ks. ppor. dr sławomir bylina katedra badań nad konfliktami ......1 ks. ppor. dr sławomir bylina...

1

Ks. ppor. dr Sławomir Bylina

Katedra Badań nad Konfliktami i Pokojem WH US

Wojna domowa w Syrii zagrożeniem pokoju na Bliskim Wschodzie w latach 2011-2012

Syrian Civil War – a threat to the peace in the Middle East in 2011-2012

Artykuł zostanie opublikowany w materiałach pokonferencyjnych UPH w Siedlcach

„Elementy teorii i praktyki transcyplinarnych badań problemów bezpieczeństwa”

red. A. Filipek, Siedlce 2016 r.

Streszczenie

Wojna domowa w Syrii w XXI w. stanowi wielkie zagrożenie dla prowadzonych działań

pokojowych na terenie Bliskiego Wschodu. Złożony proces prowadzonych działań

wojennych na skalę światową, rozpoczął się od zanegowania rządów wieloletniego

prezydenta Syrii Baszszar al-Asada. Wojna rozprzestrzeniła się na tereny sąsiednie Syrii i

angażuje kolejne kraje oraz organizacje zbrojne. Pomimo licznych zabiegów

dyplomatycznych wojna pociąga za sobą kolejne zniszczenia i śmierć tysięcy ludzi.

Słowa kluczowe: Syria, wojna, pokój, prezydent, opozycja

Abstract

Syrian Civil War in the twenty-first century is a great threat to the peacekeeping operations in

the Middle East. The complex process of military actions on a global scale started with a

denial of the long-term rule of the Syrian President Bashar al-Assad. The war has spread to

the neighbouring areas of Syria and engages other countries and armed organisations. Despite

numerous diplomatic interventions, the war causes more and more destruction and death of

thousands of people

Key words: Syria, war, peace, president, opposition

Wstęp

Podejmując próbę analizy przyczyn wojny domowej w Syrii dzięki dostępnym

źródłom1 należy zauważyć charakter i szerokie spektrum wydarzenia. Żaden konflikt zbrojny

1 Do źródeł należy wymienić literaturę przedmiotu, oraz różnorodne materiały ukazujące się w Internecie

pochodzące ze stron anglojęzycznych, niemieckich, francuskich, rosyjskich, polskich oraz strony

angielskojęzyczne z terenów Bliskiego Wschodu. Wykaz znajduje się w bibliografii na końcu pracy.

2

nie rozpoczyna się z błahych powodów, a jest procesem prowadzącym do eskalacji

zagrożenia. W poniższym tekście pragnę ukazać główne momenty z lat 2011-2012

rozpoczynające trwającą w dalszym ciągu wojnę domową, która swoim zasięgiem

rozprzestrzenia się na kolejne kraje Bliskiego Wschodu oraz inicjuje działania państw

międzynarodowych.

Jednak zanim przejdziemy do czasów współczesnych warto zauważyć, że Syria jako

kraj i społeczność w swoich dziejach miała różnych władców i to w większości była

podporządkowywana silniejszym narodom. Pierwsze wzmianki na temat państwa

znajdującego się na obecnym terytorium Syrii sięgają ok. 2500-2400 r. p.n.e., kiedy to

funkcjonowało państwo Ebla. Na przełomie wieków do 395 r., kraj był prowincją Cesarstwa

rzymskiego2. Następnie przeszła pod panowanie Bizancjum, i kolejno Arabów od 633 r.,

którzy w 661 r. uczynili Damaszek stolicą kalifatu Umajjadów i zarazem centrum świata

islamskiego. Pod koniec IX w. kraj został przyłączony do Egiptu3. W 1517 r. Syria została

przyłączona do Imperium Osmańskiego, a w 1831 r. ponownie do Egiptu. Jednak z powodu

interwencji mocarstw europejskich i postawy ludności, Syrię przyłączono do Turcji4. Dnia 1

października 1918 r. wojska na czele z Fajsalem I wkroczyły do Damaszku i zakończyły

panowanie tureckie. Po ustaleniach traktatu wersalskiego w marcu 1920 r. proklamowano

niepodległość Wielkiej Syrii z królem Fajsalem I, ale podczas konferencji w San Remo 25

kwietnia 1920 r., mandat nad Syrią piastowała Francja. Dlatego pełną niepodległość Syrii

ogłoszono dopiero w 1945 r. Partią, która niepodzielnie rządzi w kraju od 1947 r. jest

Socjalistyczna Partia Odrodzenia Arabskiego Baas5. W kolejnych latach Syria uzyskała

członkostwo Ligi Państw Arabskich i ONZ6.

Punktem zapalnym demonstracji, które nasiliły się w 2011 r. była osoba prezydenta

Baszszar al-Asada, który jako następny z rodu zostaje prezydentem w 2000 r. i poprzez

kolejne siedmioletnie kadencje rządzi krajem. Dalsze demonstracje napędzały machinę

nienawiści i coraz aktywniejsze domaganie się zmian i przeprowadzanie reform politycznych

i gospodarczych. Kolejne brutalnie kończone demonstracje powodują powstanie oporu

powstańczego i początek wojny domowej. Pomimo interwencji państw i organizacji

2 Wielki Encyklopedyczny Atlas Świata , red. B. Kaczorowski, T. 10, Azja Południowo–Zachodnia, Warszawa

2006, s. 32–39. 3Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, Warszawa 2004, t. 8, s. 41.

4 Encyklopedia Britannica, Edycja Polska, Poznań 2004, t. 41, s. 326.

5 F. Jomma, System polityczny Syrii a "Arabska Wiosna Ludów". Reforma państwa czy upadek reżimu?[w:] red.

K. Górak-Sosnowska, K. Pachniak, Bunt czy rewolucja? Przemiany na Bliskim Wschodzie po 2010 roku,

Ibidem, Łódź 2010, s.125–126 6 Wielka Encyklopedia PWN, Warszawa 2005, t. 26, s. 332.

3

międzynarodowych oraz próbom zmian ze strony rządu konflikt w dalszym ciągu przeradzał

się w wojnę, która swoim zasięgiem docierała do pobliskich krajów.

1. Przyczyny wojny domowej i pierwsze interwencje sił rządowych

Analizując przyczyny powstania wojny domowej w Syrii należy zauważyć, że

sytuacja w kraju od dłuższego czasu zmierzała ku starciu sił rządowych i społeczności, która

nie chciała już pogodzić się z takim traktowaniem. Konkretnym czasem, który określany jest

jako początek zamieszek jest dzień 26 stycznia 2011 r., kiedy to rozpoczęła się w Syrii wielka

fala protestów. Szczególnym przypadkiem po którym rozgorzały walki uliczne było

samobójstwo Hasana Ali Akleha w mieście Al-Hasaka, który oblał się benzyną i dokonał

samospalenia7. Jak twierdzą media inspiratorem dla Syryjczyka był Tunezyjczyk Mohamed

Bouzizi, który dokonał samospalenia dnia 17 grudnia 2010 r. protestując przeciwko braku

perspektyw na poprawę swojego życia. Samospalenie Bouziziego stało się początkiem

powstań ludowych w świecie arabskim. Warto zauważyć, że samobójstwo Hasana Ali Akleha

miało miejsce dzień po wybuchu rewolucji w Egipcie8. Kolejne demonstracje odbyły się dnia

28 stycznia 2011 w Ar-Rakka. Zabito wówczas 2 żołnierzy pochodzenia kurdyjskiego.

Kolejne zamieszki miały miejsce dnia 2 lutego 2011 r., kiedy to pozarządowa

organizacja zajmująca się ochroną praw człowieka Human Rights9 doniosła o rozbiciu

demonstrantów w Bab Tuma w Damaszku. Podobne demonstracje trwały w takich miastach

jak np. Ar-Rakka. Celem manifestacji było wezwanie władzy do przeprowadzenia reform

politycznych, powrotu praw obywatelskich, oraz wymuszenia dymisji prezydenta Baszara al-

Asada. Ciekawym zjawiskiem jest fakt, że uczestnicy demonstracji zwoływali się głównie

poprzez portale społecznościowe takie jak Twitter i Facebook. Dotychczasowe demonstracje

skutecznie były kończone dzięki działalności syryjskich służb specjalnych10

. Pomimo walk

zwoływano kolejne masowe demonstracje. Dnia 15 marca w kilku miastach Syrii (Aleppo,

Al-Hasace, Darze, Hamie i Dajr Az-Zaurze) zebrało się kilka tysięcy ludzi w tzw. "Dniu

7 The Winds of Change – Syrian Protests Timeline Explained,

http://www.abovetopsecret.com/forum/thread702178/pg1(odczyt 20.05.2015). 8 S. Akan, Spiraling Syria violence pulls friends apart, http://www.hurriyetdailynews.com/spiraling-syria-

violence-pulls-friends-apart.aspx?pageID=238&nID=33204&NewsCatID=338(odczyt 20.05.2015). 9 Human Rights Watch (HRW) – pozarządowa organizacja zajmująca się ochroną praw człowieka, powstała w

1988 z przekształcenia Helsinki Watch. https://www.hrw.org/(odczyt 20.05.2015). 10

Syria. Protesty w Damaszku. Siły bezpieczeństwa rozpędziły demonstrantów,

http://www.polskatimes.pl/artykul/380678,syria-protesty-w-damaszku-sily-bezpieczenstwa-rozpedzily-

demonstrantow,id,t.html(odczyt 20.05.2015).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleppohttps://pl.wikipedia.org/wiki/Organizacjahttp://www.polskatimes.pl/artykul/380678,syria-protesty-w-damaszku-sily-bezpieczenstwa-rozpedzily-demonstrantow,id,t.htmlhttp://www.polskatimes.pl/artykul/380678,syria-protesty-w-damaszku-sily-bezpieczenstwa-rozpedzily-demonstrantow,id,t.html

4

Gniewu"11

. Nieoficjalnym przywódcą oporu została Suhajr Attasi12

, wypuszczona z więzienia

opozycjonistka. Dzień 15 marca traktuje się jako początek oporu powstańczego, który

przerodził się w wojnę domową. Od tego dnia w każdy piątek gromadzą się po modlitwach w

meczetach licznie zgromadzeni demonstranci prowadzący protesty sprzeciwiające się

syryjskim władzom13

. Najpoważniejsze zamieszki na początku trwania wojny miały miejsce

w dniach 18-19 marca 2011 r. podczas których tysiące ludzi wyszło na ulice. W tym czasie

zginęły 4 osoby i wielu było rannych. Dnia 20 marca ponad 10 tyś. ludzi ostrzelano i użyto

gazu łzawiącego. W odwecie demonstranci podpalili miejscową siedzibę Partii Baas14

.

Sytuacja w Syrii zaostrza się, gdy na podobieństwo innych krajów na Bliskim

Wschodzie, mają miejsca podobne niepokoje społeczne, które przeradzają się w falowe

protesty. Tzw. „efekt domina” w marcu 2011 r. dociera do Syrii15

. Tematem żądań są zmiany

oraz reformy polityczne i gospodarcze w kraju. Początkowo władze rozbijają demonstrantów,

dokonują aresztowania oraz obiecują pewne ustępstwa. Dla przykładu w trakcie zamieszek

prezydent zmienił premiera rządu al-Utriego dnia 29 marca16

, kolejnym został Adil Ahmad

Safar, jednak również do czasu, ponieważ rządził w okresie od 14 kwietnia 2011 do 26

czerwca 201217

. Kolejne wydarzenia pokazują z jednej strony ustępstwa ze strony rządu, a

jednocześnie zaostrzenie działań militarnych. Dla przykładu dnia 7 kwietnia prezydent wydał

dekret, nadając obywatelstwo dla ponad 250 tys. Kurdów, którzy byli zarejestrowani jako

cudzoziemcy w półn.-wsch. prowincji Al-Hasaka. Warto zauważyć, że dotychczas Kurdowie

specjalnie nie angażowali się w zamieszki18

. Z drugiej strony kolejnego dnia 8 kwietnia w

Hims ginie ponad 32 osoby i setki zostaje ranne19

.

