ΕΡ

ΓΑΣ

ΤΗ

ΡΙΑ

ΣΤ

Ο Μ

ΟΥ

ΣΕ

ΙΟ: Τ

α ζ

ώα

στο

φα

κό

το

υ σ

τερ

εοσ

κο

πίο

υ

Δρ Ιάσμη Στάθη

Αρθρόποδα

(Arthropoda)

Χηληκεραιωτά

(Chelicerata)

Ηράκλειο, Μάρτιος 2015

ΕΡ

ΓΑΣ

ΤΗ

ΡΙΑ

ΣΤ

Ο Μ

ΟΥ

ΣΕ

ΙΟ: Τ

α ζ

ώα

στο

φα

κό

το

υ σ

τερ

εοσ

κο

πίο

υΒ

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015Ασπόνδυλα ζώαΣπονδυλωτά

ΕΡ

ΓΑΣ

ΤΗ

ΡΙΑ

ΣΤ

Ο Μ

ΟΥ

ΣΕ

ΙΟ: Τ

α ζ

ώα

στο

φα

κό

το

υ σ

τερ

εοσ

κο

πίο

υ

ΦΥΛΟ: ΑρθρόποδαΧαρακτηριστικά

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Ευκοιλωματικά Πρωτοστόμια

Αμφίπλευρη Συμμετρία

Αρθρωτά εξαρτήματα

• Εξωσκελετός από

επιδερμίδιο (χιτίνη:

αδρανής πολυσακχαρίτης,

πρωτεϊνες, λιπίδια και

συχνά ανθρακικό

ασβέστιο)

• Σύνθετα μυϊκά συστήματα

Μεταμέρεια • Μεταμέρεια και Τάγματα

Κεφάλι - κορμός

Κεφάλι – θώρακας – κοιλιά

Κεφαλοθώρακας - κοιλιά

ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα

Χαρακτηριστικά

• Αιμόκοιλο στα ενήλικα (σύνολο διάκενων μεταξύ των ιστών) γεμάτο με

αίμα

• Πλήρες πεπτικό σύστημα

• Ανοιχτό κυκλοφορικό σύστημα (ραχιαία συσταλτή καρδιά, αρτηρίες,

αιμόκοιλο)

• Αναπνοή μέσω:

σωματικής επιφάνειας

βραγχίων

τραχειών

βιβλιοπνευμόνων

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Ευκοιλωματικά Πρωτοστόμια

ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα

Χαρακτηριστικά

• Απέκκριση:

Ισχιακοί, κεραιικοί, γναθικοί αδένες

Μαλπιγγειανά σωληνάρια

• Νευρικό σύστημα: κοιλιακό νευρικό σκοινίμε μεταμερικά τοποθετημένα

γάγγλια και ρανιαία εγκεφαλικά γάγγλια

• Γονοχωριστικά

• Συνήθως εσωτερική γονιμοποίηση

• Ωοτόκα, ωοζωοτόκα, ζωοτόκα

• Συχνά ανάπτυξη με μεταμόρφωση

• Παρθενογένεση σε μερικά είδη

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Ευκοιλωματικά Πρωτοστόμια

στο νερό

• Αμφίπλευρη συμμετρία• Αρθρωτά εξαρτήματα

ΦΥΛΟ: ΑρθρόποδαΒ

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015

στην ξηράΦΥΛΟ: ΑρθρόποδαΒ

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015

• Αμφίπλευρη συμμετρία• Αρθρωτά εξαρτήματα

Αρθρόποδα γίγαντεςΒ

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015

Χηληκεραιωτά

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

Υ π ό φ υ λ α

Τριλοβίτες (+) Χηληκεραιωτά Καρκινοειδή Μονοσκελή

Μεροστόματα(ή Μηροστόματα)

Διπλόποδα

Πυκνογονίδια Χειλόποδα

Αραχνίδια Παυρόποδα

Σύμφιλα

Έντομα

Ομ

οτ

αξ

ίε

ς

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Πυκνογονίδια

Μεροστόματα

Xiphosurida Eurypterida

Αραχνίδια

Υπόφυλο: Χηληκεραιωτά (Chelicerata)

