FAKTOR-FAKTOR KEAHLIAN DALAM SABAH BANKING EMPLOYEES' UNION (SBEU)

ABSTRACT

Kee r Sahariah Kt'l' j\4ohd Yusso!, .\4ahadirin Hi, Ahmad

This research in\'('stigates factors that influenced union membership in the hanking secto/; j()('using on Sahah Banking Employees Union (SBEU) as a case stl/(~\'. Based on a survey oj' 70 respondents, this research used a comhinatiun olqualitatire and quantitative techniques to analy::.e employee :\' perception Oil trade Zllliun, particular~\' the reasons H'hy they become a uniun memheJ: Empirical findings suggest that employer's support and commitment is a main factor to infillence emp!oJ'ees to join trade unions. In additioll, the gain derives Fom IIl1iol1i::.ation such as economic factors (increment in salary, honllses, {lnd allowances) and socialfactors (\i'orking conditions and social \I'ellare) also attract employees to he a union memheJ: This research cOllell/des that trade l/nion is a positive j()rce in protecting f:'mployf:'f:' \ rights in the hanking sect(J/:

PENGENALAN

Kajian ini dijalankan ke atas pekcrja-pekerja scktor perbankan yang dilindungi olch kcsatuan sekerja, iaitu Sahah Banking Employees' Union (SBEU). Bank yang dipilih sebagai kajian kes dalam kajian ini ialah Bank HSBC (M) Berhad (HSBC) dan Bank Bumiputra Commerce (M) Bcrhad (BCB). Rasional memilih kedua-dua bank ini adalah untuk mewakili kcsatuan sekerja di bank tempatan, iaitu Bank BCB dan kesatuan sekerja di bank antarabangsa, iaitu Bank HSBC.

Penubuhan SBEU mempunyai empat objektif yang utama (SBEU, 2000), iaitu objektif pertama penubuhannya adalah untuk mempertahankan dan mempromosikan kepentingan-kepentingan kolektif ahli dan taraf kehidupan sosial dan ekonomi mereka. Melalui objektif ini menunjukkan tanggungjawab SBEU meliputi kehidupan sosial dan ekonomi pekerja. SBEU berjuang untuk mempertahankan dan mempromosikan kepentingan-kepentingan ahli kesatuannya secara

KH Y. SabDriDJI KH Moltd Yuuof cI MaIIaduuI Hi A"-J

kolektif melalui medium yang sah di sisi undang-undang. Perjuangan ini dapat dilakukan melalui perundingan kolektif yang membolehkan majikan dan pekerja berunding tentang hak-hak pekerja. Antara aspek pekerjaan yang amat penting untuk diperjuangkan oleh SBEU ialab aspek sosial masa bekerja, hari rehat, cuti umum dan cuti tahunan sena aspek ekonomi seperti upah, bonus, elaun dan faedah persaraan.

Selain menjaga kepentingan ekonomi dan sosial pekerja, objektif kedua penubuhan kesatuan sekerja ini ialah memastikan keadaan tempat kerja yang selamat dan masa kerja yang berpatutan. SBEll memikul tanggungjawab memastikan persekitaran kerja berada da1arn keadaan selamat selain mewujudkan persekitaran pekerjaan yang lebih terjamin kepada ahli-ahli kesatuan. Kesatuan ini bertanggungjawab memperjuangkan keadilan kepada pekerja agar mereka sentiasa dilindungi dari sebarang diskriminasi dan berusaha mendapat jaminan pekerjaan yang lebih baik dari masa ke semasa.

Di samping itu, kesatuan sekerja ini juga berusaha mencapai objektifnya untuk memupuk hubungan yang baik di antara majikan dengan ahli-ahli SBEU. Objektif ini mencerminkan bahawa SBEll amat mengambil berat berkaitan hubungan pekerja dan pihak majikan. SBEU memainkan peranannya sebagai sebuah kesatuan sekerja yang memberikan sumbangan kepada organisasinya. Hubungan baik di antara kesatuan sekerja dengan majikan akan mewujudkan keadaan yang harmoni kepada persekitaran kerja sekali gus dapat meningkatkatt produktiviti syarikat. Dalam usaha mencapai objektif ini, SBEU a.kan mencari jalan penyelesaian terbaik sekiranya timbul masalah dengatt pihak majikan. Antara usaha yang dapat dilakukan oleh pihak SB£tJ ialah melalui perundingan damai di an tara majikan dengan pekelja. Sekiranya berhadapan dengan sebarang masalah, pertikaian industrj seperti piket merupakan tindakan yang terakhir setelah perundingan secara aman bersama pihak majikan dijalankan.

Akhir sekali, kesatuan sekerja ini berusaha memberi perlindungan kepada sistem perundangan yang mempengaruhi kepentingan ahli-ah} . kesatuan. SBEU akan menggunakan sistem perundangan buruh y~ I ada dengan sebaik-baiknya untuk memelihara keadilan di tempat kelj ~ Selain itu, perjanjian kolektifyang dimeterai di antara majikan deng~

112

Fuk/or Kmhlian da/am SREU

SBEU mcrupakangaris panduan yangmenjadi peraturan kepadamajikan dan pekcrja dalam organisasi terscbut. SBEU akan terus memelihara segala peruntukan yang terdapat dalam perjanjian kolektif dan sentiasa mempertahankan agar hak-hak pekerja tidak dimansuhkan pada masa akan datang. Oi samping itu, SBEU juga akan cuba mendapatkan hak­hak pekerjaan yang lebih baik dari masa ke semasa.

Oalam usia pcnubuhannya selama 42 tahun, SBEU telah mendapat pcngiktirafan scbagai sebuah kesatuan sekerja terbaik dalam sektor swasta di Malaysia pada tahun 2003 oleh Kementerian Sumber Manusia. Pengiktirafan dan kejayaan SBEU dalam menandatangani II perjanjian kolektif bersama Kesatuan Majikan Bank Sabah telah memberi keyakinan kepada pekerja-pekerja bank di Sabah untuk menyertai kesatuan sekerja ini.

PER!\1ASALAHAN KAJIAN

Bilangan ahli yang menganggotai kesatuan sekerja di Malaysia menunjukkan satu pcrkembangan yang positif. ladual 1 menunjukkan peningkatan bilangan keanggotaan dan kesatuan sekerja di Malaysia dari tahun 2002 hingga Oktober 2008.

Jadual I: Bilangan keanggotaan dan kesatuan sekerja di Malaysia dari tahun 2002 hingga Oktober 2008

:\0. TAHUl\ JUMLAH KESATUAN JUMLAH KEANGGOTAAN

2002 5XI 807.260

2 2003 609 789,163

3 2004 611 783,108

4 2005 621 761.160

5 2006 631 801.585

6 2007 642 803,212

7 Oktohcr 2008 657 805,406 SlImhl'l http: jheb.mohrgO\.rn}.H\1!STATISTIK.hlrn dilayari pacta 25 Mei 2009.

113

Xu Y. Sabal'lah Xu MoIuJ 'tussol cI Mahadiritl Hj. Aiurtad

Jaduall menunjukkan pertambahan terhadap bilangan kesatuan sekerja dan ahli yang mencecah 805,406 orang ahli kesatuan pada Oktober 2008. Peningkatan ini menunjukkan kesedaran pekerja di Malaysia tentang kepentingan menjadi ahli kesatuan sekerja yang memainkan peranan dalam memperjuangkan hak-hak pekerja. Walau bagaimanapun, sebelum ini bilangan kesatuan sekerja di Malaysia turut mengalami peningkatan yang tidak menentu pada awal tahun 1957 hingga 1969. Menurut Todd dan Jomo (1988), keadaan turun naik dalam peningkatan kesatuan sekerja di Malaysia adalah disebabkan oleh pcrkembangan ekonomi dan politik pada tempoh berkenaan. Keadaan ekonomi yang tidak stabil menyebabkan masalah pengangguran yang tinggi dan hal ini mempengaruhi bilangan ahli kesatuan sekerja. Tambahan pula, senario politik pada masa itu tidak menggalakkan penubuhan kesatuan sckcrja dan kerajaan tidak mewajibkan majikan untuk mengiktirafkesatuan sekerja. Kajian oleh Kuruvilla et 01. (2002) menyatakan densiti kesatuan sckerja di Asia amat berkait rapat dengan polisi yang mempengaruhi pergerakan kesatuan sekerja dan hubungan industri. Selain itu, dalam kajian ini juga menyatakan senario ekonorni turut mernpengaruhi sokongan pekerja kepada kesatuan sekerja. Dzurizah Ibrahim (2000) menyatakan pergerakan kesatuan sekerja di Sabah sernakin meningkat sejak tahun 1962 hingga 1999 dan terdapat pelbagai faktor yang mempengaruhi pertumbuhan dan densiti keanggotaan kesatuan sekerja. Kajian yang sarna menyatakan bahawa an tara faktor yang mempengaruhi pekerja menganggotai kesatuan sekerja adalah perubahan ekonoll1i

~

pengangguran dan inflasi, perubahan teknologi dan penstrukturan semula industri.

