. 6 Mafyoya wantu wamwetegelezesa Filipo nakukaulampituko nakadamanya. 7 Mpepo nchafu zi-walawa wantu walozize kwa kugutisa, viwetenawaholomale walozize wahonywa. 8 Ivyonakuna chinyemi chikulise mo mzi uwo.

9 Nahana mgosi yumwenga akwitangwaSimoni akwikala mo mzi uwo, Wasamaliyanawakamwehelwa kwausai wakwe. Nakegambani mntu mkulu, 10 chila yumenga mo mzinawakamsinyisa mgosi uyo wagamba “Ni mntumta udahi wa Chohile ukwitangwa ‘Nguvunkulu.’ ” 11 Nawakamwona ivyo kwaviyanawakamwehelwa tangu chikale kwausai wakwe.12 Mna weze wazumile Filipo mwe mbuli yediya Uzumbe wa Chohile ya Yesu Kulisito niyowagosi kwa wavyele wabatizwa. 13 Simoni nayekazumila, eze abatizwe ekala hajihi na Filipo, niyoehelwampitukonkulu na vilagiso vikudamanywani Filipo.

14 Uko Yelusalemu wasigilwa weva kugambawantu wa Samaliya wahokela ulosi wa Chohile,ivyo wawasigila Petulo na Yohana wawabwile.15 Weze wengile wamlombeza Chohile awengizeMuye Ukukile wazumile. 16 Kwaviya nahahanahata yumwenga engilwe ni Muye Ukukile, nawa-batizwa du kwa Zina dya Zumbe Yesu. 17 Petulona Yohana niyo wawajelekela mikono wahokeleMuye Ukukile.

18 Simoni niyo alavya hela kwa wasigilwaeze awone wazumile wahokela Muye Ukukile

NTENDWA 8:19 133 NTENDWA 9:13

weze wajelekelwe mikono ni Petulo na Yohana,19nakuwagamba, “Ninkani udahi uno chani namihajelekela mntu mikono ahokele Muye Ukukile.”

20 Mna Petulo amhitula, “Weye hamwenganeizihela zakomkadulwe kwe bome hedina uhelokwaviya wafanyanya kugamba jeleko dya Chohiledyagulwa kwa hela. 21 Weye huna ntendeleyoyose naho wedi mwe mbuli ino, kwaviya moyowako hauchumile kulongozi kwa Chohile. 22 Lekaubala wako wihiye, naho mlombeze Chohilenakulekeile kwa fanyanyi zako za chintu sachino.23Kumema finju naho wimfungwa ywa masa.”

24 Simoni awagamba Petulo na Yohana,“Nilombezezani kwa Zumbe, chani mbuli zinozose mlongile zisekunilaila.”

25 Weze wajike kuukula na kulonga mbuliya Zumbe, Petulo na Yohana waogola kuyaYelusalemu. Mweisila wakauya walonga mbulizedi za Chohile mwekaya zilozize za Samaliya.

Filipo na mkulu ywa Kushi26 Mndima ywa kwembingu ywa Zumbe

kalonga na Filipo akamgamba, “Kwemalanyewite kwamwenye mzi, kwesila ikwita Gazakulaila Yelusalemu.” 27 Filipo emalanya, akongantambo. Chipindi icho mntu Mwisiopiya towashimdamanya ndima mwa zumbe mkulu ywaKushi nakatamba kuya kaya kwakwe. NakalailaYelusalemu kwekumvikila Chohile. 28 Umoakatamba nemwelingisha dyakwe. Nakasomachitabu cha muwoni Isaya. 29 Muye Ukukilealonga na Filipo, “Sogela hajihi nedilingishautende hajihi nadyo.” 30 Filipo adigulukilanakumwiva akasoma chitabu cha muwoni Isaya.Amuza, “Kuchimanya icho ukusoma?”

31 Mntu uyo amhitula, “Nanimanye vivihihehena mntu wakunivilikiza?” Niyo amungaFilipo akwele mwedilingisha wekalanye.32Mawandiko nakasoma nayakagamba,“Saviya ngoto ikunga ichinjwe,saviya mwanangoto anyamale akumonywa ma-

zoya,hasimwile ulosi.33 Wamtila na kunyimwa wedi.Hahali nadahe kulongela mwe cheleko chakwe,kwaviya ujima wakwe usigwa mwe isi.”

34 Mkulu uyo amuza Filipo, “Nigambila,muwoni yuno alonga kumlanga yuhi? Elon-gela mwenye hegu mntu mtuhu?” 35 Filiponiyo akonga kulonga, kukongela hantu hanohamawandiko, amgambila mbuli yedi ya Yesu.36 Umo wakatamba mwesila wabwila hantu

hana mazi, mkulu uyo agamba, “Hano hanamazi, nichibwani chikunichinda nisekubatizwa?”37 Filipo amgamba, “Wadaha kubatizwa unevawazumila kwa moyo wako wose.” Ahitula,“Nazumila, nazumila kugamba Yesu Kulisito niMwana ywa Chohile”

38 Mkulu uyo achimalisa idilingisa, niyo Fil-ipo hamwenga naye waita kwa mazi, Filipo am-batiza. 39 Weze walawe mwa mazi Muye waZumbe amguha Filipo. Mkulu uyo hamwonenaho, mna niyo ajendeleza noutafi wakwe kunoamemile mbwedo. 40 Filipo awonekana Azota,aita Kaisaliya mwesila chila mzi asimwila nawantu Mbuli Yedi ya Chohile.

9Kuhitukila kwa SauliNtendwa 22:6-16; 26:12-18

1 Sauli nakajendeleza kuwatisa kungakuwakoma wanampina wa Zumbe. Niyo aitakwa Mlavyantambiko mkulu 2 nakulombezabaluwa abule Damesiki engile mwe nyumbazo kuvikila akalonde Wayahudi nawakamtimilaZumbe awagwile wagosi kwa wavyele awavuzeYelusalemu.

3 Sauli akabula hajihi nomzi wa Damesiki,aho atoigwa nilumwemwe kulaila kulangakwembingu. 4 Niyo agwa hasi nakwiva izwidikumgamba, “Sauli, Sauli nimbwani ukunijelamaya?”

5 Amuza, “Zumbe weye wiyuhi?”Idizwi dyagamba, “Nimiye Yesu ukunijela

maya.” 6 “Mna chimala ubule komzi, naugam-bilwe ivyo ukungwa udamanye.”

7 Wantu nawakatamba na Sauli nawachimala,hawalongile dyodyose, weva idizwi mna hawa-wone yoyose. 8 Sauli achimala nakugubulameso, mna nahakuwona. Wamtoza mkononakumwigala Damesiki. 9 Kwa mazuwa matatuhawone, hadile naho hanywele chintu.

10 Nakuna mwanampina uko Damesiki akwi-tangwaAnaniya, nakalota nomsi Zumbe asimwilanaye, “Ananiya” Ahitula, “Zumbe nihano.”

11 Zumbe amgamba, “Hita hesila ikwitangwaichumile, mwe nyumba ya Yuda uza mntu aku-laila Taso akwitangwa Sauli vino haluse am-lombeza Chohile, 12 mo uwoni kawona mntuakwitangwa Ananiya akengila na kumjelekelamikono chani awone naho.”

13 Ananiya ahitula, “Zumbe wantu waloz-ize wanigambila mbuli za mntu yuno, nahomweviya awadamanyize vihiye wantu wako wa

NTENDWA 9:14 134 NTENDWA 10:1Yelusalemu. 14 Naho keza Damesiki asigilweni walavyantambiko wakulu kuwagwila wosewakukuvikila.”

15 Zumbe amgamba, “Hita, kwaviya simsag-ula mtu uyo anisankanile, chani Zina dyangudimanyike mwa sawo Wayahudi na maseutana wantu wa Izulaeli. 16 Naho nanimlagisevyose akunga asulumizwe kwa chausa che dizinadyangu.”

17 Ivyo Ananiya aita, engila mwekaya neli Saulinakumjelekela mikono. Agamba, “Sauli, ZumbeYesu, akulaile mwesila ukeza kuno kanisigila.Kanisigila uwone naho nakumemezwa MuyeUkukile.” 18 Aho, vintu vikale saviya magome yasamaki yalagala kulaila mwameso ya Sauli, niyoawona naho. Achimala nakubatizwa, 19 eze adye,niyo apata nguvu vituhu.

Sauli alonga uko Damesiki.Sauli niyo ekala kwa mazuwa majeche

hamwenga na wanampina wendile uko Damesiki.20 Kaita kwenyumba zo kumvikila Chohilenakukonga kumlonga Yesu kugamba ni mwanaywa Chohile.

21 Woseni wamwivile wehelwa wakauza, “Suyoyudya nakawakomawadyawakumvikila Yesu ukoYelusalemu? Naho habasize kugwila nakuwavuzawantu awo kwa walavyantambiko wakulu?”

22 Mna Sauli kajendeleza kutende na nguvu,naviya alongile pwilili kugamba Yesu niKulisito kutendaWayahudi nawakekala Damesikiwasekumhitula.

23 Mazuwa yalozize yeze yajinke, Wayahudiwekala hamwenga nakudamanya ubala wakumkoma Sauli, 24mna Sauli agambilagwa ubalawawo. Chilo na msi nawakadima izinyivi chaniwamkome. 25 Mna zuwa dimwenga nechilowanampina wa Sauli wamguha na kumsumsakwa kumjisizamwe lupwapwazi lwa chiwambaza,na kumseleza mwe gahu na luzigi kuse kwechiwambaza.

Sauli uko Yelusalemu26 Sauli nakaita akahangane na wanampina.

Mna nawakamwogoha, hawamzumile kugambanaye ni mwanampina. 27 Niyo Banaba niyo ezaamguha Sauli amwigala kwa wasigilwa Awagam-bila viya Sauli amwone Zumbe mwesila, na viyaasimwile naye. Naho awagambila viya Sauliasimwile mbuli zedi za Chohile kwa ukankaluuko Damesiki mwe Zina dya Yesu. 28 IvyoSauli ekala hamwenga nawo niyo aita mwe

Yelusalemu yoseni wakalonga ulosi wa Zumbekwa ukankalu. 29 Naho kalonga na kuhi-gana na Wayahudi wakusimwila Chigiliki, mnanawakonga wamkome. 30 Wazumile weze weveimbuli iyo, wamwigala Sauli Kaisaliya wamlekaaite Taso.

31 Chipindi icho bunga dyawamzumile Kulisitodya Yudeya na Galilaya na Samaliya nadizengwana kukula mwe kumvikila Zumbe, nakujenyeladikajelwa moyo ni Muye Ukukile.

Petulo uko Lida na Jopa.32 Petulo katamba chila hantu, niyo awata-

lamkila wantu wa Chohile wakwikala Lida. 33Ukoabwila mntu yumwenga aholomale akwitangwaAineya, hedahile kwinuka mo lusazi kwa mi-hilimo mnane. 34 Petulo amgamba, “Aineya,.”“Yesu Kulisito akutende mjima. Inuka utandikeulusazi lwako.” Aho Aineya enuka. 35 Wantuwoseni nawekala Lida na Shaloni wamwonanakumhitukila Zumbe.

Doka ahonywa36Uko Yafa nakunamvyele akwitangwa Tabita,

nanimzumizi. Zina dyakwe Chiyunani ni Dokasinuko kugamba “mpala”. Kajeseza chipindichakwe choseni kudamanya yedi na kwambizawachiwa. 37 Ichipindi icho katenda mnyonjeniyo abanika. Umwili wakwe uhakwa mazi niyowagonezwa kwegolofa. 38 Yafa nasiyo hale ku-laila Lida, wanampina uko Yafa weva kugambaPetulo eyuko Lida, niyo wasigila wantu waidiwakamgambe abule kwawo. 39 Ivyo Petulo niyoaita, eze abule egalwa kwegolofa, uko wavyelewoseni wabanikilwe ni wagosi wamlagisa sucheadamanyaga Dokasi umo emjima. 40 Petuloawalavya woseni kuse, afika madi nakulombezakwa Chohile, niyo auhitula umwili nakugamba,“Tabita, chimala” Agubula ameso yakwe, ezeamwone Petulo niyo ekala. 41 Petulo amsogeilanakumwambiza enuke. Niyo awetanga wazu-milewoseni hamwenga nawoseniwabanikilwagani wagosi, wamwone ni mjima. 42 Mbuli izozizagala Yafa yose, niyo wantu walozize wamzu-mila Zumbe. 43 Petulo kekala uko Yafa mazuwayalozize mwekaya ya mntu akwitangwa Simoni,msuma mikota.

10Petulo na Koneliyo

1 Nakuna mntu yumwenga akwitangwaKoneliyo, nakekala Kaisaliya, nanimkulu ywabunga dya wankondo wa Chilumi chikwitangwa

NTENDWA 10:2 135 NTENDWA 10:37“Bunga dya Italiya”. 2 Nanimtu ywa dini,uyo hamwenga nekaya yakwe nawakamvikilaChohile. Naho nakawambizisa Wayahudiwachiwa nakumlombeza Chohile chipindi cho-seni. 3 Yendaga sachenda yamsi, umo awonagauwoni nomsi, amwona mndima ywa kwembinguywa Chohile pwilili akamgamba, “Koneliyo!”

4 Amsinya uyo mndima ywa kwembingu kwawoga na kumuza, “Zumbe, kunambwani?”

Mndima ywa kwembingu ahitula, “Chohilekahokela malombezi yako na malavyo yakokuwambiza wachiwa, havijale. 5 Haluse sig-ila wantu waite Yafa wakamwitange mntuyumwenga akwitangwa Simoni zina dyakwetuhu etangwa Petulo. 6 Uyo emwenyumba yamsuma mikota akwitangwa Simoni, akwikalahajihi ne bahali.” 7 Mndima ywa kwembinguniyo ahalawa, Koneliyo ewetanga wandimawakwe waidi wa kukaya na mnkondo, mntuakutoza sila ya kumvikila Chohile yumwengamwa wandima wakwe mwenye. 8 Kawagambilachilaile nakuwasigila uko Yafa.

9 Zuwa ditimile, umo wemwe sila wakaso-geila Yafa, Petulo akwela kulanga kwedigulumwesa mtandatu nomsi akamlombeze Chohile.10Nakalumwa ni sala, nakonga adye nkande, umonkande ikadamanywa, niyo engilwa ni uwoni.11 Awona mbingu ikagubuka nakuwona chintusaviya suche nkulu ikuselezwa kulaila kulangakuno itozwa mwe ntendele nne. 12 Umo namnachila namna ya nyama na vikutambala nawadegewo ulanga. 13 Izwi dyamgamba, “Petulo chimala,chinja udye.”

14 Mna Petulo agamba, “Zumbe havikudahika,sinati kudya chintu hachikuwagila kudigwa heguchizavu.”

15 Izwi dyamgamba naho, “Usekulonga cho-chose hachikuwagilwa kudigwa icho Chohileaungile chidigwe.” 16Vino vilaila nkanana ntatu,chintu icho niyo chavuzwa kwembingu.

17 Umo Petulo akatenda kehelwa kuno akazun-gula amawono yagaze, wadya wantu wasigilwe niKoneliyo wabunkula ikaya akwikala Simoni, niyowachimala holwivi. 18 Wetanga nakuza, “Hanohana mjeni akwitangwa Simoni Petulo?”

19 Petulo nachei akajeza kukombaganya ama-wono ayo nayakagaze, aho Muye amgamba,“Tegeleza, hana wantu watatu wakukuzungula.20 Sunguza sela usekutenda na nkama kwitanawo kwaviya nimiye niwasigile.” 21 Ivyo Petulo

niyo asela akulonga nawo, “Nimiye mkuzungula.Mbasani?”

22 Wahitula, “Mnkondo mkulu Koneliyokachisigila. Ni mntu ywedi akumvikila Chohilenaho atunyiswa ni Uyahudi wose. Mndima ywakwembingu ywa Chohile kamgamba akugonekemwe kaya yakwe, etegeleze chochose ukungaulonge.” 23 Petulo niyo awahokela wantu awenkahantu hakugona ichilo chiya.

Zuwa ditimile enukila nawo, hamwenganawazumile wamwenga kulaila Yafa. 24 Zuwaditimile engila Kaisaliya mzi nakagojwa niKoneliyo, hamwenga nawandugu nawambuyawahajihi agoneke. 25 Umo Petulo akengila,Koneliyo amhokela, afika madi kulonozi kwakwe.26 Mna Petulo niyo amwinula. Amgamba,“Chimala, miye ni mntu du saviya weye.”27 Petulo ajendeleza kulonga na Koneliyo umowakengila mnyumba abwila wantu walozizewechisanya hamwenga. 28 Petulo awagamba,“Nyuwe wenye mvimanyisa vyedi kugambaMyahudi mwe sila yakwe yo kumlonda Chohilehakungwa kutalamkila hegu kuhangana na mntusuyo Myahudi. Mna Chohile kanilagisa kugambanisekumwitana mntu yoyose mzavu hegu mtamasa. 29 Elo wize unisigile silemele. Haluse,nakuza kunitangilani?”

30 Koneliyo agamba, “Mazuwamatatu yajinkilechipindi sachino, sachenda nomsi nendile ham-lombeza Chohile mwe nyumba yangu. Ahomntu avikile suche ikung'ala achimala halon-gozi hangu 31 anigamba, ‘Koneliyo, Chohile kevaamalombezo yako naho kawona untu wako wedi.32Sigilamntu aite Yafa ambasemntu akwitangwaSimoni Petulo. Nimjeni mwekaya ya Simonimdamanya mikota akwikala mnkanda mweba-hali.’ 33 Elo ahadya niyo nasigila wantu, wenawekutenda ywedi, kwiza. Haluse wose chihano ha-longozi ha Chohile, chagoja chitegeleze dyodyoseZumbe akusigile uchigambile.”

Ulosi wa Petulo.34 Petulo akonga kulonga, “Haluse nabunkula

kugamba, nichindedi Chohile hakupagula am-damanyiza chila yumwenga saviya akudamanyakwa mtuhu. 35 Wadya wakumvikila naku-damanya yedi hakukaula walaila mwe si yani.36 Mwimanya mbuli asigile kwa wantu wa Izu-laeli, ikulonga Mbuli Yedi ikwigala utondowazimwa Yesu Kulisito Mkombola Zumbe ywa wose.37Myamanya mabuli makulu yalaile mwe si yose

NTENDWA 10:38 136 NTENDWA 11:24ya Izulaeli kukongela Galilaya, Yohana eze alongeulosi wa ubatizo. 38 Mmanya viya Yesu ywaNazaleti, naviya Chohile amwitile Muye Ukukilena nguvu. Kabula chila hantu akadamanya yedina kuhonya wose nawakazilwa ni yudya mwavu,kwaviya Chohile nehamwenga naye. 39 Suwechiwaukuzi mwe chila chilaile mwe si ya Izulaelina Yelusalemu. Wamkoma kwa kumtungikwamomsalaba. 40 Mna Chohile kamuuyusa mazuwamatatu yatimile nakumtenda alaile, 41 siyo kwachila yumwenga, mna kwa waukuzi wa Chohileasagulaga, adyaga na kunywa nawo hamwengaeze auyuke. 42 Nakuchunga chilonge mbuliyedi za Chohile kwa wantu na kuwagambilachindedi kugamba uyo nuyo asagulwe ni Chohilekuwakantila wajima na wabanike. 43 Wawoniwose waukula mbuli zakwe wakagamba, wosewakuzumila nawalekeilwe masa yawo kwa udahiwa Zina dyakwe.”

Sawo Wayahudi wahokela Muye Ukukile.44 Umo Petulo echei akalonga, Muye Ukukile

awaseila wose nawaketegeleza ulosi wakwe.45 Wayahudi wazumile walaile Yafa hamwengana Petulowehelwa kwaviya Chohile ketila ntunyoyakwe ya Muye Ukukile hata kwa sawoWayahudinawo. 46 Kwaviya waweva wakatamwila lughaheikumanyika wakatogola ukulu wa Chohile.Petulo niyo alonga, 47 “Wantu wano wahokelaMuye Ukukile saviya vyatendaga kwetu. Niyuhiakudaha kuwachinda wasekubatizwa kwa mazi?”48 Niyo awaunga wabatizwe kwa Zina dyaYesu Kulisito. Wantu awo wawaunga wekalehamwenga nawo kwa mazuwa majeche.

11Ulosi wa Petulo kwa Nyumba ya kuvikila uko

Yelusalemu1 Wasigilwa na wazumile watuhu wakudya

Yudeya yoseweva kugamba sawoWayahudi nawowaihokela mbuli ya Chohile. 2 Umo Petuloaitile Yelusalemu, wadya nawakaunga wantuwajelwe ngasu wahingana naye wakamgamba,3 “Nawimjeni mwe si ya hawajeligwe ngasu nahokudya nawo.” 4 Petulo niyo awagambila vyosevilaile kukongela nkongo.

5 “Umo hamlombeza Chohile mo umzi waYafa nasiwona uwoni. Siwona chintu chikuselahasi chikale saviya suche nkulu ikuselezwa mwentendele nne kulaila kwembingu, niyo chachi-mala hajihi namiye. 6 Sisungila mndani kwahajihi nakuwona nyama zikufugwa na nyama za

kumbago nawakutambala na wadege wo ulanga.7 Niyo neva izwi dikunigamba, ‘Petulo chimala,chinja udye!’ 8 Mna sigamba, ‘SikuvidahaZumbe, hachihali hechilenguke hegu nkandenchafu ingile mo mlomo wangu.’ 9 Izwi idyodyalonga naho kulaila kwembingu dikagamba,‘Vintu vilenguswe ni Chohile, usekuitenda nivizavu.’ 10 Imbuli ino ilaila nkanana ntatu, kouhelo ichintu icho chavuzwa naho kwembingu.11 Ichipindi icho, wantuwatatuwasigilwe kwanguwakulaila Kaisaliya wengila hekaya nahekala.12 Naho Muye Ukukile kanigambila kugambanite hamwenga nawo haleka nkama. Wanowalukolo mfungate mkuwona wakunisindikiza,choseni niyo chaita chengila mwe nyumbaya Koneliyo. 13 Kachigambila viya amwonemndima ywa kwembingu achimale mwekayayakwe nakumgamba asigile mntu aite Yafaakamwitange mntu akwitangwa Simoni Petulo.14 Nalonga na weye vikunga vileka weyehamwenga nekaya yako mhonywe. 15 Nizenikonge kulonga, Muye Ukukile awaseila saviyaaselaga kwetu nkongo. 16 Niyo nakumbukaZumbe alongaga mbwani, akagamba, ‘Yohanakabatiza kwa mazi, mna nyuwe nambatize kwaMuye Ukukile.’ 17 Ni pwilili kugamba Chohilekawenka sawo Wayahudi ntunyo idya achinkagachize chizumile kwa Zumbe Yesu Kulisito, miyeni yuhi hunga nimchinde Chohile!”

18 Weze weve imbuli iyo, waleka uhigani wawonakumtogola Chohile wakagamba, “Chohilekawenka sawo Wayahudi nawo luhenyo lwakweila masa yawo watende naujima.”

Nyumba ya kuvikila uko Antiyokiya19 Wazumile wamwenga wazagalaga kwa ma-

sulumizo wayawonaga umo Sitefano akakomwawabula hale uko Foinike na Sipulasi naAntiyokiyakulonga mbuli iyo kwa Wayahudi awodu. 20Mnawazumile watuhu walailaga Sipulasi na Kilenewaita Antiyokiya nakuilonga mbuli yedi kwa swoWayahudi wakawagambila mbuli yedi ya ZumbeYesu. 21Nawana nguvu ya Chohile, wantu waloz-ize wazumila na kumhitukila Zumbe.

22 Mbuli iyo iwabwila wantu wa bunga dyawamzimile Kulisito uko Yelusalemu, niyo wam-sigila Banaba aite Antiyokiya. 23 Eze abule nakuwona viya Chohile awajimbike wantu, kelelwanakuwaunga wose wekale mwe ukanuni wawokwa Zumbe mwe myoyo yawo yose. 24 Banaba

NTENDWA 11:25 137 NTENDWA 12:22nanimntu mtana amemile Muye Ukukile na uzu-mizi na wantu walozize wamhokela Zumbe.

25 Niyo Banaba ahalawa kubula Taso kumzun-gula Sauli. 26 Eze amlondole aita naye An-tiyokiya, uko kwa mhilimo mjima wantu waidiawo wadugana na wantu wa Nyumba yo ku-vikila nakuhinya fyo kulu dya wantu. Naniuko Antiyokiya wanampina walozize wetangweWakulisito kwa nkanana ya nkongo.

27 Mweichipindi icho wawoni wamwengawabula kulaila Yelusalemu kwita Antiyokiya.28 Yumwenga mwawo akwitangwa Agabokachimala naho kwa udahi wa Muye Ukukilekulotela kugamba nakulaile gumbo ditendesemweisi yose. Naho nailaile mo ulongozi waUseuta wa Kilaudiyo. 29 Wanampina wawonakugamba chila yumwenga egale chiya akudahakuwambiza wazumile weyawe wakwikala ukoYudeya. 30 Wadamanya ivyo, naho wawasigilaBanaba na Sauli wegale hela kwa wadalahala wenyumba yo kuvikila.

12Kujenyela kwa masulumizo

1 Mwa mazuwa yadya, Zumbe Helode akongakuwasulumiza wantu Wazumile. 2 KamkomaYakobo mlukolo ywa Yohana kwa bamba. 3 Ezeawone mbuli iyo iwelela Wayahudi niyo ajen-deleza kumgwila Petulo. Mbuli ino ilaila chipindicha zuwa kulu dya migate haijeligwe ugwadu.4 Eze agwilwe niyo Petulo ajelwa kundani kunoakasinywa ni mafyo mane ya wankondo wanechila dimwenga. Helode nakaika ubala wa kum-chimalisa mwe chitala mwa meso ya wantuPasaka ikajika. 5 Ivyo Petulo niyo ajelwa mndani,mna wantu wa Nyumba yo kuvikila nawakam-lombezesa Chohile kwa chausa chakwe.

Petulo alekelwa kulaila kwechifungo6 Chilo chimwenga Helode henati kumwigala

kwechitala, Petulo nakagona mgati mwawankondo waidi. Kanyinywa na minyololomidi, wamizi nawakamila ulwivi lwe dijeleza.7Aho mndima ywa kwembingu ywa Zumbe achi-mala, ulangazi niyo walangaza mwakachumba.Mndima ywa kwembingu amsingisa Petulomweidiyega, amwinula nakumgamba, “Sunguzachimala wite!” Aho, minyolo naimwemikonoyakwe yamlagala. 8 Niyo mndima ywa kwem-bingu agamba, “Nyinya umsipi wako niyo wavikaivilatu vyako.” Petulo adamanya ivyo, mndima

ywa kwembingu agamba, “Vika isuche yakounitimile.” 9 Petulo amtimila na kufosa mweidijeleza, hemanyize kugamba chikudamanywanuyo mndima ywa kwembingu ni cha chindedihegu ni uwoni. 10 Wajinka lindo dya nkongo nadya kaidi, niyo walaila mwe lwivi lwa chumalukwingila koumzi. Ulwivi lwevugula lwenyeniyo wafosa. Wajenda mwesila, aho mndima ywakwembingu amwasa Petulo.

11 Petulo abunkula chimlaile agamba, “Halusesivimanya chilaile nichindedi, Zumbe kasigilamndima ywa kwembingu ywakwe eze anambulekulaila mo udahi wa Helode na chintu wantu waUyahudi waungile chilaile.”

12 Eze amanye mbuli ziya zilaile, aita kwekayaya Maliyamu nine dya Yohana Mako, uko wantuwalozize wadugana wakamlombeza Chohile.13 Petulo atunta ulwivi kwa kuse, mtumwaakwitangwa Loda aita akumwitika. 14 Niyoabunkula kugamba izwi idyo nidya Petulo niyoelelwa vidala vyaleka aguluka auya havugulweulwivi na kuwagambila weyawe kugamba Petulokachimala heise. 15 Wamgamba, “Wimchilalu!”Mna alahila kugamba ni chindedi. Wamhitula,“Uyo ni mndima ywa kwembingu ywakwe.”

16 Mwechipindi icho, Petulo nakajendelezakutunta ulwivi. Niyo wavugula ulwivi, wezewamwone wehelwa. 17 Awalagisa kwa mkonowakwe wanyamale, awagambila viya Zumbeamlavize kulaila kwechifungo. Awagamba,“Wagambileni Yakobo na wazumile wasigale,”Niyo ahalawa aita hantu hatuhu.

18 Kwize kuche, nakuna mkanganyiko mkulukwa wadimi wedijeleza wehelwa ni chibwanichilaile kwa Petulo? 19 Helode alagiza Petuloazungulwe, mna hawamlondole. Niyo awaungaawamizi wakomwe.

Vize viheze, Helode niyo ahalawa Yudeya ak-wikala Kaisaliya.

File ya Helode20 Helode nakehizwa vitendese ni wantu wa

Tilo na Sidoni, ivyo wambasa kwa fyo wakam-wone. Wakonga kumkola umbuya Bilasito, mkuluywa aho hantu, awambize. Niyo waita kwaHelode wakamlombeze wevane, kwaviya isi yawonaikahokela nkande kulaila kwe isi ya zumbeHelode.

21Mwe zuwa disagulwe Helode nakavika suchezakwe zo uzumbe, kekala mwe chigoda chakwecho uzumbe, nakusimwila nawantu. 22 Waguta,“Suyomntu akutamwila, mna ni yumwengamwa

NTENDWA 12:23 138 NTENDWA 13:27milungu.” 23 Aho, mndima ywa kwembinguywa Zumbe amhuta Helode, kwaviya kalemelekumwinkantogozi Chohile, niyo engilwani sangoabanika.

24 Chipindi icho, ulosi wa Chohile ujendelezakuzagala nakukula.

25 Banaba na Sauli wakomeleza indimayawo nakuogola kulaila Yelusalemu wakatendahamwenga na Yohana Mako.

13Banaba na Sauli Wasagulwa na Kusigilwa

1 Kwedibunga dya wazumile uko Antiyokiyana kuna wawoni na wahinyi. Banaba na Si-moni akwitangwa mtitu na Lukiyo mkilene naSauli naManaeni akuzigwehamwenganaHelode.2Umowakamsankanila Zumbe na kufunga, MuyeUkukile awagamba, “Nisentelani Banaba na Sauliwadamanye ndima niwetangile.”

3 Wafunga nakulombeza, nakuwajelekelamikono nakuwasigila waite.

Uko Kipulo4 Banaba na Sauli wakatenda wasigilwa ni

Muye Ukukile waita Seleukiya, watamba mwe-bahali kulaila uko kubula chisiwa cha Sipulasi.5Weze wabule Salami, walonga ulosi wa Chohilemwe nyumba zo kuvikila za Chohile. Nawe-hamwenga na Yohana Mako kuwambiza indima.

6 Wajenda mwechisiwa chose kubula Pafo, ukowabwila msai akwitangwa Bali Yesu, Myahudiakwegamba ni muwoni mdanti. 7 Nani mbuyaywa zumbe ywa chisiwa chikwitangwa SegiyoPaolo,mgosimta akili zilozize, kawetangaBanabana Sauli kwaviya nakaunga etegeleze ulosi waChohile. 8 Mna nawakahigwa ni yudya msaiakwitangwa Elima idyo ni zina dyakwe Chiyu-nani chani wanase kumhitula zumbe ahitukileuzumizi wa chikulisito. 9 Niyo Sauli zina tuhunaketangwa Paolo, nakamema Muye Ukukile,amsinya yudya msai, 10 nakumgamba, “WeyemwanaMwavu, mnkondo ywa chila chintu chedi.Kumema chila ubala wa wihi naho chila nkananawajeza kuhitula ichindedi cha Zumbe kuchitendani lulimi. 11Mkono wa Zumbe naukukantile vinohaluse, nautende tuntu usekuwona ulangazi wazuwa kwa chipindi.”

Aho Elima awona chiza chikatanda mwa mesoyakwe, ajeza kuzungula mntu ywa kumlongozakwa mkono. 12 Zumbe eze awone chiya chilaile,niyo azumila, kwaviya kehelwa vidala amahinyoya Zumbe.

Uko Antiyokiya uko Pisidia13 Paolo na weyawe watamba mwe bahali ku-

laila Pafo nakubula Peliga, mzi wa Pamfiliya,uko Yohana Mako kawasa nakuya Yelusalemu.14 Wajenda kulaila Peliga nakwingila Antiyokiyauko Pisidiya, mwe zuwa dya kuhumula wengilamwe nyumba yo kuvikila nakwikala umo. 15Yezeyasomwemasomo yakulaila mwe Sigilizi ya Musana mawandiko ya wawoni, wakulu we nyumba yokuvikila wasigila mntu akawagambe, “Walukolo,uneva mna ulosi wa kuwajela moyo wantumlonge.” 16 Paolo achimala akonga kulonga,

“Waizulaeli weyangu na sawo Wayahudi wosemwihano mkumvikila Chohile, netegelazani!17 Chohile ywa wantu wa Izulaeli kasagulawatati zetu nakuwatenda si nkulu umo wakekalasaviya wajeni uko Misili. Chohile kawalavyaMisili kwa udahi wakwe mkulu, 18 naho kwamihilimo milongo mine kawajijimiza wakatendakwejangwa. 19 Kabalanga wantu wa si mfungatewe isi ya Kanani nakuwatenda wantu wakwewatahe isi iyo. 20 Yose yano yaguha kubulamihilimo magana mane na milongo mishano.

“Vikaheza vino kawenka walamuzi kubulachipindi cha muwoni Samwilu. 21 Wezewalombeze, Chohile niyo awenka Sauli mwanaKisi akulaila mwe kabila dya Benjamini kutendamlamuzi kwa mihilimo milongo mine. 22 Ezeamuse, Chohile amtenda Daudi Zumbe ywawo.Vino nivyo Chohile amlongele, ‘Sibunkulakugamba Daudi mwana ywa Yese nuyo hunga,mntu akunga adamanye yose hunga adamanye.’23 Kulaila mo lukolo lwa Daudi, Chohile saviyaalongaga kawegaila Yesu mwambula ywa wantuwa Izulaeli. 24 Umo Yesu henati kukonga ndimayakwe, Yohana kawagambila wantu wose waIzulaeli weile masa wawo naho wabatizwe.25Umo Yohana akakomeleza ndima yakwe, kauzawantu, ‘Mwanifanyanya miye ni yuhi? Miye suyoyudya mkugoja. Mna tegelezani, Anitimila, nahosikuwaila kuchohola sigi ze vilatu vyakwe mweviga.’

26 “Waizulaeli weyangu, walukolo wa Bu-lahimu na sawo Wayahudi wose mwihanomkumvikila Chohile, ulosi uno wa uhonyiuchizila suwe! 27 Kwaviya wantu wakwikalaYelusalemu na vilongozi wawo hawammanyagakugamba ni mkombola naho hawakombanyagaulosi wa wawoni ukusomwaga mwe zuwadya kuhumula. Wachei wautenda ulosi wawawoni utende chindedi kwa kumkantila

NTENDWA 13:28 139 NTENDWA 14:9Yesu. 28 Hamwenga neivyo hawalondole mbuliyakumkantila abanike, wamunga Pilato amkome.29Weze waheze kudamanya chila chiya chimwa-mawandiko chikumlonga wamseleza kulaila momsalaba na kumwika mwembila. 30Mna Chohilekamuyusa, 31 kwa mazuwa yalozize kalaila kwawadya nakatamba nawo kulaila Galilaya kubulaYelusalemu. Vino haluse ni waukuzi wakwe kwawantu wa Izulaeli. 32Naswi chihano chiwegailanimbuli zedi za Chohile, mbuli idya Chohilealongaga kwa watati zetu kugamba naidamanye,33 kaidamanya vino haluse, walukolo wawo kwakumtenda Yesu auyuke saviya iwandikwe mwezabuli ya kaidi,‘Wi mwanangu ywa chilume,dyelo sitenda Tati yako.’34 Vino navyo nivyo Chohile alongaga kulawanano kuyuka kwa Yesu kugamba, hawoile mwem-bila.‘Naniwenkeni yakukile nayajimbikwe chindedi,yadya nayalongaga kwa Daudi.’35 Hatuhu hagamba chindedi,‘Homleke mndima ywako awoile mwe mbila.’36 Kwaviya Daudi kamsankanila Chohile mwa-mazuwa yakwe, niyo abanika, kahambwahamwenga nawatati zakwe, mwili wakwe uwoilamwembila. 37 Mna yano hayalaile kwa yudyaChohile amuyuse. 38Wambuya zangu Waizulaeli,chaunga mmanye kugamba, kujinkila Yesu,ulosi wa kulekeilwa masa walongwa kwenyu.39 Chila akunga amzumile nalekeilwe masayakwe, mbuli heijesigwe ni sigilizi ya Musa.40 Msinyise, yalongigwe ni wawoni yasekulailakwenyu kugamba.41 ‘Kaulani, nyuwe mkubela! Mwehelwe na

kubanika!Kwaviya chiya hudamanya dyeloni chintu hamwizumile,hata hegu mntu akawagambilani!’ ”

42 Umo Paolo na Banaba wakafosa kulaila kwenyumba yo kumvikila Chohile, wantu wawag-onekawauye nahomwe zuwa tuhudya kuhumuladikutimila wawagambile mbuli izo. 43 Wantuwezewahalawehomdugano, Paolo naBanabawa-timilwa ni Wayahudi walozize na sawoWayahudiwalozize wahitulwe kutimila sila ya kumlondaChohile ya Chiyahudi. Wasigilwa wasimwilanawo nakuwajela moyo wajendeleze kwikala kwawedi wa Chohile.

44 Zuwa dya kuhumula ditimile chilayumwenga mo mzi kabula kwetegeleza ulosiwa Zumbe. 45 Wayahudi weze wawone fyo dya

wantu niyo wamema maya nakuhigana na yoseyalongigwe ni Paolo na kumhuluta. 46 MnaPaolo na Banaba nawakalonga kwa ukankalumkulu, nanivyedi ulosi wa Chohile ukongeusimwilwe kwenyu. Mna kwaviya muulemelanaho hamkuutenda wa wakusinywa kwa kwikalakwenyu mazuwa yose, nachiwaleke nakuwaitilasawo Wayahudi. 47 Ino niyo sigilizi chinkigwe niZumbe,“Siwatenda ulangazi kwa wantu sawo Wayahudi,chani wigale wambulwe mwe isi yose.”

48 Sawo Wayahudi weze weve imbuli iyo,welelwa na kuutogola ulosi wa Zumbe, wadyanawo wasagulwe kwa wikazi wa mazuwa yosewazumila.

49 Ulosi wa Zumbe niyo wazagala chila hantumo mzi. 50 Mna Wayahudi nawawatibilinkanyavilongozi wa chilume womzi na wavyele sawoUyahudi wakweika kulanga nawakamvikilaChohile. Wakonga kuwasulumiza Paolo na Ban-aba nakuwadula kuse nomzi wawo. 51Wasigilwaniyo wapuguta tifili mweviga vyawo kwa chausachamahigano ayo ditende kanyo kwawo, nakwitaIkoniya. 52 Wanampina wa Antiyokiya welelwavidala naho wamema Muye Ukukile.

14Uko Ikonia

1 Chintu saicho chilaila uko Ikoniya. Paolona Banaba waita kwe nyumba yo kuvikila ku-longa kwa ukankalu vya watenda wantu waloz-ize Wayahudi na sawo Wayahudi wazumile.2 Mna Wayahudi hewezumile wawasongaganyasawo Wayahudi kuwahitula kuhigana na wazu-mile. 3 Wasigilwa wekala uko chipindi chitali,wakasimwila kwa ukankalu mbuli za Zumbe,awaukuile chindedi kugamba ulosi wawo niwachindedi kwa kuwenka udahi wa kudamanyampituko na vilagiso. 4 Wantu womzi nawepag-ula mabungamaidi, wamwenga nawentendele yaWayahudi watuhu nawo kwa wasigilwa.

5 Wantu wamwenga sawo Wayahudi naWayahudi, hamwenga na vilongozi wawo,wawona wawadamanye vihiye wasigilwa nakuwatowa mayuwe. 6 Wasigilwa weze wamanyeimbuli iyo, niyo wasumkila kwemizi ya Lisitila naDebe uko Likoniya na mwe izisi zihajihi. 7 Ukowalonga mbuli zedi za Chohile.

Uko Lisitila na Debe8 Uko Lisitila nakuna mntu chiwete ivyo elek-

agwa, hadahaga kujenda. 9Kekala nakwetegeleza

NTENDWA 14:10 140 NTENDWA 15:11ulosi akulonga Paolo. Paolo amwona kazu-mila naho kahonywa, niyo amsinya, 10 niyoaguta, “Chimala mwenye”. Mntu uyo achi-mala nakukonga kujendajenda. 11 Fyo dyawantu dize diwone chiya adamanye Paolo,wakonga kuguta kwa ulosi milongi ya Kilikoniya,“Milungu itenda saviya wantu na kuchiseila!”12 Wamwinka Banaba zina dya Zeu, na Paolozina dya Heme, kwaviya nanimsimwila mkulu.13 Mlavyantambiko ywa mlungu Zeu, nyumbayakwe ya mlungu nemnkanda mo mzi, kegalanjeku ihambigwe na maluwa kwenchili, kwaviyayeye hamwenga nedifyo nawakonga walavyemajeleko kwa wasigilwa.

14 Banaba na Paolo weze weve chiyanawakaunga wadamanye, watatula izisuchezawo kulagisa kugamba hawevane na viyavyendaga vikatendwa mgati mwe difyo wak-aguta, 15 “Nimbwani mkudamanya vino? Suwenaswi chiwantu sevyo nyuwe mwili! Chihanokulonga mbuli za Chohile, kuwatenda mhitukemsekudamanya mbuli zino heziligane kwaChohile mta ujima, aumbile imbingu, ne isi, ba-hali na vyose vikwikala umo. 16 Aho kale kaungawantu woseni kudamanya mbuli zawo. 17 Hatahegu halekile kwelagisa kwa sila ya kudamanyayedi, awegailani fula kulaila kwembingu nahoawenkani ulozo kwa chipindi chakwe chedi,awenkani nkande na kuwamemeza mbwedo.”18 Hata koulosi uwo, wasigilwa wadundugakuhiga idifyo wasekulavya majeleko kwawo.

19 Wamwe wa Wayahudi walaila Antiyokiya naIkoniya uko Pisidiya na kulaila Ikoniyo, waluvyaidifyo nakumtowa mayuwe Paolo niyo wambu-luza kunkanda komziwakafanyanya kugamba ka-banika. 20 Mna umo wanampina weze wamzun-guluke, achimala nakuya komzi. Zuwa ditimileuyo hamwenga na Banaba waita Debe.

Kuya Antiyokiya uko Siliya.21 Paolo na Banaba walonga mbuli zedi za

Chohile uko Debe na kuwatenda wanampinawalozize. Niyo wauya Lisitila na Ikoniya naAntiyokiya uko Pisidiya. 22 Wawajela nguvuwanampina na kuwajela moyo wekale mouzumizi. Wahinya, “Chaungwa chisulumilekwingila mo Uzumbe wa Chohile”. 23 Mwechila nyumba yo kuvikila wasagula vilongoziwadalahala, nakuwenkiza kwa Zumbe kwamalombezi na kufunga, wawaika mwe wamizi wawadya wazumile.

24 Weze wabinde si yose ya Pisidiya, wabulaPamfiliya. 25 Uko walonga ulosi Peliga nakwitaAtaliya, 26 kulaila uko waogola na meli wauya An-tiyokiya, hantu aho nkongowalombezewadimweni Chohile kwa chausa cha ndima wakudamanyahaluse.

27Wezewengile Antiyokiya, wachisanyawantuwe nyumba yo kuvikila hamwenga nakuwagam-bila yose Chohile adamanye nawo naviya avugulesila kwa sawoWayahudi kuzumila. 28Niyowekalana wanampina chipindi chitali.

15Mdugano uko Yelusalemu

1 Wantu wamwenga kulaila Yudeya wabulaAntiyokiya nakuhinya wazumile, “Hamkudahakuhonywa kubula mjelwe ngasu saviya sigiliziya Musa ikunga.” 2 Paolo na Banaba wahi-gana nawo vidala, niyo vyaungwa Paolo na Ban-aba hamwenga na watuhu uko Antiyokiya waiteYelusalemu wakawawone wasigilwa na wadala-hala mwe mbuli iyo.

3 Niyo wegalwa ni wazumile, umo wakajinkaFoinike na Samaliya, wagambila wantu viya sawoWayahudi wamhitukile Chohile, mbuli ino iwa-tenda wazumile weleleswe vidala. 4 Umo wak-engila Yelusalemu wahokelwa ni wantu wazu-mile, wasigilwa na wadalahale nakuwagambilaadamanye Chohile kujinkila mwawo. 5 Mnawamwe wa wazumile wa bunga dya Mafal-isayo wachimala na kugamba, “sawo Wayahudiwaungwa wajelwe ngasu na kuhinywa watimilesigilizi za Musa.”

6 Wasigilwa na wadalahale waduganahamwenga kufanyanya imbuli iyo. 7Weze wajikentamulizi ntali Petulo achimala na kugamba,“Walukolo weyangu, mvimanya kugamba chikalechijinkile Chohile anisagulaga mwenyu kulongaMbuli yedi ya Chohile kwa sawo Wayahudichani weve niyo wazumila. 8 Chohile amanyizefanyanyi za chila yumwenga kalagisa kuwetikilasawo Wayahudi kwa kuwenka Muye Ukukilesaviya achitendile suwe. 9 Haungile chesimanenawo, kawausiza masa yawo kwaviya wazumila.10 Ivyo haluse, ni mbwani mkunga mumjezeChohile kwa kuwajelekela wanampina mizigomwe migongo haikudahika kwinulwa ni wadala-hala wetu na suwe wenye? 11 Sivyo ivyo!Chizumila naho chihona kwa mbazi za ZumbeYesu, saviya weli wowo.”

NTENDWA 15:12 141 NTENDWA 16:412 Fyo jima nadinyamala umo wakawetegeleza

Banaba na Paolo wakasimwila mpituko na vi-lagiso adamanye Chohile kujinkila mwawo mwasawo Wayahudi. 13 Weze wabinde kulonga,Yakobo awagamba, “Walukolo weyangu netege-lazani! 14 Simoni kalavyanya viya Chohileakongile kulagisa kuwaunga sawo Wayahudi kwakumsagulamntu kulailamwawowatendawakwe.15 Ulosi uno waligana na ulosi wa wawoni namawandiko yakukile yakugamba,16 ‘Mbuli izo zikajika nanuye, Zumbe alonga,nanizenge uhya hema dya Daudi.Nanizenge naho hema dyangu dichakukenakuyatenda mahame yatoge naho.17 Ivyo wantu wose wasigale weze kwangu,na wantu wa sizose ntuhu woseni awo siwetanga

watende wangu.18 Ivyo alonga Zumbe, atendile vino vimanyike

chikale chijinkile.’19 “Ni fanyanyi zangu,” Yakobo ajendeleza,

“kulonga chisekuwavinya sawo Wayahudiwakumhitukila Chohile. 20 Mna, chiwawandik-ila kuwagambila wasekudya nkande yoyoseheilenguke kwaviya ilavigwa kwe matukulu,wagosi wasekugonya wavyele wawenye wavyelenawo wasekugonywa ni wagosi wa wenye, nahowasekudya nyama ihogotolwe, hegu sakameyoyose. 21 Kwaviya Sigilizi za Musa zisomwakwa chipindi chitali mwe nyumba zo kuvikila zaChohile chila mwe Zuwa dya kuhumula na mbulizakwe zilongwa chila mzi.”

Mawandiko kwa sawo Wayahudi wazumile22 Niyo wasigilwa na wadalahala hamwenga

na wantu wazumile, wawona wagule wantu ku-laila mwedifyo na kuwasigila waite Antiyokiyahamwenga na Paolo na Banaba. Wasagulawantu waidi nawaketegelezeswa ni wazumile,Yuda akwitangwa Basaba na Sila, 23 niyo wegalamawandiko yano,

“Suwe, wasigilwa na wadalahala, walukolowenyu wasigila ndamsa kwa walukolo wosewelekwe sawo Wayahudi wakwikala Antiyokiya,Siliya na Silisiya. 24 Chiva kugamba wamwengawalaile mwe idifyo dyetu wawavinya kwaulosi wawo, mna hachiwasigile. 25 Kwaivyochidugana hamwenga nakwivana chisag-ule wantu wakuwasigila kwenyu. Nawaitehamwenga na walukolo wetu Banaba na Paolo,26 welavize ujima wawo kumsankanila Zumbedyetu Yesu Kulisito. 27 Chawasigila kwenyu

Yuda na Sila, wakunga wawagambileni wowowenye milosi iyo kwa milomo yawo idyachikuwawandikilani. 28 Muye Ukukile na suwechizumila chisekuwenkani mzigo mtuhu wowosekujinka vino vikungwa, 29 msekudya nkandeilavigwe kwe matukulu, msekudya sakame,msekudya nyama ihogotolwe, naho wagosimsekugonya wavyele wa wenye wavyele nawomsekugonywa ni wagosi wa wenye. Nam-damanye vitana hegu mnenega ivintu ivyo.Mpeho yedi.”

30 Wenkigwe izisigilizi wahalawa na kwitaAntiyokiya, uko waduganya nedifyo dya wazu-mile nakuwenka idya ibaluwa. 31 Wantu wezewaisome weleleswa ni mbuli ikuwajela moyo.32 Yuda na Sila wendaga wawoni wasimwilanawo chipindi chitali kuwajela moyo na nguvu.33 Weze wekale kwa chipindi chisiku, wawalagana kuwalombezeza utondowazi ikaheza wauyakwa wadya wawasigile. 34Mna Sila kawona ekalehadya.

35 Paolo na Banaba wahumula hadodo uko An-tiyokiya, hamwenga nawatuhuwalozizewahinyanakulonga mbuli ya Zumbe.

Paolo na Banaba wahigana36 Hadodo Paolo amgamba Banaba, “Chuye

chiwatalamkile walukolo wetu mwe chila mzichawagambila mbuli ya Zumbe, naho chikaulewajenda vivihi.” 37Banaba nakaungawaitanye naYohanaMako, 38mna Paolo hafanyanye kugambananivyedi wamguhe kwaviya hekalaga nawokubula udumo we ndima yawo, mna ahitukagana kuwasa uko Pamfiliya. 39Nahalaila mahiganomakulu, Banaba amguha Mako niyo aita nayeSipulasi, 40 Paolo kamsagula Sila nakuhalawa,akalombezezwa ni wazumile ahokele mbazi zaZumbe. 41 Kajinka Siliya na Silisiya, akatogezanyumba za kuvikila.

16Timoseo aita na Paolo na Sila

1 Paolo katamba kubula Debe na Lisitila,uko mwanampina yumwenga endaga akekalauko akwitangwa Timoseo. Mamiyakwe naniMyahudi mkanuni mna tatiyakwe nani Myunani.2 Wazumile woseni uko Lisitila na Ikoniyawaukula vyedi vya Timoseo. 3 Paolo nakongaamguhe waitanye mwe ntambo, niyo amjelangasu kwaviya Wayahudi nawakela hantu aho,nawamanya tatiyakwe ni Myunani. 4 Umowakatamba kujinka mwemizi, wawagambila

NTENDWA 16:5 142 NTENDWA 16:37wazumile sigilizi zisigilwe ni wasigilwa nawadalahala uko Yelusalemu nakuwagambawatoze isigilizi. 5 Ivyo wazumile niyo wajelwamoyo mo uzumizi nakujenyela chila zuwa.

Uwoni wa msi wa Paolo uko Tilowa6 Watamba kujinka si ya Filigiya na Galatiya

kwaviya Muye Ukukile hawaungile walongembuli mwe isi ya Asiya. 7Weze wabule momhakawa Misiya, wajeza kwita kwe si ya Besaniyamna Muye Ukukile wa Yesu hawaungile waite.8 Niyo wajinka Misiya kubula Tilowa. 9 Chiloicho Paolo nana uwoni nomsi nakumwonamntu ywa Makedoniya kachimala akamlombeza,“So Makedoniya uchambize!” 10 Aho Paoloeze awone uwoni uwo, nachemalanya vyedichite Makedoniya, kwaviya nachiwona kugambaChohile kachitanga chikalonge mbuli zedi zaChohile kwa wantu wa kudya.

Uko Filipi, ulafyo wa Lidiya11 Chihalawa Tilowa kwameli kubula Samtilaki

na zuwa ditimile chengile Nekapoli. 12 Kulailauko chitamba kubula Filipi, mzi wa wilaya yankongo ya Makedoniya, naho ni koloni dya Lumi.Chikala mazuwa yalozize kudya. 13 Mwe zuwadya kuhumula chifosa mo umzi kubula han-kanda homto, hantu nachikafanyanyaWayahudiwaduganaga kulombeza. Chikala hasi na kulongana wavyele wadugane hadya. 14 Yumwenga mwewadya wachivile endaga Lidiya kulaila Tiyatila,mtaga suche za langi ya zambalau. Nani mvyeleakumvikila Chohile, Zumbe naye kamgubuilaumanyi wakwe kusinya viya Paolo nakalonga.15 Yeye hamwenga na wantu wa kaya wezewabatizwe, kachigoneka, “Soni mwikale mkayamwangu hegu mviwona kugamba miye ni mka-nuni kwa Zumbe.” Kachitintisa chite.

Mwe Dijeleza uko Filipi16 Zuwa dimwenga umo chikaita hantu hoku-

lombezeza, chihokelwa ni mndima mdodo ywachivyele mta mpepo yamtendaga adahe ku-wona yakwiza. Nakawapatila hela zilozize wag-oli wakwe kwa kuwawonela yakwiza kuwalag-ula wantu. 17 Kamtimila Paolo na suwe ak-aguta, “Wantu wano niwandima wa Chohileakulise! Wakugambila viya mkudaha kuho-nywa!” 18Kadamanya ivyo kwamazuwa yalozize,vimlekile Paolo aihiwe niyo aihutukila impepokuigamba, “Kwa zina dya Yesu Kulisito nakungaumlawe!” Aho mpepo iyo niyo yamlawa.

19 Wagoli wakwe weze wabunkule kugambaisila yawo yo kwingiza hela ita, wawagwila Paolona Sila na kuwegala kwevilongozi mo lumpe.20Wawegala kwawakuluwa Chilumi na kugamba,“Wantu wano ni Wayahudi, naho wachigailankondo mo mzi. 21 Wahinya mazwela yakuhi-gana na sigilizi zetu, chiwakaya wa Lumi, nahohachikudaha kuzihokela na kuzitimila.” 22 Idifyonadyo dyengila mo kuwahuta Paolo na Sila.

Niyo wakulu wawaunga Paolo na Sila waham-bulwe izisuche nakuhutwa. 23Weze wahutishwe,wadulwa kwedijeleza, msinyi ywe idijeleza nayeaungwa avugalise ulwivi. 24 Eze ahokele isig-ilizi iyo, mchimaila uyo awadula kundani halenakuwanyinya iviga vyawo mwe magoda yaza-mile.

25 Chilogati Paolo na Sila nawakalombezanakumchemela Chohile, wavugailwe watuhunawakawategeleza. 26Ahadya kwalaila chisingisachikulu chisingise umsingi we idijeleza. Ahonyivi zose zakomoka, minyololo nayo iwalawawavugailwa woseni. 27 Msinyi wedijeleza enuka,eze akaule nyivi zedijeleza zikomoka, niyoafanyanya kugamba wavugailwa wasumka, niyoaguha bamba dyakwe chani ekome. 28Mna Paolokagutisa, “Usekwekoma! Woseni chihano!”

29 Msinyi asigila taa zigalwe, engila kundani,agwa kuno akazingizamwe viga vya Paolo na Sila.30Niyo awalongoza kuse na kuwauza, “Mazumbe,nidamanye chibwani nihonywe?”

31 Wahitula, “Mzumile Zumbe Yesu, nawenauhonywe, weye hamwenga nekaya yako.”32 Niyo walonga mbuli yedi ya Zumbe na kwawatuhu wemwekaya yakwe. 33 Mwechilo chiyamsinyi kawaguha nakuwasunta nkwenje zawo,yeye hamwenga ne nyumba yakwe yose niyowabatizwa. 34 Niyo awegala Paolo na Silakwekaya yakwe na kuwenka nkande wadye. Uyohamwenga nekaya yakwe yose weleleswa kwaviya wamzumila Chohile.

35 Mtondo wakwe wakulu wa Lumi wasigilawankondo, wakagamba “Walekeni wantu awowaite.”

36 Ivyomsinyi amgamba Paolo, “Wakuluwasig-ila weye na Sila mlekelwe. Mwadaha kuhalawa,naho mjende mpeho.”

37 Mna Paolo awagamba wadya wankondo,“Hachawonekaga wabanasi, mna chihutwa mwameso ya wantu, naho chiwakaya wa Lumi! Niyowachijela mwedijeleza. Vino haluse wachunga

NTENDWA 16:38 143 NTENDWA 17:26chihalawe chinyele. Sivyo ivyo! Wakulu wa Lumiwenye weze hano wachilekele.”

38 Wakulu wa wankondo wegala imbuli iyokwa wakulu wa Lumi, weze weve kugamba Paolona Sila ni wakaya wa Lumi, wogohesa. 39 Ivyowaita wakawafikile madi, niyo wawalongoza ku-laila kuse kwedijeleza na kuwalombezawahalawehomzi. 40 Paolo na Sila wahalawa hedijeleza nakwita kwe kaya ya Lidiya. Uko wadugana nawazumile, wasimwila nawo mbuli za kuwajelamoyo na kuhalawa.

17Uko Sesalonike

1 Paolo na Sila watamba kujinka Amfipoli naApoloniya na kubula Sesalonike, uko nakunanyumba yo kuvikila. 2 Kulawana na viya azwelePaolo kaita kwe nyumba yo kuvikila. Uko mwemazuwa matatu ya kuhumula katamwila nawantu kwa milosi ya mawandiko, 3 kulongamawandiko nakuwagambila kugamba KulisitoMkombola aungwa asulumizwe nakuuyuka.“Yuno Yesu huwagambileni,” Paolo agamba,“nuyo Kulisito Mkombola.” 4 Wamwengawahokela na kutenda hamwenga na Paolo na Sila,nivyo navyo watendile wavyele vilongozi na fyokulu dya Wayahudi wakuvika kwa Chohile.

5 Mna Wayahudi wamwenga wengila finju,wachisanya wantu wehiye mwamagwilo,wadamanya bunga nakukonga nkumbizi momzi. Waguluka kwe kaya ya mntu yumwengaakwitangwaYasonimokuwazungula Paolo na Silawawegale kwedibunga. 6 Mna weze wadundugekuwalondola, wambuluza Yasoni na wazumilewamwenga nakuwegeila wakulu wa mzi kunowakaguta, “Wantu wano wegala nkondo chila-hantu! Haluse wengila homzi wetu, 7naye Yasoninakawaika mwe kaya yakwe. Woseni wahigananaizisigilizi zamkulu ywa Lumi, wakagamba kunazumbe mtuhu, zina dyakwe nuyo Yesu.” 8 Kwaulosi uno wajela nkama idifyo na wakulu womzi.9 Wakulu wawaunga Yasoni na watuhu walihehela zikungwa walekelwe waite.

Uko Beloya10 Chilo chize chingile, wazumile wawegala

Paolo na Sila Beloya. Weze wengile niyo waitakwe nyumba yo kuvikila. 11 Wantu kudyanawakeva kujinka wa Sesalonike. Wetegelezaulosi kwa kuungisa, naho chila zuwanawakasomamawandiko kukaula hegu viya Paolo nakalonga

nichindedi. 12 Wazumile walozize, na wavyelewakulu walozize wa Chiyunani na wagosiwalozize wa Chiyunani wazumila. 13 Mnaumo Wayahudi uko Sesalonike weze wevekugamba Paolo nakalonga mbuli ya Chohileuko Beloya, wengila kudya nakukonga kutisana kutibilinkanya idibunga. 14 Aho wazumilewamwigala Paolo mpwani, mna Sila na Timoseowekala Beloya. 15 Wantu wamwigalaga Paolowabula Aseni niyo wawogola kuya Beloyawakatenda nasigilizi kulaila kwa Paolo kugambaSila na Timoseo wasunguze kumtimila.

Uko Aseni16 Umo Paolo akawagoja Sila na Timoseo uko

Aseni, vimwihiya vidala eze awone umzi umemamatukulu. 17 Ivyo niyo alafya na Wayahudi mwezinyumba zo kuvikila na sawo Wayahudi waku-vika kwa Chohile, namwo lumpe chila zuwa mwawantu woseni wakujinka mjihi. 18 Wamwengamwa Waepikulo na Wasitoiko wahinyi wahigananaye. Wamwenga wauza, “Yuno mhezi aungaachigeze?”

Watuhu wahitula, “Awoneka akalonga mbuliza milungu mijeni.” Walonga ivyo kwaviya Paolonakalonga mbuli za Yesu na uyuso. 19 Ivyoniyo wamguha Paolo, wamwigala kwechitalacho umzi chikwitangwa Aleopago, akagamba,“Chaunga chimanye mahinyo yano mahya uku-longa. 20 Vimwenga chikukwiva ukulonga nivi-jeni kwetu, chaunga chimanye yagaze.” 21 Kwawekazi woseni wa Aseni nawajeni nawakekalahadya waguha chipindi chawo choseni waka-longa nakwetegeleza chintu chihya.

22 Paolo achimala mwe chitala chomzi naku-longa, “Nawawona kwa chila sila nyuwe wantuwa uko Aseni mwatoza dini. 23 Kwaviya umohajinka mo mzi wenyu siwona nchanja yo mku-vikila, siwona vikilo diwandikwe, ‘Kwa mlunguhekumanyika’. Mwamvikila, mna hamummany-ize, uyo nuyo huwagambilani. 24 Chohile,aumbile isi navyoseni vimndani mwakwe, nuyoZumbe ywa kwembingu neisi naye hakwikalamwe nyumba za mlungu zidamanywe ni mikonoya wantu. 25 Naho hakunga chochose chiku-daha kumwinka kwa kumdamanyiza, kwaviyauyo mwenye nuyo akulavya wikazi na nkandena chila chintu kwa chila yumwenga. 26 Kulailakwa mntu yumwenga kaumba wantu wa si zosemwe isi nakuwatendawekalemwe isi yoseni. Uyomwenye kawaikiya chipindi na hantu wakunga

NTENDWA 17:27 144 NTENDWA 18:23wekale. 27 Kadamanya ivyo chani wamtiile,vikadahika wamlonde kwa kupampasa. MnaChohile he hale na hata yumwenga mwetu,28 saviya yumwenga alongaga,‘Mndani mwakwe chekala nakujenda nakuhu-

mula.’Ni saviya mashaili yenyu yamwenga yakugamba,‘Suwe naswi chiwanawe.’29 Kwaviya chiwana wa Chohile, chisekufanyanyakugamba kekala saviya umbo dya zahabu hegudya hela hegu dya yuwe, vidamanywe kwaumanyi wa mntu. 30 Chohile umo chikale naka-tenda saviya hakuwona uhezi naukadamanywakwaviya wantu na hawammanyize, mna vinohaluse awaunga chila yumwenga chila hantuweile masa yawo. 31 Kaika zuwa dyakukan-tila isi njima kwa wedi kujinkila mntu asagule.Kailavyanya imbuli ino kwa chila yumwenga kwakumuuyusa umntu uyo!”

32 Umo wakamwiva Paolo akalonga mbuli zakuuyuka, wamwenga wamseka kwa kumbela,mna watuhu wagamba, “Chakunga usimwileimbuli ino naho.” 33 Paolo naye ahalawahomdugano. 34 Wantu wamwenga wamwitik-ila nakuzumila, mgati mwawo nani Diyonisiyo,mntu ywa chitala, naho nakuna mvyele akwi-tangwa Damali, na wantu watuhu.

18Uko Kolinto

1 Eze ajike aho, Paolo ahalawa Aseni kwitaKolinto. 2Uko kadugana naMyahudi akwitangwaAkila, elekwe Ponto, alaile Italiya mazuwamajeche yajinkile hamwenga na mkaziwePilisiliya, kwaviya Kilaudiyo kawaungaWayahudiwakulawe Lumi. Paolo kaita akawakaule,3 nakuhumula kudamanya ndima nawo, kwaviyanakekala kwa kudamanya mahema, saviyanawakadamanya. 4 Alafyaga nawo mwe nyumbazo kuvikila chila mwe mazuwa dya kuhumula,kujeza kuwakwesa Wayahudi na Wayunani.

5 Sila na Timoseo weze wengile kulaila Make-doniya, Paolo kaguha chipindi chakwe chosenikulonga imbuli idya, kuwagambila Wayahudikugamba Yesu nuyo Kulisito Mkombola. 6 Wezewamhige na kumhuluta, kakupuguta iditifilimwesuche yakwe saviya kanyonakuwagamba, “Unevamkaga, ni lwenyu wenye! Miye simuli. Kukon-gela vino haluse naita kwa sawo Wayahudi.”

7 Ivyo niyo ahalawa kwita kwikala mwe kaya yaHemkaya ywa Uyahudi akwitangwa Tito Yusito,nakamvikila Chohile, kaya yakwe na ihakanana nyumba yo kuvikila. 8 Kilisipo, chilongoziywa nyumba yo kuvikila, kamzumila Zumbe,hamwenga nekaya yakwe yoseni, wantu walozizewatuhu wa Kolinto weva imbuli iyo, wazumilaniyo wabatizwa.

9 Chilo chimwenga Paolo kezilwa ni uwoniwa Zumbe kumgamba, “Usekogoha, mna longa,naho usekuleka, 10kwaviya nihamwenga naweye.Hahali akudaha kukulumiza, kwaviya walozizewe mwomzi uno ni wantu wangu.” 11 IvyoPaolo ekala uko kwa mhilimo umwenga na nusuakahinya wantu mbuli za Chohile.

12 Umo Galiyo eze atendwe mkulu ywa Chi-lumi ywa Akaya, Wayahudi wa kudya waduganahamwenga, wamgwila Paolo nakumwigala kwechitala. 13 Wagamba “Mntu yuno ajeza kuwak-wesa wantu wamvikile Chohile mwe sila ikuhi-gana na sigilizi!”

14 Paolo nakaunga alonge umo Galiyo aka-longa kwa Wayahudi, “Uneva ino nani mbuliihiye hegu ubanasi udamanywe, navitende vyedikwa miye kuwaguhila nyuwe Wayahudi. 15 Mnakwaviya ni mahigano ya ulosi na mazina nasigilizi zenyu wenye, nyuwe wenye mwaungwamsinyise. Sanitende mkanta wa vintu saivyo!”16 Niyo awausa mwechitala. 17 Woseni niyowamgwila Sosiseni, chilongozi ywa nyumba yokuvikila, niyo wamtowa mwechitala. Mna Galiyohawone ni mbuli.

Kuogola kuya Antiyokiya18 Paolo kekala hamwenga nawazumile uko

Kolinto kwa mazuwa alozize, niyo awasa nakwitakwa meli Pilisiliya na Akila kwita Siliya. Umohewenati kulawa Kenikileya kamoga umtwiwakwe kwaviya nakaika nazili.* 19 WengilaEfeso, uko Paolo kakulawa Pilisila na Akila.Kaita kwe nyumba yo kuvikila kulafya naWayahudi. 20Wantuwamlombeza ekalekale, mnahavyungile. 21Mna kawagambila umo akahalawa,“Uneva Chohile akaunga nanuye kwenyu.” Ivyoniyo ahalawa Efeso.

22 Eze engile Kaisaliya, aita Yelusalemu naku-lamsa wantu wa nyumba yo kuvikila, niyo aitaAntiyokiya. 23 Eze ekalekale uko, ahalawa naku-jinka mzi wa Galatiya na Filigiya, akawajela moyowanampina wose.

* 18:18 kaika chilagiso, Kumoga umtwi kwa Chiyahudi ni chilagiso kugamba kuna cheliso chikigwe.

NTENDWA 18:24 145 NTENDWA 19:26Apolo uko Efeso na Kolinto

24 Mwechipindi icho Myahudi akwitangwaApolo, elekagwa Isikandaliya, abulaga Efeso.Nani mntu asomile naho amanyize mawandiko.25 Nakahinywa sila ya Zumbe, kwa kungisakwakwe kahinya kulonga vyedi ichindedi chaYesu. Mna nakamanya mbuli za ubatizo waYohana uwodu. 26 Kakonga kulonga kwaukankalu mwe nyumba zo kuvikila. Pilisiliyana Akila weze wamwive, waita naye kukayanakumhinya vyedi sila ya Chohile. 27 Apolo niyoawona aite Akaya, ivyo wanampina wa Efesowamwambiza kwa kuwagambila wanampina ukoAkaya, kuwaungawamhokele. Eze engile katendamwambizi mkulu kwa wadya wazumile kwa wediwa Chohile. 28 Kwaviya kwa mahigano makulukawahuma Wayahudi mwe lafyo holumpe lwawantu kwa kuwalavyanyiza mwa mawandikokugamba Yesu nuyo Kulisito Mkombola.

19Paolo uko Efeso

1UmoApoloneKolinto, Paolo katambakujinkamndani mwe si kwingila Efeso. Uko kabwilawanampina wamwenga 2 wawauza, “NamhokelaMuye Ukukile umo mwazumilaga?”

Wahitula, “Hachinati hata kwiva kuna MuyeUkukile.”

3 Paolo auza, “Nivyedi, mhokela ubatizo wivivihi?”

Wahitula, “Ubatizo wa Yohana.”4 Paolo agamba, “Ubatizo wa Yohana nawiyaho

kwa wadya weile masa yawo, naho kawagambilawantu wa Izulaeli kumzumila yudya akunga am-timile, nuko kugamba, Yesu.”

5 Weze weve ivyo, wabatizwa kwa zina dyaZumbe Yesu. 6Paolo kawajelekela mikono yakwe,MuyeUkukile awenjila, wasimwila kwamilosimi-jeni na kulongelambuli ya Chohile. 7Nawakabulawagosi mlongo na waidi.

8 Paolo enjila mwe nyumba zo kuvikila namwemyezi mitatu kalonga na wantu kwa ukankalu,akalafya hamwenga nawo kuno akajeza kuwalag-isa ichindedi mo Uzumbe wa Chohile. 9 Mnawamwengawawowawona ni uhezi naho hawazu-mile, na mwe idifyo dyoseni walonga vihiye mwesila ya Zumbe. Ivyo Paolo awasa nakuwaguhawadya wanampina, naho chila zuwa nakalafyanawo mwe chumba chikulu cha mntu akwi-tangwa Tilanosi. 10 Vino vijendeleza kwa mi-hilimo midi, vitendile wantu woseni nawakekala

mo umzi wa Asiya, woseni Wayahudi na sawoWayahudi, waiva mbuli ya Zumbe.

Wana Sikewa11 Chohile nakadamanya mpituko hezizweleke

kujinkila mwa Paolo. 12Hata vitambala vya mwemikono na suche nakavika nazikenkigwa wany-onje, manyonje yawalawa, mpepo nchafu nazoziwalawa. 13Wayahudi wamwenga nawakatambanakugulusa mpepo nawo wajeza kwa zina dyaZumbe Yesu kudamanya vino. Walonga mwempepo nchafu, “Nakunga kwa zina dya Yesu,dilongwe ni Paolo.” 14Wanamfungatewa Sikewa,Mlavyantambiko mkulu ywa Chiyahudi wendagamgati mwa awo wendile wakadamanya ivyo.

15Mnampepo nchafu yawagamba, “SimmanyaYesu, naho simmanya Paolo, mna nyuwe, mwi-wahi?”

16 Uyo mntu mta mpepo nchafu kawapilik-ila niyo awahuma nguvu. Wasumka kulailakweikaya yakwe, walumile na suche zawo zitat-ulwe, wemwazi. 17Wayahudi na Wagiliki wosenina sawoWayahudi nawakekala Efeso weva imbuliiyo, wengilwa ni woga, zina dya Zumbe Yesuniyo dyatunyiswa. 18 Wazumile walozize weza,wakazumila mo lumpe lwa wantu walekeilwemasa wadamanyaga. 19 Waozize na wakalogawegala vitabu vyawo vikokwe moto mwa meso.Samani yakwe ibula matundu yakulihwa mntuzuwa dimwenga, magana mlongo milongo mis-hano. 20Mweisila ino ulosi wa Chohile uzagala nakutenda na nguvu.

Ngavungavu uko Efeso21 Yano yeze yaheze kulaila, Paolo awona

aite Yelusalemu kugwila Makedoniya na Akaya.Agamba, “Hajika kwita uko, nitalamkile Luminako.” 22 Kasigila wambizi wakwe waidi, Timo-seo na Elasito waite Makedoniya, yeye kahumulamazuwa majeche mo mkowa wa Asiya.

23 Nani mwe ichipindi chino nakulailankunto nkulu uko Efeso kwa chausa cha sila yaZumbe. 24 Msana heza yumwenga akwitangwaDemetiliyo kadamanya miliganyo ya wazumbawa heza wa kuvikila mlungu Atemi, ndimayakwe iyo naikawenka wandima wakwe vilozize.25 Ivyo awetanga woseni hamwenga na watuhunawakadamanya ndima saiyo nakuwagamba,“Wagosi, Mvimanya kugamba ugoli wetu walailamwendima ino. 26 Haluse, mwaviwona nakwivanyuwe wenye vino yuno Paolo akudamanya.Agamba milungu ikudamanywa kwa mikono

NTENDWA 19:27 146 NTENDWA 20:16ya wantu siyo milungu, naho kadaha kukwesawalozize, woseni wa hano Efeso namjihi momkowa mjima wa Asiya. 27 Kuna nkondo ino,kugamba, ndima yetu ino naibelwe. Sivyo ivyodu, naho kuna nkondo kugamba nyumba yamlungu Atemi naitende siyo chintu naho ukuluwakwe naubalangwe. Ulungu kuvikilwa ni chilayumwenga mwe Asiya na isi njima!”

28 Idifyo dize dive ulosi uwo, wehiwanakukonga kuguta, “Atemi ywa Efeso ni mkulu!”29 Mzi mjima umema ngavungavu. Bungadimgwila Gayo na Alisitaliko, Wamakedoniyawaidi nawakatamba na Paolo, niyo wakugulukanawo he nyumba ya misezigo. 30 Paolo nakaungaengile mwe difyo, mna wanampina wamlemeza.31 Wakulu wamwenga wa Asiya, wambuyaze,nawo nawasigila wakamlombezesa asekwe-lagisa kwe nyumba yemisezigo. 32 Chipindiicho fyo jima nadimwe ngavungavu, wantuwamwenga nawakagutila chintu chimwenga,watuhu nawakagutila chituhu, kwaviya walozizenahawavimanyize chiwaduganye. 33 Wantuwatuhu waviwona kugamba Isikanda naanachakusimwila, kwaviya Wayahudi wamwikamoso. Niyo Alekizanda ahungila wantu mikonowanyamale, niyo ajeza kwehonya. 34 Mnaweze wabunkule kugamba ni Myahudi, woseniwagutila hamwenga mwe chimwe kwa masamaidi, “Atemi ywa Efeso ni mkulu!”

35 Kubindilikila, kalani wo umzi anyamazaidifyo. Agamba, “Waefeso weyangu, chilayumwenga kavimanya kugamba mzi wa Efeso nimwika nyumba ya mlungu Atemi na ya yuwedikuvikilwadigwele kulaila kwembingu. 36Hahaliakudaha kulemela yano. Kwaivyo, mnyamaledyii naho msekudamanya chochose kwa nguvu.37Muwaleta wano wantu hano hewebaile chintukulaila mwe nyumba ya mlungu hegu kumhulutamlungu ywetu. 38Uneva Demetiliyo na wandimawakwe wana dyodyose mwa mntu yoyose, chinaudahi na mazuwa ya chitala, masa yadaha ku-lahwa uko. 39Mna hegumna chochose chikujinkaviya mkunga, chilamulwe mwe midugano dyawekazi. 40 Kwaviya chino chize chilaile dyelo,kuna nkondo nakulaile ngavungavu. Havikanikekwetu kwe ingavungavu iyo, naho hachidahekwegombela vyedi.” 41 Eze alonge ivyo, avugalaumdugano.

20Kubula Makedoniya na Ugiliki

1 Ingavungavu idya ya Efeso ize inyamale,Paolo kawetanga hamwenga wanampina nakuwafunda kwa kuwenka moyo. Niyo aha-lawa aita Makedoniya. 2 Ajinka imizi idyanakuwenka moyo wantu kwa losi ulozize. Niyoabula Ugiliki, 3 kekala uko kwa myezi mitatu.Nakemalanya vyedi kwita Siliya eze abunkulenakuna Wayahudi wakumtegela, awona auyekugwila Makedoniya. 4 Sopatilo mwana Pilokulaila Beloya, kaita naye, ivyo naho Alisitalikona Sekundo, kulaila Sesalonike, Gayo kulailaDebe, Tikiko na Tilofimo, kulaila mkowa wa Asiyana Timoseo. 5 Walongolaga nakuchigoja Tilowa.6 Chitamba mwe meli kulaila Filipi ize ihezeingasu ye migate heijeligwe hamila, mazuwamashano yatimile chihangana nawo uko Tilowa,uko chikala mazuwa mfungate.

Udumo wa Paolo wa kutalamkila Tilowa7 Mwe zuwa dya nkongo dya mazuwa mfun-

gate chisingi chidugana kudya ndala. Paoloasimwila na wantu, kwaviya nakaunga ahalawezuwa dikutimila, kajendeleza kusimwila kubulachilo gati. 8 Taa zilozize nazikalangaza kulangamwe chumba kwe golofa chadugane. 9Mbwangayumwenga akwitangwa Eutiko nakekala hedidil-isha, Paolo nakajendeleza kusimwila, Eutikonakasinka vidala, vimlekile akatowa mgono niyoalagala kulaila kwegolofa ya katatu kubula hasi.Weze wamwinule kabanika kale. 10 Mna Paolokasela niyo edula mlanga mwakwe akamkum-batila. Agamba, “Msekogoha, achei mjima!”11 Niyo auya kulanga, abesula mgate, nakudya.Eze asimwile nawo kwa chipindi chitali, kubulachisingi, Paolo niyo ahalawa. 12 Wamwigalayudya mbwanga kukaya emjima kuno welelwa.

Kulaila Tilowa kwita Mitilene13 Suwe nachilongola na meli kwita Aso, uko

nachimguha Paolo. Kachigamba kudamanyaivyo, kwaviya nakaita uko kwa kujinkila si in-yaile. 14 Umo achibwile Aso, chimkweza mwemeli kwita Mitilene. 15 Chilawa kudya kwingilaChiyo zuwa ditimile. Zuwa dimwenga ditimilechingila Samo, zuwa ditimile chingila Mileto.16 Paolo kawona aite kujinka Efeso, chani asek-waza chipindi chochose mo mkowa wa Asiya.Nakaunga asunguze kwingila Yelusalemu mwezuwa dya Pentekoste uneva vikadahika.

Ulosi wa Paolo kulaga wa vilongozi wadalahale waEfeso.

NTENDWA 20:17 147 NTENDWA 21:1317 Paolo kasigila ulosi kulaila Mileto kwita

Efeso, akawaunga vilongozi wadalahale wanyumba yo kuvikila wamhokele. 18Wezewengile,awagamba, Mvimanya viya nidamanye chipindichoseni nihamwenga nanywi, kukongela zuwadya nkongo ningile mwe mkowa wa Asiya.19 Nadamanyaga saviya mndima ywa Zumbekwa untu woseni na mesozi yalozize chipindichidala chezaga kwa chausa cha ubala waWayahudi wamwenga. 20 Mvimanya kugambasilekile kuwalonga chochose chakuwambizamna siwahinya mo lumpe na mwe izikayazenyu. 21 Silonga kwa woseni Wayahudi na sawoWayahudi kugamba wamhitukile Chohile kwakweila masa yawo wamzumila Zumbe ywetuYesu. 22Vino haluse, kwa kumwivaMuye Ukukilenaita Yelusalemu, simanyize chikunga chinilailekudya. 23 Sivimanya du kugamba mwe chila mziMuye Ukukile kanilonga kugamba chifungo nankunto vyanigoja. 24 Mna sikufanyanya ujimawangu ni chintu cha kusinya kwangu, saviyakubindiliza ndima nihokele kulaila kwa ZumbeYesu, ndima ya kulonga mbuli yedi ya wedi waChohile.

25 “Sijinkila mwa nyuwe woseni, halongaUzumbe wa Chohile. Haluse sivimanya kugambahahali mwenyu naniwone naho. 26 Kwaivyonawaukwilani vino dyelo, yumwenga mwenyuanaga, miye simuli. 27Kwaviya silekile kuwagam-bilani viya vyoseni akunga Chohile. 28 Ivyomwesinyise mwedifyo dyoseni Muye Ukukileawaikiye nyuwe mtende wasinya wakwe. Ten-dani wadimi wa wantu wa nyumba yo kuvikilaChohile, adamanye mwenye kwa sakame yaMwanawe. 29 Sivimanya kugamba hajika kuha-lawa, mauzi nayeze kwenyu, nayo hayasigazemntu mwedifyo. 30 Chipindi cheza wantuwamwenga mwe difyo dyenyu nawadante nakuwagulusa wanampinawawatimile. 31Msinyise,naho mkumbuke kugamba kwa mesozi yalozize,chilo na msi, sihinya chila yumwenga wenyu kwamihilimo mitatu.

32 “Haluse nawaikamwe ludimo lwa Chohile nawa ulosi wakwe wa mbazi, ukudaha kuwazengamwe uzumizi nakuwenkani ujimbiko Chohileakuwenka wantu wakwe woseni. 33 Saungagahela zenyu hegu zahabu hegu suche. 34 Nyuwemvimanya kugamba nadamanyaga ndima kwamikono yangu kuhokela chochose miye nambuya zangu chaungaga. 35 Siwalagisani mwevintu vyoseni kugamba kwa kudamanyisa ndima

savino chiwambize hewekwedaha, kukumbukaulosi alongaga Yesu mwenye akagamba, ‘Kunamwile utendese mwe kulavya kujinka kuhokela.’”

36 Paolo eze akomeleze, afika madi nawo naku-lombeza. 37 Woseni nawakaila wakamkumbatilawamlage. 38 Wengila chinyulu vidala kwaviyaalongaga kugambahawamwonenaho. Niyowaitanaye kwe meli.

21Paolo aita Yelusalemu

1 Chiwalaga wekale mpeho niyo chahalawa.Chize chajike kutamba mwa mazi chibula Kosi,zuwa ditimile chingila Lodo, kulaila hadyachijendeleza kubula Patala. 2 Uko chibwilameli ikwita Foinike, chingila nakutamba nayo.3Chingila hantu hakudaha kuiwona Sipulasi, niyonaho chatamba kwamwenye mzi mwa Siliya.Chibula Tilo, imeli naikaseleza mizigo yakwe.4 Kudya chibwila wanampina wamwenga nakwikala nawo kwa mazuwa mfungate. Kwa udahiwa Muye wamgamba Paolo asekwita Yelusalemu.5 Mna chipindi chetu cho kwikala nawo chizechibule, chihalawa kujendeleza ne ntambo yetu.Woseni hamwenga na wavyele wawo na wanawawo, chitanya kuse komzimnkandamwebahali,uko woseni chifika madi kumlombeza Chohile.6 Niyo chalagana woseni, chengila mwemeliwowo nawo wauya kukaya.

7 Chijendeleza ne ntambo yetu, kulaila Tilokubula Tolemayi, uko chiwalamsa wazumile niyochekala nawo hamwenga kwa zuwa dimwenga.8 Zuwa ditimile chihalawa kwingila Kaisaliya.Kudya chikala mwe kaya ya mlonga wa ulosiwa Chohile akwitangwa Filipo, yumwenga mwawantu mfungate wasagulagwa wambizi ukoYelusalemu. 9 Mntu uyo nana wana wane wachivyele hewenati kusolwa wakulonga ulosi waChohile. 10 Nachikudya kwa mazuwa yalozizeumo muwoni akwitangwa Agabo engilagaakalaila Yudeya. 11 Kachibasa, aguha msipiwa Paolo, enyinya mweviga vyakwe nemikono,akagamba, “Vino nivyo Muye Ukukile akulonga,Mta umsipi uno nanyinywe savino ni Wayahudiwa Yelusalemu, naho nawamlekele kwa SawoWayahudi.”

12 Chize chive vino, suwe hamwenga nawatuhuchimlombezesa Paolo asekwita Yelusalemu.13 Mna kahitula, “Mwadamanya mbwani, kwilasavino nakunusa tama? Sikala vyedi siyo

NTENDWA 21:14 148 NTENDWA 21:40kwa kunyinywa du uko Yelusalemu mna hatakubanika kwa chausa cha Zumbe Yesu.”

14 Chidunduga kumgamba usekwita, ivyochamleka nakugamba, “Viya akunga Zumbenavidamanyike.”

15 Chize chiheze kuhumula hadodo,chamalanya vyedi vintu vyetu kwa kwitaYelusalemu. 16Wamwengawawanampina kulailaKaisaliya nawo chijesanya niyo wachigala hekayaya mntu chikunga chikale naye. Mnasoni, nan-imntu akulaila Sipulasi, azumile mwe mazuwa yankongo.

Paolo amtalamkila Yakobo17 Chize chingile Yelusalemu, wazumile wachi-

hokela welelwa. 18 Zuwa ditimile chijesanya naPaolo kwa kumkaula Yakobo, vilongozi wadala-hale woseni wa nyumba yo kuvikila naweyaho.19 Paolo kawalamsa nakuwenka ulosi uchintilewa chilachintu Chohile adamanye mwa sawoWayahudi kwa ndima yakwe. 20 Weze wamwive,woseni wamtogola Chohile. Niyo wagamba,“Mlukolo ywetu Paolo, waviwona viya mag-ana milongo ya Wayahudi wazumile, na viyawakutongela izisigilizi. 21Wagambilwa kugambanaukahinya Wayahudi woseni nawekekala kwesi za sawo Wayahudi kuleka sigilizi za Musa,kuwagamba wasekujela ngasu wana wawo hegukutimila viya vikungwa ni Wayahudi. 22 Wevachindedi kugamba kwingila. Togola, chidamanyembwani naho? 23 Vino nivyo chikunga chi-damanye. Hana wantu wane hano waikiye nazili.24 Jesanya nawo utende nawo hamwenga mwengasu yo kulenguswa nakuwalihila, wamogwe filizawo. Mwe isila ino chila yumwenga namanyekugamba hahana chindedi mwe ayo wagambilwemwako, mna weye mwenye wekala kutimila sig-ilizi za Musa. 25 Mna kwa sawo Wayahudi wazu-mile, chiwegaila mawandiko kuwagambila chivi-wona wasekudya nkande yoyose ilavigwe ma-jeleko kwe matukulu, hegu sakame yoyose, hegunyama yoyose ihogotolwe, nahowasekudamanyauchilanga.”

26 Zuwa ditimile Paolo kaguha wadya wantuniyo elengusa hamwenga nawo. Niyo aita kweNyumba nkulu ya Chohile kuwagambila yaungwamazuwa mengahi kubula ukomelezo wa ulen-guswa, umo majeleko nayalavigwe kwa chilayumwenga.

Paolo agwilwa mwe Nyumba nkulu ya Chohile

27Mna iviyamazuwamfungate yakonga kusila,Wayahudi wamwenga kulaila mkowa wa Asiyawamwona Paolo mwe Nyumba nkulu ya Chohile.Wadijela maya idifyo jima niyo wamgwila Paolo.28 Wagutila, “Wantu wa Izulaeli! Chambizeni!Yuno nuyo mntu akwita chila hantu akahinyachila yumwenga kuhigana na wantu wa Izulaeli,sigilizi za Musa na Nyumba nkulu ya Chohile.Vino haluse kaleta sawo Wayahudi mwe Nyumbaya Chohile na kuhajela uzavu hantu hanohakukile!” 29 Walonga vino kwaviya wamwonaTilofimo kulaila Efeso na Paolo mwomzi, nawowafanyanya kugamba Paolo kamwingiza mweNyumba nkulu ya Chohile.

30 Mzi mjima wingilwa ningavungavu, wantunawo waguluka hamwenga, wamgwila Paoloniyo wambuluziza kuse kwe Nyumba nkulu yaChohile. Aho nyivi ze Nyumba ya Chohile zavu-galwa. 31 Idibunga nadikajeza kumkoma Paolo,umo ulosi ukambwila mkulu ywa wankondo waChilumi kugamba wantu woseni wa Yelusalemuwana ngavungavu. 32 Aho mkulu ywa wankondoaguhawakuluwamwenganawankondo kugulukakwedifyo. Wantu weze wamwone nawadyawankondo, waleka kumtowa Paolo. 33 Mkuluywa wankondo ambasa Paolo, amgwila, nakungaanyinywe na minyolo midi. Niyo auza,“Mntu yuno ni yuhi, naho katenda mbwani?”34Wamwengawamwedifyowagutila chimwenga,watuhu nawo chituhu. Nakuna mtibilinkanyoumtendile mkulu ywa wankondo asekumanyaichindedi chilaile, ivyo niyo awaunga wantuwakwe wamwigale Paolo kundani kwe dijeleza.35 Waita naye kubula hezintantilo, wankondoniyo wamwinula kulawana ne zingavungavuza wantu. 36 Woseni nawakamtimila kunowakagutila, “Mkome!”

Paolo egombela37 Iviya wankondo wakonga kumwigala

Paolo mndani mwe dijeza, asimwila na mkuluywa wankondo, “Nadaha kusimwila dyodyosekwenyu?”

Mkulu ywa wankondo auza, “WasimwilaChiyunani?” 38 “Weye hwi Mmisili yudyaalongozaga wantu milongo mlongo minenakuwasongaganya vino mazuzi mo luwala?”

39 Paolo ahitula, “Miye ni Myahudi, selekwaTaso uko Silisiya, mkaya ywa mzi umanyike.Nalombeza nilekani nilonge na wantu.”

40 Mkulu ywa wankondo amzumila, niyo Paoloachimalamwezintantilo akahungamkonowakwe

NTENDWA 22:1 149 NTENDWA 22:30wantu wanyamale. Weze wanyamale, Paoloalonga nawo kwa Chiebulaniya,

221 “Wayahudi weyangu, netegelezani

hegombela kwenyu!” 2Weze wamwive asimwilaChiebulaniya kwawo, wanyamalisa, Paolo nayeajendeleza,

3 Miye ni Myahudi, nelekwe Taso uko Silisiya,mna sikwila hano Yelusalemu saviya mwanamp-ina ywa Gamalieli. Nahokelaga mahinyo makaliya sigilizi za wadalahala wetu naho naselavyakwa Chohile saviya nyuwe woseni mwili dyelo.4 Siwajela maya hata kuwakoma wantu nawaka-timila isila ino. Sigwila wagosi kwa wavyelenakuwajela mwedijeleza. 5 MlavyantambikoMkulu hamwenga ne chitala chose cha wachi-maila wantu wadaha kuukula kugamba nalongachindedi. Nahokelaga baluwa kulaila kwawoiwandikwe kwa chausa cha walukolo Wayahudiwa uko Damesiki, ivyo sita kudya hawagwilewakumzumila wendaga wekudya na kuwegalakubula Yelusalemu wakakantilwe.

Paolo asimwila uhituko wakweNtendwa 9:1-19; 26:12-18

6 “Umo hatamba kubula hajihi na Damesiki,mwe saa mtandatu za msi, aho ulangazi mkalikulaila kwembingu wanimulika kunizunguluka.7 Sigwa hasi niyo neva izwi dikunigamba,‘Sauli, Sauli! Nimbwani ukunijela maya?’8 Nauza, ‘Weye wiyuhi Zumbe?’ Anigamba,‘Ni miye Yesu ywa Nazaleti, ukunijela maya.’9 Wantu nachihamwenga wawona ulangazi,mna hawevile idizwi dya uyo na halonga naye.10 Nauza, ‘Nitende mbwani, Zumbe?’ Zumbenaye anigamba, ‘Chimala wite Damesiki, ukonaukagambilwe chilachintu Chohile aungileudamanye.’ 11 Nasihituka tuntu kwachausacho ukuka mkulu, ivyo niyo weyangu wanitozamkono kunilongoza kwita Damesiki.

12 “Mo mzi udya nakuna mntu akwitangwaAnaniya, mntu akumtimila Chohile kwasilaya Chiyahudi nakatongela sigilizi zetu nahonakevika vidala ni Wayahudi woseni wakwikalakudya. 13Keza kwangu, anichimaila na kugamba,‘Mlukolo ywangu Sauli, wana naho!’ Ahadyasiwona naho niyo namsinya. 14 Agamba,‘Chohile ywa wadalahala wetu kakusagula weyekumanya viya akunga, kusinya mndima mtawedi, nakumwiva akasimwila kwa izwi dyakwe.15 Kwaivyo nautende mukuzi ywakwe kugambila

chila yumwenga chiya uwone nakwiva. 16 Elohaluse, wagoja mbwani? Chimala ubatizwe chanimasa yako yauswe ukalombeza kwa zina dyaZumbe.’

Mwitango wa Paolo kulonga kwa sawo Wayahudi17 “Nasuya Yelusalemu, umo halombeza mwe

Nyumba nkulu ya Chohile, nasilota sozi ya msi,18 umo simwona Zumbe, akanigambila, ‘Sunguzauhalawe Yelusalemu, kwaviya wantu wa hanohawauzumile ukuzi wako.’ 19 Sihitula, ‘Zumbe,wavimanya vyedi vidala kugamba nasita kwenyumba zo kuvikila kugwila nakuwatowa wadyanawakakuzumila. 20 Naho umo mukuzi wakoSitefano akakomwa, miye mwenye naniyaho, ku-wona file yakwe nakusinya suche za wakomiwakwe.’ 21 Zumbe anigamba, ‘Hita, na husigilehale vidala kwa sawo Wayahudi.’ ”

22 Wantu wamwetegeleza Paolo kubula aka-longa vino, mna niyo wakonga kuguta kwa izwidya kulanga, “Mlavyeni! Mkomeni! Hakungwaekale!” 23 Nawakaguta, wakadula suche zawo,nakudula tifili kulanga. 24Mkulu ywa wankondowa Chilumi awaunga wantu wakwe wamwigalePaolo kundani kwe dijeleza, nakuwagambilawamtowe milugwa chani abunkule ni mbwaniWayahudi nawakamgutila saviya. 25 Mna wezewamnyinye chani atoigwe milugwa, Paoloamgamba mkulu achimale hadya, “Havikungwaweye kumtowa milugwa mkaya ywa Lumihejezize hata kudamanya masa?”

26 Umo yudya mkulu eze eve viya, ambasamkulu ywa wankondo nakumuza, “Wadamanyachibwani? Yudya ni mkaya ywa Lumi!”

27 Ivyo mkulu ywa wankondo aita kwa Paolonakumuza, “Nigambila, weye wi mkaya waLumi?”

Paolo ahitula, “Heye.”28 Mkulu ywa wankondo agamba, “Nahokelaga

ukaya kwa hele zilozize.”Paolo ahitula, “Mna miye ni mwelekwa ywa

Chilumi.”29 Ahadya wantu nawakaunga wamuze Paolo

wauya hanyuma, mkulu ywa wankondo naye ko-goha eze abunkule kugamba Paolo nani mkayaywa Lumi naho kamnyinya minyolo.

Paolo mwe chitala30 Mkulu ywa wankondo nakaunga amanye

ichindedi cha kutendaWayahudi wamlahe Paolo,ivyo zuwa ditimile amfungula Paolo iminyolonakuwaunga mlavyantambiko mkulu ne chitala

NTENDWA 23:1 150 NTENDWA 23:28chijima wadugane. Niyo amguha Paolo nakum-chimalisa mwa meso yawo.

231 Paolo asinya ichitala nakugamba, “Waizulaeli

weyangu! Udahi wangu wa kusagula yedi vi-tendese mwe sila hwikala mwa meso ya Chohilekubula mwe dizuwa dino.” 2 Mlavyantambikomkulu Ananiya awaungawadya wachimale hajihina Paolo wamtowemomlomo. 3Paolo amgamba,“Ichindedi Chohile nakutowe, weye chiwambazachihakigwe chokaa! Kwikala aho kunilaha kwasigilizi, uchei hukutimila sigilizi kwa kuwaungawanitowe!”

4 Wantu nawehajihi na Paolo wamgamba,“Wamlongela vihiyeMlavyantambikoMkulu ywaChohile!”

5 Paolo ahitula, “Waizulaeli weyangu, savi-manyize kugamba nuyo Mlavyantambiko Mkulu.Mawandiko yagamba, ‘Msekulonga yehiye ya vi-longozi wa wantu.’ ”

6 Paolo eze awone kugamba wamwenga mwedifyo ni Masadukayo na watuhu nawo ni Mafal-isayo, aguta mwe chitala, “Waizulaeli weyangu!Miye ni Mfalisayo, mwana Falisayo. Nakantilwahano kwa chausa cha msuhi ninanawo kugambawabanike nawauyuke!”

