6910-2
TRANSCRIPT
-
8/12/2019 6910-2
1/64
tCvn T i u c h u n V i t N a m
TCVN 6910 2 : 2001
chnh xc ( ng v chm) ca
ph-ng php o v kt qu o
Phn 2: Ph-ng php c bn xc nh lp li
v ti lp ca ph-ng php o tiu chunAccuracy (trueness and precision) of measurement methods and results
Part 2 : Basic method for the determination of repeatability and reproducibility of a standardmeasurement method
H Ni 2001
-
8/12/2019 6910-2
2/64
TCVN 6910-2: 2001
2
Li ni u
TCVN 6910 2 : 2001 hon ton t-ng -ng vi ISO 5725 2 : 1994.
Cc ph lc A ca tiu chun ny l quy nh, ph lc B, C ch tham kho.
TCVN 6910 2 : 2001 do Tiu ban k thut tiu chun TCVN/TC69/SC6
Ph-ng php v kt qu o bin son, Tng cc Tiu chun o l-ng Cht
l-ng ngh, B Khoa hc, Cng ngh v Mi tr-ng ban hnh.
-
8/12/2019 6910-2
3/64
TCVN 6910-2: 2001
3
mc lc
Li gii thiu ..................................................................................................................... 4
1. Phm vi p dng ......................................................................................................... 52. Tiu chun vin dn ..................................................................................................... 63. nh ngha .................................................................................................................... 64. c l-ng cc tham s trong m hnh c s ................................................................. 65. Yu cu i vi th nghim chm ............................................................................ 76. Nhn s trong th nghim chm .............................................................................. 107. Phn tch thng k th nghim chm ....................................................................... 13
7.1 Xem xt ban u ................................................................................................... 13
7.2 Lp bng kt qu v ghi chp ................................................................................ 14
7.3 Kho st kt qu v tnh nht qun v cc gi tr bt th-ng ............................... 18
7.3.1 K thut nht qun bng th ................................................................... 18
7.3.2 K thut x l gi tr bt th-ng bng s .................................................... 20
7.3.3 Php kim nghim Cochran ........................................................................ 21
7.3.4 Php kim nghim Grubb............................................................................. 22
7.4 Tnh trung bnh chung v ph-ng sai ..................................................................... 24
7.5 Thit lp mi quan h hm s gia cc gi tr chm v mc trung bnh m...... 26
7.6 Phn tch thng k theo quy trnh tng b-c......................................................... 31
7.7 Bo co trnh hi ng v cc quyt nh ca hi ng ....................................... 35
8. Cc bng thng k ...................................................................................................... 36Ph lc A Cc k hiu v ch vit tt dng trong TCVN 6910 ........................................ 41
Ph lc B Cc v d phn tch thng k th nghim chm ........................................... 44
Ph lc C Ti liu tham kho ........................................................................................... 63
-
8/12/2019 6910-2
4/64
TCVN 6910-2: 2001
4
Li gii thiu
0.0 TCVN 6910-2: 2001 l mt phn ca TCVN 6910, b tiu chun ny gm 6 phn d-i tn
chung chnh xc ( ng v chm) ca ph-ng php o v kt qu o:
- Phn 1: Nguyn tc v nh ngha chung
- Phn 2: Ph-ng php c bn xc nh lp li v ti lp ca ph-ng php o tiu chun
- Phn 3: Cc th-c o trung gian chm ca ph-ng php o tiu chun
- Phn 4: Cc ph-ng php c bn xc nh ng ca ph-ng php o tiu chun
- Phn 5: Cc ph-ng php khc xc nh chm ca ph-ng php o tiu chun
- Phn 6: S dng cc gi tr chnh xc trong thc t
0.1 TCVN 6910 s dng hai thut ng " ng" v " chm" m t chnh xc ca
ph-ng php o. " ng" ch mc gn nhau gia trung bnh s hc ca mt s ln cc kt
qu th nghim v gi tr thc hoc gi tr qui chiu -c chp nhn. chm ch mc gn
nhau gia cc kt qu th nghim.
0.2 S xem xt tng qut v cc i l-ng ny -c trnh by trong TCVN 6910 -1 nn khng
-c nhc li tiu chun ny. TCVN 6910 -1 nn -c c kt hp cngvi tt c cc phn
khc ca TCVN 6910, k c tiu chun ny, bi v nhng nh ngha c s v nhng nguyn tc
tng qut u -c trnh by trong tiu chun .
0.3 Tiu chun ny ch lin quan n vic -c l-ng lch chun lp li v lch chun ti
lp. Mc d cc loi th nghim khc (nh- th nghim phn mc) trong nhng bi cnh nht nh
-c s dng -c l-ng chm, nh-ng chng khng -c cp n tiu chun ny m
l i t-ng ca TCVN 6910-5. Tiu chun ny cng khng quan tm n nhng th-c o trung
gian chm gia hai th-c o chnh; chng l i t-ng ca TCVN 6910-3.
0.4 Trong nhng bi cnh nht nh, d liu thu -c trong th nghim -c l-ng chm
cng s dng -c l-ng ng. c l-ng ng khng -c quan tm n tiu chun
ny; n l i t-ng ca TCVN 6910-4.
-
8/12/2019 6910-2
5/64
TCVN 6910-2: 2001
5
t i u c h u n v i t n a m TCVN 6910-2: 2001
chnh xc ( ng v chm) ca ph-ng php o vkt qu o
Phn 2: Ph-ng php c bn xc nh lp li v ti lp caph-ng php o tiu chun
Accuracy (trueness and precision) of measurement methods and results
Part 2 : Basic method for the determination of repeatability and reproducibility of a standard
measurement method
1 Phm vi p dng
1.1 Tiu chun ny
- lm r cc nguyn tc chung -c tun th trong thit k th nghim -c l-ng chm ca cc
ph-ng php o thng qua th nghim phi hp lin phng;
- m t thc t, chi tit ph-ng php c bn s dng rng ri khi -c l-ng chm ca ph-ng
php o;
- -a ra h-ng dn cho tt c mi ng-i lin quan n vic thit k, thc hin hoc phn tch kt
qu ca nhng php th nghim -c l-ng chm.
Ch thch 1 - Nhng bin i ca ph-ng php c bn ny cho nhng mc ch ring -c trnh by cc
phn khc ca TCVN 6910.
Ph lc B -a ra nhng v d thc t -c l-ng chm ca ph-ng php o bng thc nghim.
1.2 Tiu chun ny lin quan ring n cc ph-ng php o to ra nhng php o trn thang o lin
tc v cho ktqu th nghim l gi tr n, tuy gi tr n ny c th l kt qu tnh ton t mt tp
hp cc quan trc.
1.3 Gi thit l tt c cc nguyn tc -a ra TCVN 6910-1 -c tun th trong thit k v tin hnh
th nghim chm. Ph-ng php c bn nys dng cng mt s l-ng cc kt qu th nghim trong
tng phng th nghim, phn tch cc mc nh- nhau ca mu th; tc l: th nghim ng mc cnbng. Ph-ng php c bn ny p dng cho cc quy trnh -c tiu chun ho v s dng th-ng
xuyn nhiu phng th nghim.
-
8/12/2019 6910-2
6/64
TCVN 6910-2: 2001
6
Ch thch 2 - Cc v d -c -a ra gii thch cc tp hp kt qu th nghim ng nht -c cn
bng, tuy trong mt v d s l-ngthay i ca cc php lp cho tng -c ghi li (thit k khng cn
bng) v trong v d khc thiumt s d liu. l v th nghim -c thit k cn bng c th tr
nn mt cn bng. V d cng cp n cc gi tr tn mn v cc gi tr bt th-ng.
1.4 M hnh thng k trong iu 5 ca TCVN 6910-
1: 2001 -c chp nhn l c s thch hp trnhby v phn tch kt qu th nghim vi phn b xp x chun.
1.5 Tiu chun ny trnh by ph-ng php c bn -c l-ng chm ca ph-ng php o:
a) Khi yu cu xc nh lch chun lp li v ti lp nh- nh ngha trong TCVN 6910 -1;b) Khi vt liu s dng ng nht hoc khi tc dng ca tnh khng ng nht c th bao hm trong
gi tr chm;
c) Khi chp nhn vic s dng cch b tr ng mc cn bng. 1.6 S tip cn t-ng t c th -c s dng -a ra -c l-ng ban u ca chm i vi nhng
ph-ng php o ch-a -c tiu chun ho hoc khng thng dng.
2 Tiu chun vin dn
ISO 3534-1:1993 Thng k hc - T vng v k hiu - Phn 1: Thut ng v xc sut thng k i c-ng
TCVN 6910-1:2001 chnh xc ( ng v chm) ca ph-ng php o v kt qu o - Phn 1:
Nguyn tc v nh ngha chung.
3 nh ngha
Nhng nh ngha -a ra ISO3534-1 v TCVN 6910-1 -c p dng trong TCVN 6910-2.
Nhng k hiu s dng trong TCVN 6910 ph lc A.
4 c l-ng cc tham s trong m hnh c s
4.1 Nhng quy trnh -a ra trong tiu chun ny da trn m hnh thng k -a ra trong iu 5 ca
TCVN 6910-1: 2001 v -c chi tit ho trong 1.2 ca TCVN 6910 -1: 2001. C th, nhng quy trnh
ny da trn c s cc ph-ng trnh (2) n (6) trong 5 ca TCVN 6910 -1: 2001
M hnh l:
y = m + B + e
trong , vi mi vt liu c th -c th nghim :
m l trung bnh chung (k vng);
B l thnh phn phng th nghim ca chch trong iu kin lp li;
e l sai s ngu nhin xut hin mi php o trong iu kin lp li.
-
8/12/2019 6910-2
7/64
TCVN 6910-2: 2001
7
4.2 Cc ph-ng trnh t (2) n (6) ti iu 5 trong TCVN 6910-1: 2001 -c th hin bng lch
chun thc ca cc phn b -c cp. Trn thc t, khng bit gi tr chnh xc ca nhng lch
chun v -c l-ng ca cc gi tr chm phi thc hin t mt mu t-ng i nh ca tt c
nhng phng th nghim c th, v t mu nh ca tt c cc kt qu th nghim c th trong phm vi
nhng phng th nghim ny.
4.3 Trong thc t thng k, khi gi tr thc ca lch chun khng -c bit v -c thay th bng
-c l-ng trn c s mu th k hiu -c thay th bng s biu th l gi tr -c l-ng. iu
-c thc hin tt c cc ph-ng trnh t (2) n (6) trong TCVN 6910-1 : 2001, vi:
sL2 l -c l-ng ca ph-ng sai gia cc phng th nghim;
sW2 l -c l-ng ca ph-ng sai trong phm vi phng th nghim;
sr2 l trung bnh s hc ca sW
2v l -c l-ng ca ph-ng sai lp li; trung bnh s hc ny -c
tnh vi tt c cc phng tham gia th nghim chnh xc -c gi li sau khi loi b cc phng th
nghim bt th-ng;
sR2 l -c l-ng ca ph-ng sai ti lp:
sR2
= sL2+ sr
2 ..... (1)
5 Yu cu i vi th nghim chm
5.1 B tr th nghim
5.1.1 Trong ph-ng php c bn, cc mu ly t ql vt liu i din cho qmc khc nhau ca php
th nghim -c gi chopphng th nghim. Mi phng th nghim ny thu -c chnh xc nkt qu
th nghim lp li trong iu kin lp li tng mc trong qmc khc nhau. Loi th nghim ny -c
gi l th nghim ng mc cn bng.
5.1.2 Vic thc hin cc php o cn -c t chc v cc h-ng dn -c -a ra nh- sau:
a) Bt k s kim tra ban u no ca thit b u phi theo quy nh trong ph-ng php tiuchun.
b) Mi nhm nphp o thuc mt mc -c tin hnh trong cc iu kin lp li, v d trong mtthi gian ngn, bi cng mt ng-i, v khng c bt k php hiu chun li thit b gia chng
no tr khi l mt phn khng th thiu ca php o.
c) iu quan trng l mt nhm nphp th nghim -c thc hin trong nhng iu kin lp linh- l nphp th nghim trn cc vt liu khc nhau. Tuy vy, nh- l mt quy tc, thao tc
vin s bit rng h ang th nghm vt liu ging ht nhau, nh-ng phi nhn mnh trong cc
h-ng dn rng ton b mc ch ca th nghim l xc nh s khc nhau gia cc kt qu c
th xut hin trong th nghim thc t. Nu vn lo ngi nhng kt qu tr-c c th nh h-ng
-
8/12/2019 6910-2
8/64
TCVN 6910-2: 2001
8
n kt qu th nghim tip theo v nh- vy nh h-ng n ph-ng sai lp li, th nn cn
nhc c s dng -c hay khng nmu ring bit ti tng mc ca qmc -c m ho thao
tc vin s khng bit -c nhng mu lp li mt mc cho. Tuy nhin mt qui trnh nh-
vy c th gy ra nhng kh khn trong vic m bo nhng iu kin lp li s -c p dng
gia cc mu lp li. iu ny ch c th thc hin khi tt c qnphp o c th thc hin trong
khong thi gian ngn .
d) Khng cn thit phi thc hin tt c q nhm ca n php o mt cch nghim ngt trong khongthi gian ngn; nhng nhm khc nhau ca cc php o c th -c tin hnh trong nhng ngy
khc nhau.
e) Cc php o ca tt c qmc phi do mt thao tc vin thc hin v nphp o mc nht nhphi thc hin vi cng mt thit b trong sut qu trnh o.
f)
Trong mt t o, nu thao tc vin khng tip tc -c cng vic th thao tc vin khc c thhon thnh cc php o vi iu kin l s thay i khng xy ra trong nhm nphp o
mt mc m ch xy ra gia hai trong qnhm. Mi s thay i nh- vy phi -c thng bo cng
vi kt qu.
g) Cn -ara gii hn thi gian m tt cc cc php o phi hon thnh. iu ny c th l cnthit gii hn thi gian cho php gia ngy nhn mu v ngy m cc php o -c thc
hin.
h)
Tt c cc mu phi -c nh du mt cch r rng vi tn ca th nghim v s nhn dng mu.
