hindi.uok.edu.in › files › 88762580-f106-4ce1-9953... · m.a hindi cbcs- 2017 semester imaa~aem...
TRANSCRIPT
1
M.A HINDI –CBCS- 2017
SEMESTER I
Course code Course Title
Paper
Category
Hours per Week
Credits
L T Core Papers S.No
01 HIN17101CR History of Hindi Literature
Core
4
0
4
02 HIN17102CR Madhyakaleen Kavya-1
Core
4 0
4
03 HIN17103CR Indian Criticism
Core
4
0
4
04 HIN17104DCE Hindi Bhasha ka vikas
Elective (DCE) 4
0
4
05 HIN17105DCE Aadikaleen Kavya
Elective (DCE) 4
0
4
06 HIN17106DCE Kashmir Ka Hindi Sahitya
Elective (DCE) 4
0
4
07 HIN17107DCE Gaddya Ki Nai Vidhayen
Elective (DCE) 4
0 4
08
HIN17001GE
Hindi Phonemes & Graphemes
Elective (GE) 2 0 2
09 HIN17002GE Introduction To Hindi Grammer & Writing-I
Elective (GE) 2 0 2
10 HIN17001 OE Hindi Phonemes & Graphemes-I
Elective open(OE)
2 0 2
11 HIN17002 OE Hindi Phonemes & Graphemes-II
Elective open(OE)
2 0 2
24 Credit = 24 Contact Hours per week
12CR+8DCE+4GE/OE
0
36
Credit Combination could be :12+08+04=24
2
M.A. Hindi (Semester-I ) CBCS
For the year 2017
HIN17101CR Credits - 4
Title: ihndI saaih%ya ka [ithasa (Aaidkala sao rIitkala tk)
(History of Hindi Literature) (Aadikal se Retikal Tak)
[ka[-:- 1
o ihndI saaih%ya [ithasa laoKna ko AaQaar
o saaih%yaoithasa laoKna kI prmpra
o ihndI saaih%ya ko [ithasa ka kala- ivaBaajana, ivaiBanna mat evaM inaYkYa-
o Aacaaya- ramacand/ Sau@la tqaa Aacaaya- hja,arI p`saad iWvaodI kI [ithasa dRiYT
[ka[-:- 2
o Aaidkala kI saamaaijak pirisqaityaaM evaM naamakrNa
o Aaidkala kI saaihi%yak ivaSaoYataeM
o isaw, naaqa, jaOna evaM laaOikk ka prvatI-ya saaih%ya pr p`Baava
o rasaao saaih%ya kI prmpra
[ka[-:-3
o Bai> Aandaolana ka ]dBava AaOr ivakasa
o Bai>kala kI ivaiBanna kavyaQaaraeM,saMt kavya, saUfI kavya
o rama kavya, kRYNa kavya
o p`itinaiQa kiva tqaa ]nako saaih%ya kI ivaSaoYataeM
3
[ka[-:-4
o rIitkala ka naamakrNa
o rIitkalaIna kivayaaoM ko ivaivaQa vaga- - rIitisaw, rIitbaw, rIitmau>
o rIitkalaIna kivayaaoM kI saaihi%yak ivaSaoYataeM
o rIitkala ko p`mauK kiva- koSava, ibaharI, BaUYaNa, Ganaanand
sahayak ga`nqa Biblography
1 ihndI saaih%ya ka [ithasa - saM.ramacand` Saukla
2 ihndI saaih%ya ka Aaidkala - hja,arI p`saad iWvaodI
3 ihndI saaih%ya kI BaUimaka - hja,arI p`saad iWvaodI
4 ihndI saaih%ya ka ]dBava AaOr ivakasa - hja,arI p`saad iWvaodI
5 ihndI saaih%ya ka Aalaaocanaa%mak [ithasa - Da^. ramakumaar vamaa-
6 ihndI saaih%ya ka [ithasa - hrISavand` vamaa-
7 ihndI saaih%ya ka [ithasa - Da^. nagaond`
8 ihndI saaih%ya ka AtIt I, II - Aacaaya- ivaSvanaaqa imaEa
9 rIitkavya kI BaUimaka - nagaond`
10 naaqa samp`daya - hja,arI p`saad iWvaodI
11 ihndI saaih%ya ka rIitkala - p`ao.ivanaaod kumaar tnaojaa
(hiryaaNaa saaih%ya AkadmaI)
12 isaw saaih%ya - Qama-vaIr BaartI
13 rIit kivayaaoM ka Aacaar%va - sa%yadova caaOQarI
4
HIN17102CR Credits - 4
Title : (maQyakalaIna kavya) Madhykaleen kavya -1
[ka[-:- 1
o kbaIr : pR. saM. 61- 68 (“maQyayaugaIna kavya ivaivaQaa‛: p`ao. ja,aohra Afja,la)
o kbaIr kI Bai>- Baavanaa
o kbaIr ka samaaja- dSa-na
o kbaIr kI kavya- BaaYaa evaM rhsyavaad
[ka[-:- 2
o saUrdasa : pR. saM. 96-105 (“maQyayaugaIna kavya ivaivaQaa‛: p`ao. ja,aohra Afja,la)
o saUrdasa kI Bai>-pwit
o saUrdasa kI vaa%salya- Baavanaa
o saUrdasa ka EaRMgaar pxa evaM rIit t%va
[ka[-:- 3
o jaayasaI : naagamatI ivayaaogaKND, isaMhladIp KND, maanasaraovar KND (pd\maavat)
o pR. saM. 286-294 tk pR. saM. 278-286 (“maQyayaugaIna kavya ivaivaQaa‛: p`ao. ja,aohra Afja,la)
o jaayasaI ka ivarh- vaNa-na
o jaayasaI ka rhsyavaad
o jaayasaI kI p`oma- vyaMjanaa evaM mahakavya%va
5
[ka[-:- 4
o Bai@t Aandaolana : ek pircaya
o inaga-uNa Bai@t evaM sagauNa Bai@t maoM Antr
o saUrdasa kI BaaYaa-SaOlaI
o jaayasaI kI BaaYaa-SaOlaI
sahayak ga`nqa saUcaI Biblography
1- kbaIr ga`nqaavalaI - Da^. Syaama saundr dasa
2- kbaIr - saM. hja,arI p`saad iWvaodI
3- kbaIr maImaaMsaa - Da^.ramacand` itvaarI
4- kbaIr ka rhsyavaad - ramakumaar vamaa-
5- kbaIr AaOr kbaIr pMqa - saM. Da^. kodarnaaqa iWvaodI
6- ]<arI Baart kI saMt prmpra - prSaurama catuvao-dI
7- jaayasaI ga`nqaavalaI - ramacand` Saukla
8- jaayasaI ka iSalp ivaQaana - dIixat, CaoTolaala
9- ihndI saUfI kavya kI BaUimaka – ramapUjana itvaarI
10- saUrsaagar - nanddulaaro vaajapoyaI
11- saUr saaih%ya sandBa- - saM. laxamaIkant vamaa-
12- saUrdasa AaOr ]naka Ba`margaIt - Da^. EaIinavaasa Samaa-
13- saUrdasa AaOr ba`jaBaaYaa - p`Bau payala imatla
14- saUr - maonaojar paNDoya
15- saUr AaOr ]naka saaih%ya - Da^. hrvaMSaraya Samaa-
16- saUrdasa - naMddularovaajapoyaI
17- saUr-ivamaSa- - Aa. ramamaUit- i~pazI
18-i~vaoNaI - Aa. ramacand` Saukla
6
HIN17103CR Credits - 4
Title: BaartIya kavyaSaas~ (Indian Criticism)
[ka[-:-1
o BaartIya kavyaSaas~- ek pircaya
o kavya-laxaNa
o kavya-p`yaaojana, kavya-hotu
o kavya-daoYa
[ka[-:- 2
o rsa- samp`daya
o rsa sva$p, rsa ko AMga, rsa- inaYpi<a
o AlaMkar-samp`daya
o AlaMkar sva$p, ivaSaoYata, p`Baod
[ka[-:- 3
o Qvaina samp`daya
o Qvaina- p`Baod
o Qvaina-kavya
o kavya kI Aa%maa
7
[ka[-:- 4
o AaOica%ya-samp`daya
o vak`aoi>- samp`daya
o rIit- samp`daya
o saaQaarNaIkrNa
sahayak ga`nqa saUcaI Biblography
1. kavya t%va ivamaSa- - Da^. ramamaUit- i~pazI
2. BaartIya kavyaSaas~ - Da^. sa%yadova caaOQarI
3. BaartIya kavyaSaas~ - saM. ]dyaBaana isaMh
4. kavya dp-Na - ramadihna imaEa
5. rsa- isawant - Da^. nagaond`
6. rsaiBaivyaikt - Da^. dSarqa iWvaodI
7. AiBanava ka rsa-ivavaocana - nagaInadasa paroK
8. BaartIya kavya isawant - tark naaqa baalaI
