GLOBAL ISSUES

Editör Virginia L. FarrisYazı İşleri Müdürü Charlene PorterKatkıda Bulunanlar Jenifer Bochner

Kara BreissingerRhobyn Costen-SykesEileen KaneCynthia LaCoveyCheryl PellerinGerri Williams

Editör Yardımcısı Rosalie TargonskiDanışma Kurulu Lynne Scheib

Joan R. TaylorSanat Yönetmeni Tim BrownFotoğraf Seçimi Maggie Johnson Sliker

Yayımcı Judith S. SiegelKıdemli Editör George ClackGenel Yayın Yönetmeni Richard W. HuckabyÜretim Müdürü Christian LarsonÜretim Müdür Yardımcısı Chloe D. Ellis

Yazı Kurulu Alexander C. FeldmanJeremy F. CurtinKathleen R. DavisKara Galles

Kapak: Bütün fotoğraflar AP/Wide World Photos’dan alınmıştır.

ABD Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Enformasyon ProgramlarıDairesi, eJournal USA logosu altında, Amerika BirleşikDevletleri ve dünya halkının karşı karşıya olduğu temelsorunlar, ABD toplumu, değerleri, düşünceleri vekurumlarını ele alan beş elektronik dergi – EconomicPerspectives, Global Issues, Issues of Democracy, Foreign PolicyAgenda, ve Society & Values – yayınlamaktadır.

Yeni sayıları her ay İngilizce olarak hazırlanan dergilerimiz,daha sonra Fransızca, Portekizce, Rusça ve İspanyolca olarakda yayınlanmaktadır. Özel baskılarımızın Arapça ve Çinceseçenekleri mevcuttur. Her yayın cilt (baskıda kaçıncı yıl)ve sayıya (yıl içinde kaçıncı sayı) göre kataloglanır.

Dergilerde ifade edilen fikirler,her zaman ABDhükümetinin görüşlerini ve politikalarını yansıtmaz. ABDDışişleri Bakanlığı, dergilerin link verdiği İnternetsitelerinin içeriği ve sürekli erişimi ile ilgili hiçbirsorumluluk kabul etmez; bu sorumluluk tamamen busitelerin yayımcılarına aittir. Dergilerdeki yazılar veresimler, dergide belirtilen telif hakkı sahiplerinin iznininalınmasını gerektiren özel telif hakları taşımadıklarıtakdirde, Amerika Birleşik Devletleri sınırları dışındaçoğaltılabilir ve başka dillere çevrilebilir.

Uluslararası Enformasyon Programları Dairesihttp://usinfo.state.gov/pub/ejournalusa.html adresindegüncel ve geçmiş konuları çeşitli elektronik formatlardakaydetmekte ve ayrıca sonraki sayıların içeriğinin listesinisunmaktadır. Görüşlerinizi ülkenizdeki ABDBüyükelçiliği’ne veya editör masalarına iletebilirsiniz:

Editör, eJournal USAIIP/T/GICABD Dışişleri Bakanlığı301 4th Street SWWashington, DC 20547Amerika Birleşik DevletleriE-posta: ejglobal@state.gov

GLOBAL ISSUES / MART 2006 eDERGİ ABD

Bu Sayıda

Bilgi teknolojilerinde kaydedilen yeniliklerdünyayı, zamanın ve coğrafyanın gelenekselsınırlarından bağımsız olarak insanların haber vebilgiye erişebildiği bir demokratik medya çağınaitmiştir. Yenilikler, yeni bilgidağıtımı, tüketimi vekullanımı modelleri yoluylayeni medya formatlarıyaratıyor. Dünya halkları,bilgiye giden yolu uzun yıllardırelinde tutan medya kuruluşlarıve devletleri aradan çıkararakkendi fikirlerini ifadeedebildikleri platformlara erişimsağladıkça, izleyiciler ile medyakuruluşları arasındaki sınırlarortadan kalkmaktadır.

Medya tüketicileri bir çeşitkatılımcı gazetecilik modelioluşturmak üzere bilgidünyasında kendi alanlarınıoluştururken, köklü medyakuruluşları —gazeteler ve yayıncılar — bu yeni iklimealışmak için çaba sarf ediyor.

Bu değişen teknolojilerin uzmanları veöncüleri konu hakkındaki fikirlerini bu sayfalardabizimle paylaşacak,

ve gelecekte bizi nelerin bekleyebileceğine dairöngörülerini sunarak bu yenilikleri anlatmayaçalışacaklar.Amerikan Basın Enstitüsü Medya Merkezi’nden

(American Press Institute’sMedia Center) Dale Peskin veAndrew Nachison “WeMedia” (Medya Biz’iz) adınıverdikleri bir modelle, ortakbir bilgi toplumu tasarlıyor.Web günlüklerinin öncüsüDan Gillmor yeni birgazetecilik tarzının toplumsalolayları nasıl etkilediğinianlatıyor. Televizyon duayeniJeff Gralnick bir sonrakiyeniliği dört gözle bekliyor.Gelişen medya ve teknolojikyenilikler ile birlikte, İnternetsuçları da yükselişe geçti.Daniel Larkin, ABDhükümeti İnternet Suçları

Şikâyet Merkezi’nin, kendilerine ulaşan İnternetsuçlarına dair ihbarları nasıl ele aldığını anlatıyor.

Yukarıda adı geçenlerle birlikte başka uzmanlarda görüşlerini Gelişen Medya ile paylaştı.

Fotoğraflar: İnternet teknolojisinin gelişimi ve diğer elektronik yenilikler;gazeteler, radyo ve televizyon sinema ve müzik sektörlerini ve kütüphanelerikapsayan bir medya devrimine zemin hazırladı. (Bütün fotoğraflar AP/WideWorld Photos’dan alınmıştır.)

GELİŞEN MEDYAABD DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI / MART 2006 / CİLT 11 / SAYI 2

http://usinfo.state.gov/pub/ejournalusa.html

4 Gelişen Basın Küresel Toplumu YenidenŞekillendiriyor

Amerikan Basın Enstitüsü Medya MerkeziMüdür Yardımcısı Dale Peskin, ve MüdürAndrew Nachison,Yeni teknolojiler bilginin dağıtımını, tüketimini vekullanımını değiştirip toplumsal bilgi tüketimindedevrim yaparak yeni bir basın yaratıyor.

7 Gazeteler Kendi İletişim AraçlarınıYeniden YaratıyorUlusal Gazeteler Birliği Murahhas ÜyesiBrian L. SteffensGazeteler genç okuyucuları ve İnternet okuyucukitlesini çekmek amacıyla ürünlerinin dağıtımıiçin multimedya platformları oluşturuyor.

10 Gazeteler Yeni Teknolojiye NasılAdapte Oluyor?Yeni teknoloji gazetelerin avantajlı içerik, üretim vedağıtım değişiklikleri yapmalarına olanak tanıyor.

11 Radyo-TV’ciler Artık İnternet’te CanlıYayında

Michael Murrie, Telekomünikasyon Profesörü,Pepperdine Üniversitesi, Malibu, CaliforniaRadyo-TV sektörü programlama dağıtımı veüretimini değişen pazarda hayatta kalacak şekildedeğiştirdi.

15 İnternet Çağında Halk KütüphaneleriMaurice J. (Mitch) Freedman, AmerikanKütüphaneler Birliği Eski Başkanı; New York,Westchester Kütüphane Sistemi emekli Müdürü Kütüphane profesyonelleri İnternet’i kullanarak, okurlarabilgi hizmeti sunmak için kütüphane duvarlarını aşıyor.

18 Kültürleri İnternet’te BuluşturmakAmerikan Kongre Kütüphanesi sanatsal, tarihi veedebi önemi olan değerli nesneleri İnternet’tesergilemek için uluslararası bir girişim başlattı.

19 Okuyucular Kendi Gazetelerini YaratıyorKuzey Carolina, Greensboro, Toplum GazeteciliğiKoordinatörü Lex Alexander ile röportaj, NEWS &RECORD

Bir kent gazetesi İnternet üzerinde Kent Merkezi(Town Square) konseptini yaşatarak okuyucularınadaha fazla etkileşim, toplumsal gazetecilik ve katılımimkânı sunuyor.

23 100 Dolar’lık Dizüstü BilgisayarHer Çocuğa Bir Dizüstü, yoksul ülkelerdekiçocukların ileri teknolojinin nimetlerinden daha fazlayararlanabilmesini sağlamak için bir bilgisayargeliştiriyor.

24 Web Günlükçüleri (Blogger) İletişimdeÇığır Açtı

Toplumsal Medya Merkezi’nin Kurucusu,Yöneticisi ve We the Media: Grassroots

Journalism by the PeoPle, for the PeoPle

Yazarı, Dan GillmorWeb günlükleri medyanındemokratikleşmesini destekleyen ortak biriletişim alanı.

27 İnternet AlbümleriFotoğraf Günlükçüleri (photoblogger) hayatlarını vefikirlerini fotoğraflar aracılığıyla paylaşıyor.

33 Dünyanın Diğer Ucuyla İletişimeGeçmek

Çoğu insan ilgilerini ve deneyimlerini paylaşmak içinkendi toplumunun çok uzağındaki yeni insanlarlailetişime geçebiliyor. Bu bölümde bu konudaki üçİnternet projesini ele alacağız.

Wikipedia İnternet üzerinde İngilizce olmayanmateryaller sunma yolunda büyük bir başarı eldeetti.Native Youth Magazine.com Amerika BirleşikDevletleri ve Kanada’da kabile hayatı sürenizole toplulukların kültürlerini ve dillerinipaylaşmalarına ve bu değerleri yeni nesillerede aktarmalarına fırsat tanıyor.Youth Radio medya olanaklarını akıllıcakullanabilen gençlere programlama üretimideneyimi yaşatıyor.

36 İnternet2—Yarının İnternet’ini Yaratmakİnternet2 U luslararası İlişkiler M üdürüHeather Boyles200’ün üzerinde üniversite, yarının İnternet’ininoluşumunu hızlandırmak amacıyla ileri uygulamalarve teknolojiler geliştirmek ve yaygınlaştırmak içinsanayi ve devlet ile birlikte çalışıyor.

39 İnternet Suçlarıyla MücadeleFBI İnternet Suçları Şikâyet M erkezi (IC )Birim Şefi Daniel LarkinIC3; İnternet’te sahtecilik, dolandırıcılık ve İnternetsuçları hakkında artan şikâyetleri araştırıyor.

43 Her e-Tüketicinin Bilmesi GerekenlerABD’deki bir grup tüketici hakları savunucusu,İnternet sahtecilik ve dolandırıcılıklarını önlemekiçin yol gösteriyor.

44 İşte Bir Sonraki Yenilik BuradaNBC Haber, İnternet ve yeni medya teknolojileri ÖzelDanışmanı; Columbia Üniversitesi Gazetecilik YüksekLisans Programı Yeni Medya Yardımcı Profesörü JeffGralnick,Kablosuz cihazların sunduğu olanakların gittikçeartması, onları görüntüyü her formatta (oyun,haber, eğlence) sunabilecek en yeni platformlarhaline getirecek.

47 KaynakçaYeni ve gelişen medya hakkında daha fazla bilgialabileceğiniz kaynaklar.

49 İnternet KaynaklarıÇevrimiçi kaynaklar.

İnternet Video Günlükleri(videoblog)

“Family”de Michael McIntee babasının hayatı ve hikâyelerinihatırlarken, aile tarihinin önemini de keşfeder. Bu cümle,ziyaretçilerini online izleyicilerle hayatlarını paylaşmaya daveteden ve böylece “yerel toplumsal medya için gelişen bir vitrin”yaratan videoblog sitesi Minnesota Stories[http://mnstories.com]’dan alınmış ve sitenin izniylekullanılmıştır.

[http://usinfo.state.gov/journals/itgic/0306/ijge/ijge0306.htm]

Gelişen Basın Küresel Toplumu Yeniden ŞekillendiriyorDale Peskin ve Andrew Nachison

Geleneksel basın ile toplum arasındaki ilişki değişiyor vebilgi uzmanları bu “trend”e “Medya Biziz” (We Media)adını veriyor. Yayıncılık alanındaki bu gelişme, Web’insosyal ağının, hiçbir coğrafi bağlantısı olmayan ancakteknolojik olarak ilişkili insanlara haber ve bilgi üretimi,analizi ve erişimi fırsatı sunmasına imkân tanıyor.

Dale Peskin ve Andrew Nachison Virginia’nın Restonşehrindeki Medya Merkezi’nin müdür yardımcısı vemüdürü. Amerikan Basın Enstitüsü’nün bir bölümü olanMerkez, etkileşim halindeki dünyamızda bilgiye daha iyierişebilen bir toplum inşa etmeyi hedefleyen bir düşüncetakımını barındırıyor.

Fotoğraflar: Bilgi teknolojileri, nesiller ve kültürleri kapsayan trendlerle,insanların şimdiye kadarki en iyi iletişimi kurmalarına olanak tanıyor. “WeMedia” devriminin katılımcıları fotoğraf ve görüntü kaydetmek ve göndermekiçin cep telefonu kullanıyor; özel ihtiyaçlarına göre hazırlanmış bilgiler eldeetmek için güçlü arama motorlarından faydalanıyor; başka oyunculardan oluşanağlarla karmaşık oyunlar oynuyor; ve küresel bir izleyici kitlesine ulaşan El Ceziregibi uydu kanalları izliyor. Anaokulundan üniversiteye kadar her noktada buteknolojiler temel eğitimin araçları, sınırsız bilgiye giden bir yol ve geleceğinbecerilerini edinmek için bir fırsat sunuyor.(Bütün fotoğraflar AP/Wide World Photos’dan alınmıştır.)

Bilgi teknolojilerindeki yenilikler insanlığı, neredeyseherkesin haber ve bilgiye anında erişim sağlayabildiği vebilgi ve haber sektörünün üreticileri ve destekçileriolabildiği demokratik bir medya çağına götürdü. Sonuçolarak haber artık sıra dışı yollardan ve öngörülemeyensonuçlarla iletiliyor.Ortak bir dijital medya deneyimi bildiklerimizi ve onlarıöğrenme biçimimizi nasıl etkiliyor? Eğer herkes gazeteci,yayıncı veya arşivci olabiliyorsa, gerçek hikâye yaratıcılarıve sahipleri ne yapıyor? Bütün bunların küresel dünyamızüzerindeki etkileri ne?Toplumu etkileyen haber ve bilgilerde katılıma vetoplumsal sorumluluğa yer vererek sınırsız kaynaktanyayılan içeriğe küresel erişim sağlama olgusunu tanımlamaküzere dört yıl önce yaratılan ismiyle “We Media”nıntemelinde bu sorular yatmaktadır.

Bu ifade şekillerinden biri Google. Dünyanın bilgisiniorganize etmeyi hedefleyen İnternet arama motoru,bireylere kendi dünyalarını kontrol etme olanağı sunuyor.İnsanlar kendi kişisel tercihlerini yansıtan bilgiye erişmegücünü elde ederek harekete geçiyor. Haber ve bilgiyekişisel erişimin koşulları artık, bilgi dağıtımı üzerindeiktidar kuran otorite ve para sahibi güçlü kurumlartarafından belirlenmiyor.

Diğer bir ifade şekli ise bloglar, yani web günlükleri.Bu İnternet günlükleri tüm dünyadaki insanları ve buinsanların fikirlerini buluşturuyor. Global Voices[http://www.globalvoicesonline.org] gibi siteler sıradan insanlarınhikâyelerini ve görüşlerini biraraya getiriyor: benzersizkoşullardan ve kültürlerdenotantik sesleriyle hikâyelerinianlatan insanlar. Blogların gücüo kadar etkili ki, sayıları 25milyonu aşan (blogosferdeki e-günlüklerin yaklaşık yüzde 25’i)blog sitelerini takip etmek içinhttp://www.technorati.com gibiweb siteleri yaratıldı.

Üçüncü bir ifade şekli iseuluslararası uydu kanallarındakiartış oldu. Medyadakidemokratikleşme havadalgalarını (radyo-TV dalgaları)bütün kültürlerin erişimine açtı.70’in üzerinde uluslararası kanaldüşük maliyetli dijitalteknolojilerini ve uydu yayınını kullanarak, her türlübakış açısına hitap eden haberleriyle dünyanın diğerucuna ulaşarak sınırları aşıyor. Devlet destekli BBC,dünya çapında 100 milyon insana ulaşan ve 43 dileçevrilmiş yüzlerce kanalı ve İnternet siteleri ile yeni birBritanya imparatorluğu kurdu. El-Cezire fırtınalı veçalkantılı bir bölgede özgür medyayı savunuyor ve Arapdünyasının düşüncesini şekillendiriyor. El-Cezire2006’nın sonlarına doğru yayına sokacağı bir İngilizcehaber kanalı ile etkisini arttırmayı hedefliyor.

“We Media”, en güçlü medya iletişimi olan“konuşma”yı destekleyen kişisel medya cihazlarınınyaygınlığını da kapsamaktadır. 2005’in sonunda 2milyardan fazla insanın (dünya nüfusunun neredeyse üçtebirinin) cep telefonu vardı. Tüm dünya genelinde her yılyaklaşık 800 milyon yeni cep telefonu satılıyor.2008 itibariyle yaklaşık 600 milyon kişi herhangi bir

olayı, çoğunluğu cep telefonlarının bir özelliği olangelişmiş dijital kameralarla kaydedebiliyor olacak. Öyle ki,bu cihazlar hayatın içinde eşi görülmemiş bir yaratma,üretme, paylaşma ve katılma gücüne sahip bir “küreseliçerik nesli” yaratıyor. Küresel ağlar insanların istedikleriyer ve zamanda haber, fikir, görüş ve görüntü göndermesineimkân tanımakta.

Ortaya çıkan şey “We Media”nın en güçlü ifadesidir:katılım. Herkes hikâyenin bir parçası. Herkesin kendinegöre bir etkisi var.

“We Media”, geleneksel kurumlar arasında değişenilişkide özellikle belirgindir. “WeMedia”, editöryal kontrolün veyaresmi iş akışının çalışanlarınkararlarını etkilemediği veya çokaz etkilediği, tabandan gelen yenibir süreçtir. Aslında, “We Media”Web’in sosyal ağında gelişen ya daçabucak sona eren eşzamanlı veçok merkezli diyaloglarınsonucudur. Haber ve bilgitoplama, iletme, analiz etme vedağıtma sürecinde etkisi olan birvatandaş veya vatandaşlar,denetlenen kuruluşlara ve onlariçin çalışan gazetecilere rakipoluyor. Ancak amaç aynı olabilir:demokraside ihtiyaç duyulanbağımsız, güvenilir, doğru, genişkapsamlı ve uygun bilgiyisağlamak.Bir zamanlar geleneksel

gazeteciliğin kıyısında yer alan “We Media”, artık göz ardıedilemeyecek bir olgu haline geldi. Topluluklar, şirketler,devlet kuruluşları, aydınlar, bağımsız gazeteciler, köşeyazarları, gazetecilik okulları ve hatta haber ajansları da buharekete katılıyor. Ana akım medyada filizlenen projeler,tek bir konunun bile siyasal gündemi uzun süre meşgulettiği teknoloji meraklısı bir ülke olan Güney Kore’de,halktan on binlerce kişinin gazetecilik yapmasını sağlayanşaşırtıcı Oh My News [http://english.ohmynews.com/]deneyiminden etkileniyorlar. Oh My News kuruluşundanüç yıl sonra bir hükümeti devirecek ve Kore’nin medyapatronlarının etkisini azaltacak kadar güç kazandı.

Fotoğraflar: Yahoo!, MSN, ve Google gibi iletişim devleri dünya halkının bilgikaynaklarına erişmesini sağlarken, bugünün iletişim toplumunda, medyanın çeşitliliğihiçbir kurumun haber ve fikir akışını kontrol edememesine neden oluyor. (Bütünfotoğraflar AP/Wide World Photos’dan alınmıştır.))

Kutsal gazetecilik mesleğinin haber kollayıcı vasfıylasürdüğü hegemonya yeni teknoloji, rakipler ve hizmetettiği kitle tarafından ilk defa tehdit edildiğinde tarihsel biran yaşandı.

Eğilimler gazeteciliğin temel değerleri hakkındaönemli tartışmalara yol açmış durumda. Gazeteciliğinkendini yeniden tanımlama ve yıkıcı güçlere karşı adapteetme sürecinde olduğu çok açık. Tartışmalarınmerkezinde ise kontrol, güvenilirlik ve kârlılık gibi kritikmeseleler yatıyor.

Herkes gazeteci olabilir mi? Birçok gelenekselgazeteci katılımcı gazetecilere, özellikle de blogculara karşıdışlayıcı bir tutum sergiliyor ve onları uluslararasıaraştırmacılık, dürüstlük, denge ve tarafsızlıkstandartlarını kabul etmeyen benmerkezci ve yetersizamatörler olarak görüyor. Diğer yandan birçok blogcu da,ana akım medyanın kendi çıkarlarını ve ekonomikkurtuluşunu özgür basının toplumsal sorumluluklarındanönde tutan küstah ve dışlayıcı bir grup olduğunudüşünüyor.

Birçok geleneksel gazetecinin anlamakta güçlükçektiği şey şu; bir katılımcı, gazetecilik becerisi veyaeğitimi açısında yetersiz olsa da, İnternet’in kendisi zatenbir kontrol mekanizması işlevi üstlenmektedir. Ancakoradaki editöryal karar uçlarda ve genelde verisunulmadan önce değil, sunulduktan sonra uygulanır. Bubilgi ekosisteminde vatandaşlar, bir hikâyenin gerektiğigibi rapor edilmesi, dağıtılması ve düzeltilmesikonusunda birbirine güvenir. O hikâye artık teslimtarihleri ve dağıtım takvimlerine göreşekillendirilmeyecektir. Bunun yerine birçok medyaformu içinden geçecek ve böylece organik olarakşekillenecektir. Hikâye okuyucular dışında hiç kimseyeait değildir.

Bu yaklaşımın esnekliği ile vurgu, haberinfiltrelenmesinden çok haberin yayınlanması üzerindedir.Görüşmeler herkesin görebilmesi için toplum önündeyapılır. Oysa geleneksel haber kuruluşları haberiyayınlamadan önce filtrelemek için kurulmuştur.Editörler ve gazeteciler işbirliği halindedir ancakaralarındaki tartışmalar kamuoyunun incelemesine vekatılımına açık değildir.

Katılımcı gazetecilik ile geleneksel gazetecilikarasındaki en belirgin farklar onları üreten yapılar vekurumlardır. Geleneksel medyayı yaratanlar ticari amaçlıhiyerarşik kurumlardır. Çalışma modelleri reklamlardanelde edilecek kâra odaklıdır. Dakik iş akışı, kârlılık vebütünlüğe önem verirler. Kâr yerine diyalog, işbirliği veeşitliğe önem veren sivil ağlar ise katılımcı gazetecilikkanadını oluşturur. Katılımcı gazetecilik modelinde klasikolarak eğitim görmüş bir gazetecinin aracı veyakolaylaştırıcı olmasına ihtiyaç yoktur. Birçok weblog,forum ve çevrimiçi grup bu tür bir uygulama olmadanetkin bir şekilde çalışır.

Bazılarına göre dijital medyanın geleneksel bilgi tüketimve dağıtım modellerini bozmasının, medya şirketlerinin kısavadeli zararlarından fayda sağlamayı amaçlayan birsilkeleme hareketinden ve yeni nesil iletişim devleri içinyeni iş olanakları yaratmaktan pek de farkı yoktur. Busenaryoya göre Google, MSN, ve Yahoo! gibi şirketler yerelgazeteler, televizyon, radyo ve dergicilerin yerine geçerekmedya deneyimlerimizin egemen sahipleri halinegelecektir.