5.1.3 i vi mt s php o, thc t c th c mt nhm thao tc vin m mi thao tc vin ca nhm
thc hin mt phn no ca qui trnh. Trong tr-ng hp nh- vy nhm thao tc vin phi -c coi l mt
"thao tc vin". Bt k s thay i no trong nhm u phi -c coi nh- "thao tc vin khc.
5.1.4 Trong thc t th-ng mi, cc kt qu th nghim c th -c lm trn s mt cch rt th,
nh-ng trong th nghim chm, cc kt qu th nghim cn -c ghi li t nht vi s thp phn nhiu
hn s -c ch nh trong ph-ng php tiu chun. Nu ph-ng php khng ch ra s s thp phn
lm trn th php lm trn s khng -c th hn mt na gi tr -c l-ng ca lch chun lp
li. Khi chm ph thuc vo mc m, phi c mc lm trn s khc nhau cho cc mc khc nhau.
5.2 Tuyn chn cc phng th nghim
5.2.1 Cc nguyn tc tng qu t i vi vic tuyn chn cc phng th nghim tham gia th nghim lin
phng trnh by 6.3 trong TCVN 6910-1: 2001. Khi tuyn la s hp tc ca mt s phng th
nghim cn ni r trch nhim ca cc phng th nghim ny. Hnh 1 l v d v mt phiu hi tuyn
chn thch hp.
5.2.2 Trong TCVN 6910-
2, "phng th nghim" -c xem l s kt hp ca thao tc vin, thit b v nith nghim. Mt ni th nghim (hay phng th nghim theo ngha thng th-ng) c th to ra mt vi
-
8/12/2019 6910-2
9/64
TCVN 6910-2: 2001
9
"phng th nghim" nu c th c mt vi thao tc vin cng vi nhng tp hp thit b c lp tin
hnh cng vic.
5.3 Chun b vt liu
5.3.1 S tho lun v nhng im cn cn nhc n khi la chn vt liu s dng trong th nghim
chm trnh by 6.4 trong TCVN 6910-1: 2001.
5.3.2 Khi quyt nh s l-ng vt liu cn cung cp phi quy nh s lung cho php do tht thot, do
s c hoc do cc li khi thu nhn mt s kt qu th nghim m c th cn s dng thm vt liu. S
lung vt liu chun b phi cho th nghim v cho php d phng mt l-ng tho ng.
Hnh 1 - Phiu hi tham gia cho nghin cu lin phng
5.3.3 Phi cn nhc xem c cn thit mt s phng th nghim thu v mt vi kt qu th nghim
ban u lm quen vi ph-ng php o tr-c khi ly kt qu th nghim chnh thc khng, v nu
nh- vy th c nn chun b vt liu b sung (khng phi mu th nghim chm) cho mc ch ny
khng.
5.3.4 Nu vt liu phi lm cho ng nht, yu cu ny cn phi -c thc hin bng mt ph-ngphp thch hp nht i vi loi vt liu y. Nu vt liu th nghim khng ng nht th iu rt
quan trng l chun b mu bng cch -c ch nh trong ph-ng php; tt nht l bt u vi mt l
Phiu hi v tham gia nghin cu lin phng
Tn ph-ng php o ................................................................................
1. Phng th nghim chng ti ng tham gia th nghim chm i viph-ng php o tiu chun ny.
C Khng (nh du vo thch hp)
2.L ng-i tham gia, chng ti hiu rng:
a) Tt c nhng thit b chnh, ho cht v cc yu cu khc quy nh trongph-ng php phi c trong phng th nghim ca chng ti khi ch-ngtrnh bt u;
b) Nhng yu cu quy nh v thi gian, nh- thi im bt u, th t cacc mu th nghim v thi im kt thc ca ch-ng trnh phi -c tunth cht ch;
c) Phi tun th cht ch ph-ng php;d) Mu th nghim phi -c x l ph hp vi cc h-ng dn; e) Cc php o phi do thao tc vin lnh ngh thc hin.
Sau khi nghin cu ph-ng php v nh gi ng mc kh nng v trang thitb ca mnh, chng ti cho rng mnh sn sng cho hp tc th nghimph-ng php ny.
3. Gp
(K tn) ......................................................................
(Cng ty hoc phng th nghim) ...............................
-
8/12/2019 6910-2
10/64
TCVN 6910-2: 2001
10
vt liu th-ng phm i vi tng mc. Trong tr-ng hp vt liu khng n nh, cn quy nh cc
h-ng dn ring v ct gi v bo qun.
5.3.5 i vi mu ca tng mc, nn s dng nthng cha ring bit cho tng phng th nghim nu
c s nguy him ca vt liu b h- hng khi m thng cha (v d do oxy ho, do mt thnh phn d
bay hi, hay vi vt liu ht m). Tr-ng hp vt liu khng n nh, cn quy nh cc h-ng dn ringv ct gi v bo qun. Cn thn trng m bo rng cc mu th nghim khng thay i cho n
khi php o -c thc hin. c bit cn quan tm khi vt liu cha hn hp cc loi bt vi mt
t-ng i khc nhau hoc vi kch th-c ht khc nhau, v n c th phn tch do lc , v d trong khi
vn chuyn. Nu c th xy ra phn ng vi mi tr-ng, mu th nghim c th -c ng kn trong
ng thu tinh chn khng hoc vi kh tr. i vi vt liu d h- thi nh- thc n hoc mu mu, cn
gi chng trng thi lnh su khi gi ti cc phng th nghim tham gia cng vi nhng h-ng dn chi
tit cho qu trnh lm tan bng.
6 Nhn s trong th nghim chm
Ch thch 3 - Cc ph-ng php thao tc dng trong phm vi cc phng th nghim khc nhau kh c th
ging ht nhau. V vy ni dung mc ny ch nh- mt h-ng dn c th -c sa i cho ph hp vi mt tnh
hung c th.
6.1 Hi ng
6.1.1 Hi ng cn bao gm nhng chuyn gia quen thuc vi ph-ng php o v vic ng dng
chng.
6.1.2 Nhim v ca hi ng gm:
a) Lp k hoch v iu phi th nghim;b) Quyt nh s phng th nghim, s mc, s php o thc hin v s l-ng cc ch s c ngha
cn thit;
c) Ch nh ng-i thc hin nhim v thng k;d) Ch nh ng-i thc hin nhim v iu hnh;e) Xem xt cc h-ng dn s ban hnh cho nhng ng-i gim st phng th nghim b sung
cho ph-ng php o tiu chun.
f) Quyt nh c cho php hay khng mt s thao tc vin thc hin mt s t cc php o khngchnh thc thu l-m kinh nghim ca ph-ng php sau mt thi gian di (nhng php o nh-
v s khng -c thc hin trn cc mu lin phng chnh thc);
g) Tho lun v cc bo co phn tch thng k khi thc hin vic phn tch kt qu th nghim.h) Thit lp cc gi tr cui cng cho lch chun lp li v lch chun ti lp;
-
8/12/2019 6910-2
11/64
TCVN 6910-2: 2001
11
i) Quyt nh cc hnh ng cn thit tip theo ci tin tiu chun v ph-ng php o hoc vvic l-u n cc phng th nghim c kt qu o b loi b nh- nhng gi tr bt th-ng.
6.2 Nhim v thngk
t nht mt ng-i trong hi ng phi c kinh nghim v thit lp v phn tch thng k th nghim.
Nhim v ca ng-i l:
a) ng gp kin thc chuyn ngnh ca mnh vo vic thit k th nghim;b) Phn tch s liu;c) Vit bo co cho Hi ng theo h-ngdn trong 7.7.
6.3 Nhim v iu hnh
6.3.1 Vic t chc th nghim trn thc t phi giao cho mt phng th nghim. Mt ng-i no trongnhn s ca phng th nghim phi chu ton b trch nhim; ng-i -c gi l ng-i iu hnh v
do hi ng ch nh.
6.3.2 Nhim v ca ng-i iu hnh l:
a) Tip nhn s hp tc ca cc phng th nghim cn thit v m bo rng nhng ng-i gim stl ng-i -c ch nh;
b) T chc v gim st s chun b vt liu, mu v s phn chia mu; dnh ring ra mt s l-ngcn thit vt liu d phng cho mi mc.
c) D tho cc h-ng dn bao gm cc im t mc a) n h) trong 5.1.2 v ln l-t chuyn chngn cc gim st vin sm h nu ln nhng kin nhn xt hoc cc cu hi v m
bo rng nhng ng-i thc hin th nghim -c chn l nhng ng-i c th thc hin bnh
th-ng cc php o hng ngy;
d) Thit k cc biu mu thch hp thao tc vin ghi chp cng vic v gim st vin thngbo cc kt qu th nghim vi s ch s c ngha cn thit (cc biu mu nh- vy c th bao
gm tn ca thao tc vin, thi gian nhn mu v o mu, thit b -c s dng v nhng thngtin lin quan);
e) X l thc mc ca cc phng th nghim lin quan n vic thc hin cc php o; f) Gim st thi gian biu -cduy tr;g) Thu thp cc bng s liu v chuyn chng n chuyn gia thng k.
6.4 Gim st vin
-
8/12/2019 6910-2
12/64
TCVN 6910-2: 2001
12
6.4.1 Nhn vin mi phng th nghim tham gia th nghim phi -c giao trch nhim v t chc
thc hin cc php o, thc hin cc h-ng dn nhn -c t ng-i iu hnh, v bo co cc kt qu
th nghim.
6.4.2 Nhim v ca ng-i gim st l:
a) m bo nhng thao tc vin -c chn l nhng ng-i c th tin hnh bnh th-ng cc phpo mt cch quen thuc.
b) Phn pht mu cho cc thao tc vin theo ng h-ng dn ca ng-i iu hnh (v khi cn thitcung cp vt liu cho cc th nghim t-ng t);
c) Gim st vic thc hin cc php o (ng-i gim st khng -c tham gia thc hin cc phpo);
d) m bo thao tc vin tin hnh s l-ng cn thit cc php o;e) m bo thc hin ng thi gian biu thit lp cho vic thc hin cc php o;f) Thu thp cc kt qu th nghim -c ghi li n s thp phn tho thun, bao gm c s
bt th-ng, nhng kh khn gp phi v nhng kin nhn xt ca thao tc vin.
6.4.3 Gim st vin ca tng phng th nghim cn vit bo co y gm cc thng tin sau:
a) Cc kt qu th nghim do ng-i thao tc in mt cch r rng vo biu mu -c cp,khng -c sao chp hoc nh my li (bn in t my vi tnh hoc t thit b th nghim c th
-c chp nhn);
b) Cc gi tr quan trc hay s c gc (nu c), tnh ra kt qu th nghim, -c thao tcvin in mt cch r rng vo biu mu -c cp, khng -c sao chp hoc nh my li.
c) kin ca cc thao tc vin v tiu chun ca ph-ng php o; d) Thng tin v mi s bt th-ng hoc s gin on c th xy ra trong qu trnh o, bao gm
mi s thay i v ng-i thao tc, s trnh by v php o no do ai thc hin, v nhng l do
lm thiu kt qu;
e) Ngy nhn -c mu;f) Ngy mu -c o;g) Thng tin v thit b s dng, nu lin quan;h) Mi thng tin c lin quan khc.
6.5 Thao tc vin
6.5.1 tng phng th nghim, cc php o cn phi thc hin bi mt thao tc vin -c chn lng-i i din cho nhng ng-i c kh nng thc hin cc php o mt cch bnh th-ng.
-
8/12/2019 6910-2
13/64
TCVN 6910-2: 2001
13
6.5.2 V mc ch ca th nghim l xc nh chm thu -c t cc thao tc vin ang lm vic vi
ph-ng php o tiu chun, do vy khng nn qu cao vai tr ca cc thao tc vin. Tuynhin, cn
ch ra cho cc thao tc vin bit rng mc tiu ca th nghim l pht hin ra phm vi cc kt qu c
th thay i trong thc t, do vy s gim thiu -c xu h-ng loi b hay lm li cc kt qu m h
cm thy l khng ph hp.
6.5.3 Tuybnh th-ng thao tc vin khng c vai tr b sung thm vo ph-ng php o tiu chun,
nh-ng h cn -c khuyn khch gp vo tiu chun, c bit pht biu xem nhng h-ng dn
y v r rng ch-a.
6.5.4 Nhim v ca thao tc vin l:
a) Thc hin cc php o theo ph-ng php o tiu chun;b) Bo co mi s bt bnh th-ng hay kh khn vp phi; bo co v mt sai li tt hn l iu
chnh kt qu th nghim v vic thiu mt hoc hai kt qu s khng lm hng th nghim v sch ra thiu st ca tiu chun.
c) Gp v s y ca cc h-ng dn trong tiu chun; thao tc vin cn bo co mi tr-nghp khng th thc hin -c theo h-ng dn cng nh- khi iu ny c th ch ra thiu st ca
tiu chun.
7 Phn tch thng k th nghim chm
7.1 Xem xt ban u
7.1.1 Vic phn tch thng k s liu cn -c gii quyt bi chuyn gia thng k theo ba giai on
lin tip sau:
a) nh gi s liu nhn bit v x l nhng gi tr bt th-ng hoc nhng s khng bnh th-ngkhc v kim nghim s thch hp ca m hnh;
b) Tnh ton cc gi tr ban u ca chm v cc gi tr trung bnh cho tng mc ring bit;c) Thit lp gi tr cui cng ca chm v cc gi tr trung bnh, k c vic thit lp mi quan h
gia chm v mc m nu c.
7.1.2 tng mc ring bit s phn tch thng k tr-c tin l tnh cc -c l-ng ca:
- Ph-ng sai lp li sr2- Ph-ng sai gia cc phng th nghim sL2- Ph-ng sai ti lp sR2 = sr2 + sL2- Gi tr trung bnh m.
