ders 2 calisma mantigi ve komutlar

8/18/2019 Ders 2 Calisma Mantigi Ve Komutlar

1/19

Hacettepe Robot Topluluğu


2/19

PIC Assembly Dersleri

2. Ders: Çalışma Mantığı veKomutlar


3/19

HUNRobotX - PIC Assembly Dersleri

2. Ders: Çalışma Mantığı ve

KomutlarYazan: Kutluhan Akman, Düzenleyen: Canol Gökel - 5 Haziran 2007 PIC'in Çalışma Mantığı Üzerine...

Geçen derste PIC'i çalıştırmak için gerekli olan minimum donanımdan bahsetmiştik. Beslemeleri

bağlamak (+5V, 0V), reset bacağını +5V'a bağlamak ve osilatör bacaklarının bağlantılarını

yapmak PIC'i çalıştırmak için yeterliydi. Şimdi biraz daha ayrıntılı inceleyeceğiz, PIC

komutlarına ve register (yazmaç) mantığına giriş yapacağız, PIC'in içinde neler olduğunu biraz

daha ayrıntılı olarak öğreneceğiz.

Eğer Microchip firmasının herhangi bir mikrodenetleyicisini kullanacaksınız data sheet'ler %90

ihtimalle sizin için yeterli olacaktır. Eğer İngilizceniz varsa bir denetleyiciyi öğrenmek için tek

yapmanız gereken oturup data sheet'i okumak ve uygulamalar yapmaktır. Zaten yazacağınız

programı sınırlayan genelde denetleyicinin yetenekleri değil sizin yeteneklerinizdir. Bunu şöyle

açıklayayım: İşlemcinin çarpma komutu olmayabilir, o zaman siz diğer komutların birleşimi

cinsinden çarpma fonksiyonunu yazmalısınız; işlemcinin analog/sayısal çeviricisi olmayabilir, siz

haricen kullanabilmelisiniz...

İlk derste PIC'in içinde sabit disk yerine geçen, programın saklandığı bir program hafızası var

demiştik, şimdi onu inceleyelim.


4/19

2. Ders: Çalışma Mantığı ve Komutlar

PIC ile çalışırken 2'lik 10'luk ve 16'lık sayı sistemlerini kullanacağız. 10'luk sistem zaten günlük

hayatta kullandığımız sistem ve "yeni başlayanlara temel dersler" diye verdiğimiz dökümanlarda

sayı sistemleri ayrıntılı olarak anlatıldı. 2'lik sistem de PIC'in kullandığı sistem, çünkü PIC'de

sadece 0 ve 1 var diye bahsetmiştik. Ben size sözlü olarak "00110101" sayısı ile "01101101"

sayısını toplayın desem bunları akılda tutmanız bile çok zor ama onun yerine bu sayıların 16'lık

karşılığı olan, "35" ile "6D" heksadesimal (16'lık sistemdeki sayılara böyle denir) sayılarını

toplayın desem cok daha rahat anlaşılır olur. Bir sayının sağ tarafına "h" harfi koymak ya da

sayının sol tarafına "0x" (sıfır ve x karakterleri) koymak o sayının heksadesimal olduğunu belirtir.

Bir diğer 16'lık sistem avantajı da 2'lik sistemden 16'lık sisteme çevirmenin kolay oluşudur. 2'lik

sayı sistemindeki sayıları sağ taraftan başlayıp 4'erli gruplarsınız ve her grubu ayrı ayrı 16'lık

sisteme çevirirsiniz böylece heksadesimal sayı kağıt kaleme ya da hesap makinasına ihtiyaç

kalmadan bulunabilir. Aynı işlemi tersten düşünüp 16'lık sistemi 2'li sisteme çevirirken de

kullanabiliriz. Daha ayrıntılı bilgi için sayı sistemleri notuna bakınız.

PIC'de genellikle adres isimleri heksadesimal olarak belirtilir (şekilde 1 numara ile gösterilmiştir).

Program hafızası yukarıdan aşağıya satırlar şeklinde oluşur (şekilde 4 numara ile gösterilmiştir) ve

her satırda 1 komut saklanır. Siz eğer 10 komut yazdıysanız, siz aksini belirtmediğiniz sürece

komutlarınız program hafızasında en üst satırdan (0000h) başlayarak ilk 10 satıra yazılır.

Eğer yazılmış örnek bir programa bakacak olursak komut satırlarının en başına ORG komutu

Ş ekil 1


5/19


konulduğunu görürüz. Bu komut programın program hafızasına yazılırken hangi program hafızası

satırından itibaren yazılmaya başlayacağını bildirir. Mesela biz ORG 0x000 komutu verince

komutlarımız program hafızasında heksadesimal 0. adresten başlayarak yazılır. Eğer biz ORG

0x004 yazarsak ORG komutundan sonraki yazdığımız satırlar program hafızasına heksadesimal 4.adresten itibaren yazılmaya başlar. Şimdi bunun bize ne kazandırdığını açıklayacağız.

