van - digital library for dutch literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l...

34
VAN 'h

Upload: others

Post on 01-Apr-2021

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

VAN

'h I~ASTEEL

Page 2: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal
Page 3: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

« HE BEER VAN 'T KASTHHL») 'I

~>.==============~

Herillnerillg;ell c ,.

V.AN EEN WERELDREIZIGER

NAVERTELD

noon

d.-F. VINCX.

STEEi\BHUG(iE

Firma A.-d. WITTERYCK, Drukkerij-Uitgeverij ,

Baron Ruzcttelaun, Hi4-166.

1935.

Page 4: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

GANS

CI-t

DE

HOEV

E VI

ERDE

FEE

ST. (bl.

23)

Page 5: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

cc De Heer van 't Kasteel. »

De levende Koord.

Xaasl onze woning is een oud kasleeitje met eigenaal'­digen toren, te midden yan een uitgestrekten hot'.

Tot v(>6r een yi,iflal jaren stond heL ledig, en hel onkruid lierde er we!ig rondol11.

Dan, de week na O. L. Y. Liehlmis. vie! een ploeg­arheiders in huis en hof, ('n daags \'('>61' Sinksen deed (;0<1-fried nll1 Alcken zijn inlrede in het kasteelL.1e.

Thans is de luin met sil'rli.ike perken doorzaaid, waarin de 11100islc inlandsehc en uitheemsehe bloemen hd oog bekoren.

De « heel' van 'f kasleel », zooals men in 'l dorp zegt, is diep in de zevenlig, maar nog flink en kranig als een man van Yeerlig .1aar.

Dagelijks kuierl hij, 's Zomel'S en in den llerfsl, door zijn prachligcn hot', l~n Yl'rsehijnt hoven de haag zijn hoog­gewelfd hoofd me t dc n snceuwwi t len haa1'<los: zij n h~ven­dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal een praat.le, of reik! een tuiit.1e over. of gooit een perzik, een ahrikoos naar den kop van 't.longe yolkje.

's \Vinters 1l10eien wi.l mi.lnheer van Aleken opzoeken in de wi.1dc, gezellige huiskamer, mel haar wanden yol wapens, dierenkoppen, yogels uit aIle streken del' wereld·. En wi.l kaarten. Doeh lang om de speeltafel blijven, gaat den man niet af. Hij vlijt zich hehaaglijk in zi.in rieten zetel aehter de groote Leuvensche stool', vult nog eens zijn langgesteelde pijp en paft, en ]>raal zoo gezapig, dat wij uur en tijd \'er­geten.

Page 6: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

4 « DE IIEEH VA;\; ''I' IUSTEEI. »).

Godfried was de jongsLe yan 't gezin en kOll vijf-en-dertig jaren lellen, als zijn moeder en vader, kort nu elkander, in den Heel' ontsliepen. Hij lecraardc aan een hoogesehool. Van in den tijd <lnl hij student was, droomdl' hij van reizen ell welenschappelijkc ntlyorschingell ; vooral de ondergrond met zijn geheimen lrok hem aan. Bij den <lood zijner (>uders erfde hij een aanzienlijk verll10gen en aarzelcle gecn dag: hij "long den aardlJodem rond, en zoehl ('n stlldeerde, en reisde, toldat hij eindelijk op 'l kasteeItje kwam llilrusten.

:\looie dingen verlelde de wereldreiziger.

V6lH' cen dertig jaren doorliep hij hel ~oordell yall SchoLland.

Op eell morgen "aarde hij met een paal' vricnden Haar een der kleinste eilanden van (Ie Schetlanden, verspreid in den AtIantischen ocemm. Hun bootje landde op dc glooilng van een rotsachtige landtong, die afloopt naar de zee.

Daar stonden, mel hun rug tegen de hooge bergen, eell paar schilderaehtige llllizcn, uit rotsstecn opgelrokkl'n en met hloemperken omgcven. ;\'aasl een del' llllizen was eell hul, die vol nellen ('n vischgerei hing. In hel eerste hllis woonde John Baldwin mel \Tomy en kinderen, in hel anden' zijn zustcr :\'iaud, die ook cell eigen haa]'(i had.

In de ,'erlaten hUl hadden hroeder en Zllster hel eersle levenslichl aansc\1ouwd. En, als de ZOOll twilllig jaren telde, en de dochler achLtien, was daar hun vader gestorvell. Moeder had er ook het hoofd neergelegd, maar daL was zestien .iaar te voren.

Het gebel1rde tien maanden na hun vaders dood. Dc vischvangst verschafte hun het dagelijkseh brood, dat

weI karig was, maar aan hUll geringe behoeften voldeed. En, als de yogels hun nesten op de hooge rotsen gebouwd

Page 7: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

I>E LEVE:-;I>E KOORI>. ,)

hadden, zochten John en :\Iaud de eieren op. Gevaarlijke karwei, die echter een rijk loon yond. \Vat geeft de jeugd om gevaar'? En is juist het genial' het aanlrekkelijke niet van de ll1Oeitl' '?

,\Is zware rcgenvlagcn o\'er het rolsgebcrgte slierden, en als dl' vorsl de zee had vastgelegd, dan slolen zi.j hun hut en wl'efden lou\\,. Die kllnsl hadden zij vlIn hun Yadl'r geleerd, die een l'rvaren tou\\'\\'evcl' was.

Onhekomn1l'rd hadden .John ('n Maud kllnlll'n leven, doch ht.'n drukle ce.n last. En die lasl hestand lIit de schuld van ongevcer lien Engelsche ponden, wij zouden zeggell twel'­honderd-vijftig frank. Dal was Vaal' hen cen gl'Oole SOI11, (>n die som atleggen, hleel' voor hen een droom. Sparen? Een ige penny's elke maand. En in de slechte dagen moeslen zij het spaarpolje openen, en de schuld minderde schier niel.

\Vas die schuld hun als een erfdeel achtergelaten'? .Ja. Vader was langen tijd ziek geweesl, en de geneesmid­delen hadden al zijn geld verslollden. ~adat vader op den hellveItop achler het kerkje was te ruslen gelegd, kwam hun huurman Henry Donald mel de schuldhekenlenis voor den dag. En die mijnheer Donald eisl'hte zijn geld terug hoe eel' hoe Jiever.

Een rustige l\vond in de :\Ieimaand. Broeder en zusler zitten op de hank v601' hun woning. De zou verdwijnt in roze wolken, lichte dampen slijgen uit de zee, en meeuwen en hlauwvoelen en andere vogels, die in de rotsspletel1 huizen, keeren aile, (~en voor een, naar het nestje tertlg. John en :\laud turen de vogels na, en droomen ...

Eensklaps zegt de jongeling : --- :\Iuud, ik denk daar op iets. lk ken hel middel Olll

I wi Iltig kronen te verdienen . . ~ De heW van onze schuld ! ... Maar ... is 't weI iets andel'S

dan een droom '! ..

Page 8: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

Ii « DE HEEII y,\:,\ ''1' IL\STEEL ».

-- :\'een, ;\Iaud. Ik kan de kronen verdicnelL Laal hOOl'en.