-
8/12/2019 6910-2
14/64
TCVN 6910-2: 2001
14
7.1.3 S phn tch bao gm vic p dng mt cch h thng nhng php th thng k i vi nhng
gi tr bt th-ng m s a dng ca nhng th nghim ny c th thy trong ti liu v chng c th
-c s dng cho mc ch ca TCVN 6910-2. V l do thc t nn ch tp hp mt s gii hn nhng
php th , nh- gii thch trong 7.3.
7.2 Lp bng kt qu v ghi chp
7.2.1
Mi mt t hp ca phng th nghim v mt mc -c gi l mt ca th nghim chm. Trong
tr-ng hp l t-ng, cc kt qu ca th nghim vipphng th nghim v qmc to nn mt bng vi
pq, mi mt cha nkt qu th nghim lp li c th s dng tnh lch chun lp li v
lch chun ti lp. Tuy nhin, tnh hung l t-ng ny khng th-ng xuyn c -c trong thc t. S sai
lch y xut hin cng vi cc s liu tha, thiu v nhng gi tr bt th-ng.
7.2.2 S liu tha
i khi phng th nghim c th tin hnh v bo co nhiu hn nkt qu th nghim -c quy
nh. Trong tr-ng hp ng-i gim st cn bo co ti sao iu xy ra v nhng kt qu no l
ng. Nu tt c cc kt qu c ngha ngang nhau th nn tin hnh la chn ngu nhin t nhng
kt qu th nghim c -c ly ra s l-ng kt qu nh phn tch.
7.2.3 S liu thiu
Trong tr-ng hp khc, mt s kt qu th nghim c th thiu do mt mu hoc sai st trong khi tin
hnh o. Theo s phn tch trong 7.1 c th loi b mt cch n gin nhng hon ton rng, nhng
rng mt phn c th xem xt tnh ton theo qui trnh tnh ton tiu chun.
7.2.4 Gi tr bt th-ng
Nhng gi tr ny nm trong s nhng kt qu th nghim gc hoc trong bng gi tr -c suy ra t
nhng kt qu nh-ng lch rtnhiu so vi nhng kt qu t-ng ng trong cng mt bng n mc
-c xem l rt kh ho hp vi nhng kt qu khc. Kinh nghim cho thy khng phi lc no cng
trnh -c cc gi tr bt th-ng. Chng phi -c xem xt theo ph-ng php t-ng t nh- i vi vic
x l s liu thiu.
7.2.5 Phng th nghim bt th-ng
Khi xut hin mt s kt qu th nghim bt th-ng khng gii thch -c cc mc khc nhau trong
cng mt phng th nghim, ph-ng sai trong phng th nghim ny s l qu cao v/hoc sai s h
-
8/12/2019 6910-2
15/64
TCVN 6910-2: 2001
15
thng mc ca cc kt qu th nghim l qu ln th phng th nghim y c th xem l bt th-ng.
Do vy c c s loi b mt s hoc tt c cc s liu ca phng th nghim bt th-ng nh- vy.
Tiu chun ny khng -a ra php th thng k c th nh gi cc phng th nghim nghi ng.
Quyt nh u tin thuc trch nhim ca chuyn gia thng k, nh-ng tt c cc phng th nghim b
loi b phi -c thng bo cho hi ng c cc hnh ng tip theo.
7.2.6 S liu sai
Thng th-ng, cc s liu sai phi -c pht hin v hiu chnh hoc loi b.
7.2.7 Cc kt qu th nghim ng mc cn bng
Tr-ng hp l t-ng lpphng th nghim -c gi l i(i = 1, 2, ...p ), mi mc th qgi lj(j= 1, 2,
... q ) vi nphp lp li mi mc (mi t hp ij), s cho tt c lpqnkt qu th nghim. Do kt qu
th nghim thiu (7.2.3) hay sai lch (7.2.4) hoc do cc phng th nghim bt th-ng (7.2.5) hay sliu sai (7.2.6), cho nn khng phi lc no cng t -c tr-ng hp l t-ng. Trong nhng iu kin
nh- vy cc l-u -a ra 7.2.8 n 7.2.10 v cc quy trnh 7.4 -c p dng i vi s l-ng khc
nhau ca kt qu th nghim. Mu ca cc dng -c khuyn ngh dng cho phn tch thng k
trnh by hnh 2. Chng c th -c n gin ho cho ph hp nh- biu mu A, B v C (trong hnh 2).
7.2.8 Kt qu th nghim gc
Xem biu mu A trong hnh 2, trong :
nij l s kt qu php th trong ca phng th nghim i mcj ;
yijkl mt trong s cc kt qu th nghim ny (k= 1, 2, ... nij );
pj l s phng th nghim bo co t nht mt kt qu th nghim mc j(sau khi loi b kt qu
xem l bt th-ng hoc sai)
Biu mu A - Khuyn ngh cho vic tp hp v sp xp s liu gc
-
8/12/2019 6910-2
16/64
TCVN 6910-2: 2001
16
Phng Mcth nghim
1 2 ... ... j ... ... q - 1 q
1
2
...
...
...
i...
...
...
...
...
p
Biu mu B - Khuyn ngh cho vic tp hp v sp xp cc gi tr trung bnh
Phng Mcth nghim
1 2 ... ... j ... ... q - 1 q
1
2
...
i
...
p
Biu mu C - Khuyn ngh cho vic tp hp v sp xp cc th-c o ca s phn tn trong
phm vi
Phng Mcth nghim
1 2 ... ... j ... ... q - 1 q
1
2
...
i
...
p
Hnh 2 - Cc biu mu khuyn ngh cho vic tp hpv sp xp kt qu phn tch
7.2.9 Gi tr trung bnh ca (biu mu B trong hnh 2)
yijk
yij
sij
-
8/12/2019 6910-2
17/64
TCVN 6910-2: 2001
17
Chng -c tnh t biu mu A nh- sau:
..... (2)
Gi tr trung bnh phi -c ghi li vi hn mt ch s c ngha so vi kt qu th nghim trong biu
mu A.
7.2.10 Th-c o phn tn ca (biu mu C trong hnh 2)
Chng -c tnh t biu mu A (xem 7.2.8) v biu mu B (xem 7.2.9) nh- sau:
i vi tr-ng hp tng qu t, s dng lch chun trong phm vi
..... (3)
Hoc t-ng t
..... (4)
Khi dng nhng cng thc ny phi ch nhn -c s l-ng y cc ch s trong tnh ton;
ngha l mi gi tr trung gian phi-c tnh ton vi t nht l gp i ch s c ngha trong s liu
gc.
Ch thch 4 - Nu ijcha hai kt qu th nghim, lch chun trong phm vi s l:
..... (5)
V vy, n gin c th s dng lch tuyt i thay cho lch chun nu tt c cc c hai kt
qu th nghim.
lch chun phi -c trnh by bng s c hn mt ch s c ngha so vi kt qu trong biu
muA.
i vi nhng gi tr nijnh hn 2 phi in gch ngang (-) vo biu mu C.
7.2.11 S liu hiu chnh hoc loi b
V mt s s liu c th -c hiu chnh hoc loi b trn c s cc php th nghim cp 7.1.3,
7.3.3 v 7.3.4, nn cc gi tr yijk, nijvpj-c s dng cho vic xc nh gi tr cui cng chm v
gi tr trung bnh c th khc cc gi tr da trn cc kt qu th nghim gc nh- ghi li trong cc
biu mu A, B v C ca hnh 2. Do , khi bo co cc gi tr cui cng ca chm v ng lun
lun phi nu r nhng s li -c hiu chnh hoc b loi b, nu c.
yn
yijij
ijkk
nij
==
1
1
sn
y yijij
ijk ijk
nij
( - )2= =
1
1 1
( )sn
yn
yijij
ijkij
ijkk
n
k
n ijij
2
=
==
1
1
12
11
s y yij ij ij= 1 2 2/
-
8/12/2019 6910-2
18/64
TCVN 6910-2: 2001
18
7.3 Kho st kt qu v tnh nht qun v cc gi tr bt th-ng
Xem ti liu tham kho [3].
lch chun lp li v ti lp -c -c l-ng t nhng s liu thu -c mt s cc mc xc
nh. S hin din ca cc phng th nghim hoc cc gi tr ring bit khng nht qun vi tt
c cc phng th nghim hoc cc gi tr khc c th lm thay i cc -c l-ng, v phi -a
ra quyt nh i vi nhng gi tr . C hai cch tip cn:
a) K thut nht qun bng th;b) Php th gi tr bt th-ng bng s.
7.3.1 K thut nht qun bng th
S dng hai th-c o l thng k Mandel hv k. Hai s ny va m t s thay i ca ph-ng
php o va tr gip trong vic nh gi phng th nghim.
7.3.1.1 Tnh ton thng k nht qun gia cc phng th nghim, h, cho tng phng th nghim
bng cch chia lch (trung bnh tr i trung bnh chung mc ) cho lch chun ca
cc trung bnh ( mc ):
..... (6)
trong , vi ijy xem 7.2.9 v vi jy xem 7.4.4
V th cc gi tr hijca tng theo th t ca phng th nghim, thnh cc nhm tng
mc (v phn tch thnh tng nhm cho mt s mc -c kim tra tng phng th nghim)
(xem hnh B.7).
7.3.1.2 Tnh ton thng k nht qun trong phng th nghim, k, tr-c tin phi tnh lch
chun chung trong tng mc
v sau tnh kij cho tng phng th nghim tng mc
..... (7)
( )h
y y
p y y
ij
ij j
jij j
i
pj
( )
=
=
1
1
2
1
s
p
ij
j
2
ks p
sij
ij j
ij
= 2
-
8/12/2019 6910-2
19/64
TCVN 6910-2: 2001
19
Lp th cc gi tr kijcho tng theo th t ca phng th nghim, thnh cc nhm tng
mc (v phn tch thnh tng nhm cho mt s mc -c kim tra tng phng th nghim)
(xem hnh B.8)
7.3.1.3 Vic kim tra th ca hv kc th ch ra rng cc phng th nghim c th -a ra
nhng mu kt qu rt khc nhau. iu ny th hin s thay i nhiu hay t mt cch nhtqun trong phm vi mt v/hoc cc gi tr trung bnh cc tr ca th hin nhiu mc. Nu
iu ny xy ra, phng th nghim c th y cn -c tip xc xc minh nhng nguyn nhn
ca s khng nht qun. Trn c s ca nhng pht hin nh thng k c th:
a) Gi li cc s liu ca phng th nghim mt thi gian;b) Yu cu phng th nghim sa li php o (nu c th);c) Loi b s liu ca phng th nghim ra khi vic nghin cu
7.3.1.4 Cc mu khc nhau c th xut hin trong th h. Tt c cc phng th nghim c th
c c gi tr hd-ng v m cc mc khc nhau ca th nghim. Cc phng th nghim ring
bit c th c xu h-ng -a ra tt c cc gi tr hl d-ng hoc m v s cc phng th nghim
-a ra gi tr m th cng gn t-ng -ng vi cc phng th nghim -a ra gi tr d-ng. Cc
mu khng bt bnh th-ng, cng khng i hi phi nghin cu, d loi mu th hai c th
gi v s tn ti ngun gc chung ca chch phng th nghim. Mt khc, nu tt c cc
gi tr hca mt phng th nghim cng du v cc gi tr hca cc phng th nghim khc c
du ng-c li th cn tm ra nguyn nhn. T-ng t nh- vy, nu cc gi tr hca mt phng thnghim l cc tr v xut hin ph thuc mt cch c h thng vo mc ca php th nghim th
cn tm ra nguyn nhn. Nhng -ng -c v trn th ht-ng ng vi cc ch bo -a ra
8.3 ( bng 6 v 7). Nhng -ng ch bo ny -c s dng nh- cc h-ng dn khi kim tra mu
theo cc d liu.
7.3.1.5 Nu mt phng th nghim khng nm trn th kv c nhiu gi tr ln th cn tm ra
nguyn nhn: iu chng t rng phng th nghim c lp li thp hn so vi cc phng
th nghim khc. Phngth nghim c th lm tng cc gi tr knh mt cch ph hpv nhng
yu t nh- lm trn mt cch qu mc cc s liu ca n hay thang o khng nhy.Cc
-ng -c v trn cc th t-ng ng vi cc ch bo -a ra 8.3 (cc bng 6 v 7). Nhng
-ng ch bo ny -c s dng nh- cc h-ng dn khi kim tra nhng mu theo cc d liu.
7.3.1.6 Nu th hhoc k-c nhm li theo phng th nghim cho thy phng th nghim
no c mt s gi tr hhay kgn -ng gi tr ti hn, th cn phi nghin cu th t-ng
ng -c nhm li theo mc. Th-ng gi tr ln trn th -c nhm li theo phng th
nghim s tr nn nht qun mt cch hp l vi cc phng th nghim khc cng mt mc.
Nu c s khc nhau r rt so vi gi tr ca cc phng th nghim khc th cn phi tm ranguyn nhn.
-
8/12/2019 6910-2
20/64
TCVN 6910-2: 2001
20
7.3.1.7 Cng vi th ca hv k, biu ct ca cc gi tr trung bnh v phm vi c th
c, v d hai tng th ring bit. Tr-ng hp nh- vy i hi s x l c bit v nguyn tc
chung ca cc ph-ng php trnh by y gi nh ch c mt tng th mt nh.
7.3.2 K thut x l gi tr bt th-ng bng s
7.3.2.1 Vic x l cc gi tr bt th-ng -c tin hnh nh- sau:
a) Cc php th khuyn ngh trong 7.3.3 v 7.3.4 -c p dng nhn bit gi tr tn mnhoc gi tr bt th-ng:
- Nu thng k th nghim nh hn hoc bng 5% gi tr ti hn ca n, hng mc kim tra
-c chp nhn l ng;
- Nu thng k th nghim ln hn 5% v nh hn hoc bng 1% gi tr ti hn ca n th
hng mc th nghim -c gi l gi tr tn mn v -c nh du bng hoa th n.
