Dow

nloa

ded

from

http

://jo

urna

ls.tu

ms.

ac.ir

/ on

Mon

day,

Jul

y 09

, 201

2

Investigation of Industrial waste Management in industries Located

between Tehran and Karaj Zone in 2009-2010

Karami M. A.1, Farzadkia M.1, Jonidi Jaafari A.1, Nabizade R.1, Gohari M. R.2, Karimaee M.1

1Department of Environmental Health Engineering, School of Public Health, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran2Department of Biostatistics, School of Management, Haspital Managment Reserch Center, Tehran University of Medical Sciences,

Tehran, Iran

Received; 20 April 2011 Accepted; 13 July 2011

Iran. J. Health & Environ., 2011, Vol. 4, No. 4

ABSTRACT

Background and Objectives: In recent years, poor industrial waste managements have created

many crises in human societies. The aim of this study was to investigate industrial waste management

located between Tehran and Karaj zone in 2009-2010.

Materials and Methods: This study is descriptive and sectional which was done by site visits,

(Iranian environmental protection organization) use of questionnaires, database production and

results analysis. The questionnaire consisted of 45 questions mainly about industrial waste; quantity,

quality and management. Total number of industries with over 50 personnels, calculated as 283.

Class-weighted sampling was used in which the sample size contained 50 industries.

Results: Total generated industrial waste was 123451, kg per day. Major hazardous waste generated

in industrial sections included: chemical and plastic making. About 45.28% of waste generated

disposed by private sectors. Landfill with 62% and reuse with 17% were the first and second

alternative of common methods for final disposal of solid waste in this zone.

Conclusion: In order to reduce hazardous waste generation in this zone, reuse and recovery

maximization of the waste must be noted in short-term. In long-term, some industries such as chemical-

plastic and electronics which have high rate of hazardous waste production must be replaced with

other industries with low rate production, such as wood-cellulose and paper industries.

Keywords: Waste management, Industrial waste, Tehran-Karaj zone

*Corresponding Author: mahdifarzadkia@gmail.com

Tel:+98 21 88 77 9118, Fax: +98 21 88 77 94 87

Dow

nloa

ded

from

http

://jo

urna

ls.tu

ms.

ac.ir

/ on

Mon

day,

Jul

y 09

, 201

2

۱۳۸۸ سال در کرج تا تهران فاصل حد صنايع صنعتي پسماندهاي مديريت بررسي

کريمايي۶ مصطفي گوهري۵، رضا محمود زاده۴، نبي رامين جعفري۳، جنيدي احمد فرزادکيا۲، مهدي کرمي۱، امين محمد

mahdifarzadkia@gmail.com محيط بهداشت گروه بهداشت، دانشکده تهران، پزشكي علوم دانشگاه الوند، خيابان آرژانتين، ميدان تهران، مسئول: نويسنده

چکيدهاين از هدف است. آورده وجود به بشري جوامع در را زيادي هاي بحران اخير هاي سال در صنعتي پسماندهاي نامناسب مديريت هدف: و زمينه

باشد. ۱۳۸۸مي سال در کرج تا تهران فاصل حد صنايع صنعتي پسماندهاي مديريت بررسي مطالعهزيست محيط حفاظت سازمان پرسشنامه تکميل محلي، بازديدهاي انجام براساس که است مقطعي توصيفي مطالعه يک تحقيق اين بررسي: روشکيفيت کميت، درمورد سوال ۴۵ حاوي ــشنامه پرس اين گرفت. انجام آمده، ــت دس به نتايج تحليل و تجزيه نهايت در و اطالعاتي بانک تهيه ايران،روش با برداري نمونه بود. صنعت ۲۸۳ مطالعه مورد منطقه در نفر ۵۰ باالي ــنل پرس با صنايع کل تعداد ــد. باش مي صنعتي ــماندهاي پس مديريت و

بود. عدد ۵۰ منتخب هاي نمونه تعداد و گرديد انجام وزني اي- طبقهپسماند بيشترين شيميايي و پالستيک صنايع ميان اين از بود. درروز کيلوگرم ۱۲۳۴۵۱ منطقه اين در توليدي صنعتي جامد پسماندهاي کل ها: يافتهبازيافت و درصد ۶۲ با دفن هاي گزينه گرديد. مي دفع خصوصي بخش توسط توليدي پسماندهاي از درصد ۴۵/۲۸ کردند. مي توليد را خطرناک

دادند. مي اختصاص خود به را توليدي صنعتي پسماندهاي نهايي دفع روشهاي دوم و اول مراتب درصد ۱۷ باآيد عمل به مواد اين از مجدد استفاده و بازيافت حداکثر بايستي مدت کوتاه در منطقه، اين در خطرناک پسماند توليد منظورکاهش به گيري: نتيجهکاغذ و سلولزي ـ چوب نظير صنايعي با الکترونيک و شيميايي ـ ــتيک پالس صنايع مانند زياد خطرناک ــماند پس با صنايعي ــتي بايس مدت دراز در و

شوند. تعويض کمتر، خطرناک پسماند با سازيکرج تا تهران منطقه صنعتي، پسماند پسماند، مديريت کليدي: واژگان

پژوهشي علمي فصلنامهي محيط, و سالمت مجلهايران محيط بهداشت علمي انجمن

۵۱۸ تا صفحات۵۰۷ ,۱۳۹۰ زمستان چهارم, شماره چهارم, دوره

۹۰/۰۱/۳۱ ۹۰/۰۴/۲۲دريافت: پذيرش:

