Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

ค ายอและอกษรยอ

AFET Agricultural Futures Exchange of Thailand ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย

ASEAN Association of Southeast Asian Nations สมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต

BEX Bond Electronic Exchange ตลาดตราสารหน

BIMSTEC

Bay of Bengal Initiative for Multi-sectoral Technical and Economic Cooperation ความรเรมแหงอาวเบงกอลสาหรบความรวมมอหลากหลาย สาขาทางวชาการและเศรษฐกจ

BIS Bank for International Settlements ธนาคารเพอการชาระหนระหวางประเทศ

BOB Bureau of the Budget สานกงบประมาณ

BOI Board of Investment สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน

BOP Balance of Payments ดลการชาระเงน

BOT Bank of Thailand ธนาคารแหงประเทศไทย

BSI Business Sentiment Index ดชนความเชอมนทางธรกจ

CAR Capital Adequacy Ratio อตราสวนเงนกองทนตอสนทรพยเสยง

CGD Comptroller’s General Department กรมบญชกลาง

CMDP Capital Market Development Master Plan แผนแมบทพฒนาตลาดทนไทย

CPI Consumer Price Index ดชนราคาผบรโภค

E&E Electrical and electronics อเลคทรอนกสและเครองใชไฟฟา

EPPO Energy Policy and Planning Office สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน

EU European Union สหภาพยโรป

EXIM Bank Export-Import Bank of Thailand ธนาคารเพอการสงออกและนาเขาแหงประเทศไทย

FDI

Foreign Direct Investment การลงทนโดยตรงจากตางประเทศ

FIDF Financial Institutions Development Fund กองทนเพอการฟนฟและพฒนาสถาบนการเงน

FRDF Farmers’ Reconstruction and Development Fund สานกงานกองทนฟนฟและพฒนาเกษตรกร

FSMP Financial Sector Master Plan แผนพฒนาระบบสถาบนการเงน

FTA Free Trade Agreement เขตการคาเสร

FY Fiscal Year ปงบประมาณ

GEP Global Economic Prospects รายงานแนวโนมเศรษฐกจโลกของธนาคารโลก

GDP Gross Domestic Product ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ

HS Harmonized System รหสฮารโมไนซ

IAS International Accounting Standards มาตรฐานการบญชระหวางประเทศ

IFRS International Financial Reporting Standards มาตรฐานรายงานทางการเงนระหวางประเทศ

IOSO International Organization of Securities Commissions มาตรฐานการกากบดแลตลาดทน

KPIs Key Performance Indicators ดชนชวดหลก

MAI Market for Alternative Investment ตลาดหลกทรพย เอม เอ ไอ

MNCs Multinational Companies บรษทขามชาต

MOC Ministry of Commerce กระทรวงพาณชย

NCB National Credit Bureau สานกงานขอมลเครดตแหงชาต

NEER Nominal Effective Exchange Rate ดชนคาเงนบาท

NESDB National Economic and Social Development Board สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

NIM

Net interest margin สวนตางดอกเบยสทธ

NPA

Non-performing asset สนทรพยทไมกอใหเกดรายได

NPL Non-performing loan สนเชอทไมกอใหเกดรายได

NSO National Statistic Office สานกงานสถตแหงชาต

OAG Office of the Auditor General of Thailand สานกงานตรวจเงนแผนดน

OECD Organization for Economic Cooperation and Development องคการเพอการรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา

PAEC Public Audit and Evaluation Committee คณะกรรมการตรวจสอบและประเมนผลภาคราชการ

PEFA Public Expenditure and Financial Accountability กรอบวนยทางการคลงภาคสาธารณะ

PDMO Public Debt Management Office สานกงานบรหารหนสาธารณะ

REER Real Effective Exchange Rate อตราแลกเปลยนตวเงนทมประสทธภาพ

SEC Stock Exchange Commission คณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย

SEPO State Enterprise Policy Office สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ

SET Stock Exchange of Thailand ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

SOEs State-owned Enterprises รฐวสาหกจ

SP Stimulus Package แผนกระตนเศรษฐกจ

TCH Thailand Clearing House Co. Ltd. บรษท สานกหกบญช (ประเทศไทย) จากด

TFEX Thailand Futures Exchange ตลาดอนพนธ

TFP Total factor productivity การขยายตวของผลตภาพของปจจยการผลต

TKK Thai Khem Kaeng ไทยเขมแขง

UNCTAD United Nations Conference on Trade and Development การประชมสหประชาชาตวาดวยการคาและการพฒนา

UTCC University of the Thai Chamber of Commerce มหาวทยาลยหอการคาไทย

สารบญ บทท 1 ภาพรวม .................................................................................................................................................................................................... 1

บทท 2 ภาพรวมเศรษฐกจมหภาค .................................................................................................................................................................... 5

2.1 ภาคการผลต ................................................................................................................................................................................................. 10

2.2 อปสงคภายนอกประเทศ .............................................................................................................................................................................. 13

2.2.1 สภาวะแวดลอมภายนอก ...................................................................................................................................................................... 14

2.2.2 การสงออกสนคา ................................................................................................................................................................................. 19

2.2.3 การสงออกบรการ ................................................................................................................................................................................ 28

2.3 อปสงคในประเทศภาคเอกชน ...................................................................................................................................................................... 32

2.3.1 การบรโภคภาคครวเรอน ..................................................................................................................................................................... 32

2.3.2 การลงทนภาคเอกชน ........................................................................................................................................................................... 38

2.4 นโยบายการคลง ........................................................................................................................................................................................... 40

2.4.1 การลงทนภาครฐ ................................................................................................................................................................................. 40

2.4.2 กรอบนโยบายการคลง ......................................................................................................................................................................... 42

2.5 นโยบายการเงนและเงนทนเคลอนยาย .......................................................................................................................................................... 48

2.5.1 เงนเฟอและนโยบายการเงน ................................................................................................................................................................. 49

2.5.2 อตราแลกเปลยนและเงนทนเคลอนยาย ................................................................................................................................................ 50

2.6 พฒนาการในภาคการเงนและภาคธรกจ ........................................................................................................................................................ 54

2.6.1 ภาคการเงน .......................................................................................................................................................................................... 54

2.6.2 ภาคธรกจ ............................................................................................................................................................................................. 62

บทท 3 สวนแบงและการเจรญเตบโตอยางยงยน ......................................................................................................................................... 63

3.1 ความยากจนและความไมเสมอภาค .............................................................................................................................................................. 63

3.2 การศกษาเพอการเจรญเตบโตอยางย งยน ...................................................................................................................................................... 68

ภาคผนวกท 1: ดชนชวดทางเศรษฐกจทส าคญ ............................................................................................................................................ 76

ภาคผนวกท 2: ตารางตดตามการด าเนนการปรบโครงสราง ...................................................................................................................... 78

1. การลดความยากจน ....................................................................................................................................................................................... 79

2. การปฏรปภาคการเงนและภาคธรกจ .............................................................................................................................................................. 80

3. การปฏรปเพอปรบปรงสภาพแวดลอมทางธรกจ การลงทนและการคา .......................................................................................................... 83

4. การปฏรประบบราชการและระบบธรรมาภบาลภาครฐ .................................................................................................................................. 86

5. การคมครองทางสงคม .................................................................................................................................................................................. 88

กรอบ กรอบท 1. ผลกระทบจากความตงเครยดทางการเมองตอเศรษฐกจไทย ....................................................................................................................... 6

กรอบท 2. หวงโซการผลตในภาคอตสาหกรรมอเลคทรอนกสและเครองใชไฟฟา .................................................................................................... 12

กรอบท 3. แนวโนมอปสงคการนาเขาของสนคาไทยไปยงประเทศจน...................................................................................................................... 24

กรอบท 4. ความสามารถในการแขงขนทสงขนของเวยดนามจากการลดคาเงนดองจะสงกระทบในทางลบตอการสงออกของไทยหรอไม ............... 31

กรอบท 5. จากการรบจานาสนคาเกษตรสการประกนราคาสนคาเกษตร ................................................................................................................... 34

กรอบท 6. ขอสรปผลการประเมนกรอบความรบผดชอบทางดานการเงนการคลงสาธารณะ (PEFA) ........................................................................ 46

กรอบท 7. สถาบนการเงนเฉพาะกจ ......................................................................................................................................................................... 59

กรอบท 8. ผลการศกษารอบทสองของการประเมนผลกระทบอยางรวดเรวของภาวะเศรษฐกจขาลงของไทยตอความยากจนและสงคม .................... 66

รป

รปท 1. เศรษฐกจไทยไดรบการขบเคลอนจากภาคเศรษฐกจทเชอมโยงกบอปสงคภายนอก ทงในระยะสน…..............................................................1 รปท 2. …และในระยะยาว การปรบตวในทศทางของภาคเศรษฐกจทเชอมโยงกบอปสงคภายในเปนสงทจาเปน แตคงยงตองใชเวลาอกระยะหนง. . 1

รปท 3. อปสงคตอการนาเขา โดยเฉพาะจากจนปรบตวกลบมาขยายตวในระดบแขงแกรงและคาดวาจะยงคงรกษาระดบการขยายตวเชนนตอไปใน2ระยะปานกลาง ซงจะเปนปจจยสนบสนนการขยายตวทตอเนองของเศรษฐกจไทย. .................................................................................................... 2

รปท 4. แมวา GDP จะปรบลดลงอยางรวดเรวในไตรมาสท 2 จากความวนวายทางการเมอง การขยายตวอยางแขงแกรงในไตรมาสท 1 การฟนตว3ในชวงครงหลงของป 2553 ประกอบกบฐานทตาในป 2552 จะสงผลใหอตราการขยายตวทางเศรษฐกจทงปอยทระดบรอยละ 6.1. ............................ 2

รปท 5. มลคาของภาคเศรษฐกจทมความยดหยนตอปจจยทางการเมองคดเปนประมาณรอยละ 49 ของ GDP แตภาคดงกลาวมจานวนแรงงานเพยงรอยละ 17 ของกาลงแรงงานทงประเทศ ทาใหคาดวาผลกระทบจากวกฤตการณตอสงคมจะมากกวาผลกระทบตอเศรษฐกจ. ............................................ 3

รปท 6. แรงงานมการปรบตวรบวกฤตเศรษฐกจโดยเคลอนยายจากภาคเศรษฐกจหนงไปสอกภาคหนง ซงสะทอนใหเหนวาตลาดแรงงานของไทยมความยดหยนคอนขางสง. ........................................................................................................................................................................................... 3

รปท 7. สดสวนหนสาธารณะตอ GDP ลดลงในป 2553 อนเปนผลจากการทรายไดรฐบาลปรบตวกลบมาเพมขนและการเบกจายดานการลงทนของรฐบาลยงคงลาชา. ...................................................................................................................................................................................................... 4

รปท 8. สถานะการเงนของธนาคารไทยยงคงเขมแขงแมกระทงในชวงวกฤต และธนาคารเหลานกอยในสถานะทดทจะสามารถขยายสนเชอไดอยางรวดเรวในชวงระหวางการฟนตว................................................................................................................................................................................ 4

รปท 9. เศรษฐกจไทยมการฟนตวในรปแบบตว V ในป พ.ศ. 2552 โดยแรงขบเคลอนจากภาคการผลตเพอการสงออกเปนสาคญ. .............................. 6

รปท 10. ดชนมลคาเพมผลผลตอตสาหกรรมของไทยเตบโตสงกวามาเลเซย อนโดนเซยและฟลปปนส ถงแมจะเกดความวนวายทางการเมอง ......... 7

รปท 11. การบรโภคภาคครวเรอนลดลงเมอเทยบกบมาเลเซยและฟลปปนส แสดงใหเหนถงการเพมขนของการออมภาคครวเรอนในชวงเวลาทเกดความไมสงบทางการเมอง .......................................................................................................................................................................................... 8

รปท 12. การลงทนในทรพยสนถาวรของประเทศไทยดอยกวา โดยเฉพาะอยางยงเมอเทยบกบมาเลเซย แสดงใหเหนถงความออนไหวตอภาวการณทางการเมอง. ............................................................................................................................................................................................................. 8

รปท 13. รายรบจากการทองเทยวของไทยและอนโดนเซยลดลงในชวงปลายป พ.ศ. 2551 เนองจากวกฤตการณการเงนโลก ทวารายรบจากการทองเทยวของไทยลดลงในสดสวนทสงกวา............................................................................................................................. ........................................9

รปท 14. การเทขายหนของนกลงทนในตลาดหลกทรพยไทยในวนท 19 พฤษภาคม นาจะเปนการสะทอนใหเหนถงการโยกยายเงนไปยงสนทรพยทปลอดภยของนกลงทนภายในประเทศ … ................................................................................................................................................................... 9

รปท 15. …ทาใหเงนไหลเขาตลาดตราสารหนรฐบาล อตราผลตอบแทนพนธบตรจงคงอยในระดบตา. ...................................................................... 9

รปท 16. การสงออกสนคาอเลคทรอนกสและเครองใชไฟฟา เคลอนไหวในทศทางเดยวกบการสงออกโดยรวม. ..................................................... 11

รปท 17. การใชกาลงการผลตและผลผลตในภาคอตสาหกรรมเคลอนไหวในทศทางเดยวกน ….… .......................................................................... 11

รปท 18. …และตวชวดทางเศรษฐกจอนๆ. ............................................................................................................................................................... 11

รปท 19. การใชกาลงการผลตของภาคอตสาหกรรมโดยรวมยงไมกลบไปสระดบกอนวกฤต. ................................................................................... 11

รปท 20. อปสงคภายนอกประเทศสทธตดลบเมอการลงทนเพมขน ซงสะทอนใหเหนวาการนาเขาสวนใหญเปนการลงทนในเครองจกร. ................ 14

รปท 21. ตววดอปสงคภายนอกประเทศ (ภายหลงปรบคา) ชใหเหนถงการเปลยนแปลงในผลตภณฑมวลรวมในประเทศทถกขบเคลอนโดยแนวโนมจากภายนอกประเทศ. ............................................................................................................................................................................................... 14

รปท 22. เศรษฐกจสหรฐอเมรกาและญป นฟนตวเรวกวาเศรษฐกจของประเทศในกลมสหภาพยโรปในชวงตนป 2553. ............................................ 15

รปท 23. ผลผลตภาคอตสาหกรรมฟนตวอยางมนคงในประเทศสหรฐอเมรกาและสหภาพยโรป..................................................................................15

รปท 24. การใชจายของผบรโภคประเทศในกลม G3 ยงคงอยในระดบตากวาระดบสงสดกอนเกดวกฤตการณ. ........................................................ 15

รปท 25. อตราการวางงานในประเทศสหรฐอเมรกาและสหภาพยโรปยงคงอยในระดบสง. ...................................................................................... 15

รปท 26. อปสงคนาเขาของประเทศในกลม G-3 ยงคงออนแอแตกตางจากอปสงคนาเขาของประเทศจน. ................................................................. 17

รปท 27. ราคาสนคาการเกษตรและราคาโลหะกระเตองขนอยางมากแตกตางจากราคาพลงงาน ................................................................................ 17

รปท 28. การสงออกตกตารนแรงทสดนบตงแตป 2503. ........................................................................................................................................... 20

รปท 29. เมอเปรยบเทยบกบวกฤตการณการสงออกครงอนๆ วกฤตการณทเกดขนลาสดสงผลกระทบทรนแรงกวาเมอเรมเกดวกฤตการณและมการฟนตวทแขงแกรงกวา ............................................................................................................................................................................................... 20

รปท 30. แรงผลกดนของการขยายตวมาจากอตราการขยายตวทสงเมอเทยบกบชวงเดยวกนของปกอน. ................................................................... 20

รปท 31. มลคาการสงออกไปยงประเทศในแถบเอเชยตะวนออกมมลคามากกวามลคาสงสดกอนเกดวกฤตการณ. .................................................... 20

รปท 32. วกฤตการณสงผลกระทบตอมลคาการสงออกสนคาเทคโนโลยขนสงมากกวาสนคาในกลมอน. ................................................................. 21

รปท 33. การฟนตวของมลคาการสงออกยานยนตยงลาชากวาสนคาเทคโนโลยขนสง. ............................................................................................ 21

รปท 34. มลคาสงออกของประเทศไทยฟนตวอยางสดใสมากกวาประเทศอนในภมภาค. ......................................................................................... 21

รปท 35. การลดลงของปรมาณการสงออกของประเทศไทยมากกวาการลดลงของปรมาณการสงออกของประเทศอนๆ…....................................... 22

รปท 36. …แตราคาสนคาสงออกยงคงเอออานวย .................................................................................................................................................... 22

รปท 37. ราคาสนคาเกษตรพนจดสงสดแลวเมอกลางป 2551 .................................................................................................................................... 22

รปท 38. แนวโนมการสงออกในป 2553 ฟนตวขนตงแตปลายป 2552 ประกอบกบการคาดการณในความไมแนนอนลดลง. .................................... 23

รปท 39. ดชนการจดซอของสงคโปร และปรมาณสารองเครองคอมพวเตอรของสหรฐอเมรกา มความสมพนธกบการสงออกของไทย. ................... 23

รปท 40. อปสงคการนาเขาของจนฟนตวจากวกฤตการณเศรษฐกจรวดเรวกวาของประเทศในกลม G3 … ................................................................ 24

รปท 41. การฟนตวสวนใหญมาจากอปสงคภายในประเทศทแขงแกรง .................................................................................................................... 24

รปท 42. เกอบรอยละ 80 ของผลผลตของเอเชยตะวนออกถกใชเพอการบรโภคขนสดทายในภมภาคอน. ................................................................. 25

รปท 43. คาสงซอสนคาไทยจากจนนนใกลเคยงกบคาสงซอสนคาจากประเทศในกลม G3 ในปจจบน. .................................................................... 25

รปท 44. สดสวนการสงออกของสนคาอเลกทรอนกสเพมขนอยางมากและเขามาเปนสนคาสงออกในลาดบตนๆแทนยางพารา ............................... 26

รปท 45. จานวนนกทองเทยวฟนตวกลบมายงจดกอนทวกฤตการณการเมองจะรนแรงในเดอนมนาคม 2553. .......................................................... 28

รปท 46. คาใชจายรวมตอนกทองเทยวหนงรายกลบมาขยายตวเปนบวก. .................................................................................................................. 28

รปท 47. กอนเกดเหตการณความไมสงบ จานวนนกทองเทยวจากเอเชยตะวนออกและยโรปเพมขนจากจดตาสดในชวงวกฤตการณ ถงมากกวารอยละ 200. ......................................................................................................................................................................................................................... 29

รปท 48. ระดบความเชอมนของผบรโภคทแขงแกรงและภาวะตลาดหลกทรพยทปรบตวสงขนในกลมประเทศ G3 มความสมพนธกบจานวนนกทองเทยวทมาประเทศไทย … .............................................................................................................................................................................. 29

รปท 49. ภาวะการณตลาดหลกทรพยทปรบตวสงขนอยางมากชวยกระตนจานวนนกทองเทยวใหเพมขน. ............................................................... 30

รปท 50. นกทองเทยวจากยโรปมความสาคญตอภาคการทองเทยวของไทย. ............................................................................................................. 30

รปท 51. เงนดองของเวยดนามออนคาลงเมอเทยบกบเงนดอลลารสหรฐ ในขณะทเงนบาทแขงคาขน ....................................................................... 31

รปท 52. ราคาสนคาเกษตรตกตาลงเนองจากวกฤตการณการเงนโลกแตเรมฟนตวใหเหนตงแตกลางป 2552. ........................................................... 33

รปท 53. ตวชวดการบรโภคฟนจากจดตาสดในเดอนพฤษภาคม ป 2552 และตกตาลงอกในเดอนเมษายนและพฤษภาคม ป 2553 เนองจากวกฤตการณการเมอง. .................................................................................................................................................................................................................. 33

รปท 54. ราคาอางองมกจะตากวาราคาทรบประกน ทาใหเกษตกรสามารถขอเงนชดเชยจากระดบราคาทแตกตางกน. ............................................... 36

รปท 55. การลงทนภาคเอกชนของไทยตงแตชวงหลงเกดวกฤตการณทางการเงนนนสวนใหญจะเปนการลงทนในเครองจกรและอปกรณ ซงเกยวพนกบการนาเขาเครองจกร. ........................................................................................................................................................................................... 38

รปท 56. การฟนตวของการลงทนในเครองจกรและอปกรณลาชากวาการฟนตวของการผลตภาคอตสาหกรรม … ................................................... 38

รปท 57. … และการเพมขนของอตราการใชกาลงการผลต ....................................................................................................................................... 39

รปท 58. การลงทนโดยตรงจากตางประเทศในไทยในป 2552 ลดลง ซงสอดคลองกบทเกดขนในประเทศเพอนบาน. ............................................... 39

รปท 59. ผลตอเนองจากการลดลงของสนคาคงคลงในป 2552 การฟนตวของการกกตนสนคาคงคลงนาจะมสวนชวยเสรมการขยายตวทางเศรษฐกจบางเลกนอยตลอดชวงทเหลอของป 2553. ................................................................................................................................................................ 40

รปท 60. รายจายภาครฐเพมขนอยางตอเนองในป 2552 จากการเรงตวในการใชจายในภาคกอสราง. ......................................................................... 41

รปท 61. การเบกจายของโครงการไทยเขมแขงมความลาชา ยกเวนโครงการประกนราคาพชผลภาคเกษตร. ............................................................. 41

รปท 62. โครงการลงทนภายใตแผนไทยเขมแขงชวยชดเชยการตดลดงบลงทนมากกวาครงหนง .............................................................................. 41

รปท 63. การเพมขนของระดบการลงทนภาครฐอยางตอเนองชวยรกษาสดสวนการลงทนภาครฐตอ GDP ใหคงท ................................................... 41

รปท 64. ปจจยลบจากการหดตวของเศรษฐกจจะสงผลตอการเพมขนของระดบหนสาธารณะของประเทศ .............................................................. 45

รปท 65. ราคาพนฐานยงคงตากวาแนวโนมในอดต แสดงวาความเสยงเงนเฟออยในระดบตา. .................................................................................. 49

รปท 66. คาดวาเงนทนยงไหลเขาโดยสทธ แมวาการเกนดลบญชเดนสะพดจะลดลง เปนผลจากการนาเขาทเพมขน. ................................................ 52

รปท 67. เงนทนไหลเขายงมจานวนมาก แตอตราการ sterilization ลดลง เนองจากเงนบาทแขงคา สงผลใหขาดทนจากการประเมนราคาสนทรพยเงนสารองระหวางประเทศ. ............................................................................................................................................................................................ 52

รปท 68. ตงแตเดอนตลาคม 2552 ดชนคาเงนในภมภาคอยในชวงรอยละ 7 จากระดบกอนเกดวกฤต ยกเวนประเทศเกาหล. ..................................... 52

รปท 69. เงนกองทนของธนาคารเพมขนตอเนอง เปนผลจากหนเสยทลดลง … ........................................................................................................ 54

รปท 70.…สนเชอรวมของธนาคารกลดลง แตเรมกลบมาขยายตวอกครงในไตรมาสส ป 2552. ................................................................................ 54

รปท 71. สถาบนการเงนเฉพาะกจขยายสนเชออยางมากในป 2552 ตรงกนขามกบธนาคารพาณชย. .......................................................................... 55

รปท 72. ธนาคารไทยยงสามารถมผลกาไรตดตอกนเปนปท 9 แมวาจะมวกฤตการเงนโลกกตาม. ............................................................................. 55

รปท 73. กาไรของธนาคารพาณชยในครงหลงของป 2552 เกอบกลบมาสระดบกอนเกดวกฤต. ................................................................................ 56

รปท 74. ประเทศไทยมสวนตางอตราดอกเบยสงเมอเทยบกบเขตเศรษฐกจอน ๆ ในเอเชยตะวนออก. ...................................................................... 56

รปท 75. การลงทนในตราสารหนในประเทศและกองทนรวมเพมขนเรวกวาอตราการขยายตวของ GDP ในชวงสองทศวรรษทผานมา. ................... 56

รปท 76. เงนฝากมสดสวนเพยงรอยละ 30 ของสนทรพยในปจจบน จากทเคยสงถงรอยละ 90. ................................................................................. 56

รปท 77. การออกตราสารหนระยะสนขยายตวอยางมากระหวางป 2551 – 2552........................................................................................................ 57

รปท 78. … ทาใหยอดคงคางของตราสารหนในประเทศเพมขนมาก......................................................................................................................... 57

รปท 79. มลคาการซอขายหมนเวยนเฉลยตอวนในตลาดตราสารหนเพมขนมากในชวงไมกปทผานมา แตลดลงในป 2552....................................... 58

รปท 80. สวนแบงตลาดของสถาบนการเงนเฉพาะกจเพมขนเทาตวระหวางป 2537-2552. ........................................................................................ 59

รปท 81. สถาบนการเงนเฉพาะกจทใหญทสด 3 แหงมสนทรพยคดเปนรอยละ 94 ของสนทรพยรวมของสถาบนการเงนเฉพาะกจทงหมด............... 59

รปท 82. สถาบนการเงนเฉพาะกจมสนเชอทไมกอใหเกดรายไดสง และมอตราสวนเงนกองทนตอสนทรพยเสยงตากวาธนาคาร. ............................ 61

รปท 83. สนเชอและสนทรพยรวมของสถาบนการเงนเฉพาะกจเพมขนสวนทางกบธนาคารพาณชย (ธพ.)ในป 2552 แตกตางจากวกฤตในป 2540 .. 61

รปท 84. แมวาบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย จะมรายไดลดลงในป 2552 แตบรษทเหลานกพฒนาประสทธภาพและบรหารจดการเพอเพมผลกาไรได. ................................................................................................................................................................................................................... 62

รปท 85. อตราสวนหนสนตอทนยงมแนวโนมลดลง แมวาผลกาไรจะไดรบผลกระทบอยางรนแรงในป 2551. ......................................................... 62

รปท 86. รายไดจากเกษตรกรรมปรบตวสงกลบขนมาตงแตไตรมาสทสของป 2552 แมวาผลผลตจะลดลง ............................................................... 64

รปท 87. คาจางลดลงในป 2552 แมวาอตราการวางงานยงตาอย เนองจากแรงงานยายไปทางานทคาจางตาลง. .......................................................... 64

รปท 88. ในชวงแรกแรงงานยายไปสภาคเกษตรเมอเกดวกฤตเศรษฐกจ แตเมอเศรษฐกจกลบมาฟนตว การจางงานในภาคการผลตกเรมปรบตวเพมขน. .................................................................................................................................................................................................................... 64

รปท 89. นายจางตดคาลวงเวลาเพอเปนกลไกในการลดรายจายคาแรง ดงนน แมในกลมทไมตกงานกมรายไดลดลง. ............................................... 64

รปท 90. อตราการขยายตวทางเศรษฐกจโดยเฉลยของไทยมแนวโนมสงกวา แตในประเทศบราซล รายไดของกลมคนจนโตเรวกวาเมอเปรยบเทยบกบกลมคนรวย … .................................................................................................................................................................................................... 65

รปท 91. … ผลทไดรบคอ ในชวงเวลาดงกลาว ความไมเสมอภาคในบราซลลดลง. .................................................................................................. 65

รปท 92. อตราการเขาเรยนระดบประถมศกษาเกอบถงรอยละ 100 แตอตราการเขาเรยนในระดบมธยมศกษาตอนปลายและการศกษาทสงขนนนยงไมคอยสงมาก. .............................................................................................................................................................................................................. 70

รปท 93. อตราการเขาเรยนในระดบอดมศกษาของไทยนนยงต ากวาในกลมประเทศ OECD. .................................................................................... 70

รปท 94. นกเรยนในการศกษาขนสงสวนใหญยงมาจากกลมครวเรอนทมรายไดสงทสด. .......................................................................................... 70

รปท 95. ในขณะทนกเรยนสวนใหญทมาจากกลมครวเรอนทมรายไดสงทสดจะไดเขาเรยนจนสาเรจการศกษาระดบมหาวทยาลย นกเรยนจากครวเรอนทมรายไดต าทสดมกจะเลกเรยนไปกอน. .................................................................................................................................................... 70

รปท 96. นายจางไทยยนดทจะจายคาจางทสงขนสาหรบแรงงานทมการศกษาสงกวา . ............................................................................................ 71

รปท 97. ประสบการณทางานยงทาใหผลกระทบของการศกษาตออตราคาจางทตางกนยงมความรนแรงมากขน . ................................................... 71

รปท 98. บรษทไทยตองใชเวลาถง 5.2 สปดาหในการหาคนมาทางานในตาแหนงงานวางของแรงงานทมทกษะ....................................................... 72

รปท 99. การขาดแคลนทกษะเปนปจจยสาคญทสดทบรษทไทยชวาทาใหยากในการหาคนงานมาทดแทนตาแหนงงานทวาง. ................................. 73

รปท 100. มหาวทยาลยในจนและเกาหลใชจายสงมากในการวจยและพฒนาจนเกอบจะเทยบเทากลมประเทศ OECD. ............................................. 73

รปท 101. ประมาณรอยละ 3 ของผตอบแบบสอบถามชวาประเทศไทยเปนเปาหมายทนาสนใจของงานวจยและพฒนา เมอเปรยบเทยบกบจนทรอยละ 61. ........................................................................................................................................................................................................................... 73

รปท 102. ประเทศไทยมสดสวนแพทยตอจานวนประชากรนอยกวาประเทศทมรายไดปานกลางอนๆ...................................................................... 75

รปท 103. จานวนของนกเรยนแพทยไดลดลง การตอบสนองตออปทานจงมความเหมาะสม. ................................................................................... 75

ตาราง ตาราง 1. อตราการขยายตวของ GDP (ณ ราคาคงท) พ.ศ. 2552 - 2554 (รอยละ เทยบกบปกอนหนา) .......................................................................... 5

ตาราง 2. การฟนตวของเศรษฐกจโลกจากการฟนตวของการคาและอตราเงนเฟอตา ................................................................................................. 17

ตาราง 3. กลมสนคาปกตทจะไดรบยกเวนภาษภายใตกรอบของขอตกลงเขตการคาเสรไทย-จนในป 2553. ............................................................... 26

ตาราง 4. สนคาออกของไทยไปยงจนหลายรายการไดรบยกเวนภาษตงแตกอนป 2553. ............................................................................................ 27

ตาราง 5. สนคาสงออกของไทยและเวยดนามบางรายการคลายกนและมแนวโนมทจะไดรบผลกระทบเพมขน. ........................................................ 32

ตาราง 6. ราคาตลาดทเปลยนแปลงไปซงเปนผลมาจากการแทรกแซงราคาสนคาของรฐ เนนย าใหเหนถงการบดเบอนราคา. .................................... 35

ตาราง 7. การใชจายภาครฐผานโครงการไทยเขมแขงมแนวโนมลดลงเมอโครงการตางๆ ไดรบการจดสรรเงนผานงบประมาณประจาปมากขน. ...... 44

ตาราง 8. ภาพรวมหนสาธารณะของประเทศไทยมความยดหยนตอปจจยภายนอกทเปนแบบชวคราว แตการขยายตวทางเศรษฐกจในอตราชะลอตวจะสงผลตอระดบหนสาธารณะทเพมสงขน. ................................................................................................................................................................. 45

ตาราง 9. การเกนดลบญชเดนสะพดคาดวาจะลดลงอยางมาก เนองจากราคาและปรมาณของสนคาเขาฟนตวในป 2553. ........................................... 50

ตาราง 10. เงนลงทนในหลกทรพยจากตางประเทศมไมมากนก ซงนอยกวารอยละ 0.5 ของ GDP สวนหนงเปนผลจากความไมแนนอนทางการเมอง. ................................................................................................................................................................................................................................ 51

ตาราง 11. มาตรการเพอสนบสนนการนาเงนไปลงทนตางประเทศทธนาคารแหงประเทศไทยประกาศ เมอวนท 2 กมภาพนธ 2553. ........................ 53

ตาราง 12. การออกหลกทรพยของรฐบาลฟนตวในป 2552 เชนเดยวกบการออกตราสารหนระยะยาวโดยผออกภาคเอกชน. ..................................... 57

ตาราง 13. สถาบนการเงนเฉพาะกจไดรบมอบหมายใหสนบสนนภาคธรกจตาง ๆ ในระบบเศรษฐกจ. ..................................................................... 59

ตาราง 14. รฐบาลเขามามบทบาทในสถาบนการเงน ตงแตการสงการไดเตมท จนถงการมอทธพลบางสวนผานการคาประกนทางออม. ................... 60

ตาราง 15. แรงงานทมการศกษาขนสงจะมรายไดมากกวาแรงงานทจบระดบประถมศกษาถงกวา 4 เทา. ................................................................... 71

ตาราง 16: มหาวทยาลยไมใชแหลงขอมลและเทคโนโลยทสาคญของบรษทไทย. ..................................................................................................... 74

~ 1 ~

บทท 1

ภาพรวม เศรษฐกจไทยขบเคลอนโดยใชเครองจกรตวเดยวคออปสงคภายนอก ความผนผวนของเศรษฐกจไทยนบตงแตการเผชญกบวกฤตการเงนโลกเปนสวนสาคญททาใหเกดความผนผวนของผลผลตในสามภาคเศรษฐ- กจของไทยซงไวตออปสงคภายนอก คอภาคการผลต ภาคโลจสตกส (การลาเลยงขนสงและการเกบรกษา) และภาคการทองเทยว (โรงแรม และภตตาคาร ดรปท 1) การหดตวของการคาโลกในชวงไตรมาสทสของป 2551 และไตรมาสทหนงของป 2552 ทาใหอตราการขยายตวของผลตภณฑมวลรวมประชาชาตของไทยลดตาลงรอยละ 6.3 กอนทจะฟนตวเพมขนเปนรอยละ 6.9 จนถงสนป 2552 ทงในสวนของการฟนตวทแทจรงและการคาดการณฟนตวของอปสงคภายนอก ในชวงปลายป 2552 ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) ทปรบผลกระทบตามฤดกาลไดกลบมาอยในระดบกอนเกดวกฤตเศรษฐกจ อยางไรกตามสาหรบทงป 2552 อตราการขยายตวของ GDP ทแทจรงลดลงรอยละ 2.2 อทธพลของภาคเศรษฐกจทเชอมโยงกบอปสงคภายนอกทมผลตอการเปลยนแปลงอตราการขยายตวทางเศรษฐกจของไทยนนไมใชเรองใหม ตามทไดแสดงในรปท 2 จะเหนไดวาภาคเศรษฐกจทงสองขยายตวในระดบทใกลเคยงกนในชวงกอนวกฤตเศรษฐกจป 2540 อยางไรกตาม การแตกของโครงสรางไดเรมขนอนเปนผลทเกดขนภายหลงวกฤตเศรษฐกจ ในขณะทภาคเศรษฐกจทเชอมโยงกบอปสงคภายนอกขยายตวในอตราเฉลยรอยละ 6.1 ระหวางป 2544-2550 เทยบกบอตราการขยายตวของภาคเศรษฐกจอนๆทขยายตวเพยงรอยละ 4.3 ในระยะสน ธนาคารโลกคาดวาภาคเศรษฐกจทเชอมโยงกบอปสงคภายนอกจะมอตราการขยาย ตวทต ากวาคาเฉลยในอดต เนองจากอตราการขยายตวทต าของอปสงคภายนอก อยางไรกด สถานการณดงกลาวไมนาจะนาไปสความผนผวนทเกดจากภาวะการเปลยนแปลงทางโครงสรางทไดปรากฏมาตงแตชวงวกฤตเศรษฐกจป 2540 เนองจากการทจะเกดภาวะเชนนนไดจาเปนตองอาศยการขยายตวของภาคเศรษฐกจทเชอมโยงกบอปสงคภายในประเทศ แตอปสรรคในอดตทจากดการขยายตวของภาคเศรษฐกจนกยงคงอย และยงจะทวเพมขนในระยะเวลาอนใกลเนองจากความขดแยงทางการเมองทยงดาเนนไปอยางตอเนอง ปจจยเหลานจะสงผลใหอตราการขยายตวของภาคเศรษฐกจทเชอมโยงกบอปสงคภายในจะยงคงอยในระดบตากวาคาเฉลยในอดตซงอยในระดบตามากอยแลว และอทธพลของอปสงคภายนอกตอเศรษฐกจของไทยจะยงคงเพมขนตอไป

รปท 1. เศรษฐกจไทยไดรบการขบเคลอนจากภาคเศรษฐกจทเชอมโยงกบอปสงคภายนอก ทงในระยะสน…

ทมา: ธปท. สศช. และการคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก รปท 2. …และในระยะยาว การปรบตวในทศทางของภาคเศรษฐกจทเชอมโยงกบอปสงคภายในเปนสงทจ าเปน แตคงยงตองใชเวลาอกระยะหนง

ทมา: สศช. และ การคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก .

-

-

- -

-

-

Q Q Q Q Q

Per

cent

Per

cent

Contributi on from other sec tors ( % of GDP)

Contributi on from sectors linked to external demand ( % of GDP)

Overall GDP Growth

Change in GDP accounted for sectors linked to external demand (right axis)

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Rea

l TH

B,

SA

(le

vels

)

Rea

l TH

B,

SA

(le

vels

)

Sectors linked to foreign demand

Sectors linked to domestic demand

GDP

~ 2 ~

เนองจากอตราการขยายตวทางเศรษฐกจถกผลกดนโดยอปสงคภายนอก ดงนน ผลกระทบจากความวนวายทางการเมองตอ GDP จงอยในระดบปานกลาง และคาดวาอตราการขยายตวทางเศรษฐกจทงป 2553 จะอยทรอยละ 6.1 กอนทจะปรบลดลงในป 2554 การเพมระดบความรนแรงของวกฤตการณทางการเมองในเดอนเมษายนและพฤษภาคม 2553 ไดสงผลทางลบอยางใหญหลวงตออปสงคภายในและภาคการทองเทยว ประมาณการวาจะทาให GDP หดตวลงกวารอยละ 4 จากไตรมาสกอนหนา (ดกรอบท 1) อยางไรกด อปสงคภายนอกตอสนคายงคงอยในระดบแขงแกรง ภาคการผลตสวนใหญจงไมไดรบผลกระทบ การยตการชมนมประทวงจะนาไปสการฟนตวของภาคเศรษฐกจทเชอมโยงกบอปสงคภายในชวงครงหลงของป 2553 กระนนกตาม ศกยภาพของการขยายตวในภาคเศรษฐกจนถกบนทอนดวยผลกระทบตอเนองจากการทความเชอมนของผบรโภคและนกลงทนลดลง และโดยมากแลวการฟนตวของการทองเทยวตองอาศยเวลาพอสมควร ในทางกลบกน ภาพรวมของอปสงคภายนอกยงคงแขงแกรงแมวาจะยงมปจจยเสยงในดานลบทสาคญ การฟนตวของญป นและสหรฐฯดาเนนไปอยางตอเนอง (จากปจจยระดบสนคาคงคลงทเพมขน นโยบายการเงนและการคลงทสนบสนนการขยายตวทางเศรษฐกจ และการฟนตวตามวฎจกร เชน การวางงานซงเรมมแนวโนมลดลง) และ ตลาดเกดใหมกเรมปรบเพมขนบางหลงจากการฟนตวอยางชาๆของประเทศในยโรป (เนองจากอตราการขยายตวทสงมากของการบรโภคภาคเอกชน โดยเฉพาะอยางยงในจนและอเมรกาใต ดรปท 3) แมวาอตราการขยายตวของอปสงคภายนอกจะยงคงตากวาคาเฉลยในอดต ประกอบกบปจจยทางดานวฎจกรสนคาคงคลงทอยในชวงขาลง ภาคเศรษฐกจทเชอมโยงกบอปสงคภายนอกจะยงคงขยายตวไดดในระยะเวลาอนใกล ดงนน แมวาภายในประเทศจะมการพฒนาไปในทางลบ อทธพลของอปสงคภายนอกผนวกกบสภาพแวดลอมภายนอกทเกอหนนจะยงคงนาใหอตราการขยายตวของ GDP ของไทยป 2553 สงถงรอยละ 6.1 โดยตวเลขทสงนเปนผลมาจากฐานทตาในปกอนหนา ดงจะเหนไดวา คาเฉลยอตราการขยายตวไตรมาสตอไตรมาสคาดวาจะอยประมาณรอยละ 3.8 (รปท 4) อตราการขยายตวเมอเทยบรายไตรมาสจะเรงขนในระดบปานกลางในป 2554 เนองจากการเปลยนแปลงของอปสงคภายนอกทเกอหนนและผลทไดมาจากภาคเศรษฐกจทเชอมโยงกบอปสงคภายใน อยางไรกตาม หากไมคานงถงฐานทตา อตราการขยายตวทางเศรษฐกจเมอเทยบกบปกอนหนาจะลดลงเหลอเพยงรอยละ 3.6

รปท 3. อปสงคตอการน าเขา โดยเฉพาะจากจนปรบตวกลบมาขยายตวในระดบแขงแกรงและคาดวาจะยงคงรกษาระดบการขยายตวเชนนตอไปในระยะปานกลาง ซงจะเปนปจจยสนบสนนการขยายตวทตอเนองของเศรษฐกจไทย

ทมา: CEIC และ การคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก รปท 4. แมวา GDP จะปรบลดลงอยางรวดเรวในไตรมาสท 2 จากความวนวายทางการเมอง การขยายตวอยางแขงแกรงในไตรมาสท 1 การฟนตวในชวงครงหลงของป 2553 ประกอบกบฐานทต าในป 2552 จะสงผลใหอตราการขยายตวทางเศรษฐกจทงปอยทระดบรอยละ 6.1

ทมา: สศช. และ การคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก

US

EU

Japan

China

Nominal merchandise imports (January 2007=100)

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q Real Q

uart

erl

y G

DP

, le

vels

, seas

ona

lly a

dju

ste

d

(TH

B B

illio

n)

Actual Forecasts

2009 YoYgrowth: -2.2%

2010 YoY growth: 6.1%

2008 YoY growth: 2.5%

~ 3 ~

ผลกระทบทางสงคมจากวกฤตการณทางการเมองนาจะมากกวาผลกระทบตอ GDP เนองจากมแรงงานจ านวนมากในภาคเศรษฐกจทไดรบผลกระทบจากการชมนม ภาคอตสาหกรรมและโลจสตกสซงผลกดนโดยอปสงคภายนอกและคาดวาจะยงคงเดนหนาตอไปไดดและไดรบผลกระทบจากวกฤตคอนขางนอยเปนภาคการผลตทมการจางงานเพยงรอยละ 17 ของกาลงแรงงานทงประเทศ ในทางตรงขาม ภาคธรกจคาปลกและทองเทยวซงไดรบผลกระทบหนกทสดเปนภาคทมการจางงานถงรอยละ 23 ของกาลงแรงงานทงประเทศ (ดรปท 5) สงเหลานชใหเหนวารายไดของคนไทยจานวนมากจะไดรบผลกระทบจากการตกงานหรอยายไปทางานทจายคาจางตาลง (เชนงานในภาคเกษตรกรรม) หรอลดเวลาการทางานลง เนองจากการปรบตวของภาคแรงงานเกดขนผานการปรบชวโมงการทางานและการเคลอนยายจากภาคเศรษฐกจหนงไปอกภาคหนง ดงนน จงคาดวาไมนาจะมการเปลยนแปลงในภาวะการวางงานอยางรนแรง แตรายไดครวเรอนซงคอนขางหาขอมลไดยากนนนาจะไดรบผลกระทบบางจากการทตองทางานทไดรบคาจางทลดลงหรอการมชวโมงทางานทลดลง รปท 6 แสดงใหเหนปรากฎการณเหลานในชวงทเกดวกฤตเศรษฐกจ กลาวคอ การจางงานในภาคการผลตทมรายไดสงเรมลดลง ในขณะทการจางงานในกลมเกษตรทมรายไดต ากวาปรบตวเพมขน (ซงมผลทาใหรายไดของประชาชนลดลง) การฟนตวในชวงครงหลงของปทาใหการจางงานในภาคเกษตรลดลงและภาคอตสาหกรรมกลบมาสงขน ซงคอนขางกลบดานกบการลดลงของการจางงานภาคอตสาหกรรมในชวงกอนหนา เงนคาลวงเวลาเปนแหลงรายไดทสาคญของครวเรอน ทงน ประมาณรอยละ 70 ของกาลงแรงงานไทยทางานเกนกวา 40 ชวโมงตอสปดาห และ รอยละ 35 ทางานเกนกวา 50 ชวโมงตอสปดาห ในไตรมาสทสของป 2551 แรงงานประมาณ 450,000 คนตกลงจากกลมทสงทสดซงชใหเหนวามการตดลดชวโมงการทางานอยางกวางขวาง ซงหมายรวมถงรายไดของประชากรยอมลดลงดวย อนเปนผลกระทบจากวกฤตการณเศรษฐกจ ถาพจารณาจากจานวนแรงงานในภาคเกษตรจานวนมากตามทไดแสดงในรปท 5 วกฤตทางการเมอง ภาวะแหงแลงทขยายวงกวางและการปรบลดลงของราคาขาวลวนสงผลกระทบทางสงคมในป 2553 ซงสงผลเสยอยางตอเนองตอรายไดภาคเกษตรทเรมจะปรบตวเพมขนจากภาวะราคาสนคาตกตาอยางรนแรงในชวงครงแรกของป 2552

รปท 5. มลคาของภาคเศรษฐกจทมความยดหยนตอปจจยทางการเมองคดเปนประมาณรอยละ 49 ของ GDP แตภาคดงกลาวมจ านวนแรงงานเพยงรอยละ 17 ของก าลงแรงงานทงประเทศ ท าใหคาดวาผลกระทบจากวกฤตการณตอสงคมจะมากกวาผลกระทบตอเศรษฐกจ

ทมา: สานกงานสถตแหงชาต (รายงานสารวจภาวะการทางาน), สศช และการคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก รปท 6. แรงงานมการปรบตวรบวกฤตเศรษฐกจโดยเคลอนยายจากภาคเศรษฐกจหนงไปสอกภาคหนง ซงสะทอนใหเหนวาตลาดแรงงานของไทยมความยดหยนคอนขางสง

ทมา: สานกงานสถตแหงชาต และการคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก

14,450

14,500

14,550

14,600

14,650

14,700

14,750

14,800

14,850

5,250

5,300

5,350

5,400

5,450

5,500

5,550

2008Q3 2008Q4 2009Q1 2009Q2 2009Q3 2009Q4

Agr

icul

tura

l Em

ploy

men

t (t

hous

and

pers

ons,

4-q

uart

er m

ovin

g av

erag

e)

Man

ufac

turin

g E

mpl

oym

ent

(tho

usan

d pe

rson

s, 4

-qua

rter

mov

ing

aver

age)

Manufacturing

Agriculture

+ 228K

-150K

+20K

-122K

คาปลก, 16

โรงแรม ภตตาคาร , 7

เกษตร , 39

การผลต ขนสง

17

อนๆ, 21

49% ของ GDP

17% ของ GDP

การจางกาลงแรงงานในแตละภาคเศรษฐกจ

~ 4 ~

หนสาธารณะยงอยในระดบทบรหารจดการได เงนส ารองระหวางประเทศอยในระดบสง และสถานะการเงนทดของธนาคารและภาคธรกจ ลวนมสวนชวยตานทานความผนผวนทจะเกดขน หากอปสงคภายนอกเปรยบเสมอนเครองยนตของเครองบน ดลภายนอกประเทศและดลภายในประเทศกเปรยบเสมอนโครงสรางของเครองบน แมวาสวนเครองยนตจะไดรบผลกระทบในป 2552 และความวนวายทางการเมองในป 2553 โครงสรางทแขงแรงไดชวยตานทานผลกระทบจากวกฤตและยงชวยสนบสนนใหเกดการฟนตวไดอยางรวดเรวทนท ฐานะดลการคลงทเขมแขงทาใหรฐบาลสามารถใชนโยบายการคลงและนโยบายการเงนเพอตานทานวฎจกรขาลงในป 2552 แมวาการเบกจายโครงการไทยเขมแขงในสวนของโครงการปจจยพนฐานมความลาชาอยบาง ซงจะสงผลตอความกงวลในการขยายตวของภาคเศรษฐกจทแทจรง แตหากมองอกมมหนง ฐานะทางการคลงจะมการปรบลดการขาดดลการคลงมากขนในป 2553 โดยดลงบประมาณทคาดวาจะขาดดลลดลงจากรอยละ 4.4 ของ GDP ในป 2553ไปอยทรอยละ 2.7 ของ GDP ในป 2554 ซงจะสงผลใหสดสวนหนสาธารณะตอ GDP เพมขนเลกนอยเปนประมาณรอยละ 45.5 ในปลายเดอนกนยายน 2553 จากรอยละ 45.2 ในปลายเดอนกนยายน 2552 (ดรปท 7) เงนสารองระหวางประเทศยงมแนวโนมทจะขยายตวเพมขนเนองจากการเกนดลการคาทอยในระดบสงคดเปนมลคา 13 เดอนของมลคาการนาเขา แนวโนมดลบญชเดนสะพดทจะยงคงเกนดลตอเนอง (แมวาในระดบทลดลง) และการปรบตวขนของดอกเบยในป 2553 สงผลใหธนาคารแหงประเทศไทยนาจะปลอยใหการไหลออกของเงนทนเปนไปอยางเสรมากขน โดยเฉพาะอยางยงในชวงวกฤตการณการเมองทแมวาจะสงผลกระทบทางลบตอภาคเศรษฐกจทแทจรง แตอกดานหนงกเปนปจจยทเพมตนทนสาหรบธรกรรมทเกยวของกบเงนทนไหลเขาระยะสน ซงทาใหมความเสยงทคอนขางนอยกบการเกดราคาฟองสบของสนทรพยในปจจบน บญชงบดลของภาคเอกชนกมบทบาททสาคญ อตราสวนเงนกองทนตอสนทรพยเสยงและหนทไมกอใหเกดรายไดทสงกวาทกาหนดของธนาคารมแนวโนมลดลงแมในชวงทประเทศเผชญกบวกฤต (ดรปท 8) ดวยสภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจทปรบตวดขนและบญชงบดลทยงคงมทวาง (อตราสวนสนเชอตอเงนฝากในปจจบนอยทรอยละ 86) ธนาคารพาณชยคาดวาจะขยายการใหสนเชอในป 2553 และจากขอมลทมอยกเรมจะชใหเหนแลววาการขยายสนเชอนนกาลงฟนตว บญชงบดลของภาคธรกจสามารถทจะตานทานตอวกฤตและมผลกาไรจากการประกอบการตลอดชวงวกฤตการณและชวยบรรเทาความยงยากทอาจเกดขนไดในระหวางทเศรษฐกจยงไมฟนตวเตมท

รปท 7. สดสวนหนสาธารณะตอ GDP ลดลงในป 2553 อนเปนผลจากการทรายไดรฐบาลปรบตวกลบมาเพมขนและการเบกจายดานการลงทนของรฐบาลยงคงลาชา

ทมา: สศช. และ การคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก รปท 8. สถานะการเงนของธนาคารไทยยงคงเขมแขงแมกระทงในชวงวกฤต และธนาคารเหลานกอยในสถานะทดทจะสามารถขยายสนเชอไดอยางรวดเรวในชวงระหวางการฟนตว

ทมา: CEIC และ การคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก

Budg

et D

efic

it ( p

erce

nt o

f GD

P)

Perc

ent o

f GD

P

Indirect Debt/GDPDirect Debt/GDPDeficit Assumed

DE

C

DE

C

DE

C

DE

C

DE

C

DE

C

DE

C

DE

C

DE

C

DE

C

DE

C

DE

C

r

DE

C …

Pe

rce

nt

Trilli

on T

HB

Capital Funds-LHSGross NPL - LHS% CAR - RHS% NPL to total loan - RHS

~ 5 ~

บทท 2 ภาพรวมเศรษฐกจมหภาค

เศรษฐกจไทยสามารถฟนตวจากวกฤตการณเศรษฐกจโลก โดยอาศยแรงกระตนจากภาคการผลตเพอการสงออกเปนส าคญ และคาดวาจะขยายตวอยางแขงแกรงในป พ.ศ. 2553 ถงแมจะเกดความวนวายทางการเมองในชวงทผานมากตาม (ตารางท 1 และรปท 9) วกฤตเศรษฐกจโลกไดสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจของไทยผาน 2 ชองทาง คอ (1) การหดตวของอปสงคทมตอสนคาอตสาหกรรมไทยอนเปนสวนหนงของหวงโซอปทานการผลตโลก โดยเฉพาะอยางยงในภาคอตสาหกรรมชนสวนอเลคทรอนกส และ (2) ราคาสนคาโภคภณฑในตลาดโลกทตกตาลง ทงน การเปนสวนหนงในหวงโซอปทานการผลตโลกเปนปจจยสาคญทมผลตอการขยายตวหรอหดตวของผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GDP) ของไทย โดยการปดดาเนนการ (เนองจากไมมอปสงคจากตลาดโลก) และการเปดดาเนนการใหม (เนองจากอปสงคในตลาดโลกเรมฟนตว) ของบรษททอยในหวงโซอปทานการผลต สามารถอธบายถงจงหวะการหดตวและการฟนตวของระบบเศรษฐกจไทยไดเปนอยางด อยางไรกตาม ดวยอปสงคในตลาดโลกทแขงแกรงในป พ.ศ. 2553 นาจะทาใหภาคการผลตเพอการสงออกยงคงเปนแรงขบเคลอนใหเศรษฐกจไทยมการขยายตวอยางคอยเปนคอยไป ถงแมจะเกดความตงเครยดทางการเมองภายในกตาม (ดกรอบท 1)

ตารางท 1. อตราการขยายตวของ GDP (ณ ราคาคงท) พ.ศ. 2552 - 2554 (รอยละ เทยบกบปกอนหนา)

สดสวนตอ 2552 2553 2553 2554 GDP ป 2552 รายป ไตรมาส 1 ไตรมาส 2p ไตรมาส 3p ไตรมาส 4p รายปp รายปp

การบรโภค 63.1 -0.1 4.5 0.4 0.9 2.7 2.1 3.7 เอกชน 53.0 -1.1 4.0 1.4 2.0 2.0 2.3 3.5 ภาครฐ 10.1 5.8 6.9 -5.0 -4.0 6.5 0.8 5.0 การลงทนในสนทรพยถาวร 20.7 -9.0 12.6 6.1 6.0 7.6 8.0 5.4 เอกชน 5.7 2.7 2.7 4.0 5.0 6.5 4.6 5.0 ภาครฐ 15.0 -12.8 15.8 7.0 6.5 7.9 9.3 5.5 ความตองการใชจายภายในประเทศ 81.5 -6.7 18.6 6.2 5.8 2.0 7.8 3.6

การสงออก 65.1 -12.7 16.2 17.7 11.5 7.0 12.8 7.0 สนคา 52.4 -14.0 16.5 20.6 13.2 8.0 14.3 7.7 บรการ 12.8 -6.9 15.0 4.0 3.5 3.0 6.6 4.0 การน าเขา 46.6 -21.8 31.4 25.0 15.1 6.7 18.5 8.2 สนคา 36.8 -23.7 43.2 31.0 17.0 6.1 22.4 9.0 บรการ 9.8 -13.6 -4.5 4.0 7.0 9.5 4.0 4.5 ความตองการใชจายภายนอกประเทศสทธ 18.5 23.5 -10.3 -4.2 2.1 7.6 -1.7 3.5

แยกตามภาคการผลต ภาคเกษตร 8.9 -0.6 0.2 0.5 1.5 1.0 0.8 2.0 ภาคอตสาหกรรม 44.1 -4.3 20.7 8.4 7.7 3.8 9.9 4.7 ภาคบรการ 47.0 -0.4 5.8 1.2 2.8 2.4 3.1 2.7 GDP 100.0 -2.3 12.0 4.6 5.1 2.9 6.1 3.6

ทมา สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และการประมาณการของธนาคารโลก หมายเหต p = การประมาณการของธนาคารโลก

~ 6 ~

รปท 9. เศรษฐกจไทยมการฟนตวในรปแบบตว V ในป พ.ศ. 2552 โดยแรงขบเคลอนจากภาคการผลตเพอการสงออกเปนส าคญ

ทมา: สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และประมาณการของธนาคารโลก