Ancak egemenlik, iletişim toplumu için fazla eski birkavram. Bireyler bilgiye nasıl ve ne zaman erişecekleri vekiminle paylaşacakları konusunda eşi görülmemiş bir çabasarf etmekteler. Bu anlamda dijital medya güç ve kontrolüzerine kurulu her türlü kuruluşun çıkarları için yıkıcı biretkiye sahiptir. Hangi bilgiye erişebildiğimiz bir zamanlarnerede yaşadığımıza bağlıydı. Küresel göçebelerin iletişimtoplumunda sosyal başkentimiz yaygın kişisel ağlar aracılığıylagenişleyerek bütün dünyayı kapsayabiliyor. “We Media” çokyakında haber ve bilgi akışını kontrol eden kurumlarınetkisini aşacak bir güçtür. “We Media”, medya sanatındayükselen değerin ses – bireyin otantik ve kültürel ifadesi –olduğunu savunmaktadır.n

Bu makalede ifade edilen görüşlerin ABD hükümetinin görüşleri veyapolitikaları ile bağlantısı yoktur.

Gazeteler İletişim Araçlarını Yeniden YaratıyorBrian L. Steffens

İrili ufaklı bütün gazeteler teknolojik değişimler ve pazardeğişimlerine uyum sağlamaya çalışmakla geçirdikleri uzunbir geçmişe sahiptir. Küçük ilçe ve toplulukların gazeteleri,kendilerine yerel olayları daha önce şahit olmadıkları kadarhızlı ve detaylı bir şekilde sunma şansı tanıyan yeni birteknolojik çağda güç kazanıyor.

Brian L. Steffens Ulusal Gazeteler Birliği’nin (NNA)murahhas üyesi. 1885 yılında kurulan ve Amerika’daki eneski ve en büyük gazete birliği olan NNA, 2,600 gazeteyitemsil etmektedir. Steffens ayrıca Missouri GazetecilikOkulu’nda geçici yardımcı profesör olarak çalışmaktadır.

Fotoğraflar: Geleneksel basılı gazeteler halen okuyucularına düşük maliyetli,taşınabilir ve kapsamlı bir bilgi kaynağı sunuyor. İnternet gazetelerin – hatta haftalıkgazetelerin – yedi gün yirmi dört saat en yeni haberleri web sitelerinden, çoğunluklagazetenin kendisinde olduğundan daha fazla içerik ve fotoğrafla yayınlamasınaolanak tanıdı. (Bütün fotoğraflar AP/Wide World Photos’dan alınmıştır.)

Gazeteler 21. yüzyılda değişen çevrelerine uyumsağlayan bukalemunlar haline geldi. Aslında bugüne kadarolup biten de buydu: yaprak besleme baskı makinelerindenrotatif matbaalara, linotip makinelerden masaüstüyayıncılığına, siyah-beyazdan renkliye, ve şimdi de kağıttanelektronlara.

Gazeteler yeni sunum ve dağıtım formlarını kapsayacakşekilde değişiyor olsa da, daha uzun bir süre bizimle birlikteolmalarını garantileyen benzersiz olanaklar sunmaya devamediyor. Gazeteler hâla, öncelikle haber; yani geneldegüvenilir, doğru, dürüst ve gerçeğin peşindeki bilgiyi sunantek araç olma özelliğini sürdürüyor.

Radyo öncelikle bir müzik ve konuşma aracı.Televizyonun asıl alanı eğlence. İnternet, içeriğin kalitesi vedoğruluğu hakkında hiçbir güvence vermeden her türlübilgiye erişim sunan bir araştırma aracı.

Yerel gazeteler ve topluluk gazeteleri ise okuyucularınçok değer verdiği bir şey sunuyor: yerel haberler.

Televizyon istasyonları ve büyükşehir gazeteleri; büyük kentler,gittikçe yayılan varoşlar ve milyonlarla ölçülen nüfuslara sahiptopluluklar dâhilindeki bölgesel kitlelere hizmet sunar. Kablolu TVkanalları ve İnternet, ulusal ve uluslararası kitlelere hizmet verir.Yukarıda sayılanların hiçbiri tam anlamıyla yerel veya mahalli olanhaberleri kapsamlı ve tutarlı bir şekilde ele almaya yetecek zamana,yere veya sayfaya sahip değildir. Onlar, yerel gazetelerin ayırıcıözelliği olan gündelik hayatı, yani yerel hükümetleri, okulları, yerelsağlık hizmetleri ve tıbbi kaynakları, mahalli sporları, sosyaletkinlikleri, hizmet kulüpleri ve kilise etkinliklerini değil; dahabüyük hikâyeleri ve çatışmaları haber yapar.

Bu durum, Amerika’daki ulusal gazetelerin ve abonelerininsayısı azalırken, günlük olarak yayınlanmayan yerel gazetelerinsayısının 5,500’den 7,000’e çıkmasının ardında yatan nedeniaçıklıyor. Günlük olarak yayınlanmayan gazetelerin okunma oranıneredeyse üç katına çıkarak haftada 70 milyona ulaştı. Yeniteknolojiler geleneksel gazetecilik sektörü için bir tehdit – yeni biröğrenme eğilimi ve denenmemiş iş modelleri – oluşturuyor ama buyeni teknolojiler yerel haber kuruluşları için yeni olanaklar vefırsatlar da yaratıyor.

Yerel Gazeteler Rekabete KatıldıHaftalık yerel gazeteler artık, yerel radyo istasyonlarına sondakika haberleri veya spor haberleri sağlamak zorunda değil.

İnternet yokken, yerel hükümet veya okul yönetim kurulutoplantıları hakkında Perşembe gecesi ulaşan haberler veya Cumagecesi yapılan lise spor müsabakaları bir sonraki haftaya kadarbaskıya giremezdi. İnternet haftalık yerel gazetelere son dakikahaberleri ve spor haberleri konusunda günlük gazeteler, radyolarve televizyonlar ile başa baş rekabet şansı tanımıştır.

Ancak artık web haberleri bile eskiyebiliyor. Örneğinbenim yerel gazetem son dakika haberleri, spor gelişmelerive maç boyunca değişen skorları, cep telefonuma gönderdiğimesajlarla anında ulaştırıyor. Mahalli takımın teknikdirektörü beklenmedik bir şekilde istifa ettiğinde, bu haberiilk duyanlardan biri bendim ve ayrıntıları öğrenme arzumbeni bilgisayarımı açıp yerel gazetenin sitesine girmeye itti(başka bir eyalette seyahat ediyordum ve gazetenin baskısınıalma imkânım yoktu). Eve döndüğümde, gazetenin birsonraki sayısını edinmek ve son gelişmeler ve röportajlarhakkında bilgi edinmek için sabırsızlanıyordum. BizAmerikalılar gazetelerimiz ve bilgisayarlarımızı her yeretaşımayız ama cep telefonlarımızı her yere götürürüz. Artıkgazeteler okuyucularına neredeyse her zaman ve her yerdeerişebiliyor.

Gazeteler artık televizyonlara renk, video ve fotoğrafteslim etmek zorunda değil. Yerel gazeteler artık yerel hikâyeleriçin, bölgesel televizyonlardan daha fazla görsel öğesağlayabiliyor.

Bir TV istasyonu en büyük iki lise arasındaki Cuma gecesimaçı hakkında beş saniyelik bir görüntü yayınlayabilir ancakbir yerel gazetenin web sitesi, bölgedeki bütün liseler veortaokullardaki spor müsabakaları ve mahalli maçlar hakkındasınırsız sayıda renkli fotoğraf veya video klip yayınlayabilir.

Daha da iyisi yerel gazeteler, web sitelerine daha fazla resimkoyarak, daha fazla tekrar basım talebi alacaklarını ve böylece artanbir gelir akışı sağlayacaklarını öğrendi. Gazete bir gün bir olayhakkında bir fotoğraf basmışsa ve orada Johnny varsa, onun anne-babası ve akrabaları bu gazeteden birkaç kopya satın alabilir. Amaeğer Johnny ve bütün takım arkadaşlarının fotoğrafı web sitesindeyayınlanmışsa, daha fazla ailenin gazeteyi satın alma olasılığı katkat artacaktır.

Gazeteler, yerel gazetelerin hâlâ dikkat çekici olan baskıları ilebu gazetelerin web siteleri ve kısa mesaj servislerinin artan kitlesinibirleştirerek reklamcılar için daha geniş bir erişim alanı sunuyor.Birçok gazetenin web sitesi veya elektronik versiyonlarına artık kârgetiren alanlar gözüyle bakılıyor olsa da, basılı ürünler de %20oranlarına ulaşan kâr marjları sağlamaya devam ediyor. Olumlutarafı böyle.

Gelişen teknoloji tabii ki bütçeyi de etkiliyor. Ulusal çaplıChristian Science Monitor’ün basılı versiyonları, elektronikedisyonunun neredeyse iki katına mal oluyor. Genel varsayımşöyleydi: gazete baskıları daha fazla satıldıkça, şirket dahayüksek gelir ve kâr elde edecekti. Daha fazla satış geliri, dahafazla kâr getirecekti.

YANLIŞ. Gazete baskıları daha fazla gelir getirdi ama bubaskıların üretimi ve dağıtımına çok daha fazla para harcandı.Satılan her gazete baskısından elde edilen kâr, tek birelektronik kopyanın üretimi ve dağıtımı ile sağlanan kârınneredeyse yarısıydı. Elektronik basım, daha fazla haberbaskısına, mürekkebe ve pahalı dağıtım kanallarınabaşvurmadan daha ucuza satılırken daha fazla kârgetirebiliyordu.

Gazete şirketleri elektronik dağıtımın, özellikle de ana pazardışındaki alanlarda, geleneksel baskı edisyonlara karşı makul biralternatif olduğunu öğrenmeye başladı. Tatildeki okuyuculara,evinden taşınmış emekli okuyuculara ya da yeni bir bölgeyetaşınmış ama eski şehrindeki ailesi ve arkadaşları hakkındahaber almaya devam etmek isteyen okuyuculara gönderilengazeteler genellikle haftalar sonra ve hasarlı bir şekilde ulaşır.

Dijital edisyonlar ise aynı gün içinde hiçbir yırtık veyahasar olmadan ulaşır. Doğum ve ölüm haberleri, veya mahallibir spor yıldızı hakkındaki haberler, bir tebrik veya tesellimesajı gönderecek süre içinde yakındaki veya uzaktakiarkadaşlar, aileler, tatilciler ve emeklilere iletilir.

GLOBAL ISSUES / MARCH 2006

Sonuç olarak, yeni teknolojiler haber şirketlerinin müşterihizmetlerini geliştirmesini ve maliyetlerini kontrol etmesini sağlar.Önümüzdeki yıllarda milyonlarca Amerikalı basılı bir gazeteninucuzluğu, erişilebilirliği (bir bilgisayara ihtiyaçları olmayacak) vetaşınabilirliğine (güç kablosu veya pile ihtiyaç duymadan) değerverecektir. Ancak, acil mesajlar ve güncellemelere (cep telefonları)ve basılı bir gazetenin verebileceğinden daha fazladerinlik ve bağlama (İnternet) değer verenler deolacaktır.

Eğer bir okuyucu jogging yapıyorsa, birgazete baskısını okuyamaz ama iPod’unakaydedilen haberleri (podcast) dinleyebilir.Hiçbir güç kaynağının olmadığı bir trende veyaotobüste seyahat halindeki bir okuyucu içinbasılı gazeteler (ya da iyi bir laptop pili) dahadeğerli olacaktır. Eğer okuyucu ana metropolsahasının dışındaysa, laptopu için kablosuzİnternet’e veya, cep telefonu için yeterince güçlübir sinyale erişemeyebilir. Gazeteler, habertüketicilerinin olduğu yerde olmalı veokuyucuların her yerde ve her şekildekullanabileceği bir araç ile iletilmelidir.

Yakın dönemde bu araçlar kâğıt,bilgisayar, cep telefonu ve iPodlar olacaktır.Gelecek ise, kesinlikle bize daha farklı bilgipaylaşım yöntemleri sunacaktır. Bu canlılığıyakalayan ve haberleri, okuyucu kitlesine uygunzamanda, mekânda ve yöntemde sunangazeteler uzun ve zengin bir geleceğin keyfinisürecektir.

Bir Toplumu Bir Arada Tutan Bağlar

Medyadaki güncel tema, vatandaşların kentseletkinliğe nasıl dâhil edileceği konusunda yürütülenaraştırmalardır. Gazeteler editörler, yerel ve kişisel bloglar,İnternet forumları ve birey temelli çeşitli içerik formlarınagönderdikleri genişletilmiş çevrimiçi mektuplar iledenemeler yapıyor.

Bazıları yerel gazetelerin ait oldukları topluluklar ilebağlarını hiçbir zaman koparmadığını ve yeni teknolojilere yanlışbir önem atfedildiğini savunuyor. Küçük kentlerdeki okuyucularher zaman editörlere, muhabirlere ve hatta yayıncılara bile erişmeimkânına sahip oldular. Süpermarket sırasında beklerken, hizmetkulübü toplantılarında, kilise etkinliklerinde ve berber salonundarast geldiklerinde sohbet edebiliyorlar. Küçük şehirlerde okuyucuve gazete arasındaki uzaklık, büyük şehirler ve metropollerdekiuzaklıktan daha az.

Yeni teknolojinin yerel gazetelere sunacağı pek farkedilmeyen avantajlardan biri de eski moda muhabirağlarının genişlemesidir. Az sayıdaki çalışanı ve muhabirininaynı anda birçok yerde olmak zorunda kalması; özellikle deokul yönetimi, belediye başkanlığı, mahalli spormüsabakaları ve kilise etkinlikleri aynı akşama denkgeldiğinde, küçük gazeteler için hep bir sorun teşkil etmiştir.

Yerel gazeteler uzun zamandanberi, kendi çalışanlarının yetişemediğitoplantılar veya etkinliklerin haberyapılması konusunda destek veren,veya mahalli konuların üzerine köşeyazıları yazan yarı zamanlı veya geçicigönüllere ihtiyaç duymuştur. Kablosuzdizüstü bilgisayarlar ve dijital fotoğrafmakineleri hemen hemen herkesin kendiyerel gazetesi için muhabirlik vefotoğrafçılık yapmasını mümkünkılmıştır.

Bu olanaklar sadece toplum vegazetesi arasındaki bağıkuvvetlendirmekle kalmamış, aynızamanda toplumun kendi içindekibağları da güçlendirmiştir.

Amerika’da birçok gazete, küçükşehirlerde yaşayan vatandaşların sağladığıiçeriklerle zenginleştirilen konuları elealmaktadır. Columbia’nın Missourişehrindeki vatandaşların yarattığıMyMissourian.com

[http://www.MyMissourian.com]’da, yerel haberler ve(geleneksel) gazete sitesi şemsiyesi altında toplanmışhikâyeler, köşe yazıları, yorumlar ve fotoğraflar çevrimiçiolarak yayınlanıyor. Bu site gazete veya gazetenin İnternetsitesi yerine geçmiyor, sadece onları tamamlıyor. Basılıgazetenin yer düzenine veya gazete web sitesinin haberanlayışına uygun olmayan haber ve bilgiler bu sitede yeralıyor.

Site, gururlu anne-babalar ve büyükanne-büyükbabalartarafından gönderilen yeni doğan ve üniversite mezunufotoğrafları; sosyal etkinlikler, hatta kasabada yetiştirilen enbüyük sebze ve en sevilen hayvanların fotoğrafları ile doludur.Ayrıca yerel tarifeler, köşe yazıları, yorumlar ve editörmektuplarında yer almayan kişisel hikâyeler, anılar,muhabirlerin katılamadığı toplantılar ve etkinliklerden haberler,kilise ve okul yönetimi hakkında tutulan notlar da burada yeralır.

Fotoğraf: MyMissourian.com, topluluklarındaki hayat hakkındaki hikâyelerinipaylaşmak isteyen Columbia ve Missouri bölgesi sakinlerinin çevrimiçi yazılarınıve fotoğraflarını yayınlıyor. Gönderilen materyallerin en iyileri ColumbiaMissourian gazetesinin haftalık edisyonunda yayınlanıyor. (MyMissourian.com’unizniyle)

eJOURNAL USA

Gönderilen bu materyallerin en iyileri haftalık yayınlanangazetede toplanıyor: komşunuzun haberleri ve komşunuzhakkında haberler. Teknoloji iyi bir şey ve ona en erkenadapte olanlar, ekonomik büyümenin büyük bir bölümünükontrol ediyor. Ancak bazen teknoloji, sadece insanlar ve

toplulukların zaten yaptıkları bir şeyi yapmalarına, yaniiletişim kurmalarına, yardım etmekte kullanılan bir araçolarak karşımıza çıkıyor.

Bu makalede ifade edilen görüşlerin ABD hükümetinin görüşleri veyapolitikaları ile bağlantısı yoktur.

Yerel Gazeteler Yeni Teknolojiye Nasıl Uyum Sağlıyor?

Haberler• Çok düşük bir maliyet artışıyla haftalık gazeteler günlük gazete işlevi görebilir.• Gazeteler artık 12, 24 veya 48 sayfa olmak zorunda değil.• Fotoğraflar ve renk artık baskı konumu ve yer olanaklarına bağlı değil.• İnternet sitesi linkleri okuyuculara daha fazla derinlik ve içerik sunuyor.• Gazeteler ve gazete arşivleri incelenebiliyor. Yerel gazeteler eski sayılarını dijital ortama aktardığında gazete

çalışanları ve okuyucular istedikleri anahtar kelimeyle, eski yöntemlerden çok daha kolay ve hızlı bir şekildeeski yerel gazeteleri araştırabiliyor. Benzer sistemlerin çoğu ücretli olarak sunulduğu için, gazete başka bir gelirkaynağı daha yaratmış oluyor. Daha küçük yerel gazeteler de halen bu çalışma modelini araştırma aşamasında.

• Gazeteler cep telefonu mesajları aracılığıyla son dakika haberleri konusunda radyo ile yarışarak her yerde ve herzaman haber sağlayabilir.

Tanıtım• Gazeteler, İnternet ve kısa mesaj okuyucularına kadar ulaşabilir.• Gazeteler, görsel ve işitsel reklam mesajları sağlayabilir.• Reklamcılar gazetenin İnternet sitesi veya kısa mesaj servisi aracılığıyla beklenmedik stoklara daha kolay

ulaşarak, sonraki haftanın baskısını beklemeden satışları destekleyebilir. Yeni bir ürün geldiğinde veya depodabekleyen ürünlerin yeniden değerlendirilmesi gerektiğinde reklamcıların sonraki haftanın baskısını bekleyecekzamanları olmaz ama gazetenin İnternet sitesi veya kısa mesaj servisini kullanarak bir satışı hemenarttırabilirler.

• Gazete siteleri, aynı ziyaretçi siteye her girdiğinde, aynı reklamcının verdiği farklı mesajları gösterecek şekildeprogramlanabilir.

• Okuyucular çevrimiçi bir reklamdaki bir linke tıklayarak ürün ve uygun hizmet hakkında daha fazla bilgi vegörüşe ulaşabilir.

• Gazete sitelerindeki birçok kupon artık evdeki bir bilgisayar ile yazdırılabilir. Okuyuculardan toplanan bilgiyebağlı olarak bu tür kuponlar bazı temel tüketici gruplarına göre özel olarak şekillendirilebilir.

• Kısa mesajlar cep telefonları üzerinde kaydedilebilir ve satıcılar ve reklamcılara gösterilebilir. Bunlar da bazı temel tüketicigruplarına göre özel olarak şekillendirilebilir.

• Radyo, televizyon veya gazete baskılarının aksine, kullanıcılar gazete siteleri aracılığıyla başka alanlara tıklayıpalışveriş yapabilir.

Üretim ve Dağıtım• Gazeteler çok fazla masraf yapmadan İnternet veya elektronik baskılarını istedikleri sıklıkta yayınlayabilir.

Ekstra baskıya, mürekkep veya kâğıt stoklarının arttırılmasına gerek yoktur.• Genişletilmiş dağıtım daha fazla kâğıt veya mürekkep gerektirmez.• Elektronik baskılar ana pazarın dışında, hatta dünya çapında, aynı gün hiçbir gecikme olmadan dağıtılabilir.

Kâğıt kaybı veya hasarı olmaz, fazladan dağıtım aracına veya personeline ihtiyaç duyulmaz.—Brian L. Steffens

GLOBAL ISSUES / MARCH 2006

Radyo-TV’ciler Artık İnternet’te CanlıYayında

Michael Murrie

Hızla artan teknolojik gelişmeler radyo-televizyonyayıncılarını ardı arkası kesilmeyen değişim dalgalarınauyum sağlamak zorunda bıraktı. Sektör neredeyse bütünçalışma sistemlerini (yayıncıların programlarını sunuş veüretme şekli, izleyici ve dinleyici kitlesinin talepleri ve butaleplerin zamanını) değiştirdi.

Michael Murrie California’nın Malibuşehrindeki Pepperdine Üniversitesi’nde telekomünikasyonprofesörü olarak görev yapıyor. Kendisi aynı zamandaprofesyonel ve akademik yayınlar için elektronik medyahakkında yazılar yazıyor.

Fotoğraflar: Sektör teknolojiye ayak uydurmak ve izleyici kitlesinikaybetmemek için değişirken, Radyo-Tv sektöründeki oyunun adı yenidenüretim. Kablolu televizyon kanalları New York’tan Yeni Delhi’ye kadaruzanırken, uydu kanalları da yayın akışlarını tüm dünyaya tanıtıyor. İzleyici vedinleyiciler TiVo, iPod, veDVD gibi ürünlerle kendi haberleri ve eğlence tercihlerinişekillendirme özgürlüklerinin tadını çıkarıyorlar. (Bütün fotoğraflar AP/WideWorld Photos’dan alınmıştır.)

Amerikan radyo-TV sektörü kurtuluş ve başarı hikâyeleriyledoludur. Yarım yüzyıl önce radyo, taşınabilir bir araç halinegelerek ve hareket halindeki insanlar için ağırlığı dramadanmüziğe kaydırarak televizyonun tehdidi karşısında başarılıoldu. FM radyonun tehdidi ile karşı karşıya kalan AM radyo,haber ve provokatif tartışma programları geliştirerek hayattakaldı.

Televizyon yarım yüzyıl önce bütün bir ulusun her akşamkarşısına oturarak vakit geçirdiği bir araç oldu. Amerikalılar ensevilen kahramanları, spor etkinliklerini, haberleri ve tarihiolayları izlemek üzere bir araya geldi. Televizyon Amerikalılariçin hâlâ birincil haber kaynağı ve en çok dikkat çeken reklamaracı olma özelliğini sürdürüyor.

Ancak bugünlerde teknoloji, izleyici davranışları ve iş modellerianlamında şahit olduğumuz değişimler geleneksel radyo-televizyonanlayışını bir kez daha temelinden sarsacağa benziyor.

Eski Rakipler

Kaliteli müzik CD’lerine rağmen, radyo 1990’lardaABD hükümetinin kanunlarda yaptığı değişikliklersonrasında daha önce hiç olmadığı kadar kazançlı halegeldi. Bu değişiklikler bir metropolde veya birçokbölge arasında çok sayıda istasyondan yapılanprogramların birleştirilmesine ve aynı andayayınlanabilmesine olanak tanıdı. Ancak ortaya çıkansonuç, lokal içerik bakımından zayıf ve üstünkörü birprogramcılıktı.

Federal İletişim Komisyonu’nun 2003 yılında13,450 radyo istasyonuna ruhsat vermesi ile lisanslıradyoların sayısı 1970’e göre iki katına çıktı. AmerikaBirleşik Devletleri, 10,000 radyo istasyonu ile ticariradyoların devlet radyolarına egemen olduğu sayılıülkelerden biridir.

