1

โครงการเหมืองแร่หินอุตสาหกรรมชนิดหนิปูน เพื่ออุตสาหกรรมก่อสร้างของห้างหุ้นส่วนจ ากัด

โรงโม่หินชุมแพรุ่งเรอืง ตั้งอยู่ในเขตท้องท่ีต าบลนาฝาย อ าเภอชุมแพ จังหวัดขอนแก่น

ที่ตั้งโครงการ

โค รงการเหมอืงแร่หินอุตสาหกรรมชนิ ด หิ น ป ู น เ พื่ อ อุ ต ส า ห ก ร ร ม ก่ อ ส ร้ า ง ข อ ง ห้ า ง หุ้ น ส่ ว น จ า กั ด

โ ร ง โ ม่ หิ น ชุ ม แ พ รุ่ ง เ รื อ ง ตั้ ง อ ยู่ ใ น เ ข ต ท ้ อ ง ท ี่ ต า บ ล น า ฝ า ย อ า เ ภ อ ชุ ม แ พ จั ง ห วั ด ข อ น แ ก่ น ดั ง ป ร า ก ฏ บ น

แ ผ น ท ี่ ภู มิ ป ร ะ เ ท ศ ข อ ง ก ร ม แ ผ น ท ี่ ท ห า ร ม า ต ร า ส่ ว น 1:50,000 ล า ดั บ ชุ ด L 7017 ร ะ ว า ง 5342 II (อ า เ ภ อ

ค อ น ส า ร) ร ะ ห ว่ า ง ค่ า พิ กั ด ฉ า ก ส า ก ล (U.T.M.) แ น ว น อ น(เ ห นื อ) 1844000 – 1845000 เ ม ต ร แ น ว ตั้ ง

(ตะวันออก) 801500 – 803000 เมตร ( รูปท ี ่ 1 )

ก า ร เ ดิ น ท า ง เ ข้ า สู่ พื้ น ท ี่ โ ค ร ง ก า ร ฯ ข อ ง ห้ า ง หุ้ น ส่ ว น จ า กั ด โ ร ง โ ม่ หิ น ชุ ม แ พ รุ่ ง เ รื อ ง ท ้ อ ง ท ี่ ต า บ ล

น า ฝ า ย อ า เ ภ อ ชุ ม แ พ จั ง ห วั ด ข อ น แ ก่ น นั้ น เ ริ่ ม ต้ น จ า ก ตั ว จั ง ห วั ด ข อ น แ ก่ น แ ล้ ว เ ดิ น ท า ง ไ ป ท า ง ท ิ ศ

ต ะ วั น อ อ ก ต า ม ท า ง ห ล ว ง แ ผ่ น ดิ น ห ม า ย เ ล ข 12 (ข อ น แ ก่ น – อ า เ ภ อ ชุ ม แ พ – อ า เ ภ อ ห ล่ ม สั ก) เ ป ็ น

ร ะ ย ะ ท า ง ป ร ะ ม า ณ 115 ก ม. เ ลี้ ย ว ข ว า บ ริ เ ว ณ บ ้ า น ท ั บ ค ล้ อ (ท า ง เ ข้ า วั ด ภู หั ว ช้ า ง) ต า ม ถ น น ล า ด ย า ง ไ ป

ท างเหนอื ป ระมาณ 5 ก ม. จงึถึงบริเวณท ี่ตัง้พื้นที่โครงการฯ

ลักษณะภูมิประเทศ

ลั ก ษ ณ ะ ภู มิ ป ร ะ เ ท ศ ข อ ง พื้ น ท ี่ โ ค ร ง ก า ร ฯ ตั้ ง อ ยู่ บ ริ เ ว ณ พื้ น ท ี่ เ ข า ภู ถ้ า แ ก ล บ ( รู ป ท ี่ 2) โ ด ย อ ยู่ ห่ า ง

ท า ง ด้ า น ต ะ วั น อ อ ก ข อ ง แ น ว เ ท ื อ ก เ ข า ภู ถ้ า ใ ห ญ่-ภู ร่ อ ง เ พิ่ ม จ า ก ก า ร รั ง วั ด ห น้ า เ ห มื อ ง แ ล ะ แ ผ น ท ี่ ภู มิ

ป ร ะ เ ท ศ ข อ ง ก ร ม แ ผ น ท ี่ ท ห า ร ม า ต ร า ส่ ว น 1:50,000 ล า ดั บ ชุ ด L 7017 ร ะ ว า ง 5342 II พ บ ว่ า พื้ น ท ี่

โ ค ร ง ก า ร มี ร ะ ดั บ ค ว า ม สู ง จ า ก ร ะ ดั บ น้ า ท ะ เ ล ป า น ก ล า ง ร ะ ห ว่ า ง 200-290 เ ม ต ร โ ด ย บ ริ เ ว ณ ซ ึ่ ง เ ป ็ น

จุ ด สู ง สุ ด อ ยู่ บ ริ เ ว ณ ด้ า น ท ิ ศ เ ห นื อ ป ร ะ ม า ณ 290 เ ม ต ร มี จุ ด ต่ า สุ ด อ ยู่ บ ริ เ ว ณ ด้ า น ท ิ ศ ใ ต้ เ ป ็ น พื้ น ท ี่ ท า

เหมอืงในป ั จจุบ ันมรีะดับ ความสูงป ระมาณ 200 เมตร จากระดับค วามสูงจากระดับน้ าท ะเลป านกลา ง

2

รูปท ี ่1 แผนที่แ สดงท ี่ตัง้พืน้ ท ี่ศึกษ า

3

รูปท ี ่2 ภาพถ ่ายท า งอาก าศ แสดงภูมิปร ะเท ศบริเวณพื้น ท ี่ศึกษ า

4

จากรายงานรายงานลักษณะธรณีวิทยาแหล่งแร่ ประกอบค าขอประทานบัตรที่ 3/2558

หมายเลขหลักหมายเขตเหมืองแร่ที่ 31445 ชนิดแร่หินอุตสาหกรรมชนิดหินปูน (เพื่ออุตสาหกรรม

ก่อสร้าง) ของห้างหุ้นส่วนจ ากัด โรงโม่หินชุมแพรุ่งเรืองสามารถสรุปลักษณะธรณีวิทยาของพื้นที่

โครงการได้ดังนี ้

ลักษณะธรณีวทิยาท่ัวไป

จังหวัดขอนแก่นพบ ท ั้ง หิ น ต ะ ก อ น แ ล ะ หิ น อั ค นี ส ่ ว น ต ะ ก อ น ร่ ว น ท ี่ ยั ง ไ ม่ แ ข็ ง ตั ว จ ะ พ บ อ ยู่ บ ริ เ ว ณ

ตะพัก และท ี่ราบ ลุ่ มแม่น้ า ( รูปท ี่ 3)

หนิตะกอน เ กิ ด จ า ก ก า ร ส ะ ส ม แ ล ะ ต ก ต ะ ก อ น ท ั บ ถ ม ข อ ง เ ศ ษ หิ น ดิ น ท ร า ย ท ี่ แ ต ก ห ลุ ด ห รื อ ถู ก

ช ะ ล ะ ล า ย อ อ ก ม า จ า ก หิ น เ ดิ ม โ ด ย ตั ว ก า ร ต า ม ธ ร ร ม ช า ติ เ ช่ น น้ า ล ม ธ า ร น้ า แ ข็ ง น้ า ท ะ เ ล พั ด พ า ต ะ ก อ น

ไป ท ับ ถมใ นแอ่งสะสมตัว ตะกอนท ี่สะสมตัวมากขึ้นมกีารกดท ับ อัดตัวก ันแน่ น การเชื่อมประสาน

และกล ายเ ป ็ นหนิใน ท ี่ สุ ด หิ น ต ะ ก อ น บ า ง ป ร ะ เ ภ ท เ กิ ด จ า ก ก า ร ต ก ต ะ ก อ น โ ด ย ป ฏิ กิ ริ ย า ท า ง เ ค มี

เชน่ หนิปูน หนิโดโ ลไ มต์การล าดับ ช้ันหินที่พบ ในจังหวัดขอนแก่ น เรียงอายุจากแก่ไป อ่อนได้ ดังนี้

หนิมหายุคพาลีโอโซอิกตอนบน (Upper Paleozoic)

หนิมหายุค พาลโีอโ ซ อิกตอนบนเ ป ็ นหนิที่มีอายุเ ก่ าแก่ท ี่สุดที่พบ ในพ ืน้ที่จังหวัดขอนแก่ น พ บ เ ป ็ น

หนิโผลใ่ห้เห็นบริเวณท ิศตะวันตกเ ฉียงเหนือของพืน้ที่ ป ระกอบ ด้ วยหินยุคต่าง ๆ ดังตอ่ไป นี้

1) หนิยุคคาร์บอนิเฟอรัส (อายุ 360-300 ลา้นปี)

หมวดหินดอกดู (Dok Du Formation) และหมวดหินห้วยส้ม (Huai Som Formation)

เ ป ็ น ชื่ อ ข อ ง ห ม ว ด หิ น ยุ ค ค า ร์ บ อ นิ เ ฟ อ รั ส ท ี่ ก ร ะ จ า ย ตั ว ท า ง ด้ า น ต ะ วั น ต ก ข อ ง จั ง ห วั ด ข อ น แ ก่ น ใ น เ ข ต

อ า เ ภ อ สี ช ม พู ชุ ม แ พ แ ล ะ ห น อ ง น า ค า ก า ร เ รี ย ง ตั ว ข อ ง ช้ั น หิ น จ า ก ล่ า ง ไ ป บ น ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย หิ น เ ชิ ร์ ต

สี ช ม พู ถึ ง ด า หิ น ดิ น ด า น สี เ ท า ถึ ง ด า หิ น ท ร า ย สี น้ า ต า ล แ ก ม เ ห ลื อ ง แ ล ะ หิ น ป ู น ช้ั น บ า ง ซ ึ่ ง มี ซ า ก ดึ ก ด า

บ รรพ์ หนิพวก นีส้ะสมตัวใ นทะเลโ บ ราณ

2) หนิยุคเพอร์เมียน (อายุ 300-250 ลา้นปี)

หนิยุคเ พอร์เมียนท ี่แพร่ ก ร ะ จ า ย อ ยู่ ต า ม บ ริ เ ว ณ ท ี่ ร า บ เ จ้ า พ ร ะ ย า ต อ น ล่ า ง ตั้ ง แ ต่ บ ริ เ ว ณ จั ง ห วั ด

อุท ัยธ านี นครสวรรค์ ลงมาถึงจังหวัดสระบ ุรี และตามแนวขอบด้ านตะวันตกของท ี่ราบ สู ง โ ค ร า ช เ รี ย ก ว่ า

