raporti i stabilitetit financiar. bqk_rsf - 10... · 2018-11-19 · ndërmjetësimi financiar i...

RAPORTI

I STABILITETIT FINANCIAR

Numër |10

Dhjetor |2016

BANKA QENDRORE E REPUBLIKËS SË KOSOVËS

CENTRALNA BANKA REPUBLIKE KOSOVA

CENTRAL BANK OF THE REPUBLIC OF KOSOVO

2 |

Efficiency of Banks in South-East Europe: With Special Reference to Kosovo CBK Working Paper no. 4

Numër 10 Raporti i Stabilitetit Financiar

| 1

BANKA QENDRORE E REPUBLIKËS SË KOSOVËS

CENTRALNA BANKA REPUBLIKE KOSOVA

CENTRAL BANK OF THE REPUBLIC OF KOSOVO

Raporti i Stabilitetit Financiar

Numër 10

Raporti i Stabilitetit Financiar Numër 10

2 |


| 3

BOTUES © Banka Qendrore e Republikës së Kosovës

Departamenti i Analizave Ekonomike dhe i Stabilitetit Financiar

33 Garibaldi, Prishtinë 10 000

Tel: ++381 38 222 055

Fax: ++381 38 243 763

Faqja e internetit www.bqk-kos.org

Adresa elektronike [email protected]

KRYEREDAKTOR Arben MUSTAFA

AUTORË Zana GJOCAJ

Krenare MALOKU BAKIJA

Arta NUSHI

Bejtush KIÇMARI

Taulant SYLA

Arta HASHIMI

REDAKTOR TEKNIK Butrint BOJAJ

http://www.bqk-kos.org/

mailto:[email protected]


4 |


| 5

SHKURTESAT:

AJN Asetet e Jashtme Neto

APR Asetet e Peshuara ndaj Rrezikut

ASK Agjencia e Statististikave të Kosovës

ATM Bankomatë (anglisht: Automated Teller Machines)

ATP Agjensionet për Transferimin e Parave

BERZH Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim

BPV Bruto Produkti Vendor

BQE Banka Qendrore Evropiane

BQK Banka Qendrore e Republikës së Kosovës

CIS Commonwealth of Independent States

DST Të Drejtat Speciale të Tirazhit

EJL Evropa Juglindore

EQL Evropa Qendrore dhe Lindore

FKPK Fondi i Kursimeve Pensionale të Kosovës

FMN Fondi Monetar Ndërkombëtar

HHI Indeksi Herfindahl-Hirschman

IHD Investimet e Huaja Direkte

IMF Institucionet Mikro-Financiare

KJP Kreditë joperformuese

KMA Kthimi Mesatar në Asete

KMK Kthimi Mesatar në Kapital

KNK Kthimi në Kapital

KTD Korporatat Tjera Depozituese

MEF Ministria e Financave

MNI Margjina Neto e Interesit

OJSHEF Organizatat Jofitimprurëse në Shërbim të Ekonomive Familjare

POS Pika të Shitjes (anglisht: Point of Sales)

pp Pikë Përqindje

PPT Përgjegjësia ndaj Palës së Tretë

PTK Posta dhe Telekomi i Kosovës

RLI Indeksi i Sundimit të Ligjit (angl.: Rule of Law Index)

TMK Treguesi i Mjaftueshmërisë së Kapitalit

TVSH Tatimi mbi Vlerën e Shtuar

Vërejtje: Përdoruesit e këtyre të dhënave kërkohen të citojnë burimin.

Citimi i sugjeruar: Banka Qendrore e Republikës së Kosovës (2016),

Raporti i Stabilitetit Financiar Nr. 10, Prishtinë: BQK.

Çdo korigjim i nevojshëm bëhet në verzionin elektronik.


6 |


| 7

PËRMBAJTJA:

1. Fjala e Guvernatorit --------------------------------------------------------------------------------- 13

2. Përmbledhje ------------------------------------------------------------------------------------------ 15

Vlerësimi i përgjithshëm i rreziqeve ndaj stabilitetit financiar --------------------------------- 19

3. Eurozona dhe Ballkani Perëndimor ------------------------------------------------------------- 21

4. Ekonomia e Kosovës ------------------------------------------------------------------------------- 30

5. Sistemi Financiar i Kosovës ----------------------------------------------------------------------- 36

5.1. Karakteristikat e Përgjithshme ------------------------------------------------------------------------- 36

5.2 Ekspozimi ndaj sektorit të jashtëm --------------------------------------------------------------------- 37

6. Sektori Bankar i Kosovës -------------------------------------------------------------------------- 40

6.1 Struktura e Sektorit Bankar ------------------------------------------------------------------------------ 40

6.2. Aktiviteti i Sektorit Bankar ------------------------------------------------------------------------------- 41

6.3. Performanca e Sektorit Bankar ------------------------------------------------------------------------ 54

6.4 Rreziqet e Sektorit Bankar ------------------------------------------------------------------------------- 57

6.5. Analiza Stres-Test ----------------------------------------------------------------------------------------- 70

6.6. Infrastruktura Financiare në Kosovë ------------------------------------------------------------------ 75

7. Sektori Pensional ------------------------------------------------------------------------------------ 78

8. Sektori i Sigurimeve --------------------------------------------------------------------------------- 81

8.1. Aktiviteti i sektorit të sigurimeve ----------------------------------------------------------------------- 81

8.2. Performanca financiare e sektorit të sigurimeve --------------------------------------------------- 83

9. Sektori mikrofinanciar dhe Ndihmësit Financiar ---------------------------------------------- 84

9.1. Aktiviteti i sektorit mikrofinanciar ----------------------------------------------------------------------- 84

9.2. Performanca e sektorit mikrofinanciar ---------------------------------------------------------------- 88

9.3 Ndihmësit Financiar ---------------------------------------------------------------------------------------- 89

10. Shtojca statistikore -------------------------------------------------------------------------------- 91

11. Referencat ----------------------------------------------------------------------------------------- 111


8 |

LISTA E FIGURAVE ---------------------------------------------------------------------------------------------- 19

Figura 1. Harta e stabilitetit financiar -------------------------------------------------------------------------- 19

Figura 2. Rritja vjetore e BPV-së në eurozonë -------------------------------------------------------------- 21

Figura 3. Shkalla e inflacionit në eurozonë ------------------------------------------------------------------- 21

Figura 4. Norma e kreditimit ndërbankar EURIBOR dhe norma e rifinancimit e BQE-së --------- 22

Figura 5. Rritja vjetore e kreditimit dhe shkalla e KJP-ve në vendet kryesore në eurozonë ----- 22

Figura 6. Treguesit e profitabilitetit të sektorit bankar në vendet kryesore të eurozonës --------- 22

Figura 7. Rritja vjetore e kredive dhe depozitave në vendet e rajonit ---------------------------------- 23

Figura 8. Norma e këmbimit të euros ndaj valutave kryesore ------------------------------------------- 24

Figura 9. Struktura e aseteve të PCH-së --------------------------------------------------------------------- 25

Figura 10. Ecuria e kredive dhe depozitave të PCH –së ------------------------------------------------- 25

Figura 11. Treguesit e efikasitetit të PCH –së --------------------------------------------------------------- 26

Figura 12. Struktura e aseteve të RBI-së --------------------------------------------------------------------- 27

Figura 13. Ecuria e kredive dhe depozitave të RBI-së ---------------------------------------------------- 27

Figura 14. Treguesit e efikasitetit të RBI-së ------------------------------------------------------------------ 27

Figura 15. Struktura e aseteve të NLB Group --------------------------------------------------------------- 28

Figura 16. Ecuria e kredive dhe depozitave të NLB group ----------------------------------------------- 29

Figura 17. Treguesit e efikasitetit të NLB Group ------------------------------------------------------------ 29

Figura 18. Ndryshimi mesatar vjetor i IÇK-së---------------------------------------------------------------- 30

Figura 19. Importet eksportet dhe bilanci tregtar ----------------------------------------------------------- 31

Figura 20. Pranimet e remitencave ---------------------------------------------------------------------------- 32

Figura 21. Struktura e investimeve të huaja direkte sipas komponenteve --------------------------- 32

Figura 22. Ecuria e tregut të letrave me vlerë --------------------------------------------------------------- 33

Figura 23. Shuma e shpallur dhe e ofertuar ----------------------------------------------------------------- 33

Figura 24. Struktura e letrave me vlerë të Qeverisë sipas afatit të maturimit ------------------------ 34

Figura 25. Normat mesatare të interesit të letrave me vlerë të Qeverisë së Kosovës

sipas maturimit ------------------------------------------------------------------------------------------------------ 34

Figura 26. Raporti i mbulimit shumë e ofertuar/shumë e shpallur në vendet e rajonit ------------- 34

Figura 27. Norma mesatare e interesit në letrat me vlerë të qeverive në vendet e rajonit ------- 35

Figura 28. Struktura e aseteve të sistemit financiar -------------------------------------------------------- 36

Figura 29. Ndërmjetësimi financiar sipas sektorëve ------------------------------------------------------- 36

Figura 30. Ndërmjetësimi financiar i sektorit bankar në vendet e Ballkanit Perëndimor ---------- 36

Figura 31. AJN-të sipas sektorëve financiarë---------------------------------------------------------------- 37

Figura 32. Ekspozimi i jashtëm sipas sektorëve financiar ------------------------------------------------ 37

Figura 33. Struktura e aseteve në sektorin e jashtëm ----------------------------------------------------- 38

Figura 34. Struktura e detyrimeve të jashtme --------------------------------------------------------------- 38

Figura 35. Struktura e aseteve të sektorit bankar ---------------------------------------------------------- 40

Figura 36. Shkalla e koncentrimit në sektorin bankar ----------------------------------------------------- 40

Figura 37. Struktura e aseteve të sektorit bankar ---------------------------------------------------------- 41

Figura 38. Asetet e sektorit bankar ----------------------------------------------------------------------------- 41


| 9

Figura 39. Struktura e letrave me vlerë ----------------------------------------------------------------------- 42

Figura 40. Kontributi i sektorëve në rritjen e gjithsej kredive --------------------------------------------- 42

Figura 41. Struktura e kredive sipas sektorëve në vendet e rajonit ------------------------------------ 42

Figura 42. Struktura e kredive sipas veprimtarisë ekonomike ------------------------------------------- 43

Figura 43. Kreditë sipas veprimtarisë ekonomike ---------------------------------------------------------- 43

Figura 44. Struktura e kredive sipas afatit të maturimit --------------------------------------------------- 44

Figura 45. Struktura e kredive sipas afatit të maturimit për ndërmarrje dhe ekonomi familjare - 44

Figura 46. Gjithsej kreditë dhe kreditë e reja ---------------------------------------------------------------- 45

Figura 47. Kreditë e reja ------------------------------------------------------------------------------------------ 45

Figura 48. Kreditë e reja sipas sektorëve --------------------------------------------------------------------- 45

Figura 49. Kreditë e reja sipas sektorëve dhe qëllimit të përdorimit ----------------------------------- 45

Figura 50. Standardet kreditore të aplikuara në vlerësimin e aplikacioneve të nërmarrjeve ----- 46

Figura 51. Rregullat dhe kushtet e aplikuara për kdreditë ndaj ndërmarrjeve ----------------------- 47

Figura 52. Kërkesa për kredi nga ndërmarrjet --------------------------------------------------------------- 47

Figura 53. Standardet kreditore të aplikuara në vlerësimin e aplikacioneve nga ekonomitë

familjare -------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 47

Figura 54. Rregullat dh ekushtet e aplikuara për kreditë ndaj ekonomive famljare ---------------- 48

Figura 55. Kërkesa për kredi nga ekonomitë familjare ---------------------------------------------------- 48

Figura 56. Depozitat e e sektorit bankar ---------------------------------------------------------------------- 49

Figura 57. Depozitat e ndërmarrjeve -------------------------------------------------------------------------- 49

Figura 58. Depozitat e e jorezidentëve ------------------------------------------------------------------------ 50

Figura 59. Struktura e depozitave sipas afatit të maturimit ----------------------------------------------- 50

Figura 60. Depozitat e afatizuara ------------------------------------------------------------------------------- 50

Figura 61. Norma mesatare e interesit ------------------------------------------------------------------------ 51

Figura 62. Normat mesatare të interesit në Kosovë dhe në vendet e rajonit ------------------------ 51

Figura 63. Norma mesatare e interesit në kreditë ndaj ndërmarrjeve dhe ekonomive familjare 51

Figura 64. Norma mesatare e interesit në kreditë ndaj ndërmarrjeve, sipas qëllimit --------------- 52

Figura 65. Norma mesatare e interesit në kreditë ndaj ndërmarrjeve, sipas maturimit ------------ 52

Figura 66. Norma mesatare e interesit në kreditë ndaj ndërmarrjeve, sipas

veprimtarisë ekonomike ------------------------------------------------------------------------------------------ 52

Figura 67. Norma mesatare e interesit në kreditë ndaj ekonomive familjare, sipas qëllimit ------ 53

Figura 68. Norma mesatare e interesit në depozita -------------------------------------------------------- 53

Figura 69. Norma mesatare e interesit në depozitat e ndërmarrjeve ---------------------------------- 53

Figura 70. Normat mesatare të interesit në dipozitat e ekonomive familjare ------------------------ 54

Figura 71. Performanca financiare e sektorit bankar ------------------------------------------------------ 54

Figura 72. Struktura e të hyrave të sektorit bankar --------------------------------------------------------- 54

Figura 73. Shpenzimet e sektorit bankar --------------------------------------------------------------------- 55

Figura 74. Shpenzimet e sektorit bankar, ndryshimi vjetor ----------------------------------------------- 55

Figura 75. Treguesit e profitabilitetit të sektorit bankar ---------------------------------------------------- 56

Figura 76. Raporti shpenzime/ të hyra ------------------------------------------------------------------------ 56


10 |

Figura 77. Kreditë dhe depozitat e sektorit bankar --------------------------------------------------------- 58

Figura 78. Raporti asete likuide “gjithëpërfshirëse”/detyrime afatshkurtra --------------------------- 58

Figura 79. Rezervat e sektorit bankar ------------------------------------------------------------------------- 59

Figura 80. Hendeku i likuiditetit --------------------------------------------------------------------------------- 59

Figura 81. Raporti KJP/gjithsej kreditë ------------------------------------------------------------------------ 60

Figura 82. Gjithsej kreditë dhe KJP-të ------------------------------------------------------------------------- 60

Figura 83. Raporti KJP/gjithsej kreditë në Kosovë dhe në disa vende të Ballkanit Perëndimor 60

Figura 84. KJP-të sipas veprimtarisë ekonomike ----------------------------------------------------------- 61

Figura 85. Struktura e kredive sipas klasifikimit ------------------------------------------------------------- 61

Figura 86. KJP-të dhe provionet -------------------------------------------------------------------------------- 61

Figura 87. Koncentrimi i rrezikut kreditor --------------------------------------------------------------------- 62

Figura 88. Kapitalizimi i sektorit bankar ----------------------------------------------------------------------- 62

Figura 89.Kapitali rregullator dhe APR-të -------------------------------------------------------------------- 62

Figura 90. TMK në sektorin bankar në Kosovë dhe në vendet e rajonit ------------------------------ 63

Figura 91. Struktura e kapitalit rregullator -------------------------------------------------------------------- 63

Figura 92. Struktura e kapitalit të klasit të parë ------------------------------------------------------------- 63

Figura 93. Struktura e kapitalit të klasit të dytë -------------------------------------------------------------- 64

Figura 94. Raporti i APR-ve ngaj gjithsej aseteve të sektorit -------------------------------------------- 64

Figura 95.Struktura e APR-ve sipas peshës së rrezikut -------------------------------------------------- 64

Figura 96. Pozicionet e hapura në valutë të huaj ndaj kapitalit të klasit të parë -------------------- 66

Figura 97. Kreditë dhe depozitat në valutë të huaj --------------------------------------------------------- 66

Figura 98. Hendeku i aseteve dhe detyrimeve të ndjeshme ndaj normave të interesit ------------ 67

Figura 99. Asetet e sektorit pensional ------------------------------------------------------------------------- 78

Figura 100. Kontributet e arkëtuara sipas fondeve të pensionale -------------------------------------- 78

Figura 101. Struktura e investimeve të sektorit pensional ------------------------------------------------ 79

Figura 102. Përformanca financiare e Fondit të Kursimeve Pensionale të Kosovës --------------- 79

Figura 103. Përformanca financiare e Fondit Slloveno-Kosovar të Pensioneve -------------------- 79

Figura 104. Struktura e aseteve të sektorit të sigurimeve ------------------------------------------------ 81

Figura 105. Asetet e sektorit të sigurimeve ------------------------------------------------------------------ 81

Figura 106. Struktura e aseteve të sektorit të sigurimeve ------------------------------------------------ 81

Figura 107. Detyrimet dhe kapitali i sektorit të sigurimeve ----------------------------------------------- 82

Figura 108. Bruto primet e arkëtuara -------------------------------------------------------------------------- 82

Figura 109. Struktura e primeve bruto të shkruara --------------------------------------------------------- 82

Figura 110. Primet e pranuara dhe dëmet e paguara ----------------------------------------------------- 83

Figura 111. Dëmet e paguara ----------------------------------------------------------------------------------- 83

Figura 112. Asetet e sektorit mikrofinanciar------------------------------------------------------------------ 84

Figura 113. Struktura e aseteve të sektorit mikrofinanciar ----------------------------------------------- 85

Figura 114. Kreditë ndaj ekonomive familjare sipas maturimitetit -------------------------------------- 85

Figura 115. Struktura e kredive ndaj ndërmarrjeve -------------------------------------------------------- 85

Figura 116. Rritja e kredive ndaj ndërmarrjeve-------------------------------------------------------------- 86


| 11

Figura 117. Kreditë ndaj ndërmarrjeve sipas maturitetit -------------------------------------------------- 86

Figura 118. Lizingjet e sektorit mikrofinanciar --------------------------------------------------------------- 86

Figura 119. Struktura e lizingut ---------------------------------------------------------------------------------- 87

Figura 120. Norma mesatare e interesit në kredi të sektorit mikrofinanciar -------------------------- 87

Figura 121. Norma mesatare e interesit në kredi ----------------------------------------------------------- 87

Figura 122. Të hyrat dhe shpenzimet e sektorit mikrofinanciar ----------------------------------------- 88

Figura 123. Treguesit e profitabilitetit të sektorit mikrofinanciar ----------------------------------------- 88

Figura 124. Treguesit e kualitetit të portfolios kreditore --------------------------------------------------- 88

LISTA E TABELAVE ---------------------------------------------------------------------------------------------- 37

Tabela 1. Numri i institucioneve financiare ------------------------------------------------------------------ 37

Tabela 2. Struktura e aseteve të sektorit bankar ----------------------------------------------------------- 41

Tabela 3. Struktura e detyrimeve dhe burimeve vetanake të sektorit bankar------------------------ 49

Tabela 4. Tregues kyç të efikasitetit të sektorit bankar ---------------------------------------------------- 56

Tabela 5. Tregues të kapacitetit të sektorit bankar --------------------------------------------------------- 57

Tabela 6. Indikatorët e rreziqeve të sektorit bankar -------------------------------------------------------- 57

Tabela 7. Indikatorët e përdorur për vlerësimin e rëndësisë sistemike të bankave në Kosovë - 67

Tabela 8. Rezultatet e rëndësisë sistemike të bankave në Kosovë ------------------------------------ 69

Tabela 09. Përmbledhje e rezultateve të stres-testit: rreziku kreditor --------------------------------- 73

Tabela 10. Përmbledhje e rezultateve të stres-testit: rreziku i likuiditetit ------------------------------ 74

Tabela 11. Pjesëmarrja e instrumenteve të pagesave në gjithsej transaksionet e SEKN-së ---- 75

Tabela 12. Rrjeti i sektorit bankar ------------------------------------------------------------------------------ 77

Tabela 13. Pjesëmarrja e vlerës së transaksioneve me kartela sipas terminaleve në gjithsej

vlerën e transaksioneve me kartela ---------------------------------------------------------------------------- 77

Tabela 14. Struktura e sektorit pensional --------------------------------------------------------------------- 78

LISTA E KUTIVE --------------------------------------------------------------------------------------------------- 25

Kutia 1. Performanca e grupeve më të mëdha bankare që operojnë në Kosovë ------------------- 25

Kutia 2. Identifikimi i bankave me rëndësi sistemike në Kosovë ---------------------------------------- 67


12 |


| 13

1. Fjala e Guvernatorit

Ambienti i jashtëm makroekonomik gjatë gjysmës së parë të vitit 2016 u karakterizua me

zhvillime pozitive, ku masat lehtësuese të ndërmarra nga Banka Qendrore Evropiane (BQE)

ndikuan në rikuperimin e kreditimit dhe përshpejtimin e rritjes ekonomike. Norma e inflacionit,

megjithatë, vazhdoi të mbetet në nivel më të ulët se sa objektivi i BQE-së. Zhvillime të ngjashme

karakterizuan edhe vendet e rajonit të Ballkanit Perëndimor, të cilat në përgjithësi shënuan

rritje të aktivitetit të sistemit financiar dhe rritje të përshpejtuar të ekonomisë.

Ekonomia e Kosovës ka vazhduar të shënojë normë pozitive të rritjes ekonomike edhe gjatë vitit

2016. Burimet kryesore të financimit të rritjes ekonomike ishin burimet e brendshme si

kreditimi bankar dhe shpenzimet publike, përderisa të hyrat nga sektori i jashtëm u

karakterizuan me një performancë më të pafavorshme si pasojë e rënies së eksporteve,

remitencave dhe investimeve të huaja direkte. Kosova vazhdon të ketë shkallë të kënaqshme të

stabilitetit fiskal, të shprehur përmes raporteve relativisht të ulëta të deficitit buxhetor dhe

borxhit publik ndaj Bruto Produktit Vendor. Zhvillimet në nivelin e përgjithshëm të çmimeve

kanë vazhduar të jenë reflektim i zhvillimeve të çmimeve në sektorin e jashtëm, duke u

karakterizuar me preisone të lehta deflacioniste.

Sektori bankar i Kosovës vazhdoi të zgjerojë aktivitetin ndërmjetësues me një ritëm të

përshpejtuar, duke rritur kështu rolin e tij në financimin e ekonomisë së vendit. Rritja e

vazhdueshme e konkurrencës dhe gjendja e shëndoshë e sektorit bankar ka luajtur rol të

rëndësishëm në lehtësimin e standardeve kreditore dhe përmirësimin e kushteve kreditore nga

bankat, ku duhet theksuar vazhdimi i rënies së normës së interesit në kredi e cila tashmë

gjendet në nivel të përafërt me mesataren e vendeve tjera të rajonit. Këto zhvillime kanë

lehtësuar në masë të konsiderueshme qasjen në financimin bankar dhe kanë nxitur rritjen e

kërkesës për kredi. Sektori bankar i Kosovës ka vazhduar të financojë aktivitetin e tij kryesisht

përmes depozitave të mbledhura brenda vendit, rrjedha e të cilave ka mundësuar zgjerimin e

qëndrueshëm të aktivitetit kreditor. Megjithatë, rënia e normës së interesit në depozita në vitet e

fundit ka nxitur ndryshimin e strukturës së depozitave në favor të depozitave të transferueshme,

gjë që mund të paraqet vështirësi për rritjen e kreditimit afatgjatë nga bankat. Bankat që

operojnë në Kosovë kanë vazhduar të avancojnë infrastrukturën financiare, ku po vërehet rritje e

vazhdueshme e shërbimeve bankare dixhitale, të cilat mundësojnë qasje më të lehtë dhe me

kosto më të ulët për shfrytëzuesit e tyre. Transaksionet bankare të realizuara përmes këtyre

shërbimeve po shënojnë rritje të konsiderueshme, gjë që flet për rritje të depërtimit të këtyre

shërbimeve te qytetarët dhe bizneset.

Sektori bankar vazhdon të ketë normë të kënaqshme të profitabilitetit, gjë e cila paraqet një

shtyllë të rëndësishme mbi të cilën bazohet shkalla e lartë e qëndrueshmërisë që ka ky sektor.

Norma e kapitalizimit dhe e likuiditetit vazhdojnë të qëndrojnë në nivele mjaft më të larta se sa

normat minimale të kërkuara nga Banka Qendrore, gjë që tregon për kapacitetin e lartë që ka

sektori bankar për të përballuar tronditje të mundshme. Norma, edhe ashtu mjaft e ulët, e

kredive joperformuese shënoi rënie të mëtejme gjatë vitit 2016, duke përforcuar edhe më shumë

qëndrueshmërinë e sektorit bankar. Ekspozimi i ulët ndaj valutave të huaja, si dhe normat

kryesisht fikse të interesit si në kredi ashtu edhe në depozita, kanë bërë që ekspozimi i këtij

sektori ndaj rrezikut të tregut të jetë mjaft i ulët.

Ngjashëm me sektorin bankar, rritje e aktivitetit është regjistruar edhe te komponentët tjerë të

sistemit financiar të Kosovës, duke përfshirë fondet pensionale, kompanitë e sigurimeve dhe

institucionet mikrofinanciare. Investimet e fondeve pensionale gjatë gjysmës së parë të vitit 2016

u karakterizuan me performancë pozitive, duke kontribuar kështu në rritjen e vlerës së

kursimeve pensionale të qytetarëve. Performancë më të brishtë financiare vazhdon të ketë


14 |

sektori i sigurimeve, i cili edhe gjatë gjysmës së parë të vitit 2016 u ballafaqua me humbje.

Ndërsa, sektori mikrofinanciar shënoi rritje të theksuar të kreditimit dhe përmirësim të

treguesve të profitabilitetit, gjë që flet për një përmirësim të theksuar të performancës së

përgjithshme të këtij sektori.

Raporti i Stabilitetit Financiar paraqet një nga publikimet e rregullta të Bankës Qendrore të

Republikës së Kosovës, i cili në baza gjysëmvjetore i ofron publikut një vlerësim të stabilitetit

financiar në Kosovë përmes analizës së detajuar të zhvillimeve ekonomike e financiare relevante

për stabilitetin financiar.

Bedri HAMZA

Guvernator


| 15

2. Përmbledhje

Aktiviteti ekonomik në eurozonë gjatë vitit 2016 është rikuperuar gradualisht, mbështetur

kryesisht nga kërkesa e brendshme. Norma mesatare e rritjes reale në eurozonë në gjysmën e

parë të vitit 2016 ishte rreth 1.7 përqind (1.5 përqind në gjysmën e parë të vitit 2015).

Rikuperimi i vazhdueshëm i aktivitetit në eurozonë është ndikuar pozitivisht nga përmirësimi i

kushteve të financimit, kryesisht si rezultat i politikave ekspansioniste dhe masave

jokonvencionale të ndërmarra nga BQE, si dhe përmirësimit të kushteve në tregun e punës dhe

çmimeve të ulëta të mallrave kryesore në tregjet ndërkombëtare. Përforcimi i kërkesës në

eurozonë është reflektuar pozitivisht në zhvillimet ekonomike të vendeve në Ballkanin

Perëndimor. Mbështetur kryesisht nga rritja e eksporteve dhe investimeve, në gjashtëmujorin e

parë 2016, vendet në Ballkanin Perëndimor janë karakterizuar me një rritje mesatare të BPV-së

prej rreth 3 përqind.

Eurozona u karakterizua me presione të dobëta inflacioniste gjatë vitit 2016, përderisa në

gjysmën e parë të vitit 2016, shkalla mesatare e inflacionit ishte rreth 0.6 përqind. Ndikimi i

politikave ekspansioniste monetare në nivelin e çmimeve në eurozonë ka rezultuar të jetë i

kufizuar, kryesisht si pasojë e rënies së theksuar të çmimeve të energjisë gjatë vitit 2016.

Ngjashëm me eurozonën, vendet e Ballkanit Perëndimor u karakterizuan me presione të dobëta

inflacioniste, që kryesisht i atribuohen zhvillimeve të çmimeve në tregjet ndërkombëtare. Në

gjashtëmujorin e parë të vitit 2016, shkalla mesatare e inflacionit në vendet në Ballkanin

Perëndimor ishte rreth 0.2 përqind.

Mbështetur kryesisht nga rritja e kërkesës për kredi dhe përmirësimi i kushteve të kreditimit,

aktiviteti kreditues në eurozonë është rikuperuar gjatë vitit 2016 dhe ka shënuar një rritje

vjetore prej 2.7 përqind në qershor 2016. Gjithashtu, indikatorët e profitabilitetit dhe indikatorët

kryesor të shëndetit financiar shënuan përmirësim gjatë vitit 2016 kundrejt vitit paraprak.

Vendet kryesore të eurozonës u karakterizuan me nivel të kënaqshëm të likuiditetit në sektorin

bankar si dhe me përmirësim të cilësisë së portfolios kreditore. Ngjashëm me vendet në eurozonë,

gjatë gjysmës së parë të vitit 2016, kreditimi në vendet e Ballkanit Perëndimor shënoi rritje,

kryesisht si rezultat i standardeve më të lehtësuara të kreditimit nga bankat si dhe rritjes së

kërkesës për kredi. Edhe indikatorët kyç të shëndetit financiar gjatë gjysmës së parë të vitit 2016

u karakterizuan me ecuri pozitive.

Ekonomia e Kosovës u karakterizua me zgjerim të aktivitetit gjatë vitit 2016 kundrejt vitit

paraprak. Sipas vlerësimeve preliminare të Agjencisë së Statistikave të Kosovës, vlera nominale

e BPV-së në gjashtë muajt e parë të vitit 2016 arriti në 2.73 miliard euro, që në terma real,

përkon me një rritje mesatare vjetore prej 3.5 përqind. Aktiviteti i përgjithshëm në vend u

mbështet kryesisht nga rritja e kërkesës së brendshme, përderisa neto eksportet ndikuan

negativisht në normën e rritjes ekonomike. Në gjysmën e parë të vitit 2016, rritja reale e

ekonomisë së Kosovës është mbështetur kryesisht nga rritja në aktivitetin e sektorit të

ndërtimtarisë, sektorit të hoteleve dhe restoranteve, transportit dhe magazinimit, tregtisë, etj.,

përderisa rënie të aktivitetit vlerësohet të kenë shënuar industria nxjerrëse, afarizmi me pasuri

të patundshme dhe administrimi publik. Për vitin 2016, projeksionet e BQK-së sugjerojnë se

norma reale e rritjes ekonomike do të jetë rreth 3.6 përqind.

Ngjashëm me eurozonën dhe vendet e Ballkanit Perëndimor, gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit

2016, zhvillimet në nivelin e përgjithshëm të çmimeve në Kosovë u karakterizuan me presione të

lehta deflacioniste me ç’rast norma e inflacionit ishte -0.02 përqind. Kosova vazhdon të ketë

pozicion të qëndrueshëm fiskal. Në qershor 2016, buxheti i Kosovës regjistroi bilanc pozitiv

buxhetor prej rreth 20.3 milionë euro, krahasuar me bilancin negativ buxhetor prej rreth 21.1


16 |

milionë euro të shënuar deri në qershor të vitit 2015. Në këtë periudhë, borxhi publik arriti në

821.9 milionë euro, ndërsa si përqindje e BPV-së, në 13.8 përqind.

Përderisa vlera e shtuar nga sektorët prodhues në vend mbetet e ulët, rritja e kërkesës së

brendshme është përkthyer në rritje të importit, duke ndikuar kështu në rritjen e deficitit të

llogarinë rrjedhëse. Deficiti i llogarisë rrjedhëse dhe kapitale arriti vlerën prej 327.0 milionë

euro, një rritje prej 57.6 përqind krahasuar me vitin paraprak, kryesisht si pasojë e rritjes së

deficitit në llogarinë e mallrave dhe rënies së shënuar në bilancin pozitiv të llogarive të të

ardhurave parësore dhe dytësore. Në anën tjetër, bilanci pozitiv në llogarinë e shërbimeve shënoi

rritje. Gjatë vitit 2016, sektori i jashtëm i Kosovës u karakterizua me rënie të remitencave të

pranuara në vend dhe rënie të Investimeve të Huaja Direkte (IHD). Pas tre vitesh rritjeje të

vazhdueshme, remitencat e pranuara në vend u karakterizuan me një rënie vjetore prej 2.7

përqind dhe shënuan vlerën prej 329.8 milionë euro në qershor 2016. Në të njëjtën periudhë,

vlera e IHD-ve të pranuara në Kosovë rezulton të jetë përgjysmuar në 84.8 milionë euro, nga

161.7 milionë euro sa ishte në qershor të vitit 2015.

Sektori financiar i Kosovës gjatë gjysmës së parë të vitit 2016 u karakterizua me rritje të

qëndrueshme të aktivitetit në të gjithë sektorët përbërës. Rrjedhimisht, shkalla e ndërmjetësimit

financiar në Kosovë, e shprehur si raport i aseteve të sistemit financiar ndaj BPV-së, ka arritur

në 85.1 përqind nga 82.5 përqind sa ishte një vit më parë. Sektori bankar kishte kontributin

kryesor në rritjen e aktivitetit të sektorit financiar. Kreditimi i sektorit bankar përshpejtoi

rritjen vjetore në 8.4 përqind, duke arritur kështu vlerën prej 2.17 miliardë euro. Kreditë për

ekonomi familjare, kryesisht ato konsumuese, kishin kontributin kryesor në rritjen e gjithsej

kreditimit, përderisa rritje shënuan edhe kreditë për ndërmarrje. Zhvillimet në kreditimin e

ekonomive familjare reflektojnë si kërkesën më të lartë për kredi konsumuese ashtu edhe

lehtësimin e standardave kreditore të ndikuara nga rritja e konkurrencës në tregun kreditor në

vend. Ndërsa, aktiviteti kreditues ndaj ndërmarrjeve është karakterizuar me shtrëngim të

standardeve të kreditimit. Kreditë për ndërmarrje vazhdojnë të dominojnë strukturën e gjithsej

kredive, në kuadër të të cilave kreditë për sektorin e tregtisë përbëjnë kategorinë kryesore me

pjesëmarrje prej 51.9 përqind. Kreditë për sektorin e tregtisë shënuan ngadalësim të rritjes gjatë

kësaj periudhe, ndërsa sektorët ekonomik të cilët përgjithësisht kanë pjesëmarrje më të ulët në

kreditimin bankar, siç janë sektori i shërbimeve financiare dhe patundshmërive, sektori i

minierave si dhe ai i bujqësisë shënuan rritje të theksuar. Sektori i bujqësisë, përkundër rritjes

së lartë në vitet e fundit, vijon të ketëpjesëmarrje të ulët në gjithsej kreditimin bankar. Në

aspektin e maturimit, kreditë me maturitet më të gjatë kanë vazhduar të rrisin pjesëmarrjen si

rezultat i rritjes së kërkesës për kredi më të gjata si dhe përmirësimit të kushteve kreditore nga

ana e bankave të cilat kanë rritur afatin e maturimit të ofruar.

Burim kryesor i financimit të aktivitetit të sektorit bankar vazhdojnë të jenë depozitat, të cilat

arritën vlerën 2.69 miliardë euro duke shënuar rritje vjetore prej 4.6 përqind. Ritmi i rritjes së

depozitave shënoi ngadalësim për të dytin vit me radhë, me ç’rast depozitat e ndërmarrjeve u

karakterizuan me ngadalësim më të theksuar të normës së rritjes. Depozitat e afatizuara, të cilat

deri në gjysmën e dytë të vitit 2015 dominonin strukturën e depozitave sipas maturitetit,

vazhduan rënien por me ritëm më të ngadalshëm. Ndërsa, depozitat e transferueshme, të cilat

tani përbëjnë mbi 50 përqind të depozitave të sektorit, vazhduan të rrisin pjesëmarrjen në

gjithsej depozitat. Rënia e depozitave të afatizuara është rezultat i ambientit me norma të ulëta

të interesit në depozita që ka dekurajuar afatizimin e depozitave nga depozitorët.

Norma mesatare e interesit në kredi vazhdoi trendin rënës edhe gjatë gjysmës së parë të vitit

2016, ndërsa norma mesatare e interesit në depozita shënoi rritje të lehtë për të dytin vit me

radhë. Norma mesatare e interesit për kreditë e reja zbriti në 7.2 përqind nga 7.6 përqind sa

ishte në qershor të vitit të kaluar, përderisa norma mesatare e interesit në depozita u ngrit në


| 17

1.0 përqind nga 0.8 përqind. Rënia më e theksuar e normës së interesit në kredi ndikoi që

diferenca në mes të normës së interesit në kredi dhe normës së interesit në depozita të

zvogëlohet në 6.2 përqind nga 6.8 përqind në qershor 2015. Normat mesatare të interesit në

kredi dhe depozita në sektorin bankar të Kosovës qëndrojnë në nivel të përafërt me mesataren e

normave të interesit të vendeve të rajonit.

Treguesit e performancës dhe shëndetit financiar vazhdojnë të reflektojnë shkallë të lartë të

stabilitetit të sektorit. Profiti i realizuar gjatë gjysmës së parë të vitit 2016 arriti në 37.7 milionë

euro, që paraqet rënie krahasuar me vitin paraprak i cili shënoi vitin me profitin më të lartë

historik të sektorit. Megjithatë, treguesit e profitabilitetit si Kthimi në Mesataren e Aseteve

(KMA) dhe Kthimi në Mesataren e Kapitalit (KMK) qëndruan në nivel të lartë, në 2.5 dhe 20.6

përqind respektivisht, që janë dukshëm më të lartë se niveli i rajonit Pozita e likuiditetit të

sektorit bankar vazhdon të jetë në nivel të qëndrueshëm, përkundër rritjes së përshpejtuar të

kreditimit që ndikoi në rritjen e raportit të kredive ndaj depozitave në 80.7 përqind. Raporti i

mjeteve likuide ndaj detyrimeve afatshkurtra qëndroi në 41.5 përqind, që është mjaft mbi

minimumin rregullator prej 25 përqind. Pozita e kapitalizimit të sektorit vazhdon të reflektojë

qëndrueshmëri dhe aftësi të lartë të sektorit bankar për të përballuar humbjet potenciale.

Treguesi i kapitalizimit zbriti lehtësisht në 18.7 përqind si rezultat i rënies së kapitalit të klasit

të dytë, por cilësia e kapitalit rregullativ është rritur si rezultat i rritjes së kapitalit të klasit të

parë të mbështetur nga profiti i akumuluar ndër vite. Pjesëmarrja e kapitalit të klasit të parë në

gjithsej kapitalin rregullativ në qershor 2016 arriti në 87.5 përqind nga 83.6 një vit më parë.

Ekspozimi ndaj rrezikut kreditor ka vazhduar të bie, duke u pasqyruar me rënie të mëtejme të

normës së kredive joperformuese ndaj gjithsej kredive në 5.3 përqind, të ndikuar si nga rritja më

e lartë e kredive ashtu edhe nga përmirësimi i kualitetit të kredive. Po ashtu, mbulueshmëria e

kredive joperformuese me provizione për humbje nga kreditë është rritur në 119.9 përqind, që

tregon për mbrojtje të mirë të sektorit nga humbjet e mundshme nga kreditë. Norma e kredive

joperformuese ndaj gjithsej kredive në qershor 2016 ishte në nivelin më të ulët që nga fundi i

vitit 2010, si dhe vazhdon të mbetet në nivelin më të ulët krahasuar me vendet e rajonit që

mesatarisht kanë një normë të KJP-ve prej 14.9 përqind.

Ekspozimi ndaj rrezikut të tregut vazhdon të jetë i ulët. Raporti i pozicionit të agreguar neto të

hapur në valutë të huaj ndaj kapitalit të klasit të parë ka shënuar rritje në 1.8 përqind, por që

mbetet në nivel të ulët krahasuar me nivelin maksimal të lejuar rregullator prej 30 përqind.

Kreditë në valutë të huaj kanë shënuar rënie duke zvogëluar pjesëmarrjen, edhe ashtu mjaft të

ulët, në gjithsej kreditë në 0.2 përqind në qershor 2016. Kreditë dhe depozitat ndikohen nga

lëvizjet e normave të interesit kryesisht vetëm në maturim për faktin se bartin normë fikse të

interesit. Hendeku negativ për intervalin e shkurtër të maturimit ‘deri në 30 ditë’ është

ngushtuar në krahasim me vitin paraprak, gjë që ulë ekspozimin e sektorit bankar ndaj rrezikut

të rritjes së mundshme të normës së interesit. Ndërsa, hendeku kumulativ deri në 1 vit rezultoi

pozitiv dhe më i gjerë krahasuar me periudhën paraprake, duke e rritur ekspozimin ndaj

rrezikut të rënies së mundshme të normës së interesit.

Bankat kanë krijuar sistem, politika dhe procedura të përshtatshme për menaxhimin e rrezikut

operacional. Edhe në gjysmën e parë të vitit 2016, ky rrezik është menaxhuar në mënyrë

adekuate duke mos pasur raste të materializimit të tij, dhe duke ndarë kapitalin e nevojshëm për

mbulimin e këtij rreziku në pajtueshmëri me kërkesat rregullatore.

Po ashtu, rezultatet e analizës stres-test vazhdojnë të sygjerojnë aftësi të lartë të sektorit bankar

për të përballuar tronditjet e mundshme në kualitetin e portofolit kreditor dhe në nivelin e

kapitalizimit, që mund të pasojnë nën skenarët hipotetik të rritjes së normës së KJP-ve,

zhvlerësimit të euros, zvogëlimit të normave të interesit për asetet dhe rritjen normave të

interesit për detyrimet si dhe dështimit të kredimarrësve më të mëdhenjë. Poashtu, sektori


18 |

bankar ka treguar aftësi për të ruajtur gjendjen e likuiditetit nën supozime hipotetike të

tërheqjeve të konsiderueshme të depozitave.

Infrastruktura bankare gjatë gjysmës së parë të vitit 2016 vazhdoi të zgjerohet. Rritja e numrit

të bankomatëve rezultoi me rritje të numrit dhe vlerës së tërheqjeve përmes bankomatëve,

ndërsa rritja e numrit të pajisjeve POS rezultoi në rritje të numrit të transaksioneve të shitjeve

përmes POS-ve, mirëpo në vlerë më të ulët krahasuar më vitin paraprak. Gjatë kësaj periudhe,

numri i transaksioneve të kryera përmes sistemit ndërbankar të pagesave në Kosovë u rrit për

16.1 përqind duke arritur në 5.4 milionë, ndërsa vlera e transaksioneve të kryera u rrit për 15.7

përqind dhe arriti në 3.9 miliardë euro. Po ashtu, është shënuar rritje e numrit të gjithsej

llogarive bankare, llogarive bankare E-banking, si dhe numrit të kartelave debitore dhe

kreditore. Të gjitha këto zhvillime ndikuan në rritjen e efikasitetit të shërbimeve bankare.

Me rritje të aktivitetit u karakterizuan edhe sektorët tjerë përbërës të sistemit financiar, që

përfshijnë sektorin pensional, sektorin e sigurimeve dhe sektorin e institucioneve

mikrofinanciare. Sektori pensional vazhdoi të ketë rritje të aseteve, ku vlera e aseteve të sektorit

deri në qershor 2016 arriti në 1.33 miliard euro duke shënuar rritje vjetore prej 12.4 përqind.

Sektori pensional gjithashtu vazhdoi të shënojë performancë të mirë financiare, me rritje të

çmimit të aksionit në mjetet e investuara dhe rrjedhimisht kthim pozitiv nga investimet. Sektori

i sigurimeve ka shënuar rritje të aktivitetit, ku në qershor 2016 vlera e aseteve të sektorit arriti

në 163.6 milionë euro, që përkon me rritje vjetore prej 8.3 përqind. Mirëpo, performanca

financiare e këtij sektori vazhdon të jetë jo e kënaqshme si rezultat i humbjes së realizuar edhe

gjatë gjysmës së parë të vitit 2016. Sektori mikrofinanciar është sektori me rritjen më të madhe

të aseteve në sistemin financiar, ku deri në qershor 2016 u karakterizua me rritje të theksuar

vjetore prej 16.9 përqind, duke arritur vlerën 136.0 milionë euro. Po ashtu, në këtë vit sektori

mikrofinanciar u karakterizua me përmirësim të performancës financiare në krahasim me tre

vitet e fundit, duke realizuar rritje të profitit, gjë që u pasqyrua në përmirësimin e indikatorëve

të profitabilitetit.


| 19

Vlerësimi i përgjithshëm i rreziqeve ndaj stabilitetit financiar

Zhvillimet në treguesit kryesor të rreziqeve

ndaj stabilitetit financiar të Kosovës janë

përmbledhur në figurën 1, që paraqet Harta e

Stabilitetit Financiar të Kosovës.1 Harta e

stabilitetit prezanton në mënyrë grafike

lëvizjen e shkallës së rrezikut në kategoritë

kryesore të rrezikut ndaj stabilitetit financiar

si dhe mundëson krahasimin me notën

mesatare historike të rrezikut për kategoritë

përkatëse. Rritja e distancës nga qendra e

hartës për treguesit reflekton rritje të

rrezikut dhe zvogëlim të aftësisë për

përballimin e goditjeve ndaj stabilitetit

financiar dhe anasjelltas.

Në përgjithësi, gjysma e parë e vitit 2016

është karakterizuar me rënie të rrezikut në shumicën e treguesve në krahasim me periudhën e njëjtë të

vitit paraprak, me ç’rast niveli i rrezikut të shumicës së treguesve gjithashtu qëndroi mjaft nën nivelin

mesatar historik të rrezikut.

Rreziku ndaj stabilitetit financiar që buron nga ekonomia e jashtme ka shënuar rënie të lehtë në vitin 2016

si pasojë e rritjes më të lartë të BPV-së së partnerëve tregtarë në TM1 2016 dhe rënies së mëtejme të

normave bazë të interesit. Në përgjithësi, rreziku për stabilitetin financiar nga ekonomia e jashtme mbetet

në nivel të ulët, duke qëndruar mjaft nën nivelin mesatar historik.

Rreziku nga ekonomia e brendshme është zhvendosur drejt qendrës në TM2 2016 duke shënuar rënie. Kjo

rënie e rrezikut i atribuohet hendekut më të ulët të BPV-së krahasuar me TM2 2015. Rënie e rrezikut është

shënuar edhe nga zhvillimet në kursin valutor që u karakterizuan me më pak luhatje. Ndërsa, borxhi i

jashtëm i Kosovës dhe deficiti i llogarisë rrjedhëse janë rritur. Rreziku nga inflacioni gjithashtu ka treguar

tendencë rritëse në TM2 2016 krahasuar me periudhën e njëjtë të vitit paraprak, ndërsa rreziku nga

ambienti ligjor mbetet në nivel të njëjtë. Përkundër rënies së rrezikut të përgjithshëm në vitin e fundit, ai

mbetet në nivel pak më të lartë se niveli mesatar historik.

Rreziku që buron nga ekonomitë familjare ka shënuar ngritje të lehtë në vitin 2016, por që mbetet nën

nivelin mesatar historik. Ndërsa, rreziku nga ndërmarrjet dhe qeveria është zhvendosur drejt qendrës duke

shënuar rënie. Rritja e rrezikut për ekonomitë familjare buron kryesisht nga remitencat, të cilat po

shënojnë rënie që nga TM4 2015. Përmirësime në këtë kategori janë shënuar nga rritja e kreditimit për

sektorin e ekonomive familjare si dhe përmirësimi i cilësisë së portofolit kreditor. Ndërmarrjet shënuan

rënie të rrezikut kryesisht si rezultat i përmirësimit të theksuar të cilësisë së portofolit kreditor dhe

përmirësimit të raportit të ndërmarrjeve të regjistruara dhe atyre të mbyllura. Ndërsa, nëntreguesi i vlerës

së shtuar në BPV nga sektori i tregtisë shënoi përkeqësim si rrjedhojë e ngadalësimit të aktivitetit në

sektorin e tregtisë me shumicë dhe pakicë në vitin 2016. Rreziku nga sektori qeveritar ka shënuar rënie

duke reflektuar zhvillimet pozitive si zvogëlimi i rrezikut sovran, rënia e deficitit fiskal dhe rritja e raportit

të të hyrave tatimore ndaj BPV-së. Ndërsa, madhësia e borxhit qeveritar ndaj BPV-së si dhe shpenzimet për

borxhin kanë shënuar rritje.