9. saaih%ya Saas~ kaoSa - hirvaMSaraya ‘hIra
10. ihndI saaih%ya kaoSa (Baaga ek) - QaIrond/ vamaa-
11. kavyaSaas~ - BaagaIrqa imaEa
12. rsamaImaaMsaa - Aa. ramacand` Saukla
13. kavyaSaas~ ko nayao ixaitja - Aa. ramamaUit i~pazI
8
HIN17104 DCE Credits - 4
Title - ihndI BaaYaa ka ivakasa (Hindi Bhasha Ka Vikas)
[ka[- 1
o ihndI AaOr ]sakI eoithaisak pRYzBaUima
o p`acaIna BaartIya Aaya- BaaYaaeM - saMixaPt pircaya - vaOidk evaM laaOikk
o maQyakalaIna BaartIya Aaya- BaaYaaeM paila evaM p`akRt
[ka[- 2
o AaQauinak BaartIya Aaya- BaaYaaeM -
o vagaI-krNa
o ihndI ka BaaOgaaoilak ivastar
[ka[- 3
o ihndI kI ]pBaaYaaeM
o ihndI ivaivaQa $p (raja BaaYaa, raYT/ BaaYaa, saMpk- BaaYaa)
o ihndI Sabd samaUh (t%sama, td\Bava, doSaI- ivadoSaI)
[ka[- 4
o dovanaagarI ilaip
o pircaya eMva ivaSaoYataeM
o ~uiTyaaM evaM samaaQaana
9
sahayak ga`nqa {Bibliography}
1 ihndI BaaYaa - Da^.Baaolaanaaqa itvaarI
2 ihndI BaaYaa ka [ithasa - Da^. QaIrond` vamaa-
3 ihndI BaaYaa ka ]dBava AaOr ivakasa - Da^. ]dya naarayaNa itvaarI
4 BaartIya Aaya- BaaYaae^ - saunaIit kumaar caTjaI-
5 ihndI BaaYaa ka ]dBava AaOr ivakasa - jauAala gauNaanand
6 maQya kalaIna AvaQaI ka ivakasa - Da^. Ainatkumaar itvaarI , Da^. knhoyaa isaMh
7 BaaYaa Saas~ tqaa ihndI BaaYaa $proKa - Da^. dovaond` kumaar Saas~I
8 ihndI BaaYaa tqaa ]nakI baaoilayaa^ - kRpa SaMkr isaMh
9 ihndI : ]d\Bava va ivakasa - Da^.hrdova baahrI
10 ihndI vyaakrNa -Aa. kamatap`saad gau$
11 ihndI SabdanauSaasana -Aa.ikSaaorIdasa vaajapoyaI
10
HIN17105 DCE Credits - 4
Title- AaidkalaIna kavya (Aadikaleen Kavya)
[ka[- 1-
o caMdbardayaI - pRqvaIraja rasaao
(SaiSav`ata ivavaah samaya – AarMiBak 5 CMd.)
naa. p`. saBaa kaSaI
o rasaao saaih%ya kI prmpra
o pRqvaIraja rasaao kI p`amaaiNakta eMva BaaYaa
[ka[- 2-
o ivaVapit pdavalaI- saM. iSavap`saad isaMh - AarMiBak 10 pd o ivaVapit Bai@t yaa EaMRgaarI
o kavya - saaOYzva
[ka[- 3-
o AmaIr Kusarao - naa. p`ca. saBaa - AarMiBak 10 Cnd o AmaIr Kusarao kI saaihi%yakta o AmaIr Kusarao ka laaok t%va
[ka[- 4-
o caMdbardayaI ka vyai@t%va evaM kRit%va
o ivaVapit ka vyai@t%va evaM kRit%va
o AmaIr Kusarao ka vyai@t%va evaM kRit%va
11
sahayak ga`qaM saUcaI-
1 caMdvardayaI - Da^ SaaMt isaMh
2 ivaVapit - Da^ iSava p`saad isaMh
3 AmaIr Kusarao - saaih%ya AkadmaI na[- idllaI
4 ihndI saaih%ya ka [ithasa - Aa. rama cand` Sau@la
5 saMixaPt pRqvaIraja rasaao - Aa.hja,arI p`saad iWvaodI
6 ihndI ka Aaidkala - Aa.hja,arI p`saad iWvaodI
7 ihndI saaih%ya AaOr saMvaodnaa ka ivakasa – Aacaaya- ramasva$p catuvao-dI
8 AmaIr Kusarao - maajada Asad
9 ivaVapit - saaih%ya AkadmaI, na[- idllaI
10 ihndI saaih%ya ka [ithasa – Da^ baccana isaMh
.
12
HIN17106 DCE Credits - 4
Title : kSmaIr ka ihndI saaih%ya (Kashmir ka Hindi Sahitya)
[ka[- -1
kSmaIr ka ihndI saaih%ya - ek pircaya
[ka[- -2
kSmaIr ka ihndI kavya
o r%nalaala Saant ka kavyagat pircaya
o SaiSaSaoKr taoYaKanaI ka kavyagat pircaya
[ka[- -3
o kSmaIr ka ihndI ]pnyaasa- saaih%ya
o cand`kanta ko ]pnyaasaaoM ka saamaanya pircaya
o EaImatI Komalata vaKlaU ko ]pnyaasaaoM ka saamaanya pircaya
[ka[- -4
o kSmaIr ka ihndI khanaI- saaih%ya
o hirkRYNa kaOla ko khanaI - saMga`haoM ka saamaanya pircaya
o Avatar kRYNa raja,dana ko khanaI - saMga`haoM ka saamaanya pircaya
sandBa- ga`nqa-
kSmaIr AaOr ihndI - ramakavya ka tulanaa%mak AQyayana
Da^.AaoMkr kaOla
baahrI AQyayana piblakoSanaja, idllaI
kSmaIr [Tsa klcar hoirToja - kaomaudI eoiSayaa piblakoSana ha]sa bamba[-
kSmaIr maoM ihndI - Avatar kRYNa rajadana
13
HIN17107 DCE Credits - 4
Title - gaV kI na[- ivaQaaeM (Gadhya ki Nai Vadhayen)
[ka[- 1-
o gaV AaOr ]sakI ivaQaaeM- ek pircaya
o yaa~avaR<a - pirBaaYaa , pircaya eMva ivakasa
o irpaotaja- - pirBaaYaa, pircaya eMva ivakasa
[ka[- 2-
o DayarI ( vaasarI)- pirBaaYaa, pircaya eMva ivakasa
o jaIvanaI - pirBaaYaa, pircaya eMva ivakasa
o Aa%makqaa - pirBaaYaa , pircaya eMva ivakasa
[ka[- 3-
o saaxaa%kar - pirBaaYaa, saaxaa%kar kI ivaSaoYataeM
o vyaMgya - pirBaaYaa, hasya vyaMgya kI ivaSaooYataeM
o p~- saaih%ya
[ka[- 4-
o laGau - kqaa - pirBaaYaa, p``kar, ivaSaoYataeM
o pTkqaa - AvaQaarNaa AaOr sva$p
o gaVkavya - pirBaaYaa AaOr sva$p
14
saMdBa- ga`nqa :
1 ihndI ka gaV saaih%ya Da^.ramacand` itvaarI
2 kavyaSaas~ BagaIrqa imaEa
3 ihndI saaih%ya ka [ithasa Da^.nagaond`
4 baohyaa ka jaMgala Da^.kRYNa ibaharI imaEa
5 ihndI gaV ka ivaivaQa $p ramacand` laavainayaa
6 saaihi%yakI Saaintip`ya iWvaodI
7 ihndI saaih%ya AaOr saMvaodnaa ka ivakasa Da^.ramasva$p catuvao-dI
8 i~SaMku A&oya
9 saaihi%yak inabanQa Da^.gaNapitcaMd` gauPt
10 AaQauinak saaihi%yak inabanQa Da^.i~Bauvana isaMh
15
HIN17001 GE Credits - 2
Title - ihndI vaNa-maalaa – (Hindi Phonemes & Graphemes)
[ka[- 1
svar- pircaya, ivaBaajana, ]ccaarNa sqaana evaM maa~aeM
vaNamaalaa iksao khto hOM
svaraoM sao AarmBa haonao vaalao Sabd
[ka[- 2
vyaMjana- pircaya, ivaBaajana, ]ccaarNa
Anya QvainayaaM- pircaya, ivaBaajana, ]ccaarNa
vyaMjanaaoM sao AarmBa haonao vaalao Sabd
HIN17002 GE Credits - 2
Title - ihndI vyaakrNa evaM laoKna kaOSala – I
(Introduction To Hindi Grammer & Writing-I)
[ka[- 1
Sabd laoKna (dao, tIna, caar vaNaao-M vaalao Sabd)
maa~aAaoM vaalao Sabd
Sauw - ASauw Sabd evaM vaa@ya
[ka[- 2
vaa@ya - laoKna
vaa@ya evaM vaa@ya ko p`kar
sarla, saMyau@t evaM imaiEat vaa@ya
16
HIN17001 OE Credits – 2
Title - ihndI vaNa-maalaa –Baaga- I (Hindi Phonemes & Graphemes-I)
[ka[- 1
svar- pircaya, pirBaaYaa
maa~aeM evaM ]ccaarNa sqaana
svaraoM sao p``armBa haonao vaalao Sabd
[ka[- 2
vyaMjana -pircaya, pirBaaYaa evaM ]ccaarNa sqaana
