zbornik radova konferencije islamofobija, zenica, 25. i 26.maj 2013

7/30/2019 Zbornik Radova Konferencije Islamofobija, Zenica, 25. i 26.maj 2013.

1/347

ZBORNIK RADOVANaune konferencije s meunarodnim ueem

"UZROCI I PREVENCIJA ISLAMOFOBIJE"

PROCEEDINGSScientific Conference with International Participation

"CAUSES AND PREVENTION OF ISLAMOPHOBIA"


2/347

Izdava/PublisherIslamski pedagoki fakultet Univerziteta u ZeniciCentar za dijalog Vesatijja Sarajevo

Za izdavaa/For publisherDr.sc. Zuhdija Adilovi

Urednici/EditorsDr.sc. Halil MehtiDr.sc. Izet Pehli

Redakcija/Editorial staffDr.sc. Safvet Halilovi (BiH), Dr.sc. Ferid Muhi (Makedonija),

Dr.sc. Ivan Markei (Hrvatska), Dr.sc. Jasser Auda (VelikaBritanija), Dr.sc. Soliman al-Azimi (Kuvajt), Dr.sc. Umar Abdul-Aziz al-Ani (Bahrejn), Dr.sc. Ahmet Alibai (BiH)

Lektori/Language editorsIbnel Rami, bosanskiLejla uni, english

tampa/Printed by

Dobra knjigaSarajevo

CIP-Katalogizacija u publikacijiNacionalna i univerzitetska bibliotekaBosne i Hercegovine, Sarajevo

323.12/.13:28]:323.28(497.6)(082)

NAUNA konferencija s meunarodnim ueem Uzroci i prevencijaislamofobije (2013 ; Zenica )Zbornik radova = Proceedings / Naunakonferencija s meunarodnimueem Uzroci i prevencija islamofobije, Zenica, 25. maj 2013. ;urednici, editors Halil Mehti, Izet Pehli. - Zenica : Islamski pedagokifakultet Univerziteta ; Sarajevo : Centar za dijalog - Vesatijja, 2013. -250 str. ; 25 cm

ISBN 978-9958-697-27-2 (Islamski pedagoki fakultet)

1. Mehti, Halil. - I. Scientific Conference with InternationalParticipation Causes and Prevention of Islamophobia (2013 ; Zenica)

vidi Naunakonferencija s meunarodnim ueem Uzroci i prevencijaislamofobije (2013 ; Zenica)

COBISS.BH-ID 20505094


3/347

Nauna konferencija s meunarodnim ueem

Scientific Conference with International Participation

UZROCI I PREVENCIJAISLAMOFOBIJEZBORNIK RADOVA

CAUSES AND PREVENTION OFISLAMOPHOBIA

PROCEEDINGS

Urednici

Halil MehtiIzet Pehli

Zenica 25. maj 2013.Zenica 25th May 2013


4/347


5/347

SADRAJ/CONTENS

UVOD.......................................................................................... 9INTRODUCTION ..................................................................... 15

ORGANIZACIONI/NAUNI ODBORORGAIZATION/SCIENTIFIC COMMITTEE........................... 21

UZROCI I PREVENCIJA ISLAMOFOBIJE

CAUSES AND PREVENTION OF ISLAMOPHOBIA.............. 23Ferid MuhiIslamofobija ideoloki konstrukt u slubi genocida kaokljunog motiva agresije na bih i politiku eksterminacijeBonjaka od 1992. do danasIslamophobia an ideological construct and aliby forgenocide as the key motive of aggression on bih and politicsof ethnic cleansing of Bosniaks from 1992 until nowdays........... 25

Nusret IsanoviIslamofobija ili novi oblik suspenzije zapadnoevropskoguma?Islamophobia or the new form of suspension of Western-European mind?.......................................................................... 43

Ivan MarkeiIslamofobija - ideologija ili posljedica prijetee opasnosti od

islama i muslimanaIslamophobia - western european imperial ideology or aconsequence of an impending danger from islam and muslims ... 57

Ùmar Àbdu l-Àziz al-ÀniKritiki osvrt na neke pojmove koji uzrokuju pojavuislamofobije pogled na prava nemuslimanaCritical overview of terms that cause the occurrence ofislamophobia a view of rights of non-muslims......................... 81

Halil MehtiFunkcionalni islam kao odluujui faktor za mir u svijetuLiving islam as the key factor to achieve peace in the world ..... 109


6/347

Refik ati

Etiologija islamofobijeEtiology of islamophobia.......................................................... 121

Safvet HaliloviIslamska povelja Svjetske unije islamskih uenjaka imogunosti suzbijanja islamofobijeThe Islamic Charter of the International union of muslimscholars a tool for suppressing ............................................... 129

Sedad DizdareviParadigmatinost krstakih ratova u kontekstu islamofobijeParadigmatical nature of the crusades in the contex ofislamophobia ............................................................................ 151

Zuhdija AdiloviOptuba islama za terorizam najvei uzrok islamofobijeAllegation of terrorism against islam, the greatest cause ofislamophobia ............................................................................ 169

Jasser AudaUloga intencija erijata (maqasid al-shariah) u borbi protivislamofobije i islamskog ekstremizmaParadigmatical nature of the crusades in the contex ofislamophobiaThe role of Maqasid al-Shariah in contesting

both islamophobia and islamic extremism................................. 189

Sulayman Radi` al-`Azimi

Islamska tolerancija i njena uloga u obuzdavanjuislamofobijeIslamic tolerance and its role in restraining islamophobia ......... 197

ukrija RamiStav o islamofobiji u svjetlu Qur'na i sunnetaAttitude of shari'a on islamophobia through the Quran andSunnah ..................................................................................... 225

Zemir SinanoviNajtei ratni zloinzloin genocida nad Bonjacima kaouzrok/posljedica islamofobije u Bosni i HercegoviniThe worst war crime the genocide of Bosniaks as a causeand effect of islamophobia in Bosnia and Herzegovina ............. 245


7/347

Demal Najetovi

Meunarodna umijeanost i odgovornost za genocid nadBonjacimaInternational involvement and responsibility for genocideagainst Bosniaks....................................................................... 263

Mevludin DizdareviFilm i popularna percepcija islamaFilm and popular perception of islam........................................ 283

Emir DambegoviNaini uticaja printanih medija u bih u cilju podravanjaislamofobije u bh. drutvuForms of influence of printed media in Bosnia andHerzegovina with the aim of supporting islamophobia in

bosnian society......................................................................... 301

Fatmir AlispahiUloga sarajevskih medija u irenju islamofobije

The role of Sarajevos medias in spreading of islamphobia....... 321Izet BijediIslam u Bosni i Hercegovini nije prepreka njenoj integraciji uEvropsku unijuIslam in Bosnia and Herzegovina is not a barrier to theintegration into the European Union ......................................... 337


8/347


9/347

Uzroci i prevencija islamofobijeCauses and Prevention of Islamophobia

9

UVOD

Islamofobija ta zlokobna i prijetea pojava uzima mahaposljednjih godina na svim stranama svijeta, naroito na Zapadu.Iako postoje razliiti pristupi u analizi i definiranju ove pojave,

sljedea definicija islamofobije doima se utemeljenom iobuhvatnom: Islamofobija je iskazivanje netolerancije, mrnje ineprijateljstva prema islamu i muslimanima te vrenjediskriminacije protiv osoba, pojedinano ili kolektivno, zato to sumuslimani, ili ih se takvima doivljava, bez obzira u kojoj se formii sa kojim intenzitetom mrnja, netolerancija i diskriminacijaiskazivali i vrili. (Ova definicija je navedena u Izvjetaju RijasetaIslamske zajednice u BiH o islamofobiji, Sarajevo, mart 2012.)

Istaknuta britanska autorica Karen Armstrong, koja je, inae,napisala brojne knjige i studije o islamu, njegovoj kulturi i historiji,smatra da islamofobija na Zapadu datira zapravo jo od vremenakriarskih ratova. U uvodu svoje znamenite knjige o ivotuvjerovjesnika Muhammeda, a.s., koju je naslovila Muhammed

poslanik za nae vrijeme, ona je, izmeu ostalog, govorila i orazlozima nastanka islamofobije na Zapadu, koja ima viestoljetnutradiciju. U tom pogledu, ona kae: Mi imamo dugu istorijsku

islamofobiju u zapadnoj kulturi koja datira od vremena kriarskihpohoda. U 12. stoljeu kranski monasi u Evropi izriito su tvrdilida je islam jedan nasilna religija, religija sablje, i da je Muhammedvaralica koji je snagom oruja nametnuo svoju religiju svijetu kojise opirao. Nazivali su ga enskaroem i seksualnim perverznjakom.Ova iskrivljena verzija Poslanikovog ivota postala je jedna od

prihvaenih ideja na Zapadu, pa je zapadnim narodima uvijek biloteko da Muhammeda vide u jednom objektivnom svjetlu. Odunitenja Svjetskog trgovinskog centra 11. septembra 2001. godine,

pripadnici kranske desnice u Sjedinjenim Dravama i nekizapadni mediji nastavili su ovu tradiciju neprijateljstva, tvrdei da

je Muhammed bio nepopravljivo ovisan o ratu. Neki su otili tolikodaleko da su ustvrdili da je on bio terorista i pedofil.


10/347

Nauna konferencija s meunarodnim ueemScientific Conference with International Participation

10

Nema sumnje da su ovakvi stavovi i predrasude uzrokovalivrlo negativan odnos prema islamu i muslimanima. Ono to

posebno zabrinjava je to takve predrasude i iskrivljene percepcijeo islamu i muslimanima, koje su ranije karakterizirale uglavnomneokonzervativne pisce i politiare ekstremne desnice, danasnaalost postali dio glavnog diskursa na Zapadu. U kreiranjuovakve islamofobine atmosfere uestvuje velik broj ljudi razliitih

profila i naobrazbe. Meu savremenim islamofobima imaprofesora, filozofa, knjievnika, orijentalista, novinara, reisera,glumaca, politiara i popularnih voditelja, a radi ilustracijedovoljno je navesti samo neka imena: Bernard Lewis, SamuelHuntington, Oriana Fallaci, Melanie Phillips, Polly Toynbee, NiallFerguson, Geert Wilders (koji zagovara zabranu Kur'ana uHolandiji), Van Gogh, Marine Le Pen, Stephen Gash, ThiloSarrazin itd. Posljednjih godina u SAD-u djeluje zamaan broj

poznatih linosti koje javno propagiraju islamofobiju, dovoljno jekao primjer navesti samo njih nekoliko: David Horowitz, MichaelSavage, Daniel Pipes, Mark Steyn, Steven Emerson, DebbieSchlussel, David Yerushalmi, Paul David Gaubatz, Pamela Geller

(koja u svojim istupima pokazuje iznimno veliku koliinu mrnjespram svega to je islamsko) i dr. Pored nabrojanih islamofoba uistoj grupi nalazi se i nekoliko kranskih ekstremista kao to suRobert Spencer, Pat Robertson, Sean Hannity, Bill OReilly, GlennBeck i drugi. Ovi kranski ekstremisti su zadueni za pronalaenje

bezumnika kao to je Tery Johns, pastor jedne kranske crkve kojise zabavlja palei Kuran i organiziranjem suenja poslanikuMuhamedu, a.s.