กรอบท 1. ผลกระทบจากความตงเครยดทางการเมองตอระบบเศรษฐกจไทย

ความตงเครยดทางการเมองในประเทศไทยชวงเดอนเมษายนและเดอนพฤษภาคมนน สงผลกระทบทางลบตอระบบเศรษฐกจ ผลกระทบโดยตรงของวกฤตการณทางการเมองครงนน คอ ความสญเสยจากการทธรกจรานคาบรเวณราชประสงคตองหยดดาเนนการ ซงรวมถงหางสรรพสนคาและโรงแรมขนาดใหญหลายแหง และความเสยหายของอาคารตางๆ อนเกดจากอคคภย สาหรบผลกระทบทางออม คอ ผลกระทบตอการทองเทยว การคา และความเชอมนของผบรโภคและนกลงทน การทองเทยวไดรบผลกระทบอยางหนกจากการทรฐบาลของประเทศตางๆ ไดประกาศเตอนประชาชนของตนไมใหเดนทางทองเทยวมายงประเทศไทย สงผลใหจานวนนกทองเทยวทเดนทางมายงสนามบนสวรรณภมลดลงถงรอยละ 50 สาหรบความเชอมนผบรโภคปรบตวลดลง และนาไปสยอดขายปลกทตกตาลง ทงน ผลกระทบตอการบรโภคและการทองเทยวเปนผลเฉพาะหนาทปรากฏอยางเดนชด ในขณะทความเชอมนของนกลงทนทปรบลดลงอาจสงผลระยะยาวตอระบบเศรษฐกจไทยหากมการประเมนวาความเสยงในการดาเนนธรกจในประเทศไทยสงขน ทงน เหตการณในชวงเดอนเมษายนและเดอนพฤษภาคมนนเปนเพยงผลทเกดขนสบเนองจากปมความขดแยงทางการเมองทมมากอนหนา ดงนน ผลกระทบโดยรวมของวกฤตทางการเมองในประเทศตอระบบเศรษฐกจ จงขนอยกบวาปมปญหานนจะไดรบการคลคลายไปในทางใด ทงน กรณทมการสมานฉนทยอมกอใหเกดผลกระทบทแตกตางไปจากกรณทความขดแยงนาไปสการใชความรนแรง อยางไรกตาม ความขดแยงทางการเมองนไมมความชดเจนวาจะนาไปสการสมานฉนทหรอความรนแรง ดงนน การประเมนผลกระทบทางการเมองระยะสนและระยะปานกลางตอระบบเศรษฐกจในกรอบท 1 น มขอสมมตฐานวาความไมแนนอนทางการเมองยงคงอยในระดบทสง แตจะไมนาไปสเหตการณรนแรงใดๆ อก

เนองจากภาคการผลตเพอการสงออกจะเปนแรงขบเคลอนหลกทางเศรษฐกจในชวงอนาคตอนใกลน ท าใหความเสยงขาลงของระบบเศรษฐกจไทยในป พ.ศ. 2553 เปนไปอยางจ ากด เหตการณในชวงเดอนเมษายนและเดอนพฤษภาคมสงผลตอการคาระหวางประเทศไมมากนก โดยเหตการณรนแรงทเกดขนสงผลใหกระบวนการทางศลกากรตองหยดชะงก เนองจากรฐบาลประกาศใหเปนวนหยดราชการ นอกจากน ในชวงประกาศภาวะฉกเฉน หลายๆ บรษทไมสามารถทางานเกนเวลาได อยางไรกตาม การผลตในภาคอตสาหกรรมไดรบผลกระทบจากวกฤตการณทางการเมองนอยมากจากประวตศาสตรทผานมา ทงน จากประสบการณทผานมาพบวา ผลผลตภาคอตสาหกรรมไมไดเปลยนแปลงไปตามภาวการณทางการเมองเทาไรนก ในรปท 10 ไดแสดงดชนมลคาเพมผลผลตอตสาหกรรมของไทย (ปฐานคอป พ.ศ. 2543 เทากบ 100) เทยบกบดชนของมาเลเซย อนโดนเซย และฟลปปนส พบวา โดยเฉลยแลว ตงแตป พ.ศ. 2543 เปนตนมา ภาคอตสาหกรรมไทยมการดาเนนงานทโดดเดนกวาอกทงสามประเทศ (ซงสอดคลองกบหลกฐานทวาประเทศไทยเปนเพยงประเทศเดยวในกลมประเทศ ASEAN ทสามารถเพมสวนแบงตลาดสนคาสงออกในตลาดโลกได ตงแตป พ.ศ. 2543) ยกเวนไตรมาสสดทายของป พ.ศ. 2551 และไตรมาสแรกของป พ.ศ. 2552 ซงตรงกบชวงเวลาทมการปดยดสนามบน อนมผลทาใหการคา

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Rea

l SA

GD

P (T

HB

billio

n)

Inde

x of

SA

Qua

rterly

Lev

els

(200

8 Q

1 =

100)

Other Sectors Manufacturing GDP (right axis)

~ 7 ~

ระหวางประเทศในสนคาขนกลางทมราคาแพง (ซงจดสงทางเครองบน) ไดรบผลกระทบ นอกเหนอจากนแลวกไมพบวาตวเลขสถตมความสมพนธใดๆ กบเหตการณทางการเมอง อยางไรกตาม ผลประกอบการในภาคอตสาหกรรมไทยมการเตบโตในอตราทชาลงตงแตป พ.ศ. 2547 (กอนเกดเหตการณประทวงทางการเมองและการรฐประหารในป พ.ศ. 2549) และเรมฟนตวอกครงในป พ.ศ. 2550 และมอตราเรงอยางตอเนองแมในชวงระหวางทกลมคนเสอเหลองออกมาดาเนนการทางการเมองในกลางป พ.ศ. 2551

รปท 10. ดชนมลคาเพมผลผลตอตสาหกรรมของไทยเตบโตสงกวามาเลเซย อนโดนเซยและฟลปปนส ถงแมจะเกดความวนวายทางการเมอง

1/ ดชน: มลคาเพมทแทจรงของผลผลตภาคอตสาหกรรม โดยมป พ.ศ. 2543 เปนปฐาน = 100. เสนกราฟแสดงถงผลตางของคาเฉลยเคลอนท 4 ไตรมาสของดชนของแตละประเทศ ทมา: CEIC และการคานวณของธนาคารโลก อปสงคภายในประเทศไดรบผลกระทบอยางมนยส าคญ เนองจากความไมแนนอนสงผลใหผบรโภคและนกลงทนมความระมดระวงมากขน รปท 11 แสดงถงการบรโภคภาคเอกชนของไทยทลดลงอยางเหนไดชดเมอเทยบกบมาเลเซยและฟลปปนส โดยเรมตงแตป พ.ศ. 2549 อนเปนเวลาทความวนวายทางการเมองเรมขยายวงกวาง ทงนคาดวาความวนวายทางการเมองครงลาสด นาจะสงผลใหการบรโภคยงคงแนวโนมลดลงอยางนอยกในระยะสน ในอกทางหนง การบรโภคทลดลงในชวงเวลาทรายไดเพมขนนนสงผลตอการออมภาคครวเรอนทอาจนาไปสความตองการใชจายแบบกาวกระโดดในระยะเวลาตอไป ดงนน หากภาพรวมทางการเมองดขนจะทาใหการบรโภคภาคเอกชนฟนตวอยางแขงแกรง สาหรบการลงทนภาคเอกชนนนกมแนวโนมเชนเดยวกบการบรโภค กลาวคอ ลดลงอยางเหนไดชดเมอเทยบกบประเทศอนๆ ตงแตป พ.ศ. 2549 (ดรปท 12) ทงน การลงทนในชวงไตรมาสแรกของป พ.ศ. 2553 คอนขางแขงแกรง โดยมสาเหตมาจากภาคธรกจเรมมการนาเขาเครองจกรเพอขยายการผลต การลงทนตามแผนการลงทนทวางไว การยายฐานการผลตของบรษทตางชาตมายงประเทศไทย ฐานทตาของตวเลขสถตการลงทน และการทธนาคารแหงประเทศไทยยงคงอตราดอกเบยนโยบายไวในระดบตา ซงลวนแลวแตเปนปจจยทชวยสนบสนนการลงทนทงสน อยางไรกตาม มแนวโนมทจะมการประเมนปรบเพมความเสยงในการดาเนนธรกจในประเทศไทย อนจะนาไปสการลดลงของอตราการขยายตวของการลงทนในอนาคต ในขณะทความเสยงทางการเมองทมตอภาวะการบรโภคนนจะขนอยกบวาวกฤตการเมองจะดาเนนไปในทศทางใดในอนาคตอนใกลน

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Diff

eren

ce in

Inde

x 1/

Pol EventTHA-MYSTHA-IDNTHA-PHL

Cou

p

PAD

prot

ests

PAD

prot

ests

Song

ran

riots

Airp

ort

clos

ure

~ 8 ~

รปท 11. การบรโภคภาคครวเรอนลดลงเมอเทยบกบมาเลเซยและฟลปปนส แสดงใหเหนถงการเพมขนของการออมภาคครวเรอนในชวงเวลาทเกดความไมสงบทางการเมอง

ทมา CEIC และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 12. การลงทนในทรพยสนถาวรของประเทศไทยดอยกวา โดยเฉพาะอยางยงเมอเทยบกบมาเลเซย แสดงใหเหนถงความออนไหวตอภาวการณทางการเมอง

ทมา: CEIC และการคานวณของธนาคารโลก ภาคการทองเทยวไดรบผลกระทบอยางรนแรงทงในระยะสนและระยะปานกลาง ขาวสารทางการเมองของประเทศไทยถกเผยแพรไปทวโลก และรฐบาลหลายประเทศไดออกประกาศเตอนประชาชนของตนใหระมดระวงในการเดนทางมายงประเทศไทย สงผลใหนกทองเทยวจานวนมากยกเลกการเดนทาง จานวนนกทองเทยวทเดนทางมายงกรงเทพฯ ผานสนามบนสวรรณภมลดลงถงครงหนงในชวงทเกดความตงเครยดทางการเมอง ผลประกอบการทางดานการทองเทยวของไทยในป พ.ศ. 2552 ดอยกวาอนโดนเซย โดยรปท 13 แสดงใหเหนวาการปดยดสนามบนสงผลกระทบยาวนานกวาสองไตรมาส ทงน จากประสบการณดงกลาว ทาใหคาดวาภาคการทองเทยวของไทยในป พ.ศ. 2553 จะยงคงถกกดดนดวยปจจยทางการเมองอย (เทยบกบศกยภาพทม) อยางไรกตาม ดวยตลาดการทองเทยวของโลกมแนวโนมฟนตวอยางแขงแกรงในป พ.ศ. 2553 และผลประกอบการทแยกวาประเทศอนๆ ของไทยในชวงทผานมา นาจะนาไปสการขยายตวอยางสงของภาคการทองเทยวตอไป นอกจากน ดวยเหตทภาคการทองเทยวคดเปนเพยงรอยละ 7 ของ GDP (ณ ราคาตลาด) การขยายตวของภาคการทองเทยวทลดลงไปถงครงหนงจากเดมทประมาณการวาจะขยายตวถงรอยละ 10.7 ตอป สงผลใหอตราการขยายตวของ GDP ปรบลดลงไปเพยงรอยละ 0.4 เทานน อยางไรกตาม ภาคการทองเทยวเปนภาคทมการจางงานเปนจานวนมาก ดงนน ภาวะถดถอยของภาคการทองเทยวจงอาจสงผลกระทบในวงกวางอยางมนยสาคญ

-

-

-

-

M

ar-

Aug-

Ja

n-

Jun-

N

ov-

Apr-

Se

p-

Feb-

Ju

l-

Dec

- M

ay-

Oct

- M

ar-

Aug-

Ja

n-

Jun-

N

ov-

Diff

eren

ce (i

ndex

uni

ts)

Inde

x (2

000=

100)

, 4-

quar

ter M

A

Thailand

Philippines

Thailand - Philippines

PAD Protests

Coup

PADProtests

AirportClosure

SongkranRiots

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Diff

eren

ce (i

ndex

uni

ts)

Inde

x (2

000=

100)

, 4-

quar

ter M

A

Thailand

Malaysia

Thailand - Malaysia

PAD Protests

Coup

PADProtests

AirportClosure

SongkranRiots

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Diff

eren

ce (i

ndex

uni

ts)

Inde

x (2

000=

100)

, 4-

quar

ter M

A

ThailandPhilippinesThailand - Philippines

PAD Protests

Coup

PADProtests

AirportClosure

SongkranRiots

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Mar

-

Sep-

Diff

eren

ce (i

ndex

uni

ts)

Inde

x (2

000=

100)

, 4-

quar

ter M

A

Thailand

Malaysia

Thailand - Malaysia

PAD Protests

Coup

PADProtests

AirportClosure

SongkranRiots

~ 9 ~

รปท 13. รายรบจากการทองเทยวของไทยและอนโดนเซยลดลงในชวงปลายป พ.ศ. 2551 เนองจากวกฤตการณการเงนโลก ทวารายรบจากการทองเทยวของไทยลดลงในสดสวนทสงกวา

ทมา: CEIC และการคานวณของธนาคารโลก

ตลาดการเงนมปฏกรยาตอบสนองตอความวนวายทางการเมองคอนขางต า แสดงถงพนฐานทแขงแกรงของระบบเศรษฐกจ ดชนตลาดหลกทรพยไทยปรบตวลดลงตงแตเกดความรนแรงในวนท 10 เมษายน และนกลงทนทาการเทขายหนอยางมนยสาคญในวนท 19 พฤษภาคม อยางไรกตาม ทศทางของตลาดหลกทรพยไทยเทยบกบประเทศทใกลเคยงกนถอวาอยในทศทางขาขน (รปท 14) นอกจากน แรงเทขายหนทเกดขนไดสะทอนถงการโยกยายเงนทนสสนทรพยทมความเสยงตาของนกลงทนในประเทศมากกวาเปนการไหลออกของเงนลงทนจากตางประเทศ โดยพจารณาไดจากอตราผลตอบแทนพนธบตรรฐบาลทอยในระดบตาอยางตอเนอง (รปท 15) และคาเงนบาททแขงแกรง (คาเงนบาทลดลงเพยงรอยละ 0.5 เมอเทยบกบเงนดอลลารสหรฐอเมรกาในชวงปลายเดอนมนาคมถงปลายเดอนพฤษภาคม) ทงน อตราการประกนความเสยงเครดต (credit default swaps หรอ CDS) ของไทยสงขนกจรง แตกไมไดสงไปกวาประเทศใกลเคยงอยางมนยสาคญ โดยอตรา CDS ณ สนเดอนมถนายนอยท 134 bps ซงใกลเคยงกบอตราของประเทศเกาหลท 131 bps และตากวาของฟลปปนสและอนโดนเซยท 174 and 186 bps ตามลาดบ ในขณะทอตรา CDS สงกวาของมาเลเซยประมาณ 30 bps (ซงอตรา CDS ของมาเลเซยสงขน 20 bps เทยบกบตนป พ.ศ. 2553 รปท 14. การเทขายหนของนกลงทนในตลาดหลกทรพยไทยในวนท 19 พฤษภาคม นาจะเปนการสะทอนใหเหนถงการโยกยายเงนไปยงสนทรพยทปลอดภยของนกลงทนภายในประเทศ

รปท 15. . …ท าใหเงนไหลเขาตลาดตราสารหนรฐบาล อตราผลตอบแทนพนธบตรจงคงอยในระดบต า

ทมา: การคานวณของธนาคารโลก ทมา: สมาคมตลาดตราสารหนไทย

-

Dec

- M

ar-

Jun-

Se

p-

Dec

- M

ar-

Jun-

Se

p-

Dec

- M

ar-

Jun-

Se

p-

Dec

- M

ar-

Jun-

Se

p-

Dec

- M

ar-

Jun-

Se

p-

Dif

fere

nce in

In

dex

Inde

x (2

004

aver

age

= 10

0)

Indonesia

Thailand

Thailand - Indonesia (right axis)

-70

-60

-50

-40

-30

-20

-10

0

1/1/

2008

3/1/

2008

5/1/

2008

7/1/

2008

9/1/

2008

11/1

/200

8

1/1/

2009

3/1/

2009

5/1/

2009

7/1/

2009

9/1/

2009

11/1

/200

9

1/1/

2010

3/1/

2010

5/1/

2010

Improvement

May 19

Deterioration

Thailand stock market index compared to a basket of regional peers

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

4.0

4.5

5.0

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Yie

ld (p

erce

nt)

Time to maturity (years)

~ 10 ~

อยางไรกตาม ภมคมกนของ GDP ตอความวนวายทางการเมองไมไดชวยจ ากดผลกระทบทางสงคม เนองจากมแรงงานทไดรบผลกระทบจ านวนมาก สาหรบภาคการผลตและภาคการขนสงซงมแรงกระตนจากอปสงคภายนอกประเทศนน คาดวาจะยงคงมผลประกอบการทดและไมไดรบผลกระทบจากวกฤตทางการเมองเทาไรนก ทวา ภาคการผลตดงกลาวมการจางงานเพยงแครอยละ 17 ของแรงงานทงหมดเทานน ในขณะเดยวกน ภาคการคาปลกและภาคการทองเทยวซงเปนภาคธรกจทไดรบผลกระทบหนกทสด มการจางงานถงรอยละ 23 ของแรงงานทงหมดภายในประเทศ (ดรปท 5) อนแสดงใหเหนวามครวเรอนจานวนมากทไดรบผลกระทบจากการสญเสยงานทาในภาคการทองเทยวและการคาปลก รวมทงการโยกยายของแรงงานไปทางานทไดรบผลตอบแทนทตากวาเดม (เชน ภาคเกษตรและภาคการคาปลกทไมเปนทางการ) หรอการลดชวโมงการทางาน เปนตน อยางไรกตาม ดวยเหตทวาภาคแรงงานมการปรบตวผานการเปลยนแปลงชวโมงการทางานหรอการโยกยายระหวางภาคการผลต ทาใหสงผลกระทบตอตวเลขสถตการวางงานไมมากนก ทวา รายไดของครวเรอนลดลง

ส าหรบผลกระทบระยะยาวโดยรวมของวกฤตการณการเมองนนไมแนนอนและขนอยกบวาจะมการคลคลายไปทางใดในชวงเวลาทเหลอของป มภาพทศนทงหมด 3 ภาพทศนเกยวกบวกฤตครงน กลาวคอ (1) เกดความรนแรงทางการเมองขนอกครงโดยกนเวลายาวนานเปนเดอนๆ ซงจะสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจระยะยาวอยางมนยสาคญ การลงทนในภาคอตสาหกรรมจะลดลง อนทาใหการขยายตวของภาคอตสาหกรรมเปนไปอยางจากด เมอใดระบบเศรษฐกจขาดแรงขบเคลอน อปสงคภายในประเทศไดรบแรงกดดน อกทงรฐบาลมงเนนไปทนโยบายความมนคงเปนหลก เมอนนมความเปนไปไดทการขยายตวของระบบเศรษฐกจจะหยดชะงก ในทางกลบกน ถาหากกระบวนการสมานฉนทไดผล และประเทศไทย มเสถยรภาพทางการเมอง กจะสงผลกระทบทดตอระบบเศรษฐกจ สาหรบภาพทศนทอยตรงกลางระหวางภาพทศนทสดโตงทงสองดาน คอ ความไมแนนอนทางการเมองและการขมขวาจะใชความรนแรงยงคงมอย แตจะไมเกดเหตการณรนแรงทขยายวงกวาง ซงภายใตภาพทศนน อตราการขยายตวของระบบเศรษฐกจในระยะปานกลางยงคงเปนบวก โดยไดรบแรงขบเคลอนจากการบรโภคและการลงทน ทวา อตราการเตบโตของระบบเศรษฐกจจะคอยเปนคอยไปและระบบเศรษฐกจตองใชเวลาอกพอสมควรในการกลบเขาสการขยายตวตามศกยภาพระยะยาวทรอยละ 5 ตอป สาหรบระยะยาวนน มความจาเปนตองคลคลายความขดแยงทางการเมองใหหมดสน เพอใหเศรษฐกจไทยสามารถเตบโตอยางแขงแกรงและย งยน

2.1 ภาคการผลต ภาคการผลตเพอสงออกจะยงคงเตบโตตลอดป พ.ศ. 2553 แตจะมอตราการขยายตวทลดลงเมอเทยบกบชวงกอนหนาอนเปนชวงการฟนตวจากภาวะเศรษฐกจตกต า ภาคอเลคทรอนกสและเครองใชไฟฟาเปนภาคการผลตหลกทสงผลตอการขยายตวและหดตวของ GDP เมอมการฟนตวหรอหดตวของหวงโซอปทานการผลตโลก (ดกรอบท 2) ปรมาณการสงออกสนคาอเลคทรอนกสและเครองใชไฟฟาเคลอนไหวไปในทศทางเดยวกนกบปรมาณการสงออกทงหมด (รปท 16) ในขณะทการใชกาลงการผลตและผลผลตในภาคอตสาหกรรมอเลคทรอนกสและเครองใชไฟฟานน นอกจากจะเคลอนไหวไปในทางเดยวกนแลว (รปท 17) ยงเคลอนไหวในทศทางเดยวกนกบ GDP และมลคาเพมของภาคอตสาหกรรมทงหมดดวย (รปท 18) อนมนยตอการขยายตวของระบบเศรษฐกจในป พ.ศ. 2553 ทงหมด 2 ประการ กลาวคอ ประการแรก อตราการใชกาลงการผลตปรบตวขนจนเกอบเทากบระดบกอนวกฤต สะทอนใหเหนวาชวงของการเรงฟนตวของระบบเศรษฐกจ (rebound phase) ไดผานไปแลว โดยในชวงนการเรงฟนตวเกดจากการเรมตนผลตอกครงโดยใชกาลงการผลตทมอยเดม อยางไรกตาม อตราการใชกาลงการผลตของภาคอตสาหกรรมโดยรวมยงไมฟนกลบไปอยในระดบกอนวกฤต (รปท 19) อนแสดงใหเหนวาบางภาคอตสาหกรรมยงสามารถขยายตวโดยอาศยกาลงการผลตทมอยแตเดมได ประการทสอง การเรมการผลตใหมอยางรวดเรวโดยใชกาลงการผลตเดมภายใตสถานการณขาดแคลนแรงงาน สะทอนใหเหนถงศกยภาพในการขยายตวซงจาเปนตองทาการขยายกาลงการผลตเพมเตม ทงน ดวยอตราคาแรงทดงดดและโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจทด รวมไปถงการมกลมอตสาหกรรมรถยนตและชนสวนอเลคทรอนคสทกระจกตวอยในบรเวณเดยวกน ทาใหประเทศไทยยงคงเปนจดหมายทนาสนใจของเงนลงทนโดยตรงจากตางประเทศในภาคอตสาหกรรม ถงแมวาแนวโนมระยะยาวอาจยงมความไมแนนอนกตาม (ดสวนท 2.3.2 สาหรบภาพรวมการลงทน)

~ 11 ~

รปท 16. การสงออกสนคาอเลคทรอนกสและเครองใชไฟฟา เคลอนไหวในทศทางเดยวกบการสงออกโดยรวม

ทมา ธนาคารแหงประเทศไทยและการคานวณของธนาคารโลก

รปท 17. การใชก าลงการผลตและผลผลตในภาคอตสาหกรรมเคลอนไหวในทศทางเดยวกน ….

ทมา ธนาคารแหงประเทศไทยและการคานวณของธนาคารโลก

รปท 18 . …และตวชวดทางเศรษฐกจอนๆ

ทมา สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 19. การใชก าลงการผลตของภาคอตสาหกรรมโดยรวมยงไมกลบไปสระดบกอนวกฤต

ทมา ธนาคารแหงประเทศไทยและการคานวณของธนาคารโลก

ภาพรวมของภาคการบรการทเชอมโยงสมพนธกบอปสงคจากภายนอกมหลายรปแบบ ภาคการขนสงและการเกบรกษาสนคาทเกยวเนองกบการคาระหวางประเทศคาดวาจะขยายตวไปในอตราเดยวกบการขยายตวของการสงออกโดยรวมและนาจะฟนตวไดภายในป พ.ศ. 2553 อยางไรกตาม ภาพรวมการฟนตวของภาคการทองเทยวยงคงไมแนนอน (ดรายละเอยดในสวนท 2.2.3) โดยมสาเหตหลกมาจากความตงเครยดทางการเมองทเพงผานมา (ดกรอบท 1)

ส าหรบภาคเศรษฐกจทเชอมโยงกบอปสงคภายในประเทศนน ภาคการกอสรางมศกยภาพมากทสดในการขบเคลอนระบบเศรษฐกจใหขยายตว จากการทคาดกนวาธนาคารแหงประเทศไทยจะทาการขนอตราดอกเบยนโยบายใหอยในระดบปกตภายในป พ.ศ. 2553 กลมผประกอบกจการพฒนาอสงหารมทรพยและบรษทกอสรางจงไดแสวงหาประโยชนจากอตราดอกเบยปจจบนทอยในระดบตา โดยจดเตรยมแหลงเงนทนสาหรบโครงการใหมๆ ไวพรอมแลว นอกจากน ระยะเวลาการยกเวนภาษธรกจเฉพาะอนเปนสวนหนงของมาตรการกระตนเศรษฐกจของรฐบาลกาลงจะครบกาหนดในไตรมาสสดทายของปน ดวยแรงจงใจตางๆ ทกลาวมา รวมถงอปสงคเรมฟนตวขน ทาใหเกดการฟนตวของภาคการกอสรางตงแตไตรมาส 4 ของปทแลว โดยพจารณาจากจานวนใบอนญาตกอสรางทเพมมากขนเมอเทยบกบปกอนหนา

60

70

80

90

100

110

120JA

N 2

008

APR

200

8

JUL

2008

OC

T 20

08

JAN

200

9

APR

200

9

JUL

2009

OC

T 20

09

JAN

201

0

APR

201

0

Inde

x (2

008

= 10

0)

E&E Export Index

Overall Exports (excl. gold), Index

40

45

50

55

60

65

70

75

80

60

70

80

90

100

110

120

130

140

JAN

200

8

APR

200

8

JUL

2008

OC

T 20

08

JAN

200

9

APR

200

9

JUL

2009

OC

T 20

09

JAN

201

0

APR

201

0

Perc

ent

Inde

x (2

008

= 10

0)

Production Index (left axis)

Capacity Utilization (right axis)

Q Q Q Q Q Q Q

Inde

x (Q

3 20

08 =

100

), G

DP

Inde

x (Q

3 20

08 =

100

)

Capacity Utilization (Electronics)Production (Electronics)Manufacturing Value AddedGDP (right axis)

Correlations

Pre-crisis Since crisis

CU (elec), GDP 16% 95%

MPI (elec), MVA 97% 96%

Cap

acity

Util

izatio

n, S

easo

nally

-Adj

uste

d (p

erce

nt)

~ 12 ~

ภาคการเกษตรตองเผชญกบความทาทายหลายประการในป พ.ศ. 2553 เชน เรองภยแลง เปนตน ถงแมวาภาคการเกษตรจะมสดสวนเพยงรอยละ 10 ของ GDP แตภาคเศรษฐกจนมการจางแรงงานถงเกอบรอยละ 40 ของแรงงานในประเทศ ดงนน ภาพรวมของภาคเกษตรกรรมจงสมพนธกบภาพรวมของเศรษฐกจภาคครวเรอนอยางสง ในทางหนง ราคาผลผลตทางการเกษตรเรมฟนตวจากระดบตาในชวงภาวะเศรษฐกจถดถอยทวโลก นอกจากน ภาครฐยงมโครงการชวยกาจดแมลงศตรพชซงใหผลลพธทนาพอใจ ในขณะทภยแลงซงสงผลกระทบตอ 53 จงหวดทวประเทศถอเปนความทาทายทสาคญกวา อยางไรกตาม มรายงานวาพนทปลกขาวนาปรงไดเพมขนจากปกอนหนาโดยอาศยระบบชลประทาน ทงน ในภาพรวมคาดวาภาคเกษตรกรรมจะมการขยายตวเลกนอยในป พ.ศ. 2553 น

กรอบท 2. หวงโซการผลตในภาคอตสาหกรรมอเลคทรอนกสและเครองใชไฟฟา1

ประเทศไทยและมาเลเซยประสบความส าเรจอยางสงในการเขาไปเปนสวนหนงของหวงโซอปทานการผลตในภมภาคและในโลกของบรษทขามชาตขนาดใหญในภาคอตสาหกรรมอเลคทรอนกสและเครองใชไฟฟา อนนามาซงปรมาณเงนลงทนโดยตรงจากตางประเทศจานวนมหาศาล และนาไปสการเพมผลผลต การจางงานและการคาระหวางประเทศ ปจจบนน ผลตภณฑอเลคทรอนกสและเครองใชไฟฟาถอเปนสนคาสงออกทสาคญทสดของทงสองประเทศ (วดโดยมลคา) ในฐานะทญป นเปนประเทศผนาในเทคโนโลยในภาคอตสาหกรรมอเลคทรอนกสและเครองใชไฟฟา และเปนแหลงเงนทนทใหญทสดของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ทาใหบรษทจากประเทศญป นมบทบาทสาคญและมอทธพลตอภาคอตสาหกรรมน บทความนเสนอแนวคด 2 ประการ คอ (1) การเปลยนแปลงในกจกรรมทางเศรษฐกจของประเทศไทยและมาเลเซยในชวงวกฤตเศรษฐกจโลกและการฟนตวหลงวกฤตขนกบการเปนสวนหนงของหวงโซอปทานการผลตโลกเปนสาคญ เนองจากระบบขอมลสารสนเทศทดขนและระบบการจดการสนคาคงคลงทมประสทธภาพ ทาใหหนวยธรกจสามารถปรบการผลตของตนใหสอดคลองกบภาวะการเปลยนแปลงของอปสงค (ภายนอกประเทศ) ไดอยางรวดเรว และ (2) ถงแมวาบรษทญป นในอตสาหกรรมอเลคทรอนกสและเครองใชไฟฟา มแผนระยะยาวในการดาเนนการผลตและลงทนในทงสองประเทศนเพอเปนการกระจายความเสยงและเพอความไดเปรยบทางดานความสามารถในการแขงขน ทวา หากไมมการเปลยนแปลงเชงนโยบายอยางมนยสาคญ กจะทาใหการมงหนาไปยงกระบวนการผลตทมมลคาเพมทสงขนของระบบเศรษฐกจไทยและมาเลเซยเปนไปอยางเชองชา เนองจากปจจยทจะสงเสรมใหเกดความสามารถในการเพมมลคาการผลตใหสงขน (เชน ทกษะแรงงาน การเรยนในระดบอดมศกษา การวจยเชงอตสาหกรรม และการรวมกลมการผลตในภาคอตสาหกรรม เปนตน) ลวนแลวแตยงเปนสงทประเทศทพฒนาแลวไดเปรยบอยเสมอ

ทงๆ ทประเทศไทยและมาเลเซยถอเปนฐานในการผลตสนคาท ใชเทคโนโลยขนกลางถงสง แตกระบวนการผลตทด าเนนในทงสองประเทศยงเปนกระบวนการผลตทไมคอยซบซอน และสวนใหญมกเปนขนตอนการประกอบเปนสนคาขนสดทาย โดยมการนาเขาสวนประกอบจากตางประเทศในสดสวนทคอนขางสง และในกรณของมาเลเซย แรงงานบางสวนในอตสาหกรรมยงเปนแรงงานนาเขาอกดวย ในอกทางหนง การผลตทเกดขนในหวงโซอปทานการผลตของบรษทระดบโลกทมความกาวหนาทงเทคโนโยลการผลตและผลตภณฑ และบรษทเหลานไดมการปรบปรงเทคนคในการบรหารเพอเพมความยดหยนและประสทธภาพของบรษทในหวงโซอปทานการผลตของตน ทางหนงทชวยทาใหเกดประสทธภาพในหวงโซการผลต คอ การกระจกตวทางกายภาพของอตสาหกรรมสนบสนน โดยการยายฐานการผลตชนสวนสวนใหญในหวงโซอปทานการผลตออกมาจากประเทศทมตนทนสง อยางไรกตาม กลมอตสาหกรรมทเกดขนในมาเลเซยและประเทศไทยเปนไปเพอการลดตนทนการขนสงและการเกบรกษาสนคาเทานน (เทากบเปนการลดตนทนการผลตโดยรวมดวย) ไมใชดวยเหตผลทางเทคโนโลยเปนหลก (โดยมผลกระทบทางบวกอนเกดจากการใชประโยชนทางงานวจยและพฒนาของบรษทตางๆ ในแตละชนของหวงโซการผลต) ทงน สวนใหญบรษททองถนทเปนเครอขายการผลตของบรษทขามชาตจากญป นมกเปนบรษททคนญป นลงทนหรอรวมลงทน การปรบปรงระบบการบรหารสนคาคงคลงโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศจะชวยใหบรษทเหลานสามารถปรบการผลตใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงของอปสงคไดอยางทนการณ

การเปนสวนหนงของหวงโซอปทานการผลตโลกเปนชองทางส าคญทท าใหวกฤตการเงนโลกสงผลกระทบตอเศรษฐกจไทยและมาเลเซย เนองจากการเปลยนแปลงของอปสงคในตลาดโลกนามาซงการเปลยนแปลงปรมาณการผลตในอตสาหกรรมอเลคทรอนกสและเ ครองใชไฟฟาของทองถน และสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงของ GDP ในทสด อยางไรกตาม ถงแมวาการเปลยนแปลงปรมาณการผลตในภาคอตสาหกรรมนสงผลกระทบตอภาคครวเรอนอยางมนยสาคญ แตกถอวาคอนขางตาเมอเทยบกบผลกระทบทมตอระบบเศรษฐกจมหภาคในภาพรวม (เชน GDP และการสงออก)

1 อางองจากการศกษาของรชดา อนนตวรศลป Frederico Gil Sander, Rie Hijiki, and Philip Schellekens.

~ 13 ~

การตอบสนองของภาคอตสาหกรรมอเลคทรอนกสและเครองใชไฟฟา ทมตอการลดลงของอปสงคในสนคาขนสดทายเปนไปอยางรวดเรวเมอเทยบกบในอดต โดยมสาเหตบางสวนมาจากการเปลยนแปลงโครงสรางของบรษทในหวงโซอปทานใหมประสทธภาพสงขน ถงแมวาภาคอตสาหกรรมนจะมการฟนตวอยางรวดเรวกตาม การเรมการผลตใหมของหวงโซอปทานกไมใชวาจะดาเนนไดโดยงาย เนองจากกระบวนการผลตทแตละขนตอนแยกขาดจากกน การขาดแคลนแรงงาน และแตละบรษทในเครอขายการผลตมความคาดหวงตอการฟนตวของระบบเศรษฐกจโลกแตกตางกน

แนวโนมการยายหวงโซการผลตบางสวนออกจากประเทศทพฒนาแลวคาดวาจะยงคงด าเนนตอไป ถงแมจะมการคาดการณถงก าลงการผลตสวนเกนทจะเกดขนในชวงหลงวกฤตเศรษฐกจ แตการยายกระบวนการผลตทมมลคาเพมสงมายงประเทศไทยและมาเลเซยนาจะเปนไปอยางเชองชา ถาไมมการแทรกแซงเชงนโยบายจากรฐบาล ถงแมวาการลงทนใหมๆ ในอนาคตอนใกลจะมงเนนไปทประเทศจนมากกวาไทยหรอมาเลเซย ในระยะยาวแลวบรษทญป นในอตสาหกรรมอเลคทรอนกสและเครองใชไฟฟากยงคงดาเนนกจการในทงสองประเทศตอไป ดวยเหตผลดานการบรหารความเสยงและการแขงขน อยางไรกตาม การทประเทศจะไดรบมลคาเพมสงสดจากการเปนสวนหนงของหวงโซการผลตนน จะตองมมาตรการเพมผลตภาพของกระบวนการผลตทมอยในปจจบน มาตรการการเคลอนเขาสกระบวนการผลตขนทสงขนในหวงโซอปทานการผลต และมาตรการการพฒนาอตสาหกรรมตอเนอง ซงการเรงใหเกดการยายกระบวนการผลตทมความซบซอนมายงไทยและมาเลเซยดงกลาวนน จะตองอาศยการเพมของอปทานแรงงานทมทกษะ การรวมมอทางดานการวจยระหวางมหาวทยาลยตางๆ ภาคอตสาหกรรม และสถาบนวจยของรฐ และการรวมกลมอตสาหกรรมดวยเหตผลทางดานเทคโนโลยเปนหลก (ไมใชดวยเหตผลดานการขนสงและการเกบรกษาสนคา)

2.2 อปสงคภายนอกประเทศ ภาคอตสาหกรรม ภาคโลจสตกส และอปสงคภายนอกประเทศมความเชอมโยงกนในดานรายจาย ดงนนการพจารณาเฉพาะมลคาการสงออกโดยรวม หรอมลคาการสงออกสทธจงอาจจะใหขอสรปทคลาดเคลอนได เนองจากมลคาการสงออกถกรายงานดวย “มลคารวม” ดงนนตวเลขมลคาการสงออกรวมจงอาจเปนตวเลขทสงเกนกวามลคาเพมในประเทศของสนคาออก (รวมถงทาใหสดสวนของการสงออกในผลตภณฑมวลรวมในประเทศสงเกนไป) ทงน ภาคอตสาหกรรมการผลตเพอสงออกโดยสวนใหญมการใชสวนประกอบซงนาเขาจากตางประเทศเปนสดสวนทสง ซงจากการศกษาพบวาในสนคาสงออกบางประเภทอาจมมลคาเพมในประเทศตาเพยงรอยละ 5 อยางไรกตาม เนองจากการนาเขานนถกนามาใชเพอการบรโภคและการลงทน ดงนนการนามลคาการนาเขาทงหมดมาหกออกจากมลคาการสงออก (บางครงเรยกวา อปสงคจากตางประเทศสทธ) จงอาจมใชตวชวดทมประโยชนมากนกเกยวกบมลคาเพมของสนคาไทยทถกซอโดยชาวตางประเทศ ตวอยางเชน รปท 20 แสดงสดสวนของอปสงคจากตางประเทศสทธทมคาตดลบในป 2548 ในขณะทการลงทนฟนตวขน สงทเกดขนนไมใชเพราะการสงออกหรออปสงคภายนอกประเทศขยายตวชา หากแตเปนเพราะการลงทนเพมขนพรอมกบการเพมขนของการนาเขาสนคาทน นอกจากนน สนคาคงคลง (inventory investment) ซงมความสมพนธกบการผลตภาคอตสาหกรรม (และโดยสวนใหญประกอบดวยปจจยการผลตทนาเขา) กถกมองวาเปนสวนหนงของอปสงคภายนอกประเทศ และสดทายคาใชจายบรการสวนใหญทเกยวของกบการบรโภคของผบรโภคและกจการของไทย (การทองเทยว บรการวชาชพ) มไดหกออกจากมลคาเพมภายในประเทศของการสงออก ดงนน มลคาสงออกสทธในบญชรายไดประชาชาตจงใหความสาคญกบอปสงคภายนอกประเทศในฐานะทเปนตวขบเคลอนการเจรญเตบโตทตาเกนความเปนจรง รปท 21 ชใหเหนถงบทบาทของอปสงคภายนอกประเทศในองคประกอบของรายจายโดยบวกสนคาคงคลงและหกคาใชจายบรการและมลคานาเขาสาหรบการบรโภคและการลงทน ซงผลทไดแสดงถงมมมองดานการผลตวาอปสงคภายนอกประเทศยงคงเปนตวขบเคลอนเศรษฐกจไทย เนองจากอปสงคภายนอกประเทศยงคงเปนตวขบเคลอนการขยายตวของเศรษฐกจ ดงนน สภาวะแวดลอมภายนอกและแนวโนมการสงออกยงคงเปนตวแปรส าคญตอแนวโนมการเจรญเตบโตของผลตภณฑมวลรวมในประเทศของไทยในระยะเวลาอนใกลน ทงนคาดวาสภาวะแวดลอมภายนอกจะเปนปจจยสนบสนนการขยายตวดงกลาวแมวาจะมความเสยงสงกวาในอดตทผานมา สวนภาวะการสงออกในชวงหาเดอนแรกของป 2553 ยงคงแขงแกรงและมแนวโนมวาจะคงเตบโตไดในชวงทเหลอของปน

~ 14 ~

รปท 20. อปสงคภายนอกประเทศสทธตดลบเมอการลงทนเพมขน ซงสะทอนใหเหนวาการน าเขาสวนใหญเปนการลงทนในเครองจกร

ทมา: สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 21. ตววดอปสงคภายนอกประเทศ (ภายหลงปรบคา) ชใหเหนถงการเปลยนแปลงในผลตภณฑมวลรวมในประเทศทถกขบเคลอนโดยแนวโนมจากภายนอกประเทศ

ทมา: สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวนของธนาคารโลก หมายเหต: 1/ การปรบมลคาอปสงคภายในประเทศไดหกมลคาการนาเขาสนคาอปโภคบรโภคและสนคาทน รายจายบรการและมลคาการเปลยนแปลงในสนคาคงคลงออกแลว การปรบมลคาอปสงคภายนอกประเทศไดรวมมลคาการสงออกสนคาและบรการและมลคาการเปลยนแปลงในสนคาคงคลง มลคาการนาเขาสนคาสทธซงหกมลคาการนาเขาสนคาอปโภคบรโภคและสนคาทนออกแลว

2.2.1 สภาวะแวดลอมภายนอก เศรษฐกจสหรฐอเมรกาและญปนฟนตวดขนในชวงตนป 2553 แตการฟนตวของเศรษฐกจยโรปยงคงเปนไปอยางลาชา เศรษฐกจของประเทศอตสาหกรรมสวนใหญมการขยายตวรายไตรมาสเปนบวกตงแตครงหลงของป 2552 มาตรการกระตนเศรษฐกจในประเทศตางๆทวโลก การเพมขนของการสารองสนคาคงคลง และการกลบคนสสภาวะทเขมแขงของเศรษฐกจประเทศกาลงพฒนาขนาดใหญเปนปจจยสาคญททาใหเกดการฟนตวดงกลาว ในไตรมาสแรกของป 2553 เศรษฐกจสหรฐอเมรกาเตบโตรอยละ 2.7 ตอปจากตวเลขรายไตรมาสและปรบปจจยฤดกาล (เทยบกบชวงไตรมาสกอนหนา อตราตอปหลงปรบปจจยฤดกาล) หลงจากทขยายตวในอตรารอยละ 5.6 ในไตรมาสกอน (รปท 22) โดยการบรโภคภาคเอกชนและการลงทนในสนคาคงคลงตางมสดสวนในการเตบโตรอยละ 2 ในขณะทการใชจายภาครฐและการลงทนในทอยอาศยนนตดลบ ในประเทศญป น ผลผลตเตบโตเพมขนถงรอยละ 5 ในไตรมาสแรกของปน (เทยบกบชวงไตรมาสกอน อตราตอปหลงปรบปจจยฤดกาล) การสงออกทหดตวลงถง 15 เดอนกกลบมาขยายตวในเดอนธนวาคม 2552 เนองจากคาสงซอทเพมขนอยางแขงแกรงจากประเทศกาลงพฒนาแถบเอเชยตะวนออกและสหรฐอเมรกา อยางไรกตาม การขยายตวของเศรษฐกจประเทศในกลมสหภาพยโรปยงเปนไปอยางลาชาโดยมการเตบโตในอตราเพยงรอยละหนงในไตรมาสสดทาย (เทยบกบชวงไตรมาสกอน อตราตอปหลงปรบปจจยฤดกาล) การบรโภคภาคครวเรอนและการลงทนภาคเอกชนกหดตวลง การเตบโตจงเปนผลมาจากคาสงซอสนคาสงออกและการสะสมสนคาคงคลง ทงน เศรษฐกจของกลมประเทศสมาชกขนาดใหญ ไดแก เยอรมน ฝรงเศส และองกฤษ ลวนแตมการขยายตวทางเศรษฐกจเพยงเลกนอยเทานน

-70

-50

-30

-10

10

30

50

70

2000

Q1

2000

Q3

2001

Q1

2001

Q3

2002

Q1

2002

Q3

2003

Q1

2003

Q3

2004

Q1

2004

Q3

2005

Q1

2005

Q3

2006

Q1

2006

Q3

2007

Q1

2007

Q3

2008

Q1

2008

Q3

2009

Q1

2009

Q3

Perc

ent

Contribution of 'net exports' to Change in GDPContribution of Gross Capital Formation to change in GDP

700

750

800

850

900

950

1,000

1,050

1,100

1,150

1,200

250

300

350

400

450

500

550

600

650

2000

Q1

2000

Q3

2001

Q1

2001

Q3

2002

Q1

2002

Q3

2003

Q1

2003

Q3

2004

Q1

2004

Q3

2005

Q1

2005

Q3

2006

Q1

2006

Q3

2007

Q1

2007

Q3

2008

Q1

2008

Q3

2009

Q1

2009

Q3

2010

Q1

Billio

ns o

f Rea

l TH

B, S

A (G

DP)

Billio

ns o

f Rea

l TH

B, S

A (c

ompo

nent

s)

Adjusted Domestic Demand 1/Adjusted External Demand 1/GDP (right axis)

~ 15 ~

รปท 22. เศรษฐกจสหรฐอเมรกาและญปนฟนตวเรวกวาเศรษฐกจของประเทศในกลมสหภาพยโรปในชวงตนป 2553

ทมา: CEIC และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 23. ผลผลตภาคอตสาหกรรมฟนตวอยางมนคงในประเทศสหรฐอเมรกาและสหภาพยโรป

ทมา: CEIC และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 24. การใชจายของผบรโภคประเทศในกลม G3 ยงคงอยในระดบต ากวาระดบสงสดกอนเกดวกฤตการณ

ทมา: CEIC และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 25. อตราการวางงานในประเทศสหรฐอเมรกาและสหภาพยโรปยงคงอยในระดบสง

ทมา: CEIC และการคานวณของธนาคารโลก

ตวชวดรายเดอนแสดงวาการฟนตวในประเทศอตสาหกรรมเปนไปอยางตอเนองแตอาจชะลอตวลงในครงหลงของปน ในเดอนมถนายน 2553 ภาคอตสาหกรรมในประเทศสหรฐอเมรกามการขยายตวตอเนองกนเปนระยะเวลา 11 เดอนแลว แตเรมชะลอตวลงในสองเดอนสดทาย (รปท 23) โดยอตราการเตบโตนอกภาคอตสาหกรรมชะลอตวลงสระดบตาทสดในรอบ 4 เดอน ทงนการฟนตวของกจกรรมทางเศรษฐกจและการฟนตวในตลาดแรงงานทาใหการใชจายเพอการบรโภคขยายตวเปนบวกนบตงแตปลายป 2552 (รปท 24) แมวาการขยายตวของปรมาณสนเชอเพอการบรโภคของสหรฐอเมรกาจะลดตาลงในเดอนเมษายนและเดอนพฤษภาคม ในเดอนพฤษภาคม อตราการวางงานอยทอตรารอยละ 9.7 ลดลงจากระดบสงสดทอตรารอยละ 10.1 ในเดอนมกราคม (รปท 25) และการขอรบเงนชดเชยประกนการวางงานลดลงอยางตอเนอง ในขณะทกลมประเทศยโรปนน ยงคงมความไมชดเจน โดยการผลตภาคอตสาหกรรมฟนตวตงแตครงหลงของป 2552 จากคาสงซอสนคาจากกลมประเทศกาลงพฒนาและการออนตวลง

-20

-15

-10

-5

0

5

10

2008 Q1

Q2 Q3 Q4 2009 Q1

Q2 Q3 Q4 2010 Q1

US

EU

Japan

Real GDP growth (percent, saar)

60

70

80

90

100

110

US

EU

Japan

Industrial production index (sa, January 2007=100)

US

EU

Japan

Wholesale and retail sales (sa, January 2007=100)

US

EU

Japan

Unemployment rate (%)

~ 16 ~

ของเงนยโร ในเดอนพฤษภาคมผลผลตภาคอตสาหกรรมของเยอรมนเตบโตถงรอยละ 3.4 เมอเทยบกบเดอนกอน หลงปรบปจจยฤดกาล แตคาสงผลตของโรงงานกลบลดลงเปนครงแรกในรอบ 5 เดอน ผลผลตในไตรมาสทสามอาจชะลอตวลง เนองจาก (i) วกฤตการณหนสาธารณะในภมภาค (ii) อตราการวางงานทเพมขนถงระดบสงสดในรอบ 11 ป ทรอยละ 9.7 ในเดอนเมษายน (iii) ความไมมนใจในความเพยงพอของเงนกองทนของธนาคารพาณชย และ (iv) ผลของมาตรการกระตนเศรษฐกจทมตออปสงคในประเทศเรมลดลง นอกจากน ในเดอนกรกฎาคม บรษทจดอนดบความนาเชอถอ มดสไดปรบลดอนดบความนาเชอถอของประเทศโปรตเกสลง ในขณะทความเชอมนของผลงทนในประเทศเยอรมนตกตาลงเปนเดอนทสามตดตอกน สาหรบประเทศญป นนน ผลผลตภาคอตสาหกรรมฟนตวขนอยางรวดเรวหลงจากทตกตาลงมามากเมอเทยบกบประเทศสหรฐอเมรกา และกลมสหภาพยโรปในชวงวกฤตการณ (รปท 23) โดยยอดขายปลกในเดอนมกราคม 2553 ขยายตวเปนครงแรกในรอบ 17 เดอนแมวายงคงคอนขางผนผวนเนองจากการวางงานยงคงเพมขนในชวงไมกเดอนทผานมา คาสงซอเครองจกรของประเทศญป นหดตวลงในเดอนพฤษภาคม เชนเดยวกบประเทศในกลมสหภาพยโรป แตความเชอมนของภาคธรกจฟนตวขนมาอยในระดบทดทสดในรอบ 2 ป กระแสเงนทนโลกเรมมการเคลอนยายอกครงเมอการคา การลงทน และสนเชอฟนตวตลอดป 2552 และตอเนองจนถงป 2553 ในป 2552 มลคาการคาโลกหดตวลงประมาณรอยละ 12 ซงนบเปนการหดตวทมากทสดนบตงแตหลงสงครามโลก และเปนผลมาจากอปสงคโลกทลดลง ภาวะการตงตวของสนเชอการคาและราคาสนคาโภคภณฑทลดลง ทงน ปรมาณการคาโลกกระเตองขนหลงจากลดลงถงจดตาสดในกลางป 2552 โดยในปลายป 2552 มลคาการนาเขาของประเทศกาลงพฒนาเพมสงขนกวาระดบสงสดกอนเกดวกฤตการณ ซงสวนหนงมาจากการสารองสนคาโภคภณฑของประเทศจน มลคาการนาเขาของกลมประเทศอตสาหกรรมยงคงอยในระดบตากวาระดบสงสดกอนเกดวกฤตการณ คาชดเชยความเสยงในตลาดการเงนลดลงอยางเหนไดชด ในขณะทภาวะตลาดหลกทรพยฟนตวขนและการเคลอนยายเงนทนขามประเทศเพอลงทนในหลกทรพยกลบมาขยายตวอกครง มาตรฐานการปลอยสนเชอของธนาคารพาณชยในประเทศสหรฐอเมรกาและสหภาพยโรปผอนคลายลง แมวาการขยายสนเชอยงคงชะลอตวเนองจากการตดขาดทนของสนทรพยและทาใหตองมการเพมทน การออกตราสารหนระหวางประเทศเพอระดมทนเพมขนทวโลกจากอตราดอกเบยทอยในระดบตาเปนประวตการณ ตราสารหนทออกใหมสวนใหญเปนพนธบตรรฐบาลเพอใชเปนเงนทนสาหรบมาตรการกระตนเศรษฐกจและชดเชยรายรบทลดลง การออกตราสารหนภาคเอกชนเพมขนเชนกนโดยเฉพาะในกลมประเทศกาลงพฒนา โดยการออกตราสารหนภาคเอกชนเพอระดมทนจากตางประเทศของกลมประเทศกาลงพฒนาเพมขนถงรอยละ 146 ในชวงครงแรกของป 2553 (เทยบกบชวงเดยวกนของปกอน) ในขณะทการออกตราสารหนภาคเอกชนเพอระดมทนจากตางประเทศของประเทศสหรฐอเมรกาและกลมสหภาพยโรปกลบลดลงถงรอยละ 30 ผบรโภคและวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมซงมขอจากดในการเขาถงตลาดตราสารหนยงคงประสบกบขอจากดดานการเงน สาหรบการลงทนโดยตรงจากตางประเทศนนมการฟนตวอยางแขงแกรง ซงแตกตางจากการเคลอนยายเงนทนไปสตลาดหลกทรพยและตลาดตราสารหน โดยกระแสการเคลอนยายเงนลงทนโดยตรงจากตางประเทศของโลกมเสถยรภาพตงแตกลางป 2552 แตยงคงไมมการเตบโตเพมขนในชวงตอมา แนวโนมเศรษฐกจและการคาโลกยงคงสดใสและปรบตวในทางทดขนในชวงไมกเดอนทผานมา ภายหลงจากทเศรษฐกจโลกหดตวลงถงรอยละ 2.1 ในป 2552 ธนาคารโลกคาดการณเมอเดอนมถนายน 2553 วาเศรษฐกจโลกปนมแนวโนมเตบโตทอตรารอยละ 3.3 เพมขนจากอตรารอยละ 2.7 ซงเปนตวเลขทเคยประมาณการณไวเมอเดอนมกราคม ประเทศกาลงพฒนานาโดยภมภาคเอเชยตะวนออกและเอเชยใตมแนวโนมทจะเปนผนาในการฟนตว ในขณะทยโรปและญป นนาจะมการฟนตวทชากวาสหรฐอเมรกา (ตารางท 2) แมวาแนวโนมในป 2554 จะยงคงดอยโดยนาจะมการเตบโตในอตราทเทยบเทากบในป 2553 แตเศรษฐกจโลกยงคงอยในชวงการเปลยนแปลงไปสดลยภาพใหมในระยะปานกลางดวยอตราการเจรญเตบโตของกลมประเทศอตสาหกรรมทลดลง การฟนตวในลกษณะดงกลาวของกลมประเทศอตสาหกรรมจะมผลทาใหธรกรรมการคาระหวางประเทศคอนขางซบเซาลง แมวาภาวะสนเชอการคาจะผอนคลายลง ราคาสนคาโภคภณฑจะสงขน และอปสงคจากประเทศกาลงพฒนาจะเพมขนกตาม สาหรบปรมาณการคาโลกในป 2553 นนอาจสงกวาปรมาณในปทผานมา และการขยายตวของอปสงคนาเขาของกลมประเทศกาลงพฒนานาจะสงกวาของกลมประเทศอตสาหกรรมในปตอๆ ไป สวนอปสงคนาเขาของประเทศจนนนไดกลบคนสระดบกอนเกดวกฤตการณ ในขณะทอปสงคดงกลาวของประเทศกลม G3 กลบชะงกงนอยางชดเจน (รปท 26) ราคาสนคาโภคภณฑโดยรวมมแนวโนมเพมขนเลกนอย ซงยงคงสงแรงกดดนตอภาวะเงนเฟอ การฟนตวของอปสงคโลกผลกดนใหราคาสนคาโภคภณฑสงขน แตเปนไปในอตราทต ากวาการลดลงของอปสงคในป 2552 ทงนเนองจากยงมกาลงการผลตสวนเกนในระดบทสง ราคานามนโดยเฉลย

~ 17 ~

ตารางท 2. การฟนตวของเศรษฐกจโลกจากการฟนตวของการคาและอตราเงนเฟอต า อตราการขยายตวเทยบกบชวงเดยวกนของปกอน (รอยละ)

2551 2552e 2553f 2554f

เปลยนแปลงจาก GEP (มค. 2553)