dao vaNa-, tIna vaNa- evaM caar vaNaaoM vaalao Sabd
maa~aAaoM vaalao Sabd
HIN17002 OE Credits - 2
Title - ihndI vaNa-maalaa –Baaga- II (Hindi Phonemes & Graphemes-II)
[ka[- 1
vyaMjana:pirBaaYaa
vyaMjanaaoM ka pircaya evaM laoKna
ivadoSaI vyaMjana
[ka[- 2
saMyau@t vyaMjana
pMcamaaxar, Anaunaaisak
mahap`aNa evaM Alpp`aNa QvainayaaM
17
Semester II
Course code Course Title
Paper
Category
Hours per Week
Credits
L T Core Papers S.No
01 HIN17201 CR History of Hindi
Literature-ii core
4
0
4
02 HIN17202CR Madhyakaleen
Kavya-2 Core
4
0 4
03 HIN17203CR Western Criticism
Core
4
0
4
04 HIN17204DCE Bhasha Vigyan Elective (DCE) 4
0
4
05 HIN17205DCE Reetikaleen
Shranagaretar Kavya
Elective (DCE) 4
0
4
06 HIN17206DCE Adhunik Hindi Mahila Sahitya
Elective (DCE) 4
0
4
07 HIN17207DCE Rekhachitra
Aivam Sansmaran
Elective (DCE) 4
0 4
08
HIN17003GE
Hindi Phonemes & Graphemes-II
Elective (GE) 2 0 2
09 HIN17004GE Hindi Grammer
& Writing-II Elective (GE) 2 0 2
10 HIN17003 OE Hindi Phonemes & Graphemes-I
Elective Open(OE)
2 0 2
11 HIN17004 OE Hindi Phonemes & Graphemes-II
Elective Open(OE)
2 0 2
24 Credit = 24Contact Hours per week
12CR+8DCE+4GE/OE 0
36
Credit Combination could be :12+08+04=24
18
M.A. Hindi (Semester-II ) CBCS
For the year 2017
HIN17201CR (4 Credits)
Title: ihndI saaih%ya ka [ithasa {2 } History of Hindi Literature [II]
[ka[- - 1
o AaQauinak kala kI saamaanya pirisqaityaaM
o faoT- ivailayama ka^laoja
o KD,I baaolaI ihndI ka ]dBava evaM ivakasa
o Baartondu yauga- p`mauK saaih%yakar,saamaanya saaihi%yak ivaSaoYataeM
[ka[- - 2
o BaartIya navajaagarNa AaOr raYT/Iya Aandaolana
o iWvaodI yauga – p`mauK rcanaakar
o P`amauK saaihi%yak ivaSaoYataeM
o Cayaavaad – p`mauK kiva evaM saaMskRitk ivaSaoYataeM
[ka[- - 3
o svacCndtavaad
o p`gaitvaad - ivakasa evaM ivaSaoYataeM
o p`yaaogavaad - ivakasa evaM ivaSaoYataeM
o na[- kivata - p`mauK saaih%yakar,rcanaaeM AaOr saamaanya saaihi%yak ivaSaoYataeM
19
[ka[- - 4
o khanaI - ]d\Bava evaM ivakasa
o ]pnyaasa – ]d\Bava evaM ivakasa
o naaTk - ]d\Bava evaM ivakasa
o inabanQa - ]d\Bava evaM ivakasa
sahayak ga`nqa {Bibliography}
1 AaQauinak ihndI saaih%ya - nanddulaaro vaajapoyaI
2 ihndI saaih%ya ka [ithasa - saM.Da^.nagaond`
3 ihndI saaih%ya ka baRht [ithasa - (naagarI p`caairNaI saBaa)
4 ihndI saaih%ya ka AaQauinak [ithasa - rama ikSaaor i~pazI
5 gaV ka ivakasa - ramacand` itvaarI
6 AaQauinak kala kI p`vaRi<ayaa^ - naamavar isaMh
7 dUsarI prmpra kI Kaoja [ithasa AaOr Aalaaocanaa - naamavar isaMh
8 ihndI saaih%ya ka [ithasa - naamadova ]%akr
9 ihndI saaih%ya ka dUsaa [ithasa - baccana isaMh
10 ihndI saaih%ya ka AaQaa [ithasa - saumana rajao
20
HIN17202CR (4 Credits)
Title : maQyayaugaIna kavya Medieval Poetry .
[ka[- 1
tulasaIdasa-ramacairtmaanasa-AyaaoQyaakaND- ramavanagamana pR.saM 169-174
(Bart- janak – saMvaad) pR.saM 246 - 250
(ivanaya pi~ka ) pR.saM 118- 125
tulasaI की Bai> Baavanaa
samanvayavaad
laaokmaMgala
[ka[- 2
ibaharI : ibaharI r%naakr pR .saM 445- 450
ibaharI की bahu&ta,
EaRMgaar- pxa,
kavya- saaOYzya
[ka[- 3
Ganaanand : Ganaanand- kiva<a pR. saM 410- 416
Ganaanand का ivarh- vaNa-na p`oma- vyaMjanaa
kavya- dRiYT
21
[ka[- 4
sagauNa Bai@t evaM tulasaIdasa
satsa[- prmpra evaM ibaharI
rIitmau@t kavya evaM Ganaanand
Ganaanand ko kavya maoM CMd yaaojanaa
inaQa-airt paz\yapustk
“maQyakalaIna – kavya ivaivaQaa” - sampadk jaaohra Af,ja,la
sahayak ga`nqa: (Bibliography)
1, gaaosvaamaI tulasaIdasa - Aa. ramacand` Saukla
2, Aagama AaOr tulasaI -Da^. ramamaUit- i~pazI
3, tulasaI ko ihya hoir -ivaYNaukant Saas~I
4, tulasaI kavya maImaaMsaa - ]dyaBaana isaMh
5 tulasaI ko AQyayana kI na[- idSaae -imaEa, ramap`saad 6 ibaharI -Aa. ivaSvanaaqa p`saad imaEa 7 ibaharI satsa[- -jagananaaqa isaMh 8 ibaharI AaOr ]naka saaih%ya -Da^. hrvaMSalaala Samaa- 9 ibaharI ka nayaa maUlyaaMkna -baccana isaMh 10 saMixaPt ibaharI (BaUimaka) -Da^. saMsaar cand` 11svacCndkavyaQaara AaOr Ganaanand -Da^.maaohnalaala gaaOD,
12 Ganaanand ka kavya - sahdova Samaa-
13, Ganaanand kI kavya saaQanaa - imaEa, saBaapit
14, saMixaPt ramacaind`ka( BaUimaka ) -jagananaaqa itvaarI
15, rIitkavya BaUYaNa: dova, Ganaanand - ramafor i~pazI
16, rsaKana: vyai@t%va eMva kRit%va -Da^. maajada Asad
17, mahakiva Ganaanand -raja bauiwrajaa
18 Ganaanand -saunaIta Samaa-
22
HIN17203CR (4 Credits)
Title: paScaa%ya kavyaSaas~ {Western Criticism}
[ka[- 1
o PlaoTao AaOr Arstu : p`%yaya isawant
o AnaukRit isawant
o ivarocana isawant
o ~asadI
[ka[- 2
o laaoMnjaa[nsa ka ]da<a t%va
o vaD-savaqa- ka kavya-BaaYaa isawant
o kaolairja : klpnaa-isawant
o [ilayaT : prmpra va inavaO-yai@tkta isawant
[ka[- 3
o ircaD-sa : kavya BaaYaa-isawant va maUlya-isawant
o kaocao :
o AiBavyaMjanaavaad
o svacCndtavaad
[ka[- 4
o Aist%vavaad
o manaaoivaSlaoYaNavaad
o ibambavaad, p`tIkvaad
o AaQauinakta, ]<ar AaQauinakta
23
sahayak ga`nqa saUcaI {Bibliography}
1 paScaa%ya kavyaSaas~ - Aa.dovaond`naaqa Samaa-
2 paScaa%ya kavyaSaas~ : [ithasa,isawant va vaad - Da^.BagaIrqa imaEa
3 tulanaa%mak kavyaSaas~ - Da^.ramamaUit- i~pazI
4 saMrcanaavaad va ]<arsaMrcanaavaad - gaaopIcaMd naarMga
5 paScaa%ya samaIxaa - dSa-na - Da^.jagadISa jaona
6 paScaa%ya kavyaSaas~ - isawant AaOr vaad - Da^.nagaond` , Da^.kaohlaI
7 paScaa%ya kavyaSaas~ ka [ithasa - Da^.tarknaaqa baalaI
8 AaQauinak Aalaaocanaa ko baIca Sabd - baccana isaMh
9 paScaa%ya kavyaSaas~ - maRdula jaaoSaI
24
HIN17204DCE (4 Credits)
Title - BaaYaa iva&ana ( Bhasha Vigyan)
