8/9/2019 Practical Lean Accounting THAI Version -9

http://slidepdf.com/reader/full/practical-lean-accounting-thai-version-9 1/8

143การจัดการตามสายธารคุณคา

บทท ี 7

การจัดการตามสายธารคณุคา่

สายธารคณุคา่คืออะไร

สายธารคุณคา (Value Stream) เปนตัวแทนของทุกอยางที่เรา เพื่อสรางคุณคาใหลูกคา หลักการขอแรกของแนวคิดแบบลีนเกี่ยวของกับคุณคาในมุมมองของลูกคา1 เรามุ งเนนสรางคุณคาปริมาณมหาศาลใหแกลูกคา หลักการขอท ่ี 2 ของแนวคิดแบบลีนคือ เรา งานตามสายธารคุณคาเสมอ

สายธารคุณคาทั่วๆ ไปจะเติมเต็ม สั ่งซ้ือของลูกคาโดยผานกระบวนการดังที่

แสดงในภาพที ่ 7.1สายธารคุณคานั้นมีเกี่ยวของกับส่ิงอื่นๆ ที่มากกวาแคกระบวนการผลิต ใน

แผนภาพ การผลิตเปนเพียงข้ันตอนหนึ่งในกระบวนการทั้งหมดของการบริการลูกคาและการสรางคุณคา อยางไรก็ตาม มีหลายกระบวนการที่สนับสนุนข้ันตอนของการผลิต บางบริษัทพลาดโดยการนิยามสายธารคุณคาของตนเองไวแคบเกินไป กลาวคือรวมเอาแตขั   ้ นตอนการผลิต การรวมทุกส่ิงที่ เปนตอการสรางคุณคาใหกับลูกคาไวใน

สายธารคุณคาเปนเรื ่องที ่ คัญอีกเร่ืองที่ คัญคือ ควรรวมกระบวนการอื่นๆ ที่มากกวาแคส่ิงที่เกิดข้ึนใน

  โรงงานผลิตดวย องค์กรที่มีคลังสินคา เร็จรูปมักรวมคลังสินคาเขาไปในสายธารคุณคาดวย คลังสินคาอาจอยูนอกเหนือการควบคุมของพนักงานโรงงาน แตมันมีสวนสงเสริมทั้งคุณคาลูกคาและความสูญเปลา ใน นองเดียวกัน ถามีปฏิบัติการดึงวัตถุดิบจากโรงงานอีกแหงในองค์กรเดียวกัน ผูจัดสงวัตถุดิบจากภายในบริษัท

1Womack, James P. และ Jones, Daniel T., Lean Thinking:  Banish Waste and Create Wealth in Your Corporation, NewYork: Simon & Schuster 1996 หนา 16-19 (ฉบับภาษาไทย โดย อี. ไอ. สแควร์ นักพิมพ์)

8/9/2019 Practical Lean Accounting THAI Version -9

http://slidepdf.com/reader/full/practical-lean-accounting-thai-version-9 2/8

144เมื ่อลีนไม ไร! แล้วควรจัดการอยางไรด้วยLean Accounting

รายนี้ก็จะรวมเปนสวนหนึ่งของสายธารคุณคาดวยถาคุณ งานผานผูกระจายสินคา

อาจ เปนตองรวมผูกระจายสินคาไวเปนสวนหนึ่งของสายธารคุณคาดวย เพื่อใหมองเห็นการไหลผานไปจนถงึลูกคารายสุดทาย

องค์กรที่มีการผลิตแบบลีนและแนวคิดแบบลีนที่พัฒนามีวุฒิภาวะแลว จะขยายความเขาใจของตนเองเกี่ยวกับสายธารคุณคาไปไกลกวาแคขอบเขต “ แพง”ขององค์กร พวกเขาจะรวมผู  จัดสงวัตถุดิบและลูกคาเขาในสายธารคุณคาของตนเองดวยการ เชนนี  ้ชวยใหพวกเขาเขาใจเรื ่องตางๆ ตัวอยางเชน ลูกคาของพวกเขาใชผลิตภัณฑ์ 

