1

2

Á|ü<∏äeT uÛ≤>∑+

|ü]#·j·T+

uÛ≤s¡‘·<˚X¯ Á|ü»\T 16e ˝Àø˘düuÛÑqT mqTïø√uÀ‘·THêïs¡T. bÕs¡¢yÓT+≥Ø

Á|üC≤kÕ´eT´+ô|’ |ü\T yÓ’|ü⁄\ qT+∫ <ë&ç »s¡T>∑T‘·Tqï ‘·s¡TD+˝À á mìïø£\T

»s¡T>∑T‘·THêïsTT. sê»ø°j·÷˝À¢ Á|üy•+∫q nbÕs¡ <Ûäq+ Á|üC≤kÕ«e÷´ìï HêHê{Ïø°

ã\V”≤q|üs¡Tk Ô+~. Á|üuÛÑT‘·«+˝Àì ñqï‘· kÕúHê˝À¢ , Á|üC≤J$‘·+˝À Á|üã*q n$˙‹

Á|üC≤kÕ«eT´ e´edüú »eJyê\qT Vü≤]+∫yk Ô+~. ã&Ü yê´bÕs¡ dü+düú\T, $<o Ä]úø£

dü+düú\T, yÓHÓïeTTø£ Òì bÕ\≈£î\T, ñqï‘ê~Ûø±s¡T\T ≈£îeTà¬ø’ÿ Á|üuÛÑT‘·« $<ÛëHê\T m˝≤

ñ+&Ü˝À ìs¡ísTTdüTÔHêïs¡T. ø±+Á¬>dt bÕغ H‘·è‘·«+˝Àì Á|üuÛÑT‘·«+ ˇø£ <äXÊã› ø±\+

qT+∫ neT\T #düTÔqï qj·÷ ñ<ës¡yê<ä $<ÛëHê\T |òü*‘·+>± <ë|ü⁄]+∫q á <äTdæú‹

eTq bÕs¡¢yÓT+≥T Á|ü‹wüº eT+≥ >∑\T|ü⁄‘·THêïsTT. ;CÒ|” ÄsYmdtmdt ≈£L≥$T kÕs¡<∏ä +˝Àì

eT‘·‘·‘·« X≈£îÔ\T πø+Á<ä+˝À n~Ûø±s¡+ #õøÏÿ+#·Tø√yê\ì Á|üj·T‹ïdü÷Ô eTq >∑D‘·+Á‘·|ü⁄

˝ÖøÏø£ Á|üC≤kÕ«$Tø£ $\Te\≈£î eTT|ü⁄Œ>± |ü]D$T+#êsTT.

Á|üC≤kÕ«eT´ e´edüú À Á|ü>±&ÛÉ $XÊ«dü+ ñ+∫ n+<äT˝À bÕ\T|ü+#·T≈£î+≥÷

bÕs¡¢yÓT+≥Ø e´edüúqT m\¢y\˝≤ |ü{Ïwüº|üs¡T#·T‘·÷ e∫Ãq yês¡+‘ê Ç|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü

ø±s√´qTàKT\T ø±yê*. ‘·eT Vü≤≈ £î ÿ\qT ñ<ä È{ Ï+#ê*. n$˙‹ bÕ\q

n+‘·yÓTT+~+#·&ÜìøÏ, Á|üC≤kÕ«e÷´ìï ˝ÖøÏø£yê<ëìï ã˝Àù|‘·+ #j·T&ÜìøÏ nqTyÓ’q

$<Ûä+>± $<ÛëHê\˝À e÷s¡TŒ ‘Ó#Ã+<äT≈£î yês¡T b˛sê&Ü*.

j·T÷|”@ Á|üuÛÑT‘·« |üìrs¡T ìsêXÊ»qø£+

j·T÷|”@ Á|üuÛÑT‘ê«\T ¬s+&É÷ qj·÷ ñ<ës¡yê<ä Ä]úø£ $<ÛëHê\T neT\T

#XÊsTT. n$ <X+˝À Ä]úø£ ndüe÷q‘· ô|]π>+<äT≈£î <ë]rXÊsTT. á $<ÛëHê\ |òü*‘·yT

Á|üuÛÑT‘ê«\T <Ûäì≈£î\qT HÓ‹Ôqu…≥Tº≈£îì Á|ü»\qT |æ|æŒ#XÊsTT.

3

»qJeq+ MT<ä Á|üuÛ≤e+

j·T÷|”@ Á|üuÛÑT‘·«+ ‘=* dü+e‘·‡sê˝À¢ kÕ~Û+#êeTì #Ó|ü⁄Œ≈£îH n~Ûø£ Ä]úø£

eè~Δ πs≥T e\¢ kÕe÷qT´\ J$‘ê\T @MT e÷s¡ Ò<äT. á bÕ\q≈£î n<ä›+ |üfÒº ø=ìï

yêdüÔyê\T:

36 XÊ‘·+ eTVæ≤fi\≈£î, 34 XÊ‘·+ |ü⁄s¡Twüß\≈£î #ê*q+‘· ÄVü‰s¡+ \_Û+#· Ò<äT.

5 @fi¢ ˝À|ü⁄ |æ\¢ À¢ <ë<ë|ü⁄ dü>∑+ (48XÊ‘·+) eT+~øÏ #ê*q+‘· ÄVü‰s¡+

>±˙, düMTø£è‘· b˛wüø±Vü‰s¡+ >±˙ ø£s¡TyÓ’+~.

1e ‘·s¡>∑‹ 5e ‘·s¡>∑‹ eT<Ûä´H˚ 29 XÊ‘·+ eT+~ ∫Hêïs¡T\T ã&ç

e÷qT≈£îHêïs¡T. 1e ‘·s¡>∑‹ qT+∫ 8e ‘·s¡>∑‹ À|ü⁄ 46XÊ‘·+ eT+~ |æ\¢\T #·<äTe⁄≈£î

dü«dæÔ #ÓbÕŒ*‡ e∫Ã+~.

Á>±MTD ÁbÕ+‘ê˝À¢ 80 XÊ‘·+, |ü≥ºD≤˝À¢ 64 XÊ‘·+ ≈£î≥T+u≤\ ÄVü‰s¡+˝À

yê]øÏ nedüs¡yÓTÆq <ëìø£+fÒ ‘·≈£îÿe>±H ø±´\Ø\T (XøÏÔøÏ ø=\e÷q+) ñHêïsTT.

Á|ü|ü+#·+˝À n‘· ~Ûø£+>± yÓ’<ä + Á|üsTTy{°ø£]+#·ã&çq <XÊ˝À¢ Ç+&çj·÷

ˇø£{Ï. 80 XÊ‘·+ eT+~ W{Ÿù|ôw+≥T¢, 60 XÊ‘·+ eT+~ ÇHéù|ôw+≥T¢ Á|üsTTy≥T

s¡+>∑+˝ÀH yÓ’<ä ùde\T bı+<ës¡T. Á|üsTTy≥T ÄdüT|üÁ‘·T˝À¢ yÓ’<ä + Ks¡TÃ\T nkÕ<Ûës¡D+>±

ñ+&É≥+‘√ Á|ü‹@{≤ Á|ü‹@{≤ mì$T~ ø√≥¢ eT+~ Á|ü»\T <ë]Á<ä πsK ~>∑Te≈£î

C≤]b˛j·÷s¡T.

ÁXÊ$T≈£î\T : qwüºb˛j·÷s¡T

qj·÷ ñ<ës¡yê<ä bÕ\q˝À <√|æ&ûøÏ Á|ü<Ûëq \ø£å + ÁXÊ$T≈£î\T. dü+|òüT{Ï‘·

bÕ]ÁXÊ$Tø£ s¡+>∑+˝À »]–q ìø£s¡ $\Te CÀ&ç+|ü⁄˝À y‘·Hê\ yê{≤ Á|ü|ü+#·+˝ÀH

ø£ìwüº+>± ñ+~. 1981˝À á yê{≤ 30.36XÊ‘·+ ø±>±,2007`08˝À Ç~ 10.6

XÊ‘êìøÏ ø°åDÏ+∫+~.

y‘·Hê\ yê{≤ ‘·>∑Z&ÜìøÏ Á|ü<Ûëq ø±s¡D+ ø±+Á{≤≈£îº, ø±´Ee Ÿ ÁbÕ‹|ü~ø£q

ø±]à≈£î\qT ìj·T$T+#·Tø√&É+. Bìe\¢ j·÷»e÷Hê´\T ‘·eT ≤uÛ≤\T ô|+#·Tø√>∑*>±sTT.

2004`05 qT+∫ 2011`12 eT<Ûä ø±\+˝À |üì <=s¡ø£ÿb˛e&É+‘√ eTVæ≤fi≤ ÁXÊ$T≈£î\

dü+K´ <ë<ë|ü⁄ ¬s+&ÉT ø√≥T¢ ‘·–Z+~.

4

ø£ dü y‘·Hê\T #Ó*¢+#·ø£b˛e&É+, düe÷q y‘·Hê\T e÷‘·è‘·« Á|üjÓ÷»Hê\T

ìsêø£]+#·&É+ |ü]ÁXeT˝À¢ Á|üã*b˛j·÷sTT.ø±]àø£ dü+|òü÷\ @sêŒ≥T Vü≤≈£îÿ Á|üe÷<ä+˝À

|ü&ç+~. e÷s¡Tr düTEø° πødüT Ç+<äT≈£î >∑{Ϻ ñ<ëVü≤s¡D. ø±+Á¬>dt ;CÒ|” Á|üuÛÑT‘ê«\T

¬s+&É÷ ≈£L&Ü sêÁcÕº À¢ ø±]àø£ es¡Z e´‹πsø£ $<ÛëHê Ò neT\T #XÊsTT.

~≈£îÿ‘√#·ì ¬s’‘·T\T

mHé&û@ Á|üuÛÑT‘·« $<ÛëHê\‘√ ‘=*kÕ], ‘·sê«‘· j·T÷|”@ Á|üuÛÑT‘·« $<ÛëHê\‘√

¬s’‘ê+>∑+ ø√\Tø√ Òì <Óã“ ‹qï~. e´ekÕj·T s¡+>∑+ ø±s=Œπs{°ø£s¡D, dü_‡&û\˝À,

e´ekÕj·T s¡+>∑ ô|≥Tºã&ÉT\˝À ø√‘·\T, yêDÏ»´ düs¡∞ø£s¡D $<ÛëHê\T ô|<ä› dü+K´˝À

¬s’‘·T\qT øå√uÛÑ≈£î >∑T]#˚XÊsTT. 1996`2012 eT<Ûä´ Á>±MTD uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À

~Á>±“¤+‹ø£s¡+>± 2.9 \ø£å\ eT+~ ¬s’‘·T\T Ä‘·àVü≤‘· \T #düT≈£îHêïs¡T.uÛÑ÷dü+düÿs¡D

#·{≤º\ s¡<äT›, e´ekÕj·T uÛÑ÷eTT\ nÁø£eT kÕ«BÛq+ |òü*‘·+>± nHø£ eT+~ ¬s’‘·T\T

e´ekÕj·÷ìøÏ <ä÷s¡eTj·÷´s¡T. 1991`2011 eT<Ûä 5 ø√≥¢ eT+~ kÕ>∑T<ës¡T\T

e´ekÕj·÷ìï e~*ô|{≤ºs¡T. qj·÷ ñ<ës¡yê<ä $<ÛëHê\T n+‘·yÓTT+~ùdÔ ‘·|üŒ,

á <X ¬s’‘ê+>±ìøÏ >ös¡eÁ|ü<äyÓTÆq Jeq+, uÛÑÁ<äyÓTÆq uÛÑ$‘· düeT≈£Ls¡e⁄.

n‘· ~Ûø£ <√|æ&ûøÏ >∑T¬s’+~ e´ekÕj·T ø±]à≈£î\T

e´ekÕj·T ø±]à≈£î\ |ü]dæú‹ Áø£eT+>± ~>∑C≤]b˛sTT+~. ≈£L© πs≥¢ ìs¡íj·÷ìøÏ,

kÕe÷õø£ uÛÑÁ<ä‘· Á|üjÓ÷»Hê\T ø£*Œ+#·&ÜìøÏ ø£ düeTÁ>∑yÓTÆq #·≥º+ rdüT≈£îsêe&ÜìøÏ

πø+Á<äÁ|üuÛÑT‘ê«\T ìsêø£]+#êsTT. <ë+‘√ #ê˝≤ sêÁcÕº À¢ e´ekÕj·T ø±]à≈£î\≈£î

#·≥ºã<äΔyÓTÆq dæús¡yÓTÆq ø£ dü y‘·Hê\T Òe⁄. @&Ü~øÏ |üì~Hê\T ≈£L&Ü ‘·–Zb˛j·÷sTT.

#ê˝≤ sêÁcÕº À¢ yê]øÏ Çfi¢ düú ≤\T Ò<ë Çfió¢ >±˙ Òe⁄. e´ekÕj·T eTVæ≤fi≤ ø±]à≈£î\

<äTs¡edüú eT]+‘· <äTs¡“¤s¡dæú‹ øÏ+<ä e÷]+~. yê] |üì~Hê\ dü+K´ eT]+‘· ‘·≈£îÿe>±

ñ+~. ô|]–b˛‘·Tqï <Ûäs¡\ H|ü<∏ä +˝À Ç\T¢ >∑&Ée&ÜìøÏ yês¡T |üì#j·T&É+ ‘·|üŒìdü].

ø±ã{Ϻ yê]ô|’ uÛ≤s¡+ eT]+‘· ô|]– ø£cÕº\ bÕ\j·÷´s¡T.

q&ç¶$]∫q <Ûäs¡\T

ø±+Á¬>dt bÕ*‘· j·T÷|”@ Á|üuÛÑT‘·« yÓ’|òü ≤´\˝À ø={§º∫Ãq≥T¢ ø£ì|æ+#˚~

@$T≥+fÒ ÄVü‰s¡+ Ç‘·s¡ ì‘ê´edüs¡ düs¡≈£î\ <Ûäs¡\T ìs¡›j·T>± ô|]–b˛‘·T+fÒ yê{Ïì

5

n<äT|ü⁄ #˚j·T˝Òì q÷{ÏøÏ q÷s¡T bÕfi¯¢ ndüeTs¡Δ‘·! 2007 qT+∫ @&ÉT düTBs¡È

dü+e‘·‡sê\T>± ìs¡+‘·s¡+ ø=qkÕ–q ¬s+&É+¬ø\ ÄVü‰s¡ Á<äy√´\“D+‘√ Ç+&çj·÷

ã‘·T≈£î yÓfi¢Bdæ+~. $ìjÓ÷>∑ <Ûäs¡\ dü÷N Á|üø±s¡+ yê]¸ø£ Á<äy√´\“D+ #ê˝≤eT≥Tº≈£î

9 XÊ‘·+ ô|’H ø=+&ÓøÏÿ≈£Ls¡TÃ+~.

2009 &çôd+ãsY qT+∫ 2013 es¡≈£î ∫e] Hê\Tπ>fi¢ À, _j·T´+ >√<ÛäTeT

ys¡TXq>∑ q÷HÓ <Ûäs¡\T 50 qT+∫ 100 XÊ‘·+ ô|]>±sTT— Ä\T>∑&ɶ\ <Ûäs¡ ¬s{Ϻ+ô|’+~.

nsTT<fi¢≈£î ø£*|æ #·÷ùdÔ, Hê\T>∑T ¬s≥T¢ ô|]–+~— ñ*¢>∑&ɶ\T dü>∑≥Tq n|üŒ{Ïπø >∑]wüº+>±

ñqï kÕúsTT qT+∫ ¬s+&ç+‘·\j·÷´sTT.

<Ûäs¡\ ô|s¡T>∑T<ä\ yêdüÔyêìøÏ Á|üuÛÑT‘·« $<ÛëHê\ |òü*‘·yT. ô|Á{À\T, &ûõ\T

<Ûäs¡\ô|’ ìj·T+Á‘·D m‘Ôj·T&É+‘√ yê{Ï <Ûäs¡\T n<|üì>± ô|]>±sTT. Ä Á|üuÛ≤e+‘√

s¡yêD≤e´j·T+ ôV≤∫Ã+~. <ë+‘√ nìï <Ûäs¡\÷ uÛÑ>∑TZeTHêïsTT. &ûõ\T <Ûäs¡\T j·T÷|”@1,2

Á|üuÛÑT‘ê«\ Vü≤j·÷+˝À <ë<ë|ü⁄ eT÷&ç+‘· …’+~. 2004 »qe]˝À s¡÷.20

ñ+&É>± 2013 &çôd+ãs¡T Hê{ÏøÏ Ç~ s¡÷. 55 (&Ûç©¢ <Ûäs¡\T) øÏ m>∑u≤øÏ+~.

ø£s¡ÿX+>± ìs¡›j·T>± ô|]–q <Ûäs¡\T Á|ü»\, eTTK´+>± ù|<ä\ q&ç¶$]#êsTT.

ìs¡T<√´>∑ XÊ|ü+

<Ûäs¡\ ô|s¡T>∑T<ä\qT n<äT|ü⁄ #˚j·T Òø£b˛e&É+ ˇø£ÿfÒ ø±<äT, ìs¡T<√´>∑+

ô|]–b˛e&É+ j·T÷|”@ Á|üuÛÑT‘·« ¬s+&√ n‹ô|<ä› yÓ’|òü\´+.2005`2010 eT<Ûä ø±\+˝À

ñbÕ~Û ø£\Œq eè~Δ πs≥T @&Ü~øÏ 1 XÊ‘·+ ≈£L&Ü Ò<äT. Ä düèwæº nsTTq ñ<√´>±\T

≈£L&Ü ‘·≈£îÿe Ä<ëj·T+ ñ+&$, ø±+Á{≤≈£îº ñ<√´>±\T, kÕe÷õø£ uÛÑÁ<ä‘· Òì$.

15`29 @fi¢ Á>∑÷|ü⁄˝ÀøÏ e#à j·TTe»qT\ dü+K´ 330 $T*j·TqT¢ (33 ø√≥T¢) ø±>±,

yê]˝À ìs¡T<√´>∑+ πs≥T 13.3 XÊ‘·+. á ejÓ÷es¡Z+˝Àì Á|ü‹ eTT>∑TZs¡T Á>±&ÉT´jT≥¢ À

ˇø£s¡T ìs¡T<√´–>± ñHêï&ÉT.

n~Ûø£ eè~Δ kÕ~Û+#êj·Tì #Ó|üŒã& dü+e‘·‡sê\T ∫es¡≈£î ñ<√´>± Ò¢ì eè~Δì

$T–˝≤ÃsTT. Ç˝≤+{Ï ~yê˝≤ø√s¡T eè~Δu≤≥qT ‹s¡düÿ]+#ê*.

6

Ä]úø£ $<ÛëHê\T : <Ûäì≈£î\≈£î eqs¡T\ ã~©

ø±+Á¬>dt Ä<Ûä«s¡ +˝Àì j·T÷|”@ Á|üuÛÑT‘·«+ ø±s=Œπs≥¢≈£î <Ûäìø£ esêZ\≈£î eT]+‘·

dü+|ü<ä düèwæº+∫ô|{Ϻ+~. 2003˝À 13 eT+~ ñqï _*j·T˙s¡T¢ (s¡÷. 5000 ø√≥T¢

n+‘·≈£î $T+∫q ìø£s¡ ÄdüTÔ\T ñqï yês¡T) ñ+&É>± 2012 Hê{ÏøÏ n˝≤+{Ï _*j·T˙s¡T¢

122 eT+~ ñHêïs¡T. 2009`2013 eT<Ûä uÛ≤Ø yÓTT‘·Ô+˝À s¡÷. 21 \ø£å\ ø√≥¢ πø+Á<ä

Á|üuÛÑT‘·« |üqTï Ä<ëj·÷\T |üqTï sêsTTr\ s¡÷|ü+˝Àq÷, |üqTï\T e<äT\Tø√&É+

s¡÷|ü+˝Àq÷ $‘·s¡D #XÊs¡T.2009 eT]j·TT 2013 eT<Ûä Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düú À¢

s¡÷. 91,000 ø√≥¢ $\TyÓ’q yê{≤\qT $Áø£sTT+∫ uÛ≤Ø>± ô|≥Tºã&ÉT\ ñ|üdü+Vü≤s¡D≈£î

bÕ\Œ&ç+~. á <X düVü≤» eqs¡T\qT n$ uÛÑ÷$T ø±ìe«+&ç, KìC≤\T, >±´dt Ò<ë

ôdŒÁø£ºyéT ø±ìe«+&ç \÷{° #düTø√&ÜìøÏ nqTeT‹+∫+~. ã&Ü yê´bÕs¡ ≈£î≥T+u≤\T,

Á|üsTTy˚≥T ø£+ô|˙\T á <√|æ&ç <ë«sê nkÕ<Ûës¡D+>± >±*yê≥T ˝≤uÛ≤\T

dü+bÕ~+∫+~.

á Á|üuÛÑT‘·«+ #dæ+<ä ≤¢ <X+ jÓTTø£ÿ , <X Á|ü»\ jÓTTø£ÿ düVü≤» eqs¡T\qT

ø=~› eT+~øÏ kÕ«BÛq|üs¡#·&ÉyT!

dü+|üqTï\≈£î e]Ô+# |üqTï πs≥T¢ ô|+#·&É+ <ë«sê Ò<ë yê] |üqTï m>∑y‘·\ô|’

ô|<ä›ô|≥Tºq $s¡T#·T≈£î |ü&É≥+ <ë«sê |üqTï Ä<ëj·T+ ô|+#·Tø√&ÜìøÏ M\Tqï|üŒ{Ïø°

Á|üuÛÑT‘·«+ n˝≤+{Ï #·s¡ \T @M rdüTø√ Ò<äT. 2007`08˝À ñqï <ëì ø£+fÒ {≤ø‡`

J&û|” ìwüŒ‹Ô ‘·≈£îÿe>±H ñ+&çb˛sTT+~. Ä<ëj·÷ìï ô|+#·Tø√&ÜìøÏ ã<äT\T, Á|üuÛÑT‘·«

e´j·÷ìï ‘·–Z+∫ yj·T&ÉyT ÁbÕ<Ûëq´‘·>± e÷]+~. e´ekÕj·T+, Á>±MTD n_Ûeè~Δ

(m+mHéÄsYÇõ@ düVü‰ )— Äs√>∑ + $<ä e+{Ï n+XÊ\T Á|üC≤J$‘ê\ô|’ Á|üuÛ≤e+

ø£qã]#$. á e´j·÷\T ôd’‘·+ ø√‘·≈£î >∑Ts¡j·÷´sTT. ÄVü‰s¡+ Ç+<ÛäHê\ dü_‡&û\˝À

>∑&É∫q eT÷&fi¢ À s¡÷. 78,000 ø√≥¢ yTs¡≈£î ø√‘· Á|üuÛÑT‘·«+ ø√‘· ô|{Ϻ+~.

nìï s¡+>±\˝À ª$<o ô|≥Tºã&Ïμ Á|üyXÊìøÏ nqTeT‹ \_Û+∫+~. u≤´+øÏ+>¥,

eTÚ*ø£ eqs¡T\T, ]j·T Ÿ mùdº{Ÿ, s¡ø£åD ñ‘·Œ‘·TÔ\T, ÄÁ–`_õHÓdt\˝À m|òt&û◊ ($<o

Á|ü‘· ø£å ô|≥Tºã&ç) |ü]$T‘·T\qT ô|+#ês¡T. Ç+&çj·÷˝À ]f…Æ Ÿ es¡Ôø£yT JeHê<Ûës¡+>±,

ñbÕ~∏>± ã‘·T≈£î‘·Tqï 40 $T*j·Tq¢ (4 ø√≥¢) eT+~ Á|üjÓ÷»Hê\ ø£+fÒ yê Ÿe÷sYº,

7

Ç+ø± Ç‘·s¡ $<o dü÷|üsYe÷¬sÿ{Ÿ ø±s=Œπs{Ÿ dü+düú\ Á|üjÓ÷»Hê\T m˝≤ ÁbÕ<Ûëq´‘·>±

e÷]b˛j·÷jÓ÷ #Ó|üŒ&ÜìøÏ ãVüQfi ñ‘·Œ‘·TÔ\ ∫\¢s¡ yê´bÕs¡+˝ÀøÏ (eT©º Áu≤+&É

]f…Æ Ÿ ÀøÏ) m|òt&û◊ nqTeT‹ nH~ #·ø£ÿ{Ï ñ<ëVü≤s¡D.

á ø±s¡ ìsê«Vü≤ø£ ìs¡íj·÷ìï s¡<äT› #j·÷*. C≤rj·T düs¡«dü‘êÔø£ n~Ûø±s¡+,

C≤rj·T n_Ûeè~Δ, Á|ü»\ ñbÕ~Û nedüsê\T m|òt&û◊ $<ÛëHêìøÏ e÷s¡Z<äs¡Ùø±\T>±

ñ+&Ü*.

Ä]úø£ e÷+<ä´+ sêe&É+‘√ j·T÷|”@ Á|üuÛ ÑT‘·«+ $<˚o ô|≥Tºã&çì

Äø£]¸+#+<äT≈£î ã&Ü yê´bÕs¡ dü+düú\≈£î eT]ìï |üqTï ø√‘·\T, sêsTTr\T Çyê«\ì

uÛ≤$k Ô+~. yêdüÔe+>± ø±e*‡+~ Á>±MTD n_Ûeè~Δ, e´ekÕj·T+, eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\T,

kÕe÷õø£ s¡+>±\˝À uÛ≤Ø>± Á|üuÛÑT‘·« ô|≥Tºã&ÉT\T. ø±ì ‘·q es¡Z |üø£åbÕ‘·+ <äècÕº

Á|üuÛÑT‘·«+ Ç˝≤ #j·T&ÜìøÏ ìsêø£]+∫+~.

;CÒ|” H‘·è‘·«+˝Àì Äπsfi¢ Á|üuÛÑT‘·«+, ø±+Á¬>dt Hêj·Tø£‘·«+˝Àì |ü<fi¢ Á|üuÛÑT‘·«+

nqTdü]+∫q qj·÷ ñ<ës¡yê<ä $<ÛëHê\qT ÄeT÷˝≤Á>∑+ e÷]Ãyj·÷*.

ÄVü‰s¡ uÛÑÁ<ä‘·

>√¢ã Ÿ Vü≤+>∑sY Ç+&Óø‡ (n+‘·sê®rj·T Äø£* dü÷N)˝Àì 199 <XÊ\˝À

uÛ≤s¡‘Y 94e kÕúq+˝À ñ+~. Bs¡Ès√>∑+˝≤ yÓ+{≤& Äø£*, ‹q&ÜìøÏ #ê*q+‘· ÄVü‰s¡+

Òø£b˛e&É+ ` ˇø£ <XÊìøÏ á ¬s+{Ïì $T+∫q nee÷q+ @eTT+≥T+~?j·T÷|”@

Á|üuÛÑT‘ê«\T, n+‘·≈£î eTT+<ä] mHé&û@ Á|üuÛÑT‘·«+ nqTdü]+∫q $<ÛëHê\ô|’ #düTÔqï

Hsês√|üD≈£î Ç$ s¡TEe⁄\T. düs¡«»qT\≈£î e]Ô+#˝≤ kÕs¡«Á‹ø£ Á|üuÛÑT‘·« |ü+|æD° e´edüúqT

Á|üyXô|fÒº+<äT≈£î á ¬s+&ÉT bÕغ\÷ >∑{Ϻ>± e´‹πsøÏ+#êsTT. m+<äTø£+fÒ Á|ü|ü+#·

u≤´+≈£î , e÷¬sÿ{Ÿ Ä]úø£e´edüú #ùd dü÷#·q\≈£î Ç~ $s¡T<äΔ+ ne⁄‘·T+~ ø±ã{Ϻ.

bÕs¡¢yÓT+≥T ÄyÓ÷~+∫q ÄVü‰s¡ uÛÑÁ<ä‘· #·≥º+ ÄVü‰s¡ uÛÑÁ<ä‘· ~X>± rdüT≈£îqï ˇø£

Á|ü<ÛëqyÓTÆq #·s¡´>± #·÷ô|&ÉT‘·THêïs¡T. Ç~ yêdüÔe+ ø±<äT. Ç~ \øÏå‘· |”&ûmdtH˚

ø=qkÕ–düTÔ+~.ˇø£ e´øÏÔøÏ HÓ\ s√E\≈£î πøe\+ 5 øÏ À\ ÄVü‰s¡ <ÛëHê´\T e÷Á‘·yT

n+<äCÒdüTÔ+~. |ü≥ºD ÁbÕ+‘ê˝À¢ 50 XÊ‘·+ eT+~ »Hêìï á dü<äTbÕj·T+ qT+∫

$TqVü‰sTT+#ês¡T. kÕs¡«Á‹ø£ Á|üuÛÑT‘·« |ü+|æD° e´edüúqT Á|üyXô|{≤º\ì d”|”◊(m+),

8

…|òtº n<|üì>± b˛sê&ÜsTT. nìï ≈£î≥T+u≤\≈£L ø£ dü+ 35 øÏ À\ ÄVü‰s¡ <ÛëHê´\qT

øÏ À ¬s+&ÉT s¡÷bÕj·T\≈£î $T+#·ì <Ûäs¡≈£î n+~+#ê*‡q nedüs¡+ ñ+~. ÄVü‰s¡+

bı+<ä&É+ bÂs¡T\ ÁbÕ<∏ä$Tø£ Vü≤≈£îÿ. BìøÏ |üPN ñ+&Ü*.

n$˙‹, yÓT>± kÕÿeTT\T

j·T÷|”@ Á|üuÛÑT‘·«|ü⁄ >∑‘· <äXÊã› bÕ\q n$˙‹˝À eTTqTô|qï&É÷ ˝Òì

nkÕ<Ûës¡DyÓTÆq ]ø±s¡T¶ HÓ\ø=*Œ+~. 2J ôdŒÁø£º+ qT+∫ u§>∑TZ πøåÁ‘ê\ πø{≤sTT+|ü⁄\

es¡≈£î, ø£èwüí >√<ëe] uÒdæHé >±´dt <Ûäs¡\ ìs¡íj·T+ es¡≈£î ˇø£ yÓT>± kÕÿ+ ‘·sê«‘·

eTs√{Ï ãj·T≥|ü&ÉT‘·÷ e#êÃsTT. ã&Ü yê´bÕs¡ dü+düú\T` bÕ\ø£ sê»ø°j·THêj·T≈£î\T`

ñqï‘ê~Ûø±s¡T\ ≈£îeTà≈£îÿ ø±e&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·« qj·÷ ñ<ës¡yê<ä $<ÛëHê\T <ë] rXÊsTT.