Rreziku i brendshëm për sektorin bankar, i lidhur me strukturën e sektorit bankar si dhe me nivelin e

kapitalizimit dhe profitabilitetit kanë shënuar rënie të theksuar. Rreziku nga struktura e sektorit bankar

ka rënë si rezultat i zhvillimeve pozitive në pothuajse të gjithë komponentët e tij, me theks të veçantë në

rënien e rrezikut nga devijimi negativ ndaj normës mesatare të kapitalizimit të sektorit bankar, që

nënkupton se bankat me normë më të ulët të kapitalizimit kanë rritur kapitalin rregullativ duke

konvergjuar drejt mesatares së sektorit. Diversifikimi i portfolios së kredisë dhe burimeve të financimit të

bankave është rritur, gjithashtu duke kontribuar në rënie të rrezikut. Përderisa shkalla e përgjithshme e

1 Metodologjia e plotë e modelit të Hartës së Stabilitetit Financiar për Kosovën paraqitet në Materialin Studimor të BQK-së Nr. 6.

0

2

4

6

8

10Ekonomia e jashtme

Ekonomia ebrendshme

Ekonomitë familjare

Ndërmarrjet

Qeveria

Struktura e sektoritbankar

Kapitalizimi dheprofitabiliteti

Likuiditet i dhefinancimi

Burimi: BQK (2016)

Mesatarja historike 2015 TM2 2016 TM2

Figura 1. Harta e stabilitetit financiar


20 |

koncentrimit të aseteve të tri bankave më të mëdha ka shënuar rënie, përqendrimi i kredisë për

ndërmarrjet nga pesë bankat me kreditimin më të lartë për këtë sektor, ka qëndruar në nivel të njëjtë.

Rreziku i lidhur me kapitalizimin dhe profitabilitetin shënoi rënie në TM2 2016 krahasuar me vitin

paraprak duke reflektuar përmirësimin e cilësisë së portofolit kreditor, rënien e ekspozimeve të mëdha

kreditore dhe rritjen e kapitalit aksionar. Ndërsa, komponentët të cilat shënuan ngritje të lehtë të rrezikut

janë të hyrat nga interesi, fitimi para taksave si dhe norma e adekuatshmërisë së kapitalit, e cila u zvogëlua

si rrjedhojë e rënies së kapitalit të klasit të dytë.

Rreziku i brendshëm i lidhur me likuiditetin dhe financimin e sektorit ka shënuar rritjen më të lartë dhe

reflekton rritjen e rrezikut në të gjithë komponentët e tij. Raporti kredi/depozita ka shënuar rritje më të

theksuar si rezultat i rritjes më të shpejtë të kreditimit. Rritja e rrezikut është ndikuar edhe nga

ngadalësimi i trendit të rritjes së depozitave për ekonomitë familjare, rritja e detyrimeve ndaj jorezidentëve,

rritja e theksuar e hendekut të likuiditetit për afatin e maturimit deri në 3 muaj si dhe rënia e raportit të

aseteve likuide. Sidoqoftë, duhet theksuar se, përkundër rritjes së rrezikut të stabilitetit financiar të lidhur

me likuiditetin dhe financimin, që reflekton ngritjen e këtij rreziku krahas ecurisë së zhvillimit të tij

historik, pozita e likuiditetit të sektorit mbetet e kënaqshme gjykuar në bazë të nivelit të parametrave

kryesorë të likuiditetit të cilët janë në nivele mjaft më të favorshme se normat referente dhe niveli minimal

i kërkuar me rregulloren përkatëse.2

2 Raporti i aseteve likuide ndaj detyrimeve afatshkurtra në TM2 2016 ishte 41.5 përqind krahasuar me minimumin prej 25 përqind. Raporti i kredive ndaj depozitave

qëndroi në 80 përqind, që është niveli i rekomandueshëm nga BQK.


| 21

3. Eurozona dhe Ballkani Perëndimor

Eurozona

Eurozona është karakterizuar me

rikuperim gradual të kërkesës së

brendshme. Ky rikuperim është ndikuar

nga përmirësimi i kushteve të

financimit, si rezultat i politikave

ekspansioniste dhe masave

jokonvencionale të ndërmarra nga BQE,

si dhe përmirësimit të kushteve në

tregun e punës dhe çmimeve të ulëta të

mallrave kryesore në tregjet

ndërkombëtare. Përforcimi i kërkesës në

eurozonë është reflektuar pozitivisht në

zhvillimet ekonomike të vendeve në

Ballkanin Perëndimor në muajt e parë të vitit 2016, që u karakterizuan me rritje të eksporteve

dhe investimeve. Norma mesatare vjetore e rritjes reale të BPV-së në eurozonë në gjashtë muajt

e parë të vitit 2016 ishte 1.7 përqind, krahasuar me normën mesatare të rritjes prej 1.5 përqind

të shënuar në periudhën e njëjtë të vitit paraprak (figura 2). Politikat ekspansioniste dhe masat

jokonvencionale të ndërmarra nga BQE në kuadër të programit të lehtësimit sasior kanë

ndikuar në përmirësimin e kushteve të financimit në eurozonë. Për më tepër, përmirësimi i

vazhdueshëm i kushteve në tregjet e punës dhe çmimet e ulëta të naftës janë përkthyer në rritje

të të ardhurave të disponueshme, duke ndikuar kështu në rritjen e konsumit të brendshëm.

Megjithatë, në tremujorin e dytë të vitit 2016, si pasojë e pasigurive të ngritura rreth rezultateve

të referendumit në Mbretërinë e Bashkuar për dalje nga BE-ja, besueshmëria e bizneseve në

eurozonë u përkeqësua.

Rritja e aktivitetit ekonomik mbeti

kryesisht e koncentruar në ekonomitë

qendrore të eurozonës, gjegjësisht në

Gjermani, Francë dhe Spanjë, përderisa

vendet tjera të eurozonës vazhduan të

karakterizohen me rritje të dobët

ekonomike. Parashikimet e BQE-së

sugjerojnë se rritja reale e BPV-së në

vitin 2016 pritet të jetë 1.7 përqind. Kjo

rritje pritet të mbështetet kryesisht nga

masat e programit të lehtësimit sasior,

çmimet e ulëta të naftës dhe përmirësimi

i vazhdueshëm i kushteve në tregun e

punës.

Norma e inflacionit në eurozonë vazhdoi të jetë nën objektivin e BQE-së. Në qershor 2016,

shkalla mesatare e inflacionit ishte 0.0 përqind. Masat e reja të ndërmarra nga BQE-ja në mars

2016 në kuadër të programit të lehtësimit sasior kishin si qëllim parësor evitimin e deflacionit

dhe rikthimin e shkallës së inflacionit më afër cakut prej 2 përqind. Megjithatë, ndikimi i

politikave ekspansioniste monetare në nivelin e çmimeve në eurozonë ka rezultuar të jetë i

kufizuar, kryesisht si pasojë e çmimeve të ulëta të naftës dhe rënies së çmimeve të energjisë në

këtë periudhë. Projeksionet e BQE-së për vitin 2016, të publikuara në muajin shtator, sugjerojnë

se shkalla mesatare e inflacionit në eurozonë pritet të jetë 0.2 përqind (figura 3).

-2.0

-1.5

-1.0

-0.5

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

TM

1

TM

2

TM

3

TM

4

TM

1

TM

2

TM

3

TM

4

TM

1

TM

2

TM

3

TM

4

TM

1

TM

2

TM

3

TM

4

TM

1

TM

2

2012 2013 2014 2015 2016

Burimi: Eurostat (2016)

Figura 2. Rritja vjetore e BPV-së në eurozonë

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

2012 2013 2014 2015 2016* p

Figura 3. Shkalla e inflacionit në eurozonë, në përqindje

* Parashikim i BQE-së

Burimi: Eurostat (2016)


22 |

Lansimi i programit të gjerë stimulues

që nga marsi i vitit 2016 ka ndikuar

drejtpërdrejtë në rënien e mëtutjeshme

të normave 1 mujore dhe 12 mujore të

interesit të kreditimit ndërbankar

Euribor (figura 4). Gjithashtu, BQE-ja

ka vazhduar të mbajë normën e interesit

në operacionet kryesore të rifinanciamit

në zero përqind (figura 4).

Eurozona në dy vitet e fundit është

karakterizuar me rimëkëmbje të

aktivitetit të kreditimit. Kjo duke pasur

parasysh që dy vite më parë, kreditimi

kishte shënuar rënie, ndërsa deri në

qershor të këtij viti u shënua normë e

përshpejtuar e rritjes prej 2.7 përqind

(1.2 përqind deri në qershor 2015).

Rritja e kreditmit ishte më e theksuar

në Francë (4.5 përqind) dhe Gjermani

(3.7 përqind), përderisa në vendet si

Greqia, Austria dhe Spanja, kreditimi

mbeti në territor negativ edhe gjatë

gjysmës së parë të vitit 2016 (figura 5).

Poashtu edhe vlera e depozitave, në

mesatare, shënoi rritje vjetore. Rritjen

më të lartë të depozitave e shënoi

Franca (4.0 përqind) derisa Greqia u

karakterizua me rënie prej 12.6 përqind.

Indikatorët e profitabilitetit, siç janë

Kthimi në Mesataren e Aseteve (KMA)

dhe Kthimi në Mesataren e Kapitalit

(KMK), në mesatare, shënuan rritje.

Greqia e cila vitet paraprake është

karakterizuar me situatë të brishtë të

profitabilitetit, këtë vit shënoi

përmirësim duke realizuar kthim pozitiv

në mesataren e kapitalit dhe të aseteve

(figura 6).

Rritje shënuan edhe indikatorët kryesor

të shëndetit financiar. Niveli mesatar i

kapitalizimit të sektorit bankar,

shprehur përmes raportit të kapitalit rregullativ ndaj mjeteve të peshuara me rrezik, u

përmirësua në 18.7 përqind nga 17.9 përqind në vitin paraprak. Rritje më të theksuar të nivelit

të kapitalizimit realizoi Greqia duke arritur në 16.2 përqind nga 10.3 përqind, si rezultat i

përmirësimit të nivelit të profitabilitetit. Në Gjermani niveli i kapitalizimit qëndroi në nivel të

ngjashëm me vitin paraprak në rreth 18 përqind, në Austri në 16.3 përqind (16.5 përqind në

qershor 2015), 17.2 përqind në Francë (16.3 përqind në qershor 2015), dhe 14.6 përqind në

Spanjë (14.4 përqind në qershor 2015). Po ashtu niveli i shfryëzimit të kapitalit në financimin e

-0.5%

0.0%

0.5%

1.0%

1.5%

2.0%

Mar

Qe

r

Sh

ta

Dhje

t

Mar

Qe

r

Sh

ta

Dhje

t

Mar

Qe

r

Sh

ta

Dhje

t

Mar

Qe

r

Sh

ta

Dhje

t

Mar

Qe

r

2012 2013 2014 2015 2016

Burimi: Euribor (2016) dhe BQE (2016)

1m 12m Norma e rifinancimit e BQE-së, (bosht i i djathtë)

Figure 4. Norma e kreditimit ndërbankar EURIBOR dhe norma e rifinancimit e BQE-së

4% 4%

0% -1% -2%-4%

2.8%3.9%

18.1%

3.3%5.8%

37.0%

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

Gjermania Franca Italia Austria Spanja Greqia

Rritja vjetore e kreditimit KJP

Figura 5. Rritja vjetore e kreditimit dhe shkalla e KJP-ve në vendet kryesore të eurozonës, qershor 2016

Burimi: FMN (2016)

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

Gjermania Franca Italia Austria Spanja Greqia

Kthimi në Mesataren e Aseteve (KMA)

Kthimi në Mesataren e Kapitalit (KMK)

Burimi: FMN (2016)

Figura 6.Treguesit e profitabilitetit të sektorit bankar në vendet kryesore të eurozonës, qershor 2016


| 23

aktivitetit financiar në vendet e eurozonës, i matur përmes levës financiare, shënoi rritje të lehtë

në mesatarisht 8.1 përqind nga 8.0 përqind në vitin paraprak.

Cilësia e portfolios kreditore, në ekonomitë kryesore të eurozonës shënoi përmirësim ku në

mesatare niveli i kredive jo-performuese u zvogëlua në 10.9 përqind nga 11.7 përqind. Përjashtim

bën Greqia e cila u karakterizua me rritje të normës së KJP-ve në 37.0 përqind3 (33.4 përqind

deri në qershor 2015). Nivelin më të ulët të kredive joperformuese, në kuadër të vendeve me

kreditim mbi mesataren e eurozonës, e mban Gjermania me normë rreth 3.0 përqind dhe Franca

me normë 3.9 përqind (figura 5).

Vendet kryesore të eurozonës gjithashtu u karakterizuan me nivel të kënaqshëm të likuiditetit

në sektorin bankar, ku në qershor 2016 niveli mesatar i aseteve likuide ndaj detyrimeve

afatshkurtëra ishte 80.0 përqind (71.5 përqind). Gjermania dhe Holanda qëndrojnë në nivelet më

të larta të likuiditetit, ku asetet likuide tejkalojnë detyrimet afatshkurtëra për 153.1 përqind dhe

169.7 përqind, respektivisht.

Ballkani Perëndimor

Performanca e aktivitetit ekonomik ne

Ballkanin Perëndimor vazhdoi të

përforcohet. Rritja e kërkesës në

eurozonë, si partner kryesor tregtar për

vendet në Ballkanin Perëndimor, u

përkthye në përmirësim të pozicionit të

neto eksporteve të rajonit. Rritja e

eksporteve, së bashku me rritjen e

investimeve, paraqitën kontribues të

rëndësishëm në rritjen prej 2.6 përqind

të BPV-së në Ballkanin Perëndimor në

gjysmën e parë të vitit 2016. Për tërë

vitin 2016, parashikimet e FMN-së

sugjerojnë për një normë mesatare të

rritjes vjetore të BPV-së prej 3.4 përqind. Me përjashtim të Maqedonisë, të gjitha vendet tjera të

rajonit pritet të shënojnë përshpejtim të rritjes së BPV-së.

Ngjashëm me eurozonën, vendet e Ballkanit Perëndimor u karakterizuan me presione të dobëta

inflacioniste, që kryesisht i atribuohen zhvillimeve të çmimeve në tregjet ndërkombëtare. Në

gjashtë muajt e parë të vitit 2016, vendet e Ballkanit Perendimor u karakterizuan me një shkallë

mesatare të inflacionit prej 0.3 përqind, përderisa për vitin 2016, FMN ka parashikuar për këto

vende një normë mesatare të inflacionit prej 0.4 përqind.

Gjatë gjysmës së parë të vitit 2016, kreditimi në rajon shënoi rritje, kryesisht si rezultat i

standardeve më të lehtësuara të kreditimit nga bankat si dhe rritjes së kërkesës për kredi.

Rritjen më të shpejtë të kreditimit deri në qershor 2016 e shënoi Serbia (9.5 përqind), pasuar nga

Kosova (8.4 përqind) dhe Maqedonia (3.8 përqind). Në anën tjetër, me rënie vjetore të kreditimit

u karakterizuan Kroacia (5.8 përqind), Mali i Zi (0.2 përqind) dhe Shqipëria (0.04 përqind).

Sektori bankar në vendet e rajonit u karakterizua gjithashtu edhe me rritje të nivelit të

përgjithshëm të depozitave, ku rritja më e shpejtë vjetore u regjistrua në Mal të Zi (9.3 përqind),

Serbi (9.0 përqind) dhe Bosnjë (7.3 përqind), ndërkaq rritja më e ngadalshme u shënua në

Shqipëri (2.1 përqind) (figura 7).

3 Te dhenat e fundit në dispozicion janë per Mars 2016

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

Kosova Shqiperia Maqedonia Serbia Mali i Zi BeH

Burimi: Bankat Qendrore të vendeve përkatëse (2016)

Kreditë Depozitat

Figura 7. Rritja vjetore e kredive dhe depozitave në vendet e rajonit, qershor 2016


24 |

Edhe indikatorët kyç të shëndetit financiar gjatë gjysmës së parë të vitit 2016 u karakterizuan

me ecuri pozitive, megjithëse në nivel lehtësisht më të ulët se vitin paraprak.

Indikatorët e profitabilitetit të shprehur si raport i Kthimit në Mesataren e Kapitalit (KMK) dhe

Kthimit në Mesataren e Aseteve (KMA) shënuan rritje vjetore në shumicën e vendeve të rajonit,

me përjashtim të Shqipërisë.

Cilësia e portfolios kreditore shënoi përmirësim, ku niveli mesatar i KJP-ve zbriti në rreth 14.9

përqind deri në qershor 2016 (17.2 përqind në qershor 2015). Niveli më i ulët i KJP-ve prej 7.2

përqind u regjistrua në Maqedoni, ndërsa niveli më i lartë prej 20.2 përqind ishte në Serbi.

Deri në qershor 2016, mesatarja e raportit të kapitalit rregullator ndaj aseteve të peshuara me

rrezik u zvogëlua në 17.3 përqind (17.5 në qershor 2015). Ndërsa, leva financiare shënoi rritje të

lehtë në mesatarisht 14.1 përqind nga 14.0 përqind sa ishte në qershor 2015.

Poashtu edhe pozicioni i likuiditetit, i shprehur si raport i aseteve likuide ndaj detyrimeve

afatshkurtëra qëndroi në nivel lartë, megjithëse krahasuar me vitin paraprak u zvogëlua në të

gjitha vendet, dhe në mesatare zbriti në 43.1 përqind nga 45.0 përqind.

Vendimet e BQE-s për të mos ndryshuar

më tej normat e interesit pas

ndryshimeve të fundit në mars të këtij

viti, janë reflektuar në forcimin e

monedhës së euros kundrejt valutave

kryesore (figura 8). Norma mesatare e

këmbimit të euros ndaj dollarit

amerikan deri në qershor 2016 kundrejt

periudhës së njejtë të vitit paraprak u

vlerësua për 0.3 përqind. Ndaj sterlinës

britanike dhe ndaj frankës zvicerane,

euro u vlerësua për 6.6 përkatësisht 3.9

përqind. Sa i përket valutave të vendeve

të rajonit, deri në qershor 2016, euro është vlerësuar kundrejt dinarit serb për mesatarisht 1.6

përqind, përderisa është zhvlerësuar kundrejt kunës kroate dhe lekut shqiptar për 1.0 përqind

dhe 1.5 përqind, respektivisht.

Qershor 2013 Qershor 2014 Qershor 2015 Qershor 2016

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

4.0

Burimi: BQK (2016)

Dollari amerikan Sterlina britaneze Franka zvicerane

Figura 8. Norma e këmbimit të euros ndaj valutave kryesore


| 25

Kutia 1. Performanca e grupeve më të mëdha bankare që operojnë në Kosovë4

ProCredit Holding – PCH (Gjermani)

Vlera e gjithsej aseteve të grupit bankar ProCredit Holding (PCH) zbriti në 6.0 miliardë euro në qershor

2016, që paraqet 0.9 përqind rënie vjetore. Rënia e lehtë e aseteve të PCH mund të jetë pasojë e zvogëlimit

të aseteve financiare, si atyre të mbajtura deri në maturim ashtu edhe aseteve financiare të tregtueshme.

Sipas shtrirjes rajonale, struktura e aseteve të grupit është e përqendruar në Evropën Juglindore, pasuar

nga Gjermania dhe Amerika Jugore (figura 9). Për PCH-në, Kosova është një nga vendet më të rëndësishme

sepse përfaqëson rreth 12.7 përqind të

gjithsej aseteve të grupit.

Në qershor 2016, pjesa më e madhe e aseteve

të grupit ishte e investuar në vendet e

Evropës Juglindore5, rajon i cili u

karakterizua me rritje solide ekonomike.

Rritja ekonomike në këtë rajon mund të ketë

ndikuar në rritjen e pjesëmarrjes së aseteve

të këtij rajoni në gjithsej asetet e grupit.

Gjermania, si tregu i dytë më i rëndësishëm,

u karakterizua me rritje ekonomike që u

mbështet kryesisht nga konsumi privat dhe

rritja e shpenzimeve qeveritare për

kërkuesit e azilit.

Vendet e Evropës Lindore po ashtu gjatë

këtij viti patën zhvillim pozitiv ekonomik,

duke ndikuar kështu në rritjen e njësive nga

këto vende në pjesëmarrjen e gjithsej aseteve

të PCH grupit. Ekonomia e Gjeorgjisë deri në

qershor të vitit 2016 shënoi rritje vjetore

ekonomike prej 3.0 përqind, e mbështetur

kryesisht nga rritja e shpenzimeve qeveritare.

Po ashtu ekonomitë e Ukrainës dhe e

Moldovës dolën nga recesioni në këtë vit dhe

deri në qershor 2016 shënuan rritje

ekonomike prej 1.4 përqind dhe 1.8 përqind

përkatësisht. Nxitësi kryesor në rritjen e

ekonomisë në këto dy vende ishte rritja e

konsumit privat.

Në Amerikën Jugore6, në qershor 2016 pati rënie të aseteve të njësive të PCH-së, kryesisht si pasojë e

ecurisë së rritjes ekonomike në vendet në fjalë. Bolivia dhe Kolumbia u karakterizuan me ngadalësim të

rritjes ekonomike krahasuar me vitin e kaluar, ndërsa Ekuadori regjistroi rënie ekonomike në

gjashtëmujorin e parë të këtij viti. Zhvillimet ekonomike në këto vende u ndikuan nga vlerësimi i dollarit si

dhe nga rënia e çmimit të naftës që është produkti kryesor i eksporteve të këtyre vendeve.

Modeli i biznesit të grupit PCH vazhdon të jetë tradicional, ku aktiviteti kredidhënës financohet kryesisht

nga depozitat e rezidentëve. Në qershor 2016, gjithsej kreditë e grupit shënuan rritje të ngadalësuar në

krahasim me vitin paraprak. Kreditë arritën vlerën prej 4.1 miliardë euro, që paraqet rritje vjetore prej 2.8

përqind. Rritja e ngadalësuar e gjithsej kredive ishte rezultat i mbylljes së njësive në Amerikën Qendrore

4 Bazuar në raportet vjetore të publikuara nga ProCredit Holding, Raiffeisen Bank International, dhe Nova Ljublanska Banka.

5 Vendet e Evropës Juglindore: Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Bulgaria, Kosova, Maqedonia, Rumania dhe Serbia.

6 Bolivia, Ekuadori dhe Kolumbia.

45.5%

14.0%

15.7%

19.0%

Burimi: ProCredit Holding (2016)

Evropa Juglindore Evopa Lindore Amerika Jugore Gjermania

Figure 9. Struktura e aseteve të PCH-së, në përqindje

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%


Burimi: Burimi: ProCredit Holding (2016)

Kredi Depozita

Figura 10. Ecuria e kredive dhe depozitave të PCH-së, në përqindje


26 |

dhe Meksikë. Kosova ka kontribuar me rritje prej 4.9 përqind në rritjen e gjithsej portfolios kreditore të

grupit. PCH ka ndjekur strategjinë e promovimit të kreditimit ndaj ndërmarrjeve më shumë se sa

kreditimin ndaj ekonomive familjare. Në qershor 2016, depozitat arritën vlerën prej 3.8 miliardë euro që

paraqet një rritje vjetore prej 4.5 përqind (figura 10).

Grupi PCH shënoi përmirësim të indikatorit të përgjithshëm të efikasitetit, shprehur përmes raportit të

shpenzimeve ndaj të hyrave, i cili është më i ulët në krahasim me vitin paraprak (figura 11). Përmirësimi i

atribuohet rënies më të theksuar prej 10.7 përqind të shpenzimeve operacionale krahasuar me rënien e të

hyrave operacionale prej 8.5 përqind. Rënia e shpenzimeve të përgjithshme ishte rezultat i reduktimit të

shpenzimeve të interesit prej 11.6 përqind, shpenzimeve për personelin që shënuan rënie vjetore prej 12.8

përqind, si dhe reduktimit të shpenzimeve administrative që shënuan rënie vjetore prej 8.9 përqind.

Ndërsa, në kuadër të të hyrave të përgjithshme, të hyrat nga interesi shënuan rënie vjetore prej 7.9

përqind, kryesisht si rezultat i rënies së normave të interesit në kredi. Gjithashtu, të hyrat nga tarifat dhe

komisionet shënuan rënie vjetore prej 2.0 përqind.

Përkundër zvogëlimit të shpenzimeve të përgjithshme, rënia e theksuar e të hyrave të përgjithshme ndikoi

që profiti i grupit deri në qershor 2016 të jetë dukshëm më i ulët krahasuar me atë të qershorit 2015. Në

qershor 2016, profiti i realizuar zbriti në 29.3

milionë euro, që paraqet një rënie vjetore prej

11.4 përqind. Rënia e profitit ndikoi në

përkeqësimin e normës së Kthimit Mesatar

në Kapital (KMK), e cila zbriti në 9.5 përqind

krahasuar me 11.6 përqind sa ishte në

qershor 2015. Treguesi i Mjaftueshmërisë së

Kapitalit (TMK) u rrit në 13.3 përqind dhe

vazhdon t’i përmbushë kërkesat rregullatore

të mjaftueshmërisë së kapitalit (figura 11).

Në qershor 2016, raporti i kredive ndaj

depozitave u zvogëlua në 108.7 përqind nga

110.4 përqind sa ishte në qershor 2015, si

rezultat i rritjes më të shpejtë të depozitave

krahas rritjes vjetore të kredive.

Performanca e grupit në pjesën e mbetur të vitit 2016 pritet të përmirësohet si rezultat i zhvillimeve

makroekonomike pozitive7 dhe kushteve të favorshme në tregjet financiare në vendet në të cilat operon

grupi. Rajoni i Evropës Juglindore (përfshirë Kosovën) ku PCH ka të koncentruar pjesën më të madhe të

aseteve kryesisht pritet të shënoj përshpejtim të rritjes ekonomike. Gjithashtu edhe Gjermania pritet të

shënoj rritje solide ekonomike në pjesën e mbetur të vitit, të ndikuar kryesisht nga rritja e kërkesës së

brendshme (konsumit publik dhe privat), e mbështetur nga kushtet e favorshme në tregun e punës dhe

çmimi i ulët i naftës i cili ka ulur çmimet e konsumit. Vendet e Evropës Lindore do të ketë përmirësim të

mëtutjeshëm gjatë pjesës së mbetur të këtij viti. Ndërsa, tregu i Amerikës Jugore pritet të ndikohet

negativisht nga zhvillimet në tregun e çmimeve të naftës, duke marrë parasysh që nafta paraqet produktin

kryesor në eksport.

Raiffeisen Bank International – RBI (Austri)

Vlera e gjithsej aseteve të grupit bankar Raiffeisen Bank International (RBI) në qershor 2016 ishte 114.0

miliard euro, që paraqet një rënie të lehtë vjetore prej 0.4 përqind. Sipas shtrirjes rajonale, Austria mbanë

pozitën udhëheqëse në strukturën e aseteve, pasuar nga Evropa Qendrore si treg tjetër mjaft i rëndësishëm

për grupin. Pjesa tjetër përfshinë asetet e njësive në Azi dhe Amerikë të cilat janë planifikuar të reduktohen

apo të shiten deri në fund të vitit 2017 (figura 12). Raiffeisen Bank që operon në Kosovë vazhdon të ketë

pjesëmarrje mjaft të ulët prej 0.77 përqind në gjithsej asetet e RBI-së.

7 Pritjet për të ardhmen bazohen në parashikimet e FMN-së.

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2013 2014 2015 2016

*KMK - 2016 e anualizuar

Burimi: ProCredit Holding (2016)

Raporti i Shpenzimeve ndaj te Hyrave *KMK TMK

Figura 11. Treguesit e efikasitetit të PCH-së, në përqindje


| 27

Pjesa më e madhe e vendeve në të cilat

operon RBI shënuan rritje ekonomike në

gjysmën e parë të vitit. Më konkretisht,

rajoni i Evropës Qendrore u karakterizua me

rritje solide ekonomike. Kjo rritje erdhi si

rezultat i rritjes ekonomike në Gjermani,

rimëkëmbjes ekonomike më të lartë në

Poloni dhe Sllovaki dhe politikave monetare

ekspansioniste në Republikën Çeke dhe

Hungari. Po ashtu, rajoni i Evropës

Juglindore u karakterizua me përshpejtim të

rritjes ekonomike, përderisa rajoni i Evropës

Lindore shënoi rënie ekonomike, por që është

dukshëm më e ulët krahasuar me vitin

paraprak. Austria, në gjysmën e parë të vitit

2016, shënoi përshpejtim të rritjes së ekonomisë kryesisht si rezultat i rritjes së konsumit të brendshëm

ndikuar nga reforma në tatim e cila rriti konsumin privat. Rritja e investimeve kontribuoi gjithashtu në

rritje ekonomike, përderisa performanca e eksporteve mbetet ende e dobët.

Modeli i biznesit të grupit bankar RBI vazhdon të bazohet kryesisht në aktivitetin kredidhënës, të

financuar nga depozitat. Pas tri viteve rënie

të aktivitetit kreditor, në qershor 2016

kreditimi i RBI shënoi rritje (figura 13).

Gjithsej kreditë shënuan rritje vjetore prej

1.3 përqind, duke arritur në 70.8 miliardë

euro. Kjo rritje ishte rezultat i rritjes së

kredive për ndërmarrje të mëdha dhe atyre

individuale si rezultat i blerjes së biznesit me

klientë privat dhe kredit kartela të njërës nga

bankat e cila operon në Republikën Çeke.

Vlera e depozitave deri në gjysmën e parë të

vitit 2016 zbriti në 68.9 miliardë euro, duke

shënuar një rënie të lehtë vjetore prej 0.1

përqind. Kjo rënie ishte si rezultat i rënies së

depozitave të ndërmarrjeve të mëdha,

veçanërisht në zyrën qendrore të grupit në Poloni dhe në Sllovaki. Ndërsa, depozitat e ekonomive familjare

shënuan rritje si rezultat i rritjes së depozitave në Republikën Çeke e pasuar nga blerja e një njësie të

biznesit, gjithashtu edhe nga rritja e depozitave në njësitë e Rusisë dhe Sllovakisë. Si rrjedhojë e rritjes të

kredive krahas rënies së nivelit të

depozitave, raporti i kredive ndaj depozitave

u rrit në 102.7 përqind në qershor 2016,

rritje për 1.4 pikë përqindje krahasuar me

periudhën e njëjtë të vitit të kaluar.

RBI shënoi përkeqësim të indikatorit të

përgjithshëm të efikasitetit, shprehur

përmes raportit të shpenzimeve ndaj të

hyrave, i cili në gjysmën e parë të vitit 2016

u rrit në krahasim me vitin paraprak (figura

14). Kjo rritje prej 5.0 pikë përqindje i

atribuohet rritjes prej 1.8 përqind të

shpenzimeve të përgjithshme administrative,

krahas rënies së të hyrave operacionale prej

6.5 përqind në qershor 2016. Në kuadër të gjithsej të hyrave, të hyrat nga interesi shënuan rënie vjetore

prej 13.4 përqind si rrjedhojë e nivelit të ulët të normës së interesit në një pjesë të madhe të vendeve të

24.6%

19.1%

12.6%

29.2%

14.5%

Burimi: Raiffeisen Bank International (2016)

Evropa Qendrore Evropa Juglindore Evropa Lindore RBI Grupa (Austri) Të Tjera

Figura 12. Struktura e aseteve të RBI-së, në përqindje

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

Qershor 2012 Qershor 2013 Qershor 2014 Qershor 2015 Qershor 2016


Kredi (ndryshimi vjetor) Depozita (ndryshimi vjetor)

Figura 13. Ecuria e kredive dhe depozitave të RBI-së, në përqindje

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

20%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2013 2014 2015 2016




Figura 14. Treguesit e efikasitetit të RBI-së, në përqindje


28 |

Grupit. Në këtë drejtim mund të ketë ndikuar edhe mbajtja e nivelit më të lartë të aseteve likuide të cilat

kanë normë më të ulët të kthimit, si dhe rënia e gjithsej stokut të kredive në RBI Austri dhe njësive në Azi.

Në kuadër të shpenzimeve operacionale, shpenzimet e personelit u karakterizuan me rritje vjetore prej 6.8

përqind deri në qershor 2016, ndërsa shpenzimet tjera administrative shënuan rënie prej 1.4 përqind. Deri

në qershor 2016, RBI ka ndarë 33.3 përqind më pak provizione për mbulimin e humbjeve të mundshme nga

kreditë, ku pjesa më e madhe e provizioneve i atribuohet ndërmarrjeve të mëdha. Zvogëlimi i shpenzimeve

për provizione ishte më i theksuar në Ukrainë, dhe në pjesën më të madhe të vendeve të Evropës Qendrore

dhe Juglindore. Deri në qershor 2016, grupi RBI regjistroi profit neto në vlerë prej 210 milionë euro

krahasuar me fitimin prej 276 milionë euro në vitin e kaluar. Profiti më i ulët i realizuar gjatë këtij

gjashtëmujori ndikoi në përkeqësimin e lehtë të Kthimit Mesatar në Kapital (KMK) në 10.6 përqind,

krahasuar me 10.9 përqind sa ishte në qershor 2015. Treguesi i Mjaftueshmërisë së Kapitalit në qershor

2016 qëndroi Kurse, raporti i kredive joperformuese ndaj gjithsej kredive u zvogëlua në 10.4 përqind,

krahasuar me 12.0 përqind sa ishte në qershor 2015, përderisa mbulueshmëria e kredive joperformuese me

provizione arriti në 72.1 përqind nga 66.8 përqind sa ishte në qershor 2015. RBI vazhdon të jetë e vetmja

nga tri grupet bankare kryesore që operojnë në Kosovë që tregton aksionet e saj në bursë. Çmimi për aksion

të RBI-së në bursën e Vjenës në ditën e fundit të qershorit 2016 u zvogëlua në 11.28 euro, krahasuar me

13.05 euro sa ishte në ditën e fundit të qershorit 2015.

Zhvillimet ekonomike në vendet ku vepron grupi RBI pritet të ndikojnë pozitivisht në performancën e

grupit. Ekonomia e Austrisë pritet që në gjashtë muajt e mbetur të shënojë rritje ekonomike, të nxitur nga

kërkesa e brendshme. Po ashtu investimet pritet të rriten gjatë vitit 2016 dhe 2017, ndikuar nga normat e

ulëta të interesit dhe çmimet e ulëta të naftës. Ngjashëm, ekonomitë e Evropës Juglindore pritet që gjatë

vitit 2016 të kenë ritëm të përshpejtuar të rritjes ekonomike. Trend pozitiv të rritjes ekonomike pritet të

kenë edhe në vendet e Evropës Qendrore si rezultat i rritjes ekonomike në Gjermani që është partneri më i

madh tregtar i këtyre vendeve. Ndërsa, ekonomia e Rusisë pritet që edhe gjatë vitit 2016 të shënoj rënie,

por më të ulët se sa rënia e vitit 2015.

Nova Ljublanska Banka- NLB (Slloveni)

Grupi bankar NLB deri në qershor 2016 u

karakterizua me rritje të të aktivitetit

krahasuar me periudhën e njëjtë të vitit të

kaluar. Vlera e gjithsej aseteve të grupit gjatë

këtij gjashtëmujori ishte 11.8 miliard euro, që

paraqet një rritje vjetore prej 1.6 përqind. Sa i

përket shtrirjes rajonale, Sllovenia, që është

vend i origjinës të grupit bankar NLB,

përfaqëson tregun kryesor të gjithsej aseteve

të grupit. Evropa Juglindore paraqet tregun e

dytë më të rëndësishëm për grupin NLB dhe

pjesa e mbetur e aseteve të grupit janë të

investuara në rajonin e Evropës Perëndimore

dhe Evropës Qendrore (figura 15). NLB

Banka që operon në Kosovë, në qershor 2016,

kishte pjesëmarrje prej 4.0 përqind në gjithsej asetet e grupit.

Edhe grupi NLB ndjekë një model tradicional të biznesit duke marrë parasysh që aktiviteti i grupit është

kryesisht kredidhënës dhe financohet nga depozitat. Grupi NLB gjatë kësaj periudhe u karakterizua me

rritje të aktivitetit kredidhënës. Në qershor 2016, vlera e gjithsej kredive ishte 6.7 miliard euro, që paraqet

rritje të lehtë vjetore prej 0.5 përqind. Depozitat u karakterizuan me rritje të përshpejtuar prej 4.1 përqind,

krahasuar me rënien prej 0.5 përqind në vitin paraprak, vlera e të cilave në qershor 2016 arriti në 9.1

miliard euro (figura 16). Rritja më e ulët e kredive, krahas rritjes më të lartë të depozitave, ka ndikuar që

raporti kredi/depozita të zvogëlohet në 73.8 përqind nga 76.4 sa ishte në qershor 2015.

70.6%

29.0%

0.4%

Burimi: Nova Ljubljanska Banka (2016)

Sllovenia Evropa Juglindore Evropa Perendimore dhe Qendrore

Figura 15. Struktura e aseteve të NLB Group, në përqindje


| 29

Grupi NLB deri në qershor 2016 ka shënuar

përmirësim të treguesit kyç të efikasitetit të

shprehur përmes raportit të shpenzimeve

ndaj të hyrave. Treguesi shënoi rënie vjetore

për 0.8 pikë përqindje, duke zbritur në

nivelin prej 58.7 përqind (figura 16). Ky

rezultat i atribuohet rënies më të ulët të të

hyrave operacionale prej 0.2 përqind, në

krahasim me rënien e shpenzimeve

operacionale të cilat u zvogëluan për 1.5

përqind. Të hyrat neto nga interesi shënuan

rënie prej 7.8 përqind, të ndikuar nga shitja

e një pjese të kredive jo-performuese. Po

ashtu, të hyrat nga tarifat dhe komisionet

shënuan rënie vjetore prej 3.0 përqind.

Ndërsa, të hyrat nga jo-interesi shënuan rritje të theksuar prej 17.4 përqind. Në kuadër të shpenzimeve

operacionale, shpenzimet për personelin shënuan rritje vjetore prej 2.1 përqind në qershor 2016, përderisa

shpenzimet e përgjithshme dhe administrative shënuan rënie vjetore prej 4.3 përqind. Grupi arriti që deri

në qershor 2016 të regjistroj profit prej 69.5 milionë euro (53.4 milionë në qershor 2015), në të cilin profit

kontribuuan kryesisht njësitë e NLB në Slloveni dhe në Evropën Juglindore, ndërsa njësitë në rajonet tjera

kishin rënie të profitit. Rritja e profitit u reflektua edhe në normën e kthimit në kapital (KMK) e cila u

përmirësua në 9.4 përqind nga 7.8 përqind sa ishte në qershor 2015.

Treguesi i Mjaftueshmërisë së Kapitalit në qershor 2016 qëndroi në 16.6 përqind, që ishte më i lartë

krahasuar me normën prej 15.9 përqind një vit më parë, dhe mjaft mbi nivelin minimal prej 8 përqind të

përcaktuar me kërkesat rregullatore (figura 17). Faktori kyç në këtë përmirësim ishte rënia e regjistruar në

asetet e peshuara me rrezik, kryesisht në segmentin e rrezikut kreditor. Ecuri pozitive u shënua edhe në

cilësinë e portofolit kreditor, ku raporti

ndërmjet kredive joperformuese dhe gjithsej

kredive u zvogëlua në 17.9 përqind në

qershor 2016, krahasuar me 24.6 përqind sa

ishte në qershor 2015. Për më tepër,

mbulueshmëria e kredive joperformuese me

provizione u përmirësua në 76.0 përqind

krahasuar me 69.4 përqind në qershor 2015.

Zhvillimet ekonomike në vendet ku operon

grupi NLB pritet të ndikojnë pozitivisht në

performancën e grupit. Sllovenia pritet që

edhe gjatë pjesës së mbetur të vitit 2016 të

ketë trend pozitiv të rritjes ekonomike por

me shkallë më të moderuar për shkak të

pritjeve për më pak investime publike.

Megjithatë, zgjerimi i konsumit të brendshëm dhe investimeve private në vend do të jenë faktorët

mbështetës në rritjen e BPV-së.

-14%

-12%

-10%

-8%

-6%

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%



Kredi (ndryshimi vjetor) Depozita (ndryshimi vjetor)

Figura 16. Ecuria e kredive dhe depozitave të NLB Group, në përqindje

-160%

-140%

-120%

-100%

-80%

-60%

-40%

-20%

0%

20%

40%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2013 2014 2015 2016




Figura 17. Treguesit e efikasitetit të NLB Group, në përqindje


30 |

4. Ekonomia e Kosovës

Ekonomia e Kosovës në vitin 2016, sipas parashikimeve të BQK-së, pritet të shënojë rritje prej

rreth 3.6 përqind. Kjo rritje pritet të gjenerohet nga kërkesa e brendshme, ndërsa neto eksportet

parashihet të vazhdojnë të kenë kontribut negativ në rritjen e BPV-së.

Vlerësimet preliminare të ASK-së sugjerojnë rritje të aktivitetit ekonomik prej 3.5 përqind në

gjysmën e parë të vitit 2016, rritje e gjeneruar kryesisht nga rritja e investimeve (14.6 përqind)

dhe rritja e konsumit (4.5 përqind). Në këtë periudhë, neto eksportet vlerësohet të jenë

karakterizuar me thellim të konsiderueshëm të deficitit tregtar (16.4 përqind). Në gjysmën e

parë të vitit 2016, rritja reale e ekonomisë së Kosovës është mbështetur kryesisht nga rritja në

aktivitetin e sektorit të ndërtimtarisë (5.3 përqind), sektorit të hoteleve dhe restoranteve (10.9

përqind), transportit dhe magazinimit (7.3 përqind), tregtisë (3.9 përqind), etj., përderisa rënie të

aktivitetit vlerësohet të kenë shënuar industria nxjerrëse (5.0 përqind), afarizmi me pasuri të

patundshme (4.4 përqind) dhe administrimi publik (1.6 përqind).

Gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit

2016, zhvillimet në nivelin e

përgjithshëm të çmimeve vazhduan të

karakterizohen me presione të lehta

deflacioniste (-0.02 përqind). Çmimet e

pijeve alkoolike dhe duhanit shënuan

rritje prej 10.9 përqind, pasuar nga rritja

e çmimeve të shërbimeve shëndetësore

për 3.2 përqind, dhe rritja e çmimeve të

veshmbathjes për 2.6 përqind. Në anën

tjetër, rënie e çmimeve është shënuar te

shërbimet e transportit, të cilat shënuan

rënie për 4.3 përqind, pasuar nga

kategoria e rrymës, gazit dhe lëndëve

tjera djegëse të cilat shënuan rënie për 3.8 përqind (figura 18). Me rënie prej 0.6 përqind u

karakterizuan edhe çmimet e ushqimit dhe pijeve joalkoolike, të cilat përfaqësojnë rreth 39.2

përqind të shportës së konsumatorit kosovar.

Të hyrat buxhetore8 deri në qershor 2016 arritën vlerën bruto prej 756.2 milionë euro. Nëse

zbriten 19.5 milionë euro kthime të TVSH-së dhe tatimeve tjera nga Dogana e Kosovës dhe

Administrata Tatimore e Kosovës, atëherë të hyrat buxhetore shënuan vlerën neto prej 736.7

milionë euro, që paraqet një rritje vjetore prej 14.0 përqind. Në të njëjtën periudhë, shpenzimet

buxhetore9 arritën vlerën prej 716.4 milionë euro, që paraqet një rritje vjetore prej 7.4 përqind.

Rrjedhimisht, gjatë kësaj periudhe, buxheti i Kosovës regjistroi bilanc pozitiv buxhetor prej rreth

20.3 milionë euro, krahasuar me bilancin negativ buxhetor prej rreth 21.1 milionë euro të

shënuar deri në qershor të vitit 2015. Borxhi publik, në qershor të vitit 2016, ka arritur në 821.9

milionë euro që është për 26.6 përqind më i lartë krahasuar me periudhën e njëjtë të vitit

paraprak, ndërsa si përqindje e PBB-së ka arritur në 13.8 përqind nga 11.2 përqind sa ishte në

qershor 2015.

Deri në qershor të vitit 2016, sektori i jashtëm u karakterizua me përkeqësim të deficitit të

llogarisë rrjedhëse dhe kapitale. Deficiti i llogarisë rrjedhëse dhe kapitale arriti vlerën prej 327.0

8 Në kuadër të të hyrave buxhetore nuk janë përfshirë të hyrat nga huamarrjet, pranimet nga privatizimi, të hyrat e dedikuara të AKP-së, pranimet nga grantet e

përgjithshme të donatorëve dhe pranimet nga depozitat në mirëbesim.

9 Në kuadër të shpenzimeve buxhetore nuk janë përfshirë pagesat e kryegjësë së borxhit, pagesat nga grantet e përcaktuara të donatorëve dhe pagesat nga depozitat në

mirëbesim.

-0.02%

(5.0) (2.0) 1.0 4.0 7.0 10.0 13.0

Gjithsej CPI

Transporti

Strehimi, uji, rryma, gazi

Ushqimi dhe pijet joalko.

Arsimi

Mjetet e komunikimit

Rekreacioni dhe kultura

Restorantet dhe hotelet

Mallrat dhe sh. e ndry.

Orenditë dhe pajisjet

Veshëmbathja

Shëndetësia

Pijet alkoolike, duhani

Figura 18. Ndryshimi mesatar vjetor i IÇK-së, në përqindje

Burimi: ASK (2016)


| 31

milionë euro, një rritje prej 57.6 përqind krahasuar me vitin paraprak, kryesisht si pasojë e

rritjes së deficitit në llogarinë e mallrave dhe rënies së shënuar në bilancin pozitiv të llogarive të

të ardhurave parësore dhe dytësore. Në anën tjetër, bilanci pozitiv në llogarinë e shërbimeve

shënoi rritje.

Deficiti tregtar i mallrave arriti vlerën

prej 1.1 miliardë euro në qershor 2016,

që paraqet një rritje vjetore prej 10.4

përqind (figura 19). Gjithsej eksporti i

mallrave deri në qershor 2016 arriti

vlerën 152.4 milionë euro, një rënie

vjetore prej 5.6 përqind. Rënia e vlerës

së eksportit të mallrave gjatë kësaj

periudhe kryesisht i atribuohet rënies së

eksporteve të metaleve bazë, që

njëherësh kanë edhe pjesëmarrjen më të

lartë në strukturën e gjithsej eksporteve

të vendit (rreth 40 përqind). Rënia e

vlerës së gjithsej eksporteve të metaleve

bazë u zvogëlua kryesisht si pasojë e rënies së prodhimit të nikelit në ekonominë e vendit, si dhe

rënies së çmimit të metaleve në tregjet ndërkombëtare gjatë kësaj periudhe. Me rënie u

karakterizuan edhe eksportet e tekstilit dhe artikujve të tekstilit, si dhe eksportet e makinerive

dhe pajisjeve elektrike. Në anën tjetër, gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit 2016, eksportet e

produkteve minerale shënuan rritje, kryesisht si rezultat i rritjes së vlerës së eksportit të

energjisë elektrike. Gjithashtu, eksportet e produkteve të plastikës dhe gomës, si dhe eksportet e

produkteve të lëkurës shënuan rritje në periudhën raportuese.

Vlera e gjithsej mallrave të importuara deri në qershor 2016 arriti në 1.3 miliardë euro, një rritje

vjetore prej 8.3 përqind. Në kuadër të importit të mallrave, me rritje u karakterizua importi i

metaleve bazë, importi i makinerive dhe i pajisjeve mekanike dhe elektrike, importi i mjeteve të

transportit si dhe importi i produkteve ushqimore. Rënia e vlerës së eksporteve dhe rritja e

vlerës së mallrave të importuara rezultoi në zvogëlim të shkallës së mbulueshmërisë së

importeve me eksporte në 11.7 përqind në gjashtëmujorin e parë të vitit 2016 (13.5 në

gjashtëmujorin e parë të vitit 2015).

Tregtia në shërbime u karakterizua me rritje të bilancit pozitiv deri në qershor 2016 në 172.6

milionë euro, një rritje vjetore prej 30.4 përqind. Eksporti i shërbimeve shënoi rritje vjetore prej

2.6 përqind, duke arritur vlerën prej 329.7 milionë euro, përderisa vlera e importit të shërbimeve

shënoi rënie prej 16.9 përqind dhe regjistroi vlerën prej 157.1 milionë euro. Në kuadër të

shërbimeve të eksportuara, shërbimet e udhëtimit u karakterizuan me rritje vjetore prej 7.9

përqind, përderisa kategoria e shërbimeve kompjuterike, informative dhe të telekomunikacionit

u karakterizua me rënie prej 20.4 përqind. Sa i përket importit të shërbimeve, dy kategoritë

kryesore të shërbimeve, gjegjësisht shërbimet e transportit dhe të udhëtimit, shënuan rënie

vjetore prej 17.4 përqind përkatësisht 19.1 përqind.