Selain itu, faktor ekonomi merupakan faktor utama pekerja menjadi ahli kesatuan sekerja, iaitu perjuangan untuk meningkatkan uPalt dan mendapat perlindungan daripada senario yang mernbimbangkatt seperti pembuangan pekerja ketika kegawatan ekonomi (Cowling & James, 1994; dan Ab Aziz Yusof, 2002). Faktor sosial dan faktol" politik juga merupakan faktor yang menjadi tarikan pekerja dalatq usaha meningkatkan tarafkehidupan, mendapatjaminan pekerjaan dan

114

Faktor Keahltan dalam SBEU

perlindungan undang-undang melalui keanggotaan dalam kesatuan sekerja. Berdasarkan kepada peningkatan bilangan ahli kesatuan sekerja pada masa kini dan faktor-faktor yang mendorong pekerja menjadi ahli kesatuan sekcrja telah mcnimbulkan persoalan dalam kajian ini untuk melihat faktor-faktor yang mendorong pekerja-pekerja dalam sektor perbankan menjadi ahli dalam kesatuan sekerja.

OBJEKTIF KAJIAN

I. Mengkaji faktor-faktor yang menggalakkan pekerja menjadi ahli kesatuan sekerja.

2. Mengkaji faktor utama sarna ada faktor ekonomi, sosial dan politik yang menjadi tumpuan pekerja pada masa kini.

SKOP KAJIA~

Kajian ini dijalankan kc atas ahli kesatuan sekerja yang menganggotai SBELJ di ban dar raya Kota Kinabalu. Teknik pensampelan bertujuan digunakan untuk memilih dua buah bank yang terlibat dalam kajian ini. Bank yang dipilih sebagai kajian kes ialah Bank HSBC (M) Berhad (HSBC) dan Bank Bumiputra Commerce (M) Berhad (BCB).

Rasional memilih kedua-dua bank ini adalah untuk mewakili kesatuan sekcrja di bank tempatan, iaitu Bank BCB, dan kesatuan sekerja di bank antarabangsa, iaitu bank HSBC. Walau bagaimanapun, perbandingan tidak akan dilakukan kerana kedua-dua bank dilindungi oleh perundingan kolektif yang sarna. Bank HSBC dipilih sebagai mcwakili bank antarabangsa kerana bank ini merupakan sebuah bank yang mcnjadi perintis kepada pembentukan perjanjian kolektifpertama untuk pekerja-pekerja perbankan di Sabah. Sementara itu, Bank BCB adalah bank tcmpatan yang mencatatkan jumlah ahli kesatuan sekerja yang paling ramai daripada 12 buah bank tempatan, iaitu melebihi 200 orang ahli. Kajian tertumpu kepada faktor-faktor yang mendorong pekerja menjadi ahli kesatuan sekerja perbankan Sabah.

115

KH Y. SobarioJl KH Mohd ~of" Mahodirm Hi Aiurlod

METODOLOGIKAJlAN

Kajian ini merupakan kaedah tinjauan yang menggabungkan data kuantitatif melalui borang soal selidik dan data kualitatif menerusi temu bual. Dalam bentuk soal selidik tertutup, soalan-soalan yang diberikan mengandungi soalan yang perlu dijawab mengikut pemeringkatan yang telah ditetapkan. Pada bahagian ini peringkat pengukuran ordinal digunakan. Menurut Ahmad Mahdzan Ayob (2002: 130), peringkat pengukuran ordinal am at sesuai digunakan dalam soalan yang berbentuk pendapat atau sikap. Oleh itu, bentuk soalan yang menggunakan skala Likert seperti berikut digunakan untuk menilai pendapat responden terhadap perundingan kolektif.

1. Sangat Tidak Setuju = Tahap Sangat Rendah 2. Tidak Setuju = Tahap Rendah 3. Kurang Pasti = Tahap Sederhana 4. Setuju = Tahap Tinggi 5. Sangat Setuju = Tahap Sangat Tinggi

Selain itu, kaedah kualitatif juga digunakan melalui temu bual dengan Ahli Jawatankuasa (AJK) SBEU yang utama, iaitu Pengerusi

~

Setiausaha Agung, Timbalan Sctiausaha Agung, Bcndahari Agung dan Bendahari cawangan Kota Kinabalu. Selain menemu bual AJI<. SBEU, temu bual ke atas sepuluh orang ahli SBEU turnt dilakukan untuk mendapatkan maklumat tambahan. Kaedah gabungan antara kuantitatif dan kualitatifamat perlu dalam kajian ini untuk memperoleh data yang relevan dan melengkapkan hasil kajian agar perspekti f yang sebenar dapat diperoleh.

Melalui borang soal selidik yang dikumpulkan. pengkaj i menggunakan peri sian SPSS, iaitu Statistical Packages for Social Science version 12.0 untuk menjalankan analisis kajian. Analisis Faktordi~ dalam menganalisis faktor. iaitu menurut Ahmad Mahdzan Ayob (2002) tujuan kaedah ini adalah untuk mencari beberapa (atau scbilangan keeil) faktor yang tersirat daripada sckumpulan besar angkubah bebas. DalClltt penyelidikan ini, faktor-faktor pekerja menjadi ahli kesatuan seketja

116

FaklOr Keahlian dalam SBEL'

dianalisis dengan menyenaraikan item yang menjadi faktor-faktor utama. Me1alui anal isis ini, pengkaji dapat menilai isu utama yang menarik perhatian peketja menganggotai kesatuan seketja sarna ada isu ekonomi, politik ataupun isu sosial.

Sebelum itu, ujian Kaiser Meyer Olkin (KMO) digunakan untuk menilai sarna ada pcmboleh ubah dalam kajian ini sah dan boleh dianalisis sccara lanjut. Pengukuran yang digunakan adalah antara 0 dan .1, iaitu yang hampir kepada .1 adalah lebih baik manakala nilai yang kurang daripada .5 menyebabkan analisis faktor ini tidak dapat dilanjutkan. Jadual 2 dijadikan pengukuran kepada KMO. Soal selidik yang digunakan diuji dengan kaedah ini untuk memastikan pemboleh ubah yang digunakan sesuai atau tidak relevan dalam menjawab persoalan kajian.

Jadual 2: Kekuatan hubungan dengan nilai KMO

Nilai KMO Kekuatan Hubungan

0.90 Sempurna (terbaik)

o.xo Baik (kepujian)

0.70 Pertengahan

0.60 Sederhana

0.50 Kurang Baik

Di hawah 0.50 Tidak boleh diterima

SumhL"r http ad!." aikato.allll: uploadsappro\l:d1adtuo\\ 20000202.170211 Ipuhlic/22 Appendix_Ii. pdf dilayan pada 23 Fchruari 200S.

SOROTAN KARYA

Konsep Kesatuan Sekerja

Jackson (1992:80) mcnerangkan kesatuan sekcrja sebagai sebarang organisasi, iaitu kcahliannya tcrdiri daripada pekerja dan mereka berusaha untuk memperjuangkan dan menyuarakan kepentingan scrta hak-hak pckcrja di temp at kerja dan masyarakat, menyusun dan mengatur hubungan pekerjaan melalui proses perundingan kolektif sccara langsung dengan pihak pengurusan.

117

Kn Y. Saborialt Kn Mohd Ywsof cI Maltadirilt Hi AJurtad

Menurut Salamon (1998) pula. kesatuan sekerja digambarkan sebagai organisasi pekerja yang ditubuhkan untuk memperbaiki status pembayaran dan kondisi pekerjaan dalam kalangan ahlinya. MaIm, kesatuan sekerja juga merupakan persatuan pekerja yang berusaha melalui perundingan kolektif untuk memperbaiki kondisi kerja, ekonomi dan kedudukan sosial dan berusaha menggunakan kuasa perundingan kolektif untuk memperbaiki upah dan kondisi pekerjaan dalam kalangan ahli.

