ebible.org · contents matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 mak . . ....

395

Upload: others

Post on 09-Oct-2020

8 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk
Page 2: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

iiKALEIWAG KWEIVAW

The New Testament in the Muyuw Language of Papua New GuineaNupela Testamen long tokples Muyuw long Niugini

Copyright © 1976, 1993 The Bible Society of Papua New GuineaLanguage: MuyuwTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with thoseScriptures and documents. For other uses, please contact the respective copyright owners.2016-08-30PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 12 Feb 2021 from source files dated 12 Feb 2021517ae3da-6769-54e8-8afd-7d53f958558c

Page 3: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Contents

Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Luk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80Yon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131Wotet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168Lom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2191 Kolinit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2412 Kolinit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263Galetiy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276Epesos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285Pilipay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293Kolos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2981 Tesalonik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3032 Tesalonik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3081 Timotiy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3112 Timotiy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317Titos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322Pilimon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325Min-Ibliw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327Yemes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3431 Pita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3492 Pita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3551 Yon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3592 Yon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3653 Yon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366Dud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367Ikamat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369

iii

Page 4: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 1:1 1 Matiw 1:25

MATIWYeisuw delen(Luk 3:23-38)

1 Buk towen waseg delen YeisuwKelis, tabun kweiboug Deibid, kwei-boug tonen tabun Ebelam.2 Ebelam natun Aysak. Aysak natun

Yekob. Yekob nitun Yud sineytuwan budan.

3 Yud nitun Peles son Selak. InesTemal. Peles natun Eslon. Es-lon natun Alam.

4 Alam natun Amminadab. Ammi-nadab natun Nason. Nasonnatun Salmon.

5 Salmon natun Bowas. Bowas inanyagan Leyab. Bowas natunObed. Obed inan yagan Lut.Obed natun Desiy.

6 Desiy natun Deibid, mtowenking. Deibid natun Solomon.Solomon inan mtowen Uliyaknakwav. Deibid bo ikow vinmanawen.

7 Solomon natun Lekoboum.Lekoboum natun Ebiy. Ebiynatun Esap.

8 Esap natun Yosepat. Yosepat natunYolam. Yolam natun Usay.

9 Usay natun Yotam. Yotam natunAkas. Akas natun Esekay.

10 Esekay natun Manas. Manas natunEmon. Emon natun Yosiyak.

11 Yosiyak nitun Yekonay siney bu-dan, tutan ikoulups ineis Ba-bilon.

12 Ineis Babilon ikous, Yekonay natunSalatiyel. Salatiyel natunDelububel.

13 Delububel natun Ebiyud. Ebiyudnatun Ilayakim. Ilayakimnatun Esol.

14 Esol natun Sadok. Sadok natunEkim. Ekim natun Eliyud.

15 Eliyud natun Eliyesal. Eliyesalnatun Mattan. Mattan natunYekob.

16 Yekob natun Yosep, mtowen Meliynamwan. Meliy natun Yeisuw,mtowen yagan Kelis.

17 Yeisuw delen, tasilamaw Ebelamwaseg, tavin Ebelam, tayuwein Ebe-lam natun, tatounun Ebelam tabun,tavasin Ebelam tabun natun, beibusee... tutan Deibid waseg, babiweissinawatan teivas. Tasilamaw Deibidwaseg, tavin Deibid son natun, tatou-nun Deibid tabun, tavasin Deibidtabun natun, beibus ee... tutan min-Babilon ikawes inawes wasiven, babi-weis sinawatan teivas. Tasilamaw tu-tan ineis Babilon tavin ee... tutan Ke-lis waseg, babiweis sinawatan teivas.

Apwaw Yeisuw Kelis(Luk 2:1-7)

18 Nakabsilamaw Yeisuw Kelismawan. Inan Meliy nibokes vaganbeivays son Yosep. Nag imasisson, tage bo isum-wan; KululuwanYowbad isek Meliy mo isum.

19 Namwan Yosep ikin neisum, iti-likon, idok kid bipiyev. Taw towentadidumwal, nag bilivan wavtakonven; adok vin beivag anmwasin; misi-naka bikayeb binoun.

20 Ininuway mawan ee... imasis,anmikon waseg Yowbad natakayobikin neim, idibek, ilana, “Yosep, yak-oumDeibid tabun yak, bweina kuvayssoum Meliy. Awoum beivag nanoumbabaw. Yowbad Kululuwan isek moisum ikakudapom.

21 “Igaw mo bikop natun kudataw;e, kudok yagan Yeisuw, mtowenbikatinabwes nagamag sinap kalbalebwaseg.” 22Youd towen ikamat peinanYowbad anilivan mawan. Napalopitkweiboug nilivnek mamagina:23 “Nakubukwab igaw naptabod mo

bikop natun kudataw, yaganbidokes Imanuwel.”

Wawun yeg towen ‘Yowbad sodtasesus.’

24 Yosep imasis ikous, ikit, ikanowaygan Yowbad natakayob, ivays sonnakwav.

25 Ta-imasis son; tanaban ises ee...mo ikop natun, taman mo idok natunyagan Yeisuw.

Page 5: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 2:1-2 2 Matiw 2:19-202

Tassinaps nimeis, silmaninbiyakawns Yeisuw waseg

1-2 Tutan inan nikop Yeisuwven Betelem waseg, wawnuwanven Yudiy, ven babaw siking Elod.Tassinaps mwasanin siven wanuvidmo imeis Yelusalem, ilansa, “Yakamiymin-Yudiy miking kweivaw, avanuymikopweyas? Peinan nakakinanwutun kweivaw neipel, mwananakam kid bakakulul wamatan.”

3 King Elod iligen mamagin, ivagaspwayat siney min-Yelusalem.

4 Mapun ilivan vagan meivektasiyas tanuwgwes lun, sisiyastakatimlakeins kaleiwag, katuyounsbimeis.

Imeis mo ikatugan, ilana, “Kelisavanuy mikopweyas?”

5 Ilansa, “WaBetelem, wawnuwanven Yudiy; peinan palopit teitan nilelYowbad anilivan mamagina:6 ‘Yakoum ven Betelem wawnuwan

ven Yudiy, bo kumug.Nag kukuyeim Yud guyawaw wati-

blous, nag.Peinan takaleiwag bikamat ven

Betelem waseg;mtowen mo bikaleiwag gungamag

Yisleil wasigeis.’Palopit towen anilivan mamagin.”

7 Wankuyeim Elod mo idawesbimeis tassinaps, tasiyas mwananimeis; siney tasiyas illivans, ikatu-gan, ilana, “Wutun towen nukukines,avei-yam waseg neipel?”

8 Ilivans ikous, mo ikayabes bineisBetelem, ilana, “Gwad towen kunevesbeibwein; kukin bukubanes, kuyumskumeis, kudibakeigs; yeymo ban aku-lul wamatan.”

9 Iliganes aygan King towen, mo in-ounas ineis. Wutun towen, kweibougnikines wanuvid, bo imgwayes in,iton wakunuwatan apwaw nabuna-tum nimsikey-yay.

10 Ikines wutun towen, mo imwa-saws avakaein.

11 E, isiws bunatum wanuwan,ikines apwaw son inan Meliy,

ikululs wamatan, iyakawns waseg.Ikous, mo ikaliyowes siwliyougisiwyoubus apwaw towen, isekesgoul, o pilankisens simasim seikwan,omul silmaninwon takanig biptumis.Imulouls mawan ikous.

12Wankuyeim asmikonwaseg Yow-bad mo ikatimlakes awoum beiyumbinekes Elod, mapuna iyums inoyeskadetan ked, ineis wasiven.

Isawls ineis Yidipt13 Wankuyeim Yowbad natakayob

teitan mo inek Yosep, Yosep an-mikon waseg, ilana, “Kutamanaw, ku-tokes gwad son inan, kusawls kuneisYidipt, kusesus ee... tutan balivan mokuyums. Peinan Elod binineiv gwadtowen, biban kid bikatimet.”

14 Yosep ikanow aygan, itamanawboug waseg, itokes gwad son inan,ineis Yidipt.

15-18 Elod gog bikayyamat tasiyastassinaps, ikayyamata ee... nag;nanon ilana, “O bo ikatidavigs.”Kapasal nuwan, ikayabes nagamag,beiweiys kid apwaw tasiyas tawawBetelem o walasin ven wasigeis,ilana, “Tasiyas asibweilim katanok oakweiy kuwaweiysa beikous.” Peinannikatugwan tassinaps wasigeis avei-tut nikop gwad towen.

Idok kid Yeisuw bikatimet, tageYowbad anilivan kweiboug napalopitYelemay nilivnek mamagina:“Ven Lem waseg mo biliganes valam

avakaein.Lakel o vinay-nen Yisleil bivalams

nitsiyas pines.Ta-mawan bivkakes beitout ninous,

peinan nitsiyas bo imtakous.”Yelemay anilivan kweiboug, bo ika-mat tut towen waseg. E, Yosep sineyangamag Yidipt waseg isesus ee...ikanig Elod. Peinan kweiboug napalo-pit nilivnek mamagina:“Natug waYidipt mo adouw im.”

19-20 E, Elod ikanig, Yowbadnatakayob mo inek Yosep, anmikonwaseg, igaw nises Yidipt, ilana,“Kutamanaw, kutokes gwad son inan,kuneis Yisleil; peinan towen sivinan

Page 6: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 2:21 3 Matiw 4:3beiweiy gwad bo ikanig. Kameiliw boikous.”

21 Mtowen Yosep itamanaw, itokesgwad son inan ineis Yisleil. 22-23 IligenElod ikanig, o Elod natun Alkelaw,taman nakaleiwag bo ikow, ikalei-wag ven Yudiy waseg. Yosep an-pwayat beiyum ven towen waseg,kweitan sinap ikakin anmikon waseg,mo inoyes kidenen Galiliy, ineis venNasalet, isiwas. Mapuna ikamat palo-pit anilivan mamagina:“Bidokes towen gum-Nasalet.”

3Yon tabibaptaysein gamags in-

ageiguy towen(Mak 1:1-8; Luk 3:1-9, 15-17; Yon 1:19-

28)1-2 Igaw nisesus Nasalet mo

Yon isilamaw nageiguy ven Yudiywanawoud, mtowen tabibaptayseingamags, ilana, “Bikanavin ninoumiy,sinap kalbaleb kulavewas, peinanYowbad kakita bisilamaw nakalei-wag.”

3 Palopit towen Isaya kweibougnilivnek Yon nawotet, ilana,“Aygan bivakaein wanawoud, bilivan,‘Kukidumwalus daGuyaws inaked; ku-

vages beibwein.’ ”4Mtowen Yon anakweim wunuwu-

nun kamel, anawat kaleivin kamel,kan gog kulipaw son kitoul.

5-6 Mo inounas inekes Yon, min-Yelusalem sisiyas Yudiy gimgilis,sisiyas wunsiyas ven wadadan layyagan Yoldan, ikamats asisinapkalbaleb, Yon mo ibaptayses tasiyaslay Yoldan waseg.

7-10 Ikin tasiyas Palisiy sisiyastasiyas Sadusiy imimeis vagan bibap-tayses, mo ikanes, ilana, “Mwatetyakamiy, adok teitan tan niguyeimiymapuna kuwenes Yowbad, amip-wayat igaw mo bikatimop amisinapkalbaleb. Adok nag kupiyavesamisinap kalbaleb. Kwatimlakeigsmiwotet bwein vagan bakin amisinapkweivaw nukukwawes, bwanabwein.Awoum kuninuways, kulansa,‘Yakamey bwein, peinan Ebelam

delen yakamey.’ Nag gog, Yowbadkadilok dakul tasiyas bivag mobimlavags Ebelam delen. Ebelemdelen mamagina kay. Tut kadilakusmo beiteiy kay kasiyas. Kukin amatakay nag beivag anagin mo beiteiy,bilev bein wakov.”

11-12 Yon mo ilivan, ilana, “Yey,bo nabaptayseimiy yevagam waseg,peinan bo kulavewas amisinapkalbaleb. Igaw teitan beim,tatawtoun; yey nag kadilok bakewinasandol, peinan guyaw avakaein.Mtowen beim mo bibaptayseimiyKululuwan Bwanabwein waseg,mamagina kov. Mamagina nakaytukwanaman biwaway anawit, vaganbikow anagin bwanabwein binowwaseigous, simwan gog bisen bigigobkov tuta babaw.”

Ibaptays Yeisuw(Mak 1:9-11; Luk 3:21-22)

13 Wankuyeim Yeisuw mo ilisowGaliliy in Yoldan, inek Yon, vagan kidbibaptays.

14 Yon idok kid bisilbwed, ilana,“Kadilok kubaptayseig yey, awoumyey babaptayseim yak.”

15 Iw to Yeisuw, ilana, “Bweina ku-vag nagein. Kadiloka sinap babawbwanabwein bitayakous.” Mo itam.

16 Ibaptays Yeisuw ikous, igalag,libalab bo itavis, Yowbad Kululuwanmo ikin, ankakin mawana bwabunitalbelub im, iton Yeisuw wakunun.

17 Aygan teitan walbalab mo ili-gen, ilana, “Towen Natug bwanab-wein; singay ibwein nanoug waseg.”

4Iyakwen Yeisuw(Mak 1:12-13; Luk 4:1-13)

1 Yowbad Kululuwan mo itokYeisuw, inow wanawoud, vaganSeitan biyakwen.

2 Ipos sinawavas yam; ta-kweitankan ikam yam waseg o boug waseg,nag. Ikous, mo ivag anamoun.

3 Tayakwanein gamags mo isap,ilana, “Magat yakoum Yowbad Natun

Page 7: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 4:4 4 Matiw 4:24yak, amlivan kusek dakul tasiyas mobimlavag bled bukukwam.”

4 Yeisuw ikatimop aygan, ilana,“Bukitab waseg livan nises mamag-ina:‘Kanmakawnag biyamov gamag; nag.

Tage Yowbad anilivan kweitankweitan mo biyamoves gam-ags.’ ”

5-6 Ikous sinap towen, Seitanmo itok Yeisuw inow Yelusalemwaseg, itamnow Yowbad nabunatumwakunuwatan, idibek, ilana, “Magatyakoum Yowbad Natun yak, kwaspe-pel kun watinow. Nag aveiyag bivag,peinan livan nises Bukitab wasegmamagina:‘Bo bisek natakayobs siwotet vagan

bimtakavateims, binupeimsyak; mata ge dakul iweiykakeim.’ ”

7 Yeisuw idibek, ilana, “Kweitanlivan nises mamagina:‘Awoum kuyakwen muGuyaw Yow-

bad.’ ”8 Sivtounun mo itok Yeisuw,

inow koy singay avakaein, ikatimlekvena babaw ikous, ikin vena babawbwanabweins.

9 Yeisuw ikin ikous, Seitan moidibek ilana, “Kukulul wamatag mobasekeim vena babaw, wunsiyas venmukwaleiwag yakoum.”

10 Yeisuw mo ikan Seitan, ilana,“Kusineikik. Bukitab waseg kweitanlivan nises mamagina:‘DaGuyaws Yowbad bukukulul wa-

matan;Towen anmwanet bukutapwaloul

waseg.’ ”11 Seitan mo ilisow Yeisuw, inoun.

Yowbad natakayobs mo imeis, ilabesYeisuw.

Isilamaw nawotet ven Galiliy waseg(Mak 1:14-15; Luk 4:14-15)

12 Wankuyeim kweitan tut gamagmwasanin mo inekes Yeisuw, ilansa,“Bo iyousis Yon inawes wadeil.”Yeisuw iligen mo inoun in Galiliy.

13 In Nasalet, ilisow, in Kapaneyummo isin. Ven towenwakawalaw, kwei-boug tasiyas Seblon son Naptal siven.

14-16 Palopit kweiboug Isayanilivnek mamagina:“Seblon son Naptal siven, palata-

dadan Yoldan,yol niweiw, ven towen Galiliy

nimeim;tasiyas igaw dadub misikes.Kweiboug dadub, kamnat avakaein

mo ikines.Kweiboug ven kanig-nen misikes,

kamnat mo isap wasigeis.”Kweiboug palopit nilivnek, tut towenbo ikamat.

17 Yeisuw mo isilamaw nageiguy,ilana, “Kulavewas amisinap kalbaleb,peinan Yowbad kakita bisilamawnakaleiwag.”

Taplapouls asteivas(Mak 1:16-20; Luk 5:1-11)

18 Ivayal yevagam towen yaganGaliliy, ikin taw teitan son bwadaniplapouls, mtowen Saymon, kweitanyagan Pita, bwadan Andiluw, peinansiwotet poul-wan.

19 Yeisuw idibakes, ilana,“Kukikuns waseg yey, mo basekeimiykweitan miwot, waseg bukukwanesgamag.”

20 Iliganes, ipiyaves wot towen,ikikuns Yeisuw waseg.

21-22 Inounas, ineis mo ikinestawaw asteiy, Sebidiy nitun, Yemesson bwadan Yon, tasiyas sisiy timeswawag iymiyeims siwot. Yeisuwidawes, mo ilisawes wag towen,ilisawes times, mo ikikuns Yeisuwwaseg.

Ilabes gamag babaw(Luk 6:17-19)

23 Itavin ven babaw Galiliy waseg,igeiguy buntuman tapwaloul sinagogwasigeis, livan bwanabwein isekesvagan bikakins Yowbad nakaleiwag;takatouns ivag ibweins; tasiyas abesigeg, ilabes mo ibweins.

24 Tasiyas min-Siliy mo iliganes bu-tun Yeisuw, imeyes takatouns, aska-toun kweitan kweitan, ivag mo ib-weins, tasiyas igidaged wous, tasiyasbwagaw neiweiys, takabalamats, tay-dagwegs, ivag mo ibweins asibabaw.

Page 8: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 4:25 5 Matiw 5:2025 Gamag babaw mo ikikuns waseg,

tasiyas min-Galiliy, min-Dikapolis,min-Yelusalem, min-Yudiy, sisiyastasiyas palata-dadan Yoldan, ikikunswaseg Yeisuw.

5Yeisuw igeiguy wakoy

1-2 Yeisuw ikin gamag singaybabaw, ikatulag, in wakoy, isin,inavamul inekes, mo isilamawnageiguy, ikatimlakes mamagina:

Tasiyas tamumwasaws(Luk 6:20-23)

3 “Yakamiy waninoumiy kulansa,‘Nag aveiyag bwanabwein niseswakululuwem,’ bweina kumwasaws,peinan bukusiws Yowbad wanakalei-wag.

4 “Kumwasaws yakamiy tavvalams,Yowbad bilabeimiy mo beitout ni-noumiy.

5 “Kumwasaws yakamiy tam-manums, igawYowbadmobisekeimiyyouda babaw.

6 “Kumwasaws yakamiy magat bi-seiw nuwamiy sinap didumwal sil-manin, igaw mo bivakaein wasigeisyakamiy.

7 “Kumwasaws yakamiy bukusi-wyoubus tasiyas abes igeg, Yowbadmo bisiwyoubumiy yakamiy.

8 “Kumwasaws yakamiytatoukums, igaw mo bukukinesYowbad.

9 “Kumwasaws yakamiy bukulabesgamag vagan biyakousis sikameiliwsisiyas, igaw Yowbad bilivan, ‘Nitugyakamiy.’

10 “Kumwasaws yakamiy, kukingamag bikamliweimiy peinan amisi-nap didumwal, bukusiws Yowbadnakaleiwag wanuwan yakamiy.

11-12 “Kumwasaws magat gamagbitawyageimiy, bikamliweimiy, opeinan gungamag yakamiy, siyaweidavakaein bivtokeimiy livan; bweinakumwasaws avakaein, maysamiybwanabwein igaw mo bukulivatuswalbalab. Mawan magin gamag

nikamliwes tasiyas palopits kwei-boug. Yakamiy bo mawan bikamli-weimiy.

Livanen sol yayan o livanen kamnat(Mak 9:50; Luk 14:34-35)

13 “Yakamiy mamagina sol sil-manin ven babaw sabal-nen yakamiy.Kukin sol sabal-nen bigeg, ta-mawanbitavkek bisabal vayuwein. Peinan boigeg, misinaka bitalev bein watoulan,gamag mo bivvanis.

14 “Yakamiy vena babaw sikam-nat yakamiy. Magat wunovek venbibunis koy wakunuwatan, makavakimnayawl ven towen. Mawan ma-gin gamag babaw bikines mikamnatyakamiy.

15 “Lamp nigidaged, awoum takowloutan takatugibliken kunuwatantage tasen wateibol mo bimteil buna-tum, nakamnat kadilok bunatum.

16 “Mawan magin yakamiykummiteilis gamag babaw vaganbikines miwotet bwanabwein,mo biyakawanes Tamads niseswanakaew.

Kaleiwag livanen17 “Awoum kudokeigs yey nam tag-

ulekwein Moses nakaleiwag o tasiyaspalopit sikaleiwag, awoum. Yey namvagan bakatimweis sikaleiwag, bi-vakaein.

18 “Mounid adibakeimiy, nag kwei-tan sikaleiwag beikous tut towenwaseg. Tut towen ven watinow sonlibalab nisesus. Mawan magin tasiyasMoses siney palopits sikaleiwag bis-esus ee... igaw mo bikamat anagin.

19 “Kavel yak bukulivan, ‘Kaleiwagtowen kakit, bweina tanumlaves ta-lavewas,’ yak singay bukubus Yow-bad nakaleiwag waseg. Tage buk-wanow kaleiwag tasiyas, bukwatim-lakes gamag, igaw mo bukumwenYowbad nakaleiwag waseg.

20 “Taninuways tasiyas takatim-lakeins kaleiwag sisiyas tasiyas Pal-isiy, gamag babaw idokes asisinapbwein. Tage yakamiy amisinap bwan-abwein bivakaein; waseg kwalsawes

Page 9: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 5:21 6 Matiw 5:38tasiyas. Kukin gog nag, tamawanbukusiws Yowbad wanakaleiwag.

Kameiliw livanen21 “Kukwakins tammwayas sikalei-

wag kweiboug mamagina:‘Awoum kuweiy gamag.Kukin bukkwatimet gamag, takallei-

wags mo biyateleims yak.’22 Tage yey gunakaleiwag mamagina:‘Kukin yak bukkwamliw soum,

takalleiwags mo biyateleimsyak.

Kukin bukuyeg soum, tasiyas takalei-wag kawkaveks wasigeis mobiyateleims yak.

Kukin go bukuyeg avakaein, adokYowbad bilaveim bukunwadiginasim, kov bigabumyak.’

23-24 “Kukin aveiyag bukukowvagan bukulun Yowbad waseg mokunuw kavel nanon igeg wasegyak, bweina kusem mulun abeilunwadadan, kunoun, kun, kulun gamagtowen waseg; beikous, mo kuyumkum, kulun Yowbad waseg.

25 “Kukin kavel soum biyateleim,kadiloka waked kulun amiteiy; kukingog nag, adok soum towen bitokeimtakaleiwag to gabman waseg, gab-man mo bidibek plisman, bitokeimbinaweim wadeil.

26 “Mounid adibakeimiy, bukusesuswadeil ee... bukupayin soum beikous,mo bispuyeim bukun wamnat. Kukingog nag, bukusesun-wan wadeil.

Livanen kaninavay mav27 “Kukwakins tammwayas sikalei-

wag mamagina:‘Awoum kwanavay mav.’28 Tage yey gunakaleiwag mamagina:‘Kavel yak bukumet vin, wananoum

kid bo kukwanavay soummanawenvin. Amsinap towenigeg.’

29 “Kukin gog matam wamkwa-tay bikaleiwag mo bukukwalouw,kadiloka kugut kulev bein tanaban.

Bweina kuyamkwen matam pala-tanok; mata ge tamkwalan mo sonwoum bigob wadiginasim.

30 “Kukinmukwatay bikaleiwag va-gan bukukwalouw, kuboub, kulevbein tanaban. Bweina palatanok na-mam; mata ge bukuyamkwen woumsona tamkwalan wadiginasim.

Livanen peiyaw vinay(Matiw 19:9; Mak 10:11-12; Luk 16:18)

31 “Kukwakins kaleiwag kweitanmamagina:‘Kukin kal yak bukupiyev mukwav,

kusek inalet mo kwayeb bi-noun.’

32 Tage yey gunakaleiwag mamagina:‘Kukin kal yak, nag bukutanid,

tage bukupiyev mukwav, mokuvages tasiyas bikaninavaysmav son namwan teivaw.’

Livanen tabudabod33 “Kukwakins tammwayas kweitan

sikaleiwag kweiboug mamagina:‘Awoum kutabudabod mav.

Bukutabudabod, bweinakuvag mawan, daGuyawssilmanin.’

34-36 Tage yey gunakaleiwag mamag-ina:‘Awoum kutatabdabod, misinaka am-

livan mounid kusek.Awoum kutabudabod libalab waseg,

peinan Yowbad aban.Awoum kutabudabod ven watinow

waseg, peinan Yowbad nakab-vawot kaken.

Awoum kutabudabod Yelusalemwaseg, peinan daGuyawsinaven.

Awoum kutabudabod kunum waseg,peinan ta-mawan bukuvkekbipwapwakaw o bigunugounwalitanok kunum, nag.’

37 Kukin bukutam, misinaka kuli-van, kulana, ‘E!’; o kukin bukupiyevmisinaka kulivan, kulana, ‘Nag.’Peinan tabudabod babaw meinoyneim Seitan waseg.

Awoum kwatimapus sinap kalbaleb(Luk 6:29-30)

38 “Kukwakins tammwayas sikalei-wag mamagina:

Page 10: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 5:39-41 7 Matiw 6:6‘Soummatannukuweiy inalugmatam

yak beiweiy.Soum kudun nukwatimoun, inalug

kudum bikatimoun.’39-41 Tage yey gunakaleiwag mamag-ina:‘Awoum kwatimop soum peinan ansi-

nap kalbaleb.Kukin binep silapam wamkwatay,

bweina kutouvin bineppaliyuwein silapam.

Kukin soum biyateleim bikowamukweim, bweina kusek-vakmusag.

Kukin soum bikaleiwag, bilana,“Kwanag kukow katanokveit,” bweina kutam, mokukow kwayuwein veit.’

42 Aveiyag soum bilivan, bweinakusek, o kukin soum binitoug, awoumkwayus.

Kusiwyoubus tasiyas astakameiliwsyakamiy

(Luk 6:27-28, 32-36)43 “Kukwakins tammwayas sikalei-

wag mamagina:‘Kusiwyoubus taliwom, kwamliwes

gog tasiyas nikamliweimsyak.’

44-45 Tage yey gunakaleiwag mamag-ina:‘Kusiwyoubus tasiyas nikamliweimiy;

kunitougs Yowbad waseg va-gan kid bilabes tasiyas iya-gageimiy.’

Bo mawan bukumlavags Tamadsnitun yakamiy, peinan mtowenwanakaew nilabes takalbalebs sisiyastoubweins, kalas ivag ikal yamkatanok katanok wasigeis, o kweisisekes asibabaw-wan.

46 “Kukin bukuyamanes siwayoubwasigeis tasiyas nisiwyoubumiy, adoknag kweitan lalan bukubanes, kula-tanes gog simiyas tasiyas takaweinstakis; peinan tasiyas iyamanes si-wayoubwasigeis tasiyas nisiwyoubus.Mawana tasiyas, mawana yakamiy.

47 “Kukin misinaka simiyastawlimiyas bukumulouls, amisinap

nag bitawtoun, peinan tobwag vengimgilis asisinap mawan.

48 “Kadiloka bukuyakousis sinapbwanabwein, mawan magin ansinapmtowen Tamads wanakaew.

6Muloul wasigeis tasiyas tasimavs

1 “Kukin bukumulouls wasigeistasiyas tasimavs, awoum gamagbabaw bikakins, mo bilansa, ‘Sin-gay tasiwayoubs tasiyas’; awoum!Magat amisinap mawan, ta-kweitanmaysamiy bukubanes waseg Tamads,walbalab nises.

2 “E, bukumulouls wasigeistasiyas tasimavs, awoum tayikinbwagig bimgwayeimiy, mamaginatayyaweids tasiyas wavtakon veno buntuman tapwaloul wasegikaypamwes butus, vagan kidgamag babaw bikavasis. Mounidadibakeimiy tut towenmayses ibanes,tage wanakougwaw bo nag.

3 “Kavel yak bukumuloul wasigeistasiyas tasimavs, kadiloka kukwawummumuloul; awoum teitan gamagbikakin.

4 “Mamagina kusowm mumuloul,Tamads anmwanet bikin, igawmaysam mo bisekeim.”

Nitoug livanen(Luk 11:2-4)

5 Yeisuw ilivan, “Gamag mwasaninbo initougs Yowbad waseg, ita-manaws itowas wabunatum yagansinagog, o itowas wavtakon ven moinitougs; tayyaweids gog. Peinansivines gamag babaw bikakins, bokid bilansa, ‘O singay tantouginsYowbad tasiyas.’ Ivavags mav, gamagtasiyas. Mounid adibakeimiy tuttowen mayses ibanes; tage igaw gogwanakougwaw bo nag.

6 “O yakamiy awoum kuvagesmawan. Kal yakamiy binitoug,kadiloka beisiw wanbunatumwanuwan, bikatibog koukwed,anmwanet bikulul wamatan Yowbad,mo binitoug. O Tamads bikin

Page 11: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 6:7-8 8 Matiw 6:27-29anmwanet ininitoug, igaw maysanmo bisek.

7-8 “Kukin bukunitougs, awoumkulivans mawana tamgamegs igawdadub. Idokes kid bibanes youdbabaw, peinan asilivan babaw,aveiyov. Awoum kunitougs mawan.E, bukunitougs Tamads waseg, boikakin nanawan aveiyag sivinamiy.

9-13 “Kadiloka kunitougs mamag-ina:‘Timem walbalab,Yagam bakagoul,Mukwaleiwag beim.Aveiyag aw-nanoum sivinam ven

watinow bakavag, mawanivvages walbalab.

Kaem bukusekem nagein.Kunumlev makalbaleb mawan

kanumlev gamag sikalbalebwasigeis yakamey.

Awoum bukusenam abiyokon waseg.Igaw kalbaleb waseg kwatinabwem.’

14 “Bukunumlaves o bukuwidisyoud babaw wasigeis gamag tasiyasniyagageimiy, igaw gog Tamads mobiwid amisinap kalbaleb yakamiy.

15 “Tage nag bukunumlaves obukuwidis asisinap tasiyas niya-gageimiy, Tamads gog nag biwidamisinap kalbaleb yakamiy.

Pos livanen16 “Igaw tutan bukupos, tapwaloul

silmanin, awoum bimmayag mita-miy, awoum beivag amisinap mawantasiyas tayyaweids, ivagmamagina si-wsawoul wous, vagan gamag bikines,bilansa, ‘O singay tapsapos tasiyas.’Mounid adibakeimiy, tut towen may-ses ibanes, tage tut wanakougwaw bonag.

17-18 “Kal yak bukupos tapwaloulsilmanin, kuwid magim, kusinat,kuput; mata geg gamag bikakins,anmwanet Tamads bikakin imuposwanuwam, mtowen maysam mobisekeim.

Libalab wuliyougwan(Luk 12:33-34)

19 “Awoum kwatinakus miwliyougbabaw ven watinow waseg. Ven wati-now wuliyougwan ipwapoup o mankekel ikamkoums, o gamagmwasaninikaliyowes bunatum ivveinaws.

20 “Tage libalab wuliyougwan buk-watinakus, nag beipoup, man nagbeikoums, ta-kal biven; bwein-wan.

21 “Ampalawen muwliyoug kwati-nok, mo biseiw nuwam ven towen.

Woun kamnat-nen(Luk 11:34-36)

22 “Woun kamnat-nen matad.Kukin matam inakaleiwag bwein,woum mo bikamnat.

23 “Tage kukin matam inakaleiwagkalbaleb, woum bo bidadub. O peinanmukwamnat bo idadub, woum sin-gaya dadub.

Takaleiwag katanok(Luk 16:13)

24 “Ta-mawan gamag anmwanetbikanow ages natuwaveks asteiy;adok bikamliw natovek teitan,tayuwein gog bisiwyoub; adokbikanaway aygan teitan, tayuweingog bipiyev. E, ta-mawan gamagbikanow ages takaleiwags asteiy,teitan Yowbad, tayuwein money.Misinaka anmwanet aygan bikanow.

Kubukub nuwn(Luk 12:22-34)

25 “Mapun adibakeimiy, awoumbikubukub nuwamiy silmanin kaemiyvagan biyamoveimiy, o silmaninamikweim vagan bukusikams.Peinan kan na-ikadilok bigimwelmwamovads, o kweim na-ikadilokbigimwel kaleivids, nag.

26 “Kukines mansiyas man iyoyowswanakaew, ta-isapwes kan, ta-itayoys, ta-isenas waseigous; nag.Tamads wanakaew ituyay mansiyasman, mounid mo bitutuyeimiyyakamiy.

27-29 “Nag kavel yakoum bukunin-uway mutawtoun waseg vagan amb-weilim bibabaw; nag. Aveiyag wawunkuninuwes amikweim? Kukines lalanmoloubaw nitatos, na-iwotets, na-ibalals, nag; tage askakin singaya

Page 12: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 6:30 9 Matiw 7:15-16bwanabwein. Mounid adibakeimiykay kasiyas lalan ikalisow Solomonantubub.

30 “Kay kasiyas nagein nitatos, nub-weig beiyakous, bigob kov. Yowbadkay kasiyas isek astubub, mounid mobisekeimiy amikweim. Adok nag kun-mises bwein vagan Yowbad bimtaka-vateimiy.

31-32 “Awoum ninoumiy bibabaw;awoum kulansa. ‘Aveiyag bitakams?Aveiyag bitamoums? Aveiyagbitasikams?’ Tasiyas igaw dadubasisinap mawan; yakamiy awoum.Tamads gog wanakaew ikakinsivinamiy youd tasiyas.

33 “Towen nakaleiwag bimug wani-noumiy, o ansinap didumwal bimugwaninoumiy, igaw aveiyag sivinamiymo bisekeimiy.

34 “Nagein kuninuways aveiyagsivinamiy nagein; nubweig mokuninuways aveiyag sivinamiynubweig. Yamtan yam mouvitankweitan; kwayuwein yam mouvitankweitan.

7Awoum kutawyages simiyas(Luk 6:37-38, 41-42)

1 “Awoum kudibek soum, kulana,‘Yak kalbaleb yak.’ Adok Yowbad mobidibakeim mawan.

2 “Mikaleiwag waseg buk-walawages simiyas, Yowbad mawanmo bikaliwageimiy yakamiy. Magatmukwaleiwag kalbaleb wasigeissimwey. Yowbad mo bikaleiwagmawan waseg yakoum. Kukin gogbwein. Yowbad mo bikaleiwagbwanabwein waseg yakoum.

3-5 “Adok kukin soum matanmusamusan kakit nises, tage nag kuk-wakin amweilok avakaein wanuwanmatam yak nises.

“Kulivan kid, kudibek soum, ku-lana. ‘O musamusan wamatam nises,bakablev’; tage amweilok avakaeinmatam tatoneim wanuwan nises.

“Tayyaweid yak! Kwablevamweilok towen wamatam nises.Ikous, wankuyeim mo bukukinbunik

vagan bukwablev musamusan towen,soum wamatan.

6 “Awoum Yowbad navavag ku-vgen kusekes mansiyas awuk, adokbipiyaves mo bigadeimiy. Awoumveigun kulev bwaloud waseg, matage bivvanis, bivatunis bikatigayay, bobigeg.

Nitoug livanen(Luk 11:9-13)

7 “Kunitougs, mo bisekeimiy;kunineivs mo bukubanes. Kugipits,mo bikaliyow nakoukwed pinamiyyakamiy.

8 “Tasiyas gog tannitougs ikokewssivavag; tasiyas taninineivs mobibanes sivavag, o tasiyas taggipits,mo bikaliyow koukwed pines tasiyas.

9 “Adok ta-kal yak, kukin natumbinitoug kan mo bukusek dakul; adoknag.

10 “Adok ta-kal yak, kukin natumbinitoug inmo bukusekmwatet; adoknag.

11 “Yakamiy takalbalebs yakamiykukwakins youd bwein bukusekesnitimiyas; singay gog Tamadswanakaew bisekeimiy youd bwanab-wein, magat bukunitougs waseg.

12 “Aveiyag sivinamiy vagan gamagbivages wasigeis yakamiy, kadilokakuvages mawan wasigeis tasiyas.Moses siney kweiboug palopitssikaleiwag mawan.

Koukwed kabkakit(Luk 13:24)

13-14 “Kusiws koukwed kabkakitwaseg, peinan diginasim kidenenavakaein, awkwedan babayay, gamagbabaw isowsiws, inounas waseg;tage mwamov kidenen kabkakit,awkwedan kabkakit, gamag na-ibabaws bisousiws makadewen ked.

Amweilok anagin(Luk 6:43-44)

15-16 “Kuvnasemiy, awoum kuli-ganes ages palopit tasiyas tayyaweids,tasiyas igaw bisaps wasigeis yakamiy,askakin mawana sip, tage wanuwesmawana awuk nakananeiy. Igaw

Page 13: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 7:17 10 Matiw 8:8-9bukukines siwotet mo bukukwakinsasisinap bwein, o nag, kalbaleb.Peinan gamag mawana kay.

“Adilaboub nag beivag gleip ana-gin, o ayliluweis nag beivag yaveinunanagin, nag.

17 “Kukin amweilok bwein, mobeivag anagin bwein; kukin gogkalbaleb, mo kalbaleb anagin.Mapun alana, ‘Bukukines siwotet mobukukwakins asisinap amawan.’

18 “Ta-mawan kay bwanabweinbeivag anagin kalbaleb, nag. Ta-mawan kay kalbaleb beivag anaginbwein, nag.

19 “Kay kasiyas nag beivag angis, bobeiteiys bilaves bein wakov.

20 “Gamag tasiyas bo mawan,bukukines angis mogo kukwakinsasisinap bwein, o nag, kalbaleb.

Tayyaweids(Luk 13:25-27)

21 “Gamag babaw bidibakeigs, bi-lansa, ‘MaGuyaw yak,’ tage babawnag beisiws Yowbad wanakaleiwag,nag. Misinaka tasiyas takaweins ay-gan Tamag, nises walbalab.

22 “Igaw yam towen waseg babawgamag bidibakeigs, bilansa, ‘Nak-ageiguy yagam waseg, o nakakawsepbwagawyagamwaseg, o yagamwasegmawotet singay tawtoun.’

23 “Yeymo bakatimop ages, balana,‘Tobwag gamag yakamiy, kunounas,kuneis, peinan miwotet kalbaleb.’

Bunatum ankawtun(Luk 6:47-49)

24-25 “Kal yak bukuligen aygag,bukwanow, yakoum mamagina tassi-nap teitan; towen niwlul nabunatumdakul wakunuwatan. Iwlul ikous,kweis mo ikweis avakaein, yevagamilatay, yag avakaein itow, tage nagigulek bwan towen, peinan niwluldakul wakunuwatan.

26-27 “Kal yak bukuligen aygag,bukupiyev, yakoum mamaginatakabalawein teitan, towen niwlulnabunatum walekel. Iwlul ikous,kweis mo ikweis avakaein, yevagamilatay, yag avakaein itow, ikalouw

bwan towen, singay nuwanawangwelek.”

28-29 Iyakous Yeisuw anilivantowen, bo isom ninous tababawstasiyas aniganeg ayganwaseg, peinantawtoun ansinap. Nag mawan tasiyastakatimlakeins kaleiwag, nag; tageYeisuw ansinap sinap tatonen.

8Toulepel ivag, mo ibwein(Mak 1:40-45; Luk 5:12-16)

1 Koy towen waseg, Yeisuwiwloubus, singay babaw gamagibukunis.

2 Toulepel teitan isineikim, iku-lul, ilana, “Guntovek yak, magat siv-inam, kadilokeim bukuvag kaleivigbeibwein.”

3 Yeisuw isen naman wawon toule-pel towen, ilana, “Bo bukubwein,” moibwein kaleivin towen.

4 Yeisuw mo idibek, ilana, “Awoumkwamtel sinap towen. Awoumteitan gamag kudibek. Misinakakukwamat tanuwagan lun waseg,kumuloul waseg Yowbad, mawanMoses nakaleiwag; gamag bikineims,bikakins bo kubwein, mo bilansa, ‘Obo ibwein taw.’ ”

Takalikay natouwat Yeisuw ivag, moibwein

(Luk 7:1-10; Yon 4:43-54)5-6 Yeisuw inoun in Kapaneyum,

siyas Lom takanaviys sitakalikay moinek Yeisuw, initoug waseg, ilana,“Guntovek yak, guntouwat ikatounavakaein, nimmasis wabunatum, ta-mawan bininoun, singaya igidagedwon.”

7 Yeisuw idibek, ilana, “Yey baw,bavag mo beibwein.”

8-9 Takalikay towen ikatimopaygan, ilana, “Adok nag. Peinanguyaw yakoum, o yey toul, nagkadilok bukusiw wagunbunatum.Misinaka kulivan mo beibweinguntouwat. Yey gunakaleiwagnises wasigeis guntakanaviys, teitanbadibek ‘Kunoun’ mo binoun; teitanbadibek ‘Kum’ mo beim; guntouwatbadibek ‘Kuvag towen’ mo bivag.

Page 14: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 8:10-12 11 Matiw 8:30-31Kaleiwag akakin; misinaka kulivanabeibwein.”

10-12 Yeisuw iligen, bo isom nanon,itouvin idibakes tasiyas tabkunins,ilana, “Guma-Lom towen singay in-amis vagan baleb! Ta-aban gum-Yisleil teitan inasimounid mawanataw towen. Mounid adibakeimiyven babaw gimgilis beisiws Yow-bad nakabkaleiwag waseg, peinangamag tasiyas wanuvid sisiyas tasiyaswayavat bo beisiws bikaypuls Yow-bad wanakabkaleiwag waseg, sisiyastamumwey tasiyas Ebelam, Aysak,Yekob. Tage Ebelam tibun mwasaninYowbad bilev, bineis watoulan, dadubwaseg, bivvalams o bikakikilis kum-tus, peinan igeg abes tasiyas.”

13 Yeisuw mo idibek takalikaytowen, ilana, “Bweina kunoun;musimounid waseg bo bivag mawanananoum.” E, tut towen waseg, moibwein natouwat.

Takatouns babaw ivag, mo ibweins(Mak 1:29-34; Luk 4:38-41)

14-15 Yeisuw mo isiw in Pitawanbunatum, ikin yawan ikatoun,itakalon won; ikabkwen namanmanawen vin mo iloulun won,itamanaw manawen; ikatineg kanYeisuw beikam.

16Kwayav wasegmo imeyes tasiyasbwagaw nibugawus, ilivan mo ik-ilaves, o asibabaw takatouns tasiyasivag mo ibweins.

17 Wotet towen kweiboug palopitIsaya ilivnek mamagina:“Im ikow adkatouns, inow, ilavew

tanaban, ivageids gog mo tab-weins.”

Gamag mwasinis sivines bikab-wakuns Yeisuw waseg

(Luk 9:57-62)18 Yeisuw ikin gamag singay babaw

ikatuyouns nimeis, mapun idibeknagamag, ilana, “Kadiloka tatouws,tadopels, taneis palatan.”

19 Ilivanmo im takatimlakein kalei-wag teitan, ilana, “Tamwey, bo bab-wakun waseg yakoum ampalawenbukunoy.”

20 Iwage Yeisuw, ilana, “Awuk bu-lawud sikabmasis sam wanuwan leg,o mansiyas man iyoyows sibunatumnises wakamweilok; tage Gimgilitounyey ta-ivag gunakabmasis.”

21 Inavamul teitan idibek, ilana,“Yey babkunim, guntovek yak; tagebavtameim wanamug ga bayum banwagunbunatum, bamtakavet tamag,igaw bikanig mo babkunim yak.”

22 Yeisuw ilana, “Awoum. Tuttowen kubwakun waseg yey. Bweinatakanigs tatineis bidibwanis.”

Bwaw avakaein, Yeisuw ivag mo ini-wal

(Mak 4:35-41; Luk 8:22-25)23 Yeisuw iginitouw in wawag,

navamul itouws wankuyeim, moikuks.

24 Ikuks ee... bwaw avakaein iliva-tus, kakita bimukuls; tage Yeisuw boimasis.

25 Navamul aspwayat inekesYeisuw, iwgunis, ilansa, “Matovekyak, kukit, kwatinabweids, bobitamukuls.”

26 Ilana, “amipwayat? Adok nagkusimounids waseg yey, ne?” Mo ikit,itamanaw, ikan yag son kaysay, moidabab, iniwal singay avakaein.

27 Gamag tasiyas ikines, isom ni-nous, ilansa, “Taw towen kweitanagamag; yag son kaysay iliganes ay-gan.”

Takabalawein ven Gadal waseg ivagmo ibwein

(Mak 5:1-20; Luk 8:26-39)28-29 Ikuks ee... ilugs palatan,

ven Gadal waseg. Gamag alugweswatakunumwan tawaw asteiy nis-esus, yeiluw neiweiys, singay kapasalnuwes; nag kadilok gamag binoyesmakadewen ked. Tut towen ilugstasiyas asteiy ilisawes takunumwan,imekes, iwaks, ilansa, “Awoumaveiyag bukunuwakem yakamey,Yowbad Natun yak. Mata nuwanawbukuyagagem yakamey.”

30-31 Ikines kadiveiyov bwaloudbabaw ikamkwams awuyow. Yeiluwtasiyas igilagels, initougs Yeisuw

Page 15: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 8:32 12 Matiw 9:17waseg, ilansa, “Bweina kwayabembakan bakasiw mansiyas bwaloudwasigeis, ke?”

32 Ilana, “Kuneis.” Ineis, isiwsmansiyas bwaloud wasigeis, ikabal-aweins, nuwanaw isisawls, papapwaseg ikalkalouws, inineis yevagamtowen waseg, iwgweles.

33 Tasiyas tamtakavateins aleisisawls, ineis waven ikamats sinaptowen, peinan yeiluw ilisawes gamag,isiws bwaloud wasigeis, iyagages.

34 Misikena gimgilis asibabaw-wanmo isaps, imekes Yeisuw, initougswaseg, ilansa, “Kadiloka kunoun kuli-sawem.”

9Takatoun teitan ivag, mo ibwein(Mak 2:1-12; Luk 5:17-26)

1 Mapuna itouws wawag, ikuks,iyums, ineis Yeisuw wanven.

2 Gamag mwasanin mo imeyestaw teitan ankatoun avakaein, im-masis wakaban, ta-mawan binoun.Yeisuw ikakina tasiyas inamis vaganbileb, mapuna idibek takatoun towen,ilana, “Kalin nuwag yakoum; amsinapkalbaleb bo awid.”

3 Takatimlakeins kaleiwagmwasanin bo ikatilutegs, sisiyasillivans, ilansa, “Anilivan wasegikaypom Yowbad ansinap; singaykalbaleb!”

4-5 Tage Yeisuw ikakin ninous, ma-puna idibakes, ilana, “Aveiyag wawunninoumiy kalbaleb? Bweina bali-van, balana, ‘Bawid amsinap kalbalebbeikous,’ o bweina balivan-vak bal-ana, ‘Kutamanaw kunoun.’ Wotet ak-weiy gagab waseg yey.

6 “Kadiloka kukwakins Gimgilitounyey, o gunakaleiwag nises ven wati-now vagan bawid gamag asisinapkalbaleb, mapuna badibek taw towenbitamanaw binoun.” Yeisuw idibek,ilana, “Kutamanaw, kukow, abam, ku-noun kun wambunatum.”

7 Taw towen iligen, itamanaw, in-oun in wanbunatum.

8 Gamag babaw ikines, igoulusYeisuw, iyakawns Yowbad waseg,

peinan bo isek kaleiwag towenwasigeis gamag.

Yeisuw idouw Matiw(Mak 2:13-17; Luk 5:27-32)

9 Yeisuw inoun in, ikin taw teitanyagan Matiw, isin wakaban, gamagisitakis ikokew; Yeisuw idibek, ilana,“Kukikun waseg yey.” Mtowen iligen,itamanaw, ibukun Yeisuw.

10 Wankuyeim ikamkwam wan-bunatum, takalbalebs babaw imeis,tasiyas takaweins takis sisiyastakalbalebs mwasanin ikaypuls sisiyYeisuw siney navamul.

11 Tasiyas Palisiy ikines, idibakesnavamul, ilansa, “Aveiyag wawun mi-tovek ikamkwam siney takalbalebssisiyas tasiyas takaweins takis? Boigak!”

12-13 Yeisuw iligen asilivan, ilana,“Misinaka takatouns sivines doket,toubweins nag. Kadiloka kukwakinssilawun Yowbad anilivan mamagina:‘Sivinag siwayoub; makava lun

apiyev.’Yey nam silmanin takalbalebs,awoum badawes tasiyas toubweins.”

Pos livanen(Mak 2:18-22; Luk 5:33-39)

14 Yon navamul mo inekes Yeisuw,idibakes, ilansa, “Yakamey kapsapos,tasiyas Palisiy ipsapos; tage mivamulipiyaves pos. Aveiyag wawun?”

15 Yeisuw ankabebay isekes, ilana,“Kukin kal beivays son nakwav, otaliven bineis bivages kan silmanininakamkwam; bimwasaws-wan; ta-mawan bivalams, nag. Tage tutananadouw waseg, taw towen binoun,mo bivalams taliven, beipos.”

16 Ankabebay kweitan isen mam-agina, “Kweim sigsagob ta-mawanbitabweil waseg kweim kweivaw;bitabweil bo bitadud avakaein.”

17 Kwayuwein ankabebay mamag-ina. “Awoum bitavgog kunasoupkweiboug, wasegwayn kweivaw; igawbeilol, bitavis kunasoup, biyamkwenwayn; tage kunasoup kweivaw bwein,bitavgog wayn kweivaw waseg, bobisesun bwein, peinan tawtoun.”

Page 16: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 9:18 13 Matiw 10:2-4Vinay asteiy Yeisuw ivag, mo ibweins(Mak 5:21-43; Luk 8:40-56)

18 Igawa igeiguy wasigeis, takalei-wag teitan im, ikulul wamatan,ilana, “Natug kudavin mwana ikanig,kum kusen namam wawon, vaganbukuyamov.”

19 Yeisuw itamanaw ibukunis tawtowen sen navamul.

20-21 Igaw inounas, vin natan isapwatibwelon, buyavin iwtawout yambabaw, bweilim sinawatan akweiynag beibwein. Nanon ilana, “Bo bak-abkwen Yeisuw anakweim, mo bab-wein;” mapuna watibwelon Yeisuwikabikon anakweim matan.

22Yeisuw itouvin, ikin, ilana, “Kalinnuwag yakoum. Nukusimounidwaseg yey mapuna bo kubwein.” Moibwein tut towen waseg.

23 Yeisuw inoun in takaleiwagtowen wanbunatum, ikin taykiyikspikolel iykiyiks, tavvalam ivvalams,butus gamag singay avakaein.

24 Yeisuw ikin, ilana, “Kunounas.Nag imat gwad towen, immasis-wan.” Tasiyas gog isibawes, idokeskid Yeisuw takabalawein. 25 TageYeisuw ikayabes, ineis watoulan, moisiw wabunatum, iyous gwad towennaman, mo itamanaw.

26 Butun inawotet towen inganegsven towen avakaein waseg.

Tawaw ikaw mites, ivag, mo ibweins27 Yeisuw inoun in, tawaw asteiy

ibukunis, ikaw mites, iwkuwaksilansa, “Yakoum Deibid tabunyakoum, kusiwyoubum.”

28 Isiw wabunatum, tasiyas inekes.Yeisuw ikatiganes, ilana, “Tab kusi-mounids guntawtoun silmanin wotettowen?” Ilansa, “E, mawan, peinanguyaw yak.”

29 Yeisuw mo ikabkwen mites,ilana, “Peinan nukusimounids wasegyey, mapuna bo bukubweins.”

30 Mo ilal mites. Anilivan taw-toun isekes, ilana, “Awoum kwamte-les sinap towen.”

31Tasiyas gog, mo inounas ikamats,vena babaw wasigeis.

Taw teitan anilivan wadadan-wanivag, mo ibwein

32-33Yeisuw siney navamul inounasineis, gamag mwasanin mo imeyestaw teitan takakon, bwagaw neiweiyanilivan wadadan. Bwagaw towenYeisuw ikayeb mo ikilev, gamagtowen mo ilivan bwein. Gamagbabaw ikines, bo isom ninous, ilansa,“Sinap kweitan-wan. Kweiboug nagtakines wadavanuys, min-Yisleilyakids, peinan kweivaw sinap towen,tawtoun.”

34 Tasiyas gog Palisiy, ilansa,“Natawtoun, peinan Seitan ileb,Seitan siyas bwagaw sitovek. Seitanileb mo ikayabes bwagaw.”

Yeisuw inok nuwan35 Yeisuw itavin ven katanok

katanok wasigeis, sisinagog wasigeisikatimlakes gamag, Yowbad nakalei-wag bwanabwein livanen issekestasiyas, o takatouns katanok katanokivages mo ibweins.

36-38 Ikin gamag singay babaw moinok nuwan, peinan kululuwes isi-wsawoul, peinan bo ilassulis ked,mawana sip; o ta-kal bimgwayes. Ma-puna idibakes navamul, ilana, “Kanbabaw bo imatuw, asteiyuy bitayoys;kunitougs daGuyaws Yowbad vagankid bikayabes tawwotets bilabeids kidmo bitatayawes inabag towen.”

10Isekes siwotet navamul sinawatan

teiy(Mak 3:13-19; Luk 6:12-16)

1 Yeisuw mo idawes navamulsinawatan teiy, imeis, mo isekessikaleiwag vagan bwagawbikayyabes,o takatouns bivages beibweins,askatoun kweitan kweitan waseg.2-4 Tasiyas sinawatan teiy takaweinslivanen Yeisuw yiges mamagina:Saymon, yagan kwayuwein Pita;Saymon bwadan Andiluw;Yemes, mtowen Sebediy natun;Yemes bwadan Yon;Pilip son Batolomiw;

Page 17: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 10:5-6 14 Matiw 10:22Tomas son Matiw, mtowen takawein

takis;Yemes, mtowen Alpiyow natun, son

Tadiw;kweitan gum-Kenan yagan Saymon,son Yudas Iskaliyot, mtowen

tasikodein Yeisuw.Yeisuw ikayabes navamul, bineis

iwotets(Mak 6:7-13; Luk 9:1-6)

5-6 Tasiyas sinawatan teiy Yeisuwikayabes silmanin nawotet; iguyes,ilana, “Misinaka kunekes sidayasmin-Yisleil, mtasiyas ikankanigspeinan ilassulis ked. Awoun kunekestobwag ven gimgilis tasiyas ageskweitan; awoum bukuneis venSamaliy waseg; awoum.

7 “Igaw bukunounas, kuguyesgamag, kulansa, ‘Yowbad nakaleiwagkakita bisap.’ 8 Takatouns kuvagesbeibwein; takanigs kuymoves; tasiyastoulepel kuvages kalivis beibwein,bwagaw kwayabes binounas bineistanaban. Peinan Yowbad nisi-wyoubumiy, bweina kusiwyoubustasiyas.

9 “Money awoum kukwawes, gouldakul, o silib dakul, o kopa dakul;awoum. 10 Awoum kunamiy kuk-wawes waked. Amikweim mwayn-tanok kusikams; awoum mwaynatankukwawes; misandol awoum; mikay-tuk awoum. Peinan wotet towenbukukwawes, kaeimiymo bukubanes,maysan wotet.

11 “Amata ven waseg bukuneis,kwatugwans gamag wasigeis kavelansinap bwanabwein, mo kusiw wan-bunatum, kusesus ee... mo kunounas.

12-13 “Aw-bunatum bukusiwswaseg, kumulouls wasigeis tasiyas,mo livan siwayoub kusekes. Kukinasisinap bwanabwein, mo bimwasawstasiyas; kukin gog nag, livan towenbwanabwein mo beiyum wasigeisyakamiy. 14 Kukin bipiyaveimiy obipiyaves amilivan, igaw bukulisawesven towen kwatsapis kikeimiymusamusan bein ven towen, mobikakins asisinap kalbaleb.

15 “Kweiboug Yowbad iweiysmin-Sodom, min-Gomol peinanasisinap kalbaleb; tage wunsiyas venipiyaveimiy asisinap singay kalbaleb.Igaw tutan Yowbad bikatukin,kalamwey-nen beiweiys min-Sodom,min-Gomol, tage singaya-wanbeiweiys wunsiyas ven nipiyaveimiy.

Gamag mwasanin igaw mo bikamli-wes

(Mak 13:9-13; Luk 21:12-17)16 “Akayabeimiy silmanin wotet

towen. Igaw bukuneis, bukunekesbabaw gamag bikamliweimiy.Yakamiy mamagina mansiyas siptage tasiyasmamagina awuk bulawudbiyagageimiy. Kadiloka kuvagesamisinap bitawtoun, o kuymanumsmamagina bwabun yakamiy.

17-18 “Kumtakavateimiy, peinangamag biyateleimiy yatal avakaeinwaseg, o sisinagog wasigeis bi-waweimiy vatul waseg; biy-ateleimiy wamtes tasiyas takaleiwagskavkaveks, o king mwasanin wamtes,peinan gungamag yakamiy; mobukukwamats livaneig. Tasiyasbinganegs, sisiyas tobwag vengimgilis.

19-20 “Igaw biyateleimiy yatalavakaein waseg, awoum ninoumiybibabaw, awoum kuninuwaysamawan bukulivans; peinan yatalwanuwan, amilivan tawtoun Yowbadmo bisekeimiy. Nag tatineimiybukulivans, peinan Tamads Kulu-luwan bikatipel ansinap, anilivanwaseg bukulivans.

21 “Tut towen wanakougwaw,tuwan bisilkod bwadan, vagantakaleiwags bikatimates, o tamanbisilkod natun vagan takaleiwagsbikatimates; o nitsiyas bipiyavessikaleiwag timsiyas insiyas, bisilkodesvagan gamag mwasanin bikatimates.22 O peinan kukwawes yagag yey,gamag babaw mo bikamliweimiyyakamiy. Kukin gog bukusimkinesgunawotet waseg, igawmo bukusesusbwein.

Page 18: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 10:23 15 Matiw 11:123 “Kukin gamag mwasanin biya-

gageimiy ven kweitan waseg, ku-sawls, kuneis kweitan ven. Mounidadibakeimiy, igaw vena babaw Yisleilwaseg, bukutitavins ee... Gimgilitounyey mo bayum bam, tage yakamiyigaw-wan; nag bukuyakousis.

24-25 “Navamul awoum bimgweynatakatimlakay waseg; natouwatawoum bikaleiwag natovek waseg.Tage gunavamul yakamiy mawanamitakatimlakay yey, o guntouwatyakamiy mawan mitovek yey. Boidokeigs baloum yey, singay bobitawyageimiy, peinan gungamagyakamiy.

Livanen pwayat(Luk 12:2-9)

26 “Awoum kuwenes gamag tasiyas.Sinap babaw gamag mwasaninnikawwumes, tage igawgamag babawmo bikines kamnat waseg, bikakins.

27 “Sinap bo akatamwalagboug waseg, nukuliganes, vaganbukugeiguys wavtakon ven, wu-dayam waseg.

28 “Awoum kuwenes tasiyasbikatimates kalivimiy, peinan nagkadilok bikatimates kululuwamiy.Tage kadiloka kuwenes towenbiyageg kululuwamiy son kalivimiywadiginasim, ven to kalbaleb waseg.

29-31 “Adok maysan skwasikmwanay misinak kweinim toya,tage mwanatan beimat Tamadsmo bikakin. Kunukun babeweinTamads bo ivin babewein wakunuds;ansinap tawtoun, bo kadilokabimtatavateimiy. Awoum kuwenesgamag tasiyas, peinan Tamadsimtakavatemiy; maysamiy singayimug mansiyas skwasik wasigeis.

32 “Kal yak bukwamtel wamtesgamag, bukulana, ‘Yey Yeisuwnagamag yey’, igaw mo bakamtelwamatan Tamag wanakaew, balana,‘Towen gungamag tonen.’ 33 Kukingog kavel yak bukwayaneig wamtesgamag, yey mo bakayaneim wamatanTamag wanakaew.

Niwal nag, tage naviy silmanin(Luk 12:51-53; 14:26-27)

34 “Awoum kunuways yey namven watinow niwal silmanin; niwalawoum, tage naviy silmanin. 35-36Yeynam vagan magaltawaw mwasaninbivatays wasigeis timsiyas, o mag-alvinay bivatays wasigeis insiyas owasigeis yiwsiyas, peinan gamag tal-iven bo bikamliwes.

37 “Kal yak kusiwyoubus avakaeintamam son inam, tage yey kusi-wyoubug kakit, nag kadilok bukus-esuna gungamag yakoum. Kal yakkusiwyoubus avakaein nitum, tageyey kusiwyoubug kakit, nag kadilokbukusesuna gungamag yakoum.

38 “Kadilok bukukow amklos,bukwabkunig vagan mo bukukwanig;tage kukin bukupiyev, nag kadilokbukusesuna gungamag yakoum.

39 “Kukin bukwayus mwamovam,bo biyamkwaneim; kukin gogbiyamkwen mwamovam peinag yey,igaw mo bukubanes.

Maysamiy(Mak 9:41)

40 “Kukin kal beitam waseg yak,mamagina bo itam waseg yey; moitam-vak waseg Yowbad, peinan Yow-bad nikayabeig nam.

41 “Kukin kal yak bukwaveiyonwaseg palopit teitan, peinanpalopit towen, mogo palopitmaysan bukukow. Kal yak buk-waveiyon waseg tadidumwal, peinantadidumwal towen, mogo maysantadidumwal bukukow.

42 “Kal yak bukusiwayoub kakitteitan gwad waseg, peinan gunava-mul towen, mamagina kwavtanokanasoup bukusek, mounid adibakeimmaysam nag biyamkwen.”

11Yon ikayeb navamul inekes Yeisuw(Luk 7:18-35)

1 Yeisuw anilivan towen, imulisnagamag tasiyas sinawatan teiy.Imulis ikous, inoun in ven babaw,ikatimlakes gamag babaw, igeiguy.

Page 19: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 11:2-3 16 Matiw 11:23-242-3 Misumkwey towen Yon nises

wadeil, mtowen tabibaptayseingamags, butun Yeisuw inawotetiligen, ikayeb navamul mwasanininekes Yeisuw, ikatugans, ilansa,“Yowbad bikayeb Mesay beim,mtowen yakoum? o nag? tabtateitan bakakayamat igaw beimwankuyeim?”

4-6 Yeisuw ikatimop asilivan, ilana,“Kuneis, kwatimlakes Yon sinaptowen nukukines o kuliganes; maginatoukwawsmites bo ikiplal, takagayalsbo inounas bwein, toulepels boibwein kalivis, tasiyas ituy tigesbo iliganes livan, takanigs bo ikitsmwasanin, o tasiyas tasimavs in-ganegsYowbad anilivan bwanabwein.Kal yak bukusimounid gunawotetwaseg, tage ta-kupiyaveig, igaw mobukumwasaw.”

7 Iyums tasiyas, Yeisuw moikatiganes gamag babaw peinanYon, ilana, “Kweiboug kuneis wana-woud, aveiyag silmanin bukukines?Bukukines kay iguwen yag, ne?

8 “O bukukines gamag teitananakweim mwaynamnabwein ne?Nag, adok tasiyas nisesus guyawawwasibunatum.

9 “Tage, kuneis kukines palopit tei-tan. Mounid mtowen Yon nimgwayespalopit wasigeis.

10 “Peinan livanen Yon nises, mag-ina Yowbad anilivan nidibek Mesay,palopit mo ilel Bukitab waseg mam-agina:‘Akayeb guntouwat bimgwayeim,

bikidumwal muked beib-wein.’ ”

11 Yeisuw mo ilana, “Mounidadibakeimiy nag kal nikop venwatinow ikalsowmtowenYon, peinanYon ikalsawes gamag babaw; tageYowbad nakaleiwag kweivaw wasegasibabaw ikalsawes Yon.

12 “Misiyamun Yon inawotetwaseg, tasiyas tatawtouns sivinesYowbad nakaleiwag, isilamawssitawtoun waseg iyyousis ee... nageinbo mawan.

13 “Tut kweiboug Moses nakalei-wag o tasiyas palopit, Yowbadnakaleiwag isekes gamag wasigeisee... wankuyeim mo isap Yon.

14 “Kukin sivinamiy bukuliganesagulivan towen mo bukukwakinskavel Yon. Towen Ilaytiy vaganbikidumwal Mesay inaked, mtowenmounid Yon.

15 “Yakamiy tigamiy sam bweinakuliganes.”

16-17 Yeisuw mo ilivan, ilana,“Amawan bakabebay mo bukuk-wakins amisinap? Adok yakamiymamagina gamagal iwliwals wav-takon ven, idibakes sisiyas, ilansa,‘Kawaway kup, tage nag kusilasals;ikous mo kalloupid, tage nagkuvalams.’

18-19 “Peinan Yon isap, nagikamkwam; na-imoum wayn, mokulansa, ‘Takabalawein towen,peinan baloum iweiy.’ Gimgili-toun yey mo asap, akamkwam,amwamoum, mogo kulansa, ‘Tagovektowen, o tamwamwein wayn towen,ikaveiyons siney takalbalebs o tasiyastakaweins takis.’ Ga bukukines aw-wotet bwein, mo silawun bukuk-wakins, sinap tonen.”

Yowbad bimop ven mwasanin asisi-nap kalbaleb

(Luk 10:13-15)20 Ven mwasanin nikines Yeisuw

nawotet tawtoun, tage nag ipiyavesasisinap kalbaleb, mapun Yeisuw moikanes, ilana:

21-22 “Kuvalams yakamiy Kolesin oyakamiy Beteseid. Magat kweibougtasiyas Tayil o tasiyas Sidon bikinesmulin naman Yowbad mawanagunawotet nukukines nagein,nuwanaw mo bisimounids, bipiyaveskid asisinap kalbaleb, sona kounsewed bivalams-wan peinan asisinapkalbaleb, mo bipiyaves. Yakamiygog nag. Mounid adibakeimiy igawtutan Yowbad bimop vena babawasisinap, tasiyas bilivatus sikalbalebkakit, yakamiy gog avakaein.

23-24 “O yakamiy-vak Kapaneyumbukumwens kid wanakaew; nag

Page 20: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 11:25-26 17 Matiw 12:13gog, bukubus watinow, bukuneiswaTum. Magat kweiboug tasiyasSodom bikines mulin naman Yowbad,mawana gunawotet nukukines, mobivages asisinap kweitan, Yowbadnag beiweiys tasiyas, bisesus ee...tut towen bisigagas. Mounidadibakeimiy igaw tutan Yowbadbimop vena babaw asisinap, tasiyasSodom bilivatus sikalbaleb kakit,yakamiy gog avakaein.”

Yeisuw ansinap kweitan(Luk 10:21-22)

25-26 Tut gog towen Yeisuw ini-toug, idibek Taman, ilana, “Tamagyakoum, libalab natovek o ven wati-now natovek yakoum. Kalin nuwagyak peinan nukusowm sinap tato-nen. Tasiyas tassinaps nag bikakins,tage kukwatimlakes tasiyas mamag-ina gamagal; mo ikakins tasiyas.Peinan kaleiwag bwein wananoum.”

27 Yeisuw mo ilivan, ilana, “Tamagbo itam youd babaw waseg Natunyey. Tamag anmwanet ikakin Natunyey; o yey agumwanet akakinmtowenTamag. Igaw, kalisiy beivag siv-inag mo bakatimlakes; e, tasiyas mobikakins Tamag.

28 “Yakamiy kunamiy moumouvito miwotet moumouvit, kumeis wasegyey, mikabiyeiwas silmanin.

29 “Kumeis, kulabeigs kwanagwaseg, mo bukukwawes agusinapyagan manum; kululuwamiy mobibanes sikabiyeiwas.

30 “Peinan kid kwanag gagab, guna-wotet bwein.”

12Yeisuw takaleiwag yam tapwaloul

waseg(Mak 2:23-28; Luk 6:1-5)

1 Misumkwey towen Yeisuwsiney navamul inoyes kweitan kedwanuwan bag, yam tapwaloul waseg;navamul asimoun, ilapes wit anagin,ikams.

2 Tasiyas Palisiy ikines, idibakesYeisuw, ilansa, “Kukin muvamul, nagigoulus Sabat.”

3-4 Yeisuw ilana, “Adok nagkukwakins livanen Deibid, nisesBukitab wanuwan. Peinan asimounsiney nagamag, isiws Yowbadwanbunatum, ikams bled towen nisesYowbad wamatan. Tanuwgwes lun boikatibomes bled towen. Na-ikadilokDeibid beikam; nagamag-vak nagbeikams; misinaka tasiyas tanuwgweslun. Tage tanuwagan lun isek Deibidsen nagamag, mo ikams, peinansingaya asimoun.

5 “O adok nag kuvinis Mosesnakaleiwag, peinan Sabat wasegtasiyas tanuwgwes lun iwotets lun,Yowbad wanbunatum, tage nag ivagasisinap kalbaleb.

6 “Gunakaleiwag towen kweivawimug-wan Yowbad nabunatumwaseg.

7 “Livan nises Bukitab waseg,‘Makava lun apiyev; sivinag kidsiwayoub.’ Magat bukukwakinsYowbad anilivan towen, adok nagbukuygages tasiyas toubweins.

8 “Peinan Gimgilitoun yey, Sabattanuwagan yey.”

Sabat waseg Yeisuw ileb teitan, na-man ipam

(Mak 3:1-6; Luk 6:6-11)9 Yeisuw ilisawes, inoun, isiw sisin-

agog silmanin tapwaloul.10 Sinagog wanuwan teitan nises,

naman ipam. Tasiyas sivines biyate-les Yeisuw, ikatiganes, ilansa, “Tabkadilok bitavag takatouns beibweins,Sabat waseg?”

11-12 Iwage Yeisuw ilana, “Adoknag teitan yakamiy alen sip bikali-vatow bein waleg Sabat waseg, bili-van, bilana, ‘Deisa bisiw, peinan Sa-bat.’ Adok nag. Adok biyous, bikati-nob, ne? E, gamag singay imgwayeswasigeis aleimiyas. Mapun bweinabitaleb sod Sabat waseg.”

13 Yeisuw mo idibek taw towen,ilana, “Kusayel namam palawenneipam.” Iyasel mo ibwein, mawanapaliyuwein.

Page 21: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 12:14 18 Matiw 12:3414 Siyas Palisiy bo igeg ninous, is-

aps, illivans sisiyas, sivines kid biya-gages mtowen Yeisuw.

Yowbad natouwat15-16 Yeisuw ikakin ninous, inoun

in. Gamag babaw ibwakuns Yeisuwwaseg; takatouns ivag mo ibweins;idibakes, ilana, “Awoum kwamtelesyoud towen; awoum!”

17-18 Mo ikamat Yowbad anilivanpalopit towen Isaya nilivnek mamag-ina:‘Kukines guntouwat, bo adouw sil-

manin gunawotet.Singay ikalin nuwag mtowen.Basek kululuwag, mo bisek nakalei-

wag didumwal, ven babawwasigeis.

19 Nag biwkuwak, nag bikamniman,gamag nag biliganes ayganwavtakon ven, nag.

20 Kaytuk isasal, nag biwut bilev, nag.Wodam nakagidaged kalbaleb, nag

bisuwmet, nag.Igaw nawotet waseg sinap didumwal

mo biton.21 E, tobwag ven gimgilis binmises

vagan mtowen bilabes.’Ivtokes livan Yeisuw(Mak 3:20-30; Luk 11:14-23; 12:10)

22Wankuyeim itokes teitan gamag,baloum neiweiy, imeyes Yeisuwwaseg, ankatoun mamagina ikawmatan, o wadon ikapet; ta-mawanbikapwageg bilivan. Inekes Yeisuw,ivag mo ikilev, bo ibwein gamagtowen, ikin, ilivan bwanabwein.23 Gamag babaw ikines, bo isomninous, ilansa, “Adok mtowen Deibidtabun, Mesay.”

24 Siyas gog Palisiy iliganes, moivtokes livan, ilansa, “Siyas baloumsitovek Seitan mtowen ileb Yeisuw,mo ikayabes baloum.”

25 Yeisuw ikakin ninous, mapunaidibakes, ilana, “Kukin bod avakaeintawtoun nises; tage bod to gimgilisbikavikuns sisiyas; bilivis, bo beigweybod towen, beikous. O ven o kummawan, kukin gamag bilivis bivages

bod babaw, bo beigwey ven towen okum towen.

26 “Mapuna kuninuways Seitaninabod, kukin Seitan bilabeig mobakayeb Seitan natouwat tasiyasbaloum, mogo Seitan inabod bilivis,bo beikous nakaleiwag tonen. Tagenag.

27 “O kuvtokeigs livan, kulansa,‘Seitan ileb mo ikayabes baloum,’o kal ilabes mivamul mo ikayabesbaloum? Kuninuways asisinaptasiyas mo bukukwakins bo ibolamilivan.

28 “Kukin gog Yowbad Kululuwanbilabeigmo bakayeb baloum,mapunaYowbad nakaleiwag bo isap wasigeisyakamiy.

29 “Kweitan sinap kuninuways:Ta-mawan bitasiw tawtoun gamagwanabunatum mo bitaven navavag.Deisa bitayous taw towen, tayawennaman, kaken, vagan nag binoun, mobitaven navavag, tayakousis.

30 “Kukin kal nag bilabeiggunawotet waseg, gamag towenisilbwed gunawotet. O kalisiy nagbikatikunakus wagunseigous, tasiyasgog bikatigayes.

31 “Mapun adibakeimiy, amisinapkalbaleb o amilivan kalbaleb Yowbadbiwid babaw beikous; tage kweitansinap nag. Magat bukuyeg YowbadKululuwan, nag biwid sinap towen,nag.

32 “Kukin bukutawyageig Gimgili-toun yey, Yowbad biwid amsinaptowen; tage bukutawyeg Yowbad Kul-uluwan Bwanabwein, Yowbad nag bi-wid, tut towen nag, o tut wanakoug-waw nag.

Kay anagin(Luk 6:43-45)

33 “Magat kay bwein, anaginbwein. Magat kay kalbaleb, anaginkalbaleb. Takin anagin mo takakinkay amawan, bwein o kalbaleb.

34 “Yakamiy takalbalebs mag-ina mwatet yakamiy, ta-mawanbukulivans bwein, peinan ninoumiy

Page 22: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 12:35 19 Matiw 13:3kalbaleba singay; mapun amilivankalbaleb.

35 “Tasiyas toubweins asisinapbwein, mapuna siwotet bwein; tagetasiyas takalbalebs asisinap kalbaleb,mapuna siwotet kalbaleb.

36 “Kukin bukulivans mav, Yow-bad mo biyateleimiy, igaw tutanbikatukin sinap babaw gamagwasigeis.

37 “Magat amilivan bwein bo buku-nounas bwein, o kukin gog amilivankalbaleb mo bukulivatus kalbaleb.”

Gamagmwasanin sivines bikines na-man mulin

(Mak 8:11-12; Luk 11:29-32)38 Wankuyeim takatimlakeins

kaleiwag mwasanin sisiy tasiyasPalisiy mwasanin idibakes Yeisuw,ilansa, “Tamwey, sivinem namammulin bakakin, mo bakasimounidwaseg yak.”

39-40 Yeisuw ikatimop, ilana,“Kalbaleb gamag, tapiyaveins Yow-bad yakamiy, sivinamiy bukukwakinsnamag mulin. Nag kweitan sinapbukukwakins; misinaka sinap towen,peinan palopit towen kweibougYouna nises uloulas wanuwan, yamkweitoun o boug kweitoun, mawanyey Gimgilitoun yey bo basesunpwepway wanuwan, yam kweitouno boug kweitoun.

41 “Min-Ninavek igaw mo bita-manaws yatal waseg, bilivans vaganbukukwakins amisinap kalbaleb,gudwouvaws yakamiy. Peinan tasiyasiliganes Youna nageiguy mo ilavesasisinap kalbaleb; tage kaleiwagnagein nukuliganes ikalsow Younanageiguy. Kuliganes; nag gog, nagkulaves amisinap kalbaleb.

42 “Igaw tutan Yowbad biyatalwasigeis gamag babaw, mo kwinmanawen kweiboug inaven wayalsmo bilivan vagan bukukwakinsamisinap kalbaleb, gudwouvawsyakamiy. Peinan manawen kwininoun in singay kadiveiyov vaganbiligen Solomon ansinap; tage sinap

towen nagein nukuliganes ikalsowSolomon ansinap waseg.

Gamag ibwein mo ilivet kalbaleb sin-gay

(Luk 11:24-26)43-45 “Magat yeiluw bikilev gamag,

mo bitavin ven babaw, binineivnakabiyeiwas. Binineiv nag, bilivanbilana, ‘Bayum ban wagunbunatumto nalisow.’

“Beiyum biban nabunatummakaw,bo itaneivis, youd babaw bo ilivkasesbwein; bikalin nuwan, bein ikin sineyteinim teiy asisinap singaya kalbaleb,tasiyas asibabaw mo beisiws wabuna-tum, bisesus bisigagas. Kweibouggamag towen nakalbaleb peinanyeiluw neisiw, tage nakabiyokouswaseg singaya kalbaleb. Gudwouvawsyakamiy mikalbaleb bukulivatusmawan.”

Yeisuw taliven(Mak 3:31-35; Luk 8:19-21)

46 Yeisuw igawa ilivan gamagwasigeis, inan budan itamanawswatoulan gamag babaw, sivinesbinekes, bilivans sisiy Yeisuw.

47 Teitan ilana, “Inamwa budam ni-tatos watoulan.”

48-49 Yeisuw idibek taw towen,ilana, “Kuninuways kalisiy inagbudag,” mo ikatimlek navamultasiyas nitatos wadadan, ilana,“Mtasiyas-one inag o budag.

50 “Kal yak bukukow nanon Tamagwalbalab, mounid yakoum bwadag onagut o inag.”

13Talavein veitun(Mak 4:1-9; Luk 8:4-8)

1Yam towenYeisuw ilisow nabuna-tum, iwloubus in wakawalaw, isin.

2 Gamag singay babaw inekes, ma-puna itouw wawag, isin. Babawgamag itamanaws itowas wakawalaw.Yeisuw itouvin, ikines gamag babaw,mo ilivan.

3 Tage ansinap babaw-wan livankabebay waseg isekes gamag tasiyas,

Page 23: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 13:4 20 Matiw 13:25ilana, “Teitan taw in wabag ilivelovveitun.

4 “Mwasanin ikalkalouw inineinwaked, man imeis ikamkwams veituntowen waked.

5-6 “Mwasanin ininein wadiku-dakul, pwepway nag mananan;nuwanaw isob peinan pwapwayeinkakit-wan, tage ivag kalas moiyag, peinan gidwalin nag beisoulmananan.

7 “Mwasanin sisiyas awuyowveitunin wapwepway. Awuyow isobs, ivku-vakaein, mapuna kan igwey.

8 “Mwasanin gog ininein pwepwaybwanabwein waseg, isob, ivaganagin bwein, mwasanin lakatutan,mwasanin sinawanim, mwasaninsinawatoun.

9 “Yakamiy tigamiy sam bweinakuliganes.”

Silawun kabebay(Mak 4:10-12; Luk 8:9-10)

10Wankuyeim gog Yeisuw navamulinekes, ilansa, “Aveiyag silawun muk-wabebay wasigeis tasiyas?”

11 Yeisuw ikatimop ages, ilana,“Yowbad itam, sinapun libalabkaleiwag-nen isekeimiy; tasiyas gognag.

12 “Kalisiy yakamiy amisinapnises, igaw amisinap bikatimweis,bivakaein; tasiyas gog nag, bo bikowasisinap tasiyas, makava bisesus.

13 “Mapuna akabebay wasigeistasiyas, mo bikines tage nag biwtusis,o bikatiliganes tage nag biliganesbunik vagan bikakins, nag.

14 “Kweiboug palopit Isaya anilivanbo ikons tasiyas; anilivan mawan:‘Bukuliganes tage nag bukukwakins.E, bukukines tage nag bukuwtusis.15 Peinan ninous gamag tasiyas bo

imouvit;bo ituy tiges;bo ikaw mites;mata ge mites waseg beikins,o tiges waseg beinegs,bikakins, mo bikanavin ninous,bavages kid beibweins tasiyas. Nag

gog.’

16 “Yakamiy bwein, mitamiy ikin,tigamiy ineg.

17 “Mounid adibakeimiy kwei-boug palopit babaw sisiyas tasiyastadidumwals sivines bikines sinaptowen nagein nukukines, o biliganeskaleiwag towen nagein nukuliganes;sivines kid, tage nag.

Silawun ankabebay towen talaveinveitun

(Mak 4:13-20; Luk 8:11-15)18 “Kadiloka kuliganes silawun

kabebay towen talavein veitun.19 “Veitun tasiyas ininein waked

mamagina gamag tasiyas iliganesYowbad nakaleiwag, tage nagbikakins, towen takalbaleb mo bisap,bikow livan towen nises waninous,binow.

20-21 “Veitun wadikudakul mam-agina gamag tasiyas iliganes livantowen, isimounids, imwasaws waseg,ee... bimwemway nen, gidiwlis nagbeisoul mananan, gamag mwasaninbiyages livanen Yowbad, biyagagestasiyas takaweins Yowbad anilivan,mo bikalkalouws gamag tasiyas.

22 “Veitun tasiyas sisiyas awuyow,mamagina gamag tasiyas iliganeslivanen Yowbad, mo inuwes youdbabaw ven watinow, sivines kidbiguyaws, mo ilisawes ked bwanab-wein, mapuna Yowbad nakaleiwagigweywasigeis tasiyas, nag ivag angis.

23 “Tage veitun tasiyas pwepwaybwanabwein waseg, mamaginagamag tasiyas iliganes livan, ikakinsmo ivag angis, teitan lakatutan, teitansinawanim, teitan sinawatoun.”

Kabebay wit son awuyow24 Vayuwein Yeisuw ikabebay,

idibakes, ilana, “Bakabebay mobukukwakins Yowbad nakaleiwag;peinan mawana gamag isop veitunbwanabwein wanabag.

25 “Wankuyeim boug waseg, gamagbabaw bo immasis, teitan nikamliwtagnibag im wanabag isop awuyowmagin mawana kan, tobwag gog. Moiyum in.

Page 24: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 13:26 21 Matiw 13:47-4826 “Igaw tut wankuyeim iwuw ana-

ginmo ibanes awuyow tobwagwaseg.27 “Nagamag inekes tagnibag,

ilansa, ‘Tamwey, adok muveitunbwein nitasapwes, avanuy meinoyneim awuyow towen kalbaleb?’

28 “Tamwey ilana, ‘Adok towennikamliweids!’ Nagamag ilansa,‘Tabta bakan kagut awuyow siyas?’

29-30 “Ilana, ‘Nag. Adok bukugutesmwasanin kan sona bukugutes sisiyasawuyow. Babaw bisesus, bimatuwkan, mo badibek tasiyas tatayaweinskan, balana: Wanmugwana awuyowkugutes kwatikunakus, kusinaves,kukwawes, kunawes, kugabus; ikous;mo kan kutayoys, kwatikunakuskunawes wagunseigous.’ ”

Kabebay akweiy, tipol, yist(Mak 4:30-32; Luk 13:18-21)

31-32 Kwatounun kabebay isekes,ilana, “Bakabebay mo bukukwakinsYowbad nakaleiwag; peinan mawanaveitun kay yagan tipol, gamag isopwanabag, veitun gog singay kekel,tage isob kay kaywen, mo ivakaein,man iyoyows imeis iwlules sibuna-tum wayayagein, kay-nen avakaein.”

33 Kwavasin kabebay isekes, ilana,“BakabebaymobukukwakinsYowbadnakaleiwag; peinan mawana yist, na-tan vin ikow yist kakit, isen wanuwanpwalaw kwavitoun, tamkwalan moilol.”

Tut babaw Yeisuw ikabebay(Mak 4:33-34)

34-35 Sinap tasiyas babaw Yeisuwisekes nakabebay waseg; nag kweitanlivan kamnat isekes gamag babaw,nag. Tut towen waseg bo ikamatpalopit anilivan towen nilivnekmam-agina:‘Gunakabebay balivan;magina bakamat sinap misikena

kweiboug nikawum.’Silawun kabebay wit son awuyow

36 Anilivan ikous, ilisawes gamagbabaw, inoun in wabunatum.Navamul mo inekes Yeisuw, ilansa,

“Kwamtilakem silawun kabebayawuyow wabag.”

37 Yeisuw mo ilik, ilana, “Talaveinveitun bwanabwein yey, Gimgilitounyey.

38 “Abeibag ven towen watinow;veitun bwanabwein, tasiyas itamsYowbad nakaleiwag waseg; awuyowveitun towen takalbaleb inagamag.

39 “Mtowen takammeiliw nisopawuyow, mtowen Seitan; tutan tayoy,nakabiyokous tut; tatayaweins kantasiyas Yowbad natakayob.

40-42 “Nakabiyokous tut mamaginabikatikunakus awuyow bigabus,peinan Gimgilitoun yey bakayebmin-libalab, gunakabkaleiwag wasegbikatikunakus tasiyas takalbalebssisiyas tapiyaveins sinap bwein,bilaves bineis kov avakaein waseg,mapuna tasiyas bivvalams-wan,peinan abes singay kalbaleb.

43 “Tut towen wanakougwawtasiyas tadidumwals bikamnatsmawana kalas, wanuwan Tamadsnakabkaleiwag. Yakamiy tigamiy sambweina kuliganes.”

Kabebay kweitoun44 Yeisuw mo ilana, “Bakabebay

mobukukwakinsYowbadnakaleiwag;peinan mawana money singay babawteitan gog gamag bisown wanabag,bises ee... mo bikanig. Igaw gogkweitan gamag mo biban moneytowen, bisowm vayuwein, biyamiyisnavavag babaw, maysan bikow,bigimwel pwepway towen, singaybikalin nuwan peinan namoneysingay babaw pwepway towen waseg.

45-46 “Vayuwein bakabebay mobukukwakins Yowbad nakaleiwag;peinan mawana takunakun teitaninineiv kun bwanabwein, iban kunkuvakaein imgwayes kuna babaw;inakunbabawmo ilev silmanin kun tokweivaw, peinan singay bwanabwein.

47-48 “Sivtounun bakabebay mobukukwakins Yowbad nakaleiwag;peinan mawana wot ilaves wayol,ikwanes in kweitan magin kweitanmagin. Bo ikalawt wot; ibiteilis,

Page 25: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 13:49-50 22 Matiw 14:13in wanakaew, mo bikatukins, inbwanabweins bidagis bein wanuwanabmavin, siyas gog kalbalebs, yegay,ikawes, ilaves.

49-50 “Tut nakabiyokous wasegbo mawan, bakayeb min-libalabbikawes takalbalebs bilaves bineiskov avakaein waseg, toubweins gogbisesus. Tasiyas takalbalebs mobivalams avakaein, peinan singayaabes bigeg.”

Yowbad nakaleiwag sinapun51 Yeisuw mo ikatiganes, ilana,

“Tab kukwakins sinap siyas babaw?”Itams, ilansa, “Oo!”

52 Ilana, “Tasiyas gog takatim-lakeins kaleiwag mwana nikakinsYowbad nakaleiwag sinapun, tasiyasgog asisinap kweivaw bwanabwein,kweiboug bwanabwein; mawanatanuwagan bunatum nawliyougbabaw bwanabwein, kweiboug okweivaw.”

Min-Nasalet ipiyaves Yeisuw(Mak 6:1-6; Luk 4:16-30)

53-54 Yeisuw nakabebay iyakous, in-oun in wanven, isiw wanuwan sina-gog silmanin tapwaloul, ikatimlakay.Isimasom ninous tasiyas, ilansa, “Am-palawenmeinoy neim ansinap singayavakaein o nawotet singay tawtoun?”

55-56 “Adok tawtelein amweiloknatun towen; inan Meliy nises;budan nisesus, tasiyas Yemes, Yosep,Saymon, Yudas; o nunet asibabawnisesus. Ansinap avanuy meinoyneim?”

57 Bo igeg ninous, magina ipiyaveskid Yeisuw. Yeisuw gog mo ikatimopasilivan, ilana, “Vena babaw ivnasespalopits, tagewasiven tatineis bo nag;wasibunatum tatineis bo nag.”

58 Yeisuw nawotet tawtoun na-ibabaw wanven tatonen, peinan tag-invens nag isimounids waseg.

14Kweiboug Elod nibob kayob Yon(Mak 6:14-29; Luk 9:7-9)

1-2 Misiyamun towen gabmanyagan Elod iligen butun Yeisuw,

mapuna idibakes natouwats, ilana,“Mtowen tabibaptaysein gamagsyagan Yon, kweiboug abob kayon,imat, adok bo ikit vayuwein, mapunnawotet tut towen singay tawtoun.”

3-5 E, kweiboug Elod niyous Yon,iyawen naman, isen wadeil, peinanElod nikwey bwadan Pilip nakwavElodiyas, Yon nilivan, “Awoum kuk-wey bwadam nakwav.” Elod sivinanbeiweiy mtowen Yon, mapuna iyous,isen wadeil, anpwayat gog beiweiyYon, peinan gamag babaw sivinesYon, idokes palopit teitan.

6-7Wankuyeim isagal, peinan tutaninan nikop-yay, mtowen Elod ikamk-wams siney nagamags. Elodiyasnatun kudavin isal wamtes tawawtasiyas, Elod ikalin nuwan, idibek,ilana, “Aveiyag sivinam bo basekeim,tabudabod tamag.”

8 Nawen in ikatugwan inan waseg,ilana, “Inag, aveiyag banitoug?”Inan ilana, “Kunitoug busbwesanYon bisekeim.” Inek Elod, ilana,“Kusekeig busbwesan tabibaptayseingamags, towen Yon. Bibwabweskayon, busbwesan bisenas wanuwanabmavin, mo kusekeig.”

9 King towen mo igeg nanon,tage peinan gamag babaw niliganesnitabudabod anilivan, mo itam.

10-11 Itam, ikayeb teitan in wadeil,ibob kayon Yon, busbwesan isen wak-abmavin, imey, isek guwavin, ikowinow, isek inan.

12 Yon navamul iliganes, ineis,ikawes won Yon, inawes idibwanis.Ikous, inekes Yeisuw, ikamteles sinaptowen.

Yeisuw ivakamus gamag kweinimtawsan

(Mak 6:30-44; Luk 9:10-17; Yon 6:1-14)13 Yeisuw iligen sinap towen,

ilisawes gamag babaw, itouw wawag,ikalavis ineis ven makaw waseg.Gamag babaw iliganes livanen boitouw, ilisawes siven kweitan, inoysgog waked, ikikuns Yeisuw waseg.

Page 26: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 14:14 23 Matiw 15:514 Yeisuw ilug, ikin gamag singay

babaw, ikalin nuwan, takatouns ivagmo ibweins.

15 Iwwotet ee... kwayav; navamulinekes, ilansa, “Bo ikwayav, kwayabesgamag babawbineiswavenmwasaninbiyamiyises kaeis, peinan nawoudtowen nag kweitan ven nises.”

16 Yeisuw gog ikayuses, ilana,“Awoum bineis. Kusekes kaeisbeikams.”

17 Ilansa, “Kan nag. Misinaka bledkweinim, in mwanay.”

18-20 Ilana, “Kumeyes bakin; gamagbabaw bisinis awuyow wakunuwatan,beikams.” Ikow bled son in wana-man, ikin wanakaew, ikalin nuwanwaseg Yowbad, mo initoug. Ikous moikikiv bled issekes navamul, ikawesivakamus gamag babaw, ikams, ika-muweips. Kan nikambwages isiyavis,idagis inwanuwan kaynad; bo ikalawtkaynad sinawatan kadiney.

21 Gamag siyas neikams kweinimtawsan tawaw, sisiyas vinay gamagalbabaw.

Yeisuw inoun wakunuwatanyevagam

(Mak 6:45-52; Yon 6:15-21)22 Ikous, mo idibakes navamul,

ilana, “Kutouws kumugwas, kusu-pels kuneis palatan; yey gog basesbakayabes gamag.”

23 Ikayabes ikous, ikatulag inwakoy, anmwanet binitoug Yowbadwaseg. Bo iboug anmwaneta ises.

24 Tasiyas gog wawag kadiveiyov-owabwanit ikallavis, bo ikalalav nimes,peinan yag meinoy neim wamtes.

25 Kakita beiyam, Yeisuw mo inounwakunuwatan yevagam, bo binekes.

26 Navamul ikines Yeisuw ininounwakunuwatan yevagam, idokesyeiluw kid, iwkuwaksa aspwayat.

27 Yeisuw ilana, “Bwein-wan!Awoum beivag amipwayat. Yeynases.”

28 Iw to Pita, ilana, “Guyaw, ma-gat mounid yakoum, kudibakeig baw,mo banoun wakunuwatan yevagam,bawekeim.”

29 Yeisuw ilana, “Kum.” Pitamo ilisow wag, inoun wakunuwatanyevagam binek kid Yeisuw.

30 Igaw ininoun, ikin yag itotow,anpwayat, kaken bo isoun, kakita bobimukul. Iwak, ilana, “Guyaw kwatin-abweig!”

31 Yeisuw iyasel naman, iyous,ilana, “Adok nag kusimounid wasegyey. Aveiyag wawun ivag nanoumakweiy?”

32 Iyums asteiy inekes tasiyaswawag, itouws, yag mo iyenom.33 Tasiyas wag aniwnataw mo ikululswamatan Yeisuw, ilansa, “MounidYowbad Natun yak.”

Genesalet gimgilis ivag mo ibweins(Mak 6:53-56)

34 Isupels, ilugs ven yagan Gene-salet.

35-36Min-Genesalet iwtusis Yeisuw,ikayabes sisiyas, ineis vena babaw,idibakes takatouns, ilansa, “Kwatuy-ouns kunekes Yeisuw.” Inekes, ini-tougswaseg, sivines kidmisinaka bik-abkwanes matan anakweim. Itam,ikabkwanes, mo ibweins.

15Tammwayas sikaleiwag(Mak 7:1-23)

1-2 Tasiyas Palisiy mwasanin sisiyastakatimlakeins kaleiwag mwasaninmo ilisawes Yelusalem, imekesYeisuw, ilansa, “Aveiyag wawunmuvamul isiplaves tammwayassikaleiwag, peinan beikams kan tagenag iwidis nimes?”

3 Ikatimop asilivan, ilana,“Yakamiy-vak, aveiyag wawunkunuwes amikikun, mo kusiplavesYowbad nakaleiwag?

4 “Yowbad nakaleiwag mamagina:‘Kuvnases tamam inam’, o‘Kukin kal biyeg taman o inan tonen,

mo kuweiys gamag towen.’5 “Tage yakamiy amisinap, kulansa;

‘Aveiyag bukusekes tamam inam,bweina bukwatibom silmaninYowbad, mo bukwamgwayestasiyas.’

Page 27: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 15:6 24 Matiw 15:316 “Amisinap towen waseg kugi-

damis Yowbad nakaleiwag.7 “Tayyaweids yakamiy! Mounid

palopit towen Isaya nilivnek livanenyakamiy, peinan ilel Yowbad anilivanmamagina:8-9 ‘Gamag siyas wudous waseg ivna-

seigs, tage ninous waseg isi-naleigs.

Makava itapwalouls waseg yey,peinan gamag mwasaninasisinap ikatimlakays, tageagusinap yey bo ipiyaves.’ ”

10-11Mapuna Yeisuw idawes gamagbabaw bimeis. Imekes Yeisuw, ilana,“Kuliganes mo bukukwakins. Aveiyagbeisiw awn waseg nag biyageg gamagkululuwan, nag. Misinaka sinaptowen bisap wawadon mo biyageggamag.”

12 Tut wankuyeim navamul inekesYeisuw, idibakes, ilansa, “Tabta kuk-wakin siyas Palisiy asimwasin amli-van to nukulivan?”

13-14 Yeisuw ikabebay, ilana,“Tamag walbalab nisop kay bwanab-wein; tage kay tobwag nitatos. Tamagmo bigut kay siyas, bilev. Towennakaleiwag, yakamiy nag. Tasiyasmamagina toukwaws imgwayessisiyas toukwaws, bitokes sisiyasbinawes, babaw mo bikalkalouwsbineis waleg.”

15 Pita ilana, “Kulik kabebay towenvagan silawun bakakakin.”

16-18 Yeisuw ilana, “Adok yakamiy-vak igaw tatagouwaws yakamiy.Tabta kukwakins avei-kan beikoumgamag, kan towen bein watoubun,bininoun ee... igaw simwan mo bisapbein wamnat? Tage aw-sinap gamagbinuway wananon, igaw mo bilivan,anilivan towen bisap wawadon mobiyageg gamag kululuwan.

19-20 “Gamag nanon waseg sinapkalbaleb, katumat gamag, subwan,kaylas, veinaw, yaweid, yagay. Sinapsiyas gamag wananon bisap mobiyageg gamag towen. Tage nag biwidnaman mo beikam, sinap towen nagbiyageg gamag, nag.”

Vinen-Kenan inamis Yeisuw waseg(Mak 7:24-30)

21 Yeisuw ilisow ven towen, inounin walasin ven Tayil o Sidon.

22 Natan vin nag vinen-Yudiy,tage vinen-Kenan, isap, iwak,ilana, “O Guyaw, Deibid tabun yak,kusiwyoubug, peinan natug kudavinyeiluw singay iyageg.”

23 Yeisuw gog ikapay, nag ikatimopanilivan, nag. Navamul mo iwekes,ilansa, “Kwayeb nawen iwkuwak, boiwegweis wom.”

24 Yeisuw ikatimop ages, ilana,“Yowbad nikayabeig nam silmaninnagamagmin-Yisleil, peinan mamag-ina sip tasiyas, ilassulis ked.”

25 Manawen vin im, ikulul wa-matan, ilana, “O Guyaw, kulabeig.”

26 Yeisuw ikabebay, ilana, “Awoumbakow gamagal kaeis, basekes awukbeikams, awoum.”

27 Iw manawen vin, ilana, “E,mounid. Tage gamagal beikams,musamusan kan bikalkalouwbininein waskawan teibol, bweinabeikams mansiyas awuk puskekel,waskawan teibol nisesus.”

28 Yeisuw ikatimop aygan, ilana,“Vin yak, singay kunmiseig vaganbalabeim. Mukwanitoug waseg yeyavanin mo bikamat waseg yak.” Ma-puna natun ibwein tut towen waseg.

Takatouns babaw ivag, mo ibweins29 Yeisuw inoun, in, ivvayal

yevagam avakaein yagan Galiliy, moikatulag in wakoy, isin.

30 Singay babaw gamag inekessisiyas takatouns babaw, takagayals,toukwaws, tasiyas ipam kikeis onimes, o takakons. Takatounsa babawinawes isewas wamatan Yeisuw, ivagmo ibweins.

31 Gamag babaw ikines tasiyastakakons, ivag mo ilivans bwein;tasiyas ipam kikeis o nimes ivagmo idamoms; takagayals ivag moinounas; toukwaws ivag mo ikinsbwein; isom ninous, iyakawns wasegmin-Yisleil siYowbad.

Page 28: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 15:32 25 Matiw 16:14Yeisuw ivakamus kweivas tawsan

tawaw(Mak 8:1-10)

32 Wankuyeim Yeisuw idawesnavamul, inekes, ilana, “Inok nuwaggamag babaw asimoun, kweitounyam sigwey tasiyas nitasesus, kaeisnag beikams. Adok awoumbakayabessona asimoun, bo bisiwsawoul wouswaked.”

33 Iweis navamul ilansa, “Ventowen makava nawoud, avanuybakaban kaeis tasiyas babaw gamagbeikams?”

34 Yeisuw ikatiganes, “Kweivinamibled?”

Ilansa, “Kweinim kweiy son inmwanay kekel-e.”

35-36 Idibakes gamag babaw, ilana,“Kusinis.” Isinis, ikow bled towenson in, initoug, ikalin nuwan Yow-bad waseg, ikikiv, issekes navamul;navamul mo ikawes ivvageins gamagbabaw wasigeis.

37 Asibabaw ikams ikamuweips.Kan towen nikambwages isiyavis,gamwat kweinim kweiy bo ikalawt.

38 Asibabaw tasiyas ikamkwamsikamuweips kweivas tawsan tawawsisiyas vinay gamagal babaw.

39 Ikous, ikayabes gamag babaw,mo itouw wawag, ikalavis ineis venavakaein yagan Magadan.

16Gamag sivines bikines naman mulin

Yeisuw(Matiw 12:38-41; Mak 8:11-13; Luk

12:54-56)1 Wankuyeim siyas Palisiy sisiyas

tasiyas Sadusiy inekes Yeisuw iyak-wanes, ilansa, “Kwamtilakem mulinnaman Yowbad, bakakin.”

2-3 Ikatimop asilivan, ilana,“Kwayav waseg kulansa, ‘Libalabikayibwel, kalas bo beikal,’ ogaboug waseg kulansa, ‘Bwaw beimpeinan lov magin mawana musewunkov.’ Yowbad naman mulin tasiyaskuwtusis; tage tut towen wasegYowbad naman mulin nag kuwtusis.

4 “Kalbaleb gamag tapiyaveinsYowbad yakamiy, sivinamiybukukines mulin naman Yowbad.Nag gog; misinaka sinapun Younabukukines. Nag kweitan mulinnaman Yowbad bukukines.” Ilivanikous, ilisawes, mo inoun.

Tasiyas Palisiy asiyist(Mak 8:14-21)

5 Ikalavis, italags palatan, navamulbo inumlaves asibled.

6Yeisuw idibakes, ilana, “Kumtaka-vateimiy. Kadiloka kupiyaves tasiyasPalisiy asiyist, o tasiyas Sadusiy asiy-ist.”

7 Illivans sisiyas wasigeis, idokesYeisuw anilivan towen peinan boinumlaves asibled.

8-11 Yeisuw go ikakina ninous,ilana, “Adok nag kunmiseigs vagankan basekeimiy bukukwams. Matakudokes silawun agulivan bledtatonen peinan kunumlaves, nag.Adok nag kunuwes kweinim tawsantawaw neikams bled kweinim wasegmo kusiyavis kaynad babaw, o nagkunuwes kweivas tawsan tawawneikams bled kweinim kweiy mokusiyavis gamwat babaw. Silawunagulivan nag bled tonen. Aveiyagwawun nag kukwakins? Vayuweinbadibakeimiy, ‘Kadiloka kupiyavestasiyas Palisiy asiyist, o tasiyasSadusiy asiyist.’ ”

12 Mo ikakins anilivan nag livanenyist tatonen, silawun gog tasiyas Pal-isiy o Sadusiy sikatimlakay, kadilokabipiyaves.

Pita ikakin kavel Yeisuw(Mak 8:27-30; Luk 9:18-21)

13 Yeisuw inoun in walasin ven ya-gan Sisaliy Pilipay, ikatiganes nava-mul, ilana, “Gimgilitoun yey, gamagmwasanin idokes kavel yey?”

14 Iweis tasiyas, ilansa, “Mwasaninidokes yakoum tabibaptayseingamags Yon yakoum, mwasanin gogidokes yakoum kid Ilaytiy yakoum,mwasanin idokes yakoum Yelemayo teitan palopit kweiboug nukuyumnukum kid.”

Page 29: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 16:15 26 Matiw 17:715 Ilana, “Tage yakamiy, kudokeigs

kavel yey?”16 Saymon Pita ikatimop, ilana,

“Yakoum Mesay yakoum, TamwamovYowbad Natun yakoum.”

17 Yeisuw ilana, “Tammwasawyakoum Saymon, Youna natunyakoum; bo nukuwtusig, nag venwatinow gimgilis ikatimlakeims, nag;tage Tamag walbalab nikatimlakeim.O yey mo balivan badibakeim:

18 “ ‘Yakoum Pita, wawun yagam“Dakul” o dakul towen wakunuwatanmo bawlul agugwamag mamaginagunbunatum yakamiy, o kanig nagbitawtoun wasigeis yakamiy tayake-lesiys.’

19 “Yowbad nakaleiwag anakiy mobasekeim yak. Aveiyag kuyawen venwatinow, Yowbad mo biyawen wal-balab, o aveiyag bukulik ven watinowYowbad mo bilik walbalab.”

20 Ikous anilivan towen, idibakesnavamul, ilana, “Awoum kukwamatssinap towen. Awoum teitan gamagbikakin yey Kelis Mesay, yey.Awoum.”

Yeisuw nilivnek vagan bikakinsbikanig mo beikit vayuwein

(Mak 8:31–9:1; Luk 9:22-27)21Tut towen Yeisuw isilamaw anili-

van kweitan, vagannavamul bikakins,ilana, “Kadiloka ban Yelusalem, biya-gageigs singay tammwayas sisiyastanuwgwes lun situwavek o takatim-lakeins kaleiwag; ikous mo beiweigs,bakanatoun mo bakit vayuwein.”

22 Pita iligen livan towen, itokYeisuw, ineis palatan, ilana, “Yak-oum Guyaw, awoum kulivan mawan.Awoum biyagageims mawan sinaptowen nukulivan.”

23 Iw to Yeisuw, idibek Pita, ilana,“Kusineikik yakoum Seitan. Awoumkusilbwadeig. Amsinap towenmeinoy neim gamag sikanuwaywaseg; Yowbad ansinap kweitan.”

24 Yeisuw mo idibek navamul,ilana, “Kal yak bukubkunig, kadilokabukupiyev nanoum tatoneim,bukukow amklos vagan bukukwanig

kid, mawan magin yey bo bakanig. E,makadewen ked waseg bukubkunigyey.

25 “Kukin bukwayus mwamovam,bo biyamkwaneim. Kukin gogbiyamkwen mwamovam peinag yey,igaw mo bukuban.

26 “Youd babaw bitayous ven wati-now, tage mwamovads bigeg, bo bi-gak! Peinan ta-mawan gamag bivkekbisen mwamovan sivyuwein.

27 “Igaw Gimgilitoun yey mobakam sigwey guntakayobs, o Tamaginakamnat waseg, mo maysanmiwotet basekeimiy katanok katanokyakamiy.

28 “Mounid adibakeimiy mwasaninyakamiya-nan nag bukulivatus kanigee... mo bukukineigs Gimgilitoun yeyigaw bam, gunakaleiwag mo bisila-maw ven watinow.”

17Ankakin Yeisuw ivag kamnat(Mak 9:2-13; Luk 9:28-36)

1 Yam kweinim katanok ikous,Yeisuw itokes Pita siney asteiy,tasiyas Yemes son bwadan Yon;ikatulags ineis wakunuwatan koyavakaein; asteivas isiwas.

2 Wamtes ivag ankakin kweitan,magin ikamnat mawana kalas mi-titeilin, anakweim ilapupwakaw sin-gay gimagim.

3 Mo ikines Moses son Ilaytiy illi-vans sisiy Yeisuw.

4 Iw to Pita, idibek Yeisuw, ilana,“Guyaw, singay bwein tasesus towen.Magat sivinam mo bawlul mibwanbunatoun, bunatan yak, bunatanMoses, bunatan Ilaytiy.”

5 Igaw ilivan, lov kweitan singaykamnat mo imteilis, aygan teitanwanuwan lov ilana, “Mtowen Natugbwanabwein, singay ibwein nanougwaseg; kuliganes aygan.”

6 Navamul iliganes livan towen,ikalouws kantukovs, singay aspwayat.

7 Yeisuw gog im ikabkwen wous,ilana, “Kutamanaws. Awoum beivagamipwayat.”

Page 30: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 17:8 27 Matiw 18:48 Itamanaws, ikinewas, nag ivag

gamag, misinaka Yeisuw.9 Igawa iwwloubus, Yeisuw mo

idibakes, ilana, “Awoum kwamtelessinap towen nukukines. Kwawumes.Igaw Gimgilitoun yey bakanig, bakitvayuwein, mo kwamteles.”

10 Navamul ikatiganes, ilansa,“Aveiyag wawun takatimlakeinskaleiwag ilivans, ‘Ilaytiy wanamugbeim, Mesay wankuyeim’?”

11-12 Iw to Yeisuw, ilana, “Mounidlivan towen ‘Ilaytiy beim mobikatilow youd babaw’; tage bo neim.Tasiyas gog nag iwtusis; tage sivinesbeiweiys-wan, mo iyagages. Igaw mobiyagageigs yey, Gimgilitoun yey, bomawan.”

13 Navamul mo idumwal ninous,peinan ikakins-wan tabibaptayseingamags towen Yon mamagina Ilaytiy.

Gwad takabalawein Yeisuw ivag, moibwein

(Mak 9:14-29; Luk 9:37-43)14-15 Ikous, inounas, inekes gamag

babaw, teitan taw im, ikulul wamatanYeisuw, ilana, “Guyaw, binok nuwamnatug, peinan ikabalawein, ankatounavakaein. Tut babaw ikalkalouwininein wakov, tut babaw ikalkalouwininein wayvagam.

16 “Awey natug muvamul wasigeis;iyokons bo nag.”

17 Yeisuw idibakes tasiyas, ilana,“Takakons yakamiy, minamis nag. Boakawgwes amisinap kakon. Kumeygwad towen.”

18 Yeisuw idibek yeiluw towen nei-weiy gwad, mo ikilev. Gwad towenmo ibwein, tut towen waseg.

19 Navamul mo inekes Yeisuwanmwanet nises, ikatugwans,“na-ikadilokem bakakayeb yeiluwtowen?”

20-21 Iw to Yeisuw, ilana, “Peinannag kunmises Yowbad vagan bi-vag. Mounid adibakeimiy, magatminamis mamagina tipol veitun,igaw bukudibek koy towen kulana,‘Kunoun kun kutoun palatan,’mo binoun; e, sinap babaw mobikadilokeimiy.”

Yeisuw ilivnek bikanig, mo beikitvayuwein

(Mak 9:30-32; Luk 9:43-45)22-23 Igaw nisesus Galiliy, Yeisuw

idibakes, “Teitan bisilkodeig yey,Gimgilitoun yey; gamag mwasaninmo biyousigs, bikatimateigs, yamkweitoun mo bakit vayuwein.”Iliganes, singay ikalin nuwes.

Simoney ibanes wanuwan in24 Inounas ineis Kapaneyum. Iweis

tasiyas takaweins takis (takis towensilmanin Yowbad nabunatum), ikatu-gans Pita waseg, ilansa, “Tabta mu-tovek itam natakis issekem, o nag?”

25 Pita itam, ilana, “Oo!”Pita iyum in wasibunatum. Iw to

Yeisuw, ilana, “Saymon, wananoumyak, takaleiwags venwatinownitsiyasbipayins wasigeis timsiyas? o tobwaggamag bipayins adok?”

26-27 Pita ilana, “Tobwag gamag.”Iw to Yeisuw, ilana, “Mounid.

Nitsiyas nag bipayins, nag. Tagebweina bitapayin silmanin Yowbadnabunatum; mata ge bigeg ninoustasiyas. Kun kuksikous, in wanamugbukukous, kukin wanuwan mobukuban idamoney, bo ikadilokidatakis aditeiy. Kukow kusekestakaweins takis tasiyas.”

18Kal bimug Yowbad nakaleiwag

wanuwan(Mak 9:33-48; Luk 9:46-48; 17:1-2)

1Mitiyamun towen navamul inekesYeisuw, ilansa, “Kal bimug Yowbadnakaleiwag wanuwan?”

2-3 Mapuna Yeisuw idouw gwadteitan beim. Im to gwad, Yeisuwitamnow gwad towen wanuwein,ilana, “Mounid adibakeimiy, kukinbikanavin ninoumiy bukumlavagsmawana gwad towen mo bukusiwswanuwan Yowbad nakaleiwag. Kukingog nag, bo nag.

4 “Kal yak bukumanum mawanagwad towen, igaw bukumug Yowbadnakaleiwag wanuwan.

Page 31: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 18:5 28 Matiw 18:235 “Kukin bukuleb gwad teitan nisi-

mounid waseg yey, magina bo kula-beig yey.

6 “Gamagal tasiyas isimounidswaseg yey, kukin kal bikatsilakessilmanin bikakins sinap kalbaleb, sin-gay kalbaleb bilouvat gamag towen.Kukin gamag mwasanin bikawesdakul avakaein biyawanis kayon bobilaves bein wabwanit, biwgwel,nakalbaleb towen kalamwey; tagekukin bisesuna ee... bikatsilek teitangwad, singaya kalbaleb mo bilouvat.

7 “O bo igak! Peinan tasiyastakalbalebs ikatsilakes gamag venwatinow. Gamag mwasanis bisilb-wades sinap bwein, mo gamag babawbilivatus kalbaleb. Ven watinowinakaleiwag mawan. Tage tasiyasbisilbwades sinap bwein, igaw singaykalbaleb mo bilivatus.

8 “Kukin namam o kakeim bikalei-wag amsinap kalbaleb, kubob kulev.Bweina biyamkwen namam o kakeim,igaw mwamovam bukuban; awoumkid namam paleyun-wan o kakeimpaleyun-wan igaw bilaveim bukunwanuwan kov towen nakagdaged nagbeikous.

9 “Mawan-vak matam. Kukinmatam bikaleiwag amsinap kalbaleb,kugut kulev. Bweina biyamkwenmatam palatanok, igaw mwamovambukuban; awoum kid paleyun-wanigaw bilaveim bukun wadiginasim,kov nigidaged waseg.

Awoum kwasigumis gamagal(Luk 15:3-7)

10 “Awoum kwasigumis gwad tei-tan peinan igaw takakit; mounidadibakeimiy anelos tasiyas ililabesgamagal tut babaw sisiy Tamag wal-balab; ikikines magin. 11 (-)

12-13 “Kuninuways kavel alensip lakatutan, mwantanok gogbilasisul ked bikanig, adok tanuwaganmtowen tamtakavatein bilisawesmansiyas sip sinawanim sinawavasmwananimmwanavas wakoy bisesus,binineiv gog manawen nikanig. Igawbiban, mounid bimwasaw avakaein

silmanin; tage inamwasaw kakitwasigeis mansiyas sip nisesus bweinwakoy. Tanuwagan nag ivag sivinanbiyamkwen mwantanok sip.

14 “Tamag walbalab mawan; nagivag sivinan biyamkwen gwad teitan,mamagina tasiyas.

Towen soum tayagageim yak(Luk 17:3)

15 “Kukin soum biyagageim, kunekkwatimlek ansinap kalbaleb. Amiteiykulivans. Awoum gamag babawbiliganes. Kukin biligen amlivanbo bwein, peinan bukumwas soumbwadam towen.

16 “Kukin gog nag biligen, soum tei-tan o simwey asteiy kunekes bwadamtowen, kulivans waseg vagan kid bisi-mounid amlivan meivek-wan.

17 “Kukin bipiyev amlivan, mokuneis kudibakes tayakelesiys, tasiyasbabaw mo bilivans. Kukin bipiyevtayakalesiys asilivan, bweina kudokgamag towen tadadub, o maginatakawein takis, kalbaleb gamagtowen.

18 “Mounid adibakeimiy tayakele-siys yakamiy, aveiyag bukuyawanisven watinow waseg, Yowbad mobiyawen walbalab. Aw-kaleiwagbukulikus ven watinow, Yowbad mobilik walbalab.

19 “Vayuwein adibakeimiy, kukinamiteiy ven watinow kusesus, igawbukutams aw-youd bukunitougswaseg Tamag walbalab Tamag mobeitam, bisekeimiy youd towen.

20 “Avanuy kwatuyouns amiteiyo amiteitoun silmanin gunawotet,simiy yey mo bitasesus, yey agugwa-mag yakamiy.”

Teitan nag biwid son nakalbaleb21 Iw to Pita, ikatigan Yeisuw, ilana,

“Guyaw, sivavin soug biyagageig, mobawid ansinap kalbaleb, banumlev?Adok sivanim sivay, ne?”

22Yeisuw ilana, “Nag sivanim sivay.Deisa lakatunim lakatuy sinawanimsinawey mo sivanim sivay.

23 “Mapun bakabebay mo bukuk-wakins Yowbad nakaleiwag; peinan

Page 32: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 18:24 29 Matiw 19:10mawana guyaw teitan ititalaywasigeis inagamag.

24 “Itokes teitan gamag imeyes,nakawlavag singay avakaein,sinawatan tawsan kina, ilana,‘Gunmoney nag. Igaw wanakougwawmo bamop waseg yak.’

25 “Natovek ilana, ‘Nag. Igaw tei-tan gamag beim bisekeig maysamiysoum mukwav o nitum, bitokeimiybukuneis kuwotets towen nawotet,maysamiy money bo bakow kadilokmukwawlavag.’

26 “Taw towen mo ikulul igilagel,ilana, ‘Binok nuwam yey, igaw mobamop gunakawlavag babaw, beik-ous.’

27 “Iyakalin guyaw towen, iliknagamag, iwid nakawlavag ikous,ilana, ‘Deisa kunoun. Bo awidmukwawlavag.’

28 “Inoun taw towen, ibanson, peinan asteiy iwteles sitoveknawotet, ilana, ‘Mukwawlavagwaseg yey lakatutan toya.’ Deisaiyous kayon son, ilana, ‘Nuwanawkusekeig.’

29 “Son mo igilagel, ilana, ‘Binoknuwam yey, igaw mo bamop gu-nakawlavag babaw, beikous.’

30 “Towen ikayus, itok son, isenwanuwan deil, ilana, ‘Deisa kuseswadeil. Igaw bukumopmukwawlavagmo bukun wamnat.’

31 “Iliganes sisiyas, tasiyastawteleins guyaw nawotet, singayaigeg ninous tasiyas, inekes sitovektowen, youd babaw ikamteles ikous.

32-33 “Sitovek idouw mtowen beim.Im, natovek ilivan, ‘Singay takalbalebyakoum. Nukugilagel to nawid muk-wawlavag meivek-wan. Inok nuwagyak, tage nag inok nuwam soum. Boigak!’

34 “Kapasal nuwan, idawes tam-takavateins deil, ilana, ‘Kutokesgamag towen, kunawes wadeil, bisesoko igaw bimop nakawlavag beikous,mo bein wamnat.’

35 “Tamag walbalab ansinapmawan. Kal yak wananoum ta-bukuwid simwey sikalbaleb waseg

yak, Yowbad bo bimop amsinapkalbakeb yakoum.”

19Peiyaw mikwavas o mimwanas

wasigeis(Mak 10:1-12)

1 Anilivan tasiyas ikous, Yeisuw il-isowGaliliy, inoun inmin-Yudiy sivenpalata-dadan lay yagan Yoldan.

2 Singay babaw gamag ikatukunswaseg; inekes Yeisuw, ven towennises, takatouns ivages mo ibweins.

3 Tasiyas Palisiy mo inekes Yeisuw,iyakwanes, ilansa, “Tab kadilokabakapiyev makwavas peinan asisinapmwasanin kalbaleb?”

4-6 Yeisuw ikatimop asilivan, ilana,“Tabta kuvinis livanen Yowbad,peinan kweiboug nibun gamag,kudataw kudavin, mo ilana. ‘Peinankudataw kweitan, kudavin kweitan,kadiloka kudataw bilisow tamaninan, bikatuvases son nakwav, asteiybimlavags mamagina wous katanok-wan.’ Peinan Yowbad anilivanmawan, taveivays asteiy wous nagakweiy, bo katanok-wan. PeinanYowbad bo ilaten, awoum gamagteitan biliv bisenas palatan palatan;awoum.”

7 Ilansa, “Magat kaleiwag towenmounid, aveiyag wawun Mosesnakaleiwag vagan kid towentapiyavein nakwav bilel inalet bisek,bikayeb, mo beiyum bein wanven?”

8 Iw to Yeisuw, ilana, “Kweibougnag kweitan ked vagan gamag bipiyevnakwav. Wankuyeim gamag siyastakakons, to Moses isekeimiy mikedwaseg bukupiyaves mikwavas.

9 “Mounid adibakeimiy kukin kalbipiyev nakwav, mo natan bikow,ansinap towen kalbaleb, maginaikanavaya mav. Misinaka nakwavbimasis son teitan taw, namwan mobipiyev.”

10 Navamul ilansa, “Magat veivaykaleiwag-nen bo mawan, adokawoum bitaveivays.”

Page 33: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 19:11-12 30 Matiw 20:1-211-12 Yeisuw ilana. “Gamag

babaw nag bikakins kaleiwag towen.Misinaka Yowbad ansinap bisekesgamag mwasanin, mo bikakins.Peinan tawaw mwasanin tutaninsiyas nikopwes-yay powes nag, otawaw mwasanin powes nag peinangamag ikablaves, o gamag mwasaninikablaves powes tatineis vaganbikanawes Yowbad nakaleiwag. Kalyak bukukwakin sinap towen, bweinakuligen.”

Yeisuw sivinan gamagal(Mak 10:13-16; Luk 18:15-17)

13-14 Mo imeyes gamagal, sivinesYeisuw bituwanis wanaman, mobinitoug pines. Navamul bikayabeskid, Yeisuw ikayuses, ilana, “Awoumkwayabes. Bweina bimeis wasegyey, peinan Yowbad nakabkaleiwagwanuwan tasiyas babaw asisinapmawana gamagal.”

15 Bo ituwanis ikous, mo inoun.Guyawaw sikabeisiw Yowbad

nakabkaleiwag waseg singaya keikay(Mak 10:17-31; Luk 18:18-30)

16 Teitan gamag inek Yeisuw ilana,“Tamwey, aw-wotet bwanabweinbawtel mo baban mwamovag nagbeikous?”

17 Iw to Yeisuw, ilana, “Aveiyagwawun kwatiganeig silmanin sinapbwein? Anmwanet nises ansinapbwein. Magat sivinam mwamovamnag beikous, kadiloka kuvnas nakalei-wag beibwein.”

18-19 Ilivan, “Aw-kaleiwag?”Yeisuw ilana, “Tasiyas: Awoum

kuweiy gamag; awoum kwanavaymav; awoum kuveinaw; awoumkuyaweid, teitan gamag livanen;kuvnases tamam son inam, kwanowages; o kuvnas soum mawanakuvnaseim tatoneim.”

20 Toubwat towen ilana, “Kaleiwagsiyas babaw bo ayakous. Aveiyagnikabwag waseg yey?”

21 Iw to Yeisuw, ilana, “Magatsivinam sinap bwein bukuyakous,kun kuymiyis muvavag babaw,money kukow kunow, kuvgen tasiyas

tasimavs wasigeis, igaw Yowbad mobiyamiyiseim walbalab. E, mumoneykuvgen beikous, mo kum kwabkunigyey.”

22 Toubwat towen ikatiligen anili-van, ipiyev, peinan ikayus nawliyoug,singay babaw; bo igeg nanon, inoun.

23 Yeisuw mo idibakes navamuls,“Singay keikay guyawaw sikabeisiwwanuwan Yowbad nakabkaleiwag.

24 “Vayuwein badibakeimiy, manavakaein manawen kamel kalamweykeikay beisiw vas wawawun; tageguyawaw singay keikay beisiwswanuwan Yowbad nakabkaleiwag.”

25 Inavamul iliganes, isunasun ni-nous, ilansa, “Magat tasiyas nag,kalisiy mo beisiws?”

26 Yeisuw ikines tasiyas navamul,mo ilana, “Gamag yakamiy wasigeisnag kadilok, tage Yowbad wasegyouda babaw bo ikadiloken-wan.”

27 Pita mo ikatugan, ilana,“Yakamey bo nakapiyev mavavagbabaw, tage bo nakabkunim yak,aveiyag yakamey bakalouvat?”

28 Yeisuw ilana, “Mounidadibakeimiy, yakamiy nukubkunigsyey, igaw tut wanakougwaw, Gimgili-toun yey basin abag bwanabweinwaseg, yakamiy bukusiniswakabamiysinawatan akweiy bukwaleiwagswasigeis min-Yisleil adakumssinawatan akweiy.

29 “E, kalisiy yakamiy kulisawesmi-bunatum, tawlimiyas, timmiyas, in-miyas, nitimiyas, o mipwepway va-gan bukukwawes gunawotet, atima-pun tasiyas singay babaw bukubanesson mwamovamiy nag beikous.

30 “Gamag babaw nimugwas igawbikuyeims, o tasiyas nikuyeims igawbimugwas.

20Tawteleins bag

1-2 “Yowbad nakaleiwag mawanateitan taw, inaven avakaein. Iyamgaboug ikit, iliwon wavtakon ven,ilana, ‘Gunawotet nises, gunabag,bukuneis kuwotets katanok yam,

Page 34: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 20:3-5 31 Matiw 20:24maysan wotet katanok kina, igawmo basekeimiy.’ Itams mwasanin,inounas ineis wanabag.

3-5 “Wankuyeim, kalas bo italgalag,in waven, iban gamag mwasanin isi-mavs. Ilana, ‘Kuneis, kuwotets gun-abag. Igaw maysan mo basekeimiy.’Mo itams, ineis. Wankuyeim, yanay,iban gamag, ilivan mawan, mo ineis,iwotets wanabag. Wankuyeim kalasitageg, iban gamag, ilivanmawan, moineis.

6 “Babaw gamag iwwotets ee...kakita beiboug, tamwey towen inwaven, iban gamag mwasanin, ilana,‘Aveiyag wawun makava kusesusa boiboug?’

7 “Iweis tasiyas, ilansa, ‘Peinan ta-kal bisekem mawotet.’

Ilana, ‘Yakamiy-vak kuneis, ku-wotets gunabag.’

8 “Iboug, taginbag idibek natouwat,‘Kudibakes tawteleins bag bimeis,maysan siwotet kusekes. Kusilamawkweivaw gamag tasiyas mwananimeis, mayses kusekes. Ikous, motasiyas kwayav nimeis. Mawana beinee... nakabiyokous tasiyas gabougnisilamaws.’

9 “Tasiyas kweivaw gamag nag bi-vakaein siwotet, imeis, wotet maysanmo ikawes katanok kina.

10 “Siyas gog gaboug nisilamaws,idokes kid avakaein mayses bikawes.Nag gog, katanok kina. Meivekagamag mayses bo katanok kina.

11-12 “Mayses ikawes, ivtokes li-van tamwey towen, idibakes, ilansa,‘Tasiyas nag bivakaein siwotet may-ses bo katanoka mawan yakamey.Yakamey gog nakawotet kalas mi-damed. Gaboug nakasilamaw kaw-wotet oko iboug.’

13-15 “Tamwey ikatimop aygan tei-tan, ilana, ‘Gwa, nag ayagageim, nag.Gaboug agulivan bo kutams: Katanokyam katanok kina. Mukina towen-an kukow kunow. Sivinag basekeskweivaw gamag siyas mawanayakamiy. Kadilok yey bakaleiwag

gunavavag waseg. Awoum bimouvitdabam peinan agusinap bwein.’

16 “Siyas nimugwas igawbikuyeims, o tasiyas gog nikuyeimsigaw bimugwas.”

Sivtounun ilivnek bikanig mo bita-manaw vayuwein

(Mak 10:32-34; Luk 18:31-34)17-19 Ikous, mo inounas, bikatulags

kid bineis Yelusalem. Waked Yeisuwidibakes tasiyas navamul, ilana, “Bobitakatulags taneis Yelusalem, teitangamag mo bisilkodeig Gimgilitounyey, mo biyousigs tasiyas tanuwgweslun situwavek sisiyas takatimlakeinskaleiwag, biyateleigs vagan bikati-mateigs, igaw mo bitameigs wasigeistobwag ven gimgilis Yelusalem nis-esus; tasiyas bisibaweigs, biwaweigs,bikatkaviteigs waklos. Yam kweitounmo batamanaw vayuwein.”

Yemes son Yon initougs wasegYeisuw

(Mak 10:35-45)20 Iweis nawen Sebediy nakwav,

siney nitun tawaw asteiy, manawenikulul wamatan Yeisuw, binitougwaseg.

21Yeisuw ilana, “Aveiyag sivinam?”Iw manawen ilana, “Kukwaleiwag

vagan kid igaw bukuguyaw, nitugsiyas-nan bisinis wadadam, teitanwamkwatay, teitan wamkimaw.”

22 Yeisuw ikatimop asilivan, ilana,“Nag kukwakins mikanitoug towen.Tab kadiloka bukumoums agukwavigto bamoum?”

Ilansa, “Bo kadilokem.”23 Idibakes, “Mounid bukumoums

agukwavig, tage na-ikadilokeigbakaleiwag kavel bisin wagunkatayo wagunkimaw, nag. Tamag gogbo ikatineg abes tasiyas bisiniswagunkatay o wagunkimaw, mtowentakaleiwag.”

24 Yeisuw navamul tasiyassinawatan mo iliganes sikanitougasteiy son bwadan bo ikawkunes.

Page 35: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 20:25-27 32 Matiw 21:1325-27 Yeisuw gog ikakin asisinap,

idawes bimeis. Imeis mo ilivan, “Kuk-wakins ven babaw guyawuns asisi-nap, keikaywudous; o sikaleiwag taw-toun wasigeis. Yakamiy gog amisi-nap kweitan. Kukin kal sivinanbiguyaw wasigeis yakamiy, bweinabimlavag mitouwat; o kal sivinanbimug, bweina beibus mawana tasi-mav, bikokew miwotet.

28 “Yey gog, Gimgilitoun yey, agusi-nap mawan. Yey nam, mata ge kula-beigs; deisa balabeimiy. Kaleivig boatam maysamiy tababaws yakamiy.”

Toukwaws asteiy ivagmo ikins bwein(Mak 10:46-52; Luk 18:35-43)

29Wankuyeimwaked ininounas, boilisawes Yelikow, singay babaw gamagikatukuns Yeisuw waseg.

30 Tasiyas toukwaws asteiy isiniswadadan ked, bo iliganes livanenYeisuw, peinan bo neim. Iliganes, moiwaks, ilansa, “Deibid tabun Mesayyakoum, binok nuwam yakamey.”

31 Asibabaw ilansa, “Kukwapaysyakamiy!” Tasiyas gog isimkakinsawaseg, ilansa, “Guyaw, Deibid tabunyak, binok nuwam yakamey.”

32 Yeisuw itoun, mo idawes tasiyasbimeis, mo ilana, “Aveiyag sivinamiybavag wasigeis yakamiy?”

33 Ilansa, “Guyaw, kuvag beilalmitem.”

34 Yeisuw inok nuwan tasiyas, moikabkwen mites, nuwanawa ikinsbwein, mo ibwakuns Yeisuw waseg,inounas.

21Yeisuw isap ven Yelusalem(Mak 11:1-11; Luk 19:28-38; Yon 12:12-

19)1-2 Inounas ee... kadiykusan-

o Yelusalem, koy towen kay siyasoliv nitatos, ven yagan Betepeig;mo ikayeb navamul asteiy, ilana,“Kuneis ven towen palatan, mobukubanes donkiy nises, anvatuliyawanis wakayon, son natun nisesus;kulikus, kutokes kumeyes.

3 “Kukin kal bikatugwan wasigeisyakamiy, kwatimapus anilivan, ku-lansa, ‘Tanuwagan sivinan mansiyasdonkiy,’ mo beitam towen.”

4 Ivages mawan, mo ikamat livanenMesay, kweiboug palopit nilivnek, ilelmawan:5 “Kudibakes Sayon vinay-nen,

‘Kukines miguyaw bo beiw,Imwen donkiy watapwan; magina

tammanum mtowen neiw,Isin donkiy natun watapwan.’ ”

6 Ineis tasiyas asteiy, ikanawes ay-gan Yeisuw.

7 Ibanes donkiy son natun, itokesimeyes; inibwis asikweim, isenas wat-apwan donkiy, Yeisuw imwen, isinwakunuwatan donkiy.

8 Gamag babaw iyaves asikweimwaked; mwasanin gog itateiysamweilok yageivein, iyaves waked.

9 Tammugwas imugwas,takukuyeims ikukuyeims, asibabawiwkuwaks, ilansa:“Kalin nuwem, Deibid tabun yak.DaGuyaws nikayabeim, nukum vagan

bukwatinabwem.Kalin nuwem Tamads walbalab.”

10 Isiw in Yelusalem, taginvensbabaw isisawls imimeis silmaninbikines Yeisuw, illivans, “Kavelmtowen?”

11 Tasiyas sisiy Yeisuw ilansa,“Mtowen palopit yagan Yeisuw, gum-Nasalet teitan, inaven wawnuwanGaliliy.”

Ikawsapes tasiyas wanuwan Yowbadnabunatum niggimwals

(Mak 11:15-19; Luk 19:45-48; Yon 2:13-22)

12 Yeisuw isiw in wanuwanYowbad nabunatumbunavakaein, moikayabes tasiyas niyamiyises sivavag;ikatitan siteibol tasiyas nikatimapusmoney dakul, o ikatitan abes tasiyasniyamiyises bwabun.

13 Idibakes, ilana, “Bukitab waseglivanen Yowbad nabunatum nisesmamagina:‘Gunbunatum bikayuses silmanin ni-

toug;’tage nukuvages buntuman veinaw.”

Page 36: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 21:14 33 Matiw 21:3114 Igawnises Yowbadwanbunatum,

tasiyas toukwaws sisiyas takagayalsinekes Yeisuw; ivag, mo ibweins.

15 Tasiyas gog tanuwgwes lunsituwavek sisiyas takatimlakeinskaleiwag ikines Yeisuw, Yowbadwanbunatum, nawotet tawtoun, ogamagal niwkuwaks ilansa, “Kalinnuwem Deibid tabun yak,” singay moikawkunes Yeisuw tasiyas.

16 Ikawkunes, ilansa, “Bo kuligenages, siyas gamagal?”

Yeisuw itam, ilana, “Oo!” Ilana,“Adok nag kukwakins livanen Yow-bad, Bukitab waseg, mamagina:‘Ninous bo kusekes gamagal

sisiyas apwaw, mo iyakawnsbwein.’ ”

17 Mo ilisawes inoun, ilisow ventowen avakaein, inoun in wunkakit,imasis ven towen Betaniy.

Ikawtun yaveinun(Mak 11:12-14, 20-24)

18 Iyam-nen gaboug iyum in sil-manin wunovek, ivag anamoun.

19 Waked iban yaveinun kaytan,iwekey, anagin nag, yageiveina mav,ikawtun ilana, “Igaw nag kweitananagim beivag waseg yak.” Nuwanawmo ikaleyag, imat.

20 Navamul ikines, isom ninous,ilansa, “Nuwanaw bo ikaleyag yavei-nun makaywen! Aw-sinap towen?”

21 Iw to Yeisuw, ilana, “Mounidadibakeimiy, awoum beivag ni-noumiy akweiy. Magat bukunamisYowbad natawtoun waseg, mo buku-vages mawana yey navag yaveinun;e, bukudibakes koy towen kulansa,‘Kunoun kun kumukul wayol,’ mobinoun bein bimukul wayol.

22 “Aveiyag bukunitougs Yowbadwaseg, kunamis beibwein, mobisekeimiy.”

Ilansa, ‘Aw-kaleiwagwaseg nukuwtelmawan?’

(Mak 11:27-33; Luk 20:1-8)23 Ikous, inoun in Yowbad wan-

bunatum, ikatimlakay. Mo imeistasiyas tanuwgwes lun situwavek

sisiyas tammwayas, ilansa, “Aw-kaleiwag waseg kuwtel mawan, o kalisekeim mukwaleiwag towen?”

24 Yeisuw ikatimop asilivan, ilana,“Kweitan sinap bakatugan wasigeisyakamiy; e, bukulivans kamnat mobasekeimiy livan kamnat vaganbukukwakins silawun gunakaleiwag.”

25-26 E, Yeisuwmo ikatiganes, ilana,“Kal isek Yon nakaleiwagmo ibaptay-ses gamags? Yowbad? o nag? adokgamag mwasanin?”

Bo ibol ninous tasiyas, illivanssisiyas, ilansa, “Kukin bitalivans‘Yowbad,’ towen gog mo bilivan‘Aveiyag wawun nukupiyaves ay-gan?’ Kukin gog bitalivans ‘Gamagmwasanin,’ bo biyagageids gamagbabaw, peinan idokes palopit teitanmtowen Yon.”

27 Idibakes Yeisuw ilansa, “Nagkakakin.”

Iw to Yeisuw ilivan, “Yey-vak nagbalivan, nag bakamtilakeimiy kalisekeig gunakaleiwag.”

Kabebay Kunutaw son Bwadan28 Yeisuw ikabebay, ilana, “Wani-

noumiy amawan? Tamwey teitan ni-tun tawaw asteiy. Mo inek kunutawilana, ‘Nagein kun gunabag kuwotet.’

29 “Kunutaw ipiyev. Wankuyeimmo ikanavin nanon; inoun in iwotet.

30 “Tamwey towen mo inek tawa-nay, ilana, ‘Kun kuwotet.’

“Tawanay ilana, ‘Oo! Bo banawotet.’ Nag gog, ipiyev wotet, isi-nal.”

31Yeisuw ilana, “Asteiy ikatiliganesaygan times, tage kal ikanaway ay-gan?”

Ilansa, “Kunutaw.”Iw to Yeisuw ilana, “Mounid

adibakeimiy tasiyas mawanakunutaw mo beisiws wanuwanYowbad nakabkaleiwag. Peinantasiyas takalbalebs, takaweins takissisiyas tasiyas ikaninavays mavbo bimugwas Yowbad nakaleiwagwaseg; yakamiy mawana tawanaywankuyeim.

Page 37: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 21:32 34 Matiw 22:5-632 “Peinan Yon ikatimlakeimiy ked

didumwal, tage nag kusimounids.Takalbalebs tasiyas bo isimounids,tawaw vinay. Yakamiy nukukinestage nag ikanavin ninoumiy; nagkusimounids, nag.

Tawteleins bag(Mak 12:1-12; Luk 20:9-19)

33 “Kabebay kweitan kunages:Tamwey teitan isop gleip babaw,bigulen gleip waseg; kay kaytan isopwadadan bag palavas, bo imlavaganakal; wayn kasinen ivkaes ikous;tamtakavatein bag nabunatumiwlul ikous; ivatam wasigeis gamagmwasanin vagan kid bimtakavatesinabag; mo inoun in kweitan ven.

34 “Igaw tutan gleip anaginbimwanoug mo ikayabes natouwatmwasanin, binekes tasiyas tamtaka-vateins bag, idokes tanuwagan baganagin bikawes.

35 “Nag gog, tasiyas tamtakavateinsbag iyagages tamwey natouwat,teitan iwaweiys, tayuwein ikatimates,tatounun iwaweiys dakul waseg,imat.

36 “Wankuyeim tamwey towenikayabes natouwat kalamwey babaw,mo iyagages tasiyas.

37 “Ikous, mo ikayeb natun, idokibivnases natun.

38 “Nag gog, iwtusis natun, ilansa,‘Mtowen tamwey natun tatonen,kumeis taweiys, mo bitakawes bagtowen, dakiyays yakids.’

39 “E, iweis, iyousis, itokes tamweynatun, ilaves in watoulan bag, moiweiys imat.”

40 Yeisuw ikatigan ilana, “Igawbeim tanuwagan bag, amawanbikaleiwag wasigeis tasiyastawteleins bag?”

41 Iweis tasiyas, ilansa, “Biyagagesasingay, bikatimates, siwotet gog mobisekes gamag mwasanin asisinapbwein, tasiyas mo beitams anaginbisekes tamwey bweilim katanokkatanok waseg.”

42 Yeisuw ilana, “Adok nag kuvinisBukitab livaneig, mamagina:

‘Wululay towen tawteleins bunatumnipiyaves,

Tage bo imlavag anmwamwan buna-tum.

DaGuyaws nawotet towen,bo isom nanouds.’ ”

43 Yeisuw mo ilivan, “Mapunadibakeimiy Yowbad bigidemnakaleiwag wasigeis yakamiy, bisekesven mwasanin, igaw tasiyas mobeitams inakaleiwag waseg, moanagin beivag.

44 “Kukin kal bipiyaveig mokalbaleb bilivet, mamagina bikaliva-tow wakunuwatan wululay towen mobigulek won, o kukin gog wululaytowen bikalivatow beiweiy gamagteitan mo bikatimimey. Wululaytowen yey.”

45-46 Kabebay tasiyas iliganes siyastanuwgwes lun situwavek sisiyastasiyas Palisiy, ikakinsa tatineisaskabebay. Sivines kid biyousisYeisuw. Ta-mawan; iwenes gamags,peinan gamag babaw idokes Yeisuwpalopit teitan.

22Kabebay sagal veivay(Luk 14:15-24)

1-2 Vayuwein Yeisuw ikabebay liva-nen Yowbad nakaleiwag. Ilana, “Yow-badnakaleiwagmawana guyaw teitaninasagal. Bo isagal peinan natun tei-tan beivay.

3 “Inasagal avanin ikatineg ikous,ikayabes natouwat mwasanin, idawesgamag bimeis bisagals. Ipiyaves gog.

4 “Wankuyeim ikayabes natouwatmwasanin, idawes tasiyas ilansa, ‘Da-toveks bo ikatineg kan ikous, bu-lumakaw kawkaveks bo iweiys ikous,bulumakaw bulwaway, askeitub ige-gayous, bo iweiys ikous, youd babawbo ikatinages ikous. Kumeis sa-gal towen, peinan tamwey natun bobeivay.’

5-6 “Tasiyas gog ipiyaves, issebaws,inounas ineis palatan palatan, tei-tan in wabag, teitan in bigimwal,mwasanin gog nisesus waven iyousis

Page 38: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 22:7 35 Matiw 22:29-30tamwey natouwats iyagages. Na-touwat tasiyas asimwasin nag bikakitvagan; mwasanin ge iweiys ikati-mates.

7 “Guyaw towen iligen, kapasalnuwan, ikayabes takanaviys, ineisiweiys takalbalebs tasiyas ikous, si-bunatum babaw igabus kov waseg.

8-9 “Iyums takanaviys; iwagetamwey ilana, ‘Na-ikadilokes tasiyasbeikams sagal to nakatineg. Kuneisguntouwat yakamiy, kudawes tasiyaswadadan ked nisesus, kukin kalisiybukubanes, kudawes bimeis.’

10 “Inounas palatan palatan,tababaw ibanesmo idawes, mwasanintakalbalebs, mwasanin toubweins.Iliganes, ikatuyouns imeis, bo ikalawtgamag babaw wasagal.

11-12 “Tamwey towen im bikingamag babaw-wan, iban teitanta-isikam sagal kweiman, idibek,ilana, ‘Gwa, amawan nukum, ta-ivagamkweim sagal kweiman?’ Towenisesuna ikikapay.

13 “Iw to guyaw, idibakes na-touwats ilana, ‘Kuywanis namankaken taw towen, kulaves beinwatoulan, dadub waseg.’ Tasiyaswatoulan bivvalams-wan, singayabigeg ninous.

14 “Yowbad bo idawes gamagbabaw; teyuy-e beisiws bimeis.”

Sisal natakis(Mak 12:13-17; Luk 20:20-26)

15 Siyas Palisiy iliganes, mo ineis,illivans sisiyas, idokes bikatiganes kidmo beibol Yeisuw anilivan.

16-17 Illivans ee... sinap kweitanmo iton. Ikous mo ikayabes sivamulmwasanin sisiyas Elod nagamagmwasanin, idibakes Yeisuw, ilansa,“Tamwey yak, kakakin amsinapmounid, kakakin Yowbad nakaleiwagkukwatimlakay mounid, o nagkugoulus guyawaw mwasanin,peinan gamag babaw wamatam bokatanok-wan. Wananoum amawan?kadilokeids bitatams Sisal natakis? onag? bitapiyaves adok?”

18-19 Yeisuw gog ikakina asisinapkalbaleb, ilana, “Aveiyag wawunkuyakwaneigs? Tayyaweids yakamiy!Kwatimlakeigs money towen, takissilmanin.” Money katanok mo isekes.

20 Ikow money towen wanaman,ikatimlakes king yagan nises son ku-luluwan nilel money towen waseg,ikatugan, ilana, “Kavel yagan? kavelkululuwan towen?”

21 Ilansa, “Sisal.”Iw to Yeisuw, ilana, “Sisal navavag

bweina kutams Sisal waseg, o Yow-bad navavag bweina kutams Yowbadwaseg.”

22 Iliganes, isom ninous, iyums in-eis wasiven.

Gamag beikits vayuwein(Mak 12:18-27; Luk 20:27-40)

23-24 Yam towen tasiyas Sadusiymo inekes Yeisuw. Tasiyas Sadusiyasilivan ilansa, “Gamag nag beikitskanig waseg.” Mapun ikatiganesYeisuw ilansa, “Tamwey, Mosesnakaleiwag mamagina, kukin kalbikanig, nakwav sam, tage natun nag,kadiloka bwadan beivays son nakwab,igawmo bikop natun bimlavag tuwannatun.

25 “E, kunutaw teitan wamavennises, budan teinim tatanok.Kunutaw ivays son nakwav, natunnag, ikanig, isikein ivays son nakwab.

26 “E, isikein ikanig, natun nag,nakwab ivays son tawanay. Tasiyastawanay imtamats ikous, nitsiyas nag,oko digumasus mo ivays son nakwab;ikanig, natun nag.

27 “Ikous tawaw babaw, wankuyeimmo ikanig kudavin manawen.

28 “Igaw tutan beikits kanig waseg,vin manawen namwan amtowen?Peinan asibabaw neivays siney.”

29-30 Yeisuw gog ikatimop asilivan,ilana, “Ibol ninoumiy, peinan nagkukwakins Bukitab, o peinannag kuk-wakins Yowbad natawtoun. Igaw tutwanakougwaw gamag beikits kanigwaseg, mo beikous veivay, peinangamag bimlavags mamagina Yowbadnatakayob nisesus walbalab.

Page 39: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 22:31-32 36 Matiw 23:931-32 “E, mounid gamag beikits

kanig waseg. Adok nag bukuvinisYowbad anilivan wasigeis yakamiy,peinan ilana:‘Yey Ebelam naYowbad yey;Yey Aysak naYowbad yey;Yey Yekob naYowbad yey.’Yowbad nag ikaleiwag takanigstatuwes wasigeis; nag. Tagetamwamovs wasigeis ikaleiwag.”

33 Gamag babaw iliganes ansinap,bo isom ninous waseg.

Kaleiwag towen imug(Mak 12:28-34; Luk 10:25-28)

34-36 Tasiyas Palisiy iliganesYeisuw nikatimop asilivan Sadusiy,nikapays, mo ikatuyouns tasiyasPalisiy, imeis. Palisiy teitan ikatiganYeisuw, mtowen yatal sinapun ikakin;ikatugan vagan kid biyakwen Yeisuw,ilana, “Dakaleiwags waseg, aw-kaleiwag imug?”

37-38 Iw to Yeisuw ilana,“ ‘Kadiloka kusiwayoub daGuyaws

Yowbad, kululuwam waseg,kaleivim waseg, o nanoumwaseg.’

Kaleiwag towen imug; imgwayeskaleiwag babaw wasigeis.

39 “Kaleiwag tawtoun kwayuweinnises:‘Kadiloka kuvnases simwey mawana

nukuvnaseim tatoneim.’40 “Akweiyuna kaleiwag tasiyas

wawun kaleiwag babaw, o wawunsiyas palopit asilivan babaw.”

Deibid tabun(Mak 12:35-37; Luk 20:41-44)

41-42 Tasiyas Palisiy ikatuyounsnimeis, Yeisuw mo ikatiganes, ilana,“Waninoumiy Mesay amawan? kaveltabun?”

Iweis tasiyas, ilansa, “Deibidtabun.”

43-45 Yeisuw mo ikatiganes, ilana,“E, Mesay Deibid tabun; tage kwei-boug Yowbad Kululuwan isek Deibidansinap mo ilivan, idok Mesay in-aguyaw tatonen; anilivan mamagina:‘DaGuyaws idibek gunGuyaw, ilana:

Kusin wagunkatay, vagan bavagesbeibus siyas astameiliw yak,bukuvnivans wakunutes.’

Peinan Mesay Deibid tabun, amawanDeibid idok tabun naGuyaw tato-nen?”

46 Bo ikapays tasiyas. Ta-kal bika-timop aygan. Bo iyakous sikatu-gan waseg Yeisuw. Wankuyeim moigoulus; nag teitan ikatugan waseg,nag.

23Yeisuw ikanes tasiyas takatimlakeins

kaleiwag sisiyas Palisiy(Mak 12:38-40; Luk 11:37-52; 20:45-47)

1-3 Yeisuw mo idibakes gamagbabaw, sisiyas navamul, ilana,“Moses kweiboug ikaleiwag gamagwasigeis, o nagein tut towen siyastakatimlakeins kaleiwag, sisiyasPalisiy, bo ikaliwageids mawan.Mapun kadiloka kukwanawes ages;tage asisinap awoum kukwawes,peinan nag ivnases kaleiwag tasiyasnisekeids.

4 “Sikaleiwag tasiyas mamaginakunamiy singay moumouvit nis-sekeimiy, tage nag kweitan kounkakit bikawes tatineis.

5 “Siwotet iwteles vagan gamagbabaw bikines mo bikavasis. Buk-itab yageivein mwasanin iyawanisikaygwagwes wawous vagan gamagbikines, o kweiman tapwaloul is-sikams vagan gamag babaw bikines.

6 “Sivines kid bimgwayes gamagbabaw, sagal waseg; o sivines abeswanakaew wanuwan sinagog.

7 “Kukin binounas bineis wavensivines kid gamag babaw bikululswamtes, o bigoulus, billivans, ‘Gun-takatimlakay yak.’

8 “Awoum gamag bidokeimiy‘Guntakatimlakay yak,’ awoum;peinan mitakatimlakay anmwanet,o yakamiy katanoka gamag yakamiy.Deisa kulansa, ‘Gwa.’

9 “Ven watinow yakids awoumkudokes teitan, kulansa, ‘Timem,’peinan Tamads anmwanet nises wal-balab.

Page 40: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 23:10 37 Matiw 23:27-2810 “Awoum gamag bidokeimiy

‘Guntovek yak,’ peinan mitovek Kelis.Nag tayuwein mitovek nises, nag.

11 “Kukin kal bimlavag mitouwatmtowen mo bimgwayeimiy.

12 “Kukin kal sivinan bimliguyawmo beibus; tage kukin kal binib tato-nen igaw mo biguyaw.

13 “Tayyaweids yakamiy taka-timlakeins kaleiwag yakamiy, oyakamiy Palisiy, singay kalbalebbukulivatus, peinan kusilbwadesYowbad nakabkaleiwag kidenen;yakamiy nag bukusiws; mogo gamagmwasanin beisiws kid; nag gog, bokusilbwades. 14 (-)

15 “Tayyaweids yakamiy taka-timlakeins kaleiwag yakamiy, oyakamiy Palisiy, singay kalbalebbukulivatus. Kutavins vena babaw,ikous mo kukuks, bwanit kadiveiyovkudopels. Aveiyag wawun? gamaganmwanet mo bikow mitapwaloulbimlavag gum-Yudiy. Ikous, mogamag towen kuvages imlavag Seitanangamag, mawana yakamiy, tage bobilisaweimiy ansinap kalbaleb waseg.

16 “Takatimlakeins gamag yakamiy,bo ibol ninoumiy, singay kalbalebbukulivatus. Kulivans, ‘Bweinabitatabudabod Yowbad nabuna-tum waseg, adilivan yaweid, tagebitatabudabod waseg goul towennises Yowbad wanbunatum, awoumbitayaweid.’

17 “Bo ibol ninoumiy, amisinapnag. Aveiyag imug? Goul towenimug? O Yowbad nabunatum imug?Mounid Yowbad nabunatum imug,peinan goul nises wanuwan.

18 “Kulivans-vak, ‘Bweina bi-tatabudabod abeilun waseg, adilivanyaweid, tage bitatabudabod waseglun to nises wakunuwatan, awounbitayaweid.’

19 “Bo ibol ninoumiy, amisinap nag.Aveiyag imug? lun towen? o dak-abeiluns Yowbad wanbunatum, in-alun nises wakunuwatan?

20 “Mapun, igaw bukutabudabodabeilun waseg, bo kutabudabod

wasigeis youd babaw nisesuswakunuwatan.

21 “E bukutabudabod wasegYowbad nabunatum, bo kutabudabodwaseg bunatum son mtowen niseswanuwan.

22 “E, bukutabudabod libalabwaseg, bo kutabudabod wasegYowbad aban son mtowen-vak nissinwaseg. Bo ibol ninoumiy yakamiy.

23 “Tayyaweids yakamiy taka-timlakeins kaleiwag yakamiy, oyakamiy Palisiy, singay kalbalebbukulivatus. Gayas siyas kekelminit, dil, kamin, kulagus sinawatan,kalgutan kutams Yowbad waseg,tage Yowbad nakaleiwag avakaeinwaseg nag kutams, peinan sinapdidumwal kupiyaves, siwayoubkupiyaves, simounid kupiyavesYowbad waseg. Kadiloka kunuwessinap siyas avakaein. Nag gog.Awoum kupiyaves sinap siyas babaw-wan.

24 “Takatimlakeins gamag yakamiy,mitamiy nag. Kwatkakils sinapkakit wasigeis, mamagina pwasigisigwanuwan amivavan mo kupiyaves,tage kamel sona kwanpwanis.

25 “Tayyaweids yakamiy takatim-lakeins kaleiwag yakamiy, o yakamiyPalisiy, singay kalbaleb bukuliva-tus. Kwavig o abmavin watoulankwatkakils, kuwidis bwein, gimagimwatoulan, tage wanuwan kaeimiybukuveinaws gamag wasigeis.

26 “Matam nag, Palisiy yak.Bweina beivag amsinap bwein,waseg bukuban kam, mo bukusenwamkwabmavin o amkwavig waseg;babaw mo beibwein watoulan owanuwan.

27-28 “Tayyaweids yakamiy takatim-lakeins kaleiwag yakamiy, o yakamiyPalisiy, singay kalbaleb bukulivatus.Mamagina alawag yakamiy, dakul wa-toulan singay ankakin bwein, singayapwapwakaw, wanuwan gog kalbaleb,gamag tatuwes seiy, youd bikibik seiy.Yakamiy bo mawan, amikakin wa-toulan gamag ikines, magina sinap

Page 41: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 23:29-30 38 Matiw 24:7didumwal, waninoumiy gog sinapyaweid, ikamimet, kalbaleb seikwan.

29-30 “Tayyaweids yakamiy taka-timlakeins kaleiwag yakamiy, oyakamiy Palisiy, singay kalbalebbukulivatus. Tasiyas palopit asisinapdidumwal, kweiboug imats, sikalawagnukutoumis, astubub kusenas, mokulansa, ‘Magat yakids bitasesussidayas, tammwayas isitut waseg,nag bitalabes igaw iwaweiys siyaspalopit.’

31-32 “Yakamiy gog kulivansmawan, peinan tammwayas tibsiyasyakamiy, amisinap mawana tasiyas,mo bukuyakousis siwotet kalbaleb.

33 “Mwatet nitun yakamiy, Yow-bad bikaleiwag bilaveimiy bukuneiswadiginasim. Ta-mawan bukusawlsbukuneis.

34 “Mapun akayabes palopitbabaw, tassinaps babaw, takatim-lakeins kaleiwag babaw; tasiyasbiwekeimiy, igaw bukwatimatesmwasanin, mwasanin bukuweiyswaklos, mwasanin wamibuntumantapwaloul bukuwaweiys vatul waseg,bukwatigigayes mwasanin mobisawls bineis ven kweitan kweitan.

35 “Amisinap mapun mo bukuli-vatus son mapun asisinap tasiyaskweiboug neiweiys palopits. Venwatinow gimgilis yakamiy nukuweiystasiyas tadidumwals, nukusilamawswaseg tadidumwal towen Eibel; monukuwaweiys tasiyas palopits okoBalakiy natun Sekaliy nukuweiysYowbad wanbunatum, abeilun pala-tan, Yowbad nabunatum palakakitpalatan.

36 “Mounid adibakeimiy gudwou-vaws yakamiy, bo bukulivatus ma-pun amisinap kalbaleb sona asisinaptasiyas tabgabougs.”

Yeisuw ivalam peinan Yelusalem(Luk 13:34-35)

37 Livanen ven towen YelusalemYeisuw mo ilivan mamagina“O Yelusalem gimgilis yakamiy,nukuwaweiys tasiyas palopits, odakul waseg nukuwaweiys tasiyas

Yowbad nikayabes niwekeimiy; tutbabaw sivinag bamtakavateimiymawana kolkolek imtakavates nitun;nag gog, kupiyaveigs.

38-39 “Mapuna Yowbad ipiyevmiven. Makava bukusesus. Igaw nagbukukineigs ee... anatut bukulivans,‘DaGuyaws nikayabeim nukum,mapuna kakavasim,’ mounid mobukukineigs.”

24Igaw bigulekwes Yowbad nabuna-

tum(Mak 13:1-2; Luk 21:5-6)

1 Yeisuw ilisow Yowbad nabuna-tum, inoun; navamul mo inekes,ikamtilakes Yeisuw bikin Yowbadnabunatum siyas bunamnabweins.

2 Yeisuw ikatimop ages, ilana,“Kukines bunsiyas bunatum. Mounidadibakeimiy bo bigulekwes biyak-ousis; dakul babaw bilaves bikatig-gayes.”

Mouvit tutan nakabsilamaw venwatinow

(Mak 13:3-13; Luk 21:7-19)3 Inounas ineis koy towen bigulen

oliv nises, isin; tasiyas navamulinekes, ilansa, “Kudibakem asinavinbigulekwes bunatum bunawenbunavakaein; amawan bakakakinavei-tut bukuyum bukummo beikousven watinow?”

4 Iw to Yeisuw, ilana, “Awoumgamag mwasinis bikatidavimiy.

5 “Igaw teitan bisap, bilana,‘Yey Mesay Kelis yey,’ wankuyeimtayuwein bisap bilana, ‘YeyMesayKe-lis yey,’ wankuyeim tatoununmawan;e, mawana mawana ee... singaybabaw. Tasiyas bo bikatidividavswasigeis gamag babaw.

6 “Livanen naviy bukuliganes, li-van kweitan kweitan, awoum beiyownuwamiy, kadiloka bivages mawan;nakabiyokous tut igaw.

7 “Peinan ven kweitan bikanaviyskweitan ven waseg, ven avakaeinbikanaviys ven avakaein waseg; venmwasanin bikamates moun; venmwasanin nik avakaein bivag.

Page 42: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 24:8 39 Matiw 24:318 “Youd tasiyas moumouvit

bisunaps, igaw mo bivakaein.9 “Tasiyas ikamliweimiy mo

biyagageimiy, bikatimateimiy; e,vena babaw gimgilis bikamliweimiypeinan gungamag yakamiy.

10 “Mapuna mwasinis bikalouws;mwasinis bisilkodes sisiyas, bikamli-wes.