Llogaria e të ardhurave parësore deri në qershor 2016 kishte bilanc pozitiv prej 48.6 milionë

euro, i cili është për 16.8 përqind më i ulët krahasuar me vitin e kaluar. Bilanci më i ulët i të

ardhurave parësore i atribuohet kryesisht nivelit më të ulët të të ardhurave nga kompenzimi i

punëtorëve (8.9 përqind) dhe të ardhurave nga investimet (5.6 përqind).

-1.5

-1.0

-0.5

0.0

0.5

1.0

1.5


Importet Bilanci Tregtar Eksportet

Figura 19. Importet, eksportet dhe bilanci tregtar, në miliardë euro

Burimi: ASK (2016)


32 |

Deri në qershor 2016, llogaria e të

ardhurave dytësore shënoi vlerën prej

518.1 milionë euro, që paraqet një rënie

vjetore prej 4.4 përqind. Bilanci më i ulët

i të ardhurave dytësore kryesisht i

atribuohet zvogëlimit të vlerës së

remitencave të pranuara në Kosovë, që

njëherësh paraqesin edhe kategorinë më

të madhe në kuadër të llogarisë së të

ardhurave dytësore. Pas tre vitesh

rritjeje të vazhdueshme, remitencat e

pranuara në vend u karakterizuan me

një rënie vjetore prej 2.7 përqind dhe

shënuan vlerën prej 329.8 milionë euro

(figura 20). Gjithashtu, rënia në e shënuar në kategorinë e të ardhurave dytësore i atribuohet

edhe nivelit më të ulët të donacioneve dhe granteve të ndryshme, si dhe reduktimit të

shpenzimeve nga institucionet e ndryshme ndërkombëtare që veprojnë në Kosovë.

Vlera e IHD-ve të pranuara në Kosovë deri në qershor 2016 rezulton të jetë përgjysmuar në 84.8

milionë euro, nga 161.7 milionë euro sa ishte në qershor të vitit paraprak. Në kuadër të

strukturës së IHD-ve, me zvogëlim të vlerës u karakterizuan të dy format e IHD-ve, kapitali dhe

fondi i investimeve në aksione si dhe investimet në instrumentet e borxhit. Kapitali dhe fondi i

investimeve në aksione, që përbën rreth 74.1 përqind të gjithsej IHD-ve, shënoi vlerën 62.8

milionë euro që është për 45.6 përqind më e ulët krahasuar me periudhën e njëjtë të vitit

paraprak. Gjithashtu, IHD-të në formë të instrumenteve të borxhit shënuan vlerën prej 22.0

milionë euro, që janë për 52.5 përqind më të ulëta krahasuar me periudhën e njëjtë të vitit të

kaluar (figura 21).

Zvogëlim i IHD-ve në Kosovë u

evidentua sidomos në sektorin e

patundshmërive, në sektorin e

ndërtimit dhe në sektorin e shërbimeve

financiare. Në anën tjetër, sektorët e

ekonomisë që u karakterizuan me rritje

të IHD-ve ishin sektori i shërbimeve

tregtare dhe sektori i bujqësisë. Sa i

përket origjinës së IHD-ve, Zvicra

paraqet vendin prej nga kanë ardhur

më së shumti IHD deri në qershor të

vitit 2016 (26.0 milionë euro), pasuar

nga Turqia me 17.8 milionë euro,

Shqipëria me 17.4 milionë euro, Austria me 11.3 milionë euro, etj.

-0.7% 4.2%

6.9%

16.3%

-2.7%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%


0

50

100

150

200

250

300

350

400

Remitencat në milion euro (boshti i djathtë)

Ndryshimi vjetor, në përqindje

Figura 20. Pranimet e remitencave

Burimi: BQK (2016)

-30

20

70

120

170

220


Kapitali dhe fondi i investimeve në aksione Instrumentet e borxhit

Burimi: BQK (2016)

Figura 21. Struktura e investimeve të huaja direkte sipas komponenteve, në milionë euro


| 33

4.1 Tregu i Letrave me Vlerë

Tregu i letrave me vlerë të Qeverisë së

Republikës së Kosovës që nga fillimi i

operimit ka treguar trend pozitiv të

rritjes dhe zhvillimit. Numri dhe vëllimi

i ankandeve të letrave me vlerë ka

shënuar rritje gjatë periudhës

pesëvjeçare, që është reflektuar si nga

oferta ashtu edhe nga kërkesa. Numri i

ankandeve të realizuara u rrit nga 6 në

gjashtëmujorin e parë të vitit 2012 në 11

në gjashtëmujorin e parë të vitit 2016.

Në tri vitet e fundit, numri i ankandeve

të realizuara ishte i njëjtë, mirëpo

shuma e emetuar shënoi rritje (figura

22). Në periudhën janar - qershor 2016, gjithsej shuma e emetuar e letrave me vlerë arriti në

250.0 milionë euro nga 210.0 milionë sa ishte në periudhën e njëjtë të vitit paraprak. Për më

tepër, fillimi i emetimit të fletëobligacioneve qeveritare që nga viti 2014 ka ndikuar në rritjen e

afatit të maturimit. Në fund të muajit qershor 2016, afati mesatar i maturimit të letrave me

vlerë u rrit në 23.5 muaj, krahasuar me 15.4 muaj në qershor 2015 dhe 11.7 muaj në qershor

2014.10

Investimet në letra me vlerë konsiderohen si instrumente atraktive dhe të sigurta për bankat

dhe institucionet tjera financiare. Kjo reflektohet nga shuma e ofertuar nga subjektet

pjesëmarrëse në ankande, e cila vazhdimisht ka tejkaluar shumën e shpallur nga qeveria. Në

gjysmën e parë të vitit 2016, shuma e shpallur në ankande ishte për 16.3 përqind më e lartë

krahasuar me gjysmën e parë të vitit

2015, përderisa shuma e ofertuar e

subjekteve pjesëmarrësve shënoi rritje

prej 67.9 përqind. Shuma e ofertuar për

investime në letra me vlerë deri në

qershor 2016 ishte 552.6 milionë euro,

përderisa shuma e shpallur ishte 250.0

milionë euro. Rrjedhimisht, raporti i

shumës së ofertuar ndaj shumës së

shpallur për periudhën janar - qershor

2016 ishte 2.21 (1.53 janar - qershor

2015) (figura 23).

Struktura e letrave me vlerë sipas llojit

të instrumentit të emetuar ka pësuar

ndryshime. Gjatë gjysmës së parë të vitit 2016, shuma e emetuar e fletëobligacioneve përbën 36

përqind të gjithsej shumës së emetuar të letrave me vlerë krahasuar me 23.8 përqind sa ishte në

gjysmën e parë të vitit 2015. Kjo për faktin se emetimi i fletëobligacioneve shënoi rritje në numër

dhe në vlerë. Këtë periudhë janë emetuar katër fletëobligacione qeveritare në vlerë prej 90

milionë euro krahasuar me tri të tilla në vlerë prej 50 milionë euro në gjysmën e parë të vitit

paraprak. Ndërsa, numri i ankandeve për bono të thesarit shënoi rënie në shtatë nga tetë sa

ishin në gjysmën e parë të vitit 2015, përderisa vlera e tyre mbeti e njëjtë në 160 milionë euro.

10

Afati mesatar i maturimit është llogaritur si mesatare e thjeshtë e afateve të maturimit të letrave me vlerë që ende nuk kanë maturuar në fund të periudhës së cekur në

analizë.

0

5

10

15

20

25

0

50

100

150

200

250

300


Në m

ilio

në eu

ro

Shuma e emetuar (pranuar) nga QeveriaNumri i ankandeve (boshti i djathtë)Afati mesatar deri në maturim, në muaj (boshti i djathtë)

Figura 22. Ecuria e tregut të letrave me vlerë

Burimi: BQK (2016)

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

50

100

150

200

250

300

350

TM1 TM2 TM3 TM4 TM1 TM2 TM3 TM4 TM1 TM2 TM3 TM4 TM1 TM2 TM3 TM4 TM1 TM2

2012 2013 2014 2015 2016

Në m

ilio

në eu

ro

Burimi: BQK (2016)

Shuma e shpallur

Shuma e ofertuar nga pjesëmarrësit

Raporti ofertim/shumë e shpallur (boshti i djathtë)

Figura 23. Shuma e shpallur dhe e ofertuar, në milionë euro.


34 |

Kategoria kryesore e letrave me vlerë të

Qeverisë së Kosovës u përfaqësua nga

bonot e thesarit me maturim deri në një

vit, të cilat kishin pjesëmarrje prej 44.0

përqind. Kategoria e dytë ishte ajo e

fletëobligacioneve qeveritare me

maturim deri në dy vite, për dallim nga

periudha paraprake kur bonot e thesarit

me maturim 182 ditë përfaqësonin

kategorinë e dytë të letrave me vlerë

(figura 24). Kurse, fletëobligacionet

qeveritare me afat maturimi pesë vite,

që filluan të emetohen gjatë pjesës së

dytë të vitit 2015, në gjysmën e parë të

vitit 2016 përfaqësuan 6.0 përqind të

gjithsej letrave me vlerë.

Norma e përgjithshme mesatare e

interesit në letrat me vlerë zbriti në 1.02

përqind, krahasuar me 1.83 përqind në

vitin paraprak. Në rënie kontribuoi

konkurrenca në mes të pjesëmarrësve

për të investuar në letra me vlerë të

qeverisë së Kosovës, pasi që këto

instrumente po përfaqësojnë një produkt

relativisht të ri në tregun e brendshëm

financiar që ofron kthime të favorshme

në kushtet kur normat e interesit në

tregjet e jashtme janë të ulëta, dhe në

anën tjetër, likuiditeti në sektorin

bankar të Kosovës është duke qëndruar

në nivel mjaftë të lartë. Norma më e

lartë e interesit prej 3.5 përqind u

regjistrua në fletëobligacionet me afat

maturimi 5 vite, ndërsa norma më e ulët

prej 0.3 përqind u regjistrua në bonot e

thesarit me afat maturimi 91 ditë(figura

25). Përjashtuar fletobligacionet 5

vjeçare të cilat nuk janë emetuar gjatë

gjysmës së parë të vitit të kaluar

prandaj dhe nuk kanë krahasim me këtë

vit, të gjitha kategoritë e tjera të letrave

me vlerë bartin norma më të ulëta të

interesit krahasuar me vitin paraprak.

Tregu i letrave me vlerë në vend qëndron mjaft mirë në krahasim me vendet e rajonit11 për sa i

përket normave të interesit si dhe raportit të ofertimit ndaj shumës së shpallur të letrave me

vlerë nga qeveritë e vendeve përkatëse. Në gjysmën e parë të vitit 2016, Kosova regjistroi

11

Në vendet e rajonit janë përfshirë: Shqipëria, Maqedonia, Serbia dhe Mali i Zi. Në dy vitet e fundit Mali i Zi nuk është përfshirë për shkak të disponueshmërisë së të

dhënave.

41.7%

13.8% 9.5% 8.0%

43.9%

19.1%12.0%

32.2%

47.6%

44.0%

16.6%

22.0%

7.1%

8.0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


91 ditë 182 ditë 364 ditë 2 vi te 3 vi te 5 vi te

Figura 24. Struktura e letrave me vlerë të Qeverisësipas afatit të maturimit, në përqindje

Burimi: BQK (2016)

0.7%

1.1%

2.3%

0.5%

1.0%

1.3%

2.5%

0.7%

1.8%

1.6%

2.9%

3.2%

0.3%0.3%

0.6%

1.0%

2.4%

3.5%

0.0%

0.6%

1.1%

1.7%

2.2%

2.8%

3.3%

3.9%

3M 6M 12M 3M 6M 12M 2V 3M 6M 12M 2V 3V 3M 6M 12M 2V 3V 5V


Figura 25. Normat mesatare të interesit të letrave me vlerë të Qeverisë së Kosovës sipas maturimit

Burimi: BQK (2016)

2.39

1.141.33

1.58

1.14

1.61

0.971.16

1.331.18

1.53

0.991.12

0.99

2.21

0.92

1.36

1.05

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

KS

MK

AL

SR

B

MN

G

KS

MK

AL

SR

B

MN

G

KS

MK

AL

SR

B

KS

MK

AL

SR

B


Figura 26. Raporti i mbulimit shumë e ofertuar/shumë e shpallur në vendet e rajonit



| 35

raportin më të lartë të ofertës ndaj

shumës së shpallur nga qeveria (figura

26). Ky tregues ishte mjaft i lartë edhe

në Shqipëri dhe Serbi. Ndërsa,

Maqedonia regjistroi ofertimin më të

ulët nga subjektet pjesëmarrëse duke

shënuar raport 0.92 ndaj shumës së

shpallur për letrat me vlerë. Po ashtu,

Kosova ka pozicion më të favorshëm

edhe për sa i përket normës së interesit

në letrat me vlerë të qeverisë. Norma

mesatare e interesit për këtë instrument

në Kosovë ishte më e ulëta krahasuar

me vendet e rajonit (figura 27). Ndërsa,

norma mesatare më e lartë e interesit në letrat me vlerë të qeverisë u regjistrua në Serbi.

1.0%

4.0%

6.8%

10.1%

3.5%

1.3%

3.9%4.5%

8.3%

1.7%1.8%2.7%

4.6%

6.9%

1.0%

2.9%2.5%

3.8%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

KS

MK

AL

SR

B

MN

G

KS

MK

AL

SR

B

MN

G

KS

MK

AL

SR

B

KS

MK

AL

SR

B


Figura 27. Norma mesatare e interesit në letrat me vlerë të qeverive në vendet e rajonit, në përqindje



36 |

5. Sistemi Financiar i Kosovës

5.1. Karakteristikat e Përgjithshme

Sistemi financiar i Kosovës po vazhdon

të rritet në mënyrë të qëndrueshme. Në

qershor 2016, vlera e gjithsej aseteve të

sistemit arriti në 5.1 miliardë euro, një

rritje vjetore prej 7.3 përqind. Rritja

ishte kryesisht rezultat i zgjerimit të

aktivitetit të sektorit bankar dhe

performancës pozitive të fondeve

pensionale. Sektori mikrofinanciar dhe i

sigurimeve kontribuan në rritjen e

gjithsej aseteve të sistemit, por në

shkallë më të ulët. Sektori i ndihmësve

financiar vazhdon të ketë peshë të ulët

në kuadër të sistemit financiar në vend.

Struktura e sistemit financiar të

Kosovës vazhdon të dominohet nga

sektori bankar (figura 28). Sektori i dytë

për nga madhësia janë fondet

pensionale, të cilat po vazhdojnë të rrisin

pjesëmarrjen në kuadër të gjithsej

aseteve të sistemit. Pjesëmarrja e

sektorëve tjerë financiar në gjithsej

asetet e sistemit vijon të jetë e përafërt

me vitet paraprake.

Shkalla e ndërmjetësimit financiar në

Kosovë, llogaritur si raport i aseteve të

sistemit financiar ndaj Bruto Produktit

Vendor (BPV), është rritur gjatë kësaj

periudhe. Në qershor 2016, norma e

ndërmjetësimit financiar në vend arriti

në rreth 85 përqind krahasuar me 83

përqind në periudhën e njëjtë të vitit

paraprak (figura 29). Përkundër rritjes

së shënuar në periudhën e fundit,

shkalla e ndërmjetësimit financiar e

sektorit bankar në Kosovë vazhdon të

jetë relativisht e ulët krahasuar me

vendet e rajonit. Rrjedhimisht, në raport

me madhësinë e ekonomisë, ekziston

ende hapësirë për rritje të shkallës së

ndërmjetësimit financiar. Zhvillime të

ngjashme vërehen edhe nëse shikohet raporti i kredive të lëshuara nga sektori bankar dhe BPV-

së. Megjithatë, rritja e vazhdueshme e kreditimit në Kosovë po bënë që Kosova të shënoj

përmirësim në këtë tregues dhe të afrohet gradualisht drejt mesatares së vendeve të rajonit

(figura 30).

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

Sistemi Financiar Sektori Bankar SektoriPensional

Sektori iSigurimeve

SektoriMikrofinanciar


Figura 29. Ndërmjetësimi financiar sipas sektorëve

Burimi: BQK (2016)

69.1%

3.2%

2.5%

0.2%

25.0%

Dhjetor 2014

Bankat Sigurimet

Mikrofinancat Ndihmësit financiar

Pensionet

67.6%

3.2%

2.7%

0.2%

26.2%

Dhjetor 2015

Bankat Sigurimet

Mikrofinancat Ndihmësit financiar

Pensionet

Figura 28. Struktura e aseteve të sistemit financiar

Burimi: BQK (2016)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

B dhe H Kosova Mali i Zi Maqedonia Serbia Shqipëria


Figura 30. Ndërmjetësimi financiar i sektorit bankar në vendet e Ballkanit Perëndimor (raporti i kredive ndaj BPV-së)

Burimi: FMN, Bankat Qendrore të rajonit (2016)


| 37

Sa i përket numrit të institucioneve financiare që e përbëjnë sistemin financiar, gjendja mbetet

pothuajse e njëjtë krahasuar me vitin paraprak. Sektori i ndihmësve financiarë ishte i vetmi

sektor në të cilin u shtuan 3 institucione të reja, duke quar numrin e tyre në 46. Si rrjedhojë, në

qershor 2016, numri i gjithsej institucioneve financiare të licencuara për të operuar në vend

arriti në 91 (tabela 1).

Tabela 1. Numri i institucioneve financiare12

Burimi: BQK (2016)

5.2 Ekspozimi ndaj sektorit të jashtëm13

Vlera e aseteve të jashtme neto (AJN) të

sistemit financiar të Kosovës në qershor

2016 arriti në 2.6 miliardë euro, duke

shënuar rritje vjetore prej 3.9 përqind.

Ekspozimi i sistemit financiar ndaj

sektorit të jashtëm në qershor 2016

ishte i ngjashëm me periudhën e njëjtë të

vitit të kaluar. Asetet e jashtme përbënin

47.4 përqind të gjithsej asteve të sistemit

financiar (48.9 përqind në qershor 2015).

Në anën tjetër, detyrimet e jashtme

përbënin 8.6 përqind të gjithsej

detyrimeve të sistemit (8.1 përqind në

qershor 2015) (figura 31).

AJN-të e BQK-së përfaqësojnë pjesën më

të madhe të gjithsej AJN-ve të sistemit

financiar me pjesëmarrje prej 49

përqind, pasuar nga fondet pensionale

me pjesëmarrje prej 41.6 përqind.

Bilancit pozitiv të gjithsej AJN-ve i

kontribuojnë edhe AJN-të e sektorit

bankar me pjesëmarrje prej 12 përqind

ndërsa, sektori mikrofinanciar ishte i

vetmi që shënoi bilanc negativ prej 2.6

përqind të gjithsej AJN-ve (figura 31).

Ekspozimi i BQK-së ndaj sektorit të

jashtëm është mjaft i theksuar ku asetet

e jashtme përbëjnë 96.6 përqind të gjithsej aseteve të BQK-së, kryesisht në formë të depozitave

në bankat jashtë vendit dhe të letrave me vlerë të huaja. Ndërsa detyrimet ndaj sektorit të

jashtëm përbëjnë 17.8 përqind të gjithsej detyrimeve të BQK-së, kryesisht në formë të llogarisë

12

Numri i institucioneve financiare paraqet numrin e institucioneve që janë të licencuara të operojnë në tregun e Kosovës. Në kuadër të kategorisë së institucioneve

mikrofinanciare janë përfshirë edhe pesë institucioneve financiare jobankare të licencuara për aktivitet kredidhënës. 13

Në këtë kontekst, sistemi financiar nuk përfshinë Bankën Qendrore të Republikës së Kosovës.

-100

400

900

1,400

1,900

2,400

2,900


Në m

ilio

në euro

BQK Sektori pension al Sektori bankar

Sektori mikrofin anciar Sektori i sigurimeve Ndihmësit finan ciar

Figura 31. AJN-të sipas sektorëve financiarë

Burimi: BQK (2016)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

*Sistemifinanciar

BQK Sektori bankar Sektoripensional

Sektorimikrofinanciar

Asetet e jashtme/Gji thsej Asetet Detyrimet e jashtme/gjithse j detyrimet

Figura 32. Ekspozimi i jashtëm sipas sektorëve financiar, qershor 2016

Burimi: BQK (2016)

Përshkrimi Qershor 2013 Qershor 2014 Qershor 2015 Qershor 2016

Bankat komerciale 9 10 10 10

Kompanitë e sigurimeve 13 13 15 15

Fondet pensionale 2 2 2 2

Ndihmësit f inanciar 40 41 43 46

Institucionet mikrofinanciare dhe institucionet f inanciare jobankare 18 18 18 18


38 |

me FMN. Sektori i fondeve pensionale vazhdon të jetë sektori i dytë më i ekspozuar ndaj sektorit

të jashtëm, ku 81.2 përqind e aseteve të fondeve pensionale janë të investuara jashtë vendit,

kryesisht në formë të aksioneve dhe ekuiteteve tjera. Sektori bankar vazhdoi të ketë ekspozimin

më të ulët ndaj sektorit të jashtëm, ndërsa sektori i sigurimeve nuk ka pothuajse fare ekspozim

ndaj sektorit të jashtëm. Raporti i aseteve të jashtme ndaj gjithsej aseteve të sektorit bankar

është 15.5 përqind, përderisa raporti i detyrimeve të jashtme ndaj gjithsej detyrimeve të sektorit

bankar është 6.4 përqind, duke reflektuar shkallën e ulët të mbështetjes së sektorit bankar në

financimin e jashtëm. Për dallim nga sektorët tjerë, sektori mikrofinanciar ka ndërveprim me

sektorin e jashtëm vetëm në kuadër të detyrimeve, ku 50.2 përqind e aktivitetit të këtij sektori

financohet nga jashtë. Kjo për arsye se sektori mikrofinanciar shfrytëzon linjat kreditore të

jashtme për të financuar aktivitetin kreditues, duke pasur parasysh se IMF-të nuk kanë të drejtë

ligjore të pranojnë depozita.

Vlera e aseteve të sistemit financiar në

sektorin e jashtëm arriti në 3.17

miliardë euro, që paraqet rritje vjetore

prej 5.9 përqind (figura 33).14 Në rritjen e

aseteve të jashtme ndikoi rritja e

investimeve të BQK-së prej 14.2 përqind

në sektorin e jashtëm, kryesisht në

formë të letrave me vlerë. Po ashtu edhe

investimet e fondeve pensionale kanë

shënuar rritje vjetore prej 1.9 përqind,

ndërsa sektori bankar shënoi rënie prej

6.7 përqind në qershor 2016, duke u

karakterizuar me rënie të investimeve

në sektorin e jashtëm për të dytin vit me

radhë. Zvogëlimi i ekspozimit të sektorit bankar u reflektua kryesisht në kreditimin e sektorit të

jashtëm dhe në depozitat jashtë vendit, të cilat shënuan rënie vjetore prej 5.8 përkatësisht 22.1

përqind. Kjo rënie mund të ketë ndodhur si rezultat i rritjes së përshpejtuar të kreditimit për

ekonominë vendore dhe, në anën tjetër, ngadalësimit të rritjes së depozitave në sektorin bankar.

Kategoria kryesore e aseteve në sektorin

e jashtëm janë depozitat, mirëpo në

qershor 2016 kjo kategori shënoi rënie të

theksuar vjetore prej 17.2 përqind. Këto

depozita i përkasin bankave komerciale

dhe BQK-së dhe arsyeja e rënies së tyre

mund të ndërlidhet me vendimin e BQE-

së për të mbajtur nivelin e normës së

interesit të depozitave në territor

negativ. Kategoria e dytë e aseteve të

jashtme përbëhet nga aksionet dhe

ekuitetet tjera, që i përkasin fondeve

pensionale. Në qershor 2016, kjo

kategorishënoi ngadalësim të rritjes,

krahasuar me periudhën e njëjte të vitit të kaluar. Investimet në letra me vlerë, që janë

kategoria e tretë e aseteve të jashtme,shënuan rritje të theksuar vjetore prej 89.8 përqind (rënie

14

Në kuadër të kërkesave të sistemit financiar të Kosovës ndaj sektorit të jashtëm nuk është përfshirë kategoria ‘paraja e gatshme’. Në statistikat monetare dhe

financiare, kategoria ‘paraja e gatshme’ që ndodhet në trezorët e bankave komerciale trajtohet si aset i jashtëm (kërkesa nda j jorezidentëve) për faktin se valuta euro nuk

është valutë kombëtare e Kosovës, mirëpo në këtë analizë këto mjete nuk janë trajtuar si të tilla për shkak se ato janë mjete që mbahen në bankat në Kosovë.

15.4%

7.6%

5.0% 5.9%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Qershor 2013 Qershor 2014 Qershor 2015 Qershor 2016Të drejat speciale të tirazhit Depozita

Letrat me vlerë përveç aksioneve Aksionet dhe ekuitetet tjera

Kredi Kuota në FMN

Të tjera Ndryshimi vjetor (boshti i djathtë)

Figura 33. Struktura e aseteve në sektorin e jashtëm, në përqindje

Burimi: BQK (2016)

21.0%

7.5%

4.7%

16.0%

0.0%

5.0%

10.0%

15.0%

20.0%

25.0%

0%

20%

40%

60%

80%

100%


Burimi: BQK (2016)

Depozitat Alokimi i DST

Kreditë Llogaria ne FMN

Të tjera Ndryshimi vjetor (boshti i djathtë)

Figura 34. Struktura e detyrimeve të jashtme, në përqindje


| 39

prej 50.2 përqind në qershor 2015). Pjesa më e madhe e investimeve në letra me vlerë i përkasin

BQK-së, që këtë vit pothuaj kanë trefishuar investimet në letra me vlerë, pas rënies së pësuar në

vitin paraprak (figura 33).

Vlera e gjithsej detyrimeve ndaj sektorit të jashtëm në qershor 2016 arriti në 575.0 milionë euro,

duke shënuar rritje vjetore prej 16.0 përqind. Në rritjen e detyrimeve të jashtme ndikoi rritja e

llogarisë së BQK-së në FMN, pasuar nga rritja e kredive të sektorit bankar dhe të atij

mikrofinanciar të marra nga sektori i jashtëm. Struktura e detyrimeve të jashtme vazhdon të

dominohet nga llogaria e BQK-së në FMN që shënoi rritje vjetore prej 35.9 përqind, ndërsa

kategoria e dytë e detyrimeve të jashtme, që janë kreditë, shënuan rritje vjetore prej 13.9 përqind

(figura 34).


40 |

6. Sektori Bankar i Kosovës

6.1 Struktura e Sektorit Bankar

Bankat me pronësi të huaj vazhdojnë të

dominojnë sektorin bankar të Kosovës,

ku nga gjithsej dhjetë banka të

licencuara që operojnë në vend, tetë

janë me pronësi të huaj.15 Bankat me

pronësi të huaj, në qershor 2016,

menaxhuan 89.8 përqind të gjithsej

aseteve dhe zotëruan 91.9 përqind të

gjithsej kapitalit të sektorit bankar.

Nga bankat me pronësi të huaj, pesë

prej tyre kanë vend të origjinës

Austrinë, Gjermaninë, Slloveninë,

Shqipërinë dhe Serbinë, përderisa tri të

tjera kanë vend të origjinës Turqinë

(figura 35). Në sektorin bankar të

Kosovës operojnë edhe dy banka me

pronësi vendore.

Sektori bankar vazhdoi të karakterizohet

me rënie të shkallës së koncentrimit të

tregut edhe gjatë gjashtëmujorit të parë

të vitit 2016, gjë e cila mund të

konsiderohet si tregues i rritjes së

konkurrencës në këtë sektor.

Pjesëmarrja e tri bankave më të mëdha

në gjithsej asetet e sektorit, në qershor

2016 qëndroi në 63.3 përqind, rënie

vjetore prej 2.1 pikë përqindje. Rënia e shkallës së koncentrimit të tregut vërehet edhe përmes

Indeksit Herfindahl-Hirschman (IHH), i cili tregon për një rënie të vazhdueshme të koncentrimit

(figura 36). Gjatë kësaj periudhe, koncentrimi në kredi ka shënuar rënien më të theksuar kurse

koncentrimi në depozita ka shënuar rënie më të ngadalshme. Rënia e koncentrimit, si në kredi

ashtu edhe në depozita, erdhi si rezultat i rritjes më të shpejtë të këtyre zërave nga ana e

bankave më të vogla. Në qershor 2016, tri bankat më të mëdha shënuan rritje vjetore të kredive

prej 4.4 përqind, përderisa kreditë e bankave më të vogla shënuan rritje prej 16.1 përqind. Për sa

i përket depozitave, tri bankat më të mëdha shënuan rritje vjetore prej 3.6 përqind, krahasuar

me rritjen prej 6.7 përqind në bankat tjera më të vogla.

15

Me banka nënkuptojmë filialet dhe degët e bankave të huaja që janë të licencuara për të operuar në Kosovë.

1680

1730

1780

1830

1880

1930

1980

2030


Asetet (HHI) Kreditë (HHI) Depozitat (HHI)

Figura 36. Shkalla e koncentrimit në sektorin bankar

Burimi: BQK (2016)

23.6% 24.9% 25.5% 25.7%

28.9% 26.4% 24.8% 23.0%

10.8% 9.5% 9.6% 10.2%

1.8% 1.9% 1.8% 1.8%

15.2% 15.9% 15.0% 14.6%

12.7% 13.8% 14.9% 15.8%


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Austri Gjermani Kosovë Serbi Slloveni Shqipëri Turqi

Figura 35. Struktura e aseteve të sektorit bankar, sipas pronësisë

Burimi: BQK (2016)


| 41

6.2. Aktiviteti i Sektorit Bankar

6.2.1. Asetet

Asetet e sektorit bankar të Kosovës në qershor 2016 shënuan vlerën prej 3.43 miliardë euro,

duke shënuar rritje vjetore prej 5.0

përqind (6.9 përqind në qershor 2015)

(figura 37). Norma më e ulët e rritjes në

krahasim me vitin paraprak reflekton

ritmin më të ngadalshëm të rritjes së

depozitave gjatë viteve të fundit.

Kontributin më të lartë në rritjen e

aseteve të sektorit e kishte rritja e

portfolios së kredive, e cila vazhdon të

jetë kategoria kryesore e aseteve të

sektorit bankar dhe po rritet me ritëm të

përshpejtuar. Struktura e aseteve të

sektorit bankar mbeti mjaft e ngjashme

në krahasim me periudhat paraprake,

ku pjesa dërmuese e aseteve (84.9 përqind e gjithsej aseteve) mbetën të investuara në

instrumente që sjellin fitim, siç janë kreditë, letrat me vlerë dhe bilancet me bankat komerciale

(tabela 2).

Tabela 2. Struktura e aseteve të sektorit bankar

Burimi: BQK(2016)

Shuma e investimeve të sektorit bankar

në letra me vlerë në qershor 2016 arriti

në 453.1 milionë euro, duke shënuar një

rritje vjetore prej 2.1 përqind (9.5

përqind në qershor 2015) (figura 38).

Rritja e investimeve në letra me vlerë i

atribuohet rritjes së investimeve në letra

me vlerë të qeverive të huaja, për dallim

nga viti paraprak kur kontributin

kryesor në rritjen e gjithsej investimeve

në letra me vlerë e kishin investimet në

letra me vlerë të Qeverisë së Kosovës. Në

qershor 2016, investimet në letra me

vlerë në sektorin e jashtëm, që kryesisht

përbëhen nga fletëobligacionet e qeverive të huaja (figura 39), regjistruan rritje vjetore prej 10.1

përqind (-5.7 përqind në qershor 2015).

5.1%

9.8%

6.9%

5.0%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

0

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

3,500


Në m

ilio

në euro

Paraja e ga tshme dhe bilanci me BQK Bilanci me bankat komerciale

Letrat me vlerë Kreditë bruto

Asetet fikse Asetet tjera

Ndryshim i v jetor i gj ithsej aseteve (boshti i djathtë)

Figura 37. Struktura e aseteve të sektorit bankar

Burimi: BQK (2016)

-25%

-15%

-5%

5%

15%

25%

35%

45%

55%

65%


Burimi: BQK (2016)

Kreditë bruto Letrat me vlerë

Bilanci me bankat komerciale Paraja e ga tshme dhe bilanci me BQK

Figura 38. Asetet e sektorit bankar, ndryshimi vjetor

Milionë euro Pjesëmarrja (%) Milionë euro Pjesëmarrja (%) Milionë euro Pjesëmarrja (%) Milionë euro Pjesëmarrja (%)

Paraja e gatshme dhe bilanci me BQK 355.4 12.8% 358.2 11.7% 397.4 12.2% 433.2 12.6%

Bilanci me bankat komerciale 261.4 9.4% 318.7 10.4% 341.9 10.5% 285.7 8.3%

Letrat me vlerë 246.3 8.8% 405.3 13.2% 443.8 13.6% 453.1 13.2%

Kreditë bruto 1,825.7 65.5% 1,889.9 61.8% 2,005.2 61.3% 2,173.5 63.3%

Asetet f ikse 57.6 2.1% 55.2 1.8% 52.7 1.6% 56.5 1.6%

Asetet tjera 40.5 1.5% 32.2 1.1% 28.6 0.9% 30.0 0.9%

Gjithsej asetet 2,787.0 100% 3,059.5 100% 3,269.6 100% 3,432.1 100%

PërshkrimiQershor 2013 Qershor 2014 Qershor 2015 Qershor 2016


42 |

Investimet në letra me vlerë të Qeverisë

së Kosovës, shënuan rënie vjetore prej

6.2 përqind krahasuar me rritjen e

theksuar vjetore prej 31.1 përqind në

qershor 2015. Ky zhvillim është rezultat

i rritjes së konkurrencës edhe nga

akterët e tjerë të tregut si fondet

pensionale, kompanitë e sigurimeve,

institucionet e tjera publike, të cilët

kanë rritur shumën e investuar në letra

me vlerë të Kosovës. Investimet në letrat

me vlerë të korporatave tjera financiare

dhe jo-financiare jashtë vendit, që

konsiderohen instrumente me shkallë

më të lartë të rrezikut, vazhdojnë të kenë pjesëmarrje të ulët në portofolin e investimeve në letra

me vlerë.

Kategoria e parasë së gatshme dhe bilancit me BQK-në gjatë kësaj periudhe shënoi rritje vjetore

prej 9.0 përqind (11.0 në qershor 2015). Kjo rritje mund të jetë si rezultat i ambientit me norma

të ulëta të interesit që po mbizotërojnë në vendet e Bashkimit Evropian, që ka ndikuar në

zhvendosjen e një pjese të mjeteve që bankat mbajnë jashtë vendit drejt parasë së gatshme. Kjo

ngase kategoria e bilancit me bankat

komerciale ishte e vetmja që u zvogëlua,

duke shënuar rënie vjetore prej 16.4

përqind në qershor 2016, krahasuar me

rritjen prej 7.3 përqind të shënuar në

qershor 2015.

Kreditë

Kreditë mbeten kategoria dominuese e

aseteve të sektorit bankar, me

pjesëmarrje prej 63.3 përqind. Në

qershor 2016, vlera e gjithsej kredive

arriti në 2.17 miliardë euro, që paraqet

rritje vjetore prej 8.4 përqind (6.1


Përshpejtimi i rritjes së aktivitetit

kredidhënës, sipas anketës së kreditimit

bankar, mund të jetë nxitur si nga ana e

ofertës, gjegjësisht përmirësimi i

kushteve të kreditimit ndaj ekonomive

familjare, ashtu edhe nga ana e

kërkesës për kredi nga ndërmarrjet dhe

ekonomitë familjare.

Pjesa më e madhe e kredive të sektorit

bankar vazhdon të përbëhet nga kreditë

për ndërmarrje, të cilat përfaqësojnë

64.8 përqind të gjithsej kredive, ndërsa kreditë për ekonomitë familjare përfaqësojnë 35.0

përqind të gjithsej kredive. Po ashtu edhe në vendet e rajonit, kreditë ndaj ndërmarrjeve

dominojnë strukturën e gjithsej kredive (figura 41). Për të dytin vit me radhë, zgjerimi i

2.8%

3.5%

6.1%

8.4%

-2%

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%


Tjera


Ndërmarrjet

Ndryshimi vjetor i kredive (boshti i djathtë)

Figura 40. Kontributi i sektorëve në rritjen e gjithsej kredive, në pikë përqindje

Burimi: BQK (2016)

40.3% 41.1%49.2% 45.2%

59.7% 58.9%

50.7%54.7%

0%

20%

40%

60%

80%

100%


Korporatat tjera f inanciare dhe jofinanciare Qeveritë e huaja Qeveria e Kosovës

Figura 39. Struktura e letrave me vlerë, në përqindje

Burimi: BQK (2016)

47.0%

64.8%

44.2%56.2%

44.9%

65.9%

46.7%

35.0%

40.6%

42.7%

30.7%

25.2%

6.3%0.2%

15.1%1.1%

24.4%

8.9%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Bosnja dheHercegovina

Kosova Mali i Zi Maqedonia Serbia Shqipëria

Burimi: Bankat Qendrore të vendeve të rajonit (2016)

Të tjera Ekonomi familjare Ndërmarrje

Figura 41. Struktura e kredive sipas sektorëve në vendet e rajonit


| 43

kreditimit ndaj ekonomive familjare ka dhënë kontributin kryesor në rritjen e gjithsej kreditimit

në vend. Kreditë për ekonomitë familjare shënuan rritje vjetore prej 15.2 përqind, që i atribuohet

rritjes së lartë të kredive të reja konsumuese. Ndërsa, kreditë e reja hipotekare që përfaqësojnë

14.8 përqind të gjithsej kredive të reja ndaj ekonomive familjare, shënuan ngadalësim të

theksuar të rritjes në gjashtëmujorin e parë të vitit 2016 krahasuar me periudhën paraprake. Ky

trend ndërlidhet me raportimet e bankave në anketën e kreditimit bankar se ka pasur kërkesë

më të lartë për kredi konsumuese krahasuar me kreditë hipotekare.

Kreditë ndaj ndërmarrjeve në qershor 2016 shënuan rritje vjetore prej 5.2 përqind, ngjashëm me

periudhën e njëjtë të vitit të kaluar, përkundër rënies vjetore të kredive të reja për ndërmarrje

prej 17.4 përqind. Rënia e kredive të reja përkon me rezultatet e anketës së kreditimit bankar

sipas së cilës aktiviteti kreditues ndaj ndërmarrjeve është karakterizuar me shtrëngim të

kushteve të kreditimit nga ana e bankave përmes aplikimit të normave më të larta të interesit,

rritjes së kërkesave për kolateral dhe zvogëlimit të afatit të maturimit në kreditë e ofruara.

Struktura e kredive të ndërmarrjeve sipas veprimtarisë

Struktura e kredive të ndërmarrjeve

sipas veprimtarisë ekonomike mbetet e

ngjashme me periudhat paraprake

(figura 42). Kreditë e destinuara për

sektorin e tregtisë paraqesin kategorinë

më të madhe të gjithsej kredive për

ndërmarrjet, pasuar nga kreditë e

destinuara për sektorin e industrisë së

prodhimit, dhe kreditë për sektorin e

ndërtimtarisë. Sektori i bujqësisë vijon

të ketë qasje më të ulët në kreditimin

bankar përkundër rritjes së shënuar në

vitet e fundit. Sektorët ekonomik të cilët

përgjithësisht kanë pjesëmarrje më të

ulët në kreditimin bankar, siç janë

sektori i shërbimeve financiare dhe

patundshmëri, shërbimeve tjera,

minierave dhe ai i bujqësisë shënuan

rritje më të theksuar gjatë kësaj

periudhe. Këta sektor njëkohësisht

kishin edhe kontributin kryesor në

ruajtjen e ritmit të rritjes së kreditimit

për ndërmarrje ngjashëm me periudhën

paraprake (figura 43). Sektori i tregtisë

shënoi ngadalësim të rritjes prej 1.1

përqind në qershor 2016 krahasuar me

rritjen vjetore prej 8.8 përqind në

qershor 2015. Po ashtu edhe kreditë e reja ndaj sektorit të tregtisë gjatë periudhës janar-qershor

2016 shënuan rënie vjetore prej 27.9 përqind krahasuar me rritjen prej 18.6 përqind në

periudhën paraprake. Sektori i prodhimtarisë, që në dy periudhat paraprake kishte rritje

dyshifrore, në qershor 2016 shënoi rënie vjetore prej 0.6 përqind. Po ashtu, kreditë për sektorin e

ndërtimtarisë, për të katërtin vit me radhë u karakterizuan me rënie. Kreditë për sektorin e

minierave, në qershor 2016, shënuan rritje vjetore prej 48.8 përqind që paraqet një përmirësim të

theksuar krahasuar me rënien vjetore prej 8.5 përqind në qershor 2015.

-24%

-14%

-4%

6%

16%

26%

36%

46%

56%


Bujqësia NdërtimtariaEnergjetika ProdhimtariaMiniera TregtiaShërbimet financiare dhe patundshmëri Shërbime tjera

Burimi: BQK (2016)

Figura 43. Kreditë sipas veprimtarisë ekonomike, ndryshimi vjetor

22.2% 23.3% 21.9% 25.0%

10.2% 8.9% 7.7% 7.2%

53.2% 52.2% 54.0% 51.9%

10.5% 12.0% 12.6% 11.9%

3.9% 3.6%3.8% 4.0%

0%

20%

40%

60%

80%

100%


Burimi: BQK (2016)

Bujqësi Prodhim Tregti Ndërt imtari Sektorë të tjerë

Figura 42. Struktura e kredive sipas veprimtarisë ekonomike, në përqindje


44 |

Kreditë për sektorin e shërbimeve financiare dhe patundshmëri, të cilat përfaqësuan 7.2 përqind

të gjithsej kredive ndaj ndërmarrjeve në qershor 2016, shënuan rritje vjetore prej 38.3 përqind.

Rritja e kreditimit për këtë sektor mund të jenë edhe si rezultat i rritjes së ndërmarrjeve të reja

të regjistruara për të ushtruar aktivitet financiar, sigurime dhe patundshmëri, ku deri në

qershor 2016 u regjistruan 133 ndërmarrje të reja krahasuar me 57 të tilla të regjistruara në

periudhën paraprake. Po ashtu, sipas të dhënave të fundit nga ASK-ja për rritjen reale të BPV-së

sipas sektorëve ekonomik, sektori i aktivitetit financiar dhe të sigurimit ka rritur vlerën e shtuar

në rritjen ekonomike të Kosovës, çka sugjeron për rritje të aktivitetit në këtë sektor.

Sektori tjetër i karakterizuar me rritje të kreditimit, ishte sektori i bujqësisë që shënoi rritje prej

10.4 përqind. Vlera e gjithsej kredive për këtë sektor në qershor 2016 arriti në 56.4 milionë nga

51.0 milionë në qershor 2015. Rritja e kreditimit për këtë sektor është nxitur si nga ana e

kërkesës për kredi ashtu edhe nga ana e ofertës. Intensifikimi i programeve për subvencione dhe

grante në sektorin e bujqësisë ka ndikuar në rritjen e aktivitetit të këtij sektori, duke krijuar

kështu kushtet edhe për rritje të kërkesës për kredi. Në anën e ofertës kreditore, bankat kanë

lehtësuar kushtet e kreditimit ku vihet re një rënie e vazhdueshme e normave të interesit për

kredi bujqësore, të cilat në qershor 2016 kishin një mesatare prej 7.2 përqind (7.3 përqind në

qershor 2015, 13.1 përqind në qershor 2014). Kreditë e lëshuara për sektorin e energjetikës, që

përfaqësojnë 1.5 përqind të gjithsej kredive ndaj ndërmarrjeve, në qershor 2016 shënuan rritje

vjetore prej 5.9 përqind, krahasuar me rritjen prej 12.2 përqind në qershor 2015.

Struktura e kredive sipas afatit të

maturimit

Struktura e kredive sipas afatit të

maturimit nuk ka pësuar ndryshime të

theksuara krahasuar me periudhën e

njëjtë të vitit të kaluar. Kreditë me afat

të gjatë maturimi zgjeruan

pjesëmarrjen në gjithsej portofolin e

kredive, kundrejt zvogëlimit të

pjesëmarrjes së kredive me afat më të

shkurtër maturimi. Në qershor 2016

kreditë me afat maturimi ‘mbi 2 vite

deri në 5 vite’ përfaqësuan pjesën më të

madhe të gjithsej kredive, të cilat

megjithatë zvogëluan pjesëmarrjen për

1.6 pikë përqindje krahasuar me

periudhën e njëjtë të vitit të kaluar

(figura 44). Ndërsa kategoria e dytë e

kredive sipas afatit të maturimit, që

janë kreditë me maturim ‘mbi 5 vite’, në

qershor 2016 rritën pjesëmarrjen. Pjesa

më e madhe e këtyre kredive me

maturim ‘mbi 5 vite’ i përket ekonomive

familjare dhe rritja e tyre përkon me

rezultatet e anketës së kreditimit

bankar se ka pasur përmirësim të

kushteve kreditore nga ana e bankave,

ndër të cilat rritje të afatit të maturimit të ofruar në kreditë ndaj ekonomive familjare (figura

45).

28.4% 29.7% 31.8% 35.2%

39.6% 37.9% 38.2% 36.6%

7.8% 7.3%8.6% 8.8%

24.2% 25.1% 21.4% 19.4%

0%

20%

40%

60%

80%

100%


Burimi: BQK (2016)

Deri në 1 vit Mbi 1 vit deri në 2 vite Mbi 2 vite deri në 5 vite Mbi 5 vite

Figura 44. Struktura e kredive sipas afatit të maturimit, në përqindje

25.7%

52.9%

37.6%

34.8%10.8%

5.1%26.0%

7.2%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Ndërmarrje Ekonomi familjare

Burimi: BQK (2016)

Deri në 1 vit Mbi 1 vit deri në 2 vite Mbi 2 vite deri në 5 vite Mbi 5 vite

Figura 45. Struktura e kredive sipas afatit të maturimit për ndërmarrje dhe ekonomi familjare, qershor 2016


| 45

Kreditë me afat maturimi ‘mbi 1 deri në 2 vite’, në qershor 2016 zgjeruan pjesëmarrjen në

gjithsej kreditë për 0.2 pikë përqindje, ndërsa, kreditë me afat të shkurtër maturimi, gjegjësisht

‘deri në 1 vit’, zvogëluan pjesëmarrjen e tyre për 2.0 pikë përqindje. Kjo gjithashtu përkon me

deklarimet e bankave në anketën e kreditimit bankar, që në periudhën e fundit rritja e kërkesës

si nga ndërmarrjet ashtu edhe nga ekonomitë familjare ishte më e theksuar për kredi afatgjata

se sa për kredi afatshkurtra.

Kreditë e reja

Kreditë e reja të lëshuara nga sektori bankar deri në qershor 2016 arritën vlerën 533.9 milionë

euro, që përkon me rënie vjetore prej 4.0 përqind (figura 46).

Kreditë e reja ndaj ndërmarrjeve shënuan rënie vjetore prej 17.4 përqind, ndërsa kreditë e reja të

destinuara për ekonomitë familjare shënuan rritje vjetore prej 18.7 përqind (figura 47).

Në kuadër të kredive të reja ndaj ndërmarrjeve, kreditë investuese që përfaqësojnë pjesën më të

madhe të këtyre kredive (58.7 përqind), shënuan rënie vjetore prej 24.3 përqind (figura 48).

Ndërsa, kreditë jo-investuese, të cilat deri në qershor 2016 përfaqësonin 33.9 përqind të kredive

të reja ndaj ndërmarrjeve, shënuan rënie vjetore prej 6.7 perqind. Pjesa tjetër e kredive të reja të

lëshuara për ndërmarrjet përfaqësohet nga kreditë me kushte favorizuese.

Struktura e kredive të reja ndaj ekonomive familjare vazhdon të dominohet nga kreditë

konsumuese të cilat deri në qershor 2016 shënuan rritje vjetore prej 19.4 përqind (figura 49).

Ngjashëm, rritje shënuan edhe kreditë e reja hipotekare dhe ato me kushte favorizuese. Kreditë

e reja hipotekare u rritën për 10.6 përqind (41.4 përqind në qershor 2015), ndërsa kreditë me

kushte favorizuese u rritën për 25 përqind duke rritur pjesëmarrjen në 8.7 përqind të kredive të

reja ndaj ekonomive familjare (8.3 përqind në qershor 2015).

