ความรเบองตนการฟนฟนเวศวทยา

สมาคมฟนฟนเวศวทยาสากล กลมงานวทยาศาสตรและนโยบาย (ฉบบท 2 : ตลาคม พ.ศ. 2547)*

ตอนท 1 : ภาพรวม..................................................................................................................................................... 1 ตอนท 2 : คำจำกดความของการฟนฟนเวศวทยา...................................................................................................... 2 ตอนท 3 : คณลกษณะของระบบนเวศหลงฟนฟ......................................................................................................... 2 ตอนท 4 : คำอธบายศพท........................................................................................................................................... 4 ตอนท 5 : ระบบนเวศอางอง...................................................................................................................................... 7 ตอนท 6 : สงมชวตตางถน.......................................................................................................................................... 9 ตอนท 7 : การตดตามและประเมนผล........................................................................................................................ 9 ตอนท 8 : การวางแผนฟนฟ..................................................................................................................................... 11 ตอนท 9 : ความสมพนธระหวางการฟนฟเชงปฏบตกบทฤษฎนเวศวทยาการฟนฟ.................................................. 11 ตอนท 10 : ความสมพนธของการฟนฟกบกจกรรมอนๆ........................................................................................... 11 ตอนท 11 : การผสมผสานการฟนฟนเวศวทยากบแผนงานขนาดใหญ..................................................................... 12

การอางองเอกสารฉบบน Society for Ecological Restoration International Science & Policy Working Group. 2004. The SER International Primer on Ecological Restoration. www.ser.org &Tucson: Society for Ecological Restoration International.

ผเขยนหลกของ “ความรเบองตนการฟนฟนเวศวทยา” คอ แอนเดร คลเวล (ควนซ ฟลอรดา สหรฐอเมรกา) เจมส แอรอนสน (มองเพลเย ฝรงเศส) และคธ วนเทอรฮลเดอร (ซดบร ออนโตรโอ แคนาดา) คลเวลเปนผเขยนรางฉบบแรก ตอมาเอรอนสนและวนเทอรฮลเดอรรวมมอกบคลเวลในการปรบปรงฉบบรางใหเปนรปแบบปจจบน วนเทอรฮลเดอรในฐานะประธานกลมงานวทยาศาสตรและนโยบายของสมาคมฟนฟนเวศวทยาเปนผประสานงานหลกและเชญสมาชกกลมงานมารวมมอกน เอรค ฮกส (วคทอเรย บรทชโคลมเบย แคนาดา) รบเขยนบทนำ เดนนส มาทเนซ (ดกลาสซต แคลฟอรเนย สหรฐอเมรกา) ไดอนเคราะหงานตพมพซงกลายมาเปนเนอหาหลกของสวนทเกยวกบระบบนเวศเชงวฒนธรรม สมาชกคนอนๆ ไดชวยวจารณและใหคำแนะนำ รวมทงรชารด ฮอบส (เมอรดอค เวสเทอรนออสเตรเลย ออสเตรเลย) เจมส แฮรส (ลอนดอน สหราชอาณาจกร) แคโรไลนา เมอรเซย (คาล โคลมเบย) และจอนห รเกอร (ซานดเอโก แคลฟอเนย สหรฐอเมรกา) กลมงานวทยาศาสตรและนโยบายของสมาคมฟนฟนเวศวทยาตองขอขอบคณเอรค ฮกส อดตประธานกรรมการบรหารของสมาคมฟนฟนเวศวทยา สำหรบความชวยเหลอและการผลกดนเอกสารฉบบนสความสนใจของสมาคมฟนฟนเวศวทยาสากล โดยผานการยอมรบอยางเปนทางการเมอวนท 6 เมษายน พ.ศ.2545

เอกสารฉบบนใชแทนแนวทางของสมาคมฟนฟนเวศวทยาสากลซงตพมพกอนหนาในวารสารนเวศวทยาการฟนฟ 2(2): 132-133 พ.ศ. 2537 จากนนมการเผยแพรในเวบไซตของสมาคมฟนฟนเวศวทยาสากล เอกสารฉบบนยงใชแทนสวนนโยบายประเมนโครงการทมการเผยแพรในเวบไซตของสมาคมฟนฟนเวศวทยาสากล ทงนนโยบายสงแวดลอมของสมาคมฟนฟนเวศวทยาสากลทตพมพในวารสารนเวศวทยาการฟนฟ 1(3):206-207 พ.ศ. 3536 ยงคงมผลเหมอนเดม

*เนอหาของเอกสารฉบบท 2 คลายคลงกบฉบบแรกทตพมพเมอ พ.ศ. 2545 ยกเวนการเพมคำวา “สากล” ไวทายชอสมาคม และมการเพมรปภาพและการออกแบบกราฟฟกใหม มการเผยแพรเอกสารฉบบท 2 พรอมกนทงในแบบการตพมพและแบบอเลกทรอนกสบนเวบไซต www.ser.org

www.ser.org ค ว า ม ร เ บ+ อ ง ต น ก า ร ฟ+ น ฟ น เ ว ศ ว ท ย า 1

ตอนท 1:

ภาพรวม การฟนฟนเวศวทยาเปนกจกรรมทมงเนนการรเรมหรอเรงกระบวนการฟนตวของระบบนเวศหนงๆ โดยพจารณาในแงของสขภาพ (health) ความสมบรณ (integrity) และความยงยน (sustainability) ของระบบ โดยมากระบบนเวศทตองการการฟนฟมกเสอมโทรม เสยหาย ถกทำใหเปลยนไปหรอถกทำลายอยางรนแรง อาจเปนผลจากกจกรรมของมนษยทงทางตรงและทางออม ในบางกรณผลกระทบเหลานมสาเหตหรอถกทำใหทวความรนแรงโดยปรากฏการณธรรมชาต เชน ไฟปา นำทวม พาย หรอภเขาไฟระเบด ทำใหระบบนเวศเปลยนไปอยในจดทไมสามารถฟนตวกลบไปยงสถานะกอนการรบกวนหรอวถการพฒนาในอดต (historic developmental trajectory) ได การฟนฟเปนความพยายามทจะเปลยนระบบนเวศหนงๆ ใหกลบไปมวถคลายกบอดต (historic trajectory) ซงสภาพในอดต (historic condition) เปนจดเรมตนทางทฤษฎสำหรบการออกแบบการฟนฟปา ระบบนเวศหลงฟนฟ (restored ecosystem) ไมจำเปนตองมสภาพเหมอนในอดตทกอยางเนองจากขอจำกดและสงแวดลอมจากอดตสปจจบนอาจทำใหระบบพฒนาไปในวถทแตกตางกน การกำหนดรายละเอยดวถในอดตของระบบนเวศทถกรบกวนอยางรนแรงอาจเปนเรองยากหรอเปนไปไมไดเลย ถงกระนนทศทางและขอบเขตทวไปของวถดงกลาวสามารถถกออกแบบโดยใชองคความรเกยวกบโครงสราง องคประกอบ และหนาทของระบบนเวศกอนถกทำลาย องคความรเกยวกบระบบนเวศสมบรณ ขอมลเกยวกบสภาพแวดลอมในระดบภมภาค และการวเคราะหขอมลดานนเวศวทยา นอกจากนขอมลวฒนธรรมและสงแวดลอมในอดต จะชวยออกแบบแนววถหรอสภาพเดมในอดตจากขอมลพนฐานและแบบจำลองทางนเวศวทยา ความสามารถในการเลยนแบบกลไกธรรมชาตของกระบวนการฟนฟจะชวยใหระบบนเวศมสขภาพและความสมบรณดขน การฟนฟเปนความรบผดชอบระยะยาวอยางไมมทสนสดของการใชพนทและทรพยากร การเสนอแนวทางเพอฟนฟระบบนเวศหนงๆ จำเปนตองผานการวางแผนอยางรอบคอบ โครงการฟนฟจำเปนตองมาจากความคดเหนของคนสวนใหญ การตดสนใจอยางมสวนรวมเปนจดสำคญของการดำเนนงานฟนฟและเมอตดสนใจแลวจำเปนตองวางแผนอยางละเอยดและอยางเปนระบบ ทงนรวมถงแนวทางการตดตามผลระหวางทระบบนเวศกำลงฟนตว การวางแผนจะมความจำเปนมากขนเมอพนททตองการฟนฟเปนสวนหนงของภมทศนทมหลายระบบนเวศเชอมโยงกนอยางซบซอน วธปฏบตทใชในการฟนฟแตกตางกนไปในแตละโครงการ ขนอยกบความรนแรงและระยะเวลาทระบบถกรบกวนในอดต สภาพวฒนธรรมทมอทธพลตอภมทศนในปจจบน อปสรรคและโอกาสตงแตอดตถงปจจบน การฟนฟอยางงายอาจหมายถงการกำจดหรอควบคมการรบกวนบางอยางเพอเปดโอกาสในกระบวนการทางนเวศวทยาเกดขนไดและนำไปสการฟนตวตามธรรมชาตของระบบนเวศ เชน การเอาเขอนออกเพอเปดโอกาสใหวถการเกดนำทวมในอดตกลบมา การฟนฟทซบซอนมากขนอาจหมายถงการนำสงมชวตทหายไปจากถนอาศยเดมกลบเขามา การกำจดหรอควบคมชนดพนธตางถนทรกรานใหมากทสดเทาทจะเปนไปได บอยครงความเสอมโทรมหรอการเปลยนแปลงของระบบนเวศเปนผลจากหลายสาเหตและเกดขนมาเปน เวลานาน สงผลใหองคประกอบในอดตของระบบนเวศสญหายไป บางครงกระบวนการฟนตวของระบบนเวศทเสอมโทรมเกดขนไดชามากหรออาจถกขดขวางอยางสมบรณ โดยสรปแลวการฟนฟนเวศวทยามเปาหมายเพอกอใหเกดหรอสงเสรมกระบวนการฟนตวตามธรรมชาตซงจะชวยใหระบบนเวศกลบไปสวถทควรจะเปน เมอวถการฟนตวตามธรรมชาตเปนไปอยางทตองการแลว การชวยเหลอจากภายนอกกไมจำเปนอกตอไป ในกรณนอาจเรยกไดวาการฟนฟประสบความสำเรจแลว อยางไรกตามระบบนเวศหลงฟนฟมกจำเปนตองมการจดการอยางตอเนองเพอรบมอกบสงมชวตทอาจเขามารกราน ผลกระทบจากกจกรรมมนษย การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และเหตการณอนๆ ทอาจไมสามารถคาดเดาได ในขนนระบบนเวศหลงฟนฟกไมแตกตางไปจากระบบนเวศตามธรรมชาต ซงจำเปนตองมการจดการไมระดบใดกระดบหนง แมวาการฟนฟระบบนเวศและการจดการระบบนเวศมความเชอมโยงและมกประกอบไปดวยวธปฏบตท