تهران پزشکي علوم دانشگاه بهداشت، دانشکده محيط، بهداشت ارشد کارشناسي دانشجوي -۱تهران پزشکي علوم دانشگاه بهداشت، دانشکده دانشيار محيط، بهداشت دكتراي -۲

تهران پزشکي علوم دانشگاه بهداشت، دانشکده دانشيار اي، حرفه بهداشت دكتراي -۳تهران پزشکي علوم دانشگاه بهداشت، دانشکده دانشيار محيط، بهداشت دكتراي -۴

تهران پزشكي علوم دانشگاه بيمارستاني، مديريت تحقيقات مركز و مديريت دانشكده استاديار زيستي، آمار دكتراي -۵تهران پزشکي علوم دانشگاه بهداشت، دانشکده محيط، بهداشت ارشد کارشناسي دانشجوي -۶

Dow

nloa

ded

from

http

://jo

urna

ls.tu

ms.

ac.ir

/ on

Mon

day,

Jul

y 09

, 201

2

۵۰۸

مقدمهو مخاطرات دستخوش زيست محيط ــته گذش هاي دهه در

صنعتي توسعه حاصل امر اين که است شده زيادي بحرانهاي

اين از ناشي ــارهاي فش است. بوده جهاني سطح در ــتاب پرش

اجراي و قوانين وضع به منجر صنعتي ــورهاي کش در بحرانها

متاسفانه اما شده سختگيرانهتر محيطي زيست ــتانداردهاي اس

خود واقعي جايگاه هنوز توسعه حال در درکشورهاي مهم اين

عنوان به ــواره هم صنعتي ــماندهاي پس ــت(۱و۲). اس نيافته را

صنعتي هاي فعاليت در ــدي تولي جانبي محصوالت از ــي بخش

گام منطقي و جامع مديريت وجود، اين با اند، بوده ساز مشکل

ميآيد. شمار به آنها مخاطرات سازي کمينه جهت در اصلي

عمليات طي در که ــماندهايي پس همه به صنعتي ــماند پس واژه

معموال پسماندها اين گردد. مي اطالق شوند، مي توليد صنعتي

طبقهبندي خطرناک پسماندهاي و معمولي پسماندهاي قالب در

ــماندهاي پس توليد ــي اصل منبع حاضر ــال ح در ــوند. ش ــي م

تعريف ــاس اس بر صنعتياند(۳). فعاليتهاي دنيا، در خطرناک

خطرناک ــماند پس متحد، ملل ــازمان س ــت زيس محيط برنامه

ــماندهاي پس از غير ــن) لج يا ــع ماي ــماندهايي(جامد، پس ــه ب

شيميايي، خصوصيات واسطه به که شود مي اطالق راديواکتيو،

ها، ويژگي ــاير س يا و ــي خورندگ ــار، انفج قابليت ــميت، س

در محيط و انسان ــالمتي س براي را بالفعلي و بالقوه مخاطرات

صدها کشف به توان مي مخاطرات اين ــابقه س از دارند(۴). پي

يک از اي قطعه در ۲۰۰۶ سال در سمي ــماندهاي پس از بشکه

حاوي انبار در سوزي آتش يا و (۵) ترکيه استانبول در چمنزار

سال۱۹۸۶ در سوئيس بازال کارخانه در ــيميايي ش پسماندهاي

از که افتاده اتفاق مشابهي حوادث نيز ما کشور در نمود. اشاره

روغن حاوي مخزن انفجار و ــوزي س آتش توان مي جمله آن

در نفر ۵ حداقل ــرگ م و ــات تاسيس کامل تخريب و ــوخته س

پسماندهاي کارآمد مديريت امروزه .(۶ برد( نام را ــال۱۳۸۳ س

بسيار تنوع و توليدي پسماندهاي زياد مقادير واسطه به صنعتي

صنعتي واحدهاي براي اي عمده چالش ــا، آنه ويژگي در زياد

مديريت اصلي ــر عناص حاضر حال در ــد(۷). آي مي ــمار ش به

حمل و آوري جمع سازي، ذخيره توليد، شامل ــماند پس جامع

از پس هاي مراقبت و دفع ــازي، س خطر بي پردازش، ــل، نق و

باشند(۸). مي آن

بازيابي ــون قان تصويب به ــي صنعت ــماند پس مديريت ــينه پيش

Resource Conservation and ــع، مناب از ــت حفاظ و

متحده اياالت در ۱۹۷۶ ــال س در Recovery Act (RCRA)