5.1% 9.8%6.9%

5.0%

-2.0%

39.4%

8.5%-4.0%

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%


Burimi: BQK (2016)

Gjithsej kreditë Kreditë e reja

Figura 46. Gjithsej kreditë dhe kreditë e reja, ndryshimi vjetor

0

100

200

300

400

500

600

700


Burimi: BQK (2016)

Kreditë e reja ndaj ndermarrjeve Kreditë e reja ndaj ekonomive familjare

Figura 47. Kreditë e reja, në milionë euro

-6.5%

53.9%

4.7%

-17.4%

5.4%

18.7%15.6%

18.7%

-30%

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


Burimi: BQK (2016)

Kreditë e reja ndaj ndërmarrjeve Kreditë e reja ndaj ekonomive familjare

Figura 48. Kreditë e reja sipas sektorëve, ndryshimi vjetor

64.0%

30.0%

6.0%

72.4%

15.8% 8.3%

58.7%

33.9%

7.5%

72.9%

14.8%8.7%

0%

15%

30%

45%

60%

75%

90%

Investuese Jo-investuese Me kushtefavorizuese

Konsumuese Hipotekare Me kushtefavorizuese

Kreditë ndaj ndërmarrjeve Kreditë ndaj ekonomive familjare

Burimi: BQK (2016)

Qershor 2015 Qershor 2016

Figura 49. Kreditë e reja sipas sektorëve dhe qëllimit të përdorimit


46 |

Efekti i kredive të reja të lëshuara gjatë gjysmës së parë të këtij viti në rritjen e gjithsej stokut të

kredive është zvogëluar nga vlera e kredive të shlyera (write-offs) si dhe kredive të kthyera gjatë

periudhës. Përderisa kreditë e reja të lëshuara gjatë gjysmës së parë të këtij viti ndikuan në

rritjen e stokut të kredive për afër 38.9 përqind16, kreditë e shlyera e zvogëluan stokun e kredive

për 0.6 përqind ndërsa kreditë e kthyera e zvogëluan këtë efekt për 29.8 përqind.

Anketa e Kreditimit Bankar17

Rezultatet e fundit të Anketës së Kreditimit Bankar18 pasqyrojnë zhvillimet në aktivitetin e

kreditimit bankar gjatë periudhës mars – gusht 2016 (referuar si P2 2016)19, si dhe pritjet për

aktivitetin kreditues në periudhën shtator 2016 – shkurt 2017 (referuar si P1 2017).

Dinamika e aktivitetit kreditues për

ndërmarrjet gjatë kësaj periudhe, sipas

anketës së kreditimit bankar, rezulton të

jetë ndikuar negativisht nga ana e

ofertës kreditore. Bankat raportuan se

kanë shtrënguar standardet e aplikuara

gjatë vlerësimit të aplikacioneve të

ndërmarrjeve për kredi. Në kuadër të

kredive për ndërmarrjet, standardet

kreditore për NVM-të u shtrënguan me

tepër se sa standardet për ndërmarrjet e

mëdha.

Për periudhën shtator 2016 – shkurt

2017, bankat deklaruan që presin shtrëngim të standardeve kreditore për ndërmarrjet në

përgjithësi, veçanërisht për kreditë për ndërmarrjet e mëdha (figura 50).

Në kuadër të ofertës kreditore, bankat po ashtu raportuan të kenë shtrënguar kushtet dhe

rregullat e kreditimit për ndërmarrjet. Për NVM-të, bankat shtrënguan kushtet e kreditimit

kryesisht përmes rritjes së normës mesatare të interesit dhe rritjes së kërkesës për kolateral. Për

kreditë e ndërmarrjeve të mëdha, bankat deklaruan të kenë rritur kërkesat për kolateral dhe të

kenë zvogëluar maturitetin e ofruar për kredi (figura 51).

Për periudhën shtator 2016 – shkurt 2017, bankat presin shtrëngim të kushteve të kreditimit

për të dy kategoritë e ndërmarrjeve, konkretisht, rritje të kërkesës për kolateral. Për

ndërmarrjet e mëdha, përveç kërkesave më të larta për kolateral, kushtet e kreditimit pritet të

shtrëngohen edhe përmes rritjes së normës mesatare të interesit së ofruar.

16

Të dhënat për kredi të reja, të shlyera dhe të kthyera përfshijnë edhe lëvizjet në mjetet jashtëbilancore. 17

Anketa e Kreditimit Bankar realizohet nga Banka Qendrore e Republikës së Kosovës me bankat që operojnë në Kosovë. Anketa realizohet dy herë në vit, duke

përfshirë periudhën mars – shtator dhe periudhën tetor – shkurt.

18 Përgjigjet e bankave individuale janë agreguar duke përdorur peshën përkatëse të çdo banke në gjithsej portfolion kreditore të sektorit bankar. Vlerat pozitive e indeksit

të standardeve kreditore tregojnë lehtësim dhe vlerat negative tregojnë shtrëngim. Gjithashtu, vlerat pozitive e indeksit të kërkesës për kredi tregojnë rritje të kërkesës dhe

vlerat negative tregojnë rënie.

19 Periudhës shtator – shkurt të cilitdo vit i referohemi si ‘periudha e parë’ – P1, ndërsa periudhës mars – gusht të cilitdo vit i referohemi si ‘periudha e dytë’ – P2.

-0.20

-0.10

0.00

0.10

0.20

0.30

0.40

P1

20

15

P2

20

15

P1

20

16

P2

20

16

P1

20

17

P1

20

15

P2

20

15

P1

20

16

P2

20

16

P1

20

17

P1

20

15

P2

20

15

P1

20

16

P2

20

16

P1

20

17E s

htr

ëng

uar

E l

ehtë

suar

Vlera aktuale Vlera e pritur

Gjithsej ndërma-rrjet

NVM Ndërma-rrjet e mëdha

Burimi: BQK (2016)

Figura 50. Standardet kreditore të aplikuara nëvlerësimin e aplikacioneve të ndërmarrjeve


| 47

Faktori kryesor, i deklaruar nga bankat, që ndikoi në shtrëngimin e standardeve kreditore ishte

rritja e rrezikut të perceptuar për mosrealizimin e kolateralit.

Gjatë periudhës raportuese, bankat

deklaruan rritje të kërkesës për kredi

nga ndërmarrjet. Kërkesa për kredi ka

qenë më e lartë veçanërisht nga NVM-të,

përderisa sa i përket maturitetit, bankat

kanë raportuar përgjithësisht rritje të

kërkesës për kreditë afatgjata. (figura

52). Rritja e kërkesës për kredi nga

ndërmarrjet, sipas anketës, është

mbështetur kryesisht nga rritja e

financimit të kapitalit punues dhe

financimit të investimeve fikse të

ndërmarrjeve. Për periudhën shtator

2016 – shkurt 2017, bankat presin rritje

të mëtutjeshme të kërkesës për kredi

nga të dy kategoritë e ndërmarrjeve.

Në kuadër të kërkesës për kredi, bankat

raportuan për përkeqësim të cilësisë së

aplikacioneve të pranuara nga NVM-të,

ndërsa përmirësim të cilësisë së

aplikacioneve të pranuara nga

ndërmarrjet e mëdha.

Rritja e kredive të reja për ekonomitë

familjare gjatë periudhës raportuese,

sipas anketës së kreditimit bankar, i

është atribuuar kryesisht lehtësimit të

standardeve kreditore të aplikuara nga

bankat gjatë vlerësimit të aplikacioneve të ekonomive familjare dhe përmirësimit të kushteve

dhe rregullave të kreditimit, si dhe rritjes së theksuar të kërkesës për kredi. Standarde të

lehtësuara kreditore u aplikuan veçanërisht për kreditë konsumuese (figura 53). Në gjashtë

muajt e ardhshëm (shtator 2016 - shkurt 2017), bankat presin lehtësim të standardeve kreditore

Burimi: BQK (2016)

P1 2015 P2 2015 P1 2016 P2 2016

NVM

P1 2015 P2 2015 P1 2016 P2 2016

Margjina eN.I. nëkreditë

mesatareShuma ekredisë

Maturiteti

Pagesattjera përveçN.I.

Kërkesatmbikolateralin

Ndërmarrjet e mëdha

-0.2

-0.1

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

P1 2015 P2 2015 P1 2016 P2 2016

E s

htr

ëng

uar

E l

ehtë

suar Gjithsej ndërmarrjet

Figura 51. Rregullat dhe kushtet e aplikuara për kreditë ndaj ndërmarrjeve (mars – shtator 2016)

-0.3

-0.2

-0.1

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

P1

20

15

P2

20

15

P1

20

16

P2

20

16

P1

20

17

P1

20

15

P2

20

15

P1

20

16

P2

20

16

P1

20

17

P1

20

15

P2

20

15

P1

20

16

P2

20

16

P1

20

17rë

nie

rrit

je


Gjithsej ndërmarrjet

NVM Ndërmarrjete mëdha

Burimi: BQK(2016)

Figura 52. Kërkesa për kredi nga ndërmarrjet

-0.1

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

P1

20

15

P2

20

15

P1

20

16

P2

20

16

P1

20

17

P1

20

15

P2

20

15

P1

20

16

P2

20

16

P1

20

17

P1

20

15

P2

20

15

P1

20

16

P2

20

16

P1

20

17E s

htr

ën

gu

ar

E l

eh

tësu

ar


Kreditë e ekonomive

familjare për blerjen e shtëpive

Kreditëkonsumuese

Gjithsej ekonomitë

familjare

Burimi: BQK (2016)

Figura 53. Standardet kreditore të aplikuara në vlerësimin e aplikacioneve nga ekonomitë familjare


48 |

dhe përmirësim të mëtejmë të kushteve të kreditimit për të dy kategoritë kredive për ekonomitë

familjare, gjegjësisht kreditë konsumuese dhe kreditë për blerje të shtëpive.

Përmirësimi i kushteve të kreditimit për ekonomitë familjare gjatë periudhës raportuese

kryesisht është realizuar përmes uljes së normave të interesit për kreditë, rritjes së madhësisë së

kredive të aprovuara, rritjes së maturitetit, zvogëlimit të ngarkesave të tjera nga norma e

interesit dhe zvogëlimit të kërkesave për kolateral (figura 54). Në gjashtë muajt e ardhshëm,

bankat kanë deklaruar se presin që kushtet e kreditimit përgjithësisht të mbesin të lehtësuara

për ekonomitë familjare, me përjashtim të kërkesave për kolateral që priten të shtrëngohen deri

në një masë. Rritja e konkurrencës në tregun kreditor në vend ishte faktori kryesor që ndikoi në

lehtësimin e standardeve kreditore për ekonomitë familjare.

Përveç ofertës së lehtësuar për kredi,

bankat raportuan edhe rritje të kërkesës

për kredi nga ekonomitë familjare,

veçanërisht të kërkesës për kredi

konsumuese (figura 55). Kërkesa e rritur

nga ekonomitë familjare kryesisht i

është atribuuar rritjes së besueshmërisë

së konsumatorëve, rritjes së

shpenzimeve tjera për konsum dhe

zhvillimeve në tregun e pasurive të

paluajtshme. Gjithashtu, cilësia e

aplikacioneve të pranuara, si për kredi

konsumuese ashtu edhe për kredi për

blerje të shtëpive, rezulton të jetë përmirësuar. Për periudhën shtator 2016 – shkurt 2017,

bankat presin rritje të mëtejme të kërkesës për kredi nga të dy kategoritë e ekonomive familjare.

6.2.2. Detyrimet dhe burimet vetanake

Aktiviteti i sektorit bankar të Kosovës vazhdon të financohet kryesisht nga depozitat e

mbledhura brenda ekonomisë së Kosovës (tabela 3). Burim tjetër mjaft i rëndësishëm i financimit

të sektorit bankar janë burimet vetanake (ekuiteti), të cilat në qershor 2016 shënuan rritje

vjetore prej 15.1 përqind, kryesisht si rezultat i rritjes së profitit të realizuar nga bankat.

-0.2

-0.1

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

P1 2015 P2 2015 P1 2016 P2 2016

E s

htr

ën

gu

ar

E l

eh

tësu

ar

Burimi: BQK (2016)

Gjithsej kreditë e ekonomive familjare

P1 2015 P2 2015 P1 2016 P2 2016

Margjina eN.I. nëkreditë

mesatareShuma ekredisë

Maturiteti

Pagesattjera përveçN.I.

Kërkesatmbikolateralin

Kreditë konsumuese

P1 2015 P2 2015 P1 2016 P2 2016

Kreditë e ekonomive familjare për blerjen e shtëpive

Figura 54. Rregullat dhe kushtet e aplikuara për kreditë ndaj ekonomive familjare (mars – shtator 2016)

-0.10

0.00

0.10

0.20

0.30

0.40

0.50

0.60

0.70

P1

201

5

P2

201

5

P1

201

6

P2

201

6

P1

201

7

P1

201

5

P2

201

5

P1

201

6

P2

201

6

P1

201

7

P1

201

5

P2

201

5

P1

201

6

P2

201

6

P1

201

7

rën

ie

rrit

je


Kreditë e ekonomive familjare për blerjen e

shtëpive

Kreditë konsumueseGjithsej kreditë e ekonomive familjare

Burimi: BQK (2016)

Figura 55. Kërkesa për kredi nga ekonomitë familjare


| 49

Tabela 3. Struktura e detyrimeve dhe burimeve vetanake të sektorit bankar

Burimi: BQK (2016)

Në kuadër të detyrimeve, rritjen më të lartë vjetore prej 63.1 përqind e ka shënuar kategoria e

bilancit nga bankat komerciale. Kjo kategori ka peshë të vogël në financimin e aktivitetit të

bankave që operojnë në Kosovë, duke përfaqësuar vetëm 2.6 përqind të gjithsej financimit të

sektorit bankar në qershor 2016. Ndërsa, kategoria e borxhit të ndërvarur, e cila përfaqëson

vetëm 1.1 përqind të gjithsej financimit, vazhdoi të zvogëlohet edhe gjatë gjashtëmujorit të parë

të vitit 2016, duke shënuar rënie prej 19.4 përqind (rënie prej 17.4 përqind në qershor 2015).

Rritja e profitit të sektorit bankar gjatë periudhës së fundit, e cila ka ndikuar në rritjen e

kapitalizimit të sektorit, ka zvogëluar nevojën e shfrytëzimit të borxhit të ndërvarur si

instrument për përmbushjen e kërkesave të kapitalit.

Depozitat

Gjithsej depozitat në sektorin bankar të

Kosovës në qershor 2016 arritën vlerën

prej 2.69 miliardë euro, duke shënuar

rritje vjetore prej 4.6 përqind. Depozitat

për të dytin vit me radhë shënuan

ngadalësim të rritjes.

Depozitat e ekonomive familjare, të cilat

janë burim më i qëndrueshëm i

financimit në raport me kanalet tjera të

financimit, vazhdojnë ta dominojnë

strukturën e depozitave të sektorit

bankar duke përfaqësuar 74.4 përqind të

gjithsej depozitave (figura 56). Vlera e

depozitave të ekonomive familjare, në

qershor 2016, shënoi rritje vjetore prej

5.2 përqind (rritje prej 6.0 përqind në

qershor 2015). Kategoria e dytë më e

rëndësishme e depozitave, gjegjësisht

depozitat e ndërmarrjeve, kishte një

pjesëmarrje prej 20.8 përqind në gjithsej

depozitat. Kjo kategori e depozitave

pothuajse përgjysmoi ritmin e rritjes,

duke shënuar rritje vjetore prej 3.7

përqind në qershor 2016 (rritje prej 7. 3

përqind në qershor 2015).

Në strukturën e depozitave të

ndërmarrjeve vërehet një rritje e peshës

së depozitave të korporatave jofinanciare (ndërmarrjet private). Në anën tjetër, depozitat e

korporatave tjera financiare dhe veçanërisht korporatave tjera publike zvogëluan pjesëmarrjen e

74.8% 74.2% 74.0% 74.4%

20.4% 20.8% 20.9% 20.8%

4.4%

10.0%

6.3%4.6%

-1%

1%

3%

5%

7%

9%

11%

13%

15%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Burimi: BQK (2016)

Depozitat tjera

Depozitat e jo rezidentëve

Depozitat e ndërmarrjeve

Depozitat e ekonomive familjare

Ndryshimi vjetor në gjithsej depozitat (boshti i djathtë)

Figura 56. Depozitat e sektorit bankar

17.2% 21.8%15.5% 13.4%

14.4%13.8%

8.8%6.8%

68.4% 64.4%75.6% 79.8%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Burimi: BQK (2016)

Korporatat tjera jofinanciare Korporatat tjera publike Korporatat tjera f inanciare

Figura 57. Depozitat e ndërmarrjeve, në përqindje

Milionë euro Pjesëmarrja (%) Milionë euro Pjesëmarrja (%) Milionë euro Pjesëmarrja (%) Milionë euro Pjesëmarrja (%)

Bilanci nga bankat tjera 20.2 0.7% 29.9 1.0% 55.6 1.7% 90.7 2.6%

Depozitat 2,201.3 79.0% 2,421.0 79.1% 2,574.6 78.7% 2,692.8 78.5%

Huatë tjera 14.8 0.5% 17.9 0.6% 13.1 0.4% 18.7 0.5%

Detyrimet tjera 241.3 8.7% 243.4 8.0% 229.3 7.0% 189.1 5.5%

Borxhi i ndërvarur 36.3 1.3% 57.3 1.9% 47.3 1.4% 38.1 1.1%

Burimet vetanake 272.9 9.8% 289.9 9.5% 349.7 10.7% 402.6 11.7%

Gjithsej detyrimet dhe burimet vetanake 2,787.0 100% 3,059.5 100% 3,269.6 100% 3,432.1 100%



50 |

tyre në gjithsej depozitat e ndërmarrjeve (figura 57). Depozitat e korporatave tjera publike

shënuan rënie vjetore prej 20.7 përqind, ndërsa depozitat e korporatave tjera financiare shënuan

rënie vjetore prej 10.4 përqind në

qershor 2016.

Në pjesën e mbetur të gjithsej

depozitave përfshihen depozitat e

jorezidentëve me pjesëmarrje prej 3.5

përqind dhe depozitat tjera (qeveria dhe

organizatat tjera jo-qeveritare) me

pjesëmarrje prej 1.4 përqind. Depozitat e

jorezidentëve në qershor 2016 arritën

vlerën prej 93.2 milionë euro dhe

shënuan rritje vjetore prej 0.5 përqind

(figura 58). Ndërsa, depozitat tjera u

karakterizuan me rënie vjetore prej 2.1

përqind kryesisht si rezultat i rënies së

depozitave të qeverisë qendrore në bankat komerciale.

Struktura e depozitave sipas afatit të maturimit

Struktura e depozitave sipas afatit të

maturimit në dy vitet e fundit u

dominua nga depozitat e

transferueshme, për dallim nga vitet

paraprake kur pjesa më e madhe e

depozitave në sektorin bankar ishin të

afatizuara (figura 59). Ky ndryshim i

strukturës erdhi pas rënies që shënuan

normat e interesit në depozita, të cilat

dekurajuan depozitorët që t’i afatizojnë

depozitat e tyre.

Depozitat e afatizuara vazhduan trendin

e rënies edhe gjatë gjashtëmujorit të

parë të vitit 2016, por krahasuar me

vitin e kaluar kjo rënie ishte më e

ngadalshme. Në qershor 2016, depozitat

e afatizuara shënuan rënie vjetore prej

9.5 përqind (rënie prej 27.4 përqind në

qershor 2015). Depozitat e afatizuara të

ekonomive familjare shënuan rënie

vjetore prej 7.4 përqind, ndërsa

depozitat e afatizuara të ndërmarrjeve


Trend të ngjashëm të rënies në kuadër

të depozitave të afatizuara shënuan

edhe depozitat e jorezidentëve dhe

depozitat tjera (depozitat e qeverisë dhe

organizatave tjera joqeveritare) të cilat përfaqësojnë vetëm 1.7 përqind të gjithsej depozitave të

afatizuara.

76.3

91.4 92.8 93.2

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Në m

ilionë e

uro

Burimi: BQK (2016)

Figura 58. Depozitat e jo-rezidentëve

33.9%39.6%

50.1%55.9%

49.4% 41.6%28.4%

24.5%

16.8% 18.9% 21.5% 19.6%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Burimi: BQK (2016)

Depozitat e kursimit Depozitat e afatizuara Depozitat e trasferueshme

Figura 59. Struktura e depozitave sipas afatit të maturimit

66.5%59.3%

38.1% 34.6%

15.1%20.0%

28.4%26.2%

18.4% 20.7%

33.4%39.2%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Burimi: BQK (2016)

Mbi 2 vite Nga 1 deri në 2 vite Deri në 1 vit

Figura 60. Depozitat e afatizuara


| 51

Përderisa vlera e përgjithshme e depozitave të afatizuara ka shënuar rënie, përbrenda

strukturës së kësaj kategorie të depozitave vërehet rritje e depozitave të afatizuara me afat më të

gjatë maturimi. Në qershor 2016, krahasuar me periudhën e njëjtë të vitit paraprak, është

regjistruar rritje e depozitave me afat të

mesëm dhe me afat të gjatë maturimi,

kurse depozitat me afat të shkurtër

maturimi kanë shënuar rënie (figura

60).

6.2.3. Normat e Interesit

Norma mesatare e interesit në kredi

vazhdoi të karakterizohet me rënie edhe

në qershor 2016. Në anën tjetër, norma

mesatare e interesit në depozita shënoi

rritje të lehtë për të dytin vit me radhë,

mirëpo vazhdon të mbetet në nivel mjaft

më të ulët se sa në vitet paraprake.

Norma mesatare e interesit për kreditë e

reja zbriti në 7.2 përqind krahasuar me

7.6 përqind sa ishte në qershor të vitit të

kaluar, përderisa norma mesatare e

interesit në depozita u ngrit në 1.0

përqind nga 0.8 përqind në qershor

2015. Rënia më e theksuar e normës së

interesit në kredi ndikoi që diferenca në

mes të normës së interesit në kredi dhe

normës së interesit në depozita të

zvogëlohet në 6.2 përqind nga 6.8

përqind sa ishte në qershor 2015(figura

61). Normat mesatare të interesit në

kredi dhe depozita në sektorin bankar të

Kosovës qëndrojnë në nivele të përafërta

me mesataren e normave të interesit të

vendeve të rajonit (figura 62).

Normat e interesit në kredi

Norma mesatare e interesit në kredi

vazhdoi trendin rënës si te kreditë ndaj

ndërmarrjeve ashtu dhe te kreditë ndaj

ekonomive familjare (figura 63). Norma

mesatare e interesit në kreditë ndaj

ndërmarrjeve zbriti në 6.8 përqind nga

7.4 përqind sa ishte në qershor 2015

(figura 63). Të gjitha kategoritë e kredive të reja ndaj ndërmarrjeve u karakterizuan me rënie të

normave të interesit (figura 64). Norma mesatare e interesit për kreditë investuese zbriti në 6.7

përqind krahasuar me 7.1 përqind sa ishte në qershor 2015, ndërsa norma e interesit për kreditë

jo-investuese zbriti në 6.8 përqind krahasuar me 8.0 përqind sa ishte një vit më parë. Norma e

interesit në kreditë me kushte favorizuese zbriti në 2.5 përqind në qershor 2016 (2.7 përqind në

qershor 2015).

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%


Burimi: BQK (2016)

Norma e interesit në kredi

Norma e interesit në depozita

Dallimi kredi depozita (pikë përqindje)

Figura 61. Norma mesatare e interesit

6%

7%

8%

9%

10%

11%

12%

13%


Burimi: BQK (2016)

Ndërmarrjet Ekonomitë familjare

Figura 63. Norma mesatare e interesit në kreditë ndaj ndërmarrjeve dhe ekonomive familjare

1.6%1.0% 1.1%

2.5%

0.8%

5.1%

7.2%

8.1%

6.6%

9.8%

0%

2%

4%

5%

7%

9%

11%


Kosova Mali i Zi Maqedonia Shqipëria

Burimi: BQK, FMN (2016)

Norma e interesit në depozita Norma e interesit në kredi

Figura 62. Normat e interesit në Kosovë dhe vendet e rajonit, qershor 2016


52 |

Normat e interesit u zvogëluan për të

gjitha kategoritë e afateve të maturimit

të kredive ndaj ndërmarrjeve, përveç të

atyre me afat maturimi ‘mbi 2 deri në 5

vite’ që u karakterizuan me një rritje të

lehtë të normës së interesit prej 0.13

pikë përqindje. Kategoria e kredive me

afat maturimi ‘mbi 2 deri në 5 vite’, e

cila përfaqëson pjesën më të madhe të

gjithsej kredive, bartë normën më të

lartë të interesit prej 7.5 përqind.

Zvogëlimi më i theksuar i normës së

interesit në 5.6 përqind nga 7.3 përqind

u shënua te kreditë ndaj ndërmarrjeve

me afat maturimi ‘mbi 5 deri 10 vite’

(figura 65).

Me rënie të normave të interesit u

karakterizuan pothuajse të gjitha

kategoritë e kredive sipas veprimtarive

ekonomike. Rënia më e theksuar e

normës së interesit ishte në kreditë ndaj

sektorit të industrisë, që në qershor

2016 zbriti në 6.7 përqind nga 7.7

përqind një vit më parë. Nga të gjitha

veprimtaritë e tjera ekonomike, ky

sektor mbanë nivelin më të ulët të

normës së interesit. Norma mesatare e

interesit në kreditë ndaj sektorit të

bujqësisë shënoi rënien e dytë më të

lartë duke u zvogëluar në 7.2 përqind

nga 7.7 përqind sa ishte në qershor 2015

(figura 66). Sektori i shërbimeve, që

përbënë pjesën më të madhe të stokut të

kredive, po ashtu u karakterizua me

rënie të normës së interesit në 6.8

përqind nga 7.2 përqind në qershor

2015.

Sa i përket kredive ndaj ekonomive

familjare, norma mesatare e interesit u

zvogëlua në 7.8 përqind nga 8.2 përqind sa ishte në qershor 2015. Zvogëlimi më i theksuar i

normës së interesit u regjistrua te kreditë hipotekare nga 7.2 përqind në 6.2 përqind. Ndërsa, në

kreditë konsumuese norma e interesit u zvogëlua në 8.0 përqind nga 8.4 përqind sa ishte në

qershor 2015 (figura 67).

Në kuadër të kredive hipotekare, kreditë me maturim më afatgjatë kishin norma më të

favorshme të interesit krahasuar me ato afatshkurtra. Norma më e ulët e interesit prej 5.5

përqind u regjistrua në kreditë hipotekare me afat maturimi ‘mbi 10 vite’, ndërsa më e larta prej

6.5 përqind u regjistrua në ato me afat maturimi ‘mbi 2 deri në 5 vite’. Kreditë me afat maturimi

‘mbi 10 vite’ gjithashtu shënuan rënien më të theksuar vjetore të normave të interesit prej 2.0

pikë përqindje.

5%

6%

7%

8%

9%

10%

11%

12%

13%


Kreditë investuese Kreditë jo-investueseMbitërheqje Linja kreditore

Burimi: BQK (2016)

Figura 64. Norma mesatare e interesit në kreditë ndaj ndërmarrjeve, sipas qëllimit

5%

6%

7%

8%

9%

10%

11%

12%

13%


Burimi: BQK (2016)

Deri në 1 vit Mbi 1 deri 2 vite

Mbi 2 deri 5 vite Mbi 5 deri 10 vite

Figura 65. Norma mesatare e interesit në kreditë ndaj ndërmarrjeve, sipas maturimit

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

20%


Burimi: BQK (2016)

Bujqësi Industri Shërbime

Figura 66. Norma mesatare e interesit në kreditë ndaj ndërmarrjeve, sipas veprimtarisë ekonomike


| 53

Normat e interesit në depozita

Norma mesatare e interesit në depozita

u rrit në 1.0 përqind në qershor 2016

krahasuar me 0.8 përqind sa ishte në

qershor 2015. Trendi rritës i normës së

interesit në gjithsej depozitat kryesisht

u diktua nga rritja e normës së interesit

në depozitat e ndërmarrjeve (figura 68).

Norma e interesit në depozitat e

ndërmarrjeve u karakterizua me rritje

për të dytin vit me radhë, duke

qëndruar në nivel më të lartë se sa

norma e interesit në depozitat ndaj

ekonomive familjare e cila u

karakterizua me rënie.

Norma mesatare e interesit në depozitat

e ndërmarrjeve u rrit në 1.5 përqind në

1.0 përqind sa ishte në qershor 2015.

Rritja e normës së interesit, ndër tjera,

mund të jetë reagim i bankave për të

stimuluar rritjen e depozitave të

ndërmarrjeve, të cilat këtë vit u

karakterizuan me ngadalësimin më të

theksuar të rritjes. Niveli i normës së

interesit në depozitat e ndërmarrjeve u

diktua nga norma e interesit në

depozitat e afatizuara, të cilat në qershor

2016 shënuan normën më të lartë të interesit prej 1.8 përqind në kategorinë e maturimit ‘mbi 1

deri 2 vite’. Në depozitat e kursimeve, norma e interesit u zvogëlua në 0.04 përqind nga 0.07

përqind sa ishte në qershor 2015 (figura 69).

Norma e interesit në depozitat e

ekonomive familjare në qershor 2016 u

zvogëlua në 0.7 përqind nga 0.8 përqind

sa ishte në qershor 2015 (figura 69).

Zvogëlimi i normës mesatare të interesit

në depozita reflekton zvogëlimin e

normës së interesit në depozitat e

afatizuara ngase depozitat tjera bartin

interes shumtë të ulët (figura 70). Në

kuadër të depozitave të afatizuara të

ekonomive familjare, norma më e ulët e

interesit prej 0.2 përqind u regjistrua në

depozitat me afat maturimi ‘mbi 3 deri

në 6 muaj’, përderisa ajo më e larta prej

1.8 përqind u regjistrua në depozitat me afat maturimi ‘mbi 2 vite’.

Zvogëlimi më i theksuar vjetor prej 0.3 pikë përqindje u shënua tek norma e interesit për

depozitat me afat maturimi ‘mbi 1 deri në 3 muaj'. Norma e interesit për këtë kategori të

0%

1%

1%

2%

2%

3%

3%

4%

4%


Burimi: BQK (2016)

Ndërmarrje Ekonomi Familjare

Figura 68. Norma mesatare e interesit në depozita

0%

1%

1%

2%

2%

3%

3%

4%

4%


Burimi: BQK (2016)

Interesi në depozitat e transferueshme

Interesi në depozitat e kursimit

Interesi në depozitat e afatizuara

Figura 69. Norma mesatare e interesit në depozitat e ndërmarrjeve, sipas kategorive

3%

5%

7%

9%

11%

13%

15%

17%


Burimi: BQK (2016)

Kreditë ndaj ekonomive familjare

Kredi konsumuese të ekonomive familjare

Kredi hipotekare të ekonomive familjare

Mbitërheqje të ekonomive familjare

Figura 67. Norma mesatare e interesit në kreditë ndaj ekonomive familjare, sipas qëllimit


54 |

depozitave, që njëherit paraqet

kategorinë që pësuan rënien më të

theksuar vjetore në kuadër të gjithsej

depozitave, në qershor 2016 zbriti në 0.4

përqind.

6.3. Performanca e Sektorit Bankar

Sektori bankar edhe gjatë gjysmës së

parë të vitit 2016 vazhdoi të

karakterizohet me performancë të mirë

financiare duke mbajtur nivel të lartë të

profitabilitetit. Profiti i sektorit në

qershor 2016 arriti në 37.7 milionë euro,

që paraqet rënie krahasuar me vitin

paraprak që u karakterizua me profitin

më të lartë në historinë e funksionimit

të sektorit bankar, prej 44.9 milionë

euro (figura 71). Rënia e të hyrave neto

nga interesi në njërën anë, dhe rritja e

shpenzimeve për provizionet për

humbjet nga kreditë, në anën tjetër,

kanë ndikuar që profiti gjatë gjysmës së

parë të vitit 2016 të shënojë rënie

vjetore prej 15.9 përqind.

Të hyrat

Të hyrat e sektorit bankar gjatë katër

viteve të fundit kanë ndjekur trend

rënës. Vlera e të hyrave të akumuluara

gjatë gjysmës së parë të vitit 2016 ishte

113.7 milionë euro, që korrespondon me

rënie vjetore prej 4.9 përqind. Ndikimin

kryesor në rënien e gjithsej të hyrave e

kishin të hyrat nga interesi, të cilat


Rënia e të hyrave nga interesi u

shkaktua kryesisht nga rënia e normës

së interesit në kredi gjatë viteve të

fundit.

Me rënie u karakterizua edhe kategoria

e dytë e të hyrave që janë të hyrat nga jointeresi, vlera e të cilave ishte për 1 përqind më e ulët

krahasuar me gjysmën e parë të vitit 2015 (figura 72). Kjo rënie ishte rezultat i rënies së

theksuar të të hyrave tjera operative, përderisa të hyrat nga tarifat dhe komisionet shënuan

rritje. Të hyrat tjera operative u karakterizuan me rënie vjetore prej 22.7 përqind si rezultat i

rënies së fitimit nga këmbimet valutore, ndërsa të hyrat nga tarifat dhe komisionet që

përfaqësojnë rreth 93.0 përqind të të hyrave nga jointeresi, shënuan rritje vjetore prej 1.1

përqind

0%

1%

1%

2%

2%

3%

3%

4%

4%


Burimi: BQK (2016)

Interesi në depozitat e transferueshme

Interesi në depozitat e kursimit

Interesi në depozitat e afatizuara

Figura 70. Norma mesatare e interesit në depozitat e ekonomive familjare, sipas kategorive

16.2

26.9 44.9

37.7

124.6 121.6 119.6

113.7 108.4

94.7

74.8

76.0

0

20

40

60

80

100

120

140


Në m

ilio

në euro

Burimi: BQK (2016)

Prof it i Te hyrat Shpenzimet

Figura 71. Performanca financiare e sektorit bankar

78.8% 78.6% 78.8% 78.6%

19.0% 19.9% 20.6% 21.4%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2013 Qershor 2014 Qershor 2015 Qershor 2016 Qershor

Burimi: BQK (2016)

Të hyrat nga rivlerësimi Të hyrat nga jo-interesi Të hyrat nga interesi

Figura 72. Struktura e të hyrave të sektorit bankar, në përqindje


| 55

Shpenzimet

Për dallim nga tri vitet paraprake që u

karakterizuan me rënie të shpenzimeve,

sektori bankar gjatë gjysmës së parë të

vitit 2016 shënoi rritje të shpenzimeve.

Vlera e gjithsej shpenzimeve të sektorit

arriti në 76.0 milionë euro, duke

rezultuar për 1.6 përqind më e lartë se

në periudhën e njëjtë të vitit 2015. Rritja

e shpenzimeve erdhi si rezultat i rritjes

së shpenzimeve në formë të provizioneve

për mbulimin e humbjeve të mundshme

nga kreditë.

Struktura e shpenzimeve vazhdoi të

dominohet nga kategoria e shpenzimeve të përgjithshme dhe administrative me pjesëmarrje prej

63.4 përqind në gjithsej shpenzimet, pasuar nga shpenzimet e jointeresit me pjesëmarrje prej

18.6 përqind dhe shpenzimet e interesit me pjesëmarrje prej 12.5 përqind (figura 73).

Shpenzimet e përgjithshme dhe administrative deri në qershor 2016 shënuan rënie vjetore prej

2.7 përqind (figura 73). Në rënien e kësaj kategorie kontribuan shpenzimet e tjera jo nga interesi

të cilat shënuan rënie vjetore prej 51.0 përqind. Po ashtu, rënie prej 0.1 përqind shënuan

shpenzimet e personelit, përderisa

kategoria e shpenzimeve të

përgjithshme regjistroi rritje vjetore prej

31.9 përqind.

Kategoria e dytë e shpenzimeve, që janë

shpenzimet jo nga interesi, u

karakterizua me rritje vjetore prej 65.1

përqind deri në qershor 2016. Kjo

kategori e shpenzimeve kishte

kontributin kryesor në rritjen e gjithsej

shpenzimeve të sektorit bankar (figura

74). Rritja e shpenzimeve jo nga interesi

kryesisht i atribuohet rritjes së theksuar

prej 3.1 milionë në 6.3 milionë euro në

qershor 2016 të shpenzimeve për provizionet për humbje të kredive. Kjo rritje e shpenzimeve për

provizione është rezultat i rritjes së kredive të shlyera gjatë kësaj periudhe të cilat kanë

zvogëluar bilancin e provizioneve. Rrjedhimisht, bankat kanë rritur shpenzimet për provizione,

në mënyrë që të vazhdojnë të mbajnë në nivel të lartë raportin e mbulueshmërisë së kredive

joperformuese me provizione (figura 74).

Përkundër rritjes së lehtë të normës së interesit në depozita, shpenzimet e interesit vazhduan të

zvogëlohen, duke shënuar rënie vjetore prej 21.2 përqind në qershor 2016 (figura 74). Rënia e

kësaj kategorie të shpenzimeve reflekton rënien e depozitave të reja të afatizuara si dhe

zvogëlimin e stokut të depozitave të afatizuara gjatë dy viteve të fundit.

4.8% -19.2%

-53.0%-21.2%-19.0%

-32.0%

-50.6%

65.1%

-1.4%

-1.0%

1.9%

-2.7%

-60%

-40%

-20%

0%

20%

40%

60%

80%


Burimi: BQK (2016)

Shpenzimet e interesit

Shpenzimet e jointeresit

Shpenzimet e përgjithshme dhe administrative

Figura 74. Shpenzimet e sektorit bankar, ndryshimi vjetor

29.4% 27.2%16.2% 12.5%

23.5%18.3%

11.5% 18.6%

45.2%51.3%

66.1% 63.4%

1.8% 3.2%

6.2% 5.5%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Burimi: BQK (2016)

Shpenzimet e interesit Shpenzimet e jo-interesit

Shpenzimet e përgjithshme dhe administrative Humbjet nga rivlerësimi

Provizioni për taksat

Figura 73. Shpenzimet e sektorit bankar, në përqindje


56 |

Profitabiliteti dhe efikasiteti

Treguesit e profitabilitetit vazhdojnë të

qëndrojnë në nivel të lartë. Megjithatë, si

rezultat i rënies së profitit, Kthimi në

Mesataren e Aseteve (KMA) zbriti në 2.5

përqind nga 3.2 përqind sa ishte në vitin

2015, ndërsa Kthimi në Mesataren e

Kapitalit (KMK) zbriti në 20.6 përqind

nga 29.1 përqind sa ishte në vitin 201520

(figura 75).

Treguesi i përgjithshëm i efikasitetit, i

shprehur përmes raportit të shpenzimeve

ndaj të hyrave të përgjithshme,

gjithashtu shënoi përkeqësim të lehtë

krahasuar me vitin paraprak. Ky raport u rrit në 66.8 përqind nga 62.5 përqind sa ishte në

qershor 2015, si rezultat i rritjes së shpenzimeve dhe i rënies së të hyrave (figura 76). Në tabelën

4 janë të paraqitur disa tregues tjerë të cilët masin efikasitetin e sektorit bankar në krijimin e të

hyrave nga asetet (kreditë, letrat me vlerë dhe huadhëniet ndaj bankave tjera), dhe menaxhimin

e shpenzimeve (të depozitave, borxhit të

ndërvarur dhe huazimeve tjera).

Raporti i të hyrave nga interesi ndaj

mesatares së aseteve që sjellin interes

ka shënuar rënie në 3.1 përqind deri në

qershor 2016 nga 3.4 përqind sa ishte në

periudhën paraprake, që mund të ketë

rezultuar nga rënia e normave të

interesit në kredi. Po ashtu, edhe raporti

i shpenzimeve për interesa ndaj

mesatares së detyrimeve që shkaktojnë

shpenzime ka shënuar rënie në 0.3

përqind deri në qershor 2016 nga 0.5

përqind deri në qershor 2015, kjo për

shkak që shpenzimet për interesa në depozita dhe bilancet nga bankat tjera kanë rënë. Zvogëlimi

i normave të interesit në kredi si dhe rritja e lehtë e normave të interesit në depozita ndikuan në

rënien e të hyrave neto nga interesi, duke zvogëluar rrjedhimisht margjinën neto të interesit në

2.8 përqind nga 3.0 përqind sa ishte në qershor 2015. Rënia vjetore e shpenzimeve operacionale

si dhe rritja e aseteve ndikuan që raporti ndërmjet tyre të jetë më i ulët se deri në qershor 2015

(tabela 4).

Tabela 4. Treguesit kyç të efikasitetit të sektorit bankar, në përqindje

Burimi: BQK (2016)

20

Profiti është para tatimit. Treguesit KMK dhe KMA për qershor 2016 janë llogaritur në bazë të profitit të përvitësuar.

1.0% 2.2%3.2%

2.5%

10.5%

22.5%

29.1%

20.6%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2013 2014 2015 Qershor 2016

Në m

ilio

në euro

Prof it i*

Kthimi në Mesataren e Aseteve (bosht i i djathtë)

Kthimi në Mesataren e Kapitalit (boshti i djathtë)

*Prof iti për 2016 është i përv itësuar

Burimi: BQK (2016)

Figura 75. Treguesit e profitabilitetit të sektorit bankar

87.0%

77.9%

62.5% 66.8%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Burimi: BQK (2016)

Figura 76. Raporti shpenzime/të hyra, në përqindje

Të hyrat nga interesi / mesatarja e aseteve që sjellin të hyra 4.2% 3.7% 3.4% 3.1%

Shpenzimet për interesa / mesatarja e detyrimeve që shkaktojnë shpenzime 1.4% 1.1% 0.5% 0.3%

Margjina neto e interesit (neto të hyrat nga interesi / mesatarja e aseteve që sjellin interes) 2.8% 2.7% 3.0% 2.8%

Shpenzimet operacionale / gjithsej asetet 1.8% 1.6% 1.5% 1.4%

Qershor 2016Përshkrimi Qershor 2013 Qershor 2014 Qershor 2015


| 57

Shfrytëzimi i kapaciteteve të sektorit bankar, shprehur përmes indikatorit të vlerës mesatare të

aseteve të menaxhuara nga një punëtor, ka shënuar përmirësim (tabela 5). Ky përmirësim u

ndikua nga rritja më e lartë e aktivitetit të sektorit bankar, krahas rënies së numrit të të

punësuarve në këtë sektor. Megjithatë, një ndër indikatorët e tjerë të shfrytëzimit të

kapaciteteve të sektorit bankar është përkeqësuar. Raporti ndërmjet gjithsej shpenzimeve të

personelit dhe numrit të punëtorëve në sektorin bankar shënoi rritje për shkak të zvogëlimit më

të theksuar të numrit të të punësuarve, krahas rënies së lehtë të shpenzimeve për të punësuarit,

çka nënkupton rritje të shpenzimeve për një punëtor (tabela 5).

Tabela 5. Tregues të kapacitetit të sektorit bankar

Burimi: BQK (2016)

6.4 Rreziqet e Sektorit Bankar

Indikatorët kryesorë të rreziqeve bankare dhe performancës së sektorit bankar qëndruan në

nivele të kënaqshme edhe gjatë gjysmës së parë të vitit 2016 (tabela 6). Pozita e likuiditetit të

sektorit bankar vazhdon të jetë në nivel të qëndrueshëm, përkundër rritjes së përshpejtuar të

kreditimit. Rritja e përshpejtuar e kredive në njërën anë, si dhe rritja e depozitave të

transferueshme të cilat ndikuan në rritjen e detyrimeve afatshkurtëra të sektorit, në anën tjetër,

kanë ndikuar në rënien e lehtë të treguesit të aseteve likuide ndaj detyrimeve afatshkurtëra.

Megjithatë, ky tregues vazhdon të mbetet dukshëm mbi nivelin minimal prej 25 përqind të

përcaktuar me kërkesat rregullatore.

Tabela 6. Indikatorët e rreziqeve të sektorit bankar

Burimi: BQK (2016)

Po ashtu edhe indikatorët e rrezikut të solvencës treguan nivel të lartë të kapitalizimit të

sektorit bankar. Raporti i kapitalit rregullativ ka shënuar rënie të lehtë si rezultat i rënies së

kapitalit të klasit të dytë. Por, cilësia e kapitalit rregullativ është rritur si rezultat i rritjes së

kapitalit të klasit të parë të mbështetur nga profiti i akumuluar ndër vite. Niveli dhe cilësia

aktuale e kapitalit sugjeron qëndrueshmëri dhe aftësi të lartë të sektorit bankar për të

përballuar humbjet potenciale. Ekspozimi ndaj rrezikut kreditor ka vazhduar të bie, duke u

pasqyruar me normë më të ulët të kredive joperformuese ndaj gjithsej kredive. Po ashtu,

mbulueshmëria e kredive joperformuese me provizione për humbje nga kreditë është rritur, që

tregon për mbrojtje të mirë të sektorit nga humbjet e mundshme nga kreditë. Koncentrimi i

rrezikut kreditor shënoi rënie edhe gjatë gjysmës së parë të vitit 2016. Sektori bankar vazhdon të

ketë ekspozim të ulët ndaj rrezikut të tregut. Bilanci i gjendjes së sektorit bankar pothuajse në

tërësi është i denominuar në valutë euro dhe rrjedhimisht ka ekspozim të ulët ndaj rrezikut të


Asetet / nr i punëtorëve (në mijëra euro) 766.1 877.2 926.0 1,031.3

Shpenzimet e personelit / nr i punëtorëve (në mijëra euro) 5.8 6.0 5.9 6.3


Raporti kredi/depozita 82.9% 78.1% 77.9% 80.7%

Raporti i aseteve likuide ndaj detyrimeve afatshkurtëra 38.5% 43.7% 41.9% 41.5%

Treguesi i mjaftueshmërisë së kapitalit (TMK) 15.3% 17.4% 19.0% 18.7%

Raporti i kredive joperfomruese (KJP) ndaj gjithsej kredive 7.8% 8.2% 7.2% 5.3%

Mbulueshmëria e KJP-ve me provizione 113.2% 116.4% 119.3% 119.9%

Raport i vlerës së gjithsej ekspozimeve të mëdha kreditore

ndaj kapitalit të klasit të parë91.0% 124.0% 81.2% 61.9%


58 |

kursit të këmbimit. Kreditë dhe depozitat e sktorit kryesisht kanë normë fikse të interesit dhe

nuk ndikohen nga luhatjet e interesit deri në maturim. Sidoqoftë ekziston rrezikut ndaj normës

së interesit në aspektin e riçmimit të aseteve dhe detyrimeve me ndjeshmëri ndaj normave të

interesit. Për intervalin e shkurtër të maturimit ‘deri në 30 ditë’ kemi ngushtim të hendekut

negativ krahasuar me vitin paraprak çka ulë ekspozimin e sektorit bankar ndaj rrezikut të

rritjes së mundshme të normës së interesit. Ndërsa hendeku kumulativ deri në 1 vit rezultoj

pozitiv dhe më i zgjeruar, duke e rritur ekspozimin ndaj rrezikut të rënies së mundshme të

normës së interesit. Bankat kanë krijuar sistem, politika dhe procedura të përshtatshme për

menaxhimin e rrezikut operacional. Edhe në gjysmën e parë të vitit 2016, ky rrezik është

menaxhuar në mënyrë adekuate duke mos pasur raste të materializimit të tij, dhe duke ndarë

kapitalin e nevojshëm për mbulimin e këtij rreziku në pajtueshmëri me kërkesat rregullatore.

6.4.1 Rreziku i likuiditetit

Sektori bankar vazhdon të ketë pozitë të

mirë të likuiditetit, me indikatorët

kryesorë të likuiditetit që qëndrojnë mbi

nivelet minimale të kërkesave

rregullatore. Megjithatë, krahasuar me

vitin paraprak, treguesit e likuiditetit

kanë shënuar rënie. Deri në qershor

2016, depozitat shënuan rritje, mirëpo

me normë më të ulët krahasuar me vitin

paraprak. Rrjedhimisht, rritja më e

përshpejtuar e kredive krahas rritjes më

të ngadalshme të depozitave, bëri që

raporti i kredive ndaj depozitave të

arrijë në 80.7 përqind nga 77.9 përqind

sa ishte në qershor 2015 (figura 77).

Pozita e mirë e likuiditeti të sektorit

bankar shprehet edhe përmes nivelit të

lartë të raportit të aseteve likuide ndaj

detyrimeve afatshkurtra. Megjithatë, ky

raport në qershor 2016 u zvogëlua

lehtësisht në 41.5 përqind nga 41.9

përqind sa ishte në qershor 2016. Rënia

e raportit i atribuohet normës më të

lartë të rritjes së detyrimeve

afatshkurtra prej 3.8 përqind si rezultat

i orientimit të depozitave me afat drejt

atyre të transferueshme, në krahasim

me rritjen prej 2.7 përqind të aseteve

likuide (figura 78).

