ses tellerİ an atomİsİnİn ljl l'rason İle … · 2015. 6. 26. · sst< tepecik hast...
TRANSCRIPT
SSt< TEPECiK HAST DERG 1993 Vol. 3 No. 1-2-3 63
SES TELLERİ AN ATOMİSİNİN lJL l'RASON İLE DEGERLENDİRİL~AESİ
THE SONOGRAPHIC EV ALUA TION OF THE VOCAL CORD ANA TO MY
SUMMARY
OrhanOYAR Nevra ELMAS
Refik KİLLİ Fa.zıl AP AYDIN Erkan SEVİNÇ
Esin Emin. ÜSTÜN
The vocal cords were evaluated sonographkally using 7.5 MHz linea:r and sedor probes. The true vocal cords were viewed as hypoechogenic shudures w hile the pseudovocal cords w ere hyperechog~nic. The symmetdc rnovements of the vocal cords during :regula:r breatlıing can be shown in real time scanning. The fad that 13 out of 14 patients below 40 years of age could be studied adequately w hile in 7 out. of 16 ab o ve 40 yea:rs of age dependent satisfadory w as attributed to the age dependent caldfication of the thy:roid cartilage. Thus it is appa:rent that sonog:raphy isa useful diagnostic modality for the imaging of the vocal co:rds espedally below age of40
(Keywo:rds: Diagnosis. La.rynx)
ÖZET Ses. telleri 30 normal olguda, 7.5 MHz frekanslı lineer ve sektör problar kullanılarak incelen
mi~tir. Gerçek ses telleri hipoekojen yapılar olarak görülmüşken, yalancı ses telleri hiperekojen yapılar şeklinde görülmüştür. Ses tellerinin soluk alıp verme sırasındaki simetrik hareketleri real-time çalışmalarla gösterilebilir. 40 yaşın altındaki 14 olgudan 13'ünde yeterli görüntü alınmışken. 40 yaşın üstündeki 16 olgudan 7'sinde yetersiz görüntü alınmasında tiroid kıkırdağının yaşa bağlı keınikleşmesi sorumlu tutulmuştur. Sonog:rafinin özellikle 40 yaş altında ses telleri görüntülenmesinde yararlı bir teknik olduğu söylenebilir.
(Analı.tar Sözcükler: Larinks, Tam)
Rııdyodiagnostik ABD (Prof. Dr. E. E Üstün. A.B .. D. Baş k .. Proi.Dr.E Sevinç. Doç.Dr.N Elmas. Yard.Doç.Dr.R !<illi. Uz.Dr.O Oyar) Kulak Burun Boğa~ ABD (Uz.Dr.F Apaydın) Ege Tıp Fakiilte$1 35100 Bomov~·iZMiR
Vaııışma: Uz.Dr. O.Oyar
J SSK TEPECiK HOSP TURKEY 1993 Vol.3 No. 1-2-3
Ses tellerinin titre~imlerinin değerlenci irilmesi amacıyla A Mod görüntüleme tekniğine göre hazırlanmı~ deği~ik sonagrafik yöntemlerin geli~tirildiği dikkati çekmektedir (1,2,3,4). Bu yöntemler laboratuar çalı~malarında ba~arıyla kullanılmaktaysa da klinik açıdan yararları ve kesinlikleri henüz tam olarak kanıtlanamamı~tır (5).
B Mod real-time sonagrafik teknik kullanılmak suretiyle yapılan larinks incelemelerine ait çalı~maların az sayıda olduğu görülmektedir. 1977 yılında Noyet ve ark. tiroid kıkırdak hasarında sonagrafik olarak gösterilebileceğini bildirmi~lerdir (6). Son yıllarda larinks, dil, ağız tabanının normal sonagrafik anatomisinin değerlendirildiği çalı~maların yapıldığı görülmektedir (6,7). Dil ve preepiglottik bölge sonagrafik olarak büyük bir ba~arıyla görüntülenebilmektedir (8). Yanı sıra yalancı ve gerçek vokal kordların değerlendirilmesinde ultrasonografik çalı~malar büyük bir gelecek vaat etmektedir (5). Klinik olarak normal bulunan 30 hastada ultrasonografik bulgular gelecekteki patolojileri daha iyi tanımlamak amacıyla incelenmi~tir.
