conceptual project

สรปสาระส าคญโครงการตามนโยบายส าคญ (Agenda) 15 โครงการ

Conceptual Project กระทรวงเกษตรและสหกรณ

เมษายน 2561

การขบเคลอนนโยบายส าคญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ

1. ระบบสงเสรมการเกษตรแบบแปลงใหญ (กสก.)

2. ศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.) (กสก.)

3. พฒนาเกษตรกรส Smart Farmer (กสก.)

4. บรหารจดการพนทเกษตรตามแผนทการเกษตรเชงรก (Zoning by Agri-map) (พด.)

5. พฒนาคณภาพสนคาเกษตรสมาตรฐาน (GAP) (มกอช.)

6. เกษตรอนทรย (กวก.)

7. ตลาดสนคาเกษตร (อตก.)

8. การสงเสรมเกษตรทฤษฎใหม (สป.กษ.)

9. แผนการผลตและการตลาดขาวครบวงจร (กข.)

10. การบรหารจดการทรพยากรน า (ชป.)11. การสงเสรมการเพมมลคาสนคาและการใชเครองจกรกลทางการเกษตรทดแทน

แรงงาน (กสส.)

12. การพฒนาสถาบนเกษตรกรรปแบบประชารฐ (กสส.)

13. ธนาคารสนคาเกษตร (กสส.)14. การชวยเหลอดานหนสนสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร (กสส.)

15. การจดระเบยบประมงใหเปนไปตามมาตรฐาน (กป.)

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

เลขท 3 ถนน ราชด าเนนนอก แขวง บานพานถม เขตพระนคร กรงเทพมหานคร 10200

www.moac.go.th

สารบญ

หนา

1. ระบบสงเสรมการเกษตรแบบแปลงใหญ (กสก.) 1

2. ศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.) (กสก.) 4

3. พฒนาเกษตรกรส Smart Farmer (กสก.) 8

4. บรหารจดการพนทเกษตรตามแผนทการเกษตรเชงรก (Zoning by Agri-map) (พด.) 11

5. พฒนาคณภาพสนคาเกษตรสมาตรฐาน (GAP) (มกอช.) 14

6. เกษตรอนทรย (กวก.) 18

7. ตลาดสนคาเกษตร (อตก.) 22

8. การสงเสรมเกษตรทฤษฎใหม (สป.กษ.) 25

9. แผนการผลตและการตลาดขาวครบวงจร (กข.) 29

10. การบรหารจดการทรพยากรนา (ชป.) 32

11. การสงเสรมการเพมมลคาสนคาและการใชเครองจกรกลทางการเกษตรทดแทนแรงงาน (กสส.) 35

12. การพฒนาสถาบนเกษตรกรรปแบบประชารฐ (กสส.) 38

13. ธนาคารสนคาเกษตร (กสส.) 41

14. การชวยเหลอดานหนสนสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร (กสส.) 44

15. การจดระเบยบประมงใหเปนไปตามมาตรฐาน (กป.) 48

1

ระบบสงเสรมการเกษตรแบบแปลงใหญ (กรมสงเสรมการเกษตร)

หลกการและเหตผล

• ปญหาเชงโครงสรางการผลตภาคการเกษตร เกษตรกรรายยอยถอครองพนทขนาดเลก ท าการเกษตร ในลกษณะกระจดกระจาย ประสบปญหาดานตนทนการผลตทสง ขาดอ านาจตอรองในกระบวนการผลตและการจดการหวงโซอปทาน และขาดโอกาสในการเขาถงองคความร และเทคโนโลยการเกษตรสมยใหม ดงนน จงจ าเปนตองมการรวมกลมเกษตรกรเพอสรางโอกาสในการเขาถงทรพยากรและสรางอ านาจในการตอรอง

• วถการผลตสนคาเกษตรรปแบบดงเดมไมสามารถตอบสนอง/รองรบความเสยงทจะเกดขนในอนาคต เนองจากบรบททางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมทเปลยนแปลงไป เกษตรกรจงจ าเปนตองปรบรปแบบการผลตไปสการเกษตรสมยใหม (Smart Farming) โดยน าเทคโนโลย/นวตกรรมสมยใหมมาชวยในการผลต เพอตอบสนองความตองการตลาด/พฤตกรรมผบรโภค โดยใชการตลาดน าการผลต รวมทง สามารถบรหารการเปลยนแปลง (Change Management) ได

• รปแบบ/โมเดลของหนวยผลต (แปลง/ฟารมเกษตร) ในอนาคต (Future Agri Business Model) ควรมลกษณะทส าคญ ดงน

ปรบเพมผลตภาพการผลต (Productivity = Output/Input) โดยการบรหารความสมพนธ ระหวางตนทนการผลตและปรมาณการผลต (ขนาดการผลต) ทเหมาะสม และสอดคลองกบความตองการของผบรโภค/ตลาด เพอให เกดการประหยด (ตนทน ) ตอขนาดการผลต (Economy of Scale)

ปรบเพมความสามารถในการท าก าไรสทธ (อตราก าไรสทธ : Net Profit Margin = ก าไรสทธ/ยอดขาย)

ตอบสนองความพงพอใจของผบรโภคดานโภชนาการและสขภาพ (Nutrition & Healthy) มความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม (Social & Environmental Responsibility)

• ดงนน กษ . จงจดท า “โครงการสงเสรมเกษตรแบบแปลงใหญ” เพอสรางและบรหารการเปลยนแปลงรปแบบการผลตสนคาเกษตรใหสามารถปรบตวรองรบอนาคต

นยามระบบสงเสรมการเกษตรแปลงใหญ

• เกษตรแปลงใหญ คอ วธการหนงในการเพมความไดเปรยบทางการแขงขนของหนวยผลตดวยการค านวณทางเศรษฐศาสตรเพอวเคราะหปรมาณการผลตทมประสทธภาพสงสด หรออกนยหนงคอการบรหารความสมพนธทเหมาะสมระหวางตนทนการผลตกบปรมาณการผลต/ขนาดการผลต เพอใหเกดการประหยดตอขนาด (Economies of Scale) ซงจะเกดขนไดโดยการผลกดนใหเกษตรกรรวมกลมการผลต การจดหาปจจยการผลตทมคณภาพด (พนธพช ปย เครองจกรกลทางการเกษตร และเทคโนโลยสมยใหม ) การจดการดานการตลาดและหวงโซอปทาน รวมทง มการบรหารจดการฟารมทด เพอใหบรรลเปาหมายของธรกจ ดงน คอ

2

การเพมขดความสามารถในการสรางก าไร (ประสทธภาพ และผลตภาพท เพมขน/ผลประกอบการ)

ความมนคงของกจการและการเตบโต (การขยายกจการ (ปรมาณและมลคา) การพฒนาผลผลต/ผลตภณฑเพอตอบสนองความตองการของตลาดอยางไมสนสด)

ความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม (การรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร และคณคาทางโภชนาการ)

แนวทางการด าเนนงานระบบสงเสรมการเกษตรแปลงใหญ

• แนวปฏบตของเจาหนาทรฐ เปนทปรกษาและรวมด าเนนการกบเกษตรกร เพอวเคราะหบรบททางเศรษฐกจ สงคม และ

สงแวดลอมเพอก าหนดทศทางการพฒนา เชน วเคราะหปรมาณการผลต/ขนาดการผลตทมประสทธภาพสงสด เพอใหเกดการประหยดตอขนาด (Economies of Scale) เพอวางแผนการผลตและแผนการตลาด โดยยดเกษตรกรเปนศนยกลาง รวมทง สงเสรม/สรางความเขมแขงใหกลมทจดตงขน

สงเสรมการเพมประสทธภาพการผลตใหเกษตรกร เชน การแนะน าการบ ารงดนเพอการเพาะปลก จดหาพนธพช/สตวทเหมาะสมกบพนท การพฒนาแหลงน าระบบสงน าเพอการท าการเกษตรในพนทแปลงใหญ การถายทอดองคความร ตงแตขนตอน การจดการปจจยการผลต การเตรยมดน การดแลรกษา การเกบเกยว ตลอดจนการขนสงผลผลต เปนตน

จดหาแหลงเงนทนเพอสนบสนนเกษตรกรทเขารวมท าการเกษตรในระบบแปลงใหญ สนบสนนเทคโนโลย/เครองจกรกล/วทยาการการเกษตรสมยใหมเพอใชบรหารจดการในพนท

แปลงใหญ ท าหนาทเปนผจดการแปลง บรหารจดการ และบรณาการหนวยงานทเกยวของ เพอสนบสนน

เกษตรกรแนะน า สงเสรม รวมทง ตดตาม/ประเมนผลส าเรจของระบบสงเสรมเกษตรแปลงใหญ

• แนวปฏบตของเกษตรกรแปลงใหญ เกษตรกรสมครใจเขารวมกลมแปลงใหญ พรอมทจะพฒนาการผลตและการตลาดรวมกนโดย

เขามามสวนรวมตลอดกระบวนการพฒนา เชน วเคราะหปรมาณการผลต/ขนาดการผลตทมประสทธภาพสงสด เพอใหเกดการประหยดตอขนาด (Economies of Scale) เพอวางแผนการผลตและแผนการตลาด การวเคราะห ก าหนดเปาหมายการผลตและการตลาด การก าหนดการใชปจจยการผลตและเทคโนโลยตางๆ การพฒนาคณภาพมาตรฐานสนคา และการก าหนดแผนปฏบตการและด าเนนการตามแผน เปนตน

เกษตรกรรวมตวในรปแบบกลม องคกร วสาหกจชมชนหรอสหกรณทมความเขมแขงในการบรหารจดการ

มพนทการท าเกษตรกรรมรายสนคาชนดเดยวกน เปนสนคาทมศกยภาพทางเศรษฐกจและสอดคลองกบขอมล Agri-Map โดยแปลงของเกษตรกรไมจ าเปนตองตดตอกนแตควรต งอยภายในชมชนทใกลเคยงกน

3

เกษตรกรทเขารวมแปลงใหญด าเนนการพฒนาโครงสรางพนฐานในดานการจดการดนและน า และสามารถเขาถงแหลงเงนทนเพอใชในการพฒนาการผลตและสรางความเขมแขงใหแกกลม/องคกรทจดตงขนเพอบรหารจดการแปลงใหญ พรอมทงไดรบการถายทอดองคความรและการบรการตางๆ ตามความตองการของเกษตรกรจากหนวยงานภาครฐทเกยวของ

ตวชวดความส าเรจของระบบสงเสรมการเกษตรแปลงใหญ

• ผลผลต (Output) จ านวนแปลงใหญและเกษตรกรทเขารวมแปลงใหญ

• ผลลพธ (Outcome) ผลประกอบการ (รายไดรวมและก าไรสทธ) คณภาพผลผลต (การรบรองมาตรฐานการผลต/มาตรฐานสนคา/คณคาทางโภชนาการของผลผลต) สญญาซอขายสนคาลวงหนาและการสงมอบ (มตลาดรองรบ) ความเขมแขงของกลมเกษตรกรทเขารวมโครงการ

ผลการด าเนนงานทผานมา

• ตงแต พ.ศ. 2558 จนถงปจจบน มเกษตรแปลงใหญ รวม 2,635 แปลง พนทรวม 3.42 ลานไรจ านวนเกษตรกร 258,229 ราย ใน 78 กลมสนคาเกษตร1

หลกการด าเนนงานในป พ.ศ. 2561

• เพมพนทแปลงใหญ 506 แปลง พนทรวม 364,073.3 ไร จ านวนเกษตรกร 28,508 ราย • ยกระดบการเพมผลผลต/ผลตภาพในพนทแปลงใหญ เพมประสทธภาพ และลดตนทนการผลต รอยละ 20 • พฒนาผลผลตใหมคณภาพมาตรฐาน ผานการรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร และสามารถเชอมโยง

การตลาด เกดการซอขายทเปนธรรมดวยระบบเกษตรพนธะสญญา เปนตน • มแนวทางการบรหารจดการความเสยง ทงทางดานการผลตและการตลาด สามารถรองรบความทาทาย

ตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคต

1 “ผลงานพลเอก ฉตรชย สารกลยะ รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ 19 สงหาคม 2558 - 23 พฤศจกายน 2560 Mission

Completed” หนาท 62.

4

ศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.) (กรมสงเสรมการเกษตร)


• ความกาวหนาของเทคโนโลยดจตอลไดสงผลใหเกดการเปลยนแปลงทจะน าไปสการปฏวตอตสาหกรรมครงท 4 ซงกระบวนการผลตสนคาจะเชอมตอกบความตองการของผบรโภคโดยตรง และการผลต การบรโภคสนคาทตองอาศยความรและสารสนเทศสมยใหมจะมความส าคญมากยงขน การสราง การกระจาย และการใชความรจะกลายเปนกลไกส าคญทขบเคลอนเศรษฐกจในปจจบนใหเตบโต มงคง และการสรางงานในทกการผลต

• ดงนน การจดการความร จงเปนเครองมอทจะชวยใหชมชน องคกร และเกษตรกรสามารถปรบตวเขากบโลกปจจบนได โดยสามารถแกไขปญหาในการผลตและตลาดดวยนวตกรรมและเทคโนโลยสมยใหม เพอใหหนวยผลตมความเปนเลศหรอมความไดเปรยบในการแขงขนอยางยงยน

• กระทรวงเกษตรและสหกรณไดใหความส าคญของการจดการความรระดบชมชน โดยจดใหมศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.) เพอเปนแหลงเรยนรดานการเกษตรในระดบชมชน เปนศนยกลางการถายทอดเทคโนโลยทเหมาะสม ใหบรการขอมลขาวสาร และบรการดานการเกษตรอนๆ เชน การตรวจวเคราะหดน บญชครวเรอน เปนตน รวมทง ใหบรการแกไขปญหาและรบเรองรองเรยนของเกษตรกร เพอสรางความเขมแขงใหเกษตรกร กลมเกษตรกร และชมชน

นยามศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.)

• ศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.) คอ วธการจดการความรอยางหนง เพอใหเกษตรกรทตองการความร ไดรบความรและเรยนรทจะปรบตวใหพรอมรบการเกษตรสมยใหม ซงประกอบดวยกระบวนการจดการความร และกระบวนการบรหารการเปลยนแปลง โดยใชสถานททเปนทตงของแปลงเกษตร/ฟารมซงเกษตรกรทเปนเจาของมความรความสามารถในการผลตในระดบทเปนตวอยางใหเกษตรกรรอบบรเวณไดเรยนรแลกเปลยนประสบการณ (Knowledge Center) เชน วธการผลตและการตลาดทใหผลตอบแทนสทธสง ทงนคณลกษณะของเกษตรกรนอกจากจะมความสามารถในการบรหารจดการใหหนวยผลตของตนเองประสบความส าเรจแลวยงตองสามารถสรางหรอน าการเปลยนแปลงใหเกดขน (Change Agent)

• เกษตรกรเจาของ ศ.พ.ก. คอ บคคลทประสบความส าเรจในการประกอบอาชพเกษตร ทซงมผลประกอบการและคณภาพชวตทด มคณลกษณะเปนผน าการเปลยนแปลง (Change Agent) และเปนผสอนงาน (Coach and Mentor) ทซงสามารถสรางแรงบนดาลใจและพลงทางความคดเพอใหผรบการสอนงานสามารถแสดงศกยภาพทางความคด วธการพฒนาตนเอง วธการท างานใหบรรลเปาหมาย และวธใชชวตอยางมความพอด

• ทงน ความรจากศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.) จะประกอบดวย ความรของเกษตรกรทเปนเจาของฟารม/แปลงเกษตร ซงเปนความรทอยในตวเกษตรกร

อนเปนทกษะและองคความรทสะสมจากการศกษา อาน เขยน เรยน คด คนควา ทดลอง เชอมโยงกบความรอน ๆ

5

และการลงมอปฏบต เกดเปนความเขาใจและน าไปใชประโยชนในการตดสนใจในสถานการณตาง ๆ ซงแตกตางตามภายใตสภาพแวดลอม ดนน า อากาศ ณ พนทนนๆ ซงสะทอนผานแปลงเกษตร ปรมาณและคณภาพผลผลต ผลประกอบการสทธ คณภาพชวตและการรบผดชอบตอสงคม/สงแวดลอม

ความรของสวนราชการกระทรวงเกษตรและสหกรณ ทซงรวบรวมความรททางวทยาศาสตร ทถายทอดออกมาในรปแบบเอกสารสงพมพ สอวดทศน หลกสตรการเรยนร และจดสาธตมชวต (ฐานการเรยนร)

แนวทางการด าเนนงานศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.)