Zajedenika karakteristika svih islamofoba je to to oni,zahvaljujui ogromnoj medijskoj maineriji i finansijskoj podrci,snano utiu na jaanje antiislamskih predrasuda i predstavljanjemuslimana kao nejveeg neprijatelja Zapada, njegovih vrijednosti ikulture. Neki od njih, poput npr. Oriane Fallaci, govore o uroenojsklonosti islama prema diskriminaciji i barbarstvu. Neposrednonakon 11. septembra 2001. godine ona je napisala: Ukoliko seZapad ne suprotstavi islamu, on e unititi svijet koji smo, bio on

dobar ili lo, mi uspjeli sagraditi... On e unititi nau kulturu, nauumjetnost, nau nauku, na moral, nae vrijednosti i nae uitke.Na istom fonu, bivi senator finansija u Berlinu i lanpredsjednitva Savezne njemake banke Thilo Sarrazin, poznat


11/347


11

inae po rasistikim izjavama i snanim antiislamskih stavovima,napisao je knjigu Deutschland schafft sich ab (Njemaka se

ponitava), koja je ubrzo postala bestseler. On je muslimane kojiive u Njemakoj optuio za ponitavanje njemakog identiteta, te

se zaloio za zabranu imigracije. Takoer, dao je vie intervjua ukojima je potvrdio svoje islamofobijske stavove. Ovaj ovjek, kojise deklarie kao njemaki socijademokrata, u maniru naveegrasiste smatra da su Turci (tj. muslimani) manje inteligentni, i zatone zavreduju da uivaju graansko dostojanstvo u Njemakoj, a tajsvoj stav argumentira na sljedei nain: "Veliki broj Arapa i Turakanema produktivne funkcije (...), osim trgovine voem i povrem inajvjerovatnije se nee razviti nikakva daljnja perspektiva." ThiloSarrazin upozorava da Nijemci prirodnim putem postaju prosjenogluplji, aludirajui na natalitet muslimana koji ive u Njemakoj ikoji, po njemu, zbog toga to su ispodprosjeno inteligentni,naruavaju prosjek njemake inteligencije. On tvrdi da visoka stopanataliteta kod muslimana viestruko ugroava Nijemce; njihovrastui natalitet smanjuje inteligenciju njemakog naroda, aumnoavanje njihovih negativnih genetskih dispozicija, kao to su

lijenost, glupost, nesposobnost za obrazovanje i rad prijete da tainteligencija bude zauvijek unitena. Takoer, smatra on,muslimani su skloni barbarstvu, a njihova islamska religija i kultura

je inferiorna. Potom se ovaj bankar i poltiar opet poziva nagenetiku muslimana iznosei, bez imalo stida, da je genetikamuslimana dijabolina (avolska) i da je u sutoj suprotnosti sagenetikom zapadnog ovjeka, koji je naravno kranin. Stoga sumuslimani, smatra on, opasni jer proizvode viak sinova, oni su

paraziti, glupaci, lijenine i potencijalni teroristi. Shodno takvimpromiljanima, vrijednosti modernog evropskog drutva i njegovakultura ozbiljno ugroeni ljudima islama i njihovom religijom.

Zato se mi, zakljuuje Sarrazin, moramo braniti od ovog socijalnogbalasta, inae emo nestati. (Registar ovakvih i slinihislamofobinih izjava bit e izenesen u nekoliko radova ovogaZbornika, te stoga nismo navodili izvore u ovome naem Uvodu).

Ovo su bile samo neke izjave istaknutih zapadnih islamofoba,

koji u svojim sredinama uivaju ugled i obnaaju razliite funkcije.Kao rezultat takvih ekstremnih izjava pojavile su se razneorganizacije iji navodni zadatak je uvanje Evrope i Zapada odnajezde islama i muslimana. Prema rijeima istaknutog


12/347


12

bonjakog mislioca i akademika Ferida Muhia, koje navodi usvom radu u ovome Zborniku, Evropa naprosto kljua od

organizacija koje svoju glavnu ulogu vide u tome da paradirajuprogramima zatite Evrope od islamifikacije, arabizacije,muslimanske opasnosti. Zato ne iznenauje to je slika islama imuslimana toliko izobliena u percepciji obinog ovjeka koji ivina Zapadu. Ukoliko se tome pridoda i zapadnjaka filmska

produkcija koja islam i muslimane esto prikazuje ne samo kaopotencijalne teroriste ve kao ljude sumnjivog morala i ponaanjasamo zbog toga to su muslimani, onda je to izuzetno pogodno tloza bujanje islamofobije u svim njenim oblicima. A ta zloudna

pojava poraa mrnju i ubistva ogromnog broja ljudi, prisjetimo senpr. norvekog brutalnog ubice Andersa Breivika, koji je, u izljevusvoje mrnje prema muslimanima, ubio preko sedamdeset nevinihljudi. Takoer, ne treba ispustiti iz vida da je u pozadini invazije naIrak i Afganistan, gdje su ubijene stotine hiljada a milioni ljudi

protjerani sa svojih ognjita, veoma vanu ulogu imalaislamofobija. Isto je bio sluaj i za vrijeme brutalne agresije naRepubliku Bosnu i Hercegovinu, u kojoj se desio genocid nad

Bonjacima, autohtonim evropskim muslimanima; nema sumnje dasu ta stravina i krvava deavanja u svojoj pozadini svakako imala iislamofobine motive.

* * *Imajui u vidu navedeno, Odsjek za islamsku vjeronauku

Islamskog pedagokog fakuleta u Zenici, koji ove (2013.) godineobiljeava dvadeset godina svoga postojanja, odluio je da

povodom ovog znaajnog jubileja upriliiNaunu konferenciju smeunarodnimueem na temu: Uzroci i prevencija islamofobije.Ova znaajna konferencija odrat e se, inallah, u Zenici 25. maja2013. godine. Osnovna ideja i koncept Konferencije je da se na

jednom mjestu okupe naunici i istraivai iz razliitih zemalja sciljem razmjene iskustava i pronalaenjem odgovora o moguimuzrocima, motivima i nainima prevencije islamofobije.

Kao primarni ciljevi Konferencije postavljeni su sljedeizahtjevi:

skretanje naune panje na islamofobiju, vrlo opasnupojavu, koja je posljednjih godina prisutna u raznimdijelovima svijeta, naroito na Zapadu;


13/347


13

nauno-istraivaki utemeljeno ukazivanje na tetneposljedice islamofobije (mrnja, ubijanje nevinih ljudi,

ratovi...); nauno utemeljeno ukazivanje na uzroke koji generiraju

islamofobiju; pronalaenje i ukazivanje na mogunosti prevencije

islamofobije.Oekuje se da e Konferencija ponuditi odgovore na veoma

vana pitanja, kao to su: definiranje i porijeklo pojma islamofobija;

propitati ta jeste a ta nije islamofobija; analizirati koji su uzroci, odnosno motivi islamofobije; propitati ulogu medija u razvijanju i irenju islamofobije; razmotriti utjecaj ekstremnih pravaca u tumaenju islama

kao potencijalni izvor islamofobije; pojasniti utjecaj islamofobije na pojavu nasilja protiv

muslimana; ukazati na tradiciju tolerancije u islamu kao sredstvu u

borbi protiv islamofobije; razmotriti genocid nad Bonjacima kao izraz ili posljedicu

islamofobije; ukazati na moguu alternativu islamofobiji a to je graenje

dijaloga utemeljenog na vrijednostima monoteistikihreligija.

U cilju ostvarenja zadatih ciljeva i davanja odgovora nanavedena pitanja Nauni odbor konferencije je okupio jedan

znaajan broj univerzitetskih profesora, teologa, pisaca, filozofa,sociologa, psihologa i drugih znanstvenika iz Bosne i Hercegovine,Hrvatske, Makedonije, Velike Britanije, Kuvajta i Bahrejna, koji sunapisali referate na zadate teme. Nakon obavljenih konsultacija itemeljitog uvida u radove, Nauni odbor Konferencije je sugeriraoOdsjeku za islamsku vjeronauku Islamskog pedagokog fakultetaUniverziteta u Zenici da ove radove, zbog njihove naunevrijednosti, objavi u posebnoj publikaciji koja bi bila dostupnairem krugu itatelja. To je i uinjeno, i evo, potovani itaoci,

Zbornik radova konferencije o islamofobiji je pred vama. Ukupanbroj radova ovoga Zbornika je osamnaest radova, koji tretirajurazliite aspekte ove vrlo sloene i zlokobne pojave islamofobije,koja okupira panju mnogih ljudi diljem svijeta. Posebno nas


14/347


14

raduje to je ovaj Zbornik uprilien povodom vrlo znaajnogjubijela Islamskog pedagokog fakulteta Univerziteta u Zenici, a toje dvadeset godina postojanja ove institucije, koja je, sa svoja etiriodsjeka, dodiplomskim, magistarskim i doktorskim studijem,stasala u respektabilnu odgojno-obrazovnu instituciju na naim

prostorima. Nadamo se da e ova Konferencija i njen Zbornikdoprinijeti, bar u nekoj mjeri, boljem razumijevanju ove vrloopasne i prijetee pojave (islamofobije) i ukazati na mogunostinjenog suzbijanja i prevencije. U tom pogledu, izraavamozahvalnost svima onima koji su, na bilo koji nain, dali svojdoprinos u organiziranju ovog znaajnog skupa.

U Zenici, 7. 5. 2013. godine.

Prof. dr. Safvet Halilovief Odsjeka za islamsku vjeronauku

Predsjednik Naunog odbora Konferencije


15/347


15

INTRODUCTION

Islamophobia the ominous and threatening phenomenon hasbecome more common in the last years all around the world,especially in the West. Although there are different approaches to

analyzing and defining the phenomenon, the following definitionseems well-grounded and comprehensive: Islamophobia isexpressing intolerance, hatred and hostility towards Islam andMuslims as well as discrimination against people, individually orcollectively, just because they are Muslims, or are perceived asMuslims, regardless of the form and intensity by which the hatred,intolerance and discrimination are expressed and executed. (Thisdefinition was stated in the Report on Islamophobia written by

the Islamic Community in Bosnia and Herzegovina in Sarajevo,March 2012)Karen Armstrong, a prominent British author, who has written

numerous books and case studies on Islam, its culture and history,deems that Islamophobia in the West actually dates back as far asthe Crusades. In the introduction of her famous book about the lifeof the Prophet Muhammad (s.a.w.s) named Muhammad AProphet for Our Time, amongst other things, she wrote about the

reasons of the appearance of Islamophobia in the West, which hasmulty-century tradition. In this respect she says: In the twelfthcentury, Christian monks in Europe insisted that Islam was aviolent religion of the sword, and that Muhammad was a charlatanwho imposed his religion on a reluctant world by force of arms;they called him a lecher and a sexual pervert. This distorted versionof the Prophet's life became one of the received ideas of the West,and Western people have always found it difficult to seeMuhammad in a more objective light. Since the destruction of theWorld Trade Center on September 11th, 2001, members of theChristian Right in the United States and some sectors of theWestern media have continued this tradition of hostility, claiming


16/347


16

that Muhammad was irredeemably addicted to war. Some havegone so far as to claim that he was a terrorist and a pedophile.