Televizyon ilk rakibiyle yerel anten veya kablosistemleri diğer istasyonlardan sinyal almayabaşladığında ve daha sonra CNN ve MTV gibi belirlibir alana odaklanan kanallar eklendiğinde karşılaştı.Kablonun 1980lerde metropollere girmeye başlamasıile küçük ve kişisel girişimler gruplar halindebirleşmeye başladı. Televizyon istasyonları, federalyasalar gereği kablo sistemlerinin yerel istasyonlarıaktarmak zorunda olduğunu savunarak izleyicikitlelerini korumaya çalıştı.

1990’larda doğrudan uydu yayınları, yani dijitalsinyallerle sağlanan ilk hizmet ile rekabet daha da arttı.Kablo da dijital hizmet vermeye başladı ve kanalsayısını kat kat arttırarak birkaç düzineden yüzlereyükseldi.

Zaman geçtikçe ve özellikle mülkiyet kurallarıgevşedikçe radyo-televizyoncular, rekabet veprogramcılık çıkış noktalarında pay edinerekrekabetle başa çıkmaya çalıştı. Günümüzde,ABD’deki en büyük beş medya holdinginin hepsikendi kablolu televizyon kanallarına sahiptir ve enazından bazı türden televizyon programlarıüretmektedir. Bunların dördünün kendi kablodağıtım sistemleri, yine dördünün kendi televizyonyayın ağları ve istasyonları, ikisinin yüzlerce radyoistasyonu varken; üçü de kendi sinema filmleriniüretmektedir. Bu ve diğer medya büyükleriarasındaki karmaşık ilişkileri takip etmek pek dekolay değildir.

Bu arada hem radyo hem de televizyonlar,programları ses veya görüntü kasetlerine kaydetme vebaşka zamanlarda tekrar çalma konusundaki yayıntakvimini saf dışı bırakabilen izleyici ve dinleyici kitleleriile karşılaştı. Kayıt teknolojisi yıllarca önemli bir faktörolamayacak kadar acemi ve karmaşıktı. TiVo’nun

(kişisel televizyonlar için set üstü bir dijital video kayıtcihazı) ve yayın akışlarını içeren benzer cihazların piyasayasürülmesiyle kayıt alma işlemi kolaylaştı ve reklamlar aradançıktı. Bu program akışlarının öneminin düşüşü ve izleyicikontrolü trendinin yükselişinin başlangıcıydı.

Daha sonra 1990’larda, muhtemelen insanlartelevizyona vakit ayıramayacak kadar meşgul olmayabaşladığı için televizyon izlenen evlerin sayısı azaldı. Diğeryandan DVD filmler, İnternet, video oyunları ve diğer yenimedya formları da rekabet halindeydi. Medya yatırımbankası Veronis Shuler’e göre, televizyon ile harcananzamanın İnternet’te harcanan zamana oranı 2000 yılında 8’e1 iken, bu oran 2005’te sadece 4’e 1’di.

İnternet büyük bir rakip olarak ortaya çıktı ancak biryandan da radyo-televizyoncular için yeni fırsatlar yarattı.Araştırma sonuçlarına göre bazı insanlar aynı anda hemİnternet’i kullanıp hem de televizyon izliyordu. Televizyon,çevrimiçi haberler ve yayın akışı bilgileri ile programlarınıtanıtma olanağı buldu. Herhangi bir yerel radyo istasyonuİnternet bağlantısı sayesinde programlarını neredeysedünyanın her köşesinde sunabildi. Radyo-Televizyoncularizleyici ve dinleyicilerini daha fazla bilgi edinmek üzere ilgiliweb sitelerine yönlendirebiliyordu ancak web ziyaretçilerinihaber programlarına yönlendirmek çok daha zordu.

Toplamda haber izleme oranı artmış olsa da, habercilerkararsız ve bölünmüş bir izleyici kitlesi ile karşılaştı. CNNve benzeri kanallar izleyicilere istedikleri anda haber, havadurumu ve spor haberleri sunuyordu. Onları çeşitli bölgeselhaber kanalları izledi. Yerel haberler ve ajans haberleriözellikle sabah saatlerindeki programların kapsamınıgenişletti.

Teslim tarihleri ortadan kayboldu. Haberler her zamanerişilebilir ve günceldi. Muhabirler sürekli yeni canlıyayınları sunmak zorunda oldukları için haber peşinedüşecek zaman bulamamaktan şikâyet ediyordu. Özelliklebütün haber kanalları her dakika yeni bir canlı uydubağlantısıyla o andaki krizi kışkırtmakla meşgulken, 24saatlik haberler ve son dakika İnternet mesajlarının hızlıyayılımı, politikacılar ve halkla ilişkiler uzmanları gibi haberkaynaklarına, tepki göstermek veya görüş bildirmek için çokaz vakit bırakıyordu. Birçok izleyici haberler, hava durumu,spor haberleri ve eğlence programları arasında sürekli gidipgeliyordu. Hatta bazı haber programları, başka kanala geçenizleyicileri geri getirmek için sıradaki haberin tanıtımınıyapıyordu.

ABD ajans haberlerine ve akşam haberlerine daha fazlaiçerik ve açıklama eklenerek alternatifsiz bir hale getirilmeyeçalışılsa da, yıllar geçtikçe izleyicilerini yavaş yavaş kaybetti.2005 yılında üç kanal, yıllardır önemli kişilikler olarak yeretmiş ana haber sunucularını emeklilik veya vefat nedeniylekaybetti.

Radyo-Televizyoncular yine de haberciliğin içindebulunduğu durumu düzeltebilecek yeni teknolojilerbuldu. Haber programları yeni ve gerçekçi grafikler,özellikle de yaklaşmakta olan fırtınaların rotasınıgösteren hava durumu animasyonları kullanmayabaşladı. Uydular aracılığıyla her yerden, örneğinçölde ilerleyen bir uçak gemisinden veya bir askerikonvoydan bile canlı yayın yapılabiliyordu. Sıradanvatandaşlar ilk defa denizaşırı savaşla karşılaştı. Son Iraksavaşında çalışmış olan muhabirler, normal haberyayınlarının dışında, İnternet’teki kişiselbloglarından da bilgi vermeyebaşladı. Haberler hâlâ dikkatçekici ve kazançlıydı.

Sonuç olarak, radyogelirleri (19,3 milyar dolar) vetelevizyon gelirleri (44,8 milyardolar) 2000 yılında zirveyetırmanıp sonraki yıl dibe vurdu.Televizyon daha sonra toparlandıancak radyo aynı düzeyde kaldı.Kablolu yayıncılık istikrarlıyükselişini sürdürdü.

1995 ve 2005 yıllarıarasında dinleyici sayısındayüzde 13’lük bir düşüş yaşayanradyonun sorunları dahaderindi. Düşen reklam gelirleri– ve dolayısıyla istasyondeğerleri – bazı holdingsahiplerinin çok büyük kayıplaryaşamasına neden oldu.Örneğin en büyük radyo şirketi olan Clear Channel2002’de 17 milyar dolar, 2005’te 4,9 milyar dolarzarara uğradı. 2004 yılında Clear Channel, çok fazlareklam alınması nedeniyle rahatsız olan dinleyicilerielde tutmak için promosyonlar ve reklamlar içinayrılan zamanı %20 oranında azalttı. Bu stratejifiyatları arttırdı ve daha kısa reklamları özendirdi. Buyıl, bu stratejinin işe yaradığını gösteren bazı işaretlergörülüyor, ancak radyo hâlâ, son zamanlarda gündemegelen gizli ödeme (payola) (bir şarkının radyodayayınlanması için nakit veya hediye vermek)incelemeleri gibi farklı sorunlarla karşı karşıya. Ticariradyolara alternatif olarak uydu radyoları gelişmeyedevam ediyor, ayrıca müziği taşınabilir ve erişilebilirkılan iPod ve benzeri cihazlar rekabeti daha da ileriyetaşıyor.

iPod ve kuzenleri radyo içeriklerini kaydedip sonratekrar çalabiliyor. Podcasting (pod yayıncılığı) adı verilenişlem radyonun TiVo’su gibi. İçerikler, ulusal radyokanallarından blog tarzı ev yapımı prodüksiyonlara, geniş biryelpaze oluşturuyor.

Dinleyiciler uzun zamandır radyo yayınlarınıkaydedip, taşınabilir cihazlarda tekrar dinleme olanağınasahipti; ancak hiçbir zaman bu kadar fazla içerik, çeşitlilik,kalite ve kontrole sahip olmamış, içeriği kolayca yönetme vekullanma olanağı bulamamıştı.

Televizyon sektörü yüksek kalite yolunda bir sonrakiadım için yıllarca ‘high definition televizyon’u (HDTV)

bekledi. Nihayet, yıllardan sonra, bu aşamagerçekleşiyor.

CD kalitesinde müzik ve yüksek niteliktesinyal alım gücü vaat eden dijital radyo yayınıda yıllardır gelişme sürecindeydi, ancaksektörde bu kadar geniş kapsamlı biriyileştirmenin gerektireceği büyük yatırımıyapmaya yetecek heves yoktu. Buteknolojiyle radyo istasyonları yeni çokludijital sinyallerin yanı sıra normal analogsinyalleri de göndermeye devam edebiliyor.

Yeni Rakipler

Televizyon ve radyo yayıncıları, 1990’lardakiteknolojik devrimler – erişilebilir genişbantİnternet hizmeti ve video sıkıştırma – olmasaydı,21. yüzyıla HDTV ve yeni kanallar dışında pekbir değişiklik olmadan girecekti.

Genişbant hizmetleri telefonşirketlerinin geliştirdiği DSL (digital

subscriber loop), ve kablolu TV sektörünün geliştirdiğikablolu modemlerdi. Bu hizmetler evler ve küçükişletmelere hızlı ve ekonomik İnternet hizmeti sundu.

Dijital video sıkıştırma, bir videodaki bütün verilerisayısal olarak tanımlar, artık veya insanların algılayamayacağıverileri bulup bunları düzenler ve gereksiz olanları atar.Sonuçta ortaya çıkan biçimlendirilmiş bilgi, bilgisayar sabitdisklerine sığar ve hatta İnternet yoluyla da gönderilebilir.Eskiden ancak bir video taşıyabilen elektronik hatlara veyollara, bu sıkıştırılmış sinyallerden düzinelerce sığabilir.Daha fazla depolama kapasitesi, işlemci gücü ve veri işlemekabiliyeti ile masaüstü bilgisayarlar, kolayca video oynatabilirve hatta düzenleyebilir. Böylece küçük ve bağımsız videoüreticilerinin önündeki engeller büyük oranda azalmıştır

Fotoğraflar: Uydu radyosu, interaktif televizyon ve dijital video, yayıncılıkteknolojisindeki en son yeniliklerden sadece birkaçı. (Bütün fotoğraflar AP/WideWorld Photos’dan alınmıştır.)

Dijital video sıkıştırma teknolojisi federalhükümet tarafından da onaylanan ve televizyonistasyonlarının 2009 yılına kadar analog kanallar vesinyallerden dijital kanallar ve sinyallere geçmesinigerektiren yeni dijital televizyon standartlarınınönünü açtı. Dijital dönüşüm yatırımlarına yıllarcadirenen TV istasyonlarının çoğu artık HDTV dedâhil olmak üzere, bir ya da daha fazla dijitalstandarda göre yayın yapıyor. Tüketiciler, fiyatlarımakul düzeye inen dijital televizyonları artık satınalabiliyorlar. Televizyon ekranı bireysel izleyici içindaha küçük ve taşınabilir hale geliyor olsa da,HDTV’nin büyük ekranları bütün aileyi televizyon izlemek içinyeniden oturma odasında toplayabilir.

Ticari radyolar iPod tehdidi altındayken, Applevideo oynatabilen yeni bir iPod ürettiğinde yayıncılar1,99 dolara mal olan prime time programları hazırlamaşansına kavuştu. İlk sonuçlar bu hamlenin reytingleriarttırabileceğini gösteriyor.

Bununla birlikte yeni medya, kâr oranı yüksekgeleneksel televizyon reklamcılığı modelinin geleceğinitehdit ediyor. Alternatif finansman yöntemlerinden ikisiizle-ve-öde (pay-per-view) ve abonelik. Herkes ücretsiz

dağıtım veya satış amacıyla Google’a video yükleyebilir. İzle-ve-Öde sinema filmleri gibi, izle-ve-öde network programları dakablolu ve doğrudan yayın yapan uydu televizyonlarındakullanıma sunuluyor. Şimdi prodüksiyon şirketleri, yazarlar,oyuncular, TV kanalları ve ilgili diğer kişiler bu gelirlerin nasılpaylaşılması gerektiğini tartışıyor.

İnternet daha fazla video sunabildiği için yayıncılar iriliufaklı daha fazla rakibin tehdidi ile karşılaşabilir.Telekomünikasyon ve bilgi teknolojileri sektöründekişirketler IPTV’yi (İnternet protokol televizyon) çoktanpiyasaya sürdü bile. Yeni şirketler ve bağımsızprodüktörlerden hangi yeni İnternet videosunun geleceğinikim bilebilir ki? Ancak geleneksel yayıncıların hemenhepsinin hiç de azımsanmayacak kaynakları, deneyimleri vebir kurtuluş ve başarı mirası ile mücadeleye katılacağı kesingibi görünüyor.

Bu makalede ifade edilen fikirlerin ABD hükümetinin görüşleri veya politikalarıile ilgisi yoktur.

Halk kütüphaneleri ve buralarda görevli profesyoneller,İnternet’in sunduğu bilgi denizinde yolumuzubulmamızda hâlâ önemli bir rol oynamaktalar.

Maurice J. (Mitch) Freedman, AmerikanKütüphane Birliği’nin başkanlığını yapmış ve NewYork, Westchester Belediyesi kütüphane sistemininmüdürlüğünden emekli olmuştur.

Fotoğraflar: İnternet’e 24 saat erişim sağlanabilmesiylehalk kütüphaneleri bugüne kadar görülmemiş bir yoğunlukyaşamaya başladı. Müşteriler evlerindeki bilgisayarıkullanarak kitap ve videokaset ayırtabilir, kamusalkoleksiyonlardan sesli kitaplar ödünç alabilir hatta indirebilir.Kütüphaneler kamu kullanımına daha fazla bilgisayarsundukça, birçok kişi araştırma yapmak, İnternet’te sörfyapmak ve e-posta göndermek için kütüphaneye gelmeyi tercihetmeye başladı. (Bütün fotoğraflar AP/Wide WorldPhotos’dan alınmıştır.)

Fütüristler, başyazarlar ve sayısız insan,İnternet’in gelişiyle kütüphanelere hatta kitaplarabile ihtiyaç kalmadığı iddiasıyla halk kütüphaneleriiçin bir cenaze töreni düzenlemeye yıllardır hazır.Ancak Amerika Birleşik Devletleri’nde birkütüphaneye yolunuz düşerse, kütüphanekullanımının her yıl biraz daha arttığını farkedebilirsiniz. İnternet kütüphanedeki bütün bilgihizmetlerine taş duvarların ötesinden deulaşılabilmesini sağlayarak, bu hizmetlerindolaşımında büyük artışlar olmasına imkân tanıdı.

Halk kütüphaneleri, 150 yıl önce ilk defa ortaya çıkanyeni teknolojileri ve medyayı başından beri benimsedi,kullandı veya destekledi. İnternet ve onun bilgidünyasına sağladığı erişim halk kütüphanelerine,İnternet öncesindekinden niteliksel olarak farklı birteknoloji ve ortam sunuyor. İnternet aracılığıylaerişilebilen bilgi miktarı o kadar fazla ki halkkütüphanelerinin bilgi hizmetlerinde de nitelikseldeğişikliklere yol açması kaçınılmaz.

İnternet Çağında Halk KütüphaneleriMaurice J. (Mitch) Freedman

Öncelikle, İnternet halk kütüphanelerinin haftada 7gün, günde 24 saat (7/24) bilgi hizmeti vermesine vemateryallere erişim sağlamasına olanak tanır. Evinde veyabaşka bir yerde İnternet erişimi olanlar,kütüphanelerin çevrimiçi kataloglarını inceleyebilir,ödünç almak istedikleri materyalleri ayırtabilir veyateslim tarihi gelen ya da geçen materyallerin teslimtarihini uzatabilir. Yani entegre kütüphanesistemlerindeki bütün hizmetlere İnternet aracılığıyla7 gün 24 saat erişilebilir.

İnternet’ten kitap ayırtma olanağı özellikleçevrimiçi müşterilere hitap ediyor. Çoğu kütüphane,önceden elle doldurulan formlara kıyasla, çevrimiçirezervasyonların iki-üç kat artışına şahit oldu. NewYork dolaylarındaki dış mahallelerdehizmet sunan New York WestchesterCounty müşterek halk kütüphanesisisteminde1 1999 yılında ayda 4,000rezervasyon yapılırken, bu sayı2005’te aylık 93,000’e fırladı. Buartışın sebebi, evlerinde bilgisayarolan ilçe halkının çevrimiçi katalogsistemine istedikleri zamangirebilmeleriydi.

Günümüzün çevrimiçikatalogları halkın koleksiyonlaraerişimini sağlayarak arama ve bulmaişlemlerini daha da kolaylaştırdı.Kitapların ve diğer basılımateryallerin sonunun geldiğiyönündeki tahminlere rağmenWestchester, rezerve edilen kitaplarınyüzde 30’unun 1990 öncesi basılankitaplar olduğunu ortaya çıkardı2.Kütüphaneciler daha önce yerindenpek oynamamış kitapların, İnternet kullanıcılarınınçevrimiçi katalogları tarayıp, başka şekildebulamayacakları eski edebiyat hazinelerine erişmesiile raflardan çıkmaya başladığını kaydediyor. İştebütün bunlar yeni teknolojinin geleneksel kütüphanesistemlerine nasıl önemli destekler sağladığının veonların yeni teknoloji çağındaki geçerliliğini nasılarttırdığının özeti.

Bu yeni teknolojilerin ve medyanın kullanıldığıbirçok uygulama geleneksel hizmetlerin geliştirilmesinekatkı sunmuş ve elektronik ortama has başka hizmetlergeliştirmiştir.

Sunulan ilk hizmet İnternet erişimidir. ABDkütüphanelerinin yüzde 90’ından fazlası vatandaşlaraİnternet erişimi sağlamaktadır. Evlerin ve işyerlerininçoğunda İnternet erişimi olsa da, insanlar İnternet’egirmek, e-posta göndermek ya da okumak ve, izinverilen yerlerde, çevrimiçi sohbet etmek için çeşitlinedenlerle kütüphaneye gelmeyi tercih ediyor.

Bu durum, halk kütüphanelerinin vergimükelleflerince sürekli olarak desteklenmesinisağlayan vazgeçilmez bir hizmete dönüştü. Özellikleçocukların İnternet kullanımı hakkındaki güvenlikkaygıları nedeniyle halk kütüphaneleri ebeveynler,çocuklar ve diğerleri için “güvenli” İnternetkullanımı kursları vermektedir. Ayrıca birçok halkkütüphanesi ebeveynler ve çocukları, çocuklar içinuygun olan sitelere yönlendirmek amacıyla kendiweb sitesini kullanmaktadır. Halk kütüphanelerigüvenlik sorunları ile başa çıkmak için filtreler, diğerkısıtlama ve sansür uygulamaları yerine, ebeveynlerve çocukları aktif bir şekilde eğitmeyi tercih etmiştir.

Teknoloji veİnternet’in 7/24 sunduğuimkânları değerlendirenbirçok kütüphane e-postave çevrimiçi sohbetaracılığıyla referanshizmetler sunmaktadır.Birçok kullanıcı uzun sürebeklemeyi gerektirebilecekbir telefon görüşmesiyapmak yerine, e-posta ilesorgulama yapmayı tercihediyor.

Halk kütüphaneleriayrıca harika ve etkili birhizmet olan“Webliyografiler”sunmaktadır.Kütüphaneler her ilgialanından ve her yaştankullanıcılar için konuya

göre düzenlenmiş değerli link listeleri desağlamaktadır. Profesyonel kütüphaneciler,güncelleyip listeledikleri bu linklerin uygunluğunu,doğruluğunu ve geçerliliğini garanti ederler. Ticariarama motorlarının sağladığı sonuçlar bu konulardahiçbir teminat veremez.

Fotoğraflar: Kütüphaneler bilgisayar teknolojisi ile akademikaraştırmaları birleştirme konusunda hep en önemli rolüoynamıştır. Tarihi belgelerin dijital ortama aktarılmasıkonusunda da önderlik etmişlerdir. En gelişmiş teknolojiürünü bilgisayar olanakları ile donatılmış kütüphaneler, ortakilgi alanları hakkında danışılabilecek uzmanları bir arayagetirmiştir. (Bütün fotoğraflar AP/Wide World Photos’danalınmıştır.)

Bronx, Manhattan ve Staten Island’a hizmet veren NewYork Halk Kütüphanesi (NYPL), yüz yıldan fazla birsüredir, çocuk çalışmaları konusunda önder olmuştur.NYPL çocuklara yönelik ana sayfası “On-Lion forKids”te [http://kids.nypl.org/], Herkesin Bilmesi GerekenResimli Kitaplar (yeniden gözden geçirilmiş) ve Çocuklariçin En İyi 100 Kitap başlıklarına erişim sunmaktadır.Bu çevrimiçi listeler, basılı listelerin ulaşabildiğindençok daha fazla insana ulaşabilmektedir.

Bilgi kaynağı uzmanları web sitelerinde uygunmateryalleri arayan ebeveynler ve çocuklar için daha fazlarehberlik imkânı sunar. Çocuk sayfasının en üstündekiaçılır menüler bilim ve teknoloji, sanat ve oyunlar, şubekütüphanelerindeki olaylar, okuma ve kitaplar, insanlarve mekânlar, spor, tatil ve kutlamalar ve daha fazlasıhakkında kaynaklar içerir.

Halk kütüphanesi kullanıcıları ticari tam metinveritabanlarına da erişim sağlayabilir. Bu araçlarla, örneğinNYPL, ev kullanıcılarına binlerce süreli yayın vemilyonlarca makale [http://www.nypl.org/databases/]sunmaktadır. Hem büyük hem de küçükkütüphanelerdeki veritabanları, süreli yayınlara vekütüphanenin diğer koşullarda kullanıcıları için satınalmak zorunda kalacağı diğer yayınlara erişimi mümkünkılmaktadır.

Birçok eyalet yönetimi kendi bölgelerindekivatandaşların veritabanlarına erişebilmesini sağlayacaklisanslar satın almıştır. Yani kiralanan 3,000 başlıklı birsüreli yayınlar veritabanı, kütüphanesi yalnızca 50 basılıkopyayı satın alabilecek küçük bir topluluğunkullanımına da ücretsiz olarak sunulabilir. Şimdi NewYork’taki bütün halk kütüphaneleri ve diğer birçok eyaletbinlerce süreli yayının elektronik versiyonuna erişimsağlayarak, bütün halk kütüphanesi kullanıcılarının 7 gün24 saat ücretsiz olarak erişebildiği bilgi miktarınıkatlayarak arttırmaktadır.

Yukarıda sözü edilen bütün hizmetler, halkkütüphanelerinin kullanıcılarına sunduğu yararları vekamusal kütüphane hizmetlerinin kullanımınıİnternet’in nasıl arttırdığını belgelemektedir.

Halk kütüphaneleri İnternet sayesinde gelişmekte vekullanıcılarının bilgi ihtiyaçlarını tam anlamıylakarşılayabilmektedir.

Erişim: Herkesin evinde bir bilgisayarı ve İnternet erişimiolduğuna dair yaygın kanıya rağmen insanlar halkkütüphanelerine doluşarak kütüphanelerin İnternetbilgisayarlarına akın etmektedir. İş çıkışlarında ve diğerzamanlarda hiçbir zaman yeterli sayıda makine sağlanamamıştır.