เกษตรกรเจาของ ศ.พ.ก. และเจาหนาท กษ. มภารกจและบทบาทหนาทรวมกน ดงน

• จดใหมการจดการความร : o บงชความรและวเเคราะหประเมนความรทชมชนตองการและจ าเปนตองมเพอการบรรลการ

กาวขามไปสเกษตรสมยใหมและยงยน เชน สนคาทผลตเหมาะสมกบภมสงคมและตลาด ? วธการผลตและการตลาดในปจจบนดพอ? ประสทธภาพและก าไรสทธดพอ? และความรอะไรทจะตอบโจทย

o สรางองคความรของชมชน โดยการแลกเปลยนประสบการณตรงระหวางเกษตรกร การจดบนทกความรของเกษตรกร (เจาของพนท ศพก.) และอธบายดวยหลกวทยาศาสตรเพอใชเปนแหลงความรตอไปในรปแบบ สอสงพมพ สอ Social Media

o รวบรวมชดความรทางวทยาศาสตรทเหมาะสมในการแกไขปญหา/พฒนาคณภาพผลผลตและผลผลตภณฑของชมชน และการแลกเปลยนเรยนรระหวางเกษตรกรและเจาหนาทหลงจากลงมอปฏบต เชน เทคนควทยาการกอน ระหวาง และหลงการเกบเกยว

o วเคราะหและประเมนขอมลทกษะและสมรรถนะของเกษตรกรเพอเปนขอมลประกอบการพฒนาศกยภาพการศกษาเรยนรของเกษตรกรเปาหมาย

o การพฒนาคร และ ผสอนงาน (Coach) ทสามารถตอบสนองความสามารถของเกษตรกรทแตกตาง การพฒนาหลกสตรการเรยนรตลอดชวต เพอน าไปสทกษะทก าหนด

o จดใหมกจกรรมพฒนาและเสรมสรางทกษะและความแตกฉาน เชน การอบรม การศกษา การดงาน การฝกงาน การเรยนรประสบการณใหม การแลกเปลยนแนวคด การมสวนรวมของเกษตรกรในการออกแบบบทเรยน (Active Lerner) การเรยนรจากเหตการเชงประจกษรอบตวเกษตรกรและในไรนา (Phenomenon Based Learning) การสอนงานและใหค าแนะน า (Coaching and Mentoring) ฯลฯ

• จดใหมการบรหารการเปลยนแปลง :

o สรางความรสกเรงดวนและเรยนรความเรงดวน ขนแรกของกระบวนการเปลยนแปลงคอ ท าใหเกษตรกรในชมชนจ านวนมากพอรสกถงความจ าเปนเรงดวนทจะตองเปลยนแปลงหากเกษตรกรปราศจากความรสกนแลว การเปลยนแปลงอยางขนาดใหญจะไมมวนเกดขน มพฤตกรรมทขดขวางมใหเกษตรกรเกดความรสกวาจ าเปนจะตองลงมอเปลยนแปลงอยางเรงดวน คอ การยดตดกบความส าเรจในอดต ทด าเนนการผลตตามความเคยชนและไมใชหลกวชาการ หรอยดตดคนชนสภาพตลาดทถกบดเบอนดานตนทนและราคาสนคาจากนโยบายปกปองคมครองเกษตรกรรม/มาตรการอดหนนจากรฐ ทไมไดสะทอนหรอรบทราบ

6

ตนทนทแทจรงของการผลตในหนวยผลตของตนเอง หรอเกษตรกรไมมไมเกดวกฤตหรอเหตการณใหเหนอยางชดเจนจากภาวะโลกรอนและความเสยงทางดานโรคระบาดทเพมขน รวมทงปราศจากการชน า บอกเลาจากบคคลภายนอกครอบครว

o การสรางความเชอมนความส าเรจของการเปลยนแปลง โดยการเผยแพรผลประกอบการสทธของหนวยผลต (ศพก.) อยางตอเนอง ซงเปนผลความส าเรจจากการบรหารการผลตทใชองคความรและการจดการความรภายในชมชน เพอน าไปสการเปลยนแปลงปรบกระบวนทศนสสงคมเกษตรแหงการเรยนรและปญญาปรบวธคด (Reset Mindset) เปลยนวธท าการเกษตร (Paradigm Shift)

o ประเมนขอมลทกษะและสมรรถนะของเกษตรกรเพอเปนขอมลประกอบการพฒนาศกยภาพการศกษาเรยนรของเกษตรกรตลอดชวต

ตวชวดความส าเรจของศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร

• ผลผลต (Output) o มชดความรในรปแบบสอการเรยนการสอน เชน สอสงพมพ สอแปลงสาธต (ฐานเรยนร)

Social Media ทงความรทชดแจง (Explicit Knowledge) และความรทฝงในตวเกษตรกรเจาของ ศพก. (Tacit Knowledge) ซงตองเปนชดองคความรทเหมาะสมกบสภาพปญหาทแตกตางตามภมสงคม

o มการจดการความรเพอใหเกษตรกรรอบบรเวณทตองการความร ไดรบความรและเรยนรทจะปรบตวใหพรอมรบการเกษตรสมยใหมผานกจกรรม อบรมแลกเปลยนเรยนร ระดมสมอง การใหค าปรกษาเปน พเลยง ฯลฯ

o การเผยแพรผลประกอบการสทธของหนวยผลต (ศพก.) อยางตอเนอง เพอสรางความเชอมนความส าเรจของการเปลยนแปลง

• ผลลพธ (Outcome) o เกษตรกรทมาเรยนร ศพก. สามารถน าความรทไดรบไปใชในการเพมประสทธภาพการผลต

สนคาเกษตร ทสอดคลองกบบรบทของชมชน o เกษตรกร องคกรเกษตรกรสามารถเชอมโยงเปนเครอขายเพอปรบเปลยนระบบการผลต

สนคาเกษตร สงผลใหมความเขมแขง และพงพาตนเองได


• ศพก. แบงเปน 19 ดาน ดงน 1) ศนยเรยนรดานไมยนตน 2) ศนยเรยนรดานการจดการดน 3) ศนยเรยนรดานบญช 4) ศนยเรยนรดานเศรษฐกจเกษตร 5) ศนยทองเทยวเชงเกษตร 6) ศนยเรยนรดานชลประทาน/การใชน าอยางรคณคา 7) ศนยเรยนรดานพชไร 8) ศนยเรยนรดานการแปรรปผลผลตดานการเกษตร 9) ศนยเรยนรพชผก 10) ศนยปราชญชาวบาน 11) ศนยเรยนดานหมอนไหม 12) ศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยง/เกษตรทฤษฎใหม/เกษตรผสมผสาน 13) ศนยเรยนรดานมาตรฐานการผลตทางการเกษตร 14) ศนยเรยนรดานแมลงเศรษฐกจ 15) ศนยเรยนรดานไมผล 16) ศนยเรยนรดานปศสตว 17) ศนยขาวชมชน 18) ศนยเรยนรดานสหกรณ และ 19) ศนยเรยนรดานประมง

7

o ประเมน ศพก. เพอจดระดบการพฒนา จ านวน 882 ศนย ผลการประเมน แบงเปน 3 ระดบ : A จ านวน 470 ศนย B จ านวน 401 ศนย C จ านวน 11 ศนย

o อบรมประธานคณะกรรมการ ศพก. 882 ราย หลกสตร เทคนคการเปนผน าการเปลยนแปลงภาคการเกษตร

o พฒนาศกยภาพ ศพก.ใหมความพรอมเพอเปนแหลงเรยนรของชมชน ใหบรการอบรมถายทอดความรเกษตรผน า จ านวน 44,100 ราย ใหบรการขอมลขาวสาร 32,769 ครง ใหบรการดานการเกษตรตางๆ 117,401 ครง

o จดงานวนถายทอดเทคโนโลยเพอเรมตนฤดกาลผลตใหม (Field Day) จ านวน 882 ศนย โดยมการบ รณ าการกบหน วยงาน อนๆ ท งในและนอกกระทรวงเกษตรและสหกรณ มเกษตรกรเขารวมงาน 176,400 ราย


• พฒนายกระดบเพมศกยภาพการจดการความรดานเกษตร o ระดบด (A) จ านวน 470 ศนย สมบรณ และพฒนาเครอขาย 1) เสรมสรางความเขมแขงให ศพก. 2) รองรบบรการดานเกษตรใหครอบคลมกจกรรมการเกษตรในพนท o ระดบปานกลาง (B) จ านวน 401 ศนย ขยายเครอขาย 1) พฒนา ศพก. เพอยกระดบเปนระดบด (A) 2) เนนการพฒนาคน และหลกสตรการเรยนร o ระดบปรบปรง (C) จ านวน 11 ศนย สรางเครอขาย 1) พฒนา ศพก. เนน 4 องคประกอบ (เกษตรกรตนแบบ ฐานเรยนร แปลงเรยนร หลกสตร) 2) มความพรอมเปนแหลงเรยนร และใหบรการดานการเกษตรของชมชน

8

พฒนาเกษตรกรส Smart Farmer (กรมสงเสรมการเกษตร)


• สงคมโลกและประเทศไทยก าลงพฒนาทกภาคสวนไปสเศรษฐกจดจทลและเศรษฐกจทเนนความรเปนฐาน เศรษฐกจสรางสรรค ซงทงหมดนเนนการขบเคลอนดวยนวตกรรม การสรางสรรคณคาและ Internet of things อนเปนความพยายามในการเปลยนขามผานจากการผลตแบบดงเดมทเนนแรงงาน และการตดกบดกรายไดปานกลางไปสการผลตทเนนวทยาศาสตร เทคโนโลยดจทลซงเชอมโยงความตองการของผบรโภค นอกจากนนยงมแรงกดดนจากความเสยงดานปญหาสงแวดลอมททวความรนแรงซงสงผลตอสมดลของระบบนเวศน รวมถงปญหาความเหลอมล าในสงคมทเพมขนกดดนใหผผลตตองมความรบผดชอบตอสงคมเพมขน และความเสยงจาก Disruptive Technology ดงนน ภาคการเกษตรของไทยเผชญความทาทาย ทจะตองพฒนาเกษตรกรของประเทศใหมศกยภาพ มความร ทกษะ ทศนคต และพฤตกรรมทสามารถอยรอดในอนาคต และเพมความไดเปรยบในการแขงขนอยางยงยน

นยามการพฒนาเกษตรกรส Smart Farmer

• โครงการ Smart Farmer คอ กระบวนการพฒนาทรพยากรเกษตรกร (Human Resource Development) หรอ การพฒนาและสงเสรมขดความสามารถของเกษตรกร ใหมความร ความสามารถ ความเขาใจ มทกษะในการปฏบตงาน ตลอดจนมทศนคตและพฤตกรรมทด เพอใหมประสทธภาพในการท าอาชพเกษตรกรรมทดขนในปจจบนและอนาคต เชน การฝกอบรม การศกษา การสอนงานและใหค าแนะน า (Coaching and Mentoring) และการพฒนาสภาพแวดลอมใหสนบสนนการจดการองคความร การเรยนร และการบรหารการเปลยนแปลงไปสความส าเรจ และจะตองด าเนนการพฒนาอกตอไปเรอยๆ ตลอดเวลาทยงมชวต

• Smart Farmer คอ เกษตรกรทมความแตกฉานและทกษะ ดานขอมลสถต ดานการเงน ดานคณตศาสตร ดานการเรยนรและใชประโยชนจากเทคโนโลยดจตล ดานการคดและออกแบบเชงสรางสรรค ตลอดจนมพฤตกรรมโนมเอยงในการเปนผประกอบการและความรบผดชอบตอสงคมสงแวดลอม ทงน กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดใหนยามวา เปนบคคลทมความภาคภมใจในความเปนเกษตรกร มความรอบรในระบบการผลตดานการเกษตรแตละสาขา มความสามารถในการวเคราะหเชอมโยงและบรหารจดการการผลตและการตลาด โดยใชขอมลประกอบการตดสนใจ ค านงถงคณภาพ ความปลอดภยของผบรโภค สงคมและสงแวดลอม

• Smart Farmer แบงออกเปน 3 ประเภท ดงน o Smart Farmer คอ เกษตรกรทประกอบอาชพการเกษตรเปนอาชพหลก o Young Smart Farmer เยาวชนเกษตร/เกษตรรนใหม (อาย 17 - 45 ป) o Farm Youth ยวเกษตรกร เดกและเยาวชนทยงไมเขาสอาชพ (อาย 10 - 25 ป)

• เปาประสงค : เกษตรกรมความสามารถในอาชพของตนเอง (Smart Farmers) สถาบนเกษตรกรมประสทธภาพในการด าเนนงาน (Smart Agricultural Groups) สนคาเกษตรมคณภาพมาตรฐาน ตรงตาม

9

ความตองการของตลาด (Smart Agricultural Products) พนทเกษตรและภาคการเกษตรมศกยภาพ (Smart Area/ Agriculture)

แนวทางการด าเนนงานการพฒนาเกษตรกรส Smart Farmer

• แนวปฏบตของเจาหนาทรฐ o วเคราะหและประเมนขอมลทกษะและสมรรถนะของเกษตรกรเพอเปนขอมลประกอบการ

พฒนาศกยภาพการศกษาเรยนรของเกษตรกรเปาหมาย o จดใหมการจดการความรและการเขาถงขอมลเพอการเรยนร รวมทงสภาพแวดลอม

ทสนบสนนใหเกษตรกรมความตองการทจะพฒนาทกษะและสมรรถนะ เชน ทนการศกษา IOT เพอเพมโอกาสการเขาถงขอมล การผลตชดองคความรในสอรปแบบตาง ๆ การพฒนาคร และ ผสอนงาน (Coach) ทสามารถตอบสนองความสามารถของเกษตรกรทแตกตาง การพฒนาหลกสตรการเรยนรตลอดชวต เพอน าไปสทกษะทก าหนด

o จดใหมกจกรรมพฒนาและเสรมสรางทกษะและความแตกฉาน เชน การอบรม การศกษา การดงาน การฝกงาน การเรยนรประสบการณใหม การแลกเปลยนแนวคด การมสวนรวมของเกษตรกรในการออกแบบบทเรยน (Active Lerner) การเรยนรจากเหตการเชงประจกษรอบตวเกษตรกรและในไรนา (Phenomenon Based Learning) การสอนงานและใหค าแนะน า (Coaching and Mentoring) ฯลฯ

o ประเมนขอมลทกษะและสมรรถนะของเกษตรกรเพอเปนขอมลประกอบการพฒนาศกยภาพการศกษาเรยนรของเกษตรกรตลอดชวต

ตวชวดความส าเรจการพฒนาเกษตรกรส Smart Farmer

• ทกษะและสมรถนะของเกษตรกรทเพมขน • ผลประกอบการ (รายไดรวมและก าไรสทธ) • คณภาพผลผลต (การรบรองมาตรฐานการผลต/มาตรฐานสนคา คณคาทางโภชนาการ)


• ป พ.ศ. 2559 o พฒนาเกษตรกรสมาชกแปลงใหญ o พฒนา Smart Farmer (SF) จ านวน 11,375 ราย o พฒนาเกษตรกรตนแบบ (SFM) (ศพก.) จ านวน 882 ราย o พฒนาเกษตรกรรนใหม (YSF) จ านวน 1,849 ราย

• ป พ.ศ. 2560 o พฒนาเกษตรกร ศพก. เครอขาย o พฒนาเกษตรกรตามสาขาอาชพ o พฒนาเกษตรกรตนแบบระดบอ าเภอ o พฒนา Smart Farmer (SF) จ านวน 52,959 ราย

10

o พฒนาเกษตรกรตนแบบ (SFM) จ านวน 2,330 ราย o พฒนาเกษตรกรรนใหม (YSF) จ านวน 1,836 ราย


• สงเสรมและพฒนาเกษตรกรรนใหมทดแทนเกษตรกรทมอายมากขนและมจ านวนลดลง • สงเสรมและพฒนาศกยภาพของเกษตรกรรนใหมใหสามารถน าเทคโนโลยสมยใหมมาประยกตใช

เพอเพมประสทธภาพการผลต การบรหารจดการ และการตลาดสนคาเกษตรไดอยางเกษตรกรมออาชพ • สรางและเชอมโยงเครอขายเกษตรกรรนใหมและหนวยงานภาคเครอขายในทกระดบ สนบสนน

การพฒนาสการเปนผประกอบการมออาชพ • พฒนาเจาหนาท Smart Farmer Core team ระดบเขตและจงหวด ใหมความพรอมในบทบาท

ของผจดกระบวนการเรยนรและพฒนาเกษตรกร เพอยกระดบเปนเกษตรกรปราดเปรอง (Smart Farmer) • เพอพฒนาเกษตรกรสมาชกกลมสงเสรมอาชพการเกษตร ยกระดบเปนเกษตรกรปราดเปรอง

(Smart Farmer) มศกยภาพทงทางดานการผลต การแปรรป และการตลาด • สรางเครอขาย ขยายผล Smart Farmer ตนแบบระดบจงหวดและระดบเขต ทเปนตนแบบการ

เรยนรทเขมแขงใหแกเพอนเกษตรกร • เกษตรกรท ยงไม เป น Smart Farmer (Developing Smart Farmer : DSF) แนวทางการ

ด าเนนการ : พฒนาใหผานคณสมบต SF/พฒนาเกษตรกรในแปลงใหญเปนล าดบแรก/พฒนาเกษตรกรเขาสการเปนสมาชกแปลงใหญ

• เกษตรกรทเปน Smart Farmer แลว (Smart Farmer : SF) แนวทางการด าเนนการ : พฒนาเพอยกระดบเกษตรกรผน าเปน SFM/พฒนาประธานกรรมการแปลงใหญใหเปนผประกอบการเกษตรและมความสามารถในการบรหารจดการกลม

• เกษตรกรท เป น Smart Farmer ตนแบบ (Smart Farmer Model : SFM) แนวทางการด าเนนการ : สรางเครอขาย SFM/เชอมโยงการท างานกบ ศพก. เครอขาย ศพก. และสมาชกแปลงใหญ

• เปาหมายการพฒนาเกษตรกรส Smart Farmer ในป 2561 จ านวน 233,058 ราย ประกอบดวย เกษตรกรทยงไมเปน Smart Farmer จ านวน 197,057 ราย เกษตรกรทเปน Smart Farmer แลว จ านวน 28,619 ราย และเกษตรกรทเปน Smart Farmer ตนแบบ จ านวน 932 ราย

• เป าหมายการพฒ นาเกษ ตรกรส Young Smart Farmer ในป 2561 จ านวน 6,450 ราย ประกอบดวย เกษตรกรทยงไมเปน Young Smart Farmer จ านวน 6,000 ราย เกษตรกรทเปน Young Smart Farmer แลว จ านวน 450 ราย และเกษตรกรทเปน Young Smart Farmer ตนแบบ จ านวน 27 ศนย

11

บรหารจดการพนทเกษตรตามแผนทการเกษตรเชงรก (Zoning by Agri-Map) (กรมพฒนาทดน)


• การใชทรพยากรทดนใหเกดประโยชนสงสดจะมความส าคญตอการสรางความไดเปรยบในการแขงขนของประเทศ (Competitive Advantage) เปนการบรหารพนท (Area) ชนดสนคา (Commodities) และคน (Human resource) ซงน าไปสการเพมประสทธภาพและผลตภาพการผลตภาคเกษตร (Improve Productivity) และการรกษาเสถยรภาพดานราคาโดยการบรหารจดการอปสงคอปทานสนคาเกษตรในอนาคต ท าใหประเทศมความไดเปรยบดานตนทนการผลต และสามารถแขงขนไดในตลาดโลก

• พนทท าการเกษตรบางสวนของประเทศอยในเขตพนทไมเหมาะสม กลาวคอ มสภาพดน น า อากาศ ทไมสอดคลองกบการเจรญเตบโตของพช ปศสตว ประมง สงผลใหไดปรมาณผลผลตต า มตนทนการผลตสงทจะตองเอาชนะธรรมชาต เชน การใสปยเพมขน มความเสยงดานน า อากาศ เปนตน ดงนนในบางโอกาสทราคาผลผลตไมสงกวาตนทนการผลต จงสงผลใหเกดการขาดทน มรายไดไมเพยงพอ

• ดงนน การศกษาวเคราะหความอดมสมบรณของดน น า อากาศ และสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ รวบรวมเปนชดขอมลขนาดใหญ เพอประกอบการพจารณาศกษาความเปนไปไดดานการผลตและการตลาด รวมทงดานการเงนของเกษตรกร กอนทจะตดสนใจลงทนผลตสนคา จะสามารถลดความเสยงใหเหลอนอยทสด สรางโอกาสความไดเปรยบในการแขงขนของเกษตรกรไทย ตลอดจนเพอใหเกษตรกรสามารถอานขอมลไดใชขอมลเปน

นยามบรหารจดการพนทเกษตรตามแผนทการเกษตรเชงรก (Zoning by Agri-Map)

• การบรหารจดการพนทเกษตรกรรม คอ วธการสรางความไดเปรยบในการแขงขนของภาคเกษตร โดยการวางแผนและจดการใหพนทเกษตรของประเทศทมความแตกตางดานดน น า และอากาศ ในแตละภมประเทศ ใหสามารถสรางรายไดจากการผลตสนคาเกษตรทเหมาะสมกบประเภท ชนดพนธ ซงจะท าใหเกษตรกรมตนทนการผลตคมคาการลงทน รวมทงการจดการใหปรมาณและคณภาพสนคาเกษตรมความสมดลกบความตองการของตลาด