Niveli i aseteve likuide në bilancin e sektorit bankar mbetet i lartë, duke qenë se në qershor 2016

asetet likuide përbënin 32.0 përqind të gjithsej aseteve të sektorit. Sidoqoftë, ky raport është

lehtësisht më i ulët se vitin e kaluar ku asetet likuide përbënin 33.0 përqind të gjithsej aseteve.

Kjo për faktin se gjithsej asetet shënuan rritje më të lartë se asetet likuide. Në rritjen e aseteve

likuide kontributin më të madh e kishin rritja e parasë së gatshme dhe e llogarive rrjedhëse të

mbajtura nga bankat, si dhe rritja e letrave me vlerë të tregtueshme të emetuara nga qeveritë e

75%

76%

77%

78%

79%

80%

81%

82%

83%

84%

0

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000


Burimi: BQK (2016)

Kreditë Depozitat Raporti kredi/depozita (boshti i djathtë)

Figura 77. Kreditë dhe depozitat e sektorit bankar, në milionë euro

38.5%43.7% 41.9%

41.5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

-

450.00

900.00

1,350.00

1,800.00

2,250.00


Burimi: BQK (2016)

Asete likuide 'gjithpërfshirëse'

Detyrime afatshkurtra

Asete likuide 'gjithëpërfshirëse' / Detyrime afatshkurtra

Figura 78. Raporti asete likuide 'gjithëpërfshirëse'/ detyrime afatshkurtra


| 59

huaja. Ndërsa përshpejtimi i rritjes së

kreditimit ndikoi që norma e rritjes së

asetve likuide të ishte më e ulët se

norma e rritjes së gjithsej aseteve.

Rezervat e sektorit bankar shënuan

rritje vjetore prej 1.2 përqind dhe

qëndruan në nivel më të lartë se sa

kërkesat rregullatore. Deri në qershor

2016, niveli i kërkuar i rezervës së

detyrueshme ishte 239.0 milionë euro,

ndërsa vlera e gjithsej rezervave të

mbajtura nga bankat tejkaloi nivelin e

kërkuar të rezervës së detyrueshme për

46.7 përqind (figura 79). Rritja e

rezervave gjatë kësaj periudhe mund të

reflektojë rënien e plasmaneve të

bankave që operojnë në Kosovë në

bankat jashtë vendit si rrjedhojë e

ambientit me norma të ulëta të interesit

sidomos në vendet e BE-së. Rritja e

nivelit të rezervave mund të

konsiderohet si zhvillim pozitiv për

qëndrueshmërinë e sektorit bankar,

mirëpo duhet pasur parasysh edhe

koston oportune të mbajtjes së rezervave

të tepërta për bankat.

Sektori bankar në qershor 2016 u

karakterizua me rritje të ‘rrezikut strukturor të likuiditetit’, që pasqyrohet përmes rritjes së

mospërputhjes së afatit të maturimit të aseteve dhe detyrimeve të intervalit të njëjtë të

maturimit (figura 80). Hendeku i likuiditetit është zgjeruar për pothuajse të gjitha kategoritë,

përveç kategorisë ’3-6 muaj’ që u karakterizua me ngushtim. Hendeku negativ21 rezultoi vetëm në

kategorinë e afatit të maturimit ‘1-7 ditë’, vlera e të cilit arriti në -1,405.1 milionë euro nga -

1,069.4 milionë euro në qershor 2015. Thellimi i hendekut negativ për këtë kategori të maturimit

krahasuar me vitin paraprak erdhi si rezultat i rënies së aseteve afatshkurtëra prej 14.1 përqind,

përderisa detyrimet afatshkurtëra u rritën për 12.5 përqind. Ndërsa, për të gjitha kategoritë e

tjera të afateve të maturimit hendeku ishte pozitiv si rezultat i rënies së detyrimeve për këto

afate të maturimit. Për kategorinë ‘3-6 muaj’, hendeku pozitiv u ngushtua në 115.2 milionë euro

në qershor 2016 krahasuar me 174.3 milionë euro në në qershor 2015 si rezultat i rënies më të

theksuar të aseteve se sa rënies së detyrimeve. Ndërsa, për kategorinë ‘mbi 5 vite’ hendeku

ndërroi kahje duke kaluar në pozitiv në vlerën prej 175.2 milionë euro nga hendeku negativ prej -

234.5 milionë euro që ishte në periudhën paraprake, si rezultat i rritjes së aseteve dhe rënies së

theksuar të detyrimeve të këtij intervali të maturimit.

Rënia aseteve për kategoritë me interval maturimi ‘1-7 ditë’ dhe ‘3-6 muaj’ rezultoi nga rënia e

letrave me vlerë për këto kategori të maturimit si dhe rënia e llogarive rrjedhëse e plasmaneve

jashtë vendit. Ndërsa, rritja e aseteve në kategoritë e tjera të afatit të maturimit reflekton rritjen

e kreditimit afatgjatë dhe zhvendosjen e investimeve në letra me vlerë drejt afateve më të gjata

të maturimit.

21

Hendeku negativ nënkupton që detyrimet për intervalin e caktuar të maturimit tejkalojnë asetet dhe anasjelltas.

0

50

100

150

200

250

300

350

400


Burimi: BQK (2016)

Rezerva e detyrueshme Bilanci me BQK-në

Paraja e gatshme Gjithsej rezervat

Figura 79. Rezervat e sektorit bankar, në milionë euro

-1500

-1300

-1100

-900

-700

-500

-300

-100

100

300

500

700

900

1-7 ditë 8 - 30 ditë 1 - 3 muaj 3 - 6 muaj 6 - 12 muaj 1-5 vite Më shumëse 5 vite

Burimi: BQK (2016)


Figura 80. Hendeku i likuiditetit, në milionë euro


60 |

Në anën e detyrimeve, rritja e depozitave me maturim afatshkurtër ndikoi në rritjen e

detyrimeve për kategorinë e maturimit ‘1-7 ditë’. Përjashtuar kategorinë ‘1-7 ditë’ dhe atë ‘mbi 5

vite’, depozitat për kategoritë tjera të maturimit shënuan rënie. Rrjedhimisht kjo zhvendosje e

aseteve drejt afateve më të gjata të maturimit dhe e detyrimeve drejt afateve më të shkurtëra të

maturimit, bëri që hendeku të jetë

pozitiv në të gjitha kategoritë mbi 7 ditë

maturim, dhe më i zgjeruari për

kategorinë ‘1-5 vite’.

Zhvillimet në kuadër të depozitave të

cilat kanë shfaqur tendencë të

zhvendosjes drejt afateve më të

shkurtëra të maturimit mund të

paraqesin probleme në menaxhimin e

likuiditetit në një afat më të gjatë.

6.4.2. Rreziku kreditor

Norma, edhe ashtu e ulët, e kredive

joperformuese në sektorin bankar shënoi

rënie të mëtutjeshme gjatë gjysmës së

parë të vitit 2016. Raporti i kredive

joperformuese (KJP) ndaj gjithsej

kredive në qershor 2016 zbriti në 5.3

përqind krahasuar me 7.2 përqind një

vit më parë (figura 81). Rënia e normës

së KJP-ve reflekton si rritjen vjetore të

kreditimit prej 8.8 përqind ashtu edhe

përmirësimin e theksuar të cilësisë së

portofolit kreditor ku vlera e kredive jo-

përformuese shënoi rënie vjetore prej

21.0 përqind (figura 82). Në

përmirësimin e cilësisë së portofolit

kreditor ndikim të rëndësishëm kishte,

ndër tjera, edhe funksionalizimi i

përmbaruesve privat të cilët kanë

lehtësuar procesin e zbatimit të

kontratave kreditore.

Trendi i rënies së normës së KJP-ve

filloi në muajin nëntor të vitit 2014 dhe

rënia u theksua gjatë tremujorit të

fundit të vitit 2015, duke vazhduar edhe

përgjatë gjysmës së parë të vitit 2016.

Vlen të theksohet që norma e kredive

joperformuese ndaj gjithsej kredive në

qershor 2016 ishte në nivelin më të ulët

që nga fundi i vitit 2010. Gjithashtu, norma e KJP-ve të sektorit bankar në Kosovë mbetet në

nivelin më të ulët krahasuar me vendet e rajonit, që mesatarisht kanë një normë prej 14.9

përqind të kredive joperformuese ndaj gjithsej kredive (figura 83).

7.8% 8.2%

7.2%

5.3%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%


Burimi: BQK (2016)

Figura 81. Raporti KJP/gjithsej kreditë, në përqindje

2.8% 3.6%6.2%

8.8%

23.3%

9.2%

-6.2%

-21.0%

-25%

-20%

-15%

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%


Burimi: BQK (2016)

Gjithsej kreditë KJP-të

Figura 82. Gjithsej kreditë dhe KJP-të, ndryshimi vjetor

12.1%

5.3%

7.2%

20.2%20.0%

0%

5%

10%

15%

20%

25%


Kosova Maqedonia Serbia Shqipëria

Burimi: BQK (2016)

Figura 83. Raporti KJP/gjithsej kreditë në Kosovë dhe në disa vende të Ballkanit Perëndimor, qershor 2016


| 61

Ekspozimi i sektorit bankar ndaj rrezikut kreditor është më i theksuar tek kreditë ndaj

ndërmarrjeve që mbajnë normë të KJP-

ve prej 6.0 përqind krahasuar me

normën e KJP-ve prej 2.5 përqind në

kreditë ndaj ekonomive familjare.

Mirëpo, të gjithë sektorët ekonomik në

kuadër të kredive ndaj ndërmarrjeve u

karakterizuan me përmirësim të cilësisë

së portfolit kreditor. Rënia më e

theksuar e normës së kredive

joperformuese u shënua te kreditë ndaj

sektorit të shërbimeve financiare, që në

qershor 2016 mbanin normë të KJP-ve

prej 1.0 përqind krahasuar me 7.9

përqind në qershor 2015. Sektori i

tregtisë është i dyti për nga përmirësimi

i cilësisë kreditore, duke arritur një

normë të KJP-ve prej 5.7 përqind

krahasuar me 10 përqind deri në qershor

2015. Normat më të larta të kredive

joperformuese u shënuan në portfoliot

kreditore të sektorit të energjisë në

nivelin prej 11.5 përqind dhe sektorit të

prodhimtarisë në nivelin prej 8.6 përqind

(figura 84).

Zvogëlimi i ekspozimit ndaj rrezikut

kreditor krahasuar me periudhën

paraprake paraqitet edhe përmes

migrimit të kredive nga kategoritë me cilësi më të dobët drejt kategorisë së kredive pa vonesa

(figura 85). Kreditë ‘standarde’ që klasifikohen si kategori e kredive pa vonesa rritën

pjesëmarrjen në gjithsej kreditë për 3.7 pikë përqindje, përderisa kreditë ‘vrojtuese’ dhe

‘nënstandarde’ që klasifikohen si kredi me vonesa zvogëluan pjesëmarrjen për 0.5 përqind

përkatësisht 1.3 pikë përqindje. Kreditë “e humbura” zvogëluan pjesëmarrjen për 2.1 pikë

përqindje, ndërsa kategoria “të

dyshimta” rritën lehtësisht pjesëmarrjen

për 0.1 pikë përqindje.

Krahas përmirësimit të përgjithshëm të

cilësisë së portofolit kreditor, përmirësim

ka shënuar edhe niveli i mbulimit të

kredive joperformuese me provizionet

për humbjet e mundshme nga kreditë.

Raporti i mbulimit të kredive

joperformuese me provizione është rritur

lehtësisht në 119.9 përqind në qershor

2016 (figura 86). Rritja e raportit ishte

efekt i rënies më të theksuar të kredive

joperformuese, duke pasur parasysh që

vlera e stokut të provizioneve shënoi rënie si rrjedhojë e procesit të shlyerjes së kredive të

humbura. Gjithashtu, sektori bankar forcoi kapacitetin për mbulimin me kapital të humbjeve

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

Burimi: BQK (2016)

Qershor 2014 Qershor 2015 Qershor 2016

Figura 84. KJP-të sipas veprimtarive ekonomike

86.8%84.9%

87.6%

91.3%

2.2%3.0%

2.3%

1.9%

3.2%4.0%

2.9%

1.6%2.5%2.0% 1.2%

1.3%

5.2% 6.2% 6.0%3.9%

75%

80%

85%

90%

95%

100%


Burimi: BQK (2016)

Standard Vrojtuese Nënstandarde Të Dyshimta Të humbura

Figura 85. Struktura e kredive sipas klasifikimit

140.1

153.0 143.5

113.4

113.2%

116.4%

119.3%119.9%

110%

112%

114%

116%

118%

120%

122%

124%

126%

128%

130%

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180


Burimi: BQK (2016)

KJP (në milionë euro) Provizionet/KJP (boshti i djathtë)

Figura 86. KJP-të dhe provizionet


62 |

të mundshme nga kreditë. Kjo si rezultat i rënies së vlerës së kredive joperformuese

neto nga provizionet si dhe rritjes së kapitalit të bankave, duke ndikuar që raporti

ndërmjet tyre të zbres në 2.7 përqind nga 3.1 përqind sa ishte në qershor 2015.

Koncentrimi i rrezikut kreditor

Shkalla e koncentrimit kreditor në

sektorin bankar të Kosovës, që matet si

raport i vlerës së gjithsej ekspozimeve të

mëdha ndaj kapitalit të klasit të parë,

ka vazhduar rënien duke zbritur në 61.9

përqind në qershor 2016 (figura 87).

Rënia e shkallës së koncentrimit i

atribuohet rënies së vlerës së

ekspozimeve të mëdha kreditore për

15.2 përqind (në 235.2 milionë euro) dhe,

në anën tjetër, rritjes së kapitalit të

klasit të parë për 11.2 përqind.

Përveç rënies së vlerës së përgjithshme

të ekspozimeve të mëdha, rënie kishte

edhe në numrin e ekspozimeve të mëdha

kreditore (çdo ekspozim që tejkalon 10

përqind të kapitalit të klasit të parë), në

35 nga 51 sa ishin në qershor 2015.

Mirëpo, si rezultat i rënies më të

theksuar të numrit në krahasim me

rënien e gjithsej vlerës së ekspozimeve

të mëdha, vlera mesatare e ekspozimeve

të mëdha në qershor 2016 u rrit në 6.7

milionë euro (5.4 milionë në qershor

2015), duke ndjekur kështu trend rritës

për të katërtin vit me radhë.

6.4.3. Rreziku i solvencës

Sektori bankar i Kosovës vazhdon të

ketë nivel të lartë të kapitalizimit.

Treguesi i Mjaftueshmërisë së Kapitalit

(TMK), që paraqet raportin ndërmjet

gjithsej kapitalit rregullator dhe aseteve

të peshuara ndaj rrezikut, në qershor

2016 ishte 18.7 krahasuar me 19.0

përqind të shënuar një vit më parë, por

që mbetet mjaft mbi nivelin rregullator

prej 12 përqind (figura 88).22 Rënia e

lehtë e raportit ishte rezultat i normës

më të lartë të rritjes vjetore të aseteve të

peshuara me rrezik (APR) prej 7.8

përqind, në krahasim me rritjen vjetore prej 6.2 përqind të kapitalit rregullator (figura 89).

22

Sipas rregullores së BQK-së për Adekuatshmërinë e Kapitalit, bankat janë të obliguara të kenë një normë prej së paku 12 përqind të gjithsej kapitalit rregullator në

raport me APR dhe normë prej së paku 8 përqind të kapitalit të klasit të parë në raport me APR .

91.0%

124.0%

81.2%61.9%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

140%

0

50

100

150

200

250

300

350

400


Në m

ilio

në eu

ro

Burimi: BQK (2016)

Gjithsej ekspozimet e mëdha

Gjithsej kapitali i klasit të parë

Ekspozimet e mëdha në raport me kapitalin e klasit të parë (boshti i djathtë)

Figura 87. Koncentrimi i rrezikut kreditor

15.3%

17.4%

19.0%18.7%

10.5% 10.1%

11.7%12.3%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

20%


Burimi: BQK (2016)

TMK

Kapitali i klasit të parë / Asetet e peshuara ndaj rrezikut

Raporti Ekuitet/Asete

Figura 88. Kapitalizimi i sektorit bankar

-4.1%

16.8%

20.2%

6.2%

8.1%

2.2%

10.5% 7.8%

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

-200

100

400

700

1000

1300

1600

1900

2200


Burimi: BQK (2016)

Kapitali rregullator

APR

Ndryshimi vjetor i rritjes së kapitalit rregullator (boshti i djathtë)

Ndryshimi vjetor i rritjes së APR-ve (boshti i djathtë)

Figura 89. Kapitali rregullator dhe APR-të


| 63

Kapitali rregullator këtë vit shënoi rritje

më të ngadalësuar si pasojë e rënies së

theksuar të kapitalit të klasit të dytë

prej 19.3 përqind, përderisa kapitali i

klasit të parë shënoi rritje vjetore prej

11.2 përqind. Rrjedhimisht, raporti i

kapitalit të klasit të parë ndaj aseteve të

peshuara me rrezik u rrit në 16.4

përqind nga 15.9 përqind sa ishte në

qershor 2015. Niveli i kapitalizimit të

sektorit bankar në Kosovë mbetet mbi

nivelin mesatar prej 17.3 përqind të

vendeve të rajonit (figura 90).

Indikator tjetër për vlerësimin e nivelit

të kapitalizimit është raporti i levës, që vlerëson nivelin e mbulimit të aktivitetit të sektorit

bankar me ekuitet. Ky raport në qershor 2016 arriti në 12.3 përqind nga 11.7 përqind, që

tejkalon kërkesën rregullatore për shkallë minimale të levës prej 7 përqind.23 Raporti i levës

shënoi rritje nga viti paraprak kryesisht si rezultat i normës më të lartë të rritjes së gjithsej

ekuitetit prej 11.9 përqind, në krahasim me rritjen e gjithsej aseteve prej 6.0 përqind. Niveli

aktual i levës është nën nivelin mesatar

të vendeve të rajonit, që në qershor 2016

ishte 14.1 përqind (figura 90).

Kapitali rregullator

Vlera e kapitalit rregullator të sektorit

bankar arriti në 434.1 milionë euro në

qershor 2016, që tejkalon kërkesën

minimale për kapital rregullator për

155.3 milionë euro. Cilësia e kapitalit, e

shprehur nga pjesëmarrja e kapitalit të

klasit të parë në gjithsej kapitalin

rregullator, ka shënuar rritje për të

dytin vit me radhë si rezultat i rritjes së

profitit të mbajtur nga vitet paraprake.

Kapitali i klasit të parë përfaqësoi 87.5

përqind të gjithsej kapitalit rregullator,

krahasuar me 83.6 përqind një vit më

parë (figura 91). Vlera e kapitalit të

klasit të parë arriti në 379.9 milionë

euro, që paraqet një rritje vjetore prej

11.2 përqind.

Struktura e kapitalit të klasit të parë

mbetet e ngjashme me periudhat

paraprake. Kapitali aksionar vazhdon të

jetë kategoria dominuese e kapitalit të

klasit të parë, me gjithë rënien e

pjesëmarrjes që shënoi gjatë kësaj periudhe në 72.6 përqind krahasuar me 78.1 përqind sa ishte

23

Rregullorjae BQK-së për Adekuatshmërinë e Kapitalit të bankave, Neni 9.

15.8%

18.7%

15.6%

21.6%

16.1%14.7%

12.3%11.5%

20.5%

9.6%

0%

5%

10%

15%

20%

25%


Kosova Maqedonia Serbia Shqipëria

Burimi: BQK (2016)

TMK Leva financiare

Figura 90. TMK në sektorin bankar në Kosovë dhe në vende të rajonit, qershor 2016

218.3 226.2266.9 275.9

53.7 63.8

92.8126.5

4.8 4.7

5.76.2

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450


Burimi: BQK (2016)

Investimet në ekuitet & tatimi i shtyrë

Huazimet ndaj personave të ndërlidhur me bankën

Asetet jomateriale dhe vlera e emrit të mirë

Fitimi për vitin aktual, fitimi i pashpërndarë, fondet rezervë

Kapitali (kapitali aksionar, teprica, aksionet preferenciale)

Figura 92. Struktura e kapitalit të klasit të parë, në milionë euro

81.0% 77.1%83.6% 87.5%

19.0% 22.9%16.4% 12.5%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Burimi: BQK (2016)

Kapitali i klasit të parë Kapitali i klasit të dytë

Figura 91. Struktura e kapitalit rregullator, në përqindje


64 |

në qershor 2015. Rënia e pjesëmarrjes së kapitalit ishte rezultat i rritjes së pjesëmarrjes së

profitit të pashpërndarë nga vitet paraprake (figura 92).

Vlera e kapitalit të klasit të dytë në

qershor 2016 ishte 54.2 milionë euro, që

paraqet një rënie vjetore prej 19.3

përqind. Kjo rënie ishte kryesisht si

rezultat i rënies së borxhit të ndërvarur

për 27.5 përqind, gjë që tregon

tendencën e bankave që të shfrytëzojnë

më pak instrumente që bartin kosto më

të lartë për plotësimin e kërkesave

rregullatore për kapital. Kjo për faktin

se performanca e mirë financiare në

vitet e fundit iu ka mundësuar bankave

rritjen e kapitalit përmes burimeve të

brendshme, përkatësisht profitit të

mbajtur. Borxhi i ndërvarur deri në qershor 2016 arriti në 33.0 milionë euro duke përbërë 60.9

përqind të kapitalit të klasit të dytë (figura 93). Pjesa e mbetur prej 39.1 përqind e kapitalit të

klasit të dytë përbëhet nga provizionet e

përgjithshme për kreditë.24

Asetet e peshuara ndaj rrezikut

Vlera e gjithsej aseteve të peshuara ndaj

rrezikut (APR) shënoi rritje prej 7.8

përqind në qershor 2016 (10.5 përqind

në qershor 2015). Pjesëmarrja e aseteve

me rrezik në gjithsej asetet e sektorit

bankar25 shënoi rritje në 63.2 përqind në

qershor 2016 (figura 94). Nga gjithsej

asetet me rrezik, 91.1 përqind janë asete

me rrezik kreditor, ndërsa pjesa tjetër

përfaqësohet nga asetet e ndara për

menaxhim të rrezikut operacional.

Rritja e APR-ve ishte rezultat i rritjes së

aseteve me peshë rreziku 100%, që

paraqesin kategorinë dominuese të

gjithsej APR-ve me pjesëmarrje 83.2

përqind në qershor 2016 (figura 95).

Vlera e këtyre aseteve, të cilat

përfshijnë kreditë hipotekare

rezidenciale, pajisjet dhe mjetet tjera

themelore si dhe pasuritë tjera të

patundshme, arriti në 1.9 miliardë euro

nga 1.7 miliardë euro në qershor 2015.

Përderisa vetëm asetet me peshë

rreziku 100% shënuan rritje, të gjitha kategoritë e tjera të aseteve me rrezik kanë shënuar rënie

24

Vlera e provizioneve të ndara nga bankat për kreditë me klasifikim standard dhe vrojtuese llogaritet si pjesë e kapitalit të klasit të dytë, limituar deri në 1.25 përqind të

aseteve të peshuara ndaj rrezikut. 25

Përfshirë këtu edhe mjetet jashtëbilancore meqenëse gjithsej vlera e APR-ve përfshinë mjetet jashtëbilancore.

19.0 20.6 21.6 21.2

36.3

57.345.5

33.0

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90


Burimi: BQK (2016)

Provizioni i Përgjithshëm për kreditë (Standard dhe Vrojtuese) Borxhet e varura

Figura 93. Struktura e kapitalit të klasit të dytë, në milionë euro

64.3%60.6%

62.2% 63.2%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

110%


Burimi: BQK (2016)

Raporti i rrezikut operacional ndaj gjithsej APR-ve

Raporti i rrezikut kreditor ndaj gjithsej APR-ve

Raporti i gjithsej APR-ve ndaj gjithsej aseteve

Figura 94. Raporti i APR-ve ndaj gjithsej aseteve të sektorit

7.6% 9.5% 8.9% 8.9%

15.1% 15.1%9.7% 6.0%

72.6%72.5%

78.9%83.2%

0%

20%

40%

60%

80%

100%


Burimi: BQK (2016)

Pesha 150 % Pesha 20% Rreziku operacional

Pesha 50 % Pesha 75% Pesha 100 %

Figura 95. Struktura e APR-ve sipas peshës së rrezikut


| 65

gjatë periudhës në shqyrtim, gjë që u reflektua në ngadalësimin e normës vjetore të rritjes së

gjithsej APR-ve.

Rënia e asetete me peshë rreziku 75% (kreditë e mbuluara me kolateral në formë të hipotekave

të prioritetit të parë si dhe kreditë e destinuara për ndërtime të pasurive të patundshme), që

paraqet kategorinë e dytë dominuese në strukturën e gjithsej APR-ve, ndikoi që pjesëmarrja e

kësaj kategorie të bie në 6.0 përqind nga 9.7 përqind në vitin paraprak. Kategoritë tjera të

rrezikut shënuan rënie por pa ndonjë ndryshim të theksuar në pjesëmarrje.

6.4.4 Rreziku i tregut

Ekspozimi i sektorit bankar ndaj rrezikut të tregut, që nënkupton ekspozimin ndaj rrezikut nga

lëvizjet e kursit të këmbimit valutor si dhe nga lëvizjet në normat e interesit, vazhdon të mbetet

në nivel të ulët. Raporti i pozicionit të agreguar neto të hapur në valutë të huaj ndaj kapitalit të

klasit të parë ka shënuar rritje në 1.8 përqind nga 0.8 përqind në qershor 2015, por që mbetet në

nivel të ulët. Kreditë në valutë të huaj kanë zvogëluar edhe më tej pjesëmarrjen mjaft të ulët (0.2

përqind në qershor 2016) në gjithsej portofolin kreditor, gjë që zvogëlon më tutje ekspozimin ndaj

rrezikut valutor.

Kreditë dhe depozitat vazhdojnë të mbajnë pothuajse në tërësi normë fikse të interesit, duke u

ndikuar nga lëvizjet e normave të interesit vetëm në maturim. Hendeku negativ ndërmjet

aseteve dhe detyrimeve të ndjeshme ndaj normave të interesit për intervalin e shkurtër të

maturimit ‘deri në 30 ditë’ është ngushtuar, duke zvogëluar ekspozimin ndaj rritjes së

mundshme të normës së interesit që do të reflektohej më shumë në shpenzimet e rifinacnimit se

në të hyrat nga riinvestimi. Në anën tjetër, hendeku kumulativ pozitiv për periudhën deri në 1

vit pothuajse është dyfishuar, gjë që paraqet ekspozim më lartë ndaj rrezikut të rënies së

mundshme të normës së interesit.

Rreziku i këmbimit valutor

Pozicioni i hapur neto në valutë të huaj është rritur gjatë gjysmës së parë të vitit 2016 krahasuar

me periudhën e njëjtë të vitit paraprak. Kjo si rezultat i rritjes së aseteve në valutë të huaj në

148.4 nga 129.1 milionë euro vlerë ekuivalente. Po ashtu, detyrimet në valutë të huaj u rritën në

143.0 nga 130.0 milionë euro vlerë ekuivalente sa ishin në qershor 2015. Asetet në valutë të huaj

në qershor 2016 ishin më të larta se detyrimet për te tri valutat kryesore për dallim nga

periudha e kaluar kur detyrimet ishin më të larta se asetet. Rrjedhimisht, rritja më e theksuar e

aseteve se sa rritja e detyrimeve në valutë të huaj ka bërë që pozicioni i hapur neto të arrijë

vlerën pozitive prej 5.4 milionë euro vlerë ekuivalente nga -0.977 milionë euro vlerë ekuivalente

në qershor 2015. Pozicioni i hapur neto pozitiv në valutë të huaj do të thotë që ndryshimet e

mundshme në këmbimet valutore do të reflektohen më shumë në anën e aseteve, ku efekti i

devalvimit të valutave në të cilat janë të denominuara asetet do të ishte negativ, pasi që vlera e

këtyre aseteve ekuivalente në euro do të rezultonte më e ulët.

Në anën tjetër, pozicioni i agreguar neto i hapur për të gjitha valutat26 shënoi rritje në 6.9

milionë euro vlerë ekuivalente në qershor 2016, nga 2.8 milionë euro vlerë në periudhën e njëjtë

të vitit paraprak. Rritja më e theksuar e pozicionit të agreguar në valutë të huaj se sa rritja e

nivelit të kapitalit të klasit të parë të sektorit bankar gjatë kësaj periudhe bëri që raporti

ndërmjet tyre të rritet në 1.8 përqind nga 0.8 përqind në periudhën paraprake, që megjithatë

tregon nivel të ulët të ndjeshmërisë së sektorit ndaj ndryshimeve në kurset e këmbimit (figura

96).

26

Pozicioni i agreguar neto i hapur nënkupton shumën e pozicioneve të gjata dhe të shkurta në të gjitha valutat. Për shembull, një pozicion neto i shkurtër (-) në dollar

prej 1 milionë vlerë ekuivalente të euros dhe një pozicion neto i gjatë (+) në franga zvicerane prej një milionë vlerë ekuivalente të euros rezulton në neto pozicion të

agreguar prej 2 milionë euro, përderisa pozicioni neto i hapur do të ishte 0.


66 |

Shikuar sipas valutave të veçanta, pozicionin më të lartë neto të disagreguar ndaj kapitalit të

klasit të parë e arriti dollari amerikan në 1.3 përqind (nga 0.01 përqind në qershor 2015). Për

funtën britanike, raporti u rrit në 0.1

përqind (nga 0.01 përqind deri në

qershor 2015), ndërsa për frangun

zvicran ky raport ndërroi kahje nga -0.2

përqind në 0.1 përqind në qershor 2016.

Raporti i pozicioneve neto të hapura për

çdo valutë individuale ndaj kapitalit të

klasit të parë vazhdon të mbetet mjaft

nën nivelin maksimal prej 15 përqind të

lejuar sipas rregullores përkatëse.

Kreditimi në valutë të huaj vazhdon të

jetë në nivel mjaft të ulët dhe madje ka

shënuar rënie të mëtejme që nga viti

paraprak. Në qershor 2016, vlera e gjithsej kredive në valutë jo-euro ishte 4.4 milionë euro vlerë

ekuivalente, në krahasim me 6.3 milionë euro vlerë ekuivalente një vit më parë. Rritja e

kreditimit në valutë euro si dhe rënia e kreditimit në valutë jo-euro bëri që raporti i kredive në

valutë jo-euro ndaj gjithsej portofolit kreditor të zvogëlohet lehtësisht në 0.2 përqind nga 0.3

përqind sa ishte deri në qershor të vitit

2015.

Në anën tjetër, vlera e depozitave në

valutë të huaj arriti në 133.6 nga 117.7

milionë euro vlerë ekuivalente në

qershor të vitit 2015. Kjo ndikoi në

rritjen e pjesëmarrjes së depozitave jo-

euro ndaj gjithsej depozitave në 5.0

përqind nga 4.6 përqind sa ishte në

periudhën e njëjtë të vitit paraprak.

Rënia e kredive në valutë jo-euro

kundrejt rritjes së depozitave në valutë

jo-euro ndikoi që raporti i kredive në

valutë të huaj ndaj depozitave në valutë të huaj të zvogëlohet në 3.3 përqind në qershor 2016 nga

5.3 përqind në periudhën e njëjtë të vitit paraprak (figura 97).

Rreziku i normave të interesit

Sektori bankar i Kosovës vazhdon të jetë i ekspozuar ndaj rrezikut të normave të interesit vetëm

në kuptimin e rrezikut të rifinancimit dhe riinvestimit të aseteve, duke konsideruar që kreditë

dhe depozitat sipas trendit historik kanë kryesisht normë fikse të interesit dhe nuk ndikohen

nga lëvizjet në norma të interesit deri në maturim. Megjithatë, lëvizjet në normat e interesit

mund të kenë ndikim në qëndrueshmërinë e sektorit bankar kur merret parasysh rreziku i

rifinancimit dhe i riinvestimit të aseteve, varësisht nga kompozicioni i afatit të maturimit të

aseteve dhe detyrimeve që bartin interes (figura 98), si dhe kahut të lëvizjes së normës së

interesit.

Hendeku në mes të aseteve dhe detyrimeve që bartin interes është negativ vetëm për kategorinë

e maturimit ‘deri në 30 ditë’, gjë që ekspozon sektorin ndaj rritjes së mundshme të normës së

interesit në afat të shkurtër pasi që kostoja e rifinancimit nga depozitat do të rritej më shumë se

që mund të rriten të hyrat nga interesi i riinvestimit të aseteve. Në qershor 2016, hendeku

negativ për këtë interval të maturimit është ngushtuar në 277.7 nga 393.1 milionë euro në vitin

-1.0%

-0.5%

0.0%

0.5%

1.0%

1.5%

2.0%

Qershor 2015 Qershor 2016

Burimi: BQK (2016)

US$ UK£ CHF Tjera Pozicioni i agreguar neto i hapur/Kapitali i Klasit të Parë

Figura 96. Pozicionet e hapura në valutë të huaj ndaj kapitalit të klasit të parë

0.4% 0.3% 0.3% 0.2%

5.7% 5.7%

4.6% 5.0%

5.5%

4.3%

5.3%

3.3%

0.0%

1.0%

2.0%

3.0%

4.0%

5.0%

6.0%

7.0%


Burimi: BQK (2016)

Pjesëmarrja e kredive në valutë të huaj në gjithsej portofolin kreditor

Pjesëmarrja e depozitave në valutë të huaj në gjithsej depozitat

Kreditë në valutë të huaj ndaj depozitave në valutë të huaj

Figura 97. Kreditë dhe depozitat në valutë të huaj


| 67

paraprak, duke zbritur ekspozimin e sektorit ndaj këtij rreziku. Ndërsa, hendeku kumulativ për

periudhën e maturimit ‘deri në 1 vit” është pozitiv dhe është zgjeruar në 525.8 milionë euro nga

250.1 milionë euro. Kjo rritë ekspozimin e sektorit ndaj rënies së mundshme të normës së

interesit ngase të hyrat nga interesi të sektorit ndikohen më shumë se shpenzimet e interesit.

Për të gjitha afatet e tjera të maturimit,

hendeku i aseteve dhe detyrimeve që

bartin interes është pozitiv dhe më i

zgjeruar krahasuar me vitin paraprak.

Hendeku për intervalin e maturimit '1

deri në 5 vite' mbetet më i zgjeruari,

vlera e të cilit arriti deri në 754.5 milionë

euro. Ndërsa hendeku kumulativ

ndërmjet aseteve dhe detyrimeve për të

gjitha afatet e maturimit arriti në 1.4

miliardë euro nga 1.1 miliardë euro sa

ishte në qershor 2015. Zhvendosja e

depozitave nga të afatizuara drejt atyre

të transferueshme në njërën anë si dhe përshpejtimi i rritjes së kreditimit në anën tjetër,

ndikuan në zgjerimin e hendekut kumulativ pozitiv ndërmjet aseteve dhe detyrimeve.

Rezultatet e stres-testit sugjerojnë që efekti i zvogëlimit të mundshëm të normës së interesit në

asete dhe i rritjes së normës së interesit për detyrimet, do të ishte negativ, çka do t’i shkaktonte

humbje sektorit. Mirëpo, si rezultat i nivelit të lartë të kapitalit dhe profitit të sektorit, nuk do të

paraqitej nevoja për rikapitalizim.

Kutia 2. Identifikimi i bankave me rëndësi sistemike në Kosovë

Modeli për identifikimin e bankave me rëndësi sistemike paraqet një vegël të rëndësishme për vlerësimin e

vazhdueshëm të shkallës së rëndësisë sistemike të bankave komerciale në vend. Në përgjithësi, një bankë

konsiderohet të ketë rëndësi sistemike nëse dështimi i mundshëm i saj pritet të manifestohet me pasoja të

rëndësishme negative në funksionimin dhe stabilitetin e tërë sektorit dhe në ekonomi në tërësi. Andaj,

monitorimi i vazhdueshëm i shkallës së rëndësisë sistemike konsiderohet të jetë i rëndësisë së veçantë për

stabilitetin financiar për shkak se mundëson identifikimin e bankave dështimi i mundshëm i të cilave do të

kishte ndikim më të madh për sektorin financiar dhe ekonominë në përgjithësi. Gjithashtu, ky model

mundëson hartimin e rekomandimeve për politikat dhe masat e nevojshme për sigurimin adekuat të

kapaciteteve absorbuese të humbjeve të mundshme të bankave konform shkallës së rëndësisë së tyre

sistemike.

Tabela 7. Indikatorët e përdorur për vlerësimin e rëndësisë sistemike të bankave në Kosovë

Burimi: BQK (2016)

Kriteri Indikatorët

Numri i transaksioneve në raport me gjithsej transaksionet përmes sistemit të pagesave

Pjesëmarrja në gjithsej kreditë ndaj ekonomive familjare

Pjesëmarrja në gjithsej kreditë ndaj korporatave jo-f inanciare

Pjesëmarrja në gjithsej depozitat e ekonomive familjare

Pjesëmarrja në gjithsej kreditë ndaj korporatave tjera f inanciare dhe plasmaneve në bankat tjera (duke mos përfshirë bankat amë)

Pjesëmarrja në gjithsej depozitat e korporatave tjera f inanciare dhe huazimeve tjera (duke përfshirë edhe depozitat e bankave tjera)

Pjesëmarrja në letrat me vlerë

Kërkesat ndaj sektorit të jashtëm

Detyrimet ndaj sektorit të jashtëm

Kompleksiteti

(pesha 5%)Pjesëmarrja e zërave jashtë-bilancor

Madhësia

(pesha 40%)Asetet (pa provizione)

Zëvendësueshmëria

(pesha 40%)

Ndërlidhshmëria

(pesha 10%)

Aktiviteti ndërshtetëror

(pesha 5%)

-600

-400

-200

0

200

400

600

800

1000

1-30 ditë 31-90 ditë 91-365 ditë 1-5 vite Mbi 5 vite

Burimi: BQK (2016)


Figura 98. Hendeku i aseteve dhe detyrimeve të ndjeshme ndaj normave të interesit, në milionë euro


68 |

Kjo kuti paraqet vlerësimin e shkallës së rëndësisë sistemike për të gjitha bankat dhe degët e bankave të

huaja që operojnë në Kosovë duke u bazuar në të dhënat e muajit qershor 2016 të bilanceve të gjendjes së

bankave përkatëse. Për vlerësimin e rëndësisë sistemike të bankave, modeli mbështetet në pesë kritere

bazë: kriterin e madhësisë, zëvendësueshmërisë, ndërlidhjes, aktivitetit ndërshtetëror dhe kompleksitetit.

Kriteri i madhësisë dhe kriteri i zëvendësueshmërisë janë konsideruar kritere të rëndësishme pasi që

përfaqësojnë pjesën më të madhe të aktivitetit bankar, andaj u është dhënë më shumë peshë në përcaktimin

e rëndësisë sistemike të bankave në Kosovë (tabela 7).

Kriteri i ndërlidhjes në këtë model ka peshë 10 përqind për faktin që sektori bankar i Kosovës ka shkallë të

ulët të ndërlidhshmërisë së institucioneve në kuptimin e kreditimit dhe huazimeve të ndërsjella. Ndërsa,

kriterit të aktivitetit ndërshtetëror i është dhënë pesha 5 përqind, bazuar në faktin që sektori bankar në

Kosovë ka ndërveprim të ulët me sektorin financiar të vendeve tjera. Po ashtu edhe kriteri i kompeksitetit

është peshuar me 5 përqind, pasi që aktiviteti i sektori bankar nuk është kompleks, ku produkti kryesor i

ofruar janë kreditë dhe burimi i financimit janë kryesisht depozitat.

Për secilin nga kriteret janë përcaktuar indikatorët përmes të cilëve matet shkalla e rëndësisë sistemike të

bankave individuale. Indikatorët e përdorur janë paraqitur në tabelën 8, dhe secilit prej indikatorëve

brenda kriterit të caktuar i është dhënë peshë e barabartë. Përzgjedhja e indikatorëve është bërë konform

teorive përkatëse dhe sugjerimeve të kornizës mbi të cilin është zhvilluar ky model.

Një bankë konsiderohet me rëndësi të përgjithshme sistemike nëse mesatarja e peshuar e të gjitha kritereve

për bankën përkatëse tejkalon mesataren e peshuar të sektorit. Po ashtu edhe në kritere të caktuara, një

bankë identifikohet me rëndësi sitemike nëse mesatarja e peshuar e një kriteri për bankën përkatëse

tejkalon mesataren e peshuar të sektorit në këtë kriter.

Në vijim janë përshkrimi i kritereve dhe mënyra e matjes së tyre:

Kriteri i madhësisë, konsiderohet kriter shumë i rëndësishëm në matjen e rëndësisë sistemike të një

institucioni, pasi që sa më e madhe të jetë pjesëmarrja e një banke në gjithsej sektorin, aq më e madhe do të

jetë rëndësia e saj sistemike, me që palët e ndikuara në rast të tronditjeve në këtë bankë janë më të shumta

dhe kostot për tërë sektorin dhe ekonominë janë më të mëdha. Madhësia e institucioneve matet si raport i

aseteve të secilit institucion ndaj gjithsej aseteve të sektorit.

Kriteri i zëvendësueshmërisë matë shkallën e zëvendësueshmërisë së ofrimit të produkteve dhe

shërbimeve të bankës përkatëse nga bankat tjera në treg, në rast të dështimit të saj. Kriteri i

zëvendësueshmerisë përfaqëson kriterin tjetër të rëndësishëm në matjen e rëndësisë sistemike të bankave.

Sa më e madhe pjesëmarrja e një banke në një segment të caktuar të tregut apo në ofrimin e një lloji të

caktuar të shërbimit, aq më të larta janë kapacitetet teknike dhe njohuritë për funksionim në sektorin

përkatës (p.sh. të sistemit të pagesave), gjë që e bëjnë më të vështirë zëvendësimin e rolit të saj në ofrimin e

këtyre shërbimeve bankare. Andaj, edhe rëndësia sistemike e një institucioni rritet kur vështirësitë për

zëvendësimin e ofrimit të shërbimeve dhe produkteve të saj janë më të mëdha.

Kriteri i ndërlidhshmërisë ka për qëllim që të masë shkallën e ndërlidhshmërisë së institucioneve

bankare ndërmjet vete si dhe ndërlidhshmërisë me institucionet tjera financiare në vend në mënyrë që të

identifikojë rrezikun e efektit shpërndarës së krizës së një institucioni tek institucionet tjera financiare dhe

sektori real. Ky kriter është i një rëndësie të veçantë për matjen e rrezikut sistemik në vendet me sektorë të

zhvilluar financiar ku ndërlidhjet mes institucioneve janë të shumta dhe komplekse. Në Kosovë, tregu

ndërbankar është pothuajse joekzistent dhe ndërlidhjet mes institucioneve financiare kryesisht kufizohen

në depozitat dhe kreditë që institucionet tjera financiare si kompanitë e sigurimeve, institucionet

mikrofinanciare dhe ndihmësit tjerë financiar mbajnë në bankat komerciale në vend. Rrjedhimisht,

ndërlidhja mes institucioneve financiare matet përmes pjesëmarrjes së plasmanëve në bankat tjera dhe

ekspozimit kreditor ndaj korporatave tjera financiare, si dhe pjesëmarrjes së depozitave dhe huamarrjeve

nga korporatat tjera financiare. Në këtë kriter janë përfshirë edhe investimet në letra me vlerë të bankave,

të cilat kryesisht përbëhen nga investimet në letra me vlerë të Qeverisë së Kosovës dhe të qeverive tjera

jashtë vendit.

Kriteri i aktivitetit ndërshtetëror matë shkallën e ndërveprimit të një banke me sektorin e jashtëm si

në kuadër të aseteve ashtu dhe në kuadër të detyrimeve. Ky kriter ka për qëllim të paraqesë nivelin e

rrezikut të një banke ndaj ekspozimeve të saj në sektorin e jashtëm. Sa më i lartë të jetë niveli i ekspozimit


| 69

të një banke në sektorin e jashtëm aq më shumë do të kishte rrezik që të ketë ndikim negativ në sektorin e

brendshëm bankar. Kosova vazhdon të ketë nivel mjaft të ulët të ndërveprimit bankar me vendet tjera,

andaj është më rezistente ndaj rreziqeve të mundshme të cilat vijnë nga sektori i jashtëm.

Kriteri i kompleksitetit matë shkallën e kompleksitetit të modelit të biznesit dhe operacioneve të një

banke nën supozimin se sa më kompleks aktiviteti i një banke, aq më të shumta janë ndërlidhjet dhe

marrëveshjet me palë të treta, të cilat i rrisin kostot dhe kohën e adresimit të problemeve në rast të

falimentimit. Në rastin e Kosovës, si indikator i përafërt për matjen e kompleksitetit të një banke është

marrë pjesëmarrja e zërave jashtëbilancorë në gjithsej portfolion e aseteve të asaj banke.

Rezultatet

Rezultatet e përgjithshme të modelit, me të dhëna të muajit qershor 2016, sugjerojnë që katër

banka janë me rëndësi të përgjithshme sistemike. Tri nga këto banka kanë rezultuar me rëndësi

sistemike në të gjitha kriteret, përderisa banka tjetër nuk rezultoi me rëndësi sistemike në

kriterin e aktivitetit ndërshtetëror. Rezultatet po ashtu tregojnë që një bankë e cila nuk është me

rëndësi të përgjithshme sistemike ka rezultuar me rëndësi sistemike në dy kritere, atë të

ndërlidhshmërisë dhe të zëvendësueshmërisë.

Megjithatë, në gjysmën e parë të vitit 2016, është shënuar një rënie e lehtë e peshës së bankave

me rëndësi të përgjithshme sistemike, çka do të thotë se bankat që nuk janë me rëndësi

sistemike janë duke e rritur pjesëmarrjen e tyre në aktivitetin e përgjithshëm bankar. Rezultatet

e modelit në përgjithësi sugjerojnë se rënia e shkallës së rëndësisë sistemike rezultoi nga rënia e

kërkesave të bankave me rëndësi të përgjithshme sistemike ndaj bankave jashtë vendit, rënia e

kreditimit ndaj institucioneve tjera financiare dhe plasmaneve në bankat tjera, ngadalësimi i

rritjes së kreditimit ndaj ndërmarrjeve dhe ekonomive familjare si dhe ngadalësimi i rritjes së

depozitave të këtyre bankave më rëndësi të përgjithshme sistemike.

Tabela 8. Rezultatet e rëndësisë sistemike të bankave në Kosovë, sipas kritereve

* Radhitja e bankave është bërë sipas rastësisë

Burimi: BQK (2016)

Kriteri i madhësisë – Në kriterin e madhësisë me rëndësi sistemike rezultuan katër bankat, të cilat kanë

rëndësi të përgjithshme sistemike. Shkalla e rëndësisë sistemike në këtë kriter shtrihet nga 13.2 përqind në

25.7 përqind, megjithëse u zvogëlua krahasuar me vitin paraprak, për shkak të rritjes së lehtë të

pjesëmarrjes në aktivitetin bankar të bankave që nuk kanë rëndësi të përgjithshme sistemike. Në dy vitet e

fundit bankat që nuk kanë rëndësi sistemike kanë përshpejtuar rritjen e aktivitetit të tyre kredidhënës,

për dallim nga bankat e rëndësisë sistemike të cilat shënuan ngadalësim të rritjes për të dytin vit me

radhë..

Kriteri i zëvendësueshmërisë – Në kriterin e zëvendësueshmërisë me rëndësi sistemike rezultuan katër

bankat që kanë rëndësi të përgjithshme sistemike dhe një bankë që nuk ka rëndësi të përgjithshme

sistemike. Shkalla e rëndësisë sistemike në këtë kriter në qershor 2016 shtrihet nga 11.7 përqind në 21.0

përqind. Krahasuar me vitin paraprak, kjo shkallë u zvogëlua si rezultat i rritjes më të ngadalësuar të

kreditimit (të bizneseve dhe ekonomive familjare) nga bankat me rëndësi të përgjithshme sistemike,

krahasuar me rritjen më të përshpejtuar të kreditimit në këto dy kategori nga bankat që nuk janë me

Bankat*/Kriteri Madhësia Zëvendësueshmëria Ndërlidhshmëria Aktiviteti ndërshtetëror Kompleksiteti TOTAL

Banka 1

Banka 2 √ √ √ √ √ √

Banka 3 √ √

Banka 4 √ √ √ √ √ √

Banka 5

Banka 6 √ √ √ √ √

Banka 7

Banka 8 √ √ √ √ √ √

Banka 9


70 |

rëndësi të përgjithshme sistemike. Ngjashëm, edhe në depozita, bankat që nuk janë me rëndësi të

përgjithshme sistemike u karakterizuan me rritje më të lartë të depozitave të ekonomive familjare

krahasuar me rritjen e ngadalësuar te bankat me rëndësi të përgjithshme sistemike. Vlenë të ceket që

banka e cila nuk është me rëndësi të përgjithshme sistemike por që rezultoi e rëndësishme sistemikisht në

kriterin e zëvendësueshmërisë, paraqet bankën e dytë me numrin më të lartë të transaksioneve të

procesuara përmes sistemit elektronik të pagesave.

