thlazing (august) 31, 2017 ningani (thursday) contact ... thar/2017/august/ht-31-08-2017.pdf · dan...

4
Hmasawnna Thar ( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r ) ___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________ Estd. 1984 Hmasawnna Thar Vol - 32/311 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy THLAZING (AUGUST) 31, 2017 NINGANI (THUrSdAy) Contact Numbers pawimaw : dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police staon : 03874-202248 sp Control room: 03874- 233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600 SP Hotline Number 7085-256-377 NEWS TOMKIM CHANCHIN LAKTAWI BRD Hospital- ah August thla sung naupang 290 an thi tah-P3 Shopping Complex hawng CCPUr: Zani zantieng khan New Lamka-ah ‘We Print, Aron & Sasha Shop- ping Complex’ chu T. Paukhanlian, EM, ADCC in a hawng. Keychain – Wooden, Metal, Transpar- ent, Acrylic, Memento – Crystal, Color/Engraved, Photo Frame – Wooden En- graved bakah Tiles, Mugs, Water Bottles, Name Plate hai print theina dawr a nih. KZP Felicitation Sept. 3 ah CCPUr: Khangthah Zuun Pawl (KZP) GHQ in Class X, XII le Degree level ex- am-a hlawtling hai lawm- puina (felicitation) hmang dinga ti remchangnawna leia hmang loa um ta chu September 3, 2017, 1PM in Simte Inn, Simveng-a a hmang ning a tih. Taylor Swift Music Vid- eo tharin record a siem-P4 Mi 67 hming Bank-ah peklut CCPUr : DIC, CCPur chun PMEGP, 2016-17 (Phase-1) Manufacture Trade Serial No. 307 chen (interview serial) le Ser- vice Trade a interview Sl. No. 98 chena mi haia mi 67 hming chu Bank-ah peklut a ni ta a, hming list hi DIC Office, CCPur, Tuibong Notice Board-ah en thei dinga tar a nih tiin Supervi- sor (E.I), i/c PMEGP, DIC, Ccpur chun inhriettirna a siem. Hi thil hi kum 2017- 18 DIC Agency, Ccpur target ang dungzuia thaw a nih. VFA training nuomhai ta dingin ImPHAL : Academic Session, 2017-18 a Veterinary Field Assistant Training Centre, Khumbong a kum 1 course Vet- erinary Field Assistant training nuomhai ta dingin Septem- ber 6 – 16, 2017 inkar sungin hnina lekha peklut thei a nih. Application Form chu Rs. 100 pekin Directorate of Vety & AH Services, Manipur, Sanjenthong, Imphal-ah lek thei a nih. Thiemna Class-XI Science passed, kum 17-25 inkar ni a \ul. Entrance test 24/09/2017 ah nei ning a ta, Admit Card Sept. 22 & 23, 2017 haiah sem ning a tih. Vadunga phaiphin lak khap CCPUr : Churachandpur Town le a se vela Vadung haia phaiphin (Leingoi) la an la umzing a. Hi thil hi dan kal le khap a ni leiin vadung le vadungte haia phaiphin lak hi khap tlat a nih. Hi khapna bawse an um le an um naw chu Police, Revenue le Forest Officials han ADC/ADM, CCPur enkaina hnuoiah an check zing ding a nih tiin District Magistrate, CCPur chun August 29, 2017 khan Order an suo. Vadunga phaiphin lak hi Supreme Court le Nation- al Green Tribunal (NGT) hai khawma dan kal le khap a nih tia an lo rel tasa a nih. CMRF-ah Rs. 3,59,700 an pek ImPHAL : Zanikhan Imphal East District Level Officers han Chief Minis- ter’s Relief Fund (CMRF) ah Rs. 2,59,700 an pek. Chun, zani ma khan Kum- bi College, Mangolnganbi College, Ningthaoukhong, Royal Academy of Law, Oinam, N.B. College, Khundrakpam le Prab- havati College, Mayang Imphal hai chu \hangruolin CMRF-ah Rs. 1,00,000 an pek. Zanita CMRF a sum lut po hi a renga belkhaw- min Rs. 3,59,700 a nih. KYKL 1 le UNLF cadres 2 man ImPHAL : Zani zing dar 8 vel khan Moreh Police Com- mando han Moreh-Imphal Van Parking, Moreh hmuna KYKL cadre pakhat Ch.Raju Meitei @ Sanahal (33), S/o Ch. Singhajit Meitei of Kak- wa Sairom Leirak, Imphal West chu an man. Chun, zani zing dar 9:30 vel khan Imphal East Police Commando han Halta hmu- na Orient Hotel bul, Imphal East ah UNLF cadres 2, Md. Yunus Khan (30), S/o Md. Chaoba Khan of Kei- rao Makting Makha Leikai le Mutum Naobi Singh @ Mahindra (40), S/o (L) Mu- tum Kelachand Singh of Nongmeibung Pung Mak- hong hai chu Maruti Suzuki Alto Car MN01AK/3983, UNLF demand letters 2 le mobile phone 1 leh an man a, Porompat Police Station ah an peklut. Tiddim Road an dang ding thu an puonglang ImPHAL : September 5, 2017 chena zirtirtu an mamaw le ngen zat State Sawrkarin a pek naw chun September 6, 2017 ah ZEO, Bishnupur kuomah an le- khabuhai an va sie ding thu le September 7, 2017 zing dar 6 a inthawk darkar 48 sung Tiddim Road an dang le khar ding thu Kwakta Govern- ment High School Students han an puonglang. Hi High School Student-hai chun an zirtirtu 5 sawnhmanga an um dodalna le an mamaw zat zirtirtu pe dinga ngennain August 29, 2017 a inthawk khan an Class an boycott \an a, tuchen hin Class boycott hi an la sunzawm pei a nih. Kwakta Government High School a hin Students 382 an um a hril a nih. Pasal pakhat tuiin a fen hmang SeNAPATI : Zani sun dar 12:30 vel khan Senapati District a Karong leilak bul ela Tuiruong Vadung (Barak vadung) a ruol dang pahnihai le an kan laiin tui hratin D. Aloysius (20) of Laii Village, tuta Viewland, Senapati hmuna um chu tuiin a len hmang a, a ruong zawng mek a nih. D. Aloysiushi a ruolhai pasal pahni, pakhat Laii khaw mi le pakhat dang Phaibung khaw mihai le nga man tuma fe an ni a, sienkhawm vadung palkai an tum laia tuoksiet hi a tuok a nih. Hun suksei nawk a nih ImPHAL : Academic Session 2017-18 a dinga Class-XI admission thawna dinga Eligibility Certificate lakna dinga hnina lekha peksuok le peklut hun chu 08-09-2017 chena suksei nawk a ni a. Fee le fine chu a pangai ning a tih tiin Secretary, Council of Higher Secondary Education, Mani- pur chun 20-08-2017 khan inhriettirna a siem. Tribal Unity Day CCPUr: Joint Action Committee Against Anti- Tribal Bill (JACAATB) chun vawisun (August 31, 2017), zantieng 4PM hin Martyrs park hmuna Tribal Unity Day inser an tih. Hi huna hin H. Mangchinkh- up, Chief Convenor, JAC; Khaipao Haokip, Chair- man, ADCC le V. Hang- khanlian, Minister, Agri, Vety & AH han thuhrilna hun hmang an ta, Rev. J.F. Lalropuia in martyrs hai sunna thucha hril a ta, Rev. K. Mangte in hun khar \awng\aina nei a tih. Chun, Flying Lantern le Candle sitvarna hun hmang ni bawk a tih. MSDP thuah meeting nei CCPUr: August 30, 2017 zantieng 1PM khan DC Office chamber, Tuibong, CCPur-ah Multi Sector Development Program (MSDP) le inzawmin meeting nei a nih. District Incharge Minister V Hang- khanlian, Singngat MLA Ginsuanhau@GS Haupu, Chairman, MANIREDA, Henglep MLA, Thang- zalam Haokip@TT Ha- okip, Chairman, Hill Areas Committee, Thanlon MLA Vungzagin Valte, Chair- man, MTDC, Khaipau Ha- okip, Chairman, ADC CC- Pur, Shyamlal Poonia, IAS DC CCPur, Rakesh Balwal SP CCPur, Dr Kim Simte, CMO CCPur, SDO bnakah DLOs hai an \hang tawl. Meeting huna hin dis- trict sunga hmasawnna a um theina ding le sin thaw dan ding hai hriltlang a ni bakah September 12, 2017 nia Manipur CM N. Biren singh lawmluna hun hmang dan ding le thu pawimaw tum tum hriltlang a nih. Pu Shyam Lal Poonia, IAS, DC, CCPur in hi huna thu a hrilnaah, MSDP- 2017-18 a district sunga development sin tum tum thawa um hai sawtnawte hnunga zo a ni ding thu, Manipur State Level Com- mittee huna peklut a ni ding thu le CM lawmlutna ding chu ziekfel a ni hun huna District mipui kuoma inhriettirna pek a ni ding thu a hril. Group Commander in a hung kan CCPUr: August 30, 2017 khan National Cadet Corpts (NCC), Rayburn College chu Group Com- mander, Imphal Group Brigadier Vivek Sharma in a hung kan Brigadier Vivek Shar- ma hin Churachandpur Battalion, Assam Rifles in an hung inrawi a, Rayburn College le High School section-a NCC hai hun an hmangpui. Brigadier Vivek Shar- ma in thu a hrilnaa chun, Manipur Chief Minister inhmupui a, Air Wings khawm sie belsa a ni theina dinga hma a lak ding thu a hril. NCC Cadet hai hi si- etna tuok hai \hangpui le sawmdawl zung zung thei dinga inchuktir an ni dung- zuiin hmang dan thiem a pawimaw thu, India ram hmun dang ang loin Mani- pur-ah khawsak dan dang dang nei hai inthuruol taka ei um tlang chu ropui a ti thu a hril bawk. Brigadier Vivek Shar- ma hin 65 Battalion hnu- oia First Gils Company le 14 Battalion (male) NCC, Imphal bakah First Air Squadron, NCC, North- East hai a enkai a nih. CC- Pur a hung inzin le inzawm hin NCC, JNV Tuinom khawm a kan. MZI Manipur Sub-Hqrts in Rising Day an hmang CCPUr: Mizo Zaimi Inza- wmkhawm (MZI) Mani- pur Sub-Headquarters chun zani sun dar 11-a inthawk khan Synod Hall, IB Road, CCPur-ah Hla inphuahsiak Grand Finale-cum-37th Ris- ing Day an hmang. Programmme hman- gna hi Thangkhosuanmung Guite in a hawng a, Lalram- liana, Secretary in introduc- tion le report hun a hmang a, Suaklianzela, President, MZI Manipur Sub-Hqrts in lawm- lutna thucha a hril a, hi zo hin Hla Inphuahsiak Grand Finale nei a nih. Grand Finale a hin hla- sakthiem mi 8 an \hang a, Lengzem le Ram Ngai Hla Category ah C Lalrawngbaw- la in pakhatna a lak a, Gos- pel Category-ah T Lalrokima in pakhatna a lak a, lawmma- nin Rs. 3,000; Memento inh- lan an ni bakah an hlaphuok Music Video a siem pek an ni ding a nih. Grand Finale a \hang midang 6 hai khawm Certificate le Rs. 1000/- seng inhlan an nih. Zangnadawmna Rs. 4 lakh cheque an hlan CCPUr: District in-charge minister V.Hangkhanlian chun July thla laia ruosur leia Nulla tuia tlahlum nuhmeite kum 3 le thla 4 mi Manhathoih nu le pa Ngamkhansuan Guite le Niangmuanching of New Lamka, Gouchinkhup Veng-a hai kutah Mani- pur sawrkarin a hung pek zangnadawnna Rs. 4 lakh cheque an hlan. Manha- thoih kha July 25, 2017 zantieng dar 4 vela ruosur leia Nullah a tlahlum a nih. Awareness on Prevention and Control of Deafness CCPUr: National Health mission hnuoia national Program for prevention and Control of Deafness (NPPCD), CCPur district huoihawtnain zanikhan New Lamka Upper Primary School, New Lamka hmu- nah Awareness and Screen- ing on Prevention and Con- trol of Deafness nei a nih. Hi huna hin Dr Jire Pu- daite, District Nodal Of- ficer, NPPCD le Margaret Mangte, Audiologist han mihriem ta dinga pawimaw em em thil hrietna Nakawr pawimawna, venghim dan le a enkawl dan ding hai hrilhrietna an nei. Nakawr sunga thil thun ngailo ding, mi nakawr ben pek ngailo ding, thil risie ta- luo laka nakawr veng ding, tui suklut lo ding ti hai stu- dent hai hrilhrietna an nei. Awareness zo hin NPPCD, CCPur district a inthawk Margaret Mang- te, Audiologist chun New Lamka Upper Primary School a kai student thil- hrietna Nakawr tienga harsatna nei hai machine hmangin enfelna a nei. September 6, 2017 khin hiengang awareness hi nei nawk ning a tih. Sawrkârin LPG Black-a zawr sukbo dân ding a ngaituo mêk: Karam Shyam LPG Cylinder Bur khata Rs.1800-2000 chena hmu ding tamtak a um zing: Report ImPHAL: Thil iengkim a dawngtu dinghaiin indik taka a hun taka an dawng theina ding le, abîkin th- lai suongna Gas sûngkuo tin indai tâwk kum tin pek a nih theina dinga Direct Benefit Transfer (DBT) le LPG subsidy sawrkârin indiktaka thaw a tum laia Black-a zawr pawl an la um zing hi sawrkârin sukbo vat dan a ngaituo mek niin CAF & PD minister Mr Karam Shyam chun a hril. Sungkuo tinin kum kha- tah Cylinder bur 9-12 bek an dawng seng theina dinga IOC le hma lak a ni lai zin- gin Manipur ah chu kum khatah Cylinder 9 a nih thei \awka. Chu khawm chu Agent han up-to date-a an sem thei naw a. Fel lema thaw a ni theina dinga in- rawnkhawmna meeting chu Nilaini August 30 khan Old Secretariat Conference Hall ah IOC official le LPG Dis- tributor hai le Consumers Affairs, Food and Public Distribution Minister Mr Karam Shaym hai meeting nei a nih. Meeting-a hin LPG Cyl- inder black market-a hmu ding a tam em em hi sukbo/ suktlawm dan ding le Agen- cy fethlenga indiktaka sem- na hi sukhrât dan ding lam- puihai ngaituo le hriltlâng a nih. Meeting a \hanghai po po chun, indik naw taka Black Market-a LPG man to tak taka zawr zing hi suk- bona dinga \hang tlâng an remtih. Minister Pu Karam Shyam chun, Black Mar- ket-a LPG man to tak taka zawrhai hi Agent hai le stakeholders hai \hangruol phawt chun sukbo thei a nizie thu a hril a. Na- tional Food Security Act (NFSA) hnuoia bufai (rice) le khawvartui (SK Oil) hai khawm, agent le stakehold- ers hai \hangruolna zarin tuhin chu Black Market-a zawr rukhai a um tah nawh a. A dawngtu ding (benefi- ciary) indiktak haiin bufai le khawnvartui an dawng ta niin a hril. Chuong ang bawkin, LPG khawm, sawrkârin subsidy chen a siem a nih a. Indiknaw taka Agent \henkhatin Black Market-a dinga LPG cylinder an zâwr/ sem ruk hlak hi \hangruola sukbo thei ding a ni thu a hril a. Mipuihai khawmin sawrkar thilthaw scheme hai a nih dan ding ang taka hlen puitling a ni theina dinga lo thlawp hlak dingin a ngen. “Hmasâwnna lam tluong ei hraw mek, an diknawhai siem dika changkangna lam ei hraw theina ding chun, danglam- na \ha tak a um a ngai a. Chutaka ding chun sawrkâr scheme hai khawm nisien, a \ha naw chu siem\hatna dingin mipui han ‘con- structive criticism’ hai pein a ‘system’ siem\hat thei a nih” tiin a hril. Hienga state-a LPG cylinder Black Market-a hmu ding a tam em em hi sukbo a ni theina dingin, Indian Oil Corporation (IOC), Imphal Division Retail Sales Manager and State Level Coordinator, Mr SI Singh chun Manipur sawrkâr \hangpui an huom thu a hril a. LPG supply a ni dânhai \ha taka control nîng an tih tiin a hril bawk. Hienglai zing hin in- diknaw taka Refill le Black- a zawr hai sukbo a nih theina dingin, consumer hai khawm a thei chena chu mani ngeiin SMS annawleh Interactive Voice Recording System) le internet a online system refill hai hmang \an- gkai dingin an fui a. Agent le Distributor hai khawmin mani customer/ consumers hai hrilhriet a. Thaw dan \ha lem le chîng dan \hahai hmang pei dingin a hril bawk. Sawrkarin dan a siemhai indiktak le fet takin zâwm seng inla chu thil in- dik naw hieng Black Market hai khawm hi um naw nih tiin Mr Singh chun a hril. >>Page 4-ah sunzawm Ram leilung hausakna ei humhal a \ûl: CM ImPHAL: Chief Minister Mr N. Biren Singh chun, ei state Manipur leilung hi a hausa, em em a, thing le ruo, zu le va, thing le par (biodiversity) abîkin Shirui Lily le Sangai hai anga thil danglam hai hi humhim le sukpung dang science thiemna hmanga ei zawng dawk pei a pawimaw thu a hril. Hi thu hi Biotech Hubs in North East India-in a sponsored, 7th Review and Monitoring cum Mentor- ing Meeting of Department of Biotechnology (DBT), Inaugural Session, Hotel Imphal-a an neina huna a hril a nih. Chief Minister chun, “Thilsiemhai le inthuruol taka um ei inchûk a \ûl. Biotechnology hai hmang \angkai mek lai hin, ei hrietna le thiemna (indig- enous knowledge), tlangpa damdawi thiemna, thing le ruo, zu le va, ramsa le ransa hai humhal dan theinghil nawng ei tih” tiin a hril. “Loktak dil (Lake) inh- ram dam ngaithlang ei ta, Sangai khawsawt beidawng inhram ngiu ngiu dam ngaithla inla, Shirui Lily dangchar khêk râwl dam hre theiin \hangpui thei inla chu, tuta nek khawmin ei State hi inhawi lem a tih. “Biotechnology thiem- na hin, ei rama thing le ruo, zu le va, ramsa le ransa hau- saknahai hi a humhim dan ding kawng \ha deu a hung hmu suok ngei ka beisei. An naw chun, hieng San- gai le Shirui Lily hai anga thilsiem hlu hi, vawikhat an mang (extinct) tah chun an hung um nawk nawk mei mei hi ka ring tah nawh” tiin a hril. Kum 2002 a inthawka Forest & Environment thu le thil dang dang haia tawnghriet a lo nei le hmu ve hai a inthawkin, biotech- nology in kawng tinreng, economy, agriculture, food, energy le environment haia nina/hmun pawimaw tak ngîrhmun a hung hluo ding hi a lo hmulawk niin a hril. Manipur chau ni lo North East pumpui hausak- na hi ei vawnghim tlat le humhal tlat a pawimaw thu, Biotechnology thiemna le varna hin Prime Minister vision 2022 sukpuitlingna ding kawngah nasataka a mi \hangpui a beisei thu a hril a. Rengthei, Kachai, Lemon, Orange, Orchids, le damdawia hmang thei hlohna le thingkung, hna chi hran hranhai Manipur ah a \ha nuom em em a, \angkai lema sawr theina lampui khawm a mi hung kâwkhmu ngei a beisei thu a hril bawk. Disas- ter Man- agement Condense Course-P4 Hlawtlingna bul chu hun hmang \hat a nih: Rad- heshyam-P4