-- Bij :\Iac Fordson verblijft een jonge Engelschm:ln. Hij vroeg me dezen morgen, of er op 't eiland sku:I's (1) neslelden. Ik antwoordde hem, dat Ik die vogels nog geen tweemaal gezien had, en dat zij van jaar tot jaar zeldzamer werden. Toen \Toeg hij mij, of ik hem er cen ZOll willen hezorgen. « (iaarne, » zei ik, « als ik hem te pakkt'n krijg. »

Dan beloofde mij de Engelschman twintig kronen voor een jongen skUll en daarenhoyen nog e~1l goede belooning yoor de eieren, die ik ZOtl kunnen vinden. « Staat 1I dat aan, vriendje'1 » vroeg hij tenslotte. « .la, Illijnheer, ik zal mijn best doel)' »

Een wiiI gianzen :\Iallds oogen; dan, dit yrellgdcvlIlir doon onmiddellijk weer lIit, en zij Hntwoordt :

. Er zijn geen';sklla's dan op den Hl'rlhorn. En wie daar opgaat, waagt zijn leyen.

Het meisje heen gelijk: de Herlhol'l1 is yan ho\'(~n zeer spils en lweft een scherpen rand; in zijn steilen wand zijn onielbare insnijdingen, zoodat hij eenigszins aan een omgekeerde trap gelijkt. 't Is dus hijnu omllogelijk de vogels te bereil<en.

Op hun eilandje \vas er geen tweede eierenYerzan1l'laar als .John: stoutmoedig en flink, met ('en h('lder oog, yaste hand en zekeren yoet kIalilerde hij ais cen hcrggeil. En hij het ldimmen en dalen gehrllikte hij, hehendig cn zeker, cen tou\\' met lussen, clat hij hoven op de rots nnn cen staak vastknoopte.

~Iaud voigt met t\ollkere blikken"de lanlsle Yogels, die hun nest opzoeken.

- \\Telnu, zllstertje, ZOLI ik bet wagen '! --- \Yagen, .John? 0 neen ! Kent gij wel iemand, die ooit

(1) Zeldzame yogclsool't, die allccn op de I'otsachtige cilanden boycn Sehot­land bckend is.

Page 9: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

DE LEVENDE KOOHI). 7

tot ill de illgewalldcn vall den Herthoru is doorgedrongen '? -- Ik heh de zaak rijpelijk overwogen. Ik klauter tot op het

toppunt; vandaar laal ik mij met mijn touw naar benedell slingeren, en ik 1'001 de neslell, die onder 111ijn hand vallen.

~-- <iij vergee!, dnl de randen del' roisen scher)) zijn als ml'ssen, die uw touw al spoedig zullen doorsnijden; en .. . dan maakl onze .John een luilllelanr lot in de zee, ... en .. . dan ...

----- En dan, ... dan zal hij Z\\'Cllllllen ... --- .la, zwemll1('n ... En wal gewordl er van uw vogeItjes en

uw eieren'? Verloren Cll dood ... Voor niets zoudL gij uw leven gewaagd hehhen, voor niels !. ..

- Alles wei en waar, ZllsLerlje-lief. ~Iaar zoo erg zal '1 uiet zijn. Ik zal hel touw mel zeildoek en touwwerk slevig olllwinden op de plaatsen, waar het tegen den rots kant schuurl. Wce! gij nog iels, moedertje Maud '?

;\een, :\Iaud wce! nieLs meer. Stil en peinzend is zij als vastgellageld op de hank y<><>r de hul, terwijl1war broeder sle,"ige oogknoopen legt in zijn louw en het met dikke lapp en omzwachlelt.

Eindelijk weld hij zijn Zllsier uit haar diepe lllijlllcring : - Maud, ik ben klaar. Morgen vmeg vertrekken wij nanr

den Herlhorn. De oogen van hel llleisje stann vol tranen. -- .John, lie\'c .1ohn, prevelt het, ik ben zoo bang, zoo hang.

Doe he! liever niet. 't Geld is me welkom, jn, maar doe het nie! : het is te gevaarlijk !. ..

Komaan, zuslerlje-zoet, lacht .John met den overl1l0ed del' jl'lIgd., slaap op llW beide ooren: het touw kan niet hreken!

Bi.i het eersle morgenkrieken waren hroeder en zllster reeds 0)) weg .. John droeg cen staak, cen zwaren houten hamer, cen groote 1'01 tOllW en een langen stok. Mand was

Page 10: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

« DE HEEH VA?\, 'T KASTEEL ».

beladen met cen eil'rlasch, cen dun touwt,ie, waarn1l'de zij desnoods den slok kon lalen zakken, brood en yisrh YOo!'

hun eetmaal en een groot scherp mes. Xa drie kwart Ullrs bereiklen zij den top yan den heuycl.

Dejongeling dreef den staak in een rolsspleet enherhttl' l'1' zijn tonw aan. Hij hing den eierzak 0» den rug, gar zijn zuster een afscheidsklls, maakte een kruis en daaldl' als l'en eekhoorntje van Ins tollus naar heneden.

- Maud, galmde weldra zijn juichende stem, ziel gij de sima's? Zij vliegen weg. Ik heb hun llesten ontdl'kt. Laat den stok zakken.

Hij greep den slok, en met al de kracht yun zijn slerke vuisten, stiet hij zich van rots tot rots; wei tienmaal mol'st hij die poging herhalell, voordat hij el'n Ill'St in het hereik zijner handen kreeg.

Maud lag plat op de rots ell slaroogde naar hl'neden. Haar blikken vergezelden dell waaghals, die van nest tot nest zwierde.

Schreenwde daar geell vogeItje, dat .John in zijn tasch stopte'? .la, hij had een jongsken en een nesl eierell, en hegon zichvan Ius tot Ius op te werken. Maar de oud,ies f1adderd~'l1 krassend om zijn kop en zouden hem wei de oogl'n uitgepikl hebben. John had aIle moeite om ze te Yl'I:jagen, en, zijn tOllW zwaaide vervaarIijk heen en weer.

De herhaalde slingering bij het dalenhad reeds hel Ill'l­

werk doorgesneden, en door het geweldig rllkken hegoll hei touw zelf af te slijpen.

Maud slaakte een scherpen kreet. John keek omhoog: hij zag nu, ~ - en de angst deed zijn hart stilslaan, -- hij zag, dat het tOllW ging breken, en dan ... In koorlsachlige hnusl vlogen handen en voeten van knoop tot knoop; al zijn zenuwen stonden gespannen; Zou hij lllkken ? Nog tien Yoet, nog acht, nog vier ... Het tOllW brak ... Maud gilde .... loJIIl greep het rotspunt, dat Haast hem lIHstak. Boyen zijn hoofd

Page 11: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

DE LE\'ENDE KOOHD. !)

hengelde het gerafeld eind van het touw. Zijn "ingers klauwden om den gladden steen ... Hoe lang nog '? ...

Ook l\Iaud zag ... en riep : - HOlHl vast ! ... Twec minutell ... - - .Ia, ... als ik kan ... De maagd zwaaide hel vlijmend mes door haal' ovel'­

yloedigcn hanrlooi, eenmaal, tweemaal; d-riemaal: haal'­lange hnren lagen aan hanr voeten. In een oogwenk "locht zij ('en Iword, bond ze aan het eindje tOll\\' cn wiel'p ze llHar­hroedcr toe. De jongeling greep de vlecht, eerst met de cene hand, dan met de andere; daan~a sloeg hij ze hand over hand en klom traag, trang ... Zijn kop stiet tegen den v()orllitspringenden rand van de rots; hij wrong er zijn lenig Jichnnm over, legde zijn tasch 0» de rotsvlakte, en ... vie! hewustdoos neVCI1S zijn huit ...

Hij ledt ! ... Goddank ! schreeuwde Maud. Door de ontroering gebroken, plofte zij neer ann de zijde

van hatH- hroeder ...

