qartuli teatraluri enciklopedia125)_2018.pdfqartuli teatraluri enciklopedia nana gubelaze sulieri...

12
1 saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetis gazeTi #7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli gamomcemloba ` kentavri ~ , aRmaSeneblis gamz. 40; tel: 2999 411 (240) ; www. tafu.edu.ge gv. 2 gv. 8,9 gv. 6,7,12 gv. 10,11 brZaneba 2018 - 2019 saswavlo wlis dawyebisa da saswavlo procesis daregulirebis Sesaxeb marina xaratiSvili interviu daTa TavaZesTan danail Cirpanskis saxelobis festivali gv. 3-5 qarTuli Teatraluri enciklopedia nana gubelaZe sulieri arsebebi elene kavTelaZe cxovreba idiotisa

Upload: others

Post on 09-Jan-2020

22 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: qarTuli Teatraluri enciklopedia125)_2018.pdfqarTuli Teatraluri enciklopedia nana gubelaZe sulieri arsebebi elene kavTelaZe ... damtkicebuli sajaro samarTlis iuridiuli piris - saqarTvelos

1

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

saqarTvelos SoTa rusTavelis TeEatrisa da kinos saxelmwifo universitetis gazeTi #7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

gamomcemloba `kentavri~, aRmaSeneblis gamz. 40; tel: 2999 411 (240); www. tafu.edu.ge

gv. 2

gv. 8,9

gv. 6,7,12

gv. 10,11

brZaneba

2018 - 2019 saswavlo wlis dawyebisa da saswavlo procesis daregulirebis Sesaxeb

marina xaratiSvili

interviu daTa TavaZesTan

danail Cirpanskis saxelobis

festivali

gv. 3-5

qarTuli Teatraluri

enciklopedia

nana gubelaZe

sulieri arsebebi

elene kavTelaZe

cxovreba idiotisa

Page 2: qarTuli Teatraluri enciklopedia125)_2018.pdfqarTuli Teatraluri enciklopedia nana gubelaZe sulieri arsebebi elene kavTelaZe ... damtkicebuli sajaro samarTlis iuridiuli piris - saqarTvelos

2

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da

kinos saxelmwifo universitetibrZaneba

06. 07. 2018 weli 118/2----------------------------- q. Tbilisi # -----------------------------

2018 - 2019 saswavlo wlis dawyebisa da saswavlo procesis daregulirebis Sesaxeb

,,umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 22-e muxlis da saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis ministris 2014 wlis 7 ivlisis # 05/91 brZanebiT damtkicebuli sajaro samarTlis iuridiuli piris - saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetis wesdebis me-20 muxlis safuZvelze, saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetis bakalavriatis, magistraturisa da doqtoranturis akademiur safexurebze saswavlo procesis Seuferxebeli warmarTvis mizniT

v b r Z a n e b:

1. saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetSi 2018 - 2019 saswavlo wels saswavlo procesi warimarTos Semdegi moTxovnebis dacviT:1.1. 2018 - 2019 saswavlo weli universitetis yvela akademiur safexurze daiwyos 2018 wlis 17 seqtembers

bakalavriati, magistratura, doqtoranturaSemodgomis semestri

1.2. administraciuli da akademiuri registracia - 3-14 seqtemberi1.3. saleqcio mecadineobebi - 17 seqtemberi - 29 dekemberi1.4. saSobao ardadegebi - 31 dekemberi - 7 ianvari1.5. sagamocdo sesia - 8 ianvari - 2 Tebervali1.6. damatebiTi gamocdebi - 4-9 Tebervali1.7. ardadegebi - 11-17 Tebervali

gazafxulis semestri

1.8. administraciuli da akademiuri registracia - 1-15 Tebervali1.9. saleqcio mecadineobebi - 18 Tebervali - 1 ivnisi1.10. sagamocdo sesia - 3 - 29 ivnisi1.11. damatebiTi gamocdebi - 1 - 6 ivlisi

2. dadgenileba gamoqveyndes universitetis gazeTSi da ganTavsdes universitetis oficialur eleqtronul gverdze.3. kontroli dadgenilebis Sesrulebaze ganaxorcielos akademiuri sabWos Tavmjdomarem.brZaneba SeiZleba gasaCivrdes Tbilisis saqalaqo sasamarTloSi misi gacnobidan 1 Tvis vadaSi, Semdeg misamarTze: Tbilisi, daviT aRmaSeneblis xeivani me-12 km., # 6.

safuZveli: akademiuri sabWos gadawyvetileba oqmi # 9 05.07.2018 weli

r e q t o r i: giorgi margvelaSvili

Page 3: qarTuli Teatraluri enciklopedia125)_2018.pdfqarTuli Teatraluri enciklopedia nana gubelaZe sulieri arsebebi elene kavTelaZe ... damtkicebuli sajaro samarTlis iuridiuli piris - saqarTvelos

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

3

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

4. gv.

danail Cirpanskis saxelobis

festivali

2017 wlis 1-7 oqtombers bulgareTSi, qalaq stara zagoraSi, pirvelad Catarda danail Cirpanskis saxelobis Teatraluri skolebis saerTaSoriso festivali. axalgazrda msaxiobi 24 wlis asakSi gardaicvala. misi xsovnis pativsacemad, axal iniciativas Caeyara safuZveli, dafuZnda Teatraluri skolebis saerTaSoriso festivali, romelic kulturis popularizaciis ioneskos saerTaSoriso fondis TanadafinansebiT tardeba. festivalma Zalze swrafad akrifa tempi, cnobili da saintereso gaxda Teatraluri skolebisaTvis.

festivalis dafuZnebis pirvelsave wels masSi monawileoba miiRo eqvsma qveyanam _ Svidi Teatraluri skoliT, romelTac mravalferovani repertuari warmoadgines: bulgareTis qalaq sofiis dramatulma saswavlebelma _ homerosis „iliada“, saberZneTis aTenis TeatrebTan arsebulma „nacionalurma saswavlebelma _ esqiles „agamemnoni“, espaneTis madridis dramatuli xelovnebis umaRlesma skolam _ avtorTa jgufis inscenireba _ „indieli dedofali“, britaneTis londonis dramisa da sasceno metyvelebis centralurma saswavlebelma _ miuzikli „kopla“, ruseTis kinematografiis saxelmwifo institutma _ gogolis da kafkas „metamorfoza“, xolo ruseTis Teatraluri xelovnebis saxelmwifo institutma _ a. ostrovskis „umziTvo“.

festivalis repertuarSi saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetis damamTavrebeli kursis winasadiplomo speqtakli _ iasunari kavabatas „saxeebi“ iyo warmodgenili (saxelosnos xelmZRvaneli _ Temur CxeiZe, damdgmeli reJisori _ daTa TavaZe). speqtakls safuZvlad daedo didi iaponeli mwerlis iasunari kavabatas ramdenime moTxroba ciklidan „xelisgulisodena moTxrobebi“. speqtaklma festivalis maRali jildo daimsaxura _ nominaciis „saukeTeso

ansambli“ mflobeli gaxda. erovnuli samsaxiobo skolis am namuSevarma festivalis monawileTa Soris didi interesi gamoiwvia, rac upirveles yovlisa, festivalis formatSi gamarTuli diskusiis dros gamoikveTa.

