final - kh legal and gender issue of marriage and divorce...

33
c,ab; nigeKalneya)aykm<úCa bBaðac,ab; nigey:nD½r kñúgGaBah_BiBah_ nigkarElglHenARbeTskm<úCa dUer:n v:an DW kW 1 eTaHbICabTbBaØtiþsIþBIkarerobGaBah_BiBah_ nigkarElglHenAkñúgRkmrdæb,evNIénRBHraCa NacRkkm<úCamanGtßn½yRKb;RKan;CapøÚvkark¾eday rnaMgrwtt,it®sIþkñúgkarTTYl)anpl RbeyaCn_BIsgÁmEdlkMNt;edayc,ab;enAEtman ehIyenHbNþal[karkarBarsiT§irbs;®sþI sißtenAbTdæanEdl®sþIKYrTTYl)ansiT§i nigey:nD½r. CalT§pl sßanPaBrbs;®sIþTaMgkñúg GMLúgeBléncMNgGaBah_BiBah_ nigenAeBlmankarElglH EtgEtCYbRbTHbBaða. dUecñH karBRgwgbTbBa¢a[RbesIrCagmunKWCakarcaM)ac;. 1> esckþIepþIm 2> GaBah_BiBah_ 2>1 l½kçx½NçtRmÚvcMeBaHbuKÁlEdlmansiT§ierobGaBah_BiBah_ 2>2 karcuHsMbuRtGaBah_BiBah_ 2>3 RTBükñúgcMNgGaBah_BiBah_ 2>3>1> niymn½yénRTBürYm 2>3>2> karcat;EcgRTBüCaÉketaPaKI 2>3>3> karkarBarcMeBaHTIsMNak;EdlCaRTBüedayELk 2>4> karcMNaykñúgpÞHsEm,g 1 KWCaemFavIsBa¢atihULg;mñak; EdlmanbTBiesaFn_ 9 qñaMkñúgkarRbkbviC¢aCIv³c,ab;BaNiC¢kmμ ¬Bn§ saCIvkmμ nigRKÜsar¦ enARbeTshULg; nigbTBiesaFn_ 6 qñaMeFVIkarelIbBaðTak;TinnigsiTi§TTYl)an nItiviFIc,ab;RtwmRtÚv nigyutiþFm’enARbeTskm<úCa edayeFVIkarCamYyGgÁkareRkAraCrdæaPi)al Edlman eQμaHfa CMnYyEpñkc,ab;km<úCa (Legal Aid of Cambodia) nigKeRmagsIþGMBIsiTi§TTYl)annItiviFIc,ab; RtwmRtÚv nigyutþiFm’dl;®sþI rbs;kic©shRbtibtþikarGaløWm:g (GIZ). GtßbTenHsresreLIgeday karCYyCabec©keTsBIGgÁkareRkAraCrdæaPi)alehAfa CMnYypøÚvc,ab;dl;kumar nig®sþI (Legal Support for Children and Women).

Upload: hoangdung

Post on 13-Mar-2019

213 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

c,ab; nigeKalneya)aykm<úCa

bBaðac,ab; nigey:nD½r kñúgGaBah_BiBah_ nigkarElglHenARbeTskm<úCa

dUer:n v:an DW kW1

eTaHbICabTbBaØtiþsIþBIkarerobGaBah_BiBah_ nigkarElglHenAkñúgRkmrdæb,evNIénRBHraCa

NacRkkm<úCamanGtßn½yRKb;RKan;CapøÚvkark¾eday rnaMgrwtt,it®sIþkñúgkarTTYl)anpl

RbeyaCn_BIsgÁmEdlkMNt;edayc,ab;enAEtman ehIyenHbNþal[karkarBarsiT§irbs;®sþI

sißtenAbTdæanEdl®sþIKYrTTYl)ansiT§i nigey:nD½r. CalT§pl sßanPaBrbs;®sIþTaMgkñúg

GMLúgeBléncMNgGaBah_BiBah_ nigenAeBlmankarElglH EtgEtCYbRbTHbBaða. dUecñH

karBRgwgbTbBa¢a[RbesIrCagmunKWCakarcaM)ac;.

1> esckþIepþIm

2> GaBah_BiBah_

2>1 l½kçx½NçtRmÚvcMeBaHbuKÁlEdlmansiT§ierobGaBah_BiBah_

2>2 karcuHsMbuRtGaBah_BiBah_

2>3 RTBükñúgcMNgGaBah_BiBah_

2>3>1> niymn½yénRTBürYm

2>3>2> karcat;EcgRTBüCaÉketaPaKI

2>3>3> karkarBarcMeBaHTIsMNak;EdlCaRTBüedayELk

2>4> karcMNaykñúgpÞHsEm,g

1

KWCaemFavIsBa¢atihULg;mñak; EdlmanbTBiesaFn_ 9 qñaMkñúgkarRbkbviC¢aCIv³c,ab;BaNiC¢kmμ ¬Bn§

saCIvkmμ nigRKÜsar¦ enARbeTshULg; nigbTBiesaFn_ 6 qñaMeFVIkarelIbBaðTak;TinnigsiTi§TTYl)an

nItiviFIc,ab;RtwmRtÚv nigyutiþFm’enARbeTskm<úCa edayeFVIkarCamYyGgÁkareRkAraCrdæaPi)al Edlman

eQμaHfa CMnYyEpñkc,ab;km<úCa (Legal Aid of Cambodia) nigKeRmagsIþGMBIsiTi§TTYl)annItiviFIc,ab;

RtwmRtÚv nigyutþiFm’dl;®sþI rbs;kic©shRbtibtþikarGaløWm:g (GIZ). GtßbTenHsresreLIgeday

karCYyCabec©keTsBIGgÁkareRkAraCrdæaPi)alehAfa CMnYypøÚvc,ab;dl;kumar nig®sþI (Legal Support

for Children and Women).

2

2>5> GMeBIhigSakñúgRKÜsar nigkarrMelaPesBsnßv³edayshB½T§

2>6> eTVBn§PaB nigkarcuHecallMenAsgVas

3> karElglH

3>1> esckþIepþIm

3>2> nItiviFI

3>3> karEbgEckRTBüsm,tþiEdlmankñúgcMNgGaBah_BiBah_

3>3>1 dI

3>3>2 siT§ielIesaFnnivtþn_

3>4> Gaharkic©

3>5> GMNacem)a siTi§eTAsYrsuxTukç nigGaharkic©[kUn

3>6> karcat;EcgrkSakarBar

4> GaBah_BiBah_ nigkarElglHEdlKμansuBlPaBtampøÚvc,ab;

4>1> GaBah_BiBah_EdlKμansuBlPaBtampøÚvc,ab;

4>2> karElglHEdlKμansuBlPaB

4>3> PaBxusKñarvagc,ab; nigsgÁmCak;Esþg

5> esckþIsniñdæan nigGnusasn_

1> esckI þepþ Im

enARbeTskm<úCa karerobGaBah_BiBah_KWCaRbéBNITMenomTmøab;d¾man témømYy

enAkñúgsgÁm. sißtiBIqñaM 2004 bgðajfa 81 PaKryén®sþIGayucab;BI 25qñaM dl;

29qñaM )anerobGaBah_BiBah_ b:uEnþ 5 PaKryminerobGaBah_BiBah_eLIykñúgmYyCIvitrbs;

BYkeK2

. edaysarEtkarElglHCaTegVImYyEdlsgÁmminGacTTYlyk)an dUecñHGaRta

énkarElglHenAmankRmitTabenAeLIy.

2

viTüasßanCatisßiti-RksYgEpnkar/ GegátcenøaHCMerOnRbCasa®sþkm<úCaqñaM 2004/manenAelIeKh

TMB½r http://nada.nis. gov.kh/ index.php/catalog/6 nig http://marriage-statistics.findthebest.com/l/1084/

Cambodia-2004-Women-Single.

3

fIVebIkarerobGaBah_BiBah_CaerOgFmμta RbCaCnExμrTUeTABMusUvdwgGMBIsiTi§ nigkatBVkic©

rbs;shB½T§kñúgGMLúgeBlnigeRkayeBlGaBah_BiBah_. Rkmrdæb,evNIExμrqñaM 2007

)ankMNt;y:agc,as;BIcMNucCaeRcInTak;TgnwgGaBah_BiBah_ cMNucTaMgenaHmandUcCaGayu

EdlGacerobGaBah_BiBah_ karcuHsMbuRtGaBah_BiBah_ RTBüsm,tiþbIþRbBn§ rYmTaMg

esah‘uyenAkñúgRKÜsar. elIsBIenHeTAeTot c,ab;;Exμr)anbEnßmkarkarBarelI®sþIEdlerob

GaBah_BiBah_ BIGMeBIhigSakñúgRkúmRKÜsar eTVBn§PaB nigkare)aHecalBIsMNak;sVamIedayKμan

mUlehtuRtwmRtÚv3

. eTaHbICay:agNak¾eday karGnuvtþbTbBaØtiþTaMgGs;enHGacnaM[man

bBaðaEpñkey:nD½r EdlbNþal[RbsiT§PaBkñúgkarBarsiT§i®sIþrbs;Rkmrdæb,evNImankarcuH

Gn;fy. RkmenHk¾)ankMNt;GMBIplvi)akénkarbBa©b;GaBah_BiBah_Edl)ancuHbBa¢ItampøÚv

c,ab; b:uEnþmin)ankMNt;GMBIsiT§i nigkatBVkic©rbs;shB½T§ Edlmin)ancuHbBa¢IGaBah_BiBah_

rbs;xøÜneTAtampøÚvc,ab;enA kariyal½ycuHbBa¢I b¤ siT§irbs;bIþRbBn§rs;enAEbkKña

edaymin)anElglHtamtulakar. lT§plénkarmincuHsMbuRtGaBah_BiBah_ nigTTYl)an

dIkaElglHBItulakarGacmanplb:HBal;xøaMg CaBiesseTAelI®sIþCaRbBn§. cMeBaHTidæPaB

ey:nD½rkñúgGaBah_BiBah_ nigkarElglHenARbeTskm<úCa GñkniBn§nwgelIkykmkBiPakSa

enAcMNucxageRkam4

.

2> GaBah_BiBah_

c,ab;ExμrkMNt;cMNgGaBah_BiBah_)any:agRtwmRtÚv nigGnuelamtambTdæanGnþrCati.

k¾b:uEnþ karGnuvtþ b¤ karmin)anGnuvtþn_énc,ab;;TaMgenH Gacmanplb:HBal;eRcIneTA elI®sIþ

edaysarEtTMenomTMlab;RbéBNIkñúgsgÁm.

2>1 l½kçx½NçkMhitCnEdlGacerobGaBah_BiBah_)an

kñúgc,ab;km<úCa viFankMNt;BICnEdlGacerobGaBah_BiBah_ xkxanmin)ankarBarTaMg

burs nignarIdUcEdlGIVBYkeKb:gcg;)an. c,ab;ExμrhamXat;karerobGaBah_BiBah_v½y

3

sUmemIl Rkmrdæb,evNIExμrqñaM 2007 maRta 978 ¬1¦ ¬k¦ manenAelIeKhTMB½r http://

cambodianbusinesscorner. wordpress.com/2013/01/05/civil-code-2007/ 4

maRtaenHmin)anedaHRsaybBaðmrtkénRbB½n§c,ab;sRmab;GaBah_BiBah_ nigkarElglH.

4

ekμgeBk eday)ankMNt;Gayu 18 qñaMCaGayuGb,brmasRmab;karerobGaBah_BiBah_5

.

mankrNI elIkElgEdlGnuBaØat[PaKImçagmanGayu 16 qñaM GacerobGaBah_BiBah_)an6

.

b:uEnþ narIExμrCaeRcInerobkarTaMgenAv½yekμg edIm,IeKarBtamvb,Fm’ nigTMenomTmøab;RbéBNI.

eyageTAtamsißtirbs; UNICEP enAqñaM 2014 2 PaKryénekμgRsITaMgGs;)an

erobGaBah_BiBah_enAGayu 15 qñaM nig 18 PaKryepSgeTot erobkarenAeBl

BYkeKmanGayu 18 qñaM7

. dUecñH tYelxenHbgðajy:agc,as;faRkmrdæb,evNIminRtÚv)an

ykmkRbtibtþi[)anl¥RbesIrenAeLIy.