Het dreigend gekras del' vogels weIde hen uit hun hezwijming. Zij sprongen overeind, sloegen, verrukt, de a1'men om clkanders Iuds, en tranen van bovenmenschelijke vreugde gllds-tcn uit hun oogen.

Aan den voct van den heuvel kwam hen de jonge Engelschman It' gemoel. Hij stond stom van ontzetting: Johns kleedercn hingen als Harden om zijn ledematen, en zijn aangezicht en zijn handen waren een bloedwonde ; --­t'n de kop van het meisje had veel gelijkenis met een weide, 'waar hugelslag en storm het lange gras gebroken en \\'eg­gewaaid hadden.

\faud luchle, en haal' broeder stak den vogel en de eieren onder den neus van den wandelaar. Deze opende wijd zijn llloud 0111 te jubelen, en nag wijder opende hij zijn bellI'S om John te heIoonen.

Page 12: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

10 « DE HEEH V AN ''(' KASTEEL».

's Avonds moest mijnheer Henry Donald aan de kinderert van vader Baldwin een schuldhekentenis YH.n tien pond en weergeyen.

• •

John zelle de prachtige vlecht op de schouwplaal, onder een stolp, en daar hoven hing hij zijn mes, waarmede zijn zllster haar weelderigen haartooi tot zijn redding had nt·gesneden.

Onder die trofee glanst in gouden letters:

err BBOEDEHLIEFDE (;EOFFEHD .

.Taar in, jaar uit draagt het messcnheeht een lniltje roode hloemen,

• • Een geweldige storm joeg Godfried yan Alcken en zijn

gezellen in het llllis van John Baldwin. Terwijl de bliksem am de woeste rOlspunlen Ylumde,

vergastte John de vreemdelingen op het yerhaal yan de « levende l,;:oord »; en de 1110edige man eindigde met deze woorden:

« Ikhen de eerste, die nit de lenden van den Herlhorn een sIma heb geroofd. Zal er ooit een tweede zijn ? Ik geloof het niet... »

Page 13: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

Herlog' Dagaland.

Op de Zuidelijke kusl vall Finland, tllsschen de kaap van Hangii en de stnd Abo (1), is de Baltische zee met eilandjes en klippen doorzaaid.

Het eilandje, dat dichlst hij dl' kllslligl, had slechls l'l~n

hewoner: Herlog Dagaland, « een der kranigste mannen, die ik ooit onlmoet hell, )) yoegde (iodfried van Alcken er steeds vol bewondering hij, als hij over hem sprak.

Een helledonkere herfslnacht. De storm gierde. De zee spoog witte schuimYlokken wijd

en hoog. :\Iet haar yolle geweld heukte zij op het huisje, dat hij hel uiterste eind vall een eilandje uil rooden rotssteen steYig was gebollwd ; Idei ell keien rnkle zij van hel dak en wierp ze Ie pletter tegen de rotsen.

Di t huisje, - een visschersh u t, - telde slech Is N'n kamerlje. Terwijl de orlwan huilde, pinkelde een velkaarsje op eell hlik, dat tegenoyer het venslerraampje nan den wand hing. Daar onder stolld eell kist, die tot tafel diende, v(><'> I' eell houten hank, op twee houtsblokken genageld ; ill den hoek, schuins over den schoorsteell, eell bak, uit vier rllwe planken getiml11erd: het hed van den bewoner; op den vloer ineengerolde yischnetten ; hoven den open haard een krllisbeeldje, uit schelpjes kundig sHmengeweven.

(I) Hungii, (jHOO inwoncrs, Abo, (i-!.OO<> inw., ijs\Tijc lwvcns in Z.-W. Finland. - Abo hcef! cen Finsche CII Zwceclschc hoogeschool; was tot in II!!!) de hoofdstad. Thans is Heisingfol's (in 't Finsch. Helsinld) de hoofdstad; -2:14.000 inwoncl's, belangl'ijlie haven YOOI' het :\oorden.

Page 14: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

12 « DE HEEH Y.\:-.' ''I' KASTEEL».

Yoor de kist zut een oude man op den eenigen stoel, <lien het armoedig vertrek bevutte. ()verzijn kniel'n hieid hij een net gespreid en in de rechter hand had hij een hrei­naaid. Hij luisterde scherp naal' het geloei en gedonder yan de ontketende elementen. Op de kist lag een geheden­hoek open; daaruit las de grijsaard Yl\l'ige smeekgeheden tot den Allerhoogste, die over de zeeen de winden gehiedt, en tot J\tIaria, « sterder zee I»~ \Vat al yissehel'shooten ell sehepen sLreden den laatsten strijd in het doodende 109 de\' golven ! ...

Hoe oud was die man '? Zijn eeltige, pezige handen, zijn wit gehaard gelaat, zijn

" diep ingezonken oogen verrieden een lange Ic\'enshaan; maar zijn gestalte was nog recht en honkig. Van in zijn prilste jeugd was zijn Iichaam tegen storm en koude gehard, en nog trotseerde het den last del' jaren.

Hij had een diep godvreezend gel11oed; en nll, HOg vromer dan in zijn levenshloei, vel'l1ederde hij zieh yol deemoed en betrouwenyoor den Schepper van hel heel a!. AI de yisschers, die op de eilandjes v<,)(')r ,\ho hun hutje hadden, kenden en bemillden HerIog Dagaland.

Steeds akeliger huilde huitell de orkaun. llerlog sprong v<'>()l' het vellsterruitje en streek met de hand on'.r de oogen. Dol' tllurde hij in den naeht. Een tloel's zakLl' oW'r zijn gezieht, en een klacht steeg uit zijn hoezem :

- Acht jaren, dag op dag ... Dan ook hl'anddl'n de golvcn. Er was ·een schip in de buurl. .. Het yoeht als cen wunhopige 1egen de booze wateren. Ginds ... steeg het hcmelwaarts ell viel, ... verhrijzeld tussehen de klippen ... En mijn AI" was 0)) dat schip, mijn jongen ...

Tranen pat'elden tusschen zijn "ingers. Dan, snel en krachtig yel'hief de man hl'l hoo1'd.

\" eg, zwarte gepeinzen! Weg, hopeloos gedroolll ! ... Hij ligt daar op den bodem del' zee, ... en \Vat deze gl'ijpt, geeft ze nimmer terug ...

Page 15: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal
Page 16: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

« DE IIEEII YA:\ ''1' I\ASTEEL I).

Zi;n oog trachlte wederoll1 door de dnisterlolis Ie horen : zwart, ondoordringbaal' zwart... Hij wisl echler, \vell< grootsch, doch angstwekkend taferee I de Ila lllll I' daal' bll i ten onl\'ollwde, en hij sidderde ...

Ei, de hemel schellrde, en hel hliksemYllllr zelle dc' brnisende haren in een helderen dag.

Bij den ou<ien visscher zwol de borsl, zijn gclaal schitterdc van hezieling, ell fier sprak zijn mond :

- 0 machtige zee, ik heb II doorkrllist meet' dan vijflig jaren, onder hel gebllider van dcn orlman en onder het lispelen yun het zoete windje. In aile han~ns hen ik geland. Honderd maal llCeft de dood mij legengegrijnsd ... En loch heb ik 1I lief, ollllitsprekdijk lief. .. Immel' hetrollwde ik op den hijsland yan den Hemel. .. Immel' zug ik in '1 yerschiet het roode hlltje, ginder, hoog in bel :\oorden, waar Olga l11ij wacbttc. Zoo ging.hetjaren najaren. :\Iaar ...

