CentreonStrategiesforPublicandCivilEntrepreneurs

www.publicspace.nl

@stevendewaalDr.StevenP.MdeWaal

DisruptieveBurger:NieuweBurgermacht

CAOPLezingToekomstgerichtentransformationeelleiderschapinonderwijs,15januari2018

1 1

Actievewebsite:www.publicspace.nl&archiefvanpublicaties

2 2

DenkNetwerkmetMissie:“CreatingWinningStrategiesfortheCommonGood”SPACE:CentreonStrategiesforPublicAndCivilEntrepreneurs

Hoofdthema:BevorderenActiefBurgerschapen(Maatschappelijk)OndernemerschapMiddelen:Actievewebsite,socialmedia,debatbijdragen,lezingen,congressen,boeken/publicaties,eigenresearch,eigendebatten,studies

Opgericht2001.Zelfstandigestichtingsinds2004Geenexternefinanciersofopdrachtgevers;geencompromisteksten:OnafhankelijkGeenrationelepretentie:MissiegedrevenNietwinst-ofsubsidiegericht:Non-ProfitPercasus/issueopzoeknaarbesteexpertiseenmeningen:DenkNetwerk,geenDenkTank

3 3

Mei 2015 Debatten, literatuurstudie en discussie op site Keynotes o.a.: Paul Schnabel, Staf Depla en Raymond Gradus Hoofdlijn: Aandacht voor burgerschap is positief, maar nu naïef en vrijblijvend: •  Hoe verandert dit de institutionele

orde? •  Welke burgermacht staat

tegenover grotere inbreng en verantwoordelijkheid?

•  Publieke dienstverlening door maatschappelijke ondernemingen: concurrent of partner?

4 4

Proefschrift,oktober2014Onderzoekonder30maatschappelijkleidersnaarhunwaardenpatroona.  Hoewaardenenwaardenoriëntatie

hunleiderschapbeïnvloedenb.  Hoebesturingsomgevingen(for-

profit,non-profit,informalactivecitizenship)daaropinwerken

Belangrijkebegrippen:- persoonlijkewaardenenwaardenpatronenvanmarkt/overheid/samenleving- civilsociety- publicvalue- besturingscontexten- leiderschap.

5 5

Disruptiealsbelangrijkste

strategischprobleem(meestconcreetenzichtbaarin

demarkt)

6 6

Disruptieisbelangrijksteterminstrategieliteratuur

Concurrentietussenplatforms,tenkostevan‘pipeline’-ondernemingenNieuwstedefinitie:Toetredersvanbuitenregulieremarktdoorinnovatieverechtstreeksetoegangtotdoelgroepenhunwensen.DirecteruilencommunicatieissleutelEnd-to-endmodel(vangrondstofnaarverwerkingnaareindproduct/dienstnaarklant)istweederangs;nieuwegrondstofisdataKenmerken:•  Gebruikgroteinformatie-encommunicatiekracht‘atthefingertip’,wereldwijd,massaalbereik(IndustriëleRevolutie3.0)•  Hetisnogsteedseenmarkt.Concurrentienutussenplatforms.Succesfactoren:sympathie,community,toegang,handsonservice,eigenregiegevoel•  Enormedirecteruil-encommunicatiecapaciteit•  Bezitisdusnietlangervoorsprong,vaakachterstand(voorbeeldenUberenAirbnb)

7 7

8 8

Platformeconomy*hasalreadywon:

* Also Theme Issue of Harvard Business Review, April 2016

9 9

Hetisheeldichtbij

The fad started in America in February 2017. By May 2017 all 20 of the topselling toys on Amazon were either fidget spinners or fidget cubes. In three weeks after that worldwide at least 19 million sold, others figure it at over 50 m.