2553f 2554f ผลตภณฑมวลรวมในประเทศของโลก 1.7 -2.1 3.3 3.3 0.6 0.1 กลมประเทศรายไดสง 0.4 -3.3 2.3 2.4 0.5 0.1 สหรฐอเมรกา 0.4 -2.4 3.3 2.9 0.8 0.2 สหภาพยโรป 0.4 -4.1 0.7 1.3 -0.3 -0.4 ญป น -1.2 -5.2 2.5 2.1 1.2 0.3 กลมประเทศกาลงพฒนา 5.7 1.7 6.2 6.0 1.0 0.2 ปรมาณการคาโลก 3.2 -11.6 11.2 6.8 6.9 0.6 ดชนราคาผบรโภคในกลมประเทศ G-7 3.1 -0.2 1.5 1.6 0.4 -0.1 ราคาสนคาโภคภณฑ สนคาโภคภณฑทมใชนามน 21.0 -21.6 16.8 -4.0 11.5 -4.7 นามน 36.4 -36.3 26.4 -4.5 3.3 -5.3 อตราดอกเบย (ดอลลารสหรฐฯ ระยะ 6 เดอน คดรอยละ) 3.2 1.2 0.8 2.2 -1.0 -0.6

ทมา: รายงานแนวโนมเศรษฐกจโลกของธนาคารโลก (Global Economic Prospects: GEP) ฉบบเดอนมถนายน 2553 หมายเหต: เปลยนแปลงจากรายงาน GEP ฉบบเดอนมกราคม 2553 ทแสดงจานวนรอยละของการเปลยนแปลง รปท 26. อปสงคน าเขาของประเทศในกลม G-3 ยงคงออนแอแตกตางจากอปสงคน าเขาของประเทศจน

ทมา : CEIC และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 27. ราคาสนคาการเกษตรและราคาโลหะกระเตองขนอยางมากแตกตางจากราคาพลงงาน

ทมา: GEM ธนาคารโลก

คาดวาจะปรบตวสงขนในป 2553 แตนาจะยงต ากวาระดบสงสดเมอป 2551 อยประมาณรอยละ 20 ปรมาณน ามนสะสมของประเทศในกลมองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (OECD) ทยงคงอยในระดบสง การฟนตวของราคาสนคาโภคภณฑทมใชนามนโดยเฉพาะโลหะและสนแรนนสวนใหญเปนผลมาจากการสะสมสนคาโภคภณฑดงกลาวของประเทศจน (รปท 27) ราคาอาหารคาดวาจะลดลงเลกนอยในชวงปนและป

US

EU

Japan

China

Nominal merchandise imports (January 2007=100)

50

100

150

200

250

300

350

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Agriculture

Energy

Food

Metals and minerals

Actual and projected commopdity prices (2005=100)

~ 18 ~

ตอๆ ไป จากการทอตราการขยายตวของราคาสนคาโภคภณฑทไมสงมากและการฟนตวทไมคอยราบรนนก อตราเงนเฟอของประเทศในกลม G-7 จงนาจะคงอยในระดบตาทอตรารอยละ 1.5 ในป 2553 ทาใหอตราดอกเบยระยะสนระหวางประเทศยงคงอยในระดบทต า การสงออกสนคาและบรการในป 2553 ยงคงมแนวโนมทด การคาเรมฟนตวภายหลงจากตกตาลงอยางรนแรงในชวงตนป 2552 อปสงคนาเขาทแขงแกรงจากกลมประเทศกาลงพฒนาเปนตวขบเคลอนการขยายตวดงกลาว มลคาการนาเขาของกลมประเทศกาลงพฒนาขยายตวรวดเรวกวามลคาการนาเขาของกลมประเทศอตสาหกรรม โดยการขยายตวของการสงออกของโลกถงรอยละ 40 มาจากอปสงคของกลมประเทศกาลงพฒนา ทงน การสงออกมอตราการขยายตวถงรอยละ 47 ตอป จนถงชวงปลายป 2552 อยางไรกตาม การคายงไมฟนตวกลบไปสระดบกอนเกดวกฤตการณและคาดวาคงจะตองใชเวลาอกในการฟนตว สาหรบการสงออกภาคบรการโดยเฉพาะการทองเทยวนนมแนวโนมทดสาหรบประเทศทเปนแหลงทองเทยวทมศกยภาพในการแขงขน โดยจะไดประโยชนจากการเพมขนของกาลงซอในกลมประเทศกาลงพฒนา ซงเปนกลมทผบรโภคมความออนไหวในดานตนทนคอนขางมาก การฟนตวในการใชจายเพอการบรโภคในกลมประเทศอตสาหกรรมยงคงดาเนนตอไปในชวงตนป 2553 และเปนปจจยสนบสนนภาคอตสาหกรรมทองเทยว ยงมแรงตานทานและปจจยเสยงหลายประการในแนวโนมการฟนตวของเศรษฐกจ แรงตานทานนนมาจากการใชจายของผบรโภคในกลมประเทศอตสาหกรรมทยงคงเปราะบางอนเปนผลจากอตราการวางงานทสง ในขณะทปจจยเสยงนนไดแกการชะลอตวของเศรษฐกจสหรฐอเมรกาเปนครงทสองและเศรษฐกจของญป นทออนแอกวาทคาดการณไว รวมถงการชะลอตวของอปสงคของกลมประเทศเอเชยตะวนออก โดยเฉพาะอยางยงประเทศจนทยกเลกมาตรการกระตนเศรษฐกจดานการคลงและการเงนจานวนมหาศาลเมอปกอน องคการแรงงานระหวางประเทศประเมนวาอตราการวางงานของโลกในป 2553 อาจจะสงถงรอยละ 6.5 ทงน จากการถดถอยของเศรษฐกจในครงกอนหนาชวาการฟนตวของการจางงานมแนวโนมทจะลาชากวาการฟนตวของผลผลตอยหลายไตรมาส ทงนความเสยงทสาคญสาหรบการฟนตวในกลมประเทศอตสาหกรรมมาจากการยกเลกนโยบายสนบสนนเรวเกนไปในขณะทอปสงคในประเทศยงไมย งยน แมวาจะยงไมมการดาเนนการในทนททนใดกตาม หากแตกลยทธการดาเนนการทนาเชอถอ เชน แนวทางการดาเนนการ ลาดบของการดาเนนการ และชวงเวลาดาเนนการ ตองมการกาหนดไวอยางชดเจน เพอหลกเลยงขอกงวลเกยวกบความย งยนทางการคลง2 โดยความเสยงดานความย งยนทางการคลงอาจมผลกระทบในเชงลกและแผขยายไปมากกวาคาชดเชยความเสยงซงวดจากชวงหางของอตราดอกเบยทเพมขน การคาดการณในระยะปานกลางเกยวกบภาษทเพมขนในอนาคตและเงนเฟอจะทาใหการออมภาคเอกชนเพมขนและทาใหความเชอมนของภาคธรกจและผบรโภคลดลง หนสาธารณะทเพมขนประกอบกบกฎเกณฑทางการเงนทเขมงวดขน รวมถงการระมดระวงความเสยงมากขน จะสงผลใหอตราดอกเบยในตลาดโลกสงขน ซงจะเปนขอจากดตอการเขาถงแหลงเงนทน และทาใหสะสมทนไดชาลง และทาใหการลงทนภาคเอกชนในกลมประเทศกาลงพฒนาชะลอตวลง ในกลมประเทศเอเชยตะวนออก การหลกเลยงการขยายตวทรอนแรงเกนไปเปนเรองสาคญ โดยเมอมการยอมรบความเสยงไดเชนเดมในขณะทอตราดอกเบยในกลมประเทศอตสาหกรรมอยในระดบตาสด การเคลอนยายเงนทนเขามายงภมภาคนจงสงขนอยางรวดเรว และเพมแรงกดดนตอความผนผวนและการแขงคาของสกลเงนของประเทศ ซงจะบนทอนความสามารถในการแขงขนของสนคาออก ทงน การขยายตวอยางรวดเรวของผลผลตในปลายป 2552 และอตราเงนเฟอทสงขน ทาใหมการใชนโยบายการเงนตงตวในหลายๆ ประเทศในภมภาค ซงทาใหการลงทนภาคเอกชนทเปราะบางอยแลวออนแอลงหากการปรบเปลยนนโยบายเกดขนเรวหรอแรงเกนไป ยงไปกวานนการแผขยายตวของวกฤตการณในทวปยโรปออกไปนอกเหนอจากประเทศกรซนบเปนปจจยเสยงทสาคญตอภาคการทองเทยว ทงนเนองจากเมอเงนยโรออนตวลงจะทาใหอปสงคในการทองเทยวของนกทองเทยวยโรปลดลงซงนกทองเทยวกลมนมสดสวนสงทสดของนกทองเทยวทมาจากกลมประเทศอตสาหกรรม ในระยะยาว อตราการขยายตวของการน าเขาของประเทศในกลม G3 ภายหลงจากวกฤตการณมทาทลดลง ดงนนกลมประเทศก าลงพฒนาขนาดใหญ เชน ประเทศจน จงมบทบาททางเศรษฐกจมากขน หลงวกฤตการณ การขยายตวของผลผลตในกลมประเทศอตสาหกรรมมแนวโนมทจะเปลยนแปลง

2 กองทนการเงนระหวางประเทศคาดวาอตราสวนหนสนของรฐบาลตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศของประเทศสมาชกในกลม G-20 มแนวโนมเพมขนเกอบถงระดบเฉลยทรอยละ 120 ภายในป 2557 ในขณะทอตราดงกลาวของกลมประเทศกาลงพฒนาอยทรอยละ 44

~ 19 ~

ไปสการขยายตวในอตราปกตอตราใหมซงชากวากอนเกดวกฤตการณ การบรโภคภาคเอกชนชะลอตวลงดวยผบรโภคตองกลบมาสรางความมนคงในทรพยสนหลงจากทสนทรพยเสอมคาลงเมอมการประเมนมลคาใหมประกอบกบภาวะการจางงานทออนแอ ความพยายามเพอทาใหฐานะการคลงแขงแกรงขน จะสงผลใหภาษสงขน และ/หรอการใชจายทเอออานวยลดลงซงจะจากดการสะสมความมงคง ปญหาดานฐานะการเงนของสถาบนการเงนจะทาใหการเขาถงเงนทนโดยเฉพาะของภาคครวเรอนและวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมเปนไปไดยากยงขน ยงไปกวานนผบรโภคมแนวโนมทจะเปลยนแปลงไปใชสนคาทราคาถกลง และทาใหมลคาการนาเขาลดลงแมวาปรมาณการนาเขาจะคงท3 ปจจยเหลานบงชวาประเทศใหญๆในกลมประเทศกาลงพฒนา เชน จน จะมบทบาทมากขนตอการสงออกของประเทศไทยในอนาคต แมกระทงสาหรบประเทศจนเองกตาม การลดลงของอปสงคขนสดทายของกลมประเทศอตสาหกรรม จะทาใหคาสงซอสนคาขนกลางจากประเทศอนๆ ในภมภาคทอยในเครอขายการผลตในภมภาคเบาบางลงตามไปดวย โดยทวไปกลมประเทศกาลงพฒนามแนวโนมทจะประสบกบตนทนการเงนทสงกวาจากการแขงขนทรนแรงเพอใหไดเงนทนสบเนองจากความตองการทาใหฐานะการคลงแขงแกรงขนทวโลก สนเชอการคาจะมปรมาณจากดมากขน ดงนน การบรหารการสงออกในภาวะแวดลอมหลงวกฤตการณกลายเปนงานททาทายมากยงขน

2.2.2 การสงออกสนคา การสงออกของประเทศไทยทซบเซาลงถงระดบทต าทสดนบตงแตป 2503 ไดสนสดลงแลวเมอเดอนพฤศจกายน 2552 อตราการขยายตวของการสงออกสนคากลบมามคาเปนบวกในเดอนพฤศจกายนปทแลวตามภาวะการคาโลกทฟนตวขน ซงบงชถงการสนสดลงของภาวะวกฤตทเกดขนในชวงหนงปทผานมา โดยมลคาการสงออกรายเดอนลดลงเฉลยประมาณรอยละ 20 และนบวารนแรงทสดนบตงแตป 2503 (รปท 28) การสงออกหดตวลงดวยขนาดทมากกวาเมอครงทเกดวกฤตการณเอเชยตะวนออกในป 2540/2541 และวกฤตการณดอทคอมในป 2544 ในชวงหลายเดอนกอนทการสงออกจะขยายตวตดลบ มการเปลยนแปลงลดลงรวดเรวกวาทเคยประสบมาในครงกอนหนา อยางไรกตามเมอมการฟนตวกแขงแกรงกวา (รปท 29) เมอพจารณามลคาการสงออกในรปเงนบาท พบวามลคาเฉลยรายเดอนลดลงรอยละ 16 ดงนนการแขงคาของเงนบาทมสวนชวยลดผลกระทบของรายไดจากธรกจสงออก ในชวงตนป 2553 การขยายตวของการสงออกไดรบแรงผลกดนจากเศรษฐกจโลกทฟนตวอยางแขงแกรง ซงชวยกระตนอปสงคของสนคาทนและวฏจกรของการสะสมสนคา การฟนตวของอปสงคโลกนาไปสการสงออกในระดบทเพมขน และนบเปนระดบทสงมากเมอเทยบกบมลคาทต าในป 2552 ในชวงหาเดอนแรกของป 2553 อตราการขยายตวเฉลยเมอเทยบกบชวงเดยวกนของปกอนอยทรอยละ 34 (รปท 30) แรงกระตนของการขยายตวของการสงออก (อตราการขยายตวเทยบกบเดอนกอน ปรบดวยปจจยฤดกาล มลคาเฉลยเคลอนทสามเดอน) ในชวงเวลาน (รอยละ 2.6) เพมขนเมอเทยบกบไตรมาสทสของป 2552 ปจจบนรายไดจากการสงออกเพมขนมาสระดบเดยวกนกบในชวงทเศรษฐกจรงเรอง ตวเลขทปรบปจจยฤดกาลเมอเดอนพฤษภาคม 2553 อยทระดบรอยละ 99 ของระดบสงสดเมอเดอนกรกฎาคม 2551 ซงสงขนอยางมากจากระดบตาสดทรอยละ 64 เมอเดอนมนาคม 2552 ซงณ ระดบตาสดนเทยบไดกบระดบการสงออกในอดตเมอเดอนตลาคม 2549 การสงออกไปยงประเทศในแถบเอเชยตะวนออกฟนตวรวดเรวกวาการสงออกไปยงกลมประเทศอตสาหกรรม การฟนตวของของอปสงคในประเทศอนเปนผลมาจากการใชนโยบายการคลงขยายตวทาใหการสงออกไปยงประเทศจนมมลคาเพมขนและมากกวาระดบกอนเกดวกตฤการณแมวาตวเลขดงกลาวจะลดลงอยางรวดเรวและรนแรงกอนหนาน (รปท 314) ซงการสงออกไปยงประเทศอตสาหกรรมในกลมเอเชยตะวนออก ไดแก ฮองกง (จน) เกาหลใต และไตหวน (จน) ลวนแตมลกษณะเดยวกน ในทางตรงกนขาม แมวาคาสงซอจากประเทศในกลม G3 จะฟนตวอยางเหนไดชด แตการฟนตวกลบดจะออนแอลงเมอไมนานมาน ทาใหมลคาการสงออกยงคงอยในระดบตากวากอนเกดวกฤตการณ ตลาดเอเชยตะวนออกเฉยงใตฟนตวอยางตอเนองโดยเฉพาะในประเทศสมาชกทมงค งซงเปนสวนหนงของเครอขายการผลตในภมภาค แตอตราการฟนตวนนนบวายงชากวาอตราการลดลง

3 ตวอยางเชน ดชนมลคาการนาเขาเสอผาและเครองตกแตงรายเดอน สนคาเพอการทองเทยว และรองเทา ของประเทศญปน เหลานทงหมดลดลงโดยเฉลยประมาณรอยละ 7 ในชวงตลาคม 2551 ถงเมษายน 2553 ดชนดงกลาวเพมขนอยางตอเนองโดยเฉลยอยระหวางรอยละ 5 ถงรอยละ 7 ในชวง 45 เดอนกอนทจะเรมวกฤตการณ ดชนราคาสนคานาเขาเพอการอปโภคบรโภคของกลมประเทศสหภาพยโรปกลดลงเชนกนในชวงวกฤตการณ 4 ตวเลขนแสดงการปลยนแปลงจากจดสงสดถงจดตาสดในตลาดสงออกทสาคญของประเทศไทยในทกตลาด ซงใชเวลามากทสดถง 11 เดอน ขอมลลาสดคอ พฤษภาคม 2553

~ 20 ~

ในชวงกอนหนา ซงสะทอนใหเหนถงการลดลงของอปสงคขนสดทายในประเทศอตสาหกรรม ในสเดอนหลงจากทวกฤตการณสงออกของประเทศไทยสนสดลงในเดอนพฤศจกายน 2552 สดสวนเฉลยของการเตบโตทมาจากประเทศจนและเอเชยตะวนออกเฉยงใต (จาก 100) คดเปนรอยละ 30 และรอยละ 38 ตามลาดบ ในขณะทประเทศในกลม G3 มสดสวนทตากวารอยละ 20 อยางไรกตามสดสวนทมาจากประเทศจนและเอเชยตะวนออกเฉยงใตลดตาลงในชวงไมกเดอนทผานมา โดยตลาดสงออกอน เชน ออสเตรเลย และสวสเซอรแลนดเรมมการขยายตวเพมขน แตสดสวนจากประเทศในกลม G3 ยงคงลดลง รปท 28. การสงออกตกต ารนแรงทสดนบตงแตป 2503

ทมา: CEIC และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 29. เมอเปรยบเทยบกบวกฤตการณการสงออกครงอนๆ วกฤตการณทเกดขนลาสดสงผลกระทบทรนแรงกวาเมอเรมเกดวกฤตการณและมการฟนตวทแขงแกรงกวา

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 30. แรงผลกดนของการขยายตวมาจากอตราการขยายตวทสงเมอเทยบกบชวงเดยวกนของปกอน

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 31. มลคาการสงออกไปยงประเทศในแถบเอเชยตะวนออกมมลคามากกวามลคาสงสดกอนเกดวกฤตการณ

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวณของธนาคารโลก

0

2

4

6

8

10

12

14

16-25

-20

-15

-10

-5

0

Feb

58–

Jan

59

Oct

67–

Jun

68

Jan

75–J

un 7

5

Jul 8

2–A

ug 8

3

May

85–

Nov

85

Jun

96–D

ec 9

6

Mar

98-

Mar

99

Jun

01–M

ar 0

2

Nov

08–

Oct

09

Mon

ths

Per

cent

Average monthly decline (year-on-year %)

Number of consecutive months with negative export growth

90

100

110

120

130

140

150

t=-6

t=-4

t=-2 t=0

t=2

t=4

t=6

t=8

t=10

t=12

t=14

t=16

t=18

t=20

t=22

Global recession (Nov 08)

East Asian crisis (Mar 98)

Dot.com crisis (Jan 01)

Movements in seasonally-adjusted, monthly export value. t=0 denotes the beginning of export turmoil episodes (in parenthesis), and are set to equal 100

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

08 J

an Mar

May Ju

l

Sep

Nov

09 J

an Mar

May Ju

l

Sep

Nov

10 J

an Mar

May

Billi

on U

S$

Perc

ent

Growth (% YoY, nsa)

Growth (% MoM, sa)

Growth (% MoM, 3mma, sa)

Export value (RHS)

100

120

140

160

180

200

220

t=11

t=10 t=

9t=

8t=

7t=

6t=

5t=

4t=

3t=

2t=

1t=

0t=

1t=

2t=

3t=

4t=

5t=

6t=

7t=

8t=

9t=

10t=

11t=

12t=

13t=

14t=

15t=

16

China (Jan 09)ASEAN (Jan 09)Emerging East Asia (Jan 09)Japan (Feb 09)EU (Apr 09)US (Apr 09)

Movement in monthly exports value, t=0 denotes troughs (in parenthesis) and are set to equal 100

~ 21 ~

สนคาเทคโนโลยขนสงไดรบผลกระทบรนแรงทสดจากการชะลอตวของเศรษฐกจ แมวาในชวงกอนเกดภาวะเศรษฐกจโลกตกตาทเรมเมอปลายป 2551 ภาวะการสงออกสนคาเกษตรและสนคาอตสาหกรรมทไมใชสนคาเทคโนโลยขนสงกจดไดวาอยในสถานะทดกวาสนคาเทคโนโลยขนสง (รปท 32) สวนใหญเนองมาจากราคาสนคาโภคภณฑทปรบตวสงขนเปนประวตการณ ซงกระตนการผลตสนคาเกษตรและสนคาอตสาหกรรมทใชทรพยากรธรรมชาตเปนพนฐาน (รวมถง ทองคา) ความแตกตางนมมากขนในชวงวกฤตการณทงนเนองจาก (i) อปสงคของสนคาเทคโนโลยขนสงมความยดหยนตอรายไดภาคครวเรอนสง (ii) อปสงคในสนคาขนสดทายของประเทศอตสาหกรรมไมเปนไปตามทคาดเนองจากการตกตาของเศรษฐกจ (iii) ระดบราคาทลดลง ทงน หากพจารณาในกลมสนคาเทคโนโลยขนสง การสงออกของสนคารายการทสาคญ เชน เครองคอมพวเตอรและอปกรณ เครองใชไฟฟาและแผงวงจรไฟฟามการฟนตวอยางแขงแกรงมาก (รปท 33) รองลงมาไดแก ยานพาหนะและชนสวน ซงเรมจะฟนตวไดเมอไมนานมาน สาหรบมลคาการสงออกยานยนตไปยงออสเตรเลยและอนโดนเซยซงเปนตลาดทใหญทสด 2 แหงและคดเปนสดสวนรวมกนถงรอยละ 25 ของการสงออกยานยนตทงหมดนนมการปรบตวเพมสงขนตงแตชวงตนป 2553 รปท 32. วกฤตการณสงผลกระทบตอมลคาการสงออกสนคาเทคโนโลยขนสงมากกวาสนคาในกลมอน

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทยและการคานวณของธนาคารโลก

รปท 33. การฟนตวของมลคาการสงออกยานยนตยงลาชากวาสนคาเทคโนโลยขนสง

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทยและการคานวณของธนาคารโลก

ประเทศไทยสามารถตานทานตอการตกต าของการสงออกไดมากกวาประเทศอนๆ ในภมภาค ซงสวนใหญเนองจากผลกระทบดานราคาทเอออ านวย เชนเดยวกบประเทศจน การสงออกของประเทศไทยยงดกวาประเทศอนในภมภาคเอเชยตะวนออก ทงในดานของขนาดของผลกระทบทนอยกวาและอตราการฟนตวทเรวกวา (รปท 34) มเพยงประเทศอนโดนเซย และไตหวน (จน) เทานน ทปจจบนสามารถฟนตวกลบมามสวนไดมากกวาทสญเสยมากกวาประเทศไทย ประเทศทพงพาการสงออกสนคาประเภทเครองใชไฟฟาและสนคาอเลกทรอนกสไปยงประเทศอตสาหกรรมเปนหลก เชน มาเลเซยและฟลปปนสนนไดรบผลกระทบอยางรนแรง สภาวะทเอออานวยของประเทศไทยไมไดมาจากปรมาณการสงออก เนองจากไทยฟนตวลาชากวาประเทศอนๆ ในครงหลงของป 2552 (รปท 35) แตเนองจากราคาสนคาสงออกทเอออานวยเปนอยางมากตงแตมนาคม 2552 (รปท 36) โดยเฉพาะอยางยง ราคาสนคาเกษตรทสงขนตงแตเดอนพฤษภาคม 2552 (รปท 37) โดยมการเตบโตโดยเฉลยรอยละ 5.6 เมอเทยบกบเดอนกอน หลงจากปรบปจจยฤดกาล ราคาสนคาเกษตรในเดอนมกราคม 2553 สงขนถงเกอบรอยละ 605 อยางไรกตาม แมวาราคาสนคาเกษตรจะปรบลดตาลงเมอไมนานมาน แตระดบราคาเมอเดอนพฤษภาคม 2553 ยงคงเทยบเคยงไดกบระดบทสงทสดในชวงวกฤตการณราคาอาหารโลกเมอกลางป 2551

5 ตวอยางเชน ระหวางมนาคม 2552 ถงกมภาพนธ 2553 มลคาสงออกตอเมตรกตนของยางพาราแผนรมควน (ชน 1) เพมสงขนถงรอยละ 96 ราคานาตาล ขาวหอมมะล และอาหารทะเลหลายประเภท กเพมสงขนอยางมากจากป 2552

70

100

130

160

190

07 J

an Mar

May Ju

l

Sep

Nov

08 J

an Mar

May Ju

l

Sep

Nov

09 J

an Mar

May Ju

l

Sep

Nov

10 J

an Mar

May

Agriculture, fishery & forestryNon high-tech manufactured goodsHigh-tech products

Export value index (january 2007 = 100)

Ja

n

Mar

May Ju

l

Sep

Nov

Ja

n

Mar

May Ju

l

Sep

Nov

Ja

n

Mar

May Ju

l

Sep

Nov

Ja

n

Mar

May

Computers and partsIntegrated circuits and partsElectrical AppliancesVehicles and parts

Nominal export value (million USD)

~ 22 ~

รปท 34. มลคาสงออกของประเทศไทยฟนตวอยางสดใสมากกวาประเทศอนในภมภาค

ทมา: CEIC และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 35. การลดลงของปรมาณการสงออกของประเทศไทยมากกวาการลดลงของปรมาณการสงออกของประเทศอนๆ

ทมา: รายงานแนวโนมดานเศรษฐศาสตรการพฒนา ธนาคารโลก และการค านวณของธนาคารโลก

รปท 36 ……แตราคาสนคาออกยงคงเอออ านวย

ทมา: รายงานแนวโนมดานเศรษฐศาสตรการพฒนา ธนาคารโลก และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 37. ราคาสนคาเกษตรพนจดสงสดแลวเมอกลางป 2551

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวณของธนาคารโลก

แนวโนมสงออกในป 2553 ยงคงมแนวโนมดเนองจากการสงออกสนคาของไทยนนสวนมากเปนการสงออกไปยงประเทศแถบเอเชยตะวนออกและสหรฐอเมรกาซงคาดวาจะมอปสงคทแขงแกรงกวาอปสงคของยโรปและของประเทศก าลงพฒนาอนๆ แมวาการฟนตวของปรมาณการคาโลกจะซบเซาลง สภาวะการสงออกของไทยนาจะดขนเนองจากการสงออกสวนใหญเปนการสงออกไปยงเอเชยตะวนออกและสหรฐอเมรกา ซงเปนตลาดทมแนวโนมวาจะมอปสงคทแขงแกรงกวาตลาดอน แนวโนมการสงออกของปนดขนอยางตอเนองนบตงแตปลายป 2552 (รปท 38) โดยหนวยงานตางๆนนมความเหนวาการขยายตวมแนวโนมเปนบวกเชนเดยวกน ความเหนทแตกตางกนนนลดลงเมอเทยบกบปลายป 2552 ซงสะทอนใหเหนวาการคาดการณถงความไมแนนอนลดลง จากการวเคราะหสหสมพนธแบบไขว (cross-correlation) อยางงายในตวแปรชนาของสภาวะการสงออก แสดงใหเหนวา การฟนตวของดชนผลผลตภาคอตสาหกรรมของสงคโปรและการฟนตวของดชนผจดการฝายจดซอรวมถงอตราสวนปรมาณสนคาคงคลงของคอมพวเตอรตอปรมาณการสงออกของสหรฐอเมรกาทลดลงในอดตนนเปนตวชนาการสงออกของไทยวาจะเพมขนในชวงประมาณ 3-6 เดอน (รปท

Philippines

Vietnam

Malaysia

Korea

Singapore

Hong Kong

China

Thailand

Taiwan

Indonesia

Percent

Most recent/peak

Trough/peak 50

60

70

80

90

100

110

120

130

08 J

an Feb

Mar Apr

May Ju

nJu

lAu

gSe

pO

ctN

ovD

ec09

Jan Feb

Mar Apr

May Ju

nJu

lAu

gSe

pO

ctN

ovD

ec10

Jan

Indonesia KoreaChina Taiwan (China)Malaysia ThailandSingapore Philippines

Export volume index (January 2008=100)

70

80

90

100

110

120

130

08 Ja

nFe

bM

ar Apr

May Ju

nJu

lAu

gSe

pOc

tNo

vDe

c09

Jan

Feb

Mar Apr

May Ju

nJu

lAu

gSe

pOc

tNo

vDe

c

Thailand PhilippinesKorea ChinaSingapore MalaysiaTaiwan, China Indonesia

Export price index (January 2008=100)

90

100

110

120

130

140

150

160

170

180

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

07 J

an Mar

May Ju

lS

epN

ov08

Jan Mar

May Ju

lS

epN

ov09

Jan Mar

May Ju

lS

epN

ov10

Jan Mar

May

Ja

n 0

7=

10

0

Pe

rce

nt

Price - Agriculature (3mma, MoM sa)Price - All products (3mma, MoM sa)Price - Agriculture (Jan 07=100, RHS)

~ 23 ~

39)6 ตวแปรภายนอกเหลานสงขนอยางชดเจนในชวง 5 เดอนแรกของป 2553 ซงแสดงใหเหนถงการคาดการณสภาวะการสงออกทแขงแกรงขนในครงหลงของปน รปท 38. แนวโนมการสงออกในป 2553 ฟนตวขนตงแตปลายป 2552 ประกอบกบการคาดการณในความไมแนนอนลดลง

ทมา :การสารวจสภาวะเศรษฐกจ รวบรวมโดยธนาคารโลก

รปท 39. ดชนการจดซอของสงคโปร และปรมาณส ารองเครองคอมพวเตอรของสหรฐอเมรกา มความสมพนธกบการสงออกของไทย

ทมา: CEIC และการคานวณของธนาคารโลก

ความไมแนนอนของสภาวะแวดลอมภายนอกทยงคงอยอยางตอเนองและขอจ ากดดานก าลงการผลตจะเปนปจจยดานลบ ดงทกลาวในบทสภาวะแวดลอมภายนอกขางตน เสนทางการฟนตวของเศรษฐกจโลกยงไมราบรนนกเนองจากปจจยหลายๆ ดาน ไดแก การวางงานในกลมประเทศอตสาหกรรม การกาหนดและการดาเนนกลยทธยกเลกการใชมาตรการกระตนเศรษฐกจ ปญหาหนสนภาครฐในยโรปหลายประเทศ และนโยบายการเงนตงตวและการบรหารจดการกระแสเงนทนไหลเขาในภมภาคเอเชยตะวนออก เปนตน แมวาความขดแยงระหวางจนและสหรฐอเมรกาเกยวกบนโยบายบรหารคาเงนของจนจะผอนคลายลงบางเลกนอยเนองดวยคาเงนหยวนมความยดหยนมากขน กสามารถสงผลใหมมาตรการปกปองทเขมงวดขน ซงจะสงผลกระทบทางออมตอการสงออกของไทยไปยงประเทศจนในสนคาประเภทชนสวนและอปกรณ กรอบท 3 แสดงมมมองเกยวกบแนวโนมอปสงคนาเขาสนคาจากประเทศไทยของจน ทงน ธนาคารโลกคาดการณวาดชนราคาสนคาเกษตรกรรมอาจจะลดลงเลกนอยในป 2554 ราคาสนคาโภคภณฑทสาคญของประเทศไดแก ขาว ยางพารา กง และนาตาล คาดวาจะปรบตวลดลงระหวางรอยละ 6 ถงรอยละ 15 เมอเทยบกบป 2553 แรงกดดนตอการแขงตวของเงนบาทเนองจากการไหลเขาของเงนทนจานวนมากจะยงซ าเตมการสงออกสนคาโภคภณฑ สาหรบสนคาเทคโนโลยขนสงนน เงนบาททแขงคาขนนนอาจมผลกระทบไมมากนกตอการสงออกสนคาเทคโนโลยขนสงเนองจากตนทนวตถดบนนตาลงดวยจากการใชชนสวนหรอองคประกอบนาเขาจากตางประเทศในสดสวนสง สมาคมอตสาหกรรมสารกงตวนาไฟฟา (Semiconductor Industry Association) คาดการณวายอดขายสารกงตวนาไฟฟาในป 2553 จะขยายตวมากกวารอยละ 10 หลงจากลดลงรอยละ 9 ในปกอน ดงนนการสงออกสนคาเทคโนโลยขนสงดเหมอนมแนวโนมทด อยางไรกตาม แมวาอตสาหกรรมทเนนการผลตเพอสงออกจะมการใชกาลงการผลตจนถงระดบกอนเกดวกฤตการณกตาม แตวกฤตการณดานการเมองทเกดขนจะสงผลดานลบตอการลงทนใหมและจากดการขยายตวของการสงออกโดยเฉพาะในป 2554

6 มจานวนตวแปรทงหมด 57 ตวแปรในการวเคราะหสหสมพนแบบไขว ตวแปร 3 ตวแปรทกลาวถงขางตนสอดคลองกบเกณฑการคดเลอก 2 ขอ คอ (i) มคาสมประสทธสหสมพนธแบบไขวกบมลคาสงออกทเปนตวเงนในรปดอลลารสหรฐฯ อยางนอย 0.5 และเครองหมายเปนไปตามทคาดการณ (ทงสองตวแปรวดดวยการเปลยนแปลงจากชวงเดยวกนของปกอน) และ (ii) ระยะเวลาลวงหนาอยางนอย 3 เดอน ชดขอมลประกอบดวยขอมลของประเทศไทยและของประเทศคคาทสาคญ (สหรฐอเมรกา สหภาพยโรป ญปน จน และสงคโปร) ตวแปรอนๆ อก 2 ตวแปรแสดงในรปท 39 ซงแสดงถงการเปนตวชนาทออนแอกวาโดยสอดคลองกบเกณฑขอแรกและเกอบสอดคลองกบเกณฑขอทสอง คาสมประสทธสหสมพนธทสงกวาถกมองวามความสาคญกวาระยะเวลาลวงหนา เมอเทคโนโลยสมยใหมนาไปสการลดระยะเวลาสงซอและกระบวนการปรบปรมาณสะสมสนคาคลง

Ja

nFe

bM

ar Apr

May Jun Jul

Aug

Sep

Oct

Nov

Dec

Ja

nFe

bM

ar Apr

May Jun

Billio

ns U

SD

Billio

ns U

SD

Standard deviation (RHS)Max Mean Min Actual

Forecast goods export value in 2010 (billions US$). Horizonal axis shows months that surveys were conducted

Sing

apor

e in

dust

rial

prod

uctio

n in

dex

Sing

apor

e pu

rcha

sing

m

anag

er in

dex

US

com

pute

r inv

ento

ry to

sh

ipm

ents

ratio

(inv

erte

d)

Japa

n re

ceiv

ed o

rder

s fo

r se

mic

ondu

ctor

s

Term

s of

trad

e

Cross correlation (left axis) and monhths of leading time (right axis, dots)

~ 24 ~

กรอบท 3. แนวโนมอปสงคการน าเขาของสนคาไทยไปยงประเทศจน

อปสงคการน าเขาของประเทศจนลดลงนอยกวาและฟนตวจากวกฤตการณไดดกวาอปสงคของประเทศในกลม G3 อนเปนผลมาจากอปสงคในประเทศทแขงแกรงกวา มลคาการนาเขารายเดอนของจนนนหดตวลงโดยเฉลยประมาณรอยละ 20 ตลอดชวง 12 เดอนทเกดภาวะวกฤตการณเศรษฐกจโลก จนนนไดรบผลกระทบนอยกวาเมอเทยบกบสหรฐอเมรกาซงมมลคาการนาเขาเฉลยรายเดอนหดตวถงรอยละ 26 และกลมประเทศสหภาพยโรปนนมมลคาการนาเขาลดลงมาตลอด 15 เดอน (รปท 40) นอกจากน จนยงคงมการฟนตวทแขงแกรง โดยมลคาการนาเขาสงขนกวาระดบสงสดกอนเกดวกฤตการณแลว แมวายงคงอยในระดบตากวาประเทศในกลม G3 อยถงรอยละ 25 ทงนการฟนตวอยางรวดเรวในภาคการนาเขาของจนนนมปจจยหลกมาจากอปสงคในประเทศทแขงแกรง ในขณะทการนาเขาชนสวนและอปกรณเพอนามาผลตและสงออกนนลดลงอนเปนผลมาจากการบรโภคในประเทศอตสาหกรรมทกาลงซอหดตวลง ในขณะทการนาเขาของสนคาอปโภคบรโภคและสนคาโภคภณฑนนกลบไมไดรบผลกระทบมากนก ทงนการเตบโตของการนาเขาสนคาทวไปนนเพมสงกวาการเตบโตของสนคาทนามาใชเพอการผลตตอตงแตชวงกลางป 2550 จงสงผลใหสดสวนการนาเขาของสนคาทงสองประเภทนนแตกตางกนมากขน (รปท 41) 7 รปท 40. อปสงคการน าเขาของจนฟนตวจากวกฤตการณเศรษฐกจรวดเรวกวาของประเทศในกลม G3

ทมา : CEIC และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 41. การฟนตวสวนใหญมาจากอปสงคภายในประเทศทแขงแกรง

ทมา : CEIC และการคานวณของธนาคารโลก

อปสงคการน าเขาของจนมแนวโนมทยงคงความแขงแกรงในระยะปานกลาง มลคาการนาเขาของจนเพมขนอยางเหนไดชดในทศวรรษทผานมา ในป 2543 มลคาการนาเขาของกลมประเทศสหภาพยโรปและสหรฐอเมรกาอยทระดบ 4.1 เทาและ 5.6 เทาของจนตามลาดบ อยางไรกตามตวเลขดงกลาวลดลงไปอยทระดบ 1.7 และ 1.6 เทาในป 2552 เมอพจารณาโดยใชแนวทางการขยายตวจากผลศกษาของ Kuijs (2552)8 พบวาการเตบโตของผลผลตของจนในระยะปานกลางนนยงมแนวโนมทด การลงทนจะยงคงเพมขนตอไปแมวาการเตบโตของผลผลตนนอาจชะลอลงบางในชวง 10 ปขางหนาเนองจากการขยายตวของประชากรทอยในวยทางานและผลตภาพการผลตรวมชะลอตวลง ผลการศกษานแสดงโดยนยวาสดสวนของมลคาการนาเขาสนคาอปโภคบรโภคในมลคาการนาเขารวมจะเพมขน แมวามลคาการน าเขาของจนจะมขนาดใหญมาก แตมลคาการน าเขาสวนใหญขนอยกบอปสงคของประเทศอตสาหกรรม รปท 42 แสดงใหเหนถงตลาดสงออกของเอเชยตะวนออกในป 2547 และชใหเหนวาเกอบรอยละ 80 ของการสงออกนนเปนการสงออกเพอการบรโภคนอกภมภาค (เฉพาะ

7 การนาเขาเพอการผลตตอหมายถงการนาเขาสาหรบ (a) กระบวนการผลตและการประกอบชนสวน (b) กระบวนการผลตดวยวตถดบนาเขา และ (c) อปกรณนาเขาสาหรบกระบวนการผลตและการประกอบชนสวน 8 Kuijs, Louis (2009), “ประเทศจน จวบจนป พ.ศ. 2563—เศรษฐศาสตรมหภาค”, งานวจยของธนาคารโลก สานกงานประเทศจน ฉบบท 9

Jan Jul Jan Jul Jan Jul Jan

EUUSChinaJapan

Monthly nominal import values (billions US dollar)

20

30

40

50

60

05 Jan

Jul 06 Jan

Jul 07 Jan

Jul 08 Jan

Jul 09 Jan

Jul 10 Jan

Ordinary imports

Imports for processing

China's import share by customs regime (percent)

~ 25 ~

ประเทศในกลม G3 คดเปนรอยละ 60) 9 โดยตลาดสงออกหลกนนเปนการสงออกไปยงกลมประเทศเอเชยตะวนออกซงมสดสวนประมาณรอยละ 40 แตในจานวนนครงหนงเปนการนาเขาเพอไปดาเนนการผลตและสงออกตอไปยงแหลงอนๆ ของโลกตอไป ซงสดสวนนมแนวโนมทจะสงขนในปจจบนดวยเครอขายการผลตในภมภาคทแขงแกรงขนในชวงไมกปทผานมา ดงนนสาหรบประเทศในเอเชยตะวนออกซงรวมถงจนดวยนน อปสงคการนาเขาจงขนอยกบประเทศอตสาหกรรมเปนสวนใหญ และจากวกฤตการณเศรษฐกจโลกแสดงใหเหนวาแนวคดทวาเอเชยตะวนออกไมพงพาประเทศอตสาหกรรมแลวจงเปนเรองทไมถกตองนก รปท 42. เกอบรอยละ 80 ของผลผลตของเอเชยตะวนออกถกใชเพอการบรโภคขนสดทายในภมภาคอน

ทมา: ฐานขอมลจาก Kim, Lee และ Park (2010) รายละเอยดดเชงอรรถ 9

รปท 43. ค าสงซอสนคาไทยจากจนนนใกลเคยงกบค าสงซอสนคาจากประเทศในกลม 3 G ในปจจบน

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวณของธนาคารโลก

การประมาณมลคาการสงออกของไทยเพอการบรโภคในจนนนท าไดยากแตไมนาจะมสดสวนทสงมากนก ผสงออกของไทยจะไดรบประโยชนจากอปสงคภายในประเทศของจนทแขงแกรงกตอเมอการสงออกนนสวนใหญใชเพอการบรโภคภายในจน ซงแมวาขอมลดงกลาวนนไมทราบแนชดและยากทจะประเมนไดอยางถกตอง แตสดสวนดงกลาวนนไมนาจะสงมากนก โดยประมาณหนงในสามของการสงออกของไทยไปจนในป 2552 นนเปนเครองจกรเพอการผลตแบบอตโนมต (HS8471) และชนสวน (HS8473) และแผงวงจรอเลกทรอนกส (HS8542) ซงกเปนสนคาสงออกของจนในลาดบตนๆ เชนเดยวกน สวนประกอบ เชน ฮารดดสกหรอแผงวงจรอเลกทรอนกสจากไทยจะถกนามาประกอบและสงออกเปนสวนหนงของสนคาสาเรจรปไปยงประเทศอตสาหกรรมโดยกจการในจน ประเทศจนไดกลายมาเปนตลาดสงออกทส าคญของไทย ประเทศจนนนเปนตลาดสงออกทเตบโตเรวทสดของไทยในชวงป 2538 - 2552 โดยมสดสวนเพมขนจากรอยละ 7.7 เปนรอยละ 10.6 (รปท 43) ในทางตรงกนขามประเทศในกลม G3 กลบมสดสวนลดลงมาอยทราวรอยละ 5 ถงรอยละ 7 ดงนนระดบการสงออกไปยงจนจงใกลเคยงกบประเทศอตสาหกรรม และองคประกอบของการสงออกกมการเปลยนแปลงอยางเหนไดชด โดยสนคาเทคโนโลยขนสง เชน สนคาอเลกทรอนกส ไดกลายมาเปนสนคาสงออกลาดบตนๆจากไทยไปจนแทนสนคาทเปนทรพยากรธรรมชาตเชน ยางพารา อยางรวดเรว (รปท 44) ในขณะเดยวกน สดสวนของไทยในตลาดจนกมการเตบโตอยางตอเนองจากรอยละ 0.5 ในป 2535 มาเปนรอยละ 2.4 ในป 2550 นบเปนประเทศทมสดสวนการเตบโตเพมขนเปนลาดบท 6 ซงพอเทยบไดกบประเทศออสเตรเลย บราซล มาเลเซย และซาอดอาระเบยทมสดสวนเตบโตขนเชนกน แตการเตบโตของไทยยงตากวาการเตบโตของเกาหลใตซงเตบโตมากถงรอยละ 6

9 Kim, Soyoung, Jong-Wha Lee and Cyn-Young Park (2010), “The ties that bind Asia, Europe, and United States”, ADB Economics Working Paper No.192. ขอมลจากแบบจาลองดลยภาพทวไปใน GTAP ชดท 7 ซงขอมลลาสดเปนของป 2547 ในทนเอเชยตะวนออกหมายถงจน ฮองกง (จน) อนโดนเซย เกาหล มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร และไทย สนคาทบรโภคในเอเชยตะวนออก จะถกสงออกเปนสนคาสาเรจรปไปยงประเทศอนในกลมเอเชยตะวนออก และสนคาทผานกระบวนการผลตตอในเอเชยตะวนออกและทอนซงในทายทสดกบรโภคอยภายในภมภาค

22%

31%

28%

19%

Goods consumed within East Asia (EA) To rest of the world (ROW) as finished goods To ROW for further processing & consumed in ROWTo EA for further processing & consumed in ROW

Destinations of East Asia's exports in 2004 (percent)

0

5

10

15

20

25

1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009

JapanUSAEUASEANChina

Thailand's export share by market (percent)

~ 26 ~

รปท 44. สดสวนการสงออกของสนคาอเลกทรอนกสเพมขนอยางมากและเขามาเปนสนคาสงออกในล าดบตนๆแทนยางพารา

ทมา :WITS และการคานวณของธนาคารโลก ตวเลขในวงเลบแสดงรหสฮารโมไนซ

ตารางท 3. กลมสนคาปกตทจะไดรบยกเวนภาษภายใตกรอบของขอตกลงเขตการคาเสรไทย-จนในป 2553

อตราภาษปกต 2548 2550 2552 2553

X >= 20% 20 12 5 0 15% =< X < 20% 15 8 5 0 10% =< X < 15% 10 8 5 0 5% < X < 10% 5 5 0 0 X =< 5% ไมเปลยนแปลง 0 0

ทมา : กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ หมายเหต: ในทกปทงหมด วนทมผลบงคบใชคอภายในวนท 1 มกราคม ของแตละป

มลคาการน าเขาตอหนวยของจนนนไมไดต าตามระดบรายไดของจนเสมอไป เนองจากระดบรายไดตอหวทต ากวาและสดสวนการนาเขาสนคาขนกลางทสงกวาซงมแนวโนมทจะชใหเหนถงมลคาตอหนวยทต ากวา มลคาการนาเขาตอหวของประเทศอตสาหกรรมกมมลคาสงกวาจนมาก โดยสดสวนนอยในชวงตงแต 5.4 เทาเมอเทยบกบญป น ถง 8.4 เทาเมอเทยบกบสหรฐอเมรกาในป 2551 แตไมไดหมายความวาจนจะบรโภคแตสนคาทมคณภาพตา ตวอยางเชน คาเฉลยมลคาการสงออกตอหนวยของเสอเชตผาฝายจากไทยไปยงจนในป 2551 อยระหวางรอยละ 13 ถงรอยละ 72 สงกวาคาเฉลยของมลคาสงออกตอหนวยทสงไปยงประเทศฝรงเศส เยอรมน ญป น และสหรฐอเมรกา และเชนเดยวกบสนคาอปโภคบรโภคอนๆ เชน กระเปาเดนทาง และรองเทาหนง10 ซงเปนสงทไมนาประหลาดใจแตอยางใด ทงนเนองจากในประเทศอตสาหกรรมยงมอปสงคสาหรบสนคาทมคณภาพตาเนองจากประเทศเหลานไมมความไดเปรยบทางตนทนโดยเปรยบเทยบในการผลตสนคาประเภทดงกลาวเองภายในประเทศ ในขณะทจนจะนาเขาเฉพาะสนคาทมคณภาพสงกวาทผลตไดเองภายในประเทศ ดงนนแมวาจนจะยงมความไดเปรยบดานตนทนอยมากแตไทยกยงคงสามารถตอบสนองความตองการของตลาดในสนคาทมคณภาพสงกวาได ขอตกลงเขตการคาเสรไทย-จนเรมมผลบงคบใชในป 2553 ขอตกลงเขตการคาเสรไทย-จนซงเรมมผลบงคบใชตงแตเดอนมกราคมปน เปนขอตกลงเขตการคาทใหญทสดในโลกในเชงจานวนประชากรและเปนลาดบทสามในเชงของมลคารวมของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ทงนไดมการลงนามในขอตกลงดงกลาวเมอป 2547 ซงเรมจากการเรงลดภาษสนคาทมความพรอมกอน (early harvest scheme) ในสนคาประเภทอาหารและสนคาเกษตร โดยนบตงแตป 2549 จนยกเวนภาษในสนคาประเภทอาหารเกอบทกประเภททมาจากประเทศสมาชกผกอตงสมาคมประชาชาตเอเชยตะวนออกเฉยงใตทง 6 ประเทศซงรวมถงประเทศไทยดวย โดยตารางท 3 แสดงถงกรอบเวลาการลดภาษสาหรบกลมสนคาปกต (normal track) ขอตกลงดงกลาวอาจไมชวยกระตนการสงออกของไทยไปยงจนอยางมนยส าคญในระยะสนเนองจากไดมการลดภาษมาอยางคอยเปนคอยไปนบตงแตป 2548 เปนตนมา อกทงสนคาทส าคญบางประเภทนนยงถกจดใหอยในรายการสนคาออนไหวสงหรอไมอยในขอตกลงเขตการคาเสรเลย ตารางท 3 แสดงใหเหนวาสาหรบสนคาปกตนน สงทมการเปลยนแปลงในชวงตงแตเดอนมกราคมป 2552 ถงมกราคม ป 2553 นนกคอการลดอตราภาษจากรอยละ 5 เปนรอยละ 0 สาหรบสนคาทมพกดภาษอยางตารอยละ 10 เมอป 2548 ดงนนผลกระทบทเกดขนในป 2553 จงมขอบเขตทจากด หากการลดภาษเพมเตมดงกลาวนน (ซงเปนการลดภาษทมขนาดไมสงนก) ไมสามารถใชไดกบสนคาทมมลคาการสงออกสง ตารางท 4 แสดงใหเหนวารายการสนคาสงออกของไทยไปยงจนในลาดบตนๆนน โดยเฉพาะอยางยง สนคาอเลกทรอนกสไมไดรบประโยชนจากการลดภาษมาตงแตป 2546

10 เปนตวเลขของป 2551 ซงมไดเอนเอยงมากนกจากการปรบคาดวยสนคาทมราคาตาในประเทศอตสาหกรรมดงทแสดงกอนหนา

0

5

10

15

20

25

30

Automatic data processing machines

and units (8471)

Electronic integrated circuits (8542)

Natural rubber (4001)

1996 2000 2005 2009

Share of Thailand's top export products in China (percent)

~ 27 ~

นอกจากนน สนคาหลกอนๆ เชน ยางพาราซงเปนรายการหนงทอยในรายการสนคาทมความออนไหวสงจานวน 100 รายการซงจะไดรบการลดภาษมากทสดเพยงรอยละ 50 เทานนภายในป 2558 ตวอยางของสนคาอนๆ ของจนทมความออนไหวสง ไดแก ขาวโพดหวาน ขาว นามนปาลม นาตาล รถยนต และสนคาปโตรเคม และสดทายตารางท 4 ชใหเหนวาสนคาสาคญบางประเภทไมไดอยในขอตกลง ทงนตามขอตกลงนนแตละฝายสามารถเสนอสนคาไดถง 150 รายการทจะไดรบการลดภาษในป 2555 เทานน ซงในสวนของจนนน สนคาเหลานน ไดแก กาแฟ เคมภณฑ เสอผาและเครองนงหม ผลตภณฑจากไม เครองประดบ จอภาพอเลกทรอนกส และเครองใชไฟฟาในครวเรอน อยางไรกตามขอตกลงการคานนยงคงเปนประโยชนตอการสงออกของไทยไปยงจนและแหลงสงออกอนๆ ผานชองทางอนๆดงน (1) อตราภาษของไทยทตาลงในสนคาทเปนวตถดบและชนสวน/อปกรณจะชวยลดตนทนการผลตของสนคาออก ตวอยางเชน อตราภาษของไทยในสนคาเหลกและเหลกกลาจากจนจะลดลงสรอยละ 0 ในป 2553 จากทเคยมอยในอตรารอยละ 5 ในป 2552 และรอยละ 12 ในป 2551 นอกจากนชนสวนทใชในการผลตสนคาอเลกทรอนกส และสวนประกอบของเครองใชไฟฟา เชน หนวยเกบขอมลของคอมพวเตอร และบลลาสทกจะมอตราภาษทลดลง (2) นอกเหนอจากขอตกลงดานการคาสนคาแลว ยงมขอตกลงดานการคาบรการและการลงทน ซงจะชวยสงเสรมการสงออกดวยการปฏบตตอนกลงทนของทงจนและอาเซยนอยางเปนธรรมและเทาเทยม มการคมครองนกลงลงทนทดขน และมหลกเกณฑการระงบขอพพาท

ตารางท 4. สนคาออกของไทยไปยงจนหลายรายการไดรบยกเวนภาษตงแตกอนป 2553

พกดศลกากรHS รายละเอยดสนคา สดสวน อตราพนฐาน 2548- 2552 2553- 2550-52 2546 2551 2555

1 84717020 เครองประมวลผลขอมลอตโนมต – ฮารดดสค 8.4 0 0 0 0

2 84717010 เครองประมวลผลขอมลอตโนมต – ฟลอปปดสก 7.9 0 0 0 0

3 40012220 ยางธรรมชาตทกาหนดไวในทางเทคนคชน 4.5 รายการสนคาทมความออนไหวสง

4 84733090 ชนเครองประมวลผลขอมลอตโนมต 4.1 0 0 0 0

5 84717099 สวนเกบขอมลอเลกทรอนกสอนๆ 3.7 0 0 0 0

6 29173600 กรดเทเรฟทาลกและเกลอของกรดเทเรฟทาลก 3.0 ไมไดเปนสวนหนงของขอตกลง

7 27090010 นามนปโตรเลยมดบ 2.7 0 0 0 0

8 40012130 ยางแผนรมควนชน 3 2.5 รายการสนคาทมความออนไหวสง

9 85423100 ตวประมวลผลและตวควบคมทประกอบ 2.4 ไมไดเปนสวนหนงของขอตกลง

เขากบวงจรความจา

10 07141011 มนสาปะหลงแผนบางแหง 2.2 0 0 0 0

11 27101979 นามนปโตรเลยมเชอเพลงอนๆ 2.2 ไมไดเปนสวนหนงของขอตกลง

12 40059900 ยางผสม (คอมพาวนด) อนๆ 2.0 8 5 0 0

ทมา: กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ

หมายเหต: ตารางนนาเสนอรายการของสนคาทมสดสวนอยางนอยรอยละ 2 โดยรายการสนคาทง 12 รายการคดเปนมลคาเฉลยประมาณรอยละ 46 ของสนคาออก

ทงหมดของประเทศไทยทสงไปประเทศจนในชวงป 2550 – 2552

~ 28 ~

2.2.3 การสงออกบรการ จ านวนนกทองเทยวตางชาตเพมสงขนเปนประวตการณในชวงตนป 2553 กอนทความไมสงบทางการเมองจะรนแรงขนในเดอนมนาคมซงท าใหการทองเทยวไดรบผลกระทบอยางมาก จานวนนกทองเทยวทเขามาทองเทยวรายเดอนนนไดเพมขนมาอยทระดบเกน 1.6 ลานคนเปนครงแรกในชวงเดอนธนวาคม 2552 ถงกมภาพนธ 2553 (ดรปท 45 ซงเปนระดบภายหลงปรบปจจยฤดกาล) เมอปรบดวยปจจยฤดกาล ระดบจานวนนกทองเทยวในเดอนกมภาพนธนนคดเปนรอยละ 145 ของระดบตาสดในเดอนธนวาคมป 2551 ซงจานวนนกทองเทยวลดลงจากระดบสงสดในเดอนกมภาพนธ 2551 ถงรอยละ 73 และผลทตามมากคอ อตราการเขาพกเพมสงขนมาอยทประมาณรอยละ 65 แมวายงคงตากวาระดบสงสดกอนวกฤตการณทมคาเฉลยทรอยละ 70 ความไมสงบทางการเมองในเดอนมนาคม 2553 นนทาใหจานวนนกทองเทยวปรบตวลงอยางรวดเรวและรนแรง จานวนนกทองเทยวลดลงรอยละ 6.2 ในเดอนมนาคมเมอเทยบกบเดอนกอนหนาหลงจากปรบดวยปจจยฤดกาลแลว และลดลงไปมากกวารอยละ 21 ในเดอนพฤษภาคม โดยตวเลขดงกลาวนบเปนระดบตาสดใหม ทงนความไมสงบทางการเมองดเหมอนจะสงผลกระทบดานลบตอภาคการทองเทยงรนแรงมากกวาผลกระทบจากวกฤตการณเศรษฐกจโลก โดยตวเลขหลงจากปรบปจจยฤดกาลแลวในเดอนพฤษภาคมอยในระดบทต ากวาระดบสงสดในเดอนกมภาพนธ 2551 กอนเกดวกฤตการณถงรอยละ 70 อตราการเขาพกลดลงมาอยทระดบรอยละ 35 หรอรอยละ 30 ภายในสามเดอนและเปนระดบทต าทสดตงแตป 2540 ในป 2552 ทงปนน จานวนกทองเทยวทเขามาทองเทยวในประเทศไทยนนลดลงมากกวารอยละ 6 สอดคลองกบสถตขององคการการทองเทยวโลกแหงสหประชาชาต (UNWTO) นบวาไดรบผลกระทบทรนแรงกวาทวโลก (หดตวลงรอยละ 4.2) และเอเชยตะวนออกและแปซฟก (หดตวลงรอยละ 1.9) ในขณะทจานวนนกทองเทยวทงหมดทมาทองเทยวในเอเชยตะวนออกเฉยงใตนนเพมขนเลกนอย อนเปนผลมาจากการขยายตวของการทองเทยวในประเทศกมพชา อนโดนเซย มาเลเซย และพมา 11 รปท 45. จ านวนนกทองเทยวฟนตวกลบมายงจดกอนทวกฤตการณการเมองจะรนแรงในเดอนมนาคม 2553