Bizim PIC'in bir reset bacağı var ve eğer bu bacak 1 seviyesinde (+5 Volt) olursa reset olmaz ama

eğer bu bacak 0 seviyesinde (0 Volt) olursa PIC reset olur demiştik. Şimdi gelelim reset'in

anlamına. Reset demek programınızın başa dönmesi demektir, başa dönmesi demek de programın

program hafızasında 0000h adresinden itibaren tekrar okunmaya başlaması demektir. Yani 0000h,

özellikli bir program satırıdır. Bir özellikli satırımız da 0004h satırıdır (şekilde 3 numara ile

gösterilmiştir). Bu satırın ismi "kesme adresi"dir. İşlemciniz bir kesme durumunda bu adrese

gider. Peki kesme nedir? Normal program akışı içerisinde, isterseniz programınızın akışınınbozulmasına neden olabilecek öncelikler belirleyebilirsiniz, bu öncelikler oluşunca işlemci bütün

işlerini bırakır ve sizin 0004h adresine yazdığınız alt programı öncelikli olarak işler. Sonra kaldığı

yerden ana programı işlemeye devam eder. Burada program akışı kesildiği için (Mustafa'nın

deyimi ile reklam arasına girildiği için) bu olaya kesme denir. Kesme oluştuğunda programımız 4.

adrese yönelecek ve oradaki komutları işlemeye başlayacaktır. Yani ORG 0x004 komutundan

sonraki satırlar işlenecektir kesme oluştuğunda.

Şimdi diceksiniz ki daha program yazmayı anlatmadan programın nereye yüklendiğini

anlatıyosun, kesme diye bişi anlatıyosun. Siz de haklısınız ama bu bilgiler de dursun bir kenarda,lazım olacak program yazarken. Gelelim program yazmak için gerekli diğer şeylere.

PIC ile bir program yazmak için komutları ve yazmaçları bilmek yeterlidir. 16F84 için sadece 35

adet komut ve 15 adet özel fonksiyon yazmacı (special function register, SFR) ile 1 adet

akümülatör (akü/working register/wreg/W) vardır. Bizim için en önemli olan, kaydedici komutları

incelerken de fark edeceğiniz gibi, W yani working register'dır. W, 8 bitlik bir yazmaçtır, yani

aynı anda sadece 8 bitlik veriyi saklayabilir ve Seyfullah'ın deyimi ile işlemci ile bellek arasında

elçilik görevi görür.


6/19


Şekil-2'de genel kullanım amaçlı bellek adresleri ve SFR'ler gözüküyor, sanırım belleğin ne

olduğu gözünüzde accık canlandı. 0Ch adresinden 4Fh adresine kadar olan kısım genel amaçlı

bellek (general purpose register, GPR) olarak kullanılıyor. Bunu program memory ile

karıştırmayın, program memory PIC içindeki başka bir parça, bu başka bir parça. Bu kısım 2bank'tan oluşuyor, bank 0 ve bank 1. Bank 0'da 00h'tan 0Bh adresine kadar SFR'ler, 0Ch'tan 4Fh

adresine kadar da GPR'ler tutulurken, bundan sonraki kısım ise kullanılmıyor. Bank 2'de ise

SFR'ler 80h'tan başlayıp 8B adresine kadar devam ederken buradan aşağısı kullanılmıyor, yani

16F84'te bank 1'de GPR bulunmuyor. Ama bank 1'deki GPR'a ulaşmak isterseniz bank 0'dakine

ulaşıyorsunuz. Yani bank 0'ın GPR kısmı bank 1'e yansıyor.

Bu GPR'ler nasıl kullanılıyor şimdi ona geleceğiz…

(Bi çay molası)

Geldik. Belleklerde de tıpkı program hafızasında olduğu gibi sol tarafta ve sağ tarafta yazan

Ş ekil 2


7/19


heksadesimal sayılar her satırın adresini gosteriyor. Program memory'deki her satır (adres) 14

bitten oluşur ama bellek adresleri 8 bitten oluşur (bu önemli bir ayrıntı). Yani genel amaçlı

kullandığınız adreslerin (satırların) her birisinde en fazla 8 bitlik bilgi saklayabilirsiniz. Mesela 4

sayı alıp karşılaştırıp en büyüğünü bulacaksınız. 8 bitlik 2'li sayı sisteminde yazılabilecek enbüyük sayı "11111111"dir. Bu sayının desimal (10'luk sistem) karşılığı 255'tir. Sizin 1. sayınız

255'ten büyükse o zaman sadece 1 adet bellek adresi kullanarak sayıyı saklayamazsınız. Her bir

satıra yazabileceğiniz en büyük sayı 255'tir. Programda kullanacağınız, geliştireceğiniz tekniklerle

satırları yan yana kullanabilirsiniz. Mesela 2 satırı yan yana kullanırsanız yazabileceğiniz en

büyük sayı "1111111111111111" olur. Bu sayının desimal karşılığı ise 65535'dir.

