daculi teritoriebis ganvitarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samusao versias,...

63
saqarTvelos daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da erovnuli samoqmedo gegma

Upload: others

Post on 18-Oct-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

saqarTvelos daculi teritoriebis

ganviTarebis strategia da

erovnuli samoqmedo gegma

Page 2: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

saqarTvelos daculi teritoriebis

ganviTarebis strategia da

erovnuli samoqmedo gegma

Tbilisi, 2009

AGENCY OF PROTECTED AREAS

2

Page 3: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

Semoklebul terminTa axsna

CBD – konvencia biologiuri mravalferovnebis Sesaxeb

CBD PoW on PAs – biologiuri mravalferovnebis Sesaxeb konvenciis daculi

teritoriebis samuSao programa

CITES – konvencia gadaSenebis piras myofi veluri faunisa da floris saerTaSoriso

vaWrobis Sesaxeb

CMS – konvencia veluri cxovelebis migrirebad saxeobaTa dacvis Sesaxeb

IUCN – bunebis dacvis saerTaSoriso kavSiri

IUCN POSC – bunebis dacvis saerTaSoriso kavSiris samxreT kavkasiis programuli

ofisi

GEF - msoflio bunebis fondi

UNCCD – gaeros konvencia gaudabnoebis winaaRmdeg brZolis Sesaxeb

UNESCO – gaerTianebuli erebis saganmanaTleblo, samecniero da kulturuli

organizacia

UNFCC – gaeros klimatis cvlilebis CarCo konvencia

USAID – amerikis SeerTebuli Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagento

US DoI ITAP – aSS Sinagan saqmeTa saministros saerTaSoriso teqnikuri daxmarebis

programa

WHC – konvencia msoflio kulturuli memkvidreobis Sesaxeb

WWF – bunebis dacvis msoflio fondi

3

Page 4: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

Sinaarsi

1. Sesavali...................................................................................................................................................................................... 5

2. daculi teritoriebis ganviTarebis strategia...............................................................................................7

2.1. principebi ...............................................................................................................................................................7

2.2. samomavlo xedva...............................................................................................................................................10

2.3. mizenbi da amocanebi ......................................................................................................................................10

3. daculi teritoriebis erovnuli samoqmedo gegma 2009-2014............................................................. 12

danarTi 1: saqarTvelos daculi teritoriebis mimoxilva .........................................................................35

1. saqarTvelos biomravalferovnebis da daculi teritoriebis mimoxilva ..................... 36

1.1. saqarTvelos fizikur-geografiuli daxasiaTeba............................................................... 36

1.2. biomravalferovnebis mniSvneloba globalur da lokalur doneze ................... 36

1.3. daculi teritoriebisa da biomravalferovnebis mniSvneloba saqarTvelos

socialur-ekonomikuri ganviTarebis TvalsazrisiT.................................................................37

2. daculi teritoriebis roli da mniSvneloba biomravalferovnebis konservaciasa

da bunebrivi resursebis mdgrad moxmarebaSi........................................................................................ 39

3. saqarTveloSi daculi teritoriebis ganviTarebis mokle istoria .................................41

4. saqarTvelos daculi teritoriebis dRevandeli mdgomareoba............................................44

4.1. saqarTvelos daculi teritoriebi ..........................................................................................44

4.2. daculi teritoriebis arsebuli mdgomareoba ................................................................. 48

literatura................................................................................................................................................................................53

saqarTvelos daculi teritoriebis ruka ............................................................................................................. 54

danarTi 2: saqarTvelos mier daculi teritoriebis sferoSi saerTaSoriso konvenciebiT

nakisri valdebulebebisa da daculi teritoriebis erovnuli gegmis analizi .............................55

4

Page 5: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

1. Sesavali

daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da erovnuli samoqmedo gegma

warmoadgens saxelmZRvanelo dokuments mniSvnelovani bunebrivi da kulturuli

teritoriebis identificirebis, maTi dacul teritoriebad Camoyalibebis da ukve

arsebuli daculi teritoriebis marTvisa da dacvis procesSi gonivruli

gadawyvetilebebis misaRebad arsebul saukeTeso codnaze dayrdnobiT. igi

gansazRvravs daculi teritoriebisTvis sasurvel momavals.

daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da erovnuli samoqmedo gegma

warmoadgens principebis, miznebis, amocanebis da uSualod qmedebaTa saxelmZRvanelos

erovnul, regionul da lokalur doneze bunebis konservaciisa da bunebrivi

resursebis mdgradi marTvis xelSewyobisaTvis.

es dokumenti gamiznulia xmeleTisa da wylis teritoriebis, gansakuTrebiT ki

bunebrivi da kulturuli faseulobebiTa da biologiuri mravalferovnebiT

gamorCeuli teritoriebis dacvisa da SenarCunebisaken.

daculi teritoriebis erovnuli samoqmedo gegma iZleva specialur qmedebaTa

CamonaTvals axali daculi teritoriebis daarsebis xelSewyobisa da daculi

teritoriebis sistemis marTvis gaumjobesebisaTvis.

winamdebare dokumenti warmoadgens saxelmZRvanelos garemos dacvisa da bunebrivi

resursebis saministrosa da daculi teritoriebis saagentosaTvis.

daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da erovnuli samoqmedo gegma

momzadda daculi teritoriebis saagentos mier IUCN-isa da WWF-is mxardaWeriT. kerZod, dokumenti eyrdnoba: a) IUCN POSC-is mier norvegiis sagareo saqmeTa

saministros dafinansebiT ganxorcielebuli proeqtis “Halting the Loss of Biodiversity in the Southern Caucasus - Regional implementation of the Countdown 2010 initiative” farglebSi momzadebuli dokumentis - “saqarTvelos ganviTarebis strategia da

erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi

teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis samoqmedo gegmis

SemuSavebisaTvis daculi teritoriebis saagentos TanamSromelTa da IUCN-is eqspertTa samuSao Sexvedrebis (2008) Sedegebs; b) IUCN POSC-is mier norvegiis sagareo saqmeTa saministros dafinansebiT ganxorcielebuli proeqtis “Halting the Loss of Biodiversity in the Southern Caucasus - Regional implementation of the Countdown 2010 initiative” TEMATEA-as komponentis farglebSi, saqarTveloSi daculi

teritoriebis modulis irgvliv momzadebul biomravalferovnebasTan dakavSirebuli

saerTaSoriso konvenciebis Tanmimdevruli SesrulebisaTvis SemuSavebul

saxelmZRvanelo dokumentis rekomendaciebs; da g) WWF-is mier MAVA Fondation pour la Protection de la Nature-s dafinansebiT mimdinare proeqtis “Protected Areas for a Living Planet – Caucasus Ecoregion” farglebSi momzadebul dokuments “saqarTvelos daculi

teritoriebis sistemis SesaZleblobebis ganviTarebis samoqmedo gegma”, romelic

Tavis mxriv eyrdnoba WWF-isa da IUCN POSC-is mier momzadebul “daculi

teritoriebis marTvis efeqturobis Sefasebas” (2008) da WWF-is mier momzadebul

daculi teritoriebis SesaZleblobaTa saWiroebebis Sefasebas”.

warmodgenil dokumentSi gansazRvruli konkretuli moqmedebebi unda Sesruldes

saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros daculi

teritoriebis saagentos mier sxva samTavrobo da arasamTavrobo organizaciebTan,

TanamSromlobiT.

5

Page 6: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

6

daculi teritoriebis ganviTarebis strategia gaTvaliswinebulia aTwlian periodze,

xolo erovnuli samoqmedo gegma - xuTwlian periodze. xuTi wlis gavlis Semdeg

saWiro iqneba axali samoqmedo gegmis SemuSaveba, romelic unda daeyrdnos im

droisaTvis miRweul Sedegebsa da arsebul konkretul situacias.

Page 7: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

7

2. daculi teritoriebis ganviTarebis strategia

2.1. strategiuli principebi saqarTvelos daculi teritoriebis ganviTarebis strategia unda efuZnebodes qvemoT

CamoTvlil im ZiriTad principebs1, romlebmac unda uzrunvelyon daculi teritoriebis

strategiis ganviTareba. esenia:

- gadawyvetilebis sifrTxiliT miRebis principi

gadawyvetilebebi miRebul unda iqnas xelTarsebul saukeTeso monacemebze dayrdnobiT.

unda ganxorcieldes ekonomikuri da socialuri RonisZiebebi, romlebic uzrunvelyofen

biologiur da landSaftur konservacias dacul teritoriebze.

- winaswari dacvis (profilaqtikuri) principi

gadawyvetilebebi da moqmedebebi (droebiTi/winaswari dacvis zomebi) daculi

teritoriebis faseulobebis SenarCunebisTvis SeiZleba da unda gatardes srulyofili,

dasabuTebuli samecniero informaciis arqonis SemTxvevaSic (manam, vidre mimdinareobs

detaluri SefasebiTi kvlevebi), dacul teritoriebze biologiur da landSaftur

mravalferovnebaze potenciuri uaryofiTi zegavlenis Tavidan acilebis mizniT.

nebismieri aseTi gadawyvetileba Tu qmedeba (droebiTi/winaswari dacvis zomebi) unda

gamoyenebul iqnas drois gansazRvrul periodSi.

- translokaciis principi

moqmedebebi, romlebic dacul teritoriebze gansakuTrebiT sazianoa biologiuri da

landSafturi mravalferovnebisTvis da maTi Tavidan acileba SeuZlebelia, unda

warimarTos im arealSi, sadac isini naklebsazianoa.

- ekologiuri kompensaciis principi

Tu daculi teritoriebis maRali biologiuri da landSafturi mravalferovnebis

Rirebulebis arealSi fizikuri cvlilebebis saziano gavlenis Tavidan acileba

SeuZlebelia, maT dasabalanseblad unda ganxorcieldes sakompensacio konservaciuli

RonisZiebebi.

- gadaxdis principi

dacul teritoriebze biologiur da landSaftur mravalferovnebaze zianis miyenebis

Tavidan acilebis, kontrolisa da miyenebuli zianis Semcirebisaken mimarTuli

moqmedebebis xarjebi ekisreba pasuxismgebel mxares.

- ekologiuri mTlianobis principi

ekologiuri procesebi, romlebzec damokidebulia saxeobis gadarCena, unda iqnes

daculi, xolo habitati, romelzec damokidebulia misi gadarCena – SenarCunebuli.

- ekosistemuri midgoma

gaTvaliswinebul iqnas ekosistemis kompleqsuroba da ekosistemis ZiriTad komponentebs

Soris kavSiri daculi teritoriebis identifikaciis, dagegmvisa da marTvisas da

daculi teritoriebis qselis Camoyalibebisas.

1 warmodgenili principebi efuZneba “Pan-European Biological and Landscape Diversity Strategy”-is da

“saqarTvelos biomravalferovnebi strategia da samoqmedo gegmis”, “Guiding Principles for Implementation of “Canada’s Federal Marine Protected Areas Strategy” da “NWT Protected Areas Strategy”-is principebs.

Page 8: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

8

- aRdgenisa da restituciis principi

dacul teritoriebze biologiuri da landSafturi mravalferovneba SeZlebisdagvarad

unda iqnas aRdgenili da/an xelaxla Seqmnili. es moicavs safrTxis winaSe myofi

saxeobebis reabilitacias da reintroduqcias.

- kanonmdebloba

gamoyenebuli iqnas arsebuli kanonmdebloba, saWiroebis SemTxvevaSi SemuSavdes axali

kanonmdebloba an Sesworebebi kanonmdeblobisTvis, an sxva regulirebis meqanizmebi

dacul teritoriebTan mimarTebaSi.

- marTvis efeqturoba

unda ganxorcieldes daculi teritoriebis marTvis efeqturobis Sefaseba. marTvis

efeqturoba ganisazRvreba konkretuli daculi teritoriisTvis Sedegebis SefasebiT

dasaxul miznebTan mimarTebaSi. ganxorcieldes sxvadasxva miznebis Sesabamisi

indikatorebis monitoringi, raTa ganisazRvros Sesrulda Tu ara miznebi.

- adapturi marTva

gamoyenebul iqnas adapturi marTva, romelic iTvaliswinebs marTvis efeqturobis

Sefasebidan miRebuli Sedegebis da axali mecnieruli monacemebis gamoyenebas marTvis

gaumjobesebisTvis.

- bunebrivi resursebis xelmisawvdomoba, mesame mxaris interesi da kompensacia

ganisazRvros da gaTvaliswinebul iqnas yvela valdebuleba romelic dakavSirebulia

miwisa da wylis xelmisawvdomobaze; gaTvaliswinebul iqnas da ganisazRvros mesame

mxaris interesebi da kompensaciis saWiroebebi im teritoriebze romlebic moiazreba

dacul teritoriebad.

- adgilobrivi mosaxleobis interesebis gaTvaliswineba, konsultaciebi da CarTuloba

gansazRvrul iqnas adgilobrivi mosaxleobis sacxovrebel da kerZo mflobelobaSi

arsebul teritoriebTan dakavSirebuli sakiTxebi. pativi eces da gaTvaliswinebul iqnas

adgilobrivi mosaxleobis miwasTan dakavSirebuli meurneobis sakiTxebi da adaT-wesebi.

gaTvaliswinebul iqnas adgilobrivi mosaxleobis moTxovnebi bunebrivi resursebiT

sargeblobasTan dakavSirebiT. daculi teritoriebis daarsebis, dagegmvisa da marTvis

procesSi uzrunvelyofil iqnas adgilobrivi mosaxleobis konsultaciebi, maTTan

TanamSromloba da maTi CarTuloba.

- dainteresebul mxareTa monawileoba

dainteresebuli mxaris sruli speqtri CarTul unda iqnas daculi teritoriis

dagegmvisa da Seqmnis yvela etapze, vinaidan daculi teritoriebis da daculi

teritoriebis qselis warmatebuli Camoyalibeba da ganviTareba damokidebulia imaze, Tu

ramdenadaa SesaZlebeli sxvadasxva interesebis erTad SeTanxmeba.

- informaciis xelmisawvdomoba da gacvla

dacul teritoriebTan dakavSirebuli yvela informacia xelmisawvdomi unda iqnas

dainteresebuli mxareTaTvis, dainteresebuli jgufebisa da mosaxleobisTvis.

- codnis, arsebuli saukeTeso teqnologiebis da meTodebis gamoyeneba

gamoyenebul iqnas arsebuli tradiciuli, adgilobrivi, samecniero codna da arsebuli

saukeTeso teqnologiebi da garemosdacviTi meTodebi daculi teritoriebis dacvis,

ganviTarebisa da marTvis procesebis, daculi teritoriebis sazRvrebis dadgenisa da

Page 9: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

9

cvlilebis, dacvis meTodebisa da marTvis amocanebis SemuSavebaSi. uzrunvelyofili

iqnas am codnisa da teqnologiebis misawvdomoba. - ganaTleba da cnobierebis amaRleba ganxorcieldes adgilobrivi mosaxleobis da mTlianad sazogadoebis cnobierebis

amaRleba dacul teritoriebTan dakavSirebul sakiTxebze, rac Tavis mxriv ganapirobebs

TiToeuli daculi teritoriis da daculi teritoriebis sistemis srulfasovan

ganviTarebas. - transsasazRvro daculi teritoriebi

xeli Seewyos transsasazRvro zonaSi daculi teritoriebis koordinirebul,

TanamSromlur midgomebs.

Page 10: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

10

2.2. samomavlo xedva 2019 wlisTvis saqarTveloSi arsebobs kargad ganviTarebuli daculi teritoriebis

qseli, romelic uzrunvelyofs saqarTvelos biomravalferovnebis dacvas da

SenarCunebas; mas marTavs kargad aRWurvili da maRalkvalificiuri kadrebi;

uzrunvelyofilia daculi teritoriebis finansuri mdgradoba; daculi teritoriebis

marTva xorcieldeba damtkicebuli menejmentis gegmebis safuZvelze; sazogadoebis,

gansakuTrebiT ki adgilobrivi mosaxleobis CarTuloba maRalia; arsebuli

kanonmdebloba daxvewilia da sruldeba; ratificirebuli konvenciebis valdebulebebi da

saerTaSoriso SeTanxmebebi sruldeba; gamarTulia kvleva-monitoringis sistema; dacul

teritoriebze arsebuli bunebrivi resursebis marTva da moxmareba xorcieldeba

gonivrulad, mdgradi moxmarebis principze dayrdnobiT; sazogadoebrivi cnobiereba

daculi teritoriebis sakiTxebSi maRalia. 2.3. miznebi da amocanebi daculi teritoriebis ganviTarebis strategia miznad isaxavs ganaxorcielos:

1. daculi teritoriebis sitemis ganviTareba;

2. kanonmdeblobis daxvewa;

3. daculi teritoriebis marTvis gaumjobeseba;

4. finansuri mdgradobis uzrunvelyofa;

5. unarebis gaZliereba;

6. kvleva-monitoringis sistemis ganviTareba;

7. dainteresebul mxareTa CarTva da cnobierebis amaRleba.

gansazRvruli miznebis misaRwevad daisaxa amocanebi, romlebic eyrdnoba winamdebare

dokumentis Sesaval nawilSi moxseniebuli proeqtebis ganxorcielebis procesSi

gamovlenil problemebs.

cxrili # 1. daculi teritoriebis sistemaSi gamovlenili problemebis CamonaTvali da

maTgan gamomdinare miznebi da amocanebi

arsebuli problemebi miznebi amocanebi 1a. daculi teritoriebis

koordinirebuli muSaobisa da erTiani

samoqmedo gegmis ararseboba 1.b daculi teritoriebis erTiani qselis

Tanamedrove sistemis ararseboba

1.g daculi teritoriebis arasakmarisi

raodenoba

1.d zogierTi daculi teritoriis

araefeqturoba farTobis simciris gamo

1.e daculi teritoriebis globaluri

kategoriebis nakleboba

1.v daculi teritoriebis

arasrulyofili monacemTa baza

1. daculi teritoriebis

sistemis ganviTareba

1.1 daculi teritoriebis erTiani

samoqmedo gegmis SemuSaveba

1.2 daculi teritoriebis erTiani qselis Camoyalibeba

1.3 axali daculi teritoriebis

daarseba

1.4 arsebuli daculi teritoriebis

gafarToeba

1.5 daculi teritoriebis globaluri katergoriebis

daarseba

1.6 monacemTa bazis srulyofa

2.a arsebuli sakanonmdeblo bazis

arasrulyofileba

2.b saerTaSoriso konvenciebsa da SeTanxmebebis valdebulebebis

Sesrulebisas xarvezebis

arseboba/Seusrulebloba

2. kanonmdeblobis

daxvewa

2.1 arsebuli sakanonmdeblo bazis

daxvewa

2.2 konvenciebis da sxva saerTaSoriso SeTanxmebebis

moTxovnebis gaTvaliswineba

daculi teritoriebis sferoSi

3.a menejmentis gegmebis Seqmnis

saxelmZRvanelo dokumentis ararseboba

3.b menejmentis gegmebis ararseboba

3. daculi teritoriebis

marTvis gaumjobeseba

3.1 menejmentis gegmebis

saxelmZRvanelos SemuSaveba

3.2 yvela daculi

Page 11: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

11

3.g daculi teritoriebis araefeqturi

marTva

i. bunebrivi resursebis ukanono mopoveba ii. brakonieroba 3.d daculi teritoriebze

agrobiomravalferovnebis

konservaciisken mimarTuli

RonisZiebebis simcire

teritoriisaTvis

menejmentis gegmebis

momzadeba da damtkiceba

3.3 dacul teritoriebze bunebrivi resursebis

marTvis gaumjobeseba

3.4 dacul teritoriebze

saxeobaTa konservaciis

gaumjobeseba

3.5 infrastruqturis ganviTareba

3.6. instituciur-

organizaciuli mowyobis

srulyofa

4.a arasakmarisi dafinanseba

i. saxelmwifo dafinansebis simcire

ii. kerZo interesis ar arseboba (kerZo struqturebisa da

sazogadoebis mxridan)

iii. donorebTan urTierTobis arasakmarisi gamocdileba

iv. sakuTari Semosavlebis simcire

4. finansuri mdgradobis

uzrunvelyofa

4.1 dafinansebis mdgradobis

uzrunvelyofa

5.a kvalificiuri kadrebis nakleboba

5.b daculi teritoriebis dacvis

samsaxuris arasrulyofileba 5.g kadrebis simcire (biujetis

deficiti)