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 46. คาใชจายรวมตอนกทองเทยวหนงรายกลบมาขยายตวเปนบวก

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวณของธนาคารโลก

ราคาเฉลยของหองพกนนลดลงตงแตกอนสถานการณดานการเมองจะทวความตงเครยดขน ทงนเนองจากมการเปลยนแปลงในลกษณะของประชากรนกทองเทยว โดยกลมนกทองเทยวนนกลายเปนกลมทมงเนนตนทนต า แมวาจานวนนกทองเทยวจะกลบมาเพมขนในชวงตนป 2553 แตอตราการเขาพกทยงอยในระดบตานนสงนยวาราคาหองพกนนคงจะลดลงอยางตอเนอง อยางไรกตามมสถตชใหเหนวาการใชจายตอนกทองเทยวนนเพมขนตงแตไตรมาสท 3 ของป 2552 มลคาการใชจายทองเทยวตอคน (หลงปรบปจจยฤดกาล) เพมขนถงรอยละ 15 จากไตรมาสท 2 ของป 2552 มา

11 สวนหนงสะทอนความแตกตางดานโครงสรางของภาคการทองเทยว ตวอยางเชน นกทองเทยวจากเอเชยตะวนออกเฉยงใตคดเปนสดสวนมากกวารอยละ 70 ของจานวนนกทองเทยวในมาเลเซย (ประมาณครงหนงมาจากสงคโปร) ดงนนรายไดจากการทองเทยวของมาเลเซยจะไดรบผลกระทบนอยกวาเมออปสงคของประเทศอตสาหกรรมลดลง

0.7

0.8

0.9

1.0

1.1

1.2

1.3

1.4

1.5

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

50

08 Jan

Apr Jul Oct 09 Jan

Apr Jul Oct 10 Jan

Apr

Milli

on p

erso

ns

Perc

ent

Tourist arrival growth (YoY)Tourist arrival growth (MoM 3mm sa)Number of tourists (SA, RHS)

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

800

900

1000

1100

1200

1300

1400

08 Q1 Q2 Q3 Q4 09 Q1 Q2 Q3 Q4 10 Q1

Perc

ent

USD

Travel receipts per tourist (USD)Travel receipts per tourist growth (YoY, RHS)Travel receipts per tourist growth (QoQ sa, RHS)

~ 29 ~

อยทระดบ 1,209 ดอลลารสหรฐฯ ในไตรมาสท 1 ป 2553 (รปท 46) ซงแสดงใหเหนเปนนยวาการใชจายทเพมขนนนเปนรายการอนๆ ทไมเกยวของกบทพก12 โดยเฉพาะในกรงเทพมหานครนน สถตเกยวกบทศทางของราคาทเปลยนแปลงนนยงคงมความไมชดเจน แตโดยรวมแลวแสดงใหเหนวาราคาหองพกนนยงคงฟนตวไดเรวกวาเมอเทยบกบเมองอนๆในแถบเอเชยตะวนออก ตวอยางเชน ราคาหองพกในราคาทแทจรงซงนกทองเทยวชาวสหรฐอเมรกาตองจายนนลดลงถงรอยละ 16 เมอเทยบกบชวงครงแรกของป 2552 ในขณะทปกกง ฮองกง กวลาลมเปอร สงคโปร และไทเปนน ราคาหองพกปรบตวลดลงระหวางรอยละ 18 - 2813 วกฤตการณทางการเมองสงผลใหนกทองเทยวจากประเทศหลกๆ ทกประเทศชะลอตวลง ในขณะทการเพมขนของนกทองเทยวในชวงกอนหนานนเปนการเพมขนของนกทองเทยวจากยโรป เอเชยตะวนออกเฉยงใต และจน กอนทความไมสงบทางการเมองจะเรมตน จานวนนกทองเทยวจากประเทศหลกนนเพมขนมากกวาจดตาสดของแตละแหง (รปท 47) การฟนตวทแขงแกรงนนเปนผลมาจากนกทองเทยวเอเชยตะวนออกเฉยงใต จนและยโรป โดยนกทองเทยวจากแตละแหงมสดสวนอยราวรอยละ 21 - 25 ของการเตบโตในชวงตงแตเดอนกนยายนป 2552 - เดอนกมภาพนธป 2553 แมวานกทองเทยวจากประเทศจนนนจะลดลงอยางรวดเรวไปสระดบทต ากวา 1 ใน 3 ของระดบสงสดกอนทจะเกดวกฤตการณ แตนกทองเทยวของจนกฟนตวกลบมาอยางรวดเรว ในขณะทในชวงวกฤตการณนน นกทองเทยวจากเอเชยตะวนออกเฉยงใตยงคงความแขงแกรงแมจะมจานวนลดลงบางเลกนอย โดยเฉพาะอยางยงนกทองเทยวจากประเทศลาว พมา และฟลปปนส ซงอาจจะเปนอทธพลของแรงงานอพยพ สาหรบนกทองเทยวชาวยโรปนน มการฟนตวเรวทสดในกลม G3 โดยเฉพาะอยางยงนกทองเทยวจากประเทศรสเซยและจากกลมประเทศสแกนดเนเวย รปท 47 ชใหเหนวาความตงเครยดทางการเมองมผลตอการตดสนใจทองเทยวของนกทองเทยวจากบางประเทศมากกวาจากกลมประเทศอนๆ โดยในเดอนพฤษภาคม 2553 นน นกทองเทยวทเขามาจากประเทศญป นและสหรฐอเมรกาลดลงตากวาระดบตาสดเดมอยางมากอนเปนผลมาจากอปสงคโลกทตกตาลง ในขณะทนกทองเทยวจากประเทศจนนนดเหมอนจะไดรบผลกระทบนอยกวาแตทงนเปนผลมาจากทตวเลขตาสดเดมของจนนนอยในระดบตามาก รปท 47. กอนเกดเหตการณความไมสงบ จ านวนนกทองเทยวจากเอเชยตะวนออกและยโรปเพมขนจากจดต าสดในชวงวกฤตการณ ถงมากกวารอยละ 200

ทมา: สานกงานพฒนาการทองเทยว และการคานวณของธนาคารโลก หมายเหต: จดสงสดอยในชวงป 2550 – ครงแรกของป 2551 จดตาสดอยในชวงครงหลงของป 2551 – ป 2552

รปท 48. ระดบความเชอมนของผบรโภคทแขงแกรงและภาวะตลาดหลกทรพยทปรบตวสงขนในกลมประเทศ G3 มความสมพนธกบจ านวนนกทองเทยวทมาประเทศไทย

ทมา: CEIC ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวณของธนาคารโลก

12 แตการลดลงของราคาหองพกไมไดเปนไปในทศทางเดยวกนทงหมด โรงแรมทมราคาอยในชวงปานกลางจะมแนวโนมทดกวา ในขณะทโรงแรมทมระดบราคาสงซงอปสงคออนไหวตอรายไดจะมแนวโนมทตกตาลง 13 “The Hotel Price Index: Overview of Hotel Prices in 2009” โดย Hotels.com เดอนมนาคม 2553 ในทานองเดยวกน ราคาหองพกในกรงเทพฯ ทนกทองเทยวองกฤษจายขยายตวรอยละ 9 ในป 2552 และราคาหองพกลดลงระหวางรอยละ 1 ถงรอยละ 12 ในปกกง ฮองกง กวลาลมเปอร และสงคโปร

0 50 100 150 200 250 300

Australia

US

Japan

Emerging East Asia

ASEAN

Europe

China

Percent

May10 / troughFeb10 / troughTrough / peak

636 for China

EU s

tock

mar

ket

inde

x

Japa

n co

nsum

er

conf

iden

ce in

dex

Japa

n st

ock

mar

ket i

ndex

US

cons

umer

co

nfid

ence

inde

x

US

stoc

k m

arke

t in

dex

Cross correlation (left axis) and monhths of leading time (right axis, dots)

~ 30 ~

แนวโนมภาคการทองเทยวดขนจนกระทงเกดความตงเครยดทางการเมองในตนเดอนเมษายน การทองเทยวทวโลกนนมแนวโนมฟนตว จากสถตขององคการการทองเทยวโลกแหงสหประชาชาต นกทองเทยวทวโลกในชวง 4 เดอนแรกของป 2553 นนเพมขนถงรอยละ 7 และเพมขนรอยละ 14 สาหรบเอเชยตะวนออกเฉยงใต ดชนความเชอมนดานการทองเทยวโลกขององคการการทองเทยวโลกแหงสหประชาชาต ปรบตวสงขนเปนครงแรกนบตงแตไตรมาสแรกของป 2551 และยงคงมแนวโนมทจะปรบตวสงขนอก ณ สนเดอนมถนายน 2553 นน มการประเมนวาจานวนนกทองเทยวทวโลกในปนจะเตบโตในอตราประมาณรอยละ 3-4 และผลจากการวเคราะหสหสมพนธไขวอยางงาย ชใหเหนวา ภาวะการณตลาดหลกทรพยในกลมประเทศ G3 ทปรบตวสงขน และความเชอมนของผบรโภคทเพมขนในญป นและสหรฐอเมรกาในอดตนนจะสงผลใหมจานวนนกทองเทยวเขามายงประเทศไทยสงขน โดยจะเพมขนในภายหลงประมาณ 1-4 เดอน (รปท 48) ซง เมอพจารณาจากตวชวดเหลาน (รปท 49) หากปราศจากความตงเครยดดานการเมอง ภาคการทองเทยวของไทยนาจะมความแขงแกรงอยางตอเนอง รปท 49. ภาวการณตลาดหลกทรพยทปรบตวสงขนอยางมากชวยกระตนจ านวนนกทองเทยวใหเพมขน

ทมา: CEIC และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 50. นกทองเทยวจากยโรปมความส าคญตอภาคการทองเทยวของไทย

ทมา: สานกงานพฒนาการทองเทยวและการคานวณของธนาคารโลก ประเทศกาลงพฒนาในเอเชยตะวนออก ไดแก ฮองกง (จน) เกาหลใต และไตหวน (จน)

การฟนตวของยโรปและสถานการณตงเครยดทางการเมองภายในประเทศนนเปนปจจยเสยงทส าคญ แมวาจะมการฟนตวอยางรวดเรว นกทองเทยวชาวยโรปซงหนงในสองแหลงทมนกทองเทยวเขามาในประเทศไทยสงสด (รปท 50) อาจมการชะลอตวลงในไมกเดอนขางหนา ทงนเปนผลมาจากความกงวลในเสถยรภาพทางเศรษฐกจมหภาคเนองจากการลดอนดบความนาเชอถอของตราสารหนภาครฐของยโรปหลายครง ซงนาไปสการออนตวลงของเงนยโร (ตงแตเดอนธนวาคม 2552 เงนยโรออนตวลงมากกวารอยละ 18 เมอเทยบกบเงนบาท) ทาใหกาลงซอของนกทองเทยวลดลง นอกจากนอตราการวางงานทเพมขนจะทาใหการใชจายของผบรโภคชะลอตวลง ทงนสาหรบปจจยภายในประเทศ ทงความไมมเสถยรภาพทางการเมองทเพมขนและความไมสงบทางสงคมในชวงไมกเดอนทผานมา ลวนแลวแตจะสงผลดานลบตอความเชอมนของนกทองเทยว ซงในสวนนจะมผลกระทบตอนกทองเทยวชาวเอเชยมากกวาเนองจากใชชวงเวลาในการสารองทพกสนกวานกทองเทยวจากแหลงอน14

14 แมวากอนทความไมสงบจะเกดขน นกทองเทยวตางชาตทเขามาทองเทยวอยแลวในประเทศไทยมากกวารอยละ 40 เหนวาความขดแยงทางการเมองสงผลกระทบตอการตดสนใจทองเทยว จากการสารวจของมหาวทยาลยกรงเทพในปลายเดอนมนาคม 2553 สดสวนดงกลาวเปนสองเทาเมอเทยบกบการสารวจทคลายคลงกนทจดทาเมอปลายป 2552 อตราสวนนอาจจะสงขนอกหากในกลมตวอยางไดรวมนกทองเทยวทตดสนใจยกเลกหรอเลอนแผนการทองเทยวออกไป

US

EU

Japan

US NYSE Composite, EU Dow Jones Euro Stoxx, and Japan Nikkei 225 Stock indices (January 2007=100)

US, China,

Japan,

Emerging East Asia,

ASEAN,

Europe,

Others,

Nationality of tourists to Thailand (Jan 08-May 10, percent)

~ 31 ~

กรอบท 4 ความสามารถในการแขงขนทสงขนของเวยดนามจากการลดคาเงนดองจะสงผลกระทบในทางลบตอการสงออกของไทยหรอไม

การลดคาเงนดองมแนวโนมทจะสรางศกยภาพในการแขงขนใหแกสนคาออกของเวยดนาม การขาดดลการคาทมากขนและอตราเงนเฟอสงท าใหชาวเวยดนามมการสะสมเงนดอลลารสหรฐฯเพมขนและสงแรงกดดนใหเงนดองออนตวลง ตงแตปลายป 2552 เงนดองถกลดคาลงสองครง โดยนบจากตลาคม 2552 จนถงเมษายน 2553 คาเงนดองออนตวลงถงรอยละ 9 เมอเทยบกบดอลลารสหรฐฯ (และลดลงรอยละ 15 นบตงแตมกราคม 2551 รปท 51) ในทางตรงกนขาม ณ เดอนเมษายน 2553 คาเงนบาทกลบแขงตวขนรอยละ 9 ตอป ท าใหความสามารถในการแขงขนของสนคาออกของเวยดนามเพมสงขนเมอเทยบกบของประเทศไทยและอาจมากกวาทเหนจากตวเลขการลดลงของคาเงนดอง กรอบนจะพจารณาผลกระทบของการลดคาเงนของเงนดองตอภาวะการสงออกของประเทศไทย

รปท 51. เงนดองเวยดนามออนคาลงเมอเทยบกบเงนดอลลารสหรฐฯ ในขณะทเงนบาทแขงคาขน

ทมา: CEIC และการค านวณของธนาคารโลก

การลดคาเงนดองสงผลกระทบตอภาวะการสงออกของประเทศไทยในขอบเขตจ ากด เนองจากองคประกอบของสนคาสงออกมความแตกตางกน เมอพจารณาขอมลจากรหส 4 หลกของระบบฮารโมไนซ พบวามเพยงขาวและยางพารา ทอยใน 10 ล าดบแรกของสนคาสงออกสงสดของทงประเทศไทยและเวยดนาม15 สวนสนคาออกประเภทอนทท ารายไดเปนล าดบตนๆของเวยดนามนน เปนสนคาประเภททใชทรพยากรเปนพนฐาน และสนคาทใชแรงงานเขมขน เชน รองเทา อาหารทะเล เฟอรนเจอร เสอผาและเครองนงหม ในขณะทสนคาออกในล าดบตนๆของไทยนนเปนชนสวนของสนคาเทคโนโลยขนสง เชน คอมพวเตอร วงจรอเลกทรอนกส และชนสวนยานยนต ซงในระยะสนนน ไมมแนวโนมวาการลดคาเงนดองจะท าใหเกดการเปลยนแปลงโครงสรางของสนคาออกมากนก ดงนน จงอาจกลาวไดวาโดยรวมแลวผลกระทบเฉพาะหนาทเกดขนกบการสงออกของประเทศไทยจงมขอบเขตทคอนขางจ ากด

แตผลกระทบตอสนคาโภคภณฑทแขงขนกบประเทศไทยโดยตรงมนยส าคญอยางมาก ตารางท 5 แสดงรายละเอยดของสนคาสงออก 30 อนดบแรกของประเทศไทยและเวยดนาม โดยเงนดองทมความสามารถในการแขงขนเพมขนอาจสงผลกระทบตอการสงออกสนคาโภคภณฑของประเทศไทย เชน ขาว ยางพารา และอาหารทะเลเปลอกแขง (เชน กงและป) เนองจากตลาดสงออกของประเทศไทยและเวยดนามเปนแหลงเดยวกน ตวอยางเชน ตลาดสงออกของยางพาราและอาหารทะเลเปลอกแขงจ านวน 10 แหงเปนตลาดเดยวกน 8 แหง (5 แหงส าหรบขาว) จากขอมลดานราคา คณภาพของสนคาของไทยกไมไดเปรยบมากกวาดงทคาด มลคาสงออกเฉลยของขาวและยางพาราตอกโลกรมยงอยในระดบเดยวกบเมอป 2551 ในขณะทราคาสงออกอาหารทะเลเปลอกแขงของประเทศไทยเพมขนเพยงรอยละ 4 ถงรอยละ 5 สวนสนคาสงออกจ าพวกรองเทา และเสอผาและเครองนงหม นน ถงจะไมปรากฏอยในตารางท 5 เพราะมสดสวนในสนคาออกต ามาก แตมแนวโนมไดรบผลกระทบอยางมากจากการลดคาเงนดอง ดวยเกอบครงหนงของ 20 รายการสนคาออกของเวยดนามในเลขรหส 4 หลกของระบบฮารโมไนซนนเปนสนคาทเกยวของกบรองเทาและเสอผาและเครองนงหม ซงเวยดนามจะมความไดเปรยบในการผลตสนคาทใชแรงงานเขมขนเนองจากตนทนแรงงานถก สนคาเหลานเปนสนคาสงออกอยในอนดบท 60 ถงอนดบท 264 ของประเทศไทย ทงน คาเงนดองทไดเปรยบจะท าใหเวยดนามมฐานะในการแขงขนเขมแขงขน

15 ในรายละเอยด รายการสงออก 10 อนดบสงสดคดเปนสดสวนรอยละ 44 และรอยละ 36 ของมลคาสงออกรวมของเวยดนามและไทยในป 2551 ตามล าดบ ขอมลในป 2551 ถกใชเพอลดผลกระทบจากความซบเซาในเศรษฐกจโลกทอาจเกดขนชวคราวตอโครงสรางสนคาสงออกในป 2552

80

90

100

110

120

Jan-

07

Apr-0

7

Jul-0

7

Oct

-07

Jan-

08

Apr-0

8

Jul-0

8

Oct

-08

Jan-

09

Apr-0

9

Jul-0

9

Oct

-09

Jan-

10

Apr-1

0

Dong/USD

Baht/USD

Vietnam Dong and Thai Baht values against US dollar (January 2007=100, the index value over 100 indicates depreciation, and appreciation if below 100)

~ 32 ~

ตารางท 5. สนคาสงออกของไทยและเวยดนามบางรายการคลายกนและมแนวโนมทจะไดรบผลกระทบเพมขน

รหสฮาโมไนซ

รายละเอยดของสนคา อนดบในสนคาออก

สวนแบงในมลคาสงออกรวม (รอยละ)

เวยดนาม ไทย เวยดนาม ไทย 1006 ขาว 2 5 4.6 3.5 4001 ยางพารารปแบบดงเดม หรอในรปแผนบาง แทง 7 4 2.5 3.8 0306 อาหารทะเลเปลอกแขง: สด,แชแขง, แหง, หรอ ดอง 9 26 2.2 0.7 8473 ชนสวน และอปกรณของคอมพวเตอรและเครองใชส านกงาน 24 10 0.8 1.8 1605 อาหารทะเลเปลอกแขง และหอยหและปลาหมก, เตรยมการ หรอ เกบรกษา 27 21 0.7 0.8 8525 เครองมอตวน าส าหรบการระจายเสยงทางวทยหรอโทรทศน 28 27 0.7 0.7 8708 ชนสวนหรออปกรณยานยนต 30 8 0.7 2.3

ทมา: ฐานขอมลจาก World Integrated Trade Solution (WITS) แมวาการลดคาเงนดองจะสงแรงกดดนตอสนคาโภคภณฑ และสนคาทใชแรงงานเขมขน แตผสงออกไทยบางรายกไดรบประโยชน ตวอยางเชน จากตารางท 5 จะเหนวาเวยดนามสงออกชนสวนคอมพวเตอรจ านวนมากในป 2551 แตเปนการสงออกมายงประเทศไทยในสดสวนถงรอยละ 65 และอกรอยละ 20 สงออกไปฟลปปนส ชนสวนเหลานมแนวโนมทจะถกน ามาประกอบในประเทศไทยและฟลปปนสซงเปนหนงของเครอขายการผลตสนคาเทคโนโลยขนสงในภมภาคกอนทจะถกสงออกไปยงกลมประเทศอตสาหกรรม16 เงนดองทลดคาลงจงเปนประโยชนตอผผลตของไทยบางรายเนองจากราคาทต าลงของชนสวนและอปกรณทถกน าเขามาผลตเพอสงออก การลดคาเงนจะเออประโยชนตอผสงออกเวยดนามหรอไมและมากนอยเทาใดนนขนอยกบระดบของความสามารถในการผลกภาระตนทน จากขอมลทน าเสนอมาขางตน อาจกลาวไดวาการลดคาเงนดองอาจสงผลกระทบตอการสงออกสนคาจ าพวก ขาว ยางพารา รองเทา และเสอผาและเครองนงหมของประเทศไทย แตผลกระทบจากการลดคาเงนนนจะมนยส าคญหรอไมและในระดบใดนนขนอยกบระดบของการผลกภาระตนทนของผสงออกเวยดนาม ซงเผชญกบตนทนการผลตในประเทศและตนทนทางการเงนทสงขน โดยดชนราคาผผลตรายไตรมาสเพมขนเกอบรอยละ 10 ระหวางชวงเดอนมกราคม 2552 ถงมนาคม 2553 ในขณะทอตราดอกเบยเงนกลกคาชนดเพมขนจากรอยละ 7 เปนรอยละ 8 ตงแตเดอนธนวาคม 2552 ซงหากตนทนทสงขนเปนผลท าใหราคาสนคาออกสงขนดวยแลว การลดคาเงนดองกอาจกระตนภาวะการสงออกไดนอยกวาทคาด ในทางตรงกนขาม หากมการลดคาเงนดองลงอกดงทนกวเคราะหบางรายคาดการณไว ผลกระทบจากตนทนทสงขนของผสงออกเวยดนามกอาจลดลงได

2.3 อปสงคในประเทศภาคเอกชน 2.3.1 การบรโภคภาคครวเรอน

16 ขอมลชวาชนสวนคอมพวเตอรของประเทศไทย (HS8473) สวนมากสงออกไปตลาดปลายทางทบรโภคสนคา แทนทจะสงออกเพอประกอบตอ จน สงคโปร และสหรฐอเมรกามสวนแบงถงรอยละ 60 ของมลคาสงออกชนสวนคอมพวเตอร

~ 33 ~

ราคาสนคาเกษตรทตกต าลงและความเชอมนของผบรโภคทออนแอสงผลใหการบรโภคภาคครวเรอนลดลงในป 2552 การบรโภคภาคครวเรอนหดตวลงรอยละ 1.1 ในป 2552 ซงนบเปนการหดตวลงครงแรกนบตงแตเกดวกฤตการณเศรษฐกจในป 2540 ทงน วกฤตการณเศรษฐกจโลกสงผลกระทบตอการบรโภคภาคครวเรอนอยางนอยใน 3 ประเดนดวยกน ประเดนแรก รายไดภาคการเกษตรซงมการจางงานอยประมาณรอยละ 40 ของก าลงแรงงานทงประเทศลดลงในป 2552 รวมทงมการลดลงของราคาสนคาโภคภณฑการเกษตร (รปท 52) ประเดนทสอง ภาคเกษตรกรรมและเศรษฐกจนอกระบบไดเขามามบทบาทเปนโครงขายความปลอดภยส าหรบแรงงานจ านวนมากทถกปลดออกจากงานในภาคอตสาหกรรมและภาคเศรษฐกจทเกยวเนองกบการคาซงสงแรงกดดนตอคาจางแรงงานและรายได ประเดนสดทาย วกฤตการณสงผลกระทบตอความเชอมนของผบรโภคโดยเฉพาะอยางยงในชวงตนปซงยงมความไมชดเจนเกยวกบการฟนตว นอกจากนเมอครงแรกของป 2552 เปนชวงทเกดวกฤตการณการเมองอยางรนแรง จงสงผลกระทบในทางลบตอความเชอมนของผบรโภค ดงนนเพอแกไขปญหาเหลาน รฐบาลจงไดด าเนนนโยบายการคลงเพอกระตนการบรโภค ซงการด าเนนการนโยบายอยางรวดเรวนนกมแนวโนมทจะชวยไมใหการบรโภคตกต าลงไปอก อยางไรกตาม การใหความส าคญกบการเบกจายงบประมาณอยางรวดเรว ท าใหการทจะมงไปสเปาหมายคอครวเรอนภาคเกษตรกรรมซงเปนผไดรบผลกระทบมากทสดจากวกฤตการณเปนไปไดยาก รปท 52. ราคาสนคาเกษตรตกต าลงเนองจากวกฤตการณการเงนโลกแตเรมฟนตวใหเหนตงแตกลางป 2552

ทมา: รายงานดานเศรษฐศาสตรการพฒนา ธนาคารโลก

รปท 53. ตวชวดการบรโภคฟนจากจดต าสดในเดอนพฤษภาคม 2552 และตกต าลงอกครงในเดอนเมษายนและพฤษภาคม 2553 เนองจากวกฤตการณการเมอง

ทมา: มหาวทยาลยหอการคาไทย ธนาคารแหงประเทศไทย และการค านวณของธนาคารโลก

การฟนตวของราคาสนคาเกษตรตงแตไตรมาส 3 ป 2552 จะชวยสนบสนนใหการบรโภคภาคครวเรอนในป 2553 มการขยายตวไดพอสมควร การบรโภคภาคเอกชนเตบโตขนในไตรมาส 4 ป 2552 จากภาวะการจางงานทดขน และราคาสนคาเกษตรทสงขน (รปท 52 และรปท 53) แตกลบลดลงอกครงหนง (จากตวเลขรายไตรมาส หลงปรบปจจยฤดกาล) ในไตรมาส 1 ของป 2553 วกฤตการณการเมองจะสงผลใหการบรโภคออนแอตอไป อยางไรกตาม ดวยผลของปจจยพนฐาน ไมวาจะเปนราคาสนคาเกษตรทมเสถยรภาพ และการฟนตวของราคาสนคาโภคภณฑ การบรโภคภาคครวเรอนนาจะขยายตวไดพอสมควร ความเสยงทส าคญตอแนวโนมการขยายตวนไดแก วกฤตการณการเมองและภาวะความแหงแลงทรนแรง ซงจะสงผลดานลบตอความเชอมนของผบรโภคในครงหลงของป 2553 (ดกรอบท 1) ความเสยงเหลานจะลดลงหากสถานการณดานการเมองมพฒนาการในทางทดอนจะชวยเพมอปสงค รวมทงการจดการดานชลประทาน และการเขามาชวยเหลอของรฐบาลดานศตรพชอยางตกแตน ซงเหลานจะท าใหผลผลตภาคเกษตรกรรมอาจจะไมไดลดลงอยางมนยส าคญจากความแหงแลง นอกจากนน หากแมผลผลตจะลดลงบางแตรายไดอาจไมลดลงมากหากรฐบาลด าเนนมาตรการชวยเหลอเพอบรรเทาผลกระทบ ทงน มาตรการสนบสนนภาคเกษตรกรรมของรฐบาลนน (กรอบท 5) ไดขยายขอบเขตใหทวถงเกษตรกรมากขน รวมทงยงมการจดสรรเงนโอนจ านวนมหาศาลทใหแกครวเรอนภาคเกษตรกร ซงจะชวยสนบสนนการขยายตวของการบรโภคในป 2553 ตอไป

100

120

140

160

180

200

220

240

260

280

300

Jan-05 Jan-06 Jan-07 Jan-08 Jan-09 Jan-10

Inde

x (2

000=

100)

Food

Raw Materials Beverages

Jan-

Mar

-

May

-

Jul-

Sep-

Nov

-

Jan-

Mar

-

May

-

Jul-

Sep-

Nov

-

Jan-

Mar

-

May

-

Co

ns

um

er

Co

nfi

de

nc

e In

de

x

Inde

x (2

008=

100)

Gross VAT, prices

Real consumer goods imports, prices

UTCC Consumer Confidence Index (right axis)

~ 34 ~

กรอบท 5. จากการรบจ าน าสนคาเกษตรสการประกนราคาสนคาเกษตร การรบจ าน าสนคาเกษตร การชวยเหลอเกษตรกรมกจะเปนสงทส าคญของทกๆรฐบาลและน าไปสการพฒนาระบบการรบจ าน าสนคาเกษตรขนในป 2524 เนองจากเกษตรกรสวนใหญมกจะมขอจากดดานสภาพคลอง และ/หรอมพนทจากดในการจดเกบสนคา ดงนน เกษตรกรสวนใหญจงตองขายสนคาของตนในชวงฤดเกบเกยว เมอเกษตรกรจานวนมากนาผลผลตออกมาขายในทองตลาดพรอมๆกนกจะสงผลกดดนใหราคาสนคาลดลง เพอแกไขปญหาดงกลาว รฐบาลไทยไดเสนอใหใชมาตรการทใหชาวนาสามารถเขาถงเงนกดอกเบยตาจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.) เพอใหสามารถชะลอการขายผลผลตขาวออกสตลาด โดยใชผลผลตการเกษตรเปนหลกประกนเงนก โดยหลกประกนดงกลาวจะตเปนมลคาตามทรฐกาหนดทเรยกวา “ราคารบจานา” เพอใชเปนราคาประเมนของสนคาในทองตลาด และจะเกบรกษาผลผลตการเกษตรไวทโกดงเกบทไดรบอนญาตจากรฐ เกษตรกรทไมไดเปนเจาของโกดงจะสามารถเขารวมโครงการผานองคการคลงสนคา กระทรวงพาณชย (อคส.) ซงจะทางานผานโรงสในแตละภมภาค โดยในป 2551 การสนบสนนโดยภาครฐกวารอยละ 90 เปนการชวยเหลอใหแกเกษตรกรผปลกขาว แตการจานาสนคาเกษตรกยงครอบคลมไปถงสนคาเกษตรและประมงอนๆดวย เชน มนสาปะหลง ลาไย ขาวโพด และกง ตงแตอดตจนถงปจจบน การรบจ าน าสนคาเกษตรไมไดเปนภาระทใหญตองบประมาณภาครฐ ราคารบจานาถกกาหนดใหต ากวาราคาตลาด และ/หรอ การปลอยกกกาหนดหลกประกนทเกนมลคาเงนก ดงนน เกษตรกรสวนใหญจงมแรงจงใจทจะใชหนเงนกและเรยกคนผลผลตทจานาไวซงชวยทาใหตนทนของโครงการคอนขางจากด มหลกฐานทแสดงใหเหนวาเกษตรกรไดรบประโยชนจากมาตรการดงกลาวโดยการปรบปรงทกษะในการขายผลผลตในชวงเวลาทเหมาะสมตามสภาวะตลาด อยางไรกตาม ไมวาจะเกดจากการเปลยนแปลงราคาสนคาทรนแรงขนหรอความพยายามทจะปรบเปลยนวตถประสงคของมาตรการรบจานาสนคากตาม สงทเกดขนตงแตกลางป 2543 คอ ราคารบจานาไดปรบสงขนอยางมากและบอยครงทราคารบจานาปรบตวขนไปสงกวาราคาตลาด ปรากฎการณทเกดขนนทาใหมการเปลยนรปมาตรการรบจานาไปสการอดหนนราคาสนคาอยางมประสทธภาพ เพราะทาใหเกษตรกรไดรบประโยชนมากกวาจากการเบยวเงนกหรอทงสนคาทจานาไวกบรฐบาล การรบจ าน าสนคาเกษตรถกวพากษวจารณในหลายดาน

การจ าน าสนคาเกษตรเปนตนทนทสงและผนผวนอยางมากตองบประมาณภาครฐ ทงน ตนทนดงกลาวเกดจากหลายปจจย ไดแก (1) ผลขาดทนทเกดจากความแตกตางระหวางผลขาดทนทางการเงนสะสมของธกส.(ซงเกยวโยงไปถงมลคาตามบญชของสนคาทนามาคาประกนทรฐบาลจะตองเปนผชดใช และรายรบทแทจรงทไดจากการขายขาว (ซงรวมไปถงความสญเสยทเกดจากสนคาทเสอมสภาพ) (2) ตนทนในการเกบรกษา (3) ตนทนในการสขาว และ (4) คาใชจายของ ธกส. ทงน การจานาสนคาเกษตรทาใหมผลขาดทนสะสมสงถง 18 พนลานบาทในชวงฤดเพาะปลกป 2548/2549 ซงรฐบาลมขาวทถกทงไวจากการจานาสนคาถง 3.8 ลานตน และผลขาดทนกยงสงขนไปอกในป 2551/2552 เมอราคารบจานาถกผลกใหอยในระดบทสงมากตามราคาขาวทปรบขนสงสดเปนประวตการณในชวงตนฤดกาลเพาะปลก ในปงบประมาณ 2552 ภาระงบประมาณทเกดขนจากโครงการรบจานาขาวเพยงอยางเดยวสงถงกวา 70 พนลานบาท

โครงการรบจ าน าสนคาเกษตรไมไดมการตงกลมเปาหมายทชดเจนเพอเปนหลกประกนใหแกเกษตรกร ในปงบประมาณ 2552 ประมาณการวาผทไดรบประโยชนจากโครงการดงกลาวประกอบดวยชาวนาประมาณ 1 ลานครวเรอน เกษตรกรทปลกมนสาปะหลง 250,000 คน และเกษตรกรทปลกขาวโพด 80,000 คน สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI) ประมาณการวาประโยชนทชาวนาไดรบคดเปนเพยงรอยละ 40 ของประโยชนทงหมดทเกดจากโครงการ นอกเหนอจากชาวนาแลว โครงการดงกลาว สรางประโยชนใหสวนอนๆ อาท หนวยงานราชการ (รอยละ 14) โรงส (รอยละ 14) ผสงออก (รอยละ 24) เจาของโกดงเกบสนคา (รอยละ 4) ยงไปกวานน โครงการรบจานายงนามาซงการจดสรรผลประโยชนอยางไมเปนธรรมโดยมกจะเออประโยชนใหแกชาวนาทมทนามากหรอรารวยมากกวา ในกลมผ ทไดรบประโยชนจากโครงการในป 2549 มเพยงแครอยละ 5 ของผทไดรบประโยชนจากโครงการเปนผทอยในกลมทมรายไดต าทสดสองกลมลางสด

ท าใหเกดการบดเบอนราคาตลาด และกดกนไมใหเกดการด าเนนงานทเปนปกตของการแลกเปลยนสนคาลวงหนา โครงการดงกลาวทาให

~ 35 ~

เกดการบดเบอนกลไกราคาโดยเกษตรกรพอใจทจะจานาขาวกบรฐบาลซงตงราคารบจานาทสงแทนการขายขาวสตลาด ผลจากการบดเบอนนทาใหกลไกตลาดไมสามารถทางานในการตงราคาขาวลวงหนา ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย (AFET) มผลประกอบการทขาดทนเพมขนเรอยๆตงแตเรมการซอขายสญญาลวงหนาในป 2547 (เรมจากยางพาราเปนอนดบแรก ตอมากเปนขาวในป 2548) เนองจากปรมาณของสญญาซอขายขาวลวงหนามนอยมากอนเปนผลมาจากนโยบายแทรกแซงของภาครฐ

การแขงขนในตลาดขาวมแนวโนมลดลงจากการทรฐบาลกลายมาเปนผคาขาวรายใหญทสดของประเทศ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI) ชวาจานวนของผคาขาวในทองถนและตลาดกลางคาขาวทดาเนนงานโดยภาคเอกชนมแนวโนมลดลง ในขณะท โรงสขนาดใหญขยายใหญขนมากเพอตอบสนองตอนโยบายรฐทาใหเกดความสามารถในการผลตสวนเกน ในปจจบน โรงสสามรายทมขนาดใหญทสดมสวนแบงการตลาดกวาสามในสของทงหมด

มปญหาการรวไหลและสรางโอกาสใหเกดการทจรตคอรปชนสง โครงการรบจานากระตนใหเกดพฤตกรรมทผดกฎหมาย อาท การซอขายสนคาขามพรมแดนแบบผดกฎหมาย (เชน การซอขาวราคาถกๆจากประเทศเพอนบานเพอนามาจานาในราคาทสงกวา) และนามาผสมกบขาวทมคณภาพแตกตางกน

โครงการรบจ าน าท าใหการสงออกลดลงอนเปนผลมาจากทงราคาและคณภาพสนคา การบดเบอนราคาสนคาจากโครงการรบจานาทาใหขาวไทยมความสามารถในการแขงขนตากวาขาวจากประเทศเพอนบาน โดยเฉพาะเวยดนาม กระทรวงเกษตรของสหรฐอเมรกาคาดการณวาระหวางป 2548-2549 การแทรกแซงราคาทาใหราคาขาวสงออกของไทยสงกวาคแขงทสาคญถง 30-50 ดอลลาหสหรฐตอตน (ดตารางท 6) นอกจากนน โครงการรบจานายงสงผลกระทบตอชอเสยงขาวไทยในฐานะผสงออกขาวทเชอถอได เนองจากทาใหผซอไมสามารถคาดหวงไดอยางแนชดวาการขายจะเกดขนอยางไรและเมอใด เนองจากการขายขาวของรฐบาลมกจะมประเดนการเมองเขามาเกยวของ ยงไปกวานน ยงมขอกลาวหาวาโครงการรบจานาทาใหคณภาพขาวไทยลดตาลง เนองจากมการนาขาวหอมมะลคณภาพดไปผสมกบขาวขาวคณภาพตาเพอใหไดขาวในปรมาณทสงไปจานา

ตารางท 6. ราคาตลาดทเปลยนแปลงไปซงเปนผลมาจากการแทรกแซงราคาสนคาของรฐ เนนย าใหเหนถงการบดเบอนราคา

2545/46 2546/47 2547/48 2548/49

ราคาทแทรกแซง (บาท/ตน) ขาวเปลอกหอมมะล 6,500-6,800 6,700-7,000 9,700-10,000 9,700-10,000 ขาวเปลอกขาว 4,760-5,330 4,760-5,330 6,200-6,600 6,700-7,100

ราคารบจานาขาวเปลอก (ตน) ขาวนาป 3,542,429 2,838,141 5,295,237 5,291,831

ขาวนาปรง

2,040,265 1,183,925 797,778 2,173,727

ขาวคางจากปกอน 2,613,040 1,716,364 5,883,233 6,754,888

(เทยบเทาขาวสจากโรงส) 1,437,172 944,000 3,235,778 3,715,172 ราคาตลาดกอนมโครงการรบจานา (บาท/ตน) ขาวเปลอกหอมมะล 6,340 7,980 7,738 7,683

ขาวเปลอกขาว 4,688 4,434 5,932 6,800

ราคาตลาดหลงจากมโครงการรบจานา (บาท/ตน) ขาวเปลอกหอมมะล 7,560 9,567 7,999 8,151

ขาวเปลอกขาว 4,700 5,193 6,682 6,788

ทมา: กระทรวงพาณชย และ กระทรวงเกษตรของสหรฐอเมรกา (USDA)

~ 36 ~

การประกนราคาสนคา ในเดอนตลาคม 2552 รฐบาลไดเรมทจะน าระบบการประกนราคาสนคามาใชแทนการรบจ าน าสนคาเกษตร โดยในชวงปแรก การประกนราคาสนคาจะใชกบสนคาประเภท ขาว มนสาปะหลง และขาวโพด โครงการดงกลาวถกออกแบบมาเพอใหเงนชดเชยแกเกษตรกรเมอราคาสนคา “อางอง” ตามทองตลาดของขาวลดลงตากวาระดบราคาท “รบประกน” ไวในชวงตนฤดกาลเพาะปลก โดยราคาจะถกกาหนดโดยคณะอนกรรมการกาหนดราคาอางองภายใตสงกดกระทรวงพาณชย โดยในชวงประกนราคาสนคาน ถาราคาอางองของขาวตากวาราคารบประกนทตงโดยรฐบาล เกษตรกรจะมสทธขอรบเงนชดเชยตามจานวนทเกษตรกรดงกลาวไดลงทะเบยนไวในฤดกาลดงกลาว (ดรปท 54 สาหรบราคาอางองทแทจรงและราคาตลาดตงแตเรมโครงการประกนราคาสนคา) เกษตรกรจะสามารถมสทธขอรบเงนชดเชยหนงครงตอหนงฤดกาล (ธกส. จะทาการบนทกการจายเงนเมอมการขอรบเงนชดเชย) ดงนน โครงการดงกลาวจะชวยใหเกษตรกรวางแผนเวลาในการขายผลผลตเพอใหไดราคาทสงทสด แตกระนนกตาม ในดานของการประกนกไมตองมหลกฐานพสจนการขาดทน (เชน ใบเสรจรบเงนจากการขายขาว) อยางไรกตาม ปรมาณของขาวทจะสามารถนามาประกนไดนนจะถกจากดโดยขนอยกบขนาดโดยเฉลยของแปลงเพาะปลก ความแตกตางทสาคญมากของโครงการประกนราคาสนคา คอ การทเกษตรกรตองรบหนาทในการขายผลผลตดวยตนเอง โดยจะไดรบเงนชดเชยเพอเสรมรายไดทไดรบจากการขายผลผลตในทองตลาด ซงจะชวยถอดบทบาทของรฐบาลจากการทาหนาทดแลโกดงเกบรกษาผลผลต การจดการและการตลาดของสนคา

รปท 54. ราคาอางองมกจะต ากวาราคาทรบประกน ท าใหเกษตกรสามารถขอเงนชดเชยจากระดบราคาทแตกตาง กน

ทมา: กระทรวงเกษตรสหรฐอเมรกา (USDA) โดยอาศยขอมลจากกระทรวงพาณชย

หมายเหต: ราคาอางองเปนราคาขายสงเฉลยในอดต ซงจะถกนาไปใชในการคานวณเงนชดเชยใหกบเกษตรกร เงนชดเชยจะขนอยกบความแตกตางระหวางราคารบจานากบราคาอางอง

ตนทนของโครงการประกนราคาสนคาในปจจบนถอเปนสวนหนงของงบกระตนเศรษฐกจรอบทสองของรฐบาล และถกตงงบประมาณไวท 30 พนลานบาทในปงบประมาณ 2553 ทงน ในทสดแลว รฐบาลมความประสงคทจะกาจดภาระทงหมดของโครงการดงกลาวจากงบประมาณภาครฐโดยการคดคาธรรมเนยมการประกนจากเกษตรกร ทงน มเปาหมายในระยะยาวทจะใชตลาดสนคาเกษตรลวงหนาโดยการตงราคาลวงหนาของภาครฐและใชเงนรางวลเพอซอสญญาลวงหนา โดยในทสดแลวรฐบาลจะทาหนาทเปนสะพานเชอมระหวางตลาดสนคาเกษตรลวงหนากบเกษตรกร ซงมาตรการดงกลาว ไมเพยงแตจะชวยลดตนทนทคาดวาจะเกดขนจากโครงการประกนราคาสนคา (ซงจะสามารถทาใหสาเรจไดดวยการเกบคาเบยประกนทเปนธรรม) แตในขณะเดยวกน กชวยลดความผนผวนของภาระงบประมาณภาครฐในแตละป

Bah

t per

ton

Benchmark Prices

Insured Price

Mkt Prices, USDA

~ 37 ~

การประกนราคาสนคาเกษตรถกตงเปาหมายใหเปนมาตรการทจะกอใหเกดประโยชนมากกวาการรบจ าน าสนคาในหลายดาน อาท (1) รฐบาลจะไมจาเปนตองใชโรงเกบสนคาเพอเกบพชผลการเกษตรหรอเขาสกระบวนการผลต (2) รฐบาลไมตองเขาไปยงเกยวกบธรกจการซอขายสนคาและลดการบดเบอนกลไกตลาด (3) ภาระงบประมาณของรฐในโครงการประกนราคาสนคาคาดวาจะลดลงและหมดไปในทสด (4) ชาวนาจานวนทมากกวาจะไดรบประโยชน โดยรฐบาลอางวาจะมชาวนาเขาถงประโยชนจากโครงการดงกลาวถงกวา 3 ลานครวเรอน โดยรวมชาวไรขาวโพด 400,000 คน และชาวไรมนสาปะหลง 400,000 คน (5) โครงการประกนราคาสนคานตงอยบนพนฐานของกลไกตลาดมากกวาการรบจานา และสามารถนาไปผนวกกบการประกนประเภทอนๆทจะชวยสรางระดบรายไดทแนนอนใหกบเกษตรกรได (ซงรวมไปถงการประกนความเสยงจากสภาพภมอากาศ เพอปองกนความเสยงจากภมอากาศทจะมผลตอปรมาณผลผลต) อยางไรกตาม การประกนราคาสนคากยงมขอเสยบางประการซงเปนททราบลวงหนา กลาวคอ (1) การประกนราคาสนคาจาเปนตองอาศยวธการทงายและชดเจนในการตรวจสอบทดนทเกษตรกรมาลงทะเบยนไว (2) ราคาอางองจะตองสะทอนราคาทแทจรงทเกษตรกรสามารถขายไดในตลาด (3) เนองจากรายไดของเกษตรกรกอนการรบประกนจะขนอยกบผลลพทของการคณผลผลตกบราคาสนคาในตลาด การประกนจงควรจะตองคานวณจากปรมาณผลผลตทแทจรง (ถาเปนไดควรประกนความเสยงจากสภาวะภมอากาศดวย) เพอเปนการประกนรายไดทแทจรงใหกบเกษตรกรและหลกเลยงแรงจงใจในทางทมชอบโดยการกาหนดปรมาณผลผลผลตใหคงท (4) เพอทจะใหการประกนราคาไมตกเปนภาระงบประมาณของรฐ การทาหนาทของตลาดสนคาเกษตรลวงหนาจะตองทางานไดอยางสมบรณ แตการเขาแทรกแซงของรฐบาลทผานมาในตลาดทาใหตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทยไมสามารถทาหนาทนไดอยางเตมท และ (5) ผทไดรบประโยชนจากโครงการรบจานาเดมยอมจะตองตอตานการเปลยนแปลงน การพฒนาในชวงทผานมา การยตการแทรกแซงโดยตรงเสมอนวาจะเปนสงทยากล าบากทางการเมอง นบตงแตเรมใชนโยบายการประกนราคาสนคา รฐบาลไดประกาศใชมาตรการทมผลเปนการเขาไปแทรกแซงตลาดขาวโดยตรงหลายครง วนท 20 ตลาคม 2552 คณะรฐมนตรอนญาตใหซอขาวเปลอก 2 ลานตน ณ ราคาอางองจากเกษตรกร นอกจากนน คณะรฐมนตรยงไดอนมตใหความชวยเหลอทางการเงนกบโรงส ความพยายามในการทาการตลาดทงในประเทศและตางประเทศ การรบจานาขาวเปลอกททนา 1.5 ลานตน และกจกรรมรณรงคสรางความเขาใจกบเกษตรกรเกยวกบโครงการประกนราคาสนคา17 นอกจากนน เพอแกไขปญหาการถกขมขโดยกลมเกษตรกรทจะมาประทวงททาเนยบรฐบาล ในวนท 25 กมภาพนธ 2553 รฐบาลไดประกาศทจะซอขาวเปลอกเพมเตมอกอยางตา 290,000 ตน18 ในขณะเดยวกน กระทรวงพาณชยกไดประกาศยตการประมลขาว 500,000 ตนทอยในโกดงเกบขาวของรฐบาลเพอกระตนใหราคาขาวเพมสงขน และในวนท 7 เมษายน เมอการชมนมประทวงของคนเสอแดงเพมระดบความรนแรงขน รฐบาลไดประกาศทจะซอขาวเปลอกกวา 900,000 ตนจากเกษตรกรและขาวทผานการสแลวจากโรงส เนองจากการประมลขาวทมอยของรฐบาลถกเลอนออกไป โครงการซอขาวเขามาใหมจะตงเปาไปทการแลกเปลยนขาวเปลอกใหมทซอจากโรงสทซอมาจากเกษตรกรมาเปนขาวทสแลวจากคลงเกบขาวของรฐบาล โดยจะเปนการซอ ณ ราคาอางองทรฐบาลกาหนด ซง ณ เวลาทประกาศนนมกจะสงกวาราคาตลาด พบการปลอมแปลงการลงทะเบยนพนทการผลต ซงสามารถจะแกปญหานไดโดยการใชเทคโนโลยตรวจจบระยะไกล ในระยะทสองของโครงการประกนรายไดเกษตรกร รฐบาลมแผนทจะใชดาวเทยมตรวจจบภาพเทคโนโลยในการตดตามพนทลงทะเบยนของเกษตรกรเพอความถกตองของการบนทกพนทเพาะปลก เจาหนาทรฐพบความผดปกตในการลงทะเบยนพนทเพาะปลกในหลายๆพนท พนทเพาะปลกทเกษตรกรมาลงทะเบยนในแตละตาบลนนมากกวาพนททงหมดของตาบลนนๆ ดงนน คณะรฐมนตรจงไดมอบหมายใหกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยใชภาพถายทไดจากดาวเทยมมาวดพนทปลกขาวนอกฤดกาล การใชเครองตรวจจบระยะไกลเพอลดการปลอมแปลงโดยการยนยนพนทเพาะปลกเพอนามาเปรยบเทยบกบการจดระเบยบความสญเสยนนเปนสงทผดปกต และเปนสงทตรงขามกบการใชการตรวจจบภาพระยะไกลของสานกงานพฒนาเทคโนโลย

17 โครงการดงกลาวไดรบการสนบสนนดานเงนทนจานวน 60 พนลานบาทจาก ธกส. ซงทาง ธกส. จะใหเงนกค าประกนโดยกระทรวงการคลงมลคา 20 พนลานบาทใหแกองคการตลาดเพอเกษตรกร (อตก.) และองคการคลงสนคา (อคส.) เพอใหซอขาวโดยตรงจากเกษตรกร และใหเงนกอดหนน 20 พนลานบาทแกผสขาวเพอเพมสภาพคลองโดยมเงอนไขวาโรงสดงกลาวจะตองซอขาวจากเกษตรกร ณ ราคาอางอง และอก 20 พนลานบาทสาหรบมาตรการรบจานาขาว 18 การซอจะใชเงนผาน ธกส. ซงจะใหเครดต 20 พนลานบาทแก อตก. และ อคส. ในการซอขาวเปลอกจากเกษตรกร ณ ราคาอางอง

~ 38 ~

อวกาศและภมสารสนเทศ (GISTDA) ซงมกถกใชเพอสนบสนนการวดพนททไดรบผลกระทบจากอทกภยในการใหเงนชดเชย ในประเทศองกฤษ มการใชเครองตรวจจบระยะไกลเพอตรวจจบการขอเงนอดหนนเพอการเกษตรกรรมซงกขนอยกบการแจงพนทเพาะปลกตอภาครฐ แมวาจะยงมอปสรรคหลายดาน แตรฐบาลกยงมแผนทจะขยายการประกนราคาสนคาในปถดไปส าหรบสนคาเกษตรอนๆ เชน ออยและผลไมบางชนด ในสวนของการประกนปรมาณผลผลต รฐบาลไดประกาศเมอเดอนมกราคม 2553 วาจะเดนหนาในการนาการประกนภยพชผลจากสภาวะภมอากาศซงจะใชดชนระดบนาฝนในแตละตาบลเพอเปนจดเรมการจายเงนประกนใหกบ ธกส. ในกรณทเกษตรกรเผชญกบปญหาสภาวะแหงแลง เงนทจายใหจะไปเปนเครดตใหแกเกษตรกรทยอมจายคาธรรมเนยมเพอรบความคมครองจากการประกนภย ซงจะชวยบรรเทาภาระหนสนบางสวนของเกษตรกรทมตอ ธกส. ในปทประสบปญหาความแหงแลง ธกส. มแผนทจะดาเนนการทดสอบการดาเนนงานอกครงในปน และจะไดมการขยายโครงการดงกลาวไปในจงหวดอนๆถาหากวาการดาเนนงานใน 2 ปแรกประสบผลสาเรจ

2.3.2 การลงทนภาคเอกชน การลงทนภาคเอกชนนนยงถอวาฟนตวชามาก เนองจากความลาชาในการน าแผนการลงทนไปสการปฏบตจรง ตงแตวกฤตเศรษฐกจการเงนในป 2540/41 การลงทนภาคเอกชนในไทยสวนใหญอยในรปของการลงทนในดานอปกรณและเครองจกร (รปท 55) ดงนน ความตกตาของการลงทนอกครงในชวงวกฤตการณการเงนโลกกมความเกยวโยงอยางใกลชดกบการลดการนาเขาสนคาทนจากผประกอบการสงออกเนองจากกาลงการผลตสวนเกนทมมาก บรษทตางๆไดตดลดแผนการลงทนอยางมากในชวงตนป 2552 และเมอแนวโนมอปสงคภายนอกเรมกลบมาดขนอกครงในชวงไตรมาสทสองของป 2552 จงไดเรมมการจดทารางแผนการลงทนใหม แตเนองจากความลาชาของการนาแผนการลงทนไปสการลงมอปฏบตจรง การนาเขาสนคาทนจงเรมฟนตวจากจดตาสดในเดอนเมษายน (3 เดอนหลงจากการผลตภาคอตสาหกรรมฟนตวจากจดตาสด) และยงคงอยในสภาวะทคอนขางตกตาไปจนถงเดอนสงหาคม (รปท 56) การฟนตวในการลงทนภาคเอกชนเรมเหนเดนชดมากขนในชวงไตรมาสแรกของป 2552 เมอการลงทนภาคเอกชนขยายตวสงถงกวารอยละ 16 รปท 55. การลงทนภาคเอกชนของไทยตงแตชวงหลงเกดวกฤตการณทางการเงนนนสวนใหญจะเปนการลงทนในเครองจกรและอปกรณ ซงเกยวพนกบการน าเขาเครองจกร

ทมา: สศช และการคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก

รปท 56. การฟนตวของการลงทนในเครองจกรและอปกรณลาชากวาการฟนตวของการผลตภาคอตสาหกรรม

ทมา: ธปท และการคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก

การลงทนภาคเอกชนนาจะขยายตวเพมขนในอนาคตอนใกล แตกยงมความไมแนนอนทสงขนอนเนองมาจากความวนวายทางการเมองซงนาจะมสวนถวงการลงทนไปจนผานชวงครงแรกของป 2553 การฟนตวของผลผลตภาคอตสาหกรรมไดแสดงนยสาคญถงการเพมขนของอตราการใชกาลงการผลตจากจดทตามากในเดอนกมภาพนธ 2552 และการฟนตวของรายจายฝายทนซงไดถกระงบไวตลอดชวงทเผชญกบวกฤตการณ (รปท 57)

Perc

ent o

f Rea

l GD

P

Construction

Equipment

Jan-

M

ar-

May

- Ju

l-

Sep-

N

ov-

Jan-

M

ar-

May

- Ju

l-

Sep-

N

ov-

Jan-

M

ar-

May

- Ju

l-

Sep-

N

ov-

Jan-

Inde

x (J

an 20

06 =

100

)