Kriteri i ndërlidhjes – Me rëndësi sistemike në kriterin e ndërlidhjes rezultuan katër bankat me rëndësi të

përgjithshme sistemike si dhe një bankë e cila nuk është e rëndësisë së përgjithshme sistemike. Shkalla e

rëndësisë sistemike në këtë kriter shtrihet nga 12.5 përqind në 26.2 përqind. Krahasuar me vitin paraprak

shkalla e rëndësisë sistemike u zvogëlua si rezultat i rënies së aktivitetit kreditues nga bankat me rëndësi

të përgjithshme sistemike ndaj institucioneve tjera financiare si dhe rënies së plasmaneve të këtyre

bankave sistemike në bankat e tjera.

Kriteri i aktivitetit ndërshtetëror – Tri nga katër bankat e rëndësisë së përgjithshme sistemike kanë

rezultuar të jenë me rëndësi sistemike në kriterin e aktivitetit ndërshtetëror. Shkalla e rëndësisë sistemike

në këtë kriter shtrihet nga 15.3 përqind në 34.3 përqind. Krahasuar me vitin paraprak shkalla e rëndësisë

sistemike është zvogëluar si rezultat i zvogëlimit të investimeve të bankave me rëndësi sistemike në

sektorin e jashtëm, përderisa, bankat që nuk janë të rëndësishme sistemikisht shënuan rritje të

aktiviteteve me sektorin e jashtëm si në kuadër të aseteve ashtu edhe të detyrimeve.

Kriteri i kompleksitetit - Katër bankat e rëndësisë së përgjithshme sistemike kanë rezultuar të jenë

sistemike në kriterin e kompleksitetit. Shkalla e rëndësisë sistemike në këtë kriter shtrihet nga 15.8

përqind në 30.1 përqind dhe krahasuar me vitin e kaluar është rritur. Rritja erdhi si rezultat i rritjes së

lehtë të aseteve jashtëbilancore te këto banka, krahasuar me rënien e theksuar të aseteve jashtëbilancore të

bankave që nuk janë me rëndësi të përgjithshme sistemike.

6.5. Analiza Stres-Test

Analiza stres-test paraqet një vegël të rëndësishme të vlerësimit të qëndrueshmërisë së sektorit

bankar ndaj tronditjeve të mundshme në portofolin kreditor si dhe në pozitën e likuiditetit, të

cilat mund të pasojnë nga zhvillimet e pafavorshme makroekonomike dhe ndryshimet në kushtet

e tregut. Përmes kësaj analize vlerësohet ndikimi i këtyre tronditjeve në kualitetin e portofolit

kreditor, në nivelin e kapitalizimit si dhe në pozitën e likuiditetit.

Analiza e prezantuar më poshtë ka për bazë të dhënat e sektorit bankar të Kosovës për muajin

qershor 2016, të cilat janë shfrytëzuar për vlerësimin e qëndrueshmërisë së sektorit ndaj rrezikut

kreditor, të kombinuar me rrezikun nga norma e interesit dhe nga norma e këmbimit valutor

(rreziku i tregut). Në analizë është testuar gjithashtu aftësia e sektorit që të ruaj gjendjen e

likuiditetit nën supozime hipotetike për tërheqje të konsiderueshme të depozitave (rreziku i

likuiditetit).

Rezultatet e analizës stres-test në vazhdimësi sugjerojnë aftësi të kënaqshme të sektorit për të

përballuar ‘situatat ekstreme’ të ekspozimit ndaj këtyre rreziqeve.

6.5.1 Vlerësimi i qëndrueshmërisë së sektorit bankar ndaj goditjeve në portofolin kreditor

Metodologjia

Skenari bazë: Analiza mbështetet në skenarin hipotetik se gjendja ekonomike në eurozonë dhe

në rajon do të përkeqësohet, dhe kjo do të reflektohet në ekonominë e Kosovës kryesisht përmes

zvogëlimit të dërgesave të emigrantëve dhe eksporteve, duke dekurajuar kështu kërkesën e

përgjithshme në vend. Si rezultat, supozohet të ketë rënie ekonomike, gjë e cila e zgjeron

hendekun negativ të prodhimit dhe ndikon në rritjen e kredive joperformuese. Në këtë skenar


| 71

është marrë parasysh norma mesatare e rritjes ekonomike në Kosovë prej rreth 3.1 përqind në

gjashtë vitet e fundit si dhe është supozuar rënie ekonomike prej 2.6 përqind për vitin 2016. Në

këtë situatë, hendeku negativ i prodhimit do të ishte 5.7 përqind, ndërsa ndikimi në cilësinë e

portofolit kreditor, gjegjësisht në kreditë joperformuese (KJP), është vlerësuar duke konsideruar

një koeficient të elasticitetit të KJP-ve ndaj hendekut të prodhimit prej 0.8,27 që nënkupton rritje

prej 4.6pp të pjesëmarrjes së KJP-ve në gjithsej kreditë e sektorit bankar. Si pasojë e tronditjeve

në sektorin real, është supozuar që kreditimi nuk do të shënojë rritje në vitin vijues.

Në një skenar shtesë ndaj skenarit bazë, krahas rrezikut kreditor, janë konsideruar edhe efektet

e rrezikut të tregut në të hyrat e sektorit. Pra, rreziku kreditor është kombinuar me rrezikun nga

norma e interesit dhe nga norma e këmbimit. Normat e interesit për pjesën e aseteve janë

supozuar të bien për 2.0pp, ndërsa për pjesën e detyrimeve të ngritën për 1.5pp kryesisht si

rezultat i konkurrencës ndërbankare. Zhvlerësimi i valutës euro ndaj valutave të tjera është

supozuar të jetë 20 përqind.

Efektet e supozimeve të mësipërme në sektorin bankar reflektohen si në vijim: rritja e

pjesëmarrjes së KJP-ve në gjithsej kreditë ndikon në rritjen e provizioneve; zhvlerësimi i euros

ndikon në rivlerësimin e humbjes/fitimit nga pozicionet e hapura neto, si dhe ndryshimi i

normave të interesit ndikon në humbjet/fitimet e të hyrave neto nga interesi duke marrë

parasysh afatin e maturimit të aseteve dhe detyrimeve dhe riinvestimin/rifinancimin e tyre.

Krahas këtyre supozimeve, është marrë parasysh profiti i pritur si një absorbues i humbjeve nga

këto tronditje. Në këtë kontekst, është supozuar se profiti gjithashtu do të ndikohet nga

tronditjet e lartpërmendura, kryesisht përmes rënies së aftësisë së gjenerimit të të hyrave nga

interesi si rezultat i mos rritjes së kreditimit si dhe dështimit të kredive (rritjes së KJP-ve).

Andaj, profiti i pritshëm i bankave për periudhën e mbetur të vitit është llogaritur duke marrë

për bazë profitin neto pas tatimit të realizuar deri në fund të qershor 2016, ndaj të cilit fillimisht

është aplikuar tronditje prej 40 përqind për të reflektuar efektin e mos rritjes së kreditimit, dhe

pastaj janë zbritur edhe të hyrat që do të realizoheshin po qe se KJP nuk do të rritej.28

Rritja e supozuar e KJP-ve është shprehur përmes migrimit të kredive nga kategoritë

performuese (standarde, në vëzhgim, nënstandarde) drejtë kategorive jo-performuese (të

dyshimta dhe të humbura). Kjo rritje është shpërndarë proporcionalisht në kuadër të kategorisë

së kredive të dyshimta dhe të kredive të humbura, duke marrë për bazë pjesëmarrjen fillestare të

këtyre kategorive në gjithsej KJP-të. Rritja e KJP-ve reflektohet në nivelin e provizioneve bazuar

në rregulloren e BQK-së për provizionimin e kredive sipas klasifikimit. Supozimi për rritjen e

KJP-ve aplikohet edhe te zërat jashtë-bilancor që përfshijnë zotimet e pashfrytëzuara,

garancionet, letër kreditë në dispozicion, dhe letër kreditë komerciale.

Me gjithë faktin se në skenarin shtesë është konsideruar zhvlerësimi i euros ndaj valutave të

huaja për të vlerësuar rrezikun e normës së këmbimit valutor, është me rëndësi të potencohet se

ndikimi i këtij rreziku në bilancin e gjendjes së sektorit bankar vazhdon të jetë minor për shkak

të vlerës së ulët të pozicioneve të hapura neto në valutë të huaj.

Skenari mbi rrezikun nga norma e interesit nënkupton zvogëlimin e normave të interesit për 2pp

për asetet dhe rritjen për 1.5pp për detyrimet në bilancin e gjendjes. Zvogëlimi i normave të

interesit mund të ndikojë në margjinën neto të interesit (angl. Net Interest Margin: NIM),

kryesisht duke marrë parasysh afatin e maturimit të kredive dhe depozitave ngase pjesa

dërmuese e kredive dhe depozitave në sektorin bankar të Kosovës kanë normë fikse të interesit

dhe ndryshimet në norma të interesit nuk reflektohen deri në maturim. Efekti negativ në të hyra

27

Material kërkimor i FMN-së, i papublikuar, ‘CESE Bank Loss Projection and Stress Testing Exercise’, Korrik 2009. 28

Vlerësimi i të hyrave të ‘humbura’ si pasojë e rritjes së KJP-ve është bërë fillimisht duke llogaritur ex-post normën e përgjithshme të interesit në kredi për secilën bankë,

e cila më pastaj është shumëzuar me vlerën e shtuar të KJP-ve.


72 |

nga rënia e normës së interesit në anën e aseteve theksohet edhe më tutje nga efekti negativ që

ka rritja e normës së interesit për detyrimet.

Skenarë tjerë shtesë: Krahas skenarëve bazë të lartpërmendur, skenarë shtesë në analizën

mbi rrezikun kreditor janë konsideruar edhe dështimi i kredimarrësve më të mëdhenj në secilën

prej bankave, si dhe niveli përballues i KJP-ve për secilën bankë para se të shfaqen problemet

me kapitalizim.

Përfundimisht, qëndrueshmëria e sektorit bankar në këtë analizë është vlerësuar në kuptim të

ndikimit të skenarëve hipotetik në nivelin e kapitalit rregullator të sektorit bankar, mjeteve të

peshuara me rrezik dhe rrjedhimisht, treguesin e mjaftueshmërisë së kapitalit (TMK).

Rezultatet

Gjendja e sektorit bankar të Kosovës për sa i përket kapitalizimit në qershor 2016 ishte mjaft e

favorshme, me treguesin e mjaftueshmërisë së kapitalit prej 18.4 përqind29 (tabela 9). Sektori

bankar vazhdoi të qëndrojë mirë edhe për sa i përket nivelit të kredive joperformuese ndaj

gjithsej kredive, të cilat qëndruan në 5.3 përqind, si dhe mbulimit të kredive joperformuese me

provizionet e ndara për humbjet e mundshme nga kreditë të cila arritën në 119.9 përqind.

Nën supozimet e skenarit bazë për vlerësimin e rrezikut kreditor (përfshirë edhe zërat jashtë

bilancor), në të cilin pjesëmarrja e KJP-ve në portfolion kreditor do të rritej për 4.6pp, ndërsa

profiti i mbetur pas shokut do të shfrytëzohej për absorbimin e humbjeve, TMK i sektorit bankar

do të zbriste në 18.1 përqind (krahasuar me minimumin prej 12 përqind të kërkuar me rregullore

të BQK-së). Gjithsej humbja e sektorit bankar do të arrinte vlerën prej 58.4 milionë euro (1.0

përqind të vlerës reale të BPV-së të parashikuar për vitin 2016). Megjithatë, kjo vlerë nuk mund

të konsiderohet në tërësi si humbje eventuale e sektorit duke marrë parasysh faktin se një pjesë

e madhe e kësaj humbje do të absorbohej nga profiti i realizuar gjatë këtij viti. Gjithashtu, një

pjesë e humbjeve supozohet se mund të kompensohet nga realizimi i kolateralit apo nga

riprogramimi i kredive, por që ky aspekt nuk është konsideruar për qëllim të kësaj analize.

Në nivel të bankave individuale, vetëm një bankë do të përballej me probleme kapitalizimi, me ç

‘rast TMK do ti zbriste nën minimumin rregullator prej 12.0 përqind dhe mjetet shtesë të

nevojshme për ngritjen e kapitalit në nivelin minimal të kërkuar do të ishin 237.5 mijë euro.

TMK për bankën me nivelin më të ulët të kapitalizimit do të ishte 11.9 përqind, kurse për

bankën me nivelin më të lartë të kapitalizimit do të ishte 22.6 përqind. Pra, nën supozimin e

skenarit bazë për vlerësimin e rrezikut kreditor, sektori bankar do të mund të përballonte

ngritjen e nivelit të KJP-ve prej 4.6pp pa rrezikuar aftësinë e përmbushjes së kërkesave të

mjaftueshmërisë së kapitalit të përcaktuara nga BQK. Në këto rrethana, pjesëmarrja e KJP-ve

në gjithsej kreditë e sektorit bankar do të arrinte në 9.8 përqind, ndërsa në nivel të bankave

individuale, niveli më i lartë i normës së KJP-ve do të ishte 12.2 përqind.

Rezultatet e skenarit shtesë, në të cilin rreziku kreditor kombinohet me rrezikun e tregut, ku

krahas rritjes së normës së KJP-ve për 4.6pp, përfshihet edhe zhvlerësimi i euros dhe lëvizja e

normave të interesit në nivelet e supozuara më lartë, TMK e sektorit bankar do të zbriste në 17.4

përqind. Në këtë rast, një bankë do të zbriste nën minimumin rregullator të TMK-së prej 12

përqind, dhe nevojat për rikapitalizim do ishin 1.60 milionë euro (0.03 përqind të vlerës reale të

BPV-së për vitin 2016). Në këtë skenar, efekti i zhvlerësimit të euros në të hyrat e sektorit

paraqitet në nivel të ulët por pozitiv si rezultat i pozicionit të hapur neto pozitiv. Ndërsa efekti

nga rënia e normës së interesit në të hyrat e sektorit dhe i rritjes së normës së interesit në

shpenzime do të jetë negativ dhe më i theksuar. Mirëpo, përkundër humbjeve shtesë nga

29

Në analizë janë përfshirë nëntë banka për të evituar indikatorët me vlera të larta ose të ulëta që karakterizojnë bankën në fillim të veprimtarisë.


| 73

ndryshimet në kushte të tregut – ndryshimi i normave të interesit, sektori bankar rezulton stabil

me nivel të kapitalizimit mbi 12 përqind.

Një skenar tjetër shtesë supozon dështimin e ekspozimeve të mëdha kreditore. Rezultatet e

skenarit në të cilin supozohet dështimi i tre kredimarrësve më të mëdhenj në secilën nga bankat,

sugjeron që TMK i sektorit do të zbriste në 17.2 përqind. Në këto rrethana, në dy banka TMK do

të zbriste nën nivelin minimal të kërkuar prej 12 përqind dhe mjetet shtesë të nevojshme për

ngritjen e kapitalit në nivelin minimal të kërkuar do të arrinin në 12.36 milionë euro (vlerë

ekuivalente me 0.21 përqind të vlerës reale të BPV-së). Nën supozimin e dështimit të pesë

kredimarrësve më të mëdhenj në secilën bankë, TMK i sektorit do të zbriste në 16.2 përqind, dhe

dy banka do të paraqiteshin të nënkapitalizuara. Vlera e nevojshme për rikapitalizim do të

arrinte në 18.67 milionë euro (vlerë ekuivalente me 0.31 përqind të vlerës reale të BPV-së për

vitin 2016).

Sektori bankar është në gjendje të përballojë një raport të KJP-ve ndaj gjithsej kredive deri në

22.7 përqind pa u paraqitur nevoja për injektim të kapitalit shtesë për mbajtjen e TMK-së aë

sektorit në nivelin e kërkuar rregullator prej 12 përqind. Po ashtu, nivelet përballuese të KJP-ve

të secilës bankë para se të shfaqen probleme me kapitalizim (para se TMK të zbres nën nivelin

12 përqind) paraqiten të larta për shumicën e bankave. Në një prej bankave, KJP do të mund të

rritej deri në 34.2 përqind të gjithsej portofolit të kredive të asaj banke para se të paraqitet

nevoja për kapital shtesë. Në disa banka, nivelet përballuese të normës së KJP-ve janë më të

ulëta, ku niveli më i ulët në njërën nga bankat është 12.1 përqind.

Tabela 9. Përmbledhje e rezultateve të stres-testit: rreziku kreditor

Shënim:1/ Nga nëntë bankat e konsideruara në analizën stres-test, numri i bankave të cilat bien nën nivelin e nevojshëm rregullator, i ndarë sipas kategorive. Shënim: 2/ Në raportim të vlerave minimale dhe maksimale të indikatorëve në nivel të bankave, në disa raste janë përjashtuar vlerat e larta të TMK si dhe norma e KJP prej 0 përqind, të cilat karakterizojnë bankat në fillim të veprimtarisë.

Burimi: BQK (2016)

6.5.2. Vlerësimi i qëndrueshmërisë së sektorit bankar ndaj goditjeve në pozitën e likuiditetit

Metodologjia

Skenari bazë: Analiza e qëndrueshmërisë së sektorit bankar ndaj goditjeve në pozitën e

likuiditetit mbështetet në skenarin bazë të tërheqjes së një vlere të theksuar të depozitave nga

sektori bankar, duke vlerësuar kështu aftësinë e sektorit që të përballojë një tronditje të tillë. Më

specifikisht, është konsideruar tërheqja e 8 përqind të depozitave në baza ditore, për pesë ditë

radhazi, duke ndarë 5 përqind të depozitave të mbetura pas çdo dite për qëllime të operimit të

bankës në ditët vijuese. Ndarja e 5 përqind të depozitave për qëllime operacionale nënkupton që,

nën paraqitjen e skenarëve të supozuar, rezerva e detyrueshme prej 10 përqind do të

përgjysmohej. Skenari po ashtu është ndërtuar mbi supozimin se gjatë kësaj periudhe mundësia

e shndërrimit të mjeteve likuide në para të gatshme do të ishte 80 përqind e mjeteve likuide,

përderisa mundësia e kthimit të mjeteve jo-likuide në para të gatshme do të ishte vetëm 1

përqind e këtyre mjeteve brenda ditës. Skenari në të cilin bazohet kjo analizë është mjaft

konzervativ edhe për faktin se nuk është marrë parasysh mundësia që bankat të plotësojnë një

pjesë të nevojave të likuiditetit përmes burimeve të jashtme të financimit.

TMK

<0

TMK

0-8%

TMK

8-12%

Niveli më i

ulët

Niveli më i

lartë

Niveli i

sektorit

Niveli më i

ulët

Niveli më i

lartë

Niveli i

sektorit Në milionë

Si % e BPV-

së

Nivelet aktuale (para goditjeve) 0 0 0 13.5% 23.6% 18.4% 3.0% 7.6% 5.3%

Rezultatet e makroskenarëve:

Skenari bazë 0 0 1 11.9% 22.6% 18.1% 4.6% 12.2% 9.8% 0.24€ 0.00%

Kombinimi me rrezik të tregut 0 0 1 11.1% 21.9% 17.4% 4.6% 12.2% 9.8% 1.60€ 0.03%

Dështimi i tre kredimarrësve 1 0 1 -4.5% 20.5% 17.2% 6.5% 61.2% 11.9% 12.36€ 0.21%

Dështimi i pesë kredimarrësve 1 1 0 -10.3% 20.5% 16.2% 6.5% 73.2% 14.0% 18.67€ 0.31%

Përshkrimi

Numri i bankave 1/ TMK KJP Rikapitalizimi 2/


74 |

Skenarët shtesë: Krahas skenarit të lartpërmendur, si skenarë shtesë në analizën mbi rrezikun

kreditor janë konsideruar edhe dështimi i depozitorëve më të mëdhenj në secilën prej bankave, si

dhe niveli përballues i tërheqjes së depozitave për secilën bankë para se të paraqitet nevoja për

likuiditet shtesë.

Përfundimisht, qëndrueshmëria e sektorit bankar në këtë analizë është testuar në kuptim të

vlerësimit të mjaftueshmërisë së aseteve likuide të bankave për të përballuar tërheqje mjaft të

mëdha të depozitave si dhe mjaftueshmërinë e aseteve likuide për të përballuar rrezikun e

mundshëm nga koncentrimi i depozitave.

Rezultatet

Sektori bankar i Kosovës u karakterizua me likuiditet të lartë edhe gjatë gjysmës së parë të vitit

2016, ku indikatori kyç i likuiditetit (raporti i mjeteve likuide ndaj detyrimeve afatshkurtëra)

qëndroi në 41.1 përqind. Andaj, si rezultat i pozitës së mirë të likuiditetit, sektori bankar në

tërësi tregoi aftësi të kënaqshme të përballimit të skenarëve të supozuar të tërheqjes së

depozitave.

Rezultatet e skenarit bazë të tërheqjes së 8 përqind të depozitave në ditë, për pesë ditë radhazi,

sugjerojnë se sektori bankar i Kosovës do të fillonte të ketë nevojë për likuiditet shtesë vetëm në

ditën e katërt, ku vetëm një bankë do të kishte mungesë të mjeteve likuide prej gjithsej 1.89

milionë euro (tabela 10). Në fund të ditës së pestë, problemet do të shfaqeshin edhe në katër

banka të tjera, duke rritur në pesë numrin e bankave që do të kishin mungesë të mjeteve likuide

për përballim të tërheqjeve të supozuara të depozitave. Shkalla e tërheqjes së përgjithshme të

depozitave në ditën e pestë do të arrinte në 34.1 përqind, dhe shuma e mjeteve likuide shtesë të

nevojshme për tejkalimin e problemeve të likuiditetit do të arrinte në 39.57 milionë euro (0.66

përqind e vlerës reale të BPV-së për vitin 2016).

Tabela 10. Përmbledhje e rezultateve të stres-testit: rreziku i likuiditetit

Shënim:1/ Nga nëntë bankat e konsideruara në analizën stres-test, numri i bankave të cilat bien nën nivelin e nevojshëm rregullator, i ndarë sipas kategorive

Burimi: BQK (2016)

Supozimi i dështimit të depozitorëve më të mëdhenj në secilën nga bankat paraqitet të mos jetë

shqetësues për gjendjen e përgjithshme të likuiditetit në sektorin bankar. Rezultatet e këtij

skenari sugjerojnë se sektori bankar i Kosovës nuk ka koncentrim të theksuar të burimeve të

financimit (depozitat si përbërësit kryesorë të detyrimeve). Prandaj, tërheqja e menjëhershme e

të gjithë depozitorëve më të mëdhenj në secilën bankë nuk paraqet rrezik serioz për pozicionin e

përgjithshëm të likuiditetit të sektorit bankar, ku shuma e mjeteve likuide shtesë të nevojshme

për tejkalimin e problemeve të likuiditetit do të arrinte në 1.14 milionë euro.

Niveli përballues i tërheqjes së depozitave për tërë sektorin bankar para se të shfaqen probleme

me likuiditet rezulton të jetë 27.8 përqind, që nënkupton se sektori bankar mund të jetë në

gjendje të përballojë tërheqjen e afër një të tretës (1/3) së gjithsej depozitave pa pasur nevojë për

mjete likuide shtesë. Në këtë rast, nën supozimin që vlera e kredive nuk do të rritet, raporti

kredi/depozita për sektorin bankar do të arrinte në 111.3 përqind. Po ashtu, nivelet përballuese

të tërheqjes së depozitave për secilën bankë para se të shfaqen probleme me likuiditet rezultojnë

Pas ditës së parë 0 -€ 87.4% 0.00%

Pas ditës së dytë 0 -€ 95.0% 0.00%

Pas ditës së tretë 0 -€ 103.2% 0.00%

Pas ditës së katërt 1 1.89€ 112.2% 0.03%

Pas ditës së pestë 5 39.57€ 122.0% 0.66%

Përshkrimi Numri i bankave 1/ Mjetet likuide shtesë të

nevojshme (në milionë)

Mjetet likuide shtesë të

nevojshme si % e BPV-sëKredi/Depozitë


| 75

të jenë të larta në përgjithësi. Banka me pragun më të ulët qëndron në 17.2 përqind, ndërsa ajo

me pragun më të lartë qëndron në 42.5 përqind.

6.6. Infrastruktura Financiare në Kosovë

6.6.1. Sistemi i Pagesave

Sistemet e pagesave luajnë rol të rëndësishëm në sistemin financiar dhe ekonominë e një vendi,

duke marrë parasysh që funksionimi efikas dhe i sigurt i tyre paraqet një faktor shumë të

rëndësishëm në ruajtjen dhe promovimin e stabilitetit financiar të vendit. Në Kosovë funksionon

një sistem i vetëm për pagesa ndërbankare, Sistemi Elektronik i Kliringut Ndërbankar (SEKN),

operuar dhe mbikëqyrur nga Banka Qendrore e Republikës së Kosovës.

Një ndër hapat me rëndësi që BQK ka ndërmarrë gjatë këtij viti në fushën e sistemit të pagesave

është implementimi i një sistemi tërësisht të ri ndërbankar të pagesave, i quajtur ATS (Automat

Transfer System/Sistem i Transferit Automatik). Ky sistem i cili nga data 1 korrik 2016 do të

zëvendësojë sistemin ekzistues SEKN, përbëhet nga dy komponente të cilat do të mundësojnë

transferimin e fondeve në kohë reale (komponenti RTGS) dhe procesimin e pagesave në grup dhe

shuma të vogla (komponenti ACH).

Numri i transaksioneve të përpunuara nga SEKN gjatë gjysmës së parë të vitit 2016, arriti në

5.4 milionë (4.7 milionë deri në qershor 2015), duke shënuar rritje vjetore prej 16.1 përqind.

Kurse, në të njëjtën periudhë, vlera e gjithsej transaksioneve arriti në 3.9 miliardë euro, që

paraqet një rritje vjetore prej 15.7 përqind. Mesatarja ditore e transaksioneve përmes SEKN

arriti në 44.6 mijë, ndërsa vlera e tyre në 31.7 milionë euro.

Pagesat prioritare masive përfaqësojnë kategorinë me pjesëmarrjen më të lartë në numrin e

transaksioneve të realizuara ndërbankare (tabela 11). Këto pagesa përfaqësojnë 37.7 përqind të

gjithsej numrit të transaksioneve të realizuara dhe janë kryesisht pagesa nga institucionet

qeveritare (siç janë pagat dhe pensionet). Më pas vijnë pagesat masive të rregullta, që kanë

pjesëmarrje prej 36.8 përqind dhe janë kryesisht pagesa për institucionet qeveritare dhe pagesat

xhiro që kanë një pjesëmarrje prej 13.2 përqind, dedikuar kryesisht pagesave të shërbimeve

publike. Pagesat e letrave me vlerë, edhe pse kanë peshën më të vogël në numrin e gjithsej

pagesave, janë pagesat të cilat kanë shënuar rritjen më të shpejtë në numër (786 deri në qershor

2016 nga 403 deri në qershor 2015).

Tabela 11. Pjesëmarrja e instrumenteve të pagesave në gjithsej transaksionet e SEKN-së, në

përqindje

Burimi: BQK (2016)

Ndërsa sa i përket vlerës së transaksioneve, pagesat e rregullta paraqesin kategorinë kryesore të

gjithsej vlerës së pagesave të realizuara me pjesëmarrje prej 46.0 përqind. Vlera e tyre arriti në

1.8 miliardë euro. Pagesat xhiro dhe letrat me vlerë kanë pjesëmarrje të njëjtë prej 13.7 përqind,

dhe vlera e tyre arriti në 528.1 dhe 530.7 milionë euro, respektivisht. Pagesat prioritare masive


Të rregullta 10.5% 11.8% 46.6% 46.0%

Prioritare 0.3% 0.2% 10.0% 8.1%

Të rregullta - masive 39.1% 36.8% 8.5% 8.2%

Prioritare - masive 36.2% 37.7% 10.3% 10.2%

Pagesat giro 13.7% 13.2% 13.5% 13.7%

Letrat me vlerë 0.0% 0.0% 10.9% 13.7%

Debitim direkt 0.2% 0.2% 0.1% 0.1%

PërshkrimiNumri i gjithsej transaksioneve Vlera e gjithsej transaksioneve


76 |

arritën vlerën prej 392.7 milionë euro, me pjesëmarrje prej 10.2 përqind në gjithsej vlerën e

transaksioneve të realizuara. Ndërsa pagesat e rregullta masive arritën vlerën prej 317.4 milionë

euro, pjesëmarrja e të cilave është 8.2 përqind.

Rritja më e theksuar e vlerës së transaksioneve u shënua në letra me vlerë (46.1 përqind),

pagesat xhiro (16.7 përqind) dhe pagesat e rregullta (14.3 përqind). Ndërsa rënie të vlerës së

transaksioneve shënuan debitimi direkt (-9.0 përqind) dhe pagesat prioritare (-6.4 përqind).

Numri i gjithsej llogarive të vlefshme bankare30 në qershor 2016 arriti në 1.94 milionë, që

krahasuar me vitin paraprak paraqet një rritje prej 3.6 përqind.

Llogaritë bankare E-banking, përmes të cilave shërbimet bankare kryhen ‘online’, kanë vazhduar

të rriten. Në qershor 2016 numri i gjithsej llogarive E-banking arriti në 215.2 mijë, duke shënuar

rritje vjetore prej 30.8 përqind. Poashtu, numri dhe vëllimi i transaksioneve përmes shërbimit E-

banking është rritur. Numri i gjithsej transaksioneve të realizuara përmes llogarive E-banking

arriti në 1.33 milionë deri në qershor 2016 (1.03 milionë deri në qershor 2015), përderisa vlera e

gjithsej transaksioneve të realizuara përmes llogarive E-banking arriti në 2.80 miliardë euro

(2.44 miliardë deri në qershor 2015).

Struktura e llogarive E-banking vazhdon të dominohet nga llogaritë rezidente me një

pjesëmarrje prej 97.8 përqind. Në kuadër të llogarive të rezidentëve, llogaritë individuale

bankare përbëjnë 79.7 përqind të gjithsej llogarive përderisa pjesa e mbetur prej 20.3 përqind

nga llogaritë afariste. Ngjashëm, struktura e llogarive të jo-rezidentëve dominohet nga llogaritë

individuale me pjesëmarrje prej 91.6 përqind, përderisa llogaritë afariste kanë një pjesëmarrje

prej 8.4 përqind.

Numri i gjithsej kartelave (kartela debiti dhe krediti) që ofrojnë shërbime për tërheqje të parave

të gatshme dhe pagesa të ndryshme shënoi rritje vjetore prej 19.9 përqind në qershor 2016. Në

kuadër të kartelave, numri i kartelave me funksion debiti arriti në 804,862 kurse me funksion

krediti në 149,406. Numri i kartelave të debitit u karakterizua me rritje vjetore prej 22.2

përqind, përderisa kartelat e kreditit me rritje vjetore prej 8.9 përqind. Pjesëmarrjen më të lartë

në kartelat e debitit dhe kreditit në qershor 2016 e kishin kartelat Visa (76.1 përqind

përkatësisht 89.7 përqind), pasuar nga kartelat Master Card (21.6 përqind përkatësisht 9.4

përqind).

Infrastruktura bankare në vend është zgjeruar në kontekst të rrjetit të bankomatëve (angl.

Automated Teller Machine: ATM) dhe pajisjeve POS (angl. Point-of-Sale). Numri i pajisjeve ATM

dhe POS (që mundësojnë pagesat në pika të shitjes) shënuan rritje vjetore prej 5.7 përqind

përkatësisht rritje prej 3.4 përqind në qershor 2016. Numri i ATM-ve të instaluara nga bankat

komerciale në qershor 2016 ishte 534 përderisa numri i POS ishte 9,785 (tabela 12). Numri i

tërheqjeve përmes ATM-ve arriti në 5.8 milionë (5.0 milionë deri në qershor 2015), me një

qarkullim prej 718.3 milionë euro (533.6 milionë deri në qershor 2015). Në të njëjtën periudhë,

numri i pagesave përmes pikave të shitjeve me kartela në terminalet POS arriti në 3.2 milionë

në vlerë prej 121.4 milionë euro.

Vlera e tërheqjes së parave përmes ATM-ve ndaj gjithsej transaksioneve me kartela arriti në

63.4 përqind në qershor 2016, që tregon për nivel të lartë të përdorimit të parasë së gatshme.

30

Numri i gjithsej llogarive bankare përfshinë: numrin e llogarive rrjedhëse, të kursimit dhe të tjera në bankë.


| 77

Tabela 12. Rrjeti i sektorit bankar

Burimi: BQK (2016)

Ndërsa, vlera e pagesave përmes POS ndaj gjithsej transaksioneve me kartela arrit në 10.7

përqind (tabela 13).

Tabela 13. Pjesëmarrja e vlerës së transaksioneve me kartela sipas terminaleve në gjithsej

vlerën e transaksioneve me kartela, në përqindje

Burimi: BQK (2016)

Përkundër pjesëmarrjes së lartë të tërheqjeve në para të gatshme në vlerën e përgjithshme të

transaksioneve me kartela, krahasuar me vitet paraprake është shënuar një rënie e

pjesëmarrjes. Rritja e numrit të ATM-ve, të cilët mundësojnë depozitimin e parave në llogaritë e

klientëve, ka ndikuar që kjo kategori të rris pjesëmarrjen në 25.4 përqind nga 4.4 përqind sa

ishte në qershor 2015.


Numri i degëve bankare 43 44 45 45

Numri i nëndegëve bankare 253 226 219 207

Numri i ATM-ve 493 487 505 534

Numri i POS-ve 9,039 9,191 9,459 9,785

Numri i llogarive 'e-banking' 113,171 147,739 164,583 215,233


ATM tërheqje në para të gatshme 81.1% 79.7% 74.6% 63.4%

ATM depozitime 0.1% 0.6% 4.4% 25.4%

Kredit transfere nëpërmjet ATM 0.1% 0.1% 0.0% 0.0%

Tërheqje cash në terminale POS 1.7% 1.3% 0.9% 0.5%

Pagesa me kartela në terminale POS 17.1% 18.3% 20.1% 10.7%


78 |

7. Sektori Pensional

Vlera e aseteve të sektorit pensional në qershor 2016 arriti në 1.33 miliardë euro, duke shënuar

rritje vjetore prej 12.4 përqind (figura 99). Fondi i Kursimeve Pensionale të Kosovës (FKPK)

përfaqëson pjesën më të madhe të aseteve të sektorit (99.5 përqind), ndërsa pjesa e mbetur

menaxhohet nga Fondi Slloveno-Kosovar i Pensioneve (FSKP) (tabela 14).

Tabela 14. Struktura e sektorit pensional

Burimi: BQK (2016)

Asetet e FKPK-së arritën në 1.32

miliardë euro, duke shënuar normë

vjetore të rritjes prej 12.4 përqind,

krahasuar me rritjen vjetore prej 18.2

përqind të regjistruar në vitin 2015.

Arkëtimet e reja shënuan rritje vjetore

prej 11.4 përqind, krahasuar me rritjen

6.6 përqind në vitin paraprak. Vlera e

tyre arriti në 74.1 milionë euro nga rreth

14.8 mijë kontribuues të rinj (figura

100).

Struktura e aseteve të FKPK-së vazhdon

të dominohet nga investimet në tregun e

jashtëm, të cilat kryesisht mbahen në

formë të aksioneve dhe bonove të

thesarit të qeverive të huaja. Megjithatë,

vërehet tendencë e zhvendosjes së

investimeve të FKPK-së nga ato jashtë

vendit në investimet brenda vendit

(figura 101). Kjo tendencë mund t’i

atribuohet kthimit më të lartë të

investimeve brenda vendit, në kohën kur

kthimi i investimeve jashtë vendit është

karakterizuar me rënie. Investimet

jashtë vendit zvogëluan pjesëmarrjen në

81.1 përqind (89.5 përqind në qershor

2015), ndërsa investimet brenda vendit

rritën pjesëmarrjen në 18.9 përqind (10.5 përqind në qershor 2015). Në kuadër të investimet

brenda vendit, po ashtu kemi zhvendosje të pjesëmarrjes nga letrat me vlerë të Qeverisë së

Kosovës, pesha e të cilave zbriti në 41.3 përqind (64.6 përqind në qershor 2015), në depozita në

BQK me pjesëmarrje prej 56.2 përqind (35.4 përqind në qershor 2015) dhe çertifikata të

depozitave në bankat komerciale me pjesëmarrje 2.4 përqind (pa pjesëmarrje në qershor 2015).

Në qershor 2016, vlera e gjithsej aseteve të FSKP-së arriti në 6.3 milionë euro, duke shënuar

rritje vjetore prej 4.1 përqind (6.5 përqind në qershor 2015). Arkëtimet e reja, për dallim prej vitit

22.7% 23.9%

18.1%

12.4%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

0

200

400

600

800

1,000

1,200

1,400


Në p

ërq

ind

je

Në m

ilio

në eu

ro

Burimi: BQK (2016)

Gjithsej asetet Rritja vjetore (boshti i djathtë)

Figura 99. Asetet e sektorit pensional, në milionë euro

55.2

62.4

66.5

74.1

0.29 0.22 0.20 0.23

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Jan - Qer 2013 Jan - Qer 2014 Jan - Qer 2015 Jan - Qer 2016

Në m

ilio

në eu

ro

Arkët imet e reja të FKPK-së Arkët imet e reja të FSKP-së

Figura 100. Kontributet e arkëtuara sipas fondeve pensionale

Burimi: BQK (2016)

Përshkrimi Qershor 2012 Qershor 2013 Qershor 2014 Qershor 2015 Qershor 2016

Kosovë 99.3% 99.4% 99.4% 99.5% 99.5%

Slloveni-Kosovë 0.7% 0.6% 0.6% 0.5% 0.5%


| 79

të kaluar kur shënuan rënie vjetore, këtë vit rritën vlerën në 228.5 mijë euro nga 4,058

kontribues të rinj, që përkon me një rritje vjetore prej 16.4 përqind (figura 100).

Struktura e aseteve të FSKP-së po ashtu

dominohet nga investimet jashtë vendit,

kryesisht në formë të letrave me vlerë,

aksioneve dhe letrave komerciale, të

cilat në përgjithësi përbëjnë 95.9

përqind të gjithsej aseteve. Ndërsa,

investimet në Kosovë janë të

përfaqësuara me 4.1 përqind dhe janë të

shpërndara në letra me vlerë të

Qeverisë së Kosovës (81.6 përqind) dhe

depozita (12.2 përqind). Duhet theksuar

se investimet brenda vendit kanë

shënuar rënie të pjesëmarrjes në vitin e

fundit, duke vazhduar kështu trendin disa vjeqar të rënies së pjesëmarrjes së tyre në gjithsej

asetet e fondit (figura 101).

Performanca financiar e sektorit pensional

Sektori pensional shënoi performancë

pozitive financiare në gjysmën e parë të

vitit si rezultat i kthimit pozitiv në

investime dhe ngritjes së çmimit të

aksionit të dy fondeve pensionale.

Kthimi në investime i FKPK-së në

qershor 2016 arriti vlerën 33.4 milion

euro, që megjithatë është për 4.1 milion

euro më i ulët se vitin paraprak (figura

102). Zvogëlimi i përgjithshëm i kthimit

në investime ishte pasojë e

performancës më të dobët të

investimeve të FKPK-së në sektorin e

jashtëm. Shkak për këtë performancë

ishin lëkundjet e forta në tregjet

financiare ndërkombëtare të ndikuara

kryesisht nga rënia e çmimit të naftës

gjatë muajve të parë të këtij viti dhe

rezultati i papritur i referendumit në

Mbretërinë e Bashkuar për dalje nga

BE-ja. Përkundër këtyre zhvillimeve,

FKPK mbylli ditën e fundit të qershorit

2016 me çmim më të lartë të aksionit

krahasuar me vitin paraprak. Më

saktësisht, çmimi i aksionit arriti në

1.347 euro në krahasim me 1.329 euro

në qershor 2015.

Ngjashëm, edhe FSKP shënoi kthim pozitiv nga investimet. Në qershor 2016, kthimi bruto nga

investimet arriti në 183.0 mijë euro, që është për 18.2 mijë euro më i lartë se kthimi i regjistruar

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Në Vend Jashtë Vendit Në Vend Jashtë Vendit

FKPK FSKP

Burimi: BQK (2016)


Figura 101. Struktura e investimeve të sektorit pensionale, në përqindje

1.14

1.25

1.33

1.35

1.00

1.05

1.10

1.15

1.20

1.25

1.30

1.35

1.40

0

5

10

15

20

25

30

35

40


në

mili

on

ë e

uro

Kthimi në investime Çmimi i aksionit, në euro (boshti i djathtë)

Figura 102. Performanca financiare e Fondit të Kursimeve Pensionale të Kosovës

Burimi: BQK (2016)

132.92

143.84

147.89 148.35

125

130

135

140

145

150

0

50

100

150

200

250

300


në

mijë

ra e

uro

Kthimi në investime Çmimi i aksionit, në euro (boshti i djathtë)

Figura 103. Performanca financiare e Fondit Slloveno-Kosovar të Pensioneve

Burimi: BQK (2016)


80 |

një vit më parë (figura 103). Gjithashtu, çmimi i aksionit të FSKP-së në ditën e fundit të

qershorit 2016 ishte më i lartë se vitin paraprak, 148.4 euro krahasuar me 147.9 euro në qershor

2015.31

31

Vlera bazë e aksionit të FSKP-së është 100 për dallim nga ajo e FKPK-së që është 1.


| 81

8. Sektori i Sigurimeve

Struktura e sektorit të sigurimeve

vazhdon të dominohet nga shërbimet e

sigurimit ‘jo-jetë’ i cili përfaqëson 90.4

përqind të aseteve të tregut të

sigurimeve, ndërsa pjesa e mbetur

përbëhet nga asetet e kompanive të

sigurimit ‘jetë’. Në tregun vendor

operojnë 12 kompani që ofrojnë produkte

të sigurimit ‘jo-jetë’, ndërsa tri kompani

ofrojnë produkte të sigurimit ‘jetë’.

Kompanitë me pronësi të huaj vazhdojnë

të dominojnë tregun. Megjithatë, gjatë

gjashtëmujorit të parë të vitit 2016 u

aprovua shitja e një kompanie me pronësi të huaj tek pronarët vendor, me ç ‘rast kemi rritje të

numrit të kompanive vendore të sigurimit në gjashtë nga pesë sa ishin vitin paraprak.

Pjesëmarrja e aseteve të menaxhuara

nga të huajt zbriti në 64.1 përqind të

gjithsej aseteve nga 72.5 përqind një vit

më parë. Sa i përket origjinës së

pronësisë së huaj, 29.3 përqind e aseteve

të sektorit janë në menaxhim të katër

institucioneve me origjinë të kombinuar

nga Austria dhe Shqipëria. Nga

Sllovenia dhe Shqipëria veprojnë nga dy

kompani të cilat menaxhojnë 13.6

përqind dhe 14.1 përqind, të aseteve të

sektorit. Nga Turqia vepron një kompani

e cila menaxhon 7.1 përqind të gjithsej

aseteve të sektorit (figura 104).

Shkalla e koncentrimit të tregut në sektorin e sigurimeve mund të konsiderohet e ulët, sidomos

në krahasim me shkallën e koncentrimit

të tregut bankar. Indeksi Herfindahl-

Hirschman i kalkuluar për asetet e

kompanive të sigurimeve tregon 797

pikë në qershor 2016 (818 pikë në

qershor 2015). Shprehur përmes

pjesëmarrjes së tri kompanive më të

mëdha në gjithsej asetet e sektorit të

sigurimeve, shkalla e koncentrimit

qëndroi në 33.3 përqind që paraqet nivel

të ngjashëm me vitin paraprak.

8.1. Aktiviteti i sektorit të sigurimeve

Asetet e sektorit të sigurimeve arritën vlerën 163.6 milionë, që përkon me një rritje vjetore prej

8.3 përqind (11.4 përqind në qershor 2016) (figura 105). Asetet e kompanive të sigurimeve ‘jo-jetë’

29.5% 30.0% 28.6% 29.3%

34.2% 33.6%27.5%

35.9%

15.9% 14.6%

14.0%

13.6%

5.3% 5.3%

5.8%

0.0%

6.7% 7.6%16.4%

14.1%

8.3% 8.9% 7.7% 7.1%


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Austri-Shqipëri Kosova Slloveni Kroacia Shqipëria Turqia

Figura 104. Struktura e aseteve të sektorit të sigurimeve, sipas pronësisë

Burimi: BQK (2016)

6.7%

4.2%

11.4%

8.3%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180


Në p

ërq

ind

je

Në m

ilio

në eu

ro

Gjithsej asetet Rritja vjetore (boshti i djathtë)

Figura 105. Asetet e sektorit të sigurimeve

Burimi: BQK (2016)

50.9%

13.3%12.3%

10.6%0.3%

6.9%4.8%

1.0%

Burimi: BQK (2016)

Paraja e gatshme dhe depozitat Asetet financiare

Debitoret e pr imeve Asetet fikse

Asetet e paprekshme Asetet teknike nga r i-sigurimi

Shpenzimet e shtyera Asetet tjera

Figura 106. Struktura e aseteve të sektorit të sigurimeve, në përqindje


82 |

u rritën për 8.5 përqind (11.8 përqind në qershor 2015), përderisa asetet në kuadër të sigurimit

‘jetë’ shënuan rritje vjetore prej 6.5 përqind (8.2 përqind në qershor 2015).

Struktura e aseteve të sektorit të sigurimeve vazhdoi të dominohet nga paraja e gatshme dhe

depozitat, të cilat megjithatë shënuan rënie të pjesëmarrjes në këtë periudhë. Nga 65 përqind në

qershor 2015, pjesëmarrja e tyre u zvogëlua në 50.9 përqind të gjithsej aseteve në qershor 2016

(figura 106). Në anën tjetër, kategoria e aseteve financiare rriti pjesëmarrjen në 13.3 përqind nga

pjesëmarrja prej 3.0 përqind në qershor 2015. Kategorinë e aseteve financiare e përbëjnë

investimet e kompanive të sigurimit në

letrat me vlerë të qeverisë së Kosovës,

andaj dhe një pjesë e parasë së gatshme

dhe depozitave mund të jetë zhvendosur

në investime në letra me vlerë të

qeverisë së Kosovës si pasojë e normave

më të larta të interesit në këto të fundit.

Në kuadër të detyrimeve dhe burimeve

vetanake, rezervat teknike kryesojnë

strukturën e përgjithshme me

pjesëmarrje prej 65.6 përqind, ndërsa në

pjesën e mbetur bëjnë pjesë kapitali

vetanak, detyrimet tjera dhe kreditë

(figura 107). Rezervat teknike shënuan

rritjen më të theksuar vjetore prej 25.2

përqind, pasuar nga detyrimet tjera që

shënuan rritje vjetore prej 15.5 përqind.

Në anën tjetër, kapitali vetanak shënoi

rënie prej 19.4 përqind, ndikuar

kryesisht nga humbja e kompanive të

sigurimit.

Vlera e gjithsej primeve të shkruara të

sektorit deri në qershor 2016 arriti në

41.1 milionë euro, që paraqet një rritje

vjetore prej 1.9 përqind. Struktura e

primeve të shkruara dominohet nga

primet e sigurimit ‘jo-jetë’ të cilat

përfaqësojnë 96.7 përqind të gjithsej

primeve të shkruara. Në qershor 2016,

këto prime arritën vlerën 39.7 milionë

euro që përkon me një rritje vjetore prej

2.0 përqind. Pjesa e mbetur prej 3.3

përqind e gjithsej primeve të shkruara

përbëhet nga primet e sigurimit ‘jetë’, të

cilat shënuan rënie të lehtë vjetore prej

0.3 përqind (figura 108). Në kuadër të

strukturës së gjithsej primeve të

shkruara nuk pati ndryshime të mëdha.