• ทงน ประเทศไทยมพนทท าการผลตทางการเกษตรไมเหมาะสม (N) ซงมจ านวน 14.52 ลานไร โดยพชปญหาหลกทพบ คอ ขาว (8.54 ลานไร) ยางพารา (3.84 ลานไร) ขาวโพดเลยงสตว (0.517 ลานไร) และมนส าปะหลง (0.409 ลานไร)

• Agri-Map คอ ชดขอมลทประกอบไปดวย ขอมลองคประกอบทางเคมและชวภาพของดน ขอมลปรมาณน า (น าฝน น าทา น าผวดน) ขอมลสภาพอากาศ (อณหภม ความชน) ขอมลดานพาณชย (การตลาด โลจสตกส) เปนตน ซงมจะปรบปรงขอมลใหทนสมยทก 1 ป โดยรวบรวมใหสามารถอานและใชประโยชนผาน Application บนเครองมอสอสาร คอมพวเตอร ซงเกษตกรสามารถเขาถงขอมลดงกลาวไดอยางกวางขวางเพอชวยในการวเคราะห และประกอบการตดสนใจวางแผนการผลต

12

• ดงนนกระทรวงเกษตรและสหกรณจงสรางและพฒนา Agri-Map เพอเปนเครองมอ/ชดขอมลใหเกษตรกรใชประโยชนเพอประกอบการตดสนใจวางแผนการผลต การตลาด และเสรมสรางความส าเรจในการบรหารจดการพนทเกษตรกรรมในภาพรวมของประเทศ ซงในทสดประเทศจะเกดความคมคาทางงบประมาณเนองจากการจดสรรทรพยากรทดนและน ามประสทธภาพมากขน

แนวทางการด าเนนงานการบรหารจดการพนทเกษตรตามแผนทการเกษตรเชงรก (Zoning by Agri-Map)

• แนวทางการปฏบตของเจาหนาทรฐ o สรางความเชอมนและยอมรบการเปลยนแปลง โดยการศกษาวจยและเผยแพรผลงาน/ชด

ขอมลขาวสารประโยชนจากการเปลยนแปลงอยางตอเนอง o สรางชดองคความร เทคโนโลย ทกษะ เพอใหเกษตรกรมขดความสามารถการบรหารจดการ

ผลตสนคาประเภทใหมทมความเหมาะสมกวาเดม o สรางการรบร/ความตระหนก/การยอมรบ เพอใหเกษตรกรเขาใจวาการผลตในพนทไม

เหมาะสมจะใหผลตอบแทนต า และมความเสยงสง ซงการปรบเปลยนการผลตทเหมาะสมจะใหผลตอบแทนทดกวา

o สรางการเชอมโยงตลาด/โรงงาน หรอเกษตรพนธะสญญา เพอรองรบความเสยงดานตลาด o สนบสนนเกษตรกรทมความสนใจ/สมครใจ ตองการปรบเปลยนการผลตจากพนททไม

เหมาะสมเปนการผลตพช/สนคาชนดใหมทเหมาะสม อยางตอเนอง เชน ความเชอมนและการยอมรบ องคความรและเทคโนโลย การเชอมโยงตลาดสนคา ทน/สนเชอเพอการปรบเปลยน

ตวชวดความส าเรจการบรหารจดการพนทเกษตรตามแผนทการเกษตรเชงรก (Zoning by Agri-Map)

• ของเกษตรกร o ผลประกอบการ (รายไดรวมและก าไรสทธ) o คณภาพผลผลต (การรบรองมาตรฐานการผลต/มาตรฐานสนคา คณคาทางโภชนาการ)

• ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ o พนทเกษตรของประเทศทปรบเปลยนใหมความเหมาะสมบรรลผลตามแผนทก าหนด

(แผนระยะ 1 ป 5 ป และ 20 ป (เปาหมาย 7.8 ลานไร) o สรางการรบร กระตนใหเกดการเปลยนแปลง ปรบมมมอง ตอการผลตทางการเกษตรจาก

แบบดงเดมไปสการเกษตรสมยใหม (การผลตในพนททเหมาะสม มประสทธภาพ ตนทนการผลตต า ผลตอบแทนสง)

o เพมโอกาสการบรหารสมดลอปสงคและอปทานสนคาเกษตร

ผลการด าเนนงานทผานมา • ผลตอบแทนทางเศรษฐกจ ชวงป พ.ศ. 2559 - 2560 หลงการปรบเปลยนพนทท าการเกษตร

ทเหมาะสม สรปไดดงน

13

o การปรบเปลยนจาก ขาว เปน ออยโรงงาน ไดผลตอบแทนเฉลย ปท 1 จ านวน 3,093 บาท/ไร (ขาว ไดผลตอบแทน 500 - 700 บาท/ไร)

o การปรบเปลยนจาก ขาว เปน หญาเนเปยร ไดผลตอบแทนเฉลย ปละ 29,000 บาท/ไร (เกบเกยวไดปละ 6 ครง ส าหรบพนททมแหลงรบซอแนนอน เชน สหกรณโคนม)

o การปรบเปลยนจาก ขาว เปน มนส าปะหลง ไดผลตอบแทนเฉลย ปละ 5,600 บาท/ไร o การปรบเปลยนจาก ขาว เปน ขาวโพดเลยงสตว ไดผลตอบแทนเฉลย ปละ 4,200 - 4,600

บาท/ไร o การปรบเปลยนจาก ขาว เปน เกษตรผสมผสาน ไดผลตอบแทนเฉลย ปละ 8,000 บาท/ไร


• ทบทวน/ปรบเพมประสทธภาพการออกแบบแนวปฏบตของเจาหนาทรฐ และการแปลงนโยบายไปสการปฏบตดวยกระบวนทศนใหม

• ปรบแนวคดของเกษตรกรใหมความตระหนกและเขาใจ ผานการเรยนรเชงประจกษ การทดลองท าตาม ในลกษณะโครงการรเรม/น ารอง เชน แปลงสาธต งานวจยประสทธภาพการผลตทเพมขน (การเกบขอมลเชงสถตตลอดหวงโซการผลต) ทงน ตองสรางองคความรอยางตอเนอง

• สรางการรบรเชงวชาการทท าใหเหนภาพผลลพธของการเปลยนแปลงทน าไปสการพฒนาชวต/ มคณภาพชวตทดขน

• เจาหนาทในพนทตองมความเขาใจในการบรหารการเปลยนแปลง และการท าการเกษตรสมยใหม

แผนการปรบเปลยนในพนทไมเหมาะสม ป พ.ศ. 2561 (รายสนคา)

• โดยสงเสรมการปรบเปลยนพนทท าการเกษตรทเหมาะสม สนคาใหม ประกอบดวย พชเศรษฐกจ (ปาลมน ามน ออยโรงงาน ไมผล/ไมยนตน มะพราว หมอน พชหลากหลาย พชตระกลถว ยางพาราพนธด ขาวโพดเลยงสตว และมนส าปะหลง) 159,484 ไร เกษตรกร 15,606 ราย ปศสตว (พชอาหารสตว และเลยงสตว) 18,698 ไร เกษตรกร 4,991 ราย ประมง 1,325 ไร เกษตรกร 3,938 ราย เกษตรผสมผสาน 82,356 ไร เกษตรกร 19,545 ราย รวมท งสน 261,863 ไร เกษตรกร 44,080 ราย หนวยงาน รวม 10 หนวยงาน งบประมาณรวม 505.83 ลานบาท

14

พฒนาคณภาพสนคาเกษตรสมาตรฐาน (GAP) (ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต)


• จากเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศโลก Climate Change ซงกระทบตอระบบนเวศน มลภาวะดานน า อากาศ ขยะ เกดเปนความเสยงทเพมขนจากการปนเปอนทางชวภาพ เคม และกายภาพ รวมถงโรคระบาด แมลงศตรพช สตว โรคอบตใหม โรคอบตซ า ซงเชอมโยงและมผลตอระดบความเสยงของโรคทเกดจากอาหารเปนสอ (foodborne disease) และผลกระทบหรอความเสยงดานอาหารมความยากทจะควบคมใหอยในพนทจ ากดดวยมาตรการหรอกระบวนทศนเดม อนเปนผลจากการคาระหวางประเทศทมการเคลอนยายปจจยการผลต สนคาเกษตรและอาหาร แรงงาน และพาหะน าโรคตางๆ ดงนนความรบผดชอบในการประเมนความเสยงและการจดการความเสยงจงตองเปนความรวมมอระหวางประเทศ จงมความจ าเปนทกระบวนการผลตสนคาเกษตรและอาหารจะตองมการควบคมความเสยงใหอยในระดบทไมเปนอนตรายตอสขภาพ ดวยระบบทสามารถตรวจสอบยอนกลบวธการจดการความเสยง โดยก าหนดกฎเกณฑและขอบงคบดานสขภาพอนามยของแตละประเทศทความแตกตางหลากหลายใหเปนไปในทศทางเดยวกนและเกดเปนมาตรฐานสากล

• ดงนน กษ. จงก าหนดการควบคมปองกนอนตรายจากฟารมถงโตะอาหาร ส าหรบระบบการผลตสนคาเกษตร ในการปฏบตทางการเกษตรทด เพอพฒนาและยกระดบมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารใหไดมาตรฐานสากล มงหมายใหผผลตและผบรโภคปลอดภยจากอนตรายตางๆ ทอาจพบไดในสนคาเกษตรและอาหาร และค านงถงความปลอดภยของสงแวดลอม

นยามการพฒนาคณภาพสนคาเกษตรสมาตรฐาน (GAP)

• ความปลอดภยดานอาหารหรออาหารปลอดภย (Food Safty) คอ อาหารทปลอดจากสารพษและไมกอใหเกดอนตรายแกผบรโภค ทงนตองมกรรมวธในการเตรยมปรง ผสม และรบประทานอยางถกตองตามความมงหมายของอาหารนน ๆ ทงนรวมถงผลผลตหรอผลตภณฑทางการเกษตร ปศสตว ประมง และผลพลอยไดทมจากกระบวนการผลตตามขอก าหนดทางวชาการของมาตรฐานสนคาเกษตรทกขนตอน

• มาตรฐานสนคาเกษตร คอ ระเบยบหรอแนวทางปฏบตทเกยวของกบคณลกษณะตางๆ ของตวสนคาเกษตรวธและขนตอนการผลต รวมถงการด าเนนการเกยวกบสขลกษณะ ความปลอดภย มาตรฐานจะตองเกดจากการรวมกนและการยอมรบจากผมสวนไดสวนเสย เพอใหมาตรฐานถกน ามาใชเปนบรรทดฐานในการด าเนนการทางการผลตสนคาเกษตรนน ๆ แบงประเภทออกเปน มาตรฐานบงคบ และมาตรฐานทวไป ทงน ในแตละ ประเภทประกอบดวยมาตรฐานสนคา และ มาตรฐานระบบ

มาตรฐานสนคา : ขอก าหนดขอบขาย นยาม คณภาพ ขนาด วตถเจอปน สารพษตกคาง สารปนเปอน ยาสตวตกคาง สขลกษณะ การบรรจและการจดเรยง การเกบรกษาและขนสง การแสดงเครองหมายหรอฉลาก วธการวเคราะหและเกบตวอยาง ตามประกาศคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร

15

แหงชาตและประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เชน มาตรฐานล าไย มาตรฐานเนอสกร มาตรฐานน านมดบ มาตรฐานกลวยไม มาตรฐานปลานล

มาตรฐานระบบ : - การปฏบตทางการเกษตรทด (Good Agricultural Practices : GAP) คอ แนวทาง

ในการท าการเกษตร เพอใหไดผลผลตทมคณภาพและปลอดภยตามมาตรฐานทก าหนด โดยกระบวนการผลตจะตองปลอดภยตอเกษตรกรและผบรโภค ปราศจากการปนเปอนของสารเคม ไมท าใหเกดมลพษตอสงแวดลอม มการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด ไดผลคมคาการลงทนการผลตตามมาตรฐาน GAP กอใหเกดความยงยนทางการเกษตร สงแวดลอม เศรษฐกจ และสงคม ตามประกาศคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตและประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ

- การปฏบตทางการเกษตรทดดานพชอาหาร (Good Agricultural Practices for Food Crop) ซงครอบคลมขอก าหนดการปฏบตการทางการเกษตรทดส าหรบการผลตพช เพอเกบเกยวผลผลตส าหรบใช เปนอาหาร เชน พชผก ไมผล พชไร พชเครองเทศ พชสมนไพร

- การปฏ บ ต ท างการเกษตรท ด ด านปศ ส ตว (Good Agricultural Practices for Livestock) เชน การปฏบตทางการเกษตรทดดานปศสตวส าหรบฟารมสกร ฟารมไกเนอ ฟารมไกไข ฟารมโคนม ฟารมโคเนอ สถานทฟกไขสตวปก ฟารมผง ฯ

- การปฏบตทางการเพาะเลยงสตวน าทด (Good Aquaculture Practices : GAP) เชน การปฏบตทางการเพาะเลยงสตวนาทดส าหรบฟารมเพาะพนธและอนบาลสตวน าจด ฟารมปลาสลด ฟารมเลยงกงทะเล ฟารมเลยงปมาและปทะเล เปนตน

• มาตรฐาน Code of Conduct (CoC) ระบบการจดการสงแวดลอมเพอใหไดอตสาหกรรม การเพาะเลยงกงทะเลอยางยงยน

แนวทางการด าเนนงานการพฒนาคณภาพสนคาเกษตรสมาตรฐาน (GAP)

• แนวปฏบตของเจาหนาทรฐ

เฝาระวงและประเมนความเสยงทมผลกระทบตอกระบวนการผลตสนคาเกษตรและอาหาร ศกษาวจยการเปลยนแปลงของสารปนเปอน/วธการสบสวน/ตรวจสอบยอนกลบ/ระบาด

วทยา เพอพฒนาวธการวเคราะหตรวจสอบคนหาความไมปกตในระบบการผลต และวธบรหารจดการความเสยง

พฒนายกระดบความปลอดภยดานอาหารของประเทศ เชน ระบบการตรวจสอบรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร ระบบการตรวจสอบยอนกลบ ระบบการแจงเตอนภยและระบบบรหารจดการเรยกคนสนคาทมปญหา ระบบกฏหมายและระเบยบทเกยวของตามกตกาการคาโลก การเทยบเคยงมาตรฐานของประเทศและสากล การสรางความเขอมนและการ

16

ยอมรบมาตรฐาน/เครองหมายของประเทศไทย ออกประกาศก าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรตามกฎหมาย

สรางองคความรดานอาหารศกษา และสรางการรบร ความเขาใจเครองหมายรบรอง การเลอกซอสนคาทไดมาตรฐาน

ใหบรการตรวจรบรองมาตรฐานสนคาเกษตรแกเกษตรกรทขอรบบรการอยางทวถง ในเวลาทเหมาะสม

ประสานความรวมมอหนวยงานเกยวของสงเสรมการตลาดสนคาเกษตรในระบบมาตรฐาน ประสานรวมมอ สงเสรม สนบสนนเงนทนเพอการเขาสตลาดการผลตสนคามาตรฐานและ

เปนพเลยงอยางตอเนองจนกวาเกษตรกรจะมความไดเปรยบในการแขงขน เชน มระบบ Coaching and Mentoring

ตวชวดความส าเรจของการพฒนาคณภาพสนคาเกษตรสมาตรฐาน (GAP)

• ปรมาณและมลคาตลาดสนคาเกษตรทรบรองมาตรฐานเพมขน • ผบรโภคมความรความเขาใจดานอาหารศกษาทเกยวกบสนคาเกษตรทรบรองมาตรฐานเพมมากขน • มสดสวนการตลาดสนคาเกษตรทรบรองมาตรฐานในประเทศและการสงออก (40 : 60) • ชดองคความร เทคโนโลย นวตกรรม ดานการผลตสนคาเกษตรทรบรองมาตรฐาน ปละ 50 ชด • กจกรรมการจดการองคความรและบรหารการเปลยนแปลงใหเกษตรกรทตองการ 20 หลกสตร/

กจกรรม • ฐานขอมลเสนคาเกษตรทรบรองมาตรฐานของประเทศ และสถานการณโลก (Big Data Analytic) • โครงสรางตลาดสนคาเกษตรทรบรองมาตรฐานมลกษณะทเขาใกลตลาดแขงขน มรปแบบการคา

ทเปนธรรม (Fair Trade) หรอระบบเกษตรพนธะสญญา • การตรวจรบรองมาตรฐานมความเชอมน/ยอมรบจากประเทศคคา การใหบรการสะดวก รวดเรว

ทวถง • มระบบการเฝาระวง ระบบตรวจสอบยอนกลบและระบบการบรหารความเสยงทมความเชอมน

และปลอดภยสง • เกษตรกรไดรบการสอนงานแนะน าอยางตอเนอง Coaching and Mentoring • ผลประกอบการสทธของเกษตรกรทผลตสนคาเกษตรอนทรยเพมขน

ผลการด าเนนงานทผานมาในภาพรวมการพฒนาคณภาพสนคาเกษตรสมาตรฐาน

• ตรวจรบรองพช ประมง ปศสตว โดยตรวจรบรองแหลงผลตพชในระบบ GAP ผก/ผลไม 91,777 แปลง เกษตรกร 63,637 ราย พนท 475,325 ไร ตรวจประเมนมาตรฐานฟารมเพาะเลยงสตวน า 32,444 ฟารม/ ฟารมปศสตว 16,343 ฟารม ตรวจวเคราะหคณภาพสนคาประมง 71,634 ตวอยาง/ปศสตว 336,829 ตวอยาง

• ก าหนดมาตรฐาน โดยคดเลอกสนคาทจะก าหนดมาตรฐานและทบทวนใหทนสมย จ านวน 20 เรอง

17

• เจาหนาททเปนทปรกษาเกษตรกรและวทยากรดาน GAP ไดรบการพฒนา 500 ราย • อบรมเกษตรกรเขาสระบบ GAP จ านวน 15,000 ราย และพฒนาศกยภาพการผลตหมอนไหม

หลการด าเนนงานในป พ.ศ. 2561

• อบรมเกษตรกรเขาสมาตรฐาน GAP จ านวน 15,000 ราย • ตรวจสอบรบรองฟารม พช 39,000 ฟารม ประมง 32,111 ฟารม ปศสตว 16,202 แหง และ

สถานประกอบการและโรงงาน พช ประมง ปศสตว • ตรวจวเคราะหคณภาพสนคา • สงเสรมการท าและใชงานระบบ QR Trace • พฒนาระบบฐานขอมลผมคณสมบตเปนผตรวจประเมน

18

เกษตรอนทรย (กรมวชาการเกษตร)


