sè 58 . 15 - 5 - 2007

h á i c h u y Ö n n g ­ ê i n ­ í c n g o µ i

4 0

thuyÕt phôc «ng nhiÒu lÇn, mµ«ng vÉn nãi �kh«ng�.

* Nh­ng cuèi cïng «ng Èn ®·chÊp nhËn?

- V©ng, n¨m 2003, søc kháecña Ph¹m Xu©n Èn yÕu dÇn vµcã thÓ «ng biÕt m×nh kh«ng cßnsèng ®­îc bao l©u, nªn «ng nãivíi t«i: �T«i ®· ®äc c¸c cuèn s¸chcña «ng viÕt vÒ ViÖt Nam. T«ibiÕt «ng lµ mét häc gi¶, mét nhµsö häc giái, b©y giê t«i ®ång ý ®Ó«ng viÕt s¸ch vÒ t«i. T«i muènmét nhµ sö häc Mü viÕt vÒ t«i,muèn ng­êi d©n Mü hiÓu thªmvÒ cuéc chiÕn tranh ViÖt Nam vµnh©n d©n ViÖt Nam�.

* Qu¸ tr×nh «ng thu thËp t­liÖu cho cuèn s¸ch nh­ thÕ nµo?

- T«i mÊt gÇn 5 n¨m ®Ó hoµnthµnh cuèn s¸ch - nh­ng chÝnhthøc lµ tõ 2003, sau khi Ph¹mXu©n Èn cho phÐp t«i viÕt s¸chvÒ «ng. T«i ®· sang ViÖt Nam17 lÇn, pháng vÊn rÊt nhiÒu ng­êivµ h¬n hÕt t«i ®· dµnh nhiÒu thêigian trß chuyÖn víi «ng Èn, cãlÇn trong suèt 2 tuÇn, víi c¶ 7ngµy trong tuÇn, mçi ngµy tõ 4®Õn 8 tiÕng, cho ®Õn khi «ng mÖtmái vµ ®Ò nghÞ t«i dõng l¹i. CãthÓ biÕt søc kháe cña m×nh ngµycµng kÐm, nªn thêi gian cuèi «ngcëi më h¬n, cho phÐp t«i ®­îcxem kho t­ liÖu c¸ nh©n ë nhµ«ng. ¤ng ®Ò nghÞ cho t«i ®­îcgÆp gì mét sè cÊp chØ huy cña

«ng, nh­ «ng Mai ChÝ Thä, vµnh÷ng ng­êi cïng ho¹t ®éng víi«ng n¨m x­a, nh­ bµ NguyÔnThÞ Ba (lµ giao liªn cña «ng). T«icòng gÆp gì c¸c t¸c gi¶ ®· viÕts¸ch vÒ Ph¹m Xu©n Èn, nh÷ngng­êi ®ang lµm phim tµi liÖu vÒ«ng ë TP HCM. ë Mü, t«i t×m®Õn nguån t­ liÖu c¸ nh©n cñac¸c ®ång nghiÖp, b¹n bÌ quenbiÕt cò cña Èn nh­ Neil Sheehan,Robert Shaplen, StanleyKarnow, David Alberstam�, c¸cth­ viÖn cña chÝnh phñ, quèc héi,b¸o chÝ Mü. Qua c¸c nguån t­liÖu vµ tiÕp xóc, t«i thÊy «ngkh«ng chØ lµ ®iÖp viªn tµi ba, mµcßn lµ mét nhµ b¸o giái, lµm viÖchÕt søc nghiªm tóc. Mäi nguånth«ng tin sau nµy ®­îc kiÓm ®Þnhl¹i cho thÊy «ng kh«ng bao giêcung cÊp th«ng tin gi¶, sai lÖch(disinformation) - ®©y lµ ®iÒu rÊt®­îc coi träng ë Mü. Theo t«ic¶m nhËn, cã lÏ Ph¹m Xu©n ÈnthÝch nghÒ phãng viªn h¬n lµnghÒ t×nh b¸o. ¤ng thùc sù ®ammª nghÒ b¸o. Nh­ng trongnh÷ng gi©y phót quyÕt ®Þnh, «nglu«n lu«n thùc hiÖn �sø mÖnh�cña mét nhµ t×nh b¸o.

* §· cã ng­êi cho r»ng Ph¹mXu©n Èn lµ mét ®iÖp viªn �haimang�, thËm chÝ �ba mang�. ¤ngnghÜ nh­ thÕ nµo?

