2

สำ�นกง�นม�ตรฐ�นสนค�เกษตรและอ�ห�รแหงช�ต

3

คำ�นำ�

ป จจบนแนวโน มการค าสนค าเกษตรและอาหารไม ได ให

ความส�าคญเฉพาะเรองคณภาพและความปลอดภยของสนคาเทานน

ประเดนเรองสงแวดลอมและแรงงาน ไดถกหยบยกขนมาเปน

ขอพจารณา ประกอบการสงซอสนคาของประเทศผ น�าเขาดวย

ทงนในการขอการรบรองมาตรฐานระบบGAP และOrganic

นอกจากจะพจารณาในเรองของระบบการผลตแลว ยงมประเดนของ

สทธการครอบครองใชประโยชนบนทดนหรอเอกสารสทธทมความส�าคญ

เพอเปนการปองกนการบกรกพนทปาและครอบครองใชประโยชนบน

ทดนอยางไมถกกฎหมายรวมทงเปนเรองของขอก�าหนดมาตรฐาน

และกฎหมายระหวางประเทศดงนนกระทรวงเกษตรและสหกรณ

จงไดจดท�า “คมอการพจารณาเอกสาร เกยวกบทดนเพอขอรบรอง

มาตรฐานGAPและOrganic” ขนเพอใชเปนแนวทางในการ

ปฏบตของเจาหนาทภายในกระทรวงเกษตรและสหกรณและผท

เกยวของใหรบทราบใชชแจงและขยายความขอสงสยขอจ�ากดหรอ

ขอโตแยงทเกยวของกบเอกสารทดนหรอหนงสอรบรองประเภทตางๆ

ส�าหรบใหเกษตรกรใชเปนหลกฐานประกอบการยนขอการรบรอง

แหลงผลตGAPและOrganicตอไป

4

กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไมสนบสนนใหมการท�าการเกษตรบนทดนทไมถกตองตามกฎหมายไดแกพนทปาทไมมหนงสออนญาตใหท�ากน เชนปาสงวนปาตนน�าชนท1และชนท2ปาอทยานเขตคมครองสตวปาเขตหามลาสตวปายกเวนขอบเขตปาทมหนงสอรบรองจากกรมปาไมหรอกรมอทยานทอนญาตใหท�ากนไดดงนนการพจารณาใหการรบรองรองมาตรฐานระบบการผลตจงพจารณาเรองนเปนส�าคญ

หลกคด

หมายถง ทดนทไมสามารถออกหนงสอแสดงสทธในทดน เชน โฉนดทดน หรอหนงสอรบรองการ ท�าประโยชน(น.ส.3,น.ส.3ก.,น.ส.3ข.)หรอไมอนญาตใหบคคลใชประโยชนบนทดนตามกฎหมายทเกยวของไดแก 1.ทดนทราษฎรใชประโยชนรวมกน เชน ทางน�า ทางหลวง ทะเลสาบ ทชายตลง ทเลยงสตวสาธารณประโยชน 2.ทดนซงไดหวงหามไวเพอประโยชนตามพระราชบญญตวาดวยการหวงหามทดนรกรางวางเปลาอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนพทธศกราช2478 3.ทดนทคณะกรรมการจดทดนแหงชาตสงวนและพฒนาทดนเพอจดใหแกประชาชน 4.ทดนของรฐทคณะกรรมการจดทดนแหงชาตสงวนหรอหวงหามเพอใหประชาชนใชประโยชนรวมกน 5.ทเขาทภเขาและพนททรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยประกาศหวงหามตามมาตรา9(2)แหงประมวลกฎหมายทดน ยกเวน ผครอบครองทดนมสทธครอบครองโดยชอบดวยกฎหมายตามประมวลกฎหมายทดน เชน เปนสมาชกขบวนการฟนฟชาตไทย

มาทำาความเขาใจ กนกอน

พนทผดกฎหมาย หมายถงอะไร

สำ�นกง�นม�ตรฐ�นสนค�เกษตรและอ�ห�รแหงช�ต

5

6.ทเกาะ ยกเวนมหลกฐานการแจงการครอบครอง(ส.ค.1)หรอใบจอง,ใบเหยยบย�า,น.ค.3,ก.ส.น.5หรอเปนทดนทคณะกรรมการจดทดนแหงชาตไดอนมตใหจดแกประชาชน หรอเปนทดนซงไดมการจดหาผลประโยชนตามมาตรา10และ11แหงประมวลกฎหมายทดนโดยคณะกรรมการจดทดนแหงชาตไดอนมตแลว 7.เขตปาสงวนแหงชาตเขตอทยานแหงชาตพนทรกษาพนธสตวปาพนทหามลาสตวปาหรอพนททไดจ�าแนกใหเปนเขตปาไมถาวรตามมตครม. ยกเวนมหลกฐานการแจงการครอบครอง(ส.ค.1)หรอใบจอง,ใบเหยยบย�า,ตราจองไวกอนการประกาศสงวนหรอหวงหามทดน 8.ทดนทอยในเขตปฏรปทดน ยกเวนผครอบครองทดนมหลกฐานการแจงการครอบครอง(ส.ค.1),ใบแจงความประสงคจะไดสทธในทดนตามมาตรา27ตรแหงประมวลกฎหมายทดนหรอมใบจอง,ใบเหยยบย�าหรอมหลกฐานน.ค.3,ก.ส.น.5กอนประกาศเปนเขตปฏรปทดน ยกเวน ผไดรบเอกสารการครอบครองทดนทออกใหกบประชาชนขอท�าประโยชนในเขตปฏรปทดนตามพ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมพ.ศ.2518 9.ทดนทคณะรฐมนตรสงวนไวเพอรกษาทรพยากรธรรมชาตหรอเพอประโยชนสาธารณะอยางอนเชน 9.1พนททมความลาดชนโดยเฉลยรอยละ35ขนไปตามทก�าหนดไวในนโยบายปาไมแหงชาต ยกเวนผครอบครองทดนมสทธครอบครองมากอนการบงคบใชประมวลกฎหมายทดน(กอน1ธนวาคมพ.ศ.2497)หรอมหลกฐานแสดงวาเปนผมสทธครอบครองทดนโดยชอบดวยกฎหมายเชนมหลกฐานการแจงการครอบครอง(ส.ค.1) 9.2ปาชายเลน