Yaşlılar: İnternet’i yoğun olarak kullanan gruplardanbiri de yaşlılardır. Yaşlıların değişime ayakuyduramayacaklarına ve bilgisayardan korktuklarınadair inanç; çocukları, torunları, akrabaları vearkadaşlarına e-posta göndermek ve onlarınkileriokumak; sosyal hizmet

programları hakkında bilgi edinmek ve ilgilerini çeken

konularda araştırma yapmak için yerel halkkütüphanelerinde İnternet kullanan yaşlılara hizmet edenleriçin pek de geçerli değil.

Ev Ödevi: Birçok halk kütüphanesi, halkkütüphaneleri birlikleri ve hatta eyaletler, öğrencilereokul projelerinde çevrimiçi ödev yardımı ve desteğisağlamak için: Tutor.com [http://www.tutor.com] ileanlaşma yapmıştır. Çevrimiçi eğitmenlerin gerçektenokul öğretmenleri olması, bu hizmeti daha da değerlikılmaktadır.

Dizüstü Bilgisayarlar: Bronx Kütüphane Merkezi,kütüphane içi kullanım için kullanıcılarına dizüstübilgisayar sağlayan birçok kütüphaneden sadece biri.Bütün bilgisayarlarda, insanların gerektiğinde çeşitliuygulamalar için Web’i kullanmasına olanak tanıyankütüphane içi kablosuz ağ bağlantısı ve ayrıcamikrobilgisayar programları var.

Görüntüleme: Kütüphanelerin çevrimiçikatalogları kullanıcıların binlerce kitabın kapağına,içindekiler kısmına, ilk veya örnek bölümlerine ve kitaphakkındaki görüşlere ulaşma imkânı sunar. Artıkkullanıcılar fiziksel olarak kütüphanede olmak veyakitaplara fiziksel olarak dokunmak zorunda kalmadanödünç almak istedikleri kitaplar hakkında birçok bilgiyeulaşabilirler.

Çevrimiçi Eleştiriler: Bazı kütüphaneler çevrimiçikitap eleştirileri de sunmaktadır. Örneğin Ossining, NewYork, Halk Kütüphanesi, önemli yerel yazar veeleştirmenlerin de katılımıyla oluşturulan bir çevrimiçimodern edebiyat rehberini, Ossining Review ofBooks(Ossining Kitap Eleştirileri)[http://www.ossininglibrary.org/bob/default.aspx]’usitesine eklemiştir. Bu site Ossining ile bağlantılıyazarların tavsiyelerini de içermektedir ve Ossiningsakinlerine kendi görüşlerini ve kitap eleştirilerini deyayınlama şansı verecektir.

Bugün halk kütüphaneleri evinde yeni teknolojilerve araçları barındıracak kadar şanslı olan insanlara hiçolmadığı kadar fazla avantaj sunmaktadır. Bu şansasahip olmayanları ise kütüphanede bilgisayarlar ve başkabirçok hizmet beklemektedir. Yeni yüzyılın iletişimaraçlarını kullanan halk kütüphanesi geleneksel ortakalan ve toplanma yeri kimliğini sürdürmekte ve bilgikullanımı ve paylaşımı için güzel bir ortam olmayadevam etmektedir.1 Westchester County’nin nüfusu sistemindeki 38 bağımsız halkkütüphanesi ile toplam 923,000’dir. Westchester, ABD’ninbüyük şehirlerine komşu olan birçok zengin banliyö şehri ilebenzer özellikler taşımaktadır.2 Westchester’ın rezervasyon formları bütün materyalleri; kitaplar,DVD’ler, CD’ler ve kütüphanelerde sunulan bütün materyalleriiçeriyordu.

Bu makalede ifade edilen fikirlerin ABD hükümetinin görüşleri veyapolitikaları ile ilgisi yoktur.

Kültürleri İnternet’te Buluşturmak

Sanat ve edebiyat küresel kütüphanede online oluyor

ABD Kongre Kütüphanesi geçtiğimizgünlerde tüm dünyadaki tarihsel, sanatsal veedebi çalışmaları içeren bir Dijital DünyaKütüphanesi kurmak için girişim başlattı.Projenin amacı ABD ve Batı kurumlarındatutulan nadir ve benzersiz materyaller ileDoğu ve Güney Asya ve Endonezya’dan Ortave Batı Asya ile Afrika’ya kadar uzanan İslamkültürleri gibi diğer büyük kültürlere aitmateryalleri bir araya getirmek. KongreKütüphanesi başkanı James H. Billingtonkonu hakkında şöyle konuştu: “Dijital DünyaKütüphanesi İnternet erişimi olan herkesin bukoleksiyonlara ücretsiz olarak erişmesinisağlayacak ve belki de, tekil ve küresel birgirişimde farklı kültürlerin derinliği vebenzersizliğinin değerini hissederek insanlarıbir araya getirmek gibi faydalı bir sonuç dayaratacaktır.”

Billington Dijital Dünya Kütüphanesifikrini 2005 yılının Haziran ayında AmerikaBirleşik Devletleri Eğitim, Bilim ve KültürTeşkilatına yaptığı bir konuşmada ilk kezaçıklamıştı. Projenin, İnternet arama şirketiGoogle’dan gelen 3 milyon dolarlık bağış ileKasım ayında başlatılacağını da o günbelirtmişti. Kongre Kütüphanesi bu parayıteknik ve organizasyonel ayrıntıları hazırlamakve bu uluslararası girişimde yer almaları içintüm dünyadaki uluslar ve kuruluşlara ulaşmakiçin kullanacak. Finansman ve bilirkişi hizmetialmak için başka özel sektör ortakları daaranacak.

Dijital Dünya Kütüphanesi KongreKütüphanesindeki ana dijital belgesel projeleriüzerine kurulmuştur. Geçtiğimiz on yıl içindekütüphane ABD yazmaları, haritaları, görsel veişitsel kayıtlar, fotoğraflar, müzik ve diğermateryalleri kapsayan 10 milyondan fazla parçayıAmerican Memory Projesi için dijital ortamaaktarmıştır. 2000 yılında başlamış ikinci bir projeolan Global Gateway Brezilya, Fransa, Hollanda,Rusya ve İspanya ulusal kütüphaneleri ile ortakbaşlatılan bir girişimdir. İki dilli mültimedyasunumları Amerika Birleşik Devletleri ve projeyekatkıda bulunan diğer devletler arasındaki tarihselbağlantılara odaklanmıştır. Ancak Dijital DünyaKütüphanesi katkıda bulunan ulusların kendikültürleri ve tarihlerine odaklanacaktır. Sanalkütüphane sadece kamusal alanda var olan veyaözel olarak izni alınmış materyalleri içerecektir.

“Dünyanın yaratıcı kültürelçeşitliliğine hak ettiği değeri vermek içinyeni İnternet teknolojilerinden yararlananbir kamusal-özel ortaklık oluşturmakbizim bir ulus olarak hem fırsatımız hemde görevimizdir” şeklinde görüş belirtenBillington sözlerini şöyle noktaladı:“Hayalimiz bu girişimin, özellikle demultimedya çağında büyümüş çocuklariçin faydalı olmasıdır.”

Dijital Dünya Kütüphanesi hakkında daha fazla bilgi almak içinhttp://www.loc.gov. adresini ziyaret edebilirsiniz

Okuyucular Kendi Gazetelerini YaratıyorLex Alexander ile Röportaj

ABD gazeteleri değişen bir medyada kendini yenidentanımlıyor. Bu trendin öncüleri olan gazeteler habermerkezleri ile okuyucuları arasındaki geleneksel engelleriyok ederek okuyucu kitlelerini her gün basılı olarak veyaçevrimiçi yayınlanan haber ürünlerini şekillendirmesürecine dâhil ediyor.

Lex Alexander, Kuzey Carolina, Greensboro gazetesiNews&Record’un vatandaş gazeteciliği koordinatörü.

Fotoğraflar: Kuzey Carolina Greensboro’nun The News& Record gazetesi web sitesindeki interaktif özelliklerile okuyucularına ulaşır. Town SSuare bölümü gazeteçalışanlarının yazdığı ve gazetede yer alan haberlerhakkında ek bilgi içeren günlükleri ve okuyucuların daiçerik desteği sağlayabildiği Hometown Hubs köşesiniiçerir. (News & Record’un izniyle)

Gelişen yeni medyanın ortaya çıkışı, eskisine pahalıyapatladı. Sadece yarım yüzyıl önce gazeteler medyadünyasının devleriydi. Radyo-Tv haber yayınları ve saatbaşı kablolu televizyon haberlerinin elli yıllık gelişimigazeteleri eski egemen pozisyonundan alaşağı etti.Gazeteler habercilik sektörüne bir köşesinden tutunmak, daharekabetçi bir oyunda ürün varlığını sürdürmek ve sektördekazançlı bir şekilde var olabilmek için ürünlerini çevrimiçidünyaya taşımaya başladı.

Kuzey Carolina, Greensboro’da bir asırdan dahauzun bir yayıncılık geçmişi olan News & Record, 2005yılında, okuyucularına daha fazla etkileşim, yerelmuhabirlik ve katılım imkânı sunan çevrimiçi ürünüTown SSure için yeni bir model benimsedi. Şu andagazetenin vatandaş gazeteciliği koordinatörü olan LexAlexander, yeni konsept önerisini açıkladı ve yeni ürün vehalkın tepkisi hakkında Global Issues yazı işleri müdürüCharlene Porter ile konuştu.

Alexander: Genellikle son derece olumlu tepkiler aldık.Bunlardan bazıları yapıcı eleştiri şeklinde bazıları iseyorum şeklindeydi: “Yaptığınız işi takdir ediyoruz,devam edin. Bir de belki üzerine düşünmekisteyebileceğiniz şöyle bir konu var.”

S: News&Record’un bu ürüne halktan daha fazlakişinin dâhil olması için yarattığı farklı forumları tarifedebilir misiniz?

Alexander: Yaptığımız ilk iş ürettiğimizblogların sayısını iyice arttırmaktı. Biz gazeteçalışanları olarak blog oluşturmaya 2004’ünortalarında başlamıştık. 2005’in başına dairplanlarımızı açıkladığımızda şirket çalışanları konuylailgilendiği için ve haberciliğin doğal bir uzantısı gibigöründüğü için yeni bloglar yaratmaya başladık.

Genel şeffaflığımızı arttırmak için de yöntemleraramaya başladık. Bu amaçla okuyucularımızla, üzerindeçalıştığımız haberler ve takip etmemiz gereken bakış açılarıhakkında daha fazla konuşmaya başladık ve belirlihaberlere neden yer verdiğimiz ve bazılarına neden yervermediğimiz konusunda da okuyucularımızla görüşalışverişi yaptık. Tarihsel olarak, haber kuruluşları çalışmayöntemleri hakkında pek konuşmazlar. Kendikuruluşunuzu haberin bir parçası yapmak kötü biruygulama hatta mesleki ahlaka aykırı kabul edilir.Geçtiğimiz yıllarda, haber kuruluşlarının da bazıdurumlarda hikâyenin bir parçası olabileceği, bunu kabuletmemiz gerektiği ve yaptığımız bazı şeyleri neden öyleyaptığımızı dürüstçe konuşmaya istekli olmamızgerektiğine dair bir uyanış başladı.

S: Çalışan blogları yaklaşık on yıldır sizin gönüllümuhabirliğinizi yapan kişiler tarafından yazılan ürünler.Onların blogları okuyuculara haberler hakkında daha fazlamı bilgi veriyor?

Alexander: Evet. Ayrıca, blog postalarına farklıdosyaları dâhil etme olanağımız da var. Taranmış belgeleride kullanabiliriz. Küçük bir ses veya görüntü kaydı, ya daresim ve grafikler de yerleştirebiliriz. Bloğa bir link koyup,“John Doe’nun 48 sayfalık iddianamesinin tümünüokumak istemiyorsanız buraya tıklayın” da diyebiliriz.Belgelerin haberler için önemli bir temel oluşturduğudurumlarda editörümüz ve ben muhabirlerimizi bubelgeleri siteye koymaya teşvik ediyor ve böyleceokuyucuların bu belgelerin bağlamı içinde ve gerçeğeuygun kullanılıp kullanılmadığını görmelerine olanaktanıyoruz.

S: Katkıda bulunan vatandaşlar gazetenize ve webürününüze, muhabir ve editörlerinizin eski gazetecilikgeleneğiyle sağlayamadığı ne katıyor?Alexander: Birçok vatandaş, birçok konu hakkında bizimbildiğimizden daha fazlasını biliyor. Bloglar okuyuculara

üzerinde çalıştığımız konular hakkında bilgi ve üzerinedüşünebilecekleri bir temel veriyor. “Sizin farkedemediğiniz başka bir açı da bu, veya, sizin üzerindedurduğunuz nokta aslında temel mevzu değil; temelmevzu şu.” Bence böylece okuyucular verdiğimizhaberlere daha çok güveniyor.

Bunun da ötesinde okuyucular, vatandaşların websitemizde yayınlanmak üzere hikâyeler gönderebildiğiYour News bölümünü kullanarak kendi haberlerini deekleyebiliyor. Sitede, okuyucuların içerik desteğisunabileceği Greensboro dışındaki coğrafi bölgelerehizmet veren Hometown Hubs adlı iki özel bölümümüzvar. Okuyucuların kendi çektikleri fotoğraflarıkoyabilecekleri bir fotoğraf bloğumuz var, ayrıcaokuyucuların katkısını sağlamak için başka yöntemleraramaya da devem ediyoruz. Haber toplama işinin, tekyönlü bir haber iletiminden farklı bir hal almasını ve biriletişim, bir diyalog, bir etkileşim haline gelmesini istiyoruz.

S: Okuyucu araştırmalarınıza göre bloglarınız nasıltepkiler alıyor?

Alexander: 2005 Ekim ayı itibariyle elimde olan sonrakamlar, sadece blogların bu ay 450,000 defa ziyaretedildiğini gösteriyor. News & Record.com[http://www.news-record.com], GoTriad.com[http://www.gotriad.com], ve sanat ve eğlence sitemiz vesahip olduğumuz gelir getirici diğer birkaç site dâhilolmak üzere bütün sitelerimizde bu rakam 5 ila 6 milyonarasında.

S: Yeni ürünlerin bu kadar popüler olmasından negibi sonuçlar çıkarıyorsunuz?

Alexander: Sanırım artık daha fazla insan çevrimiçi olduve bilgisayar aracılığıyla iletişim kurmanın zevkini hissetti.Özellikle gençler arasında Web’i bir bilgi edinme vepaylaşma aracı gibi kullanma hevesi arttı. Bence bloglariçin bir okuyucu kitlesi geliştirmiş olmamız bu konudakitek örnek değil. Oralarda bir yerde çevrimiçi iletişimarzusu olduğu açık. Sanırım biz bir boşluğudolduruyoruz.

S: Bloglar ve tartışma siteleri okuyucuların bu medyaürününün ve kendi toplumlarının bir parçası olduklarınıhissetmesini nasıl sağlıyor?Alexander: Gücümüzün yettiği noktalarda toplumuoluşturma ve güçlendirme yolları bulmaya çalışıyor olmamızçok önemli. Amerika gittikçe daha da atomize bir toplumhaline geliyor ve bu gidişatın uzun vadeli sonuçlarınınsiyasetimiz, kültürümüz ve ekonomimiz açısından iyietkileri olacağını sanmıyorum. Bir topluluk duygusu inşaetmek, toplumu genişletmek, insanların kendilerindendaha büyük bir bütünün parçaları olduklarınıhissetmelerini sağlamak için gazete olarak yapabileceğimizher şey uzun vadede olumlu sonuçlar verecektir.

S: News & Record çevrimiçi tartışma platformu büyükölçekte toplum üzerinde ne gibi bir etki yarattı?

Alexander: 12. aşama eğitim bloğundaki çocukbahçemizde, The Chalkboard’da yürütülen tartışmalarınçoğu okul yönetiminin geçtiğimiz günlerde aldığı çekiliştemelli okul seçimi sistemini bırakarak mahallelere göreyerleştirme sistemine geri dönme kararı hakkındaydı.Nasıl bir bağlantı olduğunu söyleyemem ama blog birşekilde, okul yönetiminin bu değişikliği yapmasınıisteyenler için çevrimiçibuluşma noktası haline geldi.Bu konu hakkındaki büyüktartışmalar çok uzun bir süredevam etti.

S: Siz ve bazıokuyucularınız bu yılınbaşında haber sunumundanelerin önemli olduğukonusunda bloğunuzda birtartışma yürüttünüz. Diğertaraftan geleneksel medya çokuzun süredir toplum içinönemli olan hikâyelere yervermemekle eleştiriliyordu.Ancak teknoloji size, toplumiçin önemli olan haberlerindeğil tuhaf, sapık vemüstehcen haberlerin en çokokuyucuya ulaştığını görmeimkânı tanır. Bu durumlanasıl baş ediyorsunuz?

Alexander: News &Record’daki misyonumuzun ne olduğunu biliyoruz ve bumisyon insanlara, kendi hayatlarını ve kendileriniistedikleri kadar etkili bir şekilde yönetmek için ihtiyaçduyacakları haber ve bilgiyi vermeye çalışmaktır. Bumisyonun içinde hem içkin değer hem de ekonomik değerolduğuna inanıyoruz. Hem başarılı bir şirket stratejisi hemde iyi bir gazetecilik olduğunu düşünüyoruz.

Gazeteler eskiden beri insanların köşe başlarındakonuştuğu tuhaf hadiseler hakkındaki hikâyelere yer vermeyemeraklı olmuştur. Bu tür haberleri normaldekullandığımızdan daha fazla kullanmaya ihtiyaç duyacağımızısanmıyorum. Bence asıl soru şu: insanların ihtiyaçduyduğu, istediği ve kullanacağı içeriği sunuyor muyuz?Online yayınımızda yaptığımız gibi, basılı yayınlarımızdada bu şekilde mücadele veriyoruz.

Uzun vadeli çözümün kısıtlı (ve gittikçe daha dakısıtlı hale gelen) kaynaklarımızı kendimiz için seçtiğimizmisyonu sürdürmeye adamak olduğunu düşünüyorum.Çünkü eğer bunu biz yapmazsak, başka hiç kimse

yapmaz. Bazı hikâyeler ise yalnızca tam zamanlı gazeteçalışanlarının gücüyle kontrol edilebilir.

Ancak bu, yer vermek istediğimiz ve ihtiyacımız olanher şeye yer verme şansımız olacağı anlamına gelemez.İnsanların oluşturduğu ağların, gazetemizin dolduramadığıboşlukları dolduracak ve insanların istediği yerel haberlerdendaha fazla sağlayacak şekilde dönüşeceğini ümit ediyorum.

S: Gönüllü muhabirlerin etkili olması ve örneğin,mahalledeki kanalizasyon sisteminin yenilenmesine duyulanihtiyacın gazetede yer almasını sağlaması gerektiğini mi

düşünüyorsunuz?Alexander: Başka birçok şeyin

yanında, evet. Aslında bunu,Hometown Hubs ile belirli birseviyeye kadar hâlihazırda yaptık.Greensboro’nun kuzeybatısındaki birkasaba olan Summerfield’da,komşularının ilgilerini çeken haber veresimlere katkı sunan kişilerimiz varve bu katkılar çevrimiçi olarakyayınlanıyor. En iyi yazılardanbazılarını seçiyor ve gazetenin Pazarbaskısında yayınlıyoruz.

Hometown Hubs’ı sadececoğrafi bölgeler – coğrafitopluluklar – için değil, ilgitoplulukları için de sunmayıplanlıyoruz. Örneğin genç futboltakımları Greensboro’da çokönemlidir. Binlerce aile buorganizasyonlara katılır. Bir gençfutbol Hometown Hub’ı veya birgenç takım futbol bloğu, veya her

ikisini de başlatabileceğimizi düşünüyorum. Katılançocukların ailelerinin burayı çok yakından takip etmesinive bu yakın takibin sonuçta belirli reklamcıların ilgisiniçekmesini diliyorum.

Yakın dönemde gönüllü muhabirlik konusundayapılan tartışmalarda ortaya çıkan başka bir şey de; dışarıçıkıp haber toplayacak ve hikâyeler yazacak ya da görüntüüretecek kadar muhabirlik yapmaya çok az insanın gönüllüolduğu, ancak diyalog ve tartışma türü haberlerin biryerinde rol almayı herkesin istediğidir. İnsanlara toplumungenel haber ürününe katkı sunabilecekleri çeşitli yollargöstermeliyiz.

Fotoğraflar: News & Record okuyucuları fotoğrafbloglarına düğün, genç futbol maçları ve yerel lisefutbol takımının görüntülerini içeren fotoğraflarıgöndermeye davet ediyor. (News & Record’un izniyle)

S: Gazetenize içerik desteği sunan vatandaşmuhabirlere herhangi bir ücret verecek misiniz?Alexander: Sık sık duyduğumuz bir eleştiri,

vatandaşlara olaylar veya konuları bedavaya haberyaptırdığımızı, kendimizin de başka konularla uğraşacakvakit bulduğumuzu iddia ediyor. Benim cevabım şu;“Hayır, eğer onlar olmasa o haberler hiç yapılmaz.”

Eğer bu ortaklığın önemli bir gelir getirmesi gibi birolasılık varsa – ki bence var ama biz henüz bulamadık – bugeliri, gelir getiren içeriğe katkı sunan insanlarla uygun veadil bir şekilde paylaşmanın bir yolunu bulmayıumuyorum.

S: News&Record’un son yılda Town SSuare’iyaratmada kaydettiği başarıyı göz önündebulundurursak, istatistiklerin diğer elektronikmedyalara kaptırdığınızı gösterdiği liderliği gerialabildiniz mi?

Alexander: Bu konuda her iki yönde de kesin birsonuca varabileceğimi sanmıyorum. Son tiraj denetimimiz,biraz tiraj kaybı yaşadığımızı gösteriyor ama bu kayıpsektör ortalamasının yaklaşık yarısı kadar. Bu yüzdenbunu bir başarı ya da kayıp olarak nitelemek konusundakararsızım.

Online müşterilerimiz ve çevrimiçi reklamgelirlerimizin 2005 yılında büyük bir artış kaydettiğinibiliyoruz.

Online okuyucu sayımızın önümüzdeki birkaç yılboyunca hızla artmaya devam edeceğine inanıyorum.

Reklam geliri de bu okuyucuları takip edecektir.Okuyuculara istedikleri ve ihtiyaç duydukları içeriğiverecek ve mevcut reklam gelirinin bir kısmını eldetutacak bir konumda olmalıyız.

Ancak, sadece reklamcıların erişmek istedikleri belirlisegmentlerin ilgisini çekecek hikâye türleri ile içindebulundukları nüfus segmentine bağlı olarak insanlarafaydalı olacak hikâye türleri arasında gerçek bir gerilimvardır. Gazetecilik açısından kırmızı çizgi çizme gibi bir risktaşıyorsunuz ve toplum inşası açısından veya ahlaki açıdanbaktığımda bu durum beni kaygılandırıyor.Aynı zamanda biz bir hayır kurumu değiliz. Biz kâr amaçlıbir şirketiz ve uzun vadeli ayakta kalmayı sağlamak için biryol bulmaya çalışıyoruz. Bu noktada bu halat çekmeoyununun nasıl sonuçlanacağını kestirmek zor. Bukonuda hâlâ mücadele ediyoruz. Hâlâ çözülmedi ve kısavadede çözüleceğini de düşünmüyorum.

Bu makalede ifade edilen fikirlerin ABD hükümetinin görüşleri veyapolitikaları ile ilgisi yoktur.