These kinds of attitudes and prejudices have unequivocallycaused a highly negative view on Islam and Muslims. What isreally troubling is that these prejudices and distorted perceptions ofIslam and Muslim, which formerly characterized mostlyneoconservative writers and extremely right-wing politicians, haveunfortunately become a part of the prevailing discourse in theWest. A substantial number of the people of different profiles andeducation participate in creating the Islamophobic atmosphere.There are professors, philosophers, writers, Orientalists, journalists,directors, actors, politicians and popular hosts among thecontemporary Islamophobes; and to illustrate this fact it suffices toname just some of them: Bernard Lewis, Samuel Huntington,Oriana Fallaci, Melanie Phillips, Polly Toynbee, Niall Ferguson,Geert Wilders (who advocates the prohibition of the Quran in

Netherlands), Van Gogh, Marine Le Pen, Stephen Gash, ThiloSarrazin, etc. There is a significant number of renowned persons inthe USA who have publicly promoted Islamophobia in the recent

years. It suffices to name just a few of them: David Horowitz,Michael Savage, Daniel Pipes, Mark Steyn, Steven Emerson,Debbie Schlussel, David Yerushalmi, Paul David Gaubatz, PamelaGeller (who shows an enormous amount of hatred towardeverything Islamic in her speeches) and others. Besides the namedIslamophobes, there are several Christian extremists in the samegroup, such as: Robert Spencer, Pat Robertson, Sean Hannity, BillOReilly, Glenn Beck and others. These Christian fundamentalists

are charged with the task of finding lunatics such as Terry Jones,the pastor of a Christian church who is entertaining burning theQuran and organizing trials to the Prophet Muhammad (s.a.w.s).

The common trait to all Islamophobes is that they, thank to thegiant media apparatus and financial support, vastly contribute to thestrengthening of anti-Islamic prejudices and presenting of Muslimsas the greatest enemy to the West, its values and culture. Some ofthem, such as Oriana Fallaci, talked about the inherent inclination

of Islam towards discrimination and barbarity. Immediately afterSeptember 11, 2001, she wrote: Unless the West does not confrontIslam, it will ruin the world that - whether it is a good or a bad one

we managed to build...It will destroy our culture, our art, our


17/347


17

science, our morals, our values and our pleasures. In the sametone, a former finance senator in Berlin and a member of the Board

of Directors of the German Central Bank, known for his raciststatements and strong anti-Islamic views, wrote the bookDeutschland schafft sich ab (Germany abolishes itself) which soonhas become a bestseller. He accused the Muslims living inGermany of abolishing German identity and advocated the

prohibition of immigration. He confirmed his Islamophobic viewsin his interviews on more than one occasion.This man, declaringhimself a German Social democrat, as a fervent racists claims thatTurks (i.e. Muslims) are less intelligent and therefore do notdeserve to enjoy the privilege of citizenship in Germany. Thisattitude of his he supports in the following way: A significantnumber of Arabs and Turks do not have productive function (...),except for trading fruits and vegetables and most likely they willnot develop it any further. Thio Sarrazin warns that Germans are

becoming in average dumber in a natural way, alluding to the birthrate of Muslims living in Germany who, according to him, being of

below-average intelligence undermine average German

intelligence. He claims that the Muslim high birth rate presents adanger to Germans on multiple levels: their increasing birth ratedecreases German peoples intelligence and the multiplication oftheir negative genetic predispositions, such as laziness, stupidity,incapability of working end educating themselves threaten todestroy that intelligence forever. He also believes that Muslims are

prone to barbarity and that their Islamic religion and culture areinferior. Then this banker and politician again refers to Muslim

genetics shamelessly claiming that the Muslim genetics isdiabolical (devilish) and in total opposition to the Western mansgenetics, who is of course Christian. Therefore, ha claims, Muslimsare dangerous because they produce a surplus of sons, they are

parasites, simpletons, idlers and potential terrorists. In accordancewith these deliberations, the values and the culture of the modernEuropean society are seriously endangered by Islamic people andtheir religion.Because of that we have to defend ourselves from this

social ballast. Otherwise we will disappear, he concludes.(Considering the fact that the register of these and similarIslamophobic statements will be elicited in several papers in theProceedings, the sources are not cited in the Introduction)


18/347


18

These were just some of the statements of prominent WesternIslamophobes, who are respected in their communities and hold

different positions of authority. As a result of such extremiststatements various organizations whose task is guarding Europeand the West against the invasion of Islam and Muslims appeared. According to the words of the prominent Bosniak thinkerand academician Ferid Muhi stated in his paper in theProceedings, Europe simply overwhelms with organizations

perceiving their parade of Europe protection programs againstIslamification, Arabization and Muslim dangeras their uppermostduty. Therefore the image of Islam and Muslims being that muchdistorted in the perception of an ordinary man in the West does notcome as a surprise. If we add to this the Western movie productionoften portraying Islam and Muslims not only as potential terrorists,

but also as people of dubious morals and behavior just because theyare Muslims, then we get a highly fertile ground for the growth ofIslamophobia in all its forms. And this ominous phenomenon gives

birth to hatred and murders of an enormous number of people. Letus just remember for example Anders Breivik, a Norwegian brutal

killer who killed more than seventy innocent people in the spurt ofhatred against Muslims. We should also bear in mind thatIslamophobia played an important role in the motives behind theinvasions of Iraq and Afghanistan in which hundreds of thousandsof people were killed and millions of people were forced to flee.The same was the case with the brutal aggression on Bosnia andHerzegovina, where genocide against Bosniaks, autochthonEuropean Muslims had occurred; undoubtedly these horrible and

bloody acts had had Islamobphobia as one of their motives.* * *

Considering the above mentioned, the Department of IslamicEducation at the Faculty of Islamic Education of the University ofZenica, which celebrates 20 years of its existence this year (2013),has decided to honor this important jubilee by organizing ascientific conference with international participation named: TheCauses and Prevention of Islamophobia. This significant

conference will be held, inshallah, on May 25, 2003 in Zenica. Theunderlying idea and concept behind the Conference is to assemblethe scientists and researchers from different countries at one place


19/347


19

with the aim of sharing experiences and finding answers to thepossible causes, motives and methods to prevent Islamophobia.

The following demands were set as the primary goals of theConference: drawing scientific attention to Islamophobia, a dangerous

phenomenon which has been present all around the world,especially in the West in the recent years;

pointing to the harmful effects of Islamophobia (hatred,murders of innocent people, wars) based on scientificresearch;

pointing to the causes generating Islamophobia based onscientific research;

finding and pointing to the possibilities of preventingIslamophobia.

The Conference is expected to offer answers to highlyimportant questions, such as:

Defining and determining the origin of the termIslamophobia;

Investigating what Islamophobia is and what it is not; Analyzing the causes, i.e. the motives of Islamophobia Examining the role of media in the developing and

spreading of Islamophobia Considering the influence of extremist fractions in the

interpretations of Islam as a potential source ofIslamophobia

Explaining the influence of Islamophobia on theoccurrence of violence against Muslims

Drawing attention to the tradition of tolerance in Islam asone of the instruments in combating Islamophobia

Considering the genocide against Bosniaks as anexpression or consequence of Islamophobia

Pointing to a possible alternative to Islamophobia, i.e. thedialogue based on the sets of values of monotheisticreligions.

With the aim of accomplishing the set goals and answering thegiven questions, the Conference Scientific Committee has gathereda significant number of university professors, theologians, writers,

philosophers, sociologists, psychologists and other scientist fromBosnia and Herzegovina, Croatia, Macedonia, the Great Britain,


20/347


20

Kuwait and Bahrain who wrote reports on the given topics. Afterconsultations and a thorough inspection of the papers, the

Conference Scientific Committee suggested to the Department ofIslamic Education of the Faculty of Islamic Education of theUniversity of Zenica to publish these papers, due to their scientificvalue, in a publication accessible to a wider circle of readers. Thishas been done, and here, respected readers, we present you theProceedings of the Conference on Islamophobia. The total numberof the papers published in the Proceedings is 18 papers, analyzingdifferent aspects of the complex and ominous phenomenon Islamophobia, drawing attention of many people all around theworld. We are especially delighted that the occasion for publishingthe Proceedings is a significant jubilee of the Faculty of IslamicEducation of the University of Zenica, i.e. twenty years ofexistence of the Institution, which with its four departments,undergraduate, postgraduate and doctoral studies has become arespectable educational institution in our region. We hope that theConference and its Jubilee will at least to some extent contribute tothe better understanding of the ominous and threatening

phenomenon (Islamophobia) and point to the possibility of itssuppression and prevention. In this respect, we would like toexpress our gratitude to all of those who contributed to organizingthis important gathering in any way.

May 7, 2013, ZenicaSafvet Halilovi, Ph.D.

The Head of the Department of Islamic Education

The President of the Conference Scientific Committee


21/347


21

ORGANIZACIONI/NAUNI ODBOR

ORGAIZATION/SCIENTIFIC COMMITTEE

Organizacioni odbor/Orgaization committee Prof. dr. sc. Zuhdija Adilovi, dekan IPF Univerziteta u

Zenici Prof. dr. sc. Muharem tulanovi, dekan IPF Univerziteta u

Bihau Mr. sc. Senad eman, Centar za dijalog Vesatijja

Sarajevo Mr. sc. Ejub ef. Dautovi, muftija zeniki Doc. dr. sc. Mejra Softi, prodekan za nauno-istraivaki

rad IPF Univerziteta u Zenici Doc. dr. sc. Halil Mehti, prodekan za nastavu IPF

Univerziteta u Zenici Doc. dr. sc. Izet Pehli, IPF Univerziteta u Zenici

Nauni odbor/Scientific committee Prof. dr. sc. Safvet Halilovi, predsjednik (Zenica Bosna i

Hercegovina) Prof. dr. sc. Ferid Muhi (Skoplje Makedonija) Prof. dr. sc. Jasser Auda (London Velika Britanija)

Prof. dr. sc. Demal Najetovi (Sarajevo Bosna iHercegovina)

Prof. dr. sc. Soliman al-'Azimi (Kuvajt Kuvajt) Doc. dr. sc. Ahmet Alibai (Sarajevo Bosna i

Hercegovina) Doc. dr. sc. Halil Mehti (Zenica Bosna i Hercegovina) Doc. dr. sc. Izet Pehli (Zenica Bosna i Hercegovina)


22/347


22


23/347

UZROCI I PREVENCIJA ISLAMOFOBIJECAUSES AND PREVENTION OF ISLAMOPHOBIA


24/347


25/347


25

Ferid MuhiBonjaka akademija nauk

a i umjetnosti Skopje

ISLAMOFOBIJA IDEOLOKI KONSTRUKT U SLUBIGENOCIDA KAO KLJUNOG MOTIVA AGRESIJE NABiH I POLITIKU EKSTERMINACIJE BONJAKA OD1992. DO DANAS

Saetak

Od lokalnih (Njego), do globalnih (Huntington) programapreuzimanja potpune vojne, politike i ekonomske kontrole ulokalnim, regionalnim, odnosno u globalnim razmjerama,

fabrikovanje psihoze islamofobije predstavlja konstantu umodernoj istoriji ekpanzionizma na raun islamskih podruja imuslimanskog stanovnitva. Strategija teritorijalne ekspanzije isistematske eksterminacije muslimanskog stanovnitva,

islamofobija predstavlja osnovni oblik ideoloki konstruisanog mitao opasnosti zvanoj muslimani. Logika ovog antiislamskogneokolonijalizma izvodi se iz dvije bitne premise koje se nedokazuju nego se postulirajuraju kao samorazumljive: 1. Islamski

fundamentalizam je najvea prijetnja miru u svijetu i demokratiji;2. Islam je imanentno nespojiv sa vrijednostima liberalizma i

potovanjem univerzalnih ljudskih prava. Da bi se prvi postulatuinio uvjerljivim, kreiraju se arita u svijetu u kojima se islam

prikazuje kao ekstremni vjerski fanatizam (dihadizam), dok sedruga premisa podupire pozitivnim primjerima efikasne iblagotvorne politike integracije muslimana u vrijednosni sistemkranske, odnosno sekularne zapadnoevropske tradicije.