11

Syria's Assad escapes 'Day of Rage' protests, http://www.cbsnews.com/news/syria-escapes-day-of-rage-

protests. (odczyt 20.05.2015).

12 Al Jazeera, Syrian activist Suhair Atassi,

http://www.aljazeera.com/indepth/2011/02/201129135657367367.html(odczyt 20.05.2015).

13

J. Zdanowski, Bliski Wschód 2011:bunt czy rewolucja? Kraków 2011, s. 19. 14

Zew, PAP, "Allah, Syria, wolność". Demonstracja rozpędzona, http://www.wprost.pl/ar/236516/Allah-Syria-

wolnosc-Demonstracja-rozpedzona(odczyt 20.05.2015). 15

E. Bielecki, Arabski efekt domina poruszył Syrię

http://www.wiadomosci24.pl/artykul/arabski_efekt_domina_poruszyl_syrie_188141.html(odczyt 20.05.2015). 16

Mig, PAP, Reuters, Syria: rząd upadł. Naród czeka na ustępstwa prezydenta,

http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,9341614,Syria__rzad_upadl__Narod_czeka_na_ustepstwa_pr

ezydenta.html(odczyt 20.05.2015). 17

President Bashar al-Assad forms new government, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-

13084656(odczyt 20.05.2015). 18

K. Strachota, Turcja i węzeł Kurdyjski. Przewartościowania w cieniu kryzysu na Bliskim Wschodzie,

Warszawa 2013; G. Mazurczak, Spóźniony krok w dobrą stronę, http://www.psz.pl/124-polityka/grzegorz-

mazurczak-spozniony-krok-w-dobra-strone(odczyt 20.05.2015). 19

KLe , Demonstracje w Syrii, są ofiary, http://wiadomosci.onet.pl/swiat/demonstracje-w-syrii-sa-ofiary/5gz8t(odczyt 20.05.2015).

http://www.wiadomosci24.pl/artykul/arabski_efekt_domina_poruszyl_syrie_188141.htmlhttp://www.bbc.com/news/world-middle-east-13084656http://www.bbc.com/news/world-middle-east-13084656

5

2. Reakcje międzynarodowe wobec stosowanych metod przeciwko demonstrantom

Pierwszymi reakcjami na sytuację eskalacji przemocy w Syrii była reakcja sekretarz

stanu USA Hilary Clinton dnia 27 marca 2011. Przy jednoczesnym wykluczeniu interwencji

militarnej USA w Syrii, potępiono metody stosowane wobec demonstrantów. Pani Clinton

zaapelowała do władz syryjskich o rozwiązanie problemów w kraju, o zgodę na pokojowe

demonstracje, oraz zwróciła uwagę na konieczność przeprowadzenia reform gospodarczych i

politycznych w kraju20

.

Winą krajowego zbrojnego powstania Syryjskie Ministerstwo Spraw Wojskowych

obarczyło dnia 18 kwietnia grupy radykalnych salafitów, jak również z zewnątrz ugrupowania

islamistyczne i Liban. Prezydent Baszszar al-Asad obiecywał reformy państwa oraz zniesienie

stanu wyjątkowego21

, który obowiązywał od 48 lat22

. Zniesienie stanu wyjątkowego dokonało

się 21 kwietnia 2011 r.23

W dalszym ciągu trwały protesty, a reakcje władzy stawała się coraz

bardziej brutalna. Dla przykładu w kolejnych 2 dniach po ogłoszeniu zniesienia stanu

wyjątkowego zabito ok. 120 osób24

. Liczba zabitych ciągle rosła, pomimo częściowych

ustępstw ze strony rządu, którzy i tak powodowali śmierć kolejnych osób. Po raz kolejny

sekretarz generalny ONZ Ban Ki-moon potępił krwawe rozprawienie się z demonstrantami z

dnia 22 kwietnia 2011. Kolejny apel wystosował dnia 26 kwietnia 201125

. Spowodowane to

było wydarzeniami z dnia poprzedniego, kiedy to do miasta Dumy na obrzeżach Damaszku i

Dary weszło ok. 3 tys. funkcjonariuszy służb bezpieczeństwa wraz z czołgami i snajperami26

.

Oblężenie miasta i intensywne ostrzały przez artylerię, spowodowały śmierć co najmniej 25

20

Ant,jak,mtom, Koniec stanu wyjątkowego. Po 48 latach, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/koniec-

stanu-wyjatkowego-po-48-latach,165773.html(odczyt 20.05.2015). 21

Assad, Syria on road to 'comprehensive reforms', http://www.hurriyetdailynews.com/assad-syria-on-road-to-

comprehensive-reforms.aspx?pageID=438&n=assad-syria-on-road-to-comprehensive-reforms-(odczyt

20.05.2015).

22 Został on wprowadzony wraz z dojściem do władzy w kraju partii Baas. Ograniczał lub cał- kowicie zawieszał

większość podstawowych praw obywatelskich i politycznych oraz nadawał specjalne uprawnienia

przedstawicielom władzy wykonawczej. Stan wyjątkowy decyzją prezydenta przestał obowiązywać 21 IV 2011

r. BBC News, Syria protests. Assad to lift state of emergency, 20 IV 2011, http://www.bbc.co.uk/news/world-

middle-east-13134322 (17 VIII 2011). (odczyt 20.05.2015). 23

Tamże. 24

W ciągu dwóch dni w demonstracjach zginęło 120 osób, http://konflikty.wp.pl/kat,1356,title,W-ciagu-dwoch-

dni-w-demonstracjach-zginelo-120-osob,wid,13348543,wiadomosc.html?ticaid=115d15&_ticrsn=3(odczyt

20.05.2015).

25RFE, European Powers Draft UN Condemnation Of Syrian Crackdown,

https://www.ecoi.net/local_link/159096/261823_en.html; Brutalne ataki syryjskiego wojska,

http://wiadomosci.onet.pl/swiat/brutalne-ataki-syryjskiego-wojska/gzmsf(odczyt 20.05.2015). 26

PAP, Czołgi w centrum miasta. "Ciała leżą na ulicach", http://wiadomosci.wp.pl/kat,1356,title,Czolgi-w-

centrum-miasta-Ciala-leza-na-ulicach,wid,13349379,wiadomosc.html?ticaid=115d06; ktom//kdj,tr, (odczyt

20.05.2015). Krwawy dzień w Syrii. USA nałożą sankcje? http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/krwawy-

dzien-w-syrii-usa-naloza-sankcje,213363.html(odczyt 20.05.2015).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Reakcje_mi%C4%99dzynarodowe_na_wojn%C4%99_domow%C4%85_w_Syrii#cite_note-27kwstraty-5http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/koniec-stanu-wyjatkowego-po-48-latach,165773.htmlhttp://wiadomosci.wp.pl/kat,1356,title,Czolgi-w-centrum-miasta-Ciala-leza-na-ulicach,wid,13349379,wiadomosc.html?ticaid=115d06http://wiadomosci.wp.pl/kat,1356,title,Czolgi-w-centrum-miasta-Ciala-leza-na-ulicach,wid,13349379,wiadomosc.html?ticaid=115d06http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/krwawy-dzien-w-syrii-usa-naloza-sankcje,213363.htmlhttp://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/krwawy-dzien-w-syrii-usa-naloza-sankcje,213363.html

6

osób27

. Podobnie było z kolejnymi miastami. Władze Syrii decydują się na zamknięcie

przejść granicznych z Jordanią28

. Giną kolejne ofiary, a do wojny domowej dołącza ludność z

wiosek. Po raz kolejny zorganizowano tzw. „Dzień Gniewu”. Na którym reakcją rządu było

ogłoszenie programu reform w kraju. Premier Adil Safar poinformował, że zostaną

przeprowadzone reformy polityczne i gospodarcze. Zreformowany zostanie również aparatu

wymiaru sprawiedliwości i bezpieczeństwa 29

.

W związku z kolejnymi oblężeniami miast Banijas i Hims do dnia 2 maja do Libanu

uciekło z kraju 4 tys. osób30

. Na zaistniałe sytuacje reagują również przedstawiciele Unii

Europejskiej. Dnia 10 maja 2011 objęto sankcjami 13 najważniejszych osób w Syrii. Pośród

osób był m.in. brat prezydenta Baszara al-Asada, Mahera al-Asada31

. Również Stany

Zjednoczone nałożyły na kraj sankcje ekonomiczne. Spowodowało to ostrą krytykę władz

syryjskich32

. Czasową odpowiedzią była amnestia 5 opozycjonistów z więzienia z pośród 9

tys. zatrzymanych33

. Taki gest był niewystarczający i dnia 27 maja dziesięciotysięczne

manifestacje odbyły się w takich miastach jak Banijas, Berz, Katana, Deal, Dajr az-Zaur, Az-

Zabadani, Dara, Hims, Abu Kamal oraz Hama69

. Dnia 29 maja z powodu ataku armii

syryjskiej na miasta Talbisa i Ar-Rastan zmarło co najmniej 11 osób, i ponad 100 było

rannych70

. Tego samego dnia wojsko syryjskie rozpoczęło oblężenie miasta Ar-Rastan. Dnia

31 maja prezydent ogłosił amnestię generalną, która obejmowała więźniów politycznych.

Uwolniono wówczas setki osób71

. W mieście Hama dnia 4 czerwca trwały uroczystości

pogrzebowe poległych w dzień wcześniej spacyfikowanej demonstracji. Również w mieście

Ar-Rastan strzelano do demonstrantów z helikopterów. Zginęło 13 osób76

.

Kolejne wydarzenia pokazują pewną prawidłowość w próbie rozwiązywaniu sytuacji

w Syrii, a wręcz zagłębianiu się w odmęty konfliktu. Pomimo minimalnych ustępstw ze

strony władz państwowych, które tylko rozdrażniają demonstrantów, pojawiają się kolejne

27

PAP, Czołgi w centrum miasta. "Ciała leżą na ulicach", http://konflikty.wp.pl/kat,1356,title,Czolgi-w-

centrum-miasta-Ciala-leza-na-ulicach,wid,13349379,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015).

28 PAP, Syria zamknęła przejścia graniczne z Jordanią, http://konflikty.wp.pl/kat,1356,title,Syria-zamknela-

przejscia-graniczne-z-Jordania,wid,13349491,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 29

Bk/PAP, Rząd Syrii zapowiada ogłoszenie programu reform, http://konflikty.wp.pl/kat,1356,title,Rzad-Syrii-

zapowiada-ogloszenie-programu-reform,wid,13368011,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015).

30 R. Fisk, 'We will never cease our struggle until we bring down Assad',

http://www.independent.co.uk/voices/commentators/fisk/robert-fisk-we-will-never-cease-our-struggle-until-we-

bring-down-assad-2277704.html(odczyt 20.05.2015).

31 JS/PAP, Brat prezydenta Syrii na czele listy osób objętych sankcjami UE,

http://wiadomosci.onet.pl/swiat/brat-prezydenta-syrii-na-czele-listy-osob-objetych-sankcjami-ue/g1gtt(odczyt

20.05.2015). 32

Aw/PAP, Władze Syrii: sankcje USA służą interesom Izraela, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Wladze-

Syrii-sankcje-USA-sluza-interesom-Izraela,wid,13423997,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015).