Kategoria e Përgjegjësive ndaj Palës së

Tretë (PPT) vazhdon të jetë kategoria kryesore me pjesëmarrje mbi 50 përqind. Kategoritë që

pësuan ndryshim më të theksuar të pjesëmarrjes ishin ajo e primeve për sigurim kufitar dhe ajo

e aksidenteve personale dhe shëndetit (figura 109). Rënia e pjesëmarrjes së sigurimeve kufitare

0.5%

25.7%

65.6%8.3%

Burimi: BQK (2016)

Kreditë Kapitali vetanak Rezervat teknike Detyrimet tjera

Figura 107. Detyrimet dhe kapitali i sektorit të sigurimeve, në përqindje

21.9%

5.3%

4.8%52.4%

2.2%

6.0%4.2% 3.3%

Qershor 2016

Aksidentet personale dhe shëndetiSigurimet kufitareKaskoPPTPPT+Dëmtime në pasuri nga zjarri dhe rreziqe tjeraTë tjeraPrimet jetë

16.6%

13.3%

3.8%50.9%

1.3%

6.4%4.2% 3.4%

Qershor 2015

Aksidentet personale dhe shëndetiSigurimet kufitareKaskoPPTPPT+Dëmtime në pasuri nga zjarri dhe rreziqe tjeraTë tjeraPrimet jetë

Figura 109. Struktura e primeve bruto të shkruara

Burimi: BQK (2016)

40.5 40.3 40.3 41.139.6 39.0 38.9 39.7

0.9 1.3 1.4 1.4

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45


Burimi: BQK (2016)

Gjithsej primet bruto të shkruara Primet bruto 'jo jetë' Primet bruto 'jetë'

Figura 108. Primet bruto të arkëtuara, në milionë euro


| 83

në 5.3 përqind nga 13.3 në qershor 2015 është rezultat i rënies së theksuar të vlerës së primeve

të shkruara gjatë kësaj periudhe (59.5 përqind më pak se vitin paraprak), si rrjedhojë e

përgjysmimit të tarifave për policat e sigurimit kufitar të autopërgjegjësisë të paguara kryesisht

nga bashkatdhetarët që jetojnë në diasporë. Sa i përket ecurisë së kategorive tjera të primeve,

rritjen më të madhe e shënuan kategoritë PPT+ (63.1 përqind), aksidentet personale dhe

shëndeti (34.4 përqind) dhe kasko (27.4

përqind), përderisa kategoria kryesore

PPT shënoi rritje vjetore prej 4.8

përqind.

Gjithsej dëmet e paguara nga kompanitë

e sigurimeve dhe Byroja Kosovare e

Sigurimit (BKS) deri në qershor 2016

arritën vlerën 18.2 milionë euro, duke

shënuar rënie vjetore prej 9.3 përqind

(figura 110). Rënien vjetore më të lartë e

kishin dëmet e paguara për sigurimet ‘jo-

jetë’, 11.1 përqind, të ndikuara kryesisht

nga rënia e dëmeve të paguara për

produktn e detyrueshëm të

autopërgjegjësisë. Dëmet e paguara nga

Byroja Kosovare e Sigurimit (BKS)

regjistruan rënie vjetore prej 0.2

përqind. Ndërsa, pagesat për dëmet e

paguara për sigurimet e jetës, të cilat

kanë bazë të ulët, shënuan rritje duke

dyfishuar vlerën e tyre vjetore (figura

111).

Rënia e dëmeve të paguara dhe rritja e

vlerës së primeve të shkruara rezultoi në

zvogëlim të raportit të gjithsej dëmeve të

paguara ndaj primeve të shkruara. Në

qershor 2016, ky raport zbriti në 44.3 përqind krahasuar me 49.8 përqind sa ishte në qershor

2015.

8.2. Performanca financiare e sektorit të sigurimeve

Indikatorët e performancës së sektorit të sigurimeve deri në qershor 2016 u përkeqësuan në

krahasim me qershorin e vitit paraprak. Profiti negativ vazhdon të paraqes shqetësimin kryesor

për sa i përket performancës së këtij sektori. Të hyrat neto të sektorit të sigurimeve gjatë

gjysmës së parë të vitit 2016 shënuan rënie vjetore prej 1.0 përqind, ndërsa shpenzimet shënuan

rritje vjetore prej 24.0 përqind. Si rrjedhojë e kësaj, humbja e regjistruar nga sektori i sigurimeve

gjatë kësaj periudhe u thellua në 11.5 milionë euro nga humbja prej 2.5 milionë deri në qershor

2015.32 Thellimi i humbjes ishte rrjedhojë e humbjes së shënuar në kuadër të sigurimit ‘jo-jetë’,

përderisa performanca financiare e sigurimit jetë ishte pozitive. Deri në qershor 2016, sigurimi

‘jo-jetë’ shënoi humbje neto prej 11.7 milionë euro (humbje prej 2.8 milionë në qershor 2015),

ndërsa sigurimi jetë regjistroi fitim neto në vlerë prej 186.2 mijë euro (236.3 mijë euro në qershor

2015). Humbjet e sigurimit ’jo-jetë’ kryesisht i atribuohen rritjes së shpenzimeve për provizionet

32

Bazuar në të dhënat e paaudituara.

18.6

15.1

17.8

15.8

0.1 0.1 0.1 0.2

2.51.9 2.2 2.2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20


Dëmet 'jo jetë' Dëmet 'jetë' Dëmet BKS

Figura 111. Dëmet e paguara, në milionë euro

Burimi: BQK (2016)

40.540.3

40.341.1

21.2

17.120.1

18.2

52.3%

42.4%

49.8%

44.3%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45


Në p

ërq

indje

Në m

ilio

në euro

Burimi: BQK (2016)

Primet e pranuara Dëmet e paguara Dëmet/Primet (boshti i djathtë)

Figura 110. Primet e pranuara dhe dëmet e paguara, në milionë euro


84 |

teknike, kryesisht për kategorinë e PPT, dhe rritjes së dëmeve nga Fondi i Kompensimit, i cili i

dedikohet mjeteve motorike të pasiguruara dhe paidentidentifikuara.

Rënia vjetore e parasë së gatshme dhe ekuivalentëve të saj prej 15.3 përqind, dhe rritja prej 25.2

përqind e rezervave teknike të sektorit të sigurimeve ndikuan në zvogëlimin e nivelit të

likuiditetit. Raporti ndërmjet parasë së gatshme dhe ekuivalentëve të saj ndaj rezervave zbriti në

77.6 përqind në qershor 2016 (114.6 në qershor 2015), përderisa raporti ndërmjet parasë së

gatshme dhe ekuivalentëve të saj ndaj gjithsej detyrimeve u zvogëlua në 68.4 përqind (99.0 në

qershor 2015). Rënia e nivelit të likuiditetit, ndër tjera, reflekton edhe ndryshimin në strukturën

e aseteve të kompanive të sigurimit, ku u regjistrua zhvendosje e një pjesë të investimeve që

mbahej në formë të parasë së gatshme dhe ekuivalentëve të saj në drejtim të investimeve në

letra me vlerë.

Raporti i kapitalizimit, i shprehur përmes raportit të borxhit në gjithsej detyrimet dhe kapitalin

e sektorit, është përkeqësuar duke arritur në 74.3 përqind në qershor 2016 nga 65.6 përqind një

vit më parë. Ngritja e raportit të borxhit në gjithsej detyrimet tregon për mbështetje më të lartë

të sektorit në instrumente borxhi për financimin e aseteve, dhe njëherit nivel më të ulët të

kapitalit si formë më e qëndrueshme e financimit.

9. Sektori mikrofinanciar dhe

Ndihmësit Financiar

Sektori mikrofinanciar u karakterizua

me rritje të përshpejtuar të aktivitetit,

Asetet e sektorit arritën vlerën 136.0

milionë euro në qershor 2016, që

korrespodon me rritje vjetore prej 16.9

përqind (figura 112). Në tregun vendor

operojnë 18 institucione

mikrofinanciare,33 nga të cilat 13 kanë

pronësi të huaj dhe përfaqësojnë 93.3

përqind të gjithsej aseteve të sektorit.

Indeksi Herfindahl-Hirschman i

kalkuluar për asetet e sektorit

mikrofinanciar tregoi 1,336 pikë në qershor 2016, që paraqet rritje të koncentrimit nga periudha

e njëjtë e vitit paraprak (1,298 pikë). Ndërsa, pjesëmarrja e aseteve të tri institucioneve më të

mëdha në gjithsej asetet e sektorit zbriti në 51.3 përqind nga 52.3 përqind sa ishte në qershor

2015.

9.1. Aktiviteti i sektorit mikrofinanciar

Struktura e aseteve të sektorit mikrofinanciar dominohet nga kreditë që përbëjnë 71.8 përqind të

gjithsej aseteve të sektorit (67.0 përqind në qershor 2015). Kategoria e dytë më e rëndësishme

për nga pesha janë lizingjet me pjesëmarrje prej 16.2 përqind (19.8 përqind në qershor 2015)

(figura 113).

33

Këtu përfshihen edhe pesë institucione financiare jo-bankare që kryejnë aktivitete të kredidhënies, lizingut dhe faktoringut.

120.3

113.0

113.1 116.3

136.0

-5.7% -6.1%

0.2%2.8%

16.9%

-8%

-6%

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

100

105

110

115

120

125

130

135

140


Në m

ilio

në euro

Burimi: BQK (2016)

Gjithsej asetet Ndryshimi vjetor (boshti i djathtë)

Figura 112. Asetet e sektorit mikrofinanciar, në milionë euro


| 85

Në vitin e fundit, vërehet tendencë e ndryshimit të strukturës së aseteve të sektorit

mikrofinanciar, me ç’rast lizingjet u

karakterizuan me rënie të pjesëmarrjes

ndërsa kreditë me rritje të pjesëmarrjes

në gjithsej asetet. Sa i përket

detyrimeve, aktiviteti i sektorit

mikrofinanciar financohet kryesisht nga

huamarrjet prej sektorit të jashtëm, të

cilat përbëjnë 50.2 përqind të gjithsej

detyrimeve dhe kapitalit. Gjatë këtij viti,

huamarrjet nga sektori i jashtëm

përshpejtuan rritjen vjetore në 9.4

përqind nga 0.4 përqind vitin paraprak,

dhe arritën vlerën prej 68.2 milionë

euro.

Kreditë

Vlera e gjithsej kredive të sektorit

mikrofinanciar në qershor 2016 arriti në

97.6 milionë euro, që paraqet rritje të

përshpejtuar vjetore prej 25.2 përqind

krahasuar me 2.8 përqind në qershor

2015. Përshpejtimi i rritjes së kreditimit

mund t’i atribuohet rritjes së burimit të

financimit të institucioneve

mikrofinanciare, kryesisht rritjes së

financimit nga jashtë dhe kapitalit

vetanak të ndikuar nga rritja e fitimit të

mbajtur. Shuma mesatare e kredisë së

aprovuar, shprehur si raport i gjithsej

vlerës së kredive ndaj numrit të kredive,

u ngrit në 2,661 euro në krahasim me

shumën prej 2,280 euro në qershor 2015.

Kjo u ndikua nga rritja më e shpejtë e

vlerës së aprovuar të kredive në

krahasim me rritjen më të ngadalshme

të numrit të kredive, gjë që mund të

sugjeroj për rritje të kapacitetit

absorbues të huamarrësve.

Ngjashëm me sjelljen e kreditimit të

sektorit bankar, edhe te IMF-të kreditë

ndaj ekonomive familjare shënuan

normë më të lartë të rritjes, 28.7

përqind, krahasuar me kreditë ndaj

ndërmarrjeve të cilat u rritën për 18.7

përqind. Kreditë ndaj ekonomive familjare në qershor 2016 përfaqësuan 67.0 përqind të gjithsej

kredive të sektorit mikrofinanciar. Sipas afatit të maturimit, kreditë e ekonomive familjare me

afat maturimi ‘mbi 2 deri në 5 vite’ në vazhdimësi kanë rritur pjesëmarrjen dhe këtë vit

17.6% 16.5% 17.1% 16.6%

49.8% 46.5% 42.7%38.1%

32.3% 36.7% 40.0% 45.0%

0.3% 0.2% 0.2% 0.2%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Burimi: BQK (2016)

Deri në 1 vit Mbi 1 deri 2 vite Mbi 2 deri 5 vite Mbi 5 deri 10 vite Mbi 10 vite

Figura 114. Kreditë e ekonomive familjare sipas maturitetit

Kreditë Bruto, 71.8%

Lizingjet, 16.2%

Bilanci me bankat

komerciale, 6.1%

Asetet Fikse , 3.0% Asetet tjera,

2.4%

Paraja e gatshme, 0.4%

Burimi: BQK (2016)

Figura 113. Struktura e aseteve të sektorit mikrofinanciar, qershor 2016

Bujqësi , 28.5%

Ndërtim,19.1%Tregti,

15.7%

Industri,9.2%

Shërbime tjera, 27.5%

Burimi: BQK (2016)

Figura 115. Struktura e kredive ndaj ndërmarrjeve, sipas sektorëve ekonomik, qershor 2016


86 |

dominojnë strukturën e kredive sipas maturitimit për dallim nga vitet e kaluara ku dominonin

kreditë ‘mbi 1 deri në 2 vite’ (figura 114).

Struktura e kreditimit të ndërmarrjeve sipas veprimtarive ekonomike mbetet e ngjashme me

periudhat paraprake. Për dallim nga

sektori bankar, ku kreditë për bujqësinë

paraqesin kategorinë me pjesëmarrjen

më të ulët, tek institucionet

mikrofinanciare bujqësia gëzon një

mbështetje më të madhe duke

përfaqësuar kategorinë më të madhe për

nga pesha, me pjesëmarrje prej 28.5

përqind. Kategoritë tjera me qasje të

lartë në financim mikrofinanciar janë

kreditë e destinuara për shërbime tjera

dhe kreditë për sektorin e ndërtimtarisë

(figura 115).

Sa i përket ecurisë së kreditimit sipas

sektorëve të ekonomisë, deri në qershor 2016 kreditë për sektorin e bujqësisë regjistruan rritjen

më të lartë vjetore (figura 116). Rritje të theksuar të kreditimit kishte edhe sektori i industrisë

dhe i shërbimeve të tjera. Ndërsa,

kreditimi i sektorit të ndërtimtarisë

shënoi ngadalësim të rritjes vjetore.

Ngjashëm me kreditë e ekonomive

familjare, kreditë e lëshuara për

ndërmarrjet vazhdojnë të kenë kryesisht

maturim ‘mbi 2 deri në 5 vite’, dhe

pjesëmarrja e kredive të këtij maturiteti

ka vazhduar trendin rritës ndër vite

(figura 117).

Lizingjet

Akviteti i lizingut në institucionet

mikrofinanciare shënoi rënie. Vlera e

lizingjeve të sektorit mikrofinanciar

zbriti në 22.0 milionë euro, duke

shënuar rënie vjetore prej 4.1 përqind

(figura 118). Kontributin më të madh në

rënien e gjithsej lizingjeve e kishin

lizingjet për ndërmarrjet, vlera e të

cilave ishte për 8.3 përqind më e ulët se

në qershor 2015.

Lizingjet për ekonomitë familjare

përbëjnë kategorinë kryesore me

pjesëmarrje prej 54.0 përqind në

strukturën e përgjithshme të lizingjeve

(figura 119). Në kuadër të lizingjeve për ekonomitë familjare, lizingjet hipotekare shënuan një

rënie të lehtë vjetore prej 0.1 përqind për dallim nga rritja vjetore prej 71.6 përqind në qershor

2015. Lizingjet tjera po ashtu regjistruan një rënie të lehtë vjetore prej 0.9 përqind në krahasim

me rritjen vjetore prej 12.0 përqind një vit më parë. Lizingjet për ekonomitë familjare vazhdojnë

-54%

-44%

-34%

-24%

-14%

-4%

6%

16%

26%

36%


Burimi: BQK (2016)

Bujqësia Industria Ndërt imtaria

Tregt ia Shërbimet e t jera

Figura 116. Rritja e kredive ndaj ndërmarrjeve, sipas sektorëve ekonomik

19.2% 16.1% 12.7% 9.8%

34.2% 41.0%38.8%

34.0%

45.2% 42.0%47.9%

55.9%

1.3% 0.9% 0.5% 0.1%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Burimi: BQK (2016)

Deri në 1 vit Mbi 1 deri 2 vite Mbi 2 deri 5 vite Mbi 5 deri 10 vite Mbi 10 vite

Figura 117. Kreditë e ndërmarrjeve sipas maturitetit

21.622.5 23.0

22.0

5.2

7.2

11.9 11.9

16.415.3

11.110.1

0

5

10

15

20

25


Në m

ilio

në euro

Gjithsej lizingjet Lizingjet e ekonomive familjare Lizingjet e ndërmarrjeve

Burimi: BQK (2016)

Figura 118. Lizingjet e sektorit mikrofinanciar


| 87

të dominohen nga lizingjet afatgjata ‘mbi 10 vite’ të cilat kanë pjesëmarrje prej 48.3 përqind,

pasuar nga lizingjet me afat maturimi

‘mbi 5 deri në 10 vite’ me pjesëmarrje

prej 38.9 përqind.

Në kuadër të lizingjeve për ndërmarrjet,

lizingjet hipotekare shënuan rënien

vjetore më të theksuar prej 36.2 përqind.

Megjithatë, për shkak të bazës më të

lartë, lizingjet për pajisje, të cilat

shënuan rënie prej 34.7 përqind, kishin

kontributin kryesor në rënien e gjithsej

lizingjeve të ndërmarrjeve. Lizingjet

tjera u karakterizuan me rënie të lehtë

prej 1.5 përqind. Sipas maturitetit të

lizingjeve për ndërmarrjet, pjesën më të madhe e përbëjnë lizingjet afatmesme ‘mbi 2 deri në 5

vite’ me pjesëmarrje prej 89.7 përqind, pasuar nga lizingjet me afat maturimi ‘mbi 1 deri në 2

vite’ me pjesëmarrje prej 9.0 përqind.

Normat e Interesit

Norma mesatare e interesit në kreditë e

sektorit mikrofinanciar shënoi rënie

gjatë gjashtëmujorit të parë 2016, duke

zbritur në nivelin më të ulët në tre vitet

e fundit, përkatësisht në 21.9 përqind

(figura 120). Me rënie të normës

mesatare të interesit në kredi u

karakterizua si sektori i ekonomive

familjare, ashtu edhe ai i ndërmarrjeve.

Norma mesatare e interesit në kreditë

ndaj ekonomive familjare zbriti në 23.4

përqind në qershor 2016, nga 24.6

përqind sa ishte në periudhën e njëjtë të

vitit të kaluar. Kurse, mesatarja e

interesit në kreditë ndaj ndërmarrjeve

në qershor 2016 zbriti në 19.3 përqind

nga 23.5 përqind në qershor 2015 (figura

120). Në kuadër të kredive ndaj

ndërmarrjeve, sektori i shërbimeve

regjistroi normën mesatare të interesit

më të ulët si rezultat i rënies më të

theksuar prej 3.9 pikë përqindje. Norma

mesatare e interesit në kreditë ndaj

sektorit të industrisë shënoi rënie, duke

zbritur për 1.7 pp. Ndërsa, norma mesatare e interesit në kreditë ndaj sektorit të bujqësisë

regjistroi nivel të ngjashëm me periudhën e njëjtë të vitit paraprak duke qëndruar në 25.0

përqind, që njëherit paraqet normën më të lartë të interesit për ndërmarrje (figura 121).

25.6%

25.3% 24.6%

23.4%

20.8%

24.6%

23.5%

19.3%

24.8%25.2%

24.2%

21.9%

17%

18%

19%

20%

21%

22%

23%

24%

25%

26%


Burimi: BQK (2016)

Për ekonomitë familjare Për ndërmarrjet Norma mesatare në kredi

Figura 120. Norma mesatare e interesit në kredi të sektorit mikrofinanciar

25.8%25.6%

25.2%

25.0%

21.8%22.4%

23.4%

21.7%

23.0%

26.1%

23.7%

19.8%

19%

21%

23%

25%

27%


Burimi: BQK (2016)

Sektori i bujqësisë Sektori i industrisë Sektori i shërbimeve

Figura 121. Norma mesatare e interesit në kredi, sipas sektorëve ekonomik

76.1%67.9%

48.1% 46.0%

23.9%32.1%

51.9% 54.0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Burimi: BQK (2016)

Ekonomi familjare Ndermarrje

Figura 119. Struktura e lizingut, në përqindje


88 |

9.2. Performanca e sektorit mikrofinanciar

Sektori mikrofinanciar u karakterizua

me përmirësim të performancës

financiare në krahasim me tre vitet e

fundit. Në qershor 2016, profiti i

realizuar arriti vlerën prej 1.6 milionë

euro, krahasuar me profitin prej 1.2

milionë euro në gjashtëmujorin e parë të

vitit paraprak. Rritja e profitit ishte

rezultat i rritjes më të lartë të të hyrave

në krahasim me rritjen që shënuan

shpenzimet.

Të hyrat e sektorit mikrofinanciar

shënuan rritje prej 16.0 përqind nga 7.1

përqind në qershor 2015. Të gjitha

kategoritë e të hyrave shënuan rritje,

mirëpo kontributin më të madh në

rritjen e gjithsej të hyrave e kishin të

hyrat nga interesi për shkak të peshës së

tyre më të lartë. Shpenzimet apo ashtu

shënuan rritje prej 13.6 përqind, për

dallim nga rënia prej 5.6 përqind deri në

qershor 2015 (figura 122). Të gjitha

kategoritë e shpenzimeve gjithashtu u

karakterizuan me rritje, mirëpo

kontributin më të madh në rritjen e

gjithsej shpenzimeve e kishin

shpenzimet nga jo-interesi me rritje prej

9.7 përqind.

Raporti i shpenzimeve ndaj të hyrave të

sektorit mikrofinanciar ka shënuar

përmirësim krahasuar me vitin e kaluar,

si rezultat i rritjes më të lartë të të

hyrave të sektorit mikrofinanciar në

krahasim me rritjen e shpenzimeve. Në

qershor 2016, ky indikator u zvogëlua në

86.2 përqind, krahasuar me 88.0 përqind

në vitin paraprak.

Profiti i realizuar deri në qershor 2016

ndikoi në përmirësimin e treguesve të

profitabilitetit ku Kthimi në Mesataren

e Aseteve (KMA) arriti në 2.5 përqind

(2.1 përqind në qershor 2015), ndërsa Kthimi në Mesataren e Kapitalit (KMK) në 9.0 përqind (7.6


Sektori mikrofinanciar vazhdon të karakterizohet me nivel relativisht të ulët të kredive

joperformuese dhe nivel të kënaqshëm të provizioneve për mbulimin e kredive joperformuese. Në

qershor 2016, pjesëmarrja e kredive joperformuese në gjithsej kreditë u zvogëlua në 4.3 përqind,

në krahasim me normën prej 5.4 përqind sa ishte në qershor 2015, ndikuar kryesisht nga ritmi

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

0

2

4

6

8

10

12

14


Në p

ërq

ind

je

Në m

ilo

në e

uro

Burimi: BQK (2016)

Të hyrat Shpenzimet Shpenzimet/të hyrat (bosht i i djathtë)

Figura 122. Të hyrat dhe shpenzimet e sektorit mikrofinanciar

-3.7%

-0.3%

0.6%2.1% 2.5%

-14.0%

-1.1%

2.4% 7.6%

9.0%

-20%

-15%

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

-5.0

-4.0

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

3.0

2012 2013 2014 2015 *2016

Në p

ërq

ind

je

Në m

ilio

në eu

ro

Fitimi neto KMA KMK

Figura 123. Treguesit e profitabilitetit të sektorit mikrofinanciar

*Për vitin 2016 profiti është anualizuar me performancën deri në qershor 2016

Burimi: BQK (2016)

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

140%

160%

180%

0%

2%

4%

6%

8%

Mars

Qe

rsh

or

Sh

tato

r

Dhje

tor

Mars

Qe

rsh

or

Sh

tato

r

Dhje

tor

Mars

Qe

rsh

or

Sh

tato

r

Dhje

tor

Mars

Qe

rsh

or

2013 2014 2015 2016

KJP/Gjithsej kreditë Mbulueshmëria me provizione e KJP-ve (boshti i djathtë)

Burimi: BQK (2016)

Figura 124.Treguesit e kualitetit të portofolios kreditore


| 89

më i lartë i rritjes së stokut të kredive krahas rritjes së vlerës së kredive joperformuese.

Gjithashtu, mbulueshmëria me provizione u përmirësua konsiderueshëm në 159.7 përqind

krahasuar me nivelin prej 109.5 përqind në qershor 2015 (figura 124).

9.3 Ndihmësit Financiar

Sektori i ndihmësve financiar përbëhet nga byrotë e këmbimit dhe agjensionet për transferim të

parave (ATP). Ky sektor përbënë numrin më të madh të institucioneve financiare në vend,

mirëpo menaxhon pjesën më të vogël të aseteve të sistemit financiar (0.2 përqind në qershor

2016). Vlera e aseteve të ndihmësve financiarë në qershor 2016 arriti në 12.5 milionë euro, që

paraqet rritje vjetore prej 23.9 përqind. Përkundër rritjes së aseteve, të hyrat e ndihmësve

financiar shënuan rënie vjetore prej 4.7 përqind duke zbritur në 3.3 milionë euro. Struktura e të

hyrave të ndihmësve financiar dominohet nga të hyrat nga transferet (pjesëmarrje 72.1 përqind

në qershor 2016), të cilat u karakterizuan me rënie vjetore prej 5.6 përqind. Në anën tjetër,

shpenzimet shënuan rritje vjetore prej prej 9.9 përqind duke arritur në 1.9 milionë euro. Rënia e

të hyrave dhe rritja e shpenzimeve të sektorit ndikuan që neto fitimi të zbresë në 1.4 milionë

euro, rënie vjetore prej 19.5 përqind.


90 |


| 91

10. Shtojca statistikore


92 |


| 93

Tabela 1. Indikatorët e qëndrueshmërisë financiare, në përqind

Kapitali rregullativ ndaj aseteve të peshuara ndaj riskut 15.0 17.4 19.0 18.7

Kapitali i klasit të parë ndaj aseteve të peshuara ndaj riskut 12.2 13.5 15.9 16.4

Kreditë jo-performuese neto ndaj kapitalit 7.3 5.9 3.1 2.7

Cilësia e aseteve Kreditë joperformuese ndaj totalit të kredive 7.8 8.2 7.2 5.3

Korporatat tjera f inanciare 1.0 1.1 0.4 0.5

Korporatat publike jofinanciare 0.02 0.01 0.03 0.10

Korporatat tjera jofinanciare 67.0 66.4 66.4 64.4

Ekonomitë familjare 30.8 31.5 33.1 35.0

OJSHEF 0.04 0.04 0.01 0.02

Jo-rezidente 1.1 1.0 0.0 0.0

Gjithsej 100.0 100.0 100.0 100.0

Kthimi në asete (KNA)* 1.0 2.2 2.5 2.6

Kthimi në kapital (KNK)* 10.6 22.5 21.6 20.8

Margjina e interesit ndaj te hyrave bruto 74.0 74.5 76.4 74.4

Shpenzimet e jo-interesit ndaj të hyrave bruto 82.0 68.8 52.7 47.1

Asetet likuide (bazë) ndaj totalit të aseteve 21.9 23.0 22.9 26.6

Asetet likuide (baza e gjërë) ndaj totalit të aseteve 29.3 32.4 28.8 31.9

Asetet likuide (bazë) ndaj detyrimeve afatshkurtëra 27.9 29.2 29.0 34.4

Asetet likuide (baza e gjërë) ndaj detyrimeve afatshkurtëra 37.3 41.2 36.5 41.3

Senzitiviteti ndaj riskut të tregut Pozicionet neto të hapura në valutë të huaj ndaj kapitalit 0.3 2.4 0.8 1.7

Grupi i zgjeruar i indikatorëve

Kapitali ndaj aseteve 10.5 10.1 11.7 12.3

Ekspozimi kreditor ndaj kapitalit 79.0 89.6 77.1 48.1

Shpenzimet e personelit ndaj shpenzimeve nga jointeresi 39.2 38.5 38.1 41.3

Dallimi në mes të normës së interesit për kredi dhe depozita 8.5 10.0 6.8 6.2

Depozitat e klientëve ndaj totalit të kredive (jo ndërbankare) 116.3 124.4 126.0 120.4

Detyrimet në valutë të huaj ndaj gjithsej të detyrimeve 4.6 4.7 3.7 4.5

*Anualizuar për qershor 2016, janë konsideruar të hyrat neto para taksës.

Udhëzuesi: Financial Soundness Indicators, Compilation Guide, IMF (2006)

Grupi bazë i indikatorëve Qershor 2013 Qershor 2014 Qershor 2015 Qershor 2016

M jaftueshmëria e kapitalit

Shpërndarja sektoriale e kredive ndaj totalit

të kredive

Profitabiliteti

Likuiditeti

Sektori bankar


94 |

Tabela 2. Bilancet e gjendjes së bankave komerciale, qershor 2016, në milionë euro

(Në milionë euro)

Paraja e gatshme dhe bilanci me BQK 86.9 Bilanci nga bankat tjera 2.1

Bilanci me bankat komerciale 57.0 Depozitat 693.7

Letrat me vlerë 214.1 Huamarrjet tjera -

Kreditë 506.2 Detyrimet tjera 47.3

Asetet f ikse 8.3 Borxhi i ndërvarur 19.3

Asetet tjera 2.5 Burimet vetanake 112.6

Burimi: BQK (2016)

(Në milionë euro)



Letrat me vlerë 103.5 Huamarrjet tjera 10.0




Burimi: BQK (2016)

(Në milionë euro)





Asetet f ikse 11.9 Borxhi i ndërvarur -


Burimi: BQK (2016)

Procredit Bank

Raiffeisen Bank

NLB Prishtina

Asetet Detyrimet

GJITHSEJ ASETET 498.4

781.9GJITHSEJ D ETY R IM ET D HE B U R IM ET

V ETA N A KE

GJITHSEJ D ETY R IM ET D HE B U R IM ET

V ETA N A KE

781.9

498.4

Asetet Detyrimet

GJITHSEJ ASETET

875.1GJITHSEJ D ETY R IM ET D HE B U R IM ET

V ETA N A KE875.1GJITHSEJ ASETET

DetyrimetAsetet


| 95

(Në milionë euro)



Letrat me vlerë 14.2 Huamarrjet tjera -




453.1 453.1

Burimi: BQK (2016)

(Në milionë euro)







Burimi: BQK (2016)

(Në milionë euro)

Paraja e gatshme dhe bilanci me BQK29.6

Bilanci nga bankat tjera2.3

Bilanci me bankat komerciale7.0

Depozitat167.4

Letrat me vlerë16.8

Huamarrjet tjera0.0

Kreditë140.0

Detyrimet tjera10.5

Asetet f ikse6.5

Borxhi i ndërvarur1.0


Burimi: BQK (2016)

200.8

GJITHSEJ ASETET 303.6GJITHSEJ D ETY R IM ET D HE B U R IM ET

V ETA N A KE


V ETA N A KE

Asetet Detyrimet

Asetet Detyrimet

GJITHSEJ ASETET

TEB Bank

Detyrimet

303.6

GJITHSEJ ASETET 200.8

Banka Ekonomike

Banka Kombëtare Tregtare

Asetet


V ETA N A KE


96 |

(Në milionë euro)




Depozitat120.3

Letrat me vlerë4.6

Huamarrjet tjera0.0

Kreditë102.5

Detyrimet tjera7.1



Burimi: BQK (2016)

(Në milionë euro)




Depozitat53.8

Letrat me vlerë0.0

Huamarrjet tjera0.0

Kreditë3.3

Detyrimet tjera0.6

Asetet f ikse0.0


Asetet tjera1.2

Burimet vetanake7.1

Burimi: BQK (2016)

(Në milionë euro)




Depozitat24.6

Letrat me vlerë5.2

Huamarrjet tjera0.0

Kreditë49.9

Detyrimet tjera1.4

Asetet f ikse1.0


Asetet tjera0.3

Burimet vetanake9.4

Burimi: BQK (2016)

Asetet Detyrimet


V ETA N A KE67.6

Türkiye İş Bankası


V ETA N A KE147.3


V ETA N A KE61.5

Komercijalna Banka

Asetet Detyrimet

Asetet Detyrimet

Banka për Biznes


| 97

(Në milionë euro)




Depozitat3.4

Letrat me vlerë6.0

Huamarrjet tjera0.0

Kreditë5.9

Detyrimet tjera0.1

Asetet f ikse1.2


Asetet tjera0.0

Burimet vetanake8.9

Burimi: BQK (2016)

Ziraat Bank

Asetet Detyrimet


V ETA N A KE17.5


98 |

Tabela 3.1. Pasqyra e korporatave financiare - asetet e jashtme neto dhe kërkesat e brendshme

(Të dhëna kumulative, fundi i periudhës, në milionë euro)

Përshkrimi

Asetet e jashtme neto Kërkesat e brendshme

Kërkesat ndaj jorezidentëve

prej të cilave:

Detyrime ndaj jorezidentëve

Kërkesat ndaj qeverisë qendrore

Kërkesat ndaj sektorëve tjerë

prej të cilave:

Ari monetar dhe DST-të

Depozita Letrat me vlerë përveç aksioneve

Kuota në FMN

Asetet dhe ekuit-ete tjera

Kërkesat ndaj qeverisë qendrore

Detyrimet ndaj qeverisë qendrore

Kreditë

prej të cilave:

Korpor-at. tjera jofinan.

Ekon.fami-ljare

2007 1,622.4 1,704.6 __ 955.0 408.9 __ 175.4 82.3 124.5 -853.3 __ 853.3 977.8 965.9 765.1 200.6

2008 1,593.1 1,726.7 __ 795.1 661.6 __ 128.2 133.6 419.6 -871.8 __ 871.8 1,291.5 1,276.8 995.7 281.0

2009 1,700.5 2,036.2 60.3 910.1 724.5 64.3 144.3 335.7 571.5 -846.3 __ 846.3 1,417.8 1,396.1 1,052.3 343.5

2010 1,935.4 2,365.6 64.0 1,235.7 525.2 68.5 269.3 430.2 788.9 -802.7 22.1 824.8 1,591.6 1,568.3 1,127.7 434.2

2011 2,047.3 2,425.6 65.1 1,338.9 230.0 70.1 533.1 378.2 998.8 -778.0 20.5 798.4 1,785.8 1,785.8 1,242.1 514.6

2012 Shtator 2,203.5 2,618.6 65.0 1,030.9 598.8 70.7 622.1 415.1 1,083.8 -750.7 171.7 922.3 1,834.5 1,809.6 1,260.9 546.3

Dhjetor 2,224.1 2,660.4 63.3 1,147.7 486.0 68.8 666.5 436.3 1,195.5 -651.7 186.8 838.5 1,847.2 1,819.4 1,271.3 546.3

2013 Mars 2,263.4 2,708.3 63.3 1,076.5 515.7 69.0 734.5 444.8 1,1,225.0 -638.7 187.0 825.7 1,863.8 1,838.7 1,287.5 549.8

Qershor 2,240.6 2,681.0 61.9 896.6 646.2 67.8 777.9 440.4 1,222.8 -686.6 222.9 909.5 1,909.4 1,882.0 1,314.8 566.1

Shtator 2,429.1 2,891.2 60.7 870.4 826.8 66.8 816.9 462.1 1,207.2 -671.8 242.8 914.6 1,879.0 1,853.2 1,291.5 560.6

Dhjetor 2,452.7 2,908.3 59.6 1,037.9 818.7 65.9 651.2 455.6 1,369.1 -515.0 258.9 774.0 1,884.2 1,859.9 1,291.1 567.7

2014 Mars 2,489.0 2,975.3 59.5 1,000.6 899.8 66.2 660.9 468.2 1,389.6 -517.3 293.5 810.8 1,906.9 1,883.2 1,313.4 568.5

Qershor 2,426.7 2,900.3 59.9 943.2 803.3 66.9 752.4 473.6 1,495.2 -478.6 332.2 810.8 1,973.8 1,949.3 1,351.3 597.0

Shtator 2,599.8 3,058.1 61.6 1,142.9 574.9 69.1 967.4 458.2 1,474.6 -488.3 327.8 816.1 1,962.9 1,939.2 1,325.5 613.4

Dhjetor 2,546.6 3,011.6 62.5 1,313.0 315.7 70.4 1,024.4 465.0 1,609.0 -386.7 349.2 735.9 1,995.8 1,971.5 1,345.5 625.3

2015 Mars 2,661.0 3,147.3 66.5 1,363.5 329.0 75.3 1,078.7 486.3 1,634.4 -386.0 374.9 760.9 2,020.4 1,991.9 1,361.8 629.3

Qershor 2,551.4 3,047.3 65.4 1,212.9 400.3 74.4 1,055.8 495.9 1,761.4 -365.4 400.2 763.1 2,126.8 2,096.8 1,431.4 664.6

Shtator 2,643.6 3,154.5 64.5 1,303.7 396.4 74.0 1,045.6 510.9 1,717.8 -399.9 449.8 849.7 2,117.7 2,086.6 1,417.7 668.2

Dhjetor 2,637.1 3,160.3 65.1 1,271.6 378.2 75.1 1,086.3 523.2 1,837.9 -305.3 454.3 759.6 2,143.2 2,114.8 1,416.3 697.7

2016 Mars 2,672.1 3,239.9 56.2 1,106.4 592.4 103.4 1,083.7 567.3 1,863.9 -337.9 470.3 808.2 2,201.8 2,170.7 1,451.1 717.6

Qershor 2,673.0 3,248.0 56.2 952.0 759.6 104.1 1,077.4 575.0 1,944.9 -359.8 467.3 827.1 2,304.7 2,274.9 1,508.1 764.7

Burimi: BQK (2016)


| 99

Tabela 3.2. Pasqyra e korporatave financiare - detyrimet


Përshkrimi

Depozitat

Kreditë

Rezervat teknike të sigurimit

Asetet dhe

ekuite-te tjera

Zëra tjerë

(neto)

Depozitat e transfe-rueshme

prej të cilave:

Depozita tjera

prej të cilave:

Korp. publike jofinanc.

Korp. tjera

financ.

Eko. familj-

are

Korpo. publike jofina-nciare

Korpo. tjera

jofina-nciare

Ekono. famil-jare

Ekuiteti

neto i

ekonomive

familjare

ne fondet

e pension.

Pagesa e pre-mive dhe

rezerva-ve

2007 1,110.9 386.1 49.6 133.5 187.5 724.8 188.4 43.8 489.3 … 316.1 286.2 29.9 273.8 46.0

2008 1,351.9 390.9 15.4 176.0 186.2 961.0 250.1 51.4 656.7 … 288.6 256.3 32.3 311.1 61.1

2009 1,444.3 483.2 50.1 184.0 237.7 961.0 73.9 82.9 801.9 … 422.3 380.8 41.5 326.1 79.3

2010 1,744.2 621.2 83.8 218.6 303.5 1,123.1 42.8 83.4 995.9 … 540.5 493.7 46.8 361.0 78.6

2011 1,933.6 658.4 68.1 208.1 360.9 1,275.1 60.8 79.7 1,129.6 … 647.8 593.3 54.5 389.7 75.0

2012 Shtator 2,004.5 667.2 16.1 245.0 384.1 1,337.3 63.3 74.1 1,195.7 … 767.8 708.1 59.7 397.2 117.9

Dhjetor 2,076.6 700.2 13.8 257.5 407.2 1,376.5 61.8 78.2 1,232.9 … 814.9 745.1 69.8 399.2 128.9

2013 Mars 2,077.8 692.3 19.1 234.4 415.8 1,385.5 50.9 74.2 1,255.5 … 866.8 800.3 66.2 403.6 140.0

Qershor 2,048.9 698.9 16.0 231.8 425.2 1,350.1 48.8 75.4 1,221.3 … 880.0 808.8 41.2 398.0 137.0

Shtator 2,169.0 761.8 14.4 270.8 450.9 1,407.2 72.9 73.6 1,255.6 … 932.2 859.5 72.7 397.5 137.6

Dhjetor 2,275.3 848.0 16.4 299.6 506.6 1,427.3 55.7 98.2 1,268.4 … 990.3 919.0 71.3 403.9 152.4

2014 Mars 2,255.3 873.1 39.9 260.9 536.1 1,382.2 42.5 79.2 1,255.6 … 1,026.9 954.3 72.6 415.8 180.7

Qershor 2,243.3 917.9 33.3 256.3 602.7 1,325.3 58.2 67.7 1,194.3 … 1,078.2 1,002.6 75.6 419.5 180.8

Shtator 2,329.2 1,047.3 32.5 300.9 683.8 1,281.9 53.9 75.3 1,150.2 … 1,123.4 1,044.6 78.8 441.4 180.5

Dhjetor 2,354.4 1,134.6 21.1 338.4 743.5 1,219.8 51.6 58.0 1,104.8 … 1,173.8 1,094.1 79.7 453.2 175.8

2015 Mars 2,380.8 1,184.9 30.9 306.0 818.7 1,196.0 37.8 66.6 1,086.5 … 1,256.3 1,175.0 81.3 479.8 178.5

Qershor 2,393.0 1,217.7 10.9 335.3 841.8 1,175.3 36.7 72.4 1,062.8 … 1,270.0 1,184.3 85.7 484.3 165.5

Shtator 2,466.9 1,342.9 21.8 386.4 897.6 1,124.0 24.1 60.0 1,037.1 ... 1,253.6 1,163.7 89.8 496.0 144.8

Dhjetor 2,514.6 1,378.4 11.2 413.8 919.0 1,136.3 20.6 68.3 1,046.8 ... 1329.6 1,237.3 92.3 530.5 100.2

2016 Mars 2,486.2 1,366.0 9.9 365.0 957.0 1,120.2 20.8 65.1 1,034.3 ... 1365.0 1,271.9 93.1 549.9 134.8

Qershor 2,526.8 1,419.9 17.7 381.5 988.2 1,106.9 26.7 64.8 1,015.3 ... 1,438 1,330.7 107.3 533.1 120.0

Burimi: BQK (2016)


100 |

Tabela 4.1. Bilanci i gjendjes së KTD-ve – asetet


Përshkrimi

Asete gjithsej

Paraja e gatshme

Bilanci me bankat komerciale

Letrat me vlerë

Kreditë bruto

prej të cilave në euro:

Kreditë bruto ne

valutën jo euro

Asetet fikse

Asete tjera

Në valutën

euro

Në valutat jo euro

Korp. tjera financiare

Korp. publike jofinan.

Korp. tjera jofinan.