11 “Palopit siyas mwasanintayyaweids bisaps, bikatidavis gamagbabaw.

12 “O sinap kalbaleb bo bivakaein,mapuna mo beigwey siwayoubwasigeis gamag babaw.

13 “Kukin kalisiy bikaptules, ee...nakabiyokous tut waseg Yowbad mobikatinabwes.

14 “Gungamag igaw mo bikaweslivanen Yowbad nakaleiwag, biguyesvena babaw wadaban pwepway,bikatiliganes, mo beikous venwatinow.

Moumouvit anatut(Mak 13:14-23; Luk 21:20-24)

15-16 “Kweiboug palopit Daniyelnilivnek teitan nawotet igawbiyableb Yowbad navavag, youdsingay kalbaleb waseg. E, igawyakamiy bukukines towen Yowbadwanbunatum. (Bukuvinis livan towenkadiloka bukukwakins). E, igawbukukines sinap towen, bukusesusYudiy, kadiloka kusawls kuneiswakoy.

17 “Magat bukuyeiwas wampwasiw,awoum kusiw vayuwein wambuna-tum wanuwan vagan bukukowmuwliyoug, awoum. Nuwanawkusawls.

18 “Magat bukuwotet wabag,awoum bukuyum bukukow amk-weim.

19 “Tut towen wanakougwaw sin-gay moumouvit bilivatus siyas vinaykakudapoms, o siyas vinvanuns.

20 “Kadiloka kunitougs waseg Yow-bad vagan awoum bukusawls bulb-weilim waseg, o awoum bukusawlsTapwaloul waseg.

21 “Peinan tut singay moumou-vit. Nag kweitan tut ivag mouvitanmawana towen, kweiboug nag, igawtut wanakoug nag.

22 “Kukin Yowbad nag bigidemmoumouvit towen, nag kal sonmwamovan bises. Tage Yowbadbo bigidem moumouvit, pinamiyinagamag yakamiy.

23 “Kukin kal bilivan, ‘Mesaytowen-an,’ o bilivan, ‘Mesay towen-one,’ awoum kusimounids waseg.

24 “Peinan tayyaweids mwasaninbisaps, gamag bidokes Mesaytasiyas; o tayyaweids mwasaninbisaps, gamag mwasanin bidokespalopit tasiyas, bikatimlakays aniyes,mamagina naman mulin Yowbad,vagan kid bikatidavis gamag; idokeskid bikatidavis Yowbad nagamag.

25 “Bo akatiboug nuwamiy sinaptowen.

26 “Kukin gog gamag mwasinisbidibakeimiy, bilansa, ‘Mesay wana-woud nises,’ awoum bukun kukin;awoum. Kukin bilansa, ‘Nises buna-tum wanuwan,’ awoum kusimounids.

27 “Igaw Gimgilitoun yey bayumbaw, mamagina mititeilin kavikawnbisap wanuvid bimteil ee... beinwayavat, gamag babaw bikines.

28 “Avanuy takanig nises, mansiyasbunibwan bikatuyouns bimeis.

Gimgilitoun beiyum beim(Mak 13:24-27; Luk 21:25-28)

29 “Moumouvit anatut beikous,kalas mo bidadub, tibukon-vakbikanig mititeilin, siyas wutunwalbalab bikalkalouws, youd siyaswanakaew bo beigwey.

30 “Mo bukukines aniyagwanakaew yey Gimgilitoun. Venbabaw gimgilis bivalams, bikineigsGimgilitoun yey, bo baw lov waseg,soug guntawtoun o yakawanagavakaein waseg.

31 “Bwagig biyik avakaein vaganguntakayobs bineis bikatiyounisgungamag wanuvid, wayals, wayavat,wabomat, bilisawes vena babaw

Page 43: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 24:32 40 Matiw 25:9wadaban pwepway, mo bimekeigsyey.

Yaveinun livanen(Mak 13:28-31; Luk 21:29-33)

32 “Kabebay nises yaveinun waseg.Kadiloka kuliganes sinapun yaveinun.Bukukin biyasus yageivein kweivawmo bukukwakins wuwal bisilamaw.

33 “Mawan magin bukukines youdtasiyas mo bukukwakins Gimgilitounyey basap, mamagina wakoukwednases.

34 “Mounid adibakeimiy gamagyakamiy, igaw son mwamovamiybukusesus, mo bukukines youd siyasbabaw.

35 “Libalab son ven watinowbigulek beikous, tage agulivan nagbeikous, nag.

Ta-kal ikakin avei-yam(Mak 13:32-37; Luk 17:26-30, 34-36)

36 “Ta-kal ikakin avei-yam o avei-tut, nag; min-libalab na-ikakins; yeynag bakakin; misinaka Tamag ikakin.

37 “Mawana tutan Now, mawanatutag yey, Gimgilitoun yey.

38 “Peinan kweiboug anatutyevagam na-ipop ven, gamagikamkwams, imwamoums, iveivays,Now mo itouw wawag.

39 “Yam towen na-ikakins ee...kweis mo isap iyagages tasiyas.Mawan magin Gimgilitoun yeybayumbam, gamagnag bikakins avei-tut.

40 “Tawaw asteiy biwwotets wabag,teitan bakow, teitan bises.

41 “Vinay asteiy bikanimimayeswit, natan bakow, natan bises.

42 “Kadiloka kumtakavateimiy,peinan nag kukwakins avei-tutmiGuyaw yey mo bam.

43 “Kadiloka kukwakins sinaptowen. Magat tanuwagan buna-tum bikakin asinavin boug wasegtavveinaw bisap, bo beikit bimtakavetnabunatum, mata ge tavveinaw ge imiven navavag.

44 “Mawan-vak yakamiy, kadilokakwatunags, peinan Gimgilitoun yeybayum, o yakamiy nag kukwakins tu-tag bayum bam.

Teitan itoukum, teitan igwey(Luk 12:41-48)

45 “Tamwey inagamag isek ina-wotet vagan tut babaw bivakamustasiyas wanbunatum nisesus. Yamkatanok katanok inawotet towen.Kavel bitoukum nawotet towenwaseg? Adok towen ansinap bwein.

46 “Igaw natovek beiyum beim,biban nagamag inawotet bwein,bikalin nuwan waseg mtowen; onagamag towen mo bimwasaw.

47 “Mounid mo bisek nagamagtowen nawotetmamagina tanuwagannavavag babaw-wan.

48-51 “Kukin gog nagamag ansinapkalbaleb, bilivan, ‘Guntovek bo iyou-viy,’ mo bikawegweis won, biwaweiyssiney, o beikams bimwamoums sineysiyas tamwamoums mo bikabal-aweins, natovek gog igaw mo beim,tutan nag bikakin, bisap, bisibilut, mobimop ansinap kalbaleb; bilev gamagtowen binekes tasiyas tayyaweids, mobivvalams, singay bigeg ninous.

25Kabebay guwavin sinawatan

1 “Tage Yowbad nakaleiwag ma-magina guwavin sinawatan, silampikawes, inounas binekes kid mtowentaveivay.

2 “Nanim nag isinaps bwein; nanimnasinaps.

3-4 “Tasiyas nag isinaps, ikokewssilamp, tagon go nag. Tage sisiyassam sitagon wabotol.

5 “Igaw ikayamats, toge taveivay iy-ouviy; mites inanup tasiyas, mo ima-sis.

6 “Watapwan boug, teitan iwak,ilana, ‘Taveivay bo neim; kumeistanekes.’

7 “Ikits tasiyas, bivakanotes silamp.8 “Tasiyas nag isinaps idibakes

sisiyas, ilansa, ‘Tabta mitagonbukusekemas, ne? Malamp boimtamats.’

9 “Iweis sisiyas, ilansa, ‘Adok nagampwavin yakamiy mouy yakamey.Kuneis wastow kugimwals.’

Page 44: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 25:10 41 Matiw 25:32-3310 “Inounas tasiyas bigimwals, mo

isap towen taveivay; tasiyas bo ikatu-nags ikous mo isiws sisiy towentaveivay, inasagal silmanin; koukwedmo ikatibagus.

11 “Wankuyeim sisiyas mo iyumimeis, itamanaws watoulan bwan,ilansa, ‘Maguyaw yak, kwaliyowkoukwed pinem yakamey.’

12 “Iw mtowen, ilana, ‘Nag akakinyakamiy.’ ”

13 Yeisuw ilana, “Kadilokakutoukums, kumtakavateimiy,peinan nag kukwakins avei-tut o avei-yam mo bam.

Kabebay money avakaein(Luk 19:11-27)

14 “Peinan mawana tamwey teitanbinoun bilakwen kweitan ven, idawesnatouwat asteitoun, imeis, isekes si-money vagan biwotets waseg.

15 “Teitan gamag tawtoun, isekkweinim tawsan kina. Tayuweinnatawtoun kalamwey avakaein, isekakweiy tawsan kina. Tatounun nagbivakaein natawtoun, isek katanoktawsan kina. Isekes ikous, mo inounin kweitan ven.

16 “Natovek bo inoun, towen gogtatawtoun ikow inamoney kweinimtawsan kina, igaw bikuney mobikatimweis inamoney. E, inamoneyikatimweis kweinim tawsan kina,imlavag sinawatan tawsan kina.

17 “Mawan-vak tayuwein ika-timweis kweiy tawsan kina, imlavagkweivas tawsan kina.

18 “Tatounun gog, ikow inamoneykatanok tawsan kina, ikaviyeil pwep-way, idibwen natovek inamoney.

19 “Tut kadiveiyov ikous, iyumsitovek im, idibakes tasiyas bimeis va-gan bimeyes namoney bikin.

20 “Mtowen nisek kweinim tawsankina, ikow imey namoney, sinawatantawsan, ilana, ‘Tamwey, kweinimtawsan nukusekeig towen, sonkweinim tawsan aban, bo aka-timweis.’

21 “Iw natovek, ilana, ‘Bwein! Gun-touwat bwanabwein yakoum. Peinan

bo kutoukum wotet kakit, mapunabasekeim avakaein. Kusiw kum, gu-nakabmwasaw waseg.’

22 “Tayuwein nisek kweiy tawsankina, ikow imey namoney, ilana,‘Tamwey, kweiy tawsan nukusekeigtowen, son kweiy tawsan aban, boakatimweis.’

23 “Iw natovek, ilana, ‘Bwein! Gun-touwat bwanabwein yakoum. Peinanbo kutoukum wotet kakit, mapunabasekeim avakaein. Kusiw kum, gu-nakabmwasaw waseg.’

24-25 “Tatounun nisek katanoktawsan kina, ikow imey namoney,ilana, ‘Tamwey, akakin amsinapkeikay, anagin gamag siwotetkukokew ven babaw; mapunaweneim, akaviyeil pwepway, adib-wen mumoney, bo avnas bwein; nisestowena.’

26-27 “Iw natovek, idibek, ilana,‘Singay tougwey, guntouwat kalbalebyakoum. Kukwakin-wan agusinapkeikay, anagin gamag siwotetakokew ven babaw; kadilok-wanbukusen gunmoney wanuwan benk,bikatimweis bibabaw; ga bayum bammo bakow siyas gunmoney babaw.’

28-29 “Natovek mo idibek natouwatteitan, ilana, ‘Kukow inamoneykatanok tawsan kina, kusek mtowentatawtoun, bikatimweis inamoney,bimlavag singay babaw, sinawatankatanok tawsan kina.’ Kukinkal navavag sam, igaw mo bikowbikatimweis, bibabaw. Kukin gogkal ta-ivag navavag, teitan mobikow aveiyag nises; mounida beidevmtowen.

30 “Sitovek mo ilana, ‘Kadilokakukow guntouwat towen kalbaleb,kulev bein watoulan, dadub waseg.Tasiyaswatoulan bivvalams-wan, sin-gay bigeg ninous.’

Bikaleiwag vena babaw wasigeis31 “Igaw bam, Gimgilitoun yey,

soug yakawanag, o sigwey min-libalab asibabaw, mo basin abagbwanabwein waseg.

32-33 “Vena babaw gimgilis bikatuy-ouns bimeis wamatag, bakatukin.

Page 45: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 25:34-36 42 Matiw 26:10-13Mamagina tamtakavatein alenbikatukin, alen sip bineis palatan,alen gout bineis palatan. Mansiyassip bineis wanakatay; tage mansiyasgout bineis wankimaw.

34-36 “Miguyaw yey bakatukin,gamag mwasanin wagunkimaw,mwasanin wagunkatay. Ikousmo badibakes tasiyas wagunka-tay nisesus, balana, ‘Kumeisyakamiy, Tamag nisiwayoub wasigeisyakamiy, kweiboug nibun venwatinow mo ikatineg mikabmwa-saw pinamiy yakamiy; e, kumeiskumwasaws. Peinan agumoun,kag nukusekeigs; agudak, soupnukusekeigs; agutowous nag monukulabeigs; nases sona mwadoyag,nukusekeigs agukweim; agukwatounnukuvnaseigs; wadeil nases, nukulak-waneigs.’

37-39 “Tadidumwals tasiyas mobikatimapus aygag, bilansa, ‘Tamwey,asinavin kakineim soum amumounkasekeim kam, o amdak kasekeimsoup, o amtowous nagmo kalabeim, osona mwadoyam kasekeim amkweim,o amkwatounmokavnaseim, owadeilnukuses mo kalakwaneim?’

40 “Miguyaw yey mo bakatimopages, balana, ‘Mounid adibakeimiy,kweiboug nukuleb teitan bwadagtakakit, mawana yey bo kulabeig.’

41 “Mo badibakes tasiyas wagunki-maw isesus, balana, ‘Kulisaweigstakalbalebs yakamiy, amisinap boikunakeimiy, kuneis kov towen nagbeikous, Yowbad nikatineg silmaninSeitan siney siyas baloum.

42-43 “ ‘Peinan agumoun, ta-kweitan kag kusekeigs; agudak, ta-kweitan soup kusekeigs; agtowousnag, ta-kulabeigs; sona mwadoyag,ta-kweitan kweim kusekeigs; aka-toun, ta-kuvnaseigs; ases wadeil, ta-kulakwaneigs. Takalbaleb yakamiy!’

44 “Tasiyas bikatimapus aygag, bi-lansa, ‘Tamwey, asinavin kakineimamumoun, kakayus gog kan; o am-dak, kakayus soup; o amtowous nag,

o sona mwadoyam, o amkwatoun, owadeil kuses, tage nag kalabeim?’

45 “Mo bakatimop asilivan, bal-ana, ‘Mounid adibakeimiy, kweibougnag kulabes teitan bwadag takakit,mawan yey nag kulabeigs.’

46 “Tasiyas asisinap kalbaleb bisi-was watoulan, asisinap kalbaleb ma-pun bilivatus tut nag beikous; tasiyasgog tadidumwals beisiws abmwamovwaseg bisigagas.”

26Tammwayas sivines beiweiys Yeisuw(Mak 14:1-2; Luk 22:1-2; Yon 11:45-53)

1-2 Iyakousis anilivan tasiyas,Yeisuw mo idibakes navamul,ilana, “Adok kukwakinsa akweiyyam mo Kaltuwon Sigeilin; teitanmo bisilkodeig, Gimgilitoun yey.Gamag mwasanin mo biyousigsbikatimateigs waklos.”

3 Misiyamun towen tasiyastanuwgwes lun situwavek sisiyastammwayas katuyouns ineis tanuwg-wes lun sitovek avakaein wanven,mtowen yagan Kayapas.

4 Sivines kid biyousis Yeisuw bika-timates; illivans silmanin.

5 Ilansa, “Kadiloka tasinaps beib-wein; amawan bitayousis. Awoumbitayousis sagal waseg; peinangamag singay babaw; adok mwasaninbikayuses, igaw mo bikawpwanaws.”

Natan vin iptum Yeisuw kunun(Mak 14:3-9; Yon 12:1-8)

6 Yeisuw nises Betaniy, Saymonwanbunatum, mtowen toulepel.

7 Natan vin inek Yeisuw, nabotolbwanabwein wanaman, tagon nises,tage maysan singay avakaein. Yeisuwigaw ikamkwam, isap manawen,tagon towen iligubok kunun Yeisuw.

8-9 Navamul ikines, ikavikuns,ilansa, “Bo iyamkwen tagon bwan-abwein. Kadiloka biyamiyis, maysanavakaein bikow, money towen bivgentasiyas tasimavs wasigeis.”

10-13 Yeisuw gog bo itilikwenasilivan, ikatimop, ilana, “Awoumkulivans, ivag geg anmwasin.

Page 46: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 26:14-15 43 Matiw 26:33Inawotet bwanabwein waseg yey.Tut babaw tasiyas tasimavs simiyasnukusesus; yey gog kweitan, igawmo balisaweimiy. Bo iptumwoug silmanin anatut bidibwanigs.Mounid adibakeimiy, ampalawen venwatinow igaw bikawes livaneig, olivanen-vak manawen vin bikawesbinawes, gamag babaw biliganes, mobininuways inawotet towen.”

Yudas itam kid bisilkod Yeisuw(Mak 14:10-11; Luk 22:3-6)

14-15 Yeisuw navamul sinawatanteiy, teitan gog yagan YudasIskaliyot inekes tasiyas tanuwgweslun situwavek, ilana, “Kweivinmaysan bukusekeigs mo bakamtelYeisuw avanuy misikey-yay, mobukuyousis?” Isenas money silibsinawatoun, mo itam.

16 Wankuyeim Yudas inineivamata-ked bwein waseg mo bisilkodYeisuw.

Kaltuwon Sigeilin(Mak 14:12-21; Luk 22:7-14, 21-23; Yon

13:21-30)17 Yam towen isilamaws anawik

bikatunags silmanin KaltuwonSigeilin. Navamul Yeisuw inekes,ilansa, “Avanuy bakakatineg sagaltowenvagan bukukwam?” Wik towennag beikams bled son yist; bwaboum.

18 Iw to Yeisuw, ilana, “Kunekesmtowen nises waven, kudibakes, ku-lansa, ‘Matovek ilivan, ilana: Tu-tag bo alivet, wambunatum bakakamKaltuwon Sigeilin, sigwey gunava-mul.’ ”

19 Tasiyas iliganes, ikanawes ay-gan, inounas, ineis, ikatinages sagaltowen.

20 Kwayav mo isinis siney navamultasiyas sinawatan teiy, beikams.

21 Igaw ikamkwams, ilivan,“Mounid adibakeimiy, teitannises wasigeis yakamiy, igaw mobisilkodeig.”

22 Singay igeg ninous, katanokkatanok mo idibakes, ilansa,“Tamwey, kal bisilkodeim? Yey? onag? kavel?”

23 Ikatimop, ilana, “Mtowen sougkakokew kan wakabmavin, igaw mobisilkodeig.

24 “Gimgilitoun yey banoy banmakadewen ked nilivnakes Bukitabwaseg, tage taw towen tasilkodeigsingay kalbaleb bilivet. Magat inannag bikop taw towen bo bwein, tagebo ikop, mo singaya kalbaleb bilivet.”

25 Tasilkodein Yeisuw yagan Yudasmo ikatigan, ilana, “Guntovek yak,mtowen kavel? Yey?”

Iw to Yeisuw, ilana, “Mawan.”Datoveks inakamkwam(Mak 14:22-26; Luk 22:15-20; 1 Kolinit

11:23-25)26 Igaw ikamkwams, Yeisuw

ikow bled, anilivan bwanabweinisek, mo ivgen, isekes inavamulwasigeis, ilana, “Kaeimiy towenwoug, kukwams.”

27-28 Ikous, mo ikow kwavig, ikalinnuwan Yowbad waseg, ikiv, isekes,ilana, “Tababaws yakamiy kumoumstowen buyavig silmanin kaleiwagkweivaw; buyavig iwtawout biwidkid amisinap kalbaleb, simiyas gamagbabaw.

29 “Adibakeimiy, nag vayuweinbamoum gleip sipinen ee... anatutkweivaw sipinen mo bitamoumsTamag wanakabkaleiwag.”

30 Asiwous ikanweles ikous, mo is-aps ineis koy towen bigulen oliv nises.

Yeisuw ilivnek Pita bikayan(Mak 14:27-31; Luk 22:31-34; Yon

13:36-38)31 Ineis koy towen, Yeisuw idibakes,

ilana, “Boug towen bukupiyaveigsamibabaw-wan yakamiy, livanennises Bukitab waseg, mamagina:‘Baweiy tamtakavatein mansiyas sip,

mo bikatigayes alen.’32 “Igaw bakit vayuwein mo

bamug ban Galiliy waseg; yakamiywankuyeim, mo kuwekeigs Galiliywaseg.”

33 Iw to Pita, ilana, “Magatbabaw bipiyaveims, yey gog nagbapiyaveim.”

Page 47: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 26:34 44 Matiw 26:5834 Yeisuw ilivan, “Adibakeim yak,

boug towen waseg bukwayaneig siva-toun, mo beigel kolkolek.”

35 Iw to Pita, ilana, “Kukin bika-timateims, soug yak bikatimateidsaditeiy. Nag bakayaneim, nag.” In-avamul babaw asilivan bo mawan.

Getsemaniy waseg initoug(Mak 14:32-42; Luk 22:39-46)

36 Siney navamul mo ineis venyagan Getsemaniy, idibakes, ilana,“Kusinis towen. Yey ban palatan an-itoug Yowbad waseg.”

37 Mo idawes tasiyas Pita sineySebediy nitun asteiy, mo ivagasteivas, ineis isiwas; mo igeg nanon,won imouvit seikwan.

38 Idibakes, “Woug moumouvitmawana dakul, kakita bakanig adok.Bweina kusesus towen kulalals,kulabeigs nitoug waseg.”

39 Inoun, nag in kadiveiyov,imasis kantukov, initoug, ilana,“Tamag, magat bukutam bo bapiyevkwavig towen, singay yayan; tageamawan yakoum nanoum, nanougyey awoum.”

40-41 Ikous, iyum inekes asteitoun,bo imasis. Idibek Pita, “Ta-bukulalalsbukulabeigs tut kadiyakus waseg.Kutoukums, kulalals, kunnitougs;mata ge bukusiws abiyokon waseg.Bo iseiw nuwamiy wotet towen, tagetougwey yakamiy.”

42 Sivyuwein in initoug, ilana,“Tamag, adok nag kadilok bukwayuskwavig towen, bweina bamoum.Aveiyag wananoum bo bavagmawan.”

43 Iyum inekes bo imasis, peinan boinanup mites.

44 Sivtounun ilisawes, initoug;anilivan mawana nilivan mo initoug.

45-46 Ikous, iyum inekes navamul,idibakes, ilana, “Igaw kuyeiwas, kum-masis. Bo deis! Datuts bo ikous.Bo isap tasilkodeig Gimgilitoun yey.Takalbalebs bo nimeis kid biyousigsyey. Kukits tanounas, tasilkodeig boisap!”

Iyousis Yeisuw(Mak 14:43-50; Luk 22:47-53; Yon 18:3-

12)47 Yeisuw igaw ilivan, isap in-

avamul teitan yagan Yudas, sineybabaw gamag ikokews sipulut seiy,sinew seiy. Tanuwgwes lun situwaveksisiyas tammwayas nikayabes nimeis.

48 Towen tasilakod bo nidibakes,“Kukin kal bakamuloul soug, towenkuyousis, mtowen Yeisuw.”

49Nuwanawmo inek Yeisuw, ilivan,“Kalin nuwagguntovek yak,”mo imu-louls son.

50 Iw to Yeisuw, ilana, “Gwa, wawunnukum?”

Ituts tasiyas, iwekes, iyousisYeisuw, itawtouns waseg.

51 Son Yeisuw teitan igut napu-lut wakaban nises, iweiy natouwattanuwgwes lun sitovek, ibob teigan.

52-54 Iw to Yeisuw, ilana, “Kuyamenmupulut, bein wakaban. Tasiyas gogtawayins gamag pulut waseg, igawbikankanigs pulut waseg. Adok nagkukwakins gunanitoug waseg Tamag,nuwanaw mo beitam min-libalab bi-labeigs, singay babaw tawsans. Naggog. Kukin nag biyousigs, ta-mawanbikamat livaneig Bukitab nilivnek.”

55-56 Misiyamun towen Yeisuwidibakes asibabaw, ilana, “Yambabaw nases Yowbad wanbunatumakatimlakes gamag, ta-kuyousigs.Nagein gog aveiyag wawun kukokewsmipulut, minew, nukumeis kuyousigsmamagina tavveinaw yey? Tage youdtowen ikamat peinan tasiyas palopitnilivnakes Bukitab waseg.” Navamulaspwayat ilisawes Yeisuw; mo isawls.

Yeisuw iyatal waseg Kayapas(Mak 14:53-65; Luk 22:54-55, 63-71;

Yon 18:12-14, 19-24)57 Iyousis Yeisuw ikous, inawes

Kayapas wanbunatum; mtowentanuwgwes lun sitovek avakaein.Inaven waseg nikatuyouns nimeistammwayas sisiyas takatimlakeinskaleiwag.

58 Mtowen gog Pita ikikikunwankuyeim ee... isap waven,

Page 48: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 26:59 45 Matiw 27:3-4isin waven siney tamwey towennatouwats, idoki aveiyag binuwakes.

59 Tasiyas tanuwgwes lunsituwavek sisiyas takaleiwags babawinineivs kalisiy biyaweids yatal wasegvagan kid mo bikatimates Yeisuw.

60-61 Babaw iyaweids, Yeisuw sil-manin, tage nag ibanes silawun yatal,nag.

Wankuyeim asteiy mo imeis,ilansa, “Taw towen ilivan, ‘Kadilokeigbagulek Yowbad nabunatum, yamkweitoun mo bawlulavaw bayak-ous.’ ”

62 Itamanaw tanuwgwes lunsitovek, ikatigan Yeisuw, ilana,“Aveiyag bukwatimop? Aveiyagamsinap towen, tasiyas nillivans?”

63 Yeisuw gog isesuna ikikapay.Iwage tanuwgwes lun sitovek,

ilana, “Tamwamov Yowbad iligenamlivan yak; kadiloka kulivanmounid. Tab yakoum Yowbad Natun,Mesay? o nag?”

64 Yeisuw idibek, ilana, “Mawanamlivan. Vayuwein livan mobadibakeim:‘Igaw bukukineigs Gimgilitoun yey,

biseinig Yowbad wanakatay,guntawtoun waseg; mobukukineigs walov walbalabbawekeimiy.’ ”

65-66 Kayapas, kapasal nuwan, ik-sigeb anakweim, ilana, “Bo kuliganesanilivan towen kalbaleb. Nag ivagsivinads gamag biyateles; babawyakids nitaliganes anilivan kalbaleb.Amawan bitanuwakes mtowen?”

67-68 Mo igusus Yeisuw magin,iwaweiys nimes waseg. Igawaiwaweiys, mwasanin ilansa, “Magatyakoum Kelis, bukulivan mawanapalopit yakoum, kwavteg yagan kaliweim!”

Pita ikayan Yeisuw(Mak 14:66-72; Luk 22:56-62; Yon

18:15-18, 25-27)69 Pita igaw nises Kayapas wanven,

wamatan nabunatum, tawteleinbunatum natan inek, ilana, “Adok

yakoum soum Yeisuw mukunoysGaliliy nukumeis, ne?”

70 Ikayan mtowen, ilana, “Nag. Ta-akakin aveiyag nukulivan.” Babawgamag ikatiliganes anilivan towen.

71 Isineikik in wadunan ked waseg,nayuwein vin ikin, idibakes siney,ilana, “Taw towen veiyon gum-Nasalet towen Yeisuw.”

72 Ikayan vayuwein, ilana, “Nagbakakin gamag towen. Tamad!”

73 Igaw kakit, tasiyas nitomoswadadan ven iwekes Pita, ilansa,“Adok mounid yakoum veiyon gum-Galiliy yakoum, ne? Peinan aygammawana aga-Galiliy.”

74 Ikavikun Pita, anilivan kalbalebigegayous, itabudabod, ilana, “Nag;ta-bakakin taw towen. Tamad!” Moigel kolkolek.

75 Pita inuway Yeisuw anilivan,“Nuwanaw bukupiyaveig sivatoun,mo beigel kolkolek.” Inuway livantowen, isunap, inoun in tanaban,ivalam, singay igeg nanon.

27Yeisuw iyatal wamatan Paylat(Mak 15:1; Luk 23:1-2; Yon 18:28-32)

1 Iyam-nen gaboug, illivans tasiyastanuwgwes lun situwavek sisiyastammwayas, idokes kadiloka beiweiysYeisuw, beimat.

2 Naman iyawanis vatul waseg,itokes, inawes Paylat waseg, guma-Lom towen sigabman avakaein.

Yudas ikanig(Wotet 1:18-19)

3-4 Yudas, mtowen tasilkodeinYeisuw, ikakina beiweiys Yeisuw,ikanavin nanon, iyamen maysantowen, money silib sinawatoun,bisekes kid tanuwgwes lun situwaveksisiyas tammwayas, ilana, “Agusinapkalbaleb; bo asilkod gamag towenbwanabwein.”

Iweis tasiyas, ilansa, “Yakoum mu-wotet; yakamey nag.”

Page 49: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 27:5 46 Matiw 27:265Yudas ipiyevmoney towen, ilev in

Yowbad wanbunatum wanuwan, in-oun in, ikow vatul, iyawen kayon moikayagweg, imat.

6 Tasiyas gog tanuwgwes lunsituwavek ikawes money towen,ilansa, “Towen maysan gamagbuyavin, awoum binek Yowbadnamuloul. Amawan bitavkakesmoney towen?”

7 Mapuna iyamiyises tawteleinloutan napwepway, vagan kidbidibwanis takanigs asibwabwal igawbikankanigs ven towen waseg.

8 Peinan money towen maysangamag buyavin, mapuna tadokespwepway towen yagan “Gamagbuyavin pwapwayein.” Tut towenwaseg pwepway yagan mawan.

9-10 Ivages mawan, mo ikamat liva-nen palopit towen Yelemay, peinankweiboug ilivnek mamagina:“Ikawes money silib sinawatoun,

maysan mtowen min-Yisleilbo ikaliwages, mo iyamiyisestawtelein loutan napwepway.DaGuyaws bo ikaliwageigmawan.”

11 Inawes Yeisuw gabman waseg,itow wamatan. Mtowen gabman moikatigan, ilana, “Tabta yakoum min-Yudiy siking yakoum?”

Iw to Yeisuw ilana, “Mawan amli-van.”

12 Tanuwgwes lun situwavekssisiyas tammwayas mo iyatelesYeisuw; towen gog nag ikatimopikkapay-wan.

13 Iw to Paylat ilana, “Tab kwatili-gen livaneim babaw illivans?”

14 Towen gog nag kweitan livaniyamen; mapuna gabman towen boisunasun nanon.

Ikaleiwag vagan beiweiys Yeisuw(Mak 15:6-15; Luk 23:13-25; Yon 18:39–

19:16)15 Bweilim katanok katanok sagal

towen waseg, gabman ansinap bi-lik tasiwun deil, am-towen sivinestababaw gamag. E, bilik mo beinwamnat.

16 Teitan wadeil nises, butunavakaein peinan ansinap kalbaleb,yagan Yeisuw Balabas.

17 Katikunouks gog gamag babaw,Paylat ikatugan, ilana, “Kal siv-inamiy? Kwavtagis yagan mo balikbein wamnat. Tabta sivinamiyYeisuw Balabas? o adok sivinamiyYeisuw, mtowen idokes Kelis?Takaleiwag yakamiy.”

18 Ikakin geg iyateles Yeisuwpeinan ikamliwes.

19 Tage mtowen Paylat issin waka-ban vagan bikaleiwag, Paylat nakwavmo ikayeb natouwat inek, isek aygannakwav mamagina, “Awoum kuvagaveiyag taw towen waseg. Gamagtowen bwanabwein. Boug akamikontowen silmanin; mapuna singay igegnanoug.”

20 Bo itatays ninous gamag babaw,tasiyas tanuwgwes lun situwavekssisiyas tammwayas; ilansa, “Kwav-tagis Balabas yagan; Yeisuw gogbeimat.”

21 Vayuwein gabman towenikatugan; ilana, “Asteiy wadeilnisesus. Am-towen sivinamiy balikbeiw wamnat?”

Ilansa, “Balabas.”22 “Tage aveiyag bavag waseg

Yeisuw? Mtowen idokes Kelis.”Ilansa, “Kwatimet waklos.”23 Iw to Paylat ilana, “Aveiyag

wawun? Nag ivag ansinap kalbaleb.”Iweis tasiyas, iwkuwaks, ilansa,

“Kwatimet waklos!”24 Paylat go ikakin ta-mawan bin-

uwek, peinan kakita bisilamaws kaw-pwanaw; mapuna idow natouwat,ilana, “Soup kumey, bawid namag.”Imey, iwid naman wamtes gamagbabaw, ilana, “Yey nag baweiy gamagtowen bwanabwein; e, takaleiwagsyakamiy.”

25 Iweis tasiyas, ilansa, “Yakameybakakaleiwag, bakaweiy; mawotettowen mapun bakalivet simayasnitimayas.”

26 Paylat mo ilik Balabas, inekestasiyas. Ilivan gog Yeisuw beiweiys

Page 50: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 27:27-29 47 Matiw 27:50vatul waseg, bisekes asibabaw bikati-mates waklos.

Takannaviys isibawes Yeisuw(Mak 15:16-20; Yon 19:2-3)

27-29 Gabman nagamag tasiyastakannaviys itokes Yeisuw in-awes wasibunatum bunavakaein.Takannaviys asibabaw ikatuyounsnimeis, inibwis Yeisuw anakweim,ivaskoumis anakweim avakaeinbwabwel. Ikous, mo ikawes vatulkulikoul mamagina doudiw, ikwanisisenas wakunun, magina anapay;nakaytuk isekes wanakatay; moikululs wamatan, ilansa, “Kalinnuwem yakoum, min-Yudiys siguyawyakoum!” Isibawes igegayous.

30 Ikous, mo igusus won towen,ikawes nakaytuk iways wakunun.

31 Isibawes ikous, mo inibwis may-nawen kweim bwabwel, ivaskomisanakweim tatonen, itokes, inawesbeiweiys waklos.

Iweiys Yeisuw waklos(Mak 15:21-32; Luk 23:26-43; Yon

19:17-27)32 Isekes Yeisuw anklos kaytan

beikew, inounas. Waked mo iliva-tus gum-Saylin yagan Saymon, ilansa,“Kukow anklos taw towen.”

33 E, Saymon ikokew Yeisuw an-klos, inounas ineis koy yagan Gol-got. (Takativin livan bein aga-Muyuw‘Takanig busabwesan.’)

34 Bo isekes Yeisuw wayn son alunbeimoum, vagan mamayuy biyenom;ikamkwen, ipiyev.

35 Pwapwat ikatikavates wanamano wakaken; ikayagweg waklos.Takanaviys tasiyas iyakousis wotettowen, mo ikaliwages anakweim,kalisiy bikawes, mamagina makavailaves kweitan youd silmanin bikineskalisiy bikawes asikweim tatanoktatanok tasiyas.

36 Ikous, mo isinis, imtakavates.37 Anklos wakunuwatan ileles

nakalbaleb mamagina, “MtowenYeisuw, min-Yudiy siGuyaw.”

38 Siney tavveinaws asteiy iweiyswaklos, teitan wanakatay, tayuweinwankimaw.

39-40 Tasiyas gog inounasmakadewen ked isibawes, asilivankalbaleb, ilansa, “Yakoum kudokibukugulek Yowbad nabunatum,bukuwlulavaw gog yam kweitoun.Magat Yowbad Natun yak, kubuskum, kuymoveim.”

41-43 Mawan-vak tanuwgwes lunsituwavek, sisiyas takatimkakeinskaleiwag, sisiyas tammwayas iyagesYeisuw, ivtokes livan, ilansa, “Boikatinabwes gamag mwasanin, nagkadilok bikatinob tatonen.” E,ilansa, “Mtowen kid Yisleil guyawun,kadiloka beibus waklos beim, mobitaliganes anilivan. Peinan anilivan,‘Asimounid Tamag Yowbad waseg;yey Yowbad Natun yey.’ MagatYowbad sivinan gamag towen,kadiloka beim bikatinob.”

44 Mawan-vak tavveinaws tasiyasasteiy nikayagwegs wasklos, iyagesYeisuw.

Yeisuw ikanig(Mak 15:33-41; Luk 23:44-49; Yon

19:28-30)45 Yanay idadub ven babaw ee...

kalas itageg mo ikamnat vayuwein.46 Igaw dadub ven, Yeisuw mo

iwak, aygan avakaein, ilana, “Eli,Eli. Lamasabaktaniy.” (Takatavini gobein aga-Muyuw waseg: ‘Guna Yow-bad! GunaYowbad! Aveiyag wawunnukulisaweig?’)

47 Gamag mwasanin nitatoswadadan iliganes, idokes Yeisuwididow kid Ilaytiy.

48 Mapun teitan isawl in, ikowyotout isen wayn yayan wanuwan,ikalawt yotout, ibes wamatan kayaliyasel, isek Yeisuw, imoum.

49 Mwasinis gog ilivans, “Ga ises.Adok Ilaytiy beim bikatinob. Gatakines.”

50 Vayuwein Yeisuw mo iwak, ay-gan avakaein, kululuwan ilisow, boikanig.

Page 51: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 27:51-53 48 Matiw 28:851-53 Maynatan kweim nisilbwed

palakakit, Yowbad wanbunatum, tuttowen waseg mo iksigeb maynawenkweim; isilamaw wanakaew, iksigebin watinow, ivag mwayney. Nikivag, dakul itavis, alawag ikaliyowes,tadidumwals mwasinis nimmasiswakalugwes, tutan Yeisuw ikitvayuwein mo ikits tasiyas, inounasineis Yelusalem, gamag babaw ikines.

54 Takalikay towen siney tasiyastakannaviys imtakavates Yeisuw,ikines nik, ikines youd siyas nikamats;aspwayat, ilansa, “Mounid Yowbadnatun.”

55-56Vinaymwasinis itowas tanbes.Natan vinen-Magdal yagan Meliy;nayuwein valeyin, manawen nituntasiyas Yemes son Yosep; natoununSebediy nakwav, ivag nitsiyas tawawasteiy; sisiyas vinay mwasanin.Tasiyas kweiboug sisiy Yeisuwmeinoy Galiliy nimeis, o yam babawimtakavates. E, tasiyas itowas tanbesikakins.

Yeisuw itakus(Mak 15:42-47; Luk 23:50-56; Yon

19:38-42)57-58 Yeisuw inavamul guyaw teitan

yagan Yosep. Inaven Alimatiy. Yamtowen kwayav waseg inek Paylat, ini-toug kaleivin Yeisuw bidibwen. Pay-lat itam.

59-60 Yosep ikow kaleivin Yeisuw,isumweil kweim pwapwakawgimagim, isen wakalawag. In-akalawag takunumwan kweitan boitateiys wanuwan dakul, bo imlavagYosep alawagan tatonen. Isenkaleivin Yeisuw wanuwan, iyatipindakul avakaein, ikatibwed wadon leg,mo inoun.

61 Vinay asteiy isiwas tanabanisinis ikikines, vinen-Magdal yaganMeliy son valeyin.

62-63Yam towen ikatunags silmaninsagal. Iyam-nen mo sagal; tasiyastanuwgwes lun situwavek sisiyastasiyas Palisiy mo ikatuyouns inekesPaylat, ilansa, “Tamwey, kanuwanilivan tayyaweid towen, igaw

mwamov, ilana, ‘Yam kweitoun mobakit vayuwein.’

64 “Kadiloka kukwaleiwag gamagmwasanin bimtakavates alawagankweitoun yam. Mata ge navamulbineis ivenos kaleivin, mo bidibakesgamag, bilansa, ‘Bo ikit vayuwein.’Singay mo bikatimweisis yaweid,bikatidavis gamag babaw.”

65 Iw to Paylat, ilana, “Takay-mateins alawag nisesus wasigeisyakamiy. Kuneis kuwteles mawanbeibwein.”

66 Ineis tasiyas; youd mamaginakaybas ikawes, ipakus wawadon leg;takannaviys isekes siwotet imtaka-vates alawag towen.

28Yeisuw itamanaw vayuwein(Mak 16:1-8; Luk 24:1-12; Yon 20:1-10)

1 Yam tapwaloul-nen ikous,kadiyakusa beiyam kweivaw wikSabat waseg, vinen-Magdal yaganMeliy son valeyin, asteiy ineisilakwanes alawag.

2 Nik ivag avakaein. Yowbadnatakayob ibus walbalab im, iyatipindakul, isen wadadan alawag, isinwakunuwatan.

3-4 Magin immteil mawanakavikawn, anakweim singaya pwap-wakaw. Aspwayat takaymateinsalawag, itatata wous, ikabalamatsimasis.

5-7 Toge anelos idibakes vinaytasiyas, ilana, “Awoum beivagamipwayat. Akakina kunineivsYeisuw, kudokes kid takanig. Nag.Mtowen bo nein. Bo ikit mawananilivnek. Kumeis, kukines nakabma-sis makawan. Kunuwanaws, kuyumkuneis, kudibakes navamuls, kulansa,‘Bo ikit kanig waseg.’ Mtowen bobimgwayeimiy wa-Galiliy, yakamiywankuyeim kuneis, mo bukunekes.Bo kuliganes agulivan?”

8 Mapun ilisawes alawag, isawls,iyow nuwes, bogo imwasaws; isisawlskid bidibakes navamul.

Page 52: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Matiw 28:9 49 Matiw 28:18-209 Isisawls ee... Yeisuw im ilivatus,

ilana, “Kalin nuwag.”Iweis tasiyas, iyousis kaken Yeisuw,

magina bitapwalouls waseg.10 Itapwalouls, Yeisuwmo idibakes,

ilana, “Awoum beivag amipwayat.Kunounas, kunekes budag, kukinesbineis Galiliy, mo bikineigs.”

Tamtakavateins alawag asilivan11 Inounas tasiyas, tamtakavateins

alawag mwasinis mo ineis ven towenYelusalem, inekes tasiyas tanuwgweslun situwavek, youda babaw ikamte-les ikous.

12-13 Katuyouns gog asibabawsisiyas tammwayas, illivans ikous, moisekes simoney avakaein takannaviytasiyas, bital kid mites, ilansa, “Igawkalisiy bikatiganeimiy, kuyaweids,kulivans, ‘Navamul bo imeis bougwaseg, ivenos takanig towen; igawkammasis yakamey.’

14 “Kukin gog mitovek avakaeinbiligen, deisa bakalivan simey towen,bakasowm amisinap.”

15 Itams tasiyas, ikawes maysanyaweid towen. Asilivan bo mawan;min-Yudiy mo iliganes. Igaw nageintut towenmin-Yudiy asilivanmawan.

Yeisuw isekes siwotet navamul(Mak 16:14-18; Luk 24:36-49; Yon

20:19-23; Wotet 1:9-11)16 Navamul sinawatan tatanok in-

ounas ineis Galiliy, ikatulags koytowen Yeisuw nilivnek.

17 Ikatulags koy towen, ikinesYeisuw, ikululs wamatan; tagemwasanin nag isimounids bwein, ivagninous akweiy.

18-20 Iw to Yeisuw, ilana, “Tamagbo isekeig gunakaleiwag babaw, wal-balab, watinow. Kuneis kumulisven babaw gimgilis, kwatimlakes gu-naked, kubaptayses Tamag Yowbadyagan waseg, Natun yey yagag waseg,o Kululuwan Towen Bwanabwein ya-gan waseg; kwatimlakes bivnases kidagulivan towen nasekeimiy. Peinanyam babaw sigwey yakamiy bitasesusee... igaw mo beikous ven watinow.”

Page 53: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 1:1 50 Mak 1:20

MAKTabibaptaysein gamags yagan Yon(Matiw 3:1-12; Luk 3:1-17; Yon 1:19-

28)1 Livan bwanabwein nakabsilamaw

towen; livanen Yeisuw Kelis, mtowenYowbad natun.

2 Livanen Yon nises wanuwan Buk-itab, Yowbad anilivan palopit towenIsaya nilel mamagina:“Kukines guntakayob bakayeb wa-

matam,Ikidumwal muked.

3 Tawkuwak wanawoud, ilana,‘DaGuyaws inaked kuvages beibwein;Kukidumwalus vagan binoun.’ ”

4 Yon igeiguy, makava nawoudwaseg, ilana, “Kulavewas amisinapkalbaleb, babaptayseimiy vaganYowbad biwidimiy bukukwamnats.”Igeiguy mawan mo ibaptaysesgamags.

5 Gamag babaw inekes Yonwanawoud, siven kweitan kweitanwawnuwan ven Yudiy sisiyas min-Yelusalem babaw, iliganes Yonnageiguy, mo ikamteles asisinapkalbaleb, ipiyaves, mo ibaptayses layYoldan wanuwan.

6 Yon nag ivag anakweim bwein.Tage wunuwunun kamel ivkekanakweim, isikam. Kaleivin manivkek anawat. Kan ikamkwamkulipaw son kitoul.

7-8 Yon igeiguy, ilivan mawan,ilana, “Yey nag tatawtoun, nag.Tatawtoun wankuyeim beim.Nag kadilokeig bakulul bakablevinasandol. Deisa babaptayseimiywayevagam, towen gog mo bibaptay-seimiy Yowbad Kululuwan Bwanab-wein waseg.”

Yon ibaptays Yeisuw(Matiw 3:13-17; Luk 3:21-22)

9 Misumkwey towen, Yeisuwmeinoy neim Nasalet wawnuwanven Galiliy, iwek Yon, mo ibaptaysYeisuw, lay Yoldan waseg.

10 Ibaptays ikous, igalag, mo ikinlibalab bo itavis, Kululuwan ibus im,iton wakunuwatan, ankakin mawanabwabun italbelub im watinow.

11 Aygan teitan walbalab ilivan,ilana, “Yakoum natug bwanabweinyak. Singaya ibwein nanoug wasegyakoum.”

Seitan iyakwen Yeisuw(Matiw 4:1-11; Luk 4:1-13)

12-13 Ikous, kululuwan Yowbad moikayeb Yeisuw in wanawoud, isiw na-woud makaw waseg, sinawavas yamSeitan iyyakwen. Nawoud towen bu-lawud man nisesus, tage min-libalabinekes Yeisuw imtakavates.

Yeisuw isilamaw geiguy ven Galiliywaseg

(Matiw 4:12-17; Luk 4:14-15)14-15Wankuyeimmo iyousis Yon in-

awes wadeil, Yeisuw mo iyum im wa-Galiliy, Yowbad livanen bwanabweinwaseg igeiguy mamagin, ilana. “Yow-bad nakaleiwag bo bisap tut towenwaseg. Kadiloka kulavewas amisinapkalbaleb, kusimounids livan bwanab-wein waseg.”

Idawes taplapouls asteivas(Matiw 4:18-22; Luk 5:1-11)

16Yeisuw inoun in ivvayal wadadanyevagam avakaein, yagan Galiliy,ikin Saymon son bwadan Andiluwiplapouls, peinan siwotet poul-wan.

17 Yeisuw idibakes, ilana, “Kumeiskwabkunigs yey, mo basekeimiy mi-wotet kweitan, vagan bukukwanesgamags.”

18 Iliganas tasiyas; mo ilavewas si-wot, ibukunis gog Yeisuw.

19 Inounas nag kadiveiyov, ikinesSebediy nitun, Yemes son bwadansisiyas tasiyas nawnataws wanuwansiwag iymiyeims wot.

20 Yeisuw ikines, mo idawes tasiyasasteiy, ilisawes gog times Sebediywawag siney natouwats, mo ibukunisYeisuw.

Takayyeiluw teitan(Luk 4:31-37)

Page 54: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 1:21 51 Mak 2:221 Inounas ineis Kapaneyum. Sabat

waseg isiw in wabuntuman tapwaloulyagan sinagog, ikatimlakay.

22 Iliganes nakatimlakay, isomninous, peinan mawana takaleiwagmounid, nag mawan tasiyas takatim-lakeins kaleiwag.

23-24 Sinagog wanuwan,takayyeiluw teitan nises, ikin Yeisuw,iwak; tasiyas yeiluw ilansa, “Gum-Nasalet yakoum Yeisuw, awoumkuyagagem. Kulisawem kunoun.Akakina yak Yowbad natun yakoum.”

25 Tage Yeisuw idibek, ilana, “Kuk-wapay, kukilev gamag towen.”

26 Yeiluw iligen, mo iweiy gamagtowen kabalamat, aygan avakaeiniwak, ikilev, mo inoun.

27 Asibabaw ikines, isom ninous,illivans sisiyas wasigeis, ilansa, “Aw-kaleiwag towen? Adok kweivawsinap, tawtoun. Idibek yeiluw moikanow aygan.”

28 Butun towen nuwanaw in venababaw Galiliy waseg.

Takatouns ivag mo ibweins(Matiw 8:14-17; Luk 4:38-41)

29-30 Ilisawes sinagog towen sineyYemes, Yon; sisiyas Saymon, Andiluw,mo isiws wasibunatum tasiyas; togoyawan Saymon ikatoun nimmasis,won muyamuy; idibakes Yeisuwmawan.

31Yeisuw iligen, inekmanawen vin,iyous naman, itamnow; bo ibwein,ivag kaeis ikams.

32 Kalas iseilil kwayav waseg, moimeyes takatouns babaw, sisiyastasiyas baloum neiweiys.

33Ven to gimgilis katuyouns babawnimeis, itomos wawkwedan buna-tum.

34 Tage Yeisuw mo ivag ibweinsaskatoun kweitan kweitan, o baloumikayabes isawls. Tasiyas baloum iw-tusis Yeisuw, togo nag itam vaganbikamteles.

Ininoun igeiguy(Luk 4:42-44)

35 Iwotet ikous, imasis, ikous, moikit kakita beiyam, tage igaw dadub,

isap, inoun in wanawoud, ikulul, ini-toug waseg Yowbad.

36-37 Saymon siney nagamag ikiku-nis, ibanes Yeisuw, ilansa, “Gamagbabaw inineveims yakoum.”

38 Iw to Yeisuw, ilana, “Kumeis,tatavins vena babaw, bageiguy. Bonam wotet towen silmanin.”

39 Mapuna inounas, igeiguy sin-agog katanok katanok waseg, venGaliliy wawnuwan; o siyas baloumikkayabes isisawls.

Toulepel ivag ibwein(Matiw 8:1-4; Luk 5:12-16)

40 Toulepel teitan inek Yeisuw, iku-lul wamatan, igilagel, ilana, “Tabtasivinam bukuvageig babwein?”

41 Yeisuw igeg nanon, iyasel na-man, ikabkwen won, ilana, “Sivinagbukubwein.”

42 Ilivan ikous mo ilatimatet won,kaleivin bo ibwein.

43-44 Yeisuw ikayeb gamag towen,anilivan tawtoun waseg ilivan, ilana,“Awoum kudibek teitan gamaglivaneig; awoum. Kukwapay-wan,kunoun kun Yowbad wanbuna-tum bunavakaein, tanuwagan lunbikineim, muvavag kusek, mawanMoses nakaleiwag kweiboug, vagangamag bikakins, bilansa, ‘O, boibwein.’ ”

45 Toge nag iligen, isap, illivan liva-nen Yeisuw nawotet towen, iliganesgamag babaw. Mapuna Yeisuw nagkadilok binounwamnat o binounbeinwaven, tage isiwana wanawoud, venababaw gimgilis mo ininekes.

2Takatoun ivag mo ibwein(Matiw 9:1-8; Luk 5:17-26)

1 Mwasanin yam ikous iyumvayuwein in Kapaneyum, gamagbabaw mo iliganes Yeisuw wabuna-tum nises.

2 Iliganes bulagan Yeisuw niseswanuwan bunatum, mo ikatuyounsgamag singaya babaw, ikaven kouk-wed. Ta-mawan gamag binoun. Tagegamag siyas babaw, silmanin Yeisuw

Page 55: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 2:3 52 Mak 2:22anilivan beinegs, mo isekes anilivanbwanabwein.

3 Mo imeyes takatoun teitan nim-masis wakaban. Ta-mawan binoun.Mapuna asteivas gamag idagis taka-toun in wakaban mo ikawes.

4 Sivines kid Yeisuw wasegbinawes. Ta-mawan, peinan gamagsingay babaw. Mapuna imwenswakunuwatan bunatum, itaboulistapwan bunatum wakunuwatanYeisuw, ikaygwagwes takatoun towensona aban nimmasis, italaves in itonwamatan Yeisuw.

5 Yeisuw ikin, ikakina tasiyas in-mises takatoun bivag beibwein, ma-puna idibek takatoun towen, ilana,“Gwade, bo awid amsinap kalbaleb,ikous.”

6-7 Tage takatimlakeins kalei-wag mwasanin nisinis towen,ikatilutegs anilivan, ininuways,ilansa, “Takalbaleb towen, anilivanmamagina iyeg Yowbad. Yowbadanmwanet ikadilok biwid gamagansinap kalbaleb.”

8-9 Yeisuw wananon ikakinasikanuway tasiyas, idibakes, ilana,“Aveiyag wawun mikanuway mawan?Bweina balivan balana, ‘Bawidamsinap kalbaleb, beikous,’ o bweinabalivan-vak balana, ‘Kutamanaw,kukow abam, kunoun.’

10-11 “Wotet akweiy gagab wasegyey. Kadiloka bukukwakins Gimgili-toun yey, o gunakaleiwag nises venwatinow vagan bawid gamag asisinapkalbaleb, mapuna adibakeim taka-toun yak, ‘Kutamanaw, kukow abam,kunoun kun wamven.’ ”

12 Iligen takatoun towen, mo ita-manawwamtes tasiyas, ikow abanmoinoun in. Bo isom ninous tasiyas,iyakawanes Yowbad, ilansa, “Kwei-tana sinap towen. Kweiboug nagtakines mawan, nageina mo takines.”

Yeisuw idow Livay(Matiw 9:9-13; Luk 5:27-32)

13 Vayuwein Yeisuw mo inoun,ivayal wadadan yevagam avakaein;gamag babaw ikatuyouns inekes, moikatimlakes sinap.

14 Ikous, inoun in, ikin Alpiyownatun yagan Livay, isin wakabanikokew gamag sitakis; Yeisuw idibek,ilana, “Kwabkunig.” Iligen, mo ita-manaw, ibwakun waseg.

15 Wankuyeim isinis beikamsLivay wanbunatum, siney navamulsisiyas takalbalebs tasiyas takaweinstakis mwasanin, sisiyas takalbalebsmwasanin. Gamag tasiyas babaw boibukunis Yeisuw.

16 Tasiyas gog takatimlakeinsPalisiy sikaleiwag, ikines Yeisuwnikammutans siney takalbalebstasiyas takaweins takis sisiyastakalbalebs mwasanin, mapunaidibakes Yeisuw navamul, ilansa,“Aveiyag wawun ikammutans sineytasiyas takaweins takis sisiyastakalbalebs mwasanin? Bo igak!”

17 Yeisuw gog iligen asilivan,idibakes, ilana, “Tasiyas tatawtounsnag sivines doket; misinaka tasiyastakatouns. Yey nag am badawestasiyas toubweins silmanin Yowbadnakaleiwag, nag. Yey nam silmanintakalbalebs.”

Pos livanen(Matiw 9:14-17; Luk 5:33-39)

18 Ipsapos tasiyas Yon navamul;Palisiy sivamul-vak ipsapos. Mapunagamag mwasanin inekes Yeisuw,ilansa, “Aveiyag wawun Yon navamulipsapos, o tasiyas Palisiy sivamulipsapos, muvamul gog yakoum nag.”

19 Iw to Yeisuw, ilana “Taveivayinasagal waseg taliven nag beipos,peinan taveivay towen sisiy nisesus.Singaya imwasaws; ta-mawan beipos.

20 “Tut gog wankuyeim taveivaybikanig, mo bigeg ninous, beipos yamtowen waseg. Taveivay towen mam-agina yey.

21 “Awoum bitakow bwal kweivaw,bitabweil kweim kweiboug. Awoum.Nag kadilok; igaw bitawtoun bwalbikididul kweim kweiboug, bitadudavakaein.

22 “Mawan-vak nag ikadilokkunasoup kweiboug bitavgog waynkweivaw waseg; igaw beilol wayn

Page 56: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 2:23 53 Mak 3:16kweivaw bikatuv kunasoup biyageg;tage wayn biligibaw mo biyamkwen.Tage bitavgwagwes kweivaw kuna-soup waseg kweivaw wayn.”

Yeisuw takaleiwag yam tapwaloulwaseg

(Matiw 12:1-8; Luk 6:1-5)23 Wankuyeim, yam Sabat waseg,

ikanapels wabag, siney navamul. In-ounas, navamul ilapes anagin wit,beikams.

24 Tasiyas gog Palisiy ikines,idibakes Yeisuw, ilansa, “Kukinesmuvamul isiplaves Sabat kaleiwag-nen.”

25-26 Iw to Yeisuw, ilana, “Adoklivanen Deibid, wabuk bo kuvinis,tage ninoumiy nag ikamnat. PeinanDeibid siney nagamag asimoun, isiwin wanuwan Yowbad nabunatum,ikow bled towen nisenas silmaninYowbad, ikams siney nagamag.Nag kadilokes beikams bled towen;bwaboum. Misinaka tanuwgweslun beikams; tage tanuwgweslun sitovek Ebayatal itam, peinansingaya asimoun, isekes Deibid sineynagamag, ikams.”

27-28 Wankuyeim Yeisuw idibakes,ilana, “Sabat pines gamags, naggamag peinan Sabat, nag. Kadilokabukukwakins Gimgilitoun yeytanuwagan Sabat yey.”

3Taw teitan naman ipam(Matiw 12:9-14; Luk 6:6-11)

1Vayuwein Yeisuw inoun in wasin-agog, taw teitan nises, naman ipam.

2 Tasiyas gog nikamliwes Yeisuwikakins, idokes kid bivag taw towenbeibwein mo biyateles, peinan iwotetSabat waseg.

3 Yeisuw gog idibek toupam towen,ilana, “Kum, kutom, kutamanawwamtes gamags.”

4 Im, itom, itamanaw wamtes,Yeisuw idibakes, ilana, “Tab kadilokSabat waseg bitalabes gamags o adokbitayagages gamags? Bitayamoves

gamags o adok bitakatimates?”Tasiyas gog isesusa ikkapays.

5Bo igeg nanon peinan tayakeikaystasiyas. Kapasal nuwan, ikikines ik-ous, mo idibek toupam towen, ilana,“Kuyasel namam.” Iyasel, bo ibwein.

6 Tasiyas Palisiy ikines, mo isaps,illivans sisiyas gamag tasiyas sivinesElod nakaleiwag; amata kedwasegmobeiweiys Yeisuw.

Gamag babaw wadadan yevagam7-8 Wankuyeim Yeisuw siney nava-

mul inounas bineis kid wayvagam;singay babaw gamag ikabkunis, min-Galiliy, min-Yudiy, min-Yelusalem,min-Idumiy, sisiyas tasiyas misikesYoldan wanpalatan o walasin venwunsiyas Tayil son Sidon, singaybabaw gamag niliganes butun na-wotet Yeisuw, mo inekes.

9-10 Ikatuyouns inekes, takatounsbabaw ivag ibweins, mapunatasiyas askatoun kweitan kweitanipapeps sisiyas wawous, sivines kidbikabkwanes Yeisuw. Yeisuw moidibakes navamul, ilana, “Kunibwiswag, kukin gamag babaw biyabinigsmo batouw wawag.”

11 Tasiyas gog takayyeiluwsbikalkalouws Yeisuw wamatan mobeiwaks, bilansa, “Yakoum Yowbadnatun yakoum,” peinan yeiluwtasiyas bo iwtusis Yeisuw.

12 Tage Yeisuw singaya anilivantawtoun idibakes, ilana, “Awoumkwamteleigs peinan Yowbad natunyey.”

Navamul sinawatan teiy(Matiw 10:1-4; Luk 6:12-16)

13 Wankuyeim ikatulag in wakoy,kalisiy tasiyas itimek nanonikatigikes, mo idawes inekes.

14-15 Bo ikatigik tasiyas sinawatanteiy, mamagina takaweins anilivan,siney bisesus mo bikayabes vaganbigeiguys o bitawtouns wasigeisyeiluw, bikayabes.

16 Tasiyas sinawatan teiy yiges Say-mon, mtowen idok Pita;

Page 57: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 3:17 54 Mak 4:817 Sebediy nitunYemes son bwadan

Yon, idokes Bowanages, peinan asisi-nap mawana palapal tasiyas;

18-19 Andiluw, Pilip, Batolomiw,Matiw, Tomas, Yemes, mtowenAlpiyow natun, Tadiw, gum-Keinanyagan Saymon, Yudas Iskaliyot,mtowen tasilkodein Yeisuw.

Idokes bwagaw ileb Yeisuw(Matiw 12:22-32; Luk 11:14-23; 12:10)

20 Ikous, iyum in wanven, babawgamag mo ikatuyouns inekes.Nawotet singay avakaein wasigeistasiyas babaw gamag. Ta-mawanbeikam.

21 Taliven livanen Yeisuw iliganes,idokes bo ikabalawein, bineis kidbitokes binawes.

22 Tasiyas gog takatimlakeins kalei-wag meinoy nimeis Yelusalem, ikinesYeisuw, ilansa, “Bwagaw ileb. Adoktasiyas tabbwagaws sitovek Seitanmtowen nileb Yeisuw, mo ikayabesyeiluw.”

23 Iw to Yeisuw, ikabebay, idibakesilana, “Ta-mawan Seitan bigulek na-wotet tatonen.

24 “Kukin nagamag bilivisbimlavags bod kweitan kweitan, mobikalouw nakaleiwag.

25 “Wanbunatum-vak, kukin bilivisbimlavag bod kweitan kweitan, mobeikous nabunatum gimgilis.

26 “Seitan-vak mawan, kukinbigulek nawotet tatonen, o bilivinabod, mo bikalouw, nakaleiwag bobeikous.

27 “Kukin bitasiw wanuwantatawtoun towen Seitan nabunatum,bitaven navavag, kadiloka bitayousmtowen, tayawen naman kaken, mobitakow navavag beikous. Bwagawnag ilabeigs; nag. Yowbad Kululuwanilabeig.

28-29 “Mounid adibakeimiy amisi-nap singay kalbaleb, peinan kuyagesKululuwan Towen Bwanabwein.Gamag asisinap babaw Yowbadbiwid; sikalbaleb, o asilivan kalbalebnillivans, Yowbad biwidis beikous;tage kukin biyages Kululuwan TowenBwanabwein, nag biwid, peinan

asisinap to kalbaleb bises bisiseg. Nagkweitan tut biwid, nag.”

30 Yeisuw anilivan mawan peinanilansa, “Bwagaw ileb.”

Yeisuw inan budan(Matiw 12:46-50; Luk 8:19-21)

31 Yeisuw inan budan nimeis ito-moswatoulan gamag babaw, ikayabesgamag mwasanin bidawes beim.

32 Inekes Yeisuw, gamag babawnisinis wadadan, ilansa, “Inam sineybudam inineveims; watoulan nis-esus.”

33 Iw to Yeisuw, ilana, “Kavel inag obwadag?”

34-35 Mo ikatimlek bikin gamagsiyas nisinis wadadan, ilana,“Tasiyasa inag o bwadag. O kukinkal bikanow aygan Yowbad, mtowenbwadag o nagut o inag.”

4Talavein kaytul(Matiw 13:1-9; Luk 8:4-8)

1 Vayuwein inoun in yevagamavakaein wadadan mo ikatimlakesgamags, peinan singay babaw gamagkatuyouns inekes, mapuna itouwwawag, isin, ikatimlakes gamagtasiyas wanakaew nisesus.

2 Ikatimlakes, nakabebay babawisekes, idibakes mamagina:

3 “Kuliganes yakamiy. Talaveinkaytul wit inoun in wabag, ilivelovnakaytul.

4 “Kaytul mwasanin ikalkalouwininein waked, man iyoyows imimeis,ikoums ikamiyeivis.

5-6 “Kaytul mwasanin ikalkalouwininein wadikudakul; nag ivagpwepway-nen, tage nuwanaw isob,wankuyeim ikal kalas, ikalayagpeinan gidwalin nag inek pwepway.

7 “Kaytul mwasanin ikalkalouwinek doudiw kaytul-nen, isibwasobsson doudiw, tage doudiw itawtoun;wit nag ivag anagin.

8 “Tage kaytul mwasanin ikalka-louw ininein wasapon isibwasobs,ivakaein, ivag kan babaw; kaytan wit

Page 58: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 4:9 55 Mak 4:30-32

anagin sinawatoun, kaytan wit ana-gin sinawanim, kaytan wit lakatu-tan.”

9 Ikous nakabebay towen, ilivan,ilana, “Kal yak sam teigam, bweinakuligen.”

Silawun nakabebay(Matiw 13:10-17; Luk 8:9-10)

10 Wankuyeim gamag babaw ili-sawes Yeisuw, asteiyuy sisiy nisesus,mo ikatiganes Yeisuw sisiyas inava-mul sinawatan teiy; sivines bikakinsnakabebay silawun.

11 Iw to Yeisuw, mo idibakes, ilana,“Sinapun Yowbad o nakaleiwag kuk-wakins yakamiy, tage tasiyas wa-toulan biliganes kabebay, tage nagbikakins silawun.

12 “Mapuna‘Mites bikines tage nag biwtusis.Tiges biliganes tage nag bikakins.Vagan nag bikanavin ninous, nag bi-

widisasisinap kalbaleb, nag.’ ”

Yeisuw ilik ankabebay(Matiw 13:18-23; Luk 8:11-15)

13 Yeisuw mo idibakes, ilana,“Adok nag kukwakins kabebaytowen. Amawan bukuwkakes mobukukwakins kabebay babaw?

14 “Mtowen talavein kaytul mam-agina livan bilivelov.

15 “Siyas nikalkalouw wakedman bikawtawes mamagina gamagiliganes bwanabwein, nag inuwesbeibwein livan towen, mo isap Seitan,ikwey livan towen.

16-17 “Siyas nikalkalouw wadiku-dakul mamagina gamag tasiyas boiliganes livan bwanabwein, sonasimwasaw mo itams waseg. Tage nagikakins livan silawun, mamagina gid-walis nag binek pwepway, nuwanawmo ikalouws. Gamag tasiyas beitamslivan towen waseg, mapuna gamagmwasanin biyagages, abes bigeg,nuwanaw mo bikalouws.

18-19 “Siyas gog nisibwasobs sondoudiw mamagina gamag tasiyasiliganes livan towen, tage ininuwayssinapun ven watinow, o sivines

biguyaws o bimwasaws youd kweitankweitan waseg, mapuna inumlaveslivan towen; nag ivag anagin;mamagina bo ikwen doudiw.

20 “Tage tasiyas wasapon, mamag-ina gamag tasiyas iliganes livan, itamswaseg, ivag angis, mwasinis sinawa-toun, mwasinis sinawanim, mwasinislakatutan.”

Lamp bitasen wateibol(Luk 8:16-18)

21 Wankuyeim mo ikabebay,idibakes, ilana, “Nag teitanbikow nalamp bikatgubwel loutanwakunuwatan; nag bisen kebwaskawan, nag. Tage dalamp bitasenwateibol.

22 “Aveiyag bitasowum, igaw mobikamat. Aw-livan bitakatmwalag,igaw gamag babaw mo biliganes.

23 “Kal yakoum sam teigam, bweinakuligen.”

24 Ikous, mo idibakes, ilana,“Kuvnases livan to kuliganes.Aveiyag kusekes gamags, Yowbad mobisekeimiy, o bikatimweis bibabaw.

25 “Kukin mivavag nises, Yowbadmo bisekeimiy bibabaw; kukin gogmivavag nag, mo biyamen aveiyagnises, bikow, vagan bukudeivs.”

Kaytul isibwasobs26-27 Wankuyeim ilivan, ilana,

“Yowbad nakaleiwag amawan? Adokmawan gamag teitan ilivelov kaytulininein wabag, iyum in, ises, ee...yam mwasanin ikous, kaytul mo isob,ivakaein; tage nag ikakin silawun.

28 “Pwepway nakaleiwag tatonen,kan isob, ivakaein mo ilal, ivag ana-gin.

29 “Anagin bimatuw, nuwanaw mobitayow, peinan anatut tayoy.”

Tipol kaytul-nen(Matiw 13:31-32; Luk 13:18-19)

30-32 Wankuyeim ilivan, ilana,“Kweitan kabebay mawan towenkuliganes vagan bukukwakinsYowbad nakaleiwag. Adok mawanatipol kaytul-nen, bitasop singaykakit, tage beisob mo bimlavag kay

Page 59: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 4:33 56 Mak 5:16avakaein, yayagen kawkaveks; manbiyoyows bimimeis biwlules sibwanwayayagein.”

Yeisuw nakabebay babaw(Matiw 13:34-35)

33Nakabebay mawan singay babawansinap ikatpel isekes. Aveiyagikadilokes bikakins mo isekes mawan.

34 Nag anilivan didumwal isekes,nag; kabebay-wan. Wankuyeim sineynavamul tatonen, tasiyas-wan moilik vagan silawun meiveka kabebaybikakins.

Bwaw idibek mo iyenom(Matiw 8:23-27; Luk 8:22-25)

35 Yam towen kwayav, Yeisuwwawag nises, idibakes, ilana, “Kumeiskutouws tadopels, taneis palatan.”

36 Itouws tasiyas, ilisawes gamagbabaw nisesus waven mo idopelsbineis palatan, ikavetans sisiyasmwasanin wag.

37 Isisawls, bwaw avakaein ilivatus,soup inay-o; kakita bimukul wag.

38 Togo Yeisuw nikow abeikun,nisen wawawun wag, imasis kan-gagay, mo inekes, iwgunis, ilansa,“Tamwey, kukit, tabta kukwakinkakita bitamtamats?”

39 Iligen, ikit, idibek yag son kaysay,ilana, “Deisa! Beitay!” Yagmo idabab,niwal avakaein.

40 Ikous, mo idibakes tasiyas, ilana,“Wawun amipwayat? Adok nag kusi-mounids waseg yey, ne?”

41 Singaya igoulus, sisiyas illivans,ilansa, “Amata taw towen? Idibakewyag son kaysay, mo ikanawes aygan.”

5Takayeiluw ven Gelasin waseg(Matiw 8:28-34; Luk 8:26-39)

1 Idopels ineis palatan, ilugs venGelasin waseg.

2 Yeisuw ibus, in wanakaew, motakayeiluw teitan isap, imek. Bo il-isow alawag towen takunumwan, in-oun imek Yeisuw.

3-4 Taw towen nag ivag nabunatum,immasisa wakalawag. Nag teitangamag kadilok bitawtoun biyous

taw towen, biyawen sen waseg. Tutbabaw niyawwanis sen waseg o kakennikiptukwes amweilok waseg, tageivatay, iwlitun sen, iwut amweilokkaken waseg mo isawl. Tut babawmawan-wan. Nag teitan gamagkadilok vayuwein biyous.

5 Mapuna nises wakalawag owakoy, biwkuwak-wana beiyam okobeiboug, mo biwekey dakul bikow,tatonena-wan biwaway wawon.

6 Tage Yeisuw ilug im, ikin kadi-veiyov, isawl im, bikulul kid wamatan.

7 Aygan avakaein iwak, ilana,“Aveiyag bukunuwakeig Yeisuw,yakoum Tamam Yowbad walbalab.Kunuway Tamam; mata kuweig, ke?”

8 Anilivan mawan peinan Yeisuwbo idibek yeiluw bilisow kid gamagtowen, binoun.

9 Yeisuw ikatigan yeiluw ilana,“Yeiluw yakoum, amiyagam?” Iwto yeiluw, ilana, “Yagag Kamimet,peinan meiveka yakamey kasiwnakases.”

10 Mo igilagel waseg Yeisuw,ilana, “Awoum kwayabem bakankadiveiyov.”

11Tage bwaloud babaw ikamkwamsawuyow wakoy.

12 Siyas yeiluw igilagels, ilansa,“Kwayabem bakan bwaloudwanuwes.”

13 Itam, ilana, “Kuweis.” Iweis gog,isiws wanuwes bwaloud, mo isisawls,ineis koy tigtageg waseg mo ikalka-louws inineis wayvagam, iwgweles,bwaloud singay babaw, mamagina ak-weiy tawsan.

14 Tasiyas gog tamtakavateinsaleis, isawls, ikamteles youd towenwawnovek o vena babaw wasigeis.Iliganes gamag babaw, bisaps kidbineis ikines.

15 Isaps, inekes Yeisuw, ikinestowen takayeiluw bo ibwein, boisikam anakweim, nissin wadadan.Bo iyow nuwes peinan ikakins yeiluwbabaw neisiws wanuwan taw towen;nagein gog bo ibwein. 16 Gamagmwasanin nisesus, ikines takayeiluwbo ibwein, yeiluw mo iyagages

Page 60: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 5:17 57 Mak 5:42bwaloud, wankuyeim mo ikamtelesgamag tasiyas mwana nimeis.

17 Iliganes tasiyas mo igilagelswaseg Yeisuw sivines bilisow siven,binoun.

18 Mapuna itouw wawag, bobeiyum. Toge takayeiluw mtowenmwana neibwein igilagel wasegYeisuw, sivinan kid sona bineis.

19 Yeisuw gog ipiyev, ilana“Nag. Bweina kuyum kun wamven,kudibakes talawom mo bikakinsamawan daGuyaws nikalin nuwanwaseg yakoum, ilabeim.”

20 Iligen, iyum, in ikamat amawannivkek Yeisuw nileb. Wawnuwan ventowen Dekapolis gamag babaw ili-ganes, mo isom ninous.

Vinay asteiy ibweins(Matiw 9:18-26; Luk 8:40-56)

21 Yeisuw siney navamul idopels,iyums ineis palatan; babaw gamagiliganes, ikatuyouns imekes Yeisuw,igaw nises walasin yevagam avakaein.

22-23 Isap tanuwagan sinagogteitan, yagan Yelos, ikin Yeisuw,ikulul avakaein wamatan, igilagel,ilana, “Natug kudavin ankatounavakaein. Kum kusen namam wawonkuyamov.”

24 Yeisuw itam, mo inounas ineisson taw towen. Singay babaw gamagibwakuns waseg, ipapeps wawon.

25 Inounas, natan vin nakatouninek Yeisuw. Ankatoun peinanbuyavin iwtawout sinawatan kweiybweilim; nag imdamad.

26 Doket babaw iyyokons, bo nag.Vin nawen namoney igimwelena boiyakous; tage doket tasiyas nag il-abes bwein vin manawen, ankatounbo ivakaeina singay.

27 Manawen vin bo iligen bulaganYeisuw, isiw wanuwan gamag babaw,ikikun ee... mo ikabkwen anakweimmatan.

28 Idoki misinaka bikabkwenanakweim matan mo beibwein.

29 Ikabkwen, nuwanaw mo imadbuyavin; isimkwenwawon, ikakina boibwein.

30 Tage Yeisuw isimkwen nataw-toun bo ilisow won, itouvinwanuwein gamag babaw, ilana, “Kalikabkwen agukweim?”

31 Iweis navamul, ilansa, “Gamagsingay babaw ipapeps wawom.Aveiyag wawun kulana, ‘Kal ik-abkwaneig’?”

32 Tage Yeisuw ivvatus gamagbabaw, bikin kid kal nikabkwen.

33 Vin manawen ikakina bo ib-wein won, anpwayat seikwan, tageinek Yeisuw, ikulul wamatan, ikamtelanilivan iyakous.

34 Iwage Yeisuw, idibek ilana, “Vinyakoum, nukusimounid waseg yey,mapuna bo kubwein. Mwasaw wasegkunoun, peinan amkwatoun bo ik-ous.”

35 Igawa illivan, teitan gog gamagmeinoy neim tanuwagan sinagogwanbunatum, idibek, ilana, “Natumbo ikanig. Awoum kweitan wotetkusek takatimlakay towen.”

36 Yeisuw gog iligen, idibektanuwagan sinagog, ilana, “Awoumbikubukub nuwam, bweina bukusi-mounid.”

37 Yeisuw ilana, “Awoum kumeistababaw yakamiy. Bweina yey sigweygunavamul tasiyas Pita, Yemes sonbwadan Yon, o gwad taman. Misinakaamateinim.”

38-39 Isaps tanuwagan sinagog wan-ven, ikines tavvalams ivvalams, tal-loupids illoupids, ages avakaein. Isiw,ilana, “Aveiyag wawun kuvvalams,agamiy avakaein? Gwad nawen na-ikanig; immasis-wan.”

40 Tasiyas gog igagigs issibawes.Yeisuw mo idibakes babaw bineiswatoulan; misinaka gwad tamaninan, sisiyas navamul asteitoun sisiybinekes gwad nimsik-yay.

41 Yeisuw inek gwad towen, iyousnaman, ilana, “Talita koum.” (Taka-tivini gog bein aga-Muyuw, mamag-ina, “Gwade, adibakeim kukit.”)

42 Gwad nawen nuwanaw ita-manaw inoun, anbweilim mamaginasinawatan kweiy. Ikines, singay isomninous tasiyas.

Page 61: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 5:43 58 Mak 6:22-2343 To go Yeisuw anilivan tawtoun

idibakes, ilana, “Awoum kwamtelesyoud towen”, mo ilana, “Kan kusekesnitumiy beikam.”

6Min-Nasalet ipiyaves Yeisuw(Matiw 13:53-58; Luk 4:16-30)

1 Yeisuw ilisow ven towen, iyumin wanven tatonen; navamul gog ibb-wakuns waseg.

2-3 Sabat waseg isilamaw nakatim-lakay wasinagog. Tanganegs babawisom ninous, ilansa, “Amawan sin-gaya isinap taw towen? Kal isek ansi-nap mo iwotet singay tawtoun wana-man waseg? Adok towen tawteleinamweilok, ne? Inan Meliy, budantasiyas Yemes, Yoses, Yud, Saymon,sisiyas nunet nitasesus sidayas.” Ma-puna mo ipiyaves mtowen Yeisuw.

4 Iw to Yeisuw, idibakes, ilana,“Vena babaw itams palopit waseg.Misinaka naven tatonen bipiyev,o taliven tasiyas wanbunatumbipiyaves.”

5 Mapuna ven towen waseg ta-mawan biwotet tawtoun. Deisa taka-touns asteiyuy isen naman wawousmo ibweins.

6 Bo isom nanon peinan nag bisi-mounids ven towen waseg.

Navamul sinawatan teiy siwotet(Matiw 10:1, 5-15; Luk 9:1-6)

7-9 Tage itavin ven mwasanin,ikatimlakay. Mo idawes navamulsinawatan teiy, ikayabes asteiy asteiybineis ven babaw; isek sitawtoun va-gan bikayabes yeiluw; ilana, “Awoumkunamiy kukwawes waked; misinakamikaytuk; kaeimiy awoum; amikawawoum, mimoney awoum; misinakasandol kuvaligaves wakikeimiy;amikweim mwayntanok.”

10 Ilana, “Bukuneis kweitan ven,awoum kuglagals, kukin kal wan-bunatum bukusiws, bweina bukus-esusa bunatum towen oko tutan bobukuneis mo bukunounas.

11 “Kukin ven kweitanbipiyaveimiy, o bipiyaves amilivan,

kadiloka kulisawes ven towen,kwatsapis musmusan pwepwaywakikeimiy bininein wasiven mobikakins asisinap kalbaleb.”

12-13 Iliganes tasiyas sinawatanteiy inounas iggeiguys vagan gamagbikanavin ninous; o ikkayabes yeiluwbabaw, o takatounsa babaw ilgubokestagon wawous mo ibweins.

Tabibaptaysein gamags ibwabweskayon

(Matiw 14:1-12; Luk 9:7-9)14 Inounas tasiyas, king towen Elod

iligen bulagan, peinan babaw gamagniliganes livanen Yeisuw. Gamagmwasanin idokes Yon bo ikit kanigwaseg, mapuna Yeisuw nawotet sin-gaya tawtoun.

15 Mwasanin gog ilansa, “MtowenIlaytiy.” Tage mwasanin ilansa,“Mtowen palopit mawana siyaspalopits kweiboug.”

16 Tage Elod iligen bulagan Yeisuwmo ilana, “MtowenYon, nabob kayon,tage bo imov vayuwein.”

17-18 Kweiboug Yon ikan Elod ilana,“Amsinap kalbaleb, kuvagut bwadamnakwav.” Peinan bwadan Pilipnakwav Elodiyas ivagut mtowen Elod.Yon ikanan, mo igeg nanon mtowenElod, ikayeb natouwats iyousis Yon,iyawanis naman, isen wanuwan deil.

19-20 Elodiyas-vak ikamliw Yon,sivinan beiweiy. Nag gog, peinanElod ikayus, iwen Yon, ikakina gamagtadidumwal, bwanabwein; ikayus,sivinan biligen aygan, tage Yonanilivanwasegmo iyageg nanon Elod.

21 Manawen vin sivinan beiweyYon, ikayamat oko Elod isagal, anva-van sigeilin, peinan yam towen inannikop, ikamkwam siney tasiyas gab-mans sisiyas takalikays sisiyas min-Galiliy situwaveks.

22-23 Tasiyas ikamkwamsimwamoums, mo isap Elodiyas natunkudavin isilasal. Isilasal oko ikalinnuwes tasiyas sisiy Elod, idibek gwadmanawen, ilana, “Aveiyag sivinam,kulivan mo basekeim.” Itabudabod,ilana, “Magat sivinam baliv gunaven

Page 62: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 6:24 59 Mak 6:48

to namtakavet, palatadadan yak,palatadadan yey. Bweina kulivan mobaliv basekeim palatan.”

24 Gwad manawen iligen, in wa-toulan, ikatigan inan, ilana, “Aveiyagbalivan?”

Iwage inan, ilana, “Kulivan busab-wesan Yon, tabaptaysein gamags.”

25 Iligen, nuwanawa iyum, inekking towen, initoug, ilana, “SivinagYon busabwesan kusen wakabmavinmo kusekeig, mtowen tabaptayseingamags.”

26 Iligen king towen, igeg nanon,tage nag bipiyev, peinan bo itabud-abod, o tasiyas siney bo iliganes anili-van.

27-28 Mapuna ikayeb takaymateinbunatum teitan, ilana, “Kun kubobkayon Yon, busabwesan kudeg wak-abmavin kumey.” Inoun in wadeil,ibob kayon Yon, busabwesan isenwakabmavin, imey, isek gwad man-awen; ikow, inow, isek inan.

29 Inavamul Yon iliganes bo iweiys,mo imeis, ikawes takaning towen, in-awes, isenas wakalawag.

Kweinim tawsan gamags ivakamus(Matiw 14:13-21; Luk 9:10-17; Yon 6:1-

14)30-31 Yeisuw nagamag nikayabes

mo iyums, ikatuyouns imekes Yeisuw,ikamats siwotet babaw o sikatimlakaybabaw; mo idibakes, ilana, “Kumeis,taneis nawoud makaw, yakids-wanbitayeiwas tut kadiyakus.” Peinansingay babaw gamag inounawasinounamas; ta-mawan biyeiwas obeikams kan, nag.

32 Mapuna itouws wawag, idopelsineis nawoud makaw, tasiyas-wanbisiwas.

33 Tage gamag babaw bo ikinesnikalavis-o nineis. Tasiyas gog gamagbabaw bo iwtusis, ilisawes sivenbabaw isisawls, inoys waked, boimgwayes, Yeisuw siney navamulwankuyeim.

34 Italags siney navamul, ikingamag babaw, inok nuwan, peinanmawana mansiyas sip, ta-ivag

sitamtakavatay, mapuna ikatimlakessinap babaw.

35-36 Ikatimlakay ee... kwayav,navamul mo imekes Yeisuw, ilansa,“Ven to nawoud makaw o bo iboug,kwayabes gamag babaw, bineis venmwasanin walasids vagan bigimwalskaeis beikams.”

37 Iw to Yeisuw ilana, “Kusekeskaeis beikams.”

Tasiyas gog ikatugwans, ilansa,“Tabta bakan bakagimwal asibledlakatuy kina, bakasekes ikams, ne?”

38 Iwage, ilana, “Kweivin amibled?Kuneis, kukines.” Ikakins, ivinis,ilansa, “Kweinim bled, son inmwanay.”

39 Yeisuw mo ilivan vagan bisinistasiyas wakunuwatan awuyow, kwei-tan bod, kweitan bod waseg.

40 Mapuna isinis, bod kweitan,kweitan, mwasanin lakatutan,mwasanin sinawanim.

41 Isinis ikous, Yeisuw mo ikowbled siyas kweinim son in mwanay,ikin walbalab, ikalin nuwan Yowbadwaseg, mo ikikivis bled tasiyas, isekesnavamul bikawes bisenas wamtesgamag, beikams. Mansiyas in-vakikaleiwag, isekes asibabaw beikams.

42 Ikamkwams tasiyas, ikamuweips-wan.

43 Ikous, kan nikambwages ikatiku-nakus sinawatan kweiy kaynad, bledson in.

44 Tasiyas takamkwams mamaginakweinim tawsan tawaw.

Yeisuw inoun wakunuwatanyevagam

(Matiw 14:22-33; Yon 6:15-21)45 Ikous, mo idibakes navamul,

ilana, “Kutouws kudopels, kumug-was, kuneis palatan, ven yagan Bete-seid; yey gog bases bakayabes gamagbabaw.”

46 Ikayabes ikous, mo ikatulag inwakoy, initoug waseg Yowbad.

47 Ikalavis navamul, ineis watap-wana yevagam avakaein; bo iboug.Tage Yeisuw anmwanet-wan isiwanawaven.

48 Yeisuw ikines ikallavis, kalalavnimeis, peinan yag itowmeinoy neim

Page 63: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 6:49 60 Mak 7:14wamtes. Kakita beiyam mo in-oun wakunuwatan yevagam, sivinanbinekes.

49 Tasiyas gog ikines Yeisuwwakunuwatan yevagam inounimimeim, iwaks, aspwayat, idokes kidaluw.

50 Asibabaw ikines, iwenes sin-gay. Towen gog idibakes, ilana, “Yey.Bwein-wan. Awoum beivag amip-wayat.”

51-52 Mo itouw, inekes wawag, moidabab yag. Singay isom ninous.Ninous tasiyas keikay, peinan nagikakins Yeisuw natawtoun silawuntut towen waseg ikow bled kweinimmo ivakamus gamag babaw.

Ven Genesalet waseg takatouns ivagibweins

(Matiw 14:34-36)53 Ikalavis ee... italags palatan, ven

yagan Genesalet, lon ikawes ilaves inwanakaew, siwag ikot.

54-55 Ineis wanakaew, towous boiwtusis, isisawls, ineis vena babaw,ikawes takatouns nimmasis wakabes,imeyes am-palawen iliganes Yeisuwnises.

56 Yeisuw am-palawen binounbein, takinew wunkakit, o takinewwunovek, o takinew wanawoud,tasiyas towous mo bikawes takatounsbiseinis wavtakon ven, mo binitougsvagan bikabkwanesmatan anakweim;o kalisiy tasiyas ikabkwanes moibweins.

7Tammwayas sikaleiwag(Matiw 15:1-20)

1-2 Wankuyeim tasiyas Palisiysisiyas takatimlakeins kaleiwagmwasanin meinoy nimeis Yelusalem,ikatuyouns imekes Yeisuw; ikinesnavamul mwasanin nag iwidis nimes,tage sona ikamkwams.

3-4 Tasiyas gog Palisiy asisinapkweitan, sisiyas min-Yudiy babaw;kukin nimes nag biwidis beibwein,nag beikams; peinan ikikunstammwayas asisinap waseg. Asisinapmawana kukin beinoys wamaket

bimeis, biwidis nimes mo beikams;kukin nag biwidis nimes nag beikams.Asisinap babaw mawan, iwdiwidsaskwavig, askunasoup, sikabmavin,o abes.

5 Tasiyas Palisiy sisiyas taka-timlakeins kaleiwag ikines, moikatiganes Yeisuw, ilansa, “Aveiyagwawun muvamul nag ikikunistammwayas sikaleiwag; nimes bikibiksona ikamkwams.”

6 Iwage Yeisuw, mo idibakes, ilana,“Tayyaweid yakamiy! Palopit towenIsaya ilivnek livneimiy, kweibougYowbad anilivan ilel, bo ikunakeimiy,mamagina:‘Gamag tasiyas isiwyoubugs wudousa

mav waseg;Tage ninous nag imekeig.7Makava itapwalouls waseg yey,Peinan nag ikatimlakays gunakalei-

wag,tage gamagmwasanin sikaleiwag ika-

timlakays.’8 “Yowbad nakaleiwag bo

kupiyaves, tage kutams waseg gamagmwasanin sikaleiwag.”

9Mo idibakes, ilana, “Singaya kusi-naps, tage kupiyaves Yowbad nakalei-wag, mo kukwatilawos mikaleiwagtatineimiy.

10 “Kweiboug Moses ilivan Yowbadnakaleiwag mamagina:‘Kuvnases timmiyas o inmiyas,’o ‘Kukin kal biyeg taman o inan,

kuweiys beimat.’11 Tage yakamiy mikaleiwag mamag-ina:Gamag bweina bidibek taman o inan,

bilana,‘Bo akatibom youd towen silmanin

Yowbad; ta-mawan basekeimyak.’

12 Mamagina kutams vagan bikamg-wayes taman o inan.

13 “Amikikun towen waseg bokugulekwes Yowbad nakaleiwag.Amisinap babaw mawan.”

14 Yeisuw mo idawes gamag babaw,isineikimas, idibakes, ilana, “Babawyakamiy, kuliganes agulivan mobukukwakins.

Page 64: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 7:15 61 Mak 8:1-215 “Nag aveiyag watoulan gamag

beisiw wawon biyageg, nag. Tageaveiyag wanuwan gamag bisap beinwamnat mo biyageg gamag towen.”16 (-)

17 Ilivan ikous, ilisawes gamagbabaw, inoun in wanbunatum.Navamul mo ikatiganes Yeisuw,sivines kid bikakins nakabebaysilawun.

18-19 Iw to Yeisuw, idibakes, ilana,“Adok yakamiy-vak tatagouwawsyakamiy! Youd babaw watoulangamag beisiw wawon, nag biyabik,nag. Peinan nag beisiw wananon;misinaka in watoubun wankuyeimmo bipwal bein wamnat.” Yeisuwanilivan towen waseg ikabwein kanbabaw; nag kweitan bwaboum, nag.

20-22 Wankuyeim mo ilivan, ilana,“Aveiyag wanuwan gamag bisapbein wamnat, youd towen biyabikgamag. Peinan wanuwan gamagbispuy nakanuway kalbaleb, subwan,veinaw, katumat gamag, kanavaymav, mitmwamon, kameiliw, katadi-vidav, kalimwasaw, silponay, livankalbaleb, kayapam, sinap kalbaleb.

23 “Sinap tasiyas kalbalebwanuwangamag bisap mo biyabik gamagtowen.”

Nen-Saloponis isimounid wasegYeisuw

(Matiw 15:21-28)24 Ikous, Yeisuw itamanaw in

wawnuwan ven Tayil; mo isiwin bunatum kweitan, nag sivinangamag bikakins; nag gog, ta-mawanbisowum.

25-26 Vinen-Saloponis natan, nagvinen-Yudiy; tage bo iligen bulaganYeisuw nises ven Tayil waseg, moinoun inek silmanin bikulul binitougwaseg, peinan yeiluw neiweiy natunkudavin, sivinan kid bikayeb yeiluwbinoun; ilana, “Kum kwayeb yeiluwtowen neiweiy natug.”

27 Iw to Yeisuw, ilana, “Wanmug-wana bavakamus gamagal. Awoumbakow gamagal kaeis basekes man-siyas awuk beikams, awoum.” Ilivan

mawan peinanmin-Yudiy idokes tob-wag ven gimgilis mamagina awuk.

28 Manawen vin ikatimop aygan,igilagel, ilana, “O guyaw, mansiyasawuk-vak waskawan teibol beikamsmusmusan gamagal asibled ikalka-louws.”

29 Iw to Yeisuw ilana, “Amlivanbwein. Kunoun kun, kukin natum,yeiluw bo ilisow.”

30 Inoun in wanbunatum, ibannatun nimmasis wakeb, yeiluw bo il-isow.

Takakon teitan ivag mo ibwein31 Wankuyeim ilisow wunsiyas

ven walasin Tayil, ikanapel Saydon,in yevagam avakaein yagan Galiliy,wawnuwan Dekapolis.

32 Mo imeyes takakon teitan,anilivan wadadan-wan, ilansa, “Tabkadilok bukusen namam wawon,takakon towen.”

33-34 Yeisuw itok takakon towen, il-isawes gamag babaw, mo teigan paleyikawgil didin waseg, mo giwun wasegiwlik mayen; ikous iyey, ikin wal-balab, singay igeg nanon, mo ilana,“Epipat.” (Aga-Muyuw waseg mam-agina “Kwaliyow.”)

35 Nuwanaw ikaliyow teigan,mayen ibwein, anilivan moididumwal.

36-37 Yeisuw gog idibakes, ilana,“Awoum kwamteles gunawotettowen, awoum.” Anilivan babawmawan, tage nag ikanawes, singayaillivans-wan inawotet bulagan. Sin-gaya isom ninous, ilansa, “Inawotetbabaw singay bwein. Takakons ivagibweins mo iliganes livan, o tasiyasasilivan wadadan ivag mo ilivansbwein.”

8Kweivas tawsan tawaw ivakamus(Matiw 15:32-39)

1-2Misiyamun towen, babawgamagnikatuyouns nimekes vayuweinYeisuw, nag ivag kaeis beikams, moidawes navamul, imekes, idibakes,ilana, “Bo inok nuwag gamag tasiyas

Page 65: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 8:3 62 Mak 8:27babaw nikanatouns waseg yey, kaeisgog nag.

3 “Kukin bakayabes bineis wasivenasimoun-wan, adok bisoumatswaked. Peinan mwasanin sivenkadiveiyov.”

4 Iweis navamul tasiyas, ilansa,“Ven to nawoud makaw; amawanbitavakamus gamag tasiyas? Kan gognag.”

5 Iw to Yeisuw, ilana, “Akweivinamibled?”

Ilansa, “Kweinim kweiy.”6 Idibakes gamag babaw, ilana,

“Kusinis wapwepway.” Wankuyeimmo ikow bled siyas kweinim kweiy,ikalin nuwan Yowbad waseg, ikivisbled siyas, isekes navamuls vaganbivaganes; mo ikawes isekes babawgamag wasigeis.

7 Asiyin mwanayun-wan nisesus,ikow wanaman, mo initoug Yowbadwaseg, ikalin nuwan peinan in. Ikous,mo idibakes navamul vagan bikawesbisekes babaw gamag, mo isekes.

8Babaw gamag ikamkwams, bo ika-muweips, mo ikatikunakus kan towennikambwages, mo idagis wagamwat,imlavag gibsinim gibsiy.

9-10 Ikous, mo ikayabes tasiyaskweivas tawsan gamag, inounas;mtowen siney navamul itouwswawag, idopels ineis ven Dalmanut.

Gamag sivines Yeisuw naman mulinbikines

(Matiw 16:1-4)11 Tasiyas Palisiy mwasanin mo

inekes Yeisuw, ikammnimans, ma-magina iyakwanes, ilansa, “Kuvagmuwotet bitawtoun mawana namanmulin Yowbad.”

12 Yeisuw gog singay igeg nanon,ilana, “Gudwouvaws yakamiy siv-inamiy bukukines Yowbad namanmulin,” mo itabudabod, ilana, “Nagbukukines, nag.”

13 Vayuwein mo ilisawes, itouwswawag, idopels ineis palatan.

Ansinap Elod o Palisiy asisinapmawana yist

(Matiw 16:5-12)

14 Tage bo inumlaves kaeis; misi-naka katanoka bled wawag.

15Yeisuwmo iguyes, ilana, “Kuvna-seimiy. Kadiloka kupiyaves tasiyasPalisiy asiyist o Elod anayist.”

16 Iliganes, idibakes sisiyas,ilansa, “Adok anakabebay, peinantanumlaves adableds.”

17 Yeisuw gog ikakina ninous,idibakes, ilana, “Wawun kulansa,‘Tanumlaves adableds’? Singaytatagouwaws yakamiy; ninoumiynag.

18-19 “Sam mitamiy tage nagkuwtusis; sam tigamiy tage nagkuliganes beibwein. Adok nagkunuways akivis kweinim bledsilmanin kweinim tawsan gamag,kweivin kaynad kannikambwagesmokwatikunakus, ne?”

Ilansa, “Sinawatan kadiney.”20 Vayuwein Yeisuw ikatiganes,

ilana, “Wankuyeim akivis bledkweinim kweiy silmanin kweivastawsan gamag, kweivin gamwat kannikambwagesmo kwatikunakus, ne?”

Ilansa, “Gibsinim gibsiy.”21 Iwage Yeisuw, ilana, “Igawa

tatagouwaws yakamiy!”Toukwaw teitan ivag ibwein

22 Wankuyeim Yeisuw inoun inBeteseid, imeyes takatoun teitan,ilansa, “Tabta bukwabkwen matantoukwaw towen, ne?”

23 Yeisuw iligen, ivakaben, inowwatoulan ven, igus matan, namanwaseg ikabkwen, ikatigan, ilana,“Kukin tan?”

24 Itamnow matan, ilana, “Akingamag mwasanin, tage askakinmawana amweilok ininounas.”

25 Vayuwein mo ikabkwen matan,mo ikinbunik, bo ibwein.

26 Yeisuw mo ikayeb beiyum beinwanbunatum, ilana, “Awoum bukunwaven.”

Pita ikakina Yeisuw nawotet(Matiw 16:13-20; Luk 9:18-21)

27 Wankuyeim Yeisuw siney nava-mul itavins wunsiyas ven wawnuwanSisaliy, guyaw towen Pilip nikaleiwag

Page 66: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 8:28 63 Mak 9:10wasigeis. Inounas waked, ikatiganesnavamuls, ilana, “Gamag idokeigs kalyey?”

28 Iweis tasiyas, ilansa, “Gamagmwasanin idokes yakoum tabibap-taysein gamags towen Yon; tagemwasanin idokeims Ilaytiy yak, omwasanin idokeims yakoum palopitteitan.”

29 Yeisuw mo ikatiganes, ilana,“Tage yakamiy, kudokeigs kal yey?”

Iw to Pita, ilana, “Yak Kelis yak.”30 Mapuna Yeisuw idibakes,

ilana, “Awoum gamag mwasaninbikakinsa yey Mesay Kelis yey;awoum kwamteleigs; awoum.”

Yeisuw ilivnek peinan bikanig mobeikit vayuwein

(Matiw 16:21-28; Luk 9:22-27)31 Wankuyeim mo ikatimlakes,

ilana, “Gimgilitoun yey, kadilokaabag bigeg singay; kadilokabipiyaveigs tasiyas tammwayassisiyas tanuwgwes lun situwaveksisiyas takatimlakeins kaleiwag, mobikatimateigs; yam kweitoun mobakit vayuwein.”

32 Anilivan towen kamnat; togePita ikanan, ilana, “Awoum kulivanmawan.”

33 Yeisuw itouvin, ikin navamuls,ikan Pita, ilana, “Kusineikik yakoumSeitan, amsinapmawana gamag asisi-nap, nag mawan Yowbad ansinap.”

34 Ikous, mo idawes gamag babawsisiyas navamuls, ikatuyouns imekes,mo idibakes, ilana “Kavel tan yakamiysivinan bibkunig, kadiloka bipiyevnakaleiwag tatonen mo bikokew ank-los tatonen vagan mo bibkunig.

35 “Kavel-tan yakamiy sivinanbikayus mwamovan mo biyamkwen,tage kukin biyamkwen mwamovanpeinan gunawotet, mo bises bwein.

36 “Kukin gog bikow wuliyougmeivek-wan, ven watinow wuliy-ougwan, mo biyamkwen mwamovan,adok nag bimwasaw, nag.

37 “Aveiyag mo bisek maysan sil-manin mwamovan, ne? Nag.

38 “Tut towen gudwouvawstappeyaws o asisinap babaw kalbaleb.Tage kukin kal bimsin agulivanmamagina bimseneig Gimgilitounyey; o yey-vak mawan igaw tamagmititeilin waseg bayum bam sigweyYowbad natakayobs, mo beivagagumwasin gamag towen waseg.”

91 Mo idibakes, ilana, “Mounid

adibakeimiy, mwasanin yakamiynukutablawaws wasalig nag bukuk-wanigs tage bukusesus-wan mobukukines Yowbad nakaleiwag beim,son natawtoun.”

Yeisuw ivag ankakin kweitan(Matiw 17:1-13; Luk 9:28-36)

2-3 Yam kweinim katanok ikous,Yeisuw mo itokes Pita, Yemes,Yon, ikatulags ineis koy avakaeinwakunuwatan; tasiyas-wan isiwas.Wamtes mo ivag ankakin kweitan,anakweim ivag ankakin gimagim,pwapwakaw igegayous; nag teitangamag ven watinow anakweim bivagpwapwakawun mawan, nag.

4Mo ikines Ilaytiy son Moses isaps,sisiy Yeisuw illivans.

5-6 Iw to Pita, idibek Yeisuw, ilana,“Tamwey, bo tamwasaws peinantasesus towen; bakawlul bunatounbwan, bunatan yakoum, buniyuweinMoses, buntounun Ilaytiy.” Anilivanmawana illivan mav; na-ikakinaveiyag bilivan, peinan aspwayat.

7 Mo lov kweitan ilumwes tasiyas,aygan teitan iliganes walov, ilana,“Mtowen natug bwanabwein, kuli-ganes aygan.”

8 Nuwanaw mo ikins palatan pala-tan, makaw; misinaka Yeisuw sisiy.

9 Wankuyeim iwloubus, idibakes,ilana, “Youd towen nukukines,awoum kwamteles gamag mwasaninwasigeis ee... Gimgilitoun yeybakanig, bakit vayuwein,mokwamte-les wasigeis.”

10Youd towennag ikamteles gamagmwasanin wasigeis; tage tasiyas-wan illivans, idokes aveiyag silawun

Page 67: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 9:11 64 Mak 9:32

anilivan towen, “Bakanig mo bakitvayuwein.”

11 Iweis tasiyas, ilansa, “Aveiyagwawun tasiyas takatimlakeins kalei-wag asilivan, ilansa, ‘Kadiloka Ilaytiybimgwey Mesay waseg’?”

12-13 Yeisuw gog mo idibakes,ilana, “Ilaytiy iginmug, ikatilowyoud babaw. Tabta kukwakinssilawun Bukitab livanen Gimgilitounnises, mamagina, ‘Gamag bipiyaves;aban bigeg singay’? Adibakeimiyamtowen-vak Ilaytiy bo neim, itamninous mo iyagages towen, mawanlivanen nises Bukitab waseg.”

Gwad teitan takatoun Yeisuw ivagibwein

(Matiw 17:14-20; Luk 9:37-43)14 Yeisuw siney navamul asteitoun,

tavasin gog mtowen, mo iwloubusiwekes navamul meivek-wan wati-now nisesus, ikines gamag singaybabaw nisiwnis, tasiyas takatim-lakeins kaleiwag nikikamnimanssisiyas navamul mwasanin.

15 Gamag babaw ikines Yeisuw boneim, isom ninous, isawls inekes,imulouls sisiy.

16 Iw to Yeisuw, ilana, “Aveiyagsilawun mikamniman?”

17-18 Iw teitan gamag, ilana,“Tamwey, natug towen amey vaganbukukin, peinan yeiluw neiweiy boikakon. Kukin beiweiy mo bikalava-touw bikabalawein, beipoul wadon,bikakil kimwatun, bilamtumweitolwon. Bo adibakes muvamuls vaganbikayabes. Iyokons bo nag.”

19 Iw to Yeisuw, ilana, “Takakonsyakamiy! Tut kadiveiyov sigweyyakamiy nitasesus bo asoumat. Gwadtowen kumey waseg yey.”

20 Imeyes gwad towen wasegYeisuw, yeiluw ikin Yeisuw, iweiygwad towen, itatat won, ikalivatowwapwepway, ikanivnavin, ipoulwadon.

21-22 Yeisuw mo ikatigan taman,ilana, “Kweivin tut ankatounmawan?”

Ilana, “Igaw-o wagwadin. Tutbabaw iwaweiy, ikalivatow in wakovo wayvagam, sivinan bilbaleb.O Tamwey, tabta binok nuwamyakamey? Tabta ikadilokeimbukulabem?”

23 Iw to Yeisuw, ilana, “Aveiyagwawun amlivan kulana, ‘Tabtaikadilokeim’? Kukin bitasi-mounid, sinap o wotet babaw mobikadilokeid.”

24 Gwad to taman mo igel, ilana,“Asimounid-wan; tage kulabeig vaganbasimounid beibwein.”

25 Yeisuw gog ikin gamag babawisisawls imimeis, mo idibek yeiluwtowen, ilana, “Yeiluw yak, gwadtowen nukuvag nikakon, adibakeimkulisow gwad towen, kusiwana,awoum kuvgavaw bukumek gwadtowen; awoum.”

26 Iligen, mo iwak, iweiy gwadtowen, itatat won, mo ilisow gwad ka-balamat nimmasis mawana takanig,babaw gamag idokes bo ikanig.

27 Yeisuw gog iyous naman, itam-now gwad towen, itamanaw.

28 Wankuyeim Yeisuw mo inoun inisiw wabunatum, navamul mo inekes,tasiyas-wan illivans, ilansa, “Aveiyagwawun na-ikadilokem bakakayeb?”

29 Iw to Yeisuw, ilana, “Singaykeikay ankayob bitakayabes tasiyas;misinaka bitanitoug waseg Yowbadmo bitakayeb.”

Yeisuw ilivnek bikanig mo beikitvayuwein

(Matiw 17:22-23; Luk 9:43-45)30 Ilisawes ven towen, mo ikanpe-

les Galiliy, inounas; tage nag sivinangamag bikakins.

31 Inawotet gog ikatimlakesnavamuls, ilana, “Gimgilitounyey, teitan gamag bisilkodeig mogamag mwasanin biyousigs, beiweigsbakanig, bammasis kweitoun yammobakit vayuwein.”

32 Anilivan towen na-ikakinstasiyas; aspwayat bikatiganes silawunlivan towen.

Page 68: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 9:33 65 Mak 10:4Tasiyas astamumug(Matiw 18:1-5; Luk 9:46-48)

33 Inounas ineis ven Kapaneyum,isiws wabunatum, mo ikatiganes,ilana, “Aw-livan waked nukulivanes,ne?”

34 Tasiyas gog isesusa ikkapays,peinan waked nikamnimans, idokeskal biguyaw.

35 Mapuna isin, idawes tasiyassinawatan teiy, imeis, idibakes,ilana, “Kal yakamiy sivinan biguyaw,kadiloka bimlatoul, babaw gamagbimugwas, mtowen bikuyeim, obikanow ages gamag babaw.”

36-37 Ilivan ikous, mo itok gwadteitan, imey, isein wamtes tasiyas,mo inup iwlibob, idibakes, ilana, “Kalyakoum bileb teitan gwad, mawanagwad towen, peinan gungamagtowen, mamagina bilabeig yey, omamagina bileb mtowen Tamagnikayabeig nam.”

Kukin gamag nag bisilbwadeid ma-magina bilabeid

(Luk 9:49-50)38 Iw to Yon, ilana, “Tamwey,

nakakin taw teitan ikayabes yeiluw,yagam yak waseg, kasilbwed, peinannag ibwakun wasigeis yakids.”

39-40 Yeisuw gog ilivan, ilana,“Awoum kusilbwed. Nag kal biwotettawtoun yagag waseg mo nuwanawbitawyageig, nag. Kukin kal nagisilbwadeids mamagina ilabeids-nan.

41 “Kukin kal bisekeimiy amisoupbukumoums peinan kuwteles Kelisnawotet, mounid adibakeimiy nagbiyamkwen maysan mtowen.

Sinap kalbaleb(Matiw 18:6-9; Luk 17:1-2)

42 “Gamagal tasiyas isimounidswaseg yey, kukin kal bikatsilakessilmanin bikakins sinap kalbaleb,singay kalbaleb mo bilouvat gamagtowen. Kukin gamag mwasaninbikawes dakul avakaein biyawaniskayon mo bilaves bein wabwanit,nakalbaleb towen kalamwey; tagekukin bisesuna ee... bikatsilek teitangwad, singaya kalbaleb mo bilouvat.

43 “Kukin gog namambikatsilakeimsilmanin amsinap kalbaleb, kadilokakubob, wankuyeim namam palatanokmo bukuban mwamovam. Awoumnamampaley bilaveims bukunwadig-inasim, kov nigidaged bigabum tutnag beikous. 44 (-)

45 “Kukin gog kakeim bikatsilakeimsilmanin amsinap kalbaleb, kadilokakubob, wankuyeim kakeim palatanokmo bukuban mwamovam. Awoum gekakeim paley bilaveims bukun wadig-inasim. 46 (-)

47-48 “Kukin matam bikatsilakeimsilmanin amsinap kalbaleb, kadilokakugut kulev, igaw wankuyeimmatam palatanok mo bukusiwwanuwan Yowbad nakabkaleiwag.Awoum matam paley bilaveim bukunwadiginasim; simwamwats bitatetswawom; o kov bigidaged-wan; nagbeimat.

49 “Kov bigabuds vagan bitayayan.50 “Sol bwanabwein bo bwein.

Kukin gog sol bigeg, nag sabal-nen bitaban vayuwein. Sol biseswasigeis yakamiy bo bwein, vaganbukumsamwas simsimiyas wasigeis.”

10Livanen peiyaw(Matiw 19:1-12)

1 Ikous, mo itamanaw Yeisuw, in-oun in wawnuwan Yudiy mo igapellay Yoldan, in palatan. Vayuwein-vak gamag babaw mo ikatuyounsininekes Yeisuw, mo ivgavaw katim-lakay gamag wasigeis, peinan na-wotet tut babaw mawan.

2 Tasiyas gog Palisiy mo inekesYeisuw, sivines kid biyakwanes,mo ikatiganes Yeisuw, ilansa, “Tabkadilok bitapiyev dakwav, ne?”

3 Iw to Yeisuw, ilana, “KweibougMoses bo isekeimiy mikaleiwag,amawan?”

4 Ilansa, “Moses bo itam, nakalei-wag mawan towen, kukin vinbitapiyev, inalet bitalel tasek motapiyev.”

Page 69: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 10:5 66 Mak 10:29-305 Iw to Yeisuw, ilana, “Peinan

ninoumiy keikay yakamiy, moisekeimiy nakaleiwag towen.

6-8 “Tage kweiboug Yowbad nig-inbun gamag kudataw son kudavin,mapuna taw bilisow taman soninan, binek nakwav, mapuna asteiybimlavag wous katanok. Nag teitannatan, nag; wous bo ilatanes imlavagkatanok-wan.

9 “PeinanYowbad bo ilaten, awoumgamag bilivis, awoum.”

10 Ikous, iyums ineis wanbunatum,navamul mo ikatiganes vayuwein,sivines kid bikakins silawun nakatim-lakay towen.

11 Yeisuw mo idibakes, ilana,“Kukin kal bipiyev nakwav, bivevawgog nayuwein vin, mo biyagegnakwav tatonen, peinan taggeinawltowen ikanavay mav.

12 “Nawen-vak kukin bipiyevnamwan, o beivay gog son tayuweintaw mo bikanavay mav.”

Yeisuw sivinan gamagal(Matiw 19:13-15; Luk 18:15-17)

13 Wankuyeim gamag mo imeyesnitsiyas, sivines Yeisuw naman bisenwawous. Tage navamul idokes kidbisilbwades gamagals, awoum kidbimekes Yeisuw.

14 Yeisuw gog ikines, mo ikanes,ilana, “Gamagal bweina bimeis wasegyey. Awoum kusilbwades, peinantasiyas wanuwan Yowbad nakaleiwagmamagina gamagal.

15 “Mounid adibakeimiy, kukinbeivag ninoumiy mawana gamagalmo bukutams Yowbad nakaleiwagwaseg, mo bukusiwswanuwan. Kukingog nag, bo nag.”

16 Ilivan ikous, iwliboub gamagalwasigeis, naman isen wawous, anili-van bwanabwein mo isekes gamagaltasiyas.

Guyaw teitan ipiyev Yeisuw(Matiw 19:16-30; Luk 18:18-30)

17 Ikous, ininoun waked, mo teitantaw isawl inek, ikulul avakaeinwamatan, ilana, “Takatimlakay

bwanabwein yak, aveiyag bavag momwamovag nag beikous?”

18-19 Iw to Yeisuw, ilana, “Aveiyagwawun kudokeig toubwein yey?Toubwein anmwanet Yowbad. Adokkaleiwag tasiyas kukwakin: awoumkuweiy gamag, awoum kwanavaymav, awoum kuveinaw, awoumkuyaweid, awoum kusilponay, okuvnases tamam son inam.”

20 Iwage, ilana, “Tamwey, igaw-owagwadig asilamaw kaleiwag tasiyasoko nagein igawa avvalut kaleiwagtasiyas wasigeis.”

21 Togo Yeisuw ikin taw towen,ikalin nuwan waseg, idibek, ilana,“Katanoka sinap ikabwag waseg yak,kadiloka kuymayis muvavag babaw,maysan kukow, kuvgen, kusekestasiyas tasimavs, mo kum kubkunig;tage maysan bwein igawmo bukubanwalbalab.”

22 Mto taw bo isisiyuw nanon, moitamanaw, inoun, singay igeg nanon,peinan nawliyoug babaw, ikayus.

23 Yeisuw gog itouvin, idibakesnavamul, ilana, “Singay keikaytasiyas guyawaw beisiws wanuwanYowbad nakabkaleiwag waseg.”

24-25 Navamul gog iliganes anili-van sitovek, bo isunasun ninous.Vayuwein Yeisuw mo idibakes,ilana, “Sigwey, singay keikay tasiyasguyawaw beisiws wanuwan Yowbadnakabkaleiwag waseg. Mansiyaskamel beisiws vas analeg kalimwey-nen keikay, tage guyawaw beisiwsYowbad nakabkaleiwag waseg,singaya keikay.”

26 Tasiyas gog singay isunasun ni-nous, illivans sisiyas, ilansa, “Kalisiykid beisiws Yowbad nakabkaleiwagwaseg?”

27 Yeisuw bo ikinbunikes tasiyas,ilana, “Gamag wasigeis na-ikadilok,tage Yowbad bwein kadilok, peinanYowbad kadilok youd babaw.”

28 Iw to Pita, ilana, “Yakamey gognakapiyevmavavag babawmo kabku-nim.”

29-30 Yeisuw ilana, “Mounidadibakeimiy, kal yakamiy bilisow

Page 70: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 10:31 67 Mak 10:49naven, budan, nunet, inan, taman,nitun, o napwepway, vagan bikanowagulivan bwanabwein, nageintut towen mo biban lakatutannabunatum, budan, nunet, inan,nitun, napwepway; tage gamagmwasanin biyagages; igaw gog tutwanakougwaw mwamovan bisesbisigeg.

31 “Tage babaw tasiyas tumumugbikuyeims, o tasiyas takukuyeims mobimugwas.”

Sivtounun Yeisuw ilivnek bikanigmobeikit vayuwein

(Matiw 20:17-19; Luk 18:31-34)32-34 Inounas waked bineis kid

Yelusalem, Yeisuw imug, navamulswankuyeim bo ikubukub nuwes,sisiyas bod mwasanin wankuyeimaspwayat. Inounas ee... moidawes navamul sinawatan teiy,vayuwein inekes, ikamteles aveiyagigaw mo bilivet, ilana, “BitaneisYelusalem, teitan gamag mobisilkodeig Gimgilitoun yey, mobiyousigs tasiyas tanuwgwes lunsituwavek sisiyas takatimlakeinskaleiwag, biyateleigs bisekeigswasigeis tobwag ven gimgilis vaganbeiweigs, bikatimateigs; tasiyas gogbisibaweigs, bigusugs, biwaweigsvatul waseg, ikous mo bikatimateigs;yam kweitoun mo bakit vayuwein.”

Yemes son Yon initougs wasegYeisuw

(Matiw 20:20-28)35 Sebidiy nitun tasiyas Yemes

son Yon mo inekes Yeisuw, ilansa,“Tamwey, sivinem bukutam aveiyagbakalivan.”

36 Ilana, “Aveiyag sivinamiy?”37 Iweis tasiyas, ilansa, “Igaw

muguyaw waseg, kutam vaganbakasin teitan wamkwatay, teitanwamkimaw.”

38 Yeisuw idibakes, ilana, “Nagkukwakins silawun mikanitougtowen. Tab kadilok bukumwamweskwavig towen bamoum, o tabkadilok bibaptayseimiy mawanabibaptayseigs yey?”

39-40 Ilansa, “Ikadilokem-wan.”Iw to Yeisuw, ilana, “Mounid

bukumwamwes kwavig towen yeybamoum o bibaptayseimiy mawanabibaptayseigs yey; tage nag kadilokbakaliwageimiy vagan bukusiniswagunkatay o wagunkimaw, nag.Tamag nakaleiwag towen, bikaleiwagkalisiy bisinis wadadag.”

41 Navamul gog tasiyas sinawataniliganes, mo ikawkunes Yemes sonYon.

42 Mapuna Yeisuw idawes bimeis,binekes; imeis mo idibakes, ilana,“Kukwakinsa tasiyas idokes guyawawtobwag ven wasigeis, ikaliwages siga-mag, siwotet kweitan kweitan isekesbiwteles.

43 “Tage yakamiy nag mawan. Kalyakamiy sivinan biguyaw bweinabimlavag mitouwat.

44 “Kal yakamiy sivinan bimlavagmitamumug, kadiloka biwotet sil-manin miwotet.

45 “Gimgilitoun yey bo mawan,nag am vagan bukulabeigs, tagebalabeimiy yakamiy, o mwamovagbatam mamagina baymiyiseimiytababaw yakamiy.”

Toukwaw towen Batamiyas ikiplalmatan

(Matiw 20:29-34; Luk 18:35-43)46 Ikous anilivan towen, inounas

oko ineis Yelikow, ikanapels Yelikowbinounas siney navamul sisiyasgamag babaw. Toukwaw teitannissin wadadan ked ininitoug moneywasigeis gamag babaw; yaganBatamiyas, peinan taman yaganTamiyas.

47 Toukwaw towen iligen butungum-Nasalet yagan Yeisuw, peinanbo neim, mo iwak, ilana, “Yeisuw,yakoum Deibid tabun yakoum, binoknuwam yey.”

48 Babaw gamag bo ikanes, ilansa,“Kukwapay.”

Togo singaya iwkuwak, ilana, “Yak-oum Deibid tabun yakoum, binoknuwam yey.”

49 Yeisuw gog im itom, ilana,“Kudibakes beim.” Mapuna idibakes

Page 71: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 10:50 68 Mak 11:17

toukwaw towen, ilansa, “Bweinakutamanaw kum. Bo idaweim.”

50 Togo ilavew anpwalum,nuwanaw mo itamanaw, inoun inekYeisuw.

51 Inek Yeisuw, Yeisuw ikatigan,ilana, “Aveiyag sivinam bavag peinamyak?”

Iw toukwaw towen, ilana,“Tamwey, sivinag beilal matag.”

52 Yeisuw gog idibek, ilana,“Nukusimounid waseg yey, mapunabo kubwein; bweina kunoun.”Nuwanaw ilal matan, mo ibwakunYeisuw waseg.

11Yeisuw isiw in ven Yelusalem(Matiw 21:1-11; Luk 19:28-40; Yon

12:12-19)1-2 Yeisuw inoun in wunsiyas ven

Betepeig o Betaniy, walasin koy ya-gan Oliv, kakita mo bisap Yelusalemwaseg. Mapuna mo idibakes nava-mul asteiy vagan bimugwas kid bineisven wunkakit, ilana, “Kuneis ventowen wamatads, bukusiws wanuwanmo bukubanes donkiy natan, kayonniyawanis vatul waseg, gamag nagitotouws waseg. Igaw. E, bukubanesmo kulikus vitulen, kutokes kumeyes.

3 “Kukin teitan gamag bilivan, bi-lana, ‘Aveiyag wawun kulikus donkiynawen?’ kulansa, ‘Tanuwagan siv-inan. Nawotet biyakous, mo biya-men.’ ”

4 Inounas tasiyas mo ibanes donkiywavtakon ven, niyawanis kayon wa-matan koukwed nititoy, mo ilikus vi-tulen.

5 Ilikus vitulen, tage gamagmwasanin nitablawaws wadadanilivans gog, ilansa, “Aveiyag wawunkulikus donkiy manawen?”

6 Mo ikatimapus ages mawanaYeisuw nikatimlakes; ilivans mawan,mo itams.

7 Itams tasiyas, mo imeyes donkiywaseg Yeisuw, asikweim isenas wat-apwan mo imwen isin wakunuwatan.

8 Mwasanin gog asikweim iyaveswaked, mwasanin isaves amweilokyayagein wanawoud iyaves waked.

9 Tasiyas tamumugwas sisiyastakkuyeims iwkuwaks, ilansa,“Osana! Yowbad bikatinabweids.Kakavasim nukum daGuyaws yagan

waseg.10 Tamads Deibid nakaleiwag bukuw-

gow.Tanuwagan libalab bo bikatinab-

weids.”11 Yeisuw inoun in wunovek

Yelusalem, isiw in wanuwan Yowbadnabunatum bunavakaein, ikinpalatan palatan, youd babaw ikikinikous, mo iyum ineis Betaniy sineynavamul; bo iboug.

Ikawtun yaveinun(Matiw 21:18-19)

12 Iyam nen gaboug ilisawesBetaniy bineis Yelusalem, ivaganamoun.

13 Anamoun, ikin kadiveiyov yavei-nun nitet, sam yageivein, idoki ana-gin biban beikam; iwekey gog nag;makava yageivein. Peinan nag tutanbeiwuw. Igaw.

14 Iw to Yeisuw, ikawtun kay kay-wen, ilana, “Adok nag bukuvgavawbeivag anagim, beikams gamag, nag.”Navamul iliganes anilivan towen.

Ikayabes taggimwals wanuwan Yow-bad nabunatum

(Matiw 21:12-17; Luk 19:45-48; Yon2:13-22)

15 Inounas ineis Yelusalem, isiwswanuwan Yowbad nabunatummo ikayabes tasiyas taggimmwalswabunatum, siteibol ikatitan tasiyasnikatimapus money dakul waseg,o ikatitan abes tasiyas niggimwalsbwabun.

16 Nag itam vagan gamag bikokewskunes wanuwan Yowbad nabunatum.

17 Ikatimlakes, ilana, “Bukitabwanuwan livan nises mamagina:‘Ven babaw gimgilis bidokes gun-

bunatum nitoug buntuman.’Tage yakamiy nukuvkakes mamaginabuntuman veinaw.”

Page 72: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 11:18 69 Mak 12:618 Tasiyas gog tanuwgwes lun

sisiyas takatimlakeins kaleiwagiliganes anilivan, sivines kid amawanbivkakes mo biyablebes; tage iwenespeinan gamag babaw igoulus, sivinesbiliganes nakageiguy.

19 Kwayav waseg Yeisuw sineynavamul mo ilisawes wunovek.

Yaveinun ikallayag(Matiw 21:20-22)

20 Iyam nen gaboug, ininounaswaked, mo ikines yaveinun boikallayaga ikous.

21 Pita inuway, mo ilivan ilana,“Tamwey, kay kaywen nukwawtun boikalayag.”

22-23 Iw to Yeisuw, idibakes tasiyas,ilana, “Livan mounid badibakeimiy.Kadiloka kunmises Yowbad vaganwotet tawtoun biwtel. Kal yakbukubidek koy towen, kulana,‘Kunoun kun kumukul wabwanit,’tage nag beivag nanoum akweiy,bukunamisa-wan, mo bivag mawanaamlivan nukulivan.

24 “Mapuna badibakeimiy, kukinbukukululs bukunitougs Yowbadwaseg, kukwakins-wan bisekeimiy,mo bukubanes youd tasiyas.

25 “Kukin bukunitougs Yowbadwaseg, aveiyag gamag asisinap wasegyakamiy kuninuwes, kunumlaves,bikalin nuwamiy. Igaw Tamadswalbalab mo biwidimiy binumlevamisinap kalbaleb yakamiy.” 26 (-)

Yeisuw nakaleiwag(Matiw 21:23-27; Luk 20:1-8)

27-28 Wankuyeim mo inounas,vayuwein ineis Yelusalem. IneisYelusalem, Yeisuw ininoun wanuwanYowbad nabunatum, mo iweis tasiyastanuwgwes lun situwaveks sisiyastakatimlakeins kaleiwag sisiyastammwayas, inekes Yeisuw, ilansa,“Aw-kaleiwag towen? Kal isekeimmukwaleiwag silmanin muwotettowen?”

29 Iw to Yeisuw, ilana, “Kweitanyoud bakatiganeimiy, kudibakeigs,mo badibakeimiy silawun gunakalei-wag silmanin gunawotet towen.

30 “E, kudibakeigs silawun Yoninawotet waseg ibaptayses gamags.Tabta Tamads walbalab isek nawotettowen, o gamag teitan watinow iseknawotet? Kudibakeigs silawun na-wotet Yon.”

31 Iliganes, illivans sisiyas, ilansa,“Kukin bitalansa, ‘Tamads walbalab,’mtowen Yeisuw bikatimop aygadsbilana, ‘Aveiyag wawun nag kusi-mounids waseg mtowen Yon?’

32 “Tage awoum talansa, ‘Gamagteitan isek nawotet’; mata gegamag babaw biyagageids, peinanisimounids waseg Yon, idokes palopittatonen.”

33 Mapuna ikatimapus Yeisuw ay-gan, ilansa, “Nag kakakin.”

Iw to Yeisuw, ilana, “Yey-vakmawan, nag badibakeimiy kalnisekeig gunawotet towen.”

12Tawteleins bag asisinap kalbaleb(Matiw 21:33-46; Luk 20:9-19)

1 Ikous, mo isilamaw nakabebay,isekes mamagina, “Bigulen gleipteitan tamwey isop; kal ilev ikouswadadan bag palavas; wayn kasinenivkaes ikous; tamtakavatein bagnabunatum iwlul ikous; mo isekesgamag mwasanin siwotet vaganbiwwotets inabag, mo inoun inkweitan ven, isiw.

2 “Wankuyeim anagin tutan bobimwanoug ivag sivinan bikamkwen,mo ikayeb natouwat binekes tasiyastawteleins bag, anagin bikow bimey,tamwey towen bikamkwen.

3 “Inekes, mo iwaweiys; nag kanisekes, ikayabes, makava iyum.

4 “Mo ikayeb tayuwein-vak, inekestasiyas tawteleins bag, iwaysa waku-nun iyagages; mo iyum.

5 “Im, ikayeb-vak tatounun; inmo iweiys, ikatimates. Wankuyeimikayabes babaw, mwasinis iwaweiys,mwasinis ikatimates.

6 “Ikous natouwats babaws, an-mwanet natun tatonen nises, mo

Page 73: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 12:7 70 Mak 12:26-27ikayeb binekes; ilana, ‘Bo bivnasesnatug o bisiwyoubus.’

7 “Nag gog. Tasiyas tamtakavateinsbag illivans, ilansa, ‘Kukines tamweytowen natun beim. Kumeis, taweiys;igaw gog tamwey towen bikanig, mobitakawes dakiyays, bag towen.’

8 “Mo ituts, inekes, iweiys tawmtowen, tamwey natun, mo inupes,ilaves, in watoulan bag.

9 “Tamwey taginibag towen inin-uway, ilana, ‘Aveiyag bavag?’ Adok bobinekes, tasiyas tamtakavateins bagbikatimates, bisek gog siwotet gamagmwasinis wasigeis.

10 “Adok nag kukwakins livanen,Bukitab waseg nises mamagina:‘Wululay towen, tawteleins bunatum

nipiyaves,tage bo imlavag anmawamwan buna-

tum.11 DaGuyaws nawotet towen; bo isom

nanouds.’ ”12 Yeisuw anilivan iyakous, tasiyas

ikakins-wan Yeisuw anilivan peinanasisinap kalbaleb, mo ikapasal nuwes,idokes kid biyousis Yeisuw beiweiys.Nag gog; aspwayat peinan ikinesgamag singaya babaw, mapuna bo ili-sawes, inounas.

Payin silmanin Sisal(Matiw 22:15-22; Luk 20:20-26)

13 Min-Yudiy tasiyas mo ikayabesPalisiy mwasanin sisiyas Elodnagamag mwasanin, binekes Yeisuwbikatiganes, bikines kukin beibolanilivan mo biyateles kid.

14 Inekes Yeisuw, idibakes, ilansa,“Tamwey, kakakina yakoum amsinapkamnat. Nag bukuvnas gamag teitanmo bukupiyev kid son, nag. Nagkuninuway gamag askakin watoulan,nag. Tage mukwatimlakay mounid,Yowbad inaked silmanin. Tab kadilokbitapayins Sisal natakis, ne? BitatamsSisal waseg o bitapiyaves adok?”

15 Tage Yeisuw bo ikakintayyaweids tasiyas, idibakes ilana,“Wawun kuyakwaneigs, ne? Moneysilmanin takis kumeyes bakin.”

16 Imeyes money dakul towen ya-gan danaliyus, ikin, ikatiganes, ilana,“Kal gamag kululuwan nileles moneytowen waseg, o kal yagan nilelestowen?”

Iweis tasiyas, ilansa, “Sisal.”17 Yeisuw mo idibakes, ilana, “Sisal

navavag kutams Sisal waseg, o Yow-bad navavag kutams Yowbad waseg.”

Iliganes anilivan towen, bo isomninous tasiyas.

Gamag beikits vayuwein(Matiw 22:23-33; Luk 20:27-40)

18-19 Tasiyas Sadusiy asilivan,ilansa, “Takanigs nag beikitsvayuwein.” Tasiyas gog inekesYeisuw, ikatiganes, ilansa, “Tamwey,kweiboug Moses nilel dakaleiwagsmamagina: Kukin kal taw bikanig,natun nag, bwadan mo beivaysson nakwab vagan bikop natun mobimlavag tuwan natun.

20 “Tamwey teitan, budan gogteinim tatanok; tamwey iginivay sonnakwav, mo ikanig, natun nag.

21-23 “Isiken mo ivay son nakwab,mo ikanig, natun nag. Isiken, isiken,isiken iveivaysa sisiy nakwab, imta-mats, nitus nag, ee... iyakous tawaw,mo ikanig kudavin nawen. Igawbeikits vayuwein takanigs tasiyas, vinnamwan kavel; peinan babaw neivayssisiy?”

24-25 Iw to Yeisuw, idibakes, ilana,“Adok bo ibol amilivan yakamiy,peinan nag kukwakins Bukitabanilivan, o nag kukwakins Yowbadnatawtoun. Igaw beikits vayuweinmamagina anelos tasiyas walbalab,nag beivays, nag.

26-27 “Tage takanigs bo beikitsvayuwein. Adok nag kukwakinsYowbad anilivan Bukitab waseg,Moses kweiboug ikin kaligwegnigigob kov. Yowbad mo idibek,ilana, ‘Yey Ebelam naYowbad yey,vey Aysak naYowbad yey, yey YekobnaYowbad yey.’ Yowbad tamwamovstasiyas siYowbad, nag imtakavatestasiyas takanigs, nag. Singay ibolninoumiy.”

Page 74: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 12:28 71 Mak 13:1Kaleiwag avakaein(Matiw 22:34-40; Luk 10:25-28)

28 Teitan takatimlakein kaleiwagiligen sikatugwan waseg Yeisuw,ikakina nakatumap tawtoun, mo inekYeisuw, ikatigan, ilana, “Aw-kaleiwagimug?”

29-30 Iw to Yeisuw, ilana, “Kaleiwagtamumug mamagina: Kuliganes min-Yisleil yakamiy, daGuyaws Yowbadanmwanet. Kadiloka kusiwyoubusdaGuyaws Yowbad, ateimiy mounidkutames waseg, mwamovamiymounid kutames waseg, ninoumiymounid kutames waseg, mitawtounmounid kutames waseg.

31 “Kwayuwein kaleiwag mamag-ina: Kuvnas soum mawana yakoumtatoneim nukuvnaseim. Nag kweitankaleiwag imgwayes tasiyas.”

32-33 Takatimlakay towen idibekYeisuw, ilana, “Singaya bweinmukwatimlakay. Amlivan mounid,peinan daYowbads anmwanet; nagtayuwein nises. Kaleiwag tasiyasnukulivan ilisawes mansiyas manbitagob vagan bitalun Yowbad waseg.E, bo imug kaleiwag tasiyas vaganbitasiwyoubus Yowbad ateidsmounidwaseg, datawtouns mounid waseg, obitavnas sod mawana yakid tatoneidnitavnaseid.”

34 Yeisuw iligen, ikakina tawtowen anilivan bwanabwein, idibek,ilana, “Yakoum kadilakusa Yowbadnakabkaleiwag bukukwakin.”

Ikous, mo igoulus Yeisuw; bo iyak-ousis sikatugwan.

Deibid tabun(Matiw 22:41-46; Luk 20:41-44)

35-36 Wankuyeim ikatimlakesgamag wanuwan Yowbad nabuna-tum, ilana, “Aveiyag wawun taka-timlakeins kaleiwag asilivan, ilansa,‘Kelis Deibid tabun.’ KweibougYowbad Kululuwan ansinap ikatipelisek Deibid, ilana:‘DaGuyaws idibek gunguyaw, ilana:Kusin wagunkatay vagan bavages

beibus siyas astameiliw yak,bukuvnivans wakunutes.’

37 “Mtowen Deibid tamwey,amawan bidok tabun naGuyaw?”

Yeisuw nakatimlakay gamagbabaw sivines binganegs.

Ikanes tasiyas takatimlakeins kalei-wag

(Matiw 23:1-36; Luk 20:45-47)38-39Yeisuwnakatimlakaywasigeis,

ilana, “Kupiyaves asisinap tasiyastakatimlakeins kaleiwag. Sivinesbinounas asikweim vayvayov mogamag bikululs wamtes wavtakonven. Tapwaloul waseg sivinesbisinis wakeb, o sagal waseg bisiniswapwasiw.

40 “Tage tasiyas asisinap kalbalebkupiyaves, peinan ikwekwaysnakwabs sivavag, mo sinitoug iveiyov.Tayyaweids tasiyas. Igaw Yowbad mobimop asisinap kalbaleb, biyagagesasingay.”

Nakwab namuloul(Luk 21:1-4)

41 Yeisuw isin wanuwan Yowbadnabunatum, ikin gamag babaw im-imeis bimulouls. Simuloul ilaves inwanuwan didawag avakaein. Ikinguyawaw simuloul singaya avakaein.

42 Wankuyeim mo ikin nakwab na-tan nasimav isiw im, ilev namoneydakul kekel akweiy, mamagina ak-weiy toya.

43 Yeisuw ikin, idawes navamul,imeis, idibakes, ilana, “Mounidadibakeimiy nakwab manawennasimav namuloul ilisow simuloultasiyas gamag babaw.

44 “Tasiyas imulouls ikous, tagebabaw simoney nises. Manawengog nasimav bo ililavena iyakous.Nag kweitan namoney nises vaganbigimwel kan beikam; nag.”

13Bigulekwes Yowbad nabunatum(Matiw 24:1-2; Luk 21:5-6)

1 Ikous, mo itamanaw, ilisowYowbad nabunatum, binoun kid;navamul teitan mo idibek, ilana,“Tamwey, kukin wululay tasiyas

Page 75: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 13:2 72 Mak 13:21dakul bwanabweins, o bunsiyasbunatum bunamnabweins-wan.”

2 Iw to Yeisuw, ilana, “Bunsiyasbunatum bunuwkaveks bo bigulek-wes beikous. Nag kweitan dakulbises wakaban. Babaw-wan bigulek-wes beikous.”

Abes bibeg(Matiw 24:3-14; Luk 21:7-19)

3-4 Inoun in koy yagan Oliv, isin,ikin Yowbad nabunatum palatan-onises. Siyas Pita siney Yemes, Yon,Andiluw, tasiyas-wan asteivas moikatiganes Yeisuw, ilansa, “Asinavinbivages mawan? Sivinem bakakakinanatut abivatus towen, bukulivan mobakakakin youd tasiyas bisaps wad-aban pwepway. Kudibakem vaganbakakakin.”

5 Yeisuw mo isilamaw anilivan,idibakes tasiyas, ilana, “Kuvnaseimiy;awoum teitan gamag bikatidavimiy.

6 “Tage babaw gamag biweis, mobilansa, ‘Yey-aya!’ mo bikatidavisbabaw gamag, bidokes kid Kelis.

7 “Tage igaw mo bukuliganes bula-gan naviy, naviy mwasanin kadilakus,mwasanin kadiveiyov. Bukuliganes,awoumbeivag amipwayat. Bo bivagesmawan, tage nakabiyokous tut igaw.

8 “Igaw bod mwasanin bikanaviyswasigeis bod mawasanin, venmwasanin bikanaviys wasigeis venmwasanin. Nik beinik ven mwasaninwaseg. Gamag bikamates moun.Bisilamaw mawan simoumouvitkalamwey, tage watibwelon tut mobivakaein singay.

9 “Kuvnaseimiy; igaw mo biy-ateleimiy takaleiwag wamites, osinagog wanuwan biwaweimiy, vatulwaseg, o peinan agugwamag yakamiybo bitamnaweimiy wamtes siyasgabman sisiyas guyawaw, mapunalivan bwanabwein mo bukusekes.

10 “Tage wanmugwana bukuk-wawes livaneig bwanabwein ku-nawes, kugeiguys vena babawwasigeis. Nakabiyokous tut igaw.

11 “Avei-tut bitokeimiy bukuneissilmanin yatal, awoum kuninuways

aveiyag bukulivanes, tage tut towenaveiyag bikamat waninoumiy bukuli-vans mawan. Yakimiy amilivan nag,tage Yowbad Kululuwan anilivan.

12 “Tut towen wamatads tuwan tei-tan biyatel vagan beiweiys bwadan, otimes biyateles vagan beiweys nitun,o gamagal gog bitamanaws mo biya-gages beiweiys timsiyas o insiyas.

13 “Gamag babaw mo bikam-liweimiy peinan agugwamagyakamiy. Tage bweina kwaptuleimiy;igaw nakabiyokous tut wasegmwamovamiy mo bukubanes.

Singay abes bigeg(Matiw 24:15-28; Luk 21:20-24)

14 “Igaw mo bukukines takalbalebsingay bitet ven bwaboum waseg.(Kal bivin mo bikakin silawun livantowen.) Kukines, magat Yudiy bukus-esus, kadiloka kusawls kuneis wakoy.

15 “Kukin kal bisesuna wapwasiw,kadiloka bisawl, awoum biyoubawbeisew bikow nawliyoug; awoum.

16 “Kukin kal iwwotet wabag,awoum beiyum bikow anakweim;awoum.

17 “Tut towen wamatads siyasnakakudapoms bigeg abes sisiyassiyas nivvasus nitsiyas.

18 “Kuntougis Yowbad, awoum gebukusawls bulbweilim anatut loulunwaseg.

19 “Igaw tut towen beim, singayagamag abes bibeg. Kweiboug Yowbadniginbuniyay nag mawan. Bweilimbabaw nag mawan. Nagein nagmawan. E, tut towen beim singayagamag abes bigeg, tage nag vayuweinbiwgow.

20 “Magat daGuyaws nag bigidemyam mwasanin, adok babaw gamagbikankanigs beikous. Tage peinanbo ikatigik nagamag mwasaninbikatimoves, mapuna bibob yammwasanin.

21 “Tage tut towen wamatads,kukin kal bilivan, bilana, ‘KukinesKelis towen-one,’ o bilana, ‘Towen-an nises’, awoum kusimounids.

Page 76: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 13:22 73 Mak 14:6-722 “Igaw bisaps yaweid Ke-

lis mwasanin, o yaweid palopitmwasanin, bikatidavis gamag.Mulin nimes bivages tawtoun mobikatidavis gamags. Magat kadilokesmo bikatidavis Yowbad angamagtasiyas nilivnakes.

23 “Kuvnaseimiy; peinan bo akati-boug nuwamiymo kukwakins aveiyagbukulivatus tut wanakougwaw.

Gimgilitoun beiyum beim(Matiw 24:29-31; Luk 21:25-28)

24-25 “Tut towen wamatads, abessingaya bigeg, kalas biladadub, otibukon bikayus mititeilin. Siyas wu-tun walbalab bikalkalouws. Aveiyagtawtoun nises walbalab mo beigwey.

26 “E, mo bukukineigs Gimgilitounyey baw, lov waseg, son guntawtouno mititeilig avakaein.

27 “Mo bakayeb guntakayobsbikatinakus agugwamag tasiyasmeinoy nimeis ven katanok katanokwadaban pwepway.

Yaveinun biyasus(Matiw 24:32-35; Luk 21:29-33)

28-29 “Yaveinun waseg kabebaykweitan nises. Igaw biyasus mobukukwakins, bukulansa, ‘Wuwalbisilamaw.’ Yakamiy mawan,bukukines youd tasiyas mo bukuk-wakins kakita mo bayum baw.

30 “Mounid adibakeimiy gudwou-vaws yakamiy, igaw bukusesus ee...mo bukukines youd siyas babaw.

31 “Libalab son pwepway beikoustage agulivan nag beikous.

Nag takakins avei-tut(Matiw 24:36-44)

32 “Yam towen nag takakins. Nagtakakins gaboug o kwayav o bougadok. Nag takakins. Yowbad natunyey nag akakin. Tamag anmwanetikakin.

33 “Kuvnaseimiy, kulalals. Nag kuk-wakins asinavin bayum bam.

34 “Nagein mawan teitan gamagbein bitavin palatan, tage inagamagbimtakavates inaven. Tamwey towenbisekes siwotet kweitan kweitan;

tamtakavatein gog koukwed bidibekbilana, ‘Kwaymateig ga bayum.’

35 “Kukwayamatsa beibwein.Nag kukwakins asinavin bunatumtanuwagan beiyum, adok kwayav,adok watapwan boug, adok walalayis,adok gaboug. Nag kukwakins.

36 “Awoum kumasis kwangagays,mata ge bilabuboleimiy geg.

37 “Adibakeimiy, o babaw gamagbadibakes mawan, ‘Kwaymateigsbeibwein!’ ”

14Sivines beiweiys Yeisuw(Matiw 26:1-5; Luk 22:1-2; Yon 11:45-

53)1-2 Igaw akweiy yam mo Kaltuwon

Sigeilin bisagals, makava bledbeikams. Tage tanuwges lunsituwavek sisiyas takatimlakeinskaleiwag sivines kid beiweiys Yeisuw,idokes kid anmwaneta bibanes mobiyousis; mapuna ilansa, “Awoumbitayousis sagal wanuwan, mata gegamag bikayuses mo bikawpwanawsadok.”

Natan vin iptum kunun Yeisuw(Matiw 26:6-13; Yon 12:1-8)

3 Yeisuw gog nises Betaniy,ikamkwam wanbunatum toulepelteitan, yagan Saymon, mo natan vinisiw im, ikokew nabotol bwanabwein.Wanuwan nabotol tagon nises yagannad, maysan singay avakaein. Ikatuvnabotol, mo ilgubok kunun Yeisuw.

4-5 Mwasanin gog mo ivtokayslivan, idibakes sisiyas, ilansa,“Aveiyag wawun iyamkwen tagontowen? Kadiloka bitayamiyis,bitakow lakatutounkina,mobitavgentasekes tasiyas tasimavs.” E, singayaikawkunes manawen vin.

6-7 Yeisuw gog idibakes, ilana,“Deis! Awoum kutawyages manawenvin; nawotet singaya bwanabweinwaseg yey. Tasimavs tut babawsimiyas kusesus, asinavin sivinamiybweina bukulabes. Yey gog kweitan,nag simiy yey bitasesun-wan tutbabaw, nag.

Page 77: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 14:8 74 Mak 14:298 “Wotet towen ikadilok manawen

wasegmo niwtel waseg yey. Bo iptumwoug nanawan, silmanin alawag.

9 “Adibakeimiy igaw ven babawbigeiguys livaneig bwanabweinwaseg, mo nawotet manawen vinbilivanes vagan gamag babaw mobininuways.”

Yudas bisilkod Yeisuw(Matiw 26:14-16; Luk 22:3-6)

10Mtowengum-Iskaliyot yaganYu-das, Yeisuw navamul teitan, mo in-ekes siyas tanuwgwes lun situwaveks,sivinan kid bisilkod Yeisuw.

11 Iliganes Yudas anilivan, moikalin nuwes, ilivnakes namoneybisekes, maysan nawotet towen.Itam, mo ikayamat tut bwanabweinvagan basilkod Yeisuw.

Ikamkwams siney navamuls(Matiw 26:17-25; Luk 22:7-14, 21-23;

Yon 13:21-30)12 Yam towen bisilamaws makava

bled bikamkwams, o biwaweiysKaltuwon bulukwan, navamulidibakes Yeisuw, ilansa, “Nanoumyak, avanuy bakan bakakatineg vaganKaltuwon Sigeilin bitakams?”

13 Yeisuw iligen, ikayabes navamulasteiy, ilana, “Kuneis waven, bukuli-vatus taw teitan ikokew nakunasoup,kwabkunis taw towen.

14 “Kwabkunis, kukines avei-bwanbeisiw, kunekes tanuwagan bwantowen, kulansa, ‘Matovek ilana:Avanuy bwabwal mabunatum vaganbakakam Kaltuwon Sigeilin sigweygunavamul.’

15 “Mtowen taw mo bikatim-lakeimiy bukukines bunavakaeinwanuwan nabunatum, wanakaewnises, bo ikatinages nanawansilmanin amkwam; towen wasegkuvages kads.”

16 Navamul asteiy inounas ineiswaven ibanes taw towen ibukunis,mo ibanes bunatum mawana Yeisuwnilivnek, mo ikatinages KaltuwonSigeilin.

17 Kwayav waseg Yeisuw mo isapsiney navamul.

18 Isiws bunatum towen, isinisikamkwams, Yeisuw mo ilana,“Tawaw, tasilkodeig teitan sodsnitakamkwams.”

19 Iliganes tasiyas, singaya igegninous, tatanok tatanok idibakessitovek, ilansa, “Kal? Yey?”

20 Iw to Yeisuw, ilana, “Yakamiysinwatan amiteiy. Teitan yakamiygog tasilkodeig soug kasow amabledwanuwan loutan.

21 “Gimgilitoun yey banoy kedtowen Bukitab nilivnek, tage mtowentasilkodeig singay kalbaleb bilivet.Magat inan nag bikop bo bwein,togo bo ikop, imligamag mo singaykalbaleb bilivet.”

DaGuyaws inakamkwam(Matiw 26:26-30; Luk 22:15-20; 1

Kolinit 11:23-25)22 Igaw ikamkwams, mo ikow bled

kweitan, ikulul, ikalin nuwan Yowbadwaseg, ikiv, isekes navamuls, ilana,“Kukwawes kukwams, peinan woug.”

23-24 Wankuyeim mo ikow kwavig,itapwaloul, isekes, imoums asibabaw-wan; mo idibakes, ilana, “Towenbuyavig silmanin kaleiwag kweivaw,iwtawout pinamiy babaw yakamiy.

25 “Adibakeimiy nag vayuweinbamoum gleip sipinen ee... Tamagnakabkaleiwag waseg mo sipinenkweivaw bamoum.”

26 Ikams ikous, wous kweitan ikan-weles, mo isaps, ikatulags ineis wakoyyagan Oliv.

Ilivnek Pita bikayan(Matiw 26:31-35; Luk 22:31-34; Yon

13:36-38)27 Yeisuw mo idibakes navamuls,

ilana, “Babaw yakamiy bukuli-saweigs, peinan Bukitab nilivnekmamagina:‘Baweiy mtowen tamtakavatein sips,

mo bikatigayays.’28 “Wankuyeim bakit vayuwein mo

bamgwayeimiy bitaneis waGaliliy.”29 Iw to Pita, idibek natovek, ilana,

“Magat babaw tasiyas bilisaweims,tage yey nag.”

Page 78: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 14:30 75 Mak 14:5430 Yeisuw idibek, ilana,

“Adibakeimiy nagein, boug wasegbukukwayaneig sivatoun, mokolkolek beigel sivay nubweiggaboug.”

31 Tage Pita anilivan tawtounidibek, ilana, “Nag bakayaneim.Kukin bukumat, aditeiy soug yakbitamat.” Babaw asilivan mawan.

Yeisuw initoug ven Getsemaniywaseg

(Matiw 26:36-46; Luk 22:39-46)32 Inounas ines ven yagan Get-

semaniy, idibakes navamuls, ilana,“Kusinis towen, yey ban anitoug Yow-bad waseg.”

33 Itokes Pita, Yemes, Yon, asteivasineis palatan, mo singay igeg nanon,anpwayat seikwan.

34 Idibakes, ilana, “Singay igegnanoug. Bo bakanig adok. Kusesustowen kukwaymateigs.”

35-36 Inoun in kadiyakus, imasiskantukov wapwepway, initougTaman waseg, idok kid bigidem youdkalbalebwamatan, kakita bo bilouvat,ilana, “Tamag, bo ikadilokeim youdababaw. Kuyamen agukwavig towen;awoum bamoum. Nanoug yeyawoum; tage nanoum yak kuvagmawan.”

37-38 Iyum inekes navamul bo ima-sis, idibek Pita, ilana, “Bo kumasis,ne? Nag kadilokeimiy tut kadilakus-wan kwaymateigs. Kwaymateigs ku-nitougs; mata ge bukusiws abiyokonwaseg. Ninoumiy waseg bukutaw-touns; nag gog, woumiy tougweys.”

39 Vayuwein mo in palatan initoug,anilivan mawan nilivan.

40 Iyum inekes, vayuwein bo imasis,peinan mites bo inanup. Nag ikakinsamawan bikatimapus aygan.

41-42 Sivtounun inoun, initoug,iyum, ilana, “Bo kumasis, kuyeiwas,ne? Bo deis. Datuts bo ikous. Teitangamag bo bisilkodeig Gimgilitounyey; tasiyas takalbalebs bo biyousigs.Kukits, tanounas; tasilkodeig boisap.”

Iyousis Yeisuw(Matiw 26:47-56; Luk 22:47-53; Yon

18:2-12)43 Igawa illivan, navamul teitan,

Yudas, isaps siney tasiyas takaweinspulut son new; peinan tammwayasbo ikayabes nimeis. E, tammwayassisiyas tanuwgwes lun situwaveksisiyas takatimlakeins kaleiwag boikayabes nimeis.

44 Tasilkodein bo idibakes kwei-tan sinap vagan bikakins kal Yeisuw,ilana, “Kukines kal bakamuloul soug,mtowen Yeisuw, kuyousis, kumtaka-vates beibwein.”

45-46 Mto Yudas iwek Yeisuw, ilana,“Kalin nuwag guntovek yak,” moivayams son. Tasiyas ikines, ituts,iweis, iyousis, itawtouns waseg.

47 Teitan gog nitet wadadan moikow napulut tanmunum, iweiynatouwat tanuwgwes lun sitovekavakaein, ibob teigan.

48-49 Yeisuw gog idibakes, ilana,“Mipulut minew kukokews, kuy-ousigs mawana tavveinaw yey.Yam katanok katanok Yowbadwanbunatum wamtamiy akatimlakesgamags, nag kuyousigs. Tage sinapmawan vagan bikamat livaneigBukitab waseg nilivnek.”

50 Inavamul babaw bo isawls, ili-sawes Yeisuw.

51-52 Natabwakun teitan anakweimmwayntanok nisikam, bisawl kid,tage bo iyousis; ilisow anakweimwanimes, sona mwadoyan mo isawlin.

Yatal(Matiw 26:57-68; Luk 22:54-55, 63-71;

Yon 18:13-14, 19-24)53 Itokes Yeisuw binawes tanuwg-

wes lun sitovek avakaein wamatan,biyateles. Ikatuyouns nimeis babawsiyas tanuwgwes lun situwavek,sisiyas tammwayas, sisiyas takatim-lakeins kaleiwag.

54 Pita anmwanet ibwakun kadi-veiyov, nag in walisis, isap tanuwg-wes lun sitovek avakaein wanven, moisinis siney tasiyas tawwotets, ika-munuws wakov.

Page 79: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 14:55 76 Mak 15:655 Iyatals. Tanuwgwes lun

situwavek sisiyas tammwayas babawiyateles Yeisuw vagan kid bikati-mates, tage silawun nag ibanes.

56 Iyyatals, gamag babaw asilivanyaweid-wan, peinan asilivan nag ila-tanes.

57-58 Iyyokons ee... tayyaweidsasteiy mo itamanaws, ilansa,“Yakamey nakaligen anilivan mam-agina, ‘Yowbad nabunatum towengamag niwlules, yey bo bagulek,ikous, kweitoun yam mo bawlulavaw,tage nag namag bawlul.’ ”

59 Ilivans mawan, tage asilivan nagilatanes katanok-wan.

60 Wankuyeim tanuwgwes lunsitovek avakaein mo itamanawwanuwein, wamatan Yeisuw, ilana,“Nag aveiyag bukwatimop, ne?Aveiyag silawun asilivan tasiyas?”

61 Yeisuw gog isesuna ikkapay.Vayuwein ikatigan, ilana, “Tabtayakoum Kelis, Tamwey bwanabweinnatun yak, ne?”

62 Iw to Yeisuw, ilana, “O, mawan.Igaw bukukineigs Gimgilitoun yeybassin Tatawtoun wanakatay, mobam libalab lov-nen waseg.”

63-64 Tanuwgwes lun sitovekavakaein ikapasal nuwan, iksigebanakweim, ilana, “Nag sivinads teitangamag bikamtel ansinap kalbaleb;peinan bo taliganes anilivan kalbaleb.Aveiyag bitavages?” Babaw itams,ilansa, “Kadiloka bitaweiys.”

65 Mwasanis mo igusus, ilumwesmagin, iwaweiys, ilansa, “Kulivanmawana palopit yakoum.” Igawaiwaweiys, siyas tawwotets mo itokesYeisuw, ineis.

Pita ikayan(Matiw 26:69-75; Luk 22:56-62; Yon

18:15-18, 25-27)66-67 Pita igawa nises wamatan

bunatum, tanuwagan lun natouwatkudavin natan inek Pita, ikinikamunuw kov, iwtus, ilana, “Adokyakoum-vak soum gum-NasaletYeisuw yakoum, ne?”

68 Ikayan, ilana, “Nag. Nag akakinaveiyag kulivan.” Mo inoun inwadunan ked.

69 Vin manawen ikin, idibakestasiyas nitatos, ilana, “MtowenYeisuw nagamag teitan.”

70 Vayuwein Pita ikayan. Tutkadiyakus wankuyeim siney nitabal-awaws idibakes Pita, ilansa, “Mounidyakoum Yeisuw nagamag teitan,peinan gum-Galiliy yak.”

71 Iw to Pita, ilana, “Nag. Awoumbayaweid; Yowbad beiweig. Nagakakin gamag to nukulivan.”

72 Ilivan ikous, kolkolek mo igelsivay. Pita iligen, inuw Yeisuwanilivan mamagina, “Sivatoun buk-wayaneig mo kolkolek beigel sivay.”Anilivan nilivnek mawan, inuw Pita,anmwasin mo ivalam.

15Iyateles Yeisuw, Paylat wamatan(Matiw 27:1-2, 11-14; Luk 23:1-5; Yon

18:28-38)1Walalayis-wan tasiyas tanuwgwes

lun situwavek sisiyas tammwayas,sisiyas takatimlakeins kaleiwag,tasiyas tababaws mamagina konselsillivans bo idumwal ninous katanok-wan, mo iyawanis naman Yeisuw,itokes, inawes Paylat wamatan.

2 Mtowen Paylat ikatigan, ilana,“Tabta min-Yudiy siking yakoum?”

Yeisuw ilana, “Mawan amlivan.”3 Tasiyas tanuwgwes lun situwavek

iyateles Yeisuw, asilivan babawwaseg.

4 Vayuwein mo Paylat ikatigan,ilana, “Nag bukwatimop, ne? Li-vaneim babaw illivans.”

5 Tage Yeisuw nag ikatimop anili-van, ikkapay-wan, Paylat ikin, boisunasun nanon.

Bo beiweiys Yeisuw(Matiw 27:15-26; Luk 23:13-25; Yon

18:38–19:16)6 Sagal towen waseg Paylat bilik

tasiwun deil teitan bein wamnat, kalsivines gamags.

Page 80: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 15:7 77 Mak 15:337 Bweilim katanok katanok mawan.

Teitan gamag yagan Balabas niseswadeil, kweiboug siney tasiyastapiyaveins gabman nakaleiwagivvatays waseg gabman natouwatsmo iweiy gamag.

8 Babaw gamag inekes Paylat,ilansa, “Tab bukulik tasiwun deil, kalbakalivan, bisap, mawan mukwalei-wag nukuvvag bweilim babaw.”

9 Iw to Paylat, ilana, “Tab sivinamiymin-Yudiy miking balik beiw, ne?”

10 Paylat gog ikakina antameiliwYeisuw tasiyas tanuwgwes lunsituwaveks, to niyateles.

11 Tage tasiyas tanuwgwes lun boitateiys ninous gamag babaw, igawmo bikavtagis kid Balabas yagan va-gan bilik beim wamnat. E, ilivansmawan.

12 Vayuwein mo Paylat ikatiganes,ilana, “Aveiyag banuwek mtowenmiking min-Yudiy yakamiy?”

13 Vayuwein iwaks, ilansa,“Kuweiys waklos, beimat.”

14 Iw to Paylat, idibakes, ilana,“Aveiyag ansinap kalbaleb?”

Tasiyas gog singay iwkuwaks,ilansa, “Kuweiys, kuweiys!”

15 Paylat bo itam wasigeis gamagbabaw, ilik Balabas, o idibakes bi-waweiys kid Yeisuw, vatul waseg,mo bikatikavates bikayagweg waklos,bikanig.

Tasiyas takanaviys iyages Yeisuw(Matiw 27:27-31; Yon 19:2-3)

16 Tasiyas takanaviys mo itokesYeisuw inawes ilaksiwus wasibuna-tum bunavakaein, idawes sisiyastakanaviys babaw bimimeis.

17 Imeis, ikawes kweim bwabwel,ivaskoumis; ikous mo ikawes vatulkulikoul, ikwanis wakunun maginaanapay.

18 Ikous, mo illivansa mav, ilansa,“Kalin nuwem, min-Yudiy siking yak-oum.”

19 Amweilok ikawes, iwaweiyswakunun, igusus, ikululs wamatan.

20 Isibawes ikous, inisis may-nawen kweim bwabwel, ivaskoumis

anakweim tonen, itokes inawes vaganbeiweiys waklos.