Seksyen 2 Akta Kesatuan Sekerja 1959 mentakritKan kesatuan sekerja sebagai apa-apa pertubuhan atau gabungan orang-orang kerja di mana tempat pekerjaan mereka adalah di Malaysia Barat, Sabah atau Sarawak. Perkara ini menjelaskan bahawa kesatuan sekerja hanya boleh ditubuhkan mengikut tcmpat pekerja itu bekerja seperti di Sabah, Sarawak dan Semenanjung Malaysia. Selain itu, ia juga menjelaskan bahawa kesatuan seke~a hcndaklah ditubuhkan mengikut tred, pekerjaan dan industri yang tertcntu dan scrupa.

Berdasarkan definisi yang diberikan tentang kesatuan sckerja, maka kesatuan sekerja dapat disimpulkan scbagai satu persatuan yang terdiri daripada pekerja-pekc~a atau majikan dalam sesebuah organisasi yang ditubuhkan untuk melindungi ahli-ahli kcsatuannya dalam suasana pekerjaan. Kcsatuan sekerja mempunyai matlamat dan tujuan untuk mcmperbaiki terma dan kondisi peke~aan yang bolch dipe~uangkan melalui perundingan kolektif.

Kesatuan sekerja mcrupakan satu badan yang dapat mclindungi para peke~a dalam sescbuah organisasi. Keyakinan pada kesatuan seke~a mendorong para pekerja melibatkan diri dalam aktiviti kesatuan dan menjadi ahli kesatuan scke~a. Narnun, tcrdapat juga faktor-faktor lain yang turut mempcngaruhi keanggotaan dalam kcsatuan sekerja. seperti yang telah diutarakan oleh sarjana-sarjana terdahulu dan kajian mereka dapat menggarnbarkan tentang keinginan pekerja yang sebenamya dalam dunia pekerjaan.

Dari perspektif teoretikal, penubuhan kesatuan sekerja amat sinonim dengan teori Marxist, iaitu teori ini menyatakan bahawa pekeIja dan majikan mempunyai mati am at dan kepentingan yang berbeza... Konflik timbul apabila ~ajikan pada zaman kapitalisme sentiasa

118

Faktor Keahlian dalam SHEll

mementingkan keuntungan tanpa mengambil berat kebajikan pekerja. Pekerja yang berasa tertekan dan tertindas berusaha membebaskan diri dari diskriminasi majikan dengan menubuhkankesatuan sekerja. Slogan Marx yang termasyhur ialah "Bersatulah para pekerja dan lepaskan diri dari belenggu" (Abdul Razak Omar & Zainal AriffinAhmad, 1999:22). Slogan ini menunjukkan kesungguhan pekerja menganggotai kesatuan sekerja untuk membela nasib pekerja pada zaman itu. Apakah senario yang samajuga masih berlaku pada masa kini? Perbincangan seterusnya melihat faktor-faktor pekerja menganggotai kesatuan sekerja daripada beberapa buah negara yang berbeza.

Faktor Pekerja rnenjadi Ahli Kesatuan Sekerja

Kajian Cowling dan James (1994: 121) umumnya mendapati ada tiga faktor utama yang menjadi alasan pekerja menganggotai kesatuan sekerja, iaitu senario ekonomi yang melibatkan aspek upah, inflasi dan pengangguran. Faktor kedua ialah perubahan struktur pekerjaan dan persaingan dalam pasaran buruh seperti persaingan antara lelaki dan perempuan untuk mendapatkan pekerjaan, pekerja manual yang bekerja tanpa mcnggunakan mesin dan pekerja bukan manual, iaitu pckerja yang mengoperasi mesin serta pekerja sepenuh masa dan sambilan. Faktor ketiga ialah peru bah an persekitaran hubungan industri antaranya seperti perubahan fungsi kesatuan sekerja, perubahan dalam bidang perundangan hubungan industri, pengiktirafan kesatuan sekerja, strategi pengambilan pekerja dan kesan norma sosial dalam membuat keputusan menganggotai kesatuan sekerja.

Kajian yang dijalankan oleh Haberfeld (1995) ke atas kesatuan sekerja di Israel menyatakan bahawa pekerja terdorong menganggotai kesatuan sekerja kerana melalui kesatuan sekerja, pekerja dapat membcntuk suara ramai dan kesepakatan dalam memperjuangkan perasaan tidak puas hati dengan terma dan kondisi pekerjaan yang diperoleh. Selain itu, pckerja juga mengharapkan jaminan pekerjaan agar mereka sentiasa dilindungi daripada sebarang masalah pekerjaan.

119

Waddington dan Whitston (1997) (dalarn Visser, J. 2002) menjalankan kajian tentang sebab pekerja menganggotai kesatuan sekerja di United Kingdom dan mendapati sejak tahun 1979 lagi, bilangan kesatuan sekerja telah mengalami kemerosotan ahli. Walau bagaimanapun, kebanyakan responden dalarn kajian ini menyatakan bahawa mereka menjadi ahli kesatuan sekerja bagi mendapatkan sokongan kesatuan sekerja apabila mereka menerima layanan yang tidak adil atau diskriminasi ketika bekerja. Selain itu, melalui kesatuan sekerja juga mereka dapat memperbaiki upah dan kondisi pekerjaan dan kepercayaan kepada kesatuan sekerja dalarn membela nasib pekerja turut menjadi sebab mereka masih menyokong kesatuan sekerja.

Reynolds, Master, dan Moser (1998) pula menyatakan pandangan penduduk Amerika tentang kesatuan sekerja, iaitu kesatuan sekerja merupakan kesatuan yang amat penting dan berkesan untuk memperbaiki status dan keperluan kerja mereka. Menurut mereka, lebih 80 peratus responden bersetuju menyatakan kesatuan sekcrja dapat memperbaiki upah, melindungi keselamatan pekerja dan melindungi pekerja daripada ketidakadilan majikan. Kajian ini menunjukkan bahawa walaupun pengurusan sumber manusia telah diperkenalkan pada masa itu, pekerja masih menyedari akan kepentingan kesatuan sekerja dalarn membela nasib pekerja.

Kaj ian Syiyadain (2000) pula menggambarkan ten tang hubungan industri di India, iaitu beliau mendapati dalam organisasi tcrdapat majikan yang tidak adil dengan memaksa pekerja bekerja lebih masa kerana mementingkan keuntungan. Terdapat juga keadaan, iaitu majikan hanya mengiktirafkesatuan majikan tetapi tidak mengiktiraf kesatuan sekerja untuk melemahkan kuasa perundingan pekerja. Keadaan yang rumit ini menyebabkan pekerja berusaha menubuhkan kesatuan sekerja dan mendapat pengiktirafan majikan. Faktor kedua ialah melindungi kepentingan ekonomi pekerja ke atas pemberian upah yang tidak adit. Mereka mendapati di India pekerja wanita tidak dibayar upah yang sarna dengan lelaki, iaitu terdapat perbezaan tangga upah dari RS70 hingga RSloo setiap bulan.

Pekerja-pekerja di India juga menyokong kesatuan sekerja dan menjadi ahli bagi maksud untuk menambah jumlah keahlian.

120

Falaor XUlhliDn dalam SBEU

Penambahan jumlah keahlian adalah penting kerana ia menambahkan sumber kewangan kepada kesatuan selain meningkatkan kekuatan kesatuan dalam usaha melindungi kepentingan ekonomi ahlinya. Selain itu, di India terdapat banyak kesatuan sekerja dalam sesebuah organisasi dan hal ini mewujudkan persaingan dalam kalangan kesatuan. Pekerja terdorong menyertai kesatuan sekerja untuk memilih kepimpinan yang dapat mewakili mereka dan dapat meningkatkan permintaan dalam perundingan kolektif. Akhir sekali, ideologi politik yang memerintah dan perundangan yang wujud menjadi tarikan kepada pekerja. Kewujudan kesatuan dilindungi oleh peraturan buruh dan dapat memberi jaminan kepada ahli kesatuan sekerja.

Ab. Aziz Yusof (2002) melihat senario di Malaysia dan menyenaraikan tiga sebab utama pekerja menyertai kesatuan sekerja. Sebab yang pertama ialah untuk memperbaiki kedudukan ekonomi, iaitu melalui kesatuan sekerja, pekerja akan dapat memperbaiki term a dan keadaan perkhidmatan mereka seperti upah dan faedah. Sebab yang kedua ialah memastikan hak-hak pekerja dipertahankan. Melalui kesatuan sekerja, nasib pekerja dapat dibela dan mengelakkan mereka dari diskriminasi majikan. Faktor yang ketiga pula ialah desakan sosial yang wujud dalam kalangan pekerja atau rakan sejawat yang saling mempengaruhi. Mereka didorong oleh sikap kepimpinan dan tanggungjawab sesama mereka yang boleh disalurkan melalui satu pasukan. Kesatuan sekerja dianggap sebagai peluang untuk mereka melatih kualiti kepimpinan mereka.