2õ f…*ø±+ ôdŒÁø£º+ πø{≤sTT+|ü⁄\≈£î nqTdü]+∫q $<ÛëHê\ e\¢ d”@J

(ø±>¥) n+#·Hê\ Á|üø±s¡+ KC≤Hê≈£î s¡÷. 1.76 \ø£å\ ø√≥T¢, u§>∑TZ kÕÿ+˝À <ë<ë|ü⁄

s¡÷. 1.86 ø√≥T¢ qwüº+ yê{Ï*¢+~. πøJ uÒdæHé >±´dt ˇ|üŒ+<ä+, ]\j·THé‡≈£î n+‘·≈£î

eTT+<äT Ç∫Ãq sêsTTr\T Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ s¡÷. 1,00,000 ø√≥¢ qwüº+ yê{Ï Ò¢+<äT≈£î

<ë] rXÊsTT. Á|üuÛÑT‘·«+ Á|ü‹bÕ~+∫q Á|üdüTÔ‘· dües¡D e\¢ Ç~ n+‘·≈£î ¬s{Ϻ+|ü⁄

ne⁄‘·T+~. Çø£ ø±eTHéyÓ ŸÔ π>yéT‡ (d”&ÉãT¢ J) kÕÿ+ $\Te s¡÷. 60,000 ø√≥T¢.

Á|üsTTy{°ø£s¡D, ùd«#êä$|üDT\T n$˙‹ì ‘·–ZkÕÔj·Tqï yê<äq˝Àì &=\¢‘·q+

ãj·T≥|ü&ç+~. n$˙‹ |òü*‘·yÓTÆq ªª q\¢ Ä]úø£ e´edüúμμ Ç˝≤+{Ï $<ÛëHê\ neT\T

e\¢ eT]+‘·>± $düÔ]+∫+<äì s¡TEe⁄\T yÓ\¢&çdüTÔHêïsTT. dü÷ú\ C≤rj·T ñ‘·Œ‹Ô

(J&û|”)˝À Ç|ü⁄Œ&ç~ <ë<ë|ü⁄ 50 XÊ‘·+ ñ+≥T+<äì n+#·Hê (Á|ü|ü+#· Á<äe´ e´eVü‰sê\

HÓ’‹ø£‘· dü÷N,2010 `>√¢ã Ÿ ô|ò’Hêì¸j·T Ÿ Ç+f…Á–{° Ç+&Óø‡, 2010).

Á|ü»\≈£î #Ó+~q eqs¡T\T s¡ø £s ¡ø±\ n$˙‹ |ü<ä Δ‘ ·T\ <ë«sê

<√#·Tø√ã&ÉT‘·THêïsTT. |üqTï\T ñ+&Éì <XÊ\≈£î, $<o nÁø£eT ì<ÛäT\ ‘·s¡*b˛jT

kıeTTà ≈£L&Ü q\¢<Ûäq+‘√ bÕ≥T uÛ≤Ø>± ô|]–+~— dü+düÿs¡D\ nq+‘·s¡+ Ç˝≤

‘·s¡*b˛sTTq ì<ÛäT\T n+‘·≈£î eTT+<ä] yê{Ï ø£+fÒ nsTT<äT ¬s≥T¢ n~Ûø£+. $<XÊ˝À¢

uÛ≤s¡rj·TT\ b˛>∑T|ü&ɶ ô|≥Tºã&ÉT\T, ÄdüTÔ\ yÓTT‘·Ô+ $\Te 0.5 Á{Ï*j·THé (Á{Ï*j·THé

n+fÒ \ø£å ø√≥T¢) &Ü\s¡¢ qT+∫ 1.4 Á{Ï*j·THé &Ü\s¡¢ es¡≈£î s¡÷bÕj·T˝À¢ #ÓbÕŒ\+fÒ

s¡÷. 25 \ø£å\ ø√≥¢ qT+∫ s¡÷. 70 \ø£å\ ø√≥¢ es¡≈£î ñ+≥T+<äì ˇø£ n+#·Hê.

9

n$˙‹ô|’ Á|ü»˝À¢ ô|\T¢_øÏq ÄÁ>∑Vü≤+, yÓ\T¢yÓ‹Ôq ìs¡düq\≈£î m≥ºπø\≈£î

‘·\y=–Zq j·T÷|”@ Á|üuÛÑT‘·«+ düe]+∫q ˝ÀøbÕ Ÿ _\T¢qT ‘Ó∫Ã+~, Bìï bÕs¡¢yÓT+≥T

ÄyÓ÷~+∫+~. @yÓTÆq|üŒ{Ïø°, ÀøbÕ Ÿ #·≥º+ ‘·q |ü]~Û ÀøÏ Á|üuÛÑT‘·« ì<ÛäT\ Á|üyTj·T+

ñ+& |”|”|” (Á|üsTTy{Ÿ |ü_¢ø bÕ]ºdæù|wüHé ) ÁbÕC…≈£îº\T, ø±s=Œπs≥¢≈£î Ç#à ø±+Á{≤≈£îº\T

á #·≥º+ |ü]~Û À ñ+&çrsê*. n+‘·ø£+fÒ eTTK´+>±, qj·÷ ñ<ës¡yê<ä $<ÛëHê\T

düèwæº #dæq ã&Üyê´bÕ]`sê»ø°j·THêj·T≈£î&ÉT`ã÷´s√Áø±{Ÿ\ Á‘·j·÷ìï yê] eT<Ûä

dü+ã+<Ûëìï $∫äqï+ #j·÷*‡q nedüs¡+ ñ+~. Ç˝≤+{Ï ≈£îeTà≈£îÿ≈£î <ë]rdæq

qj·÷ ñ<ës¡yê<ä $<ÛëHê\qT dü+|üPs¡í+>± s¡<äT› #j·÷\ì d”|”◊(m+) |æ\T|ü⁄ Çk Ô+~.

$<˚o $<Ûëq+ : nyÓT]ø± yÓ’|ü⁄ yÓTT>∑TZ

<äXÊã› ø±\|ü⁄ j·T÷|”@ Á|üuÛÑT‘·«+ uÛ≤s¡‘· $<o $<Ûëq+ nyÓT]ø± nqT≈£L\

<äèø£Œ<∏ä+ rdüT≈£î+~. j·TTHÓ’f…&é ùdº{Ÿ‡ Ä|òt nyÓT]ø± ‘√ eP´Vü‰‘·àø£ yÓTÆÁ‹ , ôd’ìø£

düVü≤ø±s¡+, uÛ≤s¡‘Y nyÓT]ø± nDT ˇ|üŒ+<ä+.. M{Ï‘√ yÓTT<ä{Ï nsTT<fi¢ ÀH j·T÷|”@

uÛ≤s¡‘· $<XÊ+>∑ $<Ûëq dü«‘·+Á‘·‘·qT Ä <XÊìøÏ <Ûës¡<ä‘·Ô+ #dæ+~. <ëì $|ü]D≤e÷ Ò

¬s+&√ <äbòÕ nsTT<fi¢ À bÕ\q˝À Á|üdüTŒ¤≥eTj·÷´sTT.

ÇsêHé‘√ dü+ã+<Ûë\qT ‘·–Z+#·T≈£îì Ç+&çj·÷ ‘·q dü«+‘· Á|üjÓ÷»Hê\≈£î

e´‹πsø£+>± e´eVü≤]+∫+~. ÇsêHé bÕøÏkÕÔHé Ç+&çj·÷ >±´dt ô|’|t …’HéqT nyÓT]ø±

Ä»„‘√ Vü≤&Üe⁄&ç>± s¡<äT› #düT≈£î+~. nyÓT]ø± nÁø£eT Ä+ø£å\≈£î nqT≈£L\+>± ÇsêHé

qT+∫ #·eTTs¡T ~>∑TeT‘·T\qT >∑D˙j·T+>± ‘·–Z+#·T≈£î+~. dæ]j·÷ô|’ dü+~>∑Δ yÓ’K]

ne\+_+∫+~. n+‘·s¡T´<äΔ+ <ë«sê dæ]j·÷ Á|üuÛÑT‘ê«ìï ndæús¡|ü]#+<äT≈£î |ü•ÃeT

<XÊ\ eT<䛑·T‘√ Á|üj·T‹ïdüTÔqï X≈£îÔ\qT K+&ç+#+<äT≈£î ìsêø£]+∫+~. ÇÁC≤jÓT Ÿ‘√

ôd’ìø£, uÛÑÁ<ä‘· |üs¡yÓTÆq ã+<Ûëìï ã˝Àù|‘·+ #düT≈£î+~. BìøÏ nqT>∑TD+>± bÕ\d”ÔHê

düeTdü ≈£î eT<䛑·T ‘·–Z+∫ydæ+~. Ç+&çj·÷`»bÕHé j·T÷mdt Á‘Ó’bÕøÏåø£ uÛÑÁ<ä‘ê dü+ã+<Ûë\

yÓTÆÁ‹˝À uÛ≤>∑yÓTÆ+~. #Ó’HêqT m<äTs√ÿ&ÜìøÏ nyÓT]ø± #=s¡e‘√ s¡÷|ü⁄ ~<äT›≈£îqï @sêŒ≥T

Ç~.

k‘Y`k‘Y (es¡Δe÷q <˚XÊ\T) düVü≤ø±sêìï , _Ûqï <Ûäèe‘ê«ìï |ü{Ïwüº+

#ùd+<äT≈£î Á_ø‡ (_ ÄsY ◊ dæ mdt Áu…õ Ÿ, s¡cÕ´, Ç+&çj·÷, #Ó’Hê, k‘Y ÄÁ|òæø±),

Çu≤‡ (Ç+&çj·÷, Áu…õ Ÿ, k‘Y ÄÁ|òæø±), Ç‘·s¡ ãVüQfi |üø£å y~ø£\ô|’ ‘·q |ü\T≈£îã&çì

Ç+&çj·÷ ñ|üjÓ÷–+#· Ò<äT.

10

<X C≤rj·T Á|üjÓ÷»Hê\≈£î nqT>∑TD+>± ñ+&˝≤ ˇø£ dü«‘·+Á‘· $<XÊ+>∑

$<ÛëHêìøÏ s¡÷|üø£\Œq #ùd+<äT≈£î nqTe⁄>± ø±+Á¬>dt, ;CÒ|”\ ¬s+{Ï $<XÊ+>∑ $<Ûëq

yÓ’K]ì ‹s¡düÿ]+#ê*.

ø±+Á¬>dt : dæ>∑TZ#˚≥T ]ø±s¡T¶

ø±+Á¬>dt Á|üuÛÑT‘·«+ es¡Tdü>± |ü<fió¢ bÕ*+∫ ˇø£ n‘· +‘· nee÷qø£s¡yÓTÆq

]ø±s¡T ¶qT qyÓ÷<äT #˚düT≈£î+~. n~Ûø±s¡+ #Ó˝≤sTT+∫q yê]˝À n$˙‹ì

ô|+∫b˛wæ+∫+~— <Ûäs¡\ ô|s¡T>∑T<ä\qT, n~Ûø£ Á<äy√´\“D≤ìï ìs¡+‘·Øø£]+∫q $<ÛëHê\T

nqTdü]+∫+~— >ös¡eÁ|ü<äyÓTÆq JeHê<Ûës¡+ ø£s¡TyÓ’q \ø£å˝≤~ eT+~ ¬s’‘·T\qT

|ü{Ϻ+#·Tø√ Ò<äT— eT‘·‘·‘·« X≈£îÔ\qT nDÏ#ùd+<äT≈£î nedüs¡yÓTÆq ø£]ƒq #·s¡ \T rdüTø√&É+˝À

$|òü\yÓTÆ+~— j·T÷mdt‘√ #‘·T\T ø£*|æ <X kÕs¡«uÛÖe÷~Ûø±s¡+˝À sêJ |ü&ç+~..

á $<ÛëHê\T, yÓ’|òü ≤´\‘√ Á|ü»\T ‘·qMT<ä ñ+∫q $XÊ«kÕìï ø±+Á¬>dt eeTTà #dæ+~.

yê]øÏ qeTàø£ Á<√Vü≤+ #dæ+~.

j·T÷|”@qT, <ëìøÏ kÕs¡<∏ä + eVæ≤+∫q ø±+Á¬>dtqT á nÁø£e÷\≈£î u≤<ÛäT´\T>±

#dæ ì\Bj·÷*, ø±+Á¬>dtqT >∑<Ó› ~+bÕ*.

eT‘·‘·‘·«+ô|’ b˛sê≥+

>∑‘· ◊<fió¢>± eT‘·‘·‘·« ñÁ~ø£Ô‘·\T ¬s#·Ã>=≥º&É+˝À nHø£ eT‘·‘·‘·« X≈£îÔ\T

#·Ts¡T>±Z ñHêïsTT. Væ≤+<äTe⁄\T eTTdæ¢eTT\ q&ÉTeT $s√<Ûë\T düèwæº+#·&É+ yê{Ïì rÁe+

#j·T&É+ Væ≤+<ä÷‘·« dü+düú\ <Û˚ j·T+. 2009 ‘·sê«‘· ôV’≤<äsêu≤<é, Hê+<&é, nVü≤à<ëu≤<é,

u… ≤Z+, <Ûä÷ Ò, uÀ&√˝≤´+&é ÁbÕ+‘·+, øÏwtÔyêsY, qe<ä, ãπs*, ø√dæ ø£\Hé, Á|ü‘ê|t>∑&Ûé,

ô|ò’C≤u≤<é, eTT»|òüsYq>∑sY\˝À eT‘· ø£\Vü‰\T #√≥T #düT≈£îHêïsTT. Ç+ø± #ÓbÕŒ\+fÒ,

á C≤_‘ê nq+‘·+. sê»kÕúHé À, 2008˝À ;CÒ|” n~Ûø±s¡+ ø√˝ÀŒsTTq ‘·sê«‘·,

nq+‘·s¡ dü+e‘·‡sê\˝À es¡Tdü>± eT‘· |òüTs¡D\T »]>±sTT. ñ‘·Ôs¡ Á|ü<XŸ À, düe÷CŸyê~

bÕغ Á|üuÛ ÑT‘·«+ 2011˝À n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ e∫Ãq ‘·sê«‘·, mH√ï |ò üTs¡¸D\T

ñ‘·ŒqïeTj·÷´sTT. eTT»|òüsYq>∑sY Væ≤+kÕø±+&É Ç{°e* dü+e‘·‡sê˝À¢ |òüTÀs¡yÓTÆ+<äì

#ÓbÕŒ*. M{Ï À #ê˝≤ |òüTs¡D˝À¢ ø£ |ü<äΔ‹ Á|üø±s¡+ ÄsYmdtmdt, <ëì dü+düú\ Á|üyTj·T+

ø£qã&ÉT‘√+~.

11

eT<Ûä Á|ü<XŸ, ø£sêï≥ø£ À¢ ;CÒ|” Á|üuÛÑT‘ê«\ bÕ\q˝À yÓTÆHê]{° eT‘·düTÔ …’q

eTTdæ¢eTT\T, Á¬ø’düÔe⁄\T ñuÛÑj·TT\ MT<ë <ë&ÉT\T dü+K´, rÁe‘· ô|]>±sTT.

2013 dü+e‘·‡s¡+˝À <Xyê´|üÔ+>± 828 eT‘·|üs¡yÓTÆq dü+|òüT≥q\T #√≥T

#düTø√>± yê{Ï À 133 eT+~ Á|ü»\T #·ìb˛j·÷s¡T. 2,269 eT+~ >±j·T|ü&ܶs¡T.

dü‘· + ø£≥Te⁄>± ñ+≥T+~. nsTTHê n~ $düà]+#·sêì~` 16e ˝ÀødüuÛÑ mìïø£ À¢

\_Δ bı+<ä&É+ ø√dü+ Á|ü»\qT eT‘·|üs¡+>± q÷{ÏøÏ q÷s¡T bÕfió¢ $uÛÑõ+#+<äTπø Ç˝≤+{Ï

|òüTs¡D\qT ‘·j·÷s¡T #XÊs¡T. Ç$ ˝ÖøÏø£ Á|üC≤kÕ«$Tø£ X≈£îÔ\≈£î Çy=ø£ ôV≤#·Ã]ø£. <äè&ÛÉ

sê»ø°j·T dü+ø£\Œ+‘√ |ü≥Tº<ä\‘√ eT‘· sê»ø°j·÷\qT >∑{Ϻ>± Á|ü‹|òüT{Ï+#ê*. n|ü⁄Œ&ÉT

e÷Á‘·yT eT‘· kÕeTs¡dü +, Á|ü»\ eT<Ûä ◊ø£ ‘·, Á|ü>∑‹ kÕ<Ûä eTe⁄‘êsTT.

ñÁ>∑yê<ä+

ñÁ>∑yê<ä <ë&ÉT\T <X+ $_Ûqï ÁbÕ+‘ê˝À¢ »s¡T>∑T‘·÷H ñHêïsTT. ñÁ>∑yê<ëìøÏ

eT÷\+ nHø£ s¡ø±\T>± ñqï eT‘· dü+ã+<Ûä n‹yê<äyT. eTTdæ¢+ düe÷»+˝Àì ø=ìï

rÁeyê<ä X¯≈£î Ô\ Vü≤dü Ô+ ñqï ñÁ>∑yê<ä Væ≤+kÕø±+&É dü+|ò üT≥q\T n˝≤π>

ø=qkÕ>∑T‘·Tqï|üŒ{Ïø°.. e÷ …>±yéT, eTø±ÿ eTd”<äT, nJàsY wüØ|òt, dü+¬sa≤‘ê mø‡Áô|dt\˝À

»]–q ñÁ>∑yê<ä ù|\Tfi¢ yÓqTø£ e÷Á‘·+ Væ≤+<äT‘·« n‹yê<ä X≈£îÔ\T ñHêïsTT. áXÊHê´q

rÁeyê<ä Væ≤+kÕø±+&É À <äTs¡Vü≤+ø±s¡ Á>∑÷|ü⁄\ Á|üyTj·T+ ñ+~.

ñÁ>∑yê<ä eTTsƒê\T |ü⁄≥Tº≈£îsêe&ÜìøÏ eT‘· dü+ã+<Ûä n‹yê<ä+, eT‘·‘·‘·«+,

C≤‘· _Ûe÷q X≈£îÔ\T ø±s¡DeTe⁄‘·THêïsTT. M{Ïô|’ ø£\dæø£≥Tº>± ñ<ä $T+#ê*‡ ñ+~.

ñÁ>∑yê<ä <ë&ÉT\qT ìs√~Û+#ê\Hêï, ñÁ>∑yê<äT\ HÓ{ŸesYÿ\qT |üdæ>∑{≤º\Hêï >∑{Ϻ #·s¡ \T

rdüTø√e&É+ nedüs¡+. nsTT‘ ñÁ>∑yê<ä+ n<äT|ü⁄ ù|]≥ ne÷j·Tø£ eTTdæ¢+ j·TTe‘·qT

\ø£å +>± #düTø√&É+, $eø£å Á|ü<ä]Ù+#·&É+ Ä|ærsê*. ‘·|ü⁄Œ&ÉT πødüT˝À¢ j·TTe≈£î\qT

Ç]øÏ+#˚ uÛÑÁ<ä‘ê<äfi≤\ô|’, b˛©düT n~Ûø±s¡T\ô|’ #·s¡´ rdüT≈£îì rsê*. Ç˝≤+{Ï

j·TTe≈£î\T Bs¡Èø±\+ C…’fi¢ À eT–Z ø√s¡Tº rs¡TŒ\‘√ $&ÉT<ä …’q|ü⁄Œ&ÉT sê»´+ yê]øÏ

|ü]Vü‰s¡+ #Ó*¢+#ê*. #·≥º$s¡T<äΔ ø±s¡ ø£ ≤bÕ\ ìs√<Ûäø£ #·≥º+˝Àì ìs¡+≈£îX ìã+<Ûäq\qT

‘=\–+#ê*.

12

$∫äqï X≈£îÔ\ nD∫y‘·

ÁbÕ+rj·T <äTs¡Vü≤+ø±s¡ X≈£îÔ\T, dü+≈£î∫‘· Á|üjÓ÷»Hê\ |üs¡yÓTÆq, C≤‹ ≈£î\

dü+ã+<ÛäyÓTÆq ñÁ~ø£Ô‘·\T <X+ $_Ûqï ÁbÕ+‘ê˝À¢ ‘· …‘êÔsTT. ñ‘·Ôs¡ uÛ≤s¡rj·TT\ô|’

eTT+u≤sTT, eTVü‰sêÁwüº À¢ m+mHémdt, •eùdq\ <ë&ÉT\T— ãj·T{Ï yês¡T sêÁwüº+ e~*

yÓfi≤¢\qï &çe÷+&é nHø£ eT+~ uÛ≤s¡‘· bÂs¡T\ J$‘ê\qT Á|üuÛ≤$‘·+ #dæ+~. áXÊq´

ÁbÕ+‘· Á|ü»\≈£î $<«wü|üP]‘·yÓTÆq yÓTsTT Ÿ‡ (ùV≤{Ÿ yÓTsTT Ÿ‡) , u…~]+|ü⁄\ |òü*‘·+>±

<äøÏåD≤~q ø=ìï #√≥¢ qT+∫ yês¡T ‘·eT ÁbÕ+‘êìøÏ bÕ]b˛e\dæ e∫Ã+~.Ç{°e Ò

<Xsê»<Ûëì &Ûç©¢ À áXÊq´ uÛ≤s¡rj·TT\ô|’ C≤‹$eø£å <ë&ÉT\T »]>±sTT. eTs√e+ø£

áXÊq´+˝À n‹yê<äT\T Væ≤+B e÷{≤¢& ø±]à≈£î\qT \ø£å +>± #düT≈£îì #·+ù|XÊs¡T.

á $∫äqïø£s¡, Á|ür|òü÷‘· <ë&ÉT\qT ø£]ƒq+>± nD∫yj·÷*. Ç˝≤+{Ï <ë&ÉT\ yÓqTø£

ñqï dü+düú\qT Hêj·T≈£î\qT •øÏå+∫rsê*. uÛ≤s¡‘·<X+˝Àì @ ÁbÕ+‘·+˝ÀHÓ’Hê düπs

J$+#·&ÜìøÏ, $<ä quÛÑ dæ+#·&ÜìøÏ Ò<ë |üì #düTø√&ÜìøÏ uÛ≤s¡‘· bÂs¡T\≈£î ñqï

Vü≤≈£îÿqT >∑{Ϻ>± |ü]s¡øÏå+#ê*.

eTVæ≤fi¯\ô|’ Væ≤+kÕø±+&É

>∑‘· ˝ÀødüuÛÑ mìïø£\ ‘·sê«‘· >∑&É∫q ø±\+ eTVæ≤fi\ô|’ Hsê\T yÓqTø£+»

Ò≈£î+&Ü Ä+<√fiqø£s¡ kÕúsTT˝À ô|s¡T>∑T‘·THêïsTT. Ç~ ø£ Á|ü<ÛëqyÓTÆq C≤rj·T düeTdü >±

e÷]+~.eTVæ≤fi¯\ô|’, ∫qï ej·TdüT‡ ne÷àsTT\ô|’ n‘ê´#êsê\T, kÕeT÷Væ≤ø£

n‘ê´#êsê\T <˚X¯yê´|üÔ+>± #√≥T#˚düT≈£î+≥THêïsTT. j·TTe‘·T\ô|’, ∫Hêïs¡T\ô|’

»s¡T>∑T‘·Tqï …’+–ø£ <ë&ÉT\T, Væ≤+kÕø±+&É eTØ uÛÑj·÷qø£+.&Ûç©¢ À ìs¡“¤j·T πødüT ‘·sê«‘·

@sêŒ≥T #dæq »dæºdt C… mdt es¡à ø£$T{° dü$es¡yÓTÆq ìy~ø£ düeT]Œ+∫+~ .eTVæ≤fi\ô|’

Væ≤+kÕø±+&É≈£î dü+ã+~Û+∫q #·{≤º\˝À rdüT≈£îsêe\dæq dæbòÕs¡düT\ô|’ á ìy~ø£

#·ø£ÿ{Ï dæbòÕs¡düT\T #dæ+~. |òü*‘·+>± bÕs¡¢yÓT+≥T ÁøÏ$Tq Ÿ ˝≤ dües¡D #·≥º+ #dæ+~.

kÕeT÷Væ≤ø£ n‘ê´#ês¡+, ∫Hêïs¡T\ô|’ n‘ê´#ês¡+, Ç‘·s¡ …’+–ø£ Hsê\≈£î ø£]ƒq •ø£å\T

Ç+<äT˝À #sêÃs¡T.nsTT‘ es¡à ø£$T{° #dæq dædü …’q dæbòÕs¡düT\T Ç+<äT˝À #s¡Ã Ò<äT.

eTVæ≤fi\ô|’ »s¡T>∑T‘·Tqï Væ≤+düqT ‘·T<äeTT{Ϻ+#·&ÜìøÏ »]ù| b˛sê≥+ n≥T

sê»ø°j·T Ç≥T kÕe÷õø£ s¡+>±\˝À πø+Á<ä kÕúq+ eVæ≤+#ê*. #·{≤º\T #ùdÔ #ê\<äT.