7 Eze alonge vino, Mafalisayo na Masadukayowakonga kulemana, idifyo nadyo dyepag-ula. 8 Kwaviya Masadukayo wagamba wantuhawauyuke naho hahana wandima wa kwem-bingu hegu muye, mna Mafalisayo wazumila kwavyoseni vitatu.

9 Lwasu longezekela vitendese, wamwenga wawahinyi wa sigilizi wa ntendele ya Mafalisayowachimala kugombela kwa nguvu, “Hachiku-wona dihiye mo umntu yuno! Tankani muyehegu mndima ywa kwembingu chindedi kalonganaye!”

10Mahigano yatendesamakali vitendile mkuluywa wankondo ogohe na kufanyanya kugambaPaolo natatulwe. Ivyo niyo awaunga wankondowakwe kwita kwe difyo wakamguhe Paolo kulailakwawo wamwigale kundani kwe dijeleza.

11 Chilo chiya Zumbe amchimaila Paolonakumgamba, “Usekogoha! Kulavya ulongi wakokwa chausa changu hano Yelusalemu, waungwaudamanye naho ivyo uko Lumi.”

Wayahudi wadamanya mzungu wa kumkomaPaolo

12 Mtondo utimile Wayahudi wamwengawadugana niyo waika mwalo. Waika nazilikugamba hawadye hegu kunywa chochosekubula wamkome Paolo. 13Nawakajinka milongomine waikiye umwalo uno hamwenga. 14 Niyowaita kwamlavyantambikomkulu na wadalahalewakagamba, “Chika nazili hamwenga chisekudyachintu kubula chimkome Paolo. 15Haluse, nyuwehamwenga nechitala sigilani ulosi kwa mkuluywa wankondo ywa Chilumi kumwigala Paolokwenyu, mketenda mwonga mbuli zakwe zachindedi. Mna nachemalanye vyedi kumkomahenati kubula hano.”

16 Mna mwihwawe dye Paolo kawiva umwalouwo, niyo aita akumgambila Paolo kwedijeleza.17Niyo Paolo amwitanga yumwengamwawakuluawagamba, “Mwigale mbwanga yuno kwa mkuluywa wankondo, ana chintu cha kumgambila.”18Mkulu amguha nakumlongoza kwa mkulu ywawankondo, agamba, “Mvugailwa Paolo kanitangakunilombeza nimbuze mbwanga yuno kwako,kwaviya anachintu chakulonga kwako.”

19Mkulu ywawankondo amtozamkono, esentahamwenga naye niyo amuza, “Una chibwani chakunigambila?”

20 Agamba, “Uzumbe wa Uyahudi wivanaluvi wakulombeze umwigale Paolo kwe chitala,waketenda kugamba ichitala chaunga ulosi wediwakwe. 21 Mna usekuwetegeleza, kwaviya kunawantu wakujinka milongo mine wefizize wakam-goja. Waika nazili wasekudya na kunywa kubulawamkome. Vino haluse wemalanya vyedi wagojaweye viya ukunga ulonge.”

22 Mkulu ywa wankondo agamba, “Usekugam-bila yoyose kunigambila.” Amleka mbwangayudya ahalawe.

Paolo egalwa kwa Mkulu ywa Chilumi Feliki23 Niyo mkulu ywa wankondo etanga wakulu

waidi akawagamba, “Malanyani wankondo mag-anamaidi waite Kaisaliya, hamwenga nawakwelafalasimilongomfungate nawatamaguhamaganamaidi wemalanye mhalawa saa ntatu ya chilo.24 Lavyani falasi akwele Paolo naho mumbuzempeho kwa liwali Feliki.” 25 Niyo mkulu ywawankondo awandika mawandiko yakugamba,

26 “Kilaudiyo Lisiya kwamtunywa, liwali Feliki,Ndamsa. 27Wayahudiwamgwila yunomntu nahonawehajihi na kumkoma. Sibunkula kugamba nimkaya ywa Lumi, ivyo nasita na wankondo kwakumwambula. 28 Nasunga nimanye nichibwani

NTENDWA 23:29 151 NTENDWA 24:26wakumlaha niyo namwigala kwechitala chawo.29 Sibunkula kugamba hadamanye dyodyosedyakumtenda akomwe hegu kujelwa mwechifungo, ulahi ukumgwela watongelana naizisigilizi zawo wenye. 30 Nize nigambilwekuna mwalo ukujeswa kwa chausa chakwe,aho nawona nimsigile kwako. Siwagambilawakumlaha wavilonge mwa meso yako.”

31 Wankondo watimila viya wagambilwe.Wamguha Paolo chilo chiya kubula Antipatili.32 Zuwa ditimile wadya wankondo wakujendalwa viga waogola kuya kwengome nakuwalekelawakwela falasi waite naye. 33Wambuza Kaisaliya,wamwinka liwali mawandiko na kumlekelaPaolo kwakwe. 34 Mkulu ywa Chilumi kasomamawandiko niyo amuza Paolo kalaila mziwani. Eze abunkule kalaila Silisiya, 35 agamba,“Nahwetegeleze umo wakukulaha waneza.” Niyoamunga Paolo asinywe mwe kaya ya liwali.

24Ulahi mwa Paolo

1 Mazuwa mashano yatimile Mlavyantambikomkulu Ananiya kaita Kaisaliya na wadalahalewamwenga na mchimaila akwitangwa Tetulo.Walaila kwa Feliki nakumwigaila ulahi mwaPaolo. 2 Niyo Paolo etangwa, Tetulo akongakulavya ulahi wakwe savino,

“Mtunywa! Ulongozi wako wedi uchigailachipindi chitali cha utondowazi, mahituko yaloz-ize yadamanyika kwawedi we si yetu. 3Chihokelavino chila hantu na chipindi choseni, nahochakuhongeza vitendese. 4 Sikunga kukwazizamuda ulozize mna nakulombeza chifile mbazichetegeleze hadodo. 5 Chimbunkula mntu yunoniwakusinyisa, kakonga nkumbizi mgati mwaWayahudi wose mwe isi naho uyo ni mkuluywa Nazaleti. 6 Naho kajeza kujela uzavumwe Nyumba nkulu ya Chohile niyo chamg-wila. 7 Chaviwonaga chimlahe kwa sigilizi yetuwenye, mna Lisiya mkulu ywa wankondo kab-ula niyo amusa kwetu kwa udahi mkulu. NiyoLisiya alavya sigilizi kugamba wakumlaha wab-ule kwako. 8 Uneva unamuza yuno mntu weyemwenye nabunkule yadya yoseni chikumlaha.”9 Wayahudi wazumila ulahi nakugamba yanoyoseni ni chindedi.

Kwegombela kwa Paolo kwa Feliki10 Mkulu ywa Chilumi niyo amsogeila Paolo

kulonga naye Paolo agamba,

“Sivimanya kugamba kutenda mlamuzi mweisi ino kwa mihilimo ilozize, kwa ivyo se-lelwa kwegombela kwako. 11 Wadaha kuvi-wona mwenye, hayajinkile mazuwa mlongo namaidi nasita Yelusalemu kwakuvika. 12Wayahudihawaniwone hatamwila na mntu yoyose mweNyumba nkulu ya Chohile, hegu kuniwona halu-vya wantu, mwe nyumba za kuvikila heguhatuhu hohose mo umzi. 13 Iviya hakudahakukwinka ichindedi cho ulahi wawo mwangu.14 Chintu huzumila mwako, Miye namvikilaChohile ywa wadalahala wetu kwa kutimila silawowo wakugamba siyo ya chindedi. Mna nazu-mila mwe chila chintu chiwandikwe mwe sigiliziza Musa namawandiko ya wawoni. 15Ninamsuhikwa Chohile saviya wowo wenye wananayo,kugamba wantu woseni, watana na wehiye,nawauyuke. 16 Kwaivyo nadamanya viya hudahanitende na udahi wa kusagula yedi kwa Chohilena wantu.

17 “Nize nitende hale na Yelusalemu kwa mi-hilimo ilozize, sita kudya kuguha hela kwa wantuwangu kulavya majeleko. 18 Umo hadamanyavino wanibwila mwe Nyumba nkulu ya Chohilenize niheze ngasu ya ulenguso. Nahekwine fyodya wantu hegu ngavungavu. 19 Mna Wayahudiwamwenga kulaila si ya Asiya nawehadya, wowowenye waungwa weze mwako kulavya ulahiwawo kwangu. 20 Hegu waleke wano wehanowalonge masa waniwone nayo miye hadamanyaumo nichimale mwechitala, 21 mna nalongagachintu chimwenga umo nachimalaga mwawo,‘Mwanilaha dyelo kwa kuzumila kugamba wafilenawauyuke.’ ”

22 Feliki mwenye amanyize vyedi isila iyo,niyo awikiya zuwa tuhu ulahi uwo, awagamba,“Umo mkulu ywa wankondo Lisiya aneza nanil-amule ulahi wenyu.” 23 Amunga mkulu amsinyePaolo, mna enkigwe luhenyo naho wawalekelewambuyaze wamwinke chiya akunga.

Paolo mwa Feliki na Dulusila24 Yeze yajinke mazuwa majeche Feliki keza

hamwenga na mkaziwe Dulusila, yeye naniMyahudi. Asigila Paolo egalwe akamwetegelezeakasimwila mbuli za kumzumila Kulisito Yesu.25 Mna Paolo umo akajendeleza kulonga mwewedi, kutenda na chihimo, nedizuwa dik-wiza dye nkanto, Feliki noyo ogoha agamba,“Wadaha kwita. Nahwitange naho hatenda naluhenyo.” 26 Umo nakafanyanya kugamba Paolo

NTENDWA 24:27 152 NTENDWA 25:27namwinke hela, kwaivyo kamsigila chila nkanananakusimwila naye.

27 Ize ijinke mihilimo midi, Feliki kahokelwani Pokiyo Fesito kutenda liwali. Feliki nakaungaabwedwe ni Wayahudi niyo amjela Paolo mwechifungo.

25Paolo egombela kwa Zumbe ywa Lumi

1 Mazuwa matatu Fesito eze engile mweisi, kalaila Kaisaliya kwita Yelusalemu,2 uko mlavyantambiko mkulu na vilongoziwa Chiyahudi wegala ulahi mwa Paolo.Wamlombeza Fesito 3 kuwegaila PaoloYelusalemu, kwaviya wamdamanyiza mwalowa kumkoma mwe sila. 4 Fesito ahitula,“Paolo kajelwa mwechifungo uko Kaisaliya, miyemwenye nanuye uko mazuwa majeche yakwiza.5 Walekeni vilongozi wenu chijesanye Kaisaliyachikamlahemntu uyo hegu kadamanya dyodyosedihiye.”

6 Fesito kekala mazuwa matuhu mnane hegumlongo hamwenga nawo niyo aita Kaisaliya.Mwedizuwa ditimile kekala mwe chitala cha ula-muzi akamunga Paolo egalwe. 7 Umo Paolo ezeengile, Wayahudi walaile Yelusalemu wachimalawamzunguluka na kukonga kumlahisa, ulahiudunduge kulagisa ichindedi. 8 Mna Paoloegombela mwenye, “Sidamanye dihiye mweizisigilizi za Wayahudi hegu Nyumba nkulu yaChohile hegu Uzumbe wa Chilumi.”

9 Mna Fesito nakaunga ekombe mwaWayahudi, ivyo amuza Paolo, “Naunge witeYelusalemu kulahwa mwa meso yangu uko?”

10 Paolo agamba, “Sichimala mwa mesoye chitala cha ulamuzi cha Zumbe mwenye,hungwa nilahwe. Siwadamanyize dyodyosedihiye Wayahudi, saviya wenye umanyize vyedi.11Uneva sihigana ne isigilizi naungwa nikantilwekubanika, sikuvilemela. Mna uneva sichochindedi mwe mbuli ino wakunilaha, hahaliakudaha kuninkiliza kwawo. Negombela kwaseuta ywa Chilumi.”

12 Fesito eze ajike kulafyanawalangiliziwakwe,ahitula, “Wonga ukegombele kwa Mkulu ywaChilumi, hita kwa Mkulu ywa Chilumi.”

Paolo kwa Agilipa na Benike13 Mazuwa yatimile Zumbe Agilipa na Benike

waita Kaisaliya kutalamka wamlamse Fesito.14 Weze watende uko kwa mazuwa yalozize,Fesito asimwila viya Paolo eli kwa Zumbe,

“Hana mntu hano afungagwa ni Feliki, 15 umonaitaga Yelusalemu, mlavyantambiko mkuluywa Chiyahudi na wadalahale wanigaila ulahimwakwe nakunilombeza nimkantile. 16 Mnasiwagamba kugamba suwe Walumi hachinamazwela kumlavya yoyose akulahwa hewenatiwadya wakumlaha kudugana naye akegombelamwenye mwe yadya wakumlaha. 17 Umowengile hano, sazize muda, mna mwe zuwaditimile sikala mwe chitala kumunga uyo mntuegalwe. 18 Wakuhigana nawo wachimala, mnahawamlahile yehiye nahafanyanya nawamlahe.19Wananavyo ni mahigano majeche mwe sila yachiyahudi ya kumlonda Chohile na mwe mntuyumwenga akwitangwa Yesu abanikaga, mnaPaolo agamba echei mjima. 20 Nasina ulamuziwa viya hunga nihokele chindedi cheimbuliino, ivyo namlombeza Paolo hegu akaunga aiteYelusalemu akalahwe uko mo ulahi uwo. 21MnaPaolo konga egombele, kalombeza asinywenakumlekeila Mkulu ywa Chilumi kulamulaimbuli yakwe. Ivyo nalavya sigilizi asinywekubula umo nanidahe kumsigila kwa Mkulu ywaChilumi.”

22 Agilipa amgamba Fesito, “Naunga nimwivemntu yuno mwenye.”

Fesito ahitula, “Naumwive luvi.”23 Zuwa ditimile Agilipa na Benike wengila

kwa chinyemi mwe ngasu kuno wakengila mwenyumba ye ngasu ya mkulu ywa chinkondona vilongozi wo mzi. Fesito amunga Paoloegalwe. 24 Fesito agamba, “Zumbe Agilipana woseni mwihano naswi, Mwamwona mntuyuno akuhigana na wantu wose wa Uyahudi,woseni wa hano na wa Yelusalemu, wanigailaulahi. Wagutila kugamba akomwe asekutendamjima naho. 25 Mna sibunkule chikumtendaakantilwe kukomwa. Kwaviya yeye mwenyekonga ekegombele kwa Mkulu ywa Chilumi,siviwona nimsigile. 26 Mna sina chakindedicha kumwandikila Mkulu ywa Chilumi. Ivyosimwigala kulongozi kwenyu na kwako zumbeAgilipa! Chani ukaheza uzuza wako mwe mbuliyakwe nadaha kutenda nachintu cha kuwandika.27Kwaviya sivyo vyedi kwangu kusigila mfungwahehena icho chikumlaha.”

26Paolo egombela mwenye kwa Agilipa

NTENDWA 26:1 153 NTENDWA 26:32

1 Agilipa amgamba Paolo, “Wadaha kwe-gombela mwenye.” Paolo achulusa mikonoyakwe egombela savino,

2 “Zumbe Agilipa! Nefanyanya sitenda mpafudyelo negombela mwa yoseni yano hulahwa niWayahudi, 3 vitendese kwaviya weye kumanyavyedi mazwela ya Wayahudi. Haluse, naku-lombeza unetegeleze ukanijijimiza.

4 “Wayahudi woseni wavimanya viya na-hekala kukongela ni mwana. Wamanya viyanikale vyoseni, nkongo mwe isi yangu vikahezaYelusalemu. 5 Wavimanya mazuwa yoseni, un-eva wakaunga waukule kugamba kulaila nkongosikala saviya mntu ywa bunga dya sila yaChiyahudi ya kumlonda Chohile, kugamba bungadya Mafalisayo. 6Vino haluse sichimala hano ha-lahwa kwa chausa chamsuhi ninanawomwe viyaalongile Chohile kwa wadalahala wetu, 7 chintuichiya makabila mlongo na maidi ya wantu wetuyakusinya kuhokela, umo wakavika kwa Chohilechilo na msi. Zumbe, ni kwachausa cho msuhiuwo, nalahwa ni Wayahudi wano! 8 Nimbwaninyuwe mwihano mwawona havikudahika kuzu-mila kugamba Chohile auyusa wabanike?

9 “Miye mwenye nafanyanya kugambanaungwa kudamanya chila hudaha kwa yadyayakuhigana na Yesu ywa Nazaleti. 10 Icho nichonidamanye uko Yelusalemu. Sihokela udahikwa mlavyantambiko mkulu nakujela wantu waChohile mwechifungo, naho umo wakakantilwafile nahazumila. 11 Nkanana zilozize ziwakantilamwe nyumba zo kuvikila nakujeza kuwatendawaleke kuzumila kwawo. Nawakanijela mayavidala nahaita kuwalonda kwemizi ya wajenikuwajela maya.

Paolo asimwila ukuhitukila kwakweNtendwa 9:1-19; 22:6-16

12 “Elo mwembuli ino sita Damesiki na udahina malagizo kwa walavyantambiko wakulu.13 Mtunywa umo nimwesila msi, saa mtandatu,siwona ung'azi ukung'alisa ujinkile idizuwa,ukulaila kwembingu ung'ala kunizungulukana wantu chikutambanya. 14 Woseni chigwahasi, niyo neva izwi dikulonga kwangu kwaChiebulaniya, ‘Sauli, Sauli! Nimbwani ukunijelamaya? Welumiza mwenye kwa kwetowa, saviyanjeku ikutowamateke nkome ya mdimi ywakwe.’15 Namuza, ‘Zumbe weye ni yuhi?’ Zumbe nayeahitula, ‘Ni miye Yesu, ukunijela maya. 16 Mnachimala. Sikulaila hutende mndima ywangu.Uwagambile watuhu chino uwone kwangu dyelo

na icho hunga hulagise mazuwa yakutimila.17 Nahwambule na wantu wa Izulaeli na sawoWayahudi hunga husigile kwawo. 18 Gubulaameso yawo wahitule kulaila kwechiza nauwengize mo ung'azi wamlawe mo udahi waShetani na kumhitukila Chohile, walenguswekwa sila ya kunizumila wenkigwe kulekeilwamasa yawo nakuhokela hantu hawo mwa wantuwasagulwe ni Chohile.’

Paolo asimwila ndima yakwe19 “Kwaivyo, Zumbe Agilipa, sungile nihi-

gane na uwoni wa msi nihokele kulaila kwem-bingu. 20Kukongela Damesiki na Uyahudi ukajikamwe Yudeya yoseni na mwa sawo Wayahudi,silonga kugamba weile wausizwe masa yawokumhitukila Chohile kudamanya viya vikungavilagise kwa ntedwa kugamba wausizwa masa.21 Ni kwavino wano Wayahudi wanigwila umonanimwe Nyumba nkulu ya Chohile, niyo wa-jeza kunikoma. 22 Mna vino dyelo sambizwani Chohile, ivyo nachimala hano kulavya ukuziwangu kwa wose, kwa wadodo na wakulu. Chinohulonga nicho ichintu nawakalongaga wawonina Musa nachilaile, 23 kugamba Kulisito Mkom-bola aungwa asulumizwe na kutenda ywa nkongokuuyuka, kulonga ung'azi wa wambulwa kwaWayahudi na sawo Wayahudi”

24 Umo Paolo akegombela mweivyo, Fesitoamgutila, “Paolo wi mchilalu! Ukusomesa kwakokwakujela chilalu!”

25 Paolo ahitula, “Miye suyo mchilalu, Zumbe!Nasimwila ichindedi chitendese. 26 Zumbe Ag-ilipa! Nadaha kusimwila naweye kwa ukankalu,kwaviya kuzimanya izimbuli zino. Nina chindedikugamba kumsinya chila yumwenga, kwaviyachintu chino hachilaile chifisigwe hankanda.27 Zumbe Agilipa, wawazumila wawoni? Sivi-manya wawazumila!”

28 Agilipa amgamba Paolo, “Wafanyanyamwe chipindi chino chijihi wadaha kunitendaMkulisito?”

29 Paolo ahitula, “Chitende chipindi chitalihegu chijihi, malombezi yangu kwa Chohile nikugambaweye nawosenimsigalemkunetegelezadyelo mwadaha kutenda savino miye nili, mnaukausa iminyolo ino!”

30Niyo zumbemkulu Benike nawatuhuwoseniwachimala, 31 weze wahalawe wagambilana,“Mntu yuno hadamanye dyodyose dikumtendaakomwe hegu kufungwa.” 32 Agilipa amgamba

NTENDWA 27:1 154 NTENDWA 27:31

Fesito, “Mntu yuno nakaungwa alekelwe heguhakunga kwegombela kwa Mkulu ywa Chilumi.”

27Paolo aita Lumi

1 Ize ilamulwe kugamba chite Italiya,wamlekela Paolo na watumwa watuhu kwaYuliyo, mndima mwe bunga dya chilumidikwitangwa “Bunga dya Mkulu ywa Chilumi”.2 Chikwela meli kulaila Adilamitiyo, yemalanyekuhalawa kubula mizi ya mpwani ya Asiya, niyochahalawa. Alisitaliko Mmakedoniya kulailaSesalonike nehamwengana suwe. 3Zuwaditimilechingila Sidoni. Yuliyo endaga mntu ywedi kwaPaolo kamlekela aite akawakaule wambuyaze,enkigwe chochose akunga. 4 Chijendeleza kulailaaho, kwaviya mpeho naikahigana na suwe, chitantendele ye chisiwa cha Sipulasi. 5 Chikantabahali ya Silisiya na Pamfiliya kubula Mila ukoLikiya. 6 Kudya yudya mndima kawona meliikulaila Isikandaliya, naikaita Italiya, ivyo niyoachikweza.

7 Chijenda mpalahole kwa mazuwa yalozize,kwa udala mkulu uhelo chingila mo mzi waChido. Nkun'ginto haichitendile chijendese mwentendele iyo, ivyo niyo chajenda kubula mp-wani ye chisiwa cha Kilete, kujinkila Salimone.8 Chijinkila mnkanda mwe mpwani kwaudalamkulu chingila hantu hakwitangwa Bandali yedi,saho hale kulaila mo mzi wa Laseya.

9 Chihumula chipindi chitali aho, vihosizekutisa kujendeleza netambo, kwa viya zuwa dyakufunga nadijinka kale. Ivyo Paolo awagambavino, 10 “Wagosi, naviwona kugamba ntamboyetu kulaila hano nakujendeleza naitende yatisa,chadaha kwazamizigo nemeli, nahowantu kwazaujima nawo.” 11 Mna mndima ywa wankondonakevana na mkulu ywe meli na mta imelimweviya walongile, sivyo viya Paolo alongile.12 Ibandali nasiyo yedi mwe nyota, ivyo wantuwalozize nawakaunga kutamba kujeza kubulaFoinike, uneva vikadahika, chani wahumule ukomwe nyota. Foinike ni bandali iyuko Kileteikusinya kwamwenye mzi. Uswelo we dizuwa nachibula, Uswelo we dizuwa.

Nkung'unto mwe bahali13 Mpeho ikuvumila chidogo kulaila

kwamwenye mzi ukonga kuvumila, wantu wadyanawo wafanyanya kugamba wadaha kukongantambo, ivyo niyo wausa inanga na kujendamnkanda vikudahika mwe mpwani ya Kilete.

14Mna aho nkung'unto nkulu, ikwitangwa “Kwamwenye mzi chibula” Uvumila ukasela kulailakwe chisiwa. 15 Ijubwanisa imeli, naho kwaviyachidunduga kuhigana nayo niyo chaileka imeliigalwe ni mpeho. 16 Chipata hantu ha kuhumulaumo chikajinka ntendele ya kwamwenyemzimwe chisiwa chidodo cha Kauda. Uko kwa udalachidogo, chidaha kuitenda ingalawa yendagamwe meli ikale vyedi. 17 Wantu wendaga mwamazi waikwesa ingalawa mndani na kuinyinyasigi mwe imeli. Nawakogoha wanasekutogamwe vigulu vya msanga vya mpwani ya Libiya,ivyo waichimalisa nakuilekela imeli iguhigweni kung'unto. 18 Nkung'unto ijendeleza, ivyoniyo mwe zuwa ditimile wakonga kudula kusemizigo naimwe imeli, 19 niyo mwe zuwa ditimilewadula viya vimwenga vye meli kuse. 20 Kwamazuwa yalozize hachiwone zuwa hegu ntondo,mpeho nayo ijendeleza kuhutisa. Kokukomelezachikanta tama ya kuhonywa.

21 Wadya nawe mwe meli weze watambekwa chipindi chitali hewakudya nkande, Paoloachimaila akagamba, “Wagosi, mwanetegelezehachalaile Kilete, hachazize chochose. 22 Mnalohaluse nawalombezani, tozani myoyo! Ha-hali mwenyu akunga age, ni meli iyodu ikungayage. 23 Kwaviya chilo chijinkile mndima ywakwembingu ywa Chohile humsankanila kanizila24 anigamba, ‘Paolo! Usekogoha, waungwa uchi-male mwa meso ya Mkulu ywa Chilumi. Chohilemo utana wakwe kwako kawahonya woseni mku-tambanya.’ 25 Kwa ivyo wagosi, tozani myoyo!Kwaviya namzumila Chohile kugamba navitendesaviya anigambile. 26 Mna nachigalwe mpwanimwe chisiwa chimwenga.”

27 Nani chilo cha mlongo na mine, nachikajub-waniswa uko na uko mwe bahali ya Meditelaniyani mawimbi. Mwe chilogati vino wandima wemeli nawakafanyanya nachikabula hajihi na sinkavu. 28 Ivyo niyo waseleza sigi inyinyigweuzami niyo wabunkula kugamba amazi kwitahasi yabula vinko milongo mine, hadodo chidogonaho wadamanya ivyo wabwila yabula vinko mi-longo mitatu. 29 Nawakogoha kugamba melinaite mwe luwe, ivyo waseleza nanga nne kulailakunyuma kwe meli nakulombeza kwa Chohileulangazi wa msi. 30 Niyo awandima wajezakusumka kulaila mwe meli, waseleza ngalawamwa mazi waketenda kugamba wakujela nangako uso we meli. 31 Mna Paolo amgamba mkuluywa wankondo na wankondo, “Uneva wandima

NTENDWA 27:32 155 NTENDWA 28:18we imeli hawekale mndani mwe meli, hautendena msuhi wa kuhonywa.” 32 Ivyo wankondowakanta sigi yatozize ingalawa kuileka ite.

33 Iviya hakunati kukunguzuka Paoloawalombeza woseni wadye nkande, “Namk-agoja kwa mazuwa mlongo na mane haluse,chipindi choseni icho hamdile chochose.34 Nawalombezani mdye chochose, mwaungwamdye mhone. Hahana nachage hata luvililumwenga lwe imitwi yenyu.” 35 Eze alongeivyo, Paolo aguha mgate, amhongeza Chohilemwa woseni, aubesula nakukonga kudya.36Watoza imyoyo, chila yumwenga adya nkande.37 Nachibula wantu magana maidi milongomfungate na mtandatu mwe imeli. 38 Chilayumwenga eze atende keguta, waihunguza uzamiimeli kwa kudula ngano yoseni mwe bahali.

Meli yadidimila39 Kwize kukunguzuke, wandima we imeli

hawabunkule ipwani, mna wabunkula chisiwaniyo waviwona kugamba, uneva vikadahika,waigale imeli ikachimale aho. 40 Ivyo niyo wazi-tohola izinanga kuzilekeila zitotohele mwa mazi,umo wakazitohola izisigi zitozize usukani. Niyowenula tanga kulongozi kwe meli chani mpehoivumile kulongozi kwe meli, niyo chahingampwani. 41 Mna meli niyo yakwama mwedunda dya msanga niyo yatubwilisa ikatendahaikusingisika, mna ntendele ya kunyuma niyoyavunika kwa kutweigwa ni ng'ung'unto kwanguvu.

42 Wankondo wevana wawakome wafungwawoseni, chani hata mntu yumwenga mgatimwawo asekusumka kwa kogela. 43Mna mndimamkulu ywa wankondo nakaunga amhonye Paolo,ivyo niyo awachinda wasekudamanya viyawakunga. Niyo alagiza wadya wamanyize kogelawedule nkongo mwa mazi watambuke wabulempwani, 44wasigale watimile, watoza mbao heguvihande vye meli vitulike. Nivyo wose chibwilevyedi mpwani.

28Uko Malita

1 Chize chingile vyedi mpwani, chabunkulakugamba chisiwa chiya nachiketangwa Malita.2 Wakaya wa hadya nawachidamanyiza vyedi vi-dala. Fula naikonga kunya naho nakuna mpeho,ivyo niyo wachijimbilamoto nakuchihokela suwewoseni. 3 Paolo nakachisanya chisa dya nkuni

akadika mo moto umo nyoka ilaile ikatimila jotoniyo yezingiliza mo mkono wakwe. 4 Wakayaweze wawona inyoka ikanemanema mo mkonowa Paolo, niyo wagambana, “Mntu yuno nimkomi, mna udahi wa kusagula yedi umtendamjima, hata uneva kahonywa kubanika kwe ba-hali.” 5 Mna Paolo kaisingisa inyoka igwelemo moto helumigwe. 6 Nawakamgoja avimbehegu agwe hasi abanike. Mna weze wagoje kwachipindi chitali hawawone chochose chimlaile,wahitula fanyanyi zawo wakagamba, “Yuno nimlungu!”

7 Hajihi na hadya hantu nahana nkonde zaPubuliyo, mkulu ywe chisiwa. Kachihokelavyedi niyo kwa mazuwa matatu chitenda wa-jeni wakwe. 8 Tati yakwe Pubuliyo nemolusazi,mnyonje ywa homa na misango. Paolo aitakwechumba chakwe, alombeza kwa Chohile, am-jelekela mikono naye ahonywa. 9 Vize vilaileivyo, wanyonjewatuhuwosenimwe chisiwawezanakuhonywa. 10 Wachinka majeleko yalozize,umo chikahalawa wachijeila mwe meli vyoseninachunge mwe ntambo.

Kulaila Malita kwita Lumi11 Ize ijinke myezi mitatu chijenda mwe meli

kulaila Isikandaliya, ikwitangwa “Vyohile Vidi”,chipindi che nyota chahumulaga mwe chisiwaicho. 12 Chingila mzi wa Silakusa nakuhumulaaho kwa mazuwa matatu. 13 Kulaila hadya chi-jenda kwingila mzi wa Legiyo. Zuwa ditimilempeho ikonga kuvumila kulaila kwamwenyemzikwa mazuwa maidi chingila mzi wa Puteyoli.14 Chibwila wazumile hadya wachungile chihu-mule nawo hamwenga kwa mazuwa mfungate.Nivyo chengila Lumi. 15 Wazumile wa Lumiwachiva na kwiza kuchisingila hajihi na mizi yaGwilo dya Apiyo na migahawa mitatu. Paolo ezeawawone, amhongeza Chohile kuno engile moyovidala.

Paolo uko Lumi.16 Chize chingile Lumi, Paolo kazumilwa

kwikala mwenye kuno akasinywa ni mnkondo.17 Yeze yajinke mazuwa matatu Paolo

awetanga vilongozi wakaya wa Chiyahudikomdugano. Weze wadugane, awagamba,“Waizulaeli weyangu, hamwenga sidamanyedyodyose dikuhigana na wantu wetu hegu yadyachizwele chihokele kwa watatizetu, sitendwamfungwa uko Yelusalemu nakwinkizwa kwaWalumi. 18 Weze waheze kunilaha, Waluminawaunga wanilekele, kwaviya hawawone

NTENDWA 28:19 156 NTENDWA 28:31chikunitenda nikomwe. 19 Mna Wayahudi wezewalemele imbuli ino, nasungwa kwa nguvuhegombele kwa Mkulu ywa Chilumi, hata hegunasina dyakuwalongela wantu wangu. 20 Nivyovilekile sunga ni wawone nakulonga na nyuwe.Ichindedi, nasinyinywa minyolo savino kwachausa cho msuhi wakwe uyo wantu wa Izulaeliwakumsinya.”

21 Wamgamba, “Hachihokele mawandikoyoyose kulaila Yudeya ukunga weye, naho hahalimntu ywetu yoyose kulaila uko, mbuli heguchochose chihiye mwako. 22 Mna chonga chivefanyanyi zako, kwaviya chimanya chila hantuwantu wasimwila vihiye mwe idifyo wili.”

23 Ivyo waika zuwa dya kudugana na Paolo,wantu walozize mwe idizuwa idyo wabula hadyanakekala. Kukongela mtondo kubula nechilonakawagambila ulosi wakwe wa Uzumbe waChohile, naho kajeza kuwaunga wamanye mbuliza Yesu kwa kulonga viya zilongile Sigilizi zaMusa na mawandiko ya wawoni. 24 Wamwengawazumila kwa ulosi wakwe,mnawatuhu hawazu-mile. 25 Ivyo niyo wahalawa, hawevane mgatimwawo, Paolo eze alonge mbuli ino, “MuyeUkukile kalonga vyedi kujinkila muwoni Isayakwa wadalahala wenyu! 26Kwaviya nakagamba,‘Jenda kalonge kwa wantu wano,Namwetegeleze na kwetegeleza, mna hamkom-

baganye,namsinye na kusinya, mna hamwone,27 kwaviya fanyanyi za wantu wano zaganika,magutwi yawo hayakwivanaho wafinya ngohe ameso yawo.Wanasekusinya kwa meso yawo,nakwiva kwa magutwi yawo,mitwi yawo naikombaganye,nakunihitukila, Chohile alonga,nami naniwahonye.’ ”

28 Paolo akomeleza, “Mvimanye kugamba,ulosi wa uhonyi wa Chohile wigalwa kwa sawowakaya wa Uyahudi. Naweve!” 29 Paolo ezealonge vino, Wayahudi wahalawa, wakahiganawenye.

30 Kwa mihilimo midi Paolo nehantu apangilemwenye, aho nakahokela woseni nawakezakumtalamkila. 31 Kalonga mwe Uzumbe waChohile nakuhinyambuli za ZumbeYesu Kulisito,akasimwila kwa ukankalu hehena kuchindwa.

WALUMI 1:1 157 WALUMI 1:17

BALUWA YA PAOLO KWAWALUMIULONGOZIChitabu cha Walumi chawandikagwa ni MsigilwaPaolo chipindi mafani mwe mhilimo wa milongomishano na mine na milongo mishano na mnaneAD. Paolo nahenati kuwatalamkila Walumi, ivyoegalaga ibaluwa ino kuwahinya wazumizi waLumi Wayahudi na sawo Wayahudi. Awandikagaibaluwa ino kulaila mo mzi wa Kolinto kudyanakekala mwe chipindi icho. Paolo awandikagachani wantu wa si zose wammanye na kumtimilaYesu Kulisito. (16:26).

Chitabu chaWalumi ni chitabu chiwagilise kwabunga dya wazumile chila hantu na mwe chilachipindi kwaviya Paolo akutambalisa pwilili viyachikwinkigwa wambulwa kujinkila Yesu Kulisito.Seivyo Paolo kalunganya Mbuli Yedi ya YesuKulisito kwa Lagano dya Kale. Wata kusomawalozize wagamba msitali wo kukaulisa ni 1:16udyaukugamba, “Sikuwona sonimweMbuli Yedi,kwaviya ni nguvu ya Chohile ya wambulwa wachila yumwenga yudya akuzumila, nkongo kwaWayahudi, vikaheza kwa sawo Wayahudi.” Nten-dele imwe ya Walumi 1-12 yalonga vimndani mouzumizi na ntendele ya kaidi 13-15 ina ntendwazilozize za malagiso ya wikazi wa bunga dyawazumile.Vimndani,

Ibaluwa ya Paolo ikongela kwa kwe lagisa uyomwenye endile akawandika kwa 1:1-15.

Vikaheza kawandika mwe untu na vikadahikawambulwa kujinkila Yesu Kulisito 1:16-11-36.

Eze aheze Paolo kalavya malagiso yalozize yawikazi wa chibunga dya wazumizi. 12:1-15:13.

Kakomeleza Walumi kwa kulavya ndamsa zes-imile kwa wantu wa bunga wazumile weLumi

1 Miye Paolo, mtumwa ywa Yesu Kulisito,Chohile kanisagula nitende msigilwa naho kani-tanga nilonge Mbuli yakwe Yedi.

2 Mbuli Yedi ino ni idya Chohile alaganagahadya kale kwa kujinkila sila ya wawoni wakwemwa Mawandiko Yakukile. 3Mbuli ino Yedi yam-langa Mwana ywa Chohile, Zumbe dyetu YesuKulisito, uyo mo untu wakwe, endaga mwelekwaywa lukolo lwa Daudi. 4 Mna Muye Ukukile,ulagisa kugamba Zumbe dyetu Yesu Kulisito ni

Mwana ywa Chohilemta nguvu hadya amuuyuse.5Kujinkila uyo chihokelambazi za kutendawasig-ilwa, chani chiwagambile wantu wa si zose wazu-mile na kutimila kujinkila zina dyakwe. 6Nyuwemwi mgati mwitangwe mtende wantu wakweYesu Kulisito.

7 Elo nawawandikilani nyuwe nyose mkwikalaLumi, wadya Chohile akuwaungani, niyo awasag-ula mtende wantu wakwe. Nawalombezezanimbazi na utondowazi kulaila kwa Chohile Tatiyetu na Zumbe dyetu Yesu Kulisito.

Malombezo ya Kuhongeza8 Nakonga kumhongeza Chohile ywangu

kombokela Yesu Kulisito, kwachausa chenyunyose, kwaviya uzumizi wenyu wevika mwesi yose. 9 Chohile, humsankanila kwa moyowangu wose kwa sila ya kulonga Mbuli Zediza Mwanawe ni mukuzi ywangu kugamba chilankanana nawakumbukani mwa malombezoyangu, 10 mazuwa yose hamlombeza Chohile,nalombeza kugamba aninke luhenyo lwedilwa kwiza kwenyu uneva nivyo vikumwagila.11 Kwaviya najelejezesa niwawone chani niwa-pangileni jeleko dya udahi wa chimuye chanimtoge. 12 Icho hulonga ni chino, miye niwajelemoyo kwa uzumizi wangu miye nami nijelwemoyo kwa uzumizi wenyu.

13 Walukolo weyangu, naunga mvimanyekugamba chila nkanananasunganiwatalamkilenimna kubula haluse kuna vintu vikunichinda.Nahaunga kulaila mwenyu niwatende wantuwamtimile Yesu Kulisito saviya niwatendilewantu wa si ntuhu. 14 Miye natigizwa ni-wagambile wantu wose, Wayahudi hamwengana sawo wayahudi, wamanyi hamwenga na sawowamanyi. 15 Nivyo vikuleka, naungisa kulongaMbuli Yedi kwenyu nyuwe mkwikala Lumi.

Nguvu ya Mbuli Yedi ya Kulisito16 Sikuona soni kulonga Mbuli Yedi ya Kulisito,

iyo ni nguvu ya Chohile ikuwambula wose wazu-mile. Nkongo Wayahudi, na sawo Wayahudinawo. 17 Kwaviya Mbuli Yedi ya Kulisito yalag-isa viya Chohile akuwatenda wantu wedi ku-longozi kwakwe. Mbuli ino yadamanywa kwauzumizi kubula uzumizi, wakongele nawo wadu-mile nawo, saviya iwandikwe. “Mntu akuwonekaywedi kulongozi kwa Chohile nekale kwa uzu-mizi.”

Wantu wose mwa meso ya Chohile wana masa

WALUMI 1:18 158 WALUMI 2:16

18 Maya ya Chohile yalagiswa kulaila kwem-bingu yawagwela wata masa na ubanasi wosewa wantu wadya kwa sila zawo zihiye wachindaichindedi chisekumanyika. 19 Kwaviya, yoseyakudaha kumanyika kwa Chohile ye pwililikwawo, kwaviya Chohile mwenye kawagubwila.20 Kukongele kumbwa kwe isi, udahi wakwewa mazuwa yose no Uchohile wakwe, hatahegu haukuoneka kwa meso, vimanyika pwilili.Wantu wadaha kuvimanya ivyo kwe vintuivyo adamanye Chohile. Ivyo hawana silayoyose ya kwegombela! 21 Wammanya Chohilemna hawakumntunya saviya vikuligana, nahohawakumhongeza. Mna fanyanyi zawo zitendauhezi naho umanyi we myoyo yawo we chiheziugubikwa ni chiza. 22Wetenda ni wamanyi, mnani wahezi, 23 waleka kumvikila Chohile akwikalamazuwa yose, wavikila matukulu yakwingawantu nawabanike hegu wanyama hegu wadegehegu vikutambala.

24 Kwachausa icho Chohile kawaleka wantuwadya wadamanye vihiye saviya myoyo yawoikunga, na kudamanyizana mbuli zikuwajelauzavu mwe mili yawo wowo wenye. 25 Wahitulaichindedi kumlanga Chohile chitende udanti,wavikila na kutunya adamanye Chohile wamlekaMuumbi mwenye, yudya akuligana na ntogozimazuwa yose! Taile.

26 Kwaivyo, Chohile kawaleka watimile viyamili yawo ikunga. Hata wavyele waleka ku-jenda na wagosi wajenda na wavyele weyawe.27 Seivyo wagosi waleka kujenda na wavyelewakonga kumeila mate wagosi weyawe. Wag-osi wadamanyizina mbuli za soni, ivyo wegailawenye maliho yakuligana na ntendwa zawo zi-hiye wadamanye.

28 Kwaviya wantu wadya walemela kum-bunkula Chohile, Chohile kawaleka mwefanyanyi zawo zihiye, wadamanya yadya heyeli-gane wayadamanye. 29 Nendile wamema chilamasa, upolaganyi na ubafu na fanyanyi zihiye.Wamema wihi na ukomi na nkumbizi na udan-tilizi namakambo yaihiye na kulongelana yehiye,30wantu kutwilana lulimi, wakumwihiza Chohile,wakuhulutana, wata kweduvya, wakungisakudamanya yehiye, naho hewekuweva welesiwawo, 31 ni wahezi naho hawana uzumizi hegumbazi hegu wedi kwa watuhu. 32 Wavimanyakugamba sigilizi ya Chohile yagamba wantuwakwikala seivyo, waligana na file. Ukaleka ayo,sukodu kugamba wadamanya mbuli izo wowo

wenye, mna wawatogola wadya wakudamanyambuli saizo.

2Nkanto ya Chohile

1 Elo mbuyangu, uneva walaha watuhu,hukudaha kwegombela, hata hegu weye wiyuhi. Kwaviya kwa kuwalaha watuhu, wekan-tila wemwenye kwaviya wadamanya vintuiviya ukulaha. 2 Chimanya kugamba Chohilekachuma mo kukantila wadya wakudamanyavintu saivyo. 3 Mna weye mbuyangu ukulahawadya wakudamanya vintu seivyo kuno wenawewavidamanya, togola nawenege kanto dyaChohile? 4 Hegu wabela wedi wakwe mkulu,na ujijimizi wakwe na ugoji wakwe, togolahumanyize kugamba wedi wa Chohile nuwoukulongoza chani weile? 5Mna una moyo mdalahewina kuleka masa, ivyo watenda maliho yakoyatendese makulu mwe dizuwa Chohile akungaalagise nkanto dyakwe dya chindedi. 6 Chohilenamlihe chila mntu kuligana na viya adamanye.7Wadyawakujendeleza kudamanya ntendwa zedikulonda ukulu na ntunyo na wikazi wa mazuwayose Chohile nawenke ujima wa mazuwa yose.8 Mna wadya watuhu wabafu na wakulemelayadya ye chindedi ya Chohile na kutimila yehiye,Chohile nawafile maya na kuweihiwa. 9 Wadyawantu wose wakudamanya masa, nawakunte nakusulumila, nkongo Wayahudi vikaheza wantusawo Wayahudi. 10 Mna Chohile nawenke ukuluna ntogozi na utondowazi wadya wakudamanyambuli zedi, nkongo Wayahudi ukajika wantusawoWayahudi. 11Kwaviyamwameso ya Chohilehakupagula wantu wose ni wamwe.

12 Wadya wakudamanya masa hehena SigiliziChohile amwinkile Musa, nawage hehena Sigilizi.Wadya wakudamanya masa kuno walongozwani Sigilizi ya Chohile amwinkile Musa nawakan-tilwe ni Sigilizi. 13 Kwaviya siyo kugambawakwetegeleza isigilizi nawo nawawoneke wedikulongozi kwa Chohile, mna wakutoza isigilizinawo nawatende wedi. 14 Uneva wantu sawoWayahudi hewena Sigilizi Chohile amwinkileMusa, mna wakadamanya vikulongozwa ni my-oyo yawo ni sigilizi kwawo hata hegu hahanaSigilizi. 15Kwaviyawalagisa kugambamalagiso yaSigilizi yawandikwa mwe myoyo yawo. Fanyanyizawo zawalaha hegu zawagombela. 16 Ivyo nivyonavilailemwedizuwadiya Chohile akunga akantembuli za wantu zefisize mwe myoyo, kwa sila

WALUMI 2:17 159 WALUMI 3:20ya Yesu Kulisito, saviya Mbuli Yedi ya Kulisitonilongile.

Wayahudi na Sigilizi ya Musa17 Elo togola weye? Wemwenye wegamba wi

Myahudi, naho kwikiya msuhi Sigilizi, na kwedu-vya kugamba wi ywa Chohile, 18 kuvimanya viyaChohile akunga kwa sila ya Sigilizi naho wadahakusagula vintu vyedi, 19 weye wewona kugambachindedi wi chilongozi ywa matuntu na ulangazikwa wadya we mwe chiza, 20 wewona mhinyiywa wahezi na mhinyi ywa wachei kutoga. Ku-vimanya kugamba mwe Sigilizi mna umanyiuchintile na chindedi. 21 Elo, weye wahinyawatuhu, ni mbwani hukwehinya mwenye? Wa-longa watuhu wasekubawa, mna weye mwenyewabawa. 22 Wagamba, “Usekugonya mvyeleywa mwenye” Mna weye mwenye wagonyamvyele ywa mwenye? Wehiwa matukulu mnaweye mwenye watenda mgoli kwa kubawa mwenyumba za matukulu? 23 Wetunya kugambakutoza sigilizi ya Chohile, mna hukuviwonakugamba wamjela soni Chohile kwa kuhiganana sigilizi yakwe? 24 Saviya viwandikwe mwaMawandiko Yakukile, “Wantu wa si ntuhu wahu-luta zina dya Chohile kwachausa cha nyuweWayahudi.”

25 Kujelwa ngasu kwako nakutende kwedi un-eva watoza Sigilizi. Mna hegu hukuitoza Sig-ilizi, kujelwangasu kwakohakukukwambiza ng'o.26 Uneva mntu hejeligwe ngasu atimila viya sig-ilizi zikunga, Chohile hamfanyanye saviya ka-jelwa ngasu? 27 Elo nyuwe Wayahudi namkan-tilwe ni sawo Wayahudi kwaviya hamtimile Sig-ilizi, hata hegu mnanayo mawandiko ya Sigilizinaho mjelwa ngasu, kuno wowo watimila Sigilizi,hata hegu hawajeligwe ngasu. 28Nuko kugamba,suyo chila akwelagisa Myahudi kwa kuse niMyahudi toti, naho mntu hakutenda Myahuditoti hambwe kwa kujelwa ngasu chimwili du.29 Mna, Myahudi toti ni yudya mntu Myahudikwa kundani, ajeligwe ngasu ko moyo ni MuyeUkukile, siyo mbuli ya mawandiko ya sigilizi.Mntu sauyo ahokela utogozi ulaile kwa Chohile,siyo ulaile kwe wantu.

31 Elo Myahudi ana chihi chitendese kujinka

wantu sawo Wayahudi? Hegu kujelwa ngasukuna utana wani? 2 Kwawagila vidala kwa chilasila. Nkongo, Chohile kawenka Wayahudi ulosiwakwe. 3Mna navitende vivihi uneva wamwenga

wawo hawazumile? Kuleka kuzumila kwawonakuhunguze ukanuni wa Chohile? 4 Bule!Chohile nasigaile kutenda mchindedi mazuwayose, hata hegu chila mntu ni mdanti, saviyaviwandikwe mwa Mawandiko Yakukile,“Weye, umanyike kugamba wi mta wedi mwe

milosi yako.Ukakantilwa weye we wi mhumi.”

5 Mna, uneva wihi wetu walagisa pwililikugamba Chohile adamanya wedi, nachigeze?Togola, nachigambe kugamba hana wedi akachi-laha? Hano nalonga chimntu. 6 Bule! HeguChohile hendile mchindedi nakadaha vivihikukantila wantu we isi?

7 Mna “Uneva udanti wangu walagisa pwililiuchindedi wa Chohile, elo ni mbwani naho miyenikantilwe saviya mta masa?” 8 Chigeze! “Chi-damanye vihiye chani kulaile vyedi”? Chindedikuna wantu wamwenga wakunihuluta vihiyekugamba silonga ivyo. Wantu awo nawakantilwesaviya vikuwawagila.

Hahali achumile Kulongozi kwa Chohile9 Chigeze? Suwe Chiwayahudi wedi kujinka

wantu wa si ntuhu? Bule! Siwalagisa kalekugamba Wayahudi na sawo Wayahudi wosewalongozwa ni masa. 10 Saviya viwandikwekugamba.“Hahali awoneke ywedi kulongozi kwa Chohile,11 Hahali mntu mta umanyi,hegu mntu akumlonda Chohile.12 Wose wamhituka Chohile,wose watenda wavu,hahali akudamanya vyedi, hahali hata

yumwenga.13 Milosi yawo imema wihi,limi zawo zimema udanti,walonga mbuli zikutisa saviya usungu wa nyoka,14 milomo yawo imema maligito na ukali.15 Viga vyawo vyagulukila kukoma wantu,16 aho nawaite wahosa ndilo na masulumizo.

17 Sila ya utondowazi hawaimanyize,18 Hawakumogoha Chohile.”

19 Chivimanya kugamba Sigilizi ni ya wadyawakulongozwa ni Sigilizi iyo, hahana hatayumwenga natende nachakwegombela isi yosenaikantilwe ni Chohile. 20 Kwaviya hahali mntuyeyose akuwoneka ywedi kulongozi kwa Chohilekwa kudamanya viya Sigilizi zakwe zikunga.Ndima ya Sigilizi ni kumlagisa du mntu kugambakadamanya masa.

Mizungu ya Chohile ya Ukombolwa

WALUMI 3:21 160 WALUMI 4:1721 Mna haluse, sila ya Chohile ya kuwazu-

mila wantu kutenda wedi igubulwa kale, nahosiyo kwa sila ya sigilizi, hata ivyo mawandikoya Sigilizi na ya wawoni yaukula mwe mbuliino. 22 Chohile awatenda wantu wawonekewedi kwa sila ya uzumizi mwa Yesu Kulisito.Chohile adamanya vino kwa woseni wakumzu-mila Kulisito, kwaviya hahana vyesimile mgatimwawo, 23 kwaviya wose wadamanya masa nahowehale na ukulu wa Chohile. 24 Mna kwambazi za Chohile ziya ni majeleko du, wantuwoseni watendwa wawoneke wedi kulongozi kwaChohile kwa sila ya Yesu Kulisito, akuwakombola.25 Chohile kamlavya lavyo Yesu, chani kujinkilauzumizi wa sakame yakwe atende sila ya kuwau-siza wantu masa kwa uzumizi wawo kwakwe.Chikale icho Chohile nanimjijimizi nakulekelamasa ya wantu, mna haluse asinya masa yawo,chani alagise wedi wakwe. 26 Chohile kadamanyavino chani alagise kugamba kawoneka ywedi.Mwe isila ino Chohile mwenye elagisa kugambani ywedi naho amtenda mntu yoyose kutendaywedi chila akumzumila Yesu.

27 Elo, chadaha kwefenyeza mbwani? Hahana!Vino viletwa nini? Kwaviya chatimila Sigilizi?Bule. Mna kwa uzumizi. 28 Kwaviya chawonekawedi kulongozi kwa Chohile kwa sila ya uzumizi,siyo kwa kutimila vikulagizwa ni Sigilizi. 29Hegu,Chohile ni Chohile ywa Wayahudi awodu? SuyoChohile ywa sawo Wayahudi? Heye, ichindedini ywawo nawo. 30 Chohile ni yumwenga du,naho nuyo nawatendileWayahudi nawantu sawoWayahudi kuwonekawedi kulongozi kwakwekwasila ya uzumizi wa chila yumwenga. 31 Elo nukokugamba kwa uzumizi uno chaleka kutongelaSigilizi? Bule, mna chaitunya Sigilizi vichintile.

4Mliganyo wa Bulahimu

1 Chigeze naho, mwa Bulahimu, tati yetuchilukolo? 2 Uneva Bulahimu atendagwa ywedimwa Chohile kwa sila za tendwa zakwe, nendileana chintu cha kwefenyeza mna siyo kulongozikwa Chohile. 3Mawandiko yagamba, “Bulahimuamzumilaga Chohile na kwachausa cho uzumiziChohile amtendaga ywedi.” 4Mntu akudamanyandima maliho yakwe hayakuwazwa saviya ma-jeleko mna alihwa viya vimuwagile. 5 Mnakwa mntu hanegamile ntendwa zakwe mwenye,mna amzumila Chohile akuwalekeila wantuwavuna kuwatenda wedi, Chohile asinya uzumizi wa

mntu uyo, na kumtenda ywedi. 6 Vino nivyoDaudi alongaga mwe mntu mta chinyemi azu-milwe ni Chohile kutenda ywedi, ukaleka kusinyantendwa za mntu uyo.7 “Wata chinyemi ni wadya walekeilwa masa

yawo,wadya masa yawo yausigwa!8 Mta chinyemi ni yudya amasa yakwe

hayakukumbukwa ni Zumbe!”9 Togola, chinyemi icho chikulongwa ni Daudi

ni kwa wadya du wajeligwe ngasu hegu nawadya hewejeligwe ngasu? Kwaviya chitim-ila Mawandiko, “Bulahimu kamzumila Chohile,naho kwachausa cho uzumizi wakwe Chohilekamwona ni ywedi.” 10 Togola! Bulahimunakazumilwa umo henati kujelwa ngasu, hegueze ajelwe ngasu? Umo henati kujelwa ngasu,sivyo eze aheze kujelwa ngasu. 11 Bulahimuajelagwa ngasu enga chilagiso cha wedi kulon-gozi kwa Chohile ahokelaga kujinkila uzumizichipindi henati kujelwa ngasu chani kumtendauyo atende tate ywa wose wadya nawazumilehehena kujelwa ngasu. Elo, yose yadamanyikachani Bulahimu atende tati ywa wose wakumzu-mila Chohile awo wawoneke wedi kulongozi kwaChohile hata hegu hawajeligwe ngasu. 12 Nahoni tati ywa wadya wajeligwe ngasu, mna siyokwaviya wajelwa ngasu, mna kwaviya watongelasila idya ya uzumizi tati ywetu Bulahimu azumi-laga umo henati kujelwa ngasu.

Chohile aika lagano na wadya wakumzumila13 Chohile aikaga ndagano na Bulahimu na

welekwa wakwe kugamba isi yose naitendeyakwe. Kadamanya ivyo, siyo kwaviya Bu-lahimu nakatimila Sigilizi, mna kwa uzumizi niyoatendwa ywedi ni Chohile. 14 Uneva wakungawalisi yadya Chohile alaganaga na wadya watim-ilaga Sigilizi, ivyo uzumizi ni wa bule naho viyaChohile alaganaga ni vya bule. 15 Sigilizi yegalamaya ya Chohile, mna uneva hahana sigilizi,kubalanga sigilizi hakuhali.

16 Elo, mbuli ino yegamila uzumizi, ivyondagano iyo yegalwa kwa mbazi za Chohile nahoni chindedi kugamba ndagano iyo ni kwa wantuwose siyo kwa wadya du wakutimila Sigilizi,mna seivyo kwa wadya wakwikala kwa uzu-mizi saviya Bulahimu, kwaviya Bulahimu ni tatiyetu suwe chose, 17 saviya Mawandiko Yakuk-ile yakulonga, “Sikutenda tati ywa si ziloz-ize.” Bulahimu nuyo tati ywetu kulongozi kwaChohile yudya amzumile. Chohile akuwenka

WALUMI 4:18 161 WALUMI 5:21wantu wabanike ujima, na kuvitenda vintu hevi-hali vitende viyaho. 18 Bulahimu azumilagana kutenda na msuhi, hata hegu nahehenachikumtenda atende na msuhi, kwaivyo ka-tenda “tati ywa si zilozize.” Saviya MawandikoYakukile yakulonga, “Cheleko chako nachitendechiloza.” 19 Mna uzumizi wakwe hauhungukehata hegu endaga na mihilimo gana vino naka-manya kugamba mwili wakwe nendile usokelaenga ubanika, naho mkaziwe Sala hakudaha ku-tenda na wana. 20Halekile uzumizi wakwe, nahohajeile nkama kugamba Chohile nachintize chiyaalagane, mna uzumizi wakwe umjela nguvu, niyoamtogola Chohile. 21 Nakavimanya kugambaChohile adaha kuchintiza idya indagano. 22Nivyovilekile Chohile kamwona Bulahimu ni ywedi.23 Ikalongwa “Awoneke ywedi” haiwandikwekwachausa chakwe du. 24 Naho yawandikagwakwachausa chetu suwe chiwoneke wedi kulon-gozi kwa Chohile, yudya amuuyusa Yesu Zumbedyetu. 25Uyo alavyagwa akomwe kwachausa chamasa yetu, niyo auyuka chani chitendwe wachu-mile kwa Chohile.

5Moyo uchumile kwa Chohile

1 Haluse kwaviya chitendwa wedi kwaChohile kombokela uzumizi, china utondowazina Chohile kombokela Zumbe dyetu YesuKulisito. 2 Uyo kwa sila ya uzumizi kachigalamwe mbazi za Chohile, umo chikwikala vinohaluse. Elo chefenyeza msuhi chinanawo wakwehanga na ukulu wa Chohile! 3 Sivyo ivyoduchefenyeza kusulumila kwetu, kwaviya chimanyakugamba kusulumila kwegala ujijimizi, 4ujijimiziwegala lujendo lukumwagila Chohile, lujendolukumwagila Chohile lwegala msuhi. 5 Msuhiuno suwo waudanti, kwaviya Chohile kajida ungiwakwe mndani mwe myoyo yetu kwa MuyeUkukile, udya achinkile.

6 Umo chendaga hachikwedaha, Kulisitoabanikaga kwachausa chetu suwe wata masa.7 Ni vidala mntu kubanika kwachausa cha mntumta wedi. Hata hegu mntu adaha kubanikakwachausa cha mntu ywedi. 8 Mna Chohilekalagisa pwilili kwetu ungi wakwe, hadyachendaga china masa niyo Kulisito abanikagakwachausa chetu! 9 Kwaviya haluse chitendwawedi kwa Chohile kwa sakame ya Kulisito, nichindedi pwilili kugamba na chambulwe namayaya Chohile! 10 Hegu hadya chendaga wankondo

wa Chohile, Chohile kachitenda chivane kwa fileya mwanawe. Vyatenda zeze haluse chiwambuyawa Chohile, nachambulwe kwa ujima wa Kulisito.11 Mna sayo ayodu, china chinyemi kwachiyaChohile achivanye kombokela Zumbe ywetu YesuKulisito, achitendile wambuya wa Chohile.

Adamu na Kulisito12 Masa yengila mwe isi kombokela mntu

yumwenga, nayo yegala file. Ivyo file izagalamwa wantu woseni kwaviya woseni wana masa.13 Umo Sigilizi hezihali, masa nayendile mweisi, mna masa hayakufanyanywa hekwina sigilizi.14Mna kukongela mwa Adamu kubula kwa Musafile iwatimila hata hewedamanye masa yakuli-gana na masa adamanye Adamu umo hatimilagasigilizi ya Chohile.

Adamu ni mliganyo wa yudya akutimila kwiza.15Mna jeleko hadikuligana na masa, ni chindedikugamba yawegala wantu walozize wabanikekombokela masa ya mntu yumwenga. Mnambazi za Chohile ni jeleko diya dikwinkiza ujimakwa wantu walozize, kujinkila mbazi za mntuyumwenga, Yesu Kulisito. 16Naho, kuna kwesimamgati mwe jeleko dya Chohile na mbuli zilailekwachausa cha masa ya yudya mntu yumwengaeze adamanye masa. Chohile niyo alavya nkanto,mna kwa masa ya wantu walozize, Chohilekawenka jeleko dya kuwalekeila! 17 Ni chindedikugamba file ikonga kwikala kwa sila ya mntuyumwenga, kwachausa cha masa ya mntu uyoyumwenga. Mna yalagisisa kugamba yawegalawadya wa kuwonelwa mbazi za Chohile vilozizena jeleko dya wedi wakwe, na wikazi na kulon-goza kwa sila ya mntu yumwenga, Yesu Kulisito.

18 Elo, ni saviya masa ya mntu yumwengayawegailawantuwose nkanto, seivyo ntendwa yawedi wa mntu yumwenga iwalekeila na kuwenkaujima. 19 Saviya wantu walozize watendigwewadamanya masa kwa kuleka kwiva kwa mntuyumwenga, seivyo wantu walozize na watendwawedi kwa Chohile kwamntu yumwenga kumwivaChohile.

20 Sigilizi iza na kwigala kongezekela kwamasa,mna masa yeze yongezekele, mbazi za Chohilezongezekelesa. 21 Saviya masa yalongoze nakwigala file, ivyo mbazi za Chohile zalongozakwa wedi na kwigala ujima wa mazuwa yosekombokela Yesu Kulisito Zumbe dyetu.

WALUMI 6:1 162 WALUMI 7:86

Ujima mwa Kulisito1 Chigeze naho? Chijendeleze kudamanya

masa chani mbazi Chohile zijenyele? 2 Bule!Suwe chibanika mwemasa, nachijendeleze vivihinaho kwikala mwe kudamanya masa? 3 Togolahamvimanyize kugamba chabatizwaga mwe fileya Yesu Kulisito? 4 Chize chibatizwe chihambwahamwenga na uyo mwe file yakwe, chani saviyaKulisito auyuke kwa ukulu wa Tate, suwe naswichikale mwe ujima mhya.

5Uneva suwe chilungana nayemwe file, seivyonachilungane naye mo kuuyuswa saviya auyuk-aga. 6Naho chivimanya kugamba wikazi wetu wechikale utungikwa hamwenga na Yesu mo msal-aba, chani udahi wa mwili wa masa ubalangwe,chisekutenda nahowatumwawamasa. 7Kwaviyamntu abanike kambulwa mwe nguvu za masa.8 Ivyo uneva chibanika hamwenga na Kulisito,chazumila kugamba nachikale hamwenga naye.9Kwaviya chivimanya kugambaKulisito kauyuka,habanike naho, file haimdahe naho. 10 Kabanikalumwenga du kwachausa cha masa. Habanikenaho ekala kwa kumwagila Chohile. 11Mweivyo,mwefanyanye saviya wabanike mwe masa, mnamwekala kumsankanila Chohile kombokelaKulisito Yesu.

12 Ivyo masa yasekulongoza naho mili yenyuikubanika, vikatenda mtimile tama zakwe.13 Naho msekujeza kulavya vitago vyenyuvidamanye mbuli za wihi na masa. Mnavilavyeni kwa Chohile saviya wantu wata ujima,kwelavyeni kwa wedi. 14 Masa yasekuwatendawatumwa naho, kwaviya hamkulongozwa nisigilizi mna kwa mbazi mlagiswe ni Chohile.

Chiwatumwa wa kudamanya yakumuwagilaChohile

15 Haluse chigeze? Chidamanye masa, kwaviyahachikulongozwa ni sigilizi mna chadimwa nimbazi ya Chohile? Bule! 16 Ichindedi mvi-manya kugambamnelavya kumwiva mntu msikusaviya watumwa wakwe, ichindedi mwi wa-tumwa kwa yudya mkumwiva, hegu watumwawa masa, chikutimila ni file, hegu kumwivaChohile, chikutimila ni kutendwa wedi wa my-oyo. 17 Mna Chohile atogolwe! Namwi wa-tumwa wa masa aho kale, mtimila chindedimbunkule mwa mahinyo mhokele kwa myoyoyenyu yose. 18 Mwakombolagwa mwe masana kutenda watumwa wa wedi wa moyo kwaChohile. 19 Nalonga milongele ya chiuntu

ya wantu wahwele mo utumwa. Aho kalemwelavyaga kutenda watumwa wakudamanyauzavu nawihi kwa kwikalamwe nkumbizi, seivyokwelavyeni wenye mdamanye yedi kwa Chohilekwachausa cha ulenguswa.

20 Umo mwendaga watumwa wa masamwendagamwihale kutenda yadya yakumwagilaChohile. 21 Elo, mhokela chibwani kwa ku-damanya viya mkuviwonela soni haluse? Usilowa mbuli saizo ni file! 22Mna haluse mkombolwakale kulaila mwe masa naho mhitukila watumwawa Chohile. Uvuni wenyu ni kwikala mweulenguso mo udumo kwinkigwa ujima wamazuwa yose. 23 Kwaviya maliho ya masa ni file,mna jeleko dya Chohile ni ujima wamazuwa yosemwe Kulisito Yesu Zumbe dyetu.

7Sigilizi mwe kuguhana

1 Walukolo weyangu, sina nkama mmanyeyano hunga nilonge, kwaviya nyuwe nyosenimmanya mbuli za sigilizi. Sigilizi yamlongozamntu achei mjima. 2 Chigambe, mvyele asoligweatozwa ni sigilizi kwa mgosiwe umo mgosi uyoakatenda ni mjima, mna hegu akabanika, mvyeleuyo kakombolwa mwe sigilizi imtozize. 3 Ivyo,uneva mvyele uyo akekala na mgosi mtuhukuno mgosiwe ni mjima, nagambigwe mjendana mntu ywa mweye, mna hegu mgosiwe ka-banika, nachoholwe mwe sigilizi, akaguhigwani mgosi mtuhu hagambigwe mjenda na mtuywa mwenye naho. 4 Walukolo weyangu, ivyonivyo vili kwenyu. Nyuwe nanywi mwe sig-ilizi mbanika kujinkila mwili wa Kulisito, halusemtenda wakwe auyuke chani mumdamanyizeyedi Chohile. 5 Kwaviya umo nachikekalachimwili, tama zihiye zikasindikwa ni sigilizi, zi-damanya ndima mwe mili yetu, vitendile chihelemwe file. 6 Mna haluse, chichohwelwa mwesigilizi, kwaviya chibanika mwe mbuli idya ichi-tendile watumwa. Haluse chasankanila kulawananawikazimhyawaMuye, mna siyo kutimilana nambuli idya ya chikale ya sigilizi iwandikwe.

Sigilizi na Masa7 Togola, chigambe mbwani? Sigilizi ni masa?

Bule! Mna Sigilizi initendamiye nimanyemasa nimbwani. Hegu Sigilizi hayalongaga, “Usekutendana tama na chamnyawo,” Savimanyize kutendana tama ihiye ni mbwani. 8 Komwiko uwo,masa yapata luhenyo lwa kwimula chila tamaihiye mndani mwangu. Hekwina sigilizi masa ni

WALUMI 7:9 163 WALUMI 8:17

chintu chibanike. 9Aho nkongo miye nani mjimaumo samanyaga sigilizi naikanigamba useku-damanya vintu vihiye savino, mna umwiko wizewingile, masa yauyuka, 10 nami niyo nabanika.Umwiko wasinyagwa kunigaila ujima, unigailafile. 11Masa yapata luhenyo kombokela umwikouwo, niyo yanidanta nakunikoma.

12 Ivyo, Sigilizi yenye ikuka, no mwiko nawoutondowala, uchuma kwa Chohile naho ni wedi.13Mna vino nikugamba wedi unigaila file yangu?Bule! Ivyo vili nikugamba, masa chani yatendechindedi ni masa, yajesa chiya ichedi kuhosa fileyangu. Ivyo masa, kombokela mwiko, yalagisavichintile viya yaihise.

Mahigano ye mndani mwangu14 Chivimanya kugamba Sigilizi ni ya chimuye,

mnamiye ni ywa chimwili, sitagwa engamtumwaywa masa. 15 Sivimanyize nadamanya mb-wani, kwaviya sikudamanya chiya hunga, mnanadamanya chiya sikunga. 16 Kwaviya hu-damanya sicho hunga, vino nikugamba nazumilakugamba sigilizi ni yedi. 17 Ivyo suyo miye hu-damanya vino, mna ni udahi wa masa ye mndanimwangu. 18 Sivimanya kugamba hadihali dyedidyodyose mndani mwangu, kuligana no untuwangu. Kwaviya hata hegu naunga kudamanyadyedi, sikudaha kudidamanya. 19 Sikudamanyadyedi hunga nidamanye, mna nadamanya dihiyesikunga kudidamanya. 20 Elo, uneva nadamanyasikunga kudidamanya, ni kugamba suyo miyehudamanya, mna na amasa ye mndani mwangu.

21 Ivyo naviwona kugamba sigilizi yadamanyandima. Haunga kudamanya dyedi, dihiye nidyohudamanya. 22 Moyo wangu waibweda sigiliziya Chohile. 23 Mna nawona kugamba kuna sig-ilizi ntuhu ikudamanya ndima mo mwili wangu,sigilizi iyo yahigana naidya ikuzumilwa numanyiwangu. Iyo yanitenda mtumwa ywa sigiliziya masa ikudamanya ndima mo mwili wangu.24 Mchiwa miye! Ni yuhi akunga anikombole noumwili uno ukunigala kwe file? 25 Chohile ato-golwe, adamanye vino kombokela Zumbe YesuKulisito!

Elo, miye umanyi wangu watimila sigilizi yaChohile, mna umwili wangu watimila sigilizi yamasa.

8Kwikala mwe viya Muye ywa Chohile akunga

1 Ivyo, kwa wadya wose wakwikala kwa kulun-gana na Kulisito Yesu hawakantilwe. 2 Kwaviya,

Sigilizi ya Muye ukuchinka ujima kwa kulun-gana na Kulisito Yesu, inichohola kulaila mweSigilizi ya masa na file. 3 Mbuli idya Sigilizi yaMusa enkigwe ni Chohile idunduge kuidamanyakwachausa cha usokezi wa chimntu, Chohilekaidamanya, Kwa kumsigila mwanawe mwenyeakatenda na mwili wa masa kwachausa chamasa, chani akantile masa mo mwili. 4 Chohilekadamanya ivyo chani viya Sigilizi ikunga vi-wagile vitimilwe vichinte mndani mwetu suwechikwikala kuligana na Muye Ukukile, mna sukokuligana na mwili una masa. 5Wadya wakwikalasaviya mwili ukunga, walongozwa ni fanyanyi zamwili. Mna wadya wakwikala saviya Muye Ukuk-ile ukunga, walongozwa ni fanyanyi za Muye.6 Kwaviya fanyanyi zikulongozwa ni mwili unamasa zegala file, mna fanyanyi zikulongozwani Muye zegala ujima na utondowazi. 7 Elofanyanyi zikulongozwa ni mwili zahosa wantuwamwihiwe Chohile, kwaviya hawakutimila sig-ilizi ya Chohile, ichindedi hawakudaha kuitimila.8Wadyawakulongozwa numwili hawakudaha ku-muwagila Chohile.

9 Nyuwe mna Muye wa Chohile unekala mn-dani mwenyu hamkulongozwa ni mwili, mnamwalongozwa ni Muye Ukukile. Uneva yoyosehana Muye wa Kulisito suyo mntu ywa Kulisito.10 Mna uneva Kulisito emndani mwenyu, Muyeawenkani ujima kwaviya nyuwe mtendwa wedikulongozi kwa Chohile, hata hegu mili yenyuibanika kwachausa cha masa. 11Uneva Muye ywaChohile amuyuse Yesu ekala mndani mwenyu,ivyo uyo amuyuse Kulisito naijele ujima imiliyenyu ikubanika. Nadamanye ivyo kwa Muyewakwe emndani mwenyu.

12 Elo, walukolo weyangu, china ndima,mna suko kwa kwikala saviya mwili ukunga.13 Kwaviya, uneva mkekala saviya mili ikunga,chindedi na mbanike. Mna kwa sila ya Muyemwakoma ntendwa zenyu zihiye, namtende naujima. 14 Elo wadya wakulongozwa ni Muyewa Chohile ni wana wa Chohile. 15 KwaviyaMuye mwinkigwe ni Chohile haukuwatendawatumwa na kuwatenda mwogohe naho, mnamhokela Muye ukuwatenda wana wa Chohilekwa Muye uwo chetanga, “Aba!” Nuko kugamba“Tate!” 16 Muye wa Chohile aukula nemyuyeyetu kugamba suwe chi wana wa Chohile. 17 Elo,kwaviya suwe chiwanawe, chiwalisi wa Chohile,wa kulisi hamwenga na Kulisito, kwaviya heguchinatenda hamwenga mwe masulumizo ya

WALUMI 8:18 164 WALUMI 9:9Kulisito, nachitendehamwengamoukuluwakwe.

Ukulu ukwiza18 Nafanyanya kugamba masulumizo ya vino

haluse sicho chintu yakaliganywa na ukulu udyaukunga ugubulwe kwetu. 19 Elo vyumbe vyosenivyagoja wana Chohile wagubulwe. 20 Kwaviyavyumbe vyoseni vitendwa viwoneke kugambasicho chintu, siyo kwa kunga vyenye, navi-tendwa ivyo mwe viya Chohile aungile, akatendana msuhi, 21 kugamba vyumbe vyenye navyonavichohoilwe kulaila mo utumwa wa kuwola,na kwingila mo ulekeilwa wo ukulu wa wanawa Chohile. 22 Kwaviya chivimanya kugambakubula vino haluse vyumbe vyoseni vyaugulakwausunguwakwefungula. 23Mna sivyo vyumbeivyodu vikuugula, suwe naswi china malim-bulo ya muye chaugula mndani mwetu, kunochikagoja Chohile achitende wanawe kukom-bolwa kwe mili yetu. 24 Kwa msuhi uwo suwechikombolwa, mna msuhi hauhali uneva chachi-wona chiya china msuhi nacho. Kwaviya niyuhi akwikiya msuhi chiya akuwona? 25 Mnauneva china msuhi na chiya hechikuchiwona,nachikigoje kwa kujijimiza.

26MweivyoMuyenaye achambizamweusokeziwetu. Kwaviya hachidahile kulombeza seivyovikungwa, Muye mwenye achilombezeza kwaChohile kwa kuugula hekukulongeka. 27 Chohileakuwona mndani mwe myoyo, kazimanyafanyanyi za uyo Muye, kwaviya uyo Muyealombezeza wantu wa Chohile mwe mzungu waChohile.

28 Chivimanya kugamba vintu vyosevyadamanya ndima kwa mbuli zedi kwa wadyawakumunga Chohile, wadya etange wadamanyeviya akunga. 29 Wadya Chohile awamanyagakukongela nkongo, nawo awasentaga watendeenga Mwanawe, chani Mwana atende mwelekwaywa nkongo mwa walukolo walozize. 30 Elo,wadya Chohile asagule iviya nawo etange, wadyaetange iviya nawo awatendile wedi kulongozikwakwe, kawatenda wedi kulongozi kwakwenaho kehanga nawo mo ukulu wakwe.

Kulisito Yesu alagisa vivihi Chohile achunga31 Mwe yano yoseni, chigeze? Uneva

Chohile ekwe ntendele yetu, ni yuhi akudahakuchihiga? Hahali hata yumwenga. 32 Chohilehamng'ang'anile Mwanawe we ichedu, mnakamlavya kwachausa chetu woseni. Unevakadamanya ivyo, togola, mwafanyanya hachinke

vyose bule? 33 Ni yuhi akunga awalongelezewantu asagule Chohile? Hahali Chohile mwenyekawausiza masa! 34 Ni yuhi naho akungaawakantile? Hahali, Kulisito Yesu abanikagana kuyuka naho kekala ko mkono wa kulumewa Chohile achilombezeza! 35 Ni yuhi akudahakuchisente na ungi wa Kulisito? Togola ni nkuntohegu ni chinyulu hegu ni masulumizo hegu nisala hegu ni sakaza hegu ni nkondo hegu file,?36 Saviya Mawandiko Yakukile yakugamba,“Kwachausa chako chi mwe nkondo ya file chilo

na msi,chatendwa saviya ngoto ikwakuchinjwa.”37 Mna, mwezimbuli zino zose chijinka wahudakwa wambizi wa uyo akuchunga! 38 Simanyisakugamba siyo file hegu ujima, hegu wandimawa kwembingu hegu udahi mtuhu wa kwem-bingu hegu mbuli za haluse hegu mbuli zik-wiza, hegu nguvu, 39 hegu ye kulanga hegu yehasi hegu chumbe chituhu chochose, havikudahakuchisenta na ungi wa Chohile alagise kwetu kwasila ya Kulisito Yesu Zumbe dyetu.

9Chohile na wantu wakwe

1 Miye silungana na Kulisito sikudaha kulongaudanti, nalonga ichindedi ichodu. Moyo wanguna Muye Ukukile vyanukwila, 2 kugamba ninachinyulu chikulu na ulumi heukusila mo moyowangu, 3 kwaviya nahajelejeza kugamba nilig-itwe naho nisentwe na Kulisito kwa ulozo wanguwantu wa kabila dyangu! 4 Awo ni Waizulaeliwantu wadya Chohile kawatenda wanawe, niyoawalagisa ukulu na ndagano, kawenka Sigilizi,wamvikila Chohile viya vikungwa nahowamanyaviya alagane nawo. 5 Walaila mwe wadalahalawa Chiyahudi wamanyikise, Kulisito kwa untuwakwe, kalaila mo lukolo lwawo. Chohile akulon-goza vyose, atogolwe mazuwa yose! Taile.

6 Sikulonga kugamba viya Chohile alongaganalavye havidamanyike, kwaviya sawo wantuwose wa Izulaeli ni wantu wa Chohile. 7 Nahosiyo kwaviya ni welekwa wa Bulahimu ni wanawa Chohile. Chohile amgambaga Bulahimu,“Welekwa wako nawalawane na Isaka.” 8 Ino nikugamba wana welekwe chimntu sawo wana waChohile, mna wana welekwe kuligana na viyaChohile alongaga nawowakungawetangwewanawakwe. 9Kwaviya Chohile agambaga vino. “Mwechipindi chiwagile nanuye, Sala naye natende namwana.”

WALUMI 9:10 165 WALUMI 10:810 Naho sivyo ivyo du. Lebeka naye apataga

wana chilume waidi wata tati yawo yumwenga,mkale ywetu Isaka. 11Chohile kachintiza lusagulolwakwe helukwegamila ntendwa mna lwegamilamwitango, kalagisa ayo kwaviya hata hegu hawa-nati kwelekwa awana awo, na kudaha kusagulayedi hegu yehiye, 12Chohile amgambilaga Lebekakugamba, “Mwana ywa nkongo namsankanilemvunawe.” 13 Saviya Mawandiko yakugamba,“Nasimunga Yakobo, mna nasimwihiwa Esau.”

14 Elo, chigambe mbwani, Chohile apagula?Bule. 15 Kwaviya amgambaga Musa, “Nanim-file mbazi mntu yoyose nungile nimfile mbazi,nanimwonele usungu yoyose hunga nimwoneleusungu.” 16 Ivyo, chila chintu chegamila mbaziza Chohile, siyo kwa viya mntu akunga hegukudamanya. 17 Kwaviya Mawandiko Yakukileyalonga mwa Falao ywa Misili yagamba, “Siku-tenda seuta chani nguvu zangu zimanyike na zinadyangu dizagale mwe isi njima.” 18 Ivyo, Chohileafilambazimntu akunga na kumtendamdala ywamoyo mntu akunga.

Maya ya Chohile na Mbazi19 Mna yumwenga mwenyu adaha anuze,

“Uneva mbuli nivyo zili, ni mbwani Chohileachei kuchiwona china wihi? Ni yuhi akudahakuchinda viya Chohile akunga?” 20 Weye wiyuhi? Weye wi mntu du, wadaha vivihi kumhi-tula Chohile? Nyungu haikudaha kumuza ayum-bile, “Ni mbwani ukanumba vino?” 21 Mufi anaudahi wa kuudamanya ulongo viya akunga kwalongo dimwenga dya ulongo adaha kumba chiya,chimwenga chitende chantunywa chituhu kwambuli za mazwela.

22 Mna uneva kugamba Chohile nakaungaalagise maya yakwe na kutenda udahi wakweumanyike. Kajijimizisa viya viwagile kugwelwanimaya vidamanywe kwachausa cha kubalangwa.23 Naho kaunga agubule ukuka wakwe mkulu,achinkile suwe chikunga mbazi zakwe, achi-malanye kale kuhokela ukuka wakwe. 24 Suwechi wantu chitangwe siyo kulaila kwa Wayahudiawodu mna hata mwe sawo Wayahudi. 25 SaviyaZumbe alongaga mwe chitabu cha muwoniHoseya.“Wantu sawo wangu,naniwetange ‘Wantu wangu.’Si sayungaga,naniitange ‘Hunga.’26 Hadya wagambilagwa, ‘Nyuwe hamwi wantu

wangu,’

aho nawetangwe wana wa Chohile emjima.”27 Isaya aweilaga Waizulaeli na kugamba. “Hatahegu wantu wa Izulaeli waloza saviya msanga wampwani, mna ni wajeche duwakungawambulwe,28 kwaviya Zumbe nasunguze kukantila vichin-tile mwa wantu wa si yose.” 29 Ni saviya Isayaalongaga aho nkongo, “Hegu Zumbe mta udahihasaga welekwa, nachitenda enga Sodoma, na-chitenda enga Gomola.”

Ulombezi wa Paolo kwa Izulaeli30 Elo chigeze, wantu sawo Wayahudi,

hawalondile kutendwa wedi kwa Chohile wenye,watendwa wachumile moyo kwa Chohile kwakuzumila kwawo, 31 Mna Waizulaeli, wendagawakalonda sigilizi ikunga iwenke wedi wa moyokwa Chohile, mna hawailondole. 32 Ni kwambwani hawailondole? Kwaviya nawakasinyantendwa zawo hawegamile uzumizi. Ivyonawekobadika mwe yuwe dikukobadisa, 33 saviyaMawandiko yakulonga.“Kaula, naika yuwe Sayunidikunga dikobadise wantu,luwe lukunga luwagwise.Mna yoyose akumzumila hajelwe soni.”

101 Walukolo weyangu, naungisa kwa moyo

wangu wose chani wantu wangu wambulwe!Naho nawalombezeza kwa Chohile! 2 Nadahakuukula kugamba wahikiliza kumsankanilaChohile, mna umanyi wawo mwe kumsankanilaChohile hauna chindedi. 3 Hawamanyize viyaChohile akuwatenda wantu watende wedi, mnawajeza kwika sila yawo wenye, ivyo hawatimilesila ya Chohile ya kuwatenda wantu wachumemyoyo kulongozi kwakwe. 4 Kwaviya Kulisitonuyo udumo we Sigilizi, chani chila na wazumilewatendwe wachumile myoyo kwa Chohile.

Ukombolwa ni kwa wose5 Musa awandikaga vino mwe kutendwa achu-

mile moyo kwa Chohile kwa kutimila Sigilizi.“Yoyose akutimila lagiso dya Sigilizi nekale.”6 Mna mwe kutendwa achumile moyo kwaChohile kwa kuzumilaMawandiko yagamba vino,“Usekweuza mo moyo wako, Ni yuhi akungaakwele kwembingu?” Uko ni kumseleza hasiKulisito. 7 “Naho usekuza, Ni yuhi akunga aselekwe isi ya wabanike?” Uko ni kumuyusa Kulisito.8 Mawandiko Yakukile yagamba vino. “Ulosiwa Chohile wi hajihi na weye, wi mo mlomo

WALUMI 10:9 166 WALUMI 11:17wako na mo moyo wako” Nuwo ulosi wa uzu-mizi chikulonga. 9 Hegu unalonga kugambaYesu ni Zumbe na kuzumila kwa moyo kugambaChohile kamuyusa, nawambulwe. 10 Kwaviyakwa moyo mntu azumila na kutenda achumemyoyo kulongozi kwa Chohile, naho kwa mlomomntu akulonga chindedi mwa Kulisito nam-bulwe. 11Mawandiko Yakukile yagamba, “Yoyoseakumzumila hajelwe soni.” 12Hahana kwesimanaWayahudi na sawo Wayahudi, Zumbe yumwenganuyo Zumbe dya wose naho ajimbikisa wosewakumwitanga. 13 Saviya Mawandiko Yakukileyakugamba, “Yoyose akwitanga zina dya Zumbenambulwe.”

14 Mna nawetange vivihi zina dya Zumbeuneva hawamzumile? Naho nawazumile vivihiuneva hawanati kumwiva? Naho nawamwivevivihi uneva hahana wantu wawagambile?15 Naho wantu nawawagambile vivihi unevahawasigilwe? Saviya Mawandiko Yakukileyakugamba, “Kwiza kwa wadya wakulonga MbuliYedi kwawagila vidala!” 16 Mna sawo wosewahokele Mbuli Yedi. Isaya mwenye agamba,“Zumbe, ni yuhi azumile ulosi wetu?” 17 Elo,uzumizi walaila kwa kwiva, kwiva nako kwalailakwa kugambilwa mbuli za Kulisito.

18 Mna nauza, ni chindedi kugamba hawaw-ivile ulosi? Bule wawiva, saviya Mawandikoyakugamba.“Izwi dyawo dizagala mwe isi njima,nemilosi yawo ijendesa kubula kwe zintendele ze

isi.”19 Nauza naho, wantu wa Izulaeli hawakomba-ganye? Nkongo Musa agambaga,“Kwa wantu hewena sinaniwatende muwonele finju,si ya wahezinaniwatende mwihiwe.”20 Isaya alongaga kwa kwekamba,“Silondolwa ni wadya nendile hewekunilonda,selagisa kwa wadya nendile hawakunitanga.”21 Mna kulanga wantu wa Izulaeli agamba, “Msimjima siwachumiziza mikono yangu kuwahokelawantu wasi na hewekwiva.”

11Mbazi za Chohile kwa Izulaeli

1 Elo nauza, Chohile alemelaga Wayahudi,wantu wakwe mwenye? Bule! Miye mwenyeni Muizulaeli, mwelekwa ywa Bulahimu, mntuywa kabila dya Benjamini. 2 Chohile hawalemelewantu wakwe, awasagulaga kukongela nkongo.

Mvimanya viya Mawandiko Yakukile yakulongaumo Eliya akawalongeleza Waizulaeli kwaChohile. 3 “Zumbe kaula, wawakoma wawoniwako na kubalanga nchanja zako, ni miye dunisigale naho wajeza kunikoma.” 4 Mna Chohileamhitulaga mbwani? Agambaga, “Seikiya wagosiwatuhu magana gana mfungate hewevikilemilungu Baali,.” 5 Nivyo vili hata vino haluse,kuna wantu wajeche wasigale wasagulwe niChohile kwachausa cha mbazi zakwe. 6 Usaguziwakwe wigamila mwe mbazi zakwe, siyomweviya wantu wadamanye. Kwaviya heguusaguzi wa Chohile nawigamila mwe viya wantuwakudamanya, mbazi zakwe hazatendile mbazi.

7 Haluse togola? Wantu wa Izulaeli hawalon-dole chiya nawakazungula. Walondole nanikafyo kadodo du asagulaga Chohile, wasigale wa-tendagwa na myoyo midala. 8 Saviya MawandikoYakukile yakulonga, “Chohile kaitenda myoyoyawo midala na fanyanyi zawo zigone, kubulamazuwa yano hawakudaha kuwona hegu kwiva.”9Daudi naye agamba.“Ngasu zawo nazitende mtego wa kuwagwiza,wagwe na kulihwa kwa masulumizo!10 Meso yawo yajelwe chiza chani wasekuwona,migongo yawo iveduke kwamasulumizo mazuwa

yose.”11 Elo nauza, Wayahudi weze wekobadike,

wagwa wagwele? Bule! Kwaviya wadamanyagamasa, ukombolwa wingila kwa sawo Wayahudi,kuwajela finju Wayahudi. 12 Uneva masa yaWayahudi yegala ujimbiko ulozize mwe isi,kuswesa uzumizi kwawokwigala ujimbiko ulozizekwa sawo Wayahudi. Elo, ni chindedi chihalakugamba kuchintiza kwawo nakwigale ujimbikoulozize!

Ukombolwa wa Sawo wayahudi13 Haluse nalonga na nyuwe wantu sawo

Wayahudi. Kwaviya nanejendeleza kutendamsigilwa kwa sawo Wayahudi, netunya ne ndimayangu. 14 Mafani nadaha kuwatenda wantu wakwetu, awo Wayahudi, watende na finju, chaninidahe kuwambula wajeche. 15 Uneva waleme-lagwa, wantu we isi watenda wevana na Chohile.Elo navitende vivihi umo wahokelwe? Wabanikenawauyuke!

16 Uneva kabesu kankongo ko mgate kenkwaChohile kalenguswa, ivyo mgate mjima nawonautende ulenguswa. Naho maizi ya mtiyenkigwa Chohile, matambi nayo nayatendeyakwe. 17 Matambi yamwenga ya mzaituni

WALUMI 11:18 167 WALUMI 12:8uhandigwe yakantwa, na matambi ya mza-ituni mbago yahasikizwa mwakwe. Nyuwesawo Wayahudi mwi saviya mzaituni mbago,haluse mna luhenyo lwa ujima chimuye utogilemwa Wayahudi. 18 Elo, msekuwabela wadyawakantigwe enga matambi. Namwefenye vivihi?Mwi matambi du, hamkutoza maizi, maiziyawatozani nyuwe.

19 Mna namgambe, “Matambi yakantwa chanimiye nihasikizwe hantu hakwe.” 20 Ni chindedi.Nayakantwa kwaviya yaswesa kuzumila, mnaweye wachimala kwa kuzumila kwako. Mnausekwefenya, wogohe. 21Uneva Chohile hawafilembazi Wayahudi, wekale saviya matambi yachikolwa, seivyo hawafileni mbazi? 22 Hanochawona viya Chohile emtana naho mkali. Nimkali kwa wadya wagwele, mna ni mtana kwako,hegu wajendeleza mo utana wakwe. Mna heguhukuvitenda, weye nawe naukantwe. 23Naho un-eva Wayahudi hawanajendeleze kuleka kuzumilakwawo, nawahasikizwe hadya naweli, kwaviyaChohile avidaha ivyo. 24 Nyuwe sawo Wayahudichikolwamwi saviyamatambi yamzaitunimbagoukantigwe niyo wahasikizwa mwe mzaituniuhailwe. Uneva Wayahudi chikolwa ni saviyamzaituni uhandigwe, navitende vihufu Chohilekuhasikiza naho matambi yakantike mwe mtiuwo.

Mbazi za Chohile kwa wose25 Walukolo weyangu, naunga mmanye

chindedi chino chefisize, mnasekwefenyakugamba mwi wabala vitendese. Kulemelakuzumila kwaWaizulaeli ni kwamazuwamajechedu, kubula aho ludongo naluchinte lwa sawoWayahudi wakunga wambwile Chohile. 26 Vinonivyo Izulaeli yose naikombolwe. SaviyaMawandiko yakulonga.“Mkombola neze kulaila Sayuninause wavu wose mwa welekwa wa Yakobo.27 Nanike lagano dino nawoumo hausa masa yawo.”28 Kwaviya Wayahudi walemela Mbuli Zedi zaChohile, Wayahudi ni wehi wa Chohile, kwaupati wenyu nyuwe wantu sawo Wayahudi.Mna kwaviya Wayahudi nawasagulwa wacheiwambuya wa Chohile kwachausa cha wababazawo. 29 Kwaviya majeleko na mwitango waChohile hayakuhitukila. 30 Aho nkongo nyuwenahamkumwiva na Chohile, mna haluse Chohilekawafila mbazi kwaviya Wayahudi walekilekumwiva. 31 Elo, kwaviya muwonelwa mbazi,

haluse Wayahudi nawo hawakumwiva Chohile,chani nawo haluse wawonelwe mbazi ni Chohile.32 Kwaviya Chohile kawatenda wantu wosewatende wafungwa mo kuhitukila kwawo chaniawawonele mbazi.

Chohile atogolwe33 Ugoli na ubala na umanyi wa Chohile ni

vikulu vitendese! Malamuzi yakwe hayaku-longeka, sila zakwe nazo hahali akudahakuzikombaganya. 34Mawandiko yagamba.“Ni yuhi akudaha kumlangiliza Zumbe?Ni yuhi akudaha kulafya naye mwe chaku-

damanya?35 Ni yuhi amwinkaga Chohile chochosechani amlihe?”36 Kwaviya vintu vyose vilaila kwakwe, vyoseviyaho kwa udahi wakwe na kwachausa chakwe.Ukulu kwa Chohile mazuwa yose! Taile.

12Chikale vivihi chimsankanile Chohile

1 Elo, walukolo weyangu, kwaviya Chohileni mta mbazi zilozize kwetu, nawalombeze-sani kwa moyo wose. Lavyani mili yenyukwa Chohile saviya ntambiko ikomelwe Chohilemna ina ujima, ikukile naho ikuwagila. Unonuwo mviko wa chindedi mkungwa mdamanye.2 Msekutimila viya wantu we isi ino waku-damanya, mna mlekeni Chohile ahitule fanyanyizenyu mndani mwenyu. Aho naho mkungammanye viya Chohile akunga, chedi chikumwag-ila Chohile naho chichintile.

3 Kulawana na mbazi ninkigwe ni Chohilenawagambilani nyuwe wose, msekwefanyanyakugamba mwi chintu kujinka viya mkuwag-ilwa kutenda. Fanyanyi zenyu zitende na chi-himo cha uzumizi mwinkigwe ni Chohile chilayumwenga. 4 Mili yetu ina vitago vilozize, nahochila chitago china ndima yakwe. 5 Seivyo suwenaswi hata hegu chiloza, suwe chose chi mwiliumwengamwe kulungana na Kulisito, naho chilayumwenga ni chitago cha mnyawe. 6 Elo, chilayumwenga ana jeleko dyakwe kuligana na mbaziChohile achinkile. Elo mta jeleko dya uwoni aje-seze kuligana na uzumizi wakwe, 7enkigwe jelekodya kusankanila, asankane. Uneva ni jelekodya kuhinya, ahinye. 8 Uneva kwenkigwa jelekodya kufunda watuhu, afunde. Mta kumpangilamnyawe ananacho, apangile kwa moyo umwe.Mchimaila achimaile kwa nguvu zose. Mta kufilambazi, afile mbazi kwa chinyemi.

WALUMI 12:9 168 WALUMI 14:59 Ungi wenyu utende hewina udanti.

Mwihiwe chochose chihiye, mtozese chiyaichedi. 10 Unganisanani saviya walukolo,chila yumwenga amjinke mnyawe kwakungisa kutunyana. 11 Damanyisani ndima,msekulegela. Msankanileni Zumbe kwa moyowose. 12 Bwedani msuhi wenyu, jijimizani mwenkunto, mlombezeni Chohile mazuwa yose.13 Sangilani wazumizi wenyu mwe viya wakunga,wahokeleni wajeni kwa chisekwesekwe.

14Wajimbikeniwoseniwakuwasulumizani, wa-jimbikeni mse kuwaligita. 15 Bwedani hamwenganawo wakubweda, ilani hamwenga na wakwila.16 Mwivane mgati mwenyu. Msekwefenya,mna nyanyahalani. Msekwewona wata umanyiulozize. 17Uneva mntu kawadamanyizani dihiye,msekumvuziza dihiye. Damanyani viya chilayumwenga akufanyanya ni vyedi. 18 Damanyanichila chikudahika mwenyu kutenda na uton-dowazi kwa chila mntu. 19 Wambuya zangu,msekuliha wihi, mna mumlekeile Chohile.Kwaviya Mawandiko Yakukile yagamba, “Nanil-ihe, Nanivuze, Zumbe alonga.” 20 Kujinka ayo,Mawandiko Yakukile yagamba. “Uneva wehiwako wana sala, walise, hegu wana nchilu wenkecha kunywa, kwaviya kwa kudamanya ivyonowajele soni.” 21Usekuleka wihi ukuhude, mnauhude wihi kwa wedi.