\Vat is het leycn del' mell'chen op lHll'd'l

'\ Is .als de bloem, die ontluikt en onthhHlrt, '\ Is als de roo)" dien cen stondje men ziet, En c\'entjes walmt, ell doolt in hct nict ! ...

:\fijll schip lag te Londen y()<'>r het anker, Ecn driel11aste]' nit Stokholm liep binncl', en Poise, l11ijn hllurman, was er oj) en hracht mij de tijding: « Olga is dood L .. I) Toen ik hier wederkeerde, stond er een wiegie naast mijn hed, en dam'in lag l11ijn Alv. l\hjn le\'cn hOOI'de mij niet llleel' toe: voortaan moest ik \'001' mijn zoonlje lubeidcn; ik wCl'd cen kllstvisseher. '1 Knaapje groeide 0]> als ecn boom. \'661' tien jaar deed hij Zij11 eerslc zecreis. Twce jaren laler beef! de zee mi:jn kind verzwolgcn", 0, wa\'e ik in zljn plaats I. .. Maar neen I De Y'inger van den alwijze11 (iod \\'ces mij de baa11, die ik moest ,"olgen. Ik ken elk punt ollzer I'otsen, elke ol1\'cilige Idip ;, .. C11." zoo\'elcn, zooyelell IH'h ik aan een gcwisscn dood on1rukt... Ah', mijll zoon, waarolll morhl ik uw schip niet ontwaren '1 ... Wie weel '? ...

Page 17: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

HEHLOG DA(iALAND. 15

De oude loods zweeg, en zijn gcdachten vlotten op de golven del' herinneringen.

Een razende 1'1Ik aan de deur. Heere almachlig, nooi! woedde zulk een tempeest...

Maar ... dreunt daar geen llOOl'll '1 ... Galmt daar gecn bevel '?.. Een schip in gevaar... Ik moet er naarloe... Uw leven, zwakke ouderling, uw leven wit gij er laten ... 't Zij zoo ! ... Al weldoende bezwijken, moet zoet zijn ... Wie weet, mijn 7.oon, hen ik hedcn niet hij u ! ...

De hliksem sloeg door het raam . .. - (rinds ! ... Ecn dricmaster. Zal hij den doodendans

onlspringen'1 Dagaland knielde, sll'ekte de annen omhoog en bad ... el~n

sekonde ... Hel velkaarsje uitgeblazen, den zuidwester op den kop, de deur open ...

De wind schudt zijn lichaam en smakt hem haast ten gronde.

Dagaland snell over het pad, dut naar beneden kl'onkelt, spring! in zijn hoot, die tusschen twee rotsblokken veilig gemeerd ligt; en, gedreven door een paar krachtige roei­spanen, zwiert hel vaartuig over de ollstuimige baren.

Een groot sehip wiegewaggelt als een notedop over de ziedende zeehergen; het steigert hooger nog, en duikt en verdwijnt ... Verzwolgen '?.. ~een! Een mast verrijst, BOg

N'I1, nog Cl'n ... Het gebint van den romp krnakt, in het want huiJt de wind zijn akeligen doodelJZHllg.

Zondel' verademing zellen ,de machtige elementen hun strijd voort; en die slrijd verbittert tot een ware razernij, als zij voden, dal op het vaartuig een man is, die kahn hun aanvallen verijdelt ...

Bi,j dCll gl'Ootcn mast slaal die man, een oude zeei>ol'st. Hij hcycelt, en niet N~n is Cl' onder de manschap, die niel mel lcvensgevaar zijn minsle bevel volyoert.

:\aast den gl'ijzen gezagvoerder staat de stuUl'lllan, een Ilinke jongeling. Met een stem, die dondert hoven het

Page 18: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

« DE HEEB \'.\:-1 "r KASTEEL ».

geraas van den orkaal1, herhaalt hij de bevelen van dell kapitein. ,

ECI1 wijl lllwt het stormgehruis. - Kapitein, vraagt de stuurman, weeL gij, \\'aarlll'cn wij

gesmeten worden'? ~-- Ik zoek en herekel1. Ik geloof, dat wij de Baltiscile golf

gaan invaren. - In de buurt van Aho '1 -- Hoe denkt gij ann Abo'? - Aha'? .. Heht gij niet menigll1aal gezegd,dat gij mij, dell

eenigen overlevende, op de Idip v<'><'>r Aha heht opgevisehL '? - Ik herinner heL ll1ij, ja. Doeh zou het tempc'csl O"IlS

reeds zoo vel' uit onze richting geslagen lwbhen '? . Het hemelsch VUllr "lamt en sliert zijn verblindend lichL

over het dek. Aan den achtersteven rollen go)ven, machLiger dan al de Yorige, over het schip en doen heL haasL kanLelell.

-- De droll1mell sehreeuwt de kapiteill, ik wil \\'den ... Hij losl het touw, waaraan hij zieh had vaslgeklHlIlpL : l'ell

rukwind vaag! hem als een pluimpje over boord . . Een gehuiJ I. .. De ontzetting verlamL den sluurmall ... Doell,

waar plicht gebiedt, zwijgt het hart. De storm verdubbeIt zijn woede. De eene )mar na de

andere zweept het vaartuig : het helt zijwaar!s, hell nog en hangt z<'><'>, het dek half in 'het kokend sop geplonsd ... De bemanning verstijft van schrik. De stu urman hevcelL :

- De masten gekapt I. .. . De bijlen gaan oll1hoog. Daar stijgt uit de zee, kraehtig en traag, het lcgenllewl : - Niet..; niet... kappen I. .. De handen, met de hijlen gewapend, steken wHchlendill

de hoogte. - 'Vie zijt gij'? vraagt de stuurman. Een ({wHze, die hiel"

zijn graf zoekt '1 ... - Loods I klinkt, langgerekt, het antwoord. De tall wen rollen OYel' hoord. In denhelledonkel" Last,

Page 19: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

HEHI.()(; ILl.{i,\I',A:\'D. 17

zoekt eu last de loods. Hij vat eindelijkeen louw en hijschl zich naar boven. Hij wHnkelt naar het stuurrad, slaat er zijn gespiel'de hand 0111 en beveclt:

. - Op den bazaanmast. .. mHl'szcil duhhel rcven ! .- Droomt gc ?roept de stuUl'lllHn .

. -.. (Jehoorzamen !.;. Zoo niet.gaat lIW schip deil kelder in. ~Ial'szeil hijzeUen ! dondert de jonge bevelhehhel'.

Twcc matrozen klallteren als eekhoOl;l1ljes naal' hel 10»­punt van denl11ast. Hijgend wacht de bemtlnning. Ecn schok: hel schip vall rechL

De loods voeltzij n hart van hlijdschap kloppen. Heel', hidt hij, gee!' mij de kracht om mijn werk Ie

voleinden. De handen, die het schip omknelden, zijn gebroken : het

schiel vool'uit. De matrozen vliegen op elk heYl'1 van den loods; na een kWHl'lulIl's el'VHl'ell zij de zoele zekel'heid, dat de redding daagt.

Dc jonge kapitein slaall'oerioos en slal'oogL In eens vat hij de linkerhand van den ollderling enjubelt:

- Dank, dank! :'\:a God hehl gij OIlS schip behoudcll. Wie zijl gij '? Woonl gij hie1' in de huml?