www.ser.org ค ว า ม ร เ บ+ อ ง ต น ก า ร ฟ+ น ฟ น เ ว ศ ว ท ย า 2

คลายคลงกน การฟนฟนเวศวทยามวตถประสงคในการสงเสรมหรอกอใหเกดกระบวนการฟนตว ในขณะทการจดการระบบนเวศพยายามทจะรกษาระดบความสมบรณของระบบนเวศหลงฟนฟเอาไว การจดการระบบนเวศบางประเภท โดยเฉพาะในประเทศกำลงพฒนามกทำตามวถปฏบตทางวฒนธรรมแบบดงเดม กจกรรมทางวฒนธรรมมความสมพนธอยางใกลชดกบกระบวนการทางนเวศวทยา เชน กจกรรมของมนษยสงเสรมสขภาพและความยงยนของระบบนเวศ ระบบนเวศทางวฒนธรรมจำนวนมากไดรบผลกระทบจากเพมขนของประชากรและแรงกดดนภายนอกหลายอยาง ซงจำเปนตองไดรบการฟนฟ โดยทวไปการฟนฟดงกลาวรวมถงการฟนฟวธจดการนเวศวทยาทองถนดวย การสงเสรมเพอความอยรอดทางวฒนธรรมของผคนและภาษาทองถนในฐานะหองสมดมชวตซงเปนแหลงความรเกยวกบนเวศวทยาทองถน การฟนฟนเวศวทยาขนอยกบการมสวนรวมของผคนทองถนและในทางกลบกนมสวนชวยสงเสรมการมสวนรวมดงกลาวอยางแทจรง ปจจบนวฒนธรรมทองถนไดรบอทธพลจากการเปลยนแปลงระดบโลกอยางทไมเคยเกดขนมากอน เพอทจะรบมอกบการเปลยนแปลงดงกลาว การฟนฟนเวศวทยาจำเปนตองสงเสรมวธปฏบตทยงยนและเหมาะสมโดยใหความสำคญตอสภาพแวดลอมและขอจำกดตงแตอดตถงปจจบน ในกรณเชนนความสนใจตอการฟนฟภมทศนทางธรรมชาตในทวปอเมรกาเหนออาจใชไมไดเลยกบทวปยโรปซงใหความสำคญกบภมทศนทางวฒนธรรม หรอในพนทเชนทวปแอฟรกา เอเชย และอเมรกาใตทการฟนฟนเวศวทยาจะไมไดรบความสนใจเลย หากการฟนฟไมสามารถชวยสงเสรมพนฐานทางนเวศวทยาสำหรบการอยรอดของมนษยอยางชดเจน สงททำใหการฟนฟนเวศวทยาเปนแรงบนดาลใจอนพเศษคอการเกอกลกนอยางใกลชดของวธปฏบตทางวฒนธรรมและกระบวนการทางนเวศวทยา ไมเปนทประหลาดใจหากความสนใจในการฟนฟนเวศวทยาจะเตบโตอยางรวดเรวไปทวโลก ความเชอและวธปฏบตทางวฒนธรรมถกนำมาเชอมโยงกนในหลายกรณศกษาเพอชวยกำหนดและวางแผนกจกรรมสำคญของการฟนฟ คำจำกดความของการฟนฟนเวศวทยาไดถกนำเสนอไวในตอนถดไป เปนคำจำกดความทไดรบความเหนชอบจากสมาคมเพอการฟนฟนเวศวทยาสากล (Society for Ecological Restoration International : SER) เปนการใหความหมายโดยทวไปใหครอบคลมหลกการการฟนฟทหลากหลาย ในขณะเดยวกนกใหความสำคญตอความคดเกยวกบการฟนตวตามธรรมชาต ตอนท 2:

คำจำกดความของการฟนฟนเวศวทยา การฟนฟนเวศวทยา หมายถง กระบวนการสงเสรมการฟนตวของระบบนเวศหนงๆ ทถกทำใหเสอมโทรม เสยหาย หรอถกทำลาย ตอนท 3:

คณลกษณะของระบบนเวศหลงฟนฟ สวนนพยายามอธบายความหมายของ “การฟนตว (recovery)” ในแงการฟนฟนเวศวทยา ระบบนเวศทไดรบการฟนฟจะจดวามการฟนตวเมอระบบมทรพยากรทงทางชวภาพและกายภาพอยางเพยงพอสำหรบดำเนนกระบวนการพฒนาทางนเวศวทยาโดยปราศจากการชวยเหลอจากภายนอกเพมเตม โครงสรางและหนาทของระบบสามารถดำเนนไปไดอยางยงยน แสดงถงความสามารถในการฟนตวจากการรบกวนและความเครยดทางสงแวดลอมเพอเขาสสภาพปกต ระบบสามารถทำงานรวมกบระบบนเวศใกลเคยงในแงของการแลกเปลยนไหลเวยนทงทางกายภาพ ชวภาพ และปฏสมพนธทางวฒนธรรม คณลกษณะ 9 ประการดานลางอธบายถงเกณฑพนฐานเพอตดสนวาการฟนฟไดบรรลเปาหมายอยางเหมาะสม อยางไรกตามความสมบรณของคณลกษณะเหลานไมไดแสดงถงลกษณะการฟนฟแตเปนการแสดงถงการพฒนาของระบบนเวศวาอยในวถ

Tr a j e c t o ry analysis is a promising strategy, stillunder development, for interpreting large sets ofc o m p a r a t i ve data. In this strategy, data collected peri-odically at the restoration site are plotted to establisht rends. Trends that lead tow a rds the re f e rence condi-tion confirm that the restoration is following itsintended trajectory.

Evaluations include the assessment of any stated goalsand objectives that pertain to cultural, economic andother societal concerns. For these, the techniques ofe valuation may include those of the social sciences.The evaluation of socio-economic goals is import a n tto stakeholders and ultimately to policy-makers whodecide whether or not to authorize and financerestoration projects. T

RestorationPlanning

Plans for restoration projects include, at a mini-mum, the following:

■ a clear rationale as to why restoration is needed;an ecological description of the site designated forrestoration;

■ an ecological description of the site designated forrestoration;

■ a statement of the goals and objectives of therestoration project;

■ a designation and description of the reference;

■ an explanation of how the proposed restorationwill integrate with the landscape and its flows oforganisms and materials;

■ explicit plans, schedules and budgets for sitepreparation, installation and post-installationactivities, including a strategy for making promptmid-course corrections;

■ well-developed and explicitly stated performancestandards, with monitoring protocols by whichthe project can be evaluated;

■ strategies for long-term protection and mainte-nance of the restored ecosystem.

Where feasible, at least one untreated control plotshould be included at the project site, for purposesof comparison with the restored ecosystem. T

RelationshipBetween

RestorationPractice and

RestorationEcology

Ecological re s t o r a t i o n is the practice of re s t o r i n gecosystems as performed by practitioners at spe-

cific project sites, whereas restoration ecology is thescience upon which the practice is based. Re s t o r a t i o ne c o l o g y ideally provides clear concepts, models,methodologies and tools for practitioners in supportof their practice. Sometimes the practitioner and therestoration ecologist are the same person-the nexus ofpractice and theory. The field of restoration ecology isnot limited to the direct service of restoration practice.Restoration ecologists can advance ecological theoryby using restoration project sites as experimental are a s .For example, information derived from project sitescould be useful in resolving questions pertaining toassembly rules of biotic communities. Fu rt h e r,re s t o red ecosystems can serve as re f e rences for set-aside areas designated for nature conservation. T

www.ser.org SER International Primer on Ecological Restoration 11

Section 8:

Section 9:

Tr a j e c t o ry analysis is a promising strategy, stillunder development, for interpreting large sets ofc o m p a r a t i ve data. In this strategy, data collected peri-odically at the restoration site are plotted to establisht rends. Trends that lead tow a rds the re f e rence condi-tion confirm that the restoration is following itsintended trajectory.

Evaluations include the assessment of any stated goalsand objectives that pertain to cultural, economic andother societal concerns. For these, the techniques ofe valuation may include those of the social sciences.The evaluation of socio-economic goals is import a n tto stakeholders and ultimately to policy-makers whodecide whether or not to authorize and financerestoration projects. T

RestorationPlanning

Plans for restoration projects include, at a mini-mum, the following:

■ a clear rationale as to why restoration is needed;an ecological description of the site designated forrestoration;

■ an ecological description of the site designated forrestoration;

■ a statement of the goals and objectives of therestoration project;

■ a designation and description of the reference;

■ an explanation of how the proposed restorationwill integrate with the landscape and its flows oforganisms and materials;

■ explicit plans, schedules and budgets for sitepreparation, installation and post-installationactivities, including a strategy for making promptmid-course corrections;

■ well-developed and explicitly stated performancestandards, with monitoring protocols by whichthe project can be evaluated;

■ strategies for long-term protection and mainte-nance of the restored ecosystem.

Where feasible, at least one untreated control plotshould be included at the project site, for purposesof comparison with the restored ecosystem. T

RelationshipBetween

RestorationPractice and

RestorationEcology

Ecological re s t o r a t i o n is the practice of re s t o r i n gecosystems as performed by practitioners at spe-

cific project sites, whereas restoration ecology is thescience upon which the practice is based. Re s t o r a t i o ne c o l o g y ideally provides clear concepts, models,methodologies and tools for practitioners in supportof their practice. Sometimes the practitioner and therestoration ecologist are the same person-the nexus ofpractice and theory. The field of restoration ecology isnot limited to the direct service of restoration practice.Restoration ecologists can advance ecological theoryby using restoration project sites as experimental are a s .For example, information derived from project sitescould be useful in resolving questions pertaining toassembly rules of biotic communities. Fu rt h e r,re s t o red ecosystems can serve as re f e rences for set-aside areas designated for nature conservation. T

www.ser.org SER International Primer on Ecological Restoration 11

Section 8:

Section 9:

www.ser.org ค ว า ม ร เ บ+ อ ง ต น ก า ร ฟ+ น ฟ น เ ว ศ ว ท ย า 3

ซงจะนำไปสเปาหมายหรอสภาพอางองทตองการ คณลกษณะบางอยางอาจสามารถวดไดทนท แตบางคณลกษณะอาจตองใชการประเมนทางออม ทงนรวมถงหนาทสวนใหญของระบบนเวศซงไมสามารถตรวจวดไดโดยปราศจากเครองมอทางวทยาศาสตร ซงมกจะเกนความสามารถและงบประมาณของโครงการฟนฟจำนวนมาก 1. ระบบนเวศหลงฟนฟประกอบดวยกลมสงมชวตทพบไดในระบบนเวศอางอง นนแสดงถงโครงสรางสงคมสงมชวตทเหมาะสม

2. ระบบนเวศหลงฟนฟประกอบดวยสงมชวตทเคยอยในพนทมากอนอยางหลากหลายทสดเทาทจะเปนไปได ในระบบนเวศทางวฒนธรรมทถกฟนฟอาจยอมใหมพชตางถนบางกลม เชน พชเศรษฐกจ พชทมกพบในพนทหลงการรบกวน (ruderals) ทไมไดเปนชนดรกราน และพชทมกพบเจรญรวมกบพชเศรษฐกจ (segetals) ซงอาจมววฒนาการรวมกนมายาวนาน 3. พบกลมสงมชวตททำหนาทจำเปนสำหรบการพฒนาและ/หรอการสรางเสถยรภาพในระบบนเวศหลงฟนฟอยางตอเนอง หากไมพบสงมชวตกลมใดแสดงวาสงมชวตกลมนนมศกยภาพในการกลบเขามาในระบบเอง 4. สภาพแวดลอมทางกายภาพของระบบนเวศหลงฟนฟเออตอการสบพนธของประชากรสงมชวต ทมความสำคญตอการพฒนา และ/หรอการสรางเสถยรภาพของระบบอยางตอเนองตามวถทตองการ 5. การพฒนาลำดบขนทางนเวศวทยาของระบบนเวศหลงฟนฟเกดขนตามปกต โดยไมปรากฏสญญาณความบกพรองในการทำงาน 6. ระบบนเวศหลงฟนฟถกผนวกเปนสวนหนงขององคประกอบทางนเวศวทยาหรอภมทศนขนาดใหญกวาไดอยางเหมาะสม สมพนธกบผานการไหลเวยนและการแลกเปลยนองคประกอบทางกายภาพและชวภาพ 7. มการจำกดหรอลดปจจยคกคามจากภมทศนโดยรอบ ใหสงผลกระทบตอสขภาพและความสมบรณของระบบนเวศหลงฟนฟนอยทสดเทาทเปนไปได 8. ระบบนเวศหลงฟนฟมความสามารถในการฟนตวอยางมประสทธภาพ สามารถทนทานตอความเครยดทเกดขนบางชวงเวลาในสงแวดลอมระดบทองถน เพอรกษาไวซงความสมบรณของระบบนเวศ 9. ระบบนเวศหลงฟนฟสามารถพงตนเองไดในระดบเดยวกบระบบนเวศอางอง มศกยภาพในการดำรงอยภายใตสภาพแวดลอมปจจบนอยางเหมาะสม อยางไรกตามในแงของความหลากหลายทางชวภาพ โครงสรางและการทำงานของระบบอาจเปลยนแปลงไดในฐานะสวนหนงของการพฒนาวถตามปกตในระบบนเวศ และอาจมความแปรผนของการตอบสนองขนอยกบความเครยดทเกดขนในบางชวงเวลาตามปกตและการรบกวนทอาจเกดขนเปนครงคราวซงอาจใหผลกระทบรนแรงกวา องคประกอบของชนดและคณลกษณะอนของระบบนเวศหลงฟนฟอาจเกดววฒนาการไปพรอมๆ กบการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมเชนเดยวกบระบบนเวศสมบรณ คณลกษณะบางอยางทถกกำหนดใหเปนเปาหมายของโครงการฟนฟ หรอคณลกษณะอนทมความสมพนธกนควรถกรวมไวกบรายการขางตน ตวอยางเชน เปาหมายหนงของโครงการฟนฟอาจเปนการสรางผลตภณฑธรรมชาตหรอบรการบางอยางสำหรบประโยชนเชงสงคมในรปแบบทยงยน ในแงนระบบนเวศหลงฟนฟทำหนาทเปนทนทางธรรมชาตสำหรบสะสมผลตภณฑและบรการเหลาน เปาหมายอกอยางอาจเปนการฟนฟเพอสรางถนทอยใหกบสงมชวตชนดหายาก หรอเพมความหลากหลายทางพนธกรรมใหกบสงมชวตบางชนด เปาหมายอนทเปนไปไดของการฟนฟอาจรวมถงการสรางพนทพกผอน

www.ser.org ค ว า ม ร เ บ+ อ ง ต น ก า ร ฟ+ น ฟ น เ ว ศ ว ท ย า 4

หยอนใจ หรอเพอรองรบกจกรรรมทมความสำคญทางสงคม เชน การสรางความเขมแขงของชมชนผานการมสวนรวมในโครงการฟนฟ ตอนท 4:

คำอธบายศพท เอกสารฉบบนมการอางถงศพทเชงเทคนคจำนวนมาก ศพทบางคำอาจไมเปนทคนเคยสำหรบผอานทไมใชนกนเวศวทยา ในขณะทศพทหลายคำอาจมความหมายโดยนยแตกตางกนไปตามการใช เพอลดความเขาใจทอาจคลาดเคลอน คำศพทบางสวนไดถกอธบายไวในความหมายทเชอมโยงกบการฟนฟนเวศวทยา ระบบนเวศ (ecosystem) ประกอบดวยสงมชวต (biota) (พช สตว จลนทรย) ภายในพนททกำหนด สภาพแวดลอม (environment) ทดำรงไวซงสงมชวตและปฏสมพนธระหวางสงมชวตกบสงแวดลอม (interactions) ประชากรสงมชวตทงหมดถกเรยกโดยรวมวาสงคมสงมชวต (biotic community) สงคมสงมชวตดงกลาวมกถกจดกลมบนพนฐานทางอนกรมวธาน (taxonomic) (เชน สงคมแมลง เปนตน) หรอรปแบบชวต (life form) (เชน สงคมไมยนตน เปนตน) กลมสงมชวตสามารถถกแบงตามบทบาทหนาทในระบบนเวศ (เชน ผผลตอนดบแรก สตวกนพช สตวกนสตว ผยอยสลาย ผตรงไนโตรเจน ผผสมเกสร เปนตน) ในแงนเราเรยกวาเปนการแบงตามกลมตามหนาท (functional groups) สภาพแวดลอมทางกายภาพ (physical or abiotic environment) ทเออใหสงมชวตดำรงชวตอยได รวมถงทรพยากรดนหรอพนท ผานตวกลางทางนำหรอทางอากาศ วฏจกรนำ สภาพอากาศและภมอากาศ ความสงและความชนทางภมศาสตร รปแบบสารอาหารและความเคม เปนตน ถนทอย (habitat) หมายถงทอยอาศยของสงมชวตหรอสงคมสงมชวตหนงๆ ทมสภาพเออตอการเกดกระบวนการตางๆ ของสงมชวต ระบบนเวศหนงๆ อาจถกมองเปนหนวยพนททมขนาดแตกตางกนไป จากพนทเลกๆ ประกอบดวยสงมชวตจำนวนหนงไปจนถงพนทขนาดใหญเมอมองในแงโครงสรางและอนกรมวธาน เชน “ระบบนเวศพนทชมนำ” หมายถงพนทขนาดเลกและจดประเภทตามสงคมสงมชวต หรอ “ระบบนเวศปาฝนเขตรอน” หมายถงพนทขนาดใหญและจดประเภทตามชวนเวศ การฟนฟนเวศวทยาสามารถดำเนนการในพนทหลายขนาด แตในทางปฎบตควรมการจดการการฟนฟระบบนเวศทงหมดดวยมมมองเชงภมทศนทชดเจนเชงพนท เพอทจะคำนงถงความเหมาะสมของการไหลเวยน ปฏสมพนธ และการแลกเปลยนกบระบบนเวศทอยใกลเคยง ภมทศน (landscape) หนงๆ ประกอบดวยระบบนเวศหนงหรอสองระบบขนไป มการแลกเปลยนสงมชวต พลงงาน นำและสารอาหาร แทนทการฟนฟนเวศวทยาจะมงความสนใจไปทระบบนเวศเพยงระบบเดยว ความสำคญอยางแทจรงคอการทำใหระบบนเวศหรอภมทศนทถกแยกเปนสวนๆ กลบมาผสานเชอมโยงกน ภมทศนทางธรรมชาตหรอระบบนเวศทางธรรมชาต (natural landscape หรอ natural ecosystem) หมายถงพนททเกดขนโดยกระบวนการตามธรรมชาต มการจดการและการดำรงอยไดดวยตนเอง สวนภมทศนทางวฒนธรรมหรอระบบนเวศทางวฒนธรรม (cultural landscape หรอ cultural ecosystem) หมายถงบรเวณทถกพฒนาขนภายใตอทธพลรวมของกระบวนการตามธรรมชาตและการจดการจากมนษย ระบบนเวศทงหญา (grasslands) และปาทง (savannas) หลายแหงดำรงอยไดโดยจดการโดยมนษย เชน การจดไฟเผาเพอลาสตว เพอหาของปา หรอการเลยงสตว ทงโลง (meadow) หลายแหงในทวปยโรปมความหลากหลายของระบบนเวศทางวฒนธรรมทเกดขนหลงจากการทำลายปาในยคสำรด และดำรงอยไดเพราะการเลยงสตวกนหญาตามฤดกาล แมวาระบบนเวศทงโลงทเปนภมทศนอางองจะไดรบอทธพลจากกจกรรมของมนษย แตการซอมแซมทงโลงทไดรบความเสยหายกจดเปนการฟนฟนเวศวทยาอยางหนง อกตวอยางหนงคอปาสนทครอบครองพนทสวนใหญในทวปอเมรกาเหนอ ในศตวรรษท 19 ปาสวนใหญเปนพนทเปดโลง มไมลมลกปกคลมจำนวนมากบรเวณพนลางเนองจากความถของการเกดไฟและการใชประโยชนพชโดยชนเผาทองถน บรเวณทเปนปา (woodland) ดคลายปาธรรมชาตและสภาพแวดลอมมความยงยนภายใตรปแบบการใชประโยชนทดนแบบทองถนดงเดม การเปลยนระบบนเวศปา

Tr a j e c t o ry analysis is a promising strategy, stillunder development, for interpreting large sets ofc o m p a r a t i ve data. In this strategy, data collected peri-odically at the restoration site are plotted to establisht rends. Trends that lead tow a rds the re f e rence condi-tion confirm that the restoration is following itsintended trajectory.

Evaluations include the assessment of any stated goalsand objectives that pertain to cultural, economic andother societal concerns. For these, the techniques ofe valuation may include those of the social sciences.The evaluation of socio-economic goals is import a n tto stakeholders and ultimately to policy-makers whodecide whether or not to authorize and financerestoration projects. T

RestorationPlanning

Plans for restoration projects include, at a mini-mum, the following:

■ a clear rationale as to why restoration is needed;an ecological description of the site designated forrestoration;

■ an ecological description of the site designated forrestoration;

■ a statement of the goals and objectives of therestoration project;

■ a designation and description of the reference;

■ an explanation of how the proposed restorationwill integrate with the landscape and its flows oforganisms and materials;

■ explicit plans, schedules and budgets for sitepreparation, installation and post-installationactivities, including a strategy for making promptmid-course corrections;

■ well-developed and explicitly stated performancestandards, with monitoring protocols by whichthe project can be evaluated;

■ strategies for long-term protection and mainte-nance of the restored ecosystem.

Where feasible, at least one untreated control plotshould be included at the project site, for purposesof comparison with the restored ecosystem. T

RelationshipBetween

RestorationPractice and

RestorationEcology

Ecological re s t o r a t i o n is the practice of re s t o r i n gecosystems as performed by practitioners at spe-

cific project sites, whereas restoration ecology is thescience upon which the practice is based. Re s t o r a t i o ne c o l o g y ideally provides clear concepts, models,methodologies and tools for practitioners in supportof their practice. Sometimes the practitioner and therestoration ecologist are the same person-the nexus ofpractice and theory. The field of restoration ecology isnot limited to the direct service of restoration practice.Restoration ecologists can advance ecological theoryby using restoration project sites as experimental are a s .For example, information derived from project sitescould be useful in resolving questions pertaining toassembly rules of biotic communities. Fu rt h e r,re s t o red ecosystems can serve as re f e rences for set-aside areas designated for nature conservation. T

www.ser.org SER International Primer on Ecological Restoration 11

Section 8:

Section 9:

www.ser.org ค ว า ม ร เ บ+ อ ง ต น ก า ร ฟ+ น ฟ น เ ว ศ ว ท ย า 5

สนทหนาแนนใหกลบมาเปนปาเปดโลงเชนอดตโดยใหคนทองถนครอบครองและใชประโยชน จดเปนการฟนฟนเวศวทยาอยางหนง วธปฏบตทางวฒนธรรมอยางยงยน (sustainable cultural practices) คอการใชประโยชนทดนตามแนวทางดงเดมเพอรกษาความหลากหลายทางชวภาพและความอดมสมบรณ ในบรบทดงกลาวสงมชวตถกใหคาในแงทมความสำคญตอเสถยรภาพของระบบนเวศมากเทาๆ กบคณคาในแงของการเปนสนคา ระบบนเวศทางธรรมชาตลวนไดรบอทธพลทางวฒนธรรมไมทางใดกทางหนง และการจดการเกยวกบการฟนฟควรยอมรบความจรงเหลาน คำศพท เชน ความเสอมโทรม ความเสยหาย การถกทำลาย และการเปลยนรป ลวนบงชถงระบบทเบยงเบนจากสภาพทตองการหรอสภาพปกตของระบบนเวศสมบรณ ศพทเหลานลวนมความหมายใกลเคยงกน อาจทำใหเกดความสบสนเมอนำไปใช ความเสอมโทรม (degradation) เกยวกบการเปลยนแปลงทคอยๆ เกดขนหรอเกดขนอยางตอเนองเปนผลทางลบตอความสมบรณและสขภาพของระบบนเวศ ความเสยหาย (damage) อางถงการเปลยนแปลงทเกดชดเจนฉบพลนในระบบนเวศหนงๆ ระบบนเวศจะถกทำลาย (destroyed) เมอความเสอมโทรมหรอความเสยหายไดทำใหสงมชวตทมองเหนดวยตาเปลาหายไป และโดยทวไปมกทำลายสภาพแวดลอมทางกายภาพดวย การเปลยนรป (transformation) หมายถงการเปลยนระบบนเวศไปเปนอกระบบนเวศหนง หรออาจเปลยนรปแบบการใชประโยชนทดนไปเปนอกประเภทหนงซงแตกตางไปจากเดม ระบบนเวศอางอง (reference ecosystem) ทำหนาทเปนตนแบบสำหรบการวางแผนโครงการฟนฟนเวศวทยา และชวยในการประเมนผลของโครงการ ในกรณทการฟนฟประกอบดวยระบบนเวศ 2 ประเภทหรอมากกวานน สภาพอางองสามารถถกเรยกวาภมทศนอางอง (reference landscape) หรอถาเพยงบางสวนของภมทศนไดรบการฟนฟ อาจเรยกสภาพอางองวาหนวยภมทศนอางอง (reference landscape unit) ระบบนเวศ ภมทศน หรอหนวยพนททถกเลอกอาจเรยกงายๆ วา จดอางอง (reference) โดยทวไปแลวจดอางองแสดงถงจดหนงๆ ของการพฒนาทอยระหวางชวงวถฟนฟทตองการ ในอกทางหนงระบบนเวศหลงฟนฟถกคาดหวงวาทายทสดแลวจะมคณลกษณะเหมอนกบจดอางองทกำหนด เปาหมายของโครงการฟนฟและยทธศาสตรฟนฟมกจะถกพฒนาภายใตความคาดหวงเชนเดยวกน จดอางองอาจประกอบไปดวยหนงหรอหลายตำแหนงซงบรรจระบบนเวศทเปนตนแบบไว หรออาจอยในรปของคำอธบาย หรออาจเปนสวนผสมของทงระบบนเวศตนแบบและคำอธบายทเขยนไว ขอมลจากจดอางองหมายถงองคประกอบทงทางชวภาพและกายภาพ มการอธบายรายละเอยดเกยวกบระบบนเวศอางองอยางละเอยดในตอนท 5 วถทางนเวศวทยา (ecological trajectory) หมายถง แนวทางการพฒนาของระบบนเวศหนงๆ เมอเวลาเปลยนแปลงไป การฟนฟวถดงกลาวเรมจากระบบนเวศมการเปลยนแปลงไปสสถานะทตองการ ซงสถานะนนถกกำหนดไวในรปของเปาหมายโครงการฟนฟและอาจแฝงไวในขอมลระบบนเวศอางอง วถเหลานรวมเอาคณลกษณะทางนเวศวทยาทงหมดทงทางชวภาพและกายภาพของระบบนเวศ ในทางทฤษฎ วถดงกลาวสามารถถกวดโดยชดขอมลตวแปรทางนเวศวทยาทเกยวของตามลำดบขน วถทกำหนดจะตองไมเฉพาะเจาะจงและแคบจนเกนไป วถหนงๆ อาจรวมชวงของปรากฏการณทางนเวศวทยาอยางกวางๆ ทเกดขนตามชวงเวลา ในทางคณตศาสตรเราอาจอธบายไดโดยใชทฤษฎความโกลาหล (chaos theory) หรอทำนายโดยใชโมเดลทางนเวศวทยาทหลากหลาย การอธบายวถทางนเวศวทยามอปสรรค 2 อยาง ไดแก อยางแรก คณลกษณะของระบบนเวศทสามารถวดไดมจำนวนมากเกนกวาทจะวดไดทงหมด และคำอธบายทไมสมบรณเกยวกบวถทางนเวศวทยาทามกลางเวลาทเปลยนไป อยางทสอง แมวาขอมลทไดจากการวดจะชวยสรางความเขาใจในแตละตวแปร แตการผนวกรวมหลายตวแปรมาเปนวถใดวถหนงทแสดงถงระบบนเวศทงหมดจำเปนตองอาศยการวเคราะหพหตวแปร (multivariate analysis) ทซบซอนมาก ประเดนเหลานลวนแสดงใหเหนถงความทาทายของงานวจยทสำคญในอนาคต ความหลากหลายทางชวภาพ (biodiversity) หมายถงความหลากหลายของสงมชวตในเชงอนกรมวธานและพนธกรรม การปรากฎของรปแบบชวตทหลากหลายทำใหเกดโครงสรางสงคมสงมชวตและเปนจดเรมตนการทำงานของบทบาททางนเวศวทยา สงมชวต (biota) ถกจดตามลำดบขนจากระดบยนไปจนถงระดบหนวยสงมชวต ชนด ประชากร และสงคม