13Tegelezani wakulongoza

1 Chila mntu aungwa aweve wata udahikwaviya udahi wowose walaila kwa Chohile,wadyawata udahiwasagulwani Chohile. 2Yoyoseakuhigana na wata udahi ahigana na viya aungileChohile, naho yoyose akudamanya ivyo egailankanto mwenye. 3 Kwaviya wata kulongozahawakogohwa ni wadya wakudamanya yedi, mnawogoha ni wadya wakudamanya yehiye. Elo,waunga usekumwogoha chilongozi? Damanyayedi, nawo nawakutogole, 4 kwaviya ni wandimawa Chohile wa kukudamanyiza weye mwenyeyedi. Mna hegu ukadamanya wavu, wogohe,kwaviya ni chindedi wana udahi wa kukantila.Ni wandima wa Chohile wakulagisa maya yakweyatendese wadya wakudamanya wavu. 5 Ivyoweveniwata udahi siyo du kwachausa cha kogohamaya yatendese ya Chohile, mna kwaviya mwemyoyo yenyu mvimanya mwaungwa mdamanyechibwani.

6 Nivyo vikuleka mwaliha kodi, kwaviyavilongozi awo wamdamanyiza Chohile nahowadamanya ndima viya wakungwa wadamanye.7 Haluse waliheni wajeni wenyu, wakungwakulihwa kodi waliheni kodi, wakungwa kulihwaushulu waliheni ushulu, watunyeni wakungwawatunywe naho wogoheni wakungwa kogo-higwa.

Kudamanyizana8 Msekutigizwa chochose ni mntu, mna ti-

gizwani ni kungana. Akumunga mnyawe kaitim-ila sigilizi. 9 Miko yagamba vino, “Usekugonyamntu ywa mwenye, usekukoma, usekubawa,usekunga cha mnyawo” Vyoseni vino, navi-tuhu, vyahanganywa mwe mwiko umwenga,“Munge mnyawo saviya ukweunga mwenye.”10 Akumunga mnyawe hakudaha kumdamanyizawihi, elo Sigilizi yachintizwa ni ungi.

11 Mdamanye vino, kwaviya mvimanyakugamba chipindi chibula kwenyu kwinukamwe zintongo. Kwaviya haluse chipindi chokwambulwa chihajihi kujinka aho nkongo chazu-milaga. 12Chilo chihajihi na kusila, msi wi haguhina kwingila. Chileke kudamanya vintu vya chiza,chiguheni viziha vya ulangazi. 13 Chikale vyedivikuwagilana na msi, siyo kwa kungisa kudyana kunywa, siyo kukolwa hegu uchilanga hegunkumbizi hegu finju. 14Mna Zumbe Yesu Kulisitoatende suche yenyu, msekutimila naho viya miliyenyu ikunga.

14Msekukantilana

1 Wahokeleni wata uzumizi uhwele, mnamsekuhigana mwe viya wakufanyanya kugambavyawagila. 2 Uzumizi wa wantu watuhuwawaunga kudya chila chintu, mna mntu mtauzumizi uhwele adya mboga za mani du. 3Wadyawakudya chila chintu wasekubela hawekudya,wadya nawo wakudya mboga izodu wasekukan-tila wakudya chila chintu, kwaviya Chohilekawazumila. 4 Weye wi yuhi ukujeza kukantilamndima ywa mtuhu? Akachimala hegu akagwani mbuli ya Zumbe dyakwe. Na wachimalewatogile kwaviya Zumbe adaha kuwachimalisa.

5 Wantu wamwenga wafanyanya kugambazuwa dimwenga dyajinka mazuwa matuhu,wantu watuhu wafanyanya kugamba mazuwayoseni ni yamwenga. Chila yumwenga atende na

WALUMI 14:6 169 WALUMI 15:13ukanuni mwe viya akufanyanya. 6 Wadya waku-tunya zuwa dimwenga, waditunya kwachausacha Zumbe, nawo wakudya chila chintu, wadyakwa kumtunya Zumbe, kwaviya wamhongezaChohile. Wadya hewekudya vintu vituhu,wadamanya ivyo kwachausa cha Zumbe, wowonawo wamhongeza Chohile. 7 Hahali mntuakwikala kwachausa chakwe naho hahali mntuakubanika kwachausa chakwe. 8 Uneva chekalani kwachausa cha Zumbe, uneva chikabanikani kwachausa cha Zumbe. Elo, hegu chekalahegu chikabanika, suwe chi wantu wa Zumbe.9 Kwaviya Kulisito kabanika niyo auyuka chaniatende Zumbe ywa wajima hamwenga nawabanike. 10 Ni mbwani wamkantila mlukoloywako? Naho ni mbwani wabela watuhu? Suwechose nachikantilwe ni Chohile. 11 KwaviyaMawandiko Yakukile yagamba.“Saviya nina ujima, alonga Zumbe,chila vindi nadinifikile madi,naho chila lulimi nalulonge kugamba miye ni

Chohile.”12 Ivyo chila yumwengamwetu nalavyanyembulizakwe mwenye mwa meso ya Chohile.

Usekumhosa mnyawo agwe13 Elo, chisekukantilana, mna chisekudamanya

chochose na chimtende mlukolo akobadike nakugwela mwe masa. 14 Kwaviya silungana naZumbe Yesu, nina chindedi kugamba hahanachintu chochose chihiye viya chumbigwe, mnamntu akafanyanya kugamba chintu chimwengachiha, kwakwe chatenda chiha. 15 Unevawamjela chihovu mlukolo ywako kwachausa chankande ukudya, ivyo weye humuli mwe ungi.Usekutenda nkande ukudya kumwaza mntuyudya Kulisito abanikaga kwachausa chakwe!16 Elo, msekuzumila chintu mkuchiwona ni chedikwenyu chihulutwe. 17 Kwaviya Useuta waChohile siyo mbuli za kudya na kunywa, mnani kudamanya wedi, utondowazi na mbwedoukwigalwa ni Muye Ukukile. 18 Wantu wakum-sankanila Kulisito mwe sila ino, wamwelelesaChohile naho awagilwa ni watuhu.

19 Ivyo, mazuwa yose chisinyise mbuli zik-wigala utondowazi na zikuchambiza kuzengana.20Elo, usekubalanga ndima ya Chohile kwachausacha nkande. Chila chintu chilenguka, mnaviha kumtenda mntu yoyose agwe mwe wavukwachausa cha nkande. 21Ni vyedi kuleka kudyanyama, kunywa divai, hegu kudamanya cho-chose chikudaha kumkobadisa mlukolo ywakoagwe. 22Tozesa chiya ukuzumilamgati mwako na

Chohile. Ajimbikwe ni yudya mo kufanyanya dyokudamanya hakukantilwa nu moyo wakwe viyaukunga. 23Mna mta nkama mwe nkande akudya,akantilwa uneva akadya, kwaviya icho aku-damanya hakukizumila. Chochose ukudamanyahehena uzumizi ni masa.

15Chambize watuhu mna sawo suwe wenye

1 Suwe chitogile mo uzumizi chaungwa chi-wambize mwe zinkunto zawo wadya wahwelemo uzumizi, chisekweunga wenye. 2 Mna chilayumwenga ywetu amunge mnyawe kwa yedichani amzenge mo uzumizi. 3 Kwaviya Kulisitoheungile mwenye. Mna, saviya mawandikoyakugamba, “Mahuluto yose wakuhulute weyeyanibwila miye.” 4 Kwaviya chila chintu chi-wandikwe mwe chikale chawadikagwa chanichichihinye suwe kuligana na ugoji na ujelwamoyo chikwinkwa na Mawandiko Yakukile chi-tende namsuhi. 5Chohile akulavya ugoji na ujelamoyo, awenkeni muye wa umwe mgati mwenyuumo mkamtimila Kulisito Yesu, 6 chani wosehamwenga mumtunye Chohile na Ise dya Zumbedyetu Yesu Kulisito kwa izwi dimwenga.

Mbuli zedi kwa sawo Wayahudi7 Elo, hokelanani kwachausa cha ukulu

wa Chohile saviya Kulisito awahokeleni.8Kwaviya nawagambilani Kulisito kawasankanilaWayahudi chani alagise uchindedi wa Chohilena kuchintiza ndagano na wababa zetu, 9 Chanisawo Wayahudi nawo wadahe kumtunya Chohilekwachausa cha mbazi zakwe. Saviya mawandikoyakugamba.“Ivyo nahutogole mwa sawo Wayahudi,nanicheme kutogola zina dyako.”10 Naho yagamba,“Elelwani nyuwe sawo Wayahudi hamwenga na

wantu wa Chohile!”11 Naho,“Mtogoleni Zumbe, sawo Wayahudi wose,mtogoleni, wantu wose!”12 Vituhu Isaya agamba,“Nalaile mwelekwa mo lukolo lwa Yese,neze alongoze sawo Wayahudi,uyo natende msuhi wawo.”

13 Elo, Chohile sina dya msuhi, awabwedezesena kuwatondowaza kuligana na kuzumilakwenyu, msuhi wenyu ujenyele kwa nguvu zaMuye Ukukile.

WALUMI 15:14 170 WALUMI 16:11Paolo alavyanya ni mbwani kawandika viya

awandike14 Walukolo weyangu, nina chindedi mwenyu

kugambamwiwedi vitendese, mna umanyi wose,naho mwadaha kuhinyana. 15 Mna mwe baluwaino siwawandikilani hatenda sina woga, ni-wakumbuseni mwe mbuli zimwenga. Sidamanyaivyo kwachausa cha mbazi ninkigwe ni Chohile,16 ya kutenda mndima ywa Kulisito Yesu kwasawo Wayahudi. Nasankanila ndima ya ulavyan-tambiko kulonga Mbuli Yedi ya Chohile, chanisawo Wayahudi watende enga lavyo dizumilweni Chohile, lavyo dilenguswe ni Muye Ukuk-ile. 17 Elo, kwa kulungana na Kulisito Yesu,nadaha kwefenyeza ndima yangu kwachausacha Chohile. 18 Sikujeza kulonga chintu chi-tuhu chochose mna chiya du adamanye KulisitoYesu kugwila mwangu chani sawo Wayahudiwamwive Chohile. Kadamanya vino kwa ulosina ntendwa, 19 kwa udahi wa mpituko na vi-lagiso, na kwa nguvu za Muye wa Chohile. Nakwakutamba sila yose kulaila Yelusalemu kubulaIluliko, silonga vichintile Mbuli Yedi ya Kulisito.20 Mazuwa yose nahaungisa kulonga Mbuli Yedihohose hadya zina dya Kulisito hedinati kwivika,ninasekuzenga mlanga mwe msingi wa mntumtuhu. 21SaviyaMawandiko Yakukile yakulonga.“Wantu wose hawagambilwe mbuli zakwe nawa-

wone,na wadya hewevile nawakombaganye.”

Mzungu wa Paolo kutalamkila Lumi22 Kwaivyo sichindwa kubula kwenyu nkanana

zilozize. 23 Mna kwaviya haluse sibinda ndimayangu ntendele zino, naho kwaviya kwamihilimoilozize nahaunga kubula kwenyu, 24 nina msuhiwa kudamanya ivyo haluse. Nahaunga niwawoneumo ni mwe sila haita Spaniya, nakwambizwani nyuwe kubula uko, umo hajika kubweda ku-tenda hamwenga hadodo na nyuwe. 25 Mnakwa vino haluse naita Yelusalemu kusankanilawantu wa Chohile uko. 26 Kwaviya mabungaya wantu wakumzumila Kulisito uko Makedoniyana Akaya waviwona wachisanye hela kuwambizawantu wa Chohile wachiwa uko Yelusalemu.27Wowo wenye waviwona wadamanye ivyo, mnaichindedi waungwa wadamanye iyo ni mbuliyawo. Kwaviya, uneva sawo Wayahudi wa-tenda hamwenga mwe ujimbiko wa chimuye waWayahudi, nawo wawasankanile Wayahudi mwembuli za chimwili. 28 Umo habinda indima

ino na kuwenka hela zose wachisanyizwe, nani-watalamkileni umo ni mwe sila kubula Spaniya.29Sivimanya kugambaumoheza kwenyunaniwe-gaile ujimbiko ulozize wa Kulisito.

30 Walukolo wangu, nawalombezesanikwachausa cha Zumbe dyetu Yesu Kulisito nakwachausa cha ungi wa Muye wa Chohile,lunganani na miye kwa kunilombezeza kwaChohile. 31 Lombezani nilawe mpeho mwa wadyahewezumile we Yudeya. Ndima yangu nayouko Yelusalemu izumilwe ni wantu wa Chohileweyuko. 32 Ivyo, Chohile akaunga, nanidahekwiza kwenyu kwa moyo ubwedile, hahumulehamwenga na nyuwe. 33 Chohile, sina dyautondowazi, atende hamwenga na nyuwe nyose.Taile.

16Ndamsa zangu

1 Naunga nilonge kwenyu kugamba lumbudyetu Fibi nimntu ywedi, mndima ywabunga dyawazumile uko Kenikileya. 2 Mhokeleni kwa zinadya Zumbe saviya wantu wa Chohile wakungwakutenda. Mwambizeni kwa chochose akungakwenyu, kwaviya katenda mbuya mtana kwawantu walozize kwangu.

3 Ndamsa zangu ziwabwile Pisika na Akila,wandima weyangu mwe ndima ya Kulisito Yesu,4wehosa ujima wawo kwachausa changu. Nawa-hongeza vidala, suyo miye du, mna hata kulailakwa sawo wayahudi wa mabunga ya wazumile.5 Ndamsa naho kwa wazumile wakudugana mwenyumba yawo.

Ndamsa kwa mbuyangu vidala Epaineto,wankongo mwe si ya Asiya kumzumila Kulisito.6 Ndamsa kwa Maliyamu, awadamanyanyizendima vidala. 7 Ndamsa kwa walukolo mwaKulisito Anduloniko na Yuniya, wambuya waChiyahudi wendaga na miye mwe chifungo, wa-manyika vyedi mwa wasigilwa, naho watendagaWakulisito umo miye sinati.

8 Ndamsa zangu kwa Ampliato, mbuyangu vi-dala mwe kulungana na Zumbe. 9 Ndamsa nahokwa Alubano, mndima mnyangu mwe ndimaya Kulisito, na kwa Sitakisi, mbuyangu vidala.10 Ndamsa kwa Apele, uchindedi wakwe kwaKulisito uwagila. Ndamsa kwa walukolo wa Al-isitobula. 11 Ndamsa kwa Helodioni, mbuya ywaChiyahudi, na walukolo wa Nalikiso wamzumileZumbe.

WALUMI 16:12 171 WALUMI 16:2712 Ndamsa zangu kwa Tilifaina na Tilifosa,

wakudamanya ndima mwe ndima ya Zumbe, nakwa mbuyangu Pefusisi, amdamanyizise ndimaZumbe. 13 Nilamsiza Lufo asagulwe kudamanyandima ya Zumbe, na kwa mami yakwe, yudyanami humtunya saviya mnala. 14 Ndamsa zangukwa Asinikilito, Filegoni, Helime, Patiloba, He-lima, na walukolo woseni we hamwenga nawo.15 Ndamsa kwa Filologo na Yuliya, Neleya nalumbudyenaOlimpanawantuwoseniwaChohilewehamwenga nawo.

16 Lamsanani kwa kilagiso cha kungana.Ndamsa kwenyu zikulaila kwamabunga yawantuwamzumile Kulisito.

Sigilizi za kukomeleza17 Walukolo weyangu nawalombezesani.

Wasinyiseni wakubalanga umwenga wenyu nakusa uzumizi wa wantu na kuhiga mahinyomhinyigwe. Kwenegeni na wantu awo!18 Kwaviya wantu wakudamanya mbuli saizohawakumsankanila Kulisito Zumbe dyetu, mnawadamanya zawo wenye. Kwa losi zawo ntanana kwa ulongi wawo wakuwadanta waza myoyoya wantu wachumile. 19 Chila yumwengakamanya ivyo mkumwiva Zumbe, ivyo nelelwakwachausa chenyu. Mna naunga mtende naumanyi mdamanye yedi mwe mbuli zedi, mnahemwinamasamwembuli zihiye. 20Chohile nayesina dyetu dya utondowazi hakawe kumhondaShetani hasi mwe viga vyenyu.

Mbazi za Zumbe dyetu Yesu kulisito zitende nanyuwe.

21 Timoseo, mndima mnyangu, awalamsani,Lukiyo na Yasoni na Sosipateli weyangu waChiyahudi nawo wawalamsani.

22 Miye, Telitilo, mta kuwandika ibaluwa ino,nawalamsa kwa zina dya Zumbe.

23 Gayo mkaya ywangu, hamwenga na bungadya wazumizi wose wakudugana kwakwe,wawalamsani, Elasito, mchimaila ywa hela zomzi mkulu, hamwenga na mlukolo ywetu Kwatowawalamsani. 24 Mbazi za Zumbe dyetu YesuKulisito zitende na nyuwe. Taile

Paolo amtogola Chohile25 Elo haluse chimhongeze Chohile! Uyo adaha

kuwatogezani mwe idya Mbuli Yedi nawagam-bilaga mwa Yesu Kulisito, mwe chinyele chiyachigubulwe naho chafisagwa kwa mihilimo iloz-ize ijinkile. 26 Mna, haluse ichindedi ichochigubulwa kwa sila ya mawandiko ya wawoni,

na kwa mwiko wa Chohile mta ujima mazuwayose umanyika mwe si zose chani wose wazumilena kwiva. 27 Kwakwe Chohile mta umanyi wediichedu. Ukulu una uyo kwa sila ya Yesu Kulisito,mazuwa yose! Taile.

WAKOLINTO 1:1 172 WAKOLINTO 1:19

BALUWA YA NKONGO YA PAOLOKWAWAKOLINTOULONGOZIBaluwa ya Wakolinto yawandikagwa ni msigilwaPaolo mo mhilimo wa 55 (1:1). Ni ya nkongomwe zibaluwa zakwe mbili izo chinanazo Paoloayawandikile mabunga ya wamzumile Kulisitowe komzi wa Kolinto. Vyadahika awandikagaibaluwa inoumoakekala Efesohenati kufanyanyakutalamkila umzi wa Kolinto umo emwe silaakalaila Mekadoniya (16:5-9).

Baluwa ino yalawana na ulosi Paolo ahokelekulaila kwa wazumizi wamwenga ukulangantendwa zihiye zikwesimana mwe idibunga dyawamzumile Kulisito, ukuchisanya kusentana nakugonyana. Mzi wa Kolinto wamanyikisaga kwezimbuli zakwe zo kugonyana, ivo nahavikwehelabunga dya wamzumile Kulisito nawo wakab-wilana ne izimbuli izo. Baluwa ya nkongo kwaWakolinto iviya ichisanya sula imanyikise ya ungi(13).Vimndani

Paolo awalamsa Wakolinto naho amtogolaChohile kwa chausa chawo (1:1-9).

Ukajika atambalisa ulosi ahokele ukalangakusentana kwa wazumizi wa bunga dyawamzumile Kulisito wa Kolinto (1:10-4:21).

Ukajika atambalisa mbuli ya ugonyi nakuwagambila chila yumwenga aleke (5-6).

Ukajika alavya malagiso mwe mbuli za lu-sona, kuvikila matukulu, mviko mo lumpena ntunyo za chimuye na uyuko (1-15).

Abindiliza kwa mazwela mazuwa na mbuli zachimntu (16).

1 Miye Paolo, msigilwa ywa Kulisito Yesu uyoChohile aungile kwitanga, na mlukolo ywetuSositeni,

2 Chawawandikilani nyuwe bunga dikumzu-mila Chohile mwiyuko komzi wa Kolinto. Nyuwewadya mlenguswe kwa sila ya kulungana naKulisito Yesu na mwitangwe ni Chohile mtendewantu wakwe seivyo kwa wose chila hantu ho-hosewakumvikila Zumbe dyetu Yesu Kulisito uyoZumbe ywawo na ywetu,

3 Nawaungilani wedi wa Chohile na uton-dowazi ukulaila kwa Chohile Tati yetu na Zumbedyetu Yesu Kulisito.

Ujimbiko wa Kulisito4Namhongeza Chohile ywangumazuwa yoseni

kwachausa chenyu kwaviya mwinkigwa wedi waChohile kwa sila ya Kulisito Yesu. 5 Kwaviyamlungana na Kulisito mhokela vintu vyose vyedivilozize mwe umanyi wose na udahi wose wa ku-longa, 6 kwaviya ulosi mwa Kulisito ukulwa mn-dani mwenyu, 7 naho hamhungukilwe ni ntunyoyoyose ikulaila kwa Muye Ukukile, mkagojesakwa nkwina kuyuswa kwakwe Zumbe dyetu YesuKulisito. 8 Uyo nawatogezeni nyuwe kubula kouhelo, mtende hamwina lema mwe idizuwa idyodya Zumbe dyetu Yesu Kulisito. 9 Chohile nimkanuni, uyo awetangeni nyuwe mwingile mwendala hamwenga na Mwanawe, Yesu KulisitoZumbe dyetu.

Bunga dya wazumile wa Kolinto wepagula10 Walukolo mwa Kulisito, nawailani kwa zina

dya Zumbe dyetu Yesu Kulisito, kugamba ivananinyoseni kwa chila mbuli mkulonga. Msekwepag-ula, mtende na ulosi umwenga na fanyanyiza chalumwe. 11 Walukolo weyangu, mbulinigambilwe ni wantu wa kaya ya Kiloye, za-lagisa pwilili kugamba mna nkumbizi mgatimwenyu. 12 Icho hulonga ni chino, kwaviyachila yumwenga alonga, “Miye namtimila Paolo”mtuhu, “Miye namtimila Apolo”, mtuhu, “Miyenamtimila Petulo*”, mtuhu, “Miye namtimilaKulisito.” 13 Togola, Kulisito kepanga? Togolani,Paolo nuyo asulumizwe mo msalaba kwachausachenyu? Hegu togolani, Nambatizwa mtendewanampina wa Paolo?

14 Namhongeza Chohile kugamba simbatizeyoyose mna Kilisipo na Gayo. 15 Elo hahaliakudaha kulonga kugamba kabatizwa kwa zinadyangu. 16 Heye, naho nabatizaga wantu wekaya ya Sitefana, mna kujinka awo sikufanyanyahegu nabatizaga mntu mtuhu yoyose. 17 Kulisitohanisigile nibatize, mna kuwagambila Mbuli Yediya Kulisito, naho siyo kwamilosi ya chimtu, chaninguvu ya file ya Kulisito mo msalaba isekuswa.

Kulisito ni Nguvu na Ubala wa Chohile18 Kwaviya ulosi wa file ya Kulisito momsalaba

ni uhezi kwa wadya wakwaga, mna kwa suwechikuhonywa ni nguvu ya Chohile. 19 Kwaviyaiwandikwa,“Nanibalange ubala wawo wata ubala,na umanyi wawo wata umanyi naniulemele.”

* 1:12 Petulo nuyo Kefa kwa Chiyunani

WAKOLINTO 1:20 173 WAKOLINTO 3:320 Uneva nivyo vili, nauza, ekuhi mta ubala?Ekuhi mhinya Sigilizi za Musa? Ekuhi mhigambuli ywa mazuwa yano? Togola, Chohile ha-tendile umanyi wa wantu we isi ni uhezi?

21 Kwaviya mwe umanyi wa Chohile, wantu weisi hawakudaha kummanya Chohile kwa sila yawowo wenye. Mna Chohile kaunga kuwahonyawadyawakumzumila kwa sila ya chiyawata ubalawakuchiwona ni uhezi, uhezi wa udya ulosi uku-longwa. 22 Wayahudi waunga wawone mpituko,Wagiliki walonda ubala. 23Mna suwe, chamlongaKulisito asulumizwe. Kwa Wayahudi mbuli inoni nkobadiko, kwa wantu wa isi ntuhu ni uhezi,24 mna kwa wadya wetangwe, Wayahudi kwaWagiliki, Kulisito ni nguvu ya Chohile na umanyiwa Chohile. 25Kwaviya chikuwoneka ni uhezi waChohile, chawagila kujinka ubala wa wantu, nahochikuwoneka chisokele kwaChohile, china nguvukujinka nguvu ya wantu.

26 Walukolo weyangu, kumbukani umo mwi-tangwe, kugamba, walozize wenyu nahewenaubala hata kwa fanyanyi za chiuntu, waloz-ize nahewena nguvu hegu wantu wa chizumbe.27 Mna Chohile kayasagula yadya isi ikuyawonani uhezi, chani awajele soni wata ubala, nahokayasagula yadya isi ikuyawona yahwa, chaniawajele soni wata nguvu. 28 Chohile kayasagulayadya kwa fanyanyi za isi ni mbuli zihwele nahozikubelwa, mbuli izo nahezikuli, chani kwa izoazuse ziya kwa fanyanyi za wantu wakuwona nimbuli zedi. 29Chani hasekutenda namntu yoyoseakudaha kweduvya ha meso ya Chohile. 30 MnaChohile kawalunganyani nyuwe na Kulisito Yesu,naho Chohile kamtenda Kulisito atende umanyi.Kwa sila ya Kulisito chiwoneka wedi kulongozikwa Chohile na kukombolwa. 31 Elo, saviyamawandiko yakukile yakugamba, “Mta kwedu-vya, eduvye mwe ndima ya Zumbe.”

2Ulosi wa Kulisito asulumizwe

1 Walukolo weyangu, umo nezaga kwenyusizile kuwagambila ulosi wa Chohile wefisizekwa milongele ya pwilili, hegu kwa ubala wachimtu. 2 Umo nendaga kwenyu samanyagachochose mna kummanya Yesu Kulisito, heye,Kulisito yudya atungikwe mo msalaba. 3 Umonendaga kwenyu mwili wangu nauhwa, nahonazingiza vidala kwa luchenyenta. 4Ulosi wanguna kulonga kwangu sivilavize kwamilosi ya ubalaikutamila, mna kwa ulagiso wa nguvu ikulaila

kwa Muye wa Chohile, 5 chani kuzumila kwenyukusekwegamila ubala wa mntu mna kwegamilenguvu ya Chohile.

Umanyi wa Chohile6 Mna suwe chasimwila ubala kwa wadya

watogile mwe uzumizi, mna siyo ubala we isiino, hegu ya vilongozi we isi ino mwe wadyawa kwaga. 7 Mna chalonga umanyi wefisizewa Chohile, ubala wefisize Chohile aikaga momoyo wakwe kudamanya kukongela isi hainatikumbwa, kwachausa cha ukulu wetu. 8 Hahalichilongozi hata yumwenga mwe isi ino aimany-ize. Kwaviya hegu waimanyize, hawamtungikeZumbe ywa ukulu mo msalaba. 9 Mna ni saviyaviwandikwe,“Mbuli ziya ziso haziwonaga hegu gutwi kuziva,mbuli ziya mntu hafanyanyaga mo moyo,mbuli Chohile awaikiye wadya wakumunga.”10 Mna Chohile kachigubwila izimbuli izo kwaMuye wakwe. Kwaviya Muye Ukukile azuzachila chintu hata mbuli zimndani vidala mwaChohile. 11 Kwaviya ni yuhi akudaha kumanyambuli za mndani za mntu uneva siyo Muyewakwe umntu uyo? Mweivyo, hahana amany-ize mbuli za Chohile mna Muye wa Chohile.12Hachihokelemuyewawantuwe isi inomna chi-hokela Muye ulaile kwa Chohile, chani chimanyembuli chinkigwe bule du ni Chohile.

13 Elo suwe hachikulonga ulosi chihinyigwekwa umanyi wa chimntu, mna kwa milosichihinyigwe ni Muye, chahinya chindedi chachimuye mbuli za chimuye. 14 Mntu suyo ywachimuye hakuzumila mbuli za Muye wa Chohile.Mbuli izo kwa mntu ywa mazwela ni uhezi, nahohakudaha kuzimanya kwaviya zamanyika kwawambizi wa Muye. 15 Mna mntu mta Muye waChohile amanya yoseni, naho yeye hakumanywani mntu. 16 Saviya viwandikwe, “Niyuhi aku-manya fanyanyi za Zumbe? Niyuhi akudahakumtenda amanye?” Mna suwe china fanyanyiza Kulisito.

3Wandima wa Chohile

1 Walukolo weyangu, miye sidahile kulongana nyuwe saviya na wantu wata Muye waChohile, mna nalonga na nyuwe wantu we isiino, saviya wana wachembe mwe kumzumilaKulisito. 2 Siwanywesani mele, siwalisizeninkande itogile, kwaviya nahamnati kuidaha.Hata vino haluse hamkuidaha, 3 kwaviya nyuwe

WAKOLINTO 3:4 174 WAKOLINTO 4:13mchei mwekala mwe isi. Uneva wantu mcheina finju na nkumbizi mwenyu, vino haviku-lagisa kugamba mwi wantu wa chimwili, mk-wikala mwe viya isi ikunga? 4 Kwaviya mntuyumwenga akagamba, “Miye namtimila Paolo”,mtuhu agamba, “Miye namtimila Apolo”, to-golani, iyo haikulagisa kugamba mwekala saviyawantu we isi ino?

5 Elo, Apolo ni yuhi? Na Paolo ni yuhi?Suwe chiwandima chiwalekileni mzumile. Chilayumwenga ywetu adamanya ndima saviyaenkigwe ni Zumbe. 6 Miye nahandaga mbeyu,Apolo kaijeila mazi, mna aitendile ihote niyoyakula ni Chohile. 7 Elo, akuihanda suyochintu, hegu akuijeila mazi, mna ichintu niChohile akuileka ihote na kukula. 8 Yudyaahandile na yudya ajeile mazi wose ni wamwe,Chohile namtunye chila yumwenga kuliganana viya adamanye mwenye. 9 Kwaviya suwechiwandima wa Chohile, chikudamanya ndimahamwenga, nyuwe mwinkonde yakwe mwizengodya Chohile.

10 Kwa wedi wa Chohile anihokele, sihudasaviya mzesi mta ubala, nasizenga msingi udyamlanga mwakwe mntu mtuhu azenga. Mna chilamntu asinyise ivyo akuzenga mlanga mwakwe.11Kwaviya hahali mntu akudaha kuzenga msingimtuhu akaleka udya uzengigwe kale, kugamba,Yesu Kulisito. 12 Uneva mntu yoyose mo msingiuwo azenga kwa zahabu, hegu hela hegumayuweya yombe kulu hegu miti hegu mani hegu nyasi,13 ndima yakwe nailagiswe viya ili, kwaviya Msinaulangaze. Naigubulwemwemoto, umoto nawonauhime wedi wa chila ndima ya mntu. 14Unevandima ya mntu yoyose azengile mo msingi uwoniyo yatoga mo moto, umzesi uyo natunywe.15 Uneva ndima iyo inasila moto, natende kazantunyo yakwe, mna uyo mwenye nahonywe,saviya ahonyigwe mwe nkondo yo moto.

16 Togolani, hammanyize kugamba nyuwemwinyumba ya kumvikila Chohile, naho kugambaMuyewaChohilewekalamndanimwenyu? 17Elo,uneva mntu anabalanga nyumba ya kumvikilaChohile, Chohile nambalange, kwaviya nyumbaya kumvikila Chohile ikuka, naho nyuwe mwinyumba iyo ya kumvikila Chohile.

18 Msekwedanta! Mntu yoyose mgati mwenyuakwewona ni mta umanyi mwe isi, viwag-ila atende hezi chani atende na umanyi wachindedi. 19 Kwaviya, umanyi wa wantu weisi ni uhezi kulongozi kwa Chohile. Saviya

viwandikwe, “Chohile awagwiza wata umanyimo ubala wawo.” 20 Naho, “Zumbe kamanyakugamba fanyanyi za wata umanyi sicho chintu.”21 Elo, mntu asekweduvila wantu. Kwaviya chilachintu ni chenyu, 22 Paolo hegu Apolo hegu Kefa,isi hegu ujima hegu file, viya viyaho haluse heguviya navize, vyoseni ni vyenyu. 23 Mna nyuwemwi wantu wa Kulisito, Kulisito naye ni ywaChohile.

4Wasigilwa wa Kulisito

1 Mntu achiwone suwe kugamba chiwandimawa Kulisito, naho wachimaila wa mbuli zefisizeza Chohile. 2 Aho ikungwa mwa wachimaila nikutenda wakanuni. 3Mna kwangu miye ni mbulindodo vidala kukantilwa ni nyuwe, mna kwakukantilwa kwa vitala vya wantu, hegu kwekan-tila mwenye. 4Moyo wangu haukunilongela kwambuli yoyose, mna iyo haikulagisa kugamba sinacha kulahwa. Zumbe nuyo akunikantila. 5 Elo,msekukantila mbuli chipindi chakwe hachinatikubula aho akwizila Zumbe. Uyo na alangazizeyefisize mwe chiza, na kulaviza kweise mbuli zamyoyo. Aho naho chila mntu akunga ahokelentogozi yakwe kulaila kwa Chohile.

6 Walukolo, sidamanya mbuli zino kwangumwenye na Apolo kwachausa chenyu, chani kwamliganyo wetu mhine ulosi wagaze, “Kaulisaniyawandikwe.” Chani mntu yoyose asekwemwe-fenyeza mntu yumwenga na kumbela mtuhu.7 Niyuhi akutendile mkulu kujinka mtuhu? Unachihi hwihokele? Mna uneva hegu kuhokela, nimbwani ukweduvya saviya kugamba huhokele?

8 Mwigutakale! Mtendakale wagoli! MtendaMazumbe suwe hechimuli! Nivyedi, mwatendilemaseuta, chani suwe naswi chitende maseutahamwenga na nyuwe. 9 Nafanyanya kugambaChohile kachitenda suwe wasigilwa wantu wakuzigila, saviya wantu wakantilwe file, kwaviyachitenda chintu cha kwehelwa mwe isi njima,kwa wandima wa kwembingu na wantu. 10 Suwechiwahezi kwachausa cha Kulisito, mna nyuwemna ubala mwa Kulisito! Suwe chiwahwele,mna nyuwe mna nguvu. Nyuwe mwatunywa,mna suwe chabelwa. 11 Hata vino haluse, suwechina sala na nchilu, hachina cha kuvala, cha-toigwa maihi, naho hachina hekwikala. 12 Nahochangadikisa na kudamanya ndima kwa mikonoyetu wenye. Chikahulutwa, chajimbika, chikasulumizwa, chajijimiza, 13 chikaligitwa, chahitula

WAKOLINTO 4:14 175 WAKOLINTO 6:9vyedi. Chitendwa saviya uzavu we isi, kwa chilamntu suwe chi ntaka.

14 Sikuwandika mbuli zino chani niwajelenisoni, mna kuwafunda saviya wanangu hunga.15 Kwaviya hata hegu mna magana mlongo yawelesi mwa Kulisito, hamna watate walozize.Kwaviya miye nuyo niwelekeni mwa KulisitoYesu kwa sila ya Mbuli Yedi ya Kulisito. 16 Ivyo,nawalombezesani mnitimile viya hudamanya.17 Ivyo simsigila Timoseo kwenyu, akwingamwanangu mkanuni hunga mwa kulungana naKulisito, akuzumilika mwa Zumbe. Nawakum-buseni sila hutimila mwe kulungana na Yesu,sila huhinya chila hantu mwa chila mabunga yawamzumile Chohile.

18Wamwengawenyuweduvya saviya kugambasikwiza kwenyu. 19 Mna, nanisunguze kwizakwenyu umo Zumbe akaunga, naho miye naminanibunkule, siyo chiya du wakudaha kulongaawo wakweduvya, mna hata chiya wakudaha ku-damanya. 20 Kwaviya uzumbe wa Chohile suwoulosi, mna ni nguvu. 21 Elo mwaunga vihi? Nizekwenyu na nkome, hegu na Muye umemile ungina kuhola?

5Ntendwa zihiye mwa Wakulisito wa Kolinto

1 Kuna milosi ikuzumilika kugamba kuna uchi-langa naho uchilanga wihiye haunati kutendekahatamwa hewemmanyize Chohile. Sivigambilwakugamba mgosi amgonya mkaza ise! 2 Nahomwefenya vivihi? Navitenda vyedi mwingilechinyulu, mntu uyo naye adamanye imbuli iyoabalazwe mwenyu. 3 Ichindedi, hata hegu un-eva kwa mwili ni hale na nyuwe, mna momoyo nihamwenga na nyuwe, simkantila kaleuyo adamanye imbuli iyo ya soni saviya niyaho.4 Umo mkadugana hamwenga kwa zina dyaZumbe Yesu, nami hatenda hamwenga na nyuweChimuye kwa nguvu za Zumbe dyetu Yesu,5 mwinkizeni mntu yuno kwa Shetani chaniumwili wakwe ubalangwe, chani myuye wakweudahe kuhonywa mwe dizuwa dya Zumbe akwiz-ila kukantila wantu.

6 Kweduvya kwenyu suko kwedi! Togolani,hamvimanyize kugamba hamila chidogo yag-wadusa tonge jima? 7 Elo, kwesunteni, mkailavyeidya ihamila ya kale ya masa, chani mtendetonge hya hedijeligwe hamila, saviya ichindedinimanyize mwili. Kwaviya, Kulisito, mwanangoto ywetu ywa Pasaka, kalavigwa kale mviko.

8 Ivyo, chidamanyeni ngasu ya Pasaka, siyo yamgate ujeligwe hamila ya kale ya masa na wavu,mna kwa mgate hewijeligwe hamila, mgate wautana na chindedi.

9 Nawawandikilaga mwe baluwa yanguntuhu kugamba msekutenda hamwenga nawajenda uyaga. 10 Sikugamba msekutendahamwenga vitendese na wajenda uyaga we isiino wantu hewemmanyize Chohile, hegu watakunga vya weyawe, hegu wabunyanya heguwavikila matukulu. Hegu na nivyo naviwaungamwisame isi. 11Mna nawawandikilani kugamba,msekutenda hamwenga na mlukolo akwegambamkulisito kuno ni mjenda uyaga, hegu mtakunga vya weyawe hegu mtakuvikila matukuluhegumtakuhuluta hegumkozi hegumbunyanya.Mntu sauyo msekujeza hata kudya naye.

12 Togolani, ni mbuli yangu kuwakantila wantuwekuse? Awo Chohile nawakantile. Mnanyuwe hamkungwa kuwakantila wadya wemgatimwenyu wenye. 13 Chohile nakantile wadyawekuse. “Mwingaseni mntu mwavu mwenyu.”

6Vitala mwe Wakulisito

1 Uneva mntu ywa kwenyu kalemana namkulisito mnyawe mwatenda vivihi kumlahamzumizi mnyawe mwechitala cha wantu hewenakuvika, mkaleka kumlaha kwawantuwa Chohile?2 Hegu hamvimanyize kugamba wantu wakukilenawawakantile wantu we isi? Hegu nivyo, isinaikantilwe ni nyuwe, togolani! Hamkuwag-ila kukantila mbuli ndodo? 3 Hamvimanyizekugamba nachiwakantile wandima wa kwem-bingu? Uneva hegu imbuli ino, sikugambachikantilisembuli zamazuwa yano? 4 Ivyo, unevamkatenda na nkumbizi mwe mbuli za mazwela,togolani, mwawatenda walamuzi wantu awohewekusinya bunga dya wamzumile Chohile?5 Nalonga ayo chani niwajele soni! Togola, ha-hana hata yumwenga mwenyu mta ubala wakulamula nkumbizi mwe bunga dya wamzumileChohile? 6Mna mwalahana, mlukolo na mlukolonaho walamuzi nawo hawezumile.

7 Ichindedi uko kulahana wenye yalagisakugamba mdundugisa! Havyatendile vyedimbunyanywe? Havyatendile vyedi mnkonywevyenyu? 8Mna, kuhigana na ivyo, nyuwe wenyemwankonya wantu na kuwahoka vyawo, naho,ayo mwawatendela walukolo wenyu! 9 Hegu,hamvimanyize kugamba wantu wavu hawengile

WAKOLINTO 6:10 176 WAKOLINTO 7:18mo uzumbe wa Chohile? Msekwedanta! Sawowajenda uyaga hegu wavikila matukulu heguwajenda na wantu wa wenye hegu wadyamapuluhegu wagosi hegu wavyele wakwesigina, 10 heguwabavi hegu wabafu hegu wakozi hegu walulimihegu wapolaganyi, awo wose hawengile mouzumbe wa Chohile. 11 Wamwenga mgatimwenyu wendaga seivyo wowo. Mnamlenguswakulaila mwe masa, mtendwa wedi kulongozi kwaChohile kwa zina dya Zumbe Yesu Kulisito na kwaMuye wa Chohile ywetu.

Jesezani mili yenyu kwa kumtunya Chohile12 Mntu adaha kulonga, “Chila chintu kwangu

miye chaligana naviya sigilizi ikunga.” Heye,mna siyo chila chintu ni chedi kwako. Nadahakugamba chila chintu chaligana na sigilizikwangu mna sikunga kulongozwa ni chochose.13Yumwenga adaha kulonga, “Nkande ni ya nda,na nda nayo ni ya nkande.” Ni chindedi, mnaChohile nabalange vyose vidi. Mwili suwo wauchilanga, mna kumsankanila Zumbe, Zumbenaye ni kwachausa cha mwili. 14 Ivyo, Chohileamuuyuse Zumbe nachuyuse naswi kwa nguvuyakwe.

15 Togolani! Hamvimanyize kugamba miliyenyu ni vitago vya mwili wa Kulisito? Ivyoniviguhe vitago vya Kulisito nakuvitenda vitagovya mchilanga? Havikudahika! 16 Heguhamvimanyize kugamba akulungana na mchi-langa atenda mwili umwenga naye? Saviyaviwandikwe, “Waidi awo nawatende mwiliumwenga.” 17 Mna elungile na Zumbe ni muyeumwenga naye.

18 Enegani uchilaga. Masa yose yadamanywakuse ko mwili mna mchilanga adamanya masamo mwili wakwe mwenye. 19 Hegu hamvimany-ize kugamba mili yenyu ikala saviya nyumbankulu ya kumvikila Chohile ya Muye Ukukileemndani mwenyu, uyomumhokele kwa Chohile?Nyuwe hamwi ugoli wenyu wenye. 20Kawagulanikwa yombe kulu. Ivyo, mtunyeni Chohile kwemili yenyu.

7Mbuli za nyinka

1 Haluse kwa mbuli ziya muwandike. Ni vyediuneva mgosi hanasoile.

2 Mna kwachausa cha uchilanga, chila mgosiatende na mkaziwe mwenye, na chila mvyeleatende na mgosiwe mwenye. 3 Mgosi ajende

na mkaziwe umo mvyele akaunga, mvyelenaye ajende na mgosiwe umo mgosi akaunga.4 Mvyele hana udahi mo mwili wakwe mwenye,mna mta udahi mo mwili wakwe ni mgosiwe,mweivyo mgosi hana udahi no mwili wakwe,mna mta udahi mo mwili wakwe ni mkaziwe.5 Msekunyimana, mna hegu uneva mwivanakudamanya ivyo kwa chipindi chidodo, chanimumlombeze Chohile ni vitana, mkahezamuwiyane vituhu, chani Shetani anasekuwajezakwa kwedunduga mili yenyu.

6 Sikulonga ayo kugamba ni malagiso, mna nifanyanyi. 7Nasunga wantu wose watende saviyamiye ivyo nili, mna chila yumwenga ana ntunyoyakwe enkigwe ni Chohile, yuno vino mtuhuvino.

8 Mna nawagambila wadya wagane na wa-banikilwe ni wagosi, nivyedi wekale wagane.9 Mna uneva hegu hawakudaha kwechinda,nivyedi wasolane ukaleka kumelamate.

10 Mna wadya wasolane kale nawenka mwikouno, aho elo suyo miye, mna ni Zumbe,mvyele asekwasana na mgosiwe, 11 mna unevaakasana naye, asekuguhigwa, hegu wevanywe namgosiwe. Mgosi naye asekumwasa mkaziwe.

12 Kwa watuhu nawagambila, ni miye mwenyesuyo Zumbe, uneva mgosi Mlukolo ekala namvyele suyo mlukolo naho mvyele uyo azu-mila kwikala naye, asekumwasa. 13 Mvyelenaye akwikala na mgosi hekuzumila, mna mgosiuyo azumila kwikala naye, asekumwasa mgosiuyo. 14 Kwaviya mgosi hekuzumila alenguswakwa sila ya kulungana kwakwe na mkaziwe,naho mvyele naye hekuzumila alenguswa kwasila ya mgosiwe. Hegu nendile sivyo ivyo,wana wenyu hawatendile wedi kwa Chohile.15 Mna uneva yudya hezumile aunga kumwasamnyawe azumile ni vyedi, namwase du. Aho uyomkulisito mgosi hegu mvyele, natende kamkom-bola. Kwaviya Chohile kawetangani mwikalempeho. 16Wamanya vivihi weye mvyele mlukolohegu hodahe kuhonya mgosiwo? Hegu weyemgosi mkulisito, wamanya vivihi hegu nomho-nye mkaziwo?

Ikala saviya witangwe ni Chohile17 Mna chila yumwenga ekale saviya adahizwe

ni Zumbe, viya aungigwe ni Chohile adamanye.Uno ni mwiko huhinya mwe bunga dya wamzu-mile Chohile. 18Unevamntu ajeligwengasu kazu-mila witango wa Chohile, asekwetenda kugambahajeligwe ngasu. Uneva mntu hejeligwe ngasu

WAKOLINTO 7:19 177 WAKOLINTO 8:8azumila witango wa Chohile, asekujelwa ngasu.19 Kujelwa ngasu hegu kuleka kujelwangasu si-cho chintu, imbuli ni kutoza miko ya Chohile.20Chila yumwenga asigale saviya endile umohen-ati kuzumila witango wa Chohile. 21Umo Chohileakwitange na wi mtumwa? Usekwesinya, mnauneva hegu unenkwa luhenyo lwa kulekelwa,ludamanyize ndima. 22Kwaviya etangwe kutendaywa Zumbe emtumwa, mntu uyo ni mlekelwaywaZumbe. Mweivyo etangwekunonimlekelwa,ni mtumwa ywa Kulisito. 23Mgulwa kwa yombe,kwaivyo msekutenda naho watumwa wa wantu.24 Walukolo weyangu, chila yumwenga ywenyuna asigale kwikala na Chohile saviya endagachipindi aketangwa.

Mbuli za hewesoligwe na wabanikilwe ni wagosi25 Haluse, vikulanga wantu hewenatikusolana,

sina lagiso dikulaila kwa Zumbe, mna nalongaviya huwona miye yudya kwa mbazi zakweZumbe nitende mkanuni.

26 Elo, koudala wiyaho, nafanyanya kugambani vyedi mntu ekale saviya eli. 27 Togola, kusola?Elo, usekunga kwasana na mkaziwo. Weye hu-soile? Usekusola. 28Mna uneva unasola, hotendekukola masa, naho mndele hesoligwe anasolwa,hatende kakola masa. Mna wakunga wasolanenawadugane na masulumizo ye isi, mna miyenahaunga nyuwe msekudugana nayo.

29 Mna walukolo, nagamba vino, chipindichisigale ni chijihi. Naho kukongela halusewadya wasoile wekale saviya hawasoile, 30 watakwila watende saviya hawakwila, na welelwewatende saviya hawelelwe, wakugula watendesaviya hawana chintu, 31 wadya wakwevinya nambuli ze isi ino watende saviya hawana mbulinazo vitendese. Saviya chimanyize isi ino ya-jinka.

32 Mna nahaunga nyuwe msekutenda nankama. Mntu hesoile evinye na ndima ya Zumbe,ivyo namwelele Zumbe. 33 Mna mgosi asoileevinya na mbuli ze isi ivyo na mwelele mkaziwe,34 naho vyesima. Mvyele hesoligwe hegu chigolievinya na mbuli za Zumbe chani atende mkukawo mwili na muye mwa Zumbe. Mna mvyeleasoligwe evinya na mbuli ze isi ino ivyo namwelele mgosiwe.

35 Nawagambilani yano kwaviya naunganiwambizeni. Sikunga kuwachinda, mnanawaungani mdamanye viya vikuwagila nahovikungwa, mdamanye ndima ya Zumbe kwamoyo umwenga.

36 Mwe waidi wevane kusolana, uneva mntuawona kugamba hakumtendela chigoli chakwevyedi hegu hana msoile, naho adunduga kuhumatama zakwe, na adamanye viya akunga. Hakukolamasa, waleke wasolane. 37Mna uneva uyo mgosiakaunga mwenye mo moyo wakwe asekusolanaho hegu adaha kuzihuda tama zakwe na viyavyo kudamanya, ivyo, kulamula adamanya vyedividala hanamsoile uyo chigoli. 38 Elo, mntuakusola chigoli adamanya vyedi, mna hekungakusola adama vyedi vitendese.

39 Mvyele msolwa kavugailwa ni mgosiwe umomgosi uyo emjima,mnamgosi anabanika,mvyeleuyo kalekeilwa, adaha kusolwa ni mgosi yoyoseakunga mwa Zumbe uyodu. 40Mna, viya huwonamiye, nanivyedi uneva ekale iviya eli. Ivyo nivyohuwona miye. Nafanyanya kugamba miye ninaMuye wa Chohile.

8Nkande Zilavigwe kwe Matukulu

1 Haluse chikaule mwe nyama zivikilwematukulu. Suwe chose chimanya kugamba,“Suwe chose china umanyi”, umanyi uwowatenda wantu wefenye, mna ungi wazenga.2 Akufanyanya kugamba kamanya chintu,chindedi hamanyize chochose saviya vimliganeamanye. 3Mna akumunga Chohile, kamanywa niChohile.

4 Elo, kwa mbuli za kudya nkande zivikilwematukulu, chivimanya kugamba tukulu sichochintu mwe isi, chivimanya kugamba Chohile niyumwenga du. 5 Hatahegu vintu vikwitangwa“milungu”, mwe isi hegu kwembingu, hataheguweyuko “milungu”na “mazumbe”walozize,6 mna, kwetu suwe Chohile ni yumwenga du,Tate, Muumbi ywa vyose, uyo kwachausa chakwesuwe chiyuko, naho eyuko Zumbe yumwenga du,Yesu Kulisito, yudya kwa sila yakwe vintu vyosevyumbwa, na suwe chekala kwa sila yakwe.

7 Mna suyo chila mntu ana umanyi uno.Kwa viya kuna wantu watuhu wazwele kalediya iditukulu, wantu awo kubula vino haluseumowakadya nkande wazifanyanya zichei saviyankande zivikilwe matukulu. Kwaviya fanyanyizawo za kumanya dyedi na dihiye zihwa, wa-tenda hawalenguswe. 8 Mna nkande haikudahakuchisogeza hajihi na Chohile. Chikaleka kuidyahachi kuhungukilwa ni chintu, chikadya hachikujenyezwa chintu.

WAKOLINTO 8:9 178 WAKOLINTO 9:259 Mna, msinyise, kuno kulekelwa kwenyu

kuse kuwatendawazumizi wahwelewakolemasa.10 Kwaviya, mntu yudya udahi wakwe wo ku-manya dyedi na dihiye mo moyo wakwe uhwele,akakuwona weye mta umanyi wadya nkande izomndani mwe nyumba yo kuvikila matukulu, to-gola, hengilwe nitama ya kudya nkande zivikilwematukulu? 11 Elo, mlukolo ywako yudya ahwele,Kulisito abanikaga kwachausa chakwe, nagekwachausa cho umanyi wako. 12 Uneva mnawa-hosa walukolo wenyu, na kulumiza umanyi wawowa kumanya dyedi na dihiye uhwele, nam-tende mumkola masa Kulisito. 13 Kwaivyo,uneva nkande yawengiza mwe masa walukoloweyangu, sanidye nyama ng'o, ninase kumkozamasa mlukolo mnyangu.

9Ndima za Msigilwa

1 Togola miye suyo mntu alekelwe? Miyesuyo msigilwa? Samwonaga Yesu Zumbe dyetu?Nyuwe hamlawane na ndima yangu kwachausacha Zumbe? 2Hata hegu wantu watuhu hawaku-nizumila kugamba miye ni msigilwa, nyuwemwanizumila kugamba ni msigilwa. Nyuwe mwichilagiso chikulagisa kugamba miye ni msigilwa,kwachausa cha kulungana kwenyu na Zumbe.

3Wantuwakunilaha, negombela vino, 4Togola,hachina udahi wa kudya na kunywa? 5 Togola,hachina udahi wa kutamba hamwenga namvyelemkulisito saviyawakudamanyawasigilwawatuhu, walumbuze Zumbe na Kefa? 6 Hegu nimiye du na Banaba chikungwa kudamanya ndimavikuleka chikekala? 7Ni mnkondo yuhi akulihilaundima wakwe mwe nkondo? Ni mlimi yuhihekudya matunda ye miti yakwe ye mizabibu?Ni mdimi yuhi hekunywa mele ye difyo dyakweakudima?

8 Sikwechinda mwenye mwe mbuli zino zachimtu, kwaviya Sigilizi ya Musa haikulongaivyo? 9 Iwandikwamwe Sigilizi yaMusa, “Usekui-jela fuwo njeku ukujeseza kuhulula maiso.”Haluse, nivyo kugamba Chohile asinya mbuli zanjeku? 10 Hegu, nendile hakuchifanyanya suweakalonga ivyo? Heye, yano nayawandikwa kwachausa chetu suwe, kwaviya yudya akulima nayudya akuhulula, wose waidi wana wedi wa ku-tenda na msuhi wa kuhokela ulozo. 11 Unevahegu suwe chihanda mbeyu ya chimuye mgatimwenyu, togola, ni mbuli nkulu chikasuma vintuvyetu chikunga kulaila kwenyu? 12Unevawatuhu

wana udahi wa kuhokela vintu saivyo kulailakwenyu, ivyo, suwe hachina udahi utendese ku-jinka awo?

Mna, suwe hachijesize udahi uwo. Vyesimanena ivyo, suwe chijijimiza chila chintu chanichinase kuichinda Mbuli yedi ya Kulisito.13 Hamvimanyize kugamba, wakudamanyandima mwe Nyumba nkulu ya Chohile nkandeyawo waipatila mwe Nyumba nkulu ya Chohile,naho kugamba wakulaviza ntambiko mwenchanja wahokela mwe viya wakulavya? 14Mweivyo, Zumbe kasigila kugamba wadya wakulongaMbuli yedi ya Kulisito wasinye mwe kupata viyavikuleka wakatenda na ujima.

15Mna, miye sijeseze udahi wowose uwo. Nahosikuwandika nepatile udahi uwo, kwangumiye nivyedi nibanike ukaleka kumtenda yoyose awonekugamba netunya vyabule. 16 Hegu nailongaMbuli yedi ya Kulisito, iyo siyo mbuli ya kwe-fenyeza, iyo ni mbuli hungwa nidamanye. Naho,nkondo ni yangu hegu sinailongile Mbuli yediya Kulisito! 17 Hegu nahadamanya indima inomweviya hunga mwenye, nanina msuhi wa mal-iho, mna naidamanya ndima hungwa, kwaviyaChohile kaninka indima ino niijese. 18 Elo Malihoyangu ni yahi? Maliho yangu ni kuilonga Mbuliyedi ya Kulisito bule, kuleka kunga udahi uku-nunga kwa kuilonga.

19 Miye suyo mtumwa ywa mntu yoyose,mna setenda mtumwa ywa chila yumwengachani nimpatile Kulisito wantu walozize viku-dahika. 20 Umo nendile hadamanya ndima kwaWayahudi nasikala saviya Myahudi chani niwap-ateWayahudi, hata hegumiye sikutongela Sigiliziya Musa, mna chani niwapate awo wakutongelaSigilizi iyo, hatenda mwawo, nekala kutongelaIsigilizi iyo. 21Kwa wadya hewena Sigilizi, nekalasaviya wowo, saviya sina Sigilizi, chani niwapatehewena Sigilizi. Kuno suko kugamba miye siku-tongela Sigilizi ya Chohile, kwaviya natongelaSigilizi za Kulisito. 22Mwewahwele nekala saviyaahwele, chani niwapate awo wahwele. Setendachila chintu mwa wantu wose chani wahonyweawamwenga kwa chila sila.

23 Nadamanya yano yose kwachausa chaMbuli yedi ya Kulisito, chani nidahe kutendekahamwenga na watuhu mwe ujimbiko wakwe.24 Hegu, hamvimanyize kugamba hantu hekugulukila woseni wakuguluka waguluka, mnani yumwenga du akuhokela ntunyo? Gulukanimweviya vikuleka mkahokela ntunyo. 25 Chila

WAKOLINTO 9:26 179 WAKOLINTO 10:33

wakugombela ntunyo mwe misezigo watozesamazwela na kwivisa mwe yose, chani wahokelentunyo ikubanika, mna suwe chadamanyaivyo chani chihokele chilemba hechikubanika.26 Ivyo nivyo vikuleka huguluka hatenda naniya ya kuhuda, nivyo vikuleka nikale saviyamtowana ngumi, akudula ngumi zakwe mwehewa. 27Nasulumiza umwili wangu na kuuvinya,mwenye ninase kulemelwa haheza kuwagambilawatuhu.

10Kanyo mwe matukulu

1 Walukolo weyangu, naunga mkumbukekugamba wababa zetu wose wendaga hasi mwedingu, nawo woseni wajinkaga mpeho mgatimwe bahali. 2 Wose wabatizagwa watende waMusa mwe dingu na mwe bahali. 3 Woseniwadya inkande idya ye chimuye. 4 Wanywaichiya cho chokunywa che chimuye. Kwaviyawanywaga kulaila mo luwe ludya lwe chimuyelwendaga lukawatimila, luwe ulo lwendaga niKulisito mwenye. 5 Mna hata ivyo ludongolwawo hawamuwagilaga Chohile, vimba vyawovya zagalaga mo luwala.

6 Haluse, mbuli zose izo ni mliganyo kwetu,zachifunda suwe chisekunga vintu vihiye, saviyawadamanyaga. 7 Mse kuvikila matukulu saviyawamwe wawo wendaga. Saviya vyawandikagwa,“Wantu nawekala hasi wakadya na kunywa, niyowachimala wavina.” 8 Chisekutenda wachilangasaviya wamwenga wawo wadamanyaga, niyomwe zuwa dimwenga wantu milongo midi nawatatu elufu wabanika. 9 Chise kumjeza Zumbe,saviya watuhu wawo wamjezaga, niyo wakomwani nyoka. 10 Chise kufuzuma, saviya awamwengawawo watendaga niyo wasila kukomwa nimndima ywa kwembingu ywa File!

11 Vyoseni vino vyalailaga kwawo ni miliganyokwa watuhu, naho vyawandikagwa ni mwikokwetu. Kwaviya chekala mwe chipindi chaudumo chihajihi.

12 Wadya wakwefanyanya wachimalawasinyise wanasekugwa. 13 Majezo mwapatagayendaga mazwela kwa wantu. Mna Chohile nimkanuni, hawalekeleni mjezwe kujinkiliza udahiwenyu, mna umomkajezwa nawenkeni nguvu yakujijimiza, na kuwenkani sila ya kufoseza.

14 Elo, walukolo weyangu, mse kuvikilamatukulu. 15 Nalonga na nyuwe, wamanyi,lamulani wenye yano hulonga. 16 Chikombe

chikunywela mwe nkande ya Zumbe nahochikumjimbika Chohile, umo chikachinywela,chasangila sakame ya Kulisito. No umgatechikubesula, umo chikaudya, ni ndala no mwiliwa Kulisito. 17Kwaviya mgate ni umwenga, suwechi ludongo, chi mwili umwenga, kwaviya suwechoseni chasangila mgate uwo.

18 Kaulani wantu wa Izulaeli, wadya wakudyantambiko walungana naiyo inchanja yo kulav-iza ntambiko. 19 Elo, nigeze? Kugamba ntam-biko ivikilwe tukulu ni chintu? Hegu tukulu nichintu? 20 Bule! Icho hulonga ni kugamba ntam-biko wakulavya wantu hewammanyize Chohilewawalaviza mpepo, siyo Chohile. Sikunga nyuwemsangilane na mpepo. 21 Hamkudaha kuny-wela chikomba cha Zumbe naho chikombe champepo, hamkudaha kwelunga kudya mwe mezaya Zumbe naho mwe meza ya mpepo. 22 Hegu,chaunga chimtende Zumbe atende na finju?Mwafanyanya china nguvu zitendese kumjinkauyo?

23 Vintu vyose vyazumilwa, mna siyo vyosevikuwagila. Vintu vyose vyazumilwa mna siyovyose vikuzenga. 24Mntu asekwesinya mwenye,mna asinye na weyawe.

25 Dyani chochose chiya chikutagwa kwedig-wilomkaleka kuzauza na kutenda na nkamamwemyoyo yenyu, 26 kwaviya mawandiko yagamba,“Isi na vyoseni viyumo ni ugoli wa Zumbe.”

27 Uneva mntu hezumile akawagonekani mwenkande niyo mwazumila, dyani vyose nawenkenilekani kuzauza mwe myoyo yenyu. 28Mna mntuakawagambani, “Nkande ino ivikilwa matukulu,”msekudya, kwachausa cha uyo awagambile nakwachausa cha nkama mwe myoyo. 29Nagamba,siyo kwachausa cha vimwe myoyo yenyu, mnamwe viya vimwe myoyo ya watuhu.

“Nivyedi,” mntu adaha kuza, “Nimbwani nikantilwe mwe moyo wa mntu mtuhu? 30 Unevamiye hajeseza nkande yangu kwa kumhongezaChohile, nimbwani huhulutwa mwe nkandehuhongezeza?”

31 Elo, chochose mkudamanya chitendeni kudya hegu kunywa, damanyani vyosekwachausa cha ukulu wa Chohile. 32Msekutendankwazo kwa Wayahudi hegu kwa Wagiliki hegukwa bunga dya wamzumile Chohile. 33 Tendanisaviya miye, najeza kuwawagiza wantu wose kwachila sila, haleka kulonda wedi wangu mwenyemna wedi wa wose, chani wambulwe.

WAKOLINTO 11:1 180 WAKOLINTO 11:34

111 Nitimilani miye saviya humtimila Kulisito.

Kugubika umtwi mwe kuvika2 Nawatogolani kwaviya mwanikumbuka

naho mwatoza mahinyo niwenkileni. 3 Halusenawaungammanye kugamba Kulisito ni mtwi wachila mgosi, naye mgosi ni mtwi wa mkaziwe,naye Chohile ni mtwi wa Kulisito. 4 Ivyo,mgosi akumlombeza Chohile hegu akulongaulosi kulaila kwa Chohile kuno kegubika umtwiwakwe, uyo ambela Kulisito. 5 Mvyele nayeakumlombeza Chohile hegu kulonga ulosi waChohile mo lumpe kuno hegubike umntwiwakwe, ambela mgosiwe. Akudamanya ivyoni saviya mvyele amogile mtwi wakwe chaniajelwe soni.* 6 Mvyele hekugubika umtwiwakwe, nanivyedi amonywe izifili. Mna kwaviyani soni kwa mvyele kumonywa izifili zakwehegu kumonywa, nanivyedi akagubika umtwiwakwe. 7 Sivyo vyedi mgosi kugubika mtwiwakwe, kwaviya yeye ni mligonyo naho ukukawa Chohile. Mna mvyele ni ukuka wa mgosi.8Mgosi halaile kwa mvyele, mna mvyele alawagakwa mgosi. 9 Mgosi haumbigwe kwachausacha mvyele, mna mvyele aumbwaga kwachausacha mgosi. 10 Kwa chausa cha wandima wakwembingu nivyo vikuleka mvyele agubika mtwiwakwe, vitende lagiso dya uchimailwa mo mtwiwakwe. 11 Mokulungana kwetu mwa Zumbe,mvyele sicho chintu hehana mgosi, mgosi nayesicho chintu hehana mvyele. 12 Saviya mvyeleaumbigwe kulaila kwa mgosi, nivyo mgosi nayeelekwa ni mvyele, mna vyose vyalaila kwaChohile.

13 Lamulani wenye, Togolani, ni vyedi mvyelekumlombeza Chohile mo lumpe hegubike chintukomtwi? 14 Hata ukumbwa kwenye kwalagisapwilili kugamba mgosi kutenda na fili ntali nisoni kwakwe mwenye, 15 mna mvyele kutendana fili ntali ni ntunyo kwakwe. Fili zakwe ntalikenkigwa chani zimgubike. 16 Mna uneva mntuakaunga kuleta nkani mwe mbuli ino, elo nam-manye kugamba suwe hachina mazwela matuhu,naho mabunga ya wamzumile Chohile hayanamazwela matuhu.

Nkande ya lukumbusa lwa ZumbeMatayo 26:26-29; Mako 14:22-25; Luka 22:14-20

17 Mwe malagizo yano, sikudaha kuwatogola,kwaviya kudugana kwenyu mwe kumvikilaChohile kwa balangisa kujinka wedi. 18 Ahonkongo, nevaga kugambamkadugana hamwengamwahigana, miye nami nazumila hadodo.19 Viligana kukatenda na kuhigana mwenyu,chani wadya wazumilwe ni Chohile wadahekumanyika kwenyu. 20 Umo mkaduganahamwenga, mwafanyanya kugamba mwadyankande kwachausa cha Zumbe mna sivyo ivyo.21 Kwaviya umo mkadya chila yumwenga adyankande yakwemwenye hakumgojamnyawe, hatavyatenda kugamba watuhu wenyu wana sala, nawatuhuwakolwa! 22Togolani! Hamkudaha kudyana kunywa kwe zinyumba zenyu! Hegu togolani!Mwabela wantu wa Chohile na kuwajela soni awohewena chintu? Nigeze niwatogoleni? Bule! Siyokwa mbuli ino.

23 Kwaviya miye nahokelaga mahinyo kulailakwa Zumbe,mahinyo niwasizeni, kugamba, chilochiya Zumbe Yesu alavyagwa mwa wankondo,aguhaga mgate, 24 niyo amhongeza Chohile,aubesula, akagamba, “Uno nuwo umwili wangu,wili kwachausa chenyu. Damanyani vino kwalukumbusa lwangu.” 25Aho naho, akaheza kudyankande aguha chikombe nakugamba, “Chikombechino ni lagano hya dya Chohile, mwe sakameyangu. Chila mkanywa, damanyani vino kwalukumbusa lwangu.”

26 Kwaviya chila mkadya mgate uno na kuny-wela ichikombe chino, mwalonga ifile ya Zumbe,kubula aho akwizila vituhu. 27 Elo, chila aku-udya umgate uwo hegu kunywela ichikombe chaZumbehekuwagila, natende akolamasamomwilina sakame ya Zumbe. 28 Elo, chila mntu akongekwekaula mwenye, nivyo adye umgate uwo nakunywela ichikombe icho. 29 Kwaviya akudyana kunywa akaleka kumanya vili umwili waZumbe, adya na kunywa kanto dyakwe mwenye.30Nivyo vikulekawalozize wenyuwalegela na ku-lumwa na watuhu walozize wabanika na kukan-tilwa ni Chohile. 31 Uneva chesinyaga wenyehachakantilwaga. 32 Mna chikakantilwa niZumbe, chahinywa, chani chinase kukantilwahamwenga na wantu we isi.

33 Elo, walukolo weyangu, umo mkaduganamokudya nkande ya Zumbe, chila yumwengaamgoje mnyawe. 34 Hegu kuna yoyose mtasala, nadye kwe nyumba yakwe, chani kudugana

* 11:5 mwe chipindi cha Paolo mvyele amogigwe ni chilagiso kugamba kadamanya mbuli ya soni

WAKOLINTO 12:1 181 WAKOLINTO 13:1kwenyu kunase kwigala kanto dya Chohile. Mna,mwembuli ziya ntuhu, naniziliganye umo heza.

12Ntunyo ikulaila kwa Muye Ukukile

1 Haluse, walukolo weyangu mwe viyamuwandike mwe majeleko ya Chimuye.

Naunga mmanye ichindedi che zimbuli zino.2 Mvimanya kugamba, umo mwendaga watu wasi ntuhu hamwammanyaga Chohile, na mka-longozwa na kwazwa ni matukulu heyekulonga.3 Elo, naunga mvimanye kugamba mntu yoyoseakulongozwa ni Muye wa Chohile hakudaha ku-longa, “Yesu aligitwe!” Naho hahali akudaha ku-longa, “Yesu ni Zumbe,” hanalongozwe ni MuyeUkukile.

4 Kuna ntunyo zilozize zesimile, mna Muyewa Chohile akwinkiza ni yumwenga. 5 Kuna silahezikuligana za kusankanila, mna Zumbe aku-sankanilwa ni yumwenga. 6 Kuna sila hezikuli-gana za kudamanya ndima, mna Chohile nuyoakutenda ndima zose zidamanyike kwa wose.7 Muye Ukukile elagisa kwa chila yumwengakwa sila hezikuligana chani vimuwagile chilayumwenga. 8 Muye wa Chohile amwinka mntuyumwenga ulosi wa ubala, mtuhu udahi waumanyi, viya akunga Muye uwo. 9 MuyeUkukile uyo amwinka jeleko yumwenga uzu-mizi, naho amwinka mtuhu udahi wa kuhonya.10 Muye Ukukile amwinka yumwenga udahi wakudamanya mpituko, mtuhu ntunyo ya uwoni,mtuhu udahi wa kubunkula ntunyo zikulawanana Muye na sizo za Muye. Amwinka yumwengaudahi wa kulonga milongele heimanyike, namtuhu udahi wa kulavyanya chilongigwe. 11 Izozose ni ndima za Muye Ukukile uyo yumwenga,yudya akumwinka chila mntu ntunyo heikuli-gana nayamtuhu, saviya akunga mwenye.

Mwili umwenga una vitago vilozize12 Mwili nu mwenga, hata hegu udamanywa

kwa vitago vilozize, naho hata hegu vitagovyakwe vyoseni viloza, vyadamanya mwiliumwenga. Nivyo vili kwa Kulisito. 13 Kwaviyasuwe, chikatenda Wayahudi hegu Wagiliki,watumwa hegu wantu sawo watumwa, chosechibatizwa kwa Muye umwenga mwe mwili uwoumwenga, na chose niyo chanyweswa Muye uwoumwenga.

14 Mwili hauna chitago chimwenga du, mnavitago vilozize. 15 Hegu chiga nachikelongela,

“Kwaviya miye suwo mkono, ivyo miye sichochitago chamwili,” ivyohavikuleka chisekutendachitago chamwili. 16Nahohegu gutwi dyagamba,“Kwaviya miye suyo ziso, ivyo miye suyo chitagocha mwili,” ivyo havikuleka disekutenda chitagocha mwili. 17 Hegu mwili wose wendile ziso,mwili naukeva vivihi? Naho hegu mwili wosewatendile gutwi, mwili nakanusa vivihi? 18Mnaichindedi, Chohile aikaga vitago mo mwili, chilachimwenga hadya achungile chikale. 19 Heguvitago vyoseni vyendile chimwenga, umwili naw-ihahi! 20 Chindedi nikugamba, kuna vitago viloz-ize mna umwili nu mwenga.

21 Elo, ziso hadikudaha kuugamba mkono,“Sikukunga.” Naho mtwi haukudaha kuvigam-bila iviga, “Sikuwaungani.” 22 Mna kongezezaayo, vitago vya mwili vikuwoneka kugambavihwa, nivyo vikusinyiswa. 23 Naho, vitagoviya chikufanyanya kugamba sivyo vyakutuny-iswa, nivyo chikutunyisa, vitago vya mwili hev-ina utana, vyadimiswa vyedi, 24 mna vitago vi-tuhu havikungwa kudimwa. Chohile mwenyekalunganya ivitago vyo mwili niyo achitunyisachitago chihungukilwe kutunywa, 25 chani visek-wenegana mo mwili, mna vitago vyose vyam-bizane. 26 Uneva chitago chimwenga chalumila,vitago vyose navyo vyalumila hamwenga naicho.Chitago chimwenga chikatogolwa, vitago vyoseninavyo vyelelwa hamwenga naicho.

27 Elo, nyuwe woseni ni mwili wa Kulisito,chila yumwe ywenu ni chitago cho mwiliuwo. 28 Chohile mwe bunga dya wazumilekakonga kuwaika wasigilwa, kaidi wawoni,katatu wahinyi, akaheza wadamanya mpituko,wahonya wanyonje, wambizi, vilongozi na wadyawakulonga milongele heimanyike. 29 Togolani,woseni ni wawoni hegu wasigilwa! Hegu wosenini wahinyi. Woseni ni wadamanya mpituko!30 Sawo woseni wana majeleko ya kuhonya?Togolani, woseni ni wata kulonga milongeleheikumanyika, togolani, woseni walavyanyamilosi? 31 Elo mtende na tama ya kuhokelantunyo zikulise.

Miye haluse naniwalagiseni sila yedi kujinkazose.

13Kunga

1 Hata hatenda na udahi wa kulonga semoza wantu na hata za wandima wa kwembingu,mna uneva sina ungi, kulonga kwangu ni kwa

WAKOLINTO 13:2 182 WAKOLINTO 14:20bule ni saviya lwasu lwa debe dibule dikuvu-mila hegu nkengele. 2 Hata hatenda nina jelekodya uwoni na kumanya fyambo zose na umanyiwose, hata hatenda na uzumizi mkulu ukudahakusamiza magulu, mna sina ungi, miye ni ywab-ule. 3 Nadaha kulavya ugoli wangu wose kwakuwalisa wachiwa, naho hata kulavya umwiliwanguwokwemna uneva sina ungi, haviniwagilechintu.

4 Mta ungi ajijimiza naho ambiza, mta ungihana finju, hakweduvya, naho hakwefenya. 5Mtakunga eva, hakwesinya mwenye, mta kungahakwika maya, naho hakwika yehiye mo moyoyadamanyike, 6 mta ungi hakwelelwa ni wihi,mna elelwa ni chindedi. 7 Mta ungi ajijimizayose, azumila yose, naho ana ntunyo naho hak-ufachevu. 8 Ungi ni wa mazuwa yoseni haunaudumo, mna uwoni waga, jeleko dya kulongakwa semo za maula zaga, naho fanyanyi zajinka.9 Kwaviya udahi wetu wa umanyi hauchintile,naho udahi wetu wa kulonga ulosi wa Chohilehauchintile. 10Mna aho chiya chichintile chikab-ula, vyose hevinati kuchinta navyage.

11 Umo nendaga mwana mdodo nahalongachizana, nasimanya chizana, nahafanyanyachizana. Mna haluse ni mntu mjima mbuliza chizana sizileka. 12 Vino haluse chikuwonani saviya chizuli chififiye mwe chelole, mnanachiwone uso na uso. Nimanyize vino halusehachichintile aho hwizila nanimanye vichintile,saviya Chohile animanyize vyedi.

13 Haluse matatu yano yekala, uzumizi namsuhi na ungi, mna chikulu kujinka vino vituhuni ungi.

14Mbuli ntuhu za Muye Ukukile

1 Mwikale mwe ungi, seivyo mungisekwinkigwa jeleko dya Muye, vitendese jelekodya uwoni. 2 Mta kulonga semo hezikumanyikahakulonga na wantu mna alonga na Chohile,kwaviya hahali akumanya chiya akulonga. Uyoalonga mbuli za chindedi zefisize kwa nguvuza Muye 3 Mna mta udahi wa kulonga ulosiwa Chohile, alonga na wantu chani awazenge,awajele moyo na kuwahoza. 4Mta kulonga simohezikumanyika ezenga mwenye. Mna mta udahiwa kulonga ulosi wa Chohile, azenga bunga dyawamzumile Kulisito.

5 Nasunga nyuwe nyoseni mlonge kwa semohezikumanyika, mna nahaungisa mtende na

udahi wa kulonga ulosi wa Chohile. Mntumta udahi wa kulonga ulosi wa Chohile nimkulu kumjinka yudya akulonga kwa semoheikumanyika. Mna uneva hegu eyaho mntuakudaha kulavyanya izimbuli izo akulonga,chani bunga dya wazumile wazengwe. 6 Elowalukolo weyangu, hegu heza kwenyu nakulonga na nyuwe kwa semo hezikumanyikayawawagila mbwani? Haiwawagile chochose,mafani hegu hawagambilani ugubulo wa Chohilehegu umanyi, hegu ulosi wa Chohile hegumahinyo.

7 Nivyo vili kwaviya viya hevine ujimavikulavya izwi saviya gunda hegu zeze. Mntuadaha kumanya vivihi nchemo ikuvinwa heguviya ivyo havikulavya izwi vikatoigwa? 8 Unevaakutowa luhugu lwa nkondo akatowa heviku-manyika, ni yuhi akunga emalanye kwa nkondo?9 Seivyo, uneva hegu hamkulonga chikumanyika,ni yuhi akunga amanye icho mkulonga? Milosiyenyu nayagile mo lumpe! 10 Kuna semo zilozizehezikuligana mwe isi, mna hamna hata imwengaheine loso. 11 Mna uneva simanyize milongelemntu akulonga, miye ni mjeni kwa mntu uyonaye ni mjeni kwangu. 12 Kwaviya mna nkwinaya kuhokela ntunyo ya Muye, ungasisani ntunyoya kuzenga bunga dya wazumile.

13 Mta kulonga semo heikumanyika alombezenguvu za kulavyanya chiya akulonga. 14Kwaviya,uneva halombeza kwa milongele muye wangunuwo ukulombezamna fanyanyi zangu hazikuvi-manya. 15 Elo nitende mbwani? Nanimlombezekwa muye naho nanimlombeze kwa fanyanyi,nanicheme kwa muye, naho nanicheme kwafanyanyi zangu. 16 Ukamjimbika Chohile kwamuye du, mntu hekumanya mwe wadya waku-manya netikile vivihi “Taile” kwa kumtogolakwako Chohile, kuno hamanyize chiya ukulonga?17Kumlombeza Chohile kwa kuhongeza kwadahakutenda kwedi vidala, mna uyo mntu mtuhuhazengwe.

18 Namhongeza Chohile kugamba miye na-longa kwa semo heikumanyika kujinka nyuwewose. 19 Mna mwe mviko wa bunga dyawamzumile naungisa kulonga milosi mishanokwa fanyanyi zangu chani niwahinye watuhu,ukaleka kulongamilosi maganamlongo yamilosisemo zilozize.

20 Walukolo weyangu, msekutenda saviyawana, mwe zifanyanyi zenyu, mna mwemasa mtendwe saviya wana wadodo, mna

WAKOLINTO 14:21 183 WAKOLINTO 15:10mwezifanyanyi zenyu mtende wantu wajima.21Viwandikwa mwa mawandiko,“Zumbe agamba, ‘Nanilonge na wantu wano kwa

semo njeni,na kwa milomo ya wajeni,nanilonge na wantu wano,mna hata ivyo hawanive.’ ”22 Ivyo naho, udahi wa kulonga semo njeni ni chi-lagiso, siyo kwachausa cha wantu wata uzumizi,mna kwachausa chawadya hewezumile, mnaudahi wa kulonga ulosi wa Chohile ni kwachausacha wadya wazumile siyo kwa hewezumile.

23 Ivyo, bunga dya wamzumile Kulisito dyosedyadugana hamwenga, naho wose wakakongakulonga semo njeni, uneva wakeza wantu wa-mazwela hegu hewezumile, togolani, hawalongekugamba nyuwe mlaluka? 24 Mna uneva wosewakalonga ulosi wa Chohile, vikaheza ezamntu ywa mazwela hegu hezumile, hegu mheziyose neve nayamlagise kugamba ni mta masanaho nayamwike mwe kanto mwe yadya evile.25 Yefisize mo moyo wakwe nayabunkulwe molumpe, elo nafike madi na kumvikila Chohileakagamba, “Chindedi Chohile ehano mgatimwenyu.”

Lagizo mwa bunga dya wazumile26 Walukolo weyangu, ivyo chigeze?

Mkadugana hamwenga kumvikila Chohile, chilayumwenga ana nchemo ya uchemi, mtuhu anahinyo, mtuhu ugubulo kulaila kwa Chohile,mtuhu udahi wa kulonga semo njeni na mtuhukulavyanya yakulongwa. Yoseni yatendekekwachausa cha kuzenga bunga dya wa zumile.27 Uneva wantu wata semo njeni, walonge waidihegu watatu, siyo kujinka, naho yumwe yumwe,atendeke ahomntu ywa kulavyanya yakulongwa.28 Mna uneva hahali akudaha kulavyanya, ivyo,mta kulonga simo njeni anyamale mwe bungadya wamzumile Kulisito, elongele mwenye naChohile. 29 Mwe wadya wawoni wata udahiwakulonga ulosi wa Chohile, walonge waidi heguwatatu na watuhu wahime yadya wakulonga.30 Uneva yumwenga akalonga na mtuhu ak-wetegeleza akagubwilwa ni Chohile, elo yudyaakulonga anyamale. 31 Kwaviya nyose mwadahakulonga ulosi wa Chohile, yumweyumwe, chaninyose mhine na kujelwa moyo. 32 Muye wawawoni wa Chohile waweva wawoni. 33 KwaviyaChohile suyo chohile ywa nkumbizi, mna ni ywautondowazi.

Seviya mwa mabunga ya wazumile yose yawantu wa wakukile. 34Wavyele wanyamale mwezinyumba zo kumvikila Chohile. Wase kulonga,mna watende wakwiva saviya vikulongwa mweSigilizi ya Musa. 35Uneva mbuli za kuza wawauzewagosi zawo kwezi kaya zawo, kwaviya ni sonikwa mvyele kulonga mwe bunga dya wamzumileKulisito.

36 Togolani, mwafanyanya ulosi wa Chohilewalailaga kwenyu nyuwe hegu uwabwilaninyuwe ichedu? 37Uneva mntu yoyose afanyanyakugamba ni muwoni ywa Chohile hegu kugambaana ntunyo ya chimuye, amanye kugambayano huwawandikilani nyuwe ni mwiko waZumbe. 38Mna mntu heyamanyize ayo, elo mntuasekumsinya uyo.

39 Elo, walukolo weyangu, tendani na nkwinaya kulonga ulosi wa Chohile, mnamsekumlemezamntu kulonga kwa semo njeni. 40 Mna yoseniyadamanyike kwa wedi na vikuwagila.

15Kuuyuka kwa Kulisito

1 Elo, walukolo weyangu, nawakumbusanimbuli yedi ya Kulisito idya niwagambileni, niyomwaihokela naho uzumizi wenyu ukutozesa.2 Kwa sila iyo mwambulwa, uneva mkeva Mbuliyedi ni longile, na uneva uzumizi wenyu siyowabule.

3 Miye siwenkani nyuwe mbuli iligane vi-tendese, idya miye nihokele, kugamba Kulisitonakabanika kwachausa cha masa yetu, saviya vi-wandikwe mwa Mawandiko Yakukile, 4 kugambanakahambwa naho nakauyuka zuwa dya katatu,saviya Mawandiko yawandikwe, 5 kugamba kam-laila Petulo, akaheza awalaila wadya wasigilwamlongo na waidi. 6 Akaheza awalaila walukolowa bunga dya wazumile magana mashano kwankanana imwenga, walozizewawowacheiwajimakubula vino haluse, mna awatuhu wabanikaga.7 Akajika amlaila Yakobo, naho awalaila wasig-ilwa wose. 8 Eze abinde wose, niyo anilailamiye, hata hegu nendaga saviya mntu elekwemwe chipindi sicho chakwe. 9 Kwaviya miyeni mdodo vitendese mgati mwa wasigilwa nahosiwagilwe kwitangwa msigilwa, kwaviya nadi-hizaga bunga dya wamzumile Chohile. 10 Mna,kwa mbazi za Chohile, vino nivyo nili, nahombazi zakwe zikwangu zitenda sizo za bule, mnanongezekelaga vitendese kudamanya ndima ku-jinka woseni, mna suyo miye, mna ni mbazi za

WAKOLINTO 15:11 184 WAKOLINTO 15:48Chohile hamwenga namiye. 11 Mnalo, vitendeni miye hegu ni wadya, nivyo chikulonga, nahonivyo mzumile.

Mili yetu nayuyuswe12 Haluse, hegu ulosi chikulonga kugamba

Kulisito kauyuswa, ni mbwani wamwenga wenyuwagamba kuuyuka hakuhali? 13 Uneva kuuyukahakuhali, Kulisito nayehauyuke, 14unevaKulisitohauyuke, kulonga kwetu mbuli ya Chohile nikwabule, naho kuzumila kwenyu ni kwabule.15 Elo suwe nachitenda wadanti kulongozi kwaChohile, kwaviya na chilonga kugamba Chohilenakamuuyusa Kulisito. Mna kumbeke Kulisitohauyuke uneva ni chindedi kugamba wabanikehawakuuyuswa. 16 Kwaviya, uneva nichindedikugamba wabanike hawakuuyuka, uyo Kulisitohauyuke. 17 Naho uneva Kulisito hauyuswe,kuzumila kwenyu ni kwabule, mchei mwe masayenyu. 18ElowadyawosewabanikewakamzumilaKulisito waga. 19Uneva msuhi wetu mwa Kulisitowegama mwe wikazi wa haluse du, suwe chiwantu wa kufiliswa mbazi kujinka watuhu wosemwe isi.

20 Mna ichindedi ni kugamba Kulisitokauyuswa, saviya mbuli ikuchinka msuhikugamba wadya wabanikaga nawo nawauyuswe.21 Kwaviya saviya file ikwigalwa ni mntu,kuuyuka nako kwigalwa ni mntu. 22 Saviyawantu wose wakubanika kwa kulungana naAdamu, niivyo wose nawauyuswe kwa kulunganana Kulisito. 23 Mna chila yumwenga chipindichakwe, kakongaKulisito, vikahezawadyawakweKulisito mwe chipindi Kulisito neze. 24Vikahezauhelo naubule, Kulisito nabalange chila useutawa chimuye na udahi wa nguvu za chiza nahona mwinke Chohile Tate Uzumbe. 25 KwaviyaKulisito nalongoze kubula aho Chohile akungaawahume wankondo wakwe wose. 26 Mnkondoakukomelekela kubalangwa ni file. 27 Kwaviya,Mawandiko yagamba, “Chohile kaika vintu vyosehasi heviga vyakwe.” Ni chindedi kugambaulosi ukugamba “vintu vyose”, haukumhanganyaChohile mwenye, akuvika vintu ivyo hasi haKulisito. 28 Mna aho vintu vyoseni vikungavikwemwe uzumbewa Kulisito, naho uyoMwanaakunga eike ha Chohile, aikiye vyose hasi houzumbewakwe, chani Chohile atende Zumbeywavyose.

29 Uneva uyuso hauhali, togolani wantu wadyawakubatizwa kwachausa cha wabanike nawa-tendembwani? Uneva wabanike hawakuuyuswa,

ni mbwani wantu wakubatizwa kwachausachawo? 30 Suwe naswi, ni mbwani chikwejelamwe nkondo chila sa? 31 Walukolo weyangu,miye nahangwa ni file chila zuwa! Chinyemininanachomwa nyuwemo kulungana na KulisitoYesu Zumbe dyetu kwanitenda nilongembuli ino.32 Uneva viya nifanyanye kudamanya ni kwa chimntu du, kudya kutowana kwangu na makalayehiyemwe Efeso nakukaninka chibwani? Unevawabanike hawakuuyuka, elo, “Chidye na kunywa,kwaviya luvi nachibanike.”

33 Msekudantwa! “Umbuya wihiye wabalangauntu wedi.” 34 Inukani! Lekani kudamanya masa,wamwenga wenyu hawammanyize Chohile.Nawagambilani ino ni soni nkulu kwenyu!

Mwili Uuyuswe35 Mna mntu adaha kuza, “Wabanike wadaha

kuuyuka vivihi? Nawatende na mwili wani?”36 Mse kutenda wahezi! Ukahanda mbeyu,hainafile haikuhota. 37 Ukuhanda ni mbeyudu, saviya ngano hegu ntuhu, mna suwo mmeamjima ukwiza kulaila. 38 Chohile ainka imbeyuiyo mwili akunga mwenye, chila mbeyu yatendanamti saviya yumbigwe yenye. 39Mili ya vyumbevyose hailigane. Mili ya wantu ni imwenga, yawanyama ivituhu, ya wadege ivituhu, mili yasamaki nayo ivituhu.

40 Kuna mili ya kwembingu na mili ya mweisi, ukuka wa mili ya kwembingu ni mtuhu, naukukawemili ye isi nimtuhu. 41Zuwa dina ukukawakwe, mnenge nawo wakwe, na ntondo nazozina wakwe, hata mwe ntondo zenye hazikuli-gana mwe ukuka.

42 Nivyo vili mo kuyuswa wabanike. Engaviya mbeyu, mwili wahambwa hasi ukatendamwe hali ya kubanika, mna wauyuswa mwe haliheukubanika. 43 Wahambwa mwe hali nchiwa,wauyuswa mwe hali ya ukulu, wahambwa mwehali isokele, wauyuswa ukatenda na nguvu.44Ukahambwa ni mwili wa kolwa, ukauuyuswa nimwili wa Chimuye. Uneva kuna mwili wa chim-ntu nakutende na mwili wa Chimuye. 45Kwaviyamawandiko yawandikwa, “Mntu ywa nkongo,Adamu, nendile ni chumbe china ujima”, mnaAdamu akukomelekela ni Muye ukuwenka ujima.46 Ukulongola suwo udya umwili we chimuye,mna udya umwili we chimntu, ukajika watim-ila umwili we dikolwa. 47 Adamu ywa nkongo,kaumbwa kwa ulongo, kalaila mwe isi, Adamuywa kaidi kalaila kwembingu. 48Wose wemwe isiwenga uyo mntu aumbigwe kwa ulongo, wadya

WAKOLINTO 15:49 185 WAKOLINTO 16:22wa kwembingu wenga yudya alaile kwembingu.49 Saviya chikuligana na yudya aumbigwe kwaulongo, nivyo nachiligane na uyo mntu alailekwembingu.

50 Elo walukolo, nagamba vino, Chiyachumbigwe kwa mwili na sakame hakikudahakutenda hamwenga na Uzumbe wa Chohile,na chiya chikubanika hakikudaha kutendahechikubanika.

51 Tegelezeni, nawagambilani mbuli yefisize,suwe hachibanike chose, mna chose nachihit-ulwe, 52 aho, kugubika na kugubula meso, mwedigunda dya udumo, kwaviya gunda nadile, wa-banike nawauyuswe, wekale hewekubanika naho,suwe naswi nachihitulwe. 53 Kwaviya chilachikubanika chahitukila hechikubanika, mwiliukudaha kubanika uvale mwili haubanika. 54 Elomwili uno ukubanika ukatenda hakubanika, uhi-tukila heukubanika, aho naho nauchintizwe udyaulosi uwandikwe, “File yabalangwa, uhumi uch-inta!”55 “File, uhumi wako wikuhi?File kulumiza kwako kwikuhi!”56 Kulumiza kwa file kwalaila mwe masa, nguvuyamasa nayo yalaila mwe sigilizi yaMusa. 57Mnachimhongeze Chohile akuchinka uhumi kwa silaya Zumbe dyetu Yesu Kulisito.

58 Elo walukolo weyangu, mwekambe vyedinaho mtoge. Msekuleka kudamanya ndima yaZumbe mazuwa yose, mkamanya kugamba kusu-lumila kwenyu kwachausa cha Zumbe suko kwabule.

16Malavyo ya wantu wa Chohile

1 Haluse, mwe mbuli za nchangizo za helakwachausa cha wantu wa Chohile, damanyanisaviya nilagize bunga dya wamzumile Kulisito waGalatiya. 2 Chila zuwa dya nkongo dya mazuwamfungate, chila yumwenga ywenyu aike helamwe ziya akuhokela, chani kuse kutenda nanchangizo umo heza. 3 Umo nanizile kwenyu,naniwasigile wadya msagule mwenyu wegalebaluwa na ntunyo zenyu Yelusalemu. 4 Unevavikaunga miye nami nite, nachitanye.

Fanyanyi za Paolo5 Nanize kwenyu haheza kujinkila mkowa

wa Makedoniya kwaviya naunga nijinkile Make-doniya. 6 Mafani nanikale na nyuwe hadodo,hegu mafani nanikale na nyuwe miezi yose ye

mpeho, chani mnambize mwe ntambo yangu,kokose hunga nite. 7 Sikunga kujinka kwenyuchingunguvu. Nina msuhi wa kwikala na nyuwechipindi chitali, umo Zumbe akaunga.

8 Mna nanisigaile hano homzi wa Efeso kubulamwe idizuwa dya Pentekoste. 9 Lwivi luvugulwamwendimangu, hata hegu kunawakuhigawaloz-ize.

10 Uneva Timoseo aneza, kaulani asekutendana nkama yoyose chipindi emwenyu, kwaviyaadamanya ndima ya Zumbe saviya miye. 11 Elomntu yoyose asekumbela, mna mwambizeniajende mpeho mwe ntambo yakwe, chani auyekwangu, kwaviya miye na walukolo weyanguchamgoja.

12 Nasimweila mlukolo ywetu Apolo ezekwenyu hamwenga na walukolo watuhu, mnahakungisa kwiza haluse. Umo anapata luhenyoneze.

Ulosi wa kukomeleza13 Mwikale vyedi, mtoge mo uzumizi wenyu,

mtende wakankalu naho wata nguvu. 14 Chilamkudamanya chidamanyeni kwa ungi.

15 Walukolo, mlumanya lukolo lwa wantuwe nyumba ya Sitefana, wowo ni wantu wankongo kumzumila Kulisito uko Akaya, nahowelavya kuwasankanila wantu wa Chohile.Naweilani nyuwe walukolo wangu, 16 mtimilewantu sawano, na chilamntu akudamanya ndimana kusankanila hamwenga nawo.

17 Nabweda kugamba Sitefana na Fotunatona Akaiko wabula, hadya nahamwihali waguhahantu henyu. 18 Waubwedeza umuye wangu neiyenyu nayo. Elo ni vyedi kuwatunya wantusawano.

19 Bunga dya wamzumile Kulisito wose waAsiya wawalamsani. Akila na Pisika hamwengana bunga dya wamzumile Kulisito wakuduganamwe nyumba yawo wawalamsisani mo kulun-gana na Zumbe. 20 Walukolo wose we hanowawalamsani. Nanywi lamsanani kwa ungi waChohile.

Lamsanani kwa kulagisa kugambamwaunganamwa Kulisito.

21 Miye Paolo nawalamsani, hawandika kwamkono wangu mwenye.

22 Yoyose hekumunga Zumbe aligitwe!Zumbe dyetu soo.*

* 16:22 Malanasa nuko kugamba Zumbe dyetu wize

WAKOLINTO 16:23 186 WAKOLINTO 16:2423 Wedi wa Zumbe dyetu Yesu utende na

nyuwe. 24Ungi wangu nautende na nyuwe nyosemo kulungana mwa Yesu Kulisito.

2WAKOLINTO 1:1 187 2WAKOLINTO 1:14

BALUWA YA KAIDI YA PAULO KWAWAKOLINTOULONGOZIBaluwa ya kaidi kwa Wakolinto yawandikagwani msigilwa Paolo mgati mo mhilimo wa 55AD (1:1). Ino ni yakaidi mwe izibaluwa za-kwe mbili chinanazo ziwandikwe ni Paolo kwebunga dya wamzumile Kulisito uko Kolinto. Wa-somile wazumila kugamba Paolo kulongozi ukoawandikaga baluwa kwa Wakolinto. Hachinachikudaha kulagisa ibaluwa ino atimlize 2:3-4.Baluwa ya kaidi ya Paolo kwa Wakolinto vyali-gana kugambayawandikagwaumoekekalaMake-doniya (2:13).

Baluwa ya kaidi ya Paulo kwa Wakolintoyesimisa kwaviya ni chimntu vitendese nahoya chimoyomoyo. Paolo atambalisa chinyemichakwe chikulanga ulosi wedi ahokele kulailakwaTito ukulanga bunga dyawamzumile Kulisitouko Kolinto. Mwe baluwa ino chawona pwililimahinyo jejeje alavize kulaila Lagano hya, hantuPaolo akulavya malagiso wachisanye hela zi-galwe zikambize wamzumile Kulisito komzi waYelusalemu (8-9). Vyawoneka kugamba wawoniwadanti wamwenga kulaila kuse kwedibunga dyawamzumile Kulisito wajeseza usankani wa wantuwasiku mwe idibunga dya wamzumile Kulisitowamhige Paolo kwa ulozo wawo. Nendile wajelankama udahi wa Paolo, uwo mafani usunguzakumtenda atoge chindendedi mo udahi wakweenga msigilwa ywa Yesu Kulisito kuhinga ko uh-elo we baluwa ya kaidi ya Paolo kwa Wakolinto.Vimndani

Paolo akonga kwa kuwalamsa wantu wa bungadya wamzumile Kulisito (1:1-7).

Ukajika atamwila kulanga mihitwile yomwalo we ntambo yakwe na ulosi ahokelekuwalanga wowo na ivyo wakungwawadamanye kuligana ne baluwa ye nkongo(1:8-7:16).

Ukajika aho Paolo alavya malagiso yakuchisanya hela kwa chausa cha wamzumileKulisito wa Yelusalemu (8:1-9:15).