GEREÇ VE YÖNTEM
Çalı~mada Ege ÜTF Radyodiagnosti ~ A.B.D. Ultrasonografi bölümünde, indirekt laringoskopik bakısı normal olan 30 olgu incelemeye alınmı~tır. Olguların 16'sı kadın, 14'ü erkek olup, ya~ları 12 ile 69 arasında deği~mektedir. ·
Olgular Toshiba SAL-38 ve 77 B cihazıarının 7.5 MHz frekanslı, linear ve sektör su yastıklı transdüserleri ile incelenmi~tir. incelemeler ba~ mümkün olduğunca ekstansiyona getirilerek gerçekle~tirilmi~, tiroid kıkırdağı ve ses telleri transvers doğrultuda görüntülenmeye çalı~mı~tır. Ses tellerinin görüntülenmesinde su yastığı, tiroid kıkırdağı çentiğinin 1-2 cm kadar altına yerle~tirilip, transdüsere gövdeye doğru hafif bir açı verilmi~tir.
Ses telleri hem istirahat hem de konu~ma sırasında hareketli olarak değerlenrildil-
B4
mi~tir. Ancak konu~ma sırasında oluşan hareketin görüntüyü bozması nedeniyle incelemeler çoğu kez derin inspirium ve ekspirium sırasında gerçekle~ tirilmiştir.
SONUÇ VE BULGULAR
Tiroid kıkırdağı boyun orta hattından yapılan enine projeksiyondaki kesitlerde ters U yada V şeklinde, kesintisiz ekojenitede izlenmiştir. Yalancı kordlar her iki tarafta üçgen şeklinde, ekojenik iç yapıda görüntülenmiştir (Resim 1). Gerçek kordlar ise, yalancı kordlara göre daha hipoekojenik iç yapıda izlenmiştir (Resim 2). Vokalligamanlar, gerçek kordların rima glottis'e bakan yüzlerinde, vertikal uzanan, hiperekojenik yapılar olarak gözlenmi~ ve fonasyon sırasındaki simetrik, pandüler hareketleri gösterilmiştir.
Resim 1: Transvers düzlemde n elde olunmuş sonogramda, glottis (G)'in iki yanında, üç_gen şeklinde, ekojenik iç yapıda yalancı vokal kord (FC)'fa.r gorülmektedir. F:Farinks.
SSK TEPECiK HAST DERG 1993 Vol. 3 No. 1-2-3
Resim 2 : Gerçek vokal kordlar (TC) yalancı kordlara göre daha hipoekojeniktir. Kordların postero-medial yüzlerinde vokal ligamanların lineer ekojeniteleri dikkati çekmektedir. AK: Aritenoid kartilaj
Her iki artenoid kartilaj, hipoekoik görünümdeki gerçek vokal kordların arkasında, hiperekojenik ve yuvarlak yapılar ~eklinde izlenmi~tir.
30 olguda ses telleri ultrasonografik olarak 40 yaş altı ve üstünde olmak üzere iki grupta incelenmiştir. Tablo 1' den de görül
Tablo 1 : Yaş gruplarına göre vokal kordların sonagrafik görünlülenmesi
GÖRÜNTÜ 12·40 YAŞ 41-69 YAŞ
YALANCI Yeterli 14 12 Yetersiz o 4
GERÇEK Yeterli 13 9 Yetersiz i 7
TOPLAM 14 16
65
düğü gibi yalancı ses tellerinin tümü, gerçek ses tellerinin biri hariç tümü görüntülenebilmiştir. İleri yaş gruburtcia ise yalancı ses tellerinin 4 olguda, gerçek ses tellerinde 7 olguda görüntülenemeıniştir.
TARTIŞMA
Larinks gerçek ve yalancı vokal kordlar tarafından, supraglottik, glottik ve subglottik olmak üzere başlıca 3 bölgeye ayrılmaktadır (5). Supraglottik ve gloUik kaviteler arası sınırcia yer alan yalancı vokal kordların hi·· perekojenik olarak izlenmelerinin nedeni içerdikleri yağ ve fibröz dokulara bağlanmaktadır. Gerçek vokal kordlar ise kas dokusundan zengin olmalan nedeniyle belirgin derecede hipoekojenik bir görünüm vermektedir (5). Gerçek kordlarm serbest kenarlarını vokal ligamanlar oluşhırınaktadır. Vokal ligamanlar vertikal bir seyir gösterirler ve sonografik olarak ön··arka doğrultuda uzanan ekojenik bantlar şeklinde izlenirler. Ortalama uzunluklan 2 cm kadardır. Her iki vokalligaman arasında yer alan rima glottidis, normal nefes alıqta veya derin inspirium sırasında, vokal kordların yaniara doğru hareket etmesi nedeniyle, kolaylıkla görüntülenınektedir. Rima glottidis önde dar, arka bölümde ise geniş bir yapı göstermektedir (5). Çalışına grubuınuzu oluşturan olgularda saptadığımız veriler literatür bulgulan ile uyum göstermektedir.