13

eTVæ≤fi\ô|’ Hsê\qT ø£]ƒq+>± nD∫yj·T&ÜqøÏ πø+Á<ä sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«\ yÓ’|ü⁄ qT+∫

sê»ø°j·T ∫‘·ÔXó~Δ ñ+&Ü*. |ü•ÃeT u…+>± Ÿ e+{Ï sêÁwüº+˝À >∑&É∫q eT÷&fi¢ À

H˚sê\ dü+K´ Ä+<√fi¯qø£s¡+>± ô|s¡>∑≥+ ~Á>±“¤+‹ ø£*–düTÔ+~. >∑{Ϻ |ü≥Tº<ä\‘√

düeTdü ô|’ b˛sê&Ü\+fÒ, dü+ã+~Û‘· sêÁwüº j·T+Á‘ê+>∑+ ≈£L&Ü m+‘· eTTK´ bÕÁ‘·

eVæ≤+#ê˝À Ç~ dü÷∫k Ô+~.

md”‡\T md”º\T

kÕe÷õø£ nD∫y‘·qT, ≈£î\ $eø£åqT , Ä~yêd”\ô|’ <ä[‘·T\ô|’ Væ≤+kÕø±+&ÉqT

qj·÷ ñ<ës¡yê<ä $<ÛëHê\T rÁe+ #˚XÊsTT. 2010` 2012 eT<Ûä´ <ä[‘·T\ô|’

Væ≤+kÕø±+&É πødüT\T 18 XÊ‘·+ ô|]>±sTT. n+≥sêì‘·q+ Ä#êsê\T Ç+ø±

ø=qkÕ>∑T‘·THêïsTT. b˛düTº\ s¡<äT›, ìj·÷eTø±\ô|’ ìùw<Ûä+, #ê˝≤ ùde\ Á|üsTTy{°ø£s¡D

ø±s¡D≤\ e\¢ Á|üuÛÑT‘·«+˝À, Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑+˝À md”‡, md”º\≈£î ]»πs«wüHé ñ<√´>±\

dü+K´ ‘·–Zb˛sTT+~. nsTT‘ n< düeTj·T+˝À Á|üsTTy≥T s¡+>∑+˝À ]»πs«wüHé\T

Á|üyXô|≥º&É+˝À Á|üuÛÑT‘·«+ $|òü\yÓTÆ+~. düVü≤» eqs¡T\ <√|æ&û, ìyêdæ‘· uÛÑ÷eTT\

kÕ«BÛq+, nsTT<√ n~Ûø£s¡D+˝À |æÇmdt@ (ô|kÕ) #·≥º+˝À bı+<äT|üs¡∫q s¡ø£åD\

ñ\¢+|òüTq\T... M≥ìï{Ï e\¢ Ä~yêd”\ J$‘ê\ô|,’ JeHê<Ûësê\ô|’ rÁe Á|üuÛ≤e+

|ü&ÉT‘√+~.

yÓTÆHê]{°\T

dü#êsY ø£$TwüHé dæbòÕs¡düT\ yÓTT≈£îÿã&ç neT\T e\¢ Á|üjÓ÷»q+ dæ~Δ+#· Ò<äT.

Á|ü<Ûëq s¡+>±\˝À eTTdæ¢eTT\ |ü≥¢ $eø£å n˝≤π> ø=qkÕ>∑T‘·÷H ñ+~. ñ<√´>±\˝À

eTTdæ¢eTT\≈£î 10 XÊ‘·+ ]»πs«wüHé≈£î dü+ã+~Û+∫ s¡+>∑Hê<∏é $TÁXÊ ø£$TwüHé dæbòÕs¡düT\qT

Á|üuÛÑT‘·«+ ˙s¡T >±]à ydæ+~. BìøÏ ‘√&ÉT ne÷j·Tø£ eTTdæ¢+ j·TTe≈£î\qT {≤¬sZ{Ÿ

#j·T&É+, yê]ì n+&ÉsY Á≥j·T Ÿ‡>± dü+e‘·‡sê\ ‘·s¡ã&ç C…’fi¢ À ô|≥º&É+ #k Ô+~.

B+‘√ á es¡Z+˝À $düÔ è‘· kÕúsTT˝À nuÛÑÁ<ä‘· uÛ≤e+ Á|üã*+~.

;CÒ|” : ˇø£ ‹s√>∑eTq $∫äqï XøÏÔ

uÛ≤s¡rj·T »q‘ê bÕغ ø±+Á¬>dt≈£î m˝≤+{Ï Á|ü‘ê´e÷ïj·T+ #·÷|æ+#·&É+ Ò<äT.

yêdüÔyêìøÏ qj·÷ ñ<ës¡yê<ä $<ÛëHê\≈£î Ä bÕغ Ms¡ nqTj·÷sTT. Ä]úø£ $<ÛëHê\≈£î

14

dü+ã+~Û+∫q+‘· es¡≈£î ;CÒ|” <äèø£Œ<∏ä+˝À ≈£L&Ü m˝≤+{Ï ‘&Ü Ò<äT.n~ Væ≤+<äT‘·«

uÛ≤eC≤\+ MT<ä Ä<Ûës¡|ü&çq, ã&Ü yê´bÕs¡T\≈£î nqT≈£L\yÓTÆq $T‘·yê<ä bÕغ.

;CÒ|”, <ëì e÷‘·èø£ nsTTq sêÁw”ºj·T dü«j·T+ùdeø dü+|òtT\T ãj·T≥ô|fÒº

uÛ≤eC≤\+ Ä<ÛäTìø£ ˝ÖøÏø£ sê»´ dü«bÕïìøÏ ã<äΔ$s¡T<äΔ+. Væ≤+<ä÷ ªn~Ûø£ dü+U≤´ø£

ÁbÕ‹|ü~ø£μ (yÓTC≤]fÒ]j·THé bÕ¢{ŸbòÕ+) <ëì eT‘·‘·‘·« sê»ø°j·÷\≈£î eT‘·‘·‘·«

Væ≤+kÕø±+&É≈£î Á|ü<Ûëq eqs¡T. n\Œdü+U≤´ø£ eT‘·‘·‘ê«ìøÏ }|æ] b˛düTÔqï~, Á|ü»\

◊ø£ ‘·≈£î eTT|ü⁄Œ>± e÷]q~ á n~Ûø£dü+U≤´ø£ eT‘·‘·‘·« yê<äyT.

Á|ü<Ûëq eT+Á‹ nuÛÑ ]Δ>± Á|üø£{Ï+∫q qπs+Á<ä yÓ÷&û, ;CÒ|” n<˚|üì>±

}<äs¡>=&ÉT‘·Tqï ª>∑T»sê‘Y yÓ÷&É˝Ÿμ bÕ\q ˇø£ uÛÑj·÷qø£ yêdüÔyêìï ãj·T≥

ô|&ÉT‘·THêïsTT. ã&Üyê´bÕsêìøÏ, ø±s=Œπs≥¢≈£î ÁbÕ|üø£+ ø£*Œ+#·&É+, n< düeTj·T+˝À

ñÁ>∑eT‘·‘·‘·«+ Á|ü<ä]Ù+#·&É+ nH˚~ Á|üe÷<äø£s¡yÓTÆq ø£\sTTø£. BìøÏ ÁbÕ‹ì<Ûä´+

eVæ≤+#~ yÓ÷&û, Äj·Tq >∑T»sê‘Y yÓ÷&É Ÿ.

ø±s=Œπs≥¢≈£î $‘·s¡D MT<ä Ä<Ûës¡|ü&çq≥Te+{Ï~ á >∑T»sê‘Y yÓ÷&É˝Ÿ.

ø±]à≈£î\≈£î n‹ ‘·≈£îÿe y‘·Hê\T, b˛wüD Ò$T m≈£îÿe>± ñ+&É≥+, e÷‘ê•Xó eTs¡D≤\

πs≥T m≈£îÿe>± ñ+&É≥+ e+{Ï |òüTÀs¡yÓTÆq kÕe÷õø£ dü+πøåeT dü÷N\T á yÓ÷&É Ÿ≈£î

$•wüº‘·qT #ê{Ï#ÓãT‘êsTT.

;CÒ|” ñqï‘·kÕúsTT n$˙‹‘√ ≈£î[¢b˛sTT+~. mHé&ç@ Vü≤j·÷+ Hê{Ï f…*ø±+,

u§>∑TZ πøåÁ‘ê\ πø{≤sTT+|ü⁄˝À¢H nHø£ yÓT>± kÕÿeTT\ eT÷˝≤\T ñHêïsTT. ø£sêï≥ø£ À

j·T&É÷´s¡|üŒ Hêj·Tø£‘·«+˝À |òüTÀs¡+>± n|üU≤´‹ bÕ …’q ;CÒ|” Á|üuÛÑT‘·«yT Ä Á|üuÛÑT‘·«+˝ÀH

uÛ≤>∑yÓTÆq yÓTÆì+>¥ e÷|òæj·÷‘√ ø£*dæ ÁãVü‰à+&ÉyÓTÆq >∑qT\ ≈£î+uÛÑø√D≤ìøÏ bÕ\Œ&ç+~.

eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ ;CÒ|” Á|üuÛÑT‘·«+˝À eT+Á‹ ‘·sê«‘· eT+Á‹ ˝Àø±j·TTø£Ô $#ês¡D˝À

n$˙‹|üs¡T\T>± >∑T]Ô+#·ã&ܶs¡T. düVü≤»eqs¡T\ Á|üsTTy˚{°ø£s¡D, <√|æ&û\qT

nqTeT‹+#·&É+˝À ;CÒ|” ]ø±s¡T¶ ø±+Á¬>dt≈£î @ e÷Á‘·+ rdæb˛<äT.

eT‘·‘·‘·« sê»ø°j·÷\‘√ ñHêà<ä|ü⁄ <ë&ÉT\≈£î ‘Ó>∑ã&çq dæ>∑TZ#≥T yês¡dü‘·«+

;CÒ|” kı+‘·+. 1992 Hê{Ï u≤Á; eTd”<äT ≈£L*Ãy‘·, 2002 Hê{Ï >∑T»sê‘Y ;uÛÑ‘·‡

e÷s¡Dø±+&É, Ç{°e* eTT»|òüsYq>∑sY n\¢s¡T¢ Ä bÕغ Nø£{Ï #·]Á‘·≈£î kÕøå±´\T.

Væ≤+<äT‘·« uÛ≤eC≤\+ yêdüÔyêìøÏ esêíÁXeT <Ûäs¡à+ MT<ä Ä<Ûës¡|ü&ç s¡÷bı+~+~.

kÕe÷õø£+>± n~ e÷s¡TŒqT n+^ø£]+#·ì kÕ+Á|ü<ësTTø£, ‹s√>±$T ‘·‘·«+. ø±ãfÒº,

15

;CÒ|” bÕ\q ñqï Ò<ë Ä bÕغ ã\+>± ñqï eT<Ûä Á|ü<XŸ, sê»kÕúHé e+{Ï sêÁcÕº À¢

ôw&É÷´ Ÿ¶ ≈£î˝≤\T, ‘Ó>∑\ MT<ä n‘· ~Ûø£+>± <äTsêàsêZ\≈£î bÕ\Œ&É≥+ j·÷<äè∫äø£+

ø±<äT.

;CÒ|” m+‘·>± ‘·q yÓ÷&É˝Ÿ n_Ûeè~Δì, düT|ü]bÕ\qqT >∑T]+∫

#Ó|ü⁄Œ≈£îqï|üŒ{Ïø°, n<=ø£ Á|ür|òü÷‘·, ‹s√>±$T qeT÷Hê nqï~ yêdüÔe+.

yêeT|üøå±\ Á|ü‘ê´e÷ïj·T $<ÛëHê\T

ø±+Á¬>dt ;CÒ|”\ sê»ø°j·÷\ qT+∫ yê{Ï $<ÛëHê\ qT+∫ <XÊìï ø±bÕ&Ü*.

Ä]úø£ kÕe÷õø£, sê»ø°j·T s¡+>±\˝À Á|ü‘ê´e÷ïj·T $<ÛëHê\T. d”|”◊(m+), Ç‘·s¡

yêeT|üøå±\T n˝≤+{Ï Á|ü‘ê´e÷ïj·÷ìï s¡÷bı+~+#êsTT.á Á|ü‘ê´e÷ïj·T $<ÛëHê\T

á ~>∑Te ù|s=ÿqï Á|ü<Ûëq n+XÊ\T ø£*– ñ+{≤sTT:

(1) ˝ÖøÏø£yê<ä+, C≤rj·T düyÓTÆø£ ‘·\ s¡ø£åD (2) e´ekÕj·T dü+ã+<Ûë\

Á|üC≤kÕ«$Tø£ |ü]es¡Ôq+,uÛÑ÷dü+düÿs¡D\T— ¬s’‘·T\≈£î –≥Tºu≤≥T <Ûäs¡\T (3) ñ‘êŒ<äø£

X≈£îÔ\qT n_Ûeè~Δ #ùd, ñbÕ~Ûì >∑]w”ºø£]+#, Ä]úø£ kÕe÷õø£ ndüe÷q‘·\qT ‘·–Z+#

dü«j·T+düeTè<äΔ Ä]úø£ e´edüú eT]j·TT n_Ûeè~Δ |ü<∏ä+ (4) nedüs¡yÓTÆq sêC≤´+>∑|üs¡yÓTÆq

e÷s¡TŒ\‘√ Á|üC≤kÕ«$Tø£ eT]j·TT düe÷K´ sê»ø°j·T e´edüú (5) ÁXÊ$T≈£î\ Vü≤≈£îÿ\T,

yê] ø£ dü JeHê<Ûës¡+, kÕe÷õø£ uÛÑÁ<ä‘·\ s¡ø£åD (6)Á|üD≤[ø±ã<äΔyÓTÆq n_Ûeè~Δ,

dü+‘·T*‘· eè~Δ(7)kÕe÷õø£ Hê´j·T+, ≈£î\ $eø£å ìs¡÷à\q, eTVæ≤fi¯\ <ä[‘·T\

n\Œdü+U≤´≈£î\ Ä~yêd”\ Vü≤≈£îÿ\ |ü]s¡ø£åD (8) n$˙‹ ìs¡÷à\q≈£î >∑{Ϻ #·s¡ \T—

Hê´j·Te´edüú, mìïø£\ dü+düÿs¡D\T (9) n©q, dü«‘·+Á‘· $<XÊ+>∑ $<Ûëq ne\+ãq.

á Á|ü‘ê´e÷ïj·T $<ÛëHê\T á mìïø£\ Á|üD≤[ø£ ¬s+&√ uÛ≤>∑+˝À

$e]+#·ã&ܶsTT.

…|òtº H‘·è‘·«+˝Àì Á|üuÛÑT‘ê«\T πøs¡fi˝À nHø£ kÕs¡T¢, |ü•ÃeT u…+>± Ÿ À 34

dü+e‘·‡sê\T, Á‹|ü⁄s¡ À @&ÉT …|òtº Á|òü+{Ÿ Á|üuÛÑT‘ê«\T yê{Ï kÕúsTT˝À n$ neT\T

#j·T>∑*–q á Á|ü‘ê´e÷ïj·T $<ÛëHê\qT neT\T #dæ #·÷|æ+#êsTT. uÛÑ÷dü+düÿs¡D\T

düeTs¡ú+>± neT\T #j·T&É+— |ü+#êj·Tr e´edüú≈£î n~Ûø±sê\ $πø+ÁBø£s¡D— Á|üuÛÑT‘·«

|ü+|æD° e´edüúqT m≈£îÿe eT+~øÏ $düÔ]+|üCÒj·T&É+— ¬s’‘·T\T, ø±]à≈£î\ JeHê<Ûësêìï

ø±bÕ&É≥+— eT‘·kÕeTs¡kÕ´ìï, ˝ÖøÏø£yê<ëìï ì\u…≥º&É+.

16

dæ|æ◊(m+) bÕÁ‘·

qj·÷ ñ<ës¡yê<ä Ä]úø£ $<ÛëHê\ô|’, eT‘·‘·‘·«+ô|’, bÕ\ø£ es¡Z bÕغ\

kÕÁe÷»´yê<ä nqT≈£L\ yÓ’K]ô|’ d”|”◊(m+) ìs¡+‘·s¡ b˛sê≥+ kÕ–+∫+~.

<X+˝Àì ÁXÊ$Tø£ »qT\ |üøå±q <äè&ÛÉ+>± ì*∫+~. ÁXÊ$Tø£ es¡Z+, ¬s’‘ê+>∑+,

e´ekÕj·T ø±]à≈£î\T, #‹eè‘·TÔ\ yês¡T, dü+|òüT{Ï‘·, ndü+|òüT{Ï‘· s¡+>±\T ¬s+{Ï À

ñqï ñ<√´>∑T\ Vü≤≈£îÿ\ ø√dü+ b˛sê&ç+~.

<ä[‘·T\T, Ä~yêd”\T, eTVæ≤fi\T, n\Œdü+U≤´ø£ esêZ\T, yÓqTø£ã&çq esêZ\

Vü≤≈£îÿ\ |ü]s¡ø£åD ø√dü+ Á|üC≤kÕ«$Tø£+>± yê] |üø£å+ eVæ≤+∫+~.

ø±+Á¬>dt, ;CÒ|”\≈£î e´‹πsø£+>± Á|ü»\ eTT+<äT ˇø£ Á|ü‘ê´e÷ïj·T+

ñ+#˚+<äT≈£î dæ|æ◊(m+), ˝…|òtº bÕغ\T ˝ÖøÏø£ ø±+Áπ>ùd‘·s¡ bÕغ\‘√ düVü≤ø£]+∫

|üì#kÕÔsTT.

ø±+Á¬>dtqT, j·T÷|”@qT ‹s¡düÿ]+#ê*‡+~>± yT+ Á|ü»\≈£î $qï|ü+ #düTÔHêï+.

;CÒ|”ì <ëì $TÁ‘· |üøå±\qT z&ç+#·+&ç, yê{Ïì n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ sê≈£î+&Ü

ìs√~Û+#·+&ç.

Á|ü‘ê´e÷ïj·T+ ø√dü+...

dæ|æ◊(m+), yêeT|üøå±\qT ã\|üs¡#·+&ç

dæ|æ◊(m+)≈£î zfÒdæ eT<䛑·T Çe«e\dæ+~>± Á|ü»\≈£î y˚T+ n|”Œ\T

#˚düTÔHêïeTT. ˝ÖøÏø£`Á|üC≤kÕ«$Tø£ |ü⁄Hê<äT\qT >∑{Ϻ|ü]#˚+<äT≈£î, Á|üC≤qT≈£L\

Á|ü‘ê´e÷ïj·T $<ÛëHê\≈£î ˝ÀødüuÛÑ À ã\yÓTÆq dæ|æ◊(m+) eT]j·TT yêeT|üøå±\ ñìøÏ

ˇø£ ÁbÕ‹|ü~ø£ ne⁄‘·T+~.

˝ÖøÏø£, Á|üC≤kÕ«$Tø£ Á|ü‘ê´e÷ïj·T+ ø√dü+

ø±+Á¬>dt ‹s¡düÿ]+#·+&ç, ;CÒ|”ì z&ç+#·+&ç

dæ|æ◊(m+)≈£î zfÒj·T+&ç

yêeT|üøå±\qT ã\|üs¡#·+&ç

17

Á|ü‘ê´e÷ïj·T Ä]úø£ $<ÛëHê\ ø√dü+

Á|ü‘ê´e÷ïj·T n_Ûeè~Δ e÷s¡Z+

dæ|æ◊(m+) ~>∑Te Ä]úø£ $<ÛëHê\ ø=s¡≈£î ø£èwæ #düTÔ+~.

- &çe÷+&é ô|]π>+<äT≈£î nqTe⁄>± »HêìøÏ |üP]Ô ñbÕ~Û ø£*Œ+#·≥+ eT]j·TT

yê] #‘·T˝À¢øÏ &ÉãT“ #πs+<äT≈£î |üP]Ô ñbÕ~Û‘√ ≈£L&çq dü+|üPs¡í n_Ûeè~Δ.

- <Ûäì≈£î\, ø±s=Œπs{Ÿ\ ˝≤uÛ≤\ô|’ |üqTï\ <ë«sê eqs¡T\qT $düÔè‘· |üs¡#·≥+,

q\¢<Ûäq+, nÁø£eT dü+bÕ<äq |üs¡T\T, |üqTï m>∑y˚‘·<ës¡¢ô|’ <ë&ÉT\T, $˝≤dü

edüTÔe⁄\ô|’ n~Ûø£ |üqTï\ <ë«sê n_Ûeè~ΔøÏ eqs¡T\qT düeT≈£Ls¡TÃø√e≥+.

- e´ekÕj·T ñ‘·Œ‹Ô eT]j·TT |ü]XÀ<Ûäq˝À Á|üuÛÑT‘·« ô|≥Tºã&ÉT\qT ô|+#·≥+.

- uÛÖ‹ø£ eT]j·TT kÕe÷õø£ eTÚ*ø£ kÂø£sê´\≈£î eqs¡T\qT πø{≤sTT+#·≥+`

n+fÒ $<äT´‘Y, Á|üC≤ s¡yêD≤, πse⁄\T, bÕsƒ¡XÊ\\T, ø± ÒJ\T eT]j·TT Á|üuÛÑT‘·«

ÄdüT|üÁ‘·T\T.

- uÛÑ]+#· Òì $˝≤dü edüTÔe⁄\≈£î ‘·|üŒ Á|üC≤ $ìjÓ÷>±ìøÏ ñ|üjÓ÷>∑|ü& edü÷Ô‘·Œ‹ÔøÏ

nqT≈£L\‘·.

- bÂs¡T\≈£î edüTÔe⁄\qT düeT≈£Ls¡Ã≥+ eT]j·TT ô|≥Tºã&çøÏ nedüs¡yÓTÆq $‘·ÔHê\T,

ms¡Te⁄\T, $<äT´‘Y,&ûõ Ÿ\qT dü_‡&û\‘√ Á|üuÛÑT‘·«+ n+~+#·&É+.

- m≈£îÿe ñbÕ~ÛøÏ neø±X+ ø£*Œ+# ∫qï eT<Ûä ‘·s¡>∑‹ dü+düú\ b˛{°‘·‘ê«ìï

ô|+#˚+<äT≈£î nedüs¡yÓTÆq Á|ü‘˚´ø£ #=s¡e\T eT]j·TT |ü]XÀ<Ûäq, n_Ûeè~ΔøÏ

Áb˛‘ê‡Vü≤ø±\qT n+~+#·≥+.

- Á|üdüTÔ‘· uÛ≤s¡‘· õ&ç|æ À |ü~XÊ‘êìøÏ yê]¸ø£ Á|üD≤[ø± Ks¡TÃ ô|+#·≥+.

- Á<äe´ u≤<Ûä ‘· eT]j·TT ã&Ó®{Ÿ j·÷»e÷q´ #·≥º s¡<äT›, sêÁwüº, πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«\T

~«rj·T uÛ≤>∑+

18

kÕe÷õø£ Ks¡TÃø√dü+ ‘·|üŒìdü]>± πø{≤sTT+#ê*‡q ø£ dü yÓTT‘êÔ\qT ìπs›•+#ê*.

- Á<äe´ ô|≥Tºã&ç sêø£b˛ø£\ô|’ ø£+Á{Àfi¢qT eT∞¢ $~Û+#·≥+

- Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ u≤´+≈£î\, ;e÷ dü+düú\˝À Á|üuÛÑT‘·«yê{≤ ‘·–Z+|ü⁄qT Ç+‘·{Ï‘√

ì*|æyj·T≥+ eT]j·TT ÁbÕ<Ûëq´‘ê s¡+>±ìøÏ s¡TD≤\T Ç#Ã+<äT≈£î >∑{Ϻ>± ø£≥Tºã&ç

ñ+&É≥+.

- Á<äe´ s¡+>∑+˝Àì nìï Áø£eTãB›ø£s¡D n<Ûë]{°\T bÕs¡¢yÓT+{Ÿ≈£î »yêãT<ëØ>±

ñ+&É≥+ eT]j·TT #·≥ºdüuÛÑ |üs¡ yø£åD≈£î ˝Àã&ç ñ+&É≥+.

eqs¡T\T düMTø£s¡D

Bs¡Èø±*ø£ ø±|æ≥ Ÿ ¬>sTTHé‡ |üqTïqT |ü⁄qs¡T<ä›]+#·≥+ <ë«sê ôdŒ≈£î´ Ò{Ïyé ø±|æ≥ Ÿ

¬>sTTHé‡ô|’ |üqTï\T yj·T≥+ eT]j·TT ôd≈£L´]{°\ ˝≤yê<M\ |üqTï $~Û+|ü⁄.

- q\¢ <Ûäq+, Á|ü‘´øÏ+∫ dæ«dt u≤´+≈£î\T eT]j·TT Ç‘·s¡ |üqTï dü«sêZ\˝À <ë#·T≈£îqï

kıeTTà yÓ*øÏ r‘·≈£î #·s¡ \T

- n‘· +‘· <Ûäì≈£î\ô|’ dü+|ü<ä |üqTï ô|+#·≥+ eT]j·TT yês¡dü‘·« dü+|ü<ä |üqTï

Á|üy˚X¯ô|≥º≥+

- e÷]wüdt Ç‘·s¡ <XÊ\‘√ ≈£î<äTs¡TÃ≈£îqï <ä«+<ä« |üqTï\ ìyês¡D ˇ|üŒ+<ë\qT

düMTøÏå+#·≥+ <ë«sê e÷]wüdt <ës¡T\ eT÷dæy‘·.

- Ä<ëj·÷ìøÏ >∑+&ç |ü& $<Ûä+>± ‘·–Z+#·≥+ ø±≈£î+&Ü düeTs¡Δe+‘·+>± #·≥ºã<ä›yÓTÆq

|üqTï\ πs≥¢qT ô|+#·≥+ <ë«sê ø±s=Œπs{Ÿ ˝≤uÛ≤\ |üqTïqT ô|+#ê*.

- uÛ≤s¡‘Y À ñqï ÄdüTú\‘√ dü+ã+<Ûä+ ñqï $<o ø£+ô|˙\ yê{≤\qT n+‘·sê®rj·T

ã~© #dæq dü+<äsꓤ\˝À ø±|æ≥ Ÿ¬>sTTHé |üqTï\ $~Û+|ü⁄.

- Á|üdüTÔ‘· Á<äe´ ndüeT‘·÷ø±ìï ø£ dü+ bÕøÏåø£+>± nsTTHê dü]#dæ sêÁcÕº\≈£î

n~Ûø£ πs≥T e#˚Ã≥T¢ #·÷dæq ‘·s¡Tyê‘· e÷Á‘·y˚T õmdt{Ï(edüTÔùde\ |üqTï)

$ìjÓ÷>∑+˝ÀøÏ ‘e≥+.

Ä]úø£s¡+>∑ Áø£eTãB›ø£s¡D

Á<äe´+ô|’ sê»´ n<äT|ü⁄ m≈£îÿe>± ñ+& $<Ûä+>±, n_Ûeè~Δ Á<äe´ |ü⁄qs¡T<äΔs¡D≈£î

dæ|æ◊(m+) ø£èwæ #düTÔ+~.

- ‘êsêb˛sY ø£$T{° dæbòÕs¡T‡\ yTs¡≈£î ô|≥Tºã&ç U≤‘ê |üP]Ô ø£q«s¡ºãT*{Ï ~X>±

#˚düTÔqï Á|üj·T‘êï\ $s¡eTD, Á<äe´ ô|≥Tºã&ç sêø£b˛ø£\ô|’ ø£+Á{Àfi¯ó¢ ‹]–

$~Û+|ü⁄.

19

- $<o dü+kÕú>∑‘· eT<äT|ü⁄<ës¡T¢(m|òt◊◊) bÕ]ºdæù|≥Ø H√≥¢ $ìjÓ÷–+#·&É+ô|’

ìùw<Ûä+, ôdŒ≈£î´ Ò{Ïyé ô|ò’HêHé‡ ìùw<Ûä+

- Á|üsTTy˚≥T s¡+>∑+˝À u≤´+≈£î\≈£î ø=‘·Ô>± ˝…’ôdHé‡\ C≤Ø Áø£e÷ìï ‘·ø£åDy˚T

ì\T|ü⁄<ä\ #j·T≥+ eT]j·TT u≤´+øÏ+>¥ Áø£eTãB›ø£s¡D(dües¡D) #·≥º+ 2012

düMTø£å

- uÛ≤s¡rj·T u≤´+≈£î\qT $<o u≤´+≈£î\T kÕ«BÛq+ #düTø√e&Üìï ìs√~Û+#·&É+.