Iweiys Yeisuw waklos(Matiw 27:32-44; Luk 23:26-43; Yon

19:17-27)21 Itokes Yeisuw, inounas waked,

ilivatus Saymon meinoy wanawoudneim; gum-Saylin towen nitun asteiyAlekisan son Lup. Ilivatus Saymon,idibakes, ilansa, “Kukew anklos tawtowen.”

22 Itokes inawes ven Golgot. Gol-got takativini bein aga-Muyuw, Bus-abwes.

23 Isekes beimoum wayn son mul,ipiyev.

24 Ikous mo ikatikavates, ikayag-weg waklos. Ikokews anakweim,ikalawages; ilaves kweitan youdbikines kid kalisiy bikawes asikweimtatanok tatanok tasiyas.

25 Ikatikavates gaboug, kalas ital-galag.

26 Ileles nakalbaleb, isenas waklosmamagina, “Min-Yudiy siking.”

27 Asteiy sisiy Yeisuw ikatikavateswasklos, tavveinaws, teitan wanaka-tay, teitan wankimaw. 28 (-)

29-30 Tasiyas gog inounas waked,itawyages, asilivan kalbaleb, ilansa,“Yakoum tagulekwein Yowbadnabunatum, ne? Kweitoun yam kidbukuwlulavaw, ne? Kubus wakloskum; kwatinabweim tatoneim.”

31-32 Tasiyas tanuwgwes lun sisiyastakatimlakeins kaleiwag illivans, isse-baws, ilansa, “Bo ikatinabwes gamagmwasanin, ta-mawan bikatinob tato-nen. Magatmtowen Kelis, min-Yisleildakins, kadiloka beibus waklos beim,bitakines mo bitasimounids.”

Siney-vak igawa nikayagwegswasklos, itawyages Yeisuw.

Yeisuw imat(Matiw 27:45-56; Luk 23:44-49; Yon

19:28-30)33 Yam towen yanay bo iladadub

ven, idadub ee... kalas itageg, moikamnat.

Page 81: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 15:34 78 Mak 16:834 Kalas itageg, Yeisuw iwak, aygan

avakaein, ilana, “Eli, Eli, lamasabak-taniy.” Takativini gog bein aga-Muyuw “GunaYowbad, gunaYowbad,aveiyag wawun nukulisaweig?”

35 Iliganes mwasanin siyas nita-balawaws wadadan, ilansa, “Bo idowIlaytiy beim.”

36 Teitan gog isawl in, ikow yotout,ibes kayal matan, isow wayn yayanwaseg, iyasel binek Yeisuw wadonbeimoum, ilana, “Beitay wouds,bitakines ga beim Ilaytiy mo binib.”

37 Ikous, Yeisuw iwak, ayganavakaein, mo ikanig.

38 Maynawen kweim nisilbwedpalakakit wanuwan Yowbad nabuna-tum, mo isiled, isilamaw wanakaewin watinow, ivag mwayney.

39 Takalikay towen nitamanaw wa-matan Yeisuw, iligen aygan avakaein,ikin ikanig, ilana, “Mounid taw towenYowbad natun.”

40-41 Vinay gog kadiveiyov nita-manaws ikakins, vinen-Magdal ya-gan Meliy, son valeyin manawennitun Yemes takakit son Yusitos,sisiy Salom. Kweiboug Galiliy wasegvinay tasiyas ibukunis Yeisuw ivaka-mus. Tasiyas sisiyas vinay mwasaninnimeis Yelusalem, itamanaws ikakins.

Itakus Yeisuw(Matiw 27:57-61; Luk 23:50-56; Yon

19:38-42)42 Kwayav waseg mo ikatinages sil-

manin sagal nubweig Sabat.43 Gum-Alimatiy nises yagan

Yosep, min-Yudiy sitakaleiwag teitanbwanabwein, nikaymet Yowbadnakaleiwag beim. Kwayav yam towenmtowen Yosep ikapwapout, inekPaylat, bintoug won Yeisuw vaganbikow binow bidibwen.

44 Mtowen Paylat idoki singaynuwanaw ankanig Yeisuw, idownatakalikay; im ikatigan, ilana,“Tabta mtowen Yeisuw bo nikanig,ne?”

45 Itam, ilana, “O!” mapuna Paylatitam Yeisuw won vagan Yosep bikow.

46 Mtowen Yosep in igimwel may-natan kweim pwapwakaw, imey, moibwiy Yeisuw waklos, imey watinow,mo isumweil won, kweim to pwap-wakaw waseg. Ikous mo ikow inowisen wakalawag. Alawag towen neit-eiys takunumwan. Dakul avakaeiniyatpinis in ikatibwed wadon leg.

47Vinay asteiy ikines alawag towennisenas, vinen-Magdal yagan Meliy,son valeyin, Yusitos inan.

16Yeisuw ikit vayuwein(Matiw 28:1-8; Luk 24:1-12; Yon 20:1-

10)1 Wankuyeim, Sabat ikous, vinay

asteitoun igimweles tagon binaweskid biptumis Yeisuw won. Tasiyasvinen-Magdal yagan Meliy, valeyinYemes inan, sisiy Salom.

2 Sabat ikous, kweivaw yam,walalayis ikanakons inounas, bilak-wanes kid alawag; kalas bo neipel.

3 Illivans sisiyas, ilansa, “Kal biy-atipin dakul towen nisilbwed wadonleg vagan bitasiws?”

4 Ilivans mawan mo itamnawesmites, ikines nanawan bo iyatpinnises wadadan leg; singay avakaeindakul towen.

5 Iweis tasiyas, isiws wanuwanalawag ikines toubwat teitan nisinwaskatay, anakweim pwapwakaw.Ikines mo ivag aspwayat.

6 Mtowen taw idibakes, ilana,“Awoum beivag amipwayat.Kunineivs gum-Nasalet Yeisuw,neimat waklos. Bo ikit. Bo nein.Kukines nakabmasis makaw-wan.

7 “Kuneis kudibakes navamuls sisiyPita, kulansa, ‘Bo bimgwayeimiybein waGaliliy, kuneis waGaliliy mobukukines, mawan nidibakeimiy.’ ”

8 Isaps tasiyas, isawls, ilisawesalawag, itatat wous, singay isom ni-nous. Nag ikamteles teitan gamagwaseg, peinan aspwayat.

Vinen-Magdal ikin(Matiw 28:9-10; Yon 20:11-18)

Page 82: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Mak 16:9 79 Mak 16:209 [Sabat ikous, iyam nen bo

ikit Yeisuw, wanmugwana isapwaseg vinen-Magdal, yagan Meliy,kweiboug nikayeb yeiluw teinimteiy niyagages. Manawen ikin,inoun, inekes Yeisuw nagamag igawanivvalams.

10-11 Meliy ilana, “Bo akin Yeisuwsona mwamovan nises.” Tasiyas ili-ganes, tage nag isimounids.

Asteiy ikines(Luk 24:13-35)

12-13 Wankuyeim nagamag asteiyikines Yeisuw ankakin kweitan, igawinounas bineis wanawoud. Ikines,iyums idibakes sisiyas, tage nag isi-mounids.

Navamuls bo isekes siwotet(Matiw 28:16-20; Luk 24:36-49; Yon

20:19-23; Wotet 1:6-8)14 Wankuyeim navamul sinwatan

tatanok, ikamkwams, mo inekes.Ikines, ilana, “Keikay gamag,takakons yakamiy. Gamag mwasaninbo ikineigs, idibakeimiy, tage nagkusimounids.”

15-18 Ilana, “Kuneis vena babaw,kugeiguys, kusekes livan bwan-abwein, gamag tatanok tatanokwasigeis. Kukin kal bisimounidbibaptays mo Yowbad bikatinob;kukin gog nag, Yowbad mo bikamtan.Tasiyas bisimounids mo biwotetstawtoun; yagag waseg bikayabesbwagaw; kaeig kweitan kweitanbillivans; mwatet biyousis wanimes;o pwatuw beimoums nag biyagages;bisenas nimes takatouns wawous mobeibweins.”

Imwen in walbalab(Luk 24:50-53; Wotet 1:9-11)

19 SiGuyaw mtowen siney illivansikous, mo imwen in walbalab, isinYowbad wanakatay.

20 Tasiyas gog mo ineis ven babawigeiguys, siGuyaw ilabes, siwotet moitawtoun singay. Gamag ikines taw-toun siwotet mo isimounids asilivanwaseg.]

Page 83: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 1:1 80 Luk 1:23

LUKNakabsilamaw

1 Kalin nuwag yakoum Tiyopil.Peinanbabawgamagbo isilamawsmoileles livanen Yeisuw inawotet niwtelwasigeis yakids.

2 Peinan wanmugwana mwasaninbo nikines wamtes, mo ikawes liva-nen Yeisuw, isekemas yakamey.

3-4 O yey-vak tut babaw aligenlivan towen, asisawena oko ayakous,mo nanoug alana, “Adok bweinabalivkaes livan babaw, basen muletwaseg, beiw bukukin, guyaw yakoumTiyopil.” Bukuvin vagan bidumwalnanoum mo bukusimounid wasegsinap towen nikatimlakeims.

Elisabet bikop natun5 Tutan min-Yudiy siking yagan

Elod, tanuwagan lun teitan yaganSekaliy. Nakwav yagan Elisabet, man-awen Elon delen. Tasiyas tanuwgweslun dal kweitan kweitan. MtowenSekaliy Abiy delen.

6 Mtowen Sekaliy son nakwavasisinap didumwal wamatan Yowbad.Yamkatanokkatanok ivnasesYowbadnakaleiwag babaw, iyakousis.

7 Tage nitus nag, peinan Elisabetvinakal bo ivnavek, o namwam boitovek.

8 Tasiyas Abiy delen, anatut wasegiwteles lun Yowbad wanbunatum.

9 Peinan sikikun mawan, kwei-tan youd ilavesa mav mo iton yaganmtowen Sekaliy; mo ikow nawotetkweitan, mamagina isiw in Yowbadnabunatum wanuwan, igob gewuw,manisin simasim seikwan.

10 Gamag meivek-wan watoulanbunatum ikululs ininitougs wasegYowbad, peinan bo tutan gewuwbeigabs.

11 Mo Yowbad natakayob teitanisap waseg Sekaliy, itoun nakabeigabgewuw wanakatay waseg.

12 Mtowen Sekaliy ikin, iyownuwan, anpwayat seikwan.

13 Mtowen anelos mo idibek, ilana,“O Sekaliy, awoum beivag ampwayat.Yowbadbo iligenmukwanitoug,muk-wav Elisabet bo bikop nitumiy, mobukudok yagan Yon.

14 “Yakoum bukumwasaw seikwansimwey babaw gamag bimwasaws,mukwav inakopway waseg bikop ni-tumiy.

15 “Mtowen natum bo bitawtounwamatan Yowbad. Nag beimoumwayn o tawtoun yevagam, nag. Avei-tut inan bikop, Yowbad Kululuwanmo binek gwad towen, son bisesbisigeg.

16 “Mtowen bo bileb min-Yisleilmwasanin mo bikanavin ninous,beiyum binekes siGuyaw Yowbad.

17 “Peinan bo bikanow daGuyawsaygan, biwotet Kululuwan tawtounwaseg, mawan Ilaytiy kululuwan. Bi-vag timsiyas ninous bikanavin mobinekes gamagal; o tasiyas takap-idabs bikanavin ninous mo bisinapsmawana tadidumwals. E, natum ina-wotetmawan, vagan bikabutus inaga-mag silmanin Yowbad inawotet.”

18 Iw to Sekaliy idibek anelos,ilana, “Amawan bakakin amlivantowen mounide? Peinan bo atovek,o gunakwav bo ivnavek.”

19 Anelos ikatimop anilivan,ilana, “Yey Gebliyel, tut babawnatitamanaw wamatan Yowbad. Boikayabeig nam adibakeim bulagantowen bwanabwein.

20 “Peinan nag kusimounid wasegagulivan, bo bukusesuna mamag-ina gumugum yak. Bukusesunaee... anatut youd towen nalivnek;wankuyeim mo bukulivan.”

21Gamag tasiyas ikayamats Sekaliy,idokes aveiyag wawun inayouviywanuwan bunatum.

22 Ikayamats ee... mo isap. Ta-mawan bilivan; mo ikakins mtowennikin kweitan youdwanuwanYowbadnabunatum; anilivan bogo naman-wan; wadon nag mawan bilivan.

23Mtowen Sekaliy ises iwwotet ee...yam towen iyakous nawotet, mo iyumin wanven.

Page 84: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 1:24-25 81 Luk 1:5324-25 Wankuyeim nakwav Elisabet

mo isum, nises wabunatum kweinimtibukon; mamagina bo issowmwabunatum, ilana, “Yowbad inawotetmawan. Bo ikalin nuwan yey.Gamag nivtokeigs livan vinakal yey,agumwasin; nagein gog bo iyakous.”

Meliy bikop natun26-27 Kweinim tibukon ikous, iton

kweivaw, mo Yowbad ikayeb anelosGebliyel in Galiliy, ven yagan Nasalet.Inek nakubukwab nagtabod nibokesbeivay kid son taw Yosep, Deibid de-len.Nakubukwab manawen yagan Meliy.

28 Mtowen Gebliyel inek Meliy,ilana, “Kalin nuwag! Yowbad soumyakoum, ilabeim.”

29 Manawen anpwayat singay; in-inuway seik aveiyag silawun livantowen.

30-31 Iw to anelos, ilana, “Meliy,awoum beivag ampwayat. Yowbadbo ikalin nuwan yakoum. Igaw mobukukop natum kudataw. Ikous, mobukudok yagan Yeisuw.

32-33 “Mtowen bo bitawtoun.Gamag bidokes ‘Tatawtoun YowbadNatun.’ DaGuyaws Yowbad bo bisekinakaleiwag tawtoun, peinan tabunDeibid inakaleiwag; mo bikaleiwagYekob delen wasigeis. Nakaleiwagbises bisigeg.”

34 Meliy ikatigan anelos, ilana,“Amawan basum, peinan ta-ivag gu-namwan.”

35 Iw to anelos, idibek, ilana, “Yow-bad Kululuwan biwekeim, Yowbadnatawtoun waseg bisekeim. Ma-puna bukusumnatum, gamagbidokesgwad to takamnat, Yowbad Natuntatonen.

36 “Tage veiyoum Elisabet bo iv-navek mo isum, natun kudataw niseswanuwan. Idokes kid vinakal man-awen, tage neisum kweinim tibukonkatanok waseg.

37 “Peinan Yowbad waseg, youdbabaw bo kadilok.”

38 Meliy iligen ikous, mo itam,ilana, “Bwein. Yey Yowbad natouwat

yey. Bweina bivageig mawan nukuli-van.” Anelos towen mo ilisow, inoun.

Meliy inek Elisabet39-40 Tut towen Meliy mo ita-

manaw, inuwanaw, inoun in koyakoy,ven kweitan wawnuwan Yudiy, isiwin wanuwan Sekaliy nabunatum,imulouls son Elisabet.

41-42 Elisabet iligen Meliy anilivanikous, natun mo ivatay wanuwan,Yowbad Kululuwan mo inek man-awen Elisabet, aygan avakaein, ilana,“Singaya namwasaw yakoum. Vinaybabaw isimwasaw nag mawan yak-oum. Natum nukusum singay bwan-abwein.

43 “Aveiyag wawun Yowbad nisi-wyoubug mo kumekeig, daGuyawsinan yakoum?

44 “Nukum, aligen aygammo natugivatay wanuwag, peinan bo imwasaw.

45 “Singay tammwasaw yakoumpeinan kunamis vagan bikamat youdtowen Yowbad nidibakeim.”

Meliy iyakawn waseg Yowbad46 Iw to Meliy, ilana,

“Kululuwag iyakawn waseg Yowbad.47 “Singay amwasaw, peinan takati-

naweig Yowbad.48 “Peinan bo inuway tasimav na-

touwat yey.Wankuyeim gamag babaw mo

bidokeigsnammwasaw yey, bweilim katanok

katanok waseg.49 “Towen Tatawtoun, singaya bo il-

abeig; yagan tonen kamnat.50 “Bo inok nuwan tasiyas nigigoulus;

wankuyeim nitsiyas o tibsiyasbo mawan.

51 “Naman tawtoun waseg bo itakay-way.

Bo ikatigulekwes tasiyas takay-pamweins sinap.

52 “Bo ikatigulekwes sikaleiwagtasiyas tatawtouns;

o tasiyas tasimavs bo iyamwenes.53 “Tasiyas asimoun bo isekes kaeis

bwanabwein, beikams bika-muweips.

Page 85: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 1:54-55 82 Luk 2:1Tage bo ikayabes guyawaw, asimoun

waseg iyums.54-55 “Bo inuway anilivan bwein ni-

dibakes tammwayas, tasiyasEbelam

siney delen yakids, tut nag beiyakous.E, bo inuway anilivan, inok nuwan,ilabeids min-Yisleil yakids.”

56 Meliy ilivan ikous; asteiy nisesusson Elisabet; adok kweitoun tibukon,mo iyum in wanven.

Elisabet ikop natun Yon57 Manawen Elisabet nises ee... tu-

tan bo itup mo itapoy naman, natunkudataw.

58 Ansinvalam sisiyas taliven moiliganes bulagan Yowbad nasiwayoubavakaein waseg Elisabet, inekes, sisiyimwasaws.

59-60 Yam kweinim ikous, kwatou-nun yammo inekes vagan bibwabwesmomwan gwad; bidokes kid yaganSekaliy, mamagina valeyin taman;tage inan igidem sikaleiwag, ilana,“Nag. Tadokes yagan Yon.”

61 Iweis tasiyas, ilansa, “Aveiyagwawun? Nag ivag amigamag teitanyagan Yon, bukudokes valeyin.”

62 Mo ilivates nimes waseg, ikati-ganes taman, avei-yeg waseg bidokesyagan gwad towen.

63 Taman towen sivinan buk; isekesmo ilel mamagina “Yagan Yon.”Ikines, bo isom ninous.

64 Ilelel ikous, mo ikapwagegwadon, ilivan, iyakawn wasegYowbad.

65 Bo iyow nuwes tasiyas; bu-lagan illivans ven babaw koyakoywawnuwan Yudiy.

66 Asibabaw iliganes, ininuways,ilansa, “Gwad towen aveiyag mobimlavag?” Peinan Yowbad son gwadtowen, ilileb.

Sekaliy ilivnek livanen Yon67 Yowbad Kululuwan mo inek

taman Sekaliy, ilivnek sinap, ilana:68 “Min-Yisleil yakids bitayakawns

waseg daGuyaws Yowbad,peinan bo ilakwaneids nagamag

yakids,

ikatinabweids.69 “Natouwat Deibid delen teitan bo

isekeids takatinabweids.70 “Kweiboug Yowbad nilivnek waseg

asilivan inapalopits tatonen.71 “Anilivan mamagina bikatinab-

weids;awoum tasiyas nikamliweids biya-

gageids.72 “O binok nuwan, peinan nilivnek

wasigeis tammwayas.Bo inuw anilivan towen mounid.73-75 “Anilivan mounid towen nisek

tabuds Ebelam,itam vagan bikatinabweids.Awoum tasiyas nikamliweids biya-

gageids;mapuna beiyakous adpwayats,o bitakanawes aygan, wasegadsinaps didumwal, bwanabwein,

yamkatanok katanok.76 “O gwad yakoum, igaw gamag mo

bidokeims‘Yowbad Tatawtoun inapalopit yak-

oum.’Peinan bukumgwey; inaked bukuvag

beibwein.77 “Bukwatimlakes inagamag mo

bikakins nakatuneib waseg,peinan biwid asisinap kalbaleb,

binumlev.78-79 “Towen Yowbad inasiwayoub

bwanabwein beinoy walbalabbimekeids,

mamagina lalayisbeim mititeilin waseg bimteilids,o bimteilis kid tasiyas tadadubs,

tasiyens kabkanig walasin,mo bikatimlakeids niwal kidenen.”

80 Gwad towen bo itawbwat, boivakaein, kululuwan bo itawtoun,misik wanawoud ee... anatut wasegmo ikamat wasigeis min-Yisleil.

2Meliy ikop natun Yeisuw(Matiw 1:18-25)

1 Gwad towen Yon igaw kakit,king avakaein yagan Sisal Ogoustos

Page 86: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 2:2 83 Luk 2:25-26mo ikaleiwag mawana gabman, va-gan bileles yiges gamag babaw, venmeiveka wasigeis.

2 Inakaleiwag towen wanamug,anatut mtowen Kwilinis nikaluwegven yagan Siliy.

3 Sisal ikaleiwag ikous; mo inounasgamags meivek-wan, ineis wasiventatineis, silmanin yiges bileles.

4-5 Yosep-vak ilisow ven Nasaletwawnuwan Galiliy, ikatulags ineisYudiy, Deibid inaven yagan Betelem,peinan Deibid delen mtowen; e, bilelkid yiges son nakwav Meliy, anku-dapom.

6 Asteiy nisesus Betelem, mo ilou-vat anatut bo nitup.

7 Nitup manawen, peinan ani-gavaw, mo ikop natun kudataw.Isumweil anakweim, isen wadawag,bulumakaw astavalel waseg, peinannag ivag aban wanuwan bunatum.Singay gamag babaw.

Tamtakavateins aleis sip inekesYeisuw

8 Ven towen tamtakavateins aleissip wanawoud boug waseg nimtaka-vates aleis.

9 Yowbad natakayob mo isapwasigeis, Yowbad inakamnat imteilven towen nisikes; mapuna ivagaspwayat.

10 Anelos towen idibakes, ilana,“Awoum beivag amipwayat, peinanbasekeimiy mwasaw livanen, simiyasmeiveka gamag.

11 “Nagein gog, Deibid inavenwaseg natan vin bo ikop mtowentakatinabweimiy, daGuyaws Kelis.

12 “Igaw bukubanes apwawnisumweilis anakweim nimmasiswadawag, bukukines mo bukuk-wakins mtowen Kelis.”

13 Ilivan ikous, nuwanaw mo in-ekes min-libalab singay babaw, ikava-sis Yowbad, ilansa,14 “Singay tayakawanes Yowbad wal-

balab;O niwal watinowwasigeis tasiyas tasi-

wayoubs.”15 Anelos tasiyas mo ilisawes, iyum

ineis walbalab, tamtakavateins aleis

mo illivans sisiyas, ilansa, “Kumeis,taneis Betelem, bitakines youd towennikamat, peinan daGuyaws bo ikamti-lakeids.”

16 Ilivanes ikous, nuwanaw ineis,ibanes Meliy son Yosep, sisiy apwawnimmasis wadawag.

17 Ikines ikous, mo ikamteles liva-nen gwad towen, peinan gum-libalabnikamtilakes.

18 Tasiyas tamtakavateins aleisikamteles asilivan ikous, o tasiyasniliganes bo isom ninous.

19 Tage Meliy isesuna, ininuwayyoud tasiyas waseg.

20 Tasiyas tamtakavateins aleismo iyums, iyakawns waseg Yowbad,peinan mawan gum-libalab anilivan,youd babaw ikines o iliganes mawan.

InawesYeisuwYowbadwanbunatum21 Yam kweinim kweitoun ikous,

mo ibwabwes momwan gwad towen,idokes yagan Yeisuw; peinan gum-libalab bo idok yagan kweiboug, inannag isum; igaw-wan.

22 Wankuyeim anatut bivkayesbikamnat mawan Moses nakaleiwag,mo ikopwes gwad towen, ikatulagsineis Yelusalem, inawes Yowbadwaseg.

23 Peinan Yowbad inakaleiwagwaseg anilivan nileles mamagina,“Igaw vin bikop natun kudatawanigavaw waseg, mo bakayus,kudokes ‘Yowbad angamag towen.’ ”

24 Mapuna ineis Yelusalem vaganbeiweiys man mwasanin, bigabussilmanin Yowbad, peinan inakaleiwagwaseg ilana, “Kuweiys kulitapipmwanay, o kukin nag, mo bwabunmungogewns mwanay.”

Simiyon anilivan25-26 Ven Yelusalem taw teitan ya-

gan Simiyon, tadidumwal, ansinapbwein. Ikkayamat anatut Yowbadbisiwyoubus tasiyas min-Yisleil va-gan beitay nuwes. Yowbad Kulu-luwan waseg taw towen, bo ikatim-lakay mo ikakin bisesuna ee... bikin

Page 87: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 2:27 84 Luk 2:49daGuyaws inaMesay Kelis, mo bikanigwankuyeim.

27 Yowbad Kululuwan imgweytaw towen mo inoun in Yowbadwanbunatum. Taman son inan boikopwes nitus mtowen Yeisuw, isiwswanuwan bunatum vagan bivagespeinan, mawan sikikun kweibougYowbad inakaleiwag nilel Bukitabwaseg.

28 Mtowen Simiyon im inekes, ikingwad towen, inup, iyakawn wasegYowbad, ilana:29 “MaGuyaw yak, o yey mutouwat,Tut towen amwasaw.Kukilaveig bakanig niwal waseg,Mawan nukulivan.30 “Peinan wamatag bo akin mtowentakatinabweids.31-32 “Inawotet nukwaluweg wamtes

gamag babaw,vagan bimteilis tasiyas igaw dadub,

tobwag ven wasigeis,mo bikakins tasiyas, bikamnats.Inawotet-vak silmanin yakawanan

mubodyakamey min-Yisleil.”

33 Taman son inan iliganes livanennitus, isom ninous silmanin.

34 Simiyon mo isekes anilivanbwanabwein, idibek gwad inan,ilana, “Peinan gwad towen ina-wotet igaw bikow, mo min-Yisleilmwasanin bikalivatows o mwasaninbitamanaws. O mwasanin bikinesnawotet mawana naman mulinYowbad, tage bitawyages.

35 “Yakoum-vak, woum bimouvit,singay bigeg nanoum. Tage mtoweninawotet vagan bitakakins ninousbabaw gamag.”

An ikin gwad36-37Palopit natan yagan An, taman

Panuwel, anakum Asel. Bo ivnavekasingay. Igaw naptabod isesuna ee...mo ivays son namwan. Asibweilimnisikes son namwan kweinim kweiy.Namwan mo ikanig. E, isesunanakwab ee... mo ivag anbweilimsinwanim sinwatoun kweivas. Nagilisow Yowbad nabunatum, ikikulul

wamatan Yowbad yam o boug, ip-sapos o ininitoug.

38 Anatut tasiyas sisiy nitus nimeis,mo isap manawen vin, ikalin nuwanwaseg Yowbad, o idibakes tasiyasmin-Yelusalem, ilana, “Gwad toweninawotet vagan bikatinabweids”;peinan tasiyas nikaymates teitangamag beim silmanin nawotet towen.

Yeisuw itub, ivakaein39 Tasiyas son nakwav iyakousis

youd babaw silmanin Yowbadnakaleiwag, mo iyums ineis Galiliywasiven Nasalet.

40 Yowbad ikalin nuwan waseggwad towen; bo itub, ivakaein boitawtoun, bo ivag nanon; bo ivag ansi-nap avakaein.

Yeisuw ilivan siney takatimlakays41 Taman o inan, asigulagul

bweilim kanatok kanatok inineisYelusalem silmanin KaltuwonSigeilin.

42 Yeisuw anbweilim sinwatankweiy, ikatulags ineis Yelusalem,mawan asigulagul kweiboug.

43-44 Sagal towen iyakousis,iyums ineis waked, tage nitus nisesYelusalem. Taman inan nag ikakins,idokes kid sisiy, peinan babaw gamag.Inounas ee... iboug, mo inineivstawlisiyas o sisiyas wasigeis.

45 Ininineivs bo nag, mo iyum-navaws ineis Yelusalem, ininevs ni-tus.

46 Ininineivs yam kweitoun, moibanes Yowbad wanbunatum, nis-esus ikkaypuls siney tasiyas takatim-lakays, iligen asilivan o ikatituganwasigeis.

47 Babaw gamag niliganes ansinapwaseg ikatimop asilivan, isomninous,peinan ansinap singay-wan.

48 Taman inan ikines, bo isomninous; inan mo idibek, ilana, “Natugyak, aveiyag wawun nukuvagemmawan? Soug tamam nakanineveim,ikubukub nuwem seikwan.”

49 Iwage, ilana, “Aveiyag wawunkunineveigs? Tabta kukwakins yeynases tamag wanbunatum?”

Page 88: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 2:50 85 Luk 3:1650 Tage tasiyas nag ikakins livan

towen nidibakes.51 Siney tasiyas mo iwloubus ineis

Nasalet, mtowen bo ikanaway ages;tage inan ininuway youd tasiyas sil-manin.

52 Yeisuw bo itub ivakaein, bo isi-nap. Yowbad ikalin nuwan, o gamagikalin nuwes waseg.

3Yon igeiguy(Matiw 3:1-12; Mak 1:1-8; Yon 1:19-28)

1 Astakaleiwag avakaein SisalTibeliyas; inakaleiwag anbweilimsinwatan kweivas bweilim bonein wankuyeim. Ponitiy Paylattakaleiwag ven Yudiy waseg; Elodtakaleiwag Galiliy waseg, o bwadanPilip takaleiwag waseg ven Ituliy sonven Tilakonit; o Lisaniyas takaleiwagven Abilen waseg.

2 Tanuwgwes lun sitovek avakaeinAnas son Kayapas. Sekaliy natunYon wanawoud misik, Yowbad anili-van inek Yon mo ikakin.

3 Yowbad anilivan mo ikow, inowven towen walasin yevagam Yoldan;iguyes gamag vagan bilavewas asisi-nap kalbaleb, bibaptayses, Yowbadmo biwid asisinap beikous.

4-6 Livanen Yonnises Bukitab, anili-van palopitmtowen Isaya,mamagina:“Aygan mtowen tawkuwak wana-

woudmamagina:‘Kwaleliws daGuyaws inaked,bididumwal.Kadiloka bitadibwanis leg babaw,o bitagiyeilis koy bimamanas.Aveiyag kaydodog mo bitadumwalus,o ked kalbaleb bitagiyeilis bima-

manas.Meiveka gamag mo bikines amawan

Yowbad bikatinabweids.’ ”7 Singay babaw gamag inekes

Yon vagan bibaptayses tasiyas, moilivan, ilana, “Mawana mwatetyakamiy! Adok teitan nidibakeimiypeinan Yowbad anvikun, bimop kidamisinap kalbaleb, mapuna kusawlskumekeigs.

8 “Kadiloka bikanavinninoumiy va-gan beibwein miwotet. Awoum kun-inuways tibumiy Ebelam. Yowbadnag bikalin nuwan peinan tibumiyEbelam. Deisa beibwein miwotet,mo bikalin nuwan wasigeis yakamiy.Yowbad kadiloka dakul tasiyas bivagmo bimlavags Ebelam tibun.

9 “Tage tut towen Yowbad ikowtalal bitateiy kasiyas amweilokkalbalebs, bikalivatows. Kukin nagbeivag anagin bwein, mo bitateiy,bikatikunok, bikow, binow, bilev,bein wakov, bigob.”

10 Gamag babaw mo ikatugans,ilansa, “Aveiyag bakavag yakamey?”

11 Ikatimop, ilana, “Kukin kalanakweim mwayney, kadiloka mway-natan bisek son, kavel anakweim nagivag. Kukin sam kan, kadilok-vakbisek son, kavel nag ivag kan.”

12 Takaweins takis mwasaninsivines-vak bibaptays, inekes, ikatu-gans waseg Yon, ilansa, “Takatim-lakay yak aveiyag bakavag yakamey?”

13 Iwage, ilana, “Mawan mitoveknakaleiwag kukwawes takis; meiyumbo deis. Awoum kuvages bivakaein.”

14 Takaninaviys-vak ikatiganes,ilansa, “Yakamey, aveiyag bakavag?”Iwage, ilana, “Awoum kutawtounswasigeis gamag kukwayes siwliyoug.Awoum kuyaweids yatal waseg kuk-wawes gamag siwliyoug. Maysamiynises, kadiloka bibabeit mitamiy.Awoum kumtapwags.”

15 Gamag babaw idokes Kelis beimwatinow, mo Yon nawotet ikines,idokes kal, takinew Kelis, adok tob-wag.

16 Yon ikakina ninous tasiyas, ma-puna ikatimop, ilana, “Yey abaptay-seimiy yevagam waseg; tage teitanbeim; natawtoun waseg ilaveig yey.Yey tasimav, nag kadilok basin bas-totow bakablev nasandol. Mtowenbeim mo bibaptayseimiy waseg Kulu-luwan Bwanabwein, mamagina kov.

Page 89: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 3:17 86 Luk 4:1-217 “Nakaytuk wanaman vagan biw-

away anawit biyakous, mo bikow ana-gin binow wanseigous, tage musamu-san wit bilev bein wakov bigbugwabyam babaw; nag biyakous.”

18 Anilivan waseg singay babawmoigiguyes o ikatimlakes gamag, vaganlivan bwanabwein biliganes.

19-20 Tage bo idibek gabman towenElod, ilana, “Amsinap kalbaleb peinanbo kukow bwadam nakwav Elodiyas,o peinan muwotet kweitan kweitankalbaleb.” Elod mo ivag kweitan-vakansinap kalbaleb, mo iyous Yon, isenwadeil.

Ibaptays Yeisuw(Matiw 3:13-17; Mak 1:9-11)

21-22 Yon nibaptayses gamag babawikous, o nibaptays Yeisuw ikous, mis-umkwey towen Yeisuw bo ikulul, ini-toug waseg Yowbad, libalabmo itavis,Kululuwan Bwanabwein ibus im, itonwakunuwatan. Kululuwan won tato-nen ankakin mawana bwabun, moaygan teitan walbalab iliganes, ilana,“Yak Natug bwanabwein yak, singayaibwein nanoug waseg yakoum.”

Yeisuw tibun(Matiw 1:1-17)

23 Yeisuw, anatut nisilamaw na-wotet anbweilim adok sinwatoun.Gamag idokes taman Yosep.Yosep taman Ilay.24 Ilay taman Madatat. Madatat

taman Livay. Livay tamanMelik. Melik taman Danay.Danay taman Yosep.

25 Yosep taman Mataday. Matadaytaman Emos. Emos tamanNekum. Nekum taman Esliy.Esliy taman Nagay.

26 Nagay taman Makat. Makat tamanMataday. Mataday taman Se-mein. Semein taman Yosek.Yosek taman Yod.

27 Yod taman Yowanan. Yowanantaman Lis. Lis tamanDelububel. Delububel tamanSeyaltiyel. Seyaltiyel tamanNeliy.

28 Neliy taman Melik. Melik tamanAdiy. Adiy taman Kosan.Kosan taman Elmadam. El-madam taman El.

29 El taman Yosuw. Yosuw tamanEliyesel. Eliyesel tamanDolim. Dolim taman Madatat.Madatat taman Livay.

30 Livay taman Simiyon. Simiyontaman Yud. Yud taman Yosep.Yosep taman Yonam. Yonamtaman Iliyakim.

31 Iliyakim taman Malay. Malaytaman Men. Men tamanMatat. Matat taman Nadan.Nadan taman Deibid.

32 Deibid taman Desiy. Desiy tamanObed. Obed taman Bowas.Bowas taman Sal. Sal tamanNason.

33 Nason taman Amminadab. Ammi-nadab taman Edmin. Edmintaman Anay. Anay taman Es-lon. Eslon taman Peles. Pelestaman Yud.

34 Yud taman Yekob. Yekob tamanAysak. Aysak taman Ebelam.Ebelam taman Telak. Telaktaman Neyol.

35 Neyol taman Selug. Selug tamanLew. Lew taman Peleg. Pelegtaman Ebel. Ebel taman Selak.

36 Selak taman Keinan. Keinan tamanAlpaksad. Alpaksad tamanSem. Sem taman Now. Nowtaman Lemek.

37 Lemek taman Metuselak. Metuse-lak taman Inok. Inok tamanDeled. Deled taman Malalel.Malalel taman Keinan.

38 Keinan taman Inos. Inos tamanSet. Set taman Adam. Adamtaman Yowbad.

4Seitan iyakwen Yeisuw(Matiw 4:1-11; Mak 1:12-13)

1-2 Yowbad Kululuwan Bwanab-wein bo itawtoun waseg Yeisuw,ilisow Yoldan iyum in wanawoud.Yowbad Kululuwan imgwey Yeisuwinoun yam sinwavas, waseg Seitan

Page 90: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 4:3 87 Luk 4:25-26iyyakwen. Yam tasiyas nag ikamk-wam ee... nakabiyokous waseg moivag anamoun.

3 Yeisuw anamoun, Seitan moidibek, ilana, “Magat Yowbad Natunyak, kadiloka kudibek dakul towen,mo bimlavag kam.”

4 Iw to Yeisuw, ilana, “Livanennises Bukitab waseg mamagina:‘Makava kan nag biyamov gamag.’ ”

5-7 Wankuyeim Seitan mo itokinowwanakaew, ikatimlek ven babawwadaban pwepway. Sivtanok ikinikous; mo Seitan ilivan, ilana, “Ventasiyas son yakawanan basekeimmukwaleiwag, peinan gunakaleiwagtowen. Am-towen sivinag mo basek.Magat yak bukukulul wamatag, mobasekeim silmanin mukwaleiwag.”

8 Iw to Yeisuw, ilana, “Livanennises Bukitab waseg mamagina:‘Kadiloka bukukulul wamatan Guyaw

Yowbad.Mtowen anmwanet bukwanow ay-

gan.’ ”9-10 Mo itok Yeisuw inow

Yelusalem, isen Yowbad nabunatumwankunumwan, idibek, ilana, “MagatYowbad Natun yak, kwaspepel kunwatinow. Livaneim nises Bukitabwaseg,‘Bo bisek natakayobs siwotet mobimtakavateims.’

11 “Kweitan livan nises mamagina:‘Nimes waseg binupeims;Mata ge kakeim beiweiy dakul.’ ”

12 Iw to Yeisuw, ilana, “Livan nisesmamagina:‘Awoum kuyakwen muGuyaw Yow-

bad.’ ”13 Seitan iyakous ansinap babaw

waseg iyakwen Yeisuw, mo ilisow, in,ikayamat kweitan tut, idok beiyumbinek.

Yeisuw isilamaw nawotet(Matiw 4:12-17; Mak 1:14-15)

14 Yowbad Kululuwan natawtounwaseg Yeisuw, mo iyum in Galiliy;bulagan in ven babaw Galiliy walasin.

15 Ven babaw sisinagog katanokkatanok waseg ikkatimlakay, mapuna

gamag babaw ikavasis mtowenYeisuw.

Min-Nasalet ipiyaves(Matiw 13:53-58; Mak 6:1-6)

16 Ikous, mo in Nasalet, ven towennituyay-yay waseg; isiw in wasina-gog, mawan ankikun, peinan Sabat.Mo itamanaw vagan bivin Bukitab.

17 Itamanaw, mo isekes buk bivin.Buk towen palopit Isaya inabuk.Ikaliyow buk towen iban mwaynatanyageivein waseg nilel mamagina:18-19 “Yowbad Kululuwan waseg yey.Bo isekeig gunawotet vagan bageiguy

livan bwein, basekes tasiyastasimavs.

Bo ikayabeig nam badibakes tasiyaswadeil mo bisaps bineiswamnat.

O tasiyas toukwaws mo bikines.O tasiyas, abes igeg, batokes banawesbwanabwein keb waseg.O baliwon bakamat Yowbad anb-

weilim waseg igaw mo bil-abeimiy.”

20 Ivin ikous, ikatibog buk towen,isek tanuwagan, mo isin. Tasiyasnisesus wasinagog mites meivek-wanigintoves Yeisuw.

21 Isin towen, mo idibakes, ilana,“Kweiboug Bukitab nilivnek youdtowen, tage nagein bo ikamat;yakamiy nukuliganes.”

22 Asibabaw asilivan idokes Yeisuwansinap bwein. Ikatiliganes anilivanpeinan singay bwein, mo isomninous, ikatugans; ilansa, “Tabtamtowen Yosep natun, ne? Amawanbikakin sinap towen?”

23 Iw to Yeisuw, ilana, “Mounidbukudibakeigs adilivans mamagin:‘Doket yakoum, kuvageim tatoneimmo bukubwein!’ Adok bukulana, ‘Bu-lagam Kapaneyum waseg nakaligen,kuvag mawan, wamven tatoneim.’ ”

24Yeisuwmo ilivan, ilana, “Mounidadibakeimiy, gamag nag biliganespalopit anilivan wanven tatonen.”

25-26 Yeisuw ilivan-vak, ilana,“Anatut Ilaytiy nag ikweis kweiskweitoun bweilim mo tibukonkweinim katanok, o nakwabs singay

Page 91: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 4:27 88 Luk 5:3babaw ven towen Yisleil waseg,tage Yowbad nag ikayeb Ilaytiybinek nakwab vinen-Yisleil vaganbimtakavet kan Ilaytiy, nag. IkayebIlaytiy inek vinen-Sidon, nakwabnatan inaven Salepat.

27 “Toulepel-vak singay babaw venYisleil waseg, tage palopit Ilays nagivag ibweins; misinaka ivag ibweingum-Siliy teitan yagan Naman.”

28-29 Tasiyas wanuwan sinagog ili-ganes Yeisuw anilivan towen, mo ika-pasal nuwes, ituts, iyousis Yeisuw,inawes watoulan ven, itokes inawesdibwadeb tigtageg waseg, ven nikabiswakunuwatan, idokes bilaves beinwatinow.

30 Tage Yeisuw ilavay wanuwanagamag babaw, inoun in, ilisawes.

Inakatimlakay tawtoun31-32 Iwloubus in Galiliy ven yagan

Kapaneyum. Sabat waseg ikatimlakesgamag, mo isom ninous, peinaninakatimlakay tawtoun, mawanatakaleiwag tatonen.

Ikawsep yeiluw(Mak 1:21-28)

33-34 Wasinagog towen gamag tei-tan, yeiluw kalbaleb nises wawon.Aygan avakaein iwak, ilana, “Ya!Aveiyag bukunuwakeig yakoum gum-Nasalet Yeisuw? Adok bukuyagageig,ne? Akakina yak, YowbadNatun yak.”

35 Tage Yeisuw ikan yeiluw towen,ilana, “Kukwapay, kukilev tawtowen.” Yeiluw ivag taw towenikalouw imasis wapwepway wanuwesgamags, ikilev taw towen, inoun; tagetaw towen bo ibwein, nag iyageg, nag.

36 Bo isom ninous tasiyas, illivanssisiyas, ilansa, “Aw-sinap towen? In-akaleiwag tawtoun idibakes tasiyasyeiluw kalbaleb mo ikilaves gamags.”

37 Bulagan in ven babaw Ka-paneyum walasin.

Ivag takatouns babaw ibweins(Matiw 8:14-17; Mak 1:29-34)

38 Yeisuw itamanaw ilisow sinagog,inoun in Saymon wanbunatum. Say-mon yawan nimmasis ankatoun, won

manawen vin singay muyamuy, ini-tougs waseg Yeisuw vagan bileb.

39 Iligen, inoun in, itamanaw itounwalasin, ikayeb katoun towen, moiyenom. Bo ibwein, nuwanaw moitamanaw ivag kaeis mo ikams.

40 Wankuyeim kalas iseilil, moimeyes takatouns waseg Yeisuw,askatoun kweitan kweitan; isennaman wawous tatanok tatanok, moibweins.

41 Bwagaw-vak nibugawus gamagmwasanin, Yeisuw ivag mo ilisawes;iwkuwaks, ilansa, “Yakoum YowbadNatun yakoum!” Tage Yeisuw ikanes;nag itam vagan bilivans, peinan iwtu-sis, ikakins mtowen Kelis, takatinab-wein gamags.

Itavin igeiguy(Mak 1:35-39)

42 Iyam gaboug mo inoun in venmakaw. Gamag babaw mo ineis in-eves; ibanes mo inekes. Bikayuseskid Yeisuw; ilansa, “Awoum bukuli-sawem.”

43 Iwage Yeisuw, ilana, “Nag!Kadiloka bageiguy livanen Yowbadnakaleiwag, wasigeis ven kweitankweitan. Yowbad nikayabeig namsilmanin nawotet towen.”

44 Mo itavin in igeiguy sinagogkweitan kweitan Yudiy waseg.

5Yeisuw idawes tasiyas taplapouls(Matiw 4:18-22; Mak 1:16-20)

1 Iggeiguy Yowbad anilivan ee...sivatan tut itamanaw wadadanyevagan nikatiboul yagan Genesalet.Singay babaw gamag katuyounsinekes, ipapeps wawous vaganbiliganes anilivan.

2 Itabinis Yeisuw, mo ikin wag akiynibiteilis wakawalaw; o tasiyas ta-plapouls bo ikawes siwoyim, inawesilasapis.

3 Itabinis Yeisuw, mo itouwkaytan wag, Saymon inawag, idibekSaymon, ilana, “Kwalises tasineikik-nen mo bageiguy.” E, ikayseleswag, isineikiks-nen, Yeisuw isin

Page 92: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 5:4 89 Luk 5:24wawag, itouvin mo ikatimlakestasiyas wanakaew nisesus.

4 Illivan ikous, mo idibek Saymonilana, “Tatabus taneis wabwanit, mokupouls.”

5 Iw to Saymon, ilana, “Tamwey,nakaplapoul ee... iyam, bo nag. Tagepeinan amlivan waseg mo bapoulvayuwein.”

6-7 Misinaka sawtanoka ilaves,mo ikwanes in singay babaw.Kakita bikalitounis woyim. Mapunailoukwams, idibakes sisiyas, ilansa,“Wag kwayuwein kumeyes.” Imeyeskwayuwein wag, ilabes; idagis in, boikalawt wag akiy. Kakita bimukulswag.

8 Saymon Pita ikin in singay babaw;iwen Yeisuw, itapop, ikulul waskawankaken, mo initoug, ilana, “O Guyaw,kunoun kun, kulisaweig, peinantakalbaleb yey.”

9 Pita anilivan mawan, peinan iyownuwes siney tasiyas; ikines asiyin sin-gay babaw.

10 Tasiyas-vak Sebediy nitun iyownuwes. Yiges tasiyas Yemes, Yon.Sisiy Saymon taplapouls tasiyas.Yeisuw mo idibek Saymon, ilana,“Awoum beivag ampwayat. Igawbukwatikunakus gamags, mawanawot waseg nukukwanes in.”

11 Ibiteilis siwag ikous, mo ili-sawes siwliyoug wawag nises, ikikunsYeisuw waseg.

Toulepel ivag mo ibwein(Matiw 8:1-4; Mak 1:40-45)

12 Wankuyeim misik kweitan ventoulepel teitan mo inek, meivekkaleivin kakulikul. Im towen,ikin Yeisuw, ikalivatow kantukovwamatan, initoug waseg, ilana,“Guyaw, magat sivinam, bukuvagkaleivig beibwein.”

13 Yeisuw iligen, iyasel naman,ikabkwen won, ilana, “Bo bavagkaleivim beibwein.” Nuwanaw moibwein toulepel towen.

14 Yeisuw anilivan tawtoun moilivan, ilana, “Awoum kudibek tei-tan gamag; awoum. Tage kunounkunek tanuwagan lun bikineim, mo

kukow aleim mansiyas Moses nilivan,kusek Yowbad peinan bo kubwein, ogamag bikineims o bisimounids bokubwein.”

15 Ilivan; bo nag. Peinan bulagan boin babaw gamag wasigeis; mo gamagsingay babaw katuyouns kid biliganesaygan o bivag askatoun kweitan kwei-tan mo beibweins.

16 Yeisuw gog ininoun-wan wana-woud, ininitoug waseg Yowbad.

Gamag imeyes takatoun wasegYeisuw

(Matiw 9:1-8; Mak 2:1-12)17 Yam kweitan waseg ikatim-

lakay, o tasitas Palisiy mwasaninsisiyas takatimlakeins kaleiwagmwasanin isinis wadadan. Tasiyasmeinoy nimeis ven babaw Galiliywaseg o Yudiy waseg o Yelusalemwaseg nimekes Yeisuw; o Yowbadnatawtoun waseg Yeisuw, bivagestakatouns mo ibweins.

18 Wankuyeim tawaw mwasaninbimeyes takatoun teitan nimmasiswakeb siwsawoul won. Sivinesbimeyes wamatan Yeisuw bikin.

19 Iyokons, nag. Ta-mawan. Gamagsingay babaw. Mo imwens watapwanbunatum, ikiboulis tapwan, ikayg-wagwes takatoun wakaban nimmasis,mo ibus in, iton Yeisuw wamatan owanuwes gamag babaw.

20 Yeisuw ikin, ikakina singay in-mises, o idokes bo bileb takatountowen, mapuna ilivan, ilana, “Yak-oum amsinap kalbaleb bo awid; boikous.”

21 Tasiyas takatimlakeins kaleiwagsisiyas Palisiy bo isunasun ninous,ilansa, “Kal mtowen ilivan makaw,kalbaleb? Anmwanet Yowbad kadilokbiwid sinap kalbaleb beikous.”

22-23 Yeisuw ikakin ninous, ikati-mop asilivan, ilana, “Aveiyag wawunisunasun ninoumiy? Bweina bali-van balana, ‘Bawid amsinap kalbaleb;beikous’? O bweina balivan-vak bal-ana, ‘Kutamanaw kunoun’? Wotetakweiy gagab waseg yey.

24 “Kadiloka kukwakins Gimgili-toun yey, o gunakaleiwag nises ven

Page 93: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 5:25 90 Luk 6:7

watinow vagan bawid gamag asisinapkalbaleb.” Mo idibek towen takatoun,ilana, “Adibakeim yak, kutamanaw,kukow abam, kun wambunatum.”

25Nuwanawmo itamanawwamtes,ikow keb to nimsik, inoun, inow wan-ven; singaya iyakawn waseg Yowbad.

26 Asibabawa ikines, bo isom ni-nous, iyakawanes Yowbad, igoulus,ilansa, “Nageina mo nitakines sinapkweitan.”

Yeisuw idow takawein takis teitan(Matiw 9:9-13; Mak 2:13-17)

27 Wankuyeim Yeisuw isap, ikintakawein takis teitan, yagan Livay,nissin buntuman takis waseg, moidibek, ilana, “Kubkunig.”

28 Mtowen iligen, itamanaw, il-isow navavag babaw, inoun, ibukunYeisuw.

29 Ibukun, mo ivag kan wanbuna-tum silmanin Yeisuw beikam. Onimeis tasiyas takaweins takis babaw,sisiyas gamag singay babaw, ikamk-wams sisiy Yeisuw.

30 Tasiyas Palisiy sisiyas takatim-lakeins kaleiwag ikines, ivtokayslivan, idibakes inavamul, ilansa,“Aveiyag wawun kukwams o ku-moums simwayas tasiyas takaweinstakis o tasiyas takalbalebs?”

31-32 Iw to Yeisuw ilana, “Tasiyastoubweins nag sivines doket;misinaka takatouns. Nag amsilmanin tasiyas toubweins, tagesilmanin tasiyas asisinap kalbaleb,badawes vagan bikanavin ninous mobeibweins.”

Pos livanen(Matiw 9:14-17; Mak 2:18-22)

33 Wankuyeim idibakes Yeisuw,ilansa, “Yon inavamul singayakutukut ipsapos o ininitougs wasegYowbad, o tasiyas-vak Palisiy sivamulipsapos o ininitougs; tage yakoummuvamul ikamkwams, imwamoums.”

34-35 Iw to Yeisuw, idibakes, ilana,“Sigeilin veivay waseg, ta-mawantasiyas tassagals beipos, peinantaveivay siney tasiyas nisesus. Tage

igaw anatut waseg taveivay bilisawes,mo beipos tut towen waseg.”

Kweivaw kaleiwag36 Kabebay kweitan idibakes, ilana,

“Nag kal bisiled mwaynavaw kweimbibweil kweim mwaynaboug, peinankweivaw kweim bo biyageg, o nagbibunek kweiboug kweim waseg.

37 “Nag kal bivgog kunasoup kun-aboug waseg wayn kweivaw, peinanbeilol wayn mo bitavis kunasoupbiyageg, o bo biyamkwen wayn.

38 “Tage bivgog kunasoup kunavawwanuwan, mo bises bwein.

39 “Nag kal beimoum kweibougwayn mo sivinan kweivaw. Ilana,‘Peinan kweiboug bwanabwein.’ ”

6Navamul ilpeleps wit Sabat waseg(Matiw 12:1-8; Mak 2:23-28)

1 Wankuyeim, Sabat waseg,ikanapels bag kweitan, siney nava-mul, mo inavamul ilpeleps witmwanoug, inutus, ikimmayes vaganbibanes anagin beikams.

2 Palisiy mwasanin ikines, ilansa,“Aveiyag wawun kuvages mawan,kusiplaves Moses nakaleiwag?”

3-4 Iw to Yeisuw, ilana, “Adok bokuvinis livanen Deibid, ne? Peinanasimoun siney nagamag, isiw inwanuwan Yowbad nabunatum, ikowbled towennisenaswamatanYowbad,nikatibomes silmanin tanuwgwes lunbeikams, o towen Deibid nag kadilokbeikam. Tage peinan asimoun, ikam,mo isekes siney ikams.”

5 Mo Yeisuw idibakes, ilana,“Gimgilitoun yey; takaleiwag Sabatwaseg, yey.”

Sabat waseg Yeisuw ivag toupam ib-wein

(Matiw 12:9-14; Mak 3:1-6)6 Kwayuwein Sabat isiw in wasin-

agog ikatimlakay. Taw teitan nises,nakatay ipam.

7 Tasiyas takatimlakeins kaleiwagsisiyas tasiyas Palisiy ikinbunikes,idokes kid bivag taw towen beibwein

Page 94: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 6:8 91 Luk 6:29Sabat waseg; bivag mawan mobiyateles Yeisuw.

8 Ikakina sikanuway, idibek towentoupam, ilana, “Kum, kutom towen.”Mo mtowen itamanaw im.

9 Yeisuw mo ikatiganes, ilana,“Kadeg? Tab kadilok Sabat wasegbitawotet bwein? o kalbaleb?Bitayamov gamag? o bitayageggamag?”

10 Yeisuw ikines gamag tasiyasbabaws ikous, wankuyeim mo idibekmtowen toupam, ilana, “Kudumwesnamam.” Idumwes, bo ibwein.

11 Tasiyas gog, bo ikapasal nuwespeinan iwotet Sabat waseg, illivanssisiyas aveiyag binuwakes.

Inavamul sinwatan teiy(Matiw 10:1-4; Mak 3:13-19)

12 Misiyamun towen inoun in venkoyakoy waseg vagan binitoug wasegYowbad; ininitoug ee... iyam.

13 Iyam gaboug idawes navamulmoimekes. Waseg bod towen ikatigik in-agamag, misinaka sinwatan teiy, va-gan bimlavag aposol bikanawes kidaygan.

14-16 Tasiyas yiges mamagina: tei-tan Saymon, mo idok yagan Pita,o bwadan yagan Andiluw; o Yemesson Yon; o Pilip son Batolimiw; oMatiw son Tomas; o Alpiyow natunyagan Yemes; o talliwon towen ya-gan Saymon; o Yemes natun Yudas;o tayuwein Yudas Iskaliyot, mtowenbisilkod Yeisuw.

Ilabes gamag babaw(Matiw 4:23-25)

17 Siney tasiyas iwloubus, ita-manaws wasapon, sisiyas inavamulsingay babaws; sisiyas babaw min-Yudiy o min-Yelusalem o tasiyasmisikes ven Tayil o Sidon wakawalaw,asibabaw nimeis kid biliganes aygan,o bivag vagan beibwein askatoun.

18 O Tasiyas bwagaw nibugawus,ivag mo ibweins.

19 Asibabaw sivines bikabikonswawon Yeisuw, silmanin natawtounbinekes kid tasiyas, mo beibweins.

Mwasanin bimwasaws, mwasaninnag

(Matiw 5:1-12)20 Itamnow matan mo ikines nava-

mul ilana:“Tamumwasaw yakamiy tasimavs,

peinanYowbad nakaleiwag nises wasigeis

yakamiy.21 “Tamumwasaw yakamiy amimoun,

bobukwamuweips.Tamumwasaw yakamiy tavvalams,

peinanbukugigs.

22-23 “Kukin gamag mwasaninbikamliweimiy peinan agugwamagyakamiy, o kukin bipiyaveimiy obitawyageimiy o bivtokeimiy livan,mamagina takalbaleb yakamiy,kadiloka kumwasaws avakaein,kusilasals, peinanmaysamiy avakaeinnises walbalab. Kweiboug timsiyasinuwakes tasiyas palopits mawan.

24 “Tage guyawaw yakamiy,kalbaleb bukulivatus, peinanmaysamiy nukukwawes ven watinow,bo misinak.

25 “Bo kukwamuweips yakamiy,tage kalbaleb bukulivatus, mounbikamateimiy.

“Kugagigs tut towen, tage kalbalebbukulivatus, bukuvalams.

26 “Tut towen gamag babawikavasimiy, tage kalbaleb bukuliva-tus. Peinan kweiboug timsiyas boikavasis tasiyas palopit tayyaweids.Yakamiy mawana tasiyas.

Kusiwyoubus tasiyas takalbalebs(Matiw 5:38-48; 7:12)

27 “Tage adibakeimiy taliganeinsagulivan yakamiy: Kadiloka kusi-wyoubus tasiyas nikamliweimiy. Ku-labes tasiyas nikamliweimiy.

28 “Kulivans bwein wasigeistasiyas nikawtuneimiy. Kunitougswaseg Yowbad vagan bilabes tasiyasniyageimiy.

29 “Kukin kal beiweiy silapamkutouvin-vak paliyuwein beiweiy.

Kukin kal bikwey amukweim,kusek-vak musag.

Page 95: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 6:30 92 Luk 6:4830 “Kukin kal tasimav binitoug

waseg yak, kadiloka kusek.Kukin kal bikwey muwliyoug,

awoum kulivan biyamen.31 “Amawan sivinamiy gamag

bivages wasigeis yakamiy, kuvagesmawan wasigeis tasiyas.

32 “Kukin bukusiwyoubus tasiyasnisiwyoubumiy nag ivag amisinapbwein. Takalbalebs-vak ivagesmawan.

33 “Kukin bukulabes tasiyas nil-abeimiy nag ivag amisinap bwein.Takalbalebs-vak ivages mawan.

34 “Kukin bukusekes miwliyougwasigeis tasiyas kudokes igawbimapus, nag ivag amisinap bwein.Tasiyas takalbalebs isekes sisiyasvagan igaw mo bimapus.

35 “Tage yakamiy, kadiloka kusi-wyoubus tasiyas nikamliweimiy, okulabes gamag, kusekes miwliyoug.Awoum kunmises mapun bukuk-wawes. Bukuvages mawan agulivan,mo bukubanes maysamiy avakaein,bukumlavags Yowbad nitun yakamiy.Peinan Yowbad issiwyoubus tasiyastagidukis sisiyas takalbalebs babaw-wan.

36 “Yakamiy-vak kadiloka binoknuwamiy wasigeis tasiyas; mawanansinap Tamads walbalab.

Awoum kudok soum ansinapkalbaleb

(Matiw 7:1-5)37 “Awoum kudokes gamag

mwasanin takalbalebs, mawanYowbad bidokeimiy takalbalebsyakamiy.

Awoum kumapus asisinap; mawanYowbad bimop amisinap yakamiy.Tage kuwidis, kunumlaves asisinap,mo biwid amisinap yakamiy, binum-lev.

38 “Kusekes tasiyas, mo Yowbadbisekeimiy, miwliyoug bibabaw, bobikalawt wasigeis yakamiy. Amawanvakaeinan bukusekes simiyas,bo mawana vakaeinan Yowbadbisekeimiy yakamiy.”

39 Kweitan kabebay isekes mamag-ina: “Kukin toukwaw bimgwey touk-waw teitan, nag kadilok ked bibanes.Asteiy bo bikalivatows bineis waleg.”

40 Kweitan livan isekes mamag-ina: “Kukin tamwey kal bimulisnatouwats, tasiyas navamul nagbikaleiwags; igaw gog biyakousissitovek ansinap mo bimlavagsmawana tamwey towen.

41 “Aveiyag wawun kukinesmusamus nises bwadam matanwaseg, tage nag kukin amweilokavakaein matam toneim wanuwan?

42 “Aveiyag wawun kudibekbwadam, kulana, ‘Gwade, bo bakablevmusamus wamatam’ tage nag kukinamweilok matam toneim wanuwan?Tayyaweid yakoum, wanamugkwablev amweilok matam waseg, mobukukin bunik musamus bwadamwamatan, bukwablev.

Sinap mawana amweilok anagin(Matiw 7:17-20; 12:35)

43 “Nag kadilok amweilok bwan-abwein beiwuw gog anagin kalbaleb,nag; o nag kadilok amweilok kalbalebbeiwuw gog bwanabwein, nag.

44 “Bitakin wuwan mo bitakakinamweilok amawan, bwein o kalbaleb.Adilaboub waseg nag bitalep yavei-nun. Amweilok kulikoul waseg nagbitalep gleip, nag.

45 “Gamag mawan. Magat nanonbwein mo beivag ansinap bwein; tagekukin nanon kalbalebmo beivag ansi-nap kalbaleb.

Aveiyag gamag nanon bikalawtwaseg, mo bisap wadon, billivanmawan.

Kakol tawtoun o adok igwey(Matiw 7:24-27)

46 “Aveiyag wawun kudibakeigs ku-lansa, ‘Guntovek, guntovek,’ tage nagkwanawes aygag?

47 “Kal yak bukumekeig, bukuli-gen agulivan o bukwanow aygag, bak-abebay vagan bukukwakins amawanamsinap.

48 “Peinan yakoum mawana tawteitan niwlul nabunatum, ikaviyeil

Page 96: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 6:49 93 Luk 7:20in watinow vagan kakolan bunatumbisin wakunuwatan dakul. Iwluliyakous mo ikweis avakaein, yevagamilatay avakaein iwaweiy bunatumtowen, tage nag igogewn, peinaniwlul bwein.

49 “Tage kal yak bukuligen ag-ulivan, tage nag bukwanaway ay-gag, yakoum mawana taw teitan ni-wlul nabunatum, tage kakolan ig-wey, nikelay pwepway makaw waseg;yevagammo ilatay avakaein, iwaweiybunatum towen, nuwanaw mo ikali-vatow, ikatagulek iyakous. Bo igak.”

7Takalikay natouwat ivag bwein(Matiw 8:5-13; Yon 4:43-54)

1 Anilivan isekes gamag ikous, moinoun in Kapaneyum.

2 Ven towen mina-Lom sitakalikaynises; mtowen singay sivinannatouwat teitan; tage bo ikatounavakaein mtowen natouwat. Kakitabo bikanig.

3 Takalikay towen iligen bulaganYeisuw mo idawes min-Yudiytammwayas mwasanin, ikayabesbikines Yeisuw, binitougs vagan beimbivag takalikay natouwat towen mobeibwein.

4-5 Min-Yudiy tasiyas inekesYeisuw, igilagels, ilansa, “Bweinakuvag, peinan takalikay towenansinap bwein, sivinan gamag yakidsmo iwlul dasinagogs.”

6-8 Yeisuw iligen, siney tasiyasineis ee... kakita bisaps takalikaynabunatum waseg, takalikay towenmo ikayabes viyen mwasanin,imekes Yeisuw, isekes takalikayanilivan, ilansa, “Takalikay anilivanmamagina: Guyaw, awoum bivakaeinmuwotet. Yey toul wamatam yak.Awoum bukusiw wagunbunatum.Mapuna na-ikadilokeig bawekeimyak. Deisa kulivan mo beibweinguntouwat. Yey akakin kaleiwag.Gunakaleiwag nises wasigeis gun-takanaviys. Badibek teitan, balana,‘Kun,’ mo bein. Tayuwein badibek

balana, ‘Kum,’ mo beim. O guntouwatbadibek, balana, ‘Kuwtel wotet,’ mobiwtel. Bweina kulivan beibweinankatoun.”

9 Yeisuw iligen anilivan towen, boisom nanon, itouvin, idibakes asi-babaw antabwakuns, ilana, “Mounidnag aban gum-Yisleil binamis beib-wein waseg yey, tage takalikay towensingay inamis bwein.”

10 Ikous, takalikay natouwatstasiyas mo iyums ineis wanbunatum,ibanes natouwat, bo ibwein.

Nakwab natan natun iyakit11 Yamtan yam mo ineis ven yagan

Neyn siney navamul sisiyas gamagbabaw.

12-13 Inounas ee... kakita bisapswakalamatan ven, mo ilivatus tasiyastakaweins takanig nimeis, peinanbo bidibwanis. Takanig kudataw,inan nakwab, tage towen natunanmwanet. Yeisuw ikin manawenvin ivvalam siney ven gimgilis singaybabaw. Yeisuw ikin, inok nuwan,idibek, ilana, “Mata kuvalam.”

14Mo imek takanig aban, ikabkwen.Takaweins toumat tasiyas mo itomos.Mo idibek takanig, ilana, “Tawlat yak,adibakeim, kukit.”

15 Mo takanig towen ikit, illivan.Yeisuw itok mo inow inan waseg.

16 Tasiyas ikines, bo igeg ninous,iyakawanes Yowbad, ilansa, “Palopitavakaein bo isap wasigeis yakids,” oilansa, “Yowbad bo ilakwaneids in-agamag yakids.”

17 Bulagan towen in ven babawwawnuwanYudiymo ibekenawalasinYudiy.

Tabibaptaysein gamags yagan Yon(Matiw 11:2-19)

18 Tasiyas Yon inavamul ikines, moinekes Yon wadeil nises, ikamtelesyoud tasiyas.

19 Yon iligen, idouw navamulasteiy, ikayabes kid binekes Yeisuwbilansa, “Age yakoum Mesay? o nag?bakakaymet tayuwein beim?”

20 Tawaw tasiyas inounas, inekesYeisuw, ilansa, “Tabibaptaysein

Page 97: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 7:21 94 Luk 7:41gamag towen Yon nikayabem nakam,kasekeim anilivan, ilana, ‘Ageyakoum Mesay? o nag? bakakaymettayuwein beim?’ ”

21 Yam towen waseg, Yeisuw ivagesmo ibweins takatouns babaw, sisiyastasiyas bwagaw nibugawus, o touk-waws babaw ivages mo ikines.

22-23 Yeisuw iligen asilivan Yonnavamul tasiyas, ilana, “Kuyums,kwamtilakes Yon sinap towennukukines o nukuliganes: toukwawsikins bwein, takagayals inounasbwein, toulepels kulivis ibwein,takakons iliganes livan, takanigsikits vayuwein, o tasiyas tasimavsbo inganegs agulivan bwanabwein.Gamag mwasanin idokes gunawotetnag ibwein, tage kalisiy ikalin nuweswaseg yey, mo bimwasaws tasiyas. E,kuneis, kudibakes Yon mamagin.”

24 Yon inavamul iyums ineis,mo Yeisuw isilamaw livanen Yon,idibakes gamag babaw, ilana,“Aveiyag silmanin bo kuneis wana-woud? Bukukines amweilok giligil,yag itow mo iguwen, ne? Adok nag.

25 “Tage aveiyag silmanin bokuneis wanawoud? Bukukines tawteitan anakweim maynamnabwein,ne? Adok nag. Peinan tasiyasasikweim singay maynamnabwein,abes bwanabwein king sibunatumwanuwan.

26 “Tage aveiyag silmanin nukuneiswanawoud? Adok bukukines palopit,ne? Magen! Peinan mtowen Yonilisawes tasiyas palopits.

27 “Livanen mtowen Bukitab wasegmamagina:‘Bo bakayeb towen bikokew agulivan,bimgwayeim yak, bikaleil muked.’

28 “Mounid mtowen Yon ikalisawesgamag babaw wadaban pwepway;tage Yowbad nakaleiwag wanuwanasibabaw imugwas; Yon ikuyeim.”

29-30 Iliganes Yeisuw anilivantowen, tasiyas takaweins takis sisiyasgamag babaw; ikavasis Yowbad,peinan bo itamswaseg Yon inageiguy,ibaptayses tasiyas. Tage tasiyas

Palisiy sisiyas tassinaps bo ipiyavesYowbad nanon pines tatineis, o Yonnag ibaptayses tasiyas.

31-32 Yeisuw mo ilivan, ilana,“Amawan bakabebay vagan bukuk-wakins gudwouvaws yakamiy amisi-nap amawan? Adok yakamiymawanagamagal iwliwals wavtakon ven,idibakes sisiyas, ilansa, ‘Kawawaykup tage nag kusilasals; ikous, mokalloupid tage nag kuvalams.’

33-34 “Peinan tabaptaysein gamagsYon neim, nag ikam kan tonen,nag imwamoum wayn, mo kulansa‘Takabalawein mtowen peinanbaloum iweiy.’ Tage Gimgilitounyey nam akamkwam, amwamoum,mo kulansa ‘Taw towen tagovek,ikamkwam o imwamoum avakaein,ikanubeins siney tasiyas takaweinstakis o tasiyas takalbalebs.’

35 “Tage misinaka Yowbad nitunikakins ansinap mounid.”

Natan vin iwid ansinap kalbaleb36 Palisiy teitan bo idow Yeisuw

bein ikams son. Itam, isiw Palisiywanbunatum, isin.

37-38 Isin, mo vinen ven towen ansi-nap kalbaleb iligen Yeisuw neisiwbeikam Palisiy towen wanbunatum,mo ikow natagon wanuwan botolkakit, inow, itamanaw watibwelonYeisuw, kaken walasin, ivvalam. Iv-valam, iwtawout mitinagin, inineinwakaken. Ikous, mo kunun vayvayovikow wanaman, itanob. E, iviyomkaken, peinan singay ikalin nuwan;mo iptum natagon waseg.

39 Tage tanuwagan bunatum,Palisiy mtowen ikin vin manawen.Nanon waseg ivtok livan, ilana,“Kukin Yeisuw palopit bo bikakinkal vin manawen ikabkwen won obikakin ansinap kalbaleb.”

40 Iw to Yeisuw, ikatimop nanon,ilana, “Saymon, kweitan youdbadibakeim yak.” Saymon ikatimop,ilana, “Aw-youd bukwatimlakeig?”

41 Yeisuw mo ikabebay, ilana,“Tamwey teitan waseg, asteiy gamag

Page 98: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 7:42 95 Luk 8:12sikawlavag, teitan lakatunim kina,tayuwein sinawanim kina.

42 “Asteiy nag ivag money wasegbimapus sikawlavag; mapuna iwidisiyakousis. Am-towen bikalin nuwansingay waseg?”

43 Iw to Saymon, ilana, “Adokmtowen nakawlavag avakaein niwidiyakous.” Yeisuw ilana, “Magen.”

44 Mo itouvin bikin vin manawen,idibek Saymon, ilana, “Kukin vinmanawen. Asiw am wambunatum,nag yevagam kusekeig bawid kakeig;tage manawen mitinagin bo idalkakeig mo itanob kunun waseg.

45 “Nasiw nam wambunatum, nagkumuloul waseg yey, tage manawenvin isap ivviyom kakeig ee... nagiyakous.

46 “Nag tagon kuptum kunug,tage manawen vin bo iptum kakeignatagon mul waseg.

47 “Mapun ansinap babaw kalbalebbo awid bo ikous, mo ikalin nuwanavakaein; tage kukin kal bawid ansi-nap kakit kalbaleb, mo bikalin nuwankakit.”

48 Yeisuw mo idibek vin manawen,ilana, “Amsinap kalbaleb bo awid, boikous.”

49 Siney nikamkwams mo illivanssisiyas, ilansa, “Kal mtowen biwidgamag asisinap kalbaleb?”

50 Tage Yeisuw idibek vin, ilana,“Nukusimounid waseg yey mapunabo kubwein. Kunoun kun niwalwaseg.”

8Vinay mwasanin ilabes Yeisuw

1-2 Yam mwasanin wankuyeim moitavin ven babawwasigeis, iggeiguy, oisekes anilivan bwanabwein, Yowbadinakaleiwag livanen. Siney inavamulsinwatan teiy, sisiyas vinaymwasaninissekes kaeis yam katanok katanokikams. Vinay tasiyas Yeisuwnivagmoibweins kweiboug askatoun, peinanyeiluw niyagages. Natan Meliy nidi-dawes Magdalein, bo nikayeb yeiluwteinim teiy waseg, mo ilisawes, boibwein.

3 Nayuwein vin yagan Yowan,Susa nakwav, mtowen tamtakavateinElod nabunatum. Natounun Susana.Tasiyas sisiyas vinay babaw sivavagsam; issekes kaeis Yeisuw sineynavamul yam katanok katanok ikams.

Talavein kaytul(Matiw 13:1-9; Mak 4:1-9)

4 Wankuyeim ven babaw gimgilisikatuyouns inekes Yeisuw, gamag sin-gay babaw, inakabebay mo isekes,ilana:

5 “Talavein kaytul wit ispusoupwabag. Ilivelov ee... kaytul mwasaninikalkalouw ininein waked. Gamagmo inounas ivvanis kaytul tasiyas,mo man iyoyows imimeis, ikikines,ikamkoums ikamiyeivis.

6 “Kaytul mwasanin ikalkalouwsininein wadikudakul, isibwasobs, mokalas ikalin, ikalayyag; peinan nagivag pwepway-nen.

7 “Kaytul mwasanin ikalkalouwininein wapwepway son doudiwkaytul-nen. Son doudiw isibwasobs;kasiyas doudiw bo iwkuvakaeins,mapuna wit iguyagweys.

8 “Tage kaytul mwasanin ikalka-louw ininein pwepway bwanabwein,isibwasobs, iwkuvakaeins. Kaytulkatanok ivag anagin lakatutan.” Ili-van ikous, mo ilivan, aygan avakaein,ilana, “Kal yak sam teigam, bweinakuligen.”

Kabebay livanen(Matiw 13:10-23; Mak 4:10-20)

9 Inavamul mo ikatugans wasegYeisuw, sivines kid bikakins silawunkabebay.

10 Iw to Yeisuw, ilana, “Yowbad boitam wasigeis yakamiy vagan bukuk-wakins nakaleiwag sinapun, nisowumwasigeis babaw gamag. Tasiyas gogmisinaka kabebay biliganes,Bikikines, nag gog bibanes silawun;o biliganes, nag gog bikakins silawun.

11 “Silawun kabebay towen mam-agina: kaytul mawana livanen Yow-bad.

12 “Kaytul kasiyas waked mawanatasiyas iliganes, waninous nises,

Page 99: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 8:13 96 Luk 8:29mogo Seitan isap ikwey livantowen; matage isimounids Yowbadankatuneib silmanin.

13 “Kaytul kasiyas wadikudakulmawana tasiyas iliganes livanen Yow-bad, imwasaws-wan, tage nag isobwanuwes, tut kadilakus isimounidsee... Seitan iyakwanes mo ikalows.

14 “Kaytul kasiyas ikalkalouwsson doudiw kaytul-nen mawanatasiyas iliganes, inounas ee...ininuways livan towen son venwatinow ankanuway, o ininuwaysven watinow mwasaw-nen; mapunalivanen Yowbad nag ivag anagin.

15 “Tage kaytul towen wasaponmawana tasiyas asisinap bwan-abwein, iliganes livan, iyyousisikimtuwes, o ikaptules, mo ivag angisbwanabwein.

Lamp livanen(Mak 4:21-25)

16 “Nag kal bivakanot lamp, moloutan bikatigubweil wakunuwatan, onag bisen lamp waskawan keb, nag;tage bisen wanakaew wakaban, motasiyas bisousiws wanuwan bunatumtowen mo bikines mititeilin.

17 “Peinan sinap babaw nisowmesnisesun-wan, igaw mo bikamat,wakamnat.

18 “Kuvnaseimiy vagan bukuli-ganes bwein. Kukin kal navavag sam,mo bikatimweis bibabaw. O kukinnavavag nag, mo bikwey aveiyag idoknises. Mounida beidev mtowen.”

Yeisuw inan, budan(Matiw 12:46-50; Mak 3:31-35)

19 Inan siney Yeisuw budan mobinekes, nag gog, peinan gamagbabaw katikunouks isibwades ked.

20 Teitan gamag ikow livan, ikayp-walal in, idibek Yeisuw, ilana, “Inamsiney budam nitowas watoulan,sivines bikineims.”

21 Iwage Yeisuw, idibakes, ilana,“Kalisiy yakamiy bukuliganes livanenYowbad o bukutams waseg, yakamiymamagina inag o budag yakamiy.”

Bwaw ikan, mo iyenom(Matiw 8:23-27; Mak 4:35-41)

22 Yam kweitan, itouws wawagsiney navamul, idibakes, ilana, “Ta-dopels, taneis palata dadan yevagamtowen.” Mo ikuks.

23 Ikuks ee... bo imasis Yeisuw.Bwaw kweitan mo ilivatus; iwaweiywag, yevagam bo neinay-o; kakitabimukuls. Bo igak.

24 Inekes Yeisuw, iwgunis, ilansa,“Tamwey, bo bitamtamats.” Ili-gen, ikit, ikan yag, ikanes kaysaytasiyas kuvakaein, mo iyenom. Niwalavakaein.

25 Yeisuw mo idibakes, ilana,“Aveiyag wawun amipwayat? Adoknag kunmiseigs, ne, vagan bal-abeimiy?” Bo iwenes tasiyas, isomninous, sisiyas wasigeis illivans,ilansa, “Adok kweitan gamag towen,idibakes yag son kaysay, mo ikanawesaygan!”

Inek takabalawein ven Gelasin waseg(Matiw 8:28-34; Mak 5:1-20)

26 Ikuks ee... ilugs min-Gelasin wa-siven. Galiliy palatan, Gelasin pala-tan.

27 Ilugs, Yeisuw in wanakaew moilivet gimgeilin ven towen; yeiluwneiweiys taw towen. Yam babaw nagissikam anakweim, nag ivag nabuna-tum. Sona mwadoyan nimmasiswakalawag.

28 Mtowen im, ikin Yeisuw, moiwak, ikalivatow, imasis kantukovwamatan Yeisuw, aygan avakaeinwaseg iyowal, ilana, “Aveiyagbukunuwakeig yey? O yakoumYeisuw, Yowbad Tatawtoun Natunyakoum. Beitay! Awoum bukuya-gageig, ne?”

29 Peinan Yeisuw bo nidibek yeiluwtowen vagan bilisow taw. O peinantut babaw yeiluw niwaweiys-wan moikabalawein, o gamag niyousis, im-takavates. Naman, kaken niyawanistawtoun waseg, tage bo iwlitun; oyeiluw kawsep isawl in wanawoud;singaya iyageg gamag towen.

Page 100: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 8:30 97 Luk 8:5230 Yeiluw igilagel waseg Yeisuw ik-

ous, mo Yeisuw ikatugan, ilana, “Ami-yagam?” Ilana, “Kamimet,” peinanyeiluw babaw neisiws wawnuwan.

31 Siyas yeiluw mo igilagels wasegYeisuw, ilansa, “Awoum kwayabembakan waleg, ne?”

32 Bwaloud babaw nikamkwamsawuyow ane wakaytet nitatos;siyas yeiluw igilagels, ilansa, “Tabkadilok bakasiw bakanekes mansiyasbwaloud, ne?” Yeisuw itam.

33 Siyas yeiluw mo ilisawes taw,inekes bwaloud mo kabalaweins, isi-sawls ikalkalouws tigtageg, inineiswayvagam, iwgweles.

34 Tasiyas tamtakivateins bwaloudikines, mo isawls ikamteles youd tonikines, inineis ven waseg o nawoudwaseg.

35 Gamag babaw iliganes, isaps kidbikines; e, imekes Yeisuw, ibanes tawtowen, bo nilisawes yeiluw. E, isinYeisuw walasin, anakweim bo isikam,nanon bo idumwal; mapuna iwenes.

36 Tasiyas nikines mo ikamteles,ilansa, “Taw towen takabalawein,yeiluw neiweiys, Yeisuw gog idibakesmo yeiluw ilisawes, o taw towen boibwein.”

37 Ven walasin Gelasin gimgilisiliganes, ininitougs waseg Yeisuw,sivines kid Yeisuw beiyum; peinanaspwayat avakaein. Mo itouw wawag,iyum.

38-39 Mtowen neibwein yeiluwwaseg mo initoug waseg Yeisuw,ilana, “Soug yak bitatouw,” tageYeisuw ikayeb, ilana, “Kuyum kunwambunatum; kwamtel Yowbadnasiwayoub waseg yakoum.” Moinoun in ikamtilakes ven avakaeinwawnuwan, mo ikakins Yeisuwnasiwayoub bwanabwein waseg.

Takalawagein sinagog natun ikatoun(Matiw 9:18-26; Mak 5:21-43)

40 Yeisuw iyum im Galiliy, gamagbabaw nikaymates, mo imwasawspeinan bo iyum.

41-42 Takalawagein sinagog teitanyagan Yelos inek Yeisuw, ikulul wa-matan, initoug waseg, ilana, “Kumwagunbunatum, kukin natug ikatounavakaein.” Natun manawen anb-weilim sinwatan akweiy. Idokeskakita bikanig. Asteiy inounas, tagegamag singay babaw katuyouns im-imekes, ipapeps Yeisuw wawon.

Natan vin ikabkwen anakweimmatan

43 Natan vin nises buyavin iwta-wout sinwatan kweiy bweilim, tagenag kal ikakin bivag beimad.

44 Manawen vin meinoy Yeisuwwatibwelon, ikabkwen anakweimmatan; nuwanaw buyavin mo imad.

45 Iwage Yeisuw, ilana, “Kalikabikon waseg yey?” Asibabawikayans, ikous, mo Pita idibek ilana,“Tamwey, gamag singay babawipapeps wawoum.”

46 Tage Yeisuw ilana, “Teitangamag bo ikabikon waseg yey, peinanasimkwen guntawtoun bo ilisaweig,bo inek gamag towen.”

47 Vin manawen ikakin ta-mawanbisowm, itatat won, inek, ikululwamatan, ikamat wamtes gamagbabaw, ilana, “Peinan sivinagbabwein, to nakabkwen anakweimmatan; nuwanaw mo abwein.”

48 Iw to Yeisuw, ilana, “Natug yak,nukusimounid waseg yey, mapuna bokubwein. Ninabwein waseg kunoun.”

Yeisuw iyakit gwad teitan nikanig49 Igawa illivan, takaleiwag towen

inagamag teitan imek, ilana, “Bo igeg!Natum bo ikanig. Awoum kweitanwotet kusek mtowen takatimlakay.”

50 Yeisuw iligen, iwage, ilana,“Awoum beivag ampwayat. Bweinakusimounid vagan beibwein natum.”

51 Yeisuw mo isap wabunatumilana, “Awoum babaw gamagbukusiws waseg yey. Adok Pita,Yon, Yemes, o gwad taman, inan.Misinak.”

52 Ikin tasiyas tavvalams ivvalamspeinan loupid ivages, ilana, “Awoum

Page 101: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 8:53 98 Luk 9:18kuvalams. Na-ikanig gwad manawen;immasis-wan.”

53 Tasiyas gog bo isibawes, peinanikakinsa bo ikanig.

54 Tage Yeisuw inek manawengwad, iyous naman, ilana, “Gwa!Kukit!”

55 Mo iyum kululuwan; nuwanawaikit. Yeisuw mo ilana, “Kusek kanbeikam.”

56 Tasiyas inan taman bo isomninous, tage Yeisuw ilana, “Awoumkwamteles gamag biliganes sinaptowen. Awoum.”

9Navamul sinwatan teiy siwotet(Matiw 10:5-15; Mak 6:7-13)

1 Mo idawes inavamul sinwatanteiy, imeis mo isekes sikaleiwag ositawtoun wasigeis tasiyas bwagaw,baloum, katoun.

2 Mo ikayabes kid biggeiguys li-vanen Yowbad nakaleiwag o bivagesvagan beibweins tasiyas takatouns.

3 Idibakes tasiyas, ilana, “Awoumkuneis kukwawes kunamiy, mikay-tuk awoum, amikaw awoum, kaeimiyawoum, mimoney awoum; awoummwaynatan kweim, awoum.

4 “Avei-bwan waseg bukusiwsbukumsikes ee... mo bukunounaskuneis.

5 “Am-palawen nag beitamswasigeis yakamiy, bukulisawes ventowen mo musamusan pwepwaywakikeimiy kwatsapis bein wavenmobikakins Yowbad bimop asisinap.”

6 Mo inounas, itavins ven katanokkatanok waseg, iggeiguys livan bwan-abwein o takatouns ivages ibweinsven katanok katanok waseg.

Elod iligen bulagan(Matiw 14:1-12; Mak 6:14-29)

7 Inounas ee... guyaw avakaeinElod iligen bulagan Yeisuw sineynavamuls, bo isunasun nanon, peinangamag mwasanin asilivan, ilansa,“Yon nikanig, bo ikit vayuwein.”

8 Tage mwasanin ilansa, “Ilaytiy boisap.” O mwasanin ilansa, “Palopitkweiboug teitan bo ikit vayuwein.”

9 Elod iligen asilivan, ilana, “Yon boabob kayon, tage kavel mtowen alli-gen nawotet bulagan, ivag mawan?”Mo Elod sivinan bikin.

Yeisuw ivakamus gamag babaw(Matiw 14:13-21; Mak 6:30-44; Yon

6:1-14)10 Iyakousis siwotet tasiyas Yeisuw

nikayabes, mo iyums, imekes Yeisuwmo ikamteles siwotet livanen. MoYeisuw itokes tasiyas-wan ineis venyagan Beteseid.

11 Gamag babaw iliganes mo ikiku-nis. Yeisuw ikines, itam wasigeis;isekes livanen Yowbad nakaleiwag, otakatouns tasiyas ivag mo ibweins.

12 Iwwotet ee... bo ikwayav,tasiyas sinwatan teiy inekes, ilansa,“Kwayabes gamag babaw, bineis venmwasanin o bineis nawoud waseg,kaeis bibanes o bimasis, peinan ventowen makawan.”

13 Iwage Yeisuw, idibakes, “Kusekeskaeis beikams.” Ilansa, “Yakameykaem misinaka bled kweinim son inmwanay, tage nag kadilokes asibabawbeikams. Adok bakan waven bakag-imwal kaeis bakamey, beikams, ne?”

14 Tawaw babiweis mamaginakweinim tawsan. Yeisuw mo idibakesnavamul, ilana, “Kudibakes tasiyasbisinis bod kweitan kweitan waseg.Kweitan bod sinwanim gamag,kweitan bod simwanim gamag.”

15 Ivages mawan mo isinisasibabaw-wan.

16 Ikous, Yeisuw mo ikow bledkweinim son in mwanay, itamnowkayon, ikin walbalab, anilivan bwan-abwein isek, silmanin kan towen, moikikivis, issekes navamul, ikawes, ise-nas wamtes gamag babaw.

17 Asibabaw ikams ikamuweips;mo isiyavis kan nikambwages nises,gamwat sinwatan gibsiy.

Pita ikakin YeisuwYowbad inaMesay(Matiw 16:13-19; Mak 8:27-29)

18 Kweitan tut siney navamulmtowen Yeisuw anmwanet initougwaseg Yowbad; ikous, mo ikatugan

Page 102: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 9:19 99 Luk 9:41wasigeis tasiyas ilana, “Gamag babawidokeigs kal yey?”

19 Ikatimapus aygan, ilansa,“Tabibaptaysein gamags Yon adok;o mwasanin idokeims Ilaytiy; omwasanin idokeims kweiboug palopitteitan yakoum nukukit vayuwein.”

20 Iwage Yeisuw, ilana, “Ageyakamiy, kudokeigs kal yey?” Pitaikatimop aygan, ilana, “YakoumKelis, Yowbad nikayabeim nukumbukwatinabwem.”

21-22 Tage Yeisuw anilivan tawtounisekes, ilana, “Awoum kwamteleigswasigeis gamag mwasanin.” Ilana,“Gimgilitoun yey, kadiloka abag bigegsingay, o tammwayas bipiyaveigssisiyas tanuwgwes lun o tasiyastakatimlakeins kaleiwag. Ikous mobikatimateigs; yam kweitoun mobakit.”

Kadiloka navamul bikokews asklos(Matiw 16:20-28; Mak 8:30–9:1)

23 Yeisuw idibakes asibabaw,ilana, “Kukin kal bikikun waseg yey,kadiloka bipiyevmwamovan tatonen,anklos bikokew yam katanok katanokmo bibkunig.

24 “Kalisiy yakamiy bikayusmwamovan tatonen igaw mobiyamkwen, tage kukin biyamkwenmwamowan peinag yey mo bisesbwein.

25 “Kukin kal bikow youd babawnisesus wadaban pwepway, mobiyamkwenmwamovan tatonen; tagenag bimwasaw mtowen, nag.

26 “Kukin kal beivag anmwasinpeinan iligen agulivan o peinangungamagmtowen, igaw Gimgilitounyey bayum bam ven watinowmo beivag agumwasin waseggungamag towen. Peinan igawbayum bam, yakawanag waseg, oTamag yakawanan waseg, o tasiyasnatakayobs yakawanes waseg.

27 “Mounid adibakeimiy mwasaninyakamiy nukutomos, nag bukuk-wanigs ee... mo bukukines Yowbadnakaleiwag.”

Yeisuw ivag ankakin kweitan(Matiw 17:1-8; Mak 9:2-8)

28 Yam kweinim kweitoun ikous,itokes siney asteitoun, Pita, Yon,Yemes, ikatulags ineis wakoy vaganbinitougs waseg Yowbad.

29 Yeisuw ininitoug ee... ankakiniviwl ivag kweitan-wan, anakweim-vak bo ilapupwakaw singay.

30-31 Asteiy sisiy Yeisuw bo isaps,illivans. Mtasiyas Moses son Ilaytiybo isaps, kamnat avakaein waseg. Il-livans sisiy Yeisuw livanen nakanigigaw mo bilivet Yelusalem waseg.

32 Pita siney tasiyas bo imasisikangagays mo ikits, ikines sikamnattasiyas Yeisuw siney tasiyas asteiy.

33 Tasiyas asteiy bo beiyums,Pita idibek Yeisuw, ilana, “Tamwey,bweina bitasesus towen. Bo bakawlulbunatum kweitoun, bunatan yak,bunatan Moses, bunatan Ilaytiy.” Ta-ivag silawun; makava ilivan Pita.

34 Igaw illivan, lov kweitan imilumwes; tasiyas wanuwan, boiwenes.

35 Aygan teitan wanuwan lov ili-ganes, ilana, “MtowenNatugbwanab-wein. Bweina bukuliganes aygan!”

36 Ilivan ikous, mo ikines Yeisuwanmwanet nises. Youd towen nikinesbo isowmes. Misiyamun towen nagikamteles gamag wasigeis, nag.

Yeisuw ivag gwad ibwein(Matiw 17:14-18; Mak 9:14-27)

37 Iyam nen gaboug Yeisuw sineynagamag iwloubus ineis watinow, in-ounas mo inekes gamag babaw bonimimeis.

38-39 Teitan siney tasiyas iwak,ilana, “Tamwey, kukin natug ku-dataw. Peinan natug anmwanet-wan,yeiluw iwaweiy, isiblut waseg, iwak,itatat won mo ikapoul wadon, mobigulek won. Nag biyeiwas waseg.

40 “Bo anitoug wasigeis muvamulvagan bikayabes yeiluw, tage nagkadilokes.”

41 Iw to Yeisuw ilana, “Takakonyakamiy. Bo kawegweis woug

Page 103: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 9:42 100 Luk 10:1wasigeis yakamiy. Natum kumeybakin.”

42 Bimeyes kid gwad towen Yeisuwwaseg, mo yeiluw iweiy, igulek won,itatat; tage Yeisuw ikan yeiluw towen,ikayeb, mo ibwein gwad; mo iyamenisek taman.

Igaw teitan gamag bisilkod Yeisuw(Matiw 17:22-23; Mak 9:30-32)

43-44 Asibabaw bo isom ninouspeinan nikines Yowbad natawtoun.Ikines nawotet babaw, isunasunninous ee... mo Yeisuw idibakesnavamul ilana, “Livan towen kun-inuways beibwein, peinan igaw mobisilkodeigs, Gimgilitoun yey, vagangamag beiweigs.”

45 Tage nag ikakins silawunanilivan towen, mamagina bo isowmwasigeis, vagan nag bikakins. Boigoulus, aspwayat gog bikatuganswaseg towen, vagan silawun bikakins.

Kal bimug?(Matiw 18:1-5; Mak 9:33-37)

46 Wankuyeim mo ikamnimanssisiyas, sivines kid bikakins kalbikow yagan avakaein mo bimlavagastamumug.

47-48 Tage Yeisuw ikakin sikanuway,mo itok gwad teitan, isen wadadan,idibakes, ilana, “Kal yak bukutamwaseg gwad towen peinan agugwa-mag, bo kutam waseg yey; o kal yakbukutam waseg yey bo kutam wasegtowen nikayabeig nam, mtowenTamag. Kalisiy tamumug wasigeisyakamiy? Mounid siyas takekelsbimgwayeimiy; guyawaw nag.”

Kukin kal nag bisibwadeimiy, bo il-abeimiy

(Mak 9:38-40)49 Iwage Yon ilana, “Tamwey,

nakakin taw teitan nikayabes yeiluwyagam waseg, mo kasibwed, peinannag sidayas mtowen.”

50 Yeisuw gog ikatimop anilivan,ilana, “Awoum kusibwades. Kukin kalnag bisibwadeimiy bo ilabeimiy.”

Min-Samaliy ipiyaves Yeisuw

51-52 Wankuyeim kakita bilivettutan beimwen bein wanakaew, moitamanaw silmanin bein Yelusalem.Bo ikayabes nagamag mwasaninvagan binounas wamatan bineiskweitan ven Samaliy gimgilisbidibakes, bilansa, “Kwatunags.Matovek wankuyeim mo beim.”

53 Tasiyas gog min-Samaliybo ipiyaves Yeisuw, peinan beinYelusalem.

54 Siyas inavamul Yemes son Yonikines bo nipiyaves, ilansa, “Guyaw,tab sivinam bakadibek kov bikaliva-touw walbalab bigabus tasiyas, ne?”

55-56 Tage Yeisuw itouvin, ikanes,ilana, “Awoum.” Mo inounas, ineisven kweitan.

Asteitoun bibwakuns waseg Yeisuw(Matiw 8:19-22)

57 Inounas waked, teitan taw idibekYeisuw, ilana, “Babkunim ampalawenbukun.”

58 Iw to Yeisuw, ilana, “Awuk si-bunatum wakiwmawum, o mansiyasman sibunatum wakamweilok, tageGimgilitoun yey ta-ivag abkunug ba-masis.”

59 Yeisuw idibek tayuwein, ilana,“Kubukunig yey.” Iwage towen, ilana,“Tab kadilok bakaymet tamag ee...beikous, bikanig, bakadibwen, mobaw.”

60 Yeisuw gog ilana, “Tamam ga-ises; bikanig, tatineis bidibwanis; tageyak, kun kugeiguy livanen Yowbadnakaleiwag.”

61 Tatounun gamag ilana, “Babku-nim gunguyaw yak; tage wanamugban amuloul wasigeis agugwamagwaven nisesus.”

62 Iwage Yeisuw, ilana, “Kukinkal bikavaveis, tage bitouvin beiyeywankuyeim, mtowen nag kadilokYowbad nakaleiwag, nag.”

10Navamul sinwanim sinawey

1 Wankuyeim siwotet Yeisuwisekes-vak inagamag sinwanimsinawey, ikayabes vagan bineis

Page 104: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 10:2 101 Luk 10:21bimugwas, asteiy asteiy, bineis venkatanok katanok. Tasiyas bimugwas;Yeisuw bititavin wankuyeim.

2 Idibakes, ilana, “Kan bitatay-oys singay babaw, tage tawteleinsbag nag ibabaws. Kadiloka kuni-tougs waseg tanuwagan tayoy va-gan bikayabes nagamagmwasanin bi-labeids inatayoy waseg.

3 “Bo akayabeimiy, mawana sip nit-siyas yakamiy, bukunekes tasiyas ma-magina awuk takananeiys.

4 “Awoum amikaw kukokews,awoum gamwat, awoum sandol;awoum bukulouvats gamag waked,bukukwaypuls; awoum.

5 “Aw-bunatum bukusiwwawnuwan, wanmugwana bukulivanYowbad yagan waseg, kulana, ‘Niwalbiwekeimiy yakamiy.’

6 “Kukin tanuwagan bunatum ansi-napniwal, mo beitawnuwanmtowen;kukin gog nag, amilivan bwein mobeiyum wasigeis yakamiy.

7 “Aw-bunatum waseg bukusikes,aveiyag bisekeimiy bweina kukwamso kumoums. Peinan tawteleins wotetyakamiy, kadiloka kukwams wotetanagin. Awoum kwaninapels buna-tum kweitan kweitan.

8-9 “Kukin bukusunaps kweitanven o taginvens beitams wasigeisyakamiy, kaeimiy bisekeimiy bweinakukwams; o takatouns kuvagesbeibweins; o kudibakes tasiyas,kulansa, ‘Yowbad nakaleiwag bo isapwasigeis yakamiy.’

Ven mwasanin bipiyaves(Matiw 11:20-24)

10-11 “Tage kukin bukusunapskweitan ven o towous nag beitamswasigeis yakamiy, kulivans wavtakonven, kulansa, ‘Kapiyaveimiy yakamiy,simiyas musamusan pwepwaywakikem kakatsap bininein wamiven;tage kadiloka kuninuways Yowbadnakaleiwag, peinan bo isap wasigeisyakamiy.’

12 “Adibakeimiy, igaw Yowbad bi-mop ven babaw asisinap kalbaleb,ven Sodommapun bilivatus kalbaleb,

tage ven towen bipiyaveimiy mapunsingay kalbaleb bilivatus.

13 “Yakamiy min-Kolasin, o min-Beteseid yakamiy, singay kalbalebbukulivatus. Nukukines gunawotettawtoun, tage nag kupiyaves amisi-nap kalbaleb. Kukin kweiboug min-Tayil o min-Sidon bikines gunawotettawtounmogo bigeg ninous bipiyavesasisinap kalbaleb, bikumus wous sonasikweim kalbaleb, gunugoun, o adoksewed, peinan bikakinsa asisinapkalbaleb.

14 “Igaw Yowbad bimop venbabaw sikalbaleb, tasiyas min-Tayil o min-Sidon bilivatus mapunsikalbaleb, tage yakamiy singaykalbaleb bukulivatus.

15 “O yakamiy-vak min-Kapaneyum kudokes bukumwenskuneis walbalab, adok bukubusbukuneis watinow.”

16 Ikous anilivan towen, moidibakes navamul, ilana, “Kukinkalisiy biliganes agamiy, bili-ganesa aygag. Kukin gog kalisiybipiyaveimiy, bipiyaveigs yey. Kalisiytasiyas bipiyaveigs, bo ipiyavesTamag, towen nikayabeig nam.”

Iyums sona simwasaw17 Tasiyas sinwanim sinawey ineis,

iwotets mawan, mo iyums, imwasawsavakaein, ilansa, “Tamwey, yagamwaseg kadibakes siyas bwagaw, moikilovs sinap kalbaleb waseg.”

18 Yeisuw gog idibakes, ilana, “Boakin Seitan walbalab ikalivatouwmawana kavikawn, in watinow.

19 “Bo asekeimiy mikaleiwag va-gan bukuvtakus mwatets sisiyas bo-bos bwabwels, tage nag bigadeimiy;mo bukutawtouns waseg Seitan in-akaleiwag babaw.

20 “Tage silawun mimwasaw nagpeinan tasiyas bwagaw ikanawesagamiy. Silawun mimwasaw peinanYowbad bo nilel yigamiy walbalab.”

21 Misiyamun towen Yeisuw boimwasaw Yowbad Kululuwan Bwan-abwein waseg, ilana, “Kalin nuwagTamag yakoum, ven watinow son

Page 105: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 10:22 102 Luk 10:41-42libalab sitovek yakoum, peinan nuku-sowm sinap towen, awoum tasiyastassinaps bikakins, misinaka siyas ni-nous mawana pwapwaw. Mounid,Tamag, mawan nanoum tatoneimbwanabwein.

22 “Tamag bo itam youd babawwaseg yey. Nag kal ikakin Natun;misinaka Tamag. Nag kal ikakinTamag; misinaka Natun yey, sigweykalisiy sivinag bakamtel wasigeis mobikakins Tamag.”

23 Mo itouvin idibakes nava-mul, tasiyas-wan idibakes, ilana,“Tamumwasaws tasiyas, kalisiy mitesbikines sinap towen nukukines.

24 “Mounid adibakeimiy, kweibougpalopit babaw sisiyas guyawawbabaw ivag sivines bikines sinaptowen nukukines, nag gog ikines. Otasiyas sivines biliganes sinap towennukuliganes nag gog iliganes.”

Tassinap iyakwen Yeisuw25 Wankuyeim tassinap teitan inek

Yeisuw, idoki biyakwen; ilana, “Taka-timlakay yak. Aveiyag yey bavag va-gan mwamovag bises bisigeg?”

26 Iw to Yeisuw, ilana, “KuninuwayMoses nakaleiwag. Aveiyag nilel?”

27 Ikatimop, ilana, “Kadiloka kusi-wyoub Guyaw Yowbad, ateim waseg,kululuwam waseg, mutawtoun wasego nanoum waseg; o kuvnas-vak soummawana kuvnaseim tatoneim.”

28 Iwage Yeisuw, ilana, “Magen!Kukin bukuvag mawan mo buku-mov.”

29 Tage taw towen, idok ansinap to-nen didumwal, ikatigan Yeisuw, ilana,“Kavel soug bavnas?”

Teitan taw nikatimlowus won waked30 Yeisuw ikatimop anilivan,

ikabebay, ilana, “Teitan taw meinoyneim Yelusalem, iwloubus beinYelikow. Ininoun ee... tavveinawsmwasanin ituts iweis, iyousis tawtowen, ikawes anakweim, iwaweiysikous, mo ilisawes taw towenimmasis, bo katimlowus won.

31 “Yam towen tanuwagan lun tei-tan idoki biwloubus ked towenwaseg,

inoun ee... iwekey mtowen taw nim-masis waked, nag inek, ilisow ises,inoun-wan.

32 “Livay tabun teitan mo iwloubusiwekey mtowen nimmasis waked,ikin, nago inek, ilisow ises, inoun-wan.

33-34 “Tage gum-Samaliy teitan, ini-noun, iwekey nimmasis waked, ikin,ikalin nuwan, inek, iyakit, ikabiyuvansasok waseg antagon son wayn, moisumweil. Ikous mo inup, isen alendonkiy watapwan, ivakaben donkiy,inow bunatum kweitan nises waked,mo ivnas wabunatum.

35 “Iyam nen gaboug, mo ikowakweiy kina, isek tanuwagan buna-tum, ilana, ‘Kuvnas gamag towenbeibwein; o kukin money towen nagkadilok, igaw bayum bam bamop.’ ”

36 Yeisuw mo ilivan, ilana, “Gamagasteitoun iwekes sisiy nimmasiswaked; tage kal ivnas?”

37 Iwage towen, ilana, “Adok towenikalin nuwan, mo ileb.” Yeisuw moidibek, ilana, “Yakoum kun, bukuwtelmawan.”

Malid son bwadan Meliy38 Yeisuw siney nagamag inounas

oko isaps kweitan ven; natan vinMalid itam nabunatum, anbwabwaltasiyas.

39 Malid bwadan Meliy isin Yeisuwwadadan, iligen nakatimlakay.

40 Manawen Malid ivag kaeisbeikams, inawotet singay babaw,mapuna inek Yeisuw, ilana, “Guyaw,ta-bukukin bwadag nilisaweigagumwanet bavag kaeimiy bukuk-wams. Kudibek beim bilabeig.”

41-42 Iwage Yeisuw, ilana,“Ikubukub nuwam peinan nanoumbabaw, tage kweitan sinap ikabwagwaseg yakoum. Meliy gog sivinansinap towen bwanabwein; iligenaygag. Bweina bises bikatilutegagulivan.”

11Nitoug waseg Yowbad(Matiw 6:9-15; 7:7-11)

Page 106: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 11:1 103 Luk 11:241 Ven kweitan waseg Yeisuw bo

ikulul, ininitoug waseg Yowbad; ik-ous, inavamul teitan idibek, ilana,“Tamwey, kwatimlakem bakanitougwaseg Yowbad; mawan Yon nikatim-lakes tasiyas inavamul.”

2 Iw to Yeisuw, ilana, “Bukunitougs,kulivans, kulansa:‘Timem, bakagoul yagam.Mukwaleiwag beim.3 Kaem bukusekem nagein.4 Kunumlev amasinap kalbaleb,

peinanyakamey kanumlev gamag asisinap

kalbaleb wasigeis yakamey.Tage awoum bukusenam abiyokonwaseg.’ ”

5-6 Mo idibakes, ilana, “Kal yakbukunek nubeim watapwan boug,bukulana, ‘Gwa, kusekeig bledkweitoun, agubwabwal beikam;peinan mwana isap, anamoun; ta-ivag kan basek beikam.’

7 “Nubeim adok wanuwan nabuna-tum bikatimop aygam, bilana,‘Awoum kuvag mouvit waseg yey.Peinan koukwed bo akatibog, o nitugsigwey kamasis. Ta-mawan basapbasekeim.’

8 “E, nag bisap bisekeim peinannubeim, nag. Tage peinankusimkakin mo bisap bisekeimaveiyag sivinam.

9 “Adibakeimiy, bweina kunitougs,mo bisekeimiy. Kunineivs mobukubanes. Kugipits mo bikaliyowkoukwed pinamiy yakamiy.

10 “Kukin kal binitoug, mo bisek.Kukin kal binineiv, mo biban. Kukinkal bigipit, mo bikaliyow koukwedpeinan.

11-13 “Tawaw yakamiy, kukinnitimiyas sivines in, bilivans, mwatetbukusekes beikams, ne? O kukinsivines pouw, bilivans, kadilayuybukusekes, ne? Adog nag. E,takalbaleb yakamiy, kukwakinsaveiyag bwein bukusekes nitimiyas.Yowbad ansinap bwein. Bukunitougswaseg mtowen, singay mo bisekeimiyKululuwan Bwanabwein.”

Kal ileb Yeisuw mo ikayeb yeiluw?(Matiw 12:22-30; Mak 3:20-27)

14 Teitan gamag bo ipiyev livan,peinan yeiluw neisiw wawon; Yeisuwikayeb, ikilev gamag towen mo ilivanbwein; o tasiyas iliganes bo isom ni-nous.

15 Tage mwasanin iyages Yeisuwilansa, “Siyas tabbwagaws sitovekSeitan mtowen nileb Yeisuw, moikayabes yeiluw.”

16 O musinis-vak sivines biyak-wanes Yeisuw, ilansa, “KwamtilakemYowbad naman mulin, bakakin.”

17 Yeisuw gog ikakina ninoustasiyas, idibakes, ilana, “Kukin venavakaein gimgilis bilivis bivages bodkweitan kweitan, mo bigulekwesven towen; o kukin gamag biliviswawnuwan bunatum mo bigayays,singaya bigeg.

18 “O Seitan-vak, kukin inabodbilivis, inakaleiwag bikalivatow.Awoum kulansa, ‘Bwagaw ilabeimmokukwayabes yeiluw’; awoum.

19 “Amilivan gog mawan, tage kalilabes mivamul mo ikayabes yeiluw?Kuninuways asisinap tasiyas mobukukwakins bo ibol amilivan.

20 “Tage kuninuways, magat Yow-bad ilabeig vagan bakayabes yeiluw,nakaleiwag bo isap wasigeis yakids.

21-22 “Kukin tawtoun gamagbikokew naviy wuliyougwan ninamiswaseg vagan bimtakavet nabwantatonen, adok nag teitan biyagegnawliyoug. Tage kukin tayuweingamag singaya tatawtoun mo biv-vatay waseg, bitakayway, mo bikweywuliyougwan naviy son nawliyougbabaw, bivgen bisekes inagamag.

23 “Kukin kal nag ilabeig bo isilb-wadeig. O kukin kal nag ikatikunoukkan inow wagunseigous, mtowen boikatigey.

Gamag ibwein,mo ilivet kalbaleb sin-gay

(Matiw 12:43-45)24 “Magat yeiluw bikilev gamag,

mo bitavan ven makaw, binineivnakabiyeiwas. Binineiv nag, bilivan

Page 107: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 11:25-26 104 Luk 11:42bilana, ‘Bayum ban wagunbunatumto nalisow.’

25-26 “Beiyum biban nabunatum,bo itaneivis, youd babaw bo ilivkasesbwein, bikalin nuwan, bein ikin sineyteinim teiy asisinap singaya kalbaleb,tasiyas asibabaw mo beisiws wabuna-tum, bisesus bisigagas. Kweibouggamag towen nakalbaleb peinanyeiluw neisiw, tage nakabiyokouswaseg singaya kalbaleb.”

27 Yeisuw anilivan mawan, natanvin wawnuwes gamags, ayganivakaein, idibek Yeisuw, ilana,“Singay tamumwasaw manawen vinnikopweim yak, o ivsasum.”

28 Iwage Yeisuw, ilana, “Nag,tasiyas taliganeins Yowbad ayganbimwasaws, o takanaweins aygan.”

Livanen Youna(Matiw 12:38-42; Mak 8:12)

29-30 Gamag singay babaw katiku-nouks nimeis waseg Yeisuw, moidibakes, ilana, “Gudwouvawsyakamiy amisinap kalbaleb. Siv-inamiy naman mulin Yowbadbukukines. Nag gog. Magatbukuninuways Youna waseg. Mawanmin-Ninavek kweiboug ikines Younanawotet mamagina naman mulinYowbad; mawan Gimgilitoun yey,gunawotet kukines tut towen waseg.

31 “Igaw Yowbad biyatal wasigeisgamag babaw, mo kwin manawenkweiboug inaven wayals mo bili-van vagan bukukwakins amisinapkalbaleb gudwouvaws yakamiy.Peinan manawen kwin inoun insingay kadiveiyov vagan biligenSolomon ansinap; tage sinap towennagein nukuliganes ikalisow Solomonansinap waseg.

32 “Min-Ninavek bitamanaws yatalwaseg, bilivans vagan bukukwakinsamisinap kalbaleb gudwouvawsyakamiy. Peinan tasiyas ili-ganes Youna nageiguy mo ilavesasisinap kalbaleb; tage kaleiwagnagein nukuliganes ikalisow Younanageiguy. Kuliganes; nag gog, nagkulaves amisinap kalbaleb.

Woun mititeilin(Matiw 5:15; 6:22-23)

33 “Lamp bitavakanot, awoumaveiyag bitakatugbulik, o awoumbitasen waskawan bunatum; awoum.Tage bitasen wateibol, mo tasiyasbeisiws wabunatum bikines mi-titeilin.

34 “Woun mititelin mat. Kukinmatam bwein mo woum meivekabikamnat; kukin matam kalbaleb mowoummeiveka bidadub.

35 “Kuvnases mititeilimiy, mata geidadub.

36 “Kukin gog woum meivekabikamnat, dadub nag, mobukumlavag mamagina lamp ku-vakaein mititeilin.”

Tasiyas Palisiy sisiyas tassinaps(Matiw 23:1-36; Mak 12:38-40; Luk

20:45-47)37 Igawa illivan, Palisiy teitan

inek, idibek Yeisuw, ilana, “Kum,bitakams wagunbunatum”. Itam,inek beikams.

38 E, kakita beikams, Palisiy towenikin Yeisuw nag iwid naman, bo igegnanon, ilana, “Aveiyag wawun nagkuwid namam?”

39 Iwage Yeisuw, ilana, “YakamiyPalisiy mamagina abmavin o kwavig,kuwidis watoulan igimagim, tagewanuwan bikibik, kalbaleb, peinanamisinap kukkwayes gamag sivavag.

40 “Takabalawein yakamiy! Yow-bad nibun kaleivids, nibun-vaknuwads.

41 “Wanuwamiy kadiloka kuvagesamisinap beibwein, kusiwayoubsgamag wasigeis, mo bukugimagims,o youd katanok katanok beibweinpinamiy yakamiy.

42 “Tage yakamiy Palisiy, singaykalbaleb bukulivatus. Kukwatkak-ils waseg miwliyoug babaw, kula-gus sinawatan; kalgutan mo kusekesYowbad. E, kulagus gayas siyaskekel, mamagina minit o luw, tagebo kunumlaves sinap didumwal sonsiwayoub waseg Yowbad. E, kadilokakuvnases sinap babaw, tage awoumbukuwidis sinap tasiyas avakaein.

Page 108: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 11:43 105 Luk 12:843 “Yakamiy Palisiy, singay

kalbaleb bukulivatus. Peinantapwaloul waseg sivinamiy bukusiniswakeb, o sivinamiy gamag wavtakonven beikoks wamitamiy binounas.

44 “Yakamiy Palisiy, singaykalbaleb bukulivatus. Amikakinbwein, tage wanuwamiy kalbaleb,mawana alawag wanawoud, gamagbikanpeles tage nag ikakins takanigalawagan.”

45 Tassinap teitan idibek Yeisuw,ilana, “Tamwey, amlivan towenwaseg kuyagem-vak yakamey.”

46 Iw to Yeisuw, ilana, “Yakamiy-vak tassinap yakamiy, singay kalbalebbukulivatus. Peinan mikaleiwagkusekes gamags singay moumouvitmawana kunes kusekes avakaein,tage nag kakit bukukwawes vaganbukulabes, nag.

47 “Singay kalbaleb bukulivatus.Tibumiyas bo neiweiys siyas palopitsmo kuwlules aluwgwes tasiyas palop-its.

48 “Mapuna kukwakins o kutamswaseg tibumiyas siwotet kalbaleb.Tasiyas neiweiys palopits o yakamiykuwlules aluwgwes.

49 “Yowbad ansinap waseg ilivanmawan, ilana,‘Bakayeb palopits sisiyas aposols

binekes,mo beiweiys mwasanin o bisilkodesmwasanin.’

50 “O tasiyas Yowbad inapalopitbo iwaweiys ven watinow. O wotettowen kalbaleb mapun bukulivatusgudwouvaws yakamiy, tut towenwaseg.

51 “Yowbad nibun ven watinowo gamag siyas wanamug, teitantaw iweiy Yowbad nagamag towenEibel. Yowbad inapalopit iwaweiysee... nakabiyokous waseg mtowenSekaliya, neiweys Yowbad wan-bunatun, abeilun palatan, bunkakitpalatan. E wotet towen kalbalebmapun bukulivatus gudwouvawsyakamiy, tut towen waseg.

52 “Yakamiy tassinaps, singaykalbaleb bukulivatus. Kukwayuses

awkwedan sinap, nag bukusiwsyakamiy, tage kusilbwades tasiyassivines kid beisiws. Ta-mawan. Bokusilbwades.”

53-54 Ilisow ven towen, mo Palisiysisiyas tasiyas takatimlakeins kalei-wag singay ivvaluts asilivan waseg,mamagina ivvasiganis; ikayamatswaseg Yeisuw anilivan; kukinkalbaleb biliganes, mo biyatals.

12Bitawen Yowbad(Matiw 10:26-31)

1 Wankuyeim gamag singay babawkatuyouns nimeis; bo ikalawt ven,nitatos ipapeps-wan; mo isilamawnakabebay wasigeis navamul, ilana,“Kuvnaseimiy. Kadiloka kupiyavestasiyas Palisiy asiyist. Peinantayyaweid tasiyas Palisiy.”

2 Ilana, “Youd babaw nilumwesigaw mo bikaliyow, bikamat; oaveiyag nisisowmes, igaw mobispuyes mo bikakins.

3 “Youd towen nukulivanes dadubwaseg, igaw biliganes wamnat; oaveiyag nukwatimwalags wamibuna-tum igaw mo bilivans wavtakon ven.

4 “Sigwey, awoum kuwenes tasiyasbeiweiys woumiy. Bikatimateimiy bomisinak. Nag aveiyag binuwakeimiy.

5 “Tage kadiloka kuwenes mtowenbikatimateimiy mo bilaveimiybukuneis wakov. Mounid bukuwenesmtowen.

6 “Skwasik mwananim, adok tentoya maysan; tage Yowbad ikikines;nag binumlev mwantanok, nag.

7 “Yowbad gog ikakin kunumiynakasabwasob babewein nakavnivin.Awoum beivag amipwayat, Yowbadikakina mansiyas skwasik, imtaka-vates; singay gog bimtakavateimiyyakamiy.

Awoum bitakayan(Matiw 10:32-33; 12:32; 10:19-20)

8 “Kukin kal yak bukwamtelwamtes gamag, kulana, ‘MounidYeisuw inagamag yey,’ wankuyeimyey Gimgilitoun yey mo bakamtel

Page 109: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 12:9 106 Luk 12:32wamtes tasiyas Yowbad natakayobs,balana, ‘Taw towen yey gunagamag.’

9 “Tage bukwayaneig wamtesgamag, mo bakayaneim wamtestasiyas Yowbad natakayobs.

10 “Kukin kal bitawyageig Gimgili-toun yey, Yowbad bweina biwidansinap kalbaleb beikous; tage kukinbitawyeg Kululuwan Bwanabwein,Yowbad nag biwid ansinap kalbaleb,nag.

11 “Igaw biyousimiy, biyateleimiywasinagog owamtes tasiyas guyawawo tasiyas takaleiwags, awoum beivagninoumiy babaw. Awoum kulansa,‘Amawan bakatimop asilivan?’Awoum kulansa, ‘Aveiyag balivan?’Awoum.

12 “Yowbad Kululuwan Bwanab-wein mo bikamtilakeimiy anilivanbukulivans tut towen waseg.”

Awoum bimwamon matad13 Teitan taw wanuwes gamag

babaw mo idibek Yeisuw, ilana,“Takatimlakay yak, tuwag bo ikownakiyay avakaein, kudibek mwasaninbisekeig gunkiyay yey.”

14 Iw to Yeisuw, ilana, “Adokawoum. Nag kal isekeig gunakaleiwagvagan bakaluweg mivavag.”

15 Idibakes tasiyas, ilana, “Kuvna-seimiy. Awoum bimwamon mitamiy.Nag bitamwasaw peinan dawliyougbabaw. Silawun damwasaw kweitan.”

16-17 Kabebay kweitan idibakes,ilana, “Guyaw teitan inabag ivag kansingay babaw. Bo ikalawt seigous.Nanon ilana, ‘Aveiyag bavag? Peinanbo ikalawt seigous.’

18 “Ilana, ‘Adok bagulekwes seigouskweibougs, bawlulavaw bunavkaveks,waseg basen kan babaw o youdkatanok katanok.

19 “ ‘Beikous; nanoug mo balana:“O yey guyaw yey, kag babaw, bokadilok bweilimbabaw; bweina bayei-was, bakamkwam, bamwamoum,bamwasaw.” ’

20 “Tage Yowbad idibek, ilana, ‘Tak-abalawein yak, boug towen bukumat,kululuwam toneim biyamkwaneim,

mo kal bikow muvavag tasiyas nuk-wanlev?’

21 “Guyawawmwasanin bo mawan;sivines siwliyoug bikatimweisisbibabaw; tage wanuwes nag ivagYowbad nawliyoug, nag.”

Awoum bikubukub nuwamiy(Matiw 6:25-34; 6:19-21)

22 Mapuna idibakes navamul,ilana, “Awoum bikubukub nuwamiysilmanin mwamovamiy, aveiyagbukukwams. Awoum bikubukubnuwamiy silmanin woumiy, aveiyagbukusikams.

23 “Mwamovads nag mamaginakan; o wouds nag mamagina kweim.

24 “Kuninuways mansiyas bwayob-way. Nag isapwes kan, nag itayoys bi-nawes wasiseigous; tage Youbad im-takavates, isekes kaeis ikams, singaygog bimtakavateimiy yakamiy.

25 “Adok nag kal yakoum bukun-inuway mutawtoun waseg mo beivagambweilim bibabaw. Nag kadilok.

26 “Sinap towen kakit nagkadilokeimiy. Awoum bikubukubnuwamiy youd babaw silmanin.

27 “Kuninuways kasiyas moloubawpeinan isibwasobs wadadan ked,nag iwotets, nag ibalals, nag. Tageastubub waseg ilisawes mtowenSolomon antubub kweiboug gamagnikavasis singay.

28 “O kasiyas kay, nagein mwamovwadadan ked, nubweig beimat, ogamag bikawes binawes bilavesbein wakov. Peinan Yowbad isekeskay astubub kamnabwein singaymo bisekeimiy amikweim yakamiy.Adok nag kunmises Yowbad, vaganbisekeimiy kan, kweim.

29 “Awoum kuninuways aveiyagbukukwams o aveiyag bukumoums.Awoum bikubukub nuwamiy.

30-31 “Ven babaw gimgilis sivinesyoud tasiyas. Tamads ikakina aveiyagsivinamiy. Kadiloka bukuninuwaysYowbad nakaleiwag, bukwanawes,mo bisekeimiy youd tasiyas.

32 “Awoum beivag amipwayat.Yakamiy Yowbad alen yakamiy,

Page 110: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 12:33 107 Luk 12:56mapuna bo itam vagan bukusiwswanuwan nakaleiwag.

33 “Kuymiyises miwliyoug, moneykukwawes, kusiwyoubus tasiyas tasi-mavs; maysamiy walbalab mo bisesbisigeg. Gamag nag bibakews waseg,oman kekel nag bikamkwams, o biya-gages, nag.

34 “Ampalawen miwliyougkwatikunakus, mo biseiw nuwamiyven towen.

Takaymates datoveks igaw beim(Matiw 24:45-51)

35-36 “Kadiloka kupayiws o mil-amp bigidaged mamagina tasiyasnikaymates sitovek wasagal, veivaysigeilin; mtowen beiyum beim,bigipit; tasiyas biliganes, nuwanawmo bikaliyowes koukwed. E, kadilokakwayamats mawana tasiyas.

37 “Igaw sitovek beim mo tasiyastalalals mo bimwasaws, bipayiwmtowen, bisekes abes bisinis, mobimey kaeis beikams.

38 “Kukin beim watapwan bougo bibanes ilalals, mo bimwasaws; okukin walalayis mo beim o bibanesilalals, mo bimwasaws-vak tasiyas.”

39 Kweitan livan Yeisuw isekesmamagina, “Kuninuways tanuwaganbunatum; kukin bikakin asinavintavveinaw beim, mo beilal, bisilbwedkid towen tavveinaw; awoum gebeisiw wanbunatum.

40 “Yakamiy mawan, kadilokakulalals, kukwaymateigs Gimgilitounyey. Awoum balabuboleimiy;awoum.”

41 Pita ikatugan, ilana, “Tamwey,tabta mukwabebay towen silmaninyakamey, o adok gamag babaw?”

42-44 Iw to Yeisuw ilana, “Kal na-touwat tamwey bisek nawotet va-gan bimtakavates inagamag, bisekeskaeis bikamkwams? Adok towentatoukum o tassinap. Igaw natovekbeiyum beim o biban inatoukum in-awotet waseg, bilana, ‘Kalin nuwagyakoum, kadiloka kumtakavet gun-wuliyoug babaw.’

45-46 “Tage kukin natouwat bilana,‘Guntovek bo iyouviy, adok nagnuwanaw beim,’ mo biwaweiyinagamag, tawaw, vinay, o bimlavagtagovek, o bimwamoum tawtounsoup bikabalawein, mo natovekbeiyum beim bilabubol natouwat,bimop ansinap kalbaleb, bisenwasigeis tasiyas takapidabs.

47 “Natouwat kavel ikakin natoveknanon, tage nag iwtel mawan, onag ikatunag, natovek mo biwaweiyavakaein.

48 “Tage kukin kal nag ikakinnatovek nanon, mo iwotet kalbaleb,kadiloka natovek biwaweiy gamagtowen, tage nag beiweiy bivakaein.Kukin kal natovek bisiwayoubavakaein waseg, kadiloka biwotetavakaein peinan. O kukin natovekbisek navavag babaw, sivinan gamagtowen biwotet bivakaein peinan.

Yeisuw im silmanin abilivis(Matiw 10:34-36)

49 “Yey nam bavakanot kov wad-aban pwepway, o sivinag nanawanbigidaged.

50 “Igaw mo bibaptayseig kwei-tan youd kalbaleb waseg, o sivinagnuwanaw biyakous.

51 “Awoum kuninuways yey namsilmanin niwal ven matinow. Nag.Yey nam silmanin abilivis bavag.

52 “Igaw bunatan bunatumwanuwan asteinim bilivis, asteitounpalatan, asteiy palatan.

53 “E, bilivis, taman palatan, natunpalatan; o inan palatan, natun pala-tan; o asteiy vinay son yawan, natanpalatan, natan palatan.”

Nag iwtusis Yeisuw(Matiw 16:2-3)

54 Idibakes gamag babaw, ilana,“Magat bukukines lov isob wayavat,bukulansa, ‘Bo beikweis.’ E, mo ik-weis.

55 “O magat bukukines yals itow,bukulansa, ‘Kalas beikal avakaein,’mo beikal kalas.

56 “Tayyaweid yakamiy! Kukineslibalab, ven ankakin mo kukwakins

Page 111: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 12:57 108 Luk 13:19aveiyag bikamat, tage nag kuwtusisYowbad nawotet tut towen waseg.

57 “Aveiyag wawun nag bukuk-wakins sinap didumwal?

58 “Kukin kal biyateleim binaweimwaseg takaleiwag silmanin yatal;igaw waked kadiloka kuyokons vaganninoumiy bukulatanes. Kukin gognag, mo biyateleim wamatan towentakaleiwag, o takaleiwag bidibekplisman, bilana, ‘Kutok gamag towenkunow wadeil.’

59 “E, bukun wadeil, bukusesunaee... anatut bukupayin inapayinmeivek-wan beikous, mo bilikumbukusap wamnat.”

13Kadiloka kulaves amisinap kalbaleb

1 Misiyamun towen gamagmwasanin idibakes Yeisuw, ilansa,“Min-Galiliymwasanin iwaweiysmanilunswaseg Yowbad,mo Paylat iweiysgamag tasiyas, imtamats sisiyasmansiyas man neiweiys.”

2-3 Iw to Yeisuw ilana, “Awoum ku-dokesmin-Galiliy tasiyas asisinap sin-gay kalbaleb mapuna imtamats. Nag.Min-Galiliy babaw asisinap kalbaleb;o yakamiy-vak, kukin nag bukulavesamisinap kalbaleb mo bukukwanigsmawana tasiyas.

4-5 “Awoum kudokes min-Yelusalem tasiyas sinwatan teinimteitoun asisinap kalbaleb, mobunatum bunaveiyov yagan Siloumikalivatouw iwaweiys. Nag. Min-Yelusalem babaw asisinap kalbaleb;o yakamiy-vak, kukin nag bukulavesamisinap kalbaleb, mo bukukwanigsmawana tasiyas.”

Yaveinun nag ivag anagin6 Yeisuw mo isekes nakabebay

mamagina: “Taw teitan, wanabagnisop yaveinun nitet. Sivinan wuwanbikow; iwekey, nag.

7 “Idibakes tasiyas tawtelein bag,ilana, ‘Kweitoun bweilim aninekyaveinunmakaywen, anineiv wuwan;nag. Kuteiy, awoum biteta mav,biyamkwen pwepway.’

8-9 “Ikatimop aygan, ilana, ‘Bweinaga itet bweilim towen. Bakaviyeil leiswadadan palavas, basen bulumakawpwes. Kukin bweilim wamatads bei-wuw wuwan, bo bwein. Kukin nag,mo bateiy.’ ”

Natan vin ivag ibwein Sabat waseg10 Sabat waseg, Yeisuw igeiguy

wanuwan sinagog.11 Natan vin nises, sinwatan

kweinim kweitoun bweilim ankatounwaseg tapwan idadog. Ta-mawanbitamanaw bidamoms tapwan.

12 Yeisuw ikin, idibek, ilana, “Vinyak, bo kubwein, amkatoun waseg.”

13 Isen naman wawon, nuwanawmo idamoms tapwan; mapuna ikavesYowbad.

14 Tage tanuwagan sinagog ikinYeisuw nivag takatoun ibwein Sa-bat waseg, ikapasal nuwan, idibakesgamag tasiyas, ilana, “Yam kweinimkatanok waseg bitawotets. Awoumkumeis Sabat vagan amikatoun bi-vageimiy bukubweins.”

15 Yeisuw ikatimop aygan, ilana,“Tayyaweid yakamiy. Sabat wasegkulikus aleimiy bulumakaw o donkiywasibunatum nisesus mo kutokes ku-nawes wayvagam beimoums.

16 “Tage manawen vin, Ebelamtabun natan, Seitan niyawen bweilimbabaw, bweina balik Sabat waseg.Peinan Seitan ankatoun nivag sin-watan kweinim kweitoun bweilim.”

17 Anilivan mawan, mo ivagasimwasin tasiyas nivtokays livan,tage gamag babaw imwasaws peinanikines nawotet singay tawtoun.

Yowbad nakaleiwag(Matiw 13:31-33; Mak 4:30-32)

18Mapuna idibakes, ilana, “Yowbadnakaleiwag amawan? Aw-kabebaybasekeimiy vagan bukuliganes obukukwakins.

19 “Adok mawan tipol veitun,peinan gamag teitan ikow inow isopwanabag; isob, ivakaein, momansiyasman iyoyows iwlules sibunatumyayagein waseg.”

Page 112: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 13:20-21 109 Luk 14:620-21 Vayuwein ilivan, ilana,

“Amawan bakabebay vagan bukuk-wakins Yowbad nakaleiwag? Adokmawana yist, natan vin ikow isenwaseg pwalaw avakaein, tamkwalanmo ilol.”

Koukwed kabkakit(Matiw 7:13-14, 21-23)

22 Inoun, in, silmanin Yelusalem,itavin ven babaw, ven mwasaninwunoveks, o ven mwasaninwunkekels, ikatimlakes gamags.

23-24 Teitan gamag ikatigan, ilana,“Tamwey, tabta Yowbad bikatinab-wes gamag asteiyuye?” Iwage, ilana,“Kuyokons vagan bukusiws koukwedkabkakit waseg. Mounid, gamagbabaw sivines beisiws, biyokons, bonag.

25 “Igaw tanuwagan bunatumbitamanaw, bikatibog koukwed, mobukutowas watoulan, bukugipits,kulansa, ‘Tamwey, kwaliyow kouk-wed pinem yakamey,’ tage mtowenbikatimop agamiy, bilana, ‘Nagakakin avanuy mukunoy nukumeisyakamiy.’

26 “Mo bukulansa, ‘Nakakamkwamnakamwamoum wamatam yak, onukwatimlakay wamaven.’

27 “Towen gog bilivan, ‘Mounid nagakakin avanuy mukunoy nukumeisyakamiy. Kunounas, kuneis,takalbalebs yakamiy.’

28 “Mo bukuvvalams o bukwakiliskumtumiy, peinan bukukines Ebe-lam, Aysak, Yekob sisiyas tasiyas palo-pits, Yowbad nakabkaleiwag waseg, oyakamiy bukusiwas watoulan.

29-30 “Gamag babaw meinoyswanuvid, wayavat, wabomat,wayals, bimeis bisinis beikamsYowbad nakabkaleiwag waseg. Tagemwasanin wankuyeim bo bimugwas,omwasaninwanamug bo bikuyeims.”

Yeisuw beimat Yelusalem waseg(Matiw 23:37-39)

31 Tut towen Palisiy mwasanin in-ekes Yeisuw, ilansa, “Kusawl, kun,Elod sivinan beiweim.”

32 Iw to Yeisuw, ilana, “Kuneis,kudibakes bulawud towen agulivanmamagin: Nagein nubweig siyas bwa-gaw bakayabes, takatouns bavag mobeibweins, tage bugiy bo bayakousgunawotet.

33 “Kadiloka banoy gunakednagein, nubweig, bugiy. Peinanpalopit babaw yakamey bakamtamatYelusalem. Tobwag ven awoum.

Min-Yelusalem bo iwaweiys palopits34 “O Yelusalem. Min-Yelusalem

yakamiy kuwaweiys tasiyas palopits,o tasiyas nissekeimiy Yowbadanilivan kuwaweiys dakul waseg,kwatimates. Tut babaw sivinagbadaweimiy bukumeis bamtaka-vateimiy mawan kolkolek imtaka-vates nitun; nag gog; kupiyavesaygag.

35 “Nagein mibunatum makaw, onag bukukineigs ee... igaw anatutwanakoug bukulansa, ‘Kalin nuwadsmtowen neim silmanin Yowbad na-wotet,’ mo bukukineigs vayuwein.”

14Towen ilelol won, ivag ibwein

1-2 Sivatan tut, Sabat waseg, Yeisuwin beikams son guyaw teitan, mtowenPalisiy. O takatoun towena, won boilelol. O tasiyas Palisiy ikinbunikesYeisuw, bivag takatoun beibwein, onag.

3 Yeisuw idibakes tasiyas tassi-naps sisiyas tasiyas Palisiy, ilana,“Tab kadilok bitavag beibwein Sabatwaseg, o nag?”

4 Tasiyas gog isesus-wan ikikapays.Yeisuw mo ivag ibwein; ikous, moilana, “Bweina kunoun.”

5 Mo idibakes tasiyas, ilana, “Tageyakamiy, kukin aleim mwanatanbikalivatow bein waleg Sabat waseg,adok donkiy, o bulumakaw, adokbukuyous ne? Sabat waseg, bukunup,bukusem wanakaew?”

6 Tasiyas iliganes. Ta-mawan bika-timapus aygan towen nilivan.

Guyawaw abes

Page 113: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 14:7-9 110 Luk 14:29-307-9 Yeisuw ikines gamag mwasanin

imeis silmanin sagal, mo sivinesguyawaw abes wanakaew. Yeisuwikines, mo ikabebay, idibakes, ilana,“Bukun silmanin veivay sigeilin,awoum kusin guyaw aban waseg.Adok guyaw avakaein beim, motanuwagan bidibakeim, bilana,‘Guyaw aban towen. Kum, kusinwatinow.’ Ammwasin, mo bukubusbukun watinow.

10 “Tage bukun wasagal, kadilokakusin watinow. Wankuyeim tanuwa-gan beim, adok bidibakeim, bilana,‘Gwa, kum kusin wanakaew, abamtowena.’ Mamagina bukumliguyawwamtes simwayas tasiyas takam-sagals.

11 “Kukin kal sivinan bimliguyawmo beibus bein watinow; tage kukinkal biseib tatonen igaw mo biguyaw.”

12 Peinan tanuwagan sagal nidowYeisuw im silmanin sagal; o Yeisuwbo idibek, ilana, “Igaw bukusagal,awoum kudawes veiyom babaw,o taliwom o simwayas guyawawmwasanin. Peinan tasiyas bisagalsmo bidaweims yak mo bimapus.

13-14 “Tage yakoum bukusagal, ku-dawes tasiyas tasimavs, o tasiyastoupams sisiyas takagayals, o tasiyastoukwaws, mo bukumwasaw. Peinantasiyas ta-mawan bimapus. Igawanatut tadidumwals beikits vayuweinmo maysan bukuban.”

Tamwey inasagal(Matiw 22:1-10)

15Nisinis sagalwaseg, son teitan ili-gen, mo idibek Yeisuw, ilana, “Kukinkalisiy beikams Yowbad nakabkalei-wag wanuwan, singay bimwasawstasiyas!”

16 Iw to Yeisuw, ilana: Tamwey tei-tan inasagal avakaein, bidawes gamagbabaw bimeis.

17 Kan ikatineg ikous, mo idibakesnatouwats, ilana, “Kukines tasiyasnadawes, kulansa, ‘Kumeis, tamweybo ikatineg kaeimiy, kumeis kuk-wams.’ ”

18 Tage asibabaw ipiyaves. Teitanilana, “Bo agimwel pwepway kweitan,bo ban akin; adok awoum ban wasa-gal.”

19 Tayuwein ilana, “Bo agimwel bu-lumakaw sinawatan, vagan bibteilisplaw kweinim. Bo ban ayakwanesmwanay mwanay bibteilis; babiweissinawatan mansiyas bulumakaw;adok awoum ban wasagal.”

20 Tatounun ilana, “Bo avay souggunakwav. Ta-mawan baw.”

21 Natouwat iyum idibek natovek,ilana, “Bo ipiyaves, babaws.” Na-tovek iligen, ikavikun, idibek na-touwat, ilana, “Nuwanaw kun venbabaw wasigeis kukines tasiyas tasi-mavs, toupams, toukwaws, takagay-als, kudibakes bimeis ikams.”

22 Natouwat ikanow aygan, in ivagmawan, mo iyum, idibek natovek,ilana, “Bo adawes tasiyas nimeisbeikams, tage gamag nag mananan.”

23 Iwage natovek, ilana, “Kun kedbabaw wasigeis, kun-o wanawoudkubanes gamag, kwabutus bimeis,ikams. Kadiloka gunbunatumbikalawt.

24 “Mounid adibakeim tasiyaswanamug nadawes nag beikamsgunsagal.”

Amawan bitamlavag Yeisuw nava-mul

25-26 Siney Yeisuw singay babawgamag ibukunis. Itouvin, idibakes,ilana, “Kukin kal yak bukumlavaggunavamul, kadiloka kupiyev tamam,inam, mukwav, nitum, budam,nimut, o mwamovam tatoneim, mobukumlavag gunavamul. Kukin gognag, bo nag.

27 “Kukin nag tatonen bikow ank-los, mawana bibkunig, mtowen naggunavamul.

28 “Kal yak bukuwlul bunatumbunaveiyov, adok wanamug bukusin,kunuw maysan, kadilokeim? o nag?

29-30 “Kukin nag bukunuw maysan,adok kwativtow kakol, bo misinak.Peinan mumoney bo ikous. Tasiyasbikinesmo bisibaweims, bilansa, ‘Taw

Page 114: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 14:31 111 Luk 15:15-19towen biwlulay nabunatum, tage ta-mawan biyakous.’

31 “E, kuninuways guyaw tei-tan siney natakanaviy bikanaviyswasigeis tayuwein guyaw sineynatakanaviys; adok wanamug bisinbinuway, nanon bilana, ‘Guyawtowen natakanaviys sinawey tawsan,o yey guntakanaviys sinawatantawsan; adok kadilokeig batagagaywasigeis? o nag?’

32 “Kukin nanon adok nagkadilok, o tayuwein guyaw sineynatakanaviy nimimeis kadiveiyov,adok mo bikayeb nagamag mwasaninbikines guyaw towen bilivans vaganbibwabwes kanaviy.

33 “E, kadiloka kupiyaves mivavagbabaw mo bukumlavags gunavamul.Kukin gog nag, bo nag.

Sol sabal-nen(Matiw 5:13; Mak 9:50)

34-35 “Sol magat yayan, bwanab-wein. Kukin gog nag, ta-mawan bis-abal. Sol towen kalbaleb nag bilebbag; nag ivag nawotet. Deisa talev.Yakamiy tigamiy sam bweina kuli-ganes.”

15Kabebay sip(Matiw 18:12-14)

1 Bo ikatuyouns waseg Yeisuwtasiyas kalbaleb takaweins takissisiyas takalbalebsa babaw, sivineskid biliganes aygan.

2 Tasiyas Palisiy sisiy takatim-lakeins kaleiwag ikines, ivtokeslivan, ilansa, “Taw towen sivinantakalbalebs, ikamkwams siney. Boigak!”

3-4 Yeisuw ikakin-wan asilivan,ikabebay mamagina: “Tab teitanyakoum aleim sip lakatutan, natanbikanig wanawoud, bukulana,‘Bweina bikanig’? Adok nag.Adok bukulisawes asibabaw bisesus,bukunineiv ee... mo bukuban.

5-6 “Kuban, adok beimwan woum,bukukow kumey waven; e, bukuwak,kunukwes adok talawom, ‘Aleig

nikanig bo aban, kumeis bitamwa-saws babaw yakids.’

7 “Kuninuways gamag kalisiytoubweins nisesus nag aveiyagasisinap kalbaleb vagan bilavewas, omin-libalab imwasaws pines tasiyas;tage kukin takalbaleb anmwanetbilavew ansinap, min-libalab singayabimwasaws, peinan ilavew ansinapkalbaleb.”

Kabebay vin inaveigun8 O peinan asilivan nilansa, “Taw

towen sivinan takalbalebs,” Yeisuwsivyuwein mo ikabebay, ilana,“Tabta natan vin nises, inaveigunsinawatan, kweitan bikanig, bilivan,‘Bweina bikanig’? Adok nag. Adokbikow nawodam, inataneiv, bitanevnabunatum, binineiv ee... mo biban.

9 “Biban, adok mo bidawes talivenbilana, ‘Kumeis tamwasaws, peinangunaveigun nikanig bo aban.’

10 “Gamag bo mawan, kukin tei-tan gamag bilavew ansinap kalbaleb,Yowbad siney natakayobs walbalabmo bimwasaws singay.”

Kabebay taman son digumasus11 Sivtounun Yeisuw ikabebay,

ilana, “Tamwey teitan nitun tawawasteiy.

12 “Digumasus idibek taman ilana,‘Tamag, igaw bukukwanig gunkiyaymo bakow; nagein kukwaleiwagaveiyag tuwag bikow, aveiyag yey, oyey tut towen bakow.’

“Taman itam, ikaluweg, isek digu-masus inavavag.

13 “Yam akweiy ikous, diguma-sus mo iyamiyis inavavag, maysanikow, ilisow naven, inoun in kadi-veiyov nen; ansinap kalbaleb wasegmo igimwal youd babaw ee... moiyakous inamoney.

14 “Ikous namoney, mo ilivet tutkalbaleb ven towen waseg, kweis nag,kan nag, ikamet moun.

15-19 “Anamoun, inek tamwey tei-tan, ilana, ‘Tabta muwotet nises, yeybawtel, mamagina mutouwat yey?’Tamwey towen itam, ilana, ‘Bwein,

Page 115: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 15:20 112 Luk 16:6bwaloud aleig nisesus waven, kum-takavates aleig.’

Inoun, iwwotet ee... bo ivaganamoun, peinan nag kal bisek kanbeikam. Singay anamoun, sivinan kidbwaloud kaeis beikam; mo idumwalnanon, ilana, ‘O takabalaweinyey! Tamag wanven natouwatkaeis babaw, yey gog nag; kakitabakanig agumoun. Adok batamanawbanoun banek tamag balana: Tamag,agusinap kalbaleb, waseg Yowbad, owaseg yak. Adok bukupiyaveig natumyey, ne? Tabta bawtel muwotet,mamagina mutouwat yey?’

20 “E, mo itamanaw inoun ee...kakita bisap waven, taman ikin, ikalinnuwan, isawl, in iwliboub wawon, iv-valams son.

21 “Ivvalams ikous, digumasusilana, ‘Tamag, agusinap kalbaleb,waseg Yowbad o waseg yak, adokbukupiyaveig natum yey.’

22-24 “Tage taman nag iligen,deisa idibakes natouwats, ilana,‘Kusawls, kweim maynamnabweinkukwawes kumeyes, natug bisikam,ring kumeyes bisen wanaman, sandolkumeyes bivaligev wakaken. E,kuyousismanawen bulumakawnatunankaytub avakaein, kuweiys, takamstamwasaws, peinan natug neimat,nag gog bo imov; natug bo ikanig,nag gog bo aban.’ Mapuna isagals,imwasaws.

25 “Tage kunutaw igawwabagnises.Ikous nawotet imwaven. Kadilakusanven ikatiluteg kup waseg ikannuwels,isilasals.

26 “Idow taman natouwat teitan,inek, ikatugan waseg, ilana, ‘Aveiyagsilmanin imwasaws?’

27 “Gwad towen ilana, ‘Peinanbwadam bo iyum neim, nises bwein,taman bo iyous alen namnabweiniweiy.’

28 “Kunutaw towen ikavikun,ipiyev sagal towen, isinal. Tamangog inek, igilagel, sivinan kid natunbeitam.

29-30 “Nag gog, idibek taman, ilana,‘Tut babaw akaninow aygam, nag

kweitan tut asiplev amulivan, nag.Tage nag natan aleig kakit bukusekeigbakasagal sigwey, nag. Natum gogtowen muvavag babaw bo iyagey,isekes nakubukwabs naggeinawlswasigeis, ikous, iyum im, mo kuyousbulumakaw namnabwein kuweiy. Boigak!’

31-32 “Taman gog ikatimop aygan,ilana, ‘Gwa, soug yak tasesun yambabaw. Aveiyag gunavavag yey,mawana muvavag yak, peinan natugyak. Awoum kwavikun. Kadilokatamwasaws, peinan bwadam bo imat,nag gog bo imov, tadoki bo ikanig,nag gog bo tabanes bo imov.’ ”

Yeisuw ikabebay mawan, peinanasilivan, “Mtowen sivinan tasiyastakalbalebs.”

16Tamwey natouwat kalbaleb

1 Kabebay tasiyas ikous, kweitanisekes navamuls, ilana, “Guyaw teitannatouwat nawotet imtakavet navavagbabaw. Gamag mwasanin ivtokayslivan, idibakes natovek ilansa,‘Mutouwat bo iyageg muvavag.’

2 “Natovek mo idow, im, ikatigan,ilana, ‘Aveiyag silawun livaneimtasiyas illivans? Kuyamen gunabuk.Bo bakayabeim, peinan muwotetkalbaleb.’

3 “Mtowen iyum in vagan bikowinabuk; nanon ilana, ‘Gunawotetbeikous, peinan guntovek bobikayabeig. Aveiyag bavag? Nagatawtoun vagan babgubag. Tage nagbanitoug kag; agumwasin.

4 “ ‘Bo akakin, kweitan sinap bavag.Bavag mawan mo guntovek bibob gu-nawotet, tage bisekeigs kag bakam.’

5 “E, mo ivag mawan. Idawestasiyas nikawlavags waseg natovek,idibek teitan, ilana, ‘Kweivin muk-wawlavag waseg guntovek?’

6 “Ilana, ‘Tagon, lakatutan botol.’Iwage, ilana, ‘Mubuk towena.Nuwanaw kusin wakeb, kuguleklakatutan, kulel sinawanim.’ E, igulektowen, ilel gog sinawanim.

Page 116: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 16:7 113 Luk 16:247 “Ikous, tayuwein im, idibek,

ilana, ‘Kweivin mukwawlavag wasegguntovek?’ Ilana, ‘Wit, lakatutangamwat.’ Iwage, ilana, ‘Mubuktowena; kugulek lakatutan, kulel gosinwanim sinwatoun.’ Mo igulek moilel mawan. Imimeis, tatanok tatanokidibakes mawan. Igulekwes, ilelesmamagina iseibwis sikawlavag.

8 “Ikous, mo natovek iligen livanenmtowen tasilponay, waseg niseibsikawlavag gamag babaw. Tagenatovek bo ikaves natouwat towen,ilana, ‘Singay ansinap tawtoun.’ ”Yeisuw ilana, “Tut towen venwatinow gimgilis bo imugwas, peinanasisinap tawtoun. Yowbad nagamagasisinap igwey.

9 “Ven watinow wuliyougwankalbaleb. Miwliyoug waseg, kadilokakukwaveiyons simiyas wasigeis.Wankuyeim, beikous miwliyougmo bukubanes miven walbalab,bukusesus kusigagas.

Toukum10 “Kukin kal bitoukum wotet

kakit waseg, mawan avakaein wasegbitoukum. Kukin kal bisilponaywotetkakit waseg, mawan avakaein wasegbisilponay.

11 “Ven watinow wuliyougwankalbaleb. Kukin nag bukutoukumwaseg mivavag ven watinow adokYowbad nag bisekeim libalab wuliy-ougwan.

12 “Kukin nag bukutoukum wasegsoum navavag adok Yowbad nagbisekeim muvavag tatoneim.

13 “Nag kadilok gamag bikanowages natovek asteiy, peinan bikamliwteitan, bisiwyoub tayuwein; o adokbitoukum teitan silmanin, bipiyevtayuwein. Ta-mawan bitaninuwayYowbad anilivan son ven watinowwuliyougwan.”

Palisiy asisinap14 Tasiyas Palisiy sivines simoney

bikatimweisis bibabaw, iliganesYeisuw anilivan towen, isibawes.

15 Tage Yeisuw idibakes, ilana,“Peinan kuvages amisinap ankakin

beibwein wamtes gamag, tageYowbad ikakin ninoumiy kalbaleb.Youd tasiyas sivinamiy mawanababaw gamag sivines, tage Yowbadikasigum youd tasiyas.

Moses nakaleiwag16 “Moses nakaleiwag kweiboug

nises, o tasiyas palopit sigeiguynileles nises Bukitab wanuwan.Kaleiwag towen ises ee... moYon isap,wankuyeim mo kageiguy livanenYowbad nakaleiwag bwanabwein,o gamag babaw itawtouns, sivinesbeisiws waseg.

17 “Tage Moses nakaleiwag nagbeikous, nag. Kukin libalab son venwatinow biyakous mo beikous kalei-wag siyas kakit, Moses nakaleiwagwanuwan.

Kanavay mav18 “Kukin kal bipiyev nakwav mo

beivay son nayuwein vin bo igeinawl,ikanavay mav. O nakwav nipiyev mobeivay son tayuwein taw, taw towenbo ikanavay mav.

Guyaw son Lasal ikanigs asteiy19 “Teitan taw bo iguyaw avakaein,

anakweim maynamnabwein, o kanbwanabwein ikamkwam yam katanokkatanok.

20-21 “Tage tasimav teitan yaganLasal nimmasis guyaw wanakoukwedwadadan, won meivek sasok-wan.Mtowen tasimav sivinan beikam kanmusamusan nikambweg guyawnatei-bol waseg; o mansiyas awuk inekesikanmwasis ansasok.

22-23 “Mtowen tasimav ikanig,min-libalab mo ikawes inawesvagan bimwasaw Ebelam wanvenwaseg. Guyaw-vak ikanig, idibwanis,in waTum, igidaged kov waseg,imdamed won, itamnow matan,ikin Ebelam kadiveiyov son Lasal,imwasaws.

24 “Iwak, ilana, ‘Tama, Ebelam, bi-nok nuwam yey. Kwayeb Lasal, bein

Page 117: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 16:25 114 Luk 17:15-16

isow didin wayvagam, beim, isen wa-mayeig, biyenom. Peinan woug sin-gay asimkwen mawana kov towennigidaged.’

25 “Iw to Ebelam, ilana, ‘Gwa,adok kunuw ven watinow nukumov,nukumwasaw avakaein, tage Lasalaban igeg. Tut gog towen Lasalimmwasaw, tage yak igidaged woum.

26 “ ‘O kweitan youd kukin.Yakamey palatan, yakamiy palatan,o awasas avakaein wanuwein. Ta-mawan bakakanapel bakaw; o nagbukwanpeles bukumeis.’

27-28 “Mtowen guyaw mo igilagel,ilana, ‘Tama, tab kadilok bukwayebLasal bein tamag wanbunatumbikines budag asteinim, bidibakes,bilana, “Kuvnaseimiy. Mata gebukumeis ven towen kalbaleb.” ’

29 “Iw to Ebelam, ilana, ‘Mosessiney siyas palopits asilivan nises.Kadiloka biliganes livan towen.’

30 “Ilana, ‘Nag biliganes tasiyas.Tage kukin takanig teitan beiyumbinekes bilivan wasigeis, mobipiyaves asisinap kalbaleb.’

31 “Iwage Ebelam, ilana, ‘Kukinnag biliganes Moses siney palopitsasilivan, mo takanig teitan beikitbinekes, nag gog bisimounids anili-van waseg.’ ”

17Katsilakay silmanin sinap kalbaleb(Matiw 18:6-7; Mak 9:42)

1 Wankuyeim mo idibakesnavamuls, ilana, “Mounid gamagmwasanin biyakwanes sisiyas bikatsi-lakes silmanin asisinap kalbaleb, tagetasiyas takatsilakays mo bilivatuskalbaleb.

2 “Kadiloka dakul avakaein biyawa-nis takatsilakay wakayon bilaves beinwabwanit; mata ge bikatsilek gwadkakit mawana gwad towen, vagan kidbeivag ansinap kalbaleb.

Kuwid bwadam ansinap kalbaleb(Matiw 18:21-22)

3 “Kuvnaseimiy. Kukin bwadambiyagageim, kwamtilek ansinap

kalbaleb bikakin. Kukin bikanavinnanon, mo kuwid ansinap, kunumlev.

4 “Kukin katanok yam wasegsivanim sivay biyagageimmo sivanimsivay bigilagel, bilana, ‘Kuwidagusinap towen’; e, kadiloka kuwid.”

Simounid5 Gamag tasiyas takaweins anilivan

mo idibakes siguyaw, ilansa, “Kula-bem vagan bakasimounid beibwein.”

6 Iw to Yeisuw, ilana, “Kukinbukusimounids mawan tipoul kaytul-nen, mo bukudibakes kay makaywenbukulansa, ‘Kugut gidawalim, mokunoun kun kutow wabwanit,’ e, mobikanaway agamiy.

Bo misinak nilivan nitavag, bo deis7-8 “Takinew mutouwat biwaway

wabag, o takinew bimtakavet man-siyas aleim wanawoud, ikous mobeiyum beim waven, adok nag buku-lana, ‘Nuwanaw kum, kukwam.’ Nag.Peinan adok bukulana, ‘Kupayiw kuk-waliveinun kag, kusekeig; bakam ba-moum, ikous; mo kukwam, kumoumwankuyeim.’

9 “Mutouwat towen bikanawayaygam, adok nag bukulana, ‘Kalinnuwag avakaein yakoum.’ Nag.

10 “Yakamiy mawan, bukuyakousisYowbad nawotet nilivan, mo buku-lansa, ‘Yakids nag natouwats bweinyakids. Bo misinak nilivan nitivag, bodeis.’ ”

Toulepel sinawatan11 Inounas, bineis kid Yelusalem,

inoyes ked makadewen Samaliy pala-tan, Galiliy palatan.

12-13 Isap ven kweitan waseg,iwekey toulepel sinawatan, itowas,iwaks, ilansa, “Tamwey, Yeisuw, tabtabinok nuwam yakamey?”

14 Yeisuw ikines, ilana, “Ku-nounas kuneis; siyas tanuwgwes lunbikineimiy.” Inounas binekes kidtanuwgwes lun, inounas waked moibweins.

15-16 Teitan ikin kaleivin boibwein, itouvin, aygan avakaeiniyakawn Yowbad waseg, iyum inek

Page 118: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 17:17-18 115 Luk 18:4-5Yeisuw, ikalivatouw kantukov wa-matan, ilana, “Kalin nuwag yakoumavakaein.” Mtowen gum-Samaliy.

17-18 Iw to Yeisuw ilana, “Adoksinawatan yakamiy nukubweins,avanuy tasiyas teinim teivas? Tabtabeiyum bimeis bikavasis Yowbad,peinan ibweins? o misinaka tobwagven gimgeilin towen?”

19 Mo idibek mtowen ilana, “Ku-tamanaw, kunoun. Nukusimounidwaseg yey, mapuna bo kubwein.”

Yowbad nakaleiwag asinavin bisap(Matiw 24:23-28, 37-41)

20-21 Palisiy mwasanin inekes,ikatiganes, ilansa, “Asinavin Yowbadnakaleiwag bisilamaw?”

Iwage Yeisuw, ilana, “Nag bitakinkweitan mulin naman Yowbad mobitakakin nakaleiwag isilamaw,nag. O gamag nag bilivans, bi-lansa, ‘Kukines ane’ o ‘Towen-one’;nag. Peinan Yowbad nakaleiwagwanuwamiy nises.”

22 Mo idibakes navamul, ilana,“Igaw tut wanakoug, beivag siv-inamiy bukukines Gimgilitoun yeygunakaleiwag kweitan yam waseg,tage nag bukukines.

23 “Gamag mwasanin bidibakeimiy,bilansa, ‘Kukin-one’ o ‘Ane.’ Tageawoum kuneis kukines; awoumkukikuns tasiyas; awoum.

24 “Peinan yam towen bayumbam bukukineigs mawana kavikawnbimteil libalab palatadadanpalatadadan.

25 “Youd towen wanakougwaw,tage wanamug abag bigeg o peinantut towen gimgilis bo bipiyaveigs.

26 “Gimgilitoun yey. Igaw bayumbam mo gamag mwasanin bilivatuskalbaleb, mawan kweiboug, inatutNow waseg, Gimgilitoun yey gunatutbo mawan.

27 “Peinan Now inatut wasegikamkwams, imwamoums, iveivays,itames nitsiyas silmanin beivays.Mawana ee... kweitan yam mo Nowisiw in wanawag wanuwan, mo ikweisavakaein, imukul ven, iwgweles

gamag ikous. 28-29 “Lot-vak inatutmawan, ikamkwams, imwamoums,iyyamayis siwliyoug, isipusops sibag,iwlulays sibunatum. Tage yamtowen Lot ilisow Sodom mo kovson dikudakul muyamuy ikalkalouwmawana kweis, ikatimates gamagbabaw iyakous.

30 “Bo mawan yam wanakougwaseg Gimgilitoun yey basapvayuwein ven watinow.

31 “Kukin kal biyeiwas wanpwasiwawoum beisiw vayuwein wanbuna-tum vagan bikow nawliyoug; awoum.O towen-vak wabag awoum beiyumbein waven.

32 “Kuninuways Lot inakwav.33 “Kukin sivinamiy bukwatinab-

weimiy mo mwamovamiy biyamk-waneimiy tage kukin biyamk-waneimiy mwamovamiy mobukubanes.

34 “Adibakeimiy kukin bayum bamboug waseg, asteiy tawaw bimasiskeb katanok waseg, teitan bakow;tayuwein bisiw.

35 “Vinay nay biwotets wit bika-nimimayes, natan bakow; nayuweinbisiw.” 36 (-)

37 Iweis tasiyas, ilansa, “Tamwey,avanuy?”

Yeisuw idibakes, ilana, “Am-palawen takanig immasismobikatuy-ouns bimeis mansiyas bunibwan.”

18Nakwab son takaleiwag

1 Kweitan kabebay Yeisuw isekesvagan bisimkakins sinitoug wasegYowbad. Mata ge beigweys.

2 Ilana, “Ven kweitan takaleiwagansinap kalbaleb. Nag igoul Yowbad,o nag ivnases gamags.

3 “Nakwab ven towen yam katanokkatanok ininek mtowen takaleiwag,ilana, ‘Kumop ansinap gamag towenniyagageig.’

4-5 “Mtowen takaleiwag yam babawnag iligen, ee... imwemway nen,mo ikawegweis won; nanon ilana,

Page 119: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 18:6-8 116 Luk 18:25

‘Yey nag agoul Yowbad o nag av-nases gamags, tage bo ikawegweiswoug, nakwabmanawenyamkatanokkatanok imimeim, mapuna bo bamopansinap gamag towen niyageg, vaganbeikous gunamouvit waseg manawenvin. Kukin gog nag, adok bimimeimee... bo bibilek woug!’ ”

6-8 Ikous ankabebay towen, moYeisuw idibakes, ilana, “Kuninuwaysanilivan takaleiwag towen kalbaleb.Mawan Yowbad bimop asisinaptasiyas iyagages inagamag, peinanigilagels waseg Yowbad iboug ee...iyam. Nag bikabiyun, nag. Bo bimopasisinap kalbaleb. Tage kweitan tutbam Gimgilitoun yey, tabta babanesmwasanin tasiyas tasimounids venwatinow?”