- Ja, antwoordt Dagalalld, le1'wijl zijn oog aan het mal'S­zeil hangt, dal daar in de hoogte nwt willen schij n tegen dell zwurlen nacht at'steekl. ~lan, laat mij 1I eens betel' bekijken : zoo jong, ... en reeds kapitein op zlllk een grool schip ... '

- Kapitein, neen ! Even VOOl' uw aankomst lleeft (,('11 ham' onzcn ouden kapitein van het dek gespoeld. Mijn gansche leven, vervolgt de jongeling mel een stem, die heeftvan ontroering,zal ik hem met c1'kentelijke liefde gedenken, Aehlja1'ell geleden, hij IlCeft het mij v(j<')r zijn dood nog herhaald, ~ yond hij mij op de Idip, waar OilS schip gestrand was. Op gevaar vanzijn eigen leven heen hij ('1' mij argehaald. Sedertdien stond ik onder zijnleiding ell was zijn slUllnnan gewo1'den. Hoe ZOli ik den edelen man ooil vergelell, die voor mij een tWl'ede vader geweesl is ! ...

Page 20: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

11'1 « DE HEEI\ VAN ''I' KASTEEL».

- .Tongeiing, ... hromt de loads. :\laar bij heL plotse wenden van het schip zwi~gl hij : zoo dicht hij de veiligheid, en nog Yergaan, - neen, dat mochL niel.

\\'anneer de dageraad door de wolken hrak, had de loods het schip tusschen de klippen doorge\'oel'd. De slorm he­daarde. Yroolijk danstc de drirmaster over de lichte baren : zon hoven de hoofden, zon in de harlen.

- Anker neer! klonk het bevel van den loods. Hij draaide het sLl1l1l'l'ad. Het schip loefde tegen den wind,

stond een oogenhlik slil, schoof daal'l1a aehteruiL, totdat het anker vHstzat.

De ouderling rechtte zijn vermoeide, gekl'ol11de gestalte, ~ChOllWdl~ ticL' over de eindelooze zeevlakle ... :\'a het bo\'en­menschelijk worsLelen de zege, de volle, heerlijke zcge ! Den Heel' Ai lof en dank ! ...

(iinder <'>p de landLong lachte in de gOl1den mOI'~enZOIl

..zi.in roode hllisje. Hocrloos hing zijn lielwam over de ver­sehansing, en zijn al'lnen bengelden; en zijn oog sll'cclde het dieL'hare plekje, daa\', hoven hem. llet schip lag stil, en stil was 'I rondom den ontroerden droomel'.-

De stllllrman treedt oj> heL dek. :VIeL gcspannen aanducht beschotlwt hij de eilandjes in de vel'te ; hij heL zichl vall het roode huisje bl'engt hij de handen aan hel hoof<l, Cll dllhl, dubt ... Zachtjes sillipt hij naderbij. Zie, de loods 11('l'mt den -zuidweslL'1' van het warme hool'd ell Inat het hriesje in zijn gl'ijze haarkroon spclcn. De stllurman verhlel'kt, wendt heul'telings de hlikken van den loods nanl' het hllisje, en van het hllisje naar den loods. Plots slaat hij de al'll1en om zijn hals en nokt :

Vader ! ... vader ! ... De sterkI.' grijsaard pIon, schier bezwijmd, tegen de horst

,"an den stllurman. Als vel'smaeht door hel liebt nll1 een ie groot geluk, sluiten vader en ZOOIl de oogen.

. .

Page 21: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

IIEIILO(, IL\(,AL.\;>;I>. lH

In dc volgcndc Lcntc was Godfried yan Alcken tc Oslo (1) schecp geg-a-an met bestemming van Lcningmd (2).

Yoordathet sehip de Finschc golf bereikte, brak een hcvig onweder los.

Alv en Herlog Dagaland deden de reis mede, dc eerste als stulIrman, de tweede als passagier.

De oude loods nam het stUllI' in handen, en leidde het schip hehollden naur Leningrad.

l'it dank yoor de redding, yerzocht de landvoogd van \Vest-Finland, die zich onder de passagiers beyond, AI" en Herlog Dngalnnd, den kapitein en Godfried van Alcken (voor hem een oudhekende) op een feestmaal. Daar ycrleldc de gelllkkigc vader, hoc schoon de ayond van zijn leven was, sedert de Ilenll'l hem zijn zoon had weergeschonken.

Va n A leken IlCeft la ler vadcr en zoon nog tweemaal ontmoel : tc Higa ('n lc Antwerpen. Bij het yertrek uit Anlwerpen hehhen zij clkander cen hartelijk: « lot .weer­zicns! » gewenschl.

(I) Oude hcnaming van Chrisliania, hoofdslad yan i'\oOl·WCgt'll. In 1!12:i hehhen de Noren ,lie h("Hlming hernolllcn.

(2) Vrocge," hoofdstad van Bllslalld, in liO:! door Peter den Gl'Ootc, den ·ycnnaardsten van al de Hussischc kcizlTs, gcsticht. In H114, bij het uitbrekcn van den \\'ereldoul'iog, schreycn de Bussen niet mec,' SI Peters\Jl\J·g (zooais de stael sedert haar stich~ing hectic), doch weI I'etrograd; in 1918 kl'eeg zij, tot aandenkc'n van Lenin, cen hcruchten vol1{sieidel', den l1aam Leningrad.

~Ioslwll is Jlll wedcrom de IlOoldstad van Busland geworclen.

Page 22: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

Een Naeht 01) de AntilIell.

Eenmaal, zoo yt'rlelde (;odl'ried van Akkl'll, hell ik oil de Antillen geweest.

Ik reisde mel een koopvaardijschip van Hio-de-Janeiro naarNew-York.ln de haven van San-Domingo, op lid eiland HaIti, legden wij aan. Ons schip hadN'Il, wellichl twee dagen, noodig oin koopwaren te lossen ell te ladell.

Al de passagiers staptell aan wal. Tel'wij I wij door de mooie Iunen en slralcn der stad schrcdcll, ging plols het helle daglicht over tot zwarlc duislernis.

o de onvergelelijke Hvond in elit heerlijk oord ! ... Zachte Incht vol halsemende gelll'en· van dllizcnd Wldriekende bloemen, cn boven het 1100fd eell onhewolkle heme!. die zilvel'ig tintelde ml'l millioenen sleITcljes ...

Frank Mulloney, de haas van 't gaslhof, waar de SlllllJ'lllan ons binnenleidde, was een IeI'. Op zijn gelaat glom de gezonde bios del' eel'S'te manllenjaren, en zijn weelderige ham'bos was gansch wi L

Xa het avondmaal sprak cen medereiziger yan ecn wundc­ling in den hoI', en ik ZOll hcm graag vergezellen.

-- Heeren, vroeg dc holelllOllder, die OilS Ilaar de hllilt'll­dell!' zag stappen, met uw verlol', waar naarlol'?

'Vij keken hem vcrwondcl'd aan. ~. Den hot' in'? Dit kan ik 1I niet heletten. :\laar ... doe[ het

lieyer niel... - "'aarol11 niet '? - (~i.i wandelt, gij PllSt op een del' hanken, cen hloel1len-

prieeltje yerlokt U 0111 onder zijn Iooi een sigaar le ]'ooken. Als ik u hidden mag, doei niets yun dit alles.

- "'at kwaads steekt daarin ?

Page 23: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

EE'i 'i.\CII'I' 0" DE .\:,\'I'ILLE:,\. :21

- Hehl gij reeds yerloefd op een del' eilanden uil de "\ntillenzec'? ;\cen'? Dan is de plaag dezer slreken u -onhekend. (iij schrijdl voorllit: 11'" voeten kunnen op een slang trappen ; gij zei 1I neder op cen hank :een slang llCeft er zich rondol11 gekronkeld; ni·l de lakken del' l)00111en yallen zij op ll ... (iij gt'looft mij niet'? OJ> Ha'iti bezwijken jaarli,iks l11e.er dan. drie-honderd menschen anTi de belen yan dil ondier.