www.ser.org ค ว า ม ร เ บ+ อ ง ต น ก า ร ฟ+ น ฟ น เ ว ศ ว ท ย า 6

สงมชวต มมมมอง 2 ดานทสมพนธ กบความหลากหลายทางชวภาพ คอ องคประกอบชนด (species composition) หมายถงจำนวนกลมสงมชวตทแตกตางกนทางอนกรมวธาน และความหลากชนด (species richness) หมายถงจำนวนชนดของสงมชวตในระดบอนกรมวธานเดยวกน ในการฟนฟนเวศวทยา การกลบมาขององคประกอบชนดเปนเรองสำคญมาก ระบบนเวศหลงฟนฟจะสามารถดแลตวเองไดถาระบบประกอบดวยกลมสงมชวตททำหนาทแตกตางกนอยางครบถวน ความมากมายของชนด (species redundancy) คอ การปรากฎของสงมชวตหลายชนดทมบทบาทใกลเคยงกนในระบบนเวศ แสดงถงระดบความมนคงของสขภาพระบบนเวศ สามารถดำรงอยไดแมวาจะไดรบผลกระทบจากความเครยด การรบกวน หรอการเปลยนแปลงทางสงแวดลอมอนๆ เพอใหระบบนเวศหนงสามารถปรบตวตอสภาพแวดลอมระดบทองถน และมความสามารถในการฟนตวตอบสนองตอสงแวดลอมทเปลยนแปลงหรอมความตงเครยด ประชากรสงมชวตในระบบตองมความเหมาะสมทางพนธกรรม (genetic fitness) ระบบนเวศทประกอบดวยประชากรทมความเหมาะสมทางพนธกรรมไมใชเพยงแคสามารถปรบตวตอรปแบบสภาพแวดลอมในปจจบน แตมความความมากมายของชนดสงมชวต มกลมของยนทประกอบดวยความหลากหลายของอลลลทถกเลอกไวอยางเหมาะสมกบการเปลยนแปลงของสงแวดลอม ภายใตสถานการณปจจบน การนำรปแบบนเวศทองถน (local ecotype) กลบเขาไปในพนทอาจเพยงพอสำหรบรกษาระดบความเหมาะสมทางพนธกรรม อยางไรกตามในพนททไดรบความเสยหายอยางรนแรงและมการเปลยนสภาพแวดลอมทางกายภาพอยางมาก การใสตนทนทางพนธกรรมทหลายหลาย (diverse genetic stock) อาจเปนยทธศาสตรทจำเปน เนองจากแนวทางดงกลาวจะกอใหเกดการรวมกลมใหมของยนและในทายทสดเกดพฒนาการของรปแบบนเวศทไมเคยปรากฎมากอนและสามารถปรบตวตอไปไดในอนาคต โครงสรางของสงคมสงมชวต (community structure) หมายถง ลกษณะ (physiognomy) หรอสถาปตยกรรม (architecture) ของสงคมสงมชวตในแงความหนาแนน การจดตวแนวนอน และความถของการกระจายตวประชากรสงมชวต ขนาดและรปแบบชวตของสงมชวตทประกอบกน กระบวนการทางนเวศวทยา (ecological processes) หรอ การทำงานของระบบนเวศ (ecosystem functions) หมายถงคณลกษณะทเปนพลวตรของระบบนเวศ รวมถงปฏสมพนธระหวางสงมชวตและปฏสมพนธระหวางสงมชวตและสงแวดลอม กระบวนการทางนเวศวทยาเปนพนฐานสำหรบการรกษาเสถยรภาพของระบบนเวศหนงๆ นกนเวศวทยาฟนฟบางสวนจำกดการใชคำศพท “การทำงานของระบบนเวศ (ecosystem functions)” ไวกบคณลกษณะทเปนพลวตร ซงสวนมากมผลโดยตรงตอกระบวนการเมแทบอลซม การแยกและการเปลยนรปของพลงงาน สารอาหาร และความชน เชน การตรงกาซคารบอนไดออกไซดโดยกระบวนการสงเคราะหแสง ความสมพนธตามลำดบขนการกน การยอยสลาย และการหมนเวยนสารอาหารและแรธาต เมอการทำงานของระบบนเวศถกจำกดความหมายไวอยางเครงครดเชนน คณลกษณะทเปนพลวตรอนๆ จะถกจดเปน “กระบวนการทางนเวศวทยา (ecosystem processes)” เชน การรกษาหนาดน การควบคมภมอากาศยอย การแบงสวนทอยอาศยของสงมชวตบางชนด การผสมเกสรและการกระจายเมลด การทำงานของระบบนเวศในพนทขนาดใหญมกมความหมายทวไปครอบคลมถงการรกษาระดบสารอาหารและความชนในระยะยาว หรอหมายถงความยงยนของระบบนเวศทงหมด กระบวนการและการทำงานของระบบนเวศ รวมถงการสบพนธและการเจรญเตบโตของสงมชวต เปนสาเหตทำใหระบบนเวศสามารถสรางตวเองใหมได (autogenic) เปาหมายรวมอยางหนงของการฟนฟระบบนเวศทางธรรมชาตคอการฟนกระบวนการสรางตวเองใหไปสจดทไมจำเปนตองมการชวยเหลอจากนกฟนฟ ในแงนบทบาทหลกของนกฟนฟคอการสรางกระบวนการสรางตวเองใหม ซงกระบวนการจะเรมไดกตอเมอระบบมองคประกอบชนดสงมชวตและโครงสรางทเหมาะสม แนวคดนอาจไมเปนจรงเสมอไปแตกเปนจดเรมตนทสำคญสำหรบการฟนฟระบบนเวศ

www.ser.org ค ว า ม ร เ บ+ อ ง ต น ก า ร ฟ+ น ฟ น เ ว ศ ว ท ย า 7

กระบวนการบางอยางทเปนพลวตรมจดกำเนดจากภายนอก เชน ไฟไหม นำทวม ลมพายททำใหเกดความเสยหาย สภาวะชอคความเคมจากนำขนและพาย ความหนาวเยนและความแหงแลง กระบวนการภายนอกเหลานทำใหสงมชวตเกดความเครยดและบางครงถกเรยกวาสงกระตนความเครยด (stressors) สงมชวตในระบบนเวศใดๆ ตองสามารถตานทานหรอฟนตวตอความเครยดทเกดตามปกตในบางชวงเวลา เหตการณเหลานชวยรกษาระดบความสมบรณของระบบนเวศ โดยปองกนการเขามาของสงมชวตชนดอนๆ ซงอาจไมสามารถปรบตวเขากบสภาพความเครยดดงกลาว เชน การไหลเขาของนำเคมตามปรากฏการณนำขนนำลงมความจำเปนตอการอนรกษระบบนเวศลมนำเคม (salt marsh ecosystem) กจกรรมทเกยวของกบมนษยในระบบนเวศทางวฒนธรรม เชน การเผาหรอการเลยงสตว ถกจดเปนสงกระตนความเครยดอยางหนง คำศพท การรบกวน (disturbance) หรอการกอกวน (perturbation) อาจถกใชสลบกนไดในความหมายของสงกระตนใหเกดความเครยดหรอเหตการณตงเครยด อยางไรกตาม คำวา การรบกวน ถกจำกดความหมายในแงทสงผลกระทบตอระบบนเวศอยางรนแรงหรอฉบพลนกวาเหตการณธรรมดา การตานทาน (resistance) เปนศพททใชบรรยายความสามารถในการรกษาคณลกษณะทางโครงสรางและหนาทของระบบนเวศไวไดทามกลางความเครยดและการรบกวน ความสามารถในการฟนตว (resilience) คอความสามารถของระบบนเวศทสามารถฟนคณลกษณะทางโครงสรางและหนาทใหเหมอนเดมหลงจากไดรบความเสยหายจากความเครยดและการรบกวน ความมเสถยรภาพของระบบนเวศ (ecosystem stability) คอความสามารถของระบบทสามารถรกษาวถทเปนอยทามกลางความเครยด เปนการแสดงถงความสมดลทเปนพลวตรมากกวาการหยดนง ความมเสถยรภาพเปนสวนหนงของคณลกษณะพนฐานของระบบนเวศทสามารถตานทานและฟนตวได ความสมบรณของระบบนเวศ (ecosystem integrity) และสขภาพระบบนเวศ (ecosystem health) ถกใชทวไปในการอธบายสภาพของระบบนเวศทตองการภายหลงการฟนฟ แมผเขยนบางคนจะใชศพทดงกลาวในบรบททคลายคลงกน แตทงสองคำกมความแตกตางกน ความสมบรณของระบบนเวศ (ecosystem integrity) หมายถง สถานะหรอสภาพของระบบนเวศทแสดงถงลกษณะความหลากหลายทางชวภาพของจดอางอง เชน องคประกอบชนดและโครงสรางสงคมสงมชวต เปนสถานะทสามารถรกษาระดบการทำงานของระบบไดตามปกต สขภาพของระบบนเวศ (ecosystem health) หมายถง สถานะหรอสภาพของระบบนเวศทแสดงคณลกษณะซงเปนพลวตร สมพนธกบลำดบขนของการพฒนาทางนเวศวทยา ระบบนเวศหลงฟนฟมสขภาพทดถาระบบสามารถทำงานไดตามปกตสอดคลองกบระบบนเวศอางองหรอสมพนธกบคณลกษณะของระบบนเวศหลงฟนฟทอธบายไวในตอนท 3 สถานะความสมบรณของระบบนเวศสามารถบอกเปนนยถงสขภาพของระบบและสภาพกายภาพทเหมาะสม แตอาจไมเปนจรงเสมอไป

ตอนท 5:

ระบบนเวศอางอง ระบบนเวศอางอง (reference ecosystem) หรอจดอางอง ทำหนาทเปนตนแบบสำหรบการวางแผนและการประเมนผลโครงการฟนฟ ในรปแบบอยางงายจดอางองคอพนทจรงหรอขอมลทมการบนทกรายละเอยดไวหรอทงสองอยางรวมกน ปญหาของจดอางองอยางงายคอการแสดงสถานะหรอคณลกษณะของระบบนเวศเพยงอยางเดยว จดอางองทถกเลอกอาจแสดงออกมาในรปของสถานะหนงแบบหรอสถานะทเปนไปไดหลายแบบภายใตขอบเขตความแปรผนของระบบนเวศนนในอดต จดอางองแสดงถงโอกาสของการเกดเหตการณแบบสมในระหวางกระบวนการพฒนาของระบบนเวศ

Tr a j e c t o ry analysis is a promising strategy, stillunder development, for interpreting large sets ofc o m p a r a t i ve data. In this strategy, data collected peri-odically at the restoration site are plotted to establisht rends. Trends that lead tow a rds the re f e rence condi-tion confirm that the restoration is following itsintended trajectory.