به مربوط مقررات و قوانين اولين و۱۰). ۹) ميگردد باز امريكا

کشورهاي در ۱۹۸۰ سال در خطرناک و سمي زايد مواد کنترل

ــت(۱۱). اس آمده در اجرا مرحله به اروپا ــترک مش بازار عضو

و کنترل ــوص خص در اي ــژه وي ــررات مق و ــن قواني ــروزه ام

از بسياري در دفع از قبل صنعتي ــماندهاي پس ــازي خطرس بي

نظير پيشرفته ــورهاي کش است. شده اجرا صنعتي ــورهاي کش

هلند و ژاپن ــان، آلم ــه، فرانس انگليس، امريكا، متحده ــاالت اي

مواد، از اطالعاتي ــاي ه بانک قالب در ــي جامع هاي ــت ليس

توليدي خطرناک پسماندهاي يا و صنعتي پسماندهاي فرايندها،

بسياري در مساله اين به توجه و اند منتشرکرده مختلف صنايع

مديريت وجود اين با ــد. باش مي ــترش گس به رو ــورها کش از

واقعي جايگاه توسعه درحال کشورهاي در صنعتي پسماندهاي

پسماندهاي کشورها اين از ــياري بس در ــت. اس نيافته را خود

و ــده ش حمل خانگي معمولي ــماندهاي پس با ــوز هن ــي صنعت

محيط و مردم ــران، کارگ براي را زيادي ــتي بهداش ــرات مخاط

.(۱۲) کند مي ايجاد زيست

ايران در صنعتي ــماندهاي پس مديريت و ــايي شناس ــه زمين در

تحقيقات ــان مي از ــدارد. ن وجود ــي کامل و ــع جام ــات مطالع

موارد به توان مي گرفته صورت خصوص اين در که اي پراکنده

رشت صنعتي شهر در پسماند مديريت بررسي کرد: ــاره اش زير

ــي بررس ،(۱۳) زاده عابدين و منوري ــط توس ۱۳۸۶ ــال س در

صنعتي شهرک صنعتي ــماندهاي پس کيفي و کمي خصوصيات

،(۱۴) ۱۳۸۶ سال در همکاران و بينواپور توسط همدان بوعلي

دفع مختلف راههاي و تهران در خطرناک زايد مواد ــايي شناس

مواد وضعيت بررسي ،(۱۵) ۱۳۷۲ ــال س در فائزي ــط توس آن

،(۱۶) ۱۳۷۲ ــال س در زاده نبي ــط توس دراصفهان صنعتي زايد

Dow

nloa

ded

from

http

://jo

urna

ls.tu

ms.