Rkmrdæb,NevNIhamXat;narImin[erobGaBah_BiBah_fμIeTot)aneLIy RbsinebI

GMLúgeBl 120 éf¶Kitcab;BIéf¶EdlGaBah_BiBah_munRtÚv)anrMlay b¤ lubecal BMuTan;)an

knøgput8

. maRtaénRkmrdæb,evNIenHmaneKalbMNgkarBarsiTi§bituPaBrbs;bþIedIm. KN³

kmμaFikarlubbM)at;ral;TRmg;énkarerIseGIgRbqaMgnwgnarIePT (CEDAW) )anbgðajBIkar)armÖ

cMeBaHbTbBaØatiþénRkmenH EdlmanPaBerIseGIg nigdak;kMhitl½kçx½NçhYsehtu edaymin[

®sIþerobGaBah_BIBah_fμI)an BIeRBaH sBVéf¶ bituPaBGacbegáIt)any:aggayRsYltamry³

kareFVIetsþevC¢sa®sþsamBaØmYy9

. eTaHbICay:agNak¾eday kareFVIetsþevC¢sa®sþminGac

Gnuvtþ)anTaMgRsugenAkñúgbribTrbs;RbeTskm<úCa. TImYy kareFVIetsþ DI>Gin>eG (DNA)

minsUv)aneRbIR)as;TUlMTUlayenAkm<úCaenAeLIy ehIytémøénkareFIVetsþenHmantémøx<s;

hYsBIsmßtPaBrbs;RbCaCnkm<úCaEdlmanrhUtdl;eTACag 99 PaKryminGaceRbIR)as;

esvaenH)an. TIBIr enAeBl®sIþCitsRmalkUnerobGaBah_BiBah_fμI bþIeRkaynwgRtÚv)an

5

Rkmrdæb,evNI/ maRta 948. 6

dUcxagelI/ mRta 948 ¬GaBah_BiBah_GaceFVIeTA)anluHRtaEtmankaryl;RBmBIGñkEdlman

GMNacem)a b¤ GaNaBüa)alrbs;GnItiCn¦. 7

sUmemIlGtßbTEdlmancMNgeCIgfa GaBah_BiBah_GnItiCnCMuvijBiPBelak ³ RbeTskm<úCa

manenAelIeKhTMB½r http://www.girlsnotbrides.org/child-marriage/cambodia/. 8

Rkmrdæb,evNI/ maRta 950. 9

sUmemIlr)aykarN_ Concluding Observations on the Combined Fourth and Fifth Periodic Reports of

Cambodia, CEDAW Comm., 56th Session, U.N. Doc. CEDAW/C/KHM/CO/4-5 at 9 (2013).

5

snμtedayc,ab;faCa«Bukrbs;kUnenaH10

. bIþmunminGacTamTarbituPaB eTaHbICabþImunBitCa

«Bukrbs;kUnenaHk¾eday.

y:agNamij bTbBaØtiþenHhak;bIdUcCarMelaPelICIvitÉkCn nigrMelaPsiT§irbs;®sþI.

TImYy karminGnuBaØat[erobGaBah_BiBah_kñúgry³eBl 120 éf¶ Kitcab;BIéf¶Edl

GaBah_BiBah_RtÚv)anrMlay b¤ lubecal hak;bIdUcCaminsmehtupl BIeRBaHbTbBaØatiþenH

min)anbM)at;ecallT§PaBEdlbIþfIμkøayCa«BukRsbc,ab;rbs;ekμg EdlCakUnbegáItrbs;bIþmun

)ancab;kMeNItenAeBlNamYykñúgGMLúgeBl 120 éf¶. RbCaCnkm<úCaCaTUeTAeCOfary³

eBlCak;lak;sRmab;karmanépÞeBaHKW 120 éf¶ b:uEnþCakarBitCak;Esþgry³eBlsRmab;

manKP’manrhUtdl;eTA 280 éf¶. TIBIr mþayKWCamnusSEdlskiþsmCageKkñúgkar

seRmccitþfaetIbþIfμIenHKYrTTYl)ansiT§ibituPaBtamry³karerobGaBah_BiBah_b¤y:agNa BIeRBaH

Kat;CamnusSEtmYyKt;EdlGacdwgfanrNaCa«BukBitR)akd. RbsinebIEp¥keTAtamTsSn³

esrIPaBxagEpñkneya)ay sgÁm nigc,ab; ®sIþk¾CamnusSskþismbMputkñúgkareRCIserIs

rvagédKUesñhaTaMgBIrnak;faetInrNasmnwgkøayCa«BukRsbc,ab; edayBicarNaeTAelI

plRbeyaCn_rbs;kUnxøÜnÉg. kñúgkrNIEdlbþIfμIbdiesFbituPaB CnenaHGacdak;bNþwgbdi

esFbituPaB11

.

2>2 karcuHsMbuRtGaBah_BiBah_

enARbeTskm<úCa GaBah_BiBah_mYyGaccat;TukfaRtwmRtÚvtampøÚvc,ab; luHRtaEt

GaBah_BiBah_enaH)ancuHsMbuRtGaBah_BiBah_ edayRkúmRbwkSaXuMsgáat;12

. KUsVamI

EdlmanKeRmagnwgerobkar Gacdak;BaküsMuerobGaBah_BiBah_enARkúmRbwkSaXMusgáat;én

lMenAdæanxagRsI. m®nIþGRtanukUldæanénRkúmRbwkSaXuMsgáat;nwgRtÜtBinitüBaküsMuerob

10

sUmemIl Rkmrdæb,evNI/ maRta 988. 11

dUcxagelI/ maRta 989. 12

karbkRsayeFVIeLIgedayEp¥keTAelImaRta 955 énRkmrdæb,evNI nigGnuRkwtüelx 103

sþIBIGRtanukUldæan rbs;RksYgmhaépÞ manenAelIeKhTMB½r http://www.skpcambodia.com/Laws%20

&%20Regulations%20of%20the%20Kingdom%20of%20Cambodia/Nationality_Immergration_Civil%20Regist

ration/Sub-dree%20No103%20on%20Civil%20Registration-Eng.pdf .

6

GaBah_BiBah_ RbsinebITTYl)ankaryl;RBm b½NÑRbkasGaBah_BiBah_ 1 c,ab; nwgRtÚv

biTpSayenAsalaXMusgáat;xagRbus nigmYyc,ab;;eTotnwgbiTpSayenAlMenAdæanxagRsI[)an

10 éf¶muneBléf¶erobGaBah_BiBah_ ehIybNþwgCMTas;nwgGaBah_BiBah_GaceFVI)ankñúg efr

evla 10 éf¶enH. putry³eBl 10éf¶ burs nignarIRtÚvEtyl;RBmerobGaBah_BiBah_

CamYyKñaenAcMeBaHm®nþIGaRtanukUldæanxaglMenAdæanrbs;narI. karyl;RBmenHnwgRtÚvcuHkñúg

sMbuRtGaBah_BiBah_. enAtambNþaextþCaeRcIn karcuHsMbuRtGaBah_BiBah_mantémø 400

erol13

.

2>3> RTBüsm,ti þbI þRbBn§

2>3>1> niymn½yénRTBüsm,ti þr Ym

Rkmrdæb,evNIkm<úCapþl;nUvRbB½n§EdlkMNt;edayc,ab;yutiþFm’mYy sRmab;RTBü

sm,tiþrbs;bþIRbBn§. kñúgkrNIEdlbþIRbBn§min)aneFVIkic©RBmeRBógmunGaBah_BiBah_CamYy

KñaenaHeT RTBüsm,tiþrbs;BYkeKnwgRtÚv)ancat;EckedayRbB½n§RTBüsm,tiþEdlkMNt;eday

c,ab;. RbB½n§enH)anEckfaRTBüsm,tiþrYmrab;bBa©Úlral;RTBüsm,tiþ EdlbIþRbBn§TaMgsgxag

b¤ EtmçagmanenAkñúgGMLúgeBlGaBah_BiBah_ elIkElgEtRTBüsm,tiþ EdlshB½T§man

enAmuneBlerobGaBah_BiBah_ RTBüsm,tiþEdlshB½T§TTYl)anedayRbTankmμ snþtikmμ

Gc½©yTan rYmTaMgRTBüsm,tiþTaMgLay EdlTTYl)anBIkarcat;EcgRTBüsm,tiþedayELk

TaMgGs;enH14

.

fVIebIRkmrdæb,evNI)anpþl;;[nUveKalkarN_minlem¥ógk¾eday cMNucmYycMnYnénRkm

enHenAEtmanGtßn½yRsBicRsBil. ]TahrN_ Rkmrdæb,NevNImin)anEcgfa etIpl

EdlekItecjBIRTBüsm,tiþedayELkRtÚv)ancat;TukCaRTBüsm,tiþbþIRbBn§Edrb¤eT.

13

GnuRkwtüelx 62 sþIBIesah‘uyénkarcuHbBa¢IGaRtanukUldæan nigRta ¬2002¦. 14

sUmemIl Rkmrdæb,evNI/ maRta 972 dl; maRta 973.

7

]TahrN_ RbBn§TTYlekrmrtkcMnYn 1 mWunduløarshrdæGaemrik nig)andak;

luyTaMgenaHeTAkñúgFnaKareGsIulIda edayTTYl)ankarR)ak;RbcaMqñaM 2

PaKry.

etIkarR)ak;enHcat;TukCaRTBüsm,tiþbþIRbBn§Edrb¤eT? eyageTAtam Rkm

rdæb,evNI karR)ak;RbcaMqñaMenHRtÚvrab;bBa©ÚlCaRTBüsm,tiþbIþRbBn§. b:uEnþ

edaysarEtbBaðaGtiprNa R)ak;edImén 1 mWunduløarshrdæGaemriknwg

)at;bgtémørbs;vaeRcInqñaMeRkaymk. dUecñHehIylT§plhak;dUcCaminsUvCa

RtwmRtÚv.

]TahrN_ RbsinebIRbBn§dak;dIEdlCaekrdMENlrbs;xøÜnCYl etIR)ak;kéRm

TTYl)anBIkarCYlenHRtÚvcat;TukCaRTBüsm,tiþbþIRbBn§ b¤ RTBüsm,tiþ

edayELkrbs;RbBn§?

eyageTAtamRbB½n§c,ab;bc©úb,nñ R)ak;kéRmTTYl)anBIkarCYlRtÚv)ansnμtfa

CaRTBüsm,tiþrYm BIeRBaHral;RTBüsm,tþiEdlTTYul)ankñúgGMLúgGaBah_BiBah_

RtÚvcat;TukCaRTBüsm,tiþrYmrbs;bIþRbBn§ elIkElgEtRbTanskmμ b¤ RTBü

sm,tiþ TaMgLayTTYl)anedaysnþtikmμ. eTaHCay:agNak¾eday karekIn

eLIgéntémødIkñúgGMLúgGaBah_BiBah_manRbeyaCn_dl;PaKIxagRbBn§. enAeBl

dIenHlk; R)ak;cMeNjBIkarlk;RtÚvcat;TukCaRTBüsm,tiþedayELkrbs;

RbBn§.

enAmankarlM)akCaeRcInkñúgkarEbgEckGclnRTBü nigkarekIneLIgéntémøGcln

RTBü. ]TahrN_ RbsinebIRbBn§TTYlmrtkCaPaKh‘uny:ageRcInBIRkúmh‘unÉkCn Edl

TTYlxusRtÚvmankRmit etIEpñkNaénR)ak;cMNUlRbcaMqñaMRtÚvcat;TukfaCaR)ak;cMNUlrYmrbs;

bIþRbBn§? eKRtÚvdwgfamanEtGñkEdlmanPaKh‘uneRcInCageK eTIbmansiTi§seRmcGMBIpl

kéRmrbs;Rkúmh‘unEdlnwgRtÚvykeTAEckcaykñúgcMeNamkUnh‘un.

8

enAkñúg]TahrN_bnÞab;eTot PaKImçagénshB½T§naMmknUvkarekIneLIgéntémøRTBüsm,tiþ

edayELkénKUPaKImçageTot b:uEnþPaKIEdlnaMmknUvkarekIneLIgenaHhak;dUcCaminmansiT§i

kñúgkarTamTar[dak;plcMeNjenaHeTACaRTBüsm,tiþrYmeLIy.

]TahrN_ RbBn§eFVIkar[Rkúmh‘unÉkCnEdlTTYlxusRtÚvmankRmit Edl

PaKh‘unxøHenAkñúgRkúmh‘unenHKWCarbs;bþI. etIRbBn§mansiT§iTTYl)ankarekIneLIg

éntémøPaKh‘unEdrb¤eT?

R)ak;ebovtSr_rbs;RbBn§RtÚv)ancat;TukCaRTBüsm,tiþbþIRbBn§ b:uEnþkarekIn

eLIgéntémøh‘unrbs;Rkúmh‘un KWCaRTBüsm,tiþedayELkrbs;bþI.

GIVTaMgGs;enHGacbNþal[manPaBminyutiþFm’ ]TahrN_ kñúgkrNIEdlRbBn§xitxM

RbwgERbgeFIVkargarenAkñúgRkúmh‘un b:uEnþTTYl)anR)ak;ebovtSr_tic b¤KμanesaH eTaHbICaxøÜn)an

CYy[mankarekIneLIgénR)ak;cMNUlrbs;Rkúmh‘unkþI. PaBGyutiþFm’EbbenHGacbn§Úrbnßy

)anedaykaresñIsMurbs;PaKIxagRbBn§[GnuvtþmaRta 980 énRkmrdæb,evNI EdlGnuBaØat

[tulakarmincaM)ac;RtÚvEtEbgEckRTBüsm,tiþbIþRbBn§CaBIrcMENkenaHeT. krNIelIkElg

enHnwgbkRsayenAEpñk 3>3 dUcxageRkam.

2>3>2 karcat;EcgRTBüsm,ti þCaÉketaPaKI

cMNucsMxan;bMputénkarkMNt;RTBüsm,tiþbþIRbBn§ KWkñúgeKalbMNgkarBarkMumankar

GnuvtþskmμPaBÉketaPaKIrbs;shB½T§Etmçag. c,ab;EcgfaRTBüsm,tiþbþIRbBn§minGacyk

eTAlk; b¤eFIVkarcat;Ecg)aneLIy ebIKμankaryl;RBmBIbþIRbBn§TaMgsgxagenaHeT15

. b:uEnþ

bTbBaØtiþsIþBIkarhamR)amenHmann½yTUlMTUlay EdlkarbkRsayhμt;ct;eBkGaceFIV[

CIvitRbcaMéf¶ mankarlM)akedayminsmehtupl.

