HOLLYWOOD-GANSTERFILMS WAREN NA DE INVOERING VAN DE HAYS CODE NIET MEER HETZELFDE. TOCH LEVERDE DE CENSUUR DIE DE FILMINDUSTRIE IN DE JAREN DERTIG VAN DE VORIGE EEUW ZICHZELF OPLEGDE, OOK KLASSIEKERS AF. IN ANGELS WITH DIRTY FACES SPEELT JAMES CAGNEY ZIJN BESTE ROL.

ANGELS WITH DIRTY FACES (1938)

TEKST: PIM WIJERS

angels with dirty faces klassieker

Qua gangsterfilms gold Warner Bros. in de jaren

dertig en veertig als studio par exellence. Little

Caesar (1930), The Public Enemy (1931) en Scar-

face (1932) zetten de toon voor hele stapels mis-

daadproducties, maar er is een groot verschil

tussen deze titels en het gros dat later uitkwam:

ze werden gemaakt vóór de invoering van de

Hays Code. Deze puriteinse set regels legde het

‘verdorven’ Hollywood aan banden, waardoor

verwijzingen naar (homo)seksualiteit, abortus,

drugs, extreem geweld en zelfs rassenvermen-

ging verboden werden. Criminaliteit moest al-

tijd bestraft worden en schurken waren geen

helden.

Het had impact op de gangsterfilm, dus ook op

Angels With Dirty Faces (1939). In deze gang-

sterklassieker van Michael Curtiz (The Adven-

tures of Robin Hood, Casablanca) speelt James

Cagney één van zijn beste rollen ooit, als mis-

dadiger Rocky Sullivan. Cagney groeide op in

straten van de New Yorkse wijk Lower East Side

en was daarom niet voor één gat te vangen.

Ondanks zijn kleine postuur was hij uiterst

geschikte en bovenal maniakale schurk. De

druktemaker kreeg meerdere conflicten met

klassiekerangels with dirty faces

de studiobazen van Warner, maar vanwege zijn

doorbraak in The Public Enemy kon hij veel

maken. Cagney maakte zich enkele malen los

van het overheersende studiosysteem, maar

keerde tot tweemaal terug. Beide keren met

meer loon en minder werkverplichting.

serieusAngels With Dirty Faces neemt de misdaadre-

gels uit de Hays Code bovengemiddeld serieus,

ook al zit er nog veel geweld in deze film. Als

jong ventje steelt Rocky samen met vriend Jerry

Connoly (Pat O’Brien) alles wat los en vast zit.

Rocky wordt opgepakt en belandt achter tralies.

Voor hem begint een leven van echte misdaad,

want het penitentiaire systeem is meer een boe-

venschool dan een strafinstantie. Jerry betert

echter zijn leven en wordt priester. Na vele ja-

ren van misdaad en gevangenschap keert Rocky

terug om drie ton te claimen bij zijn advocaat,

gespeeld door Humphrey Bogart die toen nog

niet was doorgebroken. Vanzelfsprekend gaat

Rocky ook langs bij zijn jeugdvriend Jerry. Het

verschil tussen goed en slecht kon er niet dikker

op liggen, al blijken ze na alle jaren nog steeds

vrienden.

Rocky wordt al snel het idool van de plaatsver-

vangende raddraaiers. Die invloed verontrust

Jerry, die al jaren probeert om de schoffies in

het gareel te houden. De jonge acteurs worden

in de aftiteling van de film gepresenteerd als de

Dead End Kids - ze kwamen namelijk voor het

eerst bij elkaar in de Broadwaymusical Dead

End. Studiobazen zagen brood in de ventjes en

lieten ze terugkomen voor meerdere films. Op

de set waren ze even notoir als in hun produc-

ties - ze slaagden er zelfs in om de broek van

Humphrey Bogart van zijn kont te trekken. Ze

deden één poging om Cagney te sarren, maar

vergaten even zijn afkomst. Een fikse mep hield

ze de rest van het filmen koest.

klassiekerangels with dirty faces

elektrische stoelRocky Sullivan wordt de hele film gepresen-

teerd als een aimabele gangster. Kansarm en

toekomstloos, maar toch een vent met zijn hart

op de juiste plek. De Dead End Kids verafgoden

hem, een lokale dame valt als een blok voor zijn

gangstercharmes en zelfs Jerry kan hem niet

veroordelen. Nee, alleen de Hays Code gooit

roet in zijn eten. Misdaad moet bestraft worden.

Rocky krijgt de elektrische stoel na een vuur-

gevecht met de politie. Zelfs de dood van een

martelaar is hem niet gegund, het einde van

de aimabele schurk gaat gepaard met berouw,

angst en geschreeuw.

Jerry vraagt voor zijn dood of hij tot inkeer wil

komen, om de Dead End Kids te tonen dat mis-

daad écht niet loont. Rocky weigert pertinent,

maar wanneer de stoel in zicht komt slaat hij

om en jammert hij alsnog. Toch blijft de finale

ambigu. Jammert hij uit angst, of heeft Rocky

naar Jerry geluisterd en speelt hij toneel? Cag-

ney heeft het antwoord op de vraag tot aan zijn

dood in het midden gehouden en tot op heden

leidt de ambiguïteit tot een einde waar de kijker

zelf een oordeel over mag geven.

klassiekerangels with dirty faces