อยางไรเพื่อสรางคุณคาใหแกลูกคาของเขาอีกตอหนึ่ง การเขาใจการไหลของสายธารคุณคาท ่ีมขีอบเขตกวางกวานั  ้น (ซึ ่งพวกเขาเปนเพยีงสวนเดียวเทานั  ้น) จะชวยใหพวกเขา

งานกับลูกคา ผูจัดสงวัตถุดิบ และองค์กรภายนอกประเภทอื่นๆ ได เพื่อ จัดความสูญเปลาและปรับปรุงการไหลตลอดทั  ้งสายธารคุณคา

องค์กรที่เปนลีน เปนตองจัดการสายธารคุณคา บริษัทอาจถูกแบงยอยเปนหลายฝาย และสายธารคุณคาจะไหลผานฝายตางๆ เหลานี  ้ องค์กรที ่แบงเปนฝายมักเปน

อุปสรรคของการปรับปรุงดวยลีน เรา เปนตองบงช้ีสายธารคุณคาและมุง งานเพื่อปรับปรุงและปรับแตงสายธารคุณคาสู ความสมบูรณ์แบบมากขึ  ้น

ขาย

ใบแจงหนี  ้

เก็บเงนิสด

การสนับสนุนหลังการขาย

ปอน สั ่งซื  ้อ

จัดสงผลติภัณฑ์ ใหลกูคา

ปรับแตงผลติภัณฑ์

ผลติผลิตภัณฑ์

จัดตารางหนดการ จัดซื  ้อวัตถุดิบ

วางแผนการผลติขนถายวัตถุดิบ

รุงรักษา

วิศวกรรมการผลิต

บัญชตีนทุน

ประกันคุณภาพ

บริการลูกคา

ภาพที ่ 7.1 โครงสรางสายธารคุณคาแบบทั ่วไป

8/9/2019 Practical Lean Accounting THAI Version -9

http://slidepdf.com/reader/full/practical-lean-accounting-thai-version-9 3/8

145การจัดการตามสายธารคุณคา

สายธารคณุคา่แตล่ะประเภท

 ในบริษัทที่ การผลิต สายธารคุณคาสวนใหญจะเปนสายธารคุณคาของการเติมเต็ม สั ่งซื  ้อ (Order Fulfllment) สายธารคุณคาเหลานี  ้รับ สั ่งซื  ้อมาจากลูกคาและจัดสงผลิตภัณฑ์เพื ่อเติม สั ่งซื  ้อเหลานี  ้ อยางไรก็ตาม ยังมสีายธารคุณคาประเภทอื ่นๆอีกดวย ภาพท ่ี 7.2 เปนขั  ้นตอนแรกที ่ดี ในการบงชี  ้ประเภทของสายธารคุณคา

สายธารคุณคาแบบเติมเต็ม ส่ังซ้ือจะจัดหาผลิตภัณฑ์ปจจุบันใหลูกคาปจจบัุนบอยครั  ้งที ่ ไม เปนตองใชฝายขายและการตลาดในกระบวนการเติมเต็ม สั ่งซื  ้อนี  ้ เพราะสายธารคุณคาจะไหลจากการปอน สั ่งไปจนถึงการรับเงิน และอาจมีการบริการ

หลังการขายดวยสายธารคุณคาท่ีเก่ียวของกับผลิตภัณฑ์ใหมใหลูกคารายใหม เปนสายธาร  

คุณคาของการพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม สายธารคุณคานี  ้จะรวมกระบวนการดานการตลาดวิศวกรรมการออกแบบ วิศวกรรมการผลิต การ หนดตนทุนเปาหมาย ฯลฯ ถึงแมวาสายธารคุณคานี  ้จะไม ไดเปนสายธารคุณคาดานการผลิต แตก็ ประเด็นดานลีนมาใช  ไดเชนเดียวกัน กลาวคือ คุณคา การไหล ความสูญเปลา การ งานเปนทมี ความรับผิดชอบ