Palisiy son takawein takis9 Gamag mwasinis idokes tatineis

ididumwals o ikasigumis sisiyas. Ma-puna Yeisuw idibakes kabebay towen,ilana,

10 “Tawaw asteiy ikatulags ineisYowbad wanbunatun bunavakaein,silmanin nitoug. Teitan Palisiy,tayuwein takawein takis.

11-12 “Palisiy anmwanet itamanaw,initoug mamagina, ‘O Yowbad, kalinnuwag yakoum, peinan yey nagmawana gamag babaw, takalbalebstasiyas, takwekways tasiyas, tasi-lakods tasiyas, tassubwans tasiyas;o yey nag mawana takawein takistowena. Wik katanok katanok aposakweiy yam vagan batapwaloulbeibwein. O gunwuliyoug babaw alogsinawatan, kalgutan asekeim yak.’

13 “Tage towen takawein takis ita-manaw itow kadiveiyov, ikulul; nagitamnow matan bikin libalab. Deisaiwaway vitakon, igeg nanon, ilana,‘O Yowbad, binok nuwam takalbalebyey!’

14 “Initoug ikous, iyum in wan-ven; mounid Yowbad idok taw towentadidumwal, tage son mtowen Pal-isiy nag. Peinan kukin kal sivinanbimliguyaw mo beibus bein watinow,

tage kukin kal biseib tatonen igawmobiguyaw.”

Yeisuw sivinan gamagal(Matiw 19:13-15; Mak 10:13-16)

15 Vinay bimeyes-vak nitsiyas va-gan Yeisuw bikabkwen wous. Nava-mul ikines bo isilbwades kid.

16 Tage Yeisuw idawes bimeis,ilana, “Bweina gamagal bimeis wasegyey. Awoum kusilbwades. Yowbadnakaleiwag waseg, asibabaw mawanatasiyas gamagal.”

17 “Mounid adibakeimiy kukinbukumlavags mawana gamagalyakamiy, bukutams waseg Yowbadnakaleiwag mo bukusiws waseg.Kukin gog nag, bo nag.”

Takaleiwag inek Yeisuw(Matiw 19:16-30; Mak 10:17-31)

18 Takaleiwag teitan ikatiganYeisuw, ilana, “Takatimlakay bwan-abwein yak. Aveiyag bavag vaganmwamovag nag beikous?”

19-20 Yeisuw idibek, ilana, “Aveiyagwawun kudokeig toubwein yey?Toubwein anmwanet, mtowenYowbad. Adok kukwakin Yowbadnakaleiwag, ‘Awoum kusubwan;awoum kuweiy gamag; awoumkuveinaw; awoum kuyaweid, teitangamag livanen; kuvnases tamam,inam.’ ”

21 Iwage mtowen, ilana, “Igaw-o wagwadig asilamaw avvag youdtasiyas, o nagein igawa avvalutwaseg.”

22 Yeisuw iligen, mo idibek, ilana,“Kweitan sinap ikabwag waseg yak.Kuvgen muwliyoug babaw kuyak-ous, kusekes tasiyas tasimavs; awoumbimapus. Maysan igaw mo bukukowwalbalab. E, kuvgen kuyakous, motasimav yak, kum kubkunig yey.”

23 Iligen livan towen, ipiyev; singayigeg nanon, peinan nawliyoug babaw,ikayus.

24 Yeisuw ikikin taw towen, ilana,“Singay keikay beisiws Yowbad in-akaleiwag, tasiyas sivavag babaw.

25 “Manawen kamel beisiw waku-nun vas, wotet towen gagab, tage

Page 120: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 18:26 117 Luk 19:9-10keikay tasiyas sivavag babaw beisiwsYowbad nakaleiwag wanuwan.”

26 Iliganes tasiyas, ilivans, ilansa,“Tage kalisiy beisiws?”

27 Iw to Yeisuw, ilana, “Gamag nagkadilokes wotet babaw, Yowbad an-mwanet kadilok.”

28 Pita ikatugan, ilana, “Tageyakamey, bo nakalisow mavennakabkunim yak, aveiyag bakalivet?”

29-30 Iw to Yeisuw, ilana, “Mounidadibakeimiy kukin kal bilisownaven onakwav o budan o taman o inan o ni-tun vagan bikanow Yowbad nakalei-wag, mo biban youd tasiyas, bika-timweis bibabaw ven watinow; ikousmo mwamovan biban, nag beikous.”

Bo beiweiys Gimgilitoun Yeisuw(Matiw 20:17-19; Mak 10:32-34)

31Navamul sinwatan asteiy tasiyas-wan idibakes, ilana, “Bo bitakatulagstaneis Yelusalem, mo bikamat youdbabaw tasiyas palopit kweiboug niliv-nakes o nileles nises Bukitab waseg.

32-33 “Bo ilivnakes livanen Gimgili-toun, teitan bisilkod, vagan ventobwag gimgilis biyousis, bisibawes,biyagages, bigusus, biwaweiys wasegvatul, bikatimates; yam kweitoun mobeikit vayuwein.”

34 Navamul nag ikakins youdtasiyas; mamagina bo isowmwasigeis. Nag ikakins silawunanilivan.

Toukwaw ivag ibwein(Matiw 20:29-34; Mak 10:46-52)

35-36 Inoun ee... kakita bisapYelikow, toukwaw teitan nissinwadadan ked, ininitoug moneywasigeis tasiyas inounas waked;iligen butus babaw gamag inounas,ilana, “Aveiyag?”

37 Idibakes, ilansa, “Gum-Nasalettowen Yeisuw bo neim-ay bo bein.”

38 Iwak, ilana, “Yeisuw, Deibid de-len yakoum, binok nuwam yey!”

39 Tasiyas nimugwas Yeisuw waseg,ikanes toukwaw towen, ilansa, “Kuk-wapay!” Tage singaya iwak ilana,“Yeisuw, Deibid delen yakoum, binoknuwam yey!”

40-41 Yeisuw iligen, itoun ilana,“Kumeyes taw towen.” Imeyes,isineikim; Yeisuw ikatigan; ilana,“Aveiyag sivinam bavag peinam?”

Ilana, “Tamweykuvagmatag beilal,bakin.”

42 Iw to Yeisuw, ilana, “Bo ilalmatam. Nukusimounid waseg yey,mapuna bo kubwein.”

43 Nuwanaw matan ilal, ikin-wan;ikikun Yeisuw, iyyakawn waseg Yow-bad. Gamag babaw bo ikines, boikavasis Yowbad.

19Sakiyus

1 Isap Yelikow, ikatidumwal wav-takon ven, in.

2 Ven towen waseg taw yaganSakiyus, takaweins takis sitovek,nawliyoug singay babaw.

3 Mtowen Sakiyus sivinan bikinkal mtowen Yeisuw. Ta-mawan.Gamag singay babaw, o towen Sakiyustakayakus.

4 Mapuna isawl in wanakoug,imwen kay kaytan yagan sikamolvagan bikin Yeisuw, peinan beinoybeim ked towen waseg.

5Yeisuw im, itoun, itamnowmatan,iban Sakiyus, idibek, ilana, “Sakiyus,nuwanaw kubus kum, sivinag bama-sis wambunatum nagein.”

6 Nuwanaw mo ibus, itam peinanbo anbwabwal towen; imwasaw sil-manin.

7 Tasiyas gog nikines, ivtokays li-van, ilansa, “Yeisuw bo inek mtowentakalbaleb wanbunatum.”

8 Tage Sakiyus idibek Yeisuw,ilana, “Guyaw, bo baliv gunwuliyoug,mwasanin basekes tasiyas tasimavs,mwasanin yey. O magat kweibougbasilponay gamags siwliyoug bak-wey, bo bayamen mo bakatimweissivatoun, mamagina bo bimlavagsivavas basekes.”

9-10 Iw to Yeisuw, ilana, “NageinYowbad bo ikatinob bunatum towen,peinan taw towen Ebelam delen.Peinan Gimlilitoun yey gunawotetvagan banineiv takalbalebs, tasiyas

Page 121: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 19:11 118 Luk 19:31mamagina sip bo nilasisulis ked, mobakatinabwes.”

Mwasanin iwotets waseg sitovek na-money

(Matiw 25:14-30)11 Iliganes anilivan towen, mo

ankabebay isekes. Silawun kabebaypeinan kakita bisap Yelusalem; otasiyas gog idokes nuwanaw mobikines Yowbad nakaleiwag. Tageikakina nag nuwanaw Yowbadbisilamaw nakaleiwag.

12 Mapuna ikabebay, ilana,“Tamwey teitan in kadiveiyov venvagan bimlavag takaleiwag avakaein,mo beiyum beim.

13 “Kakita binoun, idawes na-touwats sinawatan, isekes simoney,sinawatan sinawatan, ilana, ‘Mi-money towen mamagina biwotet.Kuymiyises miwliyoug kweitanmagin, kweitan magin, mamaginastow waseg gamag bigimwals, vaganmimoney mo kwatimweisis bibabaw.Kuvvages mawan ee... mo bayumbam.’

14 “Tage nagamag bo ikamli-wes, ikayabes gamag mwasaninwankuyeim, asilivan mamagina,‘Kapiyev taw towen. Awoumbikaleiwag wasigeis yakamey.’

15 “Ilivans, bo nag. Taw towenimlavag takaleiwag avakaein. Iyum,in wanven, mo idawes natouwatbimeis, vagan bikin isimoneyakweivin ikatimweisis.

16 “Teitan inek, ilana, ‘Guyaw,money nukusekeig sinawatan boakatimweis imlavag lakatutansinawatan.’

17 “Iwage natovek, ilana, ‘Bwan-abwein! Bo kutoukum yak. Peinannukutoukum waseg wotet kakitbo basekeim mukwaleiwag wasegsinawatan ven.’

18 “Tayuwein inek, ilana, ‘Guyaw,money nukusekeig sinawatan boakatimweis imlavag sinawanimsinawatan.’

19 “Iwage natovek, ilana, ‘Yakoum-vak basekeim mukwaleiwag wasegkweinim ven.’

20-21 “Tatounun inek ilana, ‘Guyaw,mumoney towena. Bo asumweil asen,peinan bo aweneim, tayakeikay yak,peinan kuninineiv simwey sivavagbukukwey.’

22-23 “Iwage ilana, ‘Guntouwatkalbaleb yak. Amlivan toneim wasegbakatimlakeim amsinap kalbaleb.Kukwakin tayakeikay yey; aninineivsigwey sivavag, akwekway. Aveiyagwawun nag kusen gunamoneywanuwan benk vagan bayum bammobakow son intalest-nen bikatimweisbibabaw.’

24 “Mo idibakes tasiyas nitowaswadadan, ilana, ‘Kukow inamoney,kusek mtowen namoney lakatutan.’

25 “Ikatimapus siguyaw aygan,ilansa, ‘Towen namoney babaw,lakatutan.’

26 “Mounid gog adibakeimiy,kukin kalisiy sivavag, bikatimweisisbibabaw; tage kukin kal navavag nag,bo bikwayes aveiyag idok nises, mobimlavag tasimav tatonen.

27 “Tasiyas gog nikamliweigs onipiyaves gunakaleiwag, kumeyeskuweiys wamatag.”

Yeisuw isap Yelusalem waseg(Matiw 21:1-11; Mak 11:1-11; Yon

12:12-19)28 Ilivan ikous, imug, ikatulag, in

silmanin Yelusalem.29-30 Inoun ee... koy yagan Oliv,

kakita mo bisap ven Betipeig son Be-taniy, mo ikayabes navamul asteiy,bineis waven, ilana, “Kuneis wavenpalatan nises, kusaps ven towen mobukubanes donkiy mwanatan, kayonniyawanis vatul; igaw naptabod, nagikakin gamag bisinis watapwan. E,bukubanes donkiy manawen, kulikus,kumeyes.

31 “Kukin kal bikatiganeimiy, bi-lana, ‘Aveiyag wawun kulikus?’ mokwatimapus aygan, kulansa, ‘Peinantanuwagan sivinan.’ ”

Page 122: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 19:32 119 Luk 20:832 Tasiyas nikayabes nineis, ibanes

donkiy mawan nilivnek.33 Bilikus donkiy manawen,

natuwavek ikatiganes, ilansa,“Aveiyag wawun kulikus alemmanawen?”

34 Iweis tasiyas, ilansa, “Tanuwagansivinan.”

35 Ilikus, inawes Yeisuw waseg,iyaves asikweim watapwan; Yeisuwisin.

36 Mwasanin iyeves asikweimwaked, Yeisuw mo inoun.

37-38 Kakita biwloubus koy towenOliv, inavamul asibabaw bo imwa-saws, ikavasis Yowbad, peinan boikines nawotet tawtoun. Agesavakaein ilansa,“Kalin nuwem Guyaw yakoum;

nukum,Yowbad yagan waseg.Niwal son kamnatavakaein, wanakaew, walbalab.”

39 Palisiy mwasanin wanuwanbabaw gamag mo idibakes Yeisuw,ilansa, “Takatimlakay yak. Kusilbwedasilivan muvamul.”

40 Iw to Yeisuw, ilana, “Magattasiyas bikapays, mo dakul siyas bi-wkuwaks.”

Ven Yelusalem igaw mo bigulekwes41-42 Kakita bisap Yelusalem, ikin

wunovek, ivalam peinan, ilana, “Ma-gat nagein bukukwakins miked sil-manin niwal. Tage bo isowm; mata gebukukines.

43-44 “Peinan igaw kweitan tutabamiy bigeg singay. Tasiyasikamliweimiy bituyes pwepwaybimlavag koy watoulan miven,o bidiliwunis watibwelon miven,vagan bikalituwanis boul biweis,biwaweimiy, bilaveimiy bukuneiswapwepway, simiyas nitimiyas;mibunatum bigulekwes beikous. Nagkweitan dakul bisesun wakaban.E, binuwakeimiy mawan, peinanYowbad bo ilakwaneimiy; nag gog,nag kuwtusis, nag kukwakins.”

Ikayabes tasiyas wanuwan Yowbadnabunatum

(Matiw 21:12-17; Mak 11:15-19; Yon2:13-22)

45-46 Mo isiw in wanuwan Yowbadnabunatum ikikayabes tasiyas tag-gimwals, idibakes, ilana,

“Yowbad anilivan mamagina: Gun-bunatumsilmanin nitoug, tage nukuvages kid

buntuman veinaw.”47-48 Yam katanok katanok ikatim-

lakayYowbadwanbunatum. Tanuwg-wes lun sisiyas takatimlakeinskaleiwag, sisiyas tammwayas Yudiysivines kid beiweiys Yeisuw. Ta-mawan binuwakes beiweiys, peinangamag babaw sivines anilivan.

20Yeisuw nakaleiwag(Matiw 21:23-27; Mak 11:27-33)

1 Yam kweitan Yeisuw ikatimlakesgamag Yowbad wanbunatum, oigeiguy livan bwanabwein, mo inekesYeisuw tasiyas tanuwgwes lun sisiyastakatimlakeins kaleiwag, sisiyastasiyas tammwayas.

2 Inekes Yeisuw, ilansa, “Aw-kaleiwag waseg kuwotet mawan? okal isekeim mukwaleiwag towen?”

3-4 Iw to Yeisuw, ilana, “Kweitanyoud bakatugan wasigeis yakamiy.Kudibakeigs. Yon inakaleiwag wasegnibaptayses gamags, Yowbad iseknakaleiwag? o nag? gamagmwasaninisekes nakaleiwag?”

5-6 Sisiyas illivans, ilansa, “Kukinbitalivans ‘Yowbad isek,’ mo bikati-mop aygads bilana, ‘Aveiyag wawunkupiyaves?’ Tage kukin bitalivans,‘Gamag isekes’ mo gamag biwaweids,peinan idokes Yon palopit teitan.”

7 Mapuna ikatimapus Yeisuw anili-van, ilansa, “Yakameynag kakakin kalisek Yon nakaleiwag.”

8 Iw to Yeisuw, ilana, “Yey-vak nagbadibakeimiy kal nisekeig gunakalei-wag silmanin wotet towen.”

Tawteleins tamwey inabag.(Matiw 21:33-46; Mak 12:1-12)

Page 123: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 20:9 120 Luk 20:289 Mo isekes nakabebay towen,

ilana, “Teitan tamwey isop bigulengleip, isekes gamagmwasanin siwotetvagan bimtakavates, mo inoun inkweitan ven, isik tut kadiveiyov.

10 “Tutan gleip bimwanoug ikayebnatouwat bikow bag anagin, bimey,mo beikam, tage tamtakavateins bagbo kayuses anagin, iwaweiys tamweynatouwat towen ikous, mo ikayabes.Makava inoun, iyum.

11 “Wankuyeim tamwey ikayebtayuwein natouwat, iwaweiys-vakmtowen, iyagages, ivag anmwasinseikwan. Ikous mo ikayabes. Makavaiyum.

12 “Wankuyeim tamwey ikayebtatounun, ibasis mtowen sikayalwaseg, ikines bwayan kayal wawon,mo ilaves in watoulan ven.

13 “Tanuwagan bag nag ikakin seikamawan biwkek, mo ilana, ‘O, bobakayeb natug bwanabwein; tasiyasbigoulus, bisekes anagin bimey.’

14 “Inoun in natun, kakita binekes,tamtakavateins bag iwtusis, ilansa,‘Natun mtowen. Tamwey bikanigmo nakiyay bikow, bag towen. Bobitaweiys mo takawes dakiyaysyakids.’

15 “E, ituts, iwekes, iyousis, inaweswatoulan bag ikatimates. Tanuwaganbag igawmo beim, aveiyag binuwakestasiyas?

16 “Adok beim biwaweiys biyakousgamag tasiyas, mo binineiv gamagmwasanin, bisekes siwotet bimtaka-vates inabag.” Iliganes anilivantowen; ilansa, “Awoum.”

17 Tage Yeisuw ikikines tasiyas,ilana, “Silawun agulivan towen Buk-itab waseg nileles mamagina:‘Wululay towen tawteleins bunatumnipiyaves,tage bo imlavag anmwamwan buna-

tum.’18 “Wululay towen yey. Kukin

kal bikalivatow wakunuwatan wulu-lay towen mo bibilek won; tage wu-lulay towen bikalouw wakunuwatangamag mo bikanimimey.”

Sisal natakis(Matiw 22:15-22; Mak 12:13-17)

19 Tut towen tasiyas takatimlakeinskaleiwag sisiyas tanuwgwes lunsivines kid biyousis Yeisuw, peinanikakins Yeisuw nakabebay silawunmamagina asisinap tatineis. Sivineskid biyousis Yeisuw. Ta-mawan,peinan iwenes gamag babaw.

20 Deisa ikaymates Yeisuw,o ikayabes sitouwat mwasanin,askakin mamagina tasimounids tagetayyaweids; bikatiliganes Yeisuwanilivan vagan biliganes silawunyatal, waseg biyateles Yeisuwwamatan takaleiwag avakaein, venYudiy waseg. Takaleiwag mo biligenyatal, bikaluweg.

21 Tasiyas inekes Yeisuw ilansa,“Takatimlakay yak, kakakin amlivanbwein omukwatimlakay bwein, o nagkuwenes gamag mwasanin o mukwa-timlakay katanok-wan gamag babawwasigeis. Peinan Yowbad inaked kwa-timlakem mounid.

22 “E, tab kadilok bitapayin Sisalnatakis? o nag?”

23-24 Tage Yeisuw ikakin asisi-nap, idibakes ilana, “Money dakulkusekeig kweitan, bakin.” Isekes moilana, “Kal kululuwan nileles? o kalyagan nileles waseg?”

Ilansa, “Sisal.”25 Iwage Yeisuw, ilana, “Kadiloka

Sisal navavag bitasekes Sisal; o Yow-bad navavag bitasekes Yowbad.”

26 Peinan tasiyas iyokons; bo nag.Ta-mawan bibanes aveiyag kalbalebYeisuw bilivan wamtes gamag babawvagan biyateles. Iliganes gog Yeisuwnakatumap, bo isom ninous, isesusaikkapays.

Takanigs beikits vayuwein(Matiw 22:23-33; Mak 12:18-27)

27 Ikous asilivan tasiyas, moSadusiy mwasanin mo inekes. Gamagtasiyas Sadusiy idokes gamag yakidsbitakanigs, nag bitakits vayuwein.

28Tasiyas ikatiganes Yeisuw, ilansa,“Takatimlakay yak. Moses nileldakaleiwags vagan kukin kal taw

Page 124: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 20:29-31 121 Luk 21:3-4bikanig, nakwav sam, tage natunnag, takanig bwadan o tuwan mobeivay son nakwab, mo bikop natunbimlavag takanig natun.

29-31 “Taw teitan siney budanteinim tatanok, ivay son nakwav,ikanig, natun nag. Isiken ivay sonnakwab, mo ikanig, natun nag. Isikenivay son nakwab, ikanig, natunnag. Mawana mawana ee... tasiyasteinim teiy ivays sisiy vin manawenikankanigs ikous, nitus nag.

32 “Ikous, mo vin ikanig.33 “Igaw beikits vayuwein, kal

nakwav manawen? Peinan sikwevasibabaw.”

34-36 Yeisuw ikatimop asilivan,ilana, “Ven watinow gimgilis ni-bokeimiy kuveivays, tage tasiyasYowbad idok asisinap kadilok beikitsvayuwein silmanin tut wanakoug,tasiyas gog nag iveivays o nag ibokes,nag. Ta-mawan bikanigs vayuwein,peinan imlavags min-libalab tasiyas.Peinan ikits vayuwein bo imlavagsYowbad nitun tasiyas.

37-38 “Takankanigs ikits vayuwein.Moses ikatimlakeids mawan. Bukitabbitavin kweiboug livanen Mosesiligen Yowbad aygan wanuwankaligweg makaywen nigidagedkov, peinan Moses idok Yowbadmamagina Ebelam naYowbad, AysaknaYowbad, Yekob naYowbad. Nagtakanig tasiyas. Yowbad tamwamovsgamag siYowbad; nag takanigsiYowbad. Yowbad waseg babawtamwamovs.”

39 Iweis tasiyas takatimlakeinskaleiwag ilansa, “Mounid, takatim-lakay yakoum amlivan bwein.”

40 Asilivan babaw ikatimopbwein, mapuna iwenes vayuweinbikatiganes.

Kelis Deibid tabun(Matiw 22:41-46; Mak 12:35-37)

41 Yeisuw mo ikatiganes tasiyas,ilana, “Amawan gamag bidokes KelisDeibid tabun?

42-43 “Deibid anilivan, nilel, nisesbuk yagan Sam waseg:

‘DaGuyaws idibek gunguyaw, ilana:Kusin wagunkatay vagan bavages

tasiyasastameiliw yak, mo bimlavags mam-

aginamukwabtatet, bukuvnivans

wakunuwtes.’44 “E, kuninuways Deibid idok Kelis

inaguyaw. Kukin Kelis meinoy neimDeibid waseg, amawan bivkek bika-tivin bimlavag naguyaw?”

Yeisuw ikatiganes, ta-mawan bika-timapus anilivan.

Takatimlakeins kaleiwag asisinapkalbaleb

(Matiw 23:1-36; Mak 12:38-40; Luk11:37-54)

45-46 Yeisuw mo iguyes tasiyasinavamul, o gamag babaw niliganes,ilana, “Kadiloka kupiyaves tasiyastakatimlakeins kaleiwag asisinap,sivines kid asikweim vayvayov, osivines gamag bikakoks binounaswamtes, o tapwaloul waseg sivineskeb wanakaew, o sivines bimliguyawssagal waseg.

47 “Tage ikukwayes nakwabssivavag, mo ikululs initougs aveiyov,vagan gamag bisimounids, bidokesasisinap bwein. Nag gog, kalbaleb.Igaw Yowbad bimop asisinap. Singaykalbaleb bilivatus.”

21Nakwab namuloul avakaein(Mak 12:41-44)

1 Yeisuw itamnow matan, ikinesguyawawmwasanin imulouls Yowbadwanbunatum.

2Wankuyeimmo ikin nakwab nasi-mav imuloul akweiy toya.

3-4 Ikin ikous, mo ilivan ilana,“Mounid adibakeimiy nakwab man-awen namuloul bo itamap wasigeistasiyas asibabaw. Peinan tasiyas si-money babaw, imulouls ikous, tamk-walan nises; tage manawen namoneymisinaka kweiy toya, imuloul ikous,nag aveiyag nises bigimwal kan.”

Page 125: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 21:5 122 Luk 21:25Igaw bigulekwes Yowbad nabuna-

tum(Matiw 24:1-2; Mak 13:1-2)

5 Gamag mwasanin ilivans Yowbadnabunatum livanen, peinan boikawyamis dakul bwanabweins, ogamag sisiwayoub wasigeis. Yeisuwiligen asilivan, ilana,

6 “Youd tasiyas nukukines, igawkweitan tut mo bigulekwes biyak-ousis. Nag kweitan dakul bisesunawakaban.”

Tut kalbaleb ven watinow(Matiw 24:3-14; Mak 13:3-13)

7 Iweis tasiyas, ilansa, “Livan towennukulivan, avei-tut waseg mo bivagmawan? Amawan bakakakin kakitabo bigulekwes?”

8 Ilana, “Awoum gamag bikati-davimiy. Tawaw babaw bisaps ya-gag waseg bilansa, ‘Yey mtowen yey’;o adok bilansa, ‘Anayam bo neim.’Awoum kubwakuns wasigeis tasiyas.

9 “Igaw bukuliganes bulagan naviyo bulagan kawpwanaw; awoumbeivag amipwayat. Sinap tasiyaswanamug, tage tut nakabiyokouswankuyeim.”

10 Mo idibakes, ilana, “Venavakaein bikanaviys wasigeis venavakaein. King siney nagamagbikanaviys wasigeis kweitan kingsiney nagamag.

11 “O nik binkunik avakaein. O venmwasanin bikamates moun, o katounbisap; ven mwasanin gimgilis bimta-mats. O gamagbiwenes singay peinanbikines walbalab mulin naman Yow-bad.

12 “Youd tasiyas kalbaleb tutwanakoug singay, tage watapwan tutgamag biyousimiy biyagageimiy, biy-ateleimiy sinagog waseg, o bisenamiywadeil; o peinan gungamag yakamiybo biyateleimiy wamtes tasiyas king,o takaleiwags kawkaveks wamtes.

13 “Igaw tutan biyateleimiy, mokwamteles livaneig yey.

14 “Awoum ninoumiy bibabaw.Awoum ninoumiy kulansa, ‘Amawanbakakatimop asilivan?’

15 “Peinan yey basekeimiy amili-van, o amisinap, o bukutawtounswasigeis tasiyas niyateleimiy. Nagkadilokes bikatimapus amilivan, nag.

16 “Timimiyas bisilkodeimiy. E,inmiyas, tuwmiyas, budimiyas,tawlimiyas o veimiyas bisilkodeimiy,mo bikatimateimiy yakamiymwasanin.

17 “Asibabaw bikamliweimiy,peinan gungamag yakamiy.

18 “Tage nag biyagageimiy. Nagbigutus walitanok kunumiy.

19 “Kukin bukwaptuleimiy mobukuyamoveimiy.

Bo bigulekwes Yelusalem(Matiw 24:15-21; Mak 13:14-19)

20 “Tage igaw bukukines takanaviyasibod babaw bidiliwunis mivenYelusalem, mo bukukwakins kakitabigulekwes.

21 “Yakamiy magat bukusikesYudiy, kadiloka kusawls kuneiswakoy; o yakamiy waven kadilokakuneis wanawoud; o yakamiy wabagawoum kumeis waven.

22 “Tut towen waseg Yowbad bobimop gamag asisinap, mamagina bobikamat sinap babaw nilivnek Buk-itab waseg.

23 “Tut towen siyas takakudapomsbilivatus kalbaleb, o tasiyas nisasusnitsiyas. Peinan ven watinowgimgilis abes singay bigeg, o Yowbadbikawkunes gamag tasiyas.

24 “Gamag tasiyas bimtamats naviywaseg; o tobwag gamag bimeisbigulekwes ven towen Yelusalem,bitokes min-Yelusalem binawes venbabaw wasigeis; o tobwag gamagtasiyas mo bivvanis Yelusalempwepway-nen ee... tobwag gamagtasiyas situt mo biyakous.

Yeisuw beiyum beim(Matiw 24:29-31; Mak 13:24-27)

25 “Gamag bikines mulin namanYowbad bivag kalas waseg, o tibukonwaseg, o wutun wasigeis, biyagages.O ven watinow, kaysay singaybikawot avakaein, mapuna venbabaw gimgilis biliganes, beivag

Page 126: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 21:26 123 Luk 22:10-11ninous babaw. Ta-mawan bikakins,bikatinabwes.

26 “Tawaw bo bisoumats, aspwayat,bininuways ven watinow bo biyageg.Peinan libalab tatonen bo bigulek.

27 “Ikous, mo bukukineigs Gimgili-toun yey bo bam, lov waseg, songuntawtoun o yakawanag avakaein.

28 “Igaw bisilamaws youd tasiyas,bweina bukutamnawes kayoumiy,bukukines takatinabweimiy bobeim.”

Yowbad nakaleiwag bisap(Matiw 24:32-35; Mak 13:28-31)

29-30Nakabebay kweitan isekes ma-magina: “Kukines yaveinun sineyamweilok babaw, biyasus yageiveinkweivaw mo bukukwakins wuwal bobeim.

31 “E, mawan bukukines sinaptasiyas bisipsaps, mo bukukwakinsYowbad nakaleiwag bo bisap.

32 “Mounid adibakeimiy tut towengimgilis bisesus ee... mo sinap tasiyasbisipsaps.

33 “Libalab son ven watinowbeiyakous, tage agulivan nag biyak-ous, nag.

Kuvnaseimiy, kukwayamats34 “Kuvnaseimiy. Awoum ge

ninoumiy bibulabol peinan kunin-uways kaeimiy, o amiyoubwein, oamiwiskiy, o youd katanok katanokven watinow waseg, mo Yowbadanayam bisibluteimiy, mamagina sikbikwaneimiy.

35 “Peinan bo bisiblutes gamag venwatinow wadaban pwepway.

36 “Tage yakamiy, kadilokakukwaymates tut babaw, kuninitougsvagan Yowbad bilabeimiy bikim-tuweimiy, mata ge bikwaneimiyyoud siyas kalbaleb, wankuyeim mobukutamanaws yey Gimgilitoun yeywamatag.”

Ikatimlakes Yowbad wanbunatum37 Yam katanok katanok ikatim-

lakes gamag Yowbad wanbunatum, oboug waseg inoun in wakoy yaganOliv, imasis.

38 Gaboug katanok katanok gamagbabaw mo ikattuyouns imimeis Yow-bad wanbunatum vagan biliganes ay-gan.

22Yudas itam vagan bisilkod Yeisuw(Matiw 26:1-5, 14-16; Mak 14:1-2, 10-

11; Yon 11:45-53)1Yammwasanin ikous mo bisagals,

Kaltuwon Sigeilin. Sagal towen nagikams bled son yist tage makava bledikams.

2 Tasiyas tanuwgwes lun sisiyastakatimlakeins kaleiwag iyokonsamawan beiweiys Yeisuw bikati-mates. Ta-mawan, peinan iwenesgamag babaw.

3 Seitan nanon mo isiw wanuwanYudas, yagan Iskaliyot, Yeisuwnavamul teitan. Navamul babiweissinawatan asteiy.

4 Seitan nanon isiw Yudaswananon; Yudas isap, inoun, inekestasiyas tanuwgwes lun sisiyas tulals,sisiy illivans, amawan bisilkod Yeisuwvagan tasiyas mo biyousis.

5 Tasiyas iliganes anilivan, imwa-saws, ilivans money kid bisekes Yu-das, maysan nawotet towen.

6 Mtowen Yudas itam, iyokonamawan bisilkod Yeisuw. Sivinangamag babaw bigayays, mo Yeisuwbibanes anmwanet, biyousis.

Kaltuwon Sigeilin(Matiw 26:17-30; Mak 14:12-26; Yon

13:21-30; 1 Kolinit 11:23-25)7 Yudas ikayamat ee... anayam

waseg ikams makava bled, o beiweiysaleis lamiy Yowbad wanbunatum, sil-manin Kaltuwon Sigeilin.

8 Yam towen Yeisuw mo ikayabesPita son Yon bineis waven, ilana,“Kuneis kuvages Kaltuwon Sigeilin;bitakams yakids.”

9 Iweis tasiyas, ilansa, “Avanuybakavag kan?”

10-11 Ilana, “Bukunounas, bukusapswaven, taw teitan ikokew kuna-soup bilivatumiy, mo bein, beisiwwabunatum. Kwabkunis, kudibakestanuwagan bunatum, kulansa,

Page 127: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 22:12 124 Luk 22:37‘Datakatimlakays ilana: Avanuybwabwal yakameymabunatumwasegbakakamkwam Kaltuwon Sigeilin,sigwey gunavamul?’

12 “Kulivans mawan mo bikamti-lakeimiy bunavakaein wanakaewwanbunatum nises, son kabanen.Towen waseg kuvages kads.”

13 Iliganes, ineis, ibanes mawananilivnek; mo ivages kan silmanin sa-gal towen beikams.

14 Anatut beikams, Yeisuw isinissiney tasiyas takaweins anilivan.

15 Idibakes, ilana, “Singay sivinagsigwey yakamiy bitakams sagaltowen, peinan bo balivet mamayuy.

16 “Nag vayuwein bakam sagaltowen oko anatut sagal towen wu-talan beikous Yowbad nakabkaleiwagwaseg.”

17-18 Ilivan ikous, mo ikow kwavig,ikalin nuwan waseg Yowbad ikous,ilana, “Kukwawes kwavig towenkumoums tatanok tatanok yakamiy,peinan igaw nag bamoum gleipsipinen ee... Yowbad nakaleiwag mobisilamaw.”

19-21 Wankuyeim mo ikow bled;ikalin nuwan ikous, ikivis, ivvagein,isekes, ilana, “Woug towen, tagemtowen tasilkodeig sidayas ni-takamkwams.

22 “Peinan Gimgilitoun yeygunaked Yowbad bo ikaluweg. Kedtowen banoy ban, tage mtowentasilkodeig mo bilivet kalbaleb.”

23 Navamul tasiyas mo illivanssisiyas wasigeis, idokes kavel bisilkodYeisuw.

Mitovek mawana mitouwat24 Ikous, tasiyas-wan kamniman

kweitan ivages, peinan idokes kalbimlavag astamumug.

25 Yeisuw mo idibakes, ilana, “Ventasiyas igaw dadub siking ikalawagestasiyas, o ilansa, ‘Amatakaleiwag il-abemas.’

26 “Tage yakamiy awoum mawanatasiyas. Kadilok amitamumugbimlavag mawana gwad, o mitovekmawana mitouwat.

27 “Kal imug? Towen isin wakebikamkwam? O adok towen natouwatisek kan ikam? Nag, towen isinwakeb tamumug. Tage yey wasigeisyakamiy, mawana mitouwat yey.

28-30 “Sigwey yakamiy nukula-beigs gunamouvit waseg. Mapunabakaluweg abamiy beibwein tutwanakougwaw silmanin. Tamag boikaluweg abag o gunakabkaleiwagbwanabwein, mawan-vak akaluwegabamiy bwein, sigwey yakamiy mobitakams bitamoums gunakabkalei-wag waseg, o bukusinis wamik-abkaleiwag mamagina guyawunYisleil yakamiy, bukwaleiwagswasigeis asikum sinawatan kweiy.

Saymon Pita bikayan Yeisuw(Matiw 26:31-35; Mak 14:27-31; Yon

13:36-38)31 “Yakoum Saymon kuligen aguli-

van. Seitan bo sivinan bikaweimiy va-gan biyakwaneimiy mawan tatayinswit iwaweiys mo anagin ibanes.

32 “Tage bo anitoug waseg Yowbadvagan bukusimounid beibwein;awoum kukwalouw. Ikous, mobikanavin nanoun ikous, kadilokakulabes budam bitawtouns.”

33 Iw to Pita, ilana, “Tamwey,kukin bilaveims bukun wadeil o bika-timateims, soug yak bitases.”

34 Yeisuw ilana, “Adibakeim Pita,nagein bukwayaneig sivatoun mobeigel kolkolek.”

35 Yeisuw idibakes navamul, ilana,“Kweiboug akayabeimiy, kutavinsven babaw, amikaw nag, kunamiynag, amisandol nag, tabta aveiyagikabwag wasigeis yakamiy?”

Ilansa, “Nag.”36 Idibakes, ilana, “Tut gog towen

kal sam anakaw, bweina bikow,kwanan mawan. O kukin kal nagivag napulut, bweina biyamiyisanpwalum, maysan bikow mobigimwel napulut.

37 “Adibakeimiy, bo bikamat li-vaneig nilivnek Bukitab waseg ma-magina, ‘Mtowen siney takalbalebs

Page 128: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 22:38 125 Luk 22:62idokes mawana tasiyas.’ Peinan li-vaneig nilivnek, bo bikamat mawan.”

38 Iweis tasiyas, ilansa, “Tamwey,kukin pulut siyas akweiy.”

Yeisuw ilana, “Bo deis!”Yeisuw initoug waseg Yowbad(Matiw 26:36-46; Mak 14:32-42)

39 Ilisow ven, inoun in koy yaganOliv mawan angulagul yam babaw.Navamul ikabwakuns waseg.

40 Isaps ven towen nimsikes-yay,idibakes, ilana, “Kunitougs wasegYowbad. Mata ge Seitan biyak-waneimiy.”

41-42 Ilisow navamuls, inay-otanaban-o,mo ibasin kitatun, initoug,ilana, “Tamag, magat sivinam,bukukow agkwavig kwaviwen;awoum bamoum, singay yayan. Tageawoum nanoug yey. Nanoum yakkuvag mawan.”

43 Initoug ikous, mo Yeisuw ikinwamatan gum-libalab bo ileb, ikim-tuw.

44 Singay Yeisuw nanon igeg,ikulul, initoug avakaein, anpulikasavakaein mamagina buyavin iwta-wout wawepway.

45 Initoug ikous, itamanaw, inekesnavamul bo imasis, peinan ninousigeg.

46 Ibanes, idibakes, ilana, “Aveiyagwawun kummasis? Kukits, ku-nitougs; mata ge Seitan biyak-waneimiy.”

Imeis biyousis Yeisuw(Matiw 26:47-56; Mak 14:43-50; Yon

18:3-11)47 Igaw ilivan, gamag babaw is-

aps. Taw towen yagan Yudas, Yeisuwnavamul teitan, bo imgwayes tasiyasbabaw. Isineikik inek Yeisuw, bimu-louls son.

48 Yeisuw ilana, “Yudas, bukumu-loul waseg Gimgilitoun yey vaganbukusilkodeig? Oo-ne!”

49 Tasiyas nitomos walasin Yeisuwikakins gamag babaw biyousisYeisuw, ilansa, “Tabta bakawaweiystasiyas mapulut waseg?”

50 Ilivans ikous, mo teitan itam-now napulut tanmunum iweiy tei-tan tanuwgwes lun sitovek natouwat,ibob teigan.

51 Iwage Yeisuw, ilana, “Deisa!” moikabkwen teigan, ivag ibwein.

52-53 Yeisuw mo idibakes tasiyastanuwgwes lun sisiyas tulals tasiyasnimtakavates Yowbad nabunatum,sisiyas tammwayas, peinan bonimeis biyousis Yeisuw; ilana,“Bo nukumeis, mipulut minewkukokews, bukuyousigs mawanatavveinaw yey? Yamkatanok katanoksigwey yakamiy nitasesus Yowbadwanbunatum, nag kuyousigs. Nageingog bukuyousigs, peinan imitutdadub kaleiwag waseg.”

Pita ikayan(Matiw 26:57-58, 69-75; Mak 14:53-54,

66-72; Yon 18:12-18, 25-27)54 Ituts, iwekes, iyousis Yeisuw,

inawes tanuwgwes lun sitovek wan-bunatum. Pita ikikun kadiveiyov.

55 Tawaw tasiyas ivlakes sikovtanuwgwes lun sitovek wanven, isiniswadadan kov. Pita siney tasiyas isinis.

56 Pita isin, kov imteil magin, na-tan nakubukwab ikin bo ikabunik, iw-tus, ilana, “Bo akin taw towen sonYeisuw.”

57 Pita ikayan, ilana, “Nag! Nagakakin taw towen.”

58 Isesus ee... teitan gamag ikinPita, ilana, “Yakoum Yeisuw nagamagyak, ne?”

Iwage Pita, ilana, “Yey nag.”59 Isesus ee... imwemway nen,

tatounun anilivan tawtoun, ilana,“Mounid taw towen son Yeisuw nis-esus, peinan gum-Galiliy.”

60 Iwage Pita, ilana, “Nag! Nagakakin aveiyag kulivan.” Igawa illi-van, bo igel kolkolek.

61 Yeisuw mo itouvin ikin Pita wa-matan. Pita inuwYeisuwanilivanma-magina: “Nagein bukwayaneig siva-toun mo beigel kolkolek.”

62 Pita inuw Yeisuw anilivan, isapin watoulan ven, ivalam, singay igegnanon.

Page 129: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 22:63 126 Luk 23:13-14Iyateles Yeisuw(Matiw 26:59-68; Mak 14:55-65; Yon

18:19-24)63 Tasiyas niyousis Yeisuw mo isi-

bawes, iwaweiys.64 Kweim waseg ilumwes matan,

ikatiganes, ilansa, “Kulivnek mawanapalopit yakoum. Kal to iweim?”

65 Asilivan babaw ikikanes Yeisuw,itawyages.

66-69 Iyam gaboug, tammwayaskatuyouns imimeis, tasiyas tanuwg-wes lun sisiyas takatimlakeinskaleiwag. Itokes Yeisuw inawessilmanin yatal, ilansa, “Kukin yakoumKelis yakoum, kadiloka kudibakemmawan.”

Iw to Yeisuw ilana, “Kukinbadibakeimiy, nag bukusimounids.O kukin bakatiganeimiy, nag buk-watimapus agulivan. Tage nageinGimgilitoun yey mo bassin Yowbadwanakatay, vagan bakaleiwag.”

70 Iweis tasiyas, ilansa, “Tage yak-oum Yowbad Natun, ne?”

Yeisuw idibakes, ilana, “Bo nukuli-vans mawan.”

71 Tasiyas mo ilivans, ilansa,“Nag sivinads gamag bikamtilakeidsansinap kalbaleb, peinan nitaliganesanilivan kalbaleb, tatonena ika-mumwan.”

23Iyateles wamatan Paylat(Matiw 27:1-2, 11-14; Mak 15:1-5; Yon

18:28-38)1-2 Iliganes anilivan, tasiyas babaw

itamanaws, itokes Yeisuw, inawesPaylat waseg; mo iyateles, ilansa,“Yakamey min-Yudiy yakamey, otaw towen bimgwayem ked kalbalebwaseg. Nakaligen anilivan, ilana,‘Awoum kutams Sisal natakis waseg.’Peinan ilana, ‘Yey Kelis, king yey.’ ”

3 Paylat ikatugan, ilana, “Yakoummin-Yudiy siking yakoum, ne?”

Iwage Yeisuw, ilana, “Nukulivanmawan.”

4 Paylat mo idibakes tanuwgweslun situwaveks sisiyas gamag babaw,

ilana, “Nag kweitan aban ansinapkalbaleb.”

5 Singay gog illivans, ilansa, “Boikabiyun gabman nakaleiwag. Ika-timlakes gamag mawan. Bo isilamawGaliliy o ven babaw Yudiy ikous, moim ven towen, waseg anilivan towenkalbaleb.”

Iyateles wamatan Elod6 Paylat iligen asilivan, ilana, “Tage

taw towen gum-Galiliy, ne?”7 Ilansa, “Oo!”Paylat ilana, “Elod takaleiwag

ven Galiliy waseg, kadiloka kunawesbinek Elod; mtowen bikaleiwag.”

Tut gog towen Elod nisesYelusalem. Paylat ikayeb Yeisuw,binek Elod vagan bikaleiwag.

8 Elod ikin Yeisuw neim, imwasaw,peinan tut kadiveiyov sivinan bikinYeisuw. Bo iligen bulagan Yeisuw,tage sivinan bikin kweitan nawotettawtoun.

9 Ikatitugwanwaseg Yeisuw ee... bonag. Nag ikatimop anilivan.

10 Tasiyas tanuwgwes lun sisiyastakatimlakeins kaleiwag itomos, sin-gay iyateles Yeisuw, asilivan taw-touna singay.

11 Elod siney natakanaviy iya-gages Yeisuw peinan ikasigumis,o issibawes. Ikous, mo isekesYeisuw anakweimmwaynamnabweinbisikam, peinan isibawes. Ikous moElod ikayeb beiyum binek Paylat.

12 Yam towen Elod imwas son Pay-lat, peinan kweiboug kavikun son.

Gamag sivines beiweiys Yeisuw(Matiw 27:16-26; Mak 15:6-15; Yon

18:39–19:16)13-14 Paylat mo idawes bimeis

tasiyas tanuwgwes lun, sisiyastakalleiwags, sisiyas min-Yudiybabaw. Imeis mo idibakes, ilana,“Nukumeyes taw towen, kuyateles,kulansa, ‘Imgwayem ked kalbalebwaseg, vagan bakakabiyun gabmannawotet.’ Wamtamiy bo nakatigan,nag kweitan ansinap kalbaleb abanmawan nukulivanes, nag.

Page 130: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 23:15-16 127 Luk 23:3915-16 “Wankuyeim mo akayeb

inek Elod, o Elod nag kweitan ibanansinap kalbaleb, nag; mo ikayebvayuwein iyamnavaw; o nag kabanansinap kalbaleb. Nag ivag silawunbitakatimet gamag towen. Misinakabawaweiy vatul waseg mo balikbinoun.” 17 (-)

18 Iweis min-Yudiy tasiyas, iwaks,ilansa, “Awoum kulik taw towen,kwatimet-wan! Kulik Balabas beim.”

19 Mtowen Balabas nises wadeilpeinan bo ikabutus gamag ven towenwaseg mo ikanaviys wasigeis gab-man natakanaviy, o bo iweiy gamagmwasanin.

20 Vayuwein Paylat mo iliwon,idibakes tasiyas, sivinan kid bilikYeisuw, binoun.

21 Tasiyas gog iwkuwaks, ilansa,“Kwatikavates waklos beimat.”

22 Sivtounun idibakes, ilana,“Aveiyag wawun bitaweiy? Aveiyagansinap kalbaleb? Nag aban ansinapkalbaleb vagan bakatimet. Misinakabawaweiy mo balik binoun.”

23-24Tasiyas gogmin-Yudiy singayaiwkuwaks, sivines kid bikatimatesYeisuw. Avakaein ages iwkuwaks ee...bo itawtoun asilivan; Paylat bo iw-natout, mo itam.

25 Ilik taw towen nikabutus gamagsilmanin naviy waseg gabman,tawayin gamags mtowen Balabas.Bo ilik, peinan gamag sivines. TageYeisuw itam silmanin ninous tasiyasbivages.

Inawes beiweiys waklos(Matiw 27:32-44; Mak 15:21-32; Yon

19:17-27)26 Itokes Yeisuw, inawes, iyousis

gum-Saylin mwana meinoy wana-woud neim, isekes Yeisuw anklos,tatonena ikew. Yeisuw imug in, gum-Saylin mtowen wankuyeim.

27 Gamag singay babaw ibukunis,o vinay mwasanin ivvalams-wan,peinan beiweiys Yeisuw.

28-29 Yeisuw itouvin idibakestasiyas ilana, “Vinay-nen Yelusalemyakamiy, awoum kuvalams peinanbeiweigs, kuvalams pinamiy simiyas

nitimiyas. Peinan tut kalbalebbukulivatus, mo gamag bilansa,‘Tasiyas vinakal bwein, ta-ivagnitsiyas, nag ikakudapoms, nagivsasus pwapwaws.’

30 “Tut towen waseg gamagbidibakes koy, bilansa, ‘Kugiyeilkum kudibwanim’; peinan biwenesYowbad. E, tut singay kalbalebbukulivatus.

31 “Yey toubwein mamagina kaymwamov, bo iyagageigs yey, oyakamiy mawana kaligweg nimta-mats tasiyas bo biyagageimiy singay.”

Isibawes Yeisuw32 Tasiyas takanaviy bikatimates-

vak takalbalebs asteiy. Sisiy Yeisuwinawes bikatikavates wasklos.

33 Inawes ineis ven yagan “Busab-wes,” mo ikatikavates naman kakenwanklos waseg, mo kativtawes klosakiwen, Yeisuw bikayagweg ee...beimat. Takalbalebs mawan in-uwakes, teitan wanakatay, tayuweinwankimaw.

34 Yeisuw ikayagweg wanklos,initougwaseg Yowbad, ilana, “Tamag,kuwid asisimap kalbaleb, kunumlev.Peinan sikalbaleb nivages nagikakins.” Mo ikalawages anakweim;makava ilaves kweitan youd bikineskalisiy bikawes asikweim tatanoktatanok tasiyas.

35 Gamag babaw itowas ikikines,tage astakaleiwags isibawes Yeisuw,ilansa, “Bo ikatinob gamagmwasanin; bweina bikatinob tatonen,magat mtowen Yowbad angamagKelis.”

36-37 Tasiyas takanaviys-vakisibawes, imimeis bisekes waynyayan, ilansa, “Kukin yakoum min-Yudiy siking, kadilok kwatinabweimtatoneim.”

38 Anklos wakunuwatan boileles silawun neiweiys, mamagina:“Mtowen min-Yudiy siking.”

Yeisuw siney takalbalebs asteiy wan-klos

39 Takalbaleb teitan nikayagwegwanklos, iyeg Yeisuw, ilana, “Yakoum

Page 131: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 23:40-41 128 Luk 24:5-7Kelis ne? Kwatinabweids simey yak-oum.”

40-41 Tage son ikan, ilana, “Adoknag kugoul Yowbad, peinan neiweimbukumat mawana taw towen. Yakidaditeiy kadiloka bitamat peinan adsi-nap kalbaleb; tage taw towen nag ivagansinap kalbaleb.”

42 Mo idibek Yeisuw, ilana,“Yeisuw, igaw bukusilamaw muk-waleiwag, kadiloka bukunuweig yey.”

43 Iw to Yeisuw, ilana, “Mounidadibakeim nagein bitasin ven bwan-abwein waseg, yey soug yak.”

Yeisuw ikanig(Matiw 27:45-56; Mak 15:33-41; Yon

19:28-30)44-45 Bo yanay mo iladadub wad-

aban pwepway; kalas nag imiteilven ee... itageg kalas mo ikamnatvayuwein. Maynawen kweim mway-navakaein nisilbwed palakakit Yow-bad wanbunatum mo iksigeb, ivagmwayney.

46Yeisuwmo iwak, aygan avakaein,ilana, “Tamag, kululuwag kukow.” Ili-van ikous, mo ikanig.

47 Takalikay towen nikakin moiyakawn waseg Yowbad, ilana,“Mounid taw towen tadidumwal.”

48 Gamag babaw nikatuyounsikikines ikous, mo iyums ineiswasiven; iwaways wavtakous, peinanninous igeg.

49 Yeisuw taliven nitowas ikikines,sisiyas vinay tasiyas nibukunisYeisuw Galiliy waseg mo nimeisYelusalem.

Idibwanis wakalawag(Matiw 27:57-61; Mak 15:42-47; Yon

19:38-42)50 Gum-Alimatiy teitan yagan

Yosep, inaven Alimatiy wawnuwanYudiy. Mtowen Konsel teitan,ansinap bwein, didumwal.

51 Nag itam vagan bikatimatesYeisuw, bikayus kid; bo nag. Mtowenikayamat Yowbad nakaleiwag asi-navin beim.

52 Mtowen Yosep inek Paylat, ini-toug won Yeisuw silmanin bikow bi-now bidibwen.

53 Itam Paylat. Mtowen Yosep inmo inibwis Yeisuw, ikawes inawes,isumweilis kweim pwapwakaw,isenas wanuwan alawag, mamaginatakunumwan nitateiys koy dakulwaseg. Takanigs nag idibwaniskweiboug wanuwan alawag towen,peinan kweivawmwana nitateiys, moitakus Yeisuw alawag towen waseg.

54 Yam towen ikatunags silmaninsagal nubweig, bo beiyam nubweigSadad, min-Yudiy tasiyas siSabat.

55 Vinay-nen Galiliy siyas nibuku-nis Yeisuw nimeis Yelusalem, boikikunis Yosep, ikines amawaninuwek, Yeisuw isen wakalawag, moiyums, ikatinages tagon simasimvagan won Yeisuw biptumis.

SiSabat iyeiwas, peinan Mosesnakaleiwag mawan. 56 (-)

24Vinay ilakwanes alawag(Matiw 28:1-10; Mak 16:1-8; Yon 20:1-

10)1 Iyam nen gaboug, kweivaw wik

isilamaw. Walalayis vinay tasiyasilakwanes alawagan. Tagon simasimto nivages nisemos, bo ikawes inawesYeisuw biptumis.

2 Dakul towen nisenas Yeisuwalawagan wadon nikatibwades boibanes niyatipines nises wadadan.

3 Isiws ineis wanuwan iwekesmakawa-wan. Nag ibanes Yeisuw.

4 Bo isunasun ninous, peinanalawag makaw; bo itamanawswadides tawaw asteiy asikweimmamagina kavikawn, ikaligwenmites.

5-7 Vinay aspwayat, ikululsavakaein, migis kakita binek pwep-way. Tawaw idibakes, ilansa,“Aveiyag wawun kunineivs towentamwamov, takanig siven waseg?Kuninuways igaw simiy waGaliliyanilivan, ilana, ‘Teitan gamagbisilkodeig Gimgilitoun yey, vagan

Page 132: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 24:8-9 129 Luk 24:35tasiyas takalbalebs bikatimateigswaklos. Kweitoun yam mo bakitvayuwein.’ ”

8-9 Ilivans ikous, mo inuwes Yeisuwanilivan mamagin, mo ilisawesalawag, iyums, asilivan babawidibakes Yeisuw navamul sinawatantatanok sisiyas tasiyas babaw.

10-11 Vinay tasiyas yiges MeliyMagdal, Yowan, Yemes inan yaganMeliy, sisiyas vinay mwasanin. Vinaytasiyas asilivan idibakes tasiyastakaweins Yeisuw anilivan. Tagenag isimounids, idokes asilivanmamagina kwaneib. 12 (-)

Asteiy bineis Emeyus(Mak 16:12-13)

13 Yam towen asteiy inounas bineisven yagan Emeyus. Kukin bitanoyYelusalembiten Emeyus katanok veit.

14 Tasiyas asteiy inounas illivanssinap tasiyas nikamat Yelusalemwaseg.

15-16 Igaw illivans asteiy, Yeisuwmoinekes, asteitoun inounas, tage mitesnag kadilok biwtusis Yeisuw.

17 Yeisuw idibakes, ilana, “Aveiyagkulivanes amiteiy nukuninounas?”

Ilivan ikous, itounis tasiyas; bo igegninous.

18 Teitan yagan Kliyopas, ikatimopanilivan, ilana, “Adok kweivaw gamagyakoum nukum Yelusalem, nag kuk-wakin aveiyag nivages tut towen.Peinan gamag babaw bo ikakins.”

19-20 Iwage Yeisuw, ilana,“Aveiyag?”

Ilansa, “Livanen gum-Nasaletyagan Yeisuw. Mtowen palopitnawotet tawtoun, anilivan tawtoun,wamatan Yowbad, wamtes-vakgamag babaw. Tage tasiyas imaluntanuwgwes sisiyas amatakaleiwagsbo ipiyaves, iyateles; isekesmina-Lomwasigeis vagan bikatimates waklos.

21 “Yakamey kadok mtowenbikatinabwem, min-Yisleil yakamey.E, bo iweiys ikous, sinovan. Akweiyyam bo nein wankuyeim.

22-23 “Sinap kweitan mo kaligen,waseg isom ninom. Peinan simayas

vinay mwasanin walalayis nageinilakwanes alawagan, tage nag ibanesYeisuw; iyums, ilansa, ‘Nakakinmamagina min-libalab, asilivanilansa, “Yeisuw bo imov.” ’

24 “Simayas mwasanin mo ineiswakalawag, iwekes makaw, mawanvinay asilivan, tage nag ikinesYeisuw.”

25 Iw to Yeisuw, idibakes, ilana,“Takabalawein yakamiy, bo ibolninoumiy, peinan nag kusimounidskweiboug palopits asilivan!

26 “Kadiloka bigeg aban Kelis,mawana nukulivanes; ikousmo bikowyakawanan avakaein.”

27 Mo ikatimlakes livanen tato-nen Bukitab waseg. Isilamaw wasegMoses nakaleiwag o tasiyas palopitsikalelel o Bukitab babaw ikatimlakesikous.

28 Inounas, ikkatimlakes ee...kakita bisaps wasiven. Yeisuw gogbilisawes binoun.

29 Tasiyas gog kayuses, ilansa,“Kum wamabunatum kumasis,peinan bo ikwayav.” Isimkines moitam; siney isiws wasibunatum.

30 Isiwswabunatum, isinis beikams;mo ikow bled, anilivan bwanabweinisek, ikivis, isekes beikams.

31 Mamagina bo ilal mites, peinaniwtusis Yeisuw; ikous, mo imtikinigestasiyas.

32 Asteiy ilivans, ilansa, “Mounidbo imwanwoud, nikatimlakeidwakedmo takakin Bukitab.”

33-34 Nuwanaw itamanaws, iyumsineis Yelusalem; ibanes navamulsinawatan tatanok katuyouns nisesussisiyas gamag mwasanin. Navamulasilivan mamagina, “DaGuyaws boikit, inek Saymon, mo ikin.”

35Tasiyas asteiymo ikamteles asisi-nap waked, peinan Yeisuw inekes,sisiy beikams, ikivis bled, mo iwtusis.

Yeisuw isap wasigeis navamul(Matiw 28:16-20; Mak 16:14-18; Yon

20:19-23; Wotet 1:6-8)

Page 133: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Luk 24:36-37 130 Luk 24:5336-37 Ilivanes mawan, Yeisuw mo

itounwanuwein tasiyas, isiblutes. As-pwayat; idokes tobwag, mamaginaaluw.

38-39 Idibakes, ilana, “Awoumkuweneigs! Awoum ninoumiybibabaw! Yey! Kukines namag,kakeig; yeya toneig. Kwabkwaneswoug, kukines yeya toneig. Aluw nagivag viniyon son tatuwan mawananukukineigs yey.” 40 (-)

41 Singaya imwasaws, nag isi-mounids, peinan ninous babaw, moidibakes, ilana, “Tabta kan nisesbakam.”

42-43 Ibanes in sulusul, isekes; ikamwamtes.

Ikatiboug nuwes bikakins Bukitab44 Mo idibakes, ilana, “Agulivan

towen nasekeimiy kweiboug sigweyyakamiy tasesus, peinan livaneignises Moses nakaleiwag waseg, olivaneig nises tasiyas palopit sikalelelwaseg, o livaneig nises wous tasiyassam wasigeis; e, kadiloka livaneigbabaw bikamat.”

45 Mo ikatiboug nuwes bikakinsBukitab.

46-47 Idibakes, ilana, “Bukitabwasegnileles mamagina: kadiloka bigegaban Kelis, beimat, yam kweitounmo beikit vayuwein, mo livanen Kelisbigeiguys ven babaw vagan gamagbilaves asisinap kalbaleb, mo Yow-bad biwid binumlev. E, bisilamawsYelusalem mo bineis ven babaw.

48 “Yakamiy takaweins livan towen.49 “Tamag nikatigik kululuwan tei-

tan bilabeimiy. Yey ban mo bakayebtowen biwekeimiy. Kadiloka kusesusaven towen ee... Yowbad natawtounmo biwekeimiy.”

Imwen in walbalab(Mak 16:19-20; Wotet 1:9-11)

50 Anilivan ikous, imgwayes in-ounas ineis Betaniy, itamnow naman,anilivan bwanabwein isekes.

51 Igawa illivan mo ilisawes, imwenin walbalab.

52 Iyums tasiyas, ineis Yelusalem,imwasaws seikwan.

53 Tut babaw nisesus Yowbad wan-bunatum, iyakawns waseg.

Page 134: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 1:1 131 Yon 1:24

YONLivan imlavag gamag

1 Wanamug gamag yagan Livannises. Gamag towen yagan Livanwaseg Yowbad nises. Gamag towenyagan Livan son Yowbad katanok-wan.

2 Gamag towen yagan Livan sonYowbad wanamug nisesus.

3 Gamag towen yagan Livan youdababaw ibubun. Peinan Livan towenwaseg, mo Yowbad nibun youdmeivek-wan.

4Mtowen taymovein youda babaw;mwamovan towen magina gamagyakids dakamnats. 5 Kamnat towenimteil ven dadub waseg. Dadub nagiyakous kamnat towen. Igawa nises.

6 Yowbad nikayeb gamag teitan,tabibaptaysein gamags, yagan Yon.7 Yon neim; nawotet bikamtilakeidsmo bitakines gamag towen ansinapkamnat, vagan kid babaw gamag mobitasimounids waseg.

8 Yon nag kamnat tatonen; misi-naka ikamtilakeids bitakines mtowenkamnat tatonen. 9 Mtowen kam-nat mounid, immiteil wasigeis gamagtatanok tatanok. E, mtowen bo neimven watinow.

10 Im watinow, ven towen nibubun;tage ven watinow nag ikakinsmtowen. 11 Inekes inagamag, tagebo ipiyaves.

12 Mwasanin gog bo itams wasegmtowen mo itames tasiyas, vaganbimlavags Yowbad nitun tasiyas,peinan isimounids mtowen Mesaywaseg.

13 Nag ikopwes tasiyas, gamagbuyvis waseg; nag. Nag ikopwestasiyas peinan gamag sivines. Nagikopwes tasiyas gamag sikaleiwagwaseg; nag. Yowbad nakaleiwagwaseg.

14 Livan towen im watinow,imlavag gimgilitoun, nisik davanuys.Nakakin mtowen singay takamnat,mamagina Taman Natun tatonen,

singaya isiwayoub, ansinap mounidwaseg.

15 Yon nikatimlakem, niwkuwak,ilana, “Mtowen livanen nalivan:‘Igaw watibweloug teitan beim,

bimug waseg yey.Yey babus, peinan tutan gunakabsil-

amaw waseg, mtowen igawanises.’

16 “Mtowen guyaw avakaein; sin-gaya ivvagein issekeids; nasiwayoubikatitimweis bo ivakaein.

17 “Moses bo isekeids nakaleiwag;tage Yeisuw Kelis isiwyoubuds ansi-nap mounid waseg.

18 “Ta-kweitan tut gamag ikinYowbad, nag. Tage Yowbad nipwakitNatun tatonen; mtowen nikatim-lakeids Taman, mo takines.”

Yon tabaptaysein gamags anilivantonen

(Matiw 3:1-12; Mak 1:1-8; Luk 3:1-17)19 Wankuyeim gamag mwasanin

inekes Yon ikatugans waseg, moikatimop asilivan. Peinan min-Yudiy tammwayas tasiyas misikesYelusalem ikayabes tanuwgweslun, sisiyas mwasanin Livay delennimtakavates Yowbad nabunatum.Ikayabes tasiyas, inekes Yon, ikatu-gans waseg, ilansa, “Kal yakoum?”

20 Yon anilivan kamnat isek, ilana,“Yey nag Takatuneib Kelis, nag.”

21 Mo ikatiganes, ilansa, “Kal yak?Ilaytiy adok?”

Ilana, “Nag.”Ilansa, “Adok yakoum palopit

towen nakakayyamat?”Ilana, “Nag.”22 Mo idibakes, ilansa, “Kal yak?

Livaneim aveiyag bukulivan, vaganbakanow bakasekes tasiyas nikayabe-mas nakam?”

23 Iw to Yon, ilana, “Yey tawkuwakwanawoud vagan bukukidumwalusdaGuyaws inaked, mawan palopitIsaya nilivnek.”

24 Tasiyas Palisiy misikesYelusalem, nikayabes gamag tasiyasnimeis ikatugans waseg Yon.

Page 135: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 1:25 132 Yon 1:4825 E, vayuwein tasiyas mo ikati-

ganes, ilansa, “Kukin yakoum nagKelis yakoum, nag Ilaytiy yakoum,nag palopit towen yakoum, aveiyagwawun kubaptayses gamags?”

26-27 Yon ikatimop asilivan, ilana,“Yey abaptays yevagam waseg. Tagewanuwein yakamiy teitan nises,nag kukwakins kavel; watibwelougmtowen beim, tage nag kadilokeigbakulul wamatan vagan kid bakablevnasandol, peinan mtowen singayiguyaw.”

28 Ilivanmawan Betaniy waseg, ventowen palata-dadan Yoldan. Ventowen waseg Yon nibaptayses gam-ags.

Kukines Lamiy Yowbad silmanin29 Neiyam-nen Yon ikin Yeisuw im,

ilana, “Kukines Yowbad alen lamiymtowen lun bulukwan, beimat sil-manids yakids, vagan biwidids adsi-naps kalbaleb waseg.

30 “Mtowen livanen kweibougnalivan, ‘Watibweloug teitan beim,mtowen bimug. Yey babus, peinantutan gunakabsilamaw, towen igawanises.’

31 “E, yey nag bakakin kavel towen,tage nam abaptayseimiy min-Yisleilyakamiy yevagam waseg, vaganbukukwakins guyaw towen.”

32-34 Wankuyeim livanen YeisuwYon mo ilivan; ilana, “Akin Kulu-luwan Yowbad ibus walbalab im, ma-gin mawana bwabun, iton Yeisuwwakunun. O yey nag bakakin towen,tage towen nikayabeig nam silmaninbabaptays yevagam waseg, towen ni-dibakeig, ‘Kukin kal Kululuwag beibusbiton wakunun, mtowen tabaptay-sein gamags Kululuwag Bwanabweinwaseg.’ Yey bo akin, to adibakeimiymtowen Yowbad Natun tatonen.”

Yeisuw idawes navamul mwasaninvagan bikabwakuns waseg

35 Neiyam-nen Yon mo itamanawssen inavamul asteiy, itowas. 36 Yonikin Yeisuw ininoun, ilana, “KukinesYowbad alen.”

37 Navamul asteiy iliganes, mo ik-abwakuns Yeisuw waseg.

38 Yeisuw itouvin, ikines tasiyas ik-abwakuns waseg, mo ilana, “Aveiyagsivinamiy?” Tasiyas gog, ilansa “Omatovek, avanuy mukusik?” (Aga-Muyuw “matovek”, ages gog tasiyas“Labay”.)

39 Ilana, “Kumeis taneis mobukukines.” Siney mo ineis, ikinesnakabmasis, ikaypuls sisiy, asibabawimasis ven towen, peinan bo ikwayav.

40 Yam towen asteiy tasiyasniliganes Yon anilivan, ikabwakunsYeisuw waseg. Teitan yagan Andiluwinuw tuwan yagan Saymon Pita nises.

41 Nuwanaw in inineiv tuwan;iban mo ilana, “Saymon, bo kabantowen Mesay.” (Takativini gog yagan“Mesay” bein aga-Gilis “Kelis”.)

42 Andiluw mo itok tuwan inekesYeisuw. Yeisuw ikabunik, mo ilana,“Yakoum Saymon, Yon natun yak-oum; badokeim Pita.” (Takativini gogbein aga-Muyuw, “Dakul”.)

Idawes Pilip son Nataniyel43Neiyam-nen Yeisuw sivinan bein

Galiliy. In Galiliy mo iban Pilip,idibek, ilana, “Kwabkunig yey.”

44 Andiluw son Pita siven Beteseid.To Pilip naven katanok-wan Beteseid.

45Pilip inekNataniyel ilana, “Bo ka-ban Mesay; Moses nakaleiwag wasegnilel ilivnek mtowen beim bikatinab-weids, o tasiyas palopits nileles iliv-nakes livanen towen waseg; mtowengum-Nasalet, yagan Yeisuw, tamanyagan Yosep.”

46 Nataniyel ilana, “Adok na-ikadilok youd bwanabwein beim vento Nasalet waseg. Adok nag.”

Pilip ilana, “Kum, kukin.”47 Ineis; Yeisuw mo ikin Nataniyel

imimeim, ilana, “Kukines taw towenansinap bwein, nag bikatidev son,peinan gum-Yisleil mounid.”

48 Nataniyel iligen anilivan, moilana, “Amawan nukukwakin yey?”Yeisuw ikatimop anilivan, ilana,“Igaw Pilip bidaweim bukum, bo

Page 136: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 1:49 133 Yon 2:18

akineim mukusik yaveinun wang-wanan.”

49 Nataniyel ilana, “O guntovek,mounid yakoum Yowbad Natun yak-oum; min-Yisleil yakids imaking yak-oum.”

50-51 Yeisuw ikatimop anilivan,ilana, “Tayyaweid yak! Peinanadibakeim, alana, ‘Bo akineim yavei-nun wangwanan’ mo kusimounid.Sinap towen kakit; igaw tawtounbukukin. Mounid adibakeim igawbukukin libalab bikaliyow, Yowbadnatakayobs mo bimnamwens obibweibus Mesay Gimgilitoun yeywaseg.”

2Sagal veivay silmanin ven Ken

1 Yam akweiy ikous, mina-Kenmwasanin mo isagals, veivay sil-manin. Ken wawnuwan ven avakaeinGaliliy. Yeisuw inan in Ken silmaninsagal towen.

2 Bo idawes-vak Yeisuw, sen nava-mul, ineis sagal towen silmanin.

3 Issagals ee... wayn bo ikous.Yeisuw inan mo idibek, ilana, “Asi-wayn bo ikous.”

4 Iw to Yeisuw, ilana, “Adok muk-waleiwag towen; yey gunakaleiwagigaw.”

5 Yeisuw inan mo idibakestanuwagan sagal navamuls, ilana,“Aveiyag Yeisuw bidibakeimiy,kadiloka bukuwteles.”

6 Kunasoup nisesus kunanimkunatan, silmanin min-Yudiy biwidisnimes, kikeis; peinan asisinapmawan. Kunasoup kavkavek, vakanesmamagina gamag vakaeinan.

7Yeisuw idibakes, ilana, “Kuvgwag-wes kunasoup, yevagam waseg; moivgwagwes, in, ikalawt.”

8 Yeisuw mo ilana, “Kunasoupwaseg kukilis, kukwawes kunawestanawagan sagal waseg,” mo iwtelesmawan.

9-10 Tanuwagan sagal ikamkwenyevagam towen bo imlavag wayn;nag bikakin avanuy meinoy neim,tage tasiyas takilins yevagam ikakins;

tanuwagan sagal mo idow taveivayvagan beim bilivans son. Ilana,“Gamag babaw sagal nakabsila-maw waseg isekes wayn singayabwein, imwamoums ee... iyakousis,wankuyeim mo isekes kalamweywayn; tage yakoum amsinap kweitan,wayn bwanabwein kwayus, sagalnakabiyokous waseg mo kusekemkamoum.”

11 Nakabsilamaw mulin namanYeisuw nivag towen, ven Kenwawnuwan Galiliy, waseg ikatimlakesnatawtoun, navamul mo isimounidswaseg.

12 Sagal towen ikous, mo iyum ineisKapaneyum son inan, siney budan, onavamul. Nag biveiyov tut nisesusKapaneyum.

Ikawsapes taggimwals Yowbad wan-bunatum

(Matiw 21:12-13; Mak 11:15-18; Luk19:45-46)

13Min-Yudiy kakita bo bisagals, sa-gal towen yagan Kaltuwon. MapunYeisuw in Yelusalem.

14 Isap Yowbad wanbunatumibanes tasiyas tanuwgwes bu-lumakaw, o sip, o bwabun, nimeyesaleis vagan gamag babaw mobigimwals wasigeis; sisiyas tasiyastakaweins money vagan bikatimapusdakul silmanin muloul Yowbadwanbunatum.

15 Yeisuw ikow vatul, ivkek inanewvagan biwaway, mo ikawsapes, babawisawls ineis watoulan. Ikawsapesaleis, ineis watoulan. Simoneyitigabaw inineinwapwepway; siteibolikatitan, ikalkalouw ikantanays.16 Idibakes tanuwgwes bwabun, ilana,“Kukwawes, kunawes watoulan.Awoum kuvages Tamag nabunatummagina abgimwal.”

17 Navamul ikikines, mo inuwesBukitab nilivnek mamagina,“Bo iseiw nuwag mubunatum.”

18 Min-Yudiy mo ikatiganesYeisuw, ilansa, “Namam mulinaveiyag bukwatimlakem vaganbakakakin mukwaleiwag, wotettowen silmanin?”

Page 137: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 2:19 134 Yon 3:1819 Yeisuw ikatimop asilivan, ilana,

“Bukugulekwes bunatum towen, yamkweitoun mo bawlulavaw.”

20 Min-Yudiy ilansa, “Bweilimsinawavas kweinim katanok iwlulesYowbad nabunatum towen. Adok nagkadilokeim bukuwlulavaw kweitounyam waseg.”

21 Tage Yeisuw nag ilivan liva-nen Yowbad nabunatum, ikabebaysilmanin won tatonen.

22 Igaw tut wankuyeim mo ikanig,ikit vayuwein; ikous, navamul mo in-uwes anilivan towen, mo isimounidsBukitab waseg, o isimounids Yeisuwanilivan waseg.

Yeisuw ikakina ninous gamagbabaws

23 Igaw nises Yelusalem, sagaltowen Kaltuwonwaseg, babaw gamagikikines naman mulin mo isimounidswaseg.

24-25 Tage Yeisuw nag isimounidwasigeis tasiyas, peinan ikakinagamag babaw asisinap. Nag kadilokteitan bikatimlek sinapun gamag,peinan ikakina gamag ninous.

3Yeisuw son Nikodimos

1 Palisiy teitan yagan Nikodimos,guyawun ven Yudiy. 2 Mtowen inekYeisuw, boug waseg, ilana. “Tamwey,kakakin Yowbad nikayabeim nukumkwatimlakem yakamey, peinan na-mammulin kuvagmamagina Yowbadnawotet. Kukin nag Yowbad soumbilabeim, nag bukuwtel mawan.”

3Yeisuw ilana, “Mounid anukweim,magat nag bikopweim vayuwein, nagbukukin Yowbad nakaleiwag, nag.”

4 Iw to Nikodimos, ilana, “Adok nagkal bikopweig vayuwein! Ta-mawaninag bikopweig vayuwein, peinan yeybo avakaein.”

5Yeisuw ilana, “YowbadKululuwankadilokena bikopweim! Mounidanukweim, kukin Kululuwan Yowbadnag bikopweim yevagam waseg, ta-mawan bukusiw wanuwan Yowbadnakaleiwag. Tage kukin Yowbad

Kululuwan bikopweim, bweinabukusiw wanuwan nakaleiwag.

6 “Gimgeilin inan bikop gimgeilin-wan; tage Kululuwan Yowbad bikopbo kululuwan-wan.

7 “Awoum bisunasun nanoum ag-ulivan towen, ‘Kadiloka bikopweimiyvayuwein.’

8 “Yag ampalawen sivinan beitow,butkawan bukuligen, tage nag kuk-wakin avanuy meinoy neim, o beinavanuy. Mawana tasiyas Yowbad Kul-uluwan ikopwes.”

9 Nikodimos ikatimop anilivan,ilana, “Amawan youd tasiyas?”

10-11 Yeisuw idibek, “Adok min-Yisleil wasigeis, yakoum takatim-lakein gamags, yakoum; tage nagkukwakin youd siyas, ne? Mounidanukweim, aveiyag nakakakin youdsiyas kanukweimiy, o yakamiy gognag kusimounids.

12 “Peinan ta-kusimounids aguli-van, sinapun ven watinow waseg,ta-mawan bakatimlakeimiy sinapunlibalab!

13 “Nag kadilok gamag beimwenbein walbalab. Misinak Gimgilitounyey, bo alisow gunaven libalab, abusam watinow, kadilokeig bayum banwalbalab.

14-15 “Kweiboug wanawoud, Mosesitamnow mwatet tanmunum, mawanmagin igaw mo bitamnaweigsyey, Gimgilitoun yey, vagan kalyak bukusimounid waseg yey mobukuban mwamovam bises bisigeg.

Mwamov bises bisigeg16 “Singay Yowbad isiwyoubus

ven watinow gimgilis. Natun goganmwanet bo itam, bo isek vaganbikatinabwes gamag. Kukin kalbisimounid towen waseg nag bigeg,nag; mwamovan son bises bisigeg.

17 “Yowbad ikayeb natun neimven watinow nag silmanin biyatelesgamag babaw, nag; nikayeb neim va-gan kid bikatinabwes gamag.

18 “Kukin kal bisimounid wasegYowbad Natun, nag biyatal; nag.Tapiyaveins gog Yowbad Natun

Page 138: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 3:19 135 Yon 4:6siyatal nises, peinan nag isimounidswaseg Yowbad Natun anmwanet-wan, o peinan yagan ipiyaves.

19 “Silawun yatal towen, peinankamnat bo isap im ven watinow; tagegamag ipiyaves, sivines kid dadub,peinan siwotet kalbaleb.

20 “Takalbalebs ipiyaves gogkamnat; nag bimeis kamnat waseg,peinan bo bimteil asisinap kalbaleb.

21 “Towen gog nawotet mounid bobimek kamnat waseg, mo bimteil na-wotet bwanabwein, niwwtel Yowbadwaseg.”

Mtowen butun bivakaein; yey babus22Wankuyeim Yeisuw sen navamul

mo ineis wawnuwan ven Yudiy;misikes ven towen, ibibaptaysesgamag.

23 Yon gog misik ibibaptaysesgamag ven yagan Aynon, walasinSelim, peinan ven towen yevagamavakaein nises. Gamags imimeis moibaptayses.

24 Nag iyousis Yon vagan beisiwwadeil. Igaw.

25 Yon navamul mwasanin moikamnimans sisiy gum-Yudiy teitan,idokes kalisiy sivkakay bwein vaganbiwid gamag sikalbaleb.

26 Mapuna inekes Yon, ilansa,“Tamwey, taw towen nukwatim-lakem, kulana, ‘Yowbad alen towen,’kweiboug soum nukusesus ven towenniweiw, Yoldan nimeim; tut towenbo neim ibaptayses gamags, o gamagbabaw ininekes.”

27 Yon ilana, “Tanuwagan libalabtakaleiwag inasiwayoub wasigeisyakids vagan bitamwasaws. Towenanmwanet takaleiwag.

28 “Yakamiy nukuliganes agulivanmamagina, ‘Yey nagMesay Kelis; nag.MisinakaYowbadnikayabeig amgweymtowen Kelis.’

29 “Mtowen, imwasaw mawanataveivay, peinan taveivay ikowinakwav. Veiyon-vak imwasawpeinan ikin taveivay ikow inakwav.Yey mawana veiyon towen, aligen

aygan, amwasaw avakaein, mtowenYeisuw silmanin.

30 “Butun mtowen bo bivakaein;yey gog bo babus.”

Mtowen meinoy neim walbalab31-32 Mtowen meinoy neim wal-

balab, singay imug. Tage min-pwepway yakids mitanoys nitameispwepway waseg, tallivans kid livanenven watinow.

Mtowen meinoy neim walbalabsingay imug; aveiyag wamatan nikin,o teigan waseg niligen, mo ikatim-lakeids; tage babaw gamag ipiyavesanilivan.

33 Kukin kal bo biligen anilivan,bisimounid, mamagina bo ikamtelYowbad ansinap mounid.

34 Mtowen Yowbad nikayeb neim,ikatimlakeids Yowbad ansinap,peinan singaya ikatpel Kululuwanisek towen.

35 Taman Yowbad sivinan Natun,youda babaw nisiwayoub waseg.

36 Kukin kal bisimounid wasegNatun, mwamovan bises bisigeg;togo tapiyavein Natun nag bibanmwamovan, peinan Yowbadbikavvikun waseg.

4Yeisuw ilivans son nen-Samaliy

1-3 Tasiyas Palisiy iliganes liva-nen Yeisuw peinan ibaptayses gamagbabaw mo imlavags navamul; o ili-ganes livanen Yon ibaptayses gamagnag ibabaw; tage Yeisuw nag ibap-tays, navamul gog ibaptayses gam-ags. Yeisuw ikakin ninous tasiyasPalisiy, mapuna ilisow Yoldan, inoun,vayuwein mo in Galiliy.

4 Ked towen waseg kadilokabikanapel Samaliy mo bein Galiliy.

5 Isap gogmin-Samaliy wasiven ya-gan Saykal, walasin pwepway towenYekob nisek natun Yosep pwamug-o.

6 Yevagam towen kweiboug Yekobikaviyeil. Yeisuw ininoun waked ee...mo isap, bo isoumat; isin wadadanyevagam.

Page 139: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 4:7-8 136 Yon 4:307-8 Navamul ineis waven bigimwals

kan. Bo yanay. Nen-Samaliy moim beikil soup. Yeisuw idibek, ilana,“Soup kumey, bamoum.”

9 Vin manawen mo ilana, “Adokyakoum gum-Yudiy yakoum. Aveiyagwawun kunitoug soup waseg vinen-Samaliy yey?” (Peinan min-Yudiyisisinalesmin-Samaliy.) 10Yeisuw ika-timop anilivan, ilana, “Magat bukuk-wakin Yowbad nasiwayoub, o ma-gat bukukwakin kavel yey anitougyevagam waseg yak, adok mo buku-nitoug waseg yey vagan kid basekeimsoup mwamov silmanin.”

11-12 Vin idibek, ilana, “Ta-kweitanmukwayagweg nises. Ta-mawanbukukil amsoup to kadiveiyov.Avanuy bukukil mo bukusekeigsoup mwamov silmanin? Da-toveks Yekob kweiboug guyawavakaein, nikaviyeil yevagam towen,imwamoum, alen imwamoums, nituntibun imwamoums ee... igawakamwamoum yakamey. Tabtayakoum bukumgwey tamwey towenYekob?”

13-14 Yeisuw ilana, “Kalisiybeimoums soup towen, igawvayuwein mo beivag asidak. Tagekukin kal beimoum soup towen yeybasek, nag vayuwein beivag anadak;nag. Soup towen basek bimlavagmamagina yuwyeiwl bibwabwabwanuwan, silmanin mwamovan nagbeikous.”

15 Vin manawen ilana, “O guyaw,soup towen kumey bamoum, va-gan beikous agudak; awoum gebamimeim bakilikil agusoup.”

16 Yeisuw ilana, “Kun kudibekmumwan, kumeis amiteiy.”

17-18 Vin manawen ikatimop anili-van, ilana, “Ta-ivag gunamwan.”

Yeisuw ilana, “Mounid amlivan.‘Ta-ivag gunamwan.’ Adok mumwa-nas asteinim; towen gog soum kus-esus nag mumwan tonen, to amlivanmounid-wan.”

19-20Vin manawen ilana, “O guyaw,akakin yakoum palopit yakoum.

Tammwayas bo ikululs wamatanYowbad koy towen waseg; min-Yudiy yakamiy kulansa, ‘Kadilokeidsbitakululs Yelusalem waseg.’ ”

21 Yeisuw ilana, “Kadiloka kusi-mounid agulivan towen. Igaw nagbitakulul wamatan Yowbad koytowen waseg, o Yelusalem waseg,peinan kweivaw kaleiwag bo bisap.

22 “Yakamiy nag kukwakins aveiyagtowen kukululs wamatan. Yakameykakakin, peinan wawun katuneibnises wasigeis min-Yudiy yakamey.

23 “Igaw kweivaw sinap bisilamaw.Mounid bo isilamaw tut towenwaseg, peinan tasiyas ikululs mounidwamatan Yowbad, kululuwes wasegbikululs, sitapwaloul mounid. PeinanTamads sivinan sinap towen, waseggamag bitapwalouls bwein.

24 “Yowbad kululuwan mav.Tasiyas gog sivines bikululs wamatanYowbad, kadiloka kululuwes wasegbikululs, mounid-wan; awoumbikululs mav.”

25 Vin manawen mo idibek, ilana,“Akakin igaw Mesay beim, mtowengamag mwasanin idokes Kelis. Igawbeim, mo bikatimlakeids youdababaw.”

26 Yeisuw ilana, “Mesay yey,mtowen nukulivans soum.”

27 Ilivan mawan ikous, navamulmo iyums imeis; bo isunasunninous peinan Yeisuw ilivans sonkudavin; (peinan min-Yudiy idokesnag kadilok taw bilivans son vinwatapwan ven); tage nag teitan ilana,“Aveiyag sivinam?” o nag teitanilana, “Aveiyag wawun kullivanssoummanawen vin?” nag. Ikikapays-wan.

28-29 Vin gog manawen bo ilisownakunasoup, inoun in waven,idibakes gamags; ilana, “Kumeistaneis kukines gamag teitan ni-dibakeig agusinap babaw kweibougnavvag. Tabta mtowen Kelis?”

30 Iliganes, mo ilisawes ven towen,inounas kid binekes Yeisuw.

Page 140: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 4:31 137 Yon 4:5431 Tage navamul bo nisimkakins

waseg Yeisuw vagan kid beikam kanto nimeyes.

32 Togo Yeisuw ilana, “Yey kagnises. Yakamiy nag kukwakins.”

33Tasiyas ilansa, “Tabta kal-tan kanisek ikam?”

34 Yeisuw ilana, “Yey kag nises.Bo bakanow Yowbad aygan, aveiyagsivinan, mo bayakous nawotet. Tosilmanin nikayabeig nam. Agusinaptowen kag-wan.

35-36 “Adok yakamiy kulansa,‘Kweivas tibukon mo bitatayoyskan.’ Tage kukin bikiplal mitamiymo bukukines kan bo iyebwel,peinan bo imatuw. Tatayaweinskan ikawes maysan wotet, o itayoysanagin towen, gamag mwamoves nagbeikous.

Mapuna mo bimwasaws tasiyastasapweins kan sisiyas tasiyastatayaweins kan.

37 “Livan towen mounid-wan,mamagina, ‘Tasapwein kan kweitan;tatayawein kan kweitan.’

38 “Yey akayabeimiy vagan buku-tayoys bag towen. Mwasanin gamagniwteles bag, yakamiy nag; misi-naka kutayoys-wan; tage bo niwtelesnanawan.”

39 Ven towen Samaliy gimgilisbabaw mo isimounids Yeisuw waseg,peinan vin anilivan, “Nidibakeigagusinap babaw kweiboug navvag.”

40-42Min-Samaliy tasiyasmo inekesYeisuw, ilansa, “Kum kuyeiwaswamaven, amabwabwal yakoum.”Itam. Siney tasiyas nisesus akweiyyam, iliganes anilivan. Iliganes,singay babaw mo isimounids waseg;idibakes vin manawen, ilansa,“Kaligen amlivan, kakit kasimounid;tage tut towen yakameyan-wannakaligen anilivan, mo kakakinmounid mtowen takatinabweids venwatinow gimgilis yakids.”

Gabman natun Yeisuw ivag mo ib-wein

(Matiw 8:5-13; Luk 7:1-10)

43 Yam akweiy ikous mo ilisawes;inoun in Galiliy.

44 Yeisuw anilivan tonen mamag-ina, “Wanven tatonen nagamag nagbiliganes palopit anilivan.”

45 Tutan isap Galiliy mo ibweinninous min-Galiliy, peinan bo ineisYelusalem, sagal silmanin, bo ikinesYeisuw nawotet sagal towen waseg.

46Vayuweinmo in Ken, wawnuwanGaliliy, kweiboug nivag yevagam tomo imlavag wayn.

Gabman nises, natun ikatoun venKapaneyum waseg; natun kudataw.

47 Gabman towen iligen Yeisuw boilisow Yudiy, meinoy neim Galiliy;mapuna inek Yeisuw, ilana, “Kum,biten, natug kudataw kukin, bo ika-toun avakaein. Adok kakita bikanig.Kuvag beibwein.”

48 Yeisuw ilana, “Magat bukukineswotet tawtoun, mamagina namanmulin Yowbad, mo bukusimounids.Kukin gog nag, bo nag.”

49 Iw to Gabman, ilana, “Kum,kukin natug. Mata ge bikanig!”

50 Yeisuw ilana, “Kuyum kun. Na-tum bo ibwein.” Gabman mo isi-mounid peinanYeisuw anilivan; iyumin silmanin naven.

51 Iwloubus ininoun ee... ilivatusnatouwat mwasanin; bo nikatulagsnimimeis, ilansa, “Natum bo ibwein.”

52 Gabman ikatiganes, ilana, “Asi-navin mo ibwein?”

Ilansa, “Nov, yanay kansow, moiloulun won. Ankatoun bo ikous.”

53 Taman mo inuway nov yanayanatut kansow, Yeisuw nilivan,“Kuyum kun. Natun bo ibwein”; moisimounids sen nagamag asibabaw-wan.

54 Tut towen Yeisuw nilisow Yudiy,meinoy neim Galiliy, naman mulinkwayuwein ivag, peinan Gabmannatun towen ivag mo ibwein.

5Yevagam wadadan ivag teitan mo

ibwein

Page 141: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 5:1 138 Yon 5:251 Kweitan tut wankuyeim, Yeisuw

mo ikatulag in Yelusalem, min-Yudiy sisagal silmanin. 2 Yelusalemwaseg, yevagam kweitan; yaganag-Ibliw “Beteseid”, sip sikoukwedwalasin. Tavalel bunanim wadadanyevagam. 3 Bunsiyas bunatumtakatouns immasis, ikayamatsbeibwab yevagam. Takatouns tasiyasikaw mites mwasanin, takagayalsmwasanin, tasiyas ipams, takatounsababaws-wan. 4 (-)

5 Kudataw teitan immasis, anka-toun nises bweilim sinwatounkweinim kweitoun. 6 Yeisuw ikintaw towen, ikakin nagwadivenankatoun nises, ilana, “Tab sivinambukubwein?”

7 Takatoun ilana, “O guyaw, ta-mawan babwein. Igaw yevagam beib-wab ta-kweitan gamag bilabeig vaganbanuw waseg. Igaw bayokon banounban wayevagam, teitan gog bo imugin inuw.”

8 Yeisuw ilana, “Kutamanaw,kukow musag, kunoun.” 9 Nuwanawtaw towen mo ibwein, ikow nasag,inoun.

Yam towen Sadad, min-YudiysiSabat, tapwaloul peinan. 10 Min-Yudiy ikines taw towen ikokewinasag, idibakes; ilansa, “NageinSabat. Nag kadilok bukukow musag.”

11 Ikatimop asilivan, ilana, “Teitangamag nivageig mo abwein mtowenbo idibakeig, ilana, ‘Kukow musag,kunoun.’ ”

12 Ikatiganes, ilansa, “Kavel tawtowen nidibakeim ‘Kukow musag’?”13 Togo nag bikakin, peinan Yeisuwbo inoun; gamag singay babaw ventowen.

14 Wankuyeim Yeisuw mo ibantaw towen Yowbad wanbunatum,idibek, ilana, “Yakoum bo kubweinamkwatoun waseg. Awoum amsinapkalbaleb kuvag vayuwein; matakalbaleb singay avakaein mo buku-louvat geg.”

15Taw towenmo inoun inekesmin-Yudiy tasiyas, ilana, “Mtowen Yeisuw

ivageig mo abwein.” 16Mapuna ikam-liwes Yeisuw, peinan wotet towen ni-wtel yam Sabat waseg.

17 Yeisuw ikatimop asilivan, ilana,“Tamag yam babaw iwwotet ee...nagein gog igawa iwotet. Yey bomawan, awwotet-wan.”

18 Mapun min-Yudiy singayasivines beiweiys Yeisuw, idokesansinap akweiya kalbaleb; kweitanigulek Sabat nakaleiwag; kwayuweingog idok Yowbad Taman tatonen,mamagina idoki ansinap bo ikadiloktatonen.

Yowbad Natun nakaleiwag tonen19 Iw to Yeisuw, ilana: “Yowbad

Natun yey. Aw-wotet kadilokeigbawtel gunawotet tatoneig, ne?Tamag nawotet akin iwwtel. AveiyagTamag ivvag, Natun yey mo avagmawan. Nag kweitan tobwag wotetbawtel, nag. 20 Tamag gog isiwayoubwaseg Natun yey, nawotet babaw-wan aveiyag ivvag, mo ikatimlakeigNatun yey. Igaw singay tawtounwotet mo bikatimlakeig Natun yey.Yakamiy bukukines, mo beisomninoumiy. 21 Tamag ivag takanigs moimovs vayuwein, mawan-vak Natunyey asekes simwamov, kalisiy sivinag.

22 “Tamag nag bikatukin bikalei-wag gamag sikalbaleb o sikamnab-wein wasigeis. Kaleiwag towen boisekeig Natun yey, vagan kid bakalei-wag gamag babaw wasigeis. 23Gamagbabaw ivnases Tamag, peinan Yow-bad. Bo isekeig Natun yey gu-nakaleiwag towen vagan kid gamagbabaw mo bivnaseigs yey, mawan iv-nases Tamag. Kukin kal nag ivnaseigyey, mawan-vak nag ivnas Tamag,mtowen nikayabeig nam.

24 “Mounid adibakeimiy, kal yakbukuligen aygag, o bukusimounidwaseg towen nikayabeig nam, e,mwamovam bises bisigeg. Yowbadnag biyateleim, nag; peinan kanig bokulisow, mwamovam bo kuban.

25 “Mounid adibakeimiy, tutkadiyakus, nagein gog nises tuttowen, tasiyas takanigs bo biliganes

Page 142: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 5:26 139 Yon 6:6aygag, Yowbad Natun yey; e,kalisiy biliganes mo bimwamovs.26 Tamag tonen tamwamov, mawan-vak mwamovag tatoneig bo itamwaseg Natun yey. 27 O peinan boamlavag Gimgilitoun, bo isekeiggunakaleiwag vagan bamop gamagasisinap wasigeis.

28-29 “Awoum bisunasun ninoumiypeinan agulivan towen. Igaw tasiyaswakaluwgwes nisesus, igaw biliganesaygag mo bisaps; tasiyas siwotetbwein beikits waseg mwamoves bobisigagas; tasiyas siwotet kalbalebbeikits vagan kid bamop asisinapkalbaleb.

Tasiyas ilivans livanen Yeisuw30 “Nag kadilokeig aveiyag tatoneig

bawtel; nag. Mawan baligen, mawan-vak bakaleiwag; o gunakaleiwagdidumwal. Peinan nag bakaleiwagnanoug tatoneig; nag. Nanon gogtowen nikayabeig nam bakaleiwag.31 Kukin livaneig balivan, nag balivanmounid; nag. 32 Teitan gog livaneignilivan; akakin geg mounid anilivantowen.

33-34 “Nukukwayabes gamagmwasanin inekes Yon iliganesanilivan mounid, mo ikatpelesisekeimiy. Livaneig bo isekeimiy.Tage nag ivag sivinag gamag asilivanlivaneig waseg billivans, nag. Livantowen bo adibakeimiy vagan kidYowbad mo bikatinabweimiy.

35 “MtowenYonmamaginawodam,mititeilin avakaein waseg nigidaged,o bo ivag sivinamiy kumwasaws tutnag biveiyov mititeilin towen waseg.36 Livaneig Yon nilivan. Tage li-vaneig tawtoun nises waseg guna-wotet, peinan gunawotet tawtoun.Wotet towen Tamag nisekeig baw-tel beikous. Kukin kalisiy yakamiybukukines gunawotet towen nawwtelmo bukukwakins Tamads nikayabeignam.

37-38 “Tamag tonen livaneignilivan. Yakamiy gog nag kweitantut kuliganes aygan, o nag kukines

magin, nag. Aygan nag bises wani-noumiy, peinan nag kusimounidswaseg yey; Yowbad nikayabeig monam. 39 Bukitab waseg kunineivsamisinap; kudokes kid bukubanesmwamovamiy towen bises bisegeg.Nag gog; livaneig yey nises Bukitabwaseg. 40 Kuvinis Bukitab, tage nagsivinamiy bukumekeigs vagan kid mobasekeimiy mwamovamiy towen.

41-42 “Nag ivag sivinag venwatinowgimgilis yakamiy bukuyakawaneigs,nag. Peinan akakina nag ivagmisiwayoub waseg Yowbad. 43 Yeynam Tamag yagan waseg, mokupiyaveigs. Magat teitan beimyagan tonen waseg, adok bukutamsgamag towen waseg.

44 “Ta-mawan bukusimounids,peinan simsimiyas kuyakawaneimiy;tage nag ivag sivinamiy Yowbadanmwanet biyakawaneimiy.

45 “Awoum kudokes bayateleimiywamatan Tamag; nag. TowenMoses kunmises bilabeimiy, togobo biyeteleimiy. 46 Kukin bukusi-mounids Moses waseg, mapunabukusimounids waseg yey, peinantowen Moses livaneig yey nilel.47 Peinan nag kusimounids Mosesnakalelel waseg, ta-mawan bukusi-mounids agulivan waseg.”

6Ivakamus gamags kweinim tawsan(Matiw 14:13-21; Mak 6:30-44; Luk

9:10-17)1 Yeisuw anilivan towen ikous

mo inoun in palata-dadan yevagamavakaein yagan Galiliy, yagan kweitanTibeliyas. 2 Singay babaw gamagikikuns, peinan bo ikines namanmulin takatouns wasigeis, ivages moibweins. 3 Ikatulags koy kweitan,siney navamul, mo isinis. 4 Bokadiyakus tutan sagal, min-Yudiysisagal, yagan Kaltuwon.

5 Yeisuw mo itamnow matan,ikin singay gamag babaw bo nimeis,idibek Pilip, “Avanuy bitaymiyis kaeistasiyas beikams?” 6 Ilivan mawan

Page 143: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 6:7 140 Yon 6:32vagan biyakwen Pilip. Yeisuw boikakin aveiyag mo bivag.

7 Pilip ilana, “Bitaymiyis kan,lakatuy kina nag kadilok kakit gamagsiyas katanok katanok beikams.”

8-9 Inavamul teitan, Saymon Pitabwadan, yagan Andiluw, mo ilana,“Gwad towen nises, anbled kekelkweinim, in mwanay; na-ikadilokgamag siyas singay babaw.”

10 Yeisuw ilana, “Kunukwesgamag babaw bisinis.” Ven towenawuyow babaw nisesus, mo isiniswakunuwatan awuyow, tawawbabaw, babiweis mamagina kweinimtawsan.

11 Yeisuw ikow bled towen, ikalinnuwan Yowbad waseg, mo ikikivis,isisekes inavamul, ivvageins gamagbabawwasigeis, tasiyas isinis awuyowwakunuwatan. Asiyin mawan,mawan sivines mo isekes, ikams.

12 Ikamuweips ikous, mo inukwesnavamul, ilana, “Kusiyavis kan koub-wag; awoum iyamkwen kan bisesmav.” 13 Bled kweinim, gamag tasiyaskamkwam ikamwages, mo isiyavis;idagis wanuwan kaynad, bo ikalawtsinwatan kadiney kaynad.

14 O gamag tasiyas ikines namanmulin Yeisuw mwana nivag, moilansa, “Adok mounid palopittowen nitakaymates bo neim.”15Yeisuw ikakin gamag tasiyas sivineskid bimeis mo biyousis, binawesvagan bimlavag siking, mo inounanmwanet-wan, ikatulag vayuweinin wakoy.

Inoun wakunuwatan yevagam(Matiw 14:22-27; Mak 6:45-52)

16-17 Kwayav waseg inavamuliwloubus ineis wakawalaw, inibwissiwag, mo ikalavis bineis Kapaneyum,palata-dadan yevagam. Ibwagespeinan bo idadub; tage Yeisuw ta-inekes. 18 Yag avakaein mo itow;kaysay ivag igegayous.

19 Ikalavis ee... katanoka veit, moikines Yeisuw inoun wakunuwatanyevagam; bo isineikim, bo ivag asp-wayat.

20 Iwage Yeisuw ilana, “Yey!Awoum kuweneigs!” 21 Sivines kidYeisuw beitouw wawag. Nuwanawmo italags wasiven.

Yeisuw kan mwamov silmanin22Neiyam-nen gamag babaw igawa

nisesus palata-dadan yevagam. Novbo ikines katanoka wag wakawalaw;ta-kwayuwein nises; nag. IkakinsYeisuw nag itouw sen navamul;siyas-wan itouws ikalavis. 23 TageTibeliyas wugwanen mwasaninmo ilugs kadilkusana ven towenYeisuw nivakamus tasiyas, waseg kantowen ikalin nuwan Yowbad waseg.24 Gamag tasiyas mo ikakins venmakaw; Yeisuw nag ises, navamul nagisesus. Mapuna itouws, ikalavis ineisKapaneyum, mo inineivs Yeisuw.25 Ininineivs mo ibanes Yeisuwwayevagam wanpalatan towen,ilansa, “Tamwey, asinavin nukum?”

26 Yeisuw mo ikatimop ages, ilana,“Mounid adibakeimiy, nag kuneveigspeinan kukines namag mulin; nag.Bogo avakamumiy, kukwamuweips,to kuneveigs.

27 “Awoum kuwwotets peinankan towen bipsapwas. Tage bweinakuwwotets peinan kan towensilmanin mwamovamiy nag beikous.Gimgilitoun yey basekeimiy kantowen. Tamag Yowbad bo ikatigikeigwotet towen silmanin.”

28 Iliganes, mo ilansa, “Aveiyagbakavag vagan bakawtel Yowbad na-wotet?”

29 Iw to Yeisuw, ilana, “Yowbadnawotet mamagina bukusimounidswaseg yey, peinan nikayabeig nam.”

30-31 Tasiyas ilansa, “Namam mulinaveiyag bukuvag, vagan bakakin mobakasimounid. Tamumwey pwamug-o wanawoud kaeis yagan mana; li-vanen nises Bukitab waseg, mam-agina, ‘Kaeis libalab avanin issekes,ikamkwams.’ Tage yakoum, aw-wotetbukuwtel?”

32 Yeisuw mo ilana, “Mounidadibakeimiy, Moses nag isekeimiylibalab avanin; tage Tamag

Page 144: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 6:33 141 Yon 6:59bisekeimiy libalab avanin mounid-wan. 33 Kan towen meinoy neimwalbalab vagan Yowbad bisekeimiymwamovamiy, ven watinow gimgilisyakamiy.”

34 Mapuna idibakes Yeisuw, ilansa,“O guyaw, kadiloka kussekem kantowen; tuta babaw bakakamkwam.”

35 Yeisuw ilana, “Yey kan, mwamovsilmanin; kal yak bukumekeig nagbeivag amumoun; o kal yak bukusi-mounid waseg yey nag beivag amdak.

36 “Kweiboug adibakeimiy, peinannukukineigs tage nag kusimounidswaseg yey. 37 Gamag tasiyas Tamagbissekeig mo bimmekeigs kid; o yeynag bapiyaves gamag tasiyas; nag.

38 “Peinan yey bo alisow libalab,abus am ven watinow, silmaninbawotet nanon towen nikayabeigTamag, nanoug tatoneig awoum.

39 “Towen nikayabeig siv-inan bisekeig gamag, o sivinanbikayus silmanin gungamag babawtasiyas, nag tatanok bikabwag;o basekes mwamoves vayuwein,igaw nakabiyokous tut waseg.40 Tamag nanon bo mawan. Kal yakbukukin Natun yey, o bukusimounidwaseg yey, mwamovam yak mobises bisigeg. Igaw nakabiyokoustut waseg, mo bavageim bukukitvayuwein.”

41-42 Yudiy gimgilis ivtokeslivan Yeisuw, peinan ilana, “Yeylibalab avanin, abus am watinow”;ilansa, “Adok towen Yosep natun,Yeisuw. Taman, inan takakins;aveiyag silawun anilivan, ‘Abus amwatinow’?”

43-44 Yeisuw ikatimop asilivan,ilana, “Awoum simsimiyas kuvtokayslivan. Misinaka takayabeig Tamagbibiteil gamag, mo bimekeig; nagteitan bimekeig mav; nag. Tasiyasbimekeigs bavages mo beikitsvayuwein, igaw nakabiyokous tutwaseg.

45 “Palopit teitan nilivnek, anilivannises Bukitab waseg mamagina,

‘Yowbad mo bikatimlakes tasiyastababaws.’

Mapuna tasiyas biliganes Tamag ay-gan, bimulis tasiyas, bikakins, mobimekeigs, asibabaw-wan. 46Nag tei-tan bikin Tamag magin; nag. Misi-naka yey; peinan kweiboug sougTamag nakases.

47 “Mounid adibakeimiy, kal towentasimounid, mwamovan tonen nagbeikous.

48 “Yey kan mwamov silmanin.49-50 Tammwayas siyas tibudayas boikams kan yagan mana wanawoud;ikinkanigs. Tage kan towen libalabavanin; bo neim watinow. Kukin kalbeikam, nag bikanig; nag.

51 “Yey libalab avanin, mwamovsilmanin; kal beikam waseg yey,mwamovan towen nag beikous. Kantowen woug tatoneig, bo basekeimiyven watinow gimgilis silmaninmwamovamiy yakamiy.”

52 Mapuna min-Yudiy mo ikam-minimans sisiyas; mwasanin ilansa,“Ta-mawan taw towen bisekeids wontatonen bitakams.”

53 Iw to Yeisuw, ilana, “Mounidadibakeimiy, kukin nag bukukwamswoug, Gimgilitoun yey, ta-mawanbukumovs. Kukin nag bukumoumsbuyavig, nag bukumovs; nag. 54Kukinkal beikamwoug o beimoum buyavig,mwamovan tonen bises bisigeg; igawnakabiyokous tut waseg, mo bavaggamag towen bitamanaw vayuwein.55-56 Peinan woug kan tonen, buyavigsoup tonen. Kukin kal beikam woug,o beimoum buyavig, soug towenbakases, o yey bases waseg gamagtowen.

57 “Tamag Tamwamov nikayabeignam; Tamag mwamovan wasegamov; mawan-vak kavel bikamwigmo bimwamov waseg mwamovag.58 Kan towen meinoy neim walbalabmounid yey; nag mawan manatowen tammwayas ikamkwams, moikanigs; nag. Kukin kal bikamwig,mwamowan bises bisigeg.”

59 Igaw ikatimlakay ven Ka-paneyum waseg, ansinap towenigeiguy wanuwan sinagog.

Page 145: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 6:60 142 Yon 7:16-17Livanen mwamov bisigeg

60 Navamul mwasinis ikatilutegsanilivan towen, ilansa, “Keikay sinaptowen, ta-kal biligen.”

61-62 Yeisuw ikakina wananoninavamul bo ivtokes livan, peinananilivan keikay, mapuna idibakes,ilana, “Tabta igeg ninoumiy, sinaptowen, ne? Magat bukukinesGimgilitoun yey bayum bamwen banwalbalab, adok singaya bisunasunninoumiy. 63-64 Yowbad Kululuwanbisekeimiy mwamovamiy; ta-mawankalivimiy bilabeimiy; nag. Livantowen nasekeimiy, kululuwamiyo mwamovamiy silmanin; tagemwasanin yakamiy ta-kusimounidsagulivan towen.” Peinan wan-mugwana Yeisuw ikakin kalisiybisimounids waseg, o kal bisilakodwaseg.

65 Ilana, “Peinan kweibougadibakeimiy: Misinaka Tamag beitamwasigeis gamag kalisiy bimekeigs.Nag teitan bimekeig mav.”

66 Ilivan mamagin, navamulmwasinis mo ipiyaves, ilisawes,inounas. 67 Yeisuw mo idibakesnavamul sinawatan asteiy, ilana,“Sivinamiy-tan bukuneis yakamiy?”

68-69 Iw to Saymon Pita, ilana,“O guyaw, bakalisaweim, kal mobakanek? Yakoum waseg livanenmwamovem bises bisigeg. Kasi-mounid o kakakin mounid yakoumYowbad naMesay yakoum.”

70-71 Yeisuw mo idibakes, ilana, “Boadaweimiy, sinwatan amiteiy; tageSeitan nises waseg tatanok gamag.”Livanen towen Yudas, taman yaganSaymon Iskaliyot; mtowen waseg bodtowen, igaw mo bisilkod Yeisuw.

7Yeisuw budan nag isimounids

1 Wankuyeim Yeisuw mo ininounven Galiliy waseg. Nag bininounYudiywaseg, peinanmwasanin Yudiysivines kid bikatimates. 2-4Kakita bis-agals min-Yudiy sisagal towen wasegniwlules tavalel. Budan Yeisuw mo

idibakes, ilansa, “Kunoun kun Yudiy,vagan kid muvamul mo bikines muk-wawotet. Kukin kal bisesuna wan-ven bisowm nawotet, nag bivakaeinbutun tatonen. Yak mawan, kukinbukutawtoun, kadiloka gamag babawbikines miwotet.” 5 Budan-vak nagisimounids waseg, mo ilivans mawan.

6 Yeisuw ilana, “Yakamiy bukuneisyam babaw bwein-wan, tage yeynag; igaw tutag waseg mo banoun.7 Ta-mawan ven watinow gimgilisbikamliweimiy; tage bo ikamliweigspeinan bo akamtel asisinap kalbaleb.8 Yakamiy kukwatulags kuneis sagaltowen, yey bases. Igaw tutag beib-wein, mo baw.” 9 Ilivan ikous, isesunaven to Galiliy.

Yeisuw Sagal Tavalel waseg10 Yeisuw budan ikatulags ineis sa-

gal towen. Yeisuw anmwanet mo in-oun ivapana nein, peinan nag sivinangamag babaw bikakins. 11Min-Yudiyininineivs Yeisuw sagal towen waseg,ilansa, “Avanuy misikey?”

12Gamag babaw ikatimwalags, liva-nenYeisuw illivans. Mwasanin ilansa,“Taw towen kamnat.” Mwasaningog ilansa, “Nag, peinan ikatidavidavgamag wasigeis.” 13 Tage asilivankweitan kweitan, nag bilivans kamnatwaseg, ikagsowums, peinan iwenesmin-Yudiy situwaveks.

14 Watapwan sagal Yeisuw mo isiwin Yowbad wanbunatum, ikatimlakay.15 Min-Yudiy mo isunasun ninous,ilansa, “Amawan nikakin ansinaptowen, peinan ta-iskul avakaein.”

16-17 Yeisuw ikatimop asilivan,ilana, “Ta-agusinap tatoneig, nag.Towen nikayabeig nam, ansinaptonen. Kukin sivinam bukuwtelYowbad nanon, mo bukukwakinsavanuy meinoy neim sinap towen,takinew Yowbad waseg, o takinewagusinap tatoneig. Bukuwtel Yowbadnanon mo bukukwakin.

Page 146: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 7:18 143 Yon 7:3918 “Kavel bilivan ansinap tatonen,

sivinan kid bivakaein butun tato-nen. Tage kukin kal bikanow na-tovek aygan, o sivinan butun na-tovek bivakaein, towen gamag kam-nat, didumwal.

19 “Adok Moses nisekeimiy Yowbadnakaleiwag; tage nag teitan yakamiybivnas nakaleiwag towen? Wawunsivinamiy bukuweigs?”

20 Iweis gamag babaw, ilansa, “Tak-abalawein yakoum! Nag kal beiweim!Adok Baloum bo iyousim.”

21 Yeisuw ikatimop asilivan, ilana,“Nawtel gunawotet bwanabweinkatanok, Sabat waseg, mo igegninoumiy. 22 Tage yakamiy kub-wabwes apwaw momwan yam Sabatwaseg, peinan Moses nakaleiwagmawan. (Nakabsilamaw sinap towentammwayas wasigeis, wankuyeimMoses anatut igawa ikokews sinaptowen.)

23 “Peinan kubwabwesmomwes Sa-bat waseg, vagan nag bukugulekwesMoses nakaleiwag, aveiyag wawunkwavikuns takatoun navag neibweinSabat waseg? 24 Kakit kukwakins,kwaleiwags, kulansa, ‘Towen bwein;towen kalbaleb.’ Bo ibol mikalei-wag peinan nag kukwakins beibwein.Kadiloka kuneves silawun sinap va-gan bukwaleiwags bwein.”

Tabta mtowen Kelis-tan?25-27 Min-Yelusalem mwasanin

iliganes anilivan, ilansa, “Adokgamag towen datuwaveks ininineivsmtowen, sivines kid bikatimates. Tutgog towen illivan wamnat, o nagikatimapus aygan. Tabta mounidikakins taw towen Mesay Kelis? Adoknag. Adok watinow gamag towen,peinan takakins avanuy meinoyneim; tage igaw Kelis beim, nag kalbikakin avanuy meinoy yay.”

28 Igawa ikatimlakay Yowbadwanbunatum, aygan avakaein ilana,“Mounid kukwakins yey, o kukwakinsavanuy manoy nam; tage teitannikayabeig mo nam. Yey gunakalei-wag nag. Mtowen ikaleiwag, mounid

ansinap kamnat; tage nag kukwakinsmtowen. 29 Yey akakin mtowen,peinan soug towen nakases, moikayabeig nam.”

30 Iliganes anilivan towen, singayaigeg ninous, iyokons kid biyousisvagan biyateles, tage nag kadilokespeinan nag ilouvat Yeisuw inakanigtutan; igaw-wan.

31 Singay babaw gamag ikatilutegs,mwasanin gog isimounids waseg,ilansa, “Igaw Kelis beim, tabtanawotet bitawtoun mo bitamapwaseg towen nawotet? Adok nag.”

Ikayabes siplismans vagan biyousisYeisuw

32 Gamag babaw livanen Yeisuwikatimwalags mawan; tasiyas Palisiymo iliganes; mapuna tasiyas Palisiysisiyas tanuwgwes lun situwaveks moikayabes siplismans vagan biyousisYeisuw, yatal silmanin.

33-34 Yeisuw mo ilana, “Sigweyyakamiy basesun tut nag biveiyov, mobanek towennikayabeig nam. Bukun-eveigs, nag bukubaneigs; ta-mawanbukuwekeigs; nag.”

35-36 Min-Yudiy sisiyas mo illi-vans, ilansa, “Avanuy sivinan bein,mo yakids nag bitabanes. Adoksivinan binekes sidayas min-Yudiytasiyas misikes sisiyas kadiveiyovven gimgilis, mo bikatimlakaytobwag ven gimgilis wasigeis.Wawun anilivan towen, ‘Bukun-eveigs, nag bukubaneigs, ta-mawanbukuwekeigs’?”

Soup bilatay mwamov silmanin37-38 Yam towen, nakabiyokous sa-

gal waseg, Yeisuw mo itamanaw, ay-gan avakaein ilana, “Kal yak amdak,kadiloka kumekeig kumoum. Kukinbukusimounid waseg yey, yakoum li-vanen Bukitab nises mamagina,‘Lay kunus bilatays gamag towen

wanuwan,soup towen beibwab mwamov sil-

manin.’ ”39 Anilivan towen, livanen gog

Yowbad Kululuwan, wasigeis tasiyas

Page 147: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 7:40-42 144 Yon 8:11tasimounids waseg Yeisuw, peinanYowbadmo bisek Kululuwanwasigeistasiyas. Igaw Yeisuw bitawtounavakaein, beiyum binek Taman,Kululuwanmo beibus bimekes gamagtasiyas tasimounids Yeisuw waseg.

Gamag babaw ninous kweitan kwei-tan

40-42 Gamag mwasanin iliganesanilivan towen, ilansa, “Adok mounidtowen palopit towen takaymatesbimug Mesay waseg.” Tage gamagmwasanin ilansa, “Mtowen Mesaytatonen.” Mwasanin gog ilansa,“Mesay Kelis nag beinoy Galiliy. Adoknag. Peinan livanen nises Bukitabwaseg, ilana, ‘Mesay natovek Deibid’o ‘Mesay mo beinoy Betelem,’ Deibidnaven tatonen.”

43 Mapuna gamag babaw ilivis,mwasanin ninous kweitan, mwasaninninous kweitan. 44 Mwasanin gogsivines biyousis Yeisuw, tage nag tei-tan iyous; nag.

Takaleiwags ven Yelusalem ipiyavesYeisuw

45 Tasiyas plismans iyum inekestanuwgwes lun situwaveks sisiyastasiyas Palisiy. Situwaveks moikatiganes, ilansa, “Aveiyag wawunnag kuyousis Yeisuw?”

46 Iweis tasiyas plismans, ilansa,“Nag kweitan gamag anilivan mawantaw towen anilivan.”

47-49 Tasiyas Palisiy mo idibakes,ilansa, “Adok yakamiy-vak boikatidavimiy. Ta-kweitan guyawisimounid waseg gamag towen;nag. Ta-kweitan Palisiy; nag. Tagetasiyas gamaga babaw, kaleiwagitagouwawes, isiplaves kaleiwag,mapuna Yowbad bimop sikalbaleb.”

50-51 Nikodimos sisiy tasiyasnisesus; kweiboug nilakwen Yeisuw;mtowen mo ilana, “Tab kadilokbitasilkodes taw towen? Adoknag. Dakaleiwags nises mamagina,wanmugwana bitakatiganes gamag,vagan kid bitakakins ansinap onawotet amawan; ikous, mo bweinabitakaleiwags.”

52 Iweis tasiyas, ilansa, “Adokyakoum-vak gum-Galiliy yakoum!Kunev Bukitab wanuwan; ta-kweitanpalopit bisap Galiliy waseg.”

53 Ikous, gamag tatanok tatanokmoinineis wasibwan tatineis.

8Natan vin iyousis peinan ikanavaya

mav1 Yeisuw mo ikatulag in wakoy ya-

gan Oliv. 2 Walalayis mo iyum inYowbad wanbunatum; gamag babawmo inekes, isin, ikatimlakes.

3 Takatimlakeins kaleiwag sisiyasPalisiy mwasanin mo imeyes natanvin nibanes bo imasis son teitan taw;vin manawen mo iseinis wanuwein.4-5 Idibakes Yeisuw, ilansa, “Tamwey,vin manawen bo igeg ansinap. Na-imasis son namwan; nakaban imasisson tobwag taw. Moses nakaleiwagmamagina, kadiloka bitaweiys dakulwaseg vinay kalisiy ikanavaysa mav.Yakoum aveiyag bukulivan?”

6 Ilivans mawan vagan biyakwanesYeisuw. Magat beibol anilivan, mobiyateles. Yeisuw gog istotow, namanwaseg mo ilel wapwepway. 7 Igawaivvaluts asilivan, ikatiganes Yeisuw,kaleiwag towen silmanin. Mapunaitamanaw, ilana, “Kal yakamiy ta-ivag ansinap kalbaleb, wanmugwanadakul bignilov, babaw yakamiywankuyeim mo bukulivelovs,beimat.” 8 Ilivan ikous, vayuwein moistotow ilelel wapwepway.

9 Iliganes anilivan, mo ininuways,tatanok tatanok mo inounas ineis,tamumwey imugwas, gamaga babawwankuyeim. Ikous, asteiyun-wan nis-esus son vin manawen itamanaw wa-matan. 10Yeisuwmo itamnowmatan,ilana, “Vin yak, avanuy tasiyas tay-ateleims? Tabta beiweims?”

11 Ilana, “Nag, bo ineis, asibabaw-wan.”

Yeisuw ilana, “Yey mawan; nagbayateleim; nag baweim. Kunounkun. Awoum kuvgavaw amsinaptowen kalbaleb.”

Page 148: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 8:12 145 Yon 8:34Yeisuw ven watinow gimgilis sikam-

nat12 Vayuwein Yeisuw mo idibakes,

ilana, “Yey ven watinow gimgilissikamnat, yey. Kal yak bukwabkunig,dadub mo beikous muked waseg,peinan bo ivanoum mukwamnat,mwamovam silmanin.”

13 Tasiyas Palisiy mo idibakesYeisuw, ilansa, “Nag kasimounidamlivan, peinan livaneim tatoneim.”

14 Iw to Yeisuw, ilana, “Livaneigtowen alivan, bomounid-wan; peinanakakin avanuy manoy nam o avanuyban; yakamiy gog nag kukwakinsavanuy manoy nam o avanuy ban.15 Ven watinow sinapun wasegkukwaleiwags yakamiy; yey gog nagbakaleiwagwasigeis gamagmwasinis;nag. 16 Magat yey bakaleiwag,gunakaleiwag mounid-wan, peinannag agmwanet bakaleiwag. Towengog nikayabeig nam, Tamag, sougnakases. Mapuna makaleiwagmounid-wan.

17 “Livan nises wamikaleiwagtatineimiy mamagina: Magat asteiygamag asilivan bilatans katanok-wan, asilivan bo mounid. 18 Livaneigamateiy nakalivan, soug Tamagnikayabeig nam.”

19 Tasiyas mo ilansa, “AvanuyTamam?”

Yeisuw gog ikatimop asilivan,ilana, “Yakamiy nag kukwakins yey,o nag kukwakins Tamag. Magatbukukwakins yey, mo bukukwakinsTamag.” 20 Igawa Yeisuw ikatimlakayYowbadwanbunatum, anilivan towennilivan money Buntuman wanuwan;tage nag kal iyous, peinan nag ilouvattutan bikanig. Igaw-wan.

Igaw ban ta-bukuwekeigs21 Vayuwein mo idibakes, ilana,

“Bo banoun mo bukunineveigs,nag gog; bo bukumtamats sonamisinap kalbaleb, peinan ta-mawanbukuwekeigs.”

22 Min-Yudiy tasiyas mo illivans,ilansa, “Adok bo tonena bikatimet

peinan ilana, ‘Ven towen ban, ta-mawan bukuwekeigs’?”

23 Yeisuw gog idibakes, ilana,“Yakamiy watinow gimgilis yakamiy;yey gog wanakaew gimgeilin yey.Yakamiy miven towen watinow; yeygunaven kweitan. 24 Bo adibakeimiybukumtamats son amisinap kalbaleb.Kukin nag bukusimounids yey Mesayyey, mo bukumtamats son amisinapkalbaleb.”

25-26 Ilansa, “Kavel yak?”Yeisuw ilana, “Mawan kwei-

boug nakatimlakeimiy. Kadilokeiglivneimiy babawbalivan o bakaleiwagwasigeis yakamiy; nag gog, peinantowen nikayabeig nam ansinap towenmounid, anilivan tonen naligen,assekeimiy ven watinow gimgilisyakamiy.” 27 Yeisuw bo ilivan livanenTaman, tage tasiyas nag ikakins.

28 Yeisuw ilana, “Igawwakamweilok bukutamnaweigsGimgilitoun yey, mo bukukwakinsyey Mesay yey, o nag alivan gu-nakaleiwag tatoneig. Peinan Tamagnikatimlakeig mo alivan mawananilivan tonen. 29 Towen nikayabeignam; soug towen nakases. Nagbilisaweig agumwanet bases. Peinantuta babaw gunawotet bo ikadiloknanon waseg.”

30 Tasiyas ikatilutegs anilivantowen, tage mwasanina isimounidswaseg.

Sinap mounid bitokeim bukunwamnat

31-32 Min-Yudiy mwasanin bo isi-mounids waseg Yeisuw, mo idibakestasiyas ilana, “Kukin tut babaw buk-waninawes agulivan yey, gunavamulmounid yakamiy. E, mo bukukwakinssinap mounid, vagan kid bilikumiybukuneis wamnat.”

33 Ikatimapus aygan, ilansa,“Yakamey Ebelam delen yakamey.Nag kweitan tut nakases wadeil; nag.Aveiyag wawun amlivan, ‘Bilikumiy,bukuneis wamnat’?”

34 Yeisuw ilana, “Mounidadibakeimiy, kal yak mukwawotet

Page 149: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 8:35 146 Yon 8:59

kalbaleb, mamagina tasiwun deilyakoum, peinan wanuwan dadubkuses. 35 Tasiwun deil nag mawanatasiyas taginvens. Tage ven tanuwa-gan natun mo bises bisigeg. 36MagatNatun bitokeim tasiwun deil yakoummo bukun wamnat, bo mounidbukusesuna bukusigeg.

37-38 “Yey akakin Ebelam tibunyakamiy, tage sivinamiy bukuweigs,peinan aygag nag isiw ninoumiywanuwan. Adibakeimiy sinap towenigaw soug Tamag bo nakin, tage nagkuliganes. Yakamiy gog nukuliganestibumiy anilivan, mo kuvvagesmawan.”

Yakamiy tibumiy Seitan39-41 Iweis tasiyas, ilansa, “Tibum

Ebelam.”Yeisuw ilana, “Magat Ebelam ti-

bun yakamiy, mo bukuwteles Ebelamnawotet. Tage sivinamiy bukuweigsyey, nasekeimiy livan mounid to nali-gen Yowbad waseg. Ebelam nag bivagmawan. Yakamiy kuwteles tibumiynawotet.”

Iweis tasiyas, ilansa, “Inmayas nagikanavays mav mo ikopwemas, nag.Yakamey tibum anmwanet Yowbad.”

42 Yeisuw ilana, “Adok nag.Magat Yowbad tibumiy mo bukusi-wyoubugs, peinan Yowbad wasegmanoy nam. Yey gunakaleiwag nag;mtowen nikayabeig nam. 43 Aveiyagwawun nag kukwakins agulivan?Adok peinan nag kadilokeimiybukuliganes agulivan towen.

44 “Yakamiy tibumiy Seitan;sivinamiy gog bukuwteles nanontibumiy towen. Wanmugwanatawayin gamag towen; sinap mounidbo ipiyev, peinan ta-ivag ansinapmounid. Misikena tayyaweid towen,tuta babaw anilivan yaweid. Inadatayyaweid mtowen.

45 “Yey gog, agulivan mounid,mapuna kupiyaves. 46 Kal yakikadilokeim bukwavteg agusinapkalbaleb? Adok nag kavel. Kukinagulivan mounid, aveiyag wawunnag kusimounids waseg? 47 Tage

Yowbad angamag bo biligen anilivan.Yakamiy gog nag, nag bukuliganesanilivan, peinan tobwag gamagyakamiy.”

Yey amug Ebelam ikuyeim48 Min-Yudiy tasiyas ikatimapus

aygan, ilansa, “Adok mounid amali-van, ‘Yakoum gum-Samaliy yakoum,Baloum bo iweim.’ ”

49 Yeisuw ilana, “Nag. Nag iweigBaloum. Bo avnas Tamag Yowbad,tage yakamiy nag kuvnaseigs yey.

50 “Nag ivag sivinag yakawanagbivakaein, nag. Teitan gog sivinanyakawanag bivakaein; mtowen mobikaleiwag. 51 Mounid adibakeimiy,kukin kal bivnas agulivan, nagbikanig, nag; bo bises bisigeg.”

52-53 Min-Yudiy tasiyas moidibakes, ilansa, “Tut towen mounidkakakin Baloum bo iweim; peinanamlivan, ‘Kukin kal bivnas agulivan,nag bikanig, nag; bo bises bisigeg.’Datoveks Ebelam bo ikanig. Tasiyaspalopits kweiboug bo ikinkanigsikous. Tabta bukulisow Ebelam, ne?Towen nikanig. Tasiyas palopitsnikanigs. Kal yak kudok mugwamagnag bikanigs?”

54-55 Yeisuw ilana, “Magatbayakawaneig tatoneig, bo balivanamakaw. Tage Tamag iyakawaneig,mtowen kudokes miYowbad. Tagenag kukwakins towen. Yey akakin.Kukin balivan, ‘Yey nag bakakin’mo bamlavag tayyaweid mawanayakamiy. Mounid akakin towen,akanow aygan.

56 “Tabuds Ebelam imwasawpeinan iligen tutag bo bam. Mamaginikineig, mo imwasaw avakaeinsilmanig.” 57 Min-Yudiy tasiyas moidibakes, ilansa, “Yakoum ta-ivagambweilim sinwanim, mo kulivan,‘Bo akin Ebelam.’ Takabalawein yak!”

58 Yeisuw ilana, “Mounidadibakeimiy, yey bo amug; Ebelamanatut wankuyeim.”

59 Iliganes anilivan towen, moikawes dakul vagan kid beiweiys; tage

Page 150: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 9:1 147 Yon 9:22-23Yeisuw ivalel gamag inoun, ilisowYowbad nabunatum.

9Toukwaw ivag matan mo ikin

1 Yeisuw inoun waked, ikin tawteitan, kweiboug-o inan ikop ikawmatan, o bo ivakaein igawa ikawkwawmatan. 2Yeisuw inavamul ikatiganes,ilansa, “Tamwey, aveiyag silawunikaw matan? Silawun adok peinantaman, inan asisinap kalbaleb, o adoktaw towen peinan ansinap kalbaleb?”

3 Iw to Yeisuw, ilana, “Nawoum!Nag peinan taman, inan asisinap, onag peinan ansinap towen kalbalebmo ikaw matan, nag; tage silmaninYowbad nawotet bikamat taw towenwaseg, bo neikaw matan. 4 Tuttowen mamagina wudayam, kadilokabitawteles nawotet towen nikayabeignam; igaw beiboug, nag teitan gamagbiwotet. 5 Igawa nases ven watinow,gamag babaw sikamnat yey. Bali-saweimiymo bidadubmawana boug.”

6-7 Ilivan mawan ikous mo igiwwapwepway, giwun iyik, ilasipisouppwepway, ikatipiyek matan tawtowen, mo idibek, ilana, “Kun kuwidmatam yevagam yagan Silowam.”[Wawun yagan towen “Kayob”.]

Iw gog, iwid matan, iyum im,matan bo ibwein. 8 Taw towennaven gimgilis mo ikines, sisiyasgamag tasiyas kweiboug nikines tawtowen ininitoug waked, mo ilansa,“Adok towen taninitoug, tuta babawnissin towen.” 9 Mwasanin ilansa,“Mtowen!”

Mwasanin gog ilansa, “Nag. Tob-wag. Peinan magin mawan towen.”

Tage taw towen ilana, “Mounidyey!”

10 Ikatiganes, ilansa, “Amawannukuvkek mo ikiplal matam?”

11 Ilana, “Taw yagan Yeisuw igiwwapwepway, ilasipisoup, ikatipiyekmatag, ilana, ‘Kun yevagam yaganSilowam, kuwid matam.’ An awidyevagam towen waseg, mo ikiplalmatag.”

12 Ilansa, “Avanuy taw towen?”

Ilana, “Seik-wan.”Tasiyas Palisiy sivines bikakins

silawun wotet towen13-14 Gamag tasiyas mo itokes taw

towen mwana neibwein matan, in-awes tasiyas Palisiy wasigeis; peinanSabat waseg Yeisuw neigiw wapwep-way, ikatipiyek matan, mo ikiplal.15 Tasiyas Palisiy mo ikatiganes tawtowen, ilansa, “Amawan nukuvkekmo ikiplal matam?”

Ilana, “Gamag teitan ikow pwep-way to bo ilasipisoup, ikatipiyekmatag, awid, mo akin.”

16 Palisiy mwasanin mo ilansa,“Towen nag Yowbad nagamag.Peinan nag ivnas yam Sabat.”

Mwasanin gog ilansa, “Amawantakalbaleb biwtel naman mulin taw-toun, bwanabwein? Adok ta-mawan.”

Mapuna ilivis, peinan ninous kwei-tan kweitan.

17 Vayuwein mo ikatiganes tawtowen, ilansa, “Taw towen nivagmatam ibwein, ansinap amawan?Aveiyag bukulivan yakoum?”

Ilana, “Mtowen palopit.”18-19 Min-Yudiy situwaveks tasiyas

nag isimounids towen toukwawneibwein matan; idokes kid iyaweid.Mapuna idawes taman inan, imeis,ikatiganes vagan bisimounids sinaptowen waseg. Ikatiganes, ilansa,“Tabta natun towen? Tabtaikaw matan igaw-o nukukop-yay?Amawan nagein mo ikiplal matan?”

20-21 Ilansa, “Mounid nitum towen;nakakop-yay-o neikaw matan; tageamawan nagein mo ikiplal matan nagkakakin, o kal ivag matan ibwein nagkakakin. Kadiloka tonena bilivan,peinan bo ivakaein; bweina kwati-ganes.”

22-23 Taman, inan asilivan mawan,peinan iwenesmin-Yudiy situwaveks.Bogo nanawana sikaleiwag va-gan gamag nag bilivans mtowenMesay Yeisuw. Bilivans mawanmo bikayabes bineis watoulansinagog; awoum ge bititapwaloulssisiyas. Situwaveks sikaleiwagmawan, mapuna ivag aspwayat, inan

Page 151: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 9:24 148 Yon 10:8taman, ilansa, “Bo ivakaeina tonen,kwatiganes.”

24 Vayuwein mo idawes taw towenmwana neibwein matan, idibakes,ilansa, “Kadiloka kulivan mounidwamatan Yowbad, peinan yakameykakakin takalbaleb mto Yeisuw.”

25 Taw towen mo ilana, “Nagbakakin ansinap, kalbaleb, o nag,amawan? Misinaka akakin kweibougneikaw matag, nagein gog akin-bunik.”

26 Iweis tasiyas, ilansa, “Taw towenamawan nivkek waseg yak? Amawannivag matam nikiplal?”

27 Ikatimop asilivan, ilana, “Boadibakeimiy, tage nag kuliganes.Aveiyag wawun bavgavaw agulivantowen? Tabta yakamiy sivinamiybukumlavags navamul yakamiy?”

28-29 Tasiyas gog mo iyages tawtowen, ilansa, “Yakoum navamulyakoum; yakamey Moses navamulyakamey. Kakakin Yowbad nilivanwaseg Moses; tage taw towen nagkakakin silawun ansinap.”

30-31 Iwage towen ilana,“Weinadee...! Taw towen nivagmatag ibwein; tage nag kukwakinssilawun ansinap. Takakinsa Yowbadnag biligen takalbalebs, iligen gogtakanaweins aygan; tasiyas gog biv-nases Yowbad nanon, Yowbad biligensikanitoug tasiyas. 32-33 Pwamug-onag kal bivag vagan bikiplal matantowen nikop-yay waseg nikawkwawmatan. Magat nag Yowbad nagamagtowen, ta-mawan bivkek wotetsilmanin.”

34 Tasiyas mo ikatimapus ay-gan, ilansa, “Mounid kweibougnikopweims-yay sinap kalbalebwaseg; awoum kwatimlakemyakamey.” Mo ikayabes, inoun, inwatoulan.

Tasiyas kululuwes ikaw35 Yeisuw iligen nikayabes taw

towen, in watoulan tapwaloul.Ininineiv mo iban, idibek, ilana,“Tab kusimounid gimgilitoun Mesaywaseg?”

36 Ilana, “O guyaw, kwatimlakeiggimgilitoun towen, vagan basi-mounid waseg.”

37 Iw to Yeisuw ilana, “Kukinmtowen, nukulivan soum.”

38 Taw towen mo ilana, “O guyaw,yey asimounid”; mo ikulul wamatan.

39 Yeisuw ilana, “Bo nam venwatinow silmanin kweitan kaleiwag;tasiyas toukwaws mo bikiplal mites,o tasiyas ikiplal mites mo bimlavagstoukwaws.”

40 Palisiy mwasanin sisiy Yeisuwnisesus, mo iliganes anilivan towen,idibakes, ilansa, “Adok nukulivan, ku-lana, ‘Toukwaw yakamiy.’ ”

41 Iw to Yeisuw, ilana, “Magat touk-waw yakamiy, nag beivag amisinapkalbaleb; o peinan kulansa, ‘Kakakin-wan,’ to amisinap kalbaleb isesun-wan.

10Asikal mansiyas sip

1-3 “Mounid adibakeimiy, kukinkavel bipiyev sip anakal awkwedan,tage inaked kweitan mo beisiwbein wanuwan, mounid tavveinawmtowen. Tage towen beisiw wakouk-wed waseg, adok mtowen tanuwaganalen sip. Takaymatein koukwedbikaliyow, alen mo bimgwayesbinounas bineis.

4 “Mansiyas babaw-wan isunaps ik-ous, mo imgwayes inounas. Mansiyassip ibukunis peinan ikakins sitovekaygan. 5 Nag bikikuns tobwag gamagwaseg; nag. Peinan nag bikakins ay-gan; bo bisawls bineis, bilisawes.”

6 Yeisuw nakabebay towen,inganegs-wan, tage nag bikakinssilawun.

Yeisuw mamagina tamtakavateinalen ansinap go bwein-wan

7 Vayuwein Yeisuw mo idibakes,ilana, “Mounid adibakeimiy yeykoukwed silmanin sip beisiws bineiswanuwan. 8 Tasiyas tamtakavateinssip kweiboug tavveinaws tasiyas, tagesip nag iliganes ages.

Page 152: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 10:9 149 Yon 10:339 “Yey koukwed yey. Tasiyas

beisiws waseg yey mo bibanessikabmwamov; bisesus bwein;tuta babaw bimimeis, binineis,kaeis bwanabwein bikamkwams,simwamov silmanin.

10 “Tasiyas tavveinaw imimeisvagan kid biveinaws, o biwaways,biyagages youd babaw. Yey gognam mwamov silmanin, vagan kidbukumwamovsa singay. 11 Yeytamtakavatein aleig, agusinapbwein; bo batam mwamovag bamat,silmanin aleig bimwamovs.

12 “Kukin kal bisayin vaganbimtakavatay sip mo maysan wotetbikow, tage gamag towen nagbivnases beibwein, nag. Towen gogtanuwagan bivnases beibwein. Kukinkal bisayin silmanin wotet towen,igaw bikin bulawud awuk avakaein boneim, mo bisawl, bilisawes mansiyassip, peinan nag tanuwagan tatonen;bulawud awuk mo biyousis sipmwasanin, asibabaw bikatigayays.13 Towen gog bisawl bein, peinannag tanuwagan; bweina maysanbikow wotet, tage nag binuway vaganbivnases bwein mansiyas sip.

14 “Yey tamtakavatein aleig,agusinap bwein. Yey akakin aleig.Tasiyas mawan ikakins yey. 15 Tamagmawan ikakin yey; yey-vak akakinTamag. Bo batam mwamovag aleigpines. 16 Aleig nisesus ven mwasaninasikal kweitan kweitan; kadilokabameyes tasiyas, mo biliganes aygag.Wanuwan asikal katanok mo bisesusasibabaws-wan; agumwaneta yey mobamtakavates.

17 “Mapuna Tamag ikalin nuwanwaseg yey, peinan bo atammwamovag, vagan kid vayuwein mobaban. 18 Nag kal bikow mwamovag,nag; tatoneig bo atam. Kadilokeigmwamovag basem; kadilokeig bakowvayuwein. Peinan Tamag nakaleiwagwaseg yey bo mawan.”

19 Min-Yudiy tasiyas niliganes ay-gan towen,mo ilivis, mwasinis ninous

kweitan, mwasinis gog ninous kwei-tan.

20 Mwasanin ilansa, “Baloumbo iweiy, to nikabalawein.Aveiyag wawun kuliganes aygan?”21 Mwasanin gog ilansa, “Takabal-awein aygan nag mawan anilivantowen. Tabta takabalawein bivagtoukwaw vagan bikiplal matan, ne?”

Min-Yudiy mwasanin ipiyavesYeisuw

22 Tut towen bulbweilim, tutansagal Yowbad nabunatum silmanin.23Yeisuw ininoun wanuwan bunkakitwanuwan Yowbad nabunatumwaseg.Bunkakit bunawen idokes Solomonnakwanow. 24 Tasiyas min-Yudiysituwaveks ikines Yeisuw ininoun,moikatuyouns inekes, idibakes; ilansa,“Kweivin yam bikubukub nuwem?Magat yakoum Kelis, kadiloka amli-van kamnat kudibakem.”

25-26 Yeisuw ikatimop asilivan,ilana, “Bo adibakeimiy, tage nagkusimounids. Gunawotet nawwtelTamag yagan waseg bo bikatim-lakeimiy kavel yey; tage yakamiynag kusimounids, peinan yakamiynag mamagina aleig yakamiy, maginatobwag sip yakamiy.

27-28 “Aleig tatoneig iliganes aygag,o yey akakin tasiyas; tasiyas-vakibukunigs. Basekes simwamov bisesbisigeg; nag aveiyag biyagages; nag.Takwekway nag bikwayes tasiyas;nag. Sigwey tasiyas bakasigeg.

29 “Tamag bo isekeig gungamagtasiyas. Nag kal towen takwekwaykadilok bikwayes Tamag waseg,peinan Tamag Tatawtoun tonen.30Yey soug Tamag katanok-wan.”

31 Vayuwein mo ikawes dakul,sivines kid beiweiys Yeisuw.

32 Yeisuw mo idibakes, ilana,“Tamag bo isekeig gunawotet babawbwanabwein, vagan bukukines; e,bo nukukines. Aw-wotet mapunbukuweigs dakul waseg?”

33 Iweis tasiyas, ilansa, “Awoumbakaweimwotet bwanabweinmapun.

Page 153: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 10:34 150 Yon 11:18-19Tage peinan kullivana mav, mamag-ina yak Yowbad yak, makava gamagyakoum.”

34 Yeisuw ikatimop asilivan, ilana,“Adok lelel nises mikaleiwag wasegmamagina, ‘Bo alivan: yakamiy Yow-bad mwasanin yakamiy.’ 35-36 Livneistasiyas kweiboug Yowbad nisekesaygan wasigeis, mamagina yowbadmwasanin tasiyas; o ta-mawanbitagidamis anilivan towen. Tagekudibakeigs, kulansa, ‘Kulivana mav,’peinan agulivan ‘Yey Yowbad Natunyey.’ Mounid gog Tamag nikayabeignam watinow, nawotet silmanin.

37 “Kukin nag bawtel Tamagnawotet, bweina bukupiyaveigs.38 Kukin gog bukupiyaveigs, tagebawtel Tamag nawotet, kadilokabukukines gunawotet mo bukusi-mounids, vagan kid bukukwakinsTamag waseg yey nises, o yey Tamagwaseg nases.”

39Vayuwein mo iyokons vagan biy-ousis Yeisuw, tage bo ilisawes, inounin.

40 Vayuwein mo in palata-dadanYoldan, ven towen Yon nisilamawnawotet kweiboug nibaptaysesgamag; ven towen Yeisuw misik-yay.41Gamag babaw ininekes, ilansa, “Yonta-ivag naman mulin tawtoun, tageanilivan babaw, livanen Yeisuw, bomounid-wan.” 42Mapuna, ven towenwaseg, namagleis gamag isimounidsYeisuw waseg.

11Lasalos ikanig

1 Takatoun teitan, gum-Betaniy ya-gan Lasalos; nunet asteiy Meliy sonMalid wanven towen. 2 Takatountowen nunet Meliy naptumin Yeisuwkaken mul waseg, o natanabweinnawen kunun waseg.

3 Vinay tasiyas mo ikayabes teitanbinek Yeisuw vagan bidibek, ilana,“Guyaw, gamag towen kusiwayoubwaseg, bo ikatoun.”

4 Yeisuw iligen, mo ilivan, “Ka-toun towen nag silmanin kanig, nag;

tage silmanin yakawanan Yowbad,vagan kid gamag mo bikavasis Yow-bad Natun.” 5 Yeisuw nisisiwayoubwasigeis Malid son bwadan sisiy nusitLasalos.

6-7 Yeisuw niligen Lasalos ikatoun,mo isesuna ven towen akweiy yam.Wankuyeim mo idibakes navamul,ilana, “Kumeis, bitayums taneisYudiy.”

8 Iweis navamul, ilansa, “Tamwey,min-Yudiy bo iyokons sivines kid bei-weims. Aveiyag wawun bukuyumbukun towen?”

9-10Yeisuw ikatimop asilivan, ilana,“Katanok yam wudayam gaboug, ya-nay, kwayav. Kukin kal binoun wu-dayam waseg, nag bikatpines kakenkid bikalouw, nag; peinan ven nakam-nat immiteil; tage kukin binoun bougwaseg, adok bikalouw peinan ta-ivagnakamnat.”

11 Livan towen ikous, mo idibakes,ilana, “Veiyouds towen Lasalos boimasis; ban Yudiy bavgun.”

12Navamul idibakes, ilansa, “Kukinbimasis, mo beibwein.” 13 Idokes kidimasis kangagay; tage Yeisuw anili-van, “Bo imasis,” peinan bo ikanig.

14-15 Yeisuw mo ilivan kamnat,ilana, “Lasalos bo ikanig. Nagikanig wamatag, tage bo ibweinnanoug pinamiy yakamiy vaganbukusimounids waseg yey. Bobitanekes mtowen. Magat kweibougnakases soug towen,mobikanig, adoknag bukusimounids beibwein.”

16 Tomas, towen yagan kweitan Pa-pap, mo idibakes siney, Yeisuw nava-mul tasiyas, ilana, “Kumeis, taneis;bitakanigs sods datoveks.”

Yeisuw kabmwamov tonen17MtowenLasalos bo ikanig, itakus,

yam kweivas ikous, mo isap Yeisuw,iban bo itakus kweivas yam.

18-19 Peinan Betaniy kadilakusYelusalem, mamagina katanok veit,min-Yudiy kalamwey babaw nimeis,ilakwanes Malid son Meliy, ikalinnuwes, ivvalams nusit peinan.

Page 154: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 11:20 151 Yon 11:47-4820 Mwasanin idibakes Malid ilansa,

“Yeisuw bo isap,” iligen manawenmo inoun, inek; Meliy gog igaw-wan wabunatum. 21-22 Malid iwekeyYeisuw, ilana, “E Guyaw, magat yak-oum soum nagut bukusesus, adoknag bikanig; tage tut towen akakinaveiyag bukunitoug Yowbad waseg,mo bisekeim.”

23 Yeisuw ilana, “Namut bo beikitvayuwein.”

24Malid ilana, “Akakin nagut beikitnakabiyokous tut waseg, peinan igawnakabiyokous tut waseg, gamagababaw mo bitakits vayuwein.”

25-26 Yeisuw idibek, ilana, “Yeymikabeikit yey; yey mikabmwamovyey. Kukin kal yak bukusimounidwaseg yey, kukin bukukwanig,mo bukumov. Tababaw yakamiybukusimounids waseg yey, mobukumwamovs, kusesus kusigagas.Tabta kusimounid sinap towen, ne?”

27 Ilana, “O, mounid. Yey asi-mounid peinan yakoum Kelis, Yow-bad Natun yakoum, mwana nukumven watinow.”

Yeisuw ivalam28 Ilivan ikous, mo iyum inek

bwadan, katimwalag idibek, ilana,“Datoveks bo isap, idaweim yak.”29 Iligen, nuwanaw itamanaw inouninek Yeisuw.

30 Yeisuw ta-beim waven, igawwaked nises towen son Malidnilivatuy-yay.

31 Min-Yudiy tasiyas sisiy Meliynivvalams, ikines Meliy nuwanawitamanaw inoun, idokes kid beinwakalawag vagan bivalam kid; ma-puna ibukunis Meliy.

32 Meliy iw Yeisuw misik-yay, ikin,mo ikulul avakaein wamatan Yeisuw,ilana, “E Guyaw, magat yakoum sougnagut bukusesus, adok nag bikanig.”

33-34Yeisuw ikinMeliy ivvalams senmin-Yudiy tasiyas nibukunis, singayaigeg nanon, ilana, “Takanig avanuymukutakus-yay?”

Ilansa, “Kum, kukin.”

35 Yeisuw mo ivalam. 36 Min-Yudiy tasiyas ikines Yeisuw ivalam,ilansa, “Singaya ikalin nuwan takanigwaseg.” 37 Mwasanin gog ilansa,“Towen nivag tasiyas toukwaws moikiplal mites, adok ikadilok bikatinobankatoun waseg veiyon towen vagannag bikanig.”

Iyamov Lasalos38 Vayuwein mo igeg nanon

Yeisuw, inoun in wakalawag. Alawaggog takunumwan, dakul avakaeinwawadon. 39 Yeisuw ilana, “Kuyat-pinis dakul towen.”

Takanig nunet yagan Malid ilana,“E Guyaw, adok awoum; peinanbo ibog; kweivas yam nimsikwakalawag.”

40 Yeisuw ilana, “Bo adibakeim,kukin bukusimounid waseg yey, mobukukin Yowbad natawtoun.”

41-42 Ilivan ikous, iyatpinis dakul,Yeisuw mo itamnow matan, ilana,“Tamag, kalin nuwag peinan nukuli-gen aygag. Akakin nukunganeg aygagyam babaw; tage bo alivan mawanvagan tasiyas nitamanaws wadadagmo bisimounids kid yakoum nuk-wayabeig nam.”

43 Initoug ikous, iwak, ayganavakaein ilana, “Lasalos, kume!”

44 Takanig sona tibtabwan isunap,namana kaken bo iyawanis kweimwaseg, o magin bo isimweilis kweimwaseg.

Yeisuwmo idibakes, ilana, “Kulikuswon vagan binoun.”

Sivines kid beiweiys Yeisuw45 Min-Yudiy tasiyas tavvalams

sisiy Meliy bo ikines Yeisuw nawotettowen, mwasanin bo isimounidswaseg. 46 Tage mwasanin inekestasiyas Palisiy mo ikamteles Yeisuwnawotet towen. 47-48 Tanuwgwes lunsituwavek sisiyas tasiyas Palisiy moidawes takaleiwags babaw bimeis,ilansa, “Aveiyag bitavages, peinantaw towen nawotet singay tawtoun?Kadiloka bitabwabwes nawotet;kukin gog nag, gamag babaw mobisimounids waseg, mo bigeg ninous

Page 155: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 11:49-50 152 Yon 12:13Gabman tasiyas mina-Lom; adokbimeis biyagages davanuys towen,mo biyakousis gamag yakids.”

49-50Teitan yaganKayapas, bweilimtowen nawotet tanuwgwes lunsitovek avakaein, towen mo ilana,“Adok tatagouwaws yakamiy. Adoknag kukwakinsa bo kadilok tatanokgamag bikanig, gamag babaw pines.Awoum biyagageids bod Yudiyyakids.”

51 Nag ansinap tonen anilivantowen; tage peinan bweilim towennawotet tanuwgwes lun sitovekavakaein, mo ilivnek Yeisuw bikanigasibod peinan. 52O nag kid bod Yudiypeinan, nag; Yeisuw gog bikanigpines Yowbad angamag vena babawwasigeis, vagan kidmo bimlavags bodkatanok.

53 Yam towen, tasiyas mo isila-maws ininuways amawan mo bikati-mates Yeisuw. 54 Yeisuw nanon ilana,“Awoum vayuwein bikineigs min-Yudiy”; mapuna inoun in walasinmakava nawoud, misikes ven Epleimsen navamul.

55 Tut kayakus min-Yudiy mobisagals Kaltuwon silmanin, venababaw gimgilis ikatulags ineisYelusalem sagal towen silmanin,sivines kid bikatinagesa tatineisYowbad nawotet towen silmanin.56 Tasiyas ineis Yelusalem, sivines kidbikines Yeisuw. Ititamanaws Yowbadwanbunatum, illivans mamagina,“Waninoumiy aveiyag? TowenYeisuw beim sagal silmanin, ne?”

57Tanuwgwes lun situwavek sisiyastasiyas Palisiy bo isekes sikaleiwag,ilansa, “Kukin teitan gamag bikakinavanuy Yeisuw misik-yay, kadilokabikatimlakem vagan bakayous.”

12Meliy iptum kaken Yeisuw, ven Be-

taniy waseg1 Yam kweinim katanok mo bisila-

maws Sagal Kaltuwon, Yeisuw inounin Lasalos wanven Betaniy, mtowen

kweiboug nikanig Yeisuw ivag moneikit.

2 Yeisuw inekes, mo ivages kan;Malid ikokew kan silmanin Yeisuwsen tawaw beikams. Lasalos sineytasiyas ikamkwams. 3Meliy mo ikowkwavitanok tagon yagan nad, maysansingay avakaein, iptum kaken Yeisuw,wanaman mo ikow kunun tonen vay-vayov, itanob Yeisuw kaken. Nadtowen simsiman bo ikalawt bunatum.

4-5 Navamul teitan Yudas Iskaliyotigaw bisilkod Yeisuw, mtowen mo ili-van, ilana, “Aveiyag wawun iyamk-wen nad? Maysan towen kadilokabiyamiyis lakatutoun kina; moneybitakow, bitavgen tasimavs wasigeis.”6 Anilivan mawan, nag sivinan bil-abes tasiyas tasimavs; nag. E, peinantavveinaw towen Yudas, nawotet im-takavatay simoney Yeisuw sen nava-mul, ivveinaw waseg.

7-8 Yeisuw ikatimop anilivan, ilana,“Awoum kukwanan waseg manawenvin; nawotet towen silmanin gu-nakanig. Tasiyas tasimavs tuta babawsimiyas nukusesus, tage yey nag, igawkakit mo balisaweimiy.”

Sivines kid beiweiys Lasalos9 Min-Yudiy iliganes Yeisuw nises

Betaniy, singay babaw tasiyas moimeis, sivines kid bikines, o bikines-vak Lasalos, peinan nikanig, Yeisuwivag mo ikit.

10-11 Tanuwgwes lun situwaveksmo ininuways, ilansa, “Amawanbitaweiys Lasalos, peinan min-Yudiy babaw Lasalos bo ikinesmo ilisaweids, inekes Yeisuw, moisimounids waseg.”

Yeisuw isiw Yelusalem wanuwan(Matiw 21:1-11; Mak 11:1-11; Luk

19:28-40)12 Neiyam-nen gamag babaw

tasiyas nikatuyouns nimeisYelusalem silmanin sagal, mo iliganesYeisuw bo neim. 13 Mapuna ikawesmolay, inounas vagan kid binekesYeisuw, iwkuwaks, ilansa, “Osana!Kalin nuwem yakoum, nukum

Page 156: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 12:14-15 153 Yon 12:36Yowbad nawotet silmanin, min-Yisleil daguyaws yakoum.”

14-15 Yeisuw iban donkiy, imwenwakunuwatan, inoun,mawanBukitabnilivnek mamagina,“Awoum beivag amipwayat min-

Sayon yakamiy!Kukines miking bo neim,Isin watapwan donkiy natun.”

16 Misumkwey towen navamulna-ikakins Bukitab nilivnek Yeisuwnawotet towen; wankuyeim gogYeisuw iyum in walbalab mo inuweslivan towen, livanen Yeisuw nawotetpeinan bo ikamat mawana nilivnek.

17-18 Gamag mwasanin nikinesYeisuw nidow takanig Lasalos igawwakalawagan nises mo isap sonmwamovan, gamag tasiyas moikamteles sinap towen wasigeisgamagababaw sisiyas; mapuna inekesYeisuw, peinan iliganes livanennawotet towen tawtoun.

19 Tasiyas Palisiy iliganes gamagbabaw ninekes Yeisuw; sisiyas mo illi-vans, ilansa, “Bo igak! Amawan buku-vkakes? Gamag tababawsa ininekesmtowen Yeisuw.”

Min-Gilis sivines bikines Yeisuw20 Min-Gilis mwasanin nimeis

Yelusalem sagal towen silmanin,sivines kid bitapwalouls Yowbadwaseg. 21 Yeisuw navamul Pilipnises Yelusalem, inaven Beteseidwawnuwan Galiliy, min-Gilis tasiyasmo inekes Pilip, ilansa, “Tamwey,sivinem bakakin Yeisuw.”

22 Pilip in idibek Andiluw; Andiluwson Pilip ineis idibakes Yeisuw.

23 Yeisuw mo idibakes tasiyas,ilana, “Gimgilitoun yey, bo neimtutag balivet yakawanag tatoneig.24 Mounid adibakeimiy, kukinkaytul wit nag bein wapwepwaybo bisesuna anmwanet; tage kukinbein wapwepway, bikanig mo beivaganagin babaw.

25 “Kukin kal sivinan mwamovan,mo biyamkwen mwamovan tonen;tage bipiyev mwamovan ven wati-now, mo biban mwamovan tonenbises bisigeg.

26 “Kukin kal yak sivinambukumlavag gunavamul, kadilokabukwabkunig; mo soug yak bitases.Tamag bo bikalin nuwan yakoum,gunavamul yakoum.

Igaw mo bitamnawes Yeisuw kalig-weg waseg

27 “Tut towen bo igeg nanoug.Tabta banitoug, balana, ‘Tamag,kwatinabweig; awoum tut towenbakanig.’ Adok nag, peinan wotettowen silmanin bo nam. 28Tamag, ku-vag vagan gamag babaw bikavasims,peinan yak Tatawtoun yak.”

Walbalab aygan mo ikatilutegs,ilana, “Bo avag; igaw mo bavgavaw,yagag yakawanan peinan.”

29 Gamag mwasanin nitomosidokes kid palapal. Mwasanin gogilansa, “Gum-libalab nidibek Yeisuw,anelos adok.”

30 Yeisuw ikatimop asilivan,ilana, “Aygan towen nag peinagyey; tage aygan towen pinamiyyakamiy. 31 Tut towen Tamagbo bimop sinap kalbaleb wadabanpwepway. Tanugwagan ven watinowtowen Seitan, Tamag bo bikayeb.32 Igaw bitamnaweigs wakaligweg mobabiteilis gamag babaw bimeis wasegyey.” 33 Yeisuw anilivan towen vaganbikatimlakes amawan bikanig.

34 Gamag babaw ikatimapus aygan,ilansa, “Kakakin Bukitab ilivnekMesay bo bises bisigeg; aveiyagwawun amlivan ‘Kadiloka bitam-naweigs wakaligweg, gimgilitounyey’? Gimgilitoun yak muwotetamawan?”

35 Iw to Yeisuw, ilana, “Tut nagbiveiyov kamnat bises wasigeisyakamiy. Tut towen kadiloka buku-nounas; igaw bidadub, ta-mawanbukukwakins ked. 36 Igaw nases,mikamnat bo ivanoum; kadiloka kusi-mounids waseg, vagan bukumlavagsgamag kamnat yakamiy.”

Yeisuw ilivan ikous, mo inoun in,itoupan vagan nag bibanes.

Min-Yudiy na-isimounids

Page 157: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 12:37-38 154 Yon 13:1037-38 Tasiyas nikines Yeisuw na-

wotet singay tawtoun; tage nag isi-mounids mtowen Mesay; to nika-mat palopit Isaya anilivan, kweibougnilivnek mamagina:“E, Guyaw, kal bisimounid youd to

nakalivan?Kalisiy bo ikines Yowbad nataw-

toun?”39-40 Mapun ta-mawan bisi-

mounids, peinan Isaya vayuweinnilivnek, ilana,“Bo ivag mites ikawkwaw,bo ivag tiges ikakon tasiyas;mata mites beikins;mata ninous bikakins;mo bikanavin ninous bimekeigs,vagan kid beibweins tasiyas.”