Upload: others

Post on 29-Oct-2019

10 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Hmasawnna Thar( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r )

___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________

Estd. 1984

Hmasawnna Thar Vol - 32/311 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy

THLAZING (AUGUST) 31, 2017 NINGANI (THUrSdAy)

Contact Numbers pawimaw : dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police station : 03874-202248 sp Control room: 03874- 233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600

SP Hotline Number 7085-256-377

NEWS TOMkiMCHANCHIN LAKTAWI

BRD Hospital-ah August thla sung naupang

290 an thi tah-P3

Shopping Complex hawng

CCPUr: Zani zantieng khan New Lamka-ah ‘We Print, Aron & Sasha Shop-ping Complex’ chu T. Paukhanlian, EM, ADCC in a hawng. Keychain – Wooden, Metal, Transpar-ent, Acrylic, Memento – Crystal, Color/Engraved, Photo Frame – Wooden En-graved bakah Tiles, Mugs, Water Bottles, Name Plate hai print theina dawr a nih.

KZP Felicitation Sept. 3 ah

CCPUr: Khangthah Zuun Pawl (KZP) GHQ in Class X, XII le Degree level ex-am-a hlawtling hai lawm-puina (felicitation) hmang dinga ti remchangnawna leia hmang loa um ta chu September 3, 2017, 1PM in Simte Inn, Simveng-a a hmang ning a tih.

Taylor Swift Music Vid-eo tharin record a siem-P4

Mi 67 hming Bank-ah peklutCCPUr : DIC, CCPur chun PMEGP, 2016-17 (Phase-1) Manufacture Trade Serial No. 307 chen (interview serial) le Ser-vice Trade a interview Sl. No. 98 chena mi haia mi 67 hming chu Bank-ah peklut a ni ta a, hming list hi DIC Office, CCPur, Tuibong Notice Board-ah en thei dinga tar a nih tiin Supervi-sor (E.I), i/c PMEGP, DIC, Ccpur chun inhriettirna a siem. Hi thil hi kum 2017-18 DIC Agency, Ccpur target ang dungzuia thaw a nih.

VFA training nuomhai ta dinginImPHAL : Academic Session, 2017-18 a Veterinary Field Assistant Training Centre, Khumbong a kum 1 course Vet-erinary Field Assistant training nuomhai ta dingin Septem-ber 6 – 16, 2017 inkar sungin hnina lekha peklut thei a nih. Application Form chu Rs. 100 pekin Directorate of Vety & AH Services, Manipur, Sanjenthong, Imphal-ah lek thei a nih. Thiemna Class-XI Science passed, kum 17-25 inkar ni a \ul. Entrance test 24/09/2017 ah nei ning a ta, Admit Card Sept. 22 & 23, 2017 haiah sem ning a tih.

Vadunga phaiphin lak khapCCPUr : Churachandpur Town le a se vela Vadung haia phaiphin (Leingoi) la an la umzing a. Hi thil hi dan kal le khap a ni leiin vadung le vadungte haia phaiphin lak hi khap tlat a nih. Hi khapna bawse an um le an um naw chu Police, Revenue le Forest Officials han ADC/ADM,

CCPur enkaina hnuoiah an check zing ding a nih tiin District Magistrate, CCPur chun August 29, 2017 khan Order an suo. Vadunga phaiphin lak hi Supreme Court le Nation-al Green Tribunal (NGT) hai khawma dan kal le khap a nih tia an lo rel tasa a nih.

CMRF-ah Rs. 3,59,700 an pek

ImPHAL : Zanikhan Imphal East District Level Officers han Chief Minis-ter’s Relief Fund (CMRF) ah Rs. 2,59,700 an pek. Chun, zani ma khan Kum-bi College, Mangolnganbi College, Ningthaoukhong, Royal Academy of Law, Oinam, N.B. College, Khundrakpam le Prab-havati College, Mayang Imphal hai chu \hangruolin CMRF-ah Rs. 1,00,000 an pek. Zanita CMRF a sum lut po hi a renga belkhaw-min Rs. 3,59,700 a nih.

KYKL 1 le UNLF cadres 2 man

ImPHAL : Zani zing dar 8 vel khan Moreh Police Com-mando han Moreh-Imphal Van Parking, Moreh hmuna KYKL cadre pakhat Ch.Raju Meitei @ Sanahal (33), S/o Ch. Singhajit Meitei of Kak-wa Sairom Leirak, Imphal West chu an man. Chun, zani zing dar 9:30 vel khan Imphal East Police Commando han Halta hmu-na Orient Hotel bul, Imphal East ah UNLF cadres 2, Md. Yunus Khan (30), S/o Md. Chaoba Khan of Kei-rao Makting Makha Leikai le Mutum Naobi Singh @ Mahindra (40), S/o (L) Mu-tum Kelachand Singh of Nongmeibung Pung Mak-hong hai chu Maruti Suzuki Alto Car MN01AK/3983, UNLF demand letters 2 le mobile phone 1 leh an man a, Porompat Police Station ah an peklut.

Tiddim Road an dang ding thu an puonglangImPHAL : September 5, 2017 chena zirtirtu an mamaw le ngen zat State Sawrkarin a pek naw chun September 6, 2017 ah ZEO, Bishnupur kuomah an le-khabuhai an va sie ding thu le September 7, 2017 zing dar

6 a inthawk darkar 48 sung Tiddim Road an dang le khar ding thu Kwakta Govern-ment High School Students han an puonglang. Hi High School Student-hai chun an zirtirtu 5 sawnhmanga an um dodalna le an mamaw zat

zirtirtu pe dinga ngennain August 29, 2017 a inthawk khan an Class an boycott \an a, tuchen hin Class boycott hi an la sunzawm pei a nih. Kwakta Government High School a hin Students 382 an um a hril a nih.

Pasal pakhat tuiin a fen hmangSeNAPATI : Zani sun dar 12:30 vel khan Senapati District a Karong leilak bul ela Tuiruong Vadung (Barak vadung) a ruol dang pahnihai le an kan laiin tui hratin D. Aloysius (20) of Laii Village, tuta Viewland, Senapati hmuna um chu tuiin a len hmang a, a ruong zawng mek a nih. D. Aloysiushi a ruolhai pasal pahni, pakhat Laii khaw mi le pakhat dang Phaibung khaw mihai le nga man tuma fe an ni a, sienkhawm vadung palkai an tum laia tuoksiet hi a tuok a nih.

Hun suksei nawk a nihImPHAL : Academic Session 2017-18 a dinga Class-XI admission thawna dinga Eligibility Certificate lakna dinga hnina lekha peksuok le peklut hun chu 08-09-2017 chena suksei nawk a ni a. Fee le fine chu a pangai ning a tih tiin Secretary, Council of Higher Secondary Education, Mani-pur chun 20-08-2017 khan inhriettirna a siem.

Tribal Unity DayCCPUr: Joint Action Committee Against Anti-Tribal Bill (JACAATB) chun vawisun (August 31, 2017), zantieng 4PM hin Martyrs park hmuna Tribal Unity Day inser an tih. Hi huna hin H. Mangchinkh-up, Chief Convenor, JAC; Khaipao Haokip, Chair-man, ADCC le V. Hang-khanlian, Minister, Agri, Vety & AH han thuhrilna hun hmang an ta, Rev. J.F. Lalropuia in martyrs hai sunna thucha hril a ta, Rev. K. Mangte in hun khar \awng\aina nei a tih. Chun, Flying Lantern le Candle sitvarna hun hmang ni bawk a tih.