Bellekler ve SFR'ler 8 bitliktir dedik. SFR'yi tanımlamanın da zamanı geldi de geçiyor bile:

SFR'ler siz programınızda işlem yaparken bazı özel durumları kontrol etmeye ve/veya bazı

ayarları yapmaya yarayan bellek adresleridir. Nasıl ki program memory'de özel işlemi olan 2adres vardı (0004h ve 0000h), bellek adreslerinde de bank 0 ve bank 1'de ilk 12 adres özel

fonksiyonlar için ayrılmıştır. Mesela aritmetiksel işlemlerden sonra sonucun – veya + olduğunu

kontrol etmek isteyebilirsiniz ya da PIC'in bir bacağı ile bir LED yakmak isterken başka bir

bacağına düğme bağlamanız gerekebilir. Başka örnekler de vermek gerekirse PIC'in içindeki

dahili sayıcı modülünü kullanmak istiyorsanız onun ayarlarını ilgili yazmaç vasıtası ile yaparsınız;

aynı şekilde kesmeleri de ilgili kesme yazmacı ile ayarlarsınız. Daha önce bahsettiğimiz PORTB

de aslında bir yazmaçtır. Bazen komutları işlerken bellek adreslerinden "file" diye de

bahsedeceğiz.

Bir de yukarıda bahsedilen working register'ımız (W) var. Mikrodenetleyici içindeki işlemci,

bellek ve program hafızası fiziksel olarak da ayrı şeylerdir. Bunlar arasındaki bağlantı da PIC

içindeki başka yardımcı donanımlar ile yapılır. Bu kısım ayrıntı olduğu için girmiyorum, bize de

bu ayrıntılar ileride zaten gerekli olmayacak. İşlemci, bellek ile ilgili yapacağı birçok işlemi W

vasıtası ile yapar. Mesela bir file'ın (yazmacın, register'ın) içine direk bir bilgi yükleyemezsiniz.

Öncelikle W'ya atarsınız sonra da bunu W'dan file'a atarsınız. Diyelim ki PORTA'nın içindeki

sayısal bilgiyi 1 azaltıp PORTB'ye atmak istiyoruz. O zaman örnek komutlar şu şekilde olacaktır:

Not 1: Aşağıdaki komutlar ileride daha ayrıntılı olarak anlatılacaktır.

Not 2: ; (noktalı virgül) işaretinden sonra gelen yazılar derleyici tarafından dikkate alınmaz ve bu

yüzden programlarda yorum yazmak amacıyla kullanılır.

MOVFW PORTA ; MOVe File to Working register. Burada file PORTA

; oluyor. Yani PORTA, Working register'a taşınıyor

MOVWF REG1 ; MOVe Working register to File. Burada file REG1 diye

; tanımlanmış herhangi bir general purpose register

DECF REG1 ; DECrement File. Register'ın içeriğini 1 azaltıyoruz,

; Burada register dediğimiz REG1MOVFW REG1 ; MOVe File to Working register. REG1 ismini verdiğimiz

; ve sadece PORTA'nın bilgisini taşıyıp 1 azaltmak için


8/19


; kullandığımız adresi şimdi geri W'ya taşıyacağız

; böylece W'dan PORTB'ye atayabileceğiz

MOVWF PORTB ; MOVe Working register to File. File burada PORTB oldu

Not: Program yazarken sonradan tanımlanan herşeyde (register, satır etiketi gibi) büyük/küçükharf duyarlılığı vardır. Yani REG1 yazmacı ile reg1 yazmacı hatta Reg1 yazmacı birbirlerinden

hep farklı yazmaçlardır.

Komutları anlamaya başladıkça en son açıkladığım olayı daha net kavrayacaksınız.

PIC Assembly Komutları

Assembly dilinde her komut İngilizce bir mananın kısaltılmışıdır ve bu komut aslında 2'lik

sistemde 6'bitlik bir sayıyı temsil eder. Eğer bu komutla birlikte bir sabit sayı falan da

kullanılacaksa (komut gerektiriyorsa) o zaman program memory'ye bu sabit ile yazılırlar.

(program memory'de her komut için 14 bit ayrıldığını söylemiştik)

Öncelikle bit işlem komutlarından başlayalım anlatmaya. Bit işlem komutlarında her komut bir

yazmacın sadece 1 biti ile ilgili işlem yapar. Programda bir yazmacın bir bitini belirtmek için ilk

olarak yazmacın ismini yazarız sonra da virgül koyup kaçıncı bit ile ilgili i şlem yapmak

istediğimizi yazarız. Mesela PORTA yazmacının 3. biti ile işlem yapacaksak PORTA, 3 yazarız.

Bir de komutlara gelmeden önce yazmaçlara ve bazı belirli bitlere isim vermeyi öğrenelim.

Yazmaçların içeriği ile çok oynayacağımızdan dolayı program sırasında yazmaçlara birçok defa

ulaşmamız gerekecektir. Her seferinde bir yazmaca adresi ile seslenmek zor olur çünkü adres

açıklayıcı olmadığından programın okunabilirliği azalır, programcı da hangi adresi ne için

kullandığını unutacaktır. Bu yüzden örneğin bir sayaç bilgisini tutacağımız bellek adresini

program içinde SAYAC diye çağırabilmemiz için EQU komutu yaratılmıştır. Bu komut ile

yaratacağımız isimlerin içeriği program boyunca tarafımızdan sürekli değiştirilebileceğinden

dolayı bunlara programlama dünyasında "değişken" ismi de verilir.