33 MEW/PAP, Syria: Kilku opozycjonistów wyszło na wolność, http://wiadomosci.onet.pl/swiat/syria-kilku-

opozycjonistow-wyszlo-na-wolnosc/j2840(odczyt 20.05.2015).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Przebieg_wojny_domowej_w_Syrii#cite_note-69

7

demonstracje w następnych miastach, które niejednokrotnie rodzą się podczas uroczystości

pogrzebowych, które przerywane zostają atakiem wojsk syryjskich. Odpowiedzią są coraz

brutalniejsze interwencje wojsk służby bezpieczeństwa przy użyciu coraz to doskonalszych

technik wojskowych.

Również ciekawą sytuacją podczas wojny w Syrii są różnorodne przekazy medialne.

Dla przykładu podczas walk, które trwały w północno-zachodnim mieście Dżisr asz-Szughur

od 4 czerwca 2011 rządowe siły bezpieczeństwa podały, że dnia 5 czerwca uzbrojone gangi

przeprowadziły zasadzkę na policjantów i zmasakrowali 82 z nich. Z drugiej strony aktywiści

praw człowieka poinformowali, że w powyższym mieście odbyły się walki, w których śmierć

poniosło 35 osób, w tym policjanci. W kolejnej masakrze dnia 6 czerwca zginęło ponad 120

osób34

. W odpowiedzi dnia 10 czerwca wojska dokonały oblężenia miasta w którego pobliżu

rozmieszczono 15 tys. żołnierzy i ok. 40 czołgów. Mieszkańcy z obawy kolejnych masakr,

jako odwety za morderstwo na policjantach uciekło35

. Oblicza się, że uciekło wówczas ponad

7 tys. cywilów36

. Z powodu tak licznych walk cywile syryjscy zaczynają uciekać do

pobliskiej Turcji. Szacuje się, że dnia 7 czerwca z miasta Dżisr asz-Szughur uciekło 2400

osób. Premier Turcji Recep Tayyip Erdogan oświadczył, że kraj „nie zamknie drzwi” przed

uciekinierami z Syrii. Zaapelował do władz syryjskich o łagodniejsze traktowanie cywili37

.

Ciągłe apele środowisk europejskich nie wnoszą poprawy sytuacji. Apel skierowała

również Wysoka Komisarz ONZ do spraw Praw Człowieka pani Navi Pillay. Wezwała ona

władze Syrii, aby przedstawiciele sił bezpieczeństwa nie używały amunicji ostrej do

strzelania w demonstrantów. Zaapelowano, aby władze zakończyły czas "przemocy i

zabójstw". Biały Dom poinformował, że rozważa ogłoszenie sankcji w stosunku do władz

Syrii. Miałyby to być sankcje zamrażające aktywa i możliwość kontaktów biznesowych38

. W

odpowiedzi syryjski minister MSZ Walid el-Muallim w piśmie a dnia 17 czerwca 2011 do

Rady Bezpieczeństwa ONZ, zwrócił się o nie uchwalanie powyższych rezolucji w kierunku

Syrii. W uzasadnieniu demonstrantów określono jako terrorystów i ekstremistów, którzy byli

34 J. Muir, Syria troops 'killed in clashes' in Jisr al-Shughour, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-

13672725(odczyt 20.05.2015); Aw, PAP, Rzeź w Syrii - 82 funkcjonariuszy zabitych podczas ataku na

posterunek,

http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114881,9737083,Rzez_w_Syrii___82_funkcjonariuszy_zabitych_pod

czas.html(odczyt 20.05.2015). 35

Al Jazeera and agencies, Syrian army starts crackdown in northern town,

http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2011/06/201161064328691559.html(odczyt 20.05.2015). 36

Al Jazeera and agencies, More Syrians waiting to cross Turkey border,


Al Jazeera and agencies, European powers step up pressure on Syria,


PAP, Czołgi w centrum miasta. "Ciała leżą na ulicach", http://wiadomosci.wp.pl/kat,1356,title,Czolgi-w-

centrum-miasta-Ciala-leza-na-ulicach,wid,13349379,wiadomosc.html?ticaid=115d06(odczyt 20.05.2015).

http://www.bbc.com/news/world-middle-east-13672725http://www.bbc.com/news/world-middle-east-13672725

8

odpowiedzialni za destabilizację kraju39

. Według danych strony „aljazeera” do dnia 11

czerwca 2011 granicę z Turcją przekroczyło 4300 cywilów40

.

W kolejnych reakcjach rządu syryjskiego z dnia 20 czerwca zauważamy reakcję

prezydenta Baszar al-Asad, który w przemówieniu do narodu oświadczył rozpoczęcie dialogu

narodowego. Ogłosił, że w sierpniu po ogłoszonych wyborach przeprowadzone zostaną

reformy. Wówczas to powrócą uchodźcy do Syrii41

. Na dzień 23 czerwca liczbę uchodźców

według danych BBS obliczono na liczbę 11700 osób42

.

Pomimo ucieczki ludności Syrii, demonstranci kolejny raz pokazywali swoją

dezaprobatę, mianowicie dnia 8 lipca 2011 określonym „piątkiem bez dialogu”, opozycja

chciała udowodnić, że rząd nie jest zdolny do przeprowadzenia reform. W dalszym ciągu

trwały oblężenia miasta Hama, gdzie liczba ofiar wzrosła do 2243

. W dowód solidarności ze

zmarłymi w mieście przeprowadzono największą dotychczas manifestację, która skupiła

udział ok. pół miliona osób. Podczas manifestacji miasto odwiedził amerykański ambasador

Eric Chevallier. Do podobnych dużych demonstracji doszło w takich miastach jak Hims,

Idlib, Latakia, Dajr az-Zaur, Kamiszli, Darze. Pierwszy raz do takich demonstracji doszło w

centrum Damaszku. Podczas demonstracji w świecie ukazały się filmy, w których można

zobaczyć, jak służby bezpieczeństwa zabijają cywili44

.

Sytuacja jednak nie uległa zmianie, a nawet się pogorszyła, ponieważ dnia 11 lipca po

wezwaniu ambasadorów Syrii do MSZ Francji i Stanów Zjednoczonych obrzucono

kamieniami rezydencje dyplomatów w Damaszku i palono flagi francuskie oraz zniszczono

zaparkowane samochody45

. W kolejnych dniach sierpnia wyjeżdżają z Syrii pracownicy

ONZ46

. Dnia 18 sierpnia Wysoki Komisarz ONZ do spraw Praw Człowieka opublikował

raport, w którym wykazano, że naruszono prawa człowieka w Syrii. Wydarzenia te mogą

39

Mz/PAP, Rewolucjoniści w Syrii to terroryści i ekstremiści?,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Rewolucjonisci-w-Syrii-to-terrorysci-i-

ekstremisci,wid,13521518,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 40

Al Jazeera and agencies, Thousands of Syrians flee to Turkey,


WP/PAP, "Krwawy prezydent" wystąpił przed kamerami - będą zmiany,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Krwawy-prezydent-wystapil-przed-kamerami-beda-

zmiany,wid,13526529,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 42

L. Sinjab, Syria: Deadly protests erupt against Bashar al-Assad, http://www.bbc.com/news/world-middle-

east-13902967(odczyt 20.05.2015). 43

Syria readies for protests as residents flee Hama, http://news.egypt.com/english/permalink/18924.html(odczyt

20.05.2015). 44

Al Jazeera and agencies, 'Half a million' protest on streets of Hama,


O. Bennett-Jones, Syria: Assad supporters attack US and French embassies, http://www.bbc.com/news/world-

middle-east-14111198 (odczyt 20.05.2015). 46

Mp, tw/PAP, ONZ wycofuje część personelu z Syrii, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,ONZ-wycofuje-

czesc-personelu-z-Syrii,wid,13695340,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015).

9

zostać zaklasyfikowane jako zbrodnie przeciwko ludzkości. Fragment raportu pokazuje do

czego doszło: „tortur oraz innego poniżającego i nieludzkiego traktowania cywilów przez siły

bezpieczeństwa i armię, co narusza międzynarodowe zobowiązania Syrii w ramach konwencji

przeciwko torturom”47

.

Dzień 15 lipca 2011 r. został nazwany „piątkiem dniem wolności dla porwanych”. W

całym kraju miały miejsce masowe demonstracje, podczas których zginęły 44 osoby.

Największą demonstracją była demonstracja w mieście Hamie, gdzie wyszło na ulice 700 tys.

ludzi48

. Kolejny piątek dnia 22 lipca określono „piątkiem Calida ibn al-Walida”. Dzień ten

nawiązywał do muzułmańskiego średniowiecznego dowódcy wojskowego. Kolejne

demonstracje w Hamie i Dajr az-Zaur zgromadziło ok. 1,2 mln ludzi. Demonstracje miały

miejsce również w Damaszku, Darze, Hims i Latakii49

. Z czasem protesty opanowały cały

kraj. Następny piątek w kolejności dnia 30 września nazwany został „piątkiem zwycięstwa”.

Zorganizowano wówczas kolejne masowe protesty. Do największych doszło w miastach w

Hims, Derze, Hamie oraz Damaszku. W tym dniu zginęło 30 osób50

. Według danych „New

York Timesa” do połowy sierpnia zginęło ponad 1700 osób51

.

Ważnym wydarzeniem na skalę Bliskiego Wschodu był postulat Ligi Państw

Arabskich (LPA), która dnia 12 listopada 2011 zawiesiła Syrię w podstawowych prawach

członka organizacji. W wyniku takiej decyzji uzbrojeni demonstranci w noże i pałki

zaatakowali ambasadę Arabii Saudyjskiej w Damaszku, w tym także konsulaty Francji i

Turcji w Latakii. Z drugiej strony zwolennicy Asada w centrum Damaszku zorganizowali

demonstrację popierającą politykę prezydenta52

.

47

Mp, ap/PAP, Torturowali, strzelali, by zabić - dramatyczny raport,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Torturowali-strzelali-by-zabic-dramatyczny-

raport,wid,13699334,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 48

Al Jazeera and agencies, Syrian security forces 'fire on rallies',


M. A. Derhally, Syrian Security Forces Kill Eight at Protests, Activists Say,

http://www.bloomberg.com/news/articles/2011-07-22/syria-forces-kill-5-at-aleppo-homs-protests-activist-says-

1(odczyt 20.05.2015). 50

Al Jazeera and agencies, Dozens killed' in Syria protests,

http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2011/09/20119301527522457.html(odczyt 20.05.2015).

51 „New York Times”, Syria – Protests (2011),

http://topics.nytimes.com/top/news/international/countriesandterritories/syria/index.html (17 VIII 2011) (odczyt

20.05.2015); Prezydent Syrii zatwierdził zniesienie trwającego 48 lat stanu wyjątkowego,

http://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/507557,prezydent_syrii_zatwierdzil_zniesienie_trwajacego_4

8_lat_stanu_wyjatkowego.html(odczyt 20.05.2015). 52

Ataki na placówki dyplomatyczne w Syrii, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Ataki-na-placowki-

dyplomatyczne-w-Syrii,wid,13980888,wiadomosc.html?ticaid=115d98&_ticrsn=5(odczyt 20.05.2015).

10

Pod koniec 2011 r. w mieście Hims dochodziło do bardzo poważnych walk pomiędzy

armią rządową i oddziałami Wolnej Armii Syrii podczas których zginęło kilkaset osób53

. Do

szczególnej masakry doszło w wiosce Kajf Ajd pod koniec grudnia, kiedy to zamordowano

111 cywilów. Z danych naocznych świadków w walkach pod Dżabal al-Zawija i Kafr Ajd

zginęło 269 osób, w większość rebelianci i cywile oraz 93 żołnierzy rządowych54

.