[ka[- 1
BaaYaa iva&ana – pirBaaYaa, sva$p evaM xao~
BaaYaa iva&ana - AQyayana pwityaaM
BaaYaa iva&ana kI ivaivaQa SaaKaeM
[ka[- 2
Aqa- iva&ana- vaa@ya iva&ana
Aqa- iva&ana- pirBaaYaa eMva sva$p
Aqa- pirvat-na kI idSaaeM
vaa@ya iva&ana ko ivaiBanna t%va
[ka[- 3
$p iva&ana, Qvaina iva&ana
$p iva&ana - pirBaaYaa eMva sva$p
$p iva&ana ko p`kar
Qvaina (svar) pirvat-na ko karNa
[ka[- 4
vaa@ya iva&ana - pirBaaYaa eMva sva$p
vaa@ya ko p`kar
vaa@ya pirvat-na ko p`kar
25
sahayak ga`Mqa
1 BaaYaa iva&ana kaoSa- Da^. Baaolaanaaqa itvaarI
2 SaOlaI iva&ana ka [ithasa- paNDoya SaiSaBaUYaNa ‘SaItaMSau’
3 ihndI Sabd samaUh ka ivakasa- Da^. naroSa imaEa
4 SaOlaI iva&ana AaOr saMrcanaavaad- Da^. narond` saonaI.
5 ihndI BaaYaa Da^. Baaolaanaaqa itvaarI
6 BaaYaa iva&ana Aa.dovaond/naaqa Samaa-
7 BaaYaa iva&ana : isawant va p`yaaoga Da^. Warka p`saad sksaonaa
8 SaOlaI iva&ana ivaVainavaasa imaEa
9 ihndI vyaakrNa Aa.kamatap`saad gau$
10 ihndI SabdanauSaasana ikSaaorIdasa vaajapoyaI
26
HIN17205DCE (4 Credits)
Title- rIitkalaIna EaRMgaaro<ar kavya (Retikaleen Shringarater Kavya)
[ka[- 1
gau$ gaaoivand isaMh – sabad hja,aro 5 pd
gau$ gaaoivand isaMh ka kavyaa%mak pircaya
kavya BaaYaa
[ka[- 2
BaUYaNa ga`nqaavalaI: ivaSvanaaqa p`saad imaEa (5) pd
BaUYaNa ka kavyaa%mak pircaya
raYT/Iyata
[ka[- 3
igarQar kiva raya - naa ,p ̀,saBaa kaSaI- AarMBa sao 5 kuNDilayaa CMd
igarQar ka naIit kavya
kavya saaOMdya-
[ka[- 4
gau$ gaaoivand isaMh ka daSaina-k icantna
BaUYaNa ka kavya iSalp
igarQar kI naIit kavya kI prmpra
27
sahayak ga`Mqa saUcaI-
1 gau$ gaaoivand isaMh - Da^. mahIp isaMh
2 dSamagaMQa ko ivaivaQa Aayaama - ivanaaod tnaojaa
3 isa@K gau$AaoM ka puNya smarNa - Aacaaya- hja,arI p`saad iWvaodI
4 BaUYaNa - ASvanaI prasar
5 BaUYaNa ga`nqaavalaI - Aacaaya- ivaSvanaaqa p`saad imaEa
6 igarQar kivaraya ga`nqaavalaI -naa. p`. saBaa
7 ihndI saaih%ya ka [ithasa - Aacaaya- ramacand/ Sau@la
8 ihndI saaih%ya AaOr saMvaodnaa ka ivakasa - Da^ ramasva$p catuvao-dI
9 ihndI saaih%ya ka AtIt- Baaga- 2 - Aacaaya- ivaSvanaaqa p`saad imaEa
28
HIN17206DCE (4 Credits)
Title-AaQauinak ihndI maihlaa kqaa - saaih%ya (Adhunik Hindi Mahila Katha Sahitya)
[ka[- 1
naarI caotnaa- naarI ivamaSa-
naarI ivamaSa- pr AaQaairt ga`nqa
AaQauinak ihndI maihlaa kqaa laoKna maoM naarI caotnaa
[ka[- 2
svatM~ta pUva- maihlaa kqaa laoKna
svatM~\yaao<ar maihlaa kqaa laoKna
samakalaIna maihlaa kqaakar
[ka[- 3
khanaIkar maIra kaMt ka saaihi%yak pircaya
‘kaga,ja,I bauja, - ’ khanaI-saMga`h ka kqya
‘kaga,ja,I bauja, - ’ khanaI-saMga`h kI maUla samasyaa
[ka[- 4
maO~yaI puYPaa ka saaihi%yak pircaya
maO~yaI puYPaa ko ]pnyaasa ‘gaunaah bao gaunaah’ ka kqya
‘gaunaah bao gaunaah’ ]pnyaasa maoM kamakajaI maihlaaAaoM kI saamaaijak samasyaa
29
saMdBa- ga`Mqa
1 ihndI saaih%ya ka AaQaa [ithasa - saumana rajao, &anapIz p`kaSana idllaI
2 EaRMKlaa kI kiDyaa^ - mahadovaI vamaa-, laaokBaartI p`kaSana
[laahabaad
3 naarIvaad rajanaIit, saMGaYa- AaOr mau_o - saaQanaa Aaya-, ihndI maaQyama kayaa-nvayana
inadoSaalaya idllaI, ivaSvaivaValaya idllaI.
4 AaQauinak kqaa saaih%ya maoM naarI - sva$p AaOr p`itmaa -Da^. ]maa Sau@la,Da^. maaQaurI
CoD,a,Arivand p`kaSana baMba[-
5 BaartIya naarI- kla Aaja AaOr kla, - saraoja gauPta p`kaSana saMsqaana idllaI
6 s~I caotnaa ko p`sqaana ibandu, - saunaIta gauPta p`akaSana saMsqaana idllaI
7 ihndI ka gaV saaih%ya - Da^.ramacand/ itvaarI
8 vaaQavaRnQa (nadI, naarI AaOr saMskRit) - ivaVainavaasa imaEa
9 ihndI saaih%ya ka [ithasa - Da^. nagaond/
10 gaunaah bao gaunaah - maO~yaI puYPaa
11 kaga,j,aI bauja- - maIra kaMt
30
HIN17207DCE (4 Credits)
Title : roKaica~ evaM saMsmarNa (Rekhachitra Aur Sansamaran)
[ka[- 1
roKaica~- pirBaaYaa, ]dBava AaOr ivakasa
saMsmarNa- pirBaaYaa ]dBava AaOr ivakasa
roKaica~ evaM saMsmarNa ka tulanaa%mak AQyayana
[ka[- 2
‘AtIt ko calaica~’ - mahadovaI vamaa-
ramaa, baailaka vaQau, maaM, saaibayaa
‘AtIt ko calaica~’ ka naamakrNa
[ka[- 3
‘AtIt ko calaica~’ maoM saamaaijak ica~Na
‘AtIt ko calaica~’ kI BaaYaa- SaOlaI
‘AtIt ko calaica~’ maoM naarI - Baavanaa
[ka[- 4
‘baajao payailayaa ko GauMGa$’ ka kqya
saMsmarNa saaih%ya maoM knhOyaalaala imaEa ko saMsmarNaaoM ka mah%va
‘baajao payailayaa ko GauMGa$’ ka p`itpaV
31
sahayak ga`nqa:-
1 mahadovaI vamaa- ko roKaica~ - Da^. ma@Knalaala Samaa-
2 ihndI roKaica~ - Da^. kRpaSaoYa isaMh
3 ihndI ka saMsmarNa saaih%ya - Da^. kamaoSvar SarNa
4 ihndI roKaica~: isawant AaOr ivakasa - Da^. ma@Knalaala Samaa-
5 ihndI roKaica~ - Da^. hrvaMSa laala Samaa-
6 ihndI ka gaV- saaih%ya - Da^. ramacand/ itvaarI
7 ihndI saaih%ya va saMvaodnaa ka ivakasa - Da^. ramasva$p catuvao-dI
8 roKaica~ ivaSaoYaaMk - hMsa pi~ka
9 AaQauinak saaih%ya - A&oya
10 AaQauinak saaih%ya ka [ithasa - Da^. baccana isaMh
32
HIN17003 GE (2 Credits)
Title : ihndI Sabd kaOSala -II (Hindi Phonemes & Graphemes- II)
[ka[- 1
ivaramaaid icanhaoM ka p`yaaoga
ihndI ko ]psaga-
ihndI ko p`%yaya
[ka[- 2
ASauiw SaaoQana – Sabd evaM vaa@ya
saMiQa
samaasa
HIN17004 GE (2 Credits)
Title : ihndI vyaakrNa evaM laoKna kaOSala - (II)
( Hindi Grammer & Writing-II)
[ka[- 1
pyaa-yavaacaI Sabd
ivalaaoma Sabd tqaa Anaokaqak- Sabd
Sabd samaUh ko ilae ek Sabd
[ka[- 2
vaacya- ktR-vaacya
kma-vaacya evaM Baavavaacya
ivaSaoYaNa kI AvasqaaeM- maUlaavasqaa, ]%travasqaa,]%tmaavasqaa
33
HIN17003 OE (2 Credits)
Title : ihndI Sabd kaOSala – Baaga-I (Hindi Phonemes & Graphemes I)