6

1. ปาสงวนแหงชาต ตามพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ.2507 กรมปาไม เปนหนวยงานรบผดชอบพนท 2. ปาชายเลน ตามพระราชบญญตสงเสรมการบรหารจดการทรพยากรทางทะเล และชายฝงพ.ศ.๒๕๕๘กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนหนวยงานรบผดชอบพนท 3. ปาไมถาวร ตามพระราชบญญตปาไม พ.ศ.2484 กรมปาไม เปนหนวยงาน รบผดชอบพนท 4. เขตปฏรปทดน ตามพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๑๘ ส�านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมเปนหนวยงานรบผดชอบพนท 5. ทนคมสหกรณ ตามพระราชบญญตจดทดนเพอการครองชพ พ.ศ. 2511 กรมสงเสรมสหกรณเปนหนวยงานรบผดชอบพนท 6.ทนคมสรางตนเองตามพระราชบญญตจดทดนเพอการครองชพพ.ศ.2511และระเบยบกรมประชาสงเคราะหวาดวยการอนญาตใหใชประโยชนทดนในเขตนคมสรางตนเองพ.ศ.2534และ(ฉบบท๒)พ.ศ.2535กรมพฒนาสงคมและสวสดการเปนหนวยงานรบผดชอบพนท 7. ทดนสาธารณประโยชน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และระเบยบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการอนญาตใหประชาชนใชประโยชนทดนของรฐ พ.ศ.2547 นายอ�าเภอและองคกรปกครองสวนทองถนเปนผมอ�านาจดแลรกษาและคมครองปองกน ส�าหรบการบรหารจดการมกรมทดนเปนหนวยงานรบผดชอบพนท 8.ทราชพสดตามพระราชบญญตทราชพสดพ.ศ.2518กรมธนารกษ เปนหนวยงานรบผดชอบพนท

ประเภททดน และหนวยงานทรบผดชอบพนท

สำ�นกง�นม�ตรฐ�นสนค�เกษตรและอ�ห�รแหงช�ต

7

ค�าถาม: การตรวจสอบพนทวาผดกฎหมายหรอไมตองท�ำอยำงไรค�าตอบ: 1.รวบรวมส�าเนาเอกสารเกยวกบทดนทผขอรบการรบรองมาตรฐานระบบการผลตGAPหรอOrganicน�ามายน 2.ตรวจสอบเอกสารดวยตนเองหรอประสานงานกบสำนกงานทดนจงหวดส�านกงานทดนจงหวดสาขาหรอส�านกงานทอ�าเภอทองทถาเปนทดนเขตปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรม/นคมสหกรณ/นคมสรางตนเองใหตรวจสอบกบหนวยงานรบผดชอบในพนทนน(แลวแตกรณ)วาพนททยนขอการรบรองตรงกบทดนทระบในเอกสารทเกษตรกรสงมามการครอบครองหรอท�ากนชอบดวยกฎหมายหรอไมทงนการพจารณาเอกสารเกยวกบทดนในเบองตนเพอประกอบการขอรบรองมาตรฐานระบบการผลต GAPและOrganicเปนดงตารางตอไปน

ใหการรบรองมาตรฐานไดแบบน หรอแบบไหน

8เอกสารเกยวกบทดน

เพอประกอบการขอรบรองมาตรฐานระบบการผลต GAP และ Organic

1. โฉนดทดนหมายถงหนงสอส�าคญแสดงกรรมสทธในทดนซงออกใหตามประมวลกฎหมายทดนปจจบน นอกจากนยงรวมถงโฉนดแผนทโฉนดตราจองและตราจองทวา“ไดท�าประโยชนแลว”ซงออกใหตามกฎหมายเกาแตกถอวามกรรมสทธเชนกน

1. ชอในเอกสาร(น.ส.2 และ น.ส.3)ตองตรงกบชอผขอการรบรองมาตรฐาน ถาไมตรงแตเปนชอทายาทโดยธรรม หรอ คสมรสหรอพอ-แมสามารถใชได 2. พนททระบในเอกสาร ตรงกบพนททขอการรบรองมาตรฐาน