ท ่ีอธบิายไดและการมุ งสู ความสมบูรณ์แบบ

หาลูกคาใหม พัฒนาผลิตภัณฑ์ ใหม

เติมเต็ม สั ่งซื ้อ พัฒนาลูกคา

ผลิตภัณฑ์ปจจุบัน ผลิตภัณฑ์ ใหม

ลกูคาใหม

ลูกคาปจจุบัน

ภาพที ่ 7.2 ประเภทของสายธารคุณคา

สายธารคุณคาท่ีเก่ียวของกับการหาลูกคาใหมๆ หรับผลิตภัณฑ์ปจจุบัน และผลิตภัณฑ์ใหม หรับลูกคาปจจุบัน จะโยงใยสัมพันธ์กับการขายและการตลาดกระบวนการเหลานี  ้แตกตางไปจากการเติมเต็ม สั ่งซื  ้อ และในบางองค์กรอาจถอืวาเปน

สายธารคุณคาคนละสาย

8/9/2019 Practical Lean Accounting THAI Version -9

http://slidepdf.com/reader/full/practical-lean-accounting-thai-version-9 4/8

146เมื ่อลีนไม ไร! แล้วควรจัดการอยางไรด้วยLean Accounting

แผนภาพนี้ถูกปรับใหเรียบงายเกินจริง แตเปนจุดเร่ิมตนที่ดี หรับการบงช้ี ประเภทสายธารคุณคาในองค์กรของคุณ แผนภาพนี้ยังสามารถขยายใหรวมสายธาร

คุณคาของการบริการ หรับบริษัทที ่ ใหบริการดวย นอกเหนือไปจากผลิตภัณฑ์ทางกาย-ภาพ

เพราะเหตุ ใดจึงตอ้งเนน้ที สายธารคณุคา่

เราเนนที่สายธารคุณคาเพราะวานี ่คือจุดที่ ใหเกิดรายได เราสรางคุณคาใหลูกคาผานสายธารคุณคา จึงสรางรายได ใหกับบริษัทของเราโดยผานทางสายธารคุณคา

เราสรางคุณคาและสรางรายไดดวยความพยายามของบุคคลากรจากหลายๆ ฝาย จุด-ประสงค์เบื  ้องตน หรับนักคิดแบบลีน คือ การเนนที ่กระบวนการสายธารคุณคาอยางไมหยดุหยอน เม ่ือเราไดปรับกระบวนการสายธารคุณคาใหสมบูรณ์แบบ เราจะสรางคุณคา ใหลูกคาไดมากขึ  ้นและหารายได ไดมากขึ  ้น

คุณคานั้นถูกสรางข้ึนมาในกระบวนการตางๆ ของสายธารคุณคา ซ่ึงก็เปนจุดที่มีความสูญเปลาดวยเชนกัน เราเนนที่สายธารคุณคา เพราะวาเราจะไดบงช้ีความสูญเปลาและสรางแผนปฏิบัติการเพื่อ จัดมันได มีเวลาที่สูญเปลาไปมากเมื่อบริษัทปรับปรุงฝายเดียวหรือกระบวนการเดียวซ่ึงไมมีผลกระทบโดยรวมตอธุรกิจ เพียงเราจัดการกับความสูญเปลาตลอดทั  ้งสายธารคุณคาเทานั  ้น เราจึงสามารถ กับความพยา-ยามในการปรับปรุงของเราไดอยางถูกตอง เราจะตองวาดแผนผังสายธารคุณคา บงช้ี  ความสูญเปลาและอปุสรรคของการไหล2 และเริ ่มตนการปรับปรุงเพื ่อ จัดความสูญเปลาและเพ ่ิ มการไหลในสายธารคุณคา นี่เปนแนวทางเดียวที่เราจะสรางคุณคาและรายรับ ไดมากขึ  ้น