Raghavendra ve ark yaş ortalaması 25 olan bir grup hasta üzerinde yapmı~ olduklan çah~mada, tiroid kıkırdağının akustik pencere özellikleri taşımamasma rağmen, ses tellerinin görüntülenmesinde önemli bir engel teşkil etmediği bildirilmektedir. Aynı araştırmacılar, özellikle ileri ya~ grubu kişilerde laringeal kıkırdakta ortaya çıkabilecek keınikleşmenin görüntülernede önemli problemler yaratabileceğini de öne süm1ektedirler (5). 41-69 yaş grubu içinde yer alan toplam 16 olgumuzcia yapılan değerlendirmede, özellikle gerçek ses tellerinin görüntülenınesindeki yetersizlikler, tiroid kıkırdağında ileri yaşlarda ortaya çıkan kemikle~meye bağlanını~tır. 12-40 yaş grubu olgulanınızda ise yalnızca bir vakada gerçek
J SSK TEPECiK HOSP TURKEY 1993 Vol.3 No. i-2-3
vokal kord görüntülenememi~tir. (Tablo 1)
Konuyla ilgili literatür incelendiğinde, larinks görüntülenmesinde bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme'den de yaygın bir şekilde yararlanıldığı görülmektedir. Ancak bu yöntemlerin, pahalı olmaları tetkik sürelerinin uzunluğu ve sık tekrarlanamamaları önemli dezavantajlarıdır. Yanı sıra bu yöntemlerle ses tellerinin hareketlerini real-time olarak değerlendirebilmek mümkün olarnamaktadır (9 10)1,-12).
Ultrasonografi ucuz, kolay ve noninvaziv bir yöntem olarak larinks incelemelerinde ve hareketlerinin değerlendirimesinde özellikle 40 ya~ın altında başarıyla kullanılmaktadır (5,6.7).
KAYNAKLAR 1. Hertz C, Lindstorm K Sonesson B. Ultrasonic recor
ding of the vibratory vocal folds Acta Otolaryngol 1970;69:223-8
2. Hamlet S L, Reid J M Transmission of ııltrasound through the larynx as a means of determining vocal fo/d activity IEEE Trans Biomed Eng 1972;19(1):34-9.
66
3. Minüfie F O, Kelsey CA, Hixon T J. Measurement of vacal fold matian using an ultrasanic. Doppler velocity mo
nidiology 1989;173:1-11.
4. Beach J L, Kelsey CA. Ultrasonic Doppler monitoring of vocal fold velocity and displacement. J Aconst S oc Am 1969;46:1045-48.
5. Raghavendra B N, Horii S C, Reede O L, et al. Sonographic anatamy of the larynx, with particu/ar reference to the vocal cords. J Ultrasoımd Med 1987;6:225-30.
6. Noyek AM, Holgate R C, W artzman G. Sophisticated radiology in otolaryngologı; II. Oiagnostic: nonroentgenographic (non-X-ray) modalities. J Otolaryngol 1977;6:95-117.
7. Gritzmann N, Frülıwald F. Sonograplıic anatamy of the tongue and floor of the mouth. Dysplıagia 1988;2:196-202.
8. Shawlcer T, Sonies B, Hall TE, et al. Wirasound analysis of tongue, hyoid and larynx activity during swallowing. Invest Radiol1984;19:82-7.
.9. Curtin H O. Imaging of the larynx: current concepts. Rator. J Acoust Sac Am 1968;43:1165-70.
10. Silverman PM, Melvyn K. High-resolution coınputed tomography of the normallan;nx. AJR 1983;140:875-79.
11. Castelijns AJ, Gerrifsen JG, Kaiser M C, et al. Imıasion of laryngeal cartilage by cancer: Comparison of CT and MR imaging. Radiology 1987;166:199-206.
12. Davis WL, Hamsberger HR, Smolcer WRK, et al. Retrophrayngeal space: evaluation of normal anatamy and diseases witlı CT and MR imaging. Radiology 1990;174:59-64.