MSDP thuah meeting nei

CCPUr: August 30, 2017 zantieng 1PM khan DC Office chamber, Tuibong, CCPur-ah Multi Sector Development Program (MSDP) le inzawmin meeting nei a nih. District Incharge Minister V Hang-khanlian, Singngat MLA Ginsuanhau@GS Haupu, Chairman, MANIREDA, Henglep MLA, Thang-zalam Haokip@TT Ha-okip, Chairman, Hill Areas Committee, Thanlon MLA Vungzagin Valte, Chair-man, MTDC, Khaipau Ha-okip, Chairman, ADC CC-Pur, Shyamlal Poonia, IAS DC CCPur, Rakesh Balwal SP CCPur, Dr Kim Simte, CMO CCPur, SDO bnakah DLOs hai an \hang tawl.

Meeting huna hin dis-trict sunga hmasawnna a um theina ding le sin thaw dan ding hai hriltlang a ni bakah September 12, 2017 nia Manipur CM N. Biren singh lawmluna hun hmang dan ding le thu pawimaw tum tum hriltlang a nih. Pu Shyam Lal Poonia, IAS, DC, CCPur in hi huna thu a hrilnaah, MSDP-2017-18 a district sunga development sin tum tum thawa um hai sawtnawte hnunga zo a ni ding thu, Manipur State Level Com-mittee huna peklut a ni ding thu le CM lawmlutna ding chu ziekfel a ni hun huna District mipui kuoma inhriettirna pek a ni ding thu a hril.

Group Commander in a hung kan

CCPUr: August 30, 2017 khan National Cadet Corpts (NCC), Rayburn College chu Group Com-mander, Imphal Group Brigadier Vivek Sharma in a hung kan Brigadier Vivek Shar-ma hin Churachandpur Battalion, Assam Rifles in an hung inrawi a, Rayburn College le High School section-a NCC hai hun an hmangpui. Brigadier Vivek Shar-ma in thu a hrilnaa chun, Manipur Chief Minister inhmupui a, Air Wings khawm sie belsa a ni theina dinga hma a lak ding thu a hril.

NCC Cadet hai hi si-etna tuok hai \hangpui le sawmdawl zung zung thei dinga inchuktir an ni dung-zuiin hmang dan thiem a pawimaw thu, India ram hmun dang ang loin Mani-pur-ah khawsak dan dang dang nei hai inthuruol taka ei um tlang chu ropui a ti thu a hril bawk. Brigadier Vivek Shar-ma hin 65 Battalion hnu-oia First Gils Company le 14 Battalion (male) NCC, Imphal bakah First Air Squadron, NCC, North-East hai a enkai a nih. CC-Pur a hung inzin le inzawm hin NCC, JNV Tuinom khawm a kan.

MZI Manipur Sub-Hqrts in Rising Day an hmang

CCPUr: Mizo Zaimi Inza-wmkhawm (MZI) Mani-pur Sub-Headquarters chun zani sun dar 11-a inthawk khan Synod Hall, IB Road, CCPur-ah Hla inphuahsiak Grand Finale-cum-37th Ris-ing Day an hmang. Programmme hman-gna hi Thangkhosuanmung Guite in a hawng a, Lalram-liana, Secretary in introduc-tion le report hun a hmang a, Suaklianzela, President, MZI Manipur Sub-Hqrts in lawm-lutna thucha a hril a, hi zo

hin Hla Inphuahsiak Grand Finale nei a nih. Grand Finale a hin hla-sakthiem mi 8 an \hang a, Lengzem le Ram Ngai Hla Category ah C Lalrawngbaw-la in pakhatna a lak a, Gos-pel Category-ah T Lalrokima in pakhatna a lak a, lawmma-nin Rs. 3,000; Memento inh-lan an ni bakah an hlaphuok Music Video a siem pek an ni ding a nih. Grand Finale a \hang midang 6 hai khawm Certificate le Rs. 1000/- seng inhlan an nih.

Zangnadawmna Rs. 4 lakh cheque an hlan

CCPUr: District in-charge minister V.Hangkhanlian chun July thla laia ruosur leia Nulla tuia tlahlum nuhmeite kum 3 le thla 4 mi Manhathoih nu le pa Ngamkhansuan Guite le Niangmuanching of

New Lamka, Gouchinkhup Veng-a hai kutah Mani-pur sawrkarin a hung pek zangnadawnna Rs. 4 lakh cheque an hlan. Manha-thoih kha July 25, 2017 zantieng dar 4 vela ruosur leia Nullah a tlahlum a nih.

Awareness on Prevention and Control of DeafnessCCPUr: National Health mission hnuoia national Program for prevention and Control of Deafness (NPPCD), CCPur district huoihawtnain zanikhan New Lamka Upper Primary School, New Lamka hmu-nah Awareness and Screen-ing on Prevention and Con-trol of Deafness nei a nih. Hi huna hin Dr Jire Pu-daite, District Nodal Of-ficer, NPPCD le Margaret Mangte, Audiologist han mihriem ta dinga pawimaw em em thil hrietna Nakawr pawimawna, venghim dan le a enkawl dan ding hai hrilhrietna an nei.

Nakawr sunga thil thun ngailo ding, mi nakawr ben pek ngailo ding, thil risie ta-luo laka nakawr veng ding, tui suklut lo ding ti hai stu-dent hai hrilhrietna an nei. Awareness zo hin NPPCD, CCPur district a inthawk Margaret Mang-

te, Audiologist chun New Lamka Upper Primary School a kai student thil-hrietna Nakawr tienga harsatna nei hai machine hmangin enfelna a nei. September 6, 2017 khin hiengang awareness hi nei nawk ning a tih.

Sawrkârin LPG Black-a zawr sukbo dân ding a ngaituo mêk: Karam Shyam LPG Cylinder Bur khata Rs.1800-2000 chena hmu ding tamtak a um zing: ReportImPHAL: Thil iengkim a dawngtu dinghaiin indik taka a hun taka an dawng theina ding le, abîkin th-lai suongna Gas sûngkuo tin indai tâwk kum tin pek a nih theina dinga Direct Benefit Transfer (DBT) le LPG subsidy sawrkârin indiktaka thaw a tum laia Black-a zawr pawl an la um zing hi sawrkârin sukbo vat dan a ngaituo mek niin CAF & PD minister Mr Karam Shyam chun a hril. Sungkuo tinin kum kha-tah Cylinder bur 9-12 bek an dawng seng theina dinga IOC le hma lak a ni lai zin-gin Manipur ah chu kum khatah Cylinder 9 a nih thei \awka. Chu khawm chu Agent han up-to date-a an sem thei naw a. Fel lema thaw a ni theina dinga in-rawnkhawmna meeting chu

Nilaini August 30 khan Old Secretariat Conference Hall ah IOC official le LPG Dis-tributor hai le Consumers Affairs, Food and Public Distribution Minister Mr Karam Shaym hai meeting nei a nih. Meeting-a hin LPG Cyl-inder black market-a hmu ding a tam em em hi sukbo/suktlawm dan ding le Agen-cy fethlenga indiktaka sem-na hi sukhrât dan ding lam-puihai ngaituo le hriltlâng a nih. Meeting a \hanghai po po chun, indik naw taka Black Market-a LPG man to tak taka zawr zing hi suk-bona dinga \hang tlâng an remtih. Minister Pu Karam Shyam chun, Black Mar-ket-a LPG man to tak taka zawrhai hi Agent hai le stakeholders hai \hangruol

phawt chun sukbo thei a nizie thu a hril a. Na-tional Food Security Act (NFSA) hnuoia bufai (rice) le khawvartui (SK Oil) hai khawm, agent le stakehold-ers hai \hangruolna zarin tuhin chu Black Market-a zawr rukhai a um tah nawh a. A dawngtu ding (benefi-ciary) indiktak haiin bufai

le khawnvartui an dawng ta niin a hril. Chuong ang bawkin, LPG khawm, sawrkârin subsidy chen a siem a nih a. Indiknaw taka Agent \henkhatin Black Market-a dinga LPG cylinder an zâwr/sem ruk hlak hi \hangruola sukbo thei ding a ni thu a hril a. Mipuihai khawmin

sawrkar thilthaw scheme hai a nih dan ding ang taka hlen puitling a ni theina dinga lo thlawp hlak dingin a ngen. “Hmasâwnna lam tluong ei hraw mek, an diknawhai siem dika changkangna lam ei hraw theina ding chun, danglam-na \ha tak a um a ngai a. Chutaka ding chun sawrkâr scheme hai khawm nisien, a \ha naw chu siem\hatna dingin mipui han ‘con-structive criticism’ hai pein a ‘system’ siem\hat thei a nih” tiin a hril. Hienga state-a LPG cylinder Black Market-a hmu ding a tam em em hi sukbo a ni theina dingin, Indian Oil Corporation (IOC), Imphal Division Retail Sales Manager and State Level Coordinator, Mr SI Singh chun Manipur

sawrkâr \hangpui an huom thu a hril a. LPG supply a ni dânhai \ha taka control nîng an tih tiin a hril bawk. Hienglai zing hin in-diknaw taka Refill le Black-a zawr hai sukbo a nih theina dingin, consumer hai khawm a thei chena chu mani ngeiin SMS annawleh Interactive Voice Recording System) le internet a online system refill hai hmang \an-gkai dingin an fui a. Agent le Distributor hai khawmin mani customer/consumers hai hrilhriet a. Thaw dan \ha lem le chîng dan \hahai hmang pei dingin a hril bawk. Sawrkarin dan a siemhai indiktak le fet takin zâwm seng inla chu thil in-dik naw hieng Black Market hai khawm hi um naw nih tiin Mr Singh chun a hril.>>Page 4-ah sunzawm

Ram leilung hausakna ei humhal a \ûl: CM

ImPHAL: Chief Minister Mr N. Biren Singh chun, ei state Manipur leilung hi a hausa, em em a, thing le ruo, zu le va, thing le par (biodiversity) abîkin Shirui Lily le Sangai hai anga thil danglam hai hi humhim le sukpung dang science thiemna hmanga ei zawng dawk pei a pawimaw thu a hril. Hi thu hi Biotech Hubs in North East India-in a sponsored, 7th Review and Monitoring cum Mentor-ing Meeting of Department of Biotechnology (DBT), Inaugural Session, Hotel Imphal-a an neina huna a hril a nih. Chief Minister chun, “Thilsiemhai le inthuruol taka um ei inchûk a \ûl.

Biotechnology hai hmang \angkai mek lai hin, ei hrietna le thiemna (indig-enous knowledge), tlangpa damdawi thiemna, thing le ruo, zu le va, ramsa le ransa hai humhal dan theinghil nawng ei tih” tiin a hril. “Loktak dil (Lake) inh-ram dam ngaithlang ei ta, Sangai khawsawt beidawng inhram ngiu ngiu dam ngaithla inla, Shirui Lily dangchar khêk râwl dam hre theiin \hangpui thei inla chu, tuta nek khawmin ei State hi inhawi lem a tih. “Biotechnology thiem-na hin, ei rama thing le ruo, zu le va, ramsa le ransa hau-saknahai hi a humhim dan ding kawng \ha deu a hung hmu suok ngei ka beisei. An naw chun, hieng San-

gai le Shirui Lily hai anga thilsiem hlu hi, vawikhat an mang (extinct) tah chun an hung um nawk nawk mei mei hi ka ring tah nawh” tiin a hril. Kum 2002 a inthawka Forest & Environment thu le thil dang dang haia tawnghriet a lo nei le hmu ve hai a inthawkin, biotech-nology in kawng tinreng, economy, agriculture, food, energy le environment haia nina/hmun pawimaw tak ngîrhmun a hung hluo ding hi a lo hmulawk niin a hril. Manipur chau ni lo North East pumpui hausak-na hi ei vawnghim tlat le humhal tlat a pawimaw thu, Biotechnology thiemna le varna hin Prime Minister vision 2022 sukpuitlingna ding kawngah nasataka a mi \hangpui a beisei thu a hril a. Rengthei, Kachai, Lemon, Orange, Orchids, le damdawia hmang thei hlohna le thingkung, hna chi hran hranhai Manipur ah a \ha nuom em em a, \angkai lema sawr theina lampui khawm a mi hung kâwkhmu ngei a beisei thu a hril bawk.

Disas-ter Man-agement

Condense Course-P4

Hlawtlingna bul chu hun hmang \hat a nih: Rad-heshyam-P4

Hmasawnna Thar2 THLAZING (AUGUST) 31, 2017NINGANI (THUrSdAy) ArTICLe/HeALTH & emPLOymeNT NeWS

Editorial Boardlalmalsawm sellate: Editor& Publisherroding l. sellate: Jt. Editor Joseph Joute: Freelancelalsansuok pulamte &samuel Zothanglien@sZ Zote:Sports lalruotlien dulien: Computer AssistantEdited & Published by Lalmalsawm Sellate at HT Office, Lighthouse Lane, Churachandpur and Printed by him at Lamka Super Printer, Vengnuam, Hiangtam Lamka, CCPur, Manipur.

VAWISUN THUPUIHring mi rama hin, Lalpa \hatna hmu inring naw lang chu ka chau ta ding a nih. Lalpa chu nghak zing rawh; Hrattakin um la, i lungril chu insukhuoi raw se; a nih, Lalpa chu nghak zing rawh.