MPI, SA

Capital Goods Imports, SA

~ 39 ~

รายจายฝายทนสวนใหญแลวเปนคาใชจายในการซอมบารงและปรบปรงเครองจกร รวมไปถงการขยายโรงงานทมอยเดมซงไดมการวางแผนไวแลวแตประสบความลาชาเนองจากวกฤตการณ อยางไรกตาม ความเปนไปไดของการลงทนใหมโดยการสรางโรงงานใหมหรอการลงทนจากผประกอบการใหมนนยงจากดมาก กาลงการผลตสวนเกนทยงมอยท วโลก สภาพการแขงขนทรนแรงมากเพอดงดดการลงทนโดยตรงจากตางประเทศ และปญหาความวนวายทางการเมองทยงมอย ไปจนถงความไมแนนอนดานกฎระเบยบจากกรณของคดมาบตาพดทอยในขนตอนของศาลลวนมสวนจากดโอกาสในการขยายตวของการลงทนในระยะกลาง (ดกรอบท 3 ตามตดเศรษฐกจไทย ฉบบเดอนพฤศจกายน 2552) แตถามองในดานบวก เรมมสญญาณบงชวาการลงทนกอสรางซงไดถกกดใหอยในระดบทต ามากมานานนนเรมจะมแนวโนมฟนตวเพมขน ดงจะเหนไดจากการขออนมตสรางตกไดเพมขนอยางมากในเดอนธนวาคม 2552 และการใหเครดตในภาคกอสรางกเพมขนดวย ซงแนวโนมทเพมขนดงกลาวอาจเปนผลมาจากการคาดหมายวาอตราดอกเบยทต าและการยกเวนภาษทใหกบภาคอสงหารมทรพยทเปนสวนหนงของมาตรการกระตนเศรษฐกจจะถกยกเลกในป 2553 รปท 57. … และการเพมขนของอตราการใชก าลงการผลต

ทมา: ธปท และการคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก

รปท 58. การลงทนโดยตรงจากตางประเทศในไทยในป 2552 ลดลง ซงสอดคลองกบทเกดขนในประเทศเพอนบาน

ทมา: CEIC และ การคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก

การลงทนโดยตรงจากตางประเทศลดลงอยางมากในป 2552 แตคาดวาเงนไหลเขาจะยงคงเปนไปอยางตอเนองจากแนวโนมการถายโอนฐานการผลตออกจากประเทศทพฒนาแลว มลคาการลงทนโดยตรงจากตางประเทศทเปนตวเงนในป 2552 ลดตาลงรอยละ 28 ซงเปนไปในทศทางเดยวกบประเทศอนๆในภมภาค (รปท 58) สวนแนวโนมการลงทนโดยตรงจากตางประเทศในป 2553 นาจะดขนเนองจากการฟนตวของอปสงคโลกซงจะนาไปสการฟนตวของการทบรษทตางๆไดยายฐานการผลตออกจากประเทศทพฒนาแลวเพอลดตนทน ตลอดจนการบรหารความเสยงดานอปทานจะจงใจใหบรษทตางๆรกษาฐานการผลตในหลายๆประเทศ และแมวาการขยายฐานการผลตในประเทศจนจะยงคงลาหนาประเทศอนๆ โดยเฉพาะการดงดดการลงทนโดยตรงจากตางประเทศ แตการขยายตวของการลงทนโดยตรงจากตางประเทศนอกประเทศจนกนาจะยงมทศทางทเปนบวก ในกรณของประเทศไทย นกลงทนทมอยนาจะยงคงลงทนตามแผนทตงไว แตโอกาสสาหรบผลงทนทเขาใหมจะยงถกจากดเนองจากความไมแนนอนทางการเมองและกฎระเบยบทไดกลาวถงแลวขางตน การลงทนในสนคาคงคลงนาจะมสวนทชวยฉดการขยายตวในป 2553 เนองจากการลดลงของการเกบสตอคสนคาครงใหญในป 2552 การลงทนในสนคาคงคลงสะทอนภาพความไมสอดคลองกนของการผลต (อปทาน) และการบรโภค (อปสงค) ในระยะเวลาสนๆ จากการทอปสงคลดตาลงอยางมากในเดอนพฤศจกายน 2551 และบรษทตองใชเวลาในการปรบลดกาลงการผลตลงจงมผลทาใหสนคาคงคลงเพมสงขน เมอมการปรบกาลงการผลตแลว สนคาคงคลงกจะลดตาลง อยางไรกตาม เนองจากอปสงคทเกดขนสงกวาความคาดหมายในทางลบ ทาใหสนคาคงคลงลดลงมาตากวาระดบดลยภาพ การลดลงของสนคาคงคลงในมลคาทแทจรง ในป 2552 นนสงกวาทสะสมไวในป 2551 ถงรอยละ 68 ถาหากพจารณาวาในชวงปทเปนปกตนน การลงทนในสนคาคงคลงจะเปนบวก (จากการทขยายกาลงการผลต และทาใหสนคาคงคลงของทงระบบเศรษฐกจขยายตวเพมขน) การฟนตวของ

90

100

110

120

130

55

60

65

70

75

2008

Jan

2008

Mar

2008

May

2008

Jul

2008

Sep

2008

Nov

2009

Jan

2009

Mar

2009

May

2009

Jul

2009

Sep

2009

Nov

2010

Jan

2010

Mar

Cap

ital G

oods

Impo

rts, T

HB

Billio

n

Cap

acity

Util

izatio

n, p

erce

nt

Capacity Utilization

Capital Goods Imports

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

China Indonesia Malaysia Philippines Thailand

Perc

ent C

hang

e, 2

009

from

200

8

~ 40 ~

สนคาคงคลงคาดวาจะสงมากในป 2553 และนาจะมสวนผลกดนใหอตราการขยายตวของ GDP ขยายตวถงรอยละ 3.4 จด (ในป 2552 การลดลงของสนคาคงคลงฉดใหอตราการขยายตวทางเศรษฐกจลดตาลงรอยละ 3.7 จด) อยางไรกตาม การกกตนสนคาคลงนนไดเรมเกดขนแลวตงแตในชวงไตรมาสแรก ดงจะเหนไดจากการเพมขนของสนคาคงคลงไดชวยเสรมอตราการขยายตวของ GDP ในชวงไตรมาสแรกถงรอยละ 1.9 จด (รปท 59)

รปท 59. ผลตอเนองจากการลดลงของสนคาคงคลงในป 2552 การฟนตวของการกกตนสนคาคงคลงนาจะมสวนชวยเสรมการขยายตวทางเศรษฐกจบางเลกนอยตลอดชวงทเหลอของป 2553

ทมา: สศช และการคานวณและประมาณการของเจาหนาทธนาคารโลก

2.4 นโยบายการคลง 2.4.1 การลงทนภาครฐ การลงทนภาครฐขยายตวทรอยละ 2.7 ในป 2552 ปรบตวดขนจากการหดตวทรอยละ 4.6 ในปกอนหนา ทงน การขยายตวของการลงทนภาครฐในป 2553 คาดวาจะอยทรอยละ 4.6 แมวาการเบกจายงบประมาณในโครงการไทยเขมแขงจะมความลาชาอยบาง โครงการลงทนภายใตแผนปฏบตการไทยเขมแขงมสวนชวยเพมการลงทนภาครฐใหขยายตวเพยงเลกนอยทรอยละ 2.7 ของการลงทนภาครฐรวมทงหมด หรอรอยละ 0.3 ของ GDP19 อยางไรกตาม ในป 2553 คาดวาการลงทนภายใตแผนปฏบตการไทยเขมแขงมสวนชวยเพมการลงทนภาครฐมากขนเพอเปนการชดเชยวงเงนงบลงทนในงบประมาณประจาป 2553 ทลดลง งบเหลอมปจากโครงการลงทนในแผนกระตนเศรษฐกจรอบแรก (แผนชวยชาต) คาดวาจะชวยเพมมลคาการลงทนภาครฐทประมาณ 11 พนลานบาท ในขณะทงบลงทนดานกอสรางและวสดอปกรณภายใตแผนไทยเขมแขงจะอยทประมาณ 2 ใน 3 ของวงเงนอนมตจานวน 350 พนลานบาท แมวางบลงทนภายใตงบประมาณประจาป 2553 จะลดลงถงรอยละ 50 เมอเทยบกบงบลงทนในปงบประมาณกอนหนา แตโครงการลงทนภายใตแผนไทยเขมแขงจะเขามาชดเชยงบลงทนทถกตดลดลงไปและยงชวยเพมระดบการลงทนภาครฐในบางสวนอกดวย อยางไรกตาม แมวาอตราการเบกจายงบไทยเขมแขงจะคอนขางลาชาในชวงตนป 2553 แตการเบกจายคาดวาจะปรบตวดขนในชวงทเหลอของป จากโครงการหลาย ๆ โครงการทมความคบหนาในการดาเนนโครงการอยางมาก ประกอบกบปจจยความพรอมของแหลงเงนงบประมาณทไดมการกมารองรบการเบกจายไวอยางเพยงพอ และการฟนตวของการลงทนจากรฐวสาหกจ (รปท 60)

19 แผนกระตนเศรษฐกจรอบแรก หรอแผนชวยชาต (Stimulus Package 1: SP1) ไดรบการอนมตงบประมาณในเดอนมกราคม 2552 ในวงเงน 93.4 พนลานบาท โดยวงเงน 1 ใน 4 หรอจานวน 22 พนลานบาทไดรบการจดสรรเปนงบลงทน (การกอสรางและวสดอปกรณ) ในขณะทแผนกระตนเศรษฐกจท 2 หรอแผนไทยเขมแขง (Stimulus Package 2: SP2) ผานการอนมตวงเงนงบประมาณแลวทงสนจานวน 350 พนลานบาท โดยรอบแรก คณะรฐมนตรอนมตงบประมาณในวงเงน 200 พนลานบาทในเดอนกนยายน 2552 และในรอบสองเปนวงเงน 150 พนลานบาทในเดอนตลาคม 2552

0.2

-3.65

3.40

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

2000-2008 average

2009 2010 f

Contribution of inventories to yearly GDP growth (percentage points)

Q1 Actual: 1.88

Q2-Q4 (proj.): 1.52

~ 41 ~

รปท 60. รายจายภาครฐเพมขนอยางตอเนองในป 2552 จากการเรงตวในการใชจายในภาคกอสราง

ทมา: สศช .และการคานวณโดยธนาคารโลก

รปท 61. การเบกจายของโครงการไทยเขมแขงมความลาชา ยกเวนโครงการประกนราคาพชผลภาคเกษตร

ทมา: กรมบญชกลาง และการคานวณโดยธนาคารโลก

การขยายตวของการลงทนภาครฐในป 2552 ไดรบการขบเคลอนจากการลงทนในภาคกอสรางทงจากรฐบาลกลางและองคกรปกครองสวนทองถน ในป 2552 การการลงทนภาครฐในภาคกอสรางขยายตวทรอยละ 5.9 ตอป การกอสรางทขยายตวอยางมากในชวงไตรมาสท 2 ของป 2552 มาจากการเรงตวของการเบกจายในงบลงทนทงจากรฐบาลกลางและองคกรปกครองสวนทองถน โดยเฉพาะอยางยงจากโครงการกอสรางถนนและโครงการลงทนปจจยพนฐาน ในขณะทรฐวสาหกจยงคงมการลงทนทางดานกอสรางอยางตอเนองในโครงการเชอมตอทอแกสธรรมชาต ทงน โครงการลงทนตางๆ ภายใตแผนกระตนเศรษฐกจทงในรอบแรกและรอบทสอง ชวยเพมระดบการลงทนภาครฐในป 2552 ไดเพยงเลกนอย โดย ณ สนปงบประมาณ 2552 อตราการเบกจายโครงการลงทนภายใตแผนกระตนเศรษฐกจท 1 อยทเพยงรอยละ 49 โดยโครงการทมการเบกจายไดมากกวารอยละ 80 ไดแก โครงการกอสรางทางในหมบานเพอแกไขความเดอดรอนของประชาชน โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร สรางอางเกบนาขนาดเลก และโครงการกอสรางอาคารทพกอาศยขาราชการตารวจชนประทวน 532 แหง ในสวนของโครงการเศรษฐกจพอเพยงเพอยกระดบชมชนยงคงมอตราการเบกจายเพยงรอยละ 33 รปท 62. โครงการลงทนภายใตแผนไทยเขมแขงชวยชดเชยการตดลดงบลงทนมากกวาครงหนง

ทมา: สศค . , สบน . , สงป .และการคานวณโดยธนาคารโลก หมายเหต: ปปฏทน

รปท 63. การเพมขนของระดบการลงทนภาครฐอยางตอเนองชวยรกษาสดสวนการลงทนภาครฐตอ GDP ใหคงท

ทมา: สศช .และการคานวณโดยธนาคารโลก

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

Q1/

08

Q2/

08

Q3/

08

Q4/

08

Q1/

09

Q2/

09

Q3/

09

Q4/

09

Per

cent

, yoy

Construction

Equipment

Public investment

Job

crea

tion

for

bette

r qua

lity

of lif

e

Bas

ic in

frast

ruct

ure

Food

and

ene

rgy

secu

rity

Qua

lity

enha

ncem

ent i

n E

duca

tion

Oth

ers

i.e. p

rice

insu

ranc

e

Inco

me

enha

ncem

ent f

rom

To

uris

t sec

tor

Cou

ntry

's n

ew

sour

ce o

f inc

ome

Qua

lity

enha

ncem

ent i

n P

ublic

hea

lth

Bill

ion

baht

Approved budget

Disbursement

207 201103

129 130

122

263 260

218

11

5

122

49

0

100

200

300

400

500

600

CY2008 2009 2010F

Billio

n ba

ht

SP2 (Others)SP2 (Emergency Decree: Bt350 bn)SP1SOEsLocal Administrative Org.CG (on-budget)

-5

0

5

10

15

20

6.0

6.5

7.0

7.5

CY

2003

2010

F

Per

cent

Per

cent

Public investment/GDP

Public investment growth (RHS)

~ 42 ~

โครงการภายใตแผนไทยเขมแขงจะสงผลบวกเลกนอยตอภาพรวมของการลงทนภาครฐในป 2553 เนองจากความลาชาในการด าเนนโครงการ งบลงทนทงในสวนของกอสรางและวสดอปกรณภายใตงบไทยเขมแขงทผานการอนมตแลว (350 พนลานบาท) คดเปนวงเงนประมาณ 2 ใน 3 หรอประมาณ 230 พนลานบาท และคาดวางบลงทนดงกลาวจะมการเบกจายทรอยละ 55 หรอรอยละ 1.3 ของ GDP ในป 2553 ในเดอนมถนายน 2553 การเบกจายของงบลงทนภายใตแผนไทยเขมแขงอยทรอยละ 60 ของวงเงนทไดรบการอนมต หรอมจานวน 181 พนลานบาท (รปท 61) โดยประมาณรอยละ 20 ของการเบกจายดงกลาวเปนการเบกจายในสวนของการลงทน ในขณะทการเบกจายในสวนของงบเหลอมปของแผนกระตนเศรษฐกจรอบแรก(คดเปนวงเงน 32 พนลานบาท) มการเบกจายเพยงรอยละ 10 ของวงเงนงบเหลอมปทงหมด เนองมาจากโครงการเศรษฐกจพอเพยงเพอยกระดบชมชนยงไมมความคบหนามาตงแตสนปงบประมาณ 2552 ทงน การขยายตวของการลงทนภาครฐในป 2553 คาดวาจะอยทรอยละ 2.9 ตอป ในป 2553 (รปท 62) จากปจจยสนบสนนของโครงการลงทนภายใตแผนไทยเขมแขง อยางไรกตาม หากคดเปนสดสวนมลคาการลงทนภาครฐตอ GDP แลวคอนขางจะไมเปลยนแปลงมากนกจากปกอนหนา (รปท 63)

2.4.2 กรอบนโยบายการคลง รฐบาลไดมการด าเนนนโยบายการคลงแบบผอนคลายโดยใชเครองมอแผนกระตนเศรษฐกจ 2 รอบเพอชวยลดผลกระทบทางเศรษฐกจจากวกฤตการเงนโลก ดลการคลงในปงบประมาณ 2552 ขาดดลเพมขนอยางมากถงรอยละ 4.2 ของ GDP หรอเปนจานวน 376 พนลานบาท เนองมาจากรายไดจดเกบทลดลงอยางมากจากผลกระทบของวกฤตการเงนโลก (คดเปนรอยละ 2.6 ของการขาดดลการคลง) การใชจายในแผนกระตนเศรษฐกจรอบแรก(คดเปนรอยละ 1.1 ของการขาดดลการคลง) และระดบ GDP ทลดลง (คดเปนรอยละ 0.4 ของการขาดดลการคลง) ในเดอนกมภาพนธ 2552 สภาฯ ไดอนมตงบประมาณเพมเตมประจาปงบประมาณ 2552 เปนวงเงน 116.7 พนลานบาท รวมถงมาตรการปรบลดภาษทคดเปนรอยละ 0.45ของ GDP โดยวงเงน 97.6 พนลานบาท (จากวงเงนรวม 116.7 พนลานบาท) หรอรอยละ 1.1 ของ GDP ไดถกจดสรรใหสาหรบโครงการภายใตแผนกระตนเศรษฐกจรอบแรก ทงน แผนกระตนเศรษฐกจรอบแรกไดเนนไปทมาตรการกระตนการบรโภคของประชาชน เนองจากเปนมาตรการระยะสนทไดผลเรว การด าเนนแผนกระตนเศรษฐกจรอบแรกใหผลคอนขางด กลาวคอไดบรรลวตถประสงคของแผนกระตนเศรษฐกจ 4 ประการ ไดแก ความทนการณ, มาตรการชวคราว, ตรงกลมเปาหมาย และมความโปรงใส แมวาผลของแผนกระตนเศรษฐกจรอบแรกตอภาพรวมของ GDP จะไมมากนก แตหากมองในแงมาตรการทเนนการกระตนการบรโภคของประชาชนแลวถอวาไดชวยกระตนความเชอมนของผบรโภคใหกลบคนมาไดเปนอยางด โดยมาตรการดงกลาวมวตถประสงคทจะชวยเหลอกลมทไดรบผลกระทบมากทสดผานโครงการเชคชวยชาตมลคา 2,000 บาทตอคน โดยไดมการดาเนนการไปแลวในชวงเดอนมนาคมถงพฤษภาคม 2552 อยางไรกด แมวาการดาเนนแผนกระตนเศรษฐกจรอบแรกจะยงไมมความชดเจนในเรองของกลมเปาหมายนก เนองจากการดาเนนการมาตรการตองแขงกบเรองเวลาเพอใหเกดความทนการณ แตมาตรการตางๆ โดยเฉพาะมาตรการชวยเหลอผสงอายสาหรบบคคลทมอาย 60 ปขนไปและไมมระบบสวสดการรองรบโดยมการโอนเงนใหเปนจานวน 500 บาทตอคนตอเดอนกไดชวยบรรเทาความเดอดรอนของกลมเปาหมายทไดรบผลกระทบไดด ทงน มาตรการภายใตแผนกระตนเศรษฐกจรอบแรกสวนใหญเปนมาตรการชวคราว แตบางมาตรการกกลายเปนมาตรการระยะยาวโดยถกบรรจไวเปนสวนหนงของงบประมาณประจาป เชน โครงการชวยเหลอผสงอาย และโครงการเรยนฟร 15 ป ในสวนสดทายเรองของความโปรงใส รฐบาลไดมการดาเนนการผานงบเพมเตมประจาปซงตองไดรบการอนมตและตรวจสอบโดยรฐสภา การขาดดลการคลงคาดวาจะลดลงมาอยทรอยละ 2.4 ของ GDP ในป 2553 จากปจจยการจดเกบรายไดทฟนตวขนในขณะทรายจายของรฐบาลมความจ ากดจากการเบกจายโครงการภายใตแผนไทยเขมแขงทลาชา พระราชบญญตการบรหารหนสาธารณะไดกาหนดไวอยางชดเจนวา รายจายรฐบาลรวมวงเงนกตองไมเกนรอยละ 125 ของประมาณการรายไดประจาป 20 ดงนนในปงบประมาณ 2553 ทไดมการประเมนผลกระทบของเศรษฐกจจากวกฤตการเงนโลกไวคอนขางมาก สงผลใหการประมาณการรายไดจดเกบลดลงตามไปดวย (1.35 ลานลานบาท) และเปนการสงผล

20 ภายหลงการเกดวกฤตการเงนในภมภาคเอเชยในชวงป 2540 พ.ร.บ.การบรหารหนสาธารณะไดกาหนดไววา ในปงบประมาณหนงๆ วงเงนกยมเงนในประเทศตองไมเกนรอยละ 20 ของกรอบวงเงนรายจายทไดรบการอนมต (รวมงบประมาณเพมเตม) รวมกบรอยละ 80 ของวงเงนรายจายชาระคนเงนตน

~ 43 ~

ตอเนองถงกรอบรายจายงบประมาณประจาป 2553 ทลดลงมาอยท 1.7 ลานลานบาท แผนกระตนเศรษฐกจระยะทสอง หรอแผนไทยเขมแขงทไดรบการอนมตในเดอนเมษายน 2552 ไดเขามามบทบาทในการรกษาระดบการลงทนภาครฐภายใตการเผชญขอจากดของวงเงนงบประมาณประจาป ตลอดจนชวยกระตนระดบการลงทนใหสงขนจากระดบของปกอนหนา ทงน จากการจดเกบรายไดทเกนกวาเปาหมายทวางไวโดยประมาณไวท 1.6 ลานลานบาทในป 2553 ดงนน ขนาดของการขาดดลการคลงจะขนอยกบการใชจายผานโครงการไทยเขมแขง อยางไรกตาม ตามทไดกลาวไวในสวนแรกวา การเบกจายงบประมาณภายใตโครงการไทยเขมแขงคอนขางลาชา ประกอบกบมาตรการกระตนเศรษฐกจในระยะแรกทสวนใหญเปนมาตรการชวคราวไดสนสดลง รวมถงวงเงนงบประมาณประจาป 2553 ทลดลง จะเปนปจจยสงผลใหการขาดดลการคลงในป 2553 ลดลงมาอยทรอยละ 2.4 ตอ GDP กรอบงบประมาณประจ าป 2554 ทผานการอนมตในเดอนมกราคม 2553 สงผลตอนยการขาดดลการคลงระหวางรอยละ 3.5 ถง 5.0 ตอ GDP ทงน ขนกบปจจยการใชจายงบประมาณผานโครงการไทยเขมแขงเปนส าคญ ในเดอนมกราคม 2553 คณะรฐมนตรไดมมตอนมตกรอบงบประมาณรายจายประจาป 2554 ในวงเงน 2.07 ลานลานบาท (รอยละ 20.1 ของ GDP) โดยรายจายรฐบาลคาดวาจะอยทรอยละ 20 ถง 22 ของ GDP ทงน ขนอยกบการใชจายลงทนผานงบไทยเขมแขงเปนสาคญ กรอบวงเงนงบประมาณรายจายประจาป 2554 เพมขนอยางมากจากปงบประมาณกอนหนาทรอยละ 22 โดยกรอบงบลงทนอยท 341 พนลานบาท หรอประมาณรอยละ 16.5 ของกรอบรายจายประจาป หากคดเทยบกบปกอนหนา กรอบงบลงทนเพมขน 100 พนลานบาท หรอมากกวารอยละ 25 ตอป อยางไรกตาม โครงการบางโครงการทไดรบอนมตภายใตแผนไทยเขมแขงไดเปลยนมาใชเงนงบประมาณประจาปในการดาเนนโครงการ ซงสอดคลองกบยทธศาสตรทางออกจากมาตรการกระตนเศรษฐกจทในระยะยาวแลวโครงการภายใตแผนกระตนเศรษฐกจทการดาเนนงานตองใชระยะเวลายาวจะคอยๆ ถกปรบแผนเขาไปไวในระบบงบประมาณประจาป (หลงจากปงบประมาณ 2555 เปนตนไป) หรอบางโครงการอาจจะถกยกเลกไปตามระยะเวลาของแผนไทยเขมแขง (ป 2555)21 การเบกจายงบประมาณโครงการภายใตแผนไทยเขมแขงทใชเงนกยงคงเปนโจทยใหญส าหรบประเทศไทยใน 2 ปขางหนา และจะเปนปจจยส าคญในการก าหนดยทธศาสตรทางออกจากมาตรการกระตนเศรษฐกจดวย สมมตฐานการใชจายงบประมาณของโครงการไทยเขมแขงในป 2553 คาดวาอยท 230 พนลานบาท ซงสอดคลองกบวงเงนทไดรบการอนมตใหกยมผานพระราขกาหนดกยมเงนฉกเฉนวงเงน 400 พนลานบาท และคาดวาในป 2554 การใชจายงบประมาณจะเพมสงขนท 460 พนลานบาท ทงน ขนอยกบผลการดาเนนโครงการวามความลาชาไปกวากาหนดหรอไม อยางไรกตาม ในป 2555 คาดวา การใชจายงบประมาณจะยงลดลงไปอยางมากท 80 พนลานบาท จากขอจากดทมมากขนในการกยมเงนมาใชจายในโครงการไทยเขมแขง จากสมมตฐานดงกลาว ทาใหการประมาณการขาดดลการคลงจะแปรผนอยในชวงรอยละ 1.5 ของ GDP ตารางท 7 เปนการสรปกรอบการคลงของรฐบาล รวมถงแผนการกยมเงนในป 2553-2556 รฐบาลมความจ าเปนตองหาแหลงเงนทนใหม เชน ภาษทดนและสงปลกสรางไวใชจายส าหรบบางโครงการทเรมตนด าเนนการภายใตแผนไทยเขมแขงและกลายเปนโครงการตอเนองระยะยาว ในระยะปานกลาง การจดเกบรายไดคาดวาจะกลบมาสระดบปกตทประมาณรอยละ 17.3 ของ GDP แตกยงไมเพยงพอทจะรองรบการลดลงอยางรวดเรวของระดบหนสาธารณะ ภายใตสมมตฐานวาการใชจายภาครฐจะเพมขนรอยละ 2 ตอป เพอใหสามารถรองรบมาตรการใหมๆ ทรเรมในแผนกระตนเศรษฐกจ เชน โครงการเรยนฟร 15 ป ระบบสวสดการผสงอาย และโครงการทางดานสวสดการสงคมอนๆ ดงนน รฐบาลจงมความจาเปนทจะตองหามาตรการใหมๆ มากระตนการจดเกบรายไดใหเพมมากขน และหนงในนนคอความคดทจะปรบเพมภาษมลคาเพมแตกลมพบไปในทสด อยางไรกตาม ภาษทดนและสงปลกสรางนาจะเปนแหลงรายไดใหมของรฐบาลทมความเปนไปไดมากทสดซงในขณะนกาลงอยระหวางการพจารณาในชนกฤษฎกา โดยภาษทดนฯ จะชวยเพมรายไดใหกบองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) และในขณะเดยวกนกจะเปนการลดภาระของรฐบาลในการจดสรรเงนอดหนนใหกบ อปท. อกดวย ภาษทดนฯ มการเสนอใหจดเกบรายปบนฐานทรพยสนทดนและสงปลกสรางทวประเทศ โดยใหอานาจ อปท. เปนผกาหนดอตราจดเกบขนกบวตถประสงคของการใชทดนและสงปลกสรางนน เชน เปนการใชในเชงเกษตรกรรม, พาณชย หรอ ทพกอาศย เปนตน ปจจบน รายไดจดเกบของรฐบาลรอยละ 90 มาจากการจดเกบจากรายไดซงรวมถงภาษมลคาเพม ในขณะทรอยละ 10 มาจากสนทรพย กลาวโดยรวมแลว วตถประสงคของภาษทดนและสงปลกสรางเพอชวยขยายฐานภาษ และเปน

21 ตวอยางเชน โครงการถนนปลอดฝ น จานวนทงสน 901 สาย (ประมาณ 3,246 กโลเมตร) โดยมตนทนการดาเนนโครงการในป 2553 คดเปน 14.8 พนลานบาท และในป 2554 เพมเตมอก 1,984 กโลเมตร คดเปนตนทน 9.8 พนลานบาท ซงโครงการดงกลาวถกตรวจสอบวามการทจรตในการดาเนนโครงการ ทาใหมคาสงจากรองนายกรฐมนตรฯ ยกเลกโครงการดงกลาวในทสด

~ 44 ~

การเพมประสทธภาพการหารายไดจากการจดเกบภาษของอปท. ซงจะเปนการชวยลดภาระของรฐบาลในการจดสรรเงนอดหนนใหกบ อปท. ไดอกทางหนง ตารางท 7. การใชจายภาครฐผานโครงการไทยเขมแขงมแนวโนมลดลงเมอโครงการตางๆ ไดรบการจดสรรเงนผานงบประมาณประจ าปมากขน

ทมา: สานกงานเศรษฐกจการคลง สานกงานบรหารหนสาธารณะ การคานวนโดยเจาหนาทธนาคารโลก

เมออตราการขยายตวทางเศรษฐกจปรบตวเขาสระดบศกยภาพ ระดบหนสาธารณะจะคอยๆลดลง แมวาดลยภาพของการใชจายภาครฐจะสงขนกตาม ในกรณฐานสดสวนหนสาธารณะตอ GDP จะไมเกนรอยละ 50 โดยจะคอยๆ ลดลงในป 255822 หลงจากสดสวนหนสาธารณะตอ GDP ทไดเพมขนอยางรวดเรวจากความตองการแหลงเงนทนอยางมากเพอใชในการดาเนนโครงการไทยเขมแขงแลว (รปท 64) จะมแนวโนมลดลงแมวาจะมการปรบตวอยางคอยๆเปนคอยๆไปกตาม สดสวนหนสาธารณะตอ GDP ในป 2563 คาดวาจะอยทระดบรอยละ 48 หลงจากการเพมขนถงระดบสงสดทรอยละ 49 ในป 2557 ซงการลดลงอยางชาๆ ดงกลาวเปนผลมาจากสมมตฐานการขาดดลการคลงในกรณฐานทคอนขางไปในทางอนรกษนยม (Conservative assumption) โดยใหระดบการขาดดลการคลงตลอดชวงการประมาณการไปถงป 2563 ใหสงกวาระดบการขาดดลในชวงหลงวกฤตเศรษฐกจในป 2540 ซงเปนผลมาจากการเพมขนของการใชจายภาครฐ ในขณะทยงไมมมาตรการหารายไดใหมๆ เกดขน กรอบหนสาธารณะยงอยในระดบยงยนทางการคลง แมวาจะไดรบปจจยลบอยางมากในชวงป 2554-2555 อยางไรกตาม ปจจยภายเสยงนอกทสงผลตอการขยายตวทางเศรษฐกจจะเปนตวแปรทสงผลใหระดบหนตางประเทศเพมสงขน การวเคราะหกรอบความย งยนทางการคลง (Debt Sustainability Analysis) พจารณาถงปจจยทสงผลตอกรอบความย งยนทางการคลง ดงน (1) เศรษฐกจมการหดตวลงรอยละ 4.7 ในปงบประมาณ 2555 (จากประสบการณทเกดขนในป 2551) (2) คาเงนบาทออนคาลงรอยละ 30 และ (3) ภาระหนผกพนทสงขนถงรอยละ 10 ของ GDP (รปท 64 และตารางท 8) ทงน ปจจยการหดตวของเศรษฐกจจะสงผลกระทบมากทสดตอความย งยนทางการคลง โดยจะสงผลใหสดสวนหนสาธารณะตอ GDP

22 เพมเตมจากตารางท 7 ขางตน สมมตฐานของกรณฐานไดแก การขยายตวของเศรษฐกจทแทจรงมการปรบตวเขาหาระดบศกยภาพทรอยละ 5.0 ในป 2557 และดลการคลงเบองตนจะลดลงมาอยทรอยละ 2.3 ตอ GDP โดยในกรณฐานนไดรวมถงผลจากการดาเนนโครงการไทยเขมแขงเขาไวดวย โดยจะเหนไดจากการขาดดลการคลง ทเพมขนทเฉลยรอยละ 3.5 ของ GDP ในชวงป 2552-2555 ซงเปนระดบทสงกวาในชวงวกฤตเศรษฐกจป 2540 ทเฉลยรอยละ 0.9 ตอ GDP ระดบการกยมเงนทงจากแหลงเงนภายนอกและภายในประเทศมความสอดคลองกบแผนการกเงนของรฐบาลทจะนามาใชสาหนบโครงการไทยเขมแขง

ปงบประมาณ 2547-2551 2552 2553 2554 2555 2556 2563

กรอบการคลง (รอยละตอ GDP)

รายได 17.6 15.9 16.5 16.7 16.8 16.9 17.3

รายจาย 18.2 21.8 18.9 20.4 19.5 19.4 19.2

รายจายผานโครงการไทยเขมแขง ... ... 2.4 1.3 0.7

ดลนอกงบประมาณ -0.1 1.5 -0.2 -0.2 -0.2 -0.2 -0.2

ดลการคลง -0.8 4.4 2.7 3.9 2.9 2.7 2.1

หมายเหต- กรอบเพดานการกยมเงน 5 3.9 4 4.3 4.4 4.3

รายจายผานโครงการไทยเขมแขง (พนลานบาท)

รายจายตามแผน ... 14.6 342.6 503.8 411.7

รายจายประมาณการ 1/ ... 14.6 232.1 149.6 111.1

วงเงนจดสรรเงนแลว 2/ ... 14.6 205.5 64.8 76.3

1/ การโยกโครงการไทยเขมแขงไปไวในแผนงบประมาณประจ าป สะทอนใหเหนถงความตองการเงนกผานโครงการไทยเขมแขงทนอยลง

2/ รวมพรก.กเงนฉกเฉนและการกเงนของรฐวสาหกจ

~ 45 ~

เพมขนในระดบสงสดถงรอยละ 63 และมแนวโนมสงขนไปเรอยๆ อยางไรกตาม ความเสยงตอความย งยนทางการคลงทสงผลมากทสดนาจะมาจากการชะลอตวของการขยายตวทางเศรษฐกจอยางตอเนองเปนเวลานาน ประกอบกบไมมการลดการขาดดลการคลงเมอเศรษฐกจเรมกลบมาฟนตวเขาสสภาวะปกต ในกรณดงกลาว หากสดสวนหนสาธารณะตอ GDP อยในระดบของปงบประมาณ 2551 พบวา สดสวนดงกลาวจะยงคงมแนวโนมสงขนในระยะยาวทระดบสงกวารอยละ 50 ซงเปนการสะทอนใหเหนถงความจาเปนของการลดระดบการขาดดลการคลงในระยะปานกลาง จากรปท 64 เปนการแสดงใหเหนวา การชะลอตวของเศรษฐกจอยางตอเนองเปนเวลานานจะนาไปสการเพมของสดสวนหนสาธารณะตอ GDP อยางรวดเรว ดงนน จากการวเคราะหดงกลาว แสดงใหเหนถงความสาคญของนโยบายเศรษฐกจมหภาคตอวกฤตเศรษฐกจในการเพมขดความสามารถของการแขงขนของประเทศ และความพยายามทจะรกษาระดบการขยายตวของประเทศใหย งยน

รปท 64. ปจจยลบจากการหดตวของเศรษฐกจจะสงผลตอการเพมขนของระดบหนสาธารณะของประเทศ

ทมา: การคานวณโดยธนาคารโลก โดยใชขอมลจาก สบน. สศค. และ ธปท.

ตารางท 8. ภาพรวมหนสาธารณะของประเทศไทยมความยดหยนตอปจจยภายนอกทเปนแบบชวคราว แตการขยายตวทางเศรษฐกจในอตราชะลอตวจะสงผลตอระดบหนสาธารณะทเพมสงขน

ทมา: การคานวณโดยธนาคารโลก โดยใชขอมลจาก สบน. สศค. และ ธปท. การปรบปรงระบบการบรหารจดการดานการเงนการคลงเปนสวนชวยรกษากรอบความยงยนทางการคลงของประเทศ โดยมงเนนไปทการเพมประสทธภาพการจดสรรและการบรหารจดการใชจายของภาครฐ จากการประเมนกรอบความรบผดชอบดานการเงนการคลงสาธารณะ (Public

Perc

ent o

f GDP

Baseline

Historical scenario

Lower long-term growth

Shock to Growth

2553 2554 2555 2556 2557 2558 2563

กรณฐาน 45 48 48 49 49 49 47

1. กรณตาง ๆ

1.1 การขยายตวทางเศรษฐกจทแทจรงและดลการคลงเบองตนอย

ในระดบคาเฉลยของขอมลในอดต 45 45 45 45 46 46 47

1.2 ดลการคลงเบองตนไมเปลยนแปลงจากระดบในป 2552 45 51 56 61 65 70 90

1.3 การชะลอของการขยายตวทางเศรษฐกจอยางตอเนองระยะยาว 45 48 49 50 51 52 58

2. Bound Tests

2.1 GDP หดตวลงรอยละ 4.7 ในปงบประมาณ 2555 45 47 54 55 57 58 61

2.2 คาเงนบาทออนคาลงรอยละ 30 45 49 50 50 49 49 47

2.3 ภาระหนผกพนทสงขนถงรอยละ 10 ของ GDP 45 57 57 57 57 56 52

การประมาณการสดสวนหนสาธารณะตอ GDP

~ 46 ~

Expenditure and Financial Accountability: PEFA) พบวา การดาเนนการดานงบประมาณมความนาเชอถอสง อยางไรกด รายงานดงกลาวไดมการเสนอใหระบบงบประมาณและระบบการรายงานการเงนมความเชอมโยงกนมากขนเพอทรฐบาลจะไดมเครองมอทจะตดตามผลการใชจายงบประมาณ (รวมถงโครงการไทยเขมแขง) นอกจากน การประเมนดงกลาวเสนอวา การจดทางบประมาณมการกาหนดทศทางนโยบายรายจายและงบประมาณระยะปานกลาง แตยงคงตองมการปรบปรงเพมเตมในสวนของการเชอมโยงระหวางกรอบรายจายทประมาณการลวงหนากบการจดสรรเงนงบประมาณประจาปเพอใหระบบงบประมาณมประสทธภาพเพมขน ตารางท 6 เปนผลสรปการประเมนกรอบความรบผดชอบดานการเงนการคลงสาธารณะ

กรอบท 6. ขอสรปผลการประเมนกรอบความรบผดชอบทางดานการเงนการคลงสาธารณะ (PEFA)23

รายงานการประเมนตามกรอบความรบผดชอบทางดานการเงนการคลงสาธารณะ (PEFA) มวตถประสงคเพอประเมนสถานะของระบบการบรหารการเงนการคลงสาธารณะของประเทศไทยตาม 6 มตหลกของหลกการการบรหารการเงนการคลงสาธารณะ ซงประเมนโดยตวชวดทงหมด 28 ตวตามหลกแนวคดพนฐานของ PEFA รายงานดงกลาวเปนความรวมมอระหวางรฐบาลไทยกบธนาคารโลก โดยไดจดทาในป 2551

มตท 1: ความนาเชอถอของงบประมาณ

ประเทศไทยมระบบการบรหารการเงนการคลงสาธารณะทนาไปสความนาเชอถอของงบประมาณ การตงงบประมาณมความสมจรงและการเบกจายงบประมาณเปนไปตามเปาหมายทวางไว ทงน จากการประเมนผลการเบกจายในชวง 3 ปลาสด มแคเพยงปเดยวเทานนทผลการเบกจายมความคลาดเคลอนจากงบประมาณทตงไวเกนกวารอยละ 10 ในขณะเดยวกน คาความแปรปรวนของการใชจายงบประมาณจาแนกตามลกษณะงาน (เทยบกบการจดสรรตามงบประมาณ) สงกวาคาความแปรปรวนของการใชจายงบประมาณโดยรวมไมเกนรอยละ 2.5 ในทง 3 ปลาสดทอยในชวงการประเมน การจดเกบรายไดรฐบาลทเกดขนจรงสงกวาทประมาณการไวตามเอกสารงบประมาณทง 3 ปทมการประเมน นอกจากน ในทกปทอยในการประเมนนนรฐบาลไมมรายจายคางชาระใดๆ (รวมทงรายจายจากกองทนหมนเวยน)

อยางไรกตาม หลกเกณฑการบรหารงบกลางมความยดหยนคอนขางมาก โดยประมาณรอยละ 14 ของงบประมาณประจาปจะถกจดสรรไวในงบกลาง ซงประมาณหาในหกสวนของงบกลางจะเปนรายการรายจายทเกยวกบบคลากรทกาหนดโดยกฎหมายและอกหนงในหกสวนของงบกลางเปนเงนสารองจายเพอกรณฉกเฉนหรอจาเปน ทงน การจดสรรเงนงบกลางมความชดเจนและโปรงใสเฉพาะในเอกสารงบประมาณเทานน ทวา ในความเปนจรงแลว สานกนายกรฐมนตรมอานาจในการโอนรายจายงบกลางรายการใดรายการหนงไปเพมในรายการเงนสารองจายเพอกรณฉกเฉนหรอจาเปนได และในกรณทงบกลางรายการอนๆ ทตงงบประมาณไวมเงนไมพอจาย กสามารถเบกจายจากเงนคงคลงได แลวคอยตงรายจายชดใชเงนคงคลงในปงบประมาณถดไป อยางไรกตาม การทงบกลางมความยดหยนสงเพอรองรบกรณมเหตฉกเฉนหรอจาเปนทอาจเกดขนระหวางปนน อาจนาไปสการใชประโยชนในทางทไมเหมาะสมได

มตท 2: ความสมบรณและความโปรงใส การจดทางบประมาณและการควบคมความเสยงทางการคลงโดยทวไปอยในระดบทสมบรณครบถวน อยางไรกตาม ความสมพนธทางการคลงระหวางรฐบาลและอปท.ระดบตางๆยงขาดความโปรงใส เอกสารงบประมาณมการแสดงขอมลทจาเปนทงหมด ซงรวมถงขอมลดานสถานการณทางเศรษฐกจมหภาค การขาดดลการคลงและการชดเชยการขาดดลสนทรพยทางการเงนทรฐบาลถออย และบทสรปงบประมาณทงทางดานรายไดและรายจาย นอกจากน รฐบาลมการควบคมความเสยงทางการคลงอนอาจเกดจากการดาเนนกจกรรมของอปท. และรฐวสาหกจดวย กลาวคอ รฐวสาหกจตองรายงานผลการดาเนนงานเปนประจาตอกระทรวงเจาสงกดและจะตองดาเนนการใหบรรลเปาหมายทางการเงนทสคร. (ซงเปนหนวยงานภายใตกระทรวงการคลง) ไดตงไว อกทงการคาประกนหนของรฐวสาหกจจะตองไดรบความเหนชอบจากกระทรวงการคลงเทานน อยางไรกตาม ประเดนทควรตองปรบปรง คอ ความโปรงใสของความสมพนธทางการคลงระหวางรฐบาลกบ อปท. โดยปกตอปท.จะมรายไดคดเปนสดสวนรอยละ 25 ของรายไดทงหมดของรฐบาล แตผลดาเนนงานและการใชจายเงนของ อปท. เหลานไมมการรายงานอยางเปนระบบ เนองจากหนวยงานททาหนาทกากบอปท. มหลายหนวยงานและกระจายอยตามสวนราชการตางๆ โดยขอมลลาสดของรายจายจาแนกตามลกษณะงานของอปท. คอ ขอมลรายจายของปงบประมาณ พ.ศ. 2549 เทานน อยางไรกตาม เอกสาร

23 รายงานฉบบเตมสามารถดไดท www.worldbank.or.th

~ 47 ~

บญชของอปท.จะไดรบการตรวจสอบจากสตง. อยางนอยสามปตอครง และในชวงเวลาทผานมา ดลการคลงโดยรวมของอปท. มการเกนดลอยางตอเนองทาใหอปท.มเงนสะสมเพมมากขน โดยสวนหนงของเงนสะสมเหลานจะเกบอยในกองทนนอกงบประมาณทกากบดแลโดยกระทรวงมหาดไทยซงฝากไวในบญชเงนคงคลง

แมวาการจาแนกรายการงบประมาณจะสอดคลองกบมาตรฐานสากล การขาดผงบญชทเปนมาตรฐาน (Unified Chart of Account) และการอนญาตใหมการเบกจายงบประมาณเหลอมป ทาใหการเปรยบเทยบรายจายตามเอกสารงบประมาณกบรายจายทเกดขนจรงเปนไปไดยาก การจดทารายงานเปรยบเทยบระหวางตวเลขตามเอกสารงบประมาณกบรายไดและรายจายทเกดขนจรงมปญหา เนองจาก (i) การจดทางบประมาณใชเกณฑเงนสดและมการจาแนกงบประมาณตามลกษณะงานและลกษณะทางเศรษฐกจทสอดคลองกบมาตรฐาน COFOC และมาตรฐาน GFS

1986 ในขณะเดยวกนการบนทกรายการรายจายและรายไดของรฐบาล (อนรวมถงกองทนนอกงบประมาณดวย) ใชเกณฑคงคางตามมาตรฐาน IPSAS ทงน การทประเทศไทยไมมผงบญชภาครฐทเปนมาตรฐานทาใหการกระทบยอดเปรยบเทยบระหวางรายงานการเงนตามเกณฑคงคางและงบประมาณทจดทาตามเกณฑเงนสดเปนไปไดยาก (ii) งบประมาณเหลอจายจากปงบประมาณทผานมาสามารถนาไปเบกจายเหลอมปได โดยไมตองขออนมตจากรฐสภา ทาใหการเปรยบเทยบระหวางรายจายทเกดขนจรงกบรายจายตามเอกสารงบประมาณเปนไปไดยาก

มตท 3: การจดท างบประมาณตามแนวนโยบาย ปฏทนงบประมาณมความชดเจน และการจดทางบประมาณเชอมโยงกบนโยบายของรฐบาลตามทแถลงไวในแผนการบรหารราชการแผนดน

การจดทางบประมาณอยภายใตกรอบยทธศาสตรทกาหนดไวในแผนการบรหารราชการแผนดนและกรอบรายจายระยะปานกลาง ทงน แตละกระทรวงจะตองนาแผนการบรหารราชการแผนดนไปจดทาแผนปฏบตราชการระยะ 4 ปและแผนประจาป ซงไดระบเปาหมายตวชวดประสทธภาพ (KPIs) ไวดวย ถงแมวาจะไมมการกาหนดเพดานงบประมาณขนสงไวสาหรบแตละกระทรวงในชวงแรกของการจดทากรอบงบประมาณรายจายกระบวนการตดสนใจกาหนดกรอบงบประมาณรายจายประจาปของรฐบาล ทดาเนนการลวงหนากอนปงบประมาณนน ๆ ทาใหสานกงบประมาณมเวลาเพยงพอสาหรบการหารอกบหนวยรบงบประมาณในการจดสรรงบประมาณ ทงน รฐธรรมนญบญญตใหรฐบาลตองเสนอรางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจาปตอรฐสภาเพอใหความเหนชอบเปนเวลาไมนอยกวา 125 วนกอนเรมปงบประมาณนนๆ

มการวางแผนการคลงระยะปานกลาง การกาหนดทศทางนโยบายรายจายและงบประมาณระยะปานกลาง อยางไรกตาม การประมาณการและการวางแผนการคลงลวงหนาเปนเพยงการจดทาขอมลเทานน สานกงบประมาณจะเสนอกรอบรายจายระยะปานกลางทสอดคลองกบยทธศาสตรตามแผนการบรหารราชการแผนดน อยางไรกตาม กรอบรายจายทประมาณการลวงหนานนไมมผลผกพนตอการจดสรรเงนงบประมาณรายจายประจาปสาหรบปนน ๆ ทงนทงนน แมวาจะมการใชแผนปฏบตราชการระยะ 4 ปทระบ KPI ตลอดชวงเวลาของแผนกตาม แตเปาหมายทกาหนดไวในแผน 4 ปนนกไมไดนาไปสการจดทายทธศาสตรตนทนของรายจายตามลกษณะงานตางๆ ทงน การวางแผนการลงทนเนนไปทการระบเจาะจงโครงการสาคญทจะดาเนนการภายใตความจากดของทรพยากรทมอยเทานน

มตท 4: ความแนนอนของงบประมาณและการควบคมการเบกจายงบประมาณ

การใชจายเงนงบประมาณเปนไปอยางมระบบและสามารถคาดการณได มแนวทางการกากบดแลการใชจายเงนแผนดนทเขมงวดและแมนยา การใชจายงบประมาณเปนไปตามทวางแผนไว กรมบญชกลางทาหนาทควบคมการเบกจายเงนงบประมาณโดยผานบญชเงนคงคลง การบรหารเงนสดกระทาผานการสารองเงนสดและการออกตวเงนคลง ทงน เพอรองรบความตองการใชจายของหนวยรบงบประมาณตามงบประมาณทไดรบการจดสรร

การควบคมภายในและการตรวจสอบภายในเปนไปตามมาตรฐานสากล แตไมมกระบวนการพจารณาผลการตรวจสอบภายในอยางเปนระบบ และไมมการตดตามการดาเนนการปรบปรงตามผลการตรวจสอบนน มาตรฐานการควบคมภายในองกบองคประกอบ 5 ประการตามหลกการสากล COSO กลาวคอ (i) สภาพแวดลอมภายในองคกร (ii) การประเมนความเสยง (iii) กจกรรมควบคม (iv) เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และ (v) การประเมนภาพรวม โดยกรมบญชกลางไดกาหนดหลกเกณฑมาตรฐานการตรวจสอบภายใน ทสอดคลองกบหลกการของสถาบนมาตรฐานการตรวจสอบภายในสากล (International Institute of Internal Auditors Standards) แตกมไดมกระบวนการอยางเปนระบบท

~ 48 ~

ใหมการจดสงรายงานผลการตรวจสอบภายในใหแกกรมบญชกลาง เพอสาหรบใชพจารณาประเมนประสทธภาพ และความเหมาะสมของมาตรฐานการตรวจสอบภายใน นอกจากนไมมหลกฐานปรากฏชดเจนเกยวกบการตอบสนองของผบรหารระดบสงตอรายงานผลการตรวจสอบภายในของหนวยงานนนๆ

มการดาเนนการควบคมรายจายดานบคคลากรทด อยางไรกตาม การกากบการจดซอจดจางยงสามารถปรบปรงใหดขนไดอก ถงแมวาบญชขาราชการและลกจางจะไมไดเชอมโยงโดยตรงกบทะเบยนบญชอตราเงนเดอนบคคลากร รายจายเงนเดอนและคาจางบคคลากรจะขนกบการเปลยนแปลงในบญชขาราชการและลกจางกบทะเบยนบญชอตราเงนเดอนเปนสาคญ ในทางปฏบต รายจายเงนเดอนและคาจางจะมการทบทวนในทกๆ เดอน เพอใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงในบญชขาราชการและลกจาง รายจายดานบคลากร จะไดรบการตรวจสอบเปนประจาจาก สตง. อนเปนสวนหนงของกระบวนการตรวจสอบทางการเงนโดยทวไป สาหรบดานการจดซอจดจางนน พบวา สองในสามสวนของสญญาการจดซอจดจาง (วดตามมลคา) มการเปดประกวดราคาใหเอกชนแขงขน (Competitive method) ทวา จากการศกษารวมกนระหวางธนาคารโลกและกรมบญชกลาง พบวา ยงมบางประเดนของการจดซอจดจางทสามารถปรบปรงเพอสนบสนนใหเกดกระบวนการแขงขนทเปนธรรมมากขน เชน ประเดนการกาหนดคณสมบตเบองตนของเอกชนผเขายนซองประมล การกาหนดคณสมบตพเศษของผประมลงานภาครฐ และความโปรงใสในการกาหนดขอกาหนดเฉพาะสาหรบการประมลนนๆ สาหรบกรณทเกดการจดซอจดจางทไมเปนธรรม กไดมชองทางในการรองเรยนตอผบรหารของหนวยงานทดาเนนการจดซอจดจางนน ตอกรมบญชกลางและตอศาลปกครอง ทงน กรมบญชกลางเองทราบดวามการรองตอศาลในเรองทเกยวกบความไมเปนธรรมในการจดซอจดจาง อยางไรกตาม กรมบญชกลางไมไดดาเนนการเกบรวบรวมรายละเอยดขอมลและสถตเกยวกบจานวนและสาเหตของกรณพพาท รวมถงผลการตดสนของศาล

มตท 5: การบญชและการรายงาน

งบการเงนโดยรวมของรฐบาลมรายละเอยดดานรายได รายจาย ทรพยสนทางการเงนและหนสน การเรมใชระบบ GSMIS ในป พ.ศ. 2548 ทาใหไมสามารถกระทบยอดระหวางขอมลทใสเขาไปในระบบจากภาคสวนตางๆได ขอมลรายไดและรายจายทใสเขาในระบบ GFMIS จะสะทอนการเปลยนแปลงในบญชเงนคงคลงทฝากอยทธนาคารแหงประเทศไทย และมการกระทบยอดจากรายละเอยดของรายไดและรายจายแตละรายการ รายงานการเงนจดทาตามเกณฑคงคางทองกบหลก IPSAS โดยรายงานการเงนแผนดนในภาพรวมตองนาสงใหสตง. ตรวจสอบภายใน

10 เดอนหลงจากสนปงบประมาณ อยางไรกตาม การเรมใชระบบ GFMIS ทาใหการกระทบยอดและการตรวจสอบ เปนไปอยางลาบาก สงผลใหสตง. ไมตรวจรบรองรายงานการเงนของประเทศตงแตป พ.ศ. 2548 เปนตนมา ขณะน หนวยงานทมหนาทรบผดชอบกาลงดาเนนการเพอแกไขปญหาความคลาดเคลอนของขอมลและใหขอมลสามารถกระทบยอดได เพอใหสตง.ตรวจสอบและรบรองรายงานการเงนของประเทศในพ.ศ. 2553 และปตอๆ ไปได

มตท 6: การตรวอจสอบจากองคกรอสระ ขอบเขต ลกษณะและการตดตามผลของการตรวจสอบจากองคกรอสระอยในระดบทด ขณะทกระบวนการนาเสนอรายงานขององคกรอสระตอรฐสภายงไมดเทาทควร สตง .ไดมดาเนนการตรวจสอบหลาย ๆ ดาน ไดแก การเงน การดาเนนงาน การจดซอจดจาง การใหเงนสนบสนน การจดเกบรายไดภาษและอน ๆ อนครอบคลมถงรายไดและรายจายทงหมดของรฐบาล การตรวจสอบของสตง .ยงครอบคลมถงก องทนนอกงบประมาณ รฐวสาหกจและอปท.ดวย ทงน สตง .มการเสนอรายงานประจาปตอรฐสภา ทวา ไมปรากฏวามการตดตามการดาเน น การปรบปรงแกไขตามคาแนะนาของสตง.โดยหนวยงานทเกยวของ รายงานประจาปของสตง.นาเสนอในคราวเปดการประชมรวมรฐสภาแตไมมการนาขอเสนอแนะของสตง .เขาไปพจารณาอยางละเอยดในคณะกรรม าธการชดใดเลย นอกจากน ยงไมปรากฏวามขอเสนอแนะใดๆ จากรฐสภาทสงการตามรายงานประจาปของสตง.