“กลุมหินสระบุรี” ซ ึ่ ง โ ด ย ส่ ว น ใ ห ญ่ แ ล้ ว เ ป ็ น หิ น ป ู น แ ส ด ง ลั ก ษ ณ ะ ภู มิ ป ร ะ เ ท ศ แ บ บ ค า ส ต์ (karst) หิ น ยุ ค

เ พ อ ร์ เ มี ย น ท ี่ พ บ ใ น พื้ น ท ี่ จั ง ห วั ด ข อ น แ ก่ น ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย หิ น ป ู น แ ล ะ หิ น ท ร า ย ส ลั บ ช้ั น ด้ ว ย หิ น โ ค ล น แ ล ะ

หนิปูนเ ลนส์ ช้ันหินเอียงเทป านกลางถึงมาก วางตัวใ นทิศทางประมาณท ิศเหนอื-ท ิศใต้ (NNE-SSW)

5

ภาพท ี่ 3(ก) แ ผนท ีธ่รณีวิทย าจัง หวัด ขอนแก่น

6

ภาพท ี่ 3(ข) แ ผนท ี่ ธรณีวิทย าจัง หวัด ขอนแก่น ( ขยายบ ริเวณพืน้ที่โ ครงการ)

7

แ ส ด ง ก า ร ค ด โ ค้ ง ส ลั บ ไ ป ม า ท ั้ ง แ บ บ เ ป ิ ด แ ล ะ ป ิ ด (close and open fold) แ ผ่ ก ร ะ จ า ย บ ริ เ ว ณ ท ิ ศ ต ะ วั น ต ก

ของจังหวัดขอนแก่น ป รากฏเ ป ็ นภูเขาสูงและแนวเท ือกเขา มีหนา้ผาสูง ย อ ด เ ข า ป ล า ย แ ห ล ม ต ะ ป ุ่ ม ต ะ ป ่ า

แ ล ะ ย อ ด ม น ซ า ก ดึ ก ด า บ ร ร พ์ ท ี่ พ บ เ ช่ น ฟ ิ ว ซ ู ลิ นิ ด แ บ ร คิ โ อ พ อ ด ไ บ ร โ อ ซ ั ว ห อ ย ส อ ง ฝ า แ อ ม โ ม ไ น ต์

ไค รนอยส์ ป ะการัง รอยชอนไช ฟองน้ า หอยเจดีย์ และเศษ ซ ากพ ืช สะสม ตั ว โ บ ร า ณ ใ น ท ะ เ ล ค่ อ น ข้ า ง ตื้ น

บ ริ เ ว ณ ข อ บ ท วี ป (continental margin) ใ น ช่ ว ง เ ว ล า ท ี่ แ ผ่ น อ นุ ท วี ป อิ น โ ด ไ ช น่ า ก า ลั ง เ ค ลื่ อ น ตั ว พ บ ว่ า มี ก า ร

ตกสะสมหรอืการหยุดขาดชว่งของการสะสมตัวกับ หนิกรวด มนปูน หนิทราย และหนิโ ค ล น ข อ ง ห ม ว ด หิ น

ห้ ว ย หิ น ล า ด เ ป ็ น ร อ ย สั ม ผั ส ไ ม่ ต่ อ เ นื่ อ ง แ บ บ เ ชิ ง มุ ม (angular unconformity) หิ น ยุ ค เ พ อ ร์ เ มี ย น แ บ ่ ง

ออกเ ป ็ น 3 หมวดหนิ ดังนี้

หมวดหินผานกเค้า (Pha Nok Khao Formation) ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย หิ น ป ู น สี เ ท า ถึ ง เ ท า ด า ช้ั น

หิ น บ า ง ถึ ง เ ป ็ น ม ว ล หิ น ส ลั บ ด้ ว ย ช้ั น บ า ง ข อ ง หิ น ดิ น ด า น สี เ ท า ด า พ บ หิ น เ ชิ ร์ ต เ ป ็ น ก้ อ น แ ล ะ เ ป ็ น แ ถ บ หิ น

เ ชิ ร์ ต แ ท ร ก หิ น ป ู น บ ้ า ง ก ร ะ จ า ย เ ป ็ น แ น ว เ ข า ด้ า น ต ะ วั น ต ก ข อ ง อ า เ ภ อ ชุ ม แ พ ภู ผ า ม่ า น แ ล ะ สี ช ม พู เ กิ ด

สะสมตัวใ นสภาพ แ ว ด ล้ อ ม โ บ ร า ณ ใ น น้ า ท ะ เ ล ตื้ น แ ล ะ อุ่ น ข อ บ ล า ด ค า ร์ บ อ เ น ต (carbonate platform) แ ล ะ

บ า ง ส่ ว น อ ยู่ ใ น บ ริ เ ว ณ ท ี่ ร า บ น้ า ขึ้ น-น้ า ล ง เ มื่ อ 300-260 ล ้ า น ป ี ก ่ อ น หิ น ป ู น มี ส่ ว น ป ร ะ ก อ บ ห ลั ก เ ป ็ น แ ร่

แคลไซ ต์ ซ ึ่งเป ็ นสารป ระกอบ แคลเซ ียมคาร์ บ อเนต สา ม า ร ถ ล ะ ล า ย ไ ด้ ดี ใ น ก ร ด อ่ อ น ดั ง นั้ น จึ ง มั ก ป ร า ก ฏ

โพ รงละลายเป ็ นถ้ าได ้ด ีเชน่ บ ริเวณอุท ยานแห่งชาติภูผาม่าน เป ็ นตน้

หมวดหินหัวนาค า (Hua Na Kham Formation) ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย หิ น ท ร า ย เ ก ร ย์ แ ว ก เ นื้ อ

ส ก ป ร ก (greywacke) หิ น ท ร า ย เ นื้ อ โ ค ล น สี เ ท า สี เ ท า เ ขี ย ว หิ น ท ร า ย ส ลั บ ช้ั น ด้ ว ย หิ น ดิ น ด า น แ ล ะ

หิ น ดิ น ด า น มี หิ น ป ู น เ ล น ส์ สี เ ท า สี เ ท า ด า ช้ั น หิ น ชั ด เ จ น ข น า ด ช้ั น หิ น บ า ง ถึ ง ช้ั น ห น า เ อี ย ง เ ท ร ะ ห ว่ า ง 30-

60 อ ง ศ า ก า ร ค ด โ ค้ ง ข อ ง ช้ั น หิ น เ ป ็ น แ บ บ ป ิ ด ถึ ง ค ด โ ค้ ง แ บ บ แ ค บ (close-tight fold) พ บ ก ร ะ จ า ย ตั ว อ ยู่

ต า ม ท ี่ เ นิ น ท ี่ ล า ด ล อ น ค ลื่ น แ ล ะ ท ี่ ล า ด แ ล ะ บ น พื้ น ท ี่ ภู เ ข า ท ี่ ม อ ง เ ห็ น เ ป ็ น แ น ว สั น เ ข า ย า ว ชั ด เ จ น ด ้ า น

ต ะ วั น ต ก ข อ ง อ า เ ภ อ ชุ ม แ พ ภู ผ า ม่ า น แ ล ะ สี ช ม พู ว า ง ตั ว อ ย่ า ง ต่ อ เ นื่ อ ง กั บ ห ม ว ด หิ น น้ า ดุ ก แ ต่ ว า ง ตั ว แ บ บ

ไ ม่ ต่ อ เ นื่ อ ง อ ยู่ ล ่ า ง ห ม ว ด หิ น ห้ ว ย หิ น ล า ด มี ก า ร ส ะ ส ม ตั ว ใ น ส ภ า พ แ ว ด ล้ อ ม โ บ ร า ณ ใ น น้ า ท ะ เ ล ตื้ น ใ ก ล้ ฝั ง

บ ริเวณที่เป ็ นที่รา บ น้ า ขึ้ น-น้ า ล ง (intertidal) ต่ อ เ นื่ อ ง ม า จ า ก ช้ั น หิ น ป ู น ข อ ง ห ม ว ด หิ น ผ า น ก เ ค้ า ถึ ง บ ริ เ ว ณ

พืน้ ท ี่ ช า ย ฝั ง ท ะ เ ล ท ี่ น้ า ท ะ เ ล ท ่ ว ม ถึ ง มี ก า ร ส ะ ส ม ตั ว ใ น ท ะ เ ล ดึ ก ด า บ ร ร พ์ (อ า ยุ เ พ อ ร์ เ มี ย น ต อ น ก ล า ง) เ มื่ อ

270-260 ล า้นปี ก ่อน

หมวดหินน้ าดุก (Nam Duk Formation) ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย หิ น ท ร า ย เ ก ร ย์ แ ว ก สี เ ท า สี เ ท า เ ขี ย ว

หนิดินดาน สีเท าด า และหนิดิ น ด า น ส ลั บ ด้ ว ย ช้ั น หิ น ท ร า ย มี หิ น ป ู น เ ล น ส์ อ ยู่ บ ้ า ง ม อ ง เ ห็ น ช้ั น หิ น ชั ด เ จ น มี

ขนาดชัน้หนิบางถึงช้ันหนา เอียง เ ท ร ะ ห ว่ า ง 60-80 อ ง ศ า ช้ั น หิ น ค ด โ ค้ ง ค่ อ น ข้ า ง ม า ก เ ป ็ น แ บ บ ค ด โ ค้ ง ป ิ ด

ถึงแบบ คดโ ค้ งแคบ (close-tight fold) มีหินปูนเลนส์สลับ อยู่ บ า้ง โผล่เป ็ นภูเขาแนวยาวและภู เ ข า ลู ก โ ด ด ๆ

ด า้นตะวันตกของอ าเภอชุม แ พ ภู ผ า ม่ า น แ ล ะ ช ม พู เ กิ ด ต ก ต ะ ก อ น ส ะ ส ม ตั ว อ ยู่ ใ น ท ะ เ ล น้ า ตื้ น ค่ อ น ข้ า ง ขุ่ น

ช้ันตะกอนตก จมอยู่ตามที่ลาดเอียงตามพืน้ที่มีลักษ ณะสภา พ ภู มิ ป ร ะ เ ท ศ โ บ ร า ณ ไ ม่ ร า บ เ รี ย บ (อ า ยุ เ พ อ ร์

เมียนตอนกลาง) เมื่อ 270-260 ล ้านปี ก ่อน

8

หิ น ป ู น มี ส่ ว น ป ร ะ ก อ บ ท า ง เ ค มี เ ป ็ น แ ค ล เ ซ ี ย ม ค า ร์ บ อ เ น ต (CaCO3) มี ป ร ะ โ ย ช น์ ส า ม า ร ถ ใ ช้ เ ป ็ น