100 Dolarlık Dizüstü BilgisayarGeniş tabanlı bir konsorsiyum her çocuğa bir bilgisayar edindirmek için çalışıyor

2005 Ocak ayında İsviçre’de düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nda Nicholas Negroponte adındaki bir adam,dünyadaki bütün çocukların bilgiye ve modern eğitim formlarına daha kolay erişmesini sağlayacak kadar ucuz dizüstübilgisayarlar tasarlamayı, üretmeyi ve dağıtmayı düşündüğünü açıkladı.

Bilgisayarlara ve İnternet’e erişim, küresel dijital uçurumu kapatmanın önündeki en büyük engellerden biri veNegroponte ve benzeri kişilerin ucuz dizüstü bilgisayar üretmek amacıyla kurduğu kâr amacı gütmeyen Her Çocuğa BirLaptop (OLPC) örgütü [http://www.laptop.org/], bu uçurumu kapatmayı hedefliyor. Amaç dizüstü bilgisayara başlangıçolarak yaklaşık 100 dolar civarında fiyat biçmek ve teknoloji gelişmeye devam ettikçe masrafları daha da azaltmak.

Amerika Birleşik Devletleri, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’ndeki Medya Laboratuarının kurucu başkanı Negroponte veBM Genel Sekreteri Kofi Annan 2005 Kasım ayında Tunus’ta düzenlenen Dünya Bilgi Toplumu Zirvesi’nde söz konusudiz üstü bilgisayarın prototipini tanıttı.

Green Machine (Yeşil Makine) isimli dayanıklı dizüstü bilgisayar parlak yeşil plastik veya lastik kaplamalı birmalzemeden üretilecek. Open-source yazılımlı, çok az enerji tüketen ve çevirme kolu ile çalıştırılabilen bu bilgisayar sonderece ucuz ve sağlam.

Bilgisayarlardaki kablosuz genişbant her bir makinenin bir ağ üzerinde çalışmasına olanak tanıyacak. Yani herbilgisayar geçici bir yerel ağ kurarak en yakın komşusu ile konuşabilecek. Bilgisayarlar yenilikçi (kurma gibi) enerjikaynakları ile çalışabilecek ve büyük miktarda veri depolama dışında her şeyi yapabilecek.

OLPC 100 dolaraa dizüstü bilgisayar üretmek için MIT Medya Lab’da yürütülen araştırmaları finanse ediyor. DesignContinuum isimli uluslararası bir şirket ile tasarım üzerinde ortak çalışma yürütülüyor. OLPC yönetim kurulundakikurucu üyeler Google, Rupert Murdoch’un Birleşik Krallık’taki medya holdingi News Corporation, iletişim devi Nortel, veentegre devreleri destekleyen küresel bir şirket, Advanced Micro Devices. Yönetim Kurulu’nun birkaç üretim şirketindengelen teklifleri değerlendirmesinin ardından seçilen Tayvan şirketi Suanta Computer 100 dolarlık dizüstü bilgisayarınorijinal üreticisi olacak.

Bilgisayarlar hükümetlere satılacak ve okullar tarafından öğrencilere dağıtılacak. OLPC makinelerin dağıtımıkonusunda Çin, Hindistan, Brezilya, Arjantin, Mısır, Nijerya ve Tayland ile ön görüşmeler yaptı. OLPC cihazın ticariversiyonunu da üretmeyi düşünüyor.

Başlangıç planı dizüstü bilgisayarları 2006’nın sonu veya 2007’nin başına kadar nakliyeye hazır hale getirmek. 5milyon ila 10 milyon arasında cihaz talep edildiğinde ve ödemesi yapıldığında üretim süreci başlayacak.

OLPC web sitesi aracılığıyla görüşlerini bizimle paylaşan Neroponte şöyle diyor: “En büyük sorun 100 milyon adetüretim yapabilmek. Bu sadece bir tedarik zinciri sorunu değil, aynı zamanda bir tasarım sorunu. Ölçek korkutucugörünüyor ama bazı şirketlerin tekliflerinden etkilenmemek de elde değil. Sanki sadece karar vererek bile sorunların enazından yarısı çözülüyor.”

Dizüstü bilgisayarların hedeflenen kullanıcıya ulaştığından emin olmak için OLPC, Uluslararası TelekomünikasyonBirliği’nin (ITU) Connect the World girişiminin ortağı olmuştur. Ocak ayında yapılan bir ITU yuvarlak masa toplantısısırasında siyasal liderler ve iş dünyası ve gelişim liderleri bilgi ve iletişim teknolojilerinin faydalarını 2015 yılına kadar tümdünyaya yaymak için ellerinden geleni yapacaklarını bildirdi. Ayrıca 2006 Ocak ayında İsviçre’de düzenlenen DünyaEkonomik Forumunda Birleşmiş Milletler Gelişim Programı (UNDP) yöneticisi Kemal Derviş ve Negroponte, yeniteknolojiyi en az gelişmiş ülkelerdeki seçilmiş okullara ulaştırmak için yerel ve uluslararası ortaklarla birlikte çalışmak üzerebir anlaşma imzaladı.

Negroponte’nin dediği gibi dizüstü bilgisayarlar dünyaya açılan bir pencere, bir düşünme aracı ve bağımsız etkileşimve araştırma aracı oldukları için gelişmekte olan ülkelerin çocukları onlara ihtiyaç duymaktadırlar.

Fotoğraf:100 dolar değerindeki diz üstü bilgisayarın prototipi. (Fotoğraf AP/Wide World Photos’dan alınmıştır.)

Yazarların kendi yazılarını Web’de kolaycayayınlamasını sağlayan yazılım teknolojisi, medyakuruluşlarının genel izleyici kitlesi üzerindeki gelenekselegemen rolünü tehlikeye attı. Geçtiğimiz birkaç yıl içindeartan bir hızla sıradan vatandaşlar muhabir veya eleştirmenolarak kendilerine toplumsal sahnede yer buldular ve,toplumsal ve siyasal tartışma dünyasında dikkat çekici birçabuklukla kendi platformlarını oluşturdular.

Dan Gillmor Vatandaş Medya Merkezi[http://www.citmedia.org/blog] müdürü ve “We theMedia: Grassroots Journalism by the People, for thePeople” kitabının yazarıdır.

2002’nin sonlarında Amerika Birleşik DevletleriKongresi’nin en güçlü üyelerinden biri yeni medyanın gücühakkında önemli bir ders aldı. Mississippi eyaletindencumhuriyetçi Senatör Trent Lott, bir meslektaşının doğumgünü partisinde, Amerika tarihinin çirkin bir bölümünden,ırk ayrımcılığının çoğu eyalette resmi politika olarakuygulandığı dönemlerden özlemle bahsetti. Bu açıklama anaakım medyanın pek dikkatini çekmedi.

Fotoğraflar: Web günlükçüleri ve onların blogları, en azonları yazan insanlar kadar çeşitlidir. Bu yazarlar siyasetleilgilenen üniversite öğrencileri, vatani görevini yapanaskerler, ilgi alanlarına uygun haberlere yer verdikleri kendiİnternet gazetelerinde yazan serbest gazeteciler, veyahayatları ve eğitimleri hakkında deneyimlerini paylaşanöğrenciler olabilir. (Bütün fotoğraflar AP/Wide WorldPhotos’dan alınmıştır.)

Web Günlükçüleri (Blogger) İletişimde Çığır AçıyorDan Gilmor

Ancak, weblog ya da kısaca blog olarak adlandırılan, o zamanlaryeni gelişmeye başlayan İnternet gazetelerindeki bazı yazarlar buolayın unutulup gitmesine razı olmadı. Web günlükçüsü olarakbilinen sol ve sağ kanat yazarlar olay karşısındaki tepkilerinidile getirdi. Bazılarının öfkesi medyanın dikkatsizliğineyönelikti ve web günlükçülerinin saldırılarından birkaç günsonra başlıca medya kuruluşları da bu habere yer vermeyekarar verdi. Bir-iki gün içinde Lott’un meslektaşlarındangördüğü destek azaldı ve sonuçta Lott SenatodakiCumhuriyetçi önderlik konumundan çekildi .

Bu olay politikacılar, tanınmış kişiler ve medyada yeralması muhtemel bütün insanlar için erken bir uyarıydı.Aslında iletişimin nasıl da hızla evrim geçirdiğinigösteriyordu. Bloglar hak ettiği önemi kazanıyordu ve artıkçok daha güçlüydü.

Peki blog nedir gerçekten? Bu soruya verilen bir sürücevap var ama cevapların büyük bölümü bünyesinde en azındanüç ortak nokta barındırıyor. Bloglar posta olarak da bilinen kısayazılardan oluşuyor ve postalar tarihsel sıralamanın tersi yöndegösteriliyor, yani en yeni posta en üstte oluyor. Ayrıca bloglardabaşka web sitelerine yönlendiren link bölümleri bulunuyor.

Bloglar bir diyalog aracıdır. En iyi blogların çoğuokuyucularına yorum gönderme olanağı sunar ve blogcular(web günlükçüleri), birbirlerinin çalışmalarına işaret edip okonuda tartışmaktan hoşlanır. En iyi bloglar ayırt edici birinsan sesiyle yazıldığı için de diyaloga açıktır. Bu özelliği, birinsan değil bir komite tarafından belirli bir formüle göreyazılmış gibi duran tipik gazete makaleleri ilekarşılaştırabiliriz. Blogların “insana özgü”lüğü, bu formunbaşarılı olmasında çok önemli bir etkendir.

Daha geniş anlamda bloglar, ortalama İnternetkullanıcısının günümüzde kendi çalışmalarını (işitsel ve görseldâhil, birçok formatta) çevrimiçi yayınlayabilmesine olanaktanıyan pek çok farklı yöntemin kaynağı olarak dadüşünülmelidir. Bu medyanın hem üretim hem de dağıtımaşamasında demokratikleşmesinin bir parçasıdır. Dijital içerikyaratmak için kullandığımız araçların gücü her geçen günartarken, maliyeti her geçen gün azalıyor. Artık çalışmalarımızıdünya çapında potansiyel bir kitleye sunabiliyoruz. İnsanlıktarihinde böyle bir gelişmenin bir benzeri daha yok.

İnternet’in Amerikan hayatı üzerindeki çeşitli etkileriniinceleyen gönüllü bir kuruluş olan Pew Internet Project’e göre,blog üretiminin yanında blog okuma oranı da arttı. ABDnüfusunun dörtte birinden çoğu şimdiye kadar bir blogokumuştur ve 2005’te rakamlar biraz azalmış olsa da, kitleselmedya blogların daha görünür olmasını sağladı.

Blogcular en büyük dikkati politika, teknoloji ve diğeralanlarda yazılan güncel yazılarla topladı. Ancak çoğu bloğun

– şu anda çevrimiçi olan milyonlarca bloğun büyükçoğunluğunun – geniş bir izleyici kitlesini hedeflemediğiniancak yine de değerli olduğunu görmeliyiz. Bazı blogcular içinçevrimiçi günlükler, aile veya yakın arkadaşlara yazılangeleneksel mektupların yerini almıştır. Okuyucunun buoldukça kişisel blog yazılarından kazandıkları, popüler sitelerinsunduğu değerden kesinlikle daha yüksek olmalıdır.

Blog uygulaması ilk olarak Amerika BirleşikDevletleri’nde başladı. İlk çevrimiçi araçların ABDyazılımcılarından geldiği düşünüldüğünde, bu gelişme degayet doğal. Ancak bloglar artık küresel bir olgu halini aldı.Örneğin Çin’de, kabaca yaklaşık 5 milyon blogcu var vebunlar toplam nüfusun çok az bir bölümünü oluşturuyor.Devlet sansürüne rağmen her geçen gün daha fazla Çinlikendi (teknoloji şirketlerinin yardımıyla) bloğunu yaratıyor.En düşük blogcu sayısına sahip kıta ise Afrika. HarvardÜniversitesi Berkman İnternet&Toplum merkezi’ndekiGlobal Voices Online ortak kurucusu Ethan Zuckerman, enyüksek tahminlere göre Afrika’nın Sahara’nın altında kalankesiminde yaklaşık 10,000 blogcunun olduğunu söylüyor.Aktif bloğu olan ve genelde gençlerin oluşturduğu 50,000blogcu ile Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki rakamlar artıyor.

Amerika Birleşik Devletleri’nden sonra bloglarkonusunda en hevesli ulus, yazılım yöneticisi Loic Le Meur’egöre 2 milyon blogcuyla Fransa. Blogların etkili olduğukesin. Loic Le Meur’ün dediğine göre üç bakan kendileriyleröportaj yapmak üzere blogcuları çağırmış, Le Meur debunlardan birinin katılımcılarındanmış. Le Meur bloglarınbu ülkedeki en önemli ifade olanaklarından biri halinegeldiğini ve bu durumun ana akım gazeteciliğiendişelendirdiğini belirtiyor.

Blogcular ve gazeteciler arasındaki ilişki son dereceönemli oldu. Bazı profesyonel gazeteciler blog dünyasınahevesle dâhil oldu. Bazıları ise bütün bu iletişim formunugörmezden geldi.

Ben 1999 yılında, blog yazılımları yeni ortaya çıkmayabaşladığında, Amerikalı bir kitlesel medya gazetecisinin ilkblog örneği olduğu düşünülen bloğumu başlattım.

Teknoloji hakkında yazıyordum ve California’nınSilikon Vadisindeki San Jose Mercury News gazetesindekisütunuma ek olarak ortaya çıkan blog, mesleğimin önemli birparçası haline geldi. Neden? Çünkü getirisi okuyucularımladiyalog kurmaktan daha fazlasıydı. Silikon Vadisi’nde, yaniyeni teknolojinin kalbinde, teknoloji hakkında yazılaryazarken, okurlarımın kolektif bilgisinden yararlanarak çokçabuk öğrendim. Blog öğrenmenin bir başka yoluydu.

O zamandan beri bloglar habercilik sektörü ile yavaşyavaş kesişiyor. Pew Internet Project, Amerikangazetecilerinin, blog okumaya halkın geneline göre dahayatkın olduğunu göstermekte. Bu sonuç kesinlikle şaşırtıcı

değil çünkü bloglar her türlü disiplinden gazeteciler içindeğerli bir kaynak olan ticari gazetelerinkine benzer biramaca hizmet ediyor.

Ancak günümüzde bile çoğu profesyonel gazetecinin birbloğu yok. Blogların kişisel duruşu destekleyen formatı, kendiduygularını ve düşüncelerini, yazdıkları ve yayınladıklarındanuzak tutmak üzere eğitilmiş profesyonellere yabancı gelmişolabilir. Yazılarında kendi görüşlerine yer veren bazı köşeyazarları bu genel kuralın dışındakalıyor. Ekonomi alanındakibirkaç köşe yazarı da, gazetede elealdıkları konularda daha ayrıntılıbilgi sunarak bu türdeki en iyiörnekleri teşkil ediyor. Buyaklaşım diğer konularda,özellikle de eğlence konusundayazan gazeteciler için de geçerli.

Bloglar hala çok nadirbulunan bir meziyeti de habersunumlarına taşıyabilir: şeffaflık.Haberciler başkalarından şeffafolmalarını ister ama nedensekendi işleri üzerine ışık tutmaktanpek de hoşlanmazlar. Bu durumiyi yönde değişmeye başlıyor vebloglar da bu değişim sürecindefaydalı bir araç. Örneğin CBSNews’in PublicEye bloğuyayıncının kendi faaliyetlerinimercek altına alıyor.

Bloglar okuyucuların hertürlü bilgi parçasına aç olduğudoğal afetler gibi son dakikahaberleri için de çok uygun. Yaşanan son derece dikkat çekicibir olayda bloglar bir süreliğine ilk sayfanın yerini almıştı.Katrina kasırgasının altüst ettiği New Orleans’ın diğersakinleri ile birlikte kendi binasını terk etmek zorunda kalanNew Orleans Times-Picayune gazetesi, gazete basamazduruma geldiğinde blogları kullanarak okuyucularının bilgialmasına yardımcı oldu.

Gazetecilerin blogları tabii ki bütün blogların çok küçükbir kısmını oluşturuyor. Bazı blogcular okuyucularınındikkatini çekmek ve haber kaynaklarının saygısını kazanmakiçin yarışarak harika habercilik örnekleri sergiliyor.Microsoft’un ortak kurucusu ve başkanı Bill Gates sadeceçevrimiçi yayın yapan blogcularla röportajlar yapmıştır.Diğer şirket yöneticileri de önemli blogcuların halkaulaşmada harika birer araç olabileceğini anlamaya başladı.

Medya şirketleri de doğal olarak en yetenekli blogcularasahip olmaya çalışıyor. Teknoloji ve otomobiller gibi

konularda özel bir kesime hitap eden (niş) bloglar üretenWeblogs Inc. adında bir şirket, söylentiye göre 15 milyondolar karşılığında Time Warner’ın AOL bölümü tarafındansatın alınmış. Bu tür alışverişlerin daha da artmasıbekleniyor.

Ancak büyük medya kuruluşları blog hareketine dâhilolmaya çalışsa da başarılı olamıyor. Bu pazara giriş için

neredeyse hiçbir maddi engelyok. Yeteneği ve zamanı olanherkes servet harcamakzorunda kalmadan bir blog –veya bir podcast veya başkabir medya sitesi – yaratabilir.

Blog trendinin yükselişikaçınılmaz olarak blogcularınnişan almadan sözlü olarak ateşetme eğiliminin sorgulanmasınave eleştirilmesine de yol açtı.Dürüstlük ve mükemmellikhiçbir zaman blogcuların en iyiözellikleri arasında görülmedi.

Ancak bir fikirpazarında yanlışlıklar bulunurve gösterilir, kalitekonusundaki şöhret bir yükselirbir alçalır. Bu süreçte, blogokuyucuları İnternettenokudukları materyallere uygunbir şüpheyle yaklaşmayıöğreniyor.

İnsanların sesleriniözgürleştiren birer alan haline

gelen bloglar ve akrabası vatandaş medyası ortadankaybolmayacak. Amerikan medyasının eski bir düsturunagöre, basın özgürlüğü basının sahiplerine aittir. Yeni dijitalmedya çağında hepimizin birer basını var. Ne kadar çok sesçıkarsa o kadar iyi.

Bu makalede ifade edilen fikirlerin ABD hükümetinin görüşleri vepolitikaları ile ilgisi yoktur.

Fotoğraflar: Tüm dünyadaki blogcuların sayısı hergeçen gün artıyor. Internet’teki milyonlarca bloğunarasında Çince, Arapça, Portekizce ve Japonca yazılmışbloglar da var. (Bütün fotoğraflar AP/Wide WorldPhotos’dan alınmıştır.)

Fotoğrafçılar sanatsal dillerini İnternet tabanlı medyaolanaklarına dönüştürdü. Birçok fotoğraf bloğu (fotoblog)aile, arkadaşlar veya bir topluluğun hayatını ve etkinlikleriniele alan görsel yayınlar haline geldi. Galeriler gibi diğer sitelerde fotoğrafçılara çalışmalarını, arada herhangi bir yayıncıveya müşteri olmadan sergileyebilecekleri bir alan açtı.Görüntüleri yüklemeyi, dağıtmayı ve göstermeyikolaylaştıran teknolojilerden faydalanan fotobloglar ilk kez,ülkenin dört bir yanına dağılmış akrabalar ve arkadaşlarlakutlama anlarını ve aile hayatını paylaşmak amacıylaoluşturulmuştu. Kısa süre içinde başka ziyaretçiler de İnternet aramalarısayesinde kişisel fotobloglarla tanıştı ve daha fazla okuyucuaile albümlerini paylaşmaya başladı.

Fotoblog, görüntünün evrensel çekiciliği aracılığıyla çokdaha fazla insana ulaşabilen yeni bir İnternet aracı.

ABD Dışişleri Bakanlığı fotoblogların içeriği ve erişilebilirliği konusundahiçbir sorumluluk kabul etmez.

Yirmi üç yaşındaki fotoğrafçı Justin Ouellette, Portland-Oregon’daki hayatı hakkında çalışmaları ve görüşlerinichromogenic.net’ten paylaşıyor. Kahve ve C Vitamininde film banyoetmek gibi deneylerini ve fotoğraf tekniklerini de bu blogdaanlatıyor. “Ben kimyager değilim, nasıl olduğunu bilemem ama bugerçek.” ( Justin Ouel- lette, http://chromogenic.net)

Çevrimiçi Albümler

En üst: Rannie Turingan’ın fotobloğu Kanada’nın Torontoşehrindeki arkadaşları ve çevresinin fotoğraflarını içeriyor.“Dijital fotoğraf makinelerinin pazarda egemenlik kurduğubir çağda yaşıyor olsam da kalbim hala filmlere hasret.”Turingan bu siteyi eski teknoloji ürünü fotoğraf makineleriile çekilmiş fotoğrafları paylaşmak üzere kurmuş.(Copyright © Rannie Turingan, http://photojunkie.my-expressions.com)

Sol alt: Derek Powazek San Francisco’da fotoğraf çekiyorve onları her gün ephemera.org’a yüklüyor. O sanatınındeğişken doğasının farkında olan profesyonel birfotoğrafçı.