5.d TanamSromelTa kvalifikaciis

amaRlebis programebisTvis

dafinansebis simcire

5.e daculi teritoriebis arasrulyofili materialur-

teqnikuri baza

5. SesaZleblobebis

gaZliereba/ganviTareba

5.1 kadrebis kvalifikaciis amaRleba

5.2 daculi teritoriebis

materialur-teqnikuri bazis gaumjobeseba

6.a kvlevebis simcire, maTi

arasistematuroba(perioduloba) da

arakordinirebuloba

6.b monitoringis sistemis ararseboba

6. kvleva-monitoringis

sistemis ganviTareba

6.1 kvlevebis xelSewyoba da

koordinireba

6.2 monitoringis sistemis

ganviTareba da ganxorcieleba

7.a dainteresebul mxareTa Soris susti

TanamSromloba da maTi koordinirebis

araefeqturoba

i. instituciur/uwyebaTaSorisi ii. organizaciaTaSorisi iii. saerTaSoriso iv. transsasazRvro

7.b adgilobriv mosaxleobasTan

TanamSromlobis araefeqturoba

i interesTa konfliqti adgilobriv mosaxleobasa da dacul

teritoriebs Soris

ii miwis sakuTrebisa da miwaTsargeblobis sakiTxebis

gaurkvevloba iii gadawyvetilebaTa miRebaSi

mosaxleobis CarTulobis

nakleboba

7.g mosaxleobis dabali cnobiereba

daculi teritoriebis funqciebsa da

biomravalferovnebis konservaciis saWiroebebSi

7. dainteresebuli

mxareebis CarTva da

cnobierebis amaRleba

7.1 dainteresebul mxareTa

Soris TanamSromlobisa

da koordinirebis

gaZliereba 7.2 adgilobriv

mosaxleobasTan

TanamSromlobis

gaZliereba

7.3 mosaxleobis

cnobierebis amaRleba daculi

teritoriebis

funqciebasa da

biomravalferovnebis

konservaciis saWiroebebSi

Page 12: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

12

3. daculi teritoriebis erovnuli samoqmedo gegma 2009-2014

warmodgenili samoqmedo gegma SemuSavda IUCN POSC-is mier “saqarTvelos ganviTarebis

strategia da erovnuli samoqmedo gegmis“ samuSao versiis da WWF-is mier “saqarTvelos

daculi teritoriebis sistemis SesaZleblobebis ganviTarebis samoqmedo gegmis”

SemuSavebul dokumentebze dayrdnobiT.

daculi teritoriebis erovnuli samoqmedo gegmis SemuSavebisas mxedvelobaSi iqna

miRebuli saqarTvelos mier saerTaSoriso konvenciebiT nakisri valdebulebebi. amisaTvis

gamoyenebul iqna TEMATEA2-as daculi teritoriebis moduli, romelic moicavs daculi

teritoriebTan mimarTebaSi arsebul yvela valdebulebas Semdegi konvenciebidan: konvencia biologiuri mravalferovnebis Sesaxeb (CBD), konvencia msoflio kulturuli memkvidreobis

Sesaxeb (WHC), gaeros konvencia gaudabnoebis winaaRmdeg brZolis Sesaxeb (UNCCD), konvencia gadaSenebis piras myofi veluri faunisa da floris saerTaSoriso vaWrobis

Sesaxeb (CITES), ramsaris konvencia saerTaSoriso Warbteniani, gansakuTrebiT wylis

frinvelTa sabinadrod vargisi, teritoriebis Sesaxeb, gaeros klimatis cvlilebis CarCo

konvencia (UNFCCC), konvencia gareuli cxovelebis migrirebad saxeobaTa dacvis Sesaxeb

(CMS). erovnuli samoqmedo gegmis dasaxvisas moxda gegmis TiToeuli qmedebis dakavSireba

Sesabamisi konvenciis valdebulebasTan.

2009-2014 wlisaTvis daculi teritoriebis samoqmedo gegma warmodegenilia cxrilis

saxiT. cxrilSi, TiToeuli miznisaTvis mocemulia

- amocana - SemuSavebuli arsebuli problemis gadasaWrelad;

- qmedeba – dasaxuli amocanebis misaRwevad;

- arsebuli problemebi – samoqmedo gegmaSi CamoTvlili problemebi Seesabameba cxril

#1-Si asaxul problemaTa rigobriv nomrebs.

- ganxorcielebis wlebi – qmedebis ganxorcielebis rekomendirebuli vada 2009-2014

periodSi;

- priorotetuloba –saSualo da maRali;

- saWiro resursebi – am kategoriSi TviTeuli qmedebisaTvis gamoTvlil iqna savaraudo

biujeti, romelic gamosaxulia aSS dolarSi, an miTiTebulia raime sxva saWiro

resursi (mag, adamianuri, teqnikuri, granti).

- konvenciebTan Sesabamisobaí – konvenciebi, romlis mxarec aris saqarTvelo da romlis

valdebulebebic dakavSirebulia daculi teritoriebis ganviTarebasTan. samoqmedo

gegmaSi asaxuli moqmedebebi Seesabameba xuTi konvenciiT gaTvaliswinebul

valdebulebebs. esenia konvencia biomravalferovnebi Sesaxeb (CBD) (1), ramsaris

konvencia (2), konvencia msoflio kulturuli memkvidreobis Sesaxeb (WHC) (3), gaeros konvencia gaudabnoebis winaaRmdeg brZolis Sesaxeb (UNCCD) (4) da konvencia

gadaSenebis piras myofi veluri faunisa da floris saerTaoSoriso vaWrobis Sesaxeb

(CITES) (5).

2 TEMATEA aris sxvadasxva Temaze dafuZnebuli moduli (esenia: biomravalferovneba da klimatis cvlileba, daculi

teritoriebi, mdgradi ganviTareba, invaziuri saxeobebi da a.S.), romelic uzrunvelyofs Sesabamis TemebTan mimarTebaSi

konvenciebs Soris harmonizebul muSaobs. kerZod ki, TEMATEA-s farglebSi tardeba sxvadasxva konvenciiT

gaTvaliswinebuli valdebulebebis Sesabamisi Temebis qveS Tavmoyra. rac aadvilebs qveynis mier saerTaSoriso konvenciebis

farglebSi aRebuli valdebulebebis inventarizacias, xarvezebis gamovlenas da rekomendaciebis SemuSavebas

dainteresebuli mxareTaTvis. Tanxvedrebi daculi teritoriebis erovnul samoqmedo gegmasa da TEMATEA –s farglebSi

(dacul teritoriebTan mimarTebaSi biomravalferovnebis sferoSi saerTaSoriso xelSekrulebis analizi saqarTvelos

daculi teritoriebis marTvis gaumjobesebisaTvis) SemuSavebul rekomendaciebs Soris mocemulia danarT 2-Si.

Page 13: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

13

- CBD-is daculi teritoriebis samuSao programis (CBD PoW on PAs) aqtivobebTan

Sesabamisoba;

- indikatori – mosalodneli Sedegi TiToeuli moqmedebisTvis, romlis saSualebiTac

SesaZlebelia Sefasdes ganxorcielebis warmatebuloba.

Page 14: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

14

erovnuli samoqmedo gegma – 2009-2014 mizani: 1. daculi teritoriebis sistemis ganviTareba

amocana qmedeba

problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi) 1.1.1. GAP analizi

(gansakuTrebuli yuradReba

mieqces daculi teritoriebis

qselis Sefasebas mcenareTa

konservaciis efeqturobis

kuTxiT, gamoyenebul iqnas

IUCN-is mcenareTa regionuli

wiTeli nusxis proeqtis da

IUCN-is kavkasiis

mcenareebisTvis mniSvnelovani

teritoriebis proeqtis

Sedegebi)

1.a 2010 2014 maRali 5,4 500,000 1 1.1.5 sruli monacemebi

arsebuli situaciis

Sesaxeb

1.1. daculi

teritoriebis

erTiani samoqmedo

gegmis SemuSaveba

1.1.2. sarezervo daculi

teritoriebis qselis dagegmva,

kategoriebis gansazRvra da

daarseba. ubnebis

prioritizirebisas kritikuli

ubnebis qselis instrumentis da

sxva meTodebis gamoyenebiT

1.a 2010 2011 maRali 5,8 100,000 1 1.1.5

damtkicebulia

mTavrobis mier

sarezervo daculi

teritoriebis qselis

gegma

1.2. daculi

teritoriebis

erTiani qselis

Camoyalibeba

1.2.1. ekologiuri koridorebis

sistemis Seqmna (dagegmareba) 1.b 2011 2014 saSualo 4,3 100,000 1 1.2.4

Seqmnilia da

damtkicebulia

ekologiuri

koridorebis sistema

1.3.1. potenciuri bunebis

Zeglebis gamovlena da siis

SemuSaveba dasamtkiceblad 1.g 2009 2010 maRali 5,0 50,000 1 -

Sedgenilia da

damtkicebulia

kandidati bunebis

Zeglebis nusxa,

Seqmnilia menejmentis

gegmebi 1.3. axali daculi

teritoriebis

daarseba

1.3.2. centraluri kavkasionis

daculi teritoriebis Seqmna 1.g 2009 2010 maRali 5,6 6,500,000 1

1.1.2

1.1.6

1.1.7

miRebulia kanoni

centralur kavkasionze

daculi teritoriebis

daarsebis Sesaxeb;

SemuSavebulia

menejmentis gegma

Page 15: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

15

mizani: 1. daculi teritoriebis sistemis ganviTareba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

1.3.3. maWaxelas xeobis daculi

teritoriebis daarseba 1.g 2010 2011 saSualo 4,2 2,000,000 1

1.1.2

1.1.6

1.1.7

miRebulia kanoni

maWaxelas xeobis

daculi teritoriis

daarsebis Sesaxeb;

SemuSavebulia

menejmentis gegma

1.3.4. eruSeTis daculi

teritoriebis daarseba 1.g 2010 2011 saSualo 4,0 1,000,000 1

1.1.2

1.1.6

1.1.7

miRebulia kanoni

eruSeTis daculi

teritoriis daarsebis

Sesaxeb; SemuSavebulia

menejmentis gegma

1.3.5. fSav-xevsureTis daculi

teritoriebis daarseba 1.g 2010 2011 saSualo 4,0 2-3,000,000 1

1.1.2

1.1.6

1.1.7

miRebulia kanoni fSav-

xevsureTis daculi

teritoriis daarsebis

Sesaxeb; SemuSavebulia

menejmentis gegma

1.3.6. javaxeTis daculi

teritoriebis daarseba; moicavs

javaxeTi-arfis transsasazRvro

daculi teritoriis Seqmnas

1.g 2009 2011 saSualo 4,9 3,131,505 1 da 2

1.1.2

1.1.6 1.1.7

1.3.3

miRebulia kanoni

javaxeTis daculi

teritoriis daarsebis

Sesaxeb; SemuSavebulia

menejmentis gegma;

1.3. axali daculi

teritoriebis

daarseba

1.3.7. lagodexi-beleqanis

transsasazRvro daculi

teritoriis Seqmna 1.g 2010 2011 saSualo 4,5 500,000 1 1.3.3

miRebulia oficialuri

SeTanxmeba

transsasazRvro daculi

teritoriis daarsebis

Sesaxeb Sesabamis

mezobel

saxelmwifosTan

Page 16: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

16

mizani: 1. daculi teritoriebis sistemis ganviTareba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba

CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

1.3.9. eruSeTi-posovis

transsasazRvro daculi

teritoriis Seqmna 1.g 2011 2012 saSualo 3,7 400,000 1 1.3.3

miRebulia oficialuri

SeTanxmeba

transsasazRvro daculi

teritoriis daarsebis

Sesaxeb Sesabamis

mezobel

saxelmwifosTan

1.3. axali daculi

teritoriebis

daarseba

1.3.10. maWaxela-jamilis

transsasazRvro daculi

teritoriis Seqmna 1.g 2011 2012 saSualo 3,5 400,000 1 1.3.3

miRebulia oficialuri

SeTanxmeba

transsasazRvro daculi

teritoriis daarsebis

Sesaxeb Sesabamis

mezobel

saxelmwifosTan

1.4.1. mariamjvaris aRkveTilis

teritoriis gafarToeba 1.d 2010 2010 saSualo 4,6

biujeti in kind 1 1.1.2

damtkicebulia

mariamjvaris

gafarToebuli

teritoriis farglebi

da gadacemulia daculi

teritoriebis saagentos

daqvemdebarebaSi

1.4. arsebuli

daculi

teritoriebis

gafarToeba

1.4.2. borjom-xaragaulis

daculi teritoriebis

gafarToeba 1.d 2011 2011 saSualo 4,1

biujeti in kind 1 1.1.2

damtkicebulia borjom-

xaragaulis daculi

teritoriebis

gafarToebuli

teritoriis farglebi

da gadacemulia daculi

teritoriebis saagentos

daqvemdebarebaSi

Page 17: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

17

mizani: 1. daculi teritoriebis sistemis ganviTareba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

1.4.3. WaWunas aRkveTilis

teritoriis gafarToeba 1.d 2012 2012 saSualo 4,3

biujeti in kind 1 1.1.2

damtkicebulia WaWunas

aRkveTilis

gafarToebuli

teritoriis farglebi

da gadacemulia daculi

teritoriebis saagentos

daqvemdebarebaSi

1.4.4. TuSeTis daculi

teritoriebis zonirebis

sakiTxis gadawyveta 1.d 2009 2010 saSualo 4,7

biujeti in kind 1 '-

dadgenilia TuSeTis

daculi teritoriebis

zonireba

1.4.5. sazRvris gamijvna da

demarkacia (algeTis erovnuli

parki, Tbilisis erovnuli

parki, borjomis erovnuli

parki, yazbegis erovnuli parki,

gardabnis, neZvis, kintriSisa da

ioris aRkveTilebi)

1.d 2009 2011 maRali 5.5 1,851,682 1 mizani 1.4

dadgenilia da kanoniT

damtkicebulia daculi

teritoriebis sazRvrebi

da damtkicebulia

kanoniT

1.4. arsebuli

daculi

teritoriebis

gafarToeba

1.4.6. centraluri kavkasionis

daculi teritoriebis miwis

farTobebis miReba 1.d 2010 2011 saSualo 4,4

biujeti in kind 1

1.1.2

1.1.6

1.1.7

dadgenilia centraluri

kavkasionis daculi

teritoriebis

farTobebi da

gadacemulia daculi

teritoriebis saagentos

daqvemdebarebaSi

Page 18: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

18

mizani: 1. daculi teritoriebis sistemis ganviTareba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba

CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

1.5.1. biosferuli rezervatebis

dagegmareba yazbegSi 1.e 2009 2012 saSualo 4,7

227,324 granti

1 '-

mTavrobis mier

damtkicebulia

biosferuli

rezervatebis gegma

1.5.2. msoflio memkvidreobis

ubnebis (bunebrivi da Sereuli

ubnebis) gamovlena da

dasamtkiceblad wardgena

1.e 2010 2013 saSualo 4,1 150,000 3 '-

UNESCO-Si

dasamtkiceblad

wardgenilia msoflio

memkvidreobis ubnebis

sia

1.5. daculi

teritoriebis

globaluri

katergoriebis

daarseba

1.5.3. javaxeTis Warbteniani

teritoriebis ramsaris

konvenciis siaSi Seyvana 1.e 2010 2011 saSualo 4,7 50,000 2 '-

javaxeTis Warbteniani

teritoriebi Setanilia

ramsaris nusxaSi

1.6. monacemTa bazis

srulyofa

1.6.1. daculi teritoriebis

monacemTa bazis srulyofa (maT

Soris daculi teritoriebis

marTvis meTodebis baza)

1.v 2009 2013 maRali 5,5 biujeti in kind 1 4.3.3.

Seqmnilia srulyofili

monacemTa baza daculi

teritoriebis Sesaxeb

Page 19: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

19

mizani: 2. kanonmdeblobis daxvewa

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba

CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

2.1.1. arsebuli kanonmdeblobis

inventarizacia, analizi,

Sedegebis dokumentireba da

Sesabamisi SesworebaTa paketis

momzadeba

2.a 2009 2010 maRali 5,5 670,000 1 3.1.1 Setanilia Sesabamisi

cvlilebebi

kanonmdeblobaSi

2.1.2. samuSao jgufis Seqmna

arsebuli kanonmdeblobis

inventarizaciis, analizisa da

SesworebaTa paketis

mosamzadeblad

2.a 2010 2010 maRali 5,5 adamianuri

resursi '- '-

Seqmnilia samuSao

jgufi arsebuli

kanonmdeblobis

inventarizaciis,

analizisa da Sesabamisi

kanonTa paketis

Sesadgenad

2.1.3. kategoriebisa da zonebis

mixedviT dasaSvebi da

akrZaluli moqmedebebis

gansazRvra kanonmdeblobiT

CarCo kanonSi

2.a 2010 2011 maRali 6,0 50,000 1 da 2 3.1.1

3.1.7

mTavrobis mier

damtkicebulia

kategoriebisa da

zonebis mixedviT

dasaSvebi da akraluli

moqmedebebi CarCo

kanonSi

2.1.4. dacul teritoriaze

daSvebuli saqmianobis

ganxorcielebis wesis da

bunebrivi resursebiT

sargeblobis Sesaxeb debulebis

momzadeba

2.a 2010 2011 maRali 5,5 adamianuri

resursi 1 da 2

3.1.1.