วัตถ ุดิบท ั้งในอุต สาหกรรมป ูนซ ีเมนต์และอุตสา ห ก ร ร ม เ ค มี น อ ก จ า ก นี้ ยั ง ส า ม า ร ถ ใ ช้ เ ป ็ น วั ส ดุ ก่ อ ส ร้ า ง ไ ด้

ด ีในจังหวัดขอนแกน่มกีารประกอบ การท าเหมอืงแร่ชนิดหินปูนเพ ื่ออุตสาหกร ร ม ก่ อ ส ร้ า ง บ ริ เ ว ณ อ า เ ภ อ

ภู ผ า ม่ า น แ ล ะ ชุ ม แ พ เ พื่ อ ใ ช้ ภ า ย ใ น จั ง ห วั ด ข อ น แ ก่ น แ ล ะ ส่ ง ข า ย ใ ห้ กั บ จั ง ห วั ด ใ ก ล้ เ คี ย ง ส ่ ว น ดิ น ท ี่ ผุ พั ง ม า

จ า ก หิ น ป ู น มั ก มี สี ส้ ม แ ด ง ท ี่ เ รี ย ก ว่ า ดิ น แ ด ง ห รื อ ดิ น แ ท ร์ ร า ร อ ส ซ ่ า (Terra rosa) มี แ ร่ ธ า ตุ ท ี่ จ า เ ป ็ น ต่ อ พื ช

อ ยู่ ห ล า ย ช นิ ด ดั ง นั้ น พื้ น ท ี่ ร า บ ท ี่ อ ยู่ ใ ก ล้ หิ น ป ู น จึ ง เ ป ็ น แ ห ล่ ง เ พ า ะ ป ลู ก ไ ด้ ด ี แ ม้ ว ่ า ภู เ ข า หิ น ป ู น จ ะ มี ค ว า ม สู ง

ชั น แ ล ะ แ ส ด ง ห น้ า ผ า ชั ด เ จ น แ ต่ เ นื่ อ ง จ า ก ไ ม่ มี ต ะ ก อ น ดิ น ส ะ ส ม ตั ว อ ยู่ บ น ย อ ด เ ข า ดั ง นั้ น จึ ง ไ ม่ ใ ช่ พื้ น ท ี่ ท ี่

เสี่ยงภัยตอ่ดินถล่ม แตอ่าจพบป รากฏก ารณ์ หลุมยุบ ในบ ริเวณที่ราบใ กล ้ ภูเขาหนิปูน

หนิมหายุคมีโซโซอิก (Mesozoic rocks)

กลุมหินโคราช (The Khorat Group) เ ป ็ น ก ลุ่ ม หิ น ต ะ ก อ น สี แ ด ง ท ี่ เ กิ ด จ า ก ก า ร ส ะ ส ม ตั ว บ น

ภ า ค พื้ น ท วี ป ใ น ม ห า ยุ ค มี โ ซ โ ซ อิ ก (แ บ ่ ง ย่ อ ย ไ ด้ เ ป ็ น 3 ยุ ค คื อ ยุ ค ไ ท ร แ อ ส ซ ิ ก ยุ ค จู แ ร ส ซ ิ ก แ ล ะ ยุ ค ค รี เ ท

เชยีส) ซ ึ่งส่วนใ หญ่แลว้จะพบ แผ่กระจายก ว้างขวางบริเวณท ี่ร าบ สูงโครา ช กล ุ่มหนิโค ราชโด ยส่ วนใ หญ่

ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย หิ น ท ร า ย หิ น ท ร า ย แ ป ้ ง แ ล ะ หิ น ดิ น ด า น ช้ั น หิ น เ อี ย ง เ ท น้ อ ย เ ฉ ลี่ ย ป ร ะ ม า ณ 10 อ ง ศ า หิ น

ท รายท ี่มเีนื้อละเอียดสามารถใ ช้เป ็ นแหล่งหินประดับ และหนิลับ มีดได้ บ ริ เ ว ณ ท ี่ ร า บ ใ ก ล้ ภู เ ข า หิ น ท ร า ย ใ ช้

ป ร ะ โ ย ช น์ ใ น ก า ร เ พ า ะ ป ลู ก ไ ด้ ค ่ อ น ข้ า ง ดี เ นื่ อ ง จ า ก ดิ น มี แ ร่ ธ า ตุ ท ี่ อุ ด ม ส ม บ ู ร ณ์ พ อ ส ม ค ว ร ส า ห รั บ พื ช

ย ก เ ว้ น บ ริ เ ว ณ ท ี่ เ ป ็ น หิ น ท ร า ย เ นื้ อ ค ว อ ต ซ ์ ซ ึ่ ง จ ะ มี แ ร่ ธ า ตุ ค่ อ น ข้ า ง ต่ า ส ่ ว น ดิ น ท ี่ ผุ พั ง ม า จ า ก หิ น ดิ น ด า น มี

แรธ่าตุอุดมสมบูรณ์ พ อ ส ม ค ว ร โ ด ย เ ฉ พ า ะ แ ร่ ธ า ตุ อ า ห า ร เ ส ริ ม ส า ห รั บ พื ช จึ ง ส า ม า ร ถ ใ ช้ ป ร ะ โ ย ช น์ ใ น ด้ า น

ก า ร เ พ า ะ ป ลู ก ไ ด้ ค ่ อ น ข้ า ง ดี แ ต่ ดิ น อ า จ มี ค ว า ม ร่ ว น ซ ุ ย ต่ า พื้ น ท ี่ จั ง ห วั ด ข อ น แ ก่ น พ บ ห ม ว ด หิ น ย่ อ ย ข อ ง ก ลุ่ ม

หนิโค ราชท ั้ง 7 หมวดหนิ เรียงล าดับ หมวดหนิที่อยู่ ล า่งสุดไป หาบ นสุดตามกา รล าดับ ช้ันหิน ดังนี้

1) หนิยุคไทรแอสซิก (อายุ 250- 200 ลา้นปี)

หมวดหินห้วยหินลาด (Huai Hin Lat Formation) มี ช้ั น หิ น แ บ บ ฉ บ ั บ อ ยู่ บ ริ เ ว ณ บ ้ า น ซ า

ต าบ ล น า ห น อ ง ท ุ่ ม อ า เ ภ อ ชุ ม แ พ ใ น “หวยหินลาด” ท ี่ ไ ห ล ผ่ า น ท า ง ห ล ว ง ห ม า ย เ ล ข 201 ท ี่ ห ลั ก กิ โ ล เ ม ต ร

109.5 ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย ช้ั น หิ น ถ ล่ ม ข อ ง หิ น ก ร ว ด ม น ป ู น หิ น ก ร ว ด ม น ฐ า น มั ก พ บ หิ น ภู เ ข า ไ ฟ ช นิ ด หิ น ท ั ฟ ฟ์

และหนิกรวด เหลี่ยมแทรก ป นอยู่ ด ้ว ย สีเท า วางตัวอยู่ ล า่งสุด และตอ่เนื่องเป ลี่ยนเป ็ นหนิทร า ย เ นื้ อ ก ร ว ด

แ ล ะ หิ น ท ร า ย มี ช้ั น เ ฉี ย ง ร ะ ดั บ สี เ ท า ข า ว สี เ ท า เ ขี ย ว หิ น ท ี่ ว า ง ตั ว อ ยู่ ด ้ า น บ น ถั ด ไ ป เ ป ็ น หิ น โ ค ล น ช้ั น บ า ง หิ น

โค ลนมีเศษพืช หนิดินดานเนือ้ป นทราย หนิทรายแป้ง สีเท าด า ถึ ง สี ด า พ บ โ ผ ล่ อ ยู่ บ ริ เ ว ณ ก ลุ่ ม ภู เ ข า ท ี่ เ ป ็ น

แบบ แสดงและไมแ่สดงแนวสันเขา วางตัวเป ็ นรูปค รึ่งวงกลมล้ อ ม ร อ บ ก ลุ่ ม ภู เ ข า ย อ ด ร า บ แ ล ะ บ ริ เ ว ณ เ นิ น

ท างตะวันตกเ ฉียงเหนือของจังหวัดขอน แ ก่ น ใ น เ ข ต อ า เ ภ อ ภู ผ า ม่ า น ชุ ม แ พ แ ล ะ สี ช ม พู ห ม ว ด หิ น ห้ ว ย หิ น

ลาดวางตัวสัมผัสแบบ ไม่ ต่อเนื่องเชงิมุมอยู่ บ นหมวดหนิน้ าดุก และวา ง ตั ว ต่ อ เ นื่ อ ง อ ยู่ ใ ต้ ห ม ว ด หิ น น้ า พ อ ง

หมวดหนิหว้ยหินลาดตอ น ล่ า ง ต ก ต ะ ก อ น ใ น พื้ น ท ี่ ส ะ ส ม ตั ว เ ป ็ น ช้ั น หิ น ถ ล่ ม อ ยู่ ต า ม ข อ บ แ อ่ ง มี ก า ร ไ ห ล ข อ ง

ก ร ะ แ ส น้ า แ ล ะ ช้ั น หิ น ต อ น ก ล า ง แ ล ะ ช่ ว ง บ น ค่ อ ย ๆ เ ป ลี่ ย น เ ป ็ น ต ก ต ะ ก อ น ส ะ ส ม ตั ว บ ริ เ ว ณ แ อ่ ง น้ า จื ด ท ี่

9

ค ่ อ น ข้ า ง ส ง บ นิ่ ง จ น อ า จ ต ก ต ะ ก อ น ใ น ร ะ บ บ ธ า ร น้ า พ า จ น เ ต็ ม แ อ่ ง เ ดิ ม ใ น บ า ง บ ริ เ ว ณ เ นื่ อ ง จ า ก พ บ หิ น

โค ลนสีแดงสลับ ช้ันอยู่บ ้าง เมื่อ 229-204 ล า้นปี ก ่อน

หมวดหินน้ าพอง (Nam Phong Formation) มีช้ันหินแบ บ ฉบ ับ อยู่ ตามแนวล าน้ าพอง

ซ ึ่ ง อ ยู่ ใ น เ ข ต อ า เ ภ อ ภู ก ร ะ ดึ ง จั ง ห วั ด เ ล ย ส ่ ว น ล่ า ง เ ป ็ น หิ น ท ร า ย แ ป ้ ง หิ น ท ร า ย แ ล ะ หิ น โ ค ล น ส ี