]TahrN_ manRbBn§mñak;lk;mU:tUm:ak Scoopy témø 325 duløarshrdæGaemrik

tamry³bNþajGIunFWNit.

15 dUcxagelI maRta 976 ¬1¦.

9

m:UtU Scoopy KWCaRTBüsm,tiþrYmrbs;bþIRbBn§. enAeBlEdrbursCabþIdwgB¤BIkarlk;enH

enAéf¶bnÞab; Kat;CMTas; nigeTAtulakar edIm,I[lubecalnUvkic©snüaCamYyGñkTij.

etIkaryl;RBmBIsMNak;bþIRtÚvkarEdrb¤eTsRmab;karlk;GclnRTBüsamBaØEbbenH?

ebIeyageTAtamehtuplTUeTA cemøIyKWeT. enAkñúgsßanPaBEbbenH GñkTijminRtÚv)anrMBwg

sYrGñklk;faetIerobkarehIyb¤enA RbsinCaerobkarehIy etIbþIyl;RBmcMeBaHkarlk;enH

Edrb¤eT. ebImindUecñaHeT karlk;dUrkñúgCIvitRbcaMéf¶GacnwgmanPaBlM)ak nigPaBminR)akd

RbCaxagKtiyutþieRcInhYsRbmaN.

]TahrN_dEdl RbBn§mñak;lk;mU:tUm:ak Scoopy témø 325 duløar

shrdæGaemriktamry³bNþajGIunFWNit.

m:UtUsÁútT½rKWCaRTBüsm,tiþrYmrbs;bþIRbBn§. enAéf¶bnÞab; RbBn§sþayeRkay

cMeBaHkarlk;enH nig)an[bþIrbs;xøÜneTAtulakar edIm,IrMlaykic©snüalk;

CamYyGñkTij.

karbkRsaysmehtuplénmaRtaGacbgáarkMu[manPaBminR)akdRbCaxagKtiyutþi

nigkarrMelaPbMBan EdlnaM[kareFVICMnYjRbcaMéf¶mankarlM)ak.

b:uEnþ eBlxøH karkarBarPaKIshB½T§ Edlmin)anpþl;karyl;RBm CaBiess

sRmab;kic©snüalk;GclnRTBü BitCasmrmü.

]TahrN_ bþI)an)at;bg;dImYybøg;EdlCaEpñkmYyénRTBüsm,tiþrYmkñúgEl,gsIusg.

PaKICaRbBn§mansiT§ielIdIenaHEdr eyageTAtamRbB½n§RTBüsm,tiþrYmrbs;bþI

RbBn§EdlkMNt;edayc,ab; eTaHbICadIenaHcuHbBa¢IedaymaneQμaHbþIEtmYy

k¾eday. maRta 976 énkfaxNÐTI1 kñúgRkmrdæb,evNIpþl;siT§ikarBar

eTAdl;PaKIRbBn§.

enAkñúgkrNIenH Rkmrdæb,evNIKYrEtkarBarPaKIRbBn§ edayGnuBaØat[RbBn§Gac

TamTar[lubecalnUvkarcat;EcgenH)an. shB½T§RtÚvEteFVIkarTamTareTAtulakar kñúgGMLúg

10

eBl 2 qñaM Kitcab;BIeBlEdl)andwgGMBIkarcat;Ecg ebIRTBüsm,tiþrYmEdlRtÚv)an

cat;EcgenaHCa Gclnvtßú nigenAkñúgGMLúgeBl 1 qñaM Kitcab;BIeBlEdl)andwgGMBIkar

cat;EcgenaH ebICaRTBüsm,tiþrYmEdlRtÚv)anEbkEckenaHCaclnvtßú16

.

Rkmrdæb,evNImin)anEcg[c,as;las;faetIR)ak;ekItecjBIGIub:UEtg karCYl kareFVI

sm,Tan nigsiT§idéTeTot EdlCaRTBüsm,tiþrYmKYrcat;TukCakarlk;CaÉketaPaKI nigkar

cat;EcgepSg²EdlRtÚv)anc,ab;;hamXat;b¤y:agNa.

]TahrN_ bþIyl;RBmCYlpÞHElVgkñúgtémø 400 duløarshrdæGaemrikkñúg

mYyEx. pÞHElVgenHKWCaEpñkmYyénRTBüsm,tiþrYm.

CMnYjRbePTenHKYrEtcat;TukCakarEbkEckedayÉketaPaKI EdltRmÚv[man

karyl;RBmBIshB½T§TaMgsgxag.

maRta 976 énRkmrdæb,evNI KYrEtbkRsaykñúgrebobmYy EdlGackarBar

shB½T§TaMgBIrBIkarepÞrkmμsiTi§én ¬EpñkxøHén¦ GclnvtßúEdlCaRTBüsm,tiþCarYmbþIRbBn§.

2>2>3> karkarBarcMeBaHTIsMNak;EdlCaRTBüsm,ti þedayELk

Rkmrdæb,evNIpþl;nUvkarkarBarbEnßmelIsiT§ieRbIR)as;TIsMNak; EdlCaRTBüsm,tiþ

edayELk. fVIebITIsMNak;CaRTBüsm,tiþedayELkk¾eday shB½T§EdlCakmμsiT§ikrRtÚvEt

TTYlkarGnuBaØtBIshB½T§mçageTotEdlminEmnCakmμsiTi§kr kñúgkrNIlk; b¤ cat;EcgGcln

vtßú. RbsinebIshB½T§minEmnCakmμsiTi§krBMupþl;karGnuBaØat enaHshB½T§mçagenHk¾Gacbnþ

GaRs½yenATIsMNak;enaH)anEdr17

.

edaysarEtmUlehtuenH ttiyCnénkic©snüalk; CYl b¤ GIub:UEtk mankatBVkic©

BinitüemIlfaetIGñklk; GñkCYl erobGaBah_BiBah_ehIyb¤enA RbsinebIerobGaBah_BiBah_

ehIy ttiyCnRtÚvEtTTYlkarGnuBaØatBIshB½T§TaMgBIredIm,IeFVICMnYjCamYy.

16

dUcxagelI maRta 976 kfaxNÐ3. 17

Id. maRta 977.

11

kñúgkrNIshB½T§TaMgBIreFVIkarRBmeRBógmuneBlerobGaBah_BiBah_ EdlEcgfaRTBü

sm,tiþKYrEtcat;EcgxusBIRbB½n§RTBüsm,tþiEdlkMNt;edayc,ab; ebImin)ancuHbBa¢IeT minGac

ykkic©snüaenaHmkttaMgCamYynwgttiyCn)aneLIy18

.

]TahrN_ bIþ)anTTYlkmμsiT§ielIdIkñúgPUmimYy muneBlerobGaBah_BiBah_ ehIy

dIenaHcuHbBa¢IedayeQμaHrbs;bþI. ttiyCnTijdIenHBIbþI edayminman

karGnuBaØatBIPaKIRbBn§. eRkaymk RbBn§CMTas;edayEp¥kelImUlehtufa

enAkñúgkic©RBmeRBógmuneBlerobGaBah_BiBah_ kMNt;faGclnRTBüenHCa

RTBüsm,tiþrYm. kic©RBmeRBógenHmin)ancuHbBa¢IenaHeT.

RbBn§minGaclubecalkic©snüa edayRKan;EtEp¥kelImUlehtufamin)anpþl;

karyl;RBmcMeBaHkarlk; eTaHbIxøÜnCam©as;énRTBüsm,tiþrYmenHk¾eday. b:uEnþ PaKI

CaRbBn§ GacTamTarykR)ak;cMeNjBak;kNþalBIkarlk;RTBüsm,tiþrYmenH.

2>4 karcMNaykñ úgpÞHsEm,g

Rkmrdæb,evNIk¾kMNt;GMBIrebobEbgEckkarcMNaykñúgpÞHsEm,gEdr. shB½T§

TaMgsgxagmancMENkelIbnÞúkénkarcMNaykñúgpÞHsEm,g edayBicarNaeTAelIRTBüsm,tiþ

R)ak;cMNUl nigsßanPaBepSg²eTot19

. eTaHbICay:agNa maRtaenHenABMuTan;manlkçN³

c,as;las;enAeLIy. karcMNaykñúgpÞHsEm,gGacsnμtfaRtÚvKitKUedayR)ak;cMNUlrYm

munsin. k¾b:uEnþetIbþIRbBn§KYreFVIy:agNa RbsinebIR)ak;cMNUl)ancMNayGs;? etIkar

cMNayenHKYrEtTUTat;CamYynwgRTBüsm,tiþrYmrbs;bþIRbBn§bnÞab;mkeTotb¤? kñúgkrNIEdl

enAEtminTan;RKb;RKan; etIGacTUTat;CamYyR)ak;cMNUlBIRTBüsm,tiþedayELk)anb¤eT20

?

2>5 GMeBIhigSakñ úgRKÜsar nigkarrMelaPesBsnßv³edayshB½T§

18

Id. maRta 970 ¬2¦. 19

dUcxagelI maRta 971. 20

dUcEdl)anBiPakSaxagelI R)ak;cMeNjTTYl)anBIRTBüsm,tiþedayELkminGaccat;TukCaR)ak;

cMNUledayELkenaHeT.

12

bBaðaTak;TinnwgvisalPaBrbs;GMeBIhigSakñúgRKÜsarenARbeTskm<úCamanTMhFMeBk dUecñH

karBiPakSaGMBIbBaðaTaMgGs;enH[)ansIuCeRmAkñúgGtßbTenHminGaceFVIeTA)aneLIy ehIyGMeBI

higSaCaRbFanbTénKeRmagRsavRCav nigmankare)aHBum<pSayCaeRcInmkehIy. b:uEnþ

bBaðaBIrTak;TinGMeBIhigSanwgelIkmkBiPakSa. TImYy karRsavRCavbgðajfa®sþImincakecj

BIGaBah_BiBah_EdlmanGMeBIhigSa edaysarEtmUlehtuesdækic© dUcCa{bþIrkR)ak;cMNUl)an

eRcInCag>>>CaBiessenAtMbn;CnbT21

.} enHbgðaj[eXIjfaCamYynwgkarekIneLIgénvNѳ

kNþalrYmTaMgcMnYn®sIþEdlÉkraCüxagEpñkhirBaØvtßú GRtaElglHenAkm<úCaGacrMBwgfanwgekIn

eLIgEdr.

TIBIr mankarkarBarEpñkc,ab;RbqaMgnwgkarrMelaPesBsnßv³edayshB½T§ EdlCabBaða

kMBugekIneLIgCajwkjab;enAkm<úCa. karsÞg;mtimYyEdl)aneFVIeLIgkñúgqñaM2005 bgðajfa

14 PaKryénGñkeqøIytbTaMgGs; sÁal;®sþIy:agticmñak;EdlFøab;RtÚvbþIbgçM[rYmePTpÞúynwg

qnÞ³rbs;xøÜn22

. enARbeTskm<úCa mankarPan;RcLMfakarrMelaPesBsnßv³edayshB½T§

minEmnCabTelμIs. eyageTAtamkarsÞg;mtiqñaM2005 bgðajfa 45 PaKryénRbCaCn

km<úCa23

TaMgGs;yl;fabþImansiT§ibgçM[RbBn§rYmePTCamYyxøÜn. eTaHbICac,ab;sIþBIkarTb;sáat;

GMeBIhigSakñúgRKÜsar nigkic©karBarCnrgeRKaHEcgCaTUeTATak;TgnwgkarrMelaPbMBanxag pøÚvePT

Etmin)anniyayGMBIkarrMelaPesBsnßv³edayshB½T§[)anc,as;las;k¾edayc,ab;;

enHKYrEtmanEcgBIkarrMelaPesBsnßv³edayshB½T§24

. eyagtamRkmRBhμTNÐ GMeBI

21

Katherine Brickell, Baurenksmey Prak nig Bunnak Poch sresrr)aykarN_eRsavRCavEdlman

cMNgeCIgfa Domestic Violence Law: The Gap between Legislation and Practice in Cambodia and

What Can Be Done About It ¬2014¦/ TMB½rTI18/ manenAelIeKhTMB½r http://www.katherine

brickell.com / katherinebrickell/wp-content/uploads/2014/01/DV-Law-Prelim-Report-2014.pdf. 22

Catherine Cecil et al., sresrr)aykarN_EdlmancMNgeCIgfa Violence Against Women- A

Baseline Survey ¬2005¦/ TMB½rTI57/ manenAelIeKhTMB½r http://www.unwomen-eseasia.org/

projects/Cedaw/docs/2006/Baseline%20VAW-2005engl.pdf 23

dUcxageliI. 24

sUmemIlr)aykarN_rbs; The Cambodian Committee of Women (Cambo) EdlmancMNgeCIgfa

Violence Against Women: How Cambodia Laws Discriminate Against Women ¬viciäka 2007¦/

13

rMelaPesBsnßv³edayshB½T§[Cab;Bn§naKarBI5 qñaMeTA 10 qñaM 25

. b:uEnþ m®nþICaeRcInenA

kñúgvis½yyutþiFm’xVHkaryl;dwgGMBIbBaðenH nigGak;xanmin)ankat;eTaskarrMelaPesBsnßv³

edayshB½T§. karsikSakñúgtMbn;mYyEdleFVIeLIgedayGgÁkarshRbCaCatinaeBlfμI²enH

rkeXIjfa bursCaeRcIn ¬BI72 PaKry dl; 97 PaKry¦ Edl)anRbRBwtiþ

bTrMelaPesBsnßv³minRtÚv)anpþnÞaeTas CaBiessKWkarrMelaPesBsnßv³edayshB½T§26

.