Derek şöyle yazmış, “’Ephemera’ geçici anlamına geliyor.‘Ephemeral’ şeyler çok uzun sürmez. Mesela bir MayısSineği veya bir pencerenin açılış anı. Mesela web siteleri,veya bizler.” (Derek Powazek’in izniyle,http://www.ephemera.org)

Sağ alt: Raine Paré-Coull’un odak noktasını, mutfaktaçekilmiş bu fotoğraf gibi, gündelik hayat oluşturuyor.Raine kendini bir Cadılar Günü heveslisi olarak tanımlıyorve onun fotobloğu ailesinin yaptığı kutlamanın ürkütücüeğlencesini yansıtıyor. (Copyright © Raine Paré-Coull,http://yard-sale.phototage.com)

En üst: Marc Balanky fotobloğunda yelkenyolculuklarından rock konserlerine ve yemek masalarınakadar geniş bir yelpazede profesyonel fotoğrafçılıkdeneyimlerini sergiliyor. Marc fotoğraf makinesini ayrıca,“çöllerinden güzel kumsallarına kadar Amerika’nın engüzel kenti” olarak tanımladığı, yaşadığı şehir SanDiego’yu tanıtmak için de kullanıyor. (Marc Balanky,PhotoSanDiego.com [http://www.photosandiego.com])

En alt: New Mexico –Albuquerque’deki bir sıcak havabalonu festivali, Tonya Poole’un http://vivo.my-expressions.com’daki fotobloğunda yer alan birçok batıAmerika görüntüsünden sadece biri. “Hayatı yaşıyorum vesonra onun hakkındaki hikâyelerimi sözcükler veresimlerle anlatmak için geri dönüyorum. Şehrin içinde,dışında ve üstündeki seyahatlerime siz de katılabilirsiniz.”(Tonya Poole, adventurejournalist.com)

En üst: California, Orange County’de yaşayan çevremühendisi George Illes’in hobisi fotoğrafçılık. Bir gün,sıradanın içindeki sıra dışılığı görmeyi öğrenmek içinbloğuna bir fotoğraf koydu. “Bunu yaparak, her anınbenzersiz olduğunu görmek için Everest’i ölçmek veyaBüyük Amerikan Romanı’nı yazmak veya ’birisi olmak’gerekmediğini, aslında hiçbir anın sıradan olmadığınıhatırlatmak istedim. Bütün anlar sıra dışıdır. Illes’inçalışmaları www.jargonhunter.com’dan görülebilir. (GeorgeIlles’in izniyle)

En Alt: Paul Bausch’un webloguhttp://www.onfocus.com’dan alınan bu fotoğrafta UlusalFrizbi Şampiyonasını kazananlar galibiyetlerini kutluyor.Paul Oregon-Corvallis’de web uygulaması geliştirmeuzmanı ve teknik yazar olarak çalışıyor. Bausch, kendiçektiği fotoğrafları da sergilediği web sitesinde ele aldığıyeni teknolojiler hakkında birkaç kitap yayınlamış.“Fotoğraf çekmeyi seviyorum.” (Copyright © Paul Bausch)

Sol üst: Gökyüzünü – yıldızlar, ay ve gezegenleri –fotoğraflamak için kullandığı araçlarıyla BeckyRamotowski’nin otoportresi. Ramotowski bir astronom vesöylediğine göre bloğunu Ay’a ithafen kurmuş. “BirAy’ımız olduğu için çok şanslıyız. Merkür ve Venüs’ün Ay’ıyok. En çok Ay’ı olan Jüpiter’in 63 Ay’ı var. Ay olmasaydıgüneş tutulması olmayacaktı. Garip davranışlarımız içingösterecek bir sebebimiz de olmayacaktı.” (BeckyRamotowski, http://www.infinity.my-expressions.com)

Sağ üst:Havuza atlayan küçük bir çocuğu gösteren bufotoğraf http://photo.bfpmedia.com’da paylaşılan gündelikhayat deneyimlerinden biri. Bu kare, fotoğrafçının Hawaiiadalarındaki hayatı için tuttuğu fotoğraf günlüğünden birparça. (Christine Fron)

En Alt: Brenda Fike hayatından kareler yakaladığıfotobloğunda bu görüntüyü şöyle açıklamış; “Acelesi var…Sadece 30 günlük deneme süresi!” Saç kesimleri, bowlingve alışveriş merkezindeki zamanlar, onun galerilerinde sıradışı hale gelen sıradan anlardan sadece birkaçı.(Copyright © Brenda Fike, http://bkf.my-expressions.com)

En üst: Kathleen Connally tarlalarda koşuşturan bir çocuğufotobloğu (A Walk Through Durham Township,Pennsylvania) için fotoğrafladı. Connally bloğunu 2003yılında öncelikle fotoğrafçılığını geliştirmek ve evininyakınlarındaki insanlar ve mekânları belgelemek için kurdu.Kathleen’in ziyaretçilerine bir mesajı var; “Bazı fotoğraflarişe yarar, bazıları değil. Gün boyu süren bir yapım aşamasıile karşı karşıyasınız!” (Copyright © Kathleen Connally,www.durhamtownship.com)

En Alt: Metroda giden genç bir adamın fotoğrafı, Joe’s nycfotobloğunu dolduran New York City sahnelerinden biri.Joe 2006 yılında New York Üniversitesi Sürekli ve MeslekiEğitim Fakültesinde geçici öğretim görevlisi olarak dijitalfotoğrafçılık dersleri vermeye başlamış. (Copyright ©Joseph O. Holmes, http://joesnyc.streetnine.com)

Bilgi teknolojilerindeki gelişmeler o kadar erişilebilir veekonomik bir hal aldı ki sıradan insanlar son derece farklı arkaplanlara ve deneyimlere sahip insanlarla ilgi ve hedeflerinipaylaşarak yeni insanlarla iletişim kurmak için kenditoplumlarının çok ötesine erişebiliyor. Bilgi Çağının her geçengünü günümüzü belirlerken bu bağlantılar beklenmediksonuçlar doğurabiliyor. Bu bölümdeki makalelerde, başkatürlü var olma şansı bulamayacak konulara güç katmak içinkatılımcıların birbirlerini bulduğu ve eleştirel bir toplulukoluşturduğu birkaç çevrimiçi topluluğu ele alacağız.

Fotoğraflar: Benzer zevklere sahip ancak coğrafi sınırlarla birbirindenayrılmış insanlar Native Youth Magazine.com, Youth Radio, ve Wikipediagibi web siteleri aracılığıyla bilgi, fikir ve amaç paylaşımıgerçekleştirebiliyor. (Native Youth Magazine.com, Youth Radio, veWikipedia’nın izniyle)

Birçok Dili Konuşmak

Uzun süredir İnternet’in hâkimi olan İngilizce The InternetSociety’e göre toplam içeriğin %83’ünde egemen. Ancakücretsiz, kolektif, İnternet temelli ansiklopedi Wikipedia’nın[http://www.wikipedia.org.] sayfalarını ziyaret ettiğinizdeşaşırtıcı bir dil çeşitliliği ile karşılaşacaksınız. Ansiklopedidekive Wikimedia’yı [http://www.wikimedia.org.]oluşturan diğeriletişim projelerindeki makalelere Esperanto’dan Hawai veNavajo diline kadar pek çok dilde erişilebiliyor. Makaleler,Wikipedia’daki en yaygın diller olma özelliğini sürdürenİngilizce, Almanca, Fransızca, Lehçe ve Japoncada ise iyicegüçleniyor. Wiki sitelerinin çok dilli içeriğini kontrol edenyüzlerce yöneticiden biri olan Samuel Klein kuruluşaşamasını şöyle anlattı: “Organik bir şekilde ve kendiliğindenbaşladı. Çok dilli olan yeni insanlar topluluğun var olduğunugördü, mevcut sayfaları buldu ve katıldı.

Dünyanın Diğer Ucuyla İletişime Geçmek

Wikipedia 2001 yılında kurulduğundan beri dünyaçapında çok geniş bir gönüllü katılımcılar halkasına ulaştı. Şuanda 30,000’e ulaşmış olan bu katılımcılar kendilerinin veyadiğer katılımcıların makalelerini yazabilir, edit edebilir,çevirebilir, genişletebilir ve kontrol edebilir. İlginçtir kiWikipedia hâlâ, büyüyen kapsamı ve artan kalitesine rağmen,İngilizce konuşulmayan ülkelerdeki katılımcıların büyükdesteğini almış, rahat bir şekilde örgütlenmiş ve hiyerarşikolmayan bir yöntemle geliştirilmektedir.

Boston’da yaşayan Klein’ı Wikipedia’ya çeken deuluslararası yapısı olmuştu. “Geçen senenin başında çeviri ileilgilenen ve çeviri yapabilen kullanıcıları çevirmen listesinekatılmaya ve kendilerini tanıtmaya teşvik etmek için bir e-postalistesi başlattım. Artık, örneğin belirli seviyede İspanyolcakonuşabilen kişileri hemen listelemek mümkün. İnsanlar dasayfalarına, çeşitli dillerdeki becerilerini anlatan küçük bilgikutucukları yerleştirmeye başladı.”

Kişisel ilgi alanlarını, göndermeleri kapsayan çeviriler bazende kazara yapılıyor. Klein’ın konu hakkındaki görüşleri şöyle:“Mesela ben ananas üzerine bir yazı yazarsam ve başka birisi deananas üzerine İspanyolca bir yazı yazarsa, ikimiz de diğer yazınınvarlığından haberdar olmayabiliriz. Başka birisi gelir ve ananasüzerine İngilizce bir yazı olduğunu, İspanyolcada da,muhtemelen aynı şeylerden bahseden benzer bir yazınınolduğunu görüp, aralarında bir link yapabilir.” Makalelerden,bağlantılı bir içerik bulunan başka dillere link verilebilir.İngilizce dışındaki dillerde her gün ortalama 4,000,İngilizcede ise yaklaşık 2,000 yeni yazı üretiliyor.

Hepsi kolektif yöntemlerden faydalanan ve çoğu birçokdilde oluşturulan başka Wiki ürünleri de ortaya çıktı.Bunlardan bazıları; çok dilli bir sözlük olan Wiktionary;insanlardan, kitaplardan, şiirlerden ve filmlerden alıntılanmışözlü sözlere yer veren Wikiquotes; eğitsel ve uygulamalımetinler ve rehberler içeren Wikibooks; çok dilli bir kaynakmetin kütüphanesi olan Wikisource; ve her gün yenilenenhaberleriyle WikiNews.

Kullanıcılar, diğer kullanıcılar için tercüme edilebilecek yeniveya ilgi çekici bilgileri de duyurabilirler. Wikimedia kullanıcılarıyabancı dil bilgisi olan başkalarını bulabilir ve çeviri projeleriönerebilirler.

Wikimedia çevirmenleri ayrıca, her hafta sıra dışı birproje veya yazının oylamayla seçildiği Haftanın Çevirisiİnisiyatifi’ne sahip. Bir stil rehberinde nasıl çeviri yapılmasıgerektiği ve çeviriler ile diğer diller arasına nasıl linkyerleştirileceği anlatılmaktadır.

En yeni projelerden biri dil temelli bile değildir. DevasaWikimedia’nın başka bir alt sayfası olan WikimediaCommons, görsellik ve işitselliği – fotoğraflar ve diğer grafikresimler, konuşma metinleri, video klipler ve müziği –vurgulayan bir depodur. Bu araçlar diğer Wikimedia projeleritarafından da kullanılarak küresel İnternet kullanıcılarınınİnternet erişimi her geçen gün daha da zenginleştirilipgenişletilebilir.

Yerli Amerikan Gençleri Rüyalarınıİnternetten Paylaşıyor

Yerli Amerikan gençlerinin İnternette, yaşıtlarıyla iletişimkurabileceği, toplumları ve kültürleri hakkında bilgipaylaşabileceği ve birbirlerini rüyalarının peşini bırakmamakkonusunda teşvik edebileceği bir sitesi var. Native YouthMagazine.com (NYM) [http://www.nativeyouthmagazine.com] isimli web sitesi 1 Temmuz 2005yılında kuruldu ve altı ay sonra ayda 2 milyon hit alıyordu.

Televizyon muhabiri Mary Kim Titla’nın buluşu olanNYM, Yerli Amerikan gençlerinin yeteneklerini, fikirlerinive hayat tarzlarını ifade eden bir İnternet dergisineduyulan ihtiyacı karşılıyor. Web sitesi 12 ila 25 yaşarasındaki gençleri makale, şiir, fotoğraf ve çizimgöndermeye davet ediyor. Dergi hem bilgi paylaşımı hemde okuyucularının yeteneklerini geliştirmek için bir araçoluyor.

Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’nın her yerinden Yerligençler cevap verdi ve onların gönderdikleri hikâyeler dergininProfiller bölümünde yayınlandı. Mississippi’den 23 yaşındaki birChoctaw Kızılderilisi şöyle yazmış: “Choctaw dilimiz vemirasımızı hala koruduğumuz için çok gururluyum. Onlarıcanlı tutmak için kabilem elinden geleni yapıyor!”

Neden “Wiki”? Wiki, kullanıcıların herhangibir Web tarayıcısını kullanarak Web sayfasıiçerikleri yaratmalarını ve bu içerikleridüzenlemelerini sağlayan bir sunucu yazılımıdır.Wiki hiperlinkleri destekler ve iç sayfalararasında yeni sayfalar ve çapraz linkleryaratmaya olanak tanımak için basit bir metinsentaksı içerir.

—WikiWay Web sitesinden

Arizona’dan yazan 14 yaşındaki bir Navajo vatanını anlatıyor:“Utah, Arizona ve New Mexico eyaletlerini kapsayan Navajotoprakları, benzersiz güzellikte 27,000 mil karelik (yaklaşık70,000 kilometre karelik) bir alana yayılmıştır.”Wisconsin’den yazan 18 yaşındaki bir genç şöyle diyor, “LakeSuperior Chippewa Kabilesi’nin Red Cliff Kolu’ndanım. …Geleceğe dair hayalim Amerikan basketbolu oynamak.”

Okuyucular Native Youth News’de, Yerli Amerikangençlerin sergilerinden Amerikan Yerli kültürü üzerine birderse, düşük gelirli ailelerin çocuklarına burs veren birüniversite programından Kabile Kolejleri ve ÜniversiteleriBeyaz Saray İnisiyatifi’nin yeni müdürünün seçimihakkındaki bir hikayeye kadar birçok konuyu bulabiliyor.NYM bazı sayfalarını da spor, fotoğraf, almanak ve mesajpanolarına ayırıyor.

San Carlos Apache kabilesinin bir üyesi olan Mary KimTitla, 18 yılını Arizona’da televizyon muhabirliği yaparakgeçirdi. Kendi halkı ve özellikle de Yerli Amerikan gençliğinindertlerine duyduğu ilgi onu Native Youth Magazine.com’ukurmaya itti. Genç okuyucuların sitede ne görmek istediğinianlamak için çevrimiçi araştırmalar yaptı; kendisine hala fikirveren 10, 15 ve 19 yaşlarındaki üç oğlu, kuzenleri, yeğenlerive diğer Yerli gençlere danıştı. Titla şöyle konuştu: “BütünYerli Amerikan gençleri bana danışmanlık yapıyor. Çünkü busite onların.”

Titla bütün zamanını NYM’ye ayırabilmek için 2005Aralık ayında televizyondaki işinden ayrıldı. “Televizyonmuhabirliğini seviyordum ama artık mesleğimin genç Yerlianlatıcılar bulmak olduğuna inanıyorum. Dergi aracılığıylaonların yeteneklerini ve hayat tarzlarını tanıtabiliyorum.”

Genç Sesler Radyoda

http://www.youthradio.org/webradio adresindeki WebRadio ile dinleyiciler günde yirmi dört saat ve haftada yedigün gençlerin sesleri ve hikâyelerini dinleyebiliyor. Gençleridünyada olup bitenlerden haberdar etmeye kendini adamışolan çevrimiçi radyo istasyonu haberler, yorumlar ve popülermüzikteki son gelişmelere yer veriyor.

Web Radio, 1992’den beri radyo yayını yapan bir gençlikgelişimi ve medya kuruluşu olan Youth Radio’nunfaaliyetlerinin doğal bir uzantısı. Radyo muhabiri EllinO’Leary tarafından kurulan Youth Radio’nun misyonu“medya eğitimi vererek ve medyaya erişim sağlayarak genç

insanların entelektüel, yaratıcı ve profesyonel gelişiminidesteklemek ve; yerel ve ulusal istasyonlar için en kaliteliorijinal medyayı üretmektir.” Burada yetişkinprofesyonellerin rehberliğindeki gençler kendi programlarınıyazabilir, kaydedebilir ve üretebilir.

Youth Radio’nun ele aldığı konular en az günümüzgençliğinin ilgi alanları kadar çeşitli: okul arkadaşlarıylageçinmek gibi gündelik kaygılardan teröre karşı yürütülensavaşa kadar. Geçtiğimiz günlerde yer verilen uluslararasıhaberlerin arasında; Afganistan’da parlamentoya girmek içinadaylığını koyan 26 yaşındaki genç kız, Güney Afrika’dakiCape Town’dan gelen Afro-Amerikan bir öğrencininüniversiteye uyum sağlaması, ve 2005 metro bombalamaeylemleri sırasında Londra’da yaşamakta olan genç birAmerikalının düşünceleri vardı.

Youth Radio, Amerika Birleşik Devletleri genelindeUlusal Radyo şebekesinden ve İspanyolca yayın yapan birkaçkanal gibi ticari olmayan veya ticari amaçlı yerelistasyonlardan dinlenebiliyor. Uluslararası dinleyicilerfrekanslarını Web Radio’ya ayarlamanın yanı sıra, BBC(British Broadcasting Corporation) ve CBC (CanadianBroadcasting Corporation) üzerinden de Web Radioprogramlarına ulaşabilir. California-Berkeley merkezli YouthRadio’nun Washington, D.C.; Atlanta, Georgia; ve LosAngeles, California’da büroları vardır. Muhabirler dünyanınher yerinden haber taşır.

Vakıflar, kurumsal sponsorlar ve devlet kuruluşlarındangelen destekle Youth Radio, radyoculuğun her alanı ve Web,video ve müzik üretimi konusunda ücretsiz eğitimlersunmaktadır. Berkeley bölgesinde yaşayan 14 ila 17 yaş arasıgençler profesyonel gazeteciler, ses mühendisleri, müzikyapımcıları ve programcıları tarafından verilen 12 haftalıkkurslara katılmak için başvuruda bulunabilir.Kurs katılımcılarının yüzde sekseni düşük gelirli, ayrıcagençlerin yüzde sekseni ise renkli ırklardan.

Ancak Youth Radio’nun misyon tanımına göre “teknikeğitim resmin sadece bir kısmını oluşturuyor. Youth Radioöğrencileri aldıkları gazetecilik eğitimiyle temel becerilerinide geliştirecektir: sözlü ifade, yazı, bilgisayar teknolojisi,eleştirel düşünce, anlaşmazlıkların çözümü ve daha fazlası…Programdan mezun olanlar kendilerine olumlu bir meslekigelecek yaratma umudu ve güvenine, ve onları istedikleri yeretaşıyacak olan somut beceri ve ilişkilere kavuşur.”

Bu makalede ifade edilen fikirlerin ABD hükümetinin görüşleri vepolitikaları ile ilgisi yoktur.

Çeşitli kuruluşlardan oluşan geniş bir konsorsiyum, daha fazlayenilik, daha güçlü ortaklıklar ve daha iyi bir eğitimidestekleyebilecek araştırma ve ortaklık ilişkilerine imkântanıyarak geleceğin İnternetini yaratmak amacıylaçalışmalarını uluslararası bir düzlemde sürdürmektedir.

Heather Boyles Internet2’nin uluslararası ilişkiler müdürüdür.

Fotoğraflar: Uluslararası bir konsorsiyum Internet’te yeni nesli yaratmakiçin çalışmalarını sürdürüyor. Şimdiye kadar yürütülen çalışmalar kalitelidijital görüntüleri kullanarak eğitim amaçlı ve gerçek zamanlı sunumlaryapmayı; değerli sanat eserlerinin üç boyutlu dijital görüntüleriniüretmek ve paylaşmayı ve; elektron mikroskobu gibi pahalı bilimselekipmanları farklı noktalardaki kullanıcıların erişimine aynı anda sunmayıhalihazırda mümkün kılmıştır. (Sol üstten saat yönünde:http://www.internet2.edu’nun izniyle, (2); Bradley Üniversitesi; StanfordÜniversitesi)

Geleceğin İnternetinin yaratılma sürecini hızlandırmak içingelişmiş network teknolojileri üretmek, uygulamak vekullanmak amacıyla 70 şirket; yaklaşık 30 devlet kuruluşu,laboratuar ve birlik; ve 45’in üzerinde uluslararası ortaklabirlikte çalışan 208 ABD araştırma üniversitesininönderliğindeki Internet2, ABD merkezli ve kâr amacıgütmeyen bir konsorsiyumdur. Internet2 araştırmacılar,bilim insanları ve öğrencilerin bu yeni teknolojiaraştırmalarına katılabilmesini sağlamak için, AmerikaBirleşik Devletleri genelinde Abilene adı verilen yüksekperformanslı bir ağı uygulamaya sokmuştur. Bu ağ Internet2üyesi 240 kuruluş ile 34 milli eğitim ağını birbirinebağlamakta ve başka ülkelerdeki son teknoloji ürünü benzeraraştırma ağlarına da bağlanmaktadır. Abilene, kullanıcılarasıradan genişbant bağlantılarından binlerce kat daha fazla hızkazandırabilmek için en son teknolojik olanaklarla inşaedilmiştir.

İnternet2—Geleceğin İnternetini YaratmakHeather Boyles

Internet2 ve ortakları yaşama, öğrenme, çalışma veoynama tarzlarımızı kökünden değiştirmek için çalışıyor.Toplumumuz geleceğin iletişim ağının bütün yeniuygulamaları (kapsayıcı ortaklıklar, gerçek zamanlı bilgisayaryoğun simülasyonlar, siparişe göre yüksek çözünürlüklütelevizyon kalitesinde videolar, ve bugün hayal bileedilemeyen birçok uygulamayı) destekleyeceğine inanıyor.Hâlihazırda, tüm dünyadaki öğrenciler ünlü okyanusbilimcisi Bob Ballard ile DVD kalitesinde bir video-konferans teknolojisini kullanarak gerçek zamanlı deneyimleryaşayabilir veya uzaktankumandalı ameliyat ekipmanlarınıkullanarak millerce uzaktan canlıtürleri üzerinde araştırmalaryapabilir. Ulusal Okyanus veAtmosfer Müdürlüğündekimeteorologlar daha hızlı ve dahakesin hava tahminleri yapmak içinAbilene’i kullanıyor; astronomlarHawaii ve Şili’nin ücra köşelerineyerleştirilmiş teleskopları, kendikurumlarından ayrılmadankontrol edebiliyor.

Bütün bu örnekleringösterdiği gibi araştırma ve eğitimgittikçe daha kolektif ve dünyanınher yerindeki olanaklar, veriler veinsanlara anında erişime dayalı birhale gelmektedir. ABDaraştırmacıları için sadece yüksekperformanslı, ABD merkezli ağaltyapılarına erişmek yeterlideğildir. Aynı yüksek performanslıağ altyapısının uluslararasıdüzlemde de olması gerekir. Buküresel işbirliğini desteklemek ve geliştirmek amacıyla,Internet2’nin ABD ağını küresel eşdeğerleriyle bağlantıyagirecek olan dünya çapındaki benzer kuruluşlarla ortaklıklarkurmak için Internet2 bir uluslararası ilişkiler programıoluşturdu. Uluslararası araştırma komitesi ile birlikteInternet2, küresel işbirliğinin bilimden tıpa ve sanata kadarbirçok alanda yenilikleri teşvik edeceğine ve gelişmekte olantoplumların ekonomik gelişimini destekleyeceğine inanıyor.

Bugün birçok ülke kendi araştırma ve eğitimkurumlarının ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla özverili veyüksek performanslı Ulusal Araştırma ve Eğitim Ağları(NRENler) kurmuştur. NRENler batı, orta ve doğuAvrupa’daki çoğu ülkede, Asya-Pasifik’in büyük birkısmında, güneydoğu ve güney Asya’da gün geçtikçe sayısıartan ülkelerde ve kuzey Afrika ve Latin Amerika’daki birkaç

ülkede bulunmaktadır.Tekil ağlar küresel bir araştırma ve eğitim ağı altyapısı

oluşturmak üzere bir araya geldikçe her bir NREN’in değerikatlanarak artmaktadır. Günümüzde bir NREN’in bütünuluslararası araştırma topluluklarını ulaşması için sadece birya da iki NREN’le bağlantı kurması yeterlidir. Bu yüksekverimli ağ altyapısı örneğin, İsviçre Cenevre’deki CERN’de(European Organization for Nuclear Research – AvrupaNükleer Araştırmalar Örgütü) yapılacak Büyük HadronÇarpıştırıcısı (Large Hadron Collider) deneyleriyle ilişkili

düzinelerce ülkeden binlercearaştırmacıya destek vermek içinkullanılabilir. Ticari İnternet bu türdeneylerde kullanılan devasa verikümelerini katılımcı araştırmaenstitüleri arasında transfer etmeyeyetmez.

NRENler sanat, insanbilim vesağlık bilimlerinde de yerel veuluslararası işbirliğini destekler.Örneğin Stanford Üniversitesi’ninHAVNet (Haptic Audio VisualNetwork for Education and Training– Eğitim ve Öğretim Amaçlı HaptikGörsel ve İşitsel Ağ) projesi gelişmişbağlantılar sayesinde tıpöğrencilerinin uzaktaki uzmanlardannasıl eğitim aldığını anlatır. Sanaldiseksiyonlar yaparak, simülatörlerleameliyat yaparak veya bir ameliyatıuzaktan seyrederek öğrenciler artıkbirçok noktadan aynı anda öğrenimsürecine dâhil olabiliyor. Benzerşekilde dünyanın her yerindenuzmanlar benzersiz vakalar üzerindeöğrencilerle çalışmak için sanal

bağlantılar kurabiliyor hatta ameliyat simülasyonu yapan biröğrencinin elini uzaktaki bir noktadan fiziksel olarak dakontrol edebiliyor. Bu tür yoğun eğitim süreçleri, ameliyatodasına korkusuzca girmek için daha donanımlı olan dahabilgili, daha hazırlıklı tıp öğrencileri yetiştirecektir.