- Nu s thng k th nghim ln hn 1% gi tr ti hn ca n th hng mc -c gi l gi
tr bt th-ng thng k v -c nh du bng hoa th kp.
b) Tip theo pht hin xem liu cc gi tr tn mn v/hoc cc gi tr bt th-ng thng k cth -c gii thch bi sai s v mt k thut no hay khng, v d:
- S xut khi thc hin php o,
- Sai st khi tnh ton,
- Sai st khi ghi chp kt qu th nghim, hoc
- Phn tch mu hng.
Khi sai st l mt trong cc loi li tnh ton hoc ghi chp th kt qu sai cn -c thay th
bi ga tr ng; nu li do phn tch mu hng th kt qu phi ng ca n. Sau khi
hiu chnh nh- vy, cn lp li vic kim tra pht hin gi tr tn mn hoc gi tr bt th-ng.
Nu s gii thch li k thut chng t rng khng th thay th kt qu th nghim sai th n
cn -c loi b nh- mt gi tr bt th-ng khng hp thc ca th nghim.
c) Khi gi tr tn mn v/hoc gi tr bt th-ng thng k no cn li m khng -c giithch hoc khng b loi b v thuc phng th nghim bt th-ng, th nhng gi tr tn mn
-c gi li nh- l s ng cn nhng gi tr bt th-ng thng k s b loi b tr khi nh
thng k quyt nh gi chng li v l do xc ng.
d) Nu s liu cho b t chi i vi biu mu B ca hnh 2 theo quy trnh trn, th s liut-ng ng s b t chi i vi biu mu C ca hnh 2, v ng-c li.
7.3.2.2 Cc php kim nghim -a ra 7.3.3 v 7.3.4 c 2 loi. Php kim nghim Cochran l php
th s bin ng trong phm vi phng th nghim v nn p dng tr-c tin, sau mi tin hnh bt
c hnh ng cn thit no vi cc php th lp li nu cn. Php kim nghim khc (Grubb') ch yu
-
8/12/2019 6910-2
21/64
TCVN 6910-2: 2001
21
l php th s bin ng gia cc phng th nghim, v n cng c th -c s dng (nu n>2) khi
php kim nghim Cochran dn n s nghi ng rng c s thay i ln trong phm vi cc phng th
nghim hay ch l mt trong cc kt qu th nghim trong .
7.3.3 Php kim nghim Cochran
7.3.3.1 Tiu chun ny gi thit rng gia cc phng th nghim ch c s khc nhau nh v
ph-ng sai trong phm vi phng th nghim. Tuy nhin, kinh nghim ch ra rng khng phi lc
no cng nh- vy, php kim nghim y dng kim tra gi thit t ra. C th s dng
mt s php kim nghim cho mc ch ny, nh-ng y php kim nghim Cochran -c
chn.
7.3.3.2 Cho tr-c mt tp hp p lch chun si , chng -c tnh ton t mt s l-ng nh-
nhau n kt qu lp li, s thng k ca php kim nghim Cochran, C, l:
..... (8)
trong : smax l lch chun ln nht trong tp hp.
a) Nu thng k kim nghim nh hn hoc bng 5% gi tr ti hn ca n th hng mckim nghim -c chp nhn l ng.
b) Nu thng k kim nghim ln hn 5% gi tr ti hn v nh hn hoc bng 1% gi tr tihn ca n th hng mc kim nghim -c gi l gi tr tn mn v -c nh du hoa
th n.
c) Nu thng k kim nghim ln hn 1% gi tr ti hn ca n th hng mc kim nghim-c gi lgi tr bt th-ng thng k v -c nh du hoa th kp.
Cc gi tr ti hn i vi php kim nghim Cochran cho trong 8.1 (bng 4).
Php kim nghim Cochran -c p dng cho biu mu C trong hnh 2 tng mc ring bit.
7.3.3.3 iu kin Cochran ch p dng cht ch khi tt c cc lch chun -c suy ra t
cng mt s ncc kt qu th nghim thu -c trong iu kin lp li. Trong thc t, s c
th thay i do s liu thiu hoc b loi b. Tuy nhin, tiu chun ny gi thit rng trong mt
th nghim -c t chc tt, nhng s thay i nh- vy v s l-ng ca cc kt qu th nghim
tng s -c hn ch v c th b qua, v do vy iu kin Cochran -c p dng cho s
kt qu th nghim ns xut hin trong phn ln cc .
7.3.3.4 iu kin Cochran ch kim tra gi tr cao nht trong tp hp cc lch chun v do
vy n l php th gi tr bt th-ng mt pha. Tnh khng ng nht v ph-ng sai cng cth phn nh trong mt s cc lch chun t-ng i nh. Tuy vy, gi tr nh ca lch
chun c th b nh h-ng rt nhiu bi mc lm trn s liu gc v do chng khng
Cs
sii
pmax2
2
=
=
1
-
8/12/2019 6910-2
22/64
TCVN 6910-2: 2001
22
ng tin cy hon ton. Thm vo , khng c l do gt b s liu khi phng th nghim v
chm trong cc kt qu thnghim ca n cao hn so vi cc phng th nghim khc. Do
vy iu kin Cochran -c coi l tho ng.
7.3.3.5 Trong kim tra ti hn biu mu C trong hnh 2 i khi pht hin ra rng ti mt
phng th nghim c bit lch chun tt c hoc hu ht cc mc thp hn so vi ccphng th nghim khc. i c th ch ra rng phng th nghim ny lm vic vi lch
chun lp li thp hn so vi phng th nghim khc. Nguyn nhn c th do k thut v thit
b tt hn hoc do vic p dng c s thay i ng hoc khng ng ph-ng php o tiu
chun. Nu iu ny xy ra phi thng bo cho hi ng bit sau quyt nh xem n c
thch hp vi vic nghin cu chi tit hn khng. (V d v iu ny l phng th nghim 2 trong
th nghim -c chi tit ho B.1)
7.3.3.6 Nu lch chun ln nht -c coi l gi tr bt th-ng th gi tr y nn -c b qua v
php kim nghim Cochran -c lp li trn cc gi tr cn li. Qu trnh ny c th -c lp li nh-ng
n c th dn n nhng sl-c b qu mc khi s gi thit c bn v phn b chun khng -c p
ng tt.p dng lp li php kim nghim Cochran ra y ch nh- ph-ng tin tr gip trong vic
xem xt s khng y ca mt php th thng k -c thit k kim tra cngmt lc mt s gi
tr bt th-ng. Php kim nghim Cochran khng -c thit k cho mc ch ny v phi rt thn trng
khi -a ra cc kt lun. Khi hai hoc ba phng th nghim -a ra cc kt qu c lch chun ln, c
bit nu iu ny xy ra ch mt mc, cc kt lun t php kim nghim Cochran cn phi -c kim
tra cn thn. Mt khc, nu mt s gi tr tn mn v/hoc gi tr bt th-ng thng k -c tm thy cc mc khc nhau trong mt phng th nghim, th iu ny c th l mt bng chng r rng v s
qu bt th-ng ca ph-ng sai phng th nghim v tt c cc s liu ca phng th nghim cn
phi loi b.
7.3.4 Php kim nghim Grubb
7.3.4.1 Mt quan trc bt th-ng
Cho tp hp cc s liu xi vi i = 1, 2, 3 .... p, -c sp xp tng dn. S dng php kim
nghim Grubb xc nh xem gi tr quan trc ln nht c l bt th-ng khng, tnh s thng
k Grubb, Gp.
..... (9)
trong
=
=p
i
ixp
x
1
1
..... (10)
v
( )G x x sp p= /
-
8/12/2019 6910-2
23/64
TCVN 6910-2: 2001
23
..... (11)
kim tra ngha ca gi tr quan trc nh nht, tnh thng k kim nghim
a) Nu s nh hn hoc bng 5% gi tr ti hn ca n th hng mc th -c chp nhnl ng.
b) Nu s ln hn 5% gi tr ti hn ca n v nh hn hoc bng 1% gi tr ti hn can th hng mc th -c gi l gi tr tn mn v -c nh du hoa th n.
c) Nu s ln hn 1% gi tr ti hn ca n th hng mc th -c gi l gi tr bt th-ngthng k v -c nh du hoa th kp.
7.3.4.2 Hai quan trc bt th-ng
kim tra xem hai gi tr quan trc ln nht c th l bt th-ng khng, tnh s thng k ca
php kim nghim Grubb G:
..... (12)
trong
..... (13)
v
..... (14)
v
..... (15)
Hoc l kim tra hai gi tr quan trc nh nht, tnh s thng k ca php kim nghim
Grubb G:
..... (16)
trong
..... (17)
( )sp
x xii
p
=
=
1
1
2
1
( )G x x s1 1
= /
G s sp p= 12
02
, /
s x xi
p
i02
1
( )2= =
s x xp pi
p
i p p=
= 12
1
2
1, , ( )2
xp -
xp pi
p
i=
= 1 1
2
2,
1
G s s= 1 22
02
, /
s x xi
p
i1 22
31 2, , ( )2=
=
-
8/12/2019 6910-2
24/64
TCVN 6910-2: 2001
24
v
..... (18)
Cc gi tr ti hn ca php kim nghim Grubb cho trong 8.2 (bng 5).
7.3.4.3 p dng ca php kim nghim Grubb
Khi phn tch th nghim chm, php kim nghim Grubb c th -c p dng cho cc
tr-ng hp sau:
a) Cc trung bnh (mu B hnh 2) mc j cho, trong tr-ng hp dxi= yij
v
p= pj
trong j l c nh.
Ly cc s liu mt mc, p dng php kim nghim Grubb cho mt quan trc bt th-ng i
vi cc gi tr trung bnh nh- m t 7.3.4.1 . Nu theo php th ny trung bnh l gi tr
bt th-ng th loi b v lp li php th gi tr trung bnh cc tr khc (v d nu gi tr ln
nht l gi tr bt th-ng th xem xt gi tr nh nht sau khi gi tr ln nht b loi b), nh-ng
khng p dng php kim nghim Grubb cho hai quan trc bt th-ng m t 7.3.4.2. Nu
php kim nghim Grubb khng ch ra trung bnh l bt th-ng th p dng php kim nghim
Grubb kp m t 7.3.4.2.
b) Kt qu n trong mt , khi php kim nghim Cochran ch ra lch chun l nghi ng.7.4 Tnh trung bnh chung v ph-ng sai
7.4.1 Ph-ng php phn tch
Ph-ng php phn tch trong tiu chun ny bao gm vic -c l-ng mv chm cho tng
mc ring bit. Cc kt qa -c th hin trong bng cho tng gi tr j.
7.4.2 S liu c s
Cc s liu c s cn thit cho vic tnh ton -c trnh by trong ba bng hnh 2:
- Bng A gm cc kt qu th nghim gc;
- Bng B gm cc gi tr trung bnh ;
- Bng C gm cc th-c o s phn tn trong phm vi .
xp -
xi
p
i1 232
, 1
=
=
-
8/12/2019 6910-2
25/64
TCVN 6910-2: 2001
25
7.4.3 Cc khng rng
Theo qui tc -a ra trong 7.3.2.1 d), vi mt mc c th, s khng rng s dng trong tnh
ton s lun lun ging nhau trong cc bng B v C. Ngoi l c th xy ra do thiu s liu,
nu mt trong bng A ch cha mt kt qu th nghim n v ko theo mt rng trong
bng C nh-ng khng ko theo rng trong bng B. Trong tr-ng hp c th :
a) Loi b kt qu th nghim n l dn n trng trong c hai bng B v C, hoc b) Gch ngang trong bng C nu coi iu ny l mt s mt mt khng ng k.
S l-ng cc khng rng c th khc nhau cc mc khc nhau, do phi c ch s jtrong
pj.
7.4.4 Tnh trung bnh tng th
i vi mc j, trung bnh tng th l
..... (19)
7.4.5 Tnh cc ph-ng sai
Ba ph-ng sai -c tnh cho mi mc l ph-ng sai lp li, ph-ng sai gia cc phng th
nghim v ph-ng sai ti lp.
7.4.5.1 Ph-ng sai lp li
..... (20)
7.4.5.2 Ph-ng sai gia cc phng th nghim
..... (21)
trong
..... (22)
m
m y
n y
n
j j
ij iji
p
iji
p= = =
=
1
1
s
n s
n
ij
ij iji
p
iji
p2
2
1
1
= =
=
( - 1)
( - 1)
ss s
njdj rj
jL
2
2 2
=
sp
n y ydj ij ij ji
p2
1
1
1 ( - )2=
=
( ) - ( )2 2
=
== 1
1 11p n y y nij ij j ij
i
p
i
p
-
8/12/2019 6910-2
26/64
TCVN 6910-2: 2001
26
v
..... (23)
Cc php tnh ny -c minh ho bng cc v d B.1 v B.3 ph lc B.
7.4.5.3 i vi tr-ng hp c bit khi tt c nij= n= 2, c th s dng cng thc n gin
hn, nh-
v
Chng -c minh ho bng v d trong B.2.
7.4.5.4 Khi sLj2c gi tr m t cc php tnh trn do cc tc ng ngu nhin th gi tr nn
-c gi thit bng khng.
7.4.5.5 Ph-ng sai ti lp bng
..... (24)
7.4.6 S ph thuc ca cc ph-ng sai vo m
Cn tm hiu xem chm c ph thuc mhay khng v nu c th cn xc nh mi quan h
hm s ny.
7.5 Thit lp mi quan h hm s gia cc gi tr chm v mc trung bnh m
7.5.1 Khng th lc no cng tn ti mi quan h hm s chnh qui gia chm v m. c
bit, khi s khng ng nht ca vt liu gn vi s thay i ca cc kt qu th nghim, th s
ch c mi quan h hm s nu s khng ng nht ca vt liu l hm s chnh tc ca mc
m. Vi cc vt liu rn c cc thnh phn khc nhau v nhn -c t cc qu trnh sn xut
khc nhauth mi quan h hm s chnh tc l khng th r rng. iu ny cn -c quyt nh
tr-c khi p dng quy trnh tip sau. Hoc s phi thit lp cc gi tr ring bit ca chm
cho tng vt liu -c nghin c-.
