srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

62
l,)m!ulm mm Dn I' ln btr lum mn n;:,1 rrul mn mln t-;,iintum mD mn [,n ntm tntn rilt 'Hr"ll' MlIllNN trNN MTOIDJII mnn nn mmmD Dn m nln nn mn tDm Inm Dtnngllnm nm tDmmlDlilrn , fiH Hfl'm,,[in flfl HA !m nlD !l m L[E nm tfi mm t0 h n I0m[t m]n ElIn InD runrmmm mn flrn lnr( mm mln mln mtn mm Inttl nltn nm mm tlln mr4 rrn mm mm mB nlu mm mm mm mtn nun mnnE nrn nElllmn Em llfDEmul Inn laI 22 1-arnpahan, r,rlylt oaking AII PAI.IASA RABI PUTRI- BAXYUI,JANGI ngantorr dunugl lampahan PE"IAHIPUN DANESWARA. Kahlronun denlnr : Ki S U R I 0 S AP U T R0 lng $rrakar-ta. l,/ivit dintsn : Konle Klivon. TanggaL : 28 Jull 1983. u88868ts11U8U8UU8Uts888868U80888ts8ts888888868 [lt0fl 1ulnultil t!)n mtDut ltnlulDrutuullrrllml[m mntnmmu ntDtnDI0ml0ull um &.

Upload: paguyuban-pecinta-wayang

Post on 21-Jun-2015

1.127 views

Category:

Documents


49 download

TRANSCRIPT

Page 1: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

l,)m!ulm mm DnI' ln btr lum mnn;:,1 rrul mn mlnt-;,iintum mD mn[,n ntm tntnrilt 'Hr"ll'

MlIllNN trNN MTOIDJIImnn nn mmmD Dnm nln nn mn tDm InmDtnngllnm nm tDmmlDlilrn

, fiH Hfl'm,,[in flfl HA

!m

nlD!l

mL[E

nmtfi

mmt0hn

I0m[t m]n ElIn InD runrmmmmn flrn lnr( mmmln mln mtn mm Inttl nltnnm mm tlln mr4 rrn mm mmmB nlu mm mm mm mtn nunmnnE nrn nElllmn Em llfDEmul Inn

laI 22 1-arnpahan, r,rlylt oaking AII PAI.IASA RABI PUTRI-BAXYUI,JANGI ngantorr dunugl lampahan PE"IAHIPUN DANESWARA.

Kahlronun denlnr : Ki S U R I 0 S AP U T R0lng $rrakar-ta.

l,/ivit dintsn : Konle Klivon.TanggaL : 28 Jull 1983.

u88868ts11U8U8UU8Uts888868U80888ts8ts888888868[lt0fl 1ulnultil t!)n mtDut ltnlulDrutuullrrllml[m mntnmmu ntDtnDI0ml0ull um

&.

Page 2: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

Pindaian ini untuk studi wayang dan tidak diperdagangkan.

Pindaian ini adalah salah satu hasil kegiatanKonservasi / melestarikan Kepustakaan Wayang terbitan lama.

Kegiatan nir laba / non komersial dari perorangan sukarelawan di persaudaraan masyarakat wayangIndonesia, dengan cara memindah rekam dari bentuk kepustakaan tercetak di kertas menjadi bentukkepustakaan digital , dengan tujuan :

1. Melestarikan kepustakaan wayang, agar bisa disimpan lebih lama, disimpan lebih ringkas tanpamengurangi isi kepustakaan, penyimpanan dengan cara lebih mudah ( tidak memerlukankondisi penyimpanan yang rumit ), memungkinkan dibaca dari jarak jauh / tempat yangberbeda.

2. Persiapan isi ' Perpustakaan Digital Terbuka tentang Wayang ' ( ' Digitized Wayang Open Library')yang mungkin terwujud di kelak kemudian hari.

3. Memudahkan atau lebih memungkinkan siapapun bisa membaca kepustakaan tersebut.

Nama tulisan : Serat Pustakaraja Purwa jilid 1, 2, 3, 4, 5, 5, 7, 8, 9, tl ( iilid 10tidak ada ).Nama penghimpun cerita : Ki Surysaputro, Surakarta.Yang mengeluarkan ketikan : Ki Suryosaputro [ 8 Mei 1983 ].I Catatan : Ki Suryosaputro terkenal juga dengan nama Ki Tristuti ]

Foto copy tulisan tersebut diusahakan oleh : Neno Giri, Leuwinagung, Depok Timur, Jawa BaratDikonservasi di : Jakarta, pada tanggal : 02 Juli 2011Dikonservasi oleh : Budi Adi Soewirjo, laman Wayangpustaka

Untuk mengetahuijudul kepustakaan lain yang sudah di-konservasi, silakan kunjungi lamanhttp://wavangpustaka.wordpress.com , http://wavangpustaka02.wordpress.com atauFacebook : http://www.facebook.com/pages/wavang-Purwa-Buku/82972305747

Peran serta Anda dalam kegiatan konservasi ini sangat diharapkan.Untuk ber peran serta dalam kegiatan konservasi buku wayang lama, silakan kunjungi halamanhttp://wava nepusta ka.word press.com/konservasi-kepusta kaa n-wava ns/

Page 3: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

Dalang Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro.

Oleh Budi Adi Soewirjo ; admin blog Wayangpustaka, Facebook: Wayang Purwa - Links ;

Jakarta, 04 Juli 2011https://www.facebook.com/#!/notes/wava ne-nusantara-indonesian-shadow-puppets/da la ns-ki-tristuti-ra hmadi-survosa putro/L0 1503699301261 10

Tulisan ini disusun oleh admin blog Wayangpustaka sebagai seorang penonton wayang kulit, darisudut pandang penonton awam di luar lingkaran pelaku langsung seni pewayangan, ditulis untuksesama penonton wayang kulit, dengan tujuan berbagi bahan pengayaan guna apresiasi yang lebihbaik terhadap pewayangan. Harapan lebihnya, mudah-mudahan, bisa menambah panduan bagipeminat untuk mendapatkan banyak pengayaan lebih banyak, dengan akan disajikan banyak alamattautan sebagai sumber rujukan.

Admin blog Wayangpustaka mulai tertarik, bagi dirinya sendiri, untuk mengetahui lebih banyaktentang Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah menerima dari Neno Giri seorang pecinta wayangkulit bermukim di Leuwinanggung Depok Timur sepuluh bendel foto copy an naskah ketikan ukuranfolio dengan judul " Serat Pustakaraja Purwa " yang dihimpun oleh Suryosaputro, Surakarta. Sepuluh

bendel tadi merupakan jilid 1 sampai dengan 9, ditambah jilid 11. Tidak ada foto copy untuk jilid 10.

Foto copy tadi hasil copy dari foto copy juga yang didapat Neno Giri dari daerah Wonogiri, Jawa

Tengah.

Dari catatan lama bertanggal 08 Oktober HPVaitu berita dari koran Solopos tentang meninggalnyadalang KiTristuti Rahmadi Suryasaputra serta Obituariyang ditulis oleh Kitsie Emerson, ada hal yang

menarik bahwa Ki Purbo Asmoro melakukan penelitian terhadap karya tulis / naskah Ki TristutiRahmadi Suryasaputra serta pengaruhnya sebagai bahan thesis untuk mendapatkan gelar MagisterHumaniora.https://www.facebook.com/pages/Wava ng-N usa ntara-l ndonesia n-Shadow-Puppets/171041283735#!/notes/wavans-ourwa-links/08-nop-puianssa-pedalanean-ki-tristuti-rach madi-survosa putro-wafat/173895586085

Mengapa Ki Purbo Asmoro berminat untuk meneliti Naskah Tristuti RahmadiSuryasaputra ?

Foto dari blog Melissa Alarez (seorang wanita asing yang meminati wayang kulit Jawa) 18 Juli 2008http://castingshadowsindonesia.bloespot.com/2008/07lpak-tristuti-rahmadi-survosaputro.html

Penelusuran pertama dilakukan terhadap thesis tersebut dan didapatkan bahan pengayaan

mengenai Tristuti Rahmadi Suryasaputra sebagai berikut :

http:/li-lib.uem.ac.id/iurnal/detail.php?datald=399

Thesis tersebut berjudul " Kehadiran Naskah Pedalangan Karya Tristuti Rahmadi Suryasaputra DalamPertunjukan Wayang Kulit Gaya Surakarta ", UGM 2004, penelitian disusun dan dilaksanakan PurboAsmoro ( Sekolah Tinggi Seni Indonesia di Surakarta ) dan Soetarno ( Institut Seni Indonesia di

Yogyakarta ).

Page 4: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

Thesis untuk mencapai gelar Magister Humaniora pada Program Studi Pengkajian Seni Pertunjukandan Seni Rupa, Sekolah Pascasarjana Universitas Gadjah Mada, Yogyakarta.

Abstractnya termuat dijurnal Humanika, 18(3), Juli 2005 dan file format PDF nya bisa diunduh di :

http://www.4shared.com/document/b6NqpO25/Abstract Thesis Ki Purbo Asmor.html

Penelitian ini memusatkan perhatian pada sejumlah permasalahan sebagai berikut :

1. Mengapa naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak digunakan para

dalang penganut pakeliran gaya Surakarta?2. Bagaimana cara dalang menyikapi naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi

Suryasaputra ?

3. Bagaimana dampak kehadiran naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra dikalangan pedalangan ?

4. Bagaimana aspek tekstual-kontekstual naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi

Suryasaputra ?

Di dalam abstract tersebut juga dijelaskan latar belakang kehidupan Tristuti Rahmadi Suryasaputrapada ' masa jaya ' nya sebagai dalang sebelum terjadi peristiwa G30S. Dan sedikit uraian mengenai

masa penahanan Tristuti Rahmadi Suryasaputra di Jakarta dan Pulau Buru.(#) Kemudian kehidupankesenian / pedalangan Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah kembali dari Pulau Buru terutama pada

masa Tristuti Rahmadi Suryasaputra produktif menghasilkan karya tulis pedalangan. Dengan rincidijelaskan tentang bermacam karya tulis pedalangan yang dihasilkan Tristuti Rahmadi Suryasaputra.

(#) Kalimat yang menarik berkaitan dengan penahanan di Pulau Buru :

..... " Penderitaan Tristuti Rahmadi Suryasaputra selama 14 tahun di pengasingan (Pulau Buru)sebagai tahanan politik di era Orde Baru, juga merupakan tempaan baginya yang dapat memacukreativitas demi mempertahankan kelangsungan hidup. Oleh karena itu, tidak mengherankan jika

teks-teks wacana pakeliran susunannya mempunyai ciri khas dan betul-betul mampu menyentuhrasa hayatan ". .....(Humanika halaman 374)

..... " Di tengah hutan belantara Pulau Buru inilah Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak mendapatinspirasi tentang sanggit pakeliran ". .....(Humanika halaman 370)

Selanjutnya, berikut ini Admin blog Wayangpustaka ingin mengutip abstrast hanya hal-hal yang

berkaitan dengan " Serat Pustakaraja Purwa " yang dihimpun dan diketik oleh Tristuti Rahmadi

Suryasaputra , termuat pada Humanika halaman 371 [ dengan sedikit suntingan tata letak kalimatdari Admin untuk lebih memudahkan pengertian I :

" Tristuti, sejak tanggal 12 Mei sampai dengan tanggal 27 Juni 1983, juga membukukan lakon-lakonwayang purwa dan madya dalam bentuk kerangka lakon ( Jawa: balungan lakon ), diberijudul " Serat

Page 5: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

Pustaka Raja Purwa (Sampun Kadhapuk Balungan Lakon ) ",yofrEdikelompokkan dalam sebelas jilid( lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ).

Jilid I berisi 22 kerangka lakon, mulaidari lakon Lahire 6uru sampaidengan Amitaya.Jilid f l berisi 30 kerangka lakon, mulai dari lakon Rukmowoti sampai dengan Robine Kitaka.Jilid lf l berisi 28 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabine Sokrisampai dengan Pandhu Tuwuh.Jilid lV berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabin e Sucitro sampai dengan Rabine Jayadrato.Jilid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Eondhqn Poksa Jandhu sampai denganGandawardayo.Jilid Vl berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Somodinola sampai dengan mBongun CandhiGodomadano.Jilid Vlf berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Brotoyudo Seta Gugur sampai dengan SudarsonaKethok.Jilid Vlll berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RobrneYudayoka sampai dengan PatineAnglingkusuma (lakon wayang modyol.Jilid lX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Roji Pamoso Rabi Putri Bonyuwongi sampai denganPotine Daneswora (lakon wayang madyo).

Jif id X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Robrne Jatimurtisampai dengan Lohire Rohwono(seri Lokapala).Jilid Xl berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Potine Mahesasuro sampai dengan Prabine

Kunthiboja (seri Romoyono). "

(cotatan kaki nomor 8) :

Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehingga

urutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " SeratPustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunanK.G.P.A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton.

Admin blog Wayangpustokq :

Catatan kaki nomor 8 ini penting diketahui oleh pembaca blog Wayangpustaka yang mengunduh filedigital konservasi serta membaca naskahnya Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro ; supaya tidak perlubingung membaca isi naskah itu jika sebelumnya sudah pernah membaca naskah lain karya R.Ng.

Ranggawarsita dan K.G.P.A.A. Mangkunagara Vllhttp://wavanspustaka02.wordpress.com/20L1107/03/serat-padha lanqan-rinssit-purwa-kspaa-manekunegara-vii/

Iniloh berogam khasonah kepustakaon woyang Jowo.

I tulisan tentang topik keragaman khasanah kepustakaan wayang bisa dibaca di

https://www.facebook.com/home.php#l/notes/wavang-nusantara-indonesian-shadow-puppets/berasam-khasanah-kepustakaan-wavane-nusantara/10150346064996110 l

Blog Wayangpustaka akan meg-konservasi ketikan " Serat Pustakaraja Purwa " tersebut danmenampilkan bertahap ringkasan isi masing-masing jilid di blog Wayangpustaka t

http://wavanepustaka.wordpress.com l, sebagai salah satu kegiatan menuju ke PerpustakaanTerbuka Wayang Digital.

Page 6: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

Nantinya file digital konservasi akan berukuran 44. Foto copy ukuran folio tadi difoto copy perkecil

menjadi ukuran A4. Hal ini disesuaikan dengan kemampuan alat pemindai yang ada.

Dari penelusuran di dunia maya, banyak diketahui tentang Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro ; selamadi tahanan Pulau Buru maupun sesudahnya. Admin blog Wayangpustaka akan mencoba menulislanjutan dari tulisan ini.

Jakarta, 04 Juli 2011

Page 7: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

Karya tulis KiTristuti Rahmadi Suryasaputrasekembalinya dari Pulau Buru akhir tahun 1979 sampai dengan 2002 ( masa thesis Purbo Asmoromulaidisusun )

Data disusun oleh : Budi Adi Soewirjo - laman http://wavangpustakaO2.wordoress.comJakarta, 07 Ju|i2011..

Semua bahan untuk menyusun data terurut waktu / kronologis di bawah ini adalah dari abstrakthesis Magister Humaniaora Purbo Asmoro di Universitas Gadjah Mada Yogyakarta tahun 2004

berjudul " Kehadiran Naskah Pedalangan Karya Tristuti Rahmadi Suryasaputra Dalam PertunjukanWayang Kulit Gaya Surakarta ". Namun di sini data diolah dan disajikan terurut waktu. Terbentukdata mentah daftar karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra yang barangkali bisa dimanfaatkansebagai bahan pengayaan para pengapresiasi wayang ; dan barangkali bisa diolah lebih lanjut olehpeminat atau peneliti lain.

Mengapa saya merangkai data sehingga terbentuk data mentah ini ?

Landasan nya sama dengan ketika saya mengumpulkan data kepustakaan, meng-annotasi, meng-

klasifikasi serta menyajikannya dalam bentuk buku " Kepustakaan Wayang Purwa (Jawa). Terbitan

Indonesia antara tahun t948 s/d 1995 " yang sudah diterbitkan tahun 1995 dengan sponsor

Senawangi dan KITLV Belanda. Landasannya adalah keingintahuan pribadi, keinginan

mendokumentasi, keinginan berbagi baha n pengayaan pengetahuan wayang.

Di era digital dan internet landasan tersebut bertambah dengan keinginan * sebatas kemampuan -untuk mengkonservasi ke dalam format digital ; "berbagi baca" dengan pengapresiasi wayang lain

dengan memperhatikan rambu UU HAKI Indonesia ; persiapan isi dari Perpustakaan Terbuka Wayang

Digitalyang bisa dimasuki dibaca oleh siapa saja, dari mana saja, kapan saja.

Di bawah ini daftar terurut waktu karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra - sebatas data yang

ada di abstrak thesis Purbo Asmoro. Sekiranya ada Pembaca yang mengetahui atau bahkan

mempunyai karya tulis atau foto copy karya tuli lain yang belum tersebut di bawah ini , sudilah

"berbagi pengetahuan" ; sehingga makin banyak khasanah karya tulis yang tertelusuri,terdokumentasi, terkonservasi untuk kepentingan jagad pewayangan kita.

Daftar terurut waktu karya tulis :

Antara tanggal 12 Meisampaidengan tanggal 27 Juni 1983, menuliskan Ibahasa Tristuti : kahimpun

dening I lakon-lakon wayang purwa dan madya dalam bentuk kerangka lakon {Jawa: balungan lakon

), diberi judul " Serat Pustaka Raja Purwa ( Sampun Kadhapuk Balungan Lakon ) ", Y?tEdikelompokkan dalam sebelas jilid { lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ).

Jilid I berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Lohire Guru sampai dengan Amitoya.

Jilid f l berisi 30 kerangka lakon, mulai dari lakon Rukmowdtisampai dengan Rabine Kitoka.

Jilid lll berisi28 kerangka lakon, mulaidarilakon Robine Sakrisampaidengan PandhuTuwuh.

Jilid lV berisi25 kerangka lakon, mulaidari lakon Rabine Sucitro sampaidengan Rabine Joyadrota.

Jilid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bondhan Poksa Jandhu sampai dengan

Gandowardoyo.

Page 8: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

Jilid Vl berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Somodinola sampai dengan mBangun CandhiGodamodana.Jilid Vll berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Brotoyudo Seta Gugur sampai dengan SudorsanqKethok.Jilid Vlll berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RobrneYudayoka sampai dengan PotineAnglingkusumo (lakon wayang modyal.Jilid lX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Roji Pomasa Robi Putri Bonyuwangi sampai denganPatine Doneswora (lakon wayang madyo).Jilid X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Robine Jatimurtisampai dengan Lahire Rohwana(seri Lokapala).Jilid Xl berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Patine Mahesasuro sampai dengan PrabineKunthibojo (seri Ramoyene). "

(catatan kaki nomor 8):Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehingga

urutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " SeratPustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunanK.G.P,A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton.

Antara 17 Agustus 1"983 sampai dengan 12 Oktober 1983 menulis naskah janturan yang akhirnyamenjadi satu buku yang diberi judul Janturan Wayang Purwa dengan kronogram Kagunan DhalangHangesthi Gusti, terdiri dari 52 macam teks janturan dan / atau pocapan yang siap pakai, antara lain: janturan jejer Astina Ptabu Parikesit, Dhayohan Sabrang, janturan Gapuran, janturan KeputrenPurwacarita, janturan Keputren Mandura Dewi Kunthi, janturan Keputren Pancala Wara Srikandhi,janturan Keputren Astina Dewi Banowati, janturan candrane Raden Dursasana, pocapan Kreta

Jaladara, pocapan Gajah Puspadenta, janturan Karang Kadhempel, pocapan Madya Ratri, pocapan

Gara-gara, dan pocapan Gagat Enjang. Naskah janturan itu semula hanya digunakan oleh AnomSoeroto, Manteb Soedharsono, Sukasna Mudhacarita, dan Purbo Asmoro, akan tetapi selanjutnyaberkembang luas di kalangan para dalang, baik diperbanyak oleh Tristuti maupun disebarluaskanpara dalang bersangkutan tanpa sepengetahuannya.

Tahun 1983 data naskah tersebut :

Judul "Janturan Wayang Purwa." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1983.

Tahun 1985 Data naskah :

Judul "Lahire Harjunasasra." Naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1985

Tahun 1987 menyusun naskah pakeliran lengkap 12 episode serial tokoh Bima untuk Ki MantebSoedharsono. Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode ] di Bentara Budaya Jakarta atasprakarsa Yayasan Rara Wilis dan Harian Suara Karya. Duabelas episode tokoh Bima susunan Tristuti :

Bima Bungkus, Bale Sigala-gala, Gandamana Sayembara, Babad Wana Marta, Dewaruci, Sesaji Raja

Page 9: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

Suya, Pandhawa Dhadhu, Wirathaparwa, Kresna Gugah, Kresna Duta, Rubuhan (Duryudana Gugur),dan Pandhawa Muksa.

Tahun L987 , data 3 naskah lain :

Judul : "Lampahan Babad Wana Marta," naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1987

Judul : "Lampahan Sasaji Raja Suya," naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1987

iudul : "Lampahan Wirathaparwa," naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1987

Tahun 1988, data naskah

Judul : "Lampahan Samba Sebit." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1988

Tahun L993 menyusun naskah pakeliran serial Bharatayuda untuk Ki Manteb Soedharsono.

Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode ] di Bentara Budaya Jakarta atas prakarsa Yayasan

Rara Wilis dan Harian Suara Karya. Kegiatan acara ini seperti yang sudah dilaksanakan tahun 1987.

Sembilan lakon serial Bharatayuda susunan Tristuti : Bisma Gugur, Ranjapan (Abimanyu Gugur),

Suluhan (Gathutkaca Gugur), Tigas/Timpalan (Burisrawa Lena), Jambakan (Dursasana Lena, Druna

Gugur), Salya Gugur, Brubuh (Sangkuni, Duryudana Gugur), Aswatama Nglandhak, dan Parikesit

Jumeneng Nata.

Tahun 1993 menyusun naskah Janturan Jilid ll, dengan kronogram Cahyaning Kusuma HambangunPraja. Buku ini berisi 24 macam janturan, 2 macam pocapan, 3 macam ginem, dan 30 tembangsinopsis lakon wayang.

Data naskah tersebut:Judul : "Janturan jilid ll." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1993

Data naskah lain :

Judul : "Lampahan Kresna Duta." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1993

Tahun 1994 menyusun naskah pakeliran Banjaran Karna untuk Manteb Soedharsono.

Tahun 1"994 menyusun naskah pakeliran Anggada Balik untuk Ki Purbo Asmoro.

Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Baladewa untuk Manteb Soedharsono.

Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Rahwana untuk Manteb Soedharsono.

Page 10: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

Tahun L995 menyusun naskah pakeliran Sumantri Ngenger untuk Ki purbo Asmoro (dipentaskanpada Festival Greget Dalang)

Tahun 1997 menyusun naskah pakeliran Wahyu Darma untuk Ki purbo Asmoro (dipentaskan diPondok Tingal Borobudur)

Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran (bersama Sumanto) Rama Tambak untuk MantebSoedharsono.

Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran padat lakon Pikukuhan untuk Manteb Soedharsono.

Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran Alap-alapan Sukeksi untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan diJakarta dan forum Rebo Legen). Judul lakon diganti oleh Purbo Asmoro menjadi Melik NggendhongLali. Sanggit pakeliran ini banyak mengalami perubahan, dipadukan dengan sanggit pakeliran padatlakon Alap-alapan Sukeksi karya Sumanto (19S0).

Tahun 1999 menyusun naskah pakeliran padat lakon Srikhandi Gugat untuk Manteb Soedarsono.

Tahun 1999 menyusun naskah pakeliran Bimasuci untuk Ki Warseno Slenk (dipentaskan di lAlNSunan Kalijaga Semarang)

Tahun 2000 menyusun naskah pakeliran Babad Wana Marta untuk Muhammad pamungkas prasetyoBayuaji (dipentaskan untuk ulang tahun Rebo Legen)

*** Akhir daftar.

Page 11: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-1-204.

rnmnn mnn nnDn mn nnDm nm mn mnnrunmnm mm mnnn mm mm nmnn nm nn nn mmnn mm nlllllun mn

nDruDl[ mnrun nmnnn nnnn nm nm nn Inm mmnm mn mn mm mo nn nmmmmnm mnmilnm DInIunn nummn nn nm nm mm mmnnrun run mm mm mn mnnn nmrn nn run llmnFm nu[

nnnm

nn [tID mlu nn nuun mm ilun nnnn mrnmm IDm I[m n nm uun mn non nm nn nnnm nm nE Emn IDn mn mm mnnnmm nm nmnm lIlIII mn nnn mrn mmntrmm mm nnm mm IIuDIn Dnnn unnnnnnnnn mnmn nnnn nmnnIBm mm nnm nmn mn mn mn nm nun mm nmnmnm mm nn mn l[In mn nun mmmm rnn

nnmmm mnmn nn nm llm nmn mm mn mn mrun mm nun nnu nm nn nm mmmnmm nn mnmntrm mlpmrnnn mm mmm mn nno mn nn llln Inm mn umnnmn mn mn mm mm mm mmmnnnn EIil nm nm nm nm

r. NAGART KEDHiRI . ( wtaarua/Manenang/oaba) .-Sri Bathara Aji Pamase lngglh Sang Kusuna l{lcitra nyang patih Tanbakba-

ya telvin pujangga Brahnana Carl, Narlpati ing Mandrapura Prabtr Mandralntnarar -turoenggung llirapraba, lan Wlrabaya. Sgg.big : - Sang Nata roentas na:npi vangsltkinen rabl putri Banytrvangt lng Pertapan Tirtaganda afunaJaning Begaran ts'apya-

ra, nalra frtdhang fugandeni lngglh Retna Damkl. Pranlla Salg Nata nunten dha-

vuh roring Brahmana Cari kinen bj-dhal nglarnar nring Banyuuangi. Sang l,Jiku na-tul' sandlka gya panlt bldhal, kadherekaken Prabu l,landrakunara Ian tunenggUng-

f/lrapraba l,lirabaya.

II. NACARI U.JUNG - TIMUR.-

RaJa Dltya Prabu Glri T\rngu loyang puJqngga Dltya Resl Niskala, patlh -

Dltya Wrlslka. Rembas : - Sang Nata lalcsL ngayunaken Erdhang Daruki lrrg Banyg

vangl. Pranila gya utusan Sang FuJangga Yaksa ResL Nl-skala lan patlh llrlsika,kinen nglanar nrJ-ng Portapan Ttrtaganda. Sandika, nunten sanl- bl-dhal nganthl-r.'adya raseksa. PERANG AAGdL : - Wadya raeekga UJung Tlnur kapapag berlEsn sa-klng Kedhlrl, sulayaning ronbag dados bandayuda. l{anglng bnla buta sa'i kasog

an gya nyiropang marga nekuk penjalin golek dalan kang nyargkal putr-urg,

III. NAGARI BOJANAGARA.-

Radyan Gondokusuno myang gaffa Dewi S.ttilmauatl dalah Senar Gareng Pe--truk. Renbae ; - Rad.en Gondolmsuoo dahgt prlbatos labet tansah enget sedani-ng

kang rarna swargl Prabu Angllngkusuma i.ng Bojanagara dening Prabu Aji Parnasa -lng Kedhlrl. Nanging Sang Bagus narlmah bawit enget lcaruurkaning kang rena lngkang nedya ngurnbar hardanlng driya. Wasana Gondokusuno parnit kang garva ne$ra

sablyantu Prabu .$1 Parnasa ntJgenya arsa kra.na klayan putrl Banyuwangl. Kal-i-lan gya bldhal nganthi panakavan. PERANG SEKAR r - Drnugi tengahlng uerra, Ra

den Gondokusuno kabegal wadya rasekss saklng UJung tlnur, temah dados pancekg

ra, nanglng para denawa sanl kasoran, kathah lngkang dunugL lng pejah.

Page 12: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-2-

TIRTAGANDA (rUtarr Bantrruua.-IV. BERlllP_4li

Begar.ran Kapyara mysng kang putra &tdhang $rgandanl lnggih Retna Danrkl.Nanpl ravuhnya utusan oaklttg Kedhtri Brahnqna Carl lan Pratu Mandrakr.rnali&o -Renbas : - Sa:rg Hiku natur kautus denlng Narondra KedhLri Sl Bathara AJi Pa-

masa kinen nglaner Retna Darukl. l,llnangsulan denlng Bgr. Ibpyara btllh kang-putra kacaosaken.

Katungka sowanipun Brahmala. Ditya Resl Nlskala lngkang ugl natur kautusdening Prabu Giri Tungu 1ng UJung Tlmur, klnen nglanar Retna Danrkl. Ing nrl-ki. Prabu Mandrakuoara tngkang parlng vangsulaa bi1lh Sang Devt wus kadarbe dg

ning Prabu Aji Panasa. Resl. Niekala nurlng, temahan dados perang rane. Para -denava kasoran, patlh Kal-a Wrisika mundur natur urlng ratu gustineo Dene T\r-nenggrrng Hlrapraba ugl nunt,en lunajar nrlng Kedhlrt atur uninga mri.ng Prabu -AJi Paroasa bilih Sang Putri. Retna Dantkl dadoe rebatanlng RaJa Ditya.