2>6> eTVBn§PaB nigkarcuHecallMenAsgVas

karRbRBwtþbTeTVBn§PaB nigkarcuHecallMenAsgVVasedayPaKIbursekIteLIgCa

jwkjb;enARbeTskm<úCa. bBaðaenHbNþamkBIGaRtaGtulüPaBénkRmiteynD½r edaysarEt

GRtamrNPaBbursmankRmitx<s;kñúgsm½yExμrRkhm27

nigktþamYyeTotKWGMNacminesñIKña

rvagburs nignarI. kñúgkrNIeTVBn§PaBKWbþIerobkarCamYynarImñak;epSgeTót edaymin)an

ElglHRbBn§edImCamunsin. kñúgkrNIcuHecallMenAsgVasvij bursCabþIcab;epþImCIvit

fμICamYynarImñak;epSgeTot edaymin)anerobkarCamYynag ehIyenAEtmancMNg

TMB½rTI9/ manenAelIeKhTMB½r www.licadho-cambodia.org/reports/files/112CAMBOWViolence

WomenReport2007_ENG.pdf . 25

sUmemIlc,ab;sþIBIkarTb;sáat;GMeBIhigSakñúgRKÜsar nigkic©karBarCnrgeRKaH ¬2005¦/ maRta7/

manenAelIeKhTMB½r www.wcwonline.org/pdf/lawcompilation/Cambodia_dv_victims2005.pdf

nigRkmRBhμTNÐkm<úCa ¬2009¦/ maRta 239/ manenAelIeKhTMB½r www.unodc.org/res/cld/

document/ khm/criminal_code_of_the_kingdom_of_cambodia_html/Cambodia_Criminal-Code-of-

the-Kingdomof-Cambodia-30-Nov-2009-Eng.pdf . 26

Emma Fulu et al. sresrr)aykarN_mYyEdlmancMNgeCIgfa Why Do Some Men Use Violence

Against Women and How Can We Prevent It? Quantitative Findings from the United Nations Multi-

country Study on Men and Violence in Asia and the Pacific ¬2013¦/ manenAelIeKhTMB½r

http://unwomen- asiapacific.org/docs/WhyDoSomeMenUseViolenceAgainst Women_P4P_

Report.pdf. 27

Patrick Heuveline nig Bunnak Poch sresrGtßbTmYyEdlmancMNgeCIgfa Do Marriages

Forget Their Past? Marital Stability in Past-Khmer Rouge Cambodia, 43:I DEMOGRAPHY 99 ¬kumÖ³

2006¦/ manenAelIeKhTMB½r www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3930764/ .

14

GaBah_BiBah_CamYyRbBn§edImrbs;xøÜn. eTVBn§PaBKWCaGMeBI]RkidæEdlRtÚv)anhamXat;28

b:uEnþ

karhamXat;enHmanRbsiT§iPaBEtcMeBaHGaBah_BiBah_)ancuHbBa¢IRtwmRtÚvtamc,ab;; xN³Edl

GaBah_BiBah_CaeRcIn dUcEdl)anBiPakSaxagelImin)ancuHbBa¢I. karcuHecallMenA

sgVasminEmnCabTelμIl]RkidæenaHeT. eTVBn§PaB nigkarcuHecallMenAsgVasKWCaehtupl

EdlRbBn§Gacykmksm¥ag edIm,ITamTar[mankarElglH nigsiTi§kñúgGaBah_BiBah_29

.

3> karElglH

3>1> esckþ Iepþ Im

BMumansßitifμI²EdlGacTukcitþ)ansþIGMBIGRtaénkarElglHenARbeTskm<úCaeT. Ep¥k

elICMerOnRbCaCnqñaM2008 krNIcuHecallMenAsgVas ¬0/1 PaKry¦ nigkarElglH

¬2 PaKry¦ mantic30

. dUcEdl)ancg¥úlbgðajeday RBIkExl (Brickell) PaBcuHsRmúg

Kña nigkarpSHpSamansarsMxan;Nas;kñúgvb,Fm’Exμr31

. enHk¾)anbgðajkñúgeKalbMNgén

c,ab;;sþIBIkarTb;sáat;GMeBIhigSakñúgRKÜsar nigkic©karBarCnrgeRKaH Edl)anEcgfa {>>>begáIt

ynþkarnItüanukUl edIm,ITb;sáat;GMeBIhigSakñúgRKÜsar karBarCnrgeRKaH nigEfrkSaPaB

suxdumrmnakñúgRKÜsartamTMenómTmøab; nigRbéBNIl¥rbs;Cati32

.} dUecñH karsRmúHsRmÜl

nigpSHpSaPaBxusKñakñúgGaBah_BiBah_KWCaninñakarvb,Fm’.

eTaHCadUecñHkþI GRtaElglHTabenAkñúgCMenOqñaM2008 min)anbgðajBIkarBitenaHeT

ehIyGaRtars;enAEbkKña nigElglHGacsnμt)anfax<s;CagenH. karbkRsayxusenHGac

28

karhamXat;min[maneTVBn§PaBkñúgmaRta 949 énRkmrdæb,evNI nigRtÚvdak;TNÐkmμBin½yCa

TwkR)ak;dl; 2 lanerol eyageTAtammaRta 353 énRkmRBhμTNÐkm<úCa. 29

Rkmrdæb,evNI maRta 978 ¬1¦ ¬k¦. eTVBn§PaBGaccat;Tuk)anCakarRbRBwtþGMeBIpit. 30

viTüasßanCatisßiti/ CMerOnRbCaCnkm<úCaqña M2008/ manenAelIeKhTMB½r www.nis.gov.kh/nis/

census2008/Census.pdf. 31

Katherine Brickell, sresrr)aykarN_mYyEdlmancMNgeCIgfa ‘Plates in a Basket Will Rattle’:

Marital Dissolution and Home ‘Unmaking’ in Contemporary Cambodia, 51 GEOFORUM 265, 265

¬2013¦. 32

maRtaTI1énc,ab;sþIBIkarTb;sáat;GMeBIhigSakñúgRKÜsar nigkic©karBarCnrgeRKaH.

15

bNþamkBIPaBenAmankRmiténkarsÞg;mtiEdlGñkcUlrYmGaceRCIserIscemøIy edayBMuman

kareRCótERCkBIGñkRsavRCav rYmTaMgbBaðamYycMnYneTotdUcCa kgVHxaténTinñn½yRtwmRtÚv

bBa¢IGaRtanukUldæanfμIbMput nigkarElglHminRsbc,ab;;dUcEdl)anBiPakSaxagelI. kalBIqñaM

2003 (Hirschman) nig (Teerawichitchainan) )a:n;RbmaNfaGRtaElglHmancMnYn 7

PaKry33

. GRtaenHTMngCabgðajBItYelxBiténkarElglHkñúgsgÁmbc©úb,nñ BIeRBaH

RkúmRbwkSaXuMsgáat;raykarN_fa karElglH nigGMeBIhigSakñúgRKÜsarKWCaRbePTCemøaHEdl

RtÚvedaHRsayeRcInCageK34

. eTaHCay:agNakþI GRtaElglHenAEtmankRmitTab

CagenAbs©imRbeTs edaysarkar)at;bg;kitiþyscMeBaH®sþIEdlElglH nigBwgBak;bþITaMg

RsugxagEp¥kesdækic©. RksYgkic©karnarIk¾)anbBa¢ak;EdlfakarElglHKWCaCeRmIseRkay

bMput35

.

mUlehtusRmab;karElglHmaneRcIn ehIymUlehtuTaMgGs;enHmanlkçN³Rsedog

Kñanwgvb,Fm’rbs;RbeTsdéTeTot b:uEnþGVIEdlKYr[kt;smÁal;KWGaBah_BiBah_CaeRcInenA

RbeTskm<úCaBMumansuPmgÁl edaysarEtvibtiþpøÚvcitþbNþalmkBIGñkrs;ranmanCIvitBIrbb

ExμrRkhmCMnan;TImYy nigCMnan;TIBIr rYmTaMgkrNIGMeBIhigSakñúgRKÜsareRcIn bBaðaEl,gsIusg

karpwkRsa eBaJónfñaM karcuHecallMenAsgVas nigeTVBn§PaB36

.

eTaHbICamUlehtuRsbc,ab;;sRmab;karElglHenAmankRmitk¾eday mUlehtuTaMgGs;

enHtak;EtgeLIgmanlkçN³TUlMTUlay edayehtuplCaeRcIneTAsRmab;dak;bNþwgElglH

RbsinebIshB½T§sMudac;mKÁsgVas. mUlehtuénkarElglHKñamandUcCakarRbRBwtþGMeBIpit

kare)aHbg;shB½T§ecal karrs;enAEbkKñaGs;ry³eBlCag1 qñaM nigkarEbk)ak;cMNg

33

Charles Hirschman nig Bussarawan Teerawichitchainan niBn§GtßbTmYyEdlmancMNgeCIgfa

Cultural and Socioeconomic Influences on Disvorce During Modernization: Southeast Asia, 1940s to

1960s, 29:2 POPULATION & DEV.REV.215 ¬mifuna 2003¦. 34

UNDP, Pathways to Justice ¬2005¦/ TMB½rTI 115. 35

Remarks at Legal Aid of Cambodia Workshop, Access to Divorce for Women in Cambodia ¬mina

17 2010¦ (on file with author) 36

sUmemIl UNDP kMNt;cMNaMelx 34/ TMB½rTI 79.

16

GaBah_BiBah_37

. c,ab;;enAEtGnuBaØat[tulakareRbIqnÞanusiTi§rbs;xøÜn edIm,IRcanecal

karTamTarElglHKña RbsinebIyl;faCnEdlTamTar[ElglHKñaenaH eFVsRbEhsy:ag

xøaMgkñúgkarshRbtibtþi nigCYyse®gÁaHcMeBaHshB½T§mçageTot. kardak;kRmiteTAelIsiT§i

ElglHbgðajfatémøénvb,Fm’ExμrP¢ab;nwgcMNgGaBah_BiBah_RbqaMgnwgsiTi§s½VyseRmc.

b:uEnþ Rkmrdæb,evNImanlkçN³Tan;sm½y edayGnuBaØat[mankardak;BakübNþwgElglHrYm

KñanigcaM)ac;R)ab;BImUlehtuc,as;las;cMeBaHkarElglH38

. enHbgðaj[eXIjfardæeKarB

siT§iÉkCnrbs;bþIRbBn§ EdlseRmccitþElglHedaymincaM)ac;bkRsayBImUlehtueTA

dl;rdæenaHeT.

3>2> nItiviFI

GaBah_BiBah_Rsbc,ab;KWCaGaBah_BiBah_Edl)ancuHbBa¢IRtwmRtÚvenATIkEnøgcuHGRta

nukUldæan ehIyGaBah_BiBah_enHGacrMlay)an luHRtaEtmandIkaElglHecjeday

tulakar. kardak;BakübþwgsMuElglHGacdak;CUneTAkan;tulakarpÞal; b¤eTARkúmRbwkSaXMu

sgáat;. kñúgkrNIPaKIdak;BaküsMuElglHKñaeTARkúmRbwkSaXMusgáat; RkúmRbwkSaXMusgáat;

maneBl 15 éf¶ edIm,IbBa©úHbBa©Úl[bþIRbBn§sHCaKñavij. RbsinebIkarbBa©úHbBa©ÚlenHmin

)aneCaKC½y RkúmRbwkSaXMusgáat;RtÚvbBa¢ÚnBaküsMuElglHKñaeTAtulakar39

.

bnÞab;BITTYl)anBaküsMuElglH tulakarbgÁab;[PaKITaMgBIrbgðajmuncMeBaHtulakar.

ecARkmPaKeRcInnwgBüayambBa©úHbBa©ÚledImbNþwg[dkBakübNþwgElglHKña. RbsinebI

edImbNþwgenAEtTamTary:agxøaMg tulakarGaceFVIkarcat;EcgCabeNþaHGasnñ Edlnwg

bkRsayenAEpñk3>6 xageRkam. enAkñúgdMNak;kalenH tulakarEtgEtBüayameFVI

karpSHpSabIdg edIm,IemIlfaetIbþIRbBn§GacpSHpSa)anEdrb¤eT. kñúgkrNIedImbNwþg

enAEtTTUccg;ElglH tulakarnwgeFIVkarvinic½äyelI bNþwgElglH karEbgEckRTBüsm,tiþrYm

37

sUmemIlmaRta 978 ¬1¦énRkmrdæb,evNI. 38

dUcxagelI maRta 979. 39

dUcxagelI maRta 982 kfaxNÐ2.