7.5.2 Cc quy trnh lp lun v tnh ton trnh by 7.5.3 n 7.5.9 p dng c cho lch chun lpli v ti lp. ngn gn y ch trnh by cho lch chun lp li. S ch xt ba loi quan h:
np
n
n
n
j ij
iji
p
ij
i
pi
p
=
=
=
=
1
1
2
1
1
1
sp
y yrj i iji
p2
1 21
1
2 ( - )2=
=
sp
y ys
j ij j
rj
i
p
L
2 ( - ) 2
2
1
1
1 2=
=
s s sR j rj jL2 2 2= +
-
8/12/2019 6910-2
27/64
TCVN 6910-2: 2001
27
I: sr= bm( -ng thng qua im gc)
II: sr= a + bm(-ng thng vi im chn d-ng)
III: lg sr= c + dlg m(hoc sr= C md); d1 (mi quan h lu tha)
Hy vng t nht l mt trong cc cng thc trn c -c s ph hp tho ng trong a s cc
tr-ng hp. Nu khng, nh thng k tin hnh vic phn tch cn c gii php thay th.
trnh nhm ln, cc hng s a, b, c, Cv dxut hin trong cc ph-ng trnh c th -c
phn bit bng cc ch s d-i, ar, br... cho lp li v aR; bR..... cho ti lp, n gin
ho cc k hiu trong mc ny cc ch s -c b qua. K hiu srcng -c vit tt l s
dnh mt tip hu t cho mcj.
7.5.3 Thng th-ng d>0 v th cc mi quan h I v III s dn n s= 0 vi m= 0, iu
d-ng nh- khng chp nhn -c t gc thc nghim. Tuy nhin, khi bo co cc s liu
chm cn lm r rng chng ch p dng trong phm vi cc mc -c ph bi th nghim
chm lin phng.
7.5.4 Vi a = 0 v d = 1, tt c ba mi quan h l nh- nhau. V vy khi a nm gn khng
v/hoc dnm gn mt th hai hoc c ba mi quan h ny thc t s mang li s ph hp
t-ng -ng nhau. Trong tr-ng hp mi quan h I cn -c -u tin v n cho php c -c
nhn nh n gin sau y:
"Hai kt qu th nghim -c coi l nghi ng khi chng khc nhau hn (100 b)% "
Theo thut ng thng k: l iu khng nh rng h s thay i (100 s/m) l khng i tt
c cc mc.
7.5.5 Nu trn th ca sji vi jm , hoc th ca lg sji vi lg jm , tp hp cc im
-c tm thy nm t-ng i gn mt -ng thng th mt -ng v bng tay c th -a ra li
gii tho ng; nh-ng nu v l do no m ph-ng php lm khp bng s -c -u tin th
quy trnh trong 7.5.6 -c khuyn ngh dng cho dngquan h I v II v quy trnh trong 7.5.8
cho dng quan h III.
7.5.6 Nhn t gc thng k, s khp vi mt -ng thng l rt phc tp bi trn thc t c
jm v sju l -c l-ng v do vy gn vi sai s. Nh-ng dc bth-ng nh (mc 0,1 hoc
nh hn), v th nhng sai s trong m m c nh h-ng nh v nhng sai s trong -c l-ng s
chim -u th.
7.5.6.1 Vic -c l-ng tt cc tham s ca -ng hi quy yu cu mt php hi quy c trng
s bi v sai s tiu chun ca st l thun vi gi tr d on ca sj( js ).
-
8/12/2019 6910-2
28/64
TCVN 6910-2: 2001
28
Cc trng s phi t l thun vi 1/( js )2, trong js l lch chun lp li d on tr-c i
vi mcj. Tuy nhin js ph thuc cc tham s s phi tnh.
Quy trnh ton hc chnh xc tm -c l-ng theo ph-ng php bnh ph-ng nh nht c trng
s ca cc s d- c th phc tp. Quy trnh khuyn ngh d-i y -c chng minh l tho
ng trong thc t.
7.5.6.2 Vi trng s Wjbng 1/( Njs )2, trong N = 0,1,2...........i vi nhng s lp li lin
tip, th cc cng thc tnh nh- sau:
i vi dng quan h I (s = bm), gi tr ca b -c cho bng T5 /T3.
i vi dng quan h II (s= a + bm):
..... (25)
v
..... (26)
7.5.6.3 i vi dng quan h I, php th i s cho cc trng s Wj=1/( js )2bng js = jmb bm
dn n cch th hin n gin sau:
..... (27)
v khng cn tip tc g na.
7.5.6.4 i vi dng quan h II, cc gi tr ban u js0 l cc gi tr gc ca snhn -c bng
cc quy trnh 7.4. Chng -c dng tnh
T Wjj
1=
T W mjj
j2=
T W mjj
j32=
T W sj jj
4=
T W m sjj
j j5=
aT T T T
T T T =
3 4 2 5
1 3 22
bT T T T
T T T =
1 5 2 4
1 3 22
( )b
s m
q
j jj
=
/
-
8/12/2019 6910-2
29/64
TCVN 6910-2: 2001
29
(j = 1, 2, ..., q)
v tnh a1 v b1 theo mc 7.5.6.2 .
iu ny dn n
Cc php tnh -c lp li vi W1j= 1/( js1 )2 c:
Quy trnh t-ng t c th -c lp li mt ln na vi trng s W2j = 1/( js2 )2suy ra t nhng
ph-ng trnh , nh-ng iu ny s ch dn n nhng thay i khng quan trng. B-c t W01
n W1j c tc dng trong vic loi tr nhng sai s th ca cc trng s, v cc ph-ng trnh
cho js2 nn -c coi l kt qu cui cng.
7.5.7 Sai s tiu chun ca lg skhng ph thuc vo sv nh- vy mt php hi quy khng
trng s ca lg si vi lg m l thch hp.
7.5.8 i vi dng quan h III, cc cng thc tnh nh- sau:
vt
..... (28)
v
..... (29)
7.5.9 V d v cc mi quan h ph hp I,II,III ca 7.5.2 i vi tp hp s liu ging nhau-c -a ra trong 7.5.9.1 n 7.5.9.3. Cc s liu -c ly t tnh hung nghin cu trong B.3
v -c s dng y ch minh ho quy trnh. N s -c tho lun thm B.3.
W sj j0 01= / ( )2
s a b mj j1 1 1= +
s a b mj j2 2 2= +
T mjj
1 lg=
T mj2 (lg )2
j=
T sj3 lgj
=
T m sjj
j4 (lg ) (lg )=
c T T T T
qT T =
2 3 1 4
2 12
dqT T T
qT T =
4 1 3
2 12
-
8/12/2019 6910-2
30/64
TCVN 6910-2: 2001
30
7.5.9.1 V d v mi quan h ph hp I cho bng 1.
7.5.9.2 V d v mi quan h ph hp II cho bng 2 ( jj sm , nh- trong 7.5.9.1).
7.5.9.3 V d v mi quan h ph hp III cho bng 3.
Bng 1 - Quan h I:s =bm
3,94
0,092
8,28
0,179
14,18
0,127
15,59
0,337
20,41
0,393
/ 0,023 4 0,021 6 0,008 9 0,021 6 0,019 3
s =bm
0,075
0,157
0,269
0,296
0,388
Bng 2 - Quan h II:s =a + bm
118 31 62 8,8 6,5
S1= 0,058 + 0,009 0 m
0,093
116
0,132
57
0,185
29
0,197
26
0,240
17
S2= 0,030 + 0,015 6 m
0,092
118
0,159
40
0,251
16
0,273
13
0,348
8
S3= 0,032 + 0,015 4 m
1) 0,093 0,160 0,251 0,273 0,348
Ch thch - Gi tr ca cc trng s khng phi l gi tr ti hn; Hai s c ngha l .
1) Sai lch so vi s2khng ng k
Bng 3 - Quan h III:lg s =c + d lg bm
+ 0,595
- 1,036
+ 0,918
- 0,747
+ 1,152
- 0,896
+ 1,193
- 0,472
+ 1,310
- 0,406
lg s= - 1,506 6 - 0,772 lg m
hoc s= 0,031 m 0,77
s 0,089 0,158 0,239 0,257 0,316
mj
sj
sj mj
b
s m
q
j jj
( )
=
/ 0190
5
09480,
,=
w j0
s
W
j
j
1
1
s
W
j
j
2
2
s j3
lg
lg
m
s j0
-
8/12/2019 6910-2
31/64
TCVN 6910-2: 2001
31
7.6 Phn tch thng k theo quy trnh tng b-c
Ch thch 5 - Hnh 3 trnh by quy trnh cho trong 7.6 theo cch lm tng b-c
7.6.1 Thu thp tt c kt qu th nghim c -c trong mt biu mu, biu mu A hnh 2
(xem 7.2). Nn sp xp biu mu ny thnh phng, vi ch s i= 1, 2, 3, ....p(i din cho p
phng th nghim c s liu) v qct, vi ch s j= 1, 2, .... q(i din cho q mc theo th ttng dn).
Trong th nghim ng mc cc kt qu th nghim trong phm vi mt ca biu mu A khng
cn thit phi phn bit r v c th sp xp theo bt k th t no.
7.6.2 Kim tra biu mu A i vi bt k s khng bnh th-ng d nhn thy no, pht hin,
nu cn thit, loi b mi s liu r rng l sai (v d, s liu nm ngoi phm vi o ca ph-ng
tin o hoc s liu khng th chp nhn v l do k thut) v thng bo n hi ng. i khi
y l bng chng trc tip v cc kt qu th nghim ca mt phng th nghim c th hoctrong mt c th ti mt mc l khng nht qun vi cc s liu khc. Phi loi b ngay
nhng s liu r rng khng ho hp nh- vy. Phi thng bo cho hi ng vic loi b ny
xem xt sau ny (xem 7.7.1).
7.6.3 T biu mu A, -c hiu chnh theo 7.6.2, tnh biu mu B cha cc trung bnh v
biu mu C cha cc th-c o ca s phn tn trong phm vi .
Khi biu mu A ch cha kt qu th nghim n, mt trong cc s la chn ca 7.4.3 cn
-c chp nhn.
7.6.4 Chun b cc th Mandel hv knh- m t 7.3.1 v kim tra chng v s ph hp
vi s liu. Nhng th c th ch ra s thch hp ca s liu i vi s phn tch tip theo,
nhng gi tr hoc nhng phng th nghim khng ph hp. Tuy nhin, khng c quyt nh cui
cng no -c -a ra b-c ny, n ch -c -a ra khi kt thc 7.6.5 n 7.6.9.
7.6.5 Kim tra tng mc ca cc biu mu B v C (xem hnh 2) tm cc gi tr tn mn
v/hoc cc gi tr bt th-ng thng k [xem 7.3.2.1 a)]. p dng cc php th thng k trong
7.3 i vi tt c cc hng mc nghi ng, nh du gi tr tn mn bng hoa th n v gi trbt th-ng bng hoa th kp. Nu khng c cc gi tr tn mn hoc gi tr bt th-ng thng
k, b qua cc b-c 7.6.6 n 7.6.10 thc hin 7.6.11.
7.6.6 Pht hin xem c th c s l gii k thut no cho cc gi tr tn mn v/hoc gi tr
bt th-ng thng k khng, v nu c th, xc nhn s l gii nh- vy. Hiu chnh hoc loi b
theo yu cu nhng gi tr tn mn v/hoc gi tr bt th-ng thng k -c l gii tho
ng, v p dng cc hiu chnh t-ng ng cho cc biu mu . Nu tt c cc gi tr tn mn
hoc gi tr bt th-ng thng k -c l gii, b qua cc b-c 7.6.7 n 7.6.10 thc hin
7.6.11.
-
8/12/2019 6910-2
32/64
TCVN 6910-2: 2001
32
Ch thch 6 - S l-ng ln cc gi tr tn mn v/hoc gi tr bt th-ng c th ch ra s khng ng
nht ca ph-ng sai hoc cc chnh lch -c tuyn b gia cc phng th nghim v nh- vy c th
to ra nghi ng v s thch hp ca ph-ng php o. iu ny phi -c thng bo cho hi ng.
7.6.7 Nu s phn b ca cc gi tr tn mn hoc cc gi tr bt th-ng (ch-a -c l gii
trong biu mu B v C) khng -a ra bt c phng th nghim khng ph hp no (xem 7.2.5),th b qua 7.6.8 thc hin 7.6.9.
7.6.8 Nu bng chng v mt s phng th nghim b nghi ng l khng ph hp mnh
quyt nh loi b mt s hoc tt c cc s liu t cc phng th nghim th loi b cc s
liu cn thit v thng bo cho hi ng.
Quyt nh loi b mt s hay tt c s liu t mt phng th nghim c th no l trch
nhim ca chuyn gia thng k thc hinphn tch. Vic loi b ny phi -c thng bo cho
hi ng xem xt sau ny (xem 7.7.1).
7.6.9 Nu gi tr tn mn v/hoc gi tr bt th-ng thng k no cn li m ch-a -c l
gii hoc -c xem l ca phng th nghim bt th-ng th loi b gi tr bt th-ng thng k
nh-ng gi li gi tr tn mn.
7.6.10 Bt k vic nhp s liu no trong biu mu B nu b b loi b cc b-c tr-c
y th vic nhp s liu t-ng ng trong C cng b loi b v ng-c li.
7.6.11 Tnh mc trung bnh jm , cc lch chun lp li v ti lp i vi tng mc ring bit
t nhng s liu gi li -c coi l ng trong cc biu mu B v C theo cc quy trnh -a ra mc 7.4.
7.6.12 Nu th nghim ch s dng mc n hoc nu quyt nh phi cho bit lch
chun lp li v ti lp ring r i vi tng mc (xem 7.5.1) v khng l cc hm s ca mc
th b qua cc b-c 7.6.13 n 7.6.18 thc hin 7.6.19.
Ch thch 7 - Cc b-c 7.6.13 n 7.6.17 -c p dng ring bit cho s rv sR, nh-ng ngn gn
ch trnh by chng cho s r.