Erggaling carita, Prabu Glri Tungu wus prapta ihg paprang.ar, sanarten -ugi Prabu ,{1 Panasa inggih uus nJujug palagan, tenah dados carnpuh yuda. Slttg

putingdalu, sigeB.-

V.PERTFAN UJUNG JALA

Naga Danrka (kadadosan saklng puseripun Retna Derukl) nenbe tapa brata,katungka karauruhan dening Hywang Narada, parlng nugreha pusaka MANIK SANTIKA.

Pusaka klnen nguntal, lc,rasane saged. suka daya karrcsan lngk"ng nggegirisl. Nun

ten Naga Daruka kiaen mbiyanLr nrlng Pertapan Tlrtaganda karana kang nbalqlu -Retna Daruki dados rebatan. Naga Daruka matur sandlka gya nesat nggegana. De-

ne Hyvang Narada gya sirrr€r.

CANDHAKAN : '- Ing psprangan Tlrtagenda, Naga Damka rnangglhl Roden Gondokusu-

no nunten nafur bfu.h piyanbek'lpun punlka kadhng anen saklng Ratna Da41' k1r ne{ra sabiyantu prang nglavan RaJa Ditya. Raden Goudoh,rguno nClLIa-

ni, Naga Damka gya uangsah yuda napagaken Prabu Oirl T\rngu, aben kaee!ten. Wasana Naga Daruka nanJlng lng hunL, dupl junedhul, ngedalaken banjlr -bandhang nenpuh Prabu Gtri I\rngu savadya raseksa ternah sanl pojah kakelen 1ng

toya. {g.g.i;!gl sasirnanlng mengsah, Srl dj 1 Panasa ndangu dhoteng kang pu-tra Gondokusumo, sinten ingkang mbrastha nongsah punlka Hau ? Winangsulan bl-Ilh kadangipun Retna Danki, rrujud Nagar nana Naga Daruka, ingkang kadedosa:r-

saklng pusering Sang Dewl Denrkl ganrra Nata AJ i Parnaga. Midlranget abrrlpun f;g

den Gondokusumo makaten rau, Sri AJi Parnasa osulu ulrang Jroning panggallh de-

ne sirnanlng nengsah labet kabyantu denlng sipating keuan. Prarnila enrning rgos lingsen, Prabu -AJl Pa.nesa gya kundur tanpa pa,nit. Para harya nunten sanl -nututi wangsul.

jtANcEB - KAY0N.28 Ju1l 1983,

Page 13: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-3-

nnunn nmnm nmnmlun nu mltl nm non'tmItlrltr mm nt0 nm nm mEm mm nmnm nn mn mm nn nn nmnmnun nmqnR mmmmn HIfi*'ilH Hm Hfi Hs 'Hn Hmn'a\tv. f;R Hll HH Hf, f,S Efl EH fi$"'mmmm mm mn nnnn mm nn nnnn mnuun mn nn trurullnm mm IIln m Iun mm lnm muln nm Illn InD lun Inm mm mm nn nnnn nm ruItr mm un nn nrulmmn nn mm En |IIII nm nn nn

mmnluDm mm mum nm mmElnmn nn umm mn nnluDmn ltn nn nnnmnurrnm nn m m IDm un nut nn IIIE Inn nm nm aq4n un luurlm nn nnm nn$ nnl nrD mn IDn IDID lln lDlo run trn nm rul

IDTDruD mn Inm trn lun IDn IuIl nnmn tltlll nn IDm nn nul

I. NAGA4I K E D H I R I (UfaarUa/Manenang/Daha).-

Srl Batbare .\ii Panasa Dyang patih Tanbakbaya. lggEgg : - Sang Nata meg

tas nenpi serat pgnantang oa-klng Nagarl Nusva l(encana RaJe Dltya Prabu Svancg

ya lngkang nurina sedani.g lcang raka ing UJung T1nur Prebu Oi.rl thngu denlng-

Naga Daruka srayanlng Prabu ,\j1 Parnasa. Prabu AJi Panasa gya dharuh mring pa-

tih Tanbakbaya kinen pacak barls. Sandika nunten bidhal sawa{yanya.

rI. UAGARI NU St,l A-K AN C AN A.-

RaJa Ditya Prabu Swan,caya ny&ng arl Ditya Nlscaya, patlh Wrabatbalar dltya l{rasaba, lan ditya Abls:raua, tuwln ditye Srllgsa. Reubas : - Sang Nate ag

sa males ukum sedanj-ng kang rake Prahl Glri lUngu 1ng UJung Tlnur dontng sra-yanipun Sri r\j i Pamasa. Prauila gya ngerlgaken rla{ya rasokaa nenpuh prang dha

tong Kedhlri. PERANG GAGAL : - Wadya raseksa Nusue Kencaaa kapapeg barisaa sg

king Kedhlrl temah dados canpuh yuda. Nanglng bala buta sani kasoranr gya ou!

dur mauJlng vana.

III. .-

Radeu Gondokusumo myang Sernar Gareng Petnrk. Rembag : - Sang Kueuna ng

{ya sablyantu prang mring Nagarl KeChlrl. Gya pangkat sapanakawane. PERA}IQ S!KAR : - Wonten tengah vana, Raden Gondokususro kabegal ua{ya raseksa saklng ltgsr.ra Kencana, dados pancekara. Nanglng para yaksa saml kasoran, kathah lngkarykatlr.rasan.

IV.NAGARI MALA,l,JA . (Nagari sanpun rlsak).

Pandhite. buta Begauar Kala Slwldha (putranlpun svargl Sri Anglingdama,

patutan saking yaksl Dewl Wldatar nyang para cantrik. .Bgbgg : - Salg Wiku -yaksa tan trlmah sedaning lcang raka Sri Anglingkusuna dening RaJa llidarbe Prg

bu Jayaroisels', praJnlla gya bidhal nedya rienpuh prang mring Widarba, arsa rnra-

jaya Prabu AJi Paroasa.

V. ,.-Begauan Sarabasata nyang kang putra kakung nana Ba.nbalg Sasana; R.enba.e:

Banbang Saeana nyuvun panlb mring kang rana nodya ngudl pasunltanf S€xg Wi!:u

parlng ancer-ancer klnen suuita : l.Ja1roa lngkarp luhur. 2. Jalrua ingkang lu-uih.(Tegese kang saking trahing r.rong pangkat). fatitan, Sasana gya bidhal.

Page 14: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

- lt-

Kacarita, Banbang Sasana nggenya ngupadl pasuvitan ngantos njaJah dega ni-lang kor11 dereng pikantuk pasur.rltan kados ingkang kadhavubaken denlng karrg -rana Resl Sarabasata. Pramila Sang Bagus gya patrap sanadL wont€n lng nana.-Ie.j eng uonten gandarwa namrl llrahaspatl rawuh nggugah nggenya sa.nadl- tsarqbarg -Sasana. lfusnya wungu saklng oaroadi, Banbang Sasana unlnga Sang Ganderwa l,/rhag

patl ingkang dedegipun ager€ inggll, sarta xorlpatipun tiga, gya natur ne{ya -sur.rita, (latrt ageng lnggll-Ing dedeg punlka olnengguh kang vinaoten Ja1.a 1u-hur. Done mripatipun tiga, punika kakinten lngkang slnebat Jalna lunih).

Gandarua Wrahaspatl grrmuj eng earyL ngandlka bllth Banbang Sasana salah-ing clpta, lngkang sinebat Jalna luhur 1ku tegese RATU, dene kang den karepa-ke Ja}oa luvih llni TITAH KANG MID'IPUNI ING XAWRUH. Nunten Sasane plnarJ.ngal ng

graha : 1. Llsah PRAI'IAWA, kang kwasale 1e!0un kasLpataken lng netra saged uni-nga vujuding Jlm. Lesun katetesaken lng ka:ma blsa ngertl caturlnglelenbut.

2. Lisah WARSAYA, kwasa.ne kenging kangge srana pengaslhan nrlng easa-

loi'

3. Tlrta BAYURA, kwassne kenglng kangge njanpeni tiyang sakit.- Nunten Banbang Sasena kadhavuhan surrita mrlng Narendra KedhJ-rl Prabu-

.\! i Pamasa. Banbang Sasana rnatur eandlka, gya pamlt bidhal-. Dene Gandarya Hrghaspati gya mesat sir't2a.CAI'IDHAKAN : - Ing Arga Wa.nu, Buyut Kuet:uta (kaleres kadang nlsananlpun Bega-

wan Sarabasata lng Arga Kencana) nyang gerwa Nyai Nar1. Rembag : Buyut-Kusruta lan Nyai Nari nembe sungkaua labet kang putra estri nama Niken

Sruti nandhang saklt bisu len.budbggr mangka Balnpun dJ.r.rasa. Ngantos kgvlyos pangandikano, lamun uonten ingkang saged maluya-kaken Xiken Srutiyen uadon kadadosaken kadang sudara uerdi, yen lanang nedya kadhaupa-ken.

Katungka oouanipun Barnbang Sesana, natur sagah njarnpeni Nikeu S1rtl.-Nunten pados RON INGKANC DATAN mAH, ANGGBIIPUN ME'IHIK KEDAH MUN0KUR, puni-ka sinebet eodhone. BfSU. Sarta pados RON INGKAI{C NCIJNTHINC, ANGCENIPUN MD-THIK KEDAH MEGtrl{G NAPAS, punlka uinestan sodhone BUDHE. Rori kakalih lenber-wau laieng trinor ing TIITTA BAYURA sarul sldhikara, katlngal bllih oakltlpun -Niken Srutl uonten ingkang ngganggu. Tlrta kaborehaken, sarrellka Niken Sruti-saras, saged wlcanten 1an tengen karnanlpun.

Salajenglpun Banbarg Sasana kadhaupaken plkantuk Nlken Srutl. Bakda pog

dhonganr Banbalg Saeana minggah nrlng gurnuk sarpi ngagen sipet Lisah Pranaua.Tenah uninga jiu lngkang ngganggu Niken Snrti lnggih punika BEKEL KALA DRUI-IA

1an I{YAI BEKEL SUSESTRI. Kalabrag denlrrg Banbang Sasana, Jin kakallh kd.soran,nunten teluk. Malah lajeng ngaturaken pisungsung wujud brane donya se.kalang--kung kathah. Nunten bandha donya vau kadhawutran ngusungi rnring ngarsanlng ra-ma Bu;rut Kusruta, Enggallng kendha, Barnbang Sasana !,rus rnaxgaraa rana Buyut Kg

sruta gya ngaturaken bandha donya pl.sungoung saklng jJ:n Drurna lan S.rsestri.

Page 15: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-5-

SalaJenglpun, Bambang Sasana pantt nring kang rama Buyut Kuerutar ne{ya

suslta mrlng Prabu dji Pamaea. Denlng Buyut Kusnrta maLah dlpun karlthi kaeo-vanaken nring Brahma:ia Cari (pujangga Kedhiri) nunten kang putra nantu kapa-

srahaken. Denlng i]rahrnala Car:1 , Barnbang Saoana nunton kaeoltanaken nring Sri-AJI Paruasa, natur yen kang pubra kepuhrnan nyuwun suwita. Srl Batbara AJI Pa-

masa kapareng narnpl.

Kasaru panempuhnya Begawan Kala $ruidha, dados prar€ ra&er para raja sg

ml kasoran. Lajeng Raden Gondokusuno sovall ngarsanlr€ Sang Hlku Kala S.tvidhat

natur angrerepa bilih sedanlpun suargl kang rana Prabu AnglJ.ng kusuna puni.ka-

lnggih hawit saking pokal palcartinlpun plyaubak ingkang tuhu harnbeg duroila -lan nguJa angkaranlng drlya. Mldhanget aturi"ng kang putra kepuluna:r nskaten -ug.u, kang parran Resi Srwldha gya lilih dukanlpunr nalah nunten dbamh kiJten -nanggung nring Raden Gondokusrurno nggonya. Kala $rrridha arsa suvita Prabu N1 -paroasa. Raden Gondokusurno maliur sagah nanggungr gya kang psrnan kasor.ranaken -ngarsanlng Prabu fii Parnasa, lan ingglh katanpl.

Katungka pangamukipun ltaja Dttya lng Nusva Kencala Prabu Svancaya, kapg

pagaken dening Sri Aji Panasa. plya-mbak ingkang ng1-epasaken ss:xiata Sarutaaar-prabu Swancaya pejah, Ditya Niscaya teluk. Slsan{r€ vadya kabibaraken dsning-

patih Tanbakbaya dalah para harya Kedtr-lrl.

TANCEB - [AY0N,28 Juli 1983.

206.mm mnntr nn nn EIII nmulln nnnllllllmm nn ntn IDn nm mtr lIuD rDlllnn nm nrn Dm mn nn nn DIII nmmm mmnnmm nnmmmm mn m[unmrD mmtunDn mrn mm mm mn mn mnm mnnm mm nrB mm Inm mm mntDll mnnmmnn nm nn mm nru mm un ID[un nrunnn

nnnn mn nillmmnnn nnmnm mntrn nnnt! ulnnrnm RIrt nm Dlurunmm nn mm nm run nm nn mm lun nn IDIIn nm nn nnnn nm mm mn mn mil mm mn mtr mnnlllmn ntr nEmm mm nm lDnnnn notnnnm mrunulnm nnm! nn nmn nmnnmnmn mm nm mnm nm mm nm mm nn nm mm mnnni mn nm nm mnnm nn mn nn mm nn nm nm nn mnnlnnn DID mm mn Dnm mm nm mEIIln nInIDnn mn mm DIn DII

;

t

!"

I. NAGARI K E D H f R I ( Manenang/Vtaaraa/Wha).-

Sri Bathara AJi Parnasa Dyang pujangga yakea Resj- Kala Slwidha tuuin pa-

tih Tarobakbaya. @beg : - Sang Nata nanggellh bab kang garva kargJ eng ratu -Sang De\.ri Soma nggenya nggarbini nalih nyuwun dhahar ularn PEI(SI I.J'JIIS lngkang

vonten ing Ardi Aeuata.

Kasam sowanlpun ilarya Sanbegana lng Adireja, natur bllth ingkang ralra-Resi Kanva lan ingksng paman IIarya Malaya tuuin itarya Layana, sa.uri nad.eg kra-nan nedya ngrebat buui Adireja. Sang Nata nunten dhamrh mring patih Ti.bakba-ya kinen nylrep kraman. Sandlka ki Patlh gya bidhal pinarlngan karrtbl lirarya -Sudarsa, Harya Sasana. Dene Sa:rg Prabu dJl Parnase gya tedhak mring Ardl Asva-

ta nedya ngupaya peksi vilis nolhtruti panyuuunlng kang gama Dewi Sona.

Page 16: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-6-

II. PASA}ICGRAHAN D I T.I ALA-MANIK.Resl Kirnwa ny€r;og ar:L lhrae Malaya tuvLn }hrya layana, narpl rarnrbnya K!

patlh Tanbakbayar Ilartrra $.rdaraa la:r ilr:ya Sagana. Rsnbas : - Kl. Patlh Ta"nbak-

baya udharmhakon uenesardng Prabr,r AJI Panaoa babagan Bural Adl-reJa ne{ya dlpunfata adillpun. Rest Kanve uboten purun narpl, nalah Durlng. Tenah da&a Eb-RANG CACAL. Patlh Tanbakbaya daLah para Earya sa.uL kasoraDr TIa ngundur:l saug

tasls. Reel Ksnlra, IlarTa l{elaya 3.an llrrya Iayana r€€Jegl Buni Adlreje.

rII. NAGARA BOJANAGARA.

Faden Gondokusuro DyaJrg Senar Gareng Petmk. Ronbas : - Sa:rg Bagua ne-dya nusul ftang rana AJJ. Panraea nrlng Ardl Asvata. Gye bldh+l kadherekaken pa-

nakassn. PERA}{C SEKAR : - funugi rng tJ.atah Nagar{. Erarna}e, Raden Condokr.rsuto

kabegal dsn{ng va{ya r.arrara balanlpun Prabu Kapl Sangara, Dongglb Kapl l{aree-

ya1 Kapl Sadpaya lan Kapi Gal-ba, {ngkang Balah pan{ngal olnengguh Condokuauno

nodya nblyantr Prabu Deuagars.aa lngka:lg nenbe nenengsaban klayan RaJa llnnals-Kapl Sarqgara. Tsnah da&s pancakaral nangl:tg vadya vano?a kaeoranl gya satll -keplayu.

IV. PERTAPN TI-LTALANDA.-Resl Kapyara Eyang putra hdbarg tugan,rnni Lngglh Retna Darluki. .Bgglggt

Sang Devl kaqgen nring kang raka Srl Nt Panaaa, prarolLa gya EanJrng tanan ag

rl seeanbat aenanlng Sang Nata AJi Panasa. Kadadak sonten pokel- nllrrls putih-Jaler estrl nyaketl Retna Darlkl, naroe Calrra Anggana Lan Ca"kra Angginl. Pek-

sl kakaUh natur nring Sang .\yu, blllh segah sovqn nglaroanlng Srt Nata AJt PS

naea. Retna Demkl nunten partng nesala kakalungak€n {ng Jangganlng peksl,' \!nen ngaturakon Sang Nata Kedhlrl. lfusnya sanapta, nllvJ"s putlh kakallb gya ug

sat nggegana.

v. a&J_I _ dsu--4 IA.-Sri Bathara $1 Panaaa Dyng Resl K"la, $rrrldba,rqlah Rad.en Gondokuolno,

tls1l panekevan. Renbs.s : - Sang Nata unlnga $onten pekoi ulee rrille ingknng-

nenbe tapa, gya d6n caket'l. tradadak rpntou Dacan lan naga nyaut, tenab dados-

pera1lg, Macan dalah naga peJah, kuandha elma. Peksl ullLe dlpun palahr babar

vldodarL Batharl TLrnJung Biru, narLngakon kvandha pekal dbatang {fl Panasa.-

Sarta ugi sang Devi narJ.ngalen ganJaran punalca mJud CIIPU l'tANIK ASTHAOII{A trgkang darbe prabava porot uolung uarali. lfuanya gnnJaraJl tlnanpL, Sang Nata gya

iaDtt kundur ubEkte kvandha poksl vi1ls. Sang Bathart ugl laJeng sli:ta.Kacerttal vonton nargl. Prabu AJL Panaea ptnangglh peksl nlLvls putlh kg

kaLlh lngkang narne Calra An3gane 1an Cakra Anggtnll natur nr{'g Srl Nata bl-l|h kautus denlng Retne Darrkl kLuen ngaturaken nasala. lfusnya navale tlnanpl]an nunteu tlnuplksa, Pratru AJI Panasa pltadoa bitLh pekal kalLh punlka lerssurueanipun kang gana Derrlkl. Franlla nunten narlngaken tan4ha SESUPE SOTIA -LUDIRA klnen ngaturaken Ratna Daruli. Ml:lvls nafur sandika, gya panit vangsul

Salg Prabu AJI Paneoa ugl enggal-2 kundur nring Kedhlrl.

Page 17: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

CANDHAKAX : - Ing Nagar!. Kedhirl, Prabr .AJl Panaoa rme kundur nunten narlng-akon kuandha peksL vtlls dhateng knng garsa Devl Sona. l.tr.ronya kaolahr-ulan pekoi gya kadhahar denlng kangJeng ratu. Tan dangu Sang Devl babalannlJll kalungr pJ.narLnganknkaolhRADE{ C I T RASEN A.-Prabr Ajl Panaoa gya dbamh nrl.ng Baden Gondokusuuo klnen mboyongl Ret-

na Darrkl saldng BanyunangL (ttrtaganaa). Condokusuao sandlkar gla bi4hal.&ggalrng lsldhnr Raden Goudolmswo rnre prapta rng Tirtagsda, gya nbo-

yong Retna Dan&l nrtng Kodhlrt. Nangr"g uonten tlatah ha.nata plnangglb kla-yan Prab,u Dewasarana lngklury rotnta-oraya ngunduraken parangnuka RaJa lrlnnqns -Kapl Sangara. Sang Baguo sagahr gya nagut pupuh prnng ]rn (spl- Sangara. Kata-nan snnJata arpuh, Pratu lhpt Sangara peJah, knandba afuna, badh.r da&gHywang Bayu Sangara. Sang Bathara parlng ntgraha Tanan Maherakaca dhrteng Re!

na Dantki. !fuenya purna 1rg uacanar Iiyvang Bayu olraa. Dene Raden Gondohrgurno

lan Retna Danrkl nglaJeng!&en lanpah nrlng KEd.h{rl.

Drmugl lng KedbJ.rl, Raden Gondokusuno nasrahaken Retna Danrkl dhateng -Prabru AJI Panasa. lfuenya tina.npLr Sang Nata gya leJ.angen klayan 1".9 garve DB

rukl lng Taraan Maherakaea. Bakda pondhongan, Srt AJI Panaoa gya nesat n1{ng -Bunl AdlreJa.CANDHAKAN : - Ing A&ireJa, ResL Kanva nanpl ranubnya Prab'u dll Parnaca. Srlayg

nlng renbag <ladoe pl'ang raroo. Sarg Hlku Kanva !4rlhrvqha4 SanJate Semtg,na, teuah peJah. &relrnanllg Resl Kanna, Pratrtr .\ll Panaaa nuuten uanJlng Sang

gar PanuJanipun Reo!- Kanva, kadadaL slnaut naga. Naga dlpun pedr badhar He,p

sall BatharL Wazusatlr pa:rln€ SEKAR I{IJAIA KUSIIMA dbateag Srt djl Pa.nasa. Ba,!

d.a parJng nugraha, Devl lJaguvatl slrna.Sang Nata gya dbaruh Dr{hg llarya Sarnbegana klnsn nadeg lng AdlreJe. hrg

ne nranatar Srl AJ I Panaoa hmdur Dring Kedldrl. Sanarga-narga ketbah tlysJcg-saklt ingk"ng nJruvun Janpl., lab€t salcl-ng kueaaning s€kar HlJaya Ku'8u.ua.

1]ANCEB - KAION.28 JnJ-t 1983.

$tr#*ffi ffi ffi i$**f**#r**tr*r*ff rqqger

207.

I. NAG4RI K E D U I R I,(ltanenaag/Wldarba,/Da.ba).

Srl Bathara N1 Panasa nyang patlh Tanbakbaya. .E@gg : - Sary llata -manggalLh kadadosan Baesnpunlpun negor KAW REIASA lngkalg tbkul yo1ton sglg

betrng pura. hrbuhtng kayur uonten lare tanpa sangkan eanl nyvara I f,INTABING

KoTAMENG BATIJ, SAruN0 KAUIKANCAN ADIL SANGKAIIE KAtIc PUTRA HAlr.rU, TAI{ HnUH KA-

TAHA}{ ING SANUI, MARCA WI$,tAIru K.ABUBRAH.

HfiroEE Hf,rH H"ftfr Hf,'nn"IDIN DN E N EE !I!I

$,n" HH HHH HH HH*nmtlEE mrn nh rnnEEIn

nn ilcD mnEnn nnlln Eut nn nntrD ltut t!t!l nnmnnn nnEtD nDnn nn trn Emnn nt! nD nr!En IIUIE ntutuln nn

nfi -frf,f BE'* EH Bn HH HH'n Hfr"Hn n'HH,ff' f;H,, f;f, ffi Hf;,.H# Hfi Hfutr HHIDIU nn UUn nmHfl HH. Hfirrn HH'.E HS HH Hfi HFg." AH

Page 18: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

8-

Saba nallb Sang Nata panggall[ pasupenEn &rk uancl dalu, kados unl'ga -pLataraning pura da{ya nargar kangge llvat barle a8eng. NnlLka satrEnt€n Prabu

AJi Panasa kllntu lng clpta, olnengguh Hont€n Jalna lngkang nbalang teluh ah&

teng Sang Nata2 pranlla gya dharnrh nrlng Tunenggung l{lrabaya klncn ngupaya -Jalna fngkang tourang tsta varl Bas&ng teuung urlng ka4haton f,edh't1t. Tuoeng-gung lllrabaya sandlka gya bldh"l nganthl puDggasa savatarrls. Sang llata AJf PS

DaBe gya krrndua ngadhaton plnapag garve kakal-tb :

1. Devl Sorna (putranlpun Prab.r Jayahreurna tng Nagar:L Metah,rn).-

2. hdhang fuga.ndanl tngglh Retna Danrkl {ng tlrtagande (Ba"nyusrngf)r-

putranlpun Rosl- Kapyara.

Nunten tnrJana andraniDa klayan para garya.-

rI, PERTAPAI{ C A R D A I' R A-S-E T T A .-Begauan TeJalalcu try?.g putra Barubang Karr{yaoa dal8b garsare rrane Eudeng

Maatrre, narnpl praptanlra beea! eaklng Gurnrirg Keludl Begevan hriiaka, qynng pu-

tra Banbang Kanlgara, hruln para Durld kakallb nana J"nggan Bablrl lan f,qng-gan Drrtra:nba. lgg$g : - Sang t{flru Tejal.aku uarggallh nggenya Eentas supena -avon. f'atungke eovanlpun Trrnenggung Ulrabaya apl-apl nggeguru, nunten kalan-tbl denlng Bgv. TeJal+lu nrlng papan kang aepl. Ihnadakan Sang t{l!il TeJalaku-

dlpua peJahL. PeJahlpun Resi TeJala.h"rr u1lar asant€n kunara btlth nedlra ngrl-ea} Nagara itlldarba (feanrrr). !EE!I9-9!S4!. r - Para putra sanl ngrangaang Tu-

neDggung Wlrabaya tenah d,adoa pancakara. NqnglnB Banbang Kanlyacqr Kanigara -Fa-rovangnya kesoranr EIa lunaJar.

ITI. NAGAru B 0 J a N A G A j A .-Radcn Gondokusuno nyang gan a Deyl, S.rttlnasatl dr1 ab Sonar Crarong Pe---

tntk. @bgg : - song Baguo tansah kraos nboten sakeca bg nanah, ruraoa Eo--fang-2 kados rmnten slragat ason. PraEtJ.a gya pa.ult kang gana, ne{ra 6osrn -nrlng Kedhlrl-. Kalllan nunten bldhal nganthl panakavan. PERANG SH(AR ; - !{cn-

ten lng vana, Gondokusuno kabegal denarra alasan arsa nangsa, tenah dados ban-

dayuda. Buta poJah, badb,crr Euo'rg Srdareono pa!{r'g ylalk nrlng Sang Kusuna, -klnen prayitna sabab KedhLrl bedbc katanan lelaupaban ayrat. !fuanya pu::na n1--

olk llprang Srdaroono sirqa.

IV. I,lAl'iA f,RENDgA -lJlHANA.-Ifisng Ka]o Yuuat"l nyang Dttya Dbadbngawk. Renbas : - DLtya Dhadt'""'t-

aurk natur ten trfusah eeclanlng.kang bapa ggru ReBl TeJe1aku denlng ufusnnlpun

Pratu Ajl Parnaoa. Hyvat'g Kala Iuuatl partng dhavuh, blltb lelanpqhnq pun{lrq -sau rua ktnodrat labet ld.narya Jalaran Prab,r AJL Pauaaa kedah plndbab Nagcrl.Pranlla Dhadhungalruk kautilg nyutrurupakon dhateng Pratu AJL Parnaoa beb dunurg-

lng kalepatan, Vasana Dltya Dhadhlngaeuk kadaldosan nql{h rnrJud HAIIEST LAHIiNG

dalah eadaya va{ya baJubarat nallh varna dados huron van&, Dgsnuk nr{ng Kedi{11.

Page 19: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-9-

CAND.IIAKAII 3 - Ing Kedhirir Mahesa lannrng lan gato nana aanl nganuk, kapapag

aken denlng Ilnenggung l{lrabaya, nang{ng Sang thnenggung kadravasanr-peJah kanangsa sato galak, Prabu AJI Pa.nasa gya nglerpasa.ken, sanJata -Sarotana, l{ahesa Iawung aJrlh gya lunaJar nanJlng sara KiondharahaFa.

Prahr Ajl Panasa ve.rlnguten, terua nhrnr Mahega Ianmng dhqtcng rana -Krend.havahana.

I' cuNul{c KAI{I

Naga Kunt'a nyang Naga KuntbJ.r (putra.rFun Naga Rangsarg) kakslg adhl-lngkang JeJodboan. Renbal: : - Naga kakn'l1h nlrong pauarta yen kang bapa guru

Beol TeJalaku kapravaoa denlng utersanlpuu Srf AJt Panasal pranlla ganl datan

trinah. Nunten sari na}[h dados Ja]:aa nanungsar b14hr1 nrtng Ke,rhlrl.Drnugi padhrsunanr Jalna naU-han Naga uau plnanggih klayan Kl Deue.g -

Srklla. Nunten pltaken bab kebar patraping Srl .AJL Paroasa, vlnangoulan yon -4yata'r dereng dnngu prrn1ft6 vonten g6sl ingkang plnarJaya ta4a doaa. Saklng-

bingah lng nanah dene vuer anfurk katrengan, Jalna nallh:'r Naga narlngaken be-

blngah rnrlng Domarog $rktl-a nrJud SELA PANCA KIIMARI, kvagane keng{,ng krqgge -nJa"rFeni eesak'lt. Sarta rrinarah, KJ. Deuang sakulavarganlpun kl-nen kesah lng-ka:rg teblh sabab lng bavr*t nrlhr badhe nonten bencana. Kl Dena.g aanrJuk, 14

Jeng tata-tata salculalrarga plndhah pangS€n'n. Done Jalna nallhan Nage truo -laJu nrlng Kedhlrl.CANDHAKAil : - Ing pandbapl Kraton KedhJ.rl, Raden Gondokusuno 1an para raJa.-

Sadaya sani uanggalllbaken Sang Nata Sri AJI Paroasa nggonya ngoyak Marlq

sa Iavung ngantos tnanJlng vana Krendhanrahonar BaoDgga dlntan pnngke d9

reng kundur.