สวนหนึ ่งในเรื ่องนี  ้คือเรื ่องของสิ ่งท ่ีเรามองเห็น ถาเราไมมีภาพท ่ีชัดเจนวาวัตถุ-ดิบ ขอมูล และกระแสเงินสดไหลผานองค์กรอยางไร เราก็คงบงชี  ้สวนที ่ เปนตองทุ มเทเพื่อปรับปรุงไดยาก เราเนนที่สายธารคุณคาและวาดแผนผังสายธารคุณคาเพื่อให  สามารถเหน็การไหลและบงชี  ้อปุสรรคของการไหลในสายธารคุณคา3

2การไหลในสายธารคุณคามี 3 ประเภท คือ การไหลของวัตถุดิบในทางกายภาพ การไหลของขอมลูสารสนเทศ และการไหลของเงินการปรับปรงุดานลีนจะตองปรับปรงุการไหลทั  ้ง 3 แบบ3

นี ่คือสาเหตุที ่หนังสือ Learning to See หรือ “เรียนรู  เพื ่อใหมองเห็น” มีช ่ือนี  ้ หนังสือเลมนี  ้เกี ่ยวกับการวาดแผนผังสายธารคุณคาและปรับปรงุดวยลีน เพื ่อที ่จะ เชนนี  ้ ได เราจะตอง “มองเห็น” ประเด็นปญหาให ไดอยางถูกตองกอน

8/9/2019 Practical Lean Accounting THAI Version -9

http://slidepdf.com/reader/full/practical-lean-accounting-thai-version-9 5/8

153การจัดการตามสายธารคุณคา

ปญหาและประเด็นตา่งๆ

วิธีการสรางสายธารคุณคาไมใชการตัดสินใจที่เห็นไดชัดเจนเสมอในชวงแรกเริ ่มกับการผลิตแบบลีน มักมปีระเด็นและปญหา นวนหนึ ่งเกดิขึ  ้นบอย บางขอกส็ามารถจัดการและแกไขได บางขอก็ไมสามารถจัดการไดจนกวาจะหาวิธีการแกไขในระยะยาวได

เราไม เปนตองแกไขปญหาทั้งหมดเพื่อจะกาวไปขางหนา กฎของลีนขอหนึ ่งคือเราตองเดินไปขางหนาทลีะกาว ถาคุณรอจนกระทั ่งไดถกเถยีงและแก ไขทกุแนวทางคุณคงไมมีวันไดเร่ิม! สายธารคุณคาก็เปนเชนนี้ การสรางสายธารคุณคาที่ดีสมบูรณ์  

แบบเปนสิ ่งท ่ีเกดิขึ  ้นไดยาก แตนั ่นก็ ไมควร ใหคุณเลิกลมการสรางสายธารคุณคาท ่ีดี

บุคลากรที อยู ่ ในสายธารคณุคา่มากกว่า 1 สาย

 ในบางคร้ัง เราไมสามารถจัดบุคลากรทุกคนตามสายธารคุณคาที่แบงไดเหมือนเชนในโรงงานแบบลีนที่การจัดเคร่ืองจักรเฉพาะใหสายธารคุณคาแตละสายคงเปนไปไมไดจริง บอยครั  ้งท ่ีสายธารคุณคา เปนตองแบงกันใชอุปกรณ์ขนาดใหญ เชน

แทนพมิพ์ท ่ีมีราคาแพงและเคลื ่อนยายไดยาก ใน เรียกของการผลิตแบบลีน เครื ่องจักรขนาดใหญเชนนี้ ถูกเรียกว า “อนุสาวร ีย์” ภายนอกโรงงานก็มี “อนุสาวร ีย์” ดวยเชนกัน ยกตัวอยางเชน เปนเร่ืองปกติที่จะจัดองค์กรฝายขายและการตลาดตามภูมิ-ศาสตร์หรือตามตลาด แทนที่จะจัดตามตระกูลผลิตภัณฑ์ของสายธารคุณคา เปนตองจัดการ “อนุสาวรีย์” ของฝายบริการเหมือนกับ “อนุสาวรีย์” ทางกายภาพในโรงงานกฎท่ัวไปคือการรับรูวาคุณไมสามารถสรางแนวทางลีนที่สมบูรณ์แบบไดต้ังแตชวงแรก