1.ชอในเอกสารน.ส.3กตรงกบชอผขอการรบรองมาตรฐาน ถาไมตรงแตเปนชอของทายาทโดยธรรม หรอ คสมรส หรอ พอ-แมสามารถใชได 2.พนททระบในน.ส.3กตรงกบพนททขอการรบรองมาตรฐาน

1.กรณปส.23ทอนญาตใหราษฎรเปนรายบคคลใหตรวจสอบรายชอในเอกสาร ปส.23 วาตรงกบรายชอเกษตรกรหรอไม 2.กรณปส.23ตามโครงการจดทดนท�ากนใหชมชนตามนโยบายรฐบาล(คทช.)ซงจะออกหนงสออนญาตใหจงหวดทองท(ในลกษณะแปลงรวม) ดงนน การตรวจสอบรายชอราษฎรใหประสานคณะอนกรรมการนโยบายทดนจงหวด(คทช. จงหวด) ด�าเนนการตรวจสอบกบรายชอราษฎรผไดรบการจดทดนในพนทนนๆตอไป

ชอผครอบครองสทธส.ป.ก.4-01ตรงกบชอผขอการรบรองมาตรฐาน ถาไมตรงแตเปนชอของทายาทโดยธรรมหรอคสมรสหรอพอ-แมสามารถใชไดแตใหระบวาใครคอผขอการรบรองหรอท�าการผลตจรง

ตรวจสอบชอผครอบครองสทธ กบชอผขอการรบรองมาตรฐานถาไมตรงแตเปนชอของทายาทโดยธรรมหรอคสมรสหรอพอ-แม สามารถใชได แตใหระบวาใครคอผขอการรบรองหรอท�าการผลตจรง

2. น.ส.2 หมายถง หนงสอททางราชการออกใหเพอเปนการแสดงความยนยอมใหครอบครองท�าประโยชน ในทดนเปน การชวคราว ซงหนงสอหรอใบจองน จะออกใหแกราษฎรททางราชการไดจดทดนใหท�ากนตามประมวลกฎหมายทดน

3. น.ส.3 หมายถง หนงสอรบรองจากทางราชการวาได ท�าประโยชนในทดนแลว ออกใหแกผครอบครองทดนทวไป ในพนททไมมระวางหรอออกในทองททไมมระวางรปถายทางอากาศซงรฐมนตรยงไมไดประกาศยกเลกอ�านาจหนาทในการปฏบตการตามประมวลกฎหมายทดนของหวหนาเขตหรอนายอ�าเภอ

4. น.ส.3.ก หมายถง หนงสอรบรองการท�าประโยชนในทดนออกใหในทองททมระวางรปถายทางอากาศ

5. ปส.23 หนงสออนญาต ใหเขาท�าประโยชนและอยอาศยภายในเขตปาสงวนแหงชาตมอายการอนญาต30ป

6. ส.ป.ก.4-01 หมายถง หนงสอแสดงการครอบครองทดนทออกใหกบประชาชนเขาท�าประโยชนในเขตปฏรปทดน ตามพ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมพ.ศ.2518

7. ก.ส.น.5 หมายถง หนงสอแสดงการท�าประโยชน ใน นคมสหกรณ

8. น.ค.3 หมายถง หนงสอแสดงการท�าประโยชน ในนคมสรางตนเอง

เอกสาร

ใชได

ใชไมได

เงอนไข

ไมม

สำ�นกง�นม�ตรฐ�นสนค�เกษตรและอ�ห�รแหงช�ต

9

9. ส.ค.1 (แบบแจงการครอบครองทดน) หมายถง แบบแจงการครอบครอง และท�าประโยชนในทดน กอนวนทประมวลกฎหมายทดนใชบงคบ(พ.ศ.2497) โดยไมมหนงสอส�าคญแสดงกรรมสทธทดน

1. ตรวจสอบพนทวาอย ในพนทผดกฎหมายหรอไมกบหนวยงานรบผดชอบในพนทนน 2. ตรวจสอบหรอสอบถามแปลงขางเคยงหรอฝายปกครองในพนทวาผขอการรบรองมาตรฐานฯท�าการเกษตรในพนทนนจรง

เอกสารรบรองจากจงหวดอ�าเภอหรอองคกรปกครองสวนทองถน ก�านนผใหญบานหรอผมอ�านาจในพนทตรวจสอบและลงนามในหนงสอรบรองการใชประโยชนทดนเพอการรบรองมาตรฐาน หรอหนงสอยนยอมใหใชทดนนนได

• ตองมส�าเนาหรออางองประเภทและเลขหนงสอแสดงสทธในทดน ขอ1 –4ประกอบหรอ •หนงสอยนยอมการใชประโยชนทดนหรอเอกสารรบรองตามขอ10ประกอบ

ปจจบนหนงสออนญาต สทก. สวนมากไดสนสดการอนญาตแลว และนโยบายรฐบาลในปจจบนใหด�าเนนการจดทดนท�ากนใหชมชนในลกษณะแปลงรวม(ไมใหออกหนงสออนญาตเปนรายบคคล)ดงนนกรมปาไมจงไมสามารถตออายหนงสออนญาตสกท.ใหราษฎรไดหากราษฎรผไดรบสทก. ปฏบตตามหลกเกณฑและเงอนไขทกรมปาไม ก�าหนดไวกถอวาบคคลดงกลาวยงไดรบการผอนผนใหอยอาศยและท�ากนในปาสงวนแหงชาตนนได ดงนนเกษตรกรท ได รบการรบรองGAP/Organic อยเดม สามารถขอตออายการรบรองได ตราบเทาทรฐยงอนญาตใหอยท�ากนได เวนแตหนวยงานทมอ�านาจหนาทเกยวของมค�าสงใหออกจากทดนนน