Fatimah Said, Roza Hazli dan Saad Mohd Said (2001) dalam kajiannya yang bertajuk Peningkatan Keahlian Dalam Kesatuan Sekerja di Malaysia dalam tempoh 1970 hingga 2000 mendapati dua implikasi penting dalam perkembangan kesatuan sekerja. Implikasi pertama ialah undang-undang kerajaan dan polisi buruh banyak menyumbang kepada peningkatan kesatuan sekerja di Malaysia. Kajian mereka mendapati bahawa perundangan buruh di negara ini memberi perlindungan kepada pertubuhan kesatuan sekerja. Kerajaan akan terus menyokong penubuhan kesatuan sekerja selagi kesatuan tidak bertindak di luar batasan dan mengganggu ketenteraman negara. Melalui kesatuan sekerja yang sah juga membolehkan perjuangan hak-hak pekerja mendapat perhatian pihak majikan dan kerajaan.

121

Ku Y. Sabarlah Ku Molrd Yluso/ cI Mohodirill HJ. Ahmad

Implikasi kedua pula ialah keadaan ekonomi negara dan kondisi pasaran buruh, iaitu mereka mendapati ramalan pada masa hadapan tentang keadaan ekonomi dan pasaran buruh yang tidak stabil menggalakkan pekeIja menyertai kesatuan sekeIja. Hal ini menunjukkan faktor ekonomi amat mempengaruhi pekeIja menganggotai kesatuan sekeIja bukan sahaja untuk mendapat terma dan kondisi ekonomi yang baik tetapi juga mendapat perlindungan akibat masalah ekonomi negara seperti pembuangan pekeIja.

Kajian-kajian lepas mendapati terdapat beberapa kombinasi faktor-faktor pekerja dalam menganggotai sesebuah kesatuan sekerja. Walau bagaimanapun, secara keseluruhannya faktor penglibatan mereka dalam kesatuan sekeIja didorong oleh faktor ekonomi dan usaha untuk memperbaiki terma dan kondisi pekerjaan, terutamanya upah pekerja

DAPATAN KAJIAN

Penyelidikan ke atas SBEU telah menemui pelbagai faktor yang mempengaruhi pekerja-pekeIja menjadi ahli kesatuan sekeIja. Walau bagaimanapun, sebelum meninjau faktor-faktor tersebut, perbincangan terlebih dahulu akan menyentuh ten tang anal isis demografi responden yang terlibat dalam kajian ini.

Latar Belakang Responden

Dalam kajian ini, demografi responden dibahagikan kepada lima ciri­ciri utama, iaitu jantina, pengalaman bekeIja, kumpulan umur, tarat'" pendidikan dan jawatan responden.

Jadual3: Taburan jantina mengikut bank

Jantina BankBCB

Lelaki 23 (33%)

Perempuan 23 (33%)

Jumlah 46 (66%)

Bank BCB: Bank Burniputera Commerce Bank HSBC: Hong Kong & Shanghai Banking Corporation

122

Bank HSBC 9

(13%)

15 (21%)

24 (34D

/.)

Jumlah 32

(46%)

38 (54%)

70 (100%)

-

--

FaJctor Keahlian dalam SBEU

Berdasarkan ladual 3 menunjukkan 70 orang responden terlibat dalam kajian ini, dan 46 peratus adalah terdiri daripada responden lelaki dan 54 peratus adalah perempuan. Melalui pecahan dua bank yang terlibat, iaitu HSBC dan BCB, taburanjantina lelaki dan perempuan di Bank BCB masing-masing diwakili oleh 33 peratus lelaki dan 33 peratus perempuan, manakala di HSBC, responden lelaki hanyalah 13 peratus dan responden perempuan ialah 21 peratus. Data ini menunjukkan bilangan responden perempuan adalah lebih ramai daripada responden lelaki bagi kedua-dua bank tersebut. Berdasarkan temu bual dengan AJK SBEU mendapati kebanyakan ahli kesatuan sekerja adalah wanita dan ia merangkumi hampir 60 peratus daripada jumlah keahlian kesatuan sekerja.

PeDgalamaD Bekerja daD Umur RespondeD

ladual 4 menunjukkan taburan pengalaman bekerja dan umur responden dalam kajian ini.

Pekerja yang mempunyai pengalaman bekerja selama 21 hingga 30 tahun rnerupakan responden yang paling rarnai, iaitu mereka rnewakili 37 peratus daripada keseluruhan responden. Kebanyakan responden yang bekerja selama 21 hingga 30 tahun ini berumur antara 40 hingga 44 tahun, iaitu 27 peratus daripada responden dan 9 peratus berurnur antara 45 hingga 49 tahun.

Jadual 4: Taburan pengalaman bekerja dan umur responden

Kumpulan <5 tahun 6--10 tahun 11-20 tabun 21-30 tahun Jumlah Vmur

20-24 3(4%) 3(4%)

25-29 4(6%) 8(11%) 12(17%)

30-34 1(1%) 7(10%) 8(11%)

35-39 8(11%) 8(11%)

40-44 12(17%) 19(27%) 32(46%)

45-49 1(1%) 6(9%) 6(9%)

50 ke atas 1(1 %) 1(1%) Jumlah 8(11%) -16(23%) -20(29%) 26(37%) 70(100%)

123

Responden yang bekeJja selama 11 bingga 20 tahun mencatatkan jwnlah kedua terbanyak dalam kajian ini, iaitu mewakili 29 peratus daripada responden. Jika dilihat dari segi wnur, kebanyakan mereka berumur antara 40 bingga 44 tabWl, iaitu 17 peratus daripada responden. Selebihnya berumur 35 bingga 39 tabun, iaitu 11 peratus daripada responden.

PekeJja yang bekeJja selama enam bingga 10 tahun mewakili 23 peratus daripada responden. Kebanyakan mereka ada1ah dari kumpulan wnur 25 bingga 29 tabun, iaitu 11 peratus, dan 30 hingga 34 tabun mewakili 10 peratus, dan seorang responden berumur 40 hingga 44 tabun.

Pekerja yang bekerja kurang daripada lima tabun merupakan responden yang paling rendah, iaitu 11 peratus daripada keseluruhan responden. Kebanyakan pekerja yang berkhidmat kurang dari lima tabun belum mendaftar menjadi ahli kesatuan kerana mereka perlu menjadi pekerja tetap dan disahkan dalamjawatan sebelum menjadi ahli kesatuan sekerja. Oleh yang demikian, pekerja-pekerja memerlukan. sekurang-kurangnya dua hingga tiga tabun untuk disahkan dalcun jawatan sebelum menjadi ahli kesatuan sekerja.

Daripada data yang diperoleh menunjukkan responden yang terlibat dalam kajian ini mempunyai pengalaman kerja yang lama dal8.lll bank terbabit. Hal ini menunjukkan mereka telah menjadi ahli kesatuan sekerja dalam tempoh masa yang panjang sehingga mencecah angka 21 hingga 30 tabun. Pengalaman bekerja yang luas dalam organisasi dapat memberi gambaran tentang pergerakan kesatuan sekerja.

Melalui maklumat yang diperoleh dari Pengerusi SBEU, A1I<. SBEU akan mengadakan pengambilan ahli kesatuan sekerja setiap tabun dan pekerja yang disahkan jawatan akan diambil untuk menjadi ahli kesatuan sekerja. Pengesahan jawatan mengambil masa selarna dua hingga tiga tabun. SeJepas itu, pekerja akan layak menjadi ahli kesatuan sekerja. Melalui kajian mendapati, setelah disahkan jawa~ mereka akan mendaftarkan diri sebagai ahli kesatuan sekerja kerana men~a.mbil berat akan kepentingan mereka sebagai pe~erja. Oleh }'ang demlklan, keanggotaan mereka dalam kesatuan sckelJa adalah seiring dengan pengalaman mereka bekerja dalam organisasi.

124

Faktor Keahlian dalam SBEU

Taraf Pendidikan dan Jawatan Responden

Berdasarkan Jadual 5, kebanyakan responden terdiri daripada individu yang mempunyai pendidikan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM/SPMV)l (56 peratus). Sebanyak 43 peratus pula yang mempunyai pendidikan Sijil Tinggi Pelajaran Malaysia (STPM)2 atau diploma dan 1 peratus sahaja responden yang berpendidikan Sijil Rendah PelajaraniPenilaian Menengah Rendah (SRPIPMR).3

Berdasarkan jawatan responden didapati sebanyak 56 peratus yang memiliki SPM/SPMV dan 41 peratus yang memiliki STPM bekerja sebagai kerani. Hanya seorang responden yang berpendidikan STPM/Diploma bekerja sebagai penghantar surat. Keseluruhan data menunjukkan 99 peratus responden yang terlibat dalam kajian ini bekerja sebagai kerani dan wajar dilindungi oleh SBEU yang merupakan kesatuan sekerja yang dianggotai oleh pekerja perkeranian dan bukan perkeranian, iaitu penghantar surat dan pembantu pejabat.