- ã&Ü yêDÏ»´ dü+düú\T ‘·eT ÁbÕC…≈£îº\ qcÕº\qT u≤´+≈£î\≈£î ã<ä ≤sTT+#·&Üìï

ìs√~Û+#·&ÜìøÏ >∑{Ϻ #·s¡ \T, eT]j·TT s¡TD≤\ m>∑y‘·<ës¡¢ô|’ ø£]ƒq #·s¡ \T

- ;e÷ s¡+>∑+˝À m|òt&ç◊ |ü]$T‹ì 26 qT+∫ 49XÊ‘êìøÏ ô|+# Á|ü‹bÕ<äq

ñ|üdü+Vü≤s¡D

- ô|q¸Hé ì<ÛäT\ Á|üsTTy{°ø£s¡D ñ+&É<äT, ô|q¸Hé eT]j·TT uÛÑ$wü ì<ÛäT\qT kÕºø

e÷¬sÿ≥¢≈£î eT[¢+|ü⁄ »s¡>∑<äT.

eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\T

dæ|æ◊(m+) ~>∑Te yê{Ïø√dü+ |üì#düTÔ+~

- eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\≈£î Á|üuÛÑT‘·« ô|≥Tºã&ÉT\ ô|+|ü⁄, $<äT´‘Y, s√&ÉT¢, ¬s’ Ò«,

ø£eT÷´ìπøwüqT¢, πse⁄\T, $e÷HêÁXj·÷\≈£î ‘·–qìï Á|üD≤[ø± ì<ÛäT\ πø{≤sTT+|ü⁄

- ˙{Ï eqs¡T\ Á|üsTTy{°ø£s¡D ì*|æy‘·

- C≤rj·T dü«j·T+ düeTè~Δ Á|üjÓ÷CHê\≈£î nqT>∑TD+>± Ç+<∏äq eT]j·TT f…*ø±+

s¡+>∑ $<ÛëHê\ düMTø£å, $<äT´‘Y eT]j·TT f…*ø±+ |ü]ø£sê\ ‘·j·÷ØøÏ <oj·T

e÷¬sÿ{Ÿ $ìjÓ÷>∑+

- Á|üsTTy≥T $<äT´‘Y ‘·j·÷Ø<ës¡¢¬≈£î nqT≈£L\yÓTÆq <Û√s¡DT\qT ‘=\–+#·&É+,

|ü+|æD° ø£+ô|˙\ Á|üsTTy{°ø£s¡D, Á|üsTTy≥T dü+düú\≈£î |ü≥ºD≤\ n|üŒ–+‘·\qT

ì*|æy˚‘·

- $<äT´‘Y #·≥º+ 2003 düMTø£å

- Á>±MTD ÁbÕ+‘ê\˝À dü+<Ûëj·Tø£‘·(ø£HÓøϺ${°) eT]j·TT f…*ø±+ yê´|æÔì

ô|+bı+~+#+<äT≈£î M\T>± f…*ø±+ $<ÛëHê\ e÷s¡TŒ

- Áu≤&éu≤´+&é yê´|æÔ ô|+|ü⁄<ä\ eT]j·TT n+<ä]ø° n+<äTu≤≥T˝À Ç+≥¬sï{Ÿ

- |æ|æ|æ e÷s¡Z+˝À eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\ Á|üsTTy{°ø£s¡Dô|’ düMTø£å

20

- Ç|üŒ{Ïπø qMø£]+#·ã&çq <oj·T $e÷HêÁXj·÷\ $wüj·T+˝À |æ|æ|æ $<Ûëq+

ñ+&É<äT. ¬s’ Ò«˝˝À m|òt&ç◊\T ñ+&Ée⁄.

- Á>±MTD eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\≈£î ÁbÕ<Ûëq´‘·, Á>±MTD s√&ÉT¢, $<äT´‘Y e+{Ï

yê{ÏøÏ πø{≤sTT+|ü⁄\ ô|+|ü⁄.

Á|ü|ü+#· yêDÏ»´ dü+düú(&ÉãT¢ {Ïy√) eT]j·TT yêDÏ»´ düeTdü \T

dæ|æ◊(m+) ~>∑Te yê{Ïø√dü+ |üì#düTÔ+~.

- Á|üdüTÔ‘·+ ø=qkÕ>∑T‘·Tqï Á|ü|ü+#· yêDÏ»´ dü+düú <√Vü‰ <äbòÕ #·s¡Ã\˝À n_Ûeè~Δ

#Ó+<äT‘·Tqï <XÊ\ Á|üjÓ÷»Hê\qT ø±bÕ&É≥+ <ë«sê eTq <X Á|üjÓ÷»Hê\

s¡ø£åD— e´ekÕj·T eT]j·TT bÕ]ÁXÊ$Tø£ edüTÔe⁄\≈£î {≤]|òt ø√‘·\ ì*|æy‘·

- ÄVü‰s¡<ÛëHê´\ ùdø£s¡D eT]j·TT ÄVü‰s¡ $<ÛëHê\ô|’ u≤© &ÉãT¢ {Ïy√ eT+Á‘·T\

ìs¡íj·T+ô|’ bÕs¡¢yÓT+{Ÿ˝À düMTø£å, eT]j·TT bÕs¡¢yÓT+≥T nqTeT‹ ˝Ò≈£î+&Ü

n+^ø£]+#·ø£b˛e&É+.

- |ü]e÷D≤‘·à |ü]$T‘·T\‘√ düVü‰ ∫qï, düqïø±s¡T ¬s’‘·T\ s¡ø£åD≈£î #·s¡´\

|ü⁄qs¡T<ä›s¡D

- >±{Ÿ‡ |ü]~Û qT+∫ Äs√>∑ +, $<ä , ˙{Ï eqs¡T\T, u≤´+øÏ+>¥ eT]j·TT Ä]úø£

ùde\ e+{Ï yê{Ï $TqVü‰sTT+|ü⁄—Á{Ï|t‡ ˇ|üŒ+<ä düMTø£å≈£î e‹Ô&ç.

- Ç|üŒ{Ïπø ñìøÏ À ñqï ùd«#êäyêDÏ»´ ˇ|üŒ+<ë\ô|’ düMTø£å— u≤´+øÏ+>¥ eT]j·TT

;e÷ e+{Ï s¡+>±\qT ‘Ós¡yê\ì, ◊|æÄsY düeTdü \ô|’ e‹Ô&ç ‘ÓdüTÔqï <äècÕº

◊s√bÕj·T÷ìj·THé eT]j·TT mbòÕº\‘√ ùd«#êäyêDÏ»´ ˇ|üŒ+<ë\ø√dü+

»s¡T>∑T‘·Tqï dü+Á|ü~+|ü⁄\ô|’ |ü⁄q:|ü]o\q

ô|ò&És¡*»+ |ü{ÏcÕºìøÏ #·s¡ \T

πø+Á<ä sêÁwüº dü+ã+<Ûë\qT ÄeT÷˝≤Á>∑+ |ü⁄qs¡«´d”Ôø£]+#+<äT≈£î dæ|æ◊(m+)

ø£èwæ #düTÔ+~

- Ä]ºø£ Ÿ 355,356 <äT]«ìjÓ÷>±ìï n]ø£fÒº+<äT≈£î dües¡D

- Äj·÷ sêÁwüº eTTK´eT+Á‹ dü÷∫+∫q eTT>∑TZs¡T Á|üeTTKT\ C≤_‘ê qT+∫ ø£]ì

>∑es¡ïs¡T¢>± sêÁwüº|ü‹ ìj·T$T+#ê*

- |ü<Ûëï\T>∑e Ä]úø£ dü+|òüT+ |ü]o\Hê+XÊ\ düMTø£å eT]j·TT <ëìøÏ n+‘·sêÁwüº

eT+&É* ÄyÓ÷<ä+ ø√s¡≥+

21

- πø+Á<ä |üqTï\ edü÷\T˝À dü>∑+ sêÁcÕº\≈£î #Ó*¢+|ü⁄, e÷¬sÿ{Ÿ\ qT+∫ ùdø£]+#

s¡TD≤\˝À dü>∑+ sêÁcÕº\≈£î πø{≤sTT+|ü⁄

- |üHï‘·s¡ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·« Ä<ëj·T+˝À ø=+‘· uÛ≤>±ìï $uÛÑõ+# yÓTT‘·Ô+˝À #s¡Ã≥+

eT]j·TT Bìø√dü+ sêC≤´+>∑ dües¡D

- m|òtÄsY_m+ #·{≤º\ e+{Ï yê{Ïì sêÁcÕº\T ÄyÓ÷~+#ê\qï wüs¡‘·T\

ñ|üdü+Vü≤s¡D— Ä]úø£ ø£$Twüq¢ |ü]o˝Hê+XÊ\˝À sêÁcÕº\ n_ÛÁbÕj·÷\≈£L #√≥T

Çe«≥+

- sêÁcÕº\ n+XÊ\≈£î dü+ã+~Û+∫ πø+Á<ä ÁbÕjÓ÷»‘· |ü<∏äø±\qT ì<ÛäT\‘√ düVü‰

sêÁcÕº\≈£î ã~©

- n+‘·sêÁwüº eT+&É* #ùd ìs¡íj·÷\≈£î πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ ø£≥Tºã&ç ñ+& $<Ûä+>±

sêC≤´+>∑ dües¡D— C≤rj·T n_Ûeè~Δ eT+&É*øÏ sêC≤´+>∑ Vü≤√<ë—C≤rj·T n_Ûeè~Δ

eT+&É* ˇø£ ø±s¡ ìsê«Vü≤ø£ $uÛ≤>∑+>± Á|üD≤[ø± dü+|òüT+ |üì#j·T≥+

- kÕúìø£ dü+düú Ks¡TÃ\≈£î õ&ç|æ À ø£ dü kÕúsTT˝À ø£ \øå±´ìï ìs¡ísTT+#·≥+—kÕúìø£

dü+düú\≈£î ì<ÛäT\qT sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«\ <ë«sê n+<ä#j·T≥+

|ü]ÁX¯eT\T

dæ|æ◊(m+) ~>∑Te yê{Ïø√dü+ |üì#düTÔ+~

- ø=‘·Ô ô|≥Tºã&ÉT\T eT]j·TT f…ø±ï\Jì Á|üyXô|≥º≥+ <ë«sê ø°\ø£ eT]j·TT

eP´Vü‰‘·àø£ s¡+>±\˝À Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑+ $düÔs¡D eT]j·TT |ü{Ïw”ºø£s¡D—

Á|üuÛÑT‘·«s¡+>±ìøÏ dü«j·T+Á|ü‹|ü‹Ô eT]j·TT kÕeTs¡ú ô|+|ü⁄<ä\≈£î #·s¡ \T

- Bs¡Èø±*ø£ bÕ]ÁXÊ$Tø£ $<Ûëq+ <ë«sê ñ‘êŒ<äø£s¡+>∑ n_Ûeè~ΔøÏ ÁbÕ<Ûëq´‘·.

n~ ô|≥Tºã&ÉT\ eP´Vü‰ìï s¡÷bı+~+#·≥+, ñbÕ~Û ø£\Œq≈£î Áb˛‘ê‡Vü≤ø±\qT

Ç#Ã~>± ñ+≥T+~

- sêÁcÕ º\˝À |ü]ÁX ¯eT\ @sêŒ≥T≈£î ø £˙dü Á| üe÷D≤\T, ìã+<Û äq\T

s¡÷bı+~+#+<äT≈£î ˇø£ C≤rj·T $<Ûëq #·Á{≤ìï s¡÷bı+~+#·≥+, ‘·<ë«sê

sêÁcÕº\ eT<Ûä b˛{°‘√ y‘·Hê\ ‘·–Z+|ü⁄, |üì Á|üe÷D≤\T ~>∑C≤s¡≈£î+&Ü #·÷&É≥+

- Ä#·s¡D≤‘·àø£yÓTÆq eT]j·TT ≤uÛ≤\T Ä]®düTÔqï Á|üuÛÑT‘·«s¡+>∑ dü+düú\ Á|üsTTy{°ø£s¡D

eT]j·TT ô|≥Tºã&ÉT\ ñ|üdü+Vü≤s¡D |üP]Ô>± ì*|æy‘·

- ‘·–qìï sêsTTr\‘√ ÁXeTXøÏÔ m≈£îÿe>± ñ+& ∫qï, eT<Ûä ‘·s¡>∑‹ dü+düú\≈£î

Áb˛‘ê‡Vü≤+, eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\ eT<䛑·T, ‘·–q+‘· u≤´+≈£î s¡TD+

22

- $#·ø£åD≤ s¡Væ≤‘·+>± ~>∑TeT‹ |üqTï\qT ‘·–Z+#·≈£î+&Ü <oj·T |ü]ÁXeT\≈£î

s¡ø£åD eT]j·TT $<o ø£+ô|˙\T kÕ«BÛq+ #düTø√≈£î+&Ü dü«<o ø£+ô|˙\≈£î

s¡ø£åD— düØ«düT eT]j·TT ñ‘·Œ‹Ô dü+düú ˝À Á|üsTTy≥T ô|≥Tºã&ÉT\≈£î Áb˛‘ê‡Vü≤+,

ñ<√´>∑ ø£\Œq eT]j·TT |ü]XÀ<Ûäq, n_Ûeè~Δì ã{Ϻ Á|üsTTy≥T s¡+>±ìøÏ sêsTTr\

ø£\Œq

- ∫\¢s¡ yêDÏ»´+˝À m|òt&ç◊\ ìùw<Ûä+— …’düì‡+>¥ $<Ûëq+ <ë«sê <oj·T ø±s=Œπs{Ÿ

]f…Æ\s¡¢ Áø£eTãB›ø£s¡D

- <=&ç¶<ë]q m|òt&ç◊\ Á|üyXÊìøÏ <√Vü≤<ä+ #ùd e÷s¡Z<äs¡Ùø£dü÷Á‘ê\ s¡<äT› eT]j·TT

<˚oj·T |ü]ÁX¯eT\qT kÕ«BÛq+ #˚düTø=H˚ e÷s¡Z+ <ë«sê m|òt&ç◊\ ìs√<Ûä+—

ñ‘êŒ<äø£ kÕeTs¡Δ + ô|+|ü⁄<ä\ eT]j·TT q÷‘·q kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„Hêìï ‘Ó#Ã

e÷sêZ\ <ë«sê $<o ô|≥Tºã&ÉT\≈£î nqTeT‹

- |ü\T |üqTï sêsTTr\qT s¡<äT› #ùd+<äT≈£î ôdCŸ #·≥º+, ìã+<Ûäq\≈£î dües¡D

eT]j·TT uÛÑ÷ $ìjÓ÷>∑+ Áø£eTãB›ø£s¡D— nìï ôdCŸ\˝À ø±]àø£ #·{≤º\qT

ø£∫Ñ·+>± neT\T »]ù|≥T¢ #·÷&É≥+

- Kì» s¡+>∑+ eT]+‘· düs¡∞ø£s¡D eT]j·TT Á|üsTTy{°ø£s¡D ì*|æy‘·— dü«+‘·

nedüsê\ ø√dü+ Á|üsTTy≥T s¡+>±ìøÏ πø{≤sTT+∫ ‘·e«≈£î+&Ü ñqï u§>∑TZ>∑qT\

kÕ«BÛq+, ø√ Ÿ Ç+&çj·÷ *$Tf…&é≈£î ‹]– n|üŒ–+‘·— ÇqT|üKì»+ m>∑TeT‘·T\

ìùw<Ûä+, u§>∑TZ Ç‘·s¡ KìC≤\≈£î sêj·T©º <Ûäs¡\ ô|+|ü⁄

- ø√ Ÿ Ç+&çj·÷ *$Tf…&éqT ø£ j·T÷ì≥Ø ø£+ô|˙>± e÷]à |ü]ÁXeT\T eT]j·TT

U≤‘ê<ës¡¢≈£î u§>∑TZqT düs¡|òüsê #ùd @¬ø’ø£ @»˙‡>± e÷s¡Ã≥+

#‹ eè‹Ô<ës¡T\T, #H‘· ø±]à≈£î\T eT]j·TT kÕ+Á|ü<ëj·T |ü]ÁXeT\T

dæ|æm+ ~>∑Te yê{Ïø√dü+ |üì#düTÔ+~.

- kÕ+Á|ü<ëj·T |ü]ÁXeT …’q eÁdüÔ, ø±¬sŒ{Ÿ, Vü≤düÔø£fi\T, ‘√\T,#H‘·, ø=ã“] |”#·T

‘·~‘·s¡ |ü]ÁXeT\qT s¡øÏådüTÔ+~.

- á s¡+>∑+˝À ô|≥Tºã&ÉT\qT ø£+Á{À\T <Ûäs¡\≈£î n+<ä#düTÔ+~—&çC…’Hé, kÕ+πø‹ø£

|ü]C≤„q+, HÓ’|ü⁄D≤´\ yÓTs¡T>∑T<ä\ eT]j·TT e÷¬sÿ{Ï+>¥ ‘·~‘·s¡ nedüsê\ ø√dü+

‘·–q edü‘·T\qT $düÔ]+#·≥+ eT]j·TT $düÔs¡D ùde\qT n+~düTÔ+~.

- <äTdæú‹˝À ñqï Vü≤düÔ ø£fi≤ø±s¡T\T #˚H˚‘· e+{Ï yê]øÏ yê] s¡TD uÛ≤s¡+,

23

b˛wüø±Vü‰s¡˝Ò$T eT]j·TT Äø£*#êe⁄\ qT+∫ s¡øÏå+#˚+<äT≈£î s¡TD≤\ s¡<äT›,

JeHêìøÏ uÛÑÁ<ä‘· ø£*ŒdüTÔ+~.

e´ekÕj·T |ü⁄qs¡T<ä›s¡D

e´ekÕj·T dü+øå√uÛ≤ìï m<äTs=ÿH #·s¡ \˝À uÛ≤>∑+>± ¬s’‘ê+>±ìøÏ Ä<ëj·÷\T

ô|+#+<äT≈£î eT]j·TT e´ekÕj·T+ –≥Tºu≤≥T njT´+<äT≈£î dæ|æ◊(m+) ~>∑Te

#·s¡ \qT rdüTø√yê\ì uÛ≤$k Ô+~.

- Á>±MTD ù|<ä\ ø=qT>√\T XøÏÔì, e´ekÕj·T ñ‘êŒ<äø£‘·qT ô|+#+<äT≈£î Á>±MTD

s¡+>±ìøÏ Á|üuÛÑT‘·« Ks¡TÃqT >∑D˙j·T+>± ô|+#·≥+

- e´ekÕj·T |ü]XÀ<Ûäq eT]j·TT $düÔs¡D ùde\T n+~+#+<äT≈£î Á|üuÛÑT‘·« dü+düú\qT

$düÔ]+#·≥+ eT]j·TT Á|üuÛÑT‘·« ô|≥Tºã&ÉT\qT ô|+#·≥+

- C≤rj·T ÄVü‰s¡ uÛÑÁ<ä‘·qT <Óã“rùd n~Ûø£ m>∑TeT‘·T\T eT]j·TT ~>∑TeT‘·T\qT

ìs√~Û+#+<äT≈£î yêDÏ»´ Ä+ø£å\qT ‹]– Á|üyXô|≥º≥+

- yêDÏ»´ |ü+≥\≈£î ø£˙dü <Û äs¡\qT ìs¡ ísTT+#˚+<äT≈£î edüT Ô uÀs¡T ¶\qT

|ü⁄qs¡T<ä›]+#·≥+

- >∑]wüº+>± Hê\T>∑TXÊ‘·+ e&û¶øÏ e´ekÕj·T s¡+>±ìøÏ #Íø£>± dü+kÕú>∑‘·yÓTÆq

s¡TD≤\qT n+~+#·≥+

- Á>±MTD ÁbÕ+‘ê\˝À $<äT´‘Y düs¡|òüsê≈£î Á|üuÛÑT‘·« ô|≥Tºã&ÉT\qT ô|+#·≥+

eT]j·TT Á|üsTTy{°ø£s¡D ì\T|ü⁄<ä\— e´ekÕj·÷ìøÏ ìs¡+‘·s¡ $<äT´‘Y düs¡|òüsê,

kÕ>∑T˙{Ï kÂø£sê´\ $düÔs¡D

- Á>±MTD eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\qT yÓTs¡T>∑T|üs¡#·≥+ eT]j·TT ø£ dü edü‘·T\T

ø£*Œ+#·≥+

- q÷´Á{Ïj·T+{Ÿ ÁbÕ‹|ü~ø£q ms¡Te⁄\≈£î dü_‡&û\T Ç#à $<Ûëq+ s¡<äT›— $‘·Ôq

_\T¢ ñ|üdü+Vü≤s¡D eT]j·TT ¬s’‘ê+>∑ nqT≈£L\yÓT Æq $‘· Ôq #·{≤ºìï

s¡÷bı+~+#·≥+

- ø±+Á{≤≈£îº e´ekÕj·÷ìï Á|üuÀ~Û+#˚ e´ekÕj·T e÷¬sÿ{Ÿ ø£$T{°\ #·{≤ºìï

ñ|üdü+Vü≤]+#·≥+— e´ekÕj·T e÷¬sÿ≥¢ À ¬s’‘ê+>∑ nqT≈£L\ dü+düÿs¡D\qT

#j·T≥+

- ndüe÷q $<o yêDÏ»´ |üŒ+<ë\qT $dü]®+#·≥+ eT]j·TT bÕs¡¢yÓT+{Ÿ ‘·ìFøÏ

˝Àã&ç ñ+&˝≤ C≤rj·T Ä]úø£ kÕs¡«uÛÖeT‘·« ÁbÕ‹|ü~ø£q nìïs¡ø±\ yêDÏ»´

dü+ã+<Ûä dü+Á|ü~+|ü⁄\T »s¡|ü≥+

24

- ã&Ü yêDÏ»´ dü+düú\≈£î nqT≈£L\+>± ñ+& yT<∏√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ\ $<Ûëq+˝À

Á|ü‹≈£L\ e÷s¡TŒ\T—Je yÓ’$<Ûë´ìï s¡øÏå+#˚ $<Ûä+>± Á|üsTTy˚≥T e´ekÕj·T

|ü]XÀ<Ûäqô|’ >∑{Ϻ>± Áø£eTãB›ø£s¡D #·s¡ \T

uÛÑ÷ düeTdü \T

- uÛÑ÷|ü]$T‘· #·{≤º\qT ˙s¡T>±πsà Á|üdüTÔ‘· yÓ’K]ì yÓq≈£îÿ eT[¢+#·≥+—

uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\qT y>∑+>± neT\T »]ù|+<äT≈£î y>∑e+‘·yÓTÆq eT]j·TT düeTÁ>∑

#·s¡ \T rdüTø√e≥+

- ñeTà&ç n&Ée⁄\T, >∑&ç¶ uÛÑ÷eTT\ e+{Ï ñeTà&ç uÛÑ÷eTT\ ÄÁø£eTDqT ìs√~Û+#·≥+

- nìï Á|üuÛÑT‘·« eT]j·TT Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düú\ uÛÑ÷eTT\ $Áø£j·T+, øö\T, Ç‘·s¡

Á|üjÓ÷»Hê\≈£î $ìjÓ÷–+#·≥+ e+{Ï @ Ç‘·s¡ |ü<䛑·T˝À¢ nsTTHê Á|üsTTy≥T

s¡+>±ìøÏ Çe«≈£î+&Ü s¡ø£åD

- uÛÑ÷|ü]$T‹øÏ $T+∫ ñqï uÛÑ÷eTT\ìï+{Ï kÕ«BÛq+ #düTø=ì |ü+|æD° #j·T≥+

eT]j·TT kÕ>∑T≈£î M˝…’ eè<Ûë>± |ü&çñqï uÛÑ÷eTT\qT uÛÑ÷$T˝Òì ù|<ä\≈£î

ñ∫‘·+>± n+~+#·≥+,mdtdæ,mdt{Ï\≈£î ÁbÕ<Ûëq´‘· Çe«≥+, uÛÑ÷$Tô|’

eTVæ≤fi\≈£î ≈£L&Ü düe÷q Vü≤≈£îÿ ñ+& $<Ûä+>± C≤sTT+{Ÿ |ü{≤º\ eT+ps¡T

- Á>±MTD eT]j·TT |ü≥ºD≤\˝Àì nìï ‘·s¡>∑‘·T\ ù|<ä\≈£î Ç+&É¢ düú ≤\T, ô|s¡{Ï

düú ≤\T n+~+#·≥+

- øö\T<ës¡¢ qyÓ÷<äT eT]j·TT mø£ÿ&Ó’‘ øö\T<ës¡¢ qyÓ÷<äT Ò<√ nø£ÿ&É ≤¢ yê]

Vü≤≈£îÿ\≈£î |ü]s¡ø£åD

- ]j·T …ùdº{Ÿ ôdŒ≈£î´ ÒwüHé≈£î uÛÑ÷ ÄÁø£eTD ìs√<Ûä+

- Hê´j·Tã<ä›yÓTÆq |ü]Vü‰s¡+ eT]j·TT bÕs¡<äs¡Ùø£ uÛÑ÷ùdø£s¡D Vü≤≈£îÿ, |ü⁄qsêyêdü

#·≥º+ 2013≈£î dües¡D, uÛÑ÷ ùdø£s¡D≈£î nedüs¡yÓTÆq nìï #·{≤º\≈£î Bìì

e]Ô+|ü#˚j·T≥+, Á|üC≤Á|üjÓ÷»q+ n+fÒ @$T{À düŒwüºyÓTÆq ìs¡«#·q+

ìsêΔ]+#·≥+, u≤~Û‘· e´≈£îÔ\+<ä]ø° eTT+<äT>± ‘Ó*j·T#j·T≥+, yê] düeTà‹ì

rdüTø√e≥+, kÕe÷õø£ Á|üuÛ≤e $X‚¢wüD≈£î ø£≥Tºã&ç ñ+&É≥+ eT]j·TT

|ü⁄qsêyêdü+ e+{Ï $wüj·÷\˝À eT+∫ JeHêìï ø£*– ñ+&˚ ≤ #·÷&É≥+

ô|]–q uÛÑ÷ $\Te˝À yê{≤ #Ó*¢+#·≥+

ÄVü‰s¡ uÛÑÁ<ä‘· eT]j·TT Äø£* Òì uÛ≤s¡‘·+

Äø£* Òì uÛ≤s¡‘· <X+ yÓ’|ü⁄>± |üj·Tì+#+<äT≈£î dæ|æ◊(m+) ø£èwæ #düTÔ+~.

~>∑Te n+XÊ\‘√ ≈£L&çq ÄVü‰s¡ Vü≤≈£îÿ #·{≤ºìï rdüT≈£î edüTÔ+~.

25

- Á|üdüTÔ‘· \øÏå‘· $<ÛëHêìï ‘=\–+∫ Ä<ëj·T |üqTï #Ó*¢+# yê]øÏ $TqVü‰ $T–*q

n+<ä]ø° Á|üuÛÑT‘·« |ü+|æD° $<Ûëq+ ñ+&˚ $<Ûä+>± dü+düÿ]+#·ã&çq $<Ûëq

s¡÷|üø£\Œq

- ≈£î≥T+u≤ìøÏ ø£ dü+>± 35 øÏ À\ ÄVü‰s¡ <ÛëHê´\T Ò<ë e´øÏÔøÏ @&ÉT øÏ À\

#=|ü⁄Œq @~ m≈£îÿyÓ’‘ n~ øÏ À ¬s+&ÉT s¡÷bÕj·T\ e+‘·Tq n+~+#·≥+

- á $wüj·T+˝À #=s¡e rdüTø=H sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«\≈£î eT<䛑·T Çe«≥+

- ÄVü‰s¡ <ÛëHê´\‘√ bÕ≥T bÂs¡|ü+|æD° e´edüú <ë«sê n‘· edüs¡ edüTÔe⁄ …’q |ü|ü⁄Œ\T,

U≤<ä ‘Ó’ ≤\T, |ü+#·<ës¡, øÏs√dæHé ìØí‘· <Ûäs¡\≈£î n+~+#·≥+

- ◊dæ&çmdt eT]j·TT eT<Ûë´Vü≤ï uÛÀ»q |ü<∏äø±\ <ë«sê »]π> ÄVü‰s¡ düs¡|òüsê.

e+&çq eT]j·TT b˛wüø±\T ñ+& ÄVü‰sêìï y&ç>± e&ç¶+# $<Ûä+>± πø{≤sTT+|ü⁄\T

ô|+#·&É+, <ëìï ø£ #·≥ºã<ä›yÓTÆq Vü≤≈£îÿ>± ÄVü‰s¡ uÛÑÁ<ä‘· #·≥º |ü]~Û ÀøÏ ‘e≥+.