17

esaFnGaharkic©rbs;shB½T§ karRKb;RKg EfrkSakUn siT§ieTAsYrsuxTukçkUn nigkarpÁt;pÁg;kUn

EdlcMNucTaMgGs;nwgbkRsayenAEpñkbnþbnÞab;eTot.

enARbeTskm<úCa manEttulakarfñak;extþEtb:ueNÑaH dUecñHRbCaCnenAtamCnbTRtÚv

eFVIdMeNIrq¶aymunmkdl;TIrYmextþ. dUc)anBiPSakarxageRkam dMeNIrkarCMnMuCRmHerOg

kþIElglHEtgEttRmÚv[PaKITaMgsgxageTAtulakarBIreTAbIdg ehIyenHKWCabnÞúkd¾Bi)ak

edaHRsaysRmab;RKÜsarRkIRk. kgVHxaténsiTi§TTYl)ankarElglHnwgbkRsaybEnßm

eTotenAEpñk 4>2 xageRkam.

3>3 karEbgEckRTBüsm,ti þ

Rkmrdæb,evNIkMNt;BIkarEbgEckRTBüsm,tiþrYmkñúgkrNIElglH. maRta 980

EcgfaRTBüsm,tiþrYmRtÚvEbgEck edayEp¥ktamkarRBmeRBógrbs;PaKITaMgsgxag. fVIebImin

)anEcgc,as;;las;k¾eday karRBmeRBógrbs;PaKITaMgsgxagGacsnμtfarab;bBa©ÚlTaMg

kic©snüaTaMgLayNaEdlshB½T§eFVIeLIgCamYyKñamuneBlerobGaBah_BiBah_. kñúgkrNIEdl

bþIRbBn§minGacRBmeRBógCamYyKña)an tulakarRtÚvEtGnuvtþtamRbB½n§EbgEckRTBüsm,tiþ

kMNt;edayc,ab;. eyageTAtammaRta972 nig 973 RTBüsm,tiþrYmRtÚvEbgEckBak;

kNþalmñak;. RbCaCnkm<úCaCaTUeTAdwgGMBIsiT§iTTYl)anRTBüsm,tþirYmBak;kNþalmñak; ehIy

karyl;dwgCasaFarN³RtÚv)anelIkeLIgCabEnßmenAqñaM2008 enAeBlbþImñak;EdlQb;

rs;enACamYyRbBn§)anGarpÞHrbs;BYkeKCaBIr nigykpÞHmYycMehogeTACamYyxøÜn40

.

kñúgkarEbgEckRTBüsm,tiþrYm ecARkmmanqnÞanusiTi§c,as;las;kñúgGnuvtþxusBIRbB½n§

kMNt;edayc,ab; eTAtamkarsMeNIrbs;shB½T§mçag ³

ebImankrNIBiess nigmankarTamTarrbs;PaKINamYykñúgcMeNam

shB½T§TaMgBIr tulakark¾GacEbgEckRTBüsm,tiþrYm edayBicarNaeTAelI

sßanPaBepSg² dUcCaTMhMénkarbric©aKrbs;PaKInImYy²cMeBaHlT§kmμén

40

sUmemIlGtßbTEdlmancMNgeCIgfa Cambodian Couple Saw House in Half in Divorce, kaEst

HUFFINGTON POST/ éf¶TI 10 Ex tula qñaM 2008/ manenAelIeKhTMB½r

www.huffingtonpost.com /2008/10/13/cambodian-couple-saw-hous_n_134098.html.

18

RTBüsm,tiþ karEfrkSa b¤ karbegáInRTBüGMLúgeBlGaBah_BiBah_kRmit

CIvPaBrs;enAenAkñúgGMLúgeBlmancMNgGaBah_BiBah_ Gayu sßanPaB pøÚvcitþ

nigpøÚvkay viC¢aCIv³ R)ak;cMNUl lT§PaBeFVIkargarrbs;PaKInImYy²nig

plRbeyaCn_ rbs;kUnCaGaT×41

.

edIm,ICakarKaMRTdl;®sþITUeTA maRtaenH)anbBa¢ak;bEnßmfa eKhkic©RtÚvcat;Tukfaman

témøesμInwgkargarEdleFVIeRkApÞH. témøénkargarempÞHk¾manEcgkñúgrdæFmμnuBaØénRBHraCa

NacRkkm<úCa42

. enH)anbgðajBIPaBesμIKña karviDÆ nigkaryl;dwgBIbBaðaey:nD½r BIeRBaH

®sþIExμr PaKeRcInminrk)anR)ak;cMNUleRcIndUcbþIrbs;xøÜnenaHeT edaysarEtbnÞúkkic©kargarpÞH

EdlCaTMenomTmøab;tRmÚv[RbBn§CaGñkTTYlr:ab;rg nigkgV³xatkarGb;rM nig»kas.

bBaðac,as;las;mYycMnYn EdlEtgEtekItmaneLIgkñúgkarEbgEckRTBüsm,tiþKWdI

nigsiT§ielIesaFnnivtþn_.

3>3>1 dI

dIKWCaRbPBFnFand¾mantémøsRmab;RbCaCnExμr CaBiessRKÜsarRkIRk nigenAtam

CnbT. 80 PaKryénRbCaCnExμrTaMgGs;RtÚv)anRbmaNfars;enACnbT43

nigRbEhlCa

36 PaKryéncMNUlesdækic©rbs;BYkeKmanRbPBmkBIksikmμ44

. kmμsiTi§dIFøIGaceFVIeTA)an

tamry³surieyadI. kñúgrbbExμrRkhm ÉksarsurieyadITaMgGs;RtÚv)anbMpøajecal dUecñH

kñúgGMLúgeBl 10 qñaMcugeRkayenH raCrdæaPi)al)anBüayamxitxMRbwgERbgcuHbBa¢Ikmμ

siT§idIFøIEdlmanlkçN³CaRbBn§eTIbEtbegáItfμI.

41

Rkmrdæb,evNI/ maRta 980. 42

rdæFmμnuBaØénRBHraCaNacRkkm<úCa ¬1993¦/ maRta 36. 43

CMerOnRbCaCn/ kMNt;cMNaMelx 30. 44

World Bank 2012 figures ecjpSayeday Trading Economics manenAelIeKhTMB½r

www.tradingeconomics.com/cambodia/agriculure-value-added-percent-of-gdp-wb.data.html .

19

GgÁkareRkAraCrdæaPi)al nigGgÁkarGnþrCatimYycMnYnsgát;F¶n;eTAelIsarsMxan;én

kmμsiTi§dIFøIrYmrbs;bþIRbBn§ edIm,ICaRbeyaCn_kñúgkic©karBarsiTi§rbs;®sþI45

. eTaHbICakic©karBar

siTi§RsþIGacnwgRtÚv)anGnuvtþk¾eday shkmμsiT§ielIdIFøIminTak;Tgnwgkic©karBarenaHeT Rbsin

ebIEp¥keTAelIeKalTsSn³c,ab;. dUcEdl)anBiPakSaxagelI RTBüsm,tþirYmrab;bBa©Úlral;dIFøI

EdlshB½T§TTYl)anenAkñúgGMLúgeBlGaBah_BiBah_ elIkElgEtdIFøI EdlshB½T§TTYl)an

edayRbTankmμ snþtikmμ b¤ TijedayeRbIR)as;RTBüsm,tiþedayELk46

. mankarPan;

RcLMGMBIerOgdIFøIedayyl;fa enAeBldIcuHbBa¢IedayeQμaHshB½T§EtmYy shB½T§mYyeTot

BMumankmμsiTi§eTAelIdIFøIenHeT b:uEnþkaryl;EbbenHminRtwmRtÚvenaHeT RbsinebIdIFøIenHGac

kMNt;CaRTBüsm,tþirYm. shB½T§mçageTotKWCashkmμsiTi§Rsbc,ab;; tamry³RbB½n§RTBü

sm,tiþrYmkMNt;edayc,ab;.

]TahrN_ bþIRbBn§mYyKU)anykR)ak;snSMrYmKñakñúgGMLúgGaBah_BiBah_ TijdI

mYybøg; EtbþIKWCakmμsiTi§krelIdIenHmñak;Ég.

eTaHbIy:agenHkþI RbBn§enAEtCashkmμsiTi§krrYméndIFøIenHEdr tamry³RbB½n§RTBü

sm,tiþrYmkMNt;edayc,ab;.

b:uEnþ manerOgGVIekIteLIgRbsinebIsßanPaBenHRbBa©asvij? ]TahrN_ bþIRbBn§

mandImYybøg; ehIyRbBn§TTYl)andIenHedaysnþtikmμ EtkmμsiTi§KWCaeQμaHrbs;bþIRbBn§

TaMgBIr. RsbeTAtamRbB½n§RTBüsm,tiþrYmkMNt;edayc,ab; dImYybøg;enHKYrcuHbBa¢Ieday

eQμaHRbBn§Etmñak;Kt;. k¾b:uEnþ \LÚvenH PaKITaMgsgxag)anGnuvtþxusBIRbB½n§kMNt;eday

c,ab;. sMNYrecaTsYrfaetIbþIKYrEtcat;TukCam©as;énGclnRTBüenHEdrb¤eT? RbsinebICa

G‘IcwgEmn etIRbBn§GacTamTarkarTTYllaPedayvismFm’rbs;bþI)anEdreT?47

etIbþIGacEføg

45

]TahrN_ karGnuvtþenH)anbBa¢ak;enAkñúgkarRKb;RKgdI nigkarcuHbBa¢Irbs;FnaKarBiPBelak (Land

Management and Registration of the World Bank) manenAelIeKhTMB½r web.worldbank.org/

WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/EASTASIAPACIFICEXT/CAMBODIAEXTN/O,,contentMD

K:21434075~menuPK:293874~page PK:2865066~piPK:2865079~theSitePK:293856,00.html.

46

Rkmrdæb,evNI maRta 972 nig maRta 973. 47

dUcxagelI/ maRta 736.

20

fakar cuHbBa¢IrYmenAsurieyadIKWCakaryl;RBmGnuvtþn_xusBIRbB½n§RTBüsm,tiþrYmkMNt;eday

c,ab;48

? KμancemøIyc,as;las;sRmab;eqøIytbnwgsMNYrecaTsYrTaMgGs;enHeT.

CaeKalkarN_ kmμsiTi§dITTYl)ankñúgGMLúgeBlGaBah_BiBah_nwgRtÚv)anRKb;RKgeday

shB½T§TaMgBIr elIkElgEteKTTYl)andIenHedayRbTankmμ snþtikmμ b¤ shB½T§mçagTij

edayRTBüsm,tiþpÞal;sm,tiþpÞal;xøÜn. bnÞab;BIkarElglHRsbc,ab; bþIRbBn§GacseRmc

citþ)anfanrNaKWCakmμsiT§ikréndIenaH. kñúgkrNIEdlBYkeKminGaceFVIkarseRmccitþ)an

tulakarGacecjmunedaHRsaytamsMNUmBrrbs;bþIRbBn§. tulakarGacbgÁab;[bþIRbBn§lk;dI

nigEckR)ak;cMeNjCamYyKña b¤ RbKl;dIeTA[shB½T§mçag kMNt;edaykatBVkic©bg;Bak;

kNþaléntémøRTBüsm,tiþrYmeTA[shB½T§mYyeTot. BMudUecñaHeT dIenaHGacBMuEck ehIyman

kmμsiTi§krBIrnak;. esckþIvinic½äyrbs;tulakarGaceRbI edIm,IEkERbkarcuHbBa¢IkmμsiT§ienA

surieyadI.

3>2>2 siTi §elIesaFnnivtþn_

Rkmrdæb,evNImin)anEcgc,as;las;eTfa etIsiT§ielIesaFnnivtþn_KWCaEpñkmYyénRTBü

sm,tiþrYmEdrb¤eT. siT§ielIesaFnnivtþn_Gacrab;bBa©ÚlsiTi§rbs;Gñkrdækar b¤ nieyaCitÉeTot

dUcCa karTamTarmUlniFiEdlbRmúgTuknaeBlGnaKtBInieyaCk. siT§ielIesaFnnivtþn_ekIt

eLIgkñúgGMLúgGaBah_BiBah_KYrEtcat;TukfaCaRTBüsm,tiþrYm nigEbkEckesμIKña. Etrebob

énkarEbgEckenHy:agem:cminTan;c,as;las;enAeLIy. GnuelameTAtambTbBa¢aesaFn

nivtþn_manEtnieyaCiteTEdlGacTamTarcMnYnmUlniFiesaFnnivtþn_)an. shB½T§TMngCaGac

TamTarsiT§irbs;xøÜn)an luHRtaEtshB½T§mçageTotCanieyakCitTTYl)ansiT§ielImUlniFiesaFn

nivtþn_. bBaðaenHmansarsMxan;cMeBaHRbBn§ BIeRBaHbþIGacmansiT§elImUlniFiesaFnnivtþn_

ehIyRbBn§minskþismTTYlRTBüsm,tiþticCagbþIbnÞab;BIElglHKña edaysarEtR)ak;cMNUl

Tabrbs;RbBn§ nigTMenomTmøab;RbéBNI EdltRmÚv[®sIþRtÚvEteFVIkic©karpÞH.

3>4 Gaharkic©

48

dUcxagelI/ maRta 969.