Jadual 5: Taburan taraf pendidikan dan jawatan responden

Taraf Pendidikan Kerani Penghantar Surat Jumlah

SRP!PMR 1(1%) 1 (1%)

SPM/SPMV 39 (56%) 39 (56%)

STPMI DIPLOMA 29 (41%) 1 (1%) 30 (43%)

Jumlah 69 (99%) 1 (1%) 70 (100%)

FAKTOR-FAKTOR PEKERJA MENJADI AHLI SBEU

Ujian KMO telah dijalankan bagi menilai sarna ada analisis faktor ini sah dan boleh dianalisis secara lanjut. Pengukuran yang digunakan adalah antara 0 dan .1, iaitu nilai yang hampir kepada .1 adalah lebih baik manakala nilai yang kurang daripada .5 menyebabkan analisis faktor ini tidak dapat dilanjutkan.4

125

Hasil analisis KMO (Jadual 6) dalam kajian ini menunjukkan angka KMO adalah 0.827 dan ia merupakan nilai yang balk (kepujian) dan menghampiri nilai kesempurnaan. Hal ini menunjukkan pemboleh ubah tentang faktor-faktor pekerja menganggotai kesatuan seketja dengan sampel berjumlah 70 orang responden boleh dianalisis dengan lebih lanjut.

Jadual 6: Keputu.an ujlan Kl\fO dan uJlan Bartlett'. antuk raktor-ralrtor pekerja menjadl ahU SBEU

Kaiser-Meyer-01Idn Measure or SampUng Adequacy (KMO) .827

Bartlett's Test of Sphericity Approx. Chi-Square

Df

Sig.

Kesatuan Sekerja Majikan menyokong SBEU

800.324

136

.000

Aspek politik dilihat daripada sokongan kesatuan majikan kepada SBEU dan ia menjadi faktor utama responden menganggotai kesatuan sekerja ini. Melalui anal isis faktor, item ini mencatatkan nilai yang tertinggi, iaitu 0.872. Nilai ini menunjukkan pekerja-peketja terdorong untuk menjadi ahli kesatuan kerana melihat sokongan majikan terhadap SBEU. Bentuk sokongan yang paling utama ialah pengiktirafan maj ikan kepada kesatuan sekerja yang membolehkannya memainkan peranan dalam organisasi. Pengiktirafan majikan menjadikan kewujudan kesatuan sekerja ini sah di sisi undang-undang dan membolehkan mereka menjalankan perundingan kolektif bagi membincangkan terma dan kondisi dalam pekerjaan.

Hal ini diterangkan dalam Seksyen 2, Akta Perhubungan Perusahaan 1967, yang menyatakan bahawa pekerja dan majikan boleh mengadakan perundingan berhubung dengan terma dan kondisi pekerjaan. Walau bagaimanapun, majikan terlebih dahulu hendakIah memberi pengiktirafan kepada kesatuan sekerja terse but Dengan adanya pengiktirafan ini, maka para pekerja akan lebih yakin untuk. menjadi ahli kesatuan sekerja.

126

Faktor Keahlian da/am SBEU

Jadual7: Faktor pekerja menganggotai SBEU

Bil Faktor Pekerja Menganggotai SBEU Extraction

1. Kesatuan sekerja majikan memberi sokongan kepada SBEU .872

2. SBEU dapat memperjuangkan isu ekonomi iaitu upah, bonus, .823 elaun dan faedah persaraan

3. SBEU mempunyai matlamat dan tujuan yang jelas .800

4. SBEU menjaga kebajikan pekerja .763

5. Semangat berpasukan dan bersatu padu dalam SBEU .713

6. Pengaruh rakan sekerja .700

7. Berminat untuk menjadi pemimpin dalam SBEU .602

8. Tidak puas hati dengan terma dan kondisi pekerjaan yang .518 sedia ada

. Setuju

• Tidak Setuju

• Kurang Pasti

Rajah 1: Pengiktirafan majikan dan undang-undang meyakinkan responden menjadi ahli kesatuan sekerja.

Rajah 1 menunjukkan 77 peratus responden memilih untuk menjadi ahli kesatuan sekerja kerana yakin dengan pengiktirafan majikan dan undang-undang. Pekerja-pekerja tidakakan menganggotai kesatuan sekerj a sekiranya kesatuan sekerja tidak diiktiraf oleh majikan dan undang-undang kerana segala tindakan yang dilakukan adalah sia-sia. Dapatan kajian ini menguatkan lagi pendapat Fatimah Said, Roza Hazli dan Saad Mohd Said (2001) yang menyatakan bahawa

127

Kee Y. Sabariah K •• MaM f=! & Mahadirin Hj. Ahmad

undang-undang kerajaan dan polisi buruh menggalakkan peningkatan kesatuan sekerja dj Malaysia. Majikan dan kerajaan tidak akan menghaJang pergerakan kesatuan sekerja elagi pertubuhan tersebut menjalankan aktiviti mengikut undang-undang yang ditetapkan.

Menurut perundangan buruh di negara kim, kesatuan sekerja yang telah di iktiraf 01 eh maj ikan hendaklah mendaftar d i bawah Akta Kesatuan SekeIja 1959 untuk mendapatkan pengiktirafan dan perlindungan undang-undang. Apabila kesatuan sekerja inj telah didaftarkan, maka ia alean mendapat hak sebagai sebuah kesatuan sekerja ang sah. Dengan pengiktirafan ini, kesatuan sekerja dapat memainkan peranann a seperti mengadakan perundingan kolektif dan menganjurkan piket untuk membela nasib pekerja. Dapatan kajian ini menunjukkan serrano politik dan kerajaan yang membenarkan penubuhan kesatuan sekerja menyakinkan pekerja untuk menjadi ahli kesatuan sekerja.

Menurut kajian yang dijalankan oleh owling dan James (1994) kesatuan sekerja yang sah dan di iktiraf oleh majikan merupakan satu badan yang memainkan pelbagai fungsi dalam keharrnonian hubungan industri. Mereka menyatakan maj ikan yang berfikiran terbuka dan men okong penubuhan kesatuan sekerja akan menjadikan kesatuan sekerja sebagai rakan kongsi untuk mengatasi masalah pekerjaan, malah perunciangan buruh yang sedia ada alean menambah lagi keyakinan antara majikan dan pekeIja. Oleh yang demikian, sokongan majikan kepada kesatuan sekerja amat mempengaruhi pekerja untuk menjadi ahli J<, tuan.

Daripada tinjauan ang dijalankan, seban ale 57 peratus r pond n setuju bahawa majikan memberikan sokongan padu k pada BEU dan tidak menghalang kesatuan sekeIja ini menjalankan akti iti mereka

o Setuju

- 1idak Setuju

57% 0 Kurang Pasti

Rajab 2: Kesatuan sekerja majikan memberikan sokong n kepada BE •

128

FaJaa- Keahlian clalam SBEU

Dapatan kajian ini berbeza dengan kajian oleh Balakrishnan (2003) yang menyatakan kebanyakan syarikat swasta tidak menggalakkan para pekeljanya menyertai kesatuan sekerja kerana takut ancaman seperti mogok dan piket akan dilancarkan oleh pihak kesatuan. Namun, di sektor perbankan di Sabah mendapati kerjasama yang diberikan oleh majikan menunjukkan sokongan mereka kepada pertubuhan kesatuan sekelja ini. Maj ikan membenarkan pengerusi dan setiausaha SBEU bekelja separuh masa di pejabat pentadbiran SBEU dan membenarkan aktiviti kesatuan sekelja seperti latihan kepada ahli kesatuan dan memberi komitmen kepada perundingan kolektifyang dijalankan.