สามารถใช เป นเอกสารประกอบกบเอกสารอนไดเทานนเชนเอกสารขอ10

10.เอกสารรบรอง ทออกโดยหนวยงานทมอ�านาจหนาททเกยวของในพนทนนเชนพนทสาธารณประโยชนพนทของหนวยงานทหารทราชพสด

11.สญญาเชาทดน

12.หนงสออนญาตสทก. แบบสทก.1กและสทก.2ก หนงสออนญาตใหท�าประโยชนและอย อาศยภายในเขตปรบปรงปาสงวนแหงชาตอนญาตคราวละ5ป แบบสทก.1ข หนงสออนญาตใหท�าการปลกปาหรอไมยนตนภายในเขตปรบปรงปาสงวนแหงชาตอนญาตคราวละ10ป สทก.1 หนงสออนญาตใหไดรบการผอนผนใหมสทธท�ากนชวคราวในเขตปาสงวนแหงชาต(ครงท1)สนสดการอนญาตแลว ทงนหนงสออนญาตสทก.สามารถตกทอดไปถงทายาทไดหามซอ-ขายหรอใหบคคลอนท�าประโยชนทดนสทก.และหามละทงไมท�าประโยชนหรอไมอยอาศยในทดนสทก.

13.ภ.บ.ท.5/ภ.บ.ท.11หมายถงแบบแสดงรายการทดนท ผมหนาทเสยภาษบ�ารงทองทจะตองไปยนเพอช�าระภาษบ�ารงทองทประจ�าปตอเจาพนกงานประเมน ณ องคกรปกครอง ทองถนทททดนตงอย

หมายเหตเอกสารรบรองตามขอ10แบงเปน2แบบดงน 1) หนงสอรบรองการใชประโยชนทดนเพอขอรบรองมาตรฐานการผลตพช2) หนงสอยนยอมใหใชประโยชนทดนเพอการขอรบรองมาตรฐานการผลตพช กรณทดนมเจาของใหรบรองโดยเจาของทดน

เอกสาร

ใชได

ใชไมได

เงอนไข

10

ค�าถาม: แบบแจงกำรครอบครองทดน (ส.ค.1) เปนเอกสำรสทธอนเปนเอกสำรรำชกำรหรอไม

ค�าตอบ: หนงสอแจงการครอบครองทดน(ส.ค.1) เปนเพยงใบแจงการครอบครองทดน ทผครอบครองเปนผแจงวาตนครอบครองทดนแปลงใดอยกอนวนใชบงคบประมวลกฎหมายทดนพ.ศ.2497(แตปจจบนไมมการแจงส.ค.1อกแลว)ส.ค.1ไมใชหนงสอแสดงสทธทดนเพราะไมใช หลกฐานททางราชการออกให เพยงแตเปนการแจงครอบครองทดนของราษฎรเทานน ดงนนตามกฎหมายทดนทมส.ค1ผครอบครองจงมแตสทธครอบครองซงสามารถโอนกนไดเพยงแตแสดงเจตนาสละการครอบครองและสงมอบการถอครองทดนใหผรบโอนเทานน และผครอบครองทดนตามหลกฐาน ส.ค.1 สามารถยนค�าขอเพอพสจนสทธในการออกโฉนดทดน หรอหนงสอรบรองการท�าประโยชน(น.ส.3น.ส.3ก.หรอน.ส.3ข)ไดโดย กรณท1น�าส.ค.1มาเปนหลกฐานในการน�าเดนส�ารวจออกโฉนดทดนตามโครงการเดนส�ารวจออกโฉนดทดนซงกรมทดนสงเจาหนาทจากสวนกลางไปด�าเนนใหในทองทโดยจะมการประกาศทองททจะท�าการเดนส�ารวจใหทราบกอนลวงหนา กรณท2 น�า ส.ค.1 มาเปนหลกฐานในการยนค�าขอออกโฉนดทดน หรอหนงสอรบรองการ ท�าประโยชน(น.ส.3,น.ส.3ก.หรอน.ส.3ข)เปนการเฉพาะรายณส�านกงานทดนจงหวด

พนทปาสงวนแหงชาต เขตอทยานแหงชาต พนทรกษาพนธสตวปา พนทหามลาสตวปา หรอพนทท ไดจำาแนกใหเปนเขตปาไมถาวร

สำ�นกง�นม�ตรฐ�นสนค�เกษตรและอ�ห�รแหงช�ต

11

ค�าถาม: เกษตรกรเขำรวมโครงกำรกำรสงเสรมกำรเกษตรแบบแปลงใหญ ตำมนโยบำยของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ซงเปนพนททไมมเอกสำรสทธ แตเกษตรกรมภมล�ำเนำท�ำกนและปลกพชในพนทดงกลำวมำเปนเวลำนำน ดงนนเกษตรกรทผำนกำรพจำรณำเขำรวมโครงกำรแปลงใหญ จะถอวำผำนเรองเอกสำรสทธไดหรอไม

