unit 4 project

Ikzdj.k 4 Fks

Lkadfyr ekfgrhps i`FkDdj.k ]

fo’ys”k.k o vFkZfuoZpu

4-1 izLrkouk %&

la’kks/kdkus ladfyr dsysY;k lkaf[;dh; ekfgrhyk

rls dkgh egRo ulrs- dkj.k ekfgrh o:u dkghp

vFkZcks/k gksr ukgh- rks QDr ekfgrhpk laxzg Bjrks-

Eg.kwu lacf/kr ekfgrhoj fofo/k fØ;k] izfØ;k dj.ks

t:jhps vlrs- fof’k”V rRokuqlkj oxhZddj.k dj.ks]

lkj.khdj.k dj.ks vko’;d vlrs- vls oxhZdj.k o lkj.khdj.k

dsys rjp dk;Zdkj.kHkko let.;kl enr gksr- Eg.kwup ;k

izdj.kkr izLrqr la’kksf/kdsus ladfyr dsysyh lkaf[;dh;

ekfgrh dkGthiwoZd riklwu] frps i`Fk%dj.k] oxhZdj.k

o lkj.khdj.k d:u] R;ko:u fo’ys”k.k o vFkZ fuoZpu

dsys vkgs-

4-2 U;klkps fo’ys”k.k %&

la’kks/ku lk/kukph oS;fDrd pkp.kh vkf.k

iFkn’kZd pkp.kh ?ksrY;kuarj r;kj dsysY;k vafre

f’k{kd iz’ykoyh 100 f’k{kdkauk o fo|kF;kZauk

iz’ukoyh 100 fnY;k- lnj iz’ykoyhl ;ksX; izfrlkn feGkok

Eg.kwu R;k R;k ‘kkGkaP;k f’k{kdkauk o fo|kF;kZauk

fouarhi= ¼ifjf’k”V&[k½ fnY;kuarj Hk:u ?ks.;kr

vkY;k- Hk:u ijr feGkysY;k iz’ukoyh e/kwu viw.kZ o

lnks”k iz’ukoyh jn~n Bjfo.;kr vkY;k- ;ksX; o ifjiw.kZ

iz’ukoyhph la[;k 100 jkfgyh-

t:j rsFks la[;kRed ekfgrho:u vkys[k dk<ys-

la[;kRed ekfgrh o:u f’k{kd iz;RukP;k ckcrhr

xq.kkRed ‘ksjk ns.;kps Bjfoys- izkIr fujh{k.kko:u

fu”d”kZ dk<.;klkBh la’kksf/kdsus ojhy izek.ks

la’kks/kuiwoZ fu.kZ; ?ksryk gksrk- U;klkps fo’ys”k.k

djrkauk er xzkg; Bjys rjp lacf/kr mfn~n”V; lQy >kys

vls gksr ukgh] rj er ckn >kys rjh lacaf/kr la’kks/ku

mfn~n”Vkapk ;sFks fopkj dsyk vkgs- Eg.ktsp

ldkjkRed o udkjkRed ers ;kapk nsf[ky U;k;kps

fo’ys”k.k djrakuk fopkj dsyk-

izdYi dk;Z cufo.;k lanHkkZr vuqeku o fu”d”kZ

dk<ys- la’kks/kdkus] la’kks/ku mfn~n”V; ,dk

n`”Vh{ksikr ;kos vkf.k fujh{k.k o fu”d”kkZlkBh

lqyHk Ogkos Eg.kwu fofo/k lk/kukrhy iz’u ,d= d:u

dks”Vds r;kj dsyh vkgsr-

4-3 fujh{k.ks] vUo;kFkZ o fu”d”kZ %&

izkIr U;klkps fo’ys”k.k dj.;klkBh oxhZdj.k d:u

r;kj dsysY;k dks”Vdkapk mi;ksx dsyk vkgs- loZizFke

f’k{kd o fon;kFkhZ iz’ukoyhrhy iz’ukapk Øekad

nsÅu R;kiq<s iz’u fyfgysys vkgsr- loZ lk/kukrhy

iz’u ,d= d:u jdkU;kae/;s okjaokfjrk fyfgysyh vkgs-

rlps okjaokjhrsph VDdsokjh dk<ysyh vkgs-

dks”Vdkaps Li”Vhdj.k nsrkauk loZ izFke dks”Vd]

R;kaurj vkys[k] fufj{k.k] vUo;kFkZ] o fu”d”kZ vlk

Øe ykoysykvkgs- dkgh fBdk.kh fujh{k.k o vUo;kFkZ

,d= d:u o dkgh fBdk.kh fujh{k.k o vUo;kFkZ

osxosxGs fnys vkgsr- ekfgrhps fo’ys”k.k iq<hy

rDR;kP;k vk/kkjs dsys vkgs-

ekfgrhps fo’ys”k.k

Lkakf[;dh; i)r o.kZukRed i)rh

Lkk/kuk}kjs Nk=k/;kidkaps izfrlkn

4-4 f’k{kdkaP;k iz’ukoyhps

mfí”Vfugk; fo’ys”k.k %

dks”Vd Øekad 4-1

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiu

Áfrlkndko:u iz’ukaps dks”Vdhdj.k

Áfrlkndakps ‘ksdMk izek.k

ladfyr ekfgrhps fo’ys”k.k

vkys[k

vFkZfuoZpu

fu”d”kZ

Øek

ad

lk/ku iz’u f’k{kd izfrlkn

gks; ukgh

1 lkrR;iw.kZ loZad”k

ewY;ekiu in~/krh

100

¼100

VDds½

0

¼ 0

VDds½

¼dalkrhy vad VDdsokjh

n’kZforkr-½

fujh{k.k %&1½ dks”Vd Øekad 4-6 vUo;s

uoksmiØekoj vk/kkfjr lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiu

in~/krh jkofoyh tkrs vls 82 f’k{kdkapss er vkgs-

vFkZfuoZpu %

lnj er gs VDdsokjhP;k ;FkkFkZrsuqlkj xzkg;

vkgs- uoksmiØekoj vk/kkfjr lkrR;iw.kZ loZad”k

ewY;ekiu in~/krh jkofoyh tkrs vls fun’kZukl ;srs-

{k v{k & VDdsokjh

fu”d”kZ %

;ko:u uoksmiØekoj vk/kkfjr lkrR;iw.kZ

loZad”k ewY;ekiu in~/krh ‘kkGsr jkcfoyh tkrs gs

cgqrka’k f’k{kdkaP;k erko:u letrs-

dks”Vd Øekad 4-2

f’k{kdkaP;k izf’k{k.k

Øek

ad


gks; ukgh

2 ‘kkGsr ewY;ekiu

in~/krhckcr f’k{kdkaps

izf’k{k.k

100

¼100

VDds½

0

¼ 0

VDds½


n’kZforkr-½


lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiu in~/krhckcr

; v{k & VDdsokjh

f’k{kdkaps izf’k{k.k >kysys vkgs vls f’k{kdkaps er

vkgs-

vFkZfuoZpu %

uoksiØek/kkfjr lkrR;iw.kZ loZad”k

ewY;ekiu in~/krhckcrloZp ‘kkGkae/;s f’k{kdkaps

izf’k{k.k >kysys vkgs vls 100 VDds f’k{kdkaP;k

izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

ewY;ekiu in~/krhckcr f’k{kdkaps izf’k{k.k

>kysys vkgs vls f’k{kdkaps er vkgs-

-dks”Vd Øekad 4-3

‘kklu fu.kZ;kps okpu

Øek

ad


gks; ukgh

3 ewYlekiu in~/krhckcr ‘kklu

fu.kZ;kps okpu

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½

fujh{k.k %&1½ dks”Vd Øekad-4-3 vUo;s

uoksiØek/kkfjr lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiu

in~/krhckcr ‘kklu fu.kZ;kps okpu >kysys vls 100

f’k{kdkaps er vkgs-

vFkZfuoZpu % uoksiØek/kkfjr lkrR;iw.kZ loZad”k

ewY;ekiu in~/krhckcr ‘kklu fu.kZ;kps okpu loZp

‘kkGkae/;s >kysys vkgs vls 100 VDds izfrlknko:u

letrs-

fu”d”kZ % ewY;ekiu in~/krhckcr ‘kklu fu.kZ;kps

okpu >kysys vls f’k{kdkaps er vkgs-

dks”Vd Øekad 4-4

l= fugk; fudky

{k v{k & VDdsokjh

Øek

ad


gks; ukgh

4 ‘kklu fu.kZ;kuqlkj l=

fugk; fudky i=d

100

¼100VD

ds½

0

¼0

VDds½

¼ dalkrhy vad VDdsokjh

n’kZforkr-½

fujh{k.k %& 1½ dks”Vd Øekad 4-4 vUo;s

ewY;ekiu in~/krhckcr ‘kklu fu.kZ;kuqlkj l= fugk;

fudky r;kj dsyk tkrks vls 100 f’k{kdkaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %

‘kkGsr lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukP;k ‘kklu

fu.kZ;kuqlkj l=fugk; fudky loZp ‘kkGkae/;s r;kj dsyk

tkrks vls 100 VDds f’k{kdkaP;k izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %&

{k v{k & VDdsokjh

1½ ‘kklu fu.kZ;kuqlkj l=fugk; fudky loZp

‘kkGkae/;s r;kj dsyk tkrks vls f’k{kdkaps er vkgs-

dks”Vd Øekad 4-5

vkdkfjd o ladfyr in~/krh

Øek

ad


gks; ukgh

5 ewY;ekiukP;k ‘kklu fu.kZ;kuqlkj

ewY;ekiu vkdkfjd o ladfyr

in~/krh

100

¼100V

Dds½

0

¼0

VDds

½


n’kZforkr-½

fujh{k.k %&1½ dks”Vd Øekad- 4-5 vUo;s

ewY;ekiukP;k ‘kklu fu.kZ;kuqlkj ewY;ekiu vkdkfjd o

{k v{k & VDdsokjh

ladfyr nksu foHkkxkr dsys vkgs vls 100


vFkZfuoZpu %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukP;k ‘kklu

fu.kZ;kuqlkj ewY;ekiu vkdkfjd o ladfyr nksu

foHkkxkr dsys vkgs vls 100 VDds f’k{kdkaP;k

izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

uoksmiØek/kkfjr ewY;ekiukP;k ‘kklu

fu.kZ;kuqlkj ewY;ekiu vkdkfjd o ladfyr nksu

foHkkxkr dsys vkgs vls f’k{kdkaps er vkgs-

dks”Vd Øekad

4-6

ewY;ekiu Hkkjka’k fuf’prh

Øek

ad


gks; ukgh

5 vkdkfjd ewY;ekiu

Hkkjka’k fuf’prh

100

¼100VDds

½

0 ¼0

VDds½


n’kZforkr-½


vkdkfjd ewY;ekiu Hkkjka’k fuf’prh dsyh tkrs vls 100


vFkZfuoZpu %

vkdkfjd ewY;ekiu Hkkjka’k fuf’prh loZp

‘kkGkae/;s dsyh tkrs vls 100 VDds f’k{kdkaP;k

izfrlknko:u fnlwu ;srs-

fu”d”kZ %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukrhy vkdkfjd

ewY;ekiu Hkkjka’k fuf’prh dsyh tkrs vls f’k{kdkaps

er vkgs-

dks”Vd Øekad 4-7


{k v{k & VDdsokjh

Øek

ad


gks; ukgh

7 ewY;ekiu vkdkfjd vkf.k ladfyr

in~/krhus

100

¼100V

Dds½

0

¼0

VDds

½


n’kZforkr-½



ladfyr in~/krhus dsys tkrss vls 100 f’k{kdkaps er

vkgs-

vFkZfuoZpu %

vkdkfjd o ladfyr in~/krhus ewY;ekiuloZ

‘kkGsr xjtsuqlkj dsys tkrs vls 100 VDds

f’k{kdkaPks er vkgs-

{k v{k & VDdsokjh

fu”d”kZ %

vkdkfjd o ladfyr in~/krhus ewY;ekiu ‘kkGsr

dsys tkrs vls f’k{kdkaPks er vkgs-

dks”Vd Øekad 4-8

lk/ku ra=kpk okij

Øek

ad


gks; ukgh

8 vkdkfjd ewY;ekiukr lk/ku

ra=kpk okij

100

¼100

VDds½

0

¼ 0

VDds½


n’kZforkr-½

fujh{k.k % vkdkfjd ewY;ekiukr lk/ku ra=kpk okij

djrkr vls 100 f’k{kdkaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %

{k v{k & VDdsokjh


vkdkfjd ewY;ekiuke/;s lk/ku ra=kpk okij djrkr- loZp

‘kkGkae/;s R;kpk vko’;drsuqlkj lk/ku ra=kpk okij

dsyk tkrks vls f’k{kdizfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

vkdkfjd ewY;ekiukr lk/ku ra=kpk okij dsyk

tkrks vls f’k{kdkaps er vkgs-

dks”Vd Øekad 4-9

lk/ku ra=s ;knh

Øek

ad


gks; ukgh

1 nSuafnu fufj{k.k 100 ¼100

VDds½

0 ¼0

VDds½

2 rksaMhdke 96 ¼96

VDds½

4 ¼4

VDds½

3 izkR;f{kd @ iz;ksx 100 ¼100

VDds½

0 ¼0

VDds½

4 miØe @ Ñrh 98 ¼98

VDds½

2 ¼2

VDds½

5 izdYi 99 ¼99

VDds½

1 ¼1

VDds½

6 Pkkp.kh 94 ¼94 6 ¼6

VDds½ VDds½

7 Lok/;k; @ oxZdk;Z 98

¼98VDds½

2 ¼2

VDds½

8 brj 66 ¼66

VDds½

3 4 ¼34

VDds½


n’kZforkr-½


nSuafnu fufj{k.k djr vlY;kckcr 100 f’k{kdkaps er

vkgs-

2½ rksaMhdke ?ksr vlY;kckcr 96 f’k{kdkaps er

vkgs-

3½ ‘kkGsr izkR;f{kd @ iz;ksx ?ksr vlY;kps 100


{k v{k & VDdsokjh

4½ miØe @ Ñrh ‘kkGkae/;s ?ksr vlY;kckcr 98


5½ izdYi ‘kkGsr ?ksr vlY;kps 99 f’k{kdkaps er

vkgs-

6½ pkp.kh ‘kkGsr ?ksr vlY;kps 99 f’k{kdkaps er

vkgs-

7½ Lok/;k;@oxZdk;Z ‘kkGsr ?ksr vlY;kps 98


8½ ^brj* ;k ra=kpk okij gksr vlY;kckcr 66


vFkZfuoZpu %

‘kkGsr fofo/k lk/ku ra=kapk okij dsyk tkrks-

nSuafnu fufj{k.k djr vlY;kckcr cgqrka’k

f’k{kdkaP;k izfrlknko:u letrs- rksaMhdke ?ksr

vlY;kckcr f’k{kdkaP;k izfrlknko:u letrs- izkR;f{kd

@ iz;ksx gh cgqrka’k ‘kkGsr ?ksr vlY;kckcr

f’k{kdkaP;k izfrlknko:u letrs- pkp.kh gh cgqrka’k

‘kkGsr ?ksr vlY;kckcr f’k{kdkaP;k izfrlknko:u letrs-

Lok/;k;@oxZdk; ?ksr vlY;kckcr f’k{kdkaP;k

izfrlknko:u letrs- brj ;k ra=kpk okij gksr vlY;kckcr

f’k{kdkaP;k izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

nSuafnu fufj{k.k] rksaMhdke] izkR;f{kd @ iz;ksx ]miØe @ Ñrh] izdYi]pkp.kh] Lok/;k;@oxZdk; d:u ?ksr vlY;kckcr f’k{kdkaP;k er vkgs- ^brj* ;k ra=kpk okij gksr vlY;kckcr cgqrka’k


dks”Vd Øekad 4-

10

vkdkfjd ewY;ekiu lk/ku ra=

Øek

ad


gks; ukgh

10 vkdkfjd ewY;ekiukr

fo”k;kuqlkj lk/ku ra=kpk

okij

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½


vkdkfjd ewY;ekiukr fo”k;kuqlkj lk/ku ra=kpk okij

‘kkGsr gksr vlY;kckcr 100 f’k{kdkaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %

vkdkfjd ewY;ekiukr fo”k;kuqlkj lk/ku ra=kpk

okij ‘kkGsr gksr vlY;kckcr 100 VDds f’k{kdkaP;k

izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

vkdkfjd ewY;ekiukr fo”k;kuqlkj lk/ku ra=kpk

okij ‘kkGsr gksr vlY;kckcr f’k{kdkaps er vkgs-

dks”Vd Øekad 4-11

fo”k;kuqlkj lk/ku ra=s

Øek

ad

lk/ku iz’u

Hkk”kk]xf.kr]foKku]bfrgkl]