En zijn die helen alLijddoodelijk ? -- ?\adat een slang II gehelen heen, hlijfL 1I zelden tijd tot

herechlen; en, zijl ge niel klaar met llW teslament, dan wI het nimmel' gemankt wOI:de11 .. __

(ilimlaehend zetten \Vij OIlS nanst de verbrllikers in de gelagkamer !leder. De waard hipld ons gezelschap.

- \Vanneer ik lwee-en-lwintig jaar ond was, sprak hi.i, hen ik als agenl YUIl den veiligheidsdienslle San-Domingo gekomen. Hier, l11ecr nog dan elders, krielt het van gelnk­zoekers, zoo inlnndsehe aIs llitheel11sche, die graag zOllden leven zonder werken. Alles en eenieder waarschuwde mi.i elken slond: "Voor de slangen opgepast !» Ik spotte met die waarsehllwing.

-- Eilaas, zoo mengde zich een heel' in het gesprek, daar vaIt nid I11cde le spotten. \Veel ge, hoe ik kennis maakte met <lil gehl'Oed '? Op een morgen ZOll ik mijn la~ll'zen aan­trekken. In de eerste stiet mijn yoet op mijn pennemes, dat er 's avonds te voren moest ingevallen zijn. Om te zien, of de andere Imu's ledig was, hield ik ze. met den zool omhoog en sehudde : daar vie! een slang uit.

- En wat is mij onlangs overkomen '? vertelde een andere hezoeker. Ik hrak den vloer van mijn veranda op en yond een half dozi.in van die heestjes onder de plaveien. Yet waren ze, zoo vet, dat zij er niet meer uil konden. Zij waren onder de steenen gekropen, ais zij nog klein waren, en had den aI de ratten en llluizl'n verslonden, die zij maar konden hemaehtigen.

Page 24: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

« DE HEEH Y.\iII ''I' I,,\STEEL ».

- En als gij de lade van lIW nachllat'el uillrekL, wilen u wellicht eell paar giftige o~~.ies'beglt1rcn.

- En als gij in eClt hoom klautert, om ecn mango of eell kokosnoot te plukkcn, zlIlt gij mcermalen cen van die vreemdsoortige vogels in de takke1i hespeuren.

- Stern men altijd van een slangenhee[ '! - De inlanders zeggen : neen; ik zeg: .ia ! Hun heet dO{Hit

zoo snel als een kogel. Brr! hromde Frank l\ll1lloney, ik griezel, als ik craun denk ... HDe lang verhleef ik Lt' Stm­Domingo'? Geen twee maand. He[ cell wig gezelll' van slangen en nog slangen hegon mij de keel lIiL Ie hangcn. Ik had e1' nog geen gezien, en toch maakte ik plannell om naar het oude Vaderland terllg te keeren. :\Iaar, « de mcnsch wild, en God beschikt. » 't Is tien jaar geleden, en ik ben hier HOg. In 't voorbijgaan gezegd, het ;hotel, waurin ik mijll intrek had genomen, went door ccn wervelstorm in de zec gevaagd. Ik heb het heropgehouwd, en hewoon hel nog. :\'1I, heeren, verveel ik 11 niet '?

- 0 neen, neen, wij zijn heel en al oar! - Op een morgen, - de zan was nog niet opgesLaan,

moest ik ol1zen sergeant naar het bil1nenland vergezellen : ill een hotel was een zware diefte gepleegd, en men ver­dacht een paar inlanders en cen Spanjaard, dic zich ver van de kust in een onhewoonde streek schuil hielden. De toeht kon ons velTe brengen, en in vollen dag onder de gloei('nde hitte van Haiti, hleef eenieder lief's! hinncnshllis. Het dag­licht rees lief stralend hoven de akkers van suikerriet en speelde met lwar tooYerglans tusschen de hladeren en de takken van de breedgekruinde hoschrellzen. \' oor mij W1\S

het een nooit gevoeld genot door deze praehtige streel, te wandelen. 't KOll tien lIren zijn. De zon hralldde hoven ol1ze hoofdel1. De sergeant, die zijn vriendel1 wist \VonCI1, leidde me dwars over het veld naar een groote hoeve. De oogst van het suikerriet was er yolop aan gang. Twintig, (jprlig messen sneden het riet af, en vlijtige handen droegen de slclIgels

Page 25: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

EE:\ :\.\<:11'1' 01' DE .\:\,'I'ILLEN.

naar den molen, die ze piette. Het vuur stond gereed om het water te koken, dat nit de stengels sijpelde. Handig en vlug vordcrde de arheid. ~adal het rieLwater drie- lot vicr­maal gckookt was, had men suiker. Dc oogst was prachlig gclllkt, cn gansch dc hoe\'e vicrde feest. Jack Kington, de pa(~hlcr, riep ons mct hlijden overmoed hct gulhartig « welkolll » loe. En ... « wij warcn e1' goed, en wi.i hlcvcn er lang ... »

- Spijtig, spijlig, zuchUe dc scrgeant, dat « scho·on' lic<ie­kens niellang durcn ... »

Te half vier slond hij ·\'antafcl op Cll dep : . - :\Iaster Jack, dank en vaarwel ! Mogen \Vij weerkeeren

om uw rielwijn te proeven '? . -- BlijfL, heeren, hlijft. \Vaarom reeds vertrekken '? -- V<'><'>r zes uren moetcn wij aan de hut van de « Viel­

Palmen » zijn. -- AIs't moel, dan moet het! Maar eerst cen glaasje vlIn

onzenjongen wijn. Kijkl, hij is jllist klaar ... - Aangenomen, maar rap, alsik 1I bidden mag !. ..

De pach leI' bracht ons in de wijde gaanderij. De vloer lag. o"erdekL met rietstengels. De sergeant schoof uit en yiel hijna tllsschen het zoete ooft.

-- Opgeruimd ! beval Kington aan een Indiaan. De knccht nam een hark, die aan den wand hing. Hij was

gejaagd en « haast en spoed zeldcn goed!. .. I) Het tllig ontglipte aan zijn handcn en verdween tllsschen den wand en de tonnen, die op het rietsuiker wachtten.

De Indiaan stak de rechterhand tllsschen twee tounen : een rallwe doodskreet... de anne man lag 0]) den hoop stengels en hief den arm omhoog. Fijne hloedstraaltjes. gudsten uiL twee wonden : een slang had een ader geopend. De ongelukkige bezweek onder onzc oogen.

Ais voortgezweept door een dreigend gevaar, legden wij zwijgend den weg af naar de « Vier Palmen. »

't Lag in onze bedoeling er v66r zes lIren aan te kom~n ~

Page 26: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

« DE flEEIl VA:\, ''I' KASTEEL n.

wanlonveranderlijk op tlit uur valt hier hel uYC)J]dduislt'r in. De sergeant kende echter de richling, en de maan, die in haar hoogsle kracht stond, hielp ons mel Iwar zachle schijnsel.

Omslreeks half zeyen hereikten wij de « Vier Palmen. »

Een eindelooze,. le{iige viaIde, waar vier schrale paIm­hooIllell. donker legelJ het flauw pi nkelend hemell ieh 1 afslaken.

l.),epoliL.iehut was gecll hUl, slechts eenige pijlers mel een dak van palmbladeren. 'l'oeil wij nader<ien, zagen wij de vlammen uit de kcukcn hcmchyaarls slaun. Die kcukcn was zec·r een-youdig: deagenlen kooklen op cen hOllts\'uur, <lat in volle Iucht op een hoop sleellen was aangelegd. In de open schuur vondcn zij een sehllilplaats.