10 10

Goedenieuws,passendinmissiePublicSPACE:

Burgerschap&Burgermachtworden

versterkt

11 11

AnalysePublicSPACE:DisruptieveBurgerKrachtalsgevolgvanonderliggendetechnologischerevolutieBurgerMachtnietlangeralleeninbravepolitiekeretoriekItisnottechnology(‘stupid’),it’smentalitySociaal-technologisch:enormeffectopmentaliteitenmachtsbronneniederindividuHoofdkenmerkenTechnologischeRevolutie:•  Slim Enorme,noggroeiendecomputer-power•  KleinenMobiel Dichtbijpersoonenpersoonlijk,altijd‘athand’•  Nietalleendata,ookbeeld Real-timeenReal-life,PubliekTheaterbelangrijker•  Massabereik,wereldwijdConnectieenCommunity,overalenaltijd•  ICTInfrastructuur(‘Internet’)Wereldwijdwerkend,overaltoegangtotplatformsenwebsitesDisruptiedusnietalleenmarkt,ookstaat(nualpolitiek)encivilsociety

12 12

Veelkenmerkenzeertoepasbaaropwensenmoderneburger (ook hier: bestuurders zien het als laatste)

13 13

Signalenvaninspelenopburgerschapookinregeerakkoordnieuwkabinet(https://www.publicspace.nl/2017/10/16/burgermacht-nieuwe-regeerakkoord-aanwezig-mager/)

a.   BurgerkrachtmetBurgerrecht:RighttoChallengeenRechtopOvernameb.   Diversemomentenvanaandachtvoorburgerschapenburgerschapsvormingc.   Inzetopcoöperaties(genoemd:energie-enwooncoöperaties)d.   Explicietnoemenvanoprichtingscholendooroudersenbelangouderparticipatie

crèchese.   Bijzorgnogaantalspecifiek:shareddecisionmaking,persoonsgebondenbudget,

WMOcliëntondersteuner

14 14

Impactopinstitutioneleordedoordisruptieveburger:

a.   Spontaneorganisatieismogelijk;burgerblijktnietalleenconsumentofpassiefofcalculerend

b.   Medezeggenschapisalgeheelweggegeven,isnietelite-instrumentjemeerc.   Toekomstisaanco-productie:meedoenvolgenseigencompetentiesen

voorwaardend.  Grootsteprobleemvancultureleaard,nietbijburger,bijelite:polderpaternalisme

pastnietmeer

15 15

Enigeechteroute:Co-productie

DenieuwetechnologiemaaktdatmedezeggenschapalomenbijiedereenalspaternalistischmiddelisuitgewerktDriestrategischeitemsspelennog:a.   Publiekesteun:Hoemanageikmijnreputatieindenieuwepubliekearena?b.   Publiekesteunintijdenvanpubliekdebat:Hebjeeenfanclubintijdenvandruk

enlegitimeringsvragen?c.   Betrokkenheidheefteennieuwenaamenvorm:Co-productieinprimaireprocesLetop:politiekvolgtdepubliekestemmingvandemeerderheidKansenenopeningenbijonderwijs?DevraagvoorRvB/RvT,bijvoorbeeld:Vrijwilligerswerk,maarsomsophogerniveaudanleerkrachten?Ouderbetrokkenheid,voorbijleerplicht.Eenintegralelijnvanprivéopvoedingnaarschoolseopvoeding?

16 16

Nogmeergoednieuws:Nederlandstaatuitstekendvoorgesorteerdmetpubliek/

privaatmodel‘maatschappelijkeonderneming’*

*DeWaal,2000

17 17

Aandeel- houders

Burgerinbreng

Maatschappelijke onderneming

Overheids-financiering

Overheids-organisatie

Marktfinanciering

Commerciële onderneming

�  Donaties �  Legaten �  Vrijwilligerswerk �  Lidmaatschappen

Terug-ploegen

Financiële stroom

Organisaties

Het‘derdemodel’zoalsNederlanddatsuccesvolheeftopgebouwd

18 18

Nieuwconcept:maatschappelijkonderneming*

* PublicSPACE:HandboekMaatschappelijkOndernemerschap(1994)enconceptMaatschappelijkeOnderneming(2000)

Burgers/samenleving

Maatschappelijke onderneming

Overheid

�  Trust �  Transparantie �  Toezicht �  Pro-actieve lobby en plannen

�  Profilering �  Wie zijn competitors? �  Wat is core-business �  Portfolio

Markt

Koopkrachtige vraag Allianties Financiers

Internationalisatie

�  Legitimiteit (corporate governance) �  Fanclub �  Maatschappelijke binding en profilering

19 19

Spraakverwarringrondpubliek/privaat

Publiek ≠ uitsluitendoverheidofoverheidsgerelateerdPubliekBelang= PolitiekenMaatschappelijkbegrip,ooknate

strevendoorprivatepartijenPrivaat ≠ alleencommercieel,NEEN:ooknon-profitCollectief = privaatopgezamenlijkebasis,somsvia

overheidvastgelegdofvorgeschrevenSolidariteit = Privaatbegripenoriëntatie,somsoponderdelen

collectiefensomsdooroverheidisopgelegd;bijv. filantropieenvrijwilligerswerkzijnooksolidariteit