น้ า ต า ล แ ก ม แ ด ง มี ก า ร ผุ พั ง ค่ อ น ข้ า ง ง่ า ย ส ่ ว น ก ล า ง เ ป ็ น หิ น ท ร า ย หิ น ก ร ว ด ม น ช้ั น ห น า ส ่ ว น บ น เ ป ็ น

หนิดินดานหนิโค ลนและหนิทรายแป้ ง สีน้ าตาลแกมแดง กระจายก ว้ าง ข ว า ง เ ป ็ น แ น ว ท ิ ศ เ ห นื อ-ใ ต้ ใ น เ ข ต

อ า เ ภ อ ชุ ม แ พ สี ช ม พู แ ล ะ ภู ผ า ม่ า น ส ภ า ว ะ แ ว ด ล้ อ ม ก า ร ต ก ต ะ ก อ น แ ล ะ ภู มิ อ า ก า ศ โ บ ร า ณ ใ น บ ริ เ ว ณ ท ี่ ร า บ

ล ุ ่ ม เ ชิ ง เ ข า ใ น ร ะ ย ะ แ ร ก แ ล ะ เ ป ลี่ ย น ไ ป เ ป ็ น ก า ร ต ก ต ะ ก อ น ใ น แ ม่ น้ า แ บ บ โ ค้ ง ต วั ด ท ี่ มี ก ร ะ แ ส น้ า รุ น แ ร ง ต า ม

ร่ อ ง น้ า แ ล ะ ห ลั ง จ า ก นั้ น เ ป ็ น ก า ร ต ก ต ะ ก อ น บ ริ เ ว ณ ส อ ง ฝั ง ข อ ง ท ี่ ร า บ ลุ่ ม แ ม่ น้ า ใ น ส ภ า ว ะ ภู มิ อ า ก า ศ ท ี่

ค ่ อ น ข้ า ง กึ่ ง แ ห้ ง แ ล้ ง เ มื่ อ 204-199 ล ้ า น ป ี ก ่ อ น ป ั จ จุ บ ั น พ บ ว่ า ห ม ว ด หิ น น้ า พ อ ง มี ค ว า ม สั ม พั น ธ์ กั บ ก า ร

เ กิ ด โ ค ล น พุ ใ น ภ า ค ต ะ วั น อ อ ก เ ฉี ย ง เ ห นื อ มี ก า ร พ บ ซ า ก ดึ ก ด า บ ร ร พ์ ไ ด โ น เ ส า ร์ ช นิ ด กิ น พื ช ท ี่ มี อ า ยุ เ ก่ า แ ก่

ท ี่สุดในหมวดหินน้ าพอง บ ริเวณจังหวัดชัยภูมิ

2) หนิยุคจูแรสซิก (อายุ 200-145 ลา้นปี)

หมวดหินภูกระดึง (Phu Kradung Formation) มี ช้ั น หิ น แ บ บ ฉ บ ั บ อ ยู่ ต า ม เ ส้ น ท า ง เ ดิ น เ ท ้ า

ขึน้ภูกระดึง จากเ ชิงเขาถึงซ าบอน ส ว่นล่างสุด เ ป ็ น หิ น ท ร า ย แ ป ้ ง สี แ ด ง สี น้ า ต า ล แ ด ง แ ล ะ สี เ ท า แ ก ม แ ด ง

มั ก มี แ ร่ ไ ม ก้ า ป น บ า ง แ ห่ ง มี หิ น ป ู น ช้ั น บ า ง ม า ก แ ท ร ก ส ลั บ ช้ั น หิ น ต อ น ก ล า ง ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย หิ น ท ร า ย แ ป ้ ง

หนิโค ลน สีน้ าตาลแดงปนม่ว ง มีเม็ดปูนและช้ัน เ ม็ ด ป ู น ช้ั น หิ น มั ก ถู ก ป ก ค ลุ ม ด้ ว ย ต ะ ก อ น ดิ น ห น า ไ ม่ ค ่ อ ย

พ บ เ ป ็ น ช้ั น หิ น โ ผ ล่ มี หิ น ท ร า ย เ นื้ อ ไ ม ก้ า แ ล ะ หิ น ก ร ว ด ม น เ ม็ ด ป ู น ส ลั บ ช้ั น โ ผ ล่ ใ ห้ เ ห็ น เ ป ็ น ช่ ว ง ๆ ส ่ ว น บ น

เ ป ็ น หิ น ท ร า ย แ ป ้ ง ส ลั บ ช้ั น หิ น ท ร า ย หิ น โ ค ล น แ ล ะ หิ น ก ร ว ด ม น เ นื้ อ ป ู น สี แ ด ง ป น เ ท า แ ล ะ สี เ ท า เ ขี ย ว ช้ั น

หิ น บ น สุ ด โ ผ ล่ เ ป ็ น ห น้ า ผ า ข อ ง หิ น ท ร า ย สี น้ า ต า ล แ ด ง แ ล ะ มี หิ น ท ร า ย แ ป ้ ง ส ลั บ ช้ั น อ ยู่ บ ้ า ง ช้ั น หิ น ท ร า ย

ห น า 30 เ ซ น ติ เ ม ต ร ถึ ง ม า ก ก ว่ า 1 เ ม ต ร ช้ั น หิ น ท ั่ ว ไ ป มี ก า ร ผุ พั ง ค่ อ น ข้ า ง ง่ า ย ก ร ะ จ า ย ก ว้ า ง ข ว า ง อ ยู่

ต า ม ท ี่ เ นิ น แ ล ะ ท ี่ ล า ด เ ข า ใ น เ ข ต อ า เ ภ อ ชุ ม แ พ สี ช ม พู ภู เ วี ย ง แ ล ะ ห น อ ง เ รื อ ส ภ า ว ะ แ ว ด ล้ อ ม ข อ ง ก า ร

สะสมตัวของตะก อนในแมน่้ าแบบ โค ้ งตวัดที่มีกระแสน้ ารุนแรงตามรอ่งน้ า แ ล ะ ต ก ต ะ ก อ น บ ริ เ ว ณ ส อ ง ฝั ง

ของที่ราบ ลุ่มแม่น้ า หนอง และบ ึง ในภูมิอากาศกึ่งแหง้แล้ง เมื่อ 180-145 ล า้นปี ก ่อน

3) หนิยุคจูแรสซิก-ครีเทเชียส (อายุ 200-65 ลา้นปี)

หมวดหินพระวิหาร (Phra Wiharn Formation) มี ช้ั น หิ น แ บ บ ฉ บ ั บ อ ยู่ ท ี่ เ ข า พ ร ะ วิ ห า ร

ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย หิ น ท ร า ย เ นื้ อ ค ว อ ต ซ ์ สี ข า ว ป น เ ห ลื อ ง อ่ อ น แ ส ด ง ช้ั น เ ฉี ย ง ร ะ ดั บ น อ ก จ า ก นี้ อ า จ พ บ หิ น

ท รายแป ้ง หนิโค ลน ช้ันบาง ๆ และหนิกรวด มน กระจายก ว้ างขวาง อ ยู่ ส ่ ว น ด้ า น บ น ข อ ง ภู เ ข า ย อ ด ร า บ ใ น

เขตอ าเภอชุมแพ ภูเวียง หนองเรือ อุบ ลรัตน์ น้ า พ อ ง แ ล ะ ก ร ะ น ว น ว า ง ตั ว อ ย่ า ง ต่ อ เ นื่ อ ง อ ยู่ บ น ห ม ว ด หิ น

10

ภู ก ร ะ ดึ ง แ ล ะ ว า ง ตั ว แ บ บ ต่ อ เ นื่ อ ง อ ยู่ ล ่ า ง ห ม ว ด หิ น เ ส า ขั ว เ กิ ด จ า ก ก า ร ส ะ ส ม ต ะ ก อ น ใ น ท า ง น้ า ป ร ะ ส า น

สายเมื่อ 170-100 ล า้นปี ก ่อน

4) หนิยุคครเีทเชียส (อายุ 145-65 ลา้นปี)

หมวดหินเสาขัว (Sao Khua Formation) มี ช้ั น หิ น แ บ บ ฉ บ ั บ อ ยู่ ท ี่ ห้ ว ย เ ส า ขั ว ท า ง เ ห นื อ ข อ ง

ถนนสายอุดรธ านี-หนองบ ัวล าภู ป ระกอบ ด้ ว ย หนิทรายแป้ ง สีน้ า ต า ล แ ก ม แ ด ง แ ล ะ ป น สี เ ท า หิ น ท ร า ย สี

แ ด ง อ่ อ น เ ม็ ด ข น า ด ล ะ เ อี ย ด ถึ ง ล ะ เ อี ย ด ม า ก บ า ง ช้ั น มี ก ร ว ด ป น ลั ก ษ ณ ะ โ ด ย ท ั่ ว ไ ป ข อ ง ห ม ว ด หิ น เ ส า ขั ว

ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย วั ฎ จั ก ร ช้ั น หิ น ส ลั บ กั น ข อ ง หิ น โ ค ล น ป น ท ร า ย แ ป ้ ง สี น้ า ต า ล แ ด ง ส ลั บ กั บ หิ น ท ร า ย แ ล ะ หิ น

ก ร ว ด ม น สี น้ า ต า ล แ ด ง มี calcrete แ ล ะ siltcretes ห น า แ ล ะ เ ด่ น ชั ด ก ว่ า ท ี่ พ บ ใ น ห ม ว ด หิ น ภู ก ร ะ ดึ ง แ ล ะ

ห ม ว ด หิ น โ ค ก ก ร ว ด ก ร ะ จ า ย ตั ว ก ว้ า ง ข ว า ง เ ป ็ น แ น ว ข น า น กั บ ห ม ว ด หิ น พ ร ะ วิ ห า ร ใ น เ ข ต อ า เ ภ อ ภู เ วี ย ง

หนองเรือ อุบ ลรัตน์ น้ าพอง และกร ะ น ว น ส ภ า ว ะ แ ว ด ล้ อ ม ข อ ง ก า ร ส ะ ส ม ต ะ ก อ น ใ น แ ม่ น้ า โ ค้ ง ต วั ด แ ล ะ ท ี่

ราบ น้ าท ่ วมขัง ในภูมิอากาศกึ่งแหง้แล้ง เมื่อ 145-100 ล า้นปี ก ่อน

หมวดหินภูพาน (Phu Phan Formation) มี ช้ั น หิ น แ บ บ ฉ บ ั บ อ ยู่ ท ี่ ภู ผ า ผึ้ ง เ ท ื อ ก เ ข า ภู พ า น

อ า เ ภ อ เ ข า ว ง จั ง ห วั ด ก า ฬ สิ น ธุ์ ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย หิ น ท ร า ย สี เ ท า ป น ข า ว ข น า ด เ ม็ ด ป า น ก ล า ง ถึ ง ก ร ว ด แ ล ะ