Bu komutun kullanımını bir örnekle görelim. Mesela 0x30 adresine SAYAC ismini vermek için

programa şöyle bir satır ilave ederiz:

Ş ekil 3


9/19


SAYAC EQU 0x30 ; Bildiğiniz gibi başına 0x eklenen sayılar

; heksadesimal oluyordu

Artık belleğimizdeki 0x30 adresini program içinde SAYAC yazarak da kullanabiliriz. Aynı

şekilde bitlere de istedigimiz ismi vermemiz mümkündür. Bunun için "#DEFINE" önişlemci

komutu kullanılır. PORTA'nın 0. bitine bir LED bağlamış olalım ve bit komutlarını kullanarak bu

LED'i söndürmek istiyoruz diyelim. Bu işlem için

BCF PORTA, 0

demek yerine PORTA, 0'ı "LED" diye tanımlayıp ondan programın geri kalanında artık LED diye

bahsedebiliriz:

#DEFINE LED PORTA, 0

Birazdan bunların kullanımına da örnek vereceğiz. Şimdi esas komutlara gelirsek...

BCF (Bit Clear File)

Herhangi bir yazmacın istedigimiz bitini "0" yapar. O bitin önceki değeri önemli değildir.

BSF (Bit Set File)

Herhangi bir yazmacın istediğimiz bitini "1" yapar. O bitin önceki değeri önemli değildir.

Bu öğrendiğimiz ilk iki komutu bir örnekte kullanalım:

BCF PORTA, 3 ; PORTA'nın 3. bitinin 16F84'ün 2. bacağını temsil

; ettiğini geçen ders öğrenmiştik. Burada da o bacağı 0

; yapıyoruz

BSF REG1, 0 ; REG1 bizim sonradan tanımladığımız herhangi bir GPR.

BSF HASAN, 7 ; HASAN da REG1 gibi bir GPR, adını REG1 değil de HASAN

; koymuşuz.

BCF komutunu şu şekilde daha önceden tanımladığımız bir bit ile de kullanabiliriz:

BCF LED

BTFSS (Bit Test File, Skip if Set)

Bu komutu istediğimiz bir biti test etmek için kullanıyoruz. Eğer bit 0 ise program akışımız hiç

birşey olmamış gibi bir alt satıra geçiyor. Eğer bitimiz set edilmiş ise (yani 1 ise, yani elektronik

için düşünürsek +5V seviyesinde ise), o zaman bir alt satırı atladıktan sonra programı i şlemeye

devam ediyor.

Örnek: PORTB, 0'a bir düğme, PORTA, 0'a ise bir LED takılı olsun ve düğmenin takılı olduğu

bacağa düğme basılmadığı taktirde 0, basıldığı taktirde 1 geliyor olsun. Eğer 1 gelirse (düğmeyebasılırsa) LED yakılacak.


10/19


#DEFINE DUGME PORTB, 0


BTFSS BUTON

GOTO $-1BSF LED

BTFSC (Bit Test File, Skip if Clear)

Bu komut ise aynı 1 satır atlama işlemini kontrol edilen bit 0 ise yapıyor.

GOTO (GO TO)

Programın bu komuta geldiğinde istediğimiz yere dallanmasını sağlar. Bu yer bir satır etiketi ile

belirtilebileceği gibi bu yerin kaç satır aşağısı ya da yukarısı olacağı da söylenebilir.

Örnek:

GOTO BEKLE ; Başında "BEKLE" yazan satıra (yani BEKLE etiketine

; sahip satıra) dallanır ve program oradan devam eder

"$" karakteri PIC Assembly dilinde programın o an olduğu yeri belirtir. Yani

GOTO $

şeklinde bir komut yazmaklaBEKLE

GOTO BEKLE

yazmak arasına fark yoktur. Programın 10 satır yukarıya (önceye) dallanmasını istersek $

işaretinin yanına "-0A" yazabiliriz. Yani $ (bulunduğu satır) - 0A (heksadesimal 10 sayısı)

Eger 10 satır aşağı gitmesini istersek + işaretini kullanırız:

GOTO $ + 0A

Sadece yorumlardan oluşan ya da boş satırlar bu sayıya dahil değildir. Eğer program yazarken

heksadesimal sayılar ile uğraşmak istemiyorsanız sayıyının sol tarafına "D" harfi koyarak sayının

desimal olduğunu "B" harfi koyaraksa binary (2'li sistemdeki sayılara verilen isim) bir sayı

olduğunu belirtebilirsiniz. Bu kullanımda sayıyı da ayrıca tek tırnak içinde yazmanız

gerekmektedir.

GOTO $ + D'15'

GOTO $ + B'00001111'

Bu 2 komut aynı işi yapıyor ama 1.'de desimal, 2.'de ise binary sayı kullanılıyor. Ama

heksadesimal bir sayı kullanacaksanız programda sayıların başına "H" yazmanıza gerek yok


11/19


çünkü programda tüm sayılar varsayılan olarak heksadesimal'dir.

Şimdi sıra geldi byte oriented komutlara yani byte işlem komutlarına. 8 bitin toplamı 1 byte eder.