21

Rkmrdæb,evNIqñaM2007 min)anpþl;mUldæanKtiyutþisRmab;bTbBaØtiþGaharkic©dl;

shB½T§eRkayeBlEdlElglHKñadac;RsLHenaHeT. EtRkmrdæb,evNImanEcgGMBIkatBVkic©

pþl;Gaharkic©eTAdl;jatiEdlrs;enACamYyKña jatielahitExSpÞal; nigbgb¥ÚnbegáIt49

.

mUlehtuénkarxkxanmin)anEcgGMBIcMNucKWminTan;c,as;las;enAeLIIy. c,ab;sþIBIkarGnuvtþ

Rkmrdæb,evNI)anedaHRsaybBaðaenH eday)anEcgfamaRta76 nigmaRta77 énc,ab;sþIBI

GaBah_BiBah_ nigRKÜsar Tak;TinnwgGaharkic©enAEtmansuBlPaB50

. EpñkmYyénmaRta 76

Ecgfa {kñúgkrNIElglHKña PaKIEdlKμankMhus ehIyxVHxat GacesñIsMuGaharkic©BIPaKI

mçageTot)an.}

Tak;TinnwgbBaðavismPaBey:nD½renAkm<úCa vaCaerOgKYr[esaksþaymYyEdl

shB½T§GacTamTarGaharkic©BIshB½T§mçageTot)an luHRtaEtxøÜnBMumankMhus. bBaðaKWsißtenA

Rtg;cMNucfa RbBn§EdlrYcputBIGaBah_BiBah_higSa GacRtÚv)ancat;TukfaCakMhusrbs;BYkeK

]TahrN_ 75 PaKryénRbCaCnExμrTaMgGs;yl;faRbBn§minKYrR)ab;GñkdéTGMBIGMeBIhigSa

kñúgRKÜsarrbs;xøÜneT edIm,IkMumankarEbk)ak;kñúgRKÜsar51

.

eTaHbICatulakarpþl;siT§iTTYl)anGaharkic©eTAdl;shB½T§k¾eday karGnuvtþmankar

Bi)ak edaysarEtPaBGn;exSayénnItirdæenARbeTskm<úCa. kñúgkrNIRTBüsm,tiþ rYmCadIFøI

shB½T§KYrEtesñIsMutulakarEckrMElkdIFøI EdlCaRTBüsm,tiþrYmenHeRcInCaBak;kNþalCMnYs

[Gaharkic©EdlRtÚvpþl;[eTAshB½T§mçageTot. dUcEdl)anBiPakSaBIxagedImmaRta 980

kfaxNÐ 2 énRkmrdæb,evNIGnuBaØat[shB½T§NamçageFIVkarTamTareTAtulakar[pþl;cMENk

énRTBüsm,tiþrYmeRcInCagBak;kNþal edayEp¥kelIR)ak;cMNUl nigsmtßPaBrkcMNUlrbs;

shB½T§TaMgBIr. ]TahrN_ eyageTAtameKalkarN_énmaRtaenH RbBn§GacTamTarCa

49

dUcxagelI maRta 1140. 50

c,ab;sIþBIkarGnuvtþRkmrdæb,evNI ¬2011¦/ maRta 78 manenAelIeKhTMB½r

www.cambodiainvestment.gov.kh/content/uploads/2012/03/Law-on-Implementation-of-

CC_Eng_FINAL_110531.pdf. 51

The Gap Between Legislation and Practice in Cambodia, kMNt;cMNaMelx 21/ TMB½rTI40.

22

kmμsiT§ikrénRTBüsm,tiþrYm edIm,I[manfvikaRKb;RKan; nigmincaM)ac;BwgBak;elIGaharkic©pþl;

edaybþI.

3>5 GMNacem)a siT§ ieTAsYrsuxTukçkUn nigGaharkic©pþl;[kUn

c,ab;Ecgfa kñúgkrNIElglHKña bþIRbBn§GacseRmcfaPaKImçagNaGacTTYl)ansiTi§

GMNacem)a. RbsinebIKUPaKIminGacÉkPaBKña)an tulakarGaceFVIkarseRmc52

. GMNac

em)arYmbnÞab;BIElglHKña minTan;maneLIyenAkm<úCa RKaEdrRbeTsRbtibtiþRbB½n§c,ab;

sIuvildéTeTotman. cMNucenHmansarsMxan;Nas;cMeBaHPaKIbursCa«Buk EdlPaKeRcIn

minEmnCaGñkEfrkSakUn. kñúgkrNId¾kRmenH smaCiksPakm<úCahak;bIdUcCaKaMRT®sþICamþay.

edIm,Ibn§Úrbnßydl;bBaðaenH c,ab;tRmÚv[GñkEdlmanGMNacem)aRtÚvraykarN_CaRbcaM b¤

BiPakSaCamYy«Buk b¤ mþay EdlBMumanGMNacem)a GMBIcMNucEdlTak;TgnwgkUndUcCa

karGb;rM karpøas;bþÚrTIsMNak; viC¢aCIv³ b¤ GaCIvkmμ skmμPaBBüa)al EdlTak;Tg

dl;GayuCIvitrbs;kUn karcat;EcgRTBüsm,tþisMxan;rbs;kUn nigcMNucsMxan;²epSgeTot53

.

c,ab;k¾pþl;siT§ieTAsYrsuxTukçkUn nigGaharkic©kUneTAdl;«Buk b¤ mþay EdlBMuman

GMNacem)a. CaeKalkarN_ tulakarRsbtamrebobcUlCYbR)aRs½yTak;Tg nigesah‘uy

caM)ac;EdlRtÚvTTYlbnÞúkedIm,IRKb;RKgEfrkSakUn)ankMNt;eday«Bukmþay. y:agNamij

tulakarmansiT§iesrIPaBkñúgkarpøas;bþÚrrebóberóbcMenH54

. qnÞanusiTi§rbs;tulakarGac

eRbIR)as;)an ebItulakarTTYlsÁal;facaM)ac;edIm,IplRbeyaCn_rbs;kUn.

3>6 karcat;EcgrkSakarBar

dMeNIrkarnItivIFIElglHRtÚvkarry³eBlyUredIm,IbBa©b; CaFmμta RtÚvcMNayeBlBI

6Ex dl; 1qñaM55

. edIm,IKaMBarsiT§irbs;shB½T§TaMgsgxagkñúgGMLúgeBlElglHtulakar

52

Rkmrdæb,evNI/ maRta 1037. 53

dUcxagelI maRta 1142. 54

dUcxagelI maRta 1140. 55

dMeNIrkarnItIviFIElglHCaTUeTAcMNayeBlyUrCagenHeTA RbsinebImankarEbkEckRTBüsm,tiþ.

23

GaceFVIkarcat;EcgrkSakarBartamBaküsMuBIKUPaKITaMgBIr b¤ edayqnÞanusiTi§rbs;xøÜn)an. kar

cat;EcgrkSakarBarmandUcCa karbMEbklMenA GMNacem)a karRKb;RKgEfrkSaRTBüsm,tiþ

GaharkatBVkic©rbs;shB½T§ karcMNaykñúgRKÜsar esah‘uysRmab;karsikSarbs;kUn

CaGaT×56

. maRtaenHEcgy:agCak;lak; ehIyecARkmGaceFVIkarseRmccitþelIsiT§ieRbIR)as;

eKhdæanedayKUPaKImçag sRmab;eTAsYrsuxTukçkUnCaRbcaM rYmTaMgkarbg;R)ak;Gaharkic©rbs;

kUnRbcaMExeTAshB½T§EdlTTYl)anGMNacem)a. fVIebIc,ab;;min)anEcgc,as;las;BIbBaðaenH

karcat;EcgrkSakarBarGacmansuBlPaB)an enAeBlEdltulakareFVIkarseRmccugeRkay

elIbBaðamYycMnYn CaBiesselIsalRkmElglHKña.

4> GaBah_BiBah_ nigkarElglHEdlKμansuBlPaBtampø Úvc,ab; ;

4>1 GaBah_BiBah_EdlKμansuBltampø Úvc,ab; ;

enAkm<úCa bþIRbBn§CaeRcInKUmin)ancuHsMbuRtGaBah_BiBah_enAkariyal½yGaRtanukUldæan

BIeRBaHBYkeKyl;fanItiviFIcuHbBa¢IGaBah_BiBah_manlkçN³lM)ak. bþIRbBn§PaKeRcInqøgkat;

EtdMNak;kalTImYyénnItiviFIcuHGaBah_BiBah_ KWkardak;BaküsMuc,ab;;GaBah_BiBah_ nigpSayCa

saFarN³Etb:ueNÑaH edaymin)anxVl;xVaycuHsMbuRtGaBah_BiBah_enAsalasgáat;enaHeT57

.

RbCaCnExμrPaKeRcIn CaBiessenAtamCnbT BMudwgGMBIGtßRbeyaCn_énkarcuHsMbuRt

GaBah_BiBah_ EtEbCapþl;témøeRcIneTAelIkarerobkartamRBHBuT§sasna. sRmab;RbCaCn

Exμr karerobkartamRbéBNIbegáIt)anCacMNgGaBah_BiBah_ minEmnkarcuHbBa¢IGRta

nukUldæanenaHeT. bEnßmBIelIkarxVHxatkaryl;dwgEpñkc,ab;;GMBIsarsMxan;énkarcuHsMbuRt

GaBah_BiBah_KWbBaðatémø. fVIebItémøcuHbBa¢ICapøÚvkarenARkúmRbwkSasgáat;éføbMputKW 400

erol ¬ticCag 0/10 duløarshrdæGaemrik¦ mankarraykarN_fa bþIRbBn§mYycMnYn)anbg;

dl;eTA 40/000 erol ¬RbEhl 10 duløarshrdæGaemrik¦58

.

56

Rkmrdæb,evNI/ maRta 983. 57

sUmemIl UNDP/ kMNt;cMNaMelx 34/ TMB½rTI 80. 58

kMNt;cMNaMBIvKÁsikçasalasþIGMBIsiT§iTTYl)ankarElglHrbs;®sþI erobcMedayCMnYyEpñkc,ab;km<úCa

enARbeTskm<úCa ¬mina 17 2010¦ (on file with author).

24

karxkxanmin)ancuHsMbuRtGaBah_BiBah_bNþal[bþIRbBn§CaeRcInKUmin)anerobGaBah_

BiBah_Rsbtamc,ab;;. minmansißtisIþGMBIcMnYn {GaBah_BiBah_EdlKμansuBlPaBtampøÚvc,ab;;}

enaHeT. eTaHbICamankareCOCak;fabþIRbBn§PaKeRcIn)ancuHsMbuRtGaBah_BiBah_ehIyk¾eday59

bþIRbBn§mYycMnYnminTan;)aneFVIenAeLIy. emFavImYycMnYnniyayfa 20 PaKryénGtifiCn

rbs;BYkeKenAtamCnbT)ancuHsMbuRtGaBah_BiBah_.

karGakxanenHmanplb:HBal;dl;siTi§rbs;®sþI CaBiess®sþICaRbBn§EdlkMBug

BüayamElglH. siTi§rbs;®sþIelIRTBüsm,tiþrYm nigGaharkatBVkic©minGacFana)an

BIeRBaHBYkeKminRtÚv)ancat;TukfaerobGaBah_BiBah_Rsbc,ab;; dUecñH BYkeKminTTYl)ansiTi§Ca

kmμsiTi§krelIRTBüsm,tiþrbs;bþ IEdlminRsbtampø Úvc,ab; ;Edr. elIsBIIenHeTAeTot siT§i

GMNacem)ak¾)at;bg; BIeRBaHbþIminEmnCa«BukRsbc,ab;;rbs;kUnBYkeKeT. ]TahrN_mYycMnYn

nwgelIkeLIg edIm,IbgðajBIPaBF¶n;F¶rénbBaðaenH.

]TahrN_ bþIRbBn§mYyKUmin)ancuHsMbuRtGaBah_BiBah_enARkúmRbwkSasgáat;

ehIybþI)anTijdImYybøg;kñúgGMLúgeBlerobkar edayeRbIR)as;R)ak;cMNUl

nigR)ak;snSMrk)ankñúgGMLúgeBlerobkarEdr. bþI)ancuHeQμaHxøÜnCakmμ

siTi§krEtmñak;éndIenH.

RbBn§EdlminRsbtampøÚvc,ab;;mñak;enHBMumansiTi§TTYl)andI dUcbþIRbBn§Edl

)ancuHsMbuRtGaBah_BiBah_enaHeT.

]TahrN_ bIþRbBn§mYyKUmin)ancuHsMbuRtGaBah_BiBah_enARkúmRbwkSasgáat;

ehIyBYkeKmankUnBIrnak;.

59

kMNt;smÁal;eFVIeLIgedayelak can; suvNÑa mkBIRksYgmhaépÞ kñúgvKÁsikçasalaerobcMeday

CMnYyEpñkc,ab;.