Hkwxksy]o baxzth

f’k{kd izfrlkn

gks; ukgh

{k v{k & VDdsokjh


VDds½

0 ¼0

VDds½

2 rksaMhdke 71 ¼71

VDds½

29 ¼29

VDds½


VDds½

14 ¼14

VDds½

4 miØe @ Ñrh 87 ¼87

VDds½

13 ¼13

VDds½

5 izdYi 96 ¼96

VDds½

4 ¼4

VDds½

6 Pkkp.kh 100 ¼100

VDds½

0 ¼0 VDds½


¼84VDds½

16 ¼16

VDds½

8 brj 33 ¼33

VDds½

67 ¼67

VDds½

¼dalkrhy vad VDdsokjh n’kZforkr-½

{k v{k & VDdsokjh


nSuafnu fufj{k.k izR;sd fo”k;kuqlkj djr vlY;kckcr

100 f’k{kdkaps er vkgs-

2½ rksaMhdke fo”k;kuqlkj ?ksr vlY;kckcr 71


3½ ‘kkGsr izkR;f{kd @ iz;ksx foKkuklkBh

xjtsuqlkj okij gksr vlY;kckcr 86 f’k{kdkaps er vkgs-

4½ miØe @ Ñrh fo”k;kuqlkj ‘kkGkr ?ksr vlY;kckcr


5½ izdYi mi;ksx ‘kkGsr d:u ?ksr vlY;kckcr 96


6½ pkp.kh okij loZp fo”k;kalkBh gksr vlY;kps 100


7½ Lok/;k;@oxZdk;Z ‘kkGsr loZp fo”k;kalkBh ?

ksr vlY;kckcr 84 f’k{kdkaps er vkgs-

8½ ^brj* ;k ra=kpk okij gksr vlY;kckcr 33


vFkZfuoZpu %

‘kkGsr fofo/k lk/ku ra=kapk okij djr vlY;kckcr

cgqrka’k f’k{kd izfrlknko:u letrs- nSuafnu fufj{k.k

djr vlY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaP;k izfrlknko:u

letrs- rksaMhdke ?ksr vlY;kckcr f’k{kdkaP;k

izfrlknko:u letrs- izkR;f{kd @ iz;ksx gh cgqrka’k

‘kkGsr ?ksr vlY;kckcr f’k{kdkaP;k izfrlknko:u letrs-

pkp.kh gh cgqrka’k ‘kkGsr ?ksr vlY;kckcr

f’k{kdkaP;k izfrlknko:u letrs- Lok/;k;@oxZdk; ?ksr

vlY;kckcr f’k{kdkaP;k izfrlknko:u letrs- brj ;k

ra=kpk okij gksr vlY;kckcr f’k{kdkaP;k izfrlknko:u

letrs-

fu”d”kZ %

nSuafnu fufj{k.k] rksaMhdke] izkR;f{kd @ iz;ksx ]miØe @ Ñrh] izdYi]pkp.kh]

Lok/;k;@oxZdk;Z ;k lk/ku ra=kpk okij gksr vkY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaPks er vkgs- ^brj* ;k ra=kpk fo”k;kuqlkj okij gksr

vlY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaps er vkgs-


fo”k;kuqlkj lk/ku ra=s

Øek

ad

lk/ku iz’u

dyk]dk;kZuqHko]’kkjhfjd

f’k{k.k

f’k{kd izfrlkn

gks; ukgh


VDds½

0 ¼0

VDds½

2 rksaMhdke 60 ¼60

VDds½

40 ¼40

VDds½


VDds½

31 ¼31

VDds½

4 miØe @ Ñrh 84 ¼84 16 ¼16

VDds½ VDds½

5 izdYi 72 ¼72

VDds½

28 ¼28

VDds½

6 Pkkp.kh 82 ¼82

VDds½

18 ¼18

VDds½


¼72VDds½

28 ¼28

VDds½

8 brj 28 ¼28

VDds½

72 ¼72

VDds½


n’kZforkr-½


dyk]dk;kZuqHko]’kkjhfjd f’k{k.k ;k fo”k;kuqlkj lk/ku

ra=kpk okij nSuafnu fufj{k.k djr vlY;kckcr 100


{k v{k & VDdsokjh

2½ rksaMhdke lk/ku ra=kpk okij gksr vlY;kckcr 60


3½ izkR;f{kd @ iz;ksx lk/ku ra=kpk okij gksr

vlY;kps 69 f’k{kdkaps er vkgs-

4½ miØe @ Ñrh lk/ku ra=kpk okij gksr vlY;kckcr


5½ izdYi lk/ku ra=kpk okij gksr vlY;kckcr 72


6½ pkp.kh okij ‘kkGsr dsyk tkr vlY;kckcr 82


7½ Lok/;k;@oxZdk;Z ‘kkGsr fnys tkr vlY;kckcr


8½ ^brj* ;k ra=kpk okij ‘kkGsr dsyk tkr vlY;kps


vFkZfuoZpu %

‘kkGsr dyk]dk;kZuqHko]’kkjhfjd f’k{k.k ;k

fo”k;kuqlkj lk/ku ra=kpk okij dsyk tkrks- nSuafnu

fufj{k.k] rksaMhdke] izkR;f{kd @ iz;ksx ]miØe @

Ñrh] izdYi]pkp.kh] Lok/;k;@oxZdk;Z ;k lk/ku ra=kpk

okij gksr vkY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaP;k

izfrlknko:u letrs- ^brj* ;k ra=kpk okij dsyk tkr

ulY;kps vlY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaP;k izfrlknko:u

letrs-

fu”d”kZ %

nSuafnu fufj{k.k] rksaMhdke] izkR;f{kd @

iz;ksx ]miØe @ Ñrh] izdYi]pkp.kh] Lok/;k;@oxZdk;Z

bR;knh lk/;ku ra=kpk fo”k;kuqlkj dsyk tkr vlY;kckcr

cgqrka’k f’k{kdkaPks er vkgs-

^brj* ;k lk/;ku ra=kpk fo”k;kuqlkj gksr

ulY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaPks er vkgs-


izdYi

Øek

ad


gks; ukgh


ewY;ekiukuqlkj

fo”kF;kZaps izdYi

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½


uoksmØek/kkfjr lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukuqlkj

fo|kF;kZaps izdYi fnys tkr v;Y;kckcr 97 f’k{kdkaps

er vkgs-

vFkZfuoZpu %

‘kkGsr uoksmØek/kkfjr lkrR;iw.kZ loZad”k

ewY;ekiukuqlkj fo|kF;kZaps izdYi fnys tkr v;Y;kckcr

cgqrka’k f’k{kdkaP;k izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukuqlkj fo|

kF;kZaps izdYi fnys tkr vlY;kckcr f’k{kdkaps er

vkgs-


izdYi in~/krh

{k v{k & VDdsokjh

Øek

ad


gks; ukgh

¼14

½ 1

2

xVfugk;