3.1.7

SemuSavebulia debuleba

dacul teritoriaze

daSvebuli saqmianobis

wesisa da bunebrivi

resursebiT sargeblobis

Sesaxeb

2.1. arsebuli

sakanonmdeblo bazis

daxvewa

2.1.5. kanonqvemdebare

normatiuli aqtebis momzadeba 2.a 2009 2012 maRali 5,1

biujeti in kind 1

3.1.1

3.1.7

damtkicebulia

kanonqvemdebare

normatiuli aqtebi

Page 20: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

20

mizani: 2. kanonmdeblobis daxvewa

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

2.1.6. centraluri kavkasionis

daculi teritoriebis kanonis

miReba 2.a 2009 2012 maRali 5,0

biujeti in kind 1 3.1.7

kanoni centraluri

kavkasionis daculi

teritoriebis Sesaxeb

miRebulia

2.1.7. TurqeTis respublikasTan

transsasazRvro daculi

teritoriis proeqtis

SemuSaveba da

urTierTTanamSromlobis

xelSekrulebis momzadeba

2.a 2009 2011 maRali 5,0 100,000 1 3.1.11

SemuSavebulia proeqti

TurqeTTan

transsasazRvro daculi

teritoriis Seqmnis

Sesaxeb

2.1 arsebuli

sakanonmdeblo bazis

daxvewa

2.1.8. algeTis, yazbegis,

mariamjvarisa da imereTis

mRvimeTa teritoriebis miReba-

Cabareba

2.a 2009 2010 maRali 5,6 biujeti in kind 1

1.1.2

1.1.6

1.1.7

teritoria gadacemulia

daculi teritoriebis

saagentos

daqvemdebarebaSi

2.2.1. arsebul saerTaSoriso

konvenciebis mimarTebaSi

arsebuli xarvezebis

Sefaseba/analizi da barierebis

gamovlena

2.b 2011 2012 saSualo 4,4 50,000 1 '-

gamovlenilia

saerTaSoriso

konvenciebis mimarTebaSi

arsebuli barierebi 2.2. konvenciebis da

saerTaSoriso

SeTanxmebebis

moTxovnebis

gaTvaliswineba

daculi

teritoriebis

sferoSi

2.2.2. saerTaSoriso

konvenciebis mimarTebaSi

arsebuli barierebis

aRmofxvris samoqmedo gegmis

momzadeba da ganxorcieleba

2.b 2011 2012 saSualo 4,4 50,000 1 '-

damtkicebulia

samoqmedo gegma

saerTaSoriso

konvenciebis

valdebulebebis

SesrulebisaTvis

Page 21: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

21

mizani: 3. daculi teritoriebis marTvis gaumjobeseba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba

CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

3.1.1. menejmentis gegmebis

Seqmnis saxelmZRvanelo

dokumentis Seqmna IUCN/WCPA-

is daculi teritoriebis

saukeTeso praqtikis

saxelmZRvanelo zogadi

principebis gaTvaliswinebiT da

iuridiuli Zalis miniWeba

3.a 2009 2010 maRali 5,1 50,000 1 3.2.2

mTavrobis mier

damkicebulia

menejmentis gegmebis

Seqmnis saxelmZRvanelo

dokumenti

3.1.2. turizmis menejmentis

gegmis saxelmZRvanelo

dokumentis Seqmna 3.a 2010 2011 maRali 5,1 50,000 1 3.2.2

mTavrobis mier

damkicebulia

menejmentis gegmebis

Seqmnis saxelmZRvanelo

dokumenti

3.1 menejmentis

gegmebis

saxelmZRvane-lo

dokumentis

SemuSaveba

3.1.3. daculi teritoriebis

infrastruqturis dagegmvisa da

dizainis saxelmZRvanelo

dokumentis SemuSaveba da

damtkiceba

3.a 2010 2011 maRali 5,1 50,000 1 3.2.2

mTavrobis mier

damtkicebulia

infrastruqturis

dagegmvisa da dizainis

saxelmZRvanelo

dokumenti

3.2.1. yazbegis erovnuli

parkisTvis menejmentis gegmis

SemuSaveba 3.b 2010 2011 maRali 5,6 50,000 1 1.4.4

damtkicebulia yazbegis

erovnuli parkis

menejmentis gegma

3.2.2. algeTis erovnuli

parkisTvis menejmentis gegmis

SemuSaveba 3.b 2010 2011 maRali 5,3 50,000 1 1.4.4

damtkicebulia algeTis

erovnuli parkis

menejmentis gegma

3.2 yvela daculi

teritoriisTvis

menejmentis gegmebis

momzadeba

3.2.3. kintriSis daculi

teritoriebisTvis menejmentis

gegmis SemuSaveba 3.b 2010 2011 saSualo 4,8 50,000 1 1.4.4

damtkicebulia

kintriSis daculi

teritoriebis

menejmentis gegma

Page 22: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

22

mizani: 3. daculi teritoriebis marTvis gaumjobeseba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba

CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

3.2.4. mariamjvaris

nakrZalisTvis menejmentis

gegmis SemuSaveba 3.b 2010 2011 saSualo 4,5 10,000 1 1.4.4

damtkicebulia

mariamjvaris nakrZalis

menejmentis gegma

3.2.5. imereTis mRvimeebis

bunebis ZeglebisTvis

menejmentis gegmis SemuSaveba 3.b 2010 2011 saSualo 4,9 10,000 1 1.4.4

damtkicebulia imereTis

mRvimeebis bunebis

Zeglebis menejmentis

gegma

3.2.6. aRkveTilebisaTvis

menejmentis gegmis SemuSaveba

(mag:ajameTi, gardabani, neZvi,

TeTrobi da sxva)

3.b 2010 2011 saSualo 4,2 100,000 1 1.4.4 damtkicebulia

menejmentis gegmebi

aRkveTilebisaTvis

3.2 yvela daculi

teritoriisTvis

menejmentis gegmebis

momzadeba

3.2.7. ioris aRkveTilis

tyiTsargeblobis gegmis Sedgena

(menejmentis gegma) 3.b 2009 2009 saSualo 4,9 10,000 1 1.4.4

SemuSavebulia da

damtkicebulia ioris

aRkveTilis

tyiTsargeblobis

menejmentis gegma

3.3.1. bunebrivi resursebis

marTvis gegmis SemuSaveba da

ganxorcieleba (mag. daculi

teritoriebis farglebSi

saZovrebis da tyeebis

inventarizacia, menejmentis

gegmebis SemuSaveba/daxvewa da

degradirebuli ekosistemebis

aRdgenis programebis

SemuSaveba)

3.g 2010 2014 maRali 5,0 500,000 1 -

damtkicebulia dacul

teritoriebze bunebrivi

resursebis marTvis

gegmebi

3.3.2. kritikulad safrTxis

winaSe myofi iSviaTi, endemuri

da reliqturi saxeobebis

marTvis gegmebis SemuSaveba da

ganxorcieleba

3.g 2010 2014 maRali 5,0 500,000 1 -

damtkicebulia

kritikulad safrTxis

winaSe myofi, endemuri

da reliqturi

saxeobebis marTvis

gegmebi

3.3. dacul

teritoriebze

bunebrivi

resursebis marTvis

gaumjobeseba

3.3.3. velur mcenareTa da

gareul cxovelTa daavadebaTa

kontrolis strategiisa da

menejmentis SemuSaveba daculi

teritoriebis farglebSi

3.g 2010 2012 saSualo 4,4 500,000 1 1.5.5

damtkicebulia velur

mcenareTa da gareul

cxovelTa daavadebaTa

kontrolis strategiisa

da menejmentis gegma

daculi teritoriebis

farglebSi

Page 23: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

23

mizani: 3. daculi teritoriebis marTvis gaumjobeseba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

3.4.1. kolxuri tyeebis aRdgena

da movla 3.g 2009 2014 maRali 5.9 8,883,350 1 1.2.5

dawyebulia kolxeTis

tyis ganaSenianeba

3.4.2. zuTxis populaciis

aRdgenis programa 3.g 2010 2014 maRali 5.2 8,883,350 1 -

zuTxis populaciis

mdgomareoba

gaumjobesebulia

3.4.3. xoxobis populaciis

aRdgenis programa 3.g 2010 2014 maRali 5.6 8,883,350 1 -

xoxobis populaciis

mdgomareoba

gaumjobesebulia

3.4.4. yoruRis aRkveTilSi

kolxuri xoxobis da gareuli

Roris gamravleba 3.g 2010 2011 maRali 5,1 300,000 1 -

yoruRis aRkveTilSi

gaumjobesebulia

tradiciuli da

endemuri saxeobebis -

gareuli Rorisa da

kolxuri xoxobis

mdgomareoba

3.4 dacul

teritoriebze

saxeobaTa

konservaciis

gaumjobeseba

3.4.5. kolxeTis erovnuli

parkis teritoriaze sanergis

mowyoba (20 ha) 3.g 2009 2014 maRali 5.4 8,883,350 1 -

kolxeTis erovnul

parkSi 20 ha-ze

mowyobilia sanerge;

dawyebulia kolxeTis

tyis ganaSenianeba

Page 24: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

24

mizani: 3. daculi teritoriebis marTvis gaumjobeseba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba

CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

3.5.1. aRkveTilis teritoriaze

samonadireo saxlis,

samcveloebis, facxisa da sxva

infrastruqturis mSenebloba

(sapiknike, sacecxle da sxva

adgilebi)

3.b 2009 2009 maRali 5,1 800,000 - - ioris aRkveTilSi

gaumjobesebulia

infrastruqtura

3.5.2. Tbilisis erovnuli

parkis infrastruqturis

daproeqteba 3.g 2009 2009 maRali 5,6

US DoI ITAP granti

- -

momzadebulia Tbilisis

erovnuli parkis

infrastruqturis

proeqti

3.5.3. ajameTis, algeTis,

kintriSis, gardabnis, yazbegis

da mariamjvris dacul

teritoriebze infrastuqturis

dagegmva

3.g 2009 2014 maRali 5,6 100,000 - -

ajameTis, algeTis,

kintriSis, gardabnis,

yazbegis da mariamjvris

dacul teritoriebze

gaumjobesebulia

infrastruqtura

3.5.4. imereTis mRvimeTa

kompleqsis infrastruqturis

dagegmva 3.g 2009 2010 maRali 5,6 100,000 - -

momzadebulia imereTis

mRvimeTa kompleqsis

infrastruqturis

proeqti

3..5.

infrastruqturis

ganviTareba

3.5.5. kolxeTis da qobuleTis

daculi teritoriebis dacvis

da infrastruqturis programa 3.g 2009 2014 maRali 5.4 8,883,350 - -

kolxeTisa da

qobuleTis daculi

teritoriebis

infrastruqtura

gaujobesebulia

Page 25: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

25

mizani: 3. daculi teritoriebis marTvis gaumjobeseba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba

CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

3.6.1. menejementis politikis

SemuSaveba 3.g 2010 2011 maRali 5.5

adamianuri resursi

1 1.4.6.

SemuSavebulia

politika;

gaumjobesebulia

menejmenti

3.6.2. grZelvadiani (3wliani),

saSualo (1wliani) da mokle

vadiani (kvartaluri) samuSao

gegmebis Sedgena uwyebis,

qvedanayofebis da individualur

doneze Sesrulebis

indikatorebiT

3.g 2009 2014 maRali 5.5 adamianuri

resursi 1 1.4.6.

Sedgenilia Sesabamisi

gegmebi da

uzrunvelyofilia

organizaciis efeqturi

muSaoba

3.6.3. daculi teritoriebis

marTvis gaumjobesebis

Sefasebisa da monitoringis

sistemis Seqmna / Sesabamisi

meTodikis SerCeva da danergva

3.g 2010 2014 maRali 5.0 adamianuri

resursi da

50,000

1 1.4.6.

4.2.1

TviTSefasebis sistema

SemuSavebuli da

danergilia;

gaumjobesebulia

menejmenti da organos

funqcionireba

3.6. instituciur-

organizaciuli

mowyobis srulyofa

3.6.4. srulfasovani samuSao

aRwerilobebisa da

sakvalifikacio moTxovnebis

Seqmna

3.g 2009 2010 maRali 5.5 adamianuri

resursi 1 1.4.6.

arsebobs srulyofili

aRwerilobebi da amis

safuZvelze

gansazRvrulia

Sesabamisi damatebiTi

kvalifikaciebis

saWiroebebi

Page 26: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

26

mizani: 4. finansuri mdgradobis uzrunvelyofa

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba

CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

4.1.1. miznobrivi programebis

SemuSaveba saxelmwifo

biujetidan dafinansebis

gazrdis mizniT

4.a.i 2009 2014 maRali 5,0 50,000 1 3.4.6 gazrdilia dafinanseba

saxelmwifo biujetidan

4.1.2. donorebis dainteresebisa

da mozidvis meqanizmebis

SemuSaveba: programisa da

strategiis SemuSaveba,

treiningebi, adamianuri

resursebi

4..a.iii 2009 2014 maRali 5,5 50,000 1 3.4.4 gazrdilia dafinanseba

donorTa mxridan

4.1.3. daculi teritoriebis

eko-turistuli potencialis

gazrda – infrastruqturis,

marketingis (erovnuli da

saerTaSoriso), servisebis

saxeebis da momsaxurebis

xarisxis gazrda

4.a.ii 2009 2014 maRali 5,5 178,600 1 3.2.5

3.1.10

sakuTari Semosavlebis

xarjze gaumjobesebuli

finansuri mdgomareoba

4.1.4. beWdviTi masalebis

gayidvidan miRebuli

Semosavlebi – Sefaseba,

strategiis SemuSaveba,

Sesabamisi infrastruqturis

ganviTareba, ganxorcieleba

4.a.i 2010 2012 saSualo 4,6 100,000 1 3.1.9

Seqmnilia beWdviTi

masalebis realizaciis

infrastruqtura da

gazrdilia finansuri

Semosavlebi am

saqmianobiT

4.1.5. dacul teritoriebze

(daculi teritoriebis

saagentos mier) samonadireo

meurneobis warmarTvis

SesaZleblobebis

gansazRvra/Sefaseba

4.a.i 2009 2010 saSualo 3,3 20,000 1 3.1.9

Sefasebulia

samonadireo

meurneobebis

ganviTarebis gziT

Semosavlebis zrda da

finansuri mdgradoba

4.1. dafinansebis

mdgradobis

uzrunvelyova

4.1.6. daculi teritoriebis

mxardamWerTa klubebis Seqmna

da marketingi

4.a.i; 4.a.ii; 4.a.iii

2009 2012 saSualo 4,0 100,000 1 3.1.9 mxardamWerTa klubebSi

gaerTianebuli arian

mniSvnelovani kompaniebi

Page 27: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

27

mizani: 4. finansuri mdgradobis uzrunvelyofa

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

4.1.7. kerZo seqtorisTvis

dacul teritoriebSi reklamis

ganTavsebis SesaZleblobebis

Seswavla-ganxorcieleba

4.a.ii 2009 2010 saSualo 4,4 20,000 1 da 4 3.1.9

gamovlenilia kerZo

seqtorisaTvis dacul

teritoriebSi reklamis

ganTavsebis

SesaZlebloba

4.1.8. marTvis uflebis

gadacemis (koncesia) wesebis

dadgena (sastumroebi,

sazogadoebrivi kvebis

obieqtebi, sakonferencio da

sxva infrastruqtura)

4.a.i 2009 2009 saSualo 4,9 20,000 1 3.1.9

sakuTari Semosavlebis

xarjze gazrdilia

daculi teritoriebis

finansuri mdgradoba

4.1.9. donorebisaTvis

gamofenis/informaciuli

Sexvedris mowyoba maTTvis

saagentos mimdinare da

samomavlo saqmianobis gacnobis

mizniT

4.a.iii 2009 2014 maRali 5,5 4.1.3. 1 3.4.4. gazrdilia interesi da

dafinanseba donorTa

mxridan

4.1. dafinansebis

mdgradobis

uzrunvelyova

4.1.10. kavkasiis daculi

teritoriebis fondTan mWidro

TanamSromlobiT programebis

SemuSaveba

4.a.iii 2009 2014 maRali 5,5 biujeti in kind 1 3.4.4.

SemuSavebulia da

tardeba erToblivi

programebi kavkasiis

daculi teritoriebis

fondTan erTad

Page 28: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

28

mizani: 5. SesaZleblobebis gaZliereba/ganviTareba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba

CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

5.1.1. TanamSromlebis treiningis

saWiroebebis Sefaseba/gamovlena

5.a; 5.b;

5.g 2009 2014 maRali 5,8 10,000 2 3.2.1.

gamovlenilia

TanamSromelTaTvis

saWiro treiningebis

Catarebis aucilebloba

5.1.2. Sesabamisi swavlebis

programebis ganxorcieleba

(modulebis da

saxelmZRvaneloebis Seqmna,

trenerebis treiningis

programis SemuSaveba) –

reinjerebisTvis, bunebrivi

resursebis marTvis, eko-

ganaTlebisa da vizitorTa

samsaxuris specialistebisTvis

5.a; 5.b;

5.g

2009 2014 maRali 5,1 30,000 1 da 2 3.2.1

gatarebuli swavlebis

programebis Sedegad

amaRlebulia kadrebis

kvalifikacia

5.1.3. saxsrebis mozidvis (fund raising) saproeqto winadadebebis momzadebisa da ganxorcielebis

unarebis gaZliereba

5.a;

5.b;

5.g

2010 2012 maRali 5,3 30,000 - - gaumjobesebulia

TanamSromelTa unari

finansebis mozidvaSi

5.1.4. TanamSromelTaTvis ucxo

enis swavlebis xelSewyoba

5.a;

5.b; 5.g

2009 2012 maRali 5,3 30,000 - -

gaumjobesebulia

TanamSromelTa unari

saerTaSoriso

urTierTobebSi da

finansebis mozidvaSi

5.1.5. saagentos

TanamSromelTaTvis TiToeuli

daculi teritoriis saqmianobis

gacnoba – savele gasvlebi,

sxdomebis, TaTbirebis Catareba

daculi teritoriebis

administraciebSi

5.a;

5.b;

5.g

2009 2014 saSualo 4,9 25,000 1 3.2.4. gazrdilia daculi

teritoriebis marTvis

xarisxi

5.1.6. dacul teritoriebs

Soris marTvis gamocdilebis

gaziareba

5.a;

5.b;

5.g

2009 2014 maRali 5.6 25,000 1 3.5.4.

4.1.1.

gazrdilia gamocdileba

da finansebis mozidvis

unari

5.1. kadrebis

kvalifikaciis

amaRleba

5.1.7. saswavlo turebis

organizeba qveynis farglebs

gareT sxva qveynebis

gamocdilebis gaziarebis mizniT

5.a;

5.b;

5.g

2009 2014 maRali 5,6 100,000 1 3.2.3. gazrdilia gamocdileba

da finansebis mozidvis

unari

Page 29: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

29

mizani: 5. SesaZleblobebis gaZliereba/ganviTareba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba

CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

5.2.1 yvela daculi

teritoriisTvis ZiriTadi

administraciuli saWiroebebis

gansazRvra

5.e 2009 2014 maRali 5,9 adamianuri

resursi 1 1.4.6.

gamovlenilia yvela

daculi

teritoriisTvis

aucilebeli teqnikur-

materialuri saWiroeba

5.2.2. reinjerebis materialur-

teqnikuri aRWurvis srulyofa

– uniforma, savele da

samaSvele inventari,

satransporto saSualebebi

5.e 2009 2014 maRali 5,9 2,000,000 1 1.4.6. gaumjobesebulia

reinjerebis saqmianoba

5.2.3. kvelvisa da monitoringis

samsaxurebis materialur-

teqnikuri aRWurva –

laboratoria, savele

aRWurviloba, biblioTekeba

5.e 2009 2014 maRali 5,6 1,000,000 1 1.4.6 3.3.5 gaumjobesebulia kvleva-

monitoringis

samsaxuris saqmianoba

5.2.4. teritoriuli organoebis

administraciebis materialur-

teqnikuri aRWurva –

administraciuli Senobebi,

satransporto saSualebebi,

saofise da savele inventari

5.e 2009 2014 maRali 5,5 2,000,000 1 1.4.6 3.3.5 gaumjobesebulia

daculi teritoriebis

marTva

5.2. daculi

teritoriebis

materialur-

teqnikuri bazis

gaumjobeseba

5.2.5 administraciuli ofisebis

aRWurva Sesabamisi

geosainformacio sistemebiT da

misi danergvis uzrunvelyofa,

rac mniSvnelovnad gaaZlierebs

kvlevisa da monitoringis

mimarTulebebs

5.e 2009 2014 maRali 5,6 21,000 1 1.4.6 3.3.5 gaumjobesebulia kvleva-

monitoringis

samsaxuris saqmianoba

Page 30: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

30

mizani: 6. kvleva-monitoringis sistemis ganviTareba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba

CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

6.1.1. dacul teritoriebis

farglebSi kvlevaTa

programebis SemuSaveba

(gansakuTrebuli yuradReba

gamaxvildes tyeebsa da maT

biomravalferovnebaze,

dabinZurebis zemoqmedebis

fonur Seswavlaze im

teritoriebze, romlebic riskis

qveS imyofebian).da maTi

gatarebis xelSewyoba

6.a 2009 2010 maRali 5,9 200,000 1 4.4.2 4.4.3 gaumjobesebulia

daculi teritoriebis

marTva

6.1.2. daculi teritoriebis

farglebSi biomravalferovnebis

inventarizacia da ganaxlebadi

monacemTa bazis Seqmna

6.a 2009 2014 maRali 5,6 500,000 1 4.4.3

Sedgenilia

srulyofili monacemTa

baza daculi

teritoriebis

biomravalferovnebis

Sesaxeb

6.1.3. dacul teritoriaze

arsebuli habitatebis

mdgomareobis Sefaseba 6.a 2009 2014 maRali 5,5 150,000 1 4.4.3

Sedgenilia

srulyofili monacemTa

baza daculi

teritoriebis

habitatebis Sesaxeb

6.1.4. sakvanZo saxeobebisa

(qvakuTxedi, indikatori da a.S)

da habitatebis identificireba 6.a 2009 2013 maRali 5,5 50,000 1 4.4.3

gamovlenilia daculi

teritoriebis

farglebSi sakvanZo

saxeobebi da habitatebi

6.1.5. daculi teritoriebis

Sesaxeb perioduli samecniero

publikaciebis/krebulis

gamoSveba

6.a 2012 2014 saSualo 4,8 150,000 1 4.3.2 4.4.5

periodulad gamoicema

samecniero publikacia;

popularizacia,

donorebis mozidva

6.1. kvlevebis

xelSewyoba da

koordinireba

6.1.6. daculi teritoriebis

farglebSi wiTeli nusxis

merqniani saxeobebis arealebis

dadgena

6.a 2009 2012 maRali 5,5 150,000 1 4.4.3

gansazRvrulia daculi

teritoriebis

farglebSi wiTeli

nusxis merqniani

saxeobebis arealebi

Page 31: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

31

mizani: 6. kvleva-monitoringis sistemis ganviTareba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba

CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

6.1.7. daculi teritoriebis

farglebSi mcenareTa endemuri

saxeobebis arealebisa da

mdgomareobis dadgena

6.a 2010 2012 maRali 5,1 150,000 1 4.4.3

gansazRvrulia daculi

teritoriebis

farglebSi mcenareTa

endemuri saxeobebis

arealebi da

Sefasebulia maTi

mdgomareoba

6.1.8. daculi teritoriebis

farglebSi calkeuli

saxeobebisaTvis aRdgenis

gegmebis SemuSaveba (mag:

jeirani, muxa, wabli)