25

kUnTaMgBIrKWCakUn\txan;søarbs;bþI. bþInwgmanTMnYlxusRtÚvcMeBaHkUnTaMgBIr

RbsinebITTYlsÁal;kUnedaysμ½Rtcitþ60

b¤ kUnGacdak;BakübNþwgTamTar[

TTYlsÁal;61

.

dUcEdl)anbgðajeday]TahrN_xagelI plvi)akEpñkc,ab;;cMeBaHGaBah_BiBah_min

)ancuHbBa¢Ibgá[manbBaðaF¶n;F¶rdl;bþIRbBn§ EdlRbEhlCacg;)anGaBah_BiBah_TTYlsÁal;

edayc,ab;; b:uEnþGakxanmin)aneTAcuHbBa¢IGaBah_BiBah_enARkúmRbwkSasgáat;eTAvij.

edaysarEtbBaðenHekItmaneLIgmanCaRbcaMenAtulakar vis½yyutiþFm’ rYmTaMgm®nþI

rdæaPi)alkm<úCa)anBüayamedaHRsaybBaðac,ab;enH tamry³meFüay)ayd¾manRbsiT§PaB

mYycMnYn. ecARkmmYycMnYnsuxcitþTTYlsÁal;GaBah_BiBah_EdlKμansuBlPaBRsbtam

pøÚvc,ab;;CaGaBah_BiBah_Rsbc,ab;; niigpþl;salRkmElglHGnuelameTAtamRbB½n§EdlkMNt;

edayc,ab;;62

kñúgkrNIEdlmanP½sþútagbgðajfabþIRbBn§erobkartamRbéBNI. ehtuplrbs;

ecARkmRbEhlCaGacEp¥kelImaRta 985 énRkmrdæb,evNI EdlEcgfaRbsinebIRKan;Et

manvikar³bnþicbnþÜcelInItiviFIb:ueNÑaH GanuPaBénGaBah_BiBah_minRtÚv)anraraMg. eTaHbICakar

cat;TukfakarGakxanmin)ancuHGaBah_BiBah_Ca {vikar³EtbnþicbnþÜc} KWCamnÞilsgS½ymYyk¾

eday dMeNaHRsaycMeBaHcenøaHRbehagénkartak;Etgc,ab;;manRbsiT§PaB nigRbkbeday

mnusSFm’. ecARkmmYycMnYnepSgeToteRCIserIsyknItiviFICapøÚvkar edayminecj

salRkmElglH ebIGaBah_BiBah_minRsbtamc,ab;;.

KN³kmμaFikarlubbM)at;ral;TRmg;énkarerIseGIgRbqaMgnwg®sþIePT)anrkeXIj

nigBüayamedaHRsayBIbBaðaenHkalBIqñaM 2013 ³

60

Rkmrdæb,evNI/ maRta 993. 61

sUmemIlxagelI maRta 1001. 62

sUmemIl UNDP/ kMNt;cMNaMelx 34/ TMB½r 121 nig 181.

26

KN³kmμaFikark¾)anpþl;Gnusasn_eTAdl;rdæPaKI ¬km<úCa¦ [cat;viFatkar

edImI,CYysRmÜldl;karerobGaBah_BiBah_tamRbéBNI[eTACaRsbc,ab;; eday

FanafakarcuHsMbuRtGaBah_BiBah_mantémøsmrmü nigminsμúKsμaj63

.

4>2 karElglHEdlKμansuBlPaBtampø Úvc,ab; ;

pÞúynwg {GaBah_BiBah_EdlKμansuBlPaBtampøÚvc,ab;;} KW {karElglHEdl Kμan

suBlPaBtampøÚvc,ab;;}. karElglHEdlKμansuBlPaBtampøÚvc,ab;;EtgEtekItmaneLIg

EdlbNþa[mancenøaHRbehagénkartak;Etgc,ab;;Edr. karElglHEdlKμansuBlPaBRsb

tampøÚvc,ab;;ekIteLIg enAeBlbþIRbBn§EdlerobGaBah_BiBah_Rsbc,ab;;min)anTTYl

karElglHRsbc,ab;;BItulakar. CaTUeTAbNþwgvivaTenA tulakarkm<úCamanlkçN³sμúKsμaj

dUecñHRbCaBlrdæPaKeRcInBüayammineTAtulakar. kñúgqñaM 2014 RbeTskm<úCaCab;

cMNat;fñak;TI 97 kñúgcMenamRbeTs 99 EdlsiTi§TTYl)anyutþiFm’enAGn;exSay64

.

PaBGn;exSayénsiTi§TTYl)anyutþiFm’KWCa]bsKÁd¾F¶n;F¶rmYyraraMgdl;karElglHenARbeTs

km<úCa.

bBaðabEnßmBIelI]bsKÁenHKWc,ab;;Tak;TinnwgkarElglHbgðajGMBIvb,Fm’énsgÁmkm<úCa

nigkarGab;»nkitiþysrbs;shB½T§bnÞab;BIElglH rYmman]bsKÁkñúgkarTTYl)ansalRkm

ElglH. TImYy nItiviFImanry³eBlEvg nigBi)ak65

. tamkarGnuvtþCak;Esþg

bþIRbBn§RtÚveTAtulakarBI 3 eTA 5 dg muneBltulakarRbkassalRkmElglH.

63

esckþIGegátkarsniñdæanrbs;KN³kmμaFikarlubbM)at;ral;TRmg;énkarerIseGIgRbqaMgnwg®sþIenA

RbeTskm<úCa/ kMNt;cMNaMelx 9. 64

World Justice Project Rule of Law Index ¬2014¦/ TMB½rTI 80/ manenAelIeKhTMB½r

http://worldjusticeproject.org/rule -of-law-index. 65

sUmemIlRkmnItiviFIrdæb,evNIénRbeTskm<úCa/ KnßITI 2 ³ nItiviFIénkarCRmHkþIelIkTI 1

¬2006¦/ manenAelIeKhTMB½r http://cambodiabusinesscorner.wordpress.com/2013/01/05/civil-

code-2007/.

27

TIBIr nItiviFIElglHrYmmankarsakl,geFIVkarpSHpSarvagbþIRbBn§CaeRcIndg EdleFVI

eLIgedayRkúmRbwkSaXMusgáat; nigtulakar66

. c,ab;;EfmTaMgGnuBaØat[tulakarenAEt

GacTamTar[mankarpSHpSa eTaHbICashB½T§TaMgBIrTTUccg;)ankarElglHxøaMgy:agNa k¾

eday67

. karGnuvtþenHxusBIeKalkarN_pSHpSaGnþrCati EdlEcgfaKUPaKITaMgBIrRtÚvEt

sμ½RtcitþcUlrYmnItiviFIpSHpSa. CaFmμta RbBn§KWCaGñkdak;BakübþwgsMuElglH ehIyva

KWerOgmYyBi)akNas;sRmab;®sþIExμr kñúgkarmineGIeBIcMeBaH KMnabmkBIkarBüayampSHpSa

rbs;tulakar ehIyecARkmPaKeRcInKWCaburs EdlTMngCabdiesFkarsMuElglH68

.

TIbI edaysarEtnItiviFIElglHmankarlM)aksμúKsμaj KUPaKIRtÚvkarGñktMNag

Epñkc,ab;; EdlbNþa[manbBaðaluykak;raraMgdl;karElglH. eTaHbICac,ab;;EcgfaKUPaKI

TaMgBIrGactMNag[xøÜnÉg)an b:uEnþsRmab;GñkEdlKμanCMnajc,ab;; kardak;BakübþwgsMu

ElglHKWlM)akxøaMg. naeBlbc©úb,nñ RbEhlCaemFarIcMnYn 720 rUb kMBugGnuvtþc,ab;;

enAkm<úCa dUecñHGaRtaénemFavImYymñak;KWsRmab;RbCaBlrdæ 19/000 nak; ebIeRbóbeFob

eTARbeTshULg; emFavImYymñak;sRmab;RbCaBlrdæ 1/000 nak; b¤ sRmab;RbCaBlrdæ

26569

enAshrdæGaemrik70

. emFavIenAkm<úCaminRtwmEtmancMnYntic b:uEnþk¾mantémøéfø

ehIymanEtemFavI 119 rUbEtb:ueNÑaHEdleFVIkarCamYyGgÁkareRkArdæaPi)alkñúgqñaM

201071

edIm,Ipþl;esvakmμ. elIsBIenHeTAeTot emFavIPaKeRcIneFVIkarenATIRkúgPñMeBj b¤

66

sUmemIlRkmrdæb,evNI/ maRta 982 ¬2¦/ nigmaRta984. 67

dUcxagelI/ maRta 987. 68

sUmemIl Cambo/ kMNt;cMNaMelx 24/ TMB½rTI 15.

69 S.L.Peters, et al., sresrGtßbTmYyEdlmancMNgeCIgfa Raad voor Rechtsbijstand: Monitor

Gesubsideerde Rechtsbijstand ¬2011¦/ manenAelIeKhTMB½r http://rvr.turnpages.nl/DS/public

/slot00008/pdf/compleet.pdf. 70

sUmemIl http://wiki.answers.com/Q/What_country_in_the_world_has_most_lawyers_per_

capita. 71

Christoph Sperfeldt et al., sresrr)aykarN_mYyEdlmancMNgeCIgfa Legal Aid Services in

Cambodia: Report of a Survey Among Legal Aid Providers Cambodian Human Rights Action

28

k¾TIRkúgFM² minEmnenATIrYmextþq¶ay²enaHeT. RbsinebI®sþImñak;cg;ElglH b:uEnþminGacrk

)anemFavIpþl;esvasaFarN³ ®sþImñak;enHRtÚvCYlemFavI nigbg;éføcMNayepSgeTotdUcCa

55/000 erol ¬RbEhl 13>75 duløarshrdæGaemrik¦ sRmab;R)ak;Rbdab;kþItulakar

5/000 erol ¬RbEhl 1>25 duløarshrdæGaemrik¦ sRmab;Bn§dak;BaküsMu nig

5/000 erol bEnßmsRmab;esckþIesñIsMueTAtulakarepSg². elIsBIenHeTotKWesah‘uy

eFVIdMeNIreTAtulakartamkaesñIsMuBI 2 eTA 5 dg sRmab;krNIElglH.

]bsKÁmYyeTotcMeBaH®sþIcg;)ankarElglHKW smaCikPaKeRcInénRkúmRbwkSaXMu

sgáat;Caburs ¬82 PaKry¦72

ehIyecARkmPaKeRcInk¾CabursEdr ¬91/5 PaKry¦73

.

vb,Fm’ExμrminCMruj[®sþIsþIniyayebIkcMhCaBiessenATIsaFarN³ b¤tulakar. man®sþI

ExμrKMrUb:unμanmñak;Edr Edlh‘anecjmuxCasaFarN³karBarsiTi§rbs;xøÜn eTaHbICaTegVIenHpÞúy

RsLHnwgcriyasm,tiþsmrmürbs;;®sþIkMNt;edayvb,Fm’Exμr. ehtudUecñH vaminEmnCaerOg

KYr[PJak;ep¥IleT Edl®sþIPaKeRcIncg;ElglHmineRCIserIseFVIkarElglHtamtulakar.

CaFmμta RkúmRbwkSaXMusgáat;KWCakEnøgTImYy nigk¾CakEnøgcugeRkaybMputsRmab;shB½T§

cg;eFVI)ankarElglH.

karElglHEdlKμansuBlPaBtampøÚvc,ab;;GacbNþa[manplvi)akF¶n;F¶r.

Committee (CHRAC) ¬viciäka 2010¦/ manenAelIeKhTMB½r http://cambodia.ohchr.org/WebDOCs/

DocProgrammes/CHRAC_Legal_aid_survey_Nov_2012_Eng.pdf. 72

mCÄmNÐlsiT§imnusSkm<úCa/ Joint Press Release on Results of the Commune/Sangkat Council

Elections 2012: Further Efforts Required to Achieve Quantitative and Qualitative Female

Representation in Politic in Cambodia ¬11 kkáda 2012¦manenAelIeKhTMB½r

http://iknowpolitcs.org/en/2012/07/joint-press-release -result-commune-council-election-2012-

further-effortss-required-achieve ¬TajykenAéf¶TI 14 Ex ]sPa qñaM 2014¦. 73

GgÁkareynD½r nigGPivDÄn_ edIm,Ikm<úCa (GAD/C), et al., CSO Report on Cambodian Gender

Issues ¬8 emsa 2009¦/ manenAelIeKhTMB½r http://lib.ohchr.org/HRBodies/UPR

/Documents/Session6/KH/JS4_KHM_UPR_S06_2009_ JointSubmission4.pdf¬TajykenAéf¶TI

14 Ex ]sPa qñaM 2014¦.

29

]TahrN_ bþIRbBn§mYyKUmin)ancuHbBa¢IGaBah_BiBah_. BIrqñaMeRkay bþI)ancak

ecalRbBn§. BYkeKmin)anTTYlsalRkmElglHBItulakarenaHeT. 20

qñaMeRkaymk bþI)anRtLb;mkvij bnÞab;BI)andwgfaRbBn§EdlxøÜn)ane)aHbg;

køayeTACaGñkCMnYjd¾eCaKC½ymñak; )anesñIsMukarElglH nigTamTarRTBü

sm,tiþBak;kNþalrbs;RbBn§.

snμtfa bþIRbBn§mYyKUenAkñúg]TahrN_xagelIBMu)aneFVIkic©RBmeRBógmun

GaBah_BiBah_ EdlEcgGMBIkarminGnuvtþn_tamRbB½n§RTBüsm,tiþrYmkMNt;eday

c,ab;;bþIGacman»kasQñHkþIenAtulakar. b:uEnþ RbBn§GacTamTar[tulakarkat;

bnßycMENkrbs;bþI[ticCagBak;kNþal edayEp¥ktamkal³eTs³mYy

cMnYn74

.