daTa TavaZe axalgazrda reJisorTa im frTas ganekuTvneba, romlebic Tanamedrove msoflio TeatrSi mimdinare procesebidan gamomdinare, axali Teatraluri formebis, axali gamomsaxvelobiTi saSualebebis damkvidrebas cdiloben. am amocanis miRwevaSi mas samefo ubnis Teatris erTmorwmune SemoqmedebiTi gundi exmareba. daTa TavaZe, Teatris SemoqmedebiT koleqtivTan erTad, sakuTar saTeatro enas _ Teatralur esTetikas amkvidrebs. Tamami Teatraluri eqsperimentebi misTvis azrovnebis, TviTgamoxatvis wesad iqca. man Tavisi araordinaluri xelweriT ucxoeli partniorebis yuradRebac miipyro, amitomac xSirad iwveven ucxoeTSi speqtaklebis dasadgmelad, masterklasebis Casatareblad.

daTas SemoqmedebiT saqmianobaSi Zalze saintereso da nayofieri aRmoCnda misi TanamSromloba baton Temur CxeiZesTan _ asistentis rangSi. festivalis muSaobis dReebSi saSualeba momeca gavsaubrebodi mas.

daTa TavaZe: festivalSi monawileoba CvenTvis erTdroulad didi gamocdilebaa da gamowvevac. am tipis festivalebi did informacias gvawvdis Teatraluri skolebis, swavlebis sistemisa da meTodologiis Sesaxeb, gvesaubreba Teatris xvalindel dReze, momavlis Teatrze, xels uwyobs SemoqmedebiTi kontaqtebis damyarebas. festivalSi monawileoba CvenTvis erTgvari provokaciacaa, romelic uCveulo, axal, gansxvavebul sivrceSi speqtaklis warmodgenasTan aris dakavSirebuli.

rogorc pedagogma, mniSvnelovani gamocdileba miviRe. CemTvis Cveuli, intimuri, kameruli Teatraluri sivrcidan _

interviu daTa TavaZesTan

Page 4: qarTuli Teatraluri enciklopedia125)_2018.pdfqarTuli Teatraluri enciklopedia nana gubelaZe sulieri arsebebi elene kavTelaZe ... damtkicebuli sajaro samarTlis iuridiuli piris - saqarTvelos

4

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

3 gv.

5 gv.

gansxvavebul scenaze, sxva mayureblis winaSe TamaSi, saWiro gamocdilebaa, rogorc CemTvis, aseve msaxiobebisTvisac. sainteresoa, rogor gavumklavdiT am amocanas, isic sainteresoa, Tu ra principiT xdeba festivalis programaSi monawile speqtaklebis seleqcia, radgan am principSi ikveTeba festivalis xelwera, misi SemoqmedebiTi amocanebi.

marina xaratiSvili: daTa TavaZe, rogorc pedagogi da rogorc damdgmeli reJisori.

d.T.: rogorc pedagogi, Cems dakvirvebebs, sakuTar gamocdilebas vuziareb studentebs, msaxiobebs. studentobis periodSi, rogorc msaxiobi, batoni gizo Jordanias Segirdi viyavi. mogvianebiT, speqtaklze muSaobis dros, Temur CxeiZes asistentobas vuwevdi. maTTan TanamSromloba CemTvis namdvilad didi skola iyo: fsiqologiur Teatrs Temur CxeiZesTan veziare, fizikurs _ gizo JordaniasTan. bevri ram SemZina marmarinosTan urTierTobam. man sxva SreSi, sxva ganzomilebaSi wamiyvana. batoni gizo _ orTodoqsaluri, brextiseuli esTetikiT, principiT, pirobiTobiT, komedia del artesTvis damaxasiaTebeli siTamamiT gamoirCeoda. Temur CxeiZe _ siRrmiseul plastebSi wvdomiT. ori polarulad gansxvavebuli Semoqmedis, ori gansxvavebuli skolis gavlena ganvicade, magram CemSi maTgan miRebuli gamocdilebis transformacia moxda. stanislavski aris klasikuri ganaTlebis safuZveli, aris fundamenti, magram misi

gaorTodoqseba ar iqneba swori. xelovnebaSi adamianma Tavisuflad unda ipovos sakuTari gza, sakuTari adgili sistemaSi. gaziarebasa da daZalebas Soris didi gansxvavebaa. me gavcdi stanislavskis, daviwye piter brukis, eJi grotovskis, Tanamedrove aziuri Teatraluri esTetikis kvleva. pedagogis umTavresi misiaa _ studentis inspiracia, _ sakuTari Tavis

gamoxatvisTvis, students meti Tavisufleba unda mivaniWoT. baton gizos es kargad SeeZlo, mas didi ndoba hqonda Tavisi Segirdebis mimarT, aravisgan migrZnia msgavsi ndoba. pedagogs studentisaTvis kreatiuli impulsis micema, misi SemoqmedebiTad aRgzneba unda SeeZlos.

m.x.: ratom airCieT iasunari kavabatas `saxeebi~?

d.T.: qarTuli samsaxiobo skola, ZiriTadad, stanislavskis tradiciebzea dafuZnebuli. batonma Temur CxeiZem jgufTan muSaobis procesisas axali meTodiT, axali teqnologiebiT ixelmZRvanela, Tumca es yvelaferi stanislavskis bazaze xdeboda. kavabatas masala saSualebas iZleoda, erTgvari fizikuri savarjiSoebis safuZvelze, romlebic saswavlo procesSi ar sruldeba, Segveqmna sasceno qmedebis vizualuri partitura. Cveni speqtakli swored fizikuri moZraobis rTul partiturazea agebuli, amdenad igi, ZiriTadad, sanaxaobiTia. gansxvavebuli tipis masalaze muSaobis dros gvindoda migveRwia im kondiciisaTvis, rodesac personaJis, gmiris fizikuri mdgomareoba _ uerTdeba mis fsiqologiur mdgomareobas. gvindoda `nos~ Teatris mimdevrebi vyofiliyaviT, mogveTxro ilustrirebuli istoria. es xom `nos~ Teatris principia. kavabatas moTxrobebis yvela personaJisTvis avirCieT calkeuli nawyvetebi, epizodebi, siuJetebi. literaturul pirvelwyaroze dayrdnobiT, SevecadeT

Segveqmna speqtaklis vizualuri partitura.

m.x.: ramdeni xani muSaobdiT am masalaze?

d.T.: daaxloebiT, 4-5 Tvis ganmavlobaSi. savarjiSoebi, rom-lebsac vasrulebdiT, cnobierebis Secvlaze ar iyo orientirebuli. studentebs esmodaT dasmuli amocanis arsi. gvindoda gveCvenebina, rom Teatri mravalferovania, rom arsebobs Teatris sxvadasxva saxeoba da, Sesabamisad, gansxvavebulia maTken savali gzebic. rom saTeatro sistema erTia, meTodi ki sxvadasxva. Cven SevecadeT Teatri sxvagvarad gagveazrebina.

m.x.: speqtaklSi grZeli eqspozicia gaqvT. ratom? (es SekiTxva festivalis farglebSi gamarTul diskusiazec wamoiWra).

d.T.: `nos~ Teatri daiwyo Cais smis ritualidan. Cais sxvadasxva surnelis Seynosvisas asociaciurad Cndeba SegrZnebebi,

Page 5: qarTuli Teatraluri enciklopedia125)_2018.pdfqarTuli Teatraluri enciklopedia nana gubelaZe sulieri arsebebi elene kavTelaZe ... damtkicebuli sajaro samarTlis iuridiuli piris - saqarTvelos

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

5

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

4 gv.