Evaluations include the assessment of any stated goalsand objectives that pertain to cultural, economic andother societal concerns. For these, the techniques ofe valuation may include those of the social sciences.The evaluation of socio-economic goals is import a n tto stakeholders and ultimately to policy-makers whodecide whether or not to authorize and financerestoration projects. T

RestorationPlanning

Plans for restoration projects include, at a mini-mum, the following:

■ a clear rationale as to why restoration is needed;an ecological description of the site designated forrestoration;

■ an ecological description of the site designated forrestoration;

■ a statement of the goals and objectives of therestoration project;

■ a designation and description of the reference;

■ an explanation of how the proposed restorationwill integrate with the landscape and its flows oforganisms and materials;

■ explicit plans, schedules and budgets for sitepreparation, installation and post-installationactivities, including a strategy for making promptmid-course corrections;

■ well-developed and explicitly stated performancestandards, with monitoring protocols by whichthe project can be evaluated;

■ strategies for long-term protection and mainte-nance of the restored ecosystem.

Where feasible, at least one untreated control plotshould be included at the project site, for purposesof comparison with the restored ecosystem. T

RelationshipBetween

RestorationPractice and

RestorationEcology

Ecological re s t o r a t i o n is the practice of re s t o r i n gecosystems as performed by practitioners at spe-

cific project sites, whereas restoration ecology is thescience upon which the practice is based. Re s t o r a t i o ne c o l o g y ideally provides clear concepts, models,methodologies and tools for practitioners in supportof their practice. Sometimes the practitioner and therestoration ecologist are the same person-the nexus ofpractice and theory. The field of restoration ecology isnot limited to the direct service of restoration practice.Restoration ecologists can advance ecological theoryby using restoration project sites as experimental are a s .For example, information derived from project sitescould be useful in resolving questions pertaining toassembly rules of biotic communities. Fu rt h e r,re s t o red ecosystems can serve as re f e rences for set-aside areas designated for nature conservation. T

www.ser.org SER International Primer on Ecological Restoration 11

Section 8:

Section 9:

www.ser.org ค ว า ม ร เ บ+ อ ง ต น ก า ร ฟ+ น ฟ น เ ว ศ ว ท ย า 8

ในลกษณะเดยวกน ระบบนเวศทอยภายใตการฟนฟสามารถพฒนาไปสตำแหนงหนงตำแหนงใดของสถานะทเปนไปได สถานะใดๆ ทปรากฏหลงจากการฟนฟจะไดรบการยอมรบหากสามารถเทยบไดกบสถานะทอาจเกดขนระหวางการพฒนาในระบบนเวศอางอง อยางทกลาวไปแลววาจดอางองอยางงายไมเพยงพอสำหรบการเปนตวแทนชดของสถานะทอาจเกดขนและไมพอทจะแสดงถงอทธพลจากความแปรผนในอดต ฉะนนจดอางองทดทสดควรมาจากพนทอางองจำนวนมาก (multiple reference sites) และในบางกรณจำเปนตองมาจากหลายแหลงขอมล คำอธบายจากหลายสวน (composite description) สามารถใหแนวทางทเปนไปไดจรงสำหรบการวางแผนฟนฟมากกวา แหลงขอมลทสามารถใชอธบายระบบนเวศอางองประกอบดวย:

• คำอธบายทางนเวศวทยา (ecological description) รายชอชนด (species list) และแผนทบรเวณโครงการกอนถกทำใหเสยหาย

• ภาพถายทางอากาศและภาคพนดนในอดตและปจจบน • พนทใกลเคยงบรเวณทจะฟนฟ แสดงถงสภาพทางกายภาพและสงมชวตในอดต • คำอธบายทางนเวศวทยาและรายชอชนดพนธสงมชวตในระบบนเวศสมบรณทมสภาพคลายคลงกบบรเวณทจะฟนฟ • ตวอยางจากหอพรรณไมและพพธภณฑ • รายงานในอดต และบนทกการสมภาษณผคนทคนเคยกบพนทโครงการกอนไดรบความเสยหาย • หลกฐานทางนเวศวทยาดกดำบรรพ เชน ฟอสซลของละอองเรณ ถานหน วงปตนไม กองอจจาระหรอเศษซากของสตวฟนแทะ

ระบบนเวศอางองมคณคาเพมขนตามปรมาณขอมลทม อยางไรกตามการเกบรวบรวมขอมลยอมตองคำนงถงขอจำกดดานเวลาและงบประมาณ อยางนอยทสดบญชรายชอทางนเวศวทยาเบองตน (baseline ecological inventory) ควรอธบายถงคณลกษณะเดนของสภาพกายภาพและความหลากหลายทางชวภาพ เชน องคประกอบชนดและโครงสรางกลมสงมชวต นอกจากนจดอางองควรบงชถงสถานการณความเครยดตามปกตทเกดในบางชวง (normal periodic stress event) ททำใหระบบสามารถรกษาความสมบรณไวได คำอธบายจดอางองสำหรบระบบนเวศทางวฒนธรรม ควรบงชถงวธปฏบตทางวฒนธรรมซงมอทธพลตอการฟนฟและการจดการระบบนเวศในภายหลง มปจจย 2 อยางททำใหคำอธบายเกยวกบระบบนเวศอางองมความซบซอน ทงนเปนปจจยทจำเปนตองไดรบความสนใจเพอทจะสามารถสรางจดอางองทมประโยชนและมคณภาพ อยางแรกคอ พนทอางองมกถกเลอกจากระดบความหลากหลายทางชวภาพทตองการ ในขณะทพนททตองการการฟนฟมกแสดงถงขนตอนทางนเวศวทยากอนหนา (earlier ecological stage) ในกรณนการกำหนดจดอางองจำเปนตองคาดคะเนชวงแรกของกระบวนการพฒนาเพอวตถประสงคของการวางแผนและการประเมนผลโครงการ ความจำเปนสำหรบคาดคะเนนจะลดลงเมอลำดบขนการพฒนาของพนทในกระบวนการฟนฟกาวหนามากพอทจะเปรยบเทยบกบพนทอางองได อยางทสองคอ ขณะทเปาหมายของการฟนฟหมายถงระบบนเวศตามธรรมชาต แตพนทอางองเกอบทงหมดไดรบผลกระทบบางอยางจากมนษยซงไมควรถกเลยนแบบในระบบนเวศหลงการฟนฟ ดวยเหตดงกลาวจำเปนตองมการตความเพอขจดความคลมเครอเหลาน ดงนนการเตรยมขอมลเกยวกบระบบนเวศอางองจงตองการประสบการณและความชำชองในการประเมนทางนเวศวทยา เปาหมายของโครงการฟนฟทเขยนไวอยางชดเจนมความสำคญมากในการกำหนดรายละเอยดของระบบนเวศอางอง สำหรบการฟนฟในระดบทกวางขน เชน การฟนฟในระดบภมทศน (landscape-scale restoration) อาจมเพยงการกำหนดเปาหมายทวไป คำอธบายของระบบนเวศอางองกสามารถเขยนไวอยางทวไปได ในกรณดงกลาว ภาพถายทางอากาศอาจเปนแหลงขอมลสำคญทสดสำหรบการอธบายระบบนเวศอางอง การฟนฟในระดบทเลกกวานอาจจำเปนตองมขอมลทลงรายละเอยดมากขน เชน ขอมลจากพนททจะดำเนนการฟนฟจรง เปนตน

Tr a j e c t o ry analysis is a promising strategy, stillunder development, for interpreting large sets ofc o m p a r a t i ve data. In this strategy, data collected peri-odically at the restoration site are plotted to establisht rends. Trends that lead tow a rds the re f e rence condi-tion confirm that the restoration is following itsintended trajectory.

Evaluations include the assessment of any stated goalsand objectives that pertain to cultural, economic andother societal concerns. For these, the techniques ofe valuation may include those of the social sciences.The evaluation of socio-economic goals is import a n tto stakeholders and ultimately to policy-makers whodecide whether or not to authorize and financerestoration projects. T

RestorationPlanning

Plans for restoration projects include, at a mini-mum, the following:

■ a clear rationale as to why restoration is needed;an ecological description of the site designated forrestoration;

■ an ecological description of the site designated forrestoration;

■ a statement of the goals and objectives of therestoration project;

■ a designation and description of the reference;

■ an explanation of how the proposed restorationwill integrate with the landscape and its flows oforganisms and materials;

■ explicit plans, schedules and budgets for sitepreparation, installation and post-installationactivities, including a strategy for making promptmid-course corrections;

■ well-developed and explicitly stated performancestandards, with monitoring protocols by whichthe project can be evaluated;

■ strategies for long-term protection and mainte-nance of the restored ecosystem.

Where feasible, at least one untreated control plotshould be included at the project site, for purposesof comparison with the restored ecosystem. T

RelationshipBetween

RestorationPractice and

RestorationEcology

Ecological re s t o r a t i o n is the practice of re s t o r i n gecosystems as performed by practitioners at spe-

cific project sites, whereas restoration ecology is thescience upon which the practice is based. Re s t o r a t i o ne c o l o g y ideally provides clear concepts, models,methodologies and tools for practitioners in supportof their practice. Sometimes the practitioner and therestoration ecologist are the same person-the nexus ofpractice and theory. The field of restoration ecology isnot limited to the direct service of restoration practice.Restoration ecologists can advance ecological theoryby using restoration project sites as experimental are a s .For example, information derived from project sitescould be useful in resolving questions pertaining toassembly rules of biotic communities. Fu rt h e r,re s t o red ecosystems can serve as re f e rences for set-aside areas designated for nature conservation. T

www.ser.org SER International Primer on Ecological Restoration 11

Section 8:

Section 9:

www.ser.org ค ว า ม ร เ บ+ อ ง ต น ก า ร ฟ+ น ฟ น เ ว ศ ว ท ย า 9

ตอนท 6:

สงมชวตตางถน สงมชวตตางถนไมวาจะเปนพชหรอสตว หมายถงสงมชวตทถกนำเขามาในพนททไมเคยมสงมชวตนนมากอนโดยผานกจกรรมทเกยวของกบมนษย เนองจากการฟนฟนเวศวทยาของระบบนเวศตามธรรมชาตพยายามทจะทำใหพนทมสภาพคลายกบอดตมากทสดเทาทจะเปนไปได ดงนนการลดหรอการกำจดสงมชวตตางถนออกไปจากพนทจงเปนเปาหมายสำคญ อยางไรกตามโครงการฟนฟจำเปนตองคำนงถงขอจำกดดานงบประมาณและการวางแผนดำเนนงานอยางเปนเหตเปนผล ความสามารถในการปฏบตไดจรงเปนสงสำคญอยางยงสำหรบการควบคมสงมชวตตางถน ในภมทศนทางวฒนธรรมสงมชวตตางถนมกเปนสวนประกอบหนงของระบบนเวศ โดยเฉพาะอยางยงในฐานะพชเศรษฐกจและสตวเลยง อาจพบพชตางถนในพนทหลงการรบกวน (ruderals) หรอพชชนดทมกพบรวมกบพชเศรษฐกจ (segetals) อาจเปนผลจากการมววฒนาการรวมกนมา สงมชวตตางถนเหลานเปนทยอมรบไดสำหรบการฟนฟทางวฒนธรรม ในระบบนเวศธรรมชาตโดยทวไป ชนดพนธตางถนทเปนชนดรกรานจะแกงแยงและเขาแทนทชนดพนธทองถนในทสด ทงนไมไดหมายความวาชนดพนธตางถนทงหมดเปนอนตราย สงมชวตตางถนบางชนดทำหนาทแทนสงมชวตทองถนบางชนดทพบไดนอยหรอสญหายไปจากพนท ในแงดงกลาวการกำจดสงมชวตตางถนชนดนนอาจไมเหมาะสม สงมชวตตางถนบางชนดถกนำเขามาในชวงไมกศตวรรษทผานมาโดยมนษยหรอโดยชองทางอนและไดกลายมาเปนสงมชวตทสามารถปรบตวเขากบสภาพแวดลอมไดด สถานะของสงมชวตเหลานยงคงเปนประเดนถกเถยงกนอย สงมชวตอนๆ ทอพยพเขาและออกตามความผนแปรของสภาพภมอากาศในยคโฮโลซน (Holocene) อาจจะไมสามารถเรยกไดวาเปนชนดตางถน แมวาสงมชวตตางถนทงหมดจะถกกำจดออกจากพนทฟนฟ แตโอกาสในการกลบเขามากยงคงมสง ดวยเหตดงกลาวการพฒนานโยบายเกยวกบสงมชวตตางถนแตละชนดจำเปนตองตงอยบนความเปนไปไดเชงชววทยา เศรษฐศาสตร และการจดการ ความสำคญลำดบสงสดควรเปนการควบคมหรอการกำจดสงมชวตทบงชถงการคกคามอยางรนแรง โดยเฉพาะอยางยงพชตางถนชนดทกระจายตวไดไกลซงถกจดเปนภยคกคามทางนเวศวทยาในระดบภมทศนและภมภาค รวมถงสตวผลาหรอสงมชวตททำใหสงมชวตทองถนหายไป อกประเดนทสำคญคอจะทำอยางไรใหเกดการรบกวนสงมชวตทองถนและทรพยากรดนใหนอยทสดเมอเอาสงมชวตตางถนออกไป ในบางกรณ มการใชพชตางถนในโครงการฟนฟเพอวตถประสงคบางอยางทเฉพาะเจาะจง เชน การเปนพชคลมดน (cover crops) พชพเลยง (nurse crops) หรอชวยเพมธาตไนโตรเจน (nitrogen fixers) อยางไรกตามพชตางถนเหลานควรตองถกกำจดออกในตอนทายของโครงการฟนฟ เวนเสยแตวาเปนพชอายสน หรอเปนชนดทไมทนทานซงจะหายไปเองระหวางกระบวนการเปลยนแปลงแทนท (succession) ตอนท 7:

การตดตามและประเมนผล โครงการฟนฟทมการวางแผนอยางเหมาะสมจะพยายามมงทำงานเพอใหบรรลเปาหมายหลกทกำหนดไว ซงเปาหมายดงกลาวมกสะทอนคณลกษณะสำคญของระบบนเวศอางอง การบรรลเปาหมายทำไดโดยการดำเนนตามวตถประสงคยอย เปาหมายสวนใหญมกเปนแนวคด แตวตถประสงคมกเปนรปธรรมเพอทำใหสามารถบรรลเปาหมาย คำถามหลก 2 คำถามทสำคญตอการประเมนผลระบบนเวศหลงฟนฟ ไดแก 1) โครงการฟนฟบรรลวตถประสงคหรอไม และ 2) โครงการบรรลเปาหมายหรอไม ทงนผเกยวของจะตอบคำถามดงกลาวไดกตอเมอเปาหมายและวตถประสงคไดถกกำหนดไวอยางชดเจนกอนเรมโครงการฟนฟ ระบบนเวศเปนสงซบซอนและเมอพจารณาในรายละเอยดจะไมพบระบบนเวศ 2 ระบบใดๆ ทเหมอนกนทกประการ หรอในอกทางหนงไมมระบบนเวศหลงฟนฟใดๆ ทจะเหมอนจดอางองทกอยาง ตวแปรทางนเวศวทยาทสามารถใชในการประเมนม

Tr a j e c t o ry analysis is a promising strategy, stillunder development, for interpreting large sets ofc o m p a r a t i ve data. In this strategy, data collected peri-odically at the restoration site are plotted to establisht rends. Trends that lead tow a rds the re f e rence condi-tion confirm that the restoration is following itsintended trajectory.

Evaluations include the assessment of any stated goalsand objectives that pertain to cultural, economic andother societal concerns. For these, the techniques ofe valuation may include those of the social sciences.The evaluation of socio-economic goals is import a n tto stakeholders and ultimately to policy-makers whodecide whether or not to authorize and financerestoration projects. T

RestorationPlanning

Plans for restoration projects include, at a mini-mum, the following:

■ a clear rationale as to why restoration is needed;an ecological description of the site designated forrestoration;

■ an ecological description of the site designated forrestoration;

■ a statement of the goals and objectives of therestoration project;

■ a designation and description of the reference;

■ an explanation of how the proposed restorationwill integrate with the landscape and its flows oforganisms and materials;

■ explicit plans, schedules and budgets for sitepreparation, installation and post-installationactivities, including a strategy for making promptmid-course corrections;

■ well-developed and explicitly stated performancestandards, with monitoring protocols by whichthe project can be evaluated;

■ strategies for long-term protection and mainte-nance of the restored ecosystem.

Where feasible, at least one untreated control plotshould be included at the project site, for purposesof comparison with the restored ecosystem. T

RelationshipBetween

RestorationPractice and

RestorationEcology

Ecological re s t o r a t i o n is the practice of re s t o r i n gecosystems as performed by practitioners at spe-

cific project sites, whereas restoration ecology is thescience upon which the practice is based. Re s t o r a t i o ne c o l o g y ideally provides clear concepts, models,methodologies and tools for practitioners in supportof their practice. Sometimes the practitioner and therestoration ecologist are the same person-the nexus ofpractice and theory. The field of restoration ecology isnot limited to the direct service of restoration practice.Restoration ecologists can advance ecological theoryby using restoration project sites as experimental are a s .For example, information derived from project sitescould be useful in resolving questions pertaining toassembly rules of biotic communities. Fu rt h e r,re s t o red ecosystems can serve as re f e rences for set-aside areas designated for nature conservation. T

www.ser.org SER International Primer on Ecological Restoration 11

Section 8:

Section 9:

www.ser.org ค ว า ม ร เ บ+ อ ง ต น ก า ร ฟ+ น ฟ น เ ว ศ ว ท ย า 10

จำนวนมากเกนกวาทจะสามารถวดไดทงหมดภายใตระยะเวลาทจำกด การเลอกตวแปรทเหมาะสมสำหรบการประเมนผลตองอาศยวธคดทองกบความเปนจรงและการตดสนใจของผประเมน วตถประสงคมกถกประเมนบนมาตรฐานความสามารถ (performance standards) หรออาจเรยกวาเกณฑการออกแบบ (design criteria) หรอเกณฑความสำเรจ (success criteria) มาตรฐานหรอเกณฑเหลานถกออกแบบจากความเขาใจเกยวกบระบบนเวศอางอง มาตรฐานทใชในการประเมนควรใหขอมลเชงประจกษสำหรบตดสนวาโครงการฟนฟบรรลวตถประสงคหรอไม วตถประสงค มาตรฐานความสามารถ และขนตอนสำหรบการตดตามตรวจสอบและการประเมนผล ควรถกรวมไวในแผนการฟนฟกอนเรมโครงการ ถาขอมลทเกบรวบรวมระหวางกระบวนการตดตามผลแสดงใหเหนถงความสามารถททำไดตามมาตรฐานทใชในการประเมน นนกหมายถงการบรรลวตถประสงคโครงการอยางไมมขอกงขา และระบบนเวศหลงการฟนฟมแนวโนมทจะฟนตวไดอยางมประสทธภาพโดยอาจไมตองการความชวยเหลอเพมเตมจากผเกยวของเลย โครงการฟนฟททำไดตามวตถประสงคแสดงถงการบรรลเปาหมายหรอเกอบบรรลเปาหมาย แตการคาดการณนอาจไมถกตองเสมอไป เนองจากวตถประสงคและมาตรฐานการประเมนอาจถกกำหนดไวอยางไมเหมาะสม หรอความแปรปรวนของสงทไมคาดคดดานสภาพแวดลอมอาจมอทธพลทำใหวถการฟนฟเปลยนแปลงไป ดวยเหตนและเนองจากเปาหมายเปนอดมคตทไมสามารถวดเชงประจกษไดอยางชดเจน การประเมนวาโครงการบรรลเปาหมายหรอไมอาจตองอาศยการตดสนใจและการใชความรสกของผเชยวชาญอยางหลกเลยงไมได กลยทธ 3 แบบ ทถกใชสำหรบการประเมนผล คอ การเปรยบเทยบโดยตรง (direct comparison) การวเคราะหคณลกษณะ (attribute analysis) และการวเคราะหวถ (trajectory analysis) ในการเปรยบเทยบโดยตรง (direct comparison) ตวแปรทกำหนดจะถกวดคาทงในพนทอางองและพนทฟนฟ ถาคำอธบายจดอางองกำหนดไวละเอยด อาจใชตวแปรมากถง 20 หรอ 30 ตวแปร ในการเปรยบเทยบ ทงนรวมถงสภาพทางชวภาพและทางกายภาพ ผลทไดอาจนำไปสความคลมเครอของการตความเมอบางตวแปรมความใกลเคยงกนมากในขณะทบางตวแปรมความแตกตางกนมาก คำถามทตามมาคอตวแปรใด จำนวนเทาไหรทตองมคาใกลเคยงกน และตองมคาใกลเคยงมากแคไหนจงจะถอวาบรรลเปาหมายการฟนฟ การเลอกชดของลกษณะทสามารถอธบายระบบนเวศหนงไดอยางกระชบและสมบรณอาจเปนแนวทางทเหมาะสมทสด ในสวนการวเคราะหคณลกษณะ (attribute analysis) จะเชอมโยงกบรายละเอยดทอธบายไวในตอนท 3 ในกลยทธนขอมลเชงปรมาณและเชงกงปรมาณทไดจากการตดตามผลในชวงเวลาทกำหนดและรายงานอนๆ จะมประโยชนตอการตดสนระดบความสำเรจของแตละเปาหมาย การวเคราะหแนววถ (trajectory analysis) เปนกลยทธหนงทเปนความหวง อยภายใตการพฒนาเกยวกบการแปรผลชดขอมลเชงเปรยบเทยบขนาดใหญ ในกลยทธนขอมลทเกบจากพนทฟนฟในแตละชวง จะถกนำมาสรางเปนแนวโนมของวถทกำลงเกดขน ซงแนวโนมดงกลาวจะนำไปสสภาพอางอง เปนหลกฐานวาการฟนฟกำลงดำเนนไปตามวถทตองการ การประเมนผลรวมทงการประเมนเปาหมายและวตถประสงค ซงลวนเกยวของกบความสมพนธเชงวฒนธรรม เศรษฐกจ และทางสงคมอนๆ ทอาจตองใชเทคนคการประเมนผลทางสงคมศาสตรรวมดวย การประเมนเปาหมายทางเศรษฐกจสงคมเปนสงสำคญตอมผมสวนเกยวของและทายทสดสำหรบผกำหนดนโยบายทจะตดสนใจเกยวกบการอนญาตและการสนบสนนงบประมาณโครงการฟนฟตางๆ

Tr a j e c t o ry analysis is a promising strategy, stillunder development, for interpreting large sets ofc o m p a r a t i ve data. In this strategy, data collected peri-odically at the restoration site are plotted to establisht rends. Trends that lead tow a rds the re f e rence condi-tion confirm that the restoration is following itsintended trajectory.