41 Anilivan towen Isaya nilivnek,peinan matan isisawl, ikin Mesaynatawtoun, livanen mo ilivan.

42-43 Min-Yudiy gog takaleiwagsmwasanin isimounids waseg Yeisuw,tage nag bikamteles ninous, peinaniwenes tasiyas Palisiy, idokes bibwab-wes sitapwaloul. Tasiyas nag iv-nases Yowbad, ivnases gamag ninous;sivines kid gamag bikavasis, Yowbadnag.

Gamag biyatals Yeisuw anilivanwaseg

44 Yeisuw iwak, aygan avakaeinilana, “Kukin kal bisimounid wasegyey, nag go isimounid waseg yey, tageisimounid waseg Towen nikayabeignam.

45 “Kukin gog kal bikineig, bikin-vak Towen nikayabeig nam.

46-47 “Yey nam watinow silmaninmikamnat. Kal yak bukusimounidwaseg yey, mo beikous mudadub.Kukin bukwatiligen aygag, tage nagbukuvnas aygag, yey nag bamop am-sinap kalbaleb, nag. Peinan nagam watinow vagan bayateleimiy venwatinow gimgilis yakamiy, nag; namgog vagan kid bakatinabweimiy.

48 “Kukin bukupiyev aygagtatoneig, o bukupiyaveig yey, igawnakabiyokous tut waseg, aygag

kakawen biyateleim, mo bukulivetmapun amsinap kalbaleb.

49 “Yey nag alivan agulivantatoneig, nag. Tamag bo ikaleiwag.Tamag gog nikayabeig, nam watinow,mo alivan, mawan nakaleiwag tonen.

50 “Yey akakin nakaleiwag towensilmanin mwamovamiy nag beikous.Tamag nakaleiwag waseg isekeig ay-gan, mo alivan mawan.”

13Yeisuw iwik inavamul kikeis

1 Igaw kakit mo beikams Sagaltowen Kaltuwon. Yeisuw ikakin-wan tutan bo ilivet beinoy ven wati-now, beiyum binek Taman. Tutababaw issiwyoubus angamag tonen;nakabiyokous tutan Yeisuw watinowmo bikatimlakes nasiwayoub singaywasigeis tasiyas.

2 Sagal towen ikamkwams sennavamul. Saymon natun YudasIskaliyot nises. Kweiboug Seitannanon isek Yudas vagan kid bisilkodYeisuw.

3 Yeisuw ikakin-wan Taman boitam youda babaw waseg. Ikakinmeinoy neim Yowbad waseg, mobeiyum-vak binek Yowbad. 4-5 E,Yeisuw mo itamanaw, inis anakweimmwaynavakaein, taweil isikam, moiligob soup inwanuwan abmavin, isil-amaw biwkiwik navamul kikeis, biti-tanob taweil towen nisikam waseg.6 Iwik kikeis mwasanin gamag ikous,mo inek Saymon Pita. Pita ilana, “Yakguyaw; awoum kuwik kakeig.”

7 Yeisuw ilana, “Nag kukwakinsilawun gunawotet towen; igaw mobukukwakin.”

8 Pita ilana, “Nag. Nag kweitan tutbukuwik kakeig.”

Yeisuw ilana, “Kukin bukupiyev,nag veiyoug yak.”

9 Saymon Pita ilana, “Gunguyawyak, bweina kuwik kakeig son namago kunug.”

10 Yeisuw ikatimop aygan, ilana,“Deis. Kal yak bo kukwakayikous, misinaka bawik kakeim mo

Page 158: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 13:11 155 Yon 13:35bigimagim woum meivek-wan.Yakamiy gimagim yakamiy, tageteitan yakamiy nag.” 11Yeisuw ikakinkal bisilakod waseg, to ilana, “Teitanyakamiy nag.”

12-14 Iwik kikeis ikous, ivaligevanakweim, isin wakaban, idibakes,ilana, “Tabta kukwakins gunawotettowen wasigeis yakamiy? Kudokeigs‘Amatakatimlakay’ o ‘Maguyaw’;bwein mawan, mounid-wan. Kukinyey amitakatimlakay o miguyaw yeybawik kikeimiy, kadiloka kulabessimsimiyas mamagina kuwkiwikskikeimiy simsimiyas wasigeis.

15 “Bo akatimlakeimiy agusinapwasigeis yakamiy; kadiloka kuvagesmawan. 16 Mounid adibakeimiynag kal bikaleiwag naguyaw waseg,o guyaw teitan natakayob awoumbikaleiwag waseg natovek; awoum.17 Magat bukukwakins sinap toweno bukuwteles mawan, bo bukumwa-saws yakamiy.

18 “Nag alivan livneimiy tababawsyakamiy; nag. Bweina akakinkalisiy yakamiy nadaweimiy; tageteitan bisilkodeig, Bukitab nilivnekmamagina:

‘Towen bo asek kan ikamkwam, moipiyaveig.’

19 “Bo alivnek youd towen, va-gan igawbikamat,mo bukusimounidswaseg yey.

20 “Mounid adibakeimiy, gun-takayob kal igaw beiw, kal yakbukatam waseg mtowen, mogobukutam waseg yey; e, bukutamwaseg yey, mogo bukutam wasegTamag towen nikayabeig nam.”

Yeisuw ilivnek peinan teitan bisilkod(Matiw 26:20-25; Mak 14:17-21; Luk

22:21-23)21 Anilivan towen ikous, singay

igeg nanon Yeisuw; idibakes, ilana,“Mounid adibakeimiy teitan yakamiyigaw bisilkodeig!” 22 Navamul mitesikakins sisiyas wasigeis ikabunikays,idokes kavel.

23 Yeisuw navamul yey, aseskadiykusan Yeisuw; peinan singay

nisiwyoubug. 24 Saymon Pitailoukwamwaseg yey vagan bakatiganYeisuw, balana, “Kavel towenbisilkodeim?” 25 Mapun asineikimkadiykusan wavtakon Yeisuw, aka-timwalag, alana, “Tamwey, kaveltowen?”

26 Yeisuw ilana, “Mtowen, basouwkan towen mo basek.” E, ikow kankakit, isow, isek Yudas, mtowen Say-mon Iskaliyot natun.

27 Yudas ikam kan towen, Seitanmo isiw wananon Yudas. Yeisuwmo idibek, ilana, “Muwotet towennuwanaw kuwtel.” 28 Yakameynakakamkwam nag kakakin silawunYeisuw anilivan towen.

29 O peinan Yudas tamtakavateinmamoney, mwasanin gog idokesYeisuwnikayeb Yudas vagan biymiyiskan, sagal silmanin, o adok moneymwasanin bikow bisiwayoub tasi-mavs wasigeis. 30 Yudas ikam kantowen ikous; nuwanaw mo isap inwatoulan. Bo iboug tonen.

Yeisuw nakaleiwag kweivaw31 Yudas inoun, Yeisuw mo

ilana, “Bo isap tutan yakawanagGimgilitoun yey, o gamag mobiyakawanes Tamag, gunawotetsilmanin. 32 Nuwanaw gog, Tamagyakawanan mo bisekeig yakawanagyey. 33 Budag yakamiy, tut kadiyakussigwey yakamiy bitasesus; igawmo bukuneveigs; bukunineivs nag.Mawan agulivan wasigeis min-Yudiysituwaveks, alana, ‘Banoun ban; ta-mawan bukuwekeigs.’ E, nagein moadibakeimiy mawan.

34 “Gunakaleiwag kweivawasekeimiy, kadiloka bukusiwyoubussimsimiyas. Mawan nasiwyoubumiy,kadiloka mawan bukusiwyoubussimsimiyas. 35 Bukuvages mawan,gamag babaw mo bikakins gunava-mul yakamiy, peinan misiwayoubsimsimiyas wasigeis.”

Ilivnek Pita bikayan(Matiw 26:31-35; Mak 14:27-31; Luk

22:31-34)

Page 159: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 13:36 156 Yon 14:2136 Saymon Pita idibek Yeisuw,

ilana, “Tamwey, ama-bukun?”Yeisuw ilana, “Tut towen banoun

ban; ta-mawan bukwabkunigs. Igawtut wanakougwaw mo bukwabkunigsyey.”

37 Pita ilana, “Tamwey, aveiyagwawun nagein na-ikadilokeig babku-nim? Bo bakanig peinam yak.”

38 Iw to Yeisuw, ilana, “Tabtabukukwanig peinan yey, ne? Mounidadibakeim, sivatoun bukwayaneig,igaw gaboug waseg kolkolek mobeigel.”

14Yeisuw mamagina kidenen Taman

1 Yeisuw ilana, “Awoum bikubukubnuwamiy yakamiy. Kusimounidswaseg Yowbad; kadilok-vak bukusi-mounids waseg yey.

2 “Tamag wanven bunatum babawnisesus. Kukin gog nag, tabtabadibakeimiy, ‘Ban bakatineg mivenpinamiy yakamiy’? Tage peinanagulivan mawan, bo mounid.

3 “Ban bakatineg miven, igawmo baw vagan kid bakaweimiybanaweimiy wagunaven, sigweyyakamiy mo bitasesus. 4 Kukwakinsked towen banoy.”

5 Tomas mo idibek Yeisuw, ilana,“Tamwey, nag bakakakin ama-bukun.Ta-mawan bakakakin ked.”

6 Yeisuw ilana, “Yey miked yey; yeymikamounid yey; yey mikabmwamovyey. Kukin kal sivinan binek Tamag,bweina beim waseg yey mo binekTamag; ta-kweitan ked nises. 7Magatbukukwakin yey, mo bukukwakinTamag. Nagein gog kukwakins towen,peinan nukukines.”

8 Pilip ilana, “Tamwey, kwatim-lakem Tamammo beitout ninom.”

9 Iw to Yeisuw, ilana, “O Pilip,kadiveiyov tut sigwey yakamiynitasesus, aveiyag wawun nagkukwakin yey? Kal yak kukineig yey,kukin-vak Tamag. Aveiyag wawunkulansa, ‘Kwatimlakem Tamam’?10 Tabta kusimounids yey Tamag

waseg nases, o Tamag waseg yeynises? Livan towen nasekeimiy, nagagulivan tatoneig; Tamag anilivan;Tamag gog waseg yey nises, iwotet.

11 “Bweina bukusimounids yeywaseg Tamag nases, o kusimounids-vak Tamag waseg yey nises. Kukingog nag, kadiloka kusimounidspeinan kukines gunakawotet.12 Mounid adibakeimiy, kukin kalyak bukusimounid waseg yey,gunakawotet towen mo bukuwteltawtoun waseg, son mukwawotetsingaya tawtoun, peinan bo banekTamag.

13 “Aveiyag bukunitougs yagagwaseg mo bawtel, vagan kid gamagbabaw mo biyakawanes Tamag.14 Kukin bukuntougigs yagag waseg,mo bawtel mawan.

Yowbad Kululuwan igaw mo beim15 “Kukin bukusiwyoubugs,

kadiloka bukuvnases gunakaleiwag.16 “Yey mo banitoug Tamag waseg

vagan bisekeimiy Teitan bilabeimiy,mo bises bisigeg. 17 KululuwanMounid Towen, ansinap kamnat.Tamag nag bisekes Kululuwan Towenwasigeis gamag babaw; nag. Peinantasiyas nag kadilok bikines o bikakinsKululuwan Towen. Yakamiy gogkukwakins, peinan wasigeis yakamiyKululuwan Towen nukusesus simiy.

18 “Nag makaw bukusesus yakamiy,peinan yey bo baw. 19 Igaw kakitmo balakanig wasigeis ven watinowgimgilis, tage yakamiy bukukineigsyey. Yey bamov mapuna yakamiybukumovs.

20 “Igaw, yam towen waseg, mobukukwakins yey Tamagwaseg nases,o yakamiy waseg yey, o yey wasigeisyakamiy.

21 “Kal yak bukuligen gunakalei-wag, o bukuvnas, mounid yak bukusi-wyoubug. Kal yak bukusiwyoubug,Tamag mo bisiwyoubum yak; o yeymo basiwyoubum, tatoneiga bakamatwaseg yakoum.”

Page 160: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 14:22 157 Yon 15:1322 Yudas Iskaliyot valeyin yagan

Yudas; mtowen idibek Yeisuw, ilana,“Tamwey, aveiyag wawun bukukwa-mat wasigeis yakamey, tage gamagbabaw nag?”

23 Iw to Yeisuw, ilana, “Kal yakbukusiwyoubug mo bukuvnas aygag;mapuna Tamagmo bisiwyoubumyak,soug Tamag bakawekeim yak mobitasesus simey yakoum. 24 Kalyak bukupiyaveig mo bukupiyev ay-gag, Tamag aygan gog, nikatipelnisekeig agulivan, nikayabeig vagankid basekeimiy aygan towen.

25 “Agulivan towen nasekeimiy,igaw sigwey yakamiy nitasesus.26 Igaw Teitan biwekeimiy bilabeimiy,mtowen Kululuwan Yowbad. Tamagbo bikayeb Kululuwan, gunakaleiwagwaseg, biwekeimiy; KululuwanTowen mo bikatimlakeimiy youdababaw wasigeis; e, bilabeimiy vagannag bukunumlaves agulivan babaw.

27 “Balisaweimiy, tage bweinabeitaw nuwamiy; sinap bweinnasekeimiy vagan beitaw nuwamiy.Ven watinow sinapun nag bilabeimiymawan agusinap, nag. Awoumbikubukub nuwamiy; awoum beivagamipwayat.

28 “Nukuliganes agulivan mamag-ina: ‘Banoun ban, bayum-vak baw.’Magat bukusiwyoubugs bobukumwa-saws peinan yey banek Tamag, tagemtowen Tamag Tatawtoun singay.

29 “Nagein gog bo alivnek. Igawbikamat mamagina, mo bukusi-mounids waseg yey. 30 Igaw nagbalivan avakaein wasigeis yakamiy.Peinan bo neim takalwagein asisinapven watinow gimgilis; tage ta-mawanbivkek waseg yey.

31 “Yey awotet mawan Tamagnikaliwageig, vagan kid gamagababaw mo bikakins gunsiwayoubwaseg Tamag.

“Kutamanaws bo bitanounas.”15

Yeisuw kay mounid yagan gleip

1 Kweitan livan Yeisuw nisekesmawan: “Yey mamagina kay mounid;Tamag mamagina tawtelein bag.2 Kukin yayageig nag beivag anagin,Tamag mo bilav yayag towen bilev.Kukin gog beivag anagin, mo bibobmatan vagan anagin bibabaw.

3 “Bo nasekeimiy agulivan, mapunaivag amisinap kamnat. 4 Makavayayagein, kukin wawun nag, ta-mawan beivag anagin. Kadilokabisesus son wawun kay mo beivaganagin. O yakamiy mawan. Kadilokabitasesus simiy yey, o yey sigweyyakamiy, mo beivag angimiy; kukinbukusesusa makaw, bo nag.

5 “Yey kay yey. Yakamiy yayageigyakamiy. Kal yak soug yey bitases,o yey soum yak, igaw beivag anagimbibabaw; tage ammwanet nag aveiyagbukuwtel.

6 “Kukin kal bipiyaveig, mtowenmamagina yayageig ilaves in wa-toulan, bo biyalay, beimat. Igawgamag mo bikawes, bigabus wakov.7 Kukin sigwey bitasesus, o gu-nakaleiwag simiy bukusesus, aveiyagsivinamiy, bweina bukunitougssilmanin, mo bukubanes youd towen.

8 “Magat gunavamul mounidyakamiy, mo bukuvages angimiybibabaw; mapuna gamag babaw mobikavasis Tamag. 9 Tamag ikalpwakitwaseg yey, mawan yey, akalpwakitwasigeis yakamiy. Kadiloka kusesusson agusinap siwayoub. 10 Kukinbukuvnases gunakaleiwag mobukusesus son agusinap siwayoub.Mawan yey, avnas Tamag nakaleiwagto nasesuna son towen ansinapsiwayoub.

11 “Bo asekeimiy agulivantowen, vagan kid gunakabmwa-saw waseg bukusesus, o singaybivakaein mwasaw wasigeis yakamiy.12 Gunakaleiwag towen: Kadilokabukusiwyoubus simsimiyas. Peinanyey nasiwyoubumiy, kadiloka bukusi-wyoubus simsimiyas bo mawan.13 Kukin kal singaya bisiwyoubus

Page 161: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 15:14 158 Yon 16:9nubein, mo bitam mwamovan,bikanig pines tasiyas.

14 “Magat bukwanawes aygagmo bukwanubeins waseg yey.15Kweiboug bo adokeimiy guntouwatyakamiy; tut gog towen nadokeimiynubeig yakamiy. Kalisiy tasiyastamwey natouwats nag bikakinstamwey nanon; tage yey bo aligenmo akakin Tamag nanon, bonakatipel nasekeimiy yakamiy. 16Nagkuvkakeigs mitovek yey; tage yeybo avkakeimiy nubeig yakamiy; boakaleiwag vagan bukukwanawesaygag vagan kid angimiy bwanabweinbises bisigeg. Igaw aveiyag bukuni-tougs waseg Tamag, yagag yey waseg,Tamag mo bisekeimiy youd towen.

17 “Gunakaleiwag towen: Kadilokabukusiwyoubus simsimiyas.

Ven watinow gimgilis sikameiliw18 “Magat ven watinow

gimgilis bikamliweimiy, kadilokabukunuways wanmugwana yeynikamliweigs. 19 Magat amisinapmawana asisinap tasiyas, mo bisi-wyoubumiy. Tage yakamiy amisinapkweitan. Bo nadaweimiy mo nukuli-sawes ven watinow asisinap, mapunaven watinow gimgilis ikamliweimiyyakamiy.

20 “Kadiloka bukunuwes agulivannadibakeimiy mamagina, ‘Natouwatnag bimug waseg natovek; nag.’Kukin bikamliweigs, mogo bikam-liweimiy. Kukin bivnases aygag,mogo bivnases agamiy. 21 Venwatinow gimgilis biyagageimiy,peinan agugwamag yakamiy, opeinan nag ikakins Towen nikayabeignam. 22 Magat basinales, o magatnag basekes aygag, mogo nag badokasisinap kalbaleb. Tage bo anekes,asekes aygag, igaw Yowbad mobikamtanis peinan asisinap kalbaleb,ta-mawan bikatimapus aygan; nag.23 Kukin kal bikamliweig, mamaginabikamliw-vak Tamag.

24 “Magat nag bikines guna-wotet tawtoun, nag badok asisinapkalbaleb. Tage gunawotet singay

tawtoun. Nag teitan nawotet tawtounmawana gunawotet tatoneig. Tagenikines gunawotet, mogo nikamliwe-mas soug Tamag. 25 Bo ikamliweigsvagan bikamat livaneig nises Bukitabkaleiwag waseg; nilivnek mamagina:‘Bo ikamliweigs mav; silawun nag.’

26-27 “Igaw bakayeb Teitan beiw bi-labeimiy. Kululuwan Towen ansi-nap mounid, bo beinoy Tamag wasegbiwekeimiy; livaneig mo bisekeimiy.O yakamiy gog livaneig bukusekesgamagbabawwasigeis, peinan sigweyyakamiy nitasesus nakabsilamaw gu-nawotet waseg ee... sigwey yakamiytut towen.

161-2 “Livan towen bo adibakeimiy

vagan awoum bukupiyaveigs; igawtasiyas bibwabwes mitapwaloul,sinagog waseg; o igaw kweitantut wanakoug gamag mwasaninbeiweimiy bukumtamats, o igawbiyagageimiy mo bidokes Yowbadbikalin nuwan tasiyas.

3 “Siwotet towen biwteles, peinannag bikakins Tamag, o nag bikakinsyey. 4 Bo adibakeimiy sinap towen;igaw youd towen bikamat mobukunuwes agulivan nadibakeimiy.

Yowbad Kululuwan nawotet tonen“Wanmugwana nag adibakeimiy

sinap towen, peinan igaw sigweyyakamiy nitasesus. 5 Tut gog towenbo banekTowennikayabeig nam, tagenag kal yakamiy ikatiganeig ilana,‘Ama-bukun?’ 6 Peinan nadibakeimiysinap towen, mo igeg amnamiy.

7-8 “Mounid gog adibakeimiy,bweina balisaweimiy. Kukin nagbalisaweimiy, nag bakayeb Teitanbilabeimiy; tage bo ban, mogo Towenbeiw, mo bikatimlakeimiy ven towengimgilis babaw yakamiy, vagan kidbukukwakins sinap kalbaleb, sinapbwein, o sinap kalbaleb mapun.

9 “Mtowen bikatiboug nuweskalisiy nag bisimounids waseg yey,mo bikakins asisinap kalbaleb.

Page 162: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 16:10 159 Yon 16:3310 “Bikatimlakeimiy agusinap

bwein peinan bo bamwen banekTamag, o igaw nag bukukineigs.

11 “E, bikatimlakeimiy sinapkalbaleb mapun, peinan Tamagbo imop ansinap kalbaleb towentanuwagan ven watinow.

12 “Sinap babaw nisesus, igawmo badibakeimiy, nagein gogninoumiy igaw moumouvit. 13 Igawbeim Yowbad Kululuwan Mounid,mo bimgwayeimiy sinap babawmounid waseg. Nanon tatonen nagbilivan, nag. Aveiyag biligen, mobilivan mawan; o bilivnek sinapwanakougwaw silmanin.

14 “Mtowen bikow agusinapmo bikatimlakeimiy, vagan beivagyakawanag tatoneig. 15 Tamagnavavag mamagina yey gunavavag,to nalivan, alana, ‘Mtowen bikowagusinap mo bikatimlakeimiy.’

Moumouvit beikous mo bukumwa-saws

16 “Igaw kakit mo balisaweimiy;tut kakit wankuyeim mo bukukineigsvayuwein.”

17 Navamul mwasanin sisiyas moillivans, ilansa, “Aveiyag anilivantowen, ‘Igaw kakit mo balisaweimiy,’o ‘Tut kakit wankuyeim mobukukineigs vayuwein,’ o ‘Bo banekTamag.’ ” 18 Ilansa, “Aveiyag wawunanilivan, ilana, ‘Igaw kakit’; tage nagtakakins silawun.”

19 Yeisuw gog ikakin aw-youdsivines bikatugwans waseg, to ilana,“Adok kuneves silawun agulivantowen, ‘Igaw kakit mo balisaweimiy’o ‘Tut kakit wankuyeim mobukukineigs vayuwein.’ 20 Mounidadibakeimiy, bigeg ninoumiy,bukuvalams; tage gamag babaw bobimwasaws. Mimouvit igaw mobukwatilawos mwasaw. 21 Mamaginavin, tutan bitup, namouvit ivag;tage bitapouy naman, mo beikousnamouvit, mo bimwasaw, peinankweivaw gamag bo ikamat.

22 “Yakamiy mawan, tut towenmimouvit nises; igaw gog mo

bawekeimiy, mo bukumwasawsbukusigagas. Ta-kal biyageg mimwa-saw towen; nag.

23 “Igaw yam towen waseg, nagbukunitougs waseg yey. Mounidadibakeimiy, igaw bukuntougisTamag, yagag yey waseg, Tamagmo bisekeimiy. 24 Tut kweibougnag kweitan youd kuntougis Tamag,yagag yey waseg; nag. Kadilokabukunitougs vagan bukukwawes, mobivakaein mimwasaw yakamiy.

Bo atawtoun ven watinow nakalei-wag waseg

25 “Gunakabebay waseg boadibakeimiy. Igaw kweitan tut beim,mo beikous kabebay; kamnat gog mobasekeimiy livanen Tamag. 26-27 Tuttowen bukuntougis Tamag yagag yeywaseg. Nag balivan, balana, ‘BanitougTamag waseg, pinamiy yakamiy’;nag. Tamag tonena nisiwyoubumiy,peinan nukusiwyoubugs yey, onukusimounids manoy nam Yowbadwaseg.

28 “Manoy nam Tamag waseg, namven watinow; igaw mo balisow ventowen watinow, bayum gog banekTamag.”

29-30 Navamul mo ilansa, “Tut gogtowen amlivan kamnat. Mukwabebaybo ikous. Kakakin-wan yakoum kuk-wakin youd babaw; nag kadilok teitanbikatiganeim; mapuna kasimounidmukunoy Yowbad waseg nukum.”

31 Iwage Yeisuw, ilana, “Tabtamounid bukukwakins, ne? 32 Igawkweitan tut beim, adok tut towen boisilamaw, bikatigayeimiy bukuneiswamiven tatineimiy, bukulisaweigs,agumwanet yey bases; tage amateiysoug Tamag bakases.

33 “Sinap towen bo asekeimiyvagan bukusimounids waseg yeymo beitaw nuwamiy. Ven watinowmimouvit bukulivatus, tage awoumbigeg ninoumiy, peinan bo atawtounven watinow sinapun waseg.”

17Yeisuw nakanitoug

Page 163: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 17:1 160 Yon 17:241 Yeisuw anilivan towen ikous, mo

itamnow matan, ikin libalab, ilana,“Tamag, tutag bo neim. Kusekeigyakawanag, mo bavag gamag babawbiyakawaneims yak.

2 “Bo nukutam agugwamag babawvagan bayamoves mo bisigagas; obo nukusekeig gunakaleiwag gamagbabaw wasigeis.

3 “Kalisiy bikakinsa yakoummounid Yowbad yakoum, o nukuk-wayabeig Mesay Yeisuw yey, mo nam,tasiyas kalisiy bikakins mawan mobeimovs bisigagas.

4-5 “Gunawotet towen nukusekeigbo ayakous, vagan ven watinowgimgilis mo biyakawaneims. Tut gogtowen kusekeig yakawanag tatoneigwalbalab wamatam. Mawan nitasesnakabsilamaw tut waseg; e, vayuweinkusekeig yakawanag towen.

6 “Ven watinow gimgilis tasiyasnukusekeig, bo akatimlakes amsi-nap yakoum. Amgwamag tasiyasnukusekeig agugwamag, o boikanawes aygam yakoum. 7 Nageingog bo ikakinsa gunavavag tasiyasnukusekeig meinoy nimeis wasegyakoum.

8 “Livan towen nukusekeig, boakatipel asekes tasiyas, mo itamswaseg. E, ikakins-wan manoy namwaseg yak, o isimounids nukwayabeignam.

9 “Nag banitoug ven watinowgimgilis pines; nag. Misinaka bani-toug pines tasiyas nukusekeig, peinanamgwamag tasiyas. 10 Agugwamagbabaw mamagina amgwamagyakoum; o amgwamag mamaginaagugwamag yey, o yakawanagpeinan.

11 “Tut towen balisow venwatinow,mo baw; tasiyas gog bisesus venwatinow. O Yowbad, kadiloka yagamwaseg bukuvnases gamag tasiyasnukusekeig. E, kuvnases tasiyasvagan beivag ninous katanok-wan,mawan nanoud yakid katanok-wan.

12 “Tutag watinow waseg, sigweytasiyas bo amtakavates gamag tasiyas

nukusekeig; yagam waseg nisesusbwein. Nag kal iyamkwaneig. Misi-naka towen Bukitab nilivnek peinanbo bigeg; e, mtowen anmwanetiyamkwaneig.

13 “Tut towen bo baw. Ven wati-nowwaseg nasekes livan towen vaganbimwasaws avakaein, yey gunamwa-saw avakaein waseg.

14 “Bo asekes amlivan, venwatinowgimgilis mo ikamliwes tasiyas, peinanidokes tobwag gamag tasiyas; o yeymawan, idokeigs tobwag gamag yey.

15 “Awoum bantougim bukutokesvagan bilisawes ven watinow; nag.Misinaka kumtakavates, mata beivagasisinap kalbaleb. 16Nag venwatinowgimgilis tasiyas; mawan yey, yey naggimgeilin ven watinow. 17 Kuvagesamgwamag bikamnat, amlivanmounid waseg.

18 “Peinan nukwayabeig namsilmanin ven watinow, mawan yeyakayabes tasiyas bineis silmanin venwatinow gimgilis. 19 Yey akatkileigvagan balabes tasiyas, vagan kidtasiyas bisesus bwein, asisinapmounid waseg.

20 “Antougim pines tasiyas, sisiyastasiyas babaw biliganes asilivan mobisimounids waseg yey.

21 “Tama, anitoug vagan tasiyasbabaw beivag ninous katanok-wan;mawan yak waseg yey, o yey wasegyak, nanoud katanok-wan; o siv-inag sidayas tasiyas beivag nanoudskatanok-wan; ven watinow gimgilismo bikakins nukwayabeig nam.

22 “Sinap kamnat nukusekeig, boakatipel asekes tasiyas, vagan beivagninous katanok, mawan yakid aditeiy.

23 “Yey sigwey tasiyas bakases,o yakoum soug yey; nakabiyokouswaseg katanoka bod yakids babaw;ven watinow gimgilis mo bikakinsnukwayabeig nam, o bikakins kuk-walpwakit wasigeis tasiyas, mawanawaseg yey.

24 “O Tama, sivinag tasiyas bi-wekeigs wadavanuys. Nakabsilamaw

Page 164: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 17:25 161 Yon 18:18tut waseg nukusiwyoubug gunakam-nat waseg. Sivinag tasiyas bikinesgunakamnat wadavanuys waseg.

25 “Ven watinow gimgilis na-ikakins yak, tadidumwal yak, tageyey akakina yak, o amgwamag tasiyasikakinsa nukwayabeig nam.

26 “Bo akatimlakes yagam o amsi-nap; igaw-vak mo bakatimlakes am-sinap tatoneim, vagan kid siwayoubtowen nukusiwyoubug mo binekestasiyas, o yey-vak basesuna wasigeistasiyas.”

18Iyousis Yeisuw(Matiw 26:47-56; Mak 14:43-50; Luk

22:47-53)1 Anilivan towen ikous, Yeisuw

mo inounas sen navamuls, iwloubus,ikanapels lay Kidlon, ikatulags, ineisbigulen oliv, isinis.

2 Yudas, towen tasilkodein Yeisuw,ikakina Yeisuw sen navamul inineisven towen. 3 Mapuna Yudasmo imgwayes takannaviys sisiyastanuwgwes lun situwaveks siplismansmwasanin, o Palisiy siplismansmwasanin; ikokews wodama, lampa,son naviy youdanen, inounas, ineisbag towen.

4 Yeisuw ikakin youd babaw igawbilivet, iwage ilana, “Kal kunineves?”

5 Ilansa, “Gum-Nasalet yaganYeisuw.”

Yeisuw ilana, “Yey.” Yudas gogsiney tasiyas nitomos, mtowentasilkodein Yeisuw.

6 E, iliganes Yeisuw anilivan, ilana,“Yey,” mo isineikiks, ikalkalouws,immasis wapwepway. 7 Ikous, ita-manaws, vayuwein Yeisuw mo ikati-ganes, ilana, “Kal kunineves?”

Ilansa, “Gum-Nasalet yaganYeisuw.”

8 Iwage Yeisuw, ilana, “Boadibakeimiy mtowen yey. Bukuy-ousigs yey, tabta bukutames tasiyasbineis wasiven; awoum kuyousistasiyas.” 9 Yeisuw anilivan mawanvagan bikamat livan towen Bukitabnilivnek mamagina:

“Gamag tasiyas nukusekeig nag teitaniyamkwaneig, nag.”

10 Saymon Pita mo ikow napu-lut tanmunum, iweiy tanuwgwes-lun sitovek natouwat teitan, yaganMalkos, ibob teigan wanakatay.

11Yeisuw idibek Pita, ilana, “Kusemmupulut wakaban. Kadiloka bamoumkwavig yayan Tamag nisekeig.”

Yeisuw iyatal tanuwgwes lun sitovekavakaein wamatan

(Matiw 26:57-58; Mak 14:53-54; Luk22:54)

12 Takannaviy babaw sisiy sitovek,sisiyas min-Yudiy siplismans, mo iy-ousis Yeisuw, iyawanis naman. 13 E,itokes Yeisuw inawes wanamug Anaswanbunatum, tamwey towen Kaya-pas yawan; bweilim towen Kayapastanuwgwes lun sitovek avakaein.

14 Mtowen Kayapas nidibakesmin-Yudiy sitakaleiwag mamagina,“Kadiloka tatanok gamag bikanigpeinads yakids, bod Yudiy yakids.”(Kukines Yon 11:50)

Pita ikayan Yeisuw(Matiw 26:69-70; Mak 14:66-68; Luk

22:55-57)15-16 Saymon Pita mo ikabwakuns

Yeisuw waseg, son navamul teitan;mtowen veiyon tanuwgwes lunsitovek, mapuna isiws wanbunatumsen gamag tasiyas nitokes Yeisuw.Tage Pita itamanaw iton wamatanbunatum. Mtowen veiyon tanuwg-wes lun sitovek avakaein mo inekvin manawen ikayamat wakoukwed,ilivans son, mo ikaliyow koukwedvagan Pita beisiw beim.

17 Vin manawen mo idibek Pita,ilana, “Adok yakoum Yeisuw nava-mul teitan, ne?” Pita ilana, “Nag.”18 Asiloulun; tasiyas tanuwgwes lunsitouwats sisiyas plismans mwasaninmo ivlakes kov, itamanaws ikam-munuws kov walasin. Pita sineytasiyas ikammunuws.

Tanuwgwes lun sitovek avakaeinikatigan Yeisuw

(Matiw 26:59-66; Mak 14:55-64; Luk22:66-71)

Page 165: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 18:19 162 Yon 18:3919 Tanuwgwes lun sitovek avakaein

mo ikatigan Yeisuw, ilana, “Kalisiymuvamul? O aw-sinap waseg nuku-mulis tasiyas?”

20 Yeisuw ilana, “Agusinap boalivan kamnat, gamag babawwasigeis, Yowbad wanbunatumo sinagog wasigeis. Sitapwaloulwaseg min-Yudiy babaw nikatilutegsagusinap nakatimlakay; nag kweitansinap akatimwalag o akawum; nag.21 Aveiyag wawun kwatiganeig yey?Kwatiganes tanageins agulivan,tasiyas-nan; ikakinsa agulivan.”

22 Yeisuw ilivan ikous, teitanplisman wadadan nitamanaw moiweiy Yeisuw, naman waseg, ilana,“Awoum kwatimop tanuwgwes lunsitovek anilivan mawan.”

23 Yeisuw ilana, “Magat agulivankalbaleb, kadiloka kwamtel aveiyagigeg. Kukin gog nag, aveiyag wawunnukuweig?”

24 Yeisuw igawa iyawanis naman,Anas mo ikayeb vagan kid biyatal wa-matan Kayapas, mtowen tanuwgweslun sitovek avakaein.

Vayuwein Pita mo ikayan Yeisuw(Matiw 26:71-75; Mak 14:69-72; Luk

22:58-62)25 Saymon Pita, igawa itamanaw

ikammunuw kov; gamag mwasaninmo idibakes, ilansa, “Adok yakoumnavamul teitan, ne?”

Pita ilana, “Nag.”26 Tanuwgwes lun sitovek na-

touwat nises, mtowen veiyon towenPita nibob teigan; ilana, “Adok boakineim wabag soum Yeisuw, ne?”

27 Vayuwein Pita ikayan, ilana,“Nag.” Mo igel kolkolek.

Iyateles Yeisuw wamatan Paylat(Matiw 27:1-2, 11-14; Mak 15:1-5; Luk

23:1-5)28 Iyateles Yeisuw wamatan

Kayapas ee... walalayis. Ikous,mo inawes gabman avakaein wan-bunatum bunavakaein. O peinanmin-Yudiy ikatkakils sitapwaloulwaseg, yam towen beikams Kaltuwonbulukwan lamiy, nag kadilok beisiws

gabman Lomwanbunatumwanuwan.29 Mapuna Paylat isap in watoulan,idibakes, ilana, “Aveiyag wawunbukuyateles taw towen?”

30 Ilansa, “Kukin nag takalbalebtowen, nag bakamey waseg yakoum.”

31 Paylat ilana, “Mikaleiwag nises.Kunawes taw towen, kukwaleiwagswaseg.”

Iweis min-Yudiy, ilansa, “Nag ivagmakaleiwag vagan bakaweiy gamag.”

32 Min-Yudiy asilivan towen wasegmo ikamat livan towen Yeisuwnilivnek, peinan ilivan, “Beiweigswaklos.”

33 Paylat mo iyum in wanbuna-tum, ilana, “Kukines Yeisuw beim.”Im to Yeisuw; Paylat mo ikatigan;ilana, “Tabta yakoum min-Yudiy sik-ing, yakoum; ne?”

34 Iw to Yeisuw, ilana, “Sivinambukukwakin, ne? O adok min-Yudiybo idibakeims livaneig towen.”

35 Paylat ikatimop anilivan, ilana,“Yey nag gum-Yudiy, yey. Ambodtasiyas tanuwgwes lun nimayeimswaseg yey. Aveiyag mukwalbaleb?”

36 Yeisuw ilana, “Ta-ivag gu-nakabkaleiwag ven watinow; nag.Magat gunakabkaleiwag ven wati-now, gungamag mo bikanaviys vaganmin-Yudiy nag biyousigs. Tage nag;gunakaleiwag kweitan-wan.”

37 Paylat ilana, “Tabta king teitanyakoum, ne?”

Yeisuw ilana, “Mawana nukulivan.Inag nikopweig wotet towen sil-manin. Mapuna bo nam ven watinowvagan bakatimlakay sinap mounid.Kalisiy asisinap mounid mo biliganesaygag.”

38 Paylat ilana, “Aveiyag sinapmounid?”

Min-Yudiy sivines beiweiys Yeisuw(Matiw 27:15-31; Mak 15:6-20; Luk

23:13-25)Paylat ilivan ikous, vayuwein mo

inek min-Yudiy, idibakes, ilana, “Nagaban ansinap kalbaleb waseg tawtowen. 39 Tage sagal towen Kaltuwonsinapun balik wadeil teitan baspuy

Page 166: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 18:40 163 Yon 19:21bein wamnat. Sagal towen, kavelbaspuy beiw? Takaleiwag yakamiy.Adok balik min-Yudiy miking baspuybeiw, ne?”

40 Iwaks avakaein, ilansa, “Tawtowen bises; tage Balabas beim.”Mtowen Balabas tavveinaw teitan.

191 Paylat mo ikaliwages natakan-

naviys, vatul waseg iwaways wawonYeisuw. 2-3 Iwaweiys Yeisuw ikous,tasiyas takannaviy mo isiwakus ana-pay vatul kulikoul waseg, mamaginadoudiw, isenas wakunun, ivaskomiskweim bwabwel waseg, ikululs wa-matan, ilansa, “Kalin nuwem min-Yudiy siking yakoum”; isibawes-wan;nimes waseg iwaweiys.

4 Vayuwein Paylat mo in watoulan,idibakes min-Yudiy, ilana, “Kukinesgamag towen namey wasigeisyakamiy; kadiloka kukwakins nagaban ansinap kalbaleb waseg.”

5 Yeisuw mo isap, anapay kulik-oul, anakweim bwabwel, Paylat moidibakes, ilana, “Kukines gimgilitountowen.”

6 Tanuwgwes lun situwavek sisiyassiplismans ikines Yeisuw, mo iwaks,ilansa, “Kwatimates waklos!”

Paylat ilana, “Yakamiy kutokes, ku-nawes, kuweiys; yey nag; nag abanansinap kalbaleb.”

7 Tasiyas Yudiy gimgilis mo ilansa,“Peinan taw towen anilivan, ilana,‘Yey Yowbad Natun yey,’ kadilokabikanig. Makaleiwag mawan.”

8 Paylat iligen asilivan towen, sin-gay ivag anpwayat.

9 Iyum in wanbunatum wanuwan,idibek Yeisuw, ilana, “Avanuymukunoy nukum?” Tage nagikatimop anilivan, isesuna ikikapay.

10 Paylat mo ilivan, ilana, “Bo kuk-wapway ne? Tabta kukwakin yeytakaleiwag. Bakaleiwag balikum, onag, bukukwanig waklos?”

11 Iw to Yeisuw, ilana, “Misi-naka Yowbad beitam aveiyagbukunuwakeig. Kukin gog nag, bonag. Bukuweig, sinap towen kalbaleb,

tage mtowen nimayeig waseg yak,ansinap towen singay kalbaleb.”

12 Paylat iligen Yeisuw anilivan ik-ous, mo iyokon vagan bilik; tage min-Yudiy iwkuwaks, ilansa, “Kukin buku-lik taw towen, Sisal mo bigeg nanon.Peinan taw towen anilivan, ilana, ‘Yeyking yey,’ mamagina isilponay Sisalnakaleiwag waseg.”

13 Paylat iligen asilivan, isinkabkaleiwag kabanen waseg, waventowen ag-Ibliw waseg idokes Gabat,peinan dakul babaw nisesus wav-takon ven, mo imey Yeisuw vaganbikaleiwag waseg. 14 Bo iyanay yamtowen bikatunags silmanin Kaltuwonsigeilin nubweig. Paylat mo idibakesmin-Yudiy, ilana, “Kukines miking.”

15 Tasiyas gog iwkuwaks, ilansa,“Kunawes taw towen, kwatimateswaklos.”

Iw to Paylat, ilana, “Tabta baweiymiking, ne?”

Iweis tanuwgwes lun, ilansa, “Mak-ing anmwanet Sisal.”

16 Wankuyeim Paylat mo itamYeisuw vagan binawes beiweiyswaklos.

Ikatikavates Yeisuw waklos(Matiw 27:32-44; Mak 15:21-32; Luk

23:26-43)17 Itokes Yeisuw, isekes anklos va-

gan bikow binow ven to yagan Busab-wes (Ag-Ibliw waseg idokes Golgot.)18 Ven towen waseg mo ikatikavatesYeisuw, ikayagweg waklos. Asteiyikatikavates ikayagwegs wasiklos, tei-tan palatan, teitan palatan, Yeisuwgog wanuwein.

19-20 Paylat ilel livanen, isenwakunuwatan klos, mamagina,“Gum-Nasalet Yeisuw, min-Yudiysiking.” Nileles gog ag-Ibliwwaseg, aga-Lom waseg, o aga-Giliswaseg; min-Yudiy singay babawivinis, peinan ven towen kadilakusYelusalem. 21 Min-Yudiy babaw moivnivins lelel towen: “Min-Yudiysiking,” mapuna tasiyas tanuwgweslun situwavek mo idibakes Paylat,ilansa, “Awoum kulel: Min-Yudiy

Page 167: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 19:22 164 Yon 19:39-40siking. Tage kadiloka kulel: Tawtowen anilivan, ilana, ‘Min-Yudiysiking yey.’ ” 22 Paylat ilana, “Nag; tonalel bo bisesuna, bisigeg.”

23-24 Tasiyas takannaviy ikatika-vates Yeisuw ikous, mo ikawesanakweim, ilagus kalguvas; katanokkatanok mo ikawes asikweim.Anakweim mwaynavakaein moiyousis, ilansa, “Awoum bitabwab-wes maynawen kweim, peinananiwniwoun katanok-wan; ta-ivagankatuvas. Bitalaves youd kweitan,makav bikalouw bein wapwepway,takines kal nakabivatus biton, towenmo bikow anakweim. Sona bikow.Awoum bitabob.”

E, ivages mawan vagan bikamatlelel towen Bukitab nilivnek mamag-ina.“Ilagus agukweim, ikokews asikweim;makava mo ilaves kweitan youd,idokes kal bikow agukweim tonen.”

Mapuna takannaviys ivagesmawan.

25 Yeisuw anklos walasin itowasinan Meliy, son inan kweitan,sisiy Kilopas nakwav yagan Meliy,sisiy vinen-Magdal yagan Meliy.26-27 Yeisuw ikines inan son navamulteitan nitatos, mtowen singayisiwayoub waseg, mo idibek inan,ilana, “Inag kukin natum towen.”Mo idibek navamul, ilana, “Kukininam.” Navamul iligen, tut towenwaseg mo itok ineis wanven, imlavaginan tonen.

Yeisuw ikanig(Matiw 27:45-56; Mak 15:33-41; Luk

23:44-49)28 Wankuyeim Yeisuw mo ikakin

nawotet bo ikous, ilana, “Agudak!Ta-mawan!” (Peinan Bukitab kwei-boug nilivnek mamagin.) 29Kwavitankwavig wayn yayan nises; yotoutikawes, isenas wakwavig, ibasis kalig-weg yagan yisop wamatan, iyaseles,isekes Yeisuw, imoum.

30 Wankuyeim, ilivan, ilana, “Boikous!” Itagud kayon, mo ikanig.

Ibes viligan Yeisuw

31 Yam towen iyouluks, ikatunagspeinan nubweig Sadad towenmamagina Sabat, sagal Kaltuwonwaseg; singay ikayuses mamaginasiSabat avakaein; mapuna min-Yudiy initougs waseg Paylat vagantakannaviys bikatupwes kikeis tasiyasikayagwegs wasiklos, mo beimats,bikawes bilavewas. Awoum takanigsbikayagwegs ven walasin nubweig toSabat waseg.

32-33 Mapuna takannaviy inekesteitan ikayagweg waklos, ikatupweskaken, ikanig; ikous, mo inekes teitanikatupwes kaken, ikanig; ikous moinekes Yeisuw, ikines nanawan bonikanig, to na-ikatupwes kaken, nag.34 Misinaka takannaviy teitan ikownakayal, ibes viligan, ilatay buyav sonyevagam.

35 Yey atamanaw towen akakin, ag-ulivan mounid peinan bo akin wa-matag; agulivan towen asekeimiyvagan kid bukusimounids yakamiy.36-37Kweiboug Bukitab nilivnekmam-agina:“Awoum bikatup tatuwan tonen.”Kweitan livan nises:“Bo bikines towen nibasis.”E, takannaviy ivkakes mawan vaganbikamat Bukitab livanen Yeisuw sil-manin.

Itakus Yeisuw(Matiw 27:57-61; Mak 15:42-47; Luk

23:50-56)38 Gum-Alimatiy teitan yagan

Yosep, kweiboug isimounid Yeisuwwaseg, tage nag ikamat, peinananpwayat min-Yudiy situwavekswasigeis. Towen Yosep nag sivinanYeisuw won tasiyas takannaviysbilaves mav, to initoug waseg Paylat,mo itamYeisuwwon, isek; Yosep ikowinow.

39-40 Nikodimos mo inek Yosep,kweiboug nikaypuls son Yeisuw, bougwaseg. Nikodimos imey kaybuy sin-gay avakaein vagan won Yeisuw nagbeipwas, mouvitan magina sinwavaskilos; mul son alow nisesus wanuwankaybuy towen. Kaybuy son itab-wes won Yeisuw, iyawanis kweim

Page 168: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 19:41 165 Yon 20:22-23pwapwakaw waseg, mawan asigu-lagul tasiyas min-Yudiy.

41 Walasin ven towen neiweiysYeisuw, bag kweitan nises, o bagwanuwan alawag kweivaw; kweibougnag teitan takanig isenas, nag.

42 Peinan kadiyakus siSabatavakaein, o peinan alawag towenkadiyakus nises, to inawes Yeisuw,itakus.

20Yeisuw ikit vayuwein(Matiw 28:1-10; Mak 16:1-8; Luk 24:1-

12)1 Wik kweivaw nakabsilamaw

waseg, walalayis, kakit mo beikousdadub, vinen Magdal, yagan Meliy, inwakalawag, iban dakul bo iyatpiniswawadon, in wadadan. 2Meliy isawl,inekes Pita son Yeisuw navamultowen singay isiwayoubwaseg, idibektasiyas, ilana, “DaGuyaws alawaganmakaw. Bo ikawes, inawes; nagkakakin, seik avanuy misekeyas.”

3 Pita iliganes anilivan, son Yeisuwnavamul tayuwein, mo isaps bineiswakalawag. 4-5 Isisawls ee... son ita-map, Pita ikuyeim.

Towen nitamap in wakalawagitapop, ikin alawag wanuwan, tibu-tobwa mav; tage nag isiw wanuwan.

6-7 Wankuyeim Saymon Pita inek,isiw in wanuwan, ikin tibutob pala-tan; ikin maynatan kweim niyawaniswakunun sinkatupum imasis palatan.8 Towen nimug nein wakalawag moisiw in, ikin, isimounid. 9 Peinan boitagouwawes Bukitab nilivnek Mesaybeikit kanig waseg. 10 Tasiyas inava-mul asteiy mo iyums ineis wasiven.

Nen-Magdal yaganMeliy ikinYeisuw(Mak 16:9-11)

11-13 Meliy gog itamanaw wadadanalawag, ivvalam. Igawa ivvalam,itapop ikin wanuwan, ikines min-libalab asteiy, asikweim pwapwakaw,isinis nakabmasis Yeisuw, teitanwakunun, teitan wakaken; ikatiganesMeliy, ilansa, “Aveiyag wawunkuvvalam?”

Ilana, “Peinan guntovek bo inawes;nag bakakin seik avanuy misekeyas.”14 Ilivan ikous, itouvin, ikin Yeisuwnitet; tage nag biwtus Yeisuw.

15Yeisuw ikatugan, ilana, “Vin yak-oum, aveiyag wawun kuvvalam? Kalkuninineiv?”

Wananon idoki towen tawteleinkid bag, ilana, “O tamwey, magat bokukow, kunow, kadiloka kudibakeigavanuy mukusekey, yey mo banbakow, bamey.”

16 Yeisuw ilana, “Meliy!”Itouvin, iwtus, ilana, “O, gun-

tovek!” (Ages tasiyas “Labonay”; aga-Muyuw gog “Guntovek.”)

17 Iw to Yeisuw ilana, “Awoumkwabikon wawoug; awoum. Peinannag anek Tamag; igaw wankuyeimmo bamwen banek. Nagein kunkudibakes budag agulivanmamagina:‘Yey bo bamwen banek Tamag,Timamiy, mtowen gunaYowbad,miYowbad, daYowbads babawyakids.’ ”

18 Vinen-Magdal manawen Meliymo inekes inavamul Yeisuw, ilana,“Bo akin datoveks”; mo ikamtel youdbabaw to nilivan.

Isap inavamul wasigeis(Matiw 28:16-20; Mak 16:14-18; Luk

24:36-49)19-20 Yam towen kwayav Sabat,

inavamul Yeisuw nisesus wasibuna-tum. Awkwedan bo ikatibog, peinaniwenes min-Yudiy situwavek.

Yeisuw mo isap, itoun wanuwein,ilana, “Beitay nuwamiy yakamiy!”;ikatimlakes naman, viligan.

Bo ibwein ninous tasiyas, peinanikines sitovek, bo imwasaws seikwan.

21 Vayuwein gog mo ilivan,ilana, “Beitay nuwamiy yakamiy.Tamag nikayabeig, mawan bobakayabeimiy.”

22-23 Ilivan ikous, ipwayik wawoustasiyas, mo ilana, “Yowbad Kulu-luwan biwekeimiy. Kalisiy asisi-nap kalbaleb bukulavewas, bo bisiwbisigeg. Magat bukulivans bisesuswasigeis, bo bisesus.”

Page 169: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 20:24 166 Yon 21:15Tomas nag isimounid

24 Yeisuw nisap nilivan mawanwasigeis inavamul tasiyas sinwatan;teitan gog Tomas nag ises wasigeis.Tomas yagan kweitan Papap.25 Wankuyeim Tomas inekes tasiyassinwatan, mo ilansa, “Bo nakakindatoveks.”

Tomas gog idok kid iyaweids, ilana,“Magat bakin naman pwapwatmulin,bakawgil didig waseg, o viligan bwab-wagan kayal bakawgil namag waseg,mo basimounid. Kukin gog nag, bonag.”

26-27 Yam kweinim kweitoun ikous,inavamul vayuwein ikatuyouns wasi-bunatum wanuwan nisesus; e, Tomassisiy nisesus. Yeisuw isap, koukwedkatibog kid, itoun wanuwein, ilana,“Beitay nuwamiy yakamiy.” Moidibek Tomas, ilana, “Kukin namag,viligag; namam kwabkwen, mo kusi-mounid; awoum kusesuna mav.”

28 Iwage Tomas ilana, “O guntovek,gunYowbad yak.”

29 Yeisuw ilana, “Tayyaweid yak-oum Tomas, kukineig mo kusimounidpeinan bo akit. Tasiyas gog nagikineigs, o singaya ge isimounidswaseg yey, bwanabwein tasiyas adokbimwasaws.”

Silawun buk towen30 Yeisuw nawotet tawtoun singay

babaw; navamul yakamey nakakin.Kweiyuy nalel nises wabuk towen;babaw nises. 31 Bo alel tasiyasvagan bukuvinis o bukuliganes,mo bukusimounids peinan YeisuwMesay, Yowbad natun tonen. Bukusi-mounids yagan waseg mwamovamiymo bukubanes.

21Yeisuw isapwasigeis navamul teinim

teiy1 (1,14) Yeisuw ikit kanig waseg,

sivay isap inavamul wasigeis; sivtou-nun mo isap mamagina:

Yevagam katiboul wanawoud ya-gan Tibeliyas. Yeisuw inekes navamulwadadan yevagam towen. 2 Tasiyas

katanok bod nisesus, Saymon Pita,Tomas (mtowen idudouws Papap),Nataniyel (mtowen naven Ken,wawnuwan Galiliy), sisiy Sebidiynitun, sisiy Yeisuw navamul asteiy.

3 Saymon Pita mo ilana, “Ban ag-ileloud.”

Tasiyas ilansa, “Simey yak bi-taneis.”

Inibwis siwag, ikalavis, igileloudsee... iyam. Ta-kweitan in ikwanes.Makaw-wan. 4 Walalayis Yeisuw itonwakawalaw; tage navamul nag iwtu-sis. 5 Yeisuw idibakes, ilana, “Tawaw!Tabta amiyin?”

Ilansa, “Nag. Makawan!”6 Yeisuw ilana, “Kweitan saw

kulaves wamikatay, mo bukukwanesin.”

Ilaves wot in, mo ikwanes asiyin;nag bikawes, peinan singay babaw.Ta-mawan bidagis in wanuwan wag.

7 Yeisuw navamul towen isiwayoubwaseg,mo idibek Pita, ilana, “Mtowendatoveks.” Saymon Pita sonamwadoyan iwwotet, ikakin mtowennatovek, mo isikam anakweim, inuwwayevagam, igay.

8 Yeisuw navamul tasiyas wawagikalavis ineis wanakaew, isilbiteiliswot peinan bo ikalawt in; nag bikadi-veiyov mo italags. 9 Ineis wanakaewikines kov son in bo ikamen, son bled.

10 Yeisuw idibakes, ilana, “In towennukukwanes, kumeyes mwasanin.”11 Saymon Pita mo itow in wawag,iyous wot, ibiteil in wanakaew, boikalawt in kavkaveks lakatutan sin-wanim mwanatoun. Tage nag ikay-boulis wot; bwein-wan.

12 Yeisuw idibakes, ilana, “Kumeis,kukwams.”

Nag kal bikatugan, bilana, “Kavelyak?” Aspwayat bikatiganes. Ikakinsgog sitovek towen.

13 Yeisuw im, ikow bled, ivgenisekes; in-vak mo isekes mawan;ikams. 14 (-)

Kumtakavates aleig sip15 Ikams ikous, Yeisuw mo idibek

Saymon Pita, ilana, “Yon natun yak.

Page 170: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yon 21:16 167 Yon 21:25Tasiyas isiwyoubugs. Tabta yakoumsingay bukusiwyoubug, ne?”

Pita ilana, “Mounid; guntovek yak,kukwakin asiwyoubum.”

Yeisuw ilana, “Kumtakavates aleiglamiy.”

16 Sivyuwein Yeisuw idibek Say-mon, ilana, “Yon natun yak, tabtabukusiwyoubug, ne?”

Pita ilana, “Mounid; guntovek yak,kukwakin asiwyoubum.”

Yeisuw ilana, “Kumtakavates aleigsip.”

17-18 Sivtounun Yeisuw idibek Say-mon, ilana, “Yon natun yak, tabtabukusiwyoubug, ne?”

Pita mo igeg nanon, peinan Yeisuwnilivan sivtounun, ilana, “Tabtakusiwyoubug?”; to ilana, “O guyaw,youd babaw kukwakin; kukwakinaasiwyoubum.”

Yeisuw ilana, “Kumtakavatesaleig sip. Mounid adibakeim, igawwagwadim nukusikam amkweim,nukuninoun ampalawen sivinam.Igawbukutovek namambukudimwes,soum teitan biyawen amuwat,bivakabanim binaweim palatan nagivag sivinam.”

19 Yeisuw anilivan towen vaganbikamtel amawan Pita bikanig,yakawanan Yowbad silmanin. Ikous,mo ilana, “Kwabkunig.”

Yeisuw navamul towen singay isi-wayoub waseg

20 Pita itouvin ikin Yeisuw navamulteitan ikabwakun waseg, mtowensingay isiwayoub waseg, o kamkwamwaseg nisineikim kadiyakus wav-takon Yeisuw nikatimwalag, ilana,“Tamwey, kal towen bisilkodeim?”21 Pita ikin navamul towen, idibekYeisuw, ilana, “Taw towen, aveiyagbilouvat?”

22 Yeisuw ilana, “Kukin batam va-gan mtowen bisesuna ee... mo bayumbam, awoum bigeg nanoum. Misi-naka kwabkunig.”

23 Yeisuw nagamag iliganes livantowen, idokes kid taw towen nagbikanig; tage Yeisuw na-ilivan,

“Mtowen nag bikanig”; nag. Misinakailana, “Kukin batam vagan mtowenbisesuna ee... mo bayum bam.”

24 Yeisuw navamul mtowennikatimlakeids youd tasiyas, nilelnein wabuk; takakins-wan anilivanbo mounid.

25 Wotet babaw Yeisuw niwtel.Kukin teitan bilel nawotet babawbein wabuk, adok ven watinow mobikalawt buk maynsiyas, tage igawabilelel.

Page 171: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 1:1-2 168 Wotet 1:14-16

WOTETYowbad Kululuwan Bwanabwein

1-2 Kalin nuwag Tiyopil yakoum.Kweitan livan kweiboug nalel neiw.Let towen wanuwan nalel livanenYeisuw. Yeisuw isilamaw nawotetbabaw o nageiguy, iwwotet ee...tutan iyakous nakatimlakay nagamagwasigeis, mo imwen in walbalab.Peinan bo nikatigikes nagamagtasiyas silmanin anilivan bikokews;ikatimlakes waseg Kululuwan Yow-bad, ikous, mo imwen in walbalab.

3 Peinan kweiboug mwasanin niya-gages Yeisuw, imat, ikit vayuwein;sona mwamovan mo inekes nagamagtasiyas; ikines nawotet tawtouna sin-gay; e, tasiyas isimounids bo imov,peinan siney inounas sinawavas yamwaseg, ikkines Yeisuw, o sinapunYowbad inakaleiwag Yeisuw bo ika-timlakes.

4 Misumkwey siney nagam-ags nikatuyouns nisesus, Yeisuwidibakes, ilana, “Awoum kunounas;tage kukwayamats Yelusalem waseg;Tamag mo bikayeb teitan gamagbiwekeimiy vagan kid bilabeimiy;kweiboug nikatigik mawan, o yeynadibakeimiy mawan.

5 “Peinan kweiboug Yon nibaptay-ses gamags, soup waseg; tage igawtut nag biveiyov, Yowbad mo bibap-tayseimiy yakamiy, waseg kululuwantatonen.”

Yeisuw imwen in walbalab6 Katuyouns tasiyas mo ikati-

ganes Yeisuw, ilansa, “Tamwey,tabta bukuvag vayuwein bitawtoundakaleiwags, yakids min-Yisleil,mawana kweiboug? Tut towenbukuvag mawan? o nag? igaw?”

7 Yeisuw ikatimop asilivan, ilana,“Tamag nawotet towen. Nagkadilokeimiy bukukwakins avei-tut o avei-yam Yisleil vayuweinmo bitawtoun; peinan takaleiwaganmwanet Tamag.

8 “Tage yakamiy miwotet kweitan.Igaw Kululuwan Towen Bwanabweinbiwekeimiy, bikimtuweimiy vaganbukusekes livaneig min-Yelusalemwasigeis, o min-Yudiy asibabaw-wan,omin-Samaliywasigeis, o vena babawwadaban pwepway.”

9 Igawa illivan mawan o ikkines;Yowbad mo ikow, inow, ilakanig-o lovkweitan wanuwan.

10-11 E, iyeys, ikakins walbalab,Yeisuw nilakanig yay; nuwanaw moitamanaws wadides tawaw asteiy,asikweim pwapwakaw. Tasiyas moilivans, ilansa, “Min-Galiliy yakamiy,aveiyag wawun kutomos kukwakinswalbalab? Towen Yeisuw mwananilisaweimiy nein walbalab, igawmawan, mo beiyum bimekeimiy.Mawana nein, e, beiyum beimmawan-wan, ankakin katanok-wan.”

Atimapun Yudas12 Ikous, ilisawes koy towen, ya-

gan Oliv, iyums ineis Yelusalem. Kedtowen nag biveiyov, kadiyakus-wan,kadiloka gamag binoun yam Tap-waloul waseg.

13 Iyums, mo isiws wasibunatum tonisikeyas, mo imnavaws kasiyuweinwaseg, tasiyas Pita, Yon, Yemes,Andiluw; tasiyas Pilip son Tomas;tasiyas Batolomiw son Matiw;Alpiyownatun towenYemes; talliwontowen yagan Saymon; o Yemes natuntowen Yudas.

14-16 Asibabaw tasiyas, ninous kidkatanok-wan vagan bininitougs Yow-bad waseg. Sisiyas vinay mwasanin,sisiy Yeisuw inan Meliy, siney Yeisuwbudan. Babiweis mamagin lakututansinawey. Misiyamun towen, kweitanyam waseg, Pita mo itamanawwanuwein gamag siyas babaw, ilana,“Budag yakamiy, kweiboug YowbadKululuwan ikatipel ansinap isekDeibid, mo ikatigik nawotet Yudas,towen talabein siyas niyousis Yeisuw;o Deibid anilivan towen nein Bukitabwaseg. O kadilok youd siyas bikamatsmawan Deibid anilivan kweiboug.

Page 172: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 1:17 169 Wotet 2:1417 “O towen Yudas sods nitasesus,

o datoveks nisek inawotet, mawanayakids.

18-19 “O towen gog isilakodYeisuw waseg, mo ikow maysannawotet towen, igimwel pwepwaykweitan. Wankuyeim mo ikalouwkantukov wapwepway towen, nuwanikatuw, sinewun isap in wamnat.O min-Yelusalem babaw ikakins,mapun idokes pwepway ‘Akeldamak.’(Kativin bein aga-Muyuw ‘Buyavpwapwayein’).

20 “O livanen Yudas nises Bukitab,kweitan Sam waseg, mawana,‘Kadiloka naven bikalipet; awoum tei-

tan gamag bisik.’E, kweitan livan nises,‘Kweitan gamag bikow nawotet.’ ”

21-22 Pitamo ilivan, ilana, “Kadilokataneves atimapun Yudas, kavel tutbabaw sods nitasesus; nitakines Yonigaw kweiboug nibaptayses gamags,o nitakines daGuyaws Yeisuw, yambabaw ininoun ee... tutan ilivetmo imwen in walbalab. O sodstowen bitakokews livanen Yeisuwnakabeikit waseg; e, bitanevesmtowen atimapun Yudas.”

23 E, iliganes Pita anilivan, isenastawaw asteiy; teitan Yosep, yaganpinatoun, kweitan yagan Basabas,kweitan yagan Yusitos; tayuwein ise-nas yagan Matiyas.

24-25 Ikous, mo ikululs Yowbadwamatan, initougs, ilansa, “O Guyaw,kukwakina gamag babaw amasinap,kwatimlakem mukwaleiwag wasigeistasiyas asteiy, kal atimapun Yudasbikow nawotet, takawein amlivan;peinan Yudas bo ipiyev nawotettowen, inoun in inaven kweitan.”

26 Wankuyeim mo ileles yigestasiyas asteiy, akweiy youd waseg,mo ilaves makaw; ikalouws, o yaganMatiyas isin wanakaew, mapunMatiyas isiw inekes tasiyas takaweinslivanen Yeisuw; tasiyas sinawatantatanok.

2Kululuwan Towen Bwanabwein isap

1 Pentikos anayam waseg, Yeisuwnagamag asibabaw-wan, katanokabunatum waseg nisesus.

2 But meinoy neim walbalab, sin-gay nuwanaw inekes; idokes yagitow avakaein; bo iyavkavek bunatumtowen nisinis wanuwan.

3 Wamtes gog mamagina mayenkov, ililivis in palatan palatan, moitonas wasigeis gamag katanokkatanok.

4 Yowbad Kululuwan Towen Bwan-abwein bo inekes, asibabaw-wan, moigeiguys, asilivan kweitan kaeig kwei-tan kaeig, peinan asisinap bo isekesKululuwan Yowbad.

5 Misumkwey towen vena babawgimgilis nimeis sagal towen silmanin,nisesus Yelusalem, tawaw bwanab-weins, gimgilis vena babaw wadabanpwepway.

6 Butun towen iliganes; ikatuyounsnimeis, bo iyow nuwes peinan asi-babaw iliganes ages tatineis.

7-11 Singay isom ninous, ilansa,“Adok tasiyas asibabaw-wan min-Galiliy ne? Amawan asilivannitaliganes teitan gamag aygantonen, teitan gamag aygan tonen;tage yakids aygads babaw, peinandavanuys babaw, Palit, Mediy, Elam,Mesopotemiy, Yudiy, Kapadokiy,Ponit, Esiy, Piligiy, Pampiliy,Yidipt; o wawnuwan Aplik venmwasanin, Saylin walasin; o mina-Lom, mwasanin min-Yudiy nikoulupsineis Lom sisiy mina-Lom tasiyasnikawes min-Yudiy datapwalouls; omin-Kilit, o min-Alebiy; yakids babawtaliganes livanen Yowbad nawotettawtoun, o babaw yakids taliganesaygads tatoneids waseg.”

12 Bo isom ninous peinan nagikakins silawun. Sisiyas ikatiganes,ilansa, “Aw-sinap towen?”

13 Tage mwasanin isibawes, ilansa,“Bo ikabalaweins, peinan waynneimoums adok.”

Pentikos anayam Pita igeiguy14 Siney Yeisuw nagamag, tasiyas

sinawatan tatanok, Pitamo itamanawigeiguy, idibakes gamag babaw,

Page 173: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 2:15 170 Wotet 2:33ilana, “Sigwey min-Yudiy yakamiy,o Yelusalem gimgilis yakamiybabaw, kuliganes agulivan, mobakatimlakeimiy sinap kweitan.

15 “Peinan kulivans, ‘Bo imoumswayn, ikabalaweins,’ nag; nagbakakabalawein, peinan igaw gaboug.Tasiyas bikabalaweins, wayn kwayavwaseg beimoums mo bikabalaweins;tage yakamey bwein.

16-17 “Youd towen nukukinespeinan palopit Yowel kweiboug-onikatigik, ilana,‘Yowbad anilivan mawana: Igaw

nakabiyokous tut ven wati-now,

kululuwag bo basekes ven babawgimgilis, nitimiyas, tawaw ovinays, mapuna bigeiguys ag-ulivan waseg.

Tabwabwat wasigeis yakamiy bikineskweivaw youd, mamaginaasmikon; ninous wasegbikakins; o tammwayas,asmikon waseg bikamikons.

18 O yam towen waseg kululuwag bobasekes gungamag, tawaws ovinays, mo bigeiguys.

19 Aniyag bo basen wanakaewwalbalab, o ven watinow.Aniyag buyav waseg o kov sonmusewun waseg.

20 Kalas biladadub, o tibukon bilab-wabwel mawana buyav.

Ikous, mo bikamat GuyawYowbad na-wotet tawtoun, inayam towenwaseg.

21 Guyaw towen bo bikatinabwesgamag tasiyas kalisiy bidawesyagan.’

22 “Sigwey min-Yisleil yakamiy,kuliganes agulivan towen. Yowbadbo ikatimlakeids gum-Nasalet towen,yagan Yeisuw, naman mulin waseg,nawotet tawtoun, peinan Yowbadnisek natawtoun tonen silmaninwotet towen; o sods nitasesus,nawotet tawtoun nivvag, o babawyakamiy kukwakins.

23 “O kweiboug Yowbad ikakin-wan towen nawotet babaw bo biwtel

ven watinow waseg; o Yowbad kwei-boug nikaleiwag silmanin takalbalebsbiyousis towen Yeisuw, bikatkavateswaklos, mo bikatimates. O yakamiymiwotet mawan.

24 “Tage Yowbad bo iyamov Yeisuw,kanig mouvitan bo ilisow. Nagkadilok kanig bitawtoun Yeisuwwaseg, nag.

25-28 “Livanen mtowen kweibougDeibid bo ilivan Yeisuw anilivan ma-magina,‘Tut babawnakikineim yak gunguyaw

yak wamatag.Guntawtoun bisigeg, peinan yakoum

wagunkatay nukuses.Mapun, wadoug waseg allivan,

peinan gunmwasaw avakaein.Igaw woug waseg nases ven watinow,

bo banmiseim gunguyaw yak-oum bukwatinabweig.

Peinan kwayuseig, awoum kululuwagbisesuna waTum.

Awoum woug beipwas; awoum.Bo nukwatimlakeig ked towen

kabmwamov kidenen.Wamatam bo bukuvag gunmwasaw

bivakaein.’29 “Sigwey yakamiy, adok balivan

livanen datoveks towen Deibid; livankamnat balivan. Towen Deibid boikanig, itakus wakalawagan waseg; e,alawag towen, igaw tut towen wada-vanuys nises.

30 “O peinan Deibid palopit, boikakin sinapun Yowbad; o Yowbad boitabudabod, idibek Deibid, ilana,‘Mounid wabuyavim igaw mo bisap

tabum yakoum,towen bo biguyaw, bikow kid muk-

waleiwag.’31 “O kweiboug, peinan Deibid

ikakin mtowen Kelis kanig bo bilisow,bitamanaw vayuwein, livanen bo ili-van mamagina:‘Awoum bisesuna waTum. Awoum

won beipwas; awoum.’32 “Yowbad gog nivag mtowen

Yeisuw mo itamanaw vayuwein; oyakamey bo nakakin.

33 “O tut towen, mtowen Yeisuw,Taman nisek nakaleiwag avakaein, o

Page 174: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 2:34-35 171 Wotet 3:7-8nises Taman wanakatay. O peinanTaman anilivan, bo bisek KululuwanTowen Bwanabwein, nagein gog boisek, katipel mo nisekem yakamey;nawotet towen kukines o kuliganes.

34-35 “Deibid ta-imwen in walbalab;Yeisuw gog imwen in walbalab. Liva-nen Yeisuw nilivan mawana,‘Yowbad bo idibek gunguyaw, ilana:

Kusin wagunkatay.Tage tasiyas nikamliweims igaw mo

bavag beibus, bimlavags ma-magina mukwabtatet.’

36 “Kuliganes beibwein, o kadilokamin-Yisleil babaw yakamiy bukuk-wakins kamnat waseg, Yowbad boikatigik guyaw teitan takatinabweidsyakids, towen yagan Kelis, mtowenYeisuw nukuweiys waklos.”

37 Gamag tasiyas iliganes, bo igegninous, ibwayouys avakaein, ikatug-wanswaseg Pita siney Yeisuw nagam-ags, ilansa, “Tawaw, bo igak! Amawanbakavkek?”

38 Pita ikatimop asilivan, idibakes,ilana, “Kulavewas amisinap kalbaleb,mo bakabaptayseimiy tatanoktatanok yakamiy, Yeisuw Kelis yaganwaseg; mo biwid mikalbaleb, binum-lev, nasiwayoub mo bisekeimiy,Kululuwan Towen Bwanabwein.

39 “Peinan Yowbad bo ilivnekmounid bisiwyoubuds yakids sidayasnitidayas, o bisiwyoubus vena babawgimgilis, kalisiy daGuyaws Yowbadbidawes. E, Kululuwan bo isekeidssidayas tasiyas.”

40 Anilivan mawan mo igeiguyavakaein, idibakes, “Kadilokakulavewas simiyas, peinan takakonstasiyas.”

41 Gamag mwasanin iliganes anili-van; yam towen mo ibaptayses, moiyakelesiys tasiyas, babiweis mamag-ina kweitoun tawsan gamag.

42 Tasiyas bo itoukums. Yeisuwnagamags asilivan iliganes, o sisiyastasiyas nisesus, ininitougs Yowbadwaseg; o bled ikikivis, mawan asisi-nap.

Tayakelesiys asisinap

43 Gamag babaw bo igoulus Yow-bad; peinan ikines Yeisuw nagamagsiwotet singaya tawtoun.

44 O tasiyas tanageins livanenYeisuw, sisiyas nisesus; o sivavagmamagina babaw gamag sivavag; nagkweitan ikayuses, nag.

45 O sipwepway o siwliyougiyamiyises, mayses ivganes tasimavswasigeis.

46-47 Yam babaw ikatuyounstasiyas-wan, ineis Yowbad wanbuna-tum. Tage tatineis wasibunatum,bunatan bunatan, ikikivis bled;sisiyas ikamkwams, ikalin nuwes,bo imwasaws; ikavvasis Yowbad; ogamag babaw ikalin nuwes tasiyas. Oyam babaw Guyaw Yowbad ikatinab-wes gamag mwasanin; ikatimweisisnagamag bo ibabaw.

3Takagayal ivages mo ibwein

1 Kweitan yam, kalas bo itageg, tu-tan nitoug Yowbadwanbunatum, Pitason Yon mo ineis, nitoug silmanin.

2-3 Teitan taw igaw kweiboug inannikop yay igayal, bo ivakaein tageangayal isigeg-wan; o yam katanokkatanok issin Yowbad nabunatumwawkwedan, koukwed towen yaganKamnabwein; e, tut babaw issintowen, ininitoug money wasigeisgamag tasiyas nisowsiws wanuwan.O siney bikokews taw towen biwayes,Koukwed Kamnabwein waseg bisin,yam babaw mo bininitoug; o tawtowen ikines Pita son Yon kakitabo beisiws wakoukwed, mo initougmoney wasigeis.

4 Pita son Yon ikikines taw towen;Pita mo ilivan, ilana, “Kukinemyakamey.”

5 Taw towen mo igintoves tasiyasasteiy; idoki bisiwyoubus kid.

6 Nag gog, Pita ilana, “Ta-ivagmoney waseg yey. Kweitan youdnises waseg yey, bo basekeim. Gum-Nasalet yagan Yeisuw Kelis, mtowenyagan waseg adibakeim kunoun.”

7-8 Pita iyous naman wanakatay,mo itamnow. Nuwanaw idamoms

Page 175: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 3:9-10 172 Wotet 3:26kaken, o inatub meivek-wanidamoms; kaspepel, itamanaw, moinoun; o siney tasiyas asteiy mo isiwsYowbad wanbunatum, inoun palatanpalatan, ipilapel, singay iyakawnYowbad waseg.

9-10 Gamag babaw bo ikines tawtowen ininoun, o iliganes anayakawnYowbad waseg; iwtusis tantougeinmoney towen kweiboug nises Yowbadnabunatum watoulan, KoukwedKamnabwein waseg. Meiveka tasiyasbo isom ninous, mapuna ikalinnuwes, peinan ikines takagayal towenbo ibwein.

Pita igeiguy11 Taw towen siney Pita, Yon nis-

esus. Bo isom ninous gamag babaw,isisawls, imimeis kwanow kweitan ya-gan Solomon nakwanow.

12Pita ikin, ikatimop asilivan, ilana,“Min-Yisleil yakamiy, aveiyag wawunisom ninoumiy, o wawun kukine-mas yakamey. Ta-ivag matawtouno amasinap tatinem vagan bakavagbeibwein takagayal towen, nag.

13 “Towen Yowbad nawotet,mtowen Ebelam naYowbad, o AysaknaYowbad, o Yekob naYowbad, otamumwey babaw siYowbad; mtowennivag natun Yeisuw mo iguyaw. E,yakamiy nukupiyaves taw towen,nukusilkodes wamatan Paylat; oPaylat gog sivinan bikaluweg towenYeisuw bilik bisap.

14 “O yakamiy gog nukupiyaves tawtowen bwanabwein, tadidumwal, onukwavtagis yagan tawayin gamag,vagan Paylat bikaluweg taw towenbilik bisap.

15 “Nukuweiys abmwamov tanuwa-gan towen, o Yowbad gog bo ivag ikitkanig waseg, bo kakin yakamey.

16 “Waseg natawtoun mtowenyagan Yeisuw, taw towen bo ibwein.O kweiboug nukukines angayal tawtowen, o nagein-vak kukines boidamoms kaken, peinan bo isimounidwaseg Yeisuw. E, isimounid wasegYeisuw, mo isek natawtoun wamita-miy babaw yakamiy.

17 “Sigwey, nagein akakinnukuwte-les mawan peinan tatagouwawsyakamiy, o mituwaveks-vak mawan.

18 “O Yowbad gog ikakin gamagmwasanin biyagages naKelis, o kwei-boug ikatimlakes napalopit mawan;e, mo ilivans mawan tababaw palopittasiyas; o mawan asilivan kweiboug,mawana tut towen bo ikamat.

19-20 “Kadiloka kuvages ninoumiybikanavin, kulavewas amisinapkalbaleb, vagan Yowbad biwid,binumlev. DaGuyaws mo bivagbeibwein amnamiy. Peinan boikaleiwag Yeisuw Kelis nawotetvagan bilabeimiy. Magat bikanavinninoumiy, Yowbad mo bikayebmtowen biwekeimiy.

21 “Tut towen Kelis bo neinwalbalab, kadiloka bisesuna ee...igaw anatut bikatilow youd babawmo beiyum beim, mawan pwamug-onilivnek Yowbad wasigeis napalopitstatonen.

22-23 “Moses gog anilivan mawana,‘Igaw palopit teitan daGuyaws

Yowbad mo bisek nawotet,mtowen budamiy teitan,palopit mawana yey;

kadiloka kuliganes anilivan babawwasigeis yakamiy.

Kavel tapiyavein anilivan palopittowen, bo bagidem taw towen,bilisaweimiy, binoun.’

24 “E palopit babaw kweibougnilivnakes youd towen, asilivankatanok-wan, tage tut towen bo nika-mat. Wanmugwana Samwel anilivanmawan, mo tasiyas wankuyeimasilivan bo mawan.

25 “O yakids tut towen mamagintasiyas palopit tibsiyas yakids o Yow-bad nakaleiwag tamumwey wasigeisbo ikaluweg silmanin yakids; anilivanEbelam waseg, ilana,‘Igaw ven babaw gimgilis wadaban

pwepway mo bimwasawstabum waseg.’

26 “Wanamug Yowbad bo isekeimiynatouwat pinamiy yakamiy,nikayeb mtowen niwekeimiy, vagan

Page 176: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 4:1-2 173 Wotet 4:19-20bukulavewas amisinap kalbaleb,mo bukumwasaws; wanmugwanayakamiy min-Yudiy, tage vena babawwankuyeim mo bimwasaws.”

4Bo iyateles Pita son Yon

1-2 Igaw Pita son Yon illivans gamagwasigeis, mo isaps tanuwgwes lunsituwavek, sisiy tulal avakaein, towentamtakavatein Yowbad nabunatum,sisiyas tasiyas Sadusiy; bo igeg ninoustasiyas, peinan ikatimlakes gamags,ilansa, “Kanig waseg gamag beikitsvayuwein, peinan Yeisuw nikanig, moitamanaw vayuwein.”

3 Mapuna iyousis tasiyas tawawasteiy, isenas wadeil, bikayamatsyamtan yam kid waseg mo biyateles,peinan bo ikwayav.

4 Tage babaw gamag niliganes asili-van, bo isimounids waseg; tawawsiyas isimounids bo ibabaws, mamag-ina kweinim tawsan.

5 Iyam-nen Yelusalem wasegmo ikatuyouns tanuwgwes lunsituwavek, o tamumwey, o takatim-lakeins kaleiwag.

6 Misumkwey towen tanuwgweslun sitovek avakaein yagan Anas,nimeis siney Kayapas, Yon, Alekisan,sisiy angamag mtowen tanuwgweslun sitovek.

7 Imeyes Pita son Yon itomoswanuwein gamag babaw, mo ikati-ganes, ilansa, “Aw-kaleiwag waseg,kal yagan waseg kuwteles sinaptowen?”

8-10 Kululwan Towen Bwanabweinson Pita nisesus, mapun iwon,ilana, “O matuwavek, o tamumweyyakamiy; magat nagein bukwati-ganemas livanen takagayal towenamawan anvavag neibwein, kadilokabukukwakins, babawa yakamiy, omin-Yisleil babaws, bo ibwein waseggum-Nasalet, Yeisuw Kelis; yakamiynukuweiys waklos, ikanig, tageYowbad ivag mo itamanaw vayuwein.E, natawtoun mtowen Yeisuw waseg,

takagayal itamanaw wamatads boibwein.

11 “Livanen mtowen waBukitabnises mamagina:‘Wululay towen tawteleins bunatum

nipiyaves,tage bo imlavag anmwamwan buna-

tum.’12 “Mtowen anmwanet Yeisuw

bikatinabweids; nag kwayuweinkadilok; nag kwayuwein yagan niseslibalab waskawan; misinak yagantowen Yeisuw waseg bitabanesdamwamovs, yakids gimgilis venwatinow.”

13 Ikines Pita son Yon bo iwons,asilivan tawtoun, o ikakinsa tasiyasnag iskuls avakaein, mamagin vengimgilis tasiyas, bo isom ninous; moinuwes tasiyas asteiy sisiy Yeisuwkweiboug nisesus.

14 O peinan takagayal towenmwana ibwein, sisiy itamanaws, ta-mawan bikatimop asilivan.

15-16 Mapuna ikayabes bineisbikayamats watoulan bunatum;tasiyasa takaleiwags mo illivanssisiyas, ilansa, “Amawan bitavkakesgamag tasiyas? Peinan siwotettawtoun singay, o min-Yelusalembabaw ikakins. Admwasins. Ta-mawan!

17 “Adok bo bitakanes, vagan nagbivgavaws livanen Yeisuw. Nageingog gamag mwasanin bo iliganesasilivan. Bo deis. Kukin bikatpe-les livan towen gamag wasigeis, adokbitakatimapus asisinap vagan bikakinmites. Idakaleiwags mawan!”

18 Ilivans mawan, ikous, mo idawesPita son Yon bimeis. Imeis; taw-toun asilivan waseg mo idibakes,ilansa, “Awoum kullivans Yeisuw ya-gan waseg; awoum kugeiguys o kuli-vans; singay bwaboum.”

19-20 Pita son Yon ikatimapus asili-van, ilansa, “Tab kadilok wamatanYowbad bakaligen amilivan yakamiy?O Yowbad anilivan tonen? Kukwalei-wags yakamiy. O youd siyas nakakino nakaligen, ta-mawan bakayakousamalivan sinap towen waseg.”

Page 177: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 4:21-22 174 Wotet 5:321-22Vayuwein ikanes avakaein, mo

ikayabes bineis kid wasibunatum. Ta-ibanes asisinap kalbaleb aveiyag bika-timapus, nag. Bo iwenes gamagbabaw, peinan gamag babaw nikineswotet towen, mapuna iyakawns Yow-bad waseg. Peinan taw towen mwanaibwein bo itovek, anbweilim bo iyak-ous sinawavas; o wotet towen taw-toun, mamagina mulin naman Yow-bad.

Tayakelisiys initougs Yowbad waseg23 Iyokous, mo iyums inekes

tawlisiyas, mo ikamteles livan, tasiyastanuwgwes lun o tamumwey asilivan.

24 Iliganes ikous, mo ikanavin ni-nous silmanin nitoug Yowbad waseg,ilansa, “Matovek yakoum, peinannukuvag libalab, o pwepway, o yol, oyouda babaw wapwepway o wayol.

25-26 “Gamag siyas sivines bisilb-wades muwotet, mawan nilivanmutouwat towen, yakamey tibumDeibid. Peinan kweiboug Kululuwamwaseg, mo ikakin sinap towen, ilana,‘Aveiyag wawun iwons ven babaw

gimgilis,o min-Yisleil ininuways sinap mav?King babaw wadaban pwepway ita-

manaws,sisiyas guyawaw ikatuyouns imeis,bikawpwanaws kid wasigeis Yowbad

son naKelis.’27-28 “Mounid, ven towen waseg,

bo ipiyaves mutouwat towen bwan-abwein; ikawpwanaws waseg towenYeisuw, mtowen nukusek inawotet,nukwayus peinan towen Mesay. Opeinan mukwaleiwag nukulivnakesmawan, mogo iyagages Yeisuw,tasiyas Elod, o Ponitiy Paylat, o min-Yisleil, sisiyas venmwasanin gimgilis,bo iyagages Yeisuw.

29 “O Guyaw, tut towen bokukwakin asilivan kalbaleb, sivineskid biyagagemas yakamey; kulabemmutouwat yakamey vagan bakawonbeibwein, mo bakalivan amlivan.

30 “O Guyaw kuyasel namam vaganbukulabem, takatouns kuvages beib-weins, namam mulin kuvvag, wotet

tawtoun waseg, wayagan mutouwatbwanabwein towen Yeisuw.”

31 Initougs ikous, sibunatum moigogewn, mamagina bo beinik; Yow-bad Kululuwan inekes tasiyasa babaw,mapun iwonsa singay, illivans Yow-bad anilivan.

Nag ikayuses sivavag32 Peinan Kululuwan Yowbad nises

wasigeis tasiyas, ninous katanok-wan, o sivavag katanok-wan. Nagteitan gamag bikayus navavag;peinan youd tasiyas gamaga babawsivavag katanok-wan.

33-35 O sitawtoun waseg, takaweinsanilivan mo igeiguys livanen Yeisuw,ilansa, “Maguyaw towen nikanig, boikit vayuwein.” Babaw tasiyas singayisiwayoubs. Nag teitan kal tasimavnises, nag; peinan ven tanuwgwesiyamiyises sipwepway o sibunatum;mayses mo ikawes imeyes, isekesYeisuw nagamag; tasiyas mo ivagensgamag wasigeis, bo isekes mawanagamag babaw sivines.

36-37 Teitan taw Yosep, kweivawyagan Banabas, Yeisuw inagamagsnidokes. Wawun yagan towen,“Talabein gamags.” Gum-Saypilosmtowen, anakum Livay, napwepwaywanven bo iyamiyis; maysan ikowimey, isen wamtes Yeisuw nagamag,tasiyas takaweins anilivan, sinawatanteiy; bo isekes tasiyas maysannapwepway.

5Ananiyas son Sapayil

1-2 Teitan taw son nakwaviyamiyises sipwepway, maysanmoney mwasanin ikawes isenaswamtes tasiyas takaweins livanenYeisuw, ilansa, “Maysan tamkwalantowen-an.” Iyaweids gog; tawtowen Ananiyas iyaweid, namoneymwasanin ikayus, o nakwav Sapayilikakina iyyaweid.

3 Iw to Pita, ilana, “Ananiyas,aveiyag wawun Seitan isiwwananoum yak, vagan kid YowbadKululuwan bukwatidev? Peinan

Page 178: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 5:4 175 Wotet 5:27-28kwayus mumoney mwasanin,maysan pwepway.

4 “Kweiboug pwepway towentanuwagan yak; wankuyeimnukuyamiyis, maysan moneynukukow tanuwagan yak. Aveiyagwawun amsinap nukuvag mawan?Nag kuyawadem yakamey; tage bokuyaweid Yowbad waseg.”

5Ananiyas iligen, ikalouwwapwep-way, bo imat. Gamag tasiyas iliganes,mo ivag aspwayat avakaein.

6 Tabwabwat mo itamanaws itab-wes won towen takanig, ikawes in-awes, itakus.

7-8 Taw towen nakwav nag ikakinneimat. Veit kweitoun ikous mo isap,Pita ikatugwan waseg, ilana, “Tabtamipwepway maysan mawan towen?”Ilana, “E, mawan.”

9 Pita ilivan, “Aveiyag wawun ni-noumiy amiteiy bo bukuyakwanes kidYowbad Kululuwan? Kukin! Tadib-wanins mumwan bo nimeis, wakouk-wednisesus, bo bikaweimsbinaweimsyakoum!”

10 Nuwanaw mo ikalouw wamatanPita, imat. Tabwabwats mo isapsikines nikanig manawen, ikawes, in-awes, idibwanis namwan wadadan.

11 Tayakelesiys babaw ivag asp-wayat, o taliganeins livan towen moivag aspwayat meivek-wan.

12 Takaweins livanen Yeisuwsiwotet singay tawtoun, gamagwasigeis; gamag nikines mo ikakinsYowbad nawotet tatonen. Yambabawasisinap ikatuyouns imimeis Solomonwankwanow.

13 Gamag siyas watoulan nagimekes, peinan aspwayat; tage babawgamag bo iyakawns wasigeis.

14-15 Gamag mwasanin mo isi-mounids Guyaw Yeisuw waseg,vinay, tawaw; bo ikatimweisis gamagsingaya babaw. Takatouns imeyes,isenas ked wadadan, ampalawen Pitameinoy; e, isenas wakabes o wasag,sivines kululuwan Pita bilumwes kidtasiyas takatouns, mo beibweins.

16 Ven babaw gimgilis Yelusalemwalasin katuyouns imimeis, taka-touns imeyes sisiyas tasiyas bwagawnibugawus; ivages mo ibweins.

Mwasanin ikamliwes Yeisuw naga-mag

17-18 Butun wotet towen moiliganes tanuwgwes lun sitovekavakaein, siney inabod tasiyasSadusiy, singay igeg ninous, ikamli-wes tasiyas takaweins livanen Yeisuw,mapuna iyousis, inawes wadeil.

19-20 Boug waseg Yowbadnatakayob im ikaliyow awkwedandeil, itokes, inawes wamnat, ilana,“Kuneis, kutamanaws Yowbadwanbunatum, kudibakes gamaglivanen mimwamov towen Yeisuwnisekeimiy.”

21 Iliganes anelos towen anilivan;walalayis mo ineis Yowbad nabuna-tum, livan mo ikatimlakes gamag.Tanuwgwes lun sitovek avakaeinsiney angamagmo idawes min-Yisleilastakaleiwags o tammwayas bimeis,mo idibakes inagamags mwasanin,ilansa, “Kuneis, tasiwuns deil tasiyaskutokes, kumeyes.”

22-23 Ineis, bitokes kid wadeil,iwekesmakawan. Iyums, imeis ilansa,“Nakan nakakin deil buntuman boikatabagus keikay-wan, o takay-mateins deil nitatos wakoukwed;nakasiw wanuwan, ta-kweitan gamagnises, makawan.”

24 Tulal avakaein sen tanuwgweslun situwavek iliganes asilivan, boisunasun ninous; ikubukub nuwes,peinan na-bikakins aveiyag mo bika-mat.

25 Teitan gamag mo isap, ilana,“Gamag siyas nukusenas wadeil boitamanawsYowbadwanbunatum, illi-vans ikatimlakays gamag.”

26 Tulal sen nagamag mo ineis,itokes gamag tasiyas imeyes. Bo iv-nases. Nag ikanes, peinan iwenesgamag babaw. Mata bigeg ninous,peinan idokes kid beiweiys dakulwaseg.

27-28 Imeyes gamag tasiyas, mo ito-mos wanuwein tasiyas takaleiwags.

Page 179: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 5:29 176 Wotet 6:2Tanuwgwes lun sitovek avakaeinmo ikatiganes, ilana, “Livan kamnatwaseg nakadibakeimiy, kalana,‘Awoum kugeiguys yagan towen

waseg;’tage min-Yelusalem babaw bo ili-ganes butun towen; o adok sivinamiygamag kid bilansa,‘Peinan tanuwgwes lun sikaleiwag bo

iweiys Yeisuw.’Awoum gamag bilivans mawan.”

29 Pita siney takaweins livanenYeisuw mo ilivans, “Magat mikalei-wag kweitan, o Yowbad nakaleiwagkweitan, kadiloka bakaligen Yowbadnakaleiwag.

30-31 “DaYowbads towentamumwey siYowbad bo isekYeisuw vayuwein namwamov,peinan yakamiy nukwatimates,nukwatiptukwes wakamweilok; tageYowbad bo isek naguyaw, mamaginatakatinabwein gamags, aban nisekwanakatay Yowbad; o nawotet sil-manin min-Yisleil yakids, bikanavinnanouds, mo biwid adsinaps kalbaleb,bilev.

32 “O yakamey kakakin livan towenmounid, mapuna kallivan mawan; oYowbad Kululuwan Bwanabwein boisekem taliganein anilivan yakamey,o Kululuwan Towen ikatimlakeidssinap towen mounid.”

33-34 Tasiyas iliganes, bo ikapasalnuwes, sivines bikatimates; tagetakaleiwag teitan yagan Gamaliyelitamanaw vagan biliwon. MtowenPalisiy, takatimlakein Yowbadnakaleiwag;mapunababawgamag iv-nases tamwey towen. Ilana, “Kadiloktasiyas takaweins livanen Yeisuwbineis watoulan, tut kadiyakusbisesus, baliwon, beikous mo beisiwsbimeis.”

35 E, tasiyas ineis watoulan,Gamaliyel mo iliwon, ilana, “Sigweymin-Yisleil yakamiy, kadiloka kuvna-seimiy, aveiyag bukunuwakes gamagtasiyas.

36 “Kunuwes kweiboug teitangamag yagan Tudas itamanaw, idokguyaw avakaein tonen; gamag babaw

mo inekes, mamagin lakatuvastawaw; wankuyeim mwasanin iweiystaw towen, o taliganeins anilivan boigayays; butun taw towen bo ikous.

37 “Wankuyeim gum-Galiliy teitanyagan Yudas, anatut yagads gabmannileles wabuk, mo itamanaw, ikati-davis gamag mwasanin, ikatkunis;wankuyeim mo ikanig taw towen, otaliganeins anilivan bo igayays, boikous.

38-40 “O tut towen adibakeimiy,bweina bisesus gamag tasiyas.Awoum kuyagages. Magat gamagsikaleiwag towen, o gamag siwotet,kakita biyakous; tage kukin Yowbadnawotet towen, ta-mawan bukusilb-wades; mata ge bukuvatays wasegYowbad.” Tasiyas iliganes aygantowen; idawes Yeisuw nagamag,imeis, iwaways, mo idibakes, ilansa,“Awoum kwatimlakays yagan Yeisuwwaseg;” mo ikayabes, ineis.

41 Ilisawes takaleiwags tasiyas,nag ivag asimwasin, imwasaws-wan, ilansa, “Adok Yowbad sivinanyakids, inakaleiwag vagan abadsbigeg, Yeisuw yagan peinan.”

42Yamkatanok katanokmo ikatim-lakes gamag, Yowbad wanbunatum, obunatum babawwasigeis; isekes livantowen bwanabwein, livanen Mesay,mtowen yagan Yeisuw.

6Tamtakavateins kan siwotet

1 Misumkwey towen sivamulikatimweisis singay babaw, musinistakagaGilis, musinis takagIbliws;e, tasiyas takagaGilis ivtokes livansiyas takagIbliws, ilansa, “Yamkatanok katanok ivganes kaeis isekesnakubukwabs wasigeis, o yakameynakubukwab siyas nag ivag mananankaeis.”

2 Yeisuw nagamag tasiyassinawatan teiy mo idawes sivamulbabaw bimeis, mo ilansa, “Mawotetbakalivan Yowbad anilivan; nagkadilok bakasem wotet towen vaganbakavgen kan.

Page 180: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 6:3 177 Wotet 7:6-73 “Kadiloka kukines tawaw toub-

weins mwasanin yakamiy; gamagtasiyas asisinap tawtoun; o YowbadKululuwan wasigeis tasiyas; kadilokkusenas teinim teiy vagan bakasekessiwotet towen.

4 “Yakamey bakaysiyous imawotetsilmanin Yowbad, bakanitoug waseg,o anilivan bakasekes gamags.”

5 Gamag babaw itams, ilansa,“Bwein”, mo isenas tawaw teinimteiy; teitan Sitiben, KululuwanYowbad nises waseg towen, o bweinisimounid Yowbad waseg; teitanPilip, teitan Pilokol, teitan Nikanol,teitan Timon, teitan Pamenas, teitanNikolaw, mtowen gum-Antiyok boimlavag gum-Yudiy, peinan ikowtapwaloul-nen Yudiy.

6 Tasiyas bo itamanaws wamtestakaweins livanen Yeisuw; initougsYowbad waseg, ikous, mo isenasnimes wawous tasiyas, silmaninbikawes siwotet vagan bimtakavatayskan.

7 Singay babaw gamag mo iliganeslivanen Yowbad, navamul bo ika-timweisis singay babaw, waseg ventowen Yelusalem. Tanuwgwes lunmwasanin bo iliganes livan towen,moisimounids waseg Yeisuw.

Bo iyousis Sitiben8 Yowbad nasiwayoub avakaein

isek Sitiben, iwotet tawtoun, mam-agin Yowbad naman mulin ivag; ogamag babaw ikines.

9-10 Gamag mwasanin mo ita-manaws ikamnimans waseg Sitiben;mwasanin min-Yudiy sitapwaloulyagan Libetin, sisiyas min-Saylinmwasanin, o min-Aleksanidel, o min-Silisiy, o min-Esiy, tasiyas mo ikamni-mans waseg Sitiben; tage nag kadilokbitakayways, peinan kululuwan oansinap singaya tawtoun.

11 Mapun isilkodes; idibakesmwasanin, ilansa, “Igaw yatal wasegkuyaweidsa, kulansa, ‘Nakaligenanilivan kalbaleb taw towen, ilivanmav, Moses livanen, o Yowbadlivanen.’ ”

12 E, mo ivtokes livan Sitibenwasigeis gamag babaw; o tamumwey,o takatimlakeins kaleiwag niliganes;gamag babaw mo itamanaws, iyousisSitiben, inawes vagan biyateleswamtes astakaleiwags min-Yudiytatineis.

13-14 Mo idawes tasiyas tayyaweidsbimeis. Imeis, ilansa, “Gamagtowen, tut babaw ivtokay livansilmanin Yowbad nabunatum towen,o silmanin Moses nakaleiwag, onakaligen anilivan, ilana, ‘Gum-Nasalet towen Yeisuw bo bigulekbunatum towen; o sinap kweibougMoses nisekeids, Yeisuw bo bikatlow.’Anilivan mawan.”

15 Takaleiwags isinis, iggintovesmagin taw towen Sitiben, ankakinkweitan, magin mawana gum-libalabanelos.

7Anilivan Sitiben

1 Tanuwgwes lun sitovek avakaeinmo ikatigan Sitiben, ilana, “Tabtaasilivan mounid? Amawan amlivanyak?”

2 Sitiben ikatimop livan towen,ilana: “Talawog yakamiy otamumwey yakamiy, kuliganesagulivan. Guyaw avakaein Yowbadbo inek datoveks Ebelam, pwamug-o waMesopotemiy, wankuyeim moikoulup in Elan.

3 “E, igaw Ebelam nisesMesopotemiy, Yowbad inek, idibek,ilana, ‘Kadiloka muven o talawomkulisow, kun ven kweitan bakatim-lakeim.’

4 “Mapuna ilisow Kaldiy, ikoulup,in Elan. Taman son nisesus; e tamanikanig ven towen Elan. Wankuyeimmo im isik pwepway towenKenan, tuttowen idavanuys.

5 “O Yowbad ta-isek nakiyay towen;igaw. Ta-isek napwepway wavtanok,nag; Yowbad idibek Ebelam, ilana,‘Igaw basekeimiy simwey tibum mip-wepway;’ tage nag ivag natun, nag.

6-7 “Yowbad mo idibek Ebelam,ilana, ‘Tibum bisikes kweitan ven,

Page 181: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 7:8 178 Wotet 7:30

wunovek, o misikena gimgilis bisekessiwotet avakaein biwotets, o bweilimlakatuvas abes bigeg. Igawmo bamopsikalbaleb misikena gimgilis tasiyas,igaw tibummobisaps bimeis biwotetsgunawotet ven towen wanuwan.’

8 “O peinan Ebelam itam kaleiwagtowen waseg, Yowbad mo iseknakabivatus; Ebelam ibwabwestawaw momwes. Wankuyeim nakwavmo ikop natun Aysak, ikayamatyam kweinim kweitoun, mo ibobmomwan; wankuyeim Aysak natunYekob mawan, o Yekob nitun tawawsinawatan teiy, tasiyas datuwavekspwamug-o.

9-10 “Datuwaveks tasiyas ikamliwesbudasYosep, isekes gamagmwasanin,ikawes Yosep, inawes Yidipt; tageYowbad son nisesus, ikatinob Yosepyoud babaw kalbaleb nilouvat venYidiptwaseg; e, isek ansinap avakaeinwamatan min-Yidipt siking towenPelow, mapun ikalin nuwan Yosepwaseg, isek nawotet tamtakavateinnabunatum, o tamtakavatein ventowen Yidipt, meivek-wan.

11 “Wankuyeim nag ivag kweisYidipt waseg, o Kenan waseg; tut sin-gay kalbaleb ilivatus. Kan bo iyak-ousis datuwaveks wasigeis.

12 “Wankuyeim Yekob iligen kannises Yidipt, mo ikayabes nitun; e,tibdayas yakids tasiyas; ikayabes ineisYidipt, kan silmanin.

13 “Sivyuwein ikayabes, ineisYidipt, Yosep mo ikamat wasigeistuwan. Ikamtel waseg Pelow, ilana,‘Talawog min-Kenan tasiyas.’

14 “Yosep mo idawes taman Yekobsen taliven bimeis Yidipt; gamag siyasbabiweis sinawanim sinawey teinim.

15 “Yekob inoun in Yidipt, ventowen waseg nikanig; e, tibdayastasiyas nikankanigs.

16 “Wous ititabwes guyawawsiyas, mo ikokews, innawes, ise-nas watakunumwan ven Sekamwaseg; kweiboug Ebelam igimweltakunumwan towen, maysan silibnisek Emol nitun, ven Sekam waseg.

17 “Kweiboug Yowbad nilivnekEbelam waseg, ilana, ‘Bakatinabwestibum ven towen waseg.’ Kadilakusabo bilouvats tutan bikatinabwes,min-Yisleil mo ibabawsa singay. Ventowen Yidipt bo ikalawt min-Yisleil.

18-19 “Misumkwey towen mo isapKing kweivaw; mtowen nag ikakinYosep, isilkodes tamumwey, ikalei-wag vagan bilavewas nitsiyas ap-waw; sivinan gamag tasiyas bimta-mats beikous.

20 “Tut towen waseg natan vin moikopnatun apwaw tamnabwein yaganMoses, isowum tibukon kweitoun,namwan wanbunatum.

21 “Wankuyeim mo isemoswamnat; Pelow natun kudavin moikow, ituy gwad towen, mo imlavagnatun tatonen.

22 “Towen Moses ivakaein, iskul,itakayes min-Yidipt asisinap babawikous, bo itawtoun anilivan waseg, onawotet-vak tawtoun.

23 “Anbweilim sinawavaswaseg,moinuway taliven, in kid bilakwanes tal-iven tasiyas min-Yisleil, idoki bo bil-abes.

24 “In ikin gum-Yidipt iyageg gum-Yisleil teitan, imop nakalbaleb, iweiygum-Yidipt, imat.

25 “Idoki taliven bikakins Yowbadnisek nawotet vagan bikatinabwestasiyas; tage nag ikakins.

26 “Yamtan yam mo ikines min-Yisleil asteiy ikawpwanaws, idokibivag beimwas kid, ilana, ‘Tawaw,yakamiy bod katanok-wan, min-Yisleil yakamiy. Aveiyag wawunkuygeg soum?’

27-28 “Towen niyageg son, moiyabin Moses, ilana, ‘Kal nisekeimmuguyaw o mukwaleiwag wasigeisyakamey? Adok bukuweig mawanatowen nov gum-Yidipt nukuweiy,ne?’

29 “Iligen anilivan towen, ivag an-pwayat Moses, mo isawl, ikoulup, inisik ven yagan Midiyan, ivays sonnakwav, ikopwes nitun tawaw asteiy.

30 “Isesun ee... bweilim sinawavasikous, ininoun wanawoud, koy Sinay

Page 182: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 7:31-32 179 Wotet 7:49-50waseg. Ta-ivag ven, makawan. E,Moses mo ikin gum-libalab son in-akov nigidaged amweilok yageiveinwaseg.

31-32 “Moses ikin, isunasun nanon,isineikim vagan kid bikinbunik, moiligen aygan Yowbad, ilana, ‘Yeytamumwey siYowbad yey; yey Ebe-lam naYowbad yey; yey Aysak naYow-bad yey; yey Yekob naYowbad yey.’Moses iligen mo itat won, anpwayatbikin Guyaw Towen.

33-34 “Yowbad idibek ilana, ‘Kw-ablev musandol, kusew, peinan ventowen waseg nases. Awoum sonamusandol bukumey. Bo akin min-Yidipt iyagages gungamag, bo aligenildeilids, bo abus vagan kid bakatin-abwes; e, tut towen kum bakayabeimkid bukun Yidipt, wotet towen sil-manin.’

35 “Mtowen Moses, min-Yisleilkweiboug nipiyaves, nilansa, ‘Kalnisekeim muguyaw o mukwaleiwagtowen?’ O Yowbad gog, gum-libalabwaseg, bo isek nakaleiwag o nawotetvagan kid bikatinabwes Yowbadnagamag. Gum-libalab towen Mosesnikin amweilok waseg.

36 “Moses mo imgwayes gamagtasiyas, peinan nawotet tawtoun,Yidipt waseg, o Yol Bwabwel waseg, osinawavas bweilim wanawoud waseg,nawotet tawtoun, mamagina Yowbadnaman mulin.

37 “Mtowen Moses nidibakes min-Yisleil, ilana, ‘Igaw teitan wasigeisyakamiy, Yowbad mo bisek nawotetmo bimlavag palopit, mtowenmawana yey.’

38 “Towen Moses siney min-Yisleilbabaw ininounas wanawoud, o gum-libalab nilivan son Moses koy Sinaywaseg, ikatipel ansinap mo isekestibdayas, tammwayas tasiyas, omwamov livanen bo isekeids.

39-40 “Tage tammwayas tasiyasnag sivines biliganes Moses anilivan;ipiyaves, waninous kid sivinesbeiyums bineis Yidipt. Mapunaidibakes Elon, ilansa, ‘Kubun day-owbads vagan bimgwayeids, peinan

mtowen Moses nitokeids nitalisawesYidipt, nag kakakin amawan nein.’

41 “E, tut towen bo ibunis youd ma-gin mawan bulumakaw natun, o ilunso itapwalouls waseg kokotom towen,o imwasaws waseg youd towen nibu-nis wanimes.

42-43 “Yowbad mo ilisawes tasiyas,vagan tasiyas bikululs kid wamatanwutun babaw, mawana palopit anili-van wanuwan Bukitab mamagina:‘Adok bweilim lakatuvas wanawoud

nukuweiys lun bulukwan,min-Yisleil yakamiy, vaganbukuluns waseg yey?

Tage nukuyousis yowbad kweitan,yagan Molok, nukuwlulesnabunatum, nukukokews;

o nukukululs wamatan Lepannawutun, o nukutapwaloulsmikalelel waseg.

Mapuna bakaweimiy banaweimiypalata-dadan ven Babilon.’

44 “Tamumwey tasiyas ikokewsYowbad nabunatum wanawoud,peinan Yowbad nikatimlek Mosesankakin bunatum towen, ilana,‘Kuwlul gunbunatum ankakinmawan.’

45 “Wankuyeim Yosuw imgwayestibdayas, tamumwey tasiyas; sonabunatum towen nikokews, mo iy-ousis min-Kenan sipwepway, peinanYowbad ikawmanayes gamag tasiyas,mo isawls wamtes tibdayas. Buna-tum bunawen ises ee... mo isilamawnakaleiwag Deibid.

46 “Yowbad isiwayoub wasegmtowen Deibid, o Deibid sivinanbiwlul Yowbad nabunatum silmaninsitapwaloul Yekob tibun tasiyas.

47 “Togo Deibid nag iwlul nabuna-tum; natun gog Solomon iwlul Yow-bad nabunatum towen.

48 “Tage libalab naYowbad towennag imasis wanuwan bunatum venwatinow waseg, nag. Palopit teitanYowbad anilivan nilel mamagina:49-50 ‘Yey abag libalab o kakeig nakab-

vawot wapwepway.Amata-bunatumbukuwlules yey gun-

bunatum?

Page 183: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 7:51 180 Wotet 8:9-11O amata-bunatum bukuwlules vagan

bayeiwas wanuwan?Adok nag kadilokeimiy, peinan wana-

mag bo abun youd tasiyas.’ ”51 Sitibenmo ilivan, ilana, “Singaya

takakon yakamiy, Yowbad ta-ivag nakabivatus waninoumiy owatigamiy, nag; tut babaw kuy-blebes Yowbad Kululuwan; mawanatamumwey, mawana yakamiy.

52 “Ta-kweitan palopit tammwayasikatibomes, nag; babawa iyagages.O ikatimates palopit tasiyas, opalopit asilivan mawana, ‘Igaw beimTadidumwal, mtowen Kelis.’ E,Tadidumwal towen nukusilkodes-vak, nukuweiys.

53 “Min-libalab nisekeimiy Yowbadnakaleiwag; tage nukupiyavesnakaleiwag towen; mawanatamumwey, mawana yakamiy.”

Iweiys Sitiben54 Iliganes anilivan towen, singay

ikapasal nuwes, ikakilis kumtus, sin-gay ikamliwes.

55 Tage Yowbad Kululuwan Bwan-abwein son Sitiben nisesus, Sitibenikin walbalab, ikin mititeilin Yow-bad, ikin Yeisuw nitamanaw Yowbadwanakatay.

56 Sitiben mo ilana, “Towen-o boakin ikaliyow libalab, o Gimgilitountowen Yeisuw itamanaw Yowbadwanakatay.”

57 Tasiyas gog bo iwaks avakaein,nag sivines biliganes livan towen, boikibwades tiges; ituts bineis biyousiskid Sitiben.

58 Iyousis Sitiben, mo itokes in-awes watoulan ven, mo iweiys, dakulwaseg. O tasiyas niyyaweids yataltowen waseg inisis asikweim isenaswadadan toubwat teitan yagan Soul,vagan kid bimtakavet asikweim, moikawes dakul, iweiys Sitiben.

59 Igawa iwaways, Sitiben mo iwak,idow naGuyaw yagan, ilana, “GuyawYeisuw, kululuwag kukow.”

60 Mo ibasen kitatun, iwakavakaein, ilana, “O Guyaw awoumkumop asisinap towen kalbaleb;” mo

ikanig. Toubwat towen Soul ikikin,idok wotet towen bwein.

8Soul iyagages tayakelesiys

1 Misumkwey towen gamagmwasanin bo isilamaws kid biyagagestayakelesiys Yelusalem waseg; e, boiyagagesa singay. Mapuna bo igayaysineis Yudiy o Samaliy, o vena babawwasigeis. Misinaka takaweins livanenYeisuw nisesus Yelusalem, tasiyassinawatan teiy.

2 Mwasanin gamag bwanabweinsbo idibwanis takanig towen Sitiben,ivalams avakaein silmanin.

3 Tage Soul bo iyagages tayake-lesiys, inineves tayakelesiys buna-tum katanok katanok wasigeis, iy-ousis tawaw o vinay, itokes, inaweswadeil.

Livanen Yeisuw ikawes isekes min-Samaliy

4O tayakelesiys tasiyas nigayays boinawes livanen Yeisuw vena babawwasigeis.

5 Pilip in min-Samaliy wasivenkweitan wunovek waseg, isekes liva-nen Mesay Kelis.

6 O min-Samaliy inganegs anili-van, ikines nawotet tawtoun, ninouskatanok-wan vagan biliganes anili-van.

7 Pilip nawotet tawtoun; otasiyas takayyeiluws ivag, mo iwaksavakaein, yeiluw mo ilisawes gamagtasiyas; o taguyagweys o takagayalsivag, mo ibweins.

8 Mapuna misikena gimgilis boimwasaws avakaein.

9-11 Tamgameg yagan Saymonnises ven towen; min-Samaliynikines nawotet, bo isom ninous.Mtowen Saymon bo ilivan, ilana,“Yey tatawtoun yey.” Bo iliganesanilivan, tasiyas guyawaw, o sisiyastoul, gamaga babaw, mo ilansa,“Adok natawtouna tonen, mamaginaYowbad natawtoun.” E, nagwadiveninganegs tamgameg towen, namegnikines bo isom ninous.

Page 184: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 8:12 181 Wotet 8:3512 Tage gamag babaw mo isi-

mounids Pilip anilivan waseg,Yowbad nakaleiwag livanen sonYeisuw yagan livanen, ibaptaysestawaw o vinay.

13 Towen Saymon mo isimounid,ibaptays; ibaptays ikous, isesus sonPilip, ikikin nawotet tawtoun o na-man mulin, bo isom nanon.

14 Takaweins livanen Yeisuw igawnisesus Yelusalem, iliganes min-Samaliy bo itams Yowbad anilivanwaseg, mapuna ikayabes Pita son Yonbikines.

15-16Pita son Yon isaps, mo initougssilmanin Yowbad Kululuwan TowenBwanabwein binekes kid gamagtasiyas; peinan kweiboug nag inekes,deisa nibaptayses yagan GuyawYeisuw waseg.

17 Initougs ikous, mo isenas nimeswawous gamag tasiyas, Yowbad Kulu-luwan mo inekes.

18-19 Towen Saymon ikin takaweinslivanen Yeisuw siwotet mawan, nise-nas nimes gamag wawous, Kulu-luwan Yowbad mo inekes; towenSaymon mo isekes money, ilana,“Money towen kukow, maysan sinaptowen. Sivinag sinap towen, namagkid basen gamag wawous vagan Kul-uluwan Yowbad binekes.”

20-23 Pita mo ikawtun taw towen,ilana, “Soum-wan mumoney kovwaseg bigabum wadiginasim, peinankudok kid bukugimwel Yowbadnasiwayoub. Yakoum tobwaggamag. Nag kweitan muwotet niseswasigeis yakamey. Yak nanoumbo ikaydodog wamatan Yowbad.Kadiloka kulavew amsinap towenkalbaleb; kunitoug Yowbad waseg.Adok mo biwid amsinap, peinanakakin-wan amkameiliw son amsinapkalbaleb bo ikalawt nanoum waseg.”

24 Saymon ikatimop anilivan, ilana,“Kunitougs Yowbad waseg vagan kidkalbaleb towen nag bimekeig yey.”

25 Pita son Yon asilivan kamnatwaseg mo idibakes gamags livanensiGuyaw Yeisuw, mo iyums ineisYelusalem; o igawa waked inounas,

livan towen bwanabwein mo isekesmin-Samiliy, vena babaw wasigeis.

Pilip inek gum-Idiyopiy teitan26 Yowbad ikayeb gum-libaleb

teitan inek Pilip, ilana, “Kutamanawkunoun kun wayals, kunoy kedmakadewen meinoy neim Yelusalemnein Ges.” Ked towen waseg ta-ivagven; makawan.

27-28 Itamanaw, inoun, mo inekgum-Idiyopiy teitan, mtowen yu-nak, towen tamtakavatein Kandasnamoney, manawen vin min-Idiyopiysikwin. E, yunak towen nitapwaloulYelusalem waseg mo iyum inwaniven. Hos ibiteilis inawag, isinwanuwan ivnivin Bukitab, palopitIsaya anilivan.

29 Yowbad Kululuwan mo idibekPilip, ilana, “Kun, kunek taw towenwanawag nises.”

30 Pilip isawl, inek, iligen ivnivinanilivan palopit towen Isaya. Pilipikatigan ilana, “Tabta kukwakinsilawun livan towen?”

31 Iwage towen ilana, “Ta-mawanbavkek bakakin. Magat teitan gamagbikatimlakeig, bo bwein.” Mo ilana,“Kumwen kum, kusin wawag;” moimwen, isin wadadan taw towen.

32-33Bukitabwanuwan bo ivin lelel-nen mamagin,“Mawana lamiy gamag beiweiys, ta-

ivag aygan;o mawana bibwabwes wunuwunun

sip, nag beiwey, bo bikkapay-wan.

O gamag towen mawan, nag bilivan.Asilivan tasiyas yaweid, inayatal

waseg.Anmwasin; ta-mawan.Igaw ta-kal bilivan livanen angamag

taw towen, peinan bo ikanig.”34 Yunak mo ikatugwan Pilip

waseg, ilana, “Livanen kavel? Palopittowen livanen? O teitan gamaglivanen?”

35 Pilip isilamaw livan towen Buk-itab wanuwan, mo ikatimlek livanenYeisuw, livan towen bwanabwein.

Page 185: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 8:36 182 Wotet 9:1736 Igawa ininounas waked, yunak

inganeg livan towen, wankuyeim is-aps wayvagam; mo yunak ilivan,ilana, “Kukin yevagam towen. Tabkadilok bukubaptayseig yey.” 37 (-)

38 E, idibakes nagamag bisewas wagwadadan ked, mo ibus tasiyas asteiy,Pilip son yunak, ineis wayvagam,ibaptays son.

39 Ibaptays ikous, igalags, YowbadKululuwan mo ikow Pilip, inow. Yu-nak na-ikin Pilip; anmwaneta ises.Mo inoun in waked, singay imwasaw.

40 Wankuyeim mwasanin ibanesPilip nises Asot. Inoun in itavin venababaw, illivan livanen Yeisuw gamagababaw wasigeis, wankuyeim in isapSisaliy.

9Soul ikanavin nanon(Wotet 22:6-16; 26:12-18)

1-2 Mtowen Soul singay ikawkunesYeisuw nagamags, sivinan kid bika-timates. Mapuna inek tanuwgweslun sitovek avakaein, ilana, “Tabkadilok kulel let, vagan bakow banowbasekes tanuwgwes bunsiyas sinagogven Damasik waseg; igaw tanuwg-wes tapwaloul tasiyas bivinis, mobeitams waseg gunawotet vagan ba-nineiv kid kalisiy inoyes Yeisuw in-aked, ked towen kalbaleb. Magatvinay o tawaws, mo bayousis gamagtasiyas, bayawen nimes, mo batokes,bameyes Yelusalem.”

3 Mtowen itam, isek nalet,ikow; siney nagamag mo ineis ee...kadilakusana Damasik, mititeilinavakaein imek Soul, ikaligwenmatan.Mititeilin towen mawana kavikawnmeinoy neim walbalab.

4 Ikalouw wapwepway, iligen ay-gan teitan, ilana, “Soul, Soul, aveiyagwawun kuybilebeig yey?”

5-6 Iwage Soul, ilana, “O guyaw,kavel yak?”

Ilana, “Yey Yeisuw, nukuybilebeig.Tage kutamanaw, kun ven towen wa-matam, teitan gamag mo bilivnekmuwotet vagan bukukwakin.”

7 Gamag tasiyas sisiy Soul ineiswaked, itamanaws, bo isom ninous,peinan iliganes aygan; tage ta-kweitan gamag ikines.

8 Soul itamanaw, bo ikiplal matan,tage nag ikin, magina bo ikaw matan;mapuna iyousis naman mo itokes in-awes ven towen Damasik.

9 Yam kweitoun isesuna-wan,matan nag ibwein, ta-ikam, ta-imoum, isesuna-wan.

10Yeisuw nagamag teitan nises venDamasik, yagan Ananiyas; anmikonwaseg naguyaw idibek Ananiyas,ilana, “Ananiyas.”

Ilana, “Yey-ay.”11-12Naguyawmo ilivan, ilana, “Ku-

tamanaw kun kunoy ked towen ya-gan Didumwal, e, kun Yud wanbuna-tum, kunev gamag teitan gum-Talisusyagan Soul, peinan bo intougig. E,igaw ininitoug, ikin taw teitan yaganAnaniyas isap, isen naman wawon,vagan matan beibwein.”

13-14 Ananiyas ikatimop aygan,ilana, “O Guyaw, gamag babaw ilansa,‘Taw towen singay takalbaleb, sin-gaya iyagages mugwamag Yelusalemwaseg;’ o tut towen ikow inalettanuwgwes lun sitovek avakaeinsilmanin kid biyawanim yakameytakavtagin yagam yak.”

15-16 Naguyaw mo idibek, ilana,“Kun kuwtel agulivan mawan, peinanbo akaluweg nawotet taw towensilmanin bikow yagag vena babawgimgilis wasigeis, o siguyawawwamtes, o min-Yisleil wamtes. Igawbakatimlek taw towen youda babawkalbaleb igaw mo bilouvat peinanyagag yey bikow.”

17 Ananiyas iligen, inoun,isiw wabunatum towen naGuyawnikatigik, isen naman wawonSoul, ilana, “Bwadag yakoumSoul, daGuyaws nikayabeig nam,silmanin matam bavag beibwein, osilmanin Yowbad Kululuwan TowenBwanabwein biwekeim. DaGuyawstowen Yeisuw niwekeim yak waked.”

Page 186: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 9:18 183 Wotet 9:37-3818 Nuwanaw mo ilatimatet matan,

mo ikin bwein. Itamanaw mo ibap-tays.

19 Kan ikam, amnan mo ibwein.Soul igeiguy Damasik waseg

Soul siney Yeisuw nagamag venDamasik waseg nisesus mwasaninyam waseg.

20 Tage nuwanaw iggeiguy sina-goga babaw wasigeis, ilana, “MounidYowbad natun, mtowen Yeisuw.”

21 Taliganeins anilivan towen boisunasun ninous, ilivans, “Tabta tawtowen tayagagein Yeisuw nagamagYelusalem waseg, mo im wadavanuyssilmanin biyousis tayakelesiys, mo bi-nawes kid tanuwgwes lun situwavekwasigeis?”

22 Tage Soul mo itawtouna sin-gay, anilivan tawtoun waseg mo ika-timlakes min-Yudiy tasiyas misikesaDamasik waseg, vagan kid bikakinsaYeisuw mounida Kelis; e, tasiyas boibol ninous, ta-mawan bikatimapusaygan.

Min-Yudiy sivines biyousis Soul23-24 Yam mwasanin ikous, min-

Yudiy illivans sisiyas, idokes amawanbikatimates Soul; tage teitan gamagidibek Soul mo ikakin ninous. Tasiyasikayyamats wawkwedan boul yamwaseg o boug waseg; ikayyamats kidSoul bisap mo beiweiys. Ven towennibasis boul watoulan. Gamag nitatoswadunan ked, ikayyamats.

25 Mapuna boug waseg inavamulidagis Soul in wanuwan kaynadavakaein, ikaygwagwes ee... in itonwapwepway watoulan boul, moitamanaw inoun.

Soul in Yelusalem26 Soul inoun in Yelusalem, sivinan

kid binekes Yeisuw nagamag; tagetasiyas iwenes, ilansa, “Adok mtowenSoul nag ikanavin nanon.”

27 Tage mtowen Banabas mo itok,inekes tasiyas takaweins livanenYeisuw, ilana, “DaGuyaws bo inektaw towen waked, ikin, ilivans son,wankuyeim ven Damasik waseg mo

itawtoun, igeiguy Yeisuw yaganwaseg.”

28 Min-Yelusalem tasiyas iliganesaygan towen, mo Soul inekes; sineytasiyas nisesus siwotet babaw waseg;e, mo itawtoun, yagan Yeisuw waseg,illivan.

29 E, illivans wasigeis min-Yudiytasiyas takaga-Gilis, mo ikamnimanswaseg, mapuna iyokons kid bikati-mates.

30 Tage Yeisuw nagamag ikakinsaninous bikatimates Soul; mapunaitokes Soul ineis Sisaliy, wankuyeimmo ikayabes in Talisus.

31Tage tayakelesiys babawnisesusabwein, wawnuwan Yudiy, o Galiliy,o Samaliy. Nag aveiyag ilivatus;bwein-wan, ikatimweisisa babaws,itawtouns, ivnases Yowbad; peinanKululuwan Towen Bwanabwein boilabes, imlavags singaya babaws.

Pita ivag Ayney mo ibwein32 Pita itavin inoun vena babaw

wasigeis, mo iwloubus inekes Yowbadnagamag mwasanin nisesus ven ya-gan Lid.

33 Ven towen mo iban taguyag-wey teitan yagan Ayney, bweilimkweinim kweitoun immasis wakaban,ta-mawan binoun.

34 Pita idibek, ilana, “Ayney, YeisuwKelis bo ivageim kid bukubwein. Ku-tamanaw, kukow musag.” Iligen,nuwanaw mo itamanaw.

35 Mina-Lid o min-Selon tabebaws-wan ikines, mo isivins, Yowbadnakaleiwag ikawes.

Dokas ikanig, mo imov vayuwein36Ven Yop waseg, Yeisuw nagamag

natan yagan Tabit, pinyuwein yaganDokas; vin manawen nawotet bwan-abwein, singaya isiwyoubus tasiyastasimavs.

37-38 Misumkwey towen ikatounavakaein, mo ikanig. Iwidis won, ise-was bunatum kasiyuwein wanuwan;o peinan Yop kadilakusana Lid, opeinan Yeisuw nagamag niliganesPita nises ven towen Lid, mo ikayabestawaw asteiy; inounas, inekes Pita,ilansa, “Nuwanaw kum, taneis Yop.”

Page 187: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 9:39 184 Wotet 10:17-1839 Pita iligen, itamanaw, siney

tasiyas mo ineis. Pita isap, im;itokes Pita inawes bunatum towenwanakaew nakanig nimsik-yay.Nakubukwabs babaws-wan itomoswadadan Pita ivvalams, ikatimlakesasikweima babaw, ilansa, “Kukinamakweim. Dokas, igaw sonmwamovan nises, nibalal maynsiyasamakweim magayana.”

40 Pita ikayabes, ineis watoulan,ibasen kitatun, initoug Yowbadwaseg, mo itouvin, inek nakanig,ilana, “Tabit, kukit.” Ilivan ikous, moikiplal matan, ikin Pita, ikit.

41 Pita iyous wanaman, moitamnow; idawes tayakelesiys sisiyasnakubukwabs tasiyas, mo imeis,ikines Dokas bo imov.

42 Butun wotet towen in venababaw Yop walasin, kalamwey babawgamagmo isimounids Yowbad waseg.

43 Pita nisesuna Yop, yam babawwaseg; mimsikey Saymon wanbuna-tum, mtowen nabalal kaleivin man.

10Pita inek Koniliy

1 Gum-Sisaliy yagan Koniliy, mina-Lom sitakanaviys sitovek; takanaviytasiyas mina-Italiy.

2-3 Taw towen ansinap bwein, sineyangamag ivnases Yowbad; tuta babawisiwayoub gamag wasigeis. E, tutababaw initoug Yowbad waseg. Kwei-tan yam, kwayav waseg, igawa inini-toug, ikin magina gum-libalab teitanimek, idibek, ilana, “Koniliy.”

4-6 Iggintov, ivag anpwayat, mo ili-van, ilana, “O guyaw, aveiyag siv-inam?”

Gum-libalab mo ilivan, ilana,“Peinan munitoug babaw, sonamusiwayoub wasigeis tasimavs,mapuna Yowbad mo inuweimyakoum. Tut towen bweina kwayabesmugwamag mwasanin bineis Yop,bidibakes Saymon beim. MtowenSaymon, yagan kwayuwein Pita, nisesvaleyin Saymon wanbunatum, towentawtelein kaleivin man; nabunatumwakawalaw nises.”

7-8 Anelos ilivan ikous, inoun,in; Koniliy mo idawes nagamagasteitoun; tawwotets wanuwannabunatum asteiy, sisiy natakanaviytatanok. Takanaviy towen ansinapbwein, tuta babaw iwotet natovekwaseg, mamagina takanawein aygan.Anelos anilivan ikatipel isekes ikous,mo ikayabes bineis kid Yop.

9 Iyam-nen, yanay waseg, igawawaked inounas, ineis kadilakusanven towen Yop, Pita mo imwenwakunuwatan bunatum silmaninbinitoug waseg Yowbad. Peinansibunatum mamanas kunuwatan.

10 Pita ivag anamoun, sivinanbeikam. Igawa ikaleibwans wabuna-tum, matan makava isisawl, ikinmagina youd kweitan.

11 E, ikin libalab itavis, o mamaginkweim avakaein, matan palavas vatuliyawanis mo ikaygwagwes, italavesvatul waseg ee... in, iton watinow.

12 Wanuwan kweim towen manbabaw nisesus, mansiyas inounaswapwepway kikeis waseg, o mansiyasitatets wapwepway o mansiyas sampinpineis iyoyows wanakaew.

13 Pita ikin, mo iligen aygan teitan,ilana, “Pita, kun, kuweiy mansiyasman vagan bukukwam.”

14 Pita ikatimop aygan, ilana, “OGuyaw, adok nag, ta-mawan bakamman tasiyas, bwaboum. Kweibougnag; adok nagein-vak nag.”

15 Vayuwein mo ilivan, ilana,“Magat Yowbad bivag bwein, bobwein; awoum kupiyev; awoumkulana, ‘Bwaboum;’ awoum.”

16 Sivatoun ivag mawan, youdtowen mo iyum in walbalab.

17-18 Igawa Pita ininuway, ilana,“Aveiyag silawun youd towennakin?” Koniliy nagamag tasiyasmo isaps, ikatugwans wasigeismwasanin gamag, ilansa, “AvanuySaymon nabunatum?” Tasiyas moikatimlakes nabunatum mo ineisbunatum towen waseg. E, itamanawswakoukwed, ikatugwans, ilansa,“Tabta amibwabwal mtowen SaymonPita, ne?”

Page 188: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 10:19-20 185 Wotet 10:37-3819-20 Pita, igaw wanakaew, inin-

uway waseg youd towen mwananikin, Yowbad Kululuwan mo ilana,“Kutamanaw. Gamag mwasaninwatinow nisesus, inineveims yak-oum. Kun, kunekes, mo simweytasiyas kunounas; awoum nuwambikubukub, peinan yey tatoneignakayabes nimeis.”

21 Pita mo ibus, inekes, ilana, “Yey-yaya, kunneveigs. Aveiyag wawunnukumeis?”

22 Ilivans, “Matovek teitan taka-likay, ansinap kamnat, tuta babawigoul Yowbad aygan, o min-Yudiybabaw ikakinsa ansinap bwein. E,Yowbad natakayob bo idibek ma-tovek, ilana, ‘Kudow Saymon Pitabeim wambunatum, anilivan kuli-gen.’ Mapuna nikayabem nakam.”

23 Pita ilana, “Bwein, kumeiswabunatum kumasis, peinan boikwayav. Nubweig mo tanounasbitaneis.” Iyam nen mo ineis, sisiyastayakelesiys mina-Yop mwasanin.

24 Akweiy yam mo isaps Sisaliy.Koniliy bo inmis Pita bo beim, ma-puna mo idawes taliven sisiyas ansin-valams nikatuyouns nimeis.

25Pitamo isapwanbunatum towen,Koniliy inek Pita, ikulul wamatan.

26 Tage Pita bo iyous wanaman ita-mnow, ilana, “Awoum kukulul wa-matag, awoum; yey gamag mawanayak.”

27 Igawa ilivans son Koniliy,isiws wanuwan bunatum, Pita moiban gamaga babaw, nisinkunoukswabunatum nisesus.

28-29 Pita mo ilivan wasigeis, ilana,“Kukwakins gum-Yudiy nag bimektobwag ven gimgeilin, nag bilakwen,nag bikaypuls son; bwaboum.Tage tut towen agumikon waseg,Yowbad bo ikatimlakeig bweinabanekes tobwag ven gimgilis; awoumbadok bwaboum. Mapuna nuku-daweigs nam, nag apiyev. Kadilokakudibakeigs wawun nukudaweigsnam.”

30-32 Wankuyeim Koniliy mo ilivan,ilana, “Yam kweivas neinwankuyeim,

kwayav waseg, kalas itageg, mawanatut towen nagein; e tutan nitougkwayav yam towen waseg, yey aseswagunbunatum anitoug waseg Yow-bad. Igawa aninitoug mo akin tawteitan itamanaw wamatag, anakweimgimagim seikwan. Taw towen moilivan ilana, ‘Koniliy, peinan muni-toug babaw, o peinan musiwayoubbabaw wasigeis tasimavs, Yowbad boinuweim yak. Tuta towen kwayabesmugwamag mwasanin bineis Yop,bidibakes Saymon beim. Mtowenkwayuwein yagan Pita; valeyinanbwabwal nisesus son. Valeyintawtelein kaleivin man; nabunatumwakawalaw-o nises.’

33 “Mapuna akatimales gungamagmwasanin, niwekeims, o bo ikalinnuwag yakoum peinan nukum. Otut towen yakamey babaw wamatanYowbad nakases, sivinem bakaligendaGuyaws nakaleiwag; aveiyagnidibakeim yak, kwatipel babawkusekem.”

Pita ilivan Koneliy nagamagwasigeis34-35 Pita mo isilamaw anilivan,

ilana, “Mounid akakin wamatan Yow-bad gamaga babaw yakids katanok-wan; o vena babaw gimgilis toub-weins, kukin bivnases Yowbad, Yow-bad mo bikalin nuwan gamag tasiyaswasigeis.

36 “O Yeisuw Kelis, gamaga babawdaGuyaws towen. O Yowbad boisek anilivan bwanabwein silmaninmin-Yisleil yakamey, vagan beitawnuwem.

37-38 “O yakamiy kukwakins livanengum-Nasalet towen Yeisuw; e,kweiboug Yon nigeiguy, nibaptaysesgamag, wankuyeim Yeisuw isilamawnageiguy Galiliy, ininoun in venababaw Yudiy wasigeis; livanenYeisuw vena babaw ibekena, peinanYowbad natawtoun iligob Yeisuwwaseg, magina Kululuwan TowenBwanabwein inek; mapuna ininounililabesa gamag babaw, o tasiyasSeitan niyagages, ilivan mo ibweins,

Page 189: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 10:39 186 Wotet 11:11peinan Yowbad son. Livanen towenkukwakins-wan.

39 “O yakamey nakakin youdababaw nivvag vena babaw wanuwanYudiy, o Yelusalem waseg; mo iweiysikatikavates wakamweilok.

40-42 “Yam kweitoun Yowbad ivag,mo itamanaw vayuwein; gamag moikinbunikes. Tage gamaga babawnag ikines; misinaka yakamey,kweiboug Yowbad nikatigikemtakawein bulagan Yeisuw yakamey;bo nakakin neimov vayuwein; simeynakakam; simey nakamoum; moisekem mawotet vagan bakageiguygamag wasigeis. E, kaggeiguy vagangamag bikakins Yowbad nikatigikKelis towen igaw mo bikaleiwagvagan bimop asisinap tamwamovssisiyas takanigs.

43 “O towen Kelis, palopit tasiyaskweiboug nilivnakes towen tawidinsinap kalbaleb wasigeis tasiyas kalisiybisimounids yagan waseg.”

Yowbad Kululuwan inekes tobwagven gimgilis

44 Pita igawa illivan anilivan towen,Yowbad Kululuwan mo inekes tasiyastaliganeins livan towen.

45-47 O min-Yudiy tayakelesiystasiyas sisiy Pita nimeis bo isomninous, peinan ikines Yowbadisiwyoubus tobwag ven gimgilis,Kululuwan Towen Bwanabweinbo ininekes tasiyas asibabaw-wan.Ikines tasiyas singaya iyakawanesYowbad, o ilivans kaeig kweitankweitan wasigeis, peinan YowbadKululuwan nises wasigeis tasiyas.Min-Yudiy tasiyas bo iliganessiyakawn o sikapleon amav, mapunaPita ikatiganes, ilana, “Kal bisilbwedsibaptays tasiyas? Tago-mawanbitasilbwed. Bweina bitabaptaysespeinan Yowbad Kululuwan bo inekes,mawana yakids kweiboug.”

48 Pita mo ikaleiwag bibaptayseskid Yeisuw Kelis yagan waseg.Sibaptays ikous, mo ilivans, ilansa,“Simayas yakamiy bweina tasesus,

igaw yam mwasanin waseg mobukuyums.”

11Sinap towen Pita mo ikamat

Yelusalem waseg1 Yudiy waseg, takaweins livanen

Yeisuw sisiyas tayakelesiys bo ili-ganes sinap towen, mamagina tob-wag ven gimgilis bo itimakes Yowbadanilivan.

2-3 Iyum Pita in Yelusalem, tayake-lesiys tasiyas Yowbad nakabivatuswasigeis, mo ivtokes livan Pita, ilansa,“Yakoum bo kunekes tasiyas nag ivagYowbad nakabivatus? Kwamtanssimwey, ne? Bo igak!”

4-5 Pita mo itakud livanen nawotettowen, mamagina; “Yey nases Yop,anitoug Yowbad waseg; matagmakava isisawl, kweitan youd akin,mamagina kweim avakaein, vatuliyawanis kweim to matan palavas,mo italaves ee... in iton watinow,wamatag-wan.

6 “Yey akinbunik, wanuwan kweimman babaw, mansiyas sam kikeis in-ounas watinow, o mansiyas bulawudkawkavek, o mansiyas ta-ivag nimestage itatets wapwepway, o mansiyassam pinpineis iyoyows wanakaew.

7 “Wankuyeimmo aligen aygan tei-tan idibakeig, ilana, ‘Pita, kun, kuweiymansiyas man silmanin bukukwam.’

8 “Yey akatimop livan towen, alana,‘O Guyaw, ta-mawan bakam mansiyasman, bwaboum. Kweiboug nag. Adoknagein-vak nag.’

9 “Vayuwein aygan towen, libalabwaseg, mo ilana, ‘Magat Yowbadbivag bwein, bo bwein; awoumkupiyev; awoum kulana; “Bwaboum.”Awoum.’

10 “Sivatoun ivag mawan, youdtowen mo iyum in walbalab.

11 “Misumkwey towen tawawteitoun mo itamanaws wawkwedanbunatum towen nakasikey-yay;peinan gum-Sisaliy nikayabesnimekeigs.

Page 190: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 11:12 187 Wotet 11:3012 “Yowbad Kululuwan mo

idibakeig, ilana, ‘Simwey tasiyas ku-nounas; awoum bisunasun nanoum;bwein-wan.’ Sigwey tayakelesiysasteinim tatanok, tasiyas-nan, nakan,kasiw taw towen wanbunatum.

13-14 “Towen Koniliy nidibakemilana, ‘Akin gum-libalab nitamanawwagunbunatum, ilana: “Kwayabesmwasanin gamag bineis Yop bidawesSaymon Pita beim; mtowen Pitamo bisekeimiy sinap bwanabwein;e, sinap to waseg, Yowbad mobikatinabweimiy simwey tasiyasmugwamag wambwabwan nisesus.” ’

15 “Asilamaw agulivan wasigeistasiyas, YowbadKululuwanmo inekestasiyas, mawana yakids kweiboug.

16 “Wankuyeim mo anuwdaGuyaws anilivan mamagina, ‘Yonbo ibaptays soupwaseg, tage yakamiyigaw Yowbad mo bibaptayseimiyKululuwan Towen Bwanabweinwaseg.’

17 “Wanmugwana yakids nitasi-mounids daGuyaws Yeisuw Keliswaseg, mo isiwyoubuds YowbadKululuwan waseg; tut towen moisiwyoubus tasiyas mawan. Yey ta-mawan bavkek basilbwed Yowbadnawotet.”

18 Min-Yudiy tasiyas iliganes Pitaanilivan, ta-mawan bikatimapus ay-gan. Tage ikavasisa Yowbad, ilansa,“Tage Yowbad bo isiwyoubus tobwagven gimgilis, vagan asisinap kalbalebbilavewas, mo sona simwamov bisiga-gas.”

Tayakelesiys ven Antiyok waseg19 Kweiboug tanuwgwes-lun nei-

weiys Sitiben, ikous, mo iyablebestayakelesiys Yelusalem waseg; ma-puna igayays, mwasanin ineis Pinisiy,mwasanin ineis Saypilos, mwasaninineis Antiyok; vena babawwaseg ikat-peles livanen Yeisuw, tage misinakaisekes min-Yudiy tasiyas nikoulupsnisesus venwunsiyas; nag isekes livantowen gamaga babaw wasigeis, nag.

20 Tage sisiyas tasiyas min-Saypilosmwasanin o min-Saylin mwasanin

ineis Antiyok mo isekes GuyawYeisuw livanen bwanabwein, mina-Gilis wasigeis.

21 O peinan Yowbad ilabes,babawa gamag ikanavin ninous;mo isimounids Yeisuw waseg; moikatimweisis singaya babaw gamag.

22 Tayakelesiys tasiyas nisesusYelusalem iliganes, mapuna ikayabesBanabas bein kid Antiyok.

23 Towen Banabas isap, ikakinYowbad singay isiwayoub wasigeistasiyas, mapuna ikalin nuwanavakaein; e, idibakes gamagtasiyas, ilana, “Kadiloka kusimkines,kutoukums daGuyaws inawotetwaseg.”

24 Mtowen Banabas gimgilitountowen, singaya isimounid Yowbadwaseg, o itawtoun, peinan KululuwanYowbad son nisesus. Misiyamuntowen Yeisuw nagamag ikatimweisis;bo ibabaw.

25-26Wankuyeim Banabas in Talisusinineiv Soul, iban, mo itok; asteiy moiyums ineis Antiyok. Nisesus Antiyokbweilim katanok, sitapwaloul wasegbo ikatimlakes tayakelesiysa babaw.Wanmugwana Antiyok waseg idokesmagawen yeg Kelistiyan mo idawestayakelesiys yiges tasiyas.

27 Misumkwey towen palopitmwasanin meinoy nimeis Yelusalem,imeis isaps Antiyok.

28 Teitan yagan Agabous; Kulu-luwan Yowbad ikatipel ansinap isekmtowen Agabous, mo itamanaw ili-van, ilana, “Kadilakusa bo bitalivatustut kalbaleb, vena babaw wasigeis,peinan nag beikweis kweis, o nagbeivag kan.” Magina bo ilivnek livantowen. E, anatut Kalodiw nakaleiwagwaseg mo ikamat youd towen.

29 Mapuna tayakalesiys Antiyokwaseg, tasiyas sam sivavag, idokes kidkatanok katanok bimulouls; o muloultowen igaw mo biwyabes vagan bi-labes tayakelesiys tasiyas Yudiy nis-esus.

30 Imulouls ikous, mo isekesBanabas son Soul, ikawes, inawes

Page 191: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 12:1 188 Wotet 12:19Yelusalem, silmanin tayakelesiyssituwaveks ven towen waseg.

12Iweiys Yemes, mo Pita isenas wadeil

1 Misumkwey towen King Elod iy-ousis tayakelesiys mwasanin vagankid biyagages.

2-3 Yemes, mtowen Yon tuwan, boibob kayon, pulut tanmunum waseg.Mapuna ikalin nuwes tasiyas min-Yudiy. O peinan ikalin nuwes, Elodmo iyous Pita, wik towen waseg min-Yudiy nag beikams bled son yist,bwaboum.

4 E, iyousis Pita, inawes wadeil,Elod siwotet isekes natakanaviys va-gan bimtakavates Pita, natakanaviytasiyas babiweis sinawatan teinimtatanok. Wananon idok, igaw beik-ous sagal towen yagan Kaltuwon, mobitok Pita bisekes min-Yudiy vagankid biyateles.

5 Igaw Pita nises wadeil, tayakele-siys singay ikalin nuwes, initougs, ig-ilagels Yowbad waseg, vagan kid bilebtowen Pita.

Gum-libalab ikatinob Pita6 Pita nises wadeil yam mwasanin

ikous, Elod idok yamtan yam mobiyatal waseg. E, bo iboug, Pitaimasis wanuwein takanaviys, teitanpalatan, teitan palatan, immasis, osen bo iyawanis naman Pita, walitanpalatan, walitan palatan; o takanaviysmwasanin itamanaws wakoukwed,imtakavatays deil towen.

7-8 Igaw immasis, Yowbadnatakayob isap, itamanaw wadadanPita; mititeilin im imteil nuwanbunatum. Gum-libalab towen imigipit Pita waviligan, iwgun, ilana,“Kutamanaw! Nuwanaw!” Anasentatonen mo ikabilow wanaman. Moilana, “Amuwat kuyawen, musandolkuvaligev.” Ivag mawan, mo ilivan,ilana, “Amukweim kusikam, mo kumkwabkunig yey.”

9 Nuwanawa inek, ikabkun; in-eis; nag isimounid waseg youd towen

gum-libalab nivag; idoki mamaginamatan isisawla mav.

10 Isaps koukwed kweitan, iwekestakanaviys nisesus; isiws isapskoukwed kwayuwein waseg, iwekestakanaviy nisesus; isiws isaps kouk-wed avakaein waseg, tanmunum;tatonen ikaliyow, mo isaps wavtakonven; e inounas wavtakon ven, gum-libalab nuwanaw mo inoun in.

11 Wankuyeim Pita mo ikakin,ilana, “Bo akakin mounid daGuyawsnikayeb gum-libalab towen nikatin-abweig Elod waseg, isilbwed gogasisinap waninous tasiyas min-Yudiytakalbalebs.”

12 Nanon idumwal mawan, mo in-oun in Meliy wanbunatum, manawenYon inan, Yon yagan kwayuweinMak; o bunatum towen waseg, babawgamag nikatuyouns nimeis innitougsYowbad waseg.

13-14 Igipit wakoukwed; nakubuk-wab nawwotet, yagan Lod, mo in ili-van, “Kal yak kuggipit?” Iligen ayganPita, sona namwasaw isiwlayum; nagikaliyow koukwed, isawl in wanuwanbunatum, ilana, “Pita bo isap, nitetwatoulan.”

15 Ilansa, “Adok nakabalawein yak.”Iw manawen, ilana, “Mounida Pita

nises.”Mo ilansa, “Adok aluwan-nan.”16 Igaw Pita iggipit, mo ikaliyowes

koukwed, ikines Pita; singaya bo isomninous.

17 Tage Pita naman itamnow,ikatitun asilivan, mo itakud mawansiGuyaw nikatinob wadeil, mo ilana,“Kudibakes Yemes sen nagamag,” moinoun in kweitan ven.

18 Iyam gaboug mo ivag mouvitwasigeis takanaviys siyas, peinan nagibanes Pita.

19 Elod siney natakanaviys moinineivs Pita; inineivs, bo nag. Ma-puna iyateles natakanaviys, ikaleiwagmo ikatimates tasiyas. Wankuyeimmo ilisow Yudiy, iwloubus in Sisaliy,nisikey-yay.

Elod ikanig

Page 192: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 12:20 189 Wotet 13:1220 Elod singay ikawkunes min-

Tayil sisiy min-Sidon; o tasiyassivines beimwas, mapuna isineiki-mas; wanmugwana imwas wasegBilasit, mtowen nawotet King Elodwanbunatum; wankuyeim asilivanmo ikow isek King Elod vagan kidbeimwas siney tasiyas. Ivagesmawan peinan niggimweles kaeisElod waniven.

21 Elod ikatigik siyam, ilana, “Yamtowen waseg mo kumeis.” E, imeis,mo isap wamtes gamag tasiyas; boisikam King kweiman, singay may-namnabwein, isin wakaban, mo ili-won wasigeis tasiyas.

22 Illivan ikous, mo iwaks, ilansa,“Nag kweitan gamag aygan mawan;towen mamagina yowbad aygan.”

23NuwanawYowbad natakayobmoiweiy King towen, peinan ibakewYowbad yakawanan; ikasimwamwatnuwan, mo ikanig.

24 Wankuyeim babaw gamag moiliganes Yowbad aygan, vena babawwasigeis.

25 O peinan siwotet bo ikous, Ban-abas son Soul mo ilisawes Yelusalem,sisiy itokes teitan gamag yagan Yon,yagan kwayuwein Mak.

13Isekes siwotet Banabas son Soul

1 Ven Antiyok waseg, tayakelesiyswasigeis palopit mwasanin nisesus,o mwasanin takatimlakeins Yowbadnakaleiwag. Teitan yagan Banabas;tayuwein Simiyon, mtowen yagankwayuwein Wobug; tatounun gum-Saylin yagan Lukiyos; tavasin Ma-nen, son Elod asibweilim katanok-wan, kweiboug niskuls son towen,min-Galiliy siguyaw avakaein Elod; otanimen yagan Soul.

2 Tasiyas ivnases Yowbad nawotet,ipsapos silmanin; Kululuwan TowenBwanabwein mo inekes, ilana,“Kadiloka kutames Banabas son Soulsilmanin wotet kweitan bakatigiksiwotet.”

3 Mapuna ipsapos innitougs Yow-bad waseg, mo isenas nimes wa-wous tasiyas, ikayabes silmaninwotettowen.

Ineis Saypilos igeiguys4 Peinan Yowbad Kululuwan

nakaleiwag mawan towen, boikayabes, iwloubus, ineis Selusiy,itouws wawag, ikuks ineis Saypilos.

5 Ineis wanakaew ven yaganSalamis, mo igeiguys Yowbadanilivan, min-Yudiy sisinagog nisesusven kweitan kweitan wasigeis. SisiyYon, mtowen illabes.

6 Sim towen ikanpeles, isaps pala-tan, ven yagan Pepos, mo ilouvatssisiy tamgameg teitan, gum-Yudiy,yagan Bayosuw; gamag babaw idokespalopit teitan; nag gog, tayyaweid.

7-8 Gabman-nen ven towen, yaganSegipawl, tassinap teitan. MtowenBayosuw son Segipawl nisesus. Segi-pawl idawes Banabas son Soul bimeis,sivinan kid biligen Yowbad aygan,tage tamgameg towen Elaymas idokibisilbwed; nag sivinan gabman towenbiligen Yowbad nakaleiwag. (YaganBayosuw takativin bein kaeig kweitanElaymas.)

9-10 Mapuna Soul, nidokes yaganpiniyuwein Pawl, bo itawtoun singay,peinan son Kululuwan Yowbad, ikin-bunik tamgameg towen, ilana, “Sei-tan natun yakoum, singay takalbalebo tayyaweid yak; tuta babaw kusilb-wed sinap bwein, tuta babaw sivinamYowbad inaked bukukididog.

11 “E, tut towen Yowbad bo beiweiymatam; tut mwasanin nag matambeikin kalas mititeilin, peinan bobeikaw matam.” Nuwanawa matanmo ikaligwen, wankuyeim mo ikawsingay dadub. Ininoun, inineiv kavelbiyous naman vagan bitok, peinan ta-mawan bikin inaked.

12 Gabman towen Segipawl ikinwotet towen, mo isimounid Yowbadwaseg; iligen daGuyaws nakaleiwag,waseg isom nanon.

Paul son Banabas ineis Antiyok venPisidiy waseg

Page 193: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 13:13 190 Wotet 13:3113 Pawl siney nagamag mo ikuks,

ilisawes Pepos ineis Pelig, wawnuwanven avakaein Pampiliy; tage Yon ili-sawes, iyum in Yelusalem.

14 O tasiyas ikanpeles Pelig in-eis Antiyok, ven Pasidiy waseg; is-aps ven towen; Sadad waseg moisiws wanuwan sinagog, tapwaloulsilmanin.

15 Tapwaloul waseg ivinis Bukitab,Moses nakaleiwag kweitan yageiveino palopit asilivan kweitan yageivein;ivinis ikous, mo tanuwagan sinagogidibek teitan ikatugwan wasigeisPawl son Banabas, ilana, “Sigweyyakamiy, kukin amisinap nises,kadiloka kugeiguys gamag babawwasigeis.”

16 Pawl mo itamanaw, itamnow na-man, ilana, “Min-Yisleil yakamiy, otagouluns Yowbad yakamiy, kunagesagulivan.

17 “Min-Yisleil yakids, daYowbadsbo idawes tamumwey, igawa nisesusYidipt; e, ilabes mo itawtounsa sin-gay; o natawtoun waseg imgwayes,mo isaps vagan bineis kid wasiventatineis.

18 “Wankuyeim sinawavas bweilimwanawoud mo imgwayes tasiyas,o singay moumouvit, peinan tutababaw takakons tasiyas.

19-20 “DaYowbads mo iweiys venkweinim kweiy, Kenan wawnuwan.Yowbad nisekes tamumwey sip-wepway towen; e nisesus ventowen bweilim babaw, lakatuvassinawanim bweilim. Wankuyeim moisekes situwavek vagan bikaleiwagswasigeis. Tasiyas ikaleiwags bweilimbabaw ee... mo isilamaw nakaleiwagpalopit towen Samwel.

21 “Wankuyeimmo ivag sivines sik-ing kid beivag; initougs waseg Yow-bad,mo isekes siking teitan, Kis natunyagan Soul, anakum Binyamin, anb-weilim sinawavas.

22 “Wankuyeim Yowbad mo ipiyevking towen Soul; siking kweivaw moikatipel isek mtowen Deibid. LivanenDeibid Yowbad nilivan, mamagina,‘Bo aban Desiy natun Deibid, ikalin

nuwag waseg; mtowen biwtel youdababaw mawana nanoug yey.’

23 “O mawana Yowbad kweiboug-o nilivnek; tut towen bo isek Deibidtabun nawotet vagan bikatinabweidsmin-Yisleil yakids. O Deibid tabuntowen yagan Yeisuw.

24 “Yon bo ikidumwal ked wamatanYeisuw, inageiguy min-Yisleil babawwasigeis, vagan bilaves kid asisinapkalbaleb, mo bibaptayses.

25 “Yon nawotet iyakous, mo ili-van mamagina, ‘Kuninuways kavelyey. Yey nag Kelis mtowen kukwaya-mats, nag. Tage watibweloug teitanbo beim; nag kadilokeig bakulul wa-matan vagan bakablev nasandol, nag.Peinan towen guyaw avakaein.’

26 “Sigwey, Ebelam tibun yakamiy,o kalisiy yakamiy kugoulus Yowbad,anilivan bo isekeimiy vagan bikatin-abweimiy.

27 “O min-Yelusalem sisiyassituwaveks nag bikakins mtowenYeisuw bikatinabweids; o nagbikakins palopits asilivan Bukitabwanuwan. Asilivan tasiyas Sadadkatanok katanok, tapwaloul waseg,ikatilutegsa mav tage nag bikakinssilawun. Mapuna mo iyatelesmtowen Yeisuw; o mawana nikatigikkweiboug-o livanen Yeisuw, Bukitabwaseg, nagein gog mo ikamat livanenmawana nilivnek.

28 “E nag ibanes ansinap kalbalebvagan beiweiys, tage bo initougstakaleiwag towen Paylat bikatimetkid.

29 “E livanen babaw nises Buk-itab wanuwan, mo iwteles mawan; e,imat, ikaygwagweswakamweilok ee...inibwis, mo ikawes inawes, isewaswatakunumwan.

30 “Yowbad mo iyakit, itamanawvayuwein.

31 “Tasiyas kweiboug sisiy Yeisuwnitanouys ven Galiliy waseg ineisYelusalem; e, tasiyas yam babawikines Yeisuw, bo imov. Asilivantasiyas mo isekemas yakamey, oisisekes-vak gamag babaw wasigeis.

Page 194: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 13:32-33 191 Wotet 13:5032-33 “O livan towen bwanab-

wein kasekeimiy yakamiy, o youdtowen kweiboug-o Yowbad nilivnektamumwey wasigeis. O nagein gogyoud towen bo ikamat wasigeisyakids, tamumwey tibsiyas yakids,peinan Yeisuw igawa wakanignises, Yowbad mo iyakit vayuwein.Livanen nises Sam kwayuwein waseg,mamagina:‘Yakoum natug yak. Nagein mo

nukumlavag natug.’34 “Igawa wakanig nises bo ikit;

nag bikanig vayuwein, nag. Won nagbeipwas, nag. Livanen nises, Yowbadanilivan mamagina:‘Gunasiwayoub waseg Deibid, tage

igaw mo basekeim yak.’35 “E, livan nises kweitan Sam

waseg, mamagina,‘Mugwamag towen kukwayus, nag

bukutam won beipwas, nag.’36 “Deibid inatut ven watinow

waseg, bo ikokew Yowbad nakalei-wag; mo ikanig, inekes timen, wontonen bo ipwas.

37 “Tage Yeisuw won nag ipwas,peinan Yowbad bo iyakit vayuwein.

38-39 “O sigwey yakamiy, kunagesamalivan, kadiloka kukwakins towenanmwanet biwid adsinaps kalbaleb.Adsinapsa babaw, Moses nakaleiwagwaseg na-ikadilok biwid; tage kukinbitasimounids waseg Yeisuw, mo bi-wid adsinaps kalbaleb, babaw-wan;Yowbad mo binumlev, beikous.

40-41 “Palopit kweiboug-o anilivanmamagina:‘Tayyagays yakamiy, kukines guna-

wotet, beisom ninoumiy, mobukumtamats.

Peinan mitut waseg gunawotet baw-tel;

gamag mwasanin bikatimlakeimiygunawotet towen,

tage nag bukusimounids; nag.’E, palopit anilivan mamagin.Kadiloka kuvnaseimiy, mata getut wanakougwaw livan towenbikwaneimiy.”

42 Pawl nageiguy ikous, isapswamnat, gamag babaw mo initougs

wasigeis, sivines kwayuwein Sadadmo bisekes livan towen.

43 Ikous tapwaloul, sinagogtowen waseg, gamag babaw boikabwakuns wasigeis Pawl sonBanabas, min-Yudiy babaw, sisiyastawaw tadidumwals mwasanin,tasiyas kweiboug nikawes min-Yudiyasisinap. Pawl son Banabasmo ilivanswasigeis tasiyas, iguyes silmaninbisimkines Yowbad nasiwayoubwaseg.

44 Katanok wik ikous, Sadad waseg,ven towen gimgilis babaw ikatuyounsnimeis, sivines kid biliganes livanenYowbad.

45 Tage Yudiy gimgilis, ven towenwaseg, bo igeg ninous, peinan gamagbabaw sivines biliganes anilivanPawl,mapuna ikamnimans sisiyas Pawlnagamag, sona siyagay.

46 Pawl son Banabas mo iwons,ilansa, “Kadilok wanmugwanabakasekeimiy Yowbad livanen. Opeinan kupiyaves livan towen, opeinan kupiyaves ked silmaninmwamovamiy nag beikous, takalei-wagsa yakamiy. Adok livan towenbo bakasekes tobwag ven gimgiliswasigeis.

47 “DaGuyaws nikalawagemmawan, peinan Bukitab waseganilivan nises mamagina,‘Bo akalawageim, vena babaw sikam-

nat yakoum;Vagan bukuymoves vena babaw

gimgilis wadaban pwepway.’ ”48 Vena babaw gimgilis iliganes

Pawl anilivan towen, bo imwasaws;ikalin nuwes Yowbad waseg, anilivantowen silmanin. O peinan Yowbadnikaleiwag mwasanin son simwamovmo bisigagas, tasiyas bo isimounidsYowbad waseg.

49Gamag tasiyasmo ikawes livanenYowbad, inawes vena babaw wasi-palatan.

50 Tage min-Yudiy bo ikamliwesPawl son Banabas, mo ivtokes livan.Mwasanin iliganes asilivan, guyvinaysiyas nasiwayoubs, sisiyas tamumweymwasanin; wankuyeim mo ivages

Page 195: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 13:51 192 Wotet 14:17asisinap kweitan, ipiyaves Pawl sonBanabas, iyagages; ikayabes kid bineiskweitan ven.