xilvebi. gvindoda mayurebelSi aRmocenebuliyo emociiT miRebuli gan-wyoba. ̀ nos~ TeatrSi ynosva araracionaluri aqtia. surneli SegrZnebis provocirebas axdens, Sesabamisi asociaciebis aRmocenebas iwvevs. gvindoda, rom mayurebels swored SegrZnebiT gamowveuli asociaciebiT gaecnobierebina, rasac garkveuli dro sWirdeboda.

m.x.: ra koncefcias eyrdnobodiT speqtaklSi?

d.T.: speqtakli `saxeebi~ erTian qargaSia moqceuli. studentebTan TanaSemoqmedebis procesi Zalze saintereso da saxaliso iyo. speqtakli daibada msaxiobebTan TanaavtorobiT. SevecadeT, teqstis Sesatyvisi scenuri ekvivalenti mogveZebna. komunikaciis axal formebs, axal gamomsaxvelobiT saSualebebs moqmedebaSi, plastikaSi veZebdiT. studentebi xSirad Tavad mTavazobdnen teqstis fizikur ekvivalents. fizikuri ekvivalenti agebulia `nos~ Teatris principze, romelic erTdroulad `nos~ Teatris filosofiis da b. brextis Teatris esTetikis nazavs warmoadgens.

improvizacia am speqtaklis Tanmdevia. ambis mosmenasTan erTad, asociaciurad, speqtaklis mTavar movlenasTan mimarTebaSi, iqve ibadeboda improvizaciis saxeobebi. vcdidiT sxvadasxva variantebs, vqmnidiT calkeul epizodebs. qoro, romelic speqtaklis organuli nawilia, misi moqmedebis partiturac improvizaciis gziT iqmneboda. rac mTavaria, reJisoris aqtiuri Carevis gareSe.

winasadiplomo speqtakli `saxeebi~ personaJebis scenur ambebs mogviTxrobs, romlebic, faqtobrivad, erT RerZze trialebs da erT mTlian istorias warmoadgens. Tu yuradRebiT davakvirdebiT, scenaze warmodgenili ambavi ar aris aTi sxvadasxva adamianis istoria. es aris sxvadasxva saxeTa mier monaTxrobi erTi adamianis istoria, erTi adamianis mravalsaxovneba, erTgvari niRabi, romelsac speqtaklis personaJebi iyeneben. es aris eqstremalur situaciaSi erTi adamianis mier gamovlenili sxvadasxva saxe. yvela novelaSi sxvadasxva ambavia moTxrobili, sadac adamiani fundamentur dakvirvebebs axdens rogorc sakuTar Tavze, ise sxvebzec da am dakvirvebis Sedegad sakuTar Tavs aRmoaCens.

speqtaklis TiToeuli personaJi Tavisi cxovrebis calkeuli epizodebis ilustrirebas axdens. mayurebelTa Tvalwin kaleidoskopuri mravalferovnebiT gaTamaSdeba cxovrebiseuli istoriebi, adamianis mier mTeli cxovrebis manZilze ganvlili gza, sasixarulo ambebiTa

da tkiviliani istoriebiT. mayurebeli personaJTa scenuri cxovrebis atmosferoSi iZireba da maTTan erTad ganicdis gmirTa Tavgadasavlebs, romlebic Tavisuflebaze, rwmenaze, siyvarulze, sikvdilsa Tu sicocxleze mogviTxroben. adamiani moxetiale mgzavriviT mTeli cxovrebis ganmavlobaSi sakuTar tvirTs ezideba da cxovrebis yvela etapze, yovel gaCerebaze, raRac mniSvnelovans aRmoaCens _ Seicnobs sakuTar Tavs.

P.S.

festivalis pirobebSi gamarTul diskusiebze msjelobdnen Tanamedrove Teatrze, mis mravalferovnebaze, Teatraluri skolebis swavlebis meTodologiaze, sarepertuaro politikaze, magram dominanturi Tema msaxiobi iyo.

rogori msaxiobi gvWirdeba dRes?

ganaTlebuli, Sesabamisi Teoriuli codniT aRWurvili, Semoqmedi, Semqmneli, SemTxzveli, maqsimalurad maRali fizikuri kondiciebis mqone, romelic nebismieri plastikuri Tu musikaluri amocanebis daZlevisaTvis aris mzad, daxvewili profesiuli unarebis mflobeli, kreatiulad moazrovne aqtiori.

Tanamedrove Teatri rTuli amocanis winaSe ayenebs Teatralur skolebs. am amocanis misaRwevad unda ganisazRvros prioritetebi, moiZebnos axali teqnologiebi, myari meTodologiuri safuZvlebi.

marina xaratiSvili,

xelovnebaTmcodneobis doqtori, asocirebuli profesori

Page 6: qarTuli Teatraluri enciklopedia125)_2018.pdfqarTuli Teatraluri enciklopedia nana gubelaZe sulieri arsebebi elene kavTelaZe ... damtkicebuli sajaro samarTlis iuridiuli piris - saqarTvelos

6

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

,,qarTuli Teatris enciklopedia~gagrZeleba. ix. wina nomrebi (#5, #6, #8, #9, #10,2017;

#1, #2, #3, #4, #5, 6, 2018)

7 gv.

abaSiZe vasil giorgis Ze (26. IX. 1935, Tbilisi – 1. IX. 2012, iqve) – baletis mocekvave, pedagogi, baletmaisteri, saq. dams. art. (1985), aWaris ar xel. dams. moR. (2003), qarTuli Teatris erT-erTi fuZemdeblis – v. abaSiZis SvilTaSvili.

1955 daamTavra Tsqs (ped. s. vekua, v. Wabukiani). 1955–77 TobT wamyvani solisti. repertuari: Caikovskis ,,gedis tba~ – zigfridi, rotbari da espanuri cekva; ,,mZinare mzeTunaxavi~ – dezire, mefe; minkusis ,,don kixoti~ – espada; ,,baiadera~ – bramini, cecxlis cekva; ,,korsari~, – padede; kreinis ,,laurensia~ – komandiri, cekva kastanetebiT; adanis ,,Jizeli~ – grafi alberi; gunos ,,valpurgiis Rame~ – baxusi; bergis ,,yinulis dedofali~ – asaki; ToraZis ,,gorda~ – induri cekva; Rlontis ,,ganTiadi~ – gulTmisani, Wabuki; maSkovskis ,,valsi~ – sakoncerto SesrulebiT.

rogorc mocekvave, sxvadasxva wlebSi gastrolebze imyofeboda mraval qveyanaSi (safrangeTi, Cexoslovakia, ungreTi, poloneTi, birma-tailoni, erayi, italia, avstria da sxv.).

samsaxiobo moRvaweobasTan erTad eweoda pedagogiursa da administraciul saqmianobas: 1972–73 meuRlesTan (r. abaSiZe) erTad sabaleto skola Camoayaliba q. baRdaTSi (erayi). 1976–77 bulgareTis q. stara zagoraSi muSaobda pedagog-repetitorad da asistentobas uwevda v. Wabukians ,,laurensias~ dadgmisas. 1977–78 kievSi iyo mT. baletmaisteri koleqtivisa – ,,baleti yinulze~, 1980 v. Wabukianis xelmZRvanelobiT Seqmna speqtakli ,,cecxli da yinuli~. 1965–1997 paralelurad iyo pedagogi (Tsqs), mihyavda klasikuri cekvis klasi, amasTan meTvalyureobda sasceno praqtikas.