De sergeant en de twee manschappen, <lil' er lijdelijk verhlijf hielden; riqwn ons hlijde toe:

-- Treedt in de feestzaal, heeren, en schuift bij aan den disch!

Het (\\'ondmaal kropte mi.i in de keel. Ik mcngde mij niel in het vroolijk gekcuvel mijner gczellen. Ik luurde naarhet ;uitdoo\'eIHI nlUr huiten de hnt. Ik wenschtc hel gezelschap « goeden nacht, » en legde mij te rusten in een del' vel<l­hedden, aangelellnd tegen de hooge pijlel"s, die te midden van het waehthuis het dak onderschraagdcn . . 't Zou vroeg dag zijn, -- een yermoeiende dag teweeg,-­

·en daaroll1 kropen mij n gezellen ook vroeg in hun kooi ; en weldra sliepen allen den slaap del' reehtvaardigen.

Ik woelde in mijn hed en keerde mij om en om: de oude Indiaan zweetde gedurig \'661' mijn geest. :VIet hel schrik­heeld yan Ajn akeligen dood in mijn ziel sIuimerde ik eindelijk in. De hoeveknecht liep als zinneloos onder de palmhoomen heen en weer; zijn oogen )luilden uit zijn hoofd, en zijn annen zwierden en zwaaiden links en rechts : slangen hengeldell op de lakken, en storllen zich 0)) hem, ell kronkelden zich rondom zijn lichaam, ell hedreigden Zijll

Page 27: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

EE:\ :\,\CHT 01' DE A:-.'TILLE:'<.

hoofd mel hun vlIrige tong, en een groote slang wrong hmll' gladde lijf om zijn hals. Waar de ongelukkige zich wenddl' of draaide, niets ontwaarde hij dan een wriemelend gewemeL van het ongedierte. Plots huilde de anne: al het gespllis was omhoog gewipL en in de hoomlakken vel'dwenen. l'i l­ge'pnt smakte de man ten gl'onde en loosde een zllehl \;a11 eindelooze verlichting: niet (>('n slang had hem gebelen. o wee, daar plofte de groote slang op zijn hart en heet : de Illan was een lijk ...

Ik schoot wakker en baadde in mijn zweet. Na een poos vie! ik wederom in slaap, en dilmaal in een

vasten slaap; en ik droomde een anderen henallwendcll drool11.

Een I'eusachtige slang wierp zieh over het bed van mijn bunr recht op mijn bed. Zij kroop diehter en diehter en. kronkelde zieh aan mijn linker zijde in elkand.er. Haar kop lag nanst mijn wang, haar glinsterende oogen <loorboordcl1 mijn oogen, haar l11uil stond open, haar tong slingerde heell en wedel" De schrik verstijfde al mijn ledematen, en ik slool mijn oogen. De slang siste. Ik ontwaakte. Hemel, de gl'lIW­zame werkelijkheid lag op mijn dekl'l1 met den kop \liet vcr van mij\l kin. Had ik mij verroel'd'? Ik weel het niet... Bet monster opende zij n oogen en verhief den kop, en in het licht del' maan zag ik zijn zwarte oogen. Die oogen rustlen ijzingwekkend op m~jn gezieht. Hoe lang'? ... Een eellwighcid. Eindelijk viel de kop naast het lijf neder. Ik wankte, ... waakle ... lIren lung.

Toen de dageraad de duisternis uit de schuur vel'dreef. stak de slang haar kop omhoog, rekte zich, ontrolde zieh trang, tmag, wipie op den grolld en kroop naar buiten.

I.TIings recht, gemikt., geschoten ! ... Het gedrocht vloog omhoog, plofte neder ell verroenll'

lliet meer.

Page 28: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

21) « DE HEEH VA;'I\ ''1' KASTEEL».

Mijn gezellen sp1'ongen hij, en vonden mij heWlIstcloos "\'0<">1' mijn lege1'stede.

In l'l'll nacht waren mijn ha1'en wit geworden als sneeuw.

Page 29: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

« Zijn Linkerhand ... ))

Sl-HlIihl'eeht viel dit janr 0)) cell Zondag. Toen de geloovigen na heL Lor huiswaarts keerden, daalde

,een sluier van ijzige dampen nedel'. Door de zware 11Iehl vielen doire klan ken uit den hoogen toren van de kathedraal; Cll, als de heiaardklokjes zwegen, sloeg het horloge half vier.

El'n vl'cemde lweI', in een langen pelsmantel gehllld en het hoofd met een ottel'\'el\en pet bedekt, wandelde rond de prnrhtige oude ked; in Homaansehen stijl. Nadat de lof­gangers ware'n hecngegaan, tl'ad hij hinnen. Sleehts een paarvl'ouwen eileen man op krllkken ,"aren er nog, hiddend Y()(')\' hel J'om\'gL'sLoclLc op het hooge lwor.

Traag schrt'ed de hezoeker onder de gewijde hcuken VOOl'L. Zijn oogen l'llsllt'n vol hewondering oJ> de kllnst­tafercelen en heL mooic heeldhollwwel'k van hoogzaal en pl'l'dikstoel. YOO1' het zHcht pinkelend godslampje hoog hij <Iiep til' Imiei'n en had een slond innig en vroom. Daal'lla ·dl'aaide hij de zijhcuk in, die naar de uitgangsdel1r leidde.

:-';ahij de laatste wil hlijf! hij getroffen staan. Daar, op dc hank yt')6r· de hrandende kaehel, knielt een meisjc. Holle­hlokjes heef! heL aan de Yoctcn, en om het liehaam een groote versleten sjaal, die in de lenden toegeknoopt is.

Stil sehuifL de heel' nade!'hij. He~ kind is dertien, hoogstens yeertien jaa!' olld. \Vat ziet het bleek! Hoc slekcn de kakl'lwellljcs doo!' he! gele vclletje yan het gelaat! De heel' ki.ikl, ki,ikt maar toc. Het meisje yerhcfL smeekcnd de oogen

. naar het Kindje op den ann van St-Antonius, den geliefden \Vondcrt\ocner, wiens hceld tegen de zui! op een voetstuk tmont. Traant,ies sijpeJen L\'Hag, traag oyer de dorre Imakjes.

De heel' legL minzaam cen hand op 's meisjes scholl del'. HeL keeI'l ycrsehrikl het koppekell 11aar hem toe.

Page 30: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

« DE IIEEII VA~ 'T J(ASTEEL)).

-- ~Iijn kind, zijL gij zick '? yrangt hij oj> znchtcn tOOIl.

- :\'CCIl, ~Iijnhecl". . ~ \Vaa1'0111 weent ge '? -- ~Ioedcl'ligt al neht <Ingell te hed. -- En lI\Y vader '? - Vader is dood ...

-- I Ieh! gij nog hroeders en ZlIsters '? - Wij zijn thuis gevij"en, en ik hen de oudslc. -- \Vat zegt de dokter over moedcrs ziekll' '! ~ Daar komi hij ons gccn dolder. Het meisjc snikt ; in sehokkend gefluistl'J" welt dc zucht

nit Iwar opgekropt gemoed.: -- 0 ware ik ziek, en ... ll1oeder, .. gezolld ! ... Een poos. -- Komi e1' u niemHnd helpen '? --- .la, Hozeken van den groentenhoel". ~ Een rijke iutrrouw '? -- Aeh, :\Iijnhecl', in onze huurt wonen geen rijkell. :\' og een poos. ~ Hebt gij vandaag reeds gegeten '? ~ Dezen morgen hell ik he! laatstc korst'e hrood aan mijn.

zusjes en mijn broertje gegeven. ~ \Vaar woont gij, kind-lief'? ---- Vel' van hier, aan den uitkallt van de stad, OJ> het

Beggijnhofveld. ~ Kom, ik ga met u mede .