• ทผานมาเกษตรกรสวนใหญท าการเกษตรโดยใชปยเคมและสารเคมในปรมาณมากอยางตอเนอง สงผลกระทบตอสขภาพของเกษตรกรผผลตและผบรโภค ดนขาดความอดมสมบรณ สงแวดลอมเสอมโทรม ประกอบกบเกดกระแสความตนตวดานรกษสขภาพของผบรโภคทงในและตางประเทศ และการผลตทไมท าลายสงแวดลอม (Green Production) เพอใหเกษตรกรผลตสนคาเกษตรทมคณภาพมาตรฐานปลอดภย และเปนสนคาทสรางคณคาทางโภชนาการใหแกผบรโภค (Value Creation) ซงเปนกลมผบรโภคทมความรความเขาใจถงการรกษาสขภาพจากการบรโภคอาหาร และมความเขอมนวาสนคาอนทรยจะท าใหสขภาพรางกายไมมความเสยงจากสารเคมสงเคราะห และจะชวยสนบสนนเกดสมดลของระบบนเวศนทยงยน

• รฐบาลจงไดก าหนดใหม วสยทศน “ประเทศไทยเปนผน าในระดบภมภาคดานการผลต การคา การบรโภค และการบรการเกษตรอนทรยทมความยงยน และเปนทยอมรบในระดบสากลโดยมยทธศาสตรการพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาต พ.ศ. 2560 - 2564 ประกอบดวย 1) สงเสรมการวจย การสรางและเผยแพรองคความร และนวตกรรมเกษตรอนทรย 2) พฒนาการผลตสนคาและบรการเกษตรอนทรย 3) พฒนาการตลาดสนคาและบรการ และการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย 4) การขบเคลอนเกษตรอนทรย โดยมเปาหมาย พนทเกษตรอนทรยเพมขน 1,333,960 ไร

นยามเกษตรอนทรย

• ผลตภณฑอนทรย (Organic Products) คอ ผลตภณฑจากระบบการเกษตรแบบเกษตรอนทรย (Organic Farming) ซงปลอดจากสารเคม และการปรงแตงโดยสารสงเคราะห ตามมาตรฐานเกษตรอนทรย ในทกๆขนตอนการผลต การแปรรป และการเกบรกษา ทงนความตองการของผบรโภคสนคาอนทรยไดเพมขน โดยเฉพาะในกลมผทรกสขภาพ ผใสใจสงแวดลอม ซงเปนเหตผลหลกในการซอ ทงนปจจยส าคญทมผลตอพฤตกรรมการบรโภค คอ ความสมเหตสมผลของราคาโดยเปรยบเทยบ ความเชอมน/การยอมรบระบบตรวจสอบรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย และอ านาจซอของผบรโภค

• เกษตรอนทรย (Organic Farming) คอ ระบบการเกษตรทผลตอาหารและเสนใยดวยความยงยนทางสงแวดลอม สงคม และเศรษฐกจ โดยเนนหลกการปรบปรงดน การเคารพตอศกยภาพทางธรรมชาตของพช สตว และนเวศการเกษตร เกษตรอนทรยจงลดการใชปจจยการผลตภายนอก และหลกเลยงการใชสารเคมสงเคราะห เชน ปย สารก าจดศตรพช และเวชภณฑส าหรบสตว และในขณะเดยวกนกพยายามประยกตใชธรรมชาตในการเพมผลผลตและพฒนาความตนทานโรคของพชและสตวเลยง (สถาบนเกษตรอนทรยนานาชาต IPOM) และ มกอช. ไดนยาม เกษตรอนทรย คอ ระบบการจดการดานการเกษตรแบบองครวม ทเกอหนนตอระบบนเวศและความหลากหลายทางชวภาพ โดยเนนการใชวสดธรรมชาต หลกเลยงวตถดบทไดมาจากการสงเคราะห และไมใชพช สตว หรอจลนทรยทไดมาจากการดดแปรพนธกรรม (GMO) มการจดการกบผลตภณฑ โดยเนนการแปรรปดวยความระมดระวง เพอรกษาสภาพการเปนเกษตรอนทรยและคณภาพทส าคญ

19

ของผลตภณฑทกขนตอน โดยใชหลกการเกษตรอนทรยทยอมรบกนทวไป คอ หลกการทก าหนดโดยสหพนธเกษตรอนทรย นานาชาต (International Federation of Organic Agriculture Movements – IFOAM) ประกอบดวย 4 มต คอ สขภาพ , นเวศวทยา, ความเปนธรรม และการดแลเอาใจใส (health, ecology, fairness and care) และตองสอดคลองกบเงอนไข ทางเศรษฐกจ สงคม ภมอากาศและวฒนธรรมของทองถน เนองจากกอใหเกดผลผลต ทปลอดภยจากสารพษ และชวยฟนฟความอดมสมบรณของดน มหลกการของการอยรวมกน และพงพงธรรมชาตทงบนดนและ ใตดน ใชปจจยการผลตอยางเหนคณคา และมการอนรกษ ใหอยอยางยงยน นอกจากนยงใหความส าคญกบการพฒนาแบบเปนองครวมและ ความสมดลทเกดจากความหลากหลายทางชวภาพในระบบนเวศทงระบบ

• การตรวจรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย ปจจบนการเกษตรกรสามารถขอรบการตรวจและรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย ไดจากหนวยงานตาง ๆ ซงเกษตรกรจะตองวเคราะหศกยภาพตนเองเพอขอรบการตรวจรบรองตามเงอนไข/มาตรฐานทก าหนด วเคราะหความเปนไปไดดานตลาดโดยพจารณาจากความเชอมน/คณคา/การเทยบเคยง/ระดบการยอมรบของหนวยตรวจรบรองและเครองหมายรบรองของแตละหนวย รวมทงความตองการของผบรโภคหรอผน าเขาแตละพนท/ประเทศ เชน

มาตรฐานระบบเกษตรอนทรย IFOM มาตรฐานระบบเกษตรอนทรยสหภาพยโรป มาตรฐานระบบเกษตรอนทรยสหรฐอเมรกา (USDA Organic) มาตรฐานระบบเกษตรอนทรยแคนาดา (Canada Organic Regime - COR) มาตรฐานระบบเกษตรอนทรยญปน (Japan Agriculture Standard - Organic JAS Mark) มาตรฐานเกษตรอนทรยของหนวยงานกระทรวงเกษตรและสหกรณ (มกษ . (Organic

Thailand) ระบบการรบรองแบบมสวนรวม (Participation Guarantee System : PGS) ตามหลกเกณฑ

ของ มกอช. หรอไดรบการยอมรบจากองคกรระหวางประเทศ

แนวทางการด าเนนงานเกษตรอนทรย

• แนวปฏบตของเจาหนาท วจยสรางองคความร เทคโนโลย นวตกรรม ดานการผลตสนคาเกษตรอนทรย บรหารจดการ

องคความรใหแกเกษตรกรทตองการรบความร สงเสรมการผลต และจดท าฐานขอมลเกษตรอนทรยของประเทศ เพอการวเคราะหและใชประโยชน

บรหารจดการใหม Organic Zone and Buffer Zone (พนทเหมาะสมการท าเกษตรอนทรยและพนทชนทลดและบรรเทาผลกระทบใหเกดการปนเปอนตอมาตรฐานเกษตรอนทรย ทงนรวมถงการบรหารจดการควบคมคณภาพและความปลอดภยของทรพยากรดน น า อากาศ และการใชสารเคมทางการเกษตร ในพนทดงกลาว)

20

การก าหนดมาตรฐานและการตรวจรบรองมาตรฐาน ทเปนสากลและยอมรบของผบรโภค และสามารถใหเกษตรกรเขาถงบรการตรวจรบรองมาตรฐานอยางพอเพยง มประสทธภาพ ทนเวลา

สรางชดองคความรดานอาหารศกษาทเกยวกบสนคาเกษตรอนทรย เครองหมายรบรอง และเผยแพรในชองทางการสอสารตาง ๆ

ประสานรวมกบหนวยงานทเกยวของสงเสรมการตลาดสนคาเกษตรอนทรยในทกรปแบบและทกชองทาง

ประสานรวมมอ สงเสรม สนบสนนเงนทนเพอการเขาสตลาดการผลตสนคาเกษตรอนทรยและเปนพเลยงอยางตอเนองจนกวาเกษตรกรจะมความไดเปรยบในการแขงขน เชน มระบบ Coaching and Mentoring

ตวชวดความส าเรจของเกษตรอนทรย

• ปรมาณและมลคาตลาดสนคาเกษตรอนทรยเพมขน • ผบรโภคมความรความเขาใจดานอาหารศกษาทเกยวกบสนคาเกษตรอนทรยเพมมากขน • มสดสวนการตลาดสนคาเกษตรอนทรยในประเทศและการสงออก (40 : 60) • ชดองคความร เทคโนโลย นวตกรรม ดานการผลตสนคาเกษตรอนทรย ปละ 50 ชด • กจกรรมการจดการองคความรและบรหารการเปลยนแปลงใหเกษตรกรทตองการ 20 หลกสตร/

กจกรรม • ฐานขอมลเกษตรอนทรยของประเทศ และสถานการณโลก (Big Data Analytic) • การรกษาหรอเพมพนท Organic Zone and Buffer Zone (พนท เหมาะสมการท าเกษตร

อนทรยและพนทชนทลดและบรรเทาผลกระทบใหเกดการปนเปอนตอมาตรฐานเกษตรอนทรย) • โครงสรางตลาดสนคาเกษตรอนทรยมลกษณะทเขาใกลตลาดแขงขน มรปแบบการคาทเปนธรรม

(Fair Trade) หรอระบบเกษตรพนธะสญญา • การตรวจรบรองมาตรฐานมความเชอมน/ยอมรบจากประเทศคคา การใหบรการสะดวก รวดเรว

ทวถง • มระบบการเฝาระวง ระบบตรวจสอบยอนกลบและระบบการบรหารความเสยงมาตรฐานของ

สนคาเกษตรอนทรยทมความเชอมนและปลอดภยสง • เกษตรกรไดรบการสอนงานแนะน าอยางตอเนอง Coaching and Mentoring • พนทการผลต ปรมาณและมลคาสนคาเกษตรอนทรยบรรลเปาหมายยทธศาสตรและสอดคลอง

กบความตองการของตลาดโลก • ผลประกอบการสทธของเกษตรกรทผลตสนคาเกษตรอนทรยเพมขน

21


• มเกษตรกรและกลมเกษตรกรไดรบการ ตรวจรบรอง/ ตออายมาตรฐาน 21,264 ราย ตรวจประเมนแปลงเบองตน 2,340 ราย พฒนากลมเกษตรกรสการรบรอง ((PGS) 980 ราย

• ท าแผนท Organic mapping จ านวน 10,754 ราย 141 กลม พนท 2.27 แสนไร • พฒนาตอยอดการผลตการแปรรป 17 กลม พฒนาตนแบบโรงส 2 แหง สหกรณ 5 แหง พฒนา

ตลาดสเขยว 18 แหง • ภาพรวมการปฏบตงานของรฐ

อบรมความรใหเกษตรกร 11,585 ราย สนบสนนปจจยการผลต 2,150 ราย


• พฒนาระบบ Big Data Analytic • พฒนาและจดใหม Organic Zone and Buffer Zone Management (Organic Zone rotection) • จดใหมระบบ Knowledge Management & Coaching and Mentoring System แกเกษตรกร • การสรางการรบร ความเขาใจการเลอกซอสนคาเกษตรอนทรย คณคาทางโภชนาการ ความ

เชอมนในมาตรฐานและเครองหมายรบรอง • การบรหารสมดลอปสงค อปทาน และพฒนาประสทธภาพโครงสรางตลาดสนคาและผลตภณฑ

อนทรย

22

ตลาดสนคาเกษตร (อตก.)

(องคการตลาดเพอเกษตรกร)

หลการและเหตผล

• ตลาดสนคาเกษตรและตลาดปจจยการผลตของประเทศไทยมลกษณะแนมโนมเขาใกลตลาดกงผกขาด หรอ ตลาดผซอผขายนอยราย (Oligopoly) ทซงอ านาจในการก าหนดราคาขนอยกบพอคาคนกลาง ซงมผลใหผขายปจจยการผลตสามารถก าหนดราคาทสงกวาตนทนการผลตทแทจรง และในตลาดสนคาเกษตรผรบซอสามารถก าหนดราคารบซอทไมสะทอนตนทนการผลตทแทจรง

• ดงนน การปฏรปโครงสรางตลาดปจจยการผลตและตลาดสนคาเกษตรจากตลาดผซอผขายนอยรายสตลาดผซอผขายมากราย โดยการสงเสรมใหสถาบนเกษตรกรมขดความสามารถดานการบรหารจดการ เขาสตลาดเปนผคารายใหมทมปรมาณการคาการลงทนและสวนแบงตลาดเพมขน รวมทงเพมชองทางการจ าหนายสนคา และจดใหมตลาดสนคาเกษตรทผบรโภคสามารถเขาถงไดสะดวก

• กระทรวงเกษตรและสหกรณ จงไดสรางโอกาสทจะปรบลกษณะของตลาดใหเขาใกลตลาดแขงขนสมบรณมากทสด โดยการเพมชองทางผซอสนคาเกษตรใหมากขน เพอ เพอเพมอ านาจการก าหนดราคาของเกษตรกร โดยเพมชองทางการจ าหนายสนคาใหกบเกษตรกร ซงจะเชอมโยงไปสการเพมประสทธภาพการผลต ยกระดบคณภาพ/มาตรฐานสนคาเกษตร สรางมลคาเพมใหกบสนคาเกษตร เพมทกษะการพฒนารปแบบสนคา/ผลตภณฑ รวมทง สรางสรรคนวตกรรมใหม และบรหารจดการสนคาใหตรงตามความตองการของผบรโภค เชน การสนบสนนตลาดประชารฐ ตลาดเกษตรกร เพอเพมศกยภาพในการท าธรกจ สรางโอกาสทางการตลาด และเพมโอกาสในการแขงขนใหแกเกษตรกร รวมทง สงเสรมใหเกดการเชอมโยงสนคาเกษตร ระหวางเกษตรกร/ผผลตกบผขายเขาสระบบการตลาด

• อ.ต.ก. ในฐานะหนวยงานทท าหนาทขบเคลอนกจกรรมตลาดสนคาเกษตร ไดด าเนนกจกรรมตลาดสนคาเกษตร ประกอบดวย ตลาดสนคาเกษตรคณภาพ อ.ต.ก./ Mini อ.ต.ก. /ตลาดเกษตรอนทรย อ.ต.ก. /ตลาดพนธไม อ.ต.ก. และตลาด อ.ต.ก. ออนไลน (www.ortorkor.com) ซงเปนระบบการซอขายสนคาเกษตรแบบออนไลน ระบบตลาดกลางสนคาทางการเกษตร (Agrimart.in.th) เพอพฒนาตลาด E-commerce ระบบการเชอมโยงธรกจจากกลมผซอสกลมเกษตรกร และการสรางแบบนวตกรรมสนคาเกษตรทมศกยภาพ

นยามตลาดสนคาเกษตร

• ตลาดสนคาเกษตร คอ การทผซอ ผขายมการตกลงซอขายสนคาและบรการรวมกน รวมทงปจจยการผลต ซงจะมความหมายรวมถงตลาดภายในประเทศ ตลาดขายสง ตลาดขายปลก ตลาดตางประเทศ ตลาดผลผลต ตลาดปจจยการผลต ตลาดซอขายสนคาเกษตรลวงหนา รวมถง ตลาดพาณชยอเลคทรอนกส (e-Commerce) ทงนลกษณะโครงสรางตลาดทส าคญประกอบดวย ลกษณะตลาดแขงขนสมบรณ และตลาดแขงขนไมสมบรณ กลาวคอ ตลาดทผชอ หรอ ผขาย มอทธพลในการก าหนดราคาหรอปรมาณซอขายสนคา เชน กรณตลาดสนคาเกษตรจะมลกษณะผซอนอยราย ในขณะทมผขายมากราย และในทางกลบกนตลาดปจจยการ

23

ผลต (สารเคมทางการเกษตร) จะมลกษณะทผขายนอยราย ในขณะทผซอ (เกษตรกร) มากราย ทงสองตลาดเกษตรกรจงมอ านาจการก าหนดราคานอยกวา

แนวทางการด าเนนงานตลาดสนคาเกษตร

• แนวปฏบตของเจาหนาทรฐ วางระบบการบรหารจดการตลาดสนคาเกษตรทมอยในปจจบน (ก าหนดรปแบบตลาด

(Market Pattern)/วางระบบรายงานขอมล/วางระบบการตดตาม ประเมนผล วเคราะหขอมล/สรางการรบร ประชาสมพนธ)

พฒนาคณภาพมาตรฐานตลาดตามหลกการสขอนามยและไดรบการรบรองมาตรฐาน โดยศกษาขอมล/วางแผนการด าเนนงาน/การจดหาเงนทน/การบรหารแผน

สรางความสมพนธระหวางเกษตรกรและตลาด เพอใหเกษตรกรมสวนรวมในการบรหารจดการตลาดและมการจดการองคความร ขอมลพฤตกรรมผบรโภค รวมทงการบรหารความคาดหวงของผบรโภคทเปลยนแปลง

พฒนา Farmer Supplier เพอใหเกษตรกรทผลตสนคาและน ามาจ าหนายในตลาดมความรดานการตลาด สามารถบรหารการผลตใหไดผลผลตในปรมาณ คณภาพ (มาตรฐาน/โภชนาการ) และท าการตลาด อยางมประสทธภาพ

พฒนาคณภาพผลตภณฑทเขาสตลาดอยางตอเนองเพอตอบสนองความตองการผบรโภคทเปลยนแปลง โดยการสรางระบบควบคมคณภาพมาตรฐานสนคาทจ าหนายในตลาดทมความเชอมนสงและเปนสากล

วางแผนขยายตลาดและสราง Farmers Supplier รายใหม - การศกษาความเปนไปไดในการลงทนขยายตลาดและวางแผนการพฒนาในอนาคต - การสรางผขายรายใหมเขาสตลาด

ตวชวดความส าเรจของตลาดสนคาเกษตร

• ปรมาณและมลคาผลผลตสนคาเกษตรทจ าหนายผานชองทางภายใตนโยบาย “ตลาดน าการผลต” เพมขน (ตลาดประชารฐ ตลาดเกษตร ตลาด อ.ต.ก. ตลาด Modern Trade ฯ )


• สรปผลการด าเนนงานตลาดสนคาเกษตรของหนวยงานในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณทเกยวของ รวม 12 หนวยงาน ประกอบดวย กรมการขาว กรมประมง กรมปศสตว กรมหมอนไหม กรมวชาการเกษตร กรมสงเสรมการเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ ส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม องคการตลาดเพอเกษตรกร องคการสะพานปลา องคการสงเสรมกจการโคนมแหงประเทศไทย และส านกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดมการด าเนนการจดกจกรรมตลาดสนคาเกษตรเพอเชอมโยงการตลาด เปนชองทางใหเกษตรกร/ผประกอบการเกษตร น าสนคามาจ าหนาย

24

• ทงน ในสวนของ อ.ต.ก. ไดมการด าเนนการจดกจกรรมตลาดสนคาเกษตร ในป พ.ศ. 2559 - 2560 ประกอบดวย

ตลาดสนคาเกษตรคณภาพ อ.ต.ก. (จ านวน 36 ครง จดท กทม. และสวนภมภาค) ตลาดสนคาเกษตรคณภาพ อ.ต.ก. (Mini อ.ต.ก.) (จ านวน 5 แหง จดทตลาด อ.ต.ก. กทม.