1989–91 xelmZRvanelobda sTs bazaze arsebul klasikuri baletis dass. swored am dasis monawileobiT did TeatrSi moamzada v. Wabukianis saiubileo saRamo.

1997–99 baTumis xelovnebis institutis sabaleto studiis samxatvro xelmZRvanelia. 1999–2004 – baTumis saxelmw. ,,klasikuri baletis~ skola-saswavleblis fuZemdebeli da direqtori, baTumis bavSvTa operisa da baletis saxelmw. Teatris mT. baletmaisteri. meuRlesTan (r. abaSiZe) erTad gizo Jordanias mus. speqtaklisaTvis (k. gocis ,,princesa turandoti~) dadga sabaleto nomrebi, romelTa gamoc col-qmar abaSiZeebs mieniWaT m. abaSiZis premia.

2010 a. miiwvies s. peterburgis mixailovis TeatrSi, sadac aRadgina v. Wabukianis cnobili dadgmis (kreinis ,,laurensia~) originaluri versia.

lit: x o m e r i k i e., vaso abaSiZeSi v. Wabukianis suli quxs, g. ,,aWara~, 28. IX. 1959; x u b ul u r i l., belgiaSi, eraySi – ucxoeTis presis furclebze, g. ,,komunisti~, 19. VI. 1973; g u n i a n., Rirseuli badiSi, g. ,,saxalxo ganaTleba~, 8. VII. 1987; n a d a r e i S v i l i l., ,,qarTuli baleti~, Tb., 2010; misive, Рицарь грузинского Балета, J. ,,Русский клуб~, 2012, №10; x u r c i l a v a d., kargi gvariSvili, J. ,,Teatri da cxovreba~, 2015, №4.

g. d.

agrba aziz raSidis Ze [2 (15). VI. 1912, gudauTis r-nis sof. yulanurxva – 19. X. 1992, soxumi) – afxazi msaxiobi da reJisori, saq. sax. artisti (1954), afxazeTis ar sax. art. (1971), d. gulias sax. saxelmfifo premiis laureati (1998).

1931-dan afxazuri Teatris (soxumi) msaxiobia. 1934 daamTavra soxumis dram. studia. 1934–36 swavlobda a. lunaCarskis sax. saxelmw. Teatraluri xelovnebis institutSi (sareJ. f-ti), 1936–38 – rusTavelis T-tris dram. studiis afxazur seqciaSi. 1939–63 soxumis afx. Teatris mT. reJ. da samx. xelm-lia..

gamorCeuli rolebi: seidiyi (m. lakerbais ,,danayai~, keleSi (g. gulias ,,Savi stumrebi~), baTayva (g. gabunias ,,mzis amosvlis win~), iago (Seqspiris ,,otelo~), yvaryvare (p. kakabaZis ,,yvarvare TuTaberi~), gaci (Savloxovis ,,sasiZo~), raSidi (Wanbas ,,mahajirebi~), anania (sumbaTaSvil-iuJinis ,,Ralati~), gorodniCi (gogolis ,,revizori~).

misi reJisuris saukeTeso nimuSebia: Seqspiris ,,otelo~ (1941), g. gulias ,,Savi stumrebi~ (1951), n. pogodinis ,,kremlis kurantebi~ (1959) da sxv.`Jizeli~: l. miTiaSvili da v. abaSiZe

Page 7: qarTuli Teatraluri enciklopedia125)_2018.pdfqarTuli Teatraluri enciklopedia nana gubelaZe sulieri arsebebi elene kavTelaZe ... damtkicebuli sajaro samarTlis iuridiuli piris - saqarTvelos

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

7

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

6 gv.

12 gv.

Txz.: Teatri, romelsac brwyinvale momavali aqvs, g. ,,sab. afx.~, 17. II. 1939; Cveni akaki, (xorava), iqve, 12. XII. 1965; didi aRiareba, J. ,,Teat. moambe~, 1982, №1.

lit.: ,,ТЭ~, М., 1961, т. 1; n i n i Z e v., WeSmariti Semoqmedi, g. ,,sab. afx.~, 25. II. 1967; C u b i n i Z e m., afxazuri Teatris erT-erTi fuZemdebeli, iqve, 25. I. 1977; ,,qse~, Tb., 1975, t. 1; a r g u n i a., ,,afxazuri Teatris siamaye~, g. ,,sab. afx.~, 21. I. 1983; enc. ,,saq-lo~, Tb., 1997, t. 1.

agrba razenbei mixeilis Ze [9 (22). V. 1913, gudauTis r-is sof. yulanurxva – 10. IX. 1980, soxumi) – afxazi msaxiobi da reJisori. afxazeTis ar (1954) da saq. (1958) sax. art.

daamTavra soxumis dram. studia (xel. v. domogarovi). 1931-dan – soxumis T-ris

afx. dasis wevri. gansaxierebuli aqvs mravali saintereso dram. da komediuri roli: n. lakoba (Wanbas ,,qerazi~), polkovniki zaxarovi (lakerbais ,,danayai~), qvanaTi (faCalias ,,gunda~), batalbei (sarqisianis ,,ubrwyinvalesi mxecebi~), ZanTemiri (Savloxovis ,,sasiZo~), gubernatori (b. Sinkubas ,,simRera kldeze~), moSiaSvili (n. dumbaZis ,,TeTri bairaRebi~), rodrigo (Seqspiris ,,otelo~), aRmzrdeli (evripides ,,medea~), Jadovi (a. ostrovskis ,,Semosavliani adgili~), Cineli (s. SanSiaSvilis ,,anzori~), xlestakovi (gogolis ,,revizori~), frondozo (lope de vegas ,,cxvris wyaro~) da sxv.

rogorc reJisorma dadga: m. daraselias ,,uZveles warsulSi~ da i. bil-bele-cerkovis ,,mesazRvreebi~.

lit.: ,,ТЭ~, М, 1961, т. 1; ,,qse~, Tb., 1975, t. 1; enc. ,,saq-lo~, Tb., 1997, t. 1.

aduaSvili nuSa mixeilis asuli (5. IV. 1943, goris r-nis sof. axaldaba) – qalTa kostiumebis mkeravi rusTavelis TeatrSi.

1958 daamTavra saSualo skola, Semdeg q. goris kulturis saxlTan arsebuli Wra-kervis sruli kursi da 1973-dan rusTavelis T-Si muSaobs sadadgmo

ganyofilebis mkeravad. rogorc Tavad ambobs, swored RvTis neba iyo rusTavelis TeatrSi misi misvla da aTeulobiT wlebis ganmavlobaSi yoveldRiuri, uaRresad saqmiani da megobruli, keTilganwyobili urTierToba SesaniSnav msaxiobebTan (m. Tbileli, s. yanCeli, m. Caxava, z. kverenCxilaZe da sxv.).

zogi maTgani (z. kverenCxilaZe) uSualod monawileobda TavianTi kostiumebis mzadebis saqmeSi, rac rTuli, magram sasiamovno, namdvili SemoqmedebiTi procesia – unda gaiTvaliswino

im msaxiobisa da personaJis xasiaTi, moTxovnebi, pretenziebi, survilebi, visTvisac personalurad ikereba esa Tu is samosi da bevr SemTxvevaSi, Semdgom inaxeba Teatris muzeumSi. ,,am adamianebma imdeni siTbo, siyvaruli da madliereba magrZnobines, rom kidev ufro Semayvares Cemi Teatri. 45 welia aq var da arsad wamsvleli ar var~ – ambobs q-ni nuSa.