6.a 2009 2012 maRali 5,4 900,000 1 -

SemuSavebuli calkeuli

saxeobebisaTvis aRdgenis

gegmebi da

gaumjobesebulia am

saxeobebis mdgomareoba

6.1. kvlevebis

xelSewyoba da

koordinireba

6.1.9. bunebis matianis

struqturis gaumjobeseba da

daxvewa 6.a 2009 2009 saSualo 4,9 20,000 1

3.5.1

3.5.2

xelSewyobilia

cnobierebis amaRleba,

daculi teritoriebis

popularizacia da

donorebis mozidva

6.2.1. .daculi teritoriebis

farglebSi biomravalferovnebis

monitoringis programis

SemuSaveba monitoringis Tanamedrove teqnologiebis

gamoyenebis gaTvaliswinebiT da

ganxorcieleba (yuradReba

mieqces migrirebad wyalmcuravi

frinvelebis, tyeebis

biomravalferovnebaze

dabinZurebis zemoqmedebis

regularul monitorings da

gamovlenili safrTxeebis

Sesarbileblad rekomendaciebis

gatarebas)

6.b 2009 2014 maRali 5,6 500,000 1 4.3.1

damtkicebulia

biomravalferovnebis

monitoringis programa

daculi teritoriebis

farglebSi; Seqmnilia

sistematizirebuli

uwyveti informaciuli

baza daculi

teritoriebis

farglebSi

biomravalferovnebis

Sesaxeb

6.2 monitoringis

sistemis ganviTareba

da ganxorcieleba

6.2.2. calkeuli daculi

teritoriebis efeqturobisaTvis

indikatorebis SemuSaveba 6.b 2010 2012 maRali 5,3 200,000 1 4.2.1

calkeuli daculi

teritoriisaTvis

SemuSavebulia

indikatorebi;

uzrunvelyofilia

daculi teritoriebis

efeqturi marTva

Page 32: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

32

mizani: 7. dainteresebul mxareTa CarTva da cnobierebis amaRleba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba

CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

7.1.1. TanamSromlobis erovnul,

regionul da saerTaSoriso

doneze gaZlierebis mizniT

Sesabamisi organizaciebisa da

TanamSromlobis sferoebis

identificireba; potenciuri

partniorebisa da

organizaciebis monacemTa bazis

Seqmna

7.a 2010 2011 maRali 5,0 100,000 1 3.5.3

gamovlenilia

prioritetuli

TanamSromlobis

sferoebi; Sedgeniali

potenciur partniorTa

da organizaciaTa

monacemTa baza erovnul,

regionalur da

saerTaSoriso doneze

7.1.2. sauwyebaTSorisi sabWos

Seqmna da sakoordinacio

Sexvedrebis organizeba 7.a 2009 2014 maRali 5,0 100,000 1 3.5.3

Seqmnilia

sauwyebaTSoriso sabWo

7.1.3. dainteresebul mxareTa

uwyveti informireba –

strategiisa da samoqmedo

gegmis SemuSaveba da

ganxorcieleba (veb-gverdi,

radio, TV, Sexvedrebi, beWdviTi masalebi, filmebi)

7.a 2009 2014 maRali 5,6 600,000 1 3.5.3

dainteresebul mxareTa

cnobiereba amaRlebulia,

TanamSromloba

gazrdilia

7.1.4. saerTaSoriso

RonisZiebebSi monawileoba

(gamofenebi, konferenciebi,

konvenciebis mxareTa

Sexvedrebi)

7.a.ii; 7.a.iii; 7.a.iv

2009 2014 maRali 5,0 100,000 1 3.2.3

gaumjobesebulia

saerTaSoriso

organizaciebTan

TanamSromloba da

donorebis mozidva

7.1.5. samTavrobo da

adgilobrivi struqturebis

regularuli informireba

daculi teritoriebis

ganviTarebis Sesaxeb –

sainformacio Sexvedrebi,

angariSebis miwodeba da sxva

7.a.i 2009 2014 saSualo 4,8 10,000 1 3.5.3

gazrdilia samTavrobo

da adgilobriv

struqturis

informirebuloba da

TanamSromloba

7.1. dainteresebul

mxareTa Soris

TanamSromlobisa da

koordinirebis

gaZliereba

7.1.6. mediaturebis organizeba 7.a;

7.g 2009 2014 maRali 5,9 200,000 1 3.5.3

gazrdilia sazogadoebis

cnobiereba dacul

teritoriebTan

mimarTebaSi da

gaujobesebulia

TanamSromloba

Page 33: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

33

mizani: 7. dainteresebul mxareTa CarTva da cnobierebis amaRleba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

7.1. dainteresebul

mxareTa Soris

TanamSromlobisa da

koordinirebis

gaZliereba

7.1.7. axal parkebTan/dacul

teritoriebTan kavSirebis

damyareba da TanamSromloba 7.a.iii 2009 2010 maRali 5,0 50,000 1 4.1.1

gaumjobesebulia

saerTaSoriso

organizaciebTan

TanamSromloba da

donorebis mozidva

7.2. adgilobriv

mosaxleobasTan

TanamSromlobis

gaZliereba

7.2.1. calkeuli daculi

teritoriebis sakonsultacio

sabWoebis funqcionirebis

xelSewyoba

7.a;

7.b 2009 2014 maRali 5,0 200,000 1 2.2.2 3.5.4

gaumjobesebulia

daculi teritoriebis

marTva da

uzrunvelyofilia

sazogadoebis

CarTuloba

7.3.1. regularuli

sociologiuri kvlevebis

Catareba mosaxleobis

cnobierebis donis Sefasebisa da

saWiroebebis gamovlenis mizniT

7.g 2009 2014 maRali 5,3 60,000 1 3.5.6

periodulad

Sefasebulia

sazogadoebis

cnobierebis done

7.3.2. unarSezRuduli da

zrunvamoklebuli bavSvebisaTvis

specialuri saganmanaTleblo

programebis SemuSaveba da

ganxorcieleba

7.g 2009 2014 maRali 5,6 50,000 1 3.5.1 3.5.5

amaRlebulia

sazogadoebis cnobiereba

da gazrdilia

mxardaWera

7.3.3. asakobrivi jgufebisaTvis

saganmanaTleblo programebis da

turebis SemuSaveba da

ganxorcieleba; TanamSromlobis

damyareba saganmanaTleblo

dawesebulebebTan saswavlo

programebSi daculi

teritoriebis TemasTan

dakavSirebiT

7.g 2009 2014 maRali 5,5 50,000 1 3.5.1 3.5.5

amaRlebulia

sazogadoebis cnobiereba

da gazrdilia

mxardaWera

7.3. mosaxleobis

cnobierebis

amaRleba daculi

teritoriebis

funqciebasa da

biomravalferovnebis

konservaciis

saWiroebebSi

7.3.4. vizitorTa centrebis da

sagamofeno darbazebis mowyoba

yvela dacul teritoriaze 7.g 2009 2014 maRali 5,5 2,000,000 - -

amaRlebulia

sazogadoebis cnobiereba

da gazrdilia

mxardaWera

Page 34: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

34

mizani: 7. dainteresebul mxareTa CarTva da cnobierebis amaRleba

amocana qmedeba problema

drois

Sualedi prioriteti

saWiro

resursebi

konvenciebTan

Sesabamisoba

Sesabamisoba

CBD PoW on PAs aqtivobebTan

indikatori

(mosalodneli

Sedegi)

7.3.5. sainformacio-

saganmanaTleblo dafebis

momzadeba da ganTavseba dacul

teritoriebze,

ekosaganmanaTleblo bilikebis

mowyoba

7.g 2009 2014 maRali 5,1 1,000,000 - - amaRlebulia

sazogadoebis cnobiereba

7.3.6. skolis

maswavlebelTaTvis seminarebis

da treiningebis organizeba 7.g 2009 2014 maRali 5,4 200,000 1 3.5.5

amaRlebulia

sazogadoebis cnobiereba

7.3.7. festivalebi da

konkursebi (bazierebis

festivali, qarTuli nagazis

konkursi, fotokonkursi,

naxatebis konkursi, da sxva)

7.a;

7.g 2009 2014 maRali 5,8 200,000 1 3.5.8

gazrdlia sazogadoebis

informirebuloba da

daculi teritoriebis

popularizacia

7.3.8. sareklamo saqmianoba

(beWdviTi, satelevizio, radio,

veb-gverdi)

7.a;

7.g 2009 2014 maRali 5,4 600,000 1 3.5.8

gazrdlia sazogadoebis

informirebuloba da

daculi teritoriebis

popularizacia

7.3.9. wliuri angariSis

momzadeba da sazogadoebisaTvis

miwodeba 7.g 2009 2014 maRali 5,6 10,000 1 4.4.6

gazrdlia sazogadoebis

informirebuloba da

daculi teritoriebis

popularizacia

7.3. mosaxleobis

cnobierebis

amaRleba daculi

teritoriebis

funqciebasa da

biomravalferovnebis

konservaciis

saWiroebebSi

7.3.10. “mwvane sertifikatis”

meqanizmis SemuSaveba 7.g 2010 2012 maRali 5,7 150,000 - -

sertificirebis sistema

SemuSavebulia;

dawyebulia buferul

zonaSi mcxovrebi

mosaxleobis eko-

produqtebisTvis

sertifikatis miniWeba

Page 35: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

danarTi 1:

saqarTvelos daculi teritoriebis mimoxilva

35

Page 36: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

saqarTvelos daculi teritoriebis mimoxilva 1. saqarTvelos biomravalferovnebis da daculi teritoriebis mimoxilva 1.1. saqarTvelos fizikur-geografiuli daxasiaTeba saqarTvelo mdebareobs samxreT kavkasiaSi. qveynis teritoriis saerTo farTobi

Seadgens 69.7 aTas km2-s. saqarTvelos reliefs qmnis mTebis, zeganebisa da vakeebis

erToblioba. qveynis CrdiloeTiT warmodgenilia kavkasionis mTiani sistema,

samxreTiT – mcire kavkasionis mTiani nawili da samxreT saqarTvelos vulkanuri

mTianeTi. am or mTaTa sistemas Soris moqceul bars lixis qedi 2 nawilad hyofs

(kolxeTis bari da iveriis bari). vertikaluri gavrceleba zRvis donidan aRwevs 5

184 m-mde.

saqarTvelo mdidaria hidroresursebiT, romelTa umetesi nawili Tavmoyrilia

qveynis dasavleT nawilSi. saqarTveloSi aris 850-ze meti tba, romelTa saerTo

farTobi daaxloebiT 170 km2-ia. arsebuli mdinareebi (26 060 mdinareze meti)

ekuTvnis Savi da kaspiis zRvis auzebs. qveynis dasavleT nawilSi mdebare mdinareTa

umravlesoba uSualod erTvis Sav zRvas. aRmosavleTSi TiTqmis yvela mdinare qmnis

mtkvris sistemas da Caedineba kaspiis zRvaSi.

qveynis mdebareobidan da reliefidan gamomdinare klimati mravalferovania. dasavleT

saqarTveloSi is notio subtropikulia, aRmosavleTSi – mSrali da zomierad notio

subtropikuli, xolo samxreTSi – kontinenturi.

aseve mravalferovania saqarTveloSi gavrcelebuli niadagis tipebic. Waobiani da

eweri, gorak-bocviani mTiswineTis wiTelmiwa da yviTelmiwa, mTa-tyis da mTa-mdelos

niadagebis zonebi warmodgenilia dasavleTis olqSi. wabla, Savmiwa da mura niadagebi

ki damaxasiaTebelia aRmosavleTis olqisTvis.

1.2. biomravalferovnebis mniSvneloba globalur da lokalur doneze dedamiwaze gamoyofil biologiur mravalferovnebis 34 “cxel wertils” (Hot spots) Soris erT-erTi kavkasiaa. saqarTvelo aseve aris 200 globalur ekoregions

Sorisac, romlebic identificirebulia bunebis dacvis msoflio fondis (WWF) mier Semdeg kriteriumebze dayrdnobiT: saxeobrivi mravalferovneba, endemizmis done,

taqsonomiuri unikaluroba, evoluciuri procesebi da florisa da faunis

istoriuli ganviTarebis Taviseburebebi, mcenareulobis tipebis mravalferovneba da

biomebis iSviaToba globalur doneze.

zomieri klimatis qveynebs Soris saqarTvelo erT-erTi umdidresia floristuli

TvalsazrisiT. WurWlovani mcenareebi 4 100-ze meti saxeobiTaa warmodgenili

(kavkasiaSi 6 350-mde mcenareTa saxeobaa aRwerili). floris daaxloebiT 21%, anu

900 saxeoba endemuria (600 kavkasiis, 300 saqarTvelos endemi). endemizmi maRalia

gvaris donezec (warmodgenilia 16 endemuri da subendemuri gvari).

saqarTvelo aseve mdidaria agrobiomravalferovnebiT. igi warmoadgens kulturul

mcenareTa warmoSobisa da mravalferovnebis erT-erT centrs, sadac Camoyalibda

vazis, marcvlovnebis, xexilis da sxva mravali jiSebi.

mravalferovani da Taviseburia saqarTvelos faunac. saqarTvelos mravalferovani

bunebrivi pirobebi ganapirobeben uxerxemlo da xerxemlian saxeobaTa

Page 37: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

mravalferovnebas, romelTa Soris mravladaa endemuri saxeobebi. saqarTveloSi

gavrcelebuli cxovelTa mravali saxeoba Setanilia IUCN – bunebis dacvis

saerTaSoriso kavSiris wiTel nusxaSi.

uxerxemlo cxovelTa jgufebi araa srulad Seswavlili, Tumca zogierTi taqsonebi

sakmaod kargadaa gamokvleuli. safrTxeSi myofi da endemuri uxerxemlo saxeobebi

mravladaa warmodgenili didi kavkasionis maRalmTian adgilebSi, kolxeTis

dablobze, borjomis xeobaSi, ivris zeganis da mesxeTis qedis samxreT mTiswina

adgilebSi.

saqarTvelos mtknar wylebSi gavrcelebulia 80-ze meti saxeobis Tevzi, romelTagan

bevri endemuria. magaliTad, mtkvris auzSi gavrcelebuli 12 saxeobidan 9 endems

warmoadgens, Savi zRvis auzis Tevzebidan 6 saxeoba endemuria. saqarTveloSi

gavrcelebulia amfibiis 12 da qvewarmavlis 50-ze meti saxeobas, maT Soris xvlikis

12 saxeoba kavkasiis endemia.

saqarTveloSi vxvdebiT 300-ze met frinvelTa saxeobas. maTgan 3 kavkasiis endems

warmoadgens. kolxeTis dablobi da javaxeTis zegani frinvelTa migrirebadi

saxeobebisTvis mniSvnelovan dasasvenebel da dasazamTrebel adgils warmoadgens.

saqarTveloSi vxvdebiT ZuZumwovarTa 109 saxeobas, romelTagan 79 wvrili

ZuZumwovrebis da 30 msxvili ZuZumwovrebis rigebiTaa warmodgenili, romelTagan

nawili kavkasiis endemuri saxeobebia.

1.3. daculi teritoriebisa da biomravalferovnebis mniSvneloba saqarTvelos socialur-ekonomikuri ganviTarebis TvalsazrisiT saqarTvelos mdidari biomravalferovneba da daculi teritoriebi qveynis mdgradi

socialur-ekonomikuri ganviTarebis safuZvels warmoadgens. Tumca qveynis

ganviTarebasTan erTad izrdeba biomravalferovnebis sxvadasxva komponentebis

eqspluataciac.

funqciebi, romlebic ekosistemebs gaaCniaT (uzrunvelyofis, maregulirebeli,

damxmare da kulturuli) imavdroulad, socio-ekonomikuri ganviTarebis

mniSvnelovani faqtorebia. ekosistemebi warmoadgenen wylis, sakvebis, energiis,

rekreaciis, farmacevtuli mcenareebis da sxv. wyaros. Sesabamisad daculi

teritoriebic imave funqciebisa da mniSvnelobis matarebelia, rac am teritoriebis

farglebSi moqceuli ekosistemebi.

ase magaliTad, Warbtenian teritoriebs, maTi umniSvnelovanesi biomravalferovnebis

mqone habitatebiT, Zalian mniSvnelovani ekologiuri da ekonomikuri roli gaaCnia.

nadiroba, TevzWera, xe-tyisa da floris sxva saxeobebis racionaluri da

komerciuli gamoyeneba iseve umniSvenlovanesi faqtoria socio-ekonomikuri

ganviTarebis TvalsazrisiT.

mcenareuli resursebis gamoyeneba mniSvnelovnad gaizarda bolo periodSi. tyis

resursi gamoiyeneba sawvavad da saSen masalad. intensiurad mimdinareobs bevri

komerciuli, sakvebi, samkurnalo, dekoratiuli da sxva saxeobebis mopoveba.

arsebuli bevri wyalsatevi, mdinare da tba iZleva Tevzis rewvis saSualebas.

saqarTveloSi mimdinareobda Zvirfasi sarewao saxeobebis mopoveba, romelTa

raodenoba anTropogenuli zemoqmedebis gamo mniSvnelovnad Semcirda. savaraudod

gaizrdeba interesi nadirobisadmic.

37

Page 38: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis erT-erT mimarTulebas turizmi, kerZod ki

ekoturizmi warmoadgens, rac Tavis mxriv, dafuZnebulia saqarTvelos unikaluri

ekosistemebisa da saxeobebis simdidreze. saqarTvelos dacul teritoriebze

turizmis ganviTarebas didi potenciali aqvs, razec metyvelebs bolo wlebis

statistikuri monacemebic. kerZod ki, sagrZnoblad gaizarda vizitorTa raodenoba

2005-2007 wlebSi. Tu 2005 wels vizitorTa ricxvi Seadgenda mxolod 2 005-s,

2007 wels 24 222-s. 2008 wlis mZime polituikuri viTarebis miuxedavad dacul

teritoriebze 55 276 vizitori dafiqsirda, rac TavisTavad gazrdil Semosavalze

metyvelebs. dacul teritoriebze turizmis gzrda Tavis mxriv dadebiTad aisaxeba

mimdebare teritoriebze mcxovreb mosaxleobazec, romelTac eZlevaT saSualeba

warudginon vizitorebs adgilobrivi tradiciuli saqmianobis nimuSebi Tu sameurneo

produqti, rac maTTvis damatebiTi Semosavlis wyarod SeiZleba iqces. vizitorTa da

turistTa misazidad xSirad TviT daculi teritoriebis administracia

investiciebis, koncesiebis Tu sxva gziT zrunavs infrastruqturis gaumjobesebaze

(gzebi, wyal-gayvaniloba, a.S.), rac bunebrivia dadebiTad aisaxeba adgilobriv

mosaxleobaze. xSir SemTxvevaSi daculi teritoriebi adgilobrivi mosaxleobisTvis

damatebiTi samuSao adgilebis wyarosac warmoadgens.

amgvarad, zemoT CamoTvlili ekosistemis funqciebisa da biomravalferovnebis rolis

gaTvaliswinebiT daculi teritoriebis mniSvnelobis mimoxilvisas sxva funqciebTan

erTad unda iyos gaTvaliswinebul maTi ekonomikuri da socialuri datvirTvac,

rameTu daculi teritoriebis gonieri da mdgradi menejmentis SemTxvevaSi daculi

teritoriebis mier SemoTavazebuli momsaxurebiT generirebuli Semosavali

mniSvnelovan rols iTamaSebs qveynis ekonomikaSi.