- Sam 27:13-14

EditorialSawrkarin a hun laiin

ngaisak hlak sienla

ALL INDIA RADIO: CHURACHANDPUR PROGRAMMEdate: August 31, 2017 (Ningani)

TrANSmISSION- FM-101.4 Megahertz

Hours Studio/ Programme

4.53pm CR/P Signature

4.55pm Vande Mataram, Time Reading, Opening Announcement

5.00pm P Hyms to God (Paite): Biakson

5.05pm P Local Announcement/Prog. Summary

5.10pm P Minor Dialect (Simte): Niangkhojam & party (mod)

5.25pm P Science Hints (Paite): “Cleanliness for Health” by Lamsuanthang

5.30pm PPAITE Prog. Sig. Tune & Announcement

Announcer: Ciinbiaksang1. Listener’s Choice (dev)

6.00pm PHMAR Prog., sig. Tune & Announcement

Announcer:Lalhlunsang1. Bethel Male Voice (dev)

6:30PM PTHADOU Prog., sig. Tune & Announcement

Announcer:Jenneth1. Listener’s Choice (dev)

7:00PMFarm & Home: Paite1. V. Paukhansiam (mod)2. Talk: “Khangnoute pankhop na” Dr HS Hatzaw

Lungawinawna Hmangruo hi chi hran hran um de sienkhawm khawvel mihriem han lungawinawna hman-gruoa ei hmang le sawngtawlawi tak chu tharum insu-ona, bandh le economic blockade hai hi an nih. India rama ding chun Manipur mihai hi a hmang ngun tak ei ni ngei ring a um. Hieng thil hai hi mipui han ei tuorhlain ei harsatpui hlea chu Hmangruo dang hmang ding ei la hriet si naw leiin sawngtawlawi taka ei hmang hlak le ei la hmang pei ding niin an lang. Hiengang lungawinawna hmangruo hai aia hmang ding hi hmangruo dang dap suok thei ta inla nuom a um khawpel. Manipur hmatieng ding ei hang thlîr chun bandh hin a mi lo hmuok a, ei hmatieng hin an khang ruou el niin an lang. Ei State Sawrkar chun, Manipur chu bandh le eco-nomic blockade um nâwna State in kan siem ding a nih tiin Assembly Election hun lai khan vote campaign hlain an hmang a. Nisienlakhawm election zo le Sawrkar thar a hung um hnung khawmin vawi tam tak el bandh a um ta a, a la hung um pei ding a nih ti chu nitin chanchinbu tiem hlak hai chun ei hriet seng ring a um. Bandh narân el chau ni lovin State pakhata chenghai chu counter blockade chen ei inthaw khum hlak. Hi thil hi ei ngaituo chêt chêt chun inzak a um a, a mawlthlakin an vetthlak khawp el. Hi kawngah hin an dem ding le a thiemnaw lem bik ding ei um naw a, ei inang tlâng seng a nih. Bandh annawleh economic blockade ei thaw naw hlak chun ei State Sawrkarin ei thil ngen hai a ngaisak el ngai si nawh. Hi lei taka hi ei ramah hin bandh le eco-nomic blockade hi a um ngun a nih. A tlângpuiin bandh le economic blockade thaw tum hai hin an bandh thaw ding le an economic blockade thaw ding hi an lo puonglawk hmasa hlak a. Amiruokchu, a ngaisaktu ding Sawrkarin a hun takah a ngaisak ngai naw a. Hi leia hi bandh le economic blockade ei tihai hi a hung um rawp hlak a nih. Bandh le economic blockade inumtirtu chu Sawrkar a nina chin a um hlak. Bandh le economic blockade thaw tum hai hin Sawrkar hun an pek hlak. Hun an tiemchin sûnga ngaisak an ni naw hlak leia an bandh thaw tum le an economic blockade thaw tum hi an fe thlengpui hlak niin an lang. Hieng a ni lei hin Sawrkarin a hun laiin ngaisak hlak sienla nuom a um. Bandh le economic blockade a hung um a, mipui han harsatna nasa tak ei hung tuor el bâkah bandh le economic blockade leia tharum insuona thil a hungtlung a. Thil a siet ding ang po po a siet zo hnung le mipui han harsatna namen lo tak el an tuorzo hnun-gin Sawrkarin bandh le economic blockade thawtuhai a hung inbiekpui nawk tho hlak. Inbiekna a hung um chun inbiekremna khawm a hung um hlak. Hieng ding si si hin chu mipui han harsatna an tuok hma le thil tam tak a suksiet hma, a hun laiin Sawrkarin ngaisak hlak sienla chu ei rênga ta dinga thil \ha a hung ni ding a nih. Se lut hnunga Se kawtkhar hi chu Sawrkarin thaw ta ngai naw sienla nuom a um. Ei nauhai ienganga suol le \ha naw nihai sienlakhawm nu le pahai chun ei nauhai chu midang ei pek thei naw bâkah ka nau an nawh tiin ei hnâwl thei nawh. An suolna le an thil suksuol annawleh an thil suksiet haiah chun nu le pa han a maw ei phur tho tho hlak. Hiengang bawk hin Sawrkar chu a ram mipuihai nu le pa a ni a. A ram mipui han a ti nawzawngin thil an hung thaw a. An chungah ac-tion nasa taka lak a, hrem hang tum de hlak sienkhawm a thei tak tak ngai naw a, an keidei nawk hlak. Bandh le economic blockade hi suol le dan kal a nih ti sienkhawm a thawtuhai chungah hin action le hremna a chelek tak tak ring a um nawh. Tu khawm hin ei ramah bandh thaw ding le la thaw tum pawl iemanizat an um. Bandh leia rimsikna le har-satna Manipur mipui han ei pumpel theina dingin bandh an thaw \an hma le thil \ha lo a hungtlung hma ngeiin ei State Sawrkar hin ngaisak sienla nuom a um. Bandh thawtu dinghai a ngaiven a, an biekpui hi Sawrkarin tlawmna annawleh bandh thaw tumtuhai kuomah an sur-render tina a ni nawh ti hi Sawrkarin a hriet a \ul. Nu le pa a nina angin a ram mipui, bandh thaw tumhai chu a ngaisak le an biekpui hi a mawphurna a nih. Mani-pur University hnuoia reservation quota chungchânga nuorna um chungchânga khawm hin State Sawrkar le Sawrkar thlungpui han kut an râwl le an ngaisak vat a \ul. Chuong naw chun kum 2016 a thil tlung nêka \ha naw le se lem kha a hungtlung thei a nih.

HRISÈLNA DINGA LUNGRIL HRISÈL (|He KHATNA)

-ruoivel Pangamte Kei hi hrivawi se deu el ka ni hlak a. 1970 kuma Pâwl 10 ekzam dinga ka’n buotsai laia santèn natna’n a mi bàwm \um lem khan chu, ka damsuok ka ring nawh. Hienga kum 66 chuongkai theia ka la dam dàm hi chu, Pathienin Lalpa Isu zàr a, LUNGRIL HRISÈL, A mi siempèk lei chauh niin ka hriet. Sûngkuo pangngaia seilienin fàk ding le dàwn ding thua khawm, kan hmu ang ang faa dâwn el hlak kan nih. Khawsak a lo harsa bawk leh, sathu changal hmê dàm kha, taksa ta ding le hrisèlna dinga \ha kan ti lei ni chuong lovin, bulém sukhawitû a ni hlak lei chau a, hme inhnik taka kan nei hlak a nih. Amiruokchu, thiemna a hung insâng pei a. Lekhabu \ha tak tak hung suokin, Internet-a hai hrisèlna dinga fàk \hâ támtak hmu theia a hung um hnungah, sathu-changal hmê hme nuom ei hung tlàwm deu deu tah a. Artui-te-eng dâm hi, inditsakna tâwpkhàwka ei nei hlak a nih. “I mangin artui lo hmu la, a tui-te-eng lo fa rawh ” ti dâm kha, ei ngainat le ei hmangai tàwpkhàwkhai ei ditsakna a ni hlak. Ruoi\hena le bufa dinga ei inko chàng a, ei inditsakna \awngbau \ha tàwpkhàwk khawm, “Khawp deuvin fa rawh uo…” ti hi a ni hlak. Ei hung changkàng deu deu a, ei ngaisàng zàwng le ei hlutsak zàwnghai khawm a hung danglam deu deu pei a. Fâk le dàwna fîmkhur dinga inhriltuona ei hung ngaipawimaw deu deu lem tah. Kei takngiel khawm hin, ka nauhai hi thlaihna hme tám ding, tui dâwn tám ding le, sâ hme tlâwm dingin ka’n fui ta hlak…! Tûlai hin hrisèlna tieng ei hung har suok pei ta leiin, Sathu-changal hmê khawm ei inditsak ta nawh. Nauhai le phone-a ei inbiek chàng khawm, “I hrisèlna ngaipawimaw rawh..” tiin, thû ei khàr ta hlak! “Mang\ha aw…” inti nêk chun a changkâng lem. Taksa hrisèlna dinga pawimâw chu, ‘lungril hrisèlna’ hi a nih. Ei doctor haiin mi lo inzapui naw hai sien: kei, APC lampum le a sinthaw dàn khawm hre mumal lopa’n, taksa hrisèl dàn chungchàng ka lo invawi ve rak dàm hi, thil inhmelo tak khawm a ni thei. Amiruokchu, mi hrisêl lo deu el ka lo ni hlak lei hin, taksa hrisèlna ka ngai pawimaw hih, thil âwm tak a ni vê tho. Hrisèlnaw hi a rinúm èm annawm! Mi hrisêl lo chun, mi’n, ‘chu chu kha kha a \ha’ an ti po hi, ei làwr kím vawng el hlak a nih a. |henkhat lem chu, damdawi ei fàk ràwn taluot leia awngrawppha ta hiel khawm ei um. A mâwl màwl hin, damdawi hi ei nêl hlak. |um khat chu, thingtlàng naupang pakhat, phai rama lekhainchùka um hi natna chi khatin a tlàkbuok a. Tlângrama um a pa an zuk hril chu, a naupa damdawi fàk ding a hung hril thlàk zut zut el. A enkawltu Doctor khawm an nui hiel niin an hril. ‘Hrisèl lo e’ ti lo chun, damdawi hi ka fâk tam naw khawp el a. Doctor râwn lo lem chun, damdawi hi ka fâk ngai nawh. Damdawi fa lova hrisèl dàn ding hi ka zawng char char hlak. Pu Dr. Lallukhum Fimate \awngbau ka hrietzing hlak chu: ‘Hritlâng chu damdawi ei fàk leh chàwlkâr khat sùngin ei dam a; damdawi ei fàk naw leh, ni sari sùngin ei dam’ ti hih. Damdawi hi fàk lo ding ka ti nawh. A \ûl chun, damdawi chu ei fàk ding a nih. Ka hril tum tak chu, damdawi fàk leia dam a \hat lai zingin, damdawi fa lova dam dàn a um chun, chu chu a \ha lem am? ti thû a nih. August 26, 2017 chawhnung dâr 3 khan, Sikni Êng, Nitin Chanchin Editor, Pu Lalhmingliana Torell lekhabu ziek, dIABeTeS HI THIHPUI mAI SUH tlàngzarnaah fielin ka um a. Thû tawite ka hril ve nghe nghe. Pu Lalhmingliana Torell lekhabu ziek chu ka la tiem naw leiin, JBS Haldene lekhaziek, Scientific Point of View a, ‘Zunthlum hi natna a ni nawh’ ti thû le khan inzûl dinga ka ring thu ka hril a. Chun, mi \henkhatin, “Zunthlum i nei ve ta?” tia an mi’n dawn hlak thu le, “Zunthlum hi nei ka tum nawh” tia ka dawn hlak thû ka hril bawk. Natna tamtak hi, eini le eini ei insiemchawp a nih. Chu chu ka ti lei chun, ‘natna po po hi invèng thei vawng a nih’ ka tina ruok chu a ni nawh. Zu dâwn ngainaw nêkin zu dâwnmî haiin thin natna an invawi awlsam lem a; ziel hâwp ngainaw nêkin, zielhâwp haiin Cancer an invawi awlsam lem ti thudik ruok hi chu, mithiemhai thil hmusuok a nih. Ziel hâwp ngailo khawm, Cancer-a thi an tam el! Chuleia chu, ziel hi hàwp ding tina ruok chu a ni nawh. Zielhâwpmi hi an rim a sie a, an kuoma um a rinum a, kei lem hin chu, zielhâwpmi le in\hung rinum ka ti hlak leiin, Biek In inkhàwm ka fenawpha hlak. |henkhat ngaidàn chu ni nâw nih. Mî ngaidàn vèng leia ziel rimsie hìplùt chu ka tum chuong nawh. Pathien hminga zielhâwpmi le rinum ti deuva in\hung rawp nèk chun, Pathien hminga zielhâwp ngailomî le indên taka Pathien Thu ngaithlâk dâm hi, ka nuom lem hlak. Isu hnungzuitu tak takhai inpàwlkhàwmna - Ziel hâwplo Kohran a ngîr phâ chu, inkhâwmnaah ka hmêl a’n lang tám vieu ka ring.