aseTi Tavdadeba mas daufasda kidec – 2018 wels mieniWa sTs wodeba –,,amagdari~.

lit.: J. ,,Teatri~, 1918, №1; facebook – rustaveli theatre – rusTavelis Teatri (video).

g. d.

avCiani suren giorgis Ze [24. VII. (5. VIII.) 1904, Tbilisi – 2. VI. 1985, iqve) – somexi mwerali, kritikosi, mTargmneli, dramaturgi. saq. xel. dams. moR. (1964).

daamTavra Tbil. nersesis seminaria (1916 – 1920). pirveli leqsi gamoaqveyna 1923. 1925

TbilisSi daaarsa qarT. da somx. dramwreebi. avtoria piesebisa: ,,sosi da vardiTeri~ (1946), ,,qoroRli~ (1948), ,,saiaTnova~ (1950), pel-puR~ (1956). 1959 gamosca poeturi kr. ,,leqsebi~. eweoda uaRresad nayofier mTargmnelobiT moRvaweobas. somxuridan qarTulad Targmna: o. Tumanianis ,,daviT sasunci~ (1939), a. Sirvanzades ,,qaosi~ (1950) da a.S. qarTulidan ki somxurad: n. baraTaSvilis leqsebi da poema ,,bedi qarTlisa~ (1946), k. gamsaxurdias romani ,,didostatis marjvena~ (1961), agreTve piesebi: s. SanSiaSvilis ,,arsena~, s. kldiaSvilis ,,gmirTa Taoba~, a. wereTlis ,,patara kaxi~, g. naxucriSvilisa da b. gamrekelis ,,nacarqeqia~. saerTod, didi wvlili miuZRvis qarTul-somxur Teatralur urTierTobaSi.

dakrZalulia TbilisSi.Txz.: ,,xelovneba da xelosnoba~, Tb., 1930; avetik

isahakiani, J. ,,mnaTobi~, 1945, №9; qarTul-somxuri Teatraluri urTierTobani~, Tb., 1960; ilia WavWavaZe da somexi sazogadoeba, kr. ,,literaturuli urTierTobani~, I, 1965; ,,saxalxo Teatris veteranebi~, J. ,,Teatraluri moambe~, 1974, №2.

lit.: d a v i T i a n i i., siyvaruliT laparaki Tu ginda, J. ,,droSa~, 1965, №1; ,,qse~, Tb., 1975, t. 1; enc. ,,saq-lo~, Tb., 1997, t. 1; kr. ,,sT~, Tb., 2004, gv. 67.

g. m.

avWalis auditoria – pirveli saxalxo Teatri saqarTveloSi (1893), kerZod, imdroindeli tfilisis erT-erT, ukidures Crdilo gareubanSi, romelsac dResac ,,avWala~ ewodeba. manamde iyo

Page 8: qarTuli Teatraluri enciklopedia125)_2018.pdfqarTuli Teatraluri enciklopedia nana gubelaZe sulieri arsebebi elene kavTelaZe ... damtkicebuli sajaro samarTlis iuridiuli piris - saqarTvelos

8

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

5 gv.

debiuti

sulieri arsebebi

laSa buRaZis piesis mixedviT, reJisor daviT sayvareliZis mier SoTa rusTavelis saxelobis Teatris scenaze dadgmuli speqtakli „sulieri arsebebi“ aerTianebs iseT aqtualur Temebs, rogorebicaa: adamianis piradi samyaro; ojaxuri Tu megobruli urTierTobebi; religiisadmi damokidebuleba; qarTuli mentaliteti... es yvelaferi gadmocemulia ori ojaxis cxovrebis magaliTze, romelTa Soris dapirispireba, urTierTSuRli Tu mtroba, Taobidan Taobaze gadadis. am SemTxvevaSi, konfliqts simwvaves matebs axalgazrdebis siyvaruli. Cveni drois romeo da julieta _ maT irgvliv ki Tanamedrove montegebi da kapuletebi!..

am speqtaklSi, usulo sagnebis saxiT, fantasmagoriuli elementebic iCens Tavs. rogorc warmodgenidan irkveva, xandaxan sakmaod prozaulma, yofiTma sagnebma Cvenze gacilebiT meti ician!.. moqmedeba sadad morTul erT sivrceSi viTardeba. scenografiaSi (merab merabiSvili) dominirebs muqi wiTeli, romelic mkafio, mkveTr, TvalSisacem kontrasts qmnis msaxiobTa Sav samosTan. piesis mixedviT, moqmedebis adgili xSirad icvleba; Tumca, miuxedavad amisa, speqtaklSi dekoracia ucvlelia; cvlileba mxolod moqmed pirebsa da maT xasiaTebs exeba.

erTi SexedviT, warmodgena TiTqos „akrZaluli“ siyvarulis Temaze unda iyos agebuli. maiko (ruska mayaSvili) da Temiko (daTo darCia) garSemomyofebs sakuTari siyvarulis gadasarCenad, SesanarCuneblad ebrZvian.

marina kaxians moZebnili aqvs imgvari gamomsaxvelobiTi saSualebebi, rom mis mier gansaxierebuli scenuri gmiri, Cveni Tanamedrove

nana gubelaZe da elene kavTelaZe, axla ukve III kursis studentebi arian. Tumca, es werilebi maT II kursze daweres. esaa maTi, rogorc Teatrmcodneebis debiuti; werilobiT speqtaklis Sefasebis pirveli mcdeloba. albaT, amitomac ar davarqvi maT namuSevars recenzia („nametani“ xmamaRali ganacxadi gamomividoda!..). isini, TavianTi jgufelebis msgavsad, jer kidev swavloben imas, Tu rogor unda gaaanalizon Teatraluri warmodgena. ra Tqma unda, am gzaze, warmodgenili statiebi Sorsaa srulyofilebisagan, magram miviCnie, rom momavali Teatrmcodneebis jgufSi, nanam da elenem, am etapze sxvebze ukeT SeZles dasaxuli miznis miRweva. amitomac gavbede maTi namuSevrebis Cveni universitetis gazeTis mkiTxvelTa samsjavroze gamotana. Cemi azriT, es pirveli publikacia erTgvari stimuli iqneba, rogorc maTTvis, ise maTi jgufelebisaTvis. darwmunebuli var, amiT mTeli jgufis motivacia ufro gaizrdeba, rac swavlis procesSi jansaRi konkurenciisaTvis saTanado niadags Seamzadebs.

giorgi cqitiSvili

xelovnebaTmcodneobis doqtori, profesori

cxovrebidan Zalze nacnobi adamianebis krebiT portretad warmogvidgeba. esaa vnebebs ayolili qali, romelic mudam TvalTmaqcobs, cxovrebaSi ramdenime rolis (deda, sayvareli, dedamTili) TamaSi uwevs da TiTqmis arsad araa gulwrfeli. m. kaxianis plastika, metyvelebis manera, mimika, yovelive zemoTqmuls saxierad, damajereblad warmoaCens. mis mier gansaxierebuli moqmedi piri, waramara, mourideblad „cxvirs yofs“ Svilis pirad cxovrebaSi, pirferobs, amasTan, mudam aTas sisuleles roSavs... karga xania romani aqvs kacTan, romelic male misi vaJis simamri unda gaxdes... garda zemoTqmulisa, m. kaxianis scenuri gmiri moZalade, tiranic kia, romelsac sakuTar binaSi, erT oTaxSi tyve hyavs damwyvdeuli... sabolood, Cven winaSea qali, romelsac Tavisi Tavis garda aravin adardebs.

misi xasiaTisagan radikalurad gansxvavebul scenur gmirs asaxierebs TaTuli doliZe. is ojaxis, qmris, Svilis mosiyvarule, erTguli adamiania; mudam qmar-Svilze zrunavs, saxlSi fusfusebs... miuxedavad amisa, is sulac araa bednieri... qmari gamudmebiT Ralatobs; Svilic

9 gv.