ΟμοταξίαΜΕΡΟΣΤΟΜΑ ή ΜΗΡΟΣΤΟΜΑ (Merostoma)

Υφομοταξία

Ευρυπτερίδια

(Eurypterida)

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Υφομοταξία

Ξιφοσουρίδια

(Xiphosurida)

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015 Limulus

ΒΑ ακτές Ατλαντικού (ρηχά νερά)

Carcinoscorpius

Νότιες ακτές Ιαπωνίας

Tachypleus

Ανατολικές Ινδίες - ακτές Ν Ασίας

Υφομοταξία

Ξιφοσουρίδια

(Xiphosurida)

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΟμοταξίαΠΥΚΝΟΓΟΝΙΔΙΑ (Pycnogonida)

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Πιο άφθονα στις πολικές περιοχές

ΟμοταξίαΑΡΑΧΝΙΔΙΑ (Arachnida)

ΤΑΞΕΙΣ ΑΡΑΧΝΙΔΙΩΝΒ

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015

ΑΡΑΧΝΕΣ (Araneae)

Κεφ

αλοθώ

ρακας

Κοιλ

ιά

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Υποτάξη Ανθυπόταξη

Μεσόθηλες(Mesothelae)

Οπισθόθηλες(Opisthothelae)

Ορθόγναθες(Mygalomorphae)

Λαβιδόγναθες(Araneomorphae)

Αράχνιες θηλές

Επιγύνιο

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Bulba

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Συχνά το θηλυκό άτομο διαφέρει πολύ σε μέγεθος,

χρώμα και σχήμα από το αρσενικό

αρσενικό

θηλυκό

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Αποφυγή εχθρών

Εύκολο πλησίασμα

θηράματος

ΚΑΜΟΥΦΛΑΖΒ

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015

Μυρμήγκια!

Μυρμήγκι!

3!

Πόσες αράχνες βλέπετε;

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Salticidae Αράχνες που πηδούν

Έχουν μεγάλα μάτια

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Heliophanus sp.

Philaeus chrysops

Gnaphosidae – αράχνες του εδάφους

Drassodes sp.

Pterotricha lentiginosa

Nomisia sp. Trachyzelotes sp.

Μέγεθος: 1 mm – 15mm

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Theridiidae

Latrodectus tredecimguttatus

Μαύρη ΧήραΒ

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015

Lycosidae Αράχνες λύκοιΒ

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015

DysderidaeΒ

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015 Dysdera crocata

Thomisidae Αράχνες – καβούρια

Το χρώμα τους εξαρτάται από το λουλούδι πάνω στο οποίο κάθονται

Περπατάνε στο πλάι, σαν τα καβούρια!

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Thomisus onustus

Thomisidae Αράχνες – καβούρια Β

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015

Araneidae – οι αράχνες που υφαίνουν

Argiope lobata

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Τρέφονται μόνο με ζωντανά θηράματαΒ

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015

Αράχνη που τρώει

Κάποιες «φτύνουν»

δηλητήριο

από απόσταση

Scytodes thoracica

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Όσο μεγάλες και αν είναι, δεν χρειάζεται να τις

φοβόμαστε: οι περισσότερες δεν δαγκώνουν....

Eusparassus walckenaeriΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Υπάρχουν κάποια είδη που δημιουργούν πρόβλημα

στον άνθρωπο, όπως:

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Οικογένειες Γένη Κατανομή

Theriidae Latrodectus• L. mactans• L. tredecimguttatus

ΗΠΑΕλλάδα

Sicariidae Loxosceles• L. reclusa• L. rufescens

ΗΠΑΕλλάδα

Hexathelidae AtraxA. robutus Αυστραλία

Ctenizidae Ν. Αμερική

Latrodectus tredecimguttatus Μαύρη Χήρα

α-λατροτοξίνη (νευροτοξίνη)