os;fDrd

0 ¼0

VDds½

1000 ¼100

VDds½

1000 ¼100

VDds½

0 ¼0

VDds½


n’kZforkr-½

fujh{k.k %&

1½ dks”Vd Øekad 4-14 vUo;s uoksmØek/kkfjr

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukuqlkj fo|kF;kZaps

xVfugk; izdYi fnys tkr ulY;kckcr 100 f’k{kdkaps er

vkgs-

{k v{k & VDdsokjh

2½ oS;fDrd izdYi ‘kkGsr lkrR;iw.kZ loZad”k

ewY;ekiukuqlkj fnys tkr vlY;kckcr 100 f’k{kdkaps

er vkgs-

vFkZfuoZpu %

uoksmØek/kkfjr lkrR;iw.kZ loZad”k

ewY;ekiukuqlkj fo|kF;kZaps xVfugk; izdYi fnys tkr

ulY;kps cgqrka’k f’k{kdkaP;k izfrlknko:u letrs-

oS;fDrd izdYi ‘kkGsr lkrR;iw.kZ loZad”k

ewY;ekiukuqlkj fnys tkr vlY;kps cgqrka’k


fu”d”kZ %

xVfugk; izdYi fnys tkr ulY;kckcr cgqrka’k

f’k{kdkaps er vkgs- oS;fDrd izdYi ‘kkGsr lkrR;iw.kZ

loZad”k ewY;ekiukuqlkj fnys tkr vlY;kckcr cgqrka’k

f’k{kdkaps er vkgs


vkdkfjd ewY;ekiu pkp.kh

Øek

ad


gks; ukgh


NksV;k dkyko/khr

pkp.kh

100

¼100

VDds½

0

¼0 VDdk½


n’kZforkr-½


vkdkfjd ewY;ekiukr NksV;k dkyko/khr pkp.kh ?

ksryh tkr vlY;kckcr 100 f’k{kdkaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %

uoksiØek/kkfjr lkrR;iw.kZ loZad”k

ewY;ekiukr vkdkfjd ewY;ekiukr NksV;k dkyko/khr

pkp.kh ?ksryh tkr vlY;kckcr f’k{kdkaP;k izfrlknko:u

letrs-

fu”d”kZ %

vkdkfjd ewY;ekiukr NksV;k dkyko/khr pkp.kh

?ksryh tkr vlY;kckcr f’k{kdkaps er vkgs-


{k v{k & VDdsokjh

pkp.kh xq.k

Øek

ad


gks; ukgh

¼16

½ 1

2

3

10 xq.k

15 xq.k

20 xq.k

81 ¼81

VDds½

82

¼82VDds½

0 ¼0 VDds½

19 ¼19

VDds½

18 ¼18

VDds½

100 ¼100

VDds½


n’kZforkr-½


vkdkfjd ewY;ekiu pkp.kh 10 xq.kkaph ?ksr vlY;kckcr


{k v{k & VDdsokjh

2½ 15 xq.kkaph pkp.kh ‘kkGsr vkdkfjd

ewY;ekiukr vlY;kckcr 82 f’k{kdkaps er vkgs-

3½ 20 xq.kkaph pkp.kh ‘kkGsr vkdkfjd ewY;ekiukr

vlY;kckcr 0 f’k{kdkaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %

10 xq.kkaph ‘kkGkae/;s vkdkfjd ewY;ekiu

pkp.kh ?ksryh tkr vlY;kckcr 81 VDds f’k{kdkaP;k

izfrlknko:u letrs- 15 xq.kkaph pkp.kh ?ksryh tkr

vlY;kckcr 82 VDds f’k{kdkaP;k izfrlknko:u letrs- 20

xq.kkaph pkp.kh ?ksryh tkr ulY;kckcr f’k{kdkaP;k

izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

vkdkfjd ewY;ekiukr 10 vkf.k 15 xq.kkaph

pkp.kh?ksr vlY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaps er

vkgs- 20 xq.kkaph pkp.kh ?ksryh tkr ulY;kckcr

cgqrka’k f’k{kdkaps er vkgs-


pkp.kh izdkj

Øek

ad


gks; ukgh

¼17 iqLrdklg pkp.kh 100 ¼100 0

½ 1

2

iqLrdkf’kok;

pkp.kh

VDds½

0

¼0VDds½

¼0VDds½

100 ¼100

VDds½


n’kZforkr-½


NksV;k dkyko/khph pkp.kh iqLrdklg ?ksryh tkr


2½ NksV;k dkyko/khph pkp.kh iqLrdkf’kok; ?

ksryh tkr ulY;kckcr 100 f’k{kdkaps er vkgs-

vFkZ fuoZpu %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukr nksu izdkjph

pkp.kh ?ksryh tkrs- iqLrdklg ?ksryh tkr vlY;kckcr

{k v{k & VDdsokjh

100 izfrlknko:u letrs- iqLrdkf’kok; ?ksryh tkr

ulY;kckcr 100 izfrlknko:u letrs--

fu”d”kZ %

‘kkGsr vkdkfjd ewY;ekiukr NksV;k

dkyko/khph pkp.kh iqLrdklg ?ksryh tkr vlY;kckcr

cgqrka’k f’k{kdkaps er vkgs- iqLrdkf’kok; ?ksryh

tkr ulY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaps er vkgs-


ladfyr Hkkjka’k fuf’prh

Øek

ad


gks; ukgh

¼18

½

ladfyr Hkkjka’k

fuf’prh

100 ¼100

VDds½

0

¼0VDds½


n’kZforkr-½

fujh{k.k %&1½ dks”Vd Øekad 4-18 vUo;s ladfyr

Hkkjka’k fuf’prh dsyh tkr vlY;kps 100 f’k{kdkaps

er vkgs-

vFkZfuoZpu %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukrhy ladfyr

Hkkjka’k fuf’prh dsyh tkr vlY;kps 100 VDds


fu”d”kZ %

ladfyr Hkkjka’k fuf’prh dsyh tkr vlY;kps



iz’u if=dk

Øek lk/ku iz’u f’k{kd izfrlkn

gks; ukgh

{k v{k & VDdsokjh

ad

¼18

½

ladfyr ewY;ekiukr

iz’uif=dk Lor% r;kj djrkr-

96

¼96

VDds½

4

¼4

VDds½


n’kZforkr-½


ewY;ekiukr iz’uif=dk Lor% r;kj djr vlY;kckcr 96

f’k{kdkaps er vkgs- ulY;kckcr 4 f’k{kdkaps er

vkgs-

vFkZfuoZpu %


ewY;ekiukr iz’uif=dk Lor% r;kj djr vlY;kckcr 96

{k v{k & VDdsokjh

VDds f’k{kd izfrlknko:u letrs- r;kj djr vlY;kckcr 4

VDds f’k{kd izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

ladfyr ewY;ekiukr iz’uif=dk Lor% r;kj djr

vlY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaps er vkgs-


Hkkjka’k fuf’prh

Øek

ad


gks; ukgh

¼18

½

ladfyr ewY;ekiukph

Hkkjka’k fuf’prh dk<.ks

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½

{k v{k & VDdsokjh


ewY;ekiukph Hkkjka’k fuf’prh dsyh tkr vlY;kckcr


vFkZfuoZpu %


ewY;ekiukph Hkkjka’k fuf’prh dsyh tkr vlY;kckcr

100 VDds f’k{kd izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

ladfyr ewY;ekiukph Hkkjka’k fuf’prh dsyh

tkr vlY;kckcr loZp f’k{kdkaps er vkgs-

dks”Vd Øekad 4-

21

Hkkjka’k fuf’prh ekfgrh

Øek

ad


gks; ukgh

21 ladfyr ewY;ekiukph

Hkkjka’k fuf’prh ekfgrh

izek.ks

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDdk½


n’kZforkr-½


ewY;ekiukph Hkkjka’k fuf’prh ekfgrh izek.ks gksr


vFkZfuoZpu %


ewY;ekiukph Hkkjka’k fuf’prh ekfgrh izek.ks dk<yh

tkr vlY;kckcr 100 VDds f’k{kd izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

ladfyr ewY;ekiukph Hkkjka’k fuf’prh ekfgrh

izek.ks gksr vlY;kckcr loZp f’k{kdkaps er vkgs-


l=fugk; Js.kh

Øek

ad


gks; ukgh

22 vkdkfjd o ladfyr 100 0

{k v{k & VDdsokjh

eqY;ekiukrhy xq.k feGwu

l=fugk; Js.kh

¼100

VDds½ ¼0

VDds½


n’kZforkr-½


vkdkfjd o ladfyr eqY;ekiukrhy xq.k feGwu l=fugk;