Kasam panganuQya Naga Kunte Lan Ktrntbl, tenah dadog perang rane. Ka-

dadat Naga nanJlng bunl, tlupl Junedhrl, nbokta banJlr bandhsng ngelen NagariKedh{ri saleinlpun kalqF {ng toya bena. Patth Tanbakbaya ngungaekakon para -garrra tryang putraning Natal hanung Raden Cltrasona lngLnng datan plnangglh -labst vue kbtir lng 'oonJtr plndhe 5fuq{ut ing deua.

TAilq-EB - KAYON.28 Jull 1983.

208.trDlnmm Dutu! nntnDn rulllE ntllnnnlmn En Inn Dn un mn Dn B[ nn DIm!0 nln nm nn nm nn nl! un En mnmmnnn nnnElnm nnDnn mmnEnrl Dn ntrnn nm mD nn Dn) lrn nB mm Du nlnmn nm nn Dn rilD mn Bu mn nD ntnnntrnn Dn nn nnnnn En ntn nnlllmn

nnnnn

nmNE

mnm

NENDI!D|lulu

nnllnq lllnnnnE En nnmm nn EMnn numm nm nm mnnnnDnmnnn nntrEn nu nnnnn mn nn nmntr nn Dnt EtInm nnrnDl[n nn nm

EnclE nE n[ nn u|rDtrnn u[ nnn u[ Iln mnmm nE nlll[unnn n|lnn Dnm ntr nn nmtr nn BnElull nn nn Dn ltn lxo llulDE INM DI! NE Dtr IDIII NMnmnn nn nm nfir InnDn

I. NAGARI B- !-Jl-[_A qL A R,A .

Prabu Gondokusuno uya'g patlh Tanbakbaya daLah RqJe JatuaLa. .&@, :

Salg Nata mangga'lihqkeu lngkang rana Sri AJI Panasa dene seprLkl. tanpa ka-bar, nalah Nagarl Kedhlrl Eanpun rleak denlng Naga Kunta larr Naga Kunthl, -

Page 20: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-I0-

kang rana AJ I Pa.nasa dorong unlDgao Katungka praptanlra pekot n}lnis putlh -Jaler eotrlr narna cakra Anggana larr cakra Anggtnl. Ahr plroa nrtng sang Na-

ta Gondokusuno blllh kang rarna S?f AJt Panaga uonton lng tJana Kren4]"qvahq.a,

lal badhe babad l{A}lA Pts{CrGINO. Prabru Gondo}iusuuo nrrnt€n natur rorlng t ang lbuDevl Sona 1an Retna Dat:ukl, bab atltrlpun nlltrls put'lh vau. Saba nunten nyu-vun panlt ne$ra nusul kang raua nrlng Uana Pongglng. KaltLan gya pangkat. pg

tlh Tanbakbeya savaclyane nguntabakon.

II. IlAqAIiI NUSWA - RUKMI.Prabu Branaotmgg"l's {ngglh Prsbu Kanlyasa nysng rayl lpe llarya [nn{gg

ra, patlh IIarya lJtsangkatba. @!gg : - Sang Nata nedya nalee ukun,oedanLng-

kang rana Reei TeJalaku denlng Prabu AJl Panasa, Eupung sanangke Srl AJi Pa-

rrasa nenbe babad vana Pengglng. Gya nbldbalsken vadya nenpuh praJ:'g,nrlng t{a-

na Pengglng; PERITIIG G'AGAL I - lladya Nusvamlrt kapapag barlsan gqk{ng Boiarg

gara, oulayanlng rembag dadoa bandayuda. ganglng uadya Nuevarulel kaeoran, -gya neluk pe4JalLn goLek dalan karq; nyrngkn] putlngr nyl-npang narg1.

III. PERTAPAN cANDRAGEIr.Begauan Si.dhivac"na tngkang nedheng sungkaua labet kang putra hdbang-

SrlyantL eLrara kadhretha duratrualca" yangka plkantuk ya''gslt bllLb badhe Ahg-

eal. 11ntu. Sa.lag }Jlhr gya tedhak nrlng Hana, ptnangglb J-aro, kadalgu ngaken -yen lare snk{ng KodhirJ- nanl Cltraeona. SakLng uelaolpun Sang l,lihr Sldhiuacgna, Cltraoona tlnantun kapundhut putra. CLtra,sona natur y6n putun. Gya kapug

dbut putra, kasanfunan na.ui Banbong SCITRA. Slgeg.-

IV.l.lANA KRENDHA }IAHANA.

Wuang Kala Yuwatl nanpl- oouanipun Sl AJ I Panaea dabh Seuar Gareng -lan Potnrk. Renbap : - $nrang Kata dbasuh nrl.g Srl AJi Panasa bilLb ldaheeq-

Lavung lngkong nganuk urlng Ksdhlrl duk {ng unl puulka nenuxg adbapur Jalar-an oupadoo Sa.ng Prab'tt rauuh {ng Krondhawahana, lngknng vLgatoo ne{ya kavlslkdenlng (yr^ranC Kala yen ta Kraton Kedhl.ri rnrs pundhat unure, 1an aanongke rrus

kakelen lnS banJlr. Dene nlnargka llntunipun, Srt AJi Panasa kadbarmbar ba-bad l{ana Pengglng. Sarta kaparlngan Jlnat KAIPA-TARU, kraeane yen dipur otrut

datan kraos ugelak lan ngelth. ltuenya purna 1ng gatJ., AJi- Panasa gya panlt -bldhal sapanalcavano.

Drnugi ing nargar AJI Panasa plnangglh peksl nlinia putlh kekelt! ysku

Cakra Alggala lan Cakra Angglnlr. atrr pJ.roa nrlng Sang Nata bllt-h para rqja-sanl nusul mrlng Wana Pengglng. Sarta ugi atur unlnga,, Sa:rg Prabu katuran -nuqdln't pusaka ttlaralipurr euargl kang eyang Raden Arjuna, nana Sa-nJata Cu:r-

dhananik lngkqng trapan lng ArdJ' Udaratl kslgge panunah.lng satru Jln, Sang -Nata dahat rona, gya nl.ng6;ah nrlng Ardl Udaratl nyaketi papanlng pueaka Grn-

dhaqanlk. PERANG SEKAR : - KacarLta, kang nrneksa Qladhennnn{k wuJud raaeksa

Page 21: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-rt-

kakallh na.a Dltya Radhana lnn Radhl,nlr dlpl unlnga Srf AJl. Paraara ne{ra nnn

dh,tt Cundhananik, gya elnsut tenrah dadoa perallg. Deaava ka'lih peJdr badbar-llyvang Narada lan lfuvang Ta:nburun gya naringaken sa.Jata Cundhananlk.

Drpl Cundhananlk tlnanpl astal kadadak nljtl dalana nulub, ngobar pek-

sl nllvls Cakra Anggarua lan Cakra Anggtnl katenaban psJah. Peksi k"kal.J-b ba-dhar dadog llyrang Cakranggana lan Cakralgglni gya sima klayanrifirang Natada

tuuln truang Tanturrr.

Srt AJI Pauaea gya nandhap saklng Ardl Udaratl, plnangglh klayan Raden

Gondokugurao 1an para raJa, nunten sasatengan bldhal urlng Uana Pengglng. fu-nugl Pengglng, para va'{ya strlt babad sana.

CANDHAKAN : Telenging Wana Pengging, para dubrlkga Dltya SakrJ-yap royang arl-yakat Salcrlni daleh vadya jlu DLtya Anlgora, DLtya Anlrangrong. @!gg1.lgalr{ng uala d.e.alng va{ya bal'n{pun AJI Panasa. Nunten oa.ul nggora gg

dba para vadya kang eanl" babad.

Prah,r AJi Panaea gya qylpata-ken Idsah Pranaua sand ngasta Grndhrne4[k

nurub nlJll dahana, ngobar para lolenbut sarl peJah. Alor'ng yakal Sakrlnl. {ng

ka4 lundar uadul dbatong boJonlpun yoku Dltya Harkanaya.

CANDHAKAN : - Ditya l{erkanaya arga nondhong putrl mlonga:r Enallurg Srlyantl,kasaru praptanlrr kang galva yaksl Sa^krlnl nSaJak ng'ugsi- labct yana -kabesnl denlng Sri AJt Panasa. Derong ngantoe lunaJar, katungka ubal-lnB latu vul nu:rgkep Jf! Herka.uaya lau yakeJ. SalcrlnJ- peJah kobong. De-

no Devl Srlyantl tlaulungan denlng Prabu AJI Pa.uaoe, nunten kapundh,rt putra,plnarlngan nsnl &rdhang Ia.ra Tenon.

finggs]{ng oarLta, l{ana Pengglng vus binaba^a. 1an mg gatra praJe, el-nobat NACARI PA{GGING WITARADIA. I(aea:ru panenpuhqya Prabu Branestrngkara sa-va{ra, kapapagaken donlng Srl AJI Panasa lngkang nuJa barat gedhe, tenah Prgbu Branastungkara sabalatro kanprung.-

TANCEB - KAYON.28 Jult L983.

209 o$oo$ooloo$oo$oo$oo$oo$oo$oo$oo$oo$oo$oo$oagao$oo$o

ETN NE NNEIq N4t[E IINBINE EN ED DN!lt! Dn nn E n nB nD Bu lil! nn nnnn ma Dm n rD ltn nE ntr Dru mn nEEn nE Em tr n nll Dnlutml Elr! tutn DnNN DN trN &NE NN DN DI! IIID EN DDED 'I)ln ll|r DInn n[ ED tDIl Dlr lill Dnnpnal II|BI !u0 runtrBn nnnn nEEI[trI

nDnp nDnn nnnEu nIultr Dn nm EE Dn lrlAnn Eo nq trl! nn nnI[mrnhDn mtnEluln Druuu! EnIIII NN ND INED EElIE IDU DIIII !}ID ITIDITT ID.EInlEal! ru rn nIIl EIE rBEDIDBtrnrul

I. N4g4&[_! [N.GC I N 0 rrrTABApyA.-

Srl AJt Parnasa nysng patlb Tarnbakbaya. .&S!gg 3 - Sang Nata clabat pri-batog labet taneah anget nrlng knng putra Radon Cltraeona lr€kapg elrna na{ka KedhlrL kelen, sopriki Sang Bagua doreng kLnantcn peJah utanl geoangipun.

Saba nallh, S1 AJl Panasa dbavub ni'ln8 patlb Tarnbakbaya klnen yaea Kadbaton

tng Uana harauatl, .laangka Jangkeplng kraton Penggrng Hltera{ya.KatunEka sQ!1qn{6p6 nenihlf'u aalr:lac h^-+---- ^--r-----'

Page 22: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-]..2-

sun d.baup k'lrya"n putrl Nebei PenggtnSr tngltqng nana Derrt Rara Tenon. Sang Prg

bu IJ1 Pamasa par{ng vangsular, kapareng aanpl prnglaraarlpur Jaka Pupon, na-nCiDS dbanth kln6a nJujugaken Lng Kepatl-hnn kenarpn. Sang l{llrr nahrr sandlkagya pa.u1t vangeul. Nuntern Xl Patih Tanbaktaya kadbanrhan blrlhr.l babad l{ana -D,laraveti. Sandlka gya parngkat nga.nthl punggan a.-

II. JRONING CUNUNG - SEMERU.

RaJa Dltya Prabu Ka1+ Pravata nya'g ga:ma Dsvi Panratl, dalah ka.g pu-tra Raden Paraau. Renbac : - Salg Nata Yaksa tlnanglsan denlng k"ng putra lgden Paraeu, r{ruHun dbalp klayan putrl Penggrng Der.l Ram Tenon. Prabu Praua-tagyautusanCAI{DAIIUA B A HE D f,I kinonnyldra Rara Tenon tng Kraton-Pengg{.g. Ganda:sra Band1ka, gys bldhsl. Dene petlh Kalq Drastha nbld}r't.k6n-ya{ya raeeksa nJanparrgl lepast'g gardanra. PERANG C4iAL 3 - l'ladya taeekea Bg

klug Nagarl Prasapta kaFapag barLean Pengglngr sulayaJrlng renbag da&g bsnQe

yuda. Narrglrrg bala buta galrJ. kasoranl gya lrtrnqlar nanJlng vana. r

III. HANA TIKBRASABA.-

Putre Narondra sak{rag Nagar{, Sonapura, kakaclh Raden Uqbulsar{ uyslg -Sonar Garong Petrrrk. Renbaq : - Uutulaarl lelsBa brate labet taneah dlpun ag

ngtt denlng kang rana, Jalrran rnggen{purr ronen ngtkls ratrl (tot€kl rnrngon)

Drmadakan Unbr"rlsarl- nrlreng suant€n bayl nangls kekoJer, gya plnunrgaa.Jebul sonten Gandanra nena Karah.r nenbo ngenben kang putra lngka.trg takel.b Jglnng bayl Jaler na.na Gandarna Marcun, kekoJor nanglo Jala,ran kBtlLq3 peJah -denlng blyungtpun.'Dahat uolag Sarrg Unhr1earl gya nggentoet ngeubarl bayl MsX

cun, dlpun 1e1a-1e1a, diputt rong€ug-rengengaken teuah jabary bayl strep ang-genlpun na.nglsl nalah nuntan puruu tllen kepatl. Ingk"t'g uakaton sau Gandar-

va liarabr kn'lnnglung blngah, I'n ugahna.kon panuvun dbatong Radon UnbulearL,

earyi. praJanji ne{ye dados zuultranlpun {ngkElrg olnomb-vadl..KacarLta, la.upablpun Gandarna Bahedh{ utusan aakl-ng Prasapta, nggsnya-

nyldra Desl R&ra.Tenon, ktl.trr nyldra Deul Sidhasatl putrrn{pun Begavan KaJa

$rvldhn puJangga lng Pengg{ng. Dlnugl sang{nggl]{ng lJara Tlkbrasara, Derrl Idbauatl nJerJ.t, tenah Raden Unbtrl.earl nlrong nunt€n nututi.-EEBJNS-flSKAB : -Unbulsarl nlabrung Gandarya Babedh{ r dadoa pancakara, Nangr.g Unbulsarl kaeoX

a:r. Nunten Gandanra Karqh lngkr-g nd eng napag yudar earyl na.tak .AJ'I GINITNG

tenahan Gandarya Bahedh{ nglurrpmk tanpa daya ptndha kabarrda, laleng te1uk.

SaleJengipun Devl Sldhauati kabekta denlng Unbulsarl, Oanda:sra Karalnr,

Gandarya Bahedhl r an panakaran sorran nrlng Reel KaIa S.rvldha.

ltuonya ketur ngarsadng Reel Kala Srvldhal Devi Sldhavatt katorrpl. Gag

darsa Laretu.r ngaturaken le.Lanpahrn{Fun Desl Sldhavatl nring eang lpe Kala Qg

rrldbs, Ing nr{kl Resl K&ls Stwldha parlng ganJaraJr dbatong Raden Unbnrloarll-

vuJud pusaka SESIPE MAI{IK SAI{TANU, lDgkang ksaear,e 3 III{ DIPUU AGEM, MANGKA-

TAKSIH SAIII SADALU, SAGED UNINGA SADAIA IALAI{PAEAN INGK.AIG DIJI'IADS. Sarta @g1 lr.ala. Susldha parlng dhauuh, btlih Gandarva F.arahr punlka kalerep e!{h'llrun

Page 23: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

].3-

kalg ganta Retns. Horauatlr sanl-sa.nl putranlpun Gandarsa Urabaspatl BakJ.ng -Deul Panuntn. lfusnya purna vacana, Resl Kn'la $nrlclba rya nganthl para ktdr"ng

lan para putra, sonan nrLng Penggrlg saperlu ne{ra ngatura.ken sad$ta lelan-pahare vau.

IV. NAGT.RT P E N C G I N C }IITARADIA.-

Pratu Sri AJi Parnasa nanpt s6srnlpur lrnng bapa pujangga Rosl EaJa fuq!dha, Gandarva Karahr, Gan<larua Bahed.hl, Raden Unbu}aerL, Devl Sidbavatl, hr-uln panakavan. @bgg : - ResL Kala $rvidha ngabrra.ken aadaya l6lsq'ahan bab

larnpah{Fun Gandarsa Bahsdbl lngkqng kautug deulng Prabu Kala Prasata noSle -nyidra Devl Rara Ternon, runglng scged kegagalrken don{ng Raden lhbnrlearl. -

Ing sakavlt Srl AJI Panaoa nboten pLtadoa aturlpun ReeL Srrridhae Da-nglns dupl Raden UnbrLsad: ngat{ngalakon pusaka Seaupe Manlk Santanu, lDg-knng r€enot ganbar sadaya lela:npahan ingkang senpun kapengker, Sang Nata 1a-

Jeng pttados. Nunten Devi SlahawatL kadbaupaken pl-kantuk Raden Unbulsarl. Dg,

ne Gandarva Bahsdhl kadhalruban yq4gsul nrl-ng Nagarl Prasapta. .qand{.ka nunteu

mundur.

Katungka prapta:rLra penganten kakung saklng Per.tapan Caredregenll yug-nya nJuJug lng Kepatlhan, Kl Patlh Tarobakbaya datan p&ngl{ng bj.ffii Jnka p1-pon punika kang gustl put:'a Nata SrI AJl Panaaar kakaslh Re,den Cllrasona tngga.g lea1 Janan kelenlpun praJa Kedhl.rl. Nunten katur nring Sang Nata, AJ{ Pg

nasa. KacarLta, d.tpl Jaka Pupon kadhaupaken klayaa Derrt Rara Tenon, kalgJeng

ratr: Devl Sona ngranglorrl penganten kalsung jalaran nboten pang'l{ng btIlh pu.lka lngkang putra Raden C:ltraeona lngtcattU tcal. Jauan banJlr Kedhlrl. Done Be-

gasan Sldhluacana ugl raJeng ngrengtrol pengenten putrl D6rrt Rars Tenoa, kang

na datan p'nglJ.ng Lanun punllor lngkang putra Devi. Sriyantl, tngkang olrna kg

cLdra duratoaka fuk fng unJ.. PramlLa nunton 'sa.ul Jarrn-Jlnarvan 1ng antarrls!pun Prabu AJI- Panasa lq. Bsel Sidhivacena, arggen{pun sael uupu putra putrikalcalih vau. (Raden Citrasoua Jarnan banJlr Kedhlrll kabandhang teblh, nwrtentlnulungan denlng Bgv. Sldh{vac&n&. Deno Deni Srlyantl anaklpun Sld,blvasaD^a-

slnsa kacldra donlng Jln Herkanaya, nunten r:tnebat denJ,ng Sf AJi Panaea).-Satenah pafa sepuh eaul suka oyukur deae saged plnangglh klayan putra-

lngkqr'g lJue datgu den upaya.-

V. NAGABI P R A S A P T A ;(Arnung Senenr).-

Prabu Kn'la Prasata nLreng kabqr b{'l{b utuoanlpua yelu Gandanra Baherlhi

roboten saged nyidra Deul Rara tenon {ng Pengg{n8, naLah oanangke aoelngldan-

ing vdra Ksndhqka. Pranlla Sang Yakocndra gya utusan rah.ulng banappatL aarna

Dltya Kela Bralnrtlu, k3.nen nyidra Rara Temon. Bralnrthr natrr aandlka, gya eg,

sat alanpah leIlnuna:r, rduJug rng petanalan Pengging, nallh tlados u.aga.

IISSEI*I*' Begawan Kala $rvidha unlnge dtnatneLa naqJtlg tanaar gya natpr dlgteng Srl AJI Panasa, bllLh lng tanan $ont€n nallng aguur uqllh tlqga nedya -nyldra Devl Rara Tenon. Sang l,Eku nJruHrn palllah nedya Dgla'uan. Kn'l{Jnn nun-

teu bldbal nganthl Gqadarsa Karabr, Reel KaLa $rlri,lha gya nalth dados De1.rl -Rara Tenonr nenJing t'lnga Elrar! Janas. C.mnagah Htye Breluthr gya nyaut Rara

Page 24: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-u-Tenon palou kabekta va:rgsu1 nrlng Nagarl Praaapta. Ergga}l-ng carltar Dltya -Bralorthr mrs ngaturaken Rara Teoon paLou dhateng Prqbu Kala Prasata. Drpl kgpondbong denlng Raden Parasu, Rana Tornon lsdhar dados Bogavan Kala.iSrvl.dha.-Tenah dados porpng rane. llasana Raden Paragu peJeh. Prabu Pravats, surt-ng, -gya na11h varna dadoe genl" upao, nbeenl Reai Kale SlvldhE katenahan peJab.-

Pratu Kala Praseta eesunbarr ngunbar suara btLlh lngka.ug Bagod DED=-dhfngl kadLgdayanlpuu nanung SanJata Cundhananlk. Gandanra farahr nlreng zug

baroya Sang Nata Pravata, gye cengkelak vargsul, natrrr torlng Srl AJI Pa.neea.

Nunten Pratm {Jl Parnasa plyanbak lngkang ngedall paprangan srr:$ri ugas-

ta SanJata Cundharnrrrr{k tonah nurub niJll lotrr nrakqr n€obor€ Prabu Ka'la Pra-

uata da{ya peJah, Sleantng uadlra raseksa kaseblak naruta d6n{ng 8a$on Unbul-

oarl, tenah Ba[ya lcatlpmng.

@.- n JuIt 1983.

2lo.nrunDn r0nDI[ nnnlln E! nI DENM NE NIN NN EE IIIN Ml'D UDmn uro nn nn nD rntr E! DtrulllEtltDrDr[!0n Enlrtrnn Dr[trEtr lun nn nnnEIIDIII DM IUN UN llll nIO DN NDnnnE nn nn l6rn nn nn EE D[nm nlnn nn I0B t!,nEEIt ntr trn no

lnnnm nn lllltnmtu! ErInnE IlMln nnEr! Ennnn rn l|tF nlllmnm Dtr nn Do DE En no nn lllri nn t|nn En iln nElln DE DrD Dll mn nn ur[ En Dn EEEt!!l! t!t! [u!mn nn nn Ennmnr mnEtrllnn unnEnn nEmn nn DEIII onQruunmn Dm nm unm Dlr nu tln lnn mt! ntl lnm rnEmn lltr El[ mn nnDn nD Dn nE trn En nn mm nn nllE[Unn nn nn nE !uu! !$! EIn nmmn nnntrp En IIE Ell nln

I. NAGAru P E N O G I N G IfITARAI'TA^-

Srl Ajt Panasa myang Raden Unbulsad- (zutrantpun Prebu Deve Katong 1',g

Souapura), dalah patlh Tanbakbaya. -&,8!gg r - Raclen UEbulsad. natlrr nr{qg -Sang Nata AJI Pamasa bitth karrg robalyu Derd Sontllrangoari tngkang ca-l.nn krJa-tu krarna donlng putra Pengglng Radon Cltrasena, uekdal punllca elrya eaklng -karihaton Soroapura. Prab,r AJI Pa.nasa gya utuaan nrlng Raden Gondolq'guno klnenngupaya olrnanlpg calon penganten ostrl uau. Sang Bagus rnatur een$ikar gye -panlt bldbal. Dens Petlh Tanbakbaya lan Gandanra Xarahr ka4hormhan pacak ba-

ris bavlt vonten parangrouka sek{ng Nagarl Praoapta ba'lantpun Prahr Derl Pal-uatl kang nedya nalea ulun patlnlng ga.rsa ovargl Prabu KaLa Prasata. SandJka

i

nuuten bebLdha'lan.

Kacarlta, lnglrong uonten 1ng paeeban njaul :

6. Prab,u Mandraldlana ing -Handrapura.

7. RaJa fudarsa Lag BanJarr.-Jungut.

8. \Ja Iasnana 1ng Ca:rcrhr-pllr&o

9. RaJa tttlpala {ng Panca-vatl.

l-. Prabu Devasfrugkara {.9 Punranegara.

2. Prahr Sueladara lrtg Inbalagara.

3. Prabu Senar"Ja L19 Uaatlpura.

{, Pratu Sa.ubegana lrtg AcllraJar

j. RaJa &rnaba lng lesanpura.

Page 25: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

_15-

1O. RaJa Satnata lng l.lLayapura.

1L. na.Ja Sadhaka lng Hadyapura.

12. RaJa Partaka lng Medhongpura.

13. Prabu Jatnnka ing Ngavu-arm.

14. Prabu Jayandara lng TungguL Malqya.

15. RaJa lndradl lng Puraneya.

16. Prabu Praneethlra 1ng U::unako.

1?. Prabr,r Deva Sera4a Lng &araaka.18. Pratru lJldyavama lng \EJuDg-

PUra.19. RaJa Partaklrgutra {.9 Batsretrs20. RsJa Slldra {ng Kurlpan.

Patlh Tanbakbaya nyang Gandarua Kalurnr f-ugksng nandhege.l pa{a rq|a -20 vau gya ngerlgalon va{ya napagaken parargnrrka srL{Dg Nagart Praeapta.-

II. NAGART PRASAPTA. (Arnung Soneru).-

Raja yakst Prabu Denl PanatJ- nyo.g para gandarua : Gauda,trua Urohqspa-

tl, Gandana Bahedhi, Gandarsa Dltya Brakuth,t, dqlnh patlb Drltadrastha, Ian

Dltya Dlnyapaloa. 3g!gg : - Sang Ratu Derl Panratl tan trlnah sedan'lng kang

raka (gana) ssargl Prabu Kala Pravata de.{49 Srl Nl Panaga lng Penqg{ng. -Pranlla g:ya parentah dhnteng kl patlh uyang para gandanra klnen nJpuu prsng

nrlng Pengglng. SandLka, gya salll bebidhalan savad;ra lelenbut. PERANG CAGALI

lJadya gaadarva Praoapta kapapag barlsan pare raJa saldng Peagglngr teuah da-

doe bandayuda. Nalg:l,ng pala gandarua klsor'nr gya aaui luaqjar nanJ{ng raga-lan sanavasa. Prahl Devt larsatl nunton nesat ngupeya srayan.

III. HANA KANDEAILA.-Raden Gondokueulo nys,ng Senar Gareng Petmk. Re$bae s - Dyan Gondokr,rsg

no nundhl dhamh{ng Nata Penggi:cg klaen ngupalra str:nardng purl Ssndhengsarl.

Kadeclalc ulreng svanten paveoir:l nalgls, gye plnunrgan. Jebul ttevl Sendhqrgqg

ri kabekta Gandarua Bel{k11, nunten karebat ternah da&e PERAL{G SEKIR. De11l -Sendhangsarl- saged karebat, gandarva Ball-lca kasoran 1rudar gya lurnaJar. Raden

Gondokueuro gya ngalthl }lvl Sendhargsarl uodye kaeovanaken mr{.g Srt Ajl Pg,

roasa 1.9 Pengglng l,lltara{;a.CANDHAKAI : - PlaJeuglpun Gandanra Ballka p{.angglh klayan Prabu Desl Par-ya-

tl 1an patlh DLtTa Drnyapaksa. Dewl Paruatl auton nlnta sraya rrhqt€lg

gandarua Balik'a klnrgn nalgsah prang ngundura\on para raJa s{t lng Peng-

Bin€. Garrdarwa BallFs sagehr nunten nraJang bari.sentrg rqJa-raJa Peng-

glngr taneh dadps p€lnng ralle. Ga.udanra Ballka nuJa barat, nenpuh para

raJa teneha' oanl kanpnrng' Llasala' Sandana !s] lkn anggarva Prabu Derl

Parvatl r gya pouclhongan.

IV. NAGART P E N C G I N C TIITARADIYA.

Srl Nl Panasa nanpl praptnn{ra calon besaJr nen€glh Narondra {ug Sona-

pure Pratnr Dewa Katong, tuwlu bebantil aaklrrg l{yvang Kala {'g l{ana l(rendhasa-

ba.na, Ditya Svllapa lan Ditya MarsaJrj.. Ronbas : - Bab slrnantng calon pelgag

ten putri Devl Sendhangsarl. f'atungfua, Bosrn{Fun Radon Crondo}usuno ngaturaken

Deul Sendhqngsarls eerri natur blllh lng vau Sang Doui kacldra deni:rg gandsl

wa Baljkar sanangke sanpun kaeoran yuda. Sang Nata knkal'lh dahat 1s16 {ng -

Page 26: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

E!UEtnESNE

nINNll!n!lqITu!tsEBnBl!EII

NEEE DN UE NN lEEl[NE NE EE EIEEN DlIllN DEIII! EEETH$ '' ',, HHT.H$ HH $H HH HN HH Hft HB HX frH Hf, TH HEilnnDnD mn trn'BtrE E![ nn nE Eq ntrEElt u4Euts4 Eq[mI0 nwuBpr----nn nn Fh Dh llh rru nnt D[ ErF Fa E!! p[ !n pq

'H"'AE Fn nn HS f,H'"$E Dfi"r# Hf,nH* ffi nE HH nE Hfr

-16-

pqnggallh. Nuntea Dosl S€ldhangaarL kadhaupaken klalan Radeu Cltraacnr. Kaea:iu

panenpuhnya ua{ya gandann utrrranlpun Pra}u Derrl Panrati 3ak{ag Praaapta, p{ngpagaten denlng para uad3ra cXrbriksa bebaotr Bsk{ng [rend-bavabala ( Utya Mta-pa 1qn DLtya Xaryant) tooah dadog preng ranc. tlekasan para galdanra karoran, -Barl kapllalt, nunten katur nrlng Srl Nata AJI Panaaa. Denl"ng H. Atl Panasa, -pate gandarua uau sadaya kl.nen ngatrrakon Er{ng Suang Kala {-g ttaria trrenalaugbaDa.