51 Tage tasiyas Pawl son Banabasikatsapis kikeis, musamusan ventowen waseg, peinan ipiyaves ventowen gimgilis. Tasiyas mo inounaswaked, ineis Ikoniyam.

52 Tasiyas gog nikawes livanenYeisuw bo imwasaws, peinan Kulu-luwan Yowbad sisiy tasiyas.

14Pawl son Banabas ven Ikoniyam

waseg1 Mawana ven towen nilisawes,

mawana ven towen Ikoniyam waseg,isiws wanuwan min-Yudiy sisinagog,igeiguys; e, tasiyasmin-Yudiy omina-Gilis, tabebaws-wan,mo iliganes asili-van tawaw tasiyas asteiy.

2 Tage min-Yudiy mwasaninipiyaves asilivan, ivtokes livan;mapuna tobwag ven gimgilis ikanavinninous mo ikamliwes Yeisuw naga-mag.

3 Isesus ee... imwemway-nen; e,illivans livanen Yeisuw nasiwayoub;nag iwenes gamag, nag. O Yeisuwbo ilabes, siwotet tawtoun mo iwte-les, wayagan Yeisuw; magina namanmulin Yowbad.

4 Gamaga babaw ven towen wasegmo ilivis, mwasanin ilabes Yudiygimgilis, mwasanin ilabes takaweinslivanen Yeisuw.

5 Wankuyeim tasiyas tapiyaveinslivan towen mo isilamaws sinapkweitan. Min-Yudiy mwasanin,sisiyas vena babaw gimgilis, sisiyasven towen gabman-nen, asibabawidokes biyagages Pawl son Banabas,beiweiys dakul waseg, bikatimateskid.

6-7 Tasiyas Pawl son Banabas boiliganes livan towen, mo isawls in-eis Lisitil o Dabiy o vena babawwawnuwan ven avakaein Lakeyoniy;mo igeiguys livanen Yeisuw, venababaw wasigeis.

Pawl son Banabas ven Lisitil waseg

8 Taguyagwey teitan isin ven Lisi-til waseg, kaken paleyuna ipam; ta-mawan binoun. Igaw-o inan nikop-weyay mawan-wan.

9-10 Pawl isap, ilivan gamag babawwasigeis, o taw towen iligen. Pawl moikinbunik taw towen, ikakin inanamisnises waseg Yeisuw vagan bivag kidmo beibwein; mapun mo ilivan, ay-gan avakaein, ilana, “Kutamanaw, ku-tadamoms;” taw towen mo ipel, ita-manaw, inoun.

11 Gamag babaw ikines Pawlnawotet towen, mo iwaks, aga-Lakiyoniy waseg, ilansa, “Dayowbadsbo imlavags gamag, bo ibus, ilake-waneids yakids gamag ven watinow.”

12 Banabas idokes Yupit, peinansiyowbad yagan Yupit; Pawl idokesMakiyul, peinan talliwon.

13 E, tanuwagan lun silmanin Yupitnises ven towen, o lun buntumannises ven towen koukwed wadadan.Towen ivaniyel asipay bulumakawwasigeis, mo itokes, sivinan kid bei-weiys bulumakaw mansiyas, vagangog beiluns wasigeis Banabas sonPawl, o gamag babaw ninous bomawan, bo bilabes tanuwagan lun.

14-15 Tasiyas Pawl son Banabas ili-ganes, mo isiledes asikweim, peinansingaya igeg ninous, mo isawls,inekes gamag babaw. Ages avakaeinilivans, ilansa, “Tawaw yakamiy,awoum kuvages mawan. Yakameygamag mawana yakamiy gamag;sinap bwanabwein bakasekeimiyvagan gog bukulavewasmakava sinaptowenan. Kadiloka kumekes Yowbadtowen tamwamov, tabunin libalab,o pwepway, o yol, o youda babawwaseg.

16 “Tut kweiboug Yowbad itamesvena babaw gimgilis binoyes sikedtatineis.

17 “Tage peinan Yowbad sivinanbukukwakins kid ansinap bwanab-wein, nissekeimiy kweis o kaeimiybweilim katanok katanok, vaganbukukwamuweips, bukumwasaws.”

Page 196: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 14:18 193 Wotet 15:518 Pawl ilivan mawan, o singay

keikay siwotet vagan bisilbwades ni-nous tasiyas; peinan singay sivinesbeiluns wasigeis.

19Wankuyeimmin-Yudiymo isaps,Antiyok o Ikoniyam gimgilis, ivalutsalivan issekes gamag babaw wasigeis,iliganes mo iweiys Pawl, dakul waseg,mo ibiteilis, ilaves in watoulan ven;idokes kid bo imat.

20 Yeisuw nagamag ikatuyounsinekes Pawl nimmasis wapwepway;mo itamanaw, isuwvaw vayuweinwanuwan ven. Iyam ne-gaboug Pawlson Banabas mo ineis Dabiy.

Iyums ineis Antiyok, ven Siliy waseg21 Ven towen Dabiy waseg mo

igeiguys, gamaga babaw iliganes asili-van, Yeisuw livanen. Ikous, mo iyumsineis Lisitil; ilisawes Lisitil mo ineisIkoniyam, ilisawes Ikoniyam ineis An-tiyok.

22 Vena babaw wasigeis tasiyasasteiy ilabes Yeisuw nagamagsilmanin kid bitawtouns; idibakes,ilansa, “Kadiloka kusimkines misi-mounid Yeisuw waseg, peinan tutababaw abads bigeg mo bitasiwswanuwan Yowbad nakabkaleiwag.”

23 Vena babaw wasigeis sivinestamumwey mwasanin, kalisiy bim-takavates tayakelesiys, mapuna itam-nawes gamag mwasanin tasimounidsGuyaw Yeisuw waseg, ipsaposkatanok yam o akweiy, ininitougswaseg Yowbad, mo itapwalouls,isenas nimes wawous gamag tasiyas,intougis Yeisuw vagan bikimtuwessilmanin siwotet towen.

24 Ikous, ikanpeles Pisidiy, ineisPampiliy.

25-26 Illivans livanen Yeisuw venPelig waseg, mo iwloubus ineis Ataliy;itouws wawag, ikuks, iyums ineis An-tiyok, ven Siliy waseg. Kweiboug ventowen tayakelesiys nisekes siwotet,ininitougs silmanin Yowbad bilabes;e, misumkwey towen mo iyakousissiwotet.

27 Iyums ineis Antiyok, tayakelesiysmo ikatuyouns, imeis; itakuds livanen

Yowbad nawotet tawtoun to niwtelwasigeis tasiyas, peinan bo ikaliyowkoukwed vagan tobwag ven gimgilismo bisimounids, beisiws bimekesYowbad.

28 Pawl son Banabas tut kalamweykadiveiyov nisesus sisiyas tayakele-siys tasiyas.

15Ikaleiwags ven Yelusalem waseg

1 Isesusa ee... imwemway-nen mo gamag mwasanin meinoynimeis Yudiy isaps Antiyok, ikatim-lakes tayakelesiys, ilansa, “Kukinbukukwawes nakabivatus Ebelam,mawana Moses nakaleiwag, bweinabikatinabweimiy Yowbad; kukin gognag, bo nag.”

2 Pawl son Banabas mo itamanaws,ikamnimans sisiyas; mapuna tayake-lesiys mwasanin ilansa, “Simiyasmwasanin kuneis Yelusalem va-gan bukullivans simsimiyas min-Yelusalem tasiyas tayakelesiyssituwaveks o tasiyas takaweinslivanen Yeisuw; e, livanen Ebelamnakabivatus kwambuvisis vagannanouds bidumwal.”

3 Mapuna ilisawes tayakelesiysven Antiyok waseg, itanouys moikanpeles Pinisiy. Ikous, moikanpeles Samaliy. Vena babawititavins ikatimlakays, ilansa,“Tobwag ven gimgilis bo ikanavinninous, isimounids waseg Yeisuw.”Tayakelesiys tasiyas iliganes, moimwasaws avakaein.

4 Wankuyeim mo isaps Yelusalem,tayakelesiys babaw imulouls sisiyastasiyas, o situwaveks imulouls, otakaweins livanen Yeisuw imulouls.Pawl son Banabasmo itakuds Yowbadnawotet babaw niwtel siney tasiyas.

5 Takaweins Yeisuw anilivanmwasanin, tasiyas Palisiy kweibougniyakelesiys, tasiyas mo itamanaws,ilansa, “Kadiloka tobwag ven gimgilisbibwabwes momwes, bikanawesMoses nakaleiwag, mo beisiwsbiyakelesiys.”

Page 197: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 15:6 194 Wotet 15:236 Mapuna ikatuyouns takaweins

livanen Yeisuw, sisiyas tayakelesiyssituwaveks, vagan bikaleiwags sil-manin sinap towen.

7 Illivansa babaw ee... ikous,wankuyeim mo Pita itamanaw,ilana, “Sigwey yakamiy, kukwakinskweiboug-o Yowbad nakaleiwagwaseg yey, vagan bakow livanenYeisuw, banow tobwag ven gimgiliswasigeis, vagan biliganes, mobimwasaws.

8 “O peinan Yowbad ikakin ninousgamaga babaw, bo itimakes tasiyas;Kululuwan Towen Bwanabwein moisekes, mawana yakids kweiboug.

9 “Bo isimounids waseg Yowbad,mo iwid asisinap kalbaleb, mawanayakids. Youda babaw ivag wasigeistasiyas, mawana yakids.

10 “Tut towen awoum bitayagagesnanon Yowbad, awoum bitakaleiwagmoumouvit wasigeis budidayastasiyas. Peinan tammwayas ilapesMoses nakaleiwag; mawana yakids,bo ilapeids, nag kadilokeids.

11 “Deisa towen daGuyaws Yeisuwbo isiwyoubuds vagan bitasimounidswaseg, mo bikatinabweids; o tasiyasgog bo mawan.”

12 Tasiyas babaw bo iliganes, is-esusa ge ikikapays; wankuyeim moitakuds Banabas son Pawl, isekes liva-nen Yowbad nawotet tawtoun, mam-agin naman mulin nivag tobwag vengimgilis wasigeis; o nawotet towenniwtel wasigeis tasiyas Banabas sonPawl.

13-15 Iliganes, igawa ge ikikapays;Yemes mo iliwon, ilana, “Sigweyyakamiy, kuliganes agulivan. Saymonbo idibakeids: Wanmugwana Yowbadilokon tobwag ven gimgilis wasigeisvagan bidawes gamag mwasaninbikawes ansinap, o bikawes yagantonen. E, mo ikamat youd towen,palopit kweiboug nilel Yowbadanilivan, mamagina:16-18 “ ‘Ikous, mo bayum baw,

bawlulavaw Deibid nabuna-tum towen nigulekwes,

Naven nises makaw; igaw mobawlulavaw, mo biton bitad-umwal beibwein.

Bawtel mawan vagan vena babawgimgilis mo bineveigssiGuyaw yey.

O silmanin tobwag ven gimgilistasiyas nadawes gungamagtasiyas.’

DaGuyaws anilivan mawan, onawotet towen pwamug-o ikamteltammwayas wasigeis.

19 “Mapuna akaleiwag, awoumyoud moumouvit bitasekes venababaw gimgilis, tasiyas mwananitouvins inekes Yowbad.

20 “Deisa takaleiwags wasigeistasiyas vagan bipiyaves kan nimg-wavis silmanin tobwag yowbad;awoum bisubwans; awoum beikamsviniyonan man bo niskwen kayonneimat nanawan, o viniyonan mansona buyavin. Misinak.

21 “Peinan nagwadiven ivnivinsMoses nakaleiwag Sadad katanokkatanok, vena babaw wasigeis. E,vena babaw sisinagog wasigeistageiguys ivinis Moses nakaleiwag,igeiguys.”

Kaleiwag towen ikawes inawes An-tiyok

22 Takaweins livanen Yeisuw,sisiyas tayakelesiys situwavek,sisiyas tayakelesiysa babaw, idokesbikayabes sigamag mwasanin, sisiyPawl o Banabas bikawes silet binawesAntiyok. E, ikayabes tayakelesiysguyawaw asteiy, teitan Yudas, yagankwayuwein Basabas, tayuwein yaganSaylas.

23 Let towen nikawes nakalelel ma-magina:“Kalin nuwem budimayas yakamiy,

Antiyok gimgilis, o Siliygimgilis, o Silisiy gimgilis,tobwag ven gimgilis tayake-lesiys yakamiy. Yakameytakaweins livanen daGuyawsYeisuw, simayas tayakelesiyssituwavek ven Yelusalemwaseg.

Page 198: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 15:24 195 Wotet 16:424 “O peinan nakaligen simayas

mwasanin bo ivagesmoumou-vit wasigeis yakamiy, o ibolninoumiy yakamiy asilivanwaseg. O yakamey nagkakayabes tasiyas, nag;ninousa tasiyas niweis.

25-26 “Mapuna ninom yakameybo katanok-wan vaganbakakayeb tawaw mwasaninbiwekeimiy, sisiyas Banabasson Pawl. O yakamiy oyakamey, babaw yakidsikalin nuwads tawaw tasiyasBanabas son Pawl, peinantuta babaw inounas abkanigwaseg, daGuyaws YeisuwKelissilmanin.

27 “Mapuna nakakayabes Yudasson Saylas, biwekeimiy, mobidibakeimiy mawana nakalelmalet towen waseg.

28-29 “O simey Yowbad Kulu-luwan kadok kid nag kwei-tan kaleiwag moumouvitbakasekeimiy; tage kadilokakupiyaves kalbaleb sinaptasiyas, viniyonan mannimgwavis silmanin tobwagyowbad, o buyav, o viniyonanmanboniskwenkayonneimatnanawan, o makava kanavay.

“Magat bukuvnases kaleiwag towenbo bukusesusa bwein,bukutawtouns.

Taneimiyo.”30 Bo itanouys, mo inounas, ineis

Antiyok. Tayakelesiys babaw ikatuy-ouns imeis, mo isekes silet towen.

31 Ivinis let towen, bo imwasaws,peinan bo ikambuvis ninous, boidumwal.

32-33 O Yudas son Saylas, peinanpalopit tasiyas, asilivan babawwasigeis mo igeiguys tayakelesiyswasigeis, mapuna itawtouns. Nisesussisiyas ee... imwemway-nen; moimulouls wasigeis, itanouys, iyums,inekes tayakelesiys tasiyas kweibougnikayabes niweis. 34 (-)

35 Pawl son Banabas sisiy tageiguysmwasanin, nisesus Antiyok, illivans

livanen Yeisuw, o Yowbad anilivanbwanabwein ikatimlakays.

Banabas ilisow Pawl36 Yam mwasanin ikous, Pawl

mo idibek Banabas, ilana, “Kum,taneis, takines tayakelesiys venababaw, kweiboug-o nitaguyes livanenYeisuw; mo bitakin amawan sikasis.”

37 Banabas itam, ilana, “Bwein;”ilana, “Adok sod Yon bitanounas.”Yon yagan kwayuwein Mak.

38 Pawl ipiyev, ilana, “Nag, peinankweiboug nilisaweid ven Pampiliywaseg, ipiyev dawotet, iyum. Nagkadilok sod bitanoun. Bweina bises.”

39 Mapuna ikamnimans. Banabasson Mak mo ilisawes Pawl, ikuks ineisSaypilos.

40-41 Tage Pawl idow Saylas; tayake-lesiys initougs waseg Yowbad, sivineskid Yowbad bilabes tasiyas asteiy moinounas, ikanpeles Siliy o Silisiy, venababaw wasigeis ilabes tayakelesiys,vagan kid bitawtouns.

16Timotiy inekes Pawl son Saylas

1 E, isaps Dabiy, ikanpeles, mo ineisLisitil. Ven towen waseg mo ibanestaw teitan, kweiboug-o niligen liva-nen Yeisuw. Mtowen yagan Timotiy,inan vinen-Yudiy, isimounid Yeisuwwaseg; taman gog guma-Gilis.

2 Tayakelelsiys ven Lisitil waseg oIkoniyam waseg idokes kid Timotiysingay tadidumwal.

3 Pawl sivinan taw towen sisiybineis, mapuna ibob momwan,magina Ebelam nakabivatus; peinangamag babaw ikakins Timotiy tamanguma-Gilis; o peinan min-Yudiybabaw nisesus ven towen, o Pawlnag ivag sivinan tasiyas bivtokeslivan, mapuna mtowen Timotiy ibobmomwan.

4 Igawa ikaninapels ven katanokkatanok wasigeis, mo ikatpe-les sikaleiwag isekes, kweibougnikalawages Yelusalem waseg.Tasiyas takaweins livanen Yeisuw,o tayakelesiys situwaveks, isekes

Page 199: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 16:5 196 Wotet 16:25sikaleiwag, ilansa, “Kadiloka ku-vnases.”

5 Mapuna tayakelesiys iyamweissisimounid; o yam katanok katanokikatimweisis, mo ibabaws.

6 Ikanpeles ven avakaein Piligiy,ikous mo ikanpeles ven avakaeinGaletiy. Yowbad Kululuwan mo isilb-wades, awoum bisekes asilivan min-Esiy wasigeis.

7 Wankuyeim mo ineis Misiy,sivines kid bineis Bitiniy; iyokonsa,nag; peinan nag beitam KululuwanYeisuw.

8 Misiy ikanpeles ikous, moiwloubus ineis Tilowas.

9 O boug waseg, Pawl matan isisawlmav, magina ikamikon, ikintuwenikin wayol ikin gum-Masidoniy ita-manaw iton palatan, ilana, “Kudopelkum wamaven Masidoniy, kulabemyakamey.”

10 Pawl ikikin ikous; bo ikatimamal,sivinan kid bidopel bein Masidoniy;kadok kid Yowbad nidawem bakanbakasekes tasiyas livanen Yeisuw. Ni-nom katanok-wan.

Lidiy iyakelesiy11 Kakilev Tilowas, kadumwala kan

Samotiles kamasis; neiyamnen kakukee... kalug Niyapolis.

12 Niyapolis waseg kabus kan Pili-pay, ven towen wunovek wawnuwanMasedoniy; mina-Lom babaw omina-Lom sitakanaviy babaw nisesus ventowen waseg. Yam mwasanin kas-esuna ven towen.

13 Sadad waseg kadoki gamagmwasanin ininitougs o ititapwaloulsYowbad waseg wadadan lay kweitan;mapuna kasap adunan ked kan laytowen, kawekes vinay mwasanin,kakaypul simayas; kallivan.

14 Guyouvin natan yagan Lidiy,vinen-Tayatil, taymayisein kweimbwabwel, tuta babaw nititapwaloulYowbad waseg; e, manawen moiligen amalivan. Peinan Yowbad boikatiboug nuwan vagan biligen kidPawl anilivan.

15 Peinan iligen livanen Yeisuw, monakabaptayses Lidiy sen angamag.

Ikous, Lidiy mo idibakem ilana,“Magat bukudokeig nasimounidyey daGuyaws waseg, kadilokakumeis wagunbunatum, agubwabwalyakamiy.” Ivvalut ee... mo katam.

Imapumas wadeil ven Pilipay waseg16 Yatam yam nakan tapwaloul sil-

manin, kaninoun ee... mo ilivatumnukubukwab natan, kululuwanwasegikatigigik aveiyag igaw bikamat, o na-wotetmaysan singay avakaein ikawestaliven.

17 Vin nawen ikabkunim yakameysimey Pawl, iwkuwak, ilana, “YowbadTatawtoun nagamag tasiyas; tasiyasikatimlakeids ked towen waseg Yow-bad bo bikatinabweids.”

18Nawkuwak anilivanmawana yambabaw. Mapuna igeg nanon Pawl,itouvin, idibek yeiluw towen, ilana,“Akalawageim wayagan Yeisuw Kelis,kulisow manawen vin, kunoun.” Mi-tiyamun towen yeiluw mo inoun.

19 Vin manawen taliven ikakinsbo iyakous wawun simoney, igeg ni-nous, iyousis Pawl son Saylas, ibiteilistasiyas ineis wavtakon ven vagankid biyateles wamtes tasiyas takali-wageins ven.

20-21 E, itokes, inawes takalleiwagswasigeis; ilansa, “Min-Yudiy tasiyaskalbaleb sinap ivages wadavanuys,peinan sivines kid bisekemas sinapkweitan, o asisinap towen bwaboumwasigeis yakamey mina-Lom.”

22 Gamag babaw mo ilabes, sivineskid biyagages Pawl son Saylas.Takaleiwags mo ilansa, “Kunisisasikweim, mo kuweiys amweilokwaseg.”

23 Iwaways avakaein wawous; ik-ous, mo ikalabus, idibakes takay-matein deil ilansa, “Kukwaymatestasiyas beibwein. Awoum bisapsbineis watoulan.”

24 Towen iligen, isenas wadeilbunatum tawtounwaseg, ilokes kikeisamweilok akiy wanuwein; ta-mawanbiyaganis kikeis.

25 Watapwan boug Pawl son Say-las ikululs wamatan Yowbad, initougs

Page 200: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 16:26 197 Wotet 17:5waseg, ikannuwels asiwous. Tasi-wuns deil mwasanin ikatilutegs.

26 Mo ivag nik avakaein, kakolanbunatum dakul igogewns-wan;koukweda babaw ikaliyowes, o seno amweilok niyousis tasiwuns deilnimes o kikeis bo ipalpaleiks oitigtagut ikous.

27 Takaymatein deil mo ilaktukit,ikin koukweda babaw bo ikaliyowes,idok kid bo isawls tasiwuns deilbabaw; igeg nanon, ikow napuluttanmunum vagan kid bibes nipowuntatonen, beimat.

28 Pawl ikin, aygan avakaein ivag,ilana, “Awoum kuygageim toneimyak. Yakamey-yaya, amababaw-wan.”

29 Takaymatein deil idow teitanbimey lamp; mo ikow, isawl, isiwwanuwan deil, itatat won, ikululwamtes Pawl son Saylas.

30 Wankuyeim mo itokes ineiswamnat, ilana, “Adok guntuwavekyakamiy, kadiloka kudibakeigsaveiyag bavag silmanin kid Yowbadbikatinabweig.”

31 Ilansa, “Kadiloka kusimouniddaGuyaws Yeisuw waseg, mo bikatin-abweimiy simwey amgwamag.”

32 Mo idibakes tasiyas livanenGuyaw Kelis, siney gamaga babawnisesus wanbunatum.

33 Mitiyamun towen boug waseg,tanuwagan deil ikow yevagam,buyavis wawous itawis. Ikous, moibaptayses sen nagamag.

34 Ibaptayses ikous, mo isiws wan-bunatum, kaeis isekes, ikams, peinanimwasaws avakaein sineya-wan anga-mag; livanen Yowbad niliganes.

Ikous, mo iyums ineis wadeil.35 Iyam nen gaboug takaliwageins

ven mo ikayabes sipilismans ineiswadeil, ilansa, “Kulavewas tasiyasasteiy, bineis.”

36 Tanuwagan deil ikow asili-van towen, isek Pawl, ilana,“Takalawageins ven bo ikayabeimiybukunounas. Bweina beitoutninoumiy, kuneis.”

37 Pawl idibakes, ilana, “O yakameymina-Lom yakamey; bo iwemaswamtes gamag babaw nov, o nagiyatelemas vagan bikakins amasinapaveiyag kalbaleb. Makaw isena-mas wadeil; nagein gog bikakiwsasimwasin, bikawumemas mobikayabemas. Kapiyev. Bakasesuna.Kadiloka tasiyas bimeis bitokemasbakan wamnat, mo bikayabemas.”

38 Tasiyas pilismans mo inekestakaliwageins ven; asilivan ikatpelesisekes. Kweiboug nag bikakins Pawl oSaylas mina-Lom tasiyas; e, tut towenmo ikakins, asimwasin seikwan.

39 Aspwayat inekes Pawl son Say-las, asilivan siwayoub, mo itokes ineiswamnat, ikayabes bineis kid kweitanven.

40 Ilisawes deil mo inekes Lidiy,inekes tayakelesiys, iguyes, moitanouys, inounas, ineis.

17Moumouvit ilivatus ven Tesalonik

waseg1 Inounas mo isaps Ampipol; il-

isawes Ampipol mo ineis Apoloniy;ilisawes Apoloniy mo ineis Tesalonik.Min-Yudiy sibuntuman tapwaloul ya-gan sinagog nises Tesalonik.

2-3 Mawan ansinap vena babawwaseg, Pawl mo isiw wanuwansinagog ikatimlakes silawun Bukitab.Kweitoun Sadad waseg ikatibougnuwes min-Yudiy tasiyas. Isekesninous mawan; ilana, “Kadilokagamag biyagages Kelis, bikanig, mobeikit vayuwein. Livanen nisesBukitab waseg, bo mawan. Silawungunkatimlakay Yeisuw, mtowenmounid Kelis.”

4 Pawl ivvalut ee... mo isimounidsmwasinis gamag, mapuna ikatuvasessisiyas Pawl son Saylas; mina-Gilis-vak tavnaseins Yowbad isimounidssingaya babaw, sisiyas guyvinaysmwasanin.

5 Tage min-Yudiy mwasaninbo ikameiliws, ivtokes livan. Omwasanin tasiyas tabgumats boiliganes asilivan, ikatuyouns gamag

Page 201: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 17:6-7 198 Wotet 17:22-23babaw, sivines kid bikawpwanawswasigeis Yeisuw nagamag, ineisYeson wanbunatum, iwkuwaksa;ilansa, “Kadilok tasiyas Pawl sonSaylas bimeis wamnat.” Peinan min-Yudiy ninous bo biyagages Pawl sonSaylas.

6-7 Iyyokons, bo nag; mapunaitokes Yeson siney Yeisuw nagamagmwasanin, inawes takaliwageins venwamtes, iwkuwaks, ilansa, “Gamagtasiyas niyagages vena babaw, nageinmo imeis wadavanuys yakids, Yesonanbwabwal tasiyas nisesus. Tawawtasiyas bo ibwabwes Sisal nakaleiwag,peinan ilansa, ‘King kweitan nises,yagan Yeisuw.’ ”

8-9 Gamag babaw iliganes livantowen, mo igeg ninous, sisiyas takali-wageins ven;mapuna idibakes, ilansa,“Yakamiy simiy Yeson kadiloka ku-payins, money mwasanin kusekemas,mo kunounas. Igawkukin bukusesusabwein, o nag kweitan sinap buku-vages mawana kalbaleb sinap towen,igaw tut wanakoug mo bakayamenmimoney.”

Takaweins livanen Yeisuw ineis Be-loy

10 Yeisuw nagamag ikatimamals,boug waseg ikayabes Pawl son Saylas,bineis Beloy. Isaps Beloy mo ineiswasinagog, isiws wanuwan, livanenYeisuw mo isekes min-Yudiy tasiyas.

11 E, tasiyas asisinap bwein, nagmawan min-Yudiy tasiyas nisesusTesalonik; bo iseiw nuwes Pawlanilivan towen sivines binganegs-wan; e, yam babaw ivnivins Bukitabvagan bikakins kid livan towenmounid, o nag, yaweid.

12 Babaw gamag mo isimounids,sisiyas vinay-nen Gilis guyvinays,sisiyas tawaw mwasanin.

13 Wankuyeim min-Yudiy tasiyasnisesus Tesalonik mo iliganes Pawlnises Beloy igeiguy livanen Yowbad;mapuna inounas imeis Beloy, ivtokeslivan, vagan beivag aspwayat gamagababaw, mo bikamliwes towen Pawl.

14 Mapuna Yeisuw nagamagtayakelesiys ven towen mo ikatima-mals ikayabes Pawl biwloubus kidbein wayol. Tage Saylas son Timotiynisesusa ven towen Beloy.

15 Gamag mwasanin itokes Pawl,itouws wawag, ikuks, ineis Atens;Pawl mo idibakes tasiyas, ilana,“Kuyums kuneis kukines Saylas sonTimotiy nuwanaw bimekeigs,” moiyums ineis Beloy.

Pawl nises ven towen Atens16 Pawl, igawa nises Atens ikay-

mates Saylas son Timotiy bimeis;bo igeg nanon peinan ikines tasiyastaginvens singay imgamegs. O babawsiyowbad tobwag wasigeis ikululswamtes.

17MapunayambabawPawlmo isenkweitan livan, Yowbad livanen, min-Yudiy sisinagog waseg, o tavnaseinsYowbad wasigeis, o gamag mwasaninilivatus wavtakon ven, igeiguywasigeis.

18 Tassinaps mwasanin tasiyasEpikul sisiyas tasiyas Sitowik illivanssisiy Pawl. Mwasanin iliganes, ilansa,“Taw towen, makava illivan. Aveiyagillivan?” Mwasanin gog ilansa,“Livanen kweitan ven siyowbadillivan.” peinan Pawl anilivan Yeisuwinakanig silmanin o neikit vayuwein.

19-20 Mapuna itokes Pawl inawesbuntuman Konsel waseg, yaganAliyopag, ilansa, “Tabta bukwa-timlakes amsinap towen kweivaw,towen nukulivan wasigeis gamagababaw; kadok kid youd kweitan towenisowsiw watigem yakamey. Sivinemgog bakakakin silawun sinap towen.”

21 Peinan min-Atens sisiyas asib-wabwal tuta babaw sivines bikati-lutegs youd kweivaw, o livanen youdkweivaw billivans sisiyas; mapunatuta babaw inineivs sinap kweivaw.

22-23 Pawl mo itamanaw wak-abgeiguy bunatum Aliyopagwanuwan, ilivan. Ilana, “Min-Atensyakamiy, bo akin singay tamgamegsyakamiy. Bo atavin miven akikinenawuliyougwan tapwaloul, bo aban

Page 202: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 17:24 199 Wotet 18:9-10abeilun kweitan. Lelel-nen mam-agina, ‘Silmanin yowbad tamtawas.’Yakamiy nag kukwakins Yowbadtowen nukukululs wamatan, yey mobakatimlakeimiy yagan towenan.

24 “Yowbad towen bo ibun youdababaw, o peinan towen tanuwaganlibalab, o ven watinow, nag bima-sis wabunatum towen tawlules wana-mads; nag.

25 “O nag ivag sivinan aveiyag na-mads biwtel silmanin towen, peinanbo nisekeids damwamovs o kulu-luwads, o dawliyougs babaw-wan.

26 “O tabuds anmwanet-wan Adamwaseg, bo ibunids, nitamlavags venababaw gimgilis wadaban pwepway.Bo ikaleiwag idatuts, o dakablivispwepway ven katanok katanokwasigeis.

27 “O bo ikaleiwag vagan kid bitan-eves mtowen Yowbad; igaw takinewmo bitaban, peinan kadilakus niseswasigeis yakids katanok katanok.

28 “Mtowen waseg tamwamovs,taninounas, tasesus. Mawan tawutunwous nilivan wasigeis yakamiy,‘Peinan yakids Yowbad tibun yakids.’

29 “E, peinan Yowbad tabudsyakids, awoum bitanuways Yowbadkid mawana goul o silib o dakul, oaveiyag gamag teitan binuway mobibun wanaman, nag.

30-31 “O Yowbad gog inumlev tutkweiboug dadub; tut gog towenikaleiwag vena babaw gimgilis vaganbikanavin ninous, peinan nikatigiktutan katukin wanakougwaw, yamtowen bo bikatukin gamag babawwasigeis, amtowen bwein, amtowenkalbaleb; e, teitan taw bo itamnow,takaleiwag tatonen. Kakakin anilivanmounid, peinan taw towen nikanig,Yowbad ivag mo ikit vayuwein.”

32 Ikatiliganes livanen dakabeik-its kanig waseg, mwasanin mo igigspeinan nag isimounids; mwasaningog ilansa, “Igaw, kweitan tut mobukuwgavaw amlivan towen vaganbakaligen.”

33-34 Pawl iligen asilivan, mo il-isawes, inoun. Mwasanin gamag

bo isimounids anilivan waseg, moikatuvases sisiy Pawl, teitan Diyon-isiy, mtowen takaleiwag teitan buna-tum Aliyopag waseg, natan Damalis,sisiyas mwasinis gamag.

18Pawl ven Kolinit waseg

1-2 Wankuyeim Pawl mo ilisowAtens in Kolinit; iban gum-Yudiyyagan Akwil, naven Ponit. Kweibougnises Italiy, o peinan Sisal Kalodiwnakaleiwag vagan min-Yudiy babawbilisawes naven towen Lom, mapunailisow Italiy; e, mwana nimeis Kolinitson nakwav Piliskil.

3 Towen nawotet, ikow man kulivismo ibsibas ivag bunatum. O peinanPawl ikakin sinap towen, mo inekes,sisiy nisesus, iwwotets.

4 Tapwaloul waseg, Sadad katanokkatanok illivans siney Min-Yudiy,o mina-Gilis, isimkakin vaganbisimounids waseg Yeisuw.

5 Wankuyeim Saylas son Timo-tiy meinoy nimeis Masidoniy isapsKolinit, igawa Pawl ivvalut wotettowen, ikatimlakes min-Yudiy vaganbikakins beibwein mtowen Yeisuwmounid Kelis.

6 Wankuyeim tasiyas mo ipiyavesPawl anilivan, itawyages, asilivankalbaleb waseg; mapuna ikatsapanakweim vagan bikakins bo ipiyavestasiyas, ilana, “Deis! Peinankupiyaves livan towen, igaw bukum-tamats; takaleiwag yakamiy. Bweinabo batouvin basekes livan towentobwag ven gimgilis, vagan bobiliganes.”

7 Ikous, mo ilisawes, isiw wanbuna-tum tavnasein Yowbad teitan, yaganTitos Yusitos, nabunatum nises sina-gog wadadan.

8 Tanuwagan sinagog, yaganKilisip, bo iliganes livanen GuyawYeisuw, sen angamags babaw; omin-Kolinit babaw bo iliganes, moibaptayses.

9-10 Kweitan tut, boug waseg,Pawl immasis, anmikon waseg

Page 203: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 18:11 200 Wotet 18:27-28mo ikin naguyaw Yeisuw, ilana,“Pawl, awoum beivag ampwayat,kusimkakin livaneig waseg; awoumkukwapay, peinan agugwamag nama-gleis nisesus ven towen. Ta-kweitangamag beiweim o biyagageim, peinansoum yey tases.”

11 Mapuna Pawl isesuna katanokbweilim ikous, mo tibukon kweinimkatanok. Misumkwey towen wasegikatimlakes ven towen gimgilis vagankid bikakins livanen Yowbad.

12-13 Mitiyamun towen, min-Akaysigabman avakaein, yagan Galiyon,nises ven towen. Min-Yudiy ninouskatanok-wan mo itamanaws iyousisPawl itokes inawes Galiyon wank-abkaleiwag, aban towen wamatan,ilansa, “Taw towen sivinan bibobdakaleiwags, ikatimlakay tobwag tap-waloul vagan bitateiy gamag ninous.”

14-15 Pawl sivinan bisilamawanilivan, tage Galiyon mo idibakesmin-Yudiy tasiyas, ilana, “Min-Yudiy yakamiy, magat towen ansinapkalbaleb, o magat biyageg son,bweina baligen amilivan; o peinansinap towen yakamiyana amisinap,sinapun imiven, o livanen imiven,kadiloka yakamiyana bukwaleiwags;yey apiyev.”

16 Ilivan mawan, mo ikayabes, ili-sawes nakabkaleiwag towen.

17 Gamag babaw mo iyousistanuwagan sinagog yagan Sositen,iwaways-wan kabkaleiwag towenwamatan; tage Galiyon nag igegnanon sinap towen waseg.

Pawl iyum in Antiyok18 Wankuyeim Pawl isesuna ven

towen, yam mwasanin. Ikous, moilisawes Yeisuw nagamag, itanouyssiney Piliskil son Akwil; ikuks, bineisSiliy. Isaps ven Kenikil waseg, Pawliduy kunun peinan anilivan katoutYowbad waseg.

19 Ikuks ee... ilugs Epesos, Pawl moilisawes tasiyas, isiw wanuwan sin-agog mo illivans sisiyas min-Yudiy;vagan bivag ninous bikanavin.

20-21 Tasiyas mo idibakes Pawl,ilansa, “Kadilok kadiveiyov tutyakoum simey yak tasesus.” Ilana,“Nag; bo banoun. Kukin nanonYowbad mawan, igaw mo bayumbam.” Mo itouw wawag, ikuks, itanesmin-Epesos.

22 Ilugs Sisaliy, ikatulag inYelusalem, imulouls siney tasiyastayakelesiys; mo inoun in Antiyok.

23 Isesuna yam mwasanin waseg;ikous, mo inoun ilakwanes tayakele-siys ven katanok katanok wasigeis;isilamaw ven katanok katanokwawnuwan ven Galetiy; iyakous, moikanapel in ilakwanes ven katanokkatanok wawnuwan Piligiy; ilabestayakelesiys vagan kid bitawtouns.

Apolos igeiguy ven Epesos waseg24 Gum-Yudiy tassinap teitan mo

isap Epesos, towen yagan Apolos,navenAleksanidel, singay ikakin Buk-itab, o itawtoun geiguy waseg.

25 Kweiboug mwasanin gamag boikatimlakes, mapuna ikakin Yowbadinaked. E, bo iseiw nuwan livanenYeisuw bilivan, anilivanmounid-wan.Ikatimlakes gamag mwasanin anili-van towen. E, ikakin sinapun tabap-taysein gamag towen Yon. Tage sina-pun Yeisuw nag iyakous.

26 Anilivan kamnat mo isilamawsinagog wanuwan. Piliskil son Ak-wil iliganes, mo idawes im wasibuna-tum, ikatimlakes Yowbad inaked, moikakin bwein.

27-28 Iyakous nawotet ven towen,mo ivag sivinan kid bein Akay.Yeisuw nagamag ilivans, “Bwein;”mo ilelels let silmanin ven towentayakelesiys-nen, vagan bivnasesmtowen Apolos, anbwabwal tasiyas.Isap wasiven, mo ikatimweis asisinaptayakelesiys tasiyas. Kweiboug-o Yowbad nilabes mo isimounidsYeisuw waseg, misiyamun towenasisinap mo ikatimweis peinanApolos ilabes; o anilivan itamapwasigeis min-Yudiy asilivan, peinananilivan tawtoun waseg ikatimlakessilawun Bukitab, vagan bikakins kidmounid Kelis mtowen Yeisuw.

Page 204: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 19:1-2 201 Wotet 19:2119

Pawl nawotet ven Epesos waseg1-2 Igaw Apolos nises Kolinit, Pawl

ikaninapel ven tasiyas wanawoud. Ik-ous mo isap Epesos; mo ilivatusYeisuw nagamag mwasanin; idibakes,ilana, “Nukuliganes livanen Yeisuw,Yowbad Kululuwan Towen Bwanab-wein iwekeimiy tan, o nag?” Ika-timapus aygan; ilansa, “Nag. Nagbakaligen livanen Kululuwan Bwan-abwein.”

3 Pawl mo ikatugwan; ilana,“Amawan nukubaptays?” Ilansa,“Nakaligen Yon nageiguy, moibaptaysem yakamey.”

4 Iw to Pawl, ilana, “Yon boibaptayseimiy vagan bikanavinninoumiy, o vagan bukulavewasamisinap kalbaleb, sinap bwanabweinbukuyousis; o Yon nidibakeimiy ilana,‘Kadiloka bukusimounids wasegmtowen nibkunig yey.’ Anilivan goglivanen Yeisuw.”

5 Gamag tasiyas bo iliganes Pawlanilivan, mo ibaptayses GuyawYeisuw wayagan.

6 Pawl isen naman wawous tasiyas,Yowbad Kululuwan mo inekes, ili-vans kaeig kweitan kweitan wasigeis,o ipalopisays Yowbad anilivan wasegilivnakes.

7 Babiweis tawaw tasiyas adoksinawatan teiy.

8 Pawl mo isiw wanuwan sina-gog, anilivan kamnat waseg igigeiguykweitoun tibukon; livanen Yowbadnakaleiwag isekes, vagan kid bisi-mounids waseg.

9 Wankuyeim mwasanin gamagipiyaves anilivan, ikapidabs, ivtokeslivan Yeisuw inaked, e wamtes gamagbabaw ivtokays mawan. MapunaPawl itokes inagamag ilisawes, isiwwanuwan Tilan nabunatum, sikulbuntuman, yam katanok katanok moikatimlakes gamag.

10 Nawotet towen niwtel ak-weiyuna bweilim waseg, min-Esiybabaw-wan mo iliganes livanen

Guyaw Yeisuw, min-Yudiy sisiyasmina-Gilis.

11 Yowbad nawotet niwtel Pawl na-man waseg. Inawotet kweitan-wan,singay tawtoun.

12 E, gamag ikawes Pawl anakweimo kweim towen itanob magin waseg,isen takatouns wawous, inimul, moibweins, o yeiluw ilisawes mwasaningamag mo ibweins.

13-14 Min-Yudiy tamgameg mwasi-nis mo isaps, iyokons kid bikayabesyeiluw, Yeisuw yagan waseg. Tasiyasininounas vena babaw ikikayabesyeiluw; maysanwotet towen ikokews.Tawaw teinim teiy, times tanuwaganlun avakaein, Sikev yagan; tasiyasiyokons kid bikayabes yeiluw, Yeisuwyagan waseg; ilansa, “KadibakeimiyYeisuw wayagan kunounas; yegtowen Yeisuw, Pawl nikavvatagwaseg.”

15 Yeiluw towen ikatimop asilivan,ilana, “Akakin Yeisuw, akakin Pawl,tage yakamiy kalisiy yakamiy?”

16 Takayeiluw towen mo ipeliwawaysa mav tasiyas, itawtounwasigeis, ikididul wous ibuybuyav-wan; mapuna sona mwadiyes moisawls ineis wamnat, aspwayat nagbikakit vagan.

17 Min-Epesos babaw iliganes youdtowen, mo ivag aspwayat, tasiyasmin-Yudiy sisiyas mina-Gilis misikesEpesos. Mapuna mo igoulus mtowenGuyaw Yeisuw.

18 Babaw gamag tasiyas mwananiliganes livanen Yeisuw mo ikamte-les asisinap kweiboug dadub waseg.

19 O tamgamegs babaw simegnileles nein wasibuk, nimeyes sibukmaynsiyas, mo igabus wamtesgamaga babaw. Maysan buk tasiyasivinis, singay avakaein, sinawanimtawsan kina.

20 Wotet babaw waseg livanenYeisuw mo itawtoun, gamaga babawo sinap babaw wasigeis.

Min-Epesos ikawpwanaws21 Wotet towen ikous, Kululuwan

Teiwen Bwanabwein mo isek nanon

Page 205: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 19:22 202 Wotet 19:37Pawl, ilana, “Singay sivinag batavinMasidoniy o Akay, mo ban Yelusalem.Wankuyeim gog mo banoun banLom.”

22 Mapuna ikayabes natouwatasteiy, ineis Masidoniy, yiges Timotiyson Elasit. Towen gog Pawl isesunaEsiy tut kayakus waseg.

23 Misiyamun towen, gamagababaw inoyes Yeisuw inaked, mapunaven towen Epesos gimgilismo ilivatusmoumouvita singay.

24E, takatanak teitan yaganDimitil,mtowen tawtelein didawag silib,ibwabubs sen nagamag; biyakousis,mo bimeis gamaga babaw bigimwals;bikawes binawes vagan simeg bidagiswanuwan didawag towen; imgamegssilmanin siyowbad natan yaganDayan, vagan kid bilabes. Didawagtasiyas singay kawkwavek mayses.

25 O gamag babaw inganegs Pawlanilivan, mo ipiyaves meg silmaninnawen Dayan; mapuna Dimitil idawesnagamag sisiyas takatanaks babaw;ikatuyouns imeis, Dimitil mo iliwon;ilana, “Tawaw, kukwakins dawotetstowen waseg kads tabanes vaganbitakams.

26 “O kukwakins Epesos gimgilis, ogimgilis ven tasiyas Esiy wawnuwan,bo iliganes aygan Pawl, mo ipiyavesadgeileiws tatoneids, peinan Pawlanilivan mawana, ‘Yowbad tasiyaskubunis wanimamiy, yowbad tobwagtasiyas.’

27 “Adok tut kalbaleb bitalivatus;peinan gamag bipiyaves Dayannavavag tasiyas tabunins; o dayow-bads avakaein nawen bidokes tobwagyowbad, bipiyaves kid nabunatum;mo biyakous yakawanan manawenDayan. Bo igak, peinan babaw yakidstakululs-wan wamatan Dayan, min-Esiy yakids, o gimgilis vena babawwadaban pwepway.”

28 Iliganes, mo ikavikuns avakaein,iwkuwaks, ilansa, “Min-Epesos yakidsdayowbads Dayan, manawen singaynatawtoun.”

29 Wankuyeim gamaga babaw ventowen waseg mo isilamaws wak,makava ikawnaweins, mamaginatakabalaweins tasiyas. Wankuyeimbabaw gamag mo isawls, iyousismin-Masidoniy tasiyas Gayus sonAlistak, mo ibiteilis inawes buntumankaleiwag waseg. Kweiboug tasiyassisiy Pawl nimeis waked.

30 Pawl sivinan beisiw bein buntu-man kaleiwag wanuwan, tage tayake-lesiys bo isilbwades.

31 Tasiyas guyawun Esiy mwasanin,kweiboug-o nisiwayoubs waseg Pawl,tasiyas mo ikayabes sigamag vagankid bidibakes Pawl, ilansa, “Awoumyakoum bukun buntuman kaleiwagwanuwan; awoum!”

32 Gamag babaw, asilivan kwei-tan kweitan iwkuwaks, ta-kal bili-gen; o babaw gamag nag ikakinsaveiyag wawun ikatuyouns nimeis,iwkuwaksa mav.

33Min-Yudiy mo idibakes Alekisan,ilansa, “Kulivan vagan babaw gamagbikakins yakamey ta-ivag silawunsinap towen;” gamag babaw moiyabinis towen Alekisan, in wamtesgamag babaw, itamnow naman vaganbikapays, mo bilivan.

34 Gamaga babaw ikakins gum-Yudiy towen, mo iwaks, ages ikobobt-wan, akweiy veit waseg iwkuwaks,ilansa, “Min-Epesos yakids daguyawsDayan, manawen singay natawtoun.”

35 Tanuwagan ven isap, moikatitun sikawnawein, ilana, “Min-Epesos yakamiy, vena babaw gimgilisikakinsa davanuys bulagan peinanyakids tamtakavateins nabunatumdayowbads avakaein Dayan, sonanadakul nises, kweiboug-o meinoyneim libalab nikalivatow neimwatinow.

36 “Peinan youd tasiyas mounid,nag kadilok teitan gamag bisen kwei-tan livan, nag. E, kadilokena kuk-wapays kusesus, peinan nag aveiyagbivag, nag. Awoum kuwkuwaks, okwawnaweinsa mav, awoum.

37 “Gamag tasiyas nukumeyes nagineis iveinaws Dayan wanbunatum;

Page 206: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 19:38 203 Wotet 20:16nag ivtokes livan dayowbads man-awen, nag.

38 “Magat Dimitil sivinan biyatelteitan gamag, o magat takatanaksyakamiy simiy Dimitil sivnamiybukuyateles teitan gamag, yatalnises, o gabman nisesus; kadilokabukuyateles simiy, gabman mobikaleiwags.

39 “Kukin bikabwag sikaleiwagtasiyas gabmans, igaw tutan gamagbabaw bikatuyouns bimeis, mobabawa gamag bikaleiwags sinaptowen silmanin.

40 “Nag ivag silawun sinap towennagein kwawnaweinsa mav. Ma-gat daguyaws avakaein biligen, mobikatiganeids, nag kweitan livan niseswaseg yakids vagan bitakatimapusanilivan; moumouvit mo bitaliva-tus. Kadiloka kunounas kuneis wami-bunatum tatineimiy.” Iliganes, moinounas, ineis wasibunatum. 41 (-)

20Pawl in Masidoniy mo inoun in Gilis

1 Bo iyakousis asisinap to nikaw-naweins mav; nag ivag kweitan kaw-nawein, nag ivag kweitan tamwageg,nag. Bo ikous. Pawl mo idawesven towen tayakelesiys-nen, iguyestasiyas, imulouls siney, mo inoun inMasidoniy.

2 Itavin ven tasiyas Masidoniywawnuwan; anilivan babaw igeiguywasigeis, mo inoun in Gilis.

3-4 Isesuna ee... kweitoun tibukon,min-Yudiy mo asisinap ikatilawossivines kid beiweiys Pawl. Misiyamuntowen Pawl nanon ivag bo beikukbein Siliy; mo iligen livanen asisinapkalbaleb, mapuna ikanavin nanon,mo inounas waked, ikanapelsMasidoniy, siney gum-Beloy teitan,Pilos natun yagan Sopetal, sisiy min-Tesalonik asteiy, Alisitak son Sikanid;sisiyas gum-Dabiy yagan Gayus sonTimotiy, sisiyas min-Esiy tasiyasTikikos son Tilopim.

5 Tasiyas imgwayemas, mo ikay-matemas ven Tilowas waseg.

6 Ikous sagal to nag bitakams bledson yist, mo katouw ven Pilipaywaseg, kakuk ee... yam kweinim ik-ous mo kalug Tilowas, mo kanekestasiyas; kases simayas katanok wik.

Pawl itanouy min-Tilowas wasigeis7 Wik kweitan nakabsilamaw, Sa-

bat waseg, kakatuyoun nakam, va-gan bakakiv bled bakakam, mawanYeisuw nakaleiwag. Pawl mo iguyestasiyas; o peinan bo binoun nub-weig, singay iveiyov anilivan wasigeistasiyas.

8 Mabunatum wanakaew, oimalamp babaw wabunatum towen.

9 Watapwan boug, Pawl igawa illi-van; tawlat teitan yagan Yutikos isinwasintaboul, matan inanup; o Pawligawa illivan, taw towen imasis kan-gagay, mo ikalouw bunatum kastou-nun waseg, in watinow. Gamag in-eis watinow, ikines imasis, inupes boimat.

10 Pawl ibus, ibasin kitatun, moiwliboub wawon taw towen, ilivan,idibakes gamag, ilana, “Awoum bigegninoumiy; mwamovan nises.”

11-12 Pawl imwen in wanakaew,sinsiney mo ikivis bled ikams, illi-vans ee... walalayis mo inoun in.Gwad towen itokes inawes wanbuna-tum, imwasaws seikwan, peinan sonamwamovan.

Ikuks ineis Milit13 Yakamey nakan nakatouw

wawag, nakakuk silmanin Asos vaganbakakayamat Pawl ven towen waseg;towen gog sivinan kid beinoy waked,o nidibakem mawan.

14 E, imekem Asos waseg, simeytowen nakakuk nakan Mitilin.

15 Neiyam nen mo kakuk kan Kiyoswalasin; neiyamnenmokasap Samos;neiyam nen mo kalug Milit.

16 Nakakalipouy Epesos peinannanon Pawl bo mawan; nag ivagsivinan yam babaw bisesuna Esiy,ikatimamal nuwanaw kid bisapYelusalem, silmanin Kaltuwonanayam mo bilouvat Yelusalemwaseg.

Page 207: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 20:17 204 Wotet 20:35Pawl iguyes tayakelesiys situwaveks

Epesos17 Ven Milit waseg Pawl idawes

min-Epesos tayakelesiys situwaveksbimeis.

18 Isaps mo idibakes mamagina,“Kukwakinsa agusinap tuta babawnases wasigeis yakamiy. Wanmug-wana asap Esiy waseg nukukineigsee... bweilima babaw agusinap bomawan-wan.

19 “Nawwotet daGuyaws nawotet,ta-akaypom sinap; tut babaw nanougigeg, navvalam-wan, o min-Yudiy tutbabaw biyagageigs kid, abag nivagessingaya igeg.

20 “Nag akayus agulivan wasigeisyakamiy, nag. Ivag sivinag bal-abeimiy; babaw bo asekeimiy, boakatimlakeimiy buntuman tap-waloul waseg o wamibunatum-vaktatineimiy.

21 “O min-Yudiy bo adibakeimiy,o mina-Gilis bo adibakeimiy, alana,‘Kadiloka bikanavin ninoumiy,bukunekes Yowbad, o bukusimounidsdaGuyaws Yeisuw waseg.’

22-23 “Tut gog towen YowbadKululuwan bo isimkineig ban kidYelusalem. Nag akakin aveiyagbalouvat ven towenwaseg; deisa venababaw wasigeis Kululuwan TowenBwanabwein ikatimlakeig abag bobigeg, o bisenags wadeil ven toYelusalem waseg.’

24 “O peinan daGuyaws Yeisuwnawotet bo isekeig gunawotet towen,akokew kid livanen nasiwayoubYowbad, bassekes kid gamag babawwasigeis; o nag akayus mwamovagtatoneig; deisa bayakous Yeisuwnawotet towen.

25 “Kweiboug-o nageiguyaguyeimiy livanen Yowbad nakalei-wag; o nagein gog kamnat akakin-wan nag vayuwein bayum bambukukines magig, nag.

26-27 “Nagein adibakeimiy mounidbo asekeimiy Yowbad anilivan vaganbiymoveimiy; nag kweitan akayus,nag akawum, nag. Kukin kavel yak

bukupiyev, mo bukukwanig; takalei-wag yakoum.

28 “Kuvnaseimiy yakamiy, o ku-vnases Yowbad nagamags, KululuwanTowen Bwanabwein nisekeimiymiwotet vagan kid bukumtakavatestasiyas; kadiloka kumtakavatesYowbad alen mamagina tayakelesiystasiyas, peinan bo iyamayises tasiyasbuyavin tonen waseg.

29 “Yey bo banoun; akakin-wantakalbalebsmwasanin igawmobiweiswasigeis yakamiy; biyagages tayake-lesiys; o tasiyas magina awuk bu-lawud, bikapasal nuwes bikananeiys;o tayakelesiys magina sip, mamaginaawuk bulawud bigades, bikatimates.

30 “Akakin mwasanin gamagyakamiy igaw bukutamanaws,bukwatidavis tayakelesiys mwasanin,vagan kid bikabkunimiy yakamiy.

31 “Kadiloka kuvnaseimiy.Kununuways-wan kweitoun bweilimnases wasigeis yakamiy, adibakeimiy,aguyeimiy katanok katanok yakamiy;iwtawout mitinagig, yam katanokkatanok waseg, o boug katanokkatanok waseg.

32 “Tut towen nagein kadilokYowbad bimtakavateimiy, kadilokakuliganes livanen nasiwayoubwasigeis yakamiy, mo bikatimweiskululuwamiy, bikayuseimiy simiyasyakamey, angamag tonen babawyakids.

33 “Kweiboug simiy yey nitasesus,nag apwakit soug namoney oanakweim o nawliyoug; nag.

34 “Kukwakinsa wanamag tatoneignawtel silmanin kag o gunavavag, obo awotet vagan bagimwel sigweysivavag o kaeis tatineis.

35 “Agusinap towen waseg, bo aka-timlakeimiy vagan kid bukukwakinsbweina bitawotets mawan, vaganbitalabes sidayas tasiyas tougweys.Kadiloka kid taninuways daGuyawsYeisuw anilivan mamagina, ‘Soumbisiwyoubum mo bukumwasaw; tage

Page 208: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 20:36 205 Wotet 21:20bukusiwyoub soum bukumwasawsingay avakaein.’ ”

36 Illivan ikous, mo ikululs sineytasiyas, initoug Yowbad waseg.

37-38 Ikous, mo ivalams asibabaw-wan, iwliboubs Pawlwawon, imuloulssisiy. Ivalams avakaein peinan anili-van Pawl mamagina, “Nag yamtanyam bukukines magig, nag.”

Igawa ivvalams mo sisiy Pawl ineiswawag.

21Pawl ikuk silmanin Yelusalem

1 Pawl itouw wawag, mo itanouysineyas wasigeis. Yakamey katanouy,ikous, kakuk, kadumwala Kos.Neiyam nen, mo kan Lods; kakilevLods mo kan Patal.

2 Ven Patal waseg mo kaban wagakitan, kakita bikilev silmanin Pin-isiy, mapuna katouw mo kakuk.

3Kakuk kasisawl ee... mo kaban venSaypilos, inoy wamakimaw, kasawlmo kan Siliy, kalug ven yagan Tayilvagan wuliyoug babaw wawag beibusbein wanakaew.

4 Kanineiv tayakelesiys, kabanmwasanin, mo kasesuna simayastasiyas katanokwik; o peinan YowbadKululuwan ikatimlakes, ikakins-wanigaw min-Yelusalem biyagages kidPawl, mapuna illivans, “Awoum kunYelusalem.”

5-6 Bo ikous matut simayas tasiyasmo katamanaw kanoun. O simayastasiyas, sisiyas sikwavas o nitsiyas,nakan watoulan ven, kabasin kititumwakawalaw kanitoug Yowbad waseg,mo kamuloul simsimeyas tasiyas, ka-touw wawag, mo katanouy; tasiyasmo iyums ineis wasiven.

7 Kakilev Tayil kasisawl ee... mokalug Pitolimey, kanekes tayakele-siys, kamuloul simayas tasiyas, kases-vak wasibunatum katanok yam.

8 Neiyam nen nakatanouy nakawSisaliy, mo kasiw Pilip wanbunatum,anbwabwal yakamey. Mtowen Pilipnawotet igeiguy-wan livan bwanab-wein, livanen Yeisuw. Kweiboug-o takaweins livanen Yeisuw nisekes

siwotet towen siney tawaw teinimtatanok, ven Yelusalem waseg.

9 Nitun nakubukwabs nanim nay;Yowbad nisekes asisinap, mo iliv-nakes Yowbad anilivan.

10-11 Kasesun ee... bo imwemway-nen, teitan palopit meinoy neimYudiy; mtowen yagan Agabous,imekemmo ikow Pawl anpalit iyawennaman o kaken tatonen; ilana,“Yowbad Kululuwan ilivan mawana:Ven Yelusalem waseg min-Yudiybiyawanis naman o kaken tanuwaganpalit towen, bisilkodes vagan kidtobwag ven gimgilis mo biyagages.”

12Kaligen anilivanmawan; simayastasiyas misikena gimgilis ven towen;yakamey mo kadibek Pawl; kalana,“Awoum kun Yelusalem; bweinakuses.”

13 Pawl mo ikatimop agem, ilana,“Awoum kuvalams; mawan bo bigegnanoug. Nanoug bo atam vagankid tasiyas biyagageigs, daGuyawsYeisuw peinan. Bweina biyousigs;bweina bikatimateigs; bwein-wan.”

14 Tage Pawl nag biligen amalivan,mapuna kasesun-wan, kalana, “Ma-gat Yowbad nanon mawan, bweinabivag.”

15-16 Ikous, mo kakatunag bakanYelusalem, simayas tasiyas min-Sisaliy tayakelesiys mwasinis.Tasiyas imgwayemas nakan Minesonwanbunatum, kamasis. Mtowengum-Saypilos, wanmugwana niligenlivanen Yeisuw.

Pawl ilakwen Yemes17 Nakasap Yelusalem, tayakele-

siys mo ikinemas, singaya imwasawspinem.

18 Neiyam nen simey Pawl mokanekes Yemes siney tayakelesiyssituwaveksa babaw.

19 Pawl imulouls siney tasiyasikous, mo ikamtel youd katanokkatanok Yowbad niwtel tobwag vengimgilis wasigeis, peinan Yowbad sonPawl niwteles wotet towen.

20 Iliganes, iyakawns Yowbadwaseg, mo idibakes Pawl; ilansa,

Page 209: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 21:21 206 Wotet 21:35-36

“Gwade, adok kukwakin min-Yudiysingay babaw tawsans bo niliganeslivanen Yeisuw; tasiyas babaw-wanivnases bwein Moses nakaleiwagwaseg.

21 “Bo niliganes livaneim mam-agina, ‘Towen Pawl ipiyev Mosesnakaleiwag, o ikatimlakes min-Yudiyvena babaw wadaban pwepway, va-gan nag bibwabwesmomwes nitsiyas,o bipiyaves kid adsinaps kweibougMoses nisekeids.’

22 “Amawan bitavkek? Peinanbo biliganes livaneim yak, mwananukum Yelusalem waseg.

23-24 “Adok kuvag mawan. Tawawtayakelesiys simayas teivas nisesus;peinan asilivan waseg Yowbad,kakita bo biduyes kunus mo bisi-wayoubs Yowbad waseg, mawanMoses nakaleiwag. Kadilokakunekes simwey tasiyas, kuwidiswoumiy, money kusekes vaganbeiluns beibwein Yowbad waseg,mo biduyes kunus tasiyas. Gamagbabaw bikineimiy simwey tasiyas,mo bikakins livaneim to niliganeskweiboug iyyaweids-wan, peinannukutam Moses nakaleiwag waseg,o kuvnas nakaleiwag towen.

25 “Makaleiwag wasigeis tobwagvengimgilis, kalisiy isimounidswasegYeisuw, nakalel silet nein wasigeistasiyas, nakakaleiwag vagan kidbipiyaves kan nimgwavis silmanintobwag yowbad, o buyav, o viniyonanman bo niskwen kayon neimatnanawan; o nag bikanavays mav.”

26 Pawl iligen, itam. Neiyam nenitokes gamag tasiyas, iwidis wous,mo isiw Yowbad wanbunatum, Pawlmo idibek tanuwagan lun; ilana,“Yakamey amalivan Yowbad waseg;yam tasiyas beikous bakaduy kunum,bo bakalun Yowbad waseg, mawanMoses nakaleiwag.”

Iyousis Pawl Yowbad wanbunatum27-28 Asiwik kakita beikous, Pawl

sen tawaw tasiyas nisesus Yowbadwanbunatum; min-Yudiy siven Esiy

waseg mo ikines, ikabuts gamagababaw, iyousis Pawl; iwkuwaks;ilansa, “Tawaw, min-Yisleil yakamiykulabemas. Taw towen tuta babawikatimlakes vena babaw gimgilisvagan kid bikasigumids yakids, obikasigumis adsinaps, o Yowbadnabunatum towen. Tut gog towenbo imeyes mina-Gilis, isiws wanuwanYowbad nabunatum bunawennikayus silmanin min-Yudiy yakids.Bo igak!”

29 Ilivans mawan peinan kweibougnikines gum-Epesos towen Tilopimson Pawl nisesus waven; idokes kidPawl itok taw towen ineis Yowbadwanbunatum.

30 Ven towen gimgilis asibabaw-wan mo isaps, isisawls, ikatuyounsimimeis, iyousis Pawl, ibiteilis Pawl,in watoulan Yowbad nabunatum,awkwedan mo ikatibagus.

31 Tasiyas iwaweiys Pawl, sivineskid bikatimates. Mina-Lomsitakanaviy babaw nisesus Yelusalem.Teitan gamag mo inek takanaviyssitovek, ikow livanen asisinaptasiyas min-Yelusalem, peinanikawnaweinsa mav.

32 Takanaviys sitovek mo idawestakanaviys sisiyas sitakalikays,nuwanaw isawls vagan binekesgamag tasiyasa babaw. Tasiyas ikinestakanaviys sisiy sitovek bo nimeis, moipiyaves anwaway Pawl.

33Takanaviy sitovekmo iyous Pawl,idibakes natakanaviys biyawanis kidPawl naman palayun-wan sen waseg,mo ilana, “Kal mtowen? Aveiyag in-uwek?”

34 Gamag babaw mo iwkuwaks, li-van kweitan kweitan illivans. Ta-mawan biligintun livanen taw towen;idibakes natakanaviys; ilana, “Ku-tokes taw towen, kumeyes; taneiswadabunatums.”

35-36 Mo itokes Pawl, inawes wa-sibunatum. Ikapasal nuwes gamagababaw ikabwakunsa watiblous, sil-manin beiweiys kid, iwkuwaks ilansa,“Kuweiys! Kuweiys!” Ilivatus watet,takanaviys tasiyas mo inupes Pawl,

Page 210: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 21:37-38 207 Wotet 22:14-16inounas, peinan gamaga babaw sivi-nesa biyousis.

Pawl iyatal37-38 Kakita beisiws wanuwan

takanaviy sibunatum, Pawl moidibek sitovek; aga-Gilis waseg ilivan;ilana, “Tab kadilok balivan wasegyak?” Sitovek ilana, “Kukwakinaga-Gilis, ne? Adok yakoum gum-Yidipt towen mwana nukumgwayeskweivas tawsan tawaw, tasiyastawayins gamag, nukuneiswanawoudsivinamiy kid bukwanaviys wasigeisGabman Lom takanaviy yakamey.”

39 Pawl ilana, “Nag, yey gum-Yudiy, gunaven avakaein yagan Tal-isus wawnuwan ven avakaein Silisiy.Tab kadilok balivan gamaga babawwasigeis?”

40 Takanaviy sitovek itam. Pawliton tet towen wakunuwatan, itam-now naman, mo ikapays tababaws-wan; wankuyeim Pawl mo ilivan aga-Ibliw waseg, ilana:

221 “Sigwey, timog budag yakamiy,

kuliganes agulivan, mamaginaakayan wasigeis yakamiy.”

2 Tasiyas iliganes aga-Ibliw wasegillivan, mo ikikapays vagan kid bin-ganegs bwein. Mo ilivan.

3 Ilana, “Yey gum-Yudiy yey.Inag nikopweig ven Talisus waseg,wawnuwan ven avakaein Silisiy; tagebo askul ven towen Yelusalem waseg.Tamwey towen yagan Gamaliyelikatimlakeig, mo akakin dakaleiwagsyakids, akakinbunik, iseiw nuwagYowbad nawotet, mawana babawyakamiy tut towen.

4 “O gamag tasiyas inoyes kade-tan ked, bo amop asisinap; mwasinisakatimates. Vinay o tawaw ayousisasenas wadeil.

5 “Tanuwgwes lun sitovekavakaein, o tammwayas babawikakins agulivan towen mounid.Peinan bo isekeigs let silmaninbudidayas ven Damasik waseg,anounana waked silmanin Damasik

vagan bayousis gamag, bameyesYelusalem, vagan kid takaleiwags mobimop asisinap.

Kweiboug Pawl ikanavin nanon(Wotet 9:1-9; 26:12-18)

6 “Yanay waseg anoun kadiyakusaDamasik, mo mititeilin avakaeinimekeig, mawana kavikawn meinoyneim walbalab.

7 “Akalouw wapwepway aligen ay-gan teitan; ilana, ‘Soul, Soul, aveiyagwawun kuybilebeig yey?’

8 “Akatimop aygan, alana, ‘Oguyaw, kavel yak?’ Ilana, ‘Yey gum-Nasalet Yeisuw, mtowen tut babawnukuybileb.’

9 “Tasiyas sigwey nakan, bo ikinesmititeilin, tage nag biliganes aygantowen, soug yey nakallivan.

10 “Wankuyeimmo alivan; alana, ‘Oguyaw, aveiyag bavag?’ Guyaw towenmo idibakeig, ilana, ‘Kutamanaw kunDamasik, igaw teitan gamag mo bika-timlakeim muwotet, aveiyag bakalei-wag vagan bukuwtel.’

11 “Peinan mititeilin ikaligwenmatag, ta-mawan bakin. Misinakaiyousis namag itokeigs, mo kanDamasik.

12 “Ven towen waseg taw yaganAnaniyas; min-Yudiy tasiyas misikesven towen ikakinsa tadidumwal,peinan tavnasein Moses nakaleiwagtowen.

13 “E, mtowen imekeig itamanawitom mo ilivan; ilana, ‘Bwadag yak-oum Soul, towen bukukin.’ Ilivanikous mo akinbunik, akin taw towenAnaniyas.

14-16 “Mo ilivan, ilana, ‘TammwayassiYowbad bo ikaliwageim vagankid bukukwakin nanon, o bukukintadidumwal towen, o bukuligenaygan tonen; o amsinap towenbisekeim kadiloka bukwatipelkusekes gamag babaw wasigeis. E,tut towen aveiyag kukwayamat?Kutamanaw, kutam mtowen waseg,mo babaptayseim, yagan tonenwaseg, bo biwid mukwalbaleb, vaganbeikous.’

Page 211: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 22:17-18 208 Wotet 23:5Ikayeb Soul binekes kid tobwag ven

gimgilis17-18 “Ikous, nayumnamYelusalem,

akulul, annitoug Yowbad wan-bunatum, matag mo isisawla mav,akin Guyaw towen idibakeig; ilana,‘Nuwanaw kun kulisow Yelusalem,peinan min-Yelusalem bipiyavesamlivan, livaneig yey.’

19-20 “Yey alivan; alana, ‘O Guyaw,tasiyas ikakins sinagoga babawwasigeis bo ayablebes taliganeinslivaneim yak; mwasinis awaweiysvatul waseg, mwasinis asenas wadeil.Kweiboug neiweiys takanaweinaygam mtowen Sitiben, yey bo atamwotet towen waseg, natamanawakikin, bo amtakavet asikweimtawayins taw towen.’

21 “Guyaw towen mo idibakeig,ilana, ‘Kunoun, bakayabeim bukunkadiveiyov, silmanin tobwag vengimgilis.’ ”

Pawl ilivans son takanaviys sitovek22 Anilivan babaw iligintunis,

tage iliganes livan towen “Tobwagven gimgilis,” mo iwaks avakaein,ilansa, “Singaya takalbaleb towen;kuweiys taw towen. Na-ikadilok sonmwamovan bises.”

23 Iwkuwaksa, ilivelovs asikweim,musamusan pwepway ilivelovsininein wanakaew, singay ikapasalnuwes.

24 Takanaviy sitovek mo ilivan;ilana, “Kutokes taw towen kunaweswanuwan bunatum, kuweiys vatulwaseg vagan bikamtel aveiyag anili-van waseg ikawkunes.”

25 Iyawanis won Pawl; ta-mawanbigogewn naman o kaken. Taka-likay teitan itamanaw wadadan. Pawlmo idibek takalikay towen; ilana,“Nag kadilok bukwatimaveigs, guma-Lom yey. Kadiloka kuyateleigs, ma-gat bukubanes agusinap kalbaleb, mokuweigs.”

26 Takalikay iligen anilivan towen,inek natovek, idibek, ilana, “Aveiyagbukuvag? Taw towen guma-Lom tei-tan.”

27 Takanaviy sitovek mo inek Pawl,ikatigan, ilana, “Adok yakoum guma-Lom yakoum, ne?”

Pawl ilana, “Mawan.”28 Takanaviys sitovek ilana,

“Money avakaein bo asek, moamlavag guma-Lom.”

Pawl ilana, “Peinan kweiboug-otamag imlavag guma-Lom, mo inagnikopweig guma-Lom tatonen yey.”

29 Iliganes tasiyas, ikakiws wouspeinan kakita bo beiweiys Pawl;sitovek-vak anpwayat seikwan,peinan guma-Lom towen bo iyawanisnaman o kaken.

Pawl mo iyatal30 Iyam nen gaboug mo ilikus vatul

wawon Pawl, o peinan takanaviyssitovek sivinan bikakin wawun min-Yudiy sikavikun waseg Pawl, moidibakes bimeis tasiyas tanuwgweslun situwaveks sisiyasa takaleiwagsbabaw; teitan mo itok Pawl, imey,itamanaw wamtes tasiyas.

231 Pawl ikinbunikes takaleiwags

tasiyas, ilana, “Tuwag yakamiy,yam babaw nases agusinap bweinwamatan Yowbad, nagein gog bomawan.”

2 Tanuwgwes lun sitovek avakaeinAnaniyas mo idibakes tasiyasnitamanaws wadadan Pawl, ilana,“Kuweiys wadon taw towen, singaykalbaleb anilivan.”

3 Pawl mo idibek Ananiyas, ilana,“Yowbad bo beiweim yak, magina bu-dakay kalbaleb yakoum, yalig isin,magin ibwein, tage bo ipwas, bukuy-ateleig Moses nakaleiwag waseg; tagebo kugulek nakaleiwag towen, peinankudibakes tasiyas kid beiweigs mav.”

4 Tasiyas itomos wadadan Pawl,ilansa, “Oo ne! Bo kuyeg Yowbadnagamag towen, ne?”

5 Pawl ilana, “Nag bakakin mtowentanuwagan lun sitovek avakaein.Akakin Bukitab livanen mamagina,‘Awoum kuyeg mitovek.’ ”

Page 212: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 23:6 209 Wotet 23:236 Pawl mo ikines tasiyas mwasanin

Sadusiy, mwasanin Palisiy, ayganavakaein mo idibakes takaleiwagstasiyas, ilana, “Tuwag yakamiy,yey Palisiy yey, tamag gog Palisiy.Bo ayatal peinan bo anamis vaganbitakits vayuwein kanig waseg.”

7-8 Ilivan mawan ikous, tasiyasPalisiy bo ikamnimans sisiyas tasiyasSadusiy; ilivis, ivages bod akweiy.Peinan tasiyas Sadusiy idokes gamagnag beikits vayuwein; ta-kweitananelos nises; ta-kweitan kululuwannises; tasiyas gog Palisiy idokesgamag beikits vayuwein, o anelosnises, o kululuwads nises-vak.

9 Tasiyas babaw-wan mo ikam-nimans avakaein. Igawa ikamni-mans takatimlakeins Palisiy sikalei-wag mwasanin mo itamanaws, agesavakaein, ilansa, “Kadok nag kweitankalbaleb nises taw towen waseg; nag.Adok anelos teitan o kululuwan teitanbo ikatimlek ansinap.”

10 Tasiyas babaw-wan singayikavikuns; takanaviy sitovek idokkakita biyousis Pawl bikisalis kidwon, mapuna idibakes natakanaviybiyousis Pawl, bikawes, binaweswasibunatum.

11 Boug towen waseg naGuyawYeisuw mo itamanaw wadadan Pawl,ilana, “Awoum beivag ampwayat.Mawan kweiboug livaneig nukusekven Yelusalem waseg, igaw ven Lomwaseg bo mawan.”

Min-Yudiy sivines beiweiys Pawl12-13 Iyam nen gaboug, min-

Yudiy tabebaws-wan, sinawavaso sinawanim, mo ivtames sisiyasvagan beipos kid mo beiweiys Pawl.Ilansa, “Kalisiy yakamiy bukukwamso bukumoums, Yowbad bo beiweimiy.Igaw bitaweiys Pawl, mo bitakams.”

14-15 Tasiyas mo inekes tanuwgweslun situwaveks sisiy takaliwageinsven, ilansa, “Yakamey amalivanYowbad waseg, bo bakapos ee...tonena bakaweiy Pawl. O yakamiykamnat amilivan kusekes takanaviyssitovek, kulivans mamagina, ‘Taw

towen Pawl kutok kumey, sivinembakaytel, kweitan sinap silmanin,vagan bakakinbunik.’ E, kukintakanaviys sitovek beitam, Pawlbimey, yakamey bakakayamat, tutanbo beim, mo bakaweiy.”

16 Gwad teitan, Pawl kadan, boiligen asilivan, mo in, isiw takanaviyswasibunatum, livan towen moikatipel isek Pawl.

17 Pawl mo idow takalikay teitan,ilana, “Gwad towen sinap kweitan ni-sisiy. Kadiloka kutok, kuneis mutovekwaseg, igaw kweitan livan mo bisek.”

18 Itok gwad towen, inekes natovek,ilana, “Tasiwun deil towen Pawl boidaweig, ilana, ‘Kutok gwad towenkunekes mutovek waseg, anilivan mobisek.’ ”

19 Natovek mo itok gwad towen,asteiyuna ineis palatan, mo ilana,“Aw-youd bukunukweig?”

20-21 Ilana, “Tasiyas min-Yudiy ni-nous mawana, nubweig kid bivatamswaseg yakoum vagan kid bukuya-manes towen Pawl kusekes takalei-wags tasiyas wasigeis, mamagina biy-ateles, bikatugwans waseg, vaganansinap bikakins kid. Nag gog, peinanmwasanin ikayamats, sivines kid bei-weiys. Awoum kutam. Tawawtasiyas sinawavas o sinawanim tap-sapos sivines beiweiys. Bo itabud-abods Yowbad waseg bivages kidmawan. Bo ikatunags ikous, ikay-matesa ge amlivan yakoum.”

22 Takanaviys sitovek ilana,“Bwein-wan. Kadiloka kunoun.Bo talivan aditeiy bo deis; awoumbukudibakes simwayas; awoum!”

Ikayeb Pawl inek gabman avakaeinPiliks

23 Takanaviys sitovek mo idawestakalikays asteiy bimeis, mo idibakes;ilana, “Kukin takanaviys lakatuybikatunags bineis Sisaliy, sisiyastasiyas sihos sam sinawanim sinawey,sisiyas takaweins kayal lakatuy. Igawbidadub, kwayav, mo kuneis.

Page 213: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 23:24 210 Wotet 24:12-1324 “Kuneves hos vagan Pawl

beimwen, kuvnases beibwein,kunawes binek guyaw towen Piliks.”

25 Takanaviys sitovek ilel let sil-manin Piliks, mamagina:

26-27 “Kalin nuwag guntovekavakaein yakoum Piliks. Yey KalodiwLisiyas; gunalet beiw. Peinanmin-Yudiy niyousis taw towen,kakita beiweiys; akakina guma-Lomtowen, mapuna kakatinob sigweyguntakanaviys.

28 “O sivinag bakakin wawunaskameiliw waseg taw towen,atok wasigeis tasiyas min-Yudiytakaleiwags vagan kid biyateles.

29 “Tage nag ivag ansinap kalbalebvagan bikatimates o biseswadeil, nag.Misinaka ilivans, ‘Bo igulek makalei-wag min-Yudiy yakamey.’

30 “Wankuyeim, mo aligen asisi-nap ikatilawos idokes kid beiweiystaw towen, mapuna akayeb vagan bi-wekeim yak; o min-Yudiy tasiyas boadibakes, ‘Kunekes guyaw avakaeinPiliks vagan bukuyateles taw towenPawl.’ ”

31 Sitovek nakaleiwag bo mawan,takalikay tasiyas mo inawes Pawl,boug waseg, ineis Antipatil, imasis.

32 Iyam nen gaboug, tasiyas wak-wakway inounas mo iyums wasiven;tasiyas tatouweins hos igaw binawesPawl.

33 Inounas ee... Sisaliy, inekesguyaw towen avakaein, mo isekesPawl son let.

34 Ivin let ikous, mo ikatigan Pawl,ilana, “Muven avakaein amiyagan?”

Ilana, “Silisiy.”35 Piliks mo ilana, “Ga bimeis

tasiyas biyateleims, baligen amili-van, mo bakaleiwag.” Ikous, moidibakes nagamag, ilana, “Kadilokkumtakavates taw towen wanuwanbunatum bunavakaein, kweibougElod nabunatum.”

24Iyateles Pawl

1 Yam kweinim ikous, iwloubustanuwgwes lun sitovek avakaeinAnaniyas son tallivan teitan yaganTelitul sisiyas tamumwey mwasanin.Inekes gabman avakaein, sivines kidbiyateles Pawl.

2-3 Idow Pawl beim; Pawl im;Telitul mo isilamaw anilivan, iyatelPawl mamagina, “Kalin nuwemmaguyaw avakaein yakoum, peinanmukwaleiwag bwein. Nag kweitankawpwanaw nises wamaven. Bwein-wan nakases. Omukwaleiwaga babawnilabemas min-Yisleil yakamey.Mapuna tut babaw o vena babawgimgilis yakamey ikalin nuwemmaguyaw yakoum.

4 “Adok nag biveiyov agulivan, siv-inag gog kusiwyoubum bukuligen kidamalivan kakit waseg yakoum.

5 “Taw towen kakakin singaytakakon, ivages min-Yudiy venababaw wasigeis vagan bikawp-wanaws, peinan imgwayes tasiyasmin-Nasalet nidokes, mo ivagesmoumouvit vena babaw wasigeis.

6 “Taw towen idok biyageg Yowbadnabunatum, tage kasilbwed, nakay-ous. 7 (-)

8 “Igaw kukwatigan taw towen, mobukukinbunik nakalbaleb towen nali-van.”

9 Igaw Telitul ilivan, min-Yudiytasiyas itimatams, ilansa, “E, mawan!Mounid.”

Pawl ilivan10Guyaw towen Piliksmo ikin Pawl,

itam vinum, mo Pawl ikatimop asili-van, ilana, “Peinan bweilim babawnukusesun matovek yakoum, bweinabasekeim agulivan.

11 “Yam sinawatan akweiy neinwankuyeim mwana asap Yelusalemvagan batapwaloul. Igaw kukwatug-wans min-Yudiy wasigeis mo bilivansmawan.

12-13 “Nag kal ikineig aliwon Yow-bad wanbunatum, nag; nag alivanvagan gamag bikatuyouns biliganesaygag, nag. Nag ikatuyouns wasi-nagog; nag ikatuyouns waven, nag.

Page 214: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 24:14 211 Wotet 25:7Nag kakamniman soug teitan gamag,nag. Nag kadilok teitan bisimounidasilivan tasiyas mwana nilivans, nag.

14 “Misinaka batam kweitan sinapwaseg; makadewen ked atapwaloulmaYowbad waseg, ked towen idokesked kalbaleb, kid; isibawemas, ma-puna idokem min-Nasalet yakamey.Tage yey asimounid maBukitab sina-pun, Moses nakaleiwag babaw, opalopit tasiyas asilivan babaw-wan.

15 “Sigwey min-Yudiy tasiyas kan-mis Yowbad bivag, mo bitakits kanigwaseg, tadidumwals o takalbalebs,yakidsa babaw.

16 “Mapuna tut babaw sivinagagusinap bwein wamatan Yowbad,o gamaga babaw wamtes.

17 “Bweilim babaw ikous, mwananamwagunaven, gunmuloul asekes, obasiwayoub kid waseg Yowbad.

18 “Bo awid woug, asiw Yowbadwanbunatum; sigwey nag ivag gam-aga babaw, nag ikawnaweins, nag.

19 “Wankuyeim mo isaps min-Yudiy mwasanin siven Esiy; o tuttowen nag bimeis vagan bikamtelesaveiyag agusinap kalbaleb.

20 “O min-Yudiy tasiyas-nannikineigs kweiboug naton takalei-wags wamtes, kadilok bikamtelesaveiyag agusinap kalbaleb.

21 “Misinaka agusinap towen,sigwey tasiyas nakatamanaw moawak, alana, ‘Silawun gunyatalnagein, peinan asimounid bitakitskanig waseg.’ ”

22 Towen gog Piliks bo ikabunik kedmakadewen, Pawl nilivan; mtowenPiliks mo ilana, “Ga-ises, ga-beimtakanaviys sitovek towen Lisiyas, mobakaleiwag.”

23 Mo idibek natakalikay, ilana,“Bweina biyeiwas wadeil, mtowenPawl; o taliven bweina bimeyes kanvagan bikamkwam.”

Pawl nises wadeil24 Yam mwasanin ikous, mo isaps

Piliks son nakwav Dilusil, manawenvinen-Yudiy; mo idawes Pawl beimvagan bikatilutegs livanen Yeisuw

Kelis, livan towen Pawl nisimounidwaseg.

25 Pawl mo idibakes livanen sinapdidumwal, o livanen kapatul, o li-vanen Yowbad nakaleiwag igaw mobikatukin vena babaw wasigeis. Pawligawa illivan, Piliks gog mo ivag an-pwayat, ilana, “Ga-ises. Tut towenku-noun. Igaw kweitan tut bwein waseg,mo badaweim bukuyum bukum, am-livan bukusekeig.”

26 Bo inimis Pawl bisiwayoubwaseg; mapuna kutukuta ididow,illivans son; ininamis gog nag, peinanPawl ta-isek Piliks namoney vaganbilik Pawl, nag.

27 Akweiy bweilim ikous Piliksatimapun neim, yagan Posiw Pestos.Tage Piliks sivinan bilabes min-Yudiy, mapuna ikaleiwag vagan Pawlbisesuna wadeil.

25Pawl sivinan Sisal bikaleiwag

1 Pestos isilamaw nakaleiwag, is-esuna ven Sisaliy kweitoun yam, moin Yelusalem.

2-3 Tanuwgwes lun situwaveksisiyas min-Yudiy tamumwey moinekes Pestos, ilansa, “Takalbalebtowen Pawl nises wadeil Sisaliy.Tabta ikadilok bukukwayeb towenbeim wamaven Yelusalem vagan gogbakaytel?” Sivines kid bikayamatswadadan ked. Igaw beim Pawl mobeiweiys.

4-5 Pestos ilana, “Nag. Bweinabises Sisaliy. Igaw kakit mo bayumban Sisaliy. O sigwey guyawawmwasanin yakamiy bitaneis Sisaliy,inayatal silmanin; magat nakalbalebnises, kadiloka guyawaw tasiyas biy-ateles.”

6 Ises Yelusalem nag bibabaw yam,adok kweinin-kweitoun o sinawatan,mo iwloubus in Sisaliy, imasis. Iyamnen gabougmo isin wakaban idibakesnagamag wasigeis vagan kid Pawlbimeyes.

7 Pawl imeyes, wankuyeim moisunaps min-Yudiy tasiyas meinoy

Page 215: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 25:8 212 Wotet 25:24nimeis Yelusalem, itowas mo iyate-les, ikavtagis Pawl ansinap babaw-wan kalbaleb nivvag kid; tage asili-van nag bikamnat, mapuna takalei-wag nag isimounid asilivan waseg.

8 Pawl ikatimop asilivan, ilana,“Nag agulek min-Yudiy makaleiwag,nag. Nag ayageg Yowbad nabunatum,nag. Nag agulek Sisal nakaleiwag;nag.”

9 Togo Pestos sivinan bisiwayoubmin-Yudiy wasigeis; mo idibek Pawl,ilana, “Tab kadilok bukun Yelusalemmo bakaleiwag amsinap ven towenwaseg?”

10 Pawl ilana, “Tut towen boatamanaw Sisal wanakabkaleiwag.Kaleiwag kadilok towen-an waseg.Nag ayablebes min-Yudiy. Kukwakinagulivan towen mounid. Na-ikadiloktasiyas bikaleiwags waseg yey.

11 “Magat agusinap singayakalbaleb, mawan asilivan tasiyas,mogo bweina bakanig; nag bakakiws;nag. O peinan tasiyas tayateleigsiyyaweids-wan, na-ikadilok buku-tameig vagan kid tasiyas bikati-mateigs, nag. Kadiloka Sisal tonenbikaleiwag.”

12 Pestos iligen anilivan towen,mo ineis palatan sen nagamagtassinaps mwasanin, sinsineyasillivans. Ikous, Pestos iyum, im,ilivan; ilana, “Sivinam bukunek Sisalvagan kid bikalawageim; mapuna bobakayabeim bukunek mtowen Sisal.”

Agalip son Belinis ikatiliganes anili-van Pawl

13 Tut nag biveiyov wankuyeimKing towenAgalip son nakwav Belinismo imeis Sisaliy vagan kid bimuloulssisiy towen Pestos.

14 Yam babaw nisesus sisiy Pestosanbwabwal tasiyas. Livanen Pawl moisek King towen, ilana, “Tutan Piliksinoun yey mo asap, teitan taw niseswadeil.

15 “Wankuyeim an Yelusalem,tanuwgwes lun situwaveks sisiyastamumwey, ven towen Yudiy waseg,mo idibakeigs; ilansa, ‘Taw towen

takalbaleb; kadiloka bukumopansinap kalbaleb.’

16 “Akatimop asilivan, alana,‘Yakamey mina-Lom, nag ivagamasinapmawan. Kadiloka kuyatelestaw towen wamatan, o towenbiyamen amilivan; kukin ansinapkalbaleb nises, mo bakamop; kukingog nag, bo nag.’

17 “Wankuyeim imeis tasiyas, nagakabiyun, nag. Neiyam nen moasin wakabag vagan kid bakaleiwag,adibakes gungamag bimeyes tawtowen.

18-19 “Adok ansinap kalbaleb; naggog, tasiyas itamanaws iyateles, nagikavtagis ansinap kalbaleb; misinakalivanen sitapwaloul tatineis, o liva-nen teitan taw yagan Yeisuw nikanig,o Pawl ilivan namwamov igawa nises.

20 “O yey nag bakakin amawanbakaleiwag sinap towen waseg,akatugwan taw towen waseg, alana,‘Tab kadilok bukun Yelusalem mobakaleiwag sinap towen waseg?’

21 “Towen gog ilana, ‘Nag. Siv-inag datoveks avakaein bikaleiwag.’Mapuna akaleiwag alana, ‘Ga-biseswadeil mo banineiv amata ked wasegbaban, mo bakayeb binek datovekstowen Sisal.’ ”

22 Agalip mo idibek Pestos, ilana,“Sivinag baligen taw towen anilivan.”

Pestos ilana, “Bwein. Nubweig mobukukin.”

23 Iyam nen gaboug Agalip sonBelinis mo ineis wabuntuman liwon,sisiyas takanaviys situwaveks oguyawuns ven towen, asikweim may-namnabwein nisikams, askatububsingaya bwanabwein nivages. Pestosmo idawes nagamag bimeyes Pawl,mo imeyes, itamanaw wamtes.

24 Pestos mo ilivan; ilana, “Agalip,making yakoum, o tawaw babawyakamiy wabunatum towen, kukinesgamag towen. Min-Yudiy, Yelusalemwaseg o ven towen waseg, intougigsvagan bamop ansinap, niwkuwaks,ilansa, ‘Kuweiy. Nag kadilok sonmwamovan bises.’

Page 216: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 25:25 213 Wotet 26:15-1625 “Bo akatiligen asilivan, akatug-

wan waseg, akakin nag ivag ansinapkalbaleb. Na-ikadilok baweiy tawtowen. O towen nilivan, ‘Sivinag gun-tovek avakaein bikaleiwag’; mapunbakayeb binek Sisal.

26 “Kukin bakayeb, nago akakinansinap, aveiyag balel walet. Ma-puna bo amey taw towen wamita-miy, yakoum making Agalip simweyguyawaw tababaws, vagan kid bukun-ganegs anilivan; adok bitabanes ansi-nap kweitan, mo balel walet, vaganSisal bikaleiwag.

27 “Adok na-ikadilok makavabakayeb, nag.”

26Pawl ilivan wamatan Agalip

1 Agalip mo idibek Pawl, ilana,“Kadiloka kulivan.” Pawl itamnownaman, ilivan mamagina:

2 Ilana, “Peinan min-Yudiyniyateleigs, ilivans kid agusinapkalbaleb, o tut nagein ikalin nuwagpeinan yakoum bo kuligen agulivan,matovek avakaein yakoum.

3 “Peinan kukwakin amasinap,min-Yudiy yakamey, o kukwakinsilawun makamnimana babaw, siv-inag kwaptuleim bukuligen agulivan.

4-5 “Min-Yudiy babaw ikakinsagusinap. Ikakins igaw-o wag-wadig gungamag wasigeis, o venYelusalem waseg, gum-Yudiy yey;o tut kadiveiyov ikakins agusinap,Palisiy teitan yey. O yakameyPalisiy singaya kavnas min-Yudiymakaleiwag babaw. Kukin tasiyassivines, mo beitams waseg agulivantowen; peinan mounid.

6 “Nagein tasiwun deil yey, otasiyas bo iyateleigs peinan animisYowbad bivag mawan anilivanwasigeis tamumwey min-Yudiyyakamey.

7 “O yakamey, amakumsinawatan akweiy, meiveka yakameykasimkakin yam babaw o boug babawkakanow aygan Yowbad, kadokibisekem mawan anilivan. O yey

anmis sinap towen, igaw kanig wasegbitakits vayuwein, mapun min-Yudiytasiyas bo iyateleigs.

8 “O guyaw, aveiyag wawun isuna-sun ninoumiy livan towen, ‘Takanigsbeikits vayuwein.’

9 “O kweiboug ivag sivinag basilb-wed nawotet gum-Nasalet mtowenYeisuw.

10 “Yelusalem waseg navvagmawan. Tanuwgwes lun situwaveksnisekeigs gunakaleiwag vaganbayousis tayakelesiys basenas kidwadeil; o igawa niyyatals yey bo atamvagan bakakatimates.

11 “O sinagog babaw wasigeis boamop asisinap tasiyas, adok kid mobipiyaves siguyaw towen Yeisuw. Sin-gay kapasal nuwag, aneves tayakele-siys vagan bamop asisinap kadiveiyovven wasigeis.

Pawl ilana, “Bo ikanavin nanoug”(Wotet 9:1-19; 22:6-16)

12 “Misumkwey towen tanuwgweslun situwavek bo itams gunawotettowen waseg, ilansa, ‘Bweina bukunDamasik bukuyousis tayakelesiystasiyas-one.’

13 “Igawa waked, yanay waseg, boakin kamnat singay avakaein meinoyneim walbalab. Kalas mititeilinkalamwey-nen, tage towen mititeilinsingay avakaein; imteilim yakameysigwey tasiyas nakaninoun.

14 “Kakalouw wapwepway, ka-masis, mo aligen teitan aga-Ibliwwaseg idibakeig; ilana, ‘Soul, Soul,aveiyag wawun kuygageig? Tutbabaw kwatipiyow kayal toneimaibasim avakaein.’

15-16 “Yey alana, ‘O guyaw, kavelyak?’

Ilana, ‘Yey Yeisuw, mtowen tutababaw nukuyageg. Tut gog towenkutamanaw kutom. Bo amekeim,vagan kid basekeim muwotet.Kadiloka kwanow aygag, kusekesgamaga babaw livaneig yey peinannukukineig nagein; o igaw tutwanakougwaw sinap mo bakamtel

Page 217: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 26:17 214 Wotet 27:2

waseg yakoum, kadiloka bukusekes-vak livaneig mawan.

17 “ ‘Bakayabeimbukun tobwagvengimgilis wasigeis. Igaw tasiyas beivagsivines biyagageims yakoum, sisiyasmugwamag min-Yudiy mwasinis; yeymo bakatinabweim yakoum.

18 “ ‘O vena babaw gimgiliswasigeis, yakoum bukuvag beilalmites, vagan kid bipiyaves sinapdadub, kamnat biyousis; o bipiyavesSeitan nakaleiwag, mo binekesYowbad, vagan kid biwid asisinapkalbaleb. E, tasiyas dadub mobinekes tasiyas tasimounids wasegyey, peinan akayuseimiy simiyastasiyas, asekeimiy amisinap kweivaw,bwanabwein.’

Pawl nawotet livanen19 “O King yakoum, peinan Yeisuw

meinoy neim walbalab nidibakeigmawan, ta-mawan bapiyev aygan.

20 “Bo naguyes min-Damasik,wankuyeim min-Yelusalem, o venababaw wawnuwan Yudiy, mo tobwagven kadiveiyov wasigeis; adibakes,‘Kadilok bikanavin ninoumiy, vagankid bukunekes Yowbad. Awoumninoumiy bikanavin makaw; kadiloksinap bwein kuwteles.’

21 “Peinan gunawotet towen naw-tel, min-Yudiy mo iyousigs Yowbadwanbunatum, sivines kid beiweigs.

22 “Yam babaw Yowbad nilabeig,nagein gog bo mawan; ililabeig vagankid baguyes gamaga babaw, takinewtoul, o takinew guyaw; gamaga babawwasigeis agulivan katanok-wan;mawan tasiyas palopits sisiy Mosesnilivnakes, mawana yey agulivan; nagkid kweitan livan balivan; nag.

23 “Mawan tasiyas kweiboug, yeyalana, ‘Kadilok aban Kelis bigeg,bikanig, o kanig waseg mtowenbiginikit, mo anilivan bwanabweinbimteilis nagamag min-Yudiy,wankuyeim vena babaw.’ ”

Pawl igeiguy King Agalip waseg24 Igawa Pawl illivanmawan, Pestos

mo ilivan; aygan avakaein, ilana, “O

Pawl, takabalawein yakoum; peinanbuk babaw kuvnivin mo kukwabal-awein.”

25 Pawl ilana, “Nag akabalawein.Guntovek yakoum kukineig nanougidumwal, agulivan mounid-wan.

26 “King Agalip ikakina sinaptowen, mapun nag ivag agumwasin,peinan nag itagouwaw sinap towenwaseg; peinan bo ikamat wavtakonven. 27 O King yakoum, tabtakusimounid tasiyas palopit asilivan?Akakina kusimounid-wan.”

28 King Agalip mo ilivan, ilana,“Kudokeig yey kakita bamlavag Kelisnagamag, ne?”

29 Pawl ilana, “Igaw tut kadiveiyovo tut kayakus, yakamiy babawbukumlavags Kelis nagamag yakamiy,bo bwein. Yowbad ikakin nanoug bomawan. Sivinag nagein bukumlavagsmawana yey, yakoum makingyakoum, simwey gamag tasiyasbabaw niliganes aygag. O nagsivinag bukusiws wadeil; sivinagbukumlavags Kelis nagamag yakamiy,mawan yey.”

30-31 King towen mo itamanawssiney Piliks o manawen Belinis,sisiyas tasiyas nisinis bunatumtowen, mo isaps. Sisiyas mo illivans,ilansa, “Taw towen nag ivag ansinapkalbaleb; nag kadilok bisesunawadeil; nag kadilok min-Yudiybeiweiys, nag.”

32 Agalip mo idibek Pestos; ilana,“Magat gamag towen nag sivinanSisal bikaluweg; bweina bitakaluwegvagan bisap bein bininoun wamnat.”

27Ikuks silmanin Lom

1 Ikaleiwags kid bikayabem,bakakuk, bakan Italiy, isekes taka-likay nawotet vagan bikaymatesPawl siney tasiwuns deil mwasanin.Takalikay towen yagan Yuliyas.Natakanaviys nisesus. Meivek-wantasiyas Ogoustos inabod.

2 Katouw wag kaytan, meinoyneim Adilamiteim bein ven wunsiyas

Page 218: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 27:3 215 Wotet 27:23-24Esiy wakawalaw; simey kakukAlistak, gum-Masidoniy teitan, navenTesalonik.

3 Neiyam nen mo kalug Sidon.Peinan takalikay towen isiwayoub,itam waseg Pawl vagan kid binek tal-iven nisesus ven towen, bimasis, asb-wabwal towen.

4 Neiyam nen mo kakuk Sidon,kasawl. Peinan yag kalbaleb kanoywangwanan sim towen Saypilos.

5 Wankuyeim kakuk kadoupouyawasas avakaein walasin ven yaganSilisiy o Pampiliy, mo kalug Mayl,wawnuwan ven avakaein Lisiy.

6VenMayl waseg matakalikay ibanmin-Aleksanidel siwag akitan, mo ka-tow wag akiwen waseg, peinan kidbein Italiy.

7 Singaya youviy to nakakuk;peinan yag meinoy neim wamitem;yam babaw ikous, mo kalug Nidas.Igaw yag nitotow wamitem, mapunakayawatein kan wangwanan simyagan Kilit waseg, kan kadounipsilbunun yagan Salamon.

8 Singay keikay to nakadavayalwadadan ven, nakan ee... mo kalugwamunon, yagan Munon Bwanab-wein, kadiyakusan ven yagan Lasey.

9-10 Bo kalasibwen yam mwasaninnein wankuyeim, peinan yag igeg,o bo ikous yam towen min-Yudiyyakamey kapsapos, bo tutan yagavakaein bisilamaw; mapuna Pawlidibakes tasiyas; ilana, “Tawaw,bweina bitayeiwas munon towenwaseg; kukin bitakuks, adokbukuyamkwanes kaydod o wag, oyakids babaw adok bitamtamats.”

11-12 Tage taginiwag son takavaveisilansa, “Munon towen kalbaleb;bweina bitadokons; kukin bitalugskweitan ven, bo bwein.” Takalikayiligen asilivan tasiyas, ipiyev Pawlanilivan. Tabebaws-wan sivinesbeikuks, bidokons kid bineis munonyagan Piniks, mo bakayeiwas munontowen waseg.

Piniks wawnuwan sim to Kilit;munon towen wadon isekew wayals,awasas-nen isekew wayavat.

Kalouvat bwaw avakaein13Yag yals mo iyagil, idokes bweina

bakadavayal bakan Piniks, mo ikaweslon, kakuk kadavayala ven Kilitwadadan.

14 Yag mo itet in wabomat, meinoyneim waven, singaya tawtoun, mam-agina sinkawein!

15 Ta-mawan bakakuk peinanyag meinoy neim wamtem, singayavakaein, mo mweg kweitan kakitkakuk mo isigogonem oko wabwanit.

16 Kan wangwanan sim kakit yaganKilod, mawotet singay keikay wasegkakatimwen kewow, in wakunuwatanwag, kayawen.

17 Ikous, ikawes yiwayon, moisays wag. Aspwayat wag kid bitulwakunabub yagan Silitus, mapunakalug, mo iyalaves.

18 Neiyam nen igaw itotow yag,ilaves kaydod in wabwanit.

19 Neiyam nen mo ikaweswuliyoug-wan wag, ilaves in wab-wanit.

20 Yam babaw libgagay ivag; nagkakin kalas, nag kakin wutun, yagsingay avakaein itotow. Kadoki bobakamtamat.

21 Yam babaw waseg, nag kakamk-wam kan. Kweitan yam Pawlmo itamanaw wamitem; ilana,“Tawaw, kadiloka bukuliganes aygagkweiboug; bitayeiwas ven Kilit bobwein; tut towen bo tayagages, botayamkwanes youda babaw.

22 “Tage tut towen awoum beivagamipwayat, peinan nag bitamtamats;nag. Misinaka bitayamkwanes wag.

23-24 “Yey atapwaloul Yowbadwaseg. Boug waseg gunaYowbadnatakayob imekeig, ilana, ‘O Pawl,awoum beivag ampwayat; bobukunek Sisal. O peinan kwanowYowbad aygan, bo itam simweytasiyas tababaws-wan, bo bikatinab-weimiy.’

Page 219: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 27:25-26 216 Wotet 28:525-26 “Kadilok beibwein amnamiy,

peinan animis Yowbad; bo bikamatmawana nilivnek. Dawag gog bo bibi-lag wasim.”

27 Akweiy wik iyalavem wabwanittowen yagan Ediliy. Watapwan bougtasiyas wunataw mo idokes ven kidkadiyakusa nises.

28 Mo bitakwanes bwanit amawanvayovan; mo ivinis ovavin. Ovanim,ovanim, ovanim, ovanim; e, moimlavag sinawey. Wankuyeimvayuwein mo itakwanes, mo imlavagsinawatan ovanim vayovan bwanittowen.

29 Aspwayat bakan wadakul, matage igulek wag, mo ilaves lon walivaswawawun wag; sivines kid ga-iyam.

30 Wunataw inibwis kewow, ilansa,“Lon mwasanin bakanow wadabwenwag bakalev;” iyaweids gog, sivineskid bikalavis, bisawls kid bilisawemas.

31 Pawl mo idibek takalikay sennatakanaviys; ilana, “Kukin tasiyasbilisaweids, bo bitamtamats babawyakids. Kukin bisesus, bo bwein.”

32 Mapuna takanaviys tasiyas moibwabwes vatulen kewow, ikalouw inwayol, iyetuwen.

33-34 Wankuyeim kakita beiyam.Pawl mo iguyem vagan bakakam;ilana, “Yam sinawatan kweivasnukusesus, ikubukub nuwamiy, nagkukwams. Kadiloka kukwams vagangog biyamoveimiy; nag aveiyag bivag,nag; bwein-wan bitasesus.”

35 Ilivan ikous, mo ikow bled,ikalin nuwan Yowbad waseg, initougwamtem meiveka gamag yakamey,bled ikiv, mo isilamaw ikam.

36 Amnem mo ibwein babawyakamey, mo kakam.

37 Meiveka yakamey wag makay-wen adagan, lakatuy sinawanimsinawey teinim tatanok gamag.

38 Kakam, kakamuweip, mo kalevkan, in wayol vagan kid wag bikayay.

Ikatugulek wag39 Iyam nen gaboug, nag teitan

gamag iwtus ven towen, tage ka-ban awasas kakit alekel kakit nises;tasiyas wunataws idokes biyokons kid

beikuks vagan wag bein wanuwan,mo bibilag wag.

40 Mapuna ibwabwes yiwayon, lonkalisow wayol; kweiboug niyawa-nis avaveis naman vagan awoumbigogewn kid, tut towen mo ilikusvitulen avaveis vagan bigogewn;kanagon mo isenas, mo kakuksilmanin kawalaw towen.

41 Kakuk ee... wag mo itul kunabubwaseg, dabwen ibilag, kaysay iwawaywag wawawun, mo ikatagulek.

42 Takanaviys idokes bweina bika-timates tasiyas tasiwuns deil, mataigegays ge igalags mo bisawls.

43-44 Tage takalikay towen sivinanbiyamov Pawl, mapuna isilbwed asisi-nap; ilana, “Tasiyas kalisiy ikakinsgegay kadiloka bikaspepel bineiswayol bigegays bimgwayemas bineiswanakaew. Yakamey wankuyeimkaypap waseg mo bakagay bakanwanakaew.”

E, mawan sona mwamovemmeiveka yakamey kan wanakaew mokasap waven.

28Kases sim yagan Melit

1 Kagalag kan wanakaew; ventowen gimgilis imeis mo ikavtagissiven yagan Melit.

2 Tasiyas nag isinalemas, nag; boisiwyoubumas. Amaloulun, peinankweis, mapuna ilabemas, ikavlakesimakov, kakamunuw.

3 Pawl in ikow amweilok siniv-tanok, isen wakov, mwatet gognises amweilok towen wanuwan;muymuyan kov isimkwen, isap, igednaman Pawl.

4Ven towen gimgilis ikines mwatettowen ikakuvatay wanaman Pawl, moilansa, “Mounid tawayin gamag tawtowen; nag kadilok son mwamovanbises; nag iwgwel wabwanit, tagemwateta nawen mo iged, vagan kidbikatimet.”

5 Pawl ikatsap mwatet wanaman,mo ikalivatow, in wakov; nag ikatoun,bwein-wan ises.

Page 220: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 28:6 217 Wotet 28:236 Idokes kid naman beilol, o

bikalouw wapwepway beimat kid;ikayamats ee... nag aveiyag ivag; moikanavin ninous, idokes kid yowbadteitan.

7 Sim towen gimgilis siguyawavakaein Pubiliy, napwepway nisesven towen waseg; anbwabwalyakamey kasesuna ee... kweitounyam, singaya ge isiwyoubum, guyawtowen.

8 Misumkwey towen Pubiliy tamannises wabunatum, ikatoun, itakalonwon, mwaliyes isawel. Pawl isiw wan-bunatum, initoug Yowbadwaseg, isennaman wawon, mo ibwein.

9 Wankuyeim takatounsa babawsim towen gimgilis nimeis, Pawl ini-toug pines, mo ibweins.

10 Mapuna isiwyoubumas bwanab-wein, o igaw tutan bo bakakuk moitanouys wuliyoug makaw isekemas.

Pawl isap Lom11 Tibukon kweitoun ikous, mo

katouw wag akitan nikayamatwasim towen bulbweilim waseg.Min-Aleksanidel siwag makaywenantabuy mamagina tawaw papapasteiy.

12 Kalug Sulakous kases kweitounyam.

13 Kakuk mo kayeyewousa kayeye-wous ee... mo kalug Legiyam, kama-sis. Iyam nen gaboug, yag in yals mokakuk silmanin Putiyol, akweiy yammo kalug.

14 Ven Putiyol waseg kabanYeisuw nagamag mwasanin, ilivans,“Kadiloka kumeis wamabunatum,amabwabwal yakamiy.” Katam, kaseskatanok wik. Wankuyeim mo kanounwaked silmanin Lom.

15 Yeisuw nagamag, tayakelesiysmwasanin nisesus Lom; bo iliganeslivnem yakamey bo bakan Lom, moimeis waked silmanin bakalouvat; e,imekemas ven yagan Apiyos Maket, okweitan ven Buntuman Masis Buna-toun. Pawl ikines budan tasiyas moikalin nuwan Yowbad waseg, ibweinamnan.

16 Kasap Lom, gabman mo itamPawl nabunatum tatonen vagan kidbisikes son takanaviy teitan bikayya-mat.

Pawl igeiguy ven Lom waseg17 Yam kweitoun nein wankuyeim

mo idawes min-Yudiy situwaveksbimeis. Ikatuyouns imeis, moidibakes, ilana, “Tuwag yakamiy; yeymakava asiw wadeil. Nag aveiyagavag sidayas wasigeis, o nag apiyevdatammwayas asisinap, nag. Tagebo iyousigs Yelusalem waseg moitameigs mina-Lom takaleiwagswasigeis.

18-19 “Bo iyateleigs, nag go ibanesagusinap kalbaleb, nag. Tasiyasmina-Lom takaleiwags idokes bweinabasap wamnat banoun; tage min-Yudiy ilansa, ‘Awoum. Kuweiystaw towen, peinan takalbaleb.’ Ma-puna alivan, alana, ‘Sivinag Sisalbikaleiwag.’ Nag sivinag bayate-les min-Yudiy wamatan Sisal; nag.Gunaked kaditanok-wan, ked towenwaseg manoy.

20 O silawun gunyatal towensivinag bitalivans sigwey yakamiy,mapun to nadaweimiy bukumeiswaseg yey. Kukines agusen wanamagniyawanis, o min-Yisleil yakidstanmises Yowbad igaw mo bikatin-abweids, o inawotet towen silmaninyey nasiw wadeil.”

21Tasiyas ikatimapus aygan, ilansa,“Min-Yelusalem nag ileles malet va-gan bikatimlakemas livaneim yak, omin-Yudiy meinoy nimeis palawen,livaneim kalbaleb nag isekemas, li-won waseg o asilivan waseg, nag.

22 “Sivinem bakaligen nanoumyakoum, peinan kakakin ven babawgimgilis ivtokays livan sinap towenwaseg, Yeisuw nagamag amisinap.”

23 Ikaleiwags kweitan yam igawmo bimeis biliganes Pawl anilivan.Yam towen nimeis wanbunatum, sin-gaya babaw gamag. Gaboug isila-maw anilivan, ee... in kwayav moiyakous. Yowbad nakaleiwag livanennisekes. Moses nakaleiwag ivin, o

Page 221: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Wotet 28:24 218 Wotet 28:30-31tasiyas palopits sikaleiwag ivin, ika-timlakes wawun asilivan, vagan kidbisimounids Yeisuw waseg.

24 Mwasanin gamag mo iliganesanilivan Pawl, isimounids; mwasaninnag, ipiyaves.

25 Ta-mawan ninous bilatanesbimlavags katanok-wan, mo inounas.Nakabiyokous Pawl anilivan mawana,“Mounid anilivan Yowbad Kululuwantamumwey wasigeis. Palopit towenIsaya nikatipel nisekes anilivantowen-an.26 “Ilana, ‘Kunekes gamag tasiyas,kudibakes mawana:Bukuliganes, tage nag bukukwakins.Bukukines, tage nag bukuwtusis.27 Peinan gamag tasiyas ninous bo

imouvit,bo ituy tiges; bo ikaw mites;mata ge mites waseg beikins, o tiges

waseg beinegs,bikakins mo bikanavin ninous,bavages kid beibweins tasiyas. Nag

gog.’28 “Kadiloka bukukwakins Yowbad

anilivan bo nisekem yakamey,ikayabem, bakan tobwag ven gimgilisbakasekes; tasiyas bo biliganes; e,Yowbad mo bisiwyoubus tasiyas,bikatinabwes.” 29 (-)

30-31 Akweiy bweilim Pawl misikwanbunatum tatonen, peinan boiyamiyis bunatum towen; nikaypulssiney tabebaws tasiyas ininekes, boiguyes Yowbad nakaleiwag waseg,o ikatimlakes sinapun daGuyawsYeisuw Kelis. Bwein-wan illivan,peinan nag teitan gamag isilbwedanilivan.

Page 222: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 1:1 219 Lom 1:17

LOMLet towen Pawl nilel mina-Lom

pines, vagan bikakins sinapun tap-waloul; ilana, “Babaw yakids adsinapskalbaleb. Kukin gog bitasimounidsYeisuw Kelis waseg mo biwidids adsi-naps kalbaleb waseg, bikidumwaludskid, silmanin mwamovads nag beik-ous.”

Kweiboug mawan, mtowen Ebelamisimounid Yowbad waseg, mapunaYowbad idok kid tadidumwal towen.

Kweiboug Yowbad nakaleiwagvagan bitakakins adsinaps kalbaleb.Kukin gog bitasimounids Yowbadwaseg, Kululuwan mo bisekeidskweivaw adsinaps, tawtoun, bwan-abwein.

Wankuyeim Pawl ilel livanenYowbad nakaleiwag silmanin min-Yudiy. Ilel-vak livanen tayakesiysyakids adsinaps ven watinow waseg.

Nakabsilamaw1 Yey Pawl, Yeisuw Kelis natouwat

yey; Yowbad bo ikaluweg gunawotet,silmanin bakokew livanen Yowbad; li-van towen bwanabwein.

2 Livan towen bo ilivnek isekes in-apalopit wasigeis, mo ileles Bukitabwaseg.

3 Livan towen livanen YowbadNatun, Deibid delen ven watinowwaseg.

4-7 Tage takakins mtowen YowbadNatun tatonen. Natawtoun nises,peinan Kululuwan Yowbad niseswaseg. Kanig waseg ikit vayuwein,mo takakins Yowbad Natun, mtowendaGuyaws Yeisuw Kelis. Mtowenbo isiwyoubum, isekem mawotetmo kakokew livanen, ven babawiliganes mo isimounids yagan Keliswaseg. Yakamiy-vak, ven babawgimgilis Yowbad bo idaweimiy vaganbukumlavags Yeisuw Kelis angamagyakamiy. Mtowen Yeisuw Kelisbo idaweimiy mina-Lom yakamiy,kalisiy Yowbad nikalin nuwanwasigeis yakamiy; mamagina bo

ikayuseimiy angamag yakamiy.Mtowen daGuyaws Yeisuw Kelis sonTamads Yowbad bisiwyoubumiy mobeitaw nuwamiy.

Pawl sivinan beikin ven Lom8 Kalin nuwag waseg Yowbad,

peinan tababaws yakamiy kusi-mounids bwein waseg Yeisuw Kelis;butumiy bo nein ven babaw wasigeis.

9-10 Yowbad ikakin agulivanmounid, bo iseiw nuwag Natun bula-gan akokew. E, mounid aninuweimiytut babaw, aninitoug pinamiy, kukinnanon Yowbad mawan mo bitamgunaked bwein bawekeimiy. E,gunakanitoug mawan.

11 Sivinag gog bakineimiy baka-timweis kululuwamiy, Yowbad nasi-wayoub waseg, vagan bukutawtouns.

12 Mamagina bitalabeids meivekayakids, yakamiy o yey, peinan tasi-mounids Yeisuw waseg.

13 Sigwey, awoum kutagouwaweigspeinan tut babaw ivag sivinag baw;ayyokon gog, bo nag, peinan gunakednag. Sivinag baguyeimiy mo bukusi-mounids mwasanin yakamiy, mawanvena babaw aguyes mo isimounids.

14Kadiloka baguyes gamaga babaw,takinew mina-Gilis, o takinew min-koyakoy gimgilis; takinew tassinaps,o takinew tablabols; bagguyesasibabaw-wan.

15 Yakamiy-vak mina-Lomyakamiy, bo iseiw nuwag basekeimiylivan towen bwanabwein.

Livanen Yeisuw Singaya Tawtoun16 Akakin-wan livanen Yeisuw Ke-

lis singay tawtoun. Livan towenwaseg, Yowbad bikatinabwes gamag,kalisiy tasiyas bisimounids waseg,wanmugwana min-Yudiy yakamey,wankuyeim mo vena babaw gimgilisyakamiy.

17 Livan towen waseg ikamatYowbad ansinap didumwal, Yowbaditoukum pines tasiyas isimounidswaseg, peinan Bukitab livanen nisesmamagina:

Page 223: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 1:18 220 Lom 2:4-5“Kal yak tadidumwal yak, peinan

kusimounid Yowbad waseg,mo bukuban mumwamov.”

Misinaka tasimounid; nag kweitanked nises.

Gamag asisinap kalbaleb18 Gamag mwasanin asisinap

kalbaleb, issilbwades sinap mounid.Takakins gog libalab tanuwaganbikamtanis peinan ansinap boipiyaves; asisinap gog tasiyaskalbaleb.

19 Sinapun Yowbad bo ikamnatwasigeis tasiyas, peinan bo ikatim-lakes.

20 Takines bwein nakabwabubYowbad, nibun natawton tonenwaseg, e, natawtoun bo isigeg-wan;mapuna nanouds waseg takakinsYowbad; matads nag bikin, misinakananouds. Kweiboug ibun ven,gamag ikines, tut babaw mawanee... nagein mo takines yakids.Tasiyas ikines inakabwabub, kadilokabikakins tabunin Yowbad, nag gogitagouwawes.

21 Kweiboug ikakins Yowbad tagenag iyakawns waseg, nag ikalinnuwes, nag. Tage ininuways sinaptobwag waseg, mo ninous ibol,mamagina bo idadubs tasiyas.

22-24 Idokes tassinaps tasiyas, tagebo ikabalaweins, ibubunis siyowbad,magin mawana gamag o mansiyasman iyoyows o mansiyas inounaswaven o itatets wapwepway, atima-pun Yowbad ibunis. Tage Yow-bad towen ises isigeg, yakawananavakaein, ipiyaves, ilisawes; o aw-sinap kalbaleb wous sivinan bivages,sisiyas wasigeis mo ivages, iyagageswous sisiyas.

25 E, asisinap mawan, peinan sina-punYowbad bo ipiyaves, bo iyyaweidstasiyas, ikululs wamatan youd towennibunis, ikanawes aygan, bo ipiyavesYowbad tatonen. Yowbad bo ibunyoud babaw. Kadilokena bitakavasisYowbad tut babaw. Eimen.

26 Mapuna Yowbad bo ipiyaves,ilisawes igaw bivages kalbaleb,mawan asivikey bivages mawan.

Vinay bo ipiyaves kanavay sisiyastawaw; tatineisa ikanavays sisiyaswasigeis.

27 Tawaw mawan bo ipiyaveskanavay wasigeis sikwavas, tagesingay sivines bikanavays wasigeistawaw, mo iyagagays sisiyas wasigeis.Kalbaleb towen mapun tatineis moibanes, wawous.

28 Peinan nag ivag sivines, moipiyaves-vakYowbad. MapunYowbadbo ipiyaves tasiyas, vagan bininuwayskalbaleb mo sinap tobwag bivages.

29-31 Mo ikalawt ninous sinapkalbaleb waseg, asisinap kaydodog,mwamon mites, takapidabs tasiyas,singay ikammeiliws, o iwaweiyssisiyas, ikammnimans, ikatidavidavs,ivtokays livan, isilponays o isilakods,ikamliwes Yowbad; bo bipiyavesaygan mo ikaypamwes asisinap,inineivs kid asisinap kalbaleb,ipiyaves ages timsiyas o insiyas; nagikakins sinap bwein, nag isimounids,nag ikalin nuwes gamag wasigeis; naginok nuwes, nag.

32 Bo ikakins Yowbad nakaleiwagkadiloka bimtamats tasiyas asisinapmawan, igawa ivvaluts sinap towenwaseg, mo ikavasis sisiyas kalisiyasisinap mawan.

2Yowbad nakaleiwag bwanabwein

1 Kal yak kwasigum soum, maginakwasigumim tatoneim, peinan am-sinap kalbaleb mawana towen. Ta-mawan bukwatimop aygan takalei-wag towen bikamtanim.

2 Taninuways Yowbad ansinap,bweina bikamtanis takalbalebs, siyasnalel asisinap.

3 Awoum wananoum bukulana,“Bweina bakasigum takalbaleb mobawtel mawan ansinap towen,Yowbad igaw bikamtan towen, yeygog nag.” Awoum kulivan mawan.

4-5 Awoum kudokes tougweyYowbad, peinan singay iyamanumwaseg yak, ikapatul, ikalin nuwanyak. Iyamanum waseg yak vagan

Page 224: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 2:6-8 221 Lom 2:27kid bukulavew amsinap kalbaleb.Nag gog, singay takakon yak,mapun singay Yowbad bikatimopamsinap kalbaleb, igaw tutanbikatkines gamag asisinap, inakalei-wag didumwal waseg.

6-8 Yowbad bimapuds tatanoktatanok yakids mawan dawotets.Kukin bitawotet bwein o bitakap-atul vagan bitakamnat o Yowbadbikavasid o mwamovad bisigeg, e,Yowbad mo bisekeid mwamovadnag beikous. Tage kukin bitanineivdaked tatoneid, o bitapiyev Yowbadansinap mounid, o bitakanawaysinap kalbaleb, e, mo singay Yowbadbikamtanid.

9 Kalisiy gamag takalbalebssimouvit mo bilivatus, abes singaybigeg, wanmugwana min-Yudiy,wankuyeim ven babaw gimgilis.

10 Tage toubweins bilivatussikamnat son yakawanes mo beitawnuwes, wanmugwana min-Yudiy,wankuyeim ven babaw gimgilis.

11 Yowbad nakaleiwag ven babawwasigeis katanoka ivkek.

12 Min-Yudiy ikakins Yowbadnakaleiwag; kukin beivag asisinapkalbaleb mo bimtamats, peinanbo isiplaves Yowbad nakaleiwag.Ven mwasanin gimgilis nag ikakinsYowbad nakaleiwag, bivag asisinapkalbaleb mo bimtamats-vak tasiyas.

13 Tasiyas Moses nakaleiwagiliganesa mav, nag mamaginatadidumwals tasiyas, nag. Misinakatakanaweins Moses nakaleiwag,Yowbad mo bidok tadidumwalstasiyas.

14 Tobwag ven gimgilis kalisiynag ikakins Moses nakaleiwag, tagetatineis-wan biwteles bo mawanaMoses nakaleiwag, mo ivag sikalei-wag ibwein wasigeis tasiyas.

15-16 E, bitakin kaleiwag bweinwaninous, o ninous tatineis ikatim-lakes mo ikakins takinew asisinapkalbaleb, o adok bwanabwein. E,ninous bikatimlakes, igaw tutanYowbad bikatukin nanouds aveiyag

nitasowum nises. E, Yowbadbidibek Yeisuw Kelis mo bikatukin,bikaleiwag, mawana allivan, aggeiguylivanen Yowbad bwanabwein.

Min-Yudiy Moses nisekes sikaleiwag17-20 Kal takatimlakay yak buku-

dokeim kid gum-Yudiy yakoum, okudoki Moses nakaleiwag bikatinab-weim, o tagagas yak peinan Yowbadnagamag yak, o nanon Yowbadkukwakin o Moses nakaleiwagkukwakin ikous, mapuna kukwavesaw-sinap bwanabwein, o kukwakintamgwayein kaw yak, o tadadubssikamnat yak, o takatimlakeinsinap tablabols wasigeis o gamagalwasigeis, peinan Moses nakaleiwagwaseg kudoki sinap mounid nises.

21 Yak kukwatimlakes gamagmwasanin, adok nag bukwatimlakeimtatoneim. Kuguyes gamag awoumbibakews, adok bo kubakew, ne?

22 Kulana, “Awoum kwaninavaymav,” adok bo kwanavay mav, ne?Kwasigum tobwag yowbad, adokbo kubakew waseg tobwag yowbadnabunatum, ne?

23 Kukwayapam sinap peinan kuk-wakin kid Moses nakaleiwag, adok bokusiplev nakaleiwag, magina kuyagegYowbad ne?

24 Bukitab waseg livneimiy min-Yudiy yakamiy, mamagina:“Ven mwasanin gimgilis bo iyages

Yowbad yagan,peinan amisinap kalbaleb.”

25 Ebelam nakabivatus kubwabwesmomwamiy. Sinap towen bweinmagat bukwanawes Moses nakalei-wag. Kukin gog bukusiplaves Mosesnakaleiwag, nag bivag mikabivatus,bo biyadeveimiy.

26 Mawan magin, kukin kal nagivag Ebelam nakabivatus mo ikanowMoses nakaleiwag, tadok nakabivatusEbelam waseg gamag towen, ne?

27 Gamag tasiyas nag Ebelamnakabivatus wawous tage ikanawesMoses nakaleiwag, mo biyateleimiypeinan nakabivatus wawoumiy o

Page 225: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 2:28 222 Lom 3:21

Moses nakaleiwag buk-nen niseswasigeis yakamiy, o kusiplaves gog.

28 Kavel bibob momwan mawanagum-Yudiy tage nag gum-Yudiytatonen. Ebelam nakabivatuswakaleivim-wan nag ikadilok, nag.

29 Tage gum-Yudiy wanuwanmounid gum-Yudiy tatonen; oEbelam nakabivatus kadiloka beisiwwakateid o wakululuwad, kaleividawoum. Yakawanads Yowbad waseg,nag gamag wasigeis.

31 Adok Yowbad singay bilabeids

peinan min-Yudiy yakids, ne? Ikalinnuwan peinan Ebelam nakabivatuswawouds, ne?

2 Magen, bo ilabeids youd babawwaseg. Nakabsilamawwaseg, Yowbadnilivnek anilivanmin-Yudiywasigeis.

3 Min-Yudiy mwasanin mo isi-plaves aygan Yowbad, tage Yowbadnag ibob ansinap didumwal wasigeisyakids.

4 Nag. Magat babaw gamagbitakapidabs, Yowbad mo bisesunatadidumwal tonen. Livanen Yowbadnises mamagina:“Amlivan bakanuwmo bakaban amsi-

nap didumwal,o igaw yatal waseg bukutawtoun mo

bukutamap yak.”5-6 E, taninuways adsinaps kalbaleb

mo takakins Yowbad ansinapdidumwal, wankuyeim tabta bitali-vans, talansa, “Yowbad takalbaleb,peinan ikawkuneids”? Awoumbitalivans mawan. Livan kalbaleb.Gamag mwasanin asisinap mawan.Kukin Yowbad ansinap bigeg, ta-mawan bikatukin wasigeis gamagyakids.

7-8 Tayyaweids mwasanin ilansa,“Pawl inageiguy mamagina,‘Bayaweid singay mo bitakakins Yow-

bad ansinap mounid, mapunabitakavasis.

Adok awoum biyateleig peinan agusi-nap kalbaleb. Kadiloka beivagadsinap kalbaleb vagan kid

Yowbad ansinap bwanabweinmo bisap.’ ”

Tayyaweids mwasanin idokesgungeiguy mawan. Kadilok Yowbadbikamtanis peinan asilivan mawan.

Nag kal ansinap didumwal9 Amawan? Tabta min-Yudiy

yakids bitamugwas? Nag. Agulivanmamagina adsinaps kalbaleb, babawyakids, takinewmin-Yudiy, o takinewven babaw gimgilis tasiyas.

10 Livanen nises mamagina:“Nag kal ansinap didumwal.11Nag teitan ikakin; nag teitan inineiv

Yowbad.12 Asibabaw bo ipiyaves inaked, ini-

nounas ked kalbaleb waseg;Nag anmwanet gamag ansinap bwan-

abwein, nag.13 Asilivan kalbaleb, wudous mawana

alawag,Wudous waseg ikatidavidavs.Mwatet napwatuw yayanen wawu-

dous nises.14 Wudous bo ikalawt bwalat son

sinap yayan.15 Bo iseiw nuwes anwaway gamag.16 Ininounas, igugweileks youd

babaw.17 Niwal inaked nag ikakins.18Nag bikakins Yowbad; nag bigoulus,

nag.”19 Bukitab anilivan towen silmanin

tasiyas wanuwan Moses nakaleiwag,vagan Yowbad bibob adilivans, o venbabaw yakids mo bitakakins adsinapskalbaleb.

20 Nag kadilokeid bitakanowMoses nakaleiwag vagan bitasesunawamatan Yowbad tadidumwal yakid,nag. Kaleiwag towen bikatimlakeidmo takakin adsinap kalbaleb.

Tasimounids waseg Yeisuw mo ivagadsinaps didumwal

21 Tut towen takakins didumwalunYowbad inaked kweitan. Mosesnakaleiwag nag mawana ked towen,nag; tage livanen ked towen nisesMoses nakaleiwag waseg, o tasiyaspalopit sikalelel waseg.

Page 226: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 3:22 223 Lom 4:11-1222 Ked towen, bitasimounid waseg

Yeisuw Kelis, mo Yowbad bisekeiddidumwal tonen. Gamag babawyakids idakeds katanok-wan.

23 Babaw yakids adsinaps kalbaleb;Yowbad nakamnat bo ilisaweids.

24 Nasiwayoub mo ikatinabweidsYeisuw Kelis waseg, mo tamlavagstadidumwals yakids.

25 Yowbad bo itam Yeisuw mamag-ina lun bulukwan buyavin biwid adsi-naps kalbaleb, magat bitasimounidswaseg. Lun towen waseg, Yow-bad ikamtilakeids ansinap didumwal,peinan bo ikaltuwen adsinap kwei-boug kalbaleb.

26 Bo ikapatul wasigeis yakidsmo takakins ansinap didumwal,tut towen ikidumwaluds ansinapdidumwal waseg, peinan tasimounidswaseg Yeisuw.

27 Tabta bitakaypamwes adsinapswaseg? Adok nag. Aveiyagwawun? Adsinaps waseg nagbitamlavags tadidumwals; misinakabitasimounids waseg Yeisuw mobitamlavags tadidumwals yakids.

28 Mapuna takakins misinakabitasimounids waseg Yeisuw mobitamlavags tadidumwals; sinapunMoses nakaleiwag waseg nag aveiyagbitabanes.

29 Tabta Yowbad misinaka min-Yudiy daYowbads? o adok venababaw siYowbad? Mounid venababaw siYowbad.

30 Magen, Yowbad anmwanet,mapuna bikidumwaluds min-Yudiyyakids peinan tasimounids Yeisuwwaseg, o bikidumwalus vena babawgimgilis peinan isimounids Yeisuwwaseg.

31 Tabta bitasimounid wasegYeisuw mo bitagulekwes Mosesnakaleiwag? Nag. Bitakatimweisismo bitawtoun.

4Livanen Ebelam

1 Bitaninuways tabuds ven wati-now, yagan Ebelam. Amawan bitali-vans?

2 Kukin Ebelam ansinap didumwalpeinan nawotet bwein, kadilokabikaypom ansinap; tage nag kadilokbikayapam wamatan Yowbad, nag.

3 Aveiyag Bukitab nilivan? Ilana:“Ebelam isimounid Yowbad waseg,

mapuna idoki tadidumwal.”4 Kukin bitawotet, maysad nag ma-

magina siwayoub, nag; maysan da-wotet.

5 Kukin nag bitawotet, misi-naka tasimounid waseg towentakidumwalun dakalbaleb yakid, mobidokeid tadidumwal yakid.

6Mawan-vak Deibid anilivan bwan-abwein wasigeis gamag kalisiy nagiwotets vagan Yowbad bikidumwalus,ilana:7-8 “Bweina kumwasaws yakamiy

peinan bo inumlev amisinapkalbaleb, bo iwid.

Kumwasaws peinan daGuyaws nagbinuway amisinap kalbaleb.”

9 Tabta ilivan mawan misinakamin-Yudiy bimwasaws peinan Yow-bad biwid asisinap kalbaleb, o adokvena babaw gimgilis. E, taninuways.“Ebelam isimounid Yowbadwasegmo

idoki tadidumwal.”10 Avei-tut waseg mo nidoki

tadidumwal? Misumkwey nivagnakabivatus? Nag. Idoki tadidumwal,bweilim mwasanin ikous mo Yowbadisek nakabivatus.

11-12 Kweiboug nag ivag nakabiva-tus, tage isimounid Yowbad waseg,mo idok tadidumwal; wankuyeimmo isek nakabivatus, mamaginanaman mulin towen, peinan boidok tadidumwal. Takinew bitakowEbelam nakabivatus, o takinew nagbitakow, deisa tasimounid wasegYeisuw, mo Yowbad bidokeidstadidumwals o bitamlavags Ebelamtibun yakids, takinew tobwag vengimgilis yakamiy, o takinew min-Yudiy yakamey. Yakamey Ebelamnakabivatus wawom nises. Magatbakasimounid mo bakamlavagEbelam tibun mounid. Kukin gognag, bo nag. Peinan kweiboug Ebelam

Page 227: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 4:13 224 Lom 5:8-9nag ivag nakabivatus, isimounid moYowbad idoki tadidumwal towen.

Bitasimounid Yowbad waseg mobitalivet youd bwanabwein

13 Yowbad bo ilivnek Ebelamsiney tibun igaw bikawes ven babawwatinow, sikiyay tasiyas. Nag ibanessikiyay towen peinan ikanawesMoses nakaleiwag, nag. Deisaisimounids waseg Yowbad, to nidokitadidumwals tasiyas, mo ibanessikiyay towen.

14 Amawan bitaban dakiyays?Bitakanow Moses nakaleiwag, o adokbitasimounid Yowbad anilivan tonilivnek? Adok bitasimounid-wan.Tasiyas idokes bikanawes Mosesnakaleiwag mo bibanes, nag gog;tasiyas bo ibwabwes simounid wasegYowbad anilivan to nilivnek.

15Moses nakaleiwag nitasiplevma-puna Yowbad bikawkuneid. Magatkaleiwag nag, nag beivag adsinapkalbaleb.

16-17 Tasimounids mo bitabanesyoud towen bwanabwein. Yowbadbo ilivnek youd towen bisekeidspeinan nasiwayoub avakaeinwasigeisyakids. Ebelam delen mounidbikawes. Tasiyas takanaweinsMoses nakaleiwag mwasanin sisiyasyakids, peinan tasimounids mawanaEbelam nisimounid waseg Yowbad;mamagina Ebelam tabuds babawyakids. Livanen Ebelam nisesmamagina,“Bo akatigikeim ven babaw tibus yak-

oum.”Youd towen Yowbad nilivnek bo bisekEbelam delen, peinan bo isimounidwamatan Yowbad, taykitun takanigs;mtowen bidibek aveiyag makaw, bi-lana, “Kusap,” mo bisap.

18 Innamis vagan biban natun.Innamis-wan ee... bo itovek, igaw-wan innamis, peinan isimounid mobimlavag tibus ven babaw, peinanYowbad anilivan mamagina:“Deleim igaw mo bibabaw.”

19 Ininuway ee... ikakin wawon,ilana, “Bo atovek; kakita bakanig.

Agbweilim bo imlavag lakatutan.” E,inuway nakwav Sela peinan vinakal;tage nag igwey, isimounid-wan wasegYowbad.

20 Nag ipiyev simounid, peinaniysiyous Yowbad anilivan waseg; tageiyakawn waseg Yowbad mo nasi-mounid itawtoun.

21 Singay isimounid, ikakina Yow-bad ikadilok biwtel mawana nilivnek.

22 Isimounid waseg Yowbad ma-puna mo idok tadidumwal towen.

23-24 Livan towen “Idok tadidumwaltowen” nag ilel peinan Ebelamanmwanet tadidumwal. Yakids-vak peinads. Igaw bitasimounidwaseg Yowbad to nivag daGuyawsYeisuw ikit kanig waseg, mo bidokeidtadidumwal yakids.

25 Bo iweiys Yeisuw adsinapskalbaleb peinan, ivag mo ikit vagankid mo bikidumwalud.

5Yowbad ikidumwaluds mo tamwa-

saws1-2 Tasimounids waseg Yeisuw,

mapuna Yowbad bo ikidumwaluds.Kadiloka bitamsamwas waseg Yow-bad, peinan daGuyaws Yeisuw Kelisbo nilabeids mo tabanes Yowbadnasiwayoub, waseg tasinis bwein.E, bitamwasaws, peinan bo bitasiwsYowbad wanakamnat waseg.

3-5Bitamwasaws-vak peinan gamagbiyagageids. Biyagageids mogotakaptuleids-wan, takaptuleids bobeivag adsinaps bwein, o bitanamisvagan Yowbad bilabeids. Nagbitanamis mav, peinan Yowbad boisekeids Kululuwan Bwanabwein,waseg bo ikatimweis nasiwayoub, moivakaein wasigeis yakids.

6 Kweiboug igaw tougwey yakids,bo ilouvat anatut, Kelis nikanig sil-manin takalbalebs yakids.

7 Adok nag kal bikanig vaganbileb tadidumwal teitan, nag. Adokbitatawtoun-wanmo bitakanig vaganbitaleb teitan ansinap bwein.

8-9 Singay gog Yowbad nisi-wyoubuds peinan Kelis ikanig

Page 228: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 5:10 225 Lom 6:4

peinads, kweiboug igaw takalbalebsyakids. Buyavin Kelis waseg moikidumwaluds, mo bikatinabweidsYowbad nakavikun wasigeis yakids.

10 Kweiboug nitakamliwes Yowbad,tage Natun mo ikanig mamagina lunbulukwan mo tamsamwas sods Yow-bad; towen Kelis mo bikatinabweids,mwamovan tonen waseg.

11 E, mo tamwasaws waseg Yowbadpeinan daGuyaws Yeisuw Kelis ilunsson Yowbad mo tamsamwas babawyakids.

Adam ansinap kweitan: Kelis ansi-nap kweitan

12 Tatanok gamag waseg sinapkalbaleb nisilamaw wadaban pwep-way, mapun kanig mo isap. Babawgamag takankanigs peinan meivekyakids adsinaps kalbaleb.

13 Kweiboug Moses nakaleiwagnag, gamag asisinap kalbaleb; tagenag idokes asisinap kalbaleb, peinankaleiwag nag.

14 Tutan Adam waseg kanig itaw-toun wasigeis gamag oko in ilou-vat Moses inatut waseg. Kanigbo itawtoun wasigeis tasiyas asisi-nap kalbaleb mawan Adam ansinap,sisiyas tasiyas asisinap kalbaleb kwei-tan kweitan. Taninuways Adamwaseg kabebay nises, peinan Adammamagina teitan gamag. Tayuweingog wankuyeim mo neim.

15 Yowbad nasiwayoub nagmawana Adam ansinap kalbaleb;kweitan-wan. Adam ivag ansinapkalbaleb mo babaw ikankanigs; tagesingay Yowbad nasiwayoub singaymo itam tayuwein gamag mtowenYeisuw Kelis, mo ikatimweis nasiway-oub singaya avakaein wasigeis yakidsadbabaws.

16 Kweiboug teitan gamag ansinapkalbaleb, gamag babaw mo ivag asisi-nap kalbaleb; Yowbad mo ikamta-nis. Tage Yowbad nasiwayoub anaginkweitan, waseg ikidumwaluds yakids,adsinaps babaw kalbaleb.

17 Teitan gamag kweiboug ansi-nap kalbaleb, mapun kanig mo itaw-toun wasigeis gamag; tayuwein gog,Yeisuw Kelis, bo biyamoves tasiyasitams nasiwayoub avakaein waseg,peinan nag kweitan maysan tasekes,tage makava ikidumwaluds.

18 Taninuways teitan ansinapkalbaleb mo Yowbad bikamtangamag babaw wasigeis. Tayuweinmawan, inawotet didumwal mapuntamwamovs o tadidumwals tababawyakids.

19 Teitan bo isiplev Yowbadaygan, babaw gamag mo ikawesansinap kalbaleb. Wankuyeimtayuwein ikanow Yowbad aygan mobitamlavags tadidumwals, yakidsbabaw.

20 Moses nakaleiwag isap moikatimweis kalbaleb sinap ivakaein.Sinap kalbaleb ikatimweis ivakaein,tage Yowbad nasiwayoub singaya boikatimweis, ivakaein singay.

21 E, taninuways. Sinap kalbalebmapun kanig bo itawtoun wasigeisgamag. Yowbad nasiwayoub mobitawtoun wasigeis gamag peinanikidumwaluds vagan bitamovs bitasi-gagas, peinan daGuyaws Yeisuw Kelisnasiwayoub wasigeis yakids.

6Talatans waseg Kelis

1 Amawan? Adok bitavvaluts adsi-naps kalbaleb waseg vagan Yowbadbiwdiwid, mamagina nasiwayoubbikatimweis wasigeis yakids, ne?

2 Nag. Sinap kalbaleb bo ikanigwasigeis yakids; ta-mawan bitavval-uts waseg.

3 Kuninuways peinan tababawyakids nibaptayseids Yeisuw Keliswaseg, nitalatans sods, inakanigwaseg.

4 Mawan nidibwanis Yeisuw, bo ni-baptayseids mamagina nidibwanidstakanigs yakids. E, mawan Tamadsnatawtoun waseg iyakit Kelis, mawanmagin bo iyakituds, mo tanounas,

Page 229: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 6:5 226 Lom 7:2mwamovads kweivawwaseg. E, bo ni-tamtamats sods Kelis vagan tut towenbitabanes mwamovads kweivaw.

5 Nitakanigs mamagina talatanssods Kelis, nakanig waseg; mapun motakits vayuwein, mamagina talatanssods Kelis, nakabeikit waseg.

6Taniniways adsinaps kweiboug boikatimet son Kelis, mo ikous woudkalbaleb nakaleiwag, peinan ilikudssinap kalbaleb ankaleiwag wasigeisyakids.

7 Bo ikous sinap kalbaleb nakalei-wag wasigeis tasiyas takanigs.

8 Nitakanigs sods Kelis mapunatamwamovs sods Kelis. E, tasi-mounids mawan.

9 Taninuways Kelis nakanig, wasegitamanaw, nag vayuwein bikanig.Kanig nakaleiwag bo ikous wasegKelis.

10 Sivtanok ikanig, sinap kalbalebsilmanin; tut towen mo imov sil-manin Yowbad.

11 Yakamiy-vak, kadiloka ku-dokeimiy takanigs yakamiy silmaninsinap kalbaleb; awoum bukuvgavaws;tage kumovs simiy Yeisuw Kelis,silmanin Yowbad nawotet.

12Awoumsinap kalbaleb bikaluwegwoumiy ven watinow; awoum buk-wanawes aygan, aveiyag sivinan bi-vag.

13 Awoum kutames woumiywuliyougwan vagan biwtel sinapkalbaleb nawotet, tage kutamsYowbad nawotet waseg, peinanbo niyamoveimiy mikanig waseg,o kutames woumiy wuliyougwansilmanin Yowbad nawotet didumwal.

14 Awoum ge sinap kalbalebbikaleiwag wasigeis yakamiy, peinandakaleiwags kweivaw, siwayoubwaseg. Moses nakaleiwag bo ikouswasigeis yakids.

Kadiloka kutams sinap bwein sil-manin

15 E, dakaleiwags kweivaw wasegsiwayoub. Tabta beivag adsinapskalbaleb peinan bo ikous Mosesnakaleiwag wasigeis yakids, ne?

16 Nag. Tabta kukwakins igawbukutams mitovek waseg, bukuk-wanawes aygan, mo bukumlavagsnatouwats. Takinew mitovek yagansinap kalbaleb, mapunmo bukubaneskanig. Takinew gog mitovek yagantoukum, mapun mo bukubanesamisinap didumwal.

17-18 Kalin nuwag Yowbad. Kwei-boug sinap kalbaleb natouwatyakamiy, mo kateimiy nukutameswaseg livanen Yowbad. Bo ikoussinap kalbaleb nakaleiwag wasigeisyakamiy, mo sinap didumwalikaleiwag wasigeis yakamiy.

19 Allivan mamagina sinapun venwatinow waseg, peinan ninoumiyigaw bulabol yakamiy. Kweibougnukutames woumiy wuliyougwan sil-manin sinap kalbaleb bikatimweis bi-vakaein wasigeis yakamiy, kadilokakutames silmanin sinapdidumwalmobukukwawes Yowbad anmwanet na-wotet.

20 Igaw kweiboug sinap kalbalebnatouwat yakamiy, sinap didumwalnag ikaleiwag wasigeis yakamiy, nag.

21 Tut gog towen amimwasinpeinan nukuvages mawan. Tage lalanbo kubanes tan? Adok nag. Maysansinap towen yagan kanig.

22 Tut towen bo ikous sinapkalbaleb nakaleiwag wasigeisyakamiy, mo nukumlavags Yowbadnatouwat yakamiy, lalan bo kubanesYowbad inakamnat, nakabiyokouswaseg mwamovamiy nag beikous.

23 Sinap kalbaleb maysan kanig;tage Yowbad bo isiwyoubudsdaGuyaws Yeisuw Kelis waseg,mwamovads nisekeids nag beikous.

7Veivay kabebay-nen

1 Sigwey yakamiy, kuninuwaysMoses nakaleiwag. Bo kukwakinsMoses nakaleiwag, ne? Igawbitamtamat mo beikous kaleiwagtowen waseg yakid.

2Kavelmanawennavaveig kadilokabisesus son namwan, peinan Moses

Page 230: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 7:3 227 Lom 7:23nakaleiwag mawan. Igaw namwanbeimat mo beikous kaleiwag-nenveivay, peinan bo imlavag nakwab.

3 Tage igaw namwan nises, kukinbinek tobwag taw, mo bimlavagnaggeinawl. Tage kukin namwanbikanig mo beikous veivay kaleiwag-nen, bweina bivevaw son tayuweintaw. Nag bimlavag naggeinawl, nag.

4 Yakamiy mawan, won Keliswaseg, mamagina nukumtamats, moikous Moses nakaleiwag wasigeisyakamiy. Mamagina mitovek kwei-boug bo imat. Mitovek kweivawnises,mtowen neikit kanig waseg vagan mobitawteles beibwein nawotet Yowbad.

5 Yakids kweiboug igaw mamaginaven watinow gimgilis yakids, Mosesnakaleiwag bo iyakit nanouds sil-manin sinap kalbaleb, wouds wuliy-ougwan mo iwotet kalbaleb, maysanmo talivatus, yagan kanig.

6 Tage mo ilik Moses nakaleiwagwasigeis yakids, mamagina inadeilwanuwan takanigs vagan beikous deilnakaleiwag wasigeis yakids, mo tas-aps taneis wamnat. Bo ikous Mosesnakaleiwag wasigeis yakids, towennilel wabuk, tage takanawes kalei-wag kweivaw, Kululuwan mwamov-nen waseg.

Moses nakaleiwag livanen7 Aveiyag bitalivans? Tab tadokes

Moses nakaleiwag mamagina sinapkalbaleb, ne? Nag. Tage kukin kalei-wag nag, nag bakakin sinap kalbaleb.Kaleiwag kweitan mamagina:“Awoum kupwakit soum navavag.”Kukinnag beivag kaleiwag towen, nagbakakin pwakit.

8 Tage Moses nakaleiwag bo ilebsinap kalbaleb waseg yey, mo avagpwakit babaw. Magat kaleiwagnag beivag, nag bitakakins adsinapskalbaleb.

9 Magat kweiboug kaleiwag nag,bo bamov, wankuyeim kaleiwag isap,iyakit sinap kalbaleb, mo akanig.

10 Moses nakaleiwag silmaninmwamov mamagina bo ikatimateig.

11 Nakaleiwag bo ileb sinapkalbaleb, mo ikatidavig, vagankaleiwag towen beiweig.

12 Tage Moses nakaleiwag katanokkatanok bwanabwein, didumwal.

13 Tage youd bwanabwein bikati-mateig tan? Nag. Sinap kalbalebikatimateig. Kaleiwag bwanabwein,tage sinap kalbaleb ikatimateig, va-gan bitakakins sinap kalbaleb to-nen; o kaleiwag bwanabwein wasegmo bitakakins sinap towen singayakalbaleb.

14 Taninuways Moses nakaleiwagbwanabwein, peinan meinoy neimYowbad waseg. Tage woug igwey,peinan sinap kalbaleb ikalawageig.

15 Nag akakin agusinap tatoneig.Aveiyag ivag sivinag nag bawtelmawan. Tage sinap towen akasigummo avag mawan.

16 Nanoug itam ilana, “Mosesnakaleiwag bwanabwein,” peinannag sivinag bawotet kalbaleb, tagebo avag mawan.

17 Nag yey agusinap towen, misi-naka sinap kalbaleb nises wanuwag.

18 Akakin-wan nag aveiyag bwan-abweinwananoug nises, peinanwougigeg. Sivinag sinap bwanabwein, ta-mawan bawtel.

19 Sinap bwanabwein sivinag, naggog; bapiyev sinap kalbaleb tage moavag kalbaleb.

20 Sinap kalbaleb bapiyev mobavag, peinan nag yey agusinaptage sinap kalbaleb towen niseswananoug.

21 Bo aban sinap kweitan. Kukinsivinag bawtel bwein, sinap kalbalebmo bimekeig.

22 Wananoug singay ivag sivinagYowbad nakaleiwag.

23 Tage bo aban tobwag kaleiwagwoug wuliyougwan waseg. Kalei-wag kalbaleb ikanaviywaseg kaleiwagbwein, wananoug nises; mo akanowsinap kalbaleb woug wuliyougwanwaseg nises.

Page 231: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 7:24 228 Lom 8:1924 Singay ayakalin, peinan nag

kavel ikadilok bikatinabweig wougankalbalebwaseg, peinan kanig nises.

25 Kalin nuwag Yowbad, peinandaGuyaws Yeisuw Kelis bikatinab-weig. Nanoug tatoneig ikanow Yow-bad nakaleiwag, tage woug bikanowsinap kalbaleb nakaleiwag.

8Yowbad Kululuwan iyamoveids

1 Magat yakids waseg Yeisuw Kelisbitases, Yowbad ta-mawan biyateleid.

2 Yowbad Kululuwan iyamoveidsyakids sods Kelis. Kululuwankaleiwag-nen bo ilikud waseg sinapkalbaleb inakaleiwag vagan nagbitakanig.

3 Yowbad kadilok wotet towen,Moses nakaleiwag nag kadilok bi-labeids peinan wouds igwey. E,Yowbad nawotet towen, mamagina,Natun ikayeb neim, ikow kaleivinmawana gamag takalbaleb yakids;itawtoun waseg adsinaps kalbaleb,peinanwon tonen imlavagmamaginalun bulukwan.

4 Iwotet mawan vagan bitayakousisMoses nakaleiwag, peinan bobitakanawes Yowbad Kululuwannakaleiwag; wouds inakaleiwagawoum.

5 Kukin kal yakamiy bikanow wounnakaleiwag mo beivag sivinan wounwuliyougwan; kukin gog bikanowYowbad Kululuwan nakaleiwag mobeivag sivinan Yowbad Kululuwanwuliyougwan.

6 Kukin beivag sivinad woud wuliy-ougwan mo bitakanig, tage kukinbeivag sivinad Yowbad Kululuwanwuliyougwan, mwamovad mo bita-ban son niwal.

7-8 Kukin kalisiy sivines wouswuliyougwan mo bikamliwes Yow-bad, nag beitams Yowbad nakaleiwagwaseg. E, ta-mawan gamag tasiyasbeitams Yowbad nakaleiwag waseg;o ta-mawan Yowbad bikalin nuwangamag tasiyas wasigeis, nag.

9 Peinan wous ikalawages tatineis;yakamiy gog miked kweitan,peinan Kululuwan Yowbad simiybikalawageimiy. Kal yak Keliskululuwan ikabwag waseg yak, nagKelis angamag yakoum, nag.

10 Tage Kelis niwekeimiy, woumiybo imtamats waseg sinap kalbaleb,tage kululuwamiy imwamovs amisi-nap didumwal waseg.

11 Yowbad bo iyamov Yeisuwkanig waseg, mo Kululuwan Yowbadsimiy nukusesus, woumiy Yowbadbiyamov Kululuwan waseg, peinannises wanuwamiy.

12-13 Sigwey, awoum bitawotetswouds wutalan. Awoum bitakanaweswouds nakaleiwag. Ked towen beinoybein kanig waseg. Tage kadilokabitawotets Yowbad Kululuwanwutalan; waseg bitakatimet woudsinawotet, mo bitamovs.

14 Kukin Yowbad Kululuwanbikaluwageid, mamagina Yowbadnitun yakid; kukin nag bikaluwageid,tobwag gamag nitun yakid.

15-16 Magat Yowbad nag bisekeidsnanouds mamagina nitun yakids,adok mo bivgavaw adpwayats,mamagina natawwotet yakids. Tagebo isekeids nanouds mamaginanitun tatonen, mo tadawes talansa,“Tamad.” (Aga-Ibliw waseg ilansa“Aba.”) Kululuwan tatonen nanonmawana kululuwads yakids, motakakins Yowbad nitun yakids.

17 O peinan Yowbad nitun yakidsmo bitakawes dakiyays. Yowbadbisekeids dakiyays sods Kelis, peinanabads bigeg sods Kelis, yakawanadsmo bitabanes sods Kelis.

Tut wanakoug mo bitamwasaws18 Nanoug mawan. Adok abads

bigeg tut towen waseg, tage nagbivakaein mouvitan peinan singaybitamwasaws igaw tutan Yowbadyakawanan mo bitabanes yakids.

19 Yowbad nakabwabub meivek-wan ikayamat avei-tut Yowbad nitunbikamat waseg mtowen, mo bikines;e, singay sivines bikines.

Page 232: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 8:20 229 Lom 8:38-3920 Kweiboug bo iyamkwen inakab-

wabub. Nanon bo mawan. Nanonnag inek youd tasiyas. Tage tasiyasinmises igaw bikatlow mo beibwein.

21 Tut towen nakabwabub babawipsapwas. Nag kweitan youd bisesbisigeg. IgawYowbadmobilikus youdtasiyas; mo bisesus wamnat bimwa-saws bisigagas, mawan Yowbad nitunyakids.

22 Taninuways peinan youdkatanok katanok meiveka Yowbadnakabwabub nilidelids sigidagedwaseg ee... tut towen bo mawan.

23 Yakids-vak bo mawan talidelids.Yowbad Kululuwan anagin bo isila-maw wasigeis yakids, tage nanoudswaseg talidelids, takayamats avei-tutYowbad bikanatun wasigeis yakidsmamagina bikatinob wouds yakids.

24 E, bo ikatinabweids son danamis,peinan igaw wouds mo bikatuneib.Bitakin nawotet towen mo beikousdanamis, peinan bo beitout nanoud.

25 Tut towen yakids nag takinestage bitanmises, bitakaymates sonadakapatuls.

26 Yowbad Kululuwan mawan il-abeids, peinan tougwey yakids; nagtakakins amawan igaw bitanitougswaseg Yowbad, tage Yowbad Kulu-luwan tonen initoug peinads, singayaigel waseg Yowbad. Nag bitalivan!

27 Yowbad ikakina nanouds yakids.E, mapuna Kululuwan nanon ikakin-wan, kululuwan tonen initougpeinads yakids tayakelesiys mawanaYowbad nanon.

28 Taninuways. Kukin nanoudwaseg bitasiwyoubus Yowbad,mtowen mo bikaleiwag youd bwan-abweins wasigeis yakids, nidaweids,nitimek nanon wasigeis yakids.

29 Kweiboug ikakin yakids moikaleiwag vagan bitamlavags mawanaNatun ankakin tatonen; mtowenwanamug, budan yakids wankuyeim.

30 E, kweiboug bo ikaluwegmo idaweids; idaweids moikidumwaluds; ikidumwaluds moisekeids yakawanads.

Yowbad nasiwayoub31 Adok livan towen bo misinak.

Peinan Yowbad bilabeids, nag kalbisilbwadeids.

32 Nag ikayus Natun tatonen, tagebo itam peinads yakids, igaw mobisekeids youd babaw son Kelis.

33-34 Nag kal biyateleids peinanYowbad bo ilivnek nagamag yakids.Yowbad bo ikidumwaluds; nag kalbiban adsinaps kalbaleb. Yeisuw Kelisnikanig mo ikit vayuwein, mtowenmisikey Yowbad wanakatay, inini-toug kid peinads yakids.

35 Nag aveiyag kadilok bisilbwedKelis nasiwayoub wasigeis yakids.Takinew gamag biyagageids, o bikam-liweids; takinew beivag adamouns, obitamwadoys, o bitakatouns; takinewgamag beiweids; nag gog.

36 Livanen nises Bukitab waseg ma-magina:“Mugwamag yakamey, bo iwawemas,bakamtamat yam katanok katanok.Yakamey mamagina mansiyas sip,

yakamey;idokes beiwemas mo bigabumas.”

37 E, abad bigeg youd katanokkatanok waseg, tage mtowen nisi-wyoubuds ilabeids mo tatakaywayssingay.

38-39 Mounid akakin nag aveiyagbigidem Yowbad nasiwayoubwasigeis yakids. Yakids bitasesusabwein; takinew bitakanig, o takinewtamwamov, takinew Seitan sineynagamag biyagageids, o aveiyagbinuwakeids tut towen o takinew tutwanakougwaw; takinew takaleiwagsmwasanin biyagageids, o bikaweidbinaweid wanakaew, o takinewbigimkuluds wabwanit; peinannag aveiyag nises son natawtounvagan bigidem Yowbad nasiwayoubwasigeis yakids, nag. Nasiwayoubtowen singay avakaein daGuyawsYeisuw Kelis nisekeids.

9Yowbad nikatigikes nagamag min-

Yisleil

Page 233: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 9:1-2 230 Lom 9:211-2 Agulivan mounid, mamagina

Kelis waseg. Awoum bayaweid.Yowbad Kululuwan ilabeig. Nanougwaseg mo akakina agulivan mounid.Peinan singaya ikalin nuwag talawog,tasiyas min-Yudiy. E, tut babaw igegnanoug pines tasiyas.

3 Sivinag Yowbad biyagageig o bigi-dem Kelis nasiwayoub waseg yey, va-gan kid bisiwyoubus tasiyas talawog.

4-5 Mounid min-Yisleil tasiyas.Yowbad dilenen tasiyas bo isekesyakawanan tonen, bo ikaveiyonwasigeis tibsiyas, isekes nakaleiwag,o sitapwaloul, o ilivnek youd bwan-abwein igaw mo bisekes. E, anilivanmawan wasigeis tammwayas, tasiyasEbelam, Aysak, Yekob; e, gimgilitounKelis delen mtowen Ebelam. Mapunatakavasis Yowbad tut nag beikous,mtowen takaleiwag youd babawwasigeis. Eimen.

6 Awoum bitadokes Yowbadikatigikesa mav. Tasiyas Yisleildilenen mwasanin mounid min-Yisleil, mwasanin gog tobwag.

7 O Ebelam tibun mwasanin dile-nen mounid, mwasanin gog tobwag.Misinaka Aysak tibun Yowbad idokidilenen Ebelam. Bo idibek, ilana,“Aysak tibun bimlavags deleim yak-

oum.”8 Mamagina Yowbad nag nitun

tasiyas Ebelam tibun nikopwes venwatinow waseg, nag. Tage peinananilivan mounid isek, mo yakids bita-mlavags Yowbad angamag yakids.

9 Kweiboug Yowbad nilivnek; isekEbelam anilivan mawan:“Igaw tut bwanabwein waseg mo

bayum baw, igaw Sela mobikop natun kudataw.”