Tûkum, kum bul lai khan ka phìng a’n hawinaw deu leiin, Dr. Thienkhawgin F. Tuollai, D M College-a kan kai lai a, “GF Tuollai” kan ti hlak chu ka ràwn a. Ama chun Ultrasound-a inen dingin a mi ràwn a. Ultrasound-a ka hang inen chu, ‘thin thau’ (fatty liver) ka lo nei ve hi a lo nih a. Dr. Ginte chun, “Non-alcoholic Disease a ni hih. Damdawi fa la, \ha el i tih” a mi tih a. Damdawi a mi ziekpèk a. Internet-ah ‘fatty liver’ ka nei nasan ka hei zawng a. NAD an ti Non- Alcoholic Disease’ hi, zu dâwn ngailohai natna a nih ti ka tiem dawk a. Chuphing chun Dr. Ginte kuomah, “Chuonga zû ka dàwn naw leia ‘thin thau’ ka lo nei a ni chun, zû hi ka dàwn ve met met el ding?” tiin ka’n dawn a. Ama chun, “Thin hmêlma lien tak chu ‘zû’ a nih a mi tipèk nâwk bawk si! Ka hril nuom tak le ka hril tum tak chu Tui Dei dàwn a \hatnawzie le Tui Lum dàwn a \hatzie hi a nih. Hi thû hi, a \hatna keimaa ka hmu a nih. Japan Doctor-hai hmusuok leh inzawmna nghettak a nei leiin, hrisèlna \halem ei nei thei beiseiin, ei Nitin Chanchinbu HMASAWNNA THAR-ah \hahnemngai takin ka hung thur suok a nih. TUI deI dÀWN HI A |HA NAWH: I naupang deu lai chun, i la zuk thawhla da’l thei. I hung upat phâ, a \hatnawna hung inlang a tih. Tui dei dàwn hin, veins 4 (lunga thisen lûtna thisen zâm 4) a khâr thei leiin, heart attack (lungphu buoi) a’n tlun hlak. Chu chun lungphu châwl ei ti hi a’n tlun hlak a. Lungphu a chàwl ta chun, thi a ni el. Lungphu châwla thihai hi Cold drink dawn ràwn an ni deutak hlak. Tui dei dàwn hin thin-ah harsatna a’n tlun hlak. Thau hi thinah a’n kawptir a. Thin thlakthleng \ùl (liver transplantation \ùlhai) hrim hrim hi, cold drink dàwn ràwnmî an ni zat zat. Tui dei dàwn hin phingpui bang a tâwk buoi hlak a. Chu chun rîlpui a suksiet a, Cancer a’n siengtir hlak.TUI LUm dÀWN |HATNAHAI: Japan Doctor hai chun a hnuoia natnahai enkawlna dingin tui lum hi zaa za (100%)-a \angkai niin an hril :-1. Migraine (Lukhingna)2. High blood pressure (BP insàng)3. Low blood pressure (BP inhnuoi)4. Pain of joints (Ru inchuktuona na)5. Sudden increase and decrease of heartbeat (Lungphu hrât thut le hrâtnâw thut)6. Epilepsy (Hringawl)7. Increasing level of cholesterol (thisen zâma thau um ràwn)8. Cough (Khulrubâwk)9. Bodily discomfort (Taksa na \hêm \hùm)10. Golu pain (Golu natna)11. Asthma (Thuoksam natna)12. Hooping cough (Khulhîp)13. Blockage of veins (Thisen zâm hnawping)14. Disease related to Uterus and Urine (Sul le zun lampui natna)15. Stomach problems {Phing (pui) natna dang dang}16. Poor appetite (Bu inhnik tinawna, bu dunawna)17. Also all diseases related to the eyes, ears & throat (Mit, nakâwr le hnuk natnahai)18. Headache (Lunatna) TUI LUm dÀWN dÀN dING: Inhma taka tho a, phing ruok laia tui lum no 4 dàwn hlak ding. Atìr chun a harsa el thei. Thaw\hang phâ chu, a harsa ta ngai nawh.INCHIK dING: Tui lum dàwn zo, minit 45 sûng chu iengkhawm fàk lo ding.Tui lum dàwna inenkawl hin a hnuoia hunhai hi a mamaw tlàngpui: Zunthlum – ni 30

B P – ni 30Phingpui na – ni 10Cancer chi dang dang – thla 9Thisen zâm hnawping – thla 6Bu dunaw – ni 10Sul le zun lampui natna – ni 10Hnar, nakâwr le hnuk – ni 10Nuhmei natnahai – ni 15 Lungnatnahai – ni 30Luna le lukhingna – ni 3Thisen zâma thau um – thla 4Hringawl le zengna – chàwl lova thla 9Thuoksam natna – thla 4

A chunga ziekhai khi thaw ding chun, lungril hrisèl a ngai. Tui lum \hatna le tui dei \hatnawna thil a nih a. Pawisa sèng ngai lo, sietpuina ding um bawk lo, lungril hrisèl nei taphawt chun thaw ngei ngei chi a nih. Keiin ka \hatpui ang bawk hin tiemtu po povin \hatpui vê seng hai sien ka nuom. September thlaah Lungril Hrisèl |he Hnina beisei nàwk ei tiu.

Rengkai,August 27, 2017

Assam-ah Blue whale final khel tum Hospital-ah

GUWAHATI: Assam-a chun tulaia internet online game \halo le \ium inlar takel Blue Whale challenge final game khel tum Class X inchuklai pasal kum 16 mi an sukhliem leiin hos-pital-ah admit a nih. Hien-gang thil hi Assam State –a dingin a hmasa tak la nia hril a nih. Hi tleirawl hi Guwahati-a Narengi hmuna cheng a ni a, a kaina school han a nu le

pa hai kuomah hi an naupa bana hin Whale (ngapui/nga chikhat) lim inziek an hmu leiin a nu le pa hai in-rang takin an inhriettir a, thil umdan an hang suizui naah hi game final khel dinga bei mek a nih ti hrietsuok a ni a, final game khel dinga lungril buoi taka a um laiin final game a khel hmain san-suok le Guwahati Medical College and Hospital-ah ad-mit a nih. (ENS)

GST collection Rs 92,283 crore a tling phak: Jaitley

NeW deLHI: July 1, 2017 a inthawk India rama hmang \an Goods and Services Tax (GST) a in-thawka Sie laka um chun a thlakhatnaa hmu dinga beisei zat neka tam hmu phak a ni thu hrilin, July thla sung khan GST in Rs. 92,283 crore hmusuok a nih tiin Finance Minister Arun Jaitley chun a hril.

Hieng sum hai hi Sie petu ding hai laia 100 ah 64.42 han an pek a ni a, hiengang ngirhmun ei tlung hi mi tam tak chun an ring nawh tiin Jaitley chun a hril a, compensation pek ding popo pei a ni hnunga khawm Sie pe ding han an pekkim chun bituk zat hi a khum tho tho a nih tiin a hril.

Bollywood technician shooting naah changsuolin a thi

KOLKATA: West Ben-gal-a South 24 Parganas hmuna chun zanikhan Anushka Sharma inchang-na ‘Pari’ ti film shooting thawnaah technician Shah Alam (28) of Uttar Pradesh chun electric hrui le intawk Ruobul a tawkfuk pal leiin electric in a manhlum. Leather Complex po-

lice station huopsunga Ko-rolberia hmuna shooting thawnaa hi thil hi tlung a nih tiin senior police thu-suok chun a hril. A ruong hi post-mortem thaw dinga thawn a nih. Shah Alam thi lei hin hi lai hmuna film shooting neia um chu la sukchawl hri phawt a nih. (PTI)

Mizoram Parliamentary Sec-retaries han inbanna an pek

AIZAWL: Mizoram-a Parliamentary Secretaries 7 um hai chun zanikhan Mizoram Chief Minister Lalthanhawl kuomah in-banna an pek. Inbanna pe Parliamen-tary Secretaries hai chu- K S Thanga, H Zothangliana, Lt Colonel Z S Zuala, K Lalrinthanga, T T Zothan-sanga, Hmingdailova Khi-angte le Joseph Lalhlim-puia hai an nih. July 26, 2017 nia Su-preme Court in, State sawrkar han Parliamentary Secretary ruot theina dan

annawleh thuneina an nei nawh tia thutlukna a siem le inzawma inban dinga phutna umnaw sienkhawm Supreme Court thu inza leia inbanna hi an pek a nih. Mizoram CM le Mizoram Pradesh Con-gress President ni bawk Lal Thanhawla chun, Par-liamentary secretaries a in-thawka inban hai hi kum thara Mizoram Assembly election hung um ding le inzawma party sukhratna dingin General secretaries a ruot an nih tiin a hril.

Bihar sawrkarin Rs. 1935 a releasePATNA: Bihar sawrkar chun a state sunga tuil-ienleia harsatna tuortu hai sawmdawlnaa hmang din-gin Rs. 1935 crores a re-leased. Chief Minister Ni-tish Kumar inrawinaa state cabinet thutlukna dungzuia tuilien tuor hai sawmdawl-na ding sum hi release a nih. Hi sum hi thina tuok sungkuo hai kuoma zang-nadawmna pekna ding bakah tuilien leia harsatna

tuor hai \hangpuina ding, relief camp hai enkawlna ding le tuilien leia fak za-wng thei lo mihriem le ran hai fakding inchawk le pe-knaa hmang ding a nih. Hieng laizing hin tuilien leiin Rel service ding 45 hai chu zani le vawisun a dingin kansel a nih tiin CPRO, East Central Rail-way, Rajesh Kumar chun AIR palai a hril a, Rel \henkhat chu lampui danga intlantir an nih.

Railway thawktu 13 an sina inthawk ban

NeW deLHI: Tulai hnaia Uttar Pradesh-a Utkal Express Rel eksiden tlung le inzawm khan Railways chun thawktu 13 hai chu an sina ringumlo tiin an sin haia inthawk a ban tiin Northern Railways PRO chun zanikhan a hril. Thawktu an sina in-thawka ban hai lai hin Track

men 11, Junior Engineer 1 le hammer 1 an \hang a, an reng hin eksiden tlungna Kathauli section-a posting vawng an nih. August 19, 2017 a Ut-kal Express Rel eksiden a khan mi 20 chuongin thina an tuok bakah midang 200 chuong an hliem a nih.

Demonetised bank notes 99% deuthaw a kirNeW deLHI: November 8, 2016 a India pawisa note Rs. 500 le Rs. 1000 notes hai hmang thei ta lo dinga puong (demonetised) a ni hnungin tuchena hin pawisa notes hlui 99 percent deuthaw RBI kutah peklut a nit ah tiin zanita RBI annual report chun a hril. Report dungzui hin kum Rs. 1,000 notes pieces 632.6 crores hai laia 8.9 crore tuchen hin RBI kutah a la lutkir naw niin 2016-17 RBI annual report chun a hril.

Aadhar Card siem thei hun Dec. 31 chen a keisei

NeW deLHI: Sawrkar thlungpui chun Social Wel-fare scheme tum tum hai dawngna dinga Aadhar Card siem thei hun December 31, 2017 chena dingin a keisei a, hi le inzawm hin Aadhar Card le inzawma Court-a khingna um hai chu Novem-ber, 2017 a hearing nei a ni ding thu Chief Justice Dipak

Misra inrawi bench chun a hril. Aadhar card siem thei hun Septmber 30, 2017 chen dinga bituka lo um tak December 31, 2017 chena dinga keisei a ni lei hin Aad-har card thua khingna um hai ngaituo inhmaw a \ul tanaw a nih tiin Attorney General KK Venugopal chun a hril.

SC in counselling final round hun a keisei

NeW deLHI: Supreme Court chun kum 2017-18 sunga deemed Univerties haia MBBS le BDS course admission a dinga NEET a hlawtling hai ta dinga final counselling round chu Sep-tember 7, 2017 chena dingin deadline a suksei. Hi thil hi deemed universities hai chaua ding a ni a, tuta bak chu keisei nita naw nih tiin

SC thusuok chun a hril. State tinah mop-up round counselling last date chu August 31, 2017 a ni a, mop-up round hi NEET seats counselling tawpna tak a nih. Tuhin India rama deemed universities haiah seats ruok 5,500 chuong a la um niin Director General of Health Services (DGHS) chun a hril. (PTI)

Natna hrietloin Lawi 10 an thiCUTTACK: Odisha-a Cuttack district a chun ni 4 liemta sung khan Lawi 10 zet an thi. Ran doctor hai chun Lawi hai thi nasan chieng tak an la hrietsuok thei nawh. Lawi thi pahni hai

lu chu zani hmasa khan Veterinary surgeons han post-mortem an thaw a, sienkhawm enkhawm a la ni nawh tiin Chief Dis-trict Veterinary Officer (CDVO), Dr HB Nayak chun a hril. (PTI)

Hmasawnna Thar3 THLAZING (AUGUST) 31, 2017NINGANI (THUrSdAy) NATIONAL/INTerNATIONAL & AdVerTISemeNT

LAKTAWI

Cabinet in Luxury Card le SUV Tax a

sukpungNeW deLHI: Union Cabinet meeting chun Luxury Cars le Spots Utility Vehicles (SUVs) motor haiah additional tax 15% a inthawk 25% a sukpung dinga rawtna a pawmpui.