- >∑]“¤D° Ád”Ô\≈£î eT]j·TT |æ\¢\ ‘·\T¢\≈£î ÄVü‰s¡ eT]j·TT b˛wüø±\ düs¡|òüsê

Vü≤≈£îÿ\qT #·≥º+˝À #s¡Ã≥+

- e\dü e∫Ãq ø±]à≈£î\T, nHê<Ûä\T, $‘·+‘·Te⁄\T, $ø£ ≤+>∑T\≈£î ñ∫‘· uÛÀ»q+

e+{Ï Á|ü‘´ø£ #·s¡ \T

- e÷s¡TeT÷\, ø=+&É ÁbÕ+‘ê\˝À πswüHé e´edüúqT |ü{Ïwüº |üs¡#·≥+ Ä~yêd”\T

Ä ÁbÕ+‘ê\˝Àì Ç‘·s¡T\≈£î ÄVü‰s¡ uÛÑÁ<ä‘·qT n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘e≥+

- uÛ≤s¡‘· ÄVü‰s¡ dü+düúqT $düÔ]+∫ |ü{Ïwüº |ü]#+<äT≈£î <XeT+‘·{≤ Á|ü‘´øÏ+∫

ìs¡¢øå±´ìøÏ >∑T¬s’q ‘·÷s¡TŒ, áXÊq´ ÁbÕ+‘ê\˝À Ä<ÛäTìø£ >√<ëeTT\ ìsêàD≤ìøÏ

ÁbÕ<Ûëq´‘· Çe«≥+, n<Ûë«qï+>± ñqï ì\« kÂø£sê´\ ø±s¡D+>± ô|<ä› yÓTT‘·Ô+˝À

ÄVü‰s¡ <ÛëHê´\ eè<ÛëqT n]ø£≥º≥+

- n‹ ‘·≈£îÿe≈£î neTTàø=H |ü]dæú‹ì ìyê]+#+<äT≈£î sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«\ düVü≤ø±s¡+‘√

nìï sêÁcÕº\˝À ùdø£s¡D πø+Á<ë\ @sêŒ≥T

- ÄVü‰s¡ <ÛëHê´\ ã<äT\T q>∑<äT ã~©øÏ e´‹πsø£‘·

- Ä<ÛësY‘√ dü+ã+<Ûä+ Ò≈£î+&Ü dü_‡&û πs≥¢≈£î @&Ü~øÏ |üHÓï+&ÉT m Ÿ|æõ dæ*+&És¡¢

düs¡|òüsê

<Ûäs¡\ ô|s¡T>∑T<ä\ ìs√<Ûä+

ô|s¡T>∑T‘·Tqï ì‘ê´edüsê\ <Ûäs¡\qT n<äT|ü⁄ #˚j·T{≤ìøÏ ~>∑Te ù|s=ÿqï

#·s¡ \T rdüTø√yê\ì dæ|æ◊(m+) Á|ü‹bÕ~düTÔqï~

- ô|Á{À*j·T+ ñ‘·Œ‘·TÔ\ <Ûäs¡\ ìj·T+Á‘·D $<Ûëq e´edüúqT ‹]– Á|üyXô|≥º≥+

26

- ô|Á{À*j·T+ ñ‘·Œ‘·TÔ\ô|’ πø+Á<ä m¬ø’‡CŸ eT]j·TT ø£düºyéT‡ |üqTï\ ‘·–Z+|ü⁄

- düVü≤»yêj·TT <Ûäs¡\ô|’ ìj·T+Á‘·D eT]j·TT ¬øõ >±´dt uÒdæHé >±´dt <Ûäs¡\ ô|+|ü⁄

ñ|üdü+Vü≤s¡D

- bÕs¡¢yÓT+≥Ø kÕº+&ç+>¥ ø£$T{° #dæq dæbòÕs¡T‡\ yTs¡≈£î e´ekÕj·T ñ‘·Œ‘·TÔ\

eTT+<ädüTÔ yêDÏ»´+ô|’ ìùw<Ûä+

- n‘· edüs¡ edüTÔe⁄\ nÁø£eT ì\«\T, u≤¢øe÷¬sÿ{Ï+>¥ô|’ ø£]ƒq #·s¡ \T eT]j·TT

Ç+<äTø√dü+ n‘· edüs¡ edüTÔe⁄\ #·≥º+˝Àì n+XÊ\ |ü{Ïw”ºø£s¡D

- >√<ëeTT\T, –&ɶ+>∑T\˝À Á|üsTTy˚≥T ì\«\qT yÓ\¢&ç+#˚ ìã+<Ûäq\qT

|ü{Ïwüº|üs¡#·≥+

- ô|s¡T>∑T‘·Tqï e÷¬sÿ{Ÿ <Ûäs¡\qT n<äT|ü⁄˝À ñ+#+<äT≈£î Á|üuÛÑT‘·« |ü+|æD° e´edüúqT

|ü{Ïwüº|üs¡#·≥+ eT]j·TT ì\«\qT $yø£eTT‘√ ñ|üjÓ÷–+#·Tø√e≥+

- <Ûäs¡\T ô|s¡T>∑T‘·Tqï|ü⁄&ÉT ‘·>∑TZ‘·Tqï|ü⁄&ÉT ÄVü‰s¡<ÛëHê´\ m>∑TeT‹ô|’ n<äT|ü⁄

- n‘· edüs¡ Wwü<Ûë\ <Ûäs¡\qT n<äT|ü⁄˝À ñ+#+<äT≈£î #·s¡ \T

$<˚XÊ+>∑ $<Ûëq+

~>∑Te n+XÊ\‘√ ≈£L&çq $<XÊ+>∑ $<Ûëq+ ø√dü+ dæ|æ◊(m+) ø£èwæ #düTÔ+~.

- ãVüQfi <Ûäèe <Û√s¡DT\T ô|+bı+~+#+<äT≈£î dü«‘·+Á‘·yÓTÆq, n©q $<XÊ+>∑

$<Ûëq+. Á_ø‡(_ÄsY◊dæmdt) eT]j·TT Çu≤‡(◊_mdt@) |ü{ÏcÕºìøÏ ø£èwæ.cÕ+ô|òTÆ

düVü≤ø±s¡ dü+düú À |üP]Ô düuÛÑT´sê*>± #s¡≥+.

- <˚XÊ\ eT<Ûä ñqï $yê<ë\qT |ü]wüÿ]+#˚+<äT≈£î ◊sêdü e+{Ï ãVüQeTTK

y˚~ø£\qT |ü{Ïwü º|üs¡#·≥+— uÛ ÑÁ<ä‘êeT+&É* eT]j·TT ◊sêdü e´edüúqT

Á|üC≤kÕ«MT´ø£]+#·≥+

- >∑‘·+˝À *_j·÷ Ç|ü⁄Œ&ÉT #√≥T #düT≈£î+≥Tqï dæ]j·÷, ñÁ¬øsTTq¢ À e÷~]

◊ø£´sê»´dü$T‹ eT]j·TT Hê{À s¡T~›q CÀø±´\T eT]j·TT Á|üuÛ ÑT‘ê«\

e÷]Œ&ÉT\≈£î e´‹πsø£‘·

- |ü•Ãe÷dæj·÷ eT]j·TT Äπ>ïj·÷dæj·÷\‘√ dü+ã+<Ûë\ |ü{Ïw”ºø£s¡D eT]j·TT

˝≤{ÏHé nyÓT]ø£Hé eT]j·TT ø£Ø_j·THé <XÊ\‘√ dü+ã+<Ûë\qT HÓ\ø=\TŒø√e≥+

- n|ü]wüÿè‘·+>± ñqï düeTdü \ |ü]cÕÿs¡+ ø√dü+ bÕøÏkÕúHé‘√ #·s¡Ã\ ø=qkÕ–+|ü⁄—

uÛ≤s¡‘Y bÕøÏkÕúHé eT<Ûä Á|ü»\ dü+ã+<Ûë\qT ô|+bı+~+#·≥+

- ã+>±¢<˚XŸ˝À dü+ã+<Ûë\T eT]j·TT ˇ|üŒ+<ë\T #˚düTø=H˚+<äT≈£î Á|ü‘˚´ø£

27

Á|üj·T‘êï\T. uÛÑ÷ dü]Vü≤<äT› ˇ|üŒ+<ëìøÏ ÄyÓ÷<ä+ eT]j·TT rkÕÔ q~ »˝≤\

ˇ|üŒ+<ëìï |ü]wüÿ]+#·Tø√e≥+

- ◊ø£ Áo\+ø£ |ü]~Û À ‘·$Tfi uÛ≤wü e÷{≤¢& bÂs¡T\ dü«j·T+Á|ü‹|ü‹Ô ø√dü+

ñ‘·Ôs¡ eT]j·TT ‘·÷s¡TŒ ÁbÕ+‘ê\≈£î n~Ûø±sê\ ã~© ø√dü+ \+ø£ Á|üuÛÑT‘·«+‘√

dü+Á|ü~+|ü⁄\T. n+‘·s¡T´<ä›+ ∫e] <äX˝À »]–q n‘ê´#êsê\ô|’ $dü«dü j·TyÓTÆq

dü«‘·+Á‘· $#ês¡D ø√dü+ ø£èwæ.

- bÕ\d”ÔHê <˚XÊìøÏ |üP]Ô eT<䛑·T— ÇÁC≤jÓT˝Ÿ‘√ $T*≥Ø eT]j·TT uÛÑÁ<ä‘ê

dü+ã+<Ûë\ s¡<äT›

uÛÑÁ<ä‘ê düeTdü \T

uÛÑÁ<ä‘ê düeTdü \≈£î dü+ã+~Û+∫ dæ|æ◊(m+) ~>∑Te #·s¡ \≈£î |üì#düTÔ+~.

- uÛ≤s¡‘Y nyÓT]ø± nDT ˇ|üŒ+<ä+˝À e÷s¡TŒ\T— $<o nDT ]j·÷ø£ºs¡¢ ~>∑TeT‹

ñ+&É<äT— <˚oj·T+>± ñqï j·TTπsìj·T+ eT]j·TT <∏√]j·T+ ì\«\qT

ñ|üjÓ÷–+#·Tø=ì bÂs¡ nDT$<äT´‘Y s¡+>∑+˝À dü«j·T+ düeTè~Δ.

- ◊ø£ sê»´dü$T‹ <ë«sê $X«yê´|æ‘· nDT ìsêj·TTBÛø£s¡D≈£î ø£èwæ— nDT |üØø£å\

e÷s={À]j·T+ô|’ bÕs¡¢yÓT+{Ÿ nqTeT‹ rdüTø√yê*—<äøÏåD≤dæj·÷˝À nD«ÁdüÔ s¡Væ≤‘·

|ü]dæú‘·T\T HÓ\ø= ÒŒ+<äT≈£î ø£èwæ— Væ≤+<ä÷ eTVü‰ düeTTÁ<ä+˝Àì nyÓT]ø± ôd’ìø£

πø+Á<ä+ &ç>√>±]‡j·÷ qT+∫ nD≤«j·TT<Ûë\ ‘=\–+|ü⁄≈£î ø£èwæ

- n+‘·]ø£å ìôd’‡ìø°ø£s¡D≈£î nedüs¡yÓTÆq $<ÛëHê\ø√dü+ |üì#j·T≥+

- ôd’ãsY <ë&ÉT\T eT]j·TT ì|òü÷ qT+∫ uÛ≤s¡‘· Ç+≥¬sï{Ÿ eT]j·TT f…*ø£eT÷´ìπøwüHé

HÓ{Ÿes¡Tÿ\ s¡ø£åD≈£î <oj·T kÕeTs¡Δ ìsêàD+

- nyÓT]ø±‘√ s¡ø£åD #·Á≥ ˇ|üŒ+<ä |ü⁄qs¡T<ä›s¡D »s¡>∑<äT. nyÓT]ø±‘√ $T*≥Ø

düVü≤ø±s¡+ |üŒ+<ë\ ‘·<äT|ü] #·s¡ \ ì*|æy‘·. <äøÏåD≤dæj·÷˝À $<o $T*≥Ø

πø+Á<ë\T Ò≈£î+&Ü #·÷ùd+<äT≈£î nedüs¡yÓTÆq $<ÛëHêìøÏ ø£èwæ

- bÕs¡¢yÓT+≥Ø Á|üC≤kÕ«eT´ e´edüú #·Á≥ |ü]~Û ÀH˚ |üì#˚ùd C≤rj·T uÛÑÁ<ä‘ê

ñ|üø£s¡D≤\ düèwæº

- e÷y√sTTdüTº Væ≤+kÕø±+&ÉqT m<äTs=ÿH n+X+˝À πø+Á<ä, sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«\ eT<Ûä

düeTq«j·T+ nedüs¡+. Ç< düeTj·T+˝À Á|ü»\T m<äTs=ÿ+≥Tqï kÕe÷õø£ Ä]úø£

düeTdü \ |ü]cÕÿsêìøÏ Á|ü‘´ø£ #·s¡ \qT rdüTø√yê*, Á|ü‘´øÏ+∫ e÷y√sTTdüTº

düeTdü ‘· …‹Ôq ÁbÕ+‘ê\˝Àì –]»qT\ düeTdü \qT |ü]wüÿ]+#ê*. e÷y√sTTdüTº

düeTdü qT ˇø£ uÛÑÁ<ä‘ê düeTdü >± #·÷&Ésê<äT.

28

˝ÖøÏø£‘·« |ü]s¡ø£åD ø√dü+

eT‘·+ eT]j·TT sê»ø°j·÷\qT $&ÉBùd+<äT≈£î dæ|æ◊(m+) ø£èwæ #düTÔ+~.

Bìï >∑{Ϻ>± neT\T »]ù|+<äT≈£î nedüs¡yÓTÆq nìï #·≥º|üs¡yÓTÆq #·s¡´\T

rdüT≈£î+≥T+~. eT‘· Væ≤+kÕø±+&É |ü≥¢ ø£]ƒq+>± e´eVü≤]düTÔ+~. nìï s¡+>±\˝À

sê»´+ ÖøÏø£ $\Te\qT Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*.n+<äTø√dü+ dæ|æ◊(m+) ø£èwæ #düTÔ+~.

- eT‘· Væ≤+kÕø±+&É≈£î e´‹πsø£+>± düeTÁ>∑ #·{≤ºìï rdüT≈£î edüTÔ+~. ô|ò&És¡ Ÿ

#·Á{≤ìøÏ uÛÑ+>∑+ ø£\>∑≈£î+&Ü eT‘·Væ≤+kÕø±+&É≈£î >∑T¬s’q u≤~Û‘·T\≈£î ‘·–q

qwüº|ü]Vü‰s¡+ n+~+#+<äT≈£î, ‘·«s¡>± Hê´j·T+ »]π>+<äT≈£î ø£èwæ #düTÔ+~.

- eT‘· Væ≤+düqT Áù|πs|æ+# yês¡T Á|üuÛÑT‘·«+ Ò<ë n~Ûø±s¡+˝À m+‘·{Ï kÕúsTT˝À

ñqïyê¬s’q|üŒ{Ïø° eTs=ø£s¡T bÕ\Œ&É≈£î+&Ü ñ+&˚ $<Ûä+>± •øÏå+#˚+<äT≈£î

Á|üj·T‹ïdüTÔ+~

- m˝≤+{Ï uÛÑj·T+ eT]j·TT $eø£å Ò≈£î+&Ü yÓTÆHê]{°\T >ös¡eÁ|ü<äyÓTÆq eT]j·TT

düe÷q‘·«+>± J$+#+<äT≈£î yê] Vü≤≈£îÿ\qT s¡øÏådüTÔ+~.

- dü÷ÿ\T bÕsƒ¡ |ü⁄düÔø±\˝À eT‘·|üs¡yÓTÆq <äTs¡_Ûe÷q+ eT]j·TT |üø£åbÕ‘·+ #·÷ù|

n+XÊ\ìï+{Ï |üP]Ô>± ‘=\–düTÔ+~

- eT‘· $<«cÕìï $düÔ]+|ü#j·T≥+˝À ìeT>∑ïyÓTÆq dü+düú\≈£î e´‹πsø£+>± #·s¡ \T

eT]j·TT ‘·–q #·≥º|üs¡yÓTÆq rdüT≈£î+≥T+~ eT]j·TT yÓTÆHê]{°\ô|’ <ë&ÉT\T

»]ù| yê]ô|’ ‘·–q #·≥º|üs¡yÓTÆq #·s¡ \T rdüT≈£î+≥T+~.

ñÁ>∑yê<ëìøÏ e´‹πsø£ #·s¡ \T

ñÁ>∑yê<ëìøÏ e´‹πsø£+>± ~>∑Te #·s¡ \T rdüTø=H+<äT≈£î dæ|æ◊(m+) ø£èwæ

#düTÔ+~.

- ì|òü÷ j·T+Á‘ê+>±ìï |ü{Ïwüº |üs¡#·≥+ eT]j·TT uÛÑÁ<ä‘· eT]j·TT ì|òü÷ $uÛ≤>±\

eT<Ûä eT]+‘· düeTq«j·T+ ô|+#+<äT≈£î Á|üj·T‘·ï+

- ô|ò&És¡ Ÿ e´edüúqT ñ\¢+|òæT+#·≈£î+&Ü C≤rj·T <äsê´|ü⁄Ô dü+düú |üì#j·T≥+ eT]j·TT

dü+ã+~Û‘· sêÁwüº+˝À sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·«+‘√ ø£*dæ |üì#ùd $<Ûä+>± #·÷düTÔ+~

- b˛©düT ã\>±\ Ä<ÛäTìø°ø£s¡D

- u…sTT˝Ÿ ˝Ò≈£î+&Ü 180 s√E\ bÕ≥T ìs¡“+<Ûä+ eT]j·TT düe÷#êsêìï

yÓ\¢&ç+#·q+<äT≈£î eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T C…’\T •ø£å e+{Ï ìsê›øÏåD´ n+XÊ\qT

‘=\–+#+<äT≈£î #·≥ºe´‹πsø£ #·s¡ \ ìs√<Ûä #·{≤ºìøÏ dües¡D

29

»eT÷à`ø±oàsY

»eT÷à`ø±oàsY düeTdü $wüj·T+˝À dæ|æ◊(m+) ~>∑Te yÓ’K]ì ø£*– ñ+≥T+~.

- sêC≤´+>∑+˝Àì 370 Ä]ºø£ Ÿ |ü]~Û À <ëì ÁbÕ‹|ü~ø£>± sêÁcÕºìøÏ >∑]wüº dü«j·T+

Á|ü‹|ü‹Ôì ø£*–+# ˇø£ sê»ø°j·T |ü]cÕÿsêìøÏ ø£èwæ #düTÔ+~. »eTTà, ø±oàsY,

\&ÉUŸ ÁbÕ+‘ê\≈£î ÁbÕ+rj·T dü«j·T+ Á|ü‹|ü‹Ô ø£*–+#+<äT≈£î ø£èwæ #düTÔ+~.

- ne÷j·T≈£ bÂs¡T\ô|’ uÛÑÁ<ä‘ê <äfi≤\ <äTÁwüŒes¡ÔqqT n]ø£fÒº+<äT≈£î >∑{Ϻ #·s¡ \T

rdüTø√e≥+— bÕÁ{Ïã Ÿ πødüT˝À Hê´j·÷ìøÏ »]–q neùV≤fiqqT dü]~<›+<äT≈£î

Ä πødüT Hê´j·T düMTø£å≈£î ìy~+#·≥+

- sêÁwüº Ä]úø±_Ûeè~Δ »]π>≥T¢ #·÷&É≥+, Á|ü‘´øÏ+∫ j·TTe‘·≈£î ñ<√´>±\ ø£\Œqô|’

πø+ÁBø£s¡D eT]j·TT <Ûä«+düyÓTÆq eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\ |ü⁄qsYìsêàD+

áXÊq´ ÁbÕ+‘·+

áXÊq´ sêÁcÕº\ düeTdü \ô|’ dæ|æ◊(m+) ~>∑Te yÓ’K] ø£*– ñ+≥T+~.

- n_Ûeè~ΔøÏ ÁbÕ<Ûëq´‘· Çyê«*‡q <ëì>± áXÊq´ ÁbÕ+‘· Á|üø£≥q— j·TTe‘·≈£î

Á|ü‘´ø£ ñbÕ~Û eT]j·TT uÛÖ‹ø£ eTÚ*ø£dü<äTbÕj·÷\ n_Ûeè~Δ, dü]Vü≤<äT› ø£+#·

ìsêàD+ ‘·«s¡>± |üP]Ô #j·T≥+

- Äs¡e ôw&É÷´\T øÏ+<ä bÕ\Hê|üs¡yÓTÆq eT]j·TT Ä]úø£ n~Ûø±sê\ $düÔs¡D eT]j·TT

s¡ø£åD— $$<Ûä kÕúìø£ ‘Ó>∑\, C≤‘·T\ >∑T]Ô+|ü⁄q≈£î s¡ø£åD

- C≤‹ $eø£å e´‹πsø£ #·{≤ºìï #j·T≥+ eT]j·TT <X+˝Àì Ç‘·s¡ ÁbÕ+‘ê\˝À

ñqï áXÊq´ sêÁcÕº\ bÂs¡T\≈£î $düÔè‘·yÓTÆq uÛÑÁ<ä‘· ø£*–+#·≥+.

Á|ü»\ Vü≤≈£îÿ\T, Jeq uÛÑÁ<ä‘· eT]j·TT kÕe÷õø£ Hê´j·T+ ø√dü+

ø±]àø£es¡Z+

dæ|æ◊(m+) á ÁøÏ+~yê{Ïø√dü+ ø£èwæ #düTÔ+~.

- ø±]à≈£î\≈£î #·≥ºã<ä›yÓTÆq ø£ dü y˚‘·q+ |ü~y˚\ s¡÷bÕj·T\T ìs¡ísTT+#·≥+,

ø£ dü y‘·Hêìï $ìjÓ÷>∑<ës¡T\ <Ûäs¡\ dü÷∫ø£≈£î \+¬ø ô|≥º≥+, |ü~ùV≤qe

n+‘·sê®rj·T ÒãsY ø±+Á¬>dt dæbòÕs¡T‡\T eT]j·TT sê|üºø√dt Áu…{Ÿ πødüT˝À düTÁ|”+

ø√s¡Tº rs¡TŒ ÁbÕ‹|ü~ø£>± y‘·q dües¡D— ø±\+ #Ó*¢q <Ûäs¡\ dü÷∫ø£\qT ‹]–

ì]à+#·≥+

30

- n+‘·sêÁwüº ø±]à≈£î\ e\dü\ô|’ ñqï #·≥º+‘√ düVü‰ nìï ø±]àø£ #·{≤º\qT

|üP]Ô>± >∑{Ϻ>± neT\T »s¡|ü≥+— ø±]àø£XÊK\qT |ü{Ïwüº|üs¡#·≥+ eT]j·TT yê{Ïì

neT\T »s¡bÕ*‡q ø±]àø£/bòÕ´ø£ºØ ‘·ìF dü+düú ‘√ düVü‰ nìï+{Ïø° ‘·–q e÷qe

XøÏÔì eT]j·TT kÂø£sê´\qT ø£*Œ+#·≥+, bÕ]ÁXÊ$Tø£ Á{ÏãT´q Ÿ‡ eT]j·TT ø±]àø£

ø√s¡Tº\˝À Hê´j·TeT÷s¡TÔ\T eT]j·TT düVü‰j·T dæã“+~ U≤∞\ìï+{Ï˙ |üP]Ô

#j·T≥+

- ndü+|òüT{Ï‘· s¡+>∑ ø±]à≈£î\ #·{≤º\qT yÓTs¡T>∑T|üs¡#·≥+ eT]j·TT ø±]à≈£î\ô|’

bÕs¡¢yÓT+≥Ø kÕº+&ç+>¥ ø£$T{° dæbòÕs¡T‡\ neT\T, ‘√≥\ eT]j·TT e\dü

ø±]à≈£î\≈£î Á|ü‘˚´ø£ uÛÑÁ<ä‘ê #·s¡´\T, ˇπø >∑yêø£å+ <ë«sê ø±]à≈£î\+<ä]ø°

n+<äTu≤≥T˝À ñ+&˚ $<Ûä+>± ø£]ƒqyÓTÆq bÕ]ÁXÊ$Tø£ eT]j·TT eè‹Ô|üs¡yÓTÆq

eØZø£s¡D uÀs¡Tº\ #·{≤ºìï s¡<äT› #˚j·T≥+, ‘·–qìï ã&Ó®{Ÿ πø{≤sTT+|ü⁄\‘√

ndü+|òüT{Ï‘·s¡+>∑ ø±]à≈£î\≈£î C≤rj·T ì~Û @sêŒ≥T, <ë]Á<ä πsK ìã+<Ûäq\‘√

ì$T‘·Ô+ Ò≈£î&Ü ndü+|òüT{Ï‘·s¡+>∑ ø±]à≈£î\+<ä]ø° eè<ë›|ü ô|q¸Hé, yÓT≥Øï{°‘√

düVü‰ Äs√>∑ , •Xódü+s¡ø£åD, Á|üe÷<ä, J$‘· ;e÷ kÂø£sê´\ e+{Ï ø£ dü+

kÕe÷õø£ uÛÑÁ<ä‘ê \ãT›\qT ø£*–+#·≥+

- q÷‘·q ô|q¸Hé d”ÿeTT eT]j·TT |æm|òtÄsY&ç@ #·≥º+ s¡<äT›, <ëìkÕúq+˝À ø±]à≈£î\T/

ñ<√´>∑T\+<ä]ø° \_›ì ìs¡«∫+#˚ ô|q¸Hé |ü<∏äø£+ Á|üy˚X¯ô|≥º≥+, <ëìøÏ

j·T»e÷qT\T eT]j·TT Á|üuÛÑT‘·«+ ‘·–qìï ì<ÛäT\T düeT≈£Ls¡Ã≥+, ø£ dü+>±

∫e] y‘·q+˝À <Ûäs¡\ dü÷∫ø£‘√ ≈£L&ç 50XÊ‘·+ y‘·q+ ô|q¸Hé e#Ã≥T¢ #·÷&É≥+

- ø±]àø£ dü+|òü÷\≈£î s¡Vü≤dü u≤´\{Ÿ <ë«sê >∑T]Ô+|ü⁄ ìe«≥+ eT]j·TT ø±]àø£

dü+|òü÷\ Vü≤≈£îÿ\≈£î s¡ø£åD— nìï dü+düú\˝À >∑T]Ô+|ü⁄ j·T÷ìj·THé $~Û>±

ñ+&≥T¢ #j·T≥+, n+‘·sê®rj·T ø±]àø£ dü+düú dü<ädüT‡ #dæq 87,98 n+XÊ …’q

ø±]àø£ dü+|òü÷\ @sêŒ≥T ùd«#·Ã¤, ñeTà&ç uÒs¡kÕsê\ Vü≤≈£îÿ\qT ÄyÓ÷~+#·≥+,

Á|üuÛÑT‘·« eT]j·TT Á|üsTTy˚≥T s¡+>∑+ ¬s+&ç+{Ï j·÷»e÷Hê´\˝À ø±]à≈£î\

uÛ≤>∑kÕ«eT´+ ø£*– ñ+&+<äT≈£î |ü{ÏwüºyÓTÆq |ü<∏äø±ìï s¡÷bı+~+#·≥+

- ø±+Á{≤≈£î º, ø±Ee˝Ÿ |üì $<ÛëHêìï ìs¡T‘ê‡Vü≤|üs¡#·≥+— ø±+Á{≤≈£î º

ÒãsY(Áø£eTãB›ø£s¡D eT]j·TT s¡<äT›) #·{≤ºìï >∑{Ϻ>± neT\T »s¡|ü≥+, πø

$<ÛäyÓTÆq |üì #˚ùd ø±+Á{≤≈£îº ø±]à≈£î\≈£î |üs¡àHÓ+{Ÿ ø±]à≈£î\‘√ düeT+>±

y‘·Hê\T, ø±+Á{≤≈£îº ø±]à≈£î\ Vü≤≈£îÿ\≈£î s¡ø£åD, ndü+|òüT{Ï‘· s¡+>∑+˝À ø±]àø£

dü+|òü÷\qT @sêŒ≥T #düTø=H Vü≤≈£îÿ, ø±]àø£ dü+|òü÷\˝À yê]øÏ |üP]Ô düuÛÑ ‘·«

Vü≤≈£îÿ, j·T÷ìj·THé >∑T]Ô+|ü⁄ mìïø£\T, düyÓTà\ dü+<äs¡“¤+>± z{Ï+>¥ Vü≤≈£îÿ

31

- nìï s¡ø±\ |üqT\˝À eTVæ≤fi≤ ø±]à≈£î\≈£î düe÷q Á|ü‹|òü\+ e#Ã≥T¢ #·÷&É≥+,

Á|üdü÷‹ kÂø£sê´\‘√ düVü‰ ndü+|òüT{Ï‘· s¡+>∑+, Çfi¢qT+∫ |üì#˚ùd yê]‘√

düVü‰ ô|q¸Hé, Äs√>∑ ;e÷ kÕe÷õø£ uÛÑÁ<ä‘ê #·s¡ \qT e]Ô+|ü #j·T≥+, eTVæ≤fi≤

ø±]à≈£î\T |üì#ùd nìï#√{≤¢ Á¬ø∫ dü<äTbÕj·÷\ @sêŒ≥T

- |üì düú ≤˝À¢ …’+–ø£ y~Û+|ü⁄\ ìs√<ÛëìøÏ ‘·>∑T #·s¡ \T rdüTø√e≥+, |üì düú ≤˝À¢

…’+–ø£ y~Û+|ü⁄\ ìs√<Ûä #·≥º+ Á|üø±s¡+ kÕúìø£ eT]j·TT |üì düú ≤\ ø£$T{°\qT

mìï¬ø’q Á|ü‹ì<ÛäT\‘√ @sêŒ≥T. >∑èVü‰\T, bı˝≤\qT ≈£L&Ü á #·≥º|ü]~Û ÀøÏ

‘˚e≥+

- |ü\T πø+Á<ä, sêÁwüº |ü<∏äø±˝…’q n+>∑Héyê&û es¡ÿsY‡ eT]j·TT düVü‰j·T≈£î\T,

ÄXÊes¡ÿs¡T¢, eT<Ûë´Vü≤ï uÛÀ»q ø±]à≈£î\T, bÕsê {°#·s¡T¢,mHédæm Ÿ|æ dæã“+~

e+{Ï yê]øÏ n+‘·sê®rj·T ø±]àø£ ø±+Á¬>dt dæbòÕs¡T‡ 45 Á|üø±s¡+ ø±]à≈£î\T>±

>∑T]Ô+|ü⁄ ìe«≥+ eT]j·TT yê]øÏ #·≥ºã<ä›yÓTÆq ø£˙dü y˚‘·Hê\‘√ düVü‰

Vü‰»¬s’q+<äT≈£î Ç#à n\yÓqT‡\T, kÕe÷õø£ uÛÑÁ<ä‘ê |ü<∏äø± …’q ô|q¸Hé e+{Ï$

eT]j·TT yê]øÏ ø±]àø£ dü+|òü÷\ Vü≤≈£îÿ\T \_Û+#≥T¢ #·÷&É≥+

¬s’‘ê+>∑+

- e´ekÕj·T+ –≥Tºu≤≥T njT´+<äT≈£î M\T>± ¬s’‘·T\ô|’ ìj·T$T+∫q C≤rj·T

ø£$TwüHé dæbòÕs¡T‡ #dæq ¬s’‘ê+>∑ nqT≈£L\yÓTÆq n+XÊ\ neT\T

- nìï |ü+≥\≈£î nìï Ks¡TÃ\T e#à $<Ûä+>± dæús¡yÓTÆq eT]j·TT –≥Tºu≤≥T <Ûäs¡\qT

n+~+#≥T¢ #·÷&É≥+, ≈£î≥T+u düuÛÑT´\ ÁXeT‘√ düVü‰ nìï s¡ø±\ Ks¡TÃ\ô|’