Page 9: qarTuli Teatraluri enciklopedia125)_2018.pdfqarTuli Teatraluri enciklopedia nana gubelaZe sulieri arsebebi elene kavTelaZe ... damtkicebuli sajaro samarTlis iuridiuli piris - saqarTvelos

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

9

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

8 gv.

urCi da Tavnebaa... da ai, swored am qalis yofiT, erTferovan, prozaul cxovrebaSi iWreba Cem mier zemonaxsenebi fantasmagoriuli elementi... mis Tvalwin cocxldebian usulo sagnebi; isini Tvals uxelen T.doliZis mier gansaxierebul moqmed pirs; uamboben qmris araerTi Ralatis Taobaze, bolos ki arwmuneben, rom Tavadac uRalatos meuRles... msaxiobi saxierad, damajereblad gadmogvcems personaJis gancdebs; mas, TiTqos fexqveS miwa ecleba... xsnas eZebs, sulis simSvidis kvlav dabrunebas cdilobs da Cndeba tragikomikuri, ironiul-sarkastuli epizodi... T. doliZis mier gansaxierebuli personaJi telefoniT abarebs aRsarebas moZRvars!.. sagaloblis fonze, sanTliT xelSi mdgari qalia Cven winaSe... moZRvarTan saubari mTavrdeba aseve absurduli sityvebiT: „mere gadmogirekavT, gkocniT!..“

ucnauri da sasaciloa Seyvarebuli wyvili (Tanamedrove romeo da julieta!). rusudan mayaSvili mSoblebis nebiera, pranWia gogos rols TamaSobs. daviT darCia qmnis erTi Cveulebrivi „Tbiliseli biWis“ scenur saxes; man arc gogonasTan, SeyvarebulTan moqceva icis; dedasTan uTanxmoebis Semdeg ki mxolod erTaderT gzas poulobs _ oTaxSi gamoketili patara bavSviviT tiris... rogorc iqna, erTmaneTis pirispir marto darCenili Seyvarebulebis epizodi sruliad moklebulia siyvarulis amaRlebul gancdas, vnebas; is arc intimur atmosferos badebs. rogorc Cans, saTanado, Sesatyvisi ganwyoba verc reJisorma Seqmna da verc msaxiobTa duetma Sva...

daviT kvircxalia respeqtabeluri Sua xnis mamakacis scenur portrets qmnis, romelic meuRles TiTqmis yovel nabijze Ralatobs da es mas sulac ar anaRvlebs; vinaidan, amgvari saqcieli cxovrebis normad miaCnia... moqmedi piri, zedmetsaxelad „Roro“ erTdroulad mravalsaxiani personaJia; daviT uflisaSvili, SeiZleba iTqvas, dasaxul mizans aRwevs; mis mier xorcSesxmuli scenuri gmiri akviatebuli azrebiTa Tu ideebiTaa Sepyrobili (iaraRis xmareba, sma da ase Semdeg...). metad saxasiaTo, ucnauri, tragikomikuri roli ergo murman jinorias; Tavdapirvelad, is tyved gvevlineba, romelic CvenTvis anu mayureblisTvis gaurkveveli, ucnobi mizezis gamo, binis erT oTaxSia Camwyvdeul-gamoketili; drodadro, sakuTar arsebobas yviriliT Segvaxsenebs xolme... mas aiZuleben gaakeTos is, rac mis ufross surs; isic morCilad asrulebs brZanebebs; Tumca, momdevno scenaSi sapirispiro xasiaTs avlens. warmodgenis miwuruls, misi saxiT, ukve sakuTar TavSi absoluturad darwmunebuli kote gvevlineba. swored is warmoTqvams frazas, romelic, Cemi azriT, speqtaklis amosavali

wertili da misi umTavresi saTqmelia: „gaumarjos Tqvens patar-patara saidumloebebs!..“ marTlac, am warmodgenaSi, TiToeul moqmed pirs Tavisi saidumloebebiT moculi samyaro aqvs...

speqtaklis kulminacia sakmaod damabnevelia. kedelze omis amsaxvel kadrebs vxedavT, ismis operis hangebi da mayurebelTa darbazi nel-nela nisliT Tu kvamliT ifareba. cocxlebi kvdebian, mkvdrebi cocxldebian... es, erTdroulad samyaros, kacobriobis aRsasruli, apokalifsia, bibliuri meored mosvlaa da erTgvari saxieri, TvalsaCino zRvari sicocxlesa da sikvdils Soris, sadac yvela adamiani ar SeiZleba cocxlad, sulier arsebaT CaiTvalos... mayureblis gonebaSi uneblied, TavisTavad, Zaldautaneblad Cndeba kiTxva: „axla Cven cocxlebi varT Tu mkvdrebi?!..“

reJisor daviT sayvareliZis mier dadgmuli speqtakli namdvilad ar aris maRalmxatvruli xelovnebis TvalsaCino nimuSi, magram warmodgenaze myofi mayurebeli, darwmunebuli var, udavod Cafiqrdeba Tavisi amqveyniuri arsebobis tragikomikur absurdulobaze... wuTisoflis warmavalobaze, amaoebaze... yovelive zemoTqmulis miRwevaSi TavianTi wvlili SeaqvT im msaxiobebsac, vinc speqtaklSi epizodur rolebs asruleben (nino Tarxan-mouravi, qeTi xitiri, Temiko WiWinaZe). zogierT maTgans ramdenime patara rolis TamaSic uwevs, radgan, rogorc ukve vTqvi, warmodgenaSi usulo, yofiTi sagnebi uecrad cocxldebian...

speqtakli erTgvari qoreografiul-plastikuri etiudiT mTavrdeba. damdgmeli reJisoris Canafiqri advili amosacnobia. miuxedavad yvelafrisa (rac warmodgenaSi moxda Tu gaTamaSda), moqmed pirTa cxovrebaSi mainc araferi Secvlila; isini kvlavac brmad, inerciiT ganagrZoben arsebobas.

nana gubelaZe

saxelovnebo mecnierebebis, mediisa da menejmentis fakulteti, Teatrmcodneobis

specialobis III kursis studenti

Page 10: qarTuli Teatraluri enciklopedia125)_2018.pdfqarTuli Teatraluri enciklopedia nana gubelaZe sulieri arsebebi elene kavTelaZe ... damtkicebuli sajaro samarTlis iuridiuli piris - saqarTvelos

10

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

11 gv.

cxovreba idiotisa

erTi wuTiT warmovidginoT, rom uecrad, Cveni yvela survili Tu ocneba axdeba, Cvens cnobiersa Tu qvecnobierSi gaelvebuli an CabeWdili warmosaxva, zmaneba realur cxovrebaSi cocxldeba... mokled, yvelaferi SesaZlebeli xdeba rwmenis qoniT; Tan, es arc saSobao reklamaa da arc romelime brendis slogani; es, msoflioSi saxelganTqmuli iaponeli mwerlis, riunoske akutagavas cxovrebaa SemoqmedebaSi da bednierebis ZiebaSi ganvlili gzaa.