BRD Hospital-ah August thla sung naupang 290 an thi tah; Principal le a nuhmei suspendedGOrAKHPUr: Ut-tar Pradesh-a Gorakhpur hmuna Baba Raghav Das (BRD) Medical College-a chun August, 2017 thla sung ringawtin naupang 290 an thi ta niin principal P.K. Singh chun a hril. Hieng naupang thi hai laia 213 hai chu Neo Natal ICU a thi an ni a, 77 hai chu Encephalitis ward a thi an nih tiin P.K. Singh chun a hril a. Tukum January thlaa inthawk hi hospital-a hin mi 1,250 velin thina an tuok ta a, a tamlem chu encephali-tis, naupang le children ward a thi an nih tiin a hril bawk. August 27 le 28 hai khan naupang 37 an thi a, hi laia 26 hai chu neo natal ICU (NICU) le 11 hai chu en-cephalitis ward a thi an nih. January thla khan mi

152 an thi a, hi laia 143 chu NICU le 9 hai chu En-cephalitis ward) a thi an ni a. February thla khan mi 122 an thi a, hi laia 117 chu NICU le 5 chu Encephali-tis ward a thi an nih. Chun, April thla khan 123 an thi a, hi laia 114 NICU a thi le 9 chu Encephalitis Ward a thi an nih. May thla khan mi 139 an thi a, hi laia 127 chu

NICU le 12 chu Encephali-tis Ward a thi; June thlain mi 137 an thi a, hi laia 125 NICU a thi le 12 hai chu En-cephalitis ward a thi an ni a, July thla khan mi 128 an thi a, hi laia 95 NICU le 33 hai chu Encephalitis Ward a thi an nih tiin PK. Singh chun a hril. Hospital-a hung \huoi naupang hai hi inrik taka an

damnaw hnunga hung \huoi an ni tlangpui a, an nat inrik hma hung panpui nihai sien chu hringna tam tak sanhim thei a ni ngei a ring thu Singh chun a hril. Uttar Pradesh CM Yogi Adityanath chun August 12, 2017 khan hi hospital-a nupang tam tak an thina le inzawmin Committee an din bakah state sawrkar chun additional Chief Secretary, Medical education Anita Bhatnagar Jain chu a lo ban ta a nih. Hieng laizing hin UP Special Task Force (STF) chun suspended-a um Dr Rajiv Kumar Mishra BRD Medical College Hospital principal hlui le a nuhmei Dr Purnima Shukla hai chu August 9-11 inkar darkar 48 sunga naupang 30 chuong

zet an thi belsa nawk leiin an sina inthawk suspended an nih. Dr Misra le hi hospital oxygen supply-tu Push-pa Sales Private Limited Manish Bandhary hai chu tuolthat tumna case siem-khum an ni a, Anaesthesia HoD Dr Satish Kumar le Dr Kafeel Ahmed hai chu sin ngaitha a intumna thubuoi siemkhum an nih. FIR dungzuiin Dr Misra hi thamna lak tum leia Pushpa Sales kuomah bill petlak nuom loa intum a ni a, Dr Kafeel chu thu in-diklo media haia thedar a intum a nih. Dr Kafil hin ama mimal pawisa hmangin hi hospital-a damnaw hai hmang ding oxygen cylin-ders lalut in an hril a nih. (PTI/ENS)

Murugan bungheia nuorna ni 12 tling tah

VeLLOre: India Prime Minister hlui Rajiv Gandhi thina le inzawma thiemnaw inchangtir Murugan @ V Sriharan in an tangna jail sunga bungheia nuorna a nei chu ni 12 a tling ta a, a taksa a chau ta hle leiin doctor han Oral rehydration solution (ORS) an pek. Mr Murugan hin kum 26 zet jail an tang hnung khawma jail-a inthawk suok beiseina a nei tanaw

leia August 18, 2017 a kha bungheia nuorna hi a \an a nih. Murugan hin jail-a inthawk insuo dingin vawi tam tak thuneitu hai kuomah a lo ngen ta bakah parole-a insuoktir dinga a ngenna khawm state sawrkarin a ngaisaknaw leia nuorna hi a hung \an a nih. Tukum March ni 25 khan an tangna Vellore Central Jail-a a umna Cell sunga inthawk iPhone \hangin Mobile phone 2 le SIM Card pahni dapdawk a ni a, hi le inzawm hin Jail thuneitu hai chun April-June thla sung khan a sung-han an kan khawm khap pek a lo nitah. (ENS)

Thlahrang film a en zoin an khaihlumKOLKATA: West Ben-gal-a Kalighat area-a chun tleirawl kum 17 mi Srijan Chowdhury chu zani hma-sa khan an chengna ina a room sungah inkhaihlum saa hmu a nih. Mr Chowdhury hi South Point School-a Class XI inchuklai a ni a, a ruol-hai le thlahrang film an en-zoa inthawk a khawsak dan le nungchang nasa takin a danglam a, chu hnunga hiengang thil hi a thaw nia hril a nih.

Thlahrang film an en zo hin a nungchang le khaw-sak a hung danglam thut a, iem a san ti an dawn huna iengkhawmin a dawn naw niin a nu chun a hril a, hienganga ama le ama in-that nuom hiel ding khaw-pa lungril a nei a ringphak naw thu a hril. Police chun Mr Chowd-hury mobile phone an lak bakah cinema ena a fepui a ruolhai khawm thu indawn-na an nei a, autopsy report nghak mek a nih. (IANS)

Electric hrui bawn-gin Bus a dengfuk

leiin mi 2 thideHrAdUN: Uttara-khand-a chun zanikhan Garhwal-Kumaon border-a Marchula tourist spot lai electric high tension wire inbawng hung tla thlain Bus a dengfuk leiin a bus hi a kang a, mi pahni in thi-na an tuok a, mi pakhatin hliemna a tuok. Thina tuok hai chu Jamli Devi (75) le Sohan Chandra (45) hai an ni a, hliemna tuok chu Pretty (21) a nih. Bus a hin mi 19 an chuong a, a dang hai chu himin an suok hman vawng a nih. (IANS)

Bus inletthluah mi 2 thi

dALHOUISIe: Him-achal Pradesh-a Chamba district-a Dalhouise area-a chun zanikhan Bus pakhat changsuolin an letthlu a, mi 2 in thina an tuok bakah midang 25 in hliemna an tuok. Hliem hai hi hospital panpui an ni a, an rik zuol deu mi 4 hai chu Chamba district hospital panpui an nih. (ANI)

Operation room-a doctor hai inselbuoi leiin naute in a thi pha

JOdHPUr: Rajasthan-a Umaid Women and Chil-dren Hospital-a chun zani hmasa khan Operation Theatre sunga nau atdawk ding huna Gynaecologist Ashok Nainwal le Anaes-thetist ML Tak hai chu an inselbuoi leiin a naute in a thi pha. Naute heartbeat (lungphu) enfel (check) thuah inselbuoi an nih tiin Hospital enkawltu le Prin-cipal SN Medical College, Amilal Bhat chun a hril. Doctor pahni inselbuoi

lei hin doctor pakhat chun operation theatre a suok-sana, sienkhawm naute hi a tawpah atdawk a ni a, amiruokchu sawt dawmzo loin a pulse rate hung tlahnuoi peiin a thi a nih. A nu ruok chu a dam. An inselbuoilai hi vid-eo hi mi pakhatin thla a lo laka a thedar leiin an dar nasa hle. Hi thil tlung lei hin doctor (assistant pro-fessor) chu a sina inthawk suspended a ni a, Jaipur sawrkar thupek dungzuiin

doctor pakhat chu per-sonnel department tieng tir a nih tiin Bhat chun a hril a, hi thil suichiengtu dingin inquiry commit-tee indin a nih tiin a hril bawk. Nau nei dinga OT tawl-lut nuhmei hi Ms Anita a ni a, August 29, 2017 a kha hi hospital-a admit a ni a, doctor han an enfel hunah a naute hi an rang thei anga atdawk dinga an recommend dungzuia la-bour room a sie a ni a. Operation room-a at dinga an insingsat lai Dr Tak hin junior doctor pakhat naute lungphu check dingin a hril a, hi hi Dr Nainwal chun a rem-tinaw leia hung inselbuoi nia hril an nih. Rajasthan High Court chun hi thil tlung hi zani zantieng chen khan report pe dingin hospital thunei-tuhai an hriettir. (PTI)

Dera in Punjab-ah Rs. 58 crore

manhu rothilCHANdIGArH: Dera Sacha Sauda chun Punjab-ah rothil Rs. 58.20 crore manhu an nei niin state sawrkar chun a hril. Hi pawl hotu Gurmeet Ram Rahim Singh thiemnaw inchangtir leia buoina suoka thil suksieta um hai list lakkhawmna sin state sawrkar chun a thaw mek. Thil chi tum tum suks-ieta um hai le inzawmin Police chun FIR 66 an re-istered a, mi 133 an man bawk a nih.

Amit Shah in NDA Convenor ngirhmunNeW deLHI: Prime Minister Atal Behari Va-jpayee huna NDA sawrkar hmasa ang lovin BJP Na-tional President Amit Shah chun NDA Convenor sin khawm a hung chelsa ding niin thu dawngna chun a hril. NDA Convenor sin hi kum 2013-a Bihar Chief Minister Nitish Kumar in NDA a suoksan hma chen khan JDU in an lo chel a. A hnungin George Fernandes in a chel a, chu hnunga Sharad Yadav in a lo chel ta bawk a nih.

BRO in ramria lam-pui siemna sukhrat

NeW deLHI: Tulai hna-ia India le China sipai hai nasa taka an ineptuo hnun-gin Border Roads Organ-isation (BRO) chun ramria innghirnghona um huna in-rang taka sipai an lut thei-na dingin ramria lampui hai siemna sin hrat takin an thaw mek niin govern-ment official thusuok chun a hril.

BSNL in March 2019 chenah Wi-fi spots nuoikhat

NeW deLHI: Bharat Shanchar Nigam Limited (BSNL) chun March, 2019 chena khin India ram sung hmun tum tumah Wi-fi spots nuoikhat siem tling a tum tiin BSNL Chair-man le Managing Director Anupam Shrivastava chun zanikhan a hril. BSNL Wi-fi spots siem tum hai lai hin tlangram bielah hmun 25,000 a ding a \hangsa tiin Mr Shrivas-

tava chun a hril. Universal Service Obligation Fund (USOF) chun rural wi-fi hotspot a ding hin financial support a pek ding thu za-nita BSNL customer hai ta dinga GST application a hawng zoa reporter hai an hmupui huna Mr Shrivas-tava chun a hril. BSNL chun Wi-fi hotspots 70,000 siemna ding hin Rs. 1,800 crore hmang a ta, USOF in fund Rs. 900 crore bakah kum 3 sung hotspots 25,000 hai opera-tion le maintenance a thawsa bawk ding niin Shrivastava chun a hril. (PTI)

Haryana CM in inban dinga phutna a hnawlNeW deLHI: Tulai hnaia Dera Sacha Sauda chief Gurmeet Ram Rahim nuhmei suolluina case-a thiemnaw inchangtir a ni leia buoina suoka Panch-kula le Sirsa hmun haia mi 38 zetin thina an tuokna le inzawma Opposition par-ties han Chief Minister a ninaa inthawka inban dinga an phutna chu Haryana Chief Minister Manohar Lal Khattar chun a hnawl. Dera Chief chungthu relna ding le inzawm khan ka sawrkar chun a thaw ding a thaw a, a thaw \ha tawk tiin Mr Khattar chun zanita New Delhi hmuna BJP National President Amit Shah kuoma a state-a thil tlung chungthua report a pekzoa chanchinbumihai an hmupui huna a hril. Punjab le Haryana High Court han thaw dinga an ti hai hmai

um loin an ti ang takin a sawrkar chun sin a thaw a nih tiin a hril. “A nuom nuomin inban ding chun mi lo ngen raw hai seh. Kan sin kan thaw \ha tawk” tiin Mr Khattar chun a hril. Punjab le Haryana High Court chun hieng state pahni hai hi Ram Ra-him ro le a thil ngei hai list pelut dingin an hriettir a; Mr Ram Rahim rothil hai hi buoina suok huna thil suksieta um hai thungkir

le zangnadawmnaa hmang ding a nih. Hi le inzawm hin thil suksieta um nei-tu hai chu kar thar chen khin buoina suok huna an thil suksiet peka um-hai sawrkar kuoma pelut (claims for compensation) dingin an hriettir a nih. Ram Rahim hi CBI Court chun nuhmei pahni suolluina case-ah kum 20 jail intang ding le fine Rs. 30 lakh chawi dingin a rel a nih. (ANI)

Mumbai khawpuiah ruosur leiin mi 5 an thimUmBAI: Zani hmasaa inthawk Mumbai khaw-puia ruo nasa taka a sur leia khawpui sunga tuihawk nasa taka a let le an tling-khawm leia sietna dang dang tlungah mi 5 in thina an tuok ta niin Police thu-suok chun a hril. Mumbai khawpui le a sevel haia ruosur tam dan hi 298mm nia hril a ni a, kum 1997 a inthawk Au-gust thla sunga ruotui tlak rawn \um tak la nia hril a nih. Hieng laizing hin Cen-tral Railway mainline haia chun darkar 20 deuthaw

sukchawl a ni hnungin zani zingkar khan Rel service infetir nawk a nitah. Zani hmasaa ruosur kha a nasa hle a, hmun \henkhat haia chun tuihawk intling-khawm ring chen chena pal a ni a, traffic khawm a chawl \hup el a nih. Hi lei hin zanikhan Maharashtra Chief Minister Devendra Fadnavis chun public holi-day a lo puong ta a nih. Sietna tlung ding le san-suok ngai um hai sansuoktu dingin Navy Helicopter inringsa zinga sie an ni a, NDRR hai khawm inringsa zinga um an ni bawk.

MDF le BJP ah an lut dingAIZAWL: Maraland Democratic Front (MDF) President M. Laikaw chun, MDF chu BJP ah an in-sungkhawm/lut ding thu le hi thila dingin thil \ul hai sukfel vawng a nit ah tiin zanita Siaha-a an par-ty office-a Chanchinthar lakhawmtu hai an hmupui huna a hril.