3. Znaczenie obserwatorów międzynarodowych wprowadzonych do Syrii

Po wydarzeniach w mieście Hims, kiedy to dzielnica Baba Amr została zaatakowana

pociskami artyleryjskimi dnia 26 grudnia 2011, Liga Arabska podjęła decyzje o

wprowadzeniu do Syrii obserwatorów. W pierwszej grupie przybyło ok. 50 obserwatorów,

którymi kierował sudański gen. Mustafa Dabi55

. Kolejnego dnia obserwatorzy byli obecni

podczas demonstracji w mieście Hims, w której brało udział 70 tys. ludzi. Jednocześnie

armia rządowa prowadziła działania w sunnickiej dzielnicy Baba Amr. Demonstranci chcieli,

aby obserwatorzy weszli do dzielnicy w której dokonywała się masakra56

. Ocena

obserwatorów nie była najlepsza, jednak jak stwierdzili „nie działo się tam też nic

przerażającego, przynajmniej wtedy, gdy tam byli. Było spokojnie i nie dochodziło do

starć”57

. Następnego dnia władze syryjskie uwolniły 755 więźniów. Jak podaje ONZ od

początku zajść w kraju aresztowano 14 tys. osób58

. Pomimo deklaracji obserwatorów, którzy

byli obecni w takich miastach jak Dara, Hama, Idlib oraz Hims zeznali o właściwie spokojnej

sytuacji w Syrii. Dnia 29 grudnia w Syrii zginęło 25 osób, i ponad 100 zostało rannych.

Ważnym faktem był moment, kiedy to w Hims sami obserwatorzy zostali ostrzelani59

.

53

Atakują domy, aresztują ludzi - wojsko weszło do miasta, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Atakuja-

domy-aresztuja-ludzi-wojsko-weszlo-do-miasta,wid,13965148,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 54

Wojsko zmasakrowało cywilów - ponad 100 zabitych, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Wojsko-

zmasakrowalo-cywilow-ponad-100-zabitych,wid,14103364,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 55

Syria unrest: Protest in Homs as peace monitors arrive, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-

16334352(odczyt 20.05.2015). 56

Al Jazeera and agencies, Mass protests in Homs as Arab monitors visit,


Mp/PAP, Reżim udaje "niewiniątko"? "Ukrywają więźniów", http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Rezim-

udaje-niewiniatko-Ukrywaja-wiezniow,wid,14118180,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 58

J. Muir, Syria 'releases 755 detained during unrest', http://www.bbc.com/news/world-middle-east-

16346354(odczyt 20.05.2015). 59

Ah/PAP, Obecność obserwatorów nie powstrzymuje rozlewu krwi w Syrii,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Obecnosc-obserwatorow-nie-powstrzymuje-rozlewu-krwi-w-

Syrii,wid,14123995,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015).

11

W trakcie trwania misji obserwatorów dnia 3 stycznia 2012 r. miało miejsce ważne

wydarzenie w kontekście działań strategicznych, albowiem wysadzono w powietrze gazociąg

pod Ar-Rastanem60

. W kolejnych dniach 5 stycznia reżim zwolnił 552 opozycjonistów61

.

Oceniając rolę misji obserwacyjnej w Syrii należy zauważyć, że zdaniem dowódcy

rebeliantów Rijad al-Asadaa zakończyła się fiaskiem, ponieważ ich obecność nie zmieniła

sytuacji. W związku z powyższą oraz podobnymi ocenami wezwano Ligę Arabską, aby

inicjatywę pokojową przejęła ONZ62

. Dowodem na znikłe skutki działań obserwatorów było

m.in. nie zapewnienie im bezpieczeństwa przez struktury państwowe, do których się

zobowiązywali. Przykładem może by dzień 6 stycznia kiedy to miało miejsce kolejne

ostrzelanie obserwatorów w Damaszku. W tym samym czasie miał miejsce zamach

terrorystyczny na autobus przewożący policjantów, którego ofiarami było 25 osób, a 46 osób

było rannych63

. Po podobnych wydarzeniach Liga Arabska 8 stycznia po zapoznaniu się z

pierwszym raportem podjęła decyzję o zwiększeniu liczby obserwatorów z 163 do 30064

.

Odpowiedzią prezydenta Baszar al-Asada było przemówienia telewizyjne dnia 10 stycznia w

którym ogłosił, że nie ustąpi ze swojego urzędu, bo nie ulegnie zagranicznemu spiskowi. W

przemówieniu ogłosił plany zwołania referendum konstytucyjnego ustalając datę na marzec

2012 r. 65

. Tego dnia w mieście Latakia zaatakowano pojazd, w którym zostało rannych 11

obserwatorów. Atak spowodował reakcję LPA, która oceniła, że rząd syryjski nie zapewnił

obiecanej obserwatorom ochrony66

.

Podsumowując rolę Ligi Arabskiej należy stwierdzić, że nie odegrała ona większej roli,

dlatego dnia 28 stycznia podjęto decyzję o zawieszeniu misji i wycofaniu 165 obserwatorów.

Decyzja została podjęta po konsultacjach z arabskimi ministrami MSZ i ogłoszona przez

60

Miasto bez prądu - "terroryści wysadzili gazociąg", http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Miasto-bez-pradu-

terrorysci-wysadzili-gazociag,wid,14134353,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 61

Mp/PAP, Reżim zwalnia zatrzymanych podczas protestów, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Rezim-

zwalnia-zatrzymanych-podczas-protestow,wid,14141124,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 62

Mn/fac/k/PAP, Syria: misja obserwatorów to "fiasko", http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/syria-

misja-obserwatorow-to-fiasko,196392.html(odczyt 20.05.2015). 63

Aka/PAP, Samobójczy zamach w centrum Damaszku, 25 zabitych,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Samobojczy-zamach-w-centrum-Damaszku-25-

zabitych,wid,14144616,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 64

Mz/PAP, Liga Arabska wzmocni misję w Syrii, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Liga-Arabska-wzmocni-

misje-w-Syrii,wid,14147012,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 65

Tbe/PAP, Prezydent nie odda władzy. "To zagraniczny spisek",

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Prezydent-nie-odda-wladzy-To-zagraniczny-

spisek,wid,14151985,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 66

Sol/PAP, Obserwatorzy ranni - winny syryjski reżim, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Obserwatorzy-

ranni-winny-syryjski-rezim,wid,14153592,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015).

http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/syria-misja-obserwatorow-to-fiasko,196392.html

12

sekretarza generalnego spraw zagranicznych LPA Nabila al-Arabiego. Na taki obrót spraw

rząd syryjski wyraził zdziwienie i potępił decyzję panarabskiej organizacji67

.

4. Pozorowane próby reform

Jak zapowiadał prezydent Baszara al-Asad w kraju przeprowadzono konstytucyjne

referendum, które odbyło się dnia 26 lutego 2012. Treść referendum w sprawie nowelizacji

konstytucji miało dotyczyć wprowadzenie systemu wielopartyjnego, co mogłoby

doprowadzić do zmiany struktury rządu i koalicji. Zmiany jednak nie obejmowałyby

prezydenta, który dalej posiadałby pełnię władzy. Opozycja wzywała do bojkotu, natomiast

zachód skrytykował takie metody. W trakcie trwania referendum trwał ostrzał z moździerzy

miasta Hims. Równocześnie trwały walki partyzantów z lojalistami oraz pozostałe boje

podczas których tego dnia zginęło 22 osoby68

. Frekwencja w referendum wynosiła 57,4%, z

czego 89,4% głosujących zgadzało się na zmiany w konstytucji69

. W dzień po referendum w

kraju zabito 135 osób. Najwięcej ofiar było podczas masakry uciekinierów z Baba Amro,

gdzie zestrzelono 64 osoby. Wśród ofiar były kobiety, dzieci i dezerterzy z armii70

.

Dnia 9 marca rozpoczęły się operacje wojsk syryjskich w górzystych rejonach miasta

Idlib, które bronili rebelianci z Wolnej Armii Syrii oraz Syryjskiej Armii Wyzwoleńczej,

wspierani przez mudżahedinów71

. Według Syryjskiego Obserwatorium Praw Człowieka w

Syrii przez rok powstania zginęło 9113 osób, w tym 6645 cywilów, 1991 żołnierzy oraz

członków sił bezpieczeństwa i 471 rebeliantów72

. W dniach 15-16 marca odbywały się w

największych miastach Syrii wiece antyprezydenckie. Domagano się międzynarodowej

interwencji. Równocześnie w stolicy miały miejsce konkurencyjne manifestacja zwolenników

Asada73

. Kolejne dni to dni zamachów. Zamachy miały miejsce w pobliżu siedziby wywiadu i

67

Ps/PAP, Liga Arabska zawiesza misję obserwacyjną w Syrii,

http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,11049650,Liga_Arabska_zawiesza_misje_obserwacyjna_w_

Syrii.html(odczyt 20.05.2015). 68

Meg/PAP, Trwa referendum - spadł grad bomb, nie żyją 22 osoby,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Trwa-referendum-spadl-grad-bomb-nie-zyja-22-

osoby,wid,14283730,wiadomosc.html?ticaid=115da8&_ticrsn=3(odczyt 20.05.2015). 69

Mp/PAP, Referendum w Syrii to fikcja?, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Referendum-w-Syrii-to-

fikcja,wid,14287060,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 70

PAP/IAR, Masakra w Syrii. Wojsko strzela do kobiet i dzieci, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Masakra-

w-Syrii-Wojsko-strzela-do-kobiet-i-dzieci,wid,14287840,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 71

R. Abouzeid, Syrian Rebels Plot Their Next Moves: A TIME Exclusive, https://archive.is/ZvL8#selection-87.0-

87.53(odczyt 20.05.2015). 72

PAP, W Syrii od początku rewolty zginęło ponad 9 tys. ludzi, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,W-Syrii-

od-poczatku-rewolty-zginelo-ponad-9-tys-

ludzi,wid,14336250,wiadomosc.html?ticaid=115ddf&_ticrsn=3(odczyt 20.05.2015). 73

Abeer, Syria Today 15-3-2012, http://www.lccsyria.org/7599(odczyt 20.05.2015).

13

głównej siedziby policji74

. Dzień później w Aleppo wybuchł samochód-pułapka. Zginęły trzy

osoby, i 25 osób zostało rannych75

. W dniach 24-27 marca walczono pod Zabadani oraz na

obrzeżach Damaszku76

.

Wydarzeniem, które różnie interpretowały media było pojawienie się dnia 27 marca

prezydenta Baszara al-Asada w Baba Amro, gdzie spacyfikowano ludność. Miała to być

demonstracja pokonania rewolucjonistów, jednak podczas wizyty w kierunku konwoju

prezydenta oddano strzały77

. W ostatnich dniach marca zginęło ok. 800 osób. Prowadzono

dalsze operacje odwetowe w miastach Hims, Hamie, Aleppo, Idlib, Darze, Dajr az-Zaur oraz

w Damaszku78

. W pierwszych ośmiu dniach kwietnia 2012 zginęło 11011 osób79

. Kolejną

próbą rządu na pozorną zmianę sytuacji był fakt przybycia do Damaszku ponad 200

obserwatorów ONZ dnia 5 kwietnia. Po negocjacjach 10 kwietnia wprowadzono zawieszenie

broni. Zapewnieniem obustronnego rozejmu miało być podpisanie przez rebeliantów

gwarancji, że powstrzymają ataki partyzanckie i wycofają wojska z miast80

. Ze strony

rebeliantów była wola przestrzegania zawieszenia81

, jednak rozejm nie został przestrzegany.