แตกส็ามารถหาวธิเีพ ่ือ กัดปญหาตางๆ ไดถาบุคลากรฝายขายไมสามารถรวมอยู  ในสายธารคุณคา บางทีอาจรวมฝายการ

ตลาดได ฝายการตลาดอาจรับบทบาทการพัฒนาผลิตภัณฑ์ได  โดยการใชตระกูลผลิต-ภัณฑ์ของสายธารคุณคา บางทีบุคลากรฝายขายและการตลาดบางคนอาจถกูมอบหมาย ใหท ุมเทความสนใจกับตระกูลผลิตภัณฑ์ของสายธารคุณคาได

เรา เปนตองมีการประสานงานอยางใกลชิดมากข้ึนระหวางบุคลากรฝายขาย

และการตลาด กับบุคลากรฝายผลิตและพัฒนาผลิตภัณฑ์ เราสามารถ เชนนี้ได  โดยการใชวิธีการวางแผนการขายและปฏิบัติการ (Sales and Operation Planning)

8/9/2019 Practical Lean Accounting THAI Version -9

http://slidepdf.com/reader/full/practical-lean-accounting-thai-version-9 6/8

165การจัดการตามสายธารคุณคา

ภาพที ่ 7.5 ตารางการตัดสินใจของบริษัทแหงหนึ ่ง หรับองค์กรสายธารคุณคา

องค์กรที ่แบงเปนฝาย

แบงเปนฝายจัดเปน

เมทรกิซ์เขากับสายธาร

คุณคา คิดตนทุนและมาตรวัดแบบ

ดั  ้งเดิม

แบงเปนฝายจัดเปน

เมทรกิซ์เขากับสายธาร

คณุคา คดิตนทุนและมาตรวัดของ

สายธารคณุคา

จัดองค์กรตามสายธารคณุคา จัด

เปนเมทรกิซ์

 โดยมผีู  จัดการแตละฝาย คดิตนทุนของ

สายธารคณุคา

จัดองค์กรตามสายธารคณุคา พรอม

มี “โคช”