Dolayısı ile 16F84'ün her bellek adresi 1 byte'lıktır. Adından da anlaşılabileceği gibi byte oriented

komutlar da bütün byte'ı değiştirebilecek ya da etkileyebilecek komutlardır. Bundan önceki bitoriented komutlarda sadece 1 biti değiştiriyor ya da kontrol ediyorduk, şimdi 1 byte'lık bellek

adresinin 1 satırındaki bitlerin alayını tek seferde değiştirebilecek ya da kontrol edebiliceğiz.

Arkadaşlar yukarıdaki grafik ve şekillerin hepsi orijinal PIC16F84 data sheet'inde bulunmaktadır.

Ben de bütün bilgilerimi oradan öğrendim, yani ana kaynak orası. Dolayısı ile burada aklınızagelip de cevabını bulamadığınız herşeyi oradan bulabilirsiniz, orada da bulamazsanız

HUNRobotX birebir görüşmeler ile ya da forum üzerinden sizin sorularınızı itina ile

cevaplayacaktır. Neyse reklam arasından sonra devam edelim.

Önce yukarıdaki tabloyu okumayı öğrenelim. Aslında çok basit birazcık incelerseniz kendiniz de

çözebilirsiniz. En baştaki komuttan başlayalım.

ADDWF f, d (ADD Working register and File then write it into destination)

File ne demekti öğrenmiştik, register yani bellekteki adresler demekti. W ne demekti onu daöğrenmiştik, working register. Yani bu komut W'nun içeriği ile istediğimiz herhangi bir yazmacın

içeriğini topluyor. Ama komutun kullanımında ADDWF f, d yazıyordu, hadi komutu anladık F ile

Ş ekil 4


12/19


W toplanıyor peki topladıktan sonra bu toplamı nereye yazıyor? Burada "d" destination yani

toplamın yazılacağı hedef manasına geliyor, "d" yerine "f" ya da "w" yazabiliriz her komut için.

Eğer w yazarsak toplam W'ya eğer f yazarsak toplam f'ye yani mevzubahis hangi yazmaç ise ona

yazılır.Örnek:

ADDWF REG1, f ; Burada W ile REG1 toplanır ve sonuc f'ye yani REG1'e

; atılır. W'nun içeriği değişmez. REG1, EQU ile

; tanımlanmış herhangi bir GPR adresidir

ADDWF REG1, w ; Burada W ile REG1 toplanır ve sonuc W'ya atılır

; W'nun eski değeri silinir ve yerine yeni değer

; yazılır. REG1'in içeriği ise değişmez

Bu komutu sadece komutları anlamaya örnek olarak verdim, şimdi komutları tek tekinceleyeceğiz ama daha kolay anlaşılması bakımından yukarıdaki listedeki sıra ile gitmeyeceğiz.

MOVLW k (MOVe Literal into Working register)

k, literal (sabit sayı) demektir D'3', D'5', D'34', D'155', H'3A', 0xFF, B'00110001' gibi... Bu komut

da vereceğiniz herhangi bir sabit sayıyı working register'a atmaya yarıyor.

MOVWF f (MOVe Working register into File)

Bu komut W'nun içeriğini belirteceğiniz yazmaca atıyor.Örnek: SAYAC adında bir yazmaç tanımlayalım sonra W içine atayacağımız bir sabit sayıyı bu

yazmacın içine yerleştirelim:

SAYAC EQU 0x30 ; SAYAC değişkenini tanımladık

MOVLW D'10' ; 10 sayısını W'nun içine attık

MOVWF SAYAC ; W'nun içeriğini SAYAC yazmacına atadık

MOVF f, d (MOVe File)

Bu komutta dikkat edilmesi gereken bir şey d'yi kullanmanın anlamsız olacağıdır. "d" yerine f

yazarsanız yine kendi içine taşımaya calışacağı için bir anlamı olmayacaktır, yani "d" yerine w

yazılmak zorundadır.

İpucu: MOVFW komutunu MOVF komutu yerine kullanın hatta MOVF komutunu hiç

öğrenmeyin. İki komut da belirttiğiniz bir f'yi W'ya taşımaya yarar.

ADDLW k (ADD Literal to Working register)

W ile bir sabit sayıyı toplar ve sonucu W'ya yazar.

Örnek: SAY1 ve SAY2 yazmaçlarındaki sayıları toplayıp SAY3 yazmacına yazalım ve üzerine de


13/19


10 ekleyelim. SAY1, SAY2'nin daha önceden tanımlandığını ve içlerine sabit sayılar atandığını

varsayalım.

MOVFW SAY1 ; SAY1'i W'ya attık

ADDWF SAY2, w ; W ile (W'nun içinde SAY1 vardı) SAY2'yi topladıkADDLW D'10' ; Sabit sayı olan 10 ile W'nun içeriğini topladık

MOVWF SAY3 ; Ve sonucu SAY3 yazmacı içine attık

CLRF f (CLeaR File)

Bahsi geçen yazmacın içeriğini 0x00 yapmak için yani temizlemek için kullanılır.

CLRW (CLeaR Working register)

Working register'ın içeriğini temizlemek için kullanılır.

NOP (No OPeration)

Bu komuta gelindiğinde 1 işlem süresince hiçbir işlem yapılmaz ve bir sonraki satıra geçilir.