W.2 aguobrs 1983.

2ll .

I. NAGABI PENCGING UIIYARADIA.

Srl Ba,tbara AJi Panasc Eyalg patth Tanbckbaya. .Eeglgg : - Sang Nata -rnenter pllrantuk teluLan pa:ra gandarra snk{ng Nagad. Prasapta (Ornung Sanenr) -bal"ntpun Pratnr Dcvi Parnatl., {ngkang oanangke kapaor.eha-ken nrJng Svarrg Kals-1ng llnna Krendbavahana. i

Kaeanr sovanlpua brahnana 6rklng Pertapan Eeebangl, RosL illme-l{acqna

Eysng putra hadhang Na:rr. Sang Ulku nyuuun blyantr, gebab kabuJung-buJung de-rrrng R4Je aaklng Nagarl Slndrra trah Jayadrata JeJuluk Prabu XeabrrJJa rnggltF

Si-ndurapatir {pgkang nedya ngatrrunrlren Devl ilanrr nangka Sang Dca,f datatr Purua.Ing uriku Shng trliku nagrabaken kang putre hdbn-g Nam .lhateng Sbl {Jl Pa^nasa.

Sang Nata nanpl Sang Doulr nunten kagana. Dene Patlh Tanbakbaya lsJcng kadha-yuhen pacak barLs napagaken ua{ra sak{ng Slndura. Kl Patlh nehrr saad{kr, gy1-

pault bebldhalan ngantbl para raJa Eyang para harya.- r

'

II. NAGARI S I N D U 4 A .- (Tanah Slndu).

Pratu KeoturaJa rngglh Slndrrapatd Dyang puJangga Rerl UasubLpte, pa-

t1b Jayanarkatas Ilarya Srd#adrata, hunonggung Ja;rasudlra. Eg.bgg r - Sang Na-

ta ncdya nututl plaJengtpun Devl Nanr nring Pengglug. Gya parentah dhateng pa-tlh Jqyanarkata klnen ngorlgaken vadya nenpuh pratog nrlng Pengging lditcradya.-Sandlka, gya bldhal. Done Prabu Slndurapat!. nasanggrah lng Glagah Tlnunu.

PERANG GAGAT : - lladya sakJ.ng s{ndulg kapapag barisa.n Pengg{ng, dadya

pr&ng caupuh. Wskasan vadya Slndura kasoran, gya nundur mrt-ug Paaanggrahan Gl4

gah Tltrunu.

rrr. l[Aq4&[ B0JAUA_G_ARl[.-

Raden Goudokueuuo Byang garr a Desl $rtlhauatl dalah Senar Gareng Pe-

ffi

Page 27: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-L7-

tnrk. Sgbgg : - Sang Bague raraooan bab lrarg rana Sri AJI Paraca ing Penggrng

kagunga:r garua enggal. yoku hdhang Nanr, nanglng nbekta nengaah RaJa Slndura.-Pranlla Raden Gondolusuno panlt nr{n8 kang garva, ne{ra oabyaatu nrlng Pong-ging. Icq,'!l'lrn Dulya. bldh&l Baparukanan€. EEBN_.SEAB r - l{oBt€n tongab vanar-lanpahlra Sang Kuouna kabegal va{ra rasekea selr{ng Slndrra, tenah dadog panca-

kara. Tenahan uadya denasa kaooran, sall peJah sadaya.

IV. IAGARI ll A N T I P U R A (Pancanatt).

Prabu Tltlpala Dyalg garya Dewl Satva-uatl rral qh Patlb Setyabava. Rqg

lSg : - Sang Nata ne{ya sosarr rr{'!g Fengglng, Iabet ntrsng panarta yen Srl AJ1

Pauasa nentaa krana enggaf nanglng kaserang uungenrh. l,lasana earlublt klryaa -garya, Prabr Tltlpala t€dbak Erlrg Pengglng.

Kacarlta, durugi tapel satss Pengglng, Prabu ttttpaLa ptnargglh kJ-a-yan Prahr Slndurapetl. Devl Satsa-uatl dtpun Jaluk denlng Slndurepatl. Tlttpa-Ia tan suka, tenah dadya bandayuda. Kad-bavalran aar\iata ASTRA PI,i{UNCKAS, (ttlglnnlpun Jayadrata), Prabu Tltlpala peJah. Derl Satsa-vati lunaJar nr'!.ng Pong-glug, dipun buru denlng Prabu Slndurapatl.

v. !49!Rr PENGGING UITARAI'TA.-

Srl AJ1 Parqase nanpl aouanlpun kang putra Rgdeu Croudokuguuo daleh pa-nakavan, saoarongan kfayan eovanlpun Deul Satrra-vatL, ngahraken sedanipun .t.g

karrg raka Prabu Tltlpalal <lenlng Slndrrapatl. Sang Hata drhrt nurl.gr gye te--dhak nrlng paprangan napagnkeu Prabu Slndurapatl. Kadhavahan sanJata Actra Pa-

nungkasl Prehr AJl Pa.nasa nboten pasah. Oentos Sri {Jl Pauasa nglopaaaken san-

Jata Sarotena, Prabu Sinciurepatl peJah. Sles.lng va{ya Slndura kaguoah denl-ng-Raden Crondokueuno rrysng patth Tanbakbaya.

TANCEB - KATON.2 agustue 1983.

DDE TlE IIlIlIlDE lIE Nn!IN TN t![E EI ET EEEI! IlD DI IIELI nlEI EIEEtsll t! nnnE En u! rutrn nn no Etrlll[ Innn unuEnnEnE! EE&nnnEEnnn md u! mnnnnD tDm nnnE nu nEunnImEE! n!trE DNN NN NUEN ND IDNN'NUN D[Tq Ntr DN DNEDDD ru DI! NN T N DD DNNUbDrlD r! ul lll!0 I0D DEr DII lltr DF Dn nn Dn nnl lrll trn nn D[n ntr Dn Dn

'ffH W f,f,rrr ffi"rn H$ ilH Hf, HHn 'S"HE 'H'"B"S"!H" *H * $ts ilff nfi HH

212.

I. NAGART PENCGII{G gITAR^IXA^

ful AJf Panasa lnggfb Srl Kuauna Hlcttra tngglh Prabu AlL Drasa lng-glh Sri Klovara, nyalg patlh Tanbakbaya. .Eg.bgg r - Sang Nat nrnggallh bab -1. Slrnadng kang putra sekar kedhaton Denl Oltrasati. 2. Sedan{ng kgrg raua-

narasopuh lng Ttrtaganda Rosi Kapyara. Pranila gya ntnball Gantlen a Kara}u,hrvln [ang rayl lpc Naga Danka. Gandarua Karahr kadhawban Dgupaya etnanlng-

u8t888U88Ul88UB888U8UUU8U8UUBU88ttttrtBU

nnElln D|!nn nED&n DI l! lll DEm!r!t!nn ntr nl |llll Il|! Dn EIIE ntr rnnDI! h! DN NN NN NE EE EIIIIDEE EIIr!rulEm nuDr!trn nErulr nn nn nInD nllIrlltIIIDtr IlO D[ DI EU IIl[ EN NB &DllotrB En Bn nn nB nE E! ltts l[Inn nrnltr ![o EE tDnnDD Dn DD IqIl trtrlirnnn

Page 28: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

18-

lrang putra Devl Cltrauatlr dcna $aga Danka tJ.uou r€upalra krng nyodanl Ta;1r -Rctl rrpya:ra. Sdql trahrr surdlka gya parlt !!dha'l. K1 Patlh Taubakbaya nyang-Psra punggssa aa.nya nguntab$kcn.

rr. ll.Lq4El EIHA-HI}.{ANTAK.{.RaJa Dltya Prabu Eala ]tartltJ. ny"'g gu'leng-gulang buta baJalg Dltye -

Dnaparastbar patlh Honrpaksar KaltraLata, $rbadbara, Hltyakardh.. &glgg 3 -Song l{ata nanggallh B€danl.tr€f lang putra RaJa lng Praeapta Prabir Kala Pracata -

d€nlng Sr1 AJt Panaga tng Pengglng. Kasaru covanlpun tang putra Prabu Devl Pqg

vatJ., n;rurarn btyantar nrfua oedsJllpun l.ang raLa Prabu Kale Prasata, trryh ngto-bat vangsul Ganda::na lr]{l.g gqLitg Sf AJf Panaaa Pengglng. f,aag rana Prabu {gla Martlkl aagah, uunt€n dhavuh dhateng patth Eonrpakra lc{.eu neupuh prrng d\g

teng Pengglng, $andlka laJeng ubldbalaken va{ra raaoksa. PER.A}IG GAOll, t - l{a-(ya raseka& saklng lilna-hLnantala kapapag barlcan Penggt'gr Bulayrn{ng rcnbagt

dados bandayuda. N"nglug bala buta Earal kaaorslrr Bya nundur tsqj{qg rrala.

III. UANA SIGRAXOCA.-

nsja putra Matahrn, at&aJening Pratu Jayahrcrunar kadattg lpe klayan -Sr1 AJI Panasa, (arlnlpun Devl Sona), kakaoih MDEN UEL|KUSI}IA uysJog Sener Gg

reng Petnrk. Renba.s I - llela,lrusuna nggryuh kcpengLn lcapua,rh't nantu d6nbg {ngkarg rqka Narsndra Pengglngr pra.ulIa ne(ya Dgupsya slr.rlradng Devl Cltrayatl.

Kaeelru praptanJ.ra Gand.anra Karahr, netur nrlrg Sang tJol"tueuna b111b-plyanbFk{pun kauhre ngupaya olrnanlng Desl Cltrasatl. Pra[Lla Karrhr lan He],a-

h,rsuEa gya Baeka-kaptl ne{ya ngupaya slrnaalng Sang Derl.Kadadak nlrong ssant€tr tanglsing varc{ra, t€.n dangu Dssr. CltrauatJ- \g

tlngal lunaJar kabuJulg denlng selunan qaqa GurLtua. Raden l{el.akuauta gya tr-uandang napagaken sclulaa CurLtnar tcuah dadya PEMXG SE$R. Nanglng Radon Ue-

Iakuauna eonu karopotcn labot nebgrahlpun tan oaged poJah. Ganda.nra Karah-r gya

tlnandang parrd natak AJI Gtnungl katrnrknken geluuan Gurltna tenah luupuh ka-dya kabaada, nunton nafur tobat. lfuenya t€luk, Gurttaa gya kabekta e)uan Er'tngPengg{'g, d"lah DenI Cltranati ugl ka}anthl.

IV. .

ReJanlng baya Prabu BaJul Serqgara Dlnng patlh BaJul SengaJa. Ronba.s I

Sang Nata nentaa nraJaya ResJ. Kapyara lng tlrtaganda l.abet duk ing unl palgla-natlra urlng kang putra Desl Danrkl thulak.

Kacaritar rslaosaF{pun Prabu BaJul Seugarc nRkaten tsu kaplreng d6-'llFg Naga Damka sakrug rlhaearlng bantala. Pranlle gya Junedbrr tng ngaraaniDgBaJul Sengara, ]rn ngaken yo.r anak Kapyara ne(ya nalca ukun Berlnn{ng rarna, te-naha,a dados pancakara. BaJul Sengara rlDogoh pusalanlpun bgkang ronten ing tAtuk nana RETNADIT pranlJ.a kaeoran nunten krpJ.hrt, kabekta aouarr nrLng Penggr.g

V. NAGART P E N C C I N G YITARAIITA.

Page 29: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

19-

V..

Sr1 AJl Penaaa aarpl. sova:rlpun krng rali lpc Raden ilelakuguna (arfnf-pun Devl Sona lng Hatahrn) nyrng Gandanra Krrahr, ngaturaken kang putra Derrl -Gltranatl, hrsln ugl Dyovenakon gelxnan Gurltaa fDgkang duk vau nyldra Cltravgt|. Ksda,lnlr eont€n Sets1,natur nrlng Sang Nata bllth Badhah pueaka Alr{f, 1a-nClnC karebat donlng Gurltaa. Pra$114 aL{k nunten kapundhrt den{ng $rl AJI Pa-

nasar dene Gurltna laJeng klhrnJara.Katungka sovanlpun Naga h'ntka ngaturakon beban,ra. RaJa BaJUI Serlgara

lngknng tetel-a nrql aya kang rana Ronl Kapyara. Sang Nata nunten dhamh nrbg -patih Taubakbaya klnen noJahl BaJul Songara. Nanglng BeJuL Sengara uatlr ngre-repa nJrurmn gegang, BaJflrL gadhah kaeagahan nedya tsluk ngantoe nu-tununra, og

ha sagah nrneksa Mabssa nDailr r.g Krendlrarahe.a gatlnn-tlnrnlpun. Srl AJl Pa-

nasa nrlrt€u parlng prngapuntgn, sarta ngl5.lqnl BaJul Sengara uengflrl mrlng Pag

pnng BanlruvaDgi.

Kasatxr panenpuhLng nungeub vadya ragekea grk'l.g fflaa-hlnantsta. Srl -AJ I Panaaa nunten dbarnrb rorlng vaclya clmblkea Xlendbarahr-a : 1. Dltya SnI'l ef a

2. Dltya Hslsnnl. 3" Ditya Dnryinds. 4. Dltya Barat DhEla, kinen napaga]cn -parnngruka. Sadaye natur sarrdlka, gya ngedall- paprangan, oanpuh yuda klayan rgeekse Hlna-hftoantaka. Patlb Eentpakce, Dltya KaltraLatc, Lrbadbara, lan Hltya-ksrdha sanl ka'eorau. Pratr.r l[ale Hartlkl. dabat unrrLng laJcug nganukr nanglns kA

papagaken den{ng Srf AJl Pa$asa ptyanbak lngkang ngaota salJafa Qll4harnnn{k, -rourrrb ntJtl dahe.a ngobar Prabu KaJ.a Martlki toneh peJah gooong. Devl Paryatl-lan Dltya Drlparaotha natu:r tobat, nunten toluk. seng Nata AJL Paroaaa na.apl, -sangtng pusekanlpun Prabu Devl Pgrvatl lngkang nara MASIK XINANTAS.A,T, lngkrng ,knagane lanun glnelar HarI]8. prdar kapuadtqrt. Pusaka kaaturaken denfurg Parwetldhateng Sang Prabu AJI Panena. Nunten DesL Paruatl kadadosaken patl.h lng lJana-

Krendhasaba:ca, ouvl-ta Svang; Ka.la.

Sang Nata gye lundur nrlng purar nnl{ka sarlant€n para garsB ; 1. De$i

Sona (lng Hatalnr.) r 2. De,ul $rgandanr hgglh Retna Darukl lng Tlrtagarda,

-3. Derrl Nanr lngglb Retna Bengl rng Pertapan llerba4gl atuaJa Resl Nlrnavacana,

aadaya sarni n1ruvun' a::gea1-angsal unggultng pr4ng.

SrJ. AJI Panasa nunten dharnth nt{ng Gendanra Kare,}ur klnen nglebetaken-

pera Jl:o perl pr4rangan, kadlarnrhana nbekta ea.Dukawla lngkang adl. aengr Da-nglng kinon nantba-nantba. Deuo Dltya Dvl-peraotba ftsdhasqhoe rlyendbord svarar-blnarrng ungol-'lng gangelo Oya sanl uindakakon rnenJlng pura (para lelenbnrt) sqg

vi nbekte lang odl. p€nlr anut svaranlng pangldnnglpun Dulparaatha Eyang lrarra-ning gangeg. Para garsa Dyang para putra earl euka-suka, aaton.h para Eenedl -sarul 1c&1 prabauanlpun.

Sr1 AJL Panaea nunten s€Ieh kaprabon, kagantoa kang putra, slnekeenan

para raJe, joJuluk PRABU C I T R A S 0 l{ A lngglh Sang I(UStt}'{A I{ICITRA ka-Pinglcn'!tr'

TANcEB-KAyoN.2 aguohra 1983.

Page 30: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

213.

-20-

Sf, Bf, " Hil"Hr EH*'nm Dn En Dn rnd nntll[tlulnB nn ntsE!!! bnmmNE [U! EB ENE DIN'nlll llltl &tr E[tnn nnt!!l ,u! DtI[ ED DIto DmrlEt!

ElnnrnB bnrnn nn IrF nllloE EEDI Frinlll IIDEDE Ellnm DE En nn nnn n[t EE tlB Dt! Em ED nE En ntrnm iln nn nm nnnnBn nn nn Dn llllD trIo nn lln nnnmnnn un Dn nm nnn nE nE &!l Eul Elt IilttEnE |lllnMN MN DIN NN NE EE TlE IIIB IDD NB MnIN EN!u! Em nn un DB Er! ntr nn nE nn nn utDlo mnnn nnul nn mE rultllo mnDE DnnEr! nn nElt lut

NE |l!IDtDm ntl runn nt[ trDmm ulllEltutmm nn nnIIN EE INInl[Dt[BE l[Mt[

I nn l'nrlpln nn luD D!n mnru! nn!t !0n nm unTIIEED EN DDnn nm DnEttr ln]lnll ffi

I.NAGARI PEI{GGING IfITAnADYA. i

i

Pratu Cltrasona lnggth Prabu Kuzuna lllcltra kapfng kallh, Ty"oC patdb

Tanbakbaya. Renbae l - Qanrn Nata Deul Srlyantl etoaJanlpu:r Bgv. Sd.dhlsaeana -lng Pertapan 0andragenl, eanangke aaupun nggarblnlr narglng nyuuun idhan-ldh"g

an kepengJ-n dhahar IJOH PAIICADRIYA. Ingkn.g punl.ka Prab,r Cltrapona dehst ketrraa

lng panggalLir, pranlla gya paroJ.t ne{ya tedhak nrlng vana nanogeo kaparenglDs -bathara. Gya bidhar, nganth5. rqJa S.rnaba, ScnaraJa Bynng Earye $rtralru.

II. NAG.ARI sELA _Ill{A.RaJa Dltya Prabu Dl.bya Ratnuka nyrng patlh Kah Dfbyagsar Dltya lhntlf

h"gnlr Ditya Mahadyu. Reubaq : - Sang Nata ne{ya nalee ukul oedanlng kang rrkaPrabu Kala $rdlbya den{ng Ne'rendra Pengglng Srl AJI Pauaoa, pra.nlLa 666angke -ned5ra nalee nyfunakaken turunlpun nongglh Prabu Cltraeoma. Nunten dbaruh patlhKaJ-e Dlbyagsa kinen qgaqthl va{ra rasekea qyeget ted}iaklng Prabu Cltramna rn8i,

kang nedya tetekl {ng lrlqns, Krendbasahana. Sandlka, kl patth ear.ra{ya yakss gye-

pangkat. PERANG GAGAL : - l.ladya reseksa Sola llna kapapag berlaan saklng Peng-g{ng, daqya canpuh prang. Dltya llanhr-lagrd naJeng prang, saben peJah saged gg

aang nal.lb. Pratrr Cltrasona gya ngaota puoala Grndhananlk, nunb nljtl dahana,

ngobng Dltya ilanhr-hagnL tenah pej ah dadya aw. PatLh Dlbyagsa eava$ya rasok-sa glrls, gya nundur nanJfury slrao :

III. NAGART B O J AN AG ARA.

Prabu GondohrsuEo Eyeng putra Raden Sri Malava dalah Senar Gareng Pe-

truk. Rsnbas : - Sang Nata mrlhatoseken kang rayl Prabu Cltrseona nggeq)'a no-dya ngupaya panyurarning garua kang nenbe nggarbtnl. Pra.nlla nunten dba,rub dha-

teng kang putra Srl Malava kinen nusul kang panan Prabu Cl-traeona uri.ng tlana -Krendbarabana, dene Prabu Gondokuguno Jengkar hlrl nrlng Penggfucg. Gya oarni bg

bldhq]anr pa,nqLavan ndherek Raden Sri llalana. PERAI{0 SEIilR : - Drnugl nedya-ning uana, Rad.en Srl Malava kabegal- yakoa s"ldng Sela Una, tenah dados pancalgra, nanglng bale buta sanl kesoran, kathah tngkang duuglnlng tlvaa.

rv. l4NA____E_&_E_ll DRAUAHAI{A.

Batbart Kala Iuuatl nyang patth Panratl, dq,'lab para drbrlkge : I. D[-tya Svllapat 2. Ditya l.larrre.lr l-an 3. Dltya Dhadhrngarnrk. -&.g.bgg, ; - Sang Be-

Page 31: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

2L-

tharl neqya anggora godha Prabu Cltra ReJa Ponggins hgkang nmbe nuJa brata-lng wana. Gya dbarmh punggava drbrl-kea klnon bldhaL. Sandlka g:ya pangkat.

CANDHAK$N : - Telenglng Uana Krendhauahana, RaJa Pengglng Prabu Cltramna neg

be tapa brata nanegcs kaparonglng Jevetal nenggah psnyuvtudng kary -garva {ngkang nedheng ueveg-vaJa (nggarbtd).Katungka sovanlpun kn.g putra Raden Srl Helava, rnatur Ert4g kahg pa-

nan Prabu Cltrasoua btlth kautua der{ng kan8 raDa Prabr Gondohrsu[o lr{nsp p4-

tur yea vreksa Pancadriya puulka nboten vonten. Natogrttg Prabu Cltrasona alatsn

nundur, nalah sanggqya oengkud nggenya sanadl naladi henlng.

Kahrngka dbatenglpun panggodbs denlng va{ya dubriksa Setra Gandatayu

(balanlpun Batharl Kala Yuuatl) teua-h dados perangr nang{ng Salg Nate Cltrasg

na ngasta sa.Jata Grndhananlk nurub nlJtl daharar nbtrnr saguDg d,rbrlksa. lle-kasan Prabr,r CLtrasona unlnga uonten gurdar plnandsng tonah na.'l lk pantngal rru-

jud Kadhaton. Kadadat Batharl f,a1a Iuuatl ravuhr parfng nlelk lsrun ptdeneqg

ane punLka aunltranlpuu kang rana sva:rgt Sr1 AJI Panasa. Sarta nunten paring-

katrangan bllih vlt pancadrlya punlka dunuuung tng Engganlpun Sang Nata plyag

bak. LsJeng Prabu Cltrasona kapar{-gor pusaka I^tsah Pranauar sarvl- kanletk -nangke yen nus kr,rndur nrlng pura k{non nylpataken netra Lan ka:na, vlgatoe sg

pados unlnga larr nireng neJatlarng sedya kang alue-alug. Prabu CttresoEe ns.e-

pi peper{.g }rau, gya panlt }undur. Drpl- vus pinangglb para kadang, nnnten s€r-

daya kakanthi kundur mrfuig Pengglng. r

V.NAGARI PNNGG, INC I{ITARADYA.

KangJeng ratu Dovl Srlyanti Dyang lang rara Bgv, Sldh{uecsrea lng -pertapan Candragenl, nanpJ" rarmhnya lqng raka fng Bojanagara Prabu Oondokugu-

no. Kahrngka rauubnya Prabnr Cltraoouar Radon Srl Malava ataLah para panakavan.

Renbae : - Prabu Citraeona uaterr nrlng ka:og rana marasepuh Bgu. SLdhlu&caDa -dalah kang raka Prabu Cond,okusuno, blJ-lh plkanhrk puoalca Llsab Pranaua, 1ng-kang konglng klnarya BarEIra ngavunlngant oedyaning kang garva Devltsriyantl.

Bgv. Sldhivacana lan Prabu Gondokueumo nunten ehrr pamrayogl nrlng -Prabu Cltrasona zupadoo ngagen Llsah Pranasa lng Palataran. Sang Neta eandlkagya nl-yoe ing Palataran, ngagetr Ltsah Pranaua kaetpataken netra lan karoa, kg

dadrk unlnga uonton Narendra gangeal sanl lenggah lng dhnnpar koncana, sarlya-

ngaken kadang nudha klayan Prabu Cltrasouar lngglh punlka :

1. RAIA MEMETRI, dumunung lng JtrIA.

2. RAJA UIIAIIA, dununung nura.kabi lng ANCGA.

3. RA.rA SUKSI'IA I"AIIGCEIC.

lr. RaiA $IKSI'IA PI'RBA.

5. RAJA STKSMANTANA SAKING PUSER.

Kadang rudha gangsal uau sinebat PAIICADRIYA, carta natur blllb dipun

pepetrL, sag€d nJunJung draJattng Sang Nata. Prab,u C{trasona sagahr len runs-oo loga done oaged plnarggih kasunyatan. Gya palllt ua4Jtng purao lfusnya dunu-{ng pura, Sang Nata natur urlng kang rarna Lan kang raks, bllLh vua pinangglhkasunyatanlnC IPH PANCADRIYA.

Page 32: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

uiotan oa!€1I , ie.rgjeog :aEr i'.: S:il;vgtf,i- Dabs--sn n;i^ L:hrgr !-rSrJ.ngan kakaslh RADEIi P 0 N C 0 D R I I 0 , Iabet Lapendhetsken s"Hng ggg-g'unClnC kadang gangeal lnglcang vus kaslpatan kasunyatanlpun dening Pratru Cl-tragona.

Katlngka p&nenpuhnya Prabu Dlbya Ratuuka sauadya raseksa, kapapaga-ken doning Prebu Cltraeona plyanbak kanthl ngasta aanJata Sarotala. KatsEan -Banjata Sarotaroa, Pratnr Dlbya Ratnuka peJah. Patlh Kala Dlbyagsa lunaJar sar-vi ngungoekakeu putra Nata SeIa Uq6 ingkqng takglh tirur, nana RADEN SRi SIUE

LA. Slsq.{ng vadya raseksa kablbaraken denlng Ki Patth Tanbakbaya.

LANCEB - KAr.0N.2 aguetua 1983.

214.

IgDUnt! nann nnn.EnEnn !uDt! llD lrnnnhn Dn

hr[nnD 'n'lpit[ uuulD D[ !n Dn FpDlr!HH $B HH HE nf, ilE eE ffif,r$S ffi -llliluru nnEnbn nnaEln nD nn BDrl EFIII!mmE lt|m !n ntr gu! lllll BE nn ruuhmlllo nm En En lcn nm nn n0 unI[rl rulE r[m un nnFnq nn nn nn nDEnE

ENIIDN DDEUT !'N TOE DTDNM NtrDE trIIUIllD NNDEIDnrD nn nm En nBn trn nn lun EE qE E4 nE pll qEfrim niri nn hn nnEnnln Dn [u! llln nm nn nn nmnnnnm nn no Dn EIDn nE Dn Em nm llu! !lllll!![nn nn trn mn rom llrl tuul uul EE mn nutllmm brn rDb ltrlr lln !0n Em Inn DE nm nn luulENN ENMN DB DI! DEIUq EUBIIN DlIlllUDI! DIll EEN

Il! luD nunu nctntr nE Enron En n&nn lqDnEnD nnDO !1tr

I. NAS4&L Al'IANTIPURA.

Prabu Partaka Eysulg patlh Umandaka dalah putra nantrr Raden Pancadri-

ya (putra Pengglng). Iggb$g : - Sang Nata nanggallha.ken ka.ng putra Devl Part!ul msnya kaganra denlng Raden Pa:readriya, sanangke sarnpun nggerb{nJ r uanglng

kalanar dening R.qJa Dltya lng Sela Una (Sela Crfngglng) prabr,r Sri Snela. Pra-

nila kang putra nanhr Radon Pancadriya kadbaruban pacak barls napagaken treng-

sah. Ketungka sowanlpun bebanUr srk{ng Penggiagr Prabu Senarajar Prahr funaba

Ilarya Sasana dalah putra:rlra aana liarya Drryanar natur ne{ya aablya.ufur Dgun-

duraken r.radya saklng Sela Grlngg{ng. Sa aanl bldhaI. Deno patih {Jqsrrttrla'lan

iiarya Sadha Baktl qJarpaqSi.

II. NAGABI s E t A G R I N G C I N O .(Ss18 Una).

RaJa Dttya Prabu Srl Svela nyang patlh Dlbya Sasra (patlb sepuh Ka-la Dtbyagsa kinarTa puSangga), puJangga l.rllm DLbya (ttala Dl.byagsa)r para selgpatL putralr.punpatlh Dlb'yasaera: 1. ]lrr?a Sasra Drastha, lan 2.,llary. Dras-

thaka. Re4lae : - Sang,Nata nrntik Ja-Laran trho'pik denlng Derl PJltfnl putrlAvantlpura atmaJantng Prabu Partake, naLah oa.mangke ms kagarva Raden Panca-

drlya putra Pengglng. Pra.nila gya rlh"wuh mring oenapatl !nlra[[ llarya Saera -Drastha 1an Draetbaka klnen nenpuh prang lnr{ng Arantlpura. Sandlka, gya bidal.

sava{ya raaeksa. PERANO qAGAt : - lladya resoksa Sela Gringgilg kapapag barlr

Page 33: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-23-

an bebantu saktng Pengglng, tenah dados canpub pralg rana. Senapatl kakatth -saklng Sel-a Grlngg{ng, Il"rya Saera Drastha lan Harya Drasthalca peJah dedag -Raden Pancadrlya. Sisqn{ng va{ya raoeksa lunaJar vangoul nrlng dhangkane.