North Korea’n Missile Tamlem La Kap Suok A Tum

SeOUL: UN le khawvel-in thiemnaw an chang an thlîr el laiin North Korea president hmai puom-\awng puom Kim Jong Un chun Thawlenni-a a meithallawn Hwasong-12 kap suokna hmunpui a va fang kuol zo hnungin, Japan chunga zawnah Missile dang dang khawm a la kap nawk pei ding niin a hril. North Korea official paper Rodong Sinmun chun an intermediate missile Rwasong-12 in Japan chung zawn mel 1, 700 a vuong lai khan a sipaihai lai umin a lo en zing a. Japan chung zawn a hei vuong lai tak chun an nui hawk hawk a, “A bul \anna chau a nih” tiin a hlim hle niin a hril. North Korea state media hril pei dan chun, hi Missile a kap suok hi Japan-in Korea a runna le inzawma, Japan-in a thu hnuoia Korea an kun tirna, thil inzakum tak Japan-Korea Treaty 2010 ziek kum 107th tlingna le inzawma hrietzingna dinga kap suok a ni thu a hril a. A umzie chu Japan-in an runna August 29 hrietzingna dingin August 29 ni takin a kap suok a nih. North Korea sawrkâr mouthpiece Rodong Sinmun hin Kim Jong Un-in sipai hmunpui a fang lai lim le sipaihai le hun an hmang lai, TV haia a thu hril insuo a ni lai hai milim 20 vel leh an târlang a. Hla taka

inthawka Hwasong 12 kap suok a thlîr lai dam, Northwest Pacific tuipui map, US (Guam) le Japan ramhai a en lai dam a suklang a. Missile kap suok lai tak a thlir lai le sipai naupang deu deuhai le hun an hmang lai khawm a suklang bawk. KCNA chun Kim Jong Un hin, “Pacific tuipui lai po po nuomna na kap fuk theina dinga target practice missile launch tamlem ei la tul a nih” tiin a hril niin a ziek bawk. Thawlenni zingkara mi kha chu, mi hnawchep tuma an hmunpui khuorna Guam suksietna dinga ensin chau’ niin a hril a. North Korea hmelma lientak US beina dinga ‘hma\huoitu’ chau a la nih. July le August thla sung hin North Korea chun abîkin US kapna ding Missile a ensin ngun ta hle a. UN Security Council rekbetna chen khawm a nêka nasaa tuor tah le a ruoltha rambung hnai tak China le Russia hai khawma an thlawp ta lo a nia chu a nuclear râlthuom program chu tâwp el a tum nawh. Economic sanctioned hmanga rekbettu UN chun “North Korea chet dan hi Korea biel lai chau ni lovin khawvel pumpui ta dinga \ium a nih” tiin a hril a. North Korea khapdeina ding iengtik anga hma lak zawm pei ding am ti khawm an ngaituo a, thutlukna tak chu an la siem thei hri nawh. China le Russia khawmin nasa nawk zuola North Korea dang le hrilhriet an tuma chu ieng tak am thaw ding an hriet bik nawh a. Russia chun a mi le sahai North Korea ramri zula mihai chu fimkhura North Korea tieng lut lo dingin a hril tâwl. Kim Jong Un chun, “Guam hnêna dinga bul \anna” tiin a hril a. North Korea invêngna dinga ‘hma\huoitu’ a tih a. Hi lai biela US le South Korea han joint military exercise an nei ‘dawnletna’ a tih bawk, tiin Nilainia thusuok a siem chun a hril a. Japan chung zawnah a kap ngei ti khawm a fie bawk.

Iengkim Dawkan Chunga Phawrlang Vawng An Tah: TrumpW A S H I N G T O N : U S President Donald Trump chun, Nor th Korea- in Thawlenni August 29-a meithallawn (Hwasong-12) a kap suok nâwkna le inzawmin, “Tuhin chu Iengkim dawkan chungah hmu thei dinga phawrlang vawng an tah” tiin a hril a. Thaw theina po po thaw hnung khawma Nor th Korea a sim nuom naw leiin iengkhawm thaw \ul phawt thaw an pei tah thu White House thusuok siemin a hril. Thawlenni a UN Security Council meeting ah khawm boruok a lum hle a. UN a US ambassador Ms Nikki Haley chun lungsen deu pumin, “A hun ei ti chun a hun a nel. A hun chu hun an tah. Pawm thei an tah nawh. UN thurêl po po a rêngin an bawsiet vawng tah a, thil pawi tak le serious tak a tlung tah a nih. Tosan mei mei thei an tah nawh” tiin a hril.Thla hmasak khan North Korea chun ICBM vawi hni a ensin a, US a nuomna na a kap phâk thei tah ti a suklang a. Tuta Thawlennia intermediate-range a kap suok ruok chu hi, Guam khawm a nuom chun a kap thei ti suklangnain,

international red line cross si lova an entirna chau, kap tak tak a tumna nih lo niin Pentagon chun a hril. Guam a kap ding chun lo thei lovin Japan chung zawnah a vuong a ngai a. Japan khêl tienga um Guam chu a nuom phawt chun a kap thei ti entirna dingin Japan le Guam tuipui kar, Japan hnai lai an tlaktir niin a hril. “North Korea hin ramri kan si lovin ‘message’ a pek a nih tiin Pentagon chun a hril. Japan chunga vuong hi Japan PM Shinzo Abe chun a theida em em a. “Hieng ang hi a la um ngai nawh a, tium tak le \ha lo tak a nih” tiin a hril a. Ral inringna ding siren le hmet rikhai an inri chel chul a, metro rail hai chen chawkbuoia a um khan, a ram mipui thlabar

zie a hmuin a lung a sen hle a nih. President Trump khawm a lung a sen hle a. Texas a Hurricane Harvey in thi la suksiet hai kanna a fe laia thu a hrilnaa chun, “Iengkim a chieng tah. Kim chu inbiekpui thei an naw chun a \awngbau hriet tak (râlthuom) \ha \ha thungrulna ding a um ti a hriet theina dinga ‘bei phawt’ khawm a \ul el thei. Ka thuhril hi, ka ti tak hi chieng takin ngai ro. Iengkim kan inpei fel vawng tah ka tina a nih” tiin a hril. President Trump chun North Korea-in an ralring hmaa a Missile le nuclear hmunpui po po bomb siet pek vawng hi a thil tum dan chu a nih a. Amiruokchu, a military expert tamtak chun \ha an ti nawh a. South

Korea mipuihai tuor ding an ngai ngam naw lei a nih. Trump a chief strategist hai laia pakhat Bannon chun, North Korea an ring naw kâra bei ding ti chu an hnu taluo tah. “Tuhin chu Seoul khawpui a tin zing ta leiin, bomb ei va thlak charin Seoul khawpuia mipui maktaduoi 10 nêka tam chu thâwk le khata thi vawng theina ding chance an sang taluo, risk ngam ding chi an tah nawh” tiin a hril pek. “Military solution a um nawh, theinghil rawh” tiin Trump a lo hril tah bawk. Military solution dita tharum hmanga North Korea khapdei tum Trump ngaidan an naw hle a. August 16-a magazine interview a pek zo char khan Bannon chu a ban nghâl a nih. Bannon chun, Trump-in sipai hmanga bei a tumna chu, “Seoul khawpuia mipui maktaduoi 10 hai himna ding, minute 30 sunga an thi vawng nâwna ding solution min hmûtir phawt unla chun military solution mi hrilpek ro. Military solution a um nawh, an nuomna takah an mi man an tah” tia a hril chu Trump hin a theida hle a nih.

American Idol Texas audition kansel

LOS ANGeLeS: Hurri-cane Harvey leinin Texas hmuna singing reality TV Show “American Idol” au-dition nei dinga ti chu kan-sel a nih. A hma chun Sept. 2 in Houston le Sept. 4, 2017 in San Antonio hmu-na nei dinga ti a nih.

Zanikhan Texas-Lou-isiana ramri lai pil nasa taka a chim nawk leiin mi 30 an thi nawk. Hurricane Harvey lei hin US a chun tulai hin harsatna nasa tak an tlun mek a, mi tam tak chengna ding in nei loin an um mek a nih.

Hmasawnna Thar4 EntErtainmEnt / SportSTHLAZING (AUGUST) 31, 2017NINGANI (THUrSdAy)

Tuolsung, Imphal eTc .. ..

(L) Lianboi Simte Memorial Dist. Super Divn. League 2017 Venue: Peace Ground, Tuibong, Churachandpur.August 30, 2017 result:HSC 1-3 KYU; UKB 2-1 AFCAugust 31, 2017 :Tribal Unity Day leiin vawisun inkhel um naw nih.

Monaco chun Stevan Jovetic le Keita Balde a kawpin an lakFrench Ligue 1 champion lai mek Monaco chun Monte-negro striker Stevan Jovetic chu Inter Milana inthawkin an lo lak fel tah. Chun, Sen-egal winger Keita Balde khawm Lazio-a inthawkin an lo lak ta bawk. Jovetic man zat hi £10m niin an pu-ong a, kum 5 dai ding con-tract an ziek. Jovetic hin Jersey no. 10 hak a tih, hi no. hi a hma khan Kylian Mbappe-in a lo hak hlak a nih. Tuhin Mbappe hi Paris St. Ger-main tieng loan-a suok ding anga um mek a nih. Jovetic chun, ‘Monaco-a hin player

\ha tam tak an um a, chuleia hi club hi ka thlang a nih,’ tiin a hril. Ama hi kum 4 sung Monaco-a hin um ding anga ngai a nih. Balde khawmin, ‘Hienga ka hung insawn thei hi ka ta ding chun duthusam a nih.

Monaco hi team hrat a nih a, player hlak an nei \ha. Sea-son liem ta khawm khan an hlawtling hle a, ka ta ding chun hmasawnna ropui tak a nih,’ tiin a hril. Tuhin Balde hi kum 22 a ni mek a, a man khawm £27m tawp a nih.

South East Asian Games 2017:

Thailand chun Malaysia hnein Gold Medal an lakSouth East Asian Games 2017 Final chu Thawleni khan Shah Alam Stadium, Kuala Lumpur-ah inkhel a nih a. Thailand chun mikhuoltu Malaysia chu 1-0 a hnein Cup an lak. Hi inkhela hin goal pakhat char thun a nih a, chu chu Thailand chun an hratpui ta a nih. Chu goal khawm chu Malaysia goalkeeper Haziq Nadzli-in anni goala a thunlut pal a nih. Minute 40 naah corner an hung pet chu goal keeper hin lo bendawk a tumnaah bensu-ol palin an goal-ah a benlut pal a nih. Hieng ang bawk hin

2001 SEA Games, Kula Lumpur-a bawk khan Ma-laysia goalkeeper chun Finalah Thailand bawk an hmasuon a, an goal keeper Kamarulzaman Hassan chun anni goalah a lo ben-lut ta bawk. Malaysia hin kum 2011

khan Gold Medal an lak a (Jakarta, Indonesia SEA games). Thailand hai chu champion lai mek an ni bawk. Tuhin a zawnin an champion tah tina a nih. Thailand hin Semi Final-ah Indonesia hai goal khat ngawiin an hne bawk.

Manchester City’n Alexis Sanchez an zawrna chu Arsenal chun a hnawlPremier League club Man-chester City chun Arsenal-a inthawk Alexis Sanchez lak ngei tumin theitawp an suo a. A man ding khawma £50m hiel an ngam a. An’achu Ar-senal chun a lo hn^wl hmak. Kum 28 mi Sanchez hin sea-son nuhnung tak khan pre-mier league-ah goal 24 tawp a thun a, hi lei hin Arsenal chun inthladawk el an tum nawh. Kum thar nipui khin a contract a t^wp ta ding a ni a. Ama chun City tieng Pep Guardialo hnuoia inkhel a nuom thu a lo hril ta hlak bawk. Sanchez hi kum 2014 khan £35m-in Arsenal-in Barcelonaa inthawk an lo lak a. Barcelonaa khan Guardialo hnuoia lo inkhel a nih. Chu hnung chun FA

Cup vawihni an lak ta a, tuta champion mek an ni bawk. Tuta thla bul khan Arsenal manager Arsene Wenger chun Sanchez hin a thuth-lukna an zapek a \ul thu a lo hril ta a, ama chun la ch^m dingin a dit a nih. Sanchez hin Arsenal ta dingin tuta season tharah vawikhat an lang ta a, chu chu Inrinni hmasaka Liverpool laka an tlawm \um khan a nih.

Liverpool le England midfielder hlui Danny Murphy khawmin Arsenal hin Sanchez an insuo chun an buoi ding thu a lo hril ta bawk. Vawisun hin trans-fer kawt kh^r a ni ding a ni a, chu hma ngei chun thil iengkim hi tlung thut thei vawng lem chu a nih. Suok thut thei khawm a la ni a, an’achu a suok naw chu ring a um lem.

Mamadou Sakho man dinga Crystal Palace-in £25m an hung tawktar chu Liverpool chun a hnawlLiverpool defender Mam-dou Sakho chu Crystal Palace chun £25m-a an lak ngam thu le an dit thu Liverpool kuomah an hril a. Liverpool chun a lo hn^wl. Palace Chairman Steve Parish chun Thawle-ni khan Sakho a dit thu hi a hril a nih. Tuta nipui sung Palace haiin vawithum an dawtna a ni ta a, Liverpool chun an la hn^wl pei a nih. Liverpool chun Sakho hi zawrdawk an nuom naw a, iemani tia a lo suok tak tak ding a ni khawma £30m hnuoia an zawr naw ding thu an hril. Sakho

hi season liem ta khan Selhurst Park Crystal Palace)-a loan-in a suok a, hlawtling takin an khel bawk. Tuhin manager Jurgen Klopp hnuoiah a chuongl>ng ang deuin a um ta lei hi ama khawm suok a lo nuom lungril ta reng a nih. Season liem ta

khan Selhurst Park (Crys-tal Palace)-ah a khel \ha hle a. Relegation an pum-pel a ni kha. Tuhin Palace hai hi manager thar Frank de boer hnuoiah season bul \an inkhel pathumah an la hrat naw vawng leiin Sakho hi an pawimaw hle a nih.

US Open 2017:

Nadal chu round hni-na an hlangkai

World No. 1 ni mek Ra-fael Nadal chun US Open 2017 round khatnaah a khingpui Dusan Lajovic chu 7—6(8—6), 6-2, 6-2 a hnein round hnina an hlangkai. Ruo nasa taka a sur leiin inchung um Arthur Ashe Stadium-ah an inkhel a nih. Set khatna tie-break-in a hrat a, set hnina le set thumna chu hnesaw takin a hrat lem a nih. A khingpui Dusan Lajo-

vic hi tuhin World No. 85 a ni mek a nih. Nadal hin round hninaah Japan mi Taro Daniel inkhelpui a tih. Nadal hi tuhin Grand Slam-ah vawi 15 tawp cham-pion lo la tah a nih. Ama chun, ‘A tir khan inkhel a khir khawp el a, a susksuol tlawm bawk leiin a mi thu-nun a ni deu tak a nih. Set khatna zo khan chu ieng-kim a hung danglam tah a nih,’ tiin a hril.