Metodoloki okvir i filozofska podloga ove dugorone antiislamskepolitike inspirisana je ekstremno bihejvioristikom koncepcijominenjeringa i kontrole ljudskog ponaanja, razvijenom ueksperimentima i izloenom u teorijskim radovima B. F. Skinnera.

2. Islam is immanently nespojiv different from values ofliberalism and respect for universal human rights. In order to makethe first postulate convincing, zarista are created in the world to

present Islam as an extreme religious fanatism (jihadism), whereasthe second premise is supported by positive examples of the


26/347


26

efficient and blagotvorne politics of Muslim integration into avrijednosni system of Christian, i.e. secular Western-Europeantradition. A methodological framework and philosophical basis ofthis longterm anti-Islamic politics is inspired by extremelybehaviourist conception of engineering and control of humanbehavior, developed in experiments and exposed in theory of B.F.Skinner.

Rad poinje kritikom etimolokom, pojmovnom i filozofskomanalizom distinkcije pojmova uzroka i motiva, kao i pojmaislamofobije, i ukazuje na njihovu neadekvatnost. Povezuje iargumentuje primjerima koncept politike i kulturne denuncijacijemuslimana i institucionalno organizovane, ideoloki inspirisane

produkcije negativnih stereotipa o muslimanima, kao pokriu iopravdanju protjerivanja, ubistava i genocida nad Bonjacima.

Rekonstruisat e se pozadina istorijskih okolnosti oko 1830., uzkomentar o Husein-kapetanu Gradaeviu, aktu oduzimanja estnahija od Bosne, i njihovom pripajanju Srbiji.

Na kraju, ukazat e se na mistifikacijski karakter floskule oneizbjenom povijesnom sukobu kranske Evrope i islamskog

Orijenta, uz potenciranje injenice da je ovaj mitologem direktnodoveo da najekstremnijih oblika nasilja nad Bonjacimamuslimanima, te da je potpuno brisanje ove ideoloke kvazi-naune

paradigme prvi i nuan korak ka uspostavljanja uslova zauzajmano potovanje i saradnju sve tri velike svjetske religije u

Bosni, na Balkanu, i na tlu cijele Evrope.

Kljune rijei: uzrok, motiv, islamofobija, antiislamizam, evropskiidentitet, Bonjaci, genocid

Metodoloka napomena

U ovom radu ne upotrebljavaju se termini uzrok/uzroci,odnosno njihovi sinonimi na engleskom jeziku - Cause/Causes. Zaovakvu odluku autor je imao u vidu dva glavna razloga. Kao prvo,u striktno tehnikom, logikom i, posebno, kategorijalno-filozofskom kontekstu, uzrokse definie kao pojava koja nuno

prethodi posljedici, tako to je izaziva uvijek, bez izuzetka i nuno.Humove1 analize kategorije uzroka i relacije uzronosti,

1 David Hume (1711 1776), kotski filozof, pretstavnik empirizma, posebnopoznat po filozofski utemeljenoj kritici pojmova supstancije i kauzaliteta.


27/347


27

nedvosmisleno su potvrdile da u okolnostima ljudskog drutvenogivota ne moe biti govora o apsolutnom determinizmu kakav mora

postojati da bi se opravdala upotreba pojma uzroka. To znai da u

postupcima pojedinca ili drutvenih grupa ne moe biti govora obilo kakvom uzroku, ni o uzrocima u strogom smislu te rijei!Ukratko, nita u tim okolnostima ne vodi nuno prema nekojodreenoj posljedici koja bi se morala pojaviti uvijek, bez izuzetka inuno! ovjek je bie koje svjesno odluuje, bira svoje postupke,na osnovu procjene moguih povoljnih ili nepovoljnih ishoda, toznai da njegovi postupci, kao odgovori na izazove koje nameesituacija, nikada nisu apsolutno determinirani ni nuni. Utoliko,drutvene akcije, kao i pojedinani postupci ljudi, i nemaju nikakveuzroke, nego su uvijek odreeni njihovim motivima!

Ova injenica vodi do drugog razloga zbog kog je pojamuzroka zamijenjen pojmom motiva, ije znaenje preciznije iadekvatnije izraava karakter islamofobije kao pojave koja je

predmet ove rasprave! Dok djelovanje koje ima svoj objektivniuzrok, zbog svoje opte i nune prirode, bitno ostaje izvan granicamoralne procjene, kako pohvale tako i osude, dotle djelovanje koje

je odreeno motivima u potpunosti ulazi u sferu moralne, odnosno,etike, pravne, obiajne i svake druge procjene, koja zavravaafirmacijom ili osudom. Konkretno, nita u samoj realnosti islama,nainu ivota, temeljnim vrijednostima i postupcima muslimana, nemoe biti uzrok islamofobije! Islam i muslimani mogu biti

prihvaeni, tolerisani, ignorisani, omrznuti, ali je, bez obzira nakarakter konkretnog odnosa prema islamu, uvijek rije oizabranom, a ne nunom stavu! Utoliko, u ovom radu kljuno

metodoloko polazite japodiktiki zastupa uvjerenje daislamofobija nema i ne moe imati apsolutno nikakve uzroke, negouvijek proizilazi iz motiva onih pojedinaca i grupa koji je

propagiraju. Uvoenjem kategorije motiva u tumaenje pojmaislamofobija, sama islamofobija, kao i cijela paleta zloina koji se

pokuavaju opravdati islamofobijom, u cijelosti ulazi u sferulegitimno etikog, juridikog i, u najirem smislu moralnogocjenjivanja. Alibi koji je islamofobija potraila u zatiti

anonimnog i apsolutno determiniueg pojma uzroka, upotrebomfilozofski korektnog pojma motiva, oboren je, a sama islamofobijase opravdano nala na optuenikoj klupi kao poptuno neopravdani neprihvatljiv oblik diskriminacije i kulturnog ovinizma.


28/347


28

Istorijska podloga i ideoloka pozadina savremeneislamofobije

I danas, mnogi vodei politiari i uvaeni predstavniciakademskih krugova u Evropi dijele miljenje W. Churchilla daza razliku od najveeg broja ostalih kategorija imigranata,muslimani se najtee odluuju da prihvate asimilaciju, i isuvieesto (Churchill doslovno kae: isuvie esto all too often, kao dagovori o djeci koja isuvie esto idu u bioskop) nastoje da tjeraju posvome.2 Kao da ih je uhvatio u nekom socijalno krajnjekompromitujuemprekraju, nekadanji britanski premijer govori o

muslimanima kao o vaspitno zaputenoj djeci koja uporno radeneto to im nije dozvoljeno i to prevazilazi njihove ogranienemogunosti: nastoje da tjeraju po svome! Gospodin Churchill,oigledno, smatra da su muslimani duni da tjeraju po njegovom!To je ona pozicija za koju je fanatik linost koja uporno radi ono

to on hoe, umjesto da radi ono to mu mi kaemo! Ovo jevjerovatno i glavni argument u prilog tvrdnji da su muslimanifanatici: fanatino odbijaju da rade ono to im mi kaemo u

najboljoj namjeri, za njihovo dobro, i uporno nastoje da tjerajuposvome. U septembru 2000. godine, kardinal akomo Bifi(Giaccomo Biffi), arhiepiskop Bolonje, pozvao je na ogranienje i

potpuni prekid dalje muslimanske imigracije, zato to je vesasvim oigledno da su, u ogromnom broju sluajeva, muslimanidoli vrsto rijeeni da im ostane tu na model individualnog idrutvenog humanizma i sve ono to je za nas najvanije inajdragocjenije. Unuk W. Churchilla otiao je korak dalje,opominjui da je preuzimanje britanske damije od deobandisekte muslimana stvaranje zmijskog gnijezda u naem krilu.3 FilipDewinder, voa belgijske ekstremno desniarske partije VlaamsBelang, takoe zahtijeva potpuno obustavljanje muslimanskeimigracije, tvrdei da je danas ve sasvim jasno da je islamskevjernike nemogue asimilirati u nau zemlju.

Nisu samo politiari i kranski, odnosno hrianski,velikodostojnici bili motivisani da ire i propagiraju islamofobiju. Iveliki broj ljudi iz drutvenih nauka, posebno istoriara, svojski su

2 Mattew Carr: The Moriscos: a Lesson from History?, Arches Quarterly,spring-summer 2011., p. 15.


29/347


29

pomagali irenje a priori negativnih stereotipa o islamu i stvaranjeislamofobine psihoze. Njihove motive je tee rekonstruisati, ali

njihovo djelovanje nije zbog toga ni malo bezazlenije. Tako,naprimjer, poznati britanski istoriar Runciman opisuje sultanaMurata II slijedeim paradigmatilnim rijeima:

Mnogi Grci divili su se Muratu II, koji je, iako vatrenimusliman, ipak bio ljubazan, astan, i pravedan4

ovjek proita ovo i dalje ne treba ni itati. Sve mu je jasno!Sa kojom lakoom ugledni istoriar Runciman dozvoljava da seosramoti upravo kao istoriar!? Pritisnut dokazima, on priznaje da

je Murat II bio ljubazan, astan, i pravedan, ali odmah pritie upomo i sebi i itateljima svojim istomiljenicima, sasvim sigurnozabezeknutim od ovog podatka, i podmee im pod nos flaicu saamonijakom u vidu otrovno kontrastovane formulacije: iako je biomusliman (i uz to, da bi udo bilo vee, jo i vatreni musliman).Dakle, nije on zaboravio da su muslimani, u principu, kao grupa, ivarvari, i prevrtljivi, i nepravedni, ali zato se i on sam udi da su senekim od muslimana, eto, divili i Grci! Ve u narednoj reeniciRunciman ne moe vie da izdri i uri da sasvim demantuje i ovaj

izuzetak, tako to e ispasti da su, zapravo, jedini krivci za ovoudo od pravednog i asnog muslimana bili Grci koji su ga

pogreno procijenili. Kolika je islamofobino motivisanapristrasnost i neobjektivnost u pitanju, vidi se iz injenice da senekadanji Konstantinopolj, ni u naslovu, i ni na jednom mjestu uovoj knjizi, ne naziva svojim imenomIstanbul, koje ovaj grad nosive punih 560 godina, to je, inae, upadljiva zajednika mukamnogih britanskih, francuskih i njemakih istoriara, dok se,

naprimjer, Lenjingrad, koji se tako zvao do prije 20 godina, odprvog dana promjene reima naziva Sankt Petersburg, bez obzirada li je rije o gradu koji je tri godine bio pod opsadom njemakihfaistikih trupa, ili o gradu u kom je roen pjesnik Josif Brodski,dakle u vrijeme u koje se ovaj isti grad zvao samo i jedno