III. N{}J,RI },1 A t A tJ A P A -T I, (noJanaeara).-

Raden Sri Malana nyang Sornar Gareng Petrrtk. Renbg"q : - Sslg Bagus qg

raoaan klayan Senar bab pulung tngkang nglenpak dhateng Pengglng, viutt JsnanSrt AJI Panasa meroengoahau klayan lngkang oyang Angl{nghrsuna. Pra.ro{Ia dunugl

dinton nalgke, Srl Malava kedah tansah manut dbateng Narcndra Pengglng. Nun-ten Radeu Srl Malaua nga:rthl panskavanr b1.rh4,1 bebantrr lang rayl Raden Panca-

drlya nggenya palakrana rng Nagarl Auantlpura. Iru._ggA& r - tbntsn i-ug ug

na, Raden Sri Malava lsa.begal denlng va{ra raseksa saking Sela Grtngg{'g, te--nahan dados bandayuda. tan da:cgu balg ttuta aa:al, peJah.

IV. .

Prabr Cltrasona nyang arJ. RadEn Cltraeena nqd''pl souanlpun keng putrakepulunan Raden Srl Malava dalah panalauan. Reubae.: - Srl Malaua natsr nringftang pa.nan blllh oagah sabi:fantl nrlng Avantlpura, Gya eedaya b€bldhalan dha-

tong Nagarl Awantlpura eunusul Raden Pancadrlya nggoqya nangsah prang.

CANDIIAKAN 3 - Ing Nagari. Sela Grlngg{.gr Prabtr Srl- Suela nampi ravubnye SsD€-

PuJangga Reel Ulkx Dlbya, nga:rpah ee{yanlng Sang Nata, nggenye ayun-ayunan yuda klayan aatrJ.ya snk{sg Pengglng, eabab eadaya pulung ngug

pul nonten Penggfucl.

Kasam souanlpun prtlh Dlbya Saora, raatrr blLJ.h eenapatl krlcal{l !19glh putranlpun ki patth Dl.bya Saoral (Sasra Draetha 1an Drastbaka) peJah do-ni:rg Rad.en Pancadriya, Prabu Srl- Svela dahat nurlng, nunten ngerlgaken vadya-rasekoa, nglurug nrlng Auerntipura.

V. I{AGARI AItANTIPIIRA.-Prabu Partaka nanpl ravuhnya karg guetl bese.u sqk{ng Pengglng Prabu-

Citrasona lan Raden Sri l'lalava dalah panakavan. Renbae : - Prabu Citraaona -ndangu nrlng Pratu Partaka bab kang putra Pancadriya ngg€nya dadoe savunglng-

praJa Auanti.pura. l,llnangoulan yen ungguUxg Jurlt. Pratu Citrasona dahat lega

lng nanah. Nunten ndangu nggenya nggarblnl kalg putra nantu Deui Partld, vl-nangsulan yen vuB sapta candra. SalaJenglpun Pralxr Citrasona kapareng nanJfrgpura, rya anggege nggonya 4ggarbtni Dewl Partlal, sasana babaran utjll kenbar

Ingkang sepuhptnaringankakaelhRADB{ DUIP A- llIN AT A. Dene fng-kang nudbaplnarlngankakaglh RADEbI AN C LI N C,DRI I A.

SacaTlt#., nyerongl lahiripun Jabang bayl kaka]jh, pulur:g ra,tx sek'lng

Prabu Cl-trasona ngallh manJtng dhatong RADE'I AI'ICIJNCDRIYA. Makaten vau Prabu-Cltrasoma unlnga, pranila gya kapareng seleh kaprabon, nad,eg pandhlta. Nunten

ninball para raja klnen neksenl Junenengentpun kang putra Raden Pancadrlyer-

Page 34: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

?4-

Iplnarlnga-u Jejuluk PRABU P A N C A D R I Y A .-Kasar:u panonpuhnya RaJa Sele Gringglng Prabtr Srl Swela, prat€ tan-

dhlng klayan Prabu Citrasona.Kacarlta, ffvarg Guru dharruh dhateng ifvang Narada klnon nbanJut Prg

t. Clt""sona, eabab puluug narencha vrs ngallh dbateng kang vayah Anglixgdd-ya. Uyvang Narada sandika, gya tunurun nganthl Hnrang Yana ngasta JaJ,a sutra.CAIiDHAKAN : - Ing paprangeur, Prabu Cltrasoua tandh{ng yuda klayan Pratu Srl-

Sve1a. Kafurngka lVua''g Narada lan fov".g lama hrnunrn, nunton nban-Jut Prabu Cltrasoua kabekta lundur nring ssalgaoGeger para rqje dupl untnga Pra'ou Cl-traeona kabanJut dera., Nunten pg

ra reJa eanl anbyuk nangaab prang tandhlng Prabu SrJ. Svela, nanglrd se!1 ka-soran. Prab,u Pancadrlya la:gku:rg waskitbar gya nbopong lcang putre Radea AnS-Ilngdrlya kaselehakeu lng paprangan. Pratru SrL Ssela gya nulasara jabang baylAlgUngdrlya, nanrglng nboton saged peJah nalah sangsaya sgeng. Prabu SrJ. Sve-

Ia ngantos run{los wogah, vaeana nar${ng nJ.tie sdlsa dhateng Raden AngllngdrLya. Sleanlng uadya raeekea eek{ng SeIa Gr{'gglng kabtbaraken den{ng para raJa

W.2 aguabrs 1983.

215.

UUTNEnn nllnn nnDITNNNNltn nmtnB nmDII InIN

tltut!4trnE ploEN IIMnmnnmnn lllllnn nnllDmnD

IDN nID DDnn mrnnlt DJn rnt[nm Dm nnnnuD nnnn nntrt[ llD

SH*fin fiH'"fir " Hff Hn rH*nlomm nm bm nrn nn nn DE nn mmnn nu mDnmh trtl nm nn nonmnmEln trn nnn mn nmnD Dn [t!lIDn M nmtrn nm mm nm nlllBlllnt0tr ltn ![nrn nun mn mn nm

uln En ummmmnuo nn rnm m'lrnnnmnD nn nDnn nnD luunuu!

HH f,H H$ HH

I

HHr Hfr rH-f,r "t B**'ultt|nDnn Inn Dn EnnE r!u[t nn nDr0 tu! xo&trlrulnEn um ltn , ttln nn nnnfl Efl nfir"S" HE'S"rS' ES

I. .

Pratu Pancadrlya uyang rana traraaepuh kinarya puj angga Resi Jetl $r-rasa (duk Buvau Prabu Partaka lng Avantlpura) aabh patlh Taubakbaya. !gn!gg,:Sang Nata manggallhnken kang putra kakall-h Raden Drlpa tllnata lqn tug'l{ngdr:l-ya lngkang vr.s lrancl mnusak taxan. Dene Raden AngHngdrlya lngkapgl cunlerc -puulka, sanpun plnten-pinton dinten tansab nangl.s revel, nyuvun PUIIING BTDRAS

I'IARA. Mangka karg garua katgjeng,ratu DevL fr1 Partlnl sarpun nggaiblnl nallbSang Nata PaacadrJ.ya gya panlt nod,ye nlnggah nrlng Ka\yvangan, q)ru-

mrn Pulung hdrasmara dhateng llywang &rdra. Ka1l1an laJeng Jongkar. Kl Patilr-Tanbatbaya nguntabaken.

II.PERTAIA}I GIRI - DUKSINA

Putra puJarrlpun suargl Reei KaLa fuvldha, nana Resl Puja Suara tuuinkang putra knkgll[ Banbang Bahegoi 1an Banbang Sa-keU. Renbag : - Sang lll]xt -

Page 35: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

_25_

dbawh nrlng putra kakalihr lCnen ngudi uabyu nerpll draJat rafu PenggLDg.- -Sabab ngengetl bllth kang ra.na evargi Reel Srvldha punlka ag€ng t.*5"1anrFrundhateng Nagerl Pengglng llttara{ya. Banbang Baheget lan Sa}ell gye puott btdalDusul Prabu Peacadriya mring Katgnre"ngan.

PERANC GACAL : - D"rnugl ing narga, Bahegsl ny4.ng Sskelt kapryag pa-tlh Taubakbaya, I{arya Drrasena lnn }furya Drraketu dalah vadya Pengg{ng. Drpi-unlnga yen banbangan kakall.h vau ned;ra zunusul Prabu Paneadrl-ya Ering Ka$angenr gya p5.enggak, Narrglng Bahegsl / SatcaU daton purun, tenah dadya panoakara

l{aeana IIarya hrasena 1an lhrya Drrakohr peJ ah. Wadya Pengging nundur.

III. NAGABI M A L A H A P A T I, . (nolanagara).-

Radeu Sri Malava nyalg Senar Gareug Pet:rrk. Reubeg s - Sang Ba€Ua -takslh sungkaya labet nentas katllar nuksva den{ng [ang rana Prabu Gondo]usu-

no. Gya bldha3. nusul kang rayl Pengg'l.g Einggah Kahyuauganr kadherekaken parlq

kaualr. PERANG SEKAR : - l.lonten na{yanlng HarIBr Raden Srt Malava kabegal Eacnn

arsa oangsa, tonah dadoe pancakara. Masan poJahr badher iVvang Nalada parlDg-

vlslk nrlng Sang Sr! Halaua }lnon Esnut Drbg Narendra PenggJng. lfusnya nLslk

ltyr{8J39 Narada gya sLma.

IV. NAGAru s0l,tAPuRA.-Prabr,r Madukusuna nyang Sang Ptrjnngga Resl Deua-Sarana, patlh Kartalg

sa dalah putranya Harya $ba]artt lan flarya Jatuata. Feuba.e t - Sang Nata nl-reug pavarta bllth lVuo"g hrc:ra badhe numuakon Wabyu &rdreenare, pranila gya

bidhal rntnggab, mrlng Kahyuanganr ne{a ntrmnrnaken Wa}\yu knhggo keng putra Ra-

den Madu-Srdhana.

v. {AItrIIANGAN E N D R A L 0 K A .-

IVsang Erdra nqt"pl oova.nlpun Pratf,r Pancadrlya, n)mrun vabyu h'drasngra. Nunton kaperlngan JIHBU DI{IPA NIRMALA lngl"ang Hont€u aeratanlpun hdramgra. Kasaru sovanipun Prabu Maduhrsuua ugi nyuvun valryu hdragnara. Wlba:rggu-

1an denlng qytlang frrdra blllh sa^npun tinaopl dentng Pancadriya. Kedartql Prab'u

Madukuguna nubmk Pratu Pancerdrlyar lng panrlh nedya ngrebat va\yur nanglrg -gya tlnand&ngan ternah dados perolg. Prahr Madukueuna kaoorenr nunten koplayu,

nanging seeunber yon ne{ra ngrJ-sak Pengglng.

Drnugi repat kopenaoanl Prabu Pancadrlya pl:a"ngglh klayan Bsn$ng Bg

hegsl lan Barnlsl1g Sakell, rqatlrr yen ne{ra aonpll vetlyu labet kang oyarg srrarL

gi Rosl fuuldha sanpuD katbab lalabetanlpun dhateng Nagarl Pengglng. Prabtr -Pancadrlya tan ouka, tenah dados perang. Kafungka praptanlra Radeu Sri Malara

Ian panakavanr Bya nla.burg y,rda ngl.aran Bahegsl lan SakeH, teuab banbqngan -kakoUh kagorur gya lunajar vangsul HAdul nrlng kong rana Rool PuJasns.re. Prgbu Pancadrlya gya nganthi. kang rqLa Sri Malaua eaparrakavane, lundur pflng Na-

garl Pengglng.

lrt. NACARI PENGGINC }fiTARADYA.

Page 36: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-26-

VI. .

Ka.ugj eng tabr Devl Sbi Pertlni nyang kang rarna Resl Jatlsurasa, ka-hmgka ra!ruhnya Prabu Pancadrlyal Raden Srl Ma1asa dalah p&nnkas"o. Ja.nbu @pa Nlroala fngkalg navl tulLsr l,Iahyu Erdrasnara , kaFarlngaken dhateng karrg pu

tra Raden Ang'llngdriya. Nunton lngkang lbu Derd Srl Partlnl dtpun sukanl, sa-ha l.ang raka Raden Dvlpa t'Ilrurta lngglh dlpun sukanl. Drpl clhahar Janbr Dw1pa-

Nlrnala, Sang Der.rt Sri Partlni nunten babaran dJil kalung, ptaar!:ga"n kala-slh RADEN D A R M A - t{ I N A T A . Raden Anglbgclrlya nunten ngloloh knng -rayl Deloa Ul-nata klnen dhalrlrr Ja"nbu Erlpa NLmaJa. PrauLla kadya kageger Ja-5nng bali eDgg&I a€euB,

Kahrngka panenpuhnye Prabu Maduh,rguua nye.g Begauan PuJasuara ulnta-nenpil vahyu hdrasnara. Ssng Hfku RrJasvara pejah dening Prabu Pancadriyar-

dene Prebu Madrrhrsuna kasoralx prangr gya lunaJar. I

@.2 agustuo L983.

216. nn EmEo un EE llDmm nn nn nn Btrnn Em nn nn rnn nnnm mnnnmn nmnnnn uEnn nm nmmn nnrumm ntr nn nm nul mlnnnrlDn !m ltn rDn Bn DD

nn nn nEullqn nmErl nn!l!t luD ulll InD EII un !u!nn E& un llllll u! nun nnnn mm nllltrnn unEnuu! nnHH HH *H HN Bf, HNluunm nm ntr mn nnrrr|r

ntllllmEnBIIIEtuEtltmn

llnntrn un u!0EIN INNnn mm mnmD nm ntrDIn nn ru]lnn run nnmnmllm mm

m nnunID I[Ill NNENNN ruDBTIEruI nITuun nnN NND ININDDIlln

IDE nrll nuunEnn En nD lulnn mn nn EBrnn nn EnrutnnDnmn nn Etrmn mn IDInrrlni nn lln

nnuDIDlt DIDDNllrlll lllllEnn nmnn nn

nmmm

EIIIIDnDlnlnn nannnull!ilfr Hf,nn nrr

I. .

Prabu Pancadrlya nyang patLh Tanbakbaya, nanpl souanlptrn Begauan Ue-

bulseri saklng partapan Andong Clnasl. Renba.q t - Sang Wlku nyurnrn slh k8d1-byaning Sang Nata Pengglngr labet rgaatoa dunugl dlnten na.ngker t ang ga-rua De,

ul Sldhauati dereng peputra"

Prabcr Pancadrlya nunten parlng dharmh bllth kang garva Rotoa Sldh'ng

ti vekdal punlka sanpun rlggarblnl, tur jaba.ng bayl lng ternbe calon narendta,-

Nanglng nbe4jang lanun lare puntka vus rabL, badhe va:rgsul trcnten kaelokan.-

Rosl UnbulsarL stldhanget sabdanl.ng Nata nakatrn uau dahat lega tng nanahr nug

ten panlt uangsul. Sapengkerlpun Sang Ulhrr Prabu Pancadrlya gya dhaurh nrlng

kl patlb nyang para putra : 1, tlsden Dlrlpaulnatar 2. Raden Anglrngdriyar lan-

3. Raden Darrnavinata kinen pacak barls naPagaken uengsah snLtng Nagarl SoEapg

ral balanipun Prabu Maduh.reuna. Sandi-kar gya sanl bebidhaLan.

II.NAGARI SOMAPUX-A.-

Prebu Madulusuna nynng Sang Pujangga REel Deuasaranar patlh Kartlba-

oa, dalah tunenggung S.rba Dragtha. Remba.s : - Sang Nata ne{ya nalss ukun lara

Page 37: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-2'l_

slr'ng dhatong Narendra Pe4gg{ng, nanglng takslh ngraog sarlar. Nunten dbasuh.nring patlh Kartlbasa k{nes nyobl ngepung Nagar-L pongging. Kl pau_h natur gag

dlJcar gya bidhal save$ra punggaua. I'}ERIIIG .GAGAL I - Hadya Sonapura kapapag hArlsan snk{ng Pengglngr dadya prang carpuh. Nanglng uadya somapura lcrooraa,

-gya lumaJgr. uen8Eulo

III.NAGART HATAl.rAPATIRaden Srl Malasa nyang Senar Gareng Petnrk. RePba.e : - .qcng Bagus

-ne{ya sorran nrlng Penggtng sabyantu ngundura}en nengoah saHng Sonapura. Nun-

ten bLdhal nganthl p4nokavan.

PERING SE4AR : - Wonten nargl Raden Sri l,lalava pinangglh klayan l,lllar kokor15,

Rool Bahegsl 1an Reei Sakel! saklng Portapan 01ri Dlks'lna lngkang nedya nalee

ukun sedaning kang rana Resl PuJaevara denl-ng Prabu Pancadrlya. $rb'yanlng -

ronbag dadoe pancnkara, na:rg{ng Saltg Ulku koLa}Lh lraooranr gya lundar.

IV. PI'RT-AI'AI{ A_}I D_q I G - C I N A H I .

Devi Sldhawatl (garvanipun Rsel Unbnrlsarl) fugkang dahat kSgyat la-bet kadaaak runaos nggarblnl. Katungica ramrlu:ya lnng jekn Unbulsarl, nunten -par{ng dbasuh ngandharaken bab gabdanlng Salg Nata Pancadrlya ing Pengg{ng

-babagan nggeqya badhe peputra. Rosl Unbulearl nunten stdblkarar r'Bgefe ngge-

qye nggarbini ka.g garsa. l.atariuah sfdtrlftalan{ng Sang Hlku, tenah babaran nlJl1 kalung, nenging ruJud t'aseksa. Dotrt Sldhavatl seda kunduran. Kvandha gye-p{harlPurna.

Reel Umbulsarl nunten kesah nbekte knng putra Jeba"g bayll ngantos -dunugl papanlng RECA BUTA lJA[t)N (vadhaglpun NyaJ. Rara Jonggra',g) kehg putta -nunton kaeelohakea snngatrdhaptng !sca, runaog plkantuk snnggitp kaqg putra pLnarlngan narll DITIA G,U P A L A lngglh JAKA K A R U N G .- SalaJenglpunResl Unbulsarl lunanpah nalLh kanthl ngernban kang putra gapurug-purugo

CANDHSIAN : - Ing Nagari. Sonapura Prabu Madulusuoa nanpJ, aturlng patlh Kartl-basa biljh kasorfuig yuda te.rrdhJ-ng vadya PenggLng. ,

Katungka Eouanlpun ResJ- Bahegel lan Resl Sakell, matur nr{.g Sang Ng

ta ne{ya oabyantu nales ukuu patl nrlng Prabu Paacadrlya lng Pengg'lng. lfuonya

saeka-kqptl lan nunantlr Bya btdhal ngIurug nrJ:rg Pengglng.

v. NA@_--8=E N G G I N C, UITARADI4

Prabu Pancadriya narpl praptanlra Lqng raka Raden $i Malasa Eyrng -panakavan. Kasem panenpubnya PrAbu l'ladukusuua, dadya pra.g rane. Prabu Palqldrlya nglepasa.ken sanJata Salotana, Prabu Madr!ilsuna peJah. Resi DoHa Sarana-

lunajar ngungsekaken putra Nata Sonapura lngkang takeih a}[t, na"na Raden Madg

Sldhs.n8. Resl Bahegsi lan Saksll ugl nunton luuaJal aJrlh nrlng Prabu Pansa-driya.

Kacarlta, plajenglpun Reei Bahegol 'lan Satel1 plnanggih k+Fg parnan -

Page 38: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-28-

Resl Unbulsali lngkang luna.npah nggeudhong bayl Dltya Oupala, trslrngal slrah-ipun nurub naua cahya' Resl Bahogel nunten natr .ihunatong kang panan Unhrlagrir kong putra Ditya Gupala kasusun. Reei Unbulsari narengeken, na:cgfng darbeparuundbut rngglh punlka : I

1. Mundhrt kauntapaken sedaulpun nurLh aatpurna.2. Ing tenbe kang putra Dltya Gupala kaeayak'ra nagarl.

ResJ. Bahegsi lan Sakeb sagah, nunten aaul sldhlkara. Resl Urobuleariugi nunten sedbakop patrap sa.nadl-, ngesthl psngrasut€,tr, tenah sed!, lruksua saF

raganeo Resl Bahegsi 18n Sakell gye ngeuban bayl DLtya Gupata ka.b€kta ktradur-nrlng Pertapan Glri Drkelna. D'ruugl pertap'n, Jabnng bayt buta gtnege tonah -dadya raseksa vuo dlwaga.

TANCEB - KAyON..2 agushrs L983.

uroIlIl

nHt$nEIN DDllluuDmt!lln uun&!l uutItrI! ntn

"'H$ nnun nn nntrutt Etu lunnn nnmrnn nnmn nE

I. l{Aq4rq PENqCING IfITARADYA.

Prabu Pancadrlya nyang rana Ears,sepuh klnarya PuJangga Begavaa Jatl-Srraga dalah patlb Tanbakbaya. .!gEW, : - San6 Nata prlhatos labet lcrng putratetlga : RADES DIIIPA I{INATAT RADni NGIJNCDRIIA lan RADEN DARI'IA I{INATA sanl -nurc& tanpa panit. Sang t{lku Jatlsurasa natut, bllth para putra Uati tettga -sau sanargke uenbe ngudl Habyu Karaton, tusln badhe plkantuk Jodbo. Nunton -Sang Nata dh"wuh nrlng Resi Jatl $rraea kinen nusul para putra. Sandlka, gya-panit bidhal. Dene patlh Ta.nbakbaye kiaen rnbldhalakerl na(ya nguntabaken tln-ar:cfpun Saxg lllkur nganthl Hat1fa $rnJaye, Harya Snanjate, hrnenggrrng $rtra1ru,

len $.rtrayude.-

II.W.Prabu }ladu $rdhn4a nynng kqng eyang Resl Dova Sarana dnlahipatlh f"al

tibaoa, hrnonggung $rbadraertba. lgbgg : - Sang hllha atlr panrayogl mrlng Prgbu Medu tudhsru. supadoo pal.alcarna klayan putr{. lng Ardi l{ills atnqJan{ng Begg

san Welskuouna lnggih Maharsl Tarna, cacab routon tlga, lngglb pun!.ka I 1. De-

ul Sr1 Panardll 2, Devl S1 Panuethil 3. Derl Srl furd; nabab punlla sadaya -takslh trah RaJa Pengglng. (Mrlks"''a"4. lng lanprt'an RABINIPIIN UELAKUSUUAT ro-ner un t z 272, kaca l?).-Sang Nata Prabtr Madu $rdhana dahat karenan, Nnten-

Page 39: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-?9-

pstllt bld}ur ptyanbak dhateng Ardi }Jills. Patlh f,artlbasa nganthl uerlya nJarpangl Jongkarlng Satrg l{ata. FJeAUq-gIg4! : - }ladya Sonapura kaFapag padya ea-klng Pengglng, sulayan{.9 reabag dadoa bandayuda. Neng'lng ua{ra Souapura eanlkasoran gya ooafupangan Dargs,.

III. ARDI MAHENDRA.-

Radon Dvlpa lllnata, Raden AngllngdrJ.yal Raden Da:cla llLnata, Selarr-Gar€Dg lan Petruk. Rernbas : - Sat'rlya tetlga vau sall baua raos bab dhedha.r-sar{,ng nadeg Narendra. Salebctlpun sanl bava r:aos sau, lngksng katd.ngal nng-gu1 {ng renbag, nanung Raden Ang}tng&iya labet uue katltlsalx sevar1gl Prabu -Sri Ssela lng SeLa Grlngg{ng. PERANC EEK$E : - Kadadak yonton rn&carlr, oauor t44

vln ganrrlha ne{ya nangsa eetrlya tetlga naur tenah dadoe pa"rcakara. Hacan, og

uer lan ganrdha paJah, badbrrr kang eyang }Vvang H eJf Panasa, tfuang Basukt

hn ryuary Aenara, dhamrh ndDg para uayab biIlb fngkang kiyat Junenong Neta-

ing Pengglng hanung Raden .bgltngdrlya. I'hlerlya uisik, Javate tetlga rya alnraKa,tungka rarnrhnya lceng eyarg Roel Jatl $rraea, parlDg dbarmh nrl-ng -

rlayah tetlga klnen nglomar putrl Gunrng UlLle atuaJanlng ReeL l{elakusunar tl-ge cacahipun, havlt ilnr takelh trah Pengglng. Kang vayah natrr BandLka, gye -BaEl kak8ntht bldhal nring Arga 1{t11s daLah para panakanan.

rv. lupr lJrLIs. (Pertspan LI-Q-II---&-E [' T A ).

Begaual Ulelakus&e lngglb Resl Tana, dqlah putra sekarren rngglh punL

ke : 1. Desi Sl Pamardl, 2. Derrl Sri Parusthl; 3. Derl Srl tlrnlr, /r. Ban-6rng UlLata. .@@, : - Ssasana taksih prlhatoa; labet enget nontas s6dnn{punyrng ibu (garuantpun Rcst UeLalnreuna) nevf Cltrayatl.

Kattrngka praptanil:a Dltya Gupala uyar€ knn8 rnlra krkalifu Rset Babeg-

sl lan Resl SakeJ.l, vlgaton nJnrsun keng putra tetlga. Nang{ng Banb+ng lltlata-datan ouka, tenah dadoe pancakara. Ba.nbang Ullata eenu kaeeaerl kadadnk prap-tanira Reel Jatl Srrasa nyang vayah tetiga Rsden Dvlpa l./inata, Ang?{ngdriyar-Dama l{inata 1an panakavan, trgkang tnts nLrnbrung prang eablyantu Banbang U1-

lata. Anglrngdrlya najeng praxg tandhlng klayan Dltya Gupala, sanrl ngaata -eanJata Sarotarna, tervlu eesunbar bll-lh putra RqJa Pongglng. Sanallka Regl Sa-

ke1!. gya robekta lunaJar mundur kang rayl Dltya 0trpala, labet *s nnngertoe a41

puhlng puseka Sarctarna.

Regl Jatl Srrasa Eyang uayah tetlga gya kaeovanakon nrlng song Resl-

llelelnrsuna. Drpl oatrlya tetiga ngakon yen putra Nata{ng Pengg'tng, gya ri-sangkul dening Reei WelakLrsutea, labet kang putra putrl tetlga punika tulu talalh uayah sa}lug Prahr Ajl Panaia ing Penggrng. Nunten eatriya tdtlga knpuu-

dtmt nantrr :

I. Raden Dnlpa lJllata kadbaupalen plkqntrrk DeHi Srt PanardL.

2. Raden Angllngdrlya kadbaupalen plkanfuk Deul Srl Panusthl.

3. Raden Darna lllnats kadbaupakan plkantuk DenL Srt lt'nt.Kahmgka praptanlra Prahr Madu $rdhana no{ya nyuuun putrL totlga, t4

nah dados perangr nanglng Prabu Madu Srdhana kaaoran, kabuncarrg nartrta kLutas

Page 40: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

30-

Sang lltlu Jatl furasa nuntnn ngantbl kang uayah tetlga aarinbLt para ganra, -lundur nrlng Pengging.

CAIIDHAKAN : - Irrg K'a1l Opalc, Derrl nara Jonggrang lngkang nenbe tapa brata nigta aksana nrlng bathara. f.atungka praptanlra Ditya Grpa1a darab Resi

Bahogsl 1an Sakell. Dltye Qupala ngandtka nodya enggarua ErlDg Rara-

Jonggrang. Seng Devl purun, nansfng nundhrt bebana klnen ngyaoakaken

prqJa lng sauetanrlpun KaIl 0p*. Saxg l{i-hlr kakallh sagab, nunten sa-nya sldhikara, gya oodhakep patrap sanadl ualadi hordngr nuJa nagarl. KatarL-nah panuJan'lng Sang Resl, kadadak vonten nagarl tlban dununung savetanlrg Ka-

ll Opa}. Tunuaton sanl nanJlng praJa uau, sarta plnarlngan na.ul P R A H

-B.A N A N .- Dltya Gupnla gya noadhong Doul Rara Jonggratg, ssrta Juneneug Ng

ta ingPrambanan, JejulukPRASU K A RU N G- KAtA lneethPrebu RqjaC,u-

pa1a. Nunten uonten gaJah 1nn nacaa sovan DSarsanlng Pratru Kanrnglra'tar n)mvur

aunlte, jalaran nggenya tapa saaaroDgan klayan Rara Jonggrangr tunggf paru-11,trn urlh antuk aksananlng brathara. Dsvl Rara Jonggra4g gya nuJ a aato knka]'t b-

uau dados EanuDgaa. C,aJab d,ados Jalna glrah dvlpanggl, kadadosaken patlb, na-

na PATIII P E R M A D A . Dene nacrn plnuJa dados rasekea, uSl JlnunJung nl-nangkapatlh, plnaringannanl PATIH SU T I B A R.- .&98'

v. NAg,aRl_-B__E l{ _q_G_I ,N_4 ,_l{lTARAprA.-

Prabu Palcadrlya nanpl aovanlpun putra tetlga earlnblt garsa &yahg -Reel Jati $traBa. Sang Nata dahat rena lng penggal{hr gya Parlng poparab dha-

teng para nantu, lngglh punlka Devl Srl Panardl (garvanlpun Raden Dnlpa Ylna-

ta) phartngan poparab REft{A M I t U T A . Dons DevL sri PanusthL (garvan:ire

RadenAnel"lnedriya) pinariuganpoparab REINA ]lU ST HI K AIIATI.Katungka psnganukfpun ua{ra sak{ng Nagarl Sonapura, patth Kartlbaea

aoroh aruk. Nangbg kaseblak lesus denlng Raden Angttn*6"tya tena-h ealtl kaD-pruug kabuncang teblh.