หิ น ก ร ว ด ม น สี น้ า ต า ล แ ก ม เ ห ลื อ ง เ ท า ส ้ ม อ่ อ น ช ม พู แ ล ะ ข า ว ข น า ด ช้ั น ห น า แ ล ะ แ ส ด ง ช้ั น เ ฉี ย ง ร ะ ดั บ

ขนาดใ หญ่ เม็ดก รวดป ระกอบ ด้ วยหินหล า ย ช นิ ด ไ ด้ แ ก่ ค ว อ ต ซ ์ สี ข า ว หิ น ภู เ ข า ไ ฟ หิ น เ ชิ ร์ ต สี เ ท า ด า เ ท า

ข า ว น้ า ต า ล แ ด ง แ ล ะ เ ขี ย ว มี ก า ร คั ด ข น า ด ไ ม่ ด ี หิ น ช นิ ด อื่ น ท ี่ พ บ ร่ ว ม ใ น ห ม ว ด หิ น ภู พ า น ไ ด้ แ ก่

หนิทรายแป้ง หนิดินดาน หนิกรวด มนกะเปาะป ูน หม ว ด หิ น ภู พ า น แ ผ่ ก ร ะ จ า ย ตั ว ต า ม แ น ว ข อ บ ข อ ง ห ม ว ด

หิ น เ ส า ขั ว ใ น เ ข ต อ า เ ภ อ ภู เ วี ย ง ห น อ ง เ รื อ อุ บ ล รั ต น์ น้ า พ อ ง แ ล ะ ก ร ะ น ว น แ ส ด ง ส ภ า ว ะ แ ว ด ล้ อ ม ก า ร

สะสมตะกอนใ นแมน่้ าป ระสานสายท ี่มกีระ แสน้ าค่ อนขา้ งรุนแ รง เมื่อ 145-100 ล า้นปี ก ่อน

หมวดหินโคกกรวด (Khok Kruat Formation) มี ช้ั น หิ น แ บ บ ฉ บ ั บ อ ยู่ ต า ม ถ น น ส า ย มิ ต ร ภ า พ

บ ริเวณบ้ านโค กก รวด อ าเภอเมือง จัง ห วั ด น ค ร ร า ช สี ม า ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย หิ น ท ร า ย สี แ ด ง อ่ อ น สี แ ด ง ป น ม่ ว ง

น้ า ต า ล แ ก ม แ ด ง มั ก มี ข น า ด เ ม็ ด ล ะ เ อี ย ด เ ป ็ น ส่ ว น ใ ห ญ่ มี หิ น ท ร า ย แ ป9ง หิ น โ ค ล น แ ล ะ หิ น ก ร ว ด ม น ส ี

น้ าตาลแกมแดง แทรก สลับ อยู่ อาจมยีิป ซ ัมเ ป ็นช้ันบางๆ ช่ว ง บ น ข อ ง ล า ดั บ ช้ั น หิ น ก ร ะ จ า ย ตั ว ก ว้ า ง ข ว า ง

ต า ม แ น ว ข อ ง ห ม ว ด หิ น ภู พ า น โ ด ย เ ฉ พ า ะ บ ริ เ ว ณ อ า เ ภ อ พ ร ะ ยื น บ ้ า น ฝ า ง น้ า พ อ ง แ ล ะ ก ร ะ น ว น แ ส ด ง

สภาวะแวดล้อมการสะสมตะกอนใ น ท า ง น้ า โ ค้ ง ต วั ด ต า ม ร่ อ ง น้ า คั น ดิ น แ ล ะ ท ี่ ร า บ น้ า ท ่ ว ม ถึ ง เ มื่ อ 125-

100 ล า้นปี ก ่อน

หมวดหินมหาสารคาม (Mahasarakham Formation) มี ช้ั น หิ น แ บ บ ฉ บ ั บ อ ยู่ ท ี่ ห ลุ ม เ จ า ะ น้ า

บ า ด า ล F-34 บ ้ า น เ ชี ย ง เ หี ย น อ า เ ภ อ เ มื อ ง จั ง ห วั ด ม ห า ส า ร ค า ม ช้ั น หิ น ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย ช้ั น เ ก ลื อ หิ น (rock

11

salt) 3 ช้ัน แทรก สลับ กั บ หิ น โ ค ล น หิ น ท ร า ย แ ป9ง สี น้ า ต า ล แ ด ง สี แ ด ง ส้ ม มี ค ว า ม ห น า ร ว ม กั น ป ร ะ ม า ณ

600-1,000 เมตร โด ยมีช้ันแอนไฮไ ดรต์รองรับอยู่ด า้นล่าง บ ริเวณที่มีโครงสร้างข อ ง โ ด ม เ ก ลื อ ใ ก ล้ ช้ั น ผิว

ดิ น มั ก มี ผ ล ต่ อ ดิ น เ ค็ ม แ ล ะ ก า ร ป ร า ก ฏ ข อ ง ค ร า บ เ ก ลื อ บ น ผิ ว ดิ น ดั ง นั้ น ใ น ก า ร ส า ร ว จ เ พื่ อ ท า แ ผ น ท ี่

ธรณีวิทย ามักก าหนดบริเวณท ี่มคีราบเก ลือและดนิเค็ม เ ป ็ น พื้ น ท ี่ ข อ บ เ ข ต ข อ ง ห ม ว ด หิ น ม ห า ส า ร ค า ม พ บ

ก ร ะ จ า ย ตั ว บ ริ เ ว ณ อ า เ ภ อ เ มื อ ง ข อ น แ ก่ น แ ล ะ บ ้ า น ไ ผ่ ส ภ า ว ะ แ ว ด ล้ อ ม ก า ร ส ะ ส ม ต ะ ก อ น ข อ ง ห ม ว ด หิ น

ม ห า ส า ร ค า ม ม า จ า ก ก า ร ต ก ต ะ ก อ น ข อ ง น้ า ท ะ เ ล ใ น แ อ่ ง ใ น ส ภ า พ ภู มิ อ า ก า ศ กึ่ ง แ ห้ ง แ ล้ ง ก า ร วั ด อ า ยุ ข อ ง

เก ลือหินโดยว ิธีกัมมันตรังสี K-Ar มีอายุป ระมาณ 93 ล ้านปี

หมวดหินภูทอก (Phu Thok Formation) มี ช้ั น หิ น แ บ บ ฉ บ ั บ อ ยู่ ท ี่ ภู ท อ ก น้ อ ย อ า เ ภ อ ศ รี วิ ไ ล

จังหวัดหนองคาย แบ่งออกเป ็ น 3 หมูห่ิน จากล ่างขึ้นบน ได ้แก่ หมูห่นินาหวา เ ป ็ น หิ น โ ค ล น แ ล ะ หิ น เ ค ล ย์

สี น้ า ต า ล แ ด ง สี แ ด ง ส้ ม แ ล ะ หิ น ท ร า ย แ ป9ง สี น้ า ต า ล ส้ ม หมู่หินค าตากลา เ ป ็ น หิ น ท ร า ย สี น้ า ต า ล แ ด ง

สลับ ช้ันกับ หนิทรายเนื้ อ เ ฟ ล ด์ ส ป า ร์ สี แ ด ง อิ ฐ พ บ บ ริ เ ว ณ ต า บ ล ท ่ า พ ร ะ อ า เ ภ อ เ มื อ ง ข อ น แ ก่ น เ ป ็ น ช้ั น หิ น

กัก เก ็บ น้ าจดืคุ ณ ภ า พ ดี ป ริ ม า ณ ม า ก ใ ช้ ใ น อุ ต ส า ห ก ร ร ม เ บ ี ย ร์ แ ล ะ น้ า ดื่ ม แ ล ะ หมู่หินภูทอกน้อย เ ป ็ น หิ น

ท ร า ย อ า ร์ โ ค ส เ ม็ ด ล ะ เ อี ย ด ถึ ง ป า น ก ล า ง แ ส ด ง ช้ั น เ ฉี ย ง ร ะ ดั บ ข น า ด ใ ห ญ่ ก ร ะ จ า ย ตั ว ก ว้ า ง ข ว า ง บ ริ เ ว ณ

ท ิ ศ ใ ต้ ข อ ง จั ง ห วั ด ข อ น แ ก่ น เ ช่ น ท ี่ อ า เ ภ อ เ มื อ ง ข อ น แ ก่ น พ ร ะ ยื น บ ้ า น แ ฮ ด แ ล ะ บ ้ า น ไ ผ่ แ ส ด ง ส ภ า ว ะ

แวดล้อมการสะสมตะกอนใ นทางน้ าโค ้ งตวัดที่พัดพ าเป ็ นครั้ ง ค ร า ว ส ลั บ กั บ ก า ร พั ด พ า ข อ ง ล ม อ า ยุ 100-

55 ล ้านปี

ตะกอนร่วนยุคควอเทอร์นาร ี

ตะกอนย ุคคว อเท อร์ นาร ีป ระกอบ ไป ด้ ว ย ตะกอนร่ ว น และตะกอนก ึ่งแ ข็ ง ตั ว มี อ า ยุ 1.6 ล ้ า น ป ี

ถึ ง ป ั จ จุ บ ั น ก า ร จ า แ น ก ลั ก ษ ณ ะ ต ะ ก อ น ยุ ค ค ว อ เ ท อ ร์ น า รี โ ด ย ท ั่ ว ไ ป ใ ช้ ลั ก ษ ณ ะ ท า ง ธ ร ณี สั ณ ฐ า น

ส ภ า พ แ ว ด ล้ อ ม ก า ร ส ะ ส ม ตั ว แ ล ะ ช นิ ด ข อ ง ต ะ ก อ น เ ป ็ น ห ลั ก โ ด ย ต ะ ก อ น ยุ ค ค ว อ เ ท อ ร์ น า รี ส ะ ส ม ตั ว อ ยู่

ท ั่ ว ไ ป ต า ม แ น ว ลุ่ ม น้ า แ ม่ น้ า แ ล ะ ท ี่ ร า บ ท ั่ ว ไ ป เ ห็ น เ ป ็ น พื้ น ท ี่ เ นิ น แ ล ะ ท ี่ ลุ่ ม ต ะ ก อ น เ ห ล่ า นี้ ใ ช้ เ ป ็ น วั ส ดุ

ก ่อส รา้งและถมที่ดินได้ ป ระกอบ ด้ วยหน่วยตะกอนย ่อยดังนี ้

ตะกอนตะพัก (Terrrace deposits) แบ่งออกเป ็ น 2 ป ระเภท ได ้แก่ ตะพัก ก ร ว ด ท ี่ ว า ง ตั ว อ ยู่