Lenjingrad. Najvei dio islamofobinosti hriansko/kranskogdijela Evrope prema islamskom dijelu Evrope potie od togdatuma, od 29. maja 1453. godine, utorka, koji je od tada do danas

za Grke tradicionalno tretiran kao baksuzni dan, iako najvei brojGrka danas ne zna kako je dolo do toga da se upravo utoraksmatra za baskuzni dan. Te predrasude tipino reduciraju i rezon i

4 Steven Runciman, The Fall of Constantinople 1453, p.31)


30/347


30

svijest dogmatika koji Evropu potpuno pogreno doivljavaju kakonekakav ekskluzivno kranski kontinent. Na temeljuislamfobinosti ukljuene u velikodravne i hegemonistikemotive, praktino sve vladajue nomenklature Srbije do danassvoju mrnju prema islamu i muslimanima dovode u vezu sa

bitkom na Kosovu iz 1389. godine, u kojoj je vojska kneza Lazara,pomognuta velikom armijom kranskih saveznika, bila poraenaod znatno malobrojnije vojske sultana Murata I. Ista primitivna

psihologija mrnje i semantikog sujevjerja vidi se ak i danas, umahnitoj praksi mijenjanja tradicionalnih imena gradova Bosne odstrane srpskih vlasti u neologizme tipa Srbinje, umjesto imena

Foa, kao i zahtjevu da se takva praksa forsira i da se i svakitoponim, od brdaca do najmanjeg potoka, u prefiksu nazivasrpskim, u skladu sa tajnim projektom SANU, koji je nedavnoizvuen iz ilegale. ta rei o onima koji to ine!? Upravo zato tonisu muslimani, nego krani, oni su neljubazni, neasni inepravedni! neka nam bude dozvoljena ova cinina inverzija.

Ovu injenicu sasvim jasno potvruje evidentna, gotovonotorno samorazumljiva istinitost slijedee tvrdnje: Svako

spominjanje islama i Evrope u jednoj istoj reenici, sa sigurnouizaziva negativni utisak i asocira na navodni islamski radikalizam,fundamentalizam i terorizam. Postala je moda da se muslimansko

prisustvo u Evropi opisuje kroz pojmove: eurabizacija,islamifikacija, balkanizacija. Njihov cilj je da izazovu strah inepovjerenje meu masama i da islam prikau kao neto to jenovo, tue, i veoma prijetee za Evropu.5 Ko se (jo) bojiVirdinije Vulf? I ko se (vie) u ovoj i ovakvoj Evropi ne boji

islama?Da bi se shvatila puna ozbiljnost sindroma kreiranja ideolokefikcije takozvanejudeo-kranske Evrope i njene istorije iz koje sesa patolokim strahom i manijakalnom upornou briu svi tragoviislamskog identiteta, mora se rei da, ak i ovakav kakav je,navedeni intervju, koliko god karakteristian, nije nikakav izuzetak.

Naprotiv, evropska realnost, uprkos glasova koji spominjutoleranciju, multikulturalizam, inkluzivnost, i pozivaju na proteste

protiv diskriminacije svih vrsta, prosto kljua od organizacija koje

5 Abdullah Faliq, From the Editor, Arches Quaterly, Volume 4, Edition 8,spring/summer 2011., p. 6


31/347


31

svoju glavnu ulogu vide u tome da paradiraju programima zatiteEvrope od islamifikacije, arabizacije, muslimanske opasnosti.

Ali,objektivne istorijske injenice nedvosmisleno potvruju

da je pojam kulturne tolerancije, ukljuujui tu i religijsku, ietniku, jeziku i obiajnu tradiciju, direktno i nedvosmisleno

postao dio evropske politike prakse tek sa dolaskom islamskihdrava, najprije El-Endelusa, odnosno Andaluzije, koja je tokomgotovo 800 godina (710-1492), tanije, pune 782 godine,

promovisala potovanje vjerskih i kulturnih razlika, a zatim sauspostavljanjem Osmanli-devlet, osmanske drave, kao evropskedrave i svjetske velesile. Pad islamske drave na tlu Iberijskog

poluostrva, kao i sa svih ostrva Mediterana, oznaio je povratakestokoj netoleranciji, masovnim zloinima i vjerskim progonima,kako muslimana tako i jevreja, te kampanjom potpuno histerineislamofobije i antiislamizma, koja, u vremenskim oscilacijama i sarazliitim amplitudama intenziteta, traje do danas.

Islamofobija na tlu Bosne i Hercegovine

Poslije odlaska osmanlijske drave sa itavog Balkanskogpoluostrva, osim dijela koji je i danas u sastavu Republike Turske,krajem XIX i poetkom XX vijeka, novoformirane drave:Bugarska, Grka, Srbija, Crna Gora, kao i Austro-Ugarskamonarhija, koja je izvrila okupaciju, odnosno nasilnu aneksijuBosne i Hercegovine, otpoele su program estokog progonamuslimanskog stanovnitva na cijelom ovom prostoru. Glavni cilj -radikalna promjena demografske strukture, to je u praksi znailomaksimalnu redukciju muslimanskog stanovnitva - bio je otvoreno

deklarisan ak i u dokumentima koji su predstavljali dugoronestrateke programe.6 Osnovni demografski problem predstavljao je

6Karakteristian primjer, ali nikako ne i izuzetak u odnosu na ostale drave naBalkanu, predstavlja notorno Naertanije Ilije Garaanina (Projekt Rastko).Napisan kao vladin projekt 1844. godine, u vrijeme dok je Srbija kao kneevinaformalno jo bila vazal Osmanlijske carevine, ovaj dokument nedvosmislenootkriva da se jo tada pripremao nacionalistiki program uspostavljanja velikeSrbije, koji je Srbija pokuala realizovati ak i agresijom na Bosnu iHercegovinu 1992-95., i od kog, po svemu sudei, ni danas nije odustala. Osnovicilj ovog Nacrta je obnova Srbije kao carstva u kom e svi narodi koji ive unjenim granicama biti proglaeni za Srbe, i zatim silom posrbljeni, dok emuslimani biti pobijeni, protjerani ili nasilno pokrteni. Cilj je bio da se Srbijaproiri na dijelove Bugarske, Makedoniju, Albaniju, dijelove Grke, Crnu Goru,


32/347


32

visok procenat autohtonog muslimanskog stanovnitva, uz znatnomanju zastupljenost naroda turskog porijekla. Razlozi ovakvog

programa bili su jednako jasnikao i metodi predvieni za njegovu

efikasnu realizaciju; alibi za lake oduzimanje zemljinih posjeda,imanja, kua, kao i dokaz da je sve to bila zemlja njihovih(kranskih) pradedova, predstavljali su osnovne motive;iseljavanje (protjerivanje), prisilno pokrtavanje i likvidacijaneposlunih i najvienijih predstavnika muslimanske zajednice,iscrpljivala je listu najbrutalnijih metoda brisanja svih tragova

prisustva muslimana koji su na ovim prosorima ivjeli u svojojvjeri stotinama godina, neki ak i due od cijelog milenijuma.Sistematsko ruenje svih sakralnih objekata i javnih graevinaislamske arhitekture, kao to su hamami, bazari, hanovi i slino,kao i prisvajanje nekih od tih objekata izmiljenim priama onjihovim kranskim graditeljima7; administrativna promjenatoponima i preimenovanje naseljenih mjesta, takoer, bili su nekiod tih metoda.

Ipak, u sklopu ovog projekta najvea panja bila je posveenafabrikovanju izrazito antiislamske, izrazito nacionalistike,

mitologije (najee maskirane kao antiturska, da bi se u oimalokalne i ire evropske javnosti prikazala kao borba protivokupatora). Dramaturgija ove kvazi-istorijske mitoloke tvorevine

bila je koncentrisana oko prie o takozvanoj prisilnoj islamizacijikranskogivlja. Razumije se da je, u odsustvu makar jednog

jedinog dokumentovanog primjera, ovaj monstruozni falsifikatmorao biti podran svim sredstvima manipulisanja javnim

i Bosnu i Hercegovinu, okupacijom njihovih teritorija, to je eksplicitepodvueno: Iz ovog poznanja proistie erta i temelj srpske politike, da se onane ograniava na sadanje njene granice, no da tei sebi priljubiti sve narodesrpske koji ju okruavaju. Inae, u cijelom tekstu Naertanija, I. Garaanin zastanovnike Bosne i Hercegovine (Ercegovine) nigdje ne koristi pojmoveMuslimani, Srbi, Hrvati, nego samo i iskljuivo - Bonjaci. Dakle, upravo onuistu nacionalnu odrednicu koju savremeni nasljednici ovog srpskogvelikodravmog i nacionalistikog projekta, uporno pokuavaju prikazati kao izmiljen termin bez istorijske podloge..6 Tragikominu ilustraciju predstavlja primjer takozvanog Mosta cara Duana,odnosno Duanovog mosta u Skopju. Srpska istoriografija pripisala je ovajobjekt tipine turske arhitekture srpskom caru Duanu Stefanu Silnom, iako je onumro najmanje 60 godina prije nego to su osmanlijske vlasti izgradile ovajmost.


33/347


33

mnijenjem, to je uskoro dalo pogubne rezultate za meuetnike iinterreligijske odnose, uz stvaranje ogromnog psiholokog naboja

mrnje prema muslimanima i generalno prema islamu. Uslijedili supogromi, progoni, ubistva i pljake miroljubivnog muslimanskogstanovnitva, pri emu su bile ubijene vie hiljada Bonjakamuslimana civila, dok je njihova imovina bila opljakana, azemljini posjedi oduzeti i prisvojeni od lokalnog kranskogstanovnitva. Nakon nekoliko razornih talasa, ova iracionalnamrnja, zasnovana na sistematski generisanoj i intenzivnoj

propagandi, eksplodirala je poput nuklearne bombe tokom briljivoplaniranog raspada SFR Jugoslavije, najprije likvidacijom preko100.000 Bonjaka muslimana u Bosni i Hercegovini, a zatim i1999., pogromima nad hiljadama Albanaca muslimana na Kosovu.