TANCEB - KAYON.I agueiue L983.

2lg.

nDn nnnn BDnryr unxlnnltr EDDN NE EN DN MN EI!nD nn nn nD mn Dr!

EINEII EIIIOIIDI! IDNENND NN Dlinn lln Dtr lilll rnn ntrmn tlln nn nB nB nn Ell!lt! mnmn n& lllll ttllll tr"E

rDD ntr Dm nllnnn DllnntrDIn rnm DD Dn Ennh mmnmnn DnMhirmmnm nE nBnnln DrnDu

HH Bfr HS HHf,n HFnxo irE nn hn hnn nmnnD

Dnllntr ItntrD lllnmDD nhtt hm rln nn I[n DD DDtrtrt Db nD nu ntr nD uDnmnuun nBlllrEl! &nullll EBEu[n Dn En Dntr ntrnnru! utl lun nnrun nmtrln lull0 t!tr ull! En Eoq Ell

nn nnnnn IDnnn mnlon Ini[mnnn n|Ilmm nBlnnElllr nn

Dlotnnrll mmmmm nD nn llE|nnl uul hn lnII u D0nn EE Dt[ Dn nnq lltl EElOD IDE IIIIIIDtr IDID DIDID FN DEHH HH Hfr tH"E t nur nm

nrnnmn llnBtnll tt HHt Hff

I. .

Prabu Pancaddya ny4ng patih Tanbakbaya, dnlah putra Nata kakalib 89

den Dnipe llinata Ian Raden Darma l{inata. Reubap : - Sa:rg Nata Pancedrlya ne-

Page 41: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

'3L-

dya nylraoi kang putra nantu tetlga : 1. DesL $lt Panardt tnggih Rstna Mllutagaruani.ng Raden Dutpa lllnata. 2. Deui Srl Parusthl lngglh Retna Husthikasatl.-garuanir€ Raden Ang[ngdtfyi. 3. Desl Sri funt ganranlng Raden Daraa l,llnata.-Tiga-tlgnalpun sanpun sa:d nggarblnl. Nattgrt'g ganl darb€ psnyurrun kepergin -dbabar tl{OE SUMARHANA kados Jananlpun keng eynng Desl Padrnosati nallka bad,ha -nglahlraken Sr1 Jayabaya. Ing nangka vekdal nangks Raden Angllngdr:lye Eurca -soking Kaaatrl-yan tanpa panlt. PraaLla Srl Nata PancadrLya gya dhawh nrlng -k4ng putta kakal:t h Raden hlpa l{luata 1s'' Da:laa Ulnata kinen ngupaya nurcanl-pun AngltngdrLye. Sandlka gya parntt bldhal, kadherokalen Prabu SenaraJar RaJa

Srnaba, Ilarya Saaana nyang lang putra ilarya Urryana.

II. NAGARI SOI,IAPURA.

Prab'u Madu $rdhana Eyang patth l,tlluta (putranipun Habargi, Tana lng-gih Bogavan' l.lelakueura fng Ardi ll|i11a), Resl Kartlbaga d"'lah tunonggurrg $rbe-

drastha. Renbas : - Sa:cg Nata nentas plkantuk vangslt bilth Nagabi- Sonapura -vus dunugl r.anci h't}crt, pranlLa panlt nedgra soda Euksrr6. Nangl-ng aadorenglpun

nuksva, Prabu lladu $rdhana ue$ra lanpah ]91rns brata putar puja lnnghrng rutrlyin, nglrag nelat J.ekaetng pare raJa-raJa lehlur ovargl.

Katungka ravubnya kang rakq, RaJa Dltya {ng Pranbalrn Prabu Kanrngka-

la lngglh RaJa Gupala. Wlgatoa Sang Nata Pranbanan nundhut panrayoglnlng k.ngray1, labet kang gana Rala Jonggrang EaoDgga nangke dorong peputra. Kang ra-yi Madu $rdhana nahtr, aupadoo kang raka Karlnglrols nlruuun IPH glMARliAl{A dlltong ArdJ. Asvata. Sa:n l atur uninga blllh perJenengan{Fun badhe seda nukgya.-Prabu Kanrngkala gya panlt ne{ra ngttdJ. ltoh $rnanrang lrngkung nrniyin, dene -roanasi s€upun kasenbadanr badho nengganl nggenya uukesa kalg rayl Sonapura.

Sapongkerlpun kang rayl Prahl Kanrngkala, Prabu Hadr fudhana uunten-

Jengkar le'lq'a brata. Patlh lllluta nguntabaken va{ya nJanpangl Se.g Nata. !p-RANG GAQAL : - Ua{ya Souapura kapapag barlean aak{ng Pengglngl sulayanlng regbag dadoa bandayuda. Nanglng va{ra Sonapura karcrFh, tonah nuudr nanJlng va-IlSo

III. WA}IA TUNC.GUt.

Raden AngHngalrlya nyang Sonar Gareng Pet:rrk. Renqbae : - Sang Kusura

nggayuh vahyuning kraton. PERANG SEKAR : - llonten Bacrn nubmk Angltngdrtyar-

ternah dadoe pancaka.ra. Macan peJahl badher lfvalg Nqradar parlng uielk papan-

lng blalryu Karaton lng Gunung Asvata. lfusnya nlslkr iVvutg Narada Sla sinra.-Kahrngka praptanlra para kednng Raden Drtpa l{lnata lan Daroe ltlnati,,

gye sasar€ngan nlnggah nrl-ng Gunung Assata.

CANDHAKN : - Ing Gunung Aovata, Bathari TtnJungblru lngk".g muekaa Wafuur-

inggih havit oak{ng ngenban dharruh saklng Srf DaranJaya. l{anpl $sag

ipun oatrlya totlge oeklng Pengglngl Dulpa l{in*t*; AngUngdrfyar DaI

ua l,llnata nya.g pana"ka,rran. Satriya tetlge natur nyuuull h/oh funaryana

Nunton Sans Deirt nandu! Wahw :

1. LIoh Srnaryana tngkang narl tu}[s B{DRASI.{ARA kapartngaken dbateng-

Page 42: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

32-

Raden Angllugdrlya1 lngkn.g nenglrr uerdl lng tenbe Sang Bagus na-rung poputra oatunggaL ntJ lJ estrl dadya vadhablng trfBhnr Karaton.

2. Woh Slmarvana Lngkang uavl tulLs ABRII, kaparlngakcn dbatong Ra-den D.rlpa WLnata. Puntka nongku yordJ. ing toube Dulpa lJlnata ba-dhe peputra kakung putrl ingknng uokal pakartlne.

I

3. lloh fuuaruana ingkang naul hrlls PETI{AK, kaparlngaken dhateng Ra-

den Dama lJlnat.a rnrJud t/ahyu ANIJA$.IARA, ategoe tng tcnbe Baden -Danea l,llnata tndhe peputra oahrnggal nlJtl kahrng dados viJi.n{ng-latll,

Bakde nanp! vahyu, oatrlya tetlga gya panlt kundur nrlng Pgnggrng.-Sapengkerlpun satrtya tetlga vaur kahrngka sova.JFun Prabru figrrrngka-

Ia ugl nyuvun lloh Srnarvanar kangge arana nggenyE kang gerve Rara Jonggrnng -dereng peputra. Winangsulan la-nun !{oh $rnanlen4 uus katanpl donlng tr1utra Peng

gin$. Prabu Ib.nrngkala qn{n88 oulietyrnlng Batbart l\mJungbtnt dabat kaguaran

nunten Javab ne{ra knganra. Sang Bathari datan purunr gya lunaJarr qa:rg{ng kg

buru denlng RaJe Dltya Prarbanan. lJasana l\rnJungblnt sfuna, saryL ngoootakeu-

Prabu Kanrngkala bilth badho nboten dangu nggenya nuktl nadeg narendle.

Prab'u Kamngkala gya nglaJengaksn larpah, duladnknn pLnangglb aatrl-ya Penggiag totLga, nunton Sang Yakseadra nedlra nJalt& lloh $rnaryana, tenah -dadya perang. Karungksls kaeoran yudar gya keplayu.

CANDHAKAN : - Prabu l'{adu $rdhana le1ana brats puter puJa nggenya badhe sukgsa

njaJah tng brang tretan, es.rsi nirsanl patLlaeanlputr avargl Sr1 Jaya-baya. Ingglh punlka. :

1. Reca Buta Nyal. 2. Reca Kuda Dhah1u Iagaran {ng Bogu.,Sang Nata, nunten nesat pongllonl nlraanl patllasanlpun GaJah Oya,

-Beoa GaJab da{ya slra}ring Kall.Opak. Isjeng trus uar:glIen, prapta lDg tlatah-Kedhu, unlnga tlaga fngkang karan tlaga Kedtu Slrnrr, lngglh puuika rika'la SriJayabaya ndangu dhateng Nlni Klara-lara, eivuripun na{trg t'lega, luluplpun -dadoe renda emao. Sang Nata nunten nangl-duI, nyatakaken tlatah Ksdhu Mergava-

t1, lngglh punlka patl-lesan rlkala Srt Jayabaya ndangu dhateng tl;rnng {ngkang

kapengkal- jaran nadon, Jaran kausap laJeng uanak tarpa neteng. hhrsnyq tapls -nggenya n1ngaI1 oadaya patllaean, Pratu Madu $tdbana gya lmndur prda -Somapura.

Uggaling carita Prabr Madu 9rdhala, ure prepta {ng ptda Sornepurar -ptnangglh klayan patlh llllatra lan para na{ra. Salg Nata par{-g dbarmh yen nus

durnugl tlt1 vancl seda uukeue, nangtng kedah napan lng Ardl. ADdon€. Nunten sg

daya ndherek bldhal Sang Nqttr ninggah nrLng Ardl Andoqg.

Drnugi tng Ardi Andor€r Prabu Madu $rdhana gya dharnrh yasa gunuDg &g

ni. Sang ileta gya nanJlng dahana nurubr blnanng prabaua gvalrt€n Junegur, ka-dadak prda Sonapura ninbangt ugl vont€n svant€n Junogur. Sang Nata l,{edu Srd-

dbana seda nuksua, sareng kalayan Nagarl Sonapura lnggib si:lrra g€npsng dadoe

Page 43: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

'33 -

ara-ara Io. rava. segung vad3ra Byang patlh !I118ta aanl gllapsa dsn{ng ca$a -gunobyar, laJcng eanl- va:rgauI uring Nagarl Sonapura. Narglttg dnuugl Sorapura-

Jebr,rl Nagarl sanpun elrna dados rana lan ara-BlBo llagana e6.uL aaeka-kaptl ue-

dya pasrah suslta nrlng Pengglng. Gya bldhal Bassrongan nring PcnggJ-ng.

IV. NAGARI PRAMBANAN

Der.rt Rara Jonggrong lysng kang paran Resl Bahegat lan Sa$ell. Katung

ka ramrbnya k"n€ raka Prabu Karurgka-la. Sgpbgg I - Pratrr Kanrngkala natur dlgteng Sang lflku btlth nggelrya dhatong Sonapura nalah dlpun pa.ultl \alg rayl Me

du S.ldhana nedya eeda uuksua. Ssrta nggeuya ngudl lfob $rnarrana dbatong Ardl-Asvata vue karuniyinan denlng eatrlya Pengg{ng tetlga. Ing nrlku }sng garya -Rare Jongglang nanglo adrong nJruvun l{ch Srnarvane. Prabu Ka:r-rngkalg esgsb, 1g

Jeng bldbal nrlng Pengglng.

V.NAGARI PENGGINC MTARADTA^

Prah,r Pancadrlya na"upt souanlpun patih tlllata tryal,tg uadya Sonapurar-

fngk&g eanL natur nrJ.ng lirt l{ata Pancadrlya nedya surrlta ing Pengglng Jsh:.-an Nagarl Sonapura slnoa Bareng klayan uukavaning Prahr Madu $r.lhana. Kabekta

Kl Patlh lrtt18ta punlka kadehg Lpe kLaya:r para putra Penggirgl prallla pssurrL-

tanlra tlnanpl.Kafungka $ovan{pun putra tetlga, nabrr nring kang rana blllb rn:e pi-

kaatuk I'loh Srnarvana. San{; Natq dahat zuka ing pangga't{h. Ntrnten Raden Ddpa-Hlnata parlng ty'oh $:narvarra dhateng kang garea Dsrri Srt Parardl rnggib Retna-Ml1uta, blbar dbabar, Sang Devl babara! nlJtL dhqnpltr Ing;knng oy"'lg pariry -nanl-' RADEII SEP UTRA , donakangputrina.na DEI{I NATA Sl{AlI.-

Raden Anglingdrtya parlng lbh Srnaryana rrhatang kang gama De11rl tr--Panuethl ineglh Retna ifunthlkevatl. BLbar dhabar, Sang Derrl babaran ntJtl pu-trl, plnarlngan nanl DBI{I R A R A S A T I .-

Raden hma l,ftnata nartngaken lbh Srlnanlana, dhateng La:lg ga:rua Derd-Srl lfunL. Bakds, dhah.er Ssng Derd babaran ulJl1 kalcung, plnarr'gaa krkaslh RA-

Ds{ DAXAR-MAIA.-Drpi sanpun blbar selapanan para uayah, Pratu Pancadrlya eeleh kaprg

bon, dhatong kang putra panadya Raden Angljngdrlya, JlnuaJung Nata Fengg{'gr-JeJulukPRABU ANGIJNGDRIYA inggtbPRAtsU Dl{ I P AN AG A R A. i

Irrgkang putra sepuh Radsn Drlpa l{lnata kaJumenenga}en Narerpd,ra {.g-Nagarl SIJilBI JeJulukPRABU DtIIP A- l{ I N AT A. PutrarnrragllkaJune-nengakenNarendra lng NagarJ- $rdyanara, JeJulukPRABU DARM A- UI N A-T A .-Prahr Pancadriya gya nandhlta.

Kasanr praptan['a Prabu Karungkala nyuvun ve{ya Sonapura ingkeng eru-

vlta {.8 Pengglng, b.rvln eruuun lJoh $unanrana. Pratu Angtlngdrtya nurJ:rg, nug

ten da(ya porar:g. Prabu K.amngkala sara{ya raeeksa kaeoran, gya sanl keplayu.nnlonn$$$$$$$$$$$$$$nnnntrrnm T A N C E I - K A Y 0 N nnronnn$$$$$$$$$$$$$$Em'"nm'"

J aguatue 1983.

Page 44: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-)lr-

2l g.ultnnn nEnn EEl nn nnnnn Eu nn ntr !l!i nrr'lpnn an Dn tru nnn nn on nE lrn |lu! nnn r|'tr llE llEEn nn nn un nDEnDn Eq [ln En nn ntrtrnnn ErnnrnBBn wlEllrrm En nBn Eo !!n nn nE ED BDn nn llnmnn trtD nm lltr ltn UU! !ll'l IIIII E[ nE tnnt IDh mm Enmn nu! mB llE ton Dn nu nt! Dn bn nE nn hn noIU!EEn trn mE nm nn nnnla Dnxn DD nD nnmn

I. NAGARI PENGCING 'YITARADYA

Pratrr Dnlpanagara lngglh Pratru Angltngdrlya rnycng patth Tanbatbayar-

Harya Drrya.na, lhrya lllratar IIarya Gentang, tunenggung Tcngger. Renba.E t -Sang Nata nanggallh kang putra Devl Raraeati. lngknng kalarnar de'{n€ RaJa Prag

banan Pratu Karungkala. l.lengka Sang Daul Raraeati ngaeont€oaken paBangglrl -eBngkrlnanl elnten lngknng eaged ubatang gqngkrl.Eanlpun Salg Ayu, lnggth punlka tngkang dlpun guvitan{.

Katungka oovanlpun utusan saktng Pranbanan, Resl Babegsl lan Regl Sg

koll, natrr btl-lh nlnangka yrlr{}1pun Prahr Kanrngka,la kinen nbatang 6englcin-

anlpun Devi Raraeati. Nunten Salg Lllhr kqkalth kapmgglha,ken klayen Ded nt-rasatl. lfusnya piaanggih nunt€n Sang Deul parlng cangkrlnan kinen nbatang. Ng

nglrtC [tiku kakaltb datan sagsd nbatengl tooah kavlrFngau BYa ned,"l nr{.ng DJa-

v11 dharnrb dbateng kang putra JAKA B U R D A Nr patih gcjah Perued8 lan pa-tlh Dt tya Srtibar klnen ngrabaoa Penggtng, SanA*a nunten nenSsab prs.lg kLe-yan uadya Pengging. (PERANq !4SAI,). Na''glng ve{ya Pengging sarya karcraa, ra-sana Prabu Pancadrlya dbasuh nrlng patlh Tanbakbaya Hnen Dyamya pnng putra-kopulunan lng $rdyanara atnaJaning Prabu Dartavtnatg, RADtrlI D A !t A R l'{ A -Y A .- Kl Patlh Eandlka, gya panlt bldhal.

II. NAOAru SUDIAUARA.Prabu Ib:sa lllnata nyang putra Raden Danannaya dalah Senal Gareng Pg

tnrk, nanpt sovanlpun patlh Tanbakbaya. Rsnbas I - Ki Patth nafur yen kautus-dentng Sri Nata Drtpanagar& {ng Pengglng klnen nlnta sraya Raden n+'araaya \gdbarnrhan ngunduraken uengeah saktng Pranbs-nan. Prabu Daroe tllnata gya dharmb-

nring kang putra Raden Dana::naya kLneu bldhal. Sandlks gya pangkat rngantbl pg

nakasan. PERANG 9ECAR : - Arnugi 1ng tlatah M11hJon, Radon Dana:maya lcapapag-

vadya Prambanan, dadya pancakara. Patth Pemada lan petLh Srtlbar pojah kaka-

ron6. Raden Darna::oaya nunten eovatl ngareaning Nato Pengglng kang uva Prabu -Dntpanagara ( engffngdrtya) .CANDHAKAN 3 - Ing Kraton Pongglngr Prabu Ddpanagara nanpl oovanlpun kang pu-

tra kepulunsl ftsdon Daraa:mayar natur billh sarrpun kalokealrdo nrqJ aya

denasa patih kakallh utueaa Pranbanan. Dene Jqka Burdan lunqJar.-Nuateu Sang Bagua kapangg3-heken klayan Devi Rarasatl, IaJeng bat,alg-

an cangkrlnan. Ing nrlkr Sang Dewi taneah kaeoran, prarnlla Raden hnaruaya -nunten kadhaupaken plkantuk Daul P(arasatl, nunten pondbongan. lrlusnya ko.g gql

"" lsflngal nggarblnll Radon Dana::nqya pantt ngedalL paprangs.n mapsgakon RaJa

Dltya Kanrngkala saklng Prrs.nbanan.

III. ]IAGARI P RAM B AN AN .

Page 45: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-35-

III. NAGART P R AMB AN AN .-Prabu Kamngr.ors tngglh RaJa Gupala, nailpl atur{ng sarg Ulku takallh

Real Bahogsl lan Saksl1 bllth kang abclJ. patlh lraknll! Peruada Lan grtlber eag

pun peJah clenlng Raden Danaruaya. Prabtr l(anugkala nurlng, gya rrgerlgekga gs-

{ra raseksa nglurug nrlng Pengglng.

Kacarlta, dunugL tlatah Pengglng, Prabu Karungkala kapapagaken d€--ning Raden Danarnaya, tenah dados bandayuda. Deuaroaya nglepaeaken sa''Jata qg

rotcrnar Prabu Kantngkale poJah. Bool Babegel lan SakelL gya lunaJar usngsuL -nring Pramba.nan.

CANDHAKAN : - Ing Pranbanan, Denl Rara Jonggra"g nanpl afurtng tllkq kslra?{hr-blljth kang raka Prabu Kanrngkala peJah lng pal'gan. Nunten Seng i{lh,rmahrr dhateng Sang Denlr rnanaul kersa dadye roba, badhe kapadoeeken-

srayan. Rara Jonggrang eagah, Hiku kakaltb gya btdbal ngupaya.sraya.

rv.IyG0ISIK PARANC. TRIT .-RaJa Slenbl Pratu Di.rtpa ltr'lnata lngkalg nenbe totekl netrba l{lkr.r, nan-

pl sovanipun lhdhang Mastura lngkang aqJatoslprm Dert Nataanatl- (putraatputl -Pratu hipa Winata plyanba!, nengLDg pangr{ng). Sang lJlh,r kaguarsr, gya kapog

4bong nanJLng ing paoareyan. Drpl BaErpun cunbana karta:rgu natur blet q yen pu-tri eaklng NagarL Slenbl nsna D€vl Netasnatl. Sang UlLu kaget, gya badbar Prghr Dulpa lllnat€. Sang Derl nSgarbln{, gya ginege. Tan dangu babaran oijil ka-!urg. Jabang bayi tlnu1j-san : PUTRA NARB{DRA SLD!.|BI, NAl.lA B A K A . Jabang -bayl gya kabuca-l- nrlng Ka'l{ Opak. Dsvl Natqsvatl kundur nrlng Nagarl SleubLr-done Prabu hlpa wlnata t€d.bak nring Pengging ne{ra oguo"y" pepadhor"g karana-rumaos nandhang dosa deno yua cunbana klayan putranlpuu piya.nbak.0ANDHAKaN : - Resl Bahegal lan sakell rfupJ- un{nga ca\ra gunebyar ing Karr

-Opak' gya kapundhut, Jebul Jebang bqyl navi tults : PUTR.A NARENDRA -SLIUBI r NAI'IA B.0J(A. Nunten lrngoge tenah dluasa. Bala nunten kabekta -denlng Sang Lfiku kakellh kahrr urlng Dert Rara Jonggrang.

Kacaritar dunugJ- lng Prarnbanan, Baka katernpt denlng Rara Jonggl^ng, ran kaJu-nenengaken Narendria JeJuluk PRABU B A K A , s+ng Deul Rara Jonggrang kqgar-

ua. Rsta Jonggrang dereng purun careE earesnl nanaul Prabu Baka dereug nylr-nakalen nengoah ssklDg Pengglng. Prab'u BnLa aagahr 6ya bidhal- rnrlng Pengglng.

i'ionlen J.ng roarga, Sang lJlhr Bahegel nahr Er{ng Pratm Brka, 6111h Radsn hna4naya punika teksib kadangl kaleres kang rayi nsf,-snnqle putranlpun lnng panano

Pranlla Prabu Baka nunten kinfun nanala dhateng Raden Danar:naya, ngaten ysD -putra Narendra Slenbl Prabr Dripa l{lnata. Ssrat katarpi dening Dana:maya, ua-ng{ng nboten ngandel, pranile tetep dados bandayude ngantoe rane dedreg.

v. I49AE PENGGING r{iTARApr{.

Prabr Dripauagara rngglh Prabu Ang]rngdrlya narpi ravuhrlya Srng ralaNarenrira Slenbl Prabu Dulpa l,llnata. Renba.p r - Prabu Dripe l{tnata udangu dba-

Page 46: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-x-teng knng rayl .Angltngdrlya bab ukune uong caren kJ-ayan n.ak. Prabr,r AngUDg-drlya nboten nentala natu!, prarl-la gya nda:rgu dhntong putra Sleubl ingkang -nanl Raden Soputra bab ukune vong cunbane klayan nnako dbovo. Raden Seputra -nabtr, bt1lh kedah dlpu:r t€dhanl tinJa kacanpur dhedhak. Prebu Drlpa Ulnata -kagetr nangiug sinanun Lng earnudana. Oya parllt nanJlng tarnan Earl, sengedi ng

{ya ngenggar-enggar na'ah. Drnugl tanan sari, dhlnrng cJ.lancang i:rS vrekear-gya tlnubruk, Pratnr ltulpa lillnata nglanpua dhlrl, 'benah peJahr labat nulaos -Hl-rnng saking funlndak renon lqng putra Deul Natasvatl ngantoo sarprrn peputranana pun Baka.

Kasatu nallka sananten garyanlpun Raden lhnarorya, Devl Rarasetl ba-

baren niJll kalung, pl.narLngau kakaslh RADIII B A N D U N G . leJeng kagege -dadoe dluasa, dedegira gqgab ageng lnggllr narglng enblng-eublng dat'an Fsggd-

pedhot, Jaka Bandtrng nunten pltaken si.nten sudarnantpun, vl.nangsulan bt1ib pg

tr"nlpun Raden Darnarrnaya Ingkang eanengke nenbe nengnah prang lavan Prebu Ba-

ka. Jaka P"odurrg nunten sunusul kang raua nr{ng papralcgan, kanthi nbopong eo-

bing-enblng (arr-ari) .-Iegerllgr duuugJ. tlatab Tlarrcngl Jaka Bandttng kabegal denbg tlynng-

HaJasanga, ua.na Bandarraea, tenah dados per6ng. Bandanasa peJah, suksEa Denl-tle dhateng Jaka BandrnS. lllvlt kala esnanteu laJeng lganggo narnl. Bll{[JNG BAI

DAi{ASA.

Drnnugl barisan Gondhang, Banfung Ba.ndavaaa pancakare klayan &Ltya -Pabrlg lsn Dltya Oentbo, d.enara kakallh kablesegaken Lng hrnl tenah peJdr eg

reug klayan enblng-enblng sl-nca.

Nuntsn ptnangglh kang rarna Raden Danaluaya, uronya kaaken putra, Bqg

dung Bandavasa klnen ngunduraken Prabu Baka. Bandung oandlka, gya nangsah pe.pang lavan Prabu Balca. l{a'l{lcg pa:tc"lrqra, auuplnglpun Bandung karendhet 1Dg -pandhan tenah Blrne. Ing tlateh nrLku slnastan Pgnllban-S,ruotns. t+Jeng pemlgtng gurmng. Prah,r Baka oncad, nondbong kang garva Rara Jonggrang. lfuenlra cun-

)ana gya porang nallh. Kadad,nk Prabu Baka kaeat)€takeo lng gulungr nSentos pB-

lat gununglpun, Pratu B.La pejah. Tlatah nrlku vlnastan 9glggg_E9gg!.Jaka Bandung gya plnangglh Rara Jonggr$rg, lan area kaga:nra. Ss.ng tts

rl sageh, nanglng nyuuun dlpun yasakaken candhl sevu gcdalu kedah rarpungr

Bandung Bandasasa eagah, nunten nguaungL oela, kapuJa dadog candblr-

anging uourbe 999 (sesu klrang eatunggal), nenbe nggarnbar vuJud Rara Jong--pang, kadadak nonton pravan dtusun sa^ul nutur etegea vue gagat oqjnng. Ban-

. rlng runaps geupung lng nanah gya ngeootakon tlateh Pranbananr lng tenbe ba-he kathah prauan kasep lng unur dereng p46ng enah-€Dah.

DerL Rata Jonggrang gya nst€ng cacablng candhl, katltl klrang oatrqg11. D,rpi k11mpe denlng Bordungr Rara Jonggrang lunaJarr tl-nututan denlng Be&

mg nanglng datan plnanggih. Teuahan Bandung tapa lng Gunung IJor nanl Resl-

rbrata.

Kacarlta, Jalta Bu:edan (anak Real Bahegst) dahat gegetun dupl Rara-)nggrang slrna, sabab sanpun lar"l Jaka Burdan kaemaran nrlng Sang Deul, na-

Page 47: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

37-

nCiDC harung kandhog lng batoo. Pranlla naUka sananten Jelra $ui4qn gya nCupg

ya eirnaning Rara Jonggrango Kadadak .Iaka Burdan plnalgglh Reel Slbratar gya-

dlpun takonl rng pundl dununglng Rara JonggrFng, nangJ.ng Salg Hlku datan vqrgeulan. Jaka Burdan uurJ-ngr Sang Hfh arsa pluerJqya. REgl $rbrata ngeeota-ken-

Jaka Burd.an t"ffn dados asu, ,

Kacarlta, Rara JonggrFy'g nggonya lunaJar nurut Ka11 Opak lngkang ne-

dbeng $n7ljlrl nargka sanpun nggarbinl sepub, gya babaran uonten r-g tengah Kg

It, nlJil putri. Rara Jongglnng lr{nl!3 lng banjlr. Dene Jabang bayl tlnenu dg

N)raJ. Dhadh'Fan, plnarlngan narnl RARA T E M 0 N . Sareng sanpurl pranrg'r, peds-

nelanlpun nenun lng pepanggungalr. Satrrnggallng dlnten, troponglpun dtrasah ea-

king pepanggungan. Nunton furra Tenon prasape, sLnten lugkang saged nltnlungl-DgtDggehaksu tropong vaue sanadyan vujud punepa keneuon, nodya don ourritan{.]{s{6dak Srenggala Burdan nlrong prasap& Vau, gya tetqlung nglnggaheken ti)-pong kahrr Rana Tenon. &rggnl-lng carlta, Rara Tenon kagarua denlng Srenggala-

Burdaq.