[ka[- 1
Sabd laoKna
maa~aAaoM vaalao Sabd
vaa@ya laoKna
[ka[- 2
vaa@yaaoM ko p`kar
imaiEat vaa@ya
saMyau@t vaa@ya
HIN17004 OE (2 Credits)
Title : ihndI Sabd kaOSala – Baaga-II (Hindi Phonemes & Graphemes II )
[ka[- 1
ihndI ka Sabd BaNDar
saMiQa
s~IilaMga-puilaMga (Sabd)
[ka[- 2
ekvacana-bahuvacana (Sabd)
pu$Yavaacak
Sauw-ASauw (Sabd evaM vaa@ya)
34
SEMESTER III
Course code Course Title
Paper
Category
Hours per Week
Credits
L T
Core Papers S.No
01 HIN17301 CR Aadhunik Kavita Core
4
0
4
02 HIN17302 CR Katha Sahitya (Hindi Novel)
Core 4
0 4
03 HIN17303 CR Hindi Natak core
4
0
4
04 HIN17304 DCE Anuvad Elective (DCE) 4
0
4
05 HIN17305 DCE Lambhi Kavita Elective (DCE) 4
0
4
06 HIN17306DCE Vishist
Sahityakar Premchand
Elective (DCE) 4
0
4
07 HIN17307 DCE Natakkar
Bhartendu Harishchandr
Elective (DCE) 4
0 4
08
HIN17005 GE
Hindi Comprehension & Composition-I
Elective (GE) 2 0 2
09 HIN17006GE
Hindi Comprehension & Composition-
II
Elective (GE) 2 0 2
10 HIN17005OE Hindi Grammer
& Writing-I Elective open
(OE) 2 0 2
11
HIN17006 OE Hindi Grammer
& Writing-II Elective open
(OE) 2 0 2
24 Credit = 24 Contact Hours per week 12CR+8DCE+4GE/OE
0
36
Credit Combination could be :12+08+04+06=24
35
M.A. Hindi (Semester-III ) CBCS
For the year 2017
HIN17301CR (4 Credits)
Title: AaQauinak kivata (Aadhunik Kavita -1)
[ka[-: 1
saakot - navama saga- - maOiqalaISarNa gauPt
maOiqalaISarNa gauPt ka kavya iSalp
saakot maoM ]ima-laa ko ivarh- vaNa-na ka sva$p
maOiqalaISarNa gauPt ko kavya ka pircaya
[ka[-: 2
kamaayanaI – icanta, Eawa saga- - jayaSaMkr p`saad
AaQauinak sandBa- maoM kamaayanaI kI p`asaMigakta
‘kamaayanaI’ mahakavya ka iSalp
jayaSaMkr p`saad ko kavya ka pircaya
[ka[- 3
rama kI Sai> pUjaa - saUya-kant i~pazI ‘inaralaa’
ihndI kavya maoM inaralaa ka yaaogadana
inaralaa ko kavya maoM naarI
inaralaa ko kavya ka pircaya
36
[ka[-: 4
nadI ko WIp – kivata - A&oya
samakalaIna kavya maoM ‘nadI ko WIp’ ka mah%va
A&oya kI saaihi%yak ivaSaoYataeM
A&oya ka kavya dSa-na
inaQaa-irt paz\ya pustk : ‘AaQauinak kavya- ivaivaQaa’
saMpadk : p`ao. ja,aohra Af,ja,la
sahayak ga`nqa : (Bibliography)
1, kamaayanaI: kavya maoM saMskRt AaOr dSa-na - Wairka p`saad sa@saonaa
2, Cayaavaad AaOr kamaayanaI - Da^. tarknaaqa baalaI
3 inaralaa kI saaih%ya saaQanaa - Da^. ramaivalaasa Sama-a.
4 kamaayanaI ek punai-va-caar - maui>baaoQa
37
HIN17302CR (4Credits)
Title: kqaa-saaih%ya- (ihndI ]pnyaasa) katha-sahity-(hindi novel)
[ka[- 1
gaaodana - p`omacand ( saamaanya AQyayana)
gaaodana ga`amaINa jaIvana ka dstavaoja,
gaaodana maoM pa~aoM ka cair~- ica~Na
gaaodana ka mahakavya%va
[ka[- 2
baaNaBa+ kI Aa%makqaa- Aacaaya- hja,arI p`saad iWvaodI (saamaanya AQyayana)
ihndI ]pnyaasa tqaa baaNaBa+ kI Aa%makqaa
vastu saMgazna kI dRiYT sao baaNaBa+ kI Aa%makqaa
baaNaBa+ kI Aa%makqaa maoM pa~aoM ka cair~- ica~Na
[ka[- 3
maOlaa AaMcala- fNaISvarnaaqa roNau (saamaanya AQyayana)
AaMcailak ]pnyaasa ko t%vaaoM ko AaQaar pr maOlaa AaMcala
maOlaa AaMcala maoM pa~aoM ka cair~- ica~Na
maOlaa AaMcala ka naayak
[ka[-: 4
]pnyaasa ko p``kar
vat-maana yauga maoM gaaodana kI p`asaMigakta
baaNaBa+ kI Aa%makqaa maoM laoKk ka ]woSya
maOlaa AaMcala kI BaaYaa- SaOlaI
38
sahayak ga`nqa : (Bibliography)
1. p`omacand AaOr ]naka yauga -rama ivalaasa Samaa-
2. ihndI ]pnyaasa nae ixaitja – Da^. SaiSa BaUYaNa isaMhla
3. p`omacand evaM samakalaIna BaartIya ]pnyaasakar -klaavatI p`kaSa
4. p`omacand AaOr ]nako ]pnyaasa - ]Yaa EaiYa
5. p`omacand kI ]pnyaasa klaa AaOr gaaodana – Da^. kRYNadova JaarI
6. P`aomacand: ek ivavaocana- Da^. nand dulaaro vaajapoyaI
7. rcanaakar roNau - puYpa janakr
8. fNaISvarnaaqa roNau ka rcanaa saMsaar -saUrja palaIkala
9. dUsarI prMpra kI Kaoja - naamavar isaMh
10. hja,arI p`saad iWvaodI – saM. ASaaok vaajapoyaI
11. Aacaaya- hja,arI p`saad iWvaodI kI Aalaaocanaa dRiYT- cand` dova
12. AaQauinakta AaOr ihndI ]pnyaasa - [nd`naaqa madana
13. saaih%ya AaOr [ithasa prMpra kI AaQauinakta - maOnaojar paNDoya
14. ]pnyaasakar hjaarI p`saad iWvaodI - i~Bauvana isaMh
15. ihndI ]pnyaasa kI saMrcanaa - Da^. gaaopala raya
39
HIN17303CR (4Credits)
Title: ihndI naaTk {Hindi Natak}
[ka[--1
o naaTk kI pirBaaYaa AaOr t%va
o naaTk ka ]dBava AaOr ivakasa
o AaQauinak naaTk AaOr rMgamaMca ko ivakasa pr paScaa%ya p`Baava
o t%vaaoM ko AaQaar pr p`acaIna evaM AaQauinak naaTk kI tulanaa
[ka[--2
o kFya-U {naaTk} – laxmaInaarayaNa laala
o naaT\ya saaih%ya maoM laxmaInaarayaNa laala ka yaaogadana
o Da^.laxmaInaarayaNa laala kI naaT\ya-klaa
o ‚kFya-U‛ naaTk ko SaIYa -k kI saaqa-kta
[ka[--3
o caMd``gauPt {naaTk} – jayaSaMkr p`saad
o P`asaad ko naaTkaoM ka kqya AaOr iSalp
o rMgamaMca kI dRiYT sao p`saad ko naaTkaoM ka maUlyaaMkna
o ‘caMd`gauPt’ naaTk kI rMgamaMcaIyata
[ka[--4
o jayaSaMkr p``saad ka naaT\ya- saaih%ya: ek pircaya
o Da^.laxmaInaarayaNa laala ka naaT\ya- saaih%ya: ek pircaya
o ‘caMd`gauPt’ naaTk maoM [ithasa AaOr klpnaa
o ‘kFyaU- ’ naaTk ka iSalp-ivaQaana
40
sahayak ga`nqa saUcaI {Bibliography}
1 p`saad ko naaTk - saurond` p`taPa isaMh
2 p`saad ko naaTk - jagadISa p`saad EaIvaastva
3 naaTk AaOr rMgamaMca kI BaUimaka - laxmaInaarayaNa laala
4 ihndI naaTk AaOr rMgamaMca - ek yaa~a - dSava naarayaNa raya
5 Da^. laxmaInaarayaNa laala ko naaTkaoM maoM pa~-EaRiYT - Da^. ja,aohra Af,ja,la
6 ihndI naaTk - jayadova tnaojaa
41
HIN17304DCE (4 Credits)
Title – Anauvaad (Anuvad)
[ka[- 1