2.5 นโยบายการเงนและเงนทนเคลอนยาย เนองจากเงนเฟอ และเงนทนเคลอนยายระยะสนทบรรเทาลง แนวโนมนโยบายการเงนและอตราแลกเปลยนจะเขมงวดขน ตามแนวโนมในประเทศในเอเชยตะวนออกประเทศอน ๆ กลมเศรษฐกจเกดใหมในเอเชยตะวนออกไดเรมดาเนนนโยบายการเงนแบบเขมงวดกอนหนากลมประเทศพฒนาแลว

~ 49 ~

ซงยงประสบปญหาอย การเปลยนแปลงนโยบายการเงนดงกลาวจะทาใหสวนตางของอตราดอกเบยเพมสงขน และเพมแรงกดดนตอสกลเงนตาง ๆ ในเอเชยตะวนออกใหแขงคาขน ซงเปนพฒนาการทธนาคารกลางในภมภาคนพยายามจดการกนอย ดงนน จากการทเศรษฐกจไทยยงพงพาการสงออก ประกอบกบบทบาทของเศรษฐกจไทยในหวงโซอปทานของโลก การดาเนนนโยบายการเงนแบบเขมงวดของไทยนาจะสอดประสานกบประเทศอน ๆ ในภมภาคในระดบหนง จนและอนเดยเปนประเทศแรกทดาเนนนโยบายแบบเขมงวด โดยการปรบเพมอตราสวนการดารงสนทรพยสภาพคลองของธนาคารและอตราดอกเบย สวนธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ไดขนอตราดอกเบยในการประชมเมอเดอนกรกฎาคม หลงจากมาเลเซยไดปรบขนอตราดอกเบย 3 ครง ในเดอนมนาคม พฤษภาคม และมถนายน สวนเกาหลและไตหวนปรบขนอตราดอกเบย 1 ครง อนโดนเซยนาจะเปนประเทศตอไปทจะปรบขนอตราดอกเบย ในขณะทอตราการฟนตวทางเศรษฐกจในประเทศเหลานเรงตวขน ผลทนาจะเกดขนจากการดาเนนนโยบายดงกลาว คอ คาเงนทแขงคาขนอยางคอยเปนคอยไป (ดงจะเหนสญญาณไดจากการทจนยงคงปลอยใหเงนหยวนแขงคาขนพอสมควร เมอไมนานน) จากความไมแนนอนทางการเมองและกฎระเบยบซงสงผลใหราคาสนทรพยในไทยปรบสงขนนอยกวาประเทศอน ๆ ในภมภาค ประกอบกบเงนเฟอพนฐานทยงอยในระดบตา ประเทศไทยจงนาจะดาเนนนโยบายการเงนแบบเขมงวดตามแนวโนมวฏจกร ดงจะเหนไดจากการท ธปท.ไดดาเนนนโยบายการเงนแบบเขมงวดชากวาประเทศอน ๆ ในภมภาค

2.5.1 เงนเฟอและนโยบายการเงน แนวโนมเงนเฟอยงอยในระดบต าแมวาจะตองตดตามเงนเฟอคาดการณตอไป ในเดอนมถนายน ดชนราคาผบรโภคทวไปของไทยเพมขนรอยละ 3.3 เมอเทยบกบชวงเดยวกนของปทแลว ในขณะทอตราเงนเฟอพนฐานเพมขนรอยละ 1.1 ราคาอาหาร เครองดม และราคาขายปลกนามนซงอธบายความแตกตางระหวางอตราเงนเฟอพนฐานและอตราเงนเฟอทวไป ยงคงเปนปจจยหลกททาใหเงนเฟอเพมสงขน ราคาสนคาเกษตรโดยรวมปรบสงขน สวนหนงเปนผลจากความแหงแลงทสงผลกระทบเปนวงกวาง ซงขณะนมจานวน 53 จงหวดทไดรบผลกระทบ แตราคาขาวกลบลดลง เนองจากรฐบาลยงคงมสตอกอยเปนจานวนมาก (รปท 54) อตราเงนเฟอเมอเทยบกบชวงเดยวกนของปทแลวยงอยในระดบสงเปนผลจากฐานทตา อยางไรกด ระดบราคานาจะยงอยต ากวาแนวโนมระดบราคาในระยะยาว (รปท 65) ดงนน ธปท.นาจะยงคงใหความสาคญกบการฟนตวทางเศรษฐกจ แมวาอตราเงนเฟอจะสงขนกตาม อยางไรกด การปรบเพมอตราดอกเบยเมอไมนานน กเปนเครองแสดงวา ธปท.กตองการสงสญญาณทชดเจนและรกษาเงนเฟอคาดการณ (inflation expectations) ไวในระดบตา ความสาคญของการวดเงนเฟอคาดการณ อาจเปนเหตผลหนงของแผนการเรมออกหลกทรพยทมผลตอบแทนองกบเงนเฟอของรฐบาลในป 2553

ภาพท 65. ราคาพนฐานยงคงต ากวาแนวโนมในอดต แสดงวาความเสยงเงนเฟออยในระดบต า

ทมา: กระทรวงพาณชยและการคานวณโดยพนกงานของธนาคารโลก

-

-

Pe

rce

nt

Core CPI (actual,12-mo MA)

Average core CPI in 2006 and 2007

(1.4 percent per year)

~ 50 ~

หลงจากขนอตราดอกเบยรอยละ 0.25 เมอวนท 14 กรกฎาคม ธนาคารแหงประเทศไทยนาจะยงปรบเพมอตราดอกเบยในป 2553 ใหเขาสระดบทปกตขน นโยบายการเงนในชวงวกฤตนนมความผอนคลายเปนพเศษ ดงจะเหนไดจากอตราดอกเบยนโยบายทปรบลดลงจากรอยละ 3.75 ตงแตเดอนธนวาคม 2551 จนเหลอรอยละ 1.25 อตราดอกเบยรอยละ 1.5 ในปจจบน กถอวาต าเปนประวตการณ และนโยบายการเงนนาจะยงคงผอนคลายตอไปในป 2553 แมวาอตราดอกเบยจะเพมขนอยางคอยเปนคอยไปกตาม อยางไรกด เนองจากการชะลอตวทางเศรษฐกจในครงน เกดจากปจจยดานอปสงค นโยบายการเงนจงยงมผลกระทบตอภาคเศรษฐกจจรงไมมากนก นอกจากน การลดอตราดอกเบยนโยบายกไมมผลตออตราดอกเบยเงนใหกยมมากนก เนองจากธนาคารไดชดเชยปรมาณสนเชอทลดลงโดยการเพมสวนตางของอตราดอกเบยเงนใหก ดงนน แมจะคาดวาธนาคารแหงประเทศไทยจะขนอตราดอกเบยตอไปอกในป 2553 การขนอตราดอกเบยนนกจะไมมากนกและเปนการขนอยางชา ๆ

2.5.2 อตราแลกเปลยนและเงนทนเคลอนยาย คาดวาการน าเขาทฟนตวอยางแขงแกรงจะท าใหการเกนดลบญชเดนสะพดลดลงอยางรวดเรวและรนแรง จากรอยละ 7.7 ของ GDP ในป 2552 เหลอรอยละ 2.4 ในป 2553 (ตารางท 9) การนาเขาในรปดอลลารสหรฐฯ ลดลงรอยละ 25 ในป 2552 และคาดวาจะเพมขนรอยละ 30 ในป 2553 เนองจากการสงออกและการลงทนในเครองมออปกรณฟนตว และทสาคญ เนองจากสนคาคงเหลอของกจการในภาคอตสาหกรรมประกอบดวยปจจยการผลตทนาเขาเปนสวนใหญ ดงนน การเพมปรมาณสนคาคงเหลอทลดลงในป 2552 กนาจะทาใหการนาเขาเพมขนดวย ผลกคอดลบญชเดนสะพดจะลดลงอยางมากจากป 2552 แมจะคาดวายงเปนการเกนดล เนองจากสนคาสงออกมมลคาเพมสง ประกอบกบราคาสนคานาเขายงคงตากวาราคาทสงในป 2551 ตารางท 9. การเกนดลบญชเดนสะพดคาดวาจะลดลงอยางมาก เนองจากราคาและปรมาณของสนคาเขาฟนตวในป 2553 2550 2551 2552 2553

(คาดการณ)

สนคาสงออก 151,258 175,232 150,743 175,712

(อตราการเปลยนแปลง, รอยละ) 18.2 15.9 -14.0 16.6

สนคานาเขา 138,477 175,604 131,356 170,379

(อตราการเปลยนแปลง, รอยละ) 9.1 26.8 -25.2 29.7

ดลการคา 12,781 -371 19,387 5,332

(รอยละของ GDP) 5.17 -0.14 7.35 1.74

ดลบรการ รายได และเงนโอน 2,900 1,525 874 1,869

ดลบญชเดนสะพด 15,681 1,154 20,262 7,201

(รอยละของ GDP) 6.3 0.4 7.7 2.4 ดลบญชเงนทนและความคลาดเคลอนสทธ 1,420 23,539 3,685 -6,113

ดลการช าระเงน 17,101 24,693 23,947 1,088

สนทรพยเงนสารองระหวางประเทศ (สนป) 87,455 111,008 134,327 135,415 ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย บญชเงนทนแสดงเงนทนไหลออกสทธเลกนอยในป 2552 เปนผลจากวกฤตเศรษฐกจซงท าใหการลงทนโดยตรงจากตางประเทศลดลง และวกฤตการเมองซงท าใหการลงทนในหลกทรพยจากตางประเทศลดลง (ตารางท 10) ในป 2551 ฐานะทแขงแกรงของภาคการเงนและการผอนคลายมาตรการตาง ๆ สงผลใหมเงนทนไหลเขาเปนจานวนมาก โดยเฉพาะอยางยงในกลมธนาคาร ในป 2552 การแสวงหาผลตอบแทนทสงกวาในตางประเทศของนกลงทนชาวไทยสงผลใหมการลงทนในหลกทรพยตางประเทศจานวนมาก ซงหกกลบกบเงนทนไหลเขาจานวนมากจากกลมธนาคาร การลงทน

~ 51 ~

โดยตรงจากตางประเทศและการลงทนในหลกทรพยจากตางประเทศลดลงมากเปนผลจากวกฤตการเมองทยดเยอ ซงมผลเสมอนการเกบภาษจากเงนทน “รอน” ทไหลเขาจากตางประเทศ ในไตรมาสแรกของป 2553 เงนทนไหลเขาในกลมธนาคารทชะลอลง กลบถกชดเชยโดยการลงทนในหลกทรพยจากตางประเทศและการฟนตวของการลงทนโดยตรงจากตางประเทศ สงผลใหมเงนทนไหลเขาสทธจานวนมาก ตารางท 10. เงนลงทนในหลกทรพยจากตางประเทศมไมมากนก ซงนอยกวารอยละ 0.5 ของ GDP สวนหนงเปนผลจากความไมแนนอนทางการเมอง

2551 2552 2553

ไตรมาส

1 ไตรมาส

2 ไตรมาส

3 ไตรมาส 4 ไตรมาส

1

1. ธนาคารกลาง 61 -149 -56 1,736 -50 591

2. รฐบาล -502 -809 -107 491 123 775

3. รฐวสาหกจ -2,419 -765 -237 -535 -467 -178

4.ธนาคาร 10,602 -2,180 1,142 4,407 5,010 216

5. ธรกจทมใชธนาคาร 6,862 704 -4,207 -3,252 -1,965 3,838 การลงทนโดยตรง 7,574 1,336 1,021 1,435 1,534 1,671

- เงนลงทน 7,776 1,538 1,483 1,375 1,726 1,754

- เงนก -202 -202 -462 60 -192 -83

การลงทนในหลกทรพย 53 552 -4,675 -3,905 -2,259 699

- ตางประเทศ -1,059 154 287 883 -50 343

- ตราสารทน -1,372 224 224 745 -164 393

- ตราสารหน 313 -70 63 138 114 -50

- ประเทศไทย 1,111 398 -4,962 -4,788 -2,209 356

สนเชอ (ตางประเทศ) 776 4 -189 -234 -989 421

สนเชอการคา 714 -1,156 501 692 580 1069

เงนทนอน -1,540 -1,188 -364 -548 -251 1,048

เงนทนไหลเขารวม 14,604 -3,199 -3,465 2,848 2,652 5,242

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย ดลการช าระเงนนาจะยงเกนดล ซงเปนแรงกดดนตออตราแลกเปลยน การเกนดลบญชเดนสะพดจานวนมาก เงนทนไหลออกสทธเลกนอย ประกอบกบเงนทนไหลเขาทไมทราบแหลงทมาจานวนคอนขางมาก ทาใหดลการชาระเงน เกนดล 24,000 ลานดอลลารสหรฐฯ หรอเกอบรอยละ 10 ของ GDP ในป 2552 (รปท 66) การเกนดลดงกลาวไดปรากฏในสนทรพยเงนสารองระหวางประเทศทเพมมากขน เปนผลจากการทธนาคารแหงประเทศไทยจดการแรงกดดนททาใหเงนบาทแขงคาขน ดวยการสะสมเงนสารองระหวางประเทศ และดดซบสภาพคลองโดยวธการรกษาฐานเงนใหคงท (Sterilization) แมวาอตราการขยายตวของสนทรพยในประเทศจะลดลงอยางตอเนอง เนองจากการแขงคาของเงนบาท (ซงลดอตราการขยายตวของสนทรพยตางประเทศสทธในรปเงนบาท) แตหนสนในประเทศยงคงขยายตวรอยละ 10 ในเดอนพฤษภาคม เมอเทยบกบชวงเดยวกนของปทแลว (รป

~ 52 ~

ท 67) ดงนน ดชนคาเงนบาท (nominal effective exchange rate) จงยงคงอยในระดบเดยวกบประเทศในเอเชยตะวนออกประเทศอน ๆ ทอยในหวงโซอปทานของโลก (รปท 68) ตนทนการดาเนนนโยบายนไมสงนก เนองจากอตราดอกเบยนโยบายอยในระดบตา และกจกรรมทางเศรษฐกจกมนอยพอทจะทาใหภาคธรกจยอมละทงสภาพคลองในรปเงนบาทไวทธนาคารแหงประเทศไทย เพอแลกกบผลตอบแทนทตา อยางไรกด จากแนวโนมการฟนตวของเศรษฐกจและการทาใหอตราดอกเบย “กลบมาสระดบปกต” ซงกคอการขนดอกเบยในป 2553 ตนทนการจดการความผนผวนของอตราแลกเปลยนกจะสงขน รปท 66. คาดวาเงนทนยงไหลเขาโดยสทธ แมวาการเกนดลบญชเดนสะพดจะลดลง เปนผลจากการน าเขาทเพมขน

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย

รปท 67. เงนทนไหลเขายงมจ านวนมาก แตอตราการ sterilization ลดลง เนองจากเงนบาทแขงคา สงผลใหขาดทนจากการประเมนราคาสนทรพยเงนส ารองระหวางประเทศ

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทยและการคานวณโดยเจาหนาทของธนาคารโลก

รปท 68. ตงแตเดอนตลาคม 2552 ดชนคาเงนในภมภาคอยในชวงรอยละ 7 จากระดบกอนเกดวกฤต ยกเวนประเทศเกาหล

ทมา: ธนาคารเพอการชาระหนระหวางประเทศ (BIS) และการคานวณโดยเจาหนาทของธนาคารโลก

-

-

Q Q Q Q Q

Milli

ons

of U

S d

olla

rs (q

uarte

rly fi

gure

s)

Current Account BankNet Portfolio Flows Inward FDIOther (incl. Government, E&O) BoP -

-

-

Mil

lio

ns o

f U

S d

oll

ars

(yearl

y fig

ure

s)

0

200

400

600

800

1000

1200

0

10

20

30

40

50

60

70

Jan-

08

Mar

-08

May

-08

Jul-0

8

Sep-

08

Nov

-08

Jan-

09

Mar

-09

May

-09

Jul-0

9

Sep-

09

Nov

-09

Jan-

10

Mar

-10

May

-10

THB

Billio

n

Year

-on-

Year

Per

cent

Cha

nge

Net Foreign AssetsMonetary BaseNet Domestic AssetsBalance of Payments

(Last 12 months, RHS)

Aug-

Oct

-

Dec

-

Feb-

Apr-

Jun-

Aug-

Oct

-

Dec

-

Feb-

Apr-

Jun-

Inde

x (A

ug 2

008

= 10

0)

Hong Kong, China

China

Korea

Indonesia

Taiwan, ChinaPhilippines

Malaysia

Thailand

Singapore

China 105.6

Philippines 98.2

Korea 88.0

~ 53 ~

ในขณะทอตราดอกเบยและตนทนการจดการอตราแลกเปลยนสงขนในป 2553 ธนาคารแหงประเทศไทยไดประกาศมาตรการผอนคลายระเบยบควบคมการแลกเปลยนเงน เพอชวยจดการกบแรงกดดนตออตราแลกเปลยน การคาดการณถงการจดการอตราแลกเปลยนในภาวะทอตราดอกเบยเพมสงขนนาจะเปนเหตผลเบองหลงการประกาศมาตรการใหมเพอผอนคลายระเบยบควบคมการแลกเปลยนเงนและสนบสนนการลงทนในตางประเทศ ท ธปท.ประกาศ (ดรายละเอยดและการวเคราะหรายมาตรการในตารางท 11) นโยบายดงกลาวมวตถประสงคโดยรวมเพอใหนกลงทนชาวไทยสามารถลงทนในหลกทรพยและลงทนโดยตรงในตางประเทศไดมากขน ซงจะชวยเพมอปสงคของภาคเอกชนตอเงนตราตางประเทศ และชวยลดความจาเปนในการสะสมเงนสารองของธนาคารกลางลง เพอลดแรงกดดนตอคาเงนบาท ผลทคาดหวงจากมาตรการนคอการกระจายการถอสนทรพยตางประเทศจากเงนสารองไปยงสนทรพยของเอกชนในตางประเทศ อปสงคตอสภาพคลองในรปดอลลารสหรฐฯ ทมากขนจะลดความจาเปนในการทา sterilization เพอรกษาเสถยรภาพของอตราแลกเปลยนใหสอดคลองกบประเทศอน ๆ และรกษาสภาพคลองไวในระดบทเหมาะสม ในขณะทเศรษฐกจฟนตวและอตราดอกเบยนโยบายเพมสงขน ตารางท 11. มาตรการเพอสนบสนนการน าเงนไปลงทนตางประเทศทธนาคารแหงประเทศไทยประกาศ เมอวนท 2 กมภาพนธ 2553

เรอง มาตรการ 1. การลงทนในตางประเทศ ยกเลกเพดานวงเงนลงทนโดยตรงในตางประเทศของนตบคคลไทย

ขยายเพดานวงเงนลงทนในหลกทรพยในตางประเทศ ทจดสรรโดยสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยจากเดม 30,000 ลานดอลลารสหรฐฯ เปน 50,000 ลานดอลลารสหรฐฯ ขยายเพดานวงเงนลงทนในอสงหารมทรพยในตางประเทศจากเดม 5 ลานดอลลารสหรฐฯ ตอป เปน 10 ลานดอลลารสหรฐฯ ตอป มาตรการนเปนการเปลยนแปลงนโยบายทสาคญ มวตถประสงคเพอปรบสมดลการถอครองสนทรพยตางประเทศของประเทศไทยจากธนาคารกลางไปยงภาคเอกชน

2. การทาธรกรรมอนพนธเพอปองกนความเสยง

ผนาเขาสงออกสามารถยกเลกธรกรรมอนพนธททาขนเพอปองกนความเสยงอตราแลกเปลยนจากคาสนคาและบรการได โดยไมตองขออนญาตจาก ธปท. มาตรการนมวตถประสงคเพอชวยพฒนาตลาดแลกเปลยนเงนตราตางประเทศและสะทอนถงความกงวลทลดลงเรองเงนทนไหลออกทอาจเปนผลตามมา

3. การประกอบธรกจศนยบรหารเงน ผอนคลายกฎระเบยบเรองศนยบรหารเงน เพอใหบรษททมอยเดมสามารถประกอบธรกจศนยบรหารเงนได และอนญาตใหศนยบรหารเงนโอนเงนตราตางประเทศระหวางศนยและบรษทในเครอในประเทศไทยได มาตรการนมวตถประสงคเพอสนบสนนบรษทขามชาตทมฐานการผลตในประเทศไทยยายธรกจการบรหารจดการเงนตราตางประเทศเขามาในประเทศไทย และสนบสนนนโยบายของรฐบาลทสงเสรมใหประเทศไทยเปนศนยปฏบตการในภมภาค

4. มาตรการอน ๆ อนญาตใหบรษทไทยใหกแกบรษทในตางประเทศทไมใชบรษทในเครอไดไมเกน 50 ลานดอลลารสหรฐฯ จากเดมทตองขออนญาตเปนรายกรณ ขยายวงเงนในการนาเงนบาทแลกเปลยนเปนเงนตราตางประเทศเพอฝากเขาบญชเงนฝาก

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย หนตางประเทศ (ทงภาครฐและภาคเอกชน) อยในระดบต า คอประมาณ 70,000 ลานดอลลารสหรฐฯ หรอต ากวารอยละ 30 ของ GDP และไมเปนความเสยงทมนยส าคญ ประมาณรอยละ 40 ของหนตางประเทศเปนหนระยะสน โดยสนเชอเพอการคามสดสวนประมาณครงหนงของหนระยะสนของภาคเอกชน ในขณะทอกรอยละ 20 ทเหลอเปนเงนใหกยมระหวางบรษท หนสนตางประเทศภาครฐ ซงสวนใหญเปนหนของรฐวสาหกจ คดเปนรอยละ 22 ของหนตางประเทศทงหมด และมเพยงรอยละ 2.5 ทเปนหนระยะสน อตราสวนความสามารถในการชาระหนตางประเทศอยในระดบท

~ 54 ~

สามารถจดการได คอรอยละ 6.5 ของการสงออกทงหมด หนตางประเทศทงหมดคดเปนรอยละ 50 ของเงนสารองระหวางประเทศ ณ สนป 2552 ยอดคงคางของหนตางประเทศของภาคธรกจทมใชธนาคารลดลงจากยอดคงคางในป 2552 เปนผลจากการทบรษทขนาดใหญซงปกตจะหาแหลงเงนทนจากตลาดตางประเทศ หนกลบมาระดมทนในตลาดตราสารหนใน ประเทศ เนองจากสภาพคลองในตลาดตางประเทศลดลงในครงแรกของป

2.6 พฒนาการในภาคการเงนและภาคธรกจ ภาคการเงนและภาคธรกจของไทยยงคงมฐานะแขงแกรง และงบดลของธนาคารกดขนตอเนองในป 2552 ธนาคารพาณชยมอตราสวนเงนกองทนตอสนทรพยเสยงสงกวาทกฎหมายกาหนด โดยมคาเฉลยเทากบรอยละ 15.8 เมอสนป 2552 เปรยบเทยบกบอตราสวนขนตาทธนาคารเพอการชาระหนระหวางประเทศ (BIS) กาหนดทรอยละ 8.5 แมวาขณะทเรมเกดวกฤต จะมความกงวลวาคณภาพของสนทรพยจะเสอมลง แตในความเปนจรงแลว สนเชอทไมกอใหเกดรายได (NPLs) กลบลดลง โดยเมอสนป 2552 อตราสวน NPLs เบองตน และ NPLs สทธ ตอสนทรพยรวมเทากบรอยละ 4.9 และ 2.7 ตามลาดบ กจการขนาดใหญตางกมงบดลทแขงแกรงเมอเรมเกดวกฤต อตราสวนหนสนตอทนลดลงและอยทประมาณ 3 เทา เมอสนปทแลว งบดลทแขงแกรงทาใหกจการตาง ๆ สามารถทนทานตอกาไรทถกกระทบในชวงวกฤตได และยงชวยลดการชะงกงนในชวงทเศรษฐกจฟนตว จงทาใหโดยรวมแลว กจการตาง ๆ มผลประกอบการทแขงแกรงในป 2552

2.6.1 ภาคการเงน การพจารณาใหสนเชอทเขมงวด และการปรบปรงการบรหารความเสยงชวยใหธนาคารพาณชยไทยรกษาคณภาพสนทรพยไวได และมเงนกองทนเพมมากขน แตกมผลท าใหสนเชอทใหกบภาคเอกชนลดลง สนเชอทไมกอใหเกดรายได (NPLs) เบองตน ลดลงจาก 401,000 ลานบาทในป 2551 เหลอ 379,000 ลานบาทในป 2552 อตราสวน NPLs ตอสนทรพยรวมกลดลง โดยอตราสวน NPLs เบองตน และ NPLs สทธ อยทรอยละ 4.9 และ 2.7 ตามลาดบ (รปท 69) NPLs ทลดลง 22,000 ลานบาท เปนผลจากการเกด NPLs ใหมและการเปลยนสถานะกลบเปน NPLs ทลดลง การชาระคนหน การปรบปรงโครงสรางหน และ NPLs ทเปลยนสถานะกลบเปนสนเชอปกต การผดนดชาระหนทลดลงเลกนอย ทาใหเงนกองทนเพมขนเลกนอย ประกอบกบผลกาไรตอเนอง ทาใหอตราสวนเงนกองทนตอสนทรพยเสยงเฉลยของธนาคารพาณชยไทยเพมขน เปนรอยละ 15.8 ณ สนเดอนธนวาคม 2552 โดยรอยละ 11.8 เปนเงนกองทนขนท 1 แตการใหความสนใจกบคณภาพสนทรพยกสงผลกระทบอกดานหนง คอ สนเชอของธนาคารพาณชยทใหกบภาคธรกจหดตวลงรอยละ 6 ในป 2552 (รปท 70) อยางไรกด เมอเศรษฐกจเรมฟนตว ธนาคารพาณชยกเรมผอนคลายเงอนไขการพจารณาใหสนเชอ โดยเฉพาะอยางยง กลมสนเชอธรกจขนาดกลางและขนาดยอม และสนเชอผบรโภค ดงจะเหนไดจากจานวนสนเชอคงคางทฟนตวขนในไตรมาสท 4 ของป 2552 รปท 69. เงนกองทนของธนาคารเพมขนตอเนอง เปนผลจากหนเสยทลดลง

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวณโดยเจาหนาทของธนาคารโลก

รปท 70. สนเชอรวมของธนาคารกลดลง แตเรมกลบมาขยายตวอกครงในไตรมาสส ป 2552

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวณโดยเจาหนาทของธนาคารโลก

DEC

DEC

DEC

DEC

DEC

DEC

DEC

DEC

DEC

DEC

DEC

DEC

r

DEC

p

Perc

ent

Trilli

on T

HB

Capital Funds-LHS

Gross NPL - LHS

% CAR - RHS

% NPL to total loan - RHS

-

-

Q -

Q -

Q -

Q -

Q -

Q -

Q -

Q -

Q -

perc

ent g

row

th y

ear-o

n-ye

ar

Credits to Business

Credits to Individuals

~ 55 ~

สถาบนการเงนเฉพาะกจมอตราการขยายตวของสนเชอถงรอยละ 20 ตางจากธนาคารพาณชยทใหสนเชอนอยมาก ทงน เปนผลจากนโยบายของรฐบาลเพอรบมอกบวกฤตการเงนโลก ในชวง 15 ปทผานมา โดยปกตแลว อตราการขยายตวของสนเชอสถาบนการเงนเฉพาะกจจะเปนไปในทศทางเดยวกบอตราของธนาคารพาณชย แตในป 2552 สถาบนการเงนเฉพาะกจมอตราการขยายตวของสนเชอรอยละ 20 เปรยบเทยบกบสนเชอของธนาคารพาณชยทหดตวลงรอยละ 2 (รปท 71) การขยายตวของสนเชอน เปนผลของโครงการตาง ๆ ของรฐบาลทดาเนนการผานสถาบนการเงนเฉพาะกจ เพอใหความชวยเหลอกจการทไดรบผลกระทบจากมาตรฐานการพจารณาใหสนเชอทเขมงวดขนของธนาคารพาณชยในชวงทเกดวกฤตการเงนโลก โครงการเหลาน ประกอบดวย (1) การเพมเปาหมายการอนมตสนเชอสาหรบสถาบนการเงนเฉพาะกจ 6 แหง และธนาคารกรงไทยในป 2552 จาก 625,000 ลานบาท และ 300,000 ลานบาท เปน 927,000 ลานบาท และ 350,000 ลานบาท ตามลาดบ (2) โครงการคาประกนสนเชอ (Portfolio Guarantee Scheme) โดยยกเวนคาธรรมเนยมการคาประกน เพอลดความเสยงดานเครดตแกผใหสนเชอ ทงน มาตรการจะสนสดในเดอนมนาคม 2553 (3) โครงการใหสนเชอเพอแกไขปญหาหนนอกระบบ เพอชวยเหลอลกหนระดบฐานรากทวประเทศ (4) โครงการสนเชอชะลอการเลกจางแรงงาน ซงใหสนเชออตราดอกเบยตาแกกจการทสามารถรกษาสภาพการจางงานไดตามมาตรฐานทกระทรวงแรงงานกาหนด และ (5) โครงการใหสนเชอเงอนไขผอนปรน เพอชวยเหลอผประกอบธรกจทองเทยวและธรกจทเกยวเนอง ทไดรบผลกระทบจากการปดสนามบนในชวงปลายป 2551 และการใชจายของผบรโภคทลดลง (ดรายละเอยดเรองสถาบนการเงนเฉพาะกจ ในกรอบท 7) รปท 71. สถาบนการเงนเฉพาะกจขยายสนเชออยางมากในป 2552 ตรงกนขามกบธนาคารพาณชย

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวณโดยเจาหนาทของธนาคารโลก

รปท 72. ธนาคารไทยยงสามารถมผลก าไรตดตอกนเปนปท 9 แมวาจะมวกฤตการเงนโลกกตาม

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวณโดยพนกงานของธนาคารโลก

ภาคการธนาคารของไทยยงคงมผลก าไรในชวงวกฤต ซงเสรมฐานะการเงนของธนาคารใหแขงแกรงยงขน ระบบธนาคารพาณชยมผลกาไรสทธรวม 92,000 ลานบาทในป 2552 (รปท 72) ซงลดลงรอยละ 6 จากผลกาไรในป 2551 เปนผลจากปรมาณสนเชอทหดตวลงและรายไดดอกเบยสทธทลดลง (NIM – รปท 73) แมวาสวนตางระหวางอตราดอกเบยเงนกและอตราดอกเบยเงนฝากจะเพมขน แตรายไดดอกเบยสทธกลบลดลงจากรอยละ 3.4 ในป 2551 เหลอรอยละ 3.1 ในป 2552 อตราผลตอบแทนตอสนทรพย (ROA) ลดลงเลกนอย เหลอรอยละ 0.95 ในป 2552 จากรอยละ 1 ในป 2551 ทางดานหนสน เงนฝากในภาคการธนาคารกหดตวลง เนองจากผฝากเงนตอบสนองกบอตราดอกเบยเงนฝากทตาเปนประวตการณ โดยการยายเงนฝากไปลงทนในผลตภณฑทางการเงนอน ๆ อาท หน ตราสารหน กองทนรวม และกองทนเพอการเกษยณอาย เนองจากปรมาณสนเชอหดตวลงมากกวาปรมาณเงนฝาก สภาพคลองในระบบธนาคารพาณชยจงเพมขนเลกนอย โดยอตราสวนเงนใหกตอเงนฝากทปรบแลวมคาเฉลยรอยละ 86 ในป 2552 เปรยบเทยบกบรอยละ 91 ในป 2551

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

-2000

-1000

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

Per

cent

Bill

ion

THB

Loan-CBsLoan-SFIsLoan Growth-CBsLoan Growth-SFIs

-400

-300

-200

-100

0

100

Bill

ion

THB

~ 56 ~

รปท 73. ก าไรของธนาคารพาณชยในครงหลงของป 2552 เกอบกลบมาสระดบกอนเกดวกฤต

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 74. ประเทศไทยมสวนตางอตราดอกเบยสงเมอเทยบกบเขตเศรษฐกจอน ๆ ในเอเชยตะวนออก

ทมา: ธนาคารโลก (ดชนการพฒนาโลก)

อตราดอกเบยเงนฝากทลดลงมากตามอตราดอกเบยนโยบาย และสวนตางอตราดอกเบยของธนาคารทสง จงท าใหตราสารทนและตราสารหนดงดดใจทงผลงทนและผก อตราดอกเบยนโยบายถกตรงไวทรอยละ 1.25 ตงแตเดอนเมษายน 2552 ถงเดอนกรกฎาคม 2553 ธนาคารตอบสนองกบอตราดอกเบยนโยบายทต านโดยการลดอตราดอกเบยเงนฝากและอตราดอกเบยเงนก นอกจากน สวนตางอตราดอกเบยกเพมสงขน ซงสวนหนงเปนผลจากการทธนาคารหนมาใหความสนใจกบการรกษาความสามารถในการทากาไรในสถานการณทยากลาบาก ประเทศไทยมสวนตางอตราดอกเบยทจดไดวาสงทสดในภมภาคในป 2551 (ภาพท 74) พฒนาการนทาใหผลงทนและผกตองพจารณาทางเลอกอนนอกจากภาคการธนาคารแบบดงเดม ในอดต เงนฝากเปนผลตภณฑทางการเงนผลตภณฑเดยวสาหรบลกคารายยอย โดยคดเปนอตราสวนสงกวารอยละ 90 ของ GDP อยางไรกด ตงแตชวงปลายทศวรรษท 1990 (พ.ศ.2533 – 2542) รฐบาลไดสงเสรมการลงทนในกองทนรวมอยางแขงขน โดยการใหแรงจงใจทางภาษอากร ทาใหหนและตราสารหนมสวนแบงตลาดของเงนลงทนเพมขน (รปท 75 และ 76) ในขณะเดยวกน ผกกหนไปหาตลาดตราสารหนเพอการระดมทนมากยงขน (รปท 77 และ 78) รปท 75. การลงทนในตราสารหนในประเทศและกองทนรวมเพมขนเรวกวาอตราการขยายตวของ GDP ในชวงสองทศวรรษทผานมา

ทมา: สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ธนาคารแหงประเทศไทย ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย สมาคมตลาดตราสารหนไทย สมาคมบรษทจดการลงทน สานกงานคณะกรรมการกากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย และการคานวณของธนาคารโลก

รปท 76. เงนฝากมสดสวนเพยงรอยละ 30 ของสนทรพยในปจจบน จากทเคยสงถงรอยละ 90

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย สมาคมตลาดตราสารหนไทย สมาคมบรษทจดการลงทน สานกงานคณะกรรมการกากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย และการคานวณโดยเจาหนาทของธนาคารโลก

-1.5

-1

-0.5

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

-15000

-10000

-5000

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000Q

3 04

Q4

04Q

1 05

Q2

05Q

3 05

Q4

05Q

1 06

Q2

06Q

3 06

Q4

06Q

1 07

Q2

07Q

3 07

Q4

07Q

1 08

Q2

08Q

3 08

Q4

08Q

1 09

Q2

09Q

3 09

Q4

09Q

1 10

Percent

Billio

n TH

B

Net Profit NIM (RHS)ROA (RHS)

1.30 1.32

2.95 3.05 3.06

4.264.55 4.56

4.96 5.11

Kore

a

Japa

n

Mal

aysi

a

Viet

nam

Chi

na

Philip

pine

s

Hon

g Ko

ng,

Chi

na

Thai

land

Sing

apor

e

Indo

nesi

a

Pe

rce

nt

Interest rate spread

(lending rate minus deposit rate), 2008

0

20

40

60

80

100

Per

cent

DepositMkt CapitalizationDomestic BondFund BusinessNet Premium

Deposit30%

Net Premium1%

Market Cap 26%

Domestic Bond27% Mutual Fund

NAV8%

Private Fund 1%

Retirement Investment

7%

Fund16%

~ 57 ~

รปท 77. การออกตราสารหนระยะสนขยายตวอยางมากระหวางป 2551 – 2552

ทมา: สมาคมตลาดตราสารหนไทย และการคานวณโดยเจาหนาทของธนาคารโลก

รปท 78. ... ท าใหยอดคงคางของตราสารหนในประเทศเพมขนมาก

ทมา: สมาคมตลาดตราสารหนไทย และการคานวณโดยธนาคารโลก หมายเหต: 1/ ไมรวมพนธบตรของกองทนเพอการฟนฟและพฒนาระบบสถาบนการเงนทซอขายในตลาดซอคนทดาเนนการโดยธนาคารแหงประเทศไทย (93,000 ลานบาท)

ตารางท 12. การออกหลกทรพยของรฐบาลฟนตวในป 2552 เชนเดยวกบการออกตราสารหนระยะยาวโดยผออกภาคเอกชน

ทมา: สมาคมตลาดตราสารหนไทย

Billio

n TH

B

BoT/FIDF/PLMO Offshore and Foreign Bonds, CP

LT Corp Bond SOE

Government Bonds and Bills

Billio

n TH

B

Corporate Bonds State enterprise Bonds

BoT/FIDF/PLMO Bond Government Bonds & Bills

ประเภทตราสาร 2548 % % G 2549 % % G 2550 % % G 2551 % % G 2552 % % G

ตราสารหนทออกโดยรฐบาล

พนธบตรรฐบาล 188.90 10 30- 221.60 7 17 330.20 5 49 228.09 2 31- 501.84 5 120

ตวเงนคลง 494.00 25 13- 897.20 29 82 553.00 9 38- 421.00 4 24- 885.85 8 110

พนธบตรรฐวสาหกจ 100.14 5 47 69.73 2 30- 63.83 1 8- 122.09 1 91 99.62 1 18-

พนธบตรทออกโดยธนาคารแหง

ประเทศไทย กองทนฟนฟและ

พฒนาระบบสถาบนการเงน และ

องคการบรหารสนเชอ

อสงหารมทรพย

988.28 50 211 1,001.60 33 1 4,124.55 66 312 9,272.38 82 125 8,419.34 77 9-

ตราสารหนทออกโดยภาคเอกชน

พนธบตรระยะยาว 152.73 8 25 142.57 5 7- 212.50 3 49 282.06 2 33 437.13 4 55

ตวสญญาใชเงน 736.50 24 975.72 16 32 985.29 9 1 560.94 5 43-

ตางประเทศ 26.65 1 4.81 0 12.03 0 150

พนธบตรตางประเทศ 7 0 9.1 0 30 9.77 0 7 18.09 0 85 12 0 34-

รวม 1,957.70 100 3,078.30 100 6,269.57 100 11,333.81 100 10,928.75 100

~ 58 ~

รปท 79. มลคาการซอขายหมนเวยนเฉลยตอวนในตลาดตราสารหนเพมขนมากในชวงไมกปทผานมา แตลดลงในป 2552

ทมา: สมาคมตลาดตราสารหนไทย ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และการคานวณโดยเจาหนาทของธนาคารโลก

การปฏรปภาคการเงนทก าลงด าเนนการอยนน มวตถประสงคเพอพฒนาตลาดการเงนของไทยในเชงลกอยางตอเนอง รฐบาลไดอนมตแผนพฒนาระบบสถาบนการเงนระยะท 2 (Financial Sector Master Plan หรอ FSMP) และแผนแมบทพฒนาตลาดทนไทย (Capital Market Development Master Plan หรอ CMD) เมอเดอนพฤศจกายน 2552 แผนพฒนาระบบสถาบนการเงน ซงมระยะเวลาดาเนนการ 5 ป จะสงเสรมการแขงขน โดยการเพมจานวนผใหบรการรายใหมและการควบรวมกจการ แผนนมวตถประสงคเพอเพมประสทธภาพของภาคการเงนโดยการลดตนทนเชงโครงสรางลง นอกจากน ยงสงเสรมการพฒนาการเงนฐานราก (microfinance) และการเงนตามหลกศาสนาอสลาม มาตรการทสาคญในแผนน ไดแก (1) การลดตนทนในการดาเนนการของระบบ (2) การสงเสรมการแขงขนและการเขาถงบรการทางการเงน (3) การสงเสรมโครงสรางพนฐานทางการเงน ในขณะทตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย (ตลท.) กกาลงดาเนนการตามแผนแมบทพฒนาตลาดทนไทย ซงมระยะเวลา 5 ป โดยใชกลยทธทสาคญ 4 ดาน ไดแก (1) การเสรมสรางความเชอมนของตลาดทนไทย (2) การเพมสภาพคลอง (3) การสรางรากฐานทแขงแกรงเพอการเตบโต และ (4) การเตรยมการเพอปรบองคกรของ ตลท.เพอเพมศกยภาพ (Demutualization) ตลท.จะยงคงพฒนาตลาดทนในประเทศในระยะยาวโดยอาศยกองทนสงเสรมการพฒนาตลาดทน (Capital Market Development Fund) นอกจากน งานหกบญชหลกทรพยทเดมอยภายใตบรษท ศนยรบฝากหลกทรพย (ประเทศไทย) จากด (TSD) ไดถกโอนยายไปยงบรษท สานกหกบญช (ประเทศไทย) จากด (TCH) เพอเตรยมการรองรบการขยายตวของ ตลท.และตลาดตราสารหนภายใตแผน CMD พฒนาการดงกลาวจะทาใหบรการหลงการซอขายของตลาดทนไทยสอดคลองกบมาตรฐานระหวางประเทศมากขน ทงน TSD จะเปนศนยรบฝากหลกทรพยกลางทงตราสารทนและตราสารหน โดยใชระบบไรใบตราสาร (Scrip less) ทมนคงและมประสทธภาพ ในขณะท TCH จะใหบรการชาระราคาและสงมอบหลกทรพยภายใตกรอบการบรหารความเสยงทเหมาะสม

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

20000

Mill

ion

THB

Bill

ion

THB

Bond Trading ValueSET Turnover ValueAvg daily bond trading value (RHS)Avg daily SET turnover value

~ 59 ~

กรอบท 7. สถาบนการเงนเฉพาะกจ

สถาบนการเงนเฉพาะกจ (SFIs) เปนเครองมอส าคญในการด าเนนนโยบายดานสนเชอของรฐบาล ในประเทศไทย มสถาบนการเงนเฉพาะกจรวม 8 แหง ซงใหความชวยเหลอทางการเงนแกภาคธรกจทจาเพาะเจาะจงในระบบเศรษฐกจ (ตารางท 13) โดยปกตแลว วตถประสงคของ SFIs คอการลดชองวางในการเขาถงบรการทางการเงนของกลมลกคาทธนาคารพาณชยมองขาม ในขณะทธนาคารพาณชยยงคงมอทธพลอยมากในระบบการเงน ในป 2552 สถาบนการเงนเฉพาะกจกมสวนแบงตลาดสงถงรอยละ 22 สวนแบงตลาดของ SFIs ทงในดานขนาดสนทรพยและสนเชอ เพมขนอยางรวดเรวตงแตป 2537 (รปท 80) หากนบรวมบทบาทของรฐบาลในธนาคารพาณชยบางแหง รฐบาลจะเปนผใหบรการทางการเงนรายใหญทสดในประเทศไทย โดยในป 2552 มสวนแบงสนทรพยรอยละ 33 มากกวาขนาดสนทรพยของธนาคารพาณชยทใหญทสดถง 2 เทา สถาบนการเงนเฉพาะกจทใหญทสด 3 แหง (ไดแก ธนาคารออมสน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร และธนาคารอาคารสงเคราะห) มสนทรพยคดเปนรอยละ 94 ของสนทรพยรวมของสถาบนการเงนเฉพาะกจทงหมด (รปท 81) ตารางท 13. สถาบนการเงนเฉพาะกจไดรบมอบหมายใหสนบสนนภาคธรกจตาง ๆ ในระบบเศรษฐกจ

สถาบนการเงนเฉพาะกจ บทบาท ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส) สงเสรมคณภาพชวตของเกษตรกรใหดขน ธนาคารออมสน สงเสรมการออมและสนบสนนเศรษฐกจระดบฐานราก ธนาคารอาคารสงเคราะห (ธ.อ.ส.) ใหสนเชอทอยอาศยแกประชาชนทมรายไดต า ธนาคารพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมแหงประเทศไทย (ธ.พ.ว) ใหบรการทางการเงนแกวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ธนาคารเพอการสงออกและนาเขาแหงประเทศไทย (ธ.ส.น) สงเสรมการคาและสนบสนนสนเชอใหแกผสงออกของไทย ธนาคารอสลามแหงประเทศไทย (ธ.อ.ท) ใหบรการทางการเงนตามหลกซารอะห บรรษทประกนสนเชออตสาหกรรมขนาดยอม (บ.ส.ย) ค าประกนสนเชอใหแก SMEs บรรษทตลาดรองสนเชอทอยอาศย (บ.ต.ท) สงเสรมตลาดทนและธรกจการแปลงสนทรพยเปนหลกทรพย ทมา: สานกงานเศรษฐกจการคลง

รปท 80. สวนแบงตลาดของสถาบนการเงนเฉพาะกจเพมขนเทาตวระหวางป 2537-2552

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทยและการคานวณโดยธนาคารโลก

รปท 81. สถาบนการเงนเฉพาะกจทใหญทสด 3 แหงมสนทรพยคดเปนรอยละ 94 ของสนทรพยรวมของสถาบนการเงนเฉพาะกจทงหมด

ทมา: สานกงานเศรษฐกจการคลง

การก ากบดแลกจการทดและความโปรงใสควรไดรบการพฒนา สถาบนการเงนเฉพาะกจแตละแหงดาเนนการเปนอสระจากกน และอยภายใตการควบคมของกระทรวงการคลง คณะกรรมการของ SFIs ไดรบการแตงตงโดยกระทรวงการคลง และรบผดชอบรายงานตอกระทรวงการคลง ในทาง

0

20

40

60

80

100

Per

cent

CBs in Total Asset CBs in Total Credit

SFIs In Total Asset SFIs in Total Credit

BAAC28%

GSB40%

GHB26%

SME Bank2%

Exim Bank2%

I-Bank2%

SBCGC0%

SMC0%

~ 60 ~

ปฏบต กรรมการจานวนมากใน SFIs และธนาคารพาณชยของรฐมาจากขาราชการ (ตารางท 14) สานกงานเศรษฐกจการคลง ซงเปนหนวยงานในกระทรวงการคลง ทาหนาทกากบดแล SFIs นอกจากน SFIs ยงตองปฏบตตามกฎระเบยบเรองการกากบดแลกจการทดสาหรบรฐวสาหกจ ซงออกโดยสานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ ในปจจบน บทบาทหนาทในฐานะเจาของและในฐานะผกากบดแลจงเปนของกระทรวงการคลงเพยงหนวยงานเดยว จงอาจสรางปญหาผลประโยชนทขดแยงกน และลดประสทธผลในการทาหนาททงสองบทบาทลง นอกจากน SFIs กไมตองเตรยมงบการเงนตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนระหวางประเทศ (IFRS) เชนเดยวกบธนาคารพาณชย และงบการเงนกตรวจสอบโดยสานกงานการตรวจเงนแผนดน โดยปกตแลว การตรวจสอบภายนอกไมไดดาเนนการโดยหนวยงานภายนอกทเปนอสระ ทไดรบมอบหมายใหแสดงความเหนทเปนกลาง และรบผดชอบตอความเหนดงกลาว ในเรองการบรหารจดการโดยรวม และการกากบดแลตามมาตรฐานในการกากบดแลกจการ ตารางท 14. รฐบาลเขามามบทบาทในสถาบนการเงน ตงแตการสงการไดเตมท จนถงการมอทธพลบางสวนผานการค าประกนทางออม

กลม 1 กลม 2 กลม 3 ธนาคาร ธกส. ธนาคารออมสน ธอส. ธพว.

ธสน. ธอท. บสย. และ บตท.

ธนาคารกรงไทย (KTB) ธนาคารทหารไทย (TMB) ธนาคารนครหลวงไทย (SCIB) ธนาคารไทยพาณชย (SCB)

การมบทบาทของรฐบาล มากกวารอยละ 95 กองทนเพอการฟนฟและพฒนาระบบสถาบน

การเงน (FIDF) - 55.31 %

TMB - กค .22.56 %

SCIB - FIDF 47.58%

SCB - CPB 27.79% + CPB Equity 3.13%

คณะกรรมการ ประธาน

ธ.ก.ส. ธสน. ธอท. ธพว.

ธ.ออมสน ธอส. บตท. บสย.

กรรมการ

รฐมนตรวาการ (รมว.)กระทรวงการคลง อดต รมว.กระทรวงพาณชย ทปรกษา กระทรวงการตางประเทศ อธบดจาก กค. อธบดจาก กค. รองปลด กค. ทปรกษาดานเศรษฐกจการเงน กค. บญชรายชอคณะกรรมการรฐวสาหกจของ กค. - ผแทน กค. - บญชรายชอคณะกรรมการรฐวสาหกจของ กค. - หนวยงานอน ๆ ของรฐ เชน ธปท .ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย กระทรวงพาณชย กระทรวงการตางประเทศ กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงเกษตรและสหกรณ ฯลฯ

KTB - ปลดกระทรวงการคลง - 1 รองปลด กค. - 3 จากบญชรายชอคณะกรรมการรฐวสาหกจของ กค.

- 1 อดตผวาการ ธปท.

TMB - รองปลด กค. SCIB - อดตอธบดจาก กค. SCB - อดตนายกรฐมนตร TMB - 1 อธบดจาก กค. TMB - 1 ผแทนจากกองทพ TMB - 1 อดตผวาการ ธปท. SCIB - 3 จากบญชรายชอคณะกรรมการรฐวสาหกจของ กค. SCIB - อดตรองนายกรฐมนตร SCB - 2 ผบรหารอาวโสจาก CPB SCB - 2 อธบดจาก กค.