SBEU dapat memperjuangkan Isu Ekonomi Pekerja

Aspek ekonomi merupakan faktor kedua yang mendorong pekerja menganggotai kesatuan sekerja, iaitu SBEU dapat memperjuangkan isu ekonomi pekeljaan seperti upah, elaun, bonus dan faedah persaraan. SBEU merupakan kesatuan sekerja yang sentiasa memperjuangkan isu ekonomi pekerja, seperti upah, menerusi perundingan kolektif yang diadakan setiap tiga tahun. Tuntutan ini diperjuangkan untuk meningkatkan tarafhidup pekerja dan meningkatkan motivasi untuk terus bekelja. Bagi pekerja-pekelja pula, peluang menjadi ahli kesatuan sekerja adalah satu perantara kepada mereka untuk memperjuangkan kehendak mereka, terutamanya bagi mendapatkan peningkatan dalam upah.

Rajah 3 menunjukkan seramai 96 peratus responden menyatakan merekamenganggotai SBEU kerana kesatuan ini dapatmempeljuangkan isu ekonomi seperti upah, elaun, bonus, dan faedah persaraan. Dapatan ini menunjukkan keyakinan ahli kepada SBEU yang dapat mempeljuangkan hak-hak sejajar dengan objektif utama kesatuan ini, iaitu mempertahankan dan mempromosikan kepentingan-kepentingan kolektif ahli dan tarafkehidupan ekonomi dan sosial pekelja.

129

Ku Y SabaT/al, Ke. MaJ,d YU5S0! & A1alradm " H; Alrmad

96%

• Seruju

• Tidal< Seruju Kurang Pasti

Rajah 3: SBEU dapat perjuangkan i u ekonomi eperti upah, b{)nu elaun dan faedah persaraan.

ladual 8 rnenunjukkan ke eluruhan re pond n rn rnper ep i bahawa rnelalui usaha B upah p kerja dap t ditingkatkan. Serarnai 93 peratus re ponden ber etuju d ngan ken ataan ini iaitu 6 peratus responden daripada BCB dan 30 p ratus r p nd n daripada HSBC. lurnlah ini menunjukkan bahawa ke eluruhan re p nd n rnenganggotai kesatuan ekerja terdorong untuk rnendapatkan faedah kewangan ang lebih baik dari rna a ke rna .

elain itu, Rajah 4 m nunjukkan ban ak 7 peratus r pond n rnenyatakan bahawarnelalui kesatuanse~ rja,rn r kadapatrneningkatkan lagi taraf kehidupan dan 89 peratus r pond n rn n atakan rnereka dilindungi daripada diskrirninasi upah oleh pihak rnajikan. mentara itu, 61 peratus responden berpendapat, rn Ialui kesatuan kerja, nasi pekerja-pekerja dapat dilindungi. Jaminan dalam pek rjaan amat pentin sekiranya ekonomi negara berada dalam keadaan ang tidak bil perti berlakunya pernbuangan pekerja ang tidak adil.

Jadual8: Taburao jawapan r ponden terhadap isu B dapat meoingkatka" upah pekerja

ama Bank

BCB

H BC

JUMLAR

Setuju

44 (62.8%

21 (30%)

65 (92.8%

Bank BCB: Bank Bumipuua Commerce Bank H BC: Hong Kong & Shanghai Banking Corporauon

130

FaktOf' Keahlian da/am SBEU

100~--------------------------~ 90 80 70 80 50 40 30 20 10 o

Mengelal<kon Meninglt.un tlnf P.~lndl.nQ8n diWiminali upah hicaJp ~ daripeda maulah

ekonomi neg ••

.setuJU

.l1dak setuju

C Kurang Pastl

Rajah 4: SBEU dapatmeningkatkan tarafhidup pekerja,perlindungan daripada diskriminasi upah dan perlindungan daripada masalah ekonomi negara.

Jadual9: SBEU dapat meningkatkan tarafhidup pekerja, perlindungan daripada diskriminasi upah dan perlindungan daripada masalah ekonomi negara

ITEM Setuju Tidak Setuju Kurang Pasti Jumlah

Mengelakkan Diskriminasi Upah 62(89%) 3(4%) 5 (7010) 100>10 (70)

Merungkatkan TarafHidup 51 (73%) 11 (16%) 8(11%) 100>10 (70) PekeIja

Perlindungan daripada masalah 43 (61%) 9(13%) 18 (26%) 100>10 (70) ekonomi negara

Basil kajian ini menyokong dapatan dalam penyelidikan yang dijalankan oleh Reynolds, Master, dan Moser (1998), iaitu 80 peratus daripada responden bersetuju bahawa melalui keanggotaan dalam kesatuan sekerja mereka dapat memperbaiki upah, melindungi keselamatan pekerja dan melindungi pekerja daripada ketidakadilan majikan. Keyakinan terhadap kesatuan sekerja yang dapat mengubah kehidupan mereka ke satu tahap hidup yang lebih baik menjadi antara sebab utama mereka menyokong kesatuan sekerja. Di samping itu, melal ui peningkatan upah dan faedah kewangan lain, taraf hidup para pekerja dapat diperbaiki sejajar dengan keperluan pada masa kini.

Majoriti pekerja di sektor perbankan ini berpendapat bahawa mereka dapat meningkatkan upah dan insentif kewangan seperti elaun, bonus dan faedah persaraan melalui usaha kesatuan sekerja.

131

K.. r Sabanah K •• AtoM l'us30l cf .\faJoadlrTlI HJ AMwd

Mereka yakin, tanpa usaha kesatuan k rja.. udah i mereka tidak dapat menikmati upah dan insenti kewangan ang bai riap leali perundingan kolektif dijalankan. P n p jan ang diper I h melalui kesatuan sekerja dapat membantu meningkatkan taraf hidup rj Selain itu, diskriminasi upah juga dapat di lakkan lam kaJangan ahl i kesatuan sekerja.

SBE mempunyai Matlamat dan Tuju n an Jet

Rajah 5 menunjukkan 84 peratus r pond n ber ruju baha\ B mempunyai objektif dan tujuan ang jelas. Hal ini m nunjukkan responden yang menjadi ahli B t lah m mahami tujuan dan matlamat SBEU ditubuhkan dan men edari betap pentingn a untuk sama-S8!T1a berjuang agar obj ktif p nubuh n itu t r pai . 't r empat objektif perjuangan B 2000 i itu m mpenah an dan mempromosikan kepentingan-k pentingan I tt ahJi dan tara:£' kehidupan osial dan ekonomi pekerj mem kerja yang selamat dan masa kerja ang berp tu m mupuk hubun yang baik antara majikan dan pek rj dan m mberi perlindun kepada sistem perundangan ang m mpengaruhl ahli- Ii k ............. :u

SBEU akan sentiasa berusaha gar bJ kt] penubuh mer dan dapat memberikan man aat k p pe rja dan rgani L

Rajab 5: Pandangan b rkaitan yang jela

132

ng m m un

o ruju

bj ktjf d n ruj

FaklOf' KeohJian dalam SBEU

Jaduall0 menunjukkan kebanyakan responden yang mempunyai pengalaman bekerja selama 21 hingga 30 tahun mempersepsi SBED mempunyai kepimpinan yang baik dalam mencapai matlamat kesatuan sekerja (36 peratus). Begitu juga dengan pekerja yang mempunyai pengalaman bekerja selama 11 hingga 20 tahun, iaitu 23 peratus, dan 6 hingga 10 tahun, iaitu 17 peratus. Secara keseluruhannya, sebanyak 87 peratus responden bersetuju dengan kenyataan ini. Dapatan ini membuktikan bahawa SBEU mempunyai kepimpinan yang baik kerana responden yang telah lama bekerja di syarikat ini selama 21 hingga 30 tahun mempunyai pengalaman yang luas untuk menilai kejayaan yang diperoleh SBEU dalam mencapai matlam atnya.

Menurut seorang ahli kesatuan sekerja (temu bual dengan responden ahli, 15 Jun 2005) yang telah berkhidmat selama 30 tahun, kini kepimpinan kesatuan sekerja semakin bijak dalam menerajui pergerakan kesatuan sekerja Menurutnya, walaupun beliau tidak berrninat untuk menjadi pemimpin kesatuan sekerja, tetapi sokongan akan terus diberikan kepada rakan-rakan yang menjadi pemimpin dalam SBED.