o Anauvaad – Aqa-,sva$p evaM pirBaaYaa
o Anauvaad ko p`kar
o Anauvaad kI p`ik`yaa
[ka[- 2
o Anauvaadk ko gauNa
o Anauvaad ka mah%va
o Anauvaad kI ]pyaaoigata
[ka[- 3
o saaihi%yak Anauvaad kI samasyaaeM
o kaya-alayaI Anauvaad kI samasyaaeM
o vaO&ainak - tknaIkI saaih%ya ko Anauvaad kI samasyaaeM
[ka[- 4
o Anauvaad ko ]pkrNa, kaoSa, pairBaaiYak SabdavalaI evaM kmPyaUTr
o Anauvaad- punarIxaNa, sampadna evaM maUlyaaMkna
o Anauvaad kI saaqa-kta, p`asaaMigakta tqaa vyaavasaaiyak pirdRSya
42
sahayak ga`Mqa
1 Anauvaad iva&ana kI $proKa - Da^ sauroSa kumaar
2 kmPyaUTr AaOr ihndI - Da^ hirkaoKna
3 Anauvaad isawaMt AaOr sva$p - Da^ manaaohr saraf
4 Anauvaad ko ivaivaQa Aayaama - Da^ pUrnacand TNDna
5 Anauvaad klaa - Da^ ivaSvanaaqa Ayyar
6 Anauvaad kI samasyaae^ - Baaolaanaaqa itvaarI
7 Anauvaad klaa isawaMt AaOr p`yaaoga - Da^ kOlaaSa cand` BaaiTyaaM
8 kmPyaUTr ko BaaiYak Anaup`yaaoga - ivajaya kumaar malhao~a
9 Anauvaad AvaQaarNaa AaOr Anaup`yaaoga - Da^ cand`Baana Sau@la
10 Anauvaad isawaMt AaOr p`yaaoga - Da^ Aaidnaaqa
43
HIN17305DCE (4 Credits)
Title - laMbaI kivata (Lambi Kavita)
[ka[- 1 : laMbaI kivata kI saOwaMitk BaUimaka
o laMbaI kivata ka sva$p
o [ithasa
o mau#ya kiva {pircaya}
[ka[- 2 : AsaaQya vaINaa - A&oya ( gahna AQyayana)
o ‘AsaaQya vaINaa’ kivata kI vyaa#yaa
o saMvaodnaa
o BaaYaa saaOndya-
[ka[- 3 : AMQaoro maoM - maui@tbaaoQa ( gahna AQyayana)
o ‘AMQaoro maoM’ laMbaI kivata ko $p maoM kivata kI ivaSaoYata
o ‘AMQaoro maoM’ kivata maoM fOMTosaI ka AalaoKna
o ‘AMQaoro maoM’ kivata maoM saMvaodnaa ka sva$Pa
[ka[- 4 : Aa%mah%yaa ko iva$w - rGauvaIr sahaya ( gahna AQyayana)
o laMbaI kivata ko $p maoM ‘Aa%mah%yaa ko iva$w’ kivata ka vaOiSaYT \ya
o ‘Aa%mah%yaa ko iva$w’ kivata maoM BaartIya laaoktM~ ka sva$p
o ‘Aa%mah%yaa ko iva$w’ kivata maoM BaaYaa-saaOYzva
44
saMdBa- ga`nqa
1 laMbaI kivatae^ AaOr narond` maaohna - Da^.rmaoSa saaonaI
navaraja p`kaSana, idllaI
2 A&oya kI kivata - ek maUlyaaMkna - cand`kant vaaMid@Dokr
sarsvatI p`osa, na[- idllaI
3 maui@t baaoQa :kavya AaOr jaIvana ivavaok - caMd`kaMt dovatalao
rajakmala p`kaSana , idllaI
4 rGauvaIr sahaya : - saM.ivaYNau naagar, Asad jaOdI
AaQaar p`kaSana,pMcakulaa
5 na[- kivata ka pirp`oxya - Da^.prmaanaMd EaIvaastva
naIlama p`kaSana,[laahbaad
6 na[- kivata - Aa.naMddulaaro vaajapoyaI
7AaQauinak kavya kqaa va dSa-na - Aa.ramamaUit- i~pazI
8 p`saad,inaralaa,va A&oya - ramasva$p catuvao-dI
9 na[- kivata AaOr Aist%vavaad - Da^ ramaivalaasa Samaa-
10 A&oya - ivaVainavaasa imaEa
45
HIN17306DCE (4 Credits)
Title – ivaiSaYT saaih%yakar:p`omacand (Vishist Sahityakar : Premchand )
[-ka[- 1
p`omacand vyai@t%va evaM kRit%va
[-ka[- 2 kqaakar p`omacand: saamaanya pircaya
dao ]pnyaasa - inama-laa
- p`it&a
maanasaraovar Baaga 1 khanaI - saMga`h sao tIna khainayaaM
- [-dgaah
- zakur ka kuMAa
- pUsa kI rat
[-ka[-3
P`aomacand ko naaTkaoM ka saamaanya pircaya
- kba-laa
- p`oma kI vaodI
[-ka[-4
P`aomacand ko inabaMQaaoM ka saamaanya pircaya
- saaih%ya ka ]d\doSya
- kuC ivacaar
46
sandBa- ga`nqa saUcaI
1 p`omacand- Gar maoM - iSavaranaI dovaI.
2 p`omacand: ek ivavaocana - [nd/naaqa madana.
3 p`omacand:klama ka isapahI - AmaRtraya.
4 p`omacand:jaIvana klaa evaM kRit%va - hMsaraja rhbar.
5 p`omacand:saaihi%yak ivavaocana - naMddulaaro vaajapoyaI
6 p`omacand:ek AQyayana - rajaoSvar gau$.
7 p`omacand:ko saaih%ya isawant - narond/ kaohlaI
8 p`omacand:ek klaa vyai@t%va - jaOnaond/
9 p`omacand:smaRit - saM.AmaRtraya
10 p`omacand:icantna AaOr klaa - [nd/naaqa madana.
47
HIN17307DCE (4 Credits)
Title- naaTkkar Baartondu hirSacaMd ` (Natakkar Bharatendu Harishchander)
[ka[- 1
Baartondu hirSacaMd` ka vyai@t%va evaM kRit%va
Baartondu ko naaTkaoM ka saamaanya pircaya
AMQaor nagarI (naaTk ka saamaanya AQyayana)
[ka[- 2
ihndI naaTk ko p`kar
ekaMkI – pirBaaYaa, sva$p evaM ivaSaoYataeM
ekaMkI ka p`stuitkrNa
[ka[- 3
AMQaor nagarI ka kqya
]_oSya,p`asaMigakta
iSalp vaOiSaYT\ya
[ka[- 4
AMQaor nagarI maoM icai~t samasyaaeM
AMQaor nagarI naaTk ka iSalp ivaQaana
rMgamaMca kI dRiYT sao AMQaor nagarI naaTk ka maMcaIkrNa
48
saMdBa- ga`Mqa
1 ihndI naaTk ]dBava AaOr ivakasa - Da^.dSarqa AaoJaa
2 ihndI naaTk ka Aa%masaMGaYa- -igarISa rstaogaI ,rajakmala p`kaSana, idllaI
3 ihndI naaT\ya pirdRSya - Da^. QaIrond` Sau@la, p`kaSana saMsqaana, idllaI
4 rMgadSa-na - naomaIcaMd` jaOna, raQaakRYNa p`kaSana, idllaI
5 ihndI naaTk - baccana isaMh, raQaakRRYNa pk̀aSana idllaI
6 ihndI naaTk AaOr rMgamaMca phcaana AaOr prK - [nd`naaqa madana
7 ihndI saaih%ya ka [ithasa - Aa. ramacaMd` Sau@la
8 ihndI saaih%ya ka [ithasa - Da^. nagaond`
9 ihndI saaih%ya saMvaodnaa AaOr ivakasa - Da^.ramasva$p catuvao-dI
10 kavya t%vaivamaSa- - Aa.ramamaUit- i~pazI
49
HIN17005GE (2 Credits)
Title- ihndI vyaakrNa - (I) (Hindi Comprehension & Composition-I)
[ka[--1
saM&a, sava-naama, ivaSaoYaNa- pirBaaYaa evaM Baod
ik`yaa, kala, kark - pirBaaYaa evaM Baod
[ka[--2
vacana - pirBaaYaa, p`kar evaM ekvacana- bahuvacana (Sabd)
ilaMga- pirBaaYaa, p`kar evaM s~IilaMga-puilaMga (Sabd)
HIN17006GE (2 Credits)
Title - ihndI vyaakrNa- II (Hindi Comprehension & Composition-II)
[ka[--1
laaokaoi@tyaaoMM ka Aqa- tqaa vaa@yaaoM maoM p`yaaoga
mauhavaraoM ka Aqa- tqaa vaa@yaaoM maoM p`yaaoga
Apizt AnaucCod
[ka[--2
saamaanya p~ laoKna
pllavana
saMxaopNa
50
HIN17005 OE (2 Credits)
Title - ihndI vyaakrNa evaM laoKna - Baaga- I
(Hindi Grammer & Writing I )