การสงการใหสนเชอโดยรฐบาล มอทธพล มอทธพล มอทธพลเลกนอย

ภาระหนสนผกพนตอรฐบาล ทางตรง ทางออม ทางออม

หนวยงานตรวจสอบภายนอก สานกงานการตรวจเงนแผนดน สานกงานการตรวจเงนแผนดน TMB - เอนสท แอนด ยง

SCIB - เอนสท แอนด ยง SCB - เคพเอมจ

หนวยงานกากบดแล กระทรวงการคลง (กค.) ธนาคารแหงประเทศไทย ธนาคารแหงประเทศไทย

ทมา: งบการเงนทตรวจสอบแลว กระทรวงการคลง และตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย หมายเหต: CPB = สานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย CPB Equity = บรษท ทนลดาวลย จากด

~ 61 ~

ขอก าหนดเรองเงนกองทนทเขมงวดขน และการก ากบดแลการด าเนนธรกจดวยความเปนกลางอาจเปนผลด โดยจะชวยลดความเสยงทรฐบาลจะตองรบภาระหนสนผกพนทเกดจาก SFIs ในฐานะทเปนองคกรทรฐบาลเปนเจาของ เงนฝากใน SFIs จงไดรบการคาประกน (ไมวาทางตรงหรอทางออม) โดยรฐบาล และการดาเนนธรกจกไดรบการยกเวนภาษอากรตามประมวลรษฎากร ในอกดานหนง SFIs กไมตองปฏบตตามกฎระเบยบเรองการกนเงนสารองและเงนกองทนของธนาคารแหงประเทศไทย ธนาคารพาณชยไดปฏบตตามมาตรฐานการบญช IAS 39 ในเรองการกนเงนสารองสาหรบหนเสยมาตงแตป 2552 ในขณะท SFIs ไดรบการขยายระยะเวลาในการปฏบตตามมาตรฐานบญชดงกลาวไปจนถงป 2555 นอกจากน สถาบนการเงนเฉพาะกจบางแหง ซงไมอยภายใตขอกาหนดเรองการกากบดแลกจการของธนาคารแหงประเทศไทย กเคยประสบปญหาคณภาพสนทรพยมาแลวในอดต (รปท 82) สนเชอของสถาบนการเงนเฉพาะกจเพมขนอยางมากและรวดเรวในป 2552 จากการด าเนนการของรฐบาลเพอบรรเทาผลกระทบจากวกฤตการเงนโลก รฐบาลจะดาเนนมาตรการใหสนเชอตามนโยบายผานสถาบนการเงนเฉพาะกจเปนครงคราว แตจะแทรกแซงการพจารณาใหสนเชอของธนาคารพาณชยทรฐเปนเจาของโดยทางออมเทานน เชน ในป 2552 รฐบาลรบมอกบการใหสนเชอโดยธนาคารพาณชยเอกชนทลดลง โดยการออกมาตรการคาประกนสนเชอ และการเพมเปาหมายการอนมตสนเชอของสถาบนการเงนเฉพาะกจ 6 แหง และธนาคารกรงไทย จาก 625,000 ลานบาท และ 300,000 ลานบาท เปน 927,000 ลานบาท และ 350,000 ลานบาท ตามลาดบ ดงนน สนเชอของสถาบนการเงนเฉพาะกจจงพงสงขนในป 2552 ในขณะทสนเชอของธนาคารพาณชยหดตว (รปท 83) รปท 82. สถาบนการเงนเฉพาะกจมสนเชอทไมกอใหเกดรายไดสง และมอตราสวนเงนกองทนตอสนทรพยเสยงต ากวาธนาคาร

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย งบการเงนทตรวจสอบแลว กระทรวงการคลง และการคานวณโดยเจาหนาทของธนาคารโลก

รปท 83. สนเชอและสนทรพยรวมของสถาบนการเงนเฉพาะกจเพมขนสวนทางกบธนาคารพาณชย (ธพ.)ในป 2552 แตกตางจากวกฤตในป 2540

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และการคานวณโดยเจาหนาทของธนาคารโลก

สถาบนการเงนเฉพาะกจมแผนทจะขยายขอบเขตการด าเนนธรกจใหกวางขวางยงขน ซงแผนดงกลาวจะตองไดรบความเหนชอบจากรฐบาลกอน ปจจบน สถาบนการเงนเฉพาะกจใหบรการทจากด อยางไรกด สถาบนการเงนเฉพาะกจกมงหวงจะเปนธนาคารพาณชยเตมรปแบบ พระราชบญญตธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรไดรบการแกไขเพอขยายฐานลกคาใหครอบคลมลกคานอกภาคการเกษตร ธนาคารออมสนไดขอใบอนญาตการประกอบกจการวาณชธนกจจากคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย สวนธนาคารเพอการพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมแหงประเทศไทยกไดพยายามใหบรการรบเงนฝากกบประชาชนรายยอย

-60 -40 -20 0 20

I-Bank

Exim Bank

SME Bank

GHB

GSB

BAAC

CBs

% CAR

% Gross NPL

-20

-10

0

10

20

30

40

50

Per

cent

%TA Growth of CB %Credit Growth of CB

%TA Growth of SFIs %Credit Growth of SFIs

~ 62 ~

2.6.2 ภาคธรกจ กจการขนาดใหญมผลประกอบการนาพอใจในป 2552 โดยในภาพรวมมผลก าไรและยงรกษางบดลทแขงแกรงไวได ผลประกอบการของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยดขนตลอดป 2552 จากจดทเลวรายทสดในไตรมาสสดทายของป 2551 (รปท 84) แมวาเศรษฐกจชะลอตวลง บรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และตลาดหลกทรพย เอม เอ ไอ สามารถฟนตวไดอยางรวดเรว โดยมผลกาไรสทธรวม 446,000 ลานบาท เพมขนรอยละ 42 จากกาไรสทธในป 2551 กลมอตสาหกรรมทมผลกาไรเพมขนสงสด 3 อนดบแรก ไดแก กลมทรพยากรธรรมชาต กลมธรกจการเงน และกลมอสงหารมทรพยและกอสราง บรษทตาง ๆ ไดเพมประสทธภาพเพอตอบสนองปจจยดานลบจากภายนอก เชน ความผนผวนของราคาสนคาโภคภณฑ ซงดเหมอนวาจะมผลกระทบไมมากนกตองบดลของบรษท อตราผลตอบแทนตอสวนของผถอหนและอตราผลตอบแทนตอสนทรพยเพมขนเลกนอย จากรอยละ 8.8 และรอยละ 2.2 ในป 2551 เปนรอยละ 11.5 และรอยละ 2.9 ตามลาดบ ในป 2552 อตราสวนหนสนตอทนลดลงจาก 3.02 เทา เหลอ 2.94 เทา แสดงวางบดลยงคงแขงแกรง แมวาจะมปจจยมากระทบความสามารถในการทากาไรอยางรนแรงกตาม (รปท 85) แมวาระบบการเงนจะมสภาพคลองอยางพอเพยง แตวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) กไดรบผลกระทบตอยอดขายและการไดรบสนเชอ การเลกกจการมจานวนสงสดในไตรมาสทสองของป 2552 แมวากจการขนาดใหญจะกลบมามผลกาไรอกครงกตาม ปรากฏการณนแสดงใหเหนความยากลาบากของ SMEs ซงไมมงบดลทแขงแกรงและไมสามารถเขาถงสนเชอไดอยางสะดวก แมวาระบบการเงนจะมสภาพคลองอยางพอเพยงกตาม จากภาวะเศรษฐกจทดขนและความสามารถในการใหสนเชอทยงเหลออกมาก ธนาคารมความพรอมทจะใหกเพมในป 2553 ซงรวมถงกลม SMEs ดวย ทงน การฟนตวของสนเชอไดเรมปรากฏใหเหนตงแตไตรมาสทสามของป 2552 แลว รปท 84. แมวาบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย จะมรายไดลดลงในป 2552 แตบรษทเหลานกพฒนาประสทธภาพและบรหารจดการเพอเพมผลก าไรได

ทมา: ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และการคานวณโดยเจาหนาทของธนาคารโลก

รปท 85. อตราสวนหนสนตอทนยงมแนวโนมลดลง แมวาผลก าไรจะไดรบผลกระทบอยางรนแรงในป 2551

ทมา: ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และการคานวณโดยเจาหนาทของธนาคารโลก

0

200

400

600

800

1000

1200

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

Bill

ion

THB

Bill

ion

THB

SalesEBIDTA (right axis)Net profit (right axis)

0

5

10

15

20

25

Per

cent

D/E Gross ProfitROA ROE

~ 63 ~

บทท 3 สวนแบงและการเจรญเตบโตอยางย งยน

3.1 ความยากจนและความไมเสมอภาค วกฤตเศรษฐกจโลกนาจะท าใหการลดปญหาความยากจนในป 2552 หยดชะงกลง ผลลพทสทธของความผนผวนทางเศรษฐกจในป 2551 และ 2552 ตอคนจนในประเทศไทยยากทจะวดได แตนาจะมความเปนไปไดวาความยากจนในป 2552 นาจะสงขนจากป 2551 ผลจากวกฤตเศรษฐกจทาใหการบรโภคตอหวทแทจรงซงมความสมพนธอยางใกลชดกบสดสวนคนจนนนปรบตวลงในป 2552 ซงนบเปนการหดตวครงแรกของการบรโภคตอหวทแทจรงนบตงแตเกดวกฤตเศรษฐกจป 2540 จากคาความยดหยนระหวางการบรโภคของครวเรอนและสดสวนคนจน การลดลงรอยละ 1.7 ของการบรโภคตอหวทแทจรงของครวเรอนในป 2552 มความสมพนธกบการเพมขนของสดสวนคนจนประมาณรอยละ 0.5 และรอยละ 1 จดจากป 2551 อยางไรกตาม สดสวนคนจนยงคงตากวาตวเลขทประกาศลาสดในป 2550 (ทรอยละ 8.5) เนองมาจากผลของการขยายตวทางเศรษฐกจในชวงป 2551 (คาดวาประมาณรอยละ 0.01) วกฤตเศรษฐกจมผลกระทบตอครวเรอนทออนแอไดสองชองทาง กลาวคอ การลดลงของราคาพชผลเกษตร และตลาดแรงงานทออนลง การหดตวของการบรโภคภาคครวเรอนผนวกกบการเพมขนของความยากจนเปนผลมาจากการลดลงของรายไดในภาคเกษตรกรรมจากราคาสนคาเกษตรทลดลงเมอเปรยบเทยบกบป 2551 (ราคาขาวในป 2552 โดยเฉลยลดลงกวารอยละ 15 จากป 2551 ดรปท 86) สวนตลาดแรงงานกไดรบผลกระทบจากการเคลอนยายแรงงานไปสภาคการผลตทมผลตภาพตากวา (และคาแรงตากวา) ซงมผลทาใหเกดการลดลงของคาจางเฉลยทแทจรงและทาใหแนวโนมคาจางลดลงไปเรอยๆ แมวาตลาดแรงงานจะยงตงตวมาก (อตราการวางงานในปจจบนอยทระดบประมาณรอยละ 1) แตคาจางทแทจรงกยงคงตากวาชวงกอนเกดวกฤตเศรษฐกจ (รปท 87) ซงเปนผลมาจากความยดหยนของตลาดแรงงานไทย และความจากดของหลกประกนทเปนทางการ ซงทาใหการจางงานมกจะอยในระดบสงและมการปรบตวโดยการเคลอนยายแรงงานไปสภาคเศรษฐกจตางๆ (เชน จากภาคการผลตสภาคเกษตรและภาคบรการทอยนอกระบบ เชน ธรกจคาปลก) คาจางทลดลง ชวโมงทางานทลดลง (รอยละ 35 ของกาลงแรงงานทางานโดยเฉลยกวา 50 ชวโมงตอสปดาห) การสมภาษณผทไดรบผลกระทบใหการยนยนวาหลกประกนทมบทบาทสาคญคอการถอครองพนทการเกษตร (กรอบท 8) รปท 88 แสดงใหเหนหลกฐานบางประการของการเคลอนยายแรงงานในภาคการการผลต การจางงานในภาคเกษตรเพมขนชวงวกฤตเศรษฐกจ ในขณะท การจางงานในการภาคการผลตลดลง โดยการจางงานในภาคการผลตเรมกลบมาปรบตวเพมขนอกครงในชวงครงหลงของป 2553 ในขณะท การจางงานภาคเกษตรกปรบตวลดลง รปท 89 เปนหลกฐานทแสดงใหเหนไดวาบรษทมการตดการทางานลวงเวลาในชวงทบรษทเผชญกบวกฤตเศรษฐกจ ทาใหรายไดครวเรอนลดลงแมวาจะยงรกษาสถานะการถกวาจางไวได ในขณะทมาตรการกระตนเศรษฐกจชดแรกของรฐบาลนาจะไมกอใหเกดผลกระทบมากนกตอภาพรวมเศรษฐกจ แตกมสวนชวยจ ากดผลกระทบของวกฤตเศรษฐกจตอคนจน การเบกจายภายใตมาตรการกระตนเศรษฐกจชดแรกของรฐบาลในชวงเดอนมนาคมถงกนยายน 2552 คดเปนประมาณรอยละ 0.8 ของ GDP แมวามาตรการกระตนเศรษฐกจจะไมคอยถงกลมเปาหมายทเปนคนจนนก แตมาตรการตางๆทออกมาหลายมาตรการกสามารถเขาถงครวเรอนทออนแอ โดยเฉพาะโครงการบานาญสาหรบผสงอายซงถอไดวามประสทธภาพคอนขางมาก เนองจากคนจนสวนมากเปนกลมผสงอาย และมาตรการดงกลาวกตงเปาหมายเฉพาะเจาะจงไปทกลมบคคลทไมไดรบบานาญอยางเปนทางการดวย

~ 64 ~

รปท 86. รายไดจากเกษตรกรรมปรบตวสงกลบขนมาตงแตไตรมาสทสของป 2552 แมวาผลผลตจะลดลง

ทมา: ธปท และ การคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก

รปท 87. คาจางลดลงในป 2552 แมวาอตราการวางงานยงต าอย เนองจากแรงงานยายไปท างานทคาจางต าลง

ทมา: สานกงานสถตแหงชาต )สารวจภาวะแรงงาน( กระทรวงพาณชย )ระดบ

ราคาสนคา (และ การคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก รปท 88. ในชวงแรกแรงงานยายไปสภาคเกษตรเมอเกดวกฤตเศรษฐกจ แตเมอเศรษฐกจกลบมาฟนตว การจางงานในภาคการผลตกเรมปรบตวเพมขน

ทมา: สานกงานสถตแหงชาต กระทรวงพาณชย (ระดบราคาสนคา) และ การ คานวณของเจาหนาทธนาคารโลก

รปท 89. นายจางตดคาลวงเวลาเพอเปนกลไกในการลดรายจายคาแรง ดงนน แมในกลมทไมตกงานกมรายไดลดลง

ทมา: สานกงานสถตแหงชาต และ การคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก

ภาพรวมของปญหาความยากจนในป 2552 นนมความไมแนนอนสงมากเนองจากการยกระดบของปญหาวกฤตการณการเมองและปญหาภยแลงครงใหญในชวงครงแรกของป แตกยงพอจะเหนสญญาณทเปนบวก ราคาสนเคาเกษตรปรบตวเพมขน (รปท 86) แรงงานบางสวนไดยายออกจากภาคเกษตรกลบมาสภาคการผลตซงไดรบคาจางทสงกวา (รปท 88) และเรมมการจายคาลวงเวลาเพมขน (รปท 89) การสมภาษณเพอประเมนผลกระทบของวกฤตเศรษฐกจตอสงคมและเศรษฐกจเมอเรวๆนยนยนแนวโนมดงกลาว (อานกรอบขอความท 8) ในทางตรงกนขาม ปญหาภยแลงทรนแรงมผลกระทบตอจงหวดกวา 53 จงหวดจากทงหมด 76 จงหวดทวประเทศและไดทาลายพนทการเกษตรไปกวา 230 ตารางกโลเมตร ขณะทระบบชลประทาน ราคาสนคาเกษตรทสงขน และการสนบสนนจากภาครฐนนกมสวนชวยบรรเทาผลกระทบจากภยแลงไดบาง แตคาดวาผลกระทบสทธ

M

ay

Aug

Nov

Feb

May

Aug

Nov

Feb

May

Inde

x, 1

2-m

onth

mov

ing

aver

age

Inde

x, 1

2-m

onth

mov

ing

aver

age

Crop Production (right axis)Crop Prices (right axis)Farm Income (left axis)

-

-

-

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Gro

wth

Rat

e of

Rea

l Wag

es, b

y Se

ctor

(b

ars,

yea

rly a

vera

ges,

yea

r-on

-yea

r)

Inde

x of

Rea

l Wag

es (l

ines

, Q10

7=10

0)

overallAgricultureManufacturingRetail

2007 20092008

Agric

ultu

ral E

mpl

oym

ent

(thou

sand

per

sons

, 4-q

uarte

r mov

ing

aver

age)

Man

ufac

turin

g Em

ploy

men

t (th

ousa

nd p

erso

ns, 4

-qua

rter m

ovin

g av

erag

e)

Manufacturing

Agriculture

+ 228K

-150K

+15K

- 65K

Jan

Mar

May

Jul

Sep

Nov

Jan

Mar

May

Jul

Sep

Nov

Jan

Mar

May

Percent of the labor force working over 50 hours per week.

~ 65 ~

นาจะสงผลทางลบตอครวเรอนทออนแอ ยงไปกวานน วกฤตการณการเมองกสงผลกระทบคอนขางรนแรงตอภาคเศรษฐกจทมการจางงานจานวนมาก เชน คาปลก โรงแรม รานอาหาร (ซงเมอรวมภาคเศรษฐกจดงกลาวเขาดวยกนจะจางแรงงานถงกวารอยละ 23 ของกาลงแรงงานทงประเทศ) ความเสยงลดลงจากการฟนตวอยางตอเนองของภาคการผลต และการดาเนนนโยบายของรฐบาลทเออประโยชนตอคนจนอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยง โครงการเงนบานาญสาหรบผสงอาย และการศกษาฟร โดยรวมแลว คาดวาการบรโภคภาคเอกชนตอคนนาจะขยายตวประมาณรอยละ 1.5 ถง 2 ในป 2553 ดงนน สดสวนคนจนนาจะเรมกลบมามแนวโนมลดลงในป 2553 แตวาการลดลงคงจะเปนไปในอตราทชาลงกวาในอดต วกฤตการณการเมองทยกระดบความรนแรงขนท าใหการโตเถยงถงปญหาความเหลอมล าทางเศรษฐกจมความเขมขนมากขน อยางไรกตามสาเหตของวกฤตการณการเมองของไทยนนมความซบซอน นกวเคราะหสวนใหญแนะวาความไมเสมอภาคดานรายไดและระหวางภมภาคเปนปจจยเสรม มนกวชาการบางกลมเสนอวามหลกฐานแสดงวายงความไมเสมอภาคมสงกจะยงมโอกาสทจะเกดความขดแยงมากขน อยางไรกตาม การโตแยงในประเดนดงกลาวยงไมมขอสรป24 ในขณะท คนทกระดบรายไดไดรบประโยชนจากการขยายตวทางเศรษฐกจทสงของไทย (กลมคนรอยละ 20 ทจนทสดมรายไดตอปเพมขนถงรอยละ 9 ตอปในชวง 20 ปทผานมา) แตความไมเสมอภาคยงคงเปนปญหาหนกอยเนองจากการขยายตวนนในระดบหนงกสมดลมากจนเกนไป กลาวคอ รายไดของคนทกกลมขยายตวขนในอตราทเทากน ทาใหชองวางรายไดระหวางกลมเปลยนแปลงไปนอยมาก ในป 2541 กลมคนรอยละ 20 ทรวยทสดมสวนแบงรายไดถงรอยละ 54 ของรายไดทงประเทศ และมาถงป 2551 ตวเลขดงกลาวกปรบตวเพมขนเลกนอยมาอยทรอยละ 55 รปท 90. อตราการขยายตวทางเศรษฐกจโดยเฉลยของไทยมแนวโนมสงกวา แตในประเทศบราซล รายไดของกลมคนจนโตเรวกวาเมอเปรยบเทยบกบกลมคนรวย …

ทมา: สานกงานสถตแหงชาต, IPEA, การคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก

รปท 91. … ผลทไดรบคอ ในชวงเวลาดงกลาว ความไมเสมอภาคในบราซลลดลง

ทมา: สานกงานสถตแหงชาต, IPEA, การคานวณของเจาหนาทธนาคารโลก

การลดปญหาความเหลอมล าของรายไดจ าเปนทรายไดของคนกลมทมรายไดต าจะตองขยายตวในอตราทสงกวาโดยอาศยนโยบายทจะเพมรายไดทงทมาจากแรงงานและรายไดทไมใชจากแรงงาน ประสบการณของประเทศบราซลอาจสามารถเกยวโยงกบประเทศไทย รายไดของกลมคนบราซลรอยละ 20 ทจนทสดขยายตวในอตรารอยละ 5 จด ซงสงกวากลมทรวยทสด (รปท 90) ปรากฎการณนทาใหปญหาความไมเสมอภาคของรายไดอนเปนปญหาทโดงดงของบราซลมแนวโนมลดลงในชวงเจดปทผานมา (รปท 91) การศกษาเมอเรวๆนทวดความสาคญของนโยบายโดยเปรยบเทยบททาให

24 ดตวอยาง Boix, Carles, “Economic Roots of Civil Wars and Revolutions in the Contemporary World”, World Politics 60 (3), April 2008. Boix พบวา “ความรนแรงอยางเปนระบบหรอแบบมการจดการมกจะเกดในระบบเศรษฐกจทมปญหาความไมเสมอภาคสงและสวนใหญแลวไมมการเคลอนยายความมงคง”

2.8

Poorest percent (quintile)

nd Quintile rd Quintile th Quintile Richest percent (quintile)

Perc

en

t G

row

th p

er

Yea

r

Brazil ( - Thailand ( -

Brazil (National Average) Thailand (National Average)

7.3

Gin

i C

oe

ffic

ien

t

Brazil

Thailand

~ 66 ~

รายไดททมาจากแรงงานและรายไดทไมใชจากแรงงานเพมขน โดยมขอเสนอแนะวา แนวทางทงสองเปนสงสาคญทมบทบาทตอการลดปญหาความไมเสมอภาคในบราซล25 การโอนเงนใหแกครวเรอนทมรายไดนอยเพอเสรมรายไดและการชวยใหเดกในครวเรอนนนสามารถศกษาตอไดนนเหนไดอยางชดเจนวาเปนสวนสาคญทชวยลดความไมเสมอภาค แตสงทสาคญยงกวา คอ การเพมขนอยางไมเทาเทยมกนของรายไดแรงงาน (ตวอยางเชน รายไดแรงงานของคนจนขยายตวในอตราทเรวกวาของคนรวย) ซงเปนสงทสะทอนจากขอเทจจรงทวาผลตภาพของกลมคนทมรายไดต าเพมสงขนเรวกวากลมแรงงานทมรายไดสงกวา ขณะทยงไมสามารถเขาใจไดอยางชดเจนถงสาเหตของการขยายตวทไมสมดลน แตคาอธบายหนงทพอจะทาใหเขาใจได คอ การดาเนนการปฏรปการศกษาในชวงทศวรรษท 2553 (ซงชวยขยายโอกาสในการเขาถงการศกษาขนพนฐาน และการสรางแรงจงใจใหศกษาจนจบการศกษาขนพนฐาน) นนไดเรมสงผลใหเหนในปจจบน ความไมเสมอภาคในประเทศไทยมแงมมทส าคญ เนองจากคนจนสวนใหญอาศยอยในภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศ การพฒนาในกรงเทพฯทเรวขนเมอเปรยบเทยบกบสวนอนๆของประเทศ แสดงถงการเกาะกลมของระบบเศรษฐกจและตวเรงใหเกดการขยายตวทางเศรษฐกจ แมวาการยายถนจากภาคชนบทสเมองโดยเฉพาะกรงเทพฯจะมบทบาทสาคญ แตกาลงแรงงานสวนใหญของไทยยงคงอยในภาคเกษตร ดงนนสวนใหญจงยงคงอยในพนทชนบท ความไมเสมอภาคของสวสดการระหวางกลมคนทอยในเมองและกลมทอยในชนบทเพมมากขนไปพรอมๆกบกระบวนการพฒนา และในทกวนน เราจะเหนไดวา ความไมเสมอภาคสวนใหญในประเทศไทยจะเปนความเหลอมลาระหวางภมภาคมากกวาความเหลอมลาภายในแตละภมภาค การทจะใหไดมาซงประโยชนทงดานเศรษฐกจและการเขาหากนทางสงคมนน (เชน ลดความไมเสมอภาคของสวสดการ) จาเปนตองอาศยนโยบายทมงไปสการบรณาการทางเศรษฐกจระหวางภมภาคทลาหลงกบภมภาคทเปนผนา และทาใหการเขาถงบรการสงคมเปนไปอยางเทาเทยมกน

กรอบท 8. ผลการศกษารอบทสองของการประเมนผลกระทบอยางรวดเรวของภาวะเศรษฐกจขาลงของไทยตอความยากจนและสงคม26

การประเมนผลกระทบอยางรวดเรวรอบทสองของวกฤตเศรษฐกจไทยในชวงเดอนมกราคม 2553 จากการสมภาษณแบบเจาะลกและการเสวนากบกลมเปาหมาย กบแรงงานในภาคเศรษฐกจทงในระบบและนอกระบบ รวมทงภาคเอกชน องคกรอสระ และภาครฐในสจงหวด คอ กรงเทพฯ อยธยา สมทรสาคร และนครราชสมา การประเมนผลดงกลาวชวยใหไดขอมลทเปนปจจบนของผลกระทบวกฤตเศรษฐกจซงมความแตกตางกนทงในเชงขอบเขต และความรนแรงในแตละกลมและในแตละภาคเศรษฐกจ โดยมเนอหาหลก คอ เรมเหนการฟนตวในภาคเศรษฐกจในระบบบางสวน แตปญหาความยากลาบากทรนแรงและยดเยอยงคงอยในในกลมผทอาศยอยในเมองของภาคเศรษฐกจนอกระบบ ผลการประเมนชวามสญญาณทดขนในภาคธรกจ มมมองโดยทวไปจากการสมภาษณแบบเจาะลกกบผประกอบการชใหเหนวาภาคธรกจเรมมการฟนตวตงแตไตรมาสทสองของป 2552 โดยเฉพาะบรษททมขนาดใหญ และบรษทในกลมเทคโนโลยสารสนเทศและรถยนต โดยเจาของธรกจไดอธบายการปรบตวททาใหธรกจของเขาเหลานนอยรอดในชวงวกฤต กลาวคอ บรษทดานเทคโนโลยสารสนเทศมการปรบลดคนงานและปรบปรงโครงสรางการบรหารเปนกลม เพอเพมประสทธภาพและเพอใหสามารถเผชญกบวกฤตเศรษฐกจและขณะเดยวกนกสามารถสนองตอบความตองการสนคาทเกดขนใหมไดอยางรวดเรว สวนในอตสาหกรรมรถยนตนน ผประกอบการเปดเผยวาความตองการรถในตลาดบนชวยทาใหบรษทรอดพนจากวกฤตเศรษฐกจ ในขณะทมการเปลยนแปลงความตองการสนคาในกลมผมรายไดต าถงรายไดปานกลางไปสรถทมขนาดเครองยนตเลกลง (1,300cc หรอ 1,500cc) ผประกอบการขนาดเลกและขนาดกลางจานวนมากตองพยายามอยางหนกทจะอยใหรอดโดยมกจะมปญหาในเรองการไมสามารถเขาถงสนเชอ

25 ดรายละเอยดท IPEA (Institute of Applied Economic Research), “Initial Analyses of Brazil’s 2008 Household Survey”, http://www.ipea.gov.br/sites/000/2/comunicado_presidencia/09_09_24_ComunicaPresi_30_PNAD2008.pdf (only available in Portuguese) and http://www.ipea.gov.br/sites/000/2/pdf/090924_ComPres30Ricardo.pdf. 26 เขยนโดยภมรรตน ตนสงวนวงศ

~ 67 ~

การขาดแคลนแรงงานแตกตางอยางมากจากการวจยรอบแรก โดยมความตองการแรงงานอยางมากในทกจงหวดเปาหมาย สานกจดหางานจงหวดรายงานวาผประกอบการในทองถนขาดแคลนแรงงานกวา 13,000 คนในจงหวดอยธยา และ 6,000 คนในจงหวดนครราชสมา แมวาเจาของธรกจและสานกจดหางานจะทางานรวมกนเพอหาแรงงานในชวงหลายเดอนทผานมา แตอปทานของแรงงานกยงมอยางจากด ผประกอบการทเหนแนวโนมการฟนตวของคาสงซอจากตางประเทศไดใหความเหนวาการขาดแคลนแรงงานเปนขอจากดทสาคญทสด ผใหสมภาษณยงเสนอแนะดวยวาปจจยตางๆทจะกลาวถงตอไปนเปนสวนสาคญทจากดอปทานแรงงาน

แรงงานในระบบและแรงงานทถกเลกจาง )ซงนาจะเปนกลมทถกเลกจางชวคราว ( ไดรบประโยชนจากมาตรการกระตนเศรษฐกจของรฐบาล เชน มาตรการสรางรายได )ตนกลาอาชพ (ซงจดใหมการฝกอบรมและการใหเงนทนตงตนแกแรงงานทถกเลกจางและกลมผประกอบการวยเยาวทมความประสงคจะเรมตนธรกจขนาดเลก รวมไปถงการใหเงนอดหนน 2,000 บาทกบกลมแรงงานทมรายไดสงสดไมเกน 15,000 บาท

แรงงานบางคนอาจตดสนใจออกจากระบบการจางงานอยางถาวร โดยเฉพาะแรงงานทถกเลกจางทมอายชวง 20 ปตอนปลายถงตน 30 ป โดยพวกเขาเหลานคาดวาจะไมถกวาจางใหทางานในอตสาหกรรมบางกลมหลงจากอาย 35 ป ดงนน จงไมเลอกทจะกลบไปทางานในระบบการจางงานอกเพยงไมกป สานกจดหางานประเมนวาประมาณรอยละ 20 ของลกจางทถกเลกจางไดเลอกทจะเปลยนอาชพและลงทนในธรกจขนาดเลกหรอกจกรรมทสรางรายไดเลกนอยแทน

การปรบตวสงขนในชวงเรวๆนของราคาสนคาเกษตร เชน ขาว ขาวโพด มนสาปะหลง ยาง อาจทาใหแรงงานซงเดมเคยยายออกจากภาคเกษตรจะหนกลบมาอยในพนทชนบทอกครงในชวงฤดเกบเกยว

แรงงานบางกลมซงไมมการศกษามากนกอาจจะไมสามารถเขาถงขอมลเกยวกบการจางงาน ผแทนจากสานกจดหางานจงหวดรสกวาระบบการศกษาผลตแรงงานทมทกษะทไมตรงกบความตองการของตลาดแรงงานทเพมขนในภาคอตสาหกรรม

ในภาคเศรษฐกจทเปนทางการ แรงงานยงเผชญกบความตงเครยดและยากล าบากในการท างานสงอย แรงงานทถกวาจางในวสาหกจทเผชญกบปญหาแรงงานขาดแคลนในชวงทความตองการสนคาเรมฟนตวกลบมาเพมขนนนตองมชวโมงการทางานทยาวขน แรงงานหญงททางานอยในกลมตาสดในกระบวนการผลตเปดเผยวาแมวาจะพอใจทมโอกาสไดรบคาจางเพมขนจากคาลวงเวลา แตพวกเธอกยงบนถงความเครยดทางรางกายทเกดจากชวโมงทางานทยาวนาน ผชายททางานในระดบผบรหารขนกลางและคอนขางสงกเปดเผยวามความตงเครยดจากการทตองบรหารจดการใหไดตามเปาหมายทตงไว บทบาทของแรงงานตางดาวเสมอนวาจะขยายวงกวางขน จากปญหาการขาดแคลนแรงงานไทยทาใหวสาหกจบางแหงแกปญหาโดยการจางแรงงานตาวดาว ในจงหวดสมทรสาคร แรงงานตางดาวไดขยบขนจากการทางานเปนแรงงานทไมมทกษะเปนงานทตองมทกษะ และไดขยายวงออกไปเกนกวาเฉพาะธรกจอาหารทะเลแปรรปแบบพนบาน อยางไรกตาม ทอยธยานนแตกตางจากในสมทรสาคร เจาหนาทสานกงานจดหางานในจงหวดอยธยายงยนยนวาจะยอมใหแรงงานตางดาวทางานเฉพาะในตาแหนงงานทไมมทกษะ วสาหกจหลายแหงรายงานวามความพอใจกบการจางแรงงานตางดาวเพราะแรงงานตางดาวยอมรบคาจางทต ากวาและ “งายตอการบรหารจดการ” ซงเปนปจจยทอาจสงผลกระทบตอธรรมชาตของกาลงแรงงานไทยอนาคต แรงงานตางดาวเปดเผยวารอนใจกบนโยบายของรฐบาลทกาหนดใหมการพสจนสญชาต ซงมรายงานมากมายเกยวกบปญหาการแสวงหาประโยชนจากนายหนา ความเปนอยทดของแรงงานนอกระบบลดต าลง แรงงานนอกระบบรายงานวาประสบกบความเครยดอยางมากจากปญหาเศรษฐกจ งานยงคงหายาก คาจางยงต า และมรายงานหลายฉบบทแสดงปญหาสะสมของภาวะหนสนอยางนาตกใจ ในพนทคลองเตย คนขนของและแรงงานนอกระบบเปดเผยวาหลกประกนความมนคงในระยะยาว เงนออม และการรวมกลมสหกรณสาหรบบานทอยอาศยลดลง ผจดการสหกรณออมทรพยหลายกลมรสกวาถาไมใชเงนทนชวยสมาชกตอนนกจะทาใหสมาชกจานวนมากเสยบานทจานองไวใหกบเจาหนหนาเลอด มความเสยงทเงนออมระยะยาวจะอนตรธานหายไปในอกไมกเดอนขางหนาเนองจากมเงนทนหมนเวยนในระบบอยางจากด แรงงานนอกระบบเปดเผยวามขอจากดอยางมากในการเขาถงระบบหลกประกนทเปนทางการ พวกเขาเหลานไมสามารถเขาถงโครงการเหลานเพอเปลยนแปลงการกยม เพราะพวกเขาไมสามารถรายงานชอของเจาหนนอกระบบ โครงการอนๆ นนกมขนสาหรบผทอยในระบบเทานน (เชน การฝกอบรมและเงนอดหนน) ปญหาสาคญอน ๆ คอการ

~ 68 ~

แพรกระจายของยาเสพตดในทกจงหวดทเขาไปสมภาษณ ขอสงเกตทนาตระหนดคอ เดกทมอายเพยง 10 ปกยงเปนกลมเปาหมายของพอคายา แมวากลมคนเหลานจะประสบกบความยากลาบากอยางมากในการอยรอด แตสวนใหญกไมอยากกลบไปอยในชนบทอก ทดนยงเปนหลกประกนทส าคญทสดในชนบท ทดนเกษตรเปนหลกประกนทสาคญทสดสาหรบครวเรอนในชนบทและยงชวยบรรเทาผลกระทบจากรายไดทสงกลบมาจากตางประเทศหรอจากในประเทศทลดลง การเพมขนของราคาสนคาทาใหวถชวตในชนบทยงคงเปนไปไดอยางด มหลายครอบครวเรยกลกและญาตของตนใหกลบมาอยในพนทชนบทเพอหลกหนความยากลาบากในเขตเมองและเขตอตสาหกรรม ทนทางสงคมถกยกใหเปนสงทส าคญตอคนในชนบททไมมทดนท ากนของตนเอง คนเหลานประสบความเดอดรอนมากทสดจากการไดรบรายไดสงกลบจากลกทไปทางานในจงหวดอนๆในประเทศไทยลดลง การไมมทดนทากนเปนของตนเอง ทาใหคนเหลานไมไดรบประโยชนจากราคาสนคาเกษตรทเพมขนและยงคงพงพงกบรายไดจากการจางงานรายวน ครวเรอนทไมมทดนทากนเหลานเปดเผยวาพวกเขาตองประสบปญหาอยางมากแตกยงไดรบความชวยเหลอเกอกลโดยแบงปนอาหารใหจากญาตและเพอนบาน นอกจากนน การอาศยอยในชนบททาใหพวกเขายงสามารถหาป ปลา และผกจากแมนาและทดนสาธารณะเพอเลยงครอบครวได

3.2 การศกษาเพอการเจรญเตบโตอยางยงยน27 การทจะท าใหเครองยนตทสองท างานผลกดนการขยายตวทางเศรษฐกจ แรงงานไทยจ านวนมากกวาทเปนอยในขณะนจะตองเขาไปอยในภาคทเปนตวจกรของเศรษฐกจและท างานทสรางมลคาเพมมากขน ความทาทายในระยะยาวของประเทศไทยคอการเคลอนยายแรงงานจานวนมากซงอยในภาคเกษตรหรอททางานงายๆ มมลคาเพมตาไปสภาคเศรษฐกจทเปนกาลงสาคญของเศรษฐกจ และเพอใหการเคลอนยายนนประสบผลสาเรจ ประเทศไทยจาเปนตองมการศกษาทดขน มโอกาสเขาถงการศกษาทเพมขน มการรวมตวกนในภมภาคทลกซงมากขน มผลตภาพในภาคเกษตรสงขน และมการปฏรปกฎระเบยบเพอเรงใหเกดการแขงขนในภาคบรการ รวมถงการใหเขามามสวนรวมมากขนของบรษทขามชาต การผลตเพอการสงออกจะยงคงเปนก าลงส าคญทางเศรษฐกจ แตขณะเดยวกนภาคบรการกจะเปดโอกาสใหคนไทยจ านวนมากขนสามารถเขามามสวนรวมในงานทมมลคาเพมสงขน การแขงขนกนเพอเปนทตงของการผลตในหวงโซอปทานของโลกจะทวความรนแรงมากขน จากโครงสรางพนฐานทดขนและการเมองทมเสถยรภาพมากขนในประเทศตางๆเชน เวยดนามและอนโดนเซย การรกษาอตราการขยายตวของมลคาเพมในภาคการผลตทสงนน ประเทศไทยจะตองดงดดงานทสรางมลคาเพมมากขน ความสาเรจของการขยายตวของมลคาเพมในภาคการผลตทสงในชวงทศวรรษทผานมาสวนใหญเกดขนจากทนทเพมขน และไมกอใหเกดผลตอการขยายตวของการจางงาน ทาใหจากดโอกาสในการขยายตวของการจางงาน อยางไรกตาม มความเปนไปไดอยางมากทจะเคลอนยายจากงานทงายไปสงานทยากขนภายในภาคการผลต กลาวคอ จากการทางานตามสายพานการผลตไปเปนการทดสอบ บรรจหบหอ วจย ออกแบบ พฒนา การตลาด บรการ และการสรางชอยหอ ภาคการผลตเปนภาคทมความเปนไปไดสงทจะสรางงานทจายคาตอบแทนสงขน แตสงสาคญทยงคงอยคอจะตองเคลอนยายแรงงานไปสงานทมความซบซอนมากขน มมลคาเพมมากขน งานบรการทางการเงน การทองเทยวเพอสขภาพ และการสรางพนทแหงการสรางสรร เชน สถาปนก และงานโฆษณาซงเปนตวอยางของภาคการผลตทเกยวของกบงานทมความสลบซบซอนมากขน การลงทนดานการศกษาเปนสงจ าเปนส าหรบการเรมขบเคลอนเครองจกรใหเกดการขยายตวทางเศรษฐกจ ขณะทการปรบปรงการศกษาเปนเพยงหนงดานของกลยทธเพอใหเกดการแบงปนและการขยายตวทย งยน (และมกจะไมใชดานทสาคญทสด) การเพมคณภาพและโอกาสในการเขาถงการศกษาขนมธยมศกษา และอดมศกษาจะชวยทาให (1) ลดความไมเสมอภาคดานรายได และสรางกลมคนชนกลางใหใหญขน (2) เพมอปทานของแรงงานมฝมอในตลาดแรงงาน ซงเปนสงจาเปนตอการขยบขนหวงโซมลคาเพมในภาคการผลตและสงเสรมใหเกดภาคบรการทมมลคาเพมทสงขน

27 สวนนเปนสวนทดงมาจากรายงานตดตามภาวะสงคมของไทย เดอนกมภาพนธ 2553 ซงสามารถดาวนโหลดไดจาก http://www.worldbank.or.th.

~ 69 ~

และจะสามารถแขงขนกบนานาประเทศไดเพมขน ในสวนนจะเปนการนาเสนอขอมลทมาจากรายงานตามตดภาวะสงคมของธนาคารโลกในประเทศไทยซงไดชแนวทางทจะปรบปรงการศกษาซงจะมสวนชวยการพฒนาประเทศไทยในระยะยาว องคประกอบของการเขาถงโอกาสในการศกษาระดบอดมศกษาและคาธรรมเนยมทสงของตลาดแรงงานส าหรบแรงงานมฝมอเปนเหตประการหนงทท าใหเกดความไมเทาเทยมกนดานรายไดในประเทศไทยมาอยางยาวนาน ความไมเทาเทยมกนในการเขาถงการศกษาขนประถมและมธยมทมคณภาพมสวนนาไปสความไมเสมอภาคในการเขาถงการศกษาในระดบทสงขนของครวเรอนทมฐานะรายไดแตกตางกน ตลาดแรงงานเปลยนรปความไมเสมอภาคของการเขาถงการศกษาไปสความไมเสมอภาคดานรายไดจากคาธรรมเนยมทสงสาหรบการศกษาทเพมขนในแตละป ดงนน จงทาใหเกดความไมเสมอภาคดานรายไดโดยทวไป เนองจากการวเคราะหนศกษาเฉพาะปจจยเพยงปจจยเดยวทมผลตอรายไดของแรงงาน จงไมสามารถอธบายภาพรวมความไมเสมอภาคดานรายไดของประเทศไทยดานอนๆได อยางไรกตาม ผลการวเคราะหชใหเหนวาโอกาสในการเขาถงการศกษาระดบอดมศกษาอาจเปนสาเหตสาคญของความเหลอมลาซงเปนสงทมคณคาตอการคนหาคาอธบายตอไป28 แมวาอตราการเขาเรยนในชนประถมศกษา มธยมศกษาจะสง แตโอกาสเขาถงการศกษาระดบอดมศกษายงมความไมเทาเทยมกนสง การเขาถงการศกษาขนประถมและมธยมศกษาตอนตนเกอบจะเปดโอกาสใหทกคนโดยเฉพาะระหวางป 2544 และ 2548 ทาใหประเทศไทยสามารถเพมอตราการเขาเรยนไดอยางนาประทบใจ (รปท 92)29 แตอตราการเขาเรยนในระดบอดมศกษากลบอยทรอยละ 50 ซงเปนไปในระดบทเทยบเทากบประเทศอนๆในภมภาคน แตกยงต ากวาในกลมประเทศ OECD (รปท 93) อยางไรกตาม เมอมองไปทอตราการเขาเรยนตามกลมอาย เปนทนาสงเกตวาการมสวนรวมในการศกษาขนสงสาหรบกลมคนทมอายทเหมาะสม (18 – 21 ป) นนมเพยงรอยละ 2530 ทสาคญยงไปกวานน คอ ประเทศไทยประสบปญหาความไมเสมอภาคอยางรนแรงในเชงของการเขาถงการศกษาระดบสงของครวเรอนทมระดบรายไดแตกตางกน ในขณะทกวารอยละ 50 ของนกเรยนจากกลมครวเรอนทมรายไดมากทสดเขาเรยนในการศกษาระดบสง แตนอยกวารอยละ 5 ของนกศกษาทอยในกลมทมรายไดต าทสดไดมโอกาสเขาถงการศกษา ซงภาพของความไมเสมอภาคดงกลาวไมไดเปลยนแปลงไปมากนกตงแตป 2543 (รปท 94) หากรวมกลมครวเรอนทมรายไดต าทสดสามลาดบเขาดวยกนนนจะมอตราการเขาเรยนในการศกษาขนสงเพยงรอยละ 20 ขณะทเมอรวมสองกลมครวเรอนทมรายไดมากทสดนนจะเปนกลมทใหญทสดทมอตราการเขาเรยนสง อยางไรกตาม แมกระทงระหวางกลมครวเรอนทมรายไดสงสดลาดบทสและหาเองกยงอตราการมสวนรวมในการเขาเรยนทแตกตางกนคอนขางมาก ความไมเสมอภาคของการเขาถงการศกษาระดบอดมศกษาสวนหนงอาจมสาเหตมาจากความไมเทาเทยมกนของคณภาพการศกษาระดบประถมและอดมศกษา ความไมเสมอภาคของการศกษาขนสงเหนไดอยางชดเจนตงแตเรมชวตการศกษาของเดกไทย รปท 95 แสดงใหเหนเสนโคงแสดงความคงอยของนกเรยน (อาย 6-22 ป) จากระดบประถมศกษาถงอดมศกษา ในขณะทอตราการคงอยของนกเรยนคอนขางคงทสาหรบเดกทมาจากครวเรอนทมรายไดในกลมทสงทสด แตอตราการคงอยของนกเรยนกลบลดลงสาหรบเดกทมาจากครวเรอนทมรายไดต า อตราการคงอยของนกเรยนทรารวยนนสงถงเกอบรอยละ 100 เมอเปรยบเทยบกบนกเรยนทยากจนซงมอตราการคงอยเพยงประมาณรอยละ 60 ทการศกษาในแตละระดบ นกเรยนจากครอบครวทมรายไดต ามแนวโนมทจะเลกเรยนกอนทจะเรยนจนจบ อตราการเลกเรยนเพมขนตามระดบการศกษาทสงขน คอจากประถมศกษา ไปมธยมศกษาและสงสดทระดบอดมศกษา เนองจากคาใชจายทสงขนไปกบจานวนปการศกษาทเพมขนและระบบทคอนขางเปด (โดยเฉพาะอยางยง

28 บทบาทของการศกษาซงเปนทมาของความไมเสมอภาคในประเทศไทย เปนผลการศกษาของ Fofack, Hippolyte and Albert Zeufack (1999), “กลไกของความไมเสมอภาคในประเทศไทย : หลกฐานจากขอมลครวเรอน (Dynamics of income inequality in Thailand: evidence from household psudo-panel data) ผลการศกษาของธนาคารโลก ผเขยนพบวา การศกษา และการเขาถงสนเชอในระบบ การถายโอนภายในครวเรอน และการกระจกตวของความมงคงเปนปจจยสาคญทกาหนดความไมเสมอภาคในไทย 29 GER คอ อตราสวนจานวนนกศกษาทลงทะเบยนในแตละระดบการศกษาโดยไมคานงถงอายตอจานวนประชากรในชวงอายทในทางทฤษฎแลวควรจะเรยนอยในการศกษาระดบนนๆ 30 ดท Makishima, Minoru and Somchai Sukisiriserekul, eds. (2003), Human Resource Development Toward a Knowledge-Based Economy: The Case of Thailand. Bangkok, Thailand: Institute of Developing Economies, Japan External Trade Organization.

~ 70 ~

สาหรบจานวนปทเพมขนในระดบอดมศกษา) สงนอาจทาใหนกเรยนรสกวาระดบการศกษาทจบออกไปไมเพยงพอสาหรบการกาวเขาสการศกษาในระดบตอไป รปท 92. อตราการเขาเรยนระดบประถมศกษาเกอบถงรอยละ 100 แตอตราการเขาเรยนในระดบมธยมศกษาตอนปลายและการศกษาทสงขนนนยงไมคอยสงมาก

ทมา: กระทรวงศกษาธการ 2550

รปท 93. อตราการเขาเรยนในระดบอดมศกษาของไทยนนยงต ากวาในกลมประเทศ OECD

ทมา: Edstats และ World Development Indicators. รปท 94. นกเรยนในการศกษาขนสงสวนใหญยงมาจากกลมครวเรอนทมรายไดสงทสด

ทมา: สารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมครวเรอน 2549.

รปท 95. ในขณะทนกเรยนสวนใหญทมาจากกลมครวเรอนทมรายไดสงทสดจะไดเขาเรยนจนส าเรจการศกษาระดบมหาวทยาลย นกเรยนจากครวเรอนทมรายไดต าทสดมกจะเลกเรยนไปกอน

ทมา: สารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมครวเรอน 2549.

คาเฉลยของคาจางในไทยเพมขนอยางมากตามจ านวนปการศกษาทเพมขน จากทแสดงในตารางท 15 แรงงานทมการศกษาสงจะสามารถหารายไดโดยเฉลยไดมากกวาแรงงานทจบระดบมธยมศกษาถงสามเทา หลกฐานทปรากฎจากการสารวจบรษทตางๆยงเสดงใหเหนวาคาจางทเพมขนจากทกษะทสงขนในไทยนนสงกวาประเทศอนๆในภมภาคน31 คาจางเฉลยตอชวโมงของแรงงานไทยทเขาศกษากวา 16 ปนนจะสงกวาคาจางของผทจบ

31 ด ธนาคารโลก (2549), บทท 3 บรรยากาศการลงทนของไทย การแขงขนและการขยายตวของบรษท

Per

cent

PrimaryLower SecondaryUpper SecondaryHigher Education

Kor

eaF

inla

ndG

reec

eU

nite

d S

tate

sD

enm

ark

New

Zea

land

Nor

way

Aus

tral

iaS

wed

enIc

elan

dS

pain

Hun

gary

Ital

yP

olan

dB

elgi

umIr

elan

dN

ethe

rland

sU

nite

d K

ingd

omJa

pan

Por

tuga

lF

ranc

eC

zech

Rep

ublic

Aus

tria

Slo

vak

Rep

ublic

Thai

land

Sw

itzer

land

Turk

eyM

exic

o

Q Q Q Q Q

Higher education participation rate (age 20 and over)

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Grade

Poorest Richest

~ 71 ~

การศกษาขนพนฐานถงรอยละ 110 ซงเมอเปรยบเทยบกบประเทศมาเลเซยซงอยแคเพยงรอยละ 60 (รปท 96 และตารางท 15) ยงไปกวานน ยงมหลกฐานทชใหเหนวาชองหางดงกลาวจะยงกวางมากขนสาหรบแรงงานทมประสบการณมากขน ทระดบอาย 25 ป แรงงานทสาเรจการศกษาระดบอดมศกษาจะไดรบคาจางสงกวาแรงงานทสาเรจการศกษาระดบประถมและอดมศกษาประมาณ 5,000 บาท ซงความแตกตางๆนจะเพมขนเรอยตามระยะเวลาและเมอถงวยเกษยณ แรงงานทมการศกษาระดบอดมศกษาจะไดรบคาจางประมาณ 40,000 บาทตอเดอน เมอเปรยบเทยบกบผทจบระดบมธยมศกษาทไดคาจาง 25,000 บาทตอเดอน และประถมศกษาท 5,000 บาทตอเดอน รปท 97 แสดงใหเหนวาเกอบจะไมมการขยายตวเพมขนของรายไดในชวงเวลาทผานมาเลยสาหรบแรงงานทสาเรจการศกษาระดบประถมศกษา รปท 96. นายจางไทยยนดทจะจายคาจางทสงขนส าหรบแรงงานทมการศกษาสงกวา

ทมา: ธนาคารโลก (2549 – ดหมายเหตท 31).

รปท 97. ประสบการณท างานยงท าใหผลกระทบของการศกษาตออตราคาจางทตางกนยงมความรนแรงมากขน

ทมา: ธนาคารโลก ตามตดภาวะสงคมไทย 2553

ตารางท 15. แรงงานทมการศกษาขนสงจะมรายไดมากกวาแรงงานทจบระดบประถมศกษาถงกวา 4 เทา

ระดบการศกษา คาจางเฉลย

ประถมศกษาและตากวา 4,390 มธยมศกษา 6,772

สงกวามธยมศกษา 17,680 ไมทราบ 17,250

คาเฉลยของประชากร 8,259 ทมา: สารวจภาวะแรงงาน ไตรมาสทสของป 2547

การลดความไมเสมอภาคดานรายไดจะชวยสงเสรมใหเกดกลมคนชนกลางและชวยสนบสนนการบรโภคภายในประเทศ การลดการพงพงอปสงคจากภายนอกของไทยจาเปนทจะตองอาศยการปลดสงกดขวางการขยายตวของการบรโภคในครวเรอน การออมภาคครวเรอนในประเทศไทยนนถอไดวาอยในระดบคอนขางสง แตสงทสาคญเชนกนคอรายไดเฉลยของ “คนชนกลาง” (นยามตามคามธยฐานของรายได) นนคอนขางตาโดยอยทระดบเพยงประมาณ 4,000 บาทตอคนตอเดอน (ประมาณ 1,350 ดอลลาหสหรฐตอป)32 ผลการศกษาของผวจยทานหนงไดพบวา ตามคาจากดความแลว “คนชนกลาง” ในไทยนนคดเปนเพยงรอยละ 8.7 ของประชากรทงประเทศและคดเปนรอยละ 17.4 ของการบรโภค ซงเมอเปรยบเทยบกบในประเทศโคลมเบยแลว คนชนกลางคดเปนรอยละ 13.5 ของจานวนประชากรและคดเปนกวารอยละ 25 ของการบรโภค33 ผลกระทบอยางหนงของการลดความ

32 คาแรงโดยทวไปแลวจะสงกวาคาเฉลยรายไดเพราะผทมรายไดจากคาจางมกจะเปนบคคลทดแลผทไมอยในกาลงแรงงาน 33 ด Nancy Birdsall (2010). “The (Indispensable) Middle Class in Developing Countries; or, The Rich and the Rest, Not the Poor and the Rest.” CGD Working Paper 207. Washington, D.C.: Center for Global Development. เบรดซอล นยาม “คนชนกลาง” วาหมายถงบคคลทมรายไดมากกวา 10 ดอลลาหสหรฐตอวน

0

20

40

60

80

100

120

10 11 12 13 14 15 16 over 16

Completed Years of Formal Education

ThailandMalaysia

% Increase in hourly wages (relative to comparison group with 9 or less completed years of formal education)

0

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

40,000

45,000

Mon

thly

Wag

e

Age (years)

Primary

Secondary

Tertiary

~ 72 ~

ไมเสมอภาคของรายได คอ การเพมอานาจในการใชจายของคนชนกลางและคนชนลางสดซงเปนกลมทจะมอรรถประโยชนหนวยสดทายในการบรโภคสงทสดเมอเปรยบเทยบกบกลมผทมรายไดสงทสด ดงนน จงสามารถทาใหเกดการขยายตวของการบรโภคสนคาบรการจากแหลงภายในประเทศทมากกวา การขยายอปทานของแรงงานทมฝมอและการเพมทกษะในดานตางๆของก าลงแรงงานเปนสงทส าคญมากตอความสามารถในการท ากจกรรมทมความซบซอนมากขนส าหรบประเทศไทย มลคาเพมของการผลตและบรการจะสงขนไดตองอาศยการลงทนทสงขนในดานการศกษาซงเปนสวนหนงของกลยทธแบบกวางๆในการพฒนาภาคเศรษฐกจน นวตกรรมและงานทมความสลบซบซอนสงนนจาเปนตองอาศยทงทกษะของแรงงานทจะสามารถปรบตวใหเขากบเทคโนโลยใหมๆ และในขณะเดยวกนกตองอาศยความรวมมออยางมากระหวางมหาวทยาลยทมคณภาพสงกบภาคธรกจเอกชน เปนสงทหลกเลยงไมไดทบรการทมมลคาเพมสงจะตองอาศยการฝกอบรมอยางมาก ตวอยางเชน การสงออกบรการทางการแพทยนนเปนสงทไทยมโอกาสสงมาก แตเนองจากในปจจบนประเทศไทยสามารถผลตแพทยไดนอยเกนไป (อตราสวนแพทยตอจานวนประชากรตากวาประเทศทมรายไดปานกลางอนๆสวนใหญ) การบรการดานสขภาพของภาคเอกชนไดเขามาดดซบแพทยจากภาครฐอนจะทาใหเกดปญหาในระยะยาวตอความสามารถในการใหบรการทางสงคมอยางเสมอภาค บรษทตางๆชวาปญหาการขาดทกษะเปนอปสรรคส าคญตอการเจรญเตบโต ซงสะทอนใหเหนถงปญหาคณภาพการศกษาในระดบอดมศกษา จากการสารวจในระดบบรษท รอยละ 36 ของบรษทไทยชวาการขาดทกษะของแรงงานเปนขอจากดทสาคญทสดตอธรกจ34 บรษทไทยตองใชเวลาโดยเฉลยประมาณ 5.2 สปดาหในการหาลกจางมาทดแทนตาแหนงงานของแรงงานทมทกษะซงวางลง ซงถาเปรยบเทยบกบอนเดยทใชเวลาเพยง 3.2 สปดาห (รปท 98) ทงน สาเหตทสาคญทสดของตาแหนงงานวางคอการขาดความสามารถในการหาผสมครทมคณสมบตพนฐานและทกษะดานเทคนคทเหมาะสม กวารอยละ 80 ของบรษทในประเทศไทยและกวารอยละ 70 ของบรษทในมาเลเซยชวาการขาดคณสมบตพนฐานและทกษะดานเทคนคทเหมาะสมเปนปญหาทสาคญทสดสาหรบการจางงาน (รปท 99) ในทางตรงขาม นอยกวารอยละ 20 ของบรษททงในไทยและมาเลเซยชแจงวาการขาดผสมครงานกเปนอกสาเหตสาคญของการจางงาน ผลการศกษาชใหเหนวามความไมสมดลระหวางปรมาณและคณภาพของการศกษาขนสง ตามทไดกลาวไวแลวเบองตน สถานการณดงกลาวนนยงมความรนแรงมากขนในไทยทซงนายจางยนดทจะจายเงนพเศษใหสงมากขนมากเพอใหไดแรงงานทมทกษะสง

รปท 98. บรษทไทยตองใชเวลาถง 5.2 สปดาหในการหาคนมาท างานในต าแหนงงานวางของแรงงานทมทกษะ

ทมา: PICS 2550 (ดหมายเหตท 34 ขางลาง)

34 ดธนาคารโลก (2549) และ ธนาคารโลก (2551) การประเมนบรรยากาศการลงทนของไทยฉบบปรบปรงใหม

1.6

2.3

2.9

3.2

3.4

3.7

5.2

8.8

0 2 4 6 8 10

Indonesia

Turkey

Russia

India

Korea

Germany

Thailand

Brazil

Weeks

~ 73 ~

รปท 99. การขาดแคลนทกษะเปนปจจยส าคญทสดทบรษทไทยชวาท าใหยากในการหาคนงานมาทดแทนต าแหนงงานทวาง

ด: PICS 2007 (ดหมายเหตท 34 ขางลาง) การเจรญเตบโตทน าโดยนวตกรรมมความเกยวโยงกบความแขงแกรงของการศกษาในระดบอดมศกษา สถาบนการศกษาขนสงมบทบาทสาคญในการเตรยมการใหบคคลสามารถปรบตวรบกบเทคโนโลยทมอย (รวมทงเทคโนโลยทพฒนาโดยตางชาต) และยงเปนตวจกรสาคญของการวจยและพฒนาเทคโนโลย การพฒนาสนคาใหม นวตกรรม และเทคโนโลยมกจะไดรบการฟมฟกและสรางมาจากสถาบนอดมศกษา ประเทศเชนเกาหล และจนนนไดลงทนอยางมากในการสรางความสามารถดานการวจยใหแกมหาวทยาลย (รปท 100)35 สาหรบในประเทศไทย การสารวจความคดเหนของบรษทเมอเรวๆนเปดเผยวาบรษทเหลานแทบจะไมไดเขาหามหาวทยาลยทองถนเพอแสวงหาขอมลและเทคโนโลยเพอนามาใชงานเลย (ตารางท 16) 36 รปท100. มหาวทยาลยในจนและเกาหลใชจายสงมากในการวจยและพฒนาจนเกอบจะเทยบเทากลมประเทศ OECD

ทมา: Netherlands Observatory of Science and Technology ความเขมขนของการวจยและพฒนาวดจากสดสวนการใชจายเพอการวจยและพฒนาในมหาวทยาลยตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

รปท 101. ประมาณรอยละ 3 ของผตอบแบบสอบถามชวาประเทศไทยเปนเปาหมายทนาสนใจของงานวจยและพฒนา เมอเปรยบเทยบกบจนทรอยละ 61

ทมา: UNCTAD (2005). ดหมายเหตขางลาง

35 ด Netherlands Observatory of Science and Technology (2010). Science and Technology Indicators 2010. 36 Yussuf, S. and K. Nabeshima (2010). “Industrial Change in the Bangkok Urban Region” World Bank mimeo.

Percentage of Firms Pointing Out to Each Factor as One of Main 3 Causes for Vacancies

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

ApplicantsDemand Very

High Wage

Univ. NotProduce

SufficientNumber

Graduates

Applicants NotHave Required

Basic Skills

Applicants NotHave RequiredTechnical Skills

No Applicantsfor Unskilled

WorkersPosition

High Turnoverof New Recruits

Thailand Malaysia

Australia

CanadaDenmark

France Ireland

Japan

Korea

Sweden

UK

USA

China

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1.0

0 3 6 9 12 15

R&D

inte

nsity

by U

nive

rsitie

s (p

erce

nt o

f GDP

)

Average Annual growth rate real R&D expenditures by universities (percent)

Followers

FallingBehind

Leaders

Catching up

Averages61.8

4.4 2.9

0

10

20

30

40

50

60

70

~ 74 ~

ตารางท 16: มหาวทยาลยไมใชแหลงขอมลและเทคโนโลยทส าคญของบรษทไทย

แหลงขอมล รถยนต เครองไฟฟา

จ านวน % จ านวน % บรษทของลกคา 12 21.8 14 26.9 บรษทแม (ตางชาต) 15 27.3 12 23.1 เจาของบรษท (ไทย) 4 7.3 6 11.5 ผผลต 4 7.3 5 9.6 อนๆ 9 16.4 5 9.6 ทปรกษา ดงาน อบรมทงในและตางประเทศ 3 5.5 3 5.8 มหาวทยาลย 1 1.8 3 5.8 เวบไซด 2 3.6 2 3.8 งานแสดงสนคา และนทรรศการ 2 3.6 1 1.9 เครองจกร 2 3.6 1 1.9 สมมนากบบรษทอนๆ 1 1.8 0 0.0 รวม 55 100.0 52 100.0 ทมา: สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย 2552 และใน Yussuf and Nabeshima (2553)

ประเทศไทยสามารถทจะก าหนดใหประเทศสามารถขยายความสามารถดานวจยและพฒนาไดอยางมาก เชน การเขาไปมสวนในทศทางทเกดขนในปจจบนของการใชบรการดานเทคโนโลยจากภายนอก แมวาประเทศไทยจะสามารถดงดดเทคโนโลยจากตางประเทศ แตความไมพอเพยงของแรงงานทมทกษะทจะสามารถใชเทคโนโลยเหลานนไดกนาจะยงเปนปญหาทส าคญ จากผลการศกษาขององคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา บรษทขามชาตไดขยายการลงทนในการวจยและพฒนาไปประเทศตางๆอยางแพรหลายเพอแสวงหาทางออกของเทคโนโลยใหมๆในโลกโดยการเขาไปมสวนรวมกบเครอขายองคความรทมอยในทองถน37 ในขณะทประเทศทพฒนาแลวในกลม OECD ยงคงรกษาการเปนศนยรวมความพยายามในการวจยและพฒนา ประเทศทกาลงพฒนาทสามารถเคลอนยายนกวจยทผานการอบรมมาแลวดวยตนทนทสามารถรบไดทาใหความสนใจและทรพยากรในดานนมมากขน ประเทศทควรยกเปนตวอยางทสาคญ คอ จนและอนเดย ประมาณการวา มศนยวจยและพฒนาของตางชาตกวา 750 ศนยในประเทศจนระหวางป 2544 ถง 2547 จากผลการสารวจลาสดของ UNCTAD ในดานผทใชจายในการวจยและพฒนามากทสด พบวา ประมาณรอยละ 3 ของผตอบแบบสารวจชวาประเทศไทยเปนเปาหมายทนาดงดด (รปท 101)38 โดยอยในระดบทเทยบเทากบประเทศในเอเชยอนๆ แตกยงต ากวาจน อนเดย และสหรฐอเมรกามาก การสนบสนนใหเกดการขยายตวของบรการทมมลคาเพมสงกตองอาศยอปทานแรงงานทมฝมอมากกวาน โดยเฉพาะในดานสขภาพ การศกษา การเงน วศวกรโปรแกรม และบรการทเปนมออาชพอนๆ ประเทศไทยมอตสาหกรรมทองเทยวเชงสขภาพทกาลงเตบโต แตจานวนแพทยในไทยนอยกวาประเทศในกลมทมรายไดปานกลางสวนใหญ (และแมกระทงประเทศทมรายไดต า) การขยายตวของภาคเอกชนนนสวนมากแลวเกดขนไดจากบรการสาธารณสขของรฐทลดลง (รปท 102) ดงนน การตอบสนองของอปทานตออปสงคทเพมขนของการทองเทยวเชงคณภาพจงเปนสงทจาเปน (รปท 103) ในเรองน จะเหนวาการศกษาดานการแพทยนนมขอจากดมากในประเทศไทย (มมหาวทยาลยเอกชนเพยงหนงแหงทสามารถใหการอบรมทางการแพทย และยงถอวาเปนสดสวนทนอยมาก) ยงไปกวานน ผเชยวชาญทมประสบการณสงและไดรบการอบรมนนมกจะไมเขาไปอยในระบบราชการ เนองจากวาการตอบสนองดานอปทานตอแรงงานทมฝมอนนคอนขางชามาก ทางหนงทจะเพมทกษะของอปทานแรงงานนได คอ การเปดใหมการนาเขาแรงงานทมฝมอ อยางไรกตาม จากมมมองของการใหบรการ เปนสงจาเปนทตองทาใหมนใจไดวาอปทานแรงงานทเพมขนนนจะ

37 OECD (2007). Moving Up the Value Chain: Staying Competitive in the Global Economy, Paris. 38 UNCTAD (2005), World Investment Report, Transantional Corporations and the Internationalisation of R&D, New York and Geneva.