38

Page 39: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

2. daculi teritoriebis roli da mniSvneloba biomravalferovnebis konservaciasa da bunebrivi resursebis mdgrad moxmarebaSi bunebrivi resursebis gamoyeneba saqarTveloSi saukuneebis ganmavlobaSi mimdinareobs.

bunebis dacvis efeqturi meqanizmebis ararsebobam sabWoTa periodSi, iseve rogorc

bolo dros ganviTarebulma ekonomikurma krizisma da kanonebis araqmediTunarianobam

mniSvnelovani gavlena iqonia zogadad biomravalferovnebaze.

wlebis ganmavlobaSi adamianis saqmianobis Sedegad SesamCnevi cvlilebebi ganicada

cocxalma bunebam: farTo teritoriebze arsebuli bunebrivi tyeebi Caanacvla

meoradma mcenreulobam an sasoflo-sameurneo savargulebma; amoiSro Waobebi;

gadaSenebis an seriozuli genetikuri eroziis safrTxis winaSe dadga asobiT

mcenareTa saxeoba, maT Soris sakvanZo da endemur-reliqturi saxeobebi da

mcirericxovani populaciebi; sruli degradaciis safrTxis winaSe aRmoCnda iSviaTi

mcenareuli Tanasazogadoebebi, pirveladi da globaluri mniSvnelobis mqone

biotopebi.

bolo periodSi gaizarda mcenareuli resursebis gamoyeneba. intensiurad xdeba

sakvebi, samkurnalo, dekoratiuli da sxva saxeobebis mopoveba. saqarTvelos bevr

regionSi did problemas qmnis gadaWarbebuli Zoveba, rac Zlier eroziul procesebs

da gaudabnoebas uwyobs xels. es seriozul safrTxes uqmnis rogorc

biomravalferovnebas, aseve adgilobrivi mosaxleobis meurneobasac.

saqarTevlos teritoriis daaxloebiT 40% tyiT aris dafaruli. jer kidev

SemorCenilia TiTqmis xeluxlebeli tyis koromebi, romlebic didi konservaciuli

mniSvnelobiT gamoirCeva. Tumca, xSir SemTxvevaSi tyis saSualo sixSire kritikul

zRvramdea dasuli. kerZod, kritikul zRvarze dabali sixSiris koromebi Seadgens

tyiT dafaruli saerTo farTobis naxevarze mets. es iwvevs tyis dacviTi

funqciebisa (niadagdacviTi, wyalSemnaxveli, wyalmaregulirebeli, sanitarul-

higienuri da sxv.) da tyis TviTaRdgena-TviTganaxlebis unaris daqveiTebas. yovelive

es uaryofiT gavlenas axdens saerTo ekologiur viTarebaze saqarTveloSi.

seriozuli safrTxis winaSea tugais tipis Walis tyeebi.

bunebrivi ekosistemebis rRveva yvelaze metad aisaxa ekologiuri piramidis wverSi

myof saxeobebze, romlebic SeiZleba warmoadgendnen e. w. qvakuTxed saxeobebs. Tavis

mxriv, am saxeobaTa Semcireba iwvevs mTliani ekosistemis mdgradobis Semcirebas da

rRvevas. saqarTveloSi aseT qvakuTxed saxeobebs miekuTvneba mgeli da mtacebeli

frinveli.

saqarTveloSi im cxoveluri resursebis mopoveba, romlebic sportuli da

satrofeo nadirobis, Sida da saerTaSoriso vaWrobisTvis interess warmoadgens

safrTxis winaSe ayenebs saqarTvelos saxeobaTa populaciebs. nadirobis araswori da

araefeqturi marTvis gamo sanadiro saxeobebis ricxvi mkveTrad Semcirda. zogierTi

saxeoba saqarTvelos teritoriaze saerTod gadaSenda (mag. jeirani, anu qurciki),

Tumca maTi aRdgena jer kidev SesaZlebelia. aRsaniSnavia, rom sanadiro-satrofeo da

vaWrobisTvis saintereso saxeobebis mimarT interesi svaraudod ufro gaizrdeba.

habitatebis ganadgurebis, cxovelTa samigracio gzebis moSlis da uSualod

cxovelTa mopovebis gamo, tyis ekosistemebSi mcxovrebi saxeobebi da sanadiro

saxeobebi gansakuTrebuli safrTxis winaSe aRmoCndnen. savalalo mdgomareobaSia

msxvili ZuZumwovrebis arseboba. gadaSenebis piras aRmoCndnen Cliqosnebis umetesoba.

mcirericxovani populaciebiT an erTeuli individebis saxiT aris SemorCenili zogi

iseTi saxeoba rogoricaa zolebiani afTari da jiqi. savalalo mdgomareobaSi

aRmoCndnen keTilSobili iremis, niamoris, jixvis, arCvis da mura daTvis saxeobebic.

39

Page 40: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

Semcirda atlantikuri zuTxis populacia, Savi zRvis oraguli da sxva, rac

gamowveulia ZiriTadad saqarTvelos teritoriul wylebSi dabinZurebiTa da

gadaWarbebuli TevzWeriT. aseve mZimea zRvis ZuZumwovrebis (sami saxeobis delfini)

mdgomareobac.

wylis ekosistemebis degradacia da nadiroba safrTxeSi agdebs aseve wyalmcurav

frinvelebs, romelTagan mravals erovnuli da globaluri mniSvneloba aqvs.

saqarTvelos biomravalferovnebis aseT mdgomareobaSi arsebobis pirobebSi

habitatebisa da saxeobaTa SenarCuneba-aRdgenaSi mniSvnelovani roli In-situ konservacias eniWeba. sabWoTa periodSi es xorcieldeboda ZiriTadad nakrZalebis

SeqmniT. bolo periodSi ki sxva kategoriis daculi teritoriebis daarsebis gziT.

daculi teritoriebis sistemis ganviTareba xels uwyobs biomravalferovnebis

dacvas da bunebrivi resursebis mdgrad moxmarebas. ekonomikuri potencialis

TvalsazrisiT gansakuTrebuli mniSvneloba aqvT saqarTveloSi arsebul IV

kategoriis dacul teritoriebs - aRkveTilebs. saxelmwifos mier swori dagegmvisa

da efeqturi monitoringis safuZvelze SesaZlebelia am teritoriebis grZelvadian

kerZo menejmentSi gadacema ekoturizmis da/an mdgradi samonadireo meurneobis

ganviTarebisTvis. swori strategiis, mdgradi marTvisa da Semosavlebis sworad

gamoyenebis SemTxvevaSi nadirobam SesaZlebelia biomravalferovnebis konservaciasac

ki Seuwyos xeli.

40

Page 41: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

3. saqarTveloSi daculi teritoriebis ganviTarebis mokle istoria

saqarTveloSi bunebrivi teritoriebis dacvas didi xnis istoria aqvs. pirveli

sakanonmdeblo Canawerebi tyeebisa da bunebis dacvis Sesaxeb XII saukuniT TariRdeba, rodesac Tamar mefem samefo brZaneba gamosca zogierTi teritoriis dasacavad. XVII saukuneSi vaxtang VI-is “kanonTa krebulSi” yoruRis teritoria moxseniebulia

rogorc dacvis obieqti, romelsac mcvelebi icavdnen. am teritoriaze akrZaluli

iyo xeebis moWra da seirnoba. mTian regionebSi arsebobda mkacri dacvis qveS myofi

egreTwodebuli “xatis tyeebi”, romlebic mkacr dacvas eqvemdebareboda da tipiur

nakrZalebs warmoadgenda.

pirveli oficialuri nakrZali – lagodexis nakrZali - daarsda 1912 wels kaxeTSi,

lagodexis xeobaSi. sabWoTa periodSi daculi teritoriebis raodenoba icvleboda.

1920-1930 wlebSi daculi teritoriebis raodenoba gaizarda. magram 1951 wels,

rogorc bunebrivi resursebis mobilizaciis gegmis erT-erTi qmedeba, nakrZalebis

umetesoba gauqmda. arsebuli 28 nakrZalidan mxolod erTi – lagodexis nakrZali

gadaurCa am kampanias. 1957 wlidan moxda zogierTi Zveli nakrZalis aRdgena, ris

Sedegadac Semdgom periodSi saqarTveloSi arsebobda 14 nakrZali da 5 satyeo-

samonadireo meurneoba, rac, Sesabamisad, saqarTvelos mTliani teritoriis 2.4%-s

da 0.8%-s Seadgenda.

sabWoTa periodSi dacul teritoriebTan dakavSirebuli sakiTxebi regulirdeboda

1958 wlis kanoniT bunebis dacvis Sesaxeb. Tumca, daculi teritoriebis sistema

amavdroulad Sedioda satyeo seqtorSic. aRniSnuli iwvevda interesTa

SeuTaxmeblobas bunebis konservaciisa da satyeo seqtorebs Soris yvela doneze

(administraciuli, sakanonmdeblo, menejmentis, gegmarebis da sxva).

nakrZalebSi nebismieri saxis Careva kanoniT iyo akrZaluli, Tumca nakrZalebis

umetesobaSi kanoni irRveoda. nakrZalebis daarsebisas ar gamoiyeneboda kompleqsuri

midgoma. aqcenti keTdeboda romelime erTi saxeobis dacvaze da yuradReba ar

eqceoda sxva saxeobebsa da mTlianad ekosistemas. nakrZalis Camoyalibebis miznebi

arasworad iyo identificirebuli da ar arsebobda daculi teritoriebis erTiani

samarTlebrivi baza. aqedan gamomdinare nakrZalebis umetesoba dabali ekologiuri

efeqturobiT xasiaTdeboda.

garda nakrZalebisa da satyeo-meurneobebisa dacvis kidev erT obieqts warmoadgenda

“saqarTvelos ssr wiTel wignSi” Setanili cocxali da aracocxali bunebis

Zeglebi. cocxali bunebis Zeglebs warmoadgenda calkeuli xe-mcenareebis didi zomis

da didxnovani egzemplarebi (mag. Wala muxa – “eristos muxa” sagarejos r-Si, asaki

600 weli; uTxovari – “xe patriarqi” axmetis r-Si, asaki 1 800 weli; da sxva),

sul 30 obieqti. araorganuli bunebis Zeglebs warmoadgenda kldis svetebi,

mRvimeebi, namarxi mcenareuloba, kanionebi da xeobebi, vulkanuri formebi da sxva,

sul 77 obieqti. nawili am Zeglebisa mdebareobda uSualod nakrZalebis

teritoriaze. am Zeglebis menejmenti ar xdeboda. Tumca, bunebis Zeglebis

dazianebisa da xelyofisaTvis SesaZlebeli iyo samarTlebrivi pasuxismgeblobis

dakisrebac.

1990 wlidan saerTaSoriso donori organizaciebis xelSewyobiT daiwyo daculi

teritoriebis Tanamedrove dagegmva da Camoyalibeba. SemuSavda saqarTvelos daculi

teritoriebis sivrciTi struqturis ganviTarebis pirveli sqema, rac safuZvlad

daedo Semdgom gegmarebiT samuSaoebs. 1995 wels daarsda aRmosavleT kavkasionis,

ivris, kolxeTis, aWara-imereTis, centraluri kavkasionisa da eruSeTis, SavSeTisa da

afxazeTis daculi teritoriebis gegmarebis regionebi.

41

Page 42: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

1996 wels saqarTvelos parlamentma miiRo kanoni “daculi teritoriebis sistemis

Sesaxeb”, romliTac dakanonda saerTaSoriso kriteriumebis Sesabamisi daculi

teritoriebis kategoriebi IUCN-is mixedviT. miRebuli kanonis Tanaxmad, daculi teritoriebisTvis gamoyenebuli kategoriebi

mocemulia cxrilSi #1.

cxrili #1. daculi teritoriebis kategoriebi daculi teritoriis

saxe mizani

kategoria

(IUCN) saxelmwifo nakrZali mkacri dacva I erovnuli parki ekosistemebis konservacia da rekreacia II bunebis Zegli bunebis Taviseburebebis konservacia III aRkveTili SenarCuneba aqtiuri marTvis gziT IV daculi landSafti landSaftebis da/an zRvis akvatoriis

konservacia da rekreacia

V

mravalmxrivi gamoyenebis

teritoria

bunebrivi ekosistemis mdgradi gamoyeneba VI

“daculi teritoriebis sistemis Sesaxeb” kanonis mixedviT SesaZlebelia aseve

Seiqmnas biosferuli rezervebi da msoflio memkvidreobis ubnebi, romlebic unda

damtkicdes UNESCO-s mier.

1997 wels saqarTvelos mTavrobam aiRo pasuxismgebloba daculi teritoriebis

farTobi gazardos 20%-mde. saqarTvelos mTavrobis mier 2001 wels aRebuli

valdebulebiT ki 2010 wlisTvis saqarTvelso tyeebis 15% moqceuli unda iyos (I-

IV kategoriis) dacul teritoriebSi.

2002 wels daiwyo “saqarTvelos daculi teritoriebis ganviTarebis proeqti”

msoflio bankisa da msoflio bunebis fondis (GEF) mxardaWeriT. proeqtis mizans warmoadgens saqarTvelos biomravalferovnebis konservacia ekologiurad da

socialurad mdgradi daculi teritoriebis Seqmnis meSveobiT da

biomravalferovnebis konservaciis kursis gatarebiT am daculi teritoriebis

damakavSirebel sameurneo landSaftebSi. proeqtis daxmarebiT unda moxdes a)

daculi teritoriebis dagegmarebis xelSewyoba centralur da aRmosavleT

kavkasionze; b) daculi teritoriebis ganviTareba da biomravalferovnebis

konservaciis Sesaxeb cnobierebis amaRleba aRmosavleT kavkasionis sam regionSi; da

g) daculi teritoriebis departamentis reorganizacia da instituciuri gaZliereba

biomravalferovnebis konservaciisa da marTvis mizniT.

2003 wels aRmosavleT saqarTveloSi arsebuli nakrZalebi mniSvnelovnad

gafarTovda. Seiqmna axali daculi teritoriebi.

2004 wels moxda “zurmuxtovani qselis” kandidati teritoriebis identifikacia,

saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros mier. am

kandidati teritoriebis nusxa gadaigzavna bernis konvenciis samdivnoSi.

2005 wels WWF-is kavkasiis programuli ofisis mier ganisazRvra konservaciisTvis

prioritetuli teritoriebi Tumca am teritoriebis damtkiceba jer ar momxdara.

erT-erT aseT teritoriad miCneulia javaxeTis zegani, sadac dagegmilia 4

aRkveTilisa da erovnuli parkis daarseba. sami aRkveTilis daarsebis adgilebi

warmoadgenen mniSvnelovani Warbtenian teritoriebs, romelTa wardgenac dadgemilia

saerTaSoriso mniSvnelobis Warbteniani teritoriebis siaSi CasarTavad. es

momzadebuli dokumenti SesaZlebelia safuZvlad daedos daculi teritoriebis

gafarToebis sqemas.

42

Page 43: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

2005 wels saqarTvelos mTavrobis Sesabamisi dadgenilebis safuZvelze damtkicda

“saqarTvelos biomravalferovnebis strategia da qmedebaTa gegma”, romlis erT-erT

strategiul mimarTulebas daculi teritoriebi warmoadgens.

43

Page 44: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

4. saqarTvelos daculi teritoriebis dRevandeli mdgomareoba

4.1. saqarTvelos daculi teritoriebi saqarTveloSi dReisaTvis arsebuli daculi teritoriebis kanoniT gansazRvruli

saerTo farTobi aris 495 892 ha3, rac qveynis saerTo teritoriis 7,18 %-s

Seadgens. rogorc ukve aRiniSna, “daculi teritoriebis sistemis Sesaxeb” kanonis

Tanaxmad saqarTveloSi arsebobs daculi teritoriis eqvsi kategoria. am

kategoriebis mixedviT, amJamad saqarTveloSi aris 14 saxelmwifo nakrZali, 8

erovnuli parki, 14 bunebis Zegli, 12 aRkveTili, 2 daculi landSafti da 5

mravalmxrivi gamoyenebis teritoria (ix. cxrili #2, sqema 1.). qvemoT mocemulia

arsebuli daculi teritoriebis kategoriebis mokle mimoxilva.

nakrZali am kategoriis daculi teritoria uzrunvelyofs bunebis obieqtebisa da procesebis

SenarCunebas adamianisgan specialuri movlisa da aRdgenis gareSe. es kategoria

Seqmnilia bunebis, bunebrivi procesebisa da genetikuri resursebis dinamiur da

xeluxlebel mdgomareobaSi SenarCunebis mizniT. am kategoriis dacul teritoriaze

dasaSvebia mxolod umniSvnelo zegavlenis mqone mecnieruli kvleva-Zieba,

saganmanaTleblo saqmianoba specialuri nebarTviT da garemos monitoringi.

saqarTveloSi pirveli nakrZali daarsda 1912 wels lagodexis xeobaSi. dReisaTvis

saqarTveloSi arsebobs 14 nakrZali, romelTa saerTo farTobi Seadgens 141 473 ha-s

(realur mflobelobaSi – 74 392 ha).

erovnuli parki am kategoriis daculi teritoria moicavs SedarebiT did farTobs da amitom,

gansakuTrebiT mniSvnelovania biomravalferovnebis konservaciisTvis. erovnuli parki

SeiZleba Seiqmnas erovnuli da saerTaSoriso mniSvnelobis, SedarebiT didi da

bunebrivi silamaziT gamorCeuli ekosistemebis dasacavad, sasicocxlo da

rekreaciuli saqmianobisTvis. erovnul parkSi daculia saqarTvelos “wiTel

nusxaSi” Setanili gadaSenebis safrTxis winaSe myofi saxeobebi, erTi an ramodenime

dauzianebeli an naklebad dazianebuli ekosistema, biocenozi. erovnul parkebs didi

mniSvneloba aqvT turizmis ganviTarebisTvis.

saqarTveloSi pirveli erovnuli parki Tbilisis erovnuli parkis saxelwodebiT

Seiqmna 1973 wels, romelic SemdgomSi gauqmda. 2007 wlis bolos miRebuli kanoniT

moxda Tbilisis erovnuli parkis aRdgena. 1995 wels daarsebuli borjom-

xaragaulis erovnuli parki, 2007 wels gaerTianda evropuli daculi teritoriebis

qselSi, PAN Park-Si. dReisaTvis saqarTveloSi aris 8 erovnuli parki, saerTo

farTobiT 258 437 ha, maT Soris xmeleTi 242 694, zRvis akvatoria 15 743

(realur mflobelobaSi – 251 979 ha, maT Soris xmeleTi 236 236, zRvis akvatoria

15 743). igegmeba kidev 3 axali erovnuli parkis Seqmna – raWis, svaneTis da

javaxeTis.

bunebis Zegli bunebis Zegli SeiZleba Seiqmnas erovnuli mniSvnelobis, SedarebiT mcire unikaluri

bunebrivi teritoriebisa da iSviaTi bunebrivi da bunebriv-kulturuli

warmonaqmnebis – iSviaTi, unikaluri da maRali esTetikuri maxasiaTeblebis mqone

kompaqturi ekosistemebis, calkeuli geografiuli da hidrologiuri warmonaqmnebis,

3 realur mflobelobaSi arsebuli daculi teritoriebis saerTo farTobi Seadgens 365 933 ha

daculi teritoriebis saagentos 2009 wlis 1 aprilis mdgomareobis mixedviT.

saerTo farTobi ar moicavs zogierTi bunebis Zeglebis teritoriebis farTobebs amJamad Sesabamisi

monacemebis ararsebobis gamo.