Prvi cilj ovog priloga je da argumentovano demantujemonstruozni falsifikat o toboe vjekovnoj praksi navodnognasilnog islamiziranja, na koju su se pozivali od vremenazloglasnog Naertanija, a pozivaju se i danas nesmanjenomestinom nacionalistiki programi stvaranja tzv. velike Srbije, ali,isto tako, i reimi ostalih drava na Balkanu stvorenih poslije

odlaska Osmanlijske drave sa istorijske scene, koji do danasnjeguju islamofobinost u konstantnim, koliko god razliitim,dozama. Ostvarenje ovog cilja je imperativ koji jednostavno nemaalternativu kao uslov za osloboenje nemuslimanskog stanovnitvaBalkana od ove gotovo neiskorjenjive zablude o nasilnojislamizaciji kojoj su, navodno, preci dananjih krana junakiodoljeli, a preci dananjih muslimana (vjerolomnih poturica)kukaviki popustili. Drugi, ne manje vaan, cilj je da se,

afirmacijom istorijske istine o dobrovoljnoj konverziji i analizommotiva koji su odluivali u izboru da se prihvati ili ne prihvatiislam na Balkanu, postepeno prie definitivnom i totalnomdemontiranju nacionalistiki kreirane mitologije, do njenogkonanog brisanja iz svih kolskih udbenika, iz nauke, iz

politikih programa i politike retorike, i iz svijesti buduihgeneracija Balkana, da bi se zamijenila istinom, koja e omoguitiuspostavljanje normalne komunikacije i koegzistiranja svih

kolektiviteta koji ive u ovom multietnikom, multikulturnom imultireligioznom mozaiku, koji po svojim sutinskim odlikamapredstavlja izotrenu sliku cijele Europe.


34/347


34

Demontiranje paklene maine; princip religijske slobodekao istorijska istina

Kao to je ve reeno, definitivni odlazak osmanlijske dravesa Balkana, a neto kasnije i sa istorijske scene, za autohtonoevropsko stanovnitvo islamske vjeroispovijesti oznaio je poetakgolgote koja do danas nije zavrena, a koja je od samog poetka pasve do danas motivisana jednom velikom istorijskom podvalomkoja, smiljena da to bude, zaista i predstavlja paklenu mainunajgore vrste, podmetnutu sa ciljem da uniti muslimanskostanovnitvo i izbrie sve tragove islamske kulture na Balkanu. Ova

istorijska podvala, prvobitno planirana i pripremljena u nacional-ovinistikim vrhovima kneevstva Srbije, forsirana sistematski,svim raspoloivim sredstvima i kroz sve forme kontinuiraneideoloke propagande, vremenom je izrasla u ruan maligni tumor,u infektivnu ideoloku izraslinu koja se prenosi ve generacijama ikoja ne samo da se ne pokuava sprijeiti nego se stimulie na svenaine. Snano markirana kao crno-bijela patriotski intonirana

pria, plasirana, uz punu podrku svih obrazovnih, politikih i

naunih institucija, kao istorijska istina, ideoloka bajka oprinudnoj islamizaciji kristalisala se u polarizovan stereotip koji jebalkanski demografski univerzum manihejski konfrontirao napravovjerne (svi krani, kako ortodoksni tako i rimokatoliki, bezobzira na etniku pripadnost)i krivovjerne (svi muslimani, isto tako

bez obzira na etniku pripadnost), to je u praksi znailo, a znai idanas, na dobre i loe, napobjednike iporaene, borce za slobodu i

porobljivae. Trijumfalizam ovih prvih komplementarno sedopunio osjeajem istorijske poraenosti drugih; ponos prvih,kompleksom istorijske krivice i socijalne osramoenosti drugih. Uzgrijeh naslijeen od prvoroenih, kog se ne mogu osloboditi i kojina savjesti imaju svi ljudi, autohtonim muslimanima Balkana, a

posebno Bonjacima, natovaren je jo tei, i isto tako navodnoneizbrisiv, i navodni grijeh to su izdali vjeru pradjedovsku.Meutim, ovaj je jo tei, zato to je prvoroeni grijeh bio poinjeniz neznanja, dok je prelazak u islam uinjen svjesno i iz interesa.

Pozadina ove ideoloke izmiljotine, meutim, bila je i ostala

veoma pragmatina i svodila se na tenju velikodravnih vrhovapolitike Srbije da se prisvoji teritorija na kojoj su ivjeli Bonjacimuslimani, a koja se uglavnom poklapala teritorijomsrednjevjekovne drave Bosne, i ukljui u sastav Srbije (uz


35/347


35

paralelne planove od strane Hrvatske da se isto to uini). Uovakvom scenariju, distinkcija na krane, kao starosjedeoce ilegitimne vlasnike ovih teritorija koji su tu bili oduvijek i prijedolaska Osmanlija (u ideolokoj propagandnoj semanticizamijenjenih pojmom Turaka), i na Turke i poturice, koji su dolikasnije kao uljezi i osvajai, posluila je idealno da se sve vrstenasilja nad Bonjacima, Albancima, Gorancima, Torbeima,Pomacima, Romima, kao i nad potomcima Turaka doseljenihstotinama godina ranije, prikau kao potpuno zakonita pravednaosveta i namirenje istorijskog duga. A dijapazon nasilja kojima su

bili podvrgnuti muslimani Balkana impresivan je, kako pomorbidnosti svojih formi tako i po intenzitetu i konitunitetu kojimse vri sve do danas. Od eksplicitnih zahtjeva da se istrijebe do

poslednjeg (najmorbidniji je primjer je istraga poturica,koju je ustihovima ostavio, kao svoj testament i zavjet zemljacima i svimkranima, vladar, vladika i pjesnik crnogorski Njego8), prekonegiranja etnike, jezike, kulturne i duhovne posebnosti svihmuslimana na ovim prostorima, do forsiranja motiva inspirisanihmrnjom prema islamu, ova dominantna matrica irenja

animoziteta prema islamu i organizovanja hajke na muslimaneBalkana posluila je kao psiholoki, pravni i moralni alibi za sve

progone, zloine, masovna ubistva i genocid, izvrene nadislamskim stanovitvom u ovom regionu. Masakri poinjeni odKaraorevih ustanika irom Srbije, posebno onaj poinjen u

8 Petar II PetroviNjego, za ivota poznat kao vladika Rade (po roenju RadeTomov Petrovi; 1. novembar 1813. - 10. oktobar 1851.), autor ekstremnoislamofobinog spjeva Gorski vijenac, koji je, snagom umjetnikih kvaliteta, ovuideologiju duboko impregnirao u mentalni univerzum krana Crnogoraca i Srba.Ovaj vladar-pjesnik impresionira i danas antiislamski raspoloene Srbe iCrnogorce, kako pjesnikim govorom mrnje tako i dosljednom primjenom svojepoetike mrnje u vladarskoj praksi. Poslije poraza crnogorske vojske na Grahovu1836. kojom prilikom je sam Smail-aga engi u borbi posjekao 7 od ukupno9 poginulih Petrovia Njego je dugo pripremao osvetu. Najprije je, 1840.godine, na prevaru namamio Smail-agu engia, uz zadatu rije da nikakveprevare nee biti, a onda poslao svoje ljude da mu postave zasjedu u kojoj jeSmail-aga engi ubijen zajedno sa svojim ljudima. Nekoliko godina kasnije,opet je, uz zadatu rije, pozvao na Cetinje bonjake prvake, begove i age, njih67 na broju, i posjekao 66, dok se 67. pozvani Bonjak spasio u zadnji as, takoto se vratio vratio s puta u Cetinje jer je usnio predskazujui san. U oba sluaja,veliki pjesnik je nasadio odsjeene glave svojih gostiju na kolje cetinjsketvrave.


36/347


36

Sjenici 1809. godine, na koji upuuju i srpski izvori kao nanajsramniji zloin u srpskoj istoriji do tada, kada su, puteni narije, podmuklo i kukaviki napadnuti i posjeeni graani civili

,ukljuujui i ene i djecu, a njihove glave nabijene na vrbovo kolje:...jedva smo nali kolja toliko koliko je je bilo posjeenih glava,ako je jedna falila od tri hiljade,9 preko ahovia 1924., istoneBosne, sjeverne Crne Gore, Mave i Uica u Srbiji, pa zatimetnikih zloina u regionu Viegrada, Foe, Rudog, kada jeubijeno preko 9.000 civila u ovim gradovima i po planinskimselima, do elitocida u Prijedoru i masakra u Kozarcu 1992.,etvorogodinjeg bombardovanja Sarajeva sa preko 12.000ubijenih, od kojih 1.600 djece, i genocida u Srebrenici, uz nekoliko

9 Opsadu Sjenice poeo je Karaore u proljee 1809., sa 8.000 srpskih vojnika,dok je turskih vojnika i Bonjaka vinih oruju bilo oko 600. Opsada tvrave, ukoju se sklonilo svo civilno stavnitvo iz grada i okoline, trajala je preko mjesecdana. Kako opsaenima nije stizala pomo, a napadai nisu mogli savladati otporbranitelja, dogovorena je predaja grada. Predaju grada na kraju je dogovorio Ali-beg ovi, kojem su se srpske voe vrsto, svojom vjerom, zaklele da e pustiti

stanovnitvo da se nesmetano povue iz utvrenja. O ovom sramnom ikukavikom inu direktno govori i svjedok ovog dogaaja Antonije Proti ujednoj fusnoti napisanoj 23. aprila 1809. godine, u kojoj kae da su Srbi prekriliasnu obavezu, i po predaji grada, dobrovoljno razoruane ljude, goloruke enei neja, plotunima pobili odmah po izlasku iz grada, a glave im natakli na vrbovokolje (ako e da je bila jedna manje od 2500...). Vie autora poziva se na brojkuod oko 3.000 ubijenih u ovom masakru, iji sram nee oprati ni stoljea. Oalosnoj vjerovatnoi da bi ova vea brojka mogla biti tana svjedoi i dopunagornjoj fusnoti: ...glava je ostalo jo dosta, no nemae vie vrbova kolja.(Antonije Proti: Povesnica od poetka vremena voda srpskog Karaora,Spomenik Srpske kraljevske akademije XIX, Beograd, 1892. godine). I VukStefanovi Karadi se gnuao sjenikog pokolja i napisao je: Najrae bih ovusramotu skrio ako bih ikako mogao.Nije dunost istoriara da krije od narodanjegovu sramotu, nego da mu je, kao istinoljubac, otkriva u cilju odbacivanjatakve prolosti. Zbog toga to je istinito prikazao zlodjela i nemanja asti pridavanju rijei i potovanju dogovora (ojstva), koja su ustanici na elu saKaraorem poinili nad sjenikim bonjakim ivljem, Vuka su osuivalimnogi srpski ultranacionalisti maskirani u istoriare. Vuk Karadi je od rijeido rijei zapisao i izjavu samog Karadora, koju mu je prenio Gajo Panteli oglavnim razlozima propasti Prvog srpskog ustanka: Ne bi mi propali, niti bitako razdraili Turke (ustvari Bonjake), da nismo ubili pau, krstili Turke(Bonjake), uzimali im ene i djevojke i ili na Sjenicu. (V. S. Karadi,Istorijski spisi II, Beograd, 1964., str. 481-486.). Vidi jo i V. Radunovi u UpadSrba u Sandak 1809. godine, Glasnik jugoslovenskog profesorskog drutva,XIV/6, Beograd, 1934. godine, str. 514-524.


37/347


37

puta ponovljene progone i zloine vrene nad Albancima Kosova,koji su kulminirali masovnim egzodusom 1998-99. godine.