Js.kh fnyh tkr vlY;kckcr 100 f’k{kdkaps er vkgs

vFkZfuoZpu %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY; vkdkfjd o ladfyr

eqY;ekiukrhy xq.k feGwu l=fugk; Js.kh fnyh tkr

vlY;kckcr 100 VDds f’k{kd izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

vkdkfjd o ladfyr eqY;ekiukrhy xq.k feGwu

l=fugk; Js.kh fnyh tkr vlY;kckcr f’k{kdkaps er vkgs

{k v{k & VDdsokjh


leL;k

Øek

ad


gks; ukgh


ewY;ekiukr leL;k ;srkr

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½


lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukr leL;k ;sr vlY;kckcr


vFkZfuoZpu %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukr leL;k ;sr

vlY;kckcr 100 VDds f’k{kdkaP;k izfrlknko:u letrs-

{k v{k & VDdsokjh

fu”d”kZ %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukr leL;k ;sr

vlY;kckcr f’k{kdkaps er vkgs-

-


fu”d”kZ ekaM.kh ckcr ekxZn’kZu

Øek

ad

lk/ku iz’u

dyk]dk;kZuqHko]’kkjhfjd

f’k{k.k

f’k{kd izfrlkn

gks; ukgh

1 Ikzf’k{k.kkrhy

ekxZn’kZu

26 ¼26

VDds½

74 ¼74

VDds½

2 ewY;ekiu uksan oghr

leL;k

46

¼46VDds½

54 ¼54

VDds½

3 fo|kF;kZauk

fo”k;fugk; izdYi

26 ¼26

VDds½

74 ¼74

VDds½

4 fo”k;fugk; lk/kura= 37 ¼37

VDds½

63 ¼63

VDds½

5 brj ;k lk/kura=k ckcr 37 ¼37

VDds½

63 ¼63

VDds½

6 vfrfhDr iwjd

ekxZn’kZukckcr

37

¼37VDds½

63 ¼63

VDds½

7 nSuafnu fufj{k.kkckcr 45

¼45VDds½

55 ¼55

VDds½

8 ,dw.k Js.khckcr 33 ¼33

VDds½

67 ¼67

VDds½

9 Lkadfyr Js.khckcr 40 ¼40

VDds½

60 ¼60

VDds½

10 Lkrr xSjgtj fo|

kF;kZackcr

61 ¼61

VDds½

39

¼39VDds½

11 iqLrdkf’kok;

pkp.khP;k iz’uif=ds

ckcr

35 ¼35

VDds½

65 ¼65

VDds½


n’kZforkr-½

fujh{k.k %&1½ dks”Vd Øekad 4-24 vUo;s izdYi

dk;kZrwu vkysys fu”d”kZ dls ekaMkos g;k ckcr

f’k{kd fo|kF;kZauk ekxZn’kZu djrkr vls 99 VDds


{k v{k & VDdsokjh

2½ izdYi dk;kZrwu vkysys fu”d”kZ dls ekaMkos

g;k ckcr f’k{kd fo|kF;kZauk ekxZn’kZu djr ukgh vls

1 VDdk f’k{kdkaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %

izdYi dk;Z iw.kZ >kY;koj izdYikrwu dk; letys\

Eg.kts fu”d”kZ ekaM.ks xjtsps vlrs- fu”d”kZ dls

ekaMrkr ;k lanHkkZr f’k{kd fo|kF;kZauk ekxZn’kZu

djrkr vls cgqrka’k f’k{kdkaP;k izfrlknko:u letrs-

vYi izek.kkrhy f’k{kd gs izdYi dk;kZrwu

vkysys fu”d”kZ dls ekaMkos ;k ckcr ekxZn’kZu djr

ukgh vls f’k{kd izfrlknko:u letrs-


vkgs-

fu”d”kZ %

izdYidk;kZrwu vkysys fu”d”kZ dls ekaMkos

g;k ckcr cgqrka’k f’k{kd fo|kF;kZauk ekxZn’kZu

djrkr-


izdYIkP;k mi;qDrrs ckcr ekxZn’kZu

Øek

ad


gks; ukgh

25 izdYIkP;k mi;qDrrs fo|

kF;kZauk letkowu

100

¼100

0

¼0

ns.;klkBh ekxZn’kZu VDds½ VDds½


n’kZforkr-½


izdYIkkPkh mi;qDrrk fo|kF;kZauk letkowu ns.;klkBh

ekxZn’kZu f’k{kd djrkr vls 100 VDds f’k{kdkaps er

vkgs-

vFkZfuoZpu %


vkgs-

miØe dk djrks\ dk;ZØe dj.;kpk mís’k dk;

vkgs\ ;k ckcr f’k{kdkauk ekfgrh vlrsp- mi;qDrrk

ulsy rj v’kk izdkjps dk;ZØe] miØe ] izdYi ;kaps

vk;kstu dsys tkr ukgh- Eg.kwup fo|kF;kZauk

mi;qDrsckcrps egRo f’k{kdkauk letkowu lkaxkos

{k v{k & VDdsokjh

ykxrs- R;kpizek.ks izdYikph mi;qDrrk fo|kF;kZauk

letkowu ns.;klkBh ekxZn’kZu loZp f’k{kd djrkr vls


fu”d”kZ %

izdYikph mi;qDrrk fo|kF;kZauk letkowu

ns.;klkBh ekxZn’kZu loZp f’k{kd djrkr


mfí”VkaP;k lk/;rs ckcr ekxZn’kZu

Øek

ad


gks; ukgh

26 mfí”Vs lk/; gks.;klkBh

iz;Ru

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½

{k v{k & VDdsokjh


izdYIkkPkh mfí”Vs lk/; gks.;klkBh f’k{kd iz;Ru djrkr

vls 100 VDds f’k{kdkaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %

,[kknk dk;ZØe fdaok miØe dj.;kekxs mfí”V gs

Bjysys vlrs- T;k dk;ZØekr fdaok miØekr mfí”V ulrs

vls dk;ZØe fujFkZd letys tkrkr- vH;klØekrwu ns[khy

mfí”V lk/k.;kpk iz;Ru dsysyk vlrks- R;kpizek.ks

izdYi dk;kZph mfí”Vs izFker% f’k{kd Bjorkr o

R;klkBh iz;Ru dsys tkrkr- izdYikrwu mfí”Vs lk/;

gks.;klkBh iz;Ru loZp f’k{kd djrkr gs f’k{kd

izfrlknko:u letrs-


vkgs-

fu”d”kZ %

izdYikph mfí”Vs lk/; gks.;klkBh loZp f’k{kd

iz;Ru djrkr-


lgdkjh f’k{kdkaph enr

Øek

ad


gks; ukgh

27 izdYiklkBh lgdkjh

f’k{kdkaph enr

98

¼98

2

¼2

VDds½ VDds½



izdYiklkBh lgdkjh f’k{kd enr djrkr vls 98 VDds


2½ izdYiklkBh lgdkjh f’k{kd enr djr ukgh vls 2

VDds f’k{kdkaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %

izdYidk;Z vlks fdaok ‘kkys; Lrjkojhy

dks.krkgh miØe vlks R;k dfjrk lgdkjh f’k{kd o

eq[;k/;kid ;kaP;k lgdk;kZph xjt vlrs- R;kf’kok;