INCF f (INCremet File)

Bahsi geçen yazmacın içeriğini 1 arttırmak için kullanılır. Eğer yazmacın içeriği 255 ise 1

arttırdığımız zaman sonucun 256 olması gerekir, fakat yazmaçlar 8 bitlik oldukları için 256

sayısını saklayacak yerleri yoktur (B'1 0000 0000' = D'256'). O zaman sonuç ne olacak sorusunun

cevabı 0, yani 256 sayısı ile 0 sayısının arasında bir fark yoktur yazmaç olarak. Dolayısı ilemod(256)'da işlem yapmış oluyoruz.

DECF f (DECrement File)

Bahsi geçen yazmacın içeriğini 1 azaltır. Eğer yazmaç içeriği 0 ise, önceki komutta da 256 ile 0'ın

farkı yok demiştik. Bunun sonucu olarak içeriği 0 olan bir yazmacın içeriğini 1 azaltırsak yeni

değeri 255 olur.

DECFSZ f (DECrement File Skip if Zero)

Bahsi geçen yazmacın içeriğini 1 azaltır ve yazmacın içeriğini kontrol eder. Eğer yazmacın yeni

içeriği 0 ise bir sonraki satırı atlar, işlemez.

INCFSZ f (INCrement File Skip if Zero)

Bahsi geçen yazmacın içeriğini 1 arttırır ve bu arttırma sonucu yeni içerik değeri 0 olursa (yani

256 olursa) sonraki 1 satırı ihmal eder ve işlemez.

Örnek: Diyelim ki benim PIC'imin bir bacağına LED (PORTA, 3), bir başka bacağına da

(PORTB, 0) düğme bağlı, benim istediğim çalışma biçimi ise şöyle: Eğer düğmeye basmıyorsamLED yanmasın, eğer düğmeye basıyorsam LED sürekli yanıp sönsün. Fakat biliyorum ki işlemci

1 komutu 1 mikrosaniyede işliyor ve bu kadar hızlı olduğundan dolayı sürekli BCF ve BSF


14/19


komutlarını arka arkaya kullanırsam gözüm yanıp sönmeleri algılayamaz.



BASLA

BTFSS DUGME

GOTO $ - 1

BSF LED

BCF LED

GOTO BASLA

Yukarıdaki program sanki çalışırmış gibi durmasına rağmen PIC'in bu işlemleri 5-6

mikrosaniyede bitirecek olmasından dolayı sonuç alamayız. Dolayısı ile yakma ve söndürme

satırları arasına bir bekleme zamanı koymalıyız, yani program LED'i yaktıktan sonra birazbeklemeli ve öyle söndürmeli, söndürdükten sonra da biraz beklemeli ve öyle yakmalı.

İşlemcinin her komutu 1 mikrosaniyede işlediğini geçen derste görmüştük. Yukarıda da NOP

komutunun hiçbir işlem yapmadan 1 mikrosaniye işlemciyi beklettiğini biliyoruz. Ama 1

mikrosaniyelik bekleme bizim işimize yaramaz, alt alta yüzlerce NOP yazmak da kullanışlı değil.

O yüzden bir sayaç oluşturmalı ve yazacağımız komutları tekrar ettirerek (işlemciye boş boş sayı

saydırarak) zaman harcatmalıyız.

Yukarıda DECFSZ komutunu görmüştük. Mesela şimdi yazacağımız programda SAYAC diye biryazmaç tanımlayalım ve onun vasıtası ile gecikme yapalım.

SAYAC EQU 0x1A



BASLA

BTFSS DUGME ; DUGME'den gelen veri 1 ise 1 satır atla

GOTO $ - 1 ; Değilse geri dön

BSF LED ; DUGME 1 ise LED'i yak

MOVLW D'200' ; W'ya desimal 200 sayısını yükle

MOVWF SAYAC ; W'yu SAYAC'a at. SAYAC'ın yeni değeri 200 oldu

NOP ; İşlem yapma

NOP ; İşlem yapma

DECFSZ SAYAC ; SAYAC'ı 1 azalt, 0 ise 1 satır atla değilse alttaki

; satırı işle

GOTO $ - 3 ; Eğer sayac'ın 1 azaltılmış değeri 0 değilse 3 satır

; yukarı geç

BCF LED ; SAYAC 0 olunca LED'i söndür

MOVLW D'200' ; Yukarıdaki gecikme satırlarının aynısı

MOVWF SAYAC

NOP

NOP


15/19


DECFSZ SAYAC

GOTO $ - 3

GOTO BASLA ; SAYAC 0 olunca BASLA satırına dön ve tekrar DUGME'yi

; kontrol et.

Gelelim diğer bir aritmetik işlem komutumuz olan SUB'a.

SUBLW k (SUBtract W from Literal), SUBWF f, d (SUBtract W from File then

write the result into destination)

Çıkarma işlemi yapmak için SUBLW ve SUBWF olmak üzere 2 komutumuz bulunuyor. Bu

komutlarda çıkartılan taraf hep W. Nereden çıkartılacağının cevabı ise komutta. SUBLW

komutunda herhangi bir sabit sayıdan W çıkartılıyor, SUBWF komutunda ise herhangi bir

yazmacın içeriğinden W çıkartılıyor.