JaduallO: Tabu ran pandangan responden tentang SBEU mempunyai kepimpinan yang baik dalam mencapai matlamat kesatuan sekerja

Pengalaman Bekerja Setuju Tidak Setuju Kurang Pasti Jumlah

<5 Tahun 8 (11%) 0 0 8 (11%)

6-10Tahun 12(17%) 1 (1%) 3 (4%) 16 (23%)

11-20 Tahun 16 (23%) 1 (1%) 3 (4%) 20 (29010)

21-30 Tahun 25 (36%) 0 1 (1%) 26 (37%)

Jumlah 61 (87%) 2 (2%) 7(10%) 70 (100%)

SBEU mengutamakan Kebajikan Pekerja

Selain daripada faktor pol itik dan ekonomi, faktor sosial turut menjadi faktor yang mendorong keahlian dalam kesatuan sekerja. Bagi responden, SBEU merupakan kesatuan sekerja yang benanggungjawab dalam menjaga kebajikan mereka. Kenyataan ini tidak dapat disangkal lagi kerana SBEU merupakan kesatuan sekerja yang sentiasa membela ahli kesatuannya. Daripada persepsi ahli kesatuan sekerja, 73 peratus

133

Kee ): Sabariah Kite Mood )'us:J()! & MahadJnJl HJ Aluruxi

daripada responden menyatakan AJK B ~ adalah cekap dan peka terhadap masalah pekerja sila rujuk Rajah 6 .

Kenyataan inj dapat dibuktikan melalui tindakan BEU dalam menyelesaikan masalah ang menimpa kakitangan bank Alliance yang dilaporkan di dalam surat khabar Dail Express pada Mac 2005 . SBEU telah mengumpulkan ahli-ahli kesatuann a bukan ahaja daripada kakitangan Bank Alliance maJah ahli ke atuan ekerja dari bank-bank lain turut mengambil bahagian dalam piket selama satu jam di luar Bank Alliance cawangan insuran pada 7 Ma 200 '- . Tujuan piket ini diadakan adalah untuk memp rjuangkan hak dan nasib pekerja ang terl ibat dalam penutupan tiga buah cawangan bank Alliance di insuran, Tarnparuli dan Kota B Iud.

Pekerja yang terbabit men atakan mereka tidak mahu m n rima Skim Persaraan SukarelaJVoluntary eparation heme ang ditawarkan oleh pihak pengurusan balikn a m nginginkan jaminan daJam pekerjaan. Pekerja-pekerja ang ridak mahu m n rima kim ini berusaha mendapatkan hak untuk terus bekerja di bank te but. Demi kepentingan ahli BEU, piket diadakan untuk m ngubah pendirian pihak majikan ang berusaha mengurangkan kakitangan di bank itu.. Tindakan SBEU telah m n edarkan pihak majikan t ntang usaha ant:> perlu diambil bagi memastikan pekerja-pek rj ang terlibat dalam tiga buah ca angan yang bakal ditutup terjamin. Pihak m ~ikan t lah menempatkan semua pekerja ang terlibatdi ca ngan- \ g n Bank Alliance di sekitar Kota Kinabalu perti di P nampang an Luyang. Masalah ini dapat diselesaikan dengan baik dan mua pek rj an menolak skim V mendapat pekerjaan m r ka mula. ....

4%

Rajah 6: Pandangan terhadap kecekapan dan k p un

ma alah pekerja.

134

• Selllju

I D TIdak Setuju

• Kurang Pasti

t rhad p

Selain itu, isu yang turut rnenjadi tumpuan SBEU ialah tentang pekerja kontrak perkeranian, iaitu AJK SBEU amat birnbang dengan tindakan rnajikan yang kini gernar mengambil pekerja­pekerja kontrak bagi rnemenuhi kekurangan tenaga kerja. Walau bagairnanapun. pekerja-pekerja kontrak ini tidak dapat dilindungi oleh SBEU dan mereka juga tidak dapat rnernohon untuk menjadi ahli kesatuan sekerja. Masalah ini akan menyebabkan diskrirninasi dalam pekerjaan. Oleh yang dernikian, SBEU telah mengernukakan saranan kepada rnajikan agar rnasalah ini dapat die1akkan. Hasil usaha SBEU, rnajikan telah rnenerima cadangan kesatuan yang rnengernukakan syarat bahawa pekerja yang bekerja secara kontrak dan rnelebihi tempoh enam bulan akan ditamatkan perkhidrnatannya atau diserap bekerja sebagai pekerja tetap. Apabila pekerja diserapkan sebagai pekerja tetap, mereka layak untuk rnenjadi ahli kesatuan dan rnendapat perlindungan undang-undang. Tindakan ini menunjukkan SBEU amat peka terhadap rnasalah yang dihadapi oleh para pekerja yang bukan sahaja terhad kepada ahli kesatuan sedia ada, tetapi kepada semua pekerja yang mengalami kecenderungan untuk menerima penindasan daripada majikan (Memorandum of Agreement, 2003).

Semangat Berpasukan dan Bersatu Padu

Aspek sosial, iaitu semangat berpasukan dan bersatu padu turnt rnenjadi tarikan kepada responden untuk rnenganggotai kesatuan sekerja. Sewajarnya, sebuah kesatuan sekerja hendaklah bersatu padu agar matlamat penubuhannya dapat dicapai. Para pekerja hari ini juga semakin bijak kerana menyedari tindakan kolektif rnelalui kesatuan sekerja adalah lebih baik berbanding tindakan secara individu. Oleh itu, mereka menyertai kesatuan sekerja agar dapat membentuk satu pasukan yang memberi rnanfaat kepada mereka.

Daripada Rajah 7 menunjukkan bahawa 79 peratus responden menyatakan mereka menyertai kesatuan sekerja kerana didorong oleh semangat berpasukan dan bersatu padu dalam SBEU. Semangat berpasukan yang ada di dalam diri responden merupakan sokongan padu kepada SBEU untuk terns memperjuangkan hak-hak pekerja.

135

• Se1uju

Rajah 7: Semangat berpasukan d n bersatu padu dal m B

Kenyataan ini menunjukkan pengertian ang benar t ntan kesatuan sekerja seperti yang diutarakan oleh P on 2 02: 15 iaitu kesatuan ekerja adalah satu penubuhan pekerja atau majikan yang ditubuhkan untuk memajukan mem lihara dan memperbaiki kepentingan sosial ekonomi dan politik ahJi-ahJin m lalui tindakan kolektif. Natijahnya, melalui semangat berpasukan dan ber tu padu dalarn kesatuan sekerja, mereka dapat bertindak ecara k lektif dan membentuk kekuatan dalarn memperjuangkan hak-hak pek rj sarna ada untuk kepentingan sosial ekonomi atau politi .

Di samping lima faktor utama ang mend r ng pe rj menganggotai SBEU, terdapat tiga faktor lain ang kurang d minan_ Faktor-faktor tersebut ialah pengaruh rakan k rja, minat untuk menjadi pemimpin kesatuan ekerja dan perasaan ti ak pu hati dengan terma dan kondisi pekerjaan ang sedia ada

Kebanyakan informan yang dit mu bual men atakan m r k menganggotai SBEU bukan kerana dip ngaruhi oleh rakan ekerj tetapi didorong oleh ke edaran diri ndiri ang m m rlukan perlindungan daripada kesatuan ekerja. elain itu, k ban akan responden tidak berminat untuk menjadi pemimpin dalam ke atuan sekerja ini . Berdasarkan temu buaI ke atas epuluh rang ahli BE mendapati mereka tidak mahu menjadi pemimpin dalam B dan hanya memberikan sokongan kepada kepimpinan ang dia ada Kenyataan ini turutdipersetujui oleh limaorangAlK B . Bendahan

136

cawangan SBEU menyatakan bahawa hanya sebahagian kecil daripada ahli kesatuan berminat untuk menjadi pemimpin kesatuan ini. Dapatan kajian ini menolak pendapat Ab. Aziz Yusof(2002) yang menyatakan sikap kepimpinan dan tanggungjawab pekerja-pekerja di Malaysia mendorong mereka menjadi ahli kesatuan sekerja dan menjadikan kesatuan sekerja sebagai peluang untuk melatih kualiti kepimpinan mereka. Keadaan ini memberi implikasi yang besar kepada kepimpinan SBEU kerana sukar mencari pelapis yang akan menerajui kepimpinan yang akan datang.

Akhir sekali ialah pekerja tidak berpuas hati dengan terma dan kondisi pekerjaan yang sedia ada Tidak dapat dinafikan bahawa terdapat responden yang tidak berpuas hati dengan terma dan kondisi pekerjaan yang mereka peroleh. Walau bagaimanap~ hal tersebut bukanlah faktor utama mereka menganggotai kesatuan sekerja Keseluruhan responden mempunyai pandangan yang luas dalam menilai kepentingan kesatuan sekerja, mereka menjadikan SBEU sebagai medium yang sah untuk memperjuangk.an hak dan mendapat perlindungan daripada sebarang masalah yang berlaku dalam organisasi.