Πόνος αρχίζει μετά τα πρώτα 30 λεπτά, στην αρχή τοπικά και μετά επεκτεινόμενα σε όλο το σώμα.Σε μία με τρεις εβδομάδες από τη μέρα του τσιμπήματος, ο ασθενής είναι πλέον εντελώς καλά. Η πρόκληση του θανάτου είναι σπάνια περίπτωση (περίπου 1% των περιπτώσεων ή και λιγότερο)

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Latrodectus tredecimguttatus Μαύρη Χήρα

Μαύρη Χήρα

Steatoda paykulliana https://www.youtube.com/watch?v=VcKqImfVJ9M

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

SicariidaeLoxosceles rufescens

Αράχνη βιολί

Αιμολυτικά ένζυμα

https://www.youtube.com/watch?v=Kmk3D_HBmMg

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Ι σ τ ο ί

Ενέδρα για τη

θήρευση

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΠαγίδαΒ

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015

ΚατοικίαΒ

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015

Κουκούλι

αυγών

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΣΚΟΡΠΙΟΙ (Scorpiones)

Οι πρώτοι σκορπιοί έφταναν

σχεδόν το 1 μέτρο!!!

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Σήμερα γνωρίζουμε περίπου 1600 είδη σκορπιών σε

όλο τον κόσμο!!!

Ο μεγαλύτερος

ζει στην Ινδία και φτάνει

τα 23 εκατοστά

Ο μικρότερος

ζει στα δάση

του Αμαζονίου και είναι

σχεδόν 10 χιλιοστά

Heterometrus swammerdami Microtityus rickyi

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Προτιμούν τις ζεστές περιοχές (Max: 23o-38

o)

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Είναι νυχτόβια ζώα

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Την ημέρα κρύβονται σε σχισμές βράχων, κάτω από

πέτρες ή σκάβουν τρύπες στο έδαφος

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Φωσφορίζουν στο

υπεριώδες φως

Τρώνε έντομα,

αράχνες, και άλλα

μικρά ζώα ενώ

μερικοί μπορούν να

φάνε σαύρες, μικρά

θηλαστικά και

φίδια

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Ζευγάρωμα: «πακεταρισμένο σεξ»

Ζευγάρωμα Iurus dufoureiushttps://www.youtube.com/watch?v=U28DJRTkmYI

Ζευγάρωμα Centruroides margaritatushttps://www.youtube.com/watch?v=UX-jk1H2aDM

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

32

1

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Ζευγάρωμα Pandinusimperatorhttps://www.youtube.com/watch?v=kdVvoSP8QtY

M. gibbosus with

babies.mp4

Γεννούν μικρά, και όχι αυγά

Μόλις γεννηθούν τα μικρά, ανεβαίνουν

στην πλάτη της μαμάς τους και μένουν εκεί

για κάποιο διάστημα ανάλογα με το είδος

Mesobuthus gibbosus

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Euscorpius spp.

Euscorpiidae

Neocalchas gruberi

Protoiurus

Iurus

Iuridae Buthidae

Έκδυση;

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Όλοι οι σκορπιοί έχουν

δηλητήριο στο κεντρί τους

Scorpion sting.wmv

Κέντρισμα από Pandinus imperator σε αργή κίνησηΑπό: https://www.youtube.com/watch?v=7C22Fshhe-Q

Γενικός κανόνας

Παχιές δαγκάνες

λεπτή «ουρά»

αδύναμο

δηλητήριο

Λεπτές δαγκάνες

χοντρή «ουρά»

ισχυρό

δηλητήριο

Υπάρχουν και εξαιρέσειςΒ

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015

Euscorpius italicus (Herbst, 1800)

Euscorpius naupliensis (C.L. Koch, 1837)

Euscorpius spp.

ΦΑΛΑΓΓΙΑ (Opiliones)

Στη Βρετανία, τα φαλάγγια (Opiliones) είναι

γνωστά ως «αράχνες βοσκοί» από το 1600.