50XÊ‘·+ n<äq+>± e#Ã≥T¢>± ø£ dü eT<䛑·T <Ûäs¡\ ô|+|ü⁄<ä\

- nìï |ü+≥\qT düø±\+˝À ùdø£]+#+<äT≈£î nìï ÁbÕ+‘ê\˝À ùdø£s¡D kÂø£sê´\

$düÔs¡D

- <äTdæú‹˝À ñqï ¬s’‘ê+>±ìøÏ düeTÁ>∑yÓTÆq s¡TD uÛ≤s¡+ ‘·–Z+|ü⁄ eT]j·TT dü+kÕú>∑‘·,

Á|üsTTy≥T e&û¶yê´bÕs¡T\T Ç∫Ãq s¡TD≤\ s¡<äT›

- øö\T ¬s’‘·T\T, bÕ*øÏ #˚ùd yê]‘√ düVü‰ ¬s’‘·T\+<ä]ø° |ü+≥\T, |üX¯óe⁄\

;e÷ |ü<Ûäø£+ e]Ô+|ü⁄, ∫qï, düqïø±s¡T ¬s’‘·T\≈£î n<äq|ü⁄ dü_‡&û\T

- düø±\+˝À qeTàø£yÓTÆq $<Ûä+>± ¬s’‘·T\+<ä]ø° uÛÑ]+#·>∑*–q <Ûäs¡\‘√ ñqï‘·,

HêD´yÓTÆq ô|≥Tºã&ÉT\T n+~+#+<äT≈£î ø£èwæ

- ¬s’‘·T\ dü+Á|ü<ëj·T $‘·ÔHê\ Vü≤≈£îÿ |ü]s¡ø£åD eT]j·TT JeyÓ’$<Ûë´ìï ø±bÕ&É≥+

n< $<Ûä+>± nìï $‘·ÔHê\qT ¬s+&Ée kÕ] $ìjÓ÷–+# $<Ûä+>± #·÷&É≥+

32

- ìs¡+‘·s¡ »\eqs¡T\ j·÷»e÷q´ |ü<䛑·T\‘√ bÕ≥T C≤rj·T uÛÑ÷ |ü⁄qs¡T<ä›s¡D

eT]j·TT |ü⁄q:dü+|üPs¡í+ #ùd ø±s¡ Áø£eT+

- πs>± |ü<∏äø£+ øÏ+<ä ∫qï, düqïø±s¡T ¬s’‘ê+>±ìøÏ ø±]àø£ dü_‡&û e]Ô+|ü⁄

- ˙{Ï $ìjÓ÷>∑+, ô|≥Tºã&ÉT\ ø=qT>√\T, |ü+≥\ ì\«, ñ‘·Œ‘·TÔ\ e÷¬sÿ{Ï+>¥,

bÕ&ç n_Ûeè~ΔøÏ düVü≤ø±s¡ dü+düú\≈£î Áb˛‘ê‡Vü≤+ eT]j·TT |ü{Ïw”ºø£s¡D

e´ekÕj·T ø±]à≈£î\T

- e´ekÕj·T ø±]à≈£î\≈£î s√E≈£î ø£ dü y‘·q+ s¡T.300\≈£î ô|+|ü⁄<ä\— e´ekÕj·T

ø±]àø£ eTVæ≤fi\≈£î düe÷qy‘·Hê\T e#Ã≥T¢ #·÷&É≥+

- ø£ dü y‘·Hê\ #·{º+ neT\T »s¡bÕ*‡q neT\T j·T+Á‘ê+>∑+ Áø£eTãB›ø£s¡D

eT]j·TT |ü{Ïwüº|üs¡#·≥+, #·≥º+ >∑{Ϻ>± neT\T »]ù|≥T¢ #·÷&É≥+

- πs>± |ü<∏äø£+˝À |ü]$T‹ e+<äs√E\ m‹Ôy‘·,|üì ø£*Œ+#·ì |üø£å+˝À ø±]à≈£î\≈£î

ìs¡T<√´>∑ uÛÑè‹ #Ó*¢+|ü⁄

- e´ekÕj·T ø±]à≈£î\≈£î ø£ dü y‘·Hê\T #Ó*¢+#˝≤ $&ç>± düeTÁ>∑yÓTÆq #·≥º+

#˚j·T≥+, ñeTà&ç uÒs¡kÕsê˝≤&˚ Vü≤≈£îÿ, πø+Á<ä ì<ÛäT\‘√ kÕe÷õø£ uÛÑÁ<ä‘ê

|ü<∏äø± …’q ô|q¸qT¢, Á|üe÷<ä |ü]Vü‰s¡+ #Ó*¢+|ü⁄

- e´ekÕj·T ø±]à≈£î\≈£î ñ∫‘·+>± uÛÑ÷ |ü⁄q:|ü+|æD°— nìï Á>±MTD ≈£î≥T+u≤\≈£î

ô|s¡fió¢ düeT≈£Ls¡Ã≥+, Á>±MTD ø±]à≈£î\+<ä]ø° Çfi¢ ìsêàD+

- uÛÑ÷ùdø£s¡D eT]j·TT ‘=\–+|ü⁄ dü+<äsꓤ\˝À |üP]Ô |ü⁄qsêyêdü |ü]Vü‰s¡+

bı+<+<äT≈£î Á|üuÛ≤$‘·T …’q e´ekÕj·T ø±]à≈£î\ Vü≤≈£îÿ\qT >∑T]Ô+#·≥+

- Äs√>±´ìï <Óã“rùd m+&√dü ≤Œ¤Hé e+{Ï |ü⁄s¡T>∑TeT+<äT\ $ìjÓ÷>∑+ô|’ ìùw<Ûä+

eT]j·TT |ü⁄s¡T>∑T eT+<äT\ ø±s¡D+>± »ãT“\bÕ …’q e´ekÕj·T ø±]à≈£î\≈£î

ñ∫‘·+>± yÓ’<ä dü<äTbÕj·T+ n+~+#·≥+

- <ä[‘· eT]j·TT Ä~yêd” ø±]à≈£î\ sêC≤´+>∑ Vü≤≈£îÿ\≈£î s¡ø£åD eT]j·TT <ä[‘·,

–]»q ìyêdü ÁbÕ+‘ê\ n_Ûeè~Δ

- <˚X¯+˝À mø£ÿ&É≈£î e\dü yÓ[¢Hê yê] s¡ø£ åD≈£î @ø£>∑yêø£ å+ <ë«sê

$πø+ÁBø£]+#·ã&çq Á‹|üø£å uÀs¡T¶\ <ë«sê e´ekÕj·T ø±]à≈£î\+<ä]ø° |üP]Ô>±

kÕe÷õø£ uÛÑÁ<ä‘· #≈£Ls¡Ã≥+

eT‘·‡´ ø±]à≈£î\T

- eT‘·‡´ ø±]à≈£î\≈£î Á|ü‘´ø£ dü+πøåeT uÀs¡T¶ @sêŒ≥T eT]j·TT yê]øÏ >∑T]Ô+|ü⁄

33

ø±s¡T¶\ n+<ä#‘·, kÕe÷õø£ uÛÑÁ<ä‘ê |ü<∏äø±\ e]Ô+|ü⁄

- $<o Á{≤\s¡¢ô|’ ìùw<Ûä+ eT]j·TT ã&Ü Á{≤\s¡¢ <ë«sê $HêXø£s¡yÓTÆq |ü<䛑·T˝À¢

#|ü\T |ü≥º{+ ìùw<Ûä+

- ˙{Ï eqs¡T˝À¢ #|ü\T |üfÒº Vü≤≈£îÿqT >∑T]Ôdü÷Ô eT‘·‡´ ø±]à≈£î\ eT]j·TT ø√kÕÔ

ÁbÕ+‘ê\ ìyêdæ‘·T\T eT]j·TT #|ü\T |ü{Ϻ J$+# yê] s¡ø£åD≈£î ø√kÕÔ CÀHé

ìj·T+Á‘·D #·≥º+ eT]j·TT 2011 H√{Ï|òæπøwüHé\≈£î dües¡D, s¡TD≤\ m‹Ôy‘·≈£î

|ü<∏äø£+

eTVæ≤fi¯\T

- sê»´ düuÛÑ ÄyÓ÷~+∫q bÕs¡¢yÓT+{Ÿ eT]j·TT sêÁcÕº\ #·≥ºdüuÛÑ\˝À eT÷&√e+‘·T

]»πs«wüq¢ _\T¢ ˝ÀødüuÛÑ À ÄyÓ÷<ä+ eT]j·TT neT\T≈£î ÁbÕ<Ûëq´‘·

- eTVæ≤fi\T eT]j·TT |æ\¢\ô|’ uÛÑj·T+ø£s¡+>± ô|s¡T>∑T‘·Tqï Væ≤+dü ìyês¡D eT]j·TT

n+<äT≈£î u≤<ÛäT´ …’q yê]ì •øÏå+#+<äT≈£î ~>∑Te ù|s=ÿqï yê{Ï‘√ nHø£ #·s¡ \T

rdüTø√e≥+

- Á|üdüTÔ‘·+ düe]+#·ã&çq #·≥º+ qT+∫ e<ä* yj·Tã&çq es¡à ø£$T{° dæbòÕs¡T‡\≈£î

ÄyÓ÷<ä+— *+>∑ düe÷q‘ê«ìøÏ dü+ã+~Û+∫q n+XÊ\qT #˚πsÃ+<äT≈£î $<ä´

dæ\ãdt À e÷s¡TŒ\T— ãVæ≤s¡+>∑ düú ≤˝À¢ eTVæ≤fi\ s¡ø£åD≈£î #·s¡ \T— nX≈£îÔ …’q

eTVæ≤fi\T nìï ãVæ≤s¡+>∑ düú ≤\≈£î düTs¡øÏå‘·+>± #πs≥T¢ #·÷&É≥+— ôw&É÷´\T

≈£î˝≤\T eT]j·TT ‘Ó>∑\≈£î #Ó+~q eTVæ≤fi\ô|’ ≈£î\|üs¡yÓTÆq Hsê\≈£î •ø£å\qT

ô|+#·≥+— πødüT\qT Ä\X¯ + #˚dæHê, ˙s¡T>±πsÃ+<äT≈£î #·÷dæHê b˛©düT\‘√

düVü‰ @ e´øÏÔøÏ nsTTHê »]e÷Hê $~Û+#·≥+— dü‘·«s¡ Hê´j·T ø√s¡Tº\

@sêŒ≥T—n‘ê´#ês¡ u≤~Û‘·T\≈£î eT<䛑·T eT]j·TT j·÷dæ&é <ë&ÉT\≈£î >∑T¬s’q yê]øÏ

Á|ü‘˚´øÏ+∫ n‘ê´#êsê\≈£î >∑T¬s’q |æ\¢\≈£î |üP]Ô ì<ÛäT\‘√ |ü⁄qsêyêdü

ø£\Œq|ü<∏äø£+— >∑èVü≤ Væ≤+dü eT]j·TT …’+–ø£ y~Û+|ü⁄\≈£î e´‹πsø£+>± ñqï

#·{≤º\ neT\T≈£î ‘·–qìï ã&Ó®{Ÿ πø{≤sTT+|ü⁄\T. *+>∑ ìsêΔs¡D |üØø£å\T, Ä&É•Xó

ÁuÛÑ÷D Vü≤‘· \ ìs√<Ûäø£ |ædæ|æmHé&ç{Ï #·≥º+ >∑{Ϻ>± neT\T eT]j·TT |üì#j·Tì

|üs¡ yø£åD ø£$T{°\qT |ü⁄qs¡T<ä›]+#·≥+

- ~>∑Te ù|s=ÿqï ø=‘·Ô #·{≤º\T ‘Ó#Ã+<äT≈£î ø£èwæ: |üs¡Te⁄ Hsê\T>± |æ\TdüTÔqï

#·s¡ \≈£î e´‹πsø£+>± Á|ü‘´ø£+>± dü«‘·+Á‘·+>± |üì#ùd ˇø£ #·≥º+—eTVæ≤fi\T,

|æ\¢\qT $Áø£sTT+#·{≤ìøÏ e´‹πsø£+>± ø£ #·≥º+— $yêVæ≤‘·T …’q yê]øÏ dü+j·TTø£Ô

34

Ädæú Vü≤≈£îÿ\ø√dü+ ˇø£ #·≥º+— eTVæ≤fi\T eT]j·TT |æ\¢\≈£î eTH√e]Ô #·{≤ºìï

|ü{Ïwüº |üs¡#·≥+, Á‹|ü⁄s¡ yêeT|üø£å Á|üuÛÑT‘·«+ #dæq e÷~] e<ä*yj·Tã&çq

eTVæ≤fi¯\≈£î kÕj·T+, $‘·+‘·Te⁄\‘√ düVü‰ ˇ+≥] eTVæ≤fi¯\T, eTVæ≤fi¯˝Ò

≈£î≥T+ãô|<ä›>± ñqï ≈£î≥T+u≤\≈£î Á|ü‘´ø£ |ü<∏äø£+—dü«j·T+ düVü‰j·Tø£ ãè+<ë\T

eT]j·TT u≤´+øÏ+>¥ dü+düú\≈£î dü+ã+<Ûë\T ø£*Œ+#·≥+ eT]j·TT dü«j·T+ düVü‰j·T

ãè+<ë\˝Àì mdtdæ/mdt{Ï eTVæ≤fi\≈£î Hê\T>∑TXÊ‘·+ ø£+fÒ m≈£îÿe e&û¶ edü÷\T

#j·T≈£î+&Ü dü_‡&ûøÏ Vü‰MT, >∑èVü≤ ø±]à≈£î\T eT]j·TT Çfi¢qT+∫ |üì#ùd ø±]à≈£î\

s¡ø£åD≈£î ˇø£ #·≥º+

- eT‘·+ Ò<ë dü+Á|ü<ëj·T+ ù|s¡T‘√ eTVæ≤fi\T, u≤*\≈£î e´‹πsø£+>± »s¡T>∑T‘·Tqï

|ü<䛑·T\≈£î e´‹πsø£+>± kÕe÷õø£ dü+düÿs¡D\ ø√dü+ »]ù| b˛sê{≤\qT

Áb˛‘·‡Væ≤+#·≥+, Çfi¯ó¢, ãVæ≤s¡+>∑ düú˝≤˝À¢ eTVæ≤fi¯\ô|’ »s¡T>∑T‘·Tqï Væ≤+kÕ

dü+düÿè‹øÏ e´‹πsø£+

- eTVæ≤fi¯\≈£î e´‹πsø£+>± yê]ì nee÷q |ü]#˚, no¢\ #·s¡´\T, uÛ≤wüqT

$ìjÓ÷–+#·≈£î+&Ü ãVæ≤s¡+>∑+>± #ùd Á|üø£≥q\T, yê´K´\T eTsê´<ä|üPs¡«ø£+>±

ñ+&˚ $<Ûä+>± $$<Ûä s¡+>±\˝À mìï¬ø’q Á|üC≤Á|ü‹ì<ÛäT\≈£î ˇø£ Á|ües¡ÔHê

ìj·Te÷e[ì s¡÷bı+~+∫ bÕ{Ï+#≥T¢ #·÷&É≥+

-ã&Ó®{Ÿ˝À Á|üdüTÔ‘·+ ñqï≥T¢ #ÓãT‘·Tqï 30XÊ‘êìøÏ ã<äT\T eTVæ≤fi¯\≈£î

πø{≤sTT+|ü⁄\T 40XÊ‘êìøÏ ô|+#·≥+

u≤\\T

|æ\¢\ Vü≤≈£îÿ\ >∑T]+∫ >∑{Ϻ>± ì\ã&É≥yT >±ø£ dæ|æ◊(m+) yê{Ï kÕ<Ûäq ø√dü+

|üì #düTÔ+~. ~>∑Te #·s¡ \T neT\T »]ù|+<äT≈£î ø£≥Tºã&ç ñ+≥T+~.

- Äs¡T dü+e‘·‡sê\ ˝À|ü⁄ |æ\¢\+<ä]ø° ◊dæ&çmdt |ü<∏äø£+ e]Ô+|ü⁄. ◊dæ&çmdt

Á|üsTTy{°ø£s¡D≈£î <ë]rùd nìï #·s¡ \qT ñ|üdü+Vü≤]düTÔ+~. n+>∑Héyê&û\T

eT]j·TT dü÷ÿfi¢ À b˛wüø±Vü‰s¡ düs¡|òüsê≈£î ‘·\dü] πø{≤sTT+|ü⁄\ ô|+|ü⁄<ä\

- eT÷&ÉT qT+∫ 18 dü+e‘·‡sê\ eT<Ûä ej·TdüT‡>∑\ |æ\¢\+<ä]ø° e]Ô+# $<Ûä+>±

$<ë´Vü≤≈£îÿ #·≥º+ $düÔs¡D. nX≈£îÔ …’q |æ\¢\+<ä]ø° Á|ü‘´ø£ #·s¡ \T.

- nìï s¡ø±\ u≤\ø±]à≈£î\qT ìùw~Û+#+<äT≈£î >±qT nbÕj·Tø£s¡yÓTÆq eT]j·TT

nbÕj·Tø£s¡eTT ø±ì nqï‘&ÜqT u≤\ ø±]à≈£î\ ìùw<Ûä+ eT]j·TT Áø£eTãB›ø£s¡D

#·{≤ºìøÏ dües¡D\T eT]j·TT u≤\ø±]à≈£î\+<ä]ø° |ü⁄qsêyêdü+ n<äq|ü⁄ ì<ÛäT\‘√

nìï |ü<∏äø±\ neT\T

35

- Ä~yêd”, <ä[‘·T\T eT]j·TT kÕe÷õø£+>± yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\ |æ\¢\≈£î

Ç‘·s¡T\≈£î eT<Ûä ñqï n+‘·sêìï ‘·–Z+#+<äT≈£î Á|ü‘´ø£ #·s¡ \ <ë«sê <ä[‘·T\T

eT]j·TT –]»q |æ\¢\≈£î Ä<ÛäTìø£ edü‘·T\‘√ ¬sdæ&Óì‡j·T Ÿ dü÷ÿfió¢eT]j·TT

Vü‰düºfi¢ @sêŒ≥T≈£î n<äq|ü⁄ ì<ÛäT\ πø{≤sTT+|ü⁄— @ kÕúsTT˝À $eø£å #·÷|æHê

ø£]ƒq #·s¡ \T

- eTÚ*ø£ ùde …’q nqTã+<Ûä b˛wüø±\T, {°ø±\T, bÕsƒ¡XÊ\ |üPs¡« nìj·T‘· $<ä ,

Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü Äs√>∑ |üØø£å\T, yÓ+≥H ô|’ ÄdüT|üÁ‘·T\≈£î |ü+ù| ùde\T

Á|ü‹ˇø£ÿ]ø° n+<ä#‘·

- ‘·|æŒ b˛sTTq |æ\¢\qT ø£qT>=H+<äT≈£î >∑{Ϻ #·s¡ \T, yÓ‹πø #·s¡ \ dæú‹ì bÂs¡T\≈£î

ìy~+#+<äT≈£î ø£èwæ

- no¢\ Hsê\ #·≥º+ qT+∫ |æ\¢\qT s¡øÏå+#+<äT≈£î >∑{Ϻ #·s¡ \T, #·≥º neT\T

- |æ\¢\ s¡ø£åD ø=s¡≈£î C≤rj·T eT]j·TT sêÁwüº u≤\\ ø£$Twüq¢≈£î ì<ÛäT\T eT]j·TT

n~Ûø±sê\ ã<ä ≤sTT+|ü⁄

- M~Û |æ\¢\≈£î edü‹ ø£\Œq eT]j·TT kÕe÷õø£ ùde\ n+<ä#‘·

- u≤\ H˚s¡düTú\ Hê´j·T e´edüú |üP]Ô>± Á|üøå±fi¯q eT]j·TT dü+düÿs¡D≈£î ø£èwæ,

n≥Te+{Ï yê]ì ‹]– düe÷»+˝ÀøÏ rdüTø=ì u≤<Ûä ‘· >∑\ bÂs¡T\T>± ‘·j·÷s¡T

#j·T&ÜìøÏ nedüs¡yÓTÆq dü+düú\qT @sêŒ≥T#dæ y>∑e+‘·+ #j·T&É+.

j·TTe»qT\T

j·TTe»qT\ ø√dü+ ~>∑Te #·s¡ \T rdüTø=H+<äT≈£î dæ|æ◊(m+) ø£èwæ #düTÔ+~.

- |üì Vü≤≈£îÿqT sêC≤´+>∑ ã<ä›+ #j·T≥+

- ñ<√´>∑+ Ò<ë ìs¡T<√´>∑ uÛÑè‹

- πø+Á<ä, sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·« ñ<√´>±\ uÛÑØÔô|’ $~Û+∫q ìùw<Ûë\ m‹Ôy‘·. ìØí‘· ø±\

e´e~Û #·Á≥+˝À nìï U≤∞ b˛düTº\ uÛÑØÔ

- j·TTe‘·s¡+ m<äTs=ÿ+≥Tqï düeTdü \qT ‘·–q $<Ûä+>± |ü]wüÿ]+#+<äT≈£î C≤rj·T

j·TTe»q $<Ûëq+ 2014˝À düeT÷\ e÷s¡TŒ\T

- j·TTe≈£î\˝À Áø°&Ü ø±s¡´Áø£e÷\qT ô|+bı+~+#˚+<äT≈£î eT]j·TT •ø£åD≤

kÂø£sê´\T @sêŒ≥T #ùd+<äT≈£î πø+Á<ä, sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«\T ÁbÕjÓ÷õ‘·+ ø±$+#

Áø°&Ü dü+düú\ @sêŒ≥T,

36

ôw&É÷´\T ≈£î˝≤\T eT]j·TT ‘·s¡>∑‘·T\ dü+πøåeT+

- C≤rj·T, sêÁwüº kÕúsTT˝À yê] »HêuÛ≤≈£î nqT>∑TD+>± Á|üD≤[ø£ À¢ ôw&É÷´\T

≈£î˝≤\≈£î ôdŒwü Ÿ ø±+bıHÓ+{Ÿ bÕ¢Hé, –]»qT\≈£î ñÁ|üD≤[\ @sêŒ≥T≈£î πø+Á<ä

#·≥º+ s¡÷|üø£\Œq. ôw&É÷´\T ≈£î˝≤\T eT]j·TT ôw&É÷´\T ‘·s¡>∑‘·T\≈£î Á|üD≤[ø£\

neT\T˝À Hs¡T>± \_›bı+<ësê Ò<ë nqï |üs¡ yø£åD≈£î kÕº+&ç+>¥ ø£$T{° @sêŒ≥T

- Á|üsTTy≥T s¡+>∑+˝À mdtdæ eT]j·TT mdt{Ï\≈£î ]»πs«wüqT¢ ø£*Œ+#+<äT≈£î πø+Á<ä

#·≥º+ s¡÷|üø£\Œq

- $eø£å≈£î ‘ê$#˚à nìï n+XÊ\qT #·≥º|ü]~Û˝ÀøÏ ‘Ódü÷Ô mdtdæ/mdt{Ï\ô|’

n‘ê´#êsê\ ìs√<Ûä #·{≤ºìï eT]+‘· |ü{Ïwüº |üs¡#·≥+

ôw&É÷´\T ≈£î˝≤\T

≈£î\ e´edüú s¡<äT›≈£î eT]j·TT nìï s¡ø±\ ≈£î\ nD∫y˚‘·ìs¡÷à\q≈£î

dæ|æ◊(m+) >∑{Ϻ>± ø£≥Tºã&ç ñ+~. n+<ä]ø° Äs√>∑ Vü≤≈£îÿ, $<ä , ñbÕ~Û,

‘·–q Jeq |ü]dæú‘·T\T eT]j·TT uÛÑÁ<ä‘· e+{Ï eTÚ*ø£ e÷qeVü≤≈£îÿ\≈£î

dü+ã+~Û+∫ nìï s¡+>±\˝À Á|ü‘´ø£ #·s¡ \qT Á|ü‘´øÏ+∫ ôw&É÷´\T ‘·s¡>∑‘·T\

Vü≤≈£îÿ\ |ü⁄s√>∑‹øÏ n<äq|ü⁄ πø{≤sTT+|ü⁄\‘√ düVü‰ ~>∑Te #·s¡ \T rdüTø√H+<äT≈£î

ø£≥Tºã&ç ñ+~.

- ìØí‘· ø±\ e´e~Û ìs¡ísTT+∫ Á|ü‘´ø£ ]Á≈£L{ŸyÓT+{Ÿ »]|æ ]»s¡T«&ÉT d”≥¢ eT]j·TT

b˛düTº\ u≤´ø˝≤>¥ nìï+{Ï ì+|ü≥+ eT]j·TT Á|üyÓ÷wüq¢≈£î #·s¡ \T rdüTø√e≥+—

ôw&É÷´\T ‘·s¡>∑‘·T\ j·TTe‘·≈£î eè‹Ô $<ë´ •ø£åD≤ kÂø£sê´\qT ø£*Œ+#·≥+—

dü«j·T+ ñbÕ~Û<ë«sê @sêŒ≥T #düT≈£îqï ôw&É÷´\T ≈£î˝≤\ yê] dü+düú\ìï+{Ïø°

s¡TD kÂø£s¡ + ø£*Œ+#·≥+ eT]j·TT e÷¬sÿ{Ÿ nqTã+<Ûë\ n_Ûeè~ΔøÏ kÕj·T|ü&É≥+

- n+≥sêì ‘·q+ bÕ{Ï+# yê]øÏ e´‹πsø£+>±, n‘ê´#êsê\≈£î eT]j·TT $eø£å≈£î

bÕ\Œ& yê]øÏ e´‹πsø£+>± ã\yÓTÆq #·s¡ \T ø£]ƒq •ø£å

- #˚‘·T\‘√ bÕ]X¯ó<Ûä´ |üìì ìyê]+#˚ #·≥º+˝Àì ˝ÀbÕ\qT düe]+#˚+<äT≈£î

dües¡D\T eT]j·TT ìØí‘· ø±\ e´e~Û À n˝≤+{Ï yês¡+<ä]ø° |ü⁄qsêyêdü+

n+<äT≈£î ‘·–q πø{≤sTT+|ü⁄\T #j·T≥+

- bÕ]Xó<Ûä ùde\˝À ø±+Á{≤≈£îº ø±]à≈£î\ Áø£eTãB›ø£s¡D

- ôw&É÷´\T ≈£î˝≤\T ìedæ+# ÁbÕ+‘ê\≈£î nìï ôw&É÷´\T ≈£î˝≤\ ≈£î≥T+u≤\≈£î

Çfi¯¢|ü{≤º\T, Çfi¯ó¢, bÕ]X¯ó<Ûä´+, eT+∫˙s¡T, Äs√>∑´+, $<äT´‘Y ø£HÓø£åqT¢

37

ø£*Œ+#+<äT≈£î ø£èwæ eT]j·TT Ç‘·s¡ ‘·s¡>∑‘·T\ bÂs¡T\T ôw&É÷´\T ≈£î˝≤\ eT<Ûä

Á|ü ‘´øÏ+∫ Çfió¢eT]j·TT bÂs¡ ùde\ eT<Ûä ñqï n+‘·sêìï ‘=\–+#+<äT≈£î

Á|ü‘´ø£ ø±s¡ Áø£eT+ #|ü≥º+

- <ä[‘· Á¬ø’düÔe⁄\T eT]j·TT eTTdæ¢+\≈£î ]»πs«wüq¢ kÂø£sê´\qT $düÔ]+|ü#j·T≥+

ôw&É÷´\T ‘·s¡>∑‘·T\T

ôw&É÷´\T ‘·s¡>∑‘·T\ dü+πøåeT+ ø√dü+ dæ|æ◊(m+) ~>∑Te #·s¡´\T

rdüT≈£î+≥T+~.