Kolejnego dnia ponownie prowadzono ostrzał dzielnic miast Hims, Hamy i oblegano

stolicę82

. Tego dnia zginęło niemal 100 osób83

. Po przyjęciu 15 kwietnia rezolucji RB ONZ

nt. misji obserwatorów, do Damaszku przyjechało 5 wysłanników ONZ należący do misji

UNSMIS (United Nations Supervision Mission in Syria)84

. Władze syryjskie nie zapewniały

74

Nsz,ab/Iga/PAP, W Syrii znów gorąco. Krwawe eksplozje w centrum stolicy, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-

ze-swiata,2/w-syrii-znow-goraco-krwawe-eksplozje-w-centrum-stolicy,214221.html(odczyt 20.05.2015). 75

Al Jazeera and agencies, Reports of heavy firefight in Damascus,


A. Issacharoff , Syrian Air Force Intelligence Chief Killed, Opposition Websites Report

read more: http://www.haaretz.com/middle-east-news/syrian-air-force-intelligence-chief-killed-opposition-

websites-report-1.420782(odczyt 20.05.2015). 77

WP, PAP, Syria: Baszar al-Asad odwiedził Hims - powitały go strzały?,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Syria-Baszar-al-Asad-odwiedzil-Hims-powitaly-go-

strzaly,wid,14367942,wiadomosc.html?ticaid=115daf&_ticrsn=3(odczyt 20.05.2015). 78

Abeer, Syria Today 30-3-2012, http://www.lccsyria.org/7757(odczyt 20.05.2015). 79

Alarabiya with agencies, Fierce attacks across Syria leave 101 dead; Annan sets to address U.N. on crisis,

http://english.alarabiya.net/articles/2012/04/04/205276.html(odczyt 20.05.2015). 80

Syria wants 'written guarantees' from opposition, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-

17649617(odczyt 20.05.2015). 81

Km//bgr/PAP, Zawieszenie broni? Reżim chce gwarancji, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-

swiata,2/zawieszenie-broni-rezim-chce-gwarancji,206284.html(odczyt 20.05.2015). 82

J. Muir, Syria clashes blight ceasefire hopes, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-17661878(odczyt

20.05.2015). 83

Abeer, New Massacre was Discovered in Deir Baalba, http://www.lccsyria.org/7976(odczyt 20.05.2015). 84

N. MacFarquhar, U.N. Truce Observers Arrive in Syria as Shelling Continues,

http://www.nytimes.com/2012/04/17/world/middleeast/un-truce-observers-arrive-in-syria-as-shelling-

continues.html(odczyt 20.05.2015).

http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/w-syrii-znow-goraco-krwawe-eksplozje-w-centrum-stolicy,214221.htmlhttp://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/zawieszenie-broni-rezim-chce-gwarancji,206284.html

14

bezpieczeństwa przybyłym obserwatorom85

. Pomimo trwania rozejmu w drugiej połowie

kwietnia zginęło 180 osób86

. Dnia 19 kwietnia władze Syrii podpisały protokół z ONZ o

misji obserwatorów monitorujących zawieszenie broni87

. Podczas pobytu obserwatorów

zanikały strzały, wycofywano czołgi. Było to jednak tylko wrażenia88

. Ciekawym zjawiskiem

podczas trwania zawieszenia broni było zatrzymanie dnia 28 kwietnia statku „Lutfallah II” na

morzu libańskim. Na pokładzie statku znaleziono 3 kontenery karabinów, wyrzutnie granatów

przeciwpancernych i amunicję. Broń miała dotrzeć do rebeliantów89

. Natomiast dnia 30

kwietnia wybuchła bomba w pobliżu kwatery głównej Wywiadu Sił Powietrznych, zginęło

ponad 20 osób90

. Dnia 1 maja ONZ ogłosiło raport w którym stwierdzono, że wojsko

syryjskie w dalszym ciągu posiada broń ciężką w miastach91

. Lokalne Komitety

Koordynacyjne podawały informacje o 1110 zabitych dzieciach w czasie trwania wojny92

.

Dzień 6 maja 2012 r. był dniem wyborów parlamentarnych w Syrii, które odbywały się w

odgłosach walk93

. Opozycja zbojkotowała wybory do których przystąpiło 12 partii94

. W

dalszym ciągu trwały zamachy bombowe w której ucierpieli obserwatorzy95

. Do kolejnych 2

zamachów przyznała się siatka Al-Kaidy – Front Zwycięstwa, którzy odpowiedzieli na

zamachy prezydenta Baszara al-Asada wobec zbuntowanych miast96.

Dowody na łamanie

rozejmu spowodowały kolejne działania wojenne. Kolejnym tragicznym dniem w historii

Syrii była zbrodnia wojenna w Huli. Dnia 25 maja 2012 podczas obstrzału Huli niedaleko

Hims, zaatakowano grupy demonstrantów, którzy wyrażali swoją dezaprobatę wobec sytuacji

85

Mk//bgr/BBC News, Reuters, Syria "wita" obserwatorów, ale bezpieczeństwa nie zapewnia,

http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/syria-wita-obserwatorow-ale-bezpieczenstwa-nie-

zapewnia,206954.html(odczyt 20.05.2015). 86

Sol/PAP, Syria: Hims pod ostrzałem, walki w Idlibie, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Syria-Hims-pod-

ostrzalem-walki-w-Idlibie,wid,14413193,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 87

Al Jazeera and agencies, Damascus - Apr 19, 2012 - 14:52, http://blogs.aljazeera.com/topic/damascus-apr-19-

2012-1452(odczyt 20.05.2015). 88

Jk\mtom/Reuters, ONZ wyśle do Syrii trzystu obserwatorów, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-

swiata,2/onz-wysle-do-syrii-trzystu-obserwatorow,207569.html(odczyt 20.05.2015). 89

Mk\mtom/Reuters, Syryjska rebelia ma też front morski, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-

swiata,2/syryjska-rebelia-ma-tez-front-morski,208256.html(odczyt 20.05.2015). 90

Mp/PAP, Zamachy na służby specjalne Syrii - są ofiary śmiertelne,

http://konflikty.wp.pl/kat,1023303,title,Zamachy-na-sluzby-specjalne-Syrii-sa-ofiary-

smiertelne,wid,14451210,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 91

Mn\mtom,/PAP, Dzieci nadal giną. ONZ "przyspiesza" z obserwatorami, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-

swiata,2/dzieci-nadal-gina-onz-przyspiesza-z-obserwatorami,208560.html(odczyt 20.05.2015). 92

Abeer, 1110 Child Martyrs, http://www.lccsyria.org/8216(odczyt 20.05.2015). 93

Al Jazeera and agencies, Fighting in eastern Syria ahead of election,


Sol/PAP, Syria: opozycja bojkotuje wybory parlamentarne, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Syria-

opozycja-bojkotuje-wybory-parlamentarne,wid,14464002,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 95

WP/PAP, Syria: eksplozja w konwoju obserwatorów ONZ w prowincji Dara,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Syria-eksplozja-w-konwoju-obserwatorow-ONZ-w-prowincji-

Dara,wid,14471045,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 96

Ktom\mtom,/PAP, Front Zwycięstwa przyznał się do zamachu w stolicy, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-

swiata,2/front-zwyciestwa-przyznal-sie-do-zamachu-w-stolicy,209590.html(odczyt 20.05.2015).

http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/syria-wita-obserwatorow-ale-bezpieczenstwa-nie-zapewnia,206954.htmlhttp://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/onz-wysle-do-syrii-trzystu-obserwatorow,207569.htmlhttp://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/syryjska-rebelia-ma-tez-front-morski,208256.htmlhttp://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/dzieci-nadal-gina-onz-przyspiesza-z-obserwatorami,208560.html

15

w kraju. Z czasem doszło do zbiorowych egzekucji podczas których zginęło wg ONZ co

najmniej 108 osób w tym 34 kobiety i 49 dzieci. Według Narodowej Rady Syryjskiej tego

dnia zostało zabitych 116 osób i 300 zostało rannych97

. W obliczu eskalacji walk rebelianci

zerwali zawieszenie broni dnia 30 maja. Nawet propozycja opozycji zatwierdzenia planu

Annana nie przyniosła rezultatu. Zapowiedziano kolejne walki i obronę miast i wiosek98

. Po

spotkaniu Kofi Annana w Damaszku wypuszczono z więzień ok. 500 opozycjonistów99

.

Pomimo takiego gestu opozycja domagała się ogłoszenie przez ONZ niepowodzenie

pokojowego planu Annana100

. Tak też uczyniono.

Dnia 4 czerwca rzecznik rebeliantów Sami al-Kurdi oficjalnie ogłosił, że rozejm już ich

nie obowiązuje. Zaczęto w dalszym ciągu atakować siły rządowe. Oczekiwaniami

rebeliantów było przemianowanie misji obserwacyjnej ONZ na misję pokojową. Żądaniem

rebeliantów było wprowadzenie zakazu strefy lotów i strefy buforowej, które miałyby pomóc

w obaleniu Asada101

. Dnia 7 czerwca Kofi Annan na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ przyznał,

że jego plan pokojowy nie odniósł efektu, a Syria w dalszym ciągu kontynuuje wojnę

domową102

. Dnia 16 czerwca ONZ zawiesiło misję UNSMIS103

.

W dalszym ciągu toczyły się walki. Sukcesem rebeliantów było zdobycie 10 czerwca

miasta Ma’arrat an-Numan104,

oraz bazę al-Ghanto przywłaszczając rakiety ziemia-powietrze

wraz z wojskowymi ciężarówkami. W odpowiedzi wojska rządowe przy użyciu śmigłowców

97

Mp/PAP, Kofi Annan potępia masakrę w Huli. "To przerażająca zbrodnia",

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Kofi-Annan-potepia-masakre-w-Huli-To-przerazajaca-

zbrodnia,wid,14524962,wiadomosc.html?ticaid=115db0&_ticrsn=3(odczyt 20.05.2015).

98 Alarabiya with agencies, ‘Urgent’ political transition in Syria needed: Obama, European leaders,

http://english.alarabiya.net/articles/2012/05/31/217633.html(odczyt 20.05.2015). 99

Mp/PAP, Po wizycie Kofiego Annana władze Syrii uwolniły 500 osób,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Po-wizycie-Kofiego-Annana-wladze-Syrii-uwolnily-500-

osob,wid,14533257,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 100

Mp/PAP, Dowódca syryjskich rebeliantów: nie powiódł się plan pokojowy,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Dowodca-syryjskich-rebeliantow-nie-powiodl-sie-plan-

pokojowy,wid,14532955,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 101

Jak//gak, PAP, Rebelianci: Koniec z zawieszeniem broni, wznowiliśmy ataki,

http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/rebelianci-koniec-z-zawieszeniem-broni-wznowilismy-

ataki,255764.html(odczyt 20.05.2015). 102

Jpo/PAP, Annan przyznaje: plan pokojowy dla Syrii nie powiódł się,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Annan-przyznaje-plan-pokojowy-dla-Syrii-nie-powiodl-

sie,wid,14554791,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 103

Asl, pszl, kaien, ONZ zawiesza misję w Syrii, http://www.tvp.info/7737987/swiat/onz-zawiesza-misje-w-

syrii(odczyt 20.05.2015). 104

M. Weaver, B. Whitaker, Award for Syrian writer, http://www.theguardian.com/world/middle-east-

live/2012/oct/09/syria-bombs-hit-security-compound-live#block-5074471ac0e361310bc6ca9e(odczyt

20.05.2015).

http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/rebelianci-koniec-z-zawieszeniem-broni-wznowilismy-ataki,255764.html

16

bojowych dokonało szturmu na miasto Ar-Rastan105

. W miesiącu czerwcu zginęło około 1500

osób.

Zdaniem niemieckich mediów konflikt w Syrii nie zmierza ku jego rozwiązaniu.