(1 แหง) และสวนภมภาค (4 แหง) โดยมการน าระบบซอขายออนไลนมาใชในการด าเนนงานดวย ตลาดเกษตรอนทรย อ.ต.ก. (จ านวน 1 ครง จดท กทม.) ตลาดพนธไม อ.ต.ก. (จ านวน 2 แหง จ. นครราชสมา และ จ.ตรง) ตลาด อ.ต.ก. ออนไลน (www.ortorkor.com) (ระบบการซอขายสนคาเกษตรแบบออนไลน)


• หลกการ “ตลาดน าการผลต

• เชอมโยงตลาด Modern Trade

• พฒนาสการซอ ขาย สนคาในระบบเกษตรพนธะสญญา

• ขยายประมาณและมลคาผลผลตสนคาเกษตรในชองทางนโยบาย หลกการ “ตลาดน าการผลต”

25

การสงเสรมเกษตรทฤษฎใหม (ส านกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ)


• ดวยขอจ ากดของทรพยากรดนและน า ตลอดจนเมอมการใชประโยชนเพอการผลตและบรโภคจะเกดความเสอมโทรมของทรพยากร ในขณะทความตองการของมนษยจะเพมขนตามจ านวนประชากร ดงนนการใชทรพยากรอยางรคณคาและเกดประโยชนสงสด จงมความจ าเปนทจะตองวเคราะหออกแบบกระบวนการผลตและบรโภคใหมความสมดล อกทงมเหลอเพออนาคตทยงยน โดยคดวเคราะหตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เชน การแสวงหาความรและวชาการอยางสมเหตสมผลเพอวเคราะห ค านวณความเปนไปไดทางดานการเงน เหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจครวเรอน การวเคราะหคณภาพดนและปรมาณน าทเหมาะสมกบความตองการใชเพอการผลตและบรโภค การวเคราะห ค านวณความพอประมาณตามศกยภาพของตนเอง และการวเคราะหประเมนความเสยงเพอการบรหารความเสยงสรางภมคมกนในมตตาง ๆ รวมทงการพยายามทเพมขนในการประกอบอาชพและการแสวงหาความรใหมอยเสมอ เปนตน

• ดงนน เพอใหเกษตรกรพออยพอกนสมควรแกอตภาพ ในระดบทประหยด ไมอดอยาก และเลยงตนเองไดมภมคมกนตอภยธรรมชาต มน าจากสระน าในหนาแลง และสามารถฟนตวและชวยตวเองไดในะดบหนงเมอฝนตกหนก และหากฝนตกปรกตกสรางผลผลตทเกดรายไดเพมขนเปนเงนเหลอเกบออม สรางคนทมความพอเพยง คดได ท าเปน คอ เมอไมพอตองรจกเตม (ความร มวนย) เมอพอตองรจกหยด เมอมเกนตองรจกแบงปน และสามารถสรางความเขมแขง/ภมคมกนจากภายในครวเรอน สรางครอบครว/สงคม/ชมชนทมความรวมมอรวมใจ อยรวมกบธรรมชาตไมใชทรพยากรเกนความจ าเปน สรางฐานการผลตทจะขยายโอกาสการพฒนาเชอมโยงเปนเกษตรปราณต ผลตสนคาทปลอดภยไดมาตรฐาน เกษตรอนทรย ผานกลไก ศพก.และ แปลงใหญ ในอนาคต

• ดงนน กษ. ในฐานะผดแลดานการเกษตร ทงกระบวนการผลตสนคาเกษตรและตวเกษตรกรผผลตสนคาเกษตรทยงยากจน จงตองปรบเปลยนกระบวนการผลตจากพชเชงเดยวไปสเกษตรกรรมยงยน จงไดนอมน า “ทฤษฎใหม” มาเปนแนวทางในการพฒนาภาคการเกษตร โดยมงหวงจะชวยพฒนาคณภาพชวตของเกษตรกร สรางความมนคงดานอาหาร (Food Security) ลดความเสยงดานรายไดของครวเรอน และเปนกลไกหนงในการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goal: SDGs) เกดการพงพาตนเอง ลดการพงพาจากภายนอก ด าเนนชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (Sufficient economy) และเพอขยายผลโครงการใหเชอมโยงถงตลาด จงไดใชกลไกความรวมมอในรปแบบประชารฐมาขบเคลอนโครงการ

นยามการสงเสรมเกษตรทฤษฎใหม

• เกษตรทฤษฎใหม คอ การบรหารจดการทดนและน าเพอการเกษตรในทดนขนาดเลกใหเกดประโยชนสงสด โดย

มการบรหารและจดแบงทดนแปลงเลก ออกเปนสดสวนทชดเจน

26

มการค านวณโดยหลกวชาการ เกยวกบปรมาณน าทจะกกเกบใหพอเพยง ตอการเพาะปลกไดตลอดป

มการวางแผนทสมบรณแบบ โดยมการด าเนนงาน 3 ขนตอน - ขนท 1 ทฤษฎใหมขนตน ค านวณ และพฒนาแปลงการผลตตามหลกการ โดยแบง

พนทเปน 4 สวน - ขนท 2 ทฤษฎใหมขนกลาง รวมกลมสรางความเขมแขง - ขนท 3 ทฤษฎใหมขนกาวหนา การเชอมโยงตลาด

แนวทางการด าเนนงานการสงเสรมเกษตรทฤษฎใหม

• แนวปฏบตของเจาหนาทรฐ วเคราะหและประเมนขอมลทกษะและสมรรถนะของเกษตรกรเพอเปนขอมลประกอบการ

พฒนาศกยภาพการศกษาเรยนรของเกษตรกรเปาหมาย การพฒนาคร และ ผสอนงาน (Coach) ทสามารถตอบสนองความสามารถของเกษตรกรท

แตกตาง การพฒนาหลกสตรการเรยนรตลอดชวต เพอน าไปสทกษะทก าหนด สรางความรสกเรงดวนและเรยนรความเรงดวน ขนแรกของกระบวนการเปลยนแปลงคอ ท า

ใหเกษตรกรในชมชนจ านวนมากพอรสกถงความจ าเปนเรงดวนทจะตองเปลยนแปลง จดใหมกจกรรมพฒนาและเสรมสรางทกษะและความแตกฉาน เชน การอบรม การศกษา การด

งาน การฝกงาน การเรยนรประสบการณใหม การแลกเปลยนแนวคด การมสวนรวมของเกษตรกรในการออกแบบบทเรยน (Active Lerner) การเรยนรจากเหตการเชงประจกษรอบตวเกษตรกรและในไรนา (Phenomenon Based Learning) การสอนงานและใหค าแนะน า (Coaching and Mentoring) ฯลฯ

สนบสนนปจจยการผลต และเพมศกยภาพของเกษตรกร สงเสรมการรวมกลมเกษตรกร และเชอมโยงตลาด

• แนวปฏบตของเกษตรกร ศกษา ท าความเขาใจในหลกการท าการเกษตรตามแนวทางทฤษฎใหม ใฝเรยนรและพฒนา

ตนเองอยางตอเนอง การบรหารจดการดนและน าเพอประโยชนสงสดในการผลตทพออยพอกนพงตนเองได โดย

วเคราะหคณภาพดน และ ปรบปรงบ ารงดนใหเหมาะสมกบการผลต วเคราะหปรมาณน าทมอย และ ปรมาณความตองการใชน าของผลผลตทงป วางแผนการผลตพช ปศสตว เพอบรโภคในครวเรอนและประหยดคาใชจายดานอาหาร แผนรายรบและรายจายเพอใหเกดความสมดล พอเพยง และมเงนออม

ลงมอปฏบต คด อาน เขยน เชน ปรบปรงบ ารงดน บรหารจดการน า ใหสอดคลองความตองการใชน าของผลผลตทงป จดท าแผนการผลตพช ปศสตว จดท าแผนรายรบและรายจาย เปนตน

27

จดท างบการเงนและการบนทกบญชฟารมและบญชครวเรอน เพอวเคราะหรายไดเงนสดสทธทางการเกษตร

ตวชวดความส าเรจการสงเสรมเกษตรทฤษฎใหม

• การบรหารจดการดนและน าเพอประโยชนสงสดในการผลตทพออยพอกนพงตนเองได โดยม ผลการวเคราะหคณภาพดน และ ปรบปรงบ ารงดนใหเหมาะสมกบการผลต ผลการวเคราะหปรมาณน าทมอย และ ปรมาณความตองการใชน าของผลผลตทงป แผนการผลตพช ปศสตว เพอบรโภคในครวเรอนและประหยดคาใชจายดานอาหาร แผนรายรบและรายจายเพอใหเกดความสมดล พอเพยง และมเงนออม

• รายไดเงนสดสทธทางการเกษตรของเกษตรกรเพมขน โดยพจารณาจากงบการเงนและการบนทกบญชฟารมและบญชครวเรอน

• การรวมพลงในรปแบบกลม หรอสหกรณ รวมด าเนนการในดานการผลต การตลาด

ผลการด าเนนงานภาพรวมการนสงเสรมเกษตรทฤษฎใหม

• เกษตรกร 70,0002 ราย น าหลกทฤษฎใหมไปใช • เกษตรกรลดคาใชจายโดยพงพาตนเองเฉลย (บรโภคและใชปจจยการผลตของตนเอง) 1,736 บาท/เดอน • เกษตรกรลดคาใชจายทไมจ าเปน/ฟมเฟอย 128 บาท/เดอน • เกษตรกรสรางรายไดจากการจ าหนายผลผลตเฉลย 5,553 บาท/เดอน • เกษตรกรมเงนออมเพมขน 24% • เกษตรกรเผยแพร/ขยายผลไปสเกษตรกรรายอน รอยละ 59.17 • สนบสนนปจจยการผลตใหเกษตรกรน าไปปลก/เลยง (พช/ปศสตว/ประมง) 70,002 ราย • เชอมโยงภาคเครอขาย ไดแก ปราญชเกษตร สถาบนการศกษาภาคเกษตร ภาคเอกชน เชน

บ.เครอเจรญโภคภณฑ ไทยเบฟ เบทาโกร สหพฒน เจยไต ปตท. มตรผล เปนตน เพอรวมด าเนนงานขบเคลอนโครงการเจาหนาทรฐลงพนทตดตาม เยยมเยยนเกษตรกร ทง 77 จงหวด


กจกรรม/การด าเนนงานของโครงการ แบงเปน 2 กลมเปาหมาย ดงน • เกษตรกรรายเดม ป 2560จ านวน 70,000 ราย จะมการถอดบทเรยนเกษตรกรตนแบบ (เปน

แปลงเรยนรและศกษาดงานในพนท) และประเมนศกยภาพและจดกลมเพอพฒนา แบงเปน 3 กลม ไดแก กลม A: เกษตรกรทสามารถท าเปนตนแบบได จ านวน 17,534 ราย กลม B: เกษตรกรทเกอบจะไปสเกษตรกรทฤษฎใหมขนท 1 จ านวน 39,584 ราย กลม C: เกษตรกรทไมสามารถไปสเกษตรทฤษฎใหมขนท 1 ได 12,916 ราย

• เกษตรกรรายใหมทจะเขารวมโครงการในป 2561 จ านวน 70,000 ราย จะไดรบการถายทอดความร สนบสนนปจจยการผลต สงเสรมการท าบญชตนทน

28

ด าเนนงานแบบบรณาการรวม 5 ภาคสวน ไดแก รฐ เอกชน สถาบนการศกษา เกษตรกร และปราชญชาวบาน เนนความรวมมอระหวางรฐกบปราชญชาวบานในการคดเลอก

ถายทอดองคความรใหเกษตรกรในการปรบวธคด เปลยนวธท า และเพมเตมองคความรในลกษณะเพอนชวยเพอน เพอใหเกษตรกรท าตามแนวทฤษฎใหม โดยจะคดเลอกตวแทนปราชญชาวบานตามเขตสงเสรมเกษตร 9 เขต เพอก าหนดแนวทางการท างานของปราชญชาวบาน (หลกสตรกลาง)

หนวยงานรฐ/เอกชน/ปราชญเกษตร สนบสนนปจจยการผลตเพมเตม เพอสงเสรมการผลตในแปลงใหมกจกรรมทหลากหลาย

สงเสรมการท าบญชฟารม/บญชครวเรอน เพอใชในการวเคราะหวางแผนการผลต/การตลาดบรณาการเยยมเยยนเกษตรกร เพอใหค าแนะน าใน การปฏบต/ประเมนผล

29

แผนการผลตและการตลาดขาวครบวงจร (กรมการขาว)


• ดวยนโยบายการปกปองคมครองภาคการผลตขาวของประเทศในอดตทผานมา ซงไมมการเฝาระวงผลกระทบดานลบตอภาระตนทนการคลงและประสทธภาพการผลตทจะลดนอยถอยลง ไดสงผลใหภาคการผลตขาวออนแอจากการทชาวนาไมทราบตนทนทางสงคมทตองรบภาระแทน และมความรสกวาการผลตยงสามารถด าเนนตอไปไดเพราะตนทนยงคมกบประโยชนทไดรบ ประกอบกบลกษณะโครงสรางตนทนในปจจบนทมการจางงานเพอแบงงานกนท าสงผลใหกระบวนการผลตขาวมสะดวกมากยงขน การปรบเพมและลดการผลตจงท าไดงาย (การปรบเปลยนตนทนผนแปรท าไดเรวและงาย ) นอกจากนนขาวเปนสนคาจ าเปนตองการด ารงชวตและมความสมพนธกบระดบรายไดของผบรโภคกลาวคอ เปนสนคาทหากระดบรายไดสงขน จะท าใหปรมาณการบรโภคเพมขนในระดบทนอยกวา ดงนนเมอระดบรายไดของประชากรในประเทศกยงสงขน จะท าใหปรมาณความตองการสนคาดงกลาวมสดสวนทนอยลง ดงนนจากเหตปจจยดงกลาวสงผลใหปรมาณการผลตขาวขยายตวเพมขน ทงในพนททเหมาะสมและไมเหมาะสมตอการเพาะปลกขาว สงผลตอเนองทงดานปรมาณ คณภาพ และประเภท (ชนด) เปนวงจรทในอนาคตจะยากล าบากในการปรบหรอปฏรปโครงสรางการผลตทผดรปและไมสามารถแกไขปญหาความเหลอมล าดานรายไดใหหมดสนไป เชน การผดรปดานตนทนการผลตทแทจรง การผดรปดานคณภาพ (การไมสามารถรกษาระดบความชน มาตรฐานเมลดขาวและสงปนเปอนตาง ๆ) การผดรปดานปรมาณและสายพนธขาวทไมสอดคลองความตองการซอ การผดรปดานพนทการผลตทไมสอดคลองกบดนและน า การผดรปดานโครงสรางตลาดทซงมผซอนอยราย

• ดงนน กษ. ตองปรบกระบวนทศนส าหรบอนาคตขาวไทย ดวยการวางแผนการผลตใหสอดคลองและเชอมโยงกบความตองการของภาคอตสาหกรรมเพอการแปรรปสรางมลคา และความตองการของผบรโภคในตลาด ดงน

วางแผนการผลตโดยใชหลกการ ตลาดน าการผลต ผลตตามความตองการของตลาด มตลาดรองรบ (Demand-driven Supply Chains) ตลอดจนมการเชอมโยงการผลตภาคเกษตรกบภาคอตสาหกรรม

บรหารจดการดานอปทานใหสอดคลองกบอปสงค (Supply Chain Management) รวมทง บรหารจดการดานอปทานสวนเกน (Excess Supply) เพอสรางสมดลการผลตในทกระดบตงแตทองถน จงหวด ภมภาค และประเทศ

สรางความเปนธรรมทางการคา (Fair Trade) เพอใหเกษตรกรไดรบราคาและรายไดทเหมาะสม

ปรบโครงสรางการผลต โดยเพาะปลกตามเขตความเหมาะสมของพนท และจงใจใหเกษตรกรปลกพชอน

30

นยามแผนการผลตและการตลาดขาวครบวงจร

• แผนการผลตและการตลาดขาวครบวงจร คอ วธการบรหารจดการสมดลของอปสงคและอปทานขาวของประเทศ (Demand-driven Supply Chains) โดยวเคราะหคาดการณปรมาณความตองการของตลาด (Demand Side) เพอน ามาบรหารจดการหวงโซอปทาน (Supply Chain Management) ทงดานปรมาณ ในระยะสนผานมาตรการในการดดซบอปทานสวนเกน (Excess Supply) และในระยะยาวโดยการลดพนทปลกขาวในพนททไมเหมาะสม (Unsuitable land) และดานคณภาพ โดยยกระดบการผลตใหไดตามมาตรฐาน และขยายตลาดขาวคณลกษณะเฉพาะ (Niche Market) ตลอดจนสรางความเปนธรรมทางการคา (Fair Trade)

แนวทางการด าเนนงานแผนการผลตและการตลาดขาวครบวงจร

• แนวปฏบตของเจาหนาทรฐ วเคราะหคาดการณอปสงคเพอเชอมโยงอปทานขาวอยางถกตอง แมนย า และเชอถอได ก าหนดแนวปฏบต/คมอ/ค าแนะน าวธบรหารจดการอปทานใหมการผลตในประเภทชนดสาย

พนธ พนท รอบการผลต ปรมาณ มาตรฐานและคณภาพ เชน การวางแผนการผลตระดบประเทศ ลมน า จงหวด และอ าเภอ กอนเรมตนการผลตแตละรอบ การบรหารจดการควบคม ก ากบ ปจจยการผลตใหมปรมาณ ประเภทชนดสายพนธ มาตรฐานและคณภาพ ในราคาทเหมาะสมตามกฏหมาย รวมถงการขนทะเบยนและการควบคมก ากบมาตรฐานการรบจางในกระบวนการผลต

จดใหมชดองคความร การจดการความร และการบรหารการเปลยนแปลงไปสการผลตแบบปราณต แมนย าสง ผานกลไก ศนยวจยและพฒนาของรฐ ศ.พ.ก. แปลงใหญ สหกรณ ประชารฐ สถาบนการศกษา และความรวมมอกบองคกรทไมแสวงหาก าไรตาง ๆ รวมทงจดใหมระบบสอนงาน แนะน าและเปนพเลยงแกเกษตรกร กลมเกษตรกรทกาวขามสการเกษตรสมยใหมอยางตอเนองจนกวาจะมระดบความไดเปรยบในการแขงขน