Evaluations include the assessment of any stated goalsand objectives that pertain to cultural, economic andother societal concerns. For these, the techniques ofe valuation may include those of the social sciences.The evaluation of socio-economic goals is import a n tto stakeholders and ultimately to policy-makers whodecide whether or not to authorize and financerestoration projects. T

RestorationPlanning

Plans for restoration projects include, at a mini-mum, the following:

■ a clear rationale as to why restoration is needed;an ecological description of the site designated forrestoration;

■ an ecological description of the site designated forrestoration;

■ a statement of the goals and objectives of therestoration project;

■ a designation and description of the reference;

■ an explanation of how the proposed restorationwill integrate with the landscape and its flows oforganisms and materials;

■ explicit plans, schedules and budgets for sitepreparation, installation and post-installationactivities, including a strategy for making promptmid-course corrections;

■ well-developed and explicitly stated performancestandards, with monitoring protocols by whichthe project can be evaluated;

■ strategies for long-term protection and mainte-nance of the restored ecosystem.

Where feasible, at least one untreated control plotshould be included at the project site, for purposesof comparison with the restored ecosystem. T

RelationshipBetween

RestorationPractice and

RestorationEcology

Ecological re s t o r a t i o n is the practice of re s t o r i n gecosystems as performed by practitioners at spe-

cific project sites, whereas restoration ecology is thescience upon which the practice is based. Re s t o r a t i o ne c o l o g y ideally provides clear concepts, models,methodologies and tools for practitioners in supportof their practice. Sometimes the practitioner and therestoration ecologist are the same person-the nexus ofpractice and theory. The field of restoration ecology isnot limited to the direct service of restoration practice.Restoration ecologists can advance ecological theoryby using restoration project sites as experimental are a s .For example, information derived from project sitescould be useful in resolving questions pertaining toassembly rules of biotic communities. Fu rt h e r,re s t o red ecosystems can serve as re f e rences for set-aside areas designated for nature conservation. T

www.ser.org SER International Primer on Ecological Restoration 11

Section 8:

Section 9:

www.ser.org ค ว า ม ร เ บ+ อ ง ต น ก า ร ฟ+ น ฟ น เ ว ศ ว ท ย า 11

ตอนท 8:

การวางแผนฟนฟ แผนสำหรบโครงการฟนฟควรประกอบไปดวยองคประกอบหลกดงตอไปน

• หลกการและเหตผลทชดเจนวาทำไมตองฟนฟ • รายละเอยดทางนเวศวทยาของพนททจะฟนฟ • เปาหมายและวตถประสงคของโครงการฟนฟ • การกำหนดระบบนเวศอางองและคำอธบายรายละเอยด • คำอธบายถงวธการผนวกรวมพนทฟนฟ เขากบภมทศนโดยรอบ รวมถงการเขาออกของสงมชวต และการหมนเวยนของสสาร

• แผนงาน กำหนดการ และงบประมาณในการเตรยมพนทอยางชดเจน กจกรรมระหวางการฟนฟและหลงการฟนฟ รวมไปถงกลยทธในการแกไขปญหาทอาจเกดระหวางการดำเนนงานไดอยางรวดเรว

• เกณฑมาตรฐานความสามารถ (performance standards) ทใชไดจรงและชดเจน พรอมดวยขนตอนการตดตามทสามารถใชประเมนผลโครงการได

• กลยทธสำหรบการปองกนและการดแลรกษาระบบนเวศหลงฟนฟในระยะยาว หากเปนไปไดควรมแปลงควบคมทไมไดรบการฟนฟอยางนอยหนงแปลงเพมเขาไปในพนทโครงการสำหรบการเปรยบเทยบ

ตอนท 9:

ความสมพนธระหวางการฟนฟเชงปฏบตกบทฤษฎนเวศวทยาการฟนฟ การฟนฟนเวศวทยา (ecological restoration) เปนการดำเนนการฟนฟระบบนเวศเชงปฏบตโดยผปฏบตงานในพนทใดพนทหนง ในขณะทนเวศวทยาการฟนฟ (restoration ecology) เปนวทยาศาสตรพนฐานของการปฏบตดงกลาว ตามทฤษฎ นเวศวทยาการฟนฟ (restoration ecology) จะตองมแนวคดชดเจน มแบบจำลอง วธการและอปกรณทจะสนบสนนผปฏบตงาน บางครงผปฏบตงานและนกนเวศวทยาฟนฟเปนบคคลคนเดยวกน ถอเปนความเชอมโยงระหวางภาคปฏบตและภาคทฤษฎ ขอบเขตของงานนเวศวทยาการฟนฟไมไดจำกดแควธปฏบตดานการฟนฟเทานน นกนเวศวทยาฟนฟสามารถใชพนทโครงการฟนฟเปนแปลงทดลองเพอพฒนาทฤษฎทางดานนเวศวทยาไดดวย เชน ขอมลทไดมาจากพนทโครงการอาจมประโยชนตอการตอบคำถามเกยวกบการรวมกลมของสงคมสงมชวต นอกจากนระบบนเวศหลงฟนฟสามารถใชเปนพนทเพอการอนรกษธรรมชาตไดอกดวย ตอนท 10:

ความสมพนธของการฟนฟกบกจกรรมอนๆ การฟนฟนเวศวทยา คอ หนงในหลายๆ กจกรรมทมงปรบเปลยนสภาพทางชวภาพและกายภาพภายในพนท มกเปนทสบสนบอยๆ กบกจกรรมฟนฟทวไป เชน การฟนฟสภาพดน (reclamation) การฟนฟสภาพถนอาศย (rehabilitation) การบรรเทาความเสยหาย (mitigation) วศวกรรมทางนเวศวทยา (ecological engineering) และการจดการทรพยากรอกดาน รวมทงการจดการสตวปา การประมง การปศสตว วนเกษตร และการทำปาไม กจกรรมเหลานสามารถซอนทบและอาจถกจดเปนสวนหนงของการฟนฟนเวศวทยาถาสามารถทำใหเกดคณลกษณะดงทอธบายไวในตอนท 3 ของเอกสารน โดยทวไปการฟนฟนเวศวทยาใหความสำคญกบการดแลหลงเรมโครงการมากกวาเมอเปรยบเทยบกบกจกรรมฟนฟอนๆ ทงนเพอทำใหแนใจวาระบบจะมคณลกษณะดงทตองการ

Tr a j e c t o ry analysis is a promising strategy, stillunder development, for interpreting large sets ofc o m p a r a t i ve data. In this strategy, data collected peri-odically at the restoration site are plotted to establisht rends. Trends that lead tow a rds the re f e rence condi-tion confirm that the restoration is following itsintended trajectory.

Evaluations include the assessment of any stated goalsand objectives that pertain to cultural, economic andother societal concerns. For these, the techniques ofe valuation may include those of the social sciences.The evaluation of socio-economic goals is import a n tto stakeholders and ultimately to policy-makers whodecide whether or not to authorize and financerestoration projects. T

RestorationPlanning

Plans for restoration projects include, at a mini-mum, the following:

■ a clear rationale as to why restoration is needed;an ecological description of the site designated forrestoration;

■ an ecological description of the site designated forrestoration;

■ a statement of the goals and objectives of therestoration project;

■ a designation and description of the reference;

■ an explanation of how the proposed restorationwill integrate with the landscape and its flows oforganisms and materials;

■ explicit plans, schedules and budgets for sitepreparation, installation and post-installationactivities, including a strategy for making promptmid-course corrections;

■ well-developed and explicitly stated performancestandards, with monitoring protocols by whichthe project can be evaluated;

■ strategies for long-term protection and mainte-nance of the restored ecosystem.

Where feasible, at least one untreated control plotshould be included at the project site, for purposesof comparison with the restored ecosystem. T

RelationshipBetween

RestorationPractice and

RestorationEcology

Ecological re s t o r a t i o n is the practice of re s t o r i n gecosystems as performed by practitioners at spe-

cific project sites, whereas restoration ecology is thescience upon which the practice is based. Re s t o r a t i o ne c o l o g y ideally provides clear concepts, models,methodologies and tools for practitioners in supportof their practice. Sometimes the practitioner and therestoration ecologist are the same person-the nexus ofpractice and theory. The field of restoration ecology isnot limited to the direct service of restoration practice.Restoration ecologists can advance ecological theoryby using restoration project sites as experimental are a s .For example, information derived from project sitescould be useful in resolving questions pertaining toassembly rules of biotic communities. Fu rt h e r,re s t o red ecosystems can serve as re f e rences for set-aside areas designated for nature conservation. T

www.ser.org SER International Primer on Ecological Restoration 11

Section 8:

Section 9:Tr a j e c t o ry analysis is a promising strategy, stillunder development, for interpreting large sets ofc o m p a r a t i ve data. In this strategy, data collected peri-odically at the restoration site are plotted to establisht rends. Trends that lead tow a rds the re f e rence condi-tion confirm that the restoration is following itsintended trajectory.

Evaluations include the assessment of any stated goalsand objectives that pertain to cultural, economic andother societal concerns. For these, the techniques ofe valuation may include those of the social sciences.The evaluation of socio-economic goals is import a n tto stakeholders and ultimately to policy-makers whodecide whether or not to authorize and financerestoration projects. T

RestorationPlanning

Plans for restoration projects include, at a mini-mum, the following:

■ a clear rationale as to why restoration is needed;an ecological description of the site designated forrestoration;

■ an ecological description of the site designated forrestoration;

■ a statement of the goals and objectives of therestoration project;

■ a designation and description of the reference;

■ an explanation of how the proposed restorationwill integrate with the landscape and its flows oforganisms and materials;

■ explicit plans, schedules and budgets for sitepreparation, installation and post-installationactivities, including a strategy for making promptmid-course corrections;

■ well-developed and explicitly stated performancestandards, with monitoring protocols by whichthe project can be evaluated;

■ strategies for long-term protection and mainte-nance of the restored ecosystem.

Where feasible, at least one untreated control plotshould be included at the project site, for purposesof comparison with the restored ecosystem. T

RelationshipBetween

RestorationPractice and

RestorationEcology

Ecological re s t o r a t i o n is the practice of re s t o r i n gecosystems as performed by practitioners at spe-

cific project sites, whereas restoration ecology is thescience upon which the practice is based. Re s t o r a t i o ne c o l o g y ideally provides clear concepts, models,methodologies and tools for practitioners in supportof their practice. Sometimes the practitioner and therestoration ecologist are the same person-the nexus ofpractice and theory. The field of restoration ecology isnot limited to the direct service of restoration practice.Restoration ecologists can advance ecological theoryby using restoration project sites as experimental are a s .For example, information derived from project sitescould be useful in resolving questions pertaining toassembly rules of biotic communities. Fu rt h e r,re s t o red ecosystems can serve as re f e rences for set-aside areas designated for nature conservation. T

www.ser.org SER International Primer on Ecological Restoration 11

Section 8:

Section 9:

www.ser.org ค ว า ม ร เ บ+ อ ง ต น ก า ร ฟ+ น ฟ น เ ว ศ ว ท ย า 12

การฟนฟสภาพถนอาศย (rehabilitation) มจดทเหมอนกนกบการฟนฟนเวศวทยาคอการใชระบบนเวศในอดตหรอระบบนเวศทมอยกอนหนาเปนตนแบบหรอจดอางอง แตมความแตกตางกนในเรองเปาหมายและกลยทธ การฟนสภาพถนอาศยใหความสำคญกบการซอมแซมกระบวนการ การผลตขนตนและการบรการของระบบนเวศ ในขณะทเปาหมายของการฟนฟนเวศวทยาจะรวมไปถงการสรางความสมบรณของกลมสงมชวตทมอยเดมในแงขององคประกอบชนดและโครงสรางของสงคมสงมชวต อยางไรกตามการฟนฟนเวศวทยาในแงของการเปนแนวคดแบบกวางๆ จะครอบคลมโครงการสวนใหญซงในอดตถกระบวาเปนการฟนฟสภาพถนอาศย การฟนฟสภาพทดน (reclamation) ถกใชกนทวไปในบรบทของการฟนฟเหมองในทวปอเมรกาเหนอและสหราชอาณาจกร คำศพทนถกนำไปใชในมมกวางกวาการฟนฟสภาพถนอาศย วตถประสงคหลกของการฟนฟสภาพทดนประกอบดวยการรกษาเสถยรภาพหนาดน ความปลอดภยของสาธารณะ การปรบปรงทศนยภาพ และการนำทดนกลบมาใชประโยชนตามวตถประสงคทเชอมโยงกบบรบทพนท โดยทวไปการปลกพชทดแทนเปนสวนหนงของการฟนฟสภาพทดน ทงนอาจเปนการปลกพชเพยงชนดเดยวหรอไมกชนดกได โครงการฟนฟสภาพทดนทดำเนนการบนพนฐานทางนเวศวทยาอาจมคณสมบตเทยบเทากบการฟนฟถนอาศยหรอแมกระทงการฟนฟนเวศวทยาได การบรรเทาความเสยหาย (mitigation) เปนวธปฏบตทมงบรรเทาความเสยหายดานสงแวดลอม การบรรเทาความเสยหายเปนสงจำเปนทวไปในสหรฐอเมรกา เปนเงอนไขของการออกใบอนญาตสำหรบโครงการพฒนาเอกชนและโครงการรฐบาลทอาจกอใหเกดความเสยหายแกพนทชมนำ อยางไรกตามโครงการบรรเทาความเสยหายบางโครงการสามารถฟนคณลกษณะบางอยางใหคลายคลงกบระบบนเวศหลงฟนฟ ดงทอธบายไวในตอนท 3 ในกรณเชนนการบรรเทาความเสยหายอาจถกจดเปนการฟนฟระบบนเวศได มการใชศพท การสรางใหม (creation) อยางแพรหลายเมอไมนานน โดยเฉพาะอยางยงโครงการทดำเนนงานบนพนทวางเปลา ไมมพชปกคลมเลย บางครงมการใชศพท การประดษฐ (fabrication) แทนการสรางใหม และบอยครงทการละเลยพนทวางเปลาทำใหเกดการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมอยางรนแรง ถงขนตองมการสรางระบบนเวศใหมแทนระบบนเวศทพบในอดต การสรางใหม ซงมกตองมการดำเนนการเชงวศวกรรมและภมสถาปตยกรรมไมสามารถจดเปนการฟนฟได เพราะวาการฟนฟนเวศวทยาจะมงสรางหรอกระตนกระบวนการพฒนาของระบบนเวศตามวถทตองการ จากนนกระบวนการภายในระบบจะพฒนาไปสสถานะขนถดไปโดยมการแทรกแซงของมนษยนอยทสดหรอไมมเลย วศวกรรมทางนเวศวทยา (ecological engineering) เกยวของกบการจดการวสดธรรมชาต สงมชวต และสงแวดลอมทาง เคมกายภาพ เพอใหบรรลเปาหมายทเฉพาะเจาะจงและเพอแกปญหาทางเทคนคบางอยางของมนษย มความแตกตางจากวศวกรรมโยธาซงเกยวของกบวสดทมนษยสรางขน เชน เหลกและคอนกรต ความสามารถในการทำนายผลทจะเกดขนอยางแมนยำโดยใชหลกการออกแบบทางวศวกรรมทงหมด ในขณะทการฟนฟนเวศวทยาจะตระหนกและยอมรบผลทไมสามารถทำนายไดอยางแนชด รวมถงการตงเปาหมายซงมองไปมากกวาการปฏบตตามวธการอยางเครงครด มการคำนงถงความหลากหลายทางชวภาพ ความสมบรณและสขภาพของระบบนเวศ ทงนเมอใดทความสามารถในการทำนายผลลพธไมใชประเดนหลก ขอบเขตของงานวศวกรรมทางนเวศวทยาหลายๆ โครงการ สามารถขยายออกไปจนมคณสมบตจดเปนการฟนฟนเวศวทยาได ตอนท 11:

การผสมผสานการฟนฟนเวศวทยากบแผนงานขนาดใหญ บางครงการฟนฟนเวศวทยากเปนหนงในหลายๆ องคประกอบภายใตการทำงานของภาครฐหรอภาคเอกชน เชน โครงการพฒนาและแผนการจดการลมนำ การจดการระบบนเวศและการอนรกษธรรมชาต ผจดการโครงการหรอแผนงานขนาดใหญ

Tr a j e c t o ry analysis is a promising strategy, stillunder development, for interpreting large sets ofc o m p a r a t i ve data. In this strategy, data collected peri-odically at the restoration site are plotted to establisht rends. Trends that lead tow a rds the re f e rence condi-tion confirm that the restoration is following itsintended trajectory.

Evaluations include the assessment of any stated goalsand objectives that pertain to cultural, economic andother societal concerns. For these, the techniques ofe valuation may include those of the social sciences.The evaluation of socio-economic goals is import a n tto stakeholders and ultimately to policy-makers whodecide whether or not to authorize and financerestoration projects. T

RestorationPlanning

Plans for restoration projects include, at a mini-mum, the following:

■ a clear rationale as to why restoration is needed;an ecological description of the site designated forrestoration;

■ an ecological description of the site designated forrestoration;

■ a statement of the goals and objectives of therestoration project;

■ a designation and description of the reference;

■ an explanation of how the proposed restorationwill integrate with the landscape and its flows oforganisms and materials;

■ explicit plans, schedules and budgets for sitepreparation, installation and post-installationactivities, including a strategy for making promptmid-course corrections;

■ well-developed and explicitly stated performancestandards, with monitoring protocols by whichthe project can be evaluated;

■ strategies for long-term protection and mainte-nance of the restored ecosystem.

Where feasible, at least one untreated control plotshould be included at the project site, for purposesof comparison with the restored ecosystem. T

RelationshipBetween

RestorationPractice and

RestorationEcology

Ecological re s t o r a t i o n is the practice of re s t o r i n gecosystems as performed by practitioners at spe-

cific project sites, whereas restoration ecology is thescience upon which the practice is based. Re s t o r a t i o ne c o l o g y ideally provides clear concepts, models,methodologies and tools for practitioners in supportof their practice. Sometimes the practitioner and therestoration ecologist are the same person-the nexus ofpractice and theory. The field of restoration ecology isnot limited to the direct service of restoration practice.Restoration ecologists can advance ecological theoryby using restoration project sites as experimental are a s .For example, information derived from project sitescould be useful in resolving questions pertaining toassembly rules of biotic communities. Fu rt h e r,re s t o red ecosystems can serve as re f e rences for set-aside areas designated for nature conservation. T

www.ser.org SER International Primer on Ecological Restoration 11

Section 8:

Section 9:

www.ser.org ค ว า ม ร เ บ+ อ ง ต น ก า ร ฟ+ น ฟ น เ ว ศ ว ท ย า 13

ควรตระหนกถงความซบซอนและตนทนทเกยวของกบการวางแผนและการดำเนนงานฟนฟทางนเวศวทยา การประหยดตนทนอาจทำไดโดยการผนวกรวมกจกรรมดานการฟนฟเขากบงานดานอนๆ ของแผนงานใหญ ถาทำไดเชนนนผจดการโครงการจะไดประโยชนจากการมองภาพทงหมดเชอมโยงกน นกฟนฟจะมบทบาทสำคญในการสนบสนนงานทกดานในแผนงานทสงผลกระทบตอการฟนฟ นอกจากนนกฟนฟจะอยในตำแหนงททำใหมนใจไดวาองคประกอบของการฟนฟนเวศวทยาทงหมดไดรบความตระหนกและมความเขาใจอยางเตมท นำไปสการดแลผลประโยชนของสวนรวมอยางแทจรง

Tr a j e c t o ry analysis is a promising strategy, stillunder development, for interpreting large sets ofc o m p a r a t i ve data. In this strategy, data collected peri-odically at the restoration site are plotted to establisht rends. Trends that lead tow a rds the re f e rence condi-tion confirm that the restoration is following itsintended trajectory.

Evaluations include the assessment of any stated goalsand objectives that pertain to cultural, economic andother societal concerns. For these, the techniques ofe valuation may include those of the social sciences.The evaluation of socio-economic goals is import a n tto stakeholders and ultimately to policy-makers whodecide whether or not to authorize and financerestoration projects. T

RestorationPlanning

Plans for restoration projects include, at a mini-mum, the following:

■ a clear rationale as to why restoration is needed;an ecological description of the site designated forrestoration;

■ an ecological description of the site designated forrestoration;

■ a statement of the goals and objectives of therestoration project;

■ a designation and description of the reference;

■ an explanation of how the proposed restorationwill integrate with the landscape and its flows oforganisms and materials;

■ explicit plans, schedules and budgets for sitepreparation, installation and post-installationactivities, including a strategy for making promptmid-course corrections;

■ well-developed and explicitly stated performancestandards, with monitoring protocols by whichthe project can be evaluated;

■ strategies for long-term protection and mainte-nance of the restored ecosystem.

Where feasible, at least one untreated control plotshould be included at the project site, for purposesof comparison with the restored ecosystem. T

RelationshipBetween

RestorationPractice and

RestorationEcology

Ecological re s t o r a t i o n is the practice of re s t o r i n gecosystems as performed by practitioners at spe-

cific project sites, whereas restoration ecology is thescience upon which the practice is based. Re s t o r a t i o ne c o l o g y ideally provides clear concepts, models,methodologies and tools for practitioners in supportof their practice. Sometimes the practitioner and therestoration ecologist are the same person-the nexus ofpractice and theory. The field of restoration ecology isnot limited to the direct service of restoration practice.Restoration ecologists can advance ecological theoryby using restoration project sites as experimental are a s .For example, information derived from project sitescould be useful in resolving questions pertaining toassembly rules of biotic communities. Fu rt h e r,re s t o red ecosystems can serve as re f e rences for set-aside areas designated for nature conservation. T

www.ser.org SER International Primer on Ecological Restoration 11

Section 8:

Section 9:

www.ser.org ค ว า ม ร เ บ+ อ ง ต น ก า ร ฟ+ น ฟ น เ ว ศ ว ท ย า 14

สมาคมฟนฟนเวศวทยาสากล

Society for Ecological Restoration International

Society for Ecological Restoration International 285 West 18th Street, Suite 1 Tucson, Arizona 85701 USA

โทรศพท : 520-622-5485 แฟกซ : 520-622-5491

อเมล : info@ser.org • เวบไซต : www.ser.org

ภารกจของสมาคมคอการสงเสรมการฟนฟนเวศวทยาในฐานะเครองมอของการรกษาความหลากหลายของสงมชวตบนโลกและการสรางความสมพนธทางนเวศวทยาระหวางธรรมชาตและวฒนธรรมทเขมแขง สมาคมฟนฟระบบนเวศสากลเปนหนวยงานไมหวงผลกำไรทดำเนนการดวยความรวมมอของสมาชกทเกยวของ ทงระดบบคคลและระดบองคกรซงมสวนรวมในการซอมแซมและการจดการระบบนเวศอยางแขงขน สมาชกของสมาคมทำงานอยทวโลก กอใหเกดประสบการณใหม ชดองคความร และมมมองเชงวฒนธรรม สมาคมมสมาชกเปนนกวทยาศาสตร นกวางแผน นกบรหาร ทปรกษาทางนเวศวทยา สถาปนกเชงภมทศน นกปรชญา วศวกร ผจดการพนทธรรมชาต นกเขยน นกเพาะปลก นกกจกรรมชมชน และอาสาสมคร สมาคมฟนฟระบบนเวศสากลรองรบการเตบโตของเครอขายฟนฟนเวศวทยาโดยเปนเวทแลกเปลยนสำหรบนกฟนฟ สงเสรมงานวจย การสรางจตสำนก และการสนบสนนภาคสาธารณะตอการฟนฟ การจดการเชงฟนฟ และการอภปรายเกยวกบนโยบายสาธารณะ ใหคณคากบบคคลทไดเสยสละตอวงการการฟนฟ และมสวนสงเสรมการฟนฟระบบนเวศทวโลก สมาคมฟนฟระบบนเวศสากลกอตงขนเมอป พ.ศ. 2530 ปจจบนมสมาชกจาก 37 ประเทศ และมสาขายอย 14 สาขาทวโลก ไดรบการยอมรบโดยหนวยงานรฐและเอกชนในฐานะแหลงรวบรวมผเชยวชาญดานวทยาศาสตรการฟนฟ วธปฏบตและนโยบาย สมาคมฟนฟระบบนเวศสากลสามารถทำงานบรรลวตถประสงคไดดวยความรวมมอจากหนวยงานพนธมตรและการทำงานของสมาชกทวโลก สมาคมเปนเครอขายทกำลงขยายขนาดขนเรอยๆ เปนทรวมตวของผปฏบตซงอทศตวเพอการฟนฟระบบนเวศทเสยหายหรอถกรบกวน คณสามารถเปนสมาชกคนหนงของสมาคมฟนฟระบบนเวศสากลไดเชนกน สมครเปนสมาชกไดทางเวบไซต www.ser.org หรอทางโทรศพท อเมลล หรอแฟกซตามรายละเอยดดานลาง