@.3 aguetla 1983.

220.nnunnnIDIOnnEt0nm

!t!tEl! DE nB Dn I|nllnn llEmnntln nE nn nB trn nE nn

ffi.HH Hfr*ffi Hil HHB"F HH^DD nn Dm IDUI lltn nnDll hntrlm nE nn nD qm nn DED untrmn

EnDIn trillE UnE!

Hffi."HH HH *

HH.,MDm lnll &E Dn nnFl! nn 8m uD nur nnEM DD IINEII DM NN

E DNEIUUq EE0 lull nnnun Dnm mnEntr nnE EM IilN!I|II EITmm|nnlloi EB

nrnDD ntr|mn luttrm no Ell nn nm Bum DD nm nn nnnmmtrnmn nmnnnn nn rnnmEmnn nnnnnnEE Bl! llE nn Enn trmnnBn tlEt Ets mm I[I0

lI!nnnm nEHH,,HHun nnMM EEIIID lUT

BllND

I. .

Pretu .fingltngdrlya tngglh Drlpanagare, na.npl praptanlra kang rayl bg

san 1ng Srdyanara Prabtr Darna lJlnata ny'ng patth Batnrdarua. Ieobap r - .qrrg -Nata kakallh nanggallh bab patlne RqJa Gupala ing Pranbanan denlng kang putraRaden Da.ua:nayar sarta ugl peJahlpun RaJa Pranbanan kaplng kallh Prabu Bata -denlng karrg vayah Jaka Bandrng. Nanglng dupl Dcnl Rarasatl (garuanlpua hran-naya) nggarblnl nalih, Raden Dana::naya nalah nurca tanpa panit. Saklxg pan&r-

gin{pun para sepuh, harrbok bi}l.h Raden Danamaya talceih sungkava karana ei:agnlpun kang putra Ja.ka Bandung eaeugga nangke datan nonten uartoslpun.

Sang Nata AttgUngdrlya gya dhauuh mrlng Earya Gentang Linen ngupaya-

nurcanlng Radeu Danamayal yen pinangglh klnon nganthl lundur sabab aroa kaJg

neneqgakon narendra ing Pengglng. Itarya Centang sandlke, gya panlt bldh^al.,

Sang Nata, gya lcundur ngadbaton, plnapag gana kangJ eng ratrr Denl Sr!Panusthl ingglh Retna Musthlkasatl atuejarlng Resl Tana lngglh l{el-alo-lsuns lngArdi l{llle.

II. a

Dltye fubatsah putrnnlng ovargi patlh $rtlbar lng Pranban+r l"n iqg

Page 48: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

'38-

kang lbu REtna $rblyatL, dal"uh putranJ.pun patlh CaJah Pernada, nana Dltya Heg

thltana. Renbap : - Denarra kakallb nedya naleg u!:uu sedan{ng kang rana nr:lrg-Pengging. Gya oanl bldha.l, ruE$g-$q& : - Dltya $rbateah lan Dltya Heathltgna kapapag va{ya pandherekipun Harya Gentang J-ng Pengging, dados bandayuda. -Donaua ka-kallh kasoranr gya ,LunaJar nanJlry sana.

III. I{AITA SETRA GANDA MATII .

Raden Dauannaya tlyang Senar Glrrcng Petmk. Renbap : - De.EarEaIa ge-rtk lng nanah dhateng kqng rwa tng Pengglng, J.abet zupe lng prasetya, nalika-Sang Bague saged dgunduraken nungsub ealtng Prambanan, nedya kaJunenengeken -narendra lng Pengglng, nanglng saengga dlnten nangke dereng dlpun leksaneni.-PERTNG SIKAR : - Kadadak uonten denava alasan araa nangsa Danarnaya, tenah dg

doo pancakgyg. Denaua peJahr badhar i{yuang Narada par{"g ulslk, Danarrnaya ka-dhanuha. va:rgaul nrlng Pengglng eabab nedya plnarlngan praJa. !fuenya nlol-kr-Wveng Nareda glrrra. Raden Darnarnaya ugt laJeng kundur.

IV.NAGAET SIGALU E.Pratnr Desata Cengkar nys,ng garva Derl Jahenll da'lah para kari"ng nak-

sanak : 1. Harya Pradangga. 2. HarTa Pradana. J. Ilalya Guntur. .(,. Ilarya I4,

yar. 5. tlerya Gtrtuk Apl. 5. Ilarya Kalant"La, Reuba.q ; - Kang garsa Dsvl Ja-henJ. natur nrlng kang raka Prabnr Denata Cengkar, bilLh Sang Derri kepengln ua-pan (nanggen) lng Tanah Javi Tengab. Sang Nata nunten dharnrh nr{ng kang rayl-para Harya klnen nltlk papan panggenatr J.ng ravetanipun Srnung I'lrapl. snndlkBr

gya aanl bebl.rhelan.

Kecaritae dunugl tlatah PenggLng, para harya Stgaluh pinangglh Ra-den Danarnaya. DrpL para barya ngaken ycn ne{ra nltik panggenan, nunton ka-vangoulaken. Pera harya tan punra, teuah dados bandayude. lLrr?a Pradengga ta-kadang kaaoran, gya lunaJar va:rgoul nrlng Slgaluh.CANDHAKAN : - Ing Dtukuh p5qdhrpanl Nytrt Syanl Dyang putra Ra,ra Tenon, da'tats

Srenggala Burdan. Renbae : - Rsra Tenon sanFurr nggarbinl, ngJ-dtran Sp€ngln nedba EI'IPAL BANTHENG lang DHEIIDHNC SANCSAI.I. Srenggala Burrlan

gya btdhal nring vana., perarg larran bantheng deJ.ah sangsan. Buron \gIlh vau peJah, nunten kagendhong uangsul nrLng Dhadhapan. UIan nun-

ten dlpun olah. Rara Tenon nedha enpal ba-ntbeng runaoe nlhat eangot. Tan da-

ngu babaran ntJtl prlya tur bagua v&rnanar plnarlngan nanl JAKA T R U K A ,-Srenggala Burdan untnga cunlomtJ.ug lfahyu Patlh nltle nrt.g bayt Ja-

ka lbuka. Done llallyu Ratu nanjlng tng ulau dhendheng lngkang dipun pope. Pra-nlla Srenggala Burdan nunton kesab'klayan nggondhol ularn dhendbeng.

Ilgggr.llg, koeahlpun Srenggale. Burdan plnangglh Raden Dana::naya. UIan

dhendheng katingal nuntb, nunten kaeolehaken 1!g ngaroaning Raden Danarnaya.-

Srenggal.a Burdan nulya uangauJ., dene Raden Danannaya gya ngasta dhendheng uau

kundur nring Pengglng. Kaleresan Sang Bagus plnanggth }lrrya Gentang, gya ka-

Page 49: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-79-

dherekaken larndur nring PenggLng.-

v. .-Prabu Angll-ngdrlya lnggJ-h Drlpanagara nanpl sonanlpun kang putra nan

tu Raden Danarroqya. Repba.s : - Sang Nata ndangu kang putra bab vlgatosing nug

ea. Sa:rg Bagus ngaturaken lelarapahanlpun ngantoa plkantuk ulan dhendhong {.g-kang naua cahya punlka, Nuntsn Ulan DttEndheng tlabyu Ratu kaparlngakeu dhateng

kang garua Devl Rarasetl. Wusnya kedhabar, kraoe nukrqat aanget. nBoteu dangu-

Desi Raraeati babaran ntJtl keubar. Kang eyang sallnblt dahs.t auka tng p"r'ggg

1lh, nunten parlng nanl dhatoqg kang vayah. Ingglh punlLe RADEN S A }i E L A

C A LA Lan RADB{ P AN DAI AN A T A.-Kasanr panenpubnya DLtya $rbateah lan Hosthlta-ma, tlnandhingau d+--

nJ-ug Raden Darnarmaya. Baseksa kakallh kasoran, gya lunaJar nrlng Nagerl Slgg

luh susita Prabu Devata Cengkar.

@.3 agtretas 1983.

221.mnnnn utrEuu! tDilnEn trtr nD nEtrrmE EII EE lln Ell nn nE nn ql!ntr En mn !u no nn nn nn unntrnnn nnEu !1t! lll|[ nEEDqm nnunmkrnn nE nn E in mm rlD EIt nD mrnnE llm Dn EO nn Dn mn nn nmtuEtrtlltl lillurtru D 0!lEn urn En nrD En

nnntrn nntrnE ED nn nnEn DEtrt!mn !0D Dn lutn nn rnn nI! DII EDnm En nm DIIlIltDnn DD IIlt!mmDED tlnDn nra Dlln torD Dnrn nD EEnnn nn nm En mE IDn nB nnmn nn Dtr un nn nn rnF mmnm mnuutE ulr nn Erlllln urErD

nE nE mtrnFutlrE tntn ntrEIN DN NOBllllltBt nnll|mDrD nn untlrD nn nmIIlr! nn nnEIuE

NE NIN NN NE|!!Dnn Dn nD nnm! DuDutnm Ennn nn Enm nn Drunrur Dn Inm mn nnnn Dn En un nlrnn mm nE nD[uI

r.w .-Prahr Danarmaya Eyang putra kakalLh Radeu Se.selacala ln'l Raden Pandg

yanata, patlh Gentang, IIarya Tengger, IIarya l{llata, tunenggung furyana, Srba-

draetha, hasthaka, Ronbas : - Sang Nata nanggalth bab panantang snk{ng RaJa-

Segaluh Prabu Deuata Cengka.r. Sang Nata gya dhavuh nrJ-ng patlh Gentang k{nen-

pacak barls lng Boyolau.. Sandlka gya bebldhalal

II.W.Prabu Deuata Congkar nyang arL nek-ea.nak : Patlh Prada:rgger Harya -

Pradana, Harya Layar, llarya Gentur, Earya Gutuk Aplr lbrya Ka]o'rtakar Eyeng -raseksa andel-ande1 kakalih Dl"tya $rbatsah 1an Ditya Hesthltsna. lgElgg l

-iang Nata eaeslu ne$ra nggeuPur Prang nrlng PenggLng. Gya dhatJuh para harya -radaya kakanthl bldhal nr{ng Pengglng, masanggrah ing Sela. PERANG G.ASAL : -luenya uasanggrah, Prehr Doueta Cengker seva{ya gya nsnpuh barlean Pengglng -ng Boyolall. Dadya preng raner Patih Gento.B peJah. Hadya Pengging nundurr-tur uninga nrlng Prabu Danatnaya bab kasorlng )'uda trrvin gugurlng kl Petlh -'entang. Snng Nata nunten parlng ganJaran dhater€ nrandhanlpun Patlh Genttng,

Page 50: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

'l+O-

rrujud butrl Sangkeh Jenbaripvn' 25 Jung. Nyal ra:rdh" Gentang gya bidhq'l nr{.ng -Sa-ngkeh rialah anaklpun {ngklng nanl Nlken Rarasatl.

Sasaupunlpun parlng gadaran dhateng Nyal Fandh-n Gentang, Srl Prabu-

Danaruaya gya na.j eng lDg pal-agan prang tandhttg adu kasekton klayan Prabu De-

vata Cengkar. Kadhauahan llanjata ll,srave.o, Prabu Danannaya peJalt Putra kaka-

l1h, Raden Savelecala l.an Raden Pandayanata lunaJar ngungsl gesaxS.

Prabu Desnta Cengkar nunton nadeg narendra lng Pengglng, aarta lryeng

kal bunl" fisdhang Knrnu\ran. Kacarlta, nalLke Prabu Deuats Cengkar kundur r€a-dhaton nunton dbahsr, baos segor sunyahr prarlla nunton ndaryu aheteng ksrg-ganta Retna Jahpnlr burubu punapa lngkang lrangge na:rgoak. I'llnangoul-an blllh nq

llka kolanl aotanya katlrpal Pesor ngantos dagfng la. rah snlcisg asta ksfi'lt -dlpun ol-air. l{ivit dlntcn punika Pratu Dovat'a Cengkar nanggrl{h bllth u].an ng

nutrg6a pun:ika eca sanget. Nunten dbarmh dhateng KL Patlh Tengger (tetukon se-kJng Pengging), kinen sundtmt paJ6g Jnlma nanungae sat)en eewulan saternggal ninangks larnrh dhabar dalen Sang Nata. K1 Patlh oandLka, gya ndha$haken dha-teng para karnrla lng Pengglng,

III. IIG_I4NAE B A N I S R A I I L .-Begavan hrenan $l uyaqg kr:rg putra AJlarkqr fupu 8ra Tanqle.gr bpu-

Bra hrntlng, hpu Bra Radyal daLah para sekabat : brar Sembadar Drga lan Pr3

yogao Renbaq : - Begamn hrslDan AJI dhawh Erl'Dg ka'g putra dllonke klnen ugg

dJ- kanukten lng Ta:rah Javll sabab duk lng unl Begauan ftrenan AJI nrnaoo tluutngteenl tiyang lng Tnnah Jawll nallka Jarnanlpun kautug den'lng St fu1tan Is-kandar Isknk lng hrn. Sarg AJfaaka natrr oandlkar gya panit bialhEl kleyal pa-

ra rayi tuvln eekabat seklvan.

.bgglljq, nall-ka AJJ.enka dlnugL tng Pufo HaJethl, sekabet keknLlh :-Drga lan Prayoga katllar lrg nrl}o,t.

PERANG SDKAR : - Druugl trg tlatah Pengglng, uioaka Ba.karrarg kapa-pag Para lhrya ing Penggi:rg ( lhrye Prad.ana lan thrya Layer), eulaya'lng ren-bag dadoe bandayuda. Pere barlra kasoran, gya lunqfar. AJlsako nglaJengaken -lanpab.

rv.

Nyal Randha Gentang nyarg putra Niken Raraoatll nqrpi souanlpun Aji-saka sakadangnya. .@!gg : - AJlsaka mafur nrlng Nyl Ra-udha nyulrun badbe arvlta. Nyal Ranrtha kalarglilng !{ngahl gya tlnarpi.

Katungka praptanlra Pattb Tenggorr mahr t"lp lcarg nbalyu Nyai Rardha Gentang, bi}[h kautus denlng Prabu Dsvata Cengkar klnen nundhut tlyarg sg

lah saUinggaLlng hrlauarga urilm kangge pBJ€g dhahar dalen S"ng Nata Pengging

Nisaka ingkang sagah kaeouanakon ninangka PaJeBr nalglng darbo pa-n$lsun kapartngana bnrml sanlyartng Eorbanlpun. Patth Tengger nyagahir gya k&-

kanthl Eoiran nrtug Penggllg.

DHUKUH s_l_N_-G__f,__E__E . (saleu).-

Page 51: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

tt'

V. NAGARI P E N G G. I N C WITARADIA.-

Prabu Denata Cengkar nanpl sovanlpun Patlh Tengger, ngaturaken paJ€C

dhahar dalsn Sang Nata, suJud Eenungsa jaler lngkqng nana AJlsaka. ldang{ng -AJisrka n)'uuun kaparlngan bunl oanlyarlng aerbanlpun. Sarrg Nate. rnarengaken, -nunten AJisaka kadhanuhan nJerong eorbanlpun. Sareng serban kaJereng, salra Eg

lur, aaya nulur, saya vlyar ngantoe nelasa.ken basah Pengglng. Prabru Devata -Cengkar nurlng, laJeng dados poralrg rano. F}'pu Bra Tandang, hpu Bra hrntlng,Dapu Bra Ra{ya sanl nagur ytrda ngod"laken pengetatr-stan kasekt€n uaral-sa.trd.h$l saged ngerlnlaken later, idu dados upao, sarta AJtonka nalih Batua dadoe

uler dhanpa neupuh Prabu Devata Cengkar. Prebu Devata Cengkar tekslb nga&ukr-

nunten 4J.pun sotaken nal1h dadoa baJul putlh tnrs slrnng gya nnnJlng sanodra.

Devi Jehenl lundar ngungaekakon kaJrg putra ingka:rg takslb ali! tu1g-

kangnana DAN E S l{ A RA.- Done AJl.sakanuntennadeg narendra {ngPeng-glnC JeJuluk.PRABU l, f D ;\ I A K A .-

222.lll lD ml0n trE llillE lttuDtDllnl tllll mt' lnm ulEl EIII mpt

nn lffi fiF ffi mffi, fifi''fifiDnlun nn rllJ! Irn nntr qu! EII

I. NAqART LE D H A N G K A M U LY AN

Prabr lftdaya-ka tnggth Prabu Isaka Eyrng para rayl Bra Tandangl Bra -hrntlng, Bra Radya daLah Petlh Tongger. 3ggpgg r - Sang Nata dhavuh nrlng ab-

di k"kalih Kl bra ]nn Kt Soubada kluon ninball karg s,bd1 kalrallh lng PuJo Mg

Jethl, nana Kl Drga 1an Ki Prayoga. Sandlka. nunten panit bidhtl. Kl Patth ka-dhavuhan nbldhalalcen vadya nrneksa praJa. Sandlka gya pengkat.

II. r4SlNgqRAHAN uI{A = uIrU.-Raden Danesvara tryang thr Ret'na Jahenl 4alah lngkatg pa,Inal llarlye Pl3

dangga, iiarya Pradana, Ilarya La;rar, ilarye Guntur, Ilerya Ciltuk Api lon ilerya -Kalarrtaka. Renbae s - Raden Danesyara tan tri-uah ssrlnntag kang rana Prabr De-

wata Cengkar dening AJisala kang oanalgke juneneng Nata lng Medhang K!'ul'yan.

pra,nila gys utuBan kang panan klnen ngrabaoa Modhang Kanulyan. S8-Ddikar gya -sanl bebldhalan. PIRANG GAG& : - Para harya salCng ULa-UIu kapapag barLsan -sak{'g Medhang Karulyan, sulayanlng renbag dedoe bandayude. Nangirg tlarya Pry

nplnmnutumnnmnnmh

TANCEB-KAYON.-3 agustug 1983.

Page 52: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-L2-

dangga eatada"ng kaaoronr 6ya lunaJar uangsul nr{ng Ula-u1u.-

[email protected] Saselacala (putra suargl Prabu Darnamaya tng Pengglng) nyang -

Seuar Gareng Petmic. !€nLqg, : - Savelacala d.abat prlhatos naqggnllfu s64qnlpun

kang ra.na Prabu Dana::maya denlng Prabu Deuate Cengkar {ng Segaluh. PERA}iO SE-

KAR : - blonton Eacan ne$ra nangsa Sang Bagusl tonnh dadoe pancakara. Hacen pg

Jahl barrhqr llyuirng Narada paring uloik, supadoa Radsn Ssvelacal" surita rurfugPrabu djisnka (Wfaayata/Ioaka) tng Medlung Kanulyan. ttusnya nislke tgyeng N6-

rada sl:rna.

rv, &q4EI I,I E DEANG - K AI,{U LY AN .

Prabu l,Ildayaka frgglh Prabu .0Jisaka fngglh Prabu Isala, hn'rrpi soss4

lpun Raden SaroLacala nyang paaakanran. Renbag : - Raden Savelacs,'t a nehrr nytr-

sun euvlta. Sang Prabu AJloaka na.npl kanthl blngah, nalah nunton kaakon putraltusnya nakaten, Prabu Ntsaka panit ne(ya tedhak n!futg Dhhh Sa^keb,

saperlu rnartervl kang lbu angkat Nyal Ranrltre Gentang. Nunten kauatabaken J€!g-karing Nata Ajlsaka.CAIIDHAKAN 3 - Ing Dlukuh Sakehr Nyat Randha Genta::g na.npl prapt/a'ba Prabnr -

{lle"ka. Sarmonya bage-btneger Prabu AJiaaka piteken uonten pundt Nlken Rarasatl. lJl.aangsulan yon nembo nutu pantun lng grlye rlngking.-Prabqr $isaka gya nurugl papadpun Nlken Rarasetd lngkang nenbe nuh:

pantun tng leoung. X9S.Il!fl, na1lka nanl pondeng-pluandeng Prabu {Jleeke larFNlken Rarasatl, saml-sanl katonan esnara, tenah KAIIAIIIPUN Prabu AJisalca krrutdhanah fug bunl, thlnotbL babon ulca petha&, kabekta nring luobung, Kededsk-

dadya gara-gara. ISveng Gunu parentah dhateng }svaDg Narada ktnen nanJlng dhj,

teng lumbung Sakeb, ndadosL Jabang bayi lngkang badhe nlJi1 saklng tdgan ayarn

Narada' sandlka gyn tunurun. Drnugl lunbung Saleh, tVuang Narada. gya-tunandong ndandoel bayl lngkang necah eak{ng tlgan ayan. Futlhanlpun dadoo og

ver ageng, tur Jaler, pinarlngan c1r1 anak AJloaka, tuvln kanauekakon J A -f A L I N G L U N G . Dene krrningnn{pur dados putrl plnarl.ngan narnl DEI{I -D A R M A S T U T I .- Itfir"hg Narada gya neoat hrndur nring Katlyva:rgan.

Ilgca&r dupl Nyal Randha Genta:rg lan kang putre Nlken Rarasatl pl-nuJu dhateng lulbung, uninge saser ag€lgr krget gya lunaJar, Nanglng Jaka --Ltnglung nalah ngolakr lang eaJatosl.pun nalnung ne{ya pltelcen beb gJ.nten su,iaX

nanlra. PlayunLng Nyal Randha Oent"nB dunugl Kepatihan Medlu.ng Karculyan. Ki -Patlh Tengger gya ndangu dhateng Jaka LlngluDg, nabrr yen putranlpun Pratnr -djlsaka. Prarnila te-ksaka rlau gya kaksntbl sovan ngaroqnlng Nata AJloaka.

Prabu AJlsalca kadugl ngaken putra "'srglng kapuudlnrtan beba.ua kedah -saged neJahl Baya Putih Donata Cengkar tngkang rpnten segaxa kldul. Jaka Ldng

lung sagahr Bya bldhal. Sapongkerlpun.Ta^ka Llng1ungl Patih Tenggor nbialkl pg

ra radya kinen pacak baris nyegat ua,ngsullpun Jaka Tdnglung klnen neJahl, lng

Page 53: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

13-

gfh punL-k8 : l. ?acak barle {ng Pr8.E'Ds!83. 2. Pccak berls iq lor Bayat.

3. Pacak barle lng kldul prqja.ltusnya elyagar para va(ya sanl bebldhs.laJr url-ng papare dherre-dheve.-

CANDE{KAII : - lakr"ne Jqkr T,ing}ung dunugi e€gara kldul gya ca-upuh prrng favan

Baya h,rtlh Devala Cengkar. Baya Putlh peJab, dados sslgqnn"-fratungka prapten{ra Patlh Anpuban kautere Prabu Angln-angln fng Sang

dra Ki&rlr niqbali 3.1" T^{nglung labst katari-nah Dggenya uus Bagod neJatrl Ba-

ya Putlh lngkang sadlnten-dlntsn tansah rls.el reresah ing segara.ltusqya aosan ngs.rsalrng Prabu Angln-srgln, Jaka T.inglung glnanJar pg

tranlrg Sang Nate, narna DEI{I LARA B LO RO N G.-Bskdapond}ranganl Jake -I^lnghr\g nyuvurl parolt uaqgsul urlng Hedlu:rg Karnu\yan. Prahr Angln-rngln nglt-lan{ sarnl nLslk bl}th Jrlra Llnglung clnegat barlsan Hediung Karnulyan {ng tl-gAng pangg€nanr yeku Pra.nbana.nr Ior Bayatr lan Kldul PraJa. Prarnlla Jrkn l.{ng

Iung nggeqya vangsul gya neCal Jronlng ba:rtala. funugl kicluI Praubanan, Jaka-l"tnglung nJedhul, uyeteJca.ken noutenlpun bariear kang nyegat. Sareng nus kstl-ngaf nyata yen clnegatr g:ya enblss tuni nallh. PatLl*sanlpun dados TLAGA PINIYAN. D.uougl 1or Bayat, ugl nJerlhul, nunteu angelup nallh. pstilasrn{Fun dadoe

TI,AGA JII'{BUNG. l.lonten lng lcldul praja inggih nJed}ula na[h, laJeng angslgp -hrnl. Patllasanipun dados TLAGA KUWU.

Drnugi kadhaton Metharg Kanu\ran, Jaka Idngtung eaged sovrn ngareantpun kang rana Prabu AJisalar sarta nunten natur bil-lh Benpun saged kaleksananneJabl Baya Putih. Sang Nata AJlsaka dahat suka, nunten ngrangkul Jaka Idng-Iung oarta kaa-ken putra. Nanging slnaleran datan kenging nangsa Ja'lnra Danung-

sa. Jaka Idnglug sandlka, gya panl.t lgaaorKaearita, tng uancl tengah dalu Jaka I,lnglung }raos luve, supe dbs-

whing kang rana Nata AJloakat €la Dsngsa tlyang kenLt. Prabru Ajioaka tukar-nunten Jaka Linglung tapa, earv! irlneleran tan kenglng nodha yen tan uonten -t€tedhan ingknng nenj{qg tutuk. Ja}a Linglung sagah nunten btdhat tapa {ng Cu

nung I'lrapi.

v. Eu.!9_ MAJETHI.-

Kl D.rga lr. KI. Prayoga, E-enbgs I - Sanl ngaroa-arse ravuhnya AJleaka

nanglng rulraoa kadangon dereng uonten dhateng. Kakaflh punika dang!-dangu da-

redah rebat leros. Kang satrrngga-l badhe rnrsul {lLea}ra, keng gatunggal prnggah

ngaJak ngentosi sarasuldpun. llasana dados prnca.kara. Kabngka praptanrira Kl -hra lan Kl Senbada, nedya Eleah kang bandayuda, nanglng wB katrucrrt, karona

D.rga lan Prayoga Banpun suduk sinuduk keris ngantos p6jab sanpyuho Kvandha kg

kalth Bj.rnar dados AKSARA CACAH 30 (eksera Arab) l"n AKSARA CACAH 20 (Aksara-

Jaui). Nunten Kl Dora lan Senbada nbekta aksara 30 lan 20 uau kahrr Prabu Ajisaka.

,C"AtlpSS$.{, i - Irrg Gunung Mrepi, Jaka Llnglung nenbe tapa. PlnuJu Jarah deres,

uonten lare angen nend.a cacah 10 ssrl badho ngeyup tng futukipun $ka Linglung. Nanglng dunedakan kang satunggal dlpun slya-sLya kalana

Page 54: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

'l*4-

nandhang saktt gudhrgen, praslla dlpun otngtang-2 dsn'lng kancallpunkatenahan lngkeng gudhlgen sau nboton plkantuk ndherek ngeyub, trJ.-nah keJauahan ngantoe th5.li-Z. Kadadak tutukipun Jaka Llnglung ningken, ateges lare digon cacalr t peJah katedha Naga Jaka i,lnglung. !g

ne lare angon ingkaxg eatrrnggal vau $eug lunqJar dhateng ndlnrsun nab.rr d.hn

teng para prrnggava bllih tpnten 6av€T ageng Eangsa lare angen. Geger Bafut-dhongr''g praJa lledlulg Karoulyan, tenahan Pratu AJlsaka nurlng, rarruh nrin€ -Gunung Mrapi. Par,tng pldana dbateng kartg putra Jnlra Linglung, lugglh punlka,ilatipun Jake Ulglurg rl{pun pantek klayan buni, katenahan Jaka T.'inglung pe-

Jah. Kumara tilar sv&ra bllLh bad.he nales ngrloak Nagari Medhang Kenulyan.Sang Nata AJiaaka gya lilndut nrlhg Medtralg Ka.uulyan, ndtraupakeu r-g

kang putra Dosi Dar:nastutl pikantuk Raden Saselacels, lfuerrya dbaupan, Prabu-AJlsaka nunten seleh kaprabon, kagantos Radeu Sevel€.cal.a kaJunanengakeu ne-rendra lng Medhang Eanulyan Jejuluk PRABU SAI{ELACAI.A,. Bakda nJunenengaken -kang putre nentu, Ajtsaka aakadangnya gya kundur nrd.ng hu.

Sggglls., nggony& Junenong Nata Prabu Sauelacala nenbe eatunggaL -varBar tngkang garua Devl Daroastutl Baupu4 babarau uLyoe 4 (sekandl) Jate:s-sadaya, teneh dadoe horeg salndhonglng praJa karaaa. eloktng Ielanpaban,( euyr 4 nanl : JAKA PANUHUN, SAIIDHANG CA-RBA, TIINCCIIL PEtrUNG, la:r KARIINGUTA)

TANCEB - KAYON.3 agtrstuo 1983.