ค�าตอบ:ตรวจสอบกบSingleCommand(SC)ในจงหวดซงควรมขอมลเบองตนแลววาเปนพนทผดกฎหมายหรอไมถาผดกฎหมายไมรบค�าขอหากไมผดกฎหมายใหด�าเนนการพจารณาประกอบดวย 1.ตรวจพสจนการเปนเจาของสทธมการโอนสทธในทดนถกตองและชอเจาของสทธตรงกบชอทยนขอการรบรองมาตรฐานหากไมตรงแตเปนทายาทโดยธรรมหรอคสมรสหรอพอ-แมสามารถด�าเนนการตอไปได 2.สอบถามแปลงขางเคยงหรอก�านนผใหญบานวาผขอการรบรองมาตรฐานฯท�าการเกษตรในพนทนนจรงจากนนจงสามารถรบค�าขอและตรวจรบรองมาตรฐานฯได

ค�าถาม:พนททเสยภำษบ�ำรงทองท (ภ.บ.ท.5) หรอเปนพนทเกษตรกรเขำใชประโยชนท�ำกำรเกษตรมำนำน โดยไมมเอกสำรแสดงสทธ หำกไดรบกำรรบรองมำตรฐำนแลว จะตองยกเลกใบรบรองมำตรฐำนหรอไม

ค�าตอบ: กรณพนททมเอกสาร ภ.บ.ท.5 เพยงอยางเดยวไมเพยงพอทจะใชเปนเอกสารประกอบการยนขอการรบรองมาตรฐาน ตองมหลกฐานอนประกอบดวย ดงนนกรณนอนญาตใหใชใบรบรองเดมจนกวาจะหมดอาย ระยะเวลานน ใหเกษตรกรด�าเนนการเพอหาเอกสารแสดงสทธหรอหลกฐานอยางอนมายนยนจงจะสามารถตรวจรบรองตออายใบรบรองมาตรฐานใหได

ค�าถาม: เจำของทดนมเอกสำรสทธถกตอง ปลกพชหลก เชน ยำงพำรำ และอนญำตใหเกษตรกรรำยอนเขำไปปลกพชเสรม เชน สบปะรดในพนทสวนยำงพำรำ แตไมใหหลกฐำนเอกสำรแสดงสทธทดนแกเกษตรกรผปลกสปปะรด มำใชประกอบกำรขอกำรรบรองมำตรฐำน

ค�าตอบ:กรณทดนมเจาของแตไมท�าสญญาเชาใหเจาหนาทตรวจสอบสถานะทดนวาเปนพนทปา หรอพนทผดกฎหมายหรอไม ถาไมใชพนทผดกฎหมาย ใหเกษตรกรด�าเนนการประสานก�านน ผ ใหญบาน หรอองคการปกครองสวนทองถน ใหออกหนงสอรบรองการใชทดนมาประกอบ (เอกสารตามขอ10) โดยระบในเอกสารวา “เอกสารนไมสามารถใชอางสทธในการครอบครอง ทดนได”เปนการอนญาตใหใชเพอขอการรบรองมาตรฐานเทานน

12

ค�าถาม: กรณโครงกำรชดเชยรำยไดแกเกษตรกรชำวสวนยำงพำรำ ซงใชเอกสำรสทธทกรมปำไมใหกำรยอมรบ (สทก1) สำมำรถใชเปนหลกฐำนในกำรขอกำรรบรองมำตรฐำนกำรผลต GAP/Organic ไดหรอไม

ค�าตอบ: ปจจบนหนงสออนญาต สทก.(สวนมาก) ไดสนสดการอนญาตแลว และนโยบายรฐบาลในปจจบนใหด�าเนนการจดทดนท�ากนใหชมชนในลกษณะแปลงรวม(ไมใหออกหนงสออนญาตเปนรายปจเจก)ดงนนกรมปาไมจงไมสามารถตออายหนงสออนญาตสกท.ใหแกราษฎรไดแตหากราษฎรผไดรบสทก.ปฏบตตามหลกเกณฑและเงอนไขทกรมปาไมก�าหนดไวกถอวาบคคลดงกลาวยงไดรบการผอนผนใหอยอาศยและท�ากนในปาสงวนแหงชาตนนได โดยไมตอง ตออายหนงสออนญาต ดงนนเกษตรกรทไดรบรองGAP/Organicอยเดมสามารถขอตออายการรบรองไดตราบเทาทรฐยงอนญาตใหอยท�ากนไดเวนแตหนวยงานทเกยวของมค�าสงใหออกจากทดนนน

ค�าถาม: เกษตรกรม น.ส.3 แตยงไมไปรงวดเพอขอออกโฉนดทดน และหมดเวลำรงวดแลว จงไมมเอกสำรสทธสำมำรถใหก�ำนน ผใหญบำนรบรองพนทท�ำกนใหไดหรอไม

ค�าตอบ:ใหตรวจสอบสถานะของทดนท�ากนกบส�านกงานทดนจงหวด ถาไมใชการบกรกพนทปาสามารถใหองคกรปกครองสวนทองถน ก�านน ผใหญบาน หรอผมอ�านาจหนาทในพนท ลงนามในหนงสอรบรองการใชทดนได(เอกสารตามขอ10)

สำ�นกง�นม�ตรฐ�นสนค�เกษตรและอ�ห�รแหงช�ต

13

ค�าถาม:บตรตองกำรขอใบรบรองในชอตนเองทเปนผผลต GAP แตทดนเปนชอของพอเปนเจำของ ซงพอมลกหลำยคนจงไมอยำกท�ำหนงสอมอบอ�ำนำจใหลกคนทจะขอรบรอง GAP ดวยเกรงวำจะเอำไปใชอำงสทธครอบครองพนทในภำยหลง ท�ำอยำงไรด?