ac.ir

/ on

Mon

day,

Jul

y 09

, 201

2

۵۰۹

در تهران شهر صنعتي ــماندهاي پس داري نگه و توليد وضعيت

در شده انجام مطالعات نتيجه .(۱۷) عبدلي توسط ۱۳۷۶ ــال س

پسماندهاي مديريت موارد بيشتر در که دهد مي ــان نش کشور

وضعيت از ــود موج صنعتي ــهرکهاي ش در توليدي ــي صنعت

و منفرد صنايع مورد در مساله اين که نبوده برخوردار ــبي مناس

.(۱۸) است برخوردار بيشتري آشفتگي از پراکنده

و تدوين صنعتي، پسماندهاي ملي کنترل سيستم ايجاد منظور به

کميت وضعيت از روز به و جامع اطالعاتي بانک يک پردازش

به ــتراتژي اس يک تدوين و توليدي صنعتي ــماند پس کيفيت و

ناپذير اجتناب زمينه اين در آور الزام ملي قوانين تصويب همراه

و اي منطقه ملي، عزم يک نيازمند مهم اين به ــتيابي دس ــت. اس

بخشهاي و سازمانها بخشي بين همکاري و است المللي بين

است مسلم آنچه نمايد(۴). مي طلب را سطوح اين در ــئول مس

صنعتي پسماندهاي افزايش آن دنبال به و صنايع رشد رغم علي

پسماندهاي مديريت با رابطه در ــي اساس اقدامات ــور، کش در

کميت از دقيقي اطالعات ــت. اس ــده نش انجام ايران در صنعتي

آمارهاي ندارد. وجود کشور در صنعتي ــماندهاي پس کيفيت و

جهت نيز آنها عمومي ــخصات مش و صنايع زمينه در ــود موج

تحقيقاتي ديگر طرف از است. ناقص بسيار تحقيقات در کاربرد

بوده موردي و ــده پراکن ــده ش انجام زمينه اين در ــون تاکن که

کمي ــايي شناس به جامع طرح يک ــب قال در وجه هيچ ــه ب و

منجر آينده ــد رون ارزيابي و ــود موج وضع تحليل و ــي وکيف

مديريت تحقق ــتاي راس در اساس اين بر ــت(۱۵). اس ــده نش

گام اولين عنوان به بايستي کشور در صنعتي پسماندهاي جامع

ذيربط سازمانهاي حمايت با کشور صنعتي بندي منطقه ضمن

وزارت و زيست محيط حفاظت ــازمان س صنايع، وزارت نظير

شده تدوين موجود وضعيت از اطالعاتي بانک يک ــت بهداش

ــي بررس هدف با حاضر تحقيق گردد. ــاني رس بروز ــب مرت و

کرج تا تهران فاصل حد ــع صناي صنعتي ــماندهاي پس مديريت

اين در پايلوت مطالعه يک عنوان به تواند مي ،۱۳۸۸ ــال س در

گيرد. قرار توجه مورد خصوص

ها روش و مواددر که ــت اس مقطعي توصيفي مطالعه ــک ي ــق تحقي ــن اي

مختصات با ــرج ک تا تهران فاصل ــد درح صنعتي ــاي واحده

و درجه ۳۵ و ــرقي ش طول دقيقه ۱۹ و درجه ۵۱ ــي جغرافياي

تقريبا محدوده اين طول ــد. ش انجام ــمالي ش عرض دقيقه ۴۸

نشان را مطالعه مورد منطقه موقعيت ۱ شکل است. کيلومتر ۴۵

واحدهاي تعداد ،۱۳۸۶ ــال س سرشماري ــاس اس بر دهد. مي

ميباشد واحد ۱۵۸۷۸ پرسنل، نفر ۱۰ از بيش با کشور صنعتي

اند. گرفته ــرار ق تهران ــتان اس در واحد ۴۰۰۰ تعداد ــن اي از و

در و کرج تا تهران فاصل ــد ح در صنعتي واحد ۱۱۱۶ ــدود ح

امر اين که گرفتهاند قرار مخصوص جاده و قديم جاده ــيه حاش

توليد آن طبع به و صنعتي تراکم لحاظ از را منطقه اين ــت اهمي

(۱۹و۲۰). سازد مي آشکار صنعتي پسماندهاي

منتخب، صنايع از محلي بازديدهاي انجام براساس مطالعه اين

تجزيه نهايت در و ــي اطالعات بانک تهيه ــشنامه، پرس تکميل

از تحقيق اين در ــد. ش انجام ــده، آم ــت دس به نتايج تحليل و

گرديد. استفاده ايران زيست محيط حفاظت سازمان پرسشنامه

اطالعات شامل بخش، ۴ قالب در سوال ۴۵ داراي پرسشنامه اين

صنعتي پسماندهاي مديريت و کيفيت کميت، پايه، و اي زمينه

نام، شامل پرسشنامه، اين در پايه و اي زمينه اطالعات باشد. مي

توليدي محصول ميزان و نوع پرسنل، تعداد صنعت، نوع آدرس،

تا تهران فاصل حد در ــتقر مس صنايع که آنجايي از بود. صنايع

باشند، مي تهران استان معادن و صنايع اداره نظارت تحت کرج

ــريح تش ضمن تهران ــتان اس معادن و صنايع اداره به مراجعه با

مطالعه مورد صنايع مکاني موقعيت :۱ شکل

Dow

nloa

ded

from

http

://jo

urna

ls.tu

ms.