22a. ll|lt lltrElnMfl Hfi Hfrnn nmutunnnn nm m[nn Dn trnlnnErlnn nn bm

EB Hfi'E$nEUu EHr "'Bn'"nn En * m ffi HH nn Hn Hf,trn nu nrn et nutq$ff HH HH Hfi Sfi rr lr' rln n't ntn EnnDIIln nnnDmn un nnn nm rnm nE[ulnn hm nm infi irir itiln i[mnm mn nn Tnn nn &lll ullt nn EIn nn nn nm nmnm nn nm4nl En trln pD mn pn nF- El! En En nn mn nb rnm munn nru! nn nn nn mn nmIuDIl m$ hfii hnmm tum ,rinrltn--

t!t! utr El! tDDnnnHfl HB "" HB fiBDlu!:!nn En nrllluturIIE t[n nn rnnnDr! Dn nn DnDltDt! Dn un nn nD![

I. .-Prabm Pandayanata (putra Prabu rfnnaroaya) nysng Patlh l.Iodha Andaya.-

Remba"q : - Prabu Pandayanata reraosan bab lngkang raka Nata Medbang Ka"nulyan-

Prabrr Savelaeala nggeuya nentag kagungan putra sekaua:x Jalor oadayar tur uu-judlpun sanl klrang prayogio l. Jaka Panuhun agenglpun langkung sa.klng bayi -bayl padatan. 2. Sandhang Garba calonlpun cebol kepalang. 3. 'funggu1 Pebrng

badanlpun lmnr nuntlng gering ponglirlng. 4. Kantngkala ruJudipun menpor ra-geksa. rhget^enget k4ng nba\yu DeHl Dar:nas'butl puntka kadangipun anen Naga Jg

ka Innghng, tngkang sarll-sanl lalllr saltng ttgan aVarr pranlla nboten rrans.-

nokal nanavi anak-anak inggth sarul luciva kadoe nakaten.

HekdaL punlka kang raka Prabu Sawelacal-a na:rdhaq slrang, nunt€n -

Page 55: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-lr5-

Jengkar B4k{ng praja, seperlu nedtrra Dggayuh vabyu katarfunah, sabab ingknnggarra Devi Darnaetuti salrpun nggarb{ni na]{h. Nanglng yekdar pengkol Devl h4nastutl kakubonaken denlng lang rata Savelacala.

Sang Nata Pandayanata piyarnbak neube nanggaLib ka.ng gana Deui SrerrgganasarL (putranlpun Ki Patth fengger) nedheng nggarblnl, ngidh.n-!-d6an karo-uoran kepengln nlngall vidodarL garwanLpun kalg eyang sauargl Raden Jan8ka.-Sang Nata gya parnit nring Kl Patlh, nedya nlnggah Kabyvangan nlturutl patyu-vunlng ga'rwa. Kl Patlh nguntabaken sava{ra, tln'lndhllran denlng 1\rnenggung I[daya Darma.

II.SAH CIREB0N (UANT )._Pratru Barra Angkara nyang ga:r e Deul lllnbanlngeib. !'eubag I Sang Devl

wus nggarbini, ngldhan kepergln dhahsr 'rl0H PAIASA dbaharanlng para deva. Sang

Nata sagahr 8Ya Jengkar nlnggah mrlng Ka\rvnngan nedJra Dyuvun l{cb payasa. pB-tlh Jaya Iatna, PatLh Kelata, I\rnenggung Sosrabava, lan Suarentaka sagL r€ur-tabaken. PERANG GAQAI : - lJa(ya llerrtrpura krpapag barisan pengging, sulaya-nlng renbag dados bandayuda. lJadya llantlpura kaoorahr gya oeslnpangan Darga.

IrI.ARII MRAPl.-

Prabrr Saeelacala nyang Sonar Gareag Petrrk. Reubap : - Sa.ng Nata da-bat prlhatoa rullaos dstan katarinah geoangipun LabEt peputra sekasan sani ki-rarg prayogi wuJu'l'tpun tenah adanol vlralg. Kasam rpnten raseksa alasarx arsanangsa, na.na Dltya Kala Herunuka. Teneh dadoe pancakara. (PESA]IG SH$R). mr1'wa peJah, badhar dados ubruban pandho. Senar nurlng, ububan dtFun euilrt, babar4vsans Ranadir paring vlslk btrth eyanglpun {lsaka ingknng parlng praJa dha-teng Seng Prabu. Serta ugl paring nugraha .A,II ASI'{ARAAAilA lngkang lanun vina-tak saged anJalarl peputra pekik varnane tur lng tenbe dadya vlJinlng ratu.

Purnaning parlng nugraha, Isvang Raraadl nesat slrrra. praLru savelacgIa gya kundur nrJ-ng PraJa.-

IV. KA}ryl.lA.ICAN E N D R A t O K A .-tlyt a"ng Erdra nanpi aovanipun Prabu Pandayarrata lng Pengging, natlr -

nyuwn vldoda.rl nugl kaplrgalsra kalg garva Deni Srengganaearl labet nenbe .ol4hqn. $rnang &rdra nunton parlng ganbar rrrdodari pitu, $rpraba, wlluta:na, fu-rendrar l,Iarslkir lrim-lrln, Iang-leng Mandanu lan 1\rnJungbinr, kenglng ka.ngge

pangarerFaren {ng galnrnlnfpun. Garobar tlna.npi, Prabu pandayalat& gya palolt -uangsul,

Sapengkeripun Pratn Pandayanata, lVwang Drdra'dhemrh dbaterg para dg

ua klnen nbalekake RaJa Wantlpura Prabu Bana Angkara. Sandlka gya sanl b€bl-dhai.en. Drmugl repat kepanaoan, para d6lre ptnanggth Prabu Bava Angkars ing--kang nedya stnggah Kahyvangan nyuwun Hoh Payasa, kavangsulaken nboten pqrunr-

l

I

lj

Page 56: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

'l+6-

tenah dados bandayuda. Narrylng para deva sanl kasoran gya lunaJar nanjlng K,g

\yvangan. Hywang Narada trrnurun nangglhl Pratu Basa Angkara, nunten roarlnga-ken l{oh Payaoa. lfuenya narnpl nugraha ltoh Payase, Prq,bu Bava Angkara nunteu -panlt kundur.OjNDEAKAN : - Ing Tanah CLrebon inggih Nagart lJantJ.pura, Prahr Bave Angkara-

true kundur prapta 1-ng pura, gya narlngaken !*rh payasa dhateng kqng -ganta Deui Wlnbanlngoih. lfusaya dhahar l$oh Payasa, Donl Wlubaningslhbabaran olJil putri, ptnaringan nanL DEWI N A T A S l.l A T I ._

v. PAKUB0NAN NAGARI UIDI{ANC KAMULIAI{._

Dovi Da:maetutL lngka"g uue nggarblnl, na.npl ravubngra kang roka Neta|'{6flhnng Kanulyan Prabu Sauolacala. .@!gg : - Sang Nate n.lhasuhqken uggenyB-nentag karavuhan Javate parlng nugraha AJl Asmaraganar lngkang kyesane lnnrrnvinatak nunlen cunbana klayan gama, saged anJalart peputra peklk vaxnane -Ian dadya viJlning ratu. Pra:nila Sang Nata nunton rnatak aJ-t Aanaragatral pur-na panat'aking aJl gya nondlnDg kans ganra Devi Damaahrtl. Bakde cunb'na, qg

tan dangu Sang ibvl babaran nlJll kslrung peklk uarneher plnarlngan kakaslh -RADni K A I'l D HU Y U.- Sarrg Netagya ctbarmhnrlng patlhTengger klnennlgball kang rayi Prabu Paadayanata irlg pongglng.. KI patth sandlka gya pangkat.

YI. IAGARI P E N G G I N C . UITARADIA.-

Prahi Pandayanata rarmh saklng Ka\rvangan gla nar{nga}en ganbar vLCgdnrt pltu dhateng kang garua Deu'J. Srengganasarl. Katlrngka oovanlpun patlh

-Tenggerr nahlr yen kautus Prabu SavelacaLa klnen nlnbn]l Prabu pandayanatar-labet tqng rska Medbang Karnulyan nenbe babaran niJll kalnrng hrr peklk var11g-ne. Prabu Pandayanata sarlnblt garua gya bidhnt nrlng l.tedhang Kanu\ran.0ANDHAKAN ' - Ing M6dhnng Kanulyan, Prabtr Saselacal-a sagarva putra nanpL so-

vanlpun lgqng ralrl Prabu Pandayanata nyaDg ga::rta Dewl seengganagela.-Nedhenglpun saltlya nargun suka, kadadak Delrl Srenggaaaaarl babaran, -

nlJil putri. OuCup Prabu Pandayanata karana kaag garsa babararr lonten prda-ning kang raka. Nunten kang putra kang mijlL putri uau pinaringan oeslllh :-DELII T u N J u N G B r R u .- Jtab'ng bayi kakallh Jal-er estri, Raden Ks-a-dluyu lan DevL Tur{ungbint nunten plnangku denlng Prabu Sawelacalar saryi -dharruh btlth lng ternbe putra kakallh vau dFdoea Jatukra.uanipun.

Kasa:rr praptanlra Patth Kelata utuEan eaklng Clrebon, roatur,blllh kgutue donLng Prabtr Bava Angkara klnen nyulntn nga.npll ga:abar sldodarl pltu. -Prabu Savelacala nurlng, nunten dadoe prang amuk-arnukan. Pratm Pandayanata -gya nuja barat gedher patlh KeLata sauaSra kaseblak 1ezus tenab kanpngrg.

TTNCEB KAY0N.3 agustus L983..

Page 57: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

nutlttrE BBlrts nrunnB E!! Dlt n[ nEEnlnnn nE nn nE nE nIutl nE lunntr nn nn uu! nut Da nluDnnn nutnnnnn tlllunEn nn nn nn nnm nEEnItrID IDTI DN DD NN NN MN MNmn mn nn nn nn mq nn IDmIlltll ltn nE nn nn trn nn nnutun

nnnn rn|nnm nn nn nmnnnn nn EuIlul nnnn Elltttn nE &EDIInn nn nn nm un u Etr ru! trln nm nn nn nn nrn nm mn llln EUIutn IilD un Iiln trnln nn ntn nn IDo lln nn ID[t nn DMnn nnnnnnnn nntrnn& Elt nnn nn nlIlIBIlB nll nrnmn&n mn nnDllunn ru! nnnllmnmn !m nn mn m n mn nrr ntr nn nn nn nn nn nn nnl lqnElr rqn ua llnt l[lu[ nnB Dln InD Dr! nn nn ED ulr! nn En Etr nn nnrnlnnn nn nn nn ltln trDnltrnn nrulEu uE lut nnn& nn u[ nnEnlll D.El n0 rui

-t'7-

224.

I.NAGARI MEDHANG - KAMULIAN.

Srt Maba Kurung rngglh Prabu Savolacala nyang putra sekevsl s 1. na-den Jaka Panulnrn. 2. Radon Sandhang Garba. 3. Raden Tunggul Petung. 4. Ra-

don Kamngkala, Eyang patlh Tongger. Renba.s : - Sang Nata uentas na.rrpl seratpanantnng sa-klng Raden Dauesuara putranlpun ssstgi Prabu Dosata Cengkar lng-Segaluh. Prabu Sawolacala gya dbavuh mring para putra klnen pscak barls ua-pagaken mengoah. Sandika gya sanl parLt nedaL 4javl.

II. .-

Radon Danenuara nl'ang kqng panan I 1. Patl-h Pradangga. 2. Ha:ya Pra-dana. 3. I{arya leJrar. l'. }Lrrya Guntur. 5. Ilarya Gutuk Apl. 5. }brya KaLanta-ka. !@jA : - Raden Da:resvare tan triuah, ne{ya nalea ukuu patt Ering M+-dhang Kanulyan, ruJl pepulih sedanlng keng rane avargi Prabu Denata Cengkar*

ing Segaluh dentng AJianka. Gya parentah knng paflan oadaya klneu nenpuh yuda

nrlng lledhang Kanulya:r, Sandtka, gya eanl bebl-dha]an.

PERANG GAGAL : - Patlb Pradongga aatad"ng kapapag para putra Hedhang

Kanulyan, dadya band,ayuda. Dedreg nggenya pancakara, slnaput lng dalu, g'ya -sanl-sani mundur nakuwon.

III. ll{4 KAND_UA_KA.-

Radon Kandlmyu (putra ragil Modhang Kanulyap) nyang,Senar Gareng,Pe-

trrk. Rembag : - Radon Kandhuyu dahat sungkaua l-abst roentas nglmpeknken keng

rana Prabu Savelacala auon. PfnANG SEKAR : - llonten nacan nubruk Sang Bagust

tenah dados pancakara. Macan peJahl badhar lyvcng llrahaspatl perlng vlslk ag

padoo Raden Kandhryu ngupaya vahyu karaton. Sarta bab lrykang ra,na, k{ne11 -

prayltna sabab badho kataraan lelanpahan avrat. Wusnya nielkr Wvalg Wrahaspg

tl gya slrna. Raden Kandhryu nunten lrrndur nrtng l'ledhang Kanulyan.

Drrougi nJavlning kltba, Radea Kandluyu kapapag barlsan saklng UIa-Ulu, Ilarya Pradana, IIarya Iayar J.an Harya Guutur, dados perang rane. Nr:rgfng

para harlya tetiga sanl kaeoranr gya kepla1ru.

IV. .-

Prabu Pandayanata loyang patlh Uedha Andaya. Renbaq t - Setrg Nata ng

Page 58: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

- l+8'

dya sablyantu kang raka Prabu Savelacala. Pramila gya jengkar savadya-bala -nrlng Medbang Kamulyan.

CANDHAKAN : - Ing Pesenggrehan Ula-Ulu, Raden Danesirara naupl atrrrlng para -paDan billh saDi kaeoran taadhlng putra Medha:rg Kanulyan lngkang na-

na Raden Kandtuyu. Raden Danosvara dahat nuring, gya ngerigaken va--dya nglunrg mr{ng Modhang Ke.nulyan.

Drnugi tapel uates Nagarl Hedhalg Kenulyan; Raden Danecuare saue{ya-

kapapag Prabu Pandayanata. Stlayenlng renbag dadoe baadayuda; nanslng RaJa -Penggrng kasoran, gye nunArr nanJlng pura Med.bang Kanulyan.

v. I& .-Prabu Savelaeala narpl oowanlpun kang rayi Prabu Pandayalatar tuvln-

kang putra laden Kandhryr. Renbas : - RaJa knkafifu siyaga napagaken nengsab.

Katungka paneurpuhnya Raden Daneguara sara{rar gya pJ.napag prang denlng Prab.u

Sauelacala pLyanbak, nunton aben kasoktenr nanglng Daneovara kaooran gya Iu-uaJar nundur.

Kacarita, plaJengtpun &neeuara dlpun pargglhl lnng eyang svargi Ra-

Ja Sindul-ar gya roarlngl knsekt€n nrlug kang uayahr yeh l AII SARA PAI'fUNGKAS

lngkalg ksasane larnun vLnatak saged ngedal.eken genJ- upas ngobar nengoah. Sag

ta ug1- narlngakon pueaka rurpub andelLng prang.

Wusrlya na.upi kasekten, Danesvara r.angaul Eajeng pralg nallh, tan-dhfng yude klayan Prabu *rrrelecala., Daneevara nunten uatak aJl Sara jPanung-

kas, kadadek nonten dahaur upaa nlJl1 snle{ng aota, ngobng Prabu Sarielacela,

tenah peJah dadl ayu. Putra-putra Medhang Kanulyal bubar navut ngungsL ge-sang. Prabu Pandayanata qjrih, nunton g1ls lundar. Patlh Tenggor dlpun pe-Jahl denlng Raden Danesvarar bault pun{ka kaanggep lngkalg ndhatengaken Ajt-eaka ngantoe nyedanl kang rana Prabu Devata Cengkar. Itaden Danesuara gya ju-nenoDg Narendra rng Nagarl ltedbang Kanulyan.

@. 3 agustus L983.

I

Page 59: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

225.

_lr9_

EMnINE FUIID EDtrIDTN nI[ MN Dtr IIBIINDtrn mnr nn ntr nm nnE uD InnulE Fln tun nm nB nn nnDDun ntrItmnnn nnEtlnn nn nn IID &nn nnultrnn nn nn nm nn nn Do nnmE nn on nn nm nu nn nnlln EB llEl nn nn nn nn nnnnul

mEnntr nlnnb DE Dn En[uDIl mlltBl! nn nD uluun mml'ltD tuEEInnn nm nn nm Innn trn nn ltm nn nn n nn mn nn nn nn !lI! IoEIDn mn nm mn nrulnnn ED nln nn mnn nm nE nn nn nn nn mmnm nn IDmtDInntr nn uum nuuu nnulEmn nn nnn nn nmqnmn nntnEn mmtrnnunnm nD IDm mn nn mE ltn mn nn n n nrn trn nE |nlnn Em EnDrn nD Dm nrn nn nm ntr nn mn lDurn mnrD Dul DIB mnuD nn nlolnnmlntr nn trn nD IIE InEI[Dt! nnnl?| Dn nn nD mn lnm EDD nn rprh

I. NAGARI HEDHANG . KAHULY AN.-

Prabr Danesuara nyang patlh Pradangga. Ronbap s - sang Nat'a ngaJenoa

ken putri Pengging atrnaJan{ng Prabu Pandayanata, natna Devi Ilnjungbln.. Nun-

ten l{arya Pradsna lan l{a:rya Layar kautus nglanar nring Penggbg. Sandlka gya

bldhal.

II. IAN4E___Q_!_& E B 0 N .(wantr pr{a).-

Prabu ggrrs Angkara uyang garue Devl lij-nbanlngsib, dalah kang putra -Devi Nataswati, tusln patth Jaya Iatna, Patih Kelata. Renbae : - Sang Nata -tinA"'glsan kang putra Denl Natsevatl lngkang supena kaganra Raden Kandlmyu.-

Pranila Seng Prabu Bava Argkara gya dhasuh nrlng patlb Kbt"ata lan Jaya Yatna

kinen ngupaya Raden Kandhuyu. Sanctika nunten eani parnlt bldhal. PERA}|G GA04.

tia{ya Clrebon kapapag wadya Med}ang Kanulyan, sulayanlng renbeg da{ya berds-

1ruda. Nanging vadya Clrebon ngundurt pran8r sabab ruraos tanpa paedah.

III.lNA TRIBASARA

Raden Kandlmyu nyaJrg Seuar Garoog Petnrk. Renbae : - Raden Kandbuyu-

debat sungkava karana katllar eeda denlng kang rana Prabu Sg,velaca.la (p{'tar-jaya dening Prabu Danesuara) 'lqn pleah klayan para kadang sekauan. PERANC SE

[S : Uonten denaua ala$an Jaler estrL Dltye Kala Atogeng nyang raseksl Tr1-t1g Genlg, arsa nangsa lbng Bague, tenah dados pencnkara. Denava peJah, ba-dhar fuvang Patuk lan Teinburur parlug ulelk A,II AS].{ARA TURIDA 1a-n ASI.IARA NA-

LA. Sarta dharmh nrlng Sang Kuouna kluen manut nring R4Ja UantlpraJa. I.luonya

purna lng vacana, ieuata kakalih vau gya slrna.

IV. DHTIKUH DHADHAPAN.-

Srenggala Burdan myang garwa Rara Tenonr dalab kang putra Jaka 1luka

Re@aq : - Jaka Tnrka ne{ya neJahl asu, nanglng kang ibu nanbengi lan perlng

dhevuh yen segavon punlka lngkang ranao Jaka Truka na'lah sangss,ya v!3angt nl1a gya ndhauahaken dqdarnel nrJ.ng Srenggala Burdan. Burdan gya nuJB dabanar -sokallyan kang ganra Rara Tenon nanJlng dalura nunrb tenah pejah oatnpyuh. Jg

ka Tnrka nunt€n kooah B&par8tr-peroDo

Page 60: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-fr-

V.NAGARI PENOGINC WITARADYA. i

Pratnr Pandayanata aarnpL sonanlpun Jaka lYuka. Renbae ; - Jaka Tnrka-matur n1ruvun badhe suvlta., Sang Nata kapareng nanpl..

Katu:cgka sovanlpun llarya Pradana lan llarya I*r.yar, natur bl}Lh kautusdenlng Prabu Danesvara khen nglan&r kang putra Delrl TrrnJungblru. Prabu Paa-

dayanata dahat nurlng, nulak panglanarlng Danoeuara. Harya kakall-h ne{ra noa

xnuk, tlnandangan Jaka T:uka, da{ya prang rane. Earya Pradana peJdr Harya !eyar hnqjar yqngsule Prabut Pandayanate gya Jengkar ngupqye kang putra kepu-luna:r Raden Kandhuyu.

CANDHAKAII : - Raden Kandluyu Dyang Seuar Gareng Petmk, naTpl praptnn{3a p6-tlh Kelata salCng LJanttpraJa, natur yen kautus Prabu Bana Ar4gkara k!nen nbyongl Sarg Bagua nedya kadhaupaken klayan kang putra Nata, Qg

vi Nats.svratl,

Kahrngka praptanlra kalg panan tng Pengging Prahnr Pandayanat'a, dha-r.ruh nr{.g kang putra kopulunan Raden Kandbuyu klnen nanut nr{ng RqJa Vantl-praJa. Uasaaa Raden Kandluyu, Prabr Pandayalata, Patlh Kelata ]qn pengJcaua.D-

bidhal sovan nring llantlpraJa.

YI. NAGARI l, A N T I P R A J A (tanafr Ctrebon).

Prabu Bava Angkara nyang ganta Dotrl llfubanlngsLh J.an putra DerI Na-tesuetl-. Na'trpl oovanlpun patlb Kelata nglarapaken Radon Kandlnrlm lan Prabq -Pandayarata. Ifusnya bage-bluager Prabtr Panclayanata uatur bllth Reden rsldhu-yu punlka vayah saklng ovargl Prabu Dana::naya ing Ponggrng Hltara{ra. Dene -sanangke sagah kadhaupaken klayan kang putra WantlpraJa, nstrgl.ng n;rurnrn b1-yantu ngrebat nagarl Medhang Ka.nulyan lngkang dlpun JaJah Prabqr Ddresnela.

Prabu Baua Angkara eagah, nunten udhaupaken kang putra Detrl l{e,taesa-t1 plkantuk Raden Kandhryu. Bakda pondbongan, nunten Earrl bldhal ngrebat Na-garl Medhang Kanulyan.

VII.ING GUNUNC SELA.-

Raden Jaka Panularn, Raden Sandhang Garba, Raden lUnggu1 Petung lan -Radon Karungkala. 3gglgg : - Sad.aya taneeh karerentan Jalaran nentae keplayu

saktng Medhang Kernu\yan, kang rana oetla dening Danesvara. Katrngka rarrubnya-

ingkang elnng llyu"''g AngHngdrlya, parlng vlslk nring vayah Bekavan vau, k1-

non kenpal klayan kang rayl Raden Kandhuyu lngkang sanangko kapundht nantu

denlng \Ja llantlpraJal la:r plkanfuk hiyanfu ngrebat Medbang Ka.nutyan. lfus-nya nisik, IVvang Angltngdrlya slrna. Satriya sekasan vau nunten b{dhql qs-dosl kang rayl Kandhuyu.

Dlrggaling cartta, Raden Panuhun sakadang vus plnangglh klayan knnB -rayi Raden Kandhuyu tryang ft+ng paruan Pandayanata. Sadsya oanl bingah deno sg

ged pi:nangglh nelJ-h. Nt'nten Baearengan bldhal nenpuh prang nrlng Metlhang Ka-

nulyan. Raden Kandhryu nunten dbauuh nring Jaka 'Druka klnen nbekta serat pa-

Page 61: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

-5r-

nantang nring Medhang Kanulyan katur Prabu Danessara. Jaka Truka aandlka, -gya blahal tanpa va{ra.

\[II. NACJRI I'I E D II LN E- K A M U t Y A N

Prabu Danesvara nanpl so$anlpun Jaka tmka ngaturaken serFt panan -

tang saklng Radon Kandhulru. Danegvara nurlng, gya ngerlgeken vadya ng€da]{ -paprangan. Drnugl tapel nates praJa Medhang Kalru\yan, carpuh pr4ng na{ya fla&

tlpraJa, Ian Pongglng lawan baLa Medhang Kanu\yan. lia{ya Medbang Karnu\yan kg

thah lngkang peJah. Pratm Danesnara naJeog, uatak AJt Sara Panungkao, ualih-,iadss gen:!-upas. Prabu Bava Angkara natak AJI Sara Panuhrp, nali-h dados toya

nusthlka, canpuh klayan gerni upao.

I{yva.g Narada trrnurun narlngaken sanJata Cundhamanlk dhateng Raden -Kandlaryu. Nunten Cundbananik kaasta, rurub niJl1 dabana kadeuatan, ubesnl --lngkang saril carnpuh yuda. Prabu Da:rsevara kobar denlng dahana kadevatan te-nah pejah lebur kuandhane. Dene Prabu Bava Angkara uangsul rnrJud nanungaa ng

llh (saking mrJud tlrta rortothlka). Sisanlng va{ya balanipun Prabu Danesvara-

katraJang dening para harya ing Pengg{ng lan l{antlpraJa, tenah tunpea tapie.Ifwang Narada nunten ngepyakaken Radon Kandhuyu kaJunenengaken Nareg

dra {ng Medhang Kanulyan, plnaringan JeJuIuk PRABU SRI I.{AIIA KURUNG tnggth -RAJA KANDHIffiJ. Putrl Ponggrng Devl 1\rnJungbinr kinarya gaffa sepuh, dene pu-tri seking Uantipraja Desl Natesvatl garwa lngkerg anen. Je-ka Tnrka s1nlsu-dha nlnangka patlh, plnar:'.ngan nanl PATIH BURDANDAYA.

ingkrlg raka sekauan, 1-. Raden Panuhun ptaaringan papan lng Bagelen,ngratonl anong tanl. 2. lladen Saadhang (brba kadunungaken lng Jeppra, ngra-tont para anoDg dagang. 3. Raden Tunggul Petung klnen napen lng Mageta.n, -ugratonl tlyong deres. /r. Raden Kanngkala kapapanaken lng Pranbanan, ngra-tonl tuva-buru (Junr rnbebodbag).-

TANCnB - r!Ar0N.-3 aguetus 1983.

r + I + + + + + + +++ + + +.l.+ r r-L +

KsroJenga.ken lng Serat purtaka RaJeJatLnurti. Jiltd 10 lan 11 ngerrat I1. MahespatL. 2. IokeFala. 3. Serat-Rama.fugeng tr8oBr. Nuvun.-

;$IWfi ffi Wfi WWUWfi $Iwlfi SI$ffi *T.T,,-ff

Page 62: Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro

1

t

r

52-

DEnEn trruln llll[Elo EDIUUD& ntnnll Dnnon En |l|nnn nElllll ntr Eul Ilt! mll EIt llul lu! mlll nn DII nnIIu0 nm nn mD mmtrn h|n mE lut !l!t totr Dn mm mrtmn nn nnmEnE Dn nn nnEEnn nEnEn Em llmnrnn4 B!Dn En ntr nrD DID !lt! mB !!n nntr DMlltD irrntrE nE tnrn nn nrD mn trI4 nE Dmtlln uu nn nn EIIIIIEEEII l[q IBB IIIIII NN Etr IUN NN NEN INN NEIUN

lrnEr! mDnlr nmln HnnH nuHr0n Hrrm H fi HrrH EEr/rnn H*H H n" Hr-nfl trH S flEmnn nnn rn* Hrr$ B H'nB H H $".r H $rrH f,rt f,"rg_ EE Etr_ n ts ul E D n D D Il mnn n n$*SHrrr$"$ H H n frnnHS"'H m H HH-n"E g

4nI0!Elonts tll!0E!ilnn D!ilos8 FDx[!EE _ EEEnD En En mE n mu n n nE ntn nE n mru m tr un r$'*HH"B"fitrT Htt""tnEnn rnDM n nlnmn Dlxunn n m tIDS! n n mnfr', E n H,,f, H H H*" H.,H fiq: o'$

H'* H*$ Jl'Lrd

H,'**"

Noner utfit :

244.

205.

206.

207.

208.

209.

210.

2r1.aL<.

42.

?u.2r5.2L6.

2L7.

218.

2r9.2?O.

22L.

112.

223.

22/,,

?,25.

Nau,i letroahan g

AJi Fanaoa rabi putrlPatlne SsanceLahlro Citrasena .

Kelene KedhirBabad PengUnbulear!.Rablno Cltraeena taaaoaaaaaaaa

SinclurapatlRablne l.Ielakusuna aaaaaaaa

Ia'h1-re Poncodrlyo aaaaaa

Rablne Poncodrlyo . . . . . . . . . . . o .Bayt AngHrgdrlya nanglo . . . . o . . . .Iahlre Dltya Gupala

Rabine Angl'lng61'1t"

Ighlre Deul Rarasatl . . r . .,B a a <t u n $ , . . . . . . . . . . . . .Laldre Sauelacala, . . . . . . . . . . o . .Bedhab€ Pengglrg .. o......Jaka Llnglung ......... i.Lahlre KandhuyuPatL:ne Savelacala . . . . . . . . .

Patlne Danesuara

Slng ....... o

aataaa

Kaca

Banlruvangl ...... 1

9

5

7

9

Itu16

L7

20

22

24

26

28

30

3t,

37

99

1l44

17

lr9

ya

1

aoaaa

IralaJEngaken I'g Serat h,rst"ka RaJa Punre JfUd XLeL 27 lanpahqnr ulvlt saking RABINIPUN .IATIMURTInganton dunugi lnmpaha:x i.AHIRIPUN RAHl.lA.lIA.-

hrrna lng dlnten Rebo Legl, tanggal- t 3 Aguetus 1983.-