PIC'te mantık işlemleri yapmak için komutlar bulunmakta ve bu komutlar bizim işimizi birçok

konuda kolaylaştırmaktadır. Mantık kapılarından ve bunların yaptığı işlemlerden temel elektrik ve

elektronik dersinde gereken bilgiler verilecek. Şimdi gelelim bu komutlara ve ne iş için nasıl

kullanıldıklarına.

Not: Burada anlatılmayan RLF ve RRF komutları ders 3'te ayrıntılı olarak anlatılacaktır.

SWAPF f, d (SWAP File then write the result into destination)

Bahsi geçen yazmacın ilk 4 biti ile son 4 bitinin yerlerini değiştirir.

Örnek:

SWAPF REG1, f ; REG1 diye tanımlanmış olan yazmacın ilk 4 biti ile son 4

bitini yer değiştir.

PIC'te mantık kapılarından 4 tanesi bulunmaktadır. NOT (DEĞİL, tersleme), OR (VEYA,

toplama), AND (VE, çarpma) kapıları ile XOR (ÖZELVEYA) kapısı bulunur.

COMF f, d (COMPlement File then write the result into destination)

Belirtilen yazmacın içeriğindeki 1'leri 0, 0'ları 1 yapar. Yani yazmaç içeriğinin tersini alır. Bir

nevi NOT işlevi görür. Her bit için NOT işlemini gerçekleştirir.

İçeriği 10001110 olan DENEME isimli bir yazmacımız olsun.

COMF DENEME, f

komutunu kullanacak olursak DENEME yazmacının tersi alınacak ve destination olarak yine

yazmaç gösterildiğinden yeni içerik 01110001 olacaktır. Eğer

COMF DENEME, w


16/19


yazsaydık yani destination olarak W'yu gösterseydik o zaman deneme isimli yazmacın içeriği

değişmeyecekti çünkü tersi alınmış olan içerik W'ya yazılacaktı.

ANDWF f, d (AND Working register and File then write the result into destination)

Belirtilen yazmaç ile W'yu mantıksal VE işlemine tutar. Hatırlayacağınız gibi VE işlemine tabi

tutulan 2 bitten birisi bile 0 ise sonuç 0 olurken eğer ikisi de 1 ise sonuç 1 oluyordu.

ANDWF DENEME, w

İşlemini yapacak olursak (DENEME ve W için kafadan ilk değerler belirledim.)

01110001 → DENEME yazmacının ilk içeriği

10011100 → W'nun ilk içeriği

01110001 → DENEME'nin uyguladığımız işlemden sonraki içeriği

00010000 → W'nun uyguladığımız işlemden sonraki içeriği

İşlem yapıldıktan sonra kayıt yeri olarak W gösterildiği için sonuç W'ya atıldı. Bu işlemin amacını

şu şekilde basitçe düşünebiliriz: Bir evimiz var ve evde 8 adet lamba yanıyor. Ben bunlardan

belirlediğim birkaç tanesini söndürmek istiyorum (o an yanıyor olması veya sönük olması ile

ilgilenmiyorum). Bu lambaların yanması da DENEME yazmacının içeriğine bağlı olsun. Yani

DENEME yazmacının 0. bitinde 1 varsa 0. lamba yanıyor, 0 varsa 0. lamba sönük, aynı şey diğer

bitler için de geçerli. Eğer 3., 5. ve 0. lambaların sönüklüğünden emin olmak istiyorsam W'nun

içine 11010110 yüklerim ve DENEME yazmacı ile VE işlemine tutarım.

ANDLW k (AND a Literal and Working register then write the result into destination)

Bu komut VE işlemini bir sabit sayı ile W arasında yapar ve sonucu W'ya yazar.

IORWF f, d (Inclusive OR Working register and File then write the result into destination)

Bu komut ise mantık işlemlerinden VEYA'yı yerine getirir. Hatırlayacağınız gibi VEYA

işleminde işleme tutulan bitlerden herhangi birisi 1 ise sonuç 1, ancak her ikisi de 0 ise sonuç 0oluyordu. Bu komutu da odadaki lambaları yakmak için kullandığımızı düşünebiliriz.

Lambalardan yakmak istedikerimize karşılık gelen bitlerin içeriğine 1 yükleriz ve geri kalanların

içeriğine de 0 yükleriz. 1 ile VEYA işlemine tutulanlar yanar, geri kalanların konumunda

değişiklik olmaz.

Örnek:

IORWF DENEME, f ; DENEME ile W'yu VEYA işlemine tutar sonucu yine DENEME'nin

; içine atar.

01110001 → DENEME'nin ilk içeriği


17/19



11110011 → DENEME'nin uyguladığımız işlemden sonraki içeriği

10010011 → W'nun uyguladığımız işlemden sonraki içeriğiIORLW k (Inclusive OR a Literal and Working register)

VEYA işlemini sabit bir sayı ile W arasında yapar.