Uhelo Paolo alavya fingo kwa wasigilwaweyawe na kuwenka mafundo mo utafiwakwe ukwiza (10:1-13:10).

1 Miye Paolo msigilwa ywa Kulisito Yesu kwa

ungi wa Chohile na mlukolo Timoseo chawalam-sani, chawawandikilani,

Bunga dyawamzumile Kulisito wa uko Kolinto,na kwa wantu wa Chohile wose mwe isi yoseni yamkoa wa Akaya.

2 Chohile Tati yetu na Zumbe dyetu YesuKulisito awawoneleni mbazi na utondowazi.

Paolo amhongeza Chohile3 Chohile Tati ywa Zumbe dyetu Yesu Kulisito

atogolwe, Tate ywa mbazi, Chohile mwambizi wasuwe choseni! 4 Achambiza mwe nkunto zetuzoseni, vikuleka chikudaha kuwambiza watuhuwata nkunto zoseni ze simile, kwa wambizi udyachihokele kwa Chohile. 5 Iviya masulumizoya Kulisito yakutendesa mwetu, niivyo navyoChohile akuchambizisa kwa sila ya Kulisito.6Uneva chikasulumila, ni kwa wambizi na kuho-nywa kwenyu. Uneva chambizwa, nyuwe nanywimwambizwa nakujelwa nguvu ya kujijimiza naugoji wa masulumilo ayadya suwe chikusulu-mila. 7 Elo msuhi wetu utoga, kwaviya chivi-manya kugamba saviya mkutenda hamwengamwe masulumizo yetu, niivyo navyo mkutendahamwenga mwe kujelwa moyo.

8Walukoloweyangu, chaungammanye nkuntochipatile mo mkowa wa Asiya. Nkunto izozikulisa kwetu kujinka nguvu zetu vyaleka chifachevu cha kwikala. 9 Nachikala saviya wantuwakantilwe file, chani chihinywe kumsinyaChohile akuyusa wantu, chikaleka kwesinyawenye. 10 Uyo kachihonya mwe nkondo nkuluya file, naho nachihonye, msuhi wetu suwenikugamba nachihonye naho. 11Umo mkacham-biza kwa malombezo, nivyo vikunga chanimalombezo yalozize yakahitulwa, Chohile nayenachijimbike, naho walozize nawamhongezeChohile kwachausa chetu.

Paolo ahitwila viya aungile kujesa12 Mbuli chikwefenyeza nino, ukuzi wetu mwe

umanyi wa kusagula kugamba kwa ulenguso naung'azi wa myoyo kulaila kwa Chohile, sukokwa umanyi wa chimwili mna kwa wedi waChohile chikala mwe isi vitendese mwenyu.13 Chawandika kwenyu viya mkudaha kusomana kukombaganya. Nina msuhi kugambanamkombaganye vyedi vidala, 14 kwaviya kubulahaluse mwakombaganya hadodo du. Chivimanyakugamba namwize mchikombaganye vyedi,chani mwe dizuwa dya Zumbe dyetu Yesumkachefenyeza saviya suwe chikunganachitendekwenyu.

2WAKOLINTO 1:15 188 2WAKOLINTO 3:515 Nami hatenda na msuhi uwo nasunga

kubula kwenyu aho nkongo, chani mjimbikwekaidi. 16 Nasunga kuwatalamkilani umo ni mwesila kubula ko mkowa wa Makedoniya nahoumo naho hauya, chani mnambize mwe ntamboyangu kubula Yudeya. 17 Togola, umo hali-ganya vino, nasitenda kihituhitu? Hegu ayohuliganya, nayaliganya chimntu kugamba na-longa “Heye” na “Bule” aho? 18 Chohile nimkanuni, chiwagambile nyuwe siyo mbuli ya“Heye” na “Bule.” 19 Kwaviya Yesu Kulisito,Mwana ywa Chohile, miye Siliwano na Timoseo,chimlonga kwenyu, nasuyo mntu ywa “Heye” na“Bule”, mna uyo mazuwa yoseni ni “Heye” yaChohile, 20 kwaviya ni “Heye” kwa ndagano zoseza Chohile. Vino nivyo vikuleka “Taile” yetuyalongwa kwa sila ya Yesu Kulisito kumwinkaChohile Ukulu. 21 Chohile mwenye nuyo aku-chitogeza suwe na nyuwe mo kulungana naKulisito, naho nuyo akuchihaka mavuta yalen-guke, 22 achijeile hula dyakwe, naho achinkileMuyewa Chohilemwemyoyo yetu chani chilajisokwa yadya yoseni achikiye.

23 Chohile nuyo akuniukwila, kamanya umoyowangu! Sizile vituhu Kolinto kwa kuwawonelanimbazi. 24 Hachikunga kuwakankalisa mwo uzu-mizi wenyu, chivimanya kugamba mtoga mweviya mkuzumila. Mna chadamanya ndimahamwenga na nyuwe kwa kwelelwa kwenyuwenye.

21 Ivyo, siviwona nisekuwatalamkilani vituhu

ninase kuwajelani chinyulu. 2 Elo uneva ninawa-jela chinyulu, niyuhi akunga anitende nelelwe?Naawadya niwajeile chinyulu. 3 Vino nivyovilekile nawawandikilaga baluwa, savyungilekwiza kwenyu nakujelwa chinyulu ni wantuawo wakungwa wanelele. Kwaviya sivimanyakugamba umo nelelwe, nyuwe woseni nanywimwelelwa. 4 Nawawandikilaga kwa chinyuluna nkunto haila mesozi yalozize, siyo kwakuwawonelani chinyulu nyuwe, mna chanimmanye ivyo huwaungisa.

Kulekeilwa kwa Mta masa5 Uneva kuna mntu amjeile chinyulu mtuhu,

hanijeile chinyulu miye, mna kawajelanichinyulu nyuwe wose, seiviya sikunga ha-tendendesa na maya. 6 Kanto akantilwe niwalozize wenyu dya chinta. 7 Isigaile ni nyuwemkulekeilwa masa mntu uyo na kumwinka

moyo chani asekwiza kwingilwa ni chinyulu nakuwonesa chevu. 8 Ivyo naweilani nyuwemtendekugamba mwamungisa mtu yudya. 9 Vilekilehawandika ibaluwa idya ni kunga kumanyahegu mwemalanya vyedi kwiva chila mbuli.10 Mkamlekeila mntu masa yakwe, miye naminamlekeila. Kwaviya icho nimlekeile, uneva hanachochose cha kulekeilwa, nalekeila kulongozikwa Kulisito kwachausa chenyu. 11 Chadamanyavino chani chisekuhumwa ni Shetani, kwaviyachimanya fanyanyi zakwe.

Nkwina za Paolo uko Tilowa12 Umo hengila mo mzi wa Tilowa kulonga

Mbuli Yedi ya Kulisito, Zumbe kanivuguila ulwivimo kudamanya ndima uko. 13Mna moyo wangunahautondowale kwaviya nasamwone mlukoloywetu Tito. Ivyo siwalaga wantu kudya nakwitaMakedoniya.

Uhuma mwa Kulisito14 Mna Chohile ahongezwe akuchilongoza

mazuwa yoseni mwe ntambo ya uhuma waKulisito. Uyo achitenda chilonge ichindedicha Kulisito saviya mhempe wedi chila hantu.15Kwaviya suwe ni saviyamhempewedi wa ubaniudya Kulisito akumlaviza Chohile, mhempe wediukuwabwila woseni, wakuhonywa na wakwaga.16 Kwa wadya wakwaga, mhempe uwo ni file,mna kwa wadya wakuhonywa, mhempe uwo niujima. Elo niyuhi, akudaha kwambizamwendimaseiyo? 17Suwehachikwingawatuhuwadyawaku-damanya mayombe na ulosi wa Chohile, suwechalonga kwa uchumi kulongozi kwa Chohile,saviya wantu chisigilwe ni Chohile, chikatendachilungana na Kulisito.

3Wandima wa Lagano hya

1 Togolani, chakonga naho chikeduvya wenye?Togolani, mwachunga baluwa ya kwewagiza,hegu kulaila kwenyu, saviya wantu watuhu?2 Nyuwe wenye mwi baluwa yetu, baluwaiwandikwe mwe myoyo yetu ikumanyika nakusomwa ni wantu wose. 3 Ni pwilili kugambanyuwemwi baluwa ya Kulisito aigale kwamikonoyetu. Kulisito kawandika baluwa kwa Muye waChohile mta ujima, siyo kwa wino, kaiwandikamwe myoyo ya wantu, siyo mwe mabendu yamayuwe.

4 Chalonga ayo kwaviya china msuhi kwaChohile kujinkila Kulisito. 5 Siyo kugamba

2WAKOLINTO 3:6 189 2WAKOLINTO 4:18suwe chadaha kudamanya chochose kwa udahiwetu wenye, mna udahi wetu wose walailakwa Chohile. 6 Uyo nuyo achidahize kutendawandima we dilagano hya, sidyo dya sigiliziiwandikwe, mna, lagano dya Muye. Kwaviya sig-ilizi iwandikwe yegala file, mna Muye wa Chohilewegala ujima.

7 Sigilizi yaikagwa kwa kuwandikwa mwemabendu ya mayuwe. Hatahegu uhelo wakweutenda file, ukulu wakwe nendile ukulisa hataWaizulaeli wadunduga kuusinya uso wa Musakwachausa cha mmweko wa kulenguka usowakwe. Hata ivyo mmweko wa ulenguso uwonasuwo wakutoga. Elo hegu ndima ya chiyachiletile file idamanyika kwa ulenguso ulozizesauwo, 8ndima ya Muye wa Chohile ina ulengusoukulise. 9 Elo hegu, kuna ulenguso mwe ndimaigale nkanto, ni pwilili kugamba ndima ya wedinaitende na ulenguso ukulise. 10Haluse ulengusoukulise wikaila udya wezaga aho nkongo, ulen-guso ujinkile hautendaga na ukulu sauno wizilehaluse. 11 Kwaviya uneva chiya chandile chachipindi du nendile china ulenguso wakwe, nipwilili kugamba chiya chikwikalisa mazuwa yosenachitende na ulenguso mkulu vidala.

12 Kwaviya china msuhi uno, suwe chalongahechina woga. 13 Suwe hachikale saviya Musaegubikaga uso wakwe kwa ngubiko chani wantuwa Izulaeli wasekuwona udya mmweko wa ulen-guso ukufifiya. 14Mna fanyanyi zawo zigubikwa,hata dyelo dino dikasomwa Lagano dya kale,ngubiko iyo icheyaho. Ngubiko iyo nayuswe dumntu akalungana na Kulisito. 15Hata vino dyelochila ikasomwa Sigilizi ya Musa fanyanyi zawozichei zigubikwa mwe myoyo yawo. 16Mna, umomntu akamhitukila Zumbe, ngubiko iyo yauswa.17Hano “Zumbe” ni Muye, na hadya eli Muye waZumbe naho wili ulekeilwa. 18 Ivyo, suwe wadyaizinyuso zetu hezigubikwe, chawona saviya mwechelole, ulenguso wa Zumbe, chahitulwa chili-ganise na uwo umliganyo wakwe kwa ulengusoulozese. Ivyo nindima yakwe Muye wa Zumbe.

4Mpamba mwe Nyungu

1 Elo Chohile, kwa mbazi zakwe, kachinkandima ino na hachi kufachevu. 2 Mna chilemelambuli za soni zefisize, naho hachikujenda mweubafu hegu kuhangaya ulosi wa Chohile na lulimi.Mna chalavyanya pwilili ichindedi chelagisakugamba chila uwagilwa kwa Chohile na umanyi

wa kusagula yedi wa wantu zikuukulwa kulon-gozi kwa Chohile. 3 Mna uneva Mbuli Yedi yaKulisito chikulonga yefisa, yefisa du kwa wadyawakwaga. 4 Awo hawakuzumila kwaviya Shetaniyudya mnungu ywe isi kazijela chiza fanyanyizawo wasekuwona vyedi ung'azi wa Mbuli Yediya ulenguso wa Kulisito, yudya mliganyo uch-intile wa Chohile. 5 Kwaviya hachikwelongelasuwe wenye, mna chamlonga Yesu Kulisito eliZumbe, suwe wenye chikatenda wandima wenyukwachausa cha Yesu. 6 Chohile yudya alongile,“Ulangazi ulangaze kulaila mwe chiza,” nuyomwenye akwilangaza myoyo yetu, na kuchinkaukuka wa umanyi wa ulenguso wa Chohile uku-langaza mo uso wa Yesu Kulisito.

7 Elo, suwe china mpamba ino nisaviya viyavya ulongo, chani viwoneke pwilili kugambanguvu iyo nkulu yalaila kwa Chohile siyokwetu suwe wenye. 8 Chimwe nkunto mazuwayose, mna hachikuminywa, hamwenga mwewoga, mna hachikufachevu, 9 chasulumila,mna hachikuswesa wambizi, naho hata unevachigwiswa, hachibalangwe bule. 10Chila nkananachenula masulumizo ya file ya Yesu mo mwiliwetu, chani ujima wa Yesu, nawo uwonekanemwe mili yetu. 11 Mazuwa yose ya ujimawetu chahangwa ni file kwachausa cha Yesu,chani ujima wakwe welavyanye mwe mili yetuikubanika. 12 Nuko kugamba mndani mwetu fileyadamanya ndima, mna mndani mwenyu ujimawadamanya ndima.

13 Mawandiko Yakukile yawandikwa, “Nasi-longa kwaviya nasizumila.” Suwe naswi chika-tenda na moyo uwo wo kuzumila, chazumila, nakwachausa icho chalonga. 14 Chimanya kugambaChohile amuuyuse ZumbeYesu nachuuyuse suwenaswi hamwenga na Yesu na kuchika kulongozikwakwe hamwenga na nyuwe. 15 Yose yano nikwachausa chenyu, hata mbazi za Chohile zi-wabwila wantu walozize vitendese, ntogozi nazozongezekelese, kumwinka Chohile ulenguso.

Kwikala kwa Kuzumila16 Kwachausa icho hachi kufachevu, na hata

uneva mili yetu yakuse neisakale, mna kwa mn-dani chatendwawahya zuwakwa zuwa. 17Nkuntochikupata ni ndodo du, naho ya chipindi du, mnanaichinke ukuka ujinkile misuhi yose, ulengusoudya hewikusila. 18 Elo meso yetu hayemwevintu vikuwoneka, mna hevikuwoneka. Kwaviyavikuwoneka ni vya chipindi du, mna viya heviku-woneka ni vya mazuwa yose.

2WAKOLINTO 5:1 190 2WAKOLINTO 6:95

1 Kwaviya chimanya kugamba wikazi unochikwikala haluse hano he isi, nuko kugambamili yetu, aho neibalangwe, Chohile nachinkenyumba ya kwikala kwembingu, wikaziheudamanywe ni mikono ya mntu, wikaziwa mazuwa yose. 2 Kwaviya mwe nyumbaino chaugula, chikajelejeza kuviswa wikaziwa kwembingu, 3 kwa kuviswa hachiwonwekugamba chimwazi. 4 Chikatenda chichei mwowikazi uno wimwe isi, chaila kwa kuminywa,siyo kugamba chaunga chivulwe umwili wa mweisi ukubanika, mna china msuhi wa kuvikwaudya hewikubanika, chani chiya chikubanikachimelwe ni ujima wa mazuwa yose. 5 Chohilemwenye nuyo achiikiye ukuhitukila uko, uyokachinka Muye wakwe atende ukombo mwa yoseachinkile suwe.

6 Elo mazuwa yose hachina woga. Chimanyakugamba kwikala mo mwili uno ni kwikala halena Zumbe. 7 Kwaviya chekala kwa uzumizi, siyokwa kuona. 8 Mna china moyo mkulu, suwechawona vyatendile chise kuwona mo mwili nakwikala hamwenga na Zumbe. 9Mna mbuli yediitendese, chaunga chimuwagize, vitende chekalahano he isi hegu uko. 10Kwaviya chose chaungwachichimale kulongozi kwe chigoda cho kukantilacha Kulisito, chani chila mntu ahokele chiku-muwagila mwe yadya adamanye mo mwili, mweviya adamanye kugamba ni vyedi hegu viha.

Umbuya na Chohile kujinkila kwa Kulisito11 Elo, suwe chimanya vya kumogoha Zumbe,

mna chilavyanywa kulongozi kwa Chohile.Miye nami nina msuhi wa kugamba nahochilavyanywa mwe umanyi wenyu wo kusagulayedi na yehiye. 12 Siyo kugamba chajezanaho kwelongela vyedi kwenyu. Mna chaungakuwenka nyuwe viya chikuwona ni vyedikwenyu, chani muwahitule wadya wakwe-fenyezesa viya wakwewona ukaleka viya welimwe myoyo. 13Uneva chiwoneka chiwachilalalu,ivyo ni kwachausa cha Chohile, na unevachina fanyanyi zetu zihezize, iyo ni kwachausachenyu. 14 Kwaviya suwe chalongozwa ni ungiwa Kulisito, wadya chimanyize kugamba mntuyumwenga du abanikaga kwachausa cha wose,na ivyo ni kugamba wose wehanga ne fileyakwe. 15Abanikaga kwachausa cha wantu wose,chani wakwikala wasekwikala kwachausa chawowenye, mna kwachausa cha uyo abanike, niyoauyuka kwachausa chawo.

16 Elo, kukongela haluse, suwe hachi kumhimamntu yoyose chimwili. Hata hegu chipindichimwenga na chimhima Kulisito chimwili,haluse sivyo ivyo naho. 17 Mntu yoyoseanalungana na Kulisito atenda chumbe chihya,mbuli za kale zijinka, uhya ubula. 18 Yose nindima ya Chohile mwenye kuchiivanya suwe namwenye kwa sila ya Kulisito, na kuchinka ndimaya kwivanya wantu na uyo. 19 Nuko kugamba,Chohile, nakeivanya isi na uyo mwenye kwa silaya Kulisito, akaleka kusinya masa yawo wantu.Uyo kachinka ulosi mwe kuwevanya wantu nayeye mwenye.

20 Elo, suwe chachimala kumlongelaKulisito. Chohile naye mwenye achijeseza suwekuwalombezani nyuwe. Chawalombezani kwahantu ha Kulisito, mwivanywe na Chohile.21 Kulisito nendile hana masa, mna Chohilekamtenda ejelwe masa kwa chausa chetu, chanisuwe kwa kulungana nauyo, chihangane mwekusagula yedi hegu yehiye kwakwe kwa Chohile.

61 Chinatenda wandima hamwenga na Chohile,

chawalombezani msekuzumila chiya wedimhokele kulaila kwa Chohile chage bule.2 Chohile agamba vino,“Umo chipindi chizumilwe chabulagasikwetegeleza,umo zuwa dya kukuhonya dyabulaganasikwambiza.”Tegeleza, chipindi chizumilwe ni chino, zuwa dyauhonyi ni haluse!

3 Hachikunga kutenda nkobadiko mwe mbuliyoyose, chani ndima yetu isekufuzumilwa.4 Mna chelongela wenye kugamba chindedi chiwandima wa Chohile kwa chila chintu, kwaujijimizi ulozize mwe chipindi cha masulumizo,madala na nkunto. 5 Chitoigwa, chifungwana kuzomwa mo lumpe, chidamanya ndimaniyo chasokela, chicheleza na kwikala na sala.6 Chelagisa kugamba suwe chi wandima waChohile kwa sila ya wedi we myoyo yetu, naumanyi wa ujijimizi na wedi wetu, na kwa MuyeUkukile, mwe chindedi chetu cho ungi, 7 kwaulosi wa chindedi na kwa nguvu ya Chohile. Wedinicho chiziha chetu chi kumuwagila Chohilecha kwedima kulume na kumoso. 8 Chatunyana kubelwa, chalongelwa yehiye na kulongelwayedi. Chafanyanywa kugamba chiwadanti,kumbe chalonga chindedi, 9 saviya hewemanyike,

2WAKOLINTO 6:10 191 2WAKOLINTO 8:3kumbe chimanyika kwa wose, saviya wabanike,mna sevyo mkuwona, suwe chiwajima. 10 Hatahegu china chinyulu, mazuwa yose chelelwa,hata hegu chiwachiwa, mna chatenda walozizewagoli, kumbe china chila chintu.

11 Walukolo uko Kolinto, chitamwila na nyuwepwilili naho chiwagubwila vidala imyoyo yetu.12 Suwe hachichindile imyoyo yetu, mna nyuwenawomchindile imyoyo yenyu. 13Haluse nalongana nyuwe saviya hulonga na wanangu, gubulaniimyoyo yenyu saviya suwe chiwagubwile iyetu.

Kanyo dya Paolo mwa Hewezumile.14 Mse kutimilana na wantu hewezumile. To-

golani, utana na wihi vyevana chindedi? Ung'azina chiza vyevana? 15 Kulisito adaha kwivana naShetani? Mkanuni ana wivano wani na hezu-mile? 16 Nyumba ya Chohile ina wivano wanina matukulu? Kwaviya suwe chi nyumba nkuluya Chohile emjima. Saviya Chohile mwenyealongile, “Nanike kaya yangu kwawo, na kwikalamwawo. Nanitende Chohile ywawo, nawo nawa-tende wantu wangu.” 17 Ivyo Zumbe alonganaho, “Mhalawe mwawo, mwenege nawo, msekukufya chintu chichafu, miye nami naniwa-hokele. 18 Miye nanitende Tati yenyu, nanyuwenamtende wanangu, wagosi kwa wavyele, alongaZumbe Chohile Mkulu mta Nguvu.”

71 Wambuya zangu hunga, ndagano yose ino

ikiwa suwe. Elo chelenguse wenye na uzavuwa mili na muye wetu, chitende wakukise kwakwikala kwa kumwogoha Chohile.

Kwelelwa kwa Paolo2 Chigubwileni myoyo yenyu. Hachina masa

na mntu yoyose, hachihokile mntu yoyose, hegukumdanta mntu yoyose. 3 Sikulonga mbuli zinokwachausa cha kuwakantilani, kwaviya, saviyanilongile kale, nyuwe mwi mwe myoyo yetu,chibanike hamwenga, hegu chitende na ujimahamwenga. 4 Neduvila nyuwe vidala, nefenyavidala kwachausa chenyu. Sikogoha neduvyahevikulongwa, mwe nkunto zetu zoseni nabwedavidala.

5 Hata chize chibule Makedoniya mili yetu hai-hemile. Chila ntendele nachikomana na nkunto,kuse nkumbizi, mndani woga. 6 Mna Chohile,mta kujela nguvu wahwele, kachijela nguvu kwakwiza kwa Tito. 7 Hachijeligwe moyo nu uk-wiza kwakwe du, mna naho mwe viya mum-jeile moyo. Tito kachigambila viya mkutenda

na nkwina ya kuniwona, viya mkujela mbazi naviya mkunigombela. Vino haluse nabwedesa.8 Kwaviya hata hegu ibaluwa yangu idya siwaje-lani chinyulu, sikuwona vikuleka niwone usungu.Hata hegu ni kwa chipindi chidodo du.

9 Mna haluse nabweda, siyo kwaviya nyuwemjeligwa chinyulu, mna kwaviya chinyuluchenyu chiwatenda mhitwile viya mkungachani mweile. Mjelwa chinyulu mo mwalo waChohile, na kwachausa icho hachi walumizekwa vyovyose. 10 Kutenda na chinyulu mweviya akunga Chohile kwegala hitwilo dya moyo,hitwilo di kwigala wambulwa, hahana chinyulu.Mna chinyulu cha mwe isi chegala file. 11 Elo,mkaule chinyulu seicho mwa Chohile kwigailakuhikiliza vivihi mndani mwenyu, heye, nakwegombela, heye, na kwihiwa, heye, na nkama,heye, na kubesa, heye, na kwekamba, heyena mfundo! Kwa chila sila mwelagisa wenyekugamba hamna masa mwe mbuli iyo.

12 Hata hegu nasiwandika idya ibaluwa,sidamanye ivyo kwachausa cha yudya adamanyevihiye, hegu kwachausa cha yudya adamanyizwevihiye. Nasiwandika chani iwonwe pwililikulongozi kwa Chohile ivyo mwili na kwekambakwachausa chetu. 13 Nivyo vikuleka suwenachijelwa moyo. Siyo kugamba nachijelwamoyo du, mna naho Tito nakachelela kwachinyemi nendile ananacho kulawana ne ivyomumsangalazemomoyo. 14Miye seduvila nyuwemwa meso yakwe, nyuwe nanywi hamnijeilesoni. Chiwagambilani ichindedi mazuwa yose,na kudya kweduvila nyuwe mwa meso ya Titokutenda ulosi wa chindedi ichodu. 15 Ivyo ungiwakwe mo moyo kwenyu nyuwe wongezekelavitendese akakumbuka ivyo mhezize kwiva, naivyo mumhokele kwa nkama zilozize na kuzin-giza. 16 Seleleswa kugamba nadaha kuwegamilanyuwe mwe chila ulosi.

8Kulavya kwa Chisekwesekwe

1 Naho walukolo wetu, chawagambilani mbuliza mbazi za Chohile ayenkile mabunga yawazumizi wa Makedoniya. 2 Wazumizi wa ukonawajezeswa ni nkunto, mna chinyemi chawonachikulisa, hata hegu naniwachiwa vidalawalavya kwa chisekwesekwe vidala. 3 Nadahakuwalongela kugamba nendile wana nguvuza kulavya kujinka viya wadahile. Mweviya

2WAKOLINTO 8:4 192 2WAKOLINTO 9:7waungile wenye, 4 wachilombezesa chitende nandala mwe ndima ino ya mbazi za Chohile mokuwambizawantuwaChohile. 5Hachekiyemsuhihegu nawadamanye saivyo, mna nkongo welavyawowo wenye kwa Zumbe, wakaheza welavizawenye kwetu naho, mweviya Chohile akunga.6 Niyo chamweila Tito awachintizeni mbaziino kwenyu saviya yeye alongole kuikongela.7 Nyuwe nanywi mna chila chintu, uzumizi nasemonaumanyi na kuhikiliza kwe simile za uungimnanawo kwetu. Kutimilana na ivyo mtende navilozize mwe ndima ino yakutenda na moyo wambazi.

8 Sikulonga vino kwa kuwalagizani. Mna sila yakuwagambilani mbuli za kuhikiliza kuwambizawatuhu, sunga niwajeze chani uungi wenyuupate kumanyika kugamba ni wa chindedi.9Kwaviya, nyuwemmanyambazi za Zumbe dyetuYesu Kulisito, uyo, hata hegu ana chila chintu,naketendamchiwa kwachausa chenyu, chani kwauchiwa wakwe, awenkeni ugoli.

10 Fanyanyi zangu ni zino, nivyedi mkomelezeyadyamkongile mhilimo wa gulo. Nyuwe namwiwankongo kuguha nkacho na kunga kudamanya.11 Elo, komelezani indima iyo, saviya na mwilina nkwina nkulu ya kwambiza, ivyo damanyany-isani ivyo, viya mkudaha, kukomeleza ndima yokulavya. 12 Uneva mntu ana moyo wa kulavya,Chohile ahokela chiya unanacho hakunga chiyahwinanacho.

13 Sikulonga ayo chani watuhu wabwede,nyuwe mkomwe ni nkunto, mna chiliganye.14 Chila mnanacho haluse chongezekele chi-wambize wadya wakuchunga, chani wowonawo chipindi wakatenda na chongezekele,wawambizeni nyuwe mwe viya mkunga, naivyo kutende na kuligana. 15 Saviya iwandikwe,“Achisanye vilozize hajenyeze, na yudyaachisanye vidodo hahungukilwe.”

Tito na Wambuyaze16 Na mtogola Chohile aikiye kuhikiliza mo

moyo wa Tito kuhikiliza uko nuko ninanakomiyekwa kuwambizani. 17 Siyo du kugamba nakazu-mila lombezo dyetu, mna naho ana nkwinankulu ya kwambiza, hata niyo aviwona mwenyekwiza kwenyu. 18 Hamwenga na uyo, chamsig-ila mlukolo yumwenga yudya atunyiswe mwekulonga Mbuli Yedi ya Kulisito mwe bunga dyawamzumile Kulisito wose. 19 Ukaleka ayo, uyokasagulwa ni bunga dya wamzumile Kulisito

atendemnyetumwentambo ya kuchintiza ndimaino ya kulavya ntambiko kwa kumtunya Chohile,mbuli chikudamanya kwachausa cha ulengusowa Zumbe, na kwa kulagisa viya chikungakuwambiza watuhu.

20 Chaunga chenege mafuzumo yakudahakulaila mo kuchimaila ntunyo ino chinkigwe.21 Chaungisa kudamanya vyedi, siyo kulongozikwa Zumbe du, mna naho kulongozi kwa wantu.

22 Elo, hamwenga na walukolo awo, chim-sigila mlukolo mnyetu mtuhu yudya chimjezizenkanana zilozize, nachimwona kugamba ni mtankwina nkulu ya kwambiza, hata haluse katendana moyo ujinkile kwaviya ana msuhi mkulu nanyuwe. 23 Tito ni mnyangu, chadamanya ndimahamwenga kwachausa chenyu, mna kwa wanowalukolo weyangu watuhu wakwiza nawo. Awoni wasigilwa wa bunga dya wamzumile Kulisito,ukulu kwa Kulisito. 24 Elo, mwelagise kulongozikwa mabunga ya wantu wa Chohile kugambachindedi mwa waunga na kuwagambila kugambachinyemi ninanacho mwenyu ni cha chindedi.

9Wambizi kwa Wakulisito Watuhu,

1 Havikungwa ni wawandikileni mbuli yawambizi ukusigilwa kwa wantu wa Chohile.2 Simanya ivyo mwili na moyo wa wambizi, nahonaseduvya mwenyu mo ulosi mwa wantu waMakedoniya. Nasiwagamba, “Walukolo wetu waAkaya wekala vyedi kulavya kukongela mhilimowa gulo.” Elo, kuhikiliza kwenyu kuwajela moyowalozize wawo. 3 Elo, siwasigila walukolo wetuawo, chani chinyemi chetu mwenyu chiwonekekugamba siyo milosi iyodu. Mna saviya nilongilekugamba mwikale vyedi kwa wambizi wenyusaviya nilongile. 4 Vinase kutenda kugambawantu wa Makedoniya wakeza hamwenga namiye nachiwabwile hamnati kwemalanya vyedi,aho suwe na chingilwe nisoni ukaleka kulongasoni na mwingile nyuwe wenye kwaviya nachi-tende chiwaikisa msuhi. 5 Ivyo, niwalombezewano walukolo mnilongwele kwiza kwenyu, we-malanye vyedi ntunyo yenyu nkulu mlongile, iyoilagise chindedi kugamba ni ntunyo ilavigwe duna siyo kwa kukankaliswa.

6 Kumbukani, “Akuhanda chidodo avuna chi-dodo, akuhanda vilozize avuna vilozize.” 7 Elochila yumwenga, nalavye viya awone, ko moyona siyo kwa chinyulu hegu kwa kukankaliswa,kwaviya Chohile amunga yudya akulavya kuno

2WAKOLINTO 9:8 193 2WAKOLINTO 11:4kasangala. 8 Chohile adaha kuwenkani viku-jinka viya mkunga, mtenda na chila chintuhata kujinka viya mkunga mazuwa yoseni, naivyo mjendeleze kwambizana mwe chila ndimayedi. 9 Saviya Mawandiko Yakukile yawandikwe,“Alavya kwa untu, awenka wachiwa, wedi wakwewikale mazuwa yose.” 10 Chohile akumwinkamlimi mbeyu na nkande, nawenkeni nanywimbeyu mkunga, na nazitende zihote, zikulena kuwenkani ulozo ulozize mo wedi wenyu.11 Chohile nawenkeni ugoli wa chila chintumazuwa yose, chani wantu wamtunye Chohilekwachausa cha ntunyo zenyu wakuhokela kwamikono yetu. 12Kwaviya ndima inomkudamanyaina ukuka siyo kugamba nayambize yakungwa niwantu wa Chohile du, mna naho naileke wantuwalozize wamhongezese Chohile. 13Kulawana nauchindedi ukulagiswa ni ndima yenyu ino, wantuna wamtunye Chohile kwachausa cha uchindediwenyu kwa Mbuli Yedi ya Kulisito mkweila, nahokwachausa cha wedi mkuwenka wowo na wantuwose. 14 Ivyo na wawalombezezeni nyuwe kwamoyo wose kwachausa cha wedi wa Chohile duawenkileni. 15 Chimhongeze Chohile kwachausacha ntunyo yakwe heikulongwa.

10Paolo agombela Ndima yakwe

1 Miye Paolo mwenye yudya huwonekasiholola hatenda na nyuwe, mna wantu watuhuwagamba nogofya vidala hatenda hale na nyuwe,na wailani kwa mbazi na wedi wakwe Kulisito.2 Nawalombezani msekunogoha umo heza,kwaviya nina chindedi nadaha kutendesa mkalikwa wose wadya wakuchifanyanya kugambachekala chimwili. 3 Chindedi chekala mwe isi,mna nkondo yetu siyo ya chimwili. 4 Kwaviya,viziha chikujezeza mwe nkondo yetu sivyoviziha vya mwe isi, mna ni nguvu za Chohilezikubalanga nchinga zose. Chabalanga milosiyose ya udanti 5 na chikagwisa chila nchingaya wefenyi wikigwe kuhiga umanyi wa Chohile,chaguha fanyanyi zose na kuzitenda zimwiveKulisito. 6 Suwe chikala vyedi kukantila chilayumwenga hekwiva, aho mkunga mlagisekugamba mwivisa chila chintu.

7 Nyuwe mwasinya mbuli kwa kuse du. Unevaeyaho mntu yoyose akufanyanya kugambauyo ni ywa Kulisito, afanyanye naho kugambasuwe naswi niwa Kulisito saviya uyo eli ywaKulisito. 8Hata hegu songezekela mwe kweduvya

mwa udya udahi achinkile Zumbe, udahi wakuwazenga na siyo wa kugwisa, hata ivyo sinausungu hata hadodo. 9 Sikunga mfanyanyekugamba naunga niwatise kwe zibaluwa zangu.10 Mntu adaha kulonga, “Baluwa za Paolozogofya naho zina milosi izamile, mna uyomwenye akatenda hamwenga na suwe ni mntuasokele, na hata akalonga milosi yakwe nisaviya siyo chintu.” 11 Mntu akulonga ivyo naafanyanye kugamba yadya chikuwandika mwebaluwa umwo chihale, nayo nachitende umochinanyuwe.

12 Kwa vyovyose hachajezize kweika hegukweliganya nawadyawantuwakwetogolawenye.Wantu wakwetenda wowo ni chihimo cha kwe-hima, na wantuwakweliganyawenye kwawenye,ni wahezi. 13 Mna suwe hacheduvise vitendese,kweduvya uko na kusigale mwe chiya chihimocha ndima chinkigwe ni Chohile, ndima idyachikudamanya kwenyu. 14 Hachiijinkile mihakakweduvya umo chezaga kwenyu. Suwe nachi-wankongo kwiza kwenyu chikawegailani MbuliYedi ya Kulisito. 15 Elo, hachikweduvila ndimawadamanye watuhu kujinka chihimo chinkigwe,mna msuhi wetu ni kugamba uzumizi wenyunawongezekele mwenyu kutimilana na kihimoaikiye Chohile. 16 Aho nachidahe kuilonga MbuliYedi ya Kulisito mwe si ntuhu, hale na nyuwe, nahaitende mbuli ya kweduvya ndima wadamanyewantu watuhu hantu hatuhu.

17 Mna saviya Mawandiko Yakukileyawandikwe, “Mta kweduvya eduvye mwe yadyaadamanye Zumbe.” 18 Akuzumilwa suyo yudyaakwetogola mwenye, mna yudya akutogolwa niZumbe.

11Paolo na Wasigilwa Wadanti

1 Hegu mwani jijimize hadodo, hata un-eva miye ni mhezi hadodo! Nijijimizani.2 Nawawonelani finju mna ni finju ya Chohile,kwa viya nyuwe mwi saviya chigoli ywedinilombile kwa mgosi yumwenga du uyo YesuKulisito. 3 Mna nogoha kugamba, saviya yudyanyoka kwa fanyanyi zakwe za udanti kamdantaHawa, fanyanyi zenyu zadaha kubalangwa niyomwauleka uchumi wenyu wa chindedi kwaKulisito. 4 Ivyomntu yoyose akwiza na kuwagam-bila Yesu mtuhu siyo yudya chiwagambile,nyuwe mwa mhokela kwa mikono midi, hegumwamzumila muye wivituhu na Muye Ukukile.

2WAKOLINTO 11:5 194 2WAKOLINTO 12:2Mbuli yedi ya Kulisito ivituhu na idya mhokelekulaila kwetu!

5 Mna sikufanyanya kugamba miye sihunguk-ilwe ni chintu wananacho wakwetanga “wasig-ilwa wakulu.” 6Mafani miye ni mntu hemanyizekulonga, vino sivyo ivyo nili mo umanyi, mnakwa chila ulosi chilavyanywa kwenyu.

7 Miye silonga kwenyu Mbuli yedi ya Chohilesikunga kulihwa, nasinyanyahala chani niwenu-leni nyuwe. Togolani, nasidamanya masa? 8Umohadamanya ndima mwenyu, nahalihwa ni wantuwa mabunga ya wazumile watuhu. Na hengaakuhoka vyawo chani niwadamanyizeni nyuwe.9 Umo nani hamwenga na nyuwe simwegamilemntu. Kwaviya awo walukolo wezile kulailaMakedoniya nawaninka saviya nendile haunga.Nahedimisa chani nisekuwegamilani kwa vy-ovyose viya, naho nanijendeleze kudamanyaivyo. 10 Saviya chiya ichindedi cha Kulisito chilimndani mwangu, hahali mntu akunga anigubikeumlomo mo kweduvya kuno hohose mwe si yaAkaya.

11 Nalonga vino kwaviya sikuwaungani?Chohile kamanya kugamba nawaungani!12 Nichei nadamanya saviya hudamanya haluse,chani nisekuwenka luhenyo wadya wakwetanga“wasigilwa wakulu” kulonda luhenyo, luhenyolwa kweduvya kugamba hambwe wadamanyandima saviya suwe. 13Kwaviya, awo ni wasigilwawadanti, wadamanya ndima ya udanti wak-weigiliza kugamba ni wasigilwa wa Kulisito.14 Naho havikwehela, kwaviya hata Shetanimwenye ezigiliza kugamba ni mndima ywakwembingu ywa ulangazi. 15 Ivyo siyo mbuli yakwehelwa uneva na awo wandima wa Shetaniwa kwegamba kugamba wandima wedi. Uhelowawo nawenkigwe chiya chikuwagila kutimilanana ntendwa zawo.

Masulumizo ya Paolo ekale Msigilwa16 Navuzagiza kugamba, mntu asekuni-

fanyanya kugamba ni mhezi. Mna unevamkafanyanya ivyo, niguhani enga mhezi, chanimiyenami nitende na cha kweduvila hadodo.17 Icho hulonga haluse sicho chiya anilagiseZumbe, mwe mbuli ino yo kweduvya, nalonga duenge mntu mhezi. 18 Kwaviya walozize weduvyakwachausa cha chimntu, miye nami naneduvye.19 Nyuwe, mna umanyi, nivyo vikuleka mwawajijimiza wahezi! 20 Mwamjijimiza hata mntuakuwatendani watumwa, mntu akuwankonyani,

mnta kuwadidimiza, mnta kuwabela, nakuwa-towani moso. 21 Kwa soni nazumila kugambasuwe nachihwa.

Mna uneva kuna mntu yoyose akujeza kwe-duvila chintu, nagamba saviya mntu mhezi, miyenami sikogoha kweduvya. 22 Ivyo, wowo niWaebulaniya? Hata miye nami ni Mwebulaniya.Ivyo, wowo ni Waizulaeli? Hata miye nami niMwizilaeli. WowoniwelekwawaBulahimu? Hatamiye nami ni mwelekwa ywa Bulahimu. 23WowoniwandimawaKulisito? Hatamiye nami nalongaayo chichilalu ni mndima ywa Kulisito kujinkawowo. Miye sidamanya ndima ndala vitendese,sikala kwedijeleza nkanana zilozese, sitoigwankanana zilozese naho nanihaguhi nakubanikankanana zilozize. 24 Nkanana shano sihutwavibonko milongo mitatu na chenda. 25 Sihutwana bonkola nkanana ntatu, sitoigwa mayuwenkanana imwenga, nkanana ntatu sivunikilwani meli mwe bahali hayeya mlanga mwa mazi,na umo hacheleza chilo chijima na kusinda msimjima. 26 Chila nkanana mwe ntambo nani mwenkondo ya mabohwelo ya makolongo ya mazi,na nkondo za wanyama, na nkondo kulaila kwaWayahudi weyangu na kulaila kwa wantu sawoWayahudi, nkondo za kwe mizi, na nkondi zakumbago, nkondo za mwe bahali, nkondo kulailakwa walukolo wa udanti. 27 Sidamanya ndimana kusulumba, sicheleza sina ntongo nkananazilozize, sikala nasala na nchilu, siswesa nkandena kwikala mwe mpeho chimbwigili nkananazilozize. 28 Ukaleka matuhu yalozize, chila zuwanasinywa ni ndima za mabunga yose ya wazu-mile. 29Uneva mntu yoyose kalegela, miye namisilegela, mntu yoyose akakozwamasa, miyenaminatenda na nkama.

30 Haungwa neduvye, naneduvile kuhwakwangu. 31 Chohile Tate ywa Zumbe Yesuzina dyakwe ditogolwe mazuwa yose kamanyakugamba sikulonga udanti. 32 Umo nendileDamesiki, mkulu ywa mzi, endaga hasi ha zumbeAleta, nendile akaudima umzi wa Damesiki chanianigwile. 33 Mna sichulupuka mwe mikonoyakwe, kwa kwingizwa mndani mwe gahu,niyo naselezezwa kuse kujinkila luhenyo lwachiwambaza.

12Uwoni wa Paolo na Ugubulo

1 Neduvya, hata hegu haviwagile. Mna nani-longe mbuli za uwoni na ugubulo ninkigwe niZumbe. 2 Simmanya mntu yumwenga mwa

2WAKOLINTO 12:3 195 2WAKOLINTO 13:8Kulisito, uyo kapwelwa kubula kwembingu mi-hiliom mlongo na mine ijinkile. Simanyizehegu endaga eyuko chimwili hegu Chimuye,Chohile kavimanya. 3 Sivimanya kugamba mntuuyo atende chimwili hegu sicho chimwili, mnaChohile kavimanya, 4 enulwaga kubula kwempepo. Evaga mbuli hezikungwa kulongwa nimntu. 5 Elo, naneduvile mwe mntu sauyo, nahosiyo mwa yangu miye mwenye, mna kwa yadyayakulagisa usokezi wangu. 6Hegu naungile kwe-duvya satendile mhezi hata hadodo, kwaviyanendile halonga chindedi ichodu. Mna sane-duvye, sikunga mntu anifanyanyise mwe yadyaakuwona na kwiva kulaila kwangu.

7 Mna chani nisekweduvisa kwachausa chakuhokela ugubulo ulozize, sijelwa chintu chiku-nilumiza saviya mwiwa mo mwili wangu. Chintuicho ni saviya msigilwa ywa Shetani kwa kuni-towa na kunichinda nisekweduvisa. 8 SimweilaZumbe nkanana ntatu kugamba mbuli inilawe.9Mna anigamba, “Wedi wangu uchinta, kwaviyaudahi wangu wachinta mo usokezi wako.” Elonanetunyize usokeziwangu kwa chinyemi chiloz-ize, chani nguvu za Kulisito zikale mwangu.10 Ivyo nazumila usokezi, na ubezi, na nkunto, naubanasi na masulumizo, kwachausa cha Kulisito,kwaviya hasokela natenda na nguvu.

Mbuli za Paolo kwa Wakolinto11 Sitenda mhezi, mna nyuwe mnikunkusa ku-

tenda ivyo. Nyuwemnitunye, kwaviya, hata hegumiye ni ywabule, kwa vyovyosemiye sicho chintukujinka awo “wasigilwa wa udanti.” 12 Mpitukona vilagiso na maula vikulagisa pwilili kugambamiye ni msigilwa vyadamanyikaga mwenyu kwaujijimizi wose. 13 Namhungukilwa ni chibwanikujinka mabunga ya wazumile matuhu hegukwaviya miye siwegamileni kunambiza? Nilekeilani masa ayo.

14 Haluse sikala vyedi kwiza kwenyu nkananaya katatu, na saniwenkeni nkunto. Kwaviya ichohulonda siyo ugoli wenyu, mna nyuwe wenyenivyo vikale welesi kuwaikiya wana wawomsuhi,na siyo wana wawaikiye welesi wawo. 15 Miyenaunga kulavyaninanacho, hata kwelaviza imuyemwenye chani niwambize. Togolani, namnungehadodo hambwe kwa viya miye nawaungisaninyuwe?

16 Elo, namzumile kugamba siwegamileni. Mnamafani mntu mtuhu nalonge, “Kwaviya Paolo

ni mbala, kawadantani.” 17 Togolani, miye si-wakonyani kwa sila ya mntu yoyose ni msig-ile kwenyu? 18 Miye nasimlombeza Tito, niyonamsigila kwenyu na mlukolo ywetu mtuhu.Togolani, Tito niyo awakonyani? Togolani,hammanyize kugamba suwe nachikalongozwa nimuye umwenga, na lujendo lwetu ni lumwenga?

19 Hegu mwafanyanya kugamba kubula vinohaluse nachikegombela wenye. Mna, chalongambuli zino kwa Chohile, chikatenda chilunganana Kulisito. Mbuli zino zose, walukolo kwachausacha kuwazenga nyuwe. 20Nogoha, ninase kuwab-wilani mwe viya sikunga, nami navinunge ni-tende mwe viya hemkunga. Nogoha kwadahakukalaila nkumbizi na finju na ulemanyi na uhi-gani na kulongana vihiye na kulongana kumpezona kweduvya na lwasu mwenyu. 21 Nogohaaho hwizila ntambo ikwiza Chohile ywangu nanitende ningile soni kulongozi kwenyu, naminanilomboleze kwa chausa cha walozize wadyawakoile masa mna haweile mo uzavu na tamazawo zihiye na ugonyi wadamanye.

13Makanyo yakukomeleza na Ndamsa

1 Ino ni nkanana yangu ya katatu huwata-lamkilani. Mawandiko yawandikwa, “Chila mbulinailiganywe kwa ukuzi wa wantu waidi heguwatatu,” 2 Silongola ulodu, saviya vyendagantambo ya kaidi, haluse nalonga naho hatendahale, wadya woseni wadamanye masa wakalekakweila, naho wadya watuhu, hadya hwizila sani-tende nambazi. 3Namwewonele wenye kugambaKulisito alonga mndani mwangu. KwenyuKulisito hahwele, mna nguyakwe yadamanyandima mgati mwenyu. 4 Elo hata hegu kasu-lumizwa mo usokezi, mna ekala kwa nguvu zaChohile. Kwaviya suwe naswi chihwa mwa uyo,mna nachikale hamwenga na uyo kwa udahi waChohile kwa chausa chenyu.

5 Kwehimeni wenye muwone chindedi mnauzumizi. Kwehimeni nyuwenye. Togolani,hammanyize kugamba Kulisito Yesu emndanimwenyu? Siyo kwaviya mdunduga. 6 Mnaninamsuhi kugambanyuwenammanyekugambasuwe hachidunduge. 7 Suwe naswi chamlombezaChohile msekudamanya wavu wowose, mna siyochani chiwoneke wantu wahumile wavu, mnamdamanye yedi, hatahegu suwe chawonekasaviya wadunduge. 8 Kwaviya hachikudaha

2WAKOLINTO 13:9 196 2WAKOLINTO 13:14kuhiga uchindedi, udahi chinanawo ni wakujen-deleza uchindedi. 9 Chelelwa kugamba suwechihwa, mna nyuwe mna nguvu, elo chalombezamtendewatogile. 10Elo nawawandikilani ibaluwaino hatenda ni hale, chani habula uko kwenyuninase kutenda mogofya kwenyu kwa kutimilaudya udahi aninkile Zumbe, udahi wa kuzenga nasiyo wa kuchakula.

11 Hakomeleza, walukolo, mwikale mpeho,mchume, tozani milosi yangu, mtendewamwenga, ikalani kwa utondowazi. Chohileywa ungi na utondowazi na atende hamwega nanyuwe.

12 Lamsanani kwa chilagiso cha ukuka.13 Wantu wose wa Chohile kuno wawalamsani.14 Wedi wa Zumbe Yesu Kulisito na ungi waChohile na umwenga wa Muye Ukukile, vikalena nyuwe wose.

WAGALATIYA 1:1 197 WAGALATIYA 1:18

BALUWA YA PAOLO KWAWAGALATIYAUlongoziChitabu cha Wagalatiya chawandikagwa ni msig-ilwa Paolo (1:1). Ni baluwa Paolo awandikekwe bunga dya wamzumile Kulisito uko Galatiyamgati mwe chipindi cha 48-57AD. Wagalatiyamafani nendile ni wantu wakwikala Lomamkowawa Galatiya. Wasomile hawamanyize aho Paoloneli umo awandikaga ibaluwa, mna yadahika momzi wa Efeso na Kolinto.

Paolo awandikaga kuwalanga Wakulisito,woseni Wayahudi na sawo Wayahudi, mwamabunga dya wamzumile Kulisito ukoGalatiya. Kawandika kuhiga mahinyo ya udantiyakugamba wakulisito waungwa watimile sigiliziza Wayahudi mwe Dilagano dya kale, vitendesekujelwa ngasu. Nahana fyo dya wantu mwaWakulisito wakwitangwa Wayuda nawakaungaWakulisito sawo Wayahudi wajelwe ngasu. Nahonaweketangwa wauzi wa udahi wa wasigilwawa Paolo. Paolo nakadima usigilwa wakwe kwakulonga hadodo lugano lwakwe (1:11-2:14) nakudima Mbuli Yedi kwa kutambalisa kugambawambulwa wadaha kuhokelwa du kwa uzumizimwa Yesu Kulisito (2:16). Ni malailo ya wedi waChohilemna siyomweviyawantuwakudamanya.Vimndani

Paolo akonga ibaluwa yakwe kwa kudilamsabunga dya wamzumile Kulisito uko Galatiya(1:1-5).

Ukajika Paolo atambalisa hadodo mbuli zakwezijinkile akadima uwagilwa mwe kuhinyana kulagisa kugamba kajeza kutimila sigilizimna vyose havidahike (1:6-2:21).

Vikaheza atambalisa naho mwe ndima ya sig-ilizi na mbazi mwe ukombolwa (3-4).

Vikajika alavya malagizo madodo yauhamwenga kwa wikazi wedi wa Chikulisito(5-6:10).

Paolo abindiliza ibaluwa yakwe kwa ndamsana malombezi kwa Chohile kukumbukakugamba kuhitulwa ni Chohile kutendamntu mhya vyawagilisa kujinka sigilizi zakuse, saviya kujelwa ngasu (6:11-18).

1 Miye Paolo msigilwa sisigilwe ni mntu heguudahi wa chimntu mna sisigilwa ni Yesu Kulisitona Tate Chohile amuyuse! 2 Na walukolo wose

wehamwenga na miye chayalamsa mabunga yawazumile ya Galatiya.

3 Chawaungilani wedi na utondowazi kulailakwa Chohile Tati yetu na Zumbe dyetu YesuKulisito.

4 Kulisito elavyaga mwenye kwa chausa chamasa yetu kuligana na viya Chohile Tati yetuaungile, chani achambule mwe isi ino ihiye ya-haluse, 5Ukulu utende kwaChohilemazuwayose!Taile.

Hahana Mbuli Yedi ntuhu6 Nehelwa kugamba msunguzisa kumwasa uyo

awetangeni mwe wedi wa Kulisito, naho mwa-tongela ulosi wivituhu ukugambigwa ni MbuliYedi. 7 Chindedi hahana mbuli yedi ntuhu, mnakuna wantu wakuwazaganyani nakunga kuihit-ula Mbuli Yedi ya Kulisito. 8 Mna, suwe wenyehegu mndima ywa kwembingu, anawagambilaniulosi wesimile na Mbuli Yedi idya chiwagam-bileni, uyo naligitwe ni Chohile! 9 Saviya chalon-gaga, haluse nalonga naho, uneva mntu yoyoseanawagambilani ulosi ukugambigwa ni mbuliyedi wesimile na Mbuli Yedi idya mhokele kale,uyo naligitwe ni Chohile! 10 Haluse naunga niwaluvye wantu hegu Chohile? Hegu togola,naunga ni wawagile wantu? Uneva nendilenichei nawawagila wantu, satendile mndima ywaKulisito.

Ivyo Paolo atendile Msigilwa11 Walukolo, naunga mmanye kugamba idya

Mbuli Yedi nilongile suwo ulosi wa chimntu.12 Naho miye siihokele kwa mntu, naho si-hinyigwe ni mntu, mna Yesu Kulisito nuyoanigubwile. 13Mwiva ivyo nahekala aho nkongo,chipindi hatimila sila ya Chiyahudi ya kumtimilaChohile. Mmanya ivyo niwasulumizise wantuwamzumile Chohile na kuhikiliza kuwabalanga.14Miye, nasiwahuda wantu walozize we dikabiladyangu wa kamo dyangu, mo kutozesa kutimilasila ye Chiyahudi ya kumtimila Chohile. Hahik-ilizisa kutoza mazwela ya wababa zetu.

15MnaChohile, kwa uwagilwawakwe, anisagu-laga umo sinati kwelekwa, na kunitanga kwawediwakwe, 16 nakawagilwa anibunkwile mwanawe,chani niwagambile wantu sawoWayahudi. MbuliYedi ya Kulisito, aho sungile ulangilizi kwa mntuyoyose, 17 naho sitile Yelusalemu kwa wadyawanilongwele kutenda wasigilwa, mna naitagakomzi wa Alabiya, vikaheza niyo nauya Dame-siki. 18 Ize ijinke mihilimo mitatu, niyo naita

WAGALATIYA 1:19 198 WAGALATIYA 2:20Yelusalemu chani nilosane na Kefa nuyo Petulo,nekalaga kwakwe mazuwa mlongo na mashano.19 Mna sidugane na wasigilwa watuhu ukalekaYakobo, mvunawe dya Zumbe Yesu.

20 Yano huwawandikilani ni chindedi Chohilekamanya sikulonga udanti. 21 Hajika aho niyonaita mwe izisi za Siliya na Silisiya. 22 Mwamazuwa ayo, miye mwenye samanyike mwamabunga yawamzumile Kulisito weyuko Yudeya.23 Icho wamanyize ni chiya du wevile, “Mntuyudya endaga akachisulumiza aho nkongo,haluse awagambila Mbuli Yedi ya Kulisito youzumizi udya endaga akajeza kuukoma.” 24 Elo,wamtogola Chohile kwa chausa changu.

2Paolo alungana na wasigilwa watuhu

1 Ize ijinke mihilimo mlongo na mine, niyonaita vituhu Yelusalemu hamwenga na Banaba,niyo namguha Tito chaitanya. 2 Naitaga ukokwaviya Chohile anigubuilaga. Niyo nawagam-bila pwilili awo vilongozi awodu. SiwagambilaMbuli Yedi nendaga halonga kwa wantu sawoWayahudi chani nitende na chindedi kugambandima nadamanyaga hegu hudamanya haluseise kutenda ya bule. 3 Mna, Tito chendaga woseendaga ni Mgiliki hata uyo hakunduganywekujelwa ngasu saviya chilagiso kugamba uyo nimntu ywa Chohile. 4 Ulosi uno ulaila kwaviyakwendaga na walukolo wa udanti weingizechinyele, chani wazuze ulekelwawetu chinanawomo kulungana na Kulisito Yesu, wakaungawachitende watumwa. 5 Hachiwetegeleze hatakujeza, chani ichindedi che Mbuli Yedi isigailemwenyu mazuwa yose.

6 Mna kwa wadya wakutunywa kugambani vilongozi, hahana chintu chihya wongezezemo ulosi wangu. Hegu wendaga vilongozihegu bule, kwangu miye sicho chintu, kwaviyaChohile hakuhingiza mntu. 7Mna niyo wamanyakugamba, Chohile kaninka ndima ya kulongaMbuli Yedi kwa sawo Wayahudi saviya Petuloasigilwe kulonga Mbuli Yedi kwa Wayahudi.8 Kwaviya, yudya amdahize Petulo atende msig-ilwa kwaWayahudi, iviya nuyo anidahize nitendemsigilwa kwa wantu sawo Wayahudi. 9 NahoYakobo na Kefa na Yohana wendaga vilongoziweze wamanye Chohile kaninka wedi nidamanyendima yesimile, niyo wachinka miye na Ban-aba mkono kulagisa ndala, chani suwe chitekwa wantu sawo Wayahudi, na wowo waite kwa

Wayahudi. 10Wachilombeza kugamba chaungwachiwakumbuke wachiwa, miye nivyo nendaganahaungisa kudamanya mbuli iyo.

Paolo amhiga Petulo uko Antiokiya11 Mna Kefa eze abule mo mzi wa Antiyokiya,

nasimhiga kulongozi kwa wantu kwaviyachindedi na kabalanga. 12 Aho wantu wasikukulaila kwa Yakobo hewenati kwiza, Petulonakazwela kudya hamwenga na wantu sawoWayahudi. Mna, wantu wadya wasigilwe kulailakwa Yakobo eze wabule, niyo enega na kulekakudya hamwenga na wantu sawo Wayahudi, kwakogoha bunga dya wakulahiliza kujelwa ngasu.13 Walukolo watuhu wa Chiyahudi wevanaga naPetulo mwe imbuli ino yo usongaganyi, hataBanaba naye niyo azaganywa nuwo usongaganyiwawo. 14 Mna, eze niwone kugamba ntendwazawo haziligane nechindedi che Mbuli Yedi niyonamgamba Kefa kulongozi kwa wantu wose,“Uneva weye Myahudi watimila mbuli za wantusawoWayahudi, naho hukwikala saviyaMyahudi!Kwambwani wawalahiliza wantu sawo Wayahudiwekale saviya Wayahudi?”

Wayahudi hamwenga na sawo Wayahudiwambulwa kwa uzumizi

15 Suwe, Chiwayahudi toti, naho suwe hachi-wantu sawoWayahudi wadya wakwitangwa watamasa! 16 Mna, chimanya kugamba mntu haku-daha kuwoneka ni ywedi kulongozi kwa Chohilekwa kutimila Sigilizi idya Chohile amwinkileMusa, mna kwa kumzumila Yesu Kulisito. Suwenaswi chimzumila Kulisito Yesu chani chitendwewedi kulongozi kwa Chohile kwa sila ya uzu-mizi kwa Kulisito naho suko kwa kutimila Sig-ilizi. Kwaviya hahana mntu yoyose nazumilwekutendwa ywedi kulongozi kwa Chohile kwa ku-timila Sigilizi iyo. 17 Haluse, uneva suwe wenyekwa kulonda kutendwa wedi kulongozi kwaChohile kwa kulungananaKulisito, na chiwonekakugamba china masa, togola, nivyo kugambaKulisito katenda mndima ywa masa? Bule hatakujeza! 18 Mna hegu nazenga chiya nikandulekale, ivyo nalagisa kugamba miye ni mbanasiywa Sigilizi. 19 Kuligana ne Sigilizi iyo, miyesikala saviya sibanika, Sigilizi yenye inikoma,chani nikale kwa chausa cha Chohile. Miye nisaviya nasitundikwa hamwenga na Kulisito momsalaba, 20 haluse nekala, mna suyo miye naho,mna Kulisito ekala mndani mwangu. Wikazi

WAGALATIYA 2:21 199 WAGALATIYA 3:25uno hwikala haluse mo mwili nekala kwa uzu-mizi, uzumizi mwa Mwana ywa Chohile anungilehata kalavya ujima wakwe kwa chausa changu.21Miye sikulemelambazi za Chohile. Unevamntuatendwa awoneke ywedi kulongozi kwa Chohilekwa sila ya Sigilizi idya Chohile amwinkile Musa,ivyo, Kulisito kabanika vya bule!

3Sigilizi hegu Uzumizi

1 Nyuwe Wagalatiya, mwiwahezi! Ni yuhiawalogileni? Mbuli ya kusulumizwa kwa YesuKulisito mo msalaba yatamwilagwa pwilili saviyamwamwona umo hawagambilani. 2 Naunga ni-manye chintu chimwenga du kwenyu. Togolani,namhokela Muye wa Chohile kwa chausa chakudamanya vikungwa ni Sigilizi idya Chohileamwinkile Musa, hegu kwa chausa cha kuiva nakuizumila Mbuli Yedi? 3 Togolani, mwi waheziseivyo? Nyuwe mwakongaga kwa wambizi waMuye wa Chohile, togolani, mwaunga halusemkomeleze kwa nguvu zenyu za chiuntu?4 Togolani, masulumizo yawabwileni nyuweni ya bule du? Havikudahika! 5 Chohilekawamemezani Muye wakwe na kudamanyampituko mgati mwenyu kwaviya mwatozaSigilizi, hegu kwaviya mweva na kuzumila MbuliYedi?

6 Mkauleni Bulahimu amzumilaga Chohile,Chohile naye niyo amzumila na kumwona niywedi kwakwe. 7 Mmanye kugamba wadyawata uzumizi awo nawo ni welekwa toti wa Bu-lahimu. 8 Mawandiko Yakukile yalagisaga mwenkongo kugamba Chohile nawatendewantu sawoWayahudi wazumilwe, naho Bulahimu agam-bilagwa Mbuli Yedi kugamba, “Kujinkila weyewantu wose nawajimbikwe.” 9 Elo, wadya wazu-mile wajimbikwa saviya ajimbikwe Bulahimuazumile.

10 Mna wose wadya we mwe ntendwa za Sig-ilizi, wemwe ligito, kwaviya iwandikwa kugamba,“Kaligitwa chila mntu hekutoza na kudamanyayadya yose yawandikwe mwe chitabu che Sig-ilizi!” 11 Ni pwilili kugamba Sigilizi haiku-daha kumtenda mntu kuwoneka ywedi kulon-gozi kwa Chohile kwaviya, “Mntu akuwoneka niywedi kulongozi kwa Chohile nekale kwa uzu-mizi.” 12 Sigilizi idya Chohile amwinkile Musahaikwegamila uzumizi, mna, “Mntu yoyose aku-damanya saviya Sigilizi ikulagiza nekale kwantendwa izo.”

13 Kulisito achikombolaga mwe ligito dya Sig-ilizi kwa kusulumila mo msalaba kwa chausachetu, saviya mntu aligitwe ni Chohile, kwaviyaiwandikwa, “Kaligitwa mntu yoyose atundikwemwe mti.” 14 Mbuli ino idamanywa chani kwasila ya Kulisito Yesu udya ujimbiko enkigweBulahimu uwabwile wantu sawo Wayahudi chi-hokele ndagano ya Muye kwa sila ya uzumizi.

Sigilizi na ndagano15 Walukolo weyangu, naniwenkeni mligano

mwe wikazi wa chila zuwa. Lagano inaikwakwa cheliso hahana mntu akudaha kuchusahegu kongezeza mbuli yoyose. 16 Ivyo, Chohilealavyaga ndagano kwa Bulahimu na lwelekolwakwe. Mawandiko hayawandikwe, kugambaalavyaga ndagano ziya, kwa welekwa wakwe,saviya wantu walozize. Mna yagamba kwa“lweleko lwako,” Kugamba yumwenga, nuyoKulisito. 17Mbuli hunga nilonge ni zino, Chohilekadamanya kale lagano kwa sila ya cheliso. NahoSigilizi ilaile mihilimo magana mane na milongomitatu nyumani, haikudaha kusa hegu kubalangacheliso chani ndagano yusike. 18 Hegu, ulisiwegamila Sigilizi haukudaha kutenda naho kwandagano mna Chohile amwinkaga jeleko Bu-lahimu kwachausa cha ndagano.

19 Elo, Sigilizi ni yambwani? Yaikagwa kulagisawavu ni mbwani, kubula eze yudya mwelekwaywa Bulahimu enkigwe idya indagano. Sig-ilizi yegalagwa ni mndima ywa kwembingu kwamkono wa Musa endaga mwivanyi. 20 Elo hegumbuli yamlanga mntu yumwenga du hahaungwemwivanyi, Chohile ni yumwenga.

Watumwa na wana21 Togola, Sigilizi idya Chohile amwinkile

Musa haikwivana na ndagano za Chohile? Bule!Kwaviya, hegu yalaile Sigilizi ikudaha kwinkizaujima kwa wantu elo nachidaha kutendwa chi-woneke wedi kulongozi kwa Chohile kwa sila yaSigilizi. 22 Mna, mawandiko yakukile yawandikakugamba isi yose yalongozwa ni masa, chaniwadya wakuzumila wenkigwe chiya chilongigwemwe ndagano kwa kumzumila Yesu Kulisito.

23 Mna umo uzumizi hawinati kwiza, Sigilizinaichitenda saviya wafungwa, chikagoja uzumiziuwo ugubulwe. 24 Ivyo, Sigilizi nendile ni mleziywetu kubula kwiza Kulisito chani kwa sila yauzumizi chizumilwe ni Chohile. 25 Mna kwaviyauzumizi ubula kale, suwe hachi mwe wamizi wamlezi.

WAGALATIYA 3:26 200 WAGALATIYA 4:2926 Kwaviya nyuwe nyose mtenda wana wa

Chohile kwa sila ya uzumizi mwa Kulisito Yesu.27 Nyuwe wose mbatizwe kwa kulungana naKulisito mwikala saviya Kulisito mwenye. 28 Ivyo,hahana vyesimile mwe Myahudi na Mgiliki mwemtumwana suyomtumwamwemgosi namvyele.Nyoseni mwi chintu chimwenga mo kulunganana Kulisito Yesu. 29Uneva nyuwe mwi wantu waKulisito, ivyomwiwelekwawa Bulahimu, nanywinamhokele chiya Chohile aikiye ndagano.

41 Ivyo, nagamba, uneva mlisi achei mwana,

hakwesima na mtumwa hata hegu ni mkulu mougoli wose. 2 Mna emwe kulelwa ni walezi nawachimaila kubula mwe chipindi chikigwe ni tatiyakwe. 3 Seivyo, suwe umo chichei saviya wanawadodo, nachiwatumwa wa vintu vina udahivikulongoza mwe isi. 4 Mna chipindi chikigwechize chichinte, Chohile amsigilaga Mwanaweelekwe ni mvyele, na kwikala mwe ulongozi waSigilizi idya Chohile amwinkile Musa, 5 chaniawakombole wadya wekalaga mo kulongozwa niSigilizi, katenda ivyo suwe chitendwe wana waChohile.

6 Kwaviya nyuwe mwi wanawe, Chohile kam-sigila Muye wa Mwanawe mwe myoyo yenyu,Muye yudya akwila, “Aba” kugamba “Tate.”7 Ivyo, weye hwi mtumwa vituhu, mna mwana.Elo, uneva wi mwana, nauhokele yadya yoseChohile awaikiye wanawe.

Nkama ya Paulo kwa chausa cha Wagalatiya8 Aho kale hemwinati kummanya Chohile

namkasankanila milungu saviya watumwa, mnakwa kolwa siyo milungu chindedi. 9Mna haluse,mummanya Chohile, hegu nigambemmanywa niChohile, ni mbwani mwawiya naho vintu vih-wele na vihunguke vikulongoza mwe isi, kwaivyomwaunga kutenda watumwa naho? 10 Mcheimwatimilisa mbuli za mazuwa na miezi na mis-imu na mihilimo! 11Nogoha kugamba vyadahikandima nidamanye kwa chausa chenyu yaga vyabule!

12 Walukolo weyangu naweilani mtendesaviya miye, kwaviya hata miye sitenda saviyanyuwe. Hamnitendele wihi wowose. 13Mmanyakugamba kulumwa kwangu nuko kuninkileluhenyo lwa kutenda na nyuwe na kuwagambi-lani Mbuli Yedi nkanana ya nkongo. 14Hata hegukulumwa kwangu na kutenda jezo kulu kwenyu,nyuwe hamnibeile hegu kuniwona chinyala, mna

mnihokela saviya mndima ywa kwembingu ywaChohile, hegu saviya Kulisito Yesu mwenye.15 Mwendaga mkabwedesa, haluse kulaila mb-wani? Kwaviya nadaha kuukula kugamba, unevanavikadahika namng'ola ameso yenyu niyomwaninkaga. 16 Elo, sitenda mnkondo ywenyukwa chausa cha kuwagambilani chindedi?

17 Wadya wantu wakulagisa kugamba wawa-tumbwazikilani mna siyo kwa wedi. Waungawawasenteni na miye chani muwatumbwazikilewowo. 18 Ni vyedi kutumbwazikila mbuli zedimazuwa yose, mna sivyo du mwe chipindi miyenihamwenga na nyuwe. 19 Wanangu, saviyamvyele mta usungu ehaguhi na kwefungula ak-wangadika, seiviya nami nangadika kwa chausachenyu, kubula aho namtende saviya Kulisitoeli mndani mwenyu. 20 Nahaungisa nitende nanyuwe haluse, nihitwile milongele. Kwaviyanengilwa ni nkama kwa chausa chenyu!

Mligano wa Hajili na Sala21 Nigambilani, nyuwe mkunga kulongozwa ni

Sigilizi idya Chohile amwinkile Musa, Togolani!Hamkwiva Sigilizi ivyo ikulonga? 22 Kwaviyaiwandikwa mwa Mawandiko Yakukile kugamba,Bulahimu endaga na wana waidi, yumwengaelekwe ni mkaziwe umtumwa, na uyumwengaelekwe ni mkaziwe alekeilwe. 23 Mna yudyamwana elekwe ni mvyele umtumwa elekagwasaviya wantu wose wakwelekwa, mna yudyamwana ywamvyele alekeilwe elekagwa kulawanana ndagano ya Chohile. 24 Mbuli izo ni mligano,wavyele awo ni mligano wa malagano maidi,dya nkongo ni diya didamanywe ko lugulu lwaSinai, idyo dyamchimailaga Hajili na wanawewakwelekwa ko utumwa. 25 Elo Hajili aliganywana lugulu lwa Sinai lwi mwe isi ya Alabiya, lukuli-gana na Yelusalemu ya haluse lwi mo utumwahamwenga na wanawe. 26 Mna Yelusalemu yakwembinguni saviya yudyamvyele alekeilwe uyoni mami yetu. 27Kwaviya iwandikwa,“Welelwe, weye hwine cheleko, weye hwik-

weleka,towa nchelejele naho tula lwasu weye hwimany-

ize usungu wa kweleka.Kwaviya mvyele asigwe ni mgosi natende na

wana walozize,kujinka mta mgosi.”

28 Elo, walukolo weyangu nyuwe mwi wana wandagano saviya Isaka. 29 Mna saviya amazuwayadya yudyamwana elekagwa saviya wantu wose

WAGALATIYA 4:30 201 WAGALATIYA 6:4wakwelekwa amsulumizaga yudya elekwe kwaudahi wa Muye wa Chohile, nivyo vikuten-deka hata haluse. 30 Mna Mawandiko Yakuk-ile yagaze? Yagamba, “Mwingase umvyele um-tumwa hamwenga namwanawe, kwaviya mwanaywo mtumwa halisi hamwenga na mwana ywomvyele alekeilwe.” 31 Elo walukolo, suwe hachiwana wa mvyele umtumwa mna chiwana wamvyele alekeilwe.

5Ulekeilwa mo kulungana na Kulisito

1 Kulisito kachinka ulekeilwa chani chisigailemo ulekeilwa. Ivyo, mtogese naho msekwejelamwe vifungo vyo utumwa. 2 Tegelezani! MiyePaolo nawagambilani kugamba mnazumila ku-jelwangasu saviya chilagiso kugambanyuwemwiwamwenga wa wantu wa Chohile, Kulisito ha-woneke kugamba ni chintu kwenyu. 3Miye nawa-fundani naho kugamba chilamntu akuzumila ku-jelwa ngasu kwa chausa icho, atozese Sigilizi yoseidya Chohile amwinkileMusa. 4Unevamwalondakuzumilwa ni Chohile kwa sila ya kutoza Sig-ilizi, mwesenta na Kulisito, mwihale na wedi waChohile. 5Kwetu suwe china msuhi wa kutendwachiwoneke wedi kulongozi kwa Chohile. Chagojakwa nkwina mbuli iyo, kwa udahi wa Muye waChohile na kwa uzumizi. 6 Kwaviya kwa wadyawakulungana na Kulisito Yesu, kujelwa ngasuhegu kuleka kujelwa ngasu sicho chintu, chintuchikuwagila ni uzumizi ukudamanya ndima kwaungi.

7 Namkajendeleza kudamanya vyedi! Ni yuhiawachindileni kutoza ichindedi? 8 Kulubunywakunohakukulaila kwa Chohile awetangeni nyuwekutenda wantu wakwe. 9 Mmanya kasimo kanokagamba, “Ugwadu mdodo du wagwadusa tongedyose” 10 Nina chindedi mwa nyuwe mo kulun-gana kwetu na Zumbe, kugamba hamtende namwalo wowose. Naho yoyose yudya akuwaten-dani mwagilwe nakantilwe.

11 Walukolo weyangu uneva miye nichei na-longa mbuli ya kujelwa ngasu saviya chilag-iso kugamba nyuwe mwi mgati mwa wantuwa Chohile, nimbwani nichei husulumizwa?Hegu natendile ivyo, wantu hawehizwe nuku-longa kwangu kulanga msalaba wa Kulisito.12Naviwagila awo wakuwatendani mwagilwe we-funte wenye.

13 Kwaviya nyuwe walukolo, namwitangwachani mtende mlekeilwa, mna kulekeilwa

kwenyu kusekutenda ni luhosa lwa kutongelatama zihiye zimndani mwenyu, mna sankanilanikwa kunga. 14 Kwaviya Sigilizi yose ichintamwe lagizo dimwenga, “Munge mnyawo saviyaukweunga mwenye.” 15Mna mneva mnalumanana kutafunana saviya makala, kaulisani mnasekubalangana wenye kwa wenye!

Kulongozwa ni tama zihiye hegu kulongozwa niMuye wa Chohile

16 Ivyo, nagamba vino, lujendo lwenyu nalulongozwe ni Muye Akukile, mkajika hamtimilenaho tama zihiye zimndani mwenyu. 17Kwaviya,tama zihiye zimndani mwenyu zahigana na viyaMuye Akukile akunga naMuyewahigana na tamazihiye zi mdani mwenyu, kwaivyo zino zahiganakwa chausa icho hamkudaha kudamanya viyamkunga. 18 Mna uneva mkalongozwa ni MuyeAkukile, hamlongozwe ni Sigilizi idya Chohieamwinkile Musa.

19 Ivyo, ntendwa zikulawana na tama zihiyeza mwili zimanyika, nazo ni zino, ugonyi nantendwa za uzavu na uchilanga na kulongozwani tama zihiye zimndani mwenyu, 20 Kuvikilamatukulu, na usai na unkondo na nkumbizina finju na maya na ubafu na kusentana namabunga ya kuhigana, 21 chisetama na ukozi nangasu zimemile ukozi na uchilanga na mbuli zik-winga saizo, nawafundani vituhu saviya nihezizekuwafundani, wantuwakudamanyambuli seivyo.Hawatende na hantu mo Useuta wa Chohile.

22 Mna ulailo wa kulongozwa ni Muye Akukileni ungi, chinyemi na utondowazi na ujijimizichisekwesekwe na wedi na uzumizi, 23 kuhola nakwelongoza mwenye. Hahana sigilizi ikudahakuhiga mbuli izo. 24Mna wantu wa Kulisito Yesuwasulumiza wihi wimndani mwawo hamwengana tama zihiye za chila namna. 25 Uneva MuyeAkukile kachinka ujima ivyo nachilongozwenuyoMuye. 26 Chisekweduvya, na kuchokolesana nakudilana finju.

6Damanyani yedi kwa wantu wose

1 Walukolo weyangu, uneva mnamuwonamntu katasanya, nyuwe mkulongozwa ni Muyemfundeni mntu uyo kwa chimuye vihoile, mnadamanyani ivyo kwampalahole, kunomkasinyisamnase kujezwa. 2 Ambizanani, mwe ivyomwaichintiza sigilizi ya Kulisito. 3 Uneva mntuakwewona kugamba ni chintu mna uyo sichochintu, edanta mwenye. 4 Mna chila mntu

WAGALATIYA 6:5 202 WAGALATIYA 6:18nahime ntendwa zakwe mwenye, naho natendena luhosa lwa kweduvya yeye mwenye, mnaasekweliganya na mntu mtuhu. 5 Kwaviya chilamntu nenule mzigo wakwe mwenye.

6 Mwanampina atende ndala na mhinyaywakwe mwe mbuli zedi zose ananazo.

7 Msekwedanta, Chohile hakusezigilwa,kwaviya chochose mntu na ahande nicho akungaalozole. 8 Kwaviya uyo akuhanda mwe kub-wedeza tama zihiye zimndani mwakwe, nalozoleubanasi, mna uyo akuhanda kwa kubwedezaMuye Akukile, nalozole ujima wa mazuwayose. 9 Naho, chisekufachevu kudamanyayedi, kwaviya hachinafilechevu, nachilozoleulozo mwe chipindi chakwe. 10 Ivyo, hadyachichei na luhenyo chidamanye yedi kwa wantuwose, vitendese kwa walukolo wetu wazumilehamwenga na suwe.

Fundo dya udumo na ndamsa11 Kaulani viya niwandike kwa mwandiko

mkulu kwa mkono wangu mwenye! 12 Wadyawakunga wawoneke ni wedi kwa mbuli za mwili,nawo wakunga wawalahilizeni nyuwe mjelwengasu saviya chilagiso kugamba nyuwe mwiwantu wa Chohile, wadamanya ivyo chani we-nege kusulumila kwa chausa cho msalaba waKulisito mwambula. 13 Kwa viya hata awo wenyewajeligwe ngasu saviya chilagiso kugamba awoni wantu wa Chohile hawakuitimila Sigilizi idyaChohile amwinkile Musa, mna waunga nyuwemjelwe ngasu, chani weduvye mwe mili yenyu.14 Mna miye saneduvye mwe chintu chochosemna umsalaba wa Zumbe dyetu Yesu Kulisito,kwaviya kwa sila yomsalabauwombuli zamwe isizibanika kwangu, miye nami sibanika mwembuliza mwe isi. 15Kujelwa ngasu hegu kuleka kujelwangasu sicho chintu, mna chintu chikungigwa nikutenda chumbe chihya. 16 Na wose wakutim-ila mahinyo yano, nawaungilani utondowazi nambazi za Chohile zitende hamwenga na wantuwose wa Izulaeli wantu wa Chohile.

17 Elo haluse, mntu yoyose asekunitumbwag-iza naho, kwaviya nkovu zimo mwili wangu nikwachausa cha Yesu.

18 Walukolo, wedi wa Zumbe dyetu YesuKulisito wikale na nyuwe. Taile.

WAEFESO 1:1 203 WAEFESO 1:18

BALUWA YA PAOLO KWAWAEFESOULONGOZIBaluwa kwa Waefeso yawandikagwa chalumwena baluwa kwa Wakolosai mo mhilimo wa 60AD. Awandike etambalisa mwenye ni msigilwaPaolo (1:1). Wasomile walozize wazumilakugamba Paolo awawandikilaga Waefeso hatahegu kaswesa ndamsa za chimntu ziwonekemwa Wakolosai. Vyadahika luhosa ulo nulolungigwe lujenyele mgati mwa mabunga masikuya Wazumile Kulisito mwe ntendele izo. IviyaPaolo atambalisa kugamba endagamwe chifungoumo akawandika ibaluwa (3:1, 4:1, na 6:20). Paoloegalaga ibaluwa na Titiko mwe ntambo yawokutalamkila bunga dya wamzumile Kulisito ukoEfeso (6:21-22).

Efesowendagamzi ukulise nawikalomkuluwaWalumi mwe ntendele za mgati mwe isi ya Asiya.Efeso wendaga mzi umanyikise kwa nyumba zakuvikila na kudamanya milungu ya Chigiliki ik-witangwa Atemi (Ntendwa 19:23-31). Bunga dyawamzumile Kulisito uko Efeso dyakongaga kwanguvu mna nyumani niyo dyahola (ugubulo 2:1-7).

Paolo atambalisa mwe nusu ye baluwa ino ivyoChohile asagule wantu wakwe na kuwambulakulaila mwa masa yawo kujinkila Yesu Kulisito.Aliganya bunga dya wamzumile Kulisito engamwili na Kulisito enga mtwi saviya zengo naKulisito enga yuwe kulu dya hempembe. Mwenusu ya kaidi ye chitabu chakwe Paolo alavyamalagizo ya wikazi wa Chikulisito.Vimndani

Mwe sula ya 1:1-2 Paolo etambalisamwenye nakuwalamsa Waefeso.

Ukajika atambalisa umbuya wa bunga dyawamzumile Kulisito na Kulisito (1:3-3:21).

Ukajika Paolo awandika ivyo wakulisitowakugwa wekale (4:1-6:20).

Uhelo Paolo alavya utapita wa kubindiliza.1 Miye Paolo, msigilwa ywa Kulisito Yesu, mw-

eviya Chohile aungile, nawawandikilani nyuwewantu wa Chohile uko Efeso, mwiwakanuni mokulungana na Kulisito Yesu. 2 Chawaungilaniwedi na utondowazi kulaila kwa Chohile Tati yetuna Zumbe dyetu Yesu Kulisito.

Ujimbiko wa Chimuye mwa Kulisito

3 Atogolwe Chohile ise dya Zumbe ywetu YesuKulisto! Achijimbike majimbiko yose ya chimuyekwembingu kwa sila ya kulungana kwetu naKulisito. 4 Umo isi hainati kumbwa, Chohilekachisagula chitende wantu wakwe kwa sila yakulungana kwetu na Kulisito, chani chitendewakukile na hewena lema kulongozi kwakwe.Kwa chausa cha ungi wakwe, 5 Chohile aun-gaga kale kukongela nkongo kuchizumila suwekutenda wanawe kwa sila ya Yesu Kulisito.Adamanyaga ivyo kwa kunga kwakwe. 6 Elo,chimtogole Chohile kwa chausa cha wedi wakwemkulu achinkile bule kwa sila ya Mwanaweakunga! 7 Kwa sila ya sakame ya Kulisito, suwechilekeilwa, nuko kugamba masa yetu yasuntwa.Vino Chohile kalagisa ulozo wa wedi wakwe,8 kachinkisa

Kwa ubala na umanyi wose. 9 Chohilekadamanya chiya aungile, niyo achigambilamzungu wakwe wefisize, udya aungaga aujesekwa sila ya Kulisito. 10Mzungu udya ukunga uch-inte kwa chipindi chikigwe, waunga kuchisanyavyumbe vyose vikutenda, kwembingu namwe isi,vikale mwe ulongozi wa Kulisito.

11 Chohile kadamanya chila chintu kutongelamzungu na kunga kwakwe. Uyo kachisagulakwa sila ya kulungana kwetu na Kulisito, chanichitende wantu wakwe. 12 Elo, suwe chilongolekutenda na msuhi mwa Kulisito, chitogole ukuluwa Chohile!

13 Nyuwe nanywi, namuwiva ulosi wa chindedinuko kugamba Mbuli Yedi iwegaileni wambulwa,niyo mwamzumila Kulisito, Chohile nayeawafamikaga kwa kuwenka yudya Muye Ukukileagambaga nawenke, chani mlagise kugambanyuwe mwi wakwe. 14Uyu Muye ni ukombola wakuhokela yadya yose Chohile alongaga ni ulisi wawantu wakwe, mbuli ino yachilongela kugambaChohile nawakombole vitendese wadya awakwewose. Chiutogole ukulu wakwe.

Malombezo ya Paolo15 Kwa ivyo, kukongela nize nive uzumizi

wenyu kwa Zumbe Yesu, na kuwaunga kwenyuwantu wa Chohile wose, 16 silekile kumhongezaChohile kwa chausa chenyu. Nawakumbukanimwa malombezo yangu, 17 namlombeza Chohileywa Zumbe dyetu Yesu Kulisito, Tate mtaukulu, awenkeni muye wakwe chani mtendena ubala na ugubulo mdahe kummanya vyedi.18 Namlombeza Chohile aigubule imyoyo yenyumdahe kumanya udya msuhi awetangileni no

WAEFESO 1:19 204 WAEFESO 3:2ukuka mkulu wa yadya nawalisi wantu wakwe,19mdahe kumanya ivyo udahi wakwe wili mkuluvitendese kwetu suwe chikuzumila. Udahi uwoukudamanya ndima mndani mwetu waliganana nguvu yakwe nkulu itendese, 20 imuyuseKulisito, niyo amwika ntendele ya kulume hantuho uzumbe kwembingu. 21 Uko Kulisito natendechilongozi ywa maseuta wose, wata uzumbewose, wata nguvu wose na udahi wose na mlangamwe chila zina dya mntu hegu mpepo ikudahakutendamwe isi ino namwe isi ikwiza. 22Chohilekamwinka Kulisito Uzumbe mwe bunga dyawazumizi dyose na kumtenda mkulu ywa vintuvyose. 23 Bunga dya wazumile ni mwili waKulisito, na uhelo wakwe ni yudya akukomelezavintu vyose chila hantu.

2Kulaila mwe file kubula koujima

1 Nyuwe namwisaviya wabanike chimuye kwachausa cha wavu na masa yenyu. 2 Mwendagamkekala kutimila vihiye vya mwe isi ino, niyomwatenda mwamtimila mkulu ywa mpepo wataudahi wo ulanga, mpepo zikutenda maseuta wawantu hewekumwiva Chohile. 3 Suwe naswichose nachi saviya wowo nachikala kutimilanana tama zetu ze isi na kudamanya du mbuli ziyazikuwagiza mili na umanyi wetu. Suwe saviyawowo, chikolwa chiwagilwa ni maya ya Chohile.

4 Mna Chohile ni mta mbazi zilozize.Kachungisa. 5 Hata hegu nachibanika chimuyekwa chausa cha masa, kachitenda wajimahamwenga na Kulisito, kwa mbazi za Chohilenyuwe mwambulwa. 6 Kwa kuhangana naKulisito Yesu, Chohile nakachuyusa hamwengana uyo, kachitenda chikale hamwenga nauyo kwembingu. 7 Nivyo aungile kuwalagisauko kukwitwa ukulu ukulise wa mbazi zakweachinkile kwa chisekwesekwe mo kulunganakwetu na Kulisito Yesu. 8 Kwaviya kwa mbazi zaChohile mwambulwa kwa sila ya uzumizi. Mbuliino haikulawana na nyuwe wenye, mna ni jelekodya Chohile. 9 Naho haikulawana na ntendwazenyu wenye, mntu anasekweduvya. 10 Suwechivyumbe vyakwe Chohile, na kwa kulunganana Kulisito Yesu kachumba kwa kwikala wikaziwa kudamanya yedi achikiye chiyadamanye.

Umwe mwa Kulisito11 Elo, Kumbukani aho kale nyuwe kwa kolwa

mwendaga wantu wa si ntuhu, mkwitangwa,“hewejeligwe ngasu” ni wadya wakwetanga,

“wajeligwe ngasu,” ivyo vyadamanywa mwemili yawo kwa mikono ya wantu, kulagisakugamba ni wantu wa Chohile. 12 Naho kum-bukani, chipindi chiya nyuwe nahamummany-ize Kulisito. Namwesimana na wantu wa Izu-laeli naho nahemwiwantuwasagulwe ni Chohile.Nahemwimuli mwe malagano yadya alongaga.Nahemwina msuhi naho saviya wantu hemwim-manyize Chohile hano he isi. 13 Nyuwe namwi-hale, mna vino haluse, kwa kulungana kwenyuna Kulisito Yesu, mwihajihi kwa sila ya sakameya Kulisito. 14 Kwaviya Kulisito mwenye kachi-gaila utondowazi kwa kuwatenda Wayahudi nasawo Wayahudi kutenda wamwe. Kwa ku-ulavya ntambiko umwili wakwe mwenye kausaunkondo mgati mwawo nawikale saviya chi-wambaza nachikawapagula na kuwatendawasek-wivana. 15 Nakausa idya isigilizi hamwenga namiko yakwe, chani kulawana na nkolo izo mbiliaumbe lukolo lumwenga luhya mo umwe ivyo vi-gale utondowazi. 16Kulisito kausa unkondowawokwa kubanika mo msalaba, niyo alunganya nkoloizo zitende saviya mwili umwenga na kuziivanyana Chohile. 17 Ivyo, Kulisito nakeza akalongambuli zedi za utondowazi kwenyu nyuwe wantusawo Wayahudi mwendaga hale na Chohile,na kwa wayahudi wadya wendaga haguhi naChohile. 18Kwa sila yakwe, suwe choseWayahudina sawo Wayahudi, china uwagila wa kumwitilaTate mwe muye umwe.

19 Elo, nyuwe hamwi wajeni naho, heguwakuse. Nyuwe mwi wakaya hamwenga nawantu wa Chohile, naho ni wantu wa lukolo lwaChohile. 20 Nyuwe naho mwi saviya zengo mwemsingi wikigwe ni wasigilwa na wawoni, nayeKulisito Yesu mwenye nuyo ekale saviya yuwedya mwe mpembe dikusinyiswa kutoza idizengodyose. 21 Uyo nuyo akudilunganya zengo dyosena kudikuza ditende nyumba ikukile kwa chausacha Zumbe. 22Mo kulungana na Kulisito, nyuwenaywi mwazengwa hamwenga na wose watuhu,mtende wikazi wa Chohile kwa sila ya muyewakwe.

3Ndima ya Paolo kwa sawo Wayahudi

1 Elo, miye Paolo, mfungwa kwa kumsankanilaKulisito Yesu, kwa chausa chenyu nyuwe sawoWayahudi, namlombeza Chohile. 2 Ichindedimwiva viya Chohile anifile mbazi, niyo aninkandima yakudamanya kwa chausa chenyu.

WAEFESO 3:3 205 WAEFESO 4:163 Chohile kanigubwila mzungu wakwe wefisize.Mbuli ino siilonga hadodo mwe baluwa, 4nanywimkasoma mbuli zangu nammanye viya humanyamzungu wa Kulisito wefizize. 5 Aho kale wantuhawagambilwe vyefiso ivyo mna haluse Chohilekawagubwila wasigilwa na wawoni wakwewakukile kwa sila ya Muye Ukukile. 6 Chefisochenye ni chino kwa sila yaMbuli Yedi ya Kulisitowantu sawo Wayahudi wahokela ntendele yawohamwenga na Wayahudi mwe udya ujimbiko waChohile wowo ni vitago vyo mwili udya, nahowatenda hamwenga mwe viya alongaga Chohile,adamanye Chohile kwa sila ya Kulisito Yesu.

7 Miye sitendwa mndima ywa Mbuli Yedi yaKulisito kwantunyo yambazi za Chohile, aninkilempituko za udahi wakwe. 8 Miye ni mdodokujinka wantu wose wa Chohile mna kaninkambazi zakwe, chani niwagambile wantu sawoWayahudi ugoli wakwe Kulisito hewikuhimika,9 naho niwagambile wantu wose vyedi viyaumzungu ukuchinta, udya wafiswaga mwaChohile kukongela chikale, mumbi ywa vintuvyose, 10 chani haluse, kwa sila ya wazumiziwose mwa Kulisito, maseuta na wose wata udahiwakutenda kwembingu wabunkule umanyi waChohile wihengi. 11 Chohile adamanyaga imbuliiyo kutimilana na kunga kwakwe kwa mazuwayose adamanye kwa sila ya Kulisito Yesu Zumbedyetu. 12 Elo mo kulungana kwetu na Kulisito nakwa kumzumila hechina woga kubula mwa mesoya Chohile hechina nkama ya kulemelwa. 13 Elonawalombezani kwa Chohile msekufa chevu kwaviya masulumizo hwinkwa ni kwa ukuka wenyu.

Kunga kwa Kulisito14 Elo namfikila madi Tate kumlombeza, 15 uyo

nuyo nkongelo ya nkolo zose mwe isi na kwem-bingu. 16 Namlombeza Chohile, vikuligana naugoli wa utondowazi wakwe, awenkeni kwaudahi wa Muye wakwe, nguvu ya kutendamtoge mndani mwenyu, 17 uyo Kulisito akwikalamwe myoyo yenyu kwa uzumizi. Namlombezachani mtende na maizi na msingi mwe ungi,18 vinatende mdahe kumanya hamwenga nawantu wose wa Chohile viya kunga kwa Kulisitokukwenela kwa wangalamu na utali, kwa chimona lwina. 19 Naho mmanye kunga kwa Kulisitokujinkile umanyi wose, mchintise saviya Chohileeli.

20 Elo, Chohile uyo kwa nguvu yakwe iku-damanya ndima mndani mwetu, adaha ku-damanya mbuli zikulise zikujinka chikudaha ku-lombeza hegu kufanyanya. 21 Atunywe mwenyumba nkulu ya Chohile na mwa Kulisito Yesu,mwe vyeleko vyose kwa mazuwa yose! Taile

4Umwe mo mwili wa Kulisito

1 Elo, miye mfungwa kwaviya namdamanyizaZumbe, naweilani mwikale wikazi ukuligananevyo mwitangilwe. 2 Mnyanyahale mazuwayose, mtende wahoile na wata kugoja, mji-jimizane wenye kwa wenye kwa kungana.3 Hikilizani kwika umwe ukwigalwa ni MuyeUkukile kwa kwika utondowazi ukuwaikanihamwenga. 4 Kuna mwili umwenga wa Kulisitona Muye Ukukile umwenga, saviya msuhimwitangilwe ni Chohile ni umwenga. 5 KunaZumbe yumwenga na uzumizi umwenga naubatizo umwenga. 6 Kuna Chohile yumwenga naTati ywa wose, yudya ekulanga kwa wose atendandima mwe wose na emwe wose.

7 Naho chila yumwenga ywetu kenkigwa wedikuligana na viya aungile Kulisito kumwinka.8 Saviya viwandikwe, “Eze enuke kulangakwembingu vitendese, kaguha mateka, nahokawenka wantu ntunyo”. 9 Elo, ikagambigwa“Nakenuka kulanga”, nivyo mbwani? Viku-longwa nikugamba nkongo nakasela kubulahasi vitendese he isi. 10 Ivyo uyo aseile hanohe isi nuyo aitile kulanga kwezimbingu zosechani achintize vyose. 11 Nuyo awatendilewatuhu watende wasigilwa watuhu wawoni,na watuhu walonga Mbuli Yedi ya Kulisitona watuhu watende wadima wazumizi nawahinyi. 12 Kadamanya ivyo kuwaika vyediwantu wa Chohile kwandima ya kusankanila,chani mwili wa Kulisito uzengwe. 13 Ivyochose chiubwile umwenga wo uzumizi wetuna kummanya Mwana ywa Chohile, chitendewantu wakwile, chikale saviya Kulisito mwenye.14 Ivyo hachitende saviya wana wadodo naho,saviya ngalawa chikadulwa na kufiliswa uko nauko kwa chila mpeho ya mahinyo ya udanti,wantu wadanti wakuhinya chani wawazaganyewantu watuhu kwa ubala. 15 Mna chikalongaichindedi kwa ungi, nachikule mwe mbuli zosekubula kutenda saviya Kulisito, uyo ni mtwi.16 Kwa ulongozi wakwe, vitago vyose vya mwilivyatozana hamwenga kwa nyuje zakwe zose,

WAEFESO 4:17 206 WAEFESO 5:23ivyo chila chitago chadamanya ndima yakwe viyavikunga, mwili wose wakula na kwezenga mweungi.

Wikazi mhya mwa Kulisto17 Elo kwa zina dya Zumbe, nawafundani vino

msekwikala naho saviya wantu hawemmanyizeChohile, wakutimila fanyanyi zawo za bule, 18 nawata fanyanyi zijeligwe chiza. Wantu wanohawatende hamwenga mo ujima ukwigalwa niChohile, kwaviya wowo ni wahezi naho watamyoyo midala. 19 Hawana soni hata kujezanawo wejela mwembuli za chihezi naho hawaku-daha kwechinda kudamanya mbuli zose zihiyenakungisa vilozize.

20 Mna nyuwe hamhinile ivyo mwa Kulisito21Ni chindedi kugamba namwiva vyedi mbuli zaYesu, naho mhinywa vikumlanga yeye ichindedichimwakwe. 22 Elo lekani lujendo lwenyu lwenkongo saviya mntu akuhambula suche, ludyalo untu wenyu wa kale lwendile lukawabindanikwa tama zakwe zikudanta. 23 Kweikeni uhyamwe myuye yenyu na mwezifanyanyi zenyu.24 Mtende na untu uhya saviya akuvika suchempya, aumbigwe kwa mligano wa Chohile ukwe-lagisa mwe wikazi wedi na utondowazi.