ด ้ า น ล่ า ง แ ล ะ ต ะ พั ก ค ล้ า ย ดิ น ล ม ห อ บ อ ยู่ ข้ า ง บ น ต ะ ก อ น ต ะ พั ก ก ร ว ด พ บ เ ป ็ น ช้ั น ศิ ล า แ ล ง ท ี่ มี ค ว า ม ห น า

ตั้ ง แ ต่ 0.50-5 เ ม ต ร ค ว า ม ห น า เ ฉ ลี่ ย 3 เ ม ต ร เ นื้ อ ศิ ล า แ ล ง ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย เ ม็ ด ก ร ว ด ข อ ง ค ว อ ต ซ ์ กึ่ ง ม น

แ ล ะ ยั ง พ บ ม ว ล ส า ร พ อ ก เ ป ็ น ช้ั น ๆ ข อ ง ส า ร ล ะ ล า ย เ ห ล็ ก แ ล ะ แ ม ง ก า นี ส อ อ ก ไ ซ ด์ ช้ั น ศิ ล า แ ล ง ว า ง อ ยู่ บ น

ต ะ พั ก ก ร ว ด ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย ก ร ว ด ข อ ง ค ว อ ต ซ ์ หิ น ท ร า ย เ ชิ ร์ ต แ ล ะ หิ น แ อ น ดี ไ ซ ต์ น อ ก จ า ก นี้ ยั ง พ บ อุ ล ก

ม ณี แ ล ะ ไ ม้ ก ล า ย เ ป ็ น หิ น แ ท ร ก ส ลั บ อ ยู่ ใ น ช้ั น ต ะ ก อ น ต ะ พั ก จ า ก ห ลั ก ฐ า น ก า ร พ บ อุ ล ก ม ณี ใ น ช้ั น ต ะ พั ก

12

ก ร ว ด ห า อ า ยุ ข อ ง อุ ล ก ม ณี ไ ด้ อ ยู่ ร ะ ห ว่ า ง 700,000-900,000 ป ี ดั ง นั้ น ต ะ ก อ น ต ะ พั ก น่ า จ ะ มี อ า ยุ อ ยู่

ในชว่งเดียวก ับ อายุของอุลก มณี

ตะกอนตะพักค ล้ ายดินลมหอบ ป ระกอบ ด้ ว ย ดิ น ล ะ เ อี ย ด สี แ ด ง สี ส้ ม สี แ ด ง เ ข้ ม แ ล ะ สี ส้ ม แ ก ม

เ ห ลื อ ง ห น า ร ะ ห ว่ า ง 1-10 เ ม ต ร บ ริ เ ว ณ ด้ า น ล่ า ง สุ ด เ ป ็ น ต ะ ก อ น ก ร ว ด ห น า ร ะ ห ว่ า ง 20-50 เ ซ น ติ เ ม ต ร

ส ลั บ กั บ ต ะ ก อ น ท ร า ย แ ป ้ ง สี ส้ ม ต ะ ก อ น ช่ ว ง นี้ เ กิ ด จ า ก ท า ง น้ า พั ด พ า ม า ส ะ ส ม ตั ว ด้ ว ย กั น ต ะ ก อ น ด้ า น บ น มี

ข น า ด ท ร า ย แ ป ้ ง-ต ะ ก อ น โ ค ล น สี ส้ ม แ ล ะ สี แ ด ง เ ข1ม อ า จ เ กิ ด จ า ก แ ร ง ล ม พั ด เ อ า ต ะ ก อ น ล ะ เ อี ย ด ข น า ด

ท ร า ย แ ป ้ ง-โ ค ล น จ า ก บ ริ เ ว ณ อื่ น ม า ท ั บ ถ ม กั น ไ ม่ มี ลั ก ษ ณ ะ เ ป ็ น ช้ั น ๆ แ ล ะ ไ ม่ จั บ ตั ว แ ข็ ง ดิ น ค ล้ า ย ดิ น ล ม

หอบสามารถน าไป ใช้เป ็ นวัตถุด ิบใ นการท าอฐิป ระสานได้

ตะกอนน้ าพา (Alluvial deposits) เ ป ็ น ต ะ ก อ น ร่ ว น ข น า ด ล ะ เ อี ย ด พ ว ก ท ร า ย แ ล ะ ดิ น ส ะ ส ม

ตั ว ต า ม แ น ว ลุ่ ม น้ า เ ช่ น แ ม่ น้ า ชี ล า น้ า พ อ ง เ ป ็ น ต้ น ต ะ ก อ น น้ า พ า อ า จ มี ค ร า บ เ ก ลื อ สี ข า ว บ น ผิว ดิ น เ ช่ น

บ ริเวณอ าเภอเมือง อ าเภอบ้ านไผ ่อ าเภอชนบท เป ็ นต้น ซ ึ่งมีชาวบ ้ านน ามาตม้ท าเก ลือสนิเธ าว์

หนิอัคนี (Igneous rocks)

หนิอัคน ีแบ่งตามลักษ ณะการเกิดไ ด้ 2 ชนิด คือ

1) หินอัคนีแทรกซอน ซ ึ่ ง เ ป ็ น หิ น อั ค นี ท ี่ เ กิ ด อ ยู่ ใ น ร ะ ดั บ ลึ ก โ ด ย ก า ร ต ก ผ ลึ ก จ า ก หิ น ห นื ด มี

ลั ก ษ ณ ะ เ นื้ อ ห ย า บ ห รื อ ค่ อ น ข้ า ง ห ย า บ (เ ม็ ด แ ร่ มี ข น า ด ตั้ ง แ ต่ 1 มิ ล ลิ เ ม ต ร ขึ้ น ไ ป) ท ี่ รู้ จั ก กั น ดี ก็ คื อ

หิ น แ ก ร นิ ต ซ ึ่ ง มี ค ว า ม สั ม พั น ธ์ ใ ก ล้ ชิ ด กั บ ก า ร ก า เ นิ ด แ ร่ เ ศ ร ษ ฐ กิ จ ห ล า ย ช นิ ด เ ช่ น แ ร่ ดี บ ุ ก วุ ล แ ฟ ร ม

ฟลูออไ รด์ และแบไ รต์ หนิแกรนิตมีความแข็งแกร่งสามารถน าม าใช้เป ็ นหนิปร ะดับ ได ้ และ

2) หนิภูเขาไฟ เป ็ นหนิที่เก ิดจากก ารระเบ ิดของภูเขาไฟ ท ี่พุขึน้มาเย ็นตัวบ นผิวโลก หนิ

ช นิ ด นี้ จ ะ มี เ นื้ อ ล ะ เ อี ย ด ห รื อ เ นี ย น เ ป ็ น เ นื้ อ เ ดี ย ว กั น ห ม ด มี ค ว า ม สั ม พั น ธ์ อ ย่ า ง ใ ก ล้ ชิ ด กั บ แ ร่

ท องค าท องแดงและแรโ่ล หะหลายชนดิ

หนิอัคนีพุหรอืหนิภูเขาไฟ และหนิชิ้นภูเขาไฟ ยุคเพอร์เมียนถงึไทรแอสซิก

หนิอัคนีพุหรอืหนิภูเขาไฟ ท ี่พบเ ป ็ นหนิไรโ อไรต์ หนิแอนดไีซ ต์ เนือ้หยาบมีสเีขียว แ ต่ เ นื้ อ ด อ ก มี

สี ด า แ ล ะ หิ น ท ั ฟ ฟ์ ก ร ะ จ า ย ตั ว ค ลุ ม บ ริ เ ว ณ แ ค บ ๆ ต า ม ร่ อ ง น้ า เ นิ น แ ล ะ แ น ว สั น เ ข า ด้ า น ท ิ ศ เ ห นื อ-

ต ะ วั น อ อ ก เ ฉี ย ง เ ห นื อ ข อ ง ผ า ห ลุ ม เ ห ล็ ก ต า บ ล ห้ ว ย ม่ ว ง อ า เ ภ อ ภู ผ า ม่ า น มี ค ว า ม สู ง จ า ก ท ี่ ร า บ ป ร ะ ม า ณ

140 เมตร สัมผัสอยู่กับ หนิทรายเก รย์ แวก เม็ดห ย า บ เ ม็ ด ต ะ ก อ น ท ร า ย เ รี ย ง ข น า ด ส ลั บ ช้ั น ด้ ว ย หิ น ท ร า ย

แ ป ้ ง แ ล ะ หิ น ดิ น ด า น สี เ ท า ด า ข อ ง ห ม ว ด หิ น น้ า ดุ ก หิ น อั ค นี พุ มี อ า ยุ ร ะ ห ว่ า ง 260-245 ล ้ า น ป ี แ ต่ หิ น ท ั ฟ ฟ์

นา่จะเก ิดก่อนหรอือายุใ กล ้เคียงก ับ หมวดหนิห้วยหินลาด

13

ธรณีวทิยาโครงสร้าง (Structural geology)

ธรณีวิทย าโค รงส ร้ า ง บ ริ เ ว ณ ท ี่ ร า บ สู ง โ ค ร า ช มี ก า ร ค ด โ ค้ ง แ ล ะ ร อ ย เ ลื่ อ น ห ลั ก มี อ ยู่ 3 ก ลุ่ ม แ น ว

แ ร ก ว า ง ตั ว ใ น แ น ว เ กื อ บ ท ิ ศ เ ห นื อ-ใ ต้ มี ค ว า ม สั ม พั น ธ์ กั บ ก ร ะ บ ว น ก า ร ก่ อ ใ ห้ เ กิ ด เ ท ื อ ก เ ข า อิ น โ ด จี น

(Indosinian Orogeny) ส ่ ว น แ น ว ร อ ย เ ลื่ อ น ก ลุ่ ม ท ี่ 2 แ ล ะ 3 ว า ง ตั ว ใ น แ น ว ท ิ ศ ต ะ วั น ต ก เ ฉี ย ง เ ห นื อ-

ต ะ วั น อ อ ก เ ฉี ย ง ใ ต้ แ ล ะ ท ิ ศ ต ะ วั น อ อ ก เ ฉี ย ง เ ห นื อ-ต ะ วั น ต ก เ ฉี ย ง ใ ต้ มี ค ว า ม สั ม พั น ธ์ กั บ ก ร ะ บ ว น ก า ร ก่ อ

เท ือกเขาหิมาลัย(Himalayan Orogeny)

การวางตัวของช้ันหิน (Bedding)