.. De vreemdeling en zijn geleidster sehreden eell half UUl"

later door een steegje, en verdeI', in 't opell veld, tradell zij in een krot. ~aast de lage, scheefgezakte deur, een ijzeren raampje met in load gevatte ruitjes, waarvan meet .. dan ecn door eell kartollnen blaadje vervangell was; binnen, een oude stoof met geharsten pot, een tarel \'{><'>r eell bank onder het raampje en,naast den wand nan de over­zijde, een b-ed, een kinderhedje en een wieg, ell een paal" hOllten stoeien, el'n ,,6(')1" het bed en een y<'><'>r de tafe!.

Page 31: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

« ZI.I:\, U:\I{EIIH,\:\'Il ... ». 2\1

't Donkerde stilaan, maar toeh kon de hezoeker nog zicn, dat aIles in 't kamerken wei kaal, doch zindelijk was.

De zieke lichUe niet eens het hoofd op, als haar dochterlje hinnenlrad.

Broertje en zllsjes liepen groote zus blij te gemoet : .- Anna, Annaken, een hoterham, een boke, Annaken '?

... ' . Hiel-, tluisterde de yreemdeling in 'I 001' yan Anna, cn dllwde haar tien frank in de hand, haal spoedig cen heelen korf boterkoeken.

De kleincn deinsden aehleruil tot aan moeders hed. Dezc yoelde nu, <lal er iets ongewoons geheurde.

Ondcl'wijl WHs de heel' naderbij getreden. Onderseheidel1 kon hij nids meer ; want 't weI'll sleeds donkerder. Hij vaUe weht de hand, die wit op de bedsprei sehemerde, en sprak :

. :\Ioeder, yersehrik niet. De hulp is gekomen, die lIW

lief doehterlje aan den Hemel gevraagd heeft . . - O('h, goede heel', zou 't waar zijn '?

. .la, moedeI', 't is waar ! Mijnheer, wie zendt 1I naar hier '? Kent gij ons '?

... - ~een, vrollwken, en 'dit hoeft niet. -- 0, NIijnheer, 't ging met ons veel Ie goed ... :\Iijn lIlan

was, el'n sehaliedekker, en deftig kwamen wij aan ons broodje. \'001' twee jaren is Fred van 't dak del' wolfabriek gevallen. ="og ZOll ik niet geklaagd hebben; want mijn kindert.ies zijn, {loddank, kloek en gezond, en ik hell handen aan 't lijf en kon genoeg verdienen, om hen zonder hedelen groot le krijgen ... Maar nu, ach, llU ben ik uitgeput...

- .la, hrave moedeI', uitgeput door het slafelijk werk en door het gehrek aan krachtig voedsel.

- Zijt gij een dokter, Mijnheer? -- Neen, Yl'ollwken. Toch zal ik u genezen. Zie, daar is

Anna reeds terug. Heisa, klein kleutervolk, allen rondOlll de tareI! Straks komen de bakker, de heenhouwer, de melkboer en de kolenkoopman. En morgen de naaister. Maar eerst en vooral halen wij den geneesheer. MoedeI', geen zorge~l meer!

Page 32: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

:~o « DE HEEII \',\:\, ''I' ),ASTEEL n.

Den pastool' van 't Beggijnhof moogl gij weldra yerwachlcll. Hij zal voor u een goede woonsl zoekcll ell II alles Yl'rsehaj: ... fen, om onhekommerd den \\'inler door Ie hrl'llgell. ~ :.vIijnheer, ... 0 :.vIijnheer!. .. De milddadige was reeds de dellr uit, en zag den lraan Ilil'l

in het oog van de l110eder en van lwar oudsle docillerlje ... \Yanneer, een 1I111'tje laler, de doldcr ell de pasLo{))' H'i'­

schenen, spllwde de harsl van den slooJpol roodlaciwlldl' vonkjes, en bl'andde het lampje op de schou\\', en doopte Pollekell zijn vingerl,ies in het potie wal'll1e lllelle

En nadat de hezoekers waren heengcgaan, ric]) 1110e(/('1'

haar kindertjes rom/om zich, en hlies Anna hel lampje uil. En hel zilverig maanljc keek door de hlall\vige ruiljes en zng een )'oerend tooneeI: Anna, hel Hozcnhol'dje hiddelld me! broertje op den sehoot, en de andere kindertjes op hUll knieen v<'><'Jr het hed, waarin l110eder lag, die de IWllden samengeslrengeld had en de oogen yol iichlellde glallz('11 naar het kruisbccldje I'ichtte hoven de schou\\'. Hun Yllrigste dallkhede rllischle hemelwaarls yoor hUll onhekendl'n weldoener.

OJ) Stl'-Katelijne, den :2.")11 ~ovemher, is 't 0]) onw parochie groote hegankcnis.

Xa de hoogmis drong ik met mijnhee)' van Akken Ilaar voren in de kerk, Olll de relikwie del' heilige Ie vereerl'n.

Bij onzen lerugkecr schreden wij langs de \Tollwen1'ijcn. Daar kreeg een meisje mijnheer van Akken in 'l oog. Verrast yolgden hem Iwar hlikken, en, aan 'l wijwall'l'Yat gekomen, zag ik hel meisje nog omkijken.

Onzc hUlIrman kecrde recht naar lmis, en ik hied' op1wl kerkplein cen poosje praten met cen paa1' \Tienden. Hd meisje en een vrOllW, die hlijkhaar IUlar l1loeder wus, traden uit de kerk en kwamen naar mij. ~ Mijnheer, vroeg de doehter, als 't u helieft, wie is die

Page 33: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

« ZI.Jl'\ U:\,({EIIIL\:\,() .•. )). :\1

Ilinke oude heel', meL wien gij de kerk yerlaten heul ? -- En, waar woont hij? voegele de moeder er aanstonds hij. \Vi.i zouden hem zoo graag eens hezoeken.

-- :\IeL aile genoegen zal ik op llW Yl'agen Hnlwoorden. Komt mee met mij.

Op den \Veg nanr 't kasteeltje praatten heiden geesldrif'lig door mekaar. :\Iet slukken en hrokken kwam ik te weel, hoe­zij uit den nood gel'cd waren, en ... de onhekendc was geen onhekende meer ...

Het hegon reeds te duisleren, als mijnheer yan Akkcll hun, hij het heengaan, glllhal'tig de hand druktc en hun « tol wel\rziens » toeriep.

's A \'onds, als ik hij onzen hum kwam om te Imarlen ell te praten, hwmde hij :

« Als ge mij nog lastigc lui op den hals zendt, hreek ik 1I

den nek ... »

De goede ollderling is als de man, waarvan Jezus zegt, dat « zijn linkerhand niet mag weten, \Val zijn rechterhand dod. ".

Page 34: VAN - Digital Library for Dutch Literature...dige oogen zoeken door ons ho(je, en tinlelen, als zi.l een del' onzcn onlwarcn ; dan lIuil de ouderling als een kwa.longen, en hij slaal

INHOUD .

EIGENDOM VAN DE UITGEVERIJ .

t levelide hoofd» . ,3Herlog Dagaland . 11Een Nacht op de Antillen . 20,(c Zijn Linkerhand . . .» . 2i