ac.ir

/ on

Mon

day,

Jul

y 09

, 201

2

۵۱۰

گرديد. تکميل و آوري ــع جم اطالعات اين ــش پژوه اهداف

وضعيت مبدا، از تفکيک انجام عدم يا انجام به مربوط سواالت

در مسئول ارگانهاي ــماند، پس تخليه فرکانس ــازي، س ذخيره

در ــتفاده اس مورد هاي روش و ــماند پس دفع و ــل نق و ــل حم

صنعتي پسماند مديريت بخش سواالت اهم پسماند، نهايي دفع

در صنايع بندي طبقه دهند. مي ــکيل تش را ــشنامه پرس اين در

صنعتي کارگاههاي از ــري آمارگي طرح ــاس اس بر مطالعه ــن اي

و پالستيک دارويي، و غذايي شامل: دسته ۱۰ قالب در ــور، کش

کاغذسازي، سلولزي، و چوب فلزي، غير کاني فلزي، شيميايي،

و آرايشي و الکتريکي تجهيزات، و ــازي س ماشين منسوجات،

مورد منطقه در مستقر صنايع تعداد گرفت(۲۰). انجام بهداشتي

و نفر ۵۰ زير واحد ۸۳۳ تعداد اين از بود، ۱۱۱۶واحد مطالعه

اين به توجه با داشت. ــنل پرس نفر ۵۰ باالي واحد، ۲۸۳ تعداد

واحدهاي عمدتا نفر ۵۰ ــر زي ــنل پرس با صنعتي واحدهاي که

تنها مطالعه ــن اي در آيند مي ــاب حس به کوچک و ــي کارگاه

گرفت. قرار بررسي مورد نفر ۵۰ از بيش پرسنل با واحدهاي

تجهيزات۶۸، و سازي ــين ماش ــته: دس در موجود صنايع تعداد

شيميايي۳۷، و ــتيک پالس دارويي۴۶، و غذايي ،۴۸ فلزي کاني

سازي۸، کاغذ فلزي۱۲، غير کاني الکترونيک۲۲، ــاجي۳۵، نس

بعد بودند. صنعت ۴ سلولزي و چوب و بهداشتي۷ و ــي آرايش

ــيار بس صنايع کليه به مراجعه که اين ــت عل به ــت ليس تهيه از

طبقهاي- گيري نمونه روش از نمود مي غيرعملي و گير وقت

در ــد. ش ــتفاده اس منتخب و نمونه صنايع انتخاب جهت وزني

طبقه، هر در ــود موج صنايع تعداد ــه ب توجه با ــور مذک روش

ــي بررس مورد و انتخاب طبقه آن صنايع از ــخصي مش ــد درص

۵۰ مجموع در ــده ش انتخاب هاي نمونه ــداد تع گرفت. ــرار ق

تجهيزات و سازي ــين ماش ــته: دس در ترتيب، به که بود نمونه

ــيميايي۷، ش و ــتيک پالس دارويي۸، و غذايي فلزي۸، کاني ،۱۲

آرايشي کاغذسازي۲، فلزي۲، غير کاني ،۴ الکترونيک نساجي۶،

بعد گرديد. انتخاب نمونه ۱ سلولزي و چوب و ــتي۱ بهداش و

پسماندهاي مديريت نحوه بررسي براي نمونه حجم انتخاب از

بازديد منتخب صنعتي واحدهاي از ــي قبل هماهنگي با صنعتي

نهايت در گرديد. تکميل ــه مربوط ــشنامه پرس و آمده عمل به

تدوين اطالعاتي بانک يک قالب در شده آوري جمع هاي داده

گرفت. قرار تحليل و تجزيه و آناليز مورد و شده

ها يافتهتوليدي پسماند درصد و ــاغل ش ــنل پرس درصد ــكل۲ ش

تعداد بيشترين شكل طبق دهد. مي ــان نش را مختلف صنايع در

ــت. اس تجهيزات و ــازي س ــين ماش صنايع به مربوط ــنل پرس

خود به را توليدي پسماند درصد بيشترين صنايع اين همچنين

خطرناک ــماند پس توليد ميزان ــكل۳ ش دهند. مي ــاص اختص

اين ــاس اس بر دهد، مي ــان نش را مطالعه مورد صنايع توليدي

پسماند ميزان بيشترين شيميايي و پالستيک صنايع گروه شكل،

کمترين کاغذسازي و ــلولز س و چوب صنايع گروه و خطرناک

کنند. مي توليد را خطرناک پسماند ميزان

و درصد ۳۳ ــا ب انبار از ــتفاده اس ــه ک دهد مي ــان نش ــكل۴ ش

ترتيب، به ــد درص ۲۳ با باز ــاي فض در ــماندها پس داري ــه نگ

از دفع زمان تا صنعتي پسماند سازي ذخيره روش متداولترين

۱۴ با مخزن درصد، ۱۶ با کيسه از استفاده ــند. باش مي کارخانه

موقت ذخيره براي ها گزينه ساير درصد، ۱۲ با بشکه و درصد

اطالعات اساس بر باشند. مي منطقه اين در صنعتي پسماندهاي

در توليدي ــماندهاي پس از درصد ۳۱/۱۸ حدود در ،۵ ــكل ش

و هفتگي صورت به درصد ماهانه، ۳۵/۳ صورت به صنايع اين

نامنظم صورت به درصد ۱۰ و روزانه صورت به درصد ۲۳/۵۳

شوند. مي تخليه نظر مورد صنعتي واحدهاي از

توليدي پسماندهاي از درصد ۴۵/۲۸ که دهد مي نشان شكل۶

ــط توس ــماندها پس از درصد ۳۱/۳۷ خصوصي، بخش ــط توس

دفع ــهرداريها ش نظر زير مانده باقي درصد ۲۳/۳۵ و کارخانه

را شده توليد پسماندهاي نهايي دفع روشهاي ۷ شكل اند. شده

پسماند از درصد حدود۶۲ شكل، اين اساس بر دهد. مي نشان

درصد ۱۰ مجدد، ــتفاده اس و بازيافت درصد ۱۷ دفن، توليدي

گردند. مي دفع مشخص نا صورت به و۱۱درصد سوزانده

Dow

nloa

ded

from

http

://jo

urna

ls.tu

ms.

ac.ir

/ on

Mon

day,

Jul

y 09

, 201

2

۵۱۱

منتخب صنايع در توليدي پسماند درصد و شاغل پرسنل درصد شكل۲:

روز) در گرم (کيلو منتخب صنايع در توليدي خطرناک پسماند ميزان شكل۳:

منتخب صنعتي واحدهاي در پسماند موقت نگهداري مختلف روشهاي درصد شكل۴:

15

20

25

30

����� در�� ����� ������ در��

0

5

10

و ��ا��دارو��

����� و ��ب�����

��ز� و ��� !�"�#�������$

��� ���%���

���% ��� &�$�'و ��ز��ات�)*�

و ,را�+�-(�ا$"�

ا."�و��!

1000

2000

3000

4000

0

و ����������

ا����و��� ���� ��� ����و ��ز������ات

و �ادارو

#�$� و %&را��'ا(

���������

��ز� � �� و +*ب���*��

��ز ����

٢٣%��ن

١�%

����

١٢%

�����

٢%

����

١�%

ا���ر

٣٣%

١�%

صددر

صددر

وزردر

رموگكيل

Dow

nloa

ded

from

http

://jo

urna

ls.tu

ms.

ac.ir

/ on

Mon

day,

Jul

y 09

, 201

2

۵۱۲

منتخب صنعتي واحدهاي از پسماندها تخليه تناوب شكل۵:

منتخب صنعتي واحدهاي از پسماندها دفع و نقل و حمل مسئول سازمانهاي شكل۶:

منتخب صنعتي واحدهاي از پسماندها نهايي دفع روشهاي درصد شكل۷:

30

40

50

60

70

دصرد

0

10

20

د�� ���د وا��د� �ز��� ��زا��ن ���� �

20

25

30

35

40

45

50

دصرد

0

5

10

15

2

����� �� ��� وا�� ���دار�

20

25

30

35

40

دصرد

0

5

10

15

��ه��� ه��� روزا�� ������

Dow

nloa

ded

from

http

://jo

urna

ls.tu

ms.