Tbilisis vaso abaSiZis saxelobis musikisa da dramis profesiul saxelmwifo TeatrSi, „cxovreba idiotisa“ reJisorma daviT doiaSvilma dadga. am speqtaklis premieramde zustad 23 wlis win, akutagavas es nawarmoebi man kinomsaxiobTa (axla rom mixeil TumaniSvilis saxels atarebs) TeatrSi ganaxorciela. maSin d.doiaSvili sruliad axalgazrda reJisori iyo, romelsac Teatraluri instituti axali damTavrebuli hqonda.

sainteresoa, ratom miubrunda imave nawarmoebs reJisori, TiTqmis saukunis meoTxedis gavlis Semdeg?!.. scenografia, romelic aseve d. doiaSvils ekuTvnis, TvalismomWreli da Tavbrudamxvevia, am sityvis pirdapiri gagebiT. Cven Tvalwinaa veeba sfero, erTgvari dolura, romelic RerZze manqanis borbaliviT brunavs da Sig aRmoCenil msaxiobs yiramala atrialebs. smenas wvdeba iaponuri Tu qarTuli hangebi; haerSi livliveben, farfateben msaxiobebi da yvelaferi es saocar vizualur efeqts axdens.

speqtakli ramdenime novelis mixedviTaa SeTxzuli. Cemi azriT, esaa avtoris dakvirvebebis, misi warmosaxvis, fantaziis, xilvebis, aseve dagrovili cxovrebiseuli gamocdilebis, naazrevis, gancdilis erTgvari uecari amofrqveva, afeTqeba... daaxloebiT iseTi, Sampanuris gaxsnisas rom xdeba... aq, Tval-Sisacemia erTi cxovrebiseuli kanonzomiereba; brbo ver egueba gansxvavebul individs, mas masa, umravlesoba an spobs an masxrad igdebs; sakuTari rigebidan gankveTs, gariyavs; idiots, sulels daarqmevs. wuTisoflis wyvdiadSi, es naTeli wertili jiutad, daJinebiT, mizanmimarTulad miiwevs sinaTlisa da bednierebisaken. es tanjviT aRsavse golgoTis gza, pirvel yovlisa sakuTari Tavis, Semdeg ki samyaros Secnoba-Seswavlis mtkivneul procesze gadis... d.doiaSvilis

mier dadgmul warmodgenas, Cemi neba rom iyos, mokled, pirobiTad, „ori saaTi bednierebis ZiebaSi“ davarqmevdi...

maswavlebelma, moZRvarma, ostatma anu sen-

seim (arCil soloRaSvili) Tvali unda auxilos Segirds (giorgi baxutaSvili). swored esaa speqtaklis xerxemali. danarCeni novelebis moqmedi pirni epizodurad SemoiWrebian xolme, raTa umTavresi saTqmelis mkafiod gacxadebaSi daexmaron damdgmel reJisors. marTali giTxraT, adre didad ar momwonda zedmeti, mravalSriani scenuri mxatvruli metaforebi, vizualuri efeqtebi; zogadad, sada, minimalisturi, TavSekavebuli, Zunwi gamomsaxvelobiTi xerxebiTa Tu saSualebebiT dadgmuli warmodgena ufro mizidavda. TiTqos, is ufro nakleb pretenziulia, „iolad“ gasageb-amosaxsnel-gasaSifri.

umravlesobas ar uyvars bevri fiqri, e.w. tvinis Wyleta, gauTaveblad CaxlarTuli rebusebis amoxsna... axla ki vfiqrob, ratomac ara?!.. saTqmelis gacxadeba, problemis gamokveTa asecaa SesaZlebeli... Tu sakuTar TavTan mainc bolomde gulwrfelni viqnebiT, xom yvela adamiani ocnebobs, xom yvela Cvengans gvjera saswaulis... marto darCenilni, fantaziebSi CaZirulni, albaT xSirad davfrinavT warmosaxviT, iluzorul RrublebSi... Zalian gvinda yvelanairi yofiTi simZime, gancda Semsubuqdes, amCatdes... hoda, musikisa da dramis TeatrSi d. doiaSvilis mier dadgmuli speqtakli swored am emociebis srulfasovnad, msuyed miRebis kargi, uebari saSualebaa.

Zalian mokled, rom ityvian sxartad, lakonurad Tu vityviT, g.baxutaSvili Zalian arabunebrivi da xelovnuria Segirdis rolSi. is cdilobs miamiti, gulubryvilo, Tavidan

Page 11: qarTuli Teatraluri enciklopedia125)_2018.pdfqarTuli Teatraluri enciklopedia nana gubelaZe sulieri arsebebi elene kavTelaZe ... damtkicebuli sajaro samarTlis iuridiuli piris - saqarTvelos

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

11

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

10 gv.

cota mosulelo patara biWi ganasaxieros. Cemi azriT, amas sulac ar sWirdeba „nametani“ enis moCleqa... mTavari gulwrfeloba da damajereblobaa. a.soloRaSvilis sen-sei cxovrebisagan daRlili adamiani unda iyos, romelmac brbosgan sakmarisad igema boRma, Suri, simware. msaxiobi zedmiwevniT erTgulad asrulebs reJisoris miTiTebebs, amocanebs... magram, ar vici, SeiZleba es mxolod me meCveneba... is, Sinaganad Tu garegnulad, TiTqos sakuTari Segirdis msgavsad, axalgazrda, Seuryvneli da gamoucdelia. amitom ar gjera misi sibrZnis, cxovrebiseuli gamocdilebisa Tu yovlisSemZleobis...

reJisori, mweralTan erTad, cdilobs dagvarwmunos, rom adamians RvTisgan aqvs boZebuli niWi, raTa SeuZlebeli SeZlos, sakuTar Tavze maRla dadges; rwmeniT, mondomebiTa da muxlCauxreli garjiT Tvali hkidos aqamde uxilavs; Tu adamiani dauRalavad miiswrafvis srulyofilebisaken, mas SeuZlia zeadamianis rangSi amaRldes... aseTia, an ufro sworad, unda iyos a.soloRaSvilis mier gansaxierebuli sen-sei; is zogjer mkacria, xandaxan sevdiani, naRvliani. msaxiobi kargad flobs sxeuls, amitom misi plastika metyvelia. sen-sei is adamiania, romelic xedavs imas, risi danaxvac yvelas ar SeuZlia (an ubralod ar surs!..). swored amitom, misi ufro xSirad ar esmiT.

nana buTxuzi, imeda arabuli da buba gogoriSvili im personaJebs asaxiereben, romelTac sjeraT saswaulis da bednierebisaken mimaval sakuTar gzas eZeben. vizualurad Zalze

efeqturi mizanscenaa jadoqris (n.buTxuzi) gamocxadeba. msaxiobi sakmaod emociurad warmoTqvams dedabris monologs da saTanadod SerCeuli intonaciiTa Tu mimikiT damajereblad warmoaCens avsulis bunebas. misgan gansxvavebiT,

naklebi STabeWdileba moaxdina i.arabulma. msaxiobi mxolod xmis naZaladevi forsirebis meoxebiT cdilobda gansaxierebuli personaJis dramatizmi Cvenamde moetana.