ผู  เชี ่ยวชาญ

จัดองค์กรตามสายธาร

คณุคา

วัตถุประสงค์

   ค   ว   า   ม   ส        ค    ั   ญ

บคุลากร งานรวมกันเพื ่อเพิ ่มคณุคาในมมุมองของลกูคา

บงชี  ้ความสูญเปลาและปรับปรุงการไหลผานทาง

สายธารคุณคาปรับปรุงอยางตอเนื ่องเพื ่อขยายธุรกิจและเพิ ่มความสามารถในการ ไร

คิดตนทุนแบบเรยีบงายมคีวามหมาย ความสญูเปลาต ่ และเขาใจได

มาตรวัดสมรรถนะเนนที ่การปรับปรงุอยางตอเนื ่อง

 ใหความรู  ผู  เช ่ียวชาญในแตละดานของสายธารคุณคา

รับผิดชอบการบรรลุเปาหมายของบริษัทแบบลนีอยางชัดเจน

ไปใช ไดงาย

5

5

5

3

5

3

5

1

5

5

20 0

1

1

3

3

22

3

3

1

1

1

1

1

47

5

5

3

3

3

89

5

5

5

65

8/9/2019 Practical Lean Accounting THAI Version -9

http://slidepdf.com/reader/full/practical-lean-accounting-thai-version-9 7/8

166เมื ่อลีนไม ไร! แล้วควรจัดการอยางไรด้วยLean Accounting

พัฒนาแผน

เมื่อคุณบรรลุข้ันตอนเหลานี้แลว ทีมงานของคุณควรมีภาพที่ชัดเจนเกี่ยวกับสายธารคุณคา คุณอาจไดนิยามสายธารคุณคาหลักเพียงสายเดียว ซ่ึงก็ไมเปนไรเพราะคุณพรอมพอ หรับการเริ ่ มกระบวนการแลว ข้ันตอนสุดทายคือการพัฒนาแผนเพ ่ือเปล่ียนแปลงจากวธิีการจัดการแบบปจจุบันมาสูการจัดการดวยสายธารคุณคาแบบลีน การ เชนนี้หมายถึงการ มาตรวัดสมรรถนะของสายธารคุณคามาใชงานและยกเลิกโครงสรางองค์กรที่แบงเปนฝายใหหมดไป มาตรวัดสมรรถนะของสายธารคุณคาและเครื ่องมอือื ่นๆ ในการจัดการสายธารคุณคาจะอธบิายอยู  ในบทที ่ 8, 9 และ 10

บทสรปุ

องค์กรแบบลีนจะจัดการธรุกิจของตนเองตามสายธารคุณคา สายธารคุณคาคือจุดที่มีการสรางคุณคาและรายได และสายธารคุณคาเปนจุดที่สามารถบงช้ีและ จัดความสูญเปลาและความลาชาไดดวยเชนกัน มีการมอบหมายทีมงานปรับปรุงอยางตอเนื่องตามสายธารคุณคา เพราะการปรับปรุงดวยความเขาใจเรื ่องคุณคาและการไหล

เปนส่ิงที่ คัญ เราจะตองมีทีมบุคลากรภายในสายธารคุณคาแตละสายท ่ีมีความตั  ้งใจเดียวคือการขยายขอบเขตของสายธารคุณคา เพิ่มคุณคาในมุมมองของลูกคา จัดความสูญเปลา และผลลัพธ์ที ่ ไดคือ สรางรายไดเพิ ่มขึ  ้นอกี

เมื่อการผลิตแบบลีนของบริษัทเร่ิมพัฒนามีวุฒิภาวะมากข้ึนภายในบริษัทการจัดการตามสายธารคุณคาก็จะมีความ คัญเพิ่มข้ึนเร่ือยๆ มาตรวัดสมรรถนะจะรายงานตามสายธารคุณคา จะมีการแตงต้ังผูจัดการสายธารคุณคา ผูจัดการเหลานี้  

ตองรับผิดชอบผล ไรและขาดทุนของสายธารคุณคา ยุทธศาสตร์การเติบโตและการปรับปรุงจะมศูีนย์กลางอยู ที ่สายธารคุณคา สายธารคุณคาจะ ใหฝายบริหารเหน็องค์กร ไดอยางกระจางชัดมากขึ  ้น

การเปล่ียนแปลงสูการจัดการตามสายธารคุณคาเปนอีกสวนหนึ่งบนเสนทางการพัฒนาวุฒิภาวะความเปนลีน ระหวางที่การปรับปรุงลีนยัง กัดอยูที่เซลล์ รองก็ยังไมตองเปล่ียนแปลงดานการจัดการ อยางไรก็ตาม เม ่ือการผลิตแบบลีนและโครง-

การริเร่ิมลีนอื่นๆ แพรหลายมากข้ึนในโรงงาน เราจะเร่ิมจัดการตามสายธารคุณคา เรา

8/9/2019 Practical Lean Accounting THAI Version -9

http://slidepdf.com/reader/full/practical-lean-accounting-thai-version-9 8/8

167การจัดการตามสายธารคุณคา

 ไม เปนตองสลายฝายตางๆ ของบริษัท เพราะสามารถใชการจัดการแบบเมทริกซ์ที่ใหบุคลากร งานในสายธารคุณคาแตยังรายงานข้ึนตรงกับผูจัดการฝาย อยางไรก็ตาม

เม ่ือเวลาผานไป ทกุฝายจะเห็นไดชัดวาการจัดองค์กรใหมตามสายธารคุณคาเปนวิธีทีดี่ท ่ีสุด หรับปฏิบัติการแบบลีน