Dziennikarz z Frankfurter Allgemeine Zeitung uważa, że opozycja nie wierzy już w kolejne

obietnice zmian w kwestii korupcji i systemu politycznego. Podobnego stanowiska jest gazeta

Hessische/Niedersächsische Allgemeine, która uważa, że dopiero upadek prezydenta może

doprowadzić do zmian106

.

5. Udział wojsk międzynarodowych w wojnie domowej w Syrii

Kolejnym istotnym etapem w przebiegu wojny domowej w Syrii było zaangażowanie

się poszczególnych krajów areny międzynarodowej. Oczywiście rola obserwatorów i reakcji

organizacji między narodowych miało i posiada w dalszym ciągu swoisty charakter, jednak

pragnę przedstawić ingerencję państw ościennych pod względem militarnym.

Pierwszym krajem, który od dnia 22 czerwca 2012 r. zmagał się z kryzysem

dyplomatycznym z Syrią była Turcja. Kroplą, która przelała wzajemne stosunki było

zestrzelenie tureckiego samolotu przez syryjskie siły rządowe. Było to uwieńczenie

wzajemnych niechęci spowodowane faktem, że Turcja wspierała rebeliantów. Sytuacja

doprowadziła do skupienia na granicy krajów broni przeciwlotniczej i sił pancernych.

Przykładem zbrojnej interwencji było zestrzelenie tureckiego myśliwca RF-4E Phantom przez

syryjską obronę lotniczą nad Morzem Śródziemnym. Zdaniem Syrii było to naruszenie

przestrzeni lotniczej. Zdaniem władz tureckich samolot nie wykonywał żadnej misji107

.

Natomiast dziennik „Wall Street Journal” powołując się na źródła wywiadowcze USA

stwierdziły, że samolot znajdował się w syryjskiej przestrzeni powietrznej108

. Podczas

poszukiwań zestrzelonego samolotu i załogi ostrzelano turecką Case CN-235. W odpowiedzi

105

Ktom\mtom/Reuters/PAP, Pociski ziemia-powietrze w rękach rebelii. Na krótko. Były zbyt ciężkie,

http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/pociski-ziemia-powietrze-w-rekach-rebelii-na-krotko-byly-zbyt-

ciezkie,257547.html(odczyt 20.05.2015).

106 M. Skarżyńska, Komentarze prasy niemieckiej, wtorek, 21.06.2011, http://www.dw.com/pl/komentarze-

prasy-niemieckiej-wtorek-21062011/a-15175272(odczyt 20.05.2015). 107

PAP, TV, Odnaleziono wrak zestrzelonego przez Syrię myśliwca, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,TV-

odnaleziono-wrak-zestrzelonego-przez-Syrie-mysliwca,wid,14674531,wiadomosc.html?ticaid=115ddc(odczyt

20.05.2015). 108

WR, Gorąca granica turecko-syryjska, http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/836?t=Goraca-

granica-turecko-syryjska(odczyt 20.05.2015).

17

siły tureckie dnia 28 czerwca rozmieściły broń przeciwlotniczą przy granicy z Syrią109

. A 30

czerwca wysłały 6 myśliwców F-16110

.

Podczas zamieszania w relacjach Syria-Turcja i po zawieszeniu misji ONZ kolejnym

krajem, który wkroczył militarnie na teren Syrii była Anglia. Dnia 26 czerwca Izraelskie

źródła wywiadowcze poinformowały, że wojsko brytyjskie przekroczyło granicę turecko-

syryjską i stacjonuje 10 km w głębi Syrii. Celem Brytyjczyków miało być stworzenie strefy

bezpieczeństwa wzdłuż granicy111

. Ze strony Syrii na granicę zmierzały kolejne czołgi, które

jednocześnie pacyfikowały zbuntowane wioski w okolicach Aleppo112

.

Opozycja wezwała Radę Bezpieczeństwa do uchwalenia rezolucji na mocy Rozdziału VII

Karty Narodów Zjednoczonych skierowanej w rząd Asada. Było to motywowane

zagrożeniem sytuacją w Syrii w regionie i na świecie113

.

Lipcowe wydarzenia militarne pokazują kolejne masakry. Szczególną była masakra w At-

Trimsie, gdzie wioskę otoczyło 800 żołnierzy włącznie ze wsparciem helikopterów

szturmowych i czołgów. Palono praktycznie wszystko, włącznie z domami i meczetem w

którym chcieli ukryć się ludzie114

. Dużą kampanią wojenną na przełomie lipca i października

była walka w Damaszku, gdzie rebelianci z powodzeniem utrzymywali pozycje115

. Spalili

obóz wojskowy116

. Szczególnym dniem walki w Damaszku był dzień 18 lipca, kiedy to

doszło do samobójczego zamachu na budynek biura bezpieczeństwa narodowego. Zginęło

wiele osób m.in.: minister obrony gen. Dawud Rzdżiha, v-ce minister obrony Asif Szaukat,

szwagier Baszara al-Asada, gen. Hasan Turkmani, asystent v-ce prezydenta i szef

wywiadu Hiszam Ichtijar117

. Po zamachu prezydent odleciał samolotem do Latakii118

.

109

Mk\mtom, Kolejny turecki samolot pod ostrzałem. Ankara: Atak na NATO, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-

ze-swiata,2/kolejny-turecki-samolot-pod-ostrzalem-ankara-atak-na-nato,260836.html(odczyt 20.05.2015). 110

WR, Gorąca granica turecko-syryjska, http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/836?t=Goraca-

granica-turecko-syryjska(odczyt 20.05.2015). 111

WP, Brytyjskie wojsko wkroczyło do Syrii?, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Brytyjskie-wojsko-

wkroczylo-do-Syrii,wid,14705260,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 112

Jpo, PAP, Syria koncentruje czołgi w pobliżu granicy z Turcją?,

http://konflikty.wp.pl/kat,1020383,title,Syria-koncentruje-czolgi-w-poblizu-granicy-z-

Turcja,wid,14715211,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 113

PAP, Opozycja wzywa Radę Bezpieczeństwa ONZ do przyjęcia rezolucji,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Opozycja-wzywa-Rade-Bezpieczenstwa-ONZ-do-przyjecia-

rezolucji,wid,14757024,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 114

Al Jazeera and agencie, Hama activist describes massacre, http://blogs.aljazeera.com/topic/syria/hama-

activist-describes-massacre(odczyt 20.05.2015). 115

AFP, Syrian forces launch all-out Damascus assault, https://archive.is/VcmH#selection-301.0-301.45(odczyt

20.05.2015). 116

AFP, Syrian forces launch all-out Damascus assault, https://archive.is/VcmH(odczyt 20.05.2015). 117

W, Reuters, Zamach w Syrii: Zginęli szef resortu obrony i szwagier Assada. Ranni ministrowie,

http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,12148297,Zamach_w_Syrii__Zgineli_szef_resortu_obrony_i

_szwagier.html(odczyt 20.05.2015).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Przebieg_wojny_domowej_w_Syrii#cite_note-ukarmy-442https://pl.wikipedia.org/wiki/Przebieg_wojny_domowej_w_Syrii#cite_note-485Mk/mtom,

18

Walki toczyły się również w mieście Aleppo, gdzie oskarżono siły rządowe o

używanie bomb kasetowych, tak jak w czasie walk o Ma’arrat an-Numan119

. Walki toczyły

się również w Al-Kusajr (muhafaza Hims), gdzie powstańcy wybudowali ponad 200

schronów120

. W miesiącu lipcu zginęło ponad 2500 osób. Odnotowano również zjawiska,

które pokazują coraz szersze zaangażowanie się kolejnych przedstawicieli krajów. Dla

przykładu dnia 10 lipca wojska syryjskie ostrzelało terytorium Libanu, gdzie skryli się

rebelianci. W 5-godzinnych bombardowaniach zginęło 3 Libańczyków121

. Z kolei syryjskie

media przedstawiły sceny ze strefy walk, gdzie można było zobaczyć ciała zabitych 2

Egipcjan i 3 Jordańczyków z dowodami tożsamości, czym sugerowano udział w walkach po

stronie opozycjonistów zagranicznych najemników122

. Kolejne miesiące pokazują kolejne

zbrodnie. Dnia 22 sierpnia w miasteczku Darajja pod Damaszkiem po przejściu wojsk

rządowych miały miejsce masowe egzekucje123

. Zdaniem Lokalnych Komitetów

Koordynacyjnych znaleziono 633 ciał124

. ONZ określiło to wydarzenie za następną zbrodnię

wojenną125

. Na początku października armia pokonała rebeliantów na południu Damaszku i

dzielnic Tadamun, Jarmuk, i Hadżar al-Aswad. W walkach we wrześniu zginęło 1471 osób126

.

Wartym uwagi jest fakt, że w czasie wojny domowej w Syrii w lipcu 2012 r. stworzył

się tzw. front kurdyjski, który jest rozmieszczony na północnej (muhafazat Aleppo) i

wschodniej (mauhafaza Ar-Rakka i muhafazat Al-Hasaka) części frontu wojny domowej w

Syrii. Do walk dołączyli kurdyjscy rebelianci (Powszechne Jednostki Ochrony - YPG).

Początkowo walczyli z Syryjskimi Siłami Zbrojnymi, opozycyjną Wolną Armią Syrii, kolejno

z ekstremistami z bloku Syryjski Front Wyzwolenia Islamu. Swoje walki toczyli również z

118

PAP, Śmigłowce bojowe zaatakowały rebeliantów w Damaszku,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Smiglowce-bojowe-zaatakowaly-rebeliantow-w-

Damaszku,wid,14774082,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 119

Reuters, Assad forces using cluster bombs in Syria war-Human Rights Watch,

http://english.ahram.org.eg/NewsContent/2/8/55550/World/Region/Assad-forces-using-cluster-bombs-in-Syria-

warHuman.aspx(odczyt 20.05.2015). 120

PAP, Kolejne ofiary w Syrii - ludzie zaczęli budować schrony, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Kolejne-

ofiary-w-Syrii-ludzie-zaczeli-budowac-

schrony,wid,14761642,wiadomosc.html?ticaid=115ddd&_ticrsn=5(odczyt 20.05.2015). 121

Abeer, Tuesday Ended with 68 Martyrs, http://www.lccsyria.org/9353(odczyt 20.05.2015). 122

Syrian TV, Shows Bodies of Terrorists of Arab Nationalities Killed by the Syrian Army in al-

Qaboun Neighborhood, http://counterpsyops.com/2012/07/23/syrian-tv-shows-bodies-of-terrorists-of-

arab-nationalities-killed-by-the-syrian-army-in-al-qaboun-neighborhood(odczyt 20.05.2015). 123

PAP, Syria: siły rządowe ostrzelały obrzeża Damaszku, zginęło 21 osób,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Syria-sily-rzadowe-ostrzelaly-obrzeza-Damaszku-zginelo-21-

osob,wid,14869799,wiadomosc.html?ticaid=1f0b9&_ticrsn=5(odczyt 20.05.2015). 124

Abeer, New Massacre in Darayya 25-8-2012, http://www.lccsyria.org/9998(odczyt 20.05.2015). 125

IAR, Masakra w Syrii - znaleziono 250 ciał. ONZ apeluje o śledztwo,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Masakra-w-Syrii-znaleziono-250-cial-ONZ-apeluje-o-

sledztwo,wid,14876598,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015).

126 D. Enders, Syrian army pushing rebels out of Damascus, activists say, https://archive.is/Movn0#selection-

2025.0-2025.57(odczyt 20.05.2015).

http://english.ahram.org.eg/WriterArticles/Reuters/331/0.aspx

19

fundamentalistami islamskimi z ugrupowania Dżabhat an-Nusra, oraz z Islamskim Państwem

w Iraku i Lewancie (określane jako ISIS; od 29 czerwca 2014 Państwo Islamskie)127

.