Opilio στα λατινικά σημαίνει «βοσκός»

http://opiliones.wikia.com/wiki/Opiliones_Wiki

Opiliones Wiki

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Τα περισσότερα είδη είναι

παμφάγα

Χρησιμοποιούν το δεύτερο

ζεύγος ποδιών τους σαν κεραίες

για να αντιλαμβάνονται το

περιβάλλον

Δεν είναι δηλητηριώδη

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Anelasmocephalus sp.

Trogulus sp.

Κρήτη

Lacinius sp.

Paranemastoma thessalum

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Στην Ελλάδα

ΑΚΑΡΕΑ (Acari)

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Tetranychus urticae

Ενήλικα, αυγά και εκδύματα

Έχουν περιγραφεί περίπου 54,000 είδη

Από τις πιο διαφοροποιημένες και επιτυχημένες ομάδες των Ασπονδύλων

Τα περισσότερα είναι μικροσκοπικά, οπότε περνούν «απαρατήρητα»

Ζουν ελεύθερα ή ως παράσιτα σε φυτά και ζώα

Ζουν παντού:

• στο χώμα

• στη στρωμνή αποσυνθέτοντας οργανική ύλη

• στο γλυκό νερό

• στα θάλασσα

• στα φυτά

• πάνω και μέσα σε ζώα

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Βλαβερά για τον άνθρωπο

• Στις καλλιέργειες

• Πρόκληση αλλεργικών αντιδράσεων

• Παράσιτα ζώων

• Μετάδοση ασθενειών

Της τραχείας των πτηνών Της σκόνης

Τετράνυχος

Παράσιτο στον άνθρωπο

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Aculops lycopersici

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ERIOPHYIDAE

Ωφέλιμα για τον άνθρωπο

Τα σαρκοφάγα ακάρεα

χρησιμοποιούνται στη

βιολογική καταπολέμηση,

κυρίως άλλων

φυτοπαρασιτικών ακάρεων

Phytoseiulus persimilis

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Amblyseius cucumeris Amblyseius californicus

Amblyseius degenerans Hypoaspis sp. Phytoseiulus persimilis

ΨΕΥΔΟΣΚΟΡΠΙΟΙ (Pseudoscorpiones)

Χαρακτηριστικά• χερσαίοι θηρευτές

• μέγεθος από 1 mm έως 10 mm

• πρώτα ευρήματα χρονολογούνται στο Δεβόνιο

• ως επί το πλείστον, συναντώνται στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

1 ζεύγος χηληκεραιών: αγωγός μεταξιού

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

1 ζεύγος ποδοπροσαρκτρίδων

• αισθητήρια όργανα

• σταθερό – κινητό τμήμα

• αγωγός δηλητηρίου

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Αναπαραγωγή

Έμμεση μεταφορά σπέρματος μέσω σπερματοφόρων

• Χορός ζευγαρώματος

• Ανεξάρτητη δράση θηλυκού – αρσενικού

– Τα δύο ζώα συναντώνται ή όχι

– Αδένες μεταξιού δρουν ως οδηγοί

https://www.youtube.com/watch

?v=2tmDmIwGFkc

Θεωρούνται ωφέλιμα αραχνίδια για τον άνθρωπο

αφού τρέφονται με:

• Παρασιτικές προνύμφες ρούχων και υφασμάτων

• Σκαθάρια που παρασιτούν σε χαλιά

• Παρασιτικά ψωκόπτερα

• Μύγες, τερμίτες, μυρμήγκια

Τροφικές προτιμήσειςΦ

εβρουάριο

ς 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

• Παρουσιάζουν ευρύτατη εξάπλωση

(εύκρατες, ερημικές, μεσογειακές)

• Ωστόσο, μεγαλύτερη αφθονία ειδών

συναντάται στις τροπικές και

ηποτροπικές περιοχές

• Το είδος Chelifer cancroides είναι το

πιο κοινό ανθρωπόφιλο είδος

Οικολογικά στοιχείαΦ

εβρουάριο

ς 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Οικότοποι

• Στρωμνή φύλλων

Chthoniidae, Neobisiidae & Chernetidae

• Φλοιός δένδρων

Chernetidae & Cheliferidae

• Ρωγμές σε πέτρες ή σπηλιές

ειδικές μορφολογικές προσαρμογές

• Ζώνες παλίρροιας

Neobisium maritimum

• Φωλιές πουλιών και μικρών θηλαστικών

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

ΧαρακτηριστικάPhoresy (Φορετική)