ค�าตอบ: 1.แนะน�าใหออกใบรบรองในชอบดาหรอเจาของกรรมสทธทดนและจดท�าเอกสารประกอบใบรบรองวาผขอการรบรองคอทายาทตามกฎหมายทงนกรณพนทส.ป.ก.ในใบรบรองGAPจะระบชอผผลตไวดวย 2.ถาตองการใชชอลกพอตองท�าหนงสอยนยอมใหใชชอลก(คนเดยวหรอหลายคนกได)ในการยนขอการรบรองมาตรฐานไดแตเพอความสบายใจใหระบไวในหนงสอยนยอมนนดวยวา“หนงสอฉบบนไมสามารถใชอางสทธในการครอบครองทดน” กรณอยในพนท เขตปฏรปทดน หรอนคมสหกรณ หรอนคมสรางตนเอง ผยนขอการรบรองมาตรฐานระบบการผลตGAPหรอOrganicจ�าเปนตองเปนเจาของหรอเปนทายาทหรอคสมรสหรอพอ-แม ทถกตองตามกฎหมายเทานน ซงทายาทตามกฎหมาย แตไมรวมถงลง ปา นา อา (ตามกฎหมายแพง)การโอนสทธใหแกทายาทหรอคสมรสหรอพอ-แมสามารถท�าไดไมจ�ากดจ�านวนเชนสามารถโอนสทธแบงพนทใหแกลกทง5คนไดซงเปนหลกการเดยวกนทงทดนเขตปฏรปทดนนคมสหกรณและนคมสรางตนเอง

พนทท เขตปฏรปทดน นคมสหกรณ นคมสรางตนเอง

14

ค�าถาม: เกษตรกรลกไรของบรษททสงออกผลผลตไปจ�ำหนำยตำงประเทศรวมกนกวำ 200 แปลง ตองกำรขอกำรรบรองแบบกลม แตมปญหำเรองไมมเอกสำรยนยนสทธในทดน เนองจำกเจำของทดนอนญำตใหเกษตรกรใชพนทปลกได แตไมใหส�ำเนำเอกสำรสทธ และไมออกหนงสออนญำตใหท�ำกนให

ค�าตอบ: อนดบแรกตองตรวจสอบวาเปนพนทผดกฎหมายหรอไม ถาเปนพนทผดกฎหมายไมรบ ค�าขอแตหากไมเปนพนทผดกฎหมายและเปนพนททมเจาของซงปรากฏชดเจนวาเจาของยนยอมใหท�าการเกษตรและท�าการเกษตรมานานแลวก�านนผใหญบานหรอองคกรปกครองสวนทองถนสามารถใหการรบรองวาผขอการรบรองฯท�าการเกษตรในพนทนนจรง กรณนสามารถใหการรบรองมาตรฐานระบบการผลตGAP หรอOrganic ได โดยเกษตรกร ขอใหเจาหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน ก�านน ผใหญบาน หรอผมอ�านาจหนาทในพนทนนออกหนงสอรบรองวาเกษตรกรไดท�าการเกษตรอยบนทดนนนจรง เพอน�ามาใชประกอบการขอการรบรองมาตรฐานได(เอกสารตามขอ10)

ค�าถาม: เกษตรกรทท�ำกำรเกษตรในพนท ส.ป.ก. ของบคคลอน ซงเจำของสทธในทดนดงกลำวยนยอมใหท�ำกำรเกษตรมำเปนเวลำนำน แตไมยนยอมใหหลกฐำนหรอส�ำเนำหลกฐำน/เอกสำรใดๆ ประกอบกำรขอรบรองมำตรฐำน

ค�าตอบ: กรณนใหยกเลกใบรบรองมาตรฐาน เนองจากเปนการใชพนทผดระเบยบของ ส.ป.ก. ทน�าไปถายโอน (เชาชวง) ใหผ อนด�าเนนการแทน ยกเวนเจาของทดน (ตามเอกสารสปก.)เปนผยนขอการรบรองหรอตออายการรบรองมาตรฐานเอง หนวยรบรองสามารถพจารณาตออายใบรบรองใหได

15

ค�าถาม:เกษตรกรปลกพชบนพนทรมแมน�ำซงปจจบนแมน�ำตนเขน และกลำยเปนทดนงอกรมตลง อบต. สำมำรถออกหนงสอรบรองกำรท�ำกนบนพนทนไดหรอไม