10-12 Mawan-vak Libek neivaysson tabuds Aysak mo isum papapswanuwan, Yowbad idibek, ilana,“Kunutaw bikanow aygan diguma-

sus.”Igaw wanuwan ines nisesus; nagivag asisinap bwanabwein o kalbaleb,nag. Tage Yowbad bikaleiwag va-gan bilivnek angamag, nag peinanasisinap; misinaka bilivnek mawana

nanon. Mapuna Yowbad idibek Libek,ilana,“Kunutaw bikanow aygan diguma-

sus.”13 Livanen nises Bukitab waseg,

mamagina:“Sivinag Yekob; Isaw gog apiyev.”

14 Aveiyag bitalivan? Adokbitalana, “Yowbad ansinap nagidumwal?” Awoum bitalivan mawan.

15 Anilivan gog Moses waseg, ilana,“Kukin kal sivinag basiwyoub;kukin kal binok nuwag, mo binok

nuwag.”16 Yowbad binok nuwan yakid nag

peinan nanoud o dawotet, nag. Misi-naka nasiwayoub tatonen waseg mobinok nuwan yakid.

17 Livanen Pelow nises Bukitabwaseg, peinan Yowbad idibek Pelow,ilana,“Bo asekeim guyaw vagan bakamti-

lakes gamag babaw, bikinesguntawtoun waseg yak, moven babaw gimgilis biliganesbutug. O yagag yey bikav-tagis.”

18 E, taninuways, kalisiy Yowbadsivinan binok nuwan mo bisi-wyoubus; tage kalisiy sivinan bivagbikakons mo ivag ikakons.

Yowbad takaleiwag tatonen19 Adok bukudibakeigs, kulansa,

“Kukin Yowbad bikalawageid mawannanon, ta-mawan bitasilbwed.Igaw beivag adsinap kalbalebpeinan bo ivag nanon mawan,adok awoum biyateleid.”

20 Awoum kal gamag yakoumkuvtok livan Yowbad, awoum. Magatloutan beivag nanon, tab kadilokbidibek tawtelein, bilana, “Aveiyagwawun nukuvageig agukwakinmawan?” Adok awoum bilivanmawan.

21 Adok tawtelein loutan bikalei-wag bidapwat waseg, ne? E, kadilokabikow bidapwat babaw, simultanokwaseg bivag loutan kweitan anlelelbwein; o somkwayuwein bivag loutankweitan silmanin wotet, anlelel nag.

Page 234: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 9:22 231 Lom 10:722 Kadilok Yowbad bikaleiwag

mawan, peinan sivinan gamag yakidsbitakines inayatal o natawtounwasigeis takalbalebs, ikapatulwasigeis tasiyas ee... igaw mobigulekwes.

23 O peinan sivinan gamag yakidsbitakines ansinap singay kamnatwasigeis yakids nisiwyoubuds, okweiboug nibun dakamnats peinadsyakids.

24 E, bo idaweids nag misinakamin-Yudiy yakids, tage tobwag vengimgilis mwasanin-vak nidawestasiyas.

25 Livanen nises palopit Osey anili-van mamagina:“Tasiyas nag gungamagMo badokes balana, ‘Agugwamag

tasiyas.’Peinan bod towen, gamag nag sivines,Mo badokes gunabod tasiyas.26 Ven tasiyas nidibakes, ilana,‘Nag gungamag yakamiy.’E, ven wunsiyas mo bidokes bilana,‘Yowbad tamwamov nitun tasiyas.’ ”

27-28 Isaya kweiboug iwak, livanenYisleil ilana,“Adok Yisleil tibun bibabaw mawana

alekel babewein,Tage teiyuy Yowbad bikatinabwes.Babaw biwaweiys, ven watinow

gimgilis,Peinan bitawtoun, nuwanaw, na-

wotet towen waseg.”29 Isaya mawan nilivnek, ilana,

“Kukin libalab guyawun nag bikati-bom

nitidayas mwasanin, mo biyagageidsbeikous,

mawan Sodom kweiboug, o mawan-vak Gomol, biyagageids beik-ous.”

Min-Yisleil ideivs30 Aveiyag bitalivan? Adok tob-

wag ven gimgilis igaw dadub nag ivagsivines asisinap bididumwal, tage boibanes asisinap didumwal peinan isi-mounids waseg Yowbad.

31 Tage min-Yisleil sivinesbikanawes Moses nakaleiwag sil-manin sinap didumwal, iyokons, bonag, peinan nag ikanawes bweinMoses nakaleiwag.

32 Aveiyag wawun? Iyokons,tage nag isimounids Yowbad waseg.Idokes misinaka biwotets bweinmo bibanes. Nag gog. Mamaginakikeis ikatpines wululay nimmasiswapwepway mo ikalkalouws.

33 Kabebay-nen nises Bukitabwaseg mamagina:“Kukines, ven Sayon waseg basen

gunawlulay vagan bikatpineskikeis,

mamagina dakul kikeis bikatpinesmobikalkalouws.

Tage kukin kal bisimounid waseg wu-lulay towen nag beivag an-mwasin.”

101 Sigwey, singay sivinag Yowbad

bikatinabwes tasiyas min-Yisleil,aninitoug Yowbad waseg pinestasiyas.

2 Akakin iseiw nuwes silmaninYowbad, tage tatagouwaws tasiyas.

3 Nag ikakins sinap didumwalmeinoy neim Yowbad waseg, moiyokons kid bivages tatineis asisinapdidumwal; tage nag itams Yowbadansinap didumwal waseg.

4 Peinan Kelis mwana neim, boiyakous Moses nakaleiwag vagan kidbikidumwal adsinaps yakids, peinantasimounids waseg.

Yowbad bikatinabwes ven babawgimgilis

5Moses nilel mamagina:“Kukin kal bikanow kaleiwag towen,

mwamovan mo biban waseg.”6 Tage bitasimounid waseg Yow-

bad vagan bikidumwaluds, inakalei-wag kweitan; ilana, “Awoum kunin-uways ‘Kal beinwalbalab?’ ” (mamag-ina Kelis bitatok bitamey watinow).

7 “Awoum kuninuways ‘Kal beibusbein wanuwan leg?’ ” (mamagina

Page 235: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 10:8 232 Lom 11:6

bitayakit Kelis, kanig waseg).“Awoum.”

8 Tage ilana, “Livan towen nises,wawdoumiy o waninoumiy.” Livantowen mamagina simounid livanen,waseg nakageiguy.

9 Kukin bitatam wadoud daGuyawsYeisuw waseg, o wananoud bitasi-mounid peinan Yowbad iyakit kanigwaseg, e, Yowbad mo bikatinabweid.

10 Gamag yakid nanoud bitasi-mounid, Yowbad mo bikidumwaladsinap; o bitatam wadoud waseg mobikatinabweid.

11 Livanen nises Bukitab waseg,mamagina:“Nag kal bisimounidwaseg towen,mo

beivag anmwasin, nag.”12 Nag ilivis min-Yudiy palatan,

ven mwasanin gimgilis palatan, nag.Babaw yakids daGuyaws kanatok-wan. Magat bitanitoug waseg mobisiwyoubud bwein.

13 Adbabaws-wan bitadouwsdaGuyaws wayagan, mo bikatinab-weids.

14 Tage gamag mwasanin ta-mawan bidawes yagan, peinannag isimounids waseg. Ta-mawanbisimounids peinan nag ikakinsyagan. Nag ikakins yagan, peinantageiguy nag.

15 Kukin go bikayabes tageiguys,mo binekes, biliganes, bisimounidsmo bidawes yagan o bikatinabwes.Livanen tageiguy nises mamagina:“Adbwabwals singay bwein peinan

igeiguys livan bwanabweinwaseg!”

16 Tage babaw gamag nag itamswaseg livan towen bwanabwein.Isaya anilivan kweiboug mamagina:“O Guyaw nag kavel isimounid aguli-

van waseg.”17 Tage bigeiguys livanen Kelis mo

biliganes mwasanin, bisimounids.18 Tage bulagan inekes, tan? Ma-

gen! Livanen nises mamagina:“Ages bo iliganes ven babaw wasigeis.Asilivan bo ikatiliganes ven babaw

wadaban pwepway.”

19 Tage min-Yisleil nag ikakins.Wanamug Moses anilivan mamagina:“Igaw min-Yisleil yakamiy bukukines

makava gamag mwasanin, mobavag dibamiy bimouvit.

Bod tasiyas tablabols bukukines, mobavag bikapasal nuwamiymin-Yisleil yakamiy.”

20 Wankuyeim Isaya ikatiginaney,ilel Yowbad anilivan mamagina:“Tasiyas nag ineveigs tage bo

ibaneigs.Tasiyas nag ikatugwans silmanin yey

mo akamat wasigeis.”21 Tage livanen min-Yisleil ilel ma-

magina:“Tut babaw adudouw wasigeis

gungamag tasiyas takapidabso takakons;

adudouw, bo nag.”11

Bikatinabwes min-Yisleil mwasanin1 Adok Yowbad bo ipiyev angamag

tasiyas min-Yisleil, ne? Nag. Yeygum-Yisleil teitan yey. Ebelam delenteitan yey, agukum Binyamin.

2 Yowbad nag ipiyev inagamagstasiyas kweiboug nilivnek. Kunin-uways livanen Ilaytiy Bukitab waseg,peinan idibek Yowbad, ivtokes livanmin-Yisleil, ilana,3 “O Guyaw bo iweiys mupalopits,

bo igulekwes mukwabeilun.Agumwaneta yey mugwamagnases, mo sivines kid bei-weigs.”

4 Tage Yowbad ikatimop anilivan,ilana,“Bo akayus gungamag kweinim kweiy

tawsan nisesus. Nag ikul-uls wamatan Bal, gungamagtasiyas.”

5 Mawan kweiboug Yowbadikayus nagamag mwasanin, mawantut towen bo idawem min-Yisleilmwasanin yakamey, peinan nisi-wyoubum.

6 Deisa isiwyoubum mo idawem.Nag idawem peinan mawotet bwan-abwein; nag. Siwayoub-wan.

Page 236: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 11:7 233 Lom 11:237 Amawan? Min-Yisleil mwasanin

inineivs Yowbad nasiwayoub, tagenag ibanes, yakamey gog nilivnek monakaban; tasiyas babaw bo ikakons.

8 Livneis nises Bukitabwasegmam-agina:“Yowbad bo iyabol ninous tasiyas.Mites nag bikines; tiges nag biliganes

ee... tut towen bo mawan.”9 Deibid-vak anilivan mamagina:

“Kadiloka sisagal bimlavagmamaginasik o mamagina wot.

O mamagina leg vagan bikatimopasisinap kalbaleb wasigeis.

10 Kadiloka beikaw mites; awoumbikines.

Kunes moumouvit waseg tut nagbeikous.”

Ven babaw gimgilis11Adokmin-Yudiy ikatpines kikeis,

bikalouws ne? Nag. Bo bitamanawsvayuwein. Min-Yudiy bo ikalows,tage Yowbad bo isek nasiwayoubwasigeis tobwag ven gimgilisyakamiy, vagan bikatinabweimiy.Min-Yisleil bikineimiy mo bimouvitdibes.

12 Tut towen min-Yisleil boikalouws mo ven mwasanin yakamiykumwasaws. Kukin vayuweinbitamanaws tasiyas min-Yisleil, obeisiws Yowbad nakaleiwag waseg,mo singay bitamwasaws.

13-14 Adibakeimiy tobwag vengimgilis yakamiy, peinan gunawotetakokew livanen Kelis bassekeimiyven babaw yakamiy; mo atawtoungunawotet waseg vagan bukusi-mounids yakamiy mo min-Yisleiltasiyas bimouvit dibes, mo bisi-mounidsmwasanin tasiyas, o Yowbadbikatinabwes.

15 Yowbad bo ipiyaves tasiyasmin-Yisleil mo imsamwas siney venmwasanin gimgilis. Igaw Yowbadbeitam wasigeis min-Yisleil mosingay bimsamwas siney tasiyas. Tuttowen nag isimounids; mamaginatakanigs tasiyas. Tut wanakougwawmo bisimounids mamagina takanigstasiyas bo beikits vayuwein.

16 Tammwayas Yowbad inagamag,mawan tut towen mo imlavag naga-mag min-Yisleil. Kabebay-nen mam-agina:Pwalaw ivisan-wan bitakatibom sil-

manin Yowbad, vagan tamk-walan mo bimlavag Yowbadnavavag.

Youpeis-vak bitakatibom silmaninYowbad, beisob mo bimlavagYowbad nakamweilok.

Tammwayas mawana youpeis; kaymawana asibod avakaein.

17 Min-Yisleil mamagina Yowbadnakamweilok, yayagein mwasanin boiwwutus ikalouws, o yakamiy mam-agina tobwag kay yayagein yakamiykunekes kay towen atimapun tasiyasnikalouws, mo kay tonen sipineniwmwamweimiy.

18 Awoum kwayapams peinanyayagein tasiyas nikalouws. Kukinbukwayapams kadiloka kuninuwaysawoumbukwaleiwags kay-nenwaseg,tage kay wawun bikaleiwag wasigeisyakamiy.

19 Adok bukulana, “Min-Yisleil ma-magina kay; yayagein tonen bo iwutvagan tobwag gamag yey ban bikati-vaseig kay towen waseg.”

20-21 Mounid. Bo iwtuwut tasiyaspeinan nag isimounids. Tageyakoum nukuses bwein peinankusimounid. Mata ge bukwayapam.Kadiloka bukuwen Yowbad. Nagikayus yayagein tatonen; adok nagbikayuseim peinan tobwag yayageinyak.

22Kukines Yowbad nasiwayoub sonnakaleiwag tawtoun. Nakaleiwagtawtoun wasigeis tasiyas nikaliva-touws, tage nisiwyoubumiy yakamiymagat bukutoukums nasiwayoubwaseg. Kukin gog nag, mo biwutumiyyakamiy.

23 Tasiyas-vak, kukin nag bivval-utsa kapidab waseg, mo bikativasesvayuwein kay towen waseg, peinanYowbad kadilok bivag mo bikatuvasvayuwein.

Page 237: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 11:24 234 Lom 12:824 Yowbad inakaleiwag kweitan

wasigeis yakamiy, peinan bo iwutu-miy tobwag kay waseg mo ikaweimiyikativaseimiy waseg nakaligwegtatonen. Tage sivinan bikowyayageintatonen bikativases kay-nen waseg,vayuwein mo binekes.

Min-Yisleil25-26 Sigwey, awoum kwaypamwes

sinap. Sinap kweiboug nisowm, boikamat. Sivinag bukukwakins ma-magina: Min-Yisleil mwasanin boikeikay dibes, ikapidabs ee... igawtobwag ven gimgilis beisiws Yowbadnakabkaleiwag, babewein bikadilok;mo Yowbad bikatinabwes min-Yisleilasibabaw-wan. Livanen nises Bukitabwaseg mamagina:“Towen takatinabweids, Sayon waseg

beinoy beim.Bivag mo beikous kalbaleb sinap

Yekob delen wasigeis.27 Igaw gunakaleiwag basekes tasiyas,

peinan bakow asisinapkalbaleb, banow, balev.”

28 Min-Yisleil bo ikamliwes Yow-bad, pinamiy yakamiy, vagan bukuli-ganes livanen Yeisuw; tage Yowbadsivinan tasiyas, peinan ilivnek nasi-wayoub wasigeis tibsiyas.

29 Yowbad bidawes gamagmwasanin o bisiwyoubus, ta-mawanbigidem anilivan tatonen.

30 Ven mwasanin gimgilis yakamiykweiboug nukusiplaves aygan Yow-bad; tasiyas-vak min-Yisleil isiplavesaygan Yowbad, mapuna inok nuwanyakamiy.

31 Tasiyas nikapidabs, mo Yowbadinok nuwan yakamiy. Waseg mo bi-nok nuwan tasiyas.

32 Yowbad bo ilivan babaw gamagtakapidabs yakids mo binok nuwanyakids, bikatinabweids. Nanon bomawan.

33 Yowbad ansinap singayaivakaein wananon. Inakaleiwag nagtakakins. Nawotet waseg bo isomnanouds.

34 Ta-kal iyakous daGuyaws nanon.Ta-kal bikatimlek Yowbad ansinap.

35Ta-kal bisiwayoub Yowbadwasegvagan Yowbad mo bimop nasiway-oub, nag.

36 Yowbad tonena ibun youdbabaw, nisesus, peinan towen.Mapuna bitayakawanes tut nagbeikous. Eimen.

12Bitatames wouds silmanin Yowbad

1 Aguyeimiy sigwey, peinan Yow-bad ikalin nuwan yakids; kadilokabukutames woumiy mamagina lunbulukwan, kadilok Yowbad nawotet.E, kululuwamiy waseg kutams Yow-bad nawotet waseg, peinan tut towenmwamovamiy son kusesus.

2 Awoum kulatanes son ven wati-now sinapun; tage beivag ninoumiykweivaw vagan bikatilow amisinap,mo bukukwakins Yowbad nanon,aveiyag kamnat, aveiyag bwein, oaveiyag bikalin nuwan waseg.

3 Yey agusinap nisiwyoubug, ma-puna adibakeimiy tababaw yakamiy;“Awoum bukwaypamwes sinap, tageninoumiy bidumwal mawana Yow-bad nilabeimiy, o nukusimounids,katanok katanok yakamiy.”

4 Taninuways woun wuliyougwanbabaw siwotet kweitan kweitan.

5 Mawan yakids, babaw gamagyakids, tage Kelis waseg nitamlavagskatanoka woun o tananok tatanokyakids talabeids sidsidayas.

6 Yowbad nasiwayoub waseg yeykweitan, waseg yak kweitan, wasigeissidayas kweitan kweitan; kadilokabitawotets mawan. Kukin Yowbadbisiwyoub kavel vagan bikakin anili-van bilivnek; e, kadiloka bisimounidwaseg, mo bilivan mawan.

7 Kukin kavel Yowbad bisek sina-pun wotet, kadiloka biwtel mawan.Kukin kavel Yowbad bisek katim-lakay sinapun, kadiloka bikatimlakaymawan.

8 Kukin kavel bisek geiguy sina-pun, kadiloka bigeiguymawan. Kukinkavel bisek sinapun muloul, kadilokabimuloul beibwein. Kukin kavelbisek nawotet vagan bilabes sidayas

Page 238: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 12:9 235 Lom 13:9kadiloka biseiw nuwan towen sil-manin. Kukin kavel bisek nawotetvagan binok nuwan sidayas, kadilokabimwasaw waseg nawotet towen.

Kaleiwag silmanin tayakelesiys9 Kadiloka kusiwayoubs mounid;

sinap kalbaleb kulavewas, tage sinapbwanabwein kuyousis.

10 Bikalin nuwamiy, mo bukusi-wyoubus simiyas. Kal singaya bivnasson? Kadiloka biseiw nuwamiy vaganbukuvnases simiyas!

11 Kadiloka tuta babaw biseiwnuwamiy Yowbad nawotet. YowbadKululuwan biwekeimiy mo bukuk-wamnats. Kadiloka bukutoukumsdaGuyaws nawotet waseg.

12 Kumwasaws minamis waseg.Igaw gamag biyagageimiy bweinakwaptuleimiy. Kadiloka tut babawbukuninitougs Yowbad waseg.

13 Kumulouls vagan bukulabestasiyas tayakelesiys. Kutams tasiyasamibwabwal wasigeis.

14 Amilivan siwayoub kusekestasiyas niyagageimiy; e, kusi-wyoubus; awoum kubulates. Awoum.

15 Kumwasaws simiyas tasiyastammwasaws. Kuvalams simiyastasiyas tavvalams.

16 Kadiloka kumsamwas sim-simiyas wasigeis. Awoum bukum-liguyaws, kadiloka kutams tasiyastoul wasigeis. Awoum kukway-pamwes sinap. Awoum.

17 Tasiyas iyagageimiy awoumkuyagages tasiyas; tage beivagamisinap bwein wamtes gamagbabaw.

18 Magat kadilokeimiy bukum-samwas simiyas meiveka gamag.Kadiloka kuyokons silmanin.

19 O kalin nuwag sigwey, awoumkwatimapus asisinap tasiyas niya-gageimiy; bisiw; igaw Yowbad mobikatimop. Livanen nises mamagina:“Yey bakatimop asisinap kalbaleb.Yey gunawotet towen.”DaGuyaws anilivan mamagin.

20 Awoum kwatimapus asisinap.Tage towennikamliweim, igawbeivag

anamoun, bweina kusek kan beikam.Kukin beivag anadak, bweina kukilsoup kusek beimoum, mo beivag an-mwasin.

21 Awoum sinap kalbaleb bitakay-way wasigeis yakamiy, tage beib-wein amisinap vagan bukutakaywayswaseg sinap kalbaleb.

13Tasiyas gabman sikaleiwag

1 Kadiloka yakids bitatams tasiyasgabman sikaleiwag waseg. Asibabaw-wan Yowbad bo isekes sikaleiwag.Anmwanet Yowbad kaleiwag isekesgamag.

2 Kukin bitapiyev sikaleiwag, ma-magina bitapiyev Yowbad nawotet;igaw mo bikatimop adsinap kalbaleb.

3 Tasiyas asisinap bwein nag bi-wenes tasiyas takaleiwags; nag. Tagetakalbalebs biwenes. Kadiloka beib-wein amisinap, mo takaleiwag bikalinnuwan yakamiy, vagan bikavasimiy.Nag bukuwenes, nag.

4 Yowbad bo isek inakaleiwagtowen vagan bilabeim. Tagekukin beivag amsinap kalbaleb mobukuwen. Nakaleiwag nises vaganbeiweiy gamag. Mtowen Yowbadnatouwat vagan beiweiys tasiyastakalbalebs.

5 Kadiloka bitakanaway gabmansikaleiwag. Kukin gog nag, Yow-bad mo bikawkuneid. E, kadilokabitakanawes.

6Kadiloka-vak bukupayins gabmanwaseg. Takaleiwags tasiyas itoukumsYowbad nawotet pinamiy yakamiy.

7 Kutams asibabaw wasigeis.Kupayins wasigeis tasiyas takaweinspayin. Sitakis kusekes tasiyastakaweins takis. Kugoulus tasiyasguyawaw, o kuvnases tammwayas.

Siwayoub8 Awoum kukwawlavags wasigeis

gamag mwasanin. Misinaka bukusi-wayoubs simiyas wasigeis. Bitasiway-oub mo bitakanow Moses nakaleiwagbitayakous.

9 Livan avakaein nises mamagina:

Page 239: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 13:10 236 Lom 14:13“Kuvnas soum mawana kuvnaseim

tatoneim.”E, wanuwan livan towen kaleiwagbabaw nisesus, mamagina:“Awoum kusubwan, awoum kuweiy

gamag, awoum kuveinaw,awoum matam bimwamonsoum navavag.”

10 Towen tasiwayoub bivnasessiney, nag biyagages, nag. Kukinbitasiwayoubsmo bitakanawesMosesnakaleiwag bitayakous.

Sinap kamnat11 E, kuvages mawan, peinan kuk-

wakins datuts bo talivatus. Kadilokakwannakons tut towen. Kweibougnitasimounids, tage datuts bo ikous.Yowbad kakita bikatinabweids.

12 Boug bo ikous. Kakita beiyam.Kadiloka bitapiyaves dadub sinapun,bitakawes kamnat youdanen vaganbitakanaviys waseg sinap kalbaleb.

13 Kadiloka bitavnases adsi-naps beibwein, mamagina kamnatgimgeilin yakids. Awoum bita-mwamoums wiskiy o aveiyag mobitakabalaweins. Awoum bitakani-navays mav. Awoum bitakavikuns obitakamnimans, awoum.

14 Kadiloka kukwawes daGuyawsYeisuw Kelis ansinap. Tage awoumkutams waseg woumiy nakaleiwag,aveiyag sivinan, awoum.

14Awoum tavtokay livan

1 Gamag mwasanin isimounids,tage nag isimounids bwein wasegKelis; kadiloka kutams amibwabwaltasiyas, tage awoum kwamnimanssimiyas amibwabwal tasiyas, awoumkuyakeikays livan wasigeis. Awoum.

2 Teitan gamag ilana, “Bweinabitakam kan babaw.” Tayuweinmamagina tougwey ipiyev viniyon,ilana, “Nag kadilok bitakams.”

3 Towen takamkwam awoumbikasigum son, peinan ipiyev viniyon.Towen-vak tapiyevein viniyonawoum bilana, “O takalbaleb towenpeinan ikam viniyon.” Yowbad bo

ikalin nuwan gamag towen; awoumkuvtokays livan.

4 Yakamiy awoum kuyagesmtowen, teitan gamag natouwattowen. Natovek tatonen bikaleiwag.Kukin natovek bikalin nuwan,bikimtuw mo bisesuna bwein; kukingog nag, mo bikalouw.

5 Teitan gamag ivnas yammwasanin, tayuwein gog idokiyam babaw katanok-wan. Gamagnanon tatonena bikaleiwag mo bivagmawan.

6 Kukin kal bivnas yam mwasanin,ivnas peinan igoul daGuyaws waseg.Kukin kal bikamkwam, ikam peinanigoul daGuyaws, ikalin nuwan waseg;kukin kal ipiyev kan, ipiyev peinanigoul daGuyaws, ikalin nuwan waseg.

7 Nag bitamov silmanin tatoneid.Nag bitakanig silmanin tatoneid.

8 Igaw bitamov, silmanin daGuyawsmo bitamov. Igaw bitamat, silmanindaGuyaws bitamat. Peinan daGuyawsangamag yakids; takinew bitamov otakinew bitamat.

9 Kelis nawotet mawan. Bo ikanigmo imov vayuwein vagan biguyawwasigeis sidayas takanigs o wasigeisyakids tamwamovs.

10 Kukin bwadam ansinap kweitan,awoum kulana, “Takalbaleb towen.”Awoum kuyeg, awoum! Igaw yakidsbabaw mo bitatamanaws wamatanKelis vagan bikatkineids.

11 Livanen nises mamagina:“DaGuyaws ilana, ‘Peinan yey

tamwamov yey, gamag babawbikululs wamatag.

E, babaw gamag wudous waseg mobikavasigs yey Yowbad.’ ”

12 E, Yowbad bikatiganeids mo li-vaneids bitasekes, aveiyag bwein, oaveiyag kalbaleb.

Mata ge sod bikalouw13 Yowbad tonena bikatukin.

Awoum yakid bitalivan, talana,“Towen ansinap kalbaleb,” awoum.Tage kadiloka taninuway adsinaptatoneid. Awoum ge sod bikineid

Page 240: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 14:14 237 Lom 15:12bidok adsinap kalbaleb, mo bigegnanon.

14 Yey akakin-wan nag kweitanaveiyag bwaboum. DaGuyaws Yeisuwnikatimlakeig mo akakin nag kwei-tan aveiyag bwaboum. Tage kukinkal bidok aveiyag bwaboum, mounidabouman gamag towen.

15 Kukin soum idoki kweitan kanbwaboum mo bukukwam kan towen,soum bikineim nukukwam mo bigegnanon mtowen. Adok bo kupiyevsiwayoub waseg soum. Kelis nikanigpeinan soum. Awoum kam soumbiyageg.

16 Kan towen bwein-wan peinamyak, tage awoum kukwam, mawangamag mwasanin mo biyageims.

17Yowbadnakaleiwagnag silmaninkan o soup, tage sinap didumwal,niwal, mwasaw. Yowbad Kululuwanwaseg bo mawan.

18 Mawan bitakanow aygan Kelis,Yowbad bo beitam waseg yakid, ogamag mo bikalin nuwes wasigeisyakid.

19 Kadiloka bitayousis sinap tasiyassilmanin niwal vagan bitalabes si-dayas.

20AwoumkugulekYowbadnawotetpeinan kam. Mounid kan babawbwein. Tage awoum aveiyag bitakammo bigeg nanon sod.

21 Aw-viniyon o avei-soup tawtouno aveiyag sod bikineid waseg, bobigeg nanon, bweina bitapiyev youdtasiyas.

22 Yakoum kudok youd tasiyasbwanabwein o Yowbad ikakinnanoum. Kukin nag bukuygegsod wasigeis youd tasiyas, mobukumwasaw.

23 Kukin gog bisisiyuw nanoudmo bitakam, Yowbad igaw bikam-tanid, peinan nag tasimounid bwein.Adsinaps kalbaleb peinan nag tasi-mounids bwein.

15Bitalabes sidayas

1 Yakids magat bitasimounidsbwein, kadiloka bitalabes tasiyas

tougweys. Awoum yakids nanoudtatoneids bitavag.

2 Tatanok tatanok yakids kadilokabitalabes sidayas, aveiyag sivines va-gan bikatimweisis asisinap beibwein.

3 Kelis-vak nag tatonena nanon iw-tel, nag. Livanen Bukitab waseg nises,peinan idibek Yowbad mamagina:“Peinan ivtokeims livanmamagina bo

iyagageigs yey.”4 Bukitab anilivan tasiyas nileles

kweiboug-o. Bo ileles vagan bika-timlakeids, mo bitakaptuleids, o livantowen biguyeids mo bitanamis Yow-bad waseg.

5 Yowbad waseg kapatul nises songeiguy. Sivinag Yowbad bilabeimiymo bukumsamwas simsimiyas singaybwein, mawan Yeisuw Kelis nanon.

6 E, mo beivag ninoumiykatanok o amilivan katanok, wasegbukuyakawanes Yowbad, mtowendaGuyaws Yeisuw Kelis taman.

7 Kadiloka bukutameimiy sim-simiyas amibwabwal yakamiy,mawan Kelis nitameimiy, yakawananYowbad silmanin.

8-9 Adibakeimiy mamagina: Kelisbo imlavag min-Yudiy sitouwat,peinan Yowbad nilivnek mounidwasigeis tammwayas, ilana,“Igaw mo baw balabeimiy o balabes

tobwag ven gimgilis peinaninok nuwag tasiyas.”

E, tasiyas mo biyakawanes Yowbad.Livanen nises Bukitab waseg mamag-ina:“Mapuna bakakavasim sigwayas tob-

wag ven gimgilis, o yaganwaseg bakanuwel.”

10 Kweitan livan nises mamagina:“Kumwasaws tobwag ven gimgilis

yakamiy,simiyas Yowbad inagamag.”

11 Kweitan livan-vak:“Kukwavasis daGuyaws, tobwag ven

gimgilis yakamiy. E, kadilokagamag babaw bikavasis.”

12 Isaya anilivan-vak mamagina:

Page 241: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 15:13 238 Lom 15:30-31

“Yeisuwdelen igawmobeim,mtowenbitamanaw bikaleiwag tob-wag ven gimgilis wasigeis. E,tasiyas mo binnamis waseg.”

13 Nitannamis waseg Yowbad. Ivagsivinag bukusimounids waseg, vagannamis bivakaeinwasigeis yakamiymobeitaw nuwamiy o bukumwasaws. E,Kululuwan Towen Bwanabwein bika-timweis minamis singay bivakaein.

Pawl inawotet14 Sigwey yakamiy, mounid

akakin amisinap bwein, tawtoun,o kadilokeimiy sinap kwatimlakessimiyas.

15-16 Tage agulivan tawtounmwasanin bo alel wamilet towenwaseg, vagan bukuninuways. Yowbadbo isiwyoubug vagan bakokewsinapun Yeisuw Kelis banuwakesven babaw gimgilis wasigeis. Gu-nawotet mawana tanuwagan lun,akokewYowbad anilivan bwanabweinassekeimiy ven babaw gimgilisyakamiy, bukumlavags mawan lunbulukwan. E, Yowbad mo bikalinnuwan wasigeis yakamiy, peinanKululuwan Bwanabwein biwekeimiymo bukwamnats.

17 Yeisuw Kelis waseg yey, gu-nawotet towen silmanin Yowbad.Kadiloka beimwan woug peinan.

18-19 Agulivan bitawtoun sinapkatanok waseg. Nag kwayuweinlivan bakaypom. Misinaka Kelisiwotet waseg yey mo ven babawgimgilis itams waseg, isimounidswaseg o ikanawes aygan. Kelisnilabeig natawtoun waseg, moageiguy o awotet tawtoun, mamaginanaman mulin Yowbad, o Yowbadkululuwan ikimtuweig. E, Kelis wasegyey, gunawotet bo ageiguy livanenYeisuw vena babaw ikous. AsilamawYelusalem, aninoun ven babaw ee...Ililikam. Mayum yay.

20 Peinan nanoug bo mawan.Awoum bageiguy ven tasiyas ikakinsKelis livanen. Kadiveiyov venwasigeis bo ageiguy. Kukin teitan

gamag bikelay kakol, awoum yey wu-lulay basen wakunuwatan. Awoumban ageiguy ven tasiyas bo ikakins.

21 Livanen gunawotet nises Bukitabwaseg, mamagina:“Livanen towen nag kal idibakes,tage bikines mo bikakins.”

Sivinan bikin Lom22 Gunawotet ven tasiyas wasigeis

singay babaw. Ta-mawan bawbakineimiy.

23 Bweilim babaw nein wankuyeimsivinag baw, bo nag. Tage tut towengunawotet bo ayakous ven tasiyas.

24 Igaw bakilev ban Spein wana-mugwa balug wamiven bakineimiy,bitamsamwas sigwey yakamiy tutkayakus waseg, mo kutaneigs bakukban Spein.

25 Nagein gog ga banow muloulsilmanin tasiyas tayakelesiys venYelusalem.

26-27 Tasiyas min-Masidoniy sisiyasmin-Akay sivines, mo imulouls pinestasiyas tasimavs tayakelesiys nisesusYelusalem. Peinan ninous mawan.E, kadiloka bimulouls wasigeismin-Yelusalem peinan min-Yudiyyakamey nakakow livanen Kelisnakasekes ven babaw gimgilis, vaganbimwasaws. E, kadiloka ven babawgimgilis bilabes tasiyas simoneywaseg.

28 E, bakow simuloul towen, banowbasekes,mobawbalakwaneimiy beik-ous, mo bakilev ban Spein.

29 Yey akakin igaw mo baw wasegKelis nasiwayoub avakaein mo bita-mwasaws sigwey yakamiy.

30-31 Aguyeimiy sigwey, daGuyawsYeisuw Kelis waseg, o Kululuwannasiwayoub waseg, kadiloka bitataw-touns sigwey yakamiy, bitannitougswaseg Yowbad. E, sigwey, kuni-tougs peinag, vagan Yowbad bikatin-abweig. Peinan min-Yudiy tasiyastapiyavein Kelis sivines kid biya-gageigs. E, kunitougs peinag vagantasiyas tayakelesiys Yelusalem mobikalin nuwes waseg muloul towen;awoum ge bipiyaves.

Page 242: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 15:32 239 Lom 16:2132 E, kuntougis Yowbad bikaliyow

gunaked mo baw, mwasaw waseg.Magat Yowbad nanon mawan mobeibwein amnag sigwey yakamiy.

33 DaYowbads waseg niwal nises.Mtowen simiy yakamiy mo beitawnuwamiy. Eimen.

16Ikalin nuwan tayakelesiys wasigeis

1-2 Kalin nuwag nadeits Pibiy,peinan ililabes tayakelesiys venKenikil waseg. Igaw tutan beiw,kadiloka kutams vinmanawen waseg,kuvkakes amibwabwal, peinan numitdaGuyaws waseg; o tayakelesiysbabaw bweina kutams waseg. E,kadiloka kulabes manawen Pibiy,kukin aveiyag sivinan. Peinan bonilabem sigwayas babaw gamag.

3 Kumulouls wasigeis tasiyasPiliskil son Akwil. Sigwey tasiyasnakawtel Yeisuw Kelis nawotet.

4 Igaw kweiboug tasiyas takamli-weigs idokes kid beiweigs, siyas gogson nakwav ilivatus kalbaleb, peinanikayuseigs. E, kalin nuwem tasiyas,sigwayas tayakelesiys vena babawwaseg.

5Kumulouls simiyas tasiyas tayake-lesiys wasibunatum. Kumuloulssimiy Epinet. Singay apwakit wasegtaw towen. Ven Esiy waseg mtoweniginsimounid waseg Kelis.

6 Kumulouls simiy Meliy. Singayitoukum inawotet pinamiy yakamiy.

7 Kumulouls simiyas tasiyas talwogAndlonikus son Duniy. Kweibougsigwey tasiyas nakases wadeil. Bu-luges avakaein wasigeis takaweins li-vanen Kelis. Kweiboug iginsimounidstasiyas; yey wankuyeim.

8 Kumulouls simiy Ampiliy. Singayapwakit waseg daGuyaws angamagtowen.

9 Kumulouls simiy Uliban, sodsmtowen tawteles Kelis nawotet. Ku-mulouls simiy Sitakiys. Apwakitwaseg taw towen.

10 Kumulouls simiy Apeles, Kelisangamag mounid towen. Kumuloulssimiyas tasiyas Alistobulus taliven.

11 Kumulouls simiy veiyoug towenElodiyan. Kumulouls simiyas Kelisangamag tasiyas nisesus Nalisis wan-bunatum.

12 Kumulouls simiyas tawteleinsdaGuyaws inawotet tasiyas asteiyTilipen son Tilipos. Kumuloulssimiy Pelisis; taw towen bwanabweinsingay itoukum daGuyaws nawotetwaseg.

13 Kumulouls simiy Lup. Bo itaw-toun daGuyaws nawotet waseg. Ku-mulouls simiy Lup inan, mamaginayey inag.

14 Kumulouls simiyas tasiyasAsinkilit, Pilegon, Emas, Patlobas,Emes, sisiyas tawlisiyas nisesus.

15 Kumulouls simiyas tasiyas Pilo-logus, Duliy, Nelewas son nunet, sisiyOlimpas, sisiyas tayakelesiys babawsisiyas nisesus.

16 Kumulouls beibwein wasigeissimsimiyas, peinan daGuyaws anga-mag yakamiy, Kelis natayakelesiysven katanok katanok asilivan siway-oub wasigeis yakamey.

17 Aguyeimiy sigwey, kukinbunikestasiyas kalisiy ivages moumouvit oablivis wamibod yakamiy, peinanisilbwades sinap towen nakakamti-lakeimiy. Kadiloka kusinales tasiyas.

18 Gamag kalisiy asisinap mawan,nag ikanawes aygan daGuyaws Kelis.Asivikey ikalawages tatineis. Kam-nag asilivan mo ikatidavis tasiyas nagimatuw ninous.

19 Gamag babaw ikakins amisinap,peinan kukwanawes daGuyaws ay-gan. Mapuna amwasaw waseg. Siv-inag bukukwakins aw-sinap bwein obukutaguwawes sinap kalbaleb.

20 E, daYowbads nuwanaw mobigulek Seitan nakaleiwag, bukuvanswaseg, mo beitaw nuwamiy. SivinagdaGuyaws Yeisuw Kelis bisiwyoubu-miy.

21 Timotiy, soug yey nakawotet.Mtowen anilivan siwayoub wasigeis

Page 243: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Lom 16:22 240 Lom 16:27yakamiy. Tasiyas-vak Lukiyos sonYeson sisiy veiyoug towen Sosipat,tasiyas ikalin nuwes yakamiy.

22 Yey Talitus bo alel Pawl inaletmwaynawen; agulivan siwayoubwasigeis yakamiy, daGuyaws anga-mag yakamiy o yey.

23 Mtowen Gayus amatouwossigwey tayekelesiys babaw, anilivansiwayoub wasigeis yakamiy. Ilasittamtakavatein money ven towenavakaein waseg, son Kwalitus asilivanmawan. 24 (-)

25-26 Yowbad kadiloka bikim-tuweimeiy mawan agulivan bwanab-wein naguyeimeywaseg. Livan towenlivanen Yeisuw Kelis. Kweibougansinap towen nisowum tut singaykadiveiyov ee... nagein gog bo ikamat,o tasiyas palopit kweiboug wasivenileles, tage ven babaw nag ikakins;nagein gog mo ikakins. O Yowbadtut babaw nises o inakaleiwag vaganbabaw gamag nagein mo bisimounidso bitoukums waseg Kelis.

27 Yowbad anmwanet tassinap.Natun Yeisuw Kelis bilabeids mobitayakawanes Yowbad tut nagbeikous. Eimen.

Page 244: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 1:1-3 241 1 Kolinit 1:11-15

1 KOLINITKweiboug Pawl itavin ven Kolinit

waseg, igeiguy; gamag mwasanin moisimounids waseg Yeisuw, iyakele-siys. Ven towen ises katanok bweilim,kwayuwein bweilimwatapwanmo in-oun, in Siliy. Itavin ven mwasaninikous, iyum in wanven.

Gamag tasiyas niyakelesiys venKolinit wasegmwasanin ivag asisinapkalbaleb. Pawl iligen bulagan,mapuna ilel let towen, iwyeb, inekesmin-Kolinit mo ivinis. Let towenwanuwan livanen asisinap kalbaleb,son Pawl anilivan bwanabwein.Asisinap kalbaleb peinan ilivis,ivages bod babaw, o peinan teitangamag ininagow, o peinan iyatalswamatan takaleiwag teitan nagisimounid waseg Yeisuw, o peinangamag mwasinis imgwavis kan moisekes tasiyas tayakelesiys beikams, opeinan nag ivnases tasiyas takaweinslivanen Yeisuw, o peinan daGuyawsinakamkwam waseg mwasaningamag tagoveks tamwamoums,mwasanin gog isesus-wan asimoun.

Pawl anilivan towen nilel peinantasiyas asisinap kalbaleb, o peinanmin-Kolinit mwasanin nag isi-mounids waseg livanen Yeisuw neikitkanig waseg; o nag ikakins KululuwanTeiwen Bwanabwein anavageintayakelesiys wasigeis; o nag ikakinssinap bwanabwein, yagan siwayoub,nag.

Nakabsilamaw1-3 Yey Pawl, gunawotet akokew

livanen Yeisuw Kelis, peinan Yowbadnakaleiwag mawan. Soug bwadagSosten nilabeig let towen wasegvagan bukuvinis, Yowbad nayakelesiyyakamiy Kolinit waseg. YeisuwKelis waseg bo ikayuseimiy, monukumlavags angamag bwanabwein,simiyas ven babaw gimgilis, kalisiynikavtagis yagan siGuyaw YeisuwKelis; mtowen daGuyaws babaw

yakids. E, daGuyaws towen sonTamads bisiwyoubumiy mo beitawnuwamiy.

4-7 Tut babaw bo ikalin nuwag Yow-bad, peinan isiwyoubumiy yakamiy,Yeisuw Kelis waseg. Youda babawnisekeimiy, vagan bukukwakins obukulivans sinap mounid waseg.Yakamiy wasigeis bo ikamat livanenYeisuw Kelis, mawan nalivan. Nagkweitan navagein Yowbad ikabwagwasigeis yakamiy, nag. Mikasisbwein-wan, tut towen nitakayamatsdaGuyaws Yeisuw Kelis igaw beiyumbeim ven watinow.

8-9 Yam babaw Yeisuw imtaka-vateids, o tut wanakougwaw mawanee... igaw daGuyaws beiyumbeim igawa tadidumwals yakids.Yowbad tonen bo idaweids vaganbitamsamwas sods daGuyaws YeisuwKelis, mtowen natun. E, ansinapYowbad mounid-wan.

Awoum kulivis bukumlavags bodbabaw

10 Sivinag baguyeimiy budagyakamiy vagan kid beivag ninoumiykatanok-wan. Alivan daGuyawsYeisuw yagan waseg, awoumkutawleyeimiy. Awoum beivag bodbabaw. Awoum! Kadilokena ni-noumiy bilatan simsimiyas wasigeis,amilivan bimlavag katanok-wan.

11-15 Kilow nagamag mwasanin boikamats waseg yey, idibakeigs liva-nen mikamniman yakamiy, peinanteitan yakamiy bilana, “Yey Pawlnagamag yey”; teitan yakamiy bilana,“Yey Apolos nagamag yey”; teitanyakamiy bilana, “Yey Pita nagamagyey”; teitan yakamiy bilana “Yey Ke-lis nagamag yey”; mamagin bo ku-lakes Kelis, vagan kid bibabaw. Obudag yakamiy, tabta beiweigs yeyPawl waklos pinamiy? Adok nag.Tabta wayagag yey nibaptayseimiyyakamiy? Adok nag. Bo ibweinnanoug peinan nag abaptayseimiyyakamiy. Misinak abaptayses asteiy

Page 245: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 1:16 242 1 Kolinit 2:3-4

Kalisip son Gayus. Magat babaptay-seimiy, adok bukulivans, “Bo ibap-taysem Pawl, wayagan tonen waseg.”Awoum bukulivans mawan.

16 O mounid, bo anuw, abaptaysesStepan sen nagamag. Adok misinaktasiyas.

17 Peinan wawun gunawotet Kelisnisekeig nag babaptayseimiy, misi-naka basekeimiy anilivan bwanab-wein. Kukin bageiguy sinapun venwatinow, livanen Yeisuw neiweiyswaklos nag bileb gamag, nag. Awoumbageiguy sinapun ven watinow.

Kelis neiweiys waklos18-19 Livanen Kelis neiweiys wak-

los; gamag tasiyas ikankanigs idokeslivanmakaw; yakids gog, peinanYow-bad ikatinabweids, takakinsa Yowbadnatawtoun nises waseg livan towen.Yowbad anilivan nises Bukitab wasegmamagina:“Tassinaps asisinap bo bagulek.Babob asilivan tasiyas.”

20 Aveiyag bivages tasiyas tassi-naps? Aveiyag bivages tasiyas tam-takavateins kaleiwag? Aveiyag bivagtalliwon? Adok nag aveiyag bivagestasiyas. Bitakines Yowbad ansinaptawtoun, mo takakins sinapun venwatinow nag aveiyag bivag. Makaw-wan.

21 Asisinap waseg, ven watinowgimgilis nag bikakins Yowbad, nag.Yowbad nanon bo bikatinabwestasiyas nisimounids anilivan waseg.Ven watinow gimgilis idokes livantowen livan makaw. Yowbadnakaleiwag mawan. Bwein-wanansinap towen.

22-24 Peinan min-Yudiy sivinesbikines naman mulin Yowbad,o mina-Gilis inineivs asisinap;o yakids talivans livanen Kelisneiweiys waklos; min-Yudiy gogikasigumis livan towen, o ven babawgimgilis idokes livan makaw; tageyakids kalisiy Yowbad nidaweids,tasimounids livan towen waseg,takinew min-Yudiy yakamey otakinew mina-Gilis yakamiy; yakidsa

babaw takakins Yeisuw Kelis, peinanYowbad natawtoun waseg Yeisuw, oYowbad ansinap waseg Yeisuw.

25 Yowbad kadilok bitakaywaygamag wasigeis, gagab-wan. Anilivantonen, gamag idokes livan makaw,tage bo iton livan towen.

26 Sigwey, adok kukines tasiyaskalisiy Yowbad nidawes; tassinapven watinow nag bibabaw nidawes;tatawtouns nag bibabaw, guyawawnag bibabaw; nag.

27-28 Tage bo idawes tasiyas asisi-nap nag, vagan bitakayways wasigeistasiyas tassinap; bo nidawes toug-weys ven watinow vagan bitakay-ways wasigeis tatawtouns, mo beivagasimwasin. Bo nidawes siyas toulvagan guyawawbeivag asimwasin. Bonidawes tasiyas butus nag ivakaein,vagan bigidamis siyas butus avakein.

29 Nag kadilok gamag teitan bikay-pom sinap wamatan Yowbad; nag.

30 Yowbad anmwanet, natawtounwaseg, ikaleiwag Yeisuw Kelis moiyamoveids; ikatipel isekeids Yowbadansinap; ikatinabweids; ikayuseids;ivageids tadidumwals yakids.

31PeinanBukitabwaseg livannises,“Kal bilivan tawtoun waseg, kadilokalivanen daGuyaws bilivan.”

21-2 Sigwey, kweiboug nawey Yow-

bad anilivan mounid nasekeimiy, nagmawan mitovek yey, agulivan taw-toun waseg, o agusinap avakaein;adok nag. PeinanwananougmisinakaYeisuw Kelis neiweiys waklos; adokbo basekeimiy livan towen; nag kwei-tan livan; nag.

3-4 Bo asap wasigeis yakamiy,aguyeimiy livanen Kelis, gunagweywaseg, agupwayat waseg, mamaginamatapwad yey. Ta-balivan sinaptawtoun waseg; ta-bakaleiwag; nag.Deisa natawtoun Yowbad Kululuwanwaseg bo alivan; mo nukuliganes,nukusimounids yakamiy.

Page 246: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 2:5 243 1 Kolinit 3:75 Sinapun Yowbad bo itawtoun

wasigeis yakamiy; mapuna kusi-mounids sinapun Yowbad, sinapungamag awoum!

Sinapun Yowbad6-8 Sinapun Yowbad kalivan

sigwey tasiyas mamatuw asisinap,sinapun ven watinow awoum,guyawaw asisinap awoum; peinannuwanaw beikous tasiyas. Talivanessinapun Yowbad. Gamag babawnag bikakins peinan bo ikawumwasigeis. Pwamug-o nakaleiwagbo bisiwyoubuds yakids vaganbitamwasaws avakaein. Guyawawven watinow nag bikakins sinaptowen, magat bikakins, adok libalabtanuwagan nag beiweiys waklos.

9 Livanen mwasaw towen nisesBukitab waseg, mamagina,“Tasiyas isiwyoubus Yowbad, o iv-

nases nakaleiwag;nasiwayoub bo ikatineg vagan

bisekes.Tut gog towen gamag mites nag

bikines,tiges nag biliganes,ninous nag bikakins,peinan nasiwayoub singay avakaein,

bwanabwein.”10 Kululuwan Yowbad bo ikatipel

sinap towen isekeids; Kululuwan to-nen ikakin Yowbad sinapun, aw-sinapgagab, aw-sinap moumouvit, kadilokbikatipel bisekeids.

11 Misinaka kululuwan gamagikakin nanon gamag, aveiyag niseswanuwan. Mawan KululuwanYowbad ikakin nanon Yowbad; nagtayuwein ikakin, nag.

12-13 Yowbad nanon nag mawannanouds yakids. Kululuwanwaseg ikatipel nanon isekeids,vagan bitakakins youda babawbisiwyoubuds. Sinap towen kalivan,nag mawan ven watinow gimgilisasisinap nillivans, nag. SinapunKululuwan Yowbad, kallivan gogamalivan. Kalisiy Kululuwan Yowbadnises wasigeis, mo biliganes livantowen, bikakins.

14-16 Gamag makaw nag bikakinssinapun Kululuwan Yowbad, idokeskid kabalawein; tatagouwaws tasiyas.Siyas gog Kululuwan Yowbad niseswasigeis, kadilok tasiyas bikakins.O yakids mawan, youda babawtakakins, aveiyag bwein, aveiyagkalbaleb. Gamag makaw nag bikakinsilawun sinapun Yowbad; nag kadilokbikaleiwag wasigeis yakids.“Peinan gamag makaw nag bikakin

daGuyaws nanon,nag kal bikatimlek Yowbad, nag.”Yakids gog, nanonKelis niseswasigeisyakids.

3Yowbad nagamag siwotet kweitan

kweitan1-3 O sigwey, sivinag bakatim-

lakeimiy sinapun Yowbad; o nag gog,nag kadilok bukukwakins, nag. AdokYowbadKululuwannag biseswasigeisyakamiy. Adok yakamiy mawanagamag makaw, mawan apwawyakamiy; to nasekeimiy sus kusus,kan nag; peinan nag kadilokeimiykan bukukwams. Igaw mawanaven watinow gimgilis yakamiy.Peinan kwamnimans simsimiyas,kuttavileiys; mawana ven watinowgimgilis yakamiy.

4 E, peinan teitan yak kulana,“Yey Pawl nagamag yey.” Teitanyak kulana, “Yey Apolos nagamagyey.” Mawana ven watinow gimgilisyakamiy.

5 Nag Apolos takaleiwag avakaein.Yeynag takaleiwag avakaein. Takalei-wag kid daGuyaws tonen. Natouwatyakamey. Mawotet bo isekem, tei-tan gamag kweitan nawotet, tei-tan gamag kweitan nawotet. Anili-van kakokew vagan bukusimounidswaseg.

6 Mamagina youpeis bo asop yey,Apolos mo ikokew soup ivvmoum;Yowbad gog ivag kan igaw bisap.

7 Nag tasapwein kan, nagtavmwamwein soup, misinakaYowbad anmwanet tavagein kan.

Page 247: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 3:8-9 244 1 Kolinit 4:58-9 Yakamey mamagina tabgubag

yakamey. Nag teitan bimug sonwaseg, nag. Igaw maysem bakakow,kadilok mawotet. Datoveks Yow-bad, kawotet simey; mamagin in-abag yakamiy; o mamagin nabuna-tum yakamiy.

10 Yowbad isiwyoubug vaganbakakin gunawotet mamagintawtelein bunatum, kakol akelaybo ibunek; teitan gog isen sol, moiwlulays wakunuwatan. Kadiloktawteleins bunatum biwlules bwein.

Kadiloka tawlulays bwein11 Dakakols Yeisuw Kelis tatonen;

nag kweitan kakol bwanabweinbitakelays; nag.

12-15 Adok mwasanin bikawesbiwlules akulouy, yed, akidous;mwasanin gog bikawes biwluleskilim, alviluw, awduvid.

Igaw yam towen Yeisuw Kelisbikaleiwag mayses tasiyas, biyak-wanes sibunatum, amtowen bwan-abwein, amtowen gaganen.

Tasiyas iwlules bwein, sibuna-tum bisesus tawtoun, maysanbwanabwein bikawes. Bunsiyasgaganen bigulekwes, bigob biyak-ous; tawteleins bunsiyas bunatumbiyamkwanes siwotet, makavabikatimoves tatineis; mamagintasiyas bilouvats kov avakaein; youdbabaw bigob kov biyakous, makavagog bikatimoves gamag tasiyas.

16-17 Adok nag kukwakins yakidsmamagina Yowbad nabunatumyakids; Kululuwan Yowbad niseswasigeis yakids. Kukin teitan bigulekYowbad nabunatum, igaw Yowbadbiyageg gamag towen. Yowbadikayus nabunatum vagan bisesunabwanabwein; nabunatum tonenyakids.

18 Awoum kwatidavimiytatineimiy. Kukin teitan idoktassinap ven watinow, kadilokbimlavag toubol, mo bikow Yowbadansinap mounid.

19-20 Peinan tassinap ven watinowmamagina toubol wamatan Yowbad.

Livanen nises Bukitabwaseg, mamag-ina,“Tassinaps, Yowbad ivag; mo asisinap

ikwanes tatineis.”Kweitan livan nises,“DaGuyaws ikakina tasiyas tassinapsasisinap makaw-wan.”

21-22 Awoum kwamnamwans mi-tuwaveks wasigeis. Peinan Kelis boisekeimiy youda babaw.

Yey Pawl pinamiy yakamiy, otowen Apolos pinamiy yakamiy,o towen Pita pinamiy yakamiy,yakamey amababaw-wan pinamiyyakamiy.

Vena babaw nisesus pinamiy; omimwamov pinamiy, o mikanigpinamiy igaw mo bilabeimiy. Youdababaw tut towen waseg ilabeimiy, oyouda babaw igaw tut wanakougwawmo bilabeimiy.

23 Peinan Kelis angamag yakids,mtowen Kelis Yowbad Natun.

4Kelis nagamag abes igeg

1-2 Kuninuways Kelis nagamagyakamey. Gamag babaw nag bikakinsansinap Yowbad. Kelis bo isekemmawotet vagan bakakatipel ansinapbakasekeimiy gamag yakamiy.Kadiloka bakawtel mawan beibwein.

3-4 Magat bukwatukins agusinap,aveiyag bwein, aveiyag kalbaleb;nag bukwatukins bwein. Nagkadilokeimiy. Nag kadilok kweitangamag bikakin o bikaleiwag bwein. Oyey mawan; nag kadilokeig bakakinbunik gunawotet. Wananoug adokgunawotet bwein, o yey nag bakakinkamnat. Igaw daGuyaws beim, mobikaleiwag.

5 Nag kadilokeimiy bukwatukinswasigeis gamag siwotet. IgawdaGuyaws beim,mobikamat adsinapsbabaw-wan, aveiyag bwein, aveiyagkalbaleb; e, mo bikamat aveiyag niseswananouds. Yowbad mo bisekeidskatanok katanok yakids mawanadsinaps; kukin bwein mo bikavasid;kukin gog nag, bo nag.

Page 248: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 4:6 245 1 Kolinit 5:6-86 Sigwey, livnem amateiy soug

Apolos bo alel vagan bukukwakinsbwein, o kaleiwag bwein bukuvnases.Mata ge bukulansa, “Guntovek towenbwein, tayuwein kalbaleb.” Awoum!

7 Awoum kwaypamwes sinap.Amisinap Yowbad nisekeimiy; nagamisinap tatineimiy, nag.

8 Bo kukwamuweips yakamiy. Bokuguyaws adok. Bo kukwaleiwagsyakamiy; yakamey nag. Sivinagmounid bukukwaleiwags, vagan sig-wey yakamiy bitakaleiwags babawyakids.

9 Takaweins Yowbad anilivanyakamey adok bo ivagem mamaginatoul yakamey, mamagina tasiyastakankanigs, vagan vena babawgimgilis mo bikasigumimas; min-libalab adok o ven watinow gimgilisbikasigumimas yakamey.

10-11 Yakamey mamagina taka-balaweins yakamey, Kelis nawotetsilmanin; o yakamiymawan tassinapsyakamiy. Yakamey tougweys,tage yakamiy tatawtouns. Gamagikavasimiy yakamiy, o yakamey nag,amamwasin kasesun-wan. Igawamamoun, amadak, amakweim nag;gamag iyagagemas; mabunatum nag.Makaw-wan!

12-13 Kawwotet wanimem tatinem.Iyagemas tasiyas, nag kakatimopages; kalivan bwein wasigeis tasiyas.Iyablebemas, nag aveiyag kavag;kasesun-wan. Ivtokemas livan;amalivan siwayoub kasekes. Bonakamlavag kalbaleb gamag, mam-agina sim, yakamey. Igaw-wan tuttowen bo mawan.

14-16 Ta-balel mawan, vagan beivagamimwasin, nag. Deisa bamulimiyvagan beibwein amisinap, mamaginanitug bwanabwein yakamiy. Babawgamag bikatimlakeimiy sinapunYeisuw waseg; tage timamiy nagbibabaw, timamiy agumwanet yey.Peinan yey bo asekeimiy livanenYeisuw Kelis, vagan kid bukusi-mounids towen waseg. Kadiloken-wan kukikunis gunaked.

17 Mapun bo akayeb Timotiybiwekeimiy bikatimlakeimiy vaganbukuninuways agusinap. Tayake-lesiys vena babaw akatimlakeimiygunaked, peinan Kelis inaked. Tim-otiy mamagina natug bwanabwein;peinan ikaninow daGuyaws aygan boimlavag natug yey.

18-19Gamagmwasanin ikaypamwessinap, idokes kid ta-baw. Tagenuwanaw bo baw, magat daGuyawsnanon mawan; mo bakin sitawtountasiyas takaypamweins sinap, o nag,amawan? Adok asilivan makaw.

20 Yowbad nakaleiwag nag mam-agina livan makaw; nag. Yowbadnakaleiwag natawtoun waseg ikalei-wag.

21 Aveiyag sivinamiy? Igawbawekeimiy bakkaneimiy-wan? Onag, adok bo bimakwein woug?Takaleiwag yakamiy.

5Taninagow

1 Bo aligen kid teitan nises wasigeisyakamiy, ikanavaya mav. Ansinapsingaya kalbaleb; peinan imasis sontaman nakwav. Gamag siyas igawdadub nag bininagows mawan.

2 O yakamiy gog kwaypamwessinap. Bo igak! Kadiloka bigeg ni-noumiy, taninagow towen silmanin.Kadiloka kwayabes gamag towen,binoun.

3-5 O yey kadiveiyov nases,magina kululuwag simiy tasesus;gunakaleiwag mawan: Kwatuyounsyakamiy, kululuwag yey simiy, bobitakaleiwags; daGuyaws yaganwaseg. DaGuyaws Yeisuw natawtounwaseg bo bitakaleiwags mawan. Bobitakayabes taw towen binek Seitanvagan biyageg won taw towen, mobikatimov kululuwan, igaw yamtowen daGuyaws beiyum beim.

6-8 Kalbaleb nukwaypamwesyakamiy. Adok kutagouwawes.Magat kalbaleb kakit nises, igawsona mo bigeg. Kulavew kalbalebtowen nises wasigeis yakamiy, vagan

Page 249: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 5:9-10 246 1 Kolinit 6:12bukusesus bwanabwein. MamaginSagal Kaltuwon silmanin talavewasyist, bled kweivaw bwanabweintagabus, bled makaw. Peinan sinapkalbaleb mawan yist. Kadiloka tawtowen anmwanet kwayabes, peinanansinap kalbaleb.

Sagal Kaltuwon bulukwan lamiybo iweiys peinads, mtowen Kelis.Kadiloka bitassagals Kelis waseg,adsinaps nag mawan kweiboug,kalbaleb. Kadiloka nanouds katanok,didumwal, adsinaps mawana bledkweivaw bwanabwein.

9-10 Kweiboug gunalet neiw,nalel mamagina, “Awoum simiyastakalbalebs kusesus.” Nag mamaginabukusinales tasiyas tassubwans, otasiyas tamtimwamons, o tasiyastavveinaws, o tamgamegs; kukinbukulisawes tasiyasa babaw, adok bobukulisawes vena babaw.

11 Tage gunakaleiwag mawan:Kukin simiy teitan idok Yeisuwangamag tonen, mo bikanavayamav, o biyageg son, o bimgameg, obiyaweid, o biyyagay o bimwamoumwiskiy o aveiyag mo bikabalawein, obiveinaw, kadiloka kusinales gamagtowen. Awoum bukwamtans simiy.

12-13 Bo bitakaleiwags wasigeistasiyas tayakelesiys; tasiyas watoulanawoum. Yowbad igaw bikaleiwagwasigeis tasiyas watoulan.

Peinan taw towen taninagowtayakelesiy teitan, kadilokakwayabes, bein watoulan.

6Yatal

1 Kweitan sinap kalbaleb niseswasigeis yakamiy. Kuyateles simiy,wamatan takaleiwag gabman towennag isimounid Yeisuwwaseg. Bo igak!Magat bukuyateles, kadiloka kunevestayakelesiys mwasanin bikaleiwagswasigeis yakamiy.

2 Kuninuways, tasiyas iyakele-siys mounid igaw mo bikaleiwagsyouda babaw wasigeis. Igawbukukwalawages youda babaw,

adok ikadilokeimiy kakit sinapbukukwaleiwags, tut towen waseg,ne?

3 E, kuninuways; igaw bitakalei-wags min-libalab wasigeis. Tabikadilokeimiy bukukwaleiwags venwatinow? Adok ikadilokeimiy.

4-5 Tut towen sivinamiy siyas toulbikaleiwags wasigeis yakamiy. Boigak! Agulivan towen vagan beivagamimwasin. Adok tassinap teitannises wasigeis yakamiy, kadiloktowen bikaleiwag. Igaw simiy asteiybiyatel son, tassinap towen mobikaleiwag.

6 O nag gog, tut towen iyatel son,o towen takaleiwag nag isimounidYeisuw waseg. Bo igak!

7 Sinap towen singaya kalbaleb.Bweina kuses, kukin soum biyable-beim o biyagageim, bweina kuses.Sinap towen bwanabwein.

8Onag gog, yatal waseg kuyablebessimiyas, o kusilponays simiyaswasigeis, tayakelesiys babaw-wanyakamiy. Bo igak!

9-10 Kukin amisinap kalbaleb ta-mawan bukusiwsYowbadnakabkalei-wag wanuwan, nag. Takalbalebs nagbeisiws, nag; tasiyas ikaninavaysmav,nag; tawaw, o vinay ikaninavays mav,nag; gamagal ikaninavaysa mav, nag;tamgamegs nag; tassubwans nag;takkaylas nag; tayablebeins pwadawnag; tasimomons nag; tavveinawsnag; takwekways nag; tamwamweinswiskiy o aveiyag bikabalaweins,tasiyas nag; tasiyas tayyagays nag;tabbakews nag. Asibabaw nag beisiwsYowbad nakabkaleiwag, nag.

11 Kweiboug yakamiy mwasaninamisinap mawan. Nagein gogdaYowbads bo iwid amisinap towen,ikayuseimiy, bo ikidumwal amisinap,daGuyaws Yeisuw Kelis waseg, oYowbad Kululuwan waseg.

Awoum kusubwans12 Adok teitan yak bukulivan kid,

kulana, “Kadilokeig sinap babaw.” E,mounid. Kadilokeid sinap babawbitakow, tage sinap mwasanin nag

Page 250: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 6:13 247 1 Kolinit 7:13bikatimweisid. Awoum bamlavagma-magina sinap mwasanin natouwatyey.

13 Kan toub silmanin, o toub kansilmanin; tage igaw Yowbad bigi-dem kan son toub. Taninuways-vakwoun. Woun nag silmanin subwan,nag; woun silmanin daGuyaws; e,daGuyaws silmanin woun.

14 Yowbad natawtoun waseg ivag,Yeisuwmo ikit vayuwein; igaw yakidsmawan.

15 Taninuways wouds mamaginawuliyougwan Yeisuw Kelis won to-nen. Nag kadilok bitamlavags mama-gin wuliyougwan nawlayas. Awoum.

16 Kukin kal imasis son nawennawleyas ikatuvases son, wous asteiyimlavags mamagin wous katanok. Li-van nises Bukitab waseg,“Tasiyas asteiy ilatan wous katanok-

wan.”17 Tage kal ikatuvas son daGuyaws,

kululuwes katanok-wan.18 Kadiloka kupiyaves sinap towen

kaninavaya mav. Sinap babawkalbaleb gamag bivag mo biyageg sonteitan; tage kal bikanavaya mav mobiyageg won tatonen.

19-20 Taninuways wouds yakidsmamagina nabunatum YowbadKululuwan Towen Bwanabwein.Bo iyamiyiseids Yowbad. Mtowentanuwagan yakids. Yey nagtanuwagan; yakamiy nag tanuwagan;Yowbad tanuwagan. Maysads yakids,Yowbad Natun. Mapuna ikayuswouds yakids. Kadiloka bitakayuseswouds silmanin sinap bwein; mobikalin nuwan Yowbad.

7Veivay

1-2 O milet neim waseg yey. Sina-pun veivay nukwatugans waseg yey.Nanoug bo mawan: Magat yakamiytawaw nag bukunekes vinay, sinaptowen bwein. Tage nag kadilok.Peinan gamaga babaw ikaninavaysamav, kadiloka kuveivays, teitan taw

nakwav tonen, teitan taw nakwav to-nen. Awoum bimasis tobwag gamagson.

3 Kukin taw bikanavays sonnakwav, awoum bisilbwed, peinannakwav. O kukin vin bikanavays sonnamwan, awoum bisilbwed, peinannamwan.

4-5 Kukin taw sivinan bimasis sonnakwav, awoum vin bikayus wontatonen; taw bikaleiwag. Mawan-vak,kukin vin sivinan namwan bimasisson, kadiloka beitam.

Misinaka bivatam nakwav waseg onamwan waseg, mo bimasis tanabantut nag biveiyov vagan binnitougsYowbad waseg. Beikous, mo bila-tans, bimasis son. Kukin gog bimasistanaban tut kadiveiyov adok Seitanmo biyakwanes, peinan iwawaywous.

6-7 Kalisiy sivines beivays, bweinabeivays. Kukin teitan sivinan bis-esuna anmwanet, bweina bises. Adokbweina gamag babaw bisesus mawanyey. O adok nag, peinan Yowbadikaleiwag teitan gamag isek kweitansinap, o teitan gamag kweitan sinap.

8-9 Adok nakubukwabs o nakwabsbisesus mawan yey, sinap towenbwein-wan. Kukin nag kadilokbikaptules, bweina beivays tasiyas.Wous biwaways kalbaleb; beivaysbwein-wan.

10-11 Tasiyas kweiboug neivays,daGuyaws nakaleiwag mawan(yey gunakaleiwag nag; daGuyawsnakaleiwag): awoum vin bipiyevnamwan. Magat nipeiyaws kweiboug,manawen vin inaked akweiy bwein-wan. Kweitan ked bisesun-wan.Kwayuwein ked beiyum bineknamwan. Tawaw mawan, awoumbipiyaves sikwavas.

12 Kukin kal iyakelesiy o nakwavnag isimounid Yeisuw waseg, onawen sivinan bisesus son, awoumtaw bikayeb; bweina bises nakwav.Nanoug bo mawan. Nag kaleiwagKelis isekeig; misinaka nanoug yey.

13 Mawan-vak, kukin kal viniyakelesiy, o namwan nag isimounidYeisuw waseg, o towen sivinan

Page 251: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 7:14 248 1 Kolinit 7:32-34bisesus son, awoum vin bipiyevnamwan towen.

14 Magat vin ansinap bwanabwein,o namwan ansinap igeg; adok igawtaw mo bikayles nakwav ansinapbwanabwein. O magat taw ansinapbwanabwein, o nakwav ansinap igeg;adok igaw vin mo bikayles namwanansinap bwanabwein. Kukin nagbeibwein asisinap bo bigeg asisinapnitimiyas. Tut gog towen nisesusbwein.

15-16Magat vin kavel nag isimounidYeisuw waseg, o namwan isimounidYeisuw waseg, o vin sivinan bilisownamwan, bweina binoun. Awoumbikayus. Bikayus, adok bikamni-mansa son. Yowbad nag ivag siv-inan kamniman. Vin nawen bweinabinoun. O magat taw kal nag isi-mounid Yeisuw waseg, o nakwav isi-mounid Yeisuw waseg, o taw siv-inan bilisow nakwav; bweina bilisow,binoun. Igaw nakwav bisimounidYeisuw waseg? O nag? amawan? Nagbitakakins. O vin namwan igaw bisi-mounid Yeisuw waseg? Nag takakins.

Awoum tapiyev abad17 Yakids babaw tasesus, teitan

gamag kweitan wotet, teitan gamagkweitan wotet, mawan Yowbadnakaleiwag. Bweina tases wakabadtatoneid. Adibakeimiy tayakelesiysamibabaw mawan.

18 Kal momwan nibob mamaginEbelam nakabivatus, igaw Yowbadbidow, mo bisimounid Yeisuw waseg;awoum bigeg nanon nakabivatussilmanin. Kukin nakabivatus nag,awoum bibob momwan. Bweinabises.

19Anaboubmomwannagbivakaeinwotet; o momwan bises, sinap towennag bivakaein. Misinaka takanaweinsYowbad nakaleiwag siwotet bwein,avakaein.

20 Amawan muwotet; tutan Yow-bad bikatigikeim vagan bukuyake-lesiy, awoum kupiyev muwotettatoneim; e, kadiloka kuwotet bwein.

21 Kukin bukuwtel mutoveknawotet, awoum bigeg nanoum.

Igaw bikaleiwag bukuyum, bweinakunoun.

22 Kukin Yowbad bikatigikeim,vagan bukuyakelesiy, mutovek na-touwat venwatinowyakoum, Yowbadbo bilikum sinap kalbaleb waseg,mo bukumlavag mamagina guyawyakoum. O kukin bikatigikeim, magatguyaw yakoum, bo bukumlavag Kelisnatouwat yakoum.

23 Maysads yakids Yeisuw nisen,mo ikaweids angamag yakids. Nagkadilok bitamlavags sitouwat venwatinow gimgilis.

24 O soug yakoum, amawan mu-wotet, igaw daGuyaws nikatigikeim,awoum kupiyev muwotet; peinanYowbad sod tases.

Nakubukwabs25-27 Livanen nakubukwab nuk-

watugans waseg yey. Nag kweitan li-van daGuyaws isekeig, nag. Misinakailabeig, nanoug waseg isekeig sinap.Adok kadiloka kusimounids agusinaptowen. Peinan tut towen kalbaleb,adok kadilok gamag babaw bisesus-wan. Kukin mukwav sam, bweinakusesus. Kukin mukwav nag, bweinakuses mav.

28 Taveivay nag ivag kalbaleb; tagekalisiy beivays mo singay bigeg abes.O peinan tut towen singaya kalbaleb,nag sivinag abamiy bigeg.

29-31 O sigwey, agulivan mamagina,“Kakit beikous tut towen venwatinow waseg.” Igaw siyas sikwavassam, bweina bisesus mav, mawanatasiyas sikwavas nag, nisesus mav.Tavvalams bweina bisesus mawanatasiyas nag ivalams. Tasiyas tammwa-saws bweina bisesus mawana tasiyasnag imwasaws. Tasiyas iyamiyisessivavag, bweina bisesus mawanatasiyas siwliyoug nag. O tasiyasiguyaws, bweina bisesus mamaginatasiyas toul. Peinan kakita beikoussikaleiwag ven watinow. Kaleiwagkweivaw mo bisilamaw. 32-34 Awoumbibabaw nanoum. Kukin mukwavsam, nanoum waseg youda babaw,ven watinow wuliyougwan, aveiyag

Page 252: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 7:35 249 1 Kolinit 8:13sivinan mukwav. Kukin mukwav nag,nanoum katanok-wan, anmwanetdaGuyaws nakaleiwag, aveiyagsivinan. O vinay simwanas sam,ninous wasigeis youda babaw, venwatinow wuliyougwan, aveiyagsivines simwanas. O nakubukwabso vinay, simwanas nag, waninousanmwaneta daGuyaws nakaleiwag,aveiyag sivinan. Vinay tasiyasikayuses wous o kululuwes silmanindaGuyaws nawotet.

35 Bo alivan mawan, vagan bal-abeimiy; nag vagan basilbwed miked,nag. Agulivan towen vagan kidbukusesus bwein; sivinag bukuwotetsdaGuyaws nawotet waseg, ninoumiybo katanok-wan.

36 Kal angamag nakubukwab,bikayus, bikaleiwag bo bisesun-wan; tage kukin bigeg nanon peinanbo iwnabwat, namwan gog nag; osivinan beivays son namwan, bweinabeivays; nag ivag ansinap kalbaleb,bwein-wan.

37 O kukin gog, towen nanonkatanok, o sivinan nakubukwabbisesun-wan, o nag kweitan gamagbiyageg nanon; o nakaleiwagvagan bisesun nakubukwab, bweinabikayus; nag ivag ansinap kalbaleb,nag.

38 Kukin kal beivays son nakwav,ansinap bwein-wan. Kukin gog nagbeivays, singay bwein ansinap towen.

39 Vin kavel namwan mwamov,bo ilatans son. Kukin namwanbikanig, bweina bivevaw; tagekadiloka beivays son gamag kamnat,daGuyaws angamag teitan, kavelsivinan.

40 Kukin gog bisesun-wan, singayabwein ansinapmanawen vin. Nanougmawan. Adok Kululuwan Yowbadnanon bo mawan.

8Kan imgwavis

1 Kweitan livan nukwatuganswaseg yey, livanen kan towen ivisan,tasiyas igaw dadub imgamegs waseg.Kulivans, “Tayyaweids tasiyas. Sinap

babaw kakakin yakamey”; tageyak kudok amsinap avakaein, mokwayapam, bo igeg amsinap; kadilokagog bukusiwayoub mo bikatimweisamsinap bwein.

2-3 Kukin kal towen nag isiwayoubmo idok tassinap tonen, nag ikakinbwein. Kukin bisiwayoub waseg Yow-bad, Yowbad mo bikakin taw towentakamnat.

4Kulivans kid, “Yowbad anmwanet.Tasiyas imgamegs siyowbad wasigeis,o kaeis ikamkwams, ivavagsa mav.” E,mounid.

5-6 Kukin yowbad bibabaws venwatinow o walbalab, o guyawawbibabaws, tayyaweids gog tasiyas.Peinan daYowbads anmwanet,Tamads, nibun youda babaw, omwamovads isekeids silmanin towen.DaGuyaws kid anmwanet YeisuwKelis; o Yeisuw son Taman ibubunyouda babaw, o ibunids-vak yakids.

7 Gamag mwasanin nag bikakinsYowbad anmwanet. Mwasanin igawdadub nisesus; nagein gog mo ikawessinapun Yowbad, o nag ikawes bwein;idokes yowbad babaw nisesus; oiwenes kan towen ivisan-wan, peinannimgwavis. Tasiyas igaw beikams, mobiwenes Yowbad, peinan Yowbad nagivag sivinan meg.

8 Tage nag kweitan kan bitakoum,vagan Yowbad bisiwyoubud, nag. Kantowen, bitakoum, nag bikatimweisid,nag. Bitapiyev, nag biyagageid, nag.

9 O peinan yakoum amsinapavakaein, o sod gog ansinap igwey,awoum kuyageg sod.

10-12 O sod, igaw teitan bikineim bokukwam kan towen ivisan-wan, tei-tan neimegwaseg; o sod igaw beikam,mo bikubukub nuwan peinan iwenmeg. Yakoum amsinap avakaein,bukukwam, nag aveiyag bukulivet;tage bo bukuyageg sod. O Kelisnikanig sod peinan, vagan biyamov,awoum ge kuyageg sod. Kukin amsi-nap mawan bukuyageg sod, mawanabo kuyageg Kelis.

13 Magat kag kweitan biyageg sod,bo bapiyev kan towen. Nag kweitan

Page 253: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 9:1 250 1 Kolinit 9:17tut bakam; nag. Awoum bayageg sod;awoum.

9Takaweins livanen Yeisuw

1 Awoum teitan gamag bikaleiwagwaseg yey. Guntovek anmwanetYowbad. Gunawotet akokew livanenYeisuw. DaGuyaws towen bo akinwamatag; o yakamiy nukuliganes li-van towen; yakamiy mamagina gu-nawotet anagin yakamiy, daGuyawsYeisuw waseg.

2 Gamag mwasanin bilivans,“Towen Paul, nag takawein livanenYeisuw”; yakamiy gog kukwakinsmounid gunawotet towen; o livanenYeisuw bo asekeimiy. Gamagmwasanin bikineimiy, nukumlavagsdaGuyaws angamag yakamiy, mobisimounids Yeisuw nawotet wasegyey nises.

3 Tasiyas ivtokeigs livan, akatimopasilivan livneimiy waseg, peinannukumlavags daGuyaws angamagyakamiy.

4 O peinan gunawotet towen,kadilok bukuvakamugs yey.

5 O magat gunakwav sam, tayake-lesiy natan, kadilok bukuvakamu-mas; peinan tayakelesiys ivakamussikwavas tasiyas takaweins livanenYeisuw, o sikwavas budan Yeisuw, onakwav towen Pita.

6 O nag gog, amateiy sougBanab kawotet wanimem silmaninbakakam. Peinan takaweins livanenYeisuw yakamey, maysan wotetbakakam? o nag? amawan?

7 Tabta tasiyas gabman mawanasitakannaviys binineivs kaeis tatineis,ne? Adok nag. Maysan wotetbeikamsa mav. Tabta tasiyas tasap-weins kan bisesus asimoun, ne? Adoknag. Anagin wotet bo beikams. Tabtatatuyein kweitan gamag alen bisesanamoun ne? Adok nag. Bo beikam.

8-10 Sinapun ven watinow towen; oMoses nakaleiwag-vak nises mamag-ina:“Bulumakaw iwotet wit waseg,

bweina beikam wit anagin.”

Tabta kaleiwag towen peinan Yowbadikalin nuwan bulumakaw? Adoknag. Adok nakaleiwag towenpeinan ikalin nuwan yakids. Adokanakabebay towen, kweiboug nilelvagan kid tasiyas tawteleins Yowbadnawotet, mo bikawes kaeis beikams.Tasiyas tawayins yagoug sisiyastatayaweins kan inmises igaw kaeisbeikams. Mawan ge tawteleinsYowbad nawotet igaw beikams mav,maysan wotet.

11 O peinan Yowbad anilivan wasegnakavkamumiy, mapuna kaeimiykadiloka kuvkamumas.

12 Peinan kuvakamus gamagmwasinis igeiguys wasigeis yakamiy,tage kadiloka singaya bukuvkamu-mas yakamey. O nag ivag sivinemkaem bukuvkamumas, nag. Bweinabakases amamoun. Kukin makalei-wag bimouvit wasigeis yakamiy, adokmo bukupiyaves Kelis nasiwayoubbwanabwein wasigeis yakamiy.

13 Kukwakins gog tasiyas iwotetsYowbad wanbunatum, kaeis ikawes,maysan wotet towen. Lun bulukwaniweiys ikous, mo ilakes, ilagus, am-towen bigob Yowbad silmanin, am-towen bisemos kaeis tatineis.

14 Mawana daGuyaws ikaleiwagpines tasiyas takaweins anilivanbwanabwein, anagin wotet kaeisbeikams.

15 O yey gog nag sivinag maysangunawotet kag bakow, nag. Sivinagbawotet mav. Nag balel let towenvagan kag bukusekeigs, nag. Awoumbakayus kag towen. Bweina agumounbakanig. Bweina bawoteta mav,bakanig agumoun. Awoum bimouvitgunakaleiwag wasigeis yakamiy.

16 Kukin bakow livan towenbwanabwein, livanen Yeisuw, gamagnag bikavasigs. Kadilok bo bavagmawan. Kukin nag bawtel wotettowen, bo bigeg nanoug, adok bobalouvat kalbaleb.

17 Kukin nanoug mawan bo baw-tel gunawotet, igaw maysan guna-wotet mo bakow. Tage silawun gu-

Page 254: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 9:18-19 251 1 Kolinit 10:5nawotet Yowbad nakaleiwag. Awoumbawotet silmanin maysag; awoum.Peinan Yowbad nakaleiwag wasegyey, kadiloka bawoteta mav.

18-19 Na-ivag maysan gunawotet.Sivinag bawoteta mav, mo beibweinnanoug. Peinan basekeimiy livanenYeisuw, livan towen bwanabwein,kadiloka kuymiyiseigs. O nag, sivinagbawoteta mav. Nanoug bo mawan.Nag teitan kadilok bikaleiwag wasegyey, nag; tage bo amlavag maginababaw gamag sitouwat yey, vaganbiliganes livanen Yeisuw, namagleis-e gamag meivek-wan.

Gamag asisinap kweitan kweitan20 O ivag agusinap mawana gum-

Yudiy yey, vagan kid tasiyas min-Yudiy mo biliganes Yeisuw nakalei-wag. O magat bakases sigwey tasiyastakanaweins Moses nakaleiwag, mobamlavag magina tasiyas, vagan kidtasiyas mo biliganes Yeisuw nakalei-wag. Tage Moses nakaleiwag nagbitawtoun waseg yey, nag.

21 O magat bakases sigweytasiyas tadadubs, watoulan Mosesnakaleiwag nisesus, mo beivagagusinap mamagina tasiyas, vagankid tasiyas mo biliganes Yeisuwnakaleiwag. Tage nag bapiyevYowbad nakaleiwag, nag; tuta babawakokew Yeisuw Kelis nakaleiwag.

22 Tougweys sigwey bakases,mo bamlavag mamagina tougweyyey, vagan tasiyas biliganes Yeisuwnakaleiwag. O tasiyas sigwey, asisi-nap kweitan, bamlavag mamaginatasiyas, vagan biliganes Yeisuwnakaleiwag, mwasanin tasiyas. Ogamaga babaw sigwey nakases,agusinap mawan.

Itawtoun vagan biwtel nawotetbwein

23 Gunawotet towen babaw aw-tel, peinan sivinag bakokew livanenYeisuw Kelis, o sivinag gunawotettowen bawtel beibwein, mo bamwa-saw waseg.

24 Bitaninuways, kalisiy igawmo bimwasaws? Magat babawbikawlideiys bisisawls wavtakonven, tatanok bitamap, maysan mobikow. O yakoum mawan, kadilokakunoun wamked ven watinow,mutawtoun waseg, vagan kid maysanmo bukukow.

25 O tawtelein wag itas kalalav, iw-tel bwein, silmanin igaw wag babawmo bikavvalaks bisisawls, nawagmakaywen mo bitamap. Maysan gogbikow. Nag bivakaein maysan. Oyakid gog bitawtel dawotet bwein,igaw maysad avakaein mo bitakow;maysads towen bo bisigeg.

26-27 O yey, asawl vagan batamapkid; akavaveis bunik vagan wagbidumwal; akaleiwag waseg wougtatoneig vagan sinap tawtoun bakow.Yey bakaleiwag, woug nag. Magatwoug bikaleiwag agusinap kalbaleb,maysan bwein nag bakow, nag.Magat basekeimiy livanen Yeisuw, owoug igaw mo bikaleiwag agusinapkalbaleb, maysag bo biyamkwaneig.

10Tobwag Yowbad

1-2 O sigwey, taninuwaystammwayas wanawoud pwamug-o, Yowbad isen wakunuwtes lovimgwayes, o igaw Yol Bwabwelisilbwed siked, isiws wanuwan, ineis,isaps palatan. Mamagin ibaptaysesMoses waseg, lov waskawan o yolwanuwan, peinan itams Mosesnakaleiwag waseg.

3-4 O siyas babaw nikamkoumslibalab kan-nen, nimwamoumslibalab sipinen; mtowen sisiy ineisyagan Kelis, mamagina dakul ibwab-wab yevagam, peinan yam babawkululuwes imwamoums libalabsipinen, towen Kelis iwmwamweskululuwes tasiyas.

5 Tage Yowbad nag ikalin nuwantasiyas babaw, mapun ikankanigs;wous tasiyas ikatigayays wanawoud,ven makaw, waseg.

Page 255: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 10:6-7 252 1 Kolinit 10:256-7 Youd tasiyas ilivatus adsinaps

silmanin, vagan bikatimlakeids,mo bitakawes adsinaps bwein;awoum sivinads sinap kalbalebmawan tasiyas; awoum bitayousisyowbad tobwag mawan tasiyasniyousis. Peinan kweiboug nivagesmawan, livanen nises Bukitab waseg,mamagina, “Isinis kid beikamskan, o beimoums; wankuyeim moitamanaws kalimwasaw silmanin,iwliwals sisiyas. E, iwliwals tobwagyowbad silmanin.”

8 Awoum takanavaysa mav, mawantasiyas kweiboug, yam katanokwaseg mo ikabalamats singay babawtawsans, sinawey kweitoun tawsangamag imtamats ikous.

9 Awoum tayakwanes daGuyaws,mawan tasiyas ivtokes livan, kan sil-manin; wankuyeim mo isekes mwa-tet ibsibas tasiyas, ikankanigs wana-woud.

10 Awoum tavtokays livan, mawantasiyas ivtokays livan, mo ikayebtawayin gamag, iwaweiys gamagtasiyas, imats.

11 Ilouvats youd tasiyas kalbaleb,vagan kid yakids-vak mo bitakakinssinap bwein; peinan kweibougsinap babaw mo ilivatuds, nagein,nakabiyokous tut waseg.

12 Kukin kal idok ansinap tawtoun,kadiloka bivnas, mata ge bikalouw,sinap kalbaleb waseg.

13 Aveiyag talivatus biyakwaneids,kweiboug niyakwanes gamag babawwasigeis. Yowbad gog mounid bobilabeids, nag beitam sinap kweitanbiyakwaneids vagan bibinak wouds,nag. Dakabiyokons towen, maginadakul silupouy; talivatus wabwanit;Yowbad gog bikatimlakeids anikedmo bitalavays; mamagin bitataw-touns waseg dakabiyokons, kweitankweitan.

14-16 E sigwey, kuninuways.Kadiloka kupiyaves yowbad tobwag.Peinan tassinap yakamiy, kukwakinsagulivan mounid. Kelis nakwavigtowen nisiwyoubuds waseg; o kalin

nuwads silmanin; e, tamwamoumsmamagina buyavin tonen. SodsKelis, mo tamlavags katanoka bodyakids. Mawan kan towen takivistakams, mamagina won Kelis tonen,tamlavags katanoka bod yakids,peinan talatans sods Kelis.

17 Peinan kan katanok-wan mam-agina bled katanok, o yakids babawgamag takams kan towen katanok-wan, mo tamlavags katanoka bodyakids, peinan kads katanok-wan.

18 Kuninuways min-Yisleil asisi-nap. Tasiyas tanuwgwes-luniwaweiys lun bulukwan, mwasaninigabus wakabeilun, mwasanin isemoskaeis beikams; mamagina bo ilatanswaseg Yowbad nakabeilun.

19-20 Taninuways kan imgwavistobwag yowbad silmanin, iyyaweids-wan; o yowbad tasiyas iyyaweids-wan. Tasiyas igaw dadub nag beilunswaseg Yowbad, tage iluns wasegbaloum. Awoum bukulatans simiyasbaloum.

21-22 DaGuyaws nakabninuwaykwavig-nen nises; baloum nakwavignises. Nag kadilok kwaviy buku-moum. Nag kadilok bukukwamsdaGuyaws napwasiw waseg, mobukukwams baloumnapwasiwwaseg;awoum. Bitavages mawan mobikamliweids Yowbad. Awoumbitasilkodes daGuyaws, mata bigegnanon. Ta-mawan bitatawtounswaseg.

23-24 Kadilokeids sinap babawbitakow, tage sinap mwasanin nagbilabeid, vagan bitatawtoun, nag.Kadilokeid kan babaw bitakams,tage kan babaw nag bilabes sidayas.Kadiloka beivag sivinad sidayassikamnabwein, dakamnabweintatoneid awoum.

Viniyon imgwavis25 Kadilok bukukwams kana babaw.

Viniyoun aveiyag kugimwel bweinakukwam. Igaw bukugimwal, awoumkukwatugan, kulana, “Viniyon towenimgwavis? o nag?” Kukin teitan

Page 256: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 10:26 253 1 Kolinit 11:14-15bilivan, “Viniyon towen bo imgwevkid,” adok bo bigeg nanoum.

26 Bweina tatagouwaw yak kuk-wama mav; peinan, “Tanuwagan venwatinow daGuyaws; mtowen tanuwa-gan youda babaw nisesus waseg.”

27 Magat soum nag isimounidYeisuw waseg, o bilana, “Kum kuk-wam,” o sivinam bukukwam, bweinakukwam. Awoum kwatugwan,kulana, “Kan towen kumgwev tan,ne?” Awoum! Deisa kukwam-wan.

28 Tage kukin gamag teitan bilivan,“Viniyon towen bo imgwavis siyow-bad silmanin”; awoum kukwam kantowen. Bukukwam mo bigeg soumnanon.

29-30 Nanon soum bikaleiwag,nanoum yakoum nag. Awoumge soum bigeg nanon. Adokkulana, “Ampalawen sivinag bweinabanoy. Aveiyag sivinag bweinabakam. Aveiyag wawun nanon sougbikaleiwag? O magat bikalin nuwagkan towen bakam, aveiyag wawunbivtokeigs livan, gamag mwasanin?”Awoum bukulivan mawan.

31 Awoum! Kadiloka bukuvagesyouda babaw yakawanan Yowbad sil-manin. Kan aveiyag bukukwams,o aveiyag bukumoums, kadiloka ku-vages vagan gamag biyakawns Yow-bad waseg.

32 Awoum bitavages kid aveiyagmo bigeg ninous sidayas; takinew si-dayas min-Yudiy, o takinew tobwagven gimgilis, o takinew natayakele-siys Yowbad. Awoum bitavages kidaveiyag mo bigeg ninous sidayas.

33 Nanoug yey, bo bavag vaganbeibwein ninous babaw gamag. Nagivag sivinag gunavavag babaw; nag.Sivinag kid aveiyag mo bilabes si-dayas, vagan Yowbad bikatinabwestasiyas, mo bimwasaws kid.

111 Mawana yey akabkun inaked

Yeisuw Kelis; mapun yakamiykwabkunis ked towen.

Kweim kalbaleb

2 Bo ikalin nuwag peinan kunin-uways o kuyousis kaleiwag towennasekeimiy.

3 Kweitan youd nises. Sivinagbukukwakinsa Kelis bikaleiwagtawaw wasigeis; tawaw bikaleiwagssikwavas wasigeis; Yowbad gogikaleiwag Kelis waseg.

4 Kal taw bigeiguy o binitoug Yow-bad waseg, igaw antanugweib waku-nun, bo biyageg datoveks.

5 Kukin kal vin bigeiguy o binitougYowbad waseg, anakweim kalbaleb,mo namwan beivag anmwasin. Sinaptowen mawan magina kunun bibobbeikous bikakunaduy; mo beivag an-mwasin waseg.

6 Kukin vin bisikam anakweimkalbaleb, kadiloka mo bibob kununbeikous, bikakunaduy. O kukinnag sivinan bikakunaduy, kadilokabisikam anakweim bwein.

7 Nag kadilok kudataw bisenantanugweib buntuman tapwaloulwanuwan, peinan kudataw maginmawana Yowbad, yakawanan Yowbadsilmanin, o kudavin yakawanan tawsilmanin.

8 Yowbad wanmugwana nibun ku-dataw, taw waseg mo ibun kudavin;ta-imug kudavin; nag. Taw imug.

9 Ta-ibun taw, vin silmanin; nag.Ibun vin, taw silmanin.

10 Mapun, vin kadiloka bisikamanakweim bwein, peinan min-libalabbikines.

11 DaGuyaws inaked waseg, gamagbeivays ikous, kadilok vin sonnamwan asteiy bikaleiwags; awoumanmwanet gamag bikaleiwag.

12 Peinan Yowbad nibun vin, ku-dataw waseg, wankuyeim vinay ikop-wes tawaws; e, silawun youda babawYowbad waseg.

13 Ninoumiy yakamiy amawan?Kadilok vin binitoug Yowbad waseg,anakweim kalbaleb? o nag? amawan?

14-15 Kukwakins ven watinow sina-pun; vinay bweina bisikams asik-weim bwein, kunus vayvayov, sil-manin yakawanes; tage awoum taw

Page 257: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 11:16 254 1 Kolinit 12:2bisikamvin anakweim; kunun awoumbivag magina vin kunun, nag; bobeivag anmwasin.

16 Makaleiwag mawan. Magat tei-tan gamag sivinan bitakamnimanssods, nag kweitan kaleiwagnises; nag.Nag kweitan kaleiwag nises tayakele-siys wasigeis.

DaGuyaws inakamkwam17 Kweitan livan asekeimiy, o nag

bakavasimiy youd towen waseg. Tu-tan kwatuyouns yakamiy, nag ivagamisinap bwein, singay kalbaleb.

18 Peinan mitapwaloul waseg, boaligen kulivis mibod yakamiy, ku-vages bod babaw, o kakit bo asi-mounid livneimiy towen.

19 (Kadilok gog bukulivis vaganbitakakins kalisiy yakamiy amisinapbwein, o kalisiy asisinap kalbaleb.)

20-21 Kwatuyouns yakamiy nagbukukwams bwein daGuyaws inasa-gal, peinan tatanok tatanok yakamiykukwams kaeimiy tatineimiy; teitanisesun-wan anamoun, tayuweinigovek, tatounun gog imoum, moikabalawein.

22 Tabta mibunatum sam bukuk-wams o bukumoums waseg, ne?O adok bukkwasigumis Yowbadangamag, tasiyas katuyouns nimeis;peinan ivag asimwasin tasiyastasimavs. Aveiyag balivan? Tabtabakavasimiy youd towen silmanin?Adok nag.

23-24 DaGuyaws bo isekeig sinaptowen nasekeimiy mawan: misumk-wey inavamul teitan bisilkod Yeisuw;e, boug towen, Yeisuw mo ikow bledwanaman, ikalin nuwan Yowbadwaseg, ikiv, isekes beikams, ilana,“Towen woug pinamiy yakamiy.Kadiloka kuvvages mawan, vaganbukuninuweigs yey.”

25 Ikams ikous, mo ikow kwavig,ilana, “Kwaviwen kwavig silmaninkaleiwag kweivaw, buyavig tatoneigwaseg. Kadiloka kuvvages mawan;igaw bukumwamwes, vagan gogbukuninuweigs.”

26 Igaw bukukwams kan towen,o kwavig mkwaviwen bukumoums,bukukwamats daGuyaws nakanig. E,kuvvages mawan ee... mo beiyumbeim daGuyaws towen.

27 Mapuna kal beikam mav kantowen, o beimoum mav daGuyawsnakwavig mkwaviwen, gamagtowen ansinap kalbaleb, biyagegwon daGuyaws, o biyageg buyavindaGuyaws.

28 Kadiloka tanuways adsinapstatoneids, aveiyag bwein, o aveiyagkalbaleb; wankuyeim mo bitakamskan towen, o bitamoums mkwaviwenkwavig.

29-30 Kal yak kukwam mav okumoum mav, nag kukwakin wontowen, igaw Yowbad mo bikatimopamsinap to kalbaleb. Tut towen,amisinap mawan, mapuna kuguyag-weys babaw yakamiy, o kukwatouns,o kumtamats mwasanin yakamiy.

31 Kukin bitaninuway adsinap, aw-sinap kalbaleb bitapiyev, Yowbad nagbimop adsinap kalbaleb.

32 Tut towen waseg daGuyaws bi-mop adsinap kalbaleb, vagan bikakinmatads; tage igaw tut wanakougwawnag bikamtanid. Bo bikamtanis si-dayas takalbalebs; yakids nag.

33 O sigwey, igaw bukukwams tap-waloul towen waseg, kadiloka buk-waymates simiyas.

34 Kukin teitan beivag anamoun,kadiloka beikam wanbunatumtatonen; vagan nag beivag amisi-nap kalbaleb. Beivag amisinapkalbaleb, Yowbadmo bimop amisinapto kalbaleb. Kaleiwag towennasekeimiy. Kaleiwag mwasaninnisesus; igaw bawekeimiy, mobalivan.

12Kululuwads wuliyougwan

1 Sigwey nukuleles livanen kulu-luwads wuliyougwan. Sivinag bukuk-wakins sinapun towen.

2 Bo kunuwes kweiboug, igawdadub yakamiy, yowbad tobwag

Page 258: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 12:3 255 1 Kolinit 12:25

nukuyousis; yowbad tobwag nagkadilok bilivans; tayyaweids tasiyas.Tage nukukwawes asisinap tasiyas,sikaleiwag katanok katanok bokuyousis.

3 Mapun adibakeimiy yakamiy, nagkal bilivan Kululuwan Yowbad waseg,mo bitouyeg Yeisuw, nag. MisinakaKululuwan Towen Bwanabwein binekgamag, mo bilana, “DaGuyaws an-mwanet Yeisuw.”

4 Wuliyougwan kululuwads singaybabaw, tage anmwanet KululuwanTowen bo ivgen isekeids.

5 Wotet mawan, singaya babaw,tage datoveks anmwanet-wan.

6 Sinap mawan singaya babaw,Yowbad gog anmwanet-wan ikalei-wag teitan teitan wasigeis, silmanindawotets bitawteles kweitan kweitan.

7 O dawotet kweitan kweitan Yow-bad Kululuwan bo isekeids vaganbitalabes sidayas.

8-10 Bo ivgen isek teitan ansinapvagan bilivan bwein, teitan isek ansi-nap vagan bikamtel livanmounid; tei-tan isek nasimounid tawtoun Yow-bad waseg; teitan isek natawtoun va-gan bivag beibweins takatouns; tei-tan Yowbad nabubun tawtoun biwtel;teitan bipalopisay Yowbad anilivan;teitan bikakin kalisiy tayyaweids okalisiy siwotet mounid Yowbad Ku-luluwan waseg; mayen teitan billi-van wasigeis kaeig kweitan kweitan;teitan gog bikakin bikativin kaeigtasiyas.

11 Kululuwan Towen anmwanetivgen isekeid yakids tatonok tatanok,mawan bikaleiwag, mo biwteleswotet towen.

12 E, woun katanok, tage wuliy-ougwan woun babaw; mawan-vak Ke-lis katanok, o yakids babaw maginawuliyougwan Kelis.

13 Kululuwan anmwanet wasegibaptayseids mo tamlavags ma-magina woun katanok. Takinewmin-Yudiy yakamey, o mina-Gilisyakamiy, takinew touwat yak,

o takinew tamwey yak, Kulu-luwan Towen anmwanet wasegiwmwamweids babaw yakids.

14Wuliyougwanwounnagkatanok,singay babaw.

15 Kukin kwakway bilivan, “Peinannag nim yey, adok nag wuliyoug-wan woun yey,” mounid anilivan, ne?Adok nag. Wuliyougwan woun towenkwakway.

16 Mawan teg bilivan, “Peinan nagmat yey, adok nag wuliyougwanwoun yey,” mounid anilivan, ne?Adok nag. Wuliyougwan woun towenteg.

17 Kukin woun bikalawt matanwaseg, ta-mawan biligen. O kukinwoun bikalawt teigan waseg, ta-mawan biskwen manisin.

18 Yowbad nakaleiwag bo ibunwoun wuliyougwan babaw-wan,siwotet kweitan kweitan, mawannanon Yowbad.

19-20Magat wuliyougwads katanok,nag beivag wouds tatonen. Tagewoun wuliyougwan babaw, woun gogkatanok-wan.

21 Nag kadilok mat bidibek nim, bi-lana, “Nag sivinag yakoum.” Mawankunukun; nag kadilok bidibek kwak-way, bilana, “Nag sivinag yakoum.”

22-23Nag! Magat wuliyougwan wonaveiyag gamag idok nag ivag sivinan,tatagouwaw gamag towen; singaygog sivinan wuliyougwan towen. Oaveiyag idok yakawanan nag, singayiyakawanes wuliyougwan towen;tavnases bwein wouds wuliyougwan,aveiyag admwasins waseg, motalumwes, tavnases bwein.

24 Wouds wuliyougwan babaw ila-tans, imlavag wouds katanok; Yow-bad bo ibun mawan. Wuliyoug-wan aveiyag yakawanan kakit, Yow-bad ivag vagan yakawanan bivakaeinkid.

25 Ivag wouds mawan, vagan kidwuliyougwan katanok katanok mobilabes o bivnases sisiyas; awoumwouds wuliyougwan bilivis bivag bodbabaw.

Page 259: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 12:26 256 1 Kolinit 13:1226 Magat won wuliyougwan

katanok bilivet mamayuy, bo bigegwuliyougwan babaw. Magat wonwuliyougwan katanok bilouvatyakawanan, babaw mo bimwasaws.

27-28 Mamagina Kelis won, gamagyakids; teitan teitan mamaginawuliyougwan kweitan kweitan.Peinan Yowbad nikaleiwag tayake-lesiys yakids dawotets kweitankweitan. Takaweins livanen Yeisuwimugwas. Wankuyeim tasiyaspalopit siwotet igeiguys Yowbadnanon. Wankuyeim takatimlakeinssinapun Yowbad. Wankuyeimtasiyas iwwotets singay tawtoun.Wankuyeim tasiyas ivvages vaganbeibweins takatouns. Wankuyeimtasiyas ilabes sisiyas. Wankuyeimtasiyas magina takavaveis, ikaleiwagssisiyas wasigeis. Wankuyeim tasiyastallivan kaeig kweitan kweitanwasigeis.

29-30 Tabta babaw yakids takaweinslivanen Yeisuw? Adok nag. Tabtababaw palopits, bitageiguys nanonYowbad, babaw yakids? Adok nag.Tabta babaw yakids takatimlakeinssinapun Yowbad? Adok nag. Tabtababaw yakids dawotets tawtoun?Adok nag. Tabta babaw bitavagesvagan beibweins takatouns? Adoknag. Tabta babaw yakids bitallivanskaeig kweitan kweitan wasigeis?Adok nag. Tabta babaw yakidstakakins takativinis asilivan tasiyas?Adok nag.

31Kadiloka beivag sivinamiy vageinbwein Kululuwan Yowbad bisekeimiy.Tage ked singaya bwein bakatim-lakeimiy.

13Siwayoub

1 Ked singaya bwein yagan siway-oub. Magat agulivan mamagina tassi-nap yey, o magina gum-libalab teitanyey; tage nag basiwayoub, agusinapgogmakawan, agulivanmamagin kupiwawaysa mav.

2 Magat balivnek nanon Yowbad,o magat bakakin youd babaw venwatinow waseg, o youd babaw libalabwaseg, o magat balivan koy kweitanbinoun bein palatan, basimounid, mobivag mawan; tage nag basiwayoub,tasimav gog yey; basesuna mav.

3 Magat bavgen gunwuliyoug beik-ous, o magat batam woug tatoneigbigabus kov, beikous, tage nag basi-wayoub, nag kweitan maysan bakowwotet towen, nag.

4 Kukin kal bisiwayoub, mo bika-patul, bikalin nuwan, nag bikaypomson navavag, nag bikaypom sinap, onag bikaypom butun, nag.

5-6 Kukin kal bisiwayoub, awoumkalbaleb ansinap, nag sivinanbikaleiwag, nag bikavikun, nagbininuway kalbaleb; o kukin biligensinap kalbaleb nag bikalin nuwan,deisa bikalin nuwan sinap bweinwaseg.

7 Kukin kal bisiwayoub kadiloktut babaw bikapatul; tut babaw bisi-mounid o binamis son waseg; nagbikawegweis won, nag.

8 Siwayoub nag beikous. Takinewsiyas palopit nisesus; igaw siwotetbiyakous. Takinew wudous tasiyasillivans kaeig kweitan kweitanwasigeis, igaw siwotet biyakous.Takinew sinap nises, igaw biyakous.

9-10Nagein gog kakit takakins, adsi-naps nag bivakaein geiguy silmanin.Igaw avakaein sinap biton, mo biyak-ous adsinaps, to kakit.

11 Igaw wagwadig agulivanwadadan-wan, agusinap makaw,bulabol nanoug, peinan igaw gwadyey. Wankuyeim bo avakaein,sinapun gamagal mo alev.

12 Nagein gog sinap avakaein nagbakakin, misinaka kakit-wan mamag-ina kululuwan akin; igaw wanakoug-waw mo bakinbunik. Nagein nagakakin bwein, igaw wanakougwawbakakin bwein, mamagina Yowbadbweina ikikineig yey.

Page 260: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 13:13 257 1 Kolinit 14:18-1913 Kweitoun sinap nisesus bwanab-

wein; kweitan simounid waseg Yow-bad, kwayuwein namis, kwatoununsiwayoub; youd tasiyas bisesus bisi-gagas. Tage sinap towen siwayoubsingaya bwein, bo imug sinap babawwasigeis.

14Kaeig kweitan kweitan

1 Kadiloka bukusiwayoubs singay.Kadilok beivag sivinamiy kulu-luwamiy wuliyougwan bwanabwein,o singay sivinamiy bukupalopisaysYowbad anilivan.

2 Kukin gamag kweitan kaeigwaseg bilivan, anilivan nag idibekgamag wasigeis; Yowbad gog iligenlivan towen, peinan ikakin silawun.Gamag babaw nag biliganes. Kulu-luwan waseg ilivan. Gamag babawnag bikakins silawun anilivan boikawumen-wan.

3 Kukin bukugeiguy Yowbad anili-van, gamag mwasanin biliganes, buk-watimweisis tasiyas, vagan kid bi-wotets bwein, mo beitaw nuwes.

4 Kukin gog kal kweitan kaeigwaseg bilivanbo tonena ansinapbika-timweis; tage kukin kal bigeiguyYowbad anilivan mo bikatimweisistayakelesiys babaw.

5 Sivinag babaw yakamiy kaeigkweitan kweitan wasigeis bukulli-vans, o singay sivinag bukupalop-isays, peinan wotet towen singayabwein. O magat teitan bilivan kwei-tan kaeig waseg bo bisunasun ninousgamag; o magat teitan bikativin anili-van towen mo bidumwal ninous, mobikatimweisis tasiyas tayekelesiys.

6 O sigweyas, nagein gog, magatbawekeimiy mo kweitan kaeig wasegbalivan, balabeimiy-tan? Adok nag.Misinak bakamat sinapun Yowbad, obalivnek Yowbad nanon, o bakatim-lakeimiy sinap bwein, mo balabeimiyyakamiy.

7 O kukin gamag teitan makavabivkek alen, pikolel o git, mamag-ina biwawaya mav, nag beivag wous,

gamag nag bikanuwels o nag bisi-lasals; nag.

8Omagat teitan biyik bwagig, o nagbiyik bwein, gamag nag bidumwal ni-nous, nag bikatunags naviy silmanin;nag.

9 Mawan-vak yakoum, bukulivankweitan kaeig waseg, gamag nagbidumwal ninous, nag bikakinsaveiyag kulivan; mamagina kullivanamav.

10Wadabanpwepway kaeig singayababaw, kweitan ven ages kweitan,kweitan ven ages kweitan. Silawungamag tasiyas misikesa-yay ikakins.

11 Magat teitan gamag aygankweitan, o yey nag bakakin aygantowen, igaw bakalivan amateiyun-wan, anilivan towen limwelem wasegyey, mapuna aygag yey limwelemwaseg gamag towen.

12 E, sivinamiy wuliyougwankululuwamiy bwanabwein. Sin-gaya kadilok beivag sivinamiykululuwamiy wuliyougwan vaganbikatimweisis tayakelesiys babaw.

13 O towen kweitan kaeig wasegbilivan, kadiloka binitoug Yowbadwaseg, vagan bikamtel anilivansilawun, mo bikamat babaw gamagwasigeis.

14 Magat kweitan kaeig waseg ban-itoug Yowbad waseg, misinaka kulu-luwag binitoug, tage nanoug nag.

15 Aveiyag bavag? Adok banitougnanoug waseg, sona kululuwag. E,wous bakanuwel nanoug waseg, sonakululuwag.

16 Magat tobwag gamag niseswasigeis takayelesiys yakamiy, igawbukuyakawen Yowbad, kululuwamyakoum waseg bukulivan kweitankaeig waseg, mogo nag bikakinsilawun amlivan, tobwag gamagtowen, nag beitam bilana, “Mounid”;nag. Peinan nag bikakin.

17 Yakoum kuyakawn bwein, mogotowen nanon ta-bukwatimweis.

18-19 O, kalin nuwag Yowbad,peinan singaya allivan kweitan kaeigwaseg, o yakamiy kukuyeims; tage

Page 261: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 14:20 258 1 Kolinit 14:37-38sigwey tayakelesiys yakamiy sivinagagulivan misinaka kweinim, kamnat,nanougwaseg; bukuliganes, mo baka-timlakeimiy sinap bwein. Awoumkweitan kaeig waseg, agulivan singaybabaw tawsan, peinan nag sinapkweitan bakatimlakeimiy, nag.

20 O sigwey yakamiy, awoumbeivag ninoumiy mawana gamagal.Kadiloka kusinaps bwein vagan gogbimatuw amisinap. Tage kadilokabukutagouwaws sinap kalbalebwaseg.

21 Bukitab kaleiwag-nen nises ma-magina:“Igaw tasiyas ages kweitan bikawes

agulivan bisekes gungamag.Ages tasiyas billivans wasigeis, tage

nag biliganes.”Yowbad ilivan mawan.

22 Magat kweitan kaeig bukutay,mamagina naman mulin Yowbad, sil-manin tasiyas nag isimounids Yeisuwwaseg; nag silmanin tasiyas tasi-mounids. Tage bukulivnek Yowbadnanon bukulabes tasiyas tasimounidsYeisuw waseg, tobwag gamag nag.

23-25 Igaw bukwatuyouns tayakele-siys yakamiy, kaeig kweitan kweitanwasigeis bukullivans, o teitan beiw,tobwag gamag o kavel nag isimounidYowbad waseg, adok bilivan, bilana,“Kwabalaweins yakamiy”; tagebeiw biligen kulivnakes Yowbadnanon babaw yakamiy, bo bigegnanon peinan ansinap kalbalebaveiyag nisowum wananon mobikamat wananon gamag towen,mo bikalivatow bikantukov binitougYowbad waseg vagan bileb, peinanansinap kalbaleb; e, bilivan, bilana,“Mounid Yowbad nises wasigeisyakamiy.”

26 Livan towen nalivan kuliganes.Igaw kwatuyouns yakamiy, tapwaloulsilmanin, teitan anawous bikanuwel,teitan bikatimlakay sinap, sinapkawum nikamat teitan waseg mobisek, o teitan bilivan kaeig kweitanwaseg, o teitan bikativin livantowen. Youd babaw kuvages vagan

bikatimweis amisinap yakamiytayakelesiys babaw yakamiy.

Youd babaw didumwal27-28 Tasiyas tallivan kaeig kweitan

kweitan wasigeis, deisa asteiy oasteitoun. Awoum bibabaw. Teitanbimug, teitan bikuyeim. Kadilokteitan bikativin asilivan. Kukintakativinin livan nag, awoum kweitankaeig waseg billivans, tapwaloulwaseg; misinaka wananon billivan,asteiy son Yowbad biliganes.

29 Tasiyas talivnakeins Yowbadanilivan, asteiy o asteitoun bilivans,tage tababaws yakamiy kwatukinsasilivan, aw-sinap bwein, aw-sinapmakaw.

30-31 Igaw teitan bisin tapwaloulwaseg, biligen-wan, Yowbad mo bika-timlakay ansinap kweivaw; kadilokabitamanaw bikamat ansinap towen;tageiguy tonen bikapay. Kadilokababawyakamiy bukulivnakes Yowbadnanon, sivatan teitan bilivnek, ik-ous, sivatanmo teitan bilivnek, vaganbukulabes gamag babaw, mo bikakinssinap babaw, vagan bitawtouns.

32-33 Talivnakeins Yowbad anili-van ikaleiwags wasigeis kululuwestatineis, peinan Yowbad nag bikalei-wag makaw; tage bwein-wan.

34 Kadiloka vinay ven babaw mi-tapwaloul waseg bikapays; awoumbilivans, awoum bikatimlakes tawaw.Biliganes-wan. Moses nakaleiwagmawan; o tayakelesiys babawdakalei-wags mawan.

35 Magat vin natan sivinan kwei-tan sinap bikakin, kadiloka bikatug-wan waseg namwan wasibunatumtatineis. Magat vinay bilivans tap-waloul waseg, bo beivag admwasins.

36 Awoum kwaypamwes sinapyakamiy, mamagina Yowbad anilivannakabsilamaw o nakabiyokouswasigeis yakamiy, awoum. Awoumkudokes ven mwasanin gimgilistatagouwaws tasiyas.

37-38 Kal yak kudok palopit yak-oum? O kal yak kudok YowbadKululuwan wuliyougwan nises waseg

Page 262: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 14:39 259 1 Kolinit 15:19

yakoum? Kadiloka kukwakins kalei-wag towen nalel, milet towen waseg,daGuyaws nakaleiwag tatonen. Kukinkal yak nag bukusimounid, bo bukus-esuna tatagouwaw yakoum.

39 O sigweyas, livan towen kunin-uways, kuneves amisinap vagan gogbukugeiguys. O tasiyas tallivans kaeigkweitan kweitan wasigeis, awoumkusilbwades.

40 Youda babaw didumwal-wan ku-vages tapwaloul waseg, kadilokenabeibwein amisinap yakamiy.

15Yeisuw ikanig mo ikit vayuwein

1-2 O sigweyas, kukwakins li-van towen bwanabwein kweibougnasekeimiy, nukusimounids waseg,tut towen kuyousis waseg, livanenYeisuw, nikatinabweids yakids.Mitawtoun waseg bukuyousis livantowen nasekeimiy, mounid mobikatinabweimiy; kukin gog nagbukuyousis, adok nag bikatinab-weimiy.

3 Yeisuw Kelis bo isekeig guna-wotet vagan bakokew livanen towen,nikanig peinads, adsinaps kalbalebsilmanin, mawan livanen nises Buk-itab waseg. Silawun livanen Kelistowen, bo nakow nawey nasekeimiyyakamiy.

4 E, livan towen, Mesay Kelis ikanigpeinads, itakus watakunumwanwaseg, yam kweitoun mo ikitvayuwein, mawana Bukitab nilivnek.

5 Ikit; Pita mo ikin; wankuyeimnavamul sinawatan teiy mo ikines.

6 Wankuyeim simayas lakatunimmo ikines; tasiyas sona mwamovesigawa nisesus, asteiyuy nikanigs.

7 Wankuyeim Yemes mo ikin;wankuyeim tasiyas takaweins livanenYeisuw tababaws-wan.

8-9 Tut kadiveiyov wankuyeim,yey mo akin daGuyaws towen. Oyey magina tobwag gamag yey,agusinap kalbaleb. Bo igak! Boawaweiys Yowbad nagamag tayake-lesiys babaw! Mapuna singay abus

takaweins livanen Yeisuw wasigeis.Mamagina takawein livanen Yeisuw,tobwag gamag yey.

10 O kalin nuwag Yowbad, bo isi-wyoubug, isekeig agusinap kweivaw,to nises nisigeg waseg yey. O nagisiwyoubug mav, gunawotet wasegbo alisawes tasiyasa babaw. Onag guntawtoun tatoneig; misinakaYowbad ikalin nuwan waseg yey,soug Yowbad isiwyoubug, ilabeig moawotet bwein.

11 O yey awwotet, tasiyas iwwotets.Awoum taninuways kalisiy siwotettawtoun. Deisina bo nakalivan, bokuliganes livanen Yeisuw.

Mwasanin ilansa, “Nag kal beikitvayuwein”

12 Amalivan mamagina YeisuwKelis ikanig mo ikit vayuwein;tage mwasanin yakamiy kulivanskulansa, “Nag kal bikanig mo beikitvayuwein.” Aveiyag wawun kulivansmawan?

13 Magat nag teitan beikitvayuwein, mapuna Kelis nag beikit.

14 Magat nag beikit Kelis, adokbitageiguys mav, o bitasimounidsamav.

15 Peinan talivans kid, “Yowbadivag Kelis mo ikit vayuwein”; o kukinnag teitan beikit vayuwein, nag ikitKelis, adok tayyaweids yakids, Yow-bad livanen waseg.

16Magat takanigs nag beikits, Kelisigaw wakanig nises.

17 Magat Kelis towen igaw wakanignises, adok bo tasimounidsa mav;adsinaps kalbaleb igawa nises.

18 O magat Kelis igaw wakanignises, adok nag bimwasaws tasiyasnisimounids towen waseg moikankanigs; adok bo ikous gimgili-touns tasiyas.

19 Kelis bo ilabeids ven watinowwaseg, tage yakamiy kulivans ku-lansa, “Igaw bitakanigs Kelis nag bil-abeids.” Kukin bitaninuways mawan,nag bitamwasaws tut towen waseg.Gamag mwasanin bimwasaws, yakidsnag.

Page 263: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 15:20 260 1 Kolinit 15:4120 Tut gog towen Kelis bo ikit kanig

waseg. Bo imug, takanigs babawwankuyeim.

21 Peinan gamag teitan ivagansinap kalbaleb, mo imug kanigwaseg; o peinan tayuwein ivagansinap bwein mo imgwayes tasiyastakanigs, peinan ikit vayuwein.

22 O peinan gamag babaw yakidstakikunis Adam, kanig talivatus; sodsKelis mo bitabanes damwamovs.

23 Tatanok tatanok yakids adatutstatoneids bo tabanes damwamovs.Kelis bo imug, igaw wanakougwawbeiyum beim ven watinow, mobitakuyeims angamag yakids, bitakitsvayuwein.

24 Igaw tutan nakabiyokous venwatinow Yeisuw Kelis bo bigulek-wes kululuwan tasiyas sikaleiwagkalbaleb, bitakayway wasigeistasiyas. Ikous, Yeisuw nakaleiwagtawtoun mo bisek Taman Yowbad.

25 Peinan Kelis bo bikaleiwag,bitawtoun ee... igaw mo bikaleiwagwasigeis tasiyas nikameiliws waseg,mamagina Kelis bivanis tasiyas.

26E, kanig-vakmobivan, bitawtounwaseg, mo beikous kanig sinapun.

27 E, Yowbad ivag Kelis mamag-ina takaleiwag youda babawwasigeis.Bukitab nilivnek mawan. Tage Kelisnag bikaluweg Yowbad, peinan Yow-bad bo bisek nakaleiwag tonen.

28 E, Yowbad bisek Natun nakalei-wag youda babawwasigeis; Natunmobeitam Taman nakaleiwag waseg, va-gan kid Yowbad anmwanet bisesunatakaleiwag tonen.

29 Kweitan youd nises. Gamagmwasanin ibaptayses takanigs pines.Kukin takanigs nag beikits vayuwein,aveiyag wawun ibaptayses pines?Silawun nag.

30 O kukin nag bitakits vayuwein,aveiyag wawun nakatam tuta babawabem kalbaleb waseg? Adok bweinabakapiyev mawotet towen.

31 Tawaw! Yam babaw kakitabakanig; tabudaboda Tamad!Adibakeimiy mawan peinan ikalin

nuwag yakamiy, nukumlavagsdaGuyaws Yeisuw Kelis angamagyakamiy.

32-33 Kukin nag bakit vayuwein,aveiyag wawun nakavvatay sigweybulawud babaw, ven Epesos waseg.Wotet towen ta-ivag anagin venwatinow. Adok bitaligen kweitanlivan mamagina, “Bo bitakams,bitamoums peinan nubweig mobitakanigs.” Awoum! Awoumkuliganes livan towen. Magat gamagmwasanin simiyas asisinap kalbaleb,igaw mo bukwaylasis asisinap tokalbaleb.

34 Kadiloka kusinaps bwein, va-gan kid biyakous amisinap kalbaleb.Adok mwasanin yakamiy nag kuk-wakins Yowbad. Alivan mawan vaganbeivag amimwasin. Kadiloka kusi-naps bwein.

Wouds kweivaw35 Mwasanin gog bikatugwans,

bilansa, “Tasiyas takanigs amawanbeikits? Avei-woun waseg bisaps?”

36-37 Bo beibol nanoum bukuli-van mawan. Kuninuways. Buku-sop youpeis wabag, youpeis towenbikanig, namwamov vayuwein mobiban, igaw mo bimlavag kay. Nagkusop kay avakaein; misinaka youpeiskuspusoup, o veitun mayis o aveiyag-vak bukusop.

38 Kweitan youpeis-nen kaytankay, kweitan youpeis-nen kaytankay. Yowbad ibubun mawana nanontowen. Mamagina askakin ivagwunuweina-wan.

39 O man mawan, ivag wous kwei-tan kweitan. Buluk woun tonen kwei-tan magin, man iyoyow woun to-nen kweitan magin, in woun tonenkweitan magin; gamag yakids woudstoneids kweitan magin.

40 O min-libalab wous kweitan,o gamag yakids wadaban pwepwaywouds kweitan. Yakawanes min-libalab kweitan; yakids yakawanadskweitan.

41 Yakawanan kalas kwei-tan, peinan mititeilin avakaein.

Page 264: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 15:42 261 1 Kolinit 16:5-6Yakawanan tibukon kweitan. Wutunyakawanes kweitan kweitan, peinankweitan mititeilin avakaein, kweitanmititeilin kakit.

42 Mawan-wan bo bitakits, dak-abkanig mo bitalisawes. Mamaginabisapwes wouds bo beipwas, bitakitswanakougwaw wouds nag beipwas.

43 Bo bisapwes wouds admwasinswaseg, wouds wanakougwaw bitakitsyakawanads waseg. Wouds iguyag-weys bisapwes, tage igaw wanakoug-waw wouds tawtoun waseg mo bitak-its vayuwein.

44 Bo bisapwes wouds mamaginaman babaw wous ven towen, tagewouds wanakougwaw bitakits mam-agina min-libalab yakids. Peinanwoun nises watinow, mogo wounnises wanakaew.

45 Livanen nises Bukitab waseg,mamagina,“Gamagwanamug yagan Adamnikow

mwamovan kaleivin waseg.”Tage gamag wankuyeim yagan Kelis,kululuwan imov, iyamoves gamag.

46 Ta-imug kululuwads. Woudswanamug; kululuwads wankuyeim.

47 Wanamug Yowbad ibun gamagven watinow, pwepway waseg.Gamag wankuyeim naven libalab.

48Kalisiy mawan Adamwousmam-agina pwepway; o kalisiy siven libalabmamagina Kelis, wous kweitan.

49 Igaw ven watinow wouds mam-agina pwepway; igaw libalab beivagwouds mawan magina Kelis.

50O sigwey, agulivanmawan, vaganbukukwakins kaleivids nag beisiwYowbad nakabkaleiwag; nag. Woudswadaban pwepway bo biyakous, nagbisesuna bisigeg; nag beisiw Yowbadnakabkaleiwag; nag.

51-52 Sinap kweiboug ikawum-wan,nagein bakatimlakeimiy. Babawyakids nag bitakanigs, tage woudsnuwanawa bikatilow mawana libalabwoun-nen. Igaw biyik bwagig, mobikatilow wouds, magat yakids igawtamwamovs yakids; tage tasiyastakanigs bo beikits.

53 Tut towen wouds imtamats, bip-sapwas; ikadiloka bikatilow woudskweivaw, nag bitakanigs, tasesusabitasigagas.

54-55 Igaw Yowbad bivag mawan,mo bikamat livanen kweibougnilivnek mamagina:“Bo bitakayway kanig waseg.Kanig nag bitakayway; nag.Kanig bo biyakous.Kanig mamyuyan bo beikous.”

56 Takakins sinap kalbaleb peinanMoses nakaleiwag nises; o peinanadsinaps kalbaleb, kanig mamyuyanmo talivatus.

57 O kalin nuwads Yowbad, peinandaGuyaws Yeisuw Kelis nilabeids motatakayways sinap kalbaleb waseg, okanig waseg.

58 Sigwey bwanabwein yakamiy,bweina kutoukums, kutawtouns, tutbabaw kuwteles bwein daGuyaws na-wotet. Peinan kukwakinsa bitawotetdaGuyaws waseg, nag bitayamkwenwotet anagin.

16Muloul

1 Kweitan youd, muloul Yowbadnagamag silmanin. Mawan bo akalei-wag min-Galetiy tasiyas tayakelesiyswasigeis, kadiloka kuvages mawan.

2 Wik nakabsilamaw, yam tap-waloul waseg, kumulouls. Babawyakamiy kusemosmimuloul; mawanawotet anagin bukuban, mo bukumu-loul mawan. Igaw mo baw, mimuloulnanawan.

3 Igaw baw, yakamiy mo bukwalei-wags kalisiy bikawes mimuloul bi-nawes Yelusalem; yey bo balel let sil-manin min-Yelusalem, basek gamagstasiyas, vagan bikawes son mimuloul,binawes Yelusalem.

4 Kukin sivinamiy, sigwey tasiyasbo bakan Yelusalem.

5-6 Igaw ban Masidoniy,wankuyeim mo bawekeimiy,peinan banekes min-Masidoniy,mo bawekeimiy wankuyeim. Yeyamibwabwal yey basesun-wan. Adok

Page 265: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Kolinit 16:7 262 1 Kolinit 16:24biyakous bulbweilim mo bukutaneigsampalawen banoy.

7 Nag sivinag baw mo basinanambalisaweimiy, nag; kadiloka tutkalamwey biveiyov wasigeis yakamiybases; magat daGuyaws nanonmawan waseg yey.

8-9 Basesun Epesos, ee... sagalyagan Pentikos beikous, mo baw.Peinan ven towen Epesos wasegkadilokeig wotet avakaein bawtel, ogamag babaw sivines kid bisilbwadesgunawotet.

10 Igaw Timotiy beiw, kukines abanbeibwein wasigeis yakamiy, peinaniwtel daGuyawsnawotet,mawana yeynawtel.

11 Awoum teitan gamag bikasigummtowen Timotiy. Igaw bilisaweimiy,bimekeig, kadiloka kutanes bwein,peinan akaymates towen sineytayakelesiys mwasanin.

12 Livanen veiyouds towen Apolosnukulivans, bo asimkin towen binounbiwekeimiy siney tasiyas tayakelesiysmwasanin. Asimkakina nag; peinanidoki bikayamat kweitan tut bwein,mo beiw.

13-14 Kadiloka kuvnases amisinapvagan tut babaw bukusimounidsYowbad waseg. Kukwapwapouts,kutawtouns. Youda babaw kuvagessiwayoub waseg.

15-16 O sigwey, sivinag bukuvnasesbwein Sitepanas sen nagamags.Tasiyas wanamugwana ven Akaywaseg isimounids Yeisuw waseg;gamag babaw sisimounid ikuyeim. Otasiyas Sitepanas sen nagamag bweinimtakavates Yowbad angamags.Kadiloka kwanawes ages Sitepanas,sen gamag kalisiy biwotets siwotetmawana towen.

17-18 Bo isaps tasiyas Sitepanas,Poltunet, Akeikos, mapuna ikalinnuwag seikwan, peinan yakamiykadiveiyov nag kadilok bukulabeigs,o tasiyas bo ilabeigs bwein, mo itawnuwag, o adok yakamiy mawan.Kadiloka bitavnases gamag tasiyasbeibwein.

19 Tasiyas tayakelesiys venavakaein Esiy waseg asilivan siway-oub wasigeis yakamiy. Tasiyas Akwilson nakwav Pilisik singay ikalinnuwes yakamiy, daGuyaws silmanin;o tasiyas babaw nitapwalouls wasi-bunatum asilivan mawan.

20 Yowbad nagamag babaw asilivansiwayoub wasigeis yakamiy. Kadilokakuyaseles nimamiy simiyas wasigeis,kumulouls beibwein.

21 Gunamuloul towen nalel namagtoneig waseg niwekeimiy. Yagagkukines Pawl.

22 Kukin teitan bipiyev daGuyaws,kupiyaves gamag towen, kwayabesbein watoulan. Nuwanaw bo beimdaGuyaws tonen.

23 DaGuyaws Yeisuw bisiwyoubu-miy.

24 Yey asiwyoubumiy babawyakamiy, Yeisuw Kelis peinan.

Yey Pawl.

Page 266: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Kolinit 1:1 263 2 Kolinit 1:15

2 KOLINITPawl inalet kweitan nimug nein

Kolinit, silmanin tayakelesiys ventowen bikakins asisinap kalbaleb.Wankuyeim mo ipiyaves asisinapkalbaleb; mapuna asisinap bwanab-wein bulagan ikow Titos, inow Pawlwaseg. Mapuna imwasaw Pawl, mokwayuwein-vak silet ilel min-Kolinitpines.

Kweiboug mwasanin nag itamsPawl nakaleiwag waseg, mapunailel kwayuwein let towen, ikkanes.Anilivan-vak nilel silmanin muloul;ilana, “Mtowen Titos bikowmimuloulpines tasimavs tasiyas niyakelesiysYelusalem waseg.”

Anilivan-vak nilel livanen nawotetmoumouvit, peinan ititavin, igeiguybulagan Yeisuw, mapuna igeg abanvena babaw waseg.

Nakabsilamaw1 Kalin nuwag min-Kolinit

yakamiy.Yey Pawl, takawein livanen Yeisuw

Kelis, yey; peinan Yowbad nanonmawan. Yey soug bwadads Timotiynakalel milet neiw, kuvinis, Yowbadnatayakelesiys yakamiy ven Kolinitwaseg, simiyas tasiyas tayakelesiysven avakaein Akay waseg.

2 Tamads Yowbad son daGuyawsYeisuw Kelis bisiwyoubumiy mobeitaw nuwamiy.

Aban igeg tage ikalin nuwan3 Kalin nuwem Yowbad. Mtowen

daGuyaws Yeisuw Kelis Taman.Mtowen anmwanet ililabeids, moitout nanouds.

4 Kweiboug abem igeg ilabem va-gan bakalabes tasiyas abes igeg. E,bakalabes tasiyas Yowbad inalab tonilabem.

5 Kelis namouvit singay kalilivet,mo singay-vak ililabem.

6 Takinew abem bigeg mo bakal-abeimiy vagan beitout ninoumiy,peinan abamiy igeg yakamiy.

Takinew abem bwein, bakalabeimiyvagan beibwein abamiy. Yowbadililabem mo kakamtilakeimiy vaganbukukwakins Yowbad bilabeimiy,magat bukwaptuleimiywaseg abamiykalbaleb, mawan abem yakamey.

7 Kakakin-wan bukusesus bwein.Abamiy igeg mawana abem yakamey,tage Yowbad bilabeimiy mawanayakamey.

8 Sigwey, awoum kutagouwaweskweiboug abem igeg ven Esiy nakases.Singay kawtamat, kadokena kidmwamovem bo ikous.

9Kadoki bo beiwemas; tageYowbadtatawtoun, taykitun takanigs; boikaluweg abem kalbaleb vaganbakanamis mtowen bikatinabwem;awoum bakanamis waseg matawtountatinem.

10 E, kakita bakakanig tage Yow-bad ikatinabwem; e, tut wanakougmo bikatinabwem. Kaninamis-wanpeinan bo bikatinabwem waseg abemigeg.

11 Yakamiy kulabemas peinan kun-tougis Yowbad bikatinabwem; e, ku-nitougs simiyas babaw gamag, mobiligen Yowbad, bikatinabwem, mobikalin nuwads simayas yakamiy.

Pawl sivinan binekes min-Kolinit12 Amalivan tawtoun peinan

kakakin-wan amasinap bwanabwein,kamnat. Nag mawan ven watinowsinapun, tage peinan Yowbadnisiwyoubum ivagemmonakamlavagtakamnat yakamey, amasinap bweinwasigeis babaw gamag; singay gogwasigeis yakamiy.

13-14 Imilet nakalel kuvinis amali-van didumwal, kamnat. Kalamwey-nen kukwakins; sivinag geg bukuyak-ousis sinap kamnat, mo tutandaGuyaws Yeisuw beiyum beim mobukumwasaws pinem tawlimiyasyakamey, o yakamey-vak bakamwa-saw pinamiy tawlimayas yakamiy.

15 Kweiboug akakina bukuyakousisamisinap kamnat, mo ivag sivinagwanmugwana baw balakwaneimiysivay, vagan bukumwasaws sivay.

Page 267: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Kolinit 1:16 264 2 Kolinit 2:1616 Ivag sivinag balakwaneimiy mo

banoun ban Masidoniy; bayum baw,mo bukutaneigs ban Yudiy.

17-18 Awoum kudokes isisiyuwnanoug peinan nag aw. Ven watinowgimgilis mwasanin itimatamsa mav.Yey nag mawan, nag batam mav.Tabudabod tatoukum Yowbad.

19 Kweiboug sigwey Silvanos sonTimotiy nakageiguy livanen YowbadNatun Yeisuw Kelis; mtowen nagitimatama mav, tut babaw beitammounid.

20 Mtowen Kelis waseg tabanesyoud babaw bwanabwein, kweibougYowbad nilivnek. Mapuna tayemenswaseg Yeisuw, Yowbad yakawanansilmanin.

21-22 Yowbad gog bo nivageids Ke-lis angamag simayas yakamiy, moisekeids dawotets; mamagina napul-silas bo isekeids Kululuwan tonenwanuwads, mo takakins ikayuseids.

23 Tage nag aw Kolinit, peinan nagsivinag bakaneimiy. Tabudabod Yow-bad.

24 Nag peinan tayakeikay yakamey,tapwaloul waseg, nag. Kalabeimiy va-gan bukumwasaws, peinan nukutaw-touns mitapwaloul waseg.

21 Kweiboug nanoug mawan,

awoum vayuwein baw, bavagamimwasin. Misinaka alel milet neiw.

2 Kadiloka bukuvages amnag beib-wein. Kukin gog bakaneimiy mobavag amimwasin, ta-kal bivag beib-wein amnag; nag.

3-4 Imilet towen nalel, singay igegnanoug, woug singay moumouvit,sona gunvalam let towen alelel.Nag alelel vagan beivag amimwasin,tage bukukwakins singay asiwayoubwasigeis yakamiy. Agulivan bo alelgunalet waseg vagan tutan baw,nag bigeg nanoug amisinap kalbalebwaseg, peinan akakina-wan bo beivagamisinap bwein mo bamwasaw oyakamiy-vak bukumwasaws.

Biwidis ansinap takalbaleb towen

5 Bo alel milet towen vagan bayak-waneimiy, bakin bukwanawes ay-gag, o nag. Bo alel livanen teitanyakamiy takalbaleb. Mtowen nagiyageg nanoug agumwaneta yey, tageyakamiy; adok kakit-vak bo iyagegninoumiy yakamiy. Awoum bikeikaywadoug wasigeis yakamiy.

6Towen ansinap kalbaleb bo kuma-pus yakamiy; bo misinak. Nanougmawan.

7 Nagein gog kadiloka bikanavinninoumiy mo kunumlaves ansinapkalbaleb mo beitout nanon. Kadilokakulabes gamag towen. Awoum singaynanon bigeg; bininuway mo biwta-mat.

8 E, kadiloka kusiwyoubus gamagtowen beibwein.

9 Wawun milet towen nalel vaganmamagina bayakwaneimiy mo bakinbukwanawes agulivan babaw, o nag.

10-11 Kal ansinap kalbaleb bukuwidkunumlev, yey mawan banumlev.Kukin aveiyag bawid; pinamiyyakamiy wamatan Kelis, vaganbasilbwed Seitan. Awoum towenbitawtoun wasigeis yakids. Kakakin-wan non kalbaleb.

Nag itaw nuwan Pawl12 Misumkwey nan Tilowas vagan

bageiguy livanen Kelis, daGuyaws moikaliyow gunaked silmanin inawotet.

13 Tage nag itaw nuwag peinan nagaban bwadag Titos, ven towen waseg.Mapuna alisawes, itaneigs, anoun anMasidoniy.

14 Kalin nuwem Yowbad, peinanKelis waseg, tut babaw imimgwayemmo katakayway, kakatimlakes sina-pun Kelis ven babaw wasigeis, ma-magina atanoun manisin iskwanes,simasim seikwan.

15 Bo iskwanemas, tasiyas Yowbadikatinabwes sisiyas tasiyas biyagages;manisin amalivanmamagina Kelis in-awotet silmanin Yowbad.

16 Tasiyas Yowbad biyagagesbiskwanemas mamagina kanig man-isin peinan bikankanigs. Tasiyas gogikatinabwes biskwanemas mamagina

Page 268: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Kolinit 2:17 265 2 Kolinit 3:18mwamov manisin peinan biyamoves.Asteivin kadilokes mawotet towen?Adok nag ibabaw.

17 Yakamey nag mawan tayyaweidstasiyas, kalisiy sivines bigeiguyslivanen Yowbad, vagan maysanbikawes. Tage amasinap kweitan,kamnat; Kelis angamag yakamey,Yowbad nisekem mawotet mokageiguy wamatan.

3Pawl ansinap

1 Tabta livnem bwanabweinbakasekeimiy, ne? Nag. Gamagmwasinis sivines silet mamagina:“Takawein let towen ansinap bwein.”Nag ivag sivinem bukulel maletmawan, o gamag mwasinis bilelesmalet mawan, nag.

2 Malet yakamiy, gamag babawbivinis, mamagina bikines amisinapkamnat mo bikakins mawotet bwein.Nukutams waseg Kelis mo kumlavagsmamagina let, Kelis nilel vagangamag bivinis.

3 Yakamiy mamagina let, Kelisnilel, nakakow, kasekes tasiyas moivinis. Nag ilel pansel waseg, nag.Bo ilel waseg Kululuwan Yowbadtamwamov. Nag ilel wadakul ma-manas, tage bo ilel wakates gamagyakamiy.

4 Mapuna kakapwapout wamatanYowbad, peinan Kelis ilabem.

5-6 Nag kadilokem bakalivanbakalana, “Matawtoun tatinem mokawtel mawan.” Nag. Yowbadnatawtoun bo isekem mo ikadilokembakakow livanen inakaleiwagkweivaw, mo kasekeimiy. Kweibougkaleiwag dakul waseg nilel tagekweivaw kaleiwag mo Kululuwanwaseg isekeids. Kaleiwag towennilel wadakul bikatimateids, tageKululuwan iyamoveids.

Kaleiwag kweiboug o kweivaw7 Kweiboug kaleiwag silmanin

kanig, nilel wadakul, Yowbadnisek Moses nakaleiwag towen sonmititeilin avakaein, ikatipel inek

Moses, magin mo ikamnat; ilakamnatsingay ee... mo iyenom-nen; Mosesiyum, inekes tasiyas min-Yisleil; ta-mawan bikinbunikes magin, peinanmititeilin avakaein.

8 Tage kaleiwag kweivaw, Kulu-luwan waseg nisekeids son mititeilinsingay avakaein.

9 Kweiboug kaleiwag wasegniyateles gamag iyagages; mititeilingog nises. Tage kweivaw kaleiwagbikidumwaluds mo beivag mititeilinsingay avakaein.

10 Mamagina kweiboug kaleiwagmititeilin bo ikous, peinan kweivawkaleiwag mititeilin singay bo ilisow.

11 Kweiboug kaleiwag nag bisesbisigeg; tage kweivaw bises bisigeg,mapun singaya immteil.

12 Danamis peinan kweivaw kalei-wag waseg bo bikatinabweids; ma-puna takapwapouts.

13 Yakids nag mawan Moses.PeinanMoses bo ipulummagin vaganmin-Yisleil nag bikines nakabiyokousmititeilin, peinan niyyenom-wan ee...mo ikous.

14 Tage ninous moumouvit, nagikakins. Nagein tut towen ivnivinskweiboug kaleiwag, kweim towenigawa ililum mites. Nag ikinesmititeilin Yowbad. Misinaka Kelisbikaliyow mo bikakins.

15 E, tut nagein towen ivinis Mosesnakaleiwag tage kweim igawa ililumninous. Nag ikakins.

16 Igaw, kukin kal bitouvin binekdaGuyaws, mo bikaliyow kweimtowen.

17 DaGuyaws towen mamagina Ku-luluwan. DaGuyaws Kululuwan bi-likud mo biten wamnat.

18 Yakids bo ikaliyow magids,takikines daGuyaws mo imteilids, mokakit kakit ikatlow magids imlavagmawana magin tonen. DaGuyawsinawotet towen, peinan kululuwanmav.

4Tasiyas nag isimounids

Page 269: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Kolinit 4:1 266 2 Kolinit 5:51Yowbad inok nuwan yakamey, mo

isekem mawotet towen. Mapuna nagkagwey waseg.

2 Bo kapiyev kalbaleb sinap, oaveiyag kalbaleb nisowmes. Nagkakatidavis gamag. Nag kakatilowYowbad anilivan. Tage amalivanmounid, kamnat; kukinemas kata-manaw wamtamiy, kuliganes amali-van, mo bukukwakins amasinap kam-nat. Yowbad ikakin mawan.

3-4 Kukin aw-sinap bisowm mak-ageiguy wanuwan; bo isowmwasigeistasiyas takankanigs. Nag bikakinstasiyas. Nag isimounids. Peinan venwatinow gimgilis sitovek kalbaleb boivag ninous ikanig, vagan livanen Ke-lis nag bimteilis tasiyas; Kelis takam-nat tonen, mawana Yowbad.

5 Nag kageiguy livnem, tage liva-nen Yeisuw Kelis, peinan datoveks,o yakamey mitouwat yakamey, sil-manin bakawtel Yeisuw nawotet.

6 Yowbad kweiboug nilivan, ilana,“Kadiloka kamnat bimteil ven, peinandadub.” Mtowen bo imteil kateidsmotakakins yakawanan Yowbad, nisesKelis waseg.

Pawl aban igeg7 Sinapun libalab wakatem mam-

agina veigun bwanabwein wanuwankaynad kweiboug; peinan tougweyyakamey. Yowbad nakaleiwagmawan vagan babaw gamag bikakinstatonen natawtoun singay; yakameynag.

8 Babaw gamag iyagagemas, tagenag kakalouw. Isunasun ninom, tagenag kapiyev wotet.

9 Bo iyagagemas, tage Yowbad nagilisawem. Iwawemas, tage nag ikati-matemas.

10 Wom waseg kakokew Yeisuw in-amouvit, vagan mwamovan Yeisuwmo bikamat wawom.

11 Igaw mwamov yakamey tutbabaw biyagagemas bakakanig,peinan Yeisuw angamag yakamey,vagan bukukines mwamovan Yeisuwwawom.

12 Yakamey wanuwan kanig, tageyakamiy kumwamovs.

13Kweiboug teitan nilel mamagina:“Asimounid mapuna alivan.”Yakamey kasimounid mawan, ma-puna kalivan.

14 Kakakin Yowbad niyakitdaGuyaws Yeisuw Kelis kanig waseg,igaw mo biyakituds sods Yeisuw,bitokeids simayas yakamiy bimayeidsmo bitatomos wamatan.

15 Mawotet towen pinamiyyakamiy vagan Yowbad nasiwayoubbiwekeimiy simiyas babaw gamag,mo bikalin nuwads singay, yakamiy oyakamey; babaw yakids bitayakawnsYowbad waseg.

16 Mapuna nag kagwey. Kaleividsbiguyagweys, tage Yowbad ikka-timweis kululuwads yam katanokkatanok mo tatawtouns.

17 Gamag iyagagemas, tagenuwanaw mo beikous. Wankuyeimanagids bivakaein, mamagina,Yowbad nasiwayoub nag beikous.

18 Youd tasiyas wamatads takines,tage nag taninuwes. Nuwanaw mobeikous. Tage taninuwes youd tasiyasnag takines. Yowbad navavag tasiyasnag beikous.

5Dabunatums walbalab

1 Takakins gog wouds mamaginabuntuman ven watinow. Kukinbigulekwes, dabunatums kweitannises, Yowbad nisekeids. Nagbitawlulavawnamadwaseg. Bises gogbisigeg walbalab.

2-3 Igaw ven watinow waseg nitab-wayouys, sivinads kid bitakatlawoswouds, dabunatums walbalab mobitakawes. Awoum tayamkwaneids.

4 Igaw dabunatums towen ni-tasesus, ikubukub nuwads. Nagsivinad bitasem woud tasiyas, tagesivinad kweivaw woud bikatilow.Mamagina mwamov bikanpwenwoun towen ipsapwas, mo beikous.

5 Yowbad bo ikatinabweids sil-manin mwamovads, mo isekeids Ku-luluwan mamagina adalivatawns.

Page 270: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Kolinit 5:6 267 2 Kolinit 6:46 Tut babaw mo bitakapwapouts.

Takakins igaw wadabunatums venwatinow nag tasitans sods daGuyaws.

7 Tasimounids waseg mo tawotets.Nag takines, nag.

8 Takapwapouts, sivinads bitali-saweswoudsmo bitanekes daGuyaws.

9 Tut babaw sivinads aveiyagnikadok nanon, takinew sodskaleivids bitasesus o takinew bitali-sawes.

10 Igaw babaw yakids mo bita-towas wamatan. Kelis aban wasegbikatkineids, mo bikaleiwag mapundakalbalebs o dakamnabweins, boikunek dawotets ven watinow waseg.

Kweivaw gamag11 Kagoul Yowbad, mapuna kaka-

timlakes gamag mo isimounids. Yow-bad ikakin amasinap. Adok yakamiy-vak waninoumiy kukwakins-wan.

12 Awoum vayuwein bakakamti-lakeimiy vagan bukukwakins amasi-nap bwein. Deisa bukukwakinsamasinap bwein vagan bukuk-wayapams wasigeis yakamey mobukwatimapus asilivan tasiyasilansa, “Matuwavek bwanabweins,”tage situwavek wanuwes asisinapkalbaleb.

13 Gamag mwasanin idokemastakabalawein yakamey. Kukin bakak-abalawein, kakabalawein silmaninYowbad. Kukin gog ninom bidumwal,vagan bakalabeimiy.

14-15 Kelis nasiwayoub wasegbo isimkinem silmanin nawotet.Kakakina bo ikanig peinads babawyakids; mamagina takanig babawyakids, mo tamwamovs silmaninnawotet mtowen, dawotets tatoneidsawoum. Mtowen gog bo ikanigpeinads, mo iyakit vayuwein.

16 Bo ikous makanuway kweiboug,mamagina gamag babaw idokeskalisiy bwein, kalisiy kalbaleb, peinanikines askakin watoulan. Kweibougmawan kadok Kelis takalbaleb; tagebo ikous makanuway mawan towen.

17 Kelis waseg bo bitamlavagkweivaw gamag. Kweiboug bo ikous.Kweivaw bo isap.

18 Yowbad nawotet towen, peinanitam Kelis silmanin lun bulukwan,mo ilun wasigeis yakids, mo isekeidsdawotets vagan gamag babaw bobeitams waseg Yowbad inalun.

19 Peinan Yowbad son Kelis nisesmo ilun wasigeis yakids ven watinowgimgilis. Nag inuw adsinaps kalbalebvagan bimop, nag. Ilun wasigeisyakids mo isekeids dawotets vagangamag babawmobeitamswasegYow-bad inalun.

20 Mapuna kakokew Kelis anili-van. Yowbad bo iguyeimiy wu-dom waseg. Kelis anilivan wasegkaguyeimiy kadiloka kutams Yowbadinalun wasigeis yakamiy.

21 Kelis nag ivag ansinap kalbalebtage Yowbad ivag Kelis mo imlavagmamagina sinap kalbaleb tonenpeinads yakids, mo sods Ke-lis bitakawes Yowbad ansinapdidumwal.

6Ikalin nuwan min-Kolinit wasigeis

1 Simey Kelis mo kawotet, kagilagelwasigeis yakamiy, kalana, “Awoumbukutams mav Yowbad nasiwayoubwaseg.”

2 Bo ilivan gog, mamaginaidibakeim yak, ilana,“Bo kadilok tut towen mo aligen am-

livanmapuna alabeim yam towen nakatin-

abweim.”Kuninuways avei-tut ikadilok. Nageingog. Nagein Yowbad mo bikatinab-weimiy.

3 Nag kweitan abkalouw bakaseingamag wasiked; nag. Mata ge baka-wotet kalbaleb mo bukuvtokemas li-van.

4 Tage makawotet bukukines mokukwakins mounid Yowbad natouwatyakamey. Singay kakaptulemmoumouvitwaseg, iyagagemas, abemigeg singay.

Page 271: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Kolinit 6:5 268 2 Kolinit 7:75 Bo iwawemas, iseinimas wadeil,

bo ikawnaweins mav. Kawwotetee... bo ikalalav nimem, nag kamasisbwein, kasesun-wan amamoun.

6-7 Tage amasinap bwein, nagkayamen asisinap kalbaleb, tagekasiwyoubus, Kululuwan Bwanab-wein nilabem, mo kasinap bwein,masiwayoub mounid wasigeis gamagbabaw. Amalivan mounid, Yowbadnatawtoun waseg. Nakayyous sinapdidumwal wuliyougwan wamakataywamakimaw vagan bakatawtoun.

8-9 Kweitan tut ivnasemas, kwei-tan tut mo iyagemas. Kweitan tutidokemas kalbaleb; kweitan tut idoke-mas bwein. Ilansa, “Takatidavi-davs tasiyas,” tage amasinap mounid.Idokemas tobwag gamag yakamey,tage Yowbad ikakin amasinap bwein.Idokes kid bakamtamat, tage bweinsona mwamovem. Bo imapus amasi-nap; iwemas tage nag kakanig.

10 Kalbaleb kalivet mapunaigeg ninom, tage kamwasaw tutbabaw. Tasimavs yakamey tagekassekes gamag babaw mo iguyaws.Mawliyoug nag, tage youd babawyakameyana mavavag.

11 O sigwey min-Kolinit agulivanbabaw peinan nuwaneimiy waseg yeynises.

12 Nag kasinaleimiy. Tageyakamiyana nukusinalemas, mokupiyavemas.

13 Ikalin nuwag yakamiy. Kadilokabikalin nuwamiy yey, peinan mamag-ina nitug yakamiy.

Kadiloka bipiyaves youd kalbaleb14 Awoum kwativases simiyas

tasiyas nag isimounids. Tabtasinap didumwal bikatuvas son sinapkalbaleb, ne? Tabta kamnat beimwasson dadub, ne?

15 Tabta Kelis beitam son Baloum,ne? Kukin bukusimounidwaseg Kelis,amawan bukwaveiyons soum towennag isimounid Kelis waseg?

16 Yowbad Tamwamov nabunatumyakids. Awoumbitatams tobwagyow-bad youdanen waseg. Yowbad anili-van mamagina:

“Yey basik baninoun wanuwestasiyas,

siYowbad yey o tasiyas gungamag.”17 Yowbad anilivan mamagina:“Kadiloka kulisawes tasiyas

takalbalebs, kusinales.Awoum kwabkwanes youd bwaboum,

kupiyaves,mo bikalin nuwag wasigeis yakamiy.”18 “Yey bamlavag timamiy yey, o

yakamiy nitug, tawaw vinayyakamiy.”

Yowbad Tatawtoun anilivan mawan.

71 Sigwey, Yowbad bo ilivnek youd

tasiyas bwanabwein peinads yakids.Kadiloka bitawidis wouds bigimagim,o kululuwads bikamnat, mo beivagadsinaps kamnat tatonen, peinantagoulus Yowbad.

Pawl ikakina asisinap ibwein moimwasaw

2 Bikalin nuwamiy yakamey. Nagkayageg teitan gamag. Nag kasilakod.Nag kasilponay; nag.

3 Nag alivan mawan vaganbakaneimiy, nag. Kweiboug alana,“Nuwaneimiy wasigeis yakameynises; takinew bitamats simayasyakamiy; takinew tamwamovssimayas yakamiy.”

4 Akakin-wan amisinap bwein; sin-gay ikalin nuwag pinamiy, mo ibweinnanoug. Igaw abag igeg, tage amwa-saw avakaein.

5Tutanmakanoy nakamMasidoniymo mamouvit kalivet. Nag kamasisbwein peinan youd babaw iyagage-mas. Wouds watoulan, naviy; tagewanuwads pwayat.

6 Yowbad gog ililabes tasiyas ni-nous igeg. Ilabem yakamey, peinanTitos neim.

7 Bo ikalin nuwag peinan akinTitos, bulgamiy iwyakeig, ilana,“Tasiyas asisinap bwein, akines.Bo ikalin nuwag. Tasiyas sivinesyakoum, asimwasin waseg moivalams, itoukums peinam.” Aligen

Page 272: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Kolinit 7:8-9 269 2 Kolinit 8:9mo itaw nuwag, amwasaw nag bikakitvagan.

8-9 Kweiboug milet nalel neiwkuvinis mo igeg ninoumiy; yey-vak igeg nanoug. Tage yakamiyigeg ninoumiy yam mwasanin mokupiyaves amisinap kalbaleb; nageinmo amwasaw peinan alel milet mokuliganes aygag. Nag amwasawpeinan ayageg ninoumiy, nag. Tagepeinan ikanavin ninoumiy inekYowbad. Bo ayageg ninoumiy, tagenag ayagageimiy yakamiy.

10 Magat Yowbad biyageg nanoudvagan bitapiyev adsinap kalbaleb,mogo bikatinabweid. Awoumbitapiyev Yowbad nakaleiwag towen.Magat bigeg nanouds peinanyoud aveiyag ven watinow, tagenag bitanuways Yowbad, mtowennag bikatinabweids. Bo bigakmwamovads.

11 E, kuvinis let mo igeg ninoumiy,ne? Bo iseiw nuwamiy vaganbeibwein amisinap, ne? Mitawtounwaseg bo kupiyaves sinap kalbaleb;kuwenes sinap kalbaleb, sivinamiygog sinap bwein; bo kutoukums,ne? Peinan kumapus simiy mtowenansinap kalbaleb. Youda babawwaseg akakin amisinap bwein.

12-13 Bo alel milet nag silmaninsimiy towen-nan takalbaleb, nagsilmanin tayuwein towen simiynisilkod. Silawun gunalet misinakabukukines wamatan Yowbad singayakuvnasemas yakamey. Ninoumiyibwein yakamiy, mogo ibwein ninomyakamey.

E, Titos ikineimiy mo itaw nuwan,imwasaw. Yakamey-vak kakinmtowen Titos mo ibwein ninom,kamwasaw.

14 Kweiboug nag asilponay mav,tage akayapam, adibek Titos,alana, “Min-Kolinit asisinap bwein.”Nag bayaweid vagan mo beivagagumwasin, nag. Mawan amalivanbabaw mounid nakadibakeimiy, mogunakayapam waseg Titos ikakinmounid.

15 Kweiboug amisinap kalbaleb,amipwayat; itatat woumiy, mokutams towen Titos waseg, nukuk-wanawes aygag, mapuna nagein tuttowen singay nuwaneimiy ivag wasegTitos.

16 Nagein amwasaw peinan akakinamisinap bo ibwein.

8Muloul

1 Sigwey, ivag sivinag bukukwakinsYowbad bo ilabes tasiyas tayakelesiysven Masidoniy waseg, mo imuloulsbwein.

2 Abes singay igeg. Tasimavstasiyas, tage imwasaws avakaein,waseg imulouls singay bwein.

3 Bo ikadilokes mawan mo imu-louls; ikous, mo imulouls sivyuwein;singay sivines. Wamatag bo akin.

4 Bo igilagels wasigeis yakamey,ilansa, “Singay sivinem bakalabestasiyas tayakelesiys Yelusalemwaseg.”

5 Ninom nag mawan tage singayimulouls. Wanmugwana, tatineisinaitames, daGuyaws nagamag oyakamey magamag tasiyas peinanYowbad nanon mawan. Tatineisinaitames, mo imulouls wankuyeim.

6 Titos bo isilamaw wotet towenwasigeis yakamey mapuna kadibekkalana, “Kadiloka kulabes min-Kolinit vagan bimulouls bwein.”

7 Yakamiy kumugwas youdbabaw waseg. Kusimounids bwein,kugeiguys bwein, amisinap avakaein,bo iseiw nuwamiy silmanin miwotet,o kusiwayoubs bwein wasigeisyakamey. Kadiloka bo bukumugwasmuloul waseg.

8 Nag tayakeikay yey, tage ali-van mawan vagan bukukwakins venmwasanin gimgilis iseiw nuwes mu-loul silmanin,mobakin,mounidmisi-wayoub, o nag.

9Kukwakins nasiwayoub daGuyawsYeisuw Kelis, guyaw avakaein tagepeinads yakids mo imlavag tasimavtowen. Tasimav towen bivageids mobitamlavags guyawaw yakids.

Page 273: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Kolinit 8:10 270 2 Kolinit 9:510 Nanoug mawan. Kadiloka

bukuyakousis wotet towen nukusil-amaws bweilim nein wankuyeim.Yakamiy wanamug sivinamiy wotettowen. Wanamug-vak mo kusila-maws wotet towen, muloul silmanin.

11-12 Mawana niseiw nuwamiynukusilamaws-yay, mo biseiwnuwamiy bukuyakousis muloultowen. Mivavag nises silmanin wotettowen. Awoum kuninuways, kulansa,“Nag aveiyag nises waseg yey.”Awoum. Bweina biseiw nuwamiymo kusekes aveiyag mivavag nises,Yowbad mo bikalin nuwan peinanninoumiy mawan.

13 Nag ivag sivinag mimuloulbivakaein singay, mo bigagab venmwasinis simuloul, nag.

14 Misinak tut towen, peinanmiwliyoug babaw kumulouls bweinmo kulabes sidayas, peinan tasimavtasiyas. Igaw siwliyoug bibabawtasiyas tasimavs, o bikabwag wasigeisyakamiy, mo bilabeimiy. Mamaginabo bikobobt-wan.