Fotoğraflar: Internet2 konsorsiyumu ABD’deki 208 araştırmaüniversitesi; 70 şirket; yaklaşık 50 devlet kuruluşu, laboratuar ve derneği;ve 45’in üzerinde uluslararası ortağı kapsamaktadır.(http://www.internet2.edu’nun izniyle)

Geçtiğimiz günlerde ABD Ulusal Bilim Vakfı’nınsponsorluğunda yapılan, dijital Orta Doğu kitaplığı konulubir atölye çalışması, uluslararası NREN bağlantılarınıninsanlığın da işine yarayacağını gösterdi. Orta Doğu’dakinadide eserler şu anda, üç boyutlu sanal nesneler yaratmakiçin manyetik rezonans görüntüleme (MRI) teknolojisi iledijital ortama aktarılıyor. Yüksek verimli araştırma ve eğitimağları aracılığıyla tüm dünyadaki araştırmacılar bu nadirnesneleri çok uzaktan inceleyebilir veya kullanabilir. Buyöntemle, fiziksel olarak bu nesnelere dokunmasına izinverilen araştırmacılardan çok daha fazla sayıda araştırmacı bunesnelere erişim sağlayacaktır.

Bir ülkedeki üniversiteler ve sonra da diğer üniversiteağları arasında bağlantı kurmak için kaynak havuzlarıoluşturmak, hem gelişmekte olan hem de gelişmiş ülkelerinyüksek eğitim ve araştırma kuruluşları için kritik bir önemtaşır. Gelişmekte olan ülkeler artık NRENlerin, kendiaraştırma ve yüksek eğitim girişimlerini genişletmek içinönemli bir yöntem sunduğunun farkına varmaktadır.Örneğin tarayıcı elektron mikroskopları – görüntüoluşturmak için ışık yerine elektron adı verilen partiküllerikullanan cihazlar – her üniversitenin satın alamayacağı kadarpahalıdır. Bu mikroskopları gelişmiş bir ağa bağlayarakkullanıcıların uzaktan kumandayla mikroskobu kontrol etmesive numunelerini kaliteli dijital görüntüler aracılığıyla incelemesiartık mümkün olmaktadır.

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde var olantelekomünikasyon altyapısına daha iyi bir erişim sağlamakNREN girişimlerinin başarısı için büyük bir önem arzetmektedir. NREN birçok ülkede yeni iletişim altyapılarınıngelişimini desteklemede temel bir rol oynamıştır. ÖrneğinPolonya’da NREN bütün ülkeye fiberoptik kablo döşemekiçin demiryolu şirketi ile ortak çalışma konusunda başarılıolmuştu. Şimdi Polonya’nın üniversite ve araştırma ağıPIONIER’in dark fiber (yerleştirilmiş ama henüzkullanılmamış fiberoptik kablo – yüksek verimli bir ağyaratmanın hammaddesi ) erişimi var ve artık gelenekseltelekomünikasyon sağlayıcılarının hizmetlerine muhtaç değil.Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya ve diğer Doğu Avrupaülkeleri, yüksek hızlı fiber altyapılara erişim yetisi konusundakimi zaman Batı Avrupa NRENlerini geride bırakarak bumodeli izlemektedir.

Internet2 ve uluslararası ortakları, küresel toplumunaraştırma, öğretim ve eğitim ihtiyaçlarını karşılamak içinözel, yüksek verimli ağ altyapıları inşa etmeye devamedecektir. Internet2’nin şimdiye kadarki deneyimini temelalarak bu topluluğun yenilikleri, deneyimleri ve gelişmiş birağ altyapısı yaratma hevesi bizi daha akılcı, daha hızlı, dahagüvenilir ve daha güvenli bir İnternet’e kavuşturacaktır. Bu

şekilde bilimsel çalışmalar yapmak, iş dünyasında yer almak,her zaman ve her yerde eğitim vermek ve toplumlarla aileleriyeni yollarla bir araya getirmek için yeni yöntemleri hareketegeçireceğiz. Araştırma ve eğitim topluluğu bu tür bir İnterneterişiminin tüm dünyadaki Internet2 benzeri kuruluşlarınörgütlü çabalarıyla gerçekleştirilmesinin mümkün olduğunainanıyor.

Bu makalede ifade edilen fikirlerin ABD hükümetinin görüşleri vepolitikaları ile ilgisi yoktur.

Çevrimiçi ticaret, çevrimiçi suçları beraberinde getirdi. İcramakamları siber âlemdeki kötü çocukları yakalamak içinyeni yöntemler ve yeni ilişki ağları geliştirdi.

Daniel Larkin, Federal İnceleme Bürosu (FBI) İnternetSuçları Şikâyet Merkezi (IC3) birim şefidir.

Fotoğraflar: FBI’ın Internet Suçları Şikâyet Merkezi (IC3) vatandaşlarınyasadışı çevrimiçi etkinlikler hakkındaki şikâyetlerinin geldiği adres. IC3aynı suçun kurbanı muhtemelen yüzlerce kişiden topladığı bilgileribirleştirir ve hukuk kurumlarının takip edebileceği kapsamlı bir dosyaoluşturur. (Bütün fotoğraflar AP/Wide World Photos’dan alınmıştır; LogolarInternet Suçları Şikâyet Merkezi’nin izniyle)

İnternet Suçları Şikâyet Merkezi (IC3) Amerika BirleşikDevletleri ve tüm dünyadan gelen şikâyetlere yönelik birihbar ve takip sistemidir. IC3, bir çevrimiçi şikayet formu veajanlar ve analistlerden oluşan bir takımla İnternet suçlarınıinceleme konusunda halka, ABD kanunları ve uluslararasıkanunlara hizmet eder.

Siber suç olarak da adlandırılan İnternet suçları websiteleri, sohbet odaları veya e-posta gibi İnternetbileşenlerinden bir veya birkaçında ortaya çıkan her türlüyasadışı etkinliktir. Siber suç başlığı altına; satın alınanürünlerin veya hizmetin tüketiciye teslim edilmemesindenbilgisayar saldırılarına (hacking), entelektüel telif haklarınınihlal edilmesinden ekonomi casusluğuna (ticari sırlarınçalınması), online şantaj ve uluslararası kara para aklamadankimlik hırsızlığına, sayısı gün geçtikçe artan İnternet odaklıbirçok suç girebilmektedir.

İnternet Suçlarıyla Mücadele

Suçlar İnternete SıçradıBir konsept olarak IC3, ticaretin İnternet’e yayılması

ile suçların da İnternet’e sıçradığının fark edilmesi veFBI’ın bu suçları takip etmek ve onlara yönelik incelemeteknikleri geliştirmek istemesi ile 1998 yılında kuruldu.O zamanlar vatandaşların İnternet suçlarını ihbaredebilecekleri hiçbir yer yoktu ve FBI internet suçlarını,normal olarak yerel polise, FBI’a ve diğer federal hukukkurumlarına, Federal Ticaret Komisyonu’na, ABD Postaİnceleme Servisi’ne (USPIS – ABD Posta Servisinin hukukikolu) ve diğer kurumlara ihbar edilen diğer suçlardan ayırmakistedi.

1999 yılında Batı Virginia’nın Morgantown kentindekurulan ilk ofise İnternet Dolandırıcılığı Şikayet Merkezi adıverilmişti. Bu ofis FBI ve ABD Adalet Bakanlığı’nın kâr amacıgütmeyen bir yüklenicisi olan ve öncelikle hükümet ve yerelicra makamlarının ekonomik ve siber suçları fark etme ve busuçlara cevap oluşturma yetisini arttırmayı hedefleyen UlusalBeyaz Yaka Suç Merkezi’nin ortaklığı ile kurulmuştu.

2002 yılında basit bir dolandırıcılıktan çeşitli kriminalfaaliyetlere kadar ele alınan siber suçların kapsamını belirlemekiçin merkezin adı İnternet Suçları Şikâyet Merkezi olarakdeğiştirildi ve FBI diğer federal kurumları – USPIS, FederalTicaret Komisyonu, Gizli Servis ve diğerleri – merkezçalışanlarına destek sunmaya ve siber suçlara karşı yürütülençalışmalara katkıda bulunmaya davet etti.

Bugün Batı Virginia’nın Fairmont kentinde bulunanIC3’te altı federal ajan ve sektör ve akademiden yaklaşık 40analist vatandaşlardan İnternet suçlarıyla ilgili şikâyetler alıyor,daha sonra bunları araştırıyor, geliştiriyor ve incelenmek üzerefederal, hükümete bağlı, yerel ve uluslararası icra makamlarınaveya denetim kurumlarına ve çok kurumlu hizmet örgütlerineiletiyor.

IC3’ün web sitesi aracılığıyla [http://www.ic3.gov] tümdünyadan insanlar İnternet suçları hakkındaki şikâyetleriniiletebilir. Web sitesinde şikâyetçi kişinin adı, e-posta adresi,telefon numarası; mümkünse şikâyetin yöneltildiği kişi veyakurumun adı, adresi, telefon numarası ve web adresisorulacak; suçun nasıl, neden ve ne zaman işlendiğikonusunda ayrıntı istenecek ve şikâyeti destekleyen başkabilgiler talep edilecektir.

Şikâyetlerin Somut VakalaraDönüştürülmesi

IC3’ün temel hedefi örneğin 100 dolarlık bir kayba nedenolan bir suçu içeren tek bir şikayeti alarak, dünyanın başkayerlerinde aynı senaryo ile para kaybetmiş olan 100 veya 1,000kişinin sunduğu bilgiler ile birleştirerek, mümkün olduğunca

hızlı bir şekilde geniş kapsamlı bir vakaya ulaşmaktır.Aslında icra makamlarının çoğunun görece küçük

maddi kayıpları temsil eden vakalar üzerinde çalışmayetkisi yoktur. Örneğin 100 dolar muhtemelen incelemeeşiğinin altında kalacaktır. Ancak kötü niyetli insanlarınçoğu kurban bulma ve para elde etme olanaklarınıgenişletmek için çevrimiçidir; bir siber suçun hiçbirzaman sadece tek bir kurbanı olmaz. Yani IC3 çalışanlarıilişkili şikâyetler arasında bağlantı kurabilir ve onları 100veya 1000 kurbanı olan 10,000 veya 100,000 dolarlık birvakaya çevirebilirse söz konusu suç önem kazanır ve icramakamları tarafından incelenebilir hale gelebilir.

IC3 bazen ilk vakayı araştırıp şekillendirerek icramakamlarına destek sunmaktadır. Projenin ilk iki buçukyılında vakaları oluşturmaya ve hızlıca icra makamlarınagönderme çabalarına rağmen IC3 çalışanları bütün siberasayiş kuvvetlerinin İnternet bağlantılı suçları hemen takipetmeye yetecek donanıma sahip olmadığını fark etti. Bazıgüvenlik kurumlarının gizli operasyon yürütme olanağı veyaIC3’ten gelen kanıtların izini dijital olarak sürmeye yetecekekipmanı olmayabilir. Bu durumda IC3’ün izleri tespitederek takip etmesi ve ilk vakayı şekillendirmesi daha daönemlidir.

Örneğin IC3 100 kurban tespit ederek, suç etkinliğininKanada’daki bir sunucudan geldiğini belirleyebilir. Ancak busunucu aslında sadece bir hedef şaşırtmaca olabilir. Suçlulargerçek yerlerini gizlemek için o sunucuyu bir “sıçrama noktası”olarak kullanıyor olabilir. Dolayısıyla IC3 analistlerininsıçrama noktaları hakkında daha fazla bilgi edinmeleri faydalıolacaktır. Belki de Teksas, Batı Afrika veya Romanya’daki birgrup, kurban bilgisi toplamak için Kanada sunucusunukullanıyordur.

Müttefik Şirketler

IC3 analistleri bazı karmaşık teknik vakalarda eskiinceleme yolundan hareket etmenin daha iyi olacağınınfarkına vardığı için merkez Pennsylvania’nın Pittsburghkentinde Siber İnisiyatif ve Kaynak Füzyon Birliği (CIRFU)adı altında bir yan birim kurdu. CIRFU analistleri yanlışyönlendirici ipuçlarını saf dışı bırakır ve bir vaka yerel veyauluslararası icra makamlarına veya özel görev timlerineiletilmeden önce onu gereksiz verilerden arındırır.

CIRFU siber suçluların en büyük hedeflerinden bazılarıtarafından da desteklenmektedir. Microsoft, eBay/PayPal, veAmerica Online gibi çevrimiçi kuruluşlar ve şirketler;Business SoftwareAlliance, Direct Marketing Association, Merchant Risk

Council, Financial Services Industry gibi sanayi ve ticaretbirlikleri ve diğerleri. Birçoğu hâlihazırda siber suçkonularında çalışma yürüten bu kurumlardan gelenincelemeciler ve analistler İnternet suçu trendleri veteknolojilerini tanımlamak, önemli vakalar oluşturmak vedünya genelindeki icra makamlarına İnternet suçlarıylasavaşmada destek sunmak amacıyla CIRFU’ya katıldı.

İş dünyasından ve akademiden federal müfettişler veanalistler CIRFU’da suçun kaynağını, arkasındakileri, vesuçla nasıl mücadele edileceğini bulmak için birlikte çalışıyor.CIRFU’ya bir şirketten belirli birtrend veya sorun hakkında habergeldiğinde birim suçlularınbaşındaki kişileri tespit etmek veele geçirmek için bir inisiyatifoluşturur. Buradaki amaç sadecesuçluları cezalandırmak değil,aynı zamanda çalışma yöntemlerihakkında daha fazla bilgialmaktır. IC3 daha sonra IC3sitesinde yayınlanan veya başkayollardan dağıtılan bir öneri veyauyarı ile kamuoyunu mevcuttrendler ve sahtecilikler hakkındabilgilendirir.

Müfettişler tüketici ihbarlarınıve sektör verilerini temel alaraktrendler ve sorunları inceler veyasadışı faaliyetleri hedef almakiçin ortak şirketler ile altı ila on ikiaylık inisiyatifler oluşturur. Buyasadışı faaliyetlerden bazılarıaşağıdaki gibidir:

• Tekrar gönderim: Sahteveya çalıntı kredi kartı ile satınalınmış elektronik veya diğer türlü alışveriş paketleriniteslim almak üzere ABD’de bir takım dolandırıcılar veyadurumdan habersiz iştirakçilerin görevlendirilmesi vedaha sonra aynı malın tekrar paketlenerek genelde yurtdışına satılması. Tüccar kredi kartının geçersizolduğunu keşfettiğinde, mal artık başka bir ülkeyegitmiştir.

• Suç amaçlı e-postalar (‘Spam’ler): Mali kurumsahteciliği, kredi kartı sahteciliği, kimlik hırsızlığı ve diğerdolandırıcılıklar amacıyla kullanılan, posta kutularına adressahibinin isteği dışında gelen e-postalar. ‘Spam’ler bilgisayarlarve sunuculara yetkisiz olarak erişmek ve diğer bilgisayarlaravirüs ve yayılımcı yazılımlar bulaştırmak için de

kullanılabilir.

• Şifre hırsızlığı: Güvenilir görünümlü bir e-posta veyaweb sitesi gibi bir elektronik iletişim ortamında güvenilir birkişi veya kurum gibi davranarak şifre veya finansal bilgiçalmayı hedefleyen girişimler.

• Kimlik hırsızlığı: Herhangi bir sahtecilik veya suç içinbaşka birisinin çalıntı kişisel bilgilerini kullanan bir kişininişlediği suç. Bir tek kişisel bilgi bile dolandırıcıların

kimliğinizi çalmasına yetebilir.

Uluslararası Destek

IC3 kara para aklama ve 419 diyede bilinen para transferi sahteciliğigibi çok sayıda ekonomik vefinansal suçun önemli olumsuzsonuçlar yarattığı Nijerya’dakiEkonomik ve Finansal SuçlarKomisyonu (EFCC) gibiuluslararası kuruluşlarla da ortakçalışma yürütmektedir.

Nijerya Ceza Kanunu’nun 419.bölümünü ihlal etmesi nedeniyle buisimle anılan 419 sahteciliğindebaşka bir şahıs gibi görünerekyaratılan tehdit bir tür nakit bedelihilesi ile birleştirilir. Potansiyelkurban bir Nijeryalı ya da yabancıbir devlet adamı gibi davrananbirinden bir mektup, e-posta veyafaks alır. Bu kişi yazdığı iletilerdedenizaşırı banka hesaplarınabüyük miktarda para geçirmek

için yardım ister ve yapılacak yardım karşılığında damükâfat olarak paranın bir kısmını teklif eder. Sahne,hevesli bir kurbanı, çeşitli sebeplerle ileti yazarına birkaçdefa para göndermesi için ikna etmeye dayalıdır.

Fotoğraflar: Internet Suçları Şikâyet Merkezi ve diğer ABD kurumlarıInternet suçlarıyla mücadele etmek için Nijerya Ekonomik ve Finansal Suçlar

Komisyonu (EFCC) ve diğer ülkelerdeki icra makamları gibi uluslararası

kurumlar ile birlikte çalışmaktadır. (Fotoğraflar AP/Wide WorldPhotos’dan alınmıştır; Web banner’ın izniyle)

Nijerya’da bu tür suçların yarattığı sorunlar EFCC’ninkurulmasını gerektirdi. Geçtiğimiz bir buçuk yıl içinde bu vediğer ittifakların sonucu olarak IC3 Batı Afrika’da birçokyeni haciz ve tutuklama gerçekleştirdi.

IC3 bir Kanada kuruluşu olan Online Ekonomik Suçlarİhbar Merkezi (RECOL) ile de yakın çalışmalaryürütmektedir. RECOL Kanada’nın Ulusal Beyaz YakaSuçları Merkezi tarafından yönetilmekte ve Kanada AtlıKraliyet Polisleri ve diğer kurumlar tarafındandesteklenmektedir. RECOL ekonomik suç ihbarlarınıdeğerlendirmek için yasal yetkisi olan uluslararası, federal veyerel icra makamları; denetçiler ve özel ticari kuruluşlararasındaki entegre ortaklığa dayalıdır.

Siber suçlara karşı savaşan uluslararası kuruluşların sayısıher geçen gün artıyor. IC3 Avustralya ve Birleşik Krallık gibiülkelerdeki icra makamları ile birlikte çalışmaktadır. IC3temsilcileri bir kısmı siber suçlarla savaşmaya ve siberincelemeleri geliştirmeye ayrılmış olan G8 (Kanada, Fransa,Almanya, İtalya, Japona, Rusya ve Birleşik Krallık)Teknolojik Suçlar Alt Grubu (Subgroup on High-TechCrime) toplantılarına da katılmaktadır.

IC3 ve CIRFU projelerinin çalışmaları sürekli gelişimhalindedir. Bu sırada IC3 müfettişleri ve analistleri işlerinyolunda gidip gitmediğini tekrar tekrar kontrol eder ve sibersuçlar hakkında daha fazla bilgi edinmek ve onunla nasıl başaçıkılabileceğini bulmak için uzmanlar ve bilgi kaynakları arar.IC3’ün daimi görevi budur.

Siber suçlara karşı savaşan uluslararası kuruluşların sayısıher geçen gün artıyor. IC3 Avustralya ve Birleşik Krallık gibiülkelerdeki icra makamları ile birlikte çalışmaktadır. IC3temsilcileri bir kısmı siber suçlarla savaşmaya ve siberincelemeleri geliştirmeye ayrılmış olan G8 (Kanada, Fransa,Almanya, İtalya, Japona, Rusya ve Birleşik Krallık)Teknolojik Suçlar Alt Grubu (Subgroup on High-TechCrime) toplantılarına da katılmaktadır.

IC3 ve CIRFU projelerinin çalışmaları sürekli gelişimhalindedir. Bu sırada IC3 müfettişleri ve analistleri işlerinyolunda gidip gitmediğini tekrar tekrar kontrol eder ve sibersuçlar hakkında daha fazla bilgi edinmek ve onunla nasıl başaçıkılabileceğini bulmak için uzmanlar ve bilgi kaynakları arar.IC3’ün daimi görevi budur.

H er e-Tü k eticinin Bil mesi GerekenlerABD’deki önemli bir tüketici hakları grubu tüketicilerin İnternet işlemleri hakkında bir rehber hazırladı.The Consumer Reports Webwatch

Copyright © 2006 Consumers Union of U.S., Inc.

Aşağıdaki temel ilkelere uyum gösteren Web sitelerinin Web güvenliğini destekleyeceğine inanıyoruz:

Kimlik:• Web siteleri bir adres, telefon numarası veya e-posta adresi sunarak üretildikleri mekânı net bir şekilde belirtmelidir.• Siteler özel ya da kamusal sahiplerini açıklayarak ana şirketlerinin ismini vermelidir.• Siteler amaç ve misyonlarını net bir şekilde anlatmalıdır.

Reklam ve Sponsorluklar:• Siteler etiketler ve görsel araçlar kullanarak reklamlar ile haber ve bilgileri birbirinden net bir şekilde ayırmalıdır. Kurum içi

reklamcılık veya kurumlar arası reklam sponsorlukları da buna dâhildir. Arama motorları, alışveriş araçları ve portallar reklamamaçlı sonuçları açıkça belirtmeli ve tüketicilerin asıl arama sonuçları ile reklam amaçlı arama sonuçlarını ayırt edebilmesinisağlamalıdır.

• Siteler başka sitelere verilen sponsor bağlantıları da dahil olmak üzere ilgili ticari ilişkileri açıkça belirtmelidir. Örneğin bir kitapalması için okuyucuyu başka bir siteye yönlendiren bir site, iki site arasındaki finansal ilişkiyi açıklamalıdır.

• Siteler sponsorlarını tanıtmalıdır. Bir ek metin, “Hakkımızda” yazısı veya “Anasayfa” sayfasında sitenin sponsorlukpolitikaları net olarak anlatılmalıdır.

Müşteri Hizmetleri• Müşteri işlemleri yapan siteler, özellikle diğer sitelerle olan ilişki müşteriye düşen maliyeti etkilediğinde, bu ilişkileri anlaşılır

şekilde açıklamalıdır.• Siteler hizmet bedeli, işlem bedelleri ve gönderim bedeli gibi, müşteriden talep edilecek bütün bedelleri açıklamalıdır. Bu

bilgiler işlem emri uygulamaya sokulmadan önce sunulmalıdır.• Siteler istenmeyen malların iadesi veya işlem iptali veya rezervasyonlar konusundaki politikalarını açıkça belirtmeli ve

uygulamalıdır.

Düzeltmeler:• Siteler olası bir yanlış, yanlış yönlendirici veya hatalı bilgiyi düzeltmek için gereken çabayı sarf etmelidir.• Siteler sitede hatalı bilgilerin düzeltildiği veya kaldırıldığı sayfa veya bölümü açıkça göstermelidir.• Siteler, içerik yayın tarihlerinin bilinmemesinin tüketicileri yanlış yönlendirebileceği durumlarda içeriklere gereken tarih

bilgilerini eklemek konusunda gerekeni yapmalıdır.• Siteler, sitedeki yanlış bir bilgilendirme nedeniyle yapılan satın alma işlemleri karşısında ne tür bir tüketici hakları

politikası izleyeceklerini açıkça ifade etmelidir.

Gizlilik:• Site gizlilik politikaları kolay bulunabilir bir yerde net ve açıkça ifade edilmiş olmalıdır.• Siteler ziyaretçiler ve müşterilerin kişisel bilgilerinin nasıl kullanılacağını açıklamalıdır. İsim, adres, telefon numarası ve

kredi kartı numarası gibi bilgiler kişisel bilgilerdir.• Siteler “cookies” gibi sunucu takip mekanizmaları ve “web beacons, bugs” ve robotlar gibi başka teknolojiler kullanıp

kullanmadıklarını belirtmelidir.• Siteler kullanıcılardan alınan verilerin nasıl kullanılacağını açıklamalıdır.• Siteler gizlilik politikalarındaki değişiklikleri müşterilere iletmeli ve kullanıcılara siteyi kullanmayı bırakmak istemeleri halindepratik bir alternatif sunmalıdır.