-
8/12/2019 6910-2
33/64
TCVN 6910-2: 2001
33
Thit lp biu mu A
Cs khng
bnh th-ng mtcch r rng
khng?
cLoi b s liukhng ho hp
khng
Lp biu mu B v CChun b th Mandel h
v k
Cgi tr tn mn/
bt th-ng no trong
B v C khng? Phpth cho trong
7.3
cC
l gii k
thut no cho cc gitn mn/ bt th-ngkhng?
c Loi b hoc
hiu chnh ccgi tr l gii
khng
Cc
gi tr tn mn /bt th-ng khng -c lgii c to ra phng th
nghim bt th-ngkhng?
cLoi b mt shoc tt c sliu ca phng
th nghim
khng khng
Cnli gi tr tn mn/
bt th-ng ch-a -c lgii no khng?
c Loi b cc gitr bt th-ng,
gi li cc gi trtn mn
khng
Cmc no trong Bhoc C b loi b
hay khng?
c Loi b mc t-ng ngtrong B hoc C
khng
Hnh 3 - S ch dn cc b-c c bn trong phn tch thng k
(phn tip theo trang sau)
-
8/12/2019 6910-2
34/64
TCVN 6910-2: 2001
34
Theo cc quy trnh trong 7.4,tnh cho tng mc ring bit:- gi tr trung bnh m;- lch chun lp li sr- lch chun ti lp sR
Mt mc n
-c s dng hoc-c quyt nh tnh
gi tr srv sRchotng mc?
khng sr hocsR r rng khng ph
thuc m?
khng
c Tnh sr v sR p dng cho tt
c gi tr m
C th coimi quan h gia sr, sR,
v ml tuyn tnh?c
p dng quan htuyn tnh voquy trnh tnhton trong 7.5
khng
c C th coi
mi quan h gia lgsrhoclgsRv lg ml tuyn
tnh?
c
p dng quan htuyn tnh voquy trnh tnhton trong 7.5
khng
Gia sr, sR,v mc th thit lp mi
quan h no khckhng?
cThit lp miquan h
khng
Bo co cc kt qu choHi ng
Hnh 3 - S ch dn cc b-c cbn trong phn tch thng k
-
8/12/2019 6910-2
35/64
TCVN 6910-2: 2001
35
7.6.13 Lp th sj theo jm v da vo th ny nh gi xem sc ph thuc vo mhay
khng. Nu s-c coi l ph thuc vo m th b qua b-c 7.6.14 v thc hin 7.6.15. Nu s
-c coi l khng ph thuc m, th thc hin theo 7.6.14. Nu c nghi ng, tt nht l -a ra c
hai tr-ng hp hi ng quyt nh. Khng c php th thng k thch hp cho vn ny,
nh-ng chuyn gia k thut v ph-ng php o cn c kinh nghim -a ra qut nh.
7.6.14 S dng 1/q= sj = sr lm gi tr cui cng ca lch chun lp li. B qua cc
b-c 7.6.15 n 7.6.18 thc hin 7.6.19.
7.6.15 Theo th trong 7.6.13 nh gi xem c th biu din mi quan h gia sv mbng
-ng thng hay khng v nu th th mi quan h I (s = bm) hay II (s = a + bm) c thch hp
khng (xem 7.5.2). Xc nh tham s bhoc hai tham s av bbng quy trnh 7.5.6. Nu mi
quan h tuyn tnh -c coi l tho ng th b qua b-c 7.6.16 thc hin 7.6.17. Nu
khng, tin hnh 7.6.16.
7.6.16 Lp th lg sjtheo lg jm v da vo th ny nh gi xem mi quan h gia lg s v
lg m c th th hin hp l bng mt -ng thng hay khng. Nu iu ny -c xem l tho
ng th lp mi quan h III (lg s= c + dlg m) bng quy trnh trnh by trong 7.5.8.
7.6.17 Nu mi quan h tho ng -c thit lp cc b-c 7.6.15 hoc 7.6.16 th gi tr cui
cng ca sr (hoc sR) l cc gi tr nhn -c t mi quan h vi cc gi tr cho ca m.
B qua b-c 7.6.18 thc hin 7.6.19.
7.6.18 Nu khng c mi quan h tho ng no -c thit lp b-c 7.6.15 hoc 7.6.16 th
chuyn gia thng k cn quyt nh xem c th thit lp mt vi mi quan h khc gia sv m
hay khng hoc l khng th thit lp mi quan h hm s -c t nhng s liu bt th-ng
nh- vy.
7.6.19 Chun b bo co -a ra s liu c bn v cc kt qu cng kt lun rt ra t phn tch
thng k v trnh hi ng. S trnh by bng th 7.3.1 c th -c s dng th hin s
nht qun hoc s thay i ca cc kt qu.
7.7 Bo co trnh hi ng v cc quyt nh ca hi ng
7.7.1 Bo co ca chuyn gia thng k
Sau khi kt thc vic phn tch thng k, chuyn gia thng k cn vit bo co trnh hi
ng. Trong bo co nhng thng tin sau phi -c -a ra:
a) Bo co y v cc quan trc nhn -c t thao tc vin v/hoc cc gim st vinlin quan n tiu chun v ph-ng php o.
b) Bo co y v cc phng th nghim b loi b v khng ph hp trong cc b-c7.6.2 v 7.6.8 cng vi cc l do ca vic loi b ny;
-
8/12/2019 6910-2
36/64
TCVN 6910-2: 2001
36
c) Bo co y v cc gi tr tn mn v/hoc gi tr bt th-ng thng k -c phthin; chng -c l gii, hiu chnh hoc loi b hay ch-a;
d) Biu mu ca cc kt qu cui cng jm , sr, sRv mt bo co v cc kt lun thu -ctrong cc b-c 7.6.13, 7.6.15 hoc 7.6.16, minh ho bng mt trong cc th -c
khuyn ngh ti b-c ;
e) Mt ph lc l cc biu mu A, B v C (hnh 2) -c s dng trong phn tch thngk.
7.7.2 Cc quyt nh ca hi ng
Hi ng tho lun bo co trn v -a ra cc quyt nh lin quan n cc vn sau:
a) Cc kt qu th nghim khng ph hp, cc gi tr tn mn hoc bt th-ng (nu c) ldo sai st trong vic trnh by ca tiu chun v ph-ng php o?
b) Cc hnh ng g cn tin hnh i vi cc phng th nghim bt th-ng b loi b? c) Kt qu ca cc phng th nghim bt th-ng v/hoc nhn xt ca cc thao tc vin v
ng-i gim st c ch ra s cn thit phi ci tin tiu chun v ph-ng php o khng?
Nu c th yu cu i vi s ci tin l g ?
d) Cc ktqu ca th nghim chm c lm r cc gi tr ca lch chun lp li v tilp khng? Nu c th l nhng gi tr no, chng cn -c cng b theo hnh thc v
phm vi no?
7.7.3 Bo co y
Ng-i iu hnh cn d tho mt bo co nu ln cc l do i vi cng vic v vic t chc
cng vic nh- th no trnh hi ng thng qua. Bo co ny bao gm bo co ca chuyn
gia thng k v -a ra nhng kt lun -c tho lun. Nn s dng s v s nht qun
hoc thay i dng trnh by.Bo co cn -c chuyn n nhng ni c trch nhim i
vi cng vic v nhng bn c quan tm.
8 Cc bng thng k
8.1 Cc gi tr ti hn i vi php kim nghim Cochran (xem 7.3.3) cho trong bng 4
-
8/12/2019 6910-2
37/64
TCVN 6910-2: 2001
37
Bng 4 - Cc gi tr ti hn ca php kim nghim Cochran
8.2 Cc gi tr ti hn i vi php kim nghim Grubb (xem 7.3.4) cho trong bng 5.
i vi php kim nghim Grubb cho mt quan trc bt th-ng, Cc gi tr bt th-ng v phn
tn tng n gi tr ln hn cc gi tr ti hn trong bng 1% v 5%.
-
8/12/2019 6910-2
38/64
TCVN 6910-2: 2001
38
i vi php kim nghim Grubb cho hai quan trc bt th-ng, Cc gi tr bt th-ng v phn
tn tng n gi tr nh hn cc gi tr ti hn trong bng 1% v 5%.
8.3 Cc ch s i vi s thng k Mandel hv k (xem 7.3.1) cho trong bng 6 v 7.
Bng 5 - Cc gi tr ti hn i vi php kim nghim Grubb
-
8/12/2019 6910-2
39/64
TCVN 6910-2: 2001
39
-
8/12/2019 6910-2
40/64
TCVN 6910-2: 2001
40
Bng 6 - Cc ch s i vi s thng k Mandel hv k mc c ngha 1%
-
8/12/2019 6910-2
41/64
TCVN 6910-2: 2001
41
Bng 7 - Cc ch s i vi thng k Mandel hv k mc c ngha 5%
Ph lc A
-
8/12/2019 6910-2
42/64
TCVN 6910-2: 2001
42
(quy nh)
Cc k hiu v ch vit tt dng trong TCVN 6910
a Phn b chn trong mi quan hs = a + bm
A Yu t dng tnh khng m bo ca -c l-ng
b dc trong mi quan h
s = a + bm
B Thnh phn trong kt qu th nghim biu th lch ca phng th nghim
so vi trung bnh chung (thnh phn phng th nghim ca chch)
Bo Thnh phn ca Bbiu th tt c cc yu t khng thay i trong iu kinchm trung gian
B(1) ,B (2) , Cc thnh phn ca Bbiu th nhng yu t thay i trong iu kin chm
trung gian
c Phn b chn trong mi quan h
lg s= c+ dlg m
C, C, C Cc thng k kim nghim
Ccrit, Ccrit, C crit Cc g tr ti hn i vi nhng php kim nghim thng k
CDP sai khc ti hn vi xc sut P
CRP Phm vi ti hn vi xc sut P
d dc trong mi lin h
lg s= c+ dlg m
e Thnh phn trong kt qu th nghim biu th sai s ngu nhin tn ti trong
mi kt qu th nghim
f Yu t phm vi ti hn
Fp(1, 2) Phn v mc pca phn b Fvi cc bc t do 1v 2
G Thng k kim nghim Grubb
h Thng k kim nghim nht qun gia cc phng th nghim ca Mandel
k Thng k kim nghim nht qun trong phng th nghim ca Mandel
LCL Gii hn kim sot d-i (hoc gii hn hnh ng hoc gii hn cnh bo)
m Trung bnh chung ca c tnh th; mcM Yu t -c xem xt trong iu kin chm trung gian
-
8/12/2019 6910-2
43/64
TCVN 6910-2: 2001
43
N S php lp
n S kt qu th nghim thu -c ca phng th nghim ti mt mc
p S phng th nghim tham gia th nghim lin phng
P Xc sut
q S l-ng cc mc ca c tnh th nghim trong th nghim lin phng
r Gii hn lp li
R Gii hn ti lp
RM Mu chun
s c l-ng ca lch chun
lch chun d on
T Tng th hoc tng ca biu thc no
t S cc i t-ng th nghim hoc s nhm
UCL Gii hn kim sot trn (hoc gii hn hnh ng hoc gii hn cnh bo)
W Yu t trng s s dng trong tnh ton hi quy trng s
w rng ca tp hp cc kt qu th nghim
x D liu s dng cho th nghim Grubb
y Kt qu th nghim
Trung bnh s hc ca kt qu th nghim
Trung bnh chung ca kt qu th nghim
Mc ngha
Xc sut sai lm loi II
T s gia lch chun ti lp v lch chun lp li (R/r)
chch phng th nghim
c l-ng ca
chch ca ph-ng php o
-c l-ng ca
S sai khc pht hin -c gia cc chch ca hai phng th nghim hoc
cc chch ca hai ph-ng php o
Gi tr thc hoc gi tr quy chiu -c chp nhn ca c t nh th nghim
S bc t do
T s pht hin -c gia lch chun lp li ca ph-ng php B vph-ng php A
s
y
y
-
8/12/2019 6910-2
44/64
TCVN 6910-2: 2001
44
Ga tr thc ca lch chun
Thnh phn ca kt qu th nghim biu th s thay i theo thi gian t ln
hiu chun cui cng
T s pht hin -c gia cn bc hai ca bnh ph-ng trung bnh gia cc
phng th nghim ca ph-ng php B v ph-ng php A
2
p() Phn v mcpca phn b 2 vi bc t do
Cc k hiu -c s dng nh- ch s
C S khc nhau v hiu chun
E S khc nhau v thit b
i Ch s ca mt phng th nghim c th
I( ) Ch s ca th-c o trung gian ca chm, trong du ngoc ch loi tnhhung trung gian
j Ch s ca mt mc c th (TCVN 6910 -2)
Ch s ca mt nhm php th nghim hoc mt yu t (TCVN 6910-3)
k Ch s ca mt kt qu th nghim c th trong phng th nghim i mc j
L Lin phng th nghim (lin phng)
m Ch s ca chch c th bit -c
M Mu th lin phng
O S- khc nhau v ng-i thao tc
P Xc sut
r lp li
R ti lp
T S khc nhau v thi gian
W Phng th nghim thnh vin
1, 2, 3 ... i vi cc kt qu th nghim, nh s theo th t thu nhn chng
(1), (2), (3) ... i vi cc kt qu th nghim, nh s theo th t tng ln
Ph lc B(tham kho)
-
8/12/2019 6910-2
45/64
TCVN 6910-2: 2001
45
Cc v d phn tch thng k th nghim chm
B.1 V d 1: Xc nh hm l-ng l-u hunh trong than (vi mt s mc khng c s liu thiu
hoc bt th-ng)
B.1.1 C s
a) Ph-ng php oXc nh hm l-ng l-u hunh trong than vi kt qu th nghim th hin theo phn trm
khi l-ng.
b) NgunTomkin, S.S. Ho hc k thut v cng nghip. (xem ti liu tham kho [6] trong ph lc C.)
c) M tTm phng th nghim tham gia tin hnh phn tch theo ph-ng php o -c tiu
chun ho m t trong ngun ti liu nu. Phng th nghim 1 bo co bn kt qu th
nghim v phng th nghim 5 bo co bn hoc nm; Cc phng th nghim cn li tin
hnh ba php o.
d) Biu din thS thng k Mandel hv kcn -c v thnh th, nh-ng v trong v d ny chng khng
quan trng lm nn -c b i dnh ch cho vic trnh by cc s liu bng th trong
mt v d khc. Cc th s Mandel -c minh ho y v tho lun trong v d B.3.
