Rastvorljivi markeri za tumore (gastrointestinalni i tumori pankreasa)Prof.dr Adlija Jevri-auevi Reovni profesor na predmetu Klinika biohemija I i II, Farmaceutski fakultet Sarajevo

Vodei uzrok smrtnosti u SADSource: http://www.cdc.gov (1995 data)

Total Deaths

Deaths per 100,000

All causes

2,312,203

880

Cardiovascular disease

738,781

281

Cancer

537,969

205

Cerebrovascular

158,061

60

COPD

104,756

40

Accidents

89,703

34

Uzroci smrtnosti od kancera u SADSource: CA Cancer J Clin 46:1996

Site

Males

Females

Lifetime risk

Lung

91,405

54,538

1:12 to 1:19

Prostate

34,240

1:5

Breast

43,068

1:8

Colon/rectum

28,434

28,942

1:16

Pancreas

12,672

13,399

IncidencA I MORTALITET GI/TUMORI PANKREASA (1996 )Source: CA Cancer J Clin 46:1996

Site

New Cases

Deaths

Colon/rectum

133,500 (10%)

57,100 (9%)

Pancreas

26,300 (2%)

27,800 (5%)

Stomach

22,800 (2%)

14,000 (3%)

Small intestine

4,600

1,140

koloreKTAlni KancerNajvei broj sluajeva su adenokarcinomiPoinju kao polipiMolekularna biologijaTakaste mutacije na nivou ras proto-onkogena nanivou hromozoma 12p53 delecija hromozom 17DCC delecija gena-hromozom 18)MCC mutacija hena na hromozomu 51APCmutacija gena (hromosom 5)

Hemijski markeri kolorektalnog kanceraKarcinoembrionalni antigen (CEA)Alkalana fosfataza visoke molekulske maseMucin CA M43K-ras mutacija

Kacinoembrionalni antigenOnkofetalni antigen esa ekspresijom u crijevima, pankreasu i jetriMW 150-300 kD; 50% ugljeni hidratNormalno se ne producira nakon roenjaRaste kod 60-90% kolorektalnih kanceraLani rast kod ciroze, emfizema, kolitisaNajkorisniji u utvrivanju klinikog stadija, detekciji ponovne pojave kancera

Alkalna fosfataza visoke molekulske maseNaziva se brzom jetrenom frakcijomOsjetljivija na holestazu od jetrene ALPKod pacijenata sa histoloki verificiranim kolorektalnim kanceromOsjetljivost = 63%Specifinost = 89%U vezi sa CEAOsjetljivost = 72%specifinost = 87%

Kemisjki markeri kolorektalnog kanceraKarcinoembrionalni antigen (CEA)Alkalna fosfataza visoke molekulske maseMucin CA M43K-ras mutacija

CA M43Mucin antigen

OSJETLJIVOST = 42%sPECIFINOST = 97%PoZITIVNA PREDIKTIVNA VRIJESNOST = 98%U KOMBINACIJI SA CEA, OSJETLJIVOST ZNATNO BOLJA

Chemical markers of colorectal cancerCarcinoembryonic antigen (CEA)High molecular weight alkaline phosphataseMucin CA M43K-ras mutation

K-ras mutacijaTakaste mutacije na nivou ras familije onkogena su opisani kod vie oblika malignitetaK-ras mutacije na nivou kodona 12 i 13Najea mutacija je Gly-12 na Val-12Nalazi se kod 39-47% kolorektalnih kanceraMetodoloka poboljanjaHibridizacija(kompetitivna alele specifina)Mutant-obogaen PCR

Kancer pankreasa90% su egzokrini, locirani na glavi organa75% adenokarcinoma duktusa lue mucineKliniki tih sve dok ne dogui uznapredovali stadijMetastaze plua i jetrePreivljenje jedna godina je 8-10%Pet godina 2%

KEMIJSKI MARKERI KANCERA PANKREASACA 19-9TPSCAM 17.1

CA 19-9SialIRANI LexaLui ga gastrini, kolonski i salivarni epitelijLea-b- individue (5%) nemaju Ca 19-9Klinika performansaOSJETLJIVOST = 80%SPECIFINOST= 60-100% (OVISI OD KONTROLNE GRUPE)Niska prediktivna vrijednost u skrinin scenariju

Kemijski markeri kancera pankreasaCA 19-9TPSCAM 17.1

TPSSpecifini epitop tkivnog polipeptoidnog antigena (TPA)Nespecifini marker elijske proliferacijeOsjetljivost je 100% u detekciji kancera pankreasaSpecifinost, kako se oekuje je niska

Hemijski markeri kancera pankreasaCA 19-9TPSCAM 17.1

CAM 17.1Imunoglobulin M antitijelo sa visokom specifinou za intestinalni mukusEpitop je sijalirani antigen krvnih grupa (vjerovatno II)Osjetljivost = 67% kod pacijenata sa dijagnozom kancera pankreasa (korelira sa stadijom)Specifinost100% kod zdravih volontera80% kod pacijenata sa gastrinim kancerom

Kancer stomakaJedno vrijeme bio je najei uzrok smrtnosti od kancera kod mukaracaSmrtnost u SAD opala na 80% od 1930Razlog ovog pada nepoznat95% su adenokarcinomi koji vode porijeklo iz elija mukusaNajvei broj se otkrije nakon penetracije u muscularisMetastaze su este20%deset godina preivljenje ako je uznapredovala fazaRani kancer lokalizuje se na nivou mukoze i submukoze

He uses statistics as a drunken man uses lamp posts -- for support rather than illumination.Andrew Lang (1844-1912)

*226