15 Livanen nises mamagina:“Tasiyas kaeis nisiyavis avakaein nag

ivag anatup,tage tasiyas tasiyas nisiyavis kakit,

kaeis bo ikadilok.”Titos siney budan

16 Kalin nuwag Yowbad peinannanon isek Titos mo sivinan bil-abeimiy, mawana yakamey sivinem.

17 Kadibek Titos biwekeimiy, boitam; tage singay sivinan beiw,peinan nanon mawan.

18 Kakayabes biweis Titos sonbwadads towen butun niliganestayakelesiys ven babaw wasigeis,peinan singay bwein igeiguy livanendaGuyaws Yeisuw.

19 Tasiyas tayakelesiys mo isekes-vak nawotet mo simey towen katavinven babaw kakokew mimuloul, vaganbakalabeimiy, Yowbad yakawanansilmanin.

20 Awoum gamag mwasaninbivtokemas livan, bilansa, “Muloul

towen avakaein, tage nag imtakavatesbwein.”

21 Tage sivinem beivag amasinapbwein daGuyaws wamatan, o gamagbabaw wamtes.

22 Kakayeb siyas asteiy sisiy tatou-nun teitan bwadads. Tut babawnakayakwen bwadads towen mo ka-ban ansinap tawtoun. Tut gog towenikakina amisinap bwein, mapuna boiseiw nuwan silmanin wotet towenwasigeis yakamiy.

23 Veiyoug towen Titos ililabeiggunawotet waseg mo bakalabeimiy.Sisiy Titos gamag tasiyas budidayas,tayakelesiys nikayabes silmanin Kelisnawotet bwanabwein.

24 Kadiloka misiwayoub beibweinwamtes tayakelesiys babaw. Liva-nen misiwayoub nakadibakes tawawtasiyas. Igaw bikineimiy mo bikakinsamalivan mounid.

9Bimulouls silmanin tasiyas tasimavs

1-2 Nag kadilok balel milet,balana, “Kadiloka bukumuloulssilmanin tasiyas tayakelesiys,”peinan nanawana bo kukwakins.Bo iseiw nuwamiy silmanin wotettowen. Bo kukwatinages bweilimnein wankuyeim. Yey adibakes min-Masidoniy, alana, “Min-Kolinit, venAkay waseg, bo iseiw nuwes, boikatinages simuloul bweilim neinwankuyeim.” Tasiyas iliganes, moiseiw nuwes mwasanin, mawanayakamiy.

3 Yey mo akayabes budidayas bi-wekeimiy, alana, “Bo ikatinages simu-loul, nises.” Awoum biwekeimiy mobibanes agulivan yaweid, awoum.

4 Igaw wankuyeim mo bakawsigwey min-Masidoniy mwasanin.Kukin nag kukwatinages mo beivagamamwasin, peinan tayyaweidyakamey. O yakamiy-vak beivagamimwasin seikwan.

5 Adok kid kadiloka budidayastasiyas bimgwayeigs, alana, “Kumg-wayeigs kulivakas simuloul towen

Page 274: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Kolinit 9:6 271 2 Kolinit 10:9

nilivanes. Igaw baw mo bitamessimuloul towen beibwein. Awoumtasiyas bidokes muloul mamagina kidpayin, nag.”

6 Kadiloka kukwakins silawun,peinan muloul mawana youpeis.Kukin youpeis bisapwes nag ibabawmapun mo bitayoys kakit. Kukingog youpeis babaw mapun bitayoysbabaw.

7 Tatanok tatanok gamag yakamiy,kavel nanonmawan, bweina bimuloulmawan. Awoum kumulouls sona mi-wnayuw, kadiloka kutams-wan kuse-nas mimuloul. Yowbad gog sivinangamag bininatouts mo bimulouls.

8 Yowbad nasiwayoub kadilokabikatimweis bibabaw wasigeisyakamiy. Nag aveiyag bikabwagwasigeis yakamiy, vagan bukumu-louls bwein silmanin wotet babawbwanabwein.

9 Livanen daGuyaws nises Bukitabwaseg mamagina:“Nawliyoug ilivelov, ivvagein issekes

tasiyas tasimavs.Ansinap siwayoub bises bisigeg.”

10 Yowbad anyoupeis ivagein,isekes tasiyas tabgubags, o kads ivagmo isekeids bitakams. Mtowen bobikatimweis amiyoupeis bibabaw, mobivag bisibwasobs bivakaein vaganbukusiwayoubs waseg; anagin mobukubanes.

11 Mamagina bukumliguyawsyakamiy mo bukusiwayoubs bwein.Yakamey bakalabeimiy, mo gamagbabaw bikavasis Yowbad.

12 Miwotet towen waseg kulabestayakelesiys tasiyas tasimavs, mogamag babaw bikavasis Yowbad.

13 Mamagina Yowbad iyak-waneimiy. Kukin bukusimounids,o bukutams waseg livanen Kelis,mo bukumulouls bwein silmanintayakelesiys tasiyas tasimavs, sisiyasbabaw gamag. E, tasiyas tasimavs mobikavasis Yowbad.

14 Gamag tasiyas sivines yakamiy,initougs Yowbad waseg vagan bil-abeimiy, peinan Yowbad bo ilabeimiy

mo nukumlavags tasiwayoub tatonenyakamiy.

15 Nag bitalivan, Yowbad nasiway-oub singay avakaein. Kalin nuwadssilmanin Yowbad.

10Pawl nawotet

1 Yey Pawl toneig-wan agilagelwasigeis yakamiy. Peinan Kelis ansi-nap bo iyamanum. Yey agusinap-vakwamtamiy aymanum tage kulansa,“Kadiveiyov nises mo iwon.”

2 Agilagel wasigeis yakamiy.Igaw mo baw nag sivinag bawonbakaneimiy, awoum. Mwasaninyakamiy kuvtokeigs livan, kulansa,“Paul nanon tatonena iwtel.” Kukinnag bikanavin ninoumiy mo bawbakaneimiy, Yowbad natawtounwaseg.

3 Yey guntawtoun nag mawanven watinow sinapun. Nakases venwatinow tage nag kakanaviy mawantasiyas ven watinow gimgilis.

4Nag kakokew naviy wuliyougwan,tage libalaba wuliyougwan kakokew,mo ikadilokem bakatawtoun Seitannakaleiwag waseg.

5 Mogo kagidem tawtoun livan sonsinap kayyapam; o kagidem sinapsilabod waseg bisilbwades livanenYowbad; mo katawtoun waseg nuwaybabaw, vagan gamag babaw mobikanawes aygan Kelis.

6 E, bo batawtoun wasigeisyakamiy. Igaw bukwanawes kaleiwagbabaw bwanabwein, mo bamopasisinap tasiyas takapidabs.

7 Askakin wamitamiy kukines.Tage kukin kal idok Kelis angamagtowen, kadiloka binuweig Kelisangamag yey, mawana towen.

8 Kukin bakaypom kaleiwag, nagbeivag agumwasin. Peinan datoveksbo isekeig gunakaleiwag vaganbakatimweis amisinap bitawtoun.Nag isekeig gunakaleiwag vaganbiyagageimiy.

9 Awoum balel milet tawtoun mobeivag amipwayat. Awoum.

Page 275: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Kolinit 10:10 272 2 Kolinit 11:1210 Gamag mwasanin ilansa, “Let

waseg anilivan tawtoun, tage igawbeim mo bukukines aygan igwey, onag igeiguy bwein.”

11 Kukin kalisiy asilivan mawanmo badibakes tasiyas, “Aveiyag balelwalet igaw bawmo bavagwamtamiy.”

12 Nag ikadilokeig balana, “Yeyagusinap tawtoun,” nag. Simiyasmwasanin asilivan mawan. Tasiyasgog iblabol ninous, ilansa, “Tasiyasasisinap bwein, yakids bwein singay.”Tage nag ikakins sinap tatonen.

13 Yey misinaka balivan agusinaptatoneig o gunawotet tatoneig;peinan Yowbad bo isekeig gunawotetwasigeis yakamiy.

14 Kukin gunakaleiwag nagiwekeimiy Kolinit waseg mo balivanmav wasigeis yakamiy. Nag gog,wanmugwana bo asekeimiy livanenKelis.

15-16 Nag akayapam kaleiwagwaseg. Peinan nag tayuweintawwotet iwekeimiy, nag. Adokkid bukusimounids beibwein momakaleiwag bikatimweis bivakaeinwasigeis yakamiy, simiyas venkadiveiyov gimgilis, tasiyas niweiw-o. Awoum bakayapam waseg wotettowen niwtel teitan gamag.

17Kukin kal tallivek, awoumbilivanlivanen ansinap tatonen; bweina bili-van daGuyaws livanen.

18 Yowbad nag bikaypom gamagkavel idok tonen ansinap bwein; tageYowbad bikakin ansinap bwein, mobikaypom.

11Pawl nag mawana tasiyas takati-

davidavs1 Yey alivan mawana takabalawein

yey. Awoum bikawegweis woumiy,mo bakamtel nanoug.

2 Yey apwakit wasigeis yakamiymawan Yowbad ipwakit wasigeisyakamiy.

Bo abokeimiy simiy Kelis mamag-ina vin naptabod binek namwan an-mwanet. Sivinag mawan batokeimiybukunekes Kelis.

3 Tage agupwayat Seitan, peinankweiboug mamagina mwatet ansi-nap tawtoun ikatidev Iv. Adokyakamiy mawan igaw bikatidaveimiymo bukupiyaves tapwaloul kamnatwaseg Kelis.

4 Nakageiguy livanen Yeisuw.Tage igaw kal beiw bigeiguy tobwagYeisuw, o tobwag kululuwan bi-wekeimiy, o livan towen bwanabweinnukuliganes kukin bukupiyaves, mobukutams tobwag livan waseg. E, bokutams waseg, mwasanin yakamiy.

5 Takaweins livan towen, kudokessingay bwein gamag; tage nagbilaveigs yey.

6 Kukin nag balivan tawtoun, tageagusinap tawtoun. Youd babaw boakatimlakeimiy ikous.

7 Kweiboug sigwey yakamiynasekeimiy bwanabwein livanenYowbad. Nag kweitan muloul akow.Yey abus vagan bayamweneimiy.Tabta agusinap towen kalbaleb, ne?

8 Mamagina nitavenos simoneytasiyas ven mwasanin tayakelesiys,peinan bo akow simuloul wasipalatanvagan bawotet yakamiywamipalatan.

9 E, igaw kweiboug sigwey yakamiynitasesus mo ikabwag gunwuliyoug,nag anitoug wasigeis yakamiy. Si-dayas gog min-Masidoniy nimeis moisekeigs.

Mapuna nag anitoug. Nag kwei-tan mumuloul avag vagan bimouvitwasigeis yakamiy, nag. Igaw nagbavag, nag.

10 Agulivan tawtoun towen. Nagteitan bisilbwed agulivan towen venAkay waseg. Tabudabod Kelis.

11 Wawun nalivan mawan, peinansingay asiwyoubumiy. Yowbadikakin.

12 Gunawotet mawan, waseg bav-valut ee... mo babob asilivan tasiyasnikayapams peinan idokes siwotetmawana yakamey.

Page 276: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Kolinit 11:13 273 2 Kolinit 12:113 Tasiyas idokes tatineis takaweins

livanen Kelis. Tayyaweids gog. Si-wotetwaseg ikatidavis gamag, peinanaskakin mawana takaweins livanenKelis.

14 Magen! Seitan-vak ivag ankakinmawana gum-libalab, kamnat waseg.

15 Igagaba natouwat tasiyas bivagesaskakin mawan takaweins sinapdidumwal. Sikabiyokous kalbaleb,peinan siwotet kalbaleb.

Tut babaw aban igeg Pawl16 Vayuwein alana, “Awoum ku-

dokeigs takabalawein yey.” Tagebukudokeigs takabalawein, kadilokabalivan kakitmawana tasiyas takabal-aweins, mo kuliganes agulivan.

17-18 DaGuyaws nag ikaluweg ag-ulivan vagan bakaypom sinap, tagebakaypommawana takabalawein yey,mawana tasiyas ikaypamwes sinapunven watinow.

19 Yakamiy kutams bwein wasigeistasiyas takabalaweins, peinan adokamisinap tawtoun yakamiy!

20 Bukutams bwein, kukin kalisiybikaweimiy binaweimiy silmaninsiwotet bukuwteles, o kukin bik-wekways mivavag o bisilkodeimiy, obikaypamwes asisinap, mo beiweiysmitamiy. E, mo bukutams wasegmituwavek tasiyas.

21 Nag ivag guntawtoun silmaninwotet mawana tasiyas. Mapunaagumwasin ivag. Kukin kal bitaw-toun mo bikaypom; o yey-vak kukinbatawtoun bakaypom mo bamlavagtakabalawein yey. Tage bo bakaypom.

22 Adok tasiyas min-Ibliw. Yeymawan. Adok tasiyasmin-Yisleil. Yeymawan. Adok tasiyas Ebelam delen.Yey bo mawan.

23 Adok tasiyas Kelis natouwats. Boalisawes tasiyas. (Agulivan mawanatakabalawein.) Yey alisawes wotetwaseg, o deil waseg; peinan tutababaw gamag niwaweigs, kakitabakanig.

24 Sivanim min-Yudiy iyousigs moiwaweigs vatul waseg. Vatul waseg

biwaweigs babewein sinawatounkweinim kweivas.

25 Sivatoun iyousigs mo iwaweigsamweilok waseg. Sivtanok dakulikawes, ilivelovs, imimekeig,iwaweigs. Sivatoun amukul wawag.Sivatan iyatuwaneig wakunuwatanyol katanok yam katanok boug.

26 Tut babaw atitavin, alouvat youdkalbaleb nisesus walay. Waked-vaktavveinaws tawayins gamag nisesus.Agugwamag sivines kid beiweigs; tob-wag ven gimgilis sivines kid beiweigs.Sivines kid beiweigs waven o wana-woud o wabwanit. Sidayas tasiyastayyaweids beiweigs kid.

27 Gunawotet waseg son agupu-likas, sona moumouvit; nag amasisibwein, agumoun, agudak, tut babawikamateig moun, son aguloulun ama-sis wamnat.

28 Sona youd tasiyas yam katanokkatanok ikubukub nuwag wasegimouvit gunawotet wasigeis tayake-lesiys vena babaw.

29 Kukin kal beigwey mo bigegnanoug; o kal bikalouw mo bikapasalnuwag peinan youd towen ivakaben.

30 Kukin balivan, peinan vaganbukukwakins amawan tougwey yey.

31 Awoum bayaweid. DaYowbads,daGuyaws Yeisuw taman, ikakinagusinap mounid. Kalin nuwadsYeisuw tut nag beikous.

32-33Ven Damasik waseg, tutan Ale-tas king ven towenwaseg, Tanuwaganven inagamag ikaymates awkwedanven, sivines kid biyousigs. Tage tali-wog ikaliyowes sintaboul ven boul-nen waseg, yey asin wanuwan kay-nad, ikaygwagweigs ee... an atonwatinow, anoun, mo alisow towennikamliweig.

12Inoun ikin libalab

1 Bo bakayapam. Nag bilabeig; tagebakaypom sinap, peinan daGuyawssinapun bo akin, isisawl matag, moikatimlakeig.

Page 277: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Kolinit 12:2 274 2 Kolinit 13:12 Sinawatan kweivas bweilim nein

wankuyeim taw teitan waseg Kelis in-oun libalab kasilatoun waseg. Adokwon waseg o adok kululuwan waseg.Nag akakin. Yowbad ikakin.

3 Yowbad bo ikow taw towen inownaven bwanabwein waseg. Adok wonwaseg o adok kululuwan waseg. Nagakakin. Yowbad ikakin.

4 Libalab waseg gamag towen iligensinap kweitan. Nag kadilok gamagbikamtel o bikavteg ven watinow;bwaboum.

5 Bakaypom ansinap taw towen,tatoneig awoum. Misinaka balana,“Tougwey yey.”

6 Tage kukin sivinag bakayyapam,nag beibol agulivan, nag bayaweid,peinan mounid agusinap. Tage nagbakaypom sinap. Misinaka kukinesagusinap o kuliganes.

7 E, Yowbad bo ikamtilakeig sinapbabaw. Tage nag sivinan bamwa-saw avakaein; mapuna ivag kaligwegkweitan kakat ibes viniyonag, mam-agina Seitan nagamag towen ivvasi-ganig. Mata ge bamwasaw avakaein.

8-9 Sivatoun anitoug silmanindaGuyaws bikablev youd towen,tage bo ipiyev, ilana, “Gunsiwayoubbo ikadilokeim. Mugwey wasegmo bikamat guntawtoun.” Singaysivinag balana, “Tougwey yey,” vaganKelis natawtoun mo bimekeig.

10 Mapuna ikunakeig gunagwey,yagay, moumouvit, silakod, o aveiyagbiyagageig, peinan Kelis angamagyey.

Igaw tougwey yey tage wanuwagtawtoun.

Pawl ikubukub nuwan silmaninmin-Kolinit

11 Mamagina takabalawein aguli-van towen. Peinan kusimkineigs.Tage kadiloka bukwavasigs.Takaweins livanen Kelis tasiyastawtous nag ilisawegs, tasimav yey.

12 Namag mulin gunawotet nav-vag bo kukines, singay tawtoun, otut babaw akaptuleig, peinan mounidtakawein livanen Yeisuw yey.

13 Aveiyag asekes tasiyas tayakele-siys ven babaw, tage nag asekeimiyyakamiy? Misinaka youd towen. Nagakow muloul wasigeis yakamiy. Ma-gat agusinap towen kalbaleb kadilokakunumlaves.

14 Kakita baw mo beivag sivatounbakineimiy. Nag bakow miwliyoug.Nag ivag sivinag mivavag. Sivinagyakamiy. Awoum nitug yakamiybukumulouls waseg timamiy yey.Kadilokeig bamuloul wasigeis nitugyakamiy.

15 Bweina bavgen gunwuliyougbeikous o mwamovag beikoussilmanin kululuwamiy. Sivinagyakamiy, mo bukupiyaveigs, ne?

16 Mounid nag akow mivavag, tagekulansa, “Bo ikatidavids.”

17 Tage tasiyas nakayabes ni-wekeimiy, tabta ikatidavimiy tan?Ne?

18 Bo aguy Titos vagan biwekeimiy,mo iweis son bwadads. Tage Titosikatidavimiy tan? Ne? O yey agusinapamawan? Amasinap katanok-wan.Nag kakatidavimiy, nag.

19 Waninoumiy waseg agulivanmawana, vagan bikalin nuwamiywaseg yey? Nag. Kelis angamagyey alivan wamatan Yowbad. Sigweyyakamiy sivinag bakatimweis amisi-nap, mo bitawtoun.

20 Awoum bawekeimiy amisinapkweitan, bo bapiyaveimiy. Adoknag beivag sivinamiy agusinap towen.Adok kwamnimans, imouvit dibamiy,kapasal nuwamiy, kusilakods, kuya-gays, kuvtokays livan, kwayyapamssinap, mikaleiwag kalbaleb.

21 Awoum ge vayuwein bawmo Yowbad bivag agumwasin obigeg nanoug wamtamiy. Magattaggeinawls tasiyas nag bipiyavesasisinap kweiboug kalbaleb o peinanikaninavays mav.

13Nakabiyokous anilivan

1 Igaw baw mo beivag sivatoun tutbakineimiy. Kukin bukuyateles simiy,

Page 278: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Kolinit 13:2 275 2 Kolinit 13:14amiteiy o amiteitoun bikavtagis ansi-nap kalbaleb, kadilokmo bukumapus.

2 Sivyuwein nawekeimiy boadibakes tasiyas takalbalebs sisiyasasibabaw, alana, “Kukin sivtoununbaw mo bamop amisinap kalbaleb.”Tut towen kadiveiyov ases moadibakeimiy mawan.

3 Sivinamiy bukukwakins Kelisikatipel anilivan isekeig, wasegallivan. Igaw baw mo bukukwakins.Kelis ansinap wasigeis yakamiy nagigwey; tawtoun igegayous.

4 Mamagina tougwey towen boiweiys, ikatimates waklos, tage boimov, Yowbad natawtoun waseg.

Yakamey tougweys mawan Yeisuw,tage Yowbad natawtoun wasegbakamov simey Yeisuw, vaganbakalabeimiy.

5 Kuyakwaneimiy vagan bukuk-wakins, tabta kusimounids waseg Ke-lis, o nag? Tabta bukukwakins YeisuwKelis simiy kusesus? Ne? Tage kukinkal yak nag kusimounid, adok nag.

6 Sivinag bukukwakins yakameybo kasimounid waseg Kelis, kawotetbwein.

7 Kanitoug waseg Yowbad vagannag beivag amisinap kalbaleb.Kanitoug mawan, nag vagan gamagbikakins imawotet bwein. Tagesivinem amisinap beibwein. Kukinbidokes imawotet nag ibwein, bweinamawan.

8 Ta-mawan bakasilbwed sinapbwein. Deisa bakawotet silmaninsinap bwein.

9 Kamwasaw tougwey yakamey,peinan kutawtouns yakamiy. Kan-itoug waseg Yowbad silmanin bika-timweis amisinap, bitawtoun.

10Nagein kadiveiyov ases alel milettowen. Igaw baw, awoum bakaneimiywaseg gunakaleiwag daGuyawsnisekeig, vagan bakatimweis amisi-nap, bitawtoun. Gunakaleiwag towennag vagan bayagageimiy, nag.

11 Adok misinak agulivan sigweyyakamiy. Taneimiy-o. Kusinaps beib-wein. Kunages gungeiguy towen.

Kutameimiy simiyas wasigeis. Ni-wal waseg kusesus; simiy daYowbads,ansinap siwayoub, niwal.

12 Kumulouls beibwein simsimiyaswasigeis, peinan Yowbad angamagbabaw yakids.

13 Tasiyas tayakelesiys asilivan si-wayoub wasigeis yakamiy.

14 DaGuyaws Yeisuw Kelis bikalinnuwan wasigeis yakamiy; Yowbadbisiwyoubumiy. Kululuwan TowenBwanabwein simiy bukusesus.Eimen.

Yey Pawl.

Page 279: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Galetiy 1:1 276 Galetiy 1:10

GALETIYKweiboug Pawl igeiguy ven Galetiy

waseg, isekes livanen Yeisuw nei-weiys waklos; isimounids mwasanin,iyakelesiys. Ikous, Pawl itavin venbabaw igeiguy, mo iyum in wanven.

Wankuyeim min-Yudiy mwasaninineis Galetiy, sigeiguy kweitan; ilansa,“Bo ikabwag amisinap yakamiy.Yowbad ikalin nuwan wasigeis min-Yudiy yakamey, misinak. Yakamiynag. Kukin sivinamiy Yowbadbikalin nuwan yakamiy, momwamiykubwabwes, bukumlavags mawanamin-Yudiy yakamey; ikous, bweinakusimounids waseg Yeisuw Kelis, moYowbad bikalin nuwan yakamiy.”

Min-Galetiy iliganes, bo sunasunninous, peinanPawl anilivan kweitan,tasiyas asilivan kweitan.

Wankuyeim bulagan sinap toweniyum inek Pawl, singay igeg nanon,peinan bo iyyaweids min-Yudiytasiyas. Igeg nanon, ilel let towen,iwyeb inekes min-Galetiy, bivinismo bikakins misinaka bisimounidsYeisuw waseg, Yowbad mo bikalinnuwan wasigeis. Awoum bibwabwesmomwes o bikawes min-Yudiyasisinap; awoum.

Pawl ilivan, “Bitasimounids wasegYeisuwmo beivag Yowbad Kululuwananagin bwanabwein wasigeis yakids;kukin gog nag, kaleivids anaginbeivag kalbaleb.”

Nakabsilamaw1 Yey Pawl alel milet neiw

biwekeimiy min-Galetiy tayakelesiysyakamiy. O yey gunawotet akokewlivanen Yeisuw Kelis. Kanig wasegYowbad ivag mo imov. Yowbad sonNatun nisekeigs gunawotet towen.Gunawotet nag isekeigs gamagmwasanin, nag; Yowbad inakaleiwag.

2 Yey sigwey Yeisuw nagamagmwasanin wamaven towen, ikalinnuwem min-Galetiy tayakelesiysyakamiy.

3-4 Tamads Yowbad son daGuyawsYeisuw Kelis bo isiwyobumiy mo itawnuwamiy. Peinan daGuyaws Yeisuwbo itam bikanig adsinaps kalbalebpeinan, vagan kid bikatinabweids ventowen kalbaleb waseg, peinan Yow-bad nanon bo mawan.

5 Mapuna bitayakawanes Tamadstowen, tut nag beikous. Eimen.

Livan anagin6 Bo igeg nanoug peinan nuwanaw

nukupiyaves livanen Kelis. Kwei-boug nukuliganes bo isiwyoubumiy;nagein gog kupiyaves Yowbad aygan;bo kuliganes livanen tapwaloul tob-wag.

7-9 Nag kwayuwein livan bwanab-wein nises. Tage gamag mwasaninbo iwekeimiy, ilivanes kaleiwag kwei-tan moumouvit, mo isunasun ni-noumiy, e, livan bwanabwein bo iya-gages tasiyas.

Yowbad igaw bikatimop siwotetkalbaleb.

Kweiboug nalivan, bo kuliganes;nagein-vak bo alel mamagina: Kukinkavel bikatilow amalivan, bisen kwei-tan, kadiloka beisiw keb kalbalebwaseg.

Livan bwanabwein nakageiguywasigeis yakamiy, livan towenmounid. Kukin kal bisap bikatilowlivan towen, kadiloka beisiw kebkalbaleb waseg. O yey, kukinbakatilow livan towen, kadiloka basiwkeb kalbaleb waseg. Kukin gog gum-libalab teitan bikatilow livan towen,kadiloka beisiw keb kalbaleb waseg.

10 Tabta gamag ages bakanow va-gan mo bikalin nuwes, ne? TageYowbad aygan bakanow. Tabta banoykweitan ked vagan gamag bikalinnuwes? Adok nag. Adok banoymakadewen ked Yowbad inaked, va-gan bikalin nuwan yey.

Kukin gog baninuway gamagbabaw ninous waseg, adok nagmawan bakanow aygan Kelis.

Kweiboug Pawl imlavag takawein li-vanen Yeisuw

Page 280: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Galetiy 1:11 277 Galetiy 2:911 Sigweyas, kadiloka kukwakins li-

vanen Yeisuw, towen nasekeimiy; naggamag mwasanin asilivan, nag.

12 Nag teitan gamag isekeig livantowen. Nag teitan gamag ikatim-lakeig, nag. Anmwanet Yeisuw Kelisnikatipel sinap towen nisekeig.

13 Nukuliganes kweiboug gum-Yudiy yey, agusinap mawana tasiyasmin-Yudiy asisinap, singaya ayagagesYowbad nayakelesiys, sivinag kidbayakousisa tasiyas.

14 Singaya amug wasigeis sig-wey min-Yudiys, singaya sivinagtammwayas asisinap.

15-16 Nag gog, Yowbad nidaweigYeisuw nawotet silmanin. Idaweigigawa inag wanuwan, peinan isi-wyoubug. Bweilim babaw ikous ee...misiyamun towen mo bwein Yow-bad nanon waseg, Natun mo ikamatwaseg yey vagan kid bakow livanenNatun towen, banoy ven kadiveiyovwasigeis.

Nag akatugan gamag wasigeis, va-gan bakow asisinap, nag.

17 Nag anoun Yelusalem bakatug-wan wasigeis takaweins livanenYeisuw, nag. Tage an Alebiy asesuna,wankuyeim mo ayum am Damasik.

18 Bweilim kweitoun ikous, moan Yelusalem alokon waseg Pita,anbwabwal yey asesuna ee... yamsinawatan kweinim.

19 Nag akines Yeisuw nagamagmwasanin, nag. Misinaka daGuyawsbwadan mtowen Yemes.

20 Tasiyas nag ikatimlakeigs liva-nen Yeisuw. Mounid agulivan towennalel, tabudabod Tamads.

21 Wankuyeim mo anoun an Siliy oSilisiy.

22 Tasiyas min-Yudiy tayakelesiysKelis waseg nag ikines magig, nag.

23 Misinaka niliganes livaneig ma-magina, “Towen kweiboug sivinanbiyagageids peinan ikamliw Yeisuwnakaleiwag, tut towen mo igeiguykaleiwag towen waseg.”

24 Livaneig towen iliganes moiyakawns Yowbad waseg.

2Yeisuw nagamag itams Pawl

nageiguy waseg1 Bweilim sinawatan kweivas ikous,

soug Banab mo nakakatulag nakanYelusalem. Yey atok Titos mo nakan.

2 Peinan Yowbad nikaleiwag moan Yelusalem, anekes tayakelesiyssituwavek, nakakaypul sigweytasiyas, asekes livanen Yeisuw tonageiguy vena babaw wasigeis.Wananoug adok awoum bageiguylivan tobwagwaseg; awoum bawotetamav.

3 Iliganes tasiyas, mo ilansa,“Bwein.” Nag ikaleiwags vagan Titosbibob momwan mo bimlavag gum-Yudiy, nag. Peinan guma-Gilis towenTitos, soug nakan Yelusalem.

4 Tage tayakelesiys mwasinis imeis,tayyaweids tasiyas; nag iyakelesiysmounid. Sivines kid bikinesYeisuw Kelis nakaleiwag bwanabweinwasigeis yakids, bikatidavimas vaganbisenas sikaleiwag moumouvitwasigeis yakamey. Idokes kadilokbibwabwes Titos momwan mobimlavag gum-Yudiy.

5 Kapiyev sikaleiwag tasiyas.Awoum bikatilawos Yeisuw nakalei-wag mounid, pinamiy yakamiy opeinads babaw yakids.

6 O tasiyas situwavek, tayakelesiysidokes guyawawmwasanin; o yey nagbakakin guyawaw o aveiyag. Yow-bad gog wamatan, guyawaw o toulsaskakin bo katanok-wan. Situwavektasiyas nag kweitan sinap ikatimwei-sis waseg yey, nag.

7-8 Tasiyas gog ikakins kweibougYowbad nisek Pita nakaleiwag moigeiguy min-Yudiy wasigeis, mawan-vak bo isekeig yey mo ageiguy tob-wag ven gimgilis wasigeis; tasiyas nagibwabwes momwes. Peinan YowbadKululuwan isek Pita natawtoun sil-manin nawotet towen, o mawana yeygunawotet silmanin.

9 E, tasiyas idokes situwavek,Yemes, Pita, Yon, tasiyas mo ikakinsamawan Yowbad nisiwyoubug, mo

Page 281: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Galetiy 2:10 278 Galetiy 3:2iyaseles nimes, soug Banab nakamu-loul simayas tasiyas. Ilansa, “Bweinakuneis tobwag ven gimgilis wasigeis,yakamey adok bo bakageiguy min-Yudiy wasigeis. Muwotet mawanayakamey mawotet.”

10 Nag kweitan kaleiwag biseke-mas, nag. Misinaka ilansa, “Kadilokakunuwes magamag tasiyas tasimavs,vagan bukulabes.” E, wotet towensilmanin bo iseiw nuwag.

Ven Antiyok waseg Pawl ikan Pita11 Wankuyeim ayum an Antiyok,

Pita mo inoun imekeig Antiyokwaseg. Bo akan mtowen Pita, peinanansinap kalbaleb.

12 Wanmugwana bwein, peinanikammutans siney tobwag ventayakelesiys tasiyas nag ibwabwesmomwes. Wankuyeim Yemesnagamag mwasanin mo isaps,tasiyas tapiyaveins gamag kalisiynag ibwabwes momwes. O peinanPita iwenes tasiyas mo isinalestayakelesiys ven mwasanin, nagikamutans siney tasiyas.

13 Simeyas tasiyas min-Yudiytayakelesiysmo ikaylasis Pita ansinapkalbaleb. Wankuyeim Banab iyaweid-vak mamagina tasiyas.

14 O peinan akin ikayal, nagisimounids Yeisuwnakaleiwagwaseg,mo adibek Pita wamtes tasiyas, alana,“Yakoum Pita gum-Yudiy yak, tagetobwag ven asisinap nukukow, onukulavew sinapun Yudiy; aveiyagwawun kusimkkines tobwag vengimgilis, kulana, ‘Kadiloka kwaylasismin-Yudiy amasinap mo bukuyakele-siys’? Adok tayyaweid yak.

Kelis anmwanet bikidumwaluds15-16 “Vena babaw gimgilis,

igaw dadub nisesus. Yakids da-vanuys Yudiy, nag ivag adsinapsdadub mamagina tasiyas; tagetakakins dakaleiwags kweibougna-ikadilok bikidumwal adsinaps.Misinaka tasimounids Kelis wasegvagan bikidumwaluds. E, tasi-mounids Yeisuw Kelis anmwanet

bikidumwaluds. Awoum bitakanowmin-Yudiy dakaleiwags vagan kidbikidumwaluds. Kweiboug kaleiwagnag bikidumwal teitan gamag, nag.

17 Sivinads Kelis bikidumwaludspeinan takalbalebs yakids babaw,yakamey mawana yakamiy. Gamagmwasanin mo bilansa, “Kelis sivinansinap kalbaleb, peinan ilabes tasiyastakalbalebs.” Adok awoum.

18 Kukin bawgow min-Yudiymakaleiwag to napiyev, singayatakalbaleb yey, peinan min-Yudiy sikaleiwag nag kadilokbikidumwalug.

19-20 Moses nakaleiwag kweibougbo ikatimateig vagan kid biyakouskaleiwag towen waseg yey, tuttowen mo amov Yowbad waseg.Wanaklos Kelis, soug Kelis nakakanigvagan sinap kweiboug beikouswaseg yey; mapuna bo amov. Tagenag mwamovag tatoneig, Kelisnamwamov waseg yey. Tut towenkaleivig waseg namov, peinanasimounid waseg Yowbad Natuntowen nisiwyoubug, nikanig peinag.

21 Awoum bapiyev Yowbad nasi-wayoub towen. Awoum banineivmwamovag kaleiwag kweibougwaseg; awoum. Magat kaleiwagkweiboug ikadilok bikidumwalud,adok Kelis bo ikaniga mav.

3Tasimounid Kelis waseg

1 O min-Galetiy, mamaginatakabalaweins yakamiy. Kal niyabolninoumiy? Kweiboug nukuli-ganes, nukusimounids Yeisuw Kelisneiweiys waklos; nagein gog bonukunumweilovs.

2 Tut gog towen sivinag katanokayoud bukwatimlakem. Aveiyagsilawun Yowbad Kululuwan ni-wekeimiy? Silawun nag peinankukwanawes kweiboug kaleiwag, nag.Tage peinan nukuliganes livanenYeisuw. Bo kuliganes kusimounidswaseg Kelis, mo iwekeimiy YowbadKululuwan.

Page 282: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Galetiy 3:3 279 Galetiy 3:193 Yowbad Kululuwan waseg

nukusilamaws sinap bwein, mokudokes mitawtoun tatineimiybukuyakousis kid sinap towen. Adokninoumiy nag.

4 Kweiboug abamiy igeg, Yeisuwsilmanin. Adok nukukwawesa mavmimouvit towen.

5 Towen nivakamumiy Kululuwanwaseg nisekeimiy mitawtoun, na-wotet silmanin. Tabta bisekeimiy Ku-luluwan peinan nukukwawes nakalei-wag kweiboug? Adok nag. Misinakakuliganes livanen Mesay Yeisuw, okusimounids waseg, Kululuwan moisekeimiy.

6 Ebelam kweiboug isimounidwaseg Yowbad, mapuna idoktadidumwal.

7 Kadiloka kukwakins siyas tasi-mounids waseg Yowbad imlavagsEbelam delen tasiyas, yakamiymawana yakamey.

8 Bukitab waseg nilivnek Yowbadigawbivageimiy tadidumwals, peinankusimounids waseg; ven tobwaggimgilis yakamiy. Kweiboug anilivanEbelam waseg mamagina,“Vena babaw gimgilis igaw mo

bimwasaws waseg yakoum.”9 Mapuna tasimounids waseg Yow-

bad mo bisekeids damwasaws sodstasimounid towen Ebelam.

10 Tage tasiyas sivines bikanawesMoses nakaleiwag, Yowbad mobikamtanis. Peinan Bukitab waseglivan nises mamagina,“Kal yak nag bukwanow livan babaw

nises wabuk towen, Yowbadigaw mo bikamtanim.”

11 Moses nakaleiwag nag ikadilokbikidumwal gamag, Yowbad wa-matan; nag. Livan kamnat nises,“Kal yak tadidumwal yak, peinan

kusimounid Yowbad waseg,mo bukuban mumwamov.”

Simounid kweitan; Moses nakalei-wag kweitan

12 Na-ikadilok gamag bisimounidwaseg Moses nakaleiwag vagan bibannamwamov, nag. Misinaka bikanow

kaleiwag silmanin mwamovan.Peinan kweitan livan nises mamag-ina,“Takanaweins kaleiwag bo beimovs.”

13 O peinan na-ikadilokeidsbitakanawes kaleiwag towen, Yowbadbikamtanids; tage Kelis bo ikatinab-weids, damoumouvits towen waseg,peinan tonen ikatimapuds. Kweitanlelel nises mamagina, “Yowbadbikamtan gamag kal beiweiysbikayagweg wakaligweg.”

14Yeisuw Kelis ikanig waklos vaganbikatinabweids, peinan Yowbad siv-inan vena babaw yakamiy bukumwa-saws simiy Ebelam. O peinannikatigik Kululuwan bimekeids, osivinan misinaka bitasimounidswaseg Kelis mo bikayeb KululuwanTowen vagan bimekeids.

Yowbad ilivnek nasiwayoub15 Sigweyas, kadiloka kunuwes

adsinaps ven watinow gimgilisyakids. Kukin kal bikaluweg nakiyay,teitan gamag ta-mawan bikatilowanilivan, nag. Mawana tanuwagannilivnek, mawana bisesunwan.

16 Yowbad anilivan mounid wasegEbelam son tabun. Nag ilivan,“Basiwyoubumiy simwey tibum,”nag. Ilana, “Basiwyoubumiy soumtabum.” Tabun towen anmwanetMesay Kelis.

17 Yowbad isek anilivan towen.Anilivan isesun-wan ee... bweilimlakatuvas sinawatoun ikous, mo iseknakaleiwag waseg Moses. Kaleiwagtowen waseg nag igidem Yowbadanilivan to nilivnek Ebelam waseg.Anilivan towen bo isigeg.

18 Kukin Yowbad bisekeidsdakiyays Moses nakaleiwag waseg,ta-mawan bisekeids dakiyays anilivantonen waseg. Tage Yowbad bo ilivnekanilivan Ebelam waseg, mo isekeidsdakiyays.

19 Taninuways Moses nakaleiwag.Aveiyag wawun Moses nakaleiwag?Wanamug anilivan mounid Yow-bad nilivnek. Tage wankuyeimmo isek Moses nakaleiwag vagan

Page 283: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Galetiy 3:20 280 Galetiy 4:10

gamag bikakins asisinap kalbaleb.Wankuyeim gog neim Ebelam tabun,Yowbad mo isek nakiyay towen,peinan bo ilivnek.

Nakaleiwag kweiboug aneloswasigeis Yowbad nisek Moses vaganbikatipel bisekes gamaga babaw.

20 Tage anilivan bo isek Ebelamwa-matan tonen. Nag tayuwein ikatipel;nag. Yowbad anmwanet-wan nisek.

Moses nakaleiwag21-22 Moses nakaleiwag kweiboug

tabta bigidem Yowbad anilivan?Adok nag. Kukin bisekeid kaleiwagkwayuwein vagan biymoveid, adokanagin kaleiwag towen gamagasisinap bwanabwein.

Nag gog. Bukitab nikatigik babawgamag yakids takalbalebs yakids, va-gan kid kalisiy yakids tasimounidswaseg Yeisuw Kelis mo bitakawesnasiwayoub, mawan Yowbad anilivanmounid.

23 E, taninuways simounid.Kweiboug Moses nakaleiwag niyy-ousids, mamagina iyawanids yakids.Wankuyeim Kelis neim, tasimounidswaseg, ilikuds, mo taneis wamnat.

24 Mamagina kaleiwag towen im-takavateids ee... mo Kelis neim.Bitasimounids waseg Kelis mo bita-mlavags tadidumwals yakids.

Simounid25 Peinan tasimounids Kelis waseg,

nag ivag sivinads kaleiwag vayuweinbimtakavateids, nag.

26 Tasimounids waseg Yeisuw Kelismo bitamlavags Yowbad nitun yakids,yakamiy o yakamey.

27 Kukin kal Kelis waseg ibaptays,mo bikow Kelis ansinap.

28 Yeisuw Kelis waseg, yakidskatanok bod yakids, takinew min-Yudiy yakamey o mina-Gilis yakamiy,takinew touls o adok guyawaw,takinew tawaw o vinay, yakidskatanok bod yakids.

29 Peinan Kelis angamag yakidsmo tamlavags Ebelam tibun babawyakids, mapuna takawes dakiyays

towen Yowbad nilivnek Ebelamwaseg.

4Yowbad nitun yakids

1-2 Kuninuways guyaw teitan igawwagwadin bikow nakiyay, na-ikadilokbikaleiwag; magina tamwey teitannatouwat towen. Kadan o tamanteitan bikaleiwag. Igaw anatutbivakaein, gwad towen mo bikownakaleiwag tonen, peinan tamankweiboug nilivnek ilana, “Igaw tutanwaseg mo bikow nakaleiwag.”

3-5 O yakids mawan. Kweibougmamagina daGeileiws sitouwatyakids; tut gog towen nitamlavagsYowbad nitun. Igaw wagwadidsnitakawes daGeileiws nakaleiwag ee...misiyamun towenbo ikadilokYowbadwaseg, mo ikayeb Natun, im watinowwasigeis tasiyas takaweins Mosesnakaleiwag. Kudavin natan ikop moimlavag gamag, vagan biymiyiseidangamag yakids, bitalisawes Mosesnakaleiwag mo bitamlavags Yowbadnitun yakids.

6 Mapuna isekeids Natun kulu-luwan, ilana, “Tamad!” Yakids motalansa, “Tamad!”

7 Nag magina kweiboug kaleiwagnatouwat yakids, nag. Yowbad nitunyakids. O peinanYowbadnitun yakidsmo isekeids dakiyays.

Pawl ikalin nuwan min-Galetiywasigeis

8 Kweiboug nag kukwakins Yow-bad. Tobwag yowbad natouwatyakamiy. Tasiyas nagmounid yowbadtasiyas; nag. Iyyaweids-wan.

9 Nagein gog bo kukwakinsYowbad, o togo mamagina ikakinyakamiy. Aveiyag wawun nukuyumskunekes amiGeileiw kweiboug?Tougweys o tasimavs tasiyas. Siv-inamiy kid bukuwgavaws siwotettasiyas. Bo igak!

10 Mawan amiGeileiw kweibougkuvnases min-Yudiy sikaleiwag,magina kuvnases yam mwasinis

Page 284: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Galetiy 4:11 281 Galetiy 4:31o tibukon mwasinis o wuwal obulbweilim wasigeis.

11Bo igeg nanoug. Adok bo awotetamav wasigeis yakamiy.

12-13 Sigwey, bo amlavagmawana yakamiy. Singay sivinagbukumlavags mawana yey.

Nag kuygageigs, nag. Wanmug-wana agukwatounmo asekeimiy liva-nen Yeisuw; tage ta-kupiyaveigs, nag.

14 Ta-kukwasigumigs peinan wougkalbaleb, nag. Nukutams waseg yeymamagina gum-libalab yey, o mam-agina Yeisuw Kelis tonen.

15 Adok kunuwes singay nita-msamwas sigwey yakamiy. Tutkweiboug magat kadilokeimiybukugutes mitamiy bukusekeigssilmanin matag, peinan singaynukusiwyoubugs yey; tut gog towenbo kwamliweigs.

16 Adok nukwamliweigs peinan ag-ulivan mounid wasigeis yakamiy.

17 Bo adibakeimiy livanen tasiyasniwekeimiy. Tasiyas ivag sivinamiy,tage tayyaweids tasiyas. Sivineskid bukupiyaves gunakaleiwag, va-gan beivag kid sivinamiy sikaleiwagtasiyas.

18-19 Magat asisinap bwein, bweinabikaveiyons wasigeis yakamiy, tutanyey sigwey yakamiy tasesus, o tu-tan yey nases kweitan ven. Yakamiymamagina nitug yakamiy. Bo igegnanoug pinamiy. Igaw bukumlavagsmamagina Kelis mo beitaw nuwag.

20Tage ivag sivinag sigweyyakamiybitasesus, bagilagel wasigeis yakamiy.Tut towen bo ikubukub nuwagpinamiy yakamiy.

Egal nag mawan Sela21 Yakamiy sivinamiy bukukwawes

Moses nakaleiwag. Adok nag kuli-ganes kaleiwag towen.

22-23 Bukitab waseg livanen Ebe-lam nises. Nakwav Sela vinakal.Nayuwein vin Sela natouwat yaganEgal. Egal won bwanabwein; ikopnatun kudataw. Sela vinakal, natun

nag. Yowbad ilivnek, mo ikop natunyagan Aysak.

24-25 Kabebay nises wasigeis vinaytasiyas asteiy. Vinay asteiy mamag-ina kaleiwag akweiy. Egal mamaginaMoses nakaleiwag. Koy yagan Sinayven Alebiy waseg, Moses bo ikowkaleiwag towen, isekes min-Yudiys.E, min-Yudiys siven Yelusalem,igawa ivvaluts sikaleiwag moumouvitwaseg, mamagina sinyawan tasiyas.

26 Yakids dakaleiwags kweitanmeinoy neim walbalab, mamaginadavanuys Yelusalem kweitan, wal-balab nises. Yakids nag mawansinyawan, bwein-wan yakids, mam-agina Sela nitun yakids.

27 Bweina tamwasaws, tasiyas nag.Livan nises Bukitab wasegmamagina:“Bweina kumwasaw vinakal yak.Natum nag; tage bweina kuwak,

kumwasaw.Peinan nitum bibabaw.Nayuwein gog sam namwan,nitun nag bibabaw.”

28 Yakamiy mawana yakamey,Yowbad nitun babaw yakids. Kwei-boug ilivnek mo Sela ikop natunAysak. Yakids mawan, anilivanmounid ilivnekmo nitamlavags nitunYowbad, yakids.

29 Egal ikop natun won tatonenwaseg.

Sela ikop natun peinan Yowbadilivnek; kululuwan ilebmo ikopnatunAysak.

WankuyeimEgal natunmo ikamliwAysak. Mawan magin takanaweinsMoses nakaleiwagmo ikamliweids tuttowen waseg.

30 Ikamliweids; nag gog, peinankweitan livan nises Bukitab waseg,mamagina:“Kwayeb mutouwat manawen son

natun.Awoum natun bikow mukiyay.Mukwav tonen natun bikow mukiyay

meivek-wan.”31 Yakids nag mawan Egal nitun,

nag. Yakids mawana Sela nitun;dakiyays mounid nises.

Page 285: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Galetiy 5:1 282 Galetiy 5:19-21

51 Kelis bo isekeids dakiyays

mounid. Awoum kutams vayuweinkaleiwag moumouvit waseg, awoum.

Kelis nakaleiwag2 Yey Pawl agulivan mamagina.

Kukin bukubwabwes momwamiy ma-magina min-Yudiy sikaleiwag bukuk-wawes. Kelis nag bilabeimiy.

3 Vayuwein alivan mamagina:Kukin kal yak kubob momwam,kadiloka kuvnas Moses nakaleiwagmeivek-wan.

4 Bukudokes kid min-Yudiysikaleiwag bikidumwalumiy, nag gog,kusilbwades Kelis. Peinan kupiyavesnasiwayoub tonen bo kukwalouwskid.

5 Yakids gog tanmises Yowbad Ku-luluwan bikidumwaluds, peinan tasi-mounids waseg.

6 Yeisuw Kelis waseg, takaweinmin-Yudiy asisinap nag bimlavagtadidumwal, nag. Tapiyavein sinaptowen nag bimlavag tadidumwal,nag. Misinaka kal bisimounid wasegKelis, binamis waseg Kelis, mamaginabikalpwakit waseg towen YeisuwKelis, mo bimlavag tadidumwaltowen.

7-8 Nukusilamaws sinap mounidwaseg. Kal nisilbwadeimiy? Mokupiyaves kid Yowbad ansinap.Peinan Yowbad nidaweimiy ansinapbwein waseg, nag beitam kweitansinap; tage teitan gamag neiteiyninoumiy kweitan sinap waseg.

9 Yist kakit binek pwalaw avakaein,tamkwalan mo beilol kid. Awoumkutams kakit sinap kalbaleb waseg.

10 Nanoug nises daGuyaws bil-abeimiy mo bukupiyaves sinap tokalbaleb; tage Yowbad bikatimopansinap kavel towen niyabol ni-noumiy.

11 Sigwayas, magat baguyes tasiyasniyakelesiys Kelis waseg vaganbibwabwes momwes, mogo min-Yudiy nag bikamliweigs. Tagebo ikamliweigs peinan alana,

“Yeisuw Kelis nikanig waklos vaganbikidumwaluds.”

Kukin gog badibakes tobwagven gimgilis, “Kadiloka bibobmomwamiy, vagan bukumlavagsmin-Yudiy yakamiy,” mo beibweinninous min-Yudiy tasiyas. Naggog, min-Yudiy bo ipiyaves agulivantowen, livanen Yeisuw neiweiyswaklos.

12 Tasiyas sivines bibwabwesmomwamiy, bweina bikablavespowes tatineis.

13 Sigwayas, Yowbad nidaweimiynakaleiwag kweivaw waseg. Boikous mouvitan kaleiwag kweibougwasigeis yakamiy. Kal yak bukutamkaleiwag kweivaw mo beibweinnanoum. Awoum kaleivim bikaluwegnanoum, awoum. Tage siwayoubbikalawageim vagan bukuvnasessimiyas.

14 Livan katanok bo kadilok kalei-wag babaw. Livan towen mamagina,“Kadiloka kuvnas soum mawana ku-

vnaseim tatoneim.”15 Tage beivag kakat wudoumiy,

bukuygages simsimiyas, adokbukuyakousis bod yakamiy.

Kululuwan anagin kweitan, kaleivinanagin kweitan

16-17 Sinap towen kunages: MagatYowbad Kululuwan bikaluwegninoumiy, ta-mawan kalivimiybikalawageimiy. Peinan kaleividsivinan bisilbwed Yowbad Kululuwannakaleiwag, o Kululuwan sivinanbisilbwed kaleivid nakaleiwag;mamagina ivvatays, mapuna aveiyagsivinad ta-mawan bitawtel.

18 Magat Yowbad Kululuwanbikaleiwag mo biyakous Mosesnakaleiwag wasigeis yakids.

19-21Takinbunikes kaleivid nawotetmamagina: kanavay mav, subwan,kalimwasaw, meg, bwagaw, kameiliw,kamniman, moumouvit dabad,kavikun, gidukis, silponay, silakod,sinal, kananeiy, govek, o sinapmamagina tasiyas imwamoumswiskiy mo imlavags takabalaweins

Page 286: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Galetiy 5:22-23 283 Galetiy 6:16tasiyas. Kweiboug nadibakeimiy,kweivaw bo alivan-vak mawan:Tasiyas mawan asisinap kalbaleb nagbeisiws Yowbad wanakabkaleiwag,nag.

22-23 Tage Yowbad Kululuwannawotet mamagina: siwayoub,mwasaw, niwal, kapatul, sinapdidumwal, guyaw, simounid, manum,sinap kamnat. Nag kweitan kaleiwagbitawtoun waseg sinap towenbwanabwein.

24 Magat Yeisuw Kelis angamagyakids bo nitaweiys kaleivids waklosvagan kid kaleivids ansinap kalbalebnag bikaleiwag wasigeis yakids.

25 Kukin Yowbad Kululuwanbiymoveids, kadiloka bikaluwageids,mamagina dakavaveis KululuwanTowen.

26 Awoum bitakayapam. Awoumsivinad gamag babaw bikavasid obigoulud; awoum. Adok sidayasmo bimouvit dibes o bikamliweids.Awoum bitavages mawan; awoum.

6Bitalabes sidsidayas

1 Kukin bwadads teitan bikalouw,ansinap kalbaleb bivag, kadilokakukidumwalus gamag towen, Kul-uluwan Yowbad wasigeis yakamiy.Kadiloka kumanums gamag towenbeibwein, siwayoub waseg. Tagekuvnaseimiy-vak, mata ge bukuk-walouws yakamiy.

2Kulabes simsimiyaswaseg aveiyagkalbaleb bukulivatus. Kuvagesmawan, peinan Kelis nakaleiwags.

3 Magat teitan ansinap nag, idokisinap bikaypom kid, singaya ibolnanon tonen; ikatidavina tonen.

4-5 Tatanok tatanok yakamiykadiloka binuway ansinap totonen.Kukin bwein, mo beibwein nanon.Awoum binuway son ansinap.Peinan bitakawes kwanads tatoneids,tatanok tatanok yakids.

6 Kukin teitan bikatimlakeim sina-pun Yeisuw Kelis waseg, kadiloka

kusiwyoub taw towen youda babawbwanabwein waseg.

7-8 Awoum teitan bikatidavimiy.Ta-mawan bukubob Yowbad nakalei-wag. Aveiyag bukusop, youdtowen mo beisob. Kukin bukusopkaleivimwaseg, igaw bukutayoy youdkalbaleb, ipsapwas. Kukin bukusopYowbad Kululuwan waseg, igawbukutayoy mumwamov towen bisesbisigeg.

9 Awoum bitasoumats dawotetsbwanabwein waseg. Bitavvaluts, nagbikawegweis wouds ee... tayoy anatutmo bitatayoys anagin bwanabwein.

10Mapun kadiloka bitalabes gamagtababaws-wan, peinan adatuts nises.Singaya bitalabes sidayas tasiyas nisi-mounids daGuyaws Yeisuw waseg.

Livan nakabiyokous waseg11Kukines lelel singay avakaein yey

nalel namag waseg.12 Min-Yudiy nikamliweids peinan

adlivans mamagina: “Tasimounidwaseg Kelis neiweiys waklos, moYowbad bikidumwalud.”

Gamag mwasinis isimkineimiy va-gan bibwabwes momwamiy. Sivineskid youd bwanabwein ankakinwatoulan. Kukin bukubwabwesmomwamiy, mo beikous sisiyasaskameiliw wasigeis tasiyas.

13Tage tasiyas nibwabwesmomwesnag ivnases min-Yudiy asisinapmeivek-wan; nag. Sivines kidbibwabwes momwamiy vagan bikay-pamweimiy yakamiy.

14 Yey gog awoum bakaypom.Misinaka bakaypomanklos daGuyawsYeisuw Kelis. Anklos waseg mamag-ina ven watinow sinapun bo ikanig,mo iyakous nakaleiwag waseg yey;o yey gog waninous ven watinowgimgilis mamagina takanig yey.

15 Min-Yudiy sikabivatus nag bil-abeid; vena babaw asisinap nag bil-abeid; misinaka sinap kweivaw, vaganbitamlavags gamag kweivaw.

16 Tayyousins sinap towen yakamiyYowbad binok nuwan wasigeisyakamiymo beitaw nuwamiy, simiyas

Page 287: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Galetiy 6:17 284 Galetiy 6:18Yowbad inabod kweivaw, mamaginamin-Yisleil babaw yakids.

17 Igaw tut wanakougwaw awoumteitan bivag gunamouvit. Bo misi-nak! Yeisuw peinan, agupout niseswakaleivig.

18 Sigweyas yakamiy, daGuyawsYeisuw Kelis bisiwayoub kulu-luwamiy waseg. Eimen.

Yey Pawl.

Page 288: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Epesos 1:1 285 Epesos 1:21

EPESOSLet towen Pawl nilel vagan

tayakelesiys bikakins Yowbad nasi-wayoub avakaein, nivag dakasisibwein, Yeisuw waseg. Kadilokenabitatoukums silmanin Yowbadnakaleiwag.

Nakabsilamaw1 Yey Pawl, takawein livanen

Yeisuw Kelis yey; peinan Yowbadnanon mawan. Kalin nuwagtayakelesiys yakamiy, ven Epesoswaseg nukusesus, o kusimounidsYeisuw Kelis waseg.

2 Tamads Yowbad son daGuyawsYeisuw Kelis bisiwyoubumiy mobeitaw nuwamiy.

Kelis nasiwayoub bwanabwein3 Singaya ikalin nuwads Yowbad,

daGuyaws Yeisuw Kelis taman;Yeisuw Kelis waseg, bo isiwyoubuds,isekeids libalabwuliyougwan kweitankweitan, vagan kululuwads bika-timweis bitawtoun.

4 Igaw-wan, nag ibun ven watinow,mo ikatigikeids Kelis waseg vagan kidbeivag adsinaps bwein, didumwal, si-wayoub, wamatan mtowen Yowbad.

5-6 Nanon towen bwanabweinwaseg ilivnek vagan bitamlavag nituntatonen yakids, Yeisuw Kelis waseg,vagan kid bitayakawanes nasiwayoubtowen singay avakaein, peinan Natunbwanabwein waseg ikalin nuwanyakids.

7 Natun buyavin bo iwout peinads,niwidids adsinaps kalbaleb waseg; boikow adsinaps kalbaleb, inow, ilavew.Peinan singaya avakaein nasiwayoubwasigeis yakids.

8-10 Nasiwayoub towen singayaavakaein, peinan ikatimweis adsinapso nanouds mo itawtoun, mo takakinsnanon tonen. Kweibougnag takakins;nagein gog bo ikatiboug nuwads motakakins nanon, peinan nilivnek Keliswaseg. Igaw nakabiyokous tut wasegmo youda babaw bilivkases Kelis

waseg, takinew libalab youdanen otakinew ven watinow youdanen.

11 Kelis waseg, Yowbad inakiyayisekem yakamey, peinan ikatigikemnanon tonen waseg; peinan nawotettut babaw mawana nanon tonen.

12 Wanmugwana yakamey nakasi-mounid Keliswaseg; Yowbad inakiyaybo isekem, vagan kid bakamlavagangamag, yakawanan tonen silmanin,o butun tonen silmanin.

13-14 Yakamiy-vak nukuliganeslivan towen bwanabwein wasegikatinabweids, nukusimounids livantowen mounid, livanen Kelis; moYowbad Kululuwan iwekeimiymamagina amilivatawn, mawanyakamey, peinan bo ilivnek. YowbadKululuwan waseg bo ilivtuwanids,mapuna takakins dakiyays nises.Igaw mo bitakawes; o singayabitakavasis inaguyaw waseg.

Pawl inanitoug15-17 O yey, bo aligen nukusi-

mounids daGuyaws Yeisuw waseg, oikalin nuwamiy tasiyas tayakelesiyswasigeis. Aligen, mo ikalin nuwagyakamiy tut babaw waseg, o akavtegyigamiy yakamiy gunanitoug wasegYowbad, mtowen Yeisuw KelisnaYowbad, towen; o towen Tamadswanakaew. Aninitoug gog vaganbisekeimiy non bwanabwein o bikat-iboug nuwamiy mo bukukwakinsmtowen Yowbad.

18-20Waninoumiy mo bukukwakinsyoud towen bwanabwein nikatigikigaw mo bisekeimiy, o bukunmisessilmanin youd towen; e bukukwakinsnakiyay singay bwanabwein towennisekeids tayakelesiys yakids. E,bukukwakins natawtoun singayaavakaein wanuwads yakids tasi-mounids. Natawtoun towen wasegnivag Kelis, kanig waseg iyakit, in isinwalbalab wanakatay waseg.

21 E, nakaleiwag walbalab boikow, ikaleiwag takaleiwag babawwasigeis, o anelos bwanabwein oanelos kalbaleb wasigeis, o guyawaw

Page 289: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Epesos 1:22 286 Epesos 2:17-18babaw wasigeis; takinew tut towenwaseg, o takinew tut wanakougwaw.

22 E, Yowbad bo isek Kelis nakalei-wagyoudbabawwasigeis,mo imlavagdatoveks, yakids tayakelesiys, vagankid bikaleiwag youd babaw wasigeisyakids.

23 Peinan yakids nitamlavags ma-magina won Kelis, mo ikadilok youdbabaw wasigeis.

2Kanig talisawes, mwamov tabanes

1-2 Yakamiy kweiboug mamaginatakanigs yakamiy peinan amisinapkalbaleb o nukusiplaves Yowbadnakaleiwag, o peinan amisinap mam-agina ven watinow sinapun, o peinannukwanawes aygan takaleiwag towenkalbaleb, bwagaw kweitan kweitansitovek, o gamags-vak takapidabssitovek.

3 O yakids kweiboug mawanatasiyas, advikeiys nikaliwageids,aveiyag wouds sivinan o nanouds.Kadiloka Yowbad bikamtanidsmawana tasiyas.

4TageYowbad, singaya inok nuwanyakids, o isiwyoubuds avakaein.

5 Yakids mamagina takanigs yakidspeinan adsinaps kalbaleb, mo iyak-ituds sods Kelis. Bo ikatinabweidsnasiwayoub towen waseg.

6 E, Yeisuw Kelis waseg iyamoveidsmo isekeids idakaleiwags, vaganbitakaleiwags sods Kelis walbalabwaseg.

7 Mapuna tut wanakougwawbabaw gamag tut babaw mo bikakinsnasiwayoub singay avakaein, peinanikalin nuwan yakids, Yeisuw Keliswaseg.

8 Tasimounids waseg Yeisuw, moYowbad ikatinabweids, adsinapskalbaleb waseg, peinan inok nuwanyakids. Ta-mawan bitakatinabweidstatoneids yakids, nag. Tage Yowbadnasiwayoub waseg.

9 Nag aveiyag tawtoun bitawtelesmo Yowbad bikalin nuwan, bikatin-abweids, nag. Bo isiwyoubuds mav.

Kukin bikatinabweids peinan da-wotets tawtoun, mo bitakaypamweskid sinap. Awoum.

10Yowbadbo iwotetwanuwads, Ke-lis waseg, silmanin adsinaps bwanab-wein; Yowbad inawotet towen. Kwei-boug nikatigik dawotets bwanabweinvagan bitawteles, nagein gog moiwotet wanuwads.

Sods Kelis katanoka gamag yakids11 Kuninuways, tobwag ven

gimgilis yakamiy. Min-Yudiynimes waseg ibwabwes momwes, oidokeimiy tobwag gamag yakamiy,peinan ta-ivag anaboub momwamiy.

12Mitiyamun towennag kukwakinsKelis, nag kukwakins Yowbadnakalei-wag min-Yisleil wasigeis, peinan tob-wag gamag yakamiy. Bo ilivneknasiwayoubwasigeis tasiyas; yakamiynag. Kweiboug nag kunmises vaganYowbad bilabeimiy; nag. Nag ivagmiYowbad bwanabwein, nag.

13 Kweiboug kadiveiyov nukusesus,tage nagein mo nukusineikimas;peinan buyavin Kelis neiwoutpinamiy yakamiy, o pinem yakamey;mapuna yakamiy bo imayeimiyyakamey wadidem.

14-15 Mtowen Yeisuw mamaginaniwal peinads yakids; yakameymin-Yudiy simayas vena babawgimgilis yakamiy, bo tamlavagsbod katanok-wan. Won Yeisuwwaseg bo igulek ablivis towenwanuweinids yakids; ablivis towenyagan kameiliw; mo iyakous min-Yudiy yakamey makaleiwag babaw,vagan biyakous bod kweitan, kweitan.Sivinan kid beivag katanoka bod,kweivaw bod yakids sods mtowen,mo bitamsamwas babaw yakids.

16 E, bo ikanig waklos vaganbukumwas simiy Yowbad yakamiy,o bakamwas simey Yowbad yakamey,mo bitamlavags bod katanok yakids;peinan anklos waseg bo ikatiguleksinap towen yagan kameiliw boiyakous.

17-18 Mapuna mtowen bo isunap,igeiguy vagan kid kameiliw beikous;

Page 290: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Epesos 2:19 287 Epesos 3:16bo iguyeimiy yakamiy, kadiveiyovnukusesus, o iguyem yakamey,kadiyakusan nakases. E, Yeisuwbilabeids mo bitanekes Yowbad,peinan Kululuwan katanok-wan,mtowen imgwayeids babawa yakidsmo tanekes Tamads Yowbad.

19 Kweiboug yakamiy mawanabwabwal o taggobwaws yakamiy;nagein gog nukumlavags Yowbadangamag simiyas tayakelesiys babaw.

20 Yakids mamagina Yowbadnabunatum. Yeisuw Kelis kakolantatonen; tasiyas takaweins livanenYeisuw sisiyas tasiyas palopit mam-agina siy; yakamiy gog wululay.

21 Kelis waseg takativaseids sidayasmo tamlavags bunatumkatanok-wan,o Yowbad ikayus nabunatum towenbwanabwein.

22 Yowbad Kululuwan ikativaseidsmo tamlavags Yowbad nabunatum.Yakamiy-vak Kelis waseg, nukumeissilmanin bunatum towen, kwativaseswaseg.

3Pawl nawotet ven babaw gimgilis

wasigeis1 Mapuna akulul anitoug Yowbad

waseg. Gunawotet bo isekeig sil-manin tobwag ven gimgilis yakamiy,o nagein gog yey nases wadeil YeisuwKelis peinan.

2 Adok bo kuliganes butun guna-wotet, Yowbad nisiwyoubug nisekeiggunawotet towen, yakamiy pinamiy.

3-4 Yowbad ansinap to kweibougnikikawum, nagein gog bo ikamtelwaseg yey; mawana gunalet kakitnalel neiw; kuvinis mo kukwakinsyey akakin sinapun Kelis, mawan yeyakakin.

5 Tammwayas kweiboug nagikakins sinap towen; tage tut towen,Yowbad Kululuwan bo ikatimlakestasiyas takaweins livanen Kelis,sisiyas palopits mwasanin, moikakins.

6 Sinap towen mamagina, tobwagven gimgilis yakamiy bweina bukuk-wawes Yowbad nakiyay; bweinabukuliganes livanen Kelis, bukuk-wawes aveiyag nikatigik peinadsgamag yakids, o bukusiws Kelis aygantakaweins wasigeis.

7 Yowbad natawtoun waseg, boisiwyoubug isekeig gunawotet vaganballivan bwanabwein livan towen, li-vanen Kelis.

8-9 O yey mamagina toul yey, abuswasigeis tayakelesiys babaw; tagebo isiwyoubug isekeig gunawotet,ikayabeig aninoun tobwag vengimgilis wasigeis allivan, alana,“Singaya Yowbad isiwyoubumiy,Yeisuw Kelis waseg”; vagan kidbukukwakins nanon towen tabuninyoud babaw, Yowbad; peinan tutkweiboug tammwayas nag ikakins,nagein gog mo ikamtel wasigeistayakelesiys yakids.

10 Nanon Yowbad mawan, va-gan tasiyas takalleiwags kalbalebwanakaew mo bikineids tayakelesiysyakids, tut nagein, mo bikakinsYowbad ansinap kweitan kweitan.

11 Peinan nagwadiven nanon bobikatinabweids yakids, min-Yisleilyakamey o tobwag ven gimgilisyakamiy, daGuyaws Yeisuw Keliswaseg.

12 O Yeisuw waseg mo takap-wapouts, bweina bitanekes Yowbad,peinan tasimounids Kelis waseg.

13 Kukwakins-wan peinan abagigeg pinamiy yakamiy; tage awoumbigeg ninoumiy, mo bukugweys.Agumouvit towen silmanin bal-abeimiy yakamiy.

Kelis nasiwayoub singaya avakaein14 Mapuna akulul wamatan

Tamads.15 Mtowen wawun kumwakum

katanok katanok, takinewwalbalab, oven watinow; peinan Yowbad Tamadstowen.

16 Anitoug Yowbad waseg Ku-luluwan bikimtuweimiy yakamiy,inatawtoun waseg, bikatimweis

Page 291: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Epesos 3:17-19 288 Epesos 4:15-16kululuwamiy bukutawtouns; peinandaGuyaws Yowbad natawtounsingaya avakaein.

17-19Anitoug vagan bukusimounidswaseg Kelis mo beisiw wakateimiy.Anitoug silmanin misiwayoub, vaganbukusiwayoubs amisinap babawwaseg, simiyas Yeisuw angamagbabaw, mo bukukwakins Kelisnasiwayoub, vakaeinan, vayovan,kopkopan. Nag bitalivans, peinansingaya avakaein, nasiwayoub towen.Anitoug mawan peinan sivinagYowbad ansinap singaya avakaeinbikatpilekeimiy mo bikadilokeimiy.

20-21 Yowbad natawtoun singayaavakaein. Kukin aveiyag bitanitougwaseg, bo ikadilok gagaba wasegbisekeid; kukin aveiyag bitanuways,bo ikadiloka youd tasiyas, peinanwanuwads iwtuwotet; yakawanantowen bivakaein tayakelesiyswasigeis, Yeisuw Kelis peinan, gud-wouvaws bimimeis tut nag beikous;yakawanan towen bo bisigeg. Eimen.

4Woun katanok-wan

1 Yey nases wadeil daGuyawspeinan, o yey aguyeimiy silmaninamisinap beibwein, peinan boidaweids vagan bitanekes ansinapbwanabwein waseg.

2 Awoum kwayapams, kadilokakumanums-wan, kwaptuleimiy,kusiwayoubs o kuvnases simiyas.

3-4 Kutawtouns vagan bukusesusninoumiy katanok-wan, KululuwanYowbad waseg, mamagina bodkatanok, niwal waseg woun katanok-wan, son Kululuwan-vak katanok-wan. Bo idaweids vagan danamisbitaseinis katanok-wan.

5-6 DaGuyaws gog anmwanet,dasimounids katanok, o dakabaptayskatanok-wan; Yowbad anmwanet,babaw yakids Tamads, Takaleiwagyouda babaw wasigeis, Tabuninyouda babaw; e, youda babawwasigeis nises.

7 Bo isiwyoubuds katanok katanokyakids, mamagina Kelis ivgenisekeids.

8 Livan nises mamagina:“Mitiyamun neimwen nein

wanakaew, bo iyous an-tameiliws babaw, itokesinawes nakabkaleiwag waseg,mo ivgen nasiwayoub inaga-mag wasigeis.”

9 (Silawun livan towen: ‘Beimwenbein wanakaew,’ peinan wanmug-wana neibus neim watinowa singay.

10 Mtowen neibus neim,wankuyeim mo imwen ilisow libalabin-o wanakaewa singay; mo ikadilokven babaw wasigeis, vagan bisesunabikalileiwag.)

11 Nasiwayoub itam gamagwasigeis, sinap ikatipel isekesmawana, mwasanin imlavagstakanaweins aygan, mwasanin palop-its, mwasanin takaweins livan bwan-abwein, mwasanin tamtakavateinsalen, mwasanin takatimlakays.

12 Vagan kid bikimtuwes tayakele-siys bitawtouns silmanin nawotet obikatimweis Kelis won bitawtoun.

13 Mo bivag dasimounids bimlavagkatanok-wan, babaw yakids; nanoudskatanok, bitakakina-wan YowbadNatun; adsinaps bo bikadilok,mamagina Kelis ansinap tonen,peinan ansinap ikadiloka youdababaw wasigeis.

14 Kweiboug adsinaps mawanagamagals, nitaliganes takatidividavssikaleiwag kweitan kweitan moisunasun nanouds. Nagein gog boimatuw adsinaps.

15-16 Tut nagein adilivans mounid,siwayoub waseg, ikatimweis adsinapsmo imatuw, mo tanekes datoveks Ke-lis, mamagina kunun waseg tayakele-siys yakids, o yakids mamagina wontonen, antuvas babaw wasigeis, owon wuliyougwan katanok katanokyakids, tamlavags woun katanok moiwotet bwein, ikatimweis siwayoubwaseg, mo ivakaein.

Adsinaps kweiboug o kweivaw

Page 292: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Epesos 4:17-18 289 Epesos 5:717-18 DaGuyaws waseg gunakalei-

wag mamagina, “Awoum beivagamisinap mawana tasiyas tadadubs.”Ninous makava dadub; nag ikakinsmwamovan Yowbad, peinan kateskeikay mo ibol ninous.

19 Nag ivag asimwasin wamatanYowbad; sivines kid sinap singaykalbaleb o bikibik, bipwakits waseg.

20 Tage Kelis nag ikatimlakeidssinap mawan.

21 Adok towen waseg nukuliganessinapun Yeisuw; kusimounids ansi-nap mounid waseg.

22 Mapuna towen, kadilokakupiyaves sinap kweiboug kalbaleb;peinan vikeiyan iyagageimiy; oikatidev ninoumiy.

23-24 E kweiboug sinap kupiyaves,kuninuways gog sinap kweivaw mobukumlavags mamagina kweivawgamag yakamiy; amisinap mawanaYowbad ansinap mounid o didumwal.

Sinap kweivaw inakaleiwag25 Kadiloka kupiyaves livan yaweid;

tage bukulivans mounid wasigeissimiyas, peinan babaw yakidswuliyougwan Kelis yakids.

26-27 Kukin bikapasal nuwam,awoum beivag amsinap kalbaleb.Awoum biveiyov mukwavikun.Awoum kwavvikuna ee... beiboug;awoum. Awoum kutam Seitannakaleiwag waseg.

28 Tavveinaw, kadiloka bipiyevsinap kalbaleb; tage naman wasegbweina biwotet beibwein mo bibaninawotet anagin, vagan mo bivageinbisekes tasiyas tasimavs.

29 Awoum livan kalbaleb bisunapwawdoumiy, awoum. Misinakalivan bwanabwein bukulivanesvagan tasiyas tanganegs bikatimweisasisinap bivakaein, mo bitawtouns,mawan sivines.

30 Awoum bukuyagages nanonYowbad Kululuwan Towen Bwanab-wein. Mtowen waseg, Yowbad boilivtuwanids yakids, vagan bitakakinsigaw mo bikatinabweids.

31 Kupiyaves sinap kalbaleb;awoum dibamiy bimouvit; awoumbukwavikuns, awoum bikapasalnuwamiy, awoum kutawyagessimiyas.

32 Tage kadiloka kusiwayoubsbeibwein, bikalin nuwamiy simiyaswasigeis, igaw simiyas biyable-beimiy, kadiloka kunumlaves, peinanYowbad, Kelis waseg, bo inumlevamisinap kalbaleb yakamiy.

51 Peinan Yowbad isiwyoubumiy

mamagina nitun yakamiy, kadilokabeivag amisinap mawana Yowbadansinap tatonen.

2 Tut babaw kusiwyoubus sim-simiyas, peinan Kelis bo isiwyoubuds,bo itam won tonen, mamagina lunbulukwan; o nasiwayoub towen man-isin bwanabwein, silmanin Yowbadbikalin nuwan.

3 Peinan Yeisuw angamag yakamiy,awoum teitan gamag bikin sinapkalbaleb wasigeis yakamiy; awoumbukusubwans; awoum kumtimwa-mons; bikibik sinap babaw kupiyaves,peinan Yeisuw angamag yakamiy.

4 Awoum kwammugwals; awoumkubbasims; awoum kullivans mav,simiyas geg ivag asimwasin, awoum.Tage amilivan bukulivans sonakakalin nuwamiy Yowbad waseg.

5 Kadiloka kukwakins tasiyastakalbaleb nag beisiws nakabkalei-wag Kelis son Taman, nag. Tassub-wans nag, tabbasims nag, tamtimwa-mons nag. Tasiyas tamtimwamonsivages mamagina siyowbad tobwag.

Kumlavags kamnat gimgeilinyakamiy

6 Gamag mwasanin makavaillivans; idokes kid bikatidavimiy;awoum bukuliganes asilivan; awoum.Tasiyas gog tapiyaveins Yowbadnakaleiwag, issubwans o ikayylas,o ibbasims o imtimwamons; igawYowbad mo bikamtanis gamagtasiyas.

7 Kadiloka kusinales gamag tasiyas.

Page 293: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Epesos 5:8-9 290 Epesos 5:338-9 Kweiboug tadadubs yakamiy;

tut gog towen daGuyaws wasegmo nukumlavags kamnat gimgilisyakamiy. Kadiloka amisinap kamnatwaseg bukuninounas; peinan kamnatanaginmamagina sinap bwanabwein,o didumwal, o mounid.

10 Kunineivs amisinap bwein,aveiyag daGuyaws nikalin nuwanwaseg.

11 Kadiloka bukupiyaves sinapdadub; peinan anagin nag ibwein,nag; kadiloka bukusilbwades sinaptowen.

12 Tasiyas asisinap singayakalbaleb, bo ikawumes. Livanbitaliganes mo beivag admwasins.

13 Aveiyag bimteil sinap babaw va-gan bitakines bwein o kalbaleb? Adokkamnat tatonen.

14 Kukin bimteil mo bitakin-bunikes. Livanen nises mamagina:“Kukit tammasis yakoum,Takanig yakoum kutamanaw,Kelis mo bimteilim yak.”

15 Mapuna kuvnaseimiy vaganbeibwein amisinap; awoum kusimavsmawana tablabols yakamiy; kadilokakusinaps beibwein.

16-17 Tuta babaw kuwtuwotetsbeibwein; awoum kusimavs mawanapatabods yakamiy; peinan tut towenkalbaleb; kadiloka kuninuwaysdaGuyaws nanon, mo bukuvagesmawan.

18-19 Awoum kumwamwes waynmo bukwablaweins; bukumwamwesadok biyagageimiy; tage KululuwanYowbad bikadilok wasigeis yakamiy,mo beitam amilatas, bukwanwelesamiwous vagan simiyas beinegs; buk-wanweles, bukuyakawns daGuyawswaseg; e, bukwanweles sam owous tapwaloul, o kweivaw wous-vak bukuwutus, peinan Kululuwanbikatimlakeimiy.

20 Tut babaw bikalin nuwamiyTamads Yowbad waseg, silmaninyouda babaw; daGuyaws Yeisuw Kelispeinan.

21 Kadiloka bukutameimiy sim-simiyas wasigeis, peinan kugoulusKelis.

Livanen veivay kudataw son kudavin22 Vinay yakamiy, kutams mimwa-

nas sikaleiwag waseg, mawana nuku-tams daGuyaws waseg.

23 Peinan Kelis takaleiwag tayake-lesiys yakids wasigeis; mawana ku-dataw bikaleiwag nakwav waseg. Ke-lis ikatinabweids tayakelesiys yakids,mamagina won tatonen.

24 Kadiloka vinay beitams simwa-nas sikaleiwag katanok katanokwaseg, mawana yakids tayakeleisiystatams Kelis nakaleiwag waseg.

25 Tawaw yakamiy, kadilokakusiwyoubus mikwavas, mawanaKelis nisiwyoubuds tayakeleisiysyakids, mwamovan tatonen itampeinads.

26-27 E, ikayuseids, sinap bwan-abwein silmanin; anilivan wasegbo iwidids yevagam waseg; sivinankid yakids bitakamnats, bitamlavagsangamag tonen yakids, nag aveiyagkalbaleb ankakin wasigeis yakids,peinan sivinan adsinaps bwanabweino kamnat tatonen.

28 Kadiloka tawaw bivnases sik-wavas, mawana tasiyas wous tatineis.Kukin kal bivnas nakwav, mawana boivnas tatonen.

29-30 Ta-kal bikamliw won tatonen,nag; tage ivnas won, ituy; mawanaKelis nivnaseids tayakeleisiys yakids,peinan yakids mamagina won tato-nen.31 “Mapun-vak taw bilisow inan

o taman, mo bilatans sonnakwav; tasiyas asteiy mobimlavags woun katanok.”

32 Livan towen tawtoun, mamaginakabebay, livanen Kelis siney tayakele-siys.

33 Tage kadiloka tatanok tatanokyakamiy bukusiwyoubus mik-wavas, mawana nukusiwyoubumiytatineimiy; kadiloka mikwavasbigoulumiy yakamiy.

Page 294: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Epesos 6:1 291 Epesos 6:21-22

6Gamagal sisiy timsiyas

1 Gamagal yakamiy, kadilokakwanawes inmiyas o timmiyas ages,vagan amisinap beibwein.

2-3 Wanmugwana Yowbad iseknakaleiwag towen vagan bitaliganesmo bisiwyoubuds; nakaleiwagmamagina:“Kuvnas tamam inam, mo bukusesus

bwein,mukwasis biveiyov ven watinow

waseg.”4 Tawaw yakamiy, awoum

kuyamwages nitimiyas, tage kuyad-umwalus, kwatimlakes daGuyawsansinap o nakaleiwag.

Kunvases mituwaveks5-7 Tawwotets yakamiy, kwanawes

mituwaveks ages ven watinow waseg,kugoulus beibwein. Awoumbisisiyuwninoumiy; tage bukuvnases tasiyas,mawan nukuvnases Kelis. Kukingog nag, adok bukuwotets wamatanmitovek, tage kukin binoun mobibgumat woumiy. Tage yakamiykadiloka bukutoukums mituwavekssiwotet waseg, peinan Kelis natouwatyakamiy, kutames ateimiy silmaninYowbad nakaleiwag. Mapuna kutamsmituwaveks siwotet waseg; biseiwnuwamiy, mo bukuvages beibwein;peinan mamagina daGuyaws nawotettonen.

8 Kadiloka bukukwakins daGuyawsbisekeimiy maysamiy, miwotetbwanabwein silmanin, takinewtouwat yak o takinew tamwey yak.

9 O magat situwavek yakamiy,yakamiy-vak kuvages amisinapbeibwein; awoum kukwanans,kuninuwaysmitovek anmwanet niseswalbalab, nakaleiwag katanoka ivkekwasigeis tasiyas mitouwat o wasigeisyakamiy. Bo bikaliwageimiy mawanatasiyas.

Naviy wuliyougwan silmanin Yow-bad nawotet

10 Livan babaw bo ayakous, kweitannises mamagina, simiy daGuyawsbukumlavags tatawtoun yakamiy,

peinan mtowen natawtoun singay-wan.

11 Naviy youdanen Yowbadbisekeimiy, kukwawesmo bukutakay-ways Seitan ansinap waseg.

12Yakids nag bitakanaviys wasigeisgamag, nag; tage takanaviys wasigeisbwagaw tasiyas mamagina baloum oyeiluw, takaleiwags tasiyas tadadubs,mamagina anelos kalbaleb tasiyas.

13 Kadiloka bukukwawes naviyyoudanen meivek-wan Yowbadnisekeimiy, igaw tut kalbaleb wasegbukutawtouns ee... mo bukutakay-ways.

14-15 Kadiloka bukutamanaws,amiwat yagan sinap mounid; sinapdidumwal kuvaligaves wavtikoumiy;misandol mamagina livanen Kelis,niwal silmanin; beisiw wanuwamiylivan towen.

16 Bukukimgwayes mikawlawalbisilbwed woumiy, towen yagansimounid Yeisuw waseg, vaganmtowen takalbaleb nakayal bukuy-oubwis meivek-wan.

17 Amitanugweib naviy silmanin,yagan katuneib; Yowbad Kululuwannapulut kukwawes yagan Yowbadanilivan.

18 Yowbad Kululuwan bilabeimiymo bukunitougs tuta babaw. Nitougsilmanin kadiloka bukutoukums,kuvvaluts, kugilagels vagan Yowbadbilabes tayakelesiys babaw.

19-20 E, kunitougs peinag yey, vaganYowbad bisekeig sinap, bakapwapoutbaggeiguy wasigeis gamag, vaganbikakins livanen Kelis bwanabwein,to nikamtel wasigeis yakids. Livantowen nakakokew, silawun toniyousigs nisenags wadeil, tageikadiloka bakapwapout livan towenwaseg.

Kalin nuwag yakamiy21-22 Bo akayeb bwadads Tikikos

neiw, vagan bisekeimiy livaneig gu-nakasis waseg, o gunawotet livanen,youda babaw mo bikamtel wasigeisyakamily. Taw towen bwadads bwan-abwein, daGuyaws inawotet waseg

Page 295: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Epesos 6:23 292 Epesos 6:24itakum; livnem yakamey bisekeimiyvagan bikimtuweimiy mo bukutaw-touns.

23 Tamads Yowbad son daGuyawsYeisuw Kelis bisiwyoubumiy, budi-mayas yakamiy, vagan bukusi-mounids beibwein mo beitawnuwamiy.

24 Kalisiy yakamiy nag buku-tineilovs daGuyaws Yeisuw Keliswaseg, Yowbad bo bisiwyoubumiybeibwein.

Page 296: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Pilipay 1:1-2 293 Pilipay 1:22-24

PILIPAYKweiboug Pawl igeiguy ven Pilipay,

Lidiy inaven. Ikalin nuwan tayakele-siys ven towen Pilipay. Wankuyeimsimuloul iwyabes inek Pawl, ikalinnuwanpeinan sisiwayoub; silet wasegilelel mawan. Idibakes-vak awoumbikamliwes sisiyas, tage ninous bi-latans, katanok-wan, mawan YeisuwKelis nanon.

Nakabsilamaw1-2 Kalin nuwag yakamiy, min-

Pilipay yakamiy tayakelesiys YeisuwKelis waseg, simiyas mituwavekso mitulals. Milet neiw kukines.Yey Pawl soug Timotiy, YeisuwKelis natouwat yakamey. DaGuyawsYeisuwKelis sonTamadsYowbad bisi-wyoubumiy vagan beitaw nuwamiy.

Pawl initoug pines tasiyas3 Aninuweimiy amisinap bwanab-

wein, mapuna ikalin nuwag Yowbadwaseg.

4-5 Tut babaw nanoug ibweinwasigeis yakamiy, mapuna aninitougpinamiy yakamiy; peinan nukula-beigs Yeisuw nawotet waseg, tutwanmugwana mawana ee... nageingog bo mawan.

6 Akakin-wan Yowbad biyakousamisinap bwanabwein, peinan boisilamaw nawotet towen. Igaw mobiyakous, tutan Yeisuw Kelis beiyumbeim.

7 Bweina baninuweimiy amibabaw,peinan akalpwakit wasigeis yakamiy.Peinan nukulabeigs wadeil nases, onitageiguys livanen Yeisuw, o gamagbabaw niliganes, peinan Yowbad nisi-wyoubuds.

8 Yowbad ikakin, singay ikalinnuwag wasigeis yakamiy, YeisuwKelis nasiwayoub waseg.

9-10 Gunakanitoug mawana sil-manin bukusiwayoubs beibwein, obikamnat ninoumiy vagan bukuk-wakins sinap bwanabwein. Igaw

tutan Kelis beiyum beim mo beivagamisinap kamnat didumwal.

11 E, Yeisuw Kelis bikatimweisbibabaw anagin amisinap bwan-abwein, mo bitakavasis Yowbad obitakatubaws Yowbad waseg.

Silawun mwamovag Kelis waseg12 Sigwey, sivinag bukukwakins

mouvitan Kelis nalivet, tage babawgamag mo iliganes livanen Kelis,isimounids waseg.

13 Mina-Lom tasiyas takannaviysisiyas touwos ikakins yey aseswadeil, peinan Kelis angamag yey.

14 O peinan yey wadeil nases,tasiyas tayakelesiys daGuyaws wasegkalamwey babaw bo ikapwapouts,aspwayat bo ikous, mo illivanslivanen Yowbad.

15-16 Gamag mwasanin dibesimouvit waseg yey mo igeiguyslivanen Kelis, tage nag sivinesbilabeigs. Mwasanin gog igeiguyssiwayoub waseg, ikakins yey aseswadeil peinan aysiyous livanen Kelis;idokes kid bilabeigs.

17-18 Bwein-wan. Peinan igeiguyslivanen Kelis. Mapuna amwasaw,takinew bigeiguys wudous mavwaseg, o takinew bigeiguys sonninous waseg.

19 Amwasaw-wan. Akakin-vakkuninitougs peinag yey, kululuwanYeisuw Kelis mo bilabeig, wankuyeimmo bilikugs.

20 Asimounid peinan anamis Ke-lis bilabeig vagan nag bagwey; tagemawan kweiboug Kelis nakaleiwagwaseg akapwapout, tut babaw bomawan-wan, vagan gamag bikavasisKelis, takinew son mwamovag bases,o takinew bakanig.

21 Kukin sona mwamovag bases,Kelis waseg yey bisesun-wan, obamwasaw. Kukin gog bakanig,banek Kelis, mo singay bamwasaw.

22-24 Kukin son mwamovagbasesun-wan mo beivag anagingunawotet. Tage nag akakinaveiyag bakamkwin, peinan kedakweiy sivinag-wan. Singay sivinag

Page 297: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Pilipay 1:25-26 294 Pilipay 2:15-16balisaweimiy banek Kelis; kukin gogbasesuna venwatinowmobalabeimiyyakamiy.

25-26 Akakin-wan bweina baseswasigeis yakamiy, vagan bayamweismitapwaloul bitawtoun, sonamimwasaw. Akakin-wan igaw mobaw balakwaneimiy balabeimiy,vagan gog bikalin nuwamiy,bukuyakawns Yeisuw Kelis waseg.

27 Kadiloka Kelis ansinap bi-bunakeimiy, peinan tanganegslivanen Kelis yakamiy. Takinew baw onag, tage ivag sivinag baligen bulaganamisinap bwanabwein, peinan kwa-tivases ninoumiy imlavag katanok-wan, mo kutawtouns silmanin Kelisnatapwaloul bwanabwein.

28 Awoum kuwenes tasiyastasilbwadeimiy; awoum. Tasiyasbikineimiy ta-ivag amipwayat, mobikakins Yowbad bo bikatinabweimiyyakamiy, tasiyas gog mo biyagages.

29-30 Yowbad bo ikalawageimiyvagan bukusimounids Kelis waseg,o abamiy-vak bigeg Kelis peinan.Kweiboug bukukineigs avvatay sinapkalbaleb waseg, mapuna abag igeg onagein livaneig nukuliganes mawan;e yakamiy-vak abamiy bigeg peinankuvvatays sinap kalbaleb waseg.

2Kelis nag ikaypom sinap

1-2 Kelis waseg bweina bitaguyessidayas vagan beibwein asisinap,o bitasiwyoubus tasiyas, o bitam-samwas kululuwan waseg, o bikalinnuwads sidayas wasigeis. Mapunakadiloka bukulatanes ninoumiy sim-simiyas wasigeis, bimlavag katanok-wan, son misiwayoub; kululuwamiyo kateimiy bimlavag katanok-wan.Baligen amisinap mawan, yey singaybamwasaw.

3 Awoum bukwayapams amisinap;awoum! Awoum bukuyamweneimiymamagina guyawaw yakamiy, tagekadiloka bukuseibweimiy, buku-manums, simsimiyas wasigeis.

4 Awoum bukutawleyes simiyasmo bukuwotets yakamiy miwotet;awoum. Tage bukumtakavatesbeibwein simiyas.

5-6 Ninoumiy kuvages mawanaYeisuw Kelis nanon. Mtowen mounidYowbad tatonen, tage nag ikayusYowbad nakaleiwag o yakawanan,nag.

7-8 Tage nisew yakawanan tonenwanakaew, ibus imligamag, ikownawotet mamagina touwat. E,gimgilitoun towen, vayuwein moibus, peinan itam won kanig waseg,mo ikanig waklos.

9-11 Mapuna Yowbad bo iyamwen,mo isek yagan towen bimgwayesyeg babaw wasigeis, vagan gamagbabaw yakids mo bitakululs Yeisuwyagan waseg, takinew min-libalab, otakinew ven watinow gimgilis yakids,o takinew mina-Tum, bitakululsbitalivans mamagina, “Yeisuw Kelisguyaw tonen.” Mapuna gamag babawmo bitayakawanes Tamads Yowbad.

Ven watinow nakamnat yakids12 Sigwey yakamiy, bweina

kutames ateimiy, mawana Kelis.Peinan tut babaw kukwanawesaygag; o peinan kweiboug sigweyyakamiy nitasesus nukkwanawesaygag, tage tut towen kadiveiyovases, kadiloka bukutawtouns, sonamipwayat bukugouls Yowbadwaseg,vagan bikatinabweimiy, tatanoktatanok yakamiy.

13 Yowbad gog wananouds niwtu-wotet mo taninuways aveiyag sivinanmo bitavages mawan.

14 Igaw bukuwwotets, awoum kub-wayouys o kuvtokays livan; awoum.

15-16 Bweina beivag amisinapkamnat, bwanabwein, Yowbad nitunyakamiy, mamagina wodam yakamiysimiyas tasiyas tadadubs. Tasiyas gogtakalbalebs tage yakamiy amisinapkamnat; livanen mwamov niseswasigeis yakamiy. Kukin beivagamisinap kamnat, igaw yam towenKelis beiyum beim mo bakineimiy

Page 298: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Pilipay 2:17 295 Pilipay 3:8-9bamwasaw balana, “Anagin guna-wotet tasiyas. Nag awotet mavwasigeis tasiyas.”

17 E, peinan kusimounids okutoukums Yeisuw waseg, mikawotetmamagina lun bulukwan silmaninTamads Yowbad. Kukin yey-vakbeiweigs mamagina lun bulukwanyey, gunawotet towen mo binekmiwotet yakamiy, silmanin Yowbad,mo bikalin nuwag, bitamwasawssigwey yakamiy.

18 O yey, o yakamiy-vak, ikadilokabitamwasaws babaw yakids.

Timotiy son Epaplodit19 Adok daGuyaws Yeisuw bilabeig,

kadilakusa mo bakayeb Timotiy beiw,mo bimey bulagamiy, baligen mobamwasaw.

20-21 Amateiyun-wan kanin-uweimiy yam babaw soug Timotiy,ikalin nuwem yakamiy. Tage babawgamag sikanuway kweitan-wan,sivines sivavag tatineis biwteles; nagivag sivines Kelis nawotet.

22 Bo kukwakins Timotiy ansinapbwein; mamagina natug tatoneignililabeig Yeisuw Kelis nawotetsilmanin.

23 Igaw bakatiluteg kaleiwag sil-manig, adok mo bakayeb Timotiybeiw.

24 Yey-vak, adok daGuyaws bil-abeig, tut kadilakus waseg mo baw.

25-26 Kadiloka bakayeb Epaplodit-vak beiw. Mtowen bwadads, ilil-abeig vagan bakatamap waseg Sei-tan, atmapumiy yakamiy bo imtaka-vateig. Singay sivinan beiw bilak-waneimiy. Igeg nanon peinan nukuli-ganes bulagan ankatoun, tage nagsivinan bukuliganes.

27 Ankatoun avakaein, kakitabikanig, tage Yowbad inok nuwanmo iyamov; o yey-vak, Yowbad inoknuwan yey; awoum valam kutukutballouvat.

28 E, singay sivinag bakayebmtowen beiw, bukukines vayuwein,mo bukumwasaws; o yey-vak bobeitout nanoug.

29-30 Igaw beiw kadiloka buku-tams waseg amibwabwal mtowen,sona-vak bikalin nuwamiy peinandaGuyaws nagamag towen. Kadilokakuvnases babaw tasiyas asisinapmawan mtowen Epaplodit. Yakamiybukulabeigs, nag gog, miked nag.Mtowen gog Epaplodit ililabeig,singay keikay inawotet, waseg kakitabikanig, Kelis inawotet towen.

3Sinap didumwal

1Adok bomisinak livan towen. Sig-wey yakamiy, bweina bukumwasawsdaGuyaws waseg. Kaleiwag towenbweina balivnow vayuwein, vaganbililabeimiy mo beibwein mikasis.

2 Kukkineimiy; tasiyas sivinesbibwabwes momwamiy sikawotetkalbaleb, mamagina awuk, gamagtasiyas.

3 Tage Yowbad nakabivatuswakululuwads nises. Awoumbitakaypamwes Ebelam nakabiva-tus wakaleivids; awoum. Kulu-luwads bitatam Yowbad waseg, obitamwasaws-vak daMesays Yeisuwwaseg.

4 Tage yey, bweina bakaypom sina-pun ven watinow, waseg alisawesgamag babaw.

5-6 Yisleil gimgeilin yey, agukumBinyamin, gum-Ibliw mounid yey.Igaw apwaw yey, aguyam kweinimkweitoun mo ibwabwes momwag,mawan Moses nakaleiwag. TasiyasPalisiy sikaleiwag bo akatkakil waseg.Bo ayakous Moses nakaleiwag.Iseiw nuwag mo ayablebes tasiyastayakelesiys.

7 Kweiboug adoki bilabeig kaleiwagtasiyas, tut gog towen bo apiyev. Keliswaseg atameig.

8-9 Bitakakin daGuyaws YeisuwKelis, singay mwasaw nises waseg.Mtowen silmanin bweina biyamk-waneig youda babaw waseg, obakasigum youda babaw wasigeis,vagan kid baban Kelis, o towen kidbibaneig, o basimounid waseg Kelis

Page 299: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Pilipay 3:10-11 296 Pilipay 4:7mo bisekeig agusinap didumwal.Awoum banuway Moses nakaleiwagvagan bikidumwalug, peinan na-ikadilok. Adsinaps gog didumwal,Yowbad nasiwayoub bo isekeids adsi-naps didumwal, peinan tasimounidsKelis waseg.

10-11 Sivinag kid bakakin Kelis sonanatawtoun neikit kanig waseg, son-vak namouvit, igaw-vak bigeg abagyey, mawana towen; vagan gunakanigmawana towen; peinan sivinagbatawtoun vagan bakit vayuwein.

12 Yey nag atawtoun, nag. Nagayakous Kelis ansinap. Igaw. Tageayyokon silmanin Kelis ansinapbayakous, peinan Kelis bo ikatigikeigsilmanin ansinap towen.

13-14 Sigwey, yey akakin-wan nagayakous Kelis ansinap. Igaw. Naganuw aveiyag bo nein wankuyeim.Ta-ivag nanoug akweiy, tage anin-uway agusinap tut wanakougwaw,navvalut silmanin bagut doy. PeinanYowbad nikatgikeid Yeisuw Keliswaseg silmanin doy-nen libalab.

15-16 Kalisiy yakamiy bo imatuwamisinap, kadiloka beivag ninoumiymawan. Kukin gog ninoumiy kwei-tan, Yowbad mo bikatimlakeimiy va-gan bukukwakins sinap towen. Tagekadiloka bitayousis sinap to aveiyagbo takakins.

17 Sigwey yakamiy, kadiloka buku-takayasis agusinap mawana yey. Kuk-wakins asisinap tasiyas mawana yey,mo bukutakayasis mawan.

18 Tage kalamwey babaw gamagasisinap kweitan. Tut babaw boadibakeimiy; nagein gogmo awgavawlivan towen, sona gunavalam; peinantasiyas ikamliwes livanen Kelis, o an-klos livanen.

19 Sikabiyokous tut waseg, Yowbadbiyagages tasiyas, peinan siyowbadtatineis mamagina asvikeiy; singaysivines sinap kalbaleb, ven watinowsinapun.

20 Tage yakids davanuys walbalab;o takaymates gog towen takatinab-weids beinoy walbalab beim, mtowendaGuyaws Yeisuw Kelis.

21 Tut towen wouds anmwasinivag; igaw mtowen takatinabweidsbeim, natawtoun waseg mo bikat-low wouds mamagina won tatonen,singaya kamnat. Peinan natawtounnises vagan bikaluweg youda babawwasigeis.

41 O budag, singay ikalin nuwag

wasigeis yakamiy. Yakamiy mam-agina anagin gunawotet yakamiy.Amwasaw wasigeis yakamiy.Kadiloka kuliganes agulivan towenmo bukutagagays peinan daGuyawssimiy.

Geiguy2 Vinay yakamiy Iwodiy soum

Sintik baguyeimiy vagan bukumwas,ninoumiy bukulatanes, bimlavagkatanok, mawana daGuyaws nanon.

3 O taw yakoum, soug yak dawotetkatanok-wan, mapuna adibakeim,alana, “Kadiloka kulabes vinaytasiyas, peinan sigwey tasiyasnakatawtoun Yeisuw nawotet waseg,simayas Kelemen siney tasiyas babawnilabeigs wotet towen waseg; yigesbo ilel Kelis wanabuk, mwamovessilmanin.”

4 Tut babaw bukumwasawsdaGuyaws waseg. Vayuwein alana,“Bweina kumwasaws.”

5 Kadiloka gamag babaw bikakinsamisinap mamanum, peinandaGuyaws nuwanaw bo beim.

6 Awoum kweitan sinap wasegbikubukub nuwamiy; awoum. Tageigaw youd kweitan kweitan bukuliva-tus bweina bukukululs bukunitougs;minitoug bukusekes Yowbad sonabikalin nuwamiy.

7 Yowbad bisiwyoubumiy mobeitaw nuwamiy, mamagina niwalwaseg bukusesus, kamtabweinseikwan; ninoumiy bwein, peinanYeisuw Kelis bimtakavateimiy.

Page 300: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Pilipay 4:8-9 297 Pilipay 4:238-9 Adok bo misinak agulivan

towen, sigwey; kadiloka kuninuwayssinap mounid, o sinap didumwal, osinap bwanabwein, o sinap kamnat, oaveiyag gamag sivines, o bikavasis, obikatubaws waseg. Agusinap towenbo akatipel asekeimiy, o nukuli-ganes, o nukukwakins gunakawotetmawan; kadiloka bukuvages amisinapmawana nadibakeimiy. Yowbad simiyyakamiy bukusesus bwein, mo beitawnuwamiy.

Min-Pilipay sisiwayoub waseg Pawl10 Singay ikalin nuwag daGuyaws

waseg, peinan vayuwein nukusi-wyoubugs. Kweiboug ivag sivinamiybukusiwyoubugs, tage miked nag.

11-12 Nag alivan mawan peinansivinag youd mwasanin, nag. Boakakin sinap vagan beitaw nuwaggunakabsis katanokkatanokwasigeis.Takinew abag bigeg, bwein-wan.Takinew beibwein abag, bwein-wan.Takinew bamlavag toul yey, bwein-wan. Takinew bamliguyaw, bwein-wan. Takinew beivag agumoun,bwein-wan. Takinew bakam baka-muweip, bwein-wan.

13 Yowbad soug ikimtuweig ataw-toun mo ikadilokeig sinap babawwasigeis.

14 Tage adok singaya tasiwayoubyakamiy, akakina peinan abag igeg,mo kulabeigs.

15 Min-Pilipay yakamiy, kuk-wakinsa kweiboug, nakabsilamawYeisuw nawotet waseg, manoy namMasidoniy, tayakelesiys yakamiymo nitakaveiyons sigwey yakamiy,muloul silmanin. Nag kweitan ventayakelesiys ivages mawan; nag.Misinaka yakamiy.

16 Igaw kweiboug nases Tesalonikmo nukumulouls waseg yey. Siv-tanok ikous, mo sivyuwein mimuloulnukuwyabes neim.

17 Nag alivan vagan mivavagbukusekeig; nag. Sivinag kidmisiwayoub bikatimweis bivakaein;anagin bwanabwein mo bukubanes.

18 Mimuloul waseg yey nukusekesEpaplodit nimey, meiveka bo aban.Bo ikatimweis gunwuliyoug ibabaw,mo singay amwasaw. Mimuloulwaseg yey mamagina lun bulukwan,Yowbad iskwen manisin, simasimseikwan, mo ikalin nuwan wasigeisyakamiy.

19 GunaYowbad mo bisiwyoubu-miy aveiyag sivinamiy, Yeisuw Keliswaseg, peinan Yowbad Guyaw tato-nen, natawtoun igegayous.

20 Mapuna bitakavasis TamadsYowbad, tut nag beikous. Eimen.

Nakabiyokous21 Amalivan siwayoub kusekes

tasiyas tayakelesiys tatanok tatanok,peinan Yeisuw Kelis angamag tasiyas.Budidayas tasiyasa sigwayas nakasesasilivan siwayoub-vak wasigeisyakamiy.

22 Tasiyas tayakelesiys babaw asili-van mawan; o mwasanin-vak Sisalnagamag singaya asilivan mawan;ilansa, “Kalin nuwem yakamiy.”

23 DaGuyaws Yeisuw Kelis bisi-wyoubumiy, vagan kid kululuwamiybitawtoun.

Yey Pawl.

Page 301: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Kolos 1:1-2 298 Kolos 1:17

KOLOSTakatimlakays mwasanin

iyyaweids, ikatimlakes tayekelesiysven Kolos waseg, ilansa, “YeisuwKelis anmwanet nag kadilok bikatin-abweids adsinaps kalbaleb waseg.”Ilivans-vak, “Yeisuw Kelis natawtounkalamwey, nag tatawtoun tatonen.”

Pawl iligen siyaweid, mapuna ilelmin-Kolos silet towen, ilana, “Ke-lis Yowbad natun, anmwanet tataw-toun mtowen, bweina kadilok youdbabaw.”

Nakabsilamaw1-2 Yey Pawl, peinan Yowbad

nisekeig gunawotet, akokew livanenYeisuw Kelis banow ven mwasaninwasigeis. Soug Timotiy milettowen nakalel biwekeimiy min-Kolosyakamiy tayekelesiys, o tatoukumsyakamiy waseg Kelis. TamadsYowbad bisiwyoubumiy vagan mobeitaw nuwamiy.

Pawl ikalin nuwan pines tasiyas3-6 Yakamey wamapalatan nakases,

tut babaw kannitoug pinamiyyakamiy, ikalin nuwem peinannakaligen nukutoukums bwein wasegYeisuw Kelis, o nukusiwayoubsbwein wasigeis tasiyas tayekelesiys.E, kuyousis sinap towen, peinankuninuwes minamis igaw mimwasawwalbalab mo bukulivatus. Mapunayakamey kanitoug pinamiy, wasegYowbad, mtowen daGuyaws YeisuwKelis Taman.

Libalab bulagan kweiboug nukuli-ganes, livan to mounid, bwanab-wein. Vena babaw iliganes livantowen, anagin ivag wasigeis, ika-timweis mo ivakaein; o yakamiy-vakmawan. Wanmugwana nukuliganeslivan towen, mo kukwakins Yowbadnasiwayoub mounid.

7 Kweiboug Epapil nikatimlakeimiysinap towen, simey towen mawotet

katanok-wan. Mtowen gamag bwan-abwein, itakumKelis nawotet peinadsyakids.

8 Towen Epapil idibakem, ilana,“Yowbad Kululuwan ansinap siway-oub ikatipel wasigeis tasiyas min-Kolos.”

Kelis nawotet9-10 E, nakaligen livneimiy towen,

mapuna tut babaw kakkulul wamatanYowbad, kannitoug pinamiy yakamiyvagan Yowbad nanon silmaninyakamiy bukukwakins beikous, oKululuwan bikatipel sinap towenbisekeimiy; o vagan amisinap wasegmo bitimek daGuyaws, o bikalinnuwan wasigeis yakamiy, peinanbukutoukums silmanin miwotetbabaw bwanabwein, o bukuyakousissinapun Yowbad.

11-12 Kannitoug pinamiy yakamiyvagan Yowbad bikimtuw mitawtounwaseg natawtoun tonen singayavakaein, vagan kid youd babawwaseg abamiy bigeg mo bukwap-tuleimiy o bukuvvaluts miwotetbwein sona mimwasaw. Bikalinnuwamiy Tamads waseg, peinan boitam inakaleiwag kamnat, wasegnitasesus sidayas inagamag.

13 Bo ikatinabweids dadubkaleiwag-nen waseg, mo isekeidsdakabsis wanuwan nakalewag Natunbwanabwein.

14 Mtowen Yeisuw niyamiyiseids,vagan bilikuds adsinaps kalbalebwaseg.

15 Nag teitan gamag bikin ma-gin Yowbad, tage ankakin Yeisuwmawana Taman. Yowbad nabubunmeivek-wan daban Yeisuw.

16 Yeisuw gog ileb Yowbad mo ni-bun youda babaw, walbalab watinow;youd mwasanin takines, mwasaninnag. O Yeisuw waseg mo ibun kalei-wag babaw, mwasanin kaleiwag-nenlibalab, mwasanin kaleiwag-nen venwatinow. Bo ileb Taman mo ibunyoud babaw silmanin Yeisuw.

17 Yeisuw imug; youd babawwankuyeim; o Yeisuw natawtoun

Page 302: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Kolos 1:18 299 Kolos 2:8-9

waseg youd babaw nisesus sikabsiswaseg.

18 Mtowen daban, woun waseg,mamagina tayekelesiys tanuwagantowen. Mtowen tamgwayein-kit,iginikit kanig waseg; mapuna youdbabaw waseg tamgwayein mtowen.

19-20 Peinan Yowbad itam nakam-nat meivek-wan isesuna Natunwaseg, o Natun waseg mo ivag kedtowen silmanin youd babaw o gamagbabaw bitalatanes sods Yowbad,takinew yakids ven watinow otakinew tasiyas min-libalab. Buyaviniwtawout waklos mo ivag ked towen.

21 O peinan kweiboug yakamiymamagina takammeiliws yakamiynukusinales Yowbad, amisinapkalbaleb.

22 Nagein gog nukulatanes simiyYowbad, peinan neiweiys Natun, wonikanig; tage bo itokeimiy imayeimiywamatan Yowbad, amisinap kalbalebbo ikous. Sivinan bivag amisinapbeibwein, kamnat.

23 Kadiloka bukutoukums mitaw-toun waseg, vagan bukusesusbwein wamatan Yowbad. Awoumbukupiyaves livan towen bwanab-wein nukuliganes; kadiloka bukun-mises. Livan towen kallivan venababaw wadaban pwepway. Yey Pawlgunawotet towen.

Pawl nawotet wasigeis tayekelesiys24 Nagein gog abag igeg pinamiy

yakamiy; nag igeg nanoug, nag. Ikalinnuwag peinan woug waseg alivetmoumouvit, vagan Kelis won baleb.Kweiboug moumouvit nilivet Kelis,silmanin won; o won Kelis mamaginatayekelesiys yakids. Yey-vak mawan,alivet moumouvit pinamiy; mamag-ina akatimweis Kelis namouvit vagankid mo bikadilok.

25 Peinan Yowbad bo isekeig gu-nawotet vagan bakatimlakaywasigeisyakamiy mo bukukwakins anilivanvagan bukuyakousis.

26-27 Livan towen kweibougnikawum-wan. Tammwayas pwamugnag ikakins; tage nagein Yowbad mo

ikamtel angamag wasigeis, peinansivinan tobwag ven gimgilis yakamiyo min-Yudiy yakamey, babaw yakidsbitakakins sinkawum sinap singaytawtoun. Sinap towen mamaginaKelis bo isap wasigeis yakamiy,mapuna bitanmises igaw abads mobeibwein Yowbad naven waseg.

28 Livanen Kelis kageiguy gamagbabaw wasigeis; sinap babaw kaka-timlakes gamags vaganmo biyakousisKelis ansinap bwanabwein.

29 Bo iseiw nuwag silmanin wotettowen, atawtoun, peinan Kelis wasegyey itawtoun, iwwotet wananoug.

21 Sivinag bukukwakins gunawotet

tawtoun pinamiy yakamiy, simiyasmin-Leyodisiy sisiyas tasiyas na-ikakins magig yey ven watinowwaseg.

2-3 Sivinag bikimtuw kululuwamiy,vagan bukusiwyoubus simsimiyas, obukukwakins beibwein sinap babaw,son sinap nikawum-wan. Sinaptowen livanen Kelis, peinan sinaptawtoun meivek-wan nises Keliswaseg.

4 Adibakeimiy livan towen bobakatiboug nuwamiy; awoum gegamag mwasanin bikatidavimiy;awoum asilivan kamnag bukuliganeso binek ninoumiy; awoum.

5Kadiveiyov ases, tage nuwaneimiywaseg yey nises. Amwasaw peinanakakin kusesusa bwein, o peinan ku-tams bwein Kelis nakaleiwag waseg.

Tasesus bwein Kelis waseg6-7 Peinan nukutams waseg

daGuyaws Yeisuw Kelis, kadilokasimiy Kelis bukunounas. Nukusil-amaws Kelis waseg, o towen Kelisbikatimweisimiy mo bukutawtouns.Kadiloka bukusimounids bweinlivanen Kelis to nukuliganes mobikalin nuwamiy singay.

8-9 Kumtakivateimiy. Awoumteitan gamag bikatidavimiy naka-timlakay kweitan waseg. Gamagmwasanin sikatimlakay yaweid-wan

Page 303: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Kolos 2:10 300 Kolos 3:5mawana tammwayas asisinap. Sinaptowen meinoy neim siGeileiw waseg,Kelis nag. Tage Kelis won wasegsinapun Yowbad meivek-wan nises.

10 Kelis waseg singay sinap bwan-abwein bo talivatus, peinan aneloso bwagaw situwaveks wasigeis boitakayway.

11 Kelis waseg nibwabwesmomwamiy; nakabivatus nag ivagwakalivimiy, nag. Tage nakabivatuswaninoumiy, mamagina ibob wounnakaleiwag wasigeis yakamiy.

12 Nakabaptayseimiy mamaginanukukwanigs simiy Kelis, nukubusalawagamiy, mo nukukits vayuweinsimiy Kelis, peinan kusimounidswaseg Yowbad, peinan nitawtoun moiyakit Kelis vayuwein.

13-15 O yakamiy, kweiboug mamag-ina takanigs yakamiy, peinan amisi-nap kalbaleb, o Kelis nag ivag nakabi-vatus wasigeis yakamiy; Yowbad moiyamoveids sods Kelis, inumlev adsi-naps kalbaleb; o livan waseg niy-ateleids peinan nitasiplaves Yowbadnakaleiwag, mo iwid livan towen,isew tanaban, ikatikavates Kelis an-klos waseg. Yowbad bo itakaywaywasigeis tasiyas Seitan siney bwagawsikaleiwag,mo imwanwon, imwasaw;tasiyas gog wamnat ivag asimwasin.Peinan Kelis anklos waseg itawtounwasigeis tasiyas.

16 Awoum teitan gamag biv-tokeimiy livan, peinan kaeimiy oamisoup, o aw-sagal bukupiyev,takinew tibukon kweivaw o takinewSabat kweitan; awoum.

17 Min-Yudiy makaleiwag towenmamagina kululuwan mav. Kwei-boug nitakines kaleiwag makava ku-luluwan; nagein gog kaleiwag tonenanagin bo isap, mtowen Mesay Kelis.

18-19 Awoum teitan gamagbipiyaveimiy peinan nag kukul-uls avakaein wamtes min-libalabmwasanin. Towen adok bilivan,bilana, “Matag isisawl mav, amikonwaseg mo asinap mawan.” Tagenanon waseg ikayapam mav sinapunven watinow, tage nag iyous daban

tonen, yagan Kelis. Woun antuvasmeivek-wan ikatives imlavag wounkatanok, tage daban bikaleiwag mobikidumwal won babaw; bivakoummo bikatimweis won, bivakaein,bitawtoun, Yowbad natawtounwaseg.

Mwamovads kweivaw Kelis waseg20-22 Peinan bo takanigs sods

Kelis, Geileiw sikaleiwag mo beikouswasigeis yakids. Aveiyag wawunnukuvvaluts ven watinow kaleiwag-nen? Gamag mwasanin sikaleiwagkuliganes, ilansa, “Awoum kuyousisyoud towen; bwaboum. Awoumkwamkwen kan towen; bwaboum.Awoum kwabkwen youd towen;bwaboum.” Youd tasiyas nagein botakines, siwotet nises; tage kweitantut bo bikanig kawkawan.

23 Gamag tasiyas askakin ma-magina tassinaps, peinan ivkakessitapwaloul tatineis, imlavags mam-agina tasimavs wamtes min-libalab,ikatkakils, idokes bikaliwages woustatineis; tage vikeiy bo ikaliwagestasiyas.

31 Kanig waseg nukukits simiy Ke-

lis, kadiloka kuneves libalab sinapun,peinan Kelis nissin walbalab, Yowbadwanakatay.

2 Kuninuways libalab youdanen;youdanen ven watinow awoum.

3 Nitakanigs gog, mwamovads sonKelis nises, nikawum nises wasegYowbad.

4 Igaw Kelis bisap vayuwein,mtowen mwamovads mounid,simiy Kelis mo bukusaps yakamiy,nakamnat avakaein waseg.

5 Kwatimates kid youdanenven watinow, subwan, kalokay.Awoum amivikeiy bikalawageimiysilmanin sinap kalbaleb. Awoumkumtimwamons waseg wuliyougwanven watinow, mamagina miyowbadtobwag bukuvages wadaban pwep-way; awoum.

Page 304: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Kolos 3:6 301 Kolos 4:26 Peinan gamag mwasanin asisi-

nap mawan, Yowbad mo bikawkunesbimapus.

7 Kweiboug yakamiy amisinapmawan, mamagina ven watinowgimgilis yakamiy.

8 Nagein kadiloka kupiyaves sinaptasiyas, kavikun, kameiliw, yagay,vtokay livan, kalokay.

9-10 Awoum kwatidavis simiyas;peinan nukulisawes sinap kweiboug;sinap kweivaw bo kukwawes, peinantut babaw Yowbad ikatimweisamisinap, sinapun tonen waseg,vagan bukuyakousis sinapunYowbad.

11 Nagein gog Kelis waseg yakids,katanoka bod yakids, takinew mina-Gilis o min-Yudiy, tasiyas ibwab-wes momwes o tasiyas nag ibwabwesmomwes, o tasiyas tablabols, o min-koyakoy, o tasiyas tawwotets o tasiyassituwaveks, meiveka yakids katanokabod, Kelis waseg, peinan daGuyawstowen anmwanet wanuwads nises.

12 Peinan Yowbad nikatigikeimiy,nikayuseimiy, o ikalin nuwanwasigeis yakamiy, kadiloka bukuy-ousis sinap bwein, binok nuwamiysimiyas wasigeis, bukusiwayoubs,awoum kwayapams sinap waseg,bweina bukuvnases simiyas, okukwaptuleimiy.

13 Kal yak, kukin soum biyagageim,awoum bikapasal nuwam; bweinabukunumlev ansinap kalbaleb;peinan bo mawan adsinaps kalbalebdaGuyaws binumlev.

14Amsinap babaw son siwayoub; si-wayoub bikatimweis sinap babaw mobilaten.

15 Yowbad nikatigikeimiy va-gan Kelis lubuluban waseg moniwal bukulivatus. Inabod yakidsnikatigikeids silmanin niwal towen.Bweina bitasiws lubulubanwaseg, mobikalin nuwads.

16 Tut babaw, livanen Kelis biseswaninoumiy, vagan bukusinapsbeibwein. Sinap babaw kwatimlakessimiyas, vagan bidumwal asisinap.Bikalin nuwamiy Yowbad mo buk-wanweles sam o wous tapwaloul,

o kweivaw wous-vak bukuwutus,peinan Kululuwan bikatimlakeimiy.

17 Aveiyag bukulivanes o aveiyagbukuwwteles, youd katanok katanokkuvvages daGuyaws Yeisuw yaganwaseg, mo bikalin nuwamiy TamadsYowbad waseg.

Sinap bwanabwein18 Vinay yakamiy kukwanawes

mimwanas ages. Sinap towen singayabo ibunek daGuyaws waseg.

19 Tawaw yakamiy kusiwyoubusmikwavas; awoum kukwanes.

20 Gamagal yakamiy, kadilokabukwanawes timmiyas o inmiyasages, youd katanok katanok waseg.DaGuyaws sivinan amisinap mawan.

21 Tawaw awoum kuyamamanisnitimiyas, mamagina bo bikawegweiswous.

22 Tawwotet yakamiy kadiloka buk-wanawes ages mituwaveks nisesusven watinow, sikaleiwag katanokkatanok waseg. Kadiloka bukugoulusdaGuyaws, mo bukutoukums sil-manin mituwaveks siwotet. Kukingog nag, adok bukuwotets wamatanmitovek, tage kukin binoun mobibgumat woumiy.

23 Bweina biseiw nuwamiy sil-manin miwotet, aveiyag bukuwteles;kwanawes ages mituwaveks, mamag-ina aygan daGuyaws bukwanawes.

24 Peinan yakamiy daGuyawsnatawwotet yakamiy, kuninuwesmaysamiy igaw wankuyeim mobisekeimiy vagan bukusesus bweinbukusigagas.

25 Yowbad igaw mo bimoptakalbalebs asisinap; nakaleiwagteitan teitan wasigeis katanokabinuwek.

41 Guyawaw yakamiy, kadiloka

kumtakavates mitawwotet beibwein,tatanok tatanok wasigeis, mikaleiwagdidumwal bukuvages peinan yakamiymitovek walbalab nises.

2 Tatanok tatanok yakamiykadiloka bukutoukums nitoug, tuta

Page 305: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Kolos 4:3 302 Kolos 4:18babaw bukuninitougs Yowbad waseg.Nanoum katanok waseg bukunitoug,bikalin nuwam waseg Yowbad.

3 Kunitougs-vak pinem yakameyvagan Yowbad bikaliyow makedsilmanin anilivan bwanabweinbakageiguy waseg. Livanen Keliskweiboug gamag na-ikakins, nageingog mo ikamnat, ageiguy; mapunaniyousigs nisenags wadeil.

4Kunitougs Yowbad waseg bilabeigvagan bageiguy livanen Kelis kamnatwaseg. Kadiloka bageiguy mawan.

5 Kadiloka kuvages amisinap beib-wein simiyas tasiyas watoulan nis-esus. Awoum kuymades mitut.

6 Amilivan tut babaw son siway-oub, sabal; bukwatimapus bwein tei-tan teitan asilivan.

Nakabiyokous7 Bwadads bwanabwein Tukik

singay tatoukum daGuyaws nawotetwaseg. Igaw beiw mo bikamtellivaneig meivek-wan.

8 Silmanin towen nakayeb ni-wekeimiy, bilivan wasigeis yakamiy,bukuliganes mo bukukwakinsamawan makasis yakamey. Silmanin-vak biguyeimiy bikimtuw ateimiy.

9 Tukik son Onesim-vak biweis.Teitan miven gimgeilin mtowenOnesim, mamagina bwadag bwanab-wein, tatoukum. Asteiy son Tukikbisekeimiy livnem wamapalatantowen.

10 Alistak yey soug nakases wadeil,anilivan siwayoub wasigeis yakamiy;mawan-vak Banab nubein, yaganMak, anilivan siwayoub wasigeisyakamiy. Kweiboug nadibakeimiy,kukin mtowen beiw kadiloka kutamsbises amibwabwal towen.

11 Yeisuw-vak anilivan siwayoubwasigeis yakamiy, mtowen idokes ya-gan kweitan Yusitos, gum-Yudiy tei-tan. Min-Yudiy tasiyas asteitoun sig-wey nakawotet Yowbad nakaleiwagsilmanin. Min-Yudiy yakamey misi-naka amateivas. Singay gog ililabeigstasiyas.

12 Tayuwein miven gimgeilinsimey nakases, yagan Epapil, anilivansiwayoub wasigeis yakamiy. MtowenKelis natouwat; singay ininitougpinamiy yakamiy, vagan bukuta-matuws son amisinap bwanabwein,o bukuyakousis Yowbad nanonsilmanin yakamiy.

13 Akakin-wan mtowen Epapilinawotet singay avakaein pinamiyyakamiy, o pines tasiyas min-Leyodisiy, o pines tasiyas min-Ayelapol.

14 Luk son Dimas asilivan siway-oub wasigeis yakamiy. Mtowen Lukmadoket bwanabwein.

15 Agulivan siwayoub kusekestasiyas tayekelesiys ven Leyodisiy;mawan-vak manawen Nimip sineytayekelesiys wanbunatum nisesus.

16 Kuvinis milet towen beikous, mokusekes tasiyas tayekelesiys ven Ley-odisiy. Tasiyas-vak mo bivinis tap-waloul waseg; o yakamiy-vak kuvinissilet nalel nein silmanin tasiyas.

17 Kudibakes Alikip, kulansa,“DaGuyaws nawotet nisekeim,kadiloka bukutoukum waseg, kuyak-ous.”

18 Namag mulin towen yagag Pawl.Kuninuweigs yey wadeil nases. Yow-bad bisiwyoubumiy.

Page 306: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Tesalonik 1:1 303 1 Tesalonik 2:5

1 TESALONIKKweiboug Pawl itavin, in Tesalonik,

ikatimlakes sinapun Kelis, mo ili-sawes, inoun. Wankuyeim gog moikayeb Timotiy, bein biguyes; ikous,mo iyum inek Pawl, ilana, “Min-Tesalonik isimounids bwein, issiway-oubs.” Mapuna Pawl ikalin nuwan,ilel silet towen, waseg ikatimlakes oiguyes silmanin Yeisuw inaked.

Nakabsilamaw1 Yey Pawl sigwey Saylos son

Timotiy, malet niwekeimiy min-Tesalonik yakamiy nukuyekelesiysTamads Yowbad waseg, o daGuyawsYeisuw Kelis waseg. Yowbad bobisiwyoubumiy, mo beitaw nuwamiy.

Min-Tesalonik asisinap bwanabwein2-3 Tut babaw ikalin nuwem

daGuyaws waseg, peinan amisinapbwanabwein. Kaninitoug daGuyawsYowbad waseg, kaninuweimiy,kakavvatag yigamiy, peinan nukusi-mounids Yeisuw waseg, o miwotetwaseg sona siwayoub, o kunmisesvagan daGuyaws Yeisuw Kelisbikatinabweimiy. E, amisinapmawan bwanabwein, Tamads Yowbadwamatan.

4 E sigwey, kakakin-wan Yowbadbo isiwyoubumiy mapuna moikatigikeimiy angamag yakamiy.

5 Kweiboug nukuliganes amalivanbwanabwein peinan nakakatim-lakeimiy livanen Yeisuw. Nagkukwatilutegs mav, nag. Tage Kul-uluwan Yowbad waseg livan towen,mapuna itawtoun wasigeis yakamiy,o yakamey singay kasimounidwaseg. O nukukines amasinap igawsimayas yakamiy nitasesus, monukutakayasis.

6 Abamiy singaya kalbaleb, tageKululuwan Yowbad nilabeimiy mokumwasaws, nukutakayasis amasinapyakamey, mawan daGuyaws bo ku-takayasis, peinan anilivan bo kuti-makes.

7 Amisinap bwanabwein, mam-agina sikabtakayas yakamiy, tasiyastayekelesiys ven Masidoniy waseg, oven Akay waseg.

8 E, nukusimounids Yowbad waseg,bulagan amisinap bwanabwein moinekes ven babaw gimgilis, moiliganes livanen daGuyaws Yeisuw,tasiyas min-Masidoniy sisiyas min-Akay. Mapuna nag ivag sivinembakalivan bulagan misimounid,peinan bo ikakins nanawan.

9-10 Tasiyas gog livneimiy isekemasyakamey, peinan kweiboug nakasapwasigeis yakamiy mo nukuliganesagem, nukupiyaves tobwag yowbad,o nukutams Yowbad mounid waseg,vagan Tamwamov Towen kuk-wanawes aygan, o bukukwayamatsNatun tonen igaw beinoy walbalabbeim. Mtowen Yeisuw, igaw kanigwaseg Yowbad niyakit, mo itamanawvayuwein vagan kid bikatinabweids.Awoum igaw Yowbad bikamtanidsadsinaps kalbaleb silmanin.

2Pawl nawotet ven Tesalonik waseg

1 Sigwey, kuninuways kweibougnag kawekeimiy mav, peinan anaginmawotet nakaban wasigeis yakamiy.

2 Deisin-wan min-Pilipay bo iya-gagemas, amamwasin, tage nag kag-wey; kakapwapout-wan. DaGuyawsbo ilabem mo kadibakeimiy livanenYowbad, vagan bukumwasaws kid.Deisin-wan gamag mwasanin isib-wademas, tage bo kageiguy.

3 Mageiguy waseg nag kayaweid;nag sinapun geinawl, nag. Amalivanwaseg nag bakakatidaveimiy, nag.

4 Tage peinan Yowbad itam nanon,idoki kadiloka bisekem livanenbwanabwein, mapuna kageiguy.Nag vagan gamag bikalin nuwes;nag. Tage sivinem Yowbad bikalinnuwan. Peinan Yowbad ikakinaveiyag wanuwads nises.

5 Kuninuways amalivan; nag kateiyninoumiy amalivan kamnag waseg;nag. Nag tayyaweid yakamey; nag.

Page 307: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Tesalonik 2:6-7 304 1 Tesalonik 3:4Nag amalivan kamnag vagan bakak-wey mivavag; nag. Yowbad ikakinamalivan mounid.

6-7 Nag ivag sivinem gamagbikavasimas; nag. Takinew yakamiy,o ven mwasanin gimgilis; nag.Tage bweina bakalivan aveiyagbukusekemas, peinan takaweinslivanen Kelis yakamey. Nag gog,yakamey tammanum wasigeisyakamiy. Amasinap mawana vinnatan bituyes nitun, o bivnasesbeibwein.

8 E, nakakalpwakit wasigeisyakamiy; sivinem kid livanen Yowbadbakasekeimiy mo bitamsamwassimayas yakamiy, peinan singaysivinem yakamiy. Atem meivak-wannakatam pinamiy yakamiy.

9 Sigwey, kuninuways kweibougmawotet avakaein wamiven nakases,kawwotet iboug ee... iyam, kaemsilmanin. Nakasekeimiy bwanabweinlivanen Yowbad, tage awoum beivagmimouvit silmanin kaem.

10 Kukwakins-wan, o Yowbad-vak ikakin, igaw simayas yakamiynitasesus, amasinap bwanabwein,didumwal; nag kayagageimiy tayeke-lesiys yakamiy; nag.

11-12 Kuninuways nakaguyeimiytatanok tatanok yakamiy, mawanatimamiy yakamey; sivinem bakal-abeimiy o bakakimtuweimiy vaganamisinap beibwein mo bikalin nuwanYowbad. Peinan bo ikatigikeidssilmanin nakaleiwag son nakamnat.

13-14 Sigwey, tut babaw ikalinnuwem Yowbad waseg, peinan liva-nen Yowbad nakalivan nukuliganes,nag mamagina gamag asilivan; nag.Peinan kukwakinsa Yowbad anilivantatonen. Nukuliganes livanenYowbad, kuninuways mo nukusi-mounids waseg. Kusimounids monukutakayasis tasiyas tayekelesiys.E, nukutakayasis asisinap min-Yudiytasiyas niyakelesiys Yeisuw Keliswaseg, peinan miven gimgilis boiyagageimiy yakamiy, mawan-vak

Yudiy gimgilis niyagages Yowbadangamag tasiyas.

15-16 Min-Yudiy kweiboug nei-weiys tasiyas palopits, wankuyeim-vak daGuyaws Yeisuw neiweiys.Wankuyeim mo ikayabemasyakamey. Yowbad igeg nanonwasigeis min-Yudiy tasiyas, peinantasilabods. E, sivines bisilbwadem;mata ge bakasekeimiy livanenYeisuw, tobwag ven gimgilis yakamiy,mo Yowbad bikatinabweimiy. Singayikatimweis asisinap kalbaleb moivakaein. Nakabiyokous waseg,Yowbad ankavikun mo ilivatustasiyas.

Pawl sivinan vayuwein binekestasiyas

17 Sigwey, nakalisaweimiy tutkadiyakus waseg, tage nuwaneimiysingaya wasigeis yakamey nises.Sivinem kid vayuwein bakaw kalak-waneimiy.

18 Yey Pawl tut babaw ayyokon,bo nag. Peinan Seitan bo isilbwedmaked.

19-20 Nuwaneimiy singaya wasigeisyakamey nises. Igaw daGuyawsYeisuw beiyum beim, nag kalisiywasigeis bakamwasaw; misinakayakamiy. E, kannamis vagan igawavei-tut Yeisuw beiyum beim, mobeimwan wom wasigeis yakamiy.

31-2 Singaya nuwaneimiy, kaw-

namat waseg, kalana, “KadilokaTimotiy takayabes binekes. Bweinaaditeiy bitases Atens.” MtowenTimotiy neiw, bwadads mtowen;simey kakanow aygan Yowbad,kageiguy bwanabwein livanen Kelis.Nakakayeb Timotiy neiw vaganbikimtuweimiy bukutawtouns obukusimounids beibwein Kelis waseg.

3 Deisina gamag bo iyagageimiy,tage Timotiy beiw biguyeimiy; matage bukukwalouws. Kukwakinsa tuttowen bo bigeg abads.

4 Kweiboug wamiven nitasesussimayas yakamiy, nakalivan kalana,

Page 308: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Tesalonik 3:5 305 1 Tesalonik 4:11“Igaw abamiy bigeg.” Nagein kukinesbo ikamat anagin.

5 Akakina abamiy igeg, singayanuwaneimiy waseg yey nises. Ta-mawan beitout nanoug o bakaptuleig;nag. Mapuna mo akayeb Timotiy,beiw ilakwaneimiy, vagan bulaganmisimounid bimey bidibakeig.Peinan agupwayat waseg mtowentakatsilakay; adoki bikatsilakeimiymo biyageg gunawotet wasigeisyakamiy.

6Misiyamun Timotiy neiw, neiyumgog neim, mo imey bulgamiyilana, “Min-Tesalonik tasiwayoubs,isimounids bwein waseg daGuyaws,tut babaw ininuweids-wan, sivineskid bukunekes bukulakwanes.”Yakamey-vak ninom bo mawan-wan, sivinem bakawekeimiy bakalak-waneimiy.

7 Kaligen bulgamiy yakamiy, moitout ninom. Tage abem bo igeg, tagedeisa kamwasaw-wan, peinannukusi-mounids daGuyaws waseg.

8 Kukin bukutoukums waseg mobeimwan wom.

9 Ta-mawan bakavkek bakayakawnYowbad waseg, mamwasaw singayavakaein wamatan Yowbad pinamiyyakamiy.

10 Yam babaw o boug babawsingaya kaninitoug pinamiy yakamiy,kalana, “O Guyaw, sivinem bakakinmigis tasiyas. Kukin nag isimounidsbwein, bakakimtuwes mo bitaw-touns.”

11 Sivinag Tamads Yowbad sondaGuyaws Yeisuw bikaliyow gunakedmo baw.

12 Anitoug waseg, alana, “Kwa-timweis sisiwayoub bivakaeinwasigeis sisiyas, o wasigeis gamagmeivek-wan, mawana yakameymasiwayoub wasigeis tasiyas.

13 “Igaw maGuyaw Yeisuw beiyumbeim siney tasiyas angamag min-libalab, mo tasiyas bitamanawswamatam yakoum, Yowbad Timem,sona ates gimagim-nen, asisinaptawtoun, kamnat.” Gunanitougpinamiy yakamiy mawan.

4Adsinaps beibwein mo bikalin

nuwan Yowbad1 Sigwey, kweitan livan-vak nises,

waseg baguyeimiy daGuyaws Yeisuwpeinan. Kweiboug nakakatim-lakeimiy mo kukwakins amisinapbwanabwein, waseg Yowbad ikalinnuwan. Nagein amisinap mawan,tage kadiloka kwatimweisis amisinapbwanabwein bivakaein.

2-3 Kukwakins-wan daGuyawsYeisuw nakaleiwag bo nakasekeimiy.Peinan Yowbad sivinan bikayuseimiysilmanin veivay mounid. Awoumkwaninavaysa mav; awoum.

4 Tatanok tatanok yakamiykadiloka bukuninuways veivaymounid, amisinap kamnat waseg mobukuvays.

5 Vikeiy awoum bikalawageimiymo bukugeinawls mawana tasiyastadadubs, peinan nag ikakins Yow-bad.

6 Awoum teitan yakamiy bigeinawlmo biyageg son nakaveivay.DaGuyaws mo bimop asisinap tasiyastakalbalebs. Kweiboug bo kakatibougnuwamiy, mageiguy tawtoun waseg.

7 Yowbad nag ikatigikeids makavakanavay silmanin, nag; tage silmaninsinap kamnat.

8 Kaleiwag towen nag teitan gamagnakaleiwag, tage Yowbad nakalei-wag. Mata ge bukusiplaves, peinantavganein Kululuwan Bwanabwein.

9 Awoum livanen siwayoub balelvagan bukusiwyoubus simiyas,peinan Yowbad bo ikatimlakeimiy.Nanawana bo kukwakins.

10 Nukusiwyoubus tasiyas tayeke-lesiys babaw ven avakaein Masi-doniy waseg. Kaguyeimiy vagankwatimweisis misiwayoub bivakaein.

11 Kadiloka bukuyokons vaganbukusesus niwal waseg. Amisinaptatineimiy kuninuways. Awoumkwatpunugis simiyas, vagan miwotettatineimiy bukuwteles. Kweibougnadibakeimiy mawan.

Page 309: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Tesalonik 4:12 306 1 Tesalonik 5:1412 Awoum bukumlavags mawana

tabgumat yakamiy; igaw mobukunekes simiyas bukusibukwayskaeis bisekeimiy bukukwams kid.Bukuvages mawan, tasiyas nag iyeke-lesiys bikineimiy mo bikayuweimiy.Awoum!

DaGuyaws beiyum beim13 Sigwey, awoum bukutagouwaws

silmanin tasiyas takankanigs. Babawgamag nag isimounids beikitsvayuwein, mapuna ninous singayamoumouvit kanig waseg. Tageyakamiy awoum beivag ninoumiymawan.

14 Tasimounids peinan Yeisuwikanig mo ikit vayuwein. Tasiyas-vak Yeisuw angamag nikankanigs,Yowbad mo biyakitus, bitokesbimeyes sisiy Yeisuw.

15 Mounid daGuyaws anilivankadibakeimiy, kukin son mwamovadsbitasesus, igaw daGuyaws beiyumbeim, tasiyas kweiboug nikankanigsmo bimgwayeids. Yakids nagbitamgwayes tasiyas; nag.

16-17 DaGuyaws gog beiwak, tasiyasanelos sitovek-vak beiwak, bwagig-nen libalab biyikis, daGuyawsbeibus beim, mo tasiyas nikanigsYeisuw waseg wanmugwana beikits,wankuyeim mo yakids tamwamovsyakids. Sidayas tasiyas mo bikaweidsbitaneis wanakaew, mo bitanekesdaGuyaws lov wanuwan, sodsmtowen mo bitasesus bitasigagas.

18 Sinap towen waseg kugeiguyssimiyas wasigeis vagan amnamiybeibwein.

51Sigwey, nag kadilok balel sinap va-

gan bukukwakins avei-tut nakabiyok-ous ven watinow, peinan nanawanabo kukwakins.

2 Bo kukwakins bwein tutandaGuyaws beiyum beim mo bi-labuboleids mawana tavveinawwatapwan boug bisap.

3 Gamag bilivans, bilansa, “Tuttowen tasesusa bwein,” simouvit gog

waseg nuwanaw mo bisiblutes biya-gages, mawana gidaged bisiblutesvinay igaw bitapouy nimes. Ta-mawan bivkakes.

4 Sigwey, nag mamagina tadadubsyakamiy, yam towen nag bil-abuboleimiymawana tavveinaw; nag.

5 Yakamiy kamnat gimgeilinyakamiy; peinan nag dadub gimgeilinyakids. Wudayam waseg bitanoun.

6 Awoum bitammasis mawanagamag mwasanin; tage kadilokabitalalals vagan nanouds bidumwal.

7 Tasiyas gog tammasis boug wasegimmasis, o tasiyas tamwamoumsboug waseg imwamoums, ikabal-aweins.

8 Tage yakids tanounas wudayamwaseg, kadiloka nanouds bidumwal,mo bitasimounids o bitasiwayoubsbeibwein, kululuwads ankawlawal sil-manin; o bitanmises Yowbad vaganbikatinabweids, nanouds ankawlawalsilmanin.

9 Peinan Yowbad nakaleiwag,awoum bikamtanids; tage Yowbadnikatigikeids vagan bikatinabweidsdaGuyaws Yeisuw Kelis waseg.

10 Yeisuw bo ikanig peinadsyakids, sivinan kid siney yakidsbitamwamovs, takinew bitasesus venwatinow, o takinew bitakanigs.

11 Mapuna kuguyes vagan bukwa-timweisis simiyas sinap bwein waseg,mawana tut towen nukuvvages.

Nakabiyokous anilivan12 Sigwey, kadiloka bukuvnases

tasiyas mitamumugwas, peinanigeiguys wasigeis yakamiy, daGuyawsinawotet silmanin.

13 Kadiloka bukugoulus tasiyas, si-wayoub waseg, peinan siwotet bwan-abwein. Kadiloka niwal waninoumiybises.

14 Sigwey, kadiloka bukuguyestasiyas tabgumats. Kukimtuwestasiyas tawnayuws mo bitawtouns.Kulabes tasiyas kalisiy nag isimounidsbwein. Kwaptuleimiy babaw gamagwasigeis.

Page 310: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Tesalonik 5:15 307 1 Tesalonik 5:2815 Kukin kal biyagageim, awoum

kumop ansinap. Bweina tut babawbukusiwayoubs simsimiyas wasigeis,o babaw gamag wasigeis.

16 Tut babaw kummwasaws-wan.17 Awoum kuyeiwas nitoug waseg

Yowbad.18 Bikalin nuwamiy youd babaw

silmanin. Yowbad nanon mawan,peinan Yeisuw Kelis angamag yakids.

19 Awoum kusiwmates Yowbad Ku-luluwan.

20-22 Awoum kupiyaves sigeiguytasiyas palopits, tage kuninuwaysbeibwein, mo kwatukins, sinapkalbaleb kulavewas, sinap bwanab-wein kuyousis beibwein.

23 Sivinag Yowbad tonena bika-timweis kululuwamiy mo beitawnuwamiy, peinan ikayus kulu-luwamiy, mwamovamiy, woumiymeivek-wan, vagan bukusesusbwein, amisinap kamnat-wan, tutandaGuyaws Yeisuw Kelis mo bisapvayuwein.

24 Mtowen nikatigikeids angamagyakids bitikum, bivag wasigeisyakamiy mawana nilivan.

25 Sigwey, kadiloka bukunitougspinem yakamey.

26 Bikalin nuwamiy, bukumuloulssimiyas, peinan meivek yakamiytayekelesiys yakamiy.

27 DaGuyaws yagan wasegadibakeimiy, kadiloka bukuvinis lettowen, tayekelesiys babaw biliganes.

28 DaGuyaws Yeisuw Kelis bisi-wyoubumiy.

Yey Pawl.

Page 311: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Tesalonik 1:1 308 2 Tesalonik 2:2

2 TESALONIKWankuyeim Pawl iligen bula-

gan min-Tesalonik, peinan nagikakins sinapun Yeisuw nakabeiyum.Sivyuweinmo ilel silet vagan bikakinsYeisuw bo beiyum sivyuwein beimven watinow.

Nakabsilamaw1 Yey Pawl sigwey Saylos son

Timotiy malet neiw kuvinis min-Tesalonik yakamiy nukuyekelesiysTamads Yowbad son daGuyawsYeisuw wasigeis.

2 Tamads Yowbad son daGuyawsYeisuw Kelis bisiwyoubumiy mobeitaw nuwamiy.

Kelis beiyum beim bikatukin gamagwasigeis

3 Sigwey, kadiloka tut babawbikalin nuwem Yowbad waseg,peinan misimounid bo ikatimweisivakaein. Misiwayoub-vak simiyaswasigeis bo ikatimweis ivakaein.

4 Mapuna kakamumwaneimiywasigeis tayekelesiys vena babaw,kalana, “Tasiyas min-Tesaloniksingaya takapatuls. Deisina gamagiyagages, abes igeg, tage ikappatuls-wan, peinan isimounids Yowbadwaseg.”

5 O abamiy kalbaleb tut towenkulivatus peinan nukukwawes Yow-bad nawotet. Tage abamiy kalbalebwaseg, Yowbad mo bikatimweisamisinap bwanabwein mo bukutaw-touns bukusiws nakabkaleiwagwanuwan. Mapuna takakins-wanYowbad nakaleiwag didumwal.

6 Yowbad nakaleiwag didumwal,peinan idoki bweina bimop asisinaptasiyas niyagageimiy.

7 Tage yakamiy niyagageimiy igawmo bisekeids dakabiyeiwas simayasyakamiy. E, igaw tutan daGuyawsYeisuw bikamat walbalab, bimeissiney natakayobs tasiyas tawtous mobisekeids dakabiyeiwas.

8 Kov kakayeil waseg mo bimopasisinap tasiyas nag ikakins Yowbad,o takapidabs tasiyas nag iliganes liva-nen daGuyaws Yeisuw.

9 Mapuna biyagages tut nag beik-ous, ven dadubwaseg. Ven towen nagbikines daGuyaws magin, o nataw-toun, o nakamnat; nag.

10E, igaw tutan bisap,mobikayabesbineis watoulan; angamag ven wati-now mo biyakawns waseg, o tasiyastasimounids beisom ninous waseg; osigwey yakamiy mo bitayakawanesYeisuw, peinan nukusimounids liva-nen Yeisuw to nakasekeimiy.

11-12KweibougYowbadnikatigikeimiyangamag yakamiy. Sivinem kidYowbad bivkakeimiy angamagyakamiy mawana nikatigik kwei-boug. Yakamiy-vak sivinamiyamisinap beibwein sona misimounidsilmanin wotet bwein. Yakameygog makanitoug vagan Yowbadnatawtoun waseg mo bikimtuweimiysilmanin sinap towen bwanabwein.Gamag mwasanin bikineimiy amisi-nap mawan, mo bikavasis yagandaGuyawsYeisuwKelis, o bikavasimiyyakamiy, daGuyaws silmanin. PeinandaYowbads son daGuyaws YeisuwKelis singaya bisiwyoubumiy.

2Towen tasiplavein Yowbad nakalei-

wag1 Sigwey, ivag sivinem bukuk-

wakins daGuyaws nakabsunap.Mtowen Yeisuw Kelis beiyum beim,mo bitakatuyouns bitanekes.

2 Igaw bukuliganes gamagmwasanin askamikon, o asilivanmamagina, “DaGuyaws nakabsunaptut towen waseg.” Awoum gebikubukub nuwamiy, o beiyownuwamiy; awoum.

O kukin gamag mwasanin bili-vans, bilansa, “Pawl nalet wasegilel, idoki daGuyaws nakabsunap tuttowen waseg,” awoum bikubukubnuwamiy, peinan tayyaweids tasiyas.

Page 312: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Tesalonik 2:3-4 309 2 Tesalonik 3:63-4 Awoum teitan gamag bikati-

davimiy. Kadiloka bukukwakinsgamag babaw wanmugwanabipiyaves Yowbad nakaleiwag,wankuyeim mo bisap Yeisuw.

Towen tasiplavein Yowbad nakalei-wag bisap wanamug; tage Yeisuwwankuyeim. Dadub gimgeilin towen,peinan takamnamwan towen, biyya-gay yowbad babaw o Geileiw babaw,bikamumwan tatonen mo bisin Yow-bad wanbunatum, bilana, ‘Yey Yow-bad yey.’

5 Kweiboug sigwey yakamiynitasesus mo adibakeimiy mawan.Tabta kunuwes?

6 Kadiloka kunuways aveiyagwaseg isilbwed towen takamnamwan,peinan tutan bikadilok mo bisap.

7-8 Nakawotet kalbaleb nageinnises ven watinow, o nag bitakakinssilawun. Tayuwein gog, isilbwedtakamnamwan towen, bisilbwadenaoko igaw mo bein tanaban, tasi-plavein gog kaleiwag mo bisap, ogamag babaw bikines; tage daGuyawsYeisuw bisap son nakamnat avakaein,mo beiweiy taw towen wadonmuymuyan waseg.

9-10 Seitan nileb mtowen takam-namwan, tayyaweid towen, im iwtelnaman mulin babaw-wan tawtoun,vagan bikatidavis gamag mwasanin,mo bimtamats; peinan nag sivinessinap mounid, mata ge Yowbadbikatinabwes.

11-12 Mapuna Yowbad niyabolninous vagan kid bisimounids sinapyaweid waseg, mo bimop asisinaptasiyas babaw tapiyaveins sinapmounid, peinan sivines kid sinapkalbaleb.

Yowbad nikatigikeids vagan bikatin-abweids

13 Sigwey, daGuyaws angamagyakamiy, yakamey tut babawikadilokena bikalin nuwem Yowbadwaseg, peinan tut nakabsilamawwaseg nikatigikeimiy vagan kidbikatinabweimiy. Kululuwan gog

waseg nikayuseimiy vagan kidbukuliganes anilivan mounid.

14 Livan towen, livanen Yeisuw Ke-lis, nakadibakeimiy mo kuliganes va-gan daGuyawsYeisuwKelis nakamnatwaseg bimteilimiy; peinan Yowbadnanon mawan.

15 E sigwey, kadiloka bukuta-manaws sona mitawtoun, bukuyousisbeibwein livan towen nakasekeimiy,wudom waseg nakadibakeimiy, omalet-vak niwekeimiy.

16-17 Tamads Yowbad singayisiwyoubuds, ikimtuweids vagan tutbabaw nanouds beibwein peinantaninuways aveiyag bwanabweinbisekeids tut wanakougwaw. Tamadstowen son daGuyaws Yeisuw Kelisbikimtuweimiy vagan bukuninatouts,bukuwotets wotet babaw bwanab-wein son amilivan bwanabwein.

3Kunnitougs Yowbad waseg pinem

yakamey1 Sigwey, kweitan youd-vak balel.

Sivinag bukunitougs Yowbad wasegpinem yakamey, vagan kid bak-ageiguy daGuyaws livanen, tawtounwaseg; livan towen mo bitakaywaywasigeis gamag babaw, mawanakweiboug wasigeis yakamiy.

2 Kunitougs-vak vagan Yowbadbikatinabwem wasigeis tasiyastakalbalebs. Peinan mwasinis gamagnag isimounids Yowbad waseg.

3 Tage daGuyaws Tatoukum bobikimtuweimiy, bisilbwed kalbalebwasigeis yakamiy.

4 O daGuyaws waseg, kakakinayakamiy nukuliganes amalivan, mobukukwanawes.

5 DaGuyaws bikatimweis amisinap,nasiwayoub tatonen waseg, o Kelisnakapatul waseg, mo bukusiwayoubs,o bukwaptules yakamiy.

Awoum bukupiyaves wotet6 Sigwey, kadibakeimiy daGuyaws

Yeisuw Kelis yagan waseg, kadilokabukusinales budidayas tasiyas

Page 313: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Tesalonik 3:7-8 310 2 Tesalonik 3:18tabgumats, peinan tapiyaveins agemtasiyas.

7-8 Kukwakins-wan kadilokabukwabwakuns imaked waseg.Kweiboug simiyas yakamey nitasesusnag kapiyev wotet, nag; tage yamkatanok katanok o boug katanokkatanok wasigeis nakawwotet-wan,mo nakakam kaem tatinem. Mata gekakamiyev kaemiy.

9 Bweina bukuvakamumas,tage nag bakalivan kan livanen.Kadiloka bukukinbunikemas taw-wotet yakamey mo bukwaylasis kedtowen.

10 Kweiboug simiyas yakamey,makaleiwag mamagina, “Kukin kalbipiyev wotet, awoum beikam kan.”

11 Nakaligen gog mwasaninyakamiy tabgumats, mwasaninyakamiy tabugumatuws.

12 DaGuyaws Yeisuw Kelis yaganwaseg, kadibakes gamag tasiyas,kalana, “Awoum bukubugumatuws.Bweina bukuwwotets, mo bukuk-wams kan.”

13 Sigwey yakamiy, awoum gebikawegweis woumiy wotet bwanab-wein waseg.

14-15 Malet towen neiw kuvinis.Kukin kal bisiplev amalivan, kusi-nales gamag towen mo beivag an-mwasin. Awoum kwamliwes gamagtowen, peinan budamiy. Bweinabukuguyes vagan bikakin.

Taneimiy-o16 DaGuyaws tonen ansinap mam-

agina niwal. Mtowen bisiwyoubumiyvagan beitaw nuwamiy tut babaw,o mikabsis katanok katanok waseg,peinan mtowen simiy bukusesus.

17 Kalin nuwag yakamiy. Namagmulin tatoneig nalel gunaleta babawnakabiyokous waseg.

Yey Pawl.18 DaGuyaws Yeisuw Kelis bikalin

nuwan wasigeis yakamiy.

Page 314: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Timotiy 1:1-2 311 1 Timotiy 1:18

1 TIMOTIYKweiboug Pawl isek Timotiy na-

wotet vagan bimtakavates tayekele-siys tasiyas ven Epesos waseg nisesus.Nalet towen ilel inek Timotiy vaganbivin mo bikakin amawan bivkek bi-wotet bwein tayekelesiys pines.

Kalin nuwag1-2 Kalin nuwag yakoum Timotiy.

Nukusimounid daGuyaws waseg,mapuna natug mounid yakoum.Yey Pawl alel mulet neiw. Mtowentakatinabweids Yowbad nisekeiggunawotet vagan bakokew livanenYeisuw Kelis. Kelis-vak nisekeiggunawotet towen. Mtowen Keliswaseg tanmises vagan bilabeids:

Tamads Yowbad son daGuyawsYeisuw Kelis bisiwyoubum, asteiyson Taman binok nuwes yakoum, mobeitaw nuwam.

Kadiloka kupiyev livan yaweid3-4 Kweiboug gunakaleiwag bo

asekeim, mo anoy an Masidoniy,alana, “Kusesun ven towen Epesosvagan bukuguyes gamag mwasaninkugidamis sikatimlakay kalbaleb;kudibakes, kulana, ‘Awoum buku-taleiliws o bukutakuds sona mikamn-iman; awoum. Makava taleiliw nagbikatimweisimiy sinapun Yowbadwaseg, nag.’ ”

5 Tage makaleiwag wasigeisyakamiy vagan bigimagim ateimiy,o ninoumiy bikamnat, o bukusi-mounids beibwein, mo sinap yagansiwayoub biton wasigeis yakamiy.

6 Gamag mwasanin bo iyamkwanessinap towen, inoyes kweitan ked, li-van makaw illivans.

7 Idokes takatimlakeins Yowbadnakaleiwag tasiyas tatineis, mapunatawtoun waseg illivans; tage nagikakins silawun asilivan, o na-ikakinskaleiwag towen.

8 Takakins Yowbad nakaleiwagbwanabwein, magat bitavnasesnakaleiwag towen.

9-10 Tage nag isen nakaleiwagtoubweins pines, nag; nakaleiwagtowen pines tasiyas tapiyaveinskaleiwag, o takapidabs, tapiyaveinstapwaloul, takalbalebs, takallokays,tawayins timsiyas o insiyas, otakatimateins gamag, tassubwans, otayablebeins pwadaw, o tabakeweinsgamag, o tayyaweids, o tasiyasitabudabods mav, o aveiyag wasegbibwabwes sinap bwanabwein, obibwabwes livanen bwanabweindaYowbads.

11 E, daYowbads waseg kamnatson mwasaw, mtowen nikayabeig va-gan livanen bakokew gamag babawwasigeis.

Kalin nuwag Yeisuw peinan12 Kalin nuwag daGuyaws Yeisuw

Kelis waseg, peinan guntawtounnisekeig silmanin nawotet towen,o peinan idokeig tatoukum yey moisekeig gunawotet.

13 Kweiboug agusinap kweitan boayeg Yeisuw yagan, mo akamliwes in-agamag, ayagages. Tage deisina inoknuwan yey, peinan tatagouwaw yey,nag asimounid waseg.

14 Nasiwayoub-vak mo isiwyoubugsingay, vagan basimounid mo basi-wayoub Yeisuw Kelis waseg.

15-16 Livan towen mounid; kadilokatasimounids waseg. Peinan YeisuwKelis neim wadaban pwepway va-gan kid bikatinabweids takalbalebsyakids. Yey gog bo amug takalbalebsbabaw wasigeis; tage bo inok nuwanyey, vagan Yeisuw Kelis bikatim-lakay nakapatul avakaein waseg sin-gay takalbaleb yey, takalbalebs babawmo bikakins, o bisimounids Yeisuwwaseg, mo bibanes mwamoves nagbeikous.

17 Tut nag beikous bikalin nuwadsYowbad, bitayakawanes, nakaleiwagtonen isigeg, Yowbad Towen nagtakines, tage isigeg-wan, Yowbadanmwanet-wan. Eimen.

18 Natug yak Timotiy, kweibougtasiyas palopits nilivnakes muwotet,nagein akalawageim, kadiloka

Page 315: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Timotiy 1:19-20 312 1 Timotiy 3:4-5bukuwteles asilivan mawan, mobukutawtouns wotet towen waseg.

19-20 Kadiloka kusimounid bwein,o kununuway sinap bwein waseg.Gamag mwasanin bo ipiyaves sinapbwanabwein mo ikalouws kid; asteiytasiyas Aymenay son Alekisan, boasekes Seitan waseg vagan bikakinmites; awoum ge biyages Yeisuw.

2Nitoug Yowbad waseg

1 Nakabsilamaw sinap bwanab-wein, nitoug. Kadiloka tut babawkuninitougs pines sidayas; kadilokakugilagels Yowbad waseg vagan mobilabes gamag babaw; nitoug wasegkadiloka bikalin nuwamiy peinanYowbad ilabes tasiyas.

2 Kadiloka tanitougs pines tasiyasking sisiyas takaleiwags babaw, vaganbimtakavateids mo bitasesus bwein,mamagina niwal waseg, o bitavnasesYowbad nakaleiwag beibwein, adsi-naps bwanabwein waseg.

3-4 Yowbad sivinan adsinapsmawan. Mtowen ikatinabweids,o sivinan kid bikatinabwes gamagbabaw, o sivinan gamag babawbikakins sinap mounid.

5-6 Sivinan bitakakins kid Yowbadanmwanet. Tayuwein-vak anmwanetbilabeids vagan Yowbad bikalinnuwan wasigeis yakids; mtowengimgilitoun Yeisuw Kelis, won tato-nen itam ikanig vagan biymiyiseidsyakids. Tutan bo ikadilok mo ikamtelYowbad nakaleiwag towen, kloswaseg nikanig.

7 Mapuna bo isekeig gunwotet va-gan bakokew livanen Kelis, baka-timlakes tobwag ven gimgilis sinapmounid vagan bisimounids waseg.Nag bayaweid, nag. Mounid Yowbadnisekeig gunawotet towen.

8 Sivinag tawaw ven babawbininitougs Yowbad waseg. Awoumbikameiliws o bikamnimans; awoum.Bweina bitamnawes nimes mobinitougs sinap bwanabwein waseg.

9-10 Vinay kadiloka bisikams dibesbwanabwein, awoum bunadog biba-sis bibabaw; awoum takas singaybitoumis bibabaw; awoum botobotbabaw bisenas wakayous; awoum dobbitoumis bein wanakaew. Deisa bisi-wayoubs son siwotet bwanabwein bi-wteles. Sinap towen bwanabweintapwaloul silmanin.

11 Tapwaloul waseg kadiloka vinaybikkapays-wan, biliganes livan.

12 Nag batam vinay bikatimlakestawaw o bikaleiwags wasigeis;awoum. Kadiloka bikapays-wan.

13 Peinan Yowbad wanmugwanaibun Adam; Iv wankuyeim.

14 O Seitan nag ikatidev Adam; nag.Ikatidev gog kudavin; ansinap moivag kalbaleb.

15 Tage vin kavel bisimounidYeisuw waseg, o bisiwayoub, nagbikalimwasaw, tage ansinap kamnat,Yowbad mo bikatinob vin manawen,inakopway waseg.

3Tayekelesiys sitovek ansinap