Όταν ένα ζώο προσκολλάται σε ένα άλλο αποκλειστικά για μεταφορά (χωρίς

να είναι παράσιτο). Αυτό συμβαίνει κυρίως στα αρθρόποδα:

• Ακάρεα πάνω σε έντομα (σκαθάρια, μύγες, μέλισσες)

• Ψευδοσκορπιοί πάνω σε θηλαστικά ή έντομα

• Διπλόποδα σε πουλιά

Η φορετική μπορεί να είναι είτε υποχρεωτική είτε να προκαλείται από τις

περιβαλλοντικές συνθήκες

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΓΑΛΕΩΔΗ (Solifugae)

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Χαρακτηριστικά Β

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015

Χαρακτηριστικά • Είναι κυρίως νυχτόβια, όπως δείχνει

και το όνομά τους: στα λατινικά fugae

σημαίνει αποφυγή και soli αναφέρεται

στον ήλιο

• Παρότι μοιάζουν περισσότερο με τις

αράχνες ο στενότερος συγγενής τους

είναι οι ψευδοσκορπιοί

• Διαθέτουν πανίσχυρες χηληκεραίες

διαφοροποιημένες σε δυνατές

δαγκάνες με δόντια

• Τρίβοντας τις χηληκεραίες

παράγουν δυνατό θόρυβο Πως τρώει;

Χαρακτηριστικά

• Οι ποδοπροσακτρίδες έχουν αισθητήριο ρόλο και μοιάζουν με

κεραίες

• Το μέγεθός τους φτάνει τα 10cm, ενώ οι ποδοπροσακτρίδες τους

ξεπερνούν και τα 12cm

• Η ταχύτητά τους φτάνει τα 16km/h

• Είναι σαρκοφάγα αλλά και παμφάγα

• Δεν διαθέτουν δηλητήριο αλλά μπορούν να σκίσουν πολύ εύκολα

ανθρώπινο δέρμα

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Εξάπλωση• Ζουν σε θερμές και ξηρές περιοχές

• Απουσιάζουν από την Αυστραλία

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Galeodes graecus

Galeodidae - ΕξάπλωσηΒ

ΙΟΠ

ΟΙΚ

ΙΛΟ

ΤΗ

ΤΑ

: ΖΩ

Α

Αρ

θρ

όπ

οδ

α -

Χη

λη

κερ

αιω

τάΜ

άρτι

ος 2

015

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

ΑΜΒΛΥΠΥΓΑ (Amblypygi)

Έχουν:

• Έντονα πεπλατυσμένο σώμα

• Ισχυρές ποδοπροσακτρίδες για τη σύλληψη

της λείας

• Μακρυά και λεπτά πόδια στο πρώτο ζεύγος

ποδιών, που λειτουργούν ως αισθητήρια και

μοιάζουν με μαστίγιο (whip spiders)

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Charinus ioanniticus (Ρόδος)

ΠΡΟΣΑΚΤΡΙΔΟΠΟΡΑ (Palpigradi)

Θεωρούνται τα πιο πρωτόγονα αραχνίδια

Μέγεθος: όχι περισσότερο από 3 mm

Είναι σπηλαιόβια

Τα Palpigradi έχουν:

• Άχρωμο και διαφανές εξωσκελετό

• Ένα μαστίγιο με ξεκάθαρη μεταμέρεια

Eukoenenia spelaea

in its cave habitat

https://www.youtube.com/watch?v=z3gBn_GwRNM

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015

Ευχαριστώ

ΒΙΟ

ΠΟ

ΙΚΙΛ

ΟΤ

ΗΤ

Α: Ζ

ΩΑ

Α

ρθ

ρό

πο

δα

-Χ

ηλ

ηκ

ερα

ιωτά

Μάρτι

ος 2

015