[ka[- 1
saM&a, - pirBaaYaa evaM Baod
sava-naama- pirBaaYaa evaM Baod
ik`yaa evaM kala pirBaaYaa evaM Baod
[ka[- 2
]psaga-- p`%yaya
mauhavaro
laaokaoi@tyaaM (iknhIM dsa ka Aqa- evaM vaa@ya)
HIN17006 OE (2 Credits)
Title - ihndI vyaakrNa evaM laoKna - Baaga- II
(Hindi Grammer & Writing II )
[ka[- 1
Payaa-yavaacaI
ivalaaoma
Anaokaqa-k
[ka[- 2
ivaramaaid icanhaoM ka p`yaaoga
Anaok SabdaoM ko ilae ek Sabd
yaugma Sabd
51
SEMESTER IV
Course code
Course Title
Paper Category
Hours per Week
Credits
L T Core Papers
S.No
01 HIN17401CR Katha Sahitya
(short Story) Core
4
0
4
02 HIN17402CR Hindi Natak Core 4
0
4
03 HIN17403CR
Pryojanmulk
Hindi
Avam Journalism
Core
4
0
4
04 HIN17404DCE Aalochna Elective (DCE) 4
0
4
05 HIN17405 DCE
Kavi
Harivanshroy
Bachan
Elective (DCE) 4
0
4
06 HIN157406DCE Dalit Lekhan Elective (DCE) 4
0
4
07 HIN17407DCE Nibandhkar Ram
chander shukla Elective (DCE)
4
0 4
08
HIN17007GE
Translation &
Essay Writing Elective (GE) 2 0 2
09 HIN17008GE Translation
&Writing Skills Elective (GE) 2 0 2
10 HIN17007 OE Prose Writing-I Elective open(OE) 2 0 2
11 HIN17008 OE Prose Writing-II Elective open(OE) 2 0 2
24 Credit = 24 Contact Hours per week
12CR
+8DC
E+4G
E/OE
0
36
Credit Combination could be :12+08+04=24
52
M.A. Hindi (Semester-IV ) CBCS
For the year 2017
HIN17401CR (4 Credits)
Title : ihMdI khanaI saaih%ya (Hindi Kahani Saahity )
[ka[- 1
o cand`Qar Samaa- gaulaorI ka saaihi%yak pircaya
o cand`Qar Samaa- gaulaorI - ‘]sanao kha qaa’ khanaI pr Aalaaocanaa%mak p`Sna
o jayaSaMkr p`saad ka saaihi%yak pircaya
o jayaSaMkr p`saad - ‘AakaSa dIp, mamata’ khainayaaoM pr Aalaaocanaa%mak p`Sna
[ka[- 2
o jaOnaond` ka saaihi%yak pircaya
o jaOnaond` - ‘ p%naI, ek gaaO’ khainayaaoM pr Aalaaocanaa%mak p`Sna
o yaSapala ka saaihi%yak pircaya
o yaSapala ` - ‘krvaa ka va`t, haolaI ka maja,ak’ khainayaaoM pr Aalaaocanaa%mak p`Sna
53
[ka[- 3
inamnailaiKt khanaIkaraoM kI khanaI – klaa ka AQyayana -
o mannaU BaNDarI
o maIra kant
o kmalaoSvar
o Aaomap`kaSa vaalmaIkI
[ka[- 4
ihndI khanaI kI p`vaRi<ayaMa –
o na[- khanaI
o AkhanaI
o saMcaotna khanaI
o samaantr khanaI
sahayak ga`nqa
1. samakalaIna BaartIya khanaI - Da^. ]Yaa Sau@la.
2. khanaI: sva$p AaOr saMvaodnaa – rajaoMd` yaadva.
3. ihndI khanaI samakalaIna pirdRSya - Da^. sauKbaIr isaMh.
4. Aaja kI khanaI – ivajaya maaohana isaMh,
5. na[- khanaI:sandBa- AaOr p`kRit - dovaISaMkr AvasqaI
6. ihndI khanaI kI ivakasa p`ik`yaa - Da^.Aanand p`kaSa
7. khanaI sva$p AaOr saMvaodnaaeoM - rajaond` yaadva
8 ihndI khanaI ka ivakasa -maQauroSa
54
HIN17402CR (4 Credits)
Title: ihndI naaTk (Hindi Naatak) [ka[- 1
AaQao AQaUro - maaohna rakoSa
samakalaIna naaTk AaOr maaohna rakoSa
“AaQao AQaUro” naaTk kI maUla samasyaa
maaohna rakoSa ka naaT\ya saaih%ya maoM yaaogadana
[ka[- 2
AMQaa yauga - Qama-vaIr BaartI
naaT\ya-kavya prMpra maoM Qama-vaIr BaartI ka sqaana
naaT\ya- kavya ko t%vaaoM ko AaQaar pr ‘AMQaa yauga’ ka maUlyaaMkna
Qama-vaIr BaartI ka naaT\ya saaih%ya maoM yaaogadana
[ka[- 3
saMSaya kI ek rat - naroSa maohta
‘saMSaya kI ek rat’ naaTk ko SaIYa-k kI saaqa-kta
naroSa maohta kI saMvaodnaa
naroSa maohta ka naaT\ya saaih%ya maoM yaaogadana
[ka[- 4
AaQao AQaUro naaTk kI rMgamaMcaIyata
‘AMQaa yauga’ naaTk maoM p`tIk- yaaojanaa evaM AaQauinakta
‘saMSaya kI ek rat’ naaTk ka naaT\ya- iSalp
P`amauK samakalaIna naaTkkaraoM ka pircaya
55
sahayak ga`nqa : (Bibliography)
1 AMQaa yauga inavaYa pr - saMjaIva kumaar
2 AMQaa yauga AaOr BaartI ko Anya naaT\ya- p`yaaoga – Da^. jayadova tnaojaa.
3 maaohna rakoSa- ihndI naaTk ka masaIha - gaaoivand caatk.
4 ihndI naaTk- rMgamaMca - [nd`naaqa madana
5 rMgadSa-na - naoimacand.
56
HIN17403CR (4 Credits)
Title : p`yaaojanamaUlak ihndI evaM jana-saMcaar ,jana maaQyama
Pryojanmulak Hindi Avam JanSanchar, Jan Madiam
[ka[--1
o P`ayaaojanamaUlak ihndI ka sva$p evaM pirBaaYaa
o P`ayaaojanamaUlak ihndI kI AavaSyakta evaM ivaSaoYataeM
o ihndI ko ivaivaQa $p : raYT/ BaaYaa, rajaBaaYaa, saMpk- BaaYaa, maanak BaaYaa
o rajaBaaYaa ihndI kI saMvaOQaainak isqait
[ka[--2
o raoja,gaar ko xao~ maoM ihndI
o vat-maana maIiDyaa maoM ihndI
o iva&apna kI tknaIk evaM BaaYaa
o kayaa-layaI ihndI ko p`mauK p`kar – p`a$pNa,iTPpNa,p`itvaodna
[ka[--3
o jana saMcaar- Aqa-, vyaa#yaa evaM p`kar
o roiDyaao ko xao~ maoM BaaYaa kI p`kRit
o tana - Anautana kI samasyaa tqaa balaaGaat kI samasyaa
o samaacaar pzna evaM BaaYaa ka vyai@tkrNa
57
[ka[--4
o maanak ]ccaarNa
o AaMigak evaM vaaicak AiBavyai@t
o dRSya maaQyama maoM p`stutIkrNa kI svaaBaaivakta
o dRSya maaQyama maoM dRSya-Eavya evaM saMgaIt ka talamaola
sahayak ga`nqa saUcaI {Bibliography}
1 p`yaaojanamaUlak ihndI-isawant AaOr p`yaaoga - dMgala JalaTo
2 p`yaaojanamaUlak ihndI - Da^.ivanaaod gaaodro
3 p`yaaojanamaUlak ihndI - Da^.kmalaoSvar Ba+
4 vyavahairk ihndI - Da^.kOlaaSacand` BaaiTyaa
5 vyavahairk ihndI - Da^.mahond` ima~la
6 vyavahairk ihndI - Da^.kmalaa kaOSala
7 AaQauinak janasaMcaar AaOr ihndI - p`ao. hirmaaohna
8 roiDyaao, dUrdSa-na - Da^. hirmaaohna
9 ihndI BaaYaa ka ]dBava AaOr ivakasa - hrdova BaarI
10 ihndI BaaYaa -Baaolaanaaqa itvaarI
58
HIN17404DCE (4 Credits)
Title- Aalaaocanaa (Aalochna)
[ka[- 1
o ihndI Aalaaocanaa ka sva$p,Aqa- evaM pirBaaYaa
o ihndI Aalaaocanaa ko ]dya
o ihndI Aalaaocanaa ko p`kar evaM p`NaailayaaM
[ka[- 2
o svatM~yaaotr Aalaaocanaa kI ivaivaQa p`vaRityaaM
o Saas~Iya Aalaaocanaa prmpra