44

Page 45: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

mcenareTa calkeuli egzempliarebis, cocxal organizmTa namarxi obieqtebis

dasacavad.

saqarTveloSi pirveli sami bunebis Zegli daarsda 2003 wels, saerTo farTobiT 314

ha. 2007 wlis bolos miRebuli “imereTis mRvimeebis daculi teritoriebis Seqmnisa

da marTvis Sesaxeb” kanonis Tanaxmad Seiqmna 11 axali bunebis Zegli. kanonSi

bunebis Zeglebis da aseve mRvimeebis mimdebare teritoriebis farTobi ar aris

miTiTebuli, ris gamoc bunebis Zeglebis saerTo farTobis gansazRvra SeuZlebelia,

rac Tavis mxriv, arasrul informacias iZleva daculi teritoriebi saerTo

farTobis Sesaxeb.

aRkveTili am kategoriis daculi teritoria SeiZleba daarsdes erovnuli mniSvnelobis mqone

cocxali organizmis veluri saxeobebis, saxeobaTa jgufebis, biocenozebis da

araorganuli bunebis warmonaqmnebis SesanarCuneblad saWiro bunebrivi pirobebis

dasacavad. aRkveTilSi warmodgenilia cocxal organizmTa iSviaTi, unikaluri,

damaxasiaTebeli da saqarTvelos “wiTel nusxaSi” Setanili, gadaSenebis safrTxis

winaSe myofi gareul cxovelTa da velur mcenareTa saxeobebi da ekosistemis

calkeuli mniSvnelovani komponentebi. aRkveTilSi nebadarTulia adamianis Careva

cxovelTa da mcenareTa saxeobebis aRdgenisa da movlis mizniT. aRkveTilSi aseve

daSvebulia calkeuli ganaxlebadi bunebrivi resursebis moxmareba mkacri

kontrolis pirobebSi.

saqarTveloSi pirveli samonadireo meurneoba 1957 wels gardabnis raionSi Seiqmna,

romelsac 1996 wels aRkveTilis statusi mieniWa. dReisaTvis saqarTveloSi aris 12

aRkveTili, romelTa saerTo farTobi Seadgens 61 158 ha-s (realur mflobelobaSi –

36 058 ha).

daculi landSafti am kategoriis daculi teritoria SeiZleba daarsdes erovnuli mniSvnelobis mqone,

maRali esTetikuri RirebulebiT gamorCeuli, rogorc bunebrivi, aseve adamianisa da

bunebrivi garemos harmoniuli urTierTqmedebis Sedegad Camoyalibebuli bunebriv-

kulturuli landSaftis dasacavad, sasicocxlo garemos SenarCunebis, rekreaciul-

turistuli da tradiciuli sameurneo saqmianobisTvis. aseTi landSafti gamoirCeva

maRali istoriuli da esTetikuri RirebulebiT. am teritoriaze SesaZlebelia

bunebrivi resursebis mdgradi moxmareba.

saqarTveloSi pirveli daculi landSafti 2003 wels Seiqmna TuSeTSi. 2007 wels

Seiqmna kintriSis daculi landSafti. igegmeba daviT-garejis daculi landSaftis

daarseba. amJamad arsebuli daculi landSaftebis saerTo farTobi Seadgens 34 510

ha-s (realur mflobelobaSi – 3 190 ha).

mravalmxrivi gamoyenebis teritoria am kategoriis daculi teritoria iqmneba organizebuli da ganaxlebadi bunebrivi

resursebis gamoyenebaze orientirebuli sameurneo saqmianobisTvis garemos dacvis

moTxovnebis gaTvaliswinebiT. am kategoriis teritoriebi warmoadgenen wylis

akvatoriebs, tyeebsa da saZovrebs, nadirobis, TevzWerisa da nadir-frinvelis

gavrcelebis adgilebs, aseve turizmisTvis saintereso teritoriebs. mravalmxrivi

gamoyenebis teritoriaze ar unda arsebobdes erovnuli mniSvnelobis unikaluri

bunebrivi warmonaqmni.

Sesabamisi kanonebiT gansazRvrulia 5 mravalmxrivi gamoyenebis teritoriis daarseba.

esenia: axmetis, lagodexis, vaSlovanis, qobuleTisa da kolxeTis mravalmxrivi

gamoyenebis teritoriebi. Tumca, kanonebSi ar aris miTiTebuli am mravalmxrivi

gamoyenebis teritoriebis farTobebi. Sesabamisad, ar momxdara arc am teritoriebis

gamoyofa da maTi daculi teritoriebis saagentosTvis gadacema.

45

Page 46: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

cxrilSi # 2 mocemulia saqarTveloSi arsebuli daculi teritoriebis

CamonaTvali, maTi farTobebisa da daarsebis wlebis miTiTebiT4.

cxrili # 2. saqarTvelos daculi teritoriebi # daculi teritoria farTobi (ha) daarsebis weli

nakrZalebi

1 lagodexi 22 295 1912

2 TuSeTi 10 858 1980

3 babaneuri 862 1960

4 bawara 2 986 1935

5 vaSlovani 10 143 1935

6 liaxvi5 6 388 1977

7 mariamjvari 1 040 1935

8 saTaflia 354 1935

9 borjomi 14 820 1929

10 biWvinTa-miusera6 3 645 1966

biWvinTa 165 1926

liZava 1 296 1960

miusera 2184 1946

11 riwa7 16 229 1946

12 fsxu-gumisTa8 40 819 1978

fsxu 27 334 1978

gumisTa 13 400 1978

skurCa 85 1946

13 kintriSi 10 703 1959

14 qobuleTi 331 1998

erovnuli parkebi

1 borjom-xaragauli 61 235 1995

2 kolxeTi 45 4479 1998

3 TuSeTi 71 482 2003

4 vaSlovani 24 61010 2003

5 mtirala 15 806 2006

4 daculi teritoriebis saagentos 2009 wlis 1 aprilis mdgomareobis mixedviT.

5 2008 wlis agvistos Semdeg teritoria ar aris daculi teritoriebis saagentos realur

mflobelobaSi, mdebareobs de-jure saqarTvelos iurisdiqciis mflobelobaSi myof teritoriaze, sadac

de-faqto saxelmwifo kontroli ver xorcieldeba. 6 teritoria ar aris daculi teritoriebis saagentos realur mflobelobaSi, mdebareobs de-jure saqarTvelos iurisdiqciis mflobelobaSi myof teritoriaze, sadac de-faqto saxelmwifo kontroli

ver xorcieldeba. nakrZali Sedgeba sami gancalkevebuli damoukidebeli ubnisagan, romlebic

sxvadasxva dros Camoyalibda. 7 teritoria ar aris daculi teritoriebis saagentos realur mflobelobaSi, mdebareobs de-jure saqarTvelos iurisdiqciis mflobelobaSi myof teritoriaze, sadac de-faqto saxelmwifo kontroli ver xorcieldeba. 8 teritoria ar aris daculi teritoriebis saagentos realur mflobelobaSi, mdebareobs de-jure saqarTvelos iurisdiqciis mflobelobaSi myof teritoriaze, sadac de-faqto saxelmwifo kontroli

ver xorcieldeba. nakrZali Sedgeba sami gancalkevebuli damoukidebeli ubnisagan, romlebic

sxvadasxva dros Camoyalibda. 9 maT Soris: xmeleTi 29 704, zRvis akvatoria 15 743; realur mflobelobaSi arsebuli teritoria Seadgens 39001 maT Soris: xmeleTi 23 258, zRvis akvatoria 15 743. 10 realur mflobelobaSi arsebuli teritoria Seadgens 24 598 ha-s.

46

Page 47: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

6 Tbilisi 24 328 1946

7 algeTi11 6 822 1965

8 yazbegi12 8 707 1976

bunebis Zeglebi13

1 alaznis Wala 204 2003

2 taxti-Tefa 10 2003

3 arwivis xeoba 100 2003

4 yumisTavis mRvime 2007

5 TeTri mRvime 2007

6 xomulis mRvime 2007

7 cucxvaTis mRvime 2007

8 navenaxevis mRvime 2007

9 nagarevis mRvime 2007

10 iazonis mRvime 2007

11 sakaJiis mRvime 2007

12 wyalwiTelas xeoba 2007

13 okaces kanioni 2007

14 okaces CanCqeri 2007

aRkveTilebi

1 gardabani 3 484 1957

2 yoruRi 2 068 1965

3 iori 1 336 1965

4 WaWuna 5 200 1965

5 kacoburi 295 1964

6 qcia-tabawyuri 22 00014 1995

7 neZvi 8 992 1995

8 TeTrobi 3 10015 1995

9 qobuleTi 439 1998

10 ilto 6 971 2003

11 lagodexi 2 156 2003

12 ajameTi16 5 117 1946

daculi landSaftebi

1 TuSeTis daculi landSafti 31 320 2003

2 kintriSis daculi landSafti 3 190 2007

mravalmxrivi gamoyenebis

teritoriebi17

axmeta 2003

lagodexi 2003

vaSlovani 2003

11 algeTis erovnuli parki Seiqmna (2007 w) yofili algeTis nakrZalis adgilas. 12 yazbegis erovnuli parki Seiqmna (2007 w) yazbegis nakrZalis adgilas. 13 bunebis Zeglebis farTobebi (garda aRniSnuli samisa) dasadgenia. 14 teritoria ar aris daculi teritoriebis saagentos realur mflobelobaSi. 15 teritoria ar aris daculi teritoriebis saagentos realur mflobelobaSi. 16 ajameTis aRkveTili Seiqmna (2007 w) yofili ajameTis nakrZalis teritoriaze. 17 ar momxdara am daculi teritoriebis identifikacia, farTobebis gansazRvra da maTi gadacema

daculi teritoriebis saagentosaTvis.

47

Page 48: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

kolxeTi 1999

qobuleTi 1999

garda CamoTvlili daculi teritoriebisa, saqarTveloSi 1997 wels daarsda 2

Warbteniani teritoria – centraluri kolxeTisa (337 000 ha) da ispanis Waobis

(550 ha) Warbteniani teritoriebi.

4.2. daculi teritoriebis arsebuli mdgomareoba daculi teritoriebis marTva da statusi sabWoTa periodSi nakrZalebisa da saxelmwifo samonadireo meurneobebis marTva

xorcieldeboda nakrZalebisa da samonadireo meurneobebis mTavari sammarTvelos

mier. sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg, 1992 wlis 16 ivlisidan, maT marTvas

axorcielebda saqarTvelos nakrZalebisa da samonadireo meurneobebis mTavari

sammarTvelo (romelic sxvadasxva wlebSi sxvadasxva saministros daqvemdebarebaSi

Sedioda an damoukidebel uwyebas warmoadgenda). 1997 wlis 9 oqtombridan daculi

teritoriebis marTva gadaeca saqarTvelos daculi teritoriebis, nakrZalebisa da

samonadireo meurneobebis saxelmwifo departaments. 1996 wels moxda arsebuli 5

satyeo-samonadireo meurneobisTvis aRkveTilis kategoriis miniWeba.

2004 wlis bolos, daculi teritoriebis, nakrZalebisa da samonadireo meurneobebis

saxelmwifo departamentma ganicada reorganizacia da saxelmwifo saqveuwyebo

dawesebuleba - “daculi teritoriebis departamentis” saxiT Sevida saqarTvelos

garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros SemadgenlobaSi.

arsebuli daculi teritoriebi iqmneboda sxvadasxva dros, sxvadasxva iuridiuli

aqtiT. sabWoTa kavSiris periodSi daarsebuli daculi teritoriebi Seqmnilia

saqarTvelos ssr ministrTa sabWos aqtebiT, xolo Semdgom periodSi Seqmnili

daculi teritoriebi damoukidebeli saqarTvelos mTavrobis dadgenilebebiT,

prezidentis brZanebulebebiT, an specialuri kanonebiT. Sesabamisad, gansxvavebuli

iyo maTi iuridiuli statusic. am xarvezis gamosworebis mizniT, 2004 wels, yvela

daculi teritoria Sevida garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros

SemadgenlobaSi rogorc sajaro samarTlis iuridiuli piri. Tumca, 2005 wels

ganxorcielebuli cvlilebebis Sedegad, nawili daculi teritoriebisa darCa

sajaro samarTlis iuridiul pirad, xolo nawili warmoadgenda daculi

teritoriebis departamentis teritoriul organos.

2008 wlidan yvela daculi teritoria warmoadgens daculi teritoriebis

saagentos teritoriul administracias. amJamad arsebobs 22 daculi teritoriebis

saagentos teritoriuli administracia, esenia:

a) Tbilisis erovnuli parkis administracia;

b) algeTis erovnuli parkis administracia;

g) saTafliis saxelmwifo nakrZalis administracia18;

d) ajameTis aRkveTilis administracia;

e) yazbegis erovnuli parkis administracia;

v) liaxvis saxelmwifo nakrZalis administracia;

z) qobuleTis daculi teritoriebis administracia19;

T) borjom-xaragaulis erovnuli parkis administracia20;

18 maT Soris: saTafliis saxelmwifo nakrZali, imereTis mRvimeebis daculi teritoria (yumisTavis,

TeTris, xomlis, cucxvaTis, navenaxevis, nagarevis, iazonis, sakaJiis mRvimeebis, wyalwiTelas xeoba,

okaces kanionis da okaces CanCqeris bunebis Zeglebi). 19 maT Soris: qobuleTis saxelmwifo nakrZali, qobuleTis aRkveTili.

48

Page 49: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

i) kolxeTis erovnuli parkis administracia;

k) kintriSis daculi teritoriebis administracia21;

l) gardabnis aRkveTilis administracia;

m) mariamjvaris saxelmwifo nakrZalis administracia22;

n) kacoburis aRkveTilis administracia;

o) WaWunis aRkveTilis administracia;

p) vaSlovanis daculi teritoriebis administracia23;

J) TuSeTis daculi teritoriebis administracia24;

r) bawara-babaneuris daculi teritoriebis administracia25;

s) lagodexis daculi teritoriebis administracia26;

t) mtiralas erovnuli parkis administracia;

u) biWvinTa-miuseris saxelmwifo nakrZalis administracia27;

f) riwis saxelmwifo nakrZalis administracia;

q) fsxu-gumisTis saxelmwifo nakrZalis administracia28.

1991 wlamde Seqmnili daculi teritoriebis statusi ar iyo srulad da naTlad

gansazRvruli kanonmdeblobis mier da saWiroebda dazustebas. 2007 wlis bolos

miRebuli “daculi teritoriebis statusis Sesaxeb” kanoni aregulirebs “daculi

teritoriebis sistemis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis amoqmedebamde, saqarTvelos

ssr-sa da aseve, saqarTvelos respublikis xelisuflebis umaRlesi organoebis mier

Seqmnili daculi teritoriebis statusis, farTobisa da sazRvrebis, marTvisa da

funqcionirebis TaviseburebebTan dakavSirebul samarTlebriv sakiTxebs.

daculi teritoriebis departaments, 2008 wlis 1 Tebervlidan, mieniWa sajaro

samarTlis iuridiuli piris statusi da Camoyalibda rogorc daculi teritoriebis

saagento. daculi teritoriebis saagento warmoadgens saqarTvelos garemos dacvisa

da bunebrivi resursebis saministros sistemaSi Semaval sajaro samarTlis

iuridiul pirs, romelic saxelmwifos kontroliT damoukideblad axorcielebs

Tavis saqmianobas.

daculi teritoriebis saagentos teritoriul administraciebs aqvT erTiani

tipiuri debuleba.

tipiuri debulebis mixedviT, daculi teritoriis administracias xelmZRvanelobs

direqtori. administracia warmodgenilia ori struqturuli qvedanayofiT – dacvisa

da administraciuli ganyofilebiT. dacvis qvedanayofis movaleobaSi, garda fizikuri

dacvisa, Sedis tyis dacviTi RonisZiebebis gatareba, tyis paTologiuri

gamokvlevebis Catareba, konservaciisa da aRdgeniTi RonisZiebebis gatareba, kvleva-

monitoringi, kadastris warmoeba, bunebrivi resursebis inventarizacia da sxva.

CamoTvlili movaleobebi SeuTavsebelia erTmaneTTan da xSirad SeuZlebelia maTi

ganxorcieleba im mwiri dafinansebisa da SesaZleblobebis pirobebSi, romlebSic

daculi teritoriebi arseboben.

20 maT Soris: borjomis saxelmwifo nakrZali, borjom-xaragaulis erovnuli parki da neZvis aRkveTili. 21 maT Soris: kintriSis saxelmwifo nakrZali da kintriSis daculi landSafti. 22 maT Soris: mariamjvraris saxelmwifo nakrZali, yoruRis aRkveTili; ioris aRkveTili. 23 maT Soris: vaSlovanis saxelmwifo nakrZali, vaSlovanis erovnuli parki, bunebis Zeglebi: alaznis

Walis, arwivis xeobis, taxtiTefas buenbis Zeglebi. 24 maT Soris: TuSeTis saxelmwifo nakrZali da TuSeTi erovnuli parki. 25 maT Soris: bawaras saxelmwifo nakrZali, babaneuris saxelmwifo nakrZali da iltos aRkveTili. 26 maT Soris: lagodexis sax. nakrZali da lagodexis aRkveTili. 27 maT Soris: biWvinTis, liZavis, miuseris nakrZalebi. 28 maT Soris: fsxus, gumisTas, skurCas nakrZalebi.

49

Page 50: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

daculi teritoriebis arsebuli problemebi rogorc ukve aRiniSna, 2005 wels saqarTvelos mTavrobis mier damtkicda

“saqarTvelos biomravalferovnebis strategia da qmedebaTa gegma”. am dokumentma

garkveulad asaxa daculi teritoriebis arsebuli problemebi da maTi gadaWrisaTvis

SeimuSava 10 wliani strategia da 5 wliani samoqmedo gegma. gasuli 3 wlis

ganmavlobaSi ukve gadaidga garkveuli nabijebi. Tumca, bevri sakiTxi kvlav

problemuri rCeba da gadaWras moiTxovs. amitom, miuxedavad ganxorcielebuli

cvlilebebisa, saWiroa Semdgomi moqmedebebi arsebuli mdgomareobis

gaumjobesebisTvis.

daculi teritoriebis sistemaSi dResdReobiT, ar arsebobs erTiani samoqmedo gegma,

da meqanizmi daculi teritoriebis koordinirebuli muSaobisTvis, rac zogad

sistemur problemad SeiZleba CaiTvalos. saTanado yuradReba ar eTmoba dacul

teritoriebs Soris samigracio derefnebis arsebobis, dacul teritoriebs Soris

arsebuli teritoriis mdgrad gamoyenebis da xelT arsebuli informaciis gacvlis

sakiTxebs.

daculi teritoriebis did nawils ar gaaCnia menejmentis gegma. arsebuli

menejmnetis gegmebis umetesobis moqmedebis vada amowurulia an iwureba uaxloes

momavalSi.

daculi teritoriebis srulyofil marTvas garkveulwilad arTulebs is faqti, rom

dacul teritoriebze, iq sadac daSvebulia sameurneo saqmianoba, bunebrivi

resursebis sargeblobis licenzirebas axorcielebs saqarTvelos ekonomikuri

ganviTarebis saministros bunebrivi resursebis licenziebis departamenti da amdenad,

dacul teritoriebze arsebuli am bunebrivi resursebis marTva ar xorcieldeba

daculi teritoriebis saagentos mier.

daculi teritoriebis dafinanseba mwiria da aramdgradi. miuxedavad imisa, rom

arsebobs garkveuli dafinanseba saxelmwifo biujetidan, igi ver uzrunvelyofs

daculi teritoriebis srulfasovan menejments, finansur mdgradobas da

ganviTarebas. 2008 wlis 1 Tebervlidan daculi teritoriebis saagentos sajaro

samarTlis iuridiul pirad Camoyalibeba, savaraudod, daexmareba saagentos iqonios

Tavisi Semosavlebi.

daculi teritoriebis materialur-teqnikuri baza arasrulyofilia, rac

arasakmarisi biujetis pirobebSi ganapirobebs teritoriebis dacvisa da kanoniT

ganTvaliswinebuli sxva moqmedebebis ganxorcielebis mwir SesaZleblobas.

arsebuli sakanonmdeblo baza arasrulyofilia. arsebuli kanoni “daculi

teritoriebis sistemis Sesaxeb” moicavs mxolod zogadi xasiaTis norma-principebs

da ar adgens qcevis konkretul normebs.

miuxedavad imisa, rom arsebobs profesionali da Tanamedrove codnis mqone kadrebis

nakleboba, raime saxelmwifo programa TanamSromelTa ganaTlebisa da kvalifikaciis

amaRlebisaTvis sakmaod mcirea.

sabWoTa periodSi Seqmnili daculi teritoriebi ver pasuxoben Tanamedrove

moTxovnebs da saWiroeben teritoriebis modernizacias. fizikuri simciris gamo

zogierT dacul teritoriaze (mag. algeTis saxelmwifo nakrZali da yazbegis

saxelmwifo nakrZali romlebic gadakeTdnen erovnul parkebad) ver xerxdeba

unikaluri ekosistemebis farTobebis da iq gavrcelebul saxeobaTa populaciebis

arealebis sruli mocva da aqedan gamomdinare maTi efeqturi konservacia. Tumca

unda aRiniSnos, rom ukve dagegmilia algeTis da yazbegis erovnuli parkebis

gafarToeba biomravalferovnebis konservaciisa da ekoturizmis ganviTarebis mizniT.

arsebuli ekologiuri situaciisa da geografiuli mdebareobidan gamomdinare,

zogierTi daculi teritoria saWiroebs kategoriis Secvlas. magaliTad, zogierT

50

Page 51: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

dacul teritoriaze Zlier aris degradirebuli ekosistemebi da maTi aRdgena

aqtiur menejments moiTxovs, Tumca, msgavsi qmedeba saxelmwifo nakrZalSi ikrZaleba.