KESIMPULAN

Pekerja-pekerja di sektor perbankan ini memperjuangk.an hak kolektif pekerja melalui kesatuan sekerja yang sah dan diiktiraf oleh majikan dan perundangan buruh di Malaysia. Hasil kajian menunjukkan faktor utama yang menjadi tarikan pekerja untuk menjadi ahli kesatuan sekerja adalah faktor politik, iaitu majikan memberikan sokongan dan komitmen yang baik terhadap aktiviti yang dijalankan oleh SBEU dan tidak pemah menghalang pekerjanya bergiat aktif dalam kesatuan. Selain itu, perlindungan undang-undang seperti Akta Kesatuan Sekerja 1959 yang mengiktiraf pergerakan kesatuan sekerja menambahkan lagi keyakinan pekerja menjadi ahli kesatuan sekerja. Faktor ekonomi seperti upah, ela~ bonus dan faedah persaraan yang diperjuangk.an oleh SBEU turut menjadi keutamaan pekerja. Keyakinan ahli SBEU bahawa kesatuan ini mempunyai matlamat dan tujuan yang jelas dalam menjaga kebajikan pekerja turut menarik minat pekerja menjadi

137

ahli kesatuan Walau bagaimanapun, usaha untuk memperbaiki terma dan kondisi pekerjaan yang baik turut menjadi faktor pekeIja menganggotai kesatuan sekerja dan menjadikan SBEU sebagai saluran yang sah dalam memperjuangkan sebarang ketidakpuasan hati kepada pihak majikan. Slogan Marx yang termashur ialah 66Bersatulah para pekerja dan lepaskan diri dari belenggu" (Abdul Razak Omar & Zainal Ariffin Ahmad. 1999:22) menunjukkan kesungguhan pekeIja menjadi ahli kesatuan sekerja untuk membela nasib pekerja masih boleh diaplikasikan sehingga kini.

Walau bagaimanaplDl, tidak ada lagi penindasan yang dahsyat kepada pekerja seperti yang berlaku pada zaman kapitalisme. Perbezaan matlamat antara majikan dan pekerja tetap ada, narmm kawalan peruOOangan bwuh di Malaysia mengawal perlakuan antara majikan dan pekerja. Kajian ini menyokong kajian lepas oleh Todd dan Jomo (1988) dan Kuruvilla et al. (2002), iaibJ fal..1or politik dan ekonomi telah mempengaruhi pekerja menganggotai kesatuan sekerja. Selain iru. faktor sosial SBEU yang mengutamakan kebajikan pekerja dan semangat bersatu padu dalam kalangan pekerja juga mempengaruhi pekerja untuk menjadi ahli kesatuan sekerja. Dapatan kajian ini menyokong hasil kajian oleh Haberfeld (1995), dan Waddington dan Whitston (1991) (dalam Visser, 1. 2002) yang menyatakan bahawa pekerja terdorong menganggotai kesatuan sekerja untuk membentuk suara ramai dan kesepakatan dalam memelihara jaminan pekerjaan dan memperjuangkan perasaan tidak puas hati dengan terma dan kondisi pekerjaan.

Secara keseluruhannya, hasil kajian ini memberi gambaran yang jelas bahawa pergerakan dan kekuatan kesatuan sekerja dipengaruhi oleh faktor politik dan ekonomi sesebuah negara. Perubahan dalam sistem politik, pentadbiran kesatuan sekerja dan negara serta kestabilan ekonomi memberi implikasi yang besar kepada corak hubungan industri. Oleh itu. kajian pada masa hadapan adalah perlu untuk melihat bagaimana kesatuan sekerja dapat mengekalkan komitmen pekerja kepada kesatuan dan membentuk sebuah kesatuan sekerja yang kuat dalam menghadapi cabaran pada abad ke-21.

138

FaJclor Keahlian do/am SBEU

NOTA

I Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) adalah peperiksaan rasmi peringkat menengah dalam tempoh lima tahun pendidikan. SPMV adalah untuk Sekolah Menengah Vokasional (Teknik).

2 Sijil Tinggi Pelajaran Malaysia (STPM) adalah peperiksaan rasmi peringkat menengah atas dalam tempoh tujuh tahun pendidikan.

3Sijil Rendah Pelajaran (SRP) adalah peperiksaan rasmi peringkat menengah dalam tempoh tiga tahun. Pada tahun 1993, SRP telah ditukarkan kepada Penilaian Menengah Rendah (PMR) yang dilaksanakan sehingga kini (2009).

4

Nilai K!VIO Kekuatan Hubungan

0.90 Sempuma (terbaik)

0.80 Baik (kepujian)

0.70 Pertengahan

0.60 Sederhana

0.50 Kurang Baik

Di bawah 0.50 Tidak boleh diterima

Sumber: http://adt.waikato.ac.nzJuploadslapprovedladtuow20060202.170211lpublicl22 _Appendix _6. pdf dilayari pada 23 Februari 2005

RUJUKAN

Akta 1959. Akta Kesatuan Sekerja 1959 (Akta 262) & Peraturan-peraturan. Kuala Lumpur: Jabatan Percetakan Negara.

Akta 1967. Akta Perhubungan Perusahaan 1967. Kuala Lumpur: Jabatan Percetakan Negara.

Ab. Aziz Yusof. 2002. Pengurus Sumber Manusia, Konsep dan Perlaksanaan. Kuala Lumpur: Prentice Hall.

Abd. Razak Omar & Zainal Ariffin Ahmad. 1999. Perhubungan Industri di Malaysia. Kota Kinabalu: Universiti Malaysia Sabah.

Ahmad Mahdzan Ayob. 2002. Kaedah Penyelidikan Sosioekonomi. Edisi kedua. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Balakrishnan Parasuraman. 2003. Hubungan Industri & Pengurusan Sumber Manusia, Isu dan Cabaran. (Edisi kedua). Kuala Lumpur: Prentice Hall.

Daily Express. 8 Mac 2005. Picket Closure of Bank Outlets. Kuala Lumpur. Bilangan Keanggotaan dan Kesatuan Sckerja di Malaysia dari tahun 2002 hingga

Oktober 2008 dIm. http://jheks.mohr.gov.myIBMJSTATISTIK.htm dilayari pada 25 Mei 2009.

Cowling, A., & James, P. 1994. The Essence of Personnel Management and Industrial Relation. New York: Prentice Hall.

139

Kee Y. Sabariolt Kee MoluJ 'Ius.o! cI Mahodirill Hj. Ahmad

Dzurizah Ibrahim. 2000. Pergerakan Kesatuan Sekerja Di Sabah: Era Pra Dan Pasca Malaysia. Proceedings of The Sixth Biennial Borneo Research Conference. Sarawak, 1(}"'14 Julai, Anjuran Universiti Malaysia Sarawak dan Sarawak Development Institute (Sarawak).

Fatimah Said, Roza Hazli dan Saad Mohd Said, 2001. The Determinants Of Trade Union Membership Growth In Malaysia. Kertas Kerja FEA 13, Universiti Malaya, Kuala Lumpur dIm. http://www.cassey.comlfea2001-13.pdfdilayari pada September 2005.

Haberfeld Yitchak. 1995. Why Do Workers Join Unions? The Case of Israel. Industrial & Labour Relations Review 48(4): hIm. 65~70.

Jackson, M. P. 1992. Introduction to Industrial Relation. 3rd ed. London: Routledge. Kuruvilla Sarosh, Subesh Das, Hyunji Kwon & Soon won Kwon. 2002. Trade Union

Growth and Decline in Asia. British Journal of Industrial Relation. 40(3): hIm. 431-461.

Memorandum of Agreement diantara Sabah Commercial Banks Association dan Sabah Banking Employees Union yang berkuat kuasa dari 01 Januari 2003.

Poon, M. L. June 2002. Pengurusan Sumber Manusia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Reynolds, L.G., Master, S.H., & Moser, C. H. 1998. Labor Economics and Labor Relations. 11 th ed. New Jersey: Prentice Hall.

The Sabah Banking Employees' Union. 2000. Kursus Latihan, F asa I, yang diadakan pada 10 dan 11 Mac 2000.

Salamon, M. 1998. Industrial Relations: Theory and Practice. London: Prentice Hall. Syiyadain Mirza, S. 2000. Human Resource Management. New Delhi: Tata Me

GrawHill Publishing Company Limited. Todd Patricia & Jomo Kwame Sundram. 1988. The Trade Union Movement in

Peninsular Malaysia, 1957-1969. Journal of Asian and African Studies. XXIII ( 1 ~2): hIm. 101-124.

Visser, J. 2002. Why Fewer Workers Join Unions in Europe: A Social Custom. Explanation of Membership Trends. British Journal of Industrial Relations

40(3): 403-430.

140