~ 75 ~

นาไปสการเพมขนของผทมความชานาญดานสขภาพในระดบอาเภอและในชนบท ดงนน นโยบายเสรมจงเปนสงจาเปนและอาจมประสทธภาพมากกวาการเพมจานวน

รปท 102. ประเทศไทยมสดสวนแพทยตอจ านวนประชากรนอยกวาประเทศทมรายไดปานกลางอนๆ

ทมา: องคการอนามยโลก

รปท 103. จ านวนของนกเรยนแพทยไดลดลง การตอบสนองตออปทานจงมความเหมาะสม

ทมา: กระทรวงสาธารณสข

4 4

10

Physicians density (per 10 000 population)

22

27

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

800

1,000

1,200

1,400

1,600

1,800

2,000

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

New medical students

Medical graduates

~ 76 ~

ภาคผนวกท 1: ดชนชวดทางเศรษฐกจทส าคญ

2551 2552 2552 2553 2553

ป ป ไตรมาส 2 ไตรมาส 3 ไตรมาส 4 ไตรมาส 1 เม.ย. พ.ค.

ผลผลต การจางงานและราคา ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (% เปลยนแปลงเทยบกบปทแลว) 2.5 -2.2 -4.9 -2.7 5.9 12.0 .. ..

ดชนการผลตทางอตสาหกรรม (ป 2543=100) 190.2 180.4 171.9 186.0 201.4 213.1 197.3 204.5 (% เปลยนแปลงเทยบกบปทแลว) 5.3 -5.1 -9.2 -5.0 14.2 31.3 21.8 17.2

อตราการวางงาน (%) 1.4 1.5 1.7 1.2 1.0 1.1 1.2 ..

อตราเพมของรายไดทแทจรง (%) 1/ 4.8 -1.6 1.1 1.3 -2.1 -0.6 .. .. ดชนราคาผบรโภค (% เปลยนแปลงเทยบกบปทแลว) 5.5 -0.8 -2.8 -2.2 1.9 3.7 2.9 3.4 ภาครฐ

ดลเงนสดภาครฐ (% ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ) 2/ -1.9 -3.8 0.6 0.0 -7.2 .. .. .. หนในประเทศภาครฐ (% ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ – สนงวด) 3/ 38.2 45.2 43.0 45.2 43.8 .. .. .. การคาตางประเทศ ดลการช าระเงนและหนตางประเทศ

ดลการคา (ลานเหรยญสหรฐ) -0.4 19.4 3.9 5.2 2.6 2.1 -0.2 2.3

การสงออก (fob ลานเหรยญสหรฐ) 175.2 150.7 34.0 40.7 42.8 44.0 13.8 16.4 (% เปลยนแปลงเทยบกบปทแลว) 15.9 -14.0 -26.2 -17.6 12.0 32.1 34.7 42.5

การนาเขา (cif ลานเหรยญสหรฐ) 175.6 131.4 30.0 35.5 40.2 41.8 14.0 14.1 (% เปลยนแปลงเทยบกบปทแลว) 26.8 -25.2 -33.1 -28.4 1.5 63.6 42.0 78.5

ดลบญชเดนสะพด (ลานเหรยญสหรฐ) 1.2 20.3 2.8 3.8 4.2 5.3 -0.4 1.0 (% ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ) 0.4 7.7 4.4 5.7 5.8 7.2 .. ..

หนตางประเทศรวม (ลานเหรยญสหรฐ) 5/ 65.2 70.0 63.1 67.4 70.0 .. .. .. (% ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ) 24.0 26.6 .. .. .. .. .. ..

หนระยะสน (ลานเหรยญสหรฐ) 5/ 24.2 27.9 21.7 24.1 27.9 .. .. .. สดสวนการชาระหน (% ของการสงออกสนคาและบรการ) 6/ 7.1 6.7 7.8 6.0 6.1 5.2 .. ..

ทนสารองรวมทองคา (ลานเหรยญสหรฐ) 111.0 138.4 120.8 131.8 138.4 144.1 147.6 143.5 (คดเปนจานวนเดอนของการนาเขาสนคา) 7.9 13.2 10.0 9.5 8.9 9.0 10.6 10.3

~ 77 ~

2551 2552 2552 2553 2553

ป ป ไตรมาส 2 ไตรมาส 3 ไตรมาส 4 ไตรมาส 1 เม.ย. พ.ค.

ตลาดการเงน

สนเชอในประเทศ (% เปลยนแปลงเทยบกบปทแลว) 6/ 9.3 3.1 2.9 0.4 3.1 6.0 6.0 .. อตราดอกเบยระยะสน (คาเฉลยของงวด) 7/ 3.40 1.35 1.25 1.25 1.25 1.25 1.25 1.25

อตราแลกเปลยน (คาเฉลยของงวด) 33.4 34.3 34.7 34.0 33.3 33.0 34.0 33.8 อตราแลกเปลยนทแทจรง (ป 2543=100, ตวเลขทสงขนแสดงถงการแขงคาขนของเงนบาท) 8/ 112.8 108.8 109.6 108.4 107.8 111.1 113.9 115.1 (% เปลยนแปลงเทยบกบปทแลว) 0.5 -3.6 -5.1 -2.6 -1.9 1.6 1.5 3.1

ดชนตลาดหลกทรพย ณ สนงวด 450 735 597 717 735 788 764 750

Memo Items: ผลตภณฑมวลรวมในประเทศในรปตวเงน (พนลานบาท) 272.0 263.7 63.4 65.8 72.6 73.0 .. .. ผลตภณฑมวลรวมในประเทศในรปตวเงน (พนลานเหรยญสหรฐ) 9,075.5 9,050.7 2,203.9 2,236.0 2,417.0 2,406.6 .. .. รายไดประชาชาตทแทจรงตอหว (ราคาคงทป 2543 – เหรยญสหรฐ) 3,055.0 2,950.1 .. .. .. .. .. ..

1/ คาจางโดยเฉลยของผมงานทาจากการสารวจแรงงานโดยสานกงานสถตแหงชาต (หกทอนดวยอตราเงนเฟอ) 2/ ดลเงนสดของรฐบาล 3/ รวมถงหนในประเทศของรฐบาล หนในประเทศของรฐวสาหกจทไมใชสถาบนการเงน หนของกองทนเพอการฟนฟและพฒนาระบบสถาบนการเงน 4/ การลงทนโดยตรงจากตางประเทศทไมใชธนาคาร 5/ ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย 6/ นยาม IFS (สนเชอสทธภาคสาธารณะทไมใชสถาบนการเงน สนเชอภาคเอกชนและบญชอน ๆ) 7/ อตราดอกเบยนโยบายของธนาคารแหงประเทศไทย (ชองทางปรบสภาพคลองสนวน อตราดอกเบยเฉลยของเงนกและเงนใหก) 8/ ทมา: ธนาคารเพอการชาระหนระหวางประเทศ

~ 78 ~

ภาคผนวกท 2: ตารางตดตามการด าเนนการปรบโครงสราง

1. การลดความยากจน

2. การปฏรปภาคการเงนและภาคธรกจ

3. การปฏรปเพอปรบปรงสภาพแวดลอมทางธรกจ การลงทนและการคา

4. การปฏรประบบราชการและระบบธรรมาภบาลภาครฐ

5. การคมครองทางสงคม

~ 79 ~

1. การลดความยากจน

วตถประสงค มาตรการปฏรปทด าเนนการ

ก. ปรบปรงคณภาพชวตคนยากจนโดยสงเสรมการพงพาตนเองและสรางโอกาสในระบบเศรษฐกจทองถน

มาตรการทไดด าเนนการในชวง 6 เดอนทผานมาและมนยส าคญ

โครงการปรบโครงสรางหนและฟนฟอาชพเกษตรกร นโยบายแกไขปญหาหนสนของเกษตรกรมเปาหมายในการชวยเหลอเกษตรกรประมาณ 510,000 ราย โดยใชงบประมาณทงสน 1.14 พนลานบาทในปงบประมาณ พ.ศ. 2553 และจดสรรใหแกสานกงานกองทนฟนฟและพฒนาเกษตรกร งบประมาณสาหรบปงบประมาณ พ.ศ. 2554 และ พ.ศ. 2555 จะเพมขนเปน 2.2-2.5 พนลานบาทเพอลดหนสนและพฒนาอาชพใหแกเกษตรกรโดยการลดตนทนการผลตและการเพมผลผลต ทงน สานกกองทนฟนฟและพฒนาเกษตรกรจะดาเนนงานรวมกบธนาคารของรฐอก 4 แหง เกษตรกรทเปนกลมเปาหมายจะถกแบงเปนกลมๆ ตามเกณฑ เชน การมหนไมกอใหเกดรายได สมาชกกองทนฟนฟและพฒนาเกษตรกร และการขนทะเบยนหน มลคาหนทจะไดรบการยกเวนโดยทวไปจะเทากบดอกเบยทงหมดและครงหนงของเงนตน โดยมเงอนไขวาเกษตรกรผอนชาระหนเงนตนทเหลออกครงหนงตามงวดและระยะเวลาทตกลงกนแตไมเกน 15 ป

รางระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการจดใหมโฉนดชมชน การออกโฉนดชมชนซงเปนสวนหนงของนโยบายการกระจายการถอครองทดน ใหอานาจชมชนรวมกนบรหารจดการการครอบครองทดนของรฐเพอสรางความมนคงในการอยอาศยและการใชประโยชนทดนของชมชนอยางเตมท ทงน กาหนดใหมคณะกรรมการประสานงานเพอจดใหมโฉนดชมชนทาหนาทออกแบบนโยบาย แผนงาน และงบประมาณเพอเสนอตอคณะรฐมนตร ในชวงตนของโครงการ จะจดใหมพนทนารองโฉนดชมชนจานวนไมนอยกวา 30 พนท

มาตรการลดภาระคาครองชพของประชาชนขยายระยะเวลาการด าเนนจนถงสนป 2553 หลงจากทเดมมระยะเวลาดาเนนการถงเดอนมถนายน มาตรการเหลานรวมถง (ก) การยกเวนคาใชจายไฟฟาของครวเรอนขนาดเลก (ใชไฟฟาไมเกน 90 หนวยตอเดอน) (ข) การยกเวนคาใชจายเดนทางรถโดยสารประจาทางธรรมดาจานวน 800 คนตอวนใน 73 เสนทาง (ค) การยกเวนคาใชจายเดนทางโดยรถไฟชน 3 ทงรถระยะทางใกลและไกล ทงน ไดยกเลกมาตรการลดภาระคาใชจายนาประปาของครวเรอน โดยใหสนสด ณ เดอนมนาคม 2553 คาใชจายทงหมดในการดาเนนมาตรการเหลานประมาณ 4.5 พนลานบาท

มาตรการภาษเพอชวยเหลอคนพการไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตร นายจางหรอเจาของสถานประกอบการซงรบคนพการทไดลงทะเบยนแลวเขาทางาน จะไดยกเวนภาษเงนไดบคคลธรรมดาและภาษเงนไดนตบคคลเปนมลคาเทากบคาใชจายในการจางคนพการดงกลาว นอกจากน เงนไดของผจดใหมอปกรณ สงอานวยความสะดวก หรอบรการขนสงใหคนพการ ยงจะไดรบการยกเวนภาษเตมจานวนดวย

คณะรฐมนตรอนมตโครงการพฒนาตลาดและแปรรปยางเพอเพมมลคา องคการสวนยางดาเนนงานตามโครงการจานวนสองโครงการ ไดแก (ก) การจดตงศนยรบซอผลผลตและจาหนายปจจยการผลตจานวน 6 ศนย เพอชวยเหลอเกษตรกรใหสามารถขายยางไดในราคาทเปนธรรม และไดรบปจจยการผลตคณภาพด (ข) การสรางโรงงานผลตยางแทงจานวน 3 แหงเพอแปรรปและเพมมลคาใหกบผลตภณฑยาง โครงการเหลานไดรบการจดสรรงบประมาณทงสน 476 ลานบาท

จดทาโดย วชรนทร ศรมณธรรม

~ 80 ~

2. การปฏรปภาคการเงนและภาคธรกจ

วตถประสงค มาตรการเพอการปฏรป ก. การท าใหสถาบนการเงนตาง ๆ สามารถ

แบงปนขอมลดานเครดตรวมกนได มาตรการทจะด าเนนการภายใน 6 – 12 เดอนขางหนา

ระบบคะแนนเครดตแหงชาตอยระหวางการด าเนนการตามแผน บรษท ขอมลเครดตแหงชาต จ ากด (NCB) มแผนจะเรมระบบคะแนนเครดตของบคคลธรรมดา และจดท ารายงานสถตขอมลเครดตในเดอนมนาคม 2553 นอกจากน NCB ยงมแผนจะทดสอบระบบคะแนนเครดตนตบคคลเปนระยะเวลา 10 เดอน กอนจะเรมระบบอยางเปนทางการในป 2554

มาตรการทจะด าเนนการ แตลาชาออกไป

แผนของรฐบาลทจะใหบรษทประกนสงขอมลเครดตให NCB จะถกพจารณาอกครงหนง ในเวลาทเหมาะสม ยงไมมการตดสนใจวาจะก าหนดใหบรษทประกนตองรายงานขอมลเครดตของลกคาให NCB หรอไม

ข. การก าหนดและการด าเนนกลยทธในระยะกลางส าหรบภาคการเงนของไทย

มาตรการทไดด าเนนการในชวง 6 เดอนทผานมา และมความส าคญ

การผอนคลายระเบยบควบคมการแลกเปลยนเงนเพมเตม ธนาคารแหงประเทศไทยไดผอนคลายระเบยบควบคมการแลกเปลยนเงนเพมเตม ในเรองการลงทนในตางประเทศ การท าธรกรรมอนพนธเพอปองกนความเสยงจากอตราแลกเปลยน และการประกอบธรกจศนยบรหารเงน การผอนคลายมาตรการเมอเดอนสงหาคม 2552 ท าใหผน าเขาสงออกมความยดหยนในการบรหารความเสยงจากอตราแลกเปลยนมากยงขน

มาตรการทจะด าเนนการภายใน 6 – 12 เดอนขางหนา

แผนพฒนาระบบสถาบนการเงนระยะท 2 เปนไปตามก าหนด เมอวนท 4 พฤศจกายน 2552 คณะรฐมนตรเศรษฐกจใหความเหนชอบแผนพฒนาระบบสถาบนการเงนระยะท 2 แผนนมวตถประสงคเพอก าหนดเปาหมายและทศทางเชงกลยทธส าหรบการพฒนาภาคการเงนอยางตอเนอง โดยแผนนมระยะเวลาการด าเนนการระหวางป 2553 – 2557

ค. การเปลยนจากการคมครองเงนฝากเตมจ านวนในปจจบน เปนการคมครองเงนฝากแบบจ ากดวงเงน

มาตรการทจะด าเนนการ แตลาชาออกไป

การคมครองเงนฝากเตมจ านวน ขยายระยะเวลาออกไปถงป 2554 การคมครองเงนฝากจะลดวงเงนลงเหลอ 50 ลานบาท และ 1 ลานบาท ตอ 1 คน ตอ 1 สถาบนการเงน ในวนท 11 สงหาคม 2554 และ 2555 ตามล าดบ

ง. การแกไขอปสรรคดานกฎหมายและสรางภาวะแวดลอมทเอออ านวย

มาตรการทไดด าเนนการในชวง 6 เดอนทผานมา และมความส าคญ

ยกเวนการขอใบอนญาตการเปนทปรกษาการลงทน คณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยอนญาตใหผประกอบธรกจหลกทรพยและอนพนธจากตางประเทศ สามารถเผยแพรงานวจย และ/หรอใหค าแนะน าการลงทนแกผลงทนรายยอยในประเทศได โดยไมตองขอใบอนญาตการเปนทปรกษาการลงทน ทงน เพอสงเสรมการลงทนในตลาดทนไทยและเพอใหผลงทนมขอมลประกอบการตดสนใจอยางพอเพยง อยางไรกด ผประกอบธรกจตางประเทศดงกลาวจะตองไดรบการคดเลอกโดยบรษทหลกทรพยในประเทศวามความนาเชอถอและมความสามารถในการใหค าแนะน าได นอกจากนจะตองไดรบอนญาตใหประกอบธรกจหลกทรพยจากหนวยงานก ากบดแลดานหลกทรพยและตลาดซอขายหลกทรพยในตางประเทศ ทเปนสมาชกของ International Organization of Securities Commissions (IOSCO) และสามารถใหค าแนะน าการลงทนในประเทศของตนได การยกเวนนมผลใชบงคบตงแตวนท 1 กมภาพนธ 2553

~ 81 ~

จ. การพฒนาตลาดการเงนในประเทศ ซงรวมถง ตลาดตราสารหน ตลาดทน และตลาดเงน

มาตรการทไดด าเนนการในชวง 6 เดอนทผานมา และมความส าคญ

บรษท ศนยรบฝากหลกทรพย (ประเทศไทย) จ ากด (TSD) ไดโอนยายงานช าระราคาและสงมอบหลกทรพยไปยงบรษท ส านกหกบญช (ประเทศไทย) จ ากด (TCH) เมอวนท 15 กมภาพนธ 2553 การโอนยายงานดงกลาวท าใหการด าเนนงานของ TSD และ TCH แยกจากกนอยางชดเจน จงเปนการเพมระดบความคมครองใหแกทรพยสนของผลงทนทฝากไวกบศนยรบฝากหลกทรพย และลดตนทนในการบรหารความเสยงและการวางหลกประกน ท าใหบรการหลงการซอขายของตลาดทนไทยสอดคลองกบมาตรฐานระหวางประเทศมากยงขน ภายหลงจากการโอนยาย TSD จะใหบรการหลงการซอขาย ซงรวมถงการใหบรการรบฝากหลกทรพย และการเปนนายทะเบยนกองทนและหลกทรพย สวน TCH จะเปนศนยหกบญชส าหรบตราสารทน ตราสารหน และตราสารอนพนธ ทงยงเปนศนยกลางการช าระราคาส าหรบตราสารทซอขายใน ในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย (SET) ตลาดหลกทรพย เอม เอ ไอ (MAI) ตลาดตราสารหน (BEX) ตลาดอนพนธ (TFEX) รวมถงตราสารทซอขายนอกตลาด

การเปดเสรคาธรรมเนยมซอขายหลกทรพย ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยไดเปดเสรคาธรรมเนยมซอขายหลกทรพยส าหรบการซอขายหน โดยใชโครงสรางคาธรรมเนยมแบบขนบนไดในป 2553 และมแผนจะเปดเสรเตมรปแบบในป 2555 ทงน โครงสรางคาธรรมเนยมแบบขนบนไดจะใชส าหรบนกลงทนรายยอย ตงแตวนท 1 มกราคม 2553 ถงวนท 31 ธนวาคม 2554 และจะเรมเปดเสรคาธรรมเนยมซอขายหลกทรพยส าหรบนกลงทนรายยอยตามแผนการในชวงตนป 2555 ส าหรบนกลงทนสถาบนสามารถเจรจาตอรองคาธรรมเนยมซอขายหลกทรพยกบบรษทนายหนาไดอยางเตมท ตงแตวนท 1 มกราคม 2553 เปนตนไป ซงเรวกวาก าหนดการเดม โดยมเพดานอตราคาธรรมเนยมทรอยละ 1

ปรบปรงหลกเกณฑการด ารงเงนกองทนสภาพคลองสทธ (Net Capital Rule หรอ NCR) เพอปองกนการมหนสนเกนความสามารถ คณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยไดเหนชอบการปรบปรงหลกเกณฑการด ารงเงนสภาพคลองสทธ ในเรองค านยามของ “หนสนพเศษ” เมอเดอนพฤศจกายน 2552 เพอเสรมสรางฐานะการเงนของบรษทหลกทรพยใหแขงแกรงยงขน หลกเกณฑ NCR เดมนน บรษทหลกทรพยจะตองด ารงเงนกองทนสภาพคลองสทธไมนอยกวารอยละ 7 ของหนสนปกต (หนสนรวมไมรวมหนสนพเศษ) แตการแกไขหลกเกณฑในครงน หนสนพเศษทมอายมากกวา 1 ป ทสามารถน ามาหกออกจากหนสนรวมไดนน จะตองมการวางหลกประกนเตมจ านวน โดยมวตถประสงคหลกเพอปองกนไมใหบรษทหลกทรพยมหนสนเกนความสามารถ หลกเกณฑ NCR ใหมน มผลใชบงคบตงแตวนท 1 มนาคม 2553

มาตรการทจะด าเนนการภายใน 6 – 12 เดอนขางหนา

คณะรฐมนตรใหความเหนชอบแผนแมบทพฒนาตลาดทนไทย (Capital Market Development Master Plan หรอ CMDMP) คณะรฐมนตรใหความเหนชอบ CMDMP ซงมระยะเวลาด าเนนการระหวางป 2553 - 2557 เมอเดอนพฤศจกายน 2552 แผนแมบทดงกลาวก าหนดวสยทศนใหตลาดทนไทยเปนกลไกหลกในการรวบรวม จดสรร และตดตามดแลการใชทรพยากรทางเศรษฐกจ

แผนกลยทธป 2553 ของคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยจะด าเนนการโดยสอดคลองกบวตถประสงคของ CMDMP เมอเดอนธนวาคม 2552 คณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ก.ล.ต.) ไดประกาศแผนกลยทธส าหรบป 2553 ซงใหความส าคญกบมาตรการ 5 ดาน เพอยกระดบความสามารถในการแขงขนของตลาดทนไทย ท าใหผลงทนสามารถเขาถงผลตภณฑการลงทนและเครองมอกระจายความเสยงไดมากขน เพมความสะดวกในการระดมทน และเพมประสทธผลของการก ากบดแลและการบงคบใชกฎหมาย มาตรการทง 5 ดาน ไดแก (1) การเชอมโยงกบตลาดตางประเทศ (2) การ

~ 82 ~

สงเสรมการแขงขนและยกเลกการผกขาด (3) การสนบสนนนวตกรรม (4) การเพมประสทธผลของการก ากบดแลและการบงคบใชกฎหมาย และ (5) สงเสรมความรความเขาใจแกนกลงทน

ตราสารซกก (Sukuk) ซงเปนหนงในนวตกรรมการลงทนภายใตแผนแมบท CMDMP จะเสนอทางเลอกในการลงทนและการระดมทนตามหลกศาสนาอสลาม ก.ล.ต.ใหความเหนชอบในหลกการในการน าเสนอตราสารซกก โดยก าลงยกรางหลกเกณฑทเกยวของ ซงคาดวาจะมผลใชบงคบในไตรมาสทสองของป 2553 หลกเกณฑการออกและเสนอขายตราสารซกก และการเปดเผยขอมลจะสอดคลองกบหลกเกณฑของตราสารหนปกต เนองจากตราสารทงสองประเภทมคณลกษณะทคลายคลงกน

ฉ. ความพยายามของรฐบาลในการสงเสรมความโปรงใส และการก ากบดแลกจการทด

มาตรการทจะด าเนนการภายใน 6 – 12 เดอนขางหนา

บรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยจะตองทยอยปฏบตตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนระหวางประเทศ (IFRS) บรษทในกลม SET 50 ซงเปนบรษททมมลคาหลกทรพยตามราคาตลาดสงทสดในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย จะตองเรมใชมาตรฐาน IFRS ในไตรมาสแรกของป 2553 สวนบรษทในกลม SET 100 จะเรมใชในป 2556 ทงน ภายในป 2558 บรษทจดทะเบยนทกแหงทงในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และตลาดหลกทรพย เอม เอ ไอ จะตองใชมาตรฐาน IFRS

บรษทหลกทรพยและตวแทนซอขายอนพนธ จะตองปฏบตตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนระหวางประเทศ (IFRS) และมาตรฐานการบญชระหวางประเทศ (IAS) คณะกรรมการก าหนดมาตรฐานการบญชก าลงทบทวนมาตรฐานการบญชไทย ทใชในปจจบน และยกรางมาตรฐานการบญชและมาตรฐานการรายงานทางการเงนใหม ซงสอดคลองกบมาตรฐาน IFRS และมาตรฐาน IAS ทงน มาตรฐานทไดรบการทบทวนและออกใหม ซงจะสงผลกระทบตอระบบการท าบญชของผประกอบการในธรกจหลกทรพยในระดบทแตกตางกนน จะทยอยมผลใชบงคบตงแตป 2554 เปนตนไป

จดท าโดย รชฎา อนนตวราศลป

~ 83 ~

3. การปฏรปเพอปรบปรงสภาพแวดลอมทางธรกจ การลงทนและการคา

วตถประสงค มาตรการปฏรปทไดด าเนนการ

ก.

การเพมศกยภาพการแขงขนของภาคธรกจ

มาตรการทไดด าเนนในชวง 6 เดอนทผานมา และนยส าคญ

แผนแมบทอตสาหกรรมอาหาร พ.ศ. 2553-2557 แผนแมบทนมวตถประสงคในการพฒนาอตสาหกรรมอาหารของไทยโดยการใชเทคโนโลยททนสมยและนวตกรรมในการแปรรปสนคาทางการเกษตร การเพมผลผลตและความปลอดภยของอาหาร และการพฒนาผลตภณฑใหมๆ นอกจากน การใชยทธวธทางการตลาดเพอเรงสรางการสรางการรบร การประกนคณภาพ และการรกษาสงแวดลอมยงเปนสวนหนงของกลยทธหลก ตวอยางของเปาหมายเชน การเพมสดสวนมลคาการสงออกผลตภณฑอาหารแปรรปใหไมนอยกวารอยละ 60 องมลคาการสงออกสนคาอาหารรวม และใหโรงงานผลตอาหารของไทยไดรบการรบรองมาตรฐานการผลตใน ระดบสากลจานวนไมนอยกวารอยละครงหนงของโรงงานทงหมด

รางยทธศาสตรพฒนายางพารา พ.ศ. 2552- 2556 คณะรฐมนตรใหความเหนชอบรางยทธศาสตรดงกลาว ซงมเปาหมายในการยกระดบประสทธภาพการผลตยางพารา การเพมมลคายางธรรมชาตโดยการแปรรปและการพฒนาผลตภณฑ สนบสนนการผลตวตถดบทมคณภาพ พฒนาระบบการตลาดทงในและตางประเทศ และการเพมรายไดเกษตรกรจากการขายคารบอนเครดต เปาหมายเหลานสามารถบรรลโดยโครงการชวยเหลอตางๆ ของภาครฐ การปรบปรงระบบบรหารจดการภาครฐ ความรวมมอระหวางประเทศ การวจยและพฒนา และการพฒนาบคลากร ทงน มคณะกรรมการนโยบายยางธรรมชาตเปนหนวยงานประสานงานหลก

แผนปฏบตการตามแผนแมบทการจดการประมงทะเลไทย พ.ศ. 2552- 2556 และรางพระราชบญญตการประมง ในระยะท 1 แผนปฏบตนประกอบดวย 5 กลยทธ ไดแก การปรบปรงประสทธภาพและการมสวนรวมของระบบการจดการประมง การปรบปรงโครงสรางและศกยภาพองคกรภาคประมง การสงการใชทรพยากรประมงทะเลอยางมความรบผดชอบและย งยน การฟนฟระบบนเวศและพฒนาแหลงประมงทะเลเพอรกษาความหลากหลายทางชวภาพ และการพฒนาการประมงนอกนานน าไทย มโครงการทงสน 88 โครงการทจะดาเนนการภายใตกลยทธเหลาน นอกจากน คณะรฐมนตรยงไดเหนชอบรางพระราชบญญตการประมง ซงกาหนดใหมคณะกรรมการนโยบายการประมงแหงชาต และคณะกรรมการยอยอนๆ ซงทาหนาทเชน การเกบสถตและการทาวจยการประมง กาหนดหลกเกณฑควบคมกจกรรมประมงตาง ๆ กาหนดเขตการประมงในนานนาไทย และกจกรรมการประมงนอกนานน าไทย

ประเทศไทยลงนามความตกลงและบนทกความเขาใจกบคคาตางประเทศ (ก) บนทกความเขาใจกบประเทศชลดานการเกษตรทครอบคลมถงการผลตสนคาการเกษตร สหกรณการเกษตร สถาบนเกษตรกร และการจดการและรกษาความหลากหลายทางชวภาพ ความรวมมอนจะอยในรปของโครงการวจยและการแลกเปลยนนกวจย )ข ( บนทกความเขาใจกบประเทศแอฟรกาใต เพอสงเสรมการถายทอดเทคโนโลยและการคาดานเกษตรผานทางการศกษาอบรม โครงการใหความชวยเหลอทางเทคนค และการแลกเปลยนนกวจย )ค (บนทกความเขาใจกบองคกรพฒนาชนบทของประเทศเกาหลใต (ง) ความรวมมอทางดานวทยาศาสตรและเทศโนโลยกนประเทศสโลเวเนยผานทางคณะกรรมการรวมซงมหนาทจดการการแลกเปลยนนกวจยและการประชมรวม (จ) แผนปฏบตการรวมระยะ 5 ปกบประเทศสเปน ซงสงเสรมการคาแบบทวภาค การลงทนและการคมครองสทธทางปญญา ความรวมมอทางดานอน ๆ ประกอบดวยดานวฒนธรรมและการศกษา การทหาร และการรกษาสงแวดลอม

คณะกรรมการสงเสรมการลงทนออกมาตรการสงเสรมการลงทนเพมเตมเพอสงเสรมการลงทนในไทย (ก) การลงทนในอตสาหกรรมเปาหมาย เชน โครงการทเกยวของกบการประหยดพลงงาน พลงงานทางเลอกและสงแวดลอม และโครงการทมการใชเทคโนโลยททนสมย (ข) การซอเครองจกรใหมทชวยประหยดพลงงาน (ค) การลงทนในเทคโนโลยทชวยเพมความสามารถในการผลตสนคาประเภทใหม ๆ (ง) การลงทนใหมทชวยลดปญหาสงแวดลอม (จ) ธรกจทมอยแลวในอตสาหกรรมสนบสนน เชน ชนสวนยานยนต ผลตภณ ฑพลาสตก ผลตภณฑอเลกทรอนกสและชนสวนเครองใชไฟฟาภายในบาน นอกจากน คณะกรรมการสงเสรมการลงทนยงใหการสนบสนนโครงการกลไกการพฒนาท

~ 84 ~

วตถประสงค มาตรการปฏรปทไดด าเนนการ

สะอาด (CDM) โดยการยกเวนภาษสาหรบรายไดทเกดการจาหนายคอรบอนเครดต คณะกรรมการฯ ไดเพมจานวนประเภทกจการทไดรบการสงเสรมสาหรบกจการขนาดเลกและขนาดยอมจาก 10 ประเภทเปน 57 ประเภท เชน กจการยาสมนไพร ผลตภณฑแกว สงทอ รองเทา อปกรณกฬา ชนสวนยานยนต ผลตภณฑพลาสตก และสนคาอเลกทรอนกส นอกจากนน คณะกรรมการไดจดตงศนยประสานการบรการดานการลงทน (OSOS) ซงรวบรวมหนวยงานภาครฐจานวน 21 หนวยงานจาก 10 กระทรวงไวในสถานเดยวกน เพออานวยความสะดวกแกนกลงทนในการขอใบอนญาตตาง ๆ ทใชในการเรมตนและขยายกจการ

มาตรการทจะด าเนนการภายใน 6 เดอนขางหนา และนยส าคญ รางกรอบการจดท ายทธศาสตรการเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศไทยคาดวาจะไดรบขอสรปในเรวๆน หวขอทครอบคลมรวมถง การจดการเศรษฐกจมหภาค

ความสามารถในการแขงขนของสนคาไทย โครงสรางพนฐาน เทคโนโลยและนวตกรรม สขภาพและสงแวดลอม คณภาพแรงงาน และธรรมาภบาลการบรหารจดการ การพฒนาผลตภาพการผลตมแนวโนมทจะไดรบการเสนอใหเปนวาระแหงชาต ทงน ความสามารถในการจดการธรกจทเขมแขง โดยเฉพาะอยางยงสาหรบกจการขนาดเลกและขนาดยอมเปนสงทสาคญเพอจะไดรบประโยชนอยางเตมทจากการเปดเสรทางการคาในอาเซยน หวขอทจะอยในยทธศาสตร ไดแก การพฒนาคลสเตอรพนทในลกษณะของกลมจงหวด การสรางสรรคมลคาใหแกสนคาและบรการโดยใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยททนสมย การปรบปรงกฎระเบยบภาครฐ และการพฒนาบคลากรใหสอดคลองกบความตองการของภาคการผลตและบรการ

ข. การปฏรประบบกฎหมาย

และศาล มาตรการทไดด าเนนในชวง 6 เดอนทผานมา และนยส าคญ

รางพระราชบญญตคณะกรรมการปฏรปกระบวนการยตธรรม รางพระราชบญญตกาหนดใหมคณะกรรมการคณะหนงซงมหนาทในการพฒนาและปฏรปกระบวนการยตธรรมในภาพรวมโดยการเสนอแนะนโยบาย กลยทธ และแนวทางการปฏบต คณะกรรมการนจะจดทาแผนแมบทสองแผน ไดแก แผนการปฏรปและพฒนากระบวนการยตธรรมแหงชาต และแผนแมบทเทคโนโลยสารสนเทศกระบวนการยตธรรมแหงชาต ซงจะไดนาเสนอตอคณะรฐมนตรตอไป

ค. การปรบปรงทกษะและคณภาพของแรงงาน

มาตรการทไดด าเนนในชวง 6 เดอนทผานมา และนยส าคญ

รางกฎกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษา กาหนดใหมคณะกรรมการประกนคณภาพภายในระดบการศกษาขนพนฐาน ระดบอาชวศกษา และระดบอดมศกษาอยางละหนงคณะ คณะกรรมการเหลานมหนาทในการกาหนดหลกเกณฑ และแนวปฏบตเกยวกบการประกนคณภาพการศกษา ทงน สามารถแตงตงคณะทางานขนมาเพอใหขอเสนอในรายละเอยดดานการปรบปรงการประกนคณภาพการศกษา

ง. การลดอตราภาษเพอเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศไทย

มาตรการทไดด าเนนในชวง 6 เดอนทผานมา และนยส าคญ

ขอตกลงเขตการคาเสรทไทยมสวนรวมนนมความคบหนาหลายประการในชวงทผานมา )ก (สาหรบขอตกลง BIMSTEC39 นน ประเทศสมาชกไดมขอตกลงรวมกนในเดอนมถนายน 2552 ทจะลดหรอยกเวนภาษนาเขาสาหรบสนคากวา 5,000 รายการ โดยประเทศอนเดย ศรลงกา และไทยจะลดภาษสนคาคดเปนรอยละ 10 ของจานวนรายการสนคาทงหมดทตกลงกนภายในเดอนมกราคม 2553 คาดวา ขอตกลงนจะชวยการสงออกของไทยในสนคา เชน โทรทศนและเครองประดบซงไมไดเปนสวนหนงของเขตการคาเสร

39 ความรเรมแหงอาวเบงกอลส าหรบความรวมมอหลากหลายสาขาทางวชาการและเศรษฐกจ ประกอบดวย ประเทศบงคลาเทศ ภฐาน อนเดย พมา ศรลงกาและไทย

~ 85 ~

วตถประสงค มาตรการปฏรปทไดด าเนนการ

ระหวางอาเซยนและอนเดย และระหวางไทยและอนเดย การเจรจาในสวนของการคาบรการและการลงทนยงดาเนนการตอไป )ข( ขอตกลงอาเซยนและจนนนไดมการลงนามในความตกลงวาดวยการลงทนในเดอนสงหาคม 2552 ไทยไดตกลงในบนทกความเขาใจดานทรพยสนทางปญญาในเดอนพฤศจกายน 2552 ขณะนอยระหวางการเจรจาขอตกลงการคาบรการในชวงทสองอย (ค) ขอตกลงระหวางอาเซยน ออสเตรเลยและนวซแลนดนนมผลบงคบใชตงแตเดอนมกราคม 2553 สาหรบประเทศสมาชกอาเซยนสวนมาก ( เดอนมนาคม 2553 สาหรบประเทศไทย) อตราภาษปกตของกลมสมาชกดงเดมทง 6 ประเทศนนจะถกยกเลกไปในป 2556 สาหรบสนคาสวนใหญ อาเซยนลงนามในขอตกลงวาดวย )ง (การคาสนคาและการคาบรการกบประเทศเกาหลใตในเดอนกมภาพนธ 2552 และดานการลงทนในเดอนมถนายน โดยเกาหลใตและไทยจะยกเลกภาษประมาณรอยละ 90 และ 80 ของสนคาทมการคาระหวางกนตามลาดบ ขอตกลงมผลบงคบใชกบไทยตงแตเดอนมกราคม 2553 เปนตนมา ขอตกลงระหวางอาเซยนและอนเดยมผลบงคบใชตงแตเดอน )จ (มกราคม 2553 ขณะนอยระหวางการเจรจาดานการคาบรการและการลงทน

จดทาโดย วชรนทร ศรมณธรรม

~ 86 ~

4. การปฏรประบบราชการและระบบธรรมาภบาลภาครฐ40

วตถประสงค มาตรการปฏรปทไดด าเนนการ

ก.

การปรบปรงคณภาพงานบรการสาธารณะโดยปรบกระบวนการและจดรปแบบขนตอนวธการทางานใหม

มาตรการทไดด าเนนในชวง 6 เดอนทผานมา และนยส าคญ

รางประกาศกระทรวงการคลง เรอง หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการก เงนเพอพฒนาเศรษฐกจและสงคม พ.ศ. .... และรางประกาศกระทรวงการคลง เรอง หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการค าประกนการช าระหนของหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจหรอสถาบนการเงนภาครฐ พ.ศ. ....ไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตรในเดอนธ.ค. 2553 พระราชบญญตการบรหารหนสาธารณะ พ.ศ. 2548 ไดกาหนดใหกระทรวงการคลงมอานาจกเงนเพอพฒนาเศรษฐกจและสงคมและการคาประกนได โดยการกเงนและการคาประกนดงกลาวกฎหมายกาหนดใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทรฐมนตรกาหนด โดยกาหนดใหในปงบประมาณหนงกระทรวงการคลงจะกเงนเพอพฒนาเศรษฐกจและสงคมไดไมเกนรอยละสบของงบประมาณรายจายประจาป แตตองไมเกนกรอบวงเงนกตามแผนการบรหารหนสาธารณะประจาปงบประมาณทคณะรฐมนตรอนมต ในกรณทหนวยงานของรฐมความจาเปนตองใชจายเงนนอกเหนอจากงบประมาณรายจายประจาป เพอดาเนนโครงการหรอแผนงานทมความจาเปนตองใชเงนตราตางประเทศ ทงน ใหกระทรวงการคลงกเงนไดตามสดสวนคาใชจายของโครงการหรอแผนงานทตองใชจายเปนเงนตราตางประเทศ ในกรณการคาประกนการชาระหนของหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจหรอสถาบนการเงนภาครฐ ในปงบประมาณหนงกระทรวงการคลงจะคาประกนไดไมเกนรอยละยสบของงบประมาณรายจายประจาป แตตองไมเกนกรอบวงเงนคาประกนตามแผนการบรหารหนสาธารณะประจาปงบประมาณทคณะรฐมนตรอนมต

ข. เปลยนแปลงบทบาทความรบผดชอบและจดขนาดระบบราชการใหเหมาะสม โดยปรบโครงสรางการบรหารราชการแผนดนและพฒนาปรบปรงการตดตอสมพนธระหวางเจาหนาทของราชการทกระดบ

มาตรการทไดด าเนนในชวง 6 เดอนทผานมา และนยส าคญ

ประมวลจรยธรรมขาราชการไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตรและประกาศลงในราชกจจานเบกษาเมอเดอนพฤศจกายน 2552 เพอก าหนดมาตรฐานทางจรยธรรมรวมถงกลไกและระบบในการด าเนนงานเพอใหการบงคบใชเปนไปอยางมประสทธภาพ ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยปพ.ศ. 2550 มาตรา 279 กาหนดใหมมาตรฐานทางจรยธรรมของผดารงตาแหนงทางการเมอง ขาราชการ และเจาหนาทของรฐโดยเปนไปตามประมวลจรยธรรมทกาหนดขน โดยจะตองมกลไกและระบบในการดาเนนงานเพอใหการบงคบใชประมวลจรยธรรมเปนไปอยางมประสทธภาพ ทงนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรมใหถอวาเปนความผดทางวนย ซงไดมการกาหนดบทลงโทษตามความรายแรงของการฝาฝน ประมวลจรยธรรมไดกาหนดหวขอตางๆทขาราชการตองพงปฏบตเพอยนหยดในการกระทาทถกตองและมความเปนธรรม ในสวนขององคกรคมครองจรยธรรมไดกาหนดใหแตละสวนราชการมการแตงตงคณะกรรมการจรยธรรมขนตามขอเสนอของหวหนาสวนราชการ และใหหวหนากลมงานจรยธรรมในแตละสวนราชการเปนเลขานการของคณะกรรมการจรยธรรม คณะกรรมการจรยธรรมมหนาทความรบผดชอบในการควบคม กากบ สงเสรม ใหคาแนะนาในการบงคบใชประมวลจรยธรรม รวมถงการเสนอผลการประเมนการปฏบตตามประมวลจรยธรรมของหวหนาสวนราชการตอสานกงาน ก.พ. และประเมนผลการปฏบตราชการของกลมงานคมครองจรยธรรมเพอเสนอหวหนาสวนราชการเพอใชพจารณาประกอบเลอนขนเงนเดอน นอกจากน คณะกรรมการฯ ยงมหนาทวนจฉยปญหาอนเกดจากการบงคบใชประมวลฯ ในกรณทปญหานนเปนเรองสาคญและมผลในวงกวางในหลายสวนราชการใหสงเรองไปวนจฉยทสานกงาน ก.พ.

คณะรฐมนตรเหนชอบรางพระราชบญญตรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. .... ตามทกระทรวงมหาดไทยเสนอ ในเดอนธ.ค. 2552 ตามมาตรา 283 วรรคส ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยบญญตใหมกฎหมายรายไดทองถน เพอกาหนดอานาจหนาทในการจดเกบภาษและรายไดอนขององคกรปกครองสวนทองถน โดยมหลกเกณฑทเหมาะสมของภาษแตละชนด การจดสรรทรพยากรในภาครฐ การมรายไดทเพยงพอกบรายจายตามอานาจหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน ทงน โดยคานงถงระดบขนการ

40 การจดแบงวตถประสงคของการปฏรประบบราชการและระบบธรรมาภบาลภาครฐเปนไปตามยทธศาสตรการพฒนาภาครฐ (2548-2550) และแผนการบรหารภาครฐลาสด

~ 87 ~

วตถประสงค มาตรการปฏรปทไดด าเนนการ

พฒนาทางเศรษฐกจของทองถน สถานะทางการคลงขององคกรปกครองสวนทองถน และความย งยนทางการคลงของรฐ สาระสาคญของรางพระราชบญญตไดกาหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนมรายไดจากภาษอากรและคาธรรมเนยมตามกฎหมาย รายไดจากเงนอดหนนทวไป รายไดจากทรพยสนเงนและทรพยสนทมผบรจาค อทศให หรอใหความชวยเหลอ รายไดจากกจการพาณชย และการบรหารจดการ รายไดจากการถายโอนภารกจตามกฎหมายวาดวยการกาหนดแผน และขนตอนการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน และรายไดอนตามทมกฎหมายบญญต ปจจบนรางพ.ร.บ.ดงกลาวอยระหวางการพจารณาโดยสานกงานคณะกรรมการกฤษฎการวมพจารณา

ค. เพมประสทธภาพในการปฏบตงานของหนวยราชการโดยปรบปรงดานงบประมาณและการเงน ทบทวนระบบทดแทนและการจดสรรทรพยากรบคคล พฒนาทศนคต คานยม และพฤตกรรมการทางาน

มาตรการทไดด าเนนในชวง 6 เดอนทผานมา และนยส าคญ

คณะรฐมนตรเหนชอบรางพระราชกฤษฎกาเงนสวสดการเกยวกบการรกษาพยาบาล พ.ศ. .... ในเดอนก.พ. 2553 สาระสาคญของราง พรก. มการกาหนดนยามใหมสาหรบคาวา “การรกษาพยาบาล” และกาหนดสทธในการไดรบเงนสวสดการเกยวกบการรกษาพยาบาลในการเขารบการรกษาพยาบาล ซงผมสทธไดแก ขาราชการ ลกจางประจา ผรบเบยหวดบานาญ และบคคลในครอบครวของผมสทธ โดยมการกาหนดสทธในการไดรบเงนสวสดการเกยวกบการรกษาพยาบาลในการเขารบการรกษาพยาบาลในสถานพยาบาลของทางราชการ สถานพยาบาลของเอกชนตามหลกเกณฑทกระทรวงการคลงกาหนด สาหรบกรณผมสทธไดพนสภาพความเปนขาราชการ ลกจางประจา ลกจางชาวตางประเทศ ผรบเบยหวดบานาญ หรอถกสงพกราชการ หรอถกสงใหออกราชการไวกอน หรอบคคลในครอบครวพนสภาพความเปนบคคลในครอบครวตามพระราชกฤษฎกานกอนทการรกษาพยาบาลจะสนสดลง ผมสทธมสทธไดรบเงนสวสดการเกยวกบการรกษาพยาบาลสาหรบตนเองหรอบคคลในครอบครวจนสนสดการรกษาพยาบาลในคราวนน โดยผมสทธอาจนาหลกฐานการรบเงนทสถานพยาบาลซงตนเองหรอบคคลในครอบครวเขารบการรกษาพยาบาลออกใหมายนตอสวนราชการเจาสงกดเพอเบกเงนคารกษาพยาบาล หรออาจใหสถานพยาบาลนนเบกเงนคารกษาพยาบาลแทนโดยระบบการเบกจายตรงกได

มาตรการทจะด าเนนการในอก 6-12 เดอนขางหนา

คณะรฐมนตรมมตเหนชอบรางพระราชบญญตการเงนการคลงในเดอนต.ค. 2552 ซงปจจบนก าลงอยระหวางการพจารณาโดยส านกงานกฤษฎกากอนน าเขาพจารณาอนมตเหนชอบในสภา ตามกฎหมายรฐธรรมนญ 2550 บญญตใหรฐบาลรางกฎหมายการเงนการคลงเพอกาหนดกรอบวนยทางการเงนการคลงของประเทศ โดยรางพ.ร.บ. มสารสาคญครอบคลมประเดนตางๆ ในกรอบวนยทางการคลง ไดแก กรอบการคลงระยะปานกลาง การจดเกบรายไดของรฐ การจดเตรบมงบประมาณ การจดบรการจดการเงนคลง และการรายงานการเงนการคลง

ง. ปรบปรงระบบการบรหารกจการบานเมองทดโดยการใหมสวนรวมความรบผดชอบและความโปรงใส

มาตรการทไดด าเนนในชวง 6 เดอนทผานมา และนยส าคญ

ไมมการดาเนนมาตรการสาคญในชวงทผานมา

* จดทาโดย ณฐพร ตรรตนศรกล

~ 88 ~

5. การคมครองทางสงคม

วตถประสงค มาตรการปฏรปทไดด าเนนการ

ก.

พฒนากลไกการประกนสงคมสาหรบผสงอายและผไดรบผลกระทบจากการวางงาน การบาดเจบจากการทางานหรอปจจยอนๆ ทสงผลกระทบตอรายได

มาตรการทไดด าเนนการในชวง 6 เดอนทผานมาและนยส าคญ เมอวนท 2 กมภาพนธ 2553 คณะรฐมนตรมมตอนมตงบประมาณเพอชวยเหลอเกษตรกรผประสบภยธรรมชาตในป 2552 โดยอนมตงบจานวน

121,789,132 บาทซงใหกรมบญชกลางกนเงนไวเบกเหลอมปจากงบประมาณ ป 2552 และใหดาเนนการใหความชวยเหลอเกษตรกรผประสบภยธรรมชาตในพนทจงหวดกาฬสนธ มหาสารคาม พะเยา สพรรณบร สราษฎรธาน หนองคาย และนครศรธรรมราช โดยจายผานธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร และใหเบกจายในงบรายจายอน

ข.

สรางสงแวดลอมการทางานทปลอดภย โดยกาหนดมาตรฐานและการควบคมตามกฎหมาย ตลอดจนเพมประสทธภาพตลาดแรงงานดวยการอานวยความสะดวกในการจดหางาน

มาตรการทไดด าเนนการในชวง 6 เดอนทผานมาและนยส าคญ เมอวนท 22 มถนายน 2553 คณะรฐมนตรมมตอนมตแกใขรางกฎกระทรวงเพอเพมอตราสวนการรบคนพการเขาท างาน กระทรวงแรงงานได

เสนอใหเจาของสถานประกอบการจะตองเพมอตราสวนการรบคนพการเขาทางานจาก 1 ตอ 200 เปน 1 ตอ 100 คน รวมทงใหเจาของสถานประกอบการตองสงเงนเขากองทนสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ โดยกองทนนจะเปรยบเสมอนกองทนหมนเวยนเพอใชจายในการใหความชวยเหลอแกคนพการ รวมทงสนบสนนหนวยงานทใหความชวยเหลอดานการแพทย การศกษา การฟนฟทางสงคมและการฝกวชาชพ กฎกระทรวงนจะมผลบงคบเมอพนกาหนด 90-180 วนหลงการประกาศในราชกจจานเบกษา

เมอวนท 19 มกราคม 2553 คณะรฐมนตรมมตอนมตการขยายเวลาการพสจนสญชาตและการผอนผนใหอยในราชอาณาจกรชวคราวแกแรงงานตางดาวชาวพมา ลาว และกมพชาทไดจดทะเบยนและไดรบอนญาตท างานชวคราวป 2552 แรงงานตางดาวทไดรบอนญาตทางานตามมตคณะรฐมนตรเมอวนท 18 ธนวาคม 2550 วนท 26 พฤษภาคม 2552 วนท 28 กรกฎาคม 2552 และวนท 3 พฤศจกายน 2552 และตองเขารบการพสจนสญชาตภายในวนท 28 กมภาพนธ 2553 จะไดรบการขยายการผอนผนใหอยในราชอาณาจกรตออก 2 ป จนกวาการพสจนสญชาตและการผอนผนใหอยในราชอาณาจกรจะแลวเสรจ ทงนไมเกนวนท 28 กมภาพนธ 2555

ค. จดทาโครงการชวยเหลอทางสงคมและบรรเทาความยากจนทมประสทธภาพสาหรบผทไมสามารถเขาถงความชวยเหลอหรอเขาถงไดอยางจากด

มาตรการทไดด าเนนการในชวง 6 เดอนทผานมาและนยส าคญ เมอวนท 22 มถนายน 2553 คณะรฐมนตรมมตอนมตการขยายระยะเวลาด าเนนการมาตรการลดภาระคาครองชพของประชาชนจนถงวนท 31

ธนวาคม 2553 รฐบาลมมตเหนชอบตามทกระทรวงการคลงเสนอโดยภาครฐรบภาระคาใชจายของประชาชนแกรฐวสาหกจดงน 1) การไฟฟานครหลวง 2) การไฟฟาสวนภมภาค 3) องคการขนสงมวลชนกรงเทพ และ 4) การรถไฟแหงประเทศไทย มาตรการนจะชวยบรรเทาความเดอดรอนของผมรายไดนอย โดยภาครฐรบภาระคาใชจายการใชไฟฟาสาหรบครวเรอนทใชไฟฟาไมเกน 90 หนวยตอเดอน รวมทงการจดรถโดยสารประจาทาง

~ 89 ~

วตถประสงค มาตรการปฏรปทไดด าเนนการ

ธรรมดา จานวน 800 คนตอวน ใน 73 เสนทางและรถไฟชน 3 จานวน 172 ขบวนตอวนใหบรการแกประชาชนโดยไมเสยคาใชจาย เมอวนท 8 มถนายน 2553 คณะรฐมนตรไดออกมาตรการใหความชวยเหลอแกลกจางทไดรบผลการะทบจากเหตการณความไมสงบจากการชมนม

ทางการเมอง โดยใหลกจางทไดรบผลกระทบจากการชมนมกรอกเอกสารเพอขอรบความชวยเหลอ ลกจางจานวน 2,242 คนทมประกนสงคมแตตกงานจะไดรบเงนคาจาง 1 เดอนเปนจานวนทงสน 24,502,935 บาท ลกจางอก 1,325 คนทไมมประกนสงคมไดรบเงน 7,500 บาทเพอเปนคาจางหนงเดอนคดเปนจานวนเงนทงหมด 9,937,500 บาท ในกรณทลกจางลาออกแตยงมสทธในการรบเงนชดเชยตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน กจะไดรบเงนครงหนงของอตราคาจางแตไมเกน 7,500 บาทตอเดอน

เมอวนท 23 มนาคม 2553 คณะรฐมนตรมมตเหนชอบในหลกการโครงการพฒนาศนยเดกเลกในชมชนตามทกระทรวงสาธารณสขและกระทรวงศกษาธการเสนอ สาหรบคาใชจายเพอการดงกลาวใหใชจายจากงบประมาณรายจายประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2553 งบกลาง วงเงน 97,508,472 บาท โดยรายละเอยดใหขอทาความตกลงกบสานกงบประมาณ

เมอวนท 23 มนาคม 2553 คณะรฐมนตรมมตอนมตการจดสรรงบประมาณในการจดบรการขนพนฐานดานสาธารณสขใหแกบคคลทมปญหาสถานะและสทธ ตามทเสนอโดยสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตในวงเงน 472,823,683 ลาน โดยจะจดสรรใหแก 457,409 บคคลทมปญหาสถานะและสทธ งบประมาณนมวตถประสงคในการสงเสรมสทธขนพนฐานดานสาธารณสข ซงรวมถงการสงเสรมสขภาพ การไดรบยารกษาโรค การฟนฟสขภาพ และการปองกนโรค

จดทาโดย พรยะ ผลพรฬห