- #·≥ºã<ä›yÓTÆq ìØí‘· ø±\e´e~Û #·Á≥+˝À nìï Á|üuÛÑT‘·« ùde\˝À ñqï mdt{Ï

]»s¡T«&ÉT b˛düTº\ uÛÑØÔøÏ #·s¡ \T— Á|üsTTy≥T s¡+>∑+˝À ]»πs«wüq¢ $düÔs¡D

- Ä~yêd”\ uÛÑ÷$T Vü≤≈£îÿ\≈£î s¡ø£åD eT]j·TT #·≥º$s¡T<ä› |ü<䛑·T˝À¢ uÛÑ÷$T ø√˝ÀŒsTTq

–]»qT\≈£î uÛÑ÷ |ü⁄qs¡T<äΔs¡D

- ôw&É÷´\T ‘·s¡>∑‘·T\T eT]j·TT Ç‘·s¡ kÕ+Á|ü<ëj·T n≥M ìyêdüT\ (n≥M

Vü≤≈£îÿ\ >∑T]Ô+|ü⁄) #·≥º+ 2006 |üP]Ô>± neT\T— 1980e dü+e‘·‡s¡+ >∑&ÉTe⁄>±

ìs¡ísTT+∫ n+‘·≈£î eTT+<äTqï Ç‘·s¡ dü+Á|ü<ëj·T n≥M ìyêdüT\qT #πsÃ+<äT≈£î

#·≥º dües¡D

- ∫s¡T n≥M ñ‘·Œ‘·TÔ\≈£î ø£ dü eT<䛑·T <Ûäs¡\T ìs¡ísTT+#+<äT≈£î ˇø£ C≤rj·T

ø£$TwüHé @sêŒ≥T eT]j·TT yê{Ïì ùdø£]+#+<äT≈£î nedüs¡yÓTÆq ‘·–qìï Ä]úø£

eqs¡T\T ø£*Œ+#·≥+

- –]»qT\ πø+ÁBø£s¡D m≈£îÿe>± ñqï nìï sêÁcÕº\T eT]j·TT <X+˝Àì õ˝≤¢\˝À

nìï u≤¢≈£î\≈£î |ü+#êj·Tr\ #·{≤ºìï(ôw&É÷´\T @]j·÷\≈£î $düÔs¡D)

$düÔ]+#·≥+— mø£ÿ&Ó’‘ n˝≤+{Ï s¡ø£åD Ò<√ nø£ÿ&É nìï sêÁcÕº\˝Àì |ü≥ºD

ÁbÕ+‘ê\T eT]j·TT eTTì‡bÕ*{°\≈£L $düÔs¡D

- –]»qT\ uÛ≤wü\T, *|ü⁄\≈£î >∑T]Ô+|ü⁄, s¡ø£åD ø£*Œ+#·≥+ eT]j·TT n_Ûeè~Δ

#Ó+<≥T¢ #·÷&É≥+. –]»q uÛ≤wü …’q _Û*, >√+&û e+{Ï yê{Ïì sêC≤´+>∑+˝Àì

mì$T<äe ôw&É÷´\T˝À #˚s¡Ã≥+— dü+ã+~Û‘· sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«\‘√ Ä~yêd”\

uÛ≤wü\qT n~Ûø±s¡ uÛ≤wü\T>± >∑T]Ô+|ü#j·T≥+

- sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«\T >∑T]Ô+∫q –]»qT\ C≤_‘ê\ Á|üø±s¡+ ˇø£ sêÁwüº+ qT+∫

eTs=ø£ sêÁcÕºìøÏ e\dü e∫Ãq q|üŒ{Ïø° yê] –]»q >∑T]Ô+|ü⁄ eT]j·TT Vü≤≈£îÿ\T

Äj·÷ sêÁcÕº\˝À ≈£L&Ü e]Ô+|ü #ùd+<äT≈£î Ä{Àe÷{Ïø>± C≤_‘ê˝À #]Œ+|ü⁄

38

- ÄVü‰s¡ uÛ ÑÁ<ä‘ê #·≥º+ øÏ+<ä dü_‡&û ÄVü‰s¡ <ÛëHê´\qT bı+<˚+<äT≈£î

–]»qT\+<ä]˙ #s¡Ã≥+

- –]»q ÁbÕ+‘ê\˝À eT+∫˙s¡T, bÕ]X¯ó<Ûä´, Äs√>∑´ πø+Á<ë\T, eT]j·TT

bÕsƒ¡XÊ\\T,Vü‰düºfi¢ @sêŒ≥T

- ‘·|ü⁄Œ&ÉT πødüT\‘√ C…’\T bÕ …’q ne÷j·Tø£ –]»qT\ ‘·ø£åD $&ÉT<ä\ eT]j·TT

|ü⁄qsêyêdü+ ø£*Œ+#·≥+

yÓTÆHê]{°\T

yÓTÆHê]{°\ Vü≤≈£îÿ\T, dü+πøåeT+ ø√dü+ dæ|æ◊(m+) ~>∑Te #·s¡´\T

rdüTø=H+<äT≈£î |üì#düTÔ+~.

- yÓTÆHê]{° ø£$TwüHé≈£î sêC≤´+>∑ã<äΔ Vü≤√<ë ø£*Œ+#·≥+, <ëì n~Ûø±sê\T eT]j·TT

|ü]~Û, düuÛÑT´\T eT]j·TT #Ó’s¡àHé kÕúsTT\qT ô|+#·≥+

- dü#êsY ø£$T{° dæbòÕs¡T‡\ neT\T≈£î –]»q ñ|ü Á|üD≤*ø£ e÷~] eTTdæ¢+

yÓTÆHê]{°\≈£î ø£ ñ|ü Á|üD≤[ø£ s¡÷bı+~+#·≥+—ñbÕ~Û, $<ä , Äs√>∑ + ø√dü+

eTTdæ¢+ »HêuÛ≤ m≈£îÿe>± πø+ÁBø£è‘·yÓTÆq \øÏå‘· õ˝≤¢ ˝À Á|ü‘´ø£ #·s¡ \T

- s¡+>∑Hê<Ûä $TÁXÊ ø£$TwüHé ìy~ø£ dæbòÕs¡T‡\T neT\T, ‘·ø£åD #·s¡ >± Äj·÷

sêÁcÕº\ yêØ πø{≤sTT+|ü⁄\ Á|üø±s¡+ ˇ_dæ eTTdæ¢+\+<ä]˙ ˇ_dæ ø√{≤\˝À

#]Œ+#·≥+

- u≤´+≈£î\ ÁbÕ<Ûëq´‘ê s¡TD≤\˝À eTTdæ¢+\≈£î 15XÊ‘·+ πø{≤sTT+|ü⁄— dü«j·T+

ñbÕ~Û bı+~q eTTdæ¢+ j·TTe‘·≈£î dü_‡&û\‘√ ≈£L&çq s¡TD≤\T Ç|æŒ+#˚≥T¢

#·÷&É≥+

- eTTdæ¢+ u≤*ø£\ $<ä ≈£î Á|ü‘˚ ø£ ÁbÕ<Ûëq´‘· Çe«≥+, yê]øÏ kÕÿ\sYwæ|ü⁄Œ\T

eT]j·TT Vü‰düº Ÿ edü‘·T\qT >∑D˙j·T+>± ô|+#·≥+

- bÕsƒ¡XÊ\˝À ñs¡÷› uÀ<Ûäq≈£î Áb˛‘ê‡Vü≤+— ñs¡÷› À HêD´yÓTÆq bÕsƒ¡ |ü⁄düÔø±\

Á|ü#·Ts¡D eT]j·TT nìï ñs¡÷› uÀ<ÛäHê b˛düTº\ uÛÑØÔ

- ñÁ>∑yê<ä πødüT\ qT+∫ $&ÉT<ä …’q eTTdæ¢+ j·TTe≈£î\≈£î |ü]Vü‰s¡+ eT]j·TT

|ü⁄qsêyêdü+ ø£*Œ+#·≥+, yê]ì ‘·|ü⁄Œ&ÉT πødüT\˝À ô|{Ϻq, ∫Á‘·Væ≤+dü\T ‘·~‘·s¡

Çã“+<äT\≈£î >∑T]#dæq n~Ûø±s¡T\qT •øÏå+#·≥+, n≥Te+{Ï πødüT\ $#ês¡D≈£î

dü‘·«s¡ Hê´j·T$#ês¡D ø√s¡Tº\ @sêŒ≥T

39

z_dæ\T

- πø+Á<ä $<ë´ dü+düú\˝À 27XÊ‘·+ z_dæ ]»πs«wüq¢qT düÁø£eT+>± neT\T

»]ù|+<äT≈£î #·s¡ \T— Á|üsTTy≥T $<ë´ dü+düú\ìï+{Ïø° _dæ ]»πs«wüq¢ e]Ô+|ü⁄

- yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\ C≤rj·T ø£$TwüHé |ü{Ïw”ºø£s¡D

- ˇ_dæ dü]º|òæ¬ø≥T¢ bı+< Á|üÁøÏj·TqT düs¡fi‘·s¡+ >±$+#·≥+

- ôw&É÷´\T ≈£î˝≤\T eT]j·TT ‘·s¡>∑‘·T\ e÷~]>± düeTÁ>∑yÓTÆq |ü<∏äø±\T, bÕπøCŸ\qT

s¡÷bı+~+#·≥+, ˇ_dæ\˝Àì Ä]úø£+>± ã\V”≤qT …’q yê]ì <ë]Á<ä + qT+∫

ãj·T≥ |ü&Éyj·T≥+

nX≈£îÔ …’q yê] ($ø£ ≤+>∑T\T) dü+πøåeT+

|ü\T s¡ø±\T>± nX¯≈£îÔ …’q yê] dü+πøåeT+ ø√dü+ ~>∑Te #·s¡ \T #˚|ü{≤º\ì

dæ|æ◊(m+) ø√s¡T‘·Tqï~.

- nX≈£îÔ …’q yê]øÏ dü+ã+~Û+∫ Äs¡+>∑+˝À yÓ\¢&Ó’q nHø£ n+<√fiq\T, n+XÊ\

Ä<Ûës¡+>± ◊ø£ sê»´dü$T‹˝À nX≈£îÔ …’q yê] Vü≤≈£îÿ\ dü<ädüT‡ #dæq rsêàHê\≈£î

nqT>∑TD´+>± nX≈£îÔ\ _\T¢ À dües¡D\T #j·T≥+,C≤rj·T yÓ’ø£\´‘· $<Ûëq+˝À

dües¡D\T

- dü]º|òæ¬ø≥T¢ bı+<ä{≤ìï düs¡fi‘·s¡+ ø±$+#·≥+, nìï sêÁcÕº\T, Á|üuÛÑT‘·« XÊK\˝À

#Ó\T¢u≤≥T nj˚T´ $<Ûä+>± n+‘·{≤ #Ó\T¢u≤≥j˚T´ >∑T]Ô+|ü⁄ ø±s¡T ¶\T

n+<ä#j·T≥+.ˇø£ ìØí‘· ø±\ e´e~Û À Á|üuÛÑT‘·« XÊK\˝Àì u≤´ø˝≤>¥ b˛düTº\

uÛÑØÔ

- nìï Á|üuÛÑT‘·« uÛÑeHê\T, ãVæ≤s¡+>∑ düú ≤\T, s¡yêD≤, düe÷#ês¡ Ç‘·s¡ s¡+>±\˝À

nX¯≈£îÔ\T>± ñqï yê]øÏ Ä≥+ø±\T ˝Ò≈£î+&Ü Á|üy˚X¯+, |üP]Ô>± ñ∫‘·+>±

n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘e≥+, dü+C„\‘√ ≈£L&çq uÛ≤cÕ <äTu≤d”\ @sêŒ≥T, #Ó${Ï

eT]j·TT $q{≤ìøÏ Çã“+~ |ü&˚ yê]øÏ yê] uÛ≤wü˝ÀH˚ ø±|ü¸q¢‘√ {°M

ø±s¡ Áø£e÷\qT n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘e≥+

- nX≈£îÔ\ ø£ dü ô|q¸Hé Hê\T>∑Ty\≈£î ô|+|ü⁄

- |ü]ø£sê\T, düVü‰j·T edüTÔe⁄\qT ñ∫‘·+>± n+~+#·≥+

- nìï kÕúsTT\˝À $<ä qT n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘e≥+

- nX¯≈£îÔ˝…’q yê]øÏ Äs√>∑´edü‘·T\qT n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘˚e≥+ ñ∫‘·+>±

40

n+~+#·≥+

- πøe\+ Á‹#·Áø£ ôd’øÏfió¢, #·Áø±\ ≈£îØÃ\T, ø£èÁ‹eT nej·Tyê\H ø±>± nX≈£îÔ …’q

yê]øÏ ‘√&ÉŒ& Ç‘·s¡ |ü]ø£sê\T, kÂø£sê´\ @sêŒ≥T ≈£L&Ü m+|” ì<ÛäT\ øÏ+<ä

düVü‰j·T+ #j·T{≤ìøÏ |ü]~Û $düÔs¡D

Á|üC≤ dü+πøåeT #·s¡ \T

ñbÕ~Û Vü‰MT |ü<∏äø£+

nìï |ü≥ºD≤\˝À ñbÕ~Û Vü‰MT |ü<∏äø£+ ø√dü+ #·{≤ºìï ‘e≥+

- ≈£î≥T+ã+˝Àì ô|<ä› yês¡+<ä]ø° yês¡T ø√]qìï s√E\T ñbÕ~Û ø£*Œ+# $<Ûä+>±

#·{≤ºìï düe]+#·≥+

- Á>±MTD ÁbÕ+‘ê\˝À JeHêìï yÓTs¡T>∑T |ü]#+<äT≈£î <√Vü≤<ä+ #ùd nìï s¡ø±\

|üqT\qT πs>± |ü]~Û À »]π>≥T¢ $düÔ]+#·≥+

- ìØí‘· e´e~Û À #·≥ºã<ä›yÓTÆq ø£ dü y˚‘·Hê\ #Ó*¢+|ü⁄— Hê´j·TyÓTÆq eT]j·TT

yêdüÔyêìøÏ <ä>∑Zs¡>± ñ+& ôw&É÷´\T πs≥¢qT Á|üø£{Ï+#·≥+—<Ûäs¡\ ô|s¡T>∑T<ä\≈£î

nqT>∑TD+>± m|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&ÉT y‘·Hê\qT ô|+#·≥+— u≤´+ø U≤‘ê Ò<ë Ä<ÛësY

q+ãsY ø±yê\ì e‹Ô&ç #j·T≈£î+>± ø£ ìØí‘· Áø£eT+˝À y‘·Hê\qT #Ó*¢+#·≥+—

ìs¡T<√´>∑uÛÑè‹ #Ó*¢+|ü⁄ Á|üÁøÏj·TqT düT\uÛÑ‘·s¡+ #˚j·T≥+ eT]j·TT n+<˚≥T¢

#·÷&É≥+

$<ä´

- $<ä ô|’ Á|üuÛÑT‘·« Ks¡TÃqT õ&ç|æ À Äs¡TXÊ‘êìøÏ ô|+#·≥+

- ñ∫‘· eT]j·TT ìs¡“+<Ûä ÁbÕ<Ûä$Tø£ $<ä qT n+~+#+<äT≈£î $<ë´ Vü≤≈£îÿ #·{≤ºìï

neT\T »s¡|ü≥+—ìedæ+# ÁbÕ+‘ê\˝À @ dü÷ÿ\T˝À nsTTHê #πs+<äT≈£î M\T

ø£*Œ+# ne>±Vü≤qqT e´ekÕú>∑‘·+ ø±$+#+<äT≈£î M\T>± $<ë´ Vü≤≈£îÿ #·{≤ºìï

düe]+#·≥+— ÁbÕ<∏ä$Tø£ kÕúsTT qT+∫ m>∑Te kÕúsTTøÏ ø=qkÕ–+# $<ë´s¡Tú\+<ä]ø°

ñ∫‘· $<ä qT n+~+#·≥+— Ä]úø£+>± ã\V”≤q esêZ\ $<ë´s¡Tú\≈£î Á|üyXÊ\T

ø£*Œ+#·≥+˝À $|òü\yÓTÆq Á|üsTTy≥T bÕsƒ¡XÊ\\T eT]j·TT Á|ü‘´ø£ dü+düú\ô|’

ø£]ƒq #·s¡ \T— bÕsƒ¡XÊ\\ eT]j·TT {°#·s¡¢ HêD´‘· yÓTs¡T>∑T|üs¡#·≥+, $<ë´ Vü≤≈£îÿ

neT\T≈£î njT´Ks¡TÃ˝À m≈£îÿe uÛ≤>∑+ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ uÛÑ]+# $<Ûä+>± #·÷&É≥+

- eT<Ûä ˝À #·<äTe⁄ e÷ìyùd yê]ì ‘·–Z+#+<äT≈£î ôV’≤dü÷ÿ\T $<ä qT $düÔ]+#·≥+—

$<ä HêD´‘·qT yÓTs¡T>∑T |üs¡#·≥+ eT]j·TT düs¡«•øå± n_Ûj·÷Hé bÕsƒ¡XÊ\˝À¢

41

eTÚ*ø£ kÂø£sê´\ @sêŒ≥T, yÓqTã&çq ÁbÕ+‘ê\,Ç‘·s¡+>± Á|ü<Ûëq Ádüe+‹øÏ

<ä÷s¡+>± ñqï ‘·s¡>∑‘·T\≈£î #Ó+~q |æ\¢\qT ì\u…≥Tºø√e≥+ e+{Ï Ç‘·s¡

n+XÊ\˝À ìã+<Ûäq\T, bÕsƒ¡XÊ\ düeTj·÷\ e+{Ï yê{Ï À düs¡fi¯‘ê«ìï

nqTeT‹+#·≥+.

- Á|üsTTy≥T $<ë´ dü+düú\˝À |ò”E\T, Á|üyXÊ\T eT]j·TT dæ\ãdt Áø£eTãB›ø£s¡D≈£î

#·≥º+ #j·T≥+

- ñqï‘· $<ä ˝À m|òt&ç◊\≈£î nqTeT‹ ñ+&É<äT— $<o $<ë´ dü+düú\ Á|üyX+,

ø±s¡ ø£ ≤bÕ\ Áø£eTãB›ø£s¡D _\T¢ 2010, ñqï‘·ä $<ä eT]j·TT |ü]XÀ<Ûäq

_\T¢ 2011 eT]j·TT |ü]XÀ<Ûäq eT]j·TT qMø£s¡D≈£î $X«$<ë´\j·÷\T _\T¢

2012 e+{Ï$ s¡<äT›.

- Hê\T>∑T dü+e‘·‡sê\ u≤´∫\sY ø√s¡T‡ s¡<äT›, Á|üsTTy≥T ñqï‘· $<ë´ dü+düú\˝À

$<ë´HêD´‘·qT ô|+#$<Ûä+>±, n+<äTu≤≥TqT ô|+# $<Ûä+>± |ò”E\T eT]j·TT

{°#·sY ìã+<Ûäq\qT dü]#j·T&É+.

- uÛ≤s¡‘· kÕe÷õø£ eT]j·TT kÕ+düÿè‹ø£ yÓ’$<Ûä + >∑T]Ô+#·ã& $<Ûä+>± nìï kÕúsTT\

$<ä ˝À Á|üC≤kÕ«eT´ eT]j·TT nuÛÑT´<äj·Tø£s¡ bÕsƒ¡ Á|üD≤[ø£ eT]j·TT bÕsƒê´+XÊ\

s¡÷|üø£\Œq

- Á|üdüTÔ‘·+ ø±+Á{≤≈£îº Ò<ë bÕsê {°#·s¡T¢>± ñqï yê]ì ¬s>∑T´\¬s’CŸ #j·T≥+

- nìï $<ë´ dü+düú\˝À $<ë´s¡Tú\, {°#·s¡¢, eT]j·TT uÀ<ÛäH‘·s¡ dæã“+~ Á|üC≤kÕ«$Tø£

Vü≤≈£îÿ\T neT\j˚T´≥T¢ #·÷&É≥+— nìï ñqï‘· $<ë´ dü+düú\˝À $<ë´]ú

j·T÷ìj·THé mìïø£\qT $~Û>± »]ù|≥T¢ #·÷&É≥+

Äs√>∑´+

- πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ qT+∫ >∑D˙j·TyÓTÆq πø{≤sTT+|ü⁄\‘√ bÕ≥T Äs√>±´ìøÏ ø£ dü+>±

õ&ç|æ À Á|üuÛÑT‘·« Ks¡TÃqT ◊<äTXÊ‘êìøÏ ô|+#·≥+

- ˇø£ |ü]~Û Àì düeTÁ>∑ Äs√>∑ dü+s¡ø£åD ùde\T n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘e≥+ eT]j·TT

ñ∫‘·+>± n+~+# $<Ûä+>± kÕúì≈£î\≈£î »yêãT<ëØ>± ñ+& $<Ûä+>± Á|üC≤s√>∑

e´edüúqT |ü{Ïwüº|üs¡#·≥+ eT]j·TT $düÔ]+#·≥+

- Äs√>∑ ùde\ Á|üsTTy{°ø£s¡DqT, |æ|æ|æ\ <ë«sê bıs¡T>∑Tùde\qT bı+<ä{≤ìï,

Á|üsTTy{°ø£s¡D <Û√s¡DT\qT ‘·ø£åDyT yÓq≈£îÿ ø=≥º≥+

- ø±]à≈£î\ Äs√>±´ìï düeTs¡Δe+‘·+>± s¡øÏå+#˚ $<Ûä+>± Çmdt◊ |ü<∏äø±ìï

$düÔ]+#·≥+, ø=‘·Ô s¡÷|ü+ Çe«≥+

- Á|üsTTy˚≥T Äs√>∑´ dü+s¡ø£ åD Áø£eTãB›ø£s¡D, Á|ü‘˚´øÏ+∫ ø±s=Œπs{Ÿ\

42

j·÷»e÷q´+˝Àì ÄdüT|üÁ‘·T\ s¡+>∑+ô|’ ‘·ø£åDyT eT]j·TT ø£]ƒq #·s¡ \T

- nìï Á|üuÛÑT‘·« Äs√>∑ πø+Á<ë\˝À ìs¡+‘·sêj·T+>± ñ∫‘· eT+<äT\ düs¡|òüsê,

Á|üe÷<äø£s¡yÓTÆq Wwü<Ûë\qT e÷¬sÿ{Ÿ qT+∫ ‘=\–+#·≥+

- n‘· edüs¡yÓTÆq Wwü<Ûë\≈£î Ks¡Tà Ä<Ûë]‘· bòÕs¡Tà˝≤ Á|üø±s¡+ Wwü<Ûë\ <Ûäs¡\ô|’

ìj·T+Á‘·D— C≤rj·T C≤_‘ê˝À ñqï nìï Wwü<Ûë\ô|’ nìï s¡ø±\ |üqTï\ s¡<äT›

eT]j·TT ø£ dü Ks¡TÃ`m+ÄsY|æ ≤uÛÑ+ ñ+&≥T¢ #·÷&É≥+, m+ÄsY|æ ÁbÕ‹|ü~ø£q

>±ø£ edü÷\T #˚dæq <Ûäs¡ ÁbÕ‹|ü~ø£q Wwü<Ûë\ô|’ m¬ø’‡CŸ &É÷´{°ì uÛ≤Ø>±

‘·–Z+#·≥+

- n‘·´edüs¡ Wwü<Ûë\ ñ‘·Œ‹Ô, U≤∞\qT uÛÑØÔ #˚ùd+<äT≈£î Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑+˝Àì

bòÕsê´dü÷´{Ïø£ Ÿ j·T÷ì≥¢ |ü⁄qs¡T<ä›s¡D

- øÏ¢ìø£˝Ÿ Á|üjÓ÷>±\ Áø£eTãB›ø£s¡D, >∑{Ϻ>± n<äT|ü⁄#˚j·T≥+ eT]j·TT $<˚o

bòÕsêàdü÷´{Ïø£ Ÿ ø£+ô|˙\T nHÓ’‹ø£ |ü<䛑·T˝À¢ ìs¡«Væ≤düTÔqï øÏ¢ìø£ Ÿ Á|üjÓ÷>±\ô|’

ìùw<Ûä+

- uÛ≤s¡‘Y qT+∫ nyÓT]ø± Á|üuÛÑT‘·« Wwü<Ûä ìj·T+Á‘·D @»˙‡ j·TTmdt m|òt&ç@

ø±sê´\j·÷\T eT]j·TT dæã“+~ ‘=\–+|ü⁄, uÛ≤s¡‘· >∑&ɶô|’ nyÓT]ø± #·≥º neT\T

#Ó\¢<äT

- uÛ≤s¡‘· ù|f…+{Ÿ #·{≤º\≈£î eT<䛑·T eT]j·TT yê{Ïì ˙s¡T>±s¡Ã≈£î+&Ü #·÷&É≥+

- Á|üuÛÑT‘·« Ä<Ûä«s¡ +˝À yÓ’<äT´\T, qs¡T‡\ •ø£åD≈£î ø=‘·Ô ø± ÒJ\ @sêŒ≥T≈£î ÁbÕ<Ûëq´‘·.

n≥Te+{Ï ø± ÒJ\T ù|<ä sêÁcÕº\T eT]j·TT ùde\T ‘·≈£îÿe>± bı+<äT‘·Tqï

áXÊq´ sêÁcÕº\˝À @sêŒ≥T≈£î ÁbÕ<Ûëq´‘· eT]j·TT Á|üuÛÑT‘·« ì<ÛäT\ n+<ä#‘·.