ac.ir

/ on

Mon

day,

Jul

y 09

, 201

2

۵۱۳

بحثکيلوگرم ۱۲۳۴۵۱ مختلف صنايع در توليدي پسماندهاي کل

۲۱۱۸۵ مختلف صنايع در ــاغل ش ــنل پرس کل و بوده روز در

بيشترين دهد مي ــان نش ــكل۲ ش که طور همان ــد. باش مي نفر

و سازي ماشين صنايع گروه به مربوط ترتيب به ــنل پرس تعداد

و بوده نفر ۵۵۰۳ با الکترونيک صنايع و نفر ۶۵۱۹ با تجهيزات

و چوب گروه صنايع به مربوط ترتيب به پرسنل تعداد کمترين

باشند. نفرمي ۲۰۵ با فلزي غير کاني و نفر ۱۱۴ با سلولزي

پسماند ميزان ــترين بيش که صنايعي که دهد مي نشان ــكل۳ ش

و ــتيک پالس صنايع ترتيب ــه ب کنند ــي م ــد تولي را ــاک خطرن

ــند. باش مي فلزي کاني صنايع و الکترونيک صنايع ــيميايي، ش

کنند مي توليد را خطرناک ــماند پس ميزان کمترين که صنايعي

ــند. باش مي ــلولزي س و چوب صنايع و ــازي س کاغذ ــع صناي

اين در آمده دست به توليدي خطرناک پسماند ــبت نس ميانگين

ــد. باش مي درصد ۱۲ توليدي صنعتي ــماند پس کل به ــق تحقي

و پالستيک صنايع در توليد خطرناک پسماند نسبت که درحالي

درصد ۲۲ صنايع اين توليدي خطرناک پسماند کل به شيميايي

پسماندهاي کل به توليدي خطرناک پسماند نسبت است. بوده

،۷ ترتيب به لبنان و چين ترکيه، مانند کشورهايي براي توليدي

مشاهده که طور همان ــت(۱و۵و۲۱). اس بوده و ۱/۱درصد ۵/۸

مراتب به کشورها اين در توليدي صنعتي پسماندهاي ميشود

توسط که اي مطالعه در است. مطالعه مورد منطقه از خطرتر کم

صنعتي پسماندهاي مديريت با رابطه در همکاران و ــهرياري ش

خطرناک پسماند ــبت نس گرفت انجام بيرجند صنعتي ــهرک ش

آمده ــت دس به درصد ۳۳ توليدي ــماندهاي پس کل به توليدي

صنعتي پسماندهاي توليد دهنده ــان نش امر اين که است(۲۲).

تفاوت است. مطالعه مورد منطقه به نسبت ناحيه اين پرخطرتر

مقايسه در تحقيق اين در توليدي خطرناک ــماند پس نسبت در

ماهيت در تفاوت ــه: جنب ــه س به توان مي را فوق مطالعات ــا ب

صنعتي پسماندهاي ــازي س کمينه يافته، ــتقرار اس صنايع اصلي

و محيطي ــت زيس ايزوهاي ــتقرار اس و پاک صنايع ــعه توس با

پسماندهاي از مجدد ــتفاده اس و بازيافت حداکثري افزايش نيز

داد. نسبت توليدي

داري نگه به ــبت نس عمده رويکرد که دهد مي ــان نش شكل۴

استفاده صنعتي واحد از دفع زمان تا صنعتي ي پسماندها موقت

۱۳۸۵ ــال س در که اي مطالعه ــد. باش مي باز فضاي و انبار از

واحدهاي از درصد ۴۸ که نمود مشخص شد انجام ــت رش در

۴۰ و روباز انبارهاي در را ــود خ توليدي ــماندهاي پس صنعتي

سرپوشيده انبارهاي در را توليدي پسماندهاي واحدها از درصد

در ۸۸ ــال س در که ديگري مطالعه در کنند(۱۲). مي ــهداري نگ

در پسماندها از درصد ۲۸ که ــد ش مشخص ــد ش انجام قوچان

تلنبار توليدي پسماندهاي درصد ۶۶ و شود مي نگهداري کيسه

از استفاده و انبارکردن صنايع صاحبان ديدگاه از شوند(۲۳). مي

ميباشد. صرفه به مقرون پسماند، موقت ذخيره براي باز فضاي

پراکنده و پخش پسماند، شدن مرطوب امکان روش اين در اما

طريق از خاک و آب منابع ــدن ش آلوده و محيط در آن ــدن ش

دارد. وجود آن هاي شيرابه نشت

نقل و حمل عمده ــئوليت مس که شد مشخص ــي بررس اين در

خصوصي بخش است. خصوصي بخش عهده بر پسماند ودفع

پسماند نقل و حمل صنعتي واحد نظر زير پيمانکار صورت به

را نقش کمترين ــد درص ۲۳ با ــهرداري ش دهد. مي ــام انج را

دارد. پسماندها دفع و نقل و حمل در بخشها ساير به ــبت نس

انجام رشت صنعتي ناحيه در زاده عابدين توسط که اي مطالعه

پسماند آوري جمع ــتم سيس کارايي عدم که داد ــان نش گرفت

اکثر رود. مي شمار به ناحيه اين در اصلي ضعف نقاط از يکي

و حمل و آوري ــع جم نحوه از صنعتي ناحيه ــن اي واحدهاي

نقليه وسايل کمبود به توجه با و نداشته رضايت پسماندها نقل

پسماند مديريت به نسبت ــماند پس انتقال و نقل و حمل جهت

بودند(۱۳). معترض رشت) صنعتي ناحيه مرکزي (دفتر

و درصد ۶۲ با صنعتي ــماندهاي پس دفن که داد نشان ــكل۷ ش

اول هاي گزينه ترتيب به درصد ۱۷ با مجدد استفاده و بازيافت

ميدهند. ــکيل تش را منطقه در صنعتي ــماندهاي پس دفع دوم و

خصوص در همکاران و زاده ــن حس که نتايجي با واقعيت اين

دارد. ــت مطابق آوردند ــت بدس ــهري ش ــد جام ــماندهاي پس

Dow

nloa

ded

from

http

://jo

urna

ls.tu

ms.