25 Elo, lekani udanti! Chila yumwe amgambilemzumizi mnyawe chindedi kwaviya chila yumweywetu ni chitago cha mwili wa Kulisito. 26Unevamkehiwa msekuzumila maya yenyu yawatendemdamanye masa, naho msekwikala na mayakubula zuwa dikaswa. 27 Msekumwinka Mwavuluhenyo. 28 Mbavi asekubawa vituhu, mnani vyedi ahikilize kudamanya ndima yedikwa mikono yakwe atende na chintu chakumwambiza mchiwa. 29Mbuli zihiye zisekujezakulaila mwe milomo yenyu, mbuli zenyu zitendezedi zikuwazenga watuhu, chani ziwambizewakuwetegelezani. 30 Mse kumjela chinyuluMuye Ukukile ywa Chohile, kwa uyo mfamikwakubula zuwa dya kukombolwa. 31 Elo, lekanikulemananawihi namayana lwasunamahuluto.Lekani chila wihi! 32 Mtende na moyo wedi nakufilana mbazi na chila yumwe na amlekeilemnyawe saviya Chohile akuwalekeila nyuwemwaKulisito.

5Wikazi mo Ulangazi

1 Ivyo, mtimilizeni Chohile, kwaviya nyuwemwi wanawe akunga. 2Mwikale mwe ungi saviya

Kulisito achungile na kulavya ujima wakwe kwachausa chetu kelavya mwenye saviya jeleko nalavyo dya koka dina mpofa ina mhempe iku-muwagila Chohile.

3 Kwaviya nyuwe mwi wantu wa Chohile,ivyo uchilanga, uzavu wowose udya hegu ubafuvisekujeza kulongwa mwenyu hata hadodo.4Nahomilosi ikujela soni, ya uhezi hegu uhungu,yose ayo haiwagilwe kwenyumilosi ya kumtogolaChohile niyo iwagilwe. 5 Mmanye chindedikugamba mjenda uyaga yoyose hegu mwavuhegu mwihi, wihi waligana na kuvikila tukulu,hegu mntu yoyose esaivyo hatende na ulisi mouseuta wa Kulisito na Chohile.

6 Msekuzumila kudantwa ni mntu kwa milosiya chihezi kwaviya, kwa chausa cha mbuli saizomaya ya Chohile yawezila wose wakulemelakuzumila. 7Elo, msekuhangana hamwenga nawo.8 Umo kale nyuwe mwendaga mwe chiza, mnahaluse nyuwe mwi mwe ulangazi kwa kulun-gana na Zumbe. Ikalani saviya wana wa moulangazi, 9 kwaviya malailo ya ulangazi ni wedina uwagilwa na chindedi. 10 Jezani kumanyayadya yakumuwagila Zumbe. 11 Msekwehangana mbuli zihiye za mwechiza, mna ikani pwilili.12Mbuli zikudamanywa kwa chinyele ni soni hatakuzilonga. 13 Mna mbuli ziya zikulangazwa niulangazi zatenda pwilili, chindedi chakwe ch-agubulwa, 14 naho chila chikuwoneka chilangaz-izwa. Nivyo vikuleka“Inuka weye ugonile,uyuka,Kulisito naye nakulangaze.”

15 Elo, msinyise ivyo mkwikala, Msekwikalaenga wahezi, mna saviya wata umanyi. 16 Jesanivyedi luhenyo mnanalo kwaviya mazuwa yanoyaiha. 17 Elo, msekutenda wahezi, mna mmanyeungi wa Zumbe.

18 Msekukolwa kwaviya namdamanye mbulihemwimanyize, mna mlongozwe ni Muye Ukuk-ile. 19 Longani kwa milosi ya chitabu cha Zab-uli, mchemeleni Zumbe nchemo za Zabuli kwakuhongeza mwe myoyo yenyu. 20 MhongezeniChohile Tate kwa chila chintu mazuwa yose kwachausa cha yose, kwa sila ya zina dya Zumbedyetu Yesu Kulisito.

Wikazi wedi wa Wavyele na Wagosi zawo21 Mwivane wenye kwa wenye kwa kumtunya

Kulisito.22Wavyelewawevewagosi zawo enga kumwiva

Zumbe. 23 Kwaviya mgosi ana useuta mwa

WAEFESO 5:24 207 WAEFESO 6:22mkaziwe, enga viya Kulisito eli na uzumbe mwewadya wamzumile Kulisito naye mwenye niMhonyi ywa wamzumile Kulisito, awo ni mwiliwakwe. 24 Enga viya wadya wamzumile Kulisitowakumwiva Kulisito, saivyo wavyele wawevewagosi zawo mwe mbuli zose.

25 Nyuwe wagosi, waungeni wavyele wenyuenga viya Kulisito awaungile wamzumile,kelavya ujima wakwe kwachausa cha ivyoadyungile, 26 atendaga vino chani alengusebunga dya wamzumile Kulisito kwachausa chaChohile, akalengusa kwa mazi na kwa ulosi.27 Adamanyaga vino chani awatende wosewakumzumila watende wakwe, wakukile nahowedi vitendese, wamzumile Kulisito hewenakatitu hegu kekonyize hegu lema dyodyose.28 Ivyo, wagosi wawaunge wavyele wawo engamili yawo wenye. Akumunga mkaziwe eungamwenye. 29 Hahali mntu yoyose akuwihiwaumwili wakwe, mna aulisa na kuuvisa, saviyaKulisito naye akudima wamzumile. 30 Kwaviyasuwe chivitago vyo mwili wakwe. 31 “Ivyomgosi namwase tati yakwe na mami yakwenatimilane na mkaziwe, nawo waidi nawatendemwili umwenga,” 32 Chinyele chino ni chikulu,mna nalonga mbuli za Kulisito na wamzumileKulisito. 33Mna yawaungani nanywi chila mgosiamwungemkaziwe enga viya akweungamwenye,mvyele naye amtunye mgosiwe.

6Wana na welesi wawo

1Nyuwewana, weveniwelesi wenyumokulun-gana na Zumbe kwaviya mbuli ino yamuwagilaChohile. 2 Iwandikwa mwa Mawandiko “Watun-yeni tati zenyu na mami zenyu”. Uno ni mwikowa nkongo wongezekele mwe viya alongaga,nuko kugamba, 3 “Mbuli zako zichume nahowikalise mwe isi.”

4 Nyuwe watati zamntu, msekuwaihiza wanawenyu mna waleleni kwa kuwalagisa vikuwagilana kuwahinya ya Zumbe.

Watumwa na Mazumbe5 Nyuwe watumwa, weveni maseuta wenyu wa

chimwili hano he isi, kwa nkama na kuzingizatendani ivyo kwa moyo uchumile enga kugambamwamsankanila Kulisito. 6 Damanyani ivyosuko du umo wakawasinyani chani mwekombekwawo, mna sankanilani kwa moyo saviyaakunga Chohile kwaviya nyuwe mwi watumwawa Kulisito. 7 Mdamanye ndima yenyu ya

utumwa kwa kubweda, saviya wakumsankanilaZumbe, sawo wantu du. 8 Kumbukani kugambaZumbe namlihe chila mntu kuligana na ntendwazakwe zedi, atende alekelwa hegu mtumwa.

9 Nanywi mkusankanilwa, watendeleni ivyowatumwa wenyu, mleke kuwatisa. Kumbukanikugamba nyuwe nanywi saviya weli wowo,mnanaye Zumbe uyudya kwembingu, uyohakudamanya kwa kupagula.

Nkondo ya chimuye10 Elo, kwa kubindiliza, mtoge mo kulun-

gana kwenyu na Zumbe kwa nguvu zakwenkulu. 11 Guhani viziha vyose vya nkondoakuwenkani Chohile chani muuhige mzungu waMwavu. 12 Kwaviya nkondo yetu siyo nkondo yawantu we isi ino, mna ni nkondo ya useuta naudahi we isi ukulanga wakulu wa chiza, kulangawankondo wa mpepo zose zihiye zikulongozamo ulanga hamwenga na mwe si ya chiza chawihi. 13 Kwachausa icho, guhani viziha vyosemwinkigwe ni Chohile chani zuwa diya dikabulamdahe kugomba nkondo ya wehi nahomkadumakugomba inkondo, namtende mchei mtogile.

14 Ivyo kwemalanyeni uchindedi utende engamsipi mwe chigudi chenyu, uwagila utendeenga nchingo ya chuma ya kuchinda mwechifua, 15 nkwina ya kulonga Mbuli Yedi yautondowazi itende saviya makwapa mwe vigavyenyu. 16 Kujinka ayo yose, mtende na uzu-mizi mazuwa yose enga nchinga mwe mikonoyenyu, iwadahize kufulugusa mifulo ya moto yayudya Mwihi. 17 Uhokeleni uhonyi enga nkofiyayenyu ya chuma, na ulosi wa Chohile enga bambamkwinkwa ni Muye Ukukile. 18 Lombezani kwaChohile mazuwa yose, mkalombeza wambizi waChohile. Lombezani kwa Chohile chila nkananakwa nguvu za Muye Ukukile. Chelezani namsekusokela mkamlombeza Chohile kwachausacha wantu wose wa Chohile. 19 Nilombezezanichani Chohile aninke ulosi wa kulonga. Ivyonanidahe kuwagambilawantu sinewoga chinyelecha Mbuli Yedi. 20Miye ni mchimaila ywa MbuliYedi ya Kulisito, ukaleka vino haluse nimwe chi-fungo. Elo mnilombezeze chani nilonge sinewoga viya vikuwagila kulonga.

Ndamsa za nkomelezo21 Tikiko, mlukolo ywetu chikungisa naho

mndima mkanuni mo kudamanya kwetu naZumbe, nawenkeni mbuli zangu zose mdahe ku-manya chiya hudamanya. 22 Namsigila kwenyu

WAEFESO 6:23 208 WAEFESO 6:24kwachausa chino chani awagambileni mbuli zetumdahe kumanya mbuli zetu na kuwajela moyo.

23 Nawaungilani nyuwe walukolo wangu,utondowazi, ungi na uzumizi kulaila kwaChohile Tate na kwa Zumbe dyetu YesuKulisito. 24 Nawaungilani mbazi za Chohilewose hewekuleka kumunga Zumbe dyetu YesuKulisito.

WAFILIPI 1:1 209 WAFILIPI 1:20

BALUWA YA PAOLO KWAWAFILIPIULONGOZIPaolo awandikaga ibaluwa kwa wantu wamzu-mile Kulisito uko Filipi mwe chipindi cha 61ADkuno akatenda mwe chifungo (1:13), vyadahikauko Lumi. Baluwa yawandikagwa kwa bungadya wantu wamzumile Kulisito ko mzi wa Filipi.Chadaha kuhina vijeche vikulanga Filipi kulailamwe chitabu che ntendwa. Filipi nandile nimzi mkulu wo mkowa wa Makedoniya. Naho nibunga dyankongodyawantuwamzumile Kulisitodikigwe Makedoniya. Paolo na sila wakongabunga dya wantu wamzumile Kulisito hamwengakuno wakatenda mwe chifungo cha chilo. (Ntend16).

Paolo nana misuhi ilozize umo akawandikaibaluwa. Kajesesa luhenyo lwa kutogola bungadya wantu wamzumile Kulisito kwa jeleko wegaleumo akeva ayo nendile emwe chifungo (4:1-19).Naho kawadamanya wose kuno emwe chifungona kumlagiza Timoseo na Epadotazi mwe bungadya wantu wamzumile Kulisito (2:19-30) chaniawagoneke wose na kuwatunya vilongozi.Vimndani

Paolo akonga ibaluwa yakwe kwa kudilamsabunga dya wantu wamzumile Kulisito ukoFilipi (1:1-2).

Ukajika awagambila mbuli ikulanga viya eli(1:3-2:30).

Ukajika awenka malagiso masiku yakulangaviya Mkulisito akungigwa ekale (3:1-4:9).

Paolo akomeleza kwa kuhoge bunga dya wantuwamzumile Kulisito wa Filipi kwa jeleko nakwawigala ndamsa (4:10-23).

1 Miye Paolo hamwenga na mlukolo ywetuTimoseo, suwe wandima wa Kulisito Yesu,chawawandikilani nyuwe wantu wa Chohileuko Filipi wadya mlungane na Kulisito Yesu,hamwenga na vilongozi na wambizi wa bungadya wamzumile Kulisito. 2 Chawaungilani mbazina utondowazi vikulaila kwa Chohile Tati yetu nakwa Zumbe dyetu Yesu Kulisito.

Malombezo ya Paulo kwa Wafilipi3 Namhongeza Chohile ywangu chila

hawakumbukani, 4nankanana zosehawalombezezaninyuwe nyose, nalombeza kwa chinyemi,5 kwaviya mnambize mwe ndima ya kulonga

mbuli yedi kukongela nkongo kubula haluse.6 Simanya kugamba Chohile akongile ndima inoyedi mndani mwe myoyo yenyu, naijendelezeaibuze ko uhelo mwe dizuwa akuwiya KulisitoYesu. 7 Naungwa nifanyanye yano, mwa nyuwenyose, kwaviya nawafanyanya mo moyo wangumazuwa yose. Mwo kufungwa kwangu nahohatenda silekeilwa, nyuwe nyose mwehangahamwenga na miye mwe wedi wa Chohile mwendima ya kuigombela mbuli yedi ya Kulisitona kuilavyanya. 8 Kwaviya Chohile ni mukuziywangu mweviya huwawonelani ungi nyuwenyose mo moyo wakwe Kulisito Yesu.

9 Lombezo dyangu kwa Chohile nikugamba,ungi wenyu wongezekele mwe umanyi wachindedi na kwivisa, 10 chani mdahe kumanyambuli zitendese ntana. Aho namtende watanahamwine lema dyodyose mwe dizuwa akwizilaKulisito. 11Wikazi wenyu naumemezwe ntendwaza wikazi ukumwelela Chohile, ziya Yesu Kulisitomwenye akuwenkani, kwa chausa cha ukulu nantogozi za Chohile.

Wikazi wa kumsankanila Kulisito12 Walukolo weyangu, naunga mmanye

kugamba mbuli zinibwile zinambiza vitendesekulonga mbuli yedi ya Kulisito. 13 Kulawananayo, wamizi wose wa nyumba nkulu ya zumbehamwenga na watuhu wose wamanya kugambani mwe chifungo kwaviya namsankanila Kulisito.14 Kwachausa che chifungo changu walukolowalozize wamzumila Zumbe, na kuhikilizavitendese mo kulonga ulosi wa Chohile hewenenkama.

15 Ni chindedi kugamba, walozize mgatimwawo walonga mbuli ya Kulisito kwa finjuna nkumbizi, mna awatuhu walonga mbuliza Kulisito kwa kunga kwambiza watuhu.16 Wano wakumlonga vyedi wamlonga Kulisitokwa kunga, kwaviya wavimanya kugambaChohile kaninka ndima ya kugombela mbuliyedi. 17 Mna wadya watuhu walonga mbuli zaKulisito kwa finju naho siyo kwa moyo uchumile,wakafanyanya kugamba nawanongezeze masu-lumizo mwe chifungo changu.

18 Havinani! Hegu kunga kwawo kwiha heguni kwedi mbuli za Kulisito zalongwa kwa silazilozize, mweivyo nelelwa. Naho nanijendelezekwelelwa. 19 Kwaviya simanya kugamba kwamalombezo yenyu na kwa wambizi wa MuyeUkukile wa Yesu Kulisito nanihonywe. 20 Saviyanabesaga hatenda na msuhi utendese kugamba

WAFILIPI 1:21 210 WAFILIPI 2:21saningile soni hata hadodo. Mna kukongelahaluse na mazuwa yose, nanimtogole Kulisitosina woga wowose mwe wikazi wo mwili wangu,ni mjima hegu sibanika. 21 Kwangu, ujima nikumsankanila Kulisito, nahohabanika najenyeza.22Mna hegu kwa ujimawomwili nanidahe kujen-deleza kudamanya ndima ikujenyezesa simany-ize nisagule dihi! 23 Naungwa ni mbuli mbili.Najelejeza nite hekale hamwenga na Kulisito,kwaviya nicho chintu chitana chitendese. 24Mnani chintu chitana kwenyu uneva na nijendelezekutenda na ujima wo mwili. 25Nina chindedi chaino, simanya kugamba na nijendeleze kwikalahamwenga na nyuwe wose, chani mjendelezechinyemi chenyu mo uzumizi. 26 Ivyo umo hauyanaho kwenyu, namweduvye vitendese mweviyaKulisito Yesu anidamanyize.

27 Lujendo lwenyu lwaungwa lutimilanena vikulonga Mbuli Yedi ya Kulisito, chaniuneva hadaha kwiza kwenyu hegu sinadahile,vinaleke naho kugamba mwachimala vitogilemkatenda wamwenga, na kugamba mwagombankondo hamwenga mo muye umwe moyoumwenga wo uzumizi wa Mbuli Yedi ya Kulisito.28Msekuwogoha wahiganyi wenyu, chino nachi-tende ni chilajiso kwawo walavyanye kugambawaga mna kwenyu ni kugamba mwambulwa niChohile mwenye. 29 Kwaviya nyuwe Chohilekawenkani chise cha kumsankanila Kulisito nahosukodu kumzumila mna naho kwa kusulumizwakwachausa chakwe. 30 Haluse chambizana namiye mwe kugomba nkondo. Nkondo ino nidyamuwone hagomba hadya nkongo naho nicheikugomba saviya mkwiva.

2Unyanyahalo na Ukulu wa Kulisito

1 Ujima wenyu mwa Kulisito wawatogezaninaho kunga kwakwe Kulisito kwawahozani. Mnandala hamwenga na Muye Ukukile naho mnamoyo wedi naho wa mbazi kwa chila yumwenga.2 Elo, dumizani kubweda kwangu mkatendana fanyanyi za chalumwe kunga kuligane naumwenga. 3 Msekudamanya chochose kwa finjuhegu kwa kwefenya vya bule Mna chila mntuamtunye mnyawe amwone mtuhu kugambani mtana kwejinka mwenye. 4 Chila mntuasekusinya mbuli zakwe mwenye du mna asinyembuli za watuhu. 5 Mtende na fanyanyi idyayendaga mwa Kulisito Yesu

6 Uyo, kukongela chikale endaga kekala saviyaChohile

Mna hafanyanye kugamba kuligana na Chohile nichintu cha kutozesa

7 Kadula vyose niyo eliganya na mtumwakeliganya na mtumwa,niyo elekwa mntu.8 Kanyanyahala na kwiva kubula kubanika,hata kubanika kwakwe mo msalaba.9 Ivyo Chohile kamkwezesa kulanga, niyo

amwinka zina dikujinka mazina yose.10 Chani kwa ntunyo ya zina dya Yesu,vyumbe vyose kwembingu namwe isi na kuzimu,vifike madi kulongozi kwakwe,11 na chila mlomo na uzumile kugamba Yesu

Kulisito ni Zumbe,kwa ukulu wa Chohile Tate.

Kung'ala saviya ulangazi mwe isi12 Weyangu hunga, hadya nendaga na nyuwe

na mniva mazuwa yose, kubula haluse ha-tenda hale na nyuwe mkaniva. Jendelezani ku-damanya kwa kogoha na kuzingiza ya kulag-isa kugamba mwambulwa. 13 Kwaviya Chohilenuyo akudamanya ndima mazuwa yose mwenye,na kuwenkani udahi wa kunga na kuchintizamzungu wakwe mwenye.

14 Damanyani chila chintu hehena kufuzumanaho msekuhigana. 15 Chani mtende wantuwedi, hewena katitu, saviya wana wa Chohilewachumile wakwikala mwe wantu wavu nahowagile we isi ino. Mwaungwa mlangaze mgatimwa wantu wano saviya ntondo zikulangaza moulanga, 16 mkatozesa mbuli ikwigala ujima. Ni-tende na cha kweduvila mwe dizuwa dya kuwiyaKulisito, kugamba naitende ni chilagiso chakubunkula kugamba kuhikiliza kwangu nendi-mangu havyagile bule.

17 Hata hajidwa ujima wangu utende majelekohamwenga na uzumizi wenyu ukutenda ntam-biko kulongozi kwa Chohile, nabweda kwehangahamwenga na nyuwe nyose. 18 Iviya nanywibwedani na kwehanga hamwenga na miye mokubweda kwenyu.

Timoseo na Epafolodito19 Mo kulungana na Zumbe Yesu nina msuhi

kugamba nanidahe kumsigila Timoseo kwenyuchani nijelwe moyo ni mbuli hunga ninkwe ku-laila kwenyu. 20 Nuyo du fanyanyi zakwe zikuli-gana nezangu, akunga asankanile mbuli zenyuchindedindedi. 21 Watuhu wose wasankanilambuli zawo wenye waleka kusankanila mbuli za

WAFILIPI 2:22 211 WAFILIPI 3:21Yesu Kulisito. 22 Nyuwe wenye mmanya viyaTimoseo elajise kugamba awagila, uyo na miye,enga mwana na ise, chidamanya ndima ya MbuliYedi ya Kulisito hamwenga. 23 Ivyo nina msuhiwa kusunguza kumsigila kwenyu aho nanimanyembuli nazi nijendele. 24 Naho, nina msuhi mwaZumbe akaunga nanisunguze kwiza kwenyu.

25 Sifanyanya ni vyedi nimsigile mlukoloywetu Epafolodito, Uyo ni mndima mnyangumwe ndima na mwe kuigombela Mbuli yedi yaKulisito ni mntu ywenyu anambize mwe yadyanahaunga. 26 Ana nkwina zilozize za kuwawo-nani nyose, naho ana chinyulu kwaviya namwivakugamba nimnyonje. 27 Nani mnyonje gajagaja,mna Chohile kanifila mbazi, mna hechedu nachihamwenga namiye chani nisekutenda na usunguutendese. 28 Mna, naunga vino haluse nimsig-ile kwenyu, chani mnamwona mwelelwe vituhu,ivyo usungu wangu unihunguke. 29 Mhokeleninaho, kwa kubweda kose saviya walukolo mwaZumbe. Watunyeni wantu wakwinga sawo.30 Uyo nehaguhi na kubanika kwa chausa chandima ya Kulisito, kahosa ujima wakwe chanianambize wambizi udya nyuwe hemninkile.

3Kuzumilwa ni Chohile

1 Hongezeza, walukolo weyangu elelwanimwekulungana na Zumbe. Sanisokele kuwiyayadya niwawandikile hadya nkongo, ayonayawaikeni mpeho. 2 Wenegeni wadya waku-damanya wihi, awo wantu wekale enga mbwawakungisa kwejela ngasu. 3Suwenawochijeligwengasu chindedi, kwaviya chamlombeza Chohile,kwa sila ya Muye Ukukile wakwe naho chabwedamo kulungana na Kulisito Yesu, hachikuzikiyamsuhi mbuli za mo mwili. 4Mna miye, nahadahakwika msuhi mwe mbuli zikudamanywa momwili. Hegu hana mntu akufanyanya kugambaana luhosa lwa msuhi wa mbuli zikudamanywamo mwili, miye simjinka. 5 Najelagwa ngasumwe zuwa dya mnane eze nelekwe, miye niMwizulaeli, kabila dya Benjamini, Mwebulaniyatoti, mwe kutoza sigilizi miye nendagaMfalisayo,6 naho nahahikiliza kubalanga bunga dyawamzumile Kulisito, mwe kudamanya yedi mwekutimila sigilizi nendaga sina lema dyodyose.7 Mna ayo yose yendaga yongezeka kwangu,vino haluse siwona kugamba sicho chintu kwachausa cha Kulisito. 8 Naho sayo ayo du nawonachila chintu ni kwaza kwa chausa cha utana

utendese wa mbuli yedi kugamba kummanyaKulisito Yesu Zumbe dyangu. Kwa chausa chakwesidula chila chintu, siviwona kugamba nisaviyauzavu chani nitende na Kulisito, 9 nilunganywehamwenga vitendese. Miye sikunga nahokuzumilwa ni Chohile kulawana na kutimilasigilizi. Mna haluse nazumilwa ni Chohile mweviya nimzumile Kulisito kuzumilwa kwangu niChohile kwegamila mo wedi. 10 Icho hunga nikummanya Kulisito na kuwona nguvu yakwe yauyuso wakwe, kutenda na ndala mwa masulu-mizo yakwe naho niligane naye mo kubanikakwakwe. 11 Hatenda na msuhi kugamba miyenami naniuyuswe.

Kunyaguliza kubula ko uhelo we misezigo12 Sikunga kulonga kugamba sibula uhelo hegu

kugamba sichinta, mna nanyaguliza chani ni-hude na kuhokela ntunyo kwaviya Yesu kulisitokanihokela kale nitende ywakwe. 13 Walukoloweyangu, sikufanyanya sinkigwa kale jeleko idyo,mna najesambuli imwenga najala yadya yajinkilenahikiliza kukaula yadya ye kulongozi kwangu.14 Elo, nanyaguliza kubula ko uhelo we mis-ezigo, chani nihokele diya idijeleko dyo ujima wamazuwa yose Chohile anitangile kwembingu kwasila ya Kulisito Yesu.

15 Suwe chose chitogile mo kumzumilaKulisito chitende na fanyanyi zimwe. Heguawamwenga mgati mwenyu wafanyanya vituhu,Chohile nawabunkuileni imbuli iyo. 16 Vyovyosenavitende chijendeleze mwe sila iyo chitimilekubula vino haluse.

17 Walukolo weyangu timilani mligano wangu.Chiwenkani mligano wedi, ivyo wategelezeniwadya wakwikala na kutimila mligano uwochiwenkileni. 18 Siwagambila kale imbuli inonkanana zilozize, haluse nawiya naho kwamesozi, wantu walozize wekala enga wehi wafile ya Kulisito mo msalaba. 19 Uhelo wawo nikubalangwa, tama zawo za mwili nuyo mnunguywawo, ukulu wawo weduvila mbuli zawo zasoni, wafanyanya du mbuli za mwe isi. 20 Mnasuwe chiwakaya wa kwembingu, chamgoja kwankwina nkulu mwambula kulaila kwembingu,Zumbe Yesu Kulisito. 21Uyo na ihitule imili yetuihwele na kuidamanya iligane saviya ukulu womwili wakwe, kwe nguvu idya, mwe iyo adahakuvika vintu vyose hasi mo uzumbe wakwe.

WAFILIPI 4:1 212 WAFILIPI 4:234

Mbuli za kujela moyo1 Ivyo, walukolo weyangu hunga, nina

nkwina zitendese kuwawonani naho, nyuwemwichinyemi changu na chilemba cho uhuda wangunanihokele nefenyeza nyuwe. Nyuwe hungisanaweilani mchimale mtogile mo kwehangakwenyu na Zumbe.

2 Naweilani nyuwe Euodiya na Sintike mwikalemwe wivano mwa Zumbe. 3 Wenawe mndimamnyangu mchindedi, nakunga wambize wavyeleawo, kwaviya wahikiliza kudamanya ndimaya kulonga mbuli yedi ya Kulisito hamwengana miye na Chilementi na wandima weyanguwatuhu wose, awo mazina yawo yawandikwamwe chitabu cho ujima.

4 Elelwanimazuwa yosemo kulungana kwenyuna Zumbe. Naho nalonga kaidi, elelwani!

5 Kuhola kwenyu kumanywe ni wantu wose,Zumbe ehaguhi na kwiza. 6 Msekwehelwa mwembuli yoyose, mna mwe chila chintu kwa kuvikana kumlombeza Chohile mweziya mkunga, kwakuhongeza. 7 Ivyo, utondowazi wa Chohile uku-jinka umanyi wose wa wantu naudime myoyo naumanyi wenyu mo kulungana na Kulisito Yesu.

8 Hakomeleza, walukolo weyangu, ikanifanyanyi zenyu zedi mwe mbuli zose za chindedinaho ya kutunya naho ikuzumilwa ni Chohile nambuli zose zikuwagila ntogozi na udahi wakusag-ula yedi. 9Damanyani yadyamhinile na kuhokelakulaila kwangu mbuli mwivile na kuziwonakwangu zidamanyeni. Chohile akuwenka wantuutondowazi natende hamwenga na nyuwe.

Kuhongela kwa chausa cha ntunyo10 Naseleleswa mo kulungana na Zumbe,

kwaviya haluse ko uhelo mchimpula nahofanyanyi zenyu kwachausa changu, saviyanamkanifanyanya. Sikunga kugamba namnijala,mna hampatile luhenyo lwa kulagisa imbuli iyo.11Sikulonga vino kwaviya siswesa chintu kwaviyasihina kwelelwa mwe vintu viya mnanavyo.12 Simanya kwikala mwe kuswesa naho simanyakwikala mwe ugoli. Sezweza kwelelwa mwembuli zose, mwe kulozola hegu mwe gumbo,hegu mwe ugoli hegu mwe kuswesa. 13 Nadahambuli zose mwa Kulisito akunijela nguvu.

14 Mna namdamanya vyedi, mnambiza mwenkunto zangu. 15Nyuwe Wafilipi mmanya wenyekugamba mwe nkongo mo kuilonga mbuli yedi,umo halaila Makedoniya, nendile hahana bunga

dya wamzumile Kulisito tuhu dyambizane namiye mwembuli ino ya kulavya na kuhokela mnani nyuwe du. 16Umo nahaunga wambizi wa viyahunga kudya Sesalonike mnigaila, naho nkananazilozize. 17 Siyo kugamba naunga du kuhokelajeleko, icho hunga ni chongezekelo chongezwemwe yadya mdamanye kale. 18 Ivyo, sihokelakale vintu vyose mninkile, naho vijinka ivyo na-haunga. Mna chila chintu, kwaviya Epafoloditokanigaila kale jeleko dyenyu, jeleko dino ni ntam-biko ina mhempe, ntambiko ya kuzumilwa niChohile naho ikumwagila naho enga ntambiko yakokwa mo moto. 19 Ivyo, Chohile ywangu, kwaugoli wakwemkulu kujinkila sila ya Kulisito Yesu,nawenkeni yadya yosemkunga kuligana na ulozona ukuka wo ugoli wakwe. 20 Ukulu una Chohiletati ywetu mazuwa yose! Taile.

Ndamsa za nkomelezo21 Walamseni wantu wa Chohile wose

wakumzumila Kulisito Yesu. Walukolo wehamwenga na miye wawalamsani. 22 Wantu waChohile wose vitendese wadya wakwikala kwenyumba ya seuta ywa Lumi, wawalamsani.

23 Zumbe Yesu Kulisito awenkeni nyuwe wediwakwe.

WAKOLOSAI 1:1 213 WAKOLOSAI 1:18

BALUWA YA PAOLO KWAWAKOLOSAIULONGOZIBaluwa kwa Wakolosai yawandikagwa ni msig-ilwa Paolo (1:1). Baluwa ino aiwandikaga aka-tenda kwechifungo, vyafanyanywa mo mhilimowa 60 AD. Wakolosai na Waefeso hamwenga naFilemoni zamanyika ni baluwa za kwechifungokwaviya Paolo kaziwandika akatenda kwechi-fungo. Awandikaga ibaluwa ino kwa bunga dyawamzumile Kulisito komzi wa Kolosai. Paoloahakongile bunga dya wazumizi komzi wa Kolo-sai, saviya viwandikwe (2:1), mna nendile anamtintisomsiku kwawo. Vyadahika kugamba Epa-fula nuyo adikongaga idibunga dya wamzumileKulisito uko Kolosai.

Paolo nakalonga kulanga mahinyo yo udantimwe bunga dya wamzumile Kulisito wa komziwa Kolosai. Mwe baluwa yakwe kalongesa ku-langa mbuli izo. Mafani kwendaga na bungadya Wayahudi wakulisito nawakajeza kuwakun-duganya wakulisito watuhu watimile sigilizi zaChiyahudi kulaila mwe idilagano dya kale, vi-tendese kujelwa ngasu. Paolo kawandika pwililikugamba wakulisito hawakunga chintu chituhumna Kulisito du chani wawagile kwa Chohile(1:15-20) kugamba mahinyo ayo yegamila mwembuli za chimntu hezine mana (2:8).Vimndani

Paolo nakakonga ibaluwa kwa kuwalamsawantu wa bunga dya wamzumile Kulisitowe komzi wa Kolosai (1:1-2).

Akajika kawandika kulanga mbuli za ukulisitovitendese wenege mbuli za mahinyo youdanti kwa Wakolosai (1:3-3:4).

Saviya mwe izibaluwa zakwe zilozize Paolo ka-jeseza inusu ye baluwa yakwe kwa kuwenkamalagiso ya ulangilizi wa ivyo mkulisitoywedi akungwa ekale (3:5-3:6).

Paolo abindiliza kwa ndamsa na malagisokugamba ibaluwa isomwe kwa izwi kulumwa mabunga ya mzumile Kulisito (4:7-18).

1 Miye Paolo msigilwa ywa Kulisito Yesukwa kunga kwa Chohile, hamwenga na Timoseomlukolo ywetu,

2 Chawawandikilani nyuwe wantu wa Chohilemkwikala komzi wa Kolosai, nyuwe walukolowakanuni mwe kulungana na Kulisito.

Chohile Tati ywetu, awenkeni wedi wakwe nautondowazi.

Malombezo ya kuhongeza3 Chamtogola Chohile, Tati ywa Zumbe

dyetu Yesu Kulisito mazuwa yose umochikawalombezezani, 4 chiva ivyo mkumzumilaKulisito Yesu na ivyo mkuwaunga wantu wosewa Chohile. 5 Uzumizi wenyu na kunga kwenyuvyegamila mo msuhi mwikiwe kwembingu.Mwevaga ulosiwomsuhi uwonkanana ya nkongochipindi mgambilwe ulosi wa chindedi kugambaMbuli yedi ya Kulisito. 6 Mbuli yedi ya Kulisitoichei kujimbika na kulonga mwe isi yose, saviyaijimbike kwenyu kukongela mwe idizuwa diyamwivile wedi wa Chohile na kubunkula ivyoikutenda chindedi. 7 Epafula mndima mnyetuchikunga, nuyo awahinyizeni mbuli izo. Uyoni mndima mkanuni ywa Kulisito mwe hantuhetu. 8Nuyo achigambilembuli za kunga kwenyumwinkigwe ni Muye wa Chohile.

9Kwachausa ichohachikusokela kuwalombezezani,kukongela mwe dizuwa chivile mbuli zenyu.Chamlombeza Chohile awadahizeni mmanyekunga kwakwe naho awenkeni ubala wosena umanyi kulaila kwa Muye wakwe. 10 Elo,namdahe kwikala saviya Zumbe akunga, nakutenda yakumwelela. Mwe sila iyo namdahekutenda ntendwa zedi za chila namna nakongezeka kummanya Chohile vyedi. 11 Chohilenawajeleseni nguvu kwa udahi wakwe waukulu chani mdahe kujijimiza mwe chila chintuhehena kusokela. 12 Mtogoleni Chohile kwachinyemi, Tate awadahizeni kutenda wawagilwawa kuhokela chihande chenyu cha ulisi wa wantuwa Chohile mo useuta wa Chohile uyo ulangazi.13 Uyo kachikombola kulaila mwe udahi wachiza, niyo achingiza mwe useuta wa mwanaweakungisa. 14Mwauyo chikombolwana kulekeilwamasa yetu.

Kulisito na ndima yakwe15 Kulisito akuwoneka aligana jejeje na Chohile

hekuwoneka, endaga eyuko vyumbe vyose hev-inati kumbwa. 16Kwa sila yakwe Chohile kaumbavyumbe vyose kwembingu na mwe isi, viku-woneka na hevikuwoneka, hegu nu useuta heguukulu hegu udahi. Chohile kaumba vyose kwasila yakwe na kwachausa chakwe. 17 Kulisitokalongwela vintu vyose umo hevinati kumbwa,mwe sila ya kulungana naye chila chintu chi-hantu hakwe. 18Uyo ni mtwi wa mwili kugamba

WAKOLOSAI 1:19 214 WAKOLOSAI 2:17bunga dya wamzumile wakutenda mwili wakwe.Uyo ni nkongelo ya ujima. Uyo nuyo nkongo,nuyo ywa nkongo kuuyuka, chani alongwelevintu vyose. 19 Kwaviya Chohile mwenye kaungaujejeje wakwe uwoneke mndani mwa Kulisito.20 Kwa sila ya Mwanawe, kaunga kuivyanya isiyose na yeye. Kwa sila ya sakame ya Mwanaweabanike mo msalaba, Chohile kegala utondowazi,ivyo kaivanya vintu vyose hamwenga na yeyemwenye, vimwe isi na vi kwembingu.

21 Nyuwemwe nkongo na mwihale na Chohile,na mwiwehi wakwe mwe zifanyanyi zenyu nantendwa zenyu zihiye. 22 Mna haluse, Chohilekawevanyani na yeye mwenye, kwa sila yakubanika Mwanawe, chani awadahizeni kutendawantu wakukile, hemwina lema hegu wavuwowose. 23 Mna mwaugwa, mjendeleze momwegamo utogile mwe uzumizi, msekusingiswana kwaza msuhi mhokele umo mwevaga MbuliYedi ya Kulisito. Miye Paolo sikwa nitendamndima ywa kulonga Mbuli Yedi ya Kulisito idyailongigwe kale mwe vyumbe vyose mwe isi.

Ndima ya Paolo kwa wamzumile Kulisito24 Haluse nayelelwa masulumizo hupata

kwachausa chenyu, kwaviya kwa masulumizoyangu hano he isi, nabindiliza chiya chihungukemwe masulumizo ya Kulisito kwachausa chamwili wakwe, nuko kugamba bunga dya wamzu-mile Kulisito. 25 Miye sitendwa mndima ywawazumile kuligana na ndima ninkigwe ni Chohilekwachausa chenyu. Mbuli yenye ni kulongakwa ujejeje ulosi wa Chohile, 26 ulosi uwo nichinyele awafisizewantuwose chikale na vyelekovyose, mna haluse kawabunkwila wantu wakwewakukile. 27 Chohile kaunga awabunkwile wantuwakwe ichinyele icho ivyo chili china ugolimkuluadamanye kwachausa cha isi zose. Ne chinyeleicho ni kugamba Kulisito emndani mwenyu,nuyo akuchigaila msuhi kugamba nachehangemo Ukulu wa Chohile. 28 Ivyo chamlonga Kulisitokwa chila yumwenga. Chafunda na kuhinyakwa ubala wose chani chiwambize wantu wosewalungane jejeje na Kulisito. 29 Nivyo vikulekanevinya kwa udahi woseni hwinkwa ni Kulisito,ukunitenda nidamanye ndima mndani mwangukwa nguvu.

21 Naunga mmanye ivyo huhikiliza kudamanya

ndima kwachausa chenyu na kwachausa chawazumizi wa Laodikiya na kwachausa cha wose

hewanati kuniwona uso wangu mwe mwili.2 Naunga myoyo yawo ijelwe nguvu na ku-lungana mwe kunga. Kujinka ayo watendena chindedi ichodu chitendese chikulawana naumanyi wijejeje. Aho nawamanye ichinyelecha Chohile, nuko kugamba kummanya Kulisitomwenye, 3mndani mwakemwefisampamba zoseza ubala na umanyi.

4 Nawagambilani nyuwe mbuli zino chanimntu anasekuwadanta kwa milosi ikuluvya.5 Umo hegu hatenda hale na nyuwe chimwili,mna ni hamwenga na nyuwe chimuye mazuwayose, nelelwa hawona ivyo mkwikala mwemzungu wedi na kuchimala mtogile mo uzumizimwa Kulisito.

Ujima jejeje mwa Kulisito6 Kwaviya nyuwe mumzumila Kulisito Yesu

kutenda Zumbe, ivyo ikalani mo kulungana naye.7 Mtende na maizi mndani mwakwe, mwezengemlanga mwakwe naho mtende mtogile mo uzu-mizi enga viya mhinyigwe, mkahongelese.

8 Kaulani, mntu asekuwazaganyani kwa udantiuwodu wa ubala wa chimntu, ukwegamila mwemahinyo yawantu na yampepo za uzumbewe isi,mna hayakwegamila mwe mahinyo ya Kulisito!9 Kwaviya ujejeje wose wa Chohile wi mndanimwa Kulisitomomwili wakwe, 10nanywimwink-ingwa ujima jejeje mo kulungana naye. Uyo anaudahi mwe mpepo zose zina uzumbe.

11 Mo kulungana na Kulisito nyuwe na mjelwangasu, mna siyo ngasu ikudamanywa ni wantu,mna ikudamanywa ni Kulisito mwenye, na idyaikungigwa na kukombolwa kulaila mo untu wamasa. 12 Kwaviya, mwize mbatizizwe na mzikwahamwenga na Kulisito, na mo ubatizo muuyuswahamwenga na uyo kwa kuzumila mwe zinguvu zaChohile yudya amuuyuse Kulisito. 13Aho chikalemwendaga enga mbanika kwachausa cha masayenyu na kwaviya untu wenyu wa masa nendilehaunati kuswa. Mna Chohile kawenkani ujimahamwenga na Kulisito. Chohile kachusiza masayetu yose, 14 Kadwila hale masa chiwandikilwena sigilizi zi kuchijela masa, niyo azusa viten-dese kwa kuzigong'ondela mitunga mo msal-aba. 15 Uko ko msalaba Kulisito kawahoka udahiwakulu wa mpepo na wata udahi, kawaika molumpe, akawabuluza enga wagwiligwe mwe lu-jendo lwa bunga dya uhuda wakwe.

16 Elo, mntu asekuwakantila mwe nkande nakunywa, hegumwe ngasu hegu ulailo wamnengehegu zuwa dya kuhumula. 17 Mbuli saizo ni

WAKOLOSAI 2:18 215 WAKOLOSAI 3:25chizuli du cha yadya yekulongozi. Chindedichenye ni Kulisito mwenye. 18 Msekuzumilakuhokwa chiyamkuwagilwa kutendanachomntuyoyose akwelagisa kwa kuse kugamba yeye nimnyanyahala naho mta kuvikila wandima wakwembingu. Mntu yweivyo asinyisa sozi zakwezamsi naye eduvya vya bulemwe fanyanyi zakweza chimntu. 19 Mntu uyo hatozane na Kulisitoemtwi wo mwili. Mwo ulongozi wa Kulisito,mwili wose waliswa na kulunganywa hamwengakwa nyuje zakwe chani utoge mwe viya Chohileakunga.

Kubanika na kwikala na Kulisito20 Nyuwe mbanika hamwenga na Kulisito na

kukombolwa mwe udahi wa mpepo zina uzumbewe isi. Nimbwani, ivyo, mkwikala enga viyamwendaga mwe isi ino? Ni mbwani mkwikianamiko saiyo. 21 “Msekutoza chino, naho mseku-luma chiya, naho msekudonta chiya!” 22 Mbuliizo zose ni ziya ze vintu vikubanika ahadyavikudulwa ayo ni malagizo na mahinyo yachimntu du. 23 Ichindedi, miko iyo ikala yaubala kwaviya yalawana na mviko mwedamany-ize wenye na unyanyahalo wawo na mwe kusulu-miza mwili mna haiwagile chintu kuchinda tamazo mwili.

31 Ivyo, uneva muuyuka hamwenga na Kulisito,

londani mbuli zi kwembingu uko Kulisito eli,kekala he useuta ntendele ya kulume ya Chohile.2 Fanyanyani mbuli za uko kulanga, mna sizombuli za hano he isi. 3 Kwaviya nyuwe nambanika, ujima wenyu ufiswa hamwenga naKulisito mwa Chohile. 4Ujima wenyu ni Kulisito,na umo akunga alaile naho nanywi namtendehamwenga naye mo ukuka.

Ujima mhya mwe kulungana na Kulisito5 Elo, komani chochose chi mndani mwenyu

ni che isi uchilanga, uzavu, tama ihiye, naumelo, umelo nuwomviko wa kuvikila matukulu.6 Kwachausa cha mbuli izo maya ya Chohilenayawemukile wose hewekumwiva. 7 Chikaleicho nyuwe nanywi na mwikala kwa kutimilambuli izo, umo ujima wenyu wekalaga mwe izo.

8 Mna haluse mongigwa mlekane na izimbuliizo zose, maya na tama na wihi. Msekuhu-luta naho milosi ihiye msekujeza kuilonga.9 Msekudantana, kwaviya nyuwe mvula kaleudya untu we chikale na ntendwa zakwe zose

zihiye, 10mvala untumhya, uno uchekujendelezakuliganywa ni Chohile. Mumbi ywakwe, saviyamligano wakwe, chani mummanyise Chohile.11 Kwaivyo hahana naho kwesima Mgiliki naMyahudi, ajeligwe ngasu na mdongwe, mkaya,mtumwa na mntu suyo mtumwa. Kulisito nuyochila chintu, na emwe yose.

12 Nyuwe ni wantu wakwe Chohile yudyaawaungileni na kuwasagula kutenda wakwe.Ivyo, mtende na moyo wa mbazi, wedi, ukuzu-mila, uhoile na kujijimiza. 13 Jijimizanani nahomlekeilane uneva yumwenga ywenyu ana mbuliyoyose mwa mnyawe. Mwaugwa mlekeilanesaviya Zumbe awalekeileni. 14Mwa yose, tozesanikungana, kwaviya kuungana kwaduganya chilachintu mwe umwe jejeje. 15 Utondowazi waKulisito ulongoze myoyo yenyu. Chohile kawe-tangani mtondowale mo mwili uwo umwenga.Naho mtende wantu wa kuhongeza. 16 Ulosi waKulisito na wikale ulozize mndani mwenyu moubalawose, mkahinyana na kufundana kwa ubalawose, chemani zabuli na nchemo za kumtogolaChohile. Mchemeleni Chohile mwemyoyo yenyukwa kuhongela. 17 Chila mkudamanya kwa mbulihegu ntendwa, damanyani vyose kwa zina dyaZumbe Yesu na kumhongeza Chohile Tate kwasila yakwe.

Wikazi mhya mwe lukolo18 Nyuwe wavyele, watunyeni wagosi zenyu,

kwaviya nivyo akunga Zumbe.19 Nanywi wagosi, waungeni wavyele wenyu,

msekuwakwahila.20 Nyuwe wana, wetegelezeni welesi wenyu

mwe mbuli zose, kwaviya nivyo vikumwagilaZumbe.

21 Nyuwe nanywi welesi, msekuwehiza wa-nenyu, hegu nivyo nawengile chevu.

22 Nyuwe watumwa, wategelezeseni awokwa mwili ni wakulu wenyu we isi mwe mbulizose, visekutenda umo wakawakaulani kwaviyamwaunga kwekomba kwawo, mna damanyaniivyo kwa moyo wose, kwachausa cha kumvikilaZumbe Yesu. 23 Chila chintu mkudamanya,mchidamanye kwa myoyo yenyu yose, saviyawakumdamanyiza Zumbe mna sawo wantu.24Kumbukani kugamba Zumbe nawenkeni jelekodiya awaikiye wantu wakwe. Kwaviya Kulisitonuyo Zumbe ywa chindedi mkumsankanila.25 Akudamanya vihiye nalihwe kuligana no wihi,wakwe Chohile hakupagula.

WAKOLOSAI 4:1 216 WAKOLOSAI 4:184

1 Wakulu, wadamanyizeni watumwa wenyumwe untanda na wedi saviya Zumbe akunga,mkafanyanya kugambanaywimnaZumbekwem-bingu.

Malagiso kwa Wakulisito wose2 Msekuleka kumlombeza Chohile, naho

mkalombeza msinyise, mkamhongeza Chohile.3Naho,mchilombezeze suwenaswi chani Chohileachinke luhenyo lwa kulonga ulosi na kubunkulambuli hemzimanyize za Kulisito. Kwa chausaicho miye ni mwechifungo vino haluse. 4 Elo,lombezani chani nidahe kulonga imbuli iyopwilili enga ivyo vikungwa.

5 Mtende na umanyi mo wikazi wenyu nahewenati kumzumila Kulisito, mkatenda vitanachila luhenyo mnanalo. 6 Ntamulizi zenyu zi-tende na mbazi na mwile mazuwa yose naho zik-wambizawantu,mwaungwammanye vya kumhi-tula vitana chila yumwenga.

Ndamsa za Nkomelezo7 Mlukolo mnyetu chikungisa Tikiko, mndima

mnyetu na mndima mchindedi mwe ndima yaZumbe, nawagambilenimbuli zangu zose. 8Nivyovikuleka namsigila, chani kwa kuwagambilanimbuli zetu, awajele moyo. 9 Eza hamwengana Onesimo, mlukolo mnyetu chikungisa namchindedi, uyo ni mnyenyu. Nawawagambilenimbuli zose zikulaila hano.

10 Alisitaliko, yudya chiwose mwe chifungo,awalamsani iviya Mako, mwihwawe dya Banaba.Mako yudya mhokele kale malagizo yakwe, akab-ula kwenyu mhokeleni. 11 Na Yesu akwitangwaYusito, awalamsani. Mwa Wayahudi wazu-mile kale, wano du, nawo wakudamanya ndimahamwenga na miye kwa chausa cha Uzumbe waChohile, wowowatendawambiziwakulu kwangu,

12 Epafula, mnyenyu na mndima ywa KulisitoYesu, awalamsani. Mazuwa yose awalombezezaninyuwe vidala chanimchimale vyedi, mkulumbalenaho mtogese mwe mbuli zose akunga Chohilenaho mumwivise Chohile. 13 Nadaha niukulekugamba adamanyisa ndima vitana kwa chausachenyu na kwa chausa cha wantu wa LaodikiyanaHielapoli. 14Luka, tabibu ywetu chikungisa, naDema, wawalamsani.

15 Ndamsa zetu kwa walukolo wa Laodikiya.Mlamseni lumbu dyangu Nimfa hamwenga nabunga dyawamzumile Kulisito wakuduganamwenyumba yakwe. 16 Mkaheza kusoma ibaluwaino, mnamanye kugamba yasomwa ni bunga dya

wamzumile Kulisito dya Laodikiya, na nyuwemnatende mwisome ibaluwa wapatile wowo.17 Mgambileni Alikipo aijese vyedi idya indimaenkigwe ni Zumbe.

Chohile awaikeni mpeho. 18 Nawandika yanokwa mkono wangu mwenye. Ndamsa zilailekwangu, miye Paolo. Fanyanyani kugamba nimwe chifungo. Wedi wa Chohile utende nanyuwe.

1WASESALONIKE 1:1 217 1WASESALONIKE 2:4

BALUWA YA NKONGO YA PAOLOKWAWASESALONIKEULONGOZIBaluwa ya nkongo kwa Wasesalonike yawandik-agwa ni msigilwa Paolo (1:1). Yadahika kutendani baluwa ya nkongo iwandikwe ni Paolo ni nten-dele imwe Bibiliya iwandikwe mgati mwe miakamilongomishano na imwenga nyumani aho elek-agwa Kulisito. Paulo nendile ne Kolinto umoakawandika ibaluwa ino mwe bunga dya wantuwazumile uko Sesalonike, bungadyawantuwazu-mile diya aikaga msingi mwe ntambo yakwe yakaidi (Act 17:1-10). Kalonga mwe chitabu chantendwa kugamba bunga dya wantu wazumiledilunganywa ni Wayahudi wajeche na Wagilikiwalozize.

Paolo nahemalanye kwikala uko Sesalonikechipindi chitali eze aheze ukwika msingi mwedibunga dya wantu wazumile, ivyo niyo egalaibaluwa yake nyumani kuwajela moyo wantuwamzumile. Ibaluwa ichisanya mbuli zilozizena malagiso yalozize yakulanga wikazi wa wantuwazumile. Paolo alavyaga malagiso masiku yaku-langa kwiza kwa kaidi kwa Kulisito. Mafanibunga dya wantu wazumile uko Sesalonike wab-wedesaga imbuli iyo. Paolo ajesezaga kwiza kwakaidi kwa Kulisito kuchimpula kwikala wikaziukumwagila Chohile (5:6-8).Vimndani

Paolo kakonga ino ibaluwa kwa ndamsa kwabunga dya wamzumile Kulisito na kumto-gola Chohie kwachausa chawo. (1).

Ukajika kagambiliza kulanga ntendwa nambuli amgambile Timoseo (2-3).

Vituhu Paolo awenka malagiso ivyo vikungwawazumile wekale mwe uwagila wa kwizakaidi wa Yesu Kulisito (4:1-5:15).

Paolo akomeleza naho kwa kulamsa bunga dyawantu wamzumile Kulisito na kuwagam-bila kugamba wamanye chindedi chilayumwenga mwe dibunga dya wazumileasoma ibaluwa (5:16-28).

1Baluwa ino yalaila kwangumiyePaolo, na kwaSiliwano na Timoseo.

Chawawandikilani nyuwe bunga dya wamzu-mile Kulisito wa Sesalonike mkulunganana Chohile Tate, na Zumbe Yesu Kulisito.Chawaungilani

Wedi na utondowazi.Wikazi na uzumizi wa Wasesalonike

2 Chamhongeza Chohile mazuwa yose kwachausa chenyu nyose. Naswi hachikusokelakuwakumbukani mokulombeza kwetu kwaChohile. 3 Kwaviya chakumbuka kulongozikwa Chohile Tati ywetu, ivyo mkusankana kwauzumizi na ivyo mkutumbwazika na ndima kwachausa cha kunga kwenyu. Naho chakumbukamsuhi wenyu mwa Zumbe dyetu Yesu Kulisitoivyo ukutoga. 4 Walukolo wetu chimanyakugamba Chohile awaungani kawasagulanimtende wantu wakwe. 5 Kwaviya umo chalon-gaga Mbuli Yedi ya Kulisito kwenyu haitendilekwa ulosi du. Mna naho kwa nguvu na kwaMuye Ukukile, chikatenda na chindedi kugambaulosi uwo ni wachindedi. Mmanya ivyo chikalehamwenga na nyuwe, naho chikala kuwambizaninyuwe. 6 Nyuwe namtimila mligano wetu,niyo mwamtimila Zumbe. Hata hegu namsulu-mizwa vidala, muuhokela ulosi wa Chohile kwachinyemi chikulaila kwa Muye Ukukile. 7 Ivyonyuwe mtenda mligano wedi kwa wazumilewose wa Makedoniya na Akaya. 8 Kwaviyakulawana na kuhikiliza kwenyu ulosi wa Zumbewenela kulaila kwenyu suko Makedoniya naAkaya du, mna uzumizi wenyu kwa Chohilewenela chila hantu. Naho hachikunga kulongesa.9 Wantu awo walonga mo utafi wetu kwenyumwe viya mchisingile, na viya mlekile kuvikilamatukulu na kumuwiya Chohile. Mdamanyaivyo chani mumsankanile Chohile mta ujimanaho ywa chindedi, 10nahomwamgojamwanawekulaila kwembingu akunga auye vituhu. Mwanauyo ni Yesu, yudya Chohile amuyuse uyoakuchikombola mwe nkanto ya Chohile ikwiza.

2Ndima ya Paolo uko Sesalonike.

1 Walukolo, nyuwe wenye mmanya kugambautafi wetu kwenyu hautendile wa bule. 2 Saviyammanyize chisulumizwa na kuhulutwa komziwa Filipi hechinati kubula kwenyu. Hata heguuhigani nautendesa, Chohile ywetu kachitendachilonge Mbuli Yedi hechina nkama. 3 Mbulichikulonga suwo udanti hegu fanyanyi zihiye,naho hachikunga kumdanta mntu yoyose.4 Mna mazuwa yose chalonga viya Chohileakunga, kwaviya kachiwona chawagila, niyoachinka ndima ya kulonga Mbuli Yedi. Suwehachikulonda kuwabwedeza wantu mna Chohile

1WASESALONIKE 2:5 218 1WASESALONIKE 3:12amanyize chinyele che myoyo ya wantu.5 Chohile ni mukuzi ywetu saviya mmanyizemazuwa yose hachilongile milosi ya kwekombakwa wantu hegu kumeilamate ugoli wa wantukwa chinyele. 6 Hachungile ntogozi ya wantuhegu yenyu, hegu kulaila kwenyu hegu mntumtuhu yoyose, 7 hata hegu suwe chiwasigilwawa Kulisito, nachikadaha kunga vintu visikukwenyu. Mna suwe nachitenda wahoile mgatimwenyu enga mwelesi akudima wanawe. 8 Suwechawaungisani, chemalanya sukodu kwehangamwe Mbuli Yedi ilaile kwa Chohile, mna hatakulavya ujima wetu kwachausa chenyu. Kwaviyanyuwe mchungisa chindedi. 9 Walukolo wetu,nyuwe mwakumbuka viya chidamanye ndima nakutumbwazika. Umo chikawagambilani MbuliYedi ya Chohile chidamanya ndima chilo na msichani chisekumwegamila mntu yeyose mwenyu.

10 Nyuwe mwi waukuzi wetu, naho Chohilenaye alonga kugamba lujendo lwetu mgatimwenyu wazumizi, chekalaga mwe wedi naukuka, naho hehena lema. 11 Mmanya kugambasuwe chimtendela chila yumwenga ywenyusaviya tate akuwatendela wanawe.

12 Suwe chiwafundani na kuwahozani nahochiweilani chani mwikale vyedi vikumwelelaChohile, yudya akuwagonekani kutendahamwenga naye mo useuta na ukulu wakwe.

13 Naho chamhongeza Chohile mazuwa yosemwe imbuli ino kugamba aho mwevaga ulosiwa Chohile kulaila kwetu, hamuzumile saviyaulosi wa mntu, mna saviya ulosi wa chindediwa Chohile. Naho ulosi uwo nuwo ukudamanyandima mwenyu nyuwe mkuzumila. 14Walukolo,mbuli iziya ziwalaile nyuwe nizo ziyalaile am-abunga ya wamzumile Chohile ya Yudeya yakulungana Yesu Kulisito, nizo ziwalaileni nyuwenanywi. Kwaviya nyuwe msulumizwa ni wikaziwenyu saviya wowo wasulumizwe ni weyaweWayahudi. 15 Nawo wamkomile Zumbe Yesu nawawoni, niyo wachisulumiza suwe naswi. Wantuawo hawakumwelela Chohile, awo ni wehi wachila mntu. 16Wajeza kuchichinda chisekulongaMbuli Yedi ya Yesu Kulisito kwa wantu wa sintuhu chani wasekwambulwa. Nivyo wongezezamasa yawo yalozizewatendilemazuwa yose. Mnako uhelo maya ya Chohile yawemukila.

Nkwina ya Paolo kuwatalamkila vituhu Wasesa-lonike

17 Walukolo, kulekana kwetu na nyuwekwendaga kwa chipindi du, nachilekana chimwili

du mna siyo kwa moyo. Nyumani hadodonachina nkwina vitendese za kuwawona vituhu.18Nachunga chiwatalamkileni vituhu. Vitendesemiye Paolo, nasijeza kwinula ntambo nkananaimwenga hegu mbili, mna Shetani kachichinda.19Nyuwe du ni nyuwemsuhi naho chinyemi nahochilemba cha uhuda chikunga cheduvile umoZumbe Yesu Kulisito akauya vituhu. 20 Kwaviyanyuwe mwi ukuka wetu na chinyemi chetu!.

31 Nkomelezo chidunduga kujijimiza naho.

Ivyo chiwona ni vyedi chisigaile Aseni suwenye,2 Chimsigila mlukolo mnyetu Timoseo, yudyamndima mnyetu kwa chausa cha Chohilehamwenga na suwe mwe ndima ya kulongaMbuli Yedi ya Kulisito. Chimsigila kwenyuchani awajele moyo na kutogeza uzumizi wenyu.3 Chani hata yumwenga ywenyu asekusingiswani masulumizo yano chikusulumila. Nyuwewenye mmanya vyedi kugamba chiwagilwa nimasulumizo yakwinga ayo. 4 Kwaviya chipindinendile chihamwenga na nyuwe, na chiwagambi-lani kugamba nachisulumizwe, saviyammanyize,nivyo vilaile. 5Nivyo vikuleka simsigila Timoseokwenyu, nize niwone kugamba sidundugakujendeleza kugoja, ivyo simsigila chani nipatembuli za uzumizi wenyu, vinasekutenda mafaniMjeza kawajezani naho ndima yose chidamanyemwenyu yaga bule.

6 Mna haluse Timoseo kabula kwetu, akalailakwenyu naye kachigambila Mbuli Yedi mweuzumizi wenyu na kunga kwenyu. Kachigam-bila kugamba mwachifanyanyisa mazuwa yose,naho kugamba mna nkwina ya kuchiwona suwesaviya naswi china nkwina ya kuwawonani.7 Ivyo walukolo, mbuli za uzumizi wenyu zichi-jela moyo mwe nkunto na masulumizo yetuyose, 8 kwaviya haluse china ujima kwa kuwonamwatoga na kuchimala mo kulungana na Zumbe.9Hachimanyize chimhongeze zeze Chohile ywetukwa chausa chenyu kwa chinyemi chose chi-nanacho kulongozi kwakwe kwa chausa chenyu.10 Chamlombeza Chohile chilo na msi kwa kuhik-iliza chani achinke luhenyo lwa kuwawonaninaho chani chidahe kuliganya chochose chihun-guke mo uzumizi wenyu.

11 Chamlombeza Chohile, Tati ywetu mwenye,na Zumbe ywetu Yesu, achibuze kwenyu.12 Zumbe awongezezeni na kuwajenyenyezamo kungana, mungane na kuwaungisa wantu

1WASESALONIKE 3:13 219 1WASESALONIKE 5:13wose, saviya suwe chiwaungiseni nyuwe. 13 Ivyonaitogeze imyoyo yenyu, nanywi namtendehamwina lema naho jejeje mo ukuka kulongozikwa Chohile Tati ywetu umo Zumbe dyetu Yesuaho akuwiya hamwenga na wakukile wakwewoseni.

4Wikazi ukumwelela Chohile

1 Hongezeza, walukolo, mhina kulaila kwetuviya mkuwagilwa mwikale chani vimweleleChohile. Naho chindedi mtenda mwekala ivyo,haluse chawalombezani na chawahembelezanikwa zina dya Zumbe Yesu mdamanye vitanavitendese. 2 Kwaviya myamanya izisigilizichiwenkileni kwa udahi wa Zumbe Yesu.3 Chohile aunga nyuwe mtende mlenguswe nahomwenegese nawikazi wa uchilanga. 4Chilamgosiaungwa amanye ivyo vyo kwikala na mkaziwemwe ukuka na ntunyo, 5 naho siyo saviya wantuwa si ntuhuhewemmanyize Chohile. 6 Ivyo,mntuyoyose asekumbalanga hegu kumdanta mlukolomnyawe mwe mbuli ino. Chawagambilaganiulodu ayo na kuwafunda kugamba Zumbe naawakantile wakudamanya mbuli saizo. 7KwaviyaChohile hachitange chikale wikazi wa uzavu,mna chikale mwe ukuka. 8 Kwaivyo, akubelamalagiso ayo hakumbela mntu, mna ambelaChohile mwenye akuwenkani Muye Ukukile.

9 Mwe mbuli ya ungi sikungwa niwawandik-ileni mwe yadya yakuwaungani walukolo wenyuwazumile. Nyuwe wenye mhinywa ni Chohilekungana. 10 Nivyo mwelagise kulongozi kwawalukolo wose wa bunga dya wazumizi wa Make-doniya yose. Haluse chawahembelezani nyuwewalukolo jesani vyedi vitendese mwe imbuli iyo.11 Hikilizani vitendese chani mwikale kwa uton-dowazi. Msankane na mbuli zenyu wenye nakudamanya ndima wenye saviya chiwasigileni.12 Kwa kudamanya ivyo namtunywe ni wadyasawo Wakulisito, naho hamunge kwambizwa nimntu yoyose mwe yadya mkunga.

Kwiza kwa Zumbe13 Walukolo, chaunga mmanye ichindedi mwe

wadya wabanike kale, chani msekwingilwa nichinyulu saviya wantu watuhu hewana msuhi.14 Suwe chimanya kugamba Yesu abanikaga,niyo auyuka, na ivyo suwe chazumila kugambaChohile nawalete hamwenga na Yesuwadyawosewabanike wakatenda wamzumila.

15 Kuligana na mahinyo ya Zumbe chawagam-bila vino. Suwe nachitende wajima umoZumbe akauya vituhu hachiwalongweile wadyawabanike. 16 Kwaviya aho lagiso dikulaila kwamndima mkulu ywa kwembingu dikunga divikekwa izwi kulu, naho gunda dya Chohile nadivike,uyo Zumbe mwenye nasele kulaila kwembingu,wadya wabanike wakatenda wamzumile Kulisitonawakonge kuuyuswa. 17 Vikaheza suwe wajimamwe chipindi ichonachichisanywehamwenganaawo kwa maingu kumsingila Zumbe kulanga kwamaingu. Ivyo chikale na Zumbe mazuwa yose.18 Elo nyuwe jelanani moyo mo ulosi uno.

5Mwikale vyedi kwa ujeni wa Zumbe

1 Walukolo, hahana mtintiso wa kuwawandiki-lani mwe mbuli yoyose mwe chipindi hegu zuwambuli izo nazilaile. 2 Kwaviya nyuwe wenyemmanya kugamba zuwa dya Zumbe akuwiya vi-tuhu nadize ntukiza saviyambavi akwiza nechilo.3 Wantu wakalonga, kuhola naho kutondowala,naho ubanasi ukunga uwalaile kwantukiza saviyaulumi wa usungu wa cheleko ukumwizila mvyeleakwefungula, naho wantu hawadahe kuyenegaayo. 4 Mna nyuwe walukolo hamwi mwechizaivyo zuwa idyo dinase kuwogofyani hadiwezilenintukiza saviya mbavi viya akwiza. 5Nyuwe wosemwiwantumkwikalamo ulangazi, wantuwamsi.Suwe sawowantuwa chilo, hegumwe chiza. 6Elo,chisekugona ntongo saviya watuhu, chichelezenaho chitende na chihimo. 7 Kwaviya wakugonawagona nechilo, wakozi wakolwa nechilo. 8Mnasuwe chi wantu wa msi chitende na chihimo.Chitozane na uzumizi na kunga saviya nchingo yachuma kuchindamwe chifuwa, namsuhiwetuwakwambulwa saviya nkofiya ya chuma. 9 KwaviyaChohile haungaga achifile maya yakwe makulumna chambulwe kwa sila ya Zumbe dyetu YesuKulisito. 10 Uyo abanikaga kwachausa chetu,chani chikale hamwenga naye, chikatenda wa-jima hegu chibanika. 11 Elo hongezanani nakwambizana nyuwe wenye, saviya mkudamanyahaluse.

Sigilizi za kukomelaza na ndamsa12 Walukolo, chawalombezani muwatunye

wadya wakulu wakuwatumbwazikilani nyuwena wadya wakuwalongozani na kuwafunda.13 Watunyiseni na kuwaunga kwachausa chendima wakudamanya mtende na utondowazi.

1WASESALONIKE 5:14 220 1WASESALONIKE 5:2814 Walukolo, chaweilani muwafunde wantu

wabwa, muwenke moyo wantu wabwa,wambizeni wahwele, mtende na ugoji kwa wantuwose. 15 Sinyisani mntu yoyose adamanywevihiye ni mnyawe asekumliha vihiye, mna kungakwenyu kutende kudamanyizana yedi mazuwayose na kuwadamanyiza yedi wantu wose.

16 Mwelelwe mazuwa yose, 17 Msekusokelakumlombeza Chohile, 18 Mhongezeni Chohilemwe mbuli zose, kwaviya ayo nayo Chohileakunga mdamanye mo kulungana kwenyu naKulisito Yesu.

19 Msekumchinda Muye Ukukile. 20Msekubelaulosi wa wawoni. 21 Himani chila chintu tozanichiya ichedi, 22 Enegani chila wihi.

23 Chohile mwenye akuchinka utondowaziawalenguseni vitendese adimeujimawenyuwosenuko kugamba muye, myoyo na mili yenyuchani visekutenda na lema umo Zumbe dyetuYesu Kulisito akuwiya. 24 Akuwetangani nyuwenadamanye ivyo kwaviya ni mchindedi.

25 Walukolo, chilombezezeni suwe naswi.26 Walamseni walukolo wose kwa chilagiso cha

ungi.27 Chaweilani kwa zina dya Zumbe wasomeleni

walukolo wose ibaluwa ino.28 Chawaungilani wedi wa Chohile kulaila kwa

Zumbe dyetu Yesu Kulisito.

2WASESALONIKE 1:1 221 2WASESALONIKE 2:4

BALUWA YA KAIDI YA PAOLO KWAWASESALONIKEULONGOZIBaluwa ya kaidi kwaWasesalonike yawandikagwani msigilwa Paolo (1:1). Awandikaga ibaluwa inochipindi chiguhi eze aheze kuwandika baluwaya 1Wasesalonike vyafanyanywa ni mihilimo 51Kulisito eze elekwe. Paolo endaga achei ko mziwa Kolinto umo akawandika ibaluwa ino kwabunga dya Wasaselonike, bunga dya wazumizidyakongagamwe ntambo yakwe ya kaidi yo kum-sankanila Chohile (Ntend 17:1-10). Mwe chitabucha Ntendwa viwandikwa kugamba bunga dyawazumizi dyendaga na wantu Wayahudi na Wag-iliki walozize wahangane.

Bunga dya wamzumile Kulisito dya Wasesa-lonike kulanaga chipindi cho uhelo na kwizakaidi kwa Kulisito kwaviya Paolo kawawandikilaWasesalonike nkanana zilozize kulanga imbuliiyo mwe izibaluwa zose mbili. Hajihi ne nusu yebaluwa ya kaidi ni mbuli zikulanga chipindi chauhelo. Iviya Paolo afunda kulanga ubwa. Chilamntu vyaungwa adamanye ndima apate nkande(3:6-10).Vimndani

Paolo kakonga ibaluwa kwa kwetambalisamwenye na wambuyaze (1:1-2).

Ukajika amtogola Chohile kwachausa chabunga dya wazumizi wa Wasesalonike nakudilombezeza.

Mwe sula ya kaidi Paolo alonga vikungachipindi cho udumo.

Ukajika alonga naho kulangambuli za ubwa navikungwa kudamanya ndima (3:1-15).

Paolo abindiliza kwa ndamsa naho mwe bungadya wazumizi (3:16-18).

1 Baluwa ino yalaila kwangu miye Paolo naSiliwano na Timoseo,

Chawawandikilani nyuwe bunga dya wazumilewa Sesalonikemkulungana na Chohile Tati ywetuna Zumbe Yesu Kulisito.

2 Chawaungilani wedi wa Chohile na uton-dowazi vikulaila kwa Chohile Tati ywetu na kwaZumbe dyetu Yesu Kulisito.

Nkanto mo kwiza kwa Kulisito3Walukolo chimhongeze Chohilemazuwa yose

kwachausa chenyu. Vichiwagila kudamanyaivyo, kwa viya uzumizi wenyu wongezekela nahokungana kwenyu kongezekelesa. 4 Elo suwe

cheduvila nyuwe mwa mabunga ya wazumizi yaChohile. Kwachausa cha kujijimiza kwenyu nauzumizi mnanawo mwe masulumizo na nkuntomkusulumila.

5 Ayo yose yabunkula kugamba nkanto yaChohile ni viya vikumuwagila na chikulailakugamba nyuwe muwagilwa kwingila mweuzumbe wakwe uwo kwachausa chakwe mwa-sulumizwa. 6 Chohile ni muwagila nawasulumizewadya wakuwasulumizani nyuwe, 7 nawenkanikutweta nyuwe mkusulumizwa hamwenga nasuwe. Mbuli iyo naidamanye chipindi ZumbeYesu akelagisa kulaila kwembingu hamwenga nawandimawa kwembingu wakwewata nguvu, 8namwale yamoto kuwakantilawadyawakumlemelaChohile na wadya hewekuzumila Mbuli Yedi yaZumbe dyetu Yesu. 9 Nkanto yawo naitendeni kubalangwa mazuwa yose na kusentwa halena Zumbe na ukuka na ukulu wakwe, 10 Umoakeza atogoleswe ni wantu wakwe na kutunywakwa chizumo mwa wose wakuzumila kwa ukuzi.Nyuwe nanywi namtende hamwenga mwawo,kwaviya mzumila ulosi chiwagambileni.

11 Nivyo vikuleka chawalombezezani mazuwayose. Chani Chohile ywetu awadahize kuwag-ilwa kwikala kutimila mwitango wakwe. Cham-lombeza kugamba kwa nguvu zakwe ajese viyavikungwa kudamanya yedi na kukomeleza ndimayenyu ya uzumizi. 12Mweivyo namtunye zina dyaZumbe dyetu Yesu nanywi namtunywe nuyo kwawedi wa Chohile ywetu na Zumbe Yesu Kulisito.

2Mnkondo mkanuni ywa Kulisito Yesu

1 Elo walukolo chaweilisani mwembuli za kuyakwa Zumbe dyetu Yesu Kulisito na kuchisanywahamwenga kulongozi kwakwe, 2kugambamseku-tenda na chinyulu mwe myoyo yenyu nahomsekogoha kugamba zuwa dya kuwiya Zumbedibula. Vyadahika mmanya mbuli izo kwa sila yamuye hegu kwa ulosi hegu baluwa ikugambigwakugamba hambwe ilaila kwetu. 3 Msekuzumilakudantwa ni mntu yoyose kwa vyovyose viya.Kwaviya ubanasi mkulu naukonge kulaila zuwaidyo hadinati kwiza, na yudya mwihi nelavizenaye uhelo wakwe ni kubalangwa. 4 Uyo nahigechila chintu wantu wakuchitanga mnungu heguwakuvikila nekweze mwe vyose. Uyo naitehata kwingila mwe nyumba nkulu ya Chohile nakwikala umo na kwetanga mwenye Chohile.

2WASESALONIKE 2:5 222 2WASESALONIKE 3:185 Togola hamkumbuka kugamba nawagambi-

lagani yano yose umo nendaga hamwenga nanyuwe? 6 Mna kuna chintu chikuchinda mbulizino kulaila haluse, kwaivyo uyo Mwavu nalailemwe chipindi chakwe chiligane. 7Kwaviya haluseyudya mbanasi adamanya ndima kwa chinyele,mna eyaho akuchinda vino haluse, kubula ahoakunga auswe. 8 Aho naho yudya mntu Mwavunalaile, mna Zumbe Yesu aho nalaile namkomekwa muye wo mlomo wakwe na kumbalanga kwanguvu ya kung'ala kwakwe. 9 Mwavu uyo nezena nguvu za Shetani na kutenda chila mpitukona maula ya udanti, 10 nadamanye wihi wachila namna kuwadanta wadya wakwaga kwaviyahawaungile kuzumila na kungambuli za chindedizikudaha kuwambula. 11 Nivyo vikuleka Chohilekawaika hasi he nguvu zikwaza, wazumile udanti.12 Chani wadya wose hewekuzumila ichindedi,mna wasekela wavu wakantilwe.

Msagulwa chani Mwambulwe13 Mna suwe chaungwa chimtogole Chohile

mazuwa yose kwachausa chenyunyuwewalukolomkungigwani Zumbe. Kwaviya Chohile kawasag-ulani mtenda wankongo kutenda wantu wakwechani mwambulwe kwa kulenguswa ni MuyeUkukile na kwa kuzumila ulosi wa chindedi.

14 Chohile kawagoneka mbuli ino kwa silaya Mbuli Yedi ya Kulisito chiwagambileni chanimtende hamwenga mo ukulu wa Zumbe dyetuYesu Kulisito. 15 Elo walukolo mtogese nahomtoze mahinyo yetu chiwahinyizeni vikatendakwa kulonga mbuli yedi ya Kulisito hegu kwabaluwa yetu.

16 Chamlombeza Zumbe ywetu Yesu Kulisitomwenye na Chohile tati ywetu achungile kwawedi wakwe kachihozamazuwa yose na kuchinkamsuhi wedi. 17 Aihoze imyoyo yenyu na kuwato-gezani chani mdahe mazuwa yose kudamanya nakulonga yedi.

3Chilombezezeni

1 Walukolo, chilombezezeni chani ulosi waZumbe usunguze kwenela na kuhokelwa kwantunyo saviya vili mwenyu. 2 Naho lombezanichani Chohile achambule na wantu wehiye nawabanasi, kwa viya sawo wose wakuzumila ulosiuno.

3 Mna Zumbe ni mchindedi. Uyo nawato-gezeni na kuwadima na yudya Mwavu. 4 Zumbenachinke msuhi kwachausa chenyu, kugamba

mwadamanya naho namjendeleze kudamanyayadya chikuwaunga mdamanye.

5 Zumbe alongoze fanyanyi zenyu mwe kungakwa Chohile na ujijimizi chikwinkwa ni Kulisito.

Kungwa kudamanya ndima6Walukolo, chawalagizani kwa zina dya Zumbe

dyetu Yesu Kulisito, mwenege na walukolowose wabwa naho hewekutimila sigilizi chi-wasigileni. 7 Nyuwe wenye mmanya vyedi ivyomkungwa kwigiliza mligano wetu. Kwaviyasuwe hachitendile wabwa umo chekalagahamwenga na nyuwe. 8 Hachidile nkandekwa mntu yoyose hechimlihile. Chisankanana kuhwelesa. Chisankana chilo na msi chanichisekumwegamila mntu yoyose mwenyu.9 Chidamanya ivyo suko kugamba chi wedikulongozi kwa Chohile kunga wambizi wenyu,mna suwe nachikaunga mtimile mliganowetu. 10 Kwaviya umo nachikwenyu nendilechikawagambila, kugamba “Mntu yoyosehekunga kudamanya ndima, asekudya nkande”.

11 Chalonga vino kwa viya chiva kugambawamwenga mwenyu ni wabwa naho hawakungakudamanya ndima, mna wejela mwe mbuli zawantu watuhu. 12 Chawalagizani wantu awona kuwafunda Kwa zina dya Zumbe dyetu YesuKulisito kugambawasankanemwe kuhola welon-dele sumwa mo ujima wawo.

13 Mna nyuwe walukolo, msekuhwa ku-damanya yedi. 14 Hegu mntu hakunga ku-toza malagiso chiwalagiseni mwe ibaluwa inomsinyiseni mntu uyo, msekwehanga naye chaniengile soni. 15 Msekumtenda mntu uyo engamwihi, mna mfundeni saviya mlukolo.

Ulosi wa kukomeleza16 Zumbe ywa utondowazi mwenyu awaton-

dowazemazuwa yose kwa sila zose Zumbe atendena nyuwe wose.

17Kwamkonowangumwenye nawandika vino,ndamsa kulaila kwa Paolo! Vino nivyo hujelachilagiso chila baluwa, nivyo huwandika.

18 Chawaungilani nyose wedi wa Chohile ku-laila kwa Zumbe dyetu Yesu Kulisito.

1 TIMOSEO 1:1 223 1 TIMOSEO 1:18

BALUWA YA NKONGO YA PAOLOKWATIMOSEOULONGOZIChitabu cha nkongo cha Timoseo ni baluwa idyamsigilwa Paolo amwandikilemhina ywakwe Tim-oseo. Havikumanyika baluwa ino iwandikwamhilimo 62-64 Yesu hanati kwelekwa. Vino nivyovyendaga vipindi vihajihi na udumowawikaziwaPaolo. Paolo nendile na umwe wa hajihi vidalana Timoseo, nkana zilozize nakamwitanga engamwanawe Filipi 2:22; 1Timoseo 1:2, 1:18.

Ino ni baluwamgati mwe zibaluwa akuwandik-ilwa ni mntu suyo bunga dya wazumile. Baluwantuhu ni baluwa ya kaidi kwa Timoseo na Tito.Baluwa ya nkongo kwa Timoseo ina mbuli ziloz-ize mwe miviko ya bunga dya wazumile 2:1-15,ntogozi za vilongozi wa bunga dya wazumile 3:1-13, na mafundo yakulanga wahinyi wa udanti1:11, 4:1-5, 6:2-5. Mbuli ino yalagisa ivyo Paolonendile akamhinya Timoseo chani atende chi-longozi mwe mabunga ya wazumile. Baluwaya nkongo kwa Timoseo ina malagiso yalozizeyakudaha kuwambiza vilongozi wa mabunga yawazumile ye chipindi chino kutoza wambizi mwemabunga ya wazumile.Vimndani

Paolo akonga kwa kumlamsa Timoseo 1:1-2.Akajika atimila kwa kumwinka Timoseo ma-

fundo ya kulanga wahinyi wa udanti 1:3-11.Paolo ajendeleza kulonga ivyo eli mhongeza

kwa Yesu 1:12-19. 4. Akajika alonga kum-langa Timoseo mwe miviko na vilongozi wamabunga ya wazumile 2-3.

Paolo akomeleza ibaluwa yakwe kwakumwinka Timoseo mbuli za nkomelezo 4-6

1 Miye Paolo nitangwe kutenda msigilwa ywaKulisito Yesu kwa lagiso dya Chohile Mwambulaywetu na Kulisito Yesu chikwikiya msuhi.

2 Nakuwandikila weye Timoseo ukwingamwanangu chindendedi mo uzumizi.

Nakulombezeza kwa Chohile Tati ywetu naKulisito Yesu Zumbe dyetu akufile mbazi na wediwa Chohile na utondowazi.

Makanyo mwe Mahinyo ya Udanti3 Saviya hulagize hadya nendaga haita Make-

doniya. Naunga wikale uko Efeso chani uwale-meze wantu awo wakuhinya mahinyo yo udanti.

4 Wagambile wasekutimila ngano na mbuli zakutula za ludongo lwa nkolo za wadalahala wawohezine udumo. Yose ayo yegala kuhigana nahohayakuwazengamwe ndima ya Chohile imanyikekwa sila ya uzumizi. 5 Dikulangwa mwe dilag-izo dino chani ungi ukulawana na fanyanyi zedina moyo ulenguke na uzumizi hewina udanti.6 Wantu wamwenga ayo wayaswesa, wahitukilangano za bule. 7 Waunga watende wahinyawa Sigilizi za Chohile amwinkile Musa, mnawowo wenye hawamanyize milosi wakulongahegu milosi wakulavyanya.

8 Chimanya kugamba sigilizi ya Chohile niyedi hegu yajeswa viya vikungwa. 9 Chimanyekugamba sigilizi ya Chohile haikigwe kwa chausacha wantu wedi mna kwa chausa cha wantuwabanasi na wantu hewekunyanyahala wantuhewe kumvikila Chohile na wantu wata masa,wantu hewekukile na wantu wakumhiga Chohile,wakukoma welesi wawo hegu wakomi wowose,10 Sigilizi ikwa kwa chausa cha wagonyi wa wag-osi weyawe wakutaga wantu wadanti wakwelisaudanti na kwa chausa cha wose wakudamanyachochose chikuhigana na mahinyo ya chindedi.11 Mahinyo ayo yaligana na Mbuli Yedi ya ukuluwa Chohile mta ujimbiko udya miye ninkigweniulonge.

Uhongezi kwa Mbazi za Chohile12 Namhongeza Zumbe dyetu Kulisito Yesu

aninkile nguvu, kwaviya kaniwona kugamba nimkanuni niyo anika mwe kumsankanila. 13 Hatahegu aho nkongo nahahuluta, mta kumsulu-miza na kumdamanyiza kwa maya, mna kanifilambazi, kwaviya yose nidamanye, siyadamanyakwa uhezi kwaviya nendile sina uzumizi. 14MnaZumbe dyetu niyo aninka mbazi zilozize, niyoaninka uzumizi na ungi mo kulungana kwetu naKulisito Yesu. 15Ni ulosi wa ukanuni, naho uwag-ila kuzumiliswa, Kulisito Yesu nakeza mwe isikuwambula wata masa. Miye masa yangu yaten-desa kujinkawose. 16Mna Chohile kanifilambazi.Chani mwa miye ywa nkongo Kulisito Yesualagise ujijimizi wakwe wose kwangu miye, engauliganyo kwa wadya wose nawamtimile nyumanina kuhokela ujima mazuwa yose. 17 Haluse kwaSeuta hena udumo, hekudaha kuwona ubanasi,hekuwoneka na Chohile ichedu hekubanika, uyoenkigwe ntunyo na ukuka mazuwa yose! Taile.

18 Timoseo ukwinga mwanangu nakwinka lag-iso dino kuligana na ulosi wa uwoni walongagwachikale ukukulanga weye. Jesa ulosi uwo utende

1 TIMOSEO 1:19 224 1 TIMOSEO 3:16chiziha chako udahe kuhuda vyedi kugombelambuli yedi, 19naho tozesa uzumizi wako na kungakusagula yedi. Wantu watuhu walemela kungakusagula yawo niyo wabalanga uzumizi wawo.20 Mgati mwawo ni Humenayo na Alekizanda,simwinka Shetani awantu awo, chani wahinywewasekumhuluta Chohile.

2Mviko wa bunga dya wazumile

1Nkongo, nawalombezani nyuwemuwalombezezewantu wose. Mlombeze Chohile awambizenaho awajimbike na kumhongeza Chohile kwachausa cha wantu wose. 2 Walombezezenimaseuta na wantu wata uzumbe chani chikalewikazi uhoile na utondowazi mwe kwehangana kumvikila Chohile na mwe lujendo lwedi.3 Mbuli ino ni yedi naho yazumilika kulongozikwa Chohile Mwambula ywetu, 4 akunga wantuwose wambulwe naho wamanye ichindedi.5 Kwaviya kuna Chohile yumwenga du, nahomwivanyi yumwenga du akwivanya wantu naChohile, mntu uyo ni Kulisito Yesu, 6 elavizemwenye chani kukombola wantuwose. Chaukulaichindedi mwe chipindi chiwagile kugambaChohile aunga chila mntu ambulwe. 7 Nivyovilekile miye sisagulwa nitende msigilwa namhinya mlonga ywa Mbuli Yedi niwagambilewantu wa isi ntuhu ulosi wa uzumizi na chindedi.Miye nalonga chindedi sikulonga udanti.

8 Elo naunga wagosi wakudamanya yaku-muwagila Chohile wakalombeza wakenulamikono yawo watende ivyo hewene maya hegukuhigana. 9 Naho naunga wavyele watende naubala wa kuvala suche za kwetunya na lujendolwedi. Waleke kwedolonyesa, hegu kushuka filihegu kwehamba kwa vintu vikudamanywa nazahabu hegu kuvika vintu vikudamanywa nalulu na suche za yombe kulu. 10Mna kwehambakwawo kutende na ntendwa zedi zikuwagilakulongozi kwaChohile zikudamanywaniwavyelewakumvikila Chohile. 11 Wavyele waungwawanyamale na kutondowala umo wakahina.12Miye sikumwinka mvyele luhenyo lwa kuhinyahegu kumtumbaila mgosi mna anyamale dwi.13 Kwaviya Adamu nuyo akongile kumbwaniyo atimila Hawa. 14 Naho Adamu suyo uyoadantigwe, mna mvyele nuyo adantigwe niyoakola masa. 15 Mna mvyele nambulwe mwenkondo ya kwefungula hanalekile uzumizi naungi na ukuka, na kunyanyahala.

3Vilongozi mwe bunga dya wazumile

1 Ulosi uno ni wa chindedi, hegu mntuaunga ndima ya uchimaila wa bunga dya wazu-mile aunga ndima yedi, 2 ivyo mchimaila ywabunga dya wazumile atende hena lema dyo-dyose. Atende mgosi wa mvyele yumwenga ed-ime ekale vyedi nawantu naho akutunywa aseku-tenda mbafu na kunga kugoneka wajeni nahoamanyize kuhinya. 3 Asekutenda mkozi hegumnkumbizi, na ahole asekutenda akungisa hela,4 mta kuchimaila nyumba yakwe vyedi afundewanawe weve watunyise. 5 Uneva mntu adun-duga kulongoza nyumba yakwe mwenye nadahevivihi kudima bunga dya wazumizi wa Chohile?6Asekutendamzumizi mhya chani asekwiza kwe-duvisa na kukantilwa saviya Mwavu akantilwe.7 Seivyo aungwa atende mntu akulongelwa vyedini wantu we kuse mwe dibunga dya wazumile,chani asekubelwa na kugwizwa mwe mtego waMwavu.

Wambizi mwe bunga dya wazumile8 Naho wambizi mwe bunga dya wazumile

waungwa watende wata kutunywa. Waseku-tenda wasongaganyi mo kulonga kwawo heguwase kukoleswa hegu wata kulonda ugoli kwasila heikuwagila. 9 Waungwa watozese kwafanyanyi zilenguke na ichindedi cho uzumizichigubulwe. 10 Nkongo Waungwa wahimwe,vikaheza uneva hawawoneke na lema, nawadahekusankana enga wambizi wa bunga dya wazu-mile. 11 Seivyo wavyele wawo wedime na kwe-tunya wasekutenda wakuzigana, mna wechindenaho wakanuni mwe mbuli zose. 12 Mwambiziywa bunga dya wazumizi aungwa atende namvyele yumwenga du, naho alongoze vyediwanawe ne nyumba yakwe. 13 Kwaviya wambiziwakusankana mwe ndima yawo vyedi wantunawawatunye, naho hewekogoha mo uzumizimwa Kulisito Yesu.

Chindedi Chigubulwe14 Nakuwandikila vino hatenda na msuhi

wa kusunguza kwiza uko. 15 Mna sina sun-guze kwiza viya huwandikile navikugambile lu-jendo lukungigwa lutende mwe nyumba nkuluya Chohile, nuko kugamba wantu wakumzumilaChohile mta ujima, kwaviya uyo nuyo nguzona msingi wa chindedi. 16 Hachina nkamanechindedi chigubulwe cho uzumizi mwetu nichikulu, chindedi icho ni kugamba,

1 TIMOSEO 4:1 225 1 TIMOSEO 5:13Uyo nakalaila mwe mligano wa mntu,Kalongwa ni Muye Ukukile kugamba ni mta wedi

kwa Chohile,wandima wa kwembingu wamwona,kalongwa mwe wantu wa makabila,kazumilwa mwe isi yose,kenulwa kwembingu mwe ukulu.

4Wahinya wa Udanti

1 Muye Ukukile walonga pwilili kugambamazuwa ya udumo, wantu awamwenga nawaud-ule uzumizi wawo nawategeleze myuye ikudantana mahinyo ya mpepo. 2 Mahinyo sayo ya-longigwe ni wantu wadanti naho wasongaganyiudahi wawowakusagula yedi hegu yehiye utendaenga yuwe. 3 Awo wahinya kugamba viha ku-solana naho wachinda wantu kudya nkande iz-imwenga. Mna nkande izo zumbwa ni Chohilezidigwe kwachausa cha wantu wamzumile nakumanya ichindedi wamhongeze Chohile. 4Chilachintu chumbigwe ni Chohile ni chedi, hahanachikungwa kulemelwa mna chikahokelwa kwakuhongeza. 5 Kwaviya ulosi wa Chohile na mal-ombezo yatenda ichintu icho chizumilwe kwaChohile.

Mndima ywedi ywa Kulisito Yesu6 Uneva unawagambila walukolo ulosi uno

notende mndima ywedi ywa Kulisito Yesu,ukekuza chimuye kwa ulosi wa uzumizi namahinyo ya chindedi yadya weye utimile.7 Mna lemela ntamulizi ziya sizo za Chohile zachihezi. Mo wikazi wako wezweze vikumuwagilaChohile. 8 Kwegolola umwili kwambiza hadodo,mna kwikala viya Chohile akunga kwambizamwe chila sila, kwaviya ni chindedi kwachinkandagano ya ujima wa haluse na udya nawize.9 Ulosi uno ni chindedi naho wawagila kuzu-milwa. 10 Nivyo vikuleka chatumbwazika nakudamanyisa ndima, kwaviya chika msuhi kwaChohile mta ujima, Mwambula ywa wantu wose,vitendeseMwambula ywawakumzumila Kulisito.

11 Mbuli ukungwa ulagize na kuwahinya nizino. 12 Usekuzumila kubelwa ni mntu yoyosekwaviya uchei mbwanga. Mna utende mliganokwa wazumizi mo kulonga kwako, mo lujendolwako mo kunga kwako mo ukanuni wako nahowikazi ukumuwagila Chohile. 13 Mazuwa yoseuhikilize kuwasomela wantu maandiko yakukilemo lumpe na kulonga Mbuli Yedi na kuhinya

kubula aho hwizila. 14 Usekuleka kujesa idyaintunyo imndani mwako uhokele kulawana naulosi wa wawoni na kwa sila ya mikono wikiweni wadalahala mwe chitala cha bunga dya wazu-mile. 15 Fanyanyisa mwe zimbuli izo kwelavyeujese ayo yose chani wantu wawone pwilili,kukula kwako mwe zimbuli izo. 16Kwedime nahokaula amahinyo yako ayo, jendeleza kudamanyaayo kwaviya unadamanya ivyo nawewambule nakuwambula wakukwetegeleza.

5Vikungwa kujeswa ni wazumizi

1 Usekumkwamila mdalahala mna mfundeenga iso, wabwanga watende enga walukolowako, 2 wavyele wadalahala enga mami zako,wandele enga walumbuzo ukedimamwe untandaukumuwagila.

3 Watunye wavyele wabanikilwe ni wagosizawo hewene wambizi wowose. 4 Mna heguhana mvyele abanikilwe ni mgosiwe mta wanahegu wezukulu, awo viwagila wakonge kuhinavikuwaunga kutenda mwe yadya yakungwani Chohile kwa chausa cha walukolo wawowenye na kuwatunya walesi wawo kwa yadyayedi wawatendele aho kale, kwaviya mbuli inoyamwelela Chohile. 5 Mvyele abanikilwe nimgosiwe hene mntu ywa kumwambiza msuhiwakwe ni Chohile, uyo ahikiliza mwe kulombezachilo na msi enkigwe wambizi. 6 Mna mvyeleabanikilwe ni mgosiwe akunga kwikala wikaziwa tama kabanika kale, hatahegu ache mjima.7 Walagize wantu wano wadamanye mbuli zinochani wanase kuwoneka wana lema. 8 Unevamntu hana walaile walukolo wakwe, vitendesewantu wa mwe nyumba yakwe mwenye, uyokalemela uzumizi wakwe, uyo kaiha kujinkahezumile.

9 Use kumwandika mwe chitabu cha wavyelewabanikilwe ni wagosi zawo hegu hebuzize mi-hilimomilongomtandatu. Naho atende asolagwalumwenga du. 10Ni vyedi amanyike kwa ntendwazakwe zedi. Aleile wanawe vyedi, akuhokelawajeni mwe nyumba yakwe, awasuntile ivigawandima wa Chohile, awambize wata kukunta,naho ahikilize mwe kudamanya yedi yose.

11 Use kuwawandika wavyele wabanikilweni wagosi zawo wachei wandele kwaviya un-eva wanengilwa ni tama za kunga kusolwa,waleka kumsankanila Kulisito. 12 Vino navi-wegale mwe kanto wowo wenye, kwaviya wa-balanga lagano wazumile nkongo. 13 Kujinka

1 TIMOSEO 5:14 226 1 TIMOSEO 6:16

ayo, watozwa ni ukolo na kutenda kudwan-gaya nyumba kwa nyumba. Naho siyo ay-odu, seivyo wowo ni wata kwelongela na wejelamwe mbuli za wantu watuhu na kulonga mbulihezikungwa. 14 Elo naunga wandele awo wa-banikilwe ni wagosi zawo wasolwe, weleke wananaho walele nyumba zawo chani wankondo wetuwasekutenda na luhenyo lwa kuchilonga vihiye.15 Kwaviya wavyele awamwenga wabanikilwe niwagosi zawo wahituka wamtimila Shetani. 16 Elohegu mvyele mkanuni mo lukolo lwakwe, mnawavyele wabanikilwe ni wagosi zawo awambizechani asekudilekeila idibunga dya wazumizi waKulisito indima iyo. Ivyo bunga dya wazumizi na-didahe kwambiza wavyele watuhu wabanikilweni wagosi zawo hewena wambizi wowose.

17 Wadalahala wakulongoza vyedi bunga dyawazumizi wa Kulisito wawagila wenkigwe lihonkananambili, vitendese wadya wakuhikiliza mokulonga Mbuli Yedi na kuhinya. 18 KwaviyaMawandiko yagamba, “Usekuijela fuwo njekuukujeseza kuhulula maiso” naho viwandikwa“Mdamanya ndima awagilwa maliho yakwe.”19 Use kwitikila laho dikumlanga mdalahalamna kwa ukuzi wa wantu waidi hegu watatu.20 Wakwahile kulongozi kwa wantu wadya wosewakukola masa, chani watuhu wogohe.

21 Nakulagiza kulongozi kwa Chohile nakulongozi kwa Kulisito Yesu naho kulongozikwa wandima wa kwembingu wasagulwe,utende mkanuni mwe kumkantila mntu hehenakumpagula, hegu kumhingiza mntu yoyose.22 Use kusuzungisa kumtenda mntu chilongozimwe kudamanya ndima ya Zumbe naho usekwehanga mwe masa ya wantu watuhu. Mnawikale wikazi ukumuwagila Chohile.