Analizom motiva koji su prevagnuli da se uslobodno

izraenoj volji donese odluka o (ne)prihvatanju islama trebadefinitivno demontirati tu paklenu mainu ideolokog mita kojiovaj in prikazuje kao moralni zloin i nacionalnu izdaju! Osim toe se time ispraviti jedna istorijska neistina, uklonit e se i glavnigenerator mrnje prema muslimanima Balkana. Kreacija mita onavodnom turskom ropstvu,koji je punom snagom djelovao ve u

prvoj polovini XIX vijeka, od samog poetka do danas ukljuila jebukvalno sve potencijale novostvorenih kranskih drava naBalkanu! Svoj maksimalni prilog dali su uitelji i svetenici,novinari i pisci, filmski i TV producenti, ambasadori, ministri,naune institucije, univerzitetski profesori, nacionalne akademijenauka i umjetnosti. Upravo zbog ovako duboko ukorijenjeneneistine o turskom ropstvu i prisilnom poturivanju (islamiziranju),viestruko potkrijepljene autoritetom svih edukativnih, politikih,vjerskih i naunih institucija, njeno potpuno brisanje i zamjenaistinom ostaje nuni uslov istinske integracije i ravnopravnosti svih

etnikih, kulturnih i religijskih zajednica na Balkanu.10Nasuprot primjerima ove liberalne civilizacijeske inovacije

koju je unijela Osmanlijska imperija kao mona islamska evropskadrava, ostale evropske drave su u istom periodu dakle, posebno

10 O ideolokoj zloupotrebi irenja islamofobije, motivisane sistematskomproizvodnjom mrnje prema islamu i muslimanima, jedva prikrivenoj upotrebompojmova Turci i poturenjaci, kao i o posljedicama tog permanentno aktuelnogprojekta, vidi: Michael Sells, The Bridge Betrayed: Religion and Genocide inBosnia. Berkeley: University of California Press, 1993 and 1998; Norman Cigar,Genocide in Bosnia, The Policy of Ethnic Cleansing. College Station: TexasA&M University Press, 1995; Branimir Anzulovi,Heavenly Serbia: From Mythto Genocide. New York: New York University Press, 1999. Iako znatnorezervisanija u kvalifikacijama masovnih pogroma nad Bonjacimamuslimanima, sve do zloina poinjenog jula 1995. godine u Srebrenici,kvalifikovanog odlukom Meunarodnog suda pravde kao genocid, u kom jepobijeno preko 8.370 Bonjaka muslimana, Keti Karmajkl isto tako upire prstomu djela Njegoa i Ive Andria, kao mone generatore antiislamskog sindromakranskog stanovnitva na Balkanu. Vidi: Cathie Carmichael (chapterMountain Wreaths: Anti-Islam in Balkan Slavonic Discourses), u njenoj knjiziEthnic Cleansing in the Balkans (London: Routledge, 2000), pp. 21-38.Autorove stavove o ovoj temi vidi poseno u: Ferid Muhi, Roots ofBalkanMuslim Identitities, ARCHES QUATERLY, Spring/Summer 2011, pp. 64-74


38/347


38

izmeu 1492. i 1609. - zapoele i dovrile najmasovniji progonsvojih stanovnika, zasnovan na poptunoj vjerskoj, kulturnoj,etnikoj i jezikoj netrpeljivosti! Naalost, mora se pogledati u oiistini, da ovaj isti iracionalni animozitet prema islamu i rigidnimonokulturni ekskluzivizam nisu prestali potresati tu i takvuEvropu, okrenutu protiv sebe same, sve do danas. To je razlog vieda se uvijek iznova podsjetimo i na onu svjetliju stranu stoljeimaduge i rezultatima bogate evropske tradicije kulturne tolerancije, saosmanlijskom dravom kao primjerom multikulturne,multireligiozne i multijezike zajednice naroda! Ujedno, to je irazlog vie da se posvetimo ispravljanju velike povijesne nepravdeo prisilnom islamiziranju. Brisanje ovog mita, zasnovanog nafalsifikatu epskih dimenzija, iz svijesti buduih narataja evropskihgraana predstavlja uslov sina qua non za uzajamno potovanje,toleranciju, saradnju i istinsku ravnopravnost svih zajednicamultietnikog i multikonfesionalnog konteksta Balkana, i cijeleEvrope.

Stoga je, sa ciljem demaskiranja istinskih motiva islamofobijei spreavanja generisanja vjerske mrnje i etnikog animoziteta,

neophodno potencirati pozitivni znaaj islamskog osmanlijskognaslijea u Evropi, posebno na Balkanu, da bi se redukovale

politike i drutvene tenzije sistematski perpetuisane i generisane izsatanizacije islama i perioda osmanlijskog prisustva u Evropi, u

periodu duem od pet stoljea. Ako potujemo nauni cilj idrutveni imperativ da afirmiemo integritet nepristrasne istorijskesvijesti, kao istine injenica, onda treba bez dvoumljenja danapustimo aberacije i distorzije te iste istorijske istine, i

zamijenimo ih korektnim i produktivnim razumijevanjem stvarnihefekata koje je prisustvo evropske drave Osmanl Devlet malo uovom izuzetno znaajnom i uticajnom perodu evropske istorije,konkretno, istorije Balkana.

Sve dok se vladajui ideoloki stereotip o evropskomkranstvu i neevrepskom/antievropskom islamu u potpunosti neizbaci iz upotrebe, i to na svim nivoima komunikacije,11 nee biti

11 Od izbacivanja ideoloki motivisanog istorijskog falsifikata o prirodi islama ikaraktera vladavine islamskih evropskih drava, i dosljednog unoenjaobjektivnih injenica i istine u sve dravne udebenike svih drava na Balkanu,kao i u cijeloj Evropi, do prestanka medijskog sataniziranja islama, u rasponu od


39/347


39

mogue da se sagleda sasvim jednostavna i neporeciva istina da: 1.Evropa nije ekskluzivno ni jevrejski, ni kranski, ni islamskikontinent, pri emu treba imati u vidu da ni jevrejska (idovska)religija, kao ni kranstvo, ni islam, ne potiu iz Evrope, tako da ni

jedna, ni druga, ni trea religija ne mogu polagati pravo niti naimanentno evropski identitet, niti na evropsku autohtonost; 2.Bosna je integralno evropska zemlja, a Bonjaci su autohtono, od

pamtivijeka i birvaktile, evropski narod; 3. injenica da suBonjaci aktivno branili jednu islamsku evropsku dravu kakva je

bila Osmanska carevina, u iji sastav je ula Bosna, zasnovana jena ne manje vanoj injenici da su velikom veinom prihvatiliislam. Kao to je poznato, krani i ostali graani osmanlijskedrave koji su odluili da ne prihvate islam imali su ogromnu

privilegiju da ne idu u vojsku, odnosno, bili su osloboeni vojneobaveze, dok su u praktino svim ostalim aspektima ivota bili uistoj situaciji sa svim drugim stanovnicima Carevine - miletom; 4.Ratujui za svoju dravu, u ijem sastavu su ivjeli 400 godina,Bonjaci su branili Bosnu kao evropsku zemlju, Bonjake kaoevropski narod, islam kao evropsku religiju, bosanski jezik kao

evropski jezik, svoju tradiciju i kulturu kao evropsku tradiciju ikulturu; 5. Mit o kranskoj Evropi i navodno antievropskomislamu najjasnije se otkriva kao ideoloki fabrikovan stereotipupravo na tlu Bosne. Stoljea skladnog ivota vjernika krana,muslimana i jevreja, u nauci istorije oznaena sintagmom PaxOttomanica, s jedne strane najjae osvjetljavaju injenicu da je,kako Bosna tako i cijela Evropa, danas zapravo u neponovljivoj

prilici da postane mjesto zajednikog ivota, interakcije i durtveno

podrane harmonije ove tri velike monoteistike religije. I cijelomsvojom novovjekovnom prolou, i potencijalima koje u sebi nosikao multikulturni model budunosti, Bosna je istinskacivilizacijska, povijesna i kulturna paradigma Evrope at its best,dakle u svojem najboljem izdanju! To je ona istina koju direktno

potkrepljuju svi fakti i koju, kao takvu, treba prihvatiti, potovati ipromovisati u primjer i uzor, kao model drutvenog ivota umultietnikim, multikulturnim i multireligioznim dravama,

nasuprot svim ideoloki motivisanim bezuspjenim pokuajima

dnevnih informacija do knjievnih, filmskih i dramskih djela koja ire govormrnjeprema islamu i tako stimuliu islamofobiju.


40/347


40

irenja islamofobije, da se islam, Bosna i Bonjaci izopte izEvrope i evropske povijesti.

Literatura

Uz reference citirane i navedene neposredno u tekstu, posebnoinspirativna za ovaj rad bila su i slijedea djela: Berman, Paul (2003). Terror and Liberalism. W W Norton &

Company Edward Said (2001). The Clash of Ignorance. The Nation,

October 2001

Said, E. W. (2004). From Oslo to Iraq and the Road Map. NewYork: Pantheon Goddard, V., Llobera, J., & Shore, C. (1994). The Anthropology

of Europe: Identity and Boundaries in Conflict, Oxford: Berg.


41/347


41

Ferid Muhi

Bosniak Academy of Sciences and Arts SkopjeISLAMOPHOBIA AN IDEOLOGICAL CONSTRUCT AND ALIBYFOR GENOCIDE AS THE KEY MOTIVE OF AGGRESSION ONBiH AND POLITICS OF ETHNIC CLEANSING OF BOSNIAKS

FROM 1992 UNTIL NOWDAYS

Summary

From local (Njegos) to global (Huntington) programs oftaking complete military, political and economic control locally,regionally and globally, creating psychosis of Islamophobia is aconstant in the modern expansion history at the cost of Islamicsurroundings and Muslim people. Strategies of territorial expansionand systematic extermination of Muslim population, Islamophobia

presents a basic form of an ideologically constructed myth of adanger called Muslims. Logic of this anti-Islamic neo-colonialism is deducted from two important premises which are not

proved, but postulated as selfunderstood: 1. Islamicfundamentalism is the greatest threat to the peace in the world anddemocracy; 2. Islam is immanently incompatible with values ofliberalism and respect for universal human rights. In order to makethe first postulate convincing, focal points are created in the worldto present Islam as an extreme religious fanaticism (jihadism),whereas the second premise is supported by positive examples ofthe efficient and beneficial politics of Muslim integration into a

value system of Christian, i.e. secular Western-European tradition.A methodological framework and philosophical basis of this long-term anti-Islamic politics is inspired by extremely behavioristconception of engineering and control of human behavior,developed in experiments and presented in theory of B.F. Skinner.

The paper begins with a critical, etymological, conceptual andphilosophical analysis of a distinction of terms Cause andMotive, as well as the term Islamophobia and indicates their

inadequacy. It connects and illustrates with examples a concept ofpolitical and cultural denunciation of Muslims and institutionallyorganized, ideologically inspired production of negativestereotypes of Muslims, as a cover and justification for forced


42/347


42

displacements, killings and genocide of Bosniaks. The backgroundof historical circumstances around 1830 will be reconstructed with

the comment on Husein-Captain Gradascevic, the act ofconfiscating six (6) nahijas from Bosnia and their annexation toSerbia.