dk;ZØekps fdaok miØekps mfí”V lk/; gksÅ ‘kdr

ukgh- izdYi dk;kZlkBh ns[khy lgdkjh f’k{kdkaph

enr ?ksryh tkrs- vls cgqrka’k f’k{kdkaP;k

{k v{k & VDdsokjh

izfrlknko:u fnlrs- vYi izek.kkrhy f’k{kd gs

izdYiklkBh lgdkjh f’k{kdkaph enr ?ksr ukgh gs

f’k{kd izfrlknko:u letrs- lnj er gs

VDdsokjhP;k ;FkkFkZrsuqlkj xzkg; vkgs-

fu”d”kZ %

izdYi dk;kZdfjrk lgdkjh f’k{kdkaph enr

cgqrka’k f’k{kd ?ksrkr-

4-6 mfí”Vfugk; fu”d”kZ %

* ;ko:u uoksmiØekoj vk/kkfjr lkrR;iw.kZ loZad”k

ewY;ekiu in~/krh ‘kkGsr jkcfoyh tkrs gs

cgqrka’k f’k{kdkaP;k erko:u letrs-

* ewY;ekiu in~/krhckcr f’k{kdkaps izf’k{k.k

>kysys vkgs vls f’k{kdkaps er vkgs-

* ewY;ekiu in~/krhckcr ‘kklu fu.kZ;kps okpu

>kysys vls f’k{kdkaps er vkgs-

* ‘kklu fu.kZ;kuqlkj l=fugk; fudky loZp ‘kkGkae/;s

r;kj dsyk tkrks vls f’k{kdkaps er vkgs-

* uoksmiØek/kkfjr ewY;ekiukP;k ‘kklu fu.kZ;kuqlkj

ewY;ekiu vkdkfjd o ladfyr nksu foHkkxkr dsys

vkgs vls f’k{kdkaps er vkgs-

* lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukrhy vkdkfjd

ewY;ekiu Hkkjka’k fuf’prh dsyh tkrs vls


* vkdkfjd o ladfyr in~/krhus ewY;ekiu ‘kkGsr dsys

tkrs vls f’k{kdkaPks er vkgs-

* vkdkfjd ewY;ekiukr lk/ku ra=kpk okij dsyk tkrks

vls f’k{kdkaps er vkgs-

* nSuafnu fufj{k.k] rksaMhdke] izkR;f{kd @ iz;ksx ]miØe @ Ñrh] izdYi]pkp.kh] Lok/;k;@oxZdk; d:u ?ksr vlY;kckcr f’k{kdkaP;k er vkgs-

^brj* ;k ra=kpk okij gksr vlY;kckcr cgqrka’k


* vkdkfjd ewY;ekiukr fo”k;kuqlkj lk/ku ra=kpk okij

‘kkGsr gksr vlY;kckcr f’k{kdkaps er vkgs-

* nSuafnu fufj{k.k] rksaMhdke] izkR;f{kd @ iz;ksx ]miØe @ Ñrh] izdYi]pkp.kh] Lok/;k;@oxZdk;Z ;k lk/ku ra=kpk okij gksr vkY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaPks er vkgs- ^brj* ;k ra=kpk fo”k;kuqlkj okij gksr vlY;kckcr


* nSuafnu fufj{k.k] rksaMhdke] izkR;f{kd @ iz;ksx

]miØe @ Ñrh] izdYi]pkp.kh] Lok/;k;@oxZdk;Z

bR;knh lk/;ku ra=kpk fo”k;kuqlkj dsyk tkr

vlY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaPks er vkgs-

^brj* ;k lk/;ku ra=kpk fo”k;kuqlkj gksr

ulY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaPks er vkgs-

* lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukuqlkj fo|kF;kZaps

izdYi fnys tkr vlY;kckcr f’k{kdkaps er vkgs-

* xVfugk; izdYi fnys tkr ulY;kckcr cgqrka’k

f’k{kdkaps er vkgs- oS;fDrd izdYi ‘kkGsr

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukuqlkj fnys tkr

vlY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaps er vkgs

* vkdkfjd ewY;ekiukr NksV;k dkyko/khr pkp.kh ?ksryh tkr vlY;kckcr f’k{kdkaps er vkgs-

* vkdkfjd ewY;ekiukr 10 vkf.k 15 xq.kkaph

pkp.kh?ksr vlY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaps er

vkgs- 20 xq.kkaph pkp.kh ?ksryh tkr ulY;kckcr


* ‘kkGsr vkdkfjd ewY;ekiukr NksV;k dkyko/khph pkp.kh iqLrdklg ?ksryh tkr

vlY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaps er vkgs- iqLrdkf’kok; ?ksryh tkr

ulY;kckcr cgqrka’k f’k{kdkaps er vkgs-* ladfyr Hkkjka’k fuf’prh dsyh tkr vlY;kps f’k{kdkaps er vkgs* ladfyr ewY;ekiukr iz’uif=dk Lor% r;kj djr

vlY;kckcr cgqrka’k


* ladfyr ewY;ekiukph Hkkjka’k fuf’prh dsyh tkr

vlY;kckcr loZp


* ladfyr ewY;ekiukph Hkkjka’k fuf’prh ekfgrh

izek.ks gksr vlY;kckcr loZp


* vkdkfjd o ladfyr eqY;ekiukrhy xq.k feGwu

l=fugk; Js.kh fnyh tkr

vlY;kckcr f’k{kdkaps er vkgs

* lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukr leL;k ;sr

vlY;kckcr f’k{kdkaps er vkgs-

4-5 f’k{kdkaP;k iz’ukoyhps mfí”Vfugk;

fo’ys”k.k %

dks”Vd Øekad 4-1

ewY;ekiu

Øek

ad

lk/ku iz’u fo|kFkhZ izfrlkn

gks; ukgh

1 ‘kklu fu.kZ;kuqlkj

ewY;ekiu

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


fujh{k.k %&1½ dks”Vd Øekad 4-5-1 vUo;s

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukr ‘kklu fu.kZ;kuqlkj

ewY;ekiu dsys tkrs vlY;kckcr 100 fo|kF;kZaps er

vkgs-

vFkZfuoZpu %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukr ‘kklu

fu.kZ;kuqlkj R;kaps ewY;ekiu dsys tkrs vlY;kps

100 VDds fo|kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs-

{k v{k & VDdsokjh

fu”d”kZ %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukr ‘kklu

fu.kZ;kuqlkj ewY;ekiu dsys tkrs vlY;kckcr fo|

kF;kZaps er vkgs-

dks”Vd Øekad 4-5-1

l=fugk; fudky

Øek

ad


gks; ukgh

2 ewYlekiukizek.ks l=fugk;