ac.ir

/ on

Mon

day,

Jul

y 09

, 201

2

۵۱۴

و کاربرد درصد ۸۴ ــدود ح با دفن دادکه ــان نش آنها مطالعات

دوم و اول هاي گزينه کاربرد درصد ۱۶ با وکمپوست بازيافت

نبي مطالعه باشند(۲۴). مي ــور کش در شهري پسماندهاي دفع

داد ــان نش اصفهان صنعتي ــماندهاي پس روي بر ۱۳۷۲ در زاده

ــتفاده اس يا بازيافت بدون زايد مواد کل درصد ۸۵ از بيش ــه ک

مطالعه در گردند(۱۶). مي دفع محيط به مختلف طرق به مجدد

بازيافت ميزان که شد مشخص قوچان در ۸۸ ــال س در ديگري

ــماند پس درصد ۸۰ و بوده درصد ۱۶ تنها صنعتي ــماندهاي پس

اين ــدند(۲۳). ش مي دفن ــتقيم مس صورت به بازيافت ــدون ب

تحقيق اين در ــده آم ــت دس به نتايج با زيادي حدود تا ــج نتاي

جهت مسئولين ريزي برنامه عدم از حاکي و ــته داش ــابهت مش

باشد. مي مطالعه مورد مناطق اکثر در مواد اين از مجدد استفاده

گيرد مي ــورت ص بازيافت آن در ــادي زي حد تا که ــي صنايع

ــتيک پالس صنايع دارويي، و غذايي صنايع فلزي، کاني ــع صناي

قسمت که آنجا از باشند. مي کاغذسازي صنايع و ــيميايي ش و

بوده، کارتن و ــذ کاغ ــازي، س کاغذ صنايع ــماندهاي پس عمده

فروخته کارتن توليد ــات کارخانج به صنعت اين ــماندهاي پس

بهداشتي غير صورت به عمدتا که پسماند ــوزاندن س شود. مي

دفع روشهاي از ديگر ــي يک گيرد مي صورت باز ــاي فض در

مطالعات است. منطقه اين در صنعتي پسماندهاي آميز مخاطره

مويد نيز کشور در صنعتي پسماندهاي دفع زمينه در شده انجام

و آسان دليل به ــماند پس اصولي غير ــوزاندن س که ــت اس اين

اين ــد. باش مي صنعت مديران توجه مورد معموال ــودن ب ارزان

نظير زياد بسيار آالينده گازهاي انتشار و پخش خاطر به روش

از محيط در نسوخته هيدروکربنهاي و ها فوران ها، اکسين دي

بايستي و بوده برخوردار زياد بسيار محيطي ــت زيس مخاطرات

.(۲۵ شود( گذاشته کنار سرعت به

در ــالم دارالس ــهر ش در صنعتي ــماندهاي پس مديريت مطالعه

دفع عمده ــکل مش که داد ــان نش بولگيو ــط توس ۲۰۰۶ ــال س

پسماند خطرناک اجزاي است. بوده پسماندها اين غيربهداشتي

اين جداگانه حمل و نشده ــازي جداس مناسب طور به صنعتي

در موارد اين ــفانه متاس گرفت(۲۶). ــي نم صورت ــماندها پس

اين جمله از (۱۳و۱۴و۲۳) مطالعه ــورد م صنعتي مناطق غالب

صنعتي پسماندهاي مديريت زمينه در مشکالت اهم از مطالعه،

گردد. مي محسوب کشور در

گيري نتيجهصنعتي پسماندهاي مديريت که داد نشان تحقيق اين نتايج

اين روست. روبه اي عمده ــکالت مش با مطالعه مورد منطقه در

از مسکوني نواحي به منطقه اين نزديکي به توجه با ــکالت مش

اصالح سرعت به بايستي و بوده برخوردار زيادي ــيت حساس

نمود: اشاره زير موارد به توان مي مسايل اين جمله از گردد.

منطقه اين در توليدي پسماند کل به خطرناک پسماند نسبت -

صنعتي مناطق در شاخص اين ميانگين با مقايسه در درصد) ۱۲)

اين بيشتراست. برابر تقريبا ۴/۷ چين و لبنان ترکيه، کشورهاي

صنايع در صنعتي ــماندهاي پس ناکارامد مديريت از حاکي ــر ام

ــماند پس توليد کاهش منظور به ــت. اس منطقه اين در ــتقر مس

بازيافت حداکثر بايستي مدت کوتاه در منطقه، اين در خطرناک

بايستي مدت دراز در و آيد عمل به مواد اين از مجدد استفاده و

و شيميايي ـ پالستيک مانند زياد) خطرناک پسماند (با صنايعي

(با کاغذسازي و ــلولزي س ـ چوب نظير صنايعي با الکترونيک

شوند. تعويض کمتر)، خطرناک پسماند

منطقه اين در توليدي ــي صنعت ــماندهاي پس موقت نگهداري -

اين گيرد. مي انجام درصد) ۵۶ روباز( فضاهاي و انبار در عمدتا

سازي، ذخيره نوع اين در موجود خطر ــيل پتانس به توجه با امر

نظير ايمنتر سازي ذخيره روشهاي با سريعتر چه هر بايستي

شود. تعويض کنترل تحت و سرپوشيده انبارهاي از استفاده

ــماندهاي پس از اي عمده ــمت قس که داد ــان نش مطالعه اين -

و ــود ش مي دفن درصد) ــه(۶۲ منطق دراين ــدي تولي ــي صنعت

به توجه با امر ــن اي گردد. مي بازيافت آنها ــداز درص ۱۷ ــا تنه

نيز و بهداشتي غير دفن از ــي ناش محيطي ــت زيس ــکالت مش

پسماندهاي از مجدد استفاده اقتصادي و ــتي بهداش هاي جاذبه

اين حداقلي دفن و حداکثري بازيافت سمت به بايستي صنعتي

شود. داده سوق مواد

Dow

nloa

ded

from

http

://jo

urna

ls.tu

ms.

ac.ir

/ on

Mon

day,

Jul

y 09

, 201

2

۵۱۵

قدرداني تشکروــي بررس عنوان" تحت تحقيقاتي طرح از ــي بخش مقاله اين

فاصل حد صنعتي واحدهاي ــي صنعت هاي زباله کيفي و ــي کم

مصوب آن" با ــط مرتب اطالعاتي بانک ــن تدوي و ــرج تهران-ک

کد به تهران درماني بهداشتي خدمات و پزشکي علوم دانشگاه

تحقيقات مرکز حمايت با که ــد باش مي ۱۲۶۲۲-۱۳۲-۰۴-۸۹

درماني بهداشتي خدمات و پزشکي علوم دانشگاه کار بهداشت

است. شده اجرا تهران

Dow

nloa

ded

from

http

://jo

urna

ls.tu

ms.

ac.ir

/ on

Mon

day,

Jul

y 09

, 201

2

۵۱۶

منابع1. Fadel M, Elzeinati M, Eljisr K, Jamali D. Industrial

waste management in developing countries: The case

of Lebanon. Journal of Environmental Management.