23 Kukongela haluse use kunywa mazi ay-odu, nywa divai chidogo kwachausa cha kundanikwenda yako kwaviya ukulumwalumwa.

24 Masa ya wantu awamwenga yawonekapwilili hata hewenati kukantilwa, mna masa yaawamwenga nayawoneke aho nawegalwe kwenkanto. 25 Seivyo ntendwa zedi zelagisa pwilili,mna hata ziya hezikwelagisa pwilili hazidahe ku-jendeleza kwefisa.

61 Watumwa wose we mwe nila wawatunye

wakulu wawo chani wantu wasekudihulutaidizina dya Chohile na kuyabela amahinyoyetu. 2 Watumwa wata wakulu wawo

wakanuni wasekuwabela kwaviya wowo niwalukolo. Waungwa wawasankanile vyedivitendese, kwaviya awo ni walukolo wazumizi nawakuwaunga, wowo nawo wehanga mo ulozo wendima yawo.

Mahinyo ya Udanti na Ugoli wa chindediHinyani na kulonga izimbuli zino. 3 Mntu

yoyose akuhinyamahinyomatuhu, naho hakuzu-mila ulosi wa chindedi wa Zumbe dwetu YesuKulisito hegumahinyo yakuligana namahinyo yambuli zikumuwagila Chohile, 4 uyo kamema we-fenyi naho hamanyize chochose. Uyo ana lemadya kuhigana na kulemana mwe milosi. Mbulisaizo zegala chinyulu lwasu mahuluto naho kuzi-gana yehiye, 5 na mahigano heyena udumokulaila kwa wantu wata fanyanyi zawo zihiyehewena chindedi naho wakafanyanya kugambakumsankanila Chohile ni sila ya kulondela ugoli.

6 Ni chindedi, kudamanya yakumuwag-ila Chohile hamwenga na kwenenwa nivyonavichambizise. 7 Elo hachizile na chintu hanohe isi naho hachihalawe na chintu chochose. 8Elouneva china nkande na suche chenenwa navyo.9 Mna wadya wakunga kutenda wagoli wagwelamwe majezo, kugwizwa mwe mitego ya yadyawakunga ya chihezi, na yakwigailawantu ubanasina file. 10 Kwaviya kungisa hela ni nkongelo yawihi wose, wantu watuhu waungisa wapate helawaleka uzumizi na kwelumiza imyoyo yawo kwausungu utendese.

Malagizo Kwa Timoseo11 Mna weye mntu ywa Chohile kwenege

izimbuli izo zihiye, timila yadya yakukutendauzumilwe kulongozi kwa Chohile, kudamanyayakumuwagila Chohile, uzumizi na ungi na uji-jimizi na kuhola. 12 Hikiliza kuhuma majezo mouzumizi kwa kudamanya yakumuwagila Chohilenaho utozese ujima wa mazuwa yose udya wi-tangilwe ni Chohile hadya ukule wemwenyekulongozi kwa wantu walozize. 13 Nakulagizakulongozi kwa Chohile akuvinka ujima vintuvyose, na kulongozi kwa Kulisito Yesu alongileichindedi mwenye kulongozi kwa Pontiyo Pilato,14 kugamba utoze malagizo yano hehena lemakubula zuwa dya kwizila vituhu Zumbe dyetuYesu Kulisito. 15 Kwiza kwakwe nakutende mwechipindi chiwagile chikigwe ni Chohile mkulu,akujimbikwa chilongozi ichedu na Seuta ywamaseuta na Zumbe ywa maseuta. 16 Nuyoduakwikala mazuwa yose akwikala mwe ulangazi

1 TIMOSEO 6:17 227 1 TIMOSEO 6:21mntu hekudaha kuusogeila, hahali mntu amwon-aga naho akudaha kumwona. Uyo ichedu anantunyo naho ana nguvu ya mazuwa yose! Taile.

17 Walagize wantu wagoli mwe wikazi wahaluse wa mwe isi wasekweduvya, naho wasek-wika msuhi wawo mwe ugoli ukusunguza kusika.Mna waike msuhi kwa Chohile akuchinka vintuvyose kwa ulozo chani chivyelelwe. 18 Walagizewadamanye yedi, naho wambizane kwa moyowedi na kuwasangila watuhu ugoli wawo. 19 Elokwa kudamanya ivyo weikiya vintu naviwambizekwinkwa ujima wa mazuwa yose saviya mntu ak-wechisanyiza vintu vilozize navimwambize mwechipindi chikwiza.

20 Weye Timoseo, dima vyedi yose yadyawinkigwe, kwenege na ntamulizi za chihezina mahigano yadya wantu watuhu wakwitangaumanyi. 21 Elo kwaviya wantu watuhu wagambawana uwo umanyi waga mo uzumizi.

Ivyo mbazi za Chohile zitende na nyuwe.

2 TIMOSEO 1:1 228 2 TIMOSEO 1:18

BALUWA YA KAIDI YA PAOLO KWATIMOSEOULONGOZIChitabu cha kaidi cha Timoseo ni baluwa ya Paolokwa mwanampina ywakwe Timoseo. Baluwa yakaidi ya Timoseo yawandikagwa hagihi no uhelowo wikazi wa Paolo. Chipindi icho Paolo endagakwechifungo kwedijeleza ko mzi wa Lumi 2Tim1:16. Paolo endaga na wivano wa haguhi viten-dese Timoseo naho nkanana zilozize amtajagaenga mwanawe Flp 2:22, 1Tim 1:2, 1:18.

Baluwa ino imgati mwe zibaluwa ntatu izomwandikilwa ni mntu sidyo bunga dya wazu-mizi. Baluwa mbili ntuhu ni 1Timoseo na Tito.Mwe chipindi cho kuwandikwa kwe 2Timoseowakulisito wendaga wakasulumizwa ni wanasiwa Lumi. Tankani nicho chihosize Paolo ku-fungwa kwedijeleza naye niyo amwandikila Tim-oseo kumgambila kugamba ajijimize masulu-mizo. Saviya vili 1Timoseo, Paolo amwinkamakanyo Timoseo yalozize kulanga wahinyi waudanti 1Tm 1:16-18. Naho amgambila Timoseokugamba nakutende na vipindi vya nkondo ahonyumani 3:1.Vimndani

Paolo akonga kwa kumlamsa Timoseo 1:1-2akaheza amwinka moyo1:318.

Akaheza amtambalisa Timoseo atende mji-jimizi 2:1-13.

Akaheza amwinka malagiso yose 2:14-26.Atongela kwa kumwinka mafundo kulanga

malailo ya vipinda vya nyumani na vyokuyajesa 3:1-4:8.

Paolo abindiliza kwa kumwinka Timoseoulangilizi wakwe 4:9-24.

1 Miye Paolo, mwe viya Chohile aungile si-tenda msigilwa ywa Kulisito Yesu kwachausa chandagano yo ujima wimo kulungana na KulisitoYesu,

2 Nakuwandikila weye Timoseo ukwingamwanangu hungisa.

Nakungila wedi wa Chohile naho mbazi zakwenahoutondowazi kulaila kwaChohile Tate na kwaZumbe dwetu Kulisito Yesu.

Kuhongeza na kujela moyo3 Namhongeza Chohile uyo humsankanila

kwa moyo ukulagisa kugamba sina masa saviyawatendile wadalahala wangu, nakukumbukamazuwa yose mo kulombeza kwangu chilo

na msi. 4 Hakumbuka mesozi yako najele-jeza huwone, chani nitendese na chinyemi.5Nakumbuka uzumizi wako hewina usongaganyi,uzumizi udya weyako Loisi na nyokwe Eunikewendaga nawo. Chindedi simanya kugambawenawe unanawo. 6 Nivyo vikuleka nakukum-busa ukonkanye intunyo ya Chohile uhokele umonakujelekelaga mikono yangu. 7Kwaviya Chohilehachinkile Muye wa wavu mna Muye ukuchinkanguvu naho wa kunga naho wakwechinda.

8 Ivyo, usekuwona soni kuukula mbuli zaZumbe dyetu, naho usekuwona soni kwachausachangu miye nikwechifungo kwachausa chaKulisito. Mna kwehange na miye mo kujijimizamasulumizo kwachausa cha Mbuli Yedi yaKulisito, kutimilana na nguvu winkigwe niChohile. 9 Uyo nuyo achambule kachitangachitende wantu wakwe, suko kwachausa chantendwa zetu zedi mna kwachausa cha mzunguwakwe mwenye na wedi uwo wa Chohile.Akachinka wedi wakwe uwo kwachausa chaKulisito Yesu kukongela chikale isi heinatikumbwa, 10 mna haluse wedi wa Chohileugubulwa kwetu kwa kwiza kwakwe Mwambulaywetu Kulisito Yesu. Uyo kahuda nguvu za file,na kwa sila ya Mbuli Yedi kagubula pwilili ujimawa mazuwa yose.

11 Chohile kanisagula nitende msigilwana mhinya na kuwagambila Mbuli yedi.12 Kwachausa icho nivyo vikuleka miye nasulu-mizwa ni mbuli zino zihiye haluse mna sikogoha,kwaviya simmanya yudya nimzumile adahakudima chiya aninkile kubula zuwa dyo udumo.13 Tozesa amahinyo yadya ye chindedi huhinyizemo uzumizi na kunga mo kulungana na KulisitoYesu. 14Udimembuli zedi winkigwe kwawambiziwa Muye Ukukile ukwikala mndani mwetu.

15 Saviya umanyize wantu wose wakwikalamwe isi ya Asiya wanileka mgati mwawoni Fugelo na Hemogene. 16 Zumbe awafilembazi wantu mwe kaya ya Onesifolo, kwaviyakanisangalaza nkanana zilozize kunihoza moyo,naho haniwonele soni kwachausa che chifungochangu. 17 Eze abule Lumi, kahikiliza kunilondaniyo aniwona. 18 Namlombeza Zumbe amfilembazi mwe idizuwa dyo udumo! Kumanyisavyedi mbuli ziya zose Onesifolo anitendele kudyaEfeso.

2Mnkondo mkanuni ywa Kulisito Yesu

2 TIMOSEO 2:1 229 2 TIMOSEO 3:61 Ivyo weye, ukwinga mwanangu, utoge mo

wedi wa Chohile upatile mo kulungana naKulisito Yesu. 2 Kwa mahinyo yadya uni-vile haukula mwa meso ya wantu walozize,yaguhe naho wahinye wantu wata chindedi,nawo wadahe kuhinya watuhu.

3 Wenawe ujijimize mwe masulumizo engamnkondomkanuni ywa Kulisito Yesu. 4Mnkondoakugomba nkondo enege na wikazi wa mazwelamna adamanya mbuli zikungwa kwe nkondochani amwelele mkulu ywe nkondo. 5 Iviyamntu akuhigana mwe kuguluka hakwinkwajeleko dya uhuda hanatimile miko ye misezigo.6 Mlimi akuhikiliza kulima atende ywa nkongokuchisanya ulozo. 7 Yafanyanyise ayo hulonga,kwaviya Zumbe nakwambize kumanya mbulizose.

8 Mkumbuke Yesu Kulisito ywa lukolo lwaDaudi, auyuswe saviya ikulonga Mbuli Yedi hu-longa. 9Miye nasulumizwa na kutalizwa minyoloengambanasi kwachausa cha kulongaMbuli Yedi.Mna ulosi wa Chohile haukutalizwa minyolo.10 Elo najijimiza mwe mbuli zose kwachausa chawantuwaChohile chani nawowambulwe kwa silaya Kulisito Yesu hamwenga na ukulu wa mazuwayose. 11Ulosi uno ni chindedi,Uneva chibanika hamwenga na Kulisito Yesu,iviya nachikale hamwenga na uyo.12 Hegu chajijimizanachilongoze hamwenga naye.Hegu chamlemela,naye nachilemele.13 Hegu hachiwakanuni,uyo asigaila kutenda mkanuni.Kwaviya hakudaha kuhitukila mwe yadya

alongile.Mndima azumilwe ni Chohile

14 Wakumbuse wantu wasekujala ulosi unonaho wafundise mwa meso ya Chohile walekekuhigana mwe milosi viya ikulonga. Mahiganosayo yedi kwaviya yawabalanga wadya wak-wetegeleza. 15 Uhikilize uzumilwe ni Chohileenga mndima hena luhosa lwa kuwona soni mwendima yakwe naho ahinya hekwazaganya ulosiwa chindedi wa Chohile. 16 Wenege ntamuliziza chihezi hezikumwagila Chohile, kwaviyawakuzitimila nawatendese hale na Chohile.17Milosi iyo nailongwe enga kwenje dikusunguzakwenela na dikuhomontola umwili wose. Mgatimwawo ni Humenayo na Fileto. 18 Awo wagisamwe ichindedi, naho wajela nkama uzumizi

wa wantu watuhu wakagamba uyuso chikugojaudamanyika kale. 19 Mna chindedi cha Chohilechichimala chitogile enga yuwe dya msingi.Naho diwandikwa, “Zumbe kawamanya wantuwakwe”, naho “Chila akugamba ni ywa Zumbe,enege wavu.”

20 Elo mwe nyumba nkulu mna mabakuli naviya vya chila namna vituhu vidamanywa kwamadini ya hela na ya zahabu vyajesezwa mwembuli zesimile izodu, vituhu vidamanywa kwamiti na vidamanywe kwa ulongo. Vyajesezwakwa mbuli za mazwela. 21 Elo uneva mntuanelengusa kwa kwepagula na mbuli zose zihiye,natende chiya chesimile kwaviya kasagulwanaho amwagila zumbe dyakwe naho kemalanyakwa ndima yedi. 22 Wenege mbuli zo ubwanga,damanya yadya yakuzumilwa ni Chohile, timilauzumizi naho ikala mwe kunga na utondowazihamwenga na wantu wose wakumlombezaZumbe kwa moyo ulenguke. 23 Lemela mahiganoya mbuli za chihezi, wemwenye kumanyakugamba yegala nkumbizi. 24 Mndima ywaZumbe hakungwa kutenda mnkumbizi. Atendekahola mwa wantu wose, adahile kuhinya nahomjijimizi. 25 Wadya akuhigana nawo awafundekwa kuhola, kwaviya Chohile adaha kuwenkaluhenyo lwa kweila masa yawo na kumanyaichindedi. 26 Mwe sila iyo wadaha kwizilwani umanyi niyo wachulupuka mwe mitego yoMwavu awagwizize na kuwatenda wajese viyaakunga.

3Mazuwa yo Udumo

1 Umanye kugamba, mazuwa yo udumonayatende ni mazuwa ya nkunto. 2 Kwaviyawantu nawatende wakweunga wenye, wakungisahela, naho wata kwetunya naho wata kwedu-vya, naho wata kuhuluta hewekuweva welesiwawo hewekuhongeza naho ni wantu we-hiye. 3 Nawatende hewena ungi, hewekungakwivanywa na wakuzigana, hewekwechinda,naho wata mpula na hewekunga yedi.4 Nawatende wata nkumbizi, naho hewekwivadya mntu, wata kweduvya naho wata kutendana tama za kungisa vintu wakaleka kumungaChohile. 5 Kwa kuse nawelagise enga wantuwehamwenga mwe kumvikila Chohile, mnawabela nguvu zakwe. Kwenege na wantu awo.6 Kwaviya mgati mwawo kuna wamwenga wak-wengiza mwe nyumba za wantu na kuwaluvya

2 TIMOSEO 3:7 230 2 TIMOSEO 4:21wavyele wahezi wazamilwe ni mizigo ya masana kukweswa ni tama zilozize. 7 Wavyele awowaunga kuhina mazuwa yose, mna hawakudahakumanya ichindedi. 8 Wantu wadya wahigaichindedi enga viyaYanenaYambulewahiganagana Musa. Fanyanyi za wantu awo zaga, nahouzumizi wawo uhitukila kutenda wa bule. 9Mnawantu awo hawajendese, kwaviya uhezi wawonawelagise pwilili mwa meso ya wantu. Nivyovyendile kwa wachina Yane na Yambule.

Malagiso ya kukomeleza10 Mna weye kutimila mahinyo yangu na

lujendo lwangu na viya hunga mo wikazi wanguna uzumizi wangu na ujijimizi wangu na kungakwangu na kugoja kwangu, 11 masulumizoyangu na nkunto zangu. Kumanya mbulizinilaile kudya Antiyokiya na Ikoniya na Lisitila.Masulumizo ayo yatendese siyajijimiza, Zumbeniyo anambula mwe mbuli izo zose. 12 Mntuyoyose akunga kwikala wikazi wa kumvikilaChohile mwe kulungana na Kulisito Yesu,nasulumizwe. 13 Wantu wehiye na wadantinawajendeleze kutenda wehise, wakawadantawantu watuhu na wowo wakadantwa ni wantuwatuhu. 14 Mna weye wikale mwe mbuliuhinyigwe na kuzizumilisa. Kumanya niyuhiakuhinyize. 15 Usekujala kugamba kukongelaudodo wako kumanya Mawandiko Yakukileyakudaha kukwinka ubala chani wambulwe kwasila ya kumzumila Kulisito Yesu. 16 Mawandikoyose Yakukile yawandikwa kwa Muye wa Chohilenaho yawagila kwa kuhinya, naho kufundawantu wavu wawo na kuwogola na kuwalongozamwe wikazi wedi wa Chohile, 17 chani mntuakumsankanila Chohile atende katoga nahoemalanye vitendese kudamanya chila ndimayedi.

41 Nakulagiza kulongozi kwa Chohile na

kulongozi kwa Kulisito Yesu akunga awakantilewantu wajima na wabanike, naho kwaviya nezekulongoza mwenye nuyo Seuta, 2 jendelezakulonga Ulosi wa Chohile wemalanye mwechipindi chiwagile na mwe chipindi hechi-wagile. Kwamila naho liganya naho fundanaho jelamoyo na kuhinya kwa ujijimizi. 3 Elonakwize chipindi wantu nawalemele kwetegelezamahinyo ya chindedi, mna nawatimile yadyawakunga kwetegeleza wakechisanyiza wahinyiwalozize chani wawahinye mbuli ziya wakunga

kwiva. 4 Nawalemele kwetegeleza ichindedi,nawahitukile ngano za udanti. 5 Mna weyeusinyise mwe mbuli zose, jijimiza masulumizodamanya ndima yako ya kulonga Mbuli Yedi.Damanya indima yako vyedi vitendese.

6 Chipindi changu cho kubanika chihaguhisakame yangu naijidwe saviya walavyantam-biko wakujida ntambiko ya divai kulongozi kwaChohile. 7 Sidamanya indima yangu kwa kuhik-iliza na kuibinda, enga mntu akuhudana mwenguluko sidamanya vyedi na uzumizi siudima.8 Haluse visigaila kwinkigwa ntunyo ya ku-woneka ywedi kulongozi kwa Chohile. Chilembaicho naninkigwe mwe dizuwa idyo ni Zumbeeli mlamuzi akulamula viya vikungwa, nahosuyo miyedu mna nawadya wose wakugoja kwakungisa ukuya kwakwe.

Paolo amlagiza Timoseo9 Hikiliza wize kwangu. 10 Dema kaungisa

mbuli za mwe isi niyo anasa aita Sesalonike.Chilete niyo aita Galatiya, na Tito naye niyo aitaDalimatiya. 11 Luka uyodu ehano hamwengana miye. Mguhe Mako wize hamwenga naye,kwaviya nanambize mwe indima yangu. 12 Mnasimsigila Tikiko aite Efeso. 13 Umo ukeza ni-gaila idijoho dyangu nasaga kwa kalipo kudyaTilowa, naho unigaile viya ivitabu, vitendese viyavidamanywe kwa nchingo.

14 Alekizanda yudya msana vyumakanidamanyiza yehiye yalozize. Zumbe namlihemwe viya adamanye. 15 Wenawe umsinyisekwaviya nakauhigisa ulosi wetu.

16 Umo hekanila nkanana ya nkongo nendilehahana mntu hata yumwenga anambize, wosewanasa. Namlombeza Chohile awalekele mo wihiwawo. 17 Mna Zumbe nehamwenga na miyekaninka nguvu niyo nawagambila Mbuli Yediilongigwe pwilili mwe wantu wose wa isi ntuhuwaive, ivyo sambulwa mwe mlomo wa simba.18 Zumbe na anambule mwe ndima zose zihiyeanike mpeho mo uzumbe wakwe wa kwembingu.Ukulu wa mazuwa yose una uyo! Taile.

Ndamsa za Udumo19 Nilamsiza Pilisika na Akila hamwenga na

wemwe kaya ya Onesifolo. 20 Elasito nakasi-gaila Kolinto, Tilofimo naye nasimwasa Miletokwaviya nanimnyonje. 21Sunguza kwiza chipindiche mpeho hechinati kubula.

Eubula na Pude na Lino na Kilaudiya na wantuwose wamzumile Kulisito wakulamsa.

2 TIMOSEO 4:22 231 2 TIMOSEO 4:2222 Wedi wa Zumbe wikale na weye mo moyo

wako.Muyewa Chohile utende hamwenga na nyuwe.

TITO 1:1 232 TITO 1:16

BALUWA YA PAOLO KWATITOUlongoziChitabu cha Tito ni chitabu chimwenga mwebaluwa nne kulaila kwa Paolo idya igalwe kwemntu ikaleka wazumile. Zibaluwa ntuhu ntatu 1Timoseo, 2 Timoseo, na Filemoni. Paolo awandik-aga saviya kugamba ibaluwa iyo nisomwe kwaizwi mo lumpe. Chadaha chivimanye vinokwaviya katamwila umanyi wakwe saviya Msig-ilwa. Chintu chiya Tito na kaungwa aheze ku-manya. Paolo vyadahika kawandika ibaluwa inochipindi cha mihilimo ya 63-65. A D.

Paolo kamlagiza Tito alongoze wazumizi mwechisiwa cha Kilete. Paolo awandikaga ibaluwaino chani amlagize Tito mo kusagula kwakwe nakuhinya vilongozi wa wazumizi. Kalavya mala-gizo yesimile mwe baluwa yakwe kwa Timoseo.Baluwa yakwe ifyambula ivyo vilongozi wazumizinawaikwemwe udahi mkulu. Wazumile na vilon-gozi wa wazumile dyelo waungwa wasinyise viyavikungwa mo ulongozi.Vimndani

Paolo amlagiza Tito aike vilongozi wa Chohile(1:1-16).

Akaheza, naho amlagiza ahinye wantu kwikalawikazi wa Chi Chohile (2:1-3:11).

Udumo, Paolo kabindiliza kwa kuwandikamilosi ya kubindiliza (3:12-15).

1Miye Paolo, mndima ywa Chohile namsigilwaywa Yesu Kulisito.

Miye sisagulwa nambize uzumizi wa wantuwasagulwe ni Chohile, chani wazumile na kuwa-longoza wamanye chindedi chikuligana kwa ku-damanya yadya yakumuwagila Chohile. 2Na kwasila iyonawatendenamsuhiwaujimawamazuwayose, udya Chohile hekudanta alaganaga na suweumo nkongo isi heinati kumbwa. 3 Agubulagaulosi wakwe mwe chipindi chiwagile kwa sila yakuzumila yadya Chohile Mwambula ywetu anila-gize niilonge.

4 Nakuwandikila weye Tito, ukwingamwanangu ywa chindedi mo uzumizi chikwe-hanga hamwenga.

Nakungila wedi wa Chohile na utondowazikulaila kwa Chohile Tate na kwa Kulisito YesuMwambula ywetu.

Ndima ya Tito uko Kilete

5 Nasikwasa Kilete chani uliganye mbuli za-sigaile naho usagule vilongozi wa wadalahalawa bunga dya wamzumile Kulisito wa chilamzi, saviya hulagize, 6 mdalahala akulongozabunga dya wazumile atende ni mntu henalema, mta mvyele yumwenga du, na wanawewatende wakanuni, wamanyike kugamba sawowankumbizi naho hewekwiva. 7 Mdalahala chi-longozi ywa bunga dya wazumizi mchimaila ywambuli za wantu ni mchimaila ywa ndima yaChohile aungwa atende mntu hekulongwa vihiyeni wantu watuhu hekweduvya naho asekutendamhufu wa maya naho mkozi naho mnkumbizihegu mta kulonda ugoli mwe sila zihiye. Nahohena lema mchimaila ywa ndima za Chohile.Aungwa asekutenda mta kweduvya hegu mtamaya hegu mkozi hegu mnkumbizi 8Mna atendemta kugoneka wajeni naho mtakunga yedi nahomta fanyanyi zedi naho mta kudamanya yedinaho mntu akuwoneka ywedi kulongozi kwaChohile mkuka naho mta kwechinda. 9 AtozeUlosi wa chindedi wa uzumizi ukuligana namahinyo ya chindedi, ivyo nadahe kuwajelamoyo wantu kwa sila ya mahinyo ya chindedi nakuwahuma wakuyahiga.

10 Kwaviya kuna wantu walozize hewe kwiva,wata mbuli zikudanta, wadanti vitendese wadyawajeligwe ngasu Wayahudi wakuwalemela vi-longozi wawo na kuwadanta wantu ko uheziwawo. 11 Wantu awo viwagila wachindwe,kwaviya wazaganya wantu we kaya yose kwakuhinya mbuli hezikuwagila kuhinywa chani wa-hokele hela. 12 Naho mntu yumwenga mwamuwoni wawo wenye, Mkilete kagamba, “Wak-ilete ni wadanti mazuwa yose, wenga wanyamawehiye, wabwa naho wabafu.” 13 Ukuzi uwoni wachindedi. Ivyo wakwamile chani watendewachimale watogile mo uzumizi. 14 Naho wasekwetegeleza ngano za udanti za, Chiyahudi hegumiko ya wadya wakulemela ichindedi. 15 Chilachintu chilenguswakwawantuwalenguswe. Mnahahana chochose chilenguke kwa wantu wazavuna hewekumzumila Chohile, kwaviya fanyanyizawo ni zavu. 16 Wetenda wammanya Chohile,mna kwa ntendwa zawo wamlemela. Ni watakuihiza, naho heweligane na kudamanya ndimayoyose yedi.

2Mahinyo ya chindedi

TITO 2:1 233 TITO 3:151 Mna weye uhinye mahinyo yakwivana na

mahinyo chindedi. 2 Wagambile wagosi wadala-hale wechinde naho watende wamanyi naho wa-hoile naho watogile mo uzumizi na mokunga nakujijimiza. 3 Seivyo naho, wagambile wavyelewadalahale watende na lujendo lukumuwag-ila Chohile wasekutenda wasongaganyi heguwasekutenda watumwa wa ukozi. Wahinyembuli zedi. 4 Chani wadahe kuwahinya wan-dele wawaunge wagosi wawo na wana wawo,5 Watende na kwechinda naho watende walen-guswe wakuchimaila nyumba zawo vyedi nahowawatunye wagosi zawo, chani ulosi wa Chohileusekuhulutwa.

6 Naho wawafunde wabwanga watendena kwechinda mwe zimbuli zawo. 7 Mwezimbuli zako zose welagise kutenda mliganomwe ntendwa zedi naho mwa mahinyo yakowelagise kugamba wayatunya na kukaulisa.8 Milongele yako isekutenda na lema dyodyosechani wakukuhiga wengile soni kwa kuswesambuli ihiye ya kuchilongela.

9 Watumwa wawetegeleze wakulu wawo mwembuli zose na kuwabwedeza mazumbe wak-enega kudedelesana nawo, 10 wasekubawa, mnawelagise kugamba ni wazumizi chindedindedichani wayatendemahinyo ya Chohile Mwambulaywetu yawonwe kugamba ni yedi yakuwagilamwe chila sila.

11 Kwaviya wedi wa chohile ukwigalawambulwa kwa wantu wose uwoneka. 12 Mbaziza Chohile zachihinya kugamba chileke wihina tama za mwe isi, na kwikala mwe isi inoya vino haluse kwa kwechinda naho mwe wediwa kumvikila Chohile. 13 Chikatenda chagojazuwa diya dye chinyemi chikiye msuhi umonaulaile ukulu wa Chohile mkulu na Mwambulaywetu Yesu Kulisito. 14 Uyo nakelavya mwenyekwa chausa chetu, chani achikombole kulailamwe wihi wose na kuchilengusa chitende wantuwakwe we ichedu, wantu wana nkwina yakudamanya ndima yedi.

15 Elo uno nuwo ulosi ukungwa kuhinywa,ukawafunda wantu na kuwakwahila kwa udahiwose. Use kuleka mntu akakubela.

3Kudamanya yedi

1 Wakumbuse wantu wanyanyahale mwawakulu na wata ukulu. Wawetegeleze nahowemalanye kutenda chila dyedi. 2 Wagambilewasekumhuluta mntu yoyose naho wasekutenda

wankumbizi mna wekale kwa utondowazi nahomazuwa yose wanyanyahale kwa chila mntumazuwa yose. 3 Kwaviya, ahokale suwe naswinachiwahezi, naho hechikutimila naho wagilenachitozwa ni tama zihiye na kubweda kuzi-damanya. Chikekala wikazi wihiye wa chinyuluwantu nawachihiwa naswi niyo chawehiwa.4Mna umo Chohile Mwambula ywetu eze alagisewedi wakwe na kunga kwakwe mwa wantu,5kachambula suwe. Siyo kwachausa cha ntendwazikumuwagila Chohile chidamanye. Mna kwambazi zakwe, kwa sila ya Muye Ukukile kachi-tenda chelekwe nkanana ya kaidi nakuchinkaujima mhya kwa kuchisunta kwa mazi. 6 ChohilekachinkisaMuyeUkukile kwa sila yaYesuKulisitoMwambula ywetu. 7Vidamanyika ivyo chani kwawedi wa Chohile chizumilwe kugamba chiwedimwa meso ya Chohile naho chihokele ujima wamazuwa yose chikiye msuhi. 8 Ulongi uno niwachindedi.

Naunga uhikilizemo ulongi uwo chani wamzu-mile Chohile wahikilize kudamanya yedi. Mbuliiyo ni ntana naho ni yedi naho yawagila mwewantu. 9 Mna wenege mahigano ya chihezi nangano za ludongo lwa nkolo za wadalahala nankumbizi hamwenga na mahigano ya sigilizi.Kwaviya mbuli saizo hazina loso naho ni zab-ule. 10Mwenege mntu akuleka wantu wasentanehegu kumfunda nkongo naho kaidi. 11 Kumanyakugambamntu sa uyo kagilwa, nahowavuwakwewalagisa kugamba ana masa.

Malagizo ya Udumo12 Umo nanimsigile Alitema hegu Tikiko

kwako, sunguza kwiza chidugane kuno Nikopoli,kwaviya siwona kugamba hekale uko mwechipindi che mpeho. 13 Hikiliza kumtafya vyediZeno mhinya sigilizi hamwenga na Apolo, chaniwasekuswesa chintu chochose wakunga mo utafiwawo. 14Wantu wetu wahine kudamanyisa yedichani walavye wambizi mwe vintu vikungwa.Mwe ivyo wikazi wawo hewina wambizi.

15 Wantu wose wehamwenga na miye waku-lamsa. Nilamsiza wazumizi wetu wakuchunga.

Wedi wa chohile utende na nyuwe.

FILEMONI 1 234 FILEMONI 24

BALUWA YA PAOLO KWAFILEMONIULONGOZIChitabu chijihi cha Filemoni chiwandikwe nimsigilwaPaolo (1:1). Paolonendilemwechifungoumo akawandika, ni kugamba awandikaga aka-tenda Lumi. Hegu ne Lumi awandikaga mgatimwe chipindi cha mihilimo mtandatu na imwehadya elekagwa Kulisito, ichipidi icho kawandikana Kolosai.

Kaiwandika ibaluwa ino kwa mbwanga akwi-tangwa Filemoni. Filemoni naniyumwenga mwebunga dya wantu wamzumile Kulisito na mkuluywa watumwa. Paolo kamwandikila kugambasanimkantile mtumwa ywako Onesimo uyo am-sumke Filemoni. Kwa sigilizi za Lumi Filemonikawagilwa kumkoma Onesimo. Paolo ajesezamwe mbuli za mahigano kumjela moyo Filemonienegane na Onesimo uge mmbuya mkulisito nakumwambiza Onesimo kumlekeila kudamanyaalongese Paolo (1:13-14),Vimndani

Paolo amlamsa Filemoni 1:1-3Ukajika Paolo amlongela Onesimo kugamba

Filemoni kamwenega uge mmbuya waMkulisito (1:4-21).

Paolo akomeleza kwa kuwagambila ivyonawatalamkile na kwigala ndamsa (1:22-25).

1 Miye Paolo, mfungwa ywa Kulisito Yesu,hamwenga na Timoseo mlukolo mnyetu

Chakuwandikila weye Filemoni chikukubwedanaho mndima mnyetu, 2 kwa Afiya lumbudyetu, na Alikipo mnkondo mnyetu na bungadya wazumizi wakudugana mwe nyumba yako.3 Chawaungilani wedi na utondowazi kulaila kwaChohile Tati yetu na Zumbe Yesu Kulisito.

Kunga kwa Filemoni na Kuzumila4 Namhongeza Chohile ywangu mazuwa yose

mo kuvika kwangu, 5 kwaviya neva mbuli zauzumizi wako kwa Zumbe Yesu na kunga wantuwose wa Chohile. 6 Nalombeza Chohile chanindala ya uzumizi wako utende na cheleko nakwe isila iyo udahe kumanya yedi yose chiku-tenda nayo mokulungana kwetu hamwenga naKulisito. 7 Mlukolo kunga kwako kunigailachinyemi chikulu na kunijela moyo vitendese!Weye nawe kuisangalaza imyoyo ya wantu waChohile.

Paolo amlombeza Filemoni amwambize Onesimo8 Kwaivyo, hata hegu nahadaha, sikogoha ku-

tendamlukolo mwe kulungana na Kulisito, kuku-lagiza ukungwa utende, 9 mna kwaviya nawaun-gani, viwagila hulombeze. Natenda vino hatahegu miye ni Paolo mdalahala ywa KulisitoYesu, naho haluse ni mfungwa ywa KulisitoYesu. 10 Ivyo, namlombezeza Onesimo akwingamwanangu mwenye mwa Kulisito kwaviya umonendaga mwe chifungo natendaga tati yakweywa chimuye. 11 Aho nkongo hakuwagile, mnahaluse achiwagila chose miye na weye.

12 Namvuza kwako, naho uyo ekale uge umoyowangu miye mwenye. 13 Nahaunga Onesimoekale na miye hano mwa hantu hako anambizevikaleka weye chipindi hatenda mwe chifungokwachausa cha Mbuli Yedi. 14 Mna sanitendechochose chiya hunigambile. Sikunga hutintiseunambize, kwaviya wedi wako waugwa mweviyaukunga weye mwenye siyo kwa kukutintiswa.

15 Mafani Onesimo ahalawaga kwako kwachipindi du, chani udahe naho kutenda nayemazuwa yose. 16 Mna haluse uyo suyo mtumwadu, mna ni ywedi kujinka mtumwa, uyo nimlukolo ywetu ywedi mwa Kulisito. Ni mntumtana kwangumiye, na kwako natendese mtana,naho enga mlukolo mwa Zumbe.

17 Ivyo, uneva wanimanya kugamba miye nimnyawo, mhokele seiviya wanihokelaga miyemwenye. 18 Uneva nakakubalanga chintu, hegunandile ana liho dyako, nahulihe. 19 Miye Paolosiwandika kwa mkono wangu mwenye, miyenanilihe. Sikunga hagamba ujima wako ni dideniukutigiza kwangu. 20 Heye, mlukolo mnyangu,nidamanyiza imbuli ino kwachausa cha zina dyaZumbe, bwedezamoyowangu engamlukolomwaKulisito.

21 Nakuwandikila hatenda na msuhi kugambanauzumile ukulombeza kwangu, naho simanyakugamba nodamanye vikujinka yano huku-lombeza.

22 Hamwenga na yano, nikiyani chumba chakugona kwa viya nina msuhi kugamba mo ku-lombeza kwenyu, Chohile nanitende niwata-lamkileni.

Ndamsa za Nkomelezo23 Epafula, mfungwa mnyangu kwachausa cha

kumsankanila Kulisito Yesu, akulamsa, 24 Awowachina Mako, na Alisitaliko na Dema na Lukawandima weyangu wakulamsa.

FILEMONI 25 235 FILEMONI 2525 Wedi wa Zumbe Yesu Kulisito wikale na

nyuwe.

WAEBULANIYA 1:1 236 WAEBULANIYA 1:9

BALUWA KWAWAEBULANIYAULONGOZIChitabu cha Waebulaniya ni baluwa ya kujelamoyo ikulagisa ivyo Yesu ajesize uwoni ulozizewa Lagano dya Kale. Dyawandikagwa saviyalavyo. Kwendaga kuna vintu seivyo 60 (mi-longo mtandatu) mwe Lagano dya Kale mweChiyahudi chiya chikulagisa pwilili ivyo Yesu aje-size uwoni ndima za Walavyantambiko Wakuluwa Chiyahudi. Kwa chausa chino chitabu na chi-langa kuwajela moyo Wakulisito wa Wayahudi.Waebulaniya chalagisa ivyo Yesu akomeleze Isig-ilizi chani walavyantambiko wase kulavya ntam-biko vituhu. Yesu endaga ntambiko ya masayose, nkongo na kwa chipindi chose. Mwechipindi chino wakulisito wadaha kujelwa moyoni baluwa kwa Waebulaniya kuwaika wamtim-ile Yesu Kulisito saviya yumwenga akutenda vi-dahike kwa suwe chi mzumile Chohile. Nahokujendeleza kumzumila uyo (12:2).

Hahana amanyize uyo awandike chitabu chaWaebulaniya, mna wasomi watenda wevanesaviyaMsigilwaPaolo Luka, heguBanaba. Dizuwachiwandikilwe seivyo hadimanyike mna wazu-mile walozize wagamba chawandikagwa nyu-mani mwa mihilimo ya 70 (milongo mfungate)AD. Yelusalemu wabalangagwa mihilimo ya 70AD. Mna mtakuwandika we baluwa ino atamwilamwe Yelusalemu saviya kugamba nendile hau-nati kubalangwa. Waebulaniya cha wandikagwauko Lumi (13:24) na mafani chalavyagwa mgatimwe mabunga ya kumzumla Kulisito yalozize.Vimndani

Mta kuwandika alagisa kugamba Yesu kom-boka udahi wa uwoni kwa Chohile nawandima wa kwembingu (1:1-4:13).

Akaheza ajendeleza kulagisa kugamba Yesu nimkulu kwa walavyantambiko wadya waku-sankanila mwe nyumba nkulu ya Chohileuko Yelusalemu (4:14-7:28).

Naho Yesu usankani wakwe ni mkulu ku-jinka ndagano ya kale idya chohile aikiyena wantu wakwe kujinkila Sigilizi idyaamwinkile Musa (8:1-10:31).

Eze atamwile kugamba Yesu ni mkulu mwachila sila, mwandika alavya malagiso ya loz-ize ya ntendwa (10:32-13:17).

Mo kukomeleza mwandika abindiliza ibaluwa

hamwenga na ujela moyo na ndamsa (13:18-25).

Mbuli ya Chohile kujinkila kwa mwanawe1 Aho kale, Chohile alongaga na tati zetu

nkanana zilozize kwa namna zilozize ku-jinkila wawoni wakwe, 2 mna mazuwa yanoyakukomelekela, alonga na suwe kwa sila yaMwanawe. Kwa sila ya uyo Chohile aumbagaisi, kwa uyo kamtenda vintu vyose vitendevyakwe. 3Uyo ni ung'azi wa ukulu wa Chohile, namliganyo uhezize wa ivyo eli Chohile mwenye,chila chintu chajendeleza kutenda aho mwe isikulawana no ulosi wakwe une nguvu. Akahezaawatende wantu walenguswe masa yawo, kekalauko kwembingu mkono wa ntendele ya kulumeya ntunyo ya Chohile Mkulu.

Mwana ywa Chohile ni mkulu kujinka wandimawa kwembingu

4Mwana katendwamkulu kujinkawandimawakwembingu, saviya idizina enkigwe ni Chohileni kulu kujinka dyawo. 5 Kwaviya Chohilehamgambile ng'o hata yumwenga ywa wandimawa kwembingu wakwe kugamba,“Weye wi mwanangu, miye nagambadyelo sitenda Tati yako.”Naho halongile mwe mndima ywa kwembinguyoyose,“Miye nanitende Tati yako,natende Mwanangu.”6 Mna Chohile hadya amwigale Mwanawe,mwelekwa ywakwe ywa nkongo mwe isi,kagamba,“Wandima wa kwembingu wose wa Chohile

wamvikile.”7 Mna kwa wandima wa kwembingu, Chohilekagamba,“Chohile awadamanya wandima wa kwembingu

kutenda mpeho,naho wandima wakwe myali ya moto.”8 Mna kwa mbuli ya Mwana, Chohile kagamba,“Chigoda chako cho uzumbe weye Chohile,

chekala mazuwa yose! Na useuta wakowalongoza wantu wako viligane.9 Weye waunga yadya yakumuwagila Chohile, na

kwihiwa wavu.Nivyo vikuleka Chohile, Chohile ywako kakusag-

ulana kukujidila mavuta kwa chinyemi chikulu na

ntunyo nkulukujinka weyawo.”

WAEBULANIYA 1:10 237 WAEBULANIYA 3:210 Naho kagamba,“Weye, Zumbe aho nkongo waumbaga nkongelo

ye isi,na imbingu ni ndima ya mikono yako.11 Izo naziusike, mna weye nousigale mazuwa

yose,zose nazisakale saviya suche.12 Na uzizinge enga suchenazihambulwe enga suche.Mna weye nuyudya mazuwa yose,wikazi wako hausile.”13 Chohile hamgambile ng'o hata yumwenga ywawandima wa kwembingu wakwe,“Ikala mwe ntendele yangu ya kulumekubula aho naniwaike wankondo wako,watende hasi he viga vyako.”

14 Togolani! Wandima wa kwembingu nimbwani? Ni myuye ikumsankanila Chohile nawadya wegalwe kuwambiza wadya nawahokelewambulwa.

2Wambulwa Mkulu

1 Elo chikaulise yose chivile chinasekuswesamsuhi wetu. 2 Ulosi, udya ulavigwe na wandimawa kwembingu walagisaga kugamba ni chindedi,chila mbanasi naho chila mntu heutimile nakan-tilwe saviya viligane. 3 Ivyo, suwe nachihonevivihi uneva chaubela wambulwa mkulu sauwo?Ulongigwe mwe nkongo ni Zumbe mwenye, nawadya wevile wachiukuila kugamba ni chindedi.4 Chohile naye kongezeza aho ukuzi wakwe kwakudamanya vilagiso vya chila namna na mpitukona maula, na kawapangila wantu majeleko yaMuye ukukile saviya akunga.

Akuchilongoza suwe ko Wambulwa5 Chohile hawaikiye wandima wa kwembingu

wailongoze isi ikwiza, kugamba isi idya chiku-longa mbuli zakwe. 6 Naho vyalongwa hantuhasiku mwa Mawandiko,“Wantu ni mbwani, hata uwafanyanye,naho wana wamntu ni mbwani hata uwakaulise?7 Kamtenda mdodo hadodo kujinka wandima wa

kwembingu,kumvika chilemba cha ukulu na ntunyo,8 na kuwatenda vilongozi mwe vintu vyose.”Yalongwa kugamba Chohile kawadamanya“vilongozi mwe vintu vyose” Kwa kwika chila

chintu hasi hakwe, Chohile halekilechochose kuse mo ulongozi wakwe. Mnasaviya vili vino haluse hachikuwonamntu akavilongoza vintu vyose. 9 Mna

chamwona Yesu yudya atendagwamdodokujinka wandima wa kwembingu kwachipindi chidodo, chani kwa wedi waChohile abanike kwachausa cha wantuwose. Kwachausa cha masulumizokubula kubanika kwakwe mna halusechamwona kavikwa chilemba cha ukuluna ntunyo. 10 Vyendaga jejeje kwakwekugamba Chohile, yudya aumbaga nakuvika vintu vyose saviya vili, kamtendaYesu atoge kwa sila ya masulumizo,chani awalete wana walozize welungemo ukulu wakwe. Kwaviya Yesu nuyoakuwalongoza kowambulwa.

11 Uyo akuwalengusa wantu masa yawo, uyohamwenga na wadya wasuntigwe, wose wanatate yumwenga. Nivyo vikuleka Yesu hakuwonasoni kuwetanga awo, walukolo, 12 AkamgambaChohile,“Naniwagambile wantu wangu viya udamanye.Nahuchemele nchemo za ntogozi mwemidugano

ya walukolo wazumile.”13 Naho agamba, “Nanike msuhi wangu kwaChohile.” Naho agamba, “Nihano hamwenga nawana aninkile Chohile.”

14 Elo, kwaviya wana awo, saviya ukuwe-tanga, ni wantu wata mwili na sakame, Yesumwenye katenda enga wowo na kwelunga mountu wawo. Endaga vino, chani kwa sila ya fileyakwe, amhude yudya Mwavu mta nguvu mwefile, 15 ivyo awalekeile wadya wendile watumwamo wikazi wawo wose kwachausa cha nkama yafile. 16 Ni pwilili kugamba uyo hezile kwachausacha kuwambiza wandima wa kwembingu, mnakeza kuwambiza welekwa wa Bulahimu. 17Nivyovikuleka vimunga atende enga walukolo wakwekwa chila namna, chani atende Mlavyantam-biko Mkulu ywawo mkanuni na mta mbazi mwekumsankanila Chohile, chani masa ya wantuyausigwe. 18Kwaviya uyo mwenye kajijimiza ma-sulumizo umo akajezwa chani adahe kuwambizawadya wakujezwa.

3Yesu ni Mkulu kujinka Musa

1 Elo walukolo weyangu, wantu wa Chohilewadya mwitangwe kwembingu ni Chohilefanyanyani ya Yesu msigilwa ywa Chohileatende Mlavyantambiko Mkulu ywa uzumizichikulonga kwa milomo yetu, 2 uyo endagamkanuni kwa Chohile amsagule kudamanya

WAEBULANIYA 3:3 238 WAEBULANIYA 4:10ndima yakwe saviya Musa ivyo endaga mkanunimo kuwasankanila wantu wose wa Izulaeliwetangwe nyumba nkulu ya Chohile. 3Mna Yesuawagila kuhokela ntunyo nkulu kujinka Musa,kwaviya mzesi ywa nyumba ahokela ntunyoitendese kujinka inyumba yenye. 4 Chila nyumbayazengwa ni mntu msiku, mna Chohile nuyomzesi ywa vintu vyose. 5 Musa endaga mndimamkanuni mo kuwasankanila wantu wa Izulaeliwetangwe nyumba nkulu ya Chohile. Chaniaukule mbuli zedi za Chohile nazilongwe ahonyumani. 6 Mna Kulisito ni mkanuni saviyaMwana akuchimaila nyumba nkulu ya Chohile.Nyumba yakwe ni suwe uneva chikajendelezakutenda wakankalu na kutoga mwe chiyachikwikiya msuhi.

Humulo dya wantu wa Chohile7 Elo, saviya Muye Ukukile akulonga mwa

Mawandiko Yakukile,“Dyelo uneva mkeva idizwi dya Chohile,8 msekutenda saviya wakale wenyu walemele

kunetegeleza,hadya wanijezize.9 Uko wakale wenyu wanihimaga na kunijeza,hata hegu wawonaga yose nidamanye kwa

chipindi cha mihilimo milongo mine.10 Kwachausa icho nelwihiwaga lweleko lwawo,

niyo nagamba,Fanyanyi zawo mwe myoyo zaganika‘Wantu awo umo wakafosa mazuwa yose.Awo wendaga hawakutimila sila zangu.’11 Elo, nelisaga kwa maya kugamba,‘Hawengile ng'o hantu hangu hakuhumula!’ ”

12 Ivyo walukolo weyangu, msinyise anaseku-tendeka mgati mwenyu mntu yumwengamta moyo wihiye heukuzumila, abwile mwekumwenega Chohile mta ujima. 13 Mna mka-jendeleza kwiva mbuli dyelo ikasomwa mwamawandiko jelanani moyo chila zuwa chanihata yumwenga ywenyu asekutendwa mdalakwa kudantwa ni masa. 14 Kwaviya suwe chosechalungana hamwenga mwa Kulisito unevachatozesa msuhi nachinanawo mwe nkongokubula ko udumo.15 Elo, saviya Muye Ukukile akulonga mwa

Mawandiko Yakukile,Uneva mkeva izwi dya Chohile dyelo,msekuitenda myoyo yenyu midala, saviya

wababa zenyu wendagahawamwetegeleze Chohile

16 Haluse ni wahi wevaga izwi dya Chohilena kumleka? Ni wadya wose walongozwe niMusa kulaila Misili. 17 Naho ni wahi Chohileawehiwaga kwa mihilimo milongo mine? Niwadya wose wakoile masa, na vimba vyawovyamwaganikanaga kudya kwenyika. 18 Naho niwahi Chohile awelisizaga kugamba, “Hawengileng'o hantu hangu hakuhumula,” sawo wadyawalemele kumwiva.19 Elo, chawona kugamba hawadahile kwingila

uko, kwaviya hawamzumile.

41 Elo, kwaviya ndagano ya Chohile kugamba

wantu nawadahe kwingila hantu ha kuhumula,chogohe chani mgati mwenyu anasekudundugakwingila mwe dihumulo idyo. 2 Kwaviya MbuliYedi, ilongwa kwetu saviya yalongagwa kwawantu wa kale. Mna ulosi uwo hauwawag-ile chintu, kwaviya wadya wevile hawauhokelekwa uzumizi. 3 Mna haluse suwe chikuzumila,nachingile mwe dihumulo diya Chohile alongagaakagamba.“Niyo nelisa kwa maya kugamba,‘Hawengile ng'o he dihumulo dyangu!’ ”Chohile alongaga ayo hata hegu abindaga kaleindima yakwe kukongela hadya aumbaga isi.4Kwaviya ilongwa hantu hasikumwaMawandikoYakukile mwe zuwa dya mfungate, “Chohile ahu-mulaga kwaviya abindaga ndima zakwe zose.”5Naho, mwa Mawandiko chilongile aho, Chohileagamba, “Hawengile ng'o he dihumulo dyangu.”6Wadya wendaga wa nkongo kulonga Mbuli Yedihawengile mwe dihumulo diya kwaviya hawazu-mile. Hata hegu vichei vikudahika kwa wantuwatuhu kwingila. 7Kwachausa icho Chohile kaikazuwa tuhu dikwitangwa “Dyelo” naye alongagamwe dizuwa diya nyumani ya mihilimo ilozizekwa sila ya Daudi, kutimilana naMawandiko yanoyalongagwa kale,“Dyelo uneva mkeva izwi dya Chohilemsekutenda myoyo yenyu midala.”

8 Kwaviya uneva Yoshuwa endaga awabuzagawantu kwe dihumulo, Chohile halongile nahonyumani mwe zuwa tuhu. 9 Elo, kuchei nahumulo diya Chohile awekiye wantu wakwe.10 Kwaviya yudya akwingila mwe dihumulo diyaaikiye, ahumula kwaviya kabinda ndima zakwezose saviya Chohile ahumulaga eze abinde ndima

WAEBULANIYA 4:11 239 WAEBULANIYA 6:9zakwe. 11 Ivyo, chihikilize kwingila mwe dihu-mulo diya, chani mntu yoyose asekubanikilwasaviya wadya wabalangwe kwenyika.

12 Mbuli za Chohile zina ujima naho zinanguvu, zatwelesa kujinka bamba dikutwa kwidimbuli izo zafifinya kubula kundani ko moyono untu saviya bamba dikutwelesa kubula kun-dani kwe vimpandwa namsopwa nazo zabunkulafanyanyi na vikungwa ni myoyo ya wantu.13 Hahana chumbe chochose chifisike kulongozikwa Chohile, chila chintu chigubulwa na kwikwapwilili mwa meso yakwe, chongigwa chilongelekwakwe ntendwa zetu chidamanye.

Yesu nuyo Mlavyantambiko Mkulu14 Elo, chitozese uzumizi chikulonga kwa

milomo yetu. Kwaviya chinanaye Mlavyan-tambiko Mkulu engile kubula kwembingu kwaChohile, uyo ni Yesu Mwana ywa Chohile.15Yuno Mlavyantambiko Mkulu ywetu akuchifil-ambazi kamanyisa ukuhwa kwetu uyo mwenyenakajezwa enga suwe kwa chila namna mnahadamanye masa. 16 Ivyo, chichisogeile hechinenkama chigoda cho Useuta wa Chohile mta wedi,chani chihokele mbazi na wedi wa Chohile vyakuchambiza umo chikaunga.

51 ChilaMlavyantambikoMkulu asagulwemgati

mwa wantu kaikwa kwa kumsankanila Chohilekwachausa cha wantu chani alavye majelekona ntambiko kwachausa cha masa. 2 Kwaviyauyo mwenye hakwedaha, adaha kuwajijimizawadya wagile hewemanyize. 3 Kwaviya uyomwenye hakwedaha, aungwa elavize ntambiko,siyo kwachausa cha wantu du, mna iviyakwachausa cha masa yakwe mwenye. 4 Hahanamntu akweinka mwenye ntunyo ino ya kutendaMlavyantambiko Mkulu. Mna aungwa etangweni Chohile, saviya Haluni etangagwa.

5 Seivyo, Kulisito naye henkile mwenye ukuluwa kutenda Mlavyantambiko Mkulu, mna niChohile nuyo amgambile,“Weye wi mwanangu,dyelo sitenda Tati yako.”6 Saviya alongile hantu hatuhu mwa Mawandiko,“Weye wi mlavyantambiko mazuwa yosekwa mliganyo wa Melikizedeki.”7 Yesu hadya ekalaga mwe isi, alombezaga na

kwikala kwa kufuzuma vidala hamwengana kulavya mesozi kwa Chohile yudyanendile akudaha kumwambula mwe file.

Chohile amwivaga Yesu kwaviya nakam-tunya. 8 Hata hegu nendile ni Mwanaywa Chohile, ahinaga kwiva kwa sila yamasulumizo yadya enkagwa. 9 Eze ahezekutendwa katoga, niyo awalongozawantuwose wakumwiva watende wambulwa wamazuwa yose. 10 Ivyo, Chohile alongagakugamba uyo ni Mlavyantambiko Mkulukwa mliganyo wa Melikizedeki.

Kanyo dya kuleka uzumizi11 China milosi ilozize ya kulonga mwe mbili

ino,mnani vidala kuwagambilani kwaviyanyuwemwi wadala wa kwiva. 12 Chindedi, kwechipindichino nyuwe namkaungwa mheza kutendawahinya, mna mchei mwaungwa mtende namntu ywa kuwahinya mahinyo ya nkongo mweulosi wa Chohile. Mhitukila vituhu watakungakonkezwa mele siyo nkande itogile. 13 Kwaviyachila mntu akwikala kwa konka mele ayoduachei mwana mchembe, hamanyize mahinyo yambuli zikumuwagila Chohile. 14 Mna nkandeitogile ni kwa chausa cha wantu wajima, niwadya wazwezwe fanyanyi zawo wamanye yedina yehiye.

61 Elo, kwa chausa chino, chileke mahinyo

ya nkongo mwa Kulisito. Chisekuzenga msingimhya wa mbuli zino, kulekana na ntendwahezikuwagila, na mwekumzumila Chohile,2 mahinyo ya kubatizwa na ya kujelekelwamikono, uyuso wa wabanike na nkanto yamazuwa yose. 3 Chijendeleze kudamanya vino!Uneva Chohile akaunga.

4 Kwaviya wantu wagubwilwe ichindedi chaChohile niyo waluma majeleko ya kwembingu,na kwikala mwe kulungana na Muye Ukukile,5wakaheza kuluma wedi wa Ulosi wa Chohile nanguvu ze isi ikwiza, 6 vikaheza wakagwa, haviku-dahika kuwatenda naho wahituke na kulekantendwa zawo zihiye. Kwaviya wamtungikawowo wenye Mwana ywa Chohile nkanana yakaidi na kumjela soni kulongozi kwa wantu.

7 Ulongo ukunyelwa ni fula chila nkananakuhoteza mani na vintu vikunga ni walimi, ujim-bikwa ni Chohile. 8 Mna uneva ukalavya miwana ndago, ulongo udya suwo wedi naho wih-aguhi kuligitwa ni Chohile naho udumowakwe nikubalangwa.

9 Mna walukolo weyangu, hata hegu chalongasavino, hachina nkama na nyuwe, chikamanya

WAEBULANIYA 6:10 240 WAEBULANIYA 7:16kugamba sila yedi vitendese, idya yo wambulwawenyu. 10 Kwaviya Chohile ni mta wedi. Uyo ha-jale ndima yenyu na ungi mumlagise kwa chausachakwe kwaivyo muwambize wantu wakwe namkujendeleza kuwambiza. 11 Mna china nkwinakugamba chila yumwenga mgati mwenyu ajen-deleze kulagisa kuhikiliza ukudya kubula udumo,chani yadya mkwikiya msuhi yachinte. 12 Ivyomsekuhitukila kutendawabwa, mnamtimilemli-ganyo wa wadya wakuzumila na kujijimiza. Kwesila iyo wahokela yadya Chohile alongaga.

Lagano dya Chohile ni chindedi.13 Hadya Chohile alaganaga na Bulahimu,

adamanyaga cheliso. Kwaviya hahana mntumtuhu mkulu kujinka uyo chani alonge zinadyakwe, kelisa kwa zina dyakwe mwenye.14 Kagamba, “Chindedi na hujimbike nahohwinke lukolo lulozize.” 15 Bulahimu eze agojekwa ujijimiza, niyo ahokela chiya alagana naChohile. 16 Kwaviya wantu wakelisa, welisa kwazina dya mntu mkulu kujinka wowo wenye,naho cheliso icho chabinda nkani zose mgatimwawo. 17 Elo Chohile naye, kwaviya nakaunga alagise pwilili kwa wadya nawahokelendagano kugamba uyo hakudaha kuhitwilambuliyakwe hata kujeza, ailavyanya kwa cheliso.18 Ivyo, kuna mbuli mbili, ndagano na cheliso,hevikuhitukila, mweivyo Chohile hakudahakulonga udanti. Ivyo, suwe chimgulukilechajelwa moyo vitendese na kutoza kwa nguvumsuhi chikiwe. 19Msuhi unowatogeza na kudimamyoyo yetu saviya nanga ikuchimalisameli nkuluvitogile. Uwo wafifinya kujinka mwe paziya nakwingila mwe Hantu Hakukise. 20 Yesu mwenyealongolaga kwingila hantu hadya kwa chausachetu. Katenda Mlavyantambiko Mkulu mazuwayose, kwa mliganyo wa Melikizedeki.

7Mlavyantambiko Melikizedeki

1 Yuno Melikizedeki endaga seuta ywa mziwa Salemu, na mlavyantambiko ywa ChohileMkulu. Umo Bulahimu endaga akauya kulailakwe nkondo idya awakomaga maseuta, Melik-izedeki aduganaga na Bulahimu niyo amjimbika,2 Bulahimu niyo amwinka fungu dya mlongo dyevintu vyose atahaga kwe nkondo. Lufyambo lwazina dya nkongo dya Melikizedeki, nkongo ni“Seuta ywa mbuli zikuwagila,” Naho uyo endagaseuta ywa mzi wa Salemu, zina dyakwe naho

dyagamba “Ni Seuta ywa utondowazi.” 3 Tatiyakwe na mami yakwe hawakulongwa, naholukolo lwakwe havikumanyika kugamba elek-agwa ini, naho abanikaga ini. Aligana na Mwanaywa Chohile, najendeleze kutenda mlavyantam-biko mazuwa yose.

4 Elo fanyanyani, ivyomntu uyo endagamkulu.Hata mkale ywetu Bulahimu amwinkaga fungudyamlongo dye vintu vyose atahaga kwenkondo.5 Naho chimanya kugamba kuligana na sig-ilizi Chohile amwinkile Musa welekwa wa Lawiwendaga walavyantambiko walekelwe waguhefungu dya mlongo kulaila kwa walukolo hatahegu wawo ni welekwa wa Bulahimu. 6 Uyo Me-likizedeki hendaga ywa lukolo lwa Walawi mnanuyo ahokelaga fungu dya mlongo kulaila kwaBulahimu, naho niyo amjimbika uyo enkagwandagano ya Chohile. 7 Hahana nkama kugambaakujimbika ni mkulu kujinka yudya akujimbikwa.8Naho awo walavyantambiko wakuhokela fungudya mlongo ni wantu wakubanika, mna hanoakuhokela fungu dya mlongo ni mntu akugam-bigwa hakudaha kubanika. 9 Ivyo chadahakugamba vino, umo Bulahimu akalavya fungudya mlongo dyo ugoli wakwe, Lawi mwelekwaywakwe naye alavyaga fungu dya mlongo ku-jinkila kwa Bulahimu, 10 kwaviya Lawi endagahanati kwelekwa, mna endagamwe sakame ya iseBulahimu, umo Melikizedeki akadugana naye.

11 Kulaila mo ulavyantambiko wa Walawiwantu wa Izulaeli wenkigwa Sigilizi. Haluseuneva ndima ya Walawi yachintile hakwatendilenaho na luhosa lwa ulavyantambiko mtuhuwendile utimile ulavyantambiko wa Melik-izedeki mna suwo udya wa Haluni. 12 Kwaviyahadya ulavyantambiko ukuhitukila, Sigilizi nayoyaungwa ihitukile. 13 Elo Zumbe dyetu yudyambuli zino zikumlonga, endaga mntu ywa kabilatuhu, naho hahana hata yumwenga ywa kabiladyakwe atendaga mndima mwe nchanja yokulaviza ntambiko akatenda mlavyantambiko.14 Kwaviya imanyika pwilili kugamba Zumbedyetu kalaila mwe dikabila dya Yuda, mna Musahaditajize idikabila idyo hadya nakalonga mwewalavyantambiko.

Mlavyantambiko mtuhu aligane na Melikizedeki15 Naho imbuli ino ni pwilili vitendese,

mlavyantambiko mtuhu aligane na Melikizedekikalaila. 16Uyo mtuhu haikigwe atende mlavyan-tambiko kwa sigilizi za chiuntu, mna kwa

WAEBULANIYA 7:17 241 WAEBULANIYA 8:12nguvu za ujima hewina udumo. 17 KwaviyaMawandiko Yakukile yaukula kugamba, “Weyewimlavyantambiko mazuwa yose saviya wendagaulavyantambiko wa Melikizedeki.” 18 Ivyo,mwiko udya wa kale usigwa, kwaviya wendagauhuhisa naho haukuwagila chintu, 19 KwaviyaSigilizi Chohile amwinkile Musa haitogeze mbuliyoyose. Mna haluse hantu hakwe haikwamsuhi wedi utendese, ko msuhi uwo chadahakumsogeila Chohile.

20 Kwa kongezeza hano hana cheliso chaChohile. Mna wadya watuhu watendagwawalavyantambiko hakwine cheliso. 21 Mna Yesukaikwa kutenda mlavyantambiko kwa sila yacheliso, hadya Chohile amgambile,“Zumbe kelisa,na hahitukile,‘Weye wi mlavyantambiko mazuwa yose.’ ”22 Kwachausa che cheliso chino, Yesu nuyoakuchimaila lagano dyedi ditendese.

23 Naho awo walavyantambiko watuhuwendaga walozize kwaviya nawakabanika ivyowadundugaga kujendeleza nendima yawo.24 Kwaviya Yesu ekala mazuwa yose ulavyan-tambiko wakwe ni wa mazuwa yose. 25 Kwaviyaadaha kuwambula awo wakwiza kwa Chohilekwa sila yakwe, kwaviya ekala mazuwa yoseakawagombela kwa Chohile.

26 Ivyo, yendaga mbuli ikuwagilisa kwetu ku-tenda na mlavyantambiko Mkulu akukile sauyohena lema hegu hena masa. Uyo Kakuka,hana lema naho masa. Kasentwa hale na watamasa, kenulwa kulanga kwembingu. 27 Uyohaligane na wadya walavyantambiko wakuluwatuhu haungigwe kulavya ntambiko chila zuwankongo kwachausa cha masa yakwe mwenye,vikajika kwachausa cha masa ya wantu watuhu.Kadamanya ivyo kwa nkanana imwenga dukwachausa cha wantu wose, eze elavye mwenye,niyo yachinta kwe chipindi chose. 28 SigiliziChohile amwinkile Musa yawaikaga wantu wah-wele watende Walavyantambiko Wakulu, mnaChohile hadya alaganaga kwa cheliso, kulaganauko kwizile eze sigilizi ijinke, kumsagula Mwanaatendagwa atogile mazuwa yose.

8Yesu Mlavyantambiko ywetu Mkulu

1 Ivyo, mbuli nkulu mwe ayo chikulonganino. Suwe china Mlavyantambiko Mkulu ywaseivyo, ekale ntendele ya kulume ye chigoda

cho Useuta cho Ukulu wa kwembingu. 2 Uyoadamanya ndima ya ulavyantambiko mwe HantuHakukise, kugamba mndani mwe dihema dyaChohile dizengigwe ni Zumbe, suyo mntu. 3ChilaMlavyantambiko Mkulu kasagulwa amlavizeChohile majeleko na ntambiko. Elo, Mlavyan-tambiko ywetu Mkulu ongigwa atende na chintucha kulavya. 4 Uneva endaga ywa hano he isi,hendaga mlavyantambiko ng'o, kwaviya weyahowalavyantambiko watuhu wakulavya ntambikokutimilana ne Sigilizi Chohile amwinkile Musa.5 Ndima zawo zo ulavyantambiko ni mliganowa chiya chizuli cha yadya ye kwembingu.KwaviyaMusahadya endagahaguhi kuzengadiyaidihema, Chohile niyo amgamba. “Damanya chilachintu kuligana no udya umligano ulagiswe umonawiko lugulu.” 6Mnahaluse Yesu kenkwandimaya ulavyantambiko yedi kujinka yawo, saviyandagano yawivanyi eikiyemwawantunaChohileni wedi vitendese. Kwaviya indima iyo ichimalamwe viya Chohile alagane mwe sigilizi za mbulizedi zitendese.

7 Uneva hakwendaga na lemamwe lagano diyadye nkongo, hakungigwe kutenda na dya kaidi.8Mna Chohile kawalonga kugamba wantu wakwewana malema hadya alongaga,“Zumbe agamba mazuwa yeza,hadya nanike lagano hya na wantu wa Izulaeli na

wantu wa Yuda.9 Lagano dino haditende enga diya nidamanye na

wababa zawomwe idizuwa niwalongoze kwa kuwatoza kwa

mkono wangu kulaila mwe isi ya Misili.Kwaviya hawatendile wakanuni mwe dilagano

dyangu,ivyo miye siwasa siwakaule.10 Zumbe agamba dino nidyo lagano

nanidamanye na wantu wa mwenyumbaya Izulaeli,

mwa mazuwa yakwiza.Nanike Sigilizi zangu mwe zifanyanyi zawo,na kuziwandika mwe myoyo yawo.Miye na nitende Chohile ywawo,nawo nawatende wantu wangu. 11 Hahana naho

mhinya mnyawe,hegu kumgambila mlukolo ywakwe,‘Mmanye Zumbe.’Kwaviya wose nawanimanye,kukongela hawekwedaha na wakwedaha.12 Kwaviya naniwalekeile masa yawo,sanifanyanye naho wihi wawo.”

WAEBULANIYA 8:13 242 WAEBULANIYA 9:2413 Kwa kulonga lagano dino ni hya, Chohilekaditenda diya dya nkongo disakala, na chintuchochose chidalahale na kusakala chihaguhi nakwaga.

91 Mviko wa walavyantambiko mwe isi na kwem-

bingu1 Lagano dya nkongo dyendaga dina miko

yakwe ya kuvikila na hantu hakwe hakuvikilahazengigwe ni wantu. 2 Hadamanyagwa hemadya vyumba vidi cha nkongo nachiketangwaHantu Hakukile. Umo mwendaga na chiyacha kwikiya taa na meza ikigwe migate ikigwekulongozi kwa Chohile. 3 Na kunyuma kwedipaziya dya kaidi dye dihema kwendaga nahantu hakwitangwa Hantu Hakukise. 4 Mndanimwendaga na nchanja ya kuvunkiziza ubaniidamanywe kwa zahabu na shanduku dya lagano,diya dyendile dihakwa zahabu ntendele zose, namndani mwakwe nendile mna nyungu ya zahabuyendile na nkande ikwitangwa mana na nkomeya Haluni yendile isuka mani na viya vibawo vidivya mayuwe viwandikwe idilagano. 5 Mlangamwe dishanduku mwendaga na vyumbe vidivikwitangwa makelubi vina mawawa yakulagisaukulu wa Chohile, na mawawa yawo yakusulwakugubika mlanga mwe hantu hadya masa yawoyakusigwa. Mna haluse hachikudaha kulongesamwe mbuli izo.

6 Vino nivyo mbuli izo zikigwe, ukajikawalavyantambiko wengilaga mwe chumba chankongo che dihema kudamanya ndima zawo.7 Mna Mlavyantambiko Mkulu ichedu nuyoakwingila mwe chumba cha kaidi nkanana imwedu kwa chila mhilimo. Uyo aguhaga sakameidya akumlaviza Chohile kwachausa chakwemwenye na kwachausa cha wantu wakoilemasa hewemanyize. 8 Nivyo kugamba Muyeukukile ahinya pwilili kugamba chiya ichumbacha nkongo che dihema chikatenda chicheichichimale sila ya kwingila hantu hakukisekwembingu hainati kuvugulwa. 9 Mbuli inoni mligano wa chipindi cha haluse kugamba,malavyo na ntambiko vikulavigwa kwa Chohilehavikuwatenda wakuvika wadahe kwetula masayawo. 10 Ayo yose yalanga mbuli za nkande,vikunywegwa na sila zesimane za kulengusa mili.Yose iyo nimiko ya kuse du, udahi wakwewadugaumo Chohile navitende vintu vyose uhya.

11 Mna Kulisito kabula saviya MlavyantambikoMkulu ywa mbuli zedi, ziya haluse zibuile kale.Uyo engilaga mwe dihema dyedi dichintise he-didamanywe ni wantu, ni kugamba sidyo dyeisi ino yumbigwe. 12 Uyo kengila lumwengadu Hantu Hakukise, hegale sakame ya vulatana ndama, mna kegala isakame yakwe mwenye.Na kwa idya kachinka wambulwa wa mazuwayose. 13 Wantu wendile ni wazavu mwe izisilaza kumvikila Chohile nawadaha kulenguswa im-ili kwa kumyagilwa sakame ya vulata na njekuhamwenga na maivu ya moli. 14 Mna Kulisitokelavya mwenye kwa Chohile atende ntam-biko jejeje kwa nguvu ya Muye wa Chohile wamazuwa yose, togola isakame yakwe haikudahisakuchilengusa umanyi wetu wa masa yetu nakuchikombola mwe ntendwa zetu hezikuwagilaikuchidahiza kumsankanila Chohile mta ujima.

15 Kwachausa icho, Kulisito ni mwivanyi ywalagano hya diya wadya wetangwe ni Chohilewadaha kuhokela kujimbikwa kwa mazuwa yosealagane. File yakwe yawambula wantumwamasayawo wadamanye mwe chipindi che idilaganodya nkongo.

16 Kwaviya lagano dya usiya uwandikwe nau-tende na nguvu uneva file ya yudya awandikwefile yakwe imanyika. 17 Kwaviya lagano dyausiya hadina nguvu unevamta kuuwandika acheimjima. 18Nivyo vikuleka hata lagano dya nkongohadikigwe hehene sakame. 19 Nkongo Musakawagambila wantu wose malagizo yose saviyamwe miko Chohile amwinkile, vikaheza kaguhasakame ya moli hamwenga na ya vulata na mazi,uzi winkundu na mahuto ya zani dikwitangwahisopo niyo achimyagila chiya ichitabu che sig-ilizi na wantu. 20 Agamba, “Ino ni sakame yalagano diya Chohile alagize mtoze.” 21 SeivyoMusa kamyagila idya isakame mwe dihema namwe viya vya kuvikila. 22 Mwe Sigilizi Chohileamwinkile Musa, vintu vilozize vyalenguswa kwasakame, na masa yalekeilwa du uneva hetilwasakame.

1 Yesu ni ntambiko ikusa Wavu23 Vintu ivyo ni chizuli du wa viya vikwem-

bingu navyungwa vilenguswe mwe sila iyo. Mnavintu vya kwembingu vyaungwa vilenguswekwa ntambiko zedi kujinka izo. 24 KwaviyaKulisito hengile hantu Hakukile hazengigwe niwantu, chiya ni chizuli du wa chiya ichenyechi kwembingu. Uyo engilaga kwembingu

WAEBULANIYA 9:25 243 WAEBULANIYA 10:26kwenye kudya haluse akuchimala kulongozi kwaChohile kwachausa chetu. 25 MlavyantambikoMkulu ywa Wayahudi engila Hantu Hakukisechila mhilimo, akatenda kaguha sakame yamnyama. Mna Kulisito hengile umo chanielavye mwenye nkanana zilozize, 26Uneva nivyo,Kulisito nakaungwa asulumizwe nkanana zilozizekukongela kumbwa kwe isi. Mna haluse chipindichino chikatenda chihajihi na kusila, uyo kalailalumwenga du kusa masa kwa kwelavya ntam-biko mwenye. 27 Saviya wantu weikiwe kubanikalumwenga du ukajika wakantilwa ni Chohile.28SeivyoKulisito naye kelavya ntambikonkananaimwenga abanike chani ause masa ya wantuwalozize. Aho nalaile nkanana ya kaidi sukokwa kutowana na masa mna kwachausa chakuwambula wadya wakumgoja kwa nkwina.

101 Kwaviya Sigilizi Chohile amwinkile Musa ni

chizuli du cha vintu vyedi vikwiza, mna sichochilagiso chikulagisa seiviya mbuli siya zihezize.Kwa chausa chino Sigilizi haikudaha ng'o, kwasila ya ntambiko zikulavigwa nkanana zilozizechila mhilimo, kuwatenda wadya wa kumvikilaChohile watendewachinta. 2WadyawakumvikilaChohile kwa sila idya nawakaungwa walenguswevitendese nkanana imwenga du, naho fanyanyizawo hazadahile kuwakantila ng'o mwe masa,ivyo ntambiko izo hazalekigwe kulavigwa. 3Mnakwa sila ye zintambiko ziya, wantu wakumbuswamasa yawo chila mhilimo, 4 kwaviya sakame yang'ombe na ya mbuzi haikudaha kusa masa.

5 Kwa chausa chino, chipindi Kulisito umoezaga mwe isi, agambaga,“Weye hukunga ntambiko hegu malavyo.Mna kunikiya mwili.6Huwagilwe ni ntambiko za kutikimyamwemotohegu za ntambiko za kulekeila masa.7 Niyo nagamba, ‘Ni hano, weye Chohile,siza kudamanya viya ukunga,saviya viwandikwe mwangu mwe chitabu che

Sigilizi.’ ”8 Nkongo Kulisito kagamba, “Hukunga nahohukuwagilwa ni ntambiko na malavyo, heguntambiko za kutikimya mo moto hegu ntambikoza kulekeila masa.” Hata hegu ntambiko izozose nazikalavigwa kutimilana na Sigilizi Chohileamwinkile Musa. 9 Akaheza agamba, “Miyeni hano, weye Chohile, siza kudamanya viyaukunga.” Kwa ivyo Chohile kausa ntambiko

zose za nkongo niyo azika kwa sila ya Kulisitomwenye enga ntambiko. 10Kwaviya Yesu Kulisitoadamanyaga viya Chohile aungile, suwe chilen-guswamasa yetu kwa sila ya mwili wakwe alavizentambiko nkanana imwenga du.

11 Chila mlavyantambiko asankanila kulon-gozi kwa Chohile chila zuwa kwa kumvikilaChohile kulavya ntambiko seiziya nkanana ziloz-ize hezikudaha ng'o kusa masa. 12 Mna Kulisitouyo alavyaga ntambiko imwenga du ikuwagilakwamazuwa yose kwa chausa cha kulekeilamasa.Akahezaniyo ekala naudahi kulumekwaChohile.13 Nauko akagojesa kubula wankondo wakwewaikwe hasi heviga vyakwe. 14 Kwaviya kwasila ya ntambiko imwenga du alavize, kawatendawadya alenguse kutenda wachintile mazuwayose.

15 NahoMuye Ukukile achiukwila seivyombuliizo. Nkongo alonga vino,16 “Dino nidyo lagano nanidamanye nawo yaka-

jinka amazuwa ayo, alonga Zumbe,nanike sigilizi zangu mwe myoyo yawo,na kuziwandika mwe zifanyanyi zawo.”17 Akaheza ongezeza agamba, “Miye sani-fanyanye naho masa yawo hegu ntendwa zawozihiye.” 18 Elo chipindi masa yakalekeilwa,hakutende na luhosa lwa kulavya ntambiko kwachausa cha kulekeila masa naho.

Chimsogeile Chohile19 Ivyo walukolo, china ukankalu wa kwingila

mwe Hantu Hakukise kwa sila ya sakame ya Yesu.20Uyo kachivuguila sila mpya ya ujima, ikujinkilamwe paziya, nikugamba kwa kulavya umwiliwakwe. 21 Elo, china Mlavyantambiko akuchi-maila mwe nyumba nkulu ya Chohile. 22 Ivyochimsogeile Chohile kwa moyo wa chindedina uzumizi hewine nkama na myoyo ilengukemwe umanyi wa kudamanya vihiye na kwa miliisuntigwekwamazi yedi. 23Chitozesemsuhiwetuchikulonga kwa milomo yetu, kwaviya Chohileyudya alagane ni mkanuni. 24 Chikaulane suwewenye kwa chausa cha kujelanamoyona kunganana kudamanya yedi. 25 Chisekuleka kuduganahamwenga, saviya watuhu wazwele kudamanya.Mna chifundane, vitendese kutimilana na viyamkuwona kugamba Zuwa dya Zumbe dihaguhi.

26 Kwaviya, chikakola masa kasidi chikahezakubunkula pwipwipwi ichindedi, hahana nahontambiko ntuhu ikudaha kulavigwa kwa chausa

WAEBULANIYA 10:27 244 WAEBULANIYA 11:16

cha kusa masa yetu. 27 Mna ikusigala ni ku-goja kwa nkama nkanto na moto utendese udyanauwabinde wose wakumhiga Chohile. 28 Mntuyoyose nalemele sigilizi Chohile amwinkileMusa,na kakomwa hehena mbazi kwa ukuzi wa wantuwatatu. 29 Togola, mntu yudya akumbela Mwanaywa Chohile na kuiwona isakame ye dilagano dyaChohile ikumlengusa ni ya bule, na akuhulutaMuye wa wedi wa Chohile awagila enkigwe nkatokulu divivihi? 30 Kwaviya chimmanya yudyaagambile, “Ndima ya kuliha chikoda ni yangunanilihe,” Naho nakagamba, “Zumbe nawakan-tile wantu wakwe.” 31Nimbuli ya kogohesamntuakugwilwa ni mikono ya Chohile mta ujima chaniakantilwe!

32 Kumbukani mbuli ziwalaile mazuwa yadyayomboke, hadya nyuwe mwamulikilagwa niChohile, mwajinkilaga mwemasulumizo yalozizemna mwajijimizaga. 33 Ahamwenga mhulutwamo lumpe na kujelwa soni, na ahamwengamzumila kulungana na wadya watendelweseivyo. 34 Muwafilambazi wadya wendaga mwechifungo, naho mzumila kwa chinyemi kuhokwavintu vyenyu, kwaviya mvimanya kugamba mnavintu vyedi naho vikwikalisa. 35 Elo, msekwazamsuhi wenyu kwaviya namwinkwe jeleko kulu.36 Mtende na ujijimizi, chani mdamanye yakungwa ni Chohile, chani mdahe kuhokelachiya alagane. 37 Saviya, Mawandiko Yakukileyakulonga,“Hasigala chipindi chidodo du,yudya akungwa kwiza,neze naho hakawe.38 Mna mntu mta wedi kulongozi kwa Chohile

nekale kwa uzumizi,mna mta kutugatuga mo moyo,sanitende na chinyemi na mntu uyo.”39 Mna suwe hachi wantu wakutugatuga nawakuya kunyuma na kubalangwa, mna suwe chiwantu wadya wazumile naho chikombolwa.

11Lufyambo lwa Uzumizi

1 Haluse kutenda na uzumizi ni kukomba-ganya pwilili mwe mbuli chikwikiya msuhi nikumanya jejeje mbuli hechikuziwona. 2 Kwauzumizi wawo wadalahala wetu wazumilagwani Chohile. 3 Kwa uzumizi suwe chimanyakugamba isi yose yaumbagwa kwa mbuli alongileChohile, vintu vikuwoneka vilawane mwe vintuhevikuwoneka. 4 Kwa uzumizi Habili amlavizaga

Chohile ntambiko yedi kujinka ya Kaini. Kwauzumizi wakwe kazumilwa kugamba adamanyayakumuwagila Chohile, niyo Chohile azumilantambiko zakwe. Habili kwa uzumizi hata hegunakabanika ntendwa zakwe zichei zachihinya.

5 Kwa uzumizi, Henoko aguhagwa ni Chohile,ivyo habanike. Hawoneke vituhu kwaviyaChohile kamguha. Hadya henati kuguhigwaMawandiko yakukile yagamba Henoko nandileakamuwagila Chohile. 6 Ivyo, hehana uzumizini vidala kumuwagila Chohile. Kwaviya chilamntu akumwitila Chohile azumile kugambaChohile eyaho, na kugamba awajeleka wadyawakumlonda kwa kuhikiliza.

7 Kwa uzumizi, Nuhu afundagwa ni Chohilemwe mbuli hewone nazilaile nyumani, uyokamwiva Chohile na kuzenga ngalawa nkulumudya yeye hamwenga ne kaya yakwe wambu-lagwa. Kwa uzumizi wakwe wantu mwe isi yosewawonekanaga kugamba ni wavu, niyo Nuhuahokela na kuwazizwa kugamba kadamanyayakuwagila kwa Chohile kwa uzumizi.

8 Kwa uzumizi, Bulahimu amwivaga Chohilehadya amwitangaga aite mwe isi akaguhechiya alagane hata hegu hamanyize Bulahimuniyo ahalawa. 9 Kwa uzumizi, ekalaga saviyamjeni mwe isi alaganaga na Chohile kugambanamwinke, nakekala mwe mahema hamwengana Isaka na Yakobo wowo welunga na Chohile.10 Kwaviya Bulahimu nakagoja mzi una msingiutogile mzi udya Chohile mwenye nuyo fundiaufanyanye na kuuzenga.

11 Kwa uzumizi, Bulahimu ahokelaga udahiwa kutenda Tate hata hegu nakadalahalisa namkaziwe Sala endaga hana cheleko kwaviya azu-milaga kugamba Chohile amwikiye ndagano nimkanuni. 12 Kwachausa icho, kulaila mo mntuuyo, Bulahimu yudya endaga saviya abanike,welekagwa wantu walozize hewekuwazika saviyantondo za kwembingu na msanga wa mpwani.

13 Wantu wose wano wabanikaga mwe uzu-mizi hewenati kuhokela mbuli Chohile alagane.Mna kwa hale wawonaga mbuli izo niyo watendana chinyemi chitendese, kulonga pwilili wowowendile ni wajeni mwe wajinka sila. 14 Kwaviyawantu wakulonga vintu seivyo, walagisa pwililikugamba walonda isi yawo ye dikolwa. 15 Unevanendile wakawazagula kudya walaile nendilewakadaha kutenda na luhenyo lwa kuya uko.16 Mna haluse wanankwina ye isi idya yediitendese, kugamba isi ya kwembingu. Nivyo

WAEBULANIYA 11:17 245 WAEBULANIYA 12:3vikuleka Chohile hakuwona soni wakamwitangauyo Chohile ywawo, kwaviya uyomwenye kahezakuwaikiya mzi wawo.

17 Kwa uzumizi, Bulahimu amlavyagamwanawe Isaka atende ntambiko chipindiChohile amjezaga. Bulahimu nuyo endagaalagane na Chohile, mna nendile kemalanyakumlavya mwanawe ichedu atende ntambiko.18 Chohile kamgamba, “Lweleko lwako hwikiyendagano na lujinkile mwa Isaka.” 19 Bulahimunakazumila kugamba Chohile adaha kuwauyusawabanike, naho chindedi saviya chikulonga,Bulahimu niyo avuzizwa naho Isaka saviyaauyuke.

20 Kwa uzumizi Isaka kawajimbika Yakobo naEsau, watende na ujimbiko wa mbuli nazize.

21 Kwa uzumizi, Yakobo umo nehaguhina kubanika, awajimbikaga wana wa Yusufu,amvikila Chohile akegamila idya inkome yakwe.

22 Kwa uzumizi, Yusufu umo nehaguhinakubanika, nakalonga mbuli za kufosa mwaWaizulaeli mwe isi ya Misili naho niyo awasizamalagiso ya mbuli za kudamanya mwa mavuhayakwe. 23Kwauzumiziwelesi waMusawamfisagauyo mwana kwa chipindi cha myezi mitatu ezeelekwe. Kwaviya wawonaga kugamba nendile nimwana mtana, naho hawogohe lagizo dya seuta.

24 Kwa uzumizi Musa, eze atende mkulu,kalemela kwitangwa mwana ywa mndele ywaFalao seuta ywa Misili. 25 Kawona ni vyediasulumizwe hamwenga na wantu wa Chohilekujinka kwikala kwa mbwedo wa masa kwachipindi chijihi. 26 Na kawazagula kugambakusulumizwa kwakwe kwachausa cha KulisitoMwambula kwawagilisa kujinka ugoli wose wa isiya Misili, saviya msuhi wa jeleko dikwiza.

27 Kwa uzumizi, Musa kahalawa Misili heko-goha maya ya seuta, kwaviya nakajendelezakwika msuhi kwa Chohile hekuwoneka. 28 Kwauzumizi, vimtenda akonge mwe Pasaka na ku-lagiza sakame imyagilwe mlanga mwe izinyivichani mkomi asekuwakoma welekwa wa nkongowa Izulaeli.

29 Kwa uzumizi, wantu wa Izulaeli wajinkagamwe bahali ya Shamu saviya kugamba ni isi ik-winga hantu hanyaile, mnaWamisili weze wajezekutenda ivyo niyowamelwa namazi na kubanika.

30 Kwa uzumizi, viwambaza vizunguluke umziwaYeliko vigwa umoWaizulaeli wezewavizungu-luke kwa mazuwa mfungate.

31 Kwa uzumizi, Lahabu yudya mchilangahakomigwe hamwenga na wadya walekilekumwiva Chohile, kwachausa cha kuwahokelawadya wazuza wa Izulaeli kwa utondowazi.

32 Ivyo, nilonge mbwani naho? Kwaviyachipindi hachikunichinta kutamwila kumlangaGideoni na Balaki na Samsoni na Yeftha na Daudina Samwilu na wawoni wa Chohile. 33 Kwa uzu-mizi wano wose wagomba nkondo na maseuta,niyo wadamanya vikuwagila wahokela vintuChohile alagane nawenke. Wataliza milomo yasimba, 34 wakomaga myoto mikali, wanyilikakukomwa kwa mabamba. Usokezi wawo uhi-tukila watenda na nguvu, wendaga wakankalumwe nkondo niyo wawahuma wankondo wa chi-jeni. 35 Wavyele awamwenga wazumile, wavuz-izagwa wabanike wawo wakatenda wauyuswa.Wamwenga wawo walemelaga kulekeilwa, niyowasulumizwa kubula kubanika, wasekuzumilawambulwa chani wenkigwe uyuso na kwingilamwe ujima wedi vitendese.

36 Wamwenga nawabelwa na kuvyalutwamilugwa, na watuhu hata watalizwa miny-olo na kujelwa mwe chifungo. 37 Watoigwamayuwe niyo wabanika, watulwa vihandehande,wakomwa kwa mabamba. Wangadika wakatendawavaile nchingo za ngoto hegu zambuziwendagawantu wachiwa wasulumizwe na kudamanyizwayehiye. 38 Wantu we isi ino hawawagilagakutenda na wantu enga awo! Ivyo wangadikagamwe nyika na mwamagulu, wekalaga mwempanga na malundu.

39 Wantu wose awo walongelagwa niwakankalu kwa uzumizi wawo! Mna hawahokeleyadya Chohile alagane nawo, 40 kwaviya Chohilenakachikiya mwalo wedi utendese. Kugambaawo wose nawatendwe wachinta wakatendahamwenga na suwe.

12Chohile akukwahila wanawe

1 Suwe china fyo dino kulu dya waukuzidikuchizunguluka. Elo, chuse chila chintuchikuchichinda, na masa yachimamatile. Chigu-luke kwa ujijimizi mwe zinguluko zikigwe ziku-longozi kwetu. 2 Chimkaule Yesu akongile uzu-mizi wetu, naho nauchintize. Uyo Kwachausacha chinyemi nendile chikamgoja, nakajijimizafile kuno akabela soni yo kubanika mo msalaba.Haluse ekala ntendele ya kulume ye chigoda chouseuta cha Chohile. 3 Wazagulani mwe mbulizimbwile Yesu, ivyo ajijimize umhigano mkulu

WAEBULANIYA 12:4 246 WAEBULANIYA 13:3kwa wantu wata masa. Chani msekufachevu nakuleka. 4 Mokuhigana na masa, nyuwe hamnatikutowana na kubula mwe kwitila sakame yenyu.5Nahomjalamilosi ya kujelwamoyo idya Chohileakuwagambilani enga wanawe? “Mwanangu,wetegeleze hadya Zumbe akukwivanya,naho usekufachevu akakukwahila.6 Kwaviya, Zumbe amwivanya chila yudya

akunga,na kumtowa chila yumwenga akumzumila saviya

mwanawe.”7 Jijimizani mkakantilwa, kwaviya Chohileawatendela nyuwe saviya wanawe. Ni mwanayuhi hekukantila ni tati yakwe? 8 Mna un-eva hamna kantilwe, saviya wanawe wosewakukantilwa, ivyo, nyuwe hamwi wanawechindedi, mna mwiwanahalamu. 9 Uneva watatizetu wa chimwili, nawakachikwahila nahonachikawatunya. Elo, havyawagile chimtunyiseTati ywetu ywa chimuye chani chitende na ujima!10 Watati zetu wa chimwili nawakachikwahilakwa chipindi, saviya wowo wenye viya wawonekugamba ni vyedi, mna Chohile achikwahilakwa chausa cha kuchambiza suwe wenye, chanichehange nauyo mo ukuka wakwe. 11 Kukwahilakokose kukalavigwa yawoneka saviya ni mbuliya chinyulu hegu sidyo dya chinyemi. Mna moudumowadya wahinyigwe wahokele majeleko yautondowazi na ya wedi kwa Chohile.

Malagizo na makanyo12 Elo, inulani imikono yenyu ilegele, naho,

mtogeze mavindi yenyu yahwele. 13 Jendelezanikujenda mwe sila ichumile, chani chiga chig-wejuke chise kulumizwa, mna chihonywe.14Hikilizani mwikale mwe utondowazi na wantuwose, nahomwikalemwe ukuka, kwaviya hahanamntu namwone Zumbe hena wikazi sauwo.15 Mkaulise mntu yoyose anase kuswesa mbaziza Chohile. Chani sina dya mti wisungu dinasekusuka mgati mwenyu na kuwakoma wantuwalozize kwa sumu yakwe. 16 Mkaulise chanimgati mwenyu kusekutenda na mntu mchi-langa hegu mntu hekumtunya Chohile saviyaEsau, atagile welekwa wakwe wa nkongo kwamdyo umwenga. 17 Nyuwe mmanya kugambahata hadya nyumani aungile ahokele ujimbikowendile wakwe, alemelagwa, kwaviya henkigwevituhu luhenyo lwa kweila yadya adamanye, hatahegu alondaga kwa mesozi.

18 Nyuwe hambwile kolugulu lwa Sinai, ludyalukudaha kutozwa saviya wadamanye wantu wa

Izulaeli. Habwile komoto ukwaka, hana chizana mvumo wa nkung'unto. 19 Seivyo kwivikaizwi dya gunda, na mvumo wa izwi. Wadyawevile idizwi idyo niyo walombeza wasekwivaizwi ntuhu naho, 20 kwaviya wadunduga kuji-jimiza lagizo dilavigwe, “Natoze ulugulu lunohata hegu ni mnyama, nakomwe kwa kutoigwamayuwe.” 21 Ayo yose yawoneke yatisisa hataMusa niyo agamba, “Nogoha naho nazingiza!”

22 Mna nyuwe mwiza kolugulu lwa Sayunina ko Mzi wa Chohile mta ujima, nuwomzi wa Yelusalemu wa kwembingu, kudyawakudugana kwa chinyemi wandima wa kwem-bingu hewekuwazika. 23 Mwiza mwe mduganomkulu wa wantu wa Chohile wakwitangwawelekwa wa nkongo, wadya amazina yawoyawandikwe kwembingu. Mwachimala kulongozikwa Chohile, yudya mkanti ywa wose, nahokulongozi kwamyuye yawantuwedi watendigwejejeje. 24 Mbula kwa Yesu, yudya mwivanyi wedilagano hya, na yudya isakame yakwe itikeikulonga mbuli zedi kujinka idya ya Habili.

25 Ivyo mkaulise, chani mnase kulemelakumwetegeleza yudya akulonga na nyuwe.Wantu wadya walemele kumwetegeleza yudyaawakwahilaga hano he isi hachidahe kusumka.Suwe nachidahe vivihi kusumka, unevachikalemela kumwetegeleza yudya akuchik-wahila kulaila kwembingu! 26 Mwe chipindichiya izwi dyakwe dyasingisaga isi, mna halusekaika lagano, “Naniisingise ulanga kwa nkananantuhu naho siyo isi du mna nembingu.” 27 Ulosiuno, “Naho” walagisa kugamba vintu vyosevyumbigwe navisingiswe na kwaga chani visi-gaile viya hevikudaha kusingiswa.

28 Elo suwe nachi hongeze, kwaviya cha-hokela useuta heukusingisika. Chimhongeze nakumvikila Chohile kwaviya navimuwagile, kwantunyo na nkama, 29 kwaviya Chohile ywetuchindedi ni moto ukutikimiza.

13Chikumwelela Chohile

1 Jendelezani kungana saviya walukolo mwaKulisito. 2Msekujala kuwahokelawajeni, kwaviyakwakudamanya ivyo wantu wamwenga wahoke-laga wandima wa kwembingu hewevimanyize.3 Usekuwajala wadya we mwe chifungo saviyakugamba mwikwa mwe chifungo hamwengana wowo. Wakumbukeni wadya wakusulumila

WAEBULANIYA 13:4 247 WAEBULANIYA 13:25saviya kugamba nanywi mwasulumizwa saviyawowo mwe mili.

4 Nyinka itunywe ni wantu wose, wagosi nawavyelewatendewakanuni kwa chila yumwenga.Chohile na awakantile wachilanga na wagonyi.5 Msekutenda wantu wakungisa hela, msekungakutenda na vintu vilozese kuleka viya mnanavyo.Kwaviya Chohile kagamba, “Sa hwase ng'o,naho sahudule ng'o.” 6 Nivyo vikuleka chabesakugamba,“Zumbe nuyo mwambizi ywangu,sanogohe.Mntu nanitende mbwani?”

7 Msekuwajala vilongozi wenyu wadyawawagambileni mbuli ya Chohile. Wazagulaniivyo nawakekala na kubanika, mtimile uzumiziwawo. 8 Yesu Kulisito nuyudya gulo, dyelo namazuwa yose.

9Mse kuyuganiswa kunona kuno kwamahinyoyesimile majeni. Wedi wa Chohile nuwo uku-togeza Muye wenyu na siyo miko ikwikwa yankande haikuwambiza wadya wose wakuitim-ila. 10 Suwe china nchanja ya kulaviza ntambikowadya wakudamanya ndima mwe dihema dyokuvikila hawana udahi wa kudya vintu vyakwe.11 Mlavyantambiko Mkulu ywa Chiyahudi egalasakame ya wanyama mwe Hantu Hakukise nakuilavya ntambiko kwachausa cha kusa masa,mna mili ya wanyama yatikimwa kuse kwe di-lago. 12 Nivyo Yesu naye, chani awalengusewantu kwa sakame yakwe mwenye, nakasulu-mizwa na kubanika kuse komzi. 13 Ivyo, chimso-geile, uko kuse kwe dilago chikahulutwe saviyayeye ahulutwe. 14 Kwaviya hano heisi hachinamzi ukwikala mazuwa yose, mna chakawila mziudya ukwiza. 15 Ivyo kwa sila ya Yesu, chimlav-ize Chohile ntambiko ya ntogozi mazuwa yose.Mbuli izo za ntogozi ni malavyo yetu hadyachikulonga kugamba ni Zumbe. 16 Mse kujalakudamanya yedi na ndala, kwaviya zino nizontambiko zikumwelela Chohile.