Analizując rolę Kurdów w wojnie domowej warto zwrócić uwagę na kilka faktów.

Albowiem w celu pozyskania Kurdów przez prezydenta Basszara dopiero w kwietniu 2011 r.

przyznano obywatelstwo dla zamieszkałych na terenach Syrii ok. 120 tys. Kurdów. Wcześniej

przy spisie z 1961 r. takiego obywatelstwa odmówiono128

. Jednocześnie powołano Ruch

Narodowy Kurdyjskich Partii Politycznych celem obalenia rządów długotrwałego prezydenta.

Ruch został jednak rozwiązany 26 października 2011 r. przez Kurdyjską Radę Narodową w

Syrii (KNC), która stanowi władzę obok Syryjskiej Koalicji Narodowej na rzecz Opozycji i

Sił Rewolucyjnych ( w skrócie Syryjska Koalicja Narodowa SNC) oraz Demokratycznej

Partii Związkowej (PYD) 129

. Syryjska Koalicja Narodowa uznawana jest za jedyne legalne

przedstawicielstwo państwa syryjskiego przez rząd libijski, turecki, brytyjski i francuski130

.

Podobne stanowisko uznawały USA, które co prawda dopiero dnia 12 grudnia 2012 r. uznało

SNC jako oficjalne i jedyne przedstawicielstwo narodu syryjskiego, co spotkało się ze

sprzeciwem Rosji131

Przedstawiana zaogniona sytuacja pomiędzy Syrią i Turcja znalazła swój oddźwięk w

dniach 3-4 października 2012 r., kiedy to na tureckie miasto Akçakale, spadły pociski

syryjskie i zginęło troje dzieci oraz dwie kobiety132

.W odpowiedzi 5 tureckich myśliwców F-

16 udało się nad granicę i dokonano ostrzału syryjskiego Tel Abjad. Skutkiem były starcia

wojsk syryjsko-tureckim. W wyniku walk zginęło 14 żołnierzy syryjskich. Przy granicy

wojska tureckie dokonały mobilizacji w regionie, a dnia 4 października parlament Turcji

wyraził zgodę na przeprowadzanie operacji militarnych poza granicami kraju. Władze Syrii

przeprosiły Turcję za ostrzał133

. Do podobnej próby cierpliwości doszło w dniach 5 i 6

października, kiedy to pociski moździerzowe spadły na tereny tureckim pod Aşağıpulluyaz w

127

Front kurdyjski podczas wojny domowej w Syrii,

http://www.info24.org.pl/art_Front_kurdyjski_podczas_wojny_domowej_w_Syrii.asp(odczyt 20.05.2015). 128

Stateless Kurds in Syria granted citizenship, http://articles.cnn.com/2011-04-07/world/syria.kurdish.

citizenship_1_kurdish-region-kurdish-identity-stateless-kurds?_s=PM:WORLD, (odczyt 20.05.2015).

24.11.2012. za: M. Szkudlarek, Rola czynnika kurdyjskiego w syryjskiej wojnie domowej, Przegląd

Politologiczny, 2014, nr 1, s. 300 129

Ö. Hossino, Ý. Tanýr, The Decisive Minority: The Role of Syria’s Kurds in the Anti-Assad Revolution,

http://www.scpss.org/libs/spaw/uploads/files/Reports/03-2012_Henry_Jackson_Soc_Rpt_

re_Role_of_Syr_Kurds.pdf, 24.11.2012. za: M. Szkudlarek, Rola czynnika kurdyjskiego, s. 302. 130

Muhaliflere silah yardýmý belgelendi, http://www.istanbulhaber.com.tr/haber/muhaliflere-

silah-yardimi-belgelendi--144243.htm, 5.12.2012, za: M. Szkudlarek, Rola czynnika kurdyjskiego s. 303. 131

Tanýº T., ABD Suriyeli isyancýlarý resmen tanýdý, „Hürriyet”, http://www.hurriyet.com.tr/planet/

22135533.asp, 12.12.2012, za: M. Szkudlarek, Rola czynnika kurdyjskiego, s. 302

132 Akçakale'ye top mermisi düştü: 5 ölü, 10 yaralı, http://www.hurriyet.com.tr/akcakaleye-top-mermisi-dustu-

5-olu-10-yarali-21615000(odczyt 20.05.2015).

133 E. Peeker, N. Malas, Turkey Strikes Syria, Adds War Powers,

http://www.wsj.com/articles/SB10000872396390443635404578035822373395226(odczyt 20.05.2015).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ak%C3%A7akale

20

odpowiedzi 3. Batalion Graniczny odpowiedział ogniem134.

Wsparcie dla Syrii na prośbę

Turcji ofiarowało NATO, które na początku grudnia przesłano zestawy przeciwrakietowe

Patriot. Według serwisu CNN zestawy trafiły do prowincji Gaziantep, Diyarbakir i

Malatya135

. Pozytywnym chociaż chwilowym oddźwiękiem był 4 dniowy rozejm pod koniec

październik a z racji muzułmańskiego święta Id al-Adha. Było to możliwe dzięki zabiegom

wysłannika LPA i ONZ Al-Achdara al-Ibrahimiego. Jednak w kilku regionach walki trwały w

dalszym ciągu i zakończyły się ostatecznym fiaskiem136

. Podczas projektu rozejmu zginęło

439 osób137

.

W dalszym ciągu na przestrzeni października i listopada trwały ciężkie walki w

Aleppo pomiędzy syryjskimi rebeliantami a kurdyjskimi bojownikami YPG. Po wspólnych

rozmowach kurdyjscy bojownicy YPG pozostali stroną neutralną w wojnie138

. W dalszym

ciągu toczyły się walki na froncie wschodnim. Rebelianci opanowali miasta Al.-Majadin,

Dajr az-Zaur, lotnisko i przejście graniczne Abu-Kamal139

. Zajęto zaporę wodną

na Eufracie140

, bazę wojskową 46. Regimentu, 15 czołgów i ciężką broń141

.

Niezbyt chlubnym faktem było wspieranie Wolnej Armii Syrii przez islamistów z

Frontu Obrony Ludności Lewantu, co oznaczało zerwanie rozejmu rebeliantów z Kurdami

dnia 5 listopada w Aleppo142

. Jednak dnia 19 lutego 2013 syryjska opozycja ustaliła z

Kurdami że będą wspólnie walczyć przeciw reżimowi Asada143

.

134

IAR, PAP, Tureckie wojsko znów ostrzelało Syrię - to odpowiedź na kolejny atak,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Tureckie-wojsko-znow-ostrzelalo-Syrie-to-odpowiedz-na-kolejny-

atak,wid,14985645,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 135

Wr, NATO wesprze Turcję, http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/5635?t=NATO-wesprze-

Turcje(odczyt 20.05.2015). 136

PAP, Syryjska armia informuje, że odpowiedziała na ataki powstańców,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Syryjska-armia-informuje-ze-odpowiedziala-na-ataki-

powstancow,wid,15044258,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 137


138 E. Soolomons, Syrian rebels fight unwanted battle with Kurds,

http://www.reuters.com/article/2012/11/01/us-syria-crisis-aleppo-idUSBRE8A00PY20121101(odczyt

20.05.2015). 139

Al Jazeera and agencies, Rebels in the city of al-Boukamal in Deir Ezzor province said they took control of

the military airport, http://blogs.aljazeera.com/topic/syria/rebels-city-al-boukamal-deir-ezzor-province-said-

they-took-control-military-airport(odczyt 20.05.2015). 140

Al Jazeera and agencies, Syrian rebels capture a hydroelectric dam on the Euphrates River in the country's

north after days of heavy fighting, http://blogs.aljazeera.com/topic/syria/syrian-rebels-capture-hydroelectric-

dam-euphrates-river-countrys-north-after-days-heavy(odczyt 20.05.2015). 141

AFP, Syrian rebels set up camp on hilltop Base 46, http://english.alarabiya.net/articles/2012/11/21/251049.html(odczyt

20.05.2015). 142

Al Jazeera and agencies, Fresh clashes erupt between Syrian rebels and Kurdish groups in Ras al-Ain,

http://blogs.aljazeera.com/topic/syria/fresh-clashes-erupt-between-syrian-rebels-and-kurdish-groups-ras-al-

ain(odczyt 20.05.2015). 143

PAP, Syria: rebelianci i Kurdowie zawarli porozumienie dzięki opozycjoniście,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Syria-rebelianci-i-Kurdowie-zawarli-porozumienie-dzieki-

opozycjoniscie,wid,15351206,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015).

21

Kolejne walki toczyły się na tzw. froncie damasceńskim, gdzie od połowy

października walczono o przejęcie kontroli nad przedmieściami Damaszku144

. Bardzo ciężkie

walki toczono na przełomie miesięcy październik i listopad, gdzie terenem walk był obóz dla

uchodźców Palestyńskich w Jarmuku. Wtedy to do walk przeciwko rebeliantom włączył się

palestyński Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny – Dowództwo Generalne (LFWP-DG)145

.

Podczas kolejnych zamachów w Damaszku doszło również do naruszenia strefy

zdemilitaryzowanej na Wzgórzu Golan. O incydencie Izrael poinformował ONZ146

.

Natomiast dnia 5 listopada izraelski pojazd wojskowy będący w powyższej strefie został

trafiony przez pociski syryjskie w trakcie walk sił rządowych i rebeliantów w mieście Al-

Kunajtira. Izraelczycy ogłosili stan najwyższej gotowości bojowej147

. Podobne wydarzenie

miały miejsce w dniach 11-12 listopada, kiedy to pociski syryjskie znowu spadały na

Wzgórza Golan. Siły izraelskie odpowiedziały ogniem. Państwo Izrael obwieściło, że tego

rodzaju agresja nie będzie tolerowana. Tego typu komunikat nie był ogłaszany od czasu

wojny Jom Kippur z 1973 r.148

.

Jednak dnia 16 grudnia miało miejsce nieciekawe zdarzenie, albowiem na obóz

Jarmuk spadły bomby z syryjskich odrzutowców, które uderzyły w meczet i zabiły 25 osób.

Fakt sprawił, że grupa bojowników z LFWP-DG zdezerterowało na stronę rebeliantów.

Opozycjoniści korzystając z okazji zajęli obóz, ale na krótko, bo pod naporem armii wielu

uchodźców uciekło149

. W wyniku powyższej sytuacji Palestyńczycy kolejny raz opowiedzieli

się za prezydentem Asadem. Ostatecznie przeprowadzono negocjacje i wszelkie grupy

opuściło obóz do dnia 21 grudnia 2012 r.150

.