]TahrN_ bþIRbBn§mYyKU)ancuHsMbuRtGaBah_BiBah_. BIrqñaMeRkaymk bþI)an

cakecalRbBn§. RbBn§)aneFVIkarElglHtamry³RkúmRbwkSaXuMsgáat; ehIy

karElglHenHKμansuBlPaBtampøÚvc,ab;; eRkaymk RbBn§erobkarCafμICamYy

miitþrYmfñak;cas;. BYkeKTaMgBIr)ancuHsMbuRtGaBah_BiBah_enARkúmRbwkSaXMu

sgáat;.

bþIedImGacecaTRbkan;RbBn§BIbTeTVBn§PaB nigdak;BakübNþwgCamYyRBHraCGaCJa

edayEp¥kelImUldæanfaBYkeKmin)anElglHRsbc,ab;;enaHeT edaysarEtKμan

dIkaElglHBItulakar.

]TahrN_ bþIRbBn§mYyKU)ancuHsMbuRtGaBah_BiBah_. BIrqñaMeRkaymk bþI)an

cakecalRbBn§. RbBn§)aneFVIkarElglHtamry³RkúmRbwkSaXuMsgáat; ehIy

karElglHenHKμansuBlPaBtampøÚvc,ab;; eRkaymk RbBn§erobkarCafμICamYy

miitþrYmfñak;cas;. BYkeKTaMgBIrnak;min)ancuHbBa¢IGaBah_BiBah_ nigmankUnbYn

nak;.

74

sUmemIlRkmrdæb,evNI/ maRta 980 ¬2¦.

30

bþIedImnwgRtÚv)ancat;TukfaCa«BukRsbc,ab;;rbs;kUnTaMgbYnnak;enH75

.

dUUceTAnwgGaBah_BiBah_EdlKμansuBlPaBtampøÚvc,ab;;Edr vis½yyutiþFm’ nigm®nIþ

rdæaPi)al)anBüayamrkmeFüay)ay edIm,IedaHRsayCamYyplvi)akpøÚvc,ab;;énkar

ElglHEdlKμansuBlPaB. RkúmRbwkSaXMusgáat;rk)andMeNaHRsayd¾manRbsiT§PaBmYy

KWkarecjdIkabMEbklMenAbþIRbBn§76

. karecjdIkaenHminmanGtßn½yRsbc,ab;;enaHeT

BIeRBaHmin)anEp¥kelIc,ab;;. eTaHCadUecñHkþI tamkarGnuvtþCak;Esþg RkúmRbwkSaXMusgáat;

enAEtGnuBaØat[bþIRbBn§erobkarsaCafμI bnÞab;BITTYl)andIkabMEbklMenA.

m®nþIsurieyadIk¾yl;RBmcMeBaHEpñkxøHénmeFüa)ayd¾manRbsiT§PaBmYyenHEdr.

eyageTAtameKalkarN_ENnaMsþIBIkarvinic½äyelIkarcuHbBa¢Ik,aldIqñaM 2004 (2004 Land

Adjudication Guideline) karcuHbBa¢IdImanlkçN³CaRbB½n§TTYlsÁal;karElglHEdlKμan

suBlPaBtampøÚvc,ab;; kñúgkrNIEdldIkabMEbklMenAbþIRbBn§ecjedayRkúmRbwkSaXMusgáat;

bBa¢ak;GMBIkarEbkEckRTBüsm,tiþ. ehtudUecñH m®nþIsurieyadIGacnwgcuHbBa¢IdIedayeQμaH

shB½T§Etmçag)an RbsinebIshB½T§enHmandIkarbMEbklMenAbþIRbBn§. b:uEnþ m®nIþsurieyadI

TTYlsÁal;GaBah_BiBah_EdlKμansuBlPaBtampøÚvc,ab;;sRmab;EtbþIRbBn§Na Edlmin)an

erobkarRsbc,ab;;Etb:ueNÑaH. cMeBaHbþIRbBn§EdlerobkarRsbc,ab;; m®nIþsurieyadITamTar

[mankarbgðaj dIkaElglHBItulakar77

.

4>3> PaBxusKñarvagc,ab; ; nigsgÁmBit

edImehtucm,génbBaðakarerobGaBah_BiBah_ nigElglHEdlKμansuBlPaBtampøÚv

c,ab;; KWedaysarc,ab;CaeRcInenABMuTan;)anykeTAGnuvtþedayRbsiT§PaBenAtamkRmit

mUldæan. edaysarEtPaBRkIRk karRKb;RKgmin)anl¥ nigPaBminTTYl)anyutþiFm’bþIRbBn§

75

sUmemIl id. maRta 988. 76

sUmemIl UNDP, kMNt;cMNaMelx 34/ TMB½rTI 80. 77

sUmemIl Mehrak Mehrvar et al., niBn§GtßbTmYyEdlmancMNgfa Women’s Perspective: A Case

Study of Systematic Land Registration in Cambodia ¬kkáda 2008¦/ TMB½rTI 12/ manenAelIeKh

TMB½r www.kh.boell.org/downloads/CambodianWomensPerspectives_EN.pdf.

31

CYb]bsKÁCaeRcIn enAeBlcuHsMbuRtGaBah_BiBah_enARkúmRbwkSaXuMsgáat; k¾dUcCaesñIsMukar

ElglHBItulakar. yuT§nakarelIkm<s;karcuHsMbuRtGaBah_BiBah_KYrEtmaneFVIeLIg dUcCa

yuT§nakarcuHsMbuRtkMeNItEdlerobcMeLIgedayGgÁkaryUeNssáÚenAkm<úCa. eTaHbICa

GaBah_BiBah_TaMgGs;enAkm<úCa)ancuHbBa¢Ik¾eday RbB½n§tulakarenAkñúgRbeTsmYyenH

minTan;eRtómxøÜnrYc ral;kñúgkaredaHRsaykarhUrcUlbNþwgElglHd¾eTArab;Ban;enAeLIy.

muxgarrbs;RbB½n§ tulakarkm<úCaCYbkarlM)ak edaysarEtmanerOgkþIeRcIneBk xVHsmtßPaB

nigbBaðaBuk rlYy ehIysßankarN_enHGacnwgbnþeTAb:unμanTsSvtSr_xagmuxeTot.

5> esckþ Isnñ id æan nigkarENnaM

bBaðaey:nD½rCak;lak;mYycMnYnekItecjBIRbB½n§erobkarkMNt;edayc,ab;;enAkm<úCa man

dUcCakarerobGaBah_BiBah_CamYyGnItiCnenAEtmanekIteLIgkñúgkRmitd¾x<s;mYy CaBiessenA

tamCnbT eTaHbICamanbTbBaØtiþhamR)amk¾eday. RksYgkic©karnarIKYrEtBüayambBaÄb;

karerobkarekμgRsIGayuticCag 18 qñaM tamry³kmμviFIpSBVpSay. bBaðaey:nD½rmYyeTot

KWkarhamXat;min[®sþIerobkarmþgeTotkñúgry³eBl 120 éf¶ bnÞab;BIkarElglH kar

hamXat;enHKWCakareRCóteRCógCIvitÉkCnrbs;®sþICamþayedayTTYl)anGtßRbeyaCn_c,ab;;

tictYc b¤Kμansl;BIbIþ eTaHbICabþIenaHCabþITImYy b¤TIBIrk¾eday. bTbBaØtiþénRkmrdæb,evNI

mYyenHKYrEtBinitüeLIgvij.

c,ab;;km<úCamanRbB½n§cuHbBa¢IGaBah_BiBah_c,as;las; nigRbB½n§RKb;RKg;RTBüsm,tþi

kMNt;edayc,ab;;RtwmRtÚvmYy. manPaBminc,as;mYycMnYnkñúgc,ab;;Tak;TinnwgkarRBmeRBóg

rbs;shB½T§mçag edIm,IEbgEckRTBüsm,tiþrYm nigfaetIPaKImYyNaRtÚvTTYlbnÞúkelIesah‘uy

RKÜsar. tulakarKYrEtbMPøWbBa¢ak;GMBIPaBmincÇas;las;tamry³c,ab;;Edleyagtamkarbk

RsayBImun² nigeFVI[c,ab;;bkRsayTaMgGs;enHGacrk)anedaymhaCnTUeTA. elIsBIenH

eTAeTot RksYgkic©karnarI nigRksYgyutþiFm’KYrEtcat;viFankarelIkkm<s;karyl;dwgsaFarN

Cn nigkaryl;dwgGMBIRbB½n§RKb;RKgRTBüsm,tþirYmkMNt;edayc,ab;; BIeRBaHcMeNHdwg

CaBiessTak;TinnwgviFanRKb;RKgkmμsiTi§dIhak;bIdUcCaenAmankarxVHxat. mankarpþl;Ca

Gnusasn_eTAdl;RksYgkic©karnarI[elIkkm<s;karyl;dwgbEnßmTak;TgnwgkarrMelaPesBsnßv³

32

edayshB½T§ nigplvi)akEpñkc,ab;;énbBaðaenH k¾dUcCapþl;karKaMRTeTAdl;®sþIEdlRtÚvkar

CMnYy. CMnYyEpñkc,ab;;RtÚvmanpþl;[®sþIEdlRtÚveRbIR)as;RbB½n§tulakar. b:UlIs RBHraC

GaCJa ecARkmRtÚvEtTTYlkarbNþúHbNþalGMBIbBaðaTaMgGs;enH edIm,IRbyuT§RbqaMgnwg

niTNÐPaBEdlCabBaðamYynaeBlbc©úb,nñenH.

c,ab;;km<úCapþl;siT§iRKb;RKan;eTAdl;®sþI ¬nigburs¦kñúgkrNIElglHRsbc,ab;; rYmTaMg

karEbkEckRTBüsm,tþirYm siT§iRKb;RKgkUn siTi§eTAsYrsuxTukçkUn nigkarpþl;Gaharkic©eTA

dl;kUn. y:agNamij edIm,IbEnßmkarkarBarelIsiT§i®sþI RbBn§EdlrkeKcecjBI

GaBah_BiBah_EdlmanGMeBIhigSaedaydak;BakübNþwgElglH minKYrRtÚv)ancat;TukfaCa

GñkRbRBwtþikMhus nigTTYl)anesaFnGaharkic©bþII RbsinebIBYkeKRtÚvkar ehIybþIrbs;BYkeK

GacmanmeFüa)aypþl;[)an. eTaHbICac,ab;;min)anEcgy:agCak;lak; siT§iTTYl)an

esaFnnivtþn_BIbþIKYrEtRtÚv)ancat;TukCaEpñkmYyénRTBüsm,tþirYm b:uEnþKYrEtbgðajBIrebob

TTYl)an nigenAeBlNaesaFnnivtþn_KYrRtÚvEbgEck eBlNaKYrRtÚvpþl;CUntamry³

yutþisa®sþ nigÉksare)aHBum<pSay.

cMNucEdlTTYl)ankarRBÜy)armμN_bMputenaHKWkarcuHsMbuRtGaBah_BiBah_ nignItiviFI

ElglHenAtulakar. nItIviFITaMgBIrmanKuNvibtþi nigBi)akkñúgkarTTYl)an edaysarEtman

témøéfø. RksYgmhaépÞKYrEtelIkkm<s;karyl;dwgrbs;RbCaCnTUeTAGMBItémøkarcuHsMbuRt

GaBah_BiBah_CapøÚvkar edIm,IkMu[manGMeBIBukrlYybEnßmeTot. RksYgyutþiFm’k¾KYrEtBinitü

nItiviFIElglH edIm,IeFVI[nItiviFIElglHgayRsÜlyl; b¤ k¾begáItmeFüa)ayCMnYsgay

RsÜlmYysRmab;dIkaElglHRsbc,ab;;. meFüa)ayepSgeTotKWkarerobcMsinñisITTak;Tin

nwgbBaðaenH edayBinitüeLIgvijelInItiviFItulakarepSg²kñúgbNþaRbeTs ¬GasuI¦. nItiviFI

epSgeTotKYrEtminCab;Bak;B½n§nwgtulakar Edlbc©úb,nñminGacpþl;lT§PaBTTYl)anyutþiFm’

RKb;RKan;eTAdl;RbCaCnRkIRk nig®sþI)an. edIm,IeFVI[lT§PaBTTYl)anyutþiFm’tamry³

tulakarRbesIreLIgsRmab;®sþICaTUeTA ®sþIeRcInCagmunKYrEtRtÚv)anEtgtaMgCaecARkm.

enAeBltulakarmanecARkmRsIeRcIn bnÞúkeTAelI®sþIEdlTamTarElglHk¾RtÚv)ankat;bnßy

edaysarEtmankarpøas;bþÚrGakb,kiriyarbs;tulakarcMeBaHBYkeK. manGnusasn_bEnßm

eTotfaecARkmKYrEtTTYl)aneKalkarN_ENnaMfaeBlNaKYrEtBüayampSHpSa nigeBlNa

33

minKYr. ]TahrN_ karpSHpSaminskiþsm kñúgkrNIEdlRbBn§GHGagfamanGMeBIhigSakñúg

RKÜsar.

Gnusasn_TaMgGs;enHnwgbegáInlT§PaBTTYl)anGaBah_BiBah_ nigkarElglHRsbc,ab;;

enAkm<úCa. RksYgkic©karnarIKYrEtelIkkm<s;karyl;dwgrbs;smaCikraCrdæaPi)alkm<úCa

k¾dUcCasmaCiksPaGMBIkarEkERbfμITaMgGs;enHfaGacnwgmankarElglHeRcInCagmuntamCak;

Esþg b:uEnþk¾)annaMmknUvkarkarBarsiT§irbs;®sþIeRcInCagmunkñúgGMLúgeBlElglH.