fudky

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½



lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukr ewY;ekiukizek.ks

{k v{k & VDdsokjh

l=fugk; fudky fnys tkr vlY;kckcr 100 fo|

kF;kZaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukr

ewY;ekiukizek.ks l=fugk; fudky fnys tkr vlY;kckcr


fu”d”kZ %

ewY;ekiukizek.ks l=fugk; fudky fnys tkr

vlY;kckcr fo|kF;kZaps er vkgs-



Øek

ad


gks; ukgh

3 ewY;ekiu vkdkfjd vkf.k ladfyr

in~/krhus

100

¼100V

Dds½

0

¼0

VDds

½


n’kZforkr-½



ladfyr in~/krhus dsys tkrss vls 100 fo|kF;kZaps er

vkgs-

vFkZfuoZpu %

vkdkfjd o ladfyr in~/krhus ewY;ekiuloZ

‘kkGsr xjtsuqlkj dsys tkrs vls 100 VDds

f’k{kdkaPks er vkgs-

fu”d”kZ %

vkdkfjd o ladfyr in~/krhus ewY;ekiu ‘kkGsr

dsys tkrs vls f’k{kdkaPks er vkgs-


lk/ku ra=kpk okij

Øek lk/ku iz’u fo|kFkhZ izfrlkn

{k v{k & VDdsokjh

ad gks; ukgh

4 vkdkfjd ewY;ekiukr lk/ku

ra=kpk okij

100

¼100

VDds½

0

¼ 0

VDds½


n’kZforkr-½

fujh{k.k % vkdkfjd ewY;ekiukr lk/ku ra=kpk okij

djrkr vls 100 fo|kF;kZaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %


vkdkfjd ewY;ekiuke/;s lk/ku ra=kpk okij dsyk tkrks

vls fo|kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

vkdkfjd ewY;ekiukr lk/ku ra=kpk okij dsyk

tkrks vls fo|kF;kZaps er vkgs-

{k v{k & VDdsokjh


lk/ku ra=s ;knh

Øek

ad


gks; ukgh


VDds½

0 ¼0

VDds½

2 rksaMhdke 96 ¼96

VDds½

4 ¼4

VDds½


VDds½

0 ¼0

VDds½

4 miØe @ Ñrh 98 ¼98

VDds½

2 ¼2

VDds½

5 izdYi 99 ¼99

VDds½

1 ¼1

VDds½

6 Pkkp.kh 94 ¼94

VDds½

6 ¼6

VDds½


¼98VDds½

2 ¼2

VDds½

8 brj 66 ¼66

VDds½

3 4 ¼34

VDds½


n’kZforkr-½


nSuafnu fufj{k.k djr vlY;kckcr 100 f’k{kdkaps er

vkgs-

2½ rksaMhdke ?ksr vlY;kckcr 96 fo|kF;kZaps er

vkgs-

3½ ‘kkGsr izkR;f{kd @ iz;ksx ?ksr vlY;kps 100

fo|kF;kZaps er vkgs-

4½ miØe @ Ñrh ‘kkGkae/;s ?ksr vlY;kckcr 98 fo|

kF;kZaps er vkgs-

5½ izdYi ‘kkGsr ?ksr vlY;kps 99 fo|kF;kZaps er

vkgs-

6½ pkp.kh ‘kkGsr ?ksr vlY;kps 99 fo|kF;kZaps

er vkgs-

{k v{k & VDdsokjh

7½ Lok/;k;@oxZdk;Z ‘kkGsr ?ksr vlY;kps 98 fo|

kF;kZaps er vkgs-

8½ ^brj* ;k ra=kpk okij gksr vlY;kckcr 66 fo|

kF;kZaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %

‘kkGsr fofo/k lk/ku ra=kapk okij dsyk tkrks-

nSuafnu fufj{k.k djr vlY;kckcr cgqrka’k fo|

kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs- rksaMhdke ?ksr

vlY;kckcr fo|kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs- izkR;f{kd

@ iz;ksx gh cgqrka’k ‘kkGsr ?ksr vlY;kckcr fo|

kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs- pkp.kh gh cgqrka’k

‘kkGsr ?ksr vlY;kckcr fo|kF;kZaP;k izfrlknko:u

letrs- Lok/;k;@oxZdk; ?ksr vlY;kckcr fo|

kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs- brj ;k ra=kpk okij gksr

vlY;kckcr fo|kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

nSuafnu fufj{k.k] rksaMhdke] izkR;f{kd @

iz;ksx ]miØe @ Ñrh] izdYi]pkp.kh] Lok/;k;@oxZdk;

d:u ?ksr vlY;kckcr fo|kF;kZaP;k er vkgs-

^brj* ;k ra=kpk okij gksr vlY;kckcr cgqrka’k



izdYi

Øek

ad


gks; ukgh


ewY;ekiukuqlkj izdYi

fnyk tkrks

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½


uoksmØek/kkfjr lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukuqlkj

izdYi fnys tkr vlY;kckcr 100 fo|kF;kZaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %

{k v{k & VDdsokjh


ewY;ekiukuqlkj izdYi fnys tkr v;Y;kckcr cgqrka’k fo|

kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukuqlkj izdYi fnys

tkr vlY;kckcr fo|kF;kZaps er vkgs-


izdYi Lo:i

Øek

ad


gks; ukgh

¼7½

1

2

xVfugk;

os;fDrd

0 ¼0

VDds½

1000 ¼100

VDds½

1000 ¼100

VDds½

0 ¼0

VDds½


n’kZforkr-½

fujh{k.k %&

1½ dks”Vd Øekad 4-14 vUo;s uoksmØek/kkfjr

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukuqlkj xVfugk; izdYi

fnys tkr ulY;kckcr 100 fo|kF;kZaps er vkgs-

2½ oS;fDrd izdYi ‘kkGsr lkrR;iw.kZ loZad”k

ewY;ekiukuqlkj fnys tkr vlY;kckcr 100 fo|kF;kZaps

er vkgs-

vFkZfuoZpu %


ewY;ekiukuqlkj xVfugk; izdYi fnys tkr ulY;kps

cgqrka’k fo|kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs- oS;fDrd

izdYi ‘kkGsr lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukuqlkj fnys

tkr vlY;kps cgqrka’k fo|kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

xVfugk; izdYi fnys tkr ulY;kckcr cgqrka’k fo|

kF;kZaPks er vkgs- oS;fDrd izdYi ‘kkGsr lkrR;iw.kZ

{k v{k & VDdsokjh

loZad”k ewY;ekiukuqlkj fnys tkr vlY;kckcr cgqrka’k

fo|kF;kZaps er vkgs


izdYi&f’k{kd lgdk;Z

Øek

ad


gks; ukgh

8 izdYi dk;Z dj.;klkBh f’k{kd

lgdk;Z

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½


ewY;ekiukr izdYi dk;Z dj.;klkBh f’k{kd lgdk;Z djrkr

vls 100 fo|kF;kZaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %

{k v{k & VDdsokjh


ewY;ekiukr izdYi dk;Z dj.;klkBh f’k{kd lgdk;Z djrkr

vls 100 VDds fo|kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

ewY;ekiukr izdYi dk;Z dj.;klkBh f’k{kd lgdk;Z

djrkr vls cgqrka’k fo|kF;kZaps er vkgs-


pkp.kh

Øek

ad


gks; ukgh


pkp.khs

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½


vkdkfjd ewY;ekiukr pkp.khs ?ksryh tkr vlY;kckcr

100 fo|kF;kZaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %


ewY;ekiukr vkdkfjd ewY;ekiukr pkp.khs ?ksryh tkr

vlY;kckcr 100 VDdss fo|kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

vkdkfjd ewY;ekiukr pkp.khs ?ksryh tkr



pkp.kh Lo:i

Øek

ad


gks; ukgh

{k v{k & VDdsokjh

¼10

½ 1

2

iqLrdklg pkp.kh

iqLrdkf’kok;

pkp.kh

100 ¼100

VDds½

0

¼0VDds½

0

¼0VDds½

100 ¼100

VDds½


n’kZforkr-½


pkp.khps Lo:i iqLrdklg ?ksryh tkr vlY;kckcr 100 fo|

kF;kZaps er vkgs-

2½ pkp.khps Lo:Ik iqLrdkf’kok; ?ksryh tkr

ulY;kckcr 100 f’k{kdkaps er vkgs-

vFkZ fuoZpu %


ewY;ekiukr pkkp.khps Lo:i iqLrdklg ?ksryh tkr

{k v{k & VDdsokjh

vlY;kckcr 100 izfrlknko:u letrs- ewY;ekiukr

pkkp.khps Lo:i iqLrdkf’kok; ?ksryh tkr ulY;kckcr

100 izfrlknko:u letrs--

fu”d”kZ %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukr pkp.khps Lo:i

iqLrdklg ?ksryh tkr vlY;kckcr cgqrka’k fo|kF;kZaps

er vkgs- iqLrdkf’kok; ?ksryh tkr ulY;kckcr cgqrka’k


dks”Vd Øekad 4-

5-11

l= pkp.kh

Øek

ad


gks; ukgh

11 izR;sd l=kkr pkp.kh 100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½


ewY;ekiukr izR;sd l=kkr pkp.kh ?ksryh tkrs

vlY;kckcr 100 fo|kF;kZaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %


ewY;ekiukuqlkj izR;sd l=kkr pkp.kh ?ksryh tkrs

vlY;kckcr 100 fo|kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

ewY;ekiukr izR;sd l=kkr pkp.kh ?ksryh tkrs


dks”Vd Øekad 4-

5-12

^brj* lk/ku ra=

Øek lk/ku iz’u fo|kFkhZ izfrlkn

gks; ukgh

{k v{k & VDdsokjh

ad

12 ewY;ekiukr ^brj* lk/ku

ra=kpk okij

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½


ewY;ekiukr ^brj* lk/ku ra=kpk okij djhr vlY;kckcr


vFkZfuoZpu %


ewY;ekiukr ^brj* ¼ lgv/;k;h o

Lo;aewY;ekiu ½ lk/ku ra=kpk okij djhr vlY;kckcr

cgqrka’k fo|kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

{k v{k & VDdsokjh

ewY;ekiukr ^brj* lk/ku ra=kpk okij djhr

vlY;kckcr cgqrka’k fo|kF;kZaps er vkgs-


fodkl

Øek

ad


gks; ukgh

13 vkdkfjd ewY;ekiukr fodkl 100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½


lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiur vkdkfjd ewY;ekiukr

fodkl gksr vlY;kckcr 100 fo|kF;kZaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %

{k v{k & VDdsokjh

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiur vkdkfjd

ewY;ekiukr fodkl gksr vlY;kckcr 100 VDds fo|


fu”d”kZ %

ewY;ekiukr fodkl gksr vlY;kckcr fo|


dks”Vd Øekad 4-

5-14

ys[kh o rksaMh ijh{kk

Øek

ad


gks; ukgh

14 Lkadfyr ewY;ekiu djhr

vlrkauk ys[kh o rksaMh

ijh{kkapk lekos’k

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½


Lkadfyr ewY;ekiu djhr vlrkauk ys[kh o rksaMh

ijh{kkapk lekos’k dsys tkr vlY;kckcr 100 fo|

kF;kZaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %


ewY;ekiukr Lkadfyr ewY;ekiu djhr vlrkauk ys[kh o

rksaMh ijh{kkapk lekos’k dsys tkr vlY;kckcr 100

VDds fo|kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

Lkadfyr ewY;ekiu djhr vlrkauk ys[kh o

rksaMh ijh{kkapk lekos’k dsys tkr vlY;kckcr

cgqrka’k fo|kF;kZaps er vkgs-

dks”Vd Øekad 4-

5-15

{k v{k & VDdsokjh

ys[kh mRrj if=dk

Øek

ad


gks; ukgh

15 Ys[kh ijh{ksP;k mRrjif=dk

igk;yk feGrkr

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½

fujh{k.k %&1½ dks”Vd Øekad 4-5-6 vUo;s ladfyr

ewY;ekiukrhy Yks[kh ijh{ksP;k mRrjif=dk igk;yk

feGr vlY;kckcr 100 fo|kF;kZaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %


ewY;ekiukrhy Yks[kh ijh{ksP;k mRrjif=dk igk;yk

feGr vlY;kckcr 100 VDds fo|kF;kZaP;k izfrlknko:u

letrs-

{k v{k & VDdsokjh

fu”d”kZ %

ladfyr ewY;ekiukrhy Yks[kh ijh{ksP;k

mRrjif=dk igk;yk feGr vlY;kckcr fo|kF;kZaps er

vkgs-

dks”Vd Øekad

4-5-16

brj fo|kFkhZ & mRrjif=dk

Øek

ad


gks; ukgh

16 brj fo|kF;kZaP;k ys[kh

mRrj if=dk igk;yk feGrkr

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½

{k v{k & VDdsokjh

fujh{k.k %&1½ dks”Vd Øekad 4-5-6 vUo;s ys[kh

mRrj if=dk brj fo|kF;kZaP;k gh igk;yk feGr vlY;kckcr


vFkZfuoZpu %


ewY;ekiukrhy ys[kh mRrj if=dk brj fo|kF;kZaP;k gh

igk;yk feGr vlY;kckcr 100 VDds fo|kF;kZaP;k

izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukrhy ys[kh mRrj

if=dk brj fo|kF;kZaP;k gh igk;yk feGr vlY;kckcr fo|

kF;kZaps er vkgs-


fo|kFkhZ vuqifLFkr

Øek

ad


gks; ukgh

17 fo|kFkhZ vuqifLFkr vlsy rj

mifLFkr >kY;koj ewY;ekiu

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½

fujh{k.k %&1½ dks”Vd Øekad 4-5-6 vUo;s fo|

kFkhZ vuqifLFkr vlsy rj mifLFkr >kY;koj ewY;ekiu

djr vlY;kckcr 100 fo|kF;kZaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %


ewY;ekiukr fo|kFkhZ vuqifLFkr vlsy rj mifLFkr

>kY;koj ewY;ekiu djr vlY;kckcr 100 VDds fo|


fu”d”kZ %

ewY;ekiu djhr vlrkauk fo|kFkhZ vuqifLFkr

vlsy rj mifLFkr >kY;koj ewY;ekiu djr vlY;kckcr fo|

kF;kZaps er vkgs-

{k v{k & VDdsokjh


xjtsizek.ks osG

Øek

ad


gks; ukgh

18 Lkadfyr ewY;ekiu djrkauk

xjtsizek.ks osG

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½


Lkadfyr ewY;ekiu djrkauk xjtsizek.ks osG fnyk tkr

vlY;kckcr 100 fo|kF;kZaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %

{k v{k & VDdsokjh

uoksmØek/kkfjr lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiu

djhr vlrkauk xjtsizek.ks osG fnyk tkr vlY;kckcr 100

VDds fo|kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

Lkadfyr ewY;ekiu djrkauk xjtsizek.ks osG

fnyk tkr vlY;kckcr fo|kF;kZaps er vkgs-


vfrfjDr iwjd ekxZn’kZu

Øek

ad


gks; ukgh

19 vfrfjDr iwjd ekxZn’kZu

dj.ks

100

¼100

VDds½

0

¼0

VDds½


n’kZforkr-½


loZad”k ewY;ekiukuqlkj vfrfjDr iwjd ekxZn’kZu

dj.k;kckcr 100 fo|kF;kZaps er vkgs-

vFkZfuoZpu %


ewY;ekiukuqlkj vfrfjDr iwjd ekxZn’kZu dj.k;kckcr


fu”d”kZ %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiukuqlkj vfrfjDr

iwjd ekxZn’kZu dj.k;kckcr fo|kF;kZaps er vkgs-


leL;k

Øek

ad


gks; ukgh

6 ewY;ekiu f’k{kd ?ksr 100 0

{k v{k & VDdsokjh

vlrkauk leL;k ¼100

VDds½

¼0

VDds½


n’kZforkr-½


ewY;ekiu f’k{kd ?ksr vlrkauk leL;k ;sr vlY;kckcr


vFkZfuoZpu %

uoksmØek/kkfjr lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiu

f’k{kd ?ksr vlrkauk leL;k ;sr vlY;kckcr 100 VDds

fo|kF;kZaP;k izfrlknko:u letrs-

fu”d”kZ %

lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiu f’k{kd ?ksr

vlrkauk leL;k ;sr vlY;kckcr fo|kF;kZaps er vkgs-

{k v{k & VDdsokjh

4-7 izdj.k lanHkZ

1½ [kSjukj fnyhi % ¼2009½]izxr lkekftd la’kks/ku i)rh o lkaf[;dh( Mk;eaM ifCyds’kUl] iq.ks2½ ikjluhl gseyrk % ¼2009½ ‘kS{kf.kd

la’kks/ku ekfgrh ladyu ra=s o

lk/kus( fuR; uwru

izdk’ku] iq.ks & 30]

3½ iaMhr cUlh fcgkjh % ¼2007½- f’k{k.kkrhy

la’kks/ku ¼la[;kRed vkf.k

xq.kkRed½( fuR;uwru

izdk’ku] iq.ks & 30]

unit 4 project

Documents

vdds fk

ekfgrh o

ewyekiu vkdkfjd vkf

o vfkzfuozpu4

vkgs vfkzfuozpu

vkgs dksvd ekad

vkgsdksvd ekad

krhckcr kklu fu