o manaaovaO&ainak prmpra
[ka[- 3
o ihndI kI svacCndtavaadI Aalaaocanaa
o AaQauinak Aalaaocanaa
o Aist%vaadI Aalaaocanaa
[ka[- 4
o Aalaaocanaa ko maanadND
o nanddulaaro vaajaopyaI jaI kI Aalaaocanaa
o hja,arI p`saad iWvaodI jaI kI Aalaaocanaa
59
saMdBa- ga`nqa
1 Aalaaocak AaOr Aalaaocanaa - baccana isaMh
2 saaih%yaalaaocanaa - Syaamasaundr dasa
3 paScaa%ya samaIxaa Saas~ : isawant AaOr pirdRSya - nagaond ̀
4 ihndI samaIxaa : sva$p AaOr saMdBa- - ramadrSa imaEa
5 ihndI Aalaaocanaa : baIsavaIM SatabdI - inama-laa jaOna
6 kavya t%va ivamaSa- - Aacaaya- ramamaUit- i~pazI
7 rsa maImaaMsaa - ramacand` Sau@la
8 rsa isawant - Da^.nagaond`
9 kavyaSaas~ kI ivaSvakaoYaIya BaUimaka - Aacaaya- ramamaUit- i~pazI
10 saMrcanaavaad va ]tr saMrcanaavad - gaaopIcaMd naarMga
60
HIN17405DCE (4 Credits)
Title - kiva hirvaMSaraya baccana - ivaSaoYa AQyayana
(Kavi Harivanshrai Bachan – Vishesh Addhyan)
[ka[- 1
o baccana: vyai@t%va evaM kRit%va
[ka[- 2
o maQauSaalaa - AarMiBak 20 CMd (vyaa#yaaeM)
o halaavaad ka sva$p
o baccana kavya ka p`mauK p`itpaVya
[ka[- 3
o maQauklaSa - AarMiBak 10 CMd (vyaa#yaaeM)
o samasaamaiyakta
o baccana kavya maoM p`oma va ]maMga ka ]d\doSya
[ka[- 4
o halaavaad
o halaavaadI p`tIka%mak Sabd
o p`mauK halaavaadI kiva
61
sahayak ga`nqa :
1 ihndI saaih%ya ka [ithasa Aa0 ramacand` Sau@la
2 ihndI saaih%ya ka [ithasa Da^0 nagaond`
3 kavyaSaas~ ko nayao ixaitja Aa0 ramamaUit- i~pazI
4 ihndI saaih%ya AaOr saMvaodnaa ka ivakasa ramasva$p catuvao-dI
5 ihndI saaih%ya ka dUsara [ithasa Da^0 baccana isaMh
6 ihndI saaih%ya ]d\Bava va ivakasa Aa0 hja,arIp`saad iWvaodI
7 AaQauinak saaih%ya naMddulaaro vaajapoyaI
8 ihndI saaih%ya baIsavaIM SatabdI naMddulaaro vaajapoyaI
9 ihndI saaih%ya kI khanaI p`Baakr maacavao
10 AaQauinak kavya ka klaa va dSa-na Aa0 ramamaUit- i~pazI
62
HIN17406DCE (4 Credits)
Title- dilat laoKna (Dalit Lakhen)
[ka[- 1
dilat laoKna, AvaQaarNaa evaM ivakasa
dilat saaih%ya kI saamaaijak p`itbawta
dilat saaih%ya kI Aaiqa-k maanyataeM
[ka[- 2
dilat saaih%ya kI saaqa-kta
dilat saaOndya-Saas~
dilat saaih%ya kI iSalpgat p`vaRi<ayaaM
[ka[- 3
jaya p`kaSa kd-ma ka saaihi%yak yaaogadana
‘CPpr’ ]pnyaasa ka kqya kI dRiYT sao ivaSlaoYaNa
‘CPpr’ ]pnyaasa ka dilat saaOndya-Saas~ kI dRiYT sao ivaSlaoYaNa
[ka[- 4
Aaomap`kaSa vaalmaIkI ka saaihi%yak pircaya
‘jaUzna’ ]pnyaasa ka kqya kI dRiYT sao ivaSlaoYaNa
‘jaUzna’ ]pnyaasa ka dilat saaOndya -Saas~ kI dRiYT sao ivaSlaoYaNa
63
saMdBa- ga`Mqa
1 AaQauinak saaih%ya maoM dilat caotnaa - dovaond` caaObao , AaoireMT blaOksvaana
idllaI
2 dilat saaih%ya- sva$p AaOr saMvaodnaa - saUya-naarayaNa rNasauBao, Aimat p`kaSana
gaaijayaabaad
3 AismataAaoM ko saMGaYa- maoM dilat samaaja - [-Sa kumaar, Akadimak p`itBaa
idllaI
4 dilat saaih%ya- [ithasa, vat-maana AaOr BaivaYya - naTraja p`kaSana idllaI
5 dilat caotnaa AaOr s~I - ivajaya kumaar saMdoSa, Da^. naamadova
6 mau#yaQaara AaOr dilat saaih%ya - saamaiyak p`kaSana nayaI idllaI
7 dilat saaOndya-Saas~ - Aaomap`kaSa vaailmakI raQaakRYNa
p`kaSana, idllaI
8 dilat ivaSaoYaaMk - hMsa pi~ka
9 ihndI ka gaV saaih%ya - Da^. ramacand/ itvaarI
10 ihndI saaih%ya ka dUsara [ithasa - Da^. baccana isaMh
64
HIN17407DCE (4 Credits)
Title - inabanQakar : Aacaaya- ramacand` Sau@la – ivaSaoYa AQyayana
(Nibandhkar : Aacharya Ramchander Shukal – Vishesh Addhyan)
[ka[- 1
o Aacaaya- ramacand` Sau@la : vyai@t%va evaM kRit%va
[ka[- 2
o icantamaiNa (Baaga ek) : Aacaaya- ramacand` Sau@la
kovala inamnailaiKt inabanQaaoM ka gahna AQyayana :
Eawa- Bai@t, kivata @yaa hO, lajjaa- glaaina
o vyaa#yaa evaM saar
[ka[- 3
o icantamaiNa ko inaQaa-irt inabanQaaoM ka kqya
o ihndI inabanQa saaih%ya maoM Sau@la jaI ka sqaana
o Sau@la jaI ko inabanQaaoM kI saamaanya ivaSaoYataeM
[ka[- 4
o icantamaiNa maoM AaQaairt Aalaaocanaa%mak p`Sna
o vyai@t- vaOica~yavaad
o Baava -manaaoivakar
65
sandBa- ga`nqa
1 inabanQakar Aacaaya- ramacand` Sau@la Da^ lailat p`saad saksaonaa
2 Aacaaya- ramacand` Sau@la ivajaocand` snaatk
3 Aacaaya- hja,arI p`saad iWvaodI ka saMga`h saaihi%yak Da^. caMdunaaqa caaObao
4 Aacaaya- hja,arI p`saad iWvaodI Da^.i~Bauvana isaMh
5 inabanQakar Aacaaya- hja,arI p`saad iWvaodI Aa.ramamaUit- i~pazI
6 Aacaaya- ramacand Sau@la va ihndI Aalaaocanaa Da^.ramaivalaasa Samaa-
7 Aalaaocak Aacaaya- ramacand` Sau@la ramamaUit- i~pazI
8 ihndI ka gaV saaih%ya Da^.ramacand` itvaarI
9 ihndI saaih%ya baIsavaIM SatabdI naMddulaaro vaajapoyaI
10 maMjaUYaa Aa.ivaSvanaaqa p`BaamaiNa
66
HIN17007 GE (2Credits)
Title - inabanQa evaM Anauvaad (Translation & Essay Writing)
[ka[- 1
inabanQa laoKna (saamaanya)
khanaI laoKna
[ka[- 2
AMga`oja,I sao ihndI/kSmaIrI/]dU- maoM SabdaoM evaM vaa@yaaoM ka Anauvaad.
ihndI iva&apna
HIN17008 GE (2 Credits)
Title - Anauvaad evaM laoKna kaOSala (Translation & writing skills)
[ka[- 1
AMga`oja,I sao ihndI maoM Anauvaad
ihndI sao AMga`oja,I maoM Anauvaad
saMvaad laoKna
[ka[- 2
saar laoKna
AnauCod laoKna
iva&apna laoKna
67
HIN17007 OE (2 Credits)
Title - ihndI gaV laoKna –Baaga-I
( Prose Writing-Part-I)
[ka[- 1
saamaanya p~ laoKna
iTPpNaI laoKna
AnaucCod laoKna
[ka[- 2
Apizt AnaucCod (gaVaMSa)
khanaI laoKna
saar laoKna
HIN17008 OE (2Credits)
Title - ihndI gaV laoKna –Baaga-II
( Prose Writing-Part-II)
[ka[- 1
SabdaoM ka Anauvaad
vaa@yaaoM ka Anauvaad
Sauw-ASauw Sabd evaM vaa@ya
[ka[- 2
ihndI iva&apna
saamaanya inabanQa
p`aqa-naa p~
68