Ek. familjare

2007 1,435.0 189.0 208.1 173.4 34.7 78.9 892.1 __ 0.2 691.3 200.6 __ 27.2 39.7

2008 1,808.2 218.2 283.9 236.3 47.6 40.5 1,183.4 0.6 0.1 901.7 281.0 __ 39.0 43.1

2009 2,204.1 322.7 405.6 326.7 78.8 97.0 1,289.0 2.3 0.3 942.9 343.5 __ 43.1 46.7

2010 2,455.1 307.0 439.1 367.3 71.8 173.4 1,458.7 9.9 6.3 1,004.1 434.2 2.5 44.0 32.9

2011 2,649.7 331.5 329.5 251.8 77.7 202.0 1,698.1 17.3 1.5 1,127.0 510.9 7.3 47.4 41.3

2012 2,829.3 425.7 287.9 228.0 59.9 256.6 1,763.4 19.8 1.4 1,169.8 542.6 6.9 57.7 38.1

2013 3,059.3 463.3 339.9 258.8 81.0 354.5 1,805.8 20.4 0.2 1,194.5 563.9 6.1 55.5 40.3

2014 Tetor 3,150.3 414.0 417.6 350.9 66.6 380.6 1,854.0 7.5 0.2 1,236.4 603.1 6.2 53.8 30.3

Nëntor 3,156.4 444.0 379.9 325.1 54.7 379.5 1,860.8 7.6 0.2 1,236.1 610.2 6.1 53.4 38.9

Dhjetor 3,185.7 447.1 390.8 328.0 62.8 383.8 1,882.4 7.1 0.6 1,246.4 621.6 6.0 53.7 27.9

2015 Janar 3,212.9 423.6 444.0 381.7 62.3 396.4 1,863.1 7.2 0.2 1,230.5 618.5 6.1 54.3 31.5

Shkurt 3,223.9 433.4 448.9 390.3 58.6 372.0 1,874.9 8.1 0.3 1,242.3 617.4 6.1 54.0 40.7

Mars 3,250.3 422.3 444.7 366.6 78.1 400.7 1,903.5 9.2 0.7 1,261.4 625.6 6.2 53.5 25.6

Prill 3,256.8 391.7 423.8 363.7 60.2 422.3 1,936.4 8.8 0.2 1,284.9 635.6 6.1 52.8 29.7

Maj 3,262.2 397.1 395.5 336.4 59.1 429.4 1,957.4 9.1 0.3 1,294.4 646.7 6.4 52.7 30.1

Qershor 3,269.6 397.4 341.9 286.0 56.0 443.8 2,005.2 9.0 0.6 1,328.0 660.8 6.3 52.7 28.6

Korrik 3,296.1 418.6 348.1 287.6 60.6 443.8 2,001.1 8.8 0.2 1,317.8 667.5 6.4 51.9 32.6

Gusht 3,349.2 148.7 384.9 323.3 61.7 472.4 1,985.1 8.9 0.1 1,298.7 670.4 6.3 53.0 38.0

Shtator 3,321.4 431.4 334.2 271.1 63.1 473.4 1,993.3 8.2 0.6 1,313.4 664.4 6.2 53.5 35.6

Tetor 3,331.7 460.9 354.3 289.9 64.5 423.4 2,006.5 7.8 0.1 1,309.6 682.1 6.3 55.3 31.3

Nëntor 3,339.1 434.0 367.5 307.4 60.1 437.2 2,015.3 8.1 0.1 1,326.8 673.5 6.3 55.3 29.8

Dhjetor 3,385.3 491.0 316.0 254.7 61.3 473.3 2,019.5 8.7 0.6 1,309.5 694.3 5.9 57.0 28.5

2016 Janar 3,371.2 496.6 334.0 271.1 62.9 445.4 2,005.7 8.5 0.1 1,297.8 692.9 5.9 57.9 31.7

Shkurt 3,372.7 461.1 339.4 276.1 63.3 458.7 2,026.4 6.2 1.6 1,313.4 698.7 5.8 57.1 30.0

Mars 3,397.8 447.4 318.4 247.4 71.0 467.9 2,070.2 8.9 2.1 1,338.8 713.9 5.7 56.9 37.0

Prill 3,381.7 435.9 312.2 241.7 70.5 445.9 2,102.5 9.4 1.6 1,357.2 727.9 5.8 56.7 28.5

Maj 3,422.4 434.1 323.4 250.7 72.7 436.2 2,143.2 9.8 1.6 1,379.2 747.6 4.4 56.4 29.1

Qershor 3,432.1 433.2 285.7 214.2 71.5 453.1 2,173.5 10.8 2.1 1,394.5 761.0 4.4 56.5 30.0

Burimi: BQK (2016)


| 101

Tabela 4.2. Bilanci i gjendjes së KTD-ve – detyrimet


Përshkrimi

Detyrime gjithsej

Bilanci nga

bankat

komerciale

Depozitat Huamarrje

tjera

Provizionet

(write -

downs)

Detyrime

tjera

Borxhi i

ndërvarur

Burimet

vetanake prej të cilave:

Depozitat e

transferueshme

Depozita

tjera

Depozitat e

kursimit

Kapitali

aksionar

2007 1,435.0 25.8 1,143.1 380.7 762.4 _ 2.7 … 103.7 7.0 152.7 114.9

2008 1,808.2 34.9 1,444.1 429.8 1,014.2 _ … … 129.8 7.0 192.5 145.9

2009 2,204.1 58.5 1,744.9 517.8 1,229.5 _ … … 171.7 24.4 204.6 159.4

2010 2,455.1 70.7 1,936.8 671.0 923.2 342.7 23.4 0.1 160.0 33.5 230.5 170.4

2011 2,649.7 40.0 2,104.0 699.0 1,056.8 348.2 30.4 0.2 191.3 31.0 252.8 176.6

2012 2,829.3 6.0 2,279.1 751.9 1,172.1 355.0 18.9 1.7 221.4 31.0 270.8 200.1

2013 3,059.3 16.5 2,449.0 900.8 1,143.9 404.2 13.4 2.0 244.1 56.3 277.8 221.2

2014 Tetor 3,150.3 22.5 2,514.0 1,112.3 880.1 521.6 17.0 1.6 235.2 47.3 312.7 231.2

Nëntor 3,156.4 27.2 2,502.7 1,129.9 844.4 528.4 16.4 2.1 243.6 47.3 317.0 231.3

Dhjetor 3,185.7 31.6 2,537.5 1,198.3 803.9 535.3 14.1 2.9 229.2 47.3 323.0 231.3

2015 Janar 3,212.9 33.8 2,561.3 1,222.9 773.2 551.1 14.1 2.8 237.0 47.3 330.7 233.1

Shkurt 3,223.9 30.4 2,554.0 1,230.3 766.3 557.4 14.6 2.9 236.7 47.3 337.9 233.1

Mars 3,250.3 29.4 2,574.5 1,266.2 748.5 559.8 14.6 2.8 236.7 47.3 344.9 233.1

Prill 3,256.7 34.1 2,575.7 1,268.9 745.7 561.1 14.8 2.6 229.3 47.3 352.8 263.9

Maj 3,262.2 33.9 2,573.6 1,277.8 736.5 559.3 14.4 2.8 229.2 47.3 360.9 263.9

Qershor 3,269.6 55.6 2,574.6 1,291.1 730.8 552.7 13.1 2.8 226.5 47.3 349.7 263.9

Korrik 3,296.1 38.2 2,615.0 1,361.1 704.2 549.7 13.3 2.6 222.1 47.3 357.5 263.9

Gusht 3,349.2 42.5 2,656.9 1,417.4 689.0 549.8 13.1 4.3 220.3 47.4 364.5 263.9

Shtator 3,321.4 46.8 2,656.5 1,437.4 668.3 550.8 13.3 2.8 208.1 35.8 358.2 263.9

Tetor 3,331.7 58.2 2,635.3 1,416.8 669.7 548.8 15.4 3.0 209.3 35.8 374.6 273.9

Nëntor 3,339.1 61.3 2,628.3 1,408.9 667.3 551.9 20.0 2.9 209.2 35.8 381.6 273.9

Dhjetor 3,385.3 43.4 2,702.9 1,477.7 669.3 555.9 17.6 2.7 189.1 36.9 392.7 273.9

2016 Janar 3,371.4 46.0 2,670.6 1,450.5 667.2 552.9 17.6 2.9 198.8 36.8 398.7 273.9

Shkurt 3,372.7 46.9 2,663.8 1,449.4 666.6 547.8 17.6 2.9 199.4 36.8 405.3 273.9

Mars 3,397.8 59.3 2,664.0 1,449.0 665.6 549.5 17.7 2.8 205.9 37.8 410.0 273.9

Prill 3,381.7 70.9 2,651.7 1,447.8 666.1 537.8 17.7 2.8 194.2 37.9 405.3 273.9

Maj 3,422.4 81.1 2,674.9 1,479.3 661.1 534.5 19.7 3.8 189.8 38.0 415.2 275.9

Qershor 3,432.1 90.2 2,692.8 1,504.7 661.0 527.1 18.7 3.4 185.7 38.1 402.6 275.9

Burimi: BQK (2016)


102 |

Tabela 5.1. Depozitat në KTD-të - depozitat në euro


Përshkrimi

Gjithsej depozita në euro

Qeveria Korporatat financiare Korporatat jofinanciare Sektorë tjerë vendor Jorezidentë

Korporatat tjera

depozituese

Ndërmjetësit

tjerë

financiarë

Kompanitë

e sigurimit

Fondet

pensionale

Ndihm.

financiar

Korporatat

publike

jofinanciare

Korporatat

tjera

jofinananciare

Ekonomitë

familjare

IJSHEF

2007 1,092.0 4.1 39.1 3.1 5.6 28.3 0.4 1.7 386.2 215.5 170.7 647.0 631.9 15.2 15.6

2008 1,366.9 1.4 62.9 5.0 6.5 31.5 19.4 0.4 479.7 263.8 215.9 785.0 774.5 10.5 37.9

2009 1,640.1 165.0 78.2 6.1 5.9 43.1 22.6 0.4 371.5 121.6 249.9 962.2 948.8 13.4 63.2

2010 1,831.1 11.7 105.0 7.3 7.9 47.6 41.6 0.6 414.9 122.3 292.6 1,220.1 1,206.1 14.0 79.4

2011 1,982.4 2.7 117.5 9.9 6.8 57.2 43.1 0.5 406.6 128.5 278.1 1,395.6 1,373.4 22.2 60.0

2012 2,162.8 0.7 120.0 3.8 6.2 64.3 45.3 0.4 401.7 75.6 326.1 1,558.6 1,535.4 23.2 81.7

2013 2,314.1 1.8 88.2 2.5 7.4 72.3 5.7 0.3 455.6 72.1 383.5 1,685.1 1,658.7 26.4 83.4

2014 Tetor 2,394.6 7.2 118.5 4.0 13.3 79.0 21.8 0.5 423.9 68.0 356.0 1,758.5 1,726.9 31.6 86.5

Nëntor 2,390.9 8.5 114.3 2.3 5.4 83.9 22.1 0.5 420.9 64.9 356.0 1,761.3 1,730.6 30.7 85.9

Dhjetor 2,426.6 8.8 104.4 2.6 5.1 79.3 17.1 0.3 449.7 61.8 388.0 1,781.6 1,751.1 30.6 82.1

2015 Janar 2,440.6 9.1 99.4 3.0 5.0 72.9 16.7 1.8 423.2 57.1 366.1 1,822.0 1,792.2 29.8 87.0

Shkurt 2,449.7 9.2 98.2 4.4 4.5 70.9 16.0 2.3 421.6 56.8 364.8 1,836.7 1,807.7 29.0 83.9

Mars 2,462.5 10.1 97.1 5.3 2.9 71.5 15.7 1.7 418.0 57.4 360.6 1,839.9 1,811.2 28.7 97.4

Prill 2,468.2 10.0 94.9 4.6 3.8 70.8 14.0 1.7 432.8 54.5 378.3 1,837.4 1,810.3 27.1 93.2

Maj 2,465.0 10.2 89.5 3.0 4.3 66.9 13.6 1.7 438.8 51.3 387.5 1,836.6 1,809.2 27.4 90.0

Qershor 2,460.3 10.5 87.7 3.9 3.4 65.3 13.5 1.7 443.0 47.6 395.3 1,834.3 1,807.8 25.6 84.9

Korrik 2,495.7 10.4 84.6 1.8 4.1 64.4 12.6 1.8 449.4 43.8 405.6 1,849.8 1,819.3 29.9 101.5

Gusht 2,540.9 10.9 85.7 5.6 3.6 62.1 12.3 2.1 486.4 43.4 443.1 1,862.3 1,830.1 32.2 95.7

Shtator 2,536.8 11.2 85.3 5.2 3.8 62.2 12.2 1.9 481.0 45.9 435.2 1,865.3 1,830.8 34.5 94.0

Tetor 2,516.6 10.3 83.1 5.1 5.3 59.7 11.4 1.6 472.0 46.5 425.5 1,861.3 1,824.7 36.5 89.9

Nëntor 2,511.2 9.3 85.0 4.5 6.8 58.1 14.2 1.5 466.4 36.2 430.2 1,862.3 1,828.3 34.0 88.1

Dhjetor 2,579.9 5.9 73.2 3.3 5.0 59.0 4.8 1.1 499.9 31.4 468.5 1,895.5 1,862.3 33.2 105.3

2016 Janar 2,859.7 6.4 72.4 3.4 4.8 58.1 4.6 1.5 467.8 31.3 436.4 1,903.1 1,872.5 30.5 100.1

Shkurt 2,541.9 4.6 78.9 4.5 5.3 55.2 13.0 0.8 450.1 35.7 414.4 1,912.2 1,878.8 33.4 96.0

Mars 2,541.3 4.5 80.0 5.1 6.6 54.3 13.2 0.7 446.7 30.2 416.5 1,918.4 1,885.4 32.9 91.8

Prill 2,526.8 1.4 77.2 4.4 5.4 54.1 12.3 0.9 447.6 37.2 410.4 1,911.1 1,877.5 33.6 89.4

Maj 2,550.7 4.9 75.6 5.8 5.2 51.6 12.3 0.7 465.4 36.4 429.0 1,918.3 1,885.1 33.2 86.6

Qershor 2,569.9 5.1 83.7 8.8 5.8 56.1 12.2 0.8 470.2 37.6 432.6 1,923.9 1,892.3 31.6 87.0

Burimi: BQK (2016)


| 103

Tabela 5.2. Depozitat në jo euro


Përshkrimi

Depozita në jo euro

Korporatat financiare

prej të cilave:

Korporatat jofinanciar

prej të cilave:

Sektorë tjerë vendor Jorezi-dentë

BQK Korp. tjera

depozituese

Ndërm. tjerë

financiar

Komp-anitë

e sigu-rimit

Korp. publik

e jofina

n.

Korp. tjera jofina

n.

Ekonomitë familjare prej te cilave:

IJSHEF

Depozitat e

transferu-eshme

Depo-zitat e kursi-

mit

Depo-ziita tjera

2007 53.3 0.5 __ … 0.1 0.4 8.1 1.5 6.6 44.3 44.2 16.2 __ 28.0 0.1 0.4

2008 81.9 0.9 __ … … 0.9 11.6 0.1 11.5 68.4 68.2 22.9 __ 45.2 0.3 1.0

2009 112.1 2.1 __ 1.2 … 0.9 18.3 1.3 17.0 91.1 90.9 29.7 __ 61.1 0.2 0.7

2010 113.8 3.1 __ 2.9 __ __ 13.7 4.3 9.4 93.8 93.3 33.1 25.9 34.3 0.5 3.1

2011 131.5 0.3 __ 0.3 __ __ 9.8 0.1 9.7 117.5 117.0 46.5 31.7 38.9 0.4 3.8

2012 120.9 1.6 __ 1.2 0.2 __ 9.6 __ 9.6 104.9 104.7 45.7 27.0 32.0 0.2 4.8

2013 136.9 0.7 __ __ 0.4 __ 14.3 __ 14.3 116.7 116.2 59.6 29.6 27.0 0.5 5.2

2014 Tetor 123.0 0.1 __ __ 0.1 __ 8.7 __ 8.7 108.0 107.5 65.6 26.6 15.4 0.4 6.3

Nëntor 113.8 0.1 __ __ 0.1 __ 8.7 __ 8.7 98.9 98.3 61.5 23.0 13.8 0.6 6.0

Dhjetor 113 0.27 … … 0.2 __ 8.49 __ 8.49 97.8 97.3 63.2 21.5 12.6 0.6 6.49

2015 Janar 109.2 0.2 __ __ 0.1 __ 10.9 __ 10.9 92.0 91.5 58.9 21.6 11.0 0.7 6.2

Shkurt 108.4 0.1 __ … 0.1 … 12.5 __ 12.5 88.9 88.1 57.8 20.1 10.3 0.8 6.9

Mars 117.1 0.1 __ … … … 12.0 __ 12.0 94.7 94.0 63.7 20.9 9.4 0.7 7.9

Prill 111.8 0.0 __ … … __ 10.0 __ 10.0 92.7 92.1 62.8 20.4 8.9 0.6 9.0

Maj 111.1 0.1 __ __ … __ 8.5 __ 8.5 95.2 94.4 65.1 20.4 8.9 0.8 7.4

Qershor 117.9 0.1 __ __ … __ 12.3 __ 12.3 97.9 96.8 68.0 20.1 8.6 1.1 7.6

Korrik 120.9 0.1 --- --- … --- 13.0 --- 13.0 99.5 98.4 70.6 20.2 7.6 1.1 8.2

Gusht 121.3 0.1 __ 0.1 … __ 10.9 __ 10.9 101.7 101.2 73.7 20.2 7.3 0.6 8.6

Shtator 124.6 0.1 __ 0.1 … __ 11.2 __ 11.2 104.0 103.5 76.6 20.0 6.9 0.5 9.3

Tetor 123.5 0.1 __ 0.1 … __ 11.7 __ 11.7 102.8 102.3 75.8 20.1 6.4 0.5 8.8

Nëntor 121.3 0.2 __ 0.2 … __ 10.0 __ 10.0 101.5 100.0 74.4 19.2 6.4 1.5 9.4

Dhjetor 124.3 0.2 __ 0.2 … __ 13.5 … 13.5 102.8 102.2 76.6 19.3 6.2 0.6 7.8

2016 Janar 135.5 0.4 __ 0.3 0.1 __ 13.1 … 13.1 113.0 112.8 83.9 21.2 7.7 0.2 8.6

Shkurt 127.1 1.2 __ 0.9 0.2 __ 11.0 0.1 11.0 106.0 105.3 78.5 19.4 7.3 0.7 8.8

Mars 127.8 0.7 __ 0.3 0.4 __ 13.8 0.2 13.6 106.2 105.4 79.2 19.1 7.1 0.8 7.2

Prill 129.3 0.5 __ 0.2 0.3 __ 14.8 0.1 14.6 106.5 105.9 80.1 19.7 6.1 0.5 7.5

Maj 131.4 0.5 __ 0.4 0.4 __ 13.5 0.1 13.4 109.6 108.5 81.8 19.5 7.3 1.1 7.7

Qershor 133.6 0.6 __ 0.4 0.2 __ 13.9 0.1 13.7 111.3 110.8 84.2 19.3 7.2 0.6 7.7

Burimi: BQK (2016)


104 |

Tabela 6.1. Depozitat në KTD-të - korporatat jofinanicare, depozitat në euro


Burimi: BQK (2016)

Përshkrimi

Korporatat jofinanciare

Korporatat publike jofinanciare Korporatat tjera jofinanciare

Depozitat e

transferue-shme

Llogari e kursim-

eve

Depozita tjera prej të cilave:

Depozitat e transferue

shme

Llogaria e kursimeve

Depozita tjera prej të cilave:

Deri në 3 muaj

Mbi 3 - 6 muaj

Mbi 2 vite

Deri në 3 muaj

Mbi 6 -1 vit

Mbi 1 - 2 vite

Mbi 2 vite

2007 386.2 215.5 27.1 … 188.4 126.9 __ … 170.7 128.4 … 42.3 28.4 3.7 2.0 __

2008 479.7 263.8 13.7 … 250.1 69.0 __ … 215.9 170.2 … 45.8 23.4 2.0 7.0 __

2009 371.5 121.6 47.6 … 73.9 11.4 52.3 … 249.9 178.0 … 71.9 42.3 … 5.3 10.9

2010 414.9 122.3 79.5 … 42.8 24.3 3.1 12.6 292.6 212.6 16.9 63.1 24.3 17.1 8.8 9.7

2011 406.6 128.5 67.8 0.0 60.8 29.8 17.2 11.6 278.1 201.1 14.0 62.9 17.5 18.5 7.3 8.0

2012 401.7 75.6 13.8 0.0 61.8 46.9 0.1 12.0 326.1 249.6 9.2 67.3 16.0 27.4 6.5 7.8

2013 455.6 72.1 16.4 0.1 55.7 35.3 5.0 12.0 383.5 286.4 17.0 80.1 9.9 54.7 7.1 5.9

2014 Tetor 423.9 68.0 14.0 . 53.9 10.1 2.0 12.2 356.0 283.6 9.1 63.3 4.6 45.7 4.9 7.8

Nëntor 420.9 64.9 11.3 . 53.6 10.1 2.0 12.2 356.0 288.0 8.9 59.1 4.0 42.4 4.8 7.7

Dhjetor 449.7 61.8 10.2 . 51.6 5.0 3.0 12.2 388.0 330.2 8.7 49.0 4.0 31.7 7.8 7.8

2015 Janar 423.2 57.1 10.4 . 46.7 0.0 3.0 12.2 366.1 308.8 7.9 49.4 4.1 32.1 5.1 7.8

Shkurt 421.6 56.8 10.0 . 46.7 0.1 3.0 12.2 364.8 301.2 8.1 55.5 9.3 33.0 4.9 7.9

Mars 418.0 57.4 19.6 . 37.8 0.2 3.0 12.2 360.6 294.4 7.5 58.6 11.0 34.3 4.0 8.8

Prill 432.8 54.5 17.7 . 36.8 0.2 3.0 12.2 378.3 307.5 8.0 62.8 11.2 34.4 3.8 13.0

Maj 438.8 51.3 14.5 . 36.8 0.2 3.0 12.2 387.5 315.2 8.0 64.2 12.7 33.1 4.1 13.3

Qershor 443.0 47.6 10.9 . 36.7 0.1 … 12.2 395.3 323.3 7.6 64.5 14.3 31.7 5.4 13.1

Korrik 449.4 43.8 9.7 __ 34.2 … … 12.2 405.6 342.6 6.3 56.7 12.6 25.1 5.3 13.7

Gusht 486.4 43.4 9.2 __ 34.1 … … 12.2 443.1 383.8 6.9 52.3 8.9 26.0 23.6 13.5

Shtator 481.0 45.9 21.8 __ 24.1 … __ 12.2 435.2 375.7 7.9 51.6 9.2 21.6 6.9 13.9

Tetor 472.0 46.5 19.4 __ 27.1 … __ 12.2 425.5 365.8 6.6 53.1 10.0 20.2 6.7 13.4

Nëntor 466.4 36.2 12.1 __ 24.1 … … 12.2 430.2 367.9 7.8 54.6 11.5 21.4 6.6 13.3

Dhjetor 499.9 31.4 10.8 __ 20.6 … … 12.8 468.5 400.7 9.6 58.1 8.8 19.8 13.9 13.3

2016 Janar 467.8 31.3 10.7 __ 20.6 … … 12.8 436.4 370.9 7.9 57.7 8.3 19.5 14.3 12.9

Shkurt 450.1 35.7 9.1 __ 26.6 0.0 … 12.2 414.4 355.7 7.2 51.5 7.4 14.2 14.3 12.9

Mars 446.7 30.2 9.4 __ 20.8 0.3 … 12.2 416.5 352.4 7.5 56.5 3.6 20.9 15.6 13.7

Prill 447.6 37.2 10.3 __ 26.9 0.3 … 12.2 410.4 346.3 6.3 57.8 13.1 15.0 13.7 13.5

Maj 465.4 36.4 15.2 __ 21.2 0.2 … 12.1 429.0 363.8 5.7 59.5 15.4 14.7 14.1 13.9

Qershor 470.2 37.6 10.9 __ 26.7 0.3 … 12.1 432.6 368.5 4.7 59.3 13.5 15.6 12.4 13.9


| 105

Tabela 6.2. Depozitat në KTD-të – Ekonomitë Familjare dhe OJSHEF-të, depozitat në euro


Burimi: BQK (2016)

Përshkrimi

Sektorë tjerë vendor


OJSHEF

Depozitat e transferueshme

Llogaria e kursimeve

Depozita tjera

prej të cilave:

Dep. e transferueshme

Llogaritë e kursimeve

Dep. tjera

Deri në 1 muaj

Mbi 3 muaj dhe

deri në 6 muaj

Mbi 6 muaj dhe

deri në 1 vit

Mbi 1 vit dhe deri në 2 vite

Mbi 2 vite

2007 647.0 631.9 170.6 … 461.3 156.2 __ 141.6 74.6 50.3 15.2 11.9 … 3.3

2008 785.0 774.5 163.3 … 611.2 189.6 __ 234.6 64.8 61.6 10.5 7.7 … 2.8

2009 962.2 948.8 208.0 … 740.8 242.4 315.9 … 63.2 80.5 13.4 11.1 … 2.3

2010 1,220.1 1,206.1 270.4 274.5 661.2 30.0 76.1 347.8 61.1 108.3 14.0 13.0 0.5 0.5

2011 1,395.6 1,373.4 314.4 276.2 782.8 24.8 67.0 257.3 261.5 147.6 22.2 18.3 0.5 3.3

2012 1,558.6 1,535.4 361.5 283.2 890.8 25.2 58.4 337.8 260.5 177.6 23.2 19.7 0.0 3.4

2013 1,685.1 1,658.7 447.0 342.5 869.2 8.7 24.9 455.0 187.1 177.1 26.4 22.3 0.2 3.8

2014 Tetor 1,758.5 1,726.9 634.1 451.0 641.8 3.3 7.8 290.6 166.6 170.5 31.6 29.5 0.1 2.0

Nëntor 1,761.3 1,730.6 646.7 461.0 622.9 3.2 6.9 277.4 161.8 170.5 30.7 28.7 0.1 2.0

Dhjetor 1,781.6 1,751.1 680.3 470.3 600.5 3.4 6.0 259.7 155.2 172.2 30.6 28.5 0.1 2.0

2015 Janar 1,822.0 1,792.2 726.1 486.6 579.5 3.8 5.3 240.5 153.1 173.7 29.8 27.7 0.1 2.0

Shkurt 1,836.7 1,807.7 743.1 495.7 568.9 3.9 6.2 230.2 140.3 185.2 29.0 27.2 0.1 1.8

Mars 1,839.9 1,811.2 755.0 497.9 558.2 3.9 4.8 216.9 142.3 187.8 28.7 26.9 0.1 1.8

Prill 1,837.4 1,810.3 757.6 499.4 553.2 4.6 6.5 214.2 135.3 189.7 27.1 25.9 0.1 1.1

Maj 1,836.6 1,809.2 765.4 497.5 546.3 4.5 5.9 206.3 136.2 190.3 27.4 26.8 0.1 0.5

Qershor 1,834.3 1,807.8 773.8 491.4 542.6 5.2 5.7 158.9 177.0 192.6 26.5 25.9 0.1 0.6

Korrik 1,849.8 1,819.3 797.7 490.4 531.2 5.7 5.3 144.3 179.7 193.3 30.5 29.9 0.1 0.6

Gusht 1,862.3 1,830.1 814.3 492.1 523.8 6.0 6.0 123.5 189.9 196.2 32.2 31.7 0.1 0.5

Shtator 1,865.3 1,830.8 821.0 491.6 518.2 5.9 5.9 115.0 190.2 198.6 34.5 34.0 0.1 0.4

Tetor 1,861.3 1,824.7 817.8 491.8 515.1 5.4 5.3 110.9 189.0 201.7 36.5 36.0 0.1 0.4

Nëntor 1,862.3 1,828.3 822.8 493.7 511.9 5.3 4.6 113.5 188.8 201.2 34.0 33.5 0.1 0.4

Dhjetor 1,895.5 1,862.3 842.4 505.3 514.6 5.5 3.1 104.2 191.2 204.8 33.2 32.7 … 0.4

2016 Janar 1,903.1 1,872.5 852.7 534.5 514.6 6.0 3.2 97.9 196.7 204.8 30.5 33.0 … 0.4

Shkurt 1,912.2 1,878.8 873.4 492.5 512.8 5.6 2.8 92.1 198.2 206.5 33.4 33.0 … 0.4

Mars 1,918.4 1,885.4 877.8 495.2 512.5 5.4 2.7 95.6 193.5 206.7 32.9 32.4 … 0.4

Prill 1,911.1 1,877.5 876.8 492.9 507.7 5.5 3.0 100.1 185.9 207.3 33.6 33.1 … 0.4

Maj 1,918.3 1,885.1 887.8 490.8 506.5 5.4 2.8 138.6 144.6 206.9 33.2 32.8 … 0.4

Qershor 1,923.9 1,892.3 904.0 485.1 503.2 5.4 3.9 138.3 142.5 206.1 31.6 31.2 0.1 0.4


106 |

Tabela 6.3. Kreditë e KTD-ve – sektorët kryesor institucional


Përshkrimi

Gjithsej kreditë

Korporatat financiare prej të cilave:

Korporatat jofinanciare prej të cilave:

Korporatat tjera vendore

prej të cilave:

Jo rezidentët

Kreditë në valutë jo

euro Ndërmjetsit tjerë

financiar

Kompanit e sigur-imit

Korp. publi-

ke jofin-an.

Korporatat tjera jofinanciare Ekonomitë familjare

Deri në

1 vit

Mbi 1 vit

Deri në 1 vit

Mbi 1 vit

2007 892.1 __ __ __ 691.5 0.2 691.3 174.0 517.3 200.6 200.6 24.0 176.6 __ __

2008 1,183.4 0.6 __ 0.6 901.8 0.1 901.7 191.0 710.7 281.0 281.0 20.9 260.1 __ __

2009 1,289.0 2.3 1.2 1.1 943.2 0.3 942.9 215.7 727.2 343.5 343.5 27.0 316.6 __ __

2010 1,458.7 5.7 2.6 3.0 1,014.5 6.3 1,008.3 259.4 748.9 434.3 434.2 26.5 407.6 1.6 2.5

2011 1,698.1 17.3 15.6 1.7 1,128.6 1.5 1,127.0 298.8 828.2 512.4 510.9 44.0 466.9 32.5 7.3

2012 1,763.4 19.8 16.3 3.5 1,171.2 1.4 1,169.8 313.4 856.4 543.0 542.6 52.2 490.4 22.5 6.9

2013 1,805.8 20.4 17.3 3.1 1,194.7 0.2 1,194.5 378.0 816.5 564.7 563.9 65.4 498.4 19.9 6.1

2014 Tetor 1,854.0 7.5 5.1 2.4 1,236.6 0.2 1,236.4 368.1 868.4 603.2 603.1 48.9 554.2 0.4 6.2

Nëntor 1,860.8 7.6 5.7 1.9 1,236.3 0.2 1,236.1 377.6 858.6 610.4 610.2 50.2 560.0 0.5 6.1

Dhjetor 1,882.3 7.1 5.8 1.3 1,233.4 0.6 1,232.7 367.0 865.7 635.4 635.3 69.6 565.7 0.5 6.0

2015 Janar 1,863.1 7.2 7.0 0.2 1,230.7 0.2 1,230.5 359.7 870.9 618.7 618.5 49.8 568.7 0.4 6.1

Shkurt 1,874.9 8.1 7.0 1.0 1,242.6 0.3

1,242.3 378.8 863.5 617.7 617.4 33.6 568.5 0.4 6.1

Mars 1,903.5 9.2 7.4 1.8 1,262.0 0.7 1,261.4 349.9 911.5 625.7 625.6 36.1 575.0 0.4 6.2

Prill 1,936.0 8.8 7.7 1.1 1,285.1 0.2 1,284.9 386.8 898.1 635.9 635.6 40.3 578.6 0.4 6.1

Maj 1,957.0 9.1 8.0 1.1 1,294.7 0.3 1,294.4 377.0 917.4 646.8 646.7 40.7 548.4 0.4 6.4

Qershor 2004.8 9.0 7.4 1.5 1328.6 0.6 1328.0 366.5 961.5 660.9 660.8 41.2 563.4 0.4 6.3

Korrik 2,000.8 8.8 7.9 0.8 1,317.9 0.2 1,317.8 348.6 969.3 667.5 667.5 42.1 569.6 0.4 6.4

Gusht 1,984.7 8.9 8.0 0.8 1,298.8 0.1 1,298.7 332.0 960.4 670.7 670.7 55.3 573.6 0.4 6.3

Shtator 1,992.9 8.2 7.2 0.9 1,314.0 0.6 1,313.4 329.3 980.0 664.5 664.4 54.7 568.1 0.3 6.2

Tetor 2,006.1 7.8 6.8 1.0 1,309.8 0.1 1,309.6 315.6 994.1 682.2 682.1 55.7 585.6 0.4 6.3

Nëntor 2,014.9 8.0 7.1 1.0 1,326.8 0.1 1,326.8 311.1 1,015.7 673.5 673.5 56.0 617.4 0.3 6.3

Dhjetor 2,019.3 8.7 7.4 1.1 1,322.2 0.6 1,321.6 306.9 1,014.7 682.0 682.0 58.2 623.8 0.3 5.9

2016 Janar 2,330.7 8.6 7.5 1.1 1.297.9 0.1 1,297.8 296.3 1,001.5 693.0 692.9 58.2 634.7 0.3 5.9

Shkurt 2,026.1 6.2 5.2 1.0 1,313.4 1.6 1,313.4 301.0 1,012.4 698.9 698.7 57.0 641.7 0.3 5.8

Mars 2,069.9 8.9 7.4 1.5 1,340.9 2.1 1,338.8 316.1 1,022.8 714.3 713.9 56.9 657.0 0.3 5.7

Prill 2,102.1 9.4 8.6 0.7 1,358.9 1.6 1,357.2 330.7 1,026.5 728.1 727.9 92.9 673.2 0.3 5.8

Maj 2,142.9 9.8 9.2 0.6 1,380.8 1.6 1,379.2 347.0 1,032.2 747.9 747.6 93.3 693.2 0.3 4.4

Qershor 2,173.2 10.8 9.5 1.3 1,396.6 2.1 1,394.5 362.2 1,032.3 761.4 761.0 93.6 667.4 0.3 4.4

Burimi: BQK (2016)


| 107

Tabela 6.4. Kreditë e KTD-ve - sektorët kryesor ekonomik


Burimi: BQK (2016)

Përshkrimi

Gjithsej

Bujqësia Industria, energjia dhe ndërtimi Shërbimet

Deri në 1 vit

Mbi 1 vit Deri në 1 vit

Mbi 1 vit Deri në 1 vit

Mbi 1 vit

2007 691.5 29.0 4.1 24.9 144.5 32.8 111.7 518.0 149.5 368.5

2008 902.4 37.4 4.1 33.3 160.2 28.9 131.2 704.8 126.4 578.4

2009 945.5 38.2 3.8 34.4 236.7 54.8 181.9 670.5 113.2 557.3

2010 1,022.8 38.2 1.7 36.5 269.3 77.1 192.2 715.3 188.5 526.8

2011 1,149.5 40.5 2.7 37.8 284.7 82.3 202.4 824.4 220.5 603.8

2012 1,194.2 43.6 3.0 40.6 290.4 74.1 216.2 860.2 232.3 627.9

2013 1,217.4 45.8 3.3 42.5 291.4 95.8 195.6 880.2 286.2 594.0

2014 Tetor 1,246.3 48.2 4.3 43.9 295.3 97.0 198.4 902.8 282.5 620.3

Nëntor 1,246.1 49.4 5.0 44.4 295.0 100.1 194.9 901.7 293.2 608.5

Dhjetor 1,256.4 49.8 4.1 45.7 300.0 19.7 154.4 167.2 906.6 288.8

2015 Janar 1,240.3 48.3 4.0 44.4 293.0 90.8 202.2 899.0 281.8 617.2

Shkurt 1,253.1 48.4 4.1 44.3 295.1 99.8 195.3 909.6 293.1 616.5

Mars 1,273.7 49.6 3.6 46.0 299.4 98.3 201.1 924.7 268.9 655.8

Prill 1,296.3 49.8 3.5 46.2 305.6 96.6 190.1 940.9 261.9 628.9

Maj 1,306.4 50.1 3.3 46.8 304.3 89.0 198.0 952.0 261.0 633.9

Qershor 1,340.1 51.0 3.0 48.0 311.3 89.4 203.2 977.8 255.8 668.2

Korrik 1,329.3 51.9 3.0 48.9 307.2 82.8 206.9 970.3 245.0 664.2

Gusht 1,310.2 53.2 3.3 49.9 307.4 83.6 206.7 949.6 246.6 633.4

Shtator 1,324.6 53.8 3.7 50.1 308.5 80.2 208.3 962.3 245.8 644.4

Tetor 1,319.9 53.9 4.1 49.8 308.1 78.7 210.5 957.9 230.7 652.2

Nëntor 1,337.6 60.6 5.0 55.6 308.0 75.4 212.5 969.1 230.1 663.7

Dhjetor 1,321.3 54.9 4.6 50.3 308.5 76.0 205.4 965.7 223.1 664.4

2016 Janar 1,477.1 57.6 5.1 52.5 308.1 90.8 239.6 1,070.1 243.6 745.0

Shkurt 1,323.8 53.7 4.2 49.5 308.0 74.5 212.3 965.2 220.8 668.5

Mars 1,352.3 54.3 3.9 50.4 300.6 77.8 211.7 989.8 233.3 677.6

Prill 1,370.7 53.4 3.7 49.8 349.4 79.5 214.3 1,003.6 244.9 678.6

Maj 1,391.8 54.6 3.5 51.0 304.9 73.7 215.0 1,020.5 259.2 681.6

Qershor 1,408.5 56.4 4.0 52.4 308.2 77.4 213.1 1,033.7 271.2 680.4


108 |

Tabela 7.1. Normat efektive të interesit të KTD-ve – normat e interesit në depozita

(Kontratat e reja)

Përshkrimi

Normat e interesit

në depozita

Korporatat jofinanciare


Depozitat e

transferueshme

Depozita tjera Depoz-itat e

kursimit

Dep. e transf-erue-shme

Depozita tjera Dep.

e kursi-

mit Më pak se euro 250.000 E barabartë ose më

shumë se euro 250.00

Deri në 1 muaj

Mbi 1 muaj

dhe deri në 3 muaj

Mbi 3 muaj

dhe deri në 6 muaj

Mbi 6 muaj

dhe deri në 1 vit

Mbi 1 vit dhe deri në 2 vite

Mbi 2 vite

Deri në 1 muaj

Mbi 1 muaj dhe

deri në 3 muaj

Mbi 6 muaj dhe

deri në 1 vit

Mbi 2

vite

Deri në 1 muaj

Mbi 1 muaj dhe deri në 3 muaj

Mbi 6 muaj dhe deri në 1 vit

2007 Dhjetor 4.0 0.5 2.7 2.9 4.4 * 4.3 4.1 * 2.4 0.0 2.6 2.7 * 3.6 4.7 5.3 2.3

2008 Dhjetor 4.4 0.5 3.1 4.0 5.3 * 3.6 4.9 * 2.9 0.1 3.2 4.6 * 4.5 5.0 3.9 2.7

2009 Dhjetor 4.0 0.7 3.4 3.4 5.0 * 3.9 4.9 * 2.6 0.3 3.1 3.3 * 4.4 5.0 5.5 2.5

2010 Dhjetor 3.4 0.6 2.4 3.1 5.0 5.1 * 3.7 * 2.1 0.6 2.6 2.6 3.1 4.5 4.8 5.1 2.2

2011 Dhjetor 3.6 0.9 2.2 2.9 4.9 5.1 2.6 3.9 5.2 2.2 0.5 2.5 2.5 2.9 4.2 4.6 5.4 2.1

2012 Dhjetor 3.7 0.8 * 2.8 * * 2.7 4.0 4.8 2.1 0.5 2.3 2.5 2.8 4.2 4.5 4.8 2.1

2013 Dhjetor 2.4 0.5 0.8 * 0.5 * * * * 1.7 0.5 1.7 1.7 2.0 2.9 3.4 4.0 1.7

2014 Tetor 0.5 0.1 * * 0.9 * 0.1 * * 0.4 … 0.3 0.4 0.2 0.6 0.6 * 0.5

Nëntor 0.6 0.2 1.0 * 0.9 * * * 0.7 0.5 0.02 0.2 0.4 0.2 0.7 0.3 1.6 0.4

Dhjetor 1.1 0.1 0.2 * * * * * 1.9 0.7 0.01 0.2 0.5 0.3 0.7 0.9 2.0 0.6

2015 Janar 0.8 0.1 0.1 * 0.1 * * * 0.6 0.6 0.01 0.2 0.6 0.3 0.6 1.1 1.9 0.4

Shkurt 0.8 0.1 0.2 1.3 1.3 * * * 0.1 0.1 0.01 0.3 0.5 0.3 0.6 1.0 1.6 0.4

Mars 0.8 0.1 0.2 0.0 0.7 * * * 1.1 0.1 0.01 0.4 0.5 0.2 0.6 0.6 1.3 0.3

Prill 0.8 0.1 0.3 1.6 0.5 * * * 1.2 0.1 0.01 0.2 0.7 0.2 0.5 0.6 1.8 0.3

Maj 0.9 0.1 0.7 1.5 0.1 * * * 0.9 0.1 0.01 0.2 0.5 0.3 0.6 1.0 1.8 0.3

Qershor 0.8 0.1 1.0 1.4 * * * * * 0.1 0.01 0.4 0.7 0.3 0.5 0.9 1.7 0.3

Korrik 0.8 0.1 0.7 * 1.6 2.6 * * 1.7 0.1 0.01 0.3 0.7 0.6 0.6 0.9 1.7 0.3

Gusht 1.0 0.1 1.4 0.6 * 1.8 * 0.7 * 0.1 0.01 0.3 0.8 0.3 0.8 1.2 2.3 0.3

Shtator 0.9 0.1 0.8 0.5 0.6 * * * * 0.1 0.01 0.6 0.6 0.4 0.8 0.7 2.0 0.3

Tetor 0.9 0.1 0.9 * 1.1 * * * 1.1 0.1 0.01 0.6 0.4 0.5 0.7 0.7 2.1 0.3

Nëntor 1.0 0.1 1.0 0.5 0.5 * * * 1.7 0.1 0.01 0.5 0.6 0.5 0.9 1.1 1.7 0.3

Dhjetor 1.2 0.1 0.9 0.6 1.5 3.2 * * 1.5 0.1 0.01 0.2 0.7 0.5 0.9 1.4 2.2 0.3

2016 Janar 0.9 0.1 0.2 * 0.9 1.4 * * 1.4 0.1 0.01 0.5 0.7 0.5 0.8 0.9 2.0 0.3

Shkurt 1.0 0.1 0.6 0.2 1.4 * * 0.9 1.3 0.1 0.04 0.5 0.5 0.6 0.8 1.2 2.4 0.2

Mars 0.9 0.1 0.2 0.2 1.2 2.1 * * 1.4 0.1 0.01 0.2 0.7 0.4 0.7 1.0 1.9 0.3

Prill 0.8 0.1 0.8 * 0.9 * * * 1.3 0.1 0.01 0.3 0.4 0.4 0.5 0.8 1.9 0.3

Maj 0.8 0.1 0.7 * * * * * 1.5 0.1 *- 0.4 0.4 0.4 0.5 0.8 1.8 0.3

Qershor 1.0 0.04 0.2 * 0.9 * * * 1.6 0.1 ... 0.4 0.4 0.2 0.5 0.9 1.8 0.3

Burimi: BQK (2016)


| 109

Tabela 7.2. Normat efektive të interesit të KTD-ve - normat e interesit në kredi

(Kontratat e reja)

Përshkrimi

Norma e interesit në kredi

/1

Korporatat jofinanciare (kredi) Ekonomitë familjare (kredi)

Kreditë investuese Kredi tjera biznesore ( jo-investuese )

Mbitërh-eqje

Linja kreditore

Kreditë me kushte favorizuese / 4

Mbitërh-eqje

Kreditë me kushte

favorizuese /4

Kreditë konsu-muese

Kreditë hipotekare / 3

Deri në

1 vit

Mbi 1 vit deri

5 vite

Mbi 5

vite

Deri në

1 vit

Mbi 1 vit deri

5 vite

Mbi 5

vite

Deri në

5 vite

Mbi 5 vite dhe deri

në 10 vite

Mbi 10 vite

Kreditë me mbulesë depoziti

Kredi tjera

Kreditë me mbulesë depoziti

Kredi tjera

2007 Dhjetor 14.1 * 13.8 13.8 * 14.6 … 15.1 13.7 … * * … * 13.7 12.9 12.4 *

2008 Dhjetor 13.8 * 13.9 13.9 14.2 13.4 … 15.0 13.5 … * 19.5 … … 13.5 9.8 10.8 8.1

2009 Dhjetor 14.1 * 14.3 14.3 * … * * … * 17.8 … … 13.3 * 10.7 *

2010 Dhjetor 14.3 16.1 13.9 * 18.7 14.4 * 12.7 13.3 7.7 * 22.6 6.6 8.6 14.6 * 11.7 10.3

2011 Dhjetor 13.9 17.1 13.6 * 16.4 13.8 * 11.8 12.1 6.1 9.9 16.4 6.0 8.6 14.0 14.3 12.0 10.8

2012 Dhjetor 12.9 15.4 12.0 10.2 15.3 13.7 * 10.7 11.9 5.9 * 12.5 6.1 8.0 13.1 * 10.8 9.8

2013 Dhjetor 11.1 12.3 10.9 9.5 11.6 12.9 * 9.4 11.0 6.0 * 14.4 4.6 7.3 11.7 * 10.4 9.0

2014 Tetor 10.4 12.4 10.8 9.3 9.9 10.8 10.1 9.4 11.0 3.1 * 13.8 2.9 4.5 10.4 12.4 9.2 8.6

Nëntor 9.9 11.2 10.3 9.1 10.6 10.5 * 8.9 11.9 * * 13.3 2.7 * 9.9 * 9.1 8.0

Dhjetor 9.2 10.8 9.8 8.4 9.5 10.2 11.8 9.3 11.8 2.2 * 12.9 3.2 2.3 9.1 8.8 8.0 7.8

2015 Janar 9.6 11.3 10.8 7.9 9.4 10.7 14.1 9.3 9.3 0.0 * 15.5 3.1 * 10.0 10.8 8.0 8.1

Shkurt 9.3 * 10.2 7.8 9.0 9.6 9.8 8.1 10.2 2.2 * 12.5 3.0 * 10.0 * 8.0 7.8

Mars 8.9 10.5 9.4 7.2 8.8 9.7 9.0 8.5 11.0 4.8 * 12.7 3.9 * 9.0 8.7 8.1 7.7

Prill 8.3 9.0 8.2 7.2 8.7 9.4 11.7 8.3 9.3 2.7 * 12.8 2.4 7.9 8.8 * 7.5 7.7

Maj 7.9 8.5 7.5 6.6 7.3 9.1 12.1 8.6 9.6 3.3 * 13.2 3.3 * 8.5 * 7.2 7.0

Qershor 7.6 * 7.2 7.1 7.6 7.9 11.5 7.6 9.9 2.7 * 13.1 2.9 6.7 8.4 * 7.7 7.0

Korrik 8.1 10.5 7.8 7.2 7.4 8.5 10.4 8.0 9.1 3.1 * 13.1 3.6 7.8 8.8 9.8 7.3 7.5

Gusht 7.9 11.0 8.0 7.1 8.4 8.9 13.3 7.6 10.1 2.7 * 13.5 2.4 8.0 9.0 5.8 7.4 7.1

Shtator 7.9 9.0 7.7 7.1 7.4 9.0 10.4 7.3 9.5 2.9 * 12.3 2.8 7.1 8.8 * 7.2 6.9

Tetor 8.2 7.3 8.3 7.6 7.2 9.0 9.2 7.4 8.4 2.4 * 13.1 3.5 6.8 8.8 * 7.1 6.9

Nëntor 8.2 6.3 8.0 8.0 7.3 8.5 10.9 7.2 10.1 2.7 * 13.1 3.0 7.1 8.8 * 7.4 6.9

Dhjetor 7.7 8.0 7.2 7.0 8.0 7.8 6.9 7.1 8.5 0.0 * 12.7 3.1 7.1 8.7 * 7.3 6.8

2016 Janar 7.7 8.9 6.8 6.4 7.6 8.5 * 7.4 * * * 13.4 3.4 7.3 9.1 8.6 7.3 6.9

Shkurt 8.0 7.4 8.1 6.3 7.4 8.4 10.3 6.8 * 1.4 * 13.0 4.4 7.7 8.9 * 7.2 7.0

Mars 7.4 8.4 7.5 6.2 6.4 7.9 6.9 7.1 8.6 2.3 * 13.1 3.0 6.0 8.2 * 7.4 7.1

Prill 7.7 8.3 7.2 6.7 6.9 7.8 6.3 6.9 * 2.9 * 13.3 2.3 * 8.0 * 6.9 6.7

Maj 7.6 6.3 7.7 6.7 7.0 7.9 8.9 6.7 7.7 6.0 * 12.9 3.0 * 7.9 8.0 6.7 6.4

Qershor 7.2 5.6 7.4 5.6 6.6 6.9 * 6.6 8.1 2.5 * 12.6 2.8 * 8.0 * 6.4 5.5

Burimi: BQK (2016)


110 |

Tabela 8.1. Bilanci i suksesit të KTD-ve - të hyrat dhe shpenzimet

(Të dhëna kumulative, brenda vitit kalendarik, në milionë euro)

Burimi: BQK (2016)

Përshkrimi

Fitimi / humbja neto për periudhën

Të hyrat Shpenzimet

Të hyrat nga interesi

Të hyrat nga jointeresi

Të hyrat nga rivlerësimi

Shpenzimet e interesit

Shpenzimet e jointeresit

Shpenzime të përgjithshme dhe adminnistrative

Humbjet nga rivlerësimi

Provizioni për taksat

2007 34.0 157.9 117.7 39.5 0.7 123.9 26.0 19.9 69.7 0.4 7.9

2008 26.0 195.0 154.7 39.3 1.0 169.0 43.1 27.7 86.2 1.5 10.5

2009 27.4 203.3 164.1 38.7 0.5 175.9 52.1 33.4 86.4 1.2 2.8

2010 32.8 217.1 175.4 41.4 0.3 184.3 55.2 36.0 88.1 0.7 4.3

2011 35.4 239.6 194.6 45.0 0 204.1 58.4 43.2 97.1 1.2 4.2

2012 18.6 247.1 199.2 47.2 0.7 228.6 63.1 58.7 102.8 0.6 3.3

2013 25.9 249.0 196.2 49.6 3.2 223.0 63.8 55.5 100.5 . 3.2

2014 Tetor 49.6 203.4 161.3 39.3 2.7 153.8 38.6 28.1 81.8 . 5.3

Nëntor 54.0 223.2 177.1 43.1 2.9 169.2 41.2 31.6 90.7 . 5.7

Dhjetor 60.0 244.2 193.5 47.8 2.9 184.2 44.0 31.6 101.8 . 6.8

2015 Janar 5.7 21.4 16.5 4.3 0.6 15.7 2.3 4.6 7.9 . 0.8

Shkurt 12.9 39.7 31.2 7.9 0.6 26.7 4.3 5.1 15.9 . 1.4

Mars 19.9 59.7 47.2 12.0 0.5 39.7 6.4 6.8 24.5 . 2.0

Prill 27.3 77.0 60.8 15.7 0.6 49.8 8.2 6.8 32.1 . 2.7

Maj 36.0 99.0 78.1 20.2 0.7 63.1 10.1 8.7 40.6 . 3.6

Qershor 44.9 119.6 94.3 24.6 0.7 74.8 12.1 8.6 49.5 . 4.6

Korrik 52.6 139.9 110.2 29.0 0.7 87.3 14.0 10.0 58.0 . 5.3

Gusht 59.7 159.6 125.6 33.2 0.8 99.9 15.9 9.1 69.1 . 5.8

Shtator 69.3 179.2 140.8 37.6 0.9 109.9 17.6 8.9 76.3 . 7.1

Tetor 75.6 198.8 156.2 41.7 1.0 123.3 19.4 10.1 86.0 . 7.9

Nëntor 82.3 217.8 171.0 45.7 1.0 135.5 21.0 10.0 95.9 . 8.6

Dhjetor 94.7 238.2 186.0 51.1 1.1 143.5 22.6 3.6 107.5 . 9.7

2016 Janar 5.0 19.2 14.7 3.8 0.6 14.1 1.7 3.1 8.5 … 0.8

Shkurt 11.5 37.9 28.8 8.0 1.1 26.5 3.1 4.8 17.1 … 1.4

Mars 16.8 57.6 43.8 12.7 1.0 40.8 4.7 8.8 25.4 … 1.9

Prill 24.5 76.7 58.9 15.6 2.3 52.2 6.4 11.9 31.4 … 2.6

Maj 30.5 94.7 73.8 20.1 0.9 64.2 8.0 13.0 39.9 … 3.3

Qershor 37.7 113.7 89.4 24.4 … 76.0 9.5 14.2 48.1 … 4.2


| 111

11. Referencat

Agjencia e Statistikave të Kosovës

Bank of Slovenia

Banka e Shqipërisë

Banking Stability Index: A Cross-Country Study, Kristina Kocisova, Technical University of Kosice, Slovakia

Central Bank of Bosnia and Herzegovina

Central Bank of Montenegro

Croatian National Bank

European Central Bank

International Monetary Fund

National Bank of Serbia

National Bank of the Republic of Macedonia

NLB Group: Annual Reports (2012-2016)

PCH: Annual Reports (2012-2016)

RBI: Annual Reports (2012-2016).

Rruga Garibaldi, Nr.33, Prishtinë,

Republika e Kosovës

Tel: +381 38 222 055; Fax: +381 38 243 763

Web:www.bqk-kos.org

raporti i stabilitetit financiar. bqk_rsf - 10... · 2018-11-19 · ndërmjetësimi financiar i...

Documents