144

J. Di Giovanni, Denial Is Slipping Away as War Arrives in Damascus,

http://www.nytimes.com/2012/10/18/world/middleeast/syrian-war-reaches-

damascus.html?pagewanted=2&_r=0(odczyt 20.05.2015). 145

Al Jazeera and agencies, Syrian rebels kill 10 pro-Assad Palestinian fighters in Damascus,

http://blogs.aljazeera.com/topic/syria/syrian-rebels-kill-10-pro-assad-palestinian-fighters-damascus(odczyt

20.05.2015). 146

PAP, Syryjskie czołgi naruszyły strefę zdemilitaryzowaną na Wzgórzach Golan,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Syryjskie-czolgi-naruszyly-strefe-zdemilitaryzowana-na-Wzgorzach-

Golan,wid,15061936,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 147

PAP, Izraelski pojazd wojskowy trafiony pociskami z Syrii, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Izraelski-

pojazd-wojskowy-trafiony-pociskami-z-Syrii,wid,15066618,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 148

WR, Niespokojnie na Bliskim Wschodzie, http://www.polska-

zbrojna.pl/home/articleshow/5426?t=Niespokojnie-na-Bliskim-Wschodzie(odczyt 20.05.2015); PAP, Izrael po

raz drugi ostrzelał Syrię w reakcji na syryjski pocisk, http://konflikty.wp.pl/kat,1020351,title,Izrael-po-raz-drugi-

ostrzelal-Syrie-w-reakcji-na-syryjski-pocisk,wid,15085381,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015). 149

M. Karouny, WRAPUP 1-Syrian rebels take control of Damascus Palestinian camp,

http://www.reuters.com/article/2012/12/17/syria-crisis-idUSL5E8NHGZZ20121217(odczyt 20.05.2015). 150

OLI/AFP, "Nous rentrons car nous en avons assez d'être humiliés",

http://www.lorientlejour.com/article/793291/%22Nous_rentrons_car_nous_en_avons_assez_detre_humilies%22.

html(odczyt 20.05.2015).

http://blogs.reuters.com/search/journalist.php?edition=us&n=mariam.karouny&

22

Zakończenie

Podsumowując próbę analizy rozpoczęcia wojny domowej w Syrii można zauważyć wiele

czynników, które tradycyjnie wnikają w każdego rodzaju konflikty. Pierwszym zjawiskiem,

na jaki warto zwrócić uwagę są dzieje państwa, które pokazują wielokrotne zróżnicowanie na

przestrzeni czterech tysiącleci. Naród z tak bogatą tradycją posiada wiele odniesień

historycznych i nieustające dążenia niepodległościowe. Kolejnym aspektem, który w dalszym

ciągu decyduje o trwaniu wojny jest dyktatorska postawa prezydenta Baszszar al-Asada, który

bezprecedensowo rozprawia się z opozycją zagrażającą jego bytowi. Następne argumenty za

trwaniem sporu są liczne już i nieustające ofiary, których bliscy ciągle pragną pomścić i nie

ustaną w swoich dążeniach. W związku z powyższym rośnie liczba ofiar i zniszczeń jakie

dewastują kraj.

Jak zauważyliśmy wszelkie próby pokojowego rozstrzygnięcia sporów zostały

zniweczone. Zarówno apele przedstawicieli państw międzynarodowych, organizacji

Arabskich jak ONZ nie zmieniło kierunku działań zbrojnych. Również obecność i zadania

jakie pełnili obserwatorzy nie spełniły oczekiwań opozycji, jak również nie zapewniły

dostatecznych warunków bezpieczeństwa obiecywanych przez rząd. Kolejnym niepokojącym

zjawiskiem jest dotarcie echa konfliktu do państw sąsiednich. Z jednej strony działania

wojenne zarówno sił rządowych jak i opozycji wspierane są przez państwa ościenne, jednak

działania zaczepne prowadzone z takimi krajami jak Turcja, Liban czy Izrael nie rokują

zamknięcia się konfliktu jedynie w granicach Syrii.

Bibliografia

Abeer, 1110 Child Martyrs, http://www.lccsyria.org/8216(odczyt 20.05.2015).

Abeer, New Massacre in Darayya 25-8-2012, http://www.lccsyria.org/9998(odczyt 20.05.2015).

Abeer, New Massacre was Discovered in Deir Baalba, http://www.lccsyria.org/7976(odczyt 20.05.2015).




Abeer, Tuesday Ended with 68 Martyrs, http://www.lccsyria.org/9353(odczyt 20.05.2015).

Abouzeid R., Syrian Rebels Plot Their Next Moves: A TIME Exclusive, https://archive.is/ZvL8#selection-87.0-

87.53(odczyt 20.05.2015).

AFP, Syrian forces launch all-out Damascus assault, https://archive.is/VcmH#selection-301.0-301.45(odczyt

20.05.2015).

AFP, Syrian forces launch all-out Damascus assault, https://archive.is/VcmH(odczyt 20.05.2015).

AFP, Syrian rebels set up camp on hilltop Base 46, http://english.alarabiya.net/articles/2012/11/21/251049.html(odczyt

20.05.2015).

Ah/PAP, Obecność obserwatorów nie powstrzymuje rozlewu krwi w Syrii,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Obecnosc-obserwatorow-nie-powstrzymuje-rozlewu-krwi-w-

Syrii,wid,14123995,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015).

23

Aka/PAP, Samobójczy zamach w centrum Damaszku, 25 zabitych,

http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Samobojczy-zamach-w-centrum-Damaszku-25-

zabitych,wid,14144616,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015).

Akan S., Spiraling Syria violence pulls friends apart, http://www.hurriyetdailynews.com/spiraling-syria-

violence-pulls-friends-apart.aspx?pageID=238&nID=33204&NewsCatID=338(odczyt 20.05.2015).

Akçakale'ye top mermisi düştü: 5 ölü, 10 yaralı, http://www.hurriyet.com.tr/akcakaleye-top-mermisi-dustu-5-

olu-10-yarali-21615000(odczyt 20.05.2015).

Al Jazeera and agencie, Hama activist describes massacre, http://blogs.aljazeera.com/topic/syria/hama-activist-

describes-massacre(odczyt 20.05.2015).

Al Jazeera and agencies, Damascus - Apr 19, 2012 - 14:52, http://blogs.aljazeera.com/topic/damascus-apr-19-

2012-1452(odczyt 20.05.2015).

Al Jazeera and agencies, Dozens killed' in Syria protests,


Al Jazeera and agencies, European powers step up pressure on Syria,


Al Jazeera and agencies, Fighting in eastern Syria ahead of election,


Al Jazeera and agencies, Fresh clashes erupt between Syrian rebels and Kurdish groups in Ras al-Ain,

http://blogs.aljazeera.com/topic/syria/fresh-clashes-erupt-between-syrian-rebels-and-kurdish-groups-ras-al-

ain(odczyt 20.05.2015).

Al Jazeera and agencies, 'Half a million' protest on streets of Hama,


Al Jazeera and agencies, Mass protests in Homs as Arab monitors visit,


Al Jazeera and agencies, More Syrians waiting to cross Turkey border,


Al Jazeera and agencies, Rebels in the city of al-Boukamal in Deir Ezzor province said they took control of the

military airport, http://blogs.aljazeera.com/topic/syria/rebels-city-al-boukamal-deir-ezzor-province-said-they-

took-control-military-airport(odczyt 20.05.2015).

Al Jazeera and agencies, Reports of heavy firefight in Damascus,


Al Jazeera and agencies, Syrian army starts crackdown in northern town,


Al Jazeera and agencies, Syrian rebels capture a hydroelectric dam on the Euphrates River in the country's north

after days of heavy fighting, http://blogs.aljazeera.com/topic/syria/syrian-rebels-capture-hydroelectric-dam-

euphrates-river-countrys-north-after-days-heavy(odczyt 20.05.2015).

Al Jazeera and agencies, Syrian rebels kill 10 pro-Assad Palestinian fighters in Damascus,

http://blogs.aljazeera.com/topic/syria/syrian-rebels-kill-10-pro-assad-palestinian-fighters-damascus(odczyt

20.05.2015).

Al Jazeera and agencies, Syrian security forces 'fire on rallies',


Al Jazeera and agencies, Thousands of Syrians flee to Turkey,


Al Jazeera, Syrian activist Suhair Atassi,

http://www.aljazeera.com/indepth/2011/02/201129135657367367.html(odczyt 20.05.2015).

Alarabiya with agencies, ‘Urgent’ political transition in Syria needed: Obama, European leaders,

http://english.alarabiya.net/articles/2012/05/31/217633.html(odczyt 20.05.2015).

Alarabiya with agencies, Fierce attacks across Syria leave 101 dead; Annan sets to address U.N. on crisis,

http://english.alarabiya.net/articles/2012/04/04/205276.html(odczyt 20.05.2015).

Ant,jak,mtom, Koniec stanu wyjątkowego. Po 48 latach, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/koniec-

stanu-wyjatkowego-po-48-latach,165773.html(odczyt 20.05.2015).

Asl, pszl, kaien, ONZ zawiesza misję w Syrii, http://www.tvp.info/7737987/swiat/onz-zawiesza-misje-w-

syrii(odczyt 20.05.2015).

Assad, Syria on road to 'comprehensive reforms', http://www.hurriyetdailynews.com/assad-syria-on-road-to-

comprehensive-reforms.aspx?pageID=438&n=assad-syria-on-road-to-comprehensive-reforms-(odczyt

20.05.2015).

Ataki na placówki dyplomatyczne w Syrii, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Ataki-na-placowki-

dyplomatyczne-w-Syrii,wid,13980888,wiadomosc.html?ticaid=115d98&_ticrsn=5(odczyt 20.05.2015).

Atakują domy, aresztują ludzi - wojsko weszło do miasta, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Atakuja-domy-

aresztuja-ludzi-wojsko-weszlo-do-miasta,wid,13965148,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015).

24

Aw, PAP, Rzeź w Syrii - 82 funkcjonariuszy zabitych podczas ataku na posterunek,

http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114881,9737083,Rzez_w_Syrii___82_funkcjonariuszy_zabitych_pod

czas.html(odczyt 20.05.2015).

Aw/PAP, Władze Syrii: sankcje USA służą interesom Izraela, http://konflikty.wp.pl/kat,127354,title,Wladze-

Syrii-sankcje-USA-sluza-interesom-Izraela,wid,13423997,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015).

BBC News, Syria protests. Assad to lift state of emergency, 20 IV 2011, http://www.bbc.co.uk/news/world-

middle-east-13134322 (17 VIII 2011). (odczyt 20.05.2015).

Bennett-Jones O., Syria: Assad supporters attack US and French embassies, http://www.bbc.com/news/world-

middle-east-14111198 (odczyt 20.05.2015).

Bielecki E., Arabski efekt domina poruszył Syrię

http://www.wiadomosci24.pl/artykul/arabski_efekt_domina_poruszyl_syrie_188141.html(odczyt 20.05.2015).

Bk/PAP, Rząd Syrii zapowiada ogłoszenie programu reform, http://konflikty.wp.pl/kat,1356,title,Rzad-Syrii-

zapowiada-ogloszenie-programu-reform,wid,13368011,wiadomosc.html(odczyt 20.05.2015).

Brutalne ataki syryjskiego wojska, http://wiadomosci.onet.pl/swiat/brutalne-ataki-syryjskiego-wojska/gzmsf(odczyt 20.05.2015).

Derhally M. A., Syrian Security Forces Kill Eight at Protests, Activists Say,

http://www.bloomberg.com/news/articles/2011-07-22/syria-forces-kill-5-at-aleppo-homs-protests-activist-says-

1(odczyt 20.05.2015).

Di Giovanni J., Denial Is Slipping Away as War Arrives in Damascus,

http://www.nytimes.com/2012/10/18/world/middleeast/syrian-war-reaches-

damascus.html?pagewanted=2&_r=0(odczyt 20.05.2015).

Encyklopedia Britannica, Edycja Polska, Poznań 2004, t. 41, s. 326.

Enders D., Syrian army pushing rebels out of Damascus, activists say, https://archive.is/Movn0#selection-

2025.0-2025.57(odczyt 20.05.2015).

Fisk R., 'We will never cease our struggle until we bring down Assad',

http://www.independent.co.uk/voices/commentators/fisk/robert-fisk-we-will-never-cease-our-struggle-until-we-

bring-down-assad-2277704.html(odczyt 20.05.2015).

Front

ks. ppor. dr sławomir bylina katedra badań nad konfliktami ......1 ks. ppor. dr sławomir bylina...

Documents