จดใหมสนเชอเพอการเพมประสทธภาพ/ผลตภาพการผลตและการพฒนาผลตภณฑ จดใหมสนเชอเพอการเขาสตลาดผซอผแปรรปสนคาขาวรายใหม เชน สถาบนเกษตรกร SMEs สงเสรมระบบเกษตรพนธะสญญาและใหเกษตรกรมการวางแผนตลาด/การตลาดน าการผลต สรางความเขาใจใหเกษตรกรไดรบรอยางทวถง เพอเปนทางเลอกแกเกษตรกรตามภมนเวศนท

ตางกน • แนวปฏบตของเกษตรกร

ขนทะเบยนเกษตรกร วเคราะหศกษาความเปนไปไดและวางแผนการผลต แผนการตลาด แผนการเงน ระบบ

งบการเงนและการบญชตนทนบญชฟารม จดบนทก วเคราะหประเมนความเสยงในกระบวนการ กอนและหลงการเกบเกยว เชน จดหา

ปจจยการผลต ความร เทคโนโลย การเฝาระวงและควบคมคณภาพการผลต การบนทก

31

Checklist การปฏบตประจ าวน การบนทกงบการเงนและบญช การรกษามาตรฐานคณภาพความชน เปนตน

พฒนาการผลตอยางตอเนอง น าเทคโนโลยมาปรบใชเพอเพมประสทธภาพการผลต

ตวชวดความส าเรจของแผนการผลตและการตลาดขาวครบวงจร

• ความแตกตางหวางอปทานและอปสงค นอยทสด • ประสทธภาพและผลตภาพการผลตขาวเพมขน • ผลประกอบการของเกษตรกรผปลกขาว (รายไดรวมและก าไรสทธ) • คณภาพผลผลตเพมขน (การรบรองมาตรฐานการผลต/มาตรฐานสนคา คณคาทางโภชนาการ) • พนทการผลตไมเหมาะสมตาม Agri-Map ไดรบการปรบเปลยน


• ท าแผนการผลตขาวลวงหนากอนฤดปลก 2 รอบการผลต โดยรอบการผลตท 1 ป 2560/61 ก าหนดเปาหมายสงเสรมการปลกขาว จ านวน 58.68 ลานไร และออกมาตรการปรบพนทนาเพอความมนคงทางอาชพการเกษตร จ านวน 7 หมนไร รอบการผลตท 2 ก าหนดเปาหมายสงเสรมการปลกขาว จ านวน 11.65 ลานไร และจดท าโครงการปรบเปลยนพนทการปลกพชใหเหมาะสม จ านวน 1.95 ลานไร

• ปรบปรงกระบวนการขนทะเบยนเกษตรกร • ขยายการท านาแปลงใหญ เปน 1,175 แปลง • ขยายการสงเสรมการผลตขาวอนทรย 300,000 ไร • พฒนาระบบการผลตขาวสาร Q • ปรบเปลยนและสงเสรมการปลกพชหลงนา • สรางการรบรใหชาวนาอยางทวถง

หลกการด าเนนงานป พ.ศ. 2561

• วางแผนใหถกตองแมนย าขน ใหหนวยงานระดบจงหวดมสวนรวมมากขน • ขนทะเบยนเกษตรกรและวาดแปลง 9 ลานแปลง • ขยายการท านาแปลงใหญ 2 เทา (2,350 แปลง) พรอมรบรอง GAP • ขยายการสงเสรมการผลตขาวอนทรย 2 เทา เพมอก 300,000 ไร รวมเปน 600,000 ไร • เชอมโยงตลาดขาวอนทรยและขาว GAP ครบวงจร • สงเสรมการท าการเกษตรแบบแมนย า (Precision Agriculture) • ผลกดนการสรางนวตกรรมขาว และการเพมมลคาขาว • สงเสรมการสรางยงฉางใหเกษตรกรและสถาบนเกษตรกรทวประเทศ • ก าหนดราคาสนเชอ โดยประกาศราคาลวงหนา • ชวยเหลอตนทนดานการเกบเกยว

32

การบรหารจดการทรพยากรน า (กรมชลประทาน)


• น าเปนทรพยากรธรรมชาตทมความส าคญตอการด ารงชวต และการพฒนาทางเศรษฐกจ น าตามสภาพธรรมชาตทประชาชนทกทองทอาศยใช ไดแก น าในบรรยากาศ (ฝน) น าผวดน และน าบาดาล นบเปนผลตผลจากธรรมชาตทเราไมสามารถผลตเพมขนมา หรอลดปรมาณทมอยในธรรมชาตไดเองตามตองการ

• การจดการน า คอ การด าเนนการอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางรวมกน ใหบรณาการเกยวกบน าและทรพยากรอนทเกยวของในเขตลมน าเพอแกปญหาวกฤตการณน า การขาดแคลนน า อทกภยและคณภาพน าเสอมโทรม (น าเสย) อยางเปนรปธรรม ใหปญหาบรรเทาหรอก าจดจนหมดสนไปมเปาหมายใหทกๆ สงในสงคม ทงคน สตวและพช ฯลฯ มคณภาพสงแวดลอมและการด าเนนชวตทด มความหลากหลายทางชวภาพ ประชาชน มน าใชอยางยงยนและทวถง มความยตธรรมปราศจากความขดแยง ตลอดจนพฒนาทางเศรษฐกจไดอยางมประสทธภาพพรอมกนไปดวย

• ดงนน กษ. ในฐานะผดแลดานการเกษตร จงตองบรหารจดการทรพยากรน าอยางเปนระบบและยงยน ทงบนดนและน าใตดน ตงแตตนน า กลางน า และปลายน า

นยามการบรหารจดการทรพยากรน า

• การบรหารจดการน า หมายถง กระบวนการ (กรรมวธ) จดการน า ซงโดยทวไปเกยวของกบการจดหาและพฒนา การจดสรรและใชเพอวตถประสงคตาง ๆ รวมตลอดถงการอนรกษและฟนฟแหลงน าใหคงอยและมใชอยางยนยาว รวมทงการแกไขปญหาอนเกดจากทรพยากรน าทงดานปรมาณและคณภาพใหหมดไป และการบรหารจดการน าตองเปน “การจดการแบบบรณาการ”หรอไมก “การจดการน าอยางยงยน” โดยมวถการบรหารจดการทเนนใหทกสวนของสงคมรถงคณคาของน า ใชน าอยางพอประมาณมเหตผล เพอใหทรพยากรน ามใชอยางทวถง เกดประสทธภาพอยางเตมท มความสมดลทงปรมาณและคณภาพ ซงในการพฒนาและการใชประโยชนจะตองใหเปนไปในลกษณะควบคไปกบการอนรกษและฟนฟใหมความยงยน ประกอบดวยกจกรรมทส าคญ คอ

การจดหาน า เพอใหมแหลงน าใชเพยงพอส าหรบการด ารงชวตและการพฒนาดานตาง ๆ การจดสรรและการใชน าทมอยางมประสทธภาพและยตธรรม การอนรกษตนน าล าธาร อนรกษน าและแหลงน า การบรรเทาและแกไขปญหาน าทวมทเปนเหตท าใหเกดการสญเสยทงชวตและทรพยสน การแกไขปญหาคณภาพน า

แนวทางการด าเนนงานการบรหารจดการทรพยากรน า


33

จดหาพฒนากอสราง ปรบปรงแหลงน า พฒนาแหลงกกเกบน า ขยายและเพมประสทธภาพ

ระบบชลประทาน ฟนฟแหลงน าธรรมชาต กอสรางแหลงน าในไรนาและชมชน เชอมโยง

โครงขายลมน าเพอสรางความมนคงของน าภาคการผลต ปรบปรงทางน า ทางผนน า พนท

รองรบน านอง เขตการใชประโยชนทดน

ระบบปองกนน าทวมชมชนและพนทเศรษฐกจและเฝาระวงเตอนภยดานน าเพอแกไขปญหา

อทกภย เพมประสทธภาพระบบบาบดน าเสย ควบคมระดบน าเคมและลดน าเสยจาก

แหลงก าเนด จดการคณภาพน า ฟนฟพนทปาตนน าทเสอมโทรมและปองกนการพงทลายของดน

ตลอดจนสนบสนนการบรหาร จดการองคกรลมน า ระบบฐานขอมลและตดตามประเมนผล

• แนวปฏบตของเกษตรกร

ศกษา ท าความเขาใจการปรบปรงแหลงน า ขยายระบบประปาเพอน าอปโภคบรโภค พฒนา

แหลงกกเกบน า ขยายและเพมประสทธภาพระบบชลประทาน

ใชน าอยางพอประมาณมเหตผล เพอใหทรพยากรน ามใชอยางทวถง เกดประสทธภาพอยาง

เตมท มความสมดลทงปรมาณและคณภาพ

จดกลมผใชน ารวมในการบรหารจดการน า และใชน าเพาะปลกพชใหเหมาะสมในแตละ

ชวงเวลา

ตวชวดความส าเรจของการบรหารจดการทรพยากรน า

• มพนทชลประทานเพมขน ท าใหมความมนคงในการบรหารจดการน าและเกดประสทธภาพในการใชน าทมอย

• เพมแหลงตนทนกกเกบน าเพอชวยในการกระจายน าแกประชาชนในพนท • ชวยสนบสนนตนทนน าในการผลตของเกษตรกร ท าใหเกษตรกรสามารถเพมผลตผลตอไร • การบรหารจดการน าใหพนทเปาหมายมน าใชอยางเพยงพอ • วางแผนและบรหารจดการทรพยากรน า เพอปองกนความเสยหายจากภยแลง และอทกภยได

อยางทนทวงท


• กอสรางโครงการชลประทาน 10 โครงการ ประกอบดวย โครงการขนาดใหญ 9 โครงการ และโครงการจดหาแหลงน าและเพมพนทชลประทาน 1 โครงการ แผนการด าเนนงาน 280 ,888 ไร สามารถเพมพนทชลประทานแลว 8,000 ไร คดเปนรอยละ 2.84

• พฒนาแหลงน าเพอการอนรกษดนและน า 187 แหง กอสรางแหลงน าชมชน 7 แหง • จดหาแหลงน าในระดบไรนา 45,000 บอ

• แหลงน าในเขตปฏรปทดน 50 แหง

34

• เพมประสทธภาพแหลงน าชลประทานเดม ประกอบดวย

การปรบปรงพนทชลประทานเดม 4 ,078 รายการ แผนพนทชลประทานเดมไดรบการปรบปรง 1,797,575 ไร ปจจบนแลวเสรจ 966 รายการ (คดเปนรอยละ 23.69) พนทชลประทานเดมไดรบการปรบปรงแลว 600 ไร (คดเปนรอยละ 0.03)

จดรปทดน แผนพนทชลประทานเดมไดรบการปรบปรง 116 ,300 ไร ประกอบดวย งานจดรปทดนเพอเกษตรกรรม 6,400 ไร และงานจดระบบน าเพอเกษตรกรรม 109,900 ไร (อยระหวางด าเนนการ ผลงานรอยละ 21.34)

• กอสรางโครงการบรรเทาอทกภยอ าเภอหาดใหญ(ระยะท 2) (ผลงานรอยละ 9.04) กอสรางโครงการบรรเทาอทกภยเมองนครศรธรรมราชอนเนองมาจากพระราชด าร (อยระหวางออกแบบอาคารประกอบ) และโครงการปองกนและบรรเทาภยจากน า ซงจะปองกนและบรรเทาอทกภยในพนทเกษตรกรรมและพนทเขตเศรษฐกจ 716,657 ไร จ านวน 189 รายการ ปจจบนแลวเสรจ 3 รายการ (คดเปนรอยละ 1.59) มพนทปองกนและบรรเทาอทกภยแลว 10,000 ไร (คดเปนรอยละ 1.40) อยระหวางจดซอจดจาง 57 รายการ และอยระหวางกอสราง 129 รายการ ผลงานรอยละ 16.32

• ด าเนนการโครงการจดการคณภาพน า ซงพนทเกษตรกรรมและพนทชมชนเมองไดรบการแกปญหาน าเคมรกล า 266,365 ไร จ านวน 149 รายการ ปจจบนแลวเสรจ 18 รายการ (คดเปนรอยละ 12.08) มพนทเกษตรกรรมและพนทชมชนเมองไดรบการแกปญหาน าเคมรกล าแลว 67,088 ไร (คดเปนรอยละ 25.19) อยระหวางจดซอจดจาง 6 รายการ และ อยระหวางกอสราง 125 รายการ ผลงานรอยละ 19.11


• แผนป 2561 บรหารจดการน าและเพมพนทชลประทาน 0.47 ลานไร และเพมความจเกบกก

154.85 ลาน ลบ.ม.

• สนบสนนการด าเนนงานตามนโยบายของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ประกอบดวย แปลงใหญ

พนท ส.ป.ก. Zoning by Agri-Map ทฤษฏใหม ศพก. เกษตรอนทรย รวมทงแกปญหาเรงดวนสนคายางพารา

และจดท า Big Data

• แผนการขบเคลอนป 2560-2564

จดตงศนยน าอจฉรยะ

ระบบงานทส าคญเชอมโยงเปนระบบเดยว แบบ Real-time

มแผนแมบทลมน าหลกและลมน าสาขาทงระบบ

แผนงานดานความรวมมอระดบตางๆ และรวมทนระหวางภาครฐและเอกชน(PPP)

35

การสงเสรมการเพมมลคาสนคาและการใชเครองจกรกลทางการเกษตรทดแทนแรงงาน

(กรมสงเสรมสหกรณ)


• ดวยความกาวหนาทางเทคโนโลยคอมพวเตอรและอนเตอรเนต ท าใหอปกรณตางๆ สงตางๆ ถกเชอมโยงสโลกอนเตอรเนต ท าใหมนษยสามารถสงการควบคมการใชงานอปกรณตางๆ ผานทางเครอขายอนเตอรเนต (Internet of things) จะน าไปสการเปลยนแปลงครงใหญ หรอทถกใหนยามวาเปนยค “การปฏวตอตสาหกรรมครงท 4 ” ซงสงผลใหเกดการเปลยนแปลงทางสงคม เศรษฐกจ และการเมอง อนเปน “โอกาสและวกฤต" ททกภาคสวนจะตองปรบวธเปลยนวธจากแบบเดม ๆ เพอกาวทนกบเทคโนโลยทเปลยนแปลงรวดเรว และความคาดหวงของผบรโภค

• ทงน จากขอจ ากดทผานมาเครองจกรกลทางการเกษตรมราคาคอนขางแพง เกษตรกรมอ านาจซอนอย (Purchasing power) และการใชเครองจกรกลของเกษตรกรในปจจบนเปนลกษณะรายยอยและใชประโยชนเพอเปนเครองทนแรง ไมคมคาทางเศรษฐกจของหนวยผลตและเกดการไมประหยดตอขนาด (Diseconomies of Scale) ภาคเกษตรของไทยจงยงไมสามารถใชประโยชนไดอยางเตมประสทธภาพและเกดประสทธผลอยางทควรจะเปน

• ดงนน จงมความจ าเปนเรงดวนทภาคเกษตรของประเทศจะตองปรบเปลยนจากการใชแรงงานอยางเขมขน (Labor intensive) เป น เนน ใช เทคโนโลย อนๆ (Capital Intensive) เพ อเพมผลตภาพ (Productivity) ใหผลผลตมปรมาณและ/หรอมลคาเพมสงขน โดยการจดใหมกระบวนการสรางและจดการองคความร รวมทงกระบวนการบรหารการเปลยนแปลงดานเทคโนโลยและเครองจกรกล เพอสรางโอกาสเขาถงเทคโนโลยและจกรกลสมยใหม เชน การสรางความรความเขาใจ ความตระหนกผานกระบวนการอบรมศกษาเรยนร การเขาถงแหลงทน การทดลองใชประโยชนจากจกรกลสมยใหม เพอใหเกษตรกรไดเขาใจถงประสทธภาพการผลตทเพมขน และมทกษะการบรหารจดการเครองจกรกล รวมถงการแนะน าเปนพเลยงอยางตอเนองจนกวาจะมความไดเปรยบในการแขงขน

นยามการสงเสรมการเพมมลคาสนคาและการใชเครองจกรกลทางการเกษตรทดแทนแรงงาน

• โครงการสงเสรมการใชเครองจกรกลทางการเกษตร คอ วธการเพมโอกาสใหเกษตรกรไดเขาถงเครองจกรกลและเทคโนโลยสมยใหม ตลอดจนไดมโอกาสศกษาทดลองและเรยนรการใชประโยชนผานกระบวนการจดการองคความร กระบวนการบรหารการเปลยนแปลงไปสเกษตรสมยใหม โดยสนบสนนเครองจกรกลผานสถาบนเกษตรกร ซงจะท าหนาทจดการและอ านวยความสะดวกใหบรการแกสมาชก ทงนจะตองมการวเคราะหความคมคาการใชเครองจกรกลวามความเหมาะสมกบชวโมงการใชงาน ขนาดของการผลต (Farm Size) และการก าหนด Cropping Pattern ใหมความเหมาะสม

แนวทางการด าเนนงานการสงเสรมการเพมมลคาสนคาและการใชเครองจกรกลทางการเกษตรทดแทนแรงงาน


36

ศกษาวเคราะหความเปนไปไดการใชประโยชนจากเทคโนโลยและเครองจกรกล เชน ความเปนไปไดดานเทคนค ดานการเงนและเศรษฐศาสตร การบรหารจดการ เปนตน

จดใหมกระบวนการสรางและจดการองคความร รวมทงกระบวนการบรหารการเปลยนแปลงดานเทคโนโลยและเครองจกรกล เชนการอบรม การดงาน การทดลอง การสอนงาน การแนะน า อยางตอเนองจนกวาเกษตรกรจะมความไดเปรยบในการแขงขน

จดใหมกจกรรมพฒนาและเสรมสรางทกษะและความแตกฉาน เชน การอบรม การศกษา การดงาน การฝกงาน การเรยนรประสบการณใหม การแลกเปลยนแนวคด การมสวนรวมของเกษตรกรในการออกแบบบทเรยน (Active Lerner) การเรยนรจากเหตการเชงประจกษรอบตวเกษตรกรและในไรนา (Phenomenon Based Learning) การสอนงานและใหค าแนะน า (Coaching and Mentoring) ฯลฯ

ตดตามประเมนผลเพอการเกบขอมลรวบรวมชดองคความรการบรหารจดการและการใชประโยชนจากเทคโนโลยและเครองจกรกลทประสบความส าเรจ

ตวชวดความส าเรจการสงเสรมการเพมมลคาสนคาและการใชเครองจกรกลทางการเกษตรทดแทนแรงงาน

• เกษตรกรสามารถเขาถงเครองจกรกลและเทคโลยสมยใหมมากขน • ประสทธภาพและผลตภาพการผลตเพมขน • ชดองคความรการบรหารจดการและการใชประโยชนจากเทคโนโลยและเครองจกรกลทประสบ