Doel/rand-voorwaarden

Verantwoor-delijkheids-verdeling

Financiering Uitvoering/ organisatie

Bewaking/ toezicht/ evaluatie

20 20

SamengevatinPubliekKrachtenveld(2008*):

* Strategisch management voor de publieke zaak (Boom Lemma)

21 21

BURGER

BEDRIJFS- LEVEN

VERBREDEN

LOBBY & VERANT- WOORDING

ALLIANTIE MVO

LOBBY & COMPLIANCE

NGO & NPO

PUBLIEK PRIVATE SAMEN WERKING GELIJK

SPEELVELD CO PRODUCTIE

TERRITORIALE DECENTRALISATIE FUNCTIONELE DELEGATIE

FINANCIELE PRIKKELS JURIDISCHE PRIKKELS

INTERACTIE

SAMENWERKEN

LIBERALISEREN PRESSIE GROEPEN PARTICULIER

INITIATIEF

INTERACTIE

PROTEST

PARTICIPATIE

ZELF ORGANISATIE

Het PSF wybertje © Public SPACE 2005

OVERHEID

22 22

Diversestrategieënzijnzichtbaar

Monomane schaalvergroting

Maximalisatie inputfinanciering

Overheidsbudget Burgerschap Markt

Netwerk- en identiteit

Traditioneel non-profit

Commer- cialisering

Unieke nieuwe mix

Lobby Productontwikkeling

Marktverdieping

Robin Hood-strategie

Portfolio-strategie

Speelveld Hoofd-

kenmerk

I

II

III

IV

V

VI

23 23

Samenvattend:fundamenteleveranderingen

•  DisruptieveBurgerkracht:Nieuwetechnologiegeeftmondige,betrokkenburgerdirectestem(publiekeopiniewordtpubliek),directeeigenproductie(o.a.energie,mogelijkzorg)enmaakthorizontaleruil,data-uitwisselingencoöperatiedenieuwenorm

•  Nieuwesturingsparadigma’s:commons,wisdomofthecrowd,agileorganiseren,burgercoöperaties,directedemocratie

•  Belangrijkeeffecten:•  Polderpaternalismeisover,evenalspaternalistische‘meermedezeggenschap’.

Toekomstalleenaanoproepenopeningtotco-productie•  Legitimatieisgovernanceenpolitiekefactor(andersalleen‘private

façade’(2015):echtefanclub,waardenmeteigenrichting,transparantekeuzen•  Managementalsprofessioneletechniekisbasis,vanuitwaardenookverdachte

kaste.Maatschappelijkenpubliekleiderschapnextstep

24 24

Groteimpactoppubliekesectorenpolitiek*a.   Publiekeopinievoorheteerstwerkelijkpubliek;directekanalentussenennaarburgerszijn

dominant(Ook:WisdomoftheCrowdenZwermgedrag)b.   Toekomstaanco-productie:Individueel:meedoenvolgenseigencompetentiesenplan;

Collectiefsnellerenkrachtigerzelforganisatie:Burgerorganisatiesinonderlingesolidariteitc.   Disruptievertegenwoordigendedemocratiealgebeurd:directepolitiekestart-ups,opinies

nietlangerviaformeeldebat,dataenkennisnietlangerviainstituten.Alle‘vertegenwoordigende’functiesenstructurenzelfdeprobleem

d.   Gewenningaantoegang,informatie,‘meedoen’.Bijpassendeverwijten:arrogant,regentesk,geïsoleerd,bureaucratisch

e.  Grootsteprobleemgegroeidecultuur,nietvanburger,maarvanbestuur:polderpaternalisme.Medezeggenschapisgeen‘extraatje’meer.Arrogantieendorpse/provincialismevanbinnenkamertjesmoetenwordenomgezetnaarpubliekleiderschapopdedirectekanalen

Publiekedienstendenkennogbijstaatenpolitiektekunnenschuilen,impactinderdaadlaterdaninmarkt(beprepared,maarzienbestuurdershetwelkomen?)*Uitkomstvanmeerdan200congressenendebattensindsmei2015