2001;61:281-300.

2. Casares ML, Ulierte N, Mataran A, Ramos A,

Zamorano M. Solid industrial wastes and their

management in Asegra (Granada, Spain). Waste

Management. 2005;25:1075–82.

3. Alqaydi S. Industrial solid waste disposal in Dubai,

UAE: A study in economic geography. Cities. 2006;

23:140–8.

4. LaGrega MD, Buckingham PL, Evans JC. Hazardous

Waste Management. 2nd ed. United state: McGraw-

Hill Science; 2010.

5. Salihoglu G. Industrial hazardous waste management

in Turkey: current state of the field and primary

challenges. Journal of Hazardous Materials.

2010;177(1-3):42–56.

6. Mohammad Fam I. Mergered model designing of

health, safety, environment and agronomy system by

using information technology [dissertation]: Tehran.

Islamic Azad University; 2006-2007 (in Persian).

7. Geng Y, Zhu Q, Haight M. Planning for integrated

solid waste management at the industrial Park

level: A case of Tianjin, China. Waste Management.

2007;27(1):141–50.

8. Mrayyan B, Hamdi MR. Management approaches

to integrated solid waste in industrialized zones in

Jordan: A case of Zarqa City. Waste Management.

2006;26:195–205.

9. Department for Environment, Food and Rural

Affairs. Consultation on a strategy for hazardous

waste management in England. London: Department

for Environment, Food and Rural Affairs; 2009.

10. United State Environmental ProtectionAgency. The

National Biennial RCRA Hazardous Waste Report

(based on 2007 data). United State Environmental

Protection Agency; 2009. Report No.: EPA530-R-06-

006.

11. Binavapor M. Landfill site selection for Buali, Vian

and Lalejin industrial plant of Hamedan province

[dissertation]. Tehran: Tehran University of Medical

Sciences; 2010 (in Persian).

12. Mato RRAM, Kaseva ME. Critical review of

industrial and medical waste practices in Dar- es-

Salaam City. Resources, Conservation and Recycling.

1999; 25:271-87.

13. Abedinzade F, Monavari M. Study of solid waste

managementinindustrialstateofRasht.Environmental

Sciences. 2007;4(4):101-18(in Persian).

14. Nori J, Nabizade R, Nadafi K, Farzadkia M, Omidi

Sh, Kolivand A, Binavapor M. Quantitative and

qualitative investigation of industrial solid waste in

industrial plants. Journal of Environmental science

and technology. 2008;11(4):215-23 (in Persian).

15. Faezi D. Identification of hazardous solid waste

in Tehran and different disposal methods of it

[dissertation]. Tehran: Tehran University of Medical

Sciences; 1994 (in Persian).

16. Nabizadeh R. Qualification of hazardous solid waste

in Esfahan [dissertation]. Tehran: Tehran University

of Medical Sciences; 1994 (in Persian).

17. Abdoli MA, Heidari M, Kargar AA. A Survey

of industrial solid waste management in Tehran

municipality’s 9th zone. Journal of Environmental

Studies. 2010;36(55):16-8.

18. Monavari M. Environmental Impact Assessment

Guidelines For Industrial Estate. Tehran: Kosar-

culturatourism publication; 2002 (in Persian).

19. Iran Statistic Center. Census plan of industrial

factory presidency bureau international affairs and

public communication. Tehran: Presidency bureau;

2010 (in Persian).

20. DuanH, HuangQ,WangQ, Zhou B, Li J. Hazardous

waste generation and management in China:A review.

Journal of Hazardous Materials. 2008;158:221–27.

21. Shahreyari T, Khodadadi M, Dorri H, Azizi E,

Karimeian A, Shahraki R. Investigation of collecting,

disposal and burying waste at active factories in

industrial town of Birjand. Proceedings of the 12th

of National Environmental Health Congress; 2010;

Tehran, Iran (in Persian).

22. Kazemi MA, Mohebrad B, Krymany M, Hatami H,

ShahabM. Evaluation of industrial wastemanagement

in industrial site of Quchan in 2009. Proceedings of

the 12th of National Environmental Health Congress;

Dow

nloa

ded

from

http

://jo

urna

ls.tu

ms.

ac.ir

/ on

Mon

day,

Jul

y 09

, 201

2

۵۱۷

2010; Tehran, Iran (in Persian).

23.Hassanvand MS,NabizadehR,HeidariM,Municipal

solid waste analysis in Iran. Iranian Journal of Health

& Environment. 2008; 1(1):9-18 (in Persian).

24. Heidari M. Industrial solid waste management in

metropolises [dissertation].Tehran:TehranUniversity;

2010 (in Persian).

25.Mbuligwe ES, Kaseva EM. Assessment of industrial

solid waste management and resource recovery

practices in Tanzania. Resources, Conservation and

Recycling. 2006;47:260–76.