ค�าตอบ: อบต.ไมสามารถใหการอนญาตไดผมอ�านาจในการอนญาตคอกรมทดนโดยมผวาราชการจงหวดเปนผออกใบอนญาต ทงนสามารถตรวจสอบไดวาทดนนนไดอนญาตใหใครใชประโยชนบาง หรอมใครขอใชประโยชนไปแลวหรอไมณส�านกงานทดนจงหวด ทงน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และระเบยบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการอนญาตใหประชาชนใชประโยชนทดนของรฐพ.ศ.2547มนายอ�าเภอและองคกรปกครองสวนทองถน เปนผมอ�านาจดแลรกษาและคมครองปองกน ส�าหรบการบรหารจดการ กรมทดน เปนหนวยงาน รบผดชอบพนท สรปทดนทงอกจากรมตลงม2แบบ ไดแกทงอกในพนทสาธารณะและทงอกจากพนททมเจาของ 1) กรณทงอกจากทดนสาธารณะ ตองถอเปนทสาธารณะดวย ดงนนถาจะขอรบรองมาตรฐานเกษตรกรตองยนเรองขอใชประโยชนทดนกบนายอ�าเภอ หรอองคกรปกครองสวนทองถนกอน เพอเขาสกระบวนการพจารณาของคณะกรรมการพจารณาอนญาตของจงหวด ซงมทดนจงหวด ท�าหนาทเปนเลขานการ กรณเปนทดนสาธารณประโยชนตองสงผลการพจารณาใหกรมทดนเพอพจารณาเสนอรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยอนมตกอนจากนนเสนอผวาราชการจงหวดออกใบอนญาต ส�าหรบทรกรางวางเปลา(ทดนทถกทอดทงไมท�าประโยชน)ผวาราชการจงหวดสามารถพจารณาอนญาตไดเลยโดยไมตองสงเรองใหกรมทดนพจารณาเสนอรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยอนมต 2) กรณทงอกจากททมเอกสารสทธ เจาของทสามารถยนเรองขอโฉนดทดนงอกนนกบทดนจงหวดได และยนขอรบรองมาตรฐานGAP หรอOrganic ในพนทนนได กรณทไมมโฉนดทดน (ทมอเปลา) เจาของทแปลงนนมแตสทธครอบครองทงอกเทานน แตไมสามารถออกหนงสอแสดงกรรมสทธ (โฉนดทดน) ในทงอกนนได ทงน หากมเอกสารเสดงสทธ การครอบครองตามตาราง ขางตน(เอกสารตามขอ2-9)สามารถขอรบรองGAP/Organicได

พนทสาธารณประโยชน หรอ พนทรกรางวางเปลา

16

ค�าถาม: เกษตรกรใชหนงสอรบรองจำกองคกรปกครองสวนทองถน แตพนทนนเปนพนทสำธำรณะใชประโยชนรวมกน ตำมระเบยบกระทรวงมหำดไทย (มท.) วำดวยกำรดแลรกษำและคมครองปองกนทดนอนเปนสำธำรณสมบตของแผนดนส�ำหรบพลเมองใชรวมกน พ.ศ.2553 นำยอ�ำเภอ และองคกรปกครองสวนทองถน ไมมอ�ำนำจใหกำรยนยอมใหบคคลอนใชทดนอนเปนสำธำรณสมบตของแผนดนส�ำหรบพลเมองใชรวมกน เวนแตจะไดรบควำมเหนชอบจำกผวำรำชกำรจงหวด ใชหรอไม

ค�าตอบ: ใช นายอ�าเภอ หรอองคกรปกครองสวนทองถน ไมมอ�านาจใหการยนยอมใหบคคลอน ใชทสาธารณประโยชนแตทดนนนอาจไดรบอนญาตใหมการเขาใชประโยชนแลวกไดถาเปนเชนนนสามารถตรวจสอบรายชอผทไดรบอนญาตไดจากทดนจงหวดหากตรวจสอบแลวพบวาผขอการรบรองมรายชอรบอนญาตใชประโยชนทดนแลวสามารถใหการรบรองมาตรฐานได กรณททดนนน ยงไมไดรบอนญาตใหเขาใชประโยชน เทากบเปนการท�าเกษตรกรรมบนพนท ผดกฎหมาย ดงนนไมสามารถใหการรบรองมาตรฐานฯ ได ควรแนะน�าใหเกษตรกรยนเรองขอ ใชประโยชนทดนกบนายอ�าเภอ หรอองคกรปกครองสวนทองถนได เพอเขาสกระบวนการพจารณา ของคณะกรรมการพจารณาอนญาตของจงหวดตามขนตอนตอไป

สำ�นกง�นม�ตรฐ�นสนค�เกษตรและอ�ห�รแหงช�ต

17

ค�าถาม: พนทสำธำรณประโยชน พนทชมชน ทมกำรจดสรรใหท�ำกำรเกษตรตำมนโยบำยของรฐ

ค�าตอบ: กรณพนทสาธารณประโยชน หรอพนทชมชนใชประโยชนรวมกน และม การพจารณาจดสรรใหท�าการเกษตรตามนโยบายของรฐแลว ใหประสานส�านกงานทดนจงหวดขอตรวจสอบรายชอผทไดรบอนญาตใหใชประโยชนในพนททอางถงนน