ความส าเรจ • การเปลยนแปลงระบบการผลตจากการใชแรงงาน (Labour Intensive) เปนใชเครองจกรกลและ

เทคโนโลยสมยใหม


• ด าเนนการจดซอเครองจกรกลทางการเกษตร เพอใหบรการสมาชกแลว จ านวน 47 แหง คดเปนรอยละ 81 ของเปาหมาย 58 แหง

• สรางชางเกษตรทองถน ระดบ 1 - 3 รวม 2,106 ราย หรอ รอยละ 100.29 ของเปาหมาย 2,100 ราย • สงเสรมการใชและการใหบรการเครองจกรกล (พฒนาศกยภาพผใหบรการเครองจกรกล

การเกษตรชมชน จ านวน 715 ราย รอยละ 79.44 ของเปาหมาย 900 ราย • สามารถลดตนทนการผลตและแกไขปญหาการขาดแคลนแรงงานในพนทเกษตร ปศสตว และ

ประมง วนละ 300 บาท/คน/วน • เพมประสทธภาพการบรหารจดการสถาบนเกษตรกรในการจดการและอ านวยความสะดวกใน

การใหบรการเครองจกรกลทางการเกษตร


• สนบสนนเครองจกรกลทางการเกษตรใหสถาบนเกษตรกรเพอใหบรการ และอ านวยความสะดวกเครองจกรกลทางการเกษตร จ านวน 58 แหง

37

• ลดตนทนการผลต รอยละ 10 • สรางชางเกษตรทองถน 2,100 ราย • สงเสรมการใชและการใหบรการเครองจกรกลการเกษตร 900 ราย

38

การพฒนาสถาบนเกษตรกรรปแบบประชารฐ (กรมสงเสรมสหกรณ)


• สถาบนเกษตรกร เปนหนวยผลตทส าคญในการพฒนาเศรษฐกจชมชนฐานราก ซงจะเปน แรงขบเคลอนทางเศรษฐกจในการเพมรายไดตอหวของเกษตรกร โดยเฉพาะอยางยง สหกรณ เปนองคการธรกจ (Firm) ทมบทบาททางเศรษฐกจเกอบทกดาน ตงแตการผลต การจ าหนาย และการบรโภค โดยปจจบนมสหกรณ รวมทงสน 8,190 แหง แบงเปน สหกรณการเกษตร 4 ,423 แหง สหกรณออมทรพย 1,488 แหง สหกรณบรการ 1,282 แหง สหกรณเครดตยเนยน 587 แหง สหกรณรานคา 208 แหง สหกรณประมง 107 แหง และสหกรณนคม 95 แหง จ านวนสมาชกสหกรณ รวม 12.11 ลานคน ดงนน หากสถาบนเกษตรกร และกระบวนการทางสหกรณมประสทธภาพ จะเปนเครองมอส าคญของภาครฐในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศในระดบพนท (Local Economy) รวมถง ฐานะทางเศรษฐกจและสงคมของสมาชก

• ปจจบนรฐบาลใหความส าคญและขบเคลอนการพฒนาประเทศไทย ตามแนวคดประชารฐ ซงเปนการบรหารจดการสาธารณะแนวใหม (New Public Governance) มจดมงเนนไปทการลดบทบาทภาครฐและเนนการมสวนรวมของภาคสวนอนๆ ในการเขามาบรหารจดการงานสาธารณะ นอกจากนนยงมแนวคดส าคญทไดรบการผลกดนควบคกนมากบการบรหารจดการสาธารณะแนวใหม นนคอ “ธรรมาภบาล” (Good Governance)

• ดงนน กษ. ในฐานะผสงเสรม สนบสนน พฒนา และคมครองระบบสหกรณ วสาหกจชมชน สถาบนเกษตรกร จงตองพฒนาความเขมแขงของสถาบนเกษตรกร เพอเพมศกยภาพในบทบาท หนาทชวยเหลอเกษตรกร ดวยกลไกประชารฐ ภายใตความรวมมอระหวางภาครฐ เอกชน และสถาบนเกษตรกร

นยามการพฒนาสถาบนเกษตรกรรปแบบประชารฐ

• การพฒนาสถาบนเกษตรกรรปแบบประชารฐ คอ การพฒนาองคการ (Organization Development) ของสหกรณ เพอเพมศกยภาพและขดความสามารถดานการบรหารจดการธรกจ/องคกร รวมทง การผลตสนคาและบรการตางๆ ตลอดจนหวงโซมลคาในรปแบบสหกรณ เชน การจดท าแผนพฒนาศกยภาพสหกรณ ระหวางสหกรณ หนวยงานภาคเอกชน สถาบนวชาการ หรอหนวยงานอนๆ ในพนท

แนวทางการด าเนนงานการพฒนาสถาบนเกษตรกรรปแบบประชารฐ


ประสาน เชอมโยงเครอขายระหวางสถาบนเกษตรกร กบภาคเครอขายตางๆ ทเกยวของ

ตลอดหวงโซมลคา ในรปแบบประชารฐ

ใหค าปรกษา แนะน าในการเพมศกยภาพและขดความสามารถดานการบรหารของสถาบนเกษตรกร

ใหการสนบสนนดานแหลงเงนทน

39


สรางความเขมแขงของกลม/สถาบนเกษตรกร พฒนาการผลตสนคาหรอผลตภณฑใหมคณภาพ

กลมเกษตรกร/สถาบนเกษตรกร พฒนา/ปรบปรงการบรหารงานใหอยในเกณฑการประเมนชน

1 ตามมาตรฐานการประเมนของสหกรณ คอ มความสามารถในการบรการสมาชกไดมากกวา

70% และมประสทธภาพในการด าเนนธรกจอยในระดบมาตรฐานขนไป มชนคณภาพการ

ควบคมภายในดถงดมาก และไมมขอบกพรองจากการด าเนนงาน

ศกษาชองทางการตลาด และสรางพนธมตรทางธรกจ (Business Partner)

ตวชวดความส าเรจของการพฒนาสถาบนเกษตรกรรปแบบประชารฐ

• จ านวนสถาบนเกษตรกรทมการจดตงในรปแบบประชารฐ • รายไดสทธของสถาบนเกษตรกรเพมขน • จ านวนสถาบนเกษตรกรทมความเขมแขงเพมขน • รายไดเฉลยตอหวของเกษตรกรเพมขน • สดสวนครวเรอนทเขาถงแหลงเงนทนเพมขน


• พฒนาความเขมแขงของสหกรณ ป 2559-2560 ขบเคลอนการยกระดบชนสหกรณ โดยมผลการ

ประเมนระดบชนเบองตน จ านวน 7,893 แหง แบงเปนชน 1 จ านวน 3,562 แหง ชน 2 จ านวน 3,026 แหง

ชน 3 จ านวน 554 แหง และชน 4 จ านวน 541 แหง

• พฒนาสหกรณในรปแบบประชารฐ ดงน

พฒนาสหกรณภาคการเกษตรเปนองคกรหลกระดบอ าเภอสามารถขบเคลอนนโยบายจากภาครฐสชมชนได ในป 2560 มสหกรณทผานการคดเลอกเพอพฒนาศกยภาพ 822 สหกรณ โดยจ าแนกสหกรณเปน 3 กลม ไดแก 1) สหกรณการเกษตรทวไป 732 แหง 2) สหกรณนคม สหกรณประมง สหกรณการเกษตร ปฏรปทดน และสหกรณผใชน า 41 แหง และ 3) ชมชนสหกรณกองทนสวนยาง สกต. สหกรณโคนม และสหกรณผเลยงสตว จ านวน 49 แหง

ยกระดบความสามารถสหกรณการเกษตรและสมาชกพฒนาปรบปรงรปแบบ วธการด าเนนงานใหทนสมย โดยสรางเครอขายความรวมมอกนระหวางกรมสงเสรมสหกรณและหอการคาไทย โดยป 2560 ไดด าเนนการส ารวจขอมลเพอคดเลอกสหกรณทมศกยภาพพฒนาเปนตนแบบของความรวมมอในพนท 76 จงหวด


• พฒนาความเขมแขงสหกรณภาคการเกษตรระดบอ าเภอ (1 อ าเภอ 1 สหกรณ) ใหเปนศนยกลางในการพฒนาเศรษฐกจฐานราก

40

• เสรมสรางความเขมแขงของสหกรณภาคการเกษตร ดวยกลไกประชารฐภายใตความรวมมอระหวางกรมสงเสรมสหกรณและหอการคาไทย ( 1 หอการคา 1 สหกรณ) รวมถงพฒนาผลตภณฑสนคาสหกรณ สงเสรมชองทางการตลาด/สรางมลคาเพม จ านวน 76 จงหวด

41

ธนาคารสนคาเกษตร (กรมสงเสรมสหกรณ)


• การเกษตรกรรมบางสวนของประเทศมลกษณะเปนเกษตรกรรายยอย ยากจน และมความยากล าบากดานการเงน และเงนออม สงผลใหโอกาสการเขาถงปจจยการผลต เชน พนธพช พนธสตว มนอยกวาทควรจะเปน นอกจากนนการผลตขนาดเลกและเปนรายยอย เมอจะลงทนผลตสนคาจะมตนทนสง และไมสามารถจดการสนคาทออกสตลาดพรอม ๆ กนในปรมาณมากไดอยางมประสทธภาพ รวมทงการทครวเรอนมขนาดเลก จ านวนแรงงานม 1-2 คน สงผลใหประสทธภาพการบรหารจดการกระบวนการผลตทตองใชความปราณตและความรจงมนอยกวาทควรจะเปน ดงนน เพอสรางโอกาสการเขาถงปจจยการผลตทมความหลากหลายทางชวภาพ และเพมระดบความมนคงดานอาหารใหแกชมชน/กลมเกษตรกร ทงสนคาเกษตรและปจจยการผลต จงตองมกระบวนการบรหารจดการทมขนาดการผลตเหมาะสม เชน การเกบส ารองสนคาเกษตรในชวงทมผลผลตออกมาก เพอชะลอการเขาสตลาด และการเกบรกษาเมลดพนธไวใชในฤดถดไป ซงเปนการสรางความเขมแขงและยงยนใหแกเกษตรกรในระยะยาว

• ประกอบกบลกษณะภมสงคมของชนบทไทยรปแบบการผลตและบรโภคบางอยางอาจ ไมจ าเปนตองใชสกลเงนในการแลกเปลยนเพอไดมาซงสนคาทตองการ ดงนน การพฒนารปแบบการแลกเปลยนสนคาโดยไมใชเงนตราในลกษณะ “ธนาคารสนคาเกษตร” จงวธการบรหารจดการทรพยากรของชมชนตามวฒนธรรมพนถน ซงเปนวธการหนงทกระทรวงเกษตรและสหกรณไดจดใหมเพอเปนอกทางเลอกหนงในระบบทขบเคลอนเศรษฐกจชมชน

นยามธนาคารสนคาเกษตร

• ธนาคารสนคาเกษตร คอ สถานททท าหนาทรบฝาก ถอน ใหยม หรอแลกเปลยนสนคาเกษตร รวมถงปจจยการผลต (เชนพนธพช พนธสตว ปย) ซงเปนการบรหารจดการดวยเกษตรกรเอง ในรปแบบองคกรเกษตรกร/สถาบนเกษตรกร ใหบรการและตอบสนองความตองการของเกษตรกรในชมชน โดยเกษตรกรเปนศนยกลางและเนนการบรณาการเชงพนท (Area-based Approach) โดยเกษตรกรสามารถน าสนคาเกษตร และหรอปจจยการผลตมาฝากไว เพอ

กรณหนง เพอสรางมลคาเพมจากหวงเวลาทเปลยนแปลงตามความตองการของตลาด เปนเสมอนแกมลงของสนคาเกษตร (ในกรณธนาคารมพนทเกบสนคาเกษตร) เชน ธนาคารขาวสถาบนเกษตรกร ธนาคารโคนมทดแทนฝง เปนตน

กรณสอง เพอสรางความหลากหลายทางชวภาพและความมนคงดานอาหาร (พนธพช พนธสตว) ซงการด าเนนการในรปแบบกลมจะสรางความหลากหลายทางชวภาพทมประสทธภาพมากกวา เชน ธนาคารปมา ธนาคารโค กระบอ ฯ ธนาคารเมลดพนธขาว เปนตน

42

กรณสาม เพอการประหยดตอขนาด หรอการผลตรวมกนขนาดใหญจะมตนทนการผลตทเหมาะสมกวาตางคนตางผลต เชน การผลตปยชวภาพ ทตองการวสดเหลอใชทางเกษตรแตละครวเรอนมารวมกน เปนตน

• โดยธนาคารสนคาเกษตรม 7 ประเภท ไดแก ธนาคารปยอนทรย ธนาคารโค-กระบอ ธนาคารเมลดพนธขาวชมชน ธนาคารขาวสถาบนเกษตรกร ธนาคารโคนมทดแทนฝง ธนาคารประมง และธนาคารหมอนไหม

แนวทางการด าเนนงานโครงการธนาคารสนคาเกษตร

• แนวปฏบตของเจาหนาทรฐ จดท าระบบการด าเนนงานใหเหมาะสมแตละธนาคาร (การฝาก การถอน การยม การสราง

มลคาเพม การสรางความหลากหลายและความมนคงดานอาหาร ) รวมถงตดตามและใหค าแนะน าอยางตอเนอง

การก ากบ ระบบการเงนและการบญชของธนาคารตามมาตรฐาน ตลอดจนใหมการรายงานฐานะทางการเงนเปนประจ า

จดใหมกจกรรมพฒนาและเสรมสรางทกษะและความแตกฉาน เชน การอบรม การศกษา การดงาน การฝกงาน การเรยนรประสบการณใหม การแลกเปลยนแนวคด การมสวนรวมของเกษตรกรในการออกแบบบทเรยน (Active Lerner) การเรยนรจากเหตการเชงประจกษรอบตวเกษตรกรและในไรนา (Phenomenon Based Learning) การสอนงานและใหค าแนะน า (Coaching and Mentoring) ฯลฯ

• แนวปฏบตของเกษตรกรสมาชกธนาคารสนคาเกษตร ท าความเขาใจกบระบบธนาคารสนคาเกษตรตามทเปนสมาชก ยดหลกคณธรรม ปฏบตตามขอบงคบ หลกเกณฑ และเงอนไขของธนาคารอยางเครงครด วางแผนการด าเนนงานฟารมของตนเอง

ตวชวดความส าเรจธนาคารสนคาเกษตร

• โอกาสการเขาถงปจจยการผลต (สนคาของธนาคาร เชน พนธพช พนธสตว ปย ขาวเปลอก) ของเกษตรกรเพมขน

• ผลประกอบการของธนาคารสนคาเกษตร/สถาบนเกษตรกร/กลมเกษตรกร (รายไดรวมและก าไร-ขาดทน)

• สามารถจดตงธนาคารแตละประเภทไดตามเปาหมายภาพรวมของกระทรวง • ความร ความเขาใจของเกษตรกรสมาชกในระบบธนาคารแตละแบบ • การมสวนรวมของสมาชกในชมชน เกษตรกรรวมกลมกน องคกรมความเขมแขง

43

ผลการด าเนนงานโครงการธนาคารสนคาเกษตร

• จดตงธนาคารสนคาเกษตร 7 ประเภท 447 แหง ไดแก ธ.ปยอนทรย 167 แหง (พด.) /ธ.โค-กระบอ 73 แหง (ปศ.) /ธ.เมลดพนธขาวชมชน 103 แหง (กข.) /ธ.ขาวสถาบนเกษตรกร 42 แหง (กสส.) /ธ.โคนมทดแทนฝง 8 แหง (กสส.) /ธ.ประมง 44 แหง (กป.) และ ธ.หมอนไหม 10 แหง (มม.)

• เกษตรกรไดรบประโยชน 98,717 ราย (ป 59 : 47,381 ราย, ป 60 : 40,475 ราย, ป 61: 10,879 ราย • ลดตนทน/ลดรายจายรวม 1,011 ลานบาท • เพมรายไดรวม 117.54 ลานบาท • ประชาสมพนธ ใหความรเกษตรกรในชมชนเขาถงขอมลขาวสาร และเทคโนโลย • การสนบสนนปจจยการผลตจากรฐ (เครองมอ อปกรณ สงอ านวยความสะดวกตางๆ)

หลกการด าเนนงานในป พ.ศ. 2561 • ขยายผลธนาคารสแปลงใหญ โดยด าเนนการ

เพมขดความสามารถธนาคารใหรองรบแปลงใหญ โดยใหความร ใชเทคโนโลย ขยายผลการด าเนนงานของธนาคารใหครอบคลมพนทแปลงใหญ โดยการประชาสมพนธรบ

สมครสมาชกเพม ยกระดบศกยภาพของธนาคารโดยสนบสนนการใชเทคโนโลย อปกรณการเกษตร อปกรณ

การตลาด

44

การชวยเหลอดานหนสนสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร

(กรมสงเสรมสหกรณ)


• การสรางกลไกทชวยใหเกษตรกรทประสบปญหาทางการเงนและไมสามารถเขาถงบรการทางการเงนในระบบการเงนกระแสหลก เชน สถาบนการเงน กองทนการเงนของรฐ เปนหลกการนโยบายการเงนทส าคญของประเทศ ทควรจะตองมระบบการเงนทมประสทธภาพ เพอใหเกดการลงทนพฒนาการผลตและผลตภณฑ ทสงผลใหมการปรบเพมผลตภาพการผลต และน าไปสการสรางรายได ลดความเหลอมล า ตลอดจนสรางการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ อยางไรกตามเกษตรกรทยากจนเกดจากปญหาเกษตรกรขาดความตระหนกรและความรอบรในการจดการทางการเงนของตนเอง (Financial literacy) และไมสามารถหาทางออกจากวงจรปญหาทางการเงน เชน มรายไดไมเพยงพอ มการใชจายเกนสมควร ไมออมเงน กอหนสงโดยไมตระหนกถงผลเสย เกษตรกรขาดศกยภาพในอาชพ เชน ความสามารถดานการผลต การบรรเทาลดผลกระทบและจดการความเสยงจากภยพบต ภยเศรษฐกจ (ความเสยงดานราคาสนคา) ตลอดจนเกษตรกรขาดความพยายามและขาดวนยในการประกอบอาชพ เชน การแสวงหาความร คด อาน เขยน จดบนทก นอกจากนนเกษตรกรกรยงขาดวนยทางการเงน เชน ไมน าเงนไปใชประโยชนเพอการผลตและพฒนาผลผลต แตน าไปใชอยางฟมเฟอยทไมกอประโยชนตอการสรางรายไดในอนาคต รวมทงไมลดการบรโภคในปจจบน (ประหยด) หรอมพฤตกรรมชกน าความเสยง (Moral Hazard) เชน เกษตรกรใชเงนกไปบรโภคอยางฟมเฟอย เพราะรวาในวนขางหนาถาตนไมมเงนช าระหนกสามารถกดดนใหรฐบาลพกช าระหนได ซงจะกระทบฐานะทางการเงนของสถาบนการเงนทรฐปลอยก