- ViÖc «ng ®­îc trao tÆng danhhiÖu �Anh hïng qu©n ®éi� vµ lµ

mét trong sè Ýt c¸c nhµ t×nh b¸oVN ®­îc phong hµm cÊp t­íngchøng tá «ng ®· ®­îc phÝa Nhµn­íc ViÖt Nam chÝnh thøc c«ngnhËn lµ nhµ t×nh b¸o cña riªngm×nh. B¶n th©n t«i thËt sù tinr»ng «ng chØ ho¹t ®éng cho phÝaVN. MÆc dï cã rÊt nhiÒu b¹n bÌlµ ng­êi Mü, rÊt ng­ìng mé vµcã nhiÒu c¶m t×nh víi nh©n d©nMü vµ v¨n hãa Mü, nh­ng «ngÈn lµ ng­êi lu«n trung thµnh víiTæ quèc vµ nh©n d©n m×nh.

* ¤ng dù ®Þnh quay l¹i ViÖt Namvµo th¸ng 10/2006 ®Ó ®­a cho«ng Èn ®äc l¹i b¶n th¶o lÇncuèi..., nh­ng kh«ng thµnh, v× «ngÈn ®· mÊt vµo th¸ng 9/2006.Theo «ng, cuèn §iÖp viªn hoµn®· cã ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin cÇnthiÕt vµ ®óng víi nh÷ng ®iÒu mµ«ng Èn mong muèn hay ch­a?

- T«i nghÜ cuèn s¸ch ®· cã ®ñnh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt. ¤ngÈn vÉn nãi víi t«i lµ «ng kh«ngmuèn ®äc b¶n th¶o tr­íc khi invµ kh«ng muèn söa ch÷a nh÷ngg× t«i viÕt, v× nÕu lµm thÕ th× tù«ng ®· viÕt s¸ch vÒ m×nh tõ l©uråi.T«i tin lµ m×nh ®· viÕt ®ñ vµ®óng nh÷ng g× mµ Ph¹m Xu©nÈn mong muèn kÓ l¹i - ngo¹i trõmét sè th«ng tin «ng cho t«i biÕt®Ó tham kh¶o vµ nãi kh«ng nªn®­a vµo s¸ch v× cã thÓ lµm tænth­¬ng ®Õn mét sè ng­êi.

Lª Ph­îng (Washington)

TuÇn qua t¹i Washington, cuèn §iÖp viªn hoµnh¶o (Perfect Spy - NXB Harper Collins) cña t¸cgi¶ Larry Berman viÕt vÒ nhµ t×nh b¸o ViÖt Namnæi tiÕng Ph¹m Xu©n Èn ®· chÝnh thøc ra m¾t®éc gi¶ Mü (b¶n tiÕng ViÖt sÏ ®­îc NXB Th«ngtÊn cña TTXVN cho ra m¾t ®éc gi¶ vµo th¸ng 9/2007 tíi). Phãng viªn TTXVN th­êng tró t¹iWashington pháng vÊn «ng Larry Berman vÒcuèn s¸ch nµy:

�Toâi vieát ñuùng nhöõng gì Phaïm Xuaân AÅn mong muoán!�LARRY BERMAN

* Th­a «ng Larry Berman,«ng cã ý ®Þnh viÕt s¸ch vÒ cuéc®êi cña Ph¹m Xu©n Èn tõ khinµo?

- T«i gÆp Ph¹m Xu©n Èn lÇn®Çu tiªn vµo th¸ng 7/2001.Tr­íc ®ã t«i kh«ng biÕt g× vÒ«ng. Håi Êy t«i ®ang viÕt cuèns¸ch Kh«ng hßa b×nh, ch¼ngdanh dù - Nixon, Kissinger vµsù ph¶n béi ë ViÖt Nam vÒ c¸ccuéc ®µm ph¸n ë Paris gi÷aHenry Kissinger vµ Lª §øc Thä.Khi nãi chuyÖn víi «ng, t«i nhËnthÊy cã lÏ «ng lµ ng­êi hiÓu biÕtnhiÒu nhÊt vÒ cuéc ®µm ph¸nnµy trong sè nh÷ng ng­êi mµ t«itõng gÆp tr­íc ®ã. Trß chuyÖnvíi «ng, t«i cßn ®­îc biÕt «ngtõng häc b¸o chÝ t¹i tr­êng Or-ange Coast College ë Californiahåi 1957-1959 vµ trong thêi gian«ng thùc tËp t¹i b¸o SacramentoBee «ng tõng th¨m tr­êng§HTH California - Davis lµtr­êng hiÖn t«i ®ang lµm gi¸os­. Sau buæi tèi h«m ®ã, t«i míibiÕt «ng nguyªn lµ mét nhµ t×nhb¸o sau nµy ®­îc trao danh hiÖu�Anh hïng qu©n ®éi�, nh­ng ®·sèng suèt thêi gian dµi trong vábäc lµ mét nhµ b¸o ë Sµi Gßnmµ kh«ng bÞ lé. T«i thÊy nh÷ngc©u chuyÖn vÒ «ng thËt hÊp dÉn,vµ thÕ lµ t«i cã ý ®Þnh viÕt s¸chvÒ «ng. Nh­ng «ng tõ chèi. Suèthai n¨m 2001 vµ n¨m 2002, t«i

¶n

h:

Hµ

Léc