ค�าถาม: พนทสำธำรณประโยชน ทไมสำมำรถระบหนวยงำนทรบผดชอบได แตมกำรท�ำกำรเกษตรมำนำน

ค�าตอบ:พนทสาธารณประโยชนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยและระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยการอนญาตใหประชาชนใชประโยชนทดนของรฐพ.ศ.2547มนายอ�าเภอและองคกรปกครองสวนทองถนเปนผมอ�านาจดแลรกษาและคมครองปองกนส�าหรบการบรหารจดการมกรมทดน เปนหนวยงานรบผดชอบพนทดงนนใหตรวจสอบจากส�านกงานทดนจงหวด

ค�าถาม: โฉนดชมชน สำมำรถขอกำรรบรองมำตรฐำนกำรผลต ไดหรอไม

ค�าตอบ:สามารถขอรบการรบรองมาตรฐานระบบการผลตGAPหรอOrganicไดทงนโฉนดชมชนคอ สทธร วมกนของชมชนในการบรหารจดการ การครอบครองทดนและการใช ประโยชนจากทรพยากรทดนเพอสรางความมนคงในการถอครองและใชประโยชนในทดนของชมชนและเปนการรกษาพนทเกษตรในการผลตพชอาหาร เพอสรางความมนคงดานอาหาร หนวยรบรองสามารถตรวจสอบรายชอสมาชกในชมชนทไดรบโฉนดไดจากททดนจงหวดถามชอถกตองตรงกบในเอกสาร หรอเปนทายาท สามารถขอรบการรบรองมาตรฐานระบบการผลตGAPหรอOrganicไดโดยตองไดรบความเหนชอบจาก คณะกรรมการชมชนพนทนน

18

ค�าถาม:พนทรำชพสด กำรรถไฟ วด ทหำร ฯลฯ ทเกษตรกรไมสำมำรถขอใหหนวยงำนทเปนเจำของทออกใบรบรองกำรใชทดนใหได เนองจำกเปนกำรใชประโยชนในพนทวำงเปลำ ในอนำคตเมอหนวยงำนจะใชประโยชน เกษตรกรจะออกจำกพนท แตมกำรท�ำประโยชนตอเนองมำเปนเวลำนำนและไมมแนวโนมจะเรยกคนพนท ลกษณะแบบนใหกำรรบรองไดหรอไม

ค�าตอบ: ตองไดรบหนงสอรบรองหรอยนยอมใหใชพนทจากหนวยงานทไดรบมอบหมายใหดแลพนทนนหรอใหหนวยรบรองของกระทรวงเกษตรและสหกรณท�าหนงสอสอบถามไปยงหนวยงานเจาของพนทวายนยอมใหเกษตรกรยนขอการรบรองมาตรฐานการผลตหรอไม ทงนไมใชการยนยอมใหท�ากนบนพนท หากไมคดคานกระทรวงเกษตรและสหกรณจะใหการรบรองมาตรฐานการผลตตอไป

ค�าถาม : พนททตองกำรขอกำรรบรองมำตรฐำน GAP/Organic เปนพนทของวดซงมเอกสำรสทธ โดยไดรบควำมอนเครำะหจำกผใจบญยกทดนถวำยวด แตยงไมมกำรโอนกรรมสทธ ชอยงเปนของบคคลทถวำยอย แตใหวดใชประโยชนในทดน ใครเปน ผ อนญำตใชทดน และใครเปนผ ขอกำรรบรอง

ค�าตอบ: 1.กรณพนทวดขนแรกใหตรวจสอบกอนวาไมใชพนทผดกฎหมายหรอผดระเบยบส.ป.ก./นคมสหกรณ/นคมสรางตนเองเมอตรวจสอบแลววาถกตองสามารถใหการรบรองมาตรฐานไดโดยวด(เจาอาวาสหรอผทเจาอาวาสมอบหมาย) เปนผอนญาต สวนผขอการรบรองมาตรฐานคอเกษตรกร หากไมสามารถระบชอเกษตรกรในใบรบรองมาตรฐานฯไดใหจดท�าเอกสารประกอบทระบวาผใดเปนผขอการรบรองหรอผผลตจรงทงนเพอใหสามารถตามสอบไดเมอสนคาเกดความไมปลอดภยตอผบรโภค เอกสารทใชคอส�าเนาหนงสอททางวดอนญาตใหเกษตรกรเขาท�ากนหรอเชาทวดท�ากนหากไมมใหเจาอาวาสหรอผทเจาอาวาสมอบหมาย(ผแทนของวด)ออกหนงสอรบรองหรอยนยอมใหใชทดนท�ากนใหหากหลกฐานถกตองสามารถตรวจรบรองมาตรฐานได 2.กรณสถานปฏบตธรรมทไมใชวดไมไดจดทะเบยนกบกรมการศาสนาใหตรวจสอบกอนวาไมใชพนทผดกฎหมายถาเปนพนทผดกฎหมายไมรบค�าขอรบรองมาตรฐานผลตจากเกษตรกรหากทดนไมผดกฎหมายและเกษตรกรผขอการรบรองไดรบอนญาตใหใชทดนท�ากนจากสถานปฏบตธรรมทเปนเจาของทดนกขอใหเจาของทดนนนออกหนงสอรบรองหรอยนยอมใหใชทดนท�ากน

ทดนราชพสด การรถไฟ วด ทหาร และอนๆ

19