B.1.2 Sliu gc
S liu gc -c trnh by bng % khi l-ng [%(m/m)], trong bng B.1 theo biu mu A trong
hnh 2 (xem 7.2.8) v khng c ch thch ring no.
Nhng s liu -c trnh by bng th trong cc hnh t B.1 n B.4.
-
8/12/2019 6910-2
46/64
TCVN 6910-2: 2001
46
Bng B.1 - S liu gc:Hm l-ng l-u hunh trong than
Phng Mcj
th nghim i 1 2 3 4
1
0,71
0,710,700,71
1,20
1,181,231,21
1,68
1,701,681,69
3,26
3,263,203,24
2
0,690,670,68
1,221,211,22
1,641,641,65
3,203,203,20
3
0,66
0,650,69
1,28
1,311,30
1,61
1,611,62
3,37
3,363,38
40,670,650,66
1,231,181,20
1,681,661,66
3,163,223,23
5
0,70
0,690,660,710,69
1,31
1,221,221,24
1,64
1,671,601,661,68
3,20
3,193,183,273,24
6
0,730,74
0,73
1,391,36
1,37
1,701,73
1,73
3,273,31
3,29
70,710,710,69
1,201,261,26
1,691,701,68
3,273,243,23
8
0,700,650,68
1,241,221,30
1,671,681,67
3,253,263,26
Ch thch 8 - Vi th nghim nu trong bng B.1, cc phng th nghim khng -c h-ng dn thc
hin bao nhiu php o m ch -a ra s l-ng php o ti thiu. Theo quy trnh khuyn nghtrong tiu chun ny, cn phi thc hin mt s la chn ngu nhin cc gi tr cho phng th
nghim 1 v 5 gim xung chnh xc cn ba kt qu th nghim tt c cc . Tuy nhin, minh
ho quy trnh tnh ton cho cc s l-ng khc nhau ca kt qu th nghim, tt c kt qu th nghim
-c gi li trong v d ny. C th tin hnh la chn ngu nhin gim s kt qu th nghim
xung cn 3 trong mi nu mun xc minh rng mt quy trnh nh- vy t c nh h-ng n cc gi
tr jm , srv sR.
-
8/12/2019 6910-2
47/64
TCVN 6910-2: 2001
47
B.1.3 Tnh trung bnh ( ijy )
Trung bnh -c cho theo % khi l-ng [%(m/m)], trong bng B.2 vi biu mu B ca hnh 2
(xem 7.2.9).
B.1.4 Tnh lch chun( ijs )
lch chun -c cho theo % khi l-ng [%(m/m)], trong bng B.3 vi biu mu C hnh 2
(xem 7.2.10).
B.1.5 Xem xt s nht qun v cc gi tr bt th-ng
Php kim nghim Cochran vi n= 3 v p= 8 phng th nghim cho cc gi tr ti hn 0,516 i
vi 5% v 0,615 i vi 1%.
Vi mc 1, gi tr ln nht ca strong phng th nghim 8:
= 0,001 82; gi tr th nghim = 0,347
vi mc 2, gi tr ln nht ca strong phng th nghim 5
= 0,006 36; gi tr th nghim = 0,287
Vi mc 3, gi tr ln nht ca strong phng th nghim 5:
= 0,001 72; gi tr th nghim = 0,598
vi mc 4, gi tr ln nht ca strong phng th nghim 4
= 0,004 63: gi tr th nghim = 0,310
Bng B.2 - Trung bnh : hm l-ng l-u hunh ca than
Phng Mcj
th nghim 1 2 3 4
i
1
2
3
4
56
78
0,7080,680
0,6670,6600,6900,733
0,7030,677
4
3
3
3
53
3
3
1,2051,217
1,2971,2031,2481,373
1,2401,253
4
3
3
3
4
3
3
3
1,6881,643
1,6131,6671,6501,720
1,6901,673
4
3
3
3
53
3
3
3,2403,2003,3703,2033,2163,290
3,2473,257
4
3
3
3
53
3
3
s2
s2
s2
s2
ijy ijn ijy ijn ijy ijn ijy ijn
-
8/12/2019 6910-2
48/64
TCVN 6910-2: 2001
48
Bng B.3 - lch chun: hm l-ng l-u hunh trong than
Phng Mc j
Th nghim 1 2 3 4
i
1
2
3
4
56
78
0,0050,0100,0210,0100,0190,0060,0120,025
4
3
3
3
53
3
3
0,0210,0060,0150,025
0,0430,0150,0350,042
4
3
3
3
4
3
3
3
0,0100,0060,0060,012
0,0320,0170,0100,006
4
3
3
3
53
3
3
0,0280,0000,0100,038
0,0380,0200,0210,006
4
3
3
3
53
3
3
1{x
x x x
1 x x xx
2 x x x2{
xx x x
3 x x x 3 x xx
4 x x x 4 x x x
5{x
x x x x x 5{xx x x
6{xx x 6 xx x
7{x
x x 7{x
x x
8 x x x 8 x x x
0,65 0,70 0,75 0,80 m % 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 m %
1m
2m
Hnh B.1 - Hm l-ng l-u hunhtrong than , mu 1
Hnh B.2 - Hm l-ng l-u hunhtrong than , mu 2
ijs ijn ijs ijn ijs ijn ijs ijn
-
8/12/2019 6910-2
49/64
TCVN 6910-2: 2001
49
1{xx x x
1{x
x x x
2{xx x
2{xxx
3{xx x 3 xxx
4{xx x 4 x x x
5{ x x xxx 5 xxx x x
6{x
x x 6 xxx
7 x xx 7 xx x
8{xxx
8{x
x x
1,50 1,55 1,60 1,65 1,70 1,75 1,80 1,85 m % 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 m %
3m 4m
Hnh B.3 - Hm l-ng l-u hunhtrong than , mu 3
Hnh B.4 - Hm l-ng l-u hunhtrong than , mu 4
iu ch ra rng mt mc 3 c th -c coi nh- gi tr tn mn, v khng c gi tr
bt th-ng. gi tr tn mn -c gi li trong tnh ton tip theo.
Cc php kim nghim Grubb -c p dng cho cc trung bnh , -a ra cc gi tr trong
bng B.4. khng c gi tr tn mn hoc gi tr bt th-ng n. mc 2 v 4, cc kt qu
cao i vi phng th nghim 3 v 6 l gi tr tn mn theo php th kp cao; chng -c gi li
trong phn tch.
Bng B.4 - ng dng php kim nghim Grubb cho trung bnh
Mc n thp n cao Kp thp Kp cao Kiu php th
1
2
3
4
1,24
0,911,670,94
1,80
2,091,582,09
0,539
0,6990,3780,679
0,298
0,1080,4590,132
Php kimnghim thng kGrubb
Gi tr tn mnGi tr bt th-ng
2,1262,274
2,1262,274
0,110 10,056 3
0,110 10,056 3
Gi tr ti hnGrubb
B.1.6 Tnh ton , srj vsRjmj
-
8/12/2019 6910-2
50/64
TCVN 6910-2: 2001
50
Cc ph-ng sai nh ngha 7.4.4 v 7.4.5 -c tnh ton bng cch s dng mc 1 lm v d
nh- sau:
S cc phng th nghim p= 8
18,642
12,883 7
27
95
0,004 411
0,000 232 2
0,000 460 3
0,000 692 5
0,690 44
0,015 24
0,026 32
Vic tnh ton cho cc mc 2,3 v 4 c th -c tin hnh t-ng t -a ra cc kt qu trong
bng B.5
Bng B.5 - Cc gi tr tnh ton ca , srjv sRjcho hm l-ng l-u hunh ca than
Mc j pj srj sRj
1
2
3
4
8
8
8
8
0,6901,252
1,6673,250
0,0150,029
0,0170,026
0,0260,061
0,0350,058
B.1.7 S ph thuc ca chm vo m
S kim tra cc s liu trong bng B5 khng ch ra bt c s ph thuc no v cc gi tr trung
bnh c th -c s dng.
T n yi i1 = =
T n yi i2 ( ) 2= =
T ni3 = =
T ni42
= =
T n si i52
( -1) = =
sT
T pr2 5
3 = =
sT T T
T p s
T p
T TL r2 2 3 1
2
3
2 3
32
41
1
( )
( )
=
=
s s sR L r2 2 2 = + =
mT
T= =1
3
sr =
sR =
mj
mj
-
8/12/2019 6910-2
51/64
TCVN 6910-2: 2001
51
B.1.8 Kt lun
chm ca ph-ng php o phi t nh theo % khi l-ng
lch chun lp li, sr= 0,022
lch chun ti lp, sR= 0,045
Cc gi tr c th -c p dng trong phm vi t 0,69% (m/m) n 3,25 % (m/m). Chng
-c xc nh t cc th nghim ng mc gm 8 phng th nghim ph phm vi ca cc gi
tr, trong c bn gi tr tn mn -c pht hin v gi li.
B.2 - V d 2: im ho mm ca nha (vi mt s mc c s liu thiu)
B.2.1 C s
a) Ph-ng php oXc nh im ho mm ca nha bng vng v bnh cu.
b) NgunCc ph-ng php tiu chun th nghim nha -ng v cc sn phm ca n; Lnh vc
v nha; Dy ph-ng php No. PT3 sdng glycerin trung tnh ( ti liu tham kho [5] trong
ph lc C).
c) Vt liu-c la chn t cc l nha th-ng phm v -c chun b theo ch-ng "mu th'' ca lnh
vc nha trong ti liu tham kho [5]
d) M ty l vic xc nh mt tnh cht, bao gm vic o nhit theo Celsius. 16 phng th
nghim cng hp tc. Tin hnh o 4 mu khong 87,5 oC; 92,5oC; 97,5oC v 102 oC
ph -c phm vi sn phm th-ng mi thng th-ng, nh-ng vt liu -c chn nhm
bao trm mc 2 vi nhit trung bnh khong 96 oC t-ng t nh- mc 3. Phng thnghim 5 lc u p dng khng ng ph-ng php cho mu th mc 2 ( mu u tin
o) sau vt liu cn li ch cho mt php o. Phng th nghim 8 khng cn mu th
cho mc 1 (c 2 mu mc 4).
e) Biu din bng thCc s thng k Mandel hv kphi -c v thnh th nh-ng trong v d ny chng -c
b qua -a ra mt dng trnh by cc s liu bng s khc. Cc th Mandel -c
minh ho v tho lun y trong v d -a ra B.3.
-
8/12/2019 6910-2
52/64
TCVN 6910-2: 2001
52
B.2.2 S liu gc
S liu gc -c trnh by trong bng B.6, theo Celsius, biu mu A trong hnh 2 (xem
7.2.8)
Bng B.6 - S liu gc: im ho mm ca nha (oC)
Phng th nghim Mcji 1 2 3 4
191,089,6
97,097,2
96,597,0
104,0104,0
289,789,8
98,597,2
97,297,0
102,6103,6
388,087,5
97,894,5
94,295,8
103,099,5
489,2
88,5
96,8
97,5
96,0
98,0
102,5
103,55 89,0
90,097,2
98,298,5
101,0100,2
688,590,5
97,897,2
99,5103,2
102,2102,0
7 88,988,2
96,697,5
98,299,0
102,8102,2
8
96,097,5
98,497,4
102,6103,9
990,188,4
95,596,8
98,296,7
102,8102,0
10 86,085,8
95,295,0
94,893,0
99,8100,8
1187,684,4
93,293,4
93,693,9
98,297,8
1288,287,4
95,895,4
95,895,4
101,7101,2
1391,090,4
98,299,5
98,097,0
104,5105,6
1487,587,8
97,095,5
97,196,6
105,2101,8
15 87,587,6 95,0
95,2 97,8
99,2 101,5
100,9
1688,885,0
95,093,2
97,297,8
99,599,8
Ch thch - Khng c cc gi tr tn mn hoc gi tr bt th-ng thng k r rng
B.2.3 Trung bnh ca
Trung bnh ca -c trnh by trong bng B.7 theo Celsius, trong biu mu B hnh 2
(xem 7.2.9)
Nhng s liu ny -c trnh by bng th hnh B.5
-
8/12/2019 6910-2
53/64
TCVN 6910-2: 2001
53
B.2.4 lch tuyt i trong cc
Trong v d ny c 2 kt qu th nghm cho tng v lch tuyt i c th -c dng
th hin kh nng thay i. lch tuyt i trong cc theo Celsius, -c -a ra bng
B.8, theo biu mu C trong hnh 2 (xem 7.2.10)
Nhng s liu ny -c trnh by bng th hnh B.6
Bng B.7 - Trung bnh ca : im ho mm ca nha (oC)
Phng th nghim Mcji 1 2 3 4
1
2
3
4
56
78
9
10
11
12
13
14
1516
90,3089,7587,7588,85
89,5089,5088,55
89,25
85,9086,0087,8090,70
87,6587,55
86,90
97,1097,8596,1597,15
97,5097,0596,7596,1595,1093,3095,6098,85
96,2595,10
94,10
96,7597,1095,0097,0098,35
101,3598,6097,90
97,4593,9093,7595,60
97,5096,8598,50
97,50
104,00103,10101,25103,00
100,60102,10102,50103,25
102,40100,3098,00
101,45
105,05103,50101,20
99,65
Ch thch - Gi tr i vii = 5,j= 2 b loi b (xem 7.4.3)1
Bng B.8 - lch tuyt i trong phm vi : im ho mm ca nha (oC)
Phng th nghim Mcji 1 2 3 4
1
2
3
4
56
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
1,40,10,5
0,71,02,00,7
1,70,23,20,8
0,6
0,30,13,8
0,21,33,3
0,7
0,60,91,5
1,30,20,20,4
1,3
1,50,21,8
0,50,21,6
2,00,33,70,8
1,01,51,80,3
0,41,0
0,51,40,6
0,01,03,5
1,00,80,20,61,30,81,00,4
0,51,1
3,40,6
0,3
-
8/12/2019 6910-2
54/64
TCVN 6910-2: 2001
54
B.2.5 Xem xt s nht qun v cc gi tr bt th-ng
ng dng php kim nghim Cochran dn n cc gi tr ca s thng k kim nghim C -a ra
trong bng B.9
Cc gi tr ti hn ( xem 8.1) mc 5% l 0,471 chop= 15 v 0,452 chop= 16, trong n= 2. Khng
mt gi tr tn mn no -cch ra.