Kim Kardashian, American First Lady Kennedy Lim Ang

LOS ANGeLeS: Model a ni ang bawkin a naunu kum li mi Nori leh American First Lady hlui Jackie Kennedy Onassis lim ang, an chei dan le hair-style hai hmangin, John F. Kennedy hai hun laia thlalâk anga an thlalâk Twitter-a a pholang chun hril le sawisêl a hlâw hle. Interview magazine S e p t e m b e r i s s u e - a h interview pein, cover picture dingin an nufa thlalâk an hmang a. John F. Kennedy nuhmei Jackie Kennedy ang deuva an in-pose chun sawisêl le dem a hlâw nasa hle. T h l a l a k a h i n K i m Kardashian chu a vun rawng sukdum a nih a, a naunu rawng le inang dingin. Tamtakin iengleia vun ngo kha a dum tah am? ti dam an indawn a. Iengtika vun inang an nei am? ti dam deusaw takin an indawn bawk a. Comment pakhat chun, “This is the most ridiculous thing I have ever seen!” tiin a comment. Kim Kardashian hi Armenian, British le Dutch chi inthla pawl a nih a. A pasal Kenye West hi midum (Black) African thla a nih a. An naunu Nori (4) khawm hi a pa ang anga mihâng (dum) a nih a. A taka Kim Kardashian ruok chu mi ngo a nih. Mi pakhat chun, “This is a disgrace!” a tih a. pakhat dangin, “You are no Jackie O” tiin a ziek a. Pakhat dang nawk chun, “Jackie O turning over in her own grave right now” tiin Jackie

Kennedy khawm a thlan khurah a lo tho tum hiel a ring thu a ziek bawk. Kim chun a naunu leh 1960s laia inchei dan chi hran hrana incheiin, White House niawmtak insunga an um laihai thlalâk a post \eu a. Pakhat chu White House insûng sofa chunga lak ang, pakhat dang chu White House veranda laia lak ang le a dang dang a nih a. A hmun (background) le colour hai ‘photoshoped’ ti a chieng leiin an ngainêp a nih. Pakhat chun, “Iem a ta a naunu mi chi hni thla rawng le a rawng inang dingin an ‘colour’ a? Iengleia ‘dum deu dinga’ an siem am?” tiin a rawng an sukdum fâwm chenin an sawisêl a nih. Mi tamtakin nal an tia an inpâk an ring vei leh, nal dan danglam taka inngai chu an ring nâwna tieng tak thu \ha lo an dawng tah nghek el a nih. Pawisa hau taluoa inlâr taluo, thaw ding tak tak nei si lo chun hun le pawisa khawm hmang suol a awl chu nîng a tih. Abikin chapona hi mihriem ah a dawk awl em em. Tamtakin an lungawi nâwna thu an hril chu, K e e p i n g W i t h T h e Kardashian star, suolluina v i d e o t a p e p a k h a t a inthawka inlâr \an nu hi, iengleia ‘American New First Lady’ ti am a nih a, ti hi a nih. Magazine cover chun “America New First Lady’ tiin an thlalâk an chuon kuou a nih.

Selena Gomez Instagram Account Hacked, Justine Saruok Pholang

LOS ANGeLeS: Internet, abîkin social media site him naw zie suklangna dingin instagram a hnungzuitu hautak, million 125 zet nei Selena Gomez a account chu ‘hacked’ (lut ruk/phawr) a nih a. Milim le thu um po po inrukdawkin a ngaizâwng hlui pa Justin Bieber saruok lim, buoina an neina thlalâk târlang pek a nih a, a lung a sen hle. A account a sie hawp vawng a. Amiruok-chu, tawite sûngin a team han an siem\ha nawk a. Justine Bieber saruok lim an lo pholang pek khawm delete nawk a nia chu khawvelin a lo hmu hman tah tho a nih. Jus-tin Bieber a thlalâk hi Bora Bora ah 2015-a an inzin lai, saruoka um, a ‘memeng’ a hup tut lai lim niin khawvel hmu hawia phaw-rlang pek a nih. Justine a comment hriet a lan nawh. Thil tlung inruola ‘co-incident’ ti dingin, Selena Gomez account an ‘hacked’ a milim an târlang lai tak hin Justin Bieber chun hmêl hlim lo deuva a um lai post-in a hlim naw thu a hril zo vel char leh an tuok a nih. A thlalâk hi kum 2 liemtaa beauty blogger Jayde Peirce leh an buoina thlalâk kha a nih. Hi thlalâk bawk hin 2015 khan New York Daily News ah insuo a nih a. Internet khawvel a dêng suok a, Justin khawmin Access Hollywood ah a hlim naw thu a hril nghe nghe a nih. “Ka thlalâk a leak hin ’su-per violated’ ah kan ngai a. Tuolah saruoka

lêng suok angin kan ngai a nih” tiin a hril a nih kha. Gomez le Bieber hi 2010 – 2015 chen kha an inzui a. A bielnu chu Bella Hadid ngaizawngpa The Weeknd a zui san nawk leiin ama khawm mi dang dang kawpin hun a hmang a. Tu tak hin chu inkawppui bik nei lovin a thlarau tieng hringnun siem\hat tumin hun a hmang mek a nih. Hi thu hi a hriet tah awm a, iengtinam a um ding ti ruok chu ei la hriet bik nawh. “Zainemhai chu an ham\ha, hnuoi ro an la hluo ding a nih sih a” ti Bible zirtirna dam a hmu fuk lem chun a ruolpa Pastor Carl kuoma a um a hlâwtling hle tina nîng a tih. Pasal hi vawikhat tleirâwl phawk lai an nei seng a, Justin khawm kum 23 phawk lai tak chu a nih.

Taylor Swift Music Video Tharin Record A SiemLOS ANGeLeS: Taylor Swift-in phuba lâkna ding deuva a seim music video album thar “Look What You Made Me Do” ti chu MTV Video Music Award 2017 ah an suklang hnungin tlângzara YoutTube ah thunlut nghâl a nih a. Tlangzar a inthawka darkar 24 sungin million 43 entu an um hmana, khawvel record a la kai a nih. T h a w l e n n i k h a n YouTube chun thusuok siemin, YouTube history ah chu tlângzar nia entu hautak pakhatna a la nih a, record thar a siem a nih tiin a hril. Hi hmaa record cheltu chu South Korean singer Psy hai “Gentleman” (2013) kha a nih a. Ni khat sûngin million 36 entu an um hman a nih. “Look What You Made Me Do,” ah hin Taylor Swift chun kum 10 sunga a profession le personal hringnun-a thil umdân indawntu le sawiseltuhai dawn letna ang deuva a hmang a nih a. Abikin, Kim Kadarshian le a pasal Kenye West le Katy Perry hai deusâwna a nih. Tuta \um MTV VMA 2017 ah khan a hlahai insaktir le

video inentir a nih a. Ama ruok chu an lang nawh. YouTube hril dan chun a video hi, a ni hmasatak ni khan chu, minit khat peiah mi 30, 000 le darkar khatah million 3 peiin an en ang a nih a tih. Pathienni-a tlângzar kha Thawlenni chena chu million 53 an tling tah a nih. Video a hin Taylor Swift chu thlan khura inthawka hung invak dawk nawk a nei po po sukhmang

tah, iengkhawm sukhmang ding dang nei tah chuong lo a vawrtawp tlung tah angin an pholang a nih. A tâwp dan chu Taylor a naupang laia inthawka a hlasak career a thlîr letna ang deu – kum 16 mi guitar a per tan lai le Grammy Award a dawng chen a suklang bawk a. Hmelma tamtak kâra a hlâwtling a nih. Hi hla hi November a tlângzar ding album “Reputation” a hla

LPG Black Log thu le inzawmin, Director General Manager, LPG Operations, Gu-wahati, Mr Probin Baruah chun, October chenah back-log a um tah nâwna dingin September a inthawkin planning \ha tak (concrete planning) siem a ni ding thu hril. “January, 2018 a inthawk chu Sekmai Bot-tling Plant hi LPG (Gas) metric tonne 1, 800 a sung sip ni tang a tih” tiin a hril. LPG tamtak, a telpuia load le phurna kawnga harsatna sukvengna dingin, Sep-tember a inthawk chu Guwahati ah ‘load-ing station’ siem nîng a ta, Sekmai ah ‘down-loading’ facility siem a nih bawk ding niin a hril bawk. Pu Baruah chun, supply tienga har-satna sukkiengna ding le supply sukhrât a ni theina dingin Distributor le Transporter \henkhatin Silchar le Dimapur haia in-thawkin LPG la tang an tih, tiin a hril. LPG phurna kawnga security chu a

pawimaw le \ûl ang ang police han an pek ding thu IGP (Zone-II) & IGP (AP/Ops) Mr L. Kailun-in a hril. Meeting zoa newsmen hai inhmupuiin Minister chun, hieng po po siem\hatna ding hin hun a ngai ding a nih leiin mipui-hai chu sawrkâr lo thlawp tlat dingin a ngen a. Sawrkarin mipuihai harsatna phuhruk dingin theitâwpin hma a hung lak ding thu a hril. Mipuihai kuomah, tukhawma bu-fai hnina lekha hung pe lo dingin a ngen bawk, asan chu bufai hai po po hi a changtu dinghai ta dinga bituk siem sa vawng an ni leiin a dang a um thei naw niin a hril. Meeting-a hin Mr K. Radhakumar Singh, Commissioner CAF&PD, Mr Y Ranjan, Director CAF&PD, Mr Stephen Chinkhanson Guite, Manager- LPG Sales, Imphal II, Mr Z. Panmei, Senior Manager, Sekmai Bottling Plant le LPG Distributor 50 nek tamhai khawm an \hang.

Sawrkârin LPG Black-a zawr sukbo dân ding a ngaituo mêk-sUNzawMNa

Bufakna Hotel hawngCCPUr: Zani ingkar 7:30AM khan Tiddim road le Red Cross Road insuktuona ADC building a bufakna ding Hotel Tap ti chu CT Lian Guite, MDC in a hawng. CT Lian chun, ramdang hai nasa taka an \hang ang bawkin CCPur khawpui sung khawm hma nasa takin a sawn ta a, mi tamlem chu hun indailo le buoi takin ei um

tawl ta a nih. Hi le inzawma ei in\hangpui-tuo theina dinga tlangmi hme chi tum tum hmu theina dinga Hotel hi hawng a ni thu a hril. Hi Hotel-a thlengkhat fak man Rs. 25/- a ni a, zanita hawng a ni le inzawmin Bazar \hung nupui coupon peka um mi 50 han bu an fak nghal.

Disaster Management Condense CourseCCPUr: Civil Defence (R & DM) Forest Department le Manipur Fire Service \hangruola huoihawtnain ni 3 sung aw ding ‘Disas-ter Management Condense Course’ chu zanikhan Rayburn College Auditori-um-ah \an a nih. Training hi Relief & Disaster Management De-partment, Govt. of Mani-pur sponsor-na hnuoia nei a ni a, zanikhan H. Megha, Sub-Officer, Fire Service, CCPur inrawinain Fire-men team khatin kangmei

suok huna \helmit dan ding hrilhrietna an nei a, L. Nabachandra chun in-sunga ei thil hmang kang-mei insuoktir thei thil hai a hril.

Condense Course a hin National Service Scheme (NSS), National Cadet Corps (NCC), SCOUT, IRCS le NGO tum tum hai an \hang tawl.

pakhat a nih. Swift Taylor hin YouTube video-a hla en rawntak, ‘all time high’ record cheltu Luis Fonsi hla 2017 global hit ‘Despacito’, August thla chena entu billion 3 nei a khumna ding chun a la bei fet ngai a tih. Ni khatah hieng zat zat entu nei thei chun awlsam deuvin a khum thei ring a um. August 30 dar 3pm chena khan 75 million entu an um tah.

I n l a r i n u o m c h u n YouTube ah hla pakhat nal deu thun ve la, in lar ve el thei a nih! Taylor video single hin hlutna dang pui deu a nei a. Chu chu a film-a a hmang lunghlu Diamond po po hi 10 Million nêka tam a nih a. Chu chu Kim Kardashian-in Paris insuomnaa a chan ang vel a nih a. Kim Kardashian le Katy Perry a el nasa em em a nih.

Hlawtlingna bul chu hun hmang \hat a nih: RadheshyamImPHAL: Education min-ister Mr Thokchom Rad-heshyam chun, hlawtlingna bul le mimal hringnun siem\hatna ding pawimawtak chu ‘hun’ a nih tiin a hril. Manipur mipuihai hin ieng-khawm thaw loa um mei mei le hun khawral mei mei lovin, hun \ha ei nei sun sun hi thiem taka hmang \angkai ei tum ding a nih tiin a hril. 45th Annual Prize Dis-tribution Function of Board of Secondary Education Manipur (BOSEM) huna thu a hrilnaa a hril a nih.

Mi hnuoihnung tak le rethei takhai tlung phâk hmasâwnna a um theina ding chun Prime Minister Modi vision le slogan ‘Sabka Saa-th Sabka Vikas’ (Collective effort for collective growth) hi hmang a \ûl thu a hril Zirtirtuhai kuomah chun, sikula inchuktirna \hatak le hlâwk tak chu naupang thiem thei naw takhai a inthawka \ana ruol an ban ve theina dinga inchuktir hi a nih tiin a hril. “Khawvel hi an vir hrât tah, \halai le la naupang deuhai lungril le kut chungah

khawvel hi an nghat ti ti deu an tah” tiin a hril. “Thil tharhai hung siem suok peiin, thaw dan \halem hai hung hmu suok peia, khawvelin harsatna a tuok tamtak hai hi sukfel dan lampui an la hung hmu suok ngei ka ring a nih. Chu laia dinga zirtîrtu/hotuhai mawphurna chu, naupang an inhnikna zawng sukphur le an thil tum (hotu le nu le pa thiltum nih lovin) suk-puitling theina dinga \hang-pui le hril chauh a nih, tiin a hril bawk.