Son on yıldır yeni medya ve teknolojilerde yaşanan hızlıgelişim henüz bitmedi. Sıradaki değişim dalgası avucunuzuniçinde. Bilgi teknolojilerindeki en yeni sıçrama videodosyalarının cep telefonlarından gönderilebilmesidir ve bugelişme toplumu beklenmedik yönlerden sarsacak potansiyelesahiptir.

Emektar bir radyo-TV ve İnternet habercisi olan JeffGralnick şu anda NBC News için özel İnternet ve yeni medyateknolojileri danışmanı olarak çalışmalarını sürdürmektedir.Gralnick ayrıca, Columbia Üniversitesi Gazetecilik YüksekLisans Programında, yeni medya alanında geçici profesörlükhizmeti vermektedir.

Fotoğraflar: Her zaman her yerde yanımızda olan cep telefonugündelik hayatı derinden etkiledi. Üçüncü nesil telefonlar (3g’ler) iseyeni alanlarda çığır açmaya başladı. (Bütün fotoğraflar AP/WideWorld Photos’dan alınmıştır.)

Bir sektör olarak İnternet’i “sıradaki yenilik”i aramave keşfetme güdüsü yönlendirmiştir ve teknolojik birsıçrayış sonucunda yine bir yenilikle karşı karşıyayız.Mobil bant genişliğinin patlaması yeni telefonteknolojileriyle buluştu; resim gönderebilen ve bizim içinhem “oyun” hem de “dünyayı değiştiren cihaz” olacak ceptelefonları ortaya çıktı.

Cep telefonu videolarının ne anlama geleceğiniöğrenmek ister misiniz? Olayın boyutu için aşağıdakiistatistiklere bir göz atın:• 2010 yılına gelindiğinde yeni cep telefonlarının küreselnakliyatı 1 milyarı aşacak. Bu telefonların yüzde 87’sivideo özelliği taşıyacak.1• 2010 itibariyle cep telefonları aracılığıyla 228 milyargörüntü (sabit ve hareketli görüntü) transfer edilmişolacak. Bu rakam diğer bütün cihazların toplamınınerişeceği rakamdan daha fazla.2• 2009 yılına gelindiğinde, sadece Çin’de 116 milyonvideo uyumlu cep telefonu olacak.3• 2008 yılına gelindiğinde, 125 milyon insan ceptelefonlarında televizyon yayınlarını canlı olarakizleyebiliyor olacak.4• Dizüstü ve masaüstü bilgisayarlardan yapılan görüntü

İşte Sıradaki Yenilik BuJEFF GRALNICK

tüketimi 2000 yılında 900,000 kaynakta izleme veyükleme işlemi seviyesindeyken, bu rakam 2004 yılında14,2 milyara ulaştı. Beklentiler bu rakamların önümüzdekiiki yıl içinde katlanarak artacağı yönünde.5

Bu sadece bir başlangıç. Japonya ve Kore’den çıkıpdoğudan batıya doğru yayılan ve 3G adı verilen üçüncü nesilcep telefonları küresel iletişim alanında yeni yeni patlamayabaşladı. Mobil bant genişliği erişimi, bu ülkelerde iletişimingeleceğinin kapılarını açan çalışma modeli anahtarı olarakkabul edildiği için, 3G ağları da ilkolarak ve en hızlı şekilde buülkelerde kuruldu. Kore’nin öndegelen mobil iletişim şirketi SKTelecom’un sloganının “genişbantelinizde” olması tesadüf olmasagerek.

2G’den 3G’ye geçişin 2005yılında %74 dolaylarında seyrettiğiKore için, “İnsanlar 3G’ye geçmekiçin ellerindeki pahalı ama ikincinesil (2G) telefonları çöpe atarmı?” sorusunun cevabı, “Evet”.

3G Asya ve Avrupa için birsüredir var olan bir “yenilik” olsada, Kuzey Amerika’ya henüzulaşmış durumda. Burada hızlıkablosuz ağların inşası geç kaldı vehenüz başlangıç aşamasında.

Gerçek rakamların “rekabetkoşulları” yüzünden saklanmasınedeniyle ulaşabildiğimiz tek veriolan anlatılardan ulaştığınızsonuçlar, Amerika BirleşikDevletleri’nde kullanılan kameralı cep telefonlarının sayısı 1milyon sınırını henüz geçmiş olsa da, cep telefonu üzerindenvideo tüketiminin yüksek olduğunu gösteriyor. Bu durumuyukarıda Çin için verilen rakamlarla ya da Hindistan’dakullanımda olduğu söylenen 76 milyonla karşılaştırdığınızda,Amerika Birleşik Devletleri’nin hâlâ kat etmesi gereken nekadar çok yolu olduğunu görebilirsiniz.

Bu gelişmeler, bence 1954 yılında Japonya’daki TokyoTsushin Kogyo Ltd. isimli küçük bir şirket ilk transistörlüradyoyu ürettiğinden beri benzeri görülmeyen, kablosuzdünyadaki haber, bilgi ve eğlence içeriği erişiminin küreselpatlamasını daha da şiddetlendiriyor. Hangi şirket mi dediniz?Bugünkü adıyla Sony desek daha anlaşılır olacaktır.

Transistörlü radyo dünyayı herkesin gömlek cebine veyael çantasına taşıdı. Siz nereye giderseniz haberler ve bütüneğlence şekilleri de oraya geliyordu. Artık her zaman tümdünyayla temas halinde olmak mümkündü. Taşınabilir radyo

adı verilen bu teknoloji, bugün “haber radyosu” olarakbildiğimiz olgunun kaynağıydı ve bu teknoloji “top 40”şarkı uygulamalarını gündelik hayatın bir parçası halinegetirdi.

Hem görüntüleme için “üçüncü ekran” hem de videodosyalarını başka üçüncü ekranlara göndermeye yarayanbir mekanizma olan cep telefonları, transistörlü radyonunses iletimi için yaptıklarını bugün, görüntü için yapıyor.Ve bu durum küresel toplumların iletişim olanaklarını

sonsuza kadar (evet sonsuza kadar)değiştirecek.

Yapılanların ya da yapılmasıplanlananların bir kısmına göz atmakbile bunu görmek için yeterliolacaktır:• Haber görüntüleri hâlihazırda ceptelefonlarından izlenebiliyor. İki seneönce Londra’daki ITN ceptelefonunun kamerası ile çekilen birgörüntü ile verdikleri Londra’daki biryangın haberiyle rakiplerini geridebıraktıklarını açıklamıştı. Benzer birşekilde Chicago’daki WBBM, ceptelefonuna kaydedilmiş başka biryangın görüntüsüyle 2005’te bir haberbaşarısına imza atmıştı. Ve bütünbunlar cep telefonları ile kaydedilecekyeni haberlerin sadece “habercisi”olabilir.• CNBC, MSNBC ve Fox gibikablolu haber kanalları AmerikaBirleşik Devletleri’nde ceptelefonlarından canlı yayın

yapabiliyor. Bunun arkasından da cep telefonlarındancanlı yayın bağlantısı gelecektir.

• Peki haber olmayanlara ne demeli? Newscorp’un mobiltelefon departman müdürü Lucy Hood, 2005 Mayısayında Los Angeles’ta bir Medya Merkezi’nde yapılanmedya/kablosuz konferansta, yakın dönem planlarıdahilinde cep telefonu kullanımı için üretilen ve haber,spor ve eğlence yayınları içerecek beş televizyon kanalınıanlattı.

Fotoğraflar: Kameralı telefonların heyecan verici bir yenilik kabul

edilmesinin üzerinden çok zaman geçmedi. Bugün film ve video

oyunları izlemek için kullanılan cihazlar avuç içinize sığabilirken ceptelefonları ve akan görüntüleri alabilecek ve bilgisayarları uzaktan

çalıştırabilecek donanımlara kavuştu. (Bütün fotoğraflar AP/Wide

World Photos’dan alınmıştır.)

• Benzer bir şekilde 2006 Şubat ayında Richard Branson’unVirgin Mobile şirketi, Barcelona’daki 3G konferansında,tek bir tıkla BT Group dijital televizyon içeriklerinialabilecek donanımda cep telefonlarının satışını başlatmayıplanladığını açıkladı.

Bütün bunlar bir araya geldiğinde, bir zamanlar birlikteçalıştığım zeki bir adamda, dikkat gerektiren bir trend ya daolayın yaklaşmakta olduğunu gördüğünde etrafındakileriuyarma ihtiyacı yaratacak türden bir işaret oluşuyor. O adammuhtemelen şöyle diyecekti: “Şurada, ufuk çizgisininüzerinde, artık bir insanın sağ elinden bile küçük bir bulutvar.” Şimdi küçük olsa da, yaklaştıkça bu buluta dikkatedilmesi gerektiğini söyleyecekti. Cep telefonu videolarınıntemsil ettiği şey de tam olarak bu: yaklaşmakta olan vemuhtemelen iletişim dünyasının üzerinde sağanak yağmurlaryağdıracak bir bulut. Peki bu yağmur başladığında dünya nasılbir yer olacak? Burada birkaç uzmana kulak verelim:

Virgin’in yukarıdaki açıklamayı yaptığı Barcelonakonferansında T-Mobile CEO’su Rene Obermann şöyle birtahminde bulundu: “yavaş yavaş cep telefonları birincil kişiselİnternet erişimi araçları haline gelecek.”

Columbia Üniversitesi Gazetecilik Yüksek LisansProgramı’ndaki Yeni Medya Departmanı müdürü ve İnternetüzerine düzenli olarak yorum yapan saygın bir eleştirmen olanSree Sreenivasan gelecekte, “daha önce tam olarak veya hiçulaşamadığımız şeylerin video görüntülerine erişimsağlayabileceğimiz ilginç ve ürkütücü bir dünya” görüyor ve2000 yılındaki korkunç Paris Concorde kazasını örnekveriyor. “Cep telefonlarını çıkarıp gördükleri her olayıkaydetmeye hazır yüzlerce veya milyonlarca insandan artıkbirkaç tane bulanık fotoğraf yerine, yüksek çözünürlüklüvideolar elde edeceğiz.” Cep telefonlarından başka hiçbir şeyeihtiyaç duymayan gönüllü muhabirlerin son dakikahaberleriyle bilgilenen bir dünyada yaşıyoruz.

Bu işin heyecan verici tarafı ancak Sreenivasan önemlibir olumsuz etkinin de farkına varmış. “sokakta tacizlesuçlanan insanların fotoğraflarının çekildiği ve İnternet’teyayınlandığı” http://www.hollabacknycblogspot.com sitesindenbahsediyor. “Hakarete, tacize uğradığını ve tehdit edildiğinidüşünen her sinirli kadın ve erkeğin cep telefonları ile neleryapabileceğini bir düşünsenize.”

Düşünmeye Değer

Güney California Üniversitesi Entegre Medya SistemleriMerkezi müdürü Adam Clayton Powell III, cep telefonlarınıngerçek anlamda ortak bir iletişim için gereken olanaklarısağlayacağı bir gelecek tasavvur ediyor. Clayton banagörüşlerini şöyle anlattı: “İnsanların gittikleri her yerde videoimkânı isteyecekleri ortada. Ve birkaç yıl içinde video IM

[anında mesajlaşma] cep telefonlarında NBC News gibiprogramlarla birlikte var olacak ve insanlar arkadaşlarıylahaberler hakkında sohbet etmek için TV yayınları ve videoIM arasında gidip gelecek.” Ve bu ortak dünyada bukullanıcılara hala ‘izleyici’, izledikleri şeylere de hala‘televizyon’ denip denmeyeceğini merak ettiğini söylüyor.

Peki bütün bunlar hangi hızla gerçekleşiyor ve bunlarıngerçekleştiğini nereden anlıyoruz? New York City’dekiColumbia Üniversitesi’nde altı yıldır doktora eğitiminisürdüren ve Columbia Tele-Enformasyon Enstitüsü içinçalışmalar yürüten Reuben Abraham, Hindistan’da araştırmayaptığı sırada cevabı bulduğunu düşünüyor. “Bütün gününüdenizde geçiren bir balıkçı bana doğru geldi ve bana ceptelefonlarından video ve haberleri izlediklerini söyledi.Ekonomik koşulları nedeniyle böyle bir şeyin olmasına enaz ihtimal verdiğiniz yerde bile bu olayla karşılaşıyorsanız,bunun büyük bir patlama olduğunu söyleyebilirsiniz.”

Bence Abraham orada, bu yeni teknolojinin enönemli yan ürünlerinden birini de görmüştü: gerçek veanlık küresel köyün oluşumu. Afrika’nın her yerinde, hattaLibya gibi içine kapalı bir toplumda bile hızlı 3G ağları içinkontratlar imzalanırken; Hint Okyanusu’ndaki yoksul veeğitimsiz balıkçı telefonunun tuşlarına basıp bütündünyayı görebilirken önemli bir şeylerin olduğundan eminolabilirsiniz.

3G teknolojisini yaratan mühendislerin asıl amacımuhtemelen küresel iletişim ve anlayış değildi, ancaktesadüfen de olsa, bu “sıradaki yeniliğin” pek de kötü birşey olmamasını sağlayan şey, bu sonuç oldu.

1 InfoTrends, Ocak 20062 InfoTrends, Ocak 20063 W2Fpri, Araştırma, Nisan 6, 20054 MediaCenter Konferansı, Mayıs, 20055 AccuStream imedia Araştırması, 2005

Bu makalede ifade edilen fikirlerin ABD hükümetinin görüşleri vepolitikaları ile ilgisi yoktur.

Online Videobloglar

“Family”’de Michael McIntee aile tarihinin öneminikeşfederken babasının hayatı ve hikâyelerini hatırlar. Bucümle ziyaretçilerini çevrimiçi izleyiciler ile hayatlarınıpaylaşmaya ve böylece “gönüllü yerel medya için, süreklidevinen bir vitrin yaratmaya” davet eden videoblog sitesiMinnesota Stories [http://mnstories.com]’den alınmıştır.İzin alınarak kullanılmıştır.

[http://usinfo.state.gov/journals/itgic/0306/ijge/ijge0306.htm]

Aabo, Svanhild. “The Role and Value of PublicLibraries in the Age of Digital Technologies.” Journalof Librarianship and Information Science, vol. 37, no. 4(2005): pp. 205-211.

“Attorney General Tags Internet Crime as New Frontier forLaw Enforcement.” Crime Control Digest, vol. 39,no. 39 (Eylül 2005): pp. 1-2.

Balas, Janet L. “The Social Ties that Bind.” Computers inLibraries, vol. 26, no. 2 (Şubat 2006): pp. 39-41.

Banister, Jim. Word of Mouse: the New Age of NetworkedMedia. Evanston, IL: Agate Publishing, 2004.

Berinstein, Paula. “Black and White and Dead All Over:Are Newspapers Headed 6 Feet Under?” Searcher, vol. 13,no. 10 (Kasım/Aralık 2005): pp. 46-53.

Bricker, David. “Cyberinsecurity.” Research & CreativeActivity, vol. 28, no. 1 (Güz 2005): pp. 152-156.http://www.indiana.edu/~rcapub/v28n1/insecure.shtml

Browne, Donald. Ethnic Minorities, Electronic Media, and thePublic Sphere. Cresskill, NJ: Hampton Press, 2005.

“Citizen Journalism.” Nieman Reports, vol. 59, no. 4(Kış 2005): pp. 4-34.http://www.nieman.harvard.edu/reports/05-4NRwinter/05-4NFwinter.pdf

Cohen, Steven M. “ The Importance of Local News.”Public Libraries, vol. 44, no. 6 (Kasım/Aralık 2005): pp.332+.

Crumlish, Christian. The Power of Many: How the LivingWeb Is Transforming Politics, Business and Everyday Life.Alameda, CA: Sybex, 2004.

Denning, Peter, et al. “Wikipedia Risks.” Communicationsof the ACM (Association for Computing Machinery), vol. 48,no. 12 (Aralık 2005): p. 152.

Edmonds, Rick. “As Blogs and Citizen Journalism Grow,Where’s the News?” Poynter Online (Kasım 14, 2005).http://www.poynter.org/content/content_view.asp?id=91391

Finneran, Kevin. “To Blog, or Not to Blog.” Issues inScience and Technology, vol. 22, no. 2 (Kış 2006): pp.23-24.

Foust, James C. Online Journalism: Principles and Practicesof News for the Web. Scottsdale, AZ: Holcomb Hathaway,2005.

Fox, Susannah, Janna Quitney Anderson and LeeRainie. The Future of the Internet. Washington, DC: PewInternet & American Life Project, 2005.http://www.pewinternet.org/pdfs/PIP_Future_of_Internet.pdf

Giles, Jim. “Internet Encyclopedias Go Head to Head.”Nature, vol. 438, no. 7070 (Aralık 15, 2005):pp. 900-901.

Gillmor, Dan. We the Media: Grassroots Journalism by thePeople, for the People. Sebastopol, CA: O’Reilly, 2004.

Hane, Paula J. “The Latest on Libraries, Search Enginesand More.” Information Today, vol. 23, no. 1 (Ocak2006): pp. 7-12.

Hewitt, Hugh. Blog: Understanding the InformationReformation That’s Changing Your World. Nokomis, FL:Nelson Business, 2005.

Jost, Kenneth. “Future of Newspapers: Will Print PapersSurvive in an Online World?” CQ Researcher, vol. 16,no. 3 (Ocak 20, 2006): pp. 49-72.

Keenan, Thomas W. and Wendy Hui KyongChun (eds.) New Media, Old Media: A History andTheory Reader. New York, NY: Routledge, 2005.

Krebs, Brian and Ben Chertoff. “It’s 10 P.M. Do YouKnow Where Your Identity Is?” Popular Mechanics,vol. 183, no. 2 (Şubat 2006): pp. 54-60.

Langfitt, Frank. “Papers Turn to Podcasting, the Newestof Media.” All Things Considered (Haziran 2, 2005).http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=4673646

Lenhart, Amanda and Mary Madden. Teen ContentCreators and Consumers. Washington, DC: Pew Internet &American Life Project, 2005.http://www.pewinternet.org/pdfs/PIP_Teens_Content_Creation.pdf

Lum, Lydia. “The Rise of Blog Nation.” Black Issues inHigher Education, vol. 22, no. 12 (Temmuz 28, 2005):pp. 20-22.

KaynakçaYeni ve gelişen medya hakkında ek makaleler

Merina, Victor. “The Internet: Continuing the Legacy ofStorytelling.” Nieman Reports, vol. 59, no. 3 (Sonbahar2005):pp. 32-34.

Mermigas, Diane. “Eyeing the Economics of On-Demand Media,” Hollywood Reporter, vol. 392 (Aralık20-26, 2005): pp. 8+.

Notess, Greg R. “Casting the Net: Podcasting andScreencasting.” Online, vol. 29, no. 6 (Kasım /Aralık 2005): pp. 43-45.

Palser, Barb. “Journalism’s Backseat Drivers.” AmericanJournalism Review, vol. 27, no. 4 (Ağustos/Eylül2005): pp. 42-51.

Project for Excellence in Journalism. The State of theNews Media 2005. New York, NY: Columbia ÜniversitesiGazetecilik Yüksek Lisans Programı, 2006.http://www.stateofthemedia.org/2005/index.asp

Quint, Barbara. “Semiprivate Virtual Libraries: AComing Thing?” Information Today, vol. 23, no. 1(Ocak 2006): pp. 7-8.

Robertson, Lori. “Adding a Price Tag.” AmericanJournalism Review, vol. 27, no. 6 (Aralık 2005/Ocak2006): pp. 52-57.

Stahmer, Tim. “Think Outside the Blog.” Technology &Learning, vol. 26, no. 6 (Ocak 2006): pp. 28-30.

Sutherland, Benjamin. “The People’s Encyclopedia: AsWikipedia Grows into a Mainstream Internet Brand, WillIt Be Able to Keep Its Volunteers in Line?” NewsweekInternational (Ocak 9, 2006).http://msnbc.msn.com/id/10682396/site/newsweek/

Young, Cathy. “Smears in Cyberspace.” Reason, vol. 37,no. 9 (Şubat 2006): pp. 19-20.

ABD Dışişleri Bakanlığı başka kurumlar ve yukarıda adı geçen kuruluşlarınsunduğu kaynakların içeriği ve erişilebilirliği konusunda hiçbir sorumluluk kabuletmez. Verilen linklerin hepsi 2006 Mart ayı itibariyle aktiftir.

Aşağıdaki bibliyografya mevcut yazılı kaynakların bir kısmını içermektedir.

Amerikan Kütüphane Birliğihttp://www.ala.org

Amerikan Basın Enstitüsühttp://www.americanpressinstitute.org/

Amerikan Gazete Editörleri Derneğihttp://www.asne.org/

Harward Hukuk Fakültesi Berkman İnternet & Toplum Merkezihttp://cyber.law.harvard.edu/home/

Elektronik Sınır Vakfıhttp://www.eff.org/

FedNethttp://www.fednet.net

Google Kitapları Kütüphane Projesihttp://books.google.com/googlebooks/library.html

Uluslararası Kütüphane birlikleri ve Enstitüler Federasyonu (IFLA)http://www.ifla.org/

İnternet Suçları Şikayet Merkezihttp://www.ic3.gov/

Internet2http://www.internet2.edu/

Kongre Kütüphanesi Dijital Dünya Kütüphanesini Kurmak içinİnisiyatif Başlattıhttp://www.loc.gov/today/pr/2005/05-250.html

Kongre Kütüphanesi Gazileri Anma Projesihttp://www.loc.gov/vets//

MSNBC TV Gönüllü Muhabirlerin Haberlerihttp://www.msnbc.msn.com/id/6639760/

Ulusal Yayıncılar Birliğihttp://www.nab.org/

Bilgisayar Destekli Muhabirlik Milli Enstitüsühttp://www.nicar.org/

Ulusal Yerel Haberlerhttp://www.nativenews.net/

Ulusal Gazete Birliğihttp://www.nna.org/

Yeni Amerikan Medyasıhttp://news.newamericamedia.org/news/

NewsLabhttp://www.newslab.org/index.htm

NPR Podcast Dizinihttp://www.npr.org/rss/podcast/podcast_directory.php

Her Çocuğa bir Dizüstü Bilgisayarhttp://laptop.org/

Online Haber Birliğihttp://www.journalists.org

Açık İçerik Birliğihttp://www.opencontentalliance.org/

Açık Dizin Projesi: Webloglarhttp://dmoz.org/Computers/Internet/On_the_Web/We- blogs/

PLA (Halk Kütüphanesi Birliği) Bloghttp://www.plablog.org/

Poynter OnlineYerel Gazeteciliğin 11 Katmanıhttp://www.poynter.org/content/content_view.asp?id=83126

Radyo-Televizyon Haber Müdürleri Birliğihttp://www.rtnda.org

Technoratihttp://www.technorati.com/

Unity: Journalists of Color, Inc. (Afro-Amerikan Gazeteciler Birliği)http://www.unityjournalists.org/index.html

Wikipediahttp://en.wikipedia.org/wiki/Main_Page

Youth Radiohttp://www.youthradio.org/index.shtml

Youth Radio en Espanolhttp://www.youthradio.org/spanish/index.shtml

The U.S. Department of State assumes no responsibility for thecontent and availability of the resources from other agencies andorganizations listed above. All Internet links were active as ofMarch 2006.

İnternet KaynaklarıYeni ve gelişen medya hakkında çevrimiçi bilgi kaynakları