Äs√>∑ dæã“+~ •ø£åD≤ dü+düú\ @sêŒ≥T

Ä<ÛësY

- bÕs¡¢yÓT+{Ÿ ÄyÓ÷<ä+ bı+<+‘· es¡≈£î Ä<ÛësY |ü<∏äø£+ ì*|æy‘·— Ä<ÛësY neT\T≈£î

eTT+<äT bÕs¡¢yÓT+≥T˝À >√|ü ‘· #·≥º+ eT]j·TT düe÷#ês¡ s¡ø£åD #·≥º+ ÄyÓ÷<ä+

- kÕe÷õø£ ùde\≈£î Ä<ÛësY $ìjÓ÷>∑+ô|’ ìùw<Ûä+ eT]j·TT bÂs¡T\≈£î n+~+#

Ä]úø£ eT]j·TT kÕe÷õø£ ùde\T, @yÓ’Hê Vü≤≈£îÿ\≈£î Ä<ÛësYqT ‘·|üŒìdü] #ùd

nìï ìs¡íj·÷\ s¡<äT›

- á ÁbÕC…≈£îº À $ìjÓ÷–+∫q ãjÓ÷yÓTÁ{Ïø f…ø±ï\J eT~+|ü⁄q≈£î ñqï‘· kÕúsTT

dü«‘·+Á‘· ì|ü⁄DT\ ø£$T{° @sêŒ≥T

ô|q¸qT¢ eT]j·TT eè<äTΔ\T

- eè<äTΔ\T >ös¡e Á|ü<ä+>± J$+#+<äT≈£î n+<ä]ø° e]Ô+# eT]j·TT m˝≤+{Ï

43

#Ó*¢+|ü⁄\T Òì eè<ë›|ü ô|q¸Hé e´edüú @sêŒ≥T≈£î Á|üuÛÑT‘·« ì<ÛäT\‘√ ≈£L&çq

@sêŒ≥T, ø£ dü y‘·q+˝À dü>±ìøÏ ‘·>∑Z≈£î+&Ü Ò<ë HÓ\≈£î Hê\T>∑T y\ s¡÷bÕj·T\T

@~ m≈£îÿyÓ’‘ Ä yÓTT‘·Ô+ #Ó*¢+#≥T¢ #·÷&É≥+, Ç‘·s¡ eqs¡T\ qT+∫ n~Ûø£

ô|q¸Hé bı+< yês¡T eT]j·TT Ä<ëj·T |üqTï #Ó*¢+#yê]øÏ ‘·|üŒ n+<ä]ø° e]Ô+|ü⁄

- <Ûäs¡\ dü÷∫ø£≈£î nqT>∑TD+>± @&Ü~øÏ ˇø£kÕ] ô|q¸Hé düe]+|ü⁄

- eè<ëΔ|ü ô|q¸q¢≈£î @ø£ >∑yêø£å e´edüú @sêŒ≥T

- m˝≤+{Ï ej·TdüT‡ |ü]$T‹ Ò≈£î+&Ü $‘·+‘·Te⁄\T, nHê<Ûä\T eT]j·TT nX≈£îÔ …’q

yê]øÏ e]Ô+# n\yÓqT‡\T n+<ä]ø° e]Ô+|ü⁄

- Jeq e´j·÷ìøÏ nqT>∑TD´+>± nìï ‘·s¡>∑‘·T\ ô|q¸Hé<ës¡¢≈£î ô|q¸q¢ ô|+|ü⁄<ä\,

e÷J ôd’ì≈£î\≈£î πø sê´+ø πø ô|q¸Hé

- sê»´ eT<䛑·T‘√ eè<ë›|ü´ >∑èVü‰\T/|ü>∑{Ï |üP≥ dü+s¡ø£åD πø+Á<ë\ HÓ{ŸesYÿ

ìsêàD+·

|ü≥ºD düeTdü \T

<X+˝Àì |ü≥ºD ÁbÕ+‘ê\˝À ù|<ä\T, ø±]àø£es¡Z+ ô|s¡T>∑T‘·Tqï ø±s¡D+>±

yê] dü+πøåe÷ìøÏ ~>∑Te #·s¡ \T rdüTø√yê\ì dæ|æ◊(m+) ø√s¡T‘·Tqï~.

- |ü<∏äø£+ Á|üø±s¡+ |ü≥ºD°ø£s¡qT Áb˛‘·‡Væ≤düTÔ+~.|ü≥ºD≤\≈£î e\dü e#à bÂs¡T\

ô|s¡T>∑T<ä\≈£î nqT>∑TD+>± yê]øÏ dü<äTbÕj·÷\T ø£*–+#˚+<äT≈£î Á|üuÛÑT‘·«

ô|≥Tºã&ÉT\qT ô|+#ê*‡ ñ+~.

- |ü≥ºD ù|<ä\T uÛÑ]+#·>∑*–q $<Ûä+>± eTÚ*ø£ùde …’q eT+∫˙s¡T, bÕ]Xó<Ûä +,

$<äT´‘Y, s¡yêD≤, πswüHé <äTø±D≤\T, Äs√>∑ dü<äTbÕj·÷\T, bÕsƒ¡XÊ\\T, M~Û

…’≥¢ e+{Ï yê{Ïì düeT≈£Ls¡Ãe\dæ ñ+~.

- nuÛ≤>∑T´\T, kÕj·T|ü&É<ä–q yê]øÏ sêÁ‘·Tfi¯ó¢ edü‹ ø£*Œ+#·≥+, kÕeT÷Væ≤ø£

uÛÀ»q XÊ\\ @sêŒ≥T¢, ìs¡«Vü≤D≈£î ‘·–qìï ì<ÛäT\ πø{≤sTT+|ü⁄.

- eTT]øÏ yê&É\ ≈£L*Ãy‘·\ ì*|æy‘·, dü<äTbÕj·÷\‘√ ≈£L&çq ìyêkÕ\ n_Ûeè~Δ,

eTT]øÏ yê&É\qT ]j·T …ùdº{Ÿ &Óe\sY‡≈£î n|üŒ–+#·≈£î+&Ü #·÷&É≥+

- ‘·eT |üì düú ≤\ qT+∫ <ä÷s¡+>± •yês¡T ÁbÕ+‘ê\≈£î ø±]à≈£î\ ‘=\–+|ü⁄

eT]j·TT yπs#√≥ ìyêkÕ\ @sêŒ≥Tô|’ |üP]Ô ìùw<Ûä+

- |üP]Ô bÂs¡ kÂø£sê´\‘√ Á|üuÛÑT‘·« >∑èVü‰\ $düÔs¡D, <Ûäìø£ ‘·s¡>∑‘·T\≈£î ñ|üjÓ÷>∑|ü&

n<äT|ü⁄ Òì ]j·T …ùdº{Ÿ n_Ûeè~Δ |ü]$T‘·+ #j·T≥+

- uÛÑ]+#·>∑*–q <Ûäs¡ À¢ Ä<ÛäTìø£ bÂs¡ s¡yêD≤, ô|<ä› dü+K´˝À s¡yêD≤ #j·T>∑*–q

e´edüú\ n_Ûeè~Δ— bÕ<ä#ês¡T\T, ôd’øÏfi¢ô|’ ‹]π> yê]øÏ, y>∑+ ‘·≈£îÿe>± ñ+&

44

Ç‘·s¡ yêVü≤Hê\ yê]øÏ ‘·–q $<Ûä+>± Á|üD≤[ø± ã<ä›yÓTÆq s√&ÉT¢, yêj·TT ø±\Twü

ìj·T+Á‘·D eT]j·TT á #·s¡ \ <ë«sê s√&É¢ô|’ s¡B› ‘·–Z+|ü⁄

- ‹]– $ìjÓ÷–+#·{≤ìøÏ/Øôd’øÏ Ÿ #j·T{≤ìøÏ #Ó‘·Ô j·÷»e÷q´+˝À Á|ü‘´ø£ <äèwæº

ô|≥º≥+, Vü‰ìø£s¡yÓTÆq m\Áø±ºìø˘/s¡kÕj·Tq eT]j·TT ãjÓ÷ eè<Ûë\qT

‘=\–+#+<äT≈£î |æ|æ|æ\‘√ ì$T‘·Ô+ Ò≈£î+&Ü mdt&ÉãT¢ m+ ø±]à≈£î\ düVü≤ø±s¡+

dü+düú\≈£î Çe«≥+

- M~Û $Áπø‘·\≈£î s¡ø£åD ø£*Œ+#·≥+

|üsê´es¡D+

- sêÁwüº, πø+Á<ä kÕúsTT˝À¢ düeTs¡úe+‘·+>±, ìØí‘· e´e~Û˝À, bÕs¡<äs¡Ùø£+>±,

»yêãT<ëØ‘·q eT]j·TT m˝≤+{Ï dü« Á|üjÓ÷»Hê\T Òì Ø‹˝À e´edüú\ |üìrs¡T

ñ+& $<Ûä+>± #·÷&É≥+

- düeTs¡Δe+‘·yÓTÆq #·s¡ \T rdüTø√e≥+ <ë«sê Á^HéVü≤Ödt >±´dt\qT ‘·–Z+#+<äT≈£î

ø£èwæ, nìï ñ‘·Œ‹Ô, $ìjÓ÷>∑ s¡+>±\˝À Ç+<∏äHêìï düeTs¡ Δe+‘·+>±

$ìjÓ÷–+#·&É+, |ü⁄qs¡T‘êŒ<äø£ Ç+<∏äqyÓTÆq≥Te+{Ï kÂs¡, yêj·TTX¯øÏÔøÏ

Áb˛‘ê‡Vü≤+, Ç+<∏äq $ìjÓ÷>∑+˝À ndüe÷q‘·\ ‘·–Z+|ü⁄ eT]j·TT Ä]úø£+>±

ã\V”≤q esêZ\ yê]øÏ Ç+<∏äq eqs¡T\T n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘e≥+

- düVü≤» eT]j·TT yê‘êes¡D dü+ã+~Û‘· $|ü‘·TÔ\qT m<äTs=ÿH+<äT≈£î sêÁcÕº\qT

|ü{Ïwüº|üs¡#·≥+ eT]j·TT yê‘êes¡D≤ìøÏ nqT>∑TD´yÓTÆq n_Ûeè~Δ eP´Vü‰\T neT\T

ndüVü‰j·TT\T>± ñ+& bÂs¡T\ nedüsê\qT rs¡Ã≥+

- düeTs¡Δe+‘·yÓTÆq Áø£eTãB›ø£s¡D eT]j·TT neT\T #j·T≥+ <ë«sê Á|ü‘´øÏ+∫

πø+Á<ä, sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«\ Áø£eTãB›ø£s¡D\ n<Ûë]{°\ <ë«sê q<äT\T Ç‘·s¡ ˙{Ï

eqs¡T\ ø±\TcÕ´ìï n]ø£≥º≥+

- q<äT\ ø£s¡ø£≥º\T eT]j·TT ˝À‘·≥Tº ÁbÕ+‘ê\ ø√‘·qT ìs√~Û+#·≥+ eT]j·TT

Ä ÁbÕ+‘ê\˝À $HêXø£s¡ n_Ûeè~›ì n]ø£≥º≥+

- e÷<Ûäyé >±&çZ Ÿ eT]j·TT ø£dü÷Ô] s¡+>∑Hé ]b˛s¡Tº\ neT\T ì*|æy‘· eT]j·TT

\_›<ës¡T\‘√ $düÔè‘·yÓTÆq dü+Á|ü~+|ü⁄\T, ãVæ≤s¡+>∑ $#ês¡D\T »s¡|ü≥+ <ë«sê

|ü•ÃeT ø£qTeT˝À¢ì düTìï‘·yÓTÆq |üsê´es¡D e´edüú, bÂs¡T\ JeHê\ s¡ø£åD≈£î

nedüs¡yÓTÆq düeTÁ>∑ |ü<∏äø±ìï s¡÷bı+~+#+<äT≈£î $XÊ\yÓTÆq ì|ü⁄DT\ ø£$T{°

@sêŒ≥T

»\eqs¡T\T

- ˙{Ïì ns¡T<Ó’q Á|üC≤ düs¡≈£î>± |ü]>∑DÏdü÷Ô ˇø£ q÷‘·q C≤rj·T ˙{Ï $<Ûëq+

45

s¡÷bı+~+#·T≥, Ä $<Ûä+>± {Ï Ø#Ûê]® eT]j·TT {Ï bı<äT|ü⁄, yÓTT‘·Ô+>± >∑èVü≤

$ìjÓ÷>±ìøÏ n<äq+>± ˙{Ïì n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘e≥+, e´ekÕj·T+ eT]j·TT

|ü]ÁX¯eT\ $ìjÓ÷>∑+ô|’ düeTs¡úe+‘·yÓTÆq Áø£eTãB›ø£s¡D eT]j·TT &çe÷+&é

j·÷»e÷q´+— ÁbÕ<Ûëq´‘ê Áø£eT+˝À ìyêdüT\+<ä]ø° düeT+>± eT+∫˙{Ï

kÂø£s¡ + ø£\Œq

- ˙{Ï Á|üsTTy{°ø£s¡D ñ+&É<äT

- düeTs¡Δe+‘·yÓTÆq Áø£eTãB›ø£s¡D <ë«sê uÛÑ÷ >∑s¡“¤ »˝≤\T ‘·–Zb˛≈£î+&Ü #·÷&É≥+,

‘·–q #·{≤º\T #j·T≥+ Áø£eTãB›s¡D dü+düú\qT |ü{Ïwüº |üs¡#·≥+

ôd’qT‡ eT]j·TT kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+

- Á|üdüTÔ‘·+ ñqï 0.8XÊ‘êìï »&ç|æ À ¬s+&ÉT XÊ‘êìøÏ XÊÁdüÔ, kÕ+πø‹ø£ s¡+>±\˝À

<oj·T |ü]XÀ<Ûäq≈£î Á|üuÛÑT‘·« ì<ÛäT\qT ô|+∫ dü«j·T+ düeTè~›ì ô|+bı+~+#·≥+—

|ü]XÀ<Ûäq eT]j·TT n_Ûeè~Δ À $X«$<ë´\j·÷\ e´edüúqT |ü{Ïwüº |üs¡#·≥+,

ÁbÕ<Ûëq´‘·\≈£î nqT>∑TD+>± XÊÁkÕÔ\˝À eTÚ*ø£ |ü]XÀ<Ûäq\T #j·T≥+

- k˛˝≤sY e+{Ï n_Ûeè~Δ #Ó+<äT‘·Tqï f…ø±ï\J\J yÓTs¡T>∑T<ä\≈£î q÷‘·q #=s¡e\≈£î

‘·–q ì<ÛäT\T πø{≤sTT+#·≥+

- yÓTÆÁø√ m\Áø±ºìø‡‘√ düVü‰ m\Áø±ºìø‡ kÕeTsêΔ ìï düèwæº+#·≥+

- ø°\ø£yÓTÆq s¡+>±\˝À ãVüQfi¯C≤‹ Wwü<Ûä >∑T‘·Ô dü+düú\ >∑T‘êÔ~Û|ü‘ê´ìï

<Óã“rùd+<äT≈£î #=s¡e rdüTø=H ø±s¡ Áø£e÷\T

- $‘·ÔHê\˝À yÓ÷HéXÊ+{À e+{Ï ø£+ô|˙\ >∑T‘êÔ~Û|ü‘ê´ìï <Óã“rùd+<äT≈£î

e´ekÕj·T |ü] XÀ<Ûäqô|’ πø+ÁBø£s¡D

- ø±|”¬s’{Ÿ‡ Ò<ë ù|f…+{Ÿ <ë«sê >∑T‘·Ô j·÷»e÷Hê´\ qT+∫ ‘·|æŒ+#+<äT≈£î Á|ò”

kÕ|tºy˚sY eT]j·TT n˝≤+{Ï q÷‘·q kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„HêìøÏ Áb˛‘ê‡Vü≤+,

ãjÓ÷f…ø±ï\J eT]j·TT Wwü<Ûë\qT ø£qT>=q≥+˝À nìï $uÛ≤>±\˝À C≤„Hêìï

ô|+bı+~+# HÓ{ŸesYÿ\ @sêŒ≥T≈£î Áb˛‘ê‡Vü≤+

- uÛ≤s¡‘· ù|f…+{Ÿ #·{≤ºìøÏ >∑{Ϻ>± ø£≥Tºã&ç ñ+&+<äT≈£î M\T>± |üì#ùd+<äT≈£î

ù|f…+{Ÿ ø±sê´\j·÷\qT |ü{Ïwüº|üs¡#·≥+, uÛ≤s¡‘· ù|f…+{Ÿ ø±sê´\j·÷\ dæã“+~øÏ

nyÓT]ø± eT]j·TT ◊s√bÕ ù|f…+{Ÿ ø±sê´\j·÷\‘√ •ø£åD, |ü⁄qXÃs¡D Ç|æŒ+#·≥+

ì*|æy˚j·÷*.

dü+düÿ è‹ eT]j·TT MT&çj·÷

- sêC≤´+>∑+ mì$T<äe ôw&É÷´\T˝À ñqï nìï uÛ≤wü\qT ˇπø $<Ûä+>±

Áb˛‘·‡Væ≤+#·≥+ eT]j·TT n_Ûeè~Δ #j·T≥+

46

- ˝ÖøÏø£, nuÛÑT´<äj·T eT]j·TT Á|üC≤kÕ«$Tø£ dü+düÿè‘·T\≈£î Áb˛‘ê‡Vü≤+— kÕ+düÿè‹ø£

s¡+>±\≈£î #Ó+~q Á|üeTTKT\T, yê] ñ‘êŒ<äq\ô|’ eT‘√Hêà<äT\ <ë&ÉT\ |ü≥¢

ø£]ƒq+>± e´eVü≤]düTÔ+~.

- Væ≤+düqT XÊ¢|òæT+#·{≤ìï eTVæ≤fi\T, ôdø‡qT yêDÏ»´edüTÔe⁄>± e÷s¡Ã{≤ìï ø£≥º&ç

#düTÔ+~.

- {°M, πs&çjÓ÷\T ì»yÓTÆq Á|üuÛÑT‘·« Á|ükÕs¡ ùde\qT n+~+#+<äT≈£î Á|ükÕs¡

uÛ≤s¡‹ ø±s=ŒπswüHé |ü{Ïw”ºø£s¡D— Á|üuÛÑT‘·« Á|ükÕs¡ ùde\˝À sêÁcÕº\≈£î n~Ûø±s¡+

ñ+≥T+~.

- >∑T‘êÔ~Û|ü‘ê´ìï ìs√~Û+#+<äT≈£î ãVüQfiMT&çj·÷ j·÷»e÷q´ ìs√<Ûä+— Á|ü#·Ts¡D

eT]j·TT m\Áø±ºìø MT&çj·÷˝ÀøÏ m|òt&ç◊\ Á|üyX+ s¡<äT›

- MT&çj·÷ øöì‡ Ÿ @sêŒ≥T, n~ dü«‘·+Á‘· MT&çj·÷ Áø£eTãB›ø£s¡D n<Ûë]{°>±

|üì#˚düTÔ+~.

- Ç+≥¬sï{Ÿ |üs¡ yø£åD n~Ûø±sêìï nyÓT]ø± qT+∫ ‘=\–+∫ ‘·–q n+‘·sê®rj·T

dü+düú≈£î n|üŒ–+#+<äT≈£î ø£èwæ— Á|ü|ü+#· ø±s=Œπswüq¢ n<äT|ü⁄ qT+∫ $eTTøÏÔ #dæ

Á|ü»\ πø+Á<ä+>± kÕe÷õø£ Hê´j·÷ìï ø£*–+#~>± #·÷&É≥+, >√|ü ‘· Vü≤≈£îÿqT

ø±bÕ& eT]j·TT @ Á|üuÛÑT‘·«+ ≈£L&Ü kÕeT÷Væ≤ø£ ì|òü÷yùd+<äT≈£î neø±X+

Ò≈£î+&Ü |üs¡ yø£åø£ dü+düú |üì#ùd $<Ûä+>± #·÷&É≥+

dü+kÕú>∑‘· dü+düÿs¡D\T

nìï s¡ø±\ Á|ü‘˚´øÏ+∫ ñqï‘· kÕúHê\˝À n$˙‹ ìs√<Ûä eT]j·TT n<äT|ü⁄

#·s¡ \≈£î dæ|æ◊(m+) ì\ã&ÉT‘·T+~. düeTs¡Δe+‘·+>± Çã“+<äT\ |ü]cÕÿs¡+,

n$˙‹ nÁø£e÷\qT yÓ\¢&ç+# yê]øÏ s¡ø£åD, dæ_◊, dæ$dæ\≈£î dü«‘·+Á‘· Á|ü‹|ü‹Ô

ø£*–+#·≥+, Hê´j·T+ n+<ä]ø° n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘e≥+, eT]j·TT y>∑+>±

n+~+#·≥+, mìïø£\ Áø£eT+ qT+∫ ø±s=Œπs{Ÿ eT]j·TT <Ûäì≈£î\ bÕÁ‘·

‘=\–+|ü⁄q≈£î dü+düÿs¡D\T, #·s¡ \T rdüTø√e≥+.

n$˙‹ô|’ b˛sê≥+ eT]j·TT »yêãT<ëØ ‘·q+ ô|+#·≥+

- Á|üuÛÑT‘·«+ eT]j·TT Á|üsTTy≥T s¡+>∑+ eT<Ûä m˝≤+{Ï ne>±Vü≤q Ò<ë |üŒ+<ë\T,

ø±+Á{≤≈£îº\T »]–q|üŒ{Ïø° yê≥ìï+{Ï ÀøbÕ Ÿ |ü]~Û ÀøÏ ‘Ó#Ã+<äT≈£î <ëìì

$düÔ]+#·≥+ eT]j·TT n$˙‹ ìs√<Ûäø£ #·{≤ºìï düe]+∫ |ü{Ïwüº|üs¡#·≥+

- ø±s=Œπs{Ÿ H˚sê\qT ø£åDí+>± $#ê]+#˚+<äT≈£î <äsê´|ü⁄Ô dü+düú\T eT]j·TT

¬s>∑T´ Ò≥s¡¢≈£î kÕ~Ûø±s¡‘· ø£*Œ+#·≥+

- Á|üsTTy˚≥T Ä]úø£ s¡+>∑ dü+düú\T u≤+øÏ+>¥ eT]j·TT Á|ü‘˚ øÏ+∫ ;e÷s¡+>∑+

47

eT]j·TT nìï Á|üuÛÑT‘·«`Á|üsTTy˚≥T uÛ≤>∑kÕ«eT´ ÁbÕ»≈£îº\qT ˝Àø˘bÕ˝Ÿ #·≥º

|ü]~Û ÀøÏ ‘yê*. n$˙‹ì ãj·T≥ô|fÒºyê] s¡ø£åD #·≥º+ eT]j·TT dü+ã+~Û‘·

n$˙‹ ìs√<Ûä #·{≤º\T

- Á|ü‹ Á|üuÛÑT‘·« n<Ûë]{°øÏ $es¡yÓTÆq bÂs¡ Vü≤≈£îÿ\ $esê\qT s¡÷bı+~+∫

Çã“+<äT\ ìyês¡D n~Ûø±sê\qT ø£*–+#+<äT≈£î #·≥º+

- düe÷#ês¡ Vü≤≈£îÿ $ìjÓ÷>∑<ës¡T\T eT]j·TT n$˙‹ ìs√<Ûäø£ ñ<ä eTø±s¡T\≈£î

s¡ø£åD ø£*Œdü÷Ô düeTs¡úe+‘·yÓTÆq j·T+Á‘ê+>±\ @sêŒ≥T eT]j·TT n$˙‹

nÁø£e÷\qT ãj·T≥ ô|fÒºyê] s¡ø£åD≈£î |ü{ÏwüºyÓTÆq #·≥º+ @sêŒ≥T

- düe÷#ês¡ Vü≤≈£îÿ #·{≤ºìï |ü{Ïwüº|üs¡#·≥+

Á|ü<Ûëq sêC≤´+>∑ eT]j·TT #·≥º dü+düÿs¡D\T

- ˇø£ sêÁcÕºìï $uÛÑõ+#·uÀjT Ò<ë bÕs¡¢yÓT+{Ÿ |ü⁄qs¡«´d”úø£]+#·uÀjT eTT+<äT

dü+ã+~Û‘· sêÁwüº #·≥ºdüuÛÑ\ n+^ø±s¡+ rdüTø=H M\Tø£*Œdü÷Ô sêC≤´+>∑+˝Àì

Ä]ºø£ Ÿ eT÷&ÉT≈£î dües¡D.

- @ n+‘·sê®rj·T dü+~Û nsTTHê $~Û>± bÕs¡¢yÓT+{Ÿ ÄyÓ÷<ä+ bı+< $<Ûä+>±

sêC≤´+>∑ dües¡D

- kÕj·TT<Ûä <äfi≤\ Á|ü‘´ø£ n~Ûø±sê\ #·{≤ºìï s¡<äT› #j·÷*. <ëì kÕúq+˝À ìs¡+≈£îX

n~Ûø±sê\T Ò≈£î+&Ü ˇø£ #·≥º|ü]~Û À kÕj·TT<Ûä <äfi≤\ ø±s¡ ø£ ≤bÕ\≈£î ‘·–q

$<Ûä+>± ˇø£ #·{≤ºìï s¡÷bÕ+~+#ê*.

- uÛ≤s¡rj·T •øå±düàè‹˝Àì ôdø£åHé 377qT düe]+#ê*. n~ ˝…’+–ø£ <äèw溑√

dü+ã+<Ûä+ Ò≈£î+&Ü ejÓ÷»qT\T n+^ø£è‘·yÓTÆq dü+ã+<Ûë\qT ø£*– ñ+&É{≤ìï

n~ Hs¡|üP]‘·yÓTÆq~>± #j·T≈£L&É<äT.

- eTs¡D•ø£åqT s¡<äT› #˚ùd+<äT≈£î uÛ≤s¡rj·T •øå± düÿè‹ eT]j·TT Ç‘·s¡ #·{≤º\

qT+∫ ‘=\–+#ê*.

Hê´j·T dü+düÿs¡D\T

- Hê´j·T »yêãT<ëØ‘·Hêìï >∑{Ϻ |ü]#+<äT≈£î eT]j·TT Hê´j·TeT÷s¡TÔ\ ìj·÷eTø£+,

ã~©, ‘=\–+#+<äT≈£î n~Ûø±sê\T ø£*–q ˇø£ dü«‘·+Á‘· sêC≤´+>∑ dü+düúqT

@sêŒ≥T #˚ùd+<äT≈£î Hê´j·T, ø±s¡´ìsê«Vü≤ø£,#·≥º düuÛÑ\T eT]j·TT u≤sY\

Á|ü‹ì<ÛäT\‘√ ≈£L&çq ˇø£ C≤rj·T Hê´j·T ø£$TwüHé @sêŒ≥T.

- kÕe÷qT´\T uÛÑ]+#·<ä–q Ks¡TÑ√ y˚>∑+>± ñ|üX¯eTq+ ø£*–+#˚ $<Ûä+>±

Hê´j·Te´edüúqT dü+düÿ]+#·≥+.

48

- ndüeTà‹ì nD∫y˚j·T{≤ìï <äT]«ìjÓ÷>∑+ #˚j·T≈£î+&Ü ñ+&˚+<äT≈£î H˚s¡

ñ\¢+|òüTq ìs¡«#·Hêìï ‘·–q $<Ûä+>± düe]+#·≥+.

- Hê´j·TeT÷s¡TÔ\T ‘·eT ÄdüTÔ\qT ãVæ≤s¡+>∑+>± Á|üø£{Ï+#·{≤ìï $~Û>± #j·T≥+

mìïø£\ ø£$TwüHé dü+düÿs¡D

- Á|ü<Ûëì, Á|ü‹|üø£å H˚‘·, düTÁ|”+ ø√s¡Tº Á|ü<Ûëq Hê´j·TeT÷]Ô‘√ ≈£L&çq ø£$T{°

dü\Vü‰ô|’ sêÁwüº|ü‹ mìïø£\ ø£$TwüHé düuÛÑT´\qT ìj·T$T+#·≥+

- mìïø£\ ø£$Twüqs¡¢ |ü<äM ø±\+ |üP]Ô nsTTq ‘·s¡Tyê‘· Á|üuÛÑT‘·« |ü<ä$ Ò<ë

>∑es¡ïsY, Ò<ë bÕs¡¢yÓT+{Ÿ düuÛÑT´\T>± |üì#j·T≈£î+&Ü #·≥ºã<ä›+>± nqs¡TΩ\qT

>±$+#·≥+.

- mìïø£\ |ü]o\≈£î\ |ü]~Ûì düŒwüº+>± ù|s=ÿH+<äT≈£î Á|üC≤ÁbÕ‹ì<Ûä #·≥º dües¡D

- mìï¬ø’q sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·«+‘√ yÓ’s¡T<Ûë´\qT ìyê]+#˚+<äT≈£î XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘·\

$wüj·T+˝À mìïø£\ ø£$TwüHé |ü]~Ûì düŒw”ºø£]+#+<äT≈£î sêC≤´+>∑ dües¡D

mìïø£\ dü+düÿs¡D\T

- bÕغ\ bÕøÏåø£ C≤_‘ê\‘√ <ëe÷cÕ ÁbÕ‹ì<Ûä +

- H˚s¡ #·]Á‘· ñqï e´≈£îÔ\qT mìïø£\˝À b˛{° #˚j·Tìe«≈£î+&Ü >∑{Ϻ #·s¡´\T

rdüTø√e≥+

- >∑T]Ô+#·ã&çq bÕغ\≈£î yÓT{°]j·T Ÿ s¡÷|ü+˝À Á|üuÛÑT‘·« ì<ÛäT\ mìïø£\ |òü+&ç+>¥.

- sê»ø°j·T bÕغ\≈£î ø±s=Œπs{Ÿ ì<ÛäT\ô|’ ìùw<Ûä+

yÓ\ : ` 5/`Á|ü#·Ts¡D ø£s¡Ô :

uÛ≤s¡‘· ø£eT÷´ìdüTº bÕغ (e÷]ÿ ‡düTº) ‘·s¡|òü⁄q

C…. »j·Tsê+, Vü≤Ödt HÓ+. 1`1`60/2, j·T+._.uÛÑeHé,

ÄsY{Ïdæ Áø±dt s√&é‡, eTTw”sêu≤<äT, ôV’≤<äsêu≤<é `20

Y