daculi teritoriis farglebSi ukanonod mimdinareobs bunebrivi resursebis

mopoveba (ZiriTadad xe-tyis). miuxedavad imisa, rom am mimarTulebiT garkveuli

nabijebi ukve gadaidga, es sakiTxi kvlav problemad rCeba.

mniSvnelovan problemas warmoadgens brakonieroba rogorc dacul teritoriebze,

aseve saqarTvelos mTeli masStabiT. es did safrTxes uqmnis biomravalferovnebis

SenarCunebasa da dacvas.

dacul teritoriebze saWiro sabaziso kvlevebis Catareba Zalian dabal donezea.

mcirea dacul teritoriebze Catarebuli kvlevebi da konservaciis proeqtebi. isini

arasistematiurad da arakoordinirebulad xorcieldeba. amJamad mimdinareobs

niamoris reintroduqcia borjom-xaragaulis erovnul parkSi, mura daTvis

monitoringi vaSlovanis dacul teritoriaze da jiqis konservaciis proeqti

vaSlovanis erovnul parkSi. es proeqtebi xorcieldeba arasamTavrobo

organizaciebis dafinansebiT. dawyebulia molaparakebebi vaSlovanis dacul

teritoriaze jeiranis reintroduqciis gansaxorcieleblad. neli tempiT

mimdinareobs monitoringis sistemis danergva. gamonakliss warmoadgens borjom-

xaragaulis erovnuli parki, sadac monitoringis samsaxuri Seqmnilia da

funqcionirebs.

axali daculi teritoriebis daarsebisas Tavs iCens rigi problemuri sakiTxebi.

magaliTad, erTi da imave teritoriuli erTeulis ganviTarebaze sxvadasxva uwyebasa

Tu dainteresebul mxares gansxvavebuli xedva gaaCnia. es xdeba uwyebaTaSorisi an

mxareTaSorisi dapirispirebis mizezi, gansakuTrebiT mwvavea es dapirispireba

xelisuflebis organoTa Soris arsebuli susti koordinaciis pirobebSi.

miwis sakuTrebis da miwaTsargeblobis sakiTxi aseve mwvave problemas warmoadgens.

miwis reformis pirvel etapze Catarebuli miwis spontanuri privatizaciisa da

arasrulyofili sakadastro monacemebis arsebobis pirobebSi, axali daculi

teritoriebis Camoyalibebisas xSiria SemTxvevebi, rodesac daculi teritoriis

farglebSi moxvedrili miwis nakveTebi kerZo sakuTrebaSia an ijariT aris gacemuli.

aRniSnuli problema xSirad xdeba adgilobriv mosaxleobasTan konfliqtis mizezi. dabalia mosaxleobis garemos dacviTi cnobiereba. maTi informirebuloba daculi

teritoriebisa da maTi sargeblianobis Sesaxeb arasakmarisia. Sesabamisad, dabalia

sazogadoebis monawileobis xarisxi daculi teritoriebis dagegmvas, Seqmnasa da

funqcionirebaSi, rac xSirad iwvevs mosaxleobisa da daculi teritoriebis

interesebis gadafarvas. aRniSnuli ki ganapirobebs mosaxleobis umetesi nawilis

uaryofiT damokidebulebas daculi teritoriebis mimarT da zog SemTxvevaSi,

konfliqts. mosaxleobasTan situacia mwvavdeba rodesac esa Tu is daculi

teritoria iwyebs gafarToebas da Sesabamisad, izRudeba adgilobrivi mosaxleobis

interesebi.

adreul periodSi erTeuli daculi teritoriebisTvis saministros mier Seqmnil

iqna samecniero-sakonsultacio sabWoebi, romlebic ver uzrunvelyofdnen TavianT

funqcias. “daculi teritoriebis sistemis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis 21-e

muxlis me-2 punqtis moTxovnis Tanaxmad 2008 wels Seiqmna 18 samecniero-

sakonsultacio sabWo daculi teritoriebis saagentos realur mflobelobaSi

arsebul dacul teritoriaTa 18 administraciis Sesabamisad. sabWoebi saWiroebs

mxardaWeras Tavisi funqciis Sesrulebis uzrunvelsayofad.

daculi teritoriebis dacvis samsaxurebi mcirericxovania, cudad aris aRWurvili

da SeiaraRebuli. kanonmdebloba, romlis mixedviTac xdeba daculi teritoriebis

fizikuri dacva dauxvewavia. gaurkvevelia daculi teritoriebis dacvis samsaxuris,

51

Page 52: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

garemos dacvis inspeqciis, samarTaldamcavebisa da sazRvris dacvis departamentis

urTierTTanamSromlobis sakiTxi.

sustia saxelmwifoTaSoris kooperacia. magaliTad, saqarTvelo-ruseTis sazRvari

gadis uSualod qveynis CrdiloeTiT ganlagebuli dacul teritoriebze an maT

gverdiT. saxelmwifoebrivi kooperacia transasazRvro daculi teritoriis Sesaxeb

ar arsebobs. Tumca, unda aRiniSnos, rom am mimarTulebiT ukve dagegmilia javaxeTis

zeganze transsasazRvro daculi teritoriis daarseba. zemoaRniSnulidan gamomdinare SeiZleba gamoiyos rigi problmebisa, romlebic

arsebobs dacul teritoriebTan dakavSirebiT:

• daculi teritoriebis koordinirebuli muSaobisa da erTiani samoqmedo gegmis

ararseboba;

• daculi teritoriebis erTiani qselis Tanamedrove sistemis ararseboba;

• arasakmarisi dafinanseba;

• daculi teritoriebis arasrulyofili materialur-teqnikuri baza;

• arsebuli sakanonmdeblo bazis arasrulyofileba;

• kvalificiuri kadrebis nakleboba;

• TanamSromelTa kvalifikaciis amaRlebis programebisTvis dafinansebis

ararseboba;

• daculi teritoriebis arasakmarisi raodenoba;

• zogierTi daculi teritoriis araefeqturoba farTobis simciris gamo;

• daculi teritoriebis globaluri kategoriebis nakleboba;

• menejmentis gegmebis ararseboba daculi teritoriebis umetesobisaTvis;

• bunebrivi resursebis ukanono mopoveba;

• brakonieroba;

• monitoringis sistemis ararseboba;

• interesTa konfliqti sxvadasxva uwyebasa Tu dainteresebul pirebs Soris;

• interesTa konfliqti adgilobriv mosaxleobasa da dacul teritoriebs

Soris;

• miwis sakuTrebisa da miwaTsargeblobis sakiTxebis gaurkvevloba;

• mosaxleobis dabali cnobiereba;

• daculi teritoriebis dacvis samsaxuris arasrulyofileba;

• susti saxelmwifoTaSorisi kooperacia.

52

Page 53: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

53

literatura • a. qiqoZe (2007). lagodexis daculi terigoriebi. savele megzuri.

saqarTvelos bunebis SenarCunebis centri.

• a. qiqoZe da r. goxelaSvili (2007). saqarTvelos daculi teritoriebi.

saqarTvelos bunebis SenarCunebis centri.

• i. maWaraSvili (2007). biomravalferovnebis dacva da marTva. saqarTvelosa da

evrokavSiris midgomebi. mwvane alternativa.

• l. buTxuzi (2007). biomravalferovnebis konservaciis prioritetebi 2007-

2011 wlebisaTvis. (samuSao masala saqarTvelos garaemos dacvis qmedebaTa

gegmisaTvis).

• saqarTvelos biomravalferovnebis strategia da qmedebaTa gegma (2005).

Tbilisi, poligrafi.

• The Ministry of Environment of Georgia (MoE) (2000). National Environmental Action Plan Georgia.

• UNEP (2002). Caucasus Environmental Outlook. GRID-Tbilisi, New Media Tbilisi. • WWF (2003). Managemetn Effectiveness Assessment of Protected Areas using WWF’s

RAPPAM Methodology. Georgia. • WWF (2006). An Economical Conservation Plan for the Caucasus. Tbilisi. Design and

printing Controur Ltd. veb-gverdebi:

• http://www.panda.org/ (04.02.08) • www.dpa.gov.ge (04.02.08) • www.moe.gov.ge (04.02.08) • www.parliament.ge (04.02.08) • www.tematea.org (25.05.08)

kanonebi:

• daculi teritoriebis saagentos teritoriuli administraciebis tipiuri

debulebis damtkicebis Sesaxeb. saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi

resursebis ministris brZaneba #97, 28 ianvari 2008.

• saqarTvelos kanoni daculi teritoriebis sistemis Sesaxeb, 7 marti 1996.

• saqarTvelos kanoni TuSeTis, bawara-babaneuris, lagodexisa da vaSlovanis

daculi teritoriebis Seqmnisa da marTvsi Sesaxeb, 22 aprili 2003.

• saqarTvelos kanoni kolxeTis daculi teritoriebis Seqmnisa da marTvis

Sesaxeb, 9 dekemberi 1998.

• saqarTvelos kanoni borjom-xaragaulis daculi teritoriebis Seqmnisa da

marTvis Sesaxeb, 11 ivlisi 2007.

• saqarTvelos kanoni imereTis mRvimeebis daculi teritoriebis Seqmnisa da

marTvis Sesaxeb, 22 noemberi 2007.

• saqarTvelos kanoni daculi teritoriebis statusis Sesaxeb, 22 noemberi

2007.

• saqarTvelos kanoni Tbilisis erovnuli parkis Sesaxeb, 20 noemberi 2007.

• saqarTvelos kanoni mtiralas erovnuli parkis Sesaxeb, 18 dekemberi 2007.

Page 54: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

saqarTvelos daculi teritoriebis ruka sqema 1. saqarTvelos daculi teritoriebi. wyaro: daculi teritoriebis saagento, 2008.

54

Page 55: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

danarTi 2:

saqarTvelos mier daculi teritoriebis sferoSi

saerTaSoriso konvenciebiT nakisri valdebulebebisa da

daculi teritoriebis erovnuli gegmis analizi

55

Page 56: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

56

danarTi 2: saqarTvelos mier daculi teritoriebis sferoSi saerTaSoriso konvenciebiT nakisri valdebulebebisa da daculi teritoriebis

erovnuli gegmis analizi

saqarTvelos mier saerTaSoriso xelSekrulebebiT nakisri valdebulebebis

(TEMATEA) analizis mixedviT SemuSavebuli rekomendaciebi, daculi

teritoriebis sferoSi

qmedebebi daculi teritoriebis samoqmedo gegmidan

qmedeba 1.2. saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros biomravalferovnebis dacvis samsaxurs, daculi teritoriebis saagentos, erovnuli wiTeli nusxis komisias da samecniero institutebs: xeli Seuwyon wiTeli nusxis ganaxlebas, maT Soris balaxeuli mcenareebisa da mtknari wylis faunis erovnul wiTel nusxaSi Setana, rac Seqmnis ubnebis prioritetizaciis safuZvels. aseve maTi CarTva ubnebis saxeobebze damyarebuli Sefasebis meTodologiebSi (mag., mniSvnelovani mcenareuli teritoriebis meTodologia, mtknari wylis biomravalferovnebis Sefaseba, daculi teritoriebis problemebis analizi).

1.1.1. GAP analizi (gansakuTrebuli yuradReba mieqces

daculi teritoriebis qselis Sefasebas mcenareTa

konservaciis efeqturobis kuTxiT, gamoyenebul iqnas IUCN-is mcenareTa regionuli wiTeli nusxis proeqtis da IUCN-

is kavkasiis mcenareebisTvis mniSvnelovani teritoriebis

proeqtis Sedegebi)

1.1.2. sarezervo daculi teritoriebis qselis dagegmva,

kategoriebis gansazRvra da daarseba. ubnebis

prioritizirebisas kritikuli ubnebis qselis instrumentis

da sxva meTodebis gamoyenebiT

qmedeba1.4. daculi teritoriebis sakiTxebze muSaobis programis erovnul sakoordinacio komitets, daculi teritoriebis saagentos da saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros: aucilebelia TanamSromloba saWiro saxsrebis mobilizaciisa da Semdegi aspeqtebis amJamindeli mdgomareobisa da tendenciebis Sesafaseblad aucilebeli SesaZleblobebisa da codnis dagrovebis mizniT: (1) daculi teritoriebis sistemis kulturuli da socialur-ekonomikuri Rirebulebebisgan miRebuli sargebeli, (2) daculi teritoriebis sakiTxebSi dainteresebuli mxareebis (gansakuTrebiT adgilobrivi Temebis) CarTuloba da monawileoba, (3) daculi teritoriebis integrireba zogad sivrciT/seqtorul dagegmarebaSi da (4) biomravalferovnebis Sesaxeb konvenciis gadawyvetileba VIII/24 da biomravalferovnebis Sesaxeb konvenciis daculi teritoriebis sakiTxebze muSaobis programiT gaTvaliswinebuli daculi teritoriebis naklovanebebis analizi. aseve mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli im mravalmxrivi garemosdacviTi SeTanxmebebis moTxovnebi, romlis mxaresac saqarTvelo warmoadgens. gamoyenebul unda iqnes e.w. multi-konvenciuri midgoma donorebis mxridan saproeqto winadadebebis mimzidvelobis gazrdis mizniT.

6.2.2 calkeuli daculi teritoriebis efeqturobisaTvis

indikatorebis SemuSaveba

qmedeba 1.6. daculi teritoriebis saagento, saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros, samecniero institutebisa da bunebis konservaciis sferoSi momuSave arasamTavrobo organizaciebis daxmarebiT ganagrZobs saqarTvelos daculi teritoriebis Sefasebis, monitoringisa da kvlevis yvela aspeqtSi SesaZleblobebisa da codnis SenarCunebas da

5.2.1 yvela daculi teritoriisTvis ZiriTadi

administraciuli saWiroebebis gansazRvra

5.2.2. reinjerebis materialur-teqnikuri aRWurvis

srulyofa – uniforma, savele da samaSvele inventari,

satransporto saSualebebi

Page 57: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

57

gaRrmavebas iseT donemde, rom uzrunvelyofil iqnes daculi teritoriebis Tematuri modulis Sefasebis nawilSi CamoTvlili valdebulebebis Sesruleba. rac Tavis mxriv xels Seuwyobs daculi teritoriebis saagentos SeimuSavos da ganaxorcielos daculi teritoriebis iseTi menejmentis gegmebi, romlebSic mkveTrad iqneba gawerili miznebi da monitoringis nawili.

5.2.3. kvelvisa da monitoringis samsaxurebis materialur-

teqnikuri aRWurva – laboratoria, savele aRWurviloba,

biblioTekeba

5.2.4. teritoriuli organoebis administraciebis

materialur-teqnikuri aRWurva – administraciuli Senobebi,

satransporto saSualebebi, saofise da savele inventari

5.2.5 administraciuli ofisebis aRWurva Sesabamisi

geosainformacio sistemebiT da misi danergvis

uzrunvelyofa, rac mniSvnelovnad gaaZlierebs kvlevisa da

monitoringis mimarTulebebs

6.1.2. daculi teritoriebis farglebSi biomravalferovnebis

inventarizacia da ganaxlebadi monacemTa bazis Seqmna

qmedeba 1.7. daculi teritoriebis saagentos, biomravalferovnebis dacvis samsaxurs, samecniero institutebs da bunebis konsrvaciis sferoSi momuSave arasamTavrobo organizaciebs, kerZod saqarTvelos bunebis SenarCunebis centrs (GCCW), rogorc BirdLife-is erovnul partniors: aucilebelia TanamSromloba wyalmcuravi frinvelebis saerTaSoriso aRweris ganxorcielebisTvis saWiro Tanxebis mosaZieblad da aRweris procesis gansaaxleblad Sesabamis dacul teritoriebze (kolxeTis erovnuli parkis, qcia-tabawyuris aRkveTilis teritoriebis farglebSi) umokles vadebSi.

6.2.2. .daculi teritoriebis farglebSi

biomravalferovnebis monitoringis programis SemuSaveba

monitoringis Tanamedrove teqnologiebis gamoyenebis

gaTvaliswinebiT da ganxorcieleba (yuradReba mieqces

migrirebad wyalmcuravi frinvelebis, tyeebis

biomravalferovnebaze dabinZurebis zemoqmedebis regularul

monitorings da gamovlenili safrTxeebis Sesarbileblad

rekomendaciebis gatarebas)

qmedeba 1.8. daculi teritoriebis saagentos: aucilebelia geografiul sainformacio sistemebze (GIS) damyarebuli monitoringis gagrZeleba da gamocdilebis gaziareba im daculi teritoriebisTvis, sadac es meTodi jer ar gamoiyeneba. aseve aucilebelia sxva axali teqnologiebis, rogoricaa distanciuri zondireba, daculi teritoriebis, maT Soris sazRvao da sanapiro daculi teritoriebis monitoringis procesSi danergvisa da efeqturobis Seswavla da samomavlo biujetebSi monitoringis Tanamedrove teqnologiebis gaTvaliswineba.

6.2.2. .daculi teritoriebis farglebSi

biomravalferovnebis monitoringis programis SemuSaveba monitoringis Tanamedrove teqnologiebis gamoyenebis

gaTvaliswinebiT da ganxorcieleba (yuradReba mieqces

migrirebad wyalmcuravi frinvelebis, tyeebis

biomravalferovnebaze dabinZurebis zemoqmedebis regularul

monitorings da gamovlenili safrTxeebis Sesarbileblad

rekomendaciebis gatarebas)

5.2.5 administraciuli ofisebis aRWurva Sesabamisi

geosainformacio sistemebiT da misi danergvis

uzrunvelyofa, rac mniSvnelovnad gaaZlierebs kvlevisa da

monitoringis mimarTulebebs

qmedeba 1.9. daculi teritoriebis saagento, samecniero institutebis (maT Soris saqarTvelos mecnierebaTa akademiis botanikisa da zoologiis institutebs da ilia WavWavaZis universitetis biomravalferovnebis centrs), saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros mecnierebis

6.1.1. dacul teritoriebis farglebSi kvlevaTa programebis

SemuSaveba (gansakuTrebuli yuradReba gamaxvildes tyeebsa

da maT biomravalferovnebaze, dabinZurebis zemoqmedebis

fonur Seswavlaze im teritoriebze, romlebic riskis qveS

Page 58: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

58

erovnul fondis, saerTaSoriso donorebisa da mecnierebis daxmarebiT, uzrunvelyofs iseTi tipis kvlevebs, romlebic xels Seuwyobs saqarTvelos daculi teritoriebis marTvis gaumjobesebas, gansakuTrebiT im prioritetul sferoebSi, romlebic gansazRvrulia mravalmxrivi garemosdacviTi SeTanxmebebiT.

imyofebian).da maTi gatarebis xelSewyoba

7.1.1. TanamSromlobis erovnul, regionul da saerTaSoriso

doneze gaZlierebis mizniT Sesabamisi organizaciebisa da

TanamSromlobis sferoebis identificireba; potenciuri

partniorebisa da organizaciebis monacemTa bazis Seqmna qmedeba 1.10. daculi teritoriebis saagentos: arsebuli dokumentebis safuZvelze (marTvis gegmebi, IUCN-s saxelmZRvanelo principebi, daculi teritoriebis erToblivi transsasazRvro samdivnos saxelmZRvanelo principebi) unda Seiqmnas daculi teritoriebis marTvis im meTodebis baza, romelic gamoiyeneba saqarTveloSi.

1.6.1. daculi teritoriebis monacemTa bazis srulyofa (maT

Soris daculi teritoriebis marTvis meTodebis baza)

6.1.2. daculi teritoriebis farglebSi biomravalferovnebis

inventarizacia da ganaxlebadi monacemTa bazis Seqmna

qmedeba 1.12. daculi teritoriebis saagentos: daculi teritoriebis erovnuli sistemis grZelvadiani strategiisa da samoqmedo gegmis SemuSavebis procesSi aucilebelia saqarTvelos daculi teritoriebis erovnuli sistemis masStabebis, warmomadgenlobiTobisa da efeqturobis Sedegebze orientirebuli miznebis CarTva.

amocana 1.4. arsebuli daculi teritoriebis gafarToeba

qmedeba 2.1. saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros, daculi teritoriebis saagentos da saqarTvelos parlamentis garemos dacvisa da bunebrivi resursebis komitets: saWiroa TanamSromloba biomravalferovnebis konservaciisa da mdgradi gamoyenebis sakiTxebis dargobriv da dargTaSoris gegmebSi, samTavrobo programebsa da politikaSi integraciis mizniT im saerTaSoriso valdebulebebis gaTvaliswinebiT, romlebic mocemulia TEMATEA-s daculi teritoriebis Tematur modulSi.