• เมอเกษตรกรประสบปญหาความยากล าบากทางการเงน มกระแสเงนสดหรอสนทรพยหมนเวยนไมเพยงพอตอการช าระหนสน อนเปนการขาดสภาพคลองทางการเงนหรอขาดความสามารถในการช าระหนเปนการชวคราว จงมความจ าเปนทเกษตรกรตองด าเนนการปรบโครงสรางหนกบเจาหนทเกยวของ เพอใหเหมาะสมกบกระแสเงนสดของตนเองทเปนอย โดยท าใหกระแสเงนเขามามเพยงพอใชจายในครวเรอนและช าระหนแกเจาหน

• ดงนน จงมความจ าเปนทจะตองลดปญหาการขาดสภาพคลอง และเพมระดบความสามารถในการช าระหนสนของครวเรอนเกษตรกร เพอมใหเกดเปนปญหาสะสมและกระทบตอสภาพคลองทางการเงนของประเทศและเปนภาระตอระบบการเงนตลอดจนความเชอมนตอภาคการเงน ทเชอมโยงตอการเตบโตของภาคการคาและการลงทนของประเทศ ตลอดจนความจ าเปนของรฐทจะตองคลคลายความเหลอมล าทางสงคมทนบวนนบทวคณมากขน โดยหลกการคมครองทางสงคม (Social Protection) เชน ผเดอดรอนยากจนจรงๆ จ าเปนตองชวยเหลอทางสงคม (Social Assistance) ทเปนการใหบรการกลมเปาหมายเฉพาะในลกษณะตรวจสอบ (Means - Test) วายากจนและเดอดรอนจรง ทงนตองค านงถงเสถยรภาพทางการเงนของประเทศและไมโนมเอยงใหเกษตรกรเกดพฤตกรรม (Moral Hazard) ทชกน าใหขาดวนยทางการเงน

45

นยามการชวยเหลอดานหนสนสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร

• การชวยเหลอดานหนสนสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร คอ วธการปรบโครงสรางหน (Debt restructuring) และเพมระดบความสามารถในการช าระหนสนของเกษตรกร

• การปรบโครงสรางหน คอ กระบวนการเกยวกบการขยายก าหนดเวลาช าระหน (ยดก าหนดเวลาช าระหน) ทงเงนตนและดอกเบย ลดจ านวนหนเงนตนหรอดอกเบย หรอลดจ านวนทงเงนตนและดอกเบย พกช าระดอกเบยหรอเงนตน แปลงหนสนใหเปนทน สรรหาผรวมทนรายใหม แลกเปลยนทรพยสนกบบคคลอน อกทงการปรบโครงสรางหนมกจะเกยวของกบการเงนถอไดวาเปนการปรบโครงสรางทางการเงนดวย ทงนเพอใหสถาบนการเงนมโอกาสไดรบช าระหนคนสงสดเทาทเปนไปได หรอเพอกอใหเกดประโยชนสงสดในการด าเนนกจการตอไปทงของเกษตรกรและสถาบนการเงน โดยเฉพาะเกษตรกรทประสบปญหาการช าระหนเนองจากผลกระทบดานภยพบตหรอภยเศรษฐกจ แตยงมแนวโนมทจะด าเนนกจการตอไปได ทงนจะตองระมดระวงมใหการปรบโครงสรางหนมความเสยงตอฐานะทางการเงนของสถาบนหรอสถานะการคลงของประเทศ

• ความสามารถในการช าระหน คอ การทหนวยผลตมสนทรพยมากกวาหนสน หรอการทหนวยผลตมความสามารถในการสรางรายไดและผลประกอบการสทธจากการผลตสนคาและบรการทเพยงพอส าหรบการใชจายครวเรอนและช าระหน ทงนในภาคเกษตร รวมความถงการจดการความรและการบรหารการเปลยนแปลงวธการผลตวเคราะหความเปนไปไดดานตลาดและการตลาดกอนทจะวางแผนการผลตใหเหมาะสม โดยการมสวนรวมระหวางเกษตรกร เจาหน (สถาบนการเงน) และหรอรฐ

แนวทางการด าเนนงานการชวยเหลอดานหนสนสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร

• เฝาระวงตดตามสถานะทางการเงนของเกษตรกรทเปนสมาชก/ลกคาของสหกรณ/สถาบนการเงน โดยเฉพาะสภาพคลองทางการเงนและความสามารถในการช าระหนของครวเรอนเกษตรกร ตลอดจนประเมนความเสยงและขนาดของผลกระทบจากภยพบตและภยเศรษฐกจทจะสงผลตอครวเรอนเกษตร

• ก าหนดนโยบายและมาตรการในการปรบปรงโครงสรางหนอยางชดเจนและไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการของสถาบนการเงน/สหกรณ

• การวเคราะหและการจดท าเอกสารเมอมการปรบปรงโครงสรางหน เชน สาเหตทหนมปญหาและเหตผลการจายช าระลาชา ความรนแรงของปญหาและความเสยงทางดานการเงนของเกษตรกร

• การตดตามผลหลงการปรบปรงโครงสรางหน โดยตองมระบบการตดตามลกหนเพอแนใจไดวาเกษตรกรสามารถปฏบตตามเงอนไขการปรบโครงสรางหน

• การฟนฟความสามารถในการช าระหน โดยการประสานหนวยงานเพอเพมโอกาสทางดานรายไดจากการปรบปรงการผลตใหมสนคาทสอดคลองความตองการของตลาดและมรายไดเพยงพอคาใชจายครวเรอนและช าระหน เชน การปรบตวสการท าเกษตรสมยใหมภายใตหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

• การจดการความรและการบรหารการเปลยนแปลง เพอใหเกษตรกรทปรบโครงสรางหนมศกยภาพการผลตเพมขน เชน การอบรม การแนะน า ความรความเขาใจและลงมอปฏบตดานการเงน

46

(Financial Literacy) เพอเสรมสรางทกษะทางการเงนของเกษตรกร รวมถงสรางความตระหนกถงความส าคญของพฤตกรรมทางการเงนทมความรบผดชอบและไมสรางผลกระทบตอผอน

• การชวยเหลอดานหนสนสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร ของกรมสงเสรมสหกรณ มแผนงานโครงการ ดงน

การบรหารจดการหนเกษตรกร ตามหลกเกณฑของคณะกรรมการกองทนฟนฟเพอพฒนาเกษตรกร เฉพาะกจ

โครงการชวยเหลอดานหนสนสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกรทประสบอทกภย ป 2559/60 ของกรมสงเสรมสหกรณ เพอชดเชยดอกเบยใหสหกรณ/กลมเกษตรกรแทนสมาชกในสญญาเงนกทไดรบผลกระทบจากอทกภยในอตราดอกเบยรอยละ 3 ตอป ระยะเวลา 6 เดอน แตตองไมเกน 30 กนยายน 2560

โครงการพกช าระหนตนเงนและลดดอกเบยใหสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกรทปลกขาวปการผลต 2559/60 กลมเปาหมายใหการชวยเหลอเกษตรกรลกคา ธ.ก.ส. ทมหนเงนกเพอการผลตขาวกบ ธ.ก.ส. ณ วนท 31 พฤษภาคม 2559 จ านวนไมเกน 500,000 บาท ระยะเวลา 2 ป และสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร ทมหน เงนกในวตถประสงคเพอการผลตขาวกบสหกรณ/กลมเกษตรกร ณ วนท 31 พฤษภาคม 2559 ตนเงนกคงเหลอจ านวนไมเกน 500,000 บาท จ านวน 45 จงหวด สหกรณ/กลมเกษตรกร จ านวน 426 แหง สมาชก 104,525 ราย ระยะเวลาด าเนนการตงแตวนท 1 กรกฎาคม 2559 ถงวนท 30 มถนายน 2561 รวมระยะเวลา 2 ป

ตวชวดความส าเรจของการชวยเหลอดานหนสนสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร

• อตราสวนของยอดคงคางเงนใหสนเชอคางช าระเกนกวา 3 เดอนขนไป (Non Performing Loan : NPLs) ตอเงนใหสนเชอรวมทสถาบนการเงน/สหกรณ/กลมแกเกษตรกรลดลง

• เกษตรกรทไดรบการปรบโครงสรางหนมสภาพคลองทางการเงนเพมขน • เกษตรกรมความสามารถในการช าระหนเพมขนโดยพจารณาจาก อตราสวนหนสนตอสนทรพย

หมนเวยนทลดลง


• โครงการพกช าระหนตนเงนและลดดอกเบยใหสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกรทปลกขาวปการผลต 2559/60 เปนระยะเวลา 2 ป

มสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกรไดรบความชวยเหลอโดยพกช าระหนตนเงนและลดดอกเบย จ านวน 27,631 ราย มลหนสมาชกเฉลยรายละ 108,763 บาท

สมาชกทเขารวมโครงการไดรบการชวยเหลอจากภาครฐ โดยสามารถลดตนทนในการปลกขาวเฉลยรายละ 2,294 บาท

47

การด าเนนการตอเนอง ขออนมตงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2561 ทไดรบการจดสรรตามโครงการพกช าระหนตนเงนและลดดอกเบยใหสมาชกสหกรณ /กลมเกษตรกรทปลกขาว ปการผลต 2559/60 ทเหลอจายจากการชดเชยดอกเบยในชวง 1 กรกฎาคม 2559 – 30 มถนายน 2560 เพอจายชดเชยดอกเบย ใหสหกรณ/กลมเกษตรกรแทนสมาชก ในชวงการชดเชยดอกเบย 1 กรกฎาคม 2560 – 30 มถนายน 2561

• โครงการชวยเหลอดานหนสนสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกรทประสบอทกภย ป 2559/60 สมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกรไดรบความชวยเหลอดานหนสนโดยชดเชยดอกเบย 12,787

ราย มลหนสมาชกเฉลยรายละ 87,189 บาท สมาชกทเขารวมโครงการไดรบการชวยเหลอจากภาครฐ โดยสามารถลดตนทน ในการ

ประกอบอาชพเฉลยรายละ 1,206 บาท การด าเนนการตอเนอง ขอปรบแผนการปฏบตงานและแผนการใชจายงบประมาณประจ าป

งบประมาณ พ.ศ. 2561 ภายใตแผนงานบรณาการพฒนาเศรษฐกจฐานรากและชมชนเขมแขง โครงการชวยเหลอดานหนสนสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร กจกรรมชวยเหลอดานหนสนสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร ทประสบอทกภย ป 2559/60 เพอจดท ามาตรการใหความชวยเหลอดานหนสนสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกรทประสบอทกภย ป 2560 (พายตาลสและพายเซนกา)


• ปรบโครงสรางหนโดยไมมการแปลงหนใหมดวยการเปลยนวธการช าระหน ภายใตการด าเนนงานทส าคญ 2 กจกรรม ไดแก

ชดเชยดอกเบยใหแกสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกรทประสบอทกภย ป 2559/61 โดยรฐบาลชดเชยดอกเบยให แทนสมาชกในอตรารอยละ 3 ตอป โดยมเปาหมาย 37 จงหวด เกษตรกร 86,923 ราย งบประมาณ 110.7488 ลานบาท

พกช าระหนตนเงนและลดดอกเบยใหสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกรทปลกขาว ปการผลต 2559/61 โดยรฐบาลจายชดเชยดอกเบยใหสหกรณ/กลมเกษตรกรแทนสมาชกในอตราดอกเบยรอยละ 3 ตอป โดยมเปาหมาย 45 จงหวด เกษตรกร 104,525 ราย งบประมาณ 390 ลานบาท

48

การจดระเบยบประมงใหเปนไปตามมาตรฐาน (กรมประมง)


• จากปญหาการท าประมงของประเทศไทย เกดจากการใชเครองมอท าการประมงโดยไมค านงถง

ทรพยากรประมงทมอย ท าใหทรพยากรประมงทมอยเสอมโทรมลง ดงเหนไดจากการทเรอประมงออกท าการ

ประมงไกลขน ซงลกเรอประมงตองใชชวตอยในทะเลนานขน สงผลเสยตอคณภาพชวต จนตองใชแรงงานจาก

ตางดาวเขามาท าประมงจ านวนมาก ท าใหสนคาประมงไมไดรบการยอมรบจากนานาประเทศ

• สหภาพยโรป ผน าเขาสนคาประมงมากทสดเปนอนดบ 1 ของโลก ทมงเนนทจะลดปรมาณ

การลกลอบจบสตวน าผดกฎหมายในนานน าตางๆ เพอใหเกดการอนรกษ และใชทรพยากรธรรมชาตอยาง

ยงยน และยงเหนวาการน าเขาสตวน าจากการท าประมงทผดกฎหมาย ขาดการรายงาน และไรการควบคม

(Illegal, Unreported and Unregulated(IUU) Fishing) เปนการคาทไมเปนธรรม และควรระงบการคาจาก

แหลงดงกลาว จงไดออกกฎระเบยบ เกยวกบการปองกน ยบยง และขจดการท าประมงผดกฎหมาย ขาดการ

รายงาน และไรการควบคม( Council Reulation Establishing a Community System to prevent,

deter and eliminate illegal, unreported and unregulated(IUU) Fishing) ฉบบท 1005/2008 ลงวนท

29 กนยายน 2551 เพอตอตานการประมงทผดกฎหมาย โดยบงคบใชตงแต 1 มกราคม 2553 เปนตนไป

• ดงนน เพอใหการสงออกสนคาประมงไทยไปสหภาพยโรป ไดรบผลกระทบนอยทสด กรมประมง จงไดด าเนนการจดระเบยบการประมงใหเปนไปตามมาตรฐาน เพอสรางการยอมรบจากนานาประเทศ ซงสงผลตอตลาดสนคาของประเทศไทย

นยามการจดระเบยบประมงใหเปนไปตามมาตรฐาน

• การจดระเบยบประมงใหเปนไปตามมาตรฐาน คอวธการรองรบกฎระเบยบ IUU เพอยนยนวาสนคาประมงทสงออกไปยงสหภาพยโรปไมไดมาจากการท าประมงทผดกฎหมาย ( IUU Fishing) เพอรกษาทรพยากรสตวน าใหอยในภาวะทเปนแหลงอาหารของมนษยชาตอยางยงยน และรกษาสภาพแวดลอมใหด ารงอยในสภาพทเหมาะสมตามแนวทาง กฎเกณฑ และมาตรฐานทเปนทยอมรบนบถอในนานาประเทศ รวมทงคมครองสวสดภาพ คนประจ าเรอ และปองกนการใชแรงงานผดกฎหมาย

แนวทางการด าเนนงานการจดระเบยบประมงใหเปนไปตามมาตรฐาน


ชแจง สรางการรบร ดานกฎหมาย ระเบยบและขอบงคบตางๆ รวมทงบงคบใชกฎหมายอยาง

จรงจงใหชาวประมงและผประกอบกจการประมง

การก าหนดมาตรการ การออกใบอนญาตท าประมง และจดทะเบยน

ตดตาม ควบคม และเฝาระวงการท าประมง

49

ควบคมและตรวจสอบเรอประมงพาณชย

ส ารวจและรวบรวมขอมลสภาวะทรพยากรประมง เพอใชประกอบการประเมนศกยการผลต

(Maximum Sustainable Yield: MSY) ของเรอประมง

ท าความรวมมอกบประเทศคคาและประเทศเพอนบานดานการประมงและตอตานการท า

ประมงทผดกฎหมาย


ท าความเขาใจกบการจดระเบยบประมงใหเปนไปตามมาตรฐาน

ยดหลกคณธรรม มจตส านกรบผดชอบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ปฏบตตามกฎหมาย ขอบงคบ และระเบยบตางๆ อยางเครงครด

ตวชวดความส าเรจการจดระเบยบประมงใหเปนไปตามมาตรฐาน

• ทรพยากรธรรมสตวน าอดมสมบรณ กอใหเกดผลผลตสงสด สามารถท าประมงไดอยางยงยน • ชาวประมงและผประกอบกจการประมงมรายไดจากการท าประมงอยางยงยน • สนคาประมงของไทยทสงออกไปยงสหภาพยโรปไดรบการยอมรบและนาเชอถอ


• ออกใบรบรองการจบสตวน า จ านวน 2,632 ฉบบ

• ตรวจสอบยอนกลบ (Traceability)

ตรวจสอบระบบตรวจสอบกลบโรงงานแปรรปสนคาประมง จ านวน 178 โรง กรณสตวน าน าเขา ไดตรวจสอบสตวน าน าเขาตามมาตรการรฐเจาทาเรอ (Port State

Measures: PSM) จ านวน 30,908 ครง กรณสตวน าทจบจากเรอประมงไทย ไดก าหนดใหทาเทยบเรอด าเนนการตรวจสขอนามย

ทาเทยบเรอทขนทะเบยน จ านวน 1,099 ทา • ควบคมการเขาออกเรอประมงพาณชย ภายใตศนยแจงเรอเขาออก (PIPO) จ านวน 32 ศนย และ

จดตรวจเรอประมงสวนหนา จ านวน 19 แหง โดยมการตรวจเรอทงสน จ านวน 149,855 ครง • ควบคมและเฝาระวงการท าประมงในทะเล จ านวน 1,004 ครง • ส ารวจและรวบรวมขอมลสภาวะทรพยากรประมงเพอประเมนผลผลตสงสดทยงยน (Maximum

Sustainable Yield: MSY) ของเรอประมง จ านวน 750 ล า • จดท าความรวมมอกบประเทศคคาและประเทศเพอนบานดานการประมงและการตอตานการ

ประมงผดกฎหมาย ปจจบนประเทศทไดมการลงนามท าความตกลงรวมกนแลว 5 ประเทศ ไดแก ฟจ ฟลปปนส เกาหลใต เมยนมาร และญปน

• การออกหนงสอคนประจ าเรอส าหรบแรงงานตางดาว (Seabook) จ านวน 71,686 เลม

50


• ทรพยากรสตวน าและการท าประมงของไทยเปนไปตามมาตรฐานและเกดความยงยน รวมทงเรอประมงไทยไดรบการควบคมและท าการประมงอยางถกกฎหมาย โดยมเปาหมาย

ก ากบ ควบคม ตรวจสอบเรอทก าหนดหวงเวลาท าการประมง 5,500 ล า ควบคมและตรวจสอบการเขาออกเรอประมงพาณชย 200,000 ครง ควบคมและเฝาระวงการท าประมง 2,340 ครง ส ารวจและรวบรวมขอมลสภาวะทรพยากรประมงเพอใชประกอบการประเมนศกยการผลต

(Maximum Sustainable Yield : MSY) ของเรอประมง 1,800 ล า ออกใบอนญาตท าประมงและจดทะเบยน 10,070 ล า

conceptual project

Documents