หิ น ต ะ ก อ น ม ห า ยุ ค พ า ลี โ อ โ ซ อิ ก ต อ น บ น ว า ง ตั ว ใ น ท ิ ศ ท า ง ป ร ะ ม า ณ ท ิ ศ เ ห นื อ-ใ ต้ (NNESSW) มี

การเอียงตัวของช้ันหินดว้ยมุมเท ป านกลางถึงมาก แสดงการคดโ ค้ ง ส ลั บ ไ ป ม า ท ั้ ง แ บ บ เ ป ิ ด แ ล ะ ป ิ ด (close

and open fold) บ า ง บ ริ เ ว ณ มี ก า ร เ อี ย ง เ ท แ บ บ ต ล บ ก ลั บ (recumbent fold) หิ น ต ะ ก อ น ม ห า ยุ ค มี โ ซ โ ซ อิ ก

หรอืกล ุ่มหนิโค ราช มีการเอียงเท ของช้ันหินนอ้ย โด ยเ ฉล ี่ยป ระมาณ 10 องศา

โดมเกลือ (Salt dome)

ก า ร สั ง เ ก ต เ ห็ น ห รื อ ก า ร สั น นิ ษ ฐ า น บ ริ เ ว ณ ท ี่ เ ป ็ น โ ด ม เ ก ลื อ ไ ด้ จ า ก ก า ร ศึ ก ษ า แ ผ น ท ี่ ภ า พ ถ่ า ย

ดาวเทีย ม และการเจ า ะ ส า ร ว จ โ พ แ ท ช โ ด ม เ ก ลื อ เ ป ็ น ก า ร บ ี บ อั ด แ ท ร ก ดั น ท า ใ ห้ ช้ั น เ ก ลื อ เ กิ ด ก า ร ค ด โ ค้ ง

รู ป ป ร ะ ท ุ น ห รื อ ช้ั น เ ก ลื อ ค ด โ ค้ ง แ ท ร ก ดั น (Salt anticline or salt diaper) ก า ร แ ท ร ก ดั น ข อ ง ช้ั น เ ก ลื อ ท า ใ ห้

เก ิดโดมเก ลือของหมว ด หิ น ม ห า ส า ร ค า ม ท า ใ ห้ ช้ั น ดิ น บ ริ เ ว ณ โ ด ม เ ก ลื อ นู น ขึ้ น ม า แ ต่ ช้ั น ดิ น บ ริ เ ว ณ ร อ บ ๆ

โด มเก ลื อ เ กิ ด ก า ร ท รุ ด ตั ว-ยุ บ ตั ว ล ง น อ ก จ า ก นี้ ก า ร ล ะ ล า ย ข อ ง ข อ บ ด้ า น น อ ก ข อ ง โ ด ม เ ก ลื อ เ ป ็ น ตั ว ข ย า ย

พืน้ที่ท รุดตัวลง ท าให้ บ ริ เ ว ณ ข อ บ ร อ บ ๆ โ ด ม เ ก ลื อ ก ล า ย เ ป ็ น บ ึ ง แ ล ะ ห น อ ง น้ า ท ี่ มี รู ป ร่ า ง ค่ อ น ข้ า ง ก ล ม-ร ี

ส า ม า ร ถ สั ง เ ก ต เ ห็ น ไ ด้ ค ่ อ น ข้ า ง ชั ด เ จ น จ า ก ลั ก ษ ณ ะ ภู มิ ป ร ะ เ ท ศ แ บ บ เ นิ น รู ป ว ง แ ห ว น ล้ อ ม ร อ บ บ ึ ง จ า ก

ข้ อ มู ล ก า ร เ จ า ะ ส า ร ว จ พ บ ว่ า ย อ ด โ ด ม เ ก ลื อ บ ริ เ ว ณ อ า เ ภ อ เ มื อ ง ข อ น แ ก่ น จ ะ อ ยู่ ลึ ก จ า ก ผิ ว ดิ น เ ฉ ลี่ ย

ป ระมาณ 80 เมตร

รอยเลื่อน (Fault)

รอยเล ื่อนแนวห ลั ก ว า ง ตั ว ป ร ะ ม า ณ ท ิ ศ ต ะ วั น อ อ ก-ต ะ วั น ต ก เ อี ย ง เ ท ไ ป ท า ง ท ิ ศ ใ ต้ แ ล ะ ท ิ ศ เ ห นื อ

ส ว่นรอยเ ลื่อนแนวรองว า ง ตั ว ท ิ ศ ต ะ วั น ต ก เ ฉี ย ง เ ห นื อ-ต ะ วั น อ อ ก เ ฉี ย ง ใ ต้ พื้ น ท ี่ ส า ร ว จ ส่ ว น ใ ห ญ่ เ ป ็ น พื้ น ท ี่

ล อ น ร า บ แ ล ะ ท ี่ ร า บ ท า ใ ห้ ไ ม่ ส า ม า ร ถ สั ง เ ก ต พ บ ร อ ย เ ลื่ อ น ไ ด้ อ ย่ า ง ชั ด เ จ น แ ต่ จ า ก ข้ อ มู ล จ า ก ก า ร เ จ า ะ

ส า ร ว จ พ บ ว่ า พื้ น ท ี่ ด้ า น เ ห นื อ ข อ ง แ ม่ ชี เ ช่ น ท ี่ ตั ว อ า เ ภ อ ย า ง ต ล า ด จ ะ พ บ ห ม ว ด หิ น โ ค ก ก ร ว ด อ ยู่ ท ี่ ร ะ ดั บ

ความลกึป ระมาณ 350-400 เมตรจากผิวดิน แตเ่มื่อขา้ม ม า ท า ง ด้ า น ใ ต้ ข อ ง แ ม่ น้ า ชี บ ริ เ ว ณ อ า เ ภ อ บ ร บ ื อ

พ บ ว่ า ห ม ว ด หิ น โ ค ก ก ร ว ด อ ยู่ ท ี่ ร ะ ดั บ ค ว า ม ลึ ก ป ร ะ ม า ณ 800 เ ม ต ร จ า ก ผิว ดิ น ซ ึ่ ง ร ะ ดั บ ค ว า ม ลึ ก ท ี่ พ บ

14

ห ม ว ด หิ น โ ค ก ก ร ว ด ท ี่ แ ต ก ต่ า ง กั น ม า ก ขึ้ น ไ ม่ ไ ด้ เ กิ ด จ า ก ก า ร เ อี ย ง ตั ว ข อ ง ช้ั น หิ น จึ ง ค า ด ว่ า บ ริ เ ว ณ แ ม่ น้ า ชี

นา่จะเป ็ นแนวรอยเลื่อนชนิดปก ติ อยู่ในแนวท ิศตะวันออก-ตะวันตก

ธรณีวทิยาแหล่งแร่

ต ะ ก อ น แ ล ะ ช นิ ด หิ น ท ี่ ป ร า ก ฏ ใ น พื้ น ท ี่ โ ค ร ง ก า ร ฯ แ บ ่ ง อ อ ก เ ป ็ น ห น่ ว ย หิ น Unit A แ ล ะ Unit B

โ ด ย มี ลั ก ษ ณ ะ ช้ั น ต ะ ก อ น เ นื้ อ หิ น แ ล ะ ก า ร จั ด เ รี ย ง ล า ดั บ ช้ั น ท ี่ ป ร า ก ฏ จ า ก ช้ั น บ น สุ ด ล ง ไ ป ยั ง ช้ั น ล่ า ง สุ ด

ดังตอ่ไป นี ้

หน่วยหิน Unit B; ชั้นเปลือกดิน ป ร ะ ก อ บ ไ ป ด้ ว ย ช้ั น ต ะ ก อ น ดิ น เ ห นี ย ว ป น เ ศ ษ หิ น ป ู น มี สี

น้ า ต า ล อ ม สี แ ด ง (pale reddish brown) พ บ เ ฉ พ า ะ ใ น โ ค ร ง ก า ร ฯ บ ริ เ ว ณ เ ชิ ง เ ข า ซ ึ่ ง เ กิ ด จ า ก ก า ร ก า ร ผุ พั ง

ของหินปูนในพ ืน้ที่และบ ริเวณใก ล้ เคียง โด ยชัน้หนิจะค่อยๆ ผุ พั ง โ ด ย ก ร ะ บ ว น ก า ร ท า ง ก า ย ภ า พ แ ล ะ ท า ง

เคมีจน เ กิ ด เ ป ็ น ดิ น ร่ ว น เ ห นี ย ว ซ ึ่ ง สี แ ด ง นี้ เ กิ ด จ า ก ก า ร อ อ ก ซ ี ไ ด ซ ์ ข อ ง เ ห ล็ ก (Terra rossa) เ นื่ อ ง จ า ก มี ก า ร

ร ะ บ า ย น้ า แ ล ะ ก า ร ถ่ า ย เ ท อ า ก า ศ ดี จ า ก ก า ร ต ร ว จ ส อ บ บ ริ เ ว ณ พื้ น ท ี่ พื้ น ท ี่ ท า เ ห มื อ ง ป ั จ จุ บ ั น พ อ จ ะ ร ะ บ ุ ไ ด้

ว ่ า ช้ั น เ ป ลื อ ก ดิ น ใ น ห น่ ว ย หิ น Unit B มี ค ว า ม ห น า-ค ว า ม ลึ ก เ ฉ ลี่ ย 1 เ ม ต ร มี ก า ร จั ด ว า ง ตั ว ป ิ ด ท ั บ แ บ บ

ผดิป กติวิสัยอย ู่บ นหนิปูน หน่วยหิน A ซ ึ่งวางตัวรองรับอยู่ ข้างใต้ลงไป

หน่วยหิน Unit A; ห น่ ว ย หิ น นี้ ป ร ะ ก อ บ ไ ป ด้ ว ย หิ น ป ู น เ พี ย ง ช นิ ด เ ดี ย ว มี รู ป ร่ า ง ลั ก ษ ณ ะ อ ย่ า ง

เ ด่ น ชั ด โ ด ย ส่ ว น ใ ห ญ่ พ บ เ ป ็ น หิ น ป ู น แ บ บ ม ว ล เ นื้ อ หิ น ถึ ง ข น า ด ช้ั น ห น า (very thick bed to massive

limestone) คื อ มี ข น า ด ค ว า ม ห น า 20-100 ซ ม. บ า ง บ ริ เ ว ณ ห น า ม า ก ก ว่ า 100 ซ ม. เ ป ็ น หิ น ป ู น เ นื้ อ

ล ะ เ อี ย ด (micritic limestone) ถึ ง หิ น ป ู น เ นื้ อ เ ว ก ส โ ต น (wackstone, มี ซ า ก ดึ ก ด า บ ร ร พ์ เ ล็ ก น้ อ ย) สี หิ น ป ู น