Örnek:

IORLW D'23' ; Desimal olarak belirtilen 23 sayısı ile W'nun içeriğini

; VEYA işlemine tutuyoruz. Bu işlemi kolay anlamak için

; öncelikle 23 desimal sayısını binary olarak yazalım:

; D'23' = B'00100011'

00100011 → 23'ün binary karşılığı



XORWF f, d (XOR Working register and File then write the result into destination)

Veee işte sıra geldiii son mantık işlemimizzzz ÖZELVEYA işlemineee. Bu işlem mantık işlemleri

içinde akılda tutulması en zorudur, niye bilmiyorum aslında çok kolaydır. Bu işlem farklılığıseven bir işlemdir. Eğer girişler birbirinden farklı olursa (zaten ne kadar farklı olabilir, 1 ve 0'dan

başka bişi yok elimizde) sonuç 1 oluyor, eğer girişler aynı ise, yani iki sayı da 0 veya 1 ise sonuç

0 oluyor. Bu komut da W ve belirtilen yazmacın içeriğini alır, ÖZELVEYA işlemine tutar. "d"

yerine w yazılmışsa sonucu W'ya, f yazılmışsa sonucu bahsi geçen yazmaca atar.

XORLW k ( XOR a Literal and Working register)

Bir sabit sayı ile W'yu ÖZELVEYA işlemine tutar, sonucu da W'ya atar.

Bu komut pratikte çok işimize yarıyor. Mesela bir yazmacın içinde 13 sayısı olup olmadığınımerak ediyoruz. O zaman önce o yazmacın içeriğini W'ya atıp sonra W'yu 13 sabit sayısı ile

XORLW işlemine tutarız ve sonucun 0 olup olmadığına bakarız. Eğer sonuç 0 ise sayımız 13

demektir.

İpucu: Aynı işlemi W'ya 13 sayısını yükleyip XORWF işlemini uygulayarak da yapabiliriz.

Bu komutun başka bir kullanım alanı ise durumunu değiştirmek istediğimiz bitlerledir. Mesela

PORTA, 2'ye LED bağladık ve bu LED'i yanıyorsa söndürmek, sönükse yakmak istiyoruz. Bu

durumda bu biti 1 ile ÖZELVEYA işlemine tabi tutarız. PORTA, 2'de 1 varsa aynı olduklarındansonuc "0" olur, eğer 0 varsa farklı olduklarından sonuç "1" olur.


18/19


Örnek: W'nun içine 36 yükleyip SAYI isimli yazmaçla W'yu XOR işlemine tutalım.

MOVLW D'36' ; W'nun içine 36 yükledik

XORWF SAYI, w ; SAYI isimli yazmaçla W'yu XOR yaptık

Şimdi bunun sonuçlarını inceleyelim. SAYI isimli yazmacın içinde önceden B'00011011'

sayısının olduğunu varsayalım.

00011011 → SAYI'nın ilk içeriği


00011011 → SAYI'nın uyguladığımız işlemden sonraki içeriği


Şimdi SAYI yazmacının içeriğinin de önceden 36 olduğunu varsayalım.

00110100 → SAYI'nın ilk içeriği


00110100 → SAYI'nın uyguladığımız işlemden sonraki içeriği


Gördüğünüz gibi SAYI yazmacı ile W'nun içeriği aynı olduğundan sonuç 0 oldu.

Yardımcı Komutlar

PIC'te sayfaya komutları yazmaya başlamadan önce bazı yardımcı komutları kullanmamız

gerekebilir. Bunların bazılarından yukarıda bahsettik (EQU, #DEFINE ve ORG gibi). Diğerleri

ise şunlar:

list: Kullandığınız PIC çeşidini belirtmeye yarar. Kullanımı şu şekildedir:

list p=16F84A

__CONFIG (CONFIGuration): Bu komut ile işlemcinin bazı özelliklerini ayarlarsınız. Aşağıda

komutun tam yazım şekli ve komut hakkındaki açıklamalar belirtilmiştir.

__CONFIG _CP_OFF & _WDT_OFF & _PWRTE_ON & _XT_OSC

_CP_OFF (Code Protect OFF): Buraya OFF yerine ON da yazabilirsiniz. Bu komut ile

işlemcinize yazdığınız kodu başkalarının okuyabilip okuyamayacağını belirlersiniz.

_WDT_OFF (Watch Dog Timer OFF): Watch Dog Timer'ın açık mı kapalı mı olacağını

belirlemenize yarar, Watch Dog Timer'ın ne olduğunu ileride göreceksiniz.

_PWRTE_ON: İşlemcinin açılışta kendisine reset atmasına yarar, OFF veya ON olabilir.


19/19


_XT_OSC: Devrede kullandığınız osilatör tipini belirtmenize yarar. Diğerlerinden farklı olarak 4

farklı değer alabilir: RC, XT, LP, HS.

RC: Ösilatör olarak sadece 1 direnç 1 de kapasitörden oluşturduğumuz bir devre kullandığımızı

belirtir.

XT: Devrelerimizde hep bu değeri kullanacağız. Devreye kristal + 2 kapasitör bağladığımızı

belirtmeye yarar. Bu osilatör tipi en hassas osilatör tipidir.

Bağlantılar

http://robot.ee.hacettepe.edu.tr/

http://www.microchip.com/

ders 2 calisma mantigi ve komutlar

Documents