2.1.3. kategoriebisa da zonebis mixedviT dasaSvebi da

akrZaluli moqmedebebis gansazRvra kanonmdeblobiT CarCo

kanonSi

qmedeba 2.3. saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros, daculi teritoriebis saagentos da KfW-s daculi teritoriebis erTian transsasazRvro samdivnos, rogorc saqarTveloSi momavali biosferuli rezervatebis Seqmnasa da marTvis dagegmvaSi potenciurad CarTul erT-erT uwyebas: sxva mravalmxrivi garemosdacviTi SeTanxmebebis dacul teritoriebTan dakavSirebul valdebulebebTan adaptaciis procesSi ganxilul unda iqnes iseTi biosferuli rezervatebis Seqmna, romlebSic Seva arsebuli da momavali daculi teritoriebi. biosferuli rezervatebis erovnuli politikis SemuSavebisaTvis gamoyenebul unda iqnes biosferul rezervatebTan dakavSirebuli seviliis strategiisa da sxva damatebiTi dokumentebis saxelmZRvanelo principebi. saWiroa TanamSromloba adamiani da biosferos (MAB) programis saqarTvelos komitetTan da misi komentarebisa da SeniSvnebis gaTvaliswineba politikis SemuSavebis, aseve biosferuli rezervatebis gansazRvrisa da dagegmvis

1.5.1. biosferuli rezervatebis dagegmareba yazbegSi

Page 59: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

59

procesSi.

qmedeba 2.4. saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros: unda Seiqmnas saqarTvelos daculi teritoriebis iseTi sistemis ganviTarebis mkafio politika da samarTlebrivi CarCo, romelSic Seva IUCN-is yvela kategoriis daculi teritoria, biosferuli rezervatebi, msoflio memkvidreobis ubnebi da ramsaris ubnebi yvela Sesabamisi konvenciis valdebulebebis Sesabamisad.

amocanebi:

1.3. axali daculi teritoriebis daarseba

1.4. arsebuli daculi teritoriebis gafarToeba

1.5. daculi teritoriebis globaluri kategoriebis

daarseba

qmedeba 2.5. saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros, daculi teritoriebis saagentos da saqarTvelos parlamentis garemos dacvisa da bunebrivi resursebis komitets: saWiroa TanamSromloba biomravalferovnebis konservaciisa da mdgradi gamoyenebis sakiTxebis dargobriv da dargTaSoris gegmebSi, samTavrobo programebsa da politikaSi integraciis mizniT im saerTaSoriso valdebulebebis gaTvaliswinebiT, romlebic mocemulia TEMATEA-s daculi teritoriebis Tematur modulSi.

2.1.1. arsebuli kanonmdeblobis inventarizacia, analizi,

Sedegebis dokumentireba da Sesabamisi SesworebaTa paketis

momzadeba

2.1.5. kanonqvemdebare normatiuli aqtebis momzadeba

qmedeba 2.6. saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros, saqarTvelos parlamentis garemos dacvisa da bunebrivi resursebis komitets: unda gagrZeldes dacul teritoriebTan dakavSirebuli kanonmdeblobis ganviTareba da harmonizacia saerTaSoriso valdebulebebis ukeT Sesrulebis mizniT teqnikuri proeqtebis rekomendaciebsa da Sesabamisi dainteresebuli mxareebis monawileobaze dayrdnobiT.

2.2.1. arsebul saerTaSoriso konvenciebis mimarTebaSi

arsebuli xarvezebis Sefaseba/analizi da barierebis

gamovlena

2.2.2. saerTaSoriso konvenciebis mimarTebaSi arsebuli

barierebis aRmofxvris samoqmedo gegmis momzadeba da

ganxorcieleba qmedeba 2.8. daculi teritoriebis saagentos: daculi teritoriebis (IUCN-is yvela kategoriis, biosferul rezervatebSi arsebuli daculi teritoriebis, ramsaris ubnebze Warbteniani daculi teritoriebis, msoflio memkvidreobis bunebrivi/Sereuli ubnebis da daculi teritoriebis Semcveli derefnebis CaTvliT) dasaarseblad aucilebelia damatebiTi ubnebis gamovlena da prioritetizacia kavkasiis ekoregionuli konservaciis gegmis rekomendaciebisa da mravalmxrivi garemosdacviTi SeTanxmebebis gaTvaliswinebiT da daculi teritoriebis saerTo farTobis gazrdis mizniT.

1.3 axali daculi teritoriebis daarseb

1.4 arsebuli daculi teritoriebis gafarToeb

qmedeba 3.1. daculi teritoriebis saagentos: saWiroa IUCN/WCPA-s (IUCN-is daculi teritoriebis msoflio komisia) daculi teritoriebis saukeTeso praqtikis saxelmZRvanelo zogadi principebis adaptacia mravalmxrvi garemosdacviTi SeTanxmebebis daculi teritoriebis dagegmvasTan dakavSirebuli yvela valdebulebis Sesrulebis uzrunvelsayofad. es principebi gamoyenebul unda iqnes, rogorc erovnuli saxelmZRvanelo principebi daculi teritoriebis marTvis dagegmvis procesSi. am principebze dayrdnobiT unda SemuSavdes marTvis gegmebi im daculi teritoriebisTvis,

3.1.1. menejmentis gegmebis Seqmnis saxelmZRvanelo

dokumentis Seqmna IUCN/WCPA-is daculi teritoriebis

saukeTeso praqtikis saxelmZRvanelo zogadi principebis

gaTvaliswinebiT da iuridiuli Zalis miniWeba

Page 60: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

60

romlebsac jer marTvis gegmebi ar gaaCniaT. principebi unda iTargmnos qarTul enaze da unda moxdes IUCN/WCPA-s (IUCN-is daculi teritoriebis msoflio komisia) daculi teritoriebis saukeTeso praqtikis damatebiTi saxelmZRvanelo principebis adaptacia erovnuli prioritetebis Sesabamisad. qmedeba 3.2. daculi teritoriebis saagentos: saqarTvelos daculi teritoriebis erovnuli sistemis grZelvadiani strategiisa da samoqmedo gegmis SemuSavebisa da Semdgomi ganviTarebis procesSi gaTvaliswinebul unda iqnes mravalmxrivi garemosdacviTi SeTanxmebebis is valdebulebebi, romlebic exeba ekologiuri qselebis ganviTarebas. unda ganxorcieldes daculi teritoriebis garSemo arsebuli buferuli zonebis, gardamavali zonebisa da ekologiuri derefnebis Seqmnasa da marTvasTan dakavSirebuli axali debulebebi mas Semdeg, rac isini ganisazRvreba saqarTvelos kanonmdeblobiT. daculi teritoriebis sistemis marTva unda ganxorcieldes rogorc ekologiuri derefnebis marTva, romlis mizania daculi teritoriebis farglebSi ekologiuri procesebis SenarCuneba.

1.2.1. ekologiuri koridorebis sistemis Seqmna (dagegmareba)

qmedeba 3.4. daculi teritoriebis saagento ekologiuri (gansakuTrebiT pan-evropuli) qselebis dagegmvisas iTvaliswinebs migraciuli saxeobebis Sesaxeb konvenciiT migraciuli saxeobebis Sesaxeb valdebulebebsa da biomravalferovnebis Sesaxeb konvenciis in-situ mcenareTa konservaciisTvis valdebulebebs da axdens maT integrirebas daculi teritoriebis strategiasa da samoqmedo gegmaSi. iyenebs IUCN-is mcenareTa regionuli wiTeli nusxis proeqtis da IUCN-is kavkasiis mcenareebisTvis mniSvnelovani teritoriebis proeqtis Sedegebs saqarTvelos daculi teritoriebis qselis efeqturobis Sesafaseblad mcenareTa konservaciis kuTxiT, raTa dakmayofiledes biomravalferovnebis Sesaxeb konvenciis gadawyvetileba VI/9. ganxilul unda iqnes mcenareebisTvis daculi teritoriebis farTobis gazrdis rekomendaciebi erovnuli prioritetebis gaTvaliswinebiT.

1.1.1. GAP analizi (gansakuTrebuli yuradReba mieqces

daculi teritoriebis qselis Sefasebas mcenareTa

konservaciis efeqturobis kuTxiT, gamoyenebul iqnas IUCN-is mcenareTa regionuli wiTeli nusxis proeqtis da IUCN-

is kavkasiis mcenareebisTvis mniSvnelovani teritoriebis

proeqtis Sedegebi)

qmedeba 3.7. daculi teritoriebis saagento uzrunvelyofil unda iqnes mravalmxrivi garemosdacviTi SeTanxmebebis dacul teritoriebSi mdgradi turizmis ganviTarebasTan dakavSirebuli yvela Sesabamisi debulebis ganxorcieleba.

3.1.2. turizmis menejmentis gegmis saxelmZRvanelo

dokumentis Seqmna

3.1.3. daculi teritoriebis infrastruqturis dagegmvisa da

dizainis saxelmZRvanelo dokumentis SemuSaveba da

damtkiceba qmedeba 3.8. daculi teritoriebis saagentos: saqarTveloSi daculi teritoriebis marTvis gasaumjobeseblad gamoyenebul unda iqnes 2003 da

1.1.1. GAP analizi (gansakuTrebuli yuradReba mieqces

daculi teritoriebis qselis Sefasebas mcenareTa

Page 61: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

61

2008/2009 wlebSi Catarebuli daculi teritoriebis marTvis efeqturobis Sefasebis rekomendaciebi, rogorc amas iTxovs konvencia biomravalferovnebis Sesaxeb da sxva mravalmxrivi garemosdacviTi SeTanxmebebis debulebebi.

konservaciis efeqturobis kuTxiT, gamoyenebul iqnas IUCN-is mcenareTa regionuli wiTeli nusxis proeqtis da IUCN-

is kavkasiis mcenareebisTvis mniSvnelovani teritoriebis

proeqtis Sedegebi)

qmedeba 3.15. saqarTveloSi unda ganaxldes bunebrivi Rirebulebebis kriteriumebze damyarebuli msoflio memkvidreobis ubnebis gamovlenis procesi da unda gakeTdes moTxovna zemo svaneTisTvis msoflio memkvidreobis ubnebis siaSi Sesayvani damatebiTi kriteriumebis (kombinirebuli bunebrivi/kulturuli) gamoyenebis Taobaze.

1.3.1. potenciuri bunebis Zeglebis gamovlena da siis

SemuSaveba dasamtkiceblad

qmedeba 3.16. daculi teritoriebis saagentos: saqarTvelos dacul teritoriebSi da maT farglebs gareT ekosistemebisa da habitatebis aRdgenis proeqtebis prioritetizaciis, dagegmvisa da ganxorcielebis dros, aseve axali daculi teritoriebis, magaliTad gadaSenebis zRvarze myofi gadamfreni wyalmcuravi frinvelebisTvis, Seqmnis procesSi aucilebelia mravalmxrivi garemosdacviTi SeTanxmebebis, kerZod ki biomravalferovnebis Sesaxeb konvenciis, ramsaris konvenciisa da migraciuli saxeobebis Sesaxeb konvenciis Sesabamisi debulebebis gaTvaliswineba.

3.3.1. bunebrivi resursebis marTvis gegmis SemuSaveba da

ganxorcieleba (mag. daculi teritoriebis farglebSi

saZovrebis da tyeebis inventarizacia, menejmentis gegmebis

SemuSaveba/daxvewa da degradirebuli ekosistemebis aRdgenis

programebis SemuSaveba)

3.4.1. kolxuri tyeebis aRdgena da movla

3.4.5. kolxeTis erovnuli parkis teritoriaze sanergis

mowyoba (20 ha) Qmedeba 3.17. daculi teritoriebis saagento satyeo departamentisa da

licenzirebisa da nebarTvebis samsaxurTan erTad TanamSromlobs bunebrivi resursebis gamoyenebasTan dakavSirebul yvela sakiTxze. dacul teritoriebSi da maT farglebs gareT bunebrivi resursebis gamoyenebis licenziebis gacemis dros aucilebelia zemoTaRniSnuli mravalmxrivi garemosdacviTi SeTanxmebis debulebebis gaTvaliswineba.

3.3.1. bunebrivi resursebis marTvis gegmis SemuSaveba da

ganxorcieleba (mag. daculi teritoriebis farglebSi

saZovrebis da tyeebis inventarizacia, menejmentis gegmebis

SemuSaveba/daxvewa da degradirebuli ekosistemebis aRdgenis

programebis SemuSaveba)

qmedeba 4.5. daculi teritoriebis saagentos, daculi teritoriebis sakiTxebze muSaobis programis erovnul sakoordinacio komitets da gaerTianebuli erebis ganviTarebis programas (UNDP): saqarTvelos daculi teritoriebis sistemisTvis mdgradi dafinansebisa da resursebiT uzrunvelyofis strategiis SemuSavebis dros gaTvaliswinebuli unda iyos biomravalferovebis Sesaxeb, ramsarisa da klimatis cvlilebis Sesaxeb konvenciebis mier gansazRvruli valdebulebebi da dafinansebis instrumentebis farTo speqtri kerZo seqtoris, nebayoflobiTi gadasaxadebisa da bunebrivi resursebis gamoyenebis CaTvliT.

4.1.6. daculi teritoriebis mxardamWerTa klubebis Seqmna

da marketingi

4.1.7. kerZo seqtorisTvis dacul teritoriebSi reklamis

ganTavsebis SesaZleblobebis Seswavla-ganxorcieleba

4.1.8. marTvis uflebis gadacemis (koncesia) wesebis dadgena

(sastumroebi, sazogadoebrivi kvebis obieqtebi,

sakonferencio da sxva infrastruqtura)

qmedeba 5.1. daculi teritoriebis samuSao programiT gaTvaliswinebuli valdebulebebis Sesasruleblad gaizardos dafinanseba saxelmwifo biujetidan qveyanaSi.

4.1.1. miznobrivi programebis SemuSaveba saxelmwifo

biujetidan dafinansebis gazrdis mizniT

qmedeba 5.2. saqarTvelos mTavrobam unda moaxdinos donorebis koordinacia, raTa uzrunvelyofil iqnes daculi teritoriebis sistemis ganviTarebis

4.1.2. donorebis dainteresebisa da mozidvis meqanizmebis

SemuSaveba: programisa da strategiis SemuSaveba,

Page 62: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

62

arsebuli gegmebisa da amocanebis saTanado dafinanseba saerTaSoriso donori wyaroebiT.

treiningebi, adamianuri resursebi

qmedeba 5.3. saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros: ganxilul unda iqnes daculi teritoriebis marTvaSi monawile pirebisTvis dagegmili treining centris gafarToebis SesaZlebloba, raTa igi gamoyenebul iqnes saganmanaTleblo da treining centrad saqarTvelos daculi teritoriebis sistemisaTvis, sadac dainteresebul mxareTa farTo speqtri monawileobas miiRebs iseTi saswavlo kursebis SemuSavebaSi, romlebic dafuZnebuli iqneba erovnul gamocilebaze, aseve swavlebis saerTaSoriso doneze aRiarebul principebsa da biomravalferovnebasTan dakavSirebuli mravalmxrivi garemosdacviTi SeTanxmebebis instrumentebze.

5.1.1. TanamSromlebis treiningis saWiroebebis

Sefaseba/gamovlena

5.1.2. Sesabamisi swavlebis programebis ganxorcieleba

(modulebis da saxelmZRvaneloebis Seqmna, trenerebis

treiningis programis SemuSaveba) – reinjerebisTvis,

bunebrivi resursebis marTvis, eko-ganaTlebisa da

vizitorTa samsaxuris specialistebisTvis

qmedeba 5.5. instituciuri SesaZleblobebis ganviTarebis mizniT saerTaSoriso teqnikuri TanamSromlobis proeqtebis dagegmvisa da ganxorcielebisas gaTvaliswinebul iqnas saerTaSoriso SeTanxmebebi da Sesabamisi valdebulebebi.

amocana 3.6. instituciur-organizaciuli mowyobis

srulyofa

qmedeba 6.3. daculi teritoriebis saagentos: saWiroa TanamSromloba kerZo seqtorTan da saerTaSoriso donorebTan iseTi satelevizio programebis Sesaqmnelad, romlebic aamaRleben sazogadoebriv cnobierebas da gaavrceleben informacias saqarTvelos daculi teritoriebis da biomravalferovnebis Sesaxeb, kerZod, Seexebian daculi teritoriebis Tematuri modulis Tavi 6.3.1._Si CamoTvlil Temebs. aucilebelia TanamSromloba ganaTlebisa da mecnierebis saministrosTan dacul teritoriebTan dakavSirebuli sakiTxebis saskolo saxelmZRvaneloebSi Setanis mizniT.

7.1.3. dainteresebul mxareTa uwyveti informireba –

strategiisa da samoqmedo gegmis SemuSaveba da

ganxorcieleba (veb-gverdi, radio, TV, Sexvedrebi, beWdviTi masalebi, filmebi)

7.1.6. mediaturebis organizeba

7.3.8. sareklamo saqmianoba (beWdviTi, satelevizio, radio,

veb-gverdi)

qmedeba 7.1. transsasazRvro daculi teritoriebis sakiTxebze samxreT kavkasiaSi regionuli TanamSromlobis gaRrmaveba kavkasiis ekoregionuli konservaciis Tanaxmad da Sesabamisi saerTaSoriso SeTanxmebebisa da valdebulebebis gaTvaliswinebiT.

1.3.6. javaxeTis daculi teritoriebis daarseba; moicavs

javaxeTi-arfis transsasazRvro daculi teritoriis Seqmnas

1.3.7. lagodexi-beleqanis transsasazRvro daculi

teritoriis Seqmna

1.3.9. eruSeTi-posovis transsasazRvro daculi teritoriis

Seqmna

1.3.10. maWaxela-jamilis transsasazRvro daculi

teritoriis Seqmna qmedeba 7.2. saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros, kerZod daculi teritoriebis saagentos: TEMATEA-s daculi teritoriebis Tematuri modulis gamoyenebiT unda ganisazRvros is sferoebi, sadac SesaZlebelia saqarTvelos valdebulebebis ukeT Sesruleba saxelmwifoebTan, saerTaSoriso da arasamTavrobo organizaciebTan

7.1.1. TanamSromlobis erovnul, regionul da saerTaSoriso

doneze gaZlierebis mizniT Sesabamisi organizaciebisa da

TanamSromlobis sferoebis identificireba; potenciuri

partniorebisa da organizaciebis monacemTa bazis Seqmna

Page 63: daculi teritoriebis ganviTarebis strategia da · erovnuli samoqmedo gegma“ samuSao versias, romelic Tavis mxriv efuZneba daculi teritoriebis sistemis analizisa da daculi teritoriebis

intensiuri TanamSromlobis gziT.

qmedeba 8.1. saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros da daculi teritoriebis saagentos: unda SemuSavdes da ganxorcieldes specialuri politika daculi teritoriebis dagegmvasa da marTvaSi dainteresebuli mxareebisa da adgilobrivi Temebis monawileobis Sesaxeb TEMATEA-s daculi teritoriebis Tematur modulSi mocemuli mravalmxrivi garemosdacviTi SeTanxmebebis mier gansazRvruli valdebulebebis Sesabamisad. aucilebelia TanamSromloba arasamTavrobo organizaciebTan da saerTaSoriso donorebTan adgilobrivi dainteresebuli mxareebis daculi teritoriebis dagegmvasa da marTvaSi monawileobis SesaZleblobebis gazrdis uzrunvelsayofad.

4.1.6. daculi teritoriebis mxardamWerTa klubebis Seqmna

da marketingi

7.1.2. sauwyebaTSorisi sabWos Seqmna da sakoordinacio

Sexvedrebis organizeba

qmedeba 8.2. daculi teritoriebis administraciebs unda daevaloT daculi teritoriebis sakonsultacio sabWoebis Seqmna da aRdgena, romlebSic monawileobas miiReben adgilobrivi dainteresebuli mxareebi. unda SemuSavdes daculi teritoriebi sakonsultacio sabWoebis teqnikuri davalebebi, romelSic naTlad iqneba asaxuli adgilobrivi dainteresebuli mxareebis monawileobis meqnizmebi.

7.2.1. calkeuli daculi teritoriebis sakonsultacio

sabWoebis funqcionirebis xelSewyoba

63