25 25

BIJLAGEAchtergrondenpersoonlijkeinfo

26 26

Nadereinfoopdesite

•  https://www.publicspace.nl/2015/03/16/portretten-maatschappelijk-leiders

•  Voorsamenvatting,portrettenenoverzichtonderzochtemaatschappelijkleiders

•  Apartblogmet10puntensamenvatting:https://www.publicspace.nl/2014/11/06/de-waarden-van-maatschappelijk-leiders-10-punten

AfbeeldinguitsamenvattendFDartikel;tevindenopsitewww.publicspace.nl

27 27

PersoonlijkeachtergrondProfessie:StrategieConsultant.Overwegendpubliekesector,o.a.volkshuisvesting,gezondheidszorg,hogeronderwijs,energie.Ooklandelijkniveau:brancheverenigingenendepartementenStudie1973-1979Andragologie(RUU),cumlaude.PromotieUSBO2014Begincarrière(1979-1984):Gemeente(welzijnsplanning)enMinisterievanBZK(reorganisatieRijksdienst)Vanaf1985-2003:Boer&CroonStrategyandManagementGroup1992-2003Vennoot;1997-2001Bestuursvoorzitter2001-2005:lidpartijbestuurPvdA,o.a.voorzitterCie.ZorgstelselNu:Oprichter(ca.2002)envoorzitterPublicSPACEFoundationActiefBurger,o.a.voorzitternon-executiveboards,accentopturn-aroundenstrategischevernieuwing:cultuursector,betaaldvoetbal,woningcorporaties,publiekeomroep

28 28

Hoofdthema’sPublicSPACE&accentnuBurgerkracht(100jaarbasispubliekesector;Commons,o.a.gildes)metBurgermacht(2015):Wettelijkebevoegdhedenburger-initiatiefBurger-DisruptievanDemocratie(2015):Burgersdirect&ongecensureerdonafhankelijkkanaal;DirectedemocratieBurger-DisruptievanPubliekeDiensten(2015):Opkomstzelforganisatie,co-productie,peer-reviews&ownchoiceChinaZorg(2011):Zorgstelsel=politiek/poldergestuurd,aanrandenbeetjemarkt,dusnauwelijkspatiënten-machtStrategischdenken:‘Beatingtheodds’Aristoteles:Deugden,Karakter,Afwegingincontext;Rulebased=padvinderseedMaatschappelijkeOnderneming(2000):Basiscivilsociety,dusnon-profitenmissiegedreven,naast(ook)marktenoverheidMaatschappelijkLeiderschap(2014):Personenbelangrijkerdanstructuur;BurgerschapindeBoardroom;Managementparadigma

29 29

PublicSPACE(zie:www.publicspace.nl/over-public-spaceen/publicaties)

Ontstaanca.2001alsonafhankelijkedenktankvanuitBoer&Croon,strategischeconsultancyeneindverantwoordelijkinterim-managementfirma.Actieso.a.ExecutiveExchangeNetwork.Basis:BoekS.deWaal(2000):‘Nieuwestrategieënvoorhetpubliekedomein’:o.a.conceptmaatschappelijkeondernemingVerzelfstandigdinStichtingmetStevendeWaalalsbestuurderbegin2004,nazijnvertrekalsbestuursvoorzitterenvennoot,ledenDenktankblevenallenIn2007Manifest‘Naareenintelligenteenverbondenoverheid’metpresentatieinNieuwspoort

30 30

AchtergrondPublicSPACE(vervolg)

In2008‘Strategischmanagementvoordepubliekezaak’(BoomBestuurskunde)metpresentatieaanFrankHeemskerk(StasEZ)inHavengebouwRotterdamSteedsmeerDenknetwerkipvDenktankIn2010en2011rapportenoverJeugdGezondheidszorgenDecentralisatieJeugdzorg(m.m.v.GGDNederland),presentatiesaanAndreRouvoet(Minister)enaanDannenberg(VNG)enVanGastel(DG)In2014‘TheValue(s)ofCivilLeaders’(Eleven),promotieS.deWaalbijUSBO,Paul‘tHartIn2015‘BurgerkrachtmetBurgermacht’(BoomBestuurskunde),presentatieaanKimPutters(DirecteurSCP)inDudok,,m.m.v.o.a.StafDepla,PaulSchnabel,RaymondGradus