vfiqrob, aseve zedmeti yuradReba aqvs daTmobili warmodgenis vizualur mxares (mxatvruli ganaTeba, musikaluri gaformeba, mbrunavi borbali da a.S.). iseTi STabeWdileba Semeqmna, rom yovelive es reJisoris TviTmiznadaa qceuli. Tumca, albaT gasagebia, Tu ratom mimarTa Tavis karieraSi meored d.doiaSvilma am nawarmoebs. iq, sadac adamianTa jgufia, Tavyrilobaa, yovelTvis ikveTeba individi da is yovelTvis ganwirulia... Zalauneburad paralels vavleb

akutagavas avtobiografiul nawarmoebsa da jemal qarCxaZis „igis~ Soris; Tu mkrexelobad ar CameTvleba, bibliuri „axali aRTqmiseul“ macxovris movlinebas Soris... mokled, es kacobriobasaviT Zalian Zveli da Zalian nacnobi istoriaa.

elene kavTelaZe

saxelovnebo mecnierebebis, mediisa da menejmentis

fakulteti, Teatrmcodneobis

specialobis III kursis studenti

Page 12: qarTuli Teatraluri enciklopedia125)_2018.pdfqarTuli Teatraluri enciklopedia nana gubelaZe sulieri arsebebi elene kavTelaZe ... damtkicebuli sajaro samarTlis iuridiuli piris - saqarTvelos

12

# 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli # 7 (125) 1 oqtomberi 2018 weli

7 gv.

gamomcemloba `kentavri~, aRmaSeneblis gamz. 40; tel: 2999 411 (240); www. tafu.edu.ge

avtorebi:

g. d. – gogi doliZe, xelovnebaTmcodneobis mecnierebaTa doqtori, prof. g. m. – gubaz megreliZe, xel. mecn. doq. i. l. – irine lominaZe (quTaisi).

(gagrZeleba morig nomerSi)

mxolod e.w. ezo-ezo saubno speqtaklebi, romlebsac gansakuTrebiT gulmxurvale enTuziastebi ezoebsa da aivnebze marTavdnen xolme, magram 23. IX. 1893 Catarda ,,scenismoyvare xelosanTa amxanagobis~ pirveli speqtakli (a. cagarlis ,,rac ginaxavs, veRar naxav~), romelmac oficialurad Cauyara safuZveli saxalxo Teatrs saqarTveloSi.

Tavdapirvelad aq qarTveli scenismoyvareebi gamodiodnen, Tumca male gaCnda rus. da somx. dasebi, ramac kidev ufro gaamravalferovna es TavisTavad saintereso iniciativa.

pirveli muSaTa Teatris iniciatorebi ZiriTadad iyvnen saxelosno saswavleblis ufrosi klasis moswavleebi (i. imedaSvili, v. TevdoraSvili, g. jabauri da sxv.). sapremiero speqtaklis reJisorad airCies ioseb imedaSvili (SemdgomSi qarTuli kulturis uTvalsaCinoesi moRvawe), raki igi, g. jabauris mogonebiT, yvelaze gamocdili iyo Cvens Soriso... damyarda umkacresi disciplina, SeimuSaves wesdeba, airCies gamgeoba. Semosavlis erTaderTi wyaro iyo TviT am enTuziastTa sawevro gadasaxadi. didi daxmareba gauwia Teatrs cnobilma eqimma niko xudadovma, profesionalma msaxiobebma (v. abaSiZe, n. gabunia, m. safarova, l. mesxiSvili, v. gunia), qarTvelma mwerlebma (g. wereTeli, s. mgalobliSvili, n. nakaSiZe, i. evdoSvili). daidga: v. gunias ,,da-Zma~, a. yazbegis ,,arsena~, g. sundukianis ,,pepo~, n. gogolis ,,revizori~. speqtaklebis garda imarTeboda koncertebi, leqciebi, saqvelmoqmedo warmodgenebi... gasabWoebis Semdeg avWalis auditorias ewoda ,,proletaruli Teatri~ da iarseba 1925-mde.

lit.: b u x n i k a S v i l i g., qarTuli Teatri asi wlis manZilze, Tb., 1950; j a b a u r i g., mogonebani, Tb., 1956; ,,ТЭ~, М., 1961, т. 1; ,,qse~, Tb., 1975, t. 1; g o m a r T e l i T., saxalxo Teatri, Tb., 1976; enc. ,,saq-lo~, Tb., 1997, t. 1; kr. ,,sT~, Tb., 2003. gv.

alaverdiani leon aleqsandres Ze [19 (31). III. 1887, Tbilisi – 11. I. 1963, iqve) – somexi msaxiobi, saq. sax. art. (1951).

aqtioruli moRvaweoba daiwyo 1904, monawileobda avlabris Teatrsa da avWalis auditoriaSi. 1909-dan samudamod gadavida somxur scenaze, jer Tbil. somx.

dram. sazogadoebis dasSi, erTxans (1924–32) baqos somx. saxelmw. T-rSi, sabolood ki (1932–63) isev Tbil. somxur TeatrSi.

ZiriTadi rolebi: zimzimovi, kakuli (sundukianis ,,pepo~), farseli, barxudari, rafi (Sirvanzades ,,daqceuli ojaxi~, ,,namusi~, ,,patiosnebisaTvis~), mirza (mosaSvilis ,,CaZiruli qvebi~), onise

(mrevliSvilis ,,zvavi~), suleimani, anania (sumbaTaSvil-iuJinis ,,Ralati~), iago (Seqspiris ,,otelo~), mileri (Sileris ,,veragoba da siyvaruli~) da sxv.

lit.: ,,ТЭ~, М., 1961, т. 1; nekrologi – g. ,,sovetakan vrastan~ (Tbil. somxurenovani gazeTi), 17. I. 1963; ,,qse~, Tb., 1975, t. 1; enc. ,,saq-lo~, Tb., 1997, t. 1.

asaTiani vaxtang giorgis Ze (24. X. 1945, quTaisi) – quTaisis m. balanCivaZis sax. operisa da baletis profesiuli saxelmw. Teatris samxatvro sadadgmo nawilis ufrosi.

daamTavra quTaisis al. wulukiZis sax. saxelmwifo pedagogiuri institutis fizika-

maTematikis f-ti (1968). 1. I. 1970 muSaoba daiwyo quTaisis saopero T-rSi butaforad. 1. X. 1973 gaxda sadadgmo nawilis gamge. 1976–82 staJireba gaiara moskovis sakavSiro sakvalifikacio institutSi. 17. III. 1986 – 10. VII. 2007 iyo Teatris direqtoris moadgile. 2. X. 2012-dan samxatvro-sadadgmo nawilis ufrosia da sanimuSod uZRveba Teatris am urTules ubans, raTa yvela saamqro, mxatvris mier warmodgenili eskizebis mixedviT, ritmulad muSaobdes rogorc axali speqtaklebis dekoraciis, rekvizitebis, ganaTeba-gaxmovanebisa da misT. droulad mosamzadeblad, ise yoveldRiuri speqtaklebis dekoraciis awyoba-daSla-milagebis procesisaTvis da a. S.

rogorc dargis saukeTeso specialists, miRebuli aqvs saqarTvelos umaRlesi sabWos prezidiumis sapatio sigeli (1982), saqarTvelos prezidentis madloba (1999), 2018 ki, quTaisis saopero TeatrSi xangrZlivi da nayofieri muSaobisaTvis mieniWa sTs

wodeba – ,,amagdari~.lit.: J. ,,Teatri~, 2018, №1.

i. l.