เ มื่ อ เ นื้ อ หิ น ส ด (fresh rock) มี สี เ ท า ข า ว สี เ ท า ถึ ง สี เ ท า ด า (gray white, gray to dark gray) แ ล ะ หิ น ท ี่ มี

ก า ร ผุ พั ง (weathering) จ ะ มี สี อ อ ก เ ท า อ ม น้ า ต า ล แ ด ง เ นื่ อ ง จ า ก มี อ อ ก ไ ซ ต์ ต่ า ง ๆ ม า เ ค ลื อ บ แ ล ะ ใ น บ า ง

บ ริ เ ว ณ พ บ หิ น ดิ น ด า น ช้ั น บ า ง ถึ ง ช้ั น ห น า ป า น ก ล า ง (10-15 ซ ม.) ลั ก ษ ณ ะ เ ป ็ น ช้ั น ไ ม่ ต่ อ เ นื่ อ ง แ ท ร ก อ ยู่

(discontinuous layer) แ ล ะ มี หิ น เ ชิ ร์ ต ท ี่ มี ลั ก ษ ณ ะ เ ป ็ น ก้ อ น ก ล ม ๆ (chert nodule) แ ท ร ก ใ น เ นื้ อ หิ น ใ น เ นื้ อ

หิ น ป ู น มั ก พ บ ว่ า เ นื้ อ หิ น มี ก า ร ต ก ผ ลึ ก ใ ห ม่ (recrystalline limestone) แ ล ะ มี ส า ย แ ร่ แ ค ล ไ ซ ต์ (calcite vein)

ข น า ด เ ล็ ก สี ข า ว ขุ่ น แ ท ร ก ตั ด อ ยู่ ซ ึ่ ง เ กิ ด จ า ก ส า ร ล ะ ล า ย แ ค ล ไ ซ ต์ เ ข้ า ไ ป ต ก ผ ลึ ก ใ ห ม่ ต า ม ร อ ย แ ต ก ใ น เ นื้ อ

หิ น ป ู น ห รื อ มี ก า ร ต ก ผ ลึ ก ใ ห ม่ ข อ ง ส า ร ป ร ะ ก อ บ ค า ร์ บ อ เ น ต ใ น หิ น ป ู น เ อ ง จ า ก อิ ท ธิ พ ล ข อ ง อุ ณ ห ภู มิ แ ล ะ

ความกดดัน ซ ากด ึกด าบรรพ์ ท ี่พบส่ วนใ หญ่เป ็ นจ าพวก ป ะ ก า รั ง หิ น ป ู น มี ก า ร สึ ก ก ร่ อ น น้ อ ย ถึ ง ป า น ก ล า ง

(low to moderate weathered) เ นื้ อ หิ น ป ู น ส ด แ ล ะ มี ค ว า ม ส ม บ ู ร ณ์ ข อ ง เ นื้ อ ส ม่ า เ ส ม อ ค่ อ น ข้ า ง สู ง (high

consistency) มี เ นื้ อ แ น่ น ห น่ ว ย หิ น นี้ มี ก า ร แ ผ่ ก ร ะ จ า ย ตั ว เ ต็ ม ท ั้ ง แ ป ล ง ซ ึ่ ง บ า ง ส่ ว น ถู ก ป ิ ด ท ั บ ด้ ว ย ห น่ ว ย หิ น

unit B แ ล ะ ห า ก เ ท ี ย บ เ คี ย ง กั บ ช นิ ด หิ น ข อ ง ก ลุ่ ม หิ น ท ี่ ป ร า ก ฏ ต า ม แ ผ น ท ี่ ธ ร ณี วิ ท ย า จั ง ห วั ด ข อ น แ ก่ น

ม า ต ร า ส่ ว น 1:250,000 ต า ม ท ี่ ไ ด้ ก ล่ า ว ม า แ ล้ ว ก็ พ อ จ ะ เ ท ี ย บ เ คี ย ง ท า ง ด้ า น เ นื้ อ หิ น ข อ ง ก ลุ่ ม หิ น แ ล ะ อ า ยุ

ได ้ว า่ ชนิดหินปูน หนว่ยหิน Unit A ในพ ืน้ที่ โค รงการฯ ท ั้งหมดควรจะเท ียบ เคียง ไ ด กั บ หิ น ป ู น ห ม ว ด หิ น น้ า

มโหฬาร (Nam Mahoran Formation) (P1) ของกลุ่ม หิ น ส ร ะ บ ุ รี แ ล ะ จ า ก ข้ อ มู ล ท ี่ ไ ด้ ร ะ ห ว่ า ง ด า เ นิ น ก า ร ท า

15

เ ห มื อ ง ค า ด ว่ า ค ว า ม ห น า ข อ ง แ ห ล่ ง หิ น ป ู น ใ น พื้ น ท ี่ โ ค ร ง ก า ร ฯ มี ค ว า ม ห น า ต่ อ เ นื่ อ ง ล ง ไ ป จ า ก ร ะ ดั บ ต่ า สุ ด

ของบ่อเหมอืงในป ั จจุบ ันที่ระดับ 200 เมตร จากระดับน้ าท ะเลป านกลางไม่ นอ้ยก ว่า 20 เมตร

โค รงสรา้งทางธรณีวิทย าของแหล่งหินปูนในพ ืน้ที่ โค รงการฯ ได ้แก่

- ก า ร ว า ง ตั ว ข อ ง ช้ั น หิ น (Bedding) มี ก า ร ว า ง ตั ว ข อ ง ช้ั น หิ น แ บ บ Monoclinal structure โ ด ย เ ป ็ น

หิ น ป ู น แ ส ด ง ลั ก ษ ณ ะ ช้ั น อ ย่ า ง ดี (well-bedded limestone) ส ่ ว น ใ ห ญ่ ช้ั น หิ น ป ู น ห น า ร ะ ห ว่ า ง 20-100 ซ ม.

บ า ง บ ริ เ ว ณ ห น า ม า ก ก ว่ า 100 ซ ม. ท ิ ศ ท า ง ก า ร ว า ง ตั ว ข อ ง ช้ั น หิ น ใ น แ น ว ป ร ะ ม า ณ N70o-80oE เ อี ย ง ตั ว

ป ระมาณ 40-50 องศาไป ท างทิศใต้

- ร อ ย แ ต ก (Joint) ช้ั น หิ น ป ู น มี ร อ ย แ ต ก ม า ก แ ล ะ ตั้ ง ฉ า ก กั บ ท ิ ศ ท า ง ก า ร ว า ง ตั ว ข อ ง ช้ั น หิ น โ ด ย มี

ร ะ ย ะ ห่ า ง ข อ ง แ น ว แ ต ก (joint spacing) ร ะ ห ว่ า ง 30-50 ซ.ม. แ ล ะ มั ก พ บ ส า ร ล ะ ล า ย แ ค ล ไ ซ ต์ เ ข้ า ไ ป ต ก

ผลกึใ หมต่ามรอยแตก

- ร อ ย เ ลื่ อ น (Fault) พ บ แ น ว ร อ ย เ ลื่ อ น อ ยู่ ส อ ง บ ริ เ ว ณ ท ี่ ต า แ ห น่ ง ป ร ะ ม า ณ

802567E/1844391N แ ล ะ 802475E/1844555N ช นิ ด Normal fault มี ท ิ ศ ท า ง ข น า ด ไ ป กั บ ก า ร ว ง ตั ว ข อ ง

ช้ันหิน (Strike fault)

ลั ก ษ ณ ะ ท า ง ก า ย ภ า พ ข อ ง หิ น ป ู น ใ น พื้ น ท ี่ โ ค ร ง ก า ร พ บ ว่ า มี เ นื้ อ แ น่ น แ ก ร่ ง มี เ นื้ อ ส ม่ า เ ส ม อ

รู ป ร่ า ง แ ล ะ ลั ก ษ ณ ะ ข อ ง ผิว เ มื่ อ แ ต ก จ ะ มี รู ป ร่ า ง เ ป ็ น เ ห ลี่ ย ม ไ ม่ มี ส า ร ท ี่ ไ ม่ พึ ง ป ร ะ ส ง ค์ ใ ด ๆ (Deleterious

substance) แ ล ะ ผ ล จ า ก ก า ร วิ เ ค ร า ะ ห์ ห า อ ง ค์ ป ร ะ ก อ บ ท า ง เ ค มี พ บ ว่ า มี ป ริ ม า ณ ข อ ง แ ค ล เ ซ ี่ ย ม อ อ ก ไ ซ ต์

(CaO) เ ฉ ลี่ ย ร้ อ ย ล ะ 52.86 แ ม ก นี เ ซ ี ย ม อ อ ก ไ ซ ด์ (MgO) เ ฉ ลี่ ย ร้ อ ย ล ะ 0.53 ซ ิ ลิ ก า (SiO2) เ ฉ ลี่ ย ร้ อ ย ล ะ

0.49 อ ะ ลู มิ น่ า (Al2O3) เ ฉ ลี่ ย ร้ อ ย ล ะ 0.32 เ ฟ ร์ ริ ก อ อ ก ไ ซ ต์ (Fe2O3) เ ฉ ลี่ ย ร้ อ ย ล ะ 0.10

ฟอสฟ อรัสเพนตะออก ไ ซ ต์ (P2O5) เ ฉ ลี่ ย ร้ อ ย ล ะ 0.06 แ ล ะ ส่ ว น ท ี่ ห า ย ไ ป ห ลั ง ก า ร เ ผ า (LOI) เ ฉ ลี่ ย ร้ อ ย ล ะ

42.79 แ ล ะ ก า ร ท ด ส อ บ ห า คุ ณ ส ม บ ั ติ ข อ ง หิ น ป ู น ท า ง ด้ า น ก า ย ภ า พ พ บ ว่ า มี ค่ า ค ว า ม ถ่ ว ง จ า เ พ า ะ 2.74 มี

ค า่ความแข็ ง 53.59 Kg/cm2 มี ค่ า ค ว า ม ต้ า น ท า น ต่ อ ก า ร สึ ก ก ร่ อ น โ ด ย ท ด ส อ บ ก า ร ขั ด สี แ ล ะ ก า ร ก ร ะ แ ท ก

(ค ว า ม สึ ก ห ร อ) ร้ อ ย ล ะ 28.38 ส รุ ป ไ ด้ ว ่ า หิ น ป ู น แ ห ล่ ง นี้ มี คุ ณ ส ม บ ั ติ ท ี่ เ ห ม า ะ ส ม ส า ม า ร ถ น า ไ ป ใ ช้ ใ น

อุตสาหกรรมก ่อสร้างได้ตามมาตรฐานก าหนด