17 Weveni vilongozi wenyu na kutoza malagizoyawo, wadima imyuye yenyu nawalonge kulon-gozi kwa Chohile yadya wadamanye mwe ndimayawo. Ivyo mkaweva nawadamanye ndima zawokwa chinyemi, hamnawevile na wazidamanyekwa kung'ung'uzika, ivyo haviwambizeni.

18 Mchilombezeze. Kwaviya china msuhikugamba myoyo yetu haikuchilagisa kugambachina masa kwaviya chaunga kutenda na lujendo

lwedi mwe mbuli zose. 19 Nawalombezesani vi-tendese mumlombeze Chohile asunguzise kuni-vuza kwenyu.

Malombezo ya nkomelezo na ndamsa20 Chohile ywa utondowazi kamuyusa Zumbe

dyetu Yesu Kulisito yudya ni Mdimi Mkulu ywangoto kwa chausa cho kwitila sakame yakweikulagisa kugamba idilagano dya mazuwa yoseni chindedi. 21 Awatogeze kwa chila ntendwayedi chani mdamanye yadya akunga, uyo naadamanye mndani mwetu kwa sila ya Kulisitoyadya yakumwelela mwenye. Ukulu utende kwaYesu, mazuwa yose! Taile.

Mbuli za udumo22 Ivyo, walukolonawalombezesanimwetegelezese

ulosi uno wakuwajelani moyo. Ino ni baluwanguhi du niwawandikileni. 23Naunga mvimanyekugamba mlukolo mnyetu Timoseo kalavigwamwe chifungo. Uneva anasunguza kubula hano,nanizanye naye umo heza uko kwenyu.

24 Walamseni vilongozi wenyu wosehamwenga na wantu wa Chohile! Walukolo waItaliya wawalamsani.

25 Chawalombezesani nyuwe wose wedi waChohile utende na nyuwe nyose.

YAKOBO 1:1 248 YAKOBO 1:19

BALUWA IWANDIKWE NIYAKOBOULONGOZIChitabu cha Yakobo chawandikagwa ni mntumsiku akwitangwa Yakobo. Vyadahika ni Yakobomlukolo ywa Yesu, endaga chilongozi ywabunga dya wazumizi wa nkongo naho endagayumwenga ywa wantu we chitala wa Yelusalemu(Ntend 15:13). Iviya msigilwa Paolo amwitanganguzo, ya bunga dya wazumizi komzi wa Galatiya2:9. Wawandike walozize wazumila kugambachitabu cha Yakobo chawandikagwa mo mhilimowa 50 eze elekwe Kulisito. Umo Yakobo endagachilongozi ywa bunga dya wazumizi komziwa Yelusalemu numo awandike ichitabu acheikwikala aho.

Yakobo kachitambalisa ichitabu chakwe“makabila mlongo na maidi yazagale mgati mweizisi” (1:1). Mwalo wa Paolo wendaga ni kwawakulisito wose mna ulosi “makabila mlongona maidi” vyadahika kugamba awandikagakuwalanga wakulisito wa Chiyahudi. Kwaviyachitabu chino chidosa wantu wagoli wabungadya vilongozi, kalagisa kwa wafungu walozize.Yakobo halongole kulanga ndala mgati mwauzumizi na Ntendwa. Uzumizi wa chindediwalagiswa ni Ntendwa (2:17). Iviya awafundakulanga kuhingiza wantu wagoli (2:1-4) nahoachigambila chikaulise mwe milongele yetu (3:1-12).Vimndani

Yakobo awalamsa vilongozi 1:1.Akajika awajela moyo wakulisito wajijimize

umo wakasulumizwa (1:2-27).Akajika alonga ivyo vikungwa uzumizi ulag-

iswe kwa Ntendwa (2:1-26).Akajika alonga ivyo ulosi ukudaha kutenda na

nguvu (3:1-12).Akajika Yakobo atambalisa ivyo umanyi wa

Chohile ukwesimana na umanyi we isi (3:13-4:10).

Akajika awafunda vilongozi wakwe kulangakweduvya (4:11-5:6).

Yakobo abindiliza ichitabu chakwe 5:7-20 kwakuwenka malagizo masiku ya hamwenga.

1Miye Yakobo, mndima ywa Chohile na ZumbeYesu Kulisito, nawawandikilani nyuwe makabilamlongo na maidi ya Izulaeli yazagale mwe isiyose! Nawalamsani.

Uzumizi na Ubala2 Walukolo weyangu bwedesani mkabwilwa

ni majezo yesimane. 3 Kwaviya mmanyakugamba kujezwa ko uzumizi wenyu kwegalaujijimizi. 4 Mna vyaungwa ujijimizi uchintizendima yakwe chani mchume naho mtende jejejehemkuhungukilwa ni chintu. 5Uneva mntu ywakwenyu ahungukilwa ni ubala, aulombeze kwaChohile, kwaviya Chohile awenka wantu wosekwa ulozo na chisekwesekwe hehena kukwahilauyo nenkigwe. 6 Mna aungwa amlombeze kwauzumizi asekutenda na nkama yoyose. Mntumta nkama aligana na wimbi dya mazi mwebahali yakuyuganiswa ni mpeho niyo dyafiliswantendele zose. 7 Mntu sauyo asekufanyanyakugamba nahokele chintu chochose kulaila kwaZumbe, 8 kwaviya ni mta kutoza kaisi na kanyailena mta kuhitukila mo lujendo lwakwe.

Mchiwa na Mgoli9 Mlukolo yoyose mchiwa aungwa elelwe umo

Chohile akamkweza. 10 Elo mgoli aungwa elelweakaselezwa ni Chohile. Kwaviya mgoli nausikeenga luwa dya kumbago. 11 Zuwa dyatontomokampungile yakwe yanyaza mani naho amaluwayakwe yagwa hasi naho utana wakwe wose wa-banika. Saivyo, mgoli naye nabalangwe mwezindima zakwe.

Majezo12 Ujimbiko nautende mwe mntu akujijimiza

mwe majezo, kwaviya anayahuda amajezo,nenkigwe jeleko dya ujima Chohile alaganagamwa wadya wakumunga. 13Umomntu akajezwa,asekugamba, “Najezwa ni Chohile.” KwaviyaChohile hakujezwa na wavu, naho hakumjezamntu yoyose. 14 Mna chila mntu ajezwa mwevihiye akunga umo akakweswa na kugwizwa.15Ukajika viya vihiye akunga vinazwela vyahosamasa, masa yanazwela yahosa file.

16 Walukolo weyangu hunga, msekudantika!17 Chila jeleko dyedi na jejeje dyalaila kwem-bingu kwa Chohile Tate, Mumbi ywa ulangazihewikuhitukila naho hana chilagiso chochosecha kuhitukila. 18 Kwa kunga kwakwe mwenyekacheleka kwa ulosi wakwe wa chindedi chanichitende saviya limbulo dya vyumbe vyakwe.

Kwiva na kudamanya ulosi wa Chohile19 Walukolo weyangu, naunga mmanye mbuli

ino! Chila mntu natende mhufu ywa kwiva mnaasekuta mhufu ywa kulonga hegu mhufu ywa

YAKOBO 1:20 249 YAKOBO 2:25kwihiwa. 20 Kwaviya mta maya hakudaha ku-tenda mbuli za chindedi zikumuwagila Chohile.21 Elo, lekani lujendo lwihiye na wihi wose uten-dese, mweike hasi ha Chohile naho hokelani udyaulosi uhandigwe mwe myoyo yenyu, udya uku-daha kuwambulani.

22 Msekwedanta wenye kwetegeleza du ulosiwakwe, mna udamanyizeni ndima. 23 Yoyose ak-wetegeleza du ulosi, akajika hakuutenda, aliganana mntu akwesinya isula yakwe mwenye mwechelole. 24 Esinya mwenye, akaheza aita zakwe,akajika ajala ivyo eli. 25 Mna mntu akukaulakwawengele malagizo jejeje yadya yakuwalekeilawantu, mntu akujendeleza kuyatimila, mna asek-wetegeleza na kujala, mna ajese viya yakunga,uyo na jimbikwe ni Chohile mwe chila chintuakudamanya.

26 Uneva mntu afanyanya kugamba ni mta ku-tongela sila ya Chohile, mna hakudaha kuchindaululimi lwakwe edanta mo moyo wakwe, nahoisila yakwe kwa Chohile haimwambize. 27 Silailenguke ya kumtongela Chohile kujinka zosenaho heina lema kulongozi kwa Chohile Tate niino, kuwambiza wabanikilwe ni welesi wawo nakuwambiza wabanikilwe ni wagosi mwe zinkuntozawo, naho kwedima usekubalangwa ni ino isi.

2Kanyo dikulanga kupagula

1 Walukolo weyangu, mkatenda mwamzu-mila Zumbe dyetu Yesu Kulisito, Zumbe ywaukulu, msekuhingiza wantu. 2 Chigambe mntuyumwenga kavala madanga ya zahabu na suchezedi engila mo mdugano wenyu, aho engilamntu mchiwa mta sakaza. 3 Uneva mna mtunyayudya availe suche zedi, mwamgamba, “Ikalahano hantu hedi.” Niyo mwamgamba yudyamchiwa, “Weye chimaila uko,” hegu, “Ikala hasihe viga vyangu.” 4 Togola, uko suko kuhingizamgati mwenyu? Togola, uwo ulamuzi wenyuhaulawane na fanyanyi zenyu zihiye?

5 Walukolo weyangu hunga, tegelezani!Chohile kasagula wantu wachiwa mwe isiino chani watende wagoli mo uzumizi, nahowahokele useuta udya alaganaga mwe wadyawakumunga. 6Mna nyuwe mwawabela wachiwa!Togolani, wagoli sawo awo wakuwabunyanya nakuwegalani kwe vitala? 7 Togolani, sawo awowakuhuluta zina dyedi dya Zumbe uyo nyuwemwi wantu wakwe?

8 Uneva mna jesa sigilizi ya chiseuta saviyamawandiko yakulonga, “Munge mnyawo saviyaukweunga wemwenye,” mwatenda vyedi.9 Mnahingiza wantu mwakola masa, kwaviyasigilizi ya Chohile yawakantila kugamba ham-timile sigilizi. 10 Kwaviya mntu hanatimilelagiso dimwenga du mwe sigilizi ya Chohile,uyo hatimile mwe sigilizi yose. 11 Kwaviyauyo agambile, “Usekugonya,” Nuyo agambile,“Usekukoma.” Ivyo hegu hukujenda uyaga, mnawakoma weye huitimile sigilizi yose ya Chohile.12 Ivyo, longani na kudamanya saviya wantuna wakantilwe kwa sigilizi ya Chohile ikwigalakulekeilwa. 13 Kwaviya, Chohile hatende nambazi aho namkantile mntu hena mbazi. Mnambazi yahuda kanto.

Uzumizi na ntendwa14 Walukolo weyangu, kuna maliho yani hegu

mntu anagamba ana uzumizi, mna hakulagisakwa ntendwa zedi? Togola, uzumizi wadahakumwambula? 15 Chigambe hana mlukolo msikuana sakaza hegu ana gumbo. 16 Yawagila chib-wani nyuwe kuwagamba awo, “Jendani mpehomkotele moto na kwiguta,” mna hakuwenka viyawakunga mo wikazi? 17 Seivyo, uzumizi duhewina ntendwa ubanika.

18 Mnamntu adaha kugamba, “Yumwenga anauzumizi, mtuhu ana ntendwa.” Miye nanimhi-tule, “Hake nilagisa ivyo uzumizi wako hehenantendwa. Nami nahulagise uzumizi wangu kwantendwa.” 19 Togola, weye wazumila kugambaChohile ni yumwenga? Nivyo! Mna hata mpepozazumila saivyo naho zazingiza kwa nkama.20 Weye wi hezi! Togola, waunga ulagiswekugamba uzumizi hewina ntendwa ni wa bule?21 Togola, mkale ywetu Bulahimu azumilagwavivihi kugamba adamanya viya Chohile akungakwa ntendwa, umo amlavize jeleko mwanaweIsaka mlanga mwe nchanja yo kulaviza ntam-biko? 22 Wawona kugamba uzumizi wakwe nauhangana na ntendwa zakwe naho uzumizi udyanendile wachintizagwa kwa sila ya ziya izin-tendwa. 23Mawandiko niyo yachinta yakugamba,“Bulahimu kamzumila Chohile, Chohile nayeamzumilaga na kumwona ni ywedi kwakwe,”Chohile niyo amwitangambuyakwe. 24 Ivyomwa-wona kugamba mntu azumilwa kutenda mwag-ilwa kwa Chohile kwa ntendwa zakwe, suwo uzu-mizi uwodu.

25 Saivyo, yudya mchilanga Lahabu, uyo azu-milagwa kutenda mwagilwa kwa Chohile kwa

YAKOBO 2:26 250 YAKOBO 4:11ntendwa mwe viya awahokelaga wadya wazuza,niyo awalavya kuse kujinkila sila ntuhu.

26 Elo, saviya mwili hewina muye ubanika,saivyo uzumizi hewina ntendwa ubanika.

3Kuchinda lulimi

1 Walukolo weyangu, msekutenda wahinyimlozize mgati mwenyu. Mkamanya kugambawahinyi nachinkwe nkanto ikulise kujinkawatuhu. 2 Suwe chose chazaganyisa kwa silazesimile. Mntu hekuzaganya mo kulongakwakwe uyo kachuma, naho adaha kuchindaumwili wakwe wose. 3 Suwe chazijela falasinkamba mwe milomo yawo chani zichiive, mweisila iyo chadaha kuzilongoza kokose chikunga.4 Naho kaulani ngalawa nazo, hata hegu ninkulu zitendese, naho zasindikwa ni nkung'untonkali, zadaha kuhitulwa kwa chihande cha lubao,zihinge kokose akunga yudya akuzilongaza.5 Saivyo, lulimi ni chitago chidodo mo mwili,lwetogola ntogozi nkulu zitendese.

Kasese kadaha koka mbago nkulu. 6 Luliminalo ni saviya moto. Lulimi ni chitago chikuchi-mailawavuwa chila namna, lwimgatimwe vitagovyetu, nulo lukubalanga umwili wose. Lwa-balanga wikazi wetu wose kwa moto ukulailakwe bome hedina uhelo. 7 Mntu adaha kudimawanyama wesimile wa kumbago na wadege nanyoka na vyumbe vya mwe bahali naho kavifugakale. 8Mna hahanamntu akudaha kudima lulimi.Lulimi lwiha, halukuchindikanaho lumema sumuikukoma. 9 Kwa lulimi suwe chamtogola Zumbeuyo Tati yetu. Naho ko ulo ululimi chaligitawantu waumbigwe kwa mliganyo wa Chohile.10Milosi ya kujimbika na ya kuligita yalaila mwemlomo umwenga. Walukolo weyangu, mbulizino hazikungwa zitende saivyo. 11 Togola,sokwe imwenga yadaha kulavya mazi yempehona yemunyu hamwenga? 12 Walukolo weyangu,togolani, mkuyu wadaha kweleka zabibu? Hegu,mzabibu kweleka nkuyu? Sokwe ya mazi yemu-nyu haikudaha kulavya mazi yempeho.

Ubala kulaila kwembingu.13 Togola, ni yuhi mnta ubala na umanyi mgati

mwenyu? Elo, nalagise imbuli iyo mo lujendolwakwe lwedi naho kwa ndima yakwe yedi iku-damanyika kwa unyanyahala na ubala. 14 Mnauneva imyoyo yenyu imema finju ihangane nachinyulu na ubafu msekweduvya naho mseku-danta mwe chindedi. 15 Ubala sauwo haukulaila

kwembingu, ubala uwo ni wa mwe isi naho suwowa Muye wa Chohile ni wa mpepo. 16 Kwaviya hohose hana finju ihangane na chinyulu naubafu, aho hana nkumbizi na chila wavu. 17Mnaubala ukulaila kwembingu, nkongo ulenguka,waunga utondowazi, kuhola na kwiva na ufam-bazi na ntendwa zedi hewina kuhingiza nahoya chindedi. 18 Mbuli zikumuwagila Chohile niulailo wambeyu zihandigwe ni wantuwakulondautundowazi wahanda mwe utondowazi.

4Umbuya na mbuli za mwe isi

1 Nkumbizi na ngavungavu mgati mwenuvyalaila kuhi? Gamba zalaila mwe tama zenyuzihiye mkunga zikutowana mndani mwe miliyenyu?. 2 Mwameila mate vintu naho kwaviyahamkuvipata mwadaha kukoma, mwajelejezavitendese kutenda na vintu, mna hamku-daha kupata, ivyo mwadamanya nkumbizi nakutowana. Hamkupata chiya mkunga kwaviya hamkuchilombeza kwa Chohile. 3 Naho,mkalombeza hamkupata kwaviya mwalombezakwa kunga kwihiye, mwalombeza mpate kuch-intiliza tama zenyu za mbwedo. 4 Nyuwe mwiwantu hemwina ukanuni enga wachilanga.Togola, hammanyize kugamba kutenda umbuyana mbuli zihiye za mwe isi ni kutenda mnkondoywa Chohile? Chila akunga kutendambuya we isietenda mnkondo ywa Chohile. 5Mse kufanyanyakugamba Mawandiko ya Chohile yalonga mbuliya bule, hadya yagambile, “muye wikigweni Chohile mndani mwetu wajelejezesa mwekunga.” 6Mna,mbazi chikwinkwa ni Chohile zinanguvu vitendese, saviya Mawandiko ya Chohileyakulonga, “Chohile awahiga wakweduvya mnaawafilambazi wakwenyanyahaza.”

7 Ivyo, mwiveni Chohile, mhigeni Mwavunaye nawanyilikeni. 8 Msogeileni Chohile, nayenawasogeileni. Suntani imikono yenyu nyuwewata masa! Lengusani imyoyo yenyu nyuwewata kutoza kaisi na kanyaile! 9 Hololani,ilani naho lombolezani, luseko lwenyu lutendeni ndilo, na chinyemi chenyu chitende chi-holozi. 10 Nyanyahalani kulongozi kwa Zumbe,uyo nawakwezeni.

Kanyo dya kumkantila mnyawo11 Walukolo, msekuzigilizana. Akumzigiliza

mlukolo ywakwe hegu kumkantila, uyo aiziga

YAKOBO 4:12 251 YAKOBO 5:20naho aikantila sigilizi. Hegu unaikantila sig-ilizi ya Chohile, weye hukuitimila sigilizi, mnawaikantila. 12Chohile ichedu nuyomta kwika sig-ilizi naho kukanta. Nuyo ichedu akudaha kukom-bola na kubalanga. Elo, weye wiyuhi umkantilemnyawo?

Kanyo dya wefenyi13 Haluse kwetegelezeni nyuwe mkugamba,

“Dyelo hegu luvi nachite kwe mzi msikuchikekale uko mhilimo mjima chikadamanyamayombe kuno chajenyeza mapesa.” 14 Nyuwehammanyize ivyo ujima wenyu nautende luvi!Nyuwe mwikala saviya kungugu dikuwonekakwa chipindi chijihi du na kutazuka. 15 Nyuwemwaungwa mgambe, “Zumbe akaunga nachikalenachidamanye chino hegu chiya.” 16Mna halusemweduvya naho mwefenya, kweduvya kosesauko kwiha.

17 Ivyo,mntuhekudamanyambuli yedi amany-ize kugamba aungwa aidamanye, akola masa.

5Kanyo kwa wagoli

1 Elo, haluse netegelezani nyuwe wagoliilani naho lombolezani kwa chausa cha nkuntonaziwezileni. 2 Ugoli wenyu uwola, na suchezenyu zidigwa ni kuhu. 3 Zahabu na helazenyu vikola nkanga, naho inkanga iyo naitendeukuzi kwenyu, nayo naidye imili yenyu saviyamoto. Nyuwe mtutika ugoli mwa mazuwa yanoyo uhelo! 4 Hamuwenkile maliho wandimawadamanye ndima mwe zinkonde zenyu.Tegelezani ivyo wakufuzuma! Ndilo yawowakuvuna mwe zinkonde zenyu ibula mwamagutwi ya Zumbe mta udahi. 5 Mwikala mweisi wikazi wa mbwedo mwe myoyo yenyu nahomwahomola. Mweneneheza mwe zuwa dyakuchinjwa. 6 Muwakantila na kuwakoma wantuhewena lema, awo nendile hawakuwahiga!

Ujijimizi na kulombeza7 Ivyo, walukolo weyangu, mjijimize kubula

Zumbe akauya. Kaulani mlimi ivyo akugojakwa kujijimiza viya ahandile vimwelekele ulozoakungisa naviya akujijimiza kukongela fula yankongo kubula ya udumo. 8 Nyuwe nanywimwaungwa mtende na ujijimizi, chimalanimtogile mo uzumizi, kwa viya zuwa dya kwizakwakwe Zumbe dihaguhi.

9 Walukolo weyangu, msekufuzumilana mnasekukantilwa ni Chohile, uyo ni mkanti kachimala

ho lwivi. 10 Walukolo weyangu, mkaunga ku-wona mliganyo wa ugoji na ujijimizi mwe masu-lumizo, wafanyanyeni wawoni wadya walongileulosi ukulaila kwa Zumbe. 11 Chawetanga awowajimbikwa kwaviya wajijimiza. Mwiva ujijimiziwa Ayubu, naho mmanya ivyo Zumbe amtendelemo udumo. Kwaviya Zumbe kamema mbazi nawedi.

12 Kujinka ayo yose, walukolo weyangu, msek-welisa kwembingu, hegu kwe isi, hegu kwa chintuchituhu chochose. Gambani “Taile” hegu ni taile,na “Bule” hegu ni bule, aho hamkantilwe niChohile.

13 Togolani, hana mntu yoyose mgati mwenyumta ulosi? Aungwa amlombeze Chohile. Togola,hana mntu mta chinyemi? Aungwa achememila ya ntogozi. 14 Togola, hana mnyonje mgatimwenyu? Aungwa awetange wadalahala vilon-gozi wa bunga dya wazumizi wa Kulisito, wowonawo nawamlombezeze na kumkuluguta mavutakwa zina dya Zumbe. 15 Wakalombeza kwauzumizi mnyonje nahonywe, kwaviya Zumbenamwinkage luhulwila hata hegu kakola masayoyose nalekeilwe. 16 Ivyo, mweile nyuwe wenyemasa yenyu mdamanye, naho mlombezezane,chani mhonywe. Lombezo dya mntu mtakuwoneka ywedi kulongozi kwa Chohile dinanguvu ya kudamanya yalozize. 17 Eliya endagamntu sasuwe. Alombezaga kwa kuhikiliza fulaisekunya, nayo hainyele mwe isi kwa chipindicha mihilimo mitatu na myezi mtandatu. 18Niyoalombeza kwa kuhikiliza, fula kulaila koulanganiyo yanya mwe isi niyo yalavya nkande.

19 Walukolo weyangu, mntu yumwengaanazaganya mwe chindedi, niyo mtuhu amvuza,20 manyani kugamba, uyo akumvuza mta masakulaila mo uzaganyi wakwe, nahonye umuye wauyo na file na masa yalozize nayauswe.

1PETULO 1:1 252 1PETULO 1:12

BALUWA YA NKONGO IWANDIKWENIPETULOULONGOZIBaluwa ya nkongo ya Petulo yawandikagwa nimsigilwa Petulo. Petulo akongaga ibaluwa yakwekwa kwe tambalisa kugamba ni yuhi naho kwayudya akuwandikila. Kelavyanya ibaluwa kwaWakulisito wose wadya “We wajeni mwe isi” (1Petulo 1:1). Keigala kwa wadya wantu wakwewakusoma savino nkanana zilozize. Kwaviyaibaluwa ino yaligana ne Baluwa ya Paolo kwaWaefeso mwe sila saizo, wazumizi walozizewadya 1 Petulo awandikaga nyumani mwa Wae-feso mihilimo ya 65 AD. Petulo awandikaga ibu-luwa ino kulaila Lumi kudya etanga Babeloni(5:13).

Petulo alongaga kugamba awandikaga ibaluwaino kwa chausa cha “kuwajelani moyo nakuwaukwilani kugamba uno ni utondowazi wachindedi wa Chohile” (5:12). Kuna vyesimilemgati mwa Petulo 2:11-3:7, Waefeso5:18-6:9, naWakolosai 3:18-4:6. Vintu vyose ivi vya vinovitatu vya chilagisa mwe wivano wa lukolo nakwiva wakulu. Naho kajela moyo Wakulisitowajijimize hadya wakatenda na masulumizo kwaviya udumo wihaguhi (4:1).Vimndani

Petulo ketambalisa mwenye na kulonga na wa-somi wakwe (1:1-2).

Akaheza kamhongeza Chohile ko wambulwaudya wose wehangile kwa kugamba wikaziwawo (1 Petulo 1:3-2:10).

Akabinda awalagiza wazumizi vikungwawikazi wedi mwe isi na kulonga wehangiwesimile saviya mgati mwe mgosi namkaziwe naho mtumwa na mkulu (1 Petulo2:11-4:11).

Akaheza aho Petulo awajela moyo wajijimizehadya wakasulumizwa (1 Petulo 4:12-5:1).

Akaheza abindiliza ibaluwa yakwe (1 Petulo5:12-14).

1 Miye Petulo msigilwa ywa Yesu Kulisito,nawawandikilani nyuwe msagulwe ni Chohile nakuzagala naho mwekala enga wajeni uko Pontona Galatiya na Kapadokiya na Asiya na Besaniya.2 Nyuwe mwasagulagwa ni Chohile Tate kuli-gana namzunguwakwe, nahomtendwawakukile

kwa Muye, chani mumwive Yesu Kulisito nahommyagilwa sakame yakwe chani mlenguswe.

Nawaungilani wedi wa Chohile na utondowazivyongezekele mwenyu.

Msuhi wa Ujima3 Chimtogole Chohile Tate ywa Zumbe dyetu

Yesu Kulisito! Kwaviya kwa mbazi zakwe nkulukachinka kwelekwa uhya mwe msuhi wa chin-dendedi kwa sila ya kumuyusa Zumbe dyetu YesuKulisito, 4 naivyo china msuhi wa kwinkigwaujimbiko udya Chohile awaikiye wantu wakwe.Chohile kawaikiyani ujimbiko uwo kwembingukudya hewikudaha kuwola hegu hewina uzavuhegu kubanika hegu kufifiya. 5 Ivyo ujimbiko uwoni wenyu nyuwe, udya kwa uzumizi mwadimwani nguvu za Chohile kwa chausa cha wambulwaudya umalanywe chani ugubulwe mwe chipindicho udumo.

6 Mwe imbuli iyo mwelelwa, hatahegu vinohaluse kwa chipindi chidodo, mwaungwa mjelwechinyulu kwachausa cha majezo yakwesimanamkusulumizwa. 7 Majezo ayo mwalo wakweni kubunkula kugamba uzumizi wenyu ni wachindedi. Zahabu yenye ikubanika yajezwakwa moto seivyo uzumizi wenyu ukutogoleswakujinka zahabuwaungwa ujezwe chani umanyikekugamba ni wachindedi. Kwa chausa ichonamhokele ntogozi na ntunyo na ukulu hadyaYesu Kulisito akwizila. 8 Nyuwe mwamunga,hatahegu hamumuwone mna mwamzumila,hatahegu haluse hamkumuwona. Mwamzumilana kweleleswa. Ivyo mwamtogola kwa chinyemichikulu hechikulongeka, 9 kwaviya mwahokelawambulwa wenyu kwaviya nivyo vikungwa mouzumizi wenyu kwakwe.

10 Wawoni walavyaga uwoni kuno wakazuzana kukaulisa mo wambulwa uwo wimwe wediwa Chohile namwinkwe. 11 Wajezaga kumanyachipindi chani neivyo navilaile, kugambachipindi awahegile Muye wa Kulisito endagamndani mwawo. Akalongela amasulumizonayambwile Kulisito na ukulu nautimile yaka-jinka ayo. 12 Chohile awagubwilaga wadyawawoni kugamba ulosi udya walongaga nasuwowawo mna wasankanaga kwa chausa chenyu,haluse ulosi uwo ulongwa kwenyu ni wadyawalongile Mbuli yedi ya Yesu Kulisito kwa udahiwa Muye Ukukile asigilwe kulaila kwembingu.Mbuli izo wandima wa kwembingu wabesawazimanye.

1PETULO 1:13 253 1PETULO 2:15Mwitango wa wikazi ukumuwagila Chohile

13 Elo mwemalanye mwe zifanyanyi zenyu, nakucheleza. Ikani msuhi wenyu wose mwe wediwa Chohile uwo namwinkigwe chipindi YesuKulisito nagubulwe. 14 Saviya wana wata kwiva,msekwikala kwa kutimila tama zenyu zihiyenamnanazo chipindi mwendile hemwimanyizeichindedi cha Chohile. 15 Mna saviya uyo awe-tange akukile, nyuwe nanywi mtende mkukamo lujendo lwenyu lose. 16 Kwaviya iwandikwa,“Namtende wakukile, kwaviya miye ni mkuka.”

17 Uneva mwamwitanga Tate, uyo akukan-tila chila mntu hekuzila mntu, kuligana nendima yakwe, ivyo jesani ichipindi chenyuchisigale hano ho ujeni kwa kumtunyisa Chohile.18 Kwaviya mmanya kugamba nyuwe mwakom-bolagwa mwe lujendo lwenyu helukuwag-ila chintu ludya mwahokelaga kulaila kwawadalahala wenyu. Mna hamwambulwe kwavintu vikubanika, kugamba hela hegu zahabu,19 mwambulwa kwa sakame ikutogoleswa yaKulisito, yudya endaga saviya mwanangotohena lema hegu dwentwe. 20 Uyo asagulagwani Chohile isi heinati kumbwa, niyo agubulwamwa mazuwa yano yokuduma kwa chausachenyu. 21 Kwa sila yakwe, nyuwe mwamzumilaChohile amuyuse na kumtenda atendemkulu, eloukanuni no msuhi wenyu wi kwa Chohile.

22 Elo haluse kwa kwiva ichindedi nyuwemlenguswa myuye yenyu na kuwaunga wenyuhemwina usongaganyi elo unganisanani kwamoyo wose. 23 Kwaviya chinkigwa ujima mhyasiyo ukulaila mwe mbeyu ikubanika, mna ku-laila mwe mbeyu heikubanika kugamba ulosi waChohile una ujima hewina udumo. 24 Saviyamawandiko yakukile yakugamba,“Wantu wose wenga manina ukulu wakwe wose wenga maluwa ya kum-

bago.Mani yanyala na maluwa yahugutuka.25 Mna ulosi wa Zumbe wekala mazuwa yose.”Mbuli iyo ni Mbuli Yedi ilongigwe mwenyu.

2Yuwe dya ujima na wantu wa Chohile

1 Elo, lekani wihi wose, na udanti na usonga-ganyi na finju na milosi ya kuzigana. 2 Saviyawana wachembe wana nkwina ya mele, nyuwenanywi mtende na nkwina ya mele heyetu-julwe ya chimuye chani kwa nguvu yakwe

mdahe kukula na kwambulwa. 3 Hegu chindedi,“Mbunkula kugamba Zumbe ni ywedi!”

4 Elo mbaseni Zumbe, nuyo yuwe dya ujimadilemelwe ni wantu mna kulongozi kwa Chohileni yuwe disagulwe, na dikutunyiswa. 5 Nyuwenanywi, saviya mayuwe yana ujima mzengwamwe nyumba ya chimuye, mtende walavyan-tambiko wakukile, chani mlavize ntambiko zachimuye zikumwagila Chohile kwa sila ya YesuKulisito. 6 Kwaviya iwandikwa mwa mawandikoYakukile,“Tegeleza! Naika yuwe uko Sayuni,

Yuwe dyo msingi dya mwe mpembe, disag-ulwe dikutunyiswa.

Mntu akunga amzumile hahayuswe.” 7 Kwanyuwe mkuzumila yuwe idyo dyatun-yiswa, mna kwa wadya hewekuzumila,mawandiko yakukile yagamba,

“Yuwe diya dilemelwe ni wazesi haluse.Ditenda yuwe dya msingi dya mpembe nkulu.”

8Naho yagamba,“Yuwe idyo ni yuwe dya kwekobadika wantu.Ni luwe lukugwisa wantu.” Wekobadika kwaviya

hawauzumile ulosi uwo, nivyo wekiwekukongela nkongo.

9 Mna nyuwe ni lukolo lusagulwe, walavyan-tambiko wa chiseuta, bunga dya wantu waChohile mwenye, kwa chausa cha kulongantendwa nkulu za Chohile awetangeni kulailakwe chiza, kawengizani mo ng'azi wakwe wamaula. 10 Mwe nkongo nyuwe hamwendagawantu wa Chohile, mna haluse mwi wantu waChohile, chipindi chimwenga hamwamanyizembazi za Chohile, mna haluse mhokela mbazizakwe.

Wandima wa Chohile11 Walukolo weyangu, naweilani nyuwe saviya

wajeni na wakusumka hano he isi, eneganitama zihiye zo untu zikuhigana na myuyeyenyu. 12 Lujendo lwenyu mgati mwa wantuhewemmanyize Chohile, lwaungwa lutendelwedi vitendese, chani hata wantu watuhuwakawazigani kugamba mwadamanya yehiyewadahe kubunkula ntendwa zenyu ni zedi chaniwadahe kumtogola Chohile mwe dizuwa akwizilakukantila wantu.

13 Elo weveni wantu wose wata udahi mkulu,kwa chausa cha Zumbe, mwiveni seuta eli chilon-gozi mkulu, 14 hegu vilongozi wasagulwe chaniwawakantile wehi na kuwatogola wakudamanyayedi. 15 Kwaviya Chohile aunga nyuwe kwakudamanya yedi mnyamaze milomo ya chihezi

1PETULO 2:16 254 1PETULO 3:18ya wantu hewena fanyanyi. 16 Ikalani saviyawantu walekeilwe, mna msekujesa kulekeilwakwenyu kufisa wihi, ikalani saviya wandima waChohile. 17 Watunyeni wantu wose, waungeniwalukolo wenyu wazumile. Mogoheni Chohile,naho mtunyeni Seuta.

Mligano wa masulumizo ya Kulisito18 Nyuwe watumwa wa mnyumba watun-

yeni wakulu wenyu kwa ntunyo yose, sawowadya wedi na wahoile du, mna hata wadyawatampula. 19 Elo, Chohile awagilwa ni mntuakujijimiza masulumizo heyawagile kwinkwakwaviya mazuwa yose amfanyanya Chohile.20 Elo, ni ntogozi zani hegu mkajijimiza nkomanomkuwagila kwa chausa cha masa yenyu? Mnahegu mwajijimiza masulumizo kuno mkatendamwadamanya yedi, namumwagile Chohile.21 Ayo nayo mwitangilwe, kwaviya Kulisitomwenye asulumizagagwa kwachausa chenyu,niyo awasizani mligano, chani mdamanye saviyaadamanye. 22Uyo hakoile masa, naho halongagambuli yoyose ya udanti. 23 Eze ahulutwe hahitulekwa huluto, eze asulumizwe hawatisize, mnaaikaga msuhi wakwe kwa Chohile, mkantiakukanta vikuwagila. 24 Uyo mwenye enulagaamasa yetu mo mwili wakwe mo msalaba, chanichileke masa, chitende wajima mwe mbuli zakuwagilwa kwa Chohile, kwa kulumizwa kwakwenyuwe mhonywa. 25 Nyuwe nendile mwagasaviya ngoto zagile, mna haluse mumuwiyaUmdimi na Mwamizi ywa ujima wenyu.

3Wavyele na Wagosi

1 Saivyo nyuwewavyelemsoligweweveni wag-osi zenyu, chani uneva hana wagosi hewekuzu-mila Mbuli ya Chohile, wazumile kwa kutamilwanulujendo lwenyu, naho havyungwe mlongembuli, 2kwaviya nawawone ulujendo lwenyu viyalulenguke na lwa ntunyo. 3 Kwehamba kwenyukusekutenda kwa kuse, saviya kushuka fili kwanamna zesimile, kwehambisa kwa vintu vya za-habu, na kuvala suche za yombe kulu. 4 Mna,utana wenyu waungwa ulawane na ivyo vili vim-ndanimwe untuwa chindedi, utana heukubanikawa wedi na kuhola kwa muye. Utana uwowatunyiswa kulongozi kwa Chohile. 5 Ivyo nivyowelembaga wavyele wakukile wechikale waikiyemsuhi wawo kwa Chohile, wekalaga kwa kuwevawagosi zawo. 6 Saviya Sala amwivaga Bulahimu,

niyo amwitanga uyo Zumbe. Haluse nyuwemwi wandele wakwe uneva mkadamanya vyedihemwi kogoha chochose.

7 Seivyo nyuwe wagosi, ikalani nawavyele wenyu mkamanya kugamba wowoni vyumbe hevina nguvu sanyuwe, saivyomwaungwa muwenke ntunyo kwaviya nawa-hokele hamwenga na nyuwe jeleko dya ujima.Mdamanye ivyo chani malombezo yenyu kwaChohile yasekuchindwa.

Kusulumizwa kwa Kudamanya Yedi8 Habindiliza nagamba vino, nyoseni

mfanyanye chalumwe na mfilane mbazi nahounganani saviya walukolo wazumile mtendemhoile na wata kunyanyahailane. 9Msekuwalihawantu wihi kwa wihi, hegu huluto kwa huluto,mna wajimbikeni, kwaviya nyuwe mwitangwachani mhokele ujimbiko. 10 Saviya MawandikoYakukile yakulonga,“Akunga abwedeze mo wikazi,na kuwona mazuwa yedi,achinde lulimi lwakwe lusekulonga yehiye,milomo yakwe isekulonga udanti. 11 Aleke

yehiye, na adamanye yedi,Alonde utondowazi kwa moyo wakwe wose.12 Kwaviya meso ya Zumbe yawakaula wata ku-

muwagila,na magutwi yakwe yetegeleza malombezo yawo,mna Zumbe awahiga wakudamanya yehiye.”

13Ni yuhi akudaha kuwalumiza unevamwahik-iliza kudamanya yedi? 14 Mna, hata hegunamungwe msulumizwe kwa chausa cha ku-damanya mbuli za kuwagila mbweda, mseku-mogoha mntu yoyose, msekutenda na nkama.15 Mna mwe myoyo yenyu mtunyeni Kulisitoenga Zumbe. Mwemalanye kumhitula mntuyoyose akunga amuzeni mo msuhi wi mndanimwenyu. 16 Mna mtende ivyo kwa kuholana ntunyo. Mtende na myoyo heikuwalag-isani kugamba mna masa, chani mkahulutwawadya wakulonga vihiye mo lujendo lwenyulwedi lwa kumzumila Kulisito wawone soni. 17Nivyedi kusulumizwa kwa kudamanya yedi, un-eva nivyo Chohile akunga, ukaleka kusulumizwakwa kutenda yehiye. 18 Kwaviya Kulisito nayeasulumizagwa na kubanika lumwenga du kwachausa cha masa yenyu niyo yachinta, mntuendaga akumuwagila Chohile kwa chausa chawantu hewekuwagila chani awegaleni nyuwewa Chohile. Mwili wakwe nuwo wakomwagwa

1PETULO 3:19 255 1PETULO 5:4niyo adamanywa ujima chimuye, 19 kwa muyeaitaga kulonga mwe myuye yendaga kwechi-fungo. 20 Wantu wadya walemele kumtimilaChohile umo awagojaga kwa ujijimizi chipindiNuhu akasana isafina. Mndani mwe chiya ichoni wantu wajeche du, kugamba wantu mnanewambulwe kwa sila ya mazi, 21 ayo yendagamligano wo ubatizo ukuwambulani nyuwe vinohaluse. Ubatizo siyo mbuli ya kusa nongo momwili mna ni chiya chilaganwe ni Chohile chiku-damanyika kwa kulagisa kugamba myoyo hainamasa. Udya ukuwambulani kwa sila ya uyuso waYesu Kulisito, 22 na haluse Kulisito kaita kwem-bingu. Kekala ntendele ya kulume ya Chohile,mwa wandima wa kwembingu wose, na wakuluna nguvu zose vikwa hasi ho ulongozi wakwe.

4Wikazi mhya

1 Kwaviya Kulisito asulumizagwa chimwili,nyuwe naywi mwetogeze mwe zifanyanyi saziyaizakwe, kwaviya mntu asulumizwe chimwilihamuli naho mwe kudamanya masa. 2Kukongelahaluse mwe chipindi chenyu chisigale chokwikala hano he isi, msekujendeleze kwikalamwe tama za chimntu, mna mwe viya Chohileakunga. 3 Mwe chipindi chijinkile mwendagana luhenyo lutali lwa kujesa mbuli waungilewantu hewemmanyize Chohile. Mwekalagawikazi wa uchilanga na tama zihiye na ukozi nangasu zimemile ukozi na uchilanga na mivikoya matukulu ikwihiza. 4 Haluse, wantu awohewemmanyize Chohile wehelwa wakawonakugamba nyuwe hamkujesanya vituhumowikaziwihise, ivyo wawahulutani. 5 Mna nawalongembuli zawo wenye kulongozi kwa Chohileemalanye kuwakantila wata ujima na wabanike.6Vino nivyo vilekile Mbuli Yedi yalongagwa hatakwa awo wabanike, chani wakaheza kukantilwamo wikazi we chimwili saviya wantu watuhu,wekale chimuye saviya Chohile akunga.

Mchimaila ywedi ywa majeleko ya Chohile7 Uhelo wa vintu vyose wi haguhi. Elo mtende

na fanyanyi zedi na wengele vikuwadahizanikumlombeza Chohile. 8 Kujinka yose ungananikwa moyo wose, kwaviya ungi wagubika masayalozize. 9 Hokelanani kwa chisekwesekwehehena kufuzuma. 10 Chila yumwenga, ajesezejeleko ahokele kulaila kwa Chohile, ajese kwakuwambiza watuhu saviya mchimaila ywedi ywa

majeleko yesimile ya Chohile. 11 Mntu akalonganalonge saviya mbuli za Chohile, mta kusankanaasankane kwa nguvu enkigwe ni Chohile, chanimwe zimbuli zose Chohile atogolwe kwa sila yaYesu Kulisito, yudya ukulu na nguvu una uyomazuwa yose. Taile.

Masulumizo mwa mntu Mkulisito12 Walukolo weyangu, msekwehelwa ni majezo

yakulumisa yakuwambwilani, msekuyawonakugamba ni chintu chijeni kwenyu. 13 Mnaelelwani kugambamwasulumizwa saviya Kulisitoasulumizwe, chani umo ukulu wakwe naugubulwe mweleleswe. 14 Bwedani mkahulutwakwa chausa cha kumtimila Kulisito, mbuli iyoyalagisa kugamba muye mta ukulu, uwo Muyewa Chohile wekala mndani mwenyu. 15 Mgatimwenyu asekutendeka mntu akusulumizwakwaviya ni mkomi, hegu mbavi hegu mbanasihegu akusankana mwe mbuli za wantu watuhu.16 Mna uneva mntu asulumizwa kwaviya niMkulisito, asekuwona soni, mna amtogoleChohile, kwaviya mntu uyo etangwa kwa zinadya Kulisito. 17 Chipindi cha kanto chibula, nahonkanto idyo dyakongela mwa wantu wa Chohilemwenye. Hegukantodyakongela kwetu suwe, eloudumowakwekwawantuwakulemelaMbuli Yediya Chohile nautende vivihi? 18Saviyamawandikoyakukile yakulonga“Uneva mntu akudamanya ya kumuwagila

Chohile, ni vidala kwambulwa,navitende vivihi kwa wadya hewekumvikila

Chohile na wata masa?”19 Elo wadya wakusulumizwa kwa chausa chakutimila yadya akunga Chohile, wajendeleze ku-damanya yedi welavye wikazi wawomwemikonoya Chohile Mumbi ywawo mkanuni.

5Kudima bunga dya Chohile

1 Naweilani nyuwe wadalahala vilongozi mgatimwenyu, miye mnyenyu nawonaga masulu-mizo ya Kulisito na kulungana na udya ukulunaugubulwe, 2 dimani idibunga dya Chohilemwinkigwe, mdidime hemwikukunkuswa, mnakwa kunga wenye saviya akunga Chohile. Mseku-damanya ndima heikungwa kuno mkatigizamaliho. 3 Msekulongoza chinguvu dibungamwinkigwe mdidime, mna mtende mligano mwedibunga idyo. 4UmoMdimiMkulu nalaile, nyuwenamhokele chilemba cho ukulu hechikufifiya.

1PETULO 5:5 256 1PETULO 5:145 Seivyo, nyuwe wabwanga, weveni wadala-

hala, nyose mnyanyahale chani mwambizane,kwaviya Mawandiko yakukile yagamba, “Chohileawahiga wakweduvya. Mna awafilambazi wak-wenyanyahaza.” 6 Elo, nyanyahalani hasi homkono una ukulu wa Chohile mta udahi, chaniawenuleni mwe chipindi chakwe chikuwagila.7Mzagileni uyo nkunto zenyu zose, kwaviya uyoawatunduliyani.

8 Sinyisani, naho mkaulise! Kwaviya mnkondoywenyu Mwavu, enga simba ikubuma, ikuzun-guluka zunguluka, ikacheseka mntu chani im-lubutule pele. 9 Mtoge mo uzumizi na kumhiga,mkamanya kugamba walukolo wenyu wazumilekose kwe isi wajinkila masulumizo ayo. 10 MnaChohile ywa wedi wose awetangani mwingile moukulu wakwe wa mazuwa yose mo kulunganakwenyu mwa Kulisito, mnaheza kusulumizwakwa chipindi chiguhi, uyo mwenye nawaten-deni uhya na kuwajela nguvu na kuwatogezanina kuwenkani msingi utogile. 11 Udahi utendekwakwe mazuwa yose! Taile.

Ndamsa za Udumo12 Siwawandikilani ibaluwa ino nguhi kwa

wambizi wa Siliwano, mlukolo nimanyizekugamba ni mkanuni. Naunga ni wenkeni moyona kuwaukwilani kugamba mbuli ino ni mbazi zaChohile chindedi. Togani mwe zimbazi izo.

13 Bunga dya wazumile Kulisito weyuko Ba-beli iviya disagulwe ni Chohile, dyawalamsani,saivyo Mako akwinga mwanangu awalamsani.14 Lamsanani kwa chilagiso cha ungi wa wantuwakumzumila Kulisito.

Nawaungilani utondowazi nyuwe wantu waKulisito.

2 PETULO 1:1 257 2 PETULO 1:17

BALUWA YA KAIDI IWANDIKWE NIPETULOULONGOZIBaluwa ya 2 Petulo yagamba kugamba yawandik-agwa ni Msigilwa Petulo mna wasomile walozizewadyelo hawa kufanyanya kugamba ni chindedi.Vyadahika kugamba mntu mtuhu awandikagagamalagizo ya Petulo. Mta kuwandika hakulongakugamba mta kuwona kwa meso kwa wikazi waYesu na vitendese ko ulavyanyo (2 Petulo 1:17-18). Uneva Petulo awandikaga ibaluwa vyadahikakugamba aiwandikaga uko Lumi mwe mihilimoya 60 AD. Henati kubanika. Petulo naho itangakuga baluwa yakwe ya kaidi (2 Petulo 3:1) akaikazuwa dya kudiwandika eze abinde baluwa ya 1Petulo. Keigala kwa Wakulisito wose.

Petulo kawandika ibaluwa ino chani awa-jele moyo wazumizi wekale wikazi wedi nakuwafunda wase kutimila wahinyi wa udanti(2 Petulo 2). Kawajela moyo wabele wantuwadya wakugamba kugamba Yesu ne kalise ku-uya. Akaleka alonga kugamba Chohile hakawemna aunga chila mntu ambulwe (2 Petulo 3:8-9).Vino nivyo vikungwa wikazi wedi (2 Petulo 3:14).Vimndani

Petulo etambalisa na kuwagambila wasomiwakwe (2 Petulo 1:1-2).

Akaheza awakumbusa wekale wikazi wedikwaviya Chohile kachidahiza suwe (2 Petulo1:3-21).

Vikaheza awafunda mwe wahinyi wadantina kugamba viya na vilaile kwa wahinyiwadanti mo udumo (2 Petulo 2:1-22).

Akaheza aho Petulo abindiliza kwa kuwajelamoyo wazumizi wekale wikazi wedi kwe-malanya wizilo wa kaidi wa Yesu (2 Petulo3:1-17).

1 Miye Simoni Petulo, mtumwa na msigilwaywa Yesu Kulisito.

Nawawandikilani nyuwe wadya mhokele uzu-mizi mkulu ukutogoleswa saudya chinanawosuwe kwa sila ya vikumuwagila Yesu Kulisito uyoChohile na Mwambula ywetu.

2 Nawalombezezani wedi wa Chohile na uton-dowazi vyongezekelemo kummanya Zumbe YesuChohile ywetu.

Mwitango wa kusagulwa ni Chohile

3 Kwa nguvu zakwe za chichohile, Chohilekachinkambuli zose chikungamowikazi wetuwakumvikila Chohile na kumvikila yudya achitangechitende hamwenga mo ukulu na wedi wakwemwenye. 4 Kwaivyo kachinka majeleko yedi nayakutunyiswa ya ndagano chani kwa majelekoayo mdahe kwenega ubanasi ukwigalwa ni tamazihiye zi mwe isi na kwelunga neivyo eli chi-chohile. 5Kwa chausa icho, hikilizisani mjenyezewedi mo uzumizi wenyu, na mo wedi mjenyezeumanyi, 6 na mo umanyi mjenyeze kwelongozawenye na mo kwelongoza kwenyu mjenyeze uji-jimizi na mo ujijimizi mjenyeze wogohi kwaChohile, 7mo wogohi kwa Chohile mjenyeze um-buya wa chilukolo mjenyeze ungi. 8Mnatenda nantogozi zilozize saizo, naziwadahizeni kutendawandima wakuwagila na kutenda na ntendwazedi zikulawana no umanyi wenyu mo kum-manya Zumbe dyetu Yesu Kulisito. 9 Mna mntuhena ntogozi izo mta belenge hakudaha kuwonavyedi chindedi ni tuntu naho kajala kugambakaheza kulengusa masa yakwe ya kale.

10 Elo, walukolo weyangu hikilizisani mtendeumwitango wenyu na usagulwa wenyu kwaChohile utende ni mbuli ikujendeleza heinaudumo, uneva mnekala seivyo hamgwe ng'o.11 Kwaviya kwa kudamanya ivyo namzumiliswena kulekeilwe kwingila mo useuta wa mazuwayose wa Zumbe uyo Mwambula ywetu YesuKulisito.

12 Elo nanijendeleze kuwakumbusani mazuwayose mbuli zino, hata hegu mzimanya kale nahomtoga mwe chindedi mhokele. 13 Nafanyanyakugamba ni vyedi niwachimpuleni kwakuwakumbusani izifanyanyi zenyu chipindichose chowikazi wangu hatenda nicheimomwiliuno. 14 Kwaviya simanya kugamba nihaguhina kubanika saviya Zumbe dyetu Yesu Kulisitoanilagise pwilili. 15 Ivyo, nanidamanye chilahudaha kulavyanya kugamba haheza kubanikamdahe kukumbuka zimbuli zino mazuwa yose.

Ukuzi ukulanga ukulu wa Kulisito16 Elo umo chawahinyagani udahi na kuya kwa

Zumbe dyetu Yesu Kulisito hachatimilaga nganoza kutula kwa ubala, suwe chawonaga wenyeukulu wakwe. 17 Kwaviya ahokelaga ntunyo naukulu kulaila kwa Chohile Tate, chipindi izwidimwizile kulaila kwakwe uyo eli Ukulu Mkulu

2 PETULO 1:18 258 2 PETULO 2:21dikagamba, “Yuno ni Mwanangu hungisa, akuni-wagila!” 18 Suwe wenye chevaga idizwi idyo ku-laila kwembingu umo chendaga hamwenga nayekudya ko lugulu ludya lukukile.

19 China ukanuni utendese kugamba ulosi wawawoni wa Chohile wachilagisa mbuli iyo nichindedi uneva mkautimila, kwaviya wenga taaikulangaza hantu he chiza kubula hadya naku-tandazuke na ung'azi wa ntondo ya machelwaikung'ala mwe myoyo yenyu. 20 Kujinka yosekumbukani kugamba hahana mntu yoyose aku-daha kutambalisa uwoni kwa chausa cha fanyanyizakwe mwa Mawandiko Yakukile. 21 Kwaviyahahana uwoni ukulawana saviya mntu akungamna wantu walavyaga uwoni wa Chohile waka-longozwa ni Muye Ukukile.

2Wahinyi wa Udanti

1Walailagawawoniwadantimgatimwawantu,na seivyo wahinyi wa udanti nawalaile mgatimwenyu. Wantu awo nawengize mahinyo yaudanti na yawegaile ubanasi na kumlemelaZumbe awakombole, na mwe isila iyo nawasun-guze kwebalanga wenye. 2 Naho wantu waloz-ize nawatimile izo izisila zawo zo uchilanga,na kwachausa icho watuhu nawaibele isila yechindedi. 3 Kwa chausa cha tama zawo zihiyeza ugoli, wahinyi awo wo udanti nawahokeleluso mwenyu kwa sila ya mbuli za udanti. MnaChohile alamulaga kale kugamba nawakantilenaho hagonile. Chindedi nawabalange!

4 Chohile hawafile mbazi wandima wa kwem-bingu wadamanye masa, mna kawadula hantuhamasulumizo umowanyinywaminyolo waikwamwe ziza wakagoja zuwa dye nkanto. 5 NahoChohile haiyonelembazi isi yo kalemna nakegalafula nkulu igale mazi yagubike isi idya yawantu hewena wogohi kwa Chohile. Mnakamwambula Nuhu endaga akalonga mbuli ziku-muwagila Chohile hamwenga na wantu watuhumfungate. 6 Naho, Chohile aikantilaga imiziya Sodoma na Gomola kwa kuitikimya. Kweisila iyo, kalagisa mligano wa mbuli nazize zi-laile kwa wantu hewena wogohi kwa Chohile.7 Naho amwambulaga Lutu mntu akumuwagilaChohile, kwaviya moyo wakwe endaga akawonachinyulu vitendese kwa lujendo lwa wachilangalwa wantu wehiye. 8Mntu uyo akudamanya mtakuwoneka ywedi kulongozi kwa Chohile endaga

akekala mgati mwawo asulumilaga mo moyowakwe chila zuwa, mwe viya nakawona na kwivaubanasi wawo nawakadamanya. 9Elo hegu nivyo,Zumbe kamanya ivyo nawambule mwa majezowantu wata wogohi kwa Chohile, naivyo vyakuwaika hewekuwagila kubula zuwa dye nkanto,10 vitendese wadya wakutimila tama zihiye zachimwili na kubela udahi wa Chohile.

Wantu awo hawakwiva, wata kweduvya, nahowavihuluta na kuvibela vyumbe vina ukulu vyakwembingu. 11 Mna wandima wa kwembinguwata udahi na nguvu kuwajinka wahinyi woudanti hawawalongeleze kwa kuvihuluta vyumbeivyo kulongozi kwa Zumbe. 12 Wantu awowakuhuluta vintu hewevimanyize wekala saviyawanyama hewena fanyanyi wadya wakwelekwaniyo wagwilwa na kuchinjwa! Wantu awo nawa-balangwe seivyo nawabalangwe wanyama awo.13 Nawalihwe masulumizo kwa ntendwa za wihiwadamanye. Wabweda kudamanya yehiye nahonomsi mo lumpe, tama zihiye za mbwedo womwili. Awo ni wazavu naho ni soni izodumwe dibunga dyenyu chipindi wakulungana nanyuwe mwe zindala zenyu, kuno wabwedesa silazawo zo udanti! 14 Meso yawo yamema ugonyi,wantu hewekuhela kudamanya masa, wata ku-danta wantu wahwele, wazweza imyoyo kutendana tama ya ugoli, waligitwa! 15Waileka isila ichu-mile na kuwazaganya na kutimila isila ya Balamu,mwana ywa Beoli. Uyo aungaga kuhokela ugolikwa kubunyanya, 16 mna niyo akwahilwa kwachausa cho wavu wakwe. Mpunda heikulonga,yalongaga enga izwi dya chimntu, niyo amchindayudyamuwoni asekudamanyambuli za kichilalu.

17 Wantu wano wekala enga sokwe zinyaile,saviya maingu yakufiliswa ni nkung'unto,Chohile kawekiya wikazi wawo hantu he ziza.18 Ivyo walonga milosi ya kweduvya ya bulena kwakujeseza tama zawo zo uchilanga,wawakwesa kwe masa wadya wantu wakongilekwepagula vino zuzi kulaila mwe wantu wak-wikala mo wavu. 19 Wakawekiya ndagano zakulekeilwa, nawo wenye wakatenda ni watumwawa ubanasi, kwaviyamntu nimtumwamwe chiyachikumlongoza. 20 Kwaviya wadya wepaguleno uzavu we isi kwa kummanya Zumbe uyoMwambula Yesu Kulisito, uneva wanagwizwana nakulongozwa naho, wantu awo nawatendewehise kujinka hadya nkongo. 21 Elo nanivyedihegu hawamanyize isila ikumuwagila Chohileukaleka waimanya na wakaheza waleka lagizo

2 PETULO 2:22 259 2 PETULO 3:18dikukile wenkigwe. 22 Mna vilaila kwawomliganyo wa chindedi ukugamba, “Kuli dyawiyamatahika yakwe,” na lutuhu lukugamba, “Ngu-luwe isuntigwe yawiya kugalagala mwe ntagata.”

3Zuwa dya kwizila Zumbe

1 Walukolo weyangu, baluwa ino huwawandik-ilani ni ya kaidi. Mwe izibaluwa zose mbili sijezakuchimpula fanyanyanyi zedi kwa kuwakumbusambuli zino. 2 Naunga mkumbuke mbuli za-longagwa chikale ni wawoni wakukile, na la-gizo dya Zumbe naho mwambuzi mwinkigweni wasigilwa wenyu. 3 Nkongelo ya yose,manyani kugamba mwa mazuwa yo udumonaweze wantu lujendo lwawo nalulongozwe nitama zawo wenye. Nawawatileni, 4 nakugamba,“Awaikiyaga ndagano kugamba neze! Haluseekuhi? Mbuli ni iziya kukongela kubanika kwawadalahala wetu na vintu ni iviya vili saviya nav-ili mwe nkongelo yo kumbwa kwe isi!” 5 Wantuawo, kwa kasidi wajala kugamba chikale Chohilealongaga du mbingu ne isi niyo vyalaila. Kwaulosi wakwe aumbaga isi, kwa kuisenta isi iku-lumbale kulaila mwa mazi, 6 Chohile alagizagamazi yabohole yabalange isi ya kale. 7 Mna kwaulosi udya mbingu ne isi za haluse zisigazwachani zize zidulwemomoto zikwa kwachausa chedizuwa diya wantu hewena wogohi kwa Chohilena wakantilwe na kubalangwa.

8 Mna wambuya zangu, msekuijala imbuliino, kugamba, kwa Zumbe, zuwa dimwengadyenga mihilimo magana mlongo naho mi-hilimo magana mlongo yenga zuwa dimwenga.9 Zumbe hakukawa kudamanya yadya alaganesaviya wantu watuhu wakufanyanya kugambanakawe. Mna awajijimizani kwaviya hakungamntu yoyose abalangwe, mna awakwesa wosechani weile masa yawo.

10 Mna zuwa dya Zumbe nadize enge mbavi.Mwe dizuwa idyo, mbingu nazusike kwa sindonkulu, vintu vyose mo ulanga saviya zuwa nantondo na mnenge na vituhu navitikime naho isina chila chintu chiyumo navyusike.

11 Elo, kwaviya vintu vyose navibalangwesaivyo, nyuwe mwaungwa mwikale wikazi wi-vivihi? Mwikale wikazi ukukile na kumtunyaChohile, 12 mkagoja idizuwa dya Chohile nahomditende disunguze kwiza, mwe dizuwa idyombingu nazitikime kwa moto na vintu vyose mo

ulanganavilolomoke kwa chivuguto. 13Mna suwekutimilana ne ndagano ya Chohile, chagoja isimpya na mbingu mpya umo mkwikala wedi waChohile.

14 Mweivyo wambuya zangu, mkagoja vintuivyo, hikilizani chani mwoneke hamna malemahegu katitu kulongozi kwa Chohile na kutenda nautondowazi naye. 15 Mmanye kugamba ujijimiziwa Zumbe dyetu ni luhenyo lwedi akuchinkachani chambulwe. Ivyo nikuligana na viyamlukolo ywetu Paolo awawandikileni akajesezaubala enkigwe ni Chohile. 16 Ayo nayo akulongamwe zibaluwa zakwe zose akalonga mwe zimbuliizo. Mndani mwe zibaluwa zakwe mna mbulintuhu ni ndala kuzimanya. Mbuli ziya wantuhewemanyize watoza kaisi na kanyaile wahitulaviya akulonga saviya wakuhitula hantu hatuhumwa mawandiko Yakukile mwe ivyo webalangawenye.

17 Elo nyuwe wambuya zangu, mbuli inomwimanya kale. Haluse kwedimeni chanimnasekuzaganywa ni wavu wa mahinyo yehiyeya wantu hewekutimila sigilizi niyo mwagwamwe chegamo chenyu chitogile. 18 Mnajendelezani kukula mo wedi wa kummanyaZumbe dyetu mwambula ywetu Yesu Kulisitoukulu utende wakwe. Haluse na mazuwa yose!Taile.

1YOHANA 1:1 260 1YOHANA 2:8

BALUWA YA NKONGO IWANDIKWENIYOHANAULONGOZIBaluwa ya nkongo ya Yohana yawandikagwani msigilwa Yohana mgati mwe chipindi cha85-90 AD. Yohana halongile mwenye kugambanuyo awandike, mna sula ya nkongo ilagisakugamba ni mukuzi wa meso yakwe mwe wikaziwa kwambulwa ni Yesu Yohana 1:1-3. Ivyoiwandikwe ni Yohana ywa nkongo naho ivu-galwa seiviya iwandikwe mwe Mbuli Yedi kuli-gana na Yohana. Ni kuzumila kugamba Yohanakawandika Mbuli Yedi kuligana na Yohana nabaluwa ntatu, Yohana ywa nkongo na Yohanaywa Kaidi na Yohana ywa katatu kuno akatendaekala Efeso.

Yohana kawandika baluwa ino kwa woseWakulisito na mwe chipindi che nkunto yedikanisa kulaila mwe bunga dya wantu wakwi-tangwa, “Mbilikimo.” Wazumila kugamba Yesukachinta ni Chohile mna ivyo neli chindedi nimntu kuno kwe isi. Kwachausa chino Yohanaawandika kulanga ukuzi wa meso mwe kwikalana Yesu na kwa mkono wakwe kamtoza Yesu (1Yohan 1:1-3). Mwalo wa Yohana mwe kuwandikaibaluwa ino ni kuchintiza mbwedo wakwe (1Yohan 1:4), kuwachinda wazumile kulaila mwemasa (1Yohan 21), kuwachinda wazumile kulailamwe wahinyi wa udanti (1Yohan 2:26), kukaulisawazumile kugamba wakombolwa (1Yohan 5:13).Vimndani

Yohana alavyanya ibaluwa yakwe na kuwenkaumwalo wo kuwandika (Yohan 1:1-4).

Naho katambalisa ivyo Chohile achumile naivyo vikungigwa kwikala enga Yesu ivyoekale (1 Yohan 1:5-3:10).

Naho achikumbusa lagiso dya kungana(1Yohan3:11-5:12).

Achisanya izibaluwa zakwe mwe 5:13-21.

Mbuli ya Ujima1 Ulosi uno walawana na Mbuli ya ujima

yendaga aho nkongo suwe chawivaga na kum-wona kwa meso yetu, chimwona na kumtozakwa mikono yetu wenye. 2 Ujima uyo ahoalailaga suwe nachimwona, haluse chalongaizi mbuli zakwe, na kuwagambilani mo ujimauwo wa mazuwa yose wendaga kwa Tate nakugubulwa kwetu. 3 Yadya chiwone na kuyeva

nayo chikuwagambilani nyuwe chani nanywimtende na ndala na suwe hamwenga na Tate namwanawe Yesu Kulisito. 4 Chawandikila mbulizino zo ujima chani kumbweda kwetu kuchinte.

Chohile ni Ulangazi5 Elo,mbuli chivile kwaYesuna kuwagambilani

ni zino, Chohile ni ulangazi na hamna chizachochose mndani mwake. 6Chinalonga kugambachina ndala naye, mna chekala mwe chiza na chi-tende chalonga udanti naho hachikwikala mwechindedi. 7 Mna chinekala mwe ulangazi saviyaeli mo ulangazi, suwenye nachitende na ndala nasakame yakwe Yesu Kulisito Mwanawe yachilen-gusa masa yose.

8 Chinagamba hachina masa, chedanta suwewenye na ichindedi hachimuli mndani mwetu.9 Mna chikeila masa yetu, Chohile ni mkanuninaho ni ywedi mazuwa yose naye na chilekeilemasa yetu yose na kuchilengusa wihi wose.10 Chinagamba hachidamanye masa, nachim-tende Chohile ni mdanti na mbuli yakwe haimulimndani mwetu.

2Kulisito mgombezi ywetu

1 Wanangu nawawandikilani mbuli zinochani msekudamanya masa, mna inalailamntu adamanya masa chinanaye yumwengaakuchigombela kwa Tate, nuyo Yesu Kulisitoakumuwagila Chohile. 2 Kulisito nuyo alavigwentambiko chani ause masa yetu chinanayo mnasiyo masa yetu du mna na masa ya wantu wosewe isi.

3 China yeva malagizo ya Chohile, chadaha ku-tenda na ukanuni kugamba chimmanya. 4 Mntuanagamba kammanya Chohile mna hakutimilamalagizo yakwe mntu uyo ni mdanti, nahochindedi hachimuli mdani mwakwe. 5Mna mntuyoyose akwiva mbuli ya Chohile, nuyo eli na ungijejeje wa Chohile mndani mwakwe. Vino nivyochikudaha kutenda na ukanuni kugamba chalun-gana naye, 6 mntu yeyose akugamba kalunganana Chohile aungwa ekale saviya ekalaga YesuKulisito.

Lagizo hya7 Wambuya zangu, lagizo dino huwawandik-

ilani sidyo hya, ni lagiso dya kale mwendagamnanadyo kukongela nkongo. Lagiso idyo dyakale ni mbuli mwivile. 8 Seivyo, lagizo dinohuwawandikilani ni lagiso hya, ne chindedi

1YOHANA 2:9 261 1YOHANA 3:7chakwe chawoneka mndani mwa Kulisito na mn-dani mwenyu naho. Kwaviya chiza chausika, naulangazi wa chindedi ukonga kale kulangaza.

9 Yoyose akulonga kugamba ekalamo ulangazi,mna amwihiwa mlukolo ywakwe mntu uyoachei mwe chiza. 10 Yoyose akumunga mlukoloywakwe,mntuuyo ekalamweulangazi, nahomn-dani mwakwe hamna chintu chochose chikungachimhose mtuhu akole masa. 11 Mna akumwi-hiwa mlukolo ywakwe ekala mwe chiza ajendamwe chiza, naho hamanyize uko akwita, kwaviyachiza chimtenda tuntu.

12 Nawawandikilani nyuwe wana kwaviyamasa yenyu yalekeilwa kwa zina dya Kulisito.13 Nawawandikilani nyuwe, watate, kwaviyamummanya Kulisito endaga eyaho kukongelankongo. Nawawandikilani nyuwe wabwangakwaviya mumhuma yudya Mwavu.

14 Nawawandikilani nyuwe wana kwaviyamummanya Tate. Nawawandikilani nyuwewatate kwaviya mummanya yudya endagakukongela nkongo. Nawawandikilani nyuwewabwanga, kwaviya mna nguvu na mbuli yaChohile yekalamndanimwenyu nahomumhumayudya Mwavu.

15 Msekunga isi hegu chintu chochose chi mweisi. Mntu akunga isi, ungi wa Tate haumulimndani mwakwe. 16 Vintu vyose vya mwe isikugamba tama zihiye zo mwili, tama zihiye zameso na weduvi ukuhoswa nu ugoli vyose ivyohavikulaila kwa Tate, mna vyalaila mwe isi. 17 Isihamwenga ne vintu vyakwe vyose na tama zosezi mndani mwakwe navijinke, mna mntu aku-damanya yadya akunga Chohile nekale mazuwayose.

Mnkondo vya Kulisito18 Wanangu, udumo wi haguhi! Namwiva

kugamba mhiga Kulisito eza, haluse wahigaKulisito walozize weza kale, elo chimanyakugamba udumo wihaguhi. 19Wantu awo walailamgati mwetu mna hawendaga wetu wa chindedi,nivyo vilekile nawachasa, hegu wendile wetu,nawekala na suwe. Mna nawahalawa, waita zawo,chani vilavyanye pwipwi kugamba sawo wetung'o.

20 Mna nyuwe mhokela Muye Mkuka kulailakwa Kulisito, ivyo nyuwe nyose mmanyaichindedi. 21 Siwawandikilani nyuwe kwaviyahammanyize icho chindedi, mna kwaviyammanya kugamba hamna udanti wowoseukulaila mwe icho ichindedi.

22 Mdanti ni yuhi suyo yudya akulemelakugamba Yesu ni Kulisito Mwambula? Uyo nuyomhiga Kulisito amlemela Tate naMwana. 23Chilaakumlemela Mwana, iviya amlemela Tate nayoyose akumzumilaMwana, iviya amzumila Tate.

24 Elo nyuwemhezize kuwiva ulosi uwo kukon-gela nkongo, wikale mwe myoyo yenyu. Heguulosi uwo mwivile kukongela nkongo unekalamndani mwenyu, elo namwikale mwe kwelungana Mwana na Tate. 25Na chiya Kulisito alaganagana suwe ni chino, ujima wa mazuwa yose.

26 Siwawandiklani zimbuli zino kwachausacha wadya wakunga wawazaganye. 27 Mnanyuwe mhokela Muye Ukukile kulaila kwaKulisito na uyo ekale mndani mwenyu. Kwaivyohamungwe mhinywe ni mntu yoyose. Kwaviyauyo nawahinyeni chila chintu, naho mahinyoyakwe ni ya chindedi. Elo tozani mahinyo ya uyoMuye na kusigaila mwe kulungana na Kulisito.

28Haluse, nyuwewanangu jendelezani kwikalamndani mwakwe chani chipindi nalaile mtendewakankalu hemwina luhosa lwa kwefisa kwa sonimwe dizuwa dyo kwizila kwakwe. 29 Mmanyakugamba Kulisito amuwagila Chohile vitendese,iviya mwaungwa mmanye kugamba chila mntuakudamanya mbuli zedi natenda mwana ywaChohile.

3Wana wa Chohile

1 Kaulani ni ungi wi vivihi Tate achungise,hata chetangwa wana wa Chohile! Nahochindedi nivyo chili, nivyo vikule wantu we isiino hawachimanyize, kwaviya hawammanyagaChohile. 2 Wambuya zangu, suwe halusechimanya chiwana wa Chohile, mna havinatikubunkulwa pwilili ivyo nachitende chili. Mnachivimanya kugamba, umo Kulisito nalaile,nachifanane naye kwaviya nachimwone viya eli.3 Elo chila mntu mta msuhi uno mwa Kulisito,elengusa saviya Kulisito alenguke.

4 Chila mntu akudamanya masa atula sig-ilizi ya Chohile, kwaviya masa ni kutula sigilizi.5 Mvimanya kugamba Kulisito ezaga kusa masayetu, na kugamba uyo hana masa yoyose. 6 Elochila akwikala mwe kulungana na Kulisito haku-damanya masa, mntu akujendeleza kudamanyamasa hamuwone ng'o hegu kummanya Kulisito.

7 Elo wanangu, msekuzumila kuzaganywa nimntu yoyose. Mntu akudamanya ntendwaza wedi zikumwagila Chohile saviya Kulisito

1YOHANA 3:8 262 1YOHANA 4:11eli mwagilwa vitendese kwa Chohile. 8 Mnamntu akujendeleza kudamanya masa ni ywayudya Mwavu, kwaviya Mwavu kadamanya masakukongela nkongo. Mna mwana ywa Chohileezagamwe isi kubalanga ndima za yudyaMwavu.

9 Chila eli mwana ywa Chohile, hakujendelezakudamanya masa kwaviya ujima wa Chohilewekala mndani mwakwe, hakudaha kujendelezakudamanya masa kwaviya katenda mwana ywaChohile. 10Mna yoyose hekudamanyambuli zedi,hegu hekumunga mlukolo ywakwe, uyo suyomwana ywa Chohile. Uko nuko kwesimana kwawana wa Chohile na wana yudya Mwavu.

Unganani11 Na ulosi mwivile kukongela nkongo nuno,

chaungwa chungane! 12 Chisekutenda saviyaKaini, ywa yudya Mwavu, amkomaga mvunawe.Amkomaga kwa mbwani? Kwaviya ntendwazakwe zendaga ziha, mna mvunawe endaga nantendwa zikumuwagila Chohile.

13 Elo, walukolo wetu, msekwehelwa heguwantu we isi ino wakawehiwani nyuwe. 14 Suwechimanya kugamba, chideluka kale kulaila mwefile na kwingila mwe ujima, kwaviya chawaungawalukolo wetu. Mntu hena ungi asigaila mwefile. 15 Chila akumwihiwa mlukolo ywakwe nimkomi, nyuwe mmanya kugamba mkomi yoyosehana ujima wa mazuwa yose mndani mwakwe.16 Suwe chimanya kugamba ungi ni mbwani kwaviya Kulisito alavyaga ujima wakwe kwa chausachetu. Suwe naswi ivyo chaungwa chilavye ujimawetu kwa chausa cha walukolo wetu. 17 Elo,hegu mntu anatendesa na vintu vya hano he isiniyo amuwona mlukolo ywakwe ni mchiwa, mnaniyo atenda na moyo mdala hamuwonele mbazi,Togola! Adaha zeze kugamba ungi wa Chohilewi mndani mwakwe? 18 Wanangu, ungi wetuusekutenda milosi na kulonga du, mna utendeungi wa chindedi na wantendwa.

Myoyo heikogoha kulongozi kwa Chohile19 Ivyo nivyo chikudaha kumanya kugamba

suwe ni wantu wa chindedi naho hachitende nawoga mwe myoyo yetu kulongozi kwa Chohile.20 Kwaviya hata hegu udahi we myoyo yetuyachikantila, chimanya kugamba Chohile nimkulu kujinka myoyo yetu, na kugamba uyo ka-manya vintu vyose. 21Wambuya zangu hegu my-oyo yetu haikuchikantila, china ukankalu kulon-gozi kwa Chohile, 22 naho nachihokele kwakwechochose nachilombeze kwaviya chatoza miko

yakwe na kudamanya yakumuwagila. 23 Namwiko wakwe ni uno, kumzumilaMwanawe YesuKulisito na kungana saviya achilagize. 24 Wantuwose wakwiva miko ya Chohile wekala mwe ku-lungana na Chohile, na Chohile ekalamwe kulun-gana naye. Kwa sila ya Muye Ukukile chinkigweni Chohile, suwe chimanya kugamba Chohileekala mwe kulungana na suwe.

4Muye wa Chindedi na Muye wa Udanti

1 Wambuya zangu msekumzumila chila mntuakugamba alongozwa ni Muye wa Chohile, mnamjezeni muone hegu mntu uyo alongozwa niMuye wa Chohile hegu bule, kwaviya kuna wa-woni wadanti walozizemwe isi. 2Sila ya kumanyahegu mntu alongozwa ni Muye wa Chohile niino, chila mntu akulonga mwenye kugamba YesuKulisito ezaga niyo atenda mntu, mntu uyo alon-gozwa ni Muye ukulaila kwa Chohile. 3Mnamntuyoyose hekumlonga mwenye Yesu seivyo hanaMuye ukulaila kwa Chohile. Mntu uyo ana muyeukulaila kwa mhiga Kulisito nanywi mwevagakugamba eza, haluse kabula kale hano he isi.

4 Mna nyuwe mwi wana mlawane na Chohile,naho muwahuda kale awo wawoni wa udanti,kwaviya muye wi mndani mwenyu ni mkulu ku-jinkamuyewimwawantuwe isi ino. 5Wawoniwoudantiwalonga kutimilanambuli ivyo zilimwe isiino, na wantu wa mwe isi wawetegeleza kwaviyani wantu wa mwe isi. 6 Mna suwe chi wantu waChohile. Mntu ammanyize Chohile achetegeleza,mna mntu suyo ywa Chohile hakuchetengeleza.Elo kwa sila iyo chadaha kubunkula kwesimanamgatimwaMuyewa chindedi namuyewaudanti.

Chohile ni Ungi7 Wambuya zangu chungane, kwaviya ungi

walaila kwa Chohile. Chila mntu mta ungikatenda mwana ywa Chohile naho kammanyaChohile. 8 Mna mntu hena ungi hammanyizeChohile kwaviya Chohile ni ungi. 9Naho Chohilealagisaga ungi wakwe kwetu kwa kumwigalaMwanawe ichedu mwe isi, chani chitende naujima kwa sila yakwe. 10 Vino ungi nivyowili, suko kugamba suwe chamungaga Chohilenkongo, mna kwa uyo achungaga niyo amwigalaMwanawe atende ntambiko ya kuchilekeila masayetu.

11 Wambuya zangu, uneva Chohile achungagasaivyo, elo suwe naswi chaungwa chungane.

1YOHANA 4:12 263 1YOHANA 5:2112 Hahana mntu amuwonaga Chohile, mna chin-aungana Chohile ekala mwe kulungana na suwena ungi wakwe watenda jejeje mwetu.

13 Mwe dino chimanya kugamba chekala mwekulungana naye, uyo naye ekala mwe kulunganana suwe, kwaviya kachinka Muye wakwe. 14 Suwechiwona na kuwaukwila watuhu kugamba, Tateamsigilaga Mwanawe atende Mwambula ywawantu we isi yose. 15 Mntu yoyose akulongamwenye kugamba Yesu ni Mwana ywa Chohile,Chohile ekala mwe kulungana naye, uyo nayeekala mwe kulungana na Chohile. 16 Elo suwechimanya naho chazumila ungi ananawo Chohilekwetu suwe.

Chohile ni ungi. Chila mntu akwikala mweungi ekala mwe kulungana na Chohile na Chohileekaka mwe kulungana na uyo. 17 Mwe sila inoungi wi jejeje mndani mwetu chani chidahe ku-tenda na ukankalu mwe dizuwa diya dye nkanto,kwaviya wikazi wetu hano he isi wenga udya waKulisito. 18 Ungi hauna woga, heye, ungi jejejewausa woga wose. Elo mntu mta woga hejejejemwe ungi, kwaviya nkanto yahosa mntu kutendana wogohi.

19 Suwe china ungi kwaviya Chohile nuyoakongile kuchunga. 20 Mntu anagamba amungaChohile, mna kuno amwihiwa mlukolo ywakwe,ni mdanti. Kwaviya mntu hekumunga mlukoloywakwe akumuwona, hakudaha kumungaChohile hekumuwona. 21 Elo uno nuwo mwikoachinkile Kulisito, mntu akumunga Chohile iviyaaungwa amunge mlukolo ywakwe.

5Uhuda wa mbuli zihiye zimwe Isi

1 Mntu yoyose akuzumila kugamba Yesu niKulisito ni Mwambula, uyo katenda mwana ywaChohile, chila mntu akumunga mwelesi iviyaamunga umwana. 2 Vino nivyo chimanyizekugamba chawaunga wana wa Chohile, kwa ku-munga Chohile na kwiva imiko yakwe, 3 kwaviyakumunga Chohile ni kwiva imiko yakwe, nahoimiko yakwe siyomidala. 4Kwaviya chila atendileMwana ywa Chohile adaha kuhuda mbuli zihiyezimwe isi ino, vino nivyo chikuhuda mbuli zihiyezimwe isi ino kwa uzumizi wetu. 5 Haluse niyuhi akudaha kuhuda mbuli zihiye zimwe isi? Niyudya akuzumila kugamba Yesu ni mwana ywaChohile.

Uukuzi mwa Yesu Kulisito

6 Yesu Kulisito nuyo ezile kwa mazi na sakame.Hezile kwa mazi du mna kwa mazi na sakame. NiMuye akuukula kugambani chindedi uyoMuye niChindedi.

7 Elo, weyuko waukuzi watatu, 8Muye Ukukilena mazi na sakame na ukuzi wa awo watatuwevana. 9 Hegu chazumila ukuzi wa chim-ntu, ukuzi wa Chohile una nguvu zitendese nauno nuwo ukuzi alavize Chohile mwenye mwaMwanawe. 10 Akumzumila Mwana ywa Chohileana uwo ukuzi mndani mwakwe, mna hekumzu-mila Chohile, amtenda uyo ni mdanti, kwaviyahazumile ukuzi alavize Chohile mwa Mwanawe.11 Ukuzi wenye nuno, Chohile achinkaga ujimawa mazuwa yose, na ujima uwo wi mndani mwaMwanawe. 12 Mntu yoyose mta Mwana ywaChohile ana ujima uwo, na mntu yoyose henaMwana ywa Chohile hana ujima uwo.

Ujima wa mazuwa yose13 Nawawandikilani chani mmanye kugamba

ujima wa mazuwa yose una nyuwe mkuzumilazina dya Mwana ywa Chohile. 14 Elo chino nichochindedi chinanacho, kugamba chikalombezachintu chochose saviya akunga, achetegeleza.15 Elo, uneva chimanya kugamba achetegelezachila chikamlombeza, iviya chimanye kugambaachinka chochose chikumlombeza.

16 Unamuwona mlukolo ywako kadamanyamasa heyekumwigala kwe file, umlombezeze kwaChohile, naye Chohile namwinke ujima. Nalongaimbuli ino halanga wadya wadamanye masa sayoya file. Mna kuna masa yakumwigala mntu kwefile, miye sikugamba mumlombeze Chohile kwachausa icho.

17 Chochose hechikumuwagila Chohile nimasa, mna kuna masa heyekumwigala mntukwe file. 18 Chimanya kugamba watendilewana wa Chohile hawakudamanya masa kwaviyaMwana ywa Chohile awadimisa, na yudyaMwavuhakudaha kumtenda chochose.

19 Chimanya kugamba suwe chi wa Chohile,hata hegu isi yose ihiye yalongozwa ni yudyaMwavu.

20 Naho chimanya kugamba Mwana ywaChohile nakeza, niyo achinka umanyi chanichimmanye Chohile ywe chindedi naho chikalemwe kulungana na Chohile ywe chindedi namokulungana na Mwanawe Yesu Kulisito. Uyonuyo Chohile ywe chindedi na nuwo ujima wamazuwa yose.

21 Wanangu, mwenege kuvikila milungu.

2 YOHANA 1 264 2 YOHANA 13

BALUWA YA KAIDI IWANDIKWE NIYohanaULONGOZIBaluwa ya kaidi ya Yohana yawandikagwa nimsigilwaYohanamomhilimo 90AD. Yohana het-embalise kugamba nuyo awandike, hantu hakweetanga mwenye mdalahala. Mwalo wa kaidiwaligana na mwalo ukulagiswa mwe Mbuli yediiwandikwe ni Yohana. Vitendese vino vyelag-isa mwe izisila za kumtambalisa Yesu, akalagizachila yumwenga amunge mnyawe, umo akali-ganyiza kumunga Yesu kwa kutimila miko yakwe(2 Yohana 1:5-6, Yohana 15:9-10). Vyafanyanywakugamba Yohana awandikaga Mbuli Yedi kuli-gana na baluwa ntatu za Yohana, 1Yohana ywakaidi Yohana ywa katatu umo akekala komziwa Efeso. Yohana aitambalisa ibaluwa inokwa mvyele asagulwe na mwanawe. Ni saviyanakaliganyiza na bunga dya wamzumile Kulisito.Akajika awagambila wamzumile Kulisito wose.Mwalo wa Yohana wo kuwandika ibaluwa inoni kuwajela moyo wamzumile Kulisito na kuwa-funda wawenege wahinya wa udanti.Vimndani

Yohana aitambalisa ibaluwa kwa kulongakugamba ni yayuhi na kwa kuwalamsawadya awawandikile (2 Yohana 1:1-3).

Akajika awajela moyo wamzumile Kulisito nakuwakumbusa mwiko mkulu (2 Yohana 1:4-6).

Akajika awafunda wawenege wahinya udanti.Yohana abindiliza ibaluwa yakwe kwa kulaga (2

Yohana 1:12-1).1 Miye mdalahala chilongozi nakuwandikila

weye mnala usagulwe ni Chohile hamwenga nawanawo hungisa. Naho suyo miye du huwaun-gani, mna wose wamanyize ichindedi wawaun-gani nyuwe, 2 kwaviya ichindedi chekala mndanimwetu, icho nachijendeleze kwikala hamwengana suwe mazuwa yose. 3 Wedi wa Chohilena mbazi na utondowazi kulaila kwa ChohileTate na Yesu Kulisito, Mwana ywa Tate, vitendehamwenga na suwe mwe chindedi na ungi.

Chindedi na Ungi4 Naseleleswa kuwona kugamba wanawo

awamwenga wekala mwe chindedi saviya Tateachilagize. 5 Na haluse weye mnala, ninalombezo dimwenga kwako chungane, lombezo

dino suwo mwiko mhya, mna nudya chendaganawo kukongela nkongo. 6 Mwiko mwivilekukongela nkongo nuno, kwikala kwa kwivamikoya Chohile, mwaungwa mwikale kwa kulagisaungi. 7Wadanti walozize walaila mwe isi, wantuawo hawakuzumila kugamba Yesu Kulisito kezakwetu niyo atenda mntu. Mntu akulonga seivyoni mdanti naho ni mhiga Kulisito. 8 Elo nyuwemsinyise, mnasekwaza chiya mdamanyize ndimamna mhokele jeleko di jejeje. 9 Mntu yoyosehekutoza na kwikala mwa mahinyo kumlangaKulisito, mna ongezeza mbuli ntuhu uyo hanaChohile. Mna akwikala mwa mahinyo ayoana wose waidi Tate na Mwana. 10 Elo, mntuakeza kwenyu mna hawegaileni mahinyo ayo,msekumhokela mwe zinyumba zenyu nahomsekumlamsa. 11 Mntu yoyose akumlamsa uyo,alungana naye mwe zintendwa zakwe zihiye.

Ndamsa za nkomelezo12 Nina mbuli zilozize za kuwagambilani, mna

sikunga kudamanya ivyo kwa kuwawandikilani,kwaviya nina msuhi wa kuwatalamkilani na ku-losana na nyuwe mlomo kwa mlomo, chanichinyemi chetu chichinte. 13Wana wa lumbudyoasagulwe ni Chohile wakulamsa.

3 YOHANA 1 265 3 YOHANA 15

BALUWA YA KATATU IWANDIKWENIYOHANAULONGOZIBaluwa ya katatu ya Yohana yawandikagwa nimsigilwa Yohana mwe chipindi cho mhilimowa 90 AD. Yohana hakwetambalisa kugambanuyo awandike, hantu hakwe etanga mwenyemdalahala (3Yoh 1:1). Kadamanya seiviyaadamanye mwe baluwa yakwe ya 2Yohn (1:1).Vyafanyanywa kugamba Yohana awandikagachitabu cha Mbuli Yedi iwandikwe ni Yohana nabaluwa ya nkongo na baluwa ya kaidi na baluwaya katatu umo akekala ko mzi wa Efeso. Yohanaawandikaga ibaluwa ino kwamzumizi akwitagwaGayo. Kamtambalisa Gayo enga mmbuya nakumlagiza awasankanile wamzumile Kulisitowakutamba kujinkila hantu aho.Vimndani

Yohana atambalisa ibaluwa yakwe (3 Yoh 1:1).Akajika amjela moyo Gayo na kumlagiza

alagise kuwasankanila walukolo (3Yoh 1:2-8).

Akajika atambalisa kulanga wantu waidi, Dio-tulefe na Demetilio (3Yoh 1:9-12).

Abindiliza ibaluwa yakwe (3Yoh 1:13-14).1 Baluwa ino yalaila kwangu miye mdalahala

chilongozi nakuwandikila weye Gayo, mbuyanguhungisa chindedi. 2 Mbuyangu nakungilaujenyeze mwe mbuli zose naho utende mjimangungulu saviya wili ngungulu mo muye wako.3 Naseleleswa hadya walukolo we dibunga dyawazumile weze wabule hano, niyo waukula moukanuni wako mwe chindedi, weye wajendelezakwikala mwe chindedi. 4 Hahana chintuchikunelelesa kujinka heva kugamba wananguwekala mwe chindedi.

Gayo atogolwa kwa kuwasankanila walukolo5 Mbuyangu weye wi mkanuni chila nkanana

ukawasankanila walukolo hata hegu ni wajenikwako. 6 Walukolo awo, wadiukwila bungadya wamzumile Kulisito ne zimbuli za ungiwako. Nodamanye vyedi unawambiza saviyavikumwagila Chohile chani wajendeleze nentambo yawo. 7 Kwaviya wakonga ntambo yawomwe usankanilo wa Kulisito naho hawakungawahokele wambizi wowose kulaila kwa wantuhewemzumile Chohile. 8 Ivyo, suwe chaungwa

chiwambize wantu sa awo chani naswi chi-damanye ndima hamwenga nawo kwachausa chechindedi.

Diyotulefe na Demetiliyo9 Sidiwandikila bunga dya wamzumile Kulisito

mna Diyotulefe, yudya akunga ukulu kujinkawose, alemela kuchetegeleza. 10 Hadya hwizila,nanike pwilili mbuli zose akudamanya uyoakuchisezenga na kulonga mbuli za udantimwetu! Sivyo ivyodu uyo alemela kuwagonekawalukolo we mwe ntambo, naho awachindawantu watuhu wakuwagoneka na awabalazakuse wantu wa bunga dya wamzumile Kulisitowadya wakunga kwambiza! 11 Mbuyangu,use kwigiliza wihi, mna wigilize wedi. Mntuakudamanya yedi ni ywa Chohile, akudamanyayehiye hammanyize Chohile. 12 Wantu wosewamlonga yedi Demetiliyo, heye chindedi chenyechamtogola. Suwe naswi chalavya ukuuzi wetumwakwe, weye nawe kumanya kugamba chinochikulonga ni chindedi.

Ndamsa za kubindiliza13 Nina mbuli zilozize za kukugambila mna

sikunga kukuwandikila mwe kalamu na wino.14 Nina msuhi kugamba nanisunguze kukuwona,nachilosane mlomo kwa mlomo. 15 Nakungilautondowazi kwa Chohile.

Wambuya zako wakulamsa. Chilamsizewambuya zetu wose chila yumwenga yeyemwenye.

YUDA 1 266 YUDA 13

BALUWA IWANDIKWE NIYUDAULONGOZIBaluwa yetangwa Yuda ni zina nyumani yamwandisi. Yuda elonga mwenye kugamba nimkuluwe dya Yakobo, mkuluwe dya Yesu. Elonaho azumila kugamba kutenda yumwenga mwamkuluwe dya Yesu (Yud 1). Hachimanyizekugamba ibaluwa iwandikwa hantu hamanyikemwe nyumba yo kuvikila naho mwe misitaliimwe Lagano dya kale, Yuda nuyo chilongozimwe Wayahudi. Hata hegu aitambalisa ibaluwa“wose wetangwe, wakungigwa ni Chohile Tatena waikigwe kwa Yesu Kulisito” (Yud1). Ibaluwaiwandikwa hagati ha 60 A D.

Umwalo wo kuwandika ibaluwa ni kwawakulisito wose na kuwafunda wadya wakwikalamwe kuhinya udanti (Yud 4). Kajeseza misitalimwe Lagano dya kale yalaile na kulavya uwazamwe uchumi wa kwivana. Baluwa ino yahanganana fanyanyi za Petulo zikuchisanya mafundoya wahinyi wa udanti (Yud 4, 2 Petulo 2:1) ugemisitali ya wandima wa kwembingu na Sodomana Gomola.Vimndani

Yuda etambalisa mwenye kugamba ni chilon-gozi (Yud 1-2).

Atambalisa ni kwambwani kawandika kuwa-funda wadya wakuwahiga wahinyi waudanti (Yud 3-4).

Kujinka ayo niyo awenka mliganyo kulaila kwawantu na vilaile mwe Lagano dya kale (Yud5-16).

Akajika wawagambila viya vikuwagilavyaungigwa mwe mafundo (Yuda 17-23).

Uhelo avugala mwe ibaluwa kwa kumtunyaChohile (Yud 24-25).

1 Miye Yuda mtumwa ywa Yesu Kulisito namvunawe dya Yakobo,

Nawawandikilani nyuwe mwitangwe ni TateChohile namkwikalamoungiwakwena kudimwavyedi kwa chausa cha Yesu Kulisito.

2 Nawaungilani mbazi na utondowazi na ungikulaila kwa Chohile vyongezekele mwenyu.

Kanto dya wahinyi wa udanti3 Wambuya zangu, nendile hahikiliza

kuwawandikilani mbuli ya wambulwa udya chik-wehanga suwe chose, mna nasiwona vyaungwa

niwawandikileni chani niwatintise kugombelauzumizi wenkigwe wantu wa Chohile nkananaimwenga du kwe chipindi chose. 4 Kwaviya kunawantu wamwenga hewekumtunya Chohile wein-gize kwa chinyele mgati mwetu, wahitwila ulosiwa wedi wa Chohile ywetu chani wadamanyeuchilanga na kumlemela Yesu Kulisito uyo elimkulu ichedu na Zumbe dyetu. Mna MawandikoYakukile yahezaga kulonga kukongela nkongokanto dyawagoja wantu awo.

5 Haluse naunga niwakumbuseni hata hegumzimanya kale izimbuli zino zose, kugambaZumbe eze aheze kuwambula Waizulaeli kulailamwe isi ya Misili, mna nyumani niyo awabalangawadya hewezumile. 6 Wandima wa kwembinguhewedimile udahi wawo mna wasa wikazi wawo,Chohile kawavugaila mwe chiza kwa kuwanyinyaminyolo ya mazuwa yose chani wakantilwe mwedizuwa diya dikulu. 7 Kumbukani saviya Sodomana Gomola na mizi ihaguhi hakwe, wakaya wawowadamanyaga saviya wadya wandima wa kwem-bingu wadamanyaga ugonyi na kutimila tamazihiye heziligane ne dikolwa. Wantu wano wenk-agwa kanto dya moto wa mazuwa yose vitendefundo kwa wantu wose.

8 Seviyo wantu wano nawo sozi zawo zawalon-goza mwe kuitenda imili yawo itende mazavu,wabela udahi wa Chohile na kuhuluta vyumbevina ukulu vya kwembingu. 9 Mna Mikaeli,mndima mkulu ywa kwembingu, eze adedele-sane na yudya Mwavu kwachausa cho umwiliwa Musa, hajezize kumkantila kwa kumhulutamna nakagamba, “Zumbe mwenye akukwahile.”10 Mna wantu wano wahuluta vintu hewevi-manyize. Kuna mbuli wamanyize na wazi-damanya hewekuzifanyanya saviya wanyamahewena fanyanyi wakudamanya. Mbuli izo zawabalanga wowo wenye. 11Nawaluwone! Wantuawowakutimila sila idya ya Kaini. Kwachausa chahela wejela mwe wavu udya wa Balamu. Wahi-tukilaga saviya Kola ahitukaga niyo wabalangwasaviya uyo abalangwe. 12 Wantu wano wehangahamwenga na nyuwe mwe zindala zenyu za ungihewena soni. Wenga mayuwe yakutisa yakudahakuvuna meli ni saviya wadimi wakwegusa wenyedu, ni saviya maingu heyena mazi yakufiliswa nimpeho, ni saviya miti heina matunda chipindicho ulozo ing'oligwe na kunyulukisa. 13 Wantuawo wenga mawimbi makulu ya bahali, ntendwazawo ni za soni zalaila enga chifulo. Waligana nantondo zikuchagachaga, Chohile kazikiya hantu

YUDA 14 267 YUDA 25mwe chiza chikulu mazuwa yose.

14 Henoko naye, mntu ywa cheleko cha mfun-gate kukongela Adamu, nuyo alavyaga uwoniaho nkongo mwa wowo, akagamba, “Tegelezani!Zumbe neze hamwenga na wandima wakwe wakwembingu wakukile hewekuwazika. 15 Nezeawakantile wantu wose na kuwakozamasa wantuwehiye na hewekumtunya Chohile kwa chausacha ntendwa zawo zose zihiye wadamanye nakwa mbuli zakwihiza za wata masa walongilemwakwe!”