In the end, the mistificative character of the clich ofunavoidable historical conflict of Christian Europe and IslamicOrient will be indicated, with a special focus on the fact that thismythologem lead directly to the most extreme form of violenceagainst Bosnian Muslims, and that the first and necessary conditionfor creating conditions for mutual respect and cooperation of allthree great world religions is to erase completely that ideologicalquasi-scientific paradigm, in Bosnia, on the Balkans and in thewhole Europe.

Keywords: cause, motive, Islamophobia, anti-Islamism, Europeanidentity, Bosniaks, genocide


43/347


43

Nusret Isanovi

Islamski pedagoki fakultet Univerziteta u Zenici

ISLAMOFOBIJA ILI NOVI OBLIK SUSPENZIJEZAPADNOEVROPSKOG UMA?

Saetak

Islamofobija je postala obiljeje naega doba, zrcalo stanja

duha post/modernog svijeta. Faktori koji su je omoguili suraznoliki i mnogoznani. Njihova narav se kree od suvisle,racionalne i objanjive, preko metafizike i ezoterijske, doopskurno iracionalne, psihopatoloke i aporetine. U radu autorgovori o sloenoj naravi islamofobije i tei dospjeti do temeljnihmotiva napada na islam, muslimane i njihov geopolitiki, kulturni,ekonomski i egzistencijalni prostor. Kljunim motivima autor

smatra bioloku potentnost i rastuu brojnost muslimana, enormneresurse prirodnih bogatstava muslimanskih zemalja i privlanostislama kao vjere, njegovu fascinirajuu jednostavnost i duhovnuvitalnost. Ove dimenzije se trenutno u muslimanskom svijetu nalazeu stanju nereda, diseminacije i divergencija, dugo generiranih,esto i projektiranih, spolja i iznutra. Kada bi bile dovedene u

sutinski i aktivan odnos sa naelom Tewhida, fundamentalneunutarnje pomirenosti i meusobne konvergencije, bile biosloboene nevjerovatne moi muslimanskog svijeta i muslimani bi

postali subjekt povijesti i kljuni faktor svjetskih zbivanja.

Islamofobija bi trebla biti heuristiko opravdanje za odlunaspreavanja tog dogaaja. U nastavku rada povlae se paraleleizmeu naravi rasizma, nacizma i antisemitizma, s jedne strane, iislamofobije, s druge, upozorava se na opasnosti novog mogueg

pada evropskog uma u mrnju i iracionalizam, na produciranjeneprijateljskih slika o islamu i muslimanima te o baroknom

jeziku mrnje, s jedne i s druge strane. U posljednjem dijelu radaautor govori o islamofobiji kao moguem alibiju za napade na

islam i njegovo obezvreivanje, za obespravljivanje i progonemuslimana. U zakljunom dijelu skree se panja na posljedicekoje proistiu iz injenice da je islamofobija potcijenjena

podjednako u muslimanskom i u zapadnoevropskom svijetu.


44/347


44

Kljune rijei: islamofobija, islam, muslimani, iracionalizam,

rasizam, suspenzija, razum, neprijateljske slike

Uvod

Zapadnoevropski svijet, ija je mo od Drugog svjetskog rataoliena u moi Sjedinjenih Amerikih Drava, do krajnjih granicase planetarizirao, stekao nevjerovatne znanstveno-tehnike moi,kojima je obvladao cijelom Zemljom i ukupnim ivotom na njoj.On je danas postao apsolutni subjektzemljinog svijeta i njegove

povijesti. Nita mu ne izmie, i nije preputen sluaju. Sve to gazanima i to pripada horizontu njegovog interesa, on paljivo

planira, nadzire, kontrolira i njime raspolae. On kreira dogaaje iodreuje bitne tokove svijeta: ekonomske, politike, medijske,finansijske, socijalne, znanstveno-tehnoloke, kulturoloke,komunikacijske, sigurnosne, demografske, odnedavno, po svemusudei, i religijske. Cilj njegove velike imperijalne strategije jeste

sprijeiti sve oblike izazova i prijetnji vlastitoj moi, poloaju i

ugledu. (Chomsky, 2004: 22) Zapadnoevropski svijet se nadaje kaodemijurg i apsolutni gospodar povijesti, stoga se prema cijelojPlaneti odnosi kao prema vlastitoj imovini, koja iskljuivo njemu

pripada i kojom samovoljno i neogranieno moe raspolagati, kaoda niko drugi ne postoji. Drugi, ukoliko eli opstati, mora potisnutivlastiti identitet, prihvatiti vrijednosti i ciljeve Zapada i s njima seidentificirati, jer samo je on Svijet, a sve ostalo su podsvjetovi,dostojni da budu tek sluge, objekti beskrajne manipulacije i

raspolaganja. Njegove moi su jo nevjerovatne, usto, sve viedijaboline i prijetee; teko je predvidjeti konsekvence njihovogdjelovanja.

Posljednjih desetljea pojavljuju se i volje nekih drugihnaroda, poput Kineza i Rusa, odnosno naroda zemalja BRIK-a,koje osobito u domeni ekonomskog stiu moi koje e se moratiuvaavati. Ovi narodi tee stei dovoljan svjetsko-povijesnisubjektivitet kako bi prvo zavladali vlastitim postojanjem, a potomrelevantno uestvovali u kreiranju dogaaja i tokova u svijetu ijimsu dijelom. Meu tim narodima nema muslimanskog naroda, danasnajponienijeg i najobezvreenijeg velikog naroda u svijetu.Subjektivitet, u bilo kojoj znaajnoj dimenziji, jo uvijek je dalekood horizonta njihove, do bola raskuene i oskudne, svijesti.


45/347


45

U ovakvom planetarno-planirajuem svijetu ni velike mrnje ibolesti koje ih prate, poput rasizma, faizma, antisemitizma i

islamofobije, ne mogu se dogoditi sasvim spontano i izvannjegovih moi odluivanja; opi kontekst njihovih mnogolikihostvarenja, krajnja svrha i temeljna znaanja opet e biti njegovodjelo. Najrecentnija, nova velika mrnja postmodernog doba,kojom se ujedno elio obiljeiti i poetak XXI stoljea, jesteislamofobija, jo jedan uznemiravajui dogaaj naeg nevremena,koji u liku mitske nemani izranja iz mranih zonazapadnoevropskog bia. Ona nije njegov puki akcident, ili spontanausputnost. Kakva je njena svrha i kojim sve ciljevima treba daslui? Nije li islamofobiji namijenjeno da bude neka nova teodicejaokcidentalnog bezumlja, alibi za opravdavanje nepravdi i zla

poinjenih, ovoga puta, prema islamu i muslimanima?Islamofobija, vjerovatno, nakon faizma i antisemitizma postajenajvei izazov zapadnoevropskom ovjeku, njegovom humanitetu,demokratiji i duhu racionaliteta.

Dimezije znaenja

Paradigma otvorenog i pluralnog drutva, u kojem je drugi idrugaiji uvaen u sistemu njegovih vlastitih referenci (kulturnih,

povijesnih, duhovnih, rasnih i religijskih), dekonstruirana je iobezvrijeena; izgubila je na znaaju i sve manje postajeobiljejem zapadnoevropskog svijeta. tavie, ova paradigma sedanas oznaava opasnom za evropski identitet, koji se na njoj nijemogao sauvati i rekonstituirati u skladu sa svojom biti. Takoer,

postaje uoljivo da Evropa, osobito njena politika, sve

nesuzdranije istie razlike (drugoga), a zanemaruje slinosti biloda su one vjerske, jezike, etnike ili kulturne, na to ukazuje isavremeni britanski teoretiar kulture Stuart Hall. (Anii, 2007:174) To se ne dogaa samo u zemljama sa dugom kolonijalnom

prolou, kao to su Velika Britanija, Holandija i Francuska, negoi u onim poput Njemake, koje imaju neznatnu kolonijalnu

prolost, ali jaku i koncentriranu nacistiku tradiciju, u kojoj surasizam i antisemitizam ispisali neke od najmranijih stranica

svjetske povijesti. S druge strane, rasizam, faizam i antisemitizam,ovoga puta u liku islamofobije, ponovo rastu, sve nesuzdranije seire i svojim iracionalistikim uincima poinju da obiljeavajunae doba. Islamofobija, ustvari, postaje novi oblik


46/347


46

zapadnoevropskog rasizma i antisemitizma; koji se prije svegautemeljuje u etnizaciji kulturnih odnosno vjerskih razlika izmeuEvropljana i muslimana.

Iako je islamofobija evo ve dva stoljea jedan odnajprepoznatljivijih obiljeja naeg postmodernog svijeta, izgledada ona jo nije dovoljno obuhvatno i mjerodavno miljena, te da,nakon svega, izmie egzaktnijem i plauzibilnijem znanstvenomosvjetljavanju. Valja imati na umu da islamofobija nije tek pukitermin kojim se misle mirne, usputne, lahko odredive i predvidiverealnosti naega doba. Ona je sloen i mnogoznaan pojam, ustodinamian, slojevit, teko predvidiv i mnogodimenzionalanfenomen, u kojem se zrcale kompleksna struktura naega svijeta isloena stanja duha postmodenog ovjeka. U njoj se prepliu iistovremeno supostoje razliite dimenzije mitskog i realnog,

prolog i sadanjeg, civilizacijskog i barbarskog, ovostranog imetafizikog, racionalnog i iracionalnog. Da bi se razumjelaislamofobija, valja razumjeti posljedice itavog niza povijesnih,

psiholokih, politikih, sociokulturnih i duhovno-religijskihblokada/inhibicija, stoljeima prisutnih unutar zapadnoevropskih

drutava u odnosu na islam i muslimane. Takoer je potrebno imatina umu i jak osjeaj kulturne i vjerske inkopatibilnosti islama ikranstva, muslimanskog svijeta i Zapada. (iak-Chand, 1999:206)

Pokuaj odreenja

Doslovno, islamofobija znai neosnovan i boleu uslovljenstrah od islama i muslimana. Rije je o neologizmu nastalom

vjerovatno u Velikoj Britaniji kasnih 80-ih godina. Od samogpoetka ova rije je povezana sa mrnjom i strahom od drugoga,osobito sa strahom od onoga to dolazi izvan evropskih ikranskih svjetova kulture, otuda konotira i ksenofobinost. Amuslimani (i islam) su ovdje poimani kao krajnje drugi, jer su inacionalno i religijski i kulturno, pa i ljudski, sasvim tui te, kaotakvi, mogu, u krajnjem, biti samo zlo, opasnost, posvudanja

prijetnja i nita drugo. Zapadnoevropski mediji, naroito mediji

Velike Britanije (The Times, Daily Telegraph, The Spectator iBBC), znatno su doprinijeli da ova rije vrlo rano postane jedan odkljunih elemenata gotovo svake emocije, misli i predstave oislamu i muslimanima. Za kratko vrijeme islamofobija je doivjela


47/347


47

mnotvo mutacija, stoga razliitih i mnogovrsnih definicija; namomente je imala udnu semantiku transformaciju, koja je sezalado protivrjeja in adjecto. Unato oitim unutarnjimdiskrepancama, termin je, naroito nakon 11. septembra 2001.,dostigao stepen visoke psiholoke recepci

zbornik radova konferencije islamofobija, zenica, 25. i 26.maj 2013

Documents