Cc php kim nghim Grubb -c p dng cho trung bnh ca . Khng mt gi tr tn mn
n hoc kp hoc gi tr bt th-ng no -c tm thy.
B.2.6 Tnh ,srj v sRJ
Tnh theo 7.4.4 v 7.4.5
V d, s dng mc 1, tnh nh- d-i y. ly trung bnh d dng, tt c cc s liu u -c
tr i 80,000. S dng ph-ng php vi n = 2 php lp li i vi tng .
S phng th nghim p= 15
S php lp li n= 2
125,950 0
1 087,977 5
36,910 0
1,230 3
1,557 5
2,787 8
(thm vo 80,00) = 88,396 6
1,109 2
1,669 7
Cc gi tr tt c bn mc -c trnh by trong bng B.11
mj
T yi2 = =
T yi22
( )= =
T y yi i3 1 2( - ) 2= =
sT
pr2 3
2= =
spT T
p p
sL
r2 2 12 2
1 2
( )=
=
s s sR L r2 2 2 = + =
mT
p = 1
sr =
sR =
-
8/12/2019 6910-2
55/64
TCVN 6910-2: 2001
55
Bng B.9 - Cc gi tr ca s thng k th nghim Cochran, C
Mcj 1 2 3 4
C 0,391 (15) 0,424 (15) 0,434 (16) 0,380 (16)
Ch thch - S phng th nghim -c cho trong ngoc n
Bng B.10 - p dng php kim nghim Grubb cho trung bnh
Mc; n n thp n cao Kp thp Kp cao Kiu php th
1; 152; 153; 16
4; 16
1,692,041,76
2,22
1,561,772,27
1,74
0,5460,4780,548
0,500
0,6620,6460,566
0,672
Php kim
nghim thng kGrubb
Gi tr tn mnn = 15
n = 16
Gi tr bt th-ngn = 15 n = 16
2,549
2,585
2,8062,852
2,549
2,585
2,8062,852
0,336 7
0,360 3
0,253 00,276 7
0,336 7
0,360 3
0,253 00,276 7
Gi tr ti hnGrubb
Bng B.11 - Cc gi tr tnh -c ca srjv sRji vi im ho mm ca nha
Mcj pj (oC) srj sRj
1
2
3
4
15
1516
16
88,40
96,2797,07
101,96
1,109
0,9250,9931,004
1,670
1,5972,0101,915
mj
mj
-
8/12/2019 6910-2
56/64
TCVN 6910-2: 2001
56
Hnh B.5 -im ho mm ca nha: gi tr trung bnh
Hnh B.6 -im ho mm ca nha: lch tuyt i trong phm vi
Mc 4
Mc 3
Mc 2
Mc 1
Tns
Nhit , oC
Mc 1
Mc 2
Mc 3
Mc 4Tns
Nhit , oC
-
8/12/2019 6910-2
57/64
TCVN 6910-2: 2001
57
B.2.7 S ph thuc ca chm vo gi tr m.
Kim tra nhanh bng B.11 khng thy s ph thuc r rng, tr tr-ng hp ti lp. S thay
i trong phm vi gi tr m, nu c th l qu nh c th b qua. Hn na, xem xt trong phm
vi nh cc gi tr ca mv bn cht ca php o, th s ph thuc vo mkh c th xy ra. Nh-
vy, c th yn tm kt lun rng chm khng ph thuc vo m trong phm vi -c cng b
l bao trm vt liu th-ng mi thng th-ng. Nh- vy cc gi tr trung bnh c th -c coi l
gi tr cui cng cho lch chun lp li v ti lp.
B.2.8 Kt lun
Trong thc t, cc gi tr chm ca ph-ng php c th xem l c lp vi mc ca vt liu
v bng:
lch chun lp li: sr= 1,00
C
lch chun ti lp: sR= 1,80C
B.3 V d 3: Chun du Creosote bng ph-ng php nhit. (vi mt s mc c s
liu bt th-ng)
B.3.1 C s
a) Ngun:Cc ph-ng php tiu chun th nghim nha -ng v cc sn phm ca n; du
Creosote; Ph-ng php s hiu Co.18 (ti liu tham kho [5] trong ph lc C).
b) Vt liu:-c chn t cc l th-ng phm ca du Creosote -c tp hp v chun b theo quy nh
trong ch-ng Mu ththuc lnh vc du creosote ca ti liu tham kho [5].
c) M t:L ph-ng php o tiu chun cho cc php phn tch ho, bao hm vic chun bng
ph-ng php nhit, vi nhng kt qu din t theo phn trm khi l-ng. 9 phng th nghim
tham gia o lp li 5 mu. Cc mu o -c chn sao cho bao trm -c phm vi cc loi
du th-ng dng trong th-ng mi. Chng -c chn cc mc xp x 4, 8, 12, 16, 20 [%
(m/m)]. Thng th-ng nhng kt qu -c ghi li ch ly n 1 ch s thp phn, nh-ng i
vi th nghim ny th cc thao tc vin -c h-ng dn ly n 2 s thp phn.
-
8/12/2019 6910-2
58/64
TCVN 6910-2: 2001
58
B.3.2 S liu gc
S liu gc-ctrnh by trong bng 6.12, theo % khi l-ng, vi biu mu A ca hnh 2 (xem
7.2.8). Kt qu th nghim phng th nghim 1 lun lun cao hn v mt s mc cao hn r
rt so vi kt qu ca cc phng khc.
Kt qu th nghim th 2 phng th nghim 6ti mc 5 cn ch-a chnh xc; gi tr -c ghi li
c th s ph hp hn mc 4.
Nhng vn ny s -c tip tc tho lun thm phn B.3.5.
Bng B.12 - S liu gc: Chun du creosote bng ph-ng php nhit
Phng th Mcjnghim i 1 2 3 4 5
1 4,44 4,39 9,34 9,34 17,40 16,90 19,23 19,23 24,28 24,002 4,03 4,23 8,42 8,33 14,42 14,50 16,06 16,22 20,40 19,91
3 3,70 3,70 7,60 7,40 13,60 13,60 14,50 15,10 19,30 19,70
4 4,10 4,10 8,93 8,80 14,60 14,20 15,60 15,50 20,30 20,30
5 3,97 4,04 7,89 8,12 13,73 13,92 15,54 15,78 20,53 20,88
6 3,75 4,03 8,76 9,24 13,90 14,06 16,42 16,58 18,56 16,58
7 3,70 3,80 8,00 8,30 14,10 14,20 14,90 16,00 19,70 20,50
8 3,91 3,90 8,04 8,07 14,84 14,84 15,41 15,22 21,10 20,78
9 4,02 4,07 8,44 8,17 14,24 14,10 15,14 15,44 20,71 21,66
Bng B.13 - Trung bnh ca : Chun du creosote bng ph-ng php nhit
Phng th Mc jnghim i 1 2 3 4 5
1
2
3
4
56
78
9
4,4154,1303,7004,100
4,0053,8903,7503,905
4,045
9,3408,3757,5008,865
8,0059,0008,1508,055
8,305
17,150 **14,46013,60014,400
13,82513,98014,15014,840
14,170
19,230 **16,14014,80015,550
15,66016,50015,45015,315
15,290
24,140 *20,15519,50020,300
20,70517,57020,10020,940
21,185
* Coi nh- gi tr tn mn** Coi nh- gi tr bt th-ng thng k
B.3.3 Trung bnh ca
Trung bnhca -c trnh by trong bng B.13, theo % khi l-ng, vi biu mu B ca hnh 2
(xem 7.2.9).
-
8/12/2019 6910-2
59/64
TCVN 6910-2: 2001
59
B.3.4 lch tuyt i trong phm vi cc
lch tuyt i trong phm vi cc -c trnh by trong bng B.14, k hiu l w j , theo %
khi l-ng, vi biu mu C trong hnh 2 (xem 7.2.10).
B.3.5 Xem xt s nht qun v cc gi tr bt th-ngTnh cc s Mandel hv k (xem 7.3.1) cho cc gi tr trong bng B.7 v B.8. Hng ngang ca
bng th hin cc ch s Mandel t-ng ng ly t 8.3.
th h (hnh B.7) ch r phng th nghim s 1 t -c nhng kt qu th nghim cao hn
nhiu so vi nhng phng th nghim khc cng mc. Nhng kt qu nh- vy i hi nhm
trong Hi ng ang thc hin vic nghin cu lin phng phi l-u . Nu khng tm -c s l
gii no cho cc kt qu th nghim ny th cc thnh vin ca hi ng cn -a ra s nh gi
ca mnh da trn c s nhng xem xt b sung v phi thng k quyt nh gi hay loi bphng th nghim trong vic tnh cc gi tr chm.
th k(hnh B.8) ch ra s thay i t-ng i ln gia cc kt qu thc nghim lp li i vi
phng th nghim 6 v 7. Tuy nhin, nhng kt qu th nghim ny khng cho thy r cn c
hnh ng c th no ngoi tr vic t m kim nhng s l gii c th c v , nu cn thit, bin
php x l i vi nhng kt qu th nghim ny.
p dng php kim nghim Cochran -c kt qu sau:
mc 4, lch tuyt i 1,10 cho gi tr thng k th nghim l 1.102/ 1,8149 = 0,667.
mc 5, lch tuyt i 1,98 cho gi tr thng k th nghim l 1,982/6,1663=0,636.
Vip= 9, gi tr ti hn cho php kim nghim Cochran l 0,638 vi 5%, v 0,754 vi 1%.
Gi tr 1,10 mc 4 r rng l mt gi tr tn mn, v gi tr 1,98 mc 5 qu gn 5% n mc
cng c th l mt gi tr tn mn. V hai gi tr trn hon ton khc vi tt c nhng gi tr
khc, v v s c mt ca chng c nh h-ng n s chia dng s thng k ca php kim
nghim Cochran nn chng b coi l cc gi tr tn mn v -c nh du bng du hoa th.
Tuy nhin khng l l loi b chng mc d th s Mandel kcng lm tng s nghi ng
i vi cc gi tr .
p dng php kim nghim Grubb i vi cc gi tr trung bnh ca cho cc kt qu trnh by
trong bng B.15.
Vi mc 3 v 4, v php th n Grubb ch ra mt gi tr bt th-ng nn khng p dng php
th kp (xem 7.3.4).
Cc gi tr trung bnh ca i vi phng th nghim 1 mc 3 v 4 l nhng gi tr bt th-ng.Gi tr trung bnh ca i vi phng th nghim ny mc 5 cng cao. iu ny -c ch ra
r rng trn th s Mandel h(hnh B.7).
-
8/12/2019 6910-2
60/64
TCVN 6910-2: 2001
60
Tm hiu thm s nhn thy t nht l mt trong cc mu ca phng th nghim 6, mc 5, c th
n t mc 4 do nhm ln. V lch tuyt i ny l ng nghi ng nn quyt nh l
cp kt qu th nghim ny c th phi loi b. Khng da vo cp gi t r cng thy kt qu
th nghim ti phng th nghim 1 mc 5 l ng nghi ng.
Bng B.14 - Phm vi : Chun du Creosote bng ph-ng php nhit
Phng th nghim Mcji 1 2 3 4 5
1
2
3
4
5
678
9
0,050,200,000,000,07
0,280,100,010,05
0,00
0,090,200,130,23
0,480,300,030,27
0,50
0,080,000,400,19
0,160,100,000,14
0,00
0,160,600,100,24
0,161,10*
0,190,30
0,280,490,400,000,35
1,98*0,800,320,95
* Coi nh- ga tr tn mn
V cc kt qu th nghim ny quyt nh loi cp kt qu th nghim ca phng th nghim
6 mc 5 do khng r vt liu g -c o v loi b tt c cc kt qu th nghim ca
phng th nghim 1 nh- l kt qu ca mt phng th nghim bt th-ng.
B qua nhng kt qu th nghim ny, s thng k ca php kim nghim Cochran mc 4
sau -c so snh vi gi tr ti hn ca 8 phng th nghim (0,680 mc 5%). N khng
xut hin lu hn nh- l mt gi tr tn mn v -c gi li.
Bng B.15 - ng dng php kim nghim Grubb cho cc trung bnh
Mc n thp n cao Kp thp Kp cao Kiu php th
1
2
3
4
5
1,361,570,860,911,70
1,951,642,502,472,10
0,5020,540
0,501
0,3560,395
0,318
Php kimnghim thng kGrubb
Gi tr tn mnGi tr bt th-ng
2,2152,387
2,2152,387
0,149 20,0851
0,149 20,085 1
Gi tr ti hnGrubb
-
8/12/2019 6910-2
61/64
TCVN 6910-2: 2001
61
Hnh B.7 - Chun du creosote: S thng k Mandel nht qun gia cc phng th
nghim, h, -c nhm li theo cc phng th nghim
Hnh B.8 - Chun du creosote: S thng k Mandel nht qun gia cc phng thnghim, k, -c nhm li theo cc phng th nghim
Phn th n hi m i
Phng th nghim i
Thn
kMandelh
-
8/12/2019 6910-2
62/64
TCVN 6910-2: 2001
62
B.3.6 Tnh , srjv sRj
Cc gi tr , srjv sRj-c tnh ton khng s dng cc kt qu th nghim ca phng th
nghim 1 v cp kt qu th nghim ca phng th nghim 6, mc 5, -c -a ra trong bng
B.16, vi