16 Wantu wano wang'ung'ula na kufuzuma,watimila tama zawo zihiye, wakalonga mbuliza kweduvya na kwekomba kwa wantu watuhuchani wapate yadya wakunga wowo.

Mafundo na malagiso17 Mna nyuwe wambuya zangu, kumbukani

mbuli zalongagwa kale ni wasigilwa wa Zumbedyetu Yesu Kulisito. 18Nawagambilani, “Mazuwayo udumo, nakulaile wantu hewekumtunyaChohile, wantu wakutimila tama zawo zihiye,awo nawawatileni.” 19 Awo ni wadya wakuhosakusentana mgati mwa wantu, wantu watafanyanyi za mwe isi, hewena Muye wa Chohile.20 Mna nyuwe wambuya zangu, mwezenge mouzumizi wenyu ukukise, na kulombeza kwanguvu zaMuye Ukukise. 21Mkajendeleza kwikalamo ungi wa Chohile mkamgoja Zumbe dyetuYesu Kulisito, yudya kwambazi zakwe nawenkeniujima wa mazuwa yose.

22 Wafileni mbazi wata nkama, 23 wambulenimwe nkanto saviya mntu akupempula chintukulaila mwe moto. Mna kwa watuhu mtende nambazi na kukaulisa mkehiwa hata izisuche zawozina madwentwe ye zitama zawo ze mili zihiye.

Malombezo ya ntogozi kwa Chohile24 Elo kwa uyo adaha kuwadimani chani mnase

kugwa, na kuwachimalisa nyuwe kulongozi koukulu wakwe hemwina lema naho kwa chinyemichikulu, 25kwa uyo eli ichedu Chohile, Mwambuziywetu, atogolwe na kutende na ukulu na nguvuna udahi kwa sila ya Yesu Kulisito Zumbe dyetu,kukongela kale isi heinati kumbwa na haluse namazuwa yose. Taile.

UGUBULO 1:1 268 UGUBULO 1:9

UGUBULO WA YOHANAULONGOZIChitabu cha ugubulo wa Yohana nicho choudumo mo ludongo lwe vitabu vye dilaganohya. Naho nicho chendaga cho udumo mokuwandikwa. Chawandikagwa ni muwoniYohana Ugubulo 1:1. Naho nuyo awandike MbuliYedi saviya iwandikwe ni Yohana na baluwantatu 1Yohana na 2Yohana na 3Yohana. MuwoniYohana amanyikaga saviya aungigwe ni Yesu.Yohana awandikaga ichitabu chino umo endagakwechisiwa chikwitangwa Patimo uko kwendagasumkilo kwa chausa cha kulonga Mbuli Zedi zaYesu Kulisito. Ugubulo 1:9.

Ugubulo wa Yohana wo kuwandika chitabucha ugubulo wa Yohana ni kuwajela moyo awonawasome chani watoge kutenda wakanuni mwaYesu Kulisito na kuwenka msuhi, kwaviya kuyavituhu kwa Yesu kwihajihi. 1:3 na 22:7. Chitabuchino chawandikagwa kwa chausa cha wantuwakulisito wose naho kwa mabunga ya wazumiziyesimile mfungate, ukasoma 2-3. Yohana alagisamawandiko yakwe kugamaba ni uwoni ugubulo1:9. Yohana ajeseza vilagiso vya miliganyo aka-longa yadya awone. Chitabu chino chaligana nahantu hasiku mwe dilagano dya kale, vitendeseZakaliya 6:1-8. Mabunga mfungate na nkomanomfungate yaliganisa na nkomano ziya Chohileajeseze kuitowa isi ya Misili. Ukasoma mwechitabu cha kulaila 7-9. Chitabu cha Ugubulochasimwila chipindi cha udumo kugamba Yesunatenda mhuda, na wadya wose wamzumilenawekale naye mazuwa yose. Hake chitabu chinochikulagise na kukwinka msuhi kugamba Yesuasunguza kwiza.Vimndani

Yohana akonga kwa kwetambalisa kugamba niyuhi na ivyo awone visimo vya uwoni uno1:1-20.

Yohana ayenka mabunga yamzumile Kulisitomfungate ulosi kulaila kwaYesu na kuwigalaulo na ulo kwa mabunga ayo. 1:1-3:22.

Akajika alongela yadya mahula mfungate 4:1-8:5 na yadya magunda mfungate 8:1-11:19.

Akajika aho Yohana alongela nkondo yamwana chilume na zoka dina mitwi mfun-gate 12:1-14:20

Akajika awandikambuli ya nkomanomfungateza maya15:1-16:18.

Atongela kwa kulonga ivyo Chohileakuwahuda wankondo wakwe kwembingu17:1-20:15.

Udumo akomeleza kwa kulonga mwe mbuliza ulanga mhya nazitendeke mo udumo wayose 21:1-22:21.

1 Uno ni ugubulo wa mbuli zigubulwe niYesu Kulisito. Kulisito enkagwa ugubulo unokulaila kwa Chohile chani awalagise wandimawakwe mbuli ziya zikungwa zisunguze kulaila.Kulisito kamsigila mndima ywakwe ywa kwem-bingu akamgambile Yohana mndima ywakweamanye mbuli izo. 2 Uyo Yohana kaukulaukuzi wa mbuli zose awone kugamba zaliganana ulosi wa Chohile na ukuzi wa Yesu Kulisito.3Kajimbikwamntu akusoma ichitabu chino chinemilosi ye chiwoni, na wajimbikwa awo wakwivana kutoza yawandikwemndani, kwaviya chipindichihajihi.

Ndamsa kwa mabunga mfungate ya wamzumileChohile

4 Miye Yohana nayawandikila mabunga mfun-gate ya wamzumile Kulisito mwe isi ya Asiya.

Wedi na utondowazi kwa mabunga mfungatevikulaila kwa Chohile vitende nanyuwe, kwa uyoeyaho na endaga aho, na akunga eze, kulaila kwamyuyemfungate ikulongozi kwe chigoda chakwecho uzumbe, 5na kulaila kwa Yesu Kulisito, uyo nimukuzi mchindedi, mwelekwa ywa nkongo ywawabanike naho mta udahi wa maseuta mwe isi.Uyo kachivuguila mwe vifungo vya masa yetumwe sakame yakwe.

Achunga na mwe file yakwe kachitendachilekeilwe masa yetu, 6 naho kachitendawalavyantambikowauseuta chani chimsankanileChohile Tati yakwe, kwakwe Yesu Kulisito utendeukuluwa Chohile na nguvu unauyomazuwa yose!Taile.

7 Kaula, eza mwa maingu! Chila yumwenganamwone, hamwenga na wadya wamtungile, nakabila zose mwe isi nawalomboleze kwa chausachakwe. Heye! Taile.

8 “Miye ni ywa nkongo naho ywa udumo wavintu vyose,” alonga Zumbe Chohile Mkulu mtaudahi wose na eyaho na endaga na naeze.

Uwoni wa Yohana ukumlanga Kulisito9 Miye ni Yohana mlukolo mnyenyu, kwa ku-

lungana na Yesu Kulisito nehanga hamwenga nanyuwe mwezinkuto na useuta na ujijimizi je-jeje. Miye nasidulwa mwe chisiwa chikwitangwa

UGUBULO 1:10 269 UGUBULO 2:14Patimo hatenda mfungwa, kwaviya nahalongambuli za Chohile, na ukuzi wa Yesu. 10Mwe Zuwadya Zumbe, nasigwilwa ni muye wa Chohile,niyo neva izwi kulu, saviya dya gunda hanyumahangu. 11 Dyagamba, “Wandika mwe chitabuvintu vino ukuwona, uchigale kwemabunga yawamzumile Chohile mwe mizi ino mfungate,Efeso na Similina na Peligamo na Tiyatila naSalidi na Filadefiya na Laodikiya.”

12 Niyo nahituka nikaule uyo akulonga namiye, niyo nawona viya vya kwikiya taa mfun-gate vidamanywe kwa zahabu, 13 mgati mweviya vya kwikiya taa niyo nawona yumwengaakwinga mntu, avikile nkazu ibwile mwe vigavyakwe, na kwenyinya msipi wa zahabu mwechifuwa chakwe. 14 Fili zakwe nazing'ala chweena meso yakwe yaka enga myali ya moto, 15 vigavyakwe enga shaba ichiliswe wadaha ugambechisuntigwe mwe mvuo, nedizwi dyakwe dyengachivumilo cha mazi yakwitika. 16 Mo mkonowakwe wa kulume nendile ana ntondo mfun-gate na mo mlomo wakwe mlaila bamba dino-ligwe ntendele zosembili, uso wakwe naung'alisasaviya zuwa dikwakisa. 17 Nize nimwone, niyonagwa mwe viga vyakwe saviya mntu abanike.Niyo anijelekeila umkono wakwe wa kulume niyoanigamba, “Usekogoha! Miye ni ywa nkongo naywa udumo. 18 Miye ni uyo emjima! Nasibanikamna kaula haluse ni mjima mazuwa yose. Ninamakomwelo ya file na kuzimu. 19Haluse, wandikambuli ukuwona, mbuli za vino haluse na mbulinazilaile nyumani. 20 Chinyele cha ntondo mfun-gate waziwonaga mo mkono wangu wa kulumena viya vya kwikiya taa mfungate vye zahabuni ino, ziya izintondo mfungate ni wandimawa kwembingu wa yadya mabunga mfugate yawamzumile Kulisito na viya iviya vya kwikiyaizita ni yadya mabunga mfungate ya wamzumileKulisito.

2Ulosi kwa bunga dya wazumizi wa Waefeso

1 “Mwandikile vino mndima ywa kwembingumwe dibunga dya wamzumile Kulisito diko mziwa Efeso,

“Miye hutoza ziya izintondo mfungate momkono wangu wa kulume nakujenda mgati mweviya vya kwikiya taa mfungate vidamanywekwa zahabu, nagamba vino.” 2 Simanya iz-intendwa zako zose, na kuhikiliza kwako naujijimizi wako. Simanya kugamba hukudaha

kwivana na wantu weihiye, na kugamba kuwa-bela wadya wakwetanga hambwe ni wasigilwakumbe sawo, kubunkula kugamba ni wadanti.3 Weye kung'wina na kusulumila kwa chausache dizina dyangu naho husokele. 4 Mna ninaulosi na weye, kugamba kuleka ukunga kwakokwa nkongo. 5 Elo, fanyanya viya nawili hadyanendile hwinati kugwa! Ukeile ukadamanyechiya naukadamanya aho nkongo. Hegu hukuhi-tuka kulaila mwa masa yako, nanize kwakonakuchusa chiya cha kwikiya taa chako hadyachili. 6Mna nakutogola mwe chintu chimwenga,weye wayehiwa yadya wakudamanya Wanikolai,saviya miye huyehiwa.

7 “Yudyamtamagutwi, netegeleze yadyamuyeakuyagambila mabunga ya wamzumile!”

“Kwa yudya akuhuda nanimwinke adyematunda yo mti wo ujima wimwe hantu hahoileha Chohile.”

Ulosi kwa bunga dya wazumizi wa Similinana8 “Mwandikile vino mndima ywa kwembingu

ywa bunga dya wamzumile Kulisito wa Similina,“Miye ni ywa nkongo na ywa udumo, uyo

nabanikaga niyo nekala mjima naho, Nagambavino.” 9 Simanya izinkuto zako na uchiwa wako,mna ichindediwimgoli! Naho simanyamahulutoukuhulutwa ni wadya wakwetanga Wayahudimna sawo, ni bunga dya Shetani! 10 Usekogohachintu chochose. Kwetegeleze! Mwavu nawa-jezeni wamwenga wenyu nawajele mwe chifungona masulumizo yenyu nayatende kwa mazuwamlongo umwenga. Mna utende mkanuni hatavikaungwa ubanike, miye nahwike jeleko dyaujima.

11 “Mta magutwi, netegeleze viya Muyeakuyagambila mabunga ya wamzumile Kulisito!

“Wadya nawahude hawabwilwe ng'o ni file yakaidi.”

Ulosi kwa bunga dya wazumizi wa Peligamo12 “Mwandikile vino mndima ywa kwembingu

mwe dibunga dya wamzumile Kulisito wa Pelig-amo.

“Miye mta bamba dinoligwe kwidi. Nagambavino.” 13 Sihamanya aho ukwikala, naho hechigoda chako cho uzumbe wa Shetani! Mnaujendeleze kutenda mkanuni kwangu, huhi-tuke uzumizi wako kwangu hata mwa mazuwayadya mukuzi ywangu mkanuni Antipa, ako-magwa mgati mwenyu hantu akwikala Shetani.14 Mna nina mbuli njeche mwako. Awamwenga

UGUBULO 2:15 270 UGUBULO 3:11mwenyu watimila mahinyo ya Balamu, amhiny-ize Balaki kuwategela wantu wa Izulaeli wadyenkande zivikilwe tukulu na kudamanya ugonyi.15Seivyowenaweunawantuwakutimilamahinyoya Wanikolai. 16 Elo kweile, huneile nanisunguzekwiza kwako nakugomba nkondo na wantu awokwa bamba dikulaila mo mlomo wangu.

17 “Mta magutwi, netegeleze viya Muyeakuyagambila mabunga ya wamzumile Kulisito!

“Kwa wadya nawahude naniwenke idyainkande ifisigwe ikwitangwa mana. Naho nan-imwinke chila yumwenga yuwe ding'aile mlangamwakwe diwandikwe zina hya hedimanyigwe niyoyose ukaleka yudya akudihokela.”

Ulosi kwa bunga dya wazumizi wa Tiyatila18 “Mwandikile vino mndima ywa kwembingu

mwe dibunga dya wamzumile Kulisito wa Tiy-atila,

“Uno ni ulosi wa Mwana Chohile, mta mesoyakumweka mweka saviya moto ukwaka nevigavyakwe vyang'ala saviya shaba ichiliswe.”19 Ntendwa zako sizimanya, simanya ukungakwako na uzumizi wako na kusankana kwakona kung'wina kwako. Simanya kugamba halusewadamanyisa kujinka viya nkongo. 20 Mnanina ulosi na weye, kugamba hamkwivanana yudya mvyele Yezebeli, akwetanga mu-woni. Akuhinya na kuwaza wandima wanguwadamanye ugonyi na kudya nkande zivikilwematukulu. 21 Simwinka chipindi eile masa yakwe,mna hakunga kuleka ugonyi wakwe. 22 Kaulananimzage mo lusazi kwa unyonje hamwengana wadya wakumgonya nawasulumilise. Nanivi-damanye vino haluse hegu hawa kweila ntendwazawo. 23Naho naniwakome wantu wakumtimila,chani mabunga ya wamzumile Kulisito wosewamanye kugambamiyenimiyehuzuza fanyanyize myoyo yawo. Miye nanimlihe chila yumwengaywenyu kuligana na ntendwa zakwe.

24 “Mna nyuwe watuhu mwi yuko Tiyatilawadya hemkutimila mahinyo yakwe Yezebeli,hemhinile chiya wakwitanga chinyele chaShetani, nawagambilani saniwatwise mzigomtuhu. 25 Mna kubula umo heza, mtozesechiya mnanacho. 26 Uyo akunga ahude nakujendeleza na kutimila ntendwa zangu kubulaudumo nanimwinke udahi wakulongoza wantuwa si. 27 Nawalongoze kwa nkome ya chumanawatuletule enga viya vya ulongo. 28 Saviyanihokele udahi kulaila kwaTate. Miye nanimwikeidya ntondo ya machelwa.

29 “Mta magutwi, netegeleze viya Muyeakuyagambila mabunga ya wamzumile Kulisito!”

3Ulosi kwa bungu dya wazumizi wa Sadi

1 “Mwandikile vino mndima ywa kwembinguywe dibunga dya wamzumile Kulisito uko Salidi,

“Miye nina Myuye ya Chohile mfungate nantondo mfungate. Nagamba vino ntendwa zakozose sizimanya. Simanya kumanyika kugambawimjima, mna kubanika! 2 Ivyo inuka, utogezechochose chisigaile chihaguhi na kubanika.Kwaviya kubula haluse sinati kuwona ntendwazako kugamba ni jejeje kulongozi kwa Chohileywangu. 3 Kumbuka viya uhokele na viyawivile, timila na kweile. Mna hunenuke, nanizesaviya mbavi naho homanye ng'o chipindihegu saa nanizile kwako kukukantila. 4 Mnauchei na wantu wajeche uko Salidi hewekugizeizisuche zawo. Nachijendanye na wadya wavailesuche zing'aile, kwaviya wawagila kutenda ivyo.5 Yudya na hude naviswe suche zing'aile, nahomiye sanidyuse idizina dyakwe ng'omwe chitabucho ujima. Naho nani mlavyanye kugamba niywangu mwameso ya Tate na wandima wakwewa kwembingu.

6 “Yudya mta magutwi netegeleze viya Muyeakuyagambila mabunga ya wamzumile Kulisito!

Ulosi kwa bunga dya wazumizi wa Filadefiya7 “Mwandikile vino mndima ywa kwembingu

ywa bunga dya wamzumile Kulisito uko Filade-fiya,

“Miye mkuka na mchindedi, miye mtakomwelo dya Daudi, umo akavugala ha-hana navugule, akavugula hahana navugale.8 Ntendwa zako zose sizimanya. Kaula, sivugulaulwivi kulongozi kwako hahana mntu akudahakuluvugala. Simanya kugamba weye hukwedaha,mna kutoza ulosi wangu naho hulemele idizinadyangu. 9 Tegeleza! Nahwigaile wantu wa bungadya Shetani, wantu wakwetanga ni Wayahudimna sawo, ni wadanti. Awo naniwatendeweze kwako wafike madi kulongozi kwakochani wamanye sikusagula naho miye nakunga.10 Kwaviya kutoza ulosi wangu na kung'winakwa ujijimizi kwangu, miye nami nahudimemwechipindi cha nkuto chikwiizila isi yose,kuwajeza wantu wose wakwikala mwe isi.11 Nasunguza kwiza. Tozesa unanacho haluse,chani unasekuhokwa jeleko dyako dyo uhuda.

UGUBULO 3:12 271 UGUBULO 5:112Mhuda nanimtende nguzomwe Nyumba nkuluya Chohile ywangu, hajeze kufosa ng'o. Nahonaniwandike mlanga mwakwe zina dya Chohileywangu nedizina dyo umzi wa Chohile ywangu,kugamba Yelusalemu mpya, mzi udya nauselekulaila kwembingu ya Chohile ywangu. Nahonaniwandike mlanga mwakwe zina dyangu hya.

13 “Yudya mta magutwi netegeleze vyedi viyaMuye akuyagambila mabunga ya wamzumileKulisito!

Ulosi kwa bunga dya wazumizi wa Laodikiya14 “Mwandikile vino mndima ywa kwembingu

kwe bunga dya wamzumile Kulisito wa Laodikiya,“Miye hwitangwa Taile, mukuzi mkanuni na

mchindedi, yudya nkongelo ywa vyumbe vyoseaumbile, Chohile nagamba vino. 15 Ntendwazako zose sizimanya, simanya kugamba weyehwimoto naho hwimpeho. Nanivyedi hegunawimoto du hegu na wimpeho du! 16 Mnakwaviya wiluvuguvugu, hwimoto hegu mpeho,nihaguhi na kukutahika kulaila mo mlomowangu! 17 Wegamba wi mgoli huna ichoukuswesa. Mna hwemanyize kugamba weyewimnyonje mta kufilwa mbazi, wimchiwa nahowituntu naho wimwazi! 18 Nakulangiliza, ugulezahabu kwangu, isuntigwe kwa moto, chaniutende mgoli. Naho gula suche zing'aile uvalena ugubike soni zo umwazi wako. Gula mti wameso ujele chani uwone. 19 Miye nawakwahilanakuwakantila wose hunga. Ivyo kwekambekwa moyo wako weile masa yako. 20 Tegeleza!Sichimala ho lwivi natowa hodi, yoyose akungaeve izwi dyangu nakuvugula ulwivi, naningile nakudya hamwenga naye, naye nadye hamwengana miye. 21 Kwa yudya nahude nanimwinkeluhenyo lwa kwikala na miye mwe chigodachangu cho uzumbe, saviya miye mwenyenihudile niyo nekala hamwenga na Tate mlangamwe chigoda chakwe cho uzumbe.

22 “Yudya mta magutwi netegeleze viya Muyeakuyagambila mabunga ya wamzumile Kulisito!”

4Mviko kwe Mbingu

1 Eze yajinke ayo niyo nawona lwivi lu-vugulwa kwembingu na izwi diya nivile hadyankongo dyenga izwi dya gunda, dyagamba,“So kuno nahulagise mbuli nazilaile aho nyu-mani.” 2 Aho niyo nengilwa ni Muye. Nawonachigoda cho uzumbe chikigwa kwembingu na

yumwenga kekaila mlanga mwe chigoda icho.3Uyo ekale mlanga mwakwe kang'ala enga yuwetana dya alimasi na yuwe tana dinkundu dyaakiki na lutamwasi luzunguluke mwe chigodacho uzumbe lukawoneka luna langi ichijani engayuwe tana dya zumalidi. 4 Kuzunguluka chigodacho uzumbe kwendaga na vigoda vya chizumbemilongo midi na vine, vikailwe ni wadalahalamilongo midi na waidi wavikile suche zing'ailenaho wavikile vilemba vya zahabu mwe mitwiyawo. 5Mwe chigoda chiya cho uzumbe kwalailalumwemwe, mlulumo na lubaula. Magala mfun-gate ya moto nayaka kulongozi kwe chigodacho uzumbe. Magala ayo ni Myuye mfungateya Chohile. 6 Iviya kulongozi kwe chigoda chouzumbe nakuna chintu chikale saviya bahali yachelole ikung'ala saviya yuwe ding'alise.

Chiya ichigoda cho uzumbe chendile chihagatinachizungulukwa ntendele zose ni vyumbe wanewata ujima wagubikwe ni meso kulongozi nakunyuma. 7 Chumbe uyo ywa nkongo mta ujimakekala saviya simba, ywa kaidi kekala saviyanjeku, ywakatatu nana uso ukuligana nawamntu,ywakane naye kekala enga ngwilizi ikupuluka.8 Chila chumbe chimwenga mwe wadya wataujima wane na mawawa mtandatu, yamemilemeso hasi na mlanga mwakwe. Hawalekilekuchema chilo na msi.“Mkuka, mkuka, mkuka, Zumbe Chohile Mkulu

mta Udahi,endaga eyaho, naho eyaho, naho akwiza.”

9 Chila nkanana vyumbe awo wanenawakamwinka ukulu na kumtunya nakumhongeza uyo ekale mwe chigoda chouzumbe, akwikala mazuwa yose, 10 wadyawadalahalamilongomidi nawanewafikamadi nakufunamiza imitwi yawo kubula hasi kulongozikwa uyo ekale mwe chigoda cho uzumbe, nakumvikila uyo akwikala mazuwa yose. Nawonawakeza kwika vilemba vyawo kulongozi kwechigoda cho uzumbe wakagamba,11 “Zumbe dyetu na Chohile! Wawagilakuhokela ukulu na ntunyo, na nguvu.Kwaviya kuumba vintu vyose,na kwa kunga kwako vintu vyose na vyumbwa

naho viyaho.”5

Chitabu na Mwana Ngoto1 Haheza niyo nawona mo mkono wakwe

wa kulume wa uyo ekale mwe chigoda cho

UGUBULO 5:2 272 UGUBULO 6:9uzumbe, chitabu chiwandikwe kulongozi nakunyuma niyo chavugalwa na mahula mfun-gate. 2 Niyo nawona mndima ywa kwembingumta udahi, akulonga kwa izwi kulu, “Ni yuhiakuwagila kutula idihula na kugubula ichitabu?”3 Mna nahahana mntu kwembingu hegu mweisi, hegu hasi heisi adahile kuchivugula ichitabuna kuchikaula mndani mwakwe. 4 Niyo nailakwa usungu kwaviya hahana awoneke awag-ile kuchigubula ichitabu hegu kukaula mndanimwakwe. 5Niyo yumwenga mwa wadya wadala-hala anigamba “Usekwila. Kaula! Simba ywakabila dya Yuda, lweleko lwa Daudi, kahudainkondo, naho adaha kutula idihula dya mfun-gate nakuchigubula chiya ichitabu.”

6 Niyo nawona hadya hagati he chigoda chouzumbe Mwana Ngoto kachimala, akazungu-lukwa chila ntende ni wadya vyumbe wane wataujima na wadalahala. Uyo Mwana Ngoto ka-woneka enga achinjigwe. Nendile ana mahembemfungate, na meso mfungate, ziya zendile nimyuyemfungate ya Chohile yendaga igalwe chilahantu mwe si. 7Niyo Mwana Ngoto aita achiguhachiya ichitabu mo mkono wa kulume wa yudyaekale mwe chigoda cho uzumbe. 8 Eze aguhedu chiya chitabu, wadya vyumbe wata ujimawane hamwenga na wadya wadalahala milongomidi na wane wafika madi kulongozi kwa MwanaNgoto. Chila yumwenga ana chisindamgundana mabakuli ya zahabu yamemile ubani, ayo nimalombezo ya wantu wa Chohile. 9 Elo niyowachema wila uno mhya,“Weye wawagila kuchiguha icho ichitabunakuvugula mahula yakwe.Kwaviyaweyewachinjagwa, na kwe isakame yako

kumkombwela Chohile ywetu,wantu kulaila mwe chila kabila chila longa naho

chila lukolo naho chila si,10Wawenkaga ulavyantambikowa chiseuta chani

wamsankanile Chohile ywetu,nawo nawawalongoze wantu mwe isi.”

11 Umo hakaula, niyo neva izwi dya wandimawa kwembingu walozize hewekuwazika! Wendilewekala kuzunguluka chigoda cho uzumbe, wadyavyumbe wata ujima wane na wadya wadalahala,12na kulonga kwa izwi kulu,“Mwanangoto achinjigwe awagilakuhokela nguvu na ugoli na umanyi na udahintunyo na ukulu na ntogozi!”

13 Niyo neva chila chumbe chi kwembingu namwe isi na hasi heisi na kwe bahali, heye vyumbevyose vimwe isi vyagamba vino,“Uyo ekale mwe chigoda cho uzumbe na

Mwanangoto,ntogozi na ntunyo, na ukulu na udahi na uzumbe

mazuwa yose”14 Vyumbe wata ujima wane niyo wagamba,“Taile!” Na wadya Wadalahala niyo wafika madiwakavika.

6Mwanangoto atula mahula

1 Niyo nawona Mwanangoto atula huladimwenga mwa yadya mahula mfungate. Niyoneva yumwenga mwe wadya vyumbe wata ujimawane akagamba saviya izwi dya mbala “So!”2 Niyo nakaula nawona falasi ikung'ala. Nauyo akweile iyo ifalasi nana uta, niyo enkigwachilemba. Niyo afosa enga mhuda ajendelezekuhuda.

3 Mwanangoto eze atule na kugubula hula dyakaidi, niyo namwiva yuda chumbe mta ujimaywa kaidi akagamba, “So!” 4 Niyo yalaila falasintuhu inkundu guu. Na yudya akweile ifalasinakenkigwa udahi wa kusa utondowazi mwe isichani wantu wakomane. Niyo enkigwa bambakulu.

5 NiyoMwanangoto atula nakugubula hula dyakatatu, niyo namwiva chumbe mta ujima ywakatatu akagamba, “So!” Niyo nawona hana falasintitu. Mta kuikwela ifalasi nakatoza chintu chakuhimila uzami wakwe mo mkono. 6 Niyo nevachintu chikale saviya izwi dikulaila mgati mwawadya vyumbe wata ujima wane, dikugamba,“Chibaba chimwenga cha ngano kwa maliho yazuwa dimwe, na vibaba vitatu vya shaili kwamaliho ya zuwa dimwe. Mna mnasekubalangamavuta ya mizaituni hegu divai!”

7 Mwanangoto niyo atula idihula dya kane,niyo namwiva yudya chumbe mta ujima ywakane akagamba, “So!” 8 Niyo nakaula nawona,nakuna falasi ichivu. Idizina dyo mkwela falasiiyo dyendaga File na kuzimu vimtimila mnyuma.Awo nawenkigwa udahi mwe lobo imwenga yeisi, wawakome wantu kwa bamba na sala namanyonje na makala yamwe isi.

9 Mwanangoto eze atule na kugubula hulaya shano, niyo nawona hasi he nchanja yokulaviza ntambiko myuye ya wadya wachinjigwekwa chausa cha kulonga ulosi wa Chohile na

UGUBULO 6:10 273 UGUBULO 7:17kwa chausa cha ukuzi walavize. 10 Wagutakwa izwi kulu, “Weye Zumbe mkulu mkuka,naho mchindedi! Nozigile kubula ini kulaha nakulihiza wantu wakwikala mwe isi kwa chausacha kukomwakwetu?” 11Chila yumwenga ywawoenkagwa nkazu ing'aile, niyo wagambigwawajendeleza kuhumula kwa chipindi chiguhi,kubula aho wadya wandima weyawe na walukoloweyawe wose wasigale wakungwa wakomwewachinte.

12 Niyo nakaula Mwanangoto eze atule nakugubula idihula dya mtandatu, niyo kwalailachisingisa chikulu, zuwa niyo dyatenda dititu chiienga juniya titu, mnenge uhitukila winkunduguu saviya sakame. 13 Ntondo za kwembinguniyo zagwa mlanga mwe isi, enga nkuyu zi-holoze zikahugutuka umo mkuyu ukasingiswani nkung'unto. 14 Ulanga nautatuka mahandemaidi nayazingwe saviya mcheka ukuzingwa, nachila lugulu na chisiwa navisingiswe na kubo-gozoka. 15 Niyo maseuta we isi na wakulu navilongozi wawankondo nawagoli na wata nguvu,na chila watumwa na wantu wenenwe, wefisamwe zimpanga na mgati mwa mayuwe makuluya magulu ayo. 16 Wakayagambila amagulu namayuwe ayo, “Chigweleni nakuchifisa chiseku-wonwa mwa meso ya yudya ekale mwe chigodacho uzumbe namaya yaMwanangoto! 17Kwaviyazuwa kulu dya maya yawo dibula, ni yuhi nadahekuhiga?”

7Waizulaeli 144,000 wafamikwa mahula

1 Eze yajinke ayo niyo nawona wandimawa kwembingu wane wachimale mwe ntendelenne ze isi, wakachinda nkung'unto isekuvu-mila mwe isi naho mwe ibahali hegu mwe mtiwowose. 2 Niyo nawona mndima ywa kwem-bingu mtuhu akakwela kulaila ulailo wa zuwa nafamiko dya Chohile mta ujima. Niyo awagutilawandima wa kwembingu wane wenkigwe udahiwa kuibalanga isi ne bahali. 3 Na mndima ywakwembingu niyo agamba, “Use kubalanga isi,hegu bahali, hegu miti, kubula aho nachibindilekuwafamika wandima wa Chohile ywetu mwevinengo vyawo.” 4 Niyo nagambilwa, wantuwawazigwe ni wadya wafamikwe famiko mwamakabila yose ya Waizulaeli ni laki imwengaelufu milongo mine na nne, 5 wantu wafamikwefamiko kulaila mwe dikabila dya Yuda ni elufumlongo umwenga na waidi. Na mwe dikabila

dya Lubeni, wantu elufu mlongo umwenga nawaidi, na mwe dikabila dya Gadi wantu, elufumlongo umwenga na waidi, 6 Kulaila mwe dika-bila dya Asheli wantu, elufu mlongo umwenga nawaidi, na mwe kabila dya Nafutali wantu, elufumlongo umwenga na waidi, na mwe dikabila dyaManase wantu elufu mlongo umwenga na waidi,7 Kulaila mwe dikabila dya Simoni wantu, elufumlongo umwenga na waidi, na mwe dikabila dyaLawi wantu elufu mlongo umwenga na maganamilongo midi, na mwe dikaila dya Isakali wantuelufu mlongo na waidi 8 Kulaila mwe kabila dyaZabuloni, elufu mlongo umwenga na waidi, namwe dikabila dya Yusufu wantu, elufu mlongona waidi na mwe dikabila dya Benjamini wantu,elufu mlongo na waidi wafamikwe hula.

Lukudidi lwa wantu wa chila isi9 Eze yajinke aho, niyo nawona lukudidi

lwa wantu hewekuwazika, wantu wa chilasi, na chila kabila, na chila lukolo na chilalonga, nawachimala kulongozi kwe chigoda chouzumbe na mwa Mwanangoto, wavaile nkazukuno watoza matambi ya mitende mwe mikonoyawo. 10 Wetanga kwa izwi kulu, “Wambulwawetu walaila kwa Chohile ywetu, akwikalamwe chigoda cho uzumbe, na kulaila kwaMwanangoto!” 11Wandima wa kwembingu wosewakatenda wachimala kuzunguluka ichigoda chouzumbe, na wadalahala, na vyumbe wata ujimawane. Niyo wafika madi na kufunama kubulahasi mwe chigoda cho uzumbe na kuvika kwaChohile, 12wakagamba, “Taile! Ntogozi na ukuluna umanyi na hongezi na ntunyo na udahi nanguvu vitende na Chohile ywetu mazuwa yose!Taile!”

13 Yumwenga mwa wadya wadalahala anuza,“Wano ni wahi wavikile nkazu zing'aile, nahowalaila kuhi?”

14 Namhitula, “Sivimanyize mkulu mna niweye umanyize Zumbe dyangu!.”

Anigamba, “Wano nawo womboke na kuhonamwe inkunto idya inkulu. Nawo wafuile nkazuzawo na kuzitenda zing'aile kwa sakame yaMwanangoto. 15 Ivyo nivyo vikuleka we kulon-gozi kwe chigoda cho uzumbe cha Chohile nawamsankanila chilo na msi mwe nyumba yakwe.Uyo akwikala mwe chigoda cho uzumbe natendenawo na kuwadima. 16 Hawalumwe ni salanaho hawakalukwe naho zuwa hadiwoke heguchivuguto chitendese, 17 kwaviya Mwanangoto,nuyo ehaguhi ne chigoda cho uzumbe chi hadya

UGUBULO 8:1 274 UGUBULO 9:10hagati, natende mdimi ywawo, naho nawalon-goze kwe mfajo wa mazi ya ujima. Chohilenawahanguse amesozi yawo.”

8Hula dya mfungate

1 Umo Mwanangoto akatula na kugubula huladya mfungate niyo kwembingu kwanyamala dwikwa chipindi cha nusu saa. 2 Naho niyo nawonawandima wa kwembingu mfungate wakuchi-mala kulongozi kwa Chohile, wenkigwamagundamfungate.

3Mndima ywa kwembingumtuhumta chetezocha zahabu, keza niyo achimala mwe nchanjayo kulaviza ntambiko. Kenkigwa ubani ulozizeaulavye ntambiko hamwenga na malombezo yawantu wa Chohile wose mlanga mwe nchanjaye zahabu ikulongozi kwe chigoda cho uzumbe.4 Umosi wa udya ubani niyo wakwela kulanga,hamwenga na malombezo ya wantu wa Chohilekulaila mwe mikono yauyo mndima ywa kwem-bingu achimale kulongozi kwa Chohile. 5 Uyomndima ywa kwembingu niyo aguha chiyachetezo chimemile moto kulaila mwe nchanjayo kulaviza ntambiko, achidula mlanga mwe isi,niyo kwatenda na mbaula na izwi na lumwemwena chisingisa mwe isi.

Magunda mfungate6 Wadya wandima wa kwembingu mfungate

wata magunda mfungate wemalanya wayavile.7 Mndima ywa kwembingu ywa nkongo niyo

avila idigunda dyakwe, kwatenda na fula nkuluya mayuwe na moto vihangane na sakame, niyovyadulwa mwe isi. Fungu dimwenga mwe ma-fungu matatu yaligane ye isi niyo dyahya, fungudimwenga dye miti niyo dyahya hamwenga namani mabisi yose niyo yahya.

8 Niyo mndima ywa kwembingu ywa kaidiavila gunda dyakwe. Niyo chintu chikale saviyalugulu lukulu lukuhya moto lwadulwa mwe ba-hali. Fungu dimwenga mgati mwe mafungumatatu yaligane, ye bahali dyahitukila sakame,9 Fungu dimwenga dya mafungu matatu yaliganeye vyumbe vina ujima mwe bahali niyo vyafa,seivyo naho fungu saviya idyo dya meli niyozabalangwa.

10 Naho niyo mndima ywa kwembingu ywakatatu avila gunda dyakwe, ntondo nkulu ikwakasaviya gala, yalagala kulaila ko ulanga nakugwa

mwe fungu dimwenga dya mafungu matatu yali-ganemlangamwemito nemifajo ya mazi. 11Zinadye ntondo ni “Usungu.” Fungu dimwenga mwemafungu matatu yaligane ya mazi yadwalukilausungu, wantu walozize wabanika kwa kunywaamazi ayo, kwaviya usungu utendesa.

12 Niyo mndima ywa kwembingu ywa kaneavila gunda dyakwe. Fungu dimwenga mwe ma-fungu matatu yaligane ya zuwa yatoigwa, seivyonaho dya mnenge, na ntondo chani fungu dyawodimwenga mwa matatu yaligane yakomele chiza.Fungu dimwenga mwe matatu yaligane dya msidiswesa ung'azi saivyo naho dye chilo.

13 Umo nahakaula, niyo neva ngwilizi ikupu-luka mo ulanga vitendese ikaila kwa izwi kulu,“Namluwone! Namluwone, namluwone wosemkwikala mwe isi umo mwe chipindi wandimawa kwembingu watatu wasigale wakavila ma-gunda yawo!”

91 Niyo mndima ywa kwembingu ywa shano

avila gunda dyakwe. Nawona ntondo ikulagalamlanga mwe isi kulaila kwembingu. Inkigwakomwelo dya lwina lwedibome hedina uhelo.2Niyo agubula ulwina lwe dibome hedina uhelo,mosi niyo wakwela kulaila mwe dibome engamosi wa tanuli kulu, zuwa no ulanga vitendachiza kwa chausa cho umosi uwo. 3 Sije zilaila momosi udya niyo zengila mwe isi zinkigwa udahisaviya visuse. 4 Sije izo zisekubalanga nyasi hegumani mwe isi hegumiti yoyose, mna ziwabalangewadya du hewe famikwe hula dya Chohile mwevinengo vyawo. 5 Sije hazungigwe ziwakomewantu mna kuwasulumiza du kwa myezi mis-hano. Ulumi wawo wikala enga ulumi wa chis-use. 6 Mwa mazuwa ayo wantu nawalonde filemna haiwagwele nawabese kubanika mna filenaiwanyilike.

7 Kweivyo zikuwoneka sije izo nendile zikengafalasi zemalanye kwa nkondo, mwe mitwi yawonendile mna vilemba vikale vidamanywe kwazahabu, na kwa meso kwawo ni saviya wantu.8 Fili zawo zisaviya fili za wavyele, meno yawoyesaviya ya simba. 9 Vifuwa vyawo vigubikwana vintu vikale saviya valo dya chuma. Izwidikulaila mwa mawawa yawo dikala saviya izwidyamyutuka ikubuluzwani falasi zilozize zikugu-lukisa kwita kwe nkondo. 10 Nazina michilaina miwa saviya ya chisuse, mwe michila iyonendile mna udahi wa kuwaluma wantu kwa

UGUBULO 9:11 275 UGUBULO 11:2chipindi cha myezi mishano. 11Naho wana seutaywawo, uyo ni mndima mkulu ywa kwedibomehedina uhelo. Zina dyakwe kwa Chiebulaniyani Abadoni, kwa Chiyunani idizina ni Apoliyonikugamba “Mbanasi.”

12 Namluwone lwa nkongo lujinka, vikajikaivyo kuna namluwone ntuhu mbili zikwiza nyu-mani.

13 Niyo mndima ywa kwembingu ywa mtan-datu avila gunda dyakwe. Neva izwi dikulailamwe mahembe mane ya zahabu yemlanga mwezintendele nne ze nchanja ye zahabu ya kulavizantambiko yendile kulongozi kwa Chohile. 14 Izwidimgambila uyo mndima ywa kwembingu ywamtandatu mta gunda, “Wavuguile awo wandimawa Shetani wane wavugailwe haguhi no mtomkulu wa Fulati!” 15 Wadya wandima wane waMwavu niyo wavugwilwa, nawo nawemalanyakale mwe saa idya dizuwa dyo mwezi na mhilimouwo, chani wakome fungu dimwenga mwa ma-fungu matatu yaligane ya wantu. 16 Nevagakugamba wankondo wakwela falasi wawazigwewendaga milioni magana maidi. 17 Vino nivyoniwone mo uwoni wangu, siwona falasi na wak-wezi wawo, na wana valo dya chuma mwe vi-fuwa vyawo zendile zikawoneka zinkundu saviyamoto nazikawoneka zibuluu saviya ulanga nazinjano saviya unga wa chola. Mitwi ye zifalasiizo na isaviya ya simba, na mwe milomo yawomwalawaga moto na mosi na mayuwe ya cholayakwaka. 18 Fungu dimwenga mwa mafungumatatu yaligane yawantu awamwengawakomwakwa nkomano izo ntatu na moto na mosi nachola chikulaila mwe milomo ye zifalasi. 19 Kwaviya nguvu ze zifalasi nazimwe milomo yawo namwemichila yawo. Michila yawo naikengamitwiya nyoka kwa michila iyo nazikajeseza kulumilawantu.

20 Wantu wasigale, hewekomigwe ni zinko-mano izo izintatu, haweile na kuyaleka matukuluwadamanye kwa mikono yawo hawalekile kufik-ila madi mpepo na matukulu yadamanywe kwazahabu kwa hela na shaba na mayuwe na miti navintu hevikudaha kuwona, kwiva hegu kujenda.21 Wantu wadya haweile na kuleka ukomi wawona usai wawona ugonyi wawo hegu ubavi wawo.

10Mndima ywa kwembingu na katabu

1 Niyo nawona mndima ywa kwembingumtuhu mta nguvu akasela kulaila kwembingu.

Kavikwa ingu na lutamwasi mo mtwi wakwe.Kwa meso yakwe enga zuwa, viga vyakwe navyovikala saviya nguzo za moto. 2 Mwe mikonoyakwe katoza katabu kadya kagubulwe. Nakajataichiga chakwe cha kulume mwe bahali na ichigacha kumoso kajata mwe isi, 3 nakwitanga kwaizwi kulu dikuguta saviya mbumo wa simba.Eze agute, imibumo mfungate niyo yalavya izwikulu. 4 Na mbaula mfungate zize zilavye izwi,miye nahaunga niwandike. Mna niyo nevaizwi dikulawa kwembingu dikagamba, “Zikehula izimbuli izo ze mibumo mfungate, usekuziwandika!”

5 Niyo nawona yudyamndima ywa kwembingunawonaga achimale mlanga mwe bahali na mweisi kenula mkono wakwe wa kulume kwembingu,6 na kwelisa kwa zina dya Chohile, akwikalamazuwa yose, aumbile imbingu ne isi na vyoseviyumo ne bahali na vyose viyumo. Mndimaywa kwembingu agamba, “Hahana chipindi chakugoja naho! 7 Mna chipindi yudya mndimaywa kwembingu ywa mfungate umo akaungaavile idigunda dyakwe, Chohile naye nadamanyemizungu yakwe ya chinyele ilaile saviya awagam-bile wandima wakwe awo wawoni.”

8 Niyo izwi naheva kulaila kwembingudyanigamba naho, “Hita kaguhe katabukagubulwe mo mkono wa mndima ywa kwem-bingu achimale mwe bahali na mwe isi.”

9 Ivyo niyo nambasa mndima ywa kwembingunamlombeza aninke kadya katabu. Anigamba,“Kaguhe ukadye, mo mlomo wako nakatendekemwile enga uchi, mna kwe ndako nakatendekesungu!”

10 Siguha katabu kulaila mo mkono wa yudyamndima ywa kwembingu nakukadya, mo mlomoke mwile saviya uchi. Mna nize nikamele, kahi-tukila usungu mndani mwe inda yangu. 11 Niyowanigamba, “Waungwa vituhu kulonga ulosi waChohile ukulanga wantu wa makabila yalozize nasi zilozize nawantuwamilongi ilozize namaseutawalozize!”

11Waukuzi Waidi

1 Niyo nenkigwa tete dya kuhimila dikwingankome ya kujendela, nagambigwa, “Jendakahime inyumba nkulu ya Chohile ne nchanja yokulaviza ntambiko, naho uwaze wadya wakuvikamndani mwe nyumba nkulu ya Chohile. 2 Mnausekuhima kwe balaza ya kuse ye nyumba nkulu

UGUBULO 11:3 276 UGUBULO 12:6ya Chohile, kwaviya wenkigwa wantu sawowayahudi, wadya nawajatangile umzi ukukile waChohile kwa chipindi cha miezi milongo mine namidi. 3 Miye naniwasigile waukuzi wangu waidichani walonge ulosi wa Chohile kwe chipindi ichochamazuwa ayo elufu imwengamaganamaidi namilongo mtandatu wakatenda wavala suche zamajuniya.”

4 Awo waukuzi waidi ni idya imiti imidi yemizaituni na viya vya kwikiya taa vidi vikuchi-mala kulongozi kwa Zumbe ywe isi. 5Unevamntuyoyose anajeza kuwalumiza, moto naulaile mwemilomo yawo nakumbalanga mnkondo ywawo,yoyose akujeza kuwabalanga nabanike seivyo.6 Nawo wana udahi wakuvugala ulanga fulaisekunya mwe chipindi wakalavya uwoni. Nahowana udahi wa kuhitula mazi yatende sakame nakuitowa isi kwa chila nkomano, chila nkanananawaunge.

7 Chipindi nawabinde kulavya ukuzi wawo diyadikala dikulaila mwe dibome hedina uhelo na di-towane nawo. Na diwahude na kuwakoma. 8 Imiliyawo naigone mwe sila yo mzi mkulu, udya we-tangangwa kwa ulongi wa chiwoni Sodoma heguMisili. Kudya Zumbe ywawo atungikwe momsal-aba. 9 Kwa chipindi cha mazuwa matatu na nusuwantu kulaila mwe si zose na makabila na mi-longi na chila lukolo nawakaule vimba ivyo nahohawavileke ivimba vyawo vihambwe. 10 Wantuwakwikala mwe isi yose nawelelwe kwachausache file ya waidi wano. Nawadamanye ngasu nakwigailana majeleko, kwaviya wawoni awo waidiwawegailamasulumizo yalozizemwawantumweisi yose. 11 Mna yanajinka mazuwa matatuna nusu muye wa ujima kulaila kwa Chohilenauwengile niyo wasisiluka, elo woseni nawawa-wone nawogohesa. 12 Wawoni waidi niyo wevaizwi kulu kulaila kwembingudikawagamba, “Sonihano halanga!” Nawo niyo wakwela kwembinguwakazungulukwa ni ingu kuno wankondo wawowakawasinya. 13 Ahadya niyo halaila chisingisachikulu, fungu dimwenga dya mlongo dyo umziudya niyo dyabogozoka, wantu magana milongomfungate wakomwa ni chiya ichisingisa. Wantuwasigale wogohesa niyo wamtunya Chohile ywakwembingu.

14 Namluwone ya kaidi ijinka, mna kaula nam-luwone ya katatu naisunguze kwiza!

Gunda dya mfungate15 Mndima ywa kwembingu ywa mfungate

niyo avila gunda dyakwe, kwatenda na izwi kulu

kwembingu, dikagamba, “Useuta mwe isi utendawa Zumbe dyetu na Kulisito yudya asagulwe ku-tendamwambula. Uyo nalongozemazuwa yose!”16 Vikaheza wadya wadalahala milongo midi nawane wekale kulongozi kwa Chohile mwe vigodavyawo vye chizumbe wafika madi na kufunamakubula hasi wamvikila Chohile, 17wakagamba,“Chakuhongeza weye Zumbe Chohile Mkulu mta

udahi,wiyaho, wendile wiyaho!Kwa viya kulagisa Nguvu zako nkulukukonga kulongoza saviya Seuta!18 Wantu wa si ntuhu niyo wemukwa ni maya,mna zuwa dya maya yako dibula,elo chipindi cha kuwalaha wabanike chibula.Nicho chipindi cha kuwenka majeleko wandima

wako wawoni,na wantu wose wakuditunya idizina dyakowakutunywa na hewekutunywa.Chipindi cha kuwabalanga wadya wakuibalanga

isi!.”19 Aho nyumba nkulu ya Chohile kwembingu

niyo yavugulwa, ne dishanduku dye dilaganoniyo dyawonekana mndani mwakwe. Kwalailalumwemwe na mlulumo na lubaula na chisingisana fula nkulu ya mayuwe.

12Mvyele na zoka

1 Kulaila chilagiso chikwehela koulanga.Nakuna mvyele avaligwe zuwa na kwevigavyakwe na kavala mnenge, komtwi nakavalachilemba china ntondo mlongo na mbili.2 Mvyele uyo nendile ni msoka, niyo aguta nakusulumila kwa ulumiwa usunguwa kwefungula.

3 Naho niyo kwalaila chilagiso chikwehela chi-tuhu koulanga. Nakuna zoka dinkundu dinamitwi mfungate na mahembe mlongo umwenga,naho chila mtwi nauna chilemba. 4 Umchilawakwe nokabuluza fungu dimwenga mwe ma-fungu matatu yaligane ye izintondo zo ulanga nakuzidula kwe isi. Niyo idizoka idyo nadichimalakulongozi kwa yudya mvyele, chani dimmeleumwana ahadya akakwelekwa. 5 Yudya mvyeleniyo efungula mwana chigosi, amalanywe kulon-goza si zose kwa nkome ya chuma. Umwanauyo niyo apempulwa nakwigalwa kwa Chohile nakwe chigoda cha Chohile cho uzumbe. 6 Yudyamvyele niyo asumkila kwe nyika, hantu enkigweni Chohile, akunga alelwe kwa mazuwa elufuimwenga namaganamaidi namilongomtandatu.

UGUBULO 12:7 277 UGUBULO 13:157 Niyo kwagwa nkondo kwembingu. Mndima

ywa kwembingu Mikaeli na wandima wa kwem-bingu weyawe na diya idizoka nadyo ditowanahamwenga na wandima wakwe, 8 mna idizokaidyo na wandima wakwe wadunduga, idyo nawandima wakwe niyo wabalazwa kwembingu.9 Elo, zoka idyo niyo dyadulwa kuse, zoka idyo niyudya nyoka ywa kale ikwitangwa Mwavu heguShetani akudanta wantu wa si zose. Kadulwa hasihamwenga na wandima wakwe.

10 Niyo neva izwi kwembingu dikagamba,“Haluse wambulwa wa Chohile wiza! Halusewambulwa ubula na nguvu na useuta wa Chohileywetu na udahi wa Kulisito asagulwe kutendamwambula ywakwe! Kwaviya yudya akuwa-longeleza walukolo wetu kadulwa hasi. Uyoakuwalongeleza walukolo wetu chilo na msi.11Walukolowetuwamhuda kwanguvu ya sakameya Mwanangoto na kwa ulosi waukule kwa viyahawatunyize wikazi wawo kugamba ni chintu,wemalanya kubanika. 12 Elo mwelelwe, nyuweulanga, na nyuwe nyose mkwikala uko! Mnanamluwone isi ne bahali! Kwaviya Mwavu kawa-seilani, akatenda na maya yakulise, naho ka-manya kugamba chipindi chakwe chisigale nichiguhi.”

13 Elo idizoka dize dimanye kugamba didulwahasi he isi, niyo dyakonga kumgulusa yudyamvyele efungule mwana chilume. 14 Mnaumvyele uyo nakenkigwa mawawa maidi ya ng-wilizi chani apuluke kubula hantu hakwe kwenyika hale ne idizoka, akunga alelwe kwa chipindicha mihilimo mitatu na nusu. 15 Elo, idizokaidyo niyo dyatahika mazi yalozize kulaila momlomo wakwe yakwinga mto, niyo yamtimilauyo mvyele mnyuma chani yamzole. 16 Mna isiniyo yamwambiza yudya mvyele yegubula engamlomo, na kunywa yadyamazi yalaile momlomowe dizoka. 17 Ivyo idizoka niyo dya mwihiwayudyamvyele, niyo dyehalaila na kwita kutowanana welekwa watuhu wa uyo mvyele, kugambawose wakwiva malagizo ya Chohile nakutendawaukuzi wa Yesu. 18 Idizoka niyo dyachimala molujevu lwe bahali.

13Makala maidi

1 Niyo nawona kala dikulaila kwe bahali. Nad-ina mahembe mlongo na mitwi mfungate, mwechila hembe dyakwenakuna chilemba, nahomwechila mtwi wakwe nakuna mazina yakumhuluta

Chohile. 2Kala idyo niwone nadikenga suwi, vigavyakweni saviya dubunomlomowakweni saviyawa simba. Idizoka didinka idikala idyo nguvuzakwe, chigoda chakwe cho uzumbe na udahiwakwe mkulu. 3 Umtwi umwenga we idikalaidyo uwonekana enga nauna kovu dikulawanana kuchinjwa dikogofya. Wantu wose we isiniyo wadyehelwa idikala idyo niyo waditimila.4 Wantu wose niyo wadivikila diya idizoka kwaviya nadidinka udahi wakwe diya didubu. Nahoniyo wadifikila madi diya ididubu wakagamba,“Niyani esavino dino didubu? Naho niyani aku-daha kutowana nadyo?”

5 Idikala nadinkigwa udahi wa kulonga milosiya kweduvya na kumhuluta Chohile, naho niyodyenkigwa udahi kwa chipindi cha miyezi mi-longo mine na midi. 6 Ivyo dyakonga kumhu-luta Chohile, na kudihuluta idizina dyakwe nakuhuluta hantu hakwe akwikala na kuwahulutawoseni wakwikala kwembingu. 7Niyo dyenkigwanguvu za kugomba nkondo na wantu wa Chohilena kuwahuda, naho nadinkigwa udahi mwa chilakabila na chila si na chila longa na chila lukolo.8 Wantu woseni wekazi wa mwe isi nawadi-fikile madi idyo, ukausa wadya mazina yawoyawandikwe kukongela kumbwa kwe isi mwechitabu cho ujima cha Mwanangoto achinjigwe.

9 “Mta magutwi, netegeleze! 10 Uneva yoyoseaikiwe kutahwa natahwe, yoyose aikiwe akomwena bamba nakomwe na bamba. Ino yawalagizawantu wa Chohile watende na ujijimizi na uzu-mizi”

11 Naho niyo nawona kala tuhu, dikulaila mweisi. Nadina mahembe maidi enga mahembe yamwanangoto, nadikalonga saviya diya idizoka.12 Nendile nadikajesa udahi wose kulaila kwedikala diya dya nkongo. Niyo dyaitenda isi nawoseni wakwikala umo wadifikile madi idikaladya nkongo, dyendile na kovu dya kuchinjwadikogofya. 13 Ivyo idikala idyo dyakaidi di-damanya mpituko nkulu, seivyo dyadamanyagamoto usele mwe isi kulaila kwembingu kulongozikwa wantu. 14 Kwachausa cho udahi dinkigwewa kudamanya mpituko hantu he dikala dyankongo. Diwazaganya wantu wakwikala mwe isikwa kuwagamba wadamanye tukulu kwa ntunyoye dikala dyendile ne nkovu ye idibamba mnaniyo dyatenda na ujima naho. 15 Akaheza diyaidikala dya kaidi dyenkigwa udahi wa kuvilamuye wa ujima kuditenda iditukulu idyo diya

UGUBULO 13:16 278 UGUBULO 14:19dikala dya nkongo mnyama diheme na ku-longa na kuwatenda wantu wadya hewe divikilewakomwe. 16 Idikala diwatintisa wantu wosewakulu kwa wadodo na wagoli kwa wachiwa nawatumwa na walekeilwe na wafamikwe famikomwemikono yawo ya kulume hegumwe vinengovyawo. 17Niyodyalemezamntu yoyose asekugulahegu kutaga hefamikwe, kugamba zina dya diyaidikala hegu namba ye idizina dyakwe.

18 Hano haungwa umanyi. Mntu mta fanyanyiadaha kubunkula ichindedi che namba iyo yeidikala, kwaviya ni namba ya mntu. Inambaiyo ni magana mtandatu milongo mtandatu namtandatu.

14Mwanangoto na wantu wakwe

1 Niyo nawona Lugulu lwa Sayuni na Mwanan-goto kachimala mlanga mwake, hamwenga nayenana wantu laki imwenga magana manemilongomine elufu wadya idizina dya mwanangoto neidizina dya Tati ywakwe nendile yawandikwamwe vinengo vyawo. 2 Niyo neva izwi kulailakwembingu, dikuguta saviya izwi dya chibulumocha mazi saviya izwi kulu dya lubaula. Izwinivile dyenga dya wavini wakutowa visindam-gunda vyawo. 3 Wadya wantu magana ganamilongo mine na nne elufu nawachimala ku-longozi kwe chigoda cho uzumbe, na wadyavyumbe wata ujima wane na wadya wadalahala.Nendile wakachema wila mhya endile wahiniledu kwaviya nendile hahana mntu adahile kuhinauwila uwo ukaleka awo wantu wakombolwemwe isi. 4 Wantu awo ni wadya hewecha-fuwe kwa kugonya wavyele ng'o weika un-tanda. Awo wamtimila Mwanangoto kokose ak-wita. Wakombolwa kulaila mwa wantu watuhuwatenda saviya malavyo ya ulozo wa nkongokutoga ukulavigwa kwa Chohile na kwaMwanan-goto. 5 Hawamanyize kulonga udanti hawanalema dyodyose.

Wandima wa kwembingu watatu6 Niyo nawona mndima ywa kwembingu

mtuhu akapuluka kulanga vidala ko ulanga,akatenda na Mbuli Yedi ya mazuwa yose kulongakwa wantu wa mwe isi, kwa chila si na kabilana longa. 7 Uyo niyo alonga kwa izwi kulu,“Mtunyeni Chohile nakutogola ukulu wakwe!Kwaviya chipindi chakwe cho kukantila chibula.Mvikileni adamanye imbingu ne isi ne bahali namifajo ya mazi!”

8 Mndima ywa kwembingu ywa kaidi katimilaywa nkongo, akagamba, “Ugwa! Ugwa Heye,Babeli Mkulu Ugwa! Kanywesa wantu wa si zoseidivai yakwe, divai yakungisa kwakwe ugonyi!”

9 Na mndima ywa kwembingu ywa katatukawatimila wadya awaidi, akalonga kwa izwikulu, “Yoyose adivikile diya idikala ne ditukuludyakwe na kuhokela famiko dyakwe mwe chi-nengo chakwe hegu mwe mikono yakwe, 10 nayenanywe divai ya maya ya Chohile, iyo ijuluzwemwe chikombe cha maya yakwe heihanganywena mazi. Mntu uyo nasulumile mwe mayuweya chola yakulibuka kulongozi kwa wandimawa kwembingu wakukile na kwa Mwanangoto.11 Mosi wo moto ukuwasulumiza wakwela ku-langa mazuwa yose. Wantu awo na wakadivikiladiya idikala no mliganyo wakwe na wafamikwene idizina dyakwe, hawatende na luhulwila lolosechilo na msi.”

12 Ivyo yaungwawantu wa Chohile kugamba niwadya wevile lagizo dya Chohile na kumzumilaYesu watende na ujijimizi.

13 Niyo neva izwi kulaila kwembingu dik-agamba, “Wandika vino, mbwedo wi mwa wadyawakubanika wakatenda walungana na Zumbekukongela haluse!”

Muye naye agamba, “Heye, nawahumulekulawana nezinkuto zawo kwa viya mbuli zantendwa zawo zatimilana nawo.”

Ulozo we Isi14 Naho niyo nakaula nawona hendanga na

ingu ding'aile. Na mlanga mwe idingu idyonakekala yumwenga endile ekale saviya mwanaywa mntu. Nendile kavala chilemba cha za-habu mo mtwi wakwe na nyengo ikutwa momkono wakwe. 15Niyo mndima ywa kwembingumtuhu alaila mwe nyumba nkulu ya Chohile nakwa kuguta amgambila yudya ekale mwe idingu,“Guha inyengo yako ukasengele ulozo, kwaviyachipindi cho ulozo chibula, ulozo we isi wiva!”16Yudya ekale mwamaingu adula inyengo yakwemwe isi na ulozo we isi walozolwa.

17 Niyo nawona mndima ywa kwembingumtuhu akulaila kwe nyumba nkulu ya Chohile yakwembingu, uyo naye nana nyengo ikutwa.

18 Niyo mndima ywa kwembingu mtuhu,mchimaila ywo moto, kalaila kwe nchanja yakumvikila Chohile. Kaguta kwa izwi kulu kwamndima ywa kwembingu mta inyengo ikutwa,“Guha inyengo yako, ukante kakungu ka zabibumwe isi, kwaviya zabibu ziva!” 19 Ivyo mndima

UGUBULO 14:20 279 UGUBULO 16:13ywa kwembingu adula inyengo yakwe mwe isi,niyo achisanya zabibu zamwe isi, na kuzijelamwehantu hakufumbuila maya ya Chohile. 20 Zabibuzijatangilwa mndani mwe difumbwilo dikuse komzi, sakame niyo yalailamwe difumbuilo nomju-luzikowakwe utenda chimo chamita imwenga nanusu na utali wakwe maili magana matatu.

15Wandima wa kwembingu wata nkomano mfun-

gate za uhelo1 Niyo nawona chilagiso chituhu chikwehela

chikulu kwembingu. Kwendaga na wandima wakwembingu mfungate wata nkomano mfungateza udumo. Kwe zinkomano izo mfungate mayaya Chohile yaheza.

2 Niyo nawona chintu chikale saviya bahaliya chelole ihanganywe na moto. Naho niyonawawona wadya wantu wadihudile diya idikalaneditukulu yakwe, idyo idizina dyakwe dilongwekwa idya inamba, nendile wachimala mo lu-jevu lwe iyo ibahali ye chelole wakatenda nevisindamgunda wenkigwe ni Chohile. 3 Nendilewakachema wila wa Musa mndima ywa Chohile,na wa Mwanangoto wakagamba,“Weye Zumbe Chohile Mkulu mta Udahi,ntendwa zako ni nkulu na za kwehela vitendese!Weye Seuta ywa si zose,sila zako zichuma naho ni chindedi!4 Zumbe ni yuhi hekukogoha weye?Ni yuhi hekuditunya idizina dyako?Ni weye ichedu ukukile,wantu wa si zose na wakwizilena kukuvikilakwaviya ntendwa zako zijejeje zigubulwa kwa

wantu wose.”5 Vikaheza niyo nawona nyumba nkulu ya

Chohile idyo ni Hema dya ukuzi di vugulwekwembingu. 6 Wadya wandima mfungatewa kwembingu nawana nkomano mfungatewalaila mwe nyumba nkulu ya Chohile, waka-tenda wavala suche zing'aile naho zilengukezikumwekamweka na misipi ya zahabu in-yinyigwe mwe vifuwa vyawo. 7 Yumwenga mwawadya wata ujima wane kawenka wandima wakwembingu mfungate awo wenkigwe mabakulimfungate ya zahabu yamemile maya ya Chohile,akwikala mazuwa yose. 8 Nyumba ya Chohilenaimema mosi ulawane no ukulu na nguvu zaChohile, naho hahana mntu adahile kwingilamwenyumbankulu yaChohile, kubula udumowa

nkomanomfungate za wadyawandimamfungatewa kwembingu zichinte.

16Mabakuli mfungate ya maya ya Chohile

1Neva izwi kulu dikulonga kulaila kwe nyumbankulu ya Chohile dikawagamba wadya wandimawa kwembingu mfungate, “Hitani mkajide am-abakuli ayo mfungate ya maya ya Chohile mweisi!”

2 Mndima ywa kwembingu ywa nkongo kaitana kujida idibakuli dyakwe mwe isi. Maihu yei-hiye naho yakulumisa yawengila wose nendilewana mfamiko wa diya idikala na kuvikila tukuludyakwe.

3 Niyo mndima ywa kwembingu ywa kaidietila idibakuli dyakwe mwe bahali. Mazi niyoyahitukila sakame yamntu abanike, niyo vyumbevyose vimwe bahali vina ujima niyo vyabanika.

4 Namndima ywa kwembingu ywa katatu ajidaidibakuli dyakwe mwe mito ne mifajo ya mazi,niyo yahitukila sakame. 5Niyo namwiva mndimaywa kwembingu mchimaila ywa mazi akagamba,“Weye ukukile wiyaho naho nawiyaho! Weyekwa sila ino kukantila isi saviya viwagile!6 Kwaviya wantu wano wetila sakame ya wantuwa Chohile na ya wawoni, wenawe kuwenkasakame wainywe, wawagilwa wadamanyizweivyo!” 7Niyo neva izwi dikulaila mwe nchanja yokulaviza ntambiko dikagamba, “Zumbe ChohileMkulu mta Udahi! Kukantila kwako ni kwawagilanaho ni chindedi!”

8Niyomndima ywa kwembingu ywa kane ajidaidibakuli dyakwe mwe dizuwa, niyo dyenkigwanguvu ya kuwoka wantu kwa moto wakwe.9 Ivyo wantu niyo wokeswa ni chivuguto chikalichakwe, niyo wamhuluta Chohile mta udahi mweizinkomano izo. Nawo haweile na kumtogolaChohile.

10 Niyo mndima ywa kwembingu ywa shanoajida idibakuli dyakwe mlanga mwe chigoda chouzumbe cha diya idikala. Chiza niyo chebungauzumbewakwe, wantuniyowaluma imilimi yawokwa chausa cha ulumi wananawo, 11 niyo nawowamhuluta Chohile ywa kwembingu kwa ulumiwawo na maihu yawo, mna haweile na kulekantendwa zawo zihiye.

12 Niyo mndima ywa kwembingu ywa mtan-datu ajida idibakuli dyakwe mo mto mkulu waFulati. Mazi yo mto uwo niyo yanyala, kuwenkasilamaseutawezile kulaila ulailowa zuwa. 13Niyo

UGUBULO 16:14 280 UGUBULO 17:16nawona mpepo nchafu ntatu zikale enga majula,imwenga ilaila momlomo we dizoka na imwenganayo mo mlomo wa diya dikala na imwengamo mlomo wo muwoni mdanti. 14 Ayo ma-jula ni myuye ya mpepo zikudamanya mpituko.Nizo zikwita kwa mazumbe wose mwe isi yose,kuwachisanya hamwenga kwa nkondo ya zuwakulu dya Zumbe Chohile Mkulu mta Udahi.

15 “Mweva! Nasunguza kwiza enga mbavi!Akubweda ni yudya akucheleza akatenda kavalasuche zakwe, chani ase kwingila soni hadyawantu nawamwone emwazi!”

16 Mpepo izo zawachisanya hamwenga wadyamazumbe hantu hakwitangwa kwa Chiebulaniya,Hali Magedoni.

17 Niyo mndima ywa kwembingu ywa mfun-gate ajida idibakuli dyakwe mo ulanga. Niyokwalaila izwi kulu mwe chigoda cho uzumbechi mwe nyumba nkulu ya Chohile, dikagamba,“Viheza!” 18Niyo kwalailamilulumonamwemwena lubaula na chisingisa chikulise hachalailagakukongela Chohile aumbaga wantu mwe isi.19 Udya umzi umkulu watulagwa vihande vi-tatu, naho imizi ye si zose niyo yabogozoka.Chohile haujaile umzi mkulu wa Babeli niyo aun-ywesa chikombe che divai ya maya yakwe yaten-dese. 20 Visiwa vyoseni niyo vyagila, na maguluyoseni yatulwa tulwa. 21 Fula nkulu ya mayuweyakulise yazamile enga chilo milongo mine chiladimwenga, kulaila kwembingu niyo yawanyelawantu. Wowo niyo wamhulute Chohile kwachausa che nkomano iyo ye fula ya mayuwe.Kwaviya nkomano ye fula iyo yendaga nkulu.

17Mchilanga amanyikise ne dikala

1 Niyo yumwenga ywa wandima wa kwem-bingu mgati mwa wadya mfungate watozize am-abakuli anisogeila anigamba, “So hulagise ivyomchilanga amanyikise nakantilwe, akwikala han-kanda ha mazi yalozize. 2 Maseuta we isiwamgonya nawantumwe isi wakolwa ni idivai yougonywa wakwe.”

3 Muye wa Chohile niyo waningila, mndimaywa kwembingu niyo anigala chimuye kwe nyika.Niyo nawona mvyele kekala mlanga mwe diyadikala dinkundu, kala idyo mwili wakwe woseyawandikwa mazina ya kumhuluta Chohile. Kalaidyo nendile dina mitwi mfungate na mahembemlongo umwenga. 4 Mvyele uyo nendile kavalasuche ya zambalau na inkundu, naho kehamba

kwa vintu vidamanywe kwa zahabu na mayuweya yombe kulu na lulu. Mwo mkono wakwekatoza chikombe cha zahabu chimemile mbulizikwihiza na ntendwanchafu zo ugonywawakwe.5Mwe chinengo chakwe mwandikwa zina dya lu-fyambo lwa chinyele, “Babeli mkulu, mamiyawowavilangawose nambuli zose zikwihizamwe isi.”6Niyo nawona kugamba yudyamvyele kakolwa nisakame yawantuwa Chohile na sakame yawadyawakomwagwa kwaviya ni waukuzi wa Yesu.

Nize nimwone, niyo nehelwa vidala. 7 Yudyamndima ywa kwembinguniyo anuza, “Nimbwanikwehelwa? Nahugambile ichinyele cho mvyeleuyo ne dikala akweile, diya dine mitwi mfun-gate na mahembe mlongo umwenga. 8 Kaladiya uwone nadina ujima, mna haluse dibanika.Haluse dihaguhi na kukwela kulaila mwe dibomehedina uhelo mna nadikomwe. Wantu wose wak-wikala mwe isi, wadya mazina yawo hayawandik-agwa mwe chitabu cho ujima kukongela kumbwakwe isi nawehelwe kuwona dikala idyo hadyakale nadina ujima niyo dyabanika mna halusenadilaile vituhu.

9 “Hano haungwa umanyi. Idya imitwimfungate ni magulu mfungate ekalaga umvyeleuyo. Mitwi iyo ni maseuta mfungate, 10 mwamaseuta awo mfungate, washano wabanikakale, yumwenga achei alongoza, na mtuhuhanati kwiza, aho nezile nalongoze kwa chipindichiguhi. 11 Idyo idikala dyendaga na ujimamna haluse dibanika ni seuta ywa mnane mnauyo mwenye ni yumwenga mwa awo mfungatenabalangwe.

12 “Mahembe mlongo umwenga uwone nimaseuta mlongo umwenga hewenati kukongakulongoza, mna nayenkwe udahi wa useuta wakulongoza saviya maseuta kwa saa dimwengahamwenga ne dikala. 13 Wose awo mlongoumwenga wevana, naho nawadinke diya idikalanguvu na udahi wawo wose. 14 Nawatowanena Mwanangoto, mna Mwanangoto hamwengana wadya etange na kuwasagula awo wakanuniwakumtimila nawahude, kwaviya Mwanangotoni Zumbe ywa mazumbe na Seuta ywa maseuta.”

15 Naho yudya mndima ywa kwembingu niyoanigamba, “Yadya mazi uwone hadya akwikalayudya mchilanga, ni mabunga ya wantu wachila si na wantu wa chila lukolo na wantu wachila longa. 16 Amahembe mlongo yadya uwonehamwenga ne dikala nawamwihiwe yudya mchi-langa, nawamhoke chila ananacho na kumwasa

UGUBULO 17:17 281 UGUBULO 18:20mwazi nawadye umwili wakwe na kumtikimyamoto. 17Kwaviya Chohile kaikamwemyoyo yawochiya akunga wadamanye, kugamba wevanewowo wenye na kudinka idyo dikala useuta wakulongoza kubula hadya mbuli alongile Chohilenazichinte.

18 “Mvyele uwone ni udya mzi mkulu ukuwa-longoza maseuta we isi.”

18Kubogozolwa kwo mzi wa Babeli

1 Ayo yeze yaheze niyo nawonamndimamtuhuywa kwembingu akasela kulaila kwembingu. Uyonendile ana udahi mkulu, na isi yose iyo yang'alakwa ukulu wakwe. 2Niyo aguta akagamba, “Ubo-gozoka, ubogozoka Babeli mzi mkulu ubogozoka!Haluse kutendawikalowampeponamyuye ihiye,utenda vyaila vya chilamadegemazavuna yakwi-hiza. 3 Kwa viya wantu wa si zose wakozwa divainkali yo kungisa uchilanga wakwe. Na maseutawe isi wamgonya, naho wachuluzi wa mwe isiwatenda wagoli kulawana nezi nguvu ze zitamazakwe zitendese.”

4Naho niyo neva izwi tuhu kulaila kwembingu,dikagamba.“Mlaweni! Mlaweni mwakwe nyuwe wantu

wangu!Msekwehanga naye mwa masa yakwe,mnasekubwilwa ni zinkanto zakwe!5 Kwaviya masa yakwe yeumbika kubula kwem-

bingu,na Chohile naye kakumbuka wihi wakwe.6 Mdamanyizeni saviya awadamanyizeni,mliheni nkanana mbili kwa yose awadamany-

izeni.Mhanganyizeni mwe chikombe divai nkali

nkanana mbili.Kujinka idya awahanganyizeni nyuwe.7 Mwinkeni masulumizo na chinyulu viligane na

viya akeduvya na kubweda,kwa viya akwelongela mo moyo,hano miye ni seuta ywa chivyele!Suyo mvyele abanikilwe ni mgosiwe,sanibwilwe ni chinyulu!8 Kwa chausa chino, nkomano yakwe naimbwile

kwa zuwa dimwengachinyulu na sala na file,naho nokwe na moto,kwaviya Zumbe Chohile mta kumkantila ni

mkulu.”9 Maseuta we isi wamgonyize na kwikala

naye wikalo wa mbwedo nawaile na kulomboleza

chipindiwakawonamosi wo kuhya kwakwe. 10Nawachimale hale naye, kwa kogoha masulumizoyakwe. Wakagamba, “Nauluwone, nauluwone!Weye Babeli mzi mkulu una nguvu! Kwa saadimwenga du kukantilwa kwako kubula!”

11 Wachuluzi mwe isi nawaile na kwingilachinyulu, kwaviya hahana mntu akugula nahoviya wakuchuluza, 12 hahana akugula zahabuyawonamayuweyahela namayuweyamayombemakulu na lulu na suche za chitani zedi na sucheza zambalau na suche za halili na suche zinkunduna chila mti miti ikulavya mhempe na chila viyavidamanywe na mahembe na chila chiya chayombe kulu na viya vidamanywe kwa mahembeya ntembo viya vya shaba na vya chuma na vyamalumalu, 13 na mdalasini na binzali na ubanina uvumba na mavunkizo na mavuta yakup-wepweleka na divai na mavuta ya mizaituni naunga wedi wa ngano na ng'ombe na ngoto nafalasi na magali yakubuluzwa ni falasi na wa-tumwa na hata wikazi wa wantu. 14 Wachuluziwamgamba, “Vintu vyedi vyose wendile ukabesavitende vyako vyaga na vintu vya yombe kuluna vya kwefenyeza no ukulu wako vichulupukahoviwone naho!” 15 Wachuluzi wendile wag-oli kulawana no mzi uwo na wachimale halekwaviya wogoha masulumizo yakwe. Wakaila nakwingila chinyulu. 16 Wakagamba, “Nauluwone!Nauluwone weye mzi mkulu! Nakuzwela kuvalasuche za chitani na suche za zambalau na suchezinkundu. Na kwehamba kwa vintu vidamanywekwa zahabu na vidamanywe kwa mayuwe yayombe kulu na lulu! 17 Kwa saa dimwenga duugoli wako waga!”

Walongoza meli wose na watafi wakutambamwe bahali na wakudamanya ndima mwe melina wose wachuluzi wakuchuluza kwa sila yabahali niyo wachimala hale, 18 niyo wagutilaweze wawone umosi wo moto wendile ukoka mziudya wakagamba, “Hahanati halaile mzi mkulusauwo!” 19Niyowefiligisa hasi chilagiso kugambawanachinyulu, waguta na kwila na kulomboleza,wakagamba, “Nauluwone! Nauluwone! Naulu-wone weye mzi mkulu! Ni mzi udya wata meliwose zikutamba mwe bahali watenda wagoli kwaugoli wakwe. Kwa saa dimwenga du kwaza chilachintu!”

20 “Nyuwe mbingu elelwani, na nyuwe wantuwa Chohile na wasigilwa na wawoni! Kwachausa cha kubalangwa kwakwe kwaviya Chohilekaukantila vikuwagila kwa mbuli uwadamany-izeni nyuwe!”

UGUBULO 18:21 282 UGUBULO 19:2021 Niyo mndima ywa kwembingu yumwenga

mta nguvu enula yuwe kulu dya kusagila nakudidula mwe bahali akagamba, “Vino nivyo mzimkulu wa Babeli naubogozolwe kwa ngavungavuhauwoneke naho. 22Weye Babeli izwi dya waku-towa visindamgunda na wachemi na watowamiluli na watowa magunda hayevike mndaninaho hegu fundi yoyose mndani mwako, izwi dyayuwe dya kusagila hadivike mndani mwako ng'o!23 Ulangazi wa taa hauwoneke mndani mwakong'o, nchelejele za nyinka za wasozi na wasolwahazivike mndani mwako ng'o. Wachuluzi wakonendile ni wantu wamanyikise mwe isi, na kwausai wako na kuwazaganya wantu wa si zose!”

24 Mzi wa Babeli naukantilwe kwa luhosa lwakwitila sakame ya wawoni, na ya wantu waChohile na ya wadya woseni wachinjigwemwe isizose.

191 Vikaheza ivyo, neva lwasu lukulaila kwem-

bingu enga lwasu lwa fyo kulu dya wantu dik-agamba, “Zumbe atogolwe! Wambulwa naukulu wakwe na nguvu ni vya Chohile ywetu!2 Kanto dyakwe ni dya chindedi naho dyawagila.Kamkantila yudya mchilanga amanyikise yudyanendile akayaza isi kwa ugonywawakwe. Chohilekamlihiza chikoda kwaviya kawakoma wandimawakwe.” 3 Niyo waguta naho, “Zumbe atogolwe!Mosi wo moto ukoka udya mzi mkulu wakwelakulanga mazuwa yose!” 4Niyo wadya wadalahalamilongo midi na wane, na viya vyumbe vine vinaujima niyo wenamila hasi na kumvikila Chohile,ekale mwe chigoda cho uzumbe. Wagamba,“Taile! Zumbe atogolwe!”

Nyinka ya Mwanangoto5 “Niyo izwi kulaila kwe chigoda cho uzumbe

dyagamba mtogoleni Chohile ywetu, wandimawakwe wose na wantu wose, na nyuwe wose wa-manyikise na hewemanyike, nyuwe wata wogohikulongozi kwakwe!” 6 Niyo neva chintu engaizwi dya fyo kulu dya wantu, na izwi dikale engachivumilo cha mazi yalozize naho saviya mlu-lumo mkulu wa lubaula dikagamba, “Zumbe ato-golwe! Kwaviya Zumbe ChohileMkulumtaUdahinuyo Seuta! 7 Chelelwe na kumsekela na chim-togole Chohile ivyo eli mkulu! Kwaviya chipindichibula che nyinka ya Mwanangoto no mwalinaye kemalanya kale. 8 Uyo mwali kalekelwaavale suche zing'aile za chitani zilenguke.” Suche

iyo ye chitani chedi ni ntendwa zikuwagila zawantu wa Chohile.

9 Niyo mndima ywa kwembingu anigamba,“Wandika yano, wabwedawadyawagonekwe kwenyinka ya Mwanangoto.” Naho anigamba uno niulosi wa chindedi wa Chohile.

10 Aho niyo nafika madi kulongozi kwakwehaunga nimvikile, mna uyo niyo anigamba, “Lekausekutenda ivyo! Miye ni mndima ywa Chohileenga weye na walukolo wako, chose chamukulaYesu. Mvikile Chohile! Wantu wakumukulavikumlanga Yesu ni wadya wakulongozwa nimuye uwalongoze wawoni.”

Yudya akweile falasi ing'aile11 Niyo nawona kwembingu nakuvuguka uko

nakuna falasi ing'aile. Mkwela ifalasi iyo na ke-tangwa Mkanuni na Mchindedi. Umo akakantilawantu na kugomba nkondo adamanya ayo kwasila ikuwagila. 12Meso yakwe ye saviya moto uk-waka, naho nakavala vilemba vilozize mo umtwiwakwe. Nakawandikwa zina hedimanyigwe nimntu yoyose mna mwenye ichedu. 13 Nendilekavika suche itufikwe mwe sakame. Zina dyakweuyo ni “Mbuli ya Chohile.” 14 Wankondo wakwembingu wavaile suche zilenguke zing'aileza chitani wamtimila wakatenda wakwela falasizing'aile. 15 Mo mlomo wakwe mlaila bambadikutwa na kwedibamba idyo nawahude wantuwa si zose. Uyo nalongoze kwa nkome yachuma na kuifumbula divai hantu ha kufum-buila maya yalozize ya Zumbe Chohile Mkulumta Udahi. 16 Uyo mwe suche yakwe na mwediwambo dyakwe diwandikwa zina dino “Seutaywa maseuta na Zumbe ywa mazumbe.”

17 Niyo namwona mndima ywa kwembinguyumwenga kachimala mwe dizuwa. Akagutilakwa wadege wose wendile wakupuluka moulanga, “Soni mchintane mo mdyo mkulu waChohile! 18 Soni mdye vimba vya maseuta nawakulu wa nkondo na wantu wata nguvu nanyama ya falasi na wadya wakuzikwela na mili yawantu wose wakatenda watumwa na walekelwena wamanyikise na hewemanyike!”

19 Niyo nadiwona diya dikala hamwenga namaseuta we isi na wankondo wadugana chaniwagombe nkondo na yudya ekale mlanga mwefalasi ing'aile hamwenga na wankondo wakwe.20 Mna idyo idikala niyo dyagwilwa, hamwengana yudya muwoni mdanti adamanyaga vilagisohantu he dikala. Ni kwa sila ze izimpituko izo

UGUBULO 19:21 283 UGUBULO 21:6kawazaganya wadya wafamikwe na wadya wafik-ile madi iditukulu dyakwe. Kala idyo hamwengana muwoni ywa udanti wadulwa wachei wajimamwe ndiwa imemile mayuwe ya chola yakwaka,21 na wankondo wawo wasigale wakomwa kwabamba dilaile momlomowa yudya akweile ifalasiing'aile. Wadege wose weguswa ni nyama ze miliye vimba vya wadya wakomigwe.

20Shetani afungwa mihilimo magana mlongo

1 Niyo nawona mndima ywa kwembinguakasela kulaila kwembingu mo mkono wakwekatoza komwelo dya kwingila kwe dibomehedina uhelo na mnyolo mkulu. 2 Kadihuma nakudigwila diya idizoka, diya idizoka dya kale,idyo dikwitangwa Mwavu hegu Shetani niyoadinyinya na mnyolo kwa mihilimo maganamlongo. 3 Mndima ywa kwembingu kadidulakwe dibome hedina uhelo niyo avugala ulwivilwo kwingilila uko na kulujela hula chanidisekudaha vituhu kuwazaganya wantu wa sizose kubula idya imihilimo magana mlongoichinte, mna ikaheza kujinka imihilimo iyodyaungwa divuguilwe vituhu mna kwa saadimwenga du.

4 Niyo nawona vigoda vya chizumbe nawantu wendile wavikaile, wenkigwa udahi wakukanta. Niyo nawona naho Myuye ya wadyawakantigwe imitwi kwa chausa cha kulongaichindedi chiukulwe ni Yesu na Mbuli ya Chohile.Wantu wadya hewekudifikila madi diya dikalane ditukulu dyakwe naho hawafamikwe mwevinengo vyawo hegu mwe mikono yawo. Nahowenkwa ujima na kulongoza hamwenga naKulisito engamaseuta kwa chipindi chamihilimomagana mlongo. 5 Wadya watuhu wabanikehawenkigwe ujima kubula mihilimo maganamlongo ichinte. Uno nuwo uyuso wa nkongo.6Elo wabwedesa naho wakuka wadya na watendemo uyuso wa nkongo. File ya kaidi haitende naudahi mwawo awo nawatende walavyantambikowa Chohile na wa Kulisito mkombola nawa-longoze enga maseuta hamwenga na uyo kwachipindi cha mihilimo magana mlongo.

Kuhudiswa kwa Shetani7 Chipindi cha idya mihilimo magana mlongo

chikaheza, Shetani nalekelwe kulaila mwechifungo chakwe, 8 uyo nalawe nakukongakuwazaganyawantuwazagale chila hantu, wantu

awo nawetangwe Gogi na Magogu. Shetaninawachisanye kugomba nkondo awo nawatendewalozize engamsangawa bahali. 9Wazagalamweisi yose na kuzunguluka kwe zinkambi za wantuwa Chohile namzi wa Chohile aungile. Mnamotousela kulaila kwembingu na kuwatikimya. 10NiyoMwavu yudya awadantile kadulwa mndani mwendiwa imemile mayuwe ya chola yakwaka mnadiya dikala na yudya muwoni mdanti, wose awonawasulumizwe chilo na msi mazuwa yose.

Kanto dya Udumo11 Niyo nawona chigoda cho uzumbe chikulu

ching'aile na yudya achikaile. Isi ne mbinguvyagila kulongozi kwakwe na haviwoneke naho.12 Haheza niyo nawona wantu wadya wabanik-aga wakulu na wadodo wachimala kulongozi kwechiya chigoda cho uzumbe. Vitabu vigubulwana chitabu chituhu chigubulwa, chitabu choujima. Wantu wadya walahwa kuligana nezintendwa zawo wadamanye saviya viwandikwemwe ivyo ivitabu. 13 Niyo ibahali yawalavyawabanike wendile mndani mwakwe. File nakuzimuvyawalavyawantuwabanikewendilemn-dani mwakwe. Chila yumwenga kakantilwa kuli-gana na ntendwa zakwe. 14 Niyo file na kuzimuvyadulwamndanimwendiwayomoto. Ndiwa iyoniyo file ya kaidi. 15 Na mntu yoyose yudya zinadyakwe hediwoneke diwandikwa mwe chitabucho ujima, nadulwe mwe ndiwa yo moto.

21Mbingu mpya na si Mpya

1 Niyo nawona mbingu mpya na si mpya.Mbingu ya nkongo na isi ya nkongo vyagila,bahali nayo yaga. 2 Naho niyo nawona mziukukile kugamba Yelusalemu mpya, ukusela ku-laila kwembingu kwa Chohile, nendile wikwavyedi enga msolwa ahambigwe vyedi adugane namgosiwe. 3 Neva izwi kulu kulaila kwe chigodacho uzumbe dikagamba, “Kaula! Wikalo waChohile wi mwa wantu. Nekale mwawo nawa-tende wantu wakwe nawo nawatende Chohileywawo. 4 Uyo nahanguse mesozi yawo yosekwaviya file haitendeke naho hegu usungu heguulumi naho ndilo. Kwaviya isi ya kale ijinka.”

5 Niyo yudya ekale mwe chigoda cho uzumbeagamba, “Haluse, nadamanya vintu vyose vi-tende vihya.” Naho anigamba, “Wandika mbulizino, kwaviya ni za ukanuni na chindedi.” 6Nahoagamba, “Vichinta! Miye ni Alufa na Omega,

UGUBULO 21:7 284 UGUBULO 22:4ywa nkongo na ywa Udumo. Mta nchilu nanimwinke mazi ya kunywa heyena maliho ku-laila mwe mifajo yo ujima. 7 Mhuda yoyosenahokele yano, miye nanitende Chohile ywakwe,uyo natendemwanangu. 8Mnawantu wakogoha,na hewekuzumila na wakwaza na wakomi nawagonyi na wasai na wakuvikila matukulu, nawadanti wose hantu hawo ni kwe ndiwa imemilemayuwe ya chola yakwaka, ino ni file ya kaidi.”

Yelusalemu mpya9 Niyo yumwenga ywa wadya wandima wa

kwembingu mfungate wendile na mabakulimfungate yamemile nkomano mfungate zaudumo, keza na kunigamba, “So! Miye nahu-lagise msolwa mkaza Mwanangoto.” 10 Muyewa Chohile niyo waningila, muye uyo niyoanigala kolugulu lukulu naho lutali. Kanilagisamzi ukukile, nuwo Yelusalemu wendile ukaselakulaila kwembingu kwa Chohile. 11 Uwo mziukang'ala kwa ukulu wa Chohile. Ung'aziwakwe nendile saviya yuwe dya yombe kuludikwitangwa yasipi, dikumweka saviya chelole.12 Nendile ukazungulukwa nu ugoma mtalinaho mkulu una nyivi nkulu mlongo na mbilina chila lumwenga nalukadimwa ni mndimaywa kwembingu. Mlanga mwa chila lwivi namwandikwa zina dimwe dya mazina ya makabilamlongo na maidi ya Waizulaeli. 13 Nendilekuna nyivi ntatu chila ntendele, ntendele yaulailo wa zuwa nyivi nkulu ntatu, ntendele yakwa mwenye mzi nyivi nkulu ntatu, ntendeleya chibula nyivi nkulu ntatu na ntendele yauswelo wa zuwa nyivi nkulu ntatu. 14 Na ugomauzunguluke umzi uwo lwendaga luna mayuwe yamsingi mlongo na maidi na mlanga mwe chilayuwe nendile kuwandikwa zina dya yumwengaywa wadya wasigilwa mlongo na waidi waMwanangoto. 15Mndima ywa kwembingu yudyaendaga akalonga na miye endaga ana nkome yakuhimila ya zahabu chani auhime umzi udyanezinyivi zakwe na ugoma wakwe. 16 Umziwenye wendaga una ntendele nne, uzangalamuna utali wakwe viligana. Ivyo, mndima ywakwembingu kahima umzi udya kwa idya inkomeyakwe, wandaga una utali na uzangalamu nautali wa kwita kulanga wendaga ni chilomitaelufu mbili na magana mane. 17 Niyo ahimaugoma wakwe, unene wendaga ni mita milongomtandatu kuligana na chihimo cha chiuntu chiyamndima ywa kwembingu ahimile. 18 Ugomawendaga uzengwa na mayuwe ya yombe kulu

dya yasipi, na umzi wenye nendile uzengwana zahabu ilenguke ikumweka saviya chelole.19Na vipinka vyo ugoma vyo msingi wo mzi uwovyendaga vihambwa kwa chila aina ya mayuweya yombe kulu. Yuwe dya nkongo dyendagani dya yasipi na dya kaidi dyendaga salifaya nadya katatu dyendaga ni kalikedoni na dya kanedyendaga diketangwa zumalidi. 20 Dya shano nisadoniki dya mtandatu ni akiki na dya mfungateni kilisolito na dya mnane ni zabalajadi na dyachenda ni mayuwe ya topazi na dya mlongochilisopalazo na dya mlongo na imwe ni yasintona dyamlongo nambili ni dya amasito. 21 Izinyivizinkulu mlongo na mbili zendaga ni lulu milongomidi na mbili, chila lwivi lwendaga ludamanywakwa lulu imwenga. Sila nkulu yo mzi yendagaidamanywa kwa zahabu ilenguke ing'aile engachelole.

22 Siwone nyumba nkulu ya Chohile mo mziuwo, kwaviya Zumbe Chohile Mkulu mta Udahina yudya Mwanangoto weyumo hantu hakwe.23 Umzi udya haukunga zuwa hegu mnenge ku-umulikila, kwaviya ukulu wa Chohile waumulik-ila, na Mwanangoto nuyo ita yakwe. 24Wantu wasi zose nawekale mo ukuka wakwe, maseuta weisi nawo nawawigaile ugoli wawo. 25Nyivi nkulunazifugulwe ulonaulo kwaviya umo hakutendena chilo. 26 Vintu vyedi na ugoli wa wantu wasi zose nawigalwe umo mndani. 27 Mna hahanachintu chochose nachitende chizavu nachingileumo ng'o, naho mntu yoyose akudamanya mbulizikwihiza hegu za udanti hengile. Ni wadyadu wawandikwe mwe chitabu cho ujima chaMwanangoto nawo nawengile mndani.

22Mto wa ujima

1 Naho mndima ywa kwembingu kanilagisamtowamazi ya ujima, yakumweka saviya chelole,yakajuluzika kulaila kwe chigoda cha uzumbe chaChohile na Mwanangoto. 2 Mto uwo ujuluzikakujinkila mgati mwe sila nkulu yo umzi. Chilantendele yo mto nendile kuna miti ya ujima,ukweleka matunda nkanana mlongo na mbilikwa mhilimo, kugamba chila mwezi mti udyanaukeleka, na mazani yakwe ni mti ukuhonyawantu wa si zose. 3 Hakutende na chintu cho-chose chiligitwe nachitende mo umzi uwo.

Chigoda cho uzumbe cha Chohile na Mwanan-goto navitende mo umzi na wandima wakwenawamsankanile. 4 Nawawone uso wakwe na

UGUBULO 22:5 285 UGUBULO 22:21zina dyakwe nadiwandikwe mwe vinengo vyawo.5 Hakutende na chilo naho hakungigwe taahegu ulangazi wa zuwa, kwaviya Zumbe Chohilenawalanagazize nahonawalongoze engamaseutamazuwa yose.

Kwiza kwa Yesu6 Niyo mndima ywa kwembingu anigamba,

“Mbuli zino ni za chindedi naho za chikanuni.Zumbe Chohile yudya akuwenka wawoni Muyewakwe, kasigila mndima ywakwe ywa kwem-bingu awalagise wandima wakwe mbuli nazisun-guze kulaila.”

7Yesu agamba, “Tegelezani! Neza ivino haluse!Wajimbikwa wadya wakutoza ulosi wa uwoniwimwe chitabu chino!”

8 Miye, Yohana, siva na kuwona mbuli zinozoseni. Naho nize nibinde kwiva nakuziwona,niyo nafika madi kulongozi kwa yudya mndimaywa kwembingu anilagise izimbuli izo, naho na-honga nimfikile madi. 9Mna uyo niyo anigamba,“Leka usekutenda ivyo! Miye ni mndima ywaChohile enga weye na walukolo wako wawonina wose wakutoza malagizo ye mwe chitabuchino mfikile madi Chohile!” 10 Naho niyoanigamba, “Usekuijela hula mbuli iyo yo uwoniye chitabu chino, kwaviya chipindi cha kulaila iz-imbuli zino chihaguhi. 11Haluse mta kudamanyayehiye nadamanyise yehiye, mzavu naye na-tendese mzavu, mta kudamanya yakuwagilanadamanyise yakuwagila, akukile naye ajen-deleze kulenguswa.”

12 Yesu agamba, “Tegeleza! Nasunguza kwizana jeleko nanimwinke chila yumwenga kuligana

na ntendwa zakwe umo heza. 13 Miye ni ywankongo na ywa udumo, uyo akongile mbuli zosena kuzibuza ko udumo.”

14 Wadya wakufula nkazu zawo wabweda,kwaviya walekelwe wengile mwe zinyivi zo mziuwo na kutenda na udahi wa kudya amatundayo mti wo ujima. 15 Mna kuse ko mzi uwokuna wantu wa kwihiza na wasai na wag-onyi na wakomi na wakuvikila matukulu nawose wakunga kulonga udanti na kuudamanya.16 “Miye, Yesu, simsigila mndima ywangu ywakwembingu awaukuileni nyuwe mwe zimbulizino mwa mabunga ya wamzumile Kulisito. Miyeni mwelekwa ywa lukolo lwa Daudi, miye nintondo ya machelwa ikumweka mtondo.”

17Muyewa Chohile namsolwawagamba, “So!”Chila mntu akwiva imbuli ino nagambe, “So!”Mta nchilu neze, yudya akunga naguhemazi ya

ujima heyena maliho.Nkomelezo

18 Miye Yohana namfunda chila mntu ak-wiva uwoni wi mwe chitabu chino, mntu yoyosenongezeze mbuli yoyose, Chohile namtende asu-lumile kwa nkomano ziwandikwe mwe chitabuchino. 19 Na mntu yoyose nahunguze chochosemwe zimbuli zo uwoni we chitabu chino, Chohilenamhoke fungu dyakwe dya matunda yo mti woujima, na hantu hakwe mo mzi udya ukukile,udya uwandikwe mwe chitabu chino.

20 Mukuzi mwe zimbuli zino agamba,“Chindedi nasunguza kwiza!”

Taile, So Zumbe Yesu!21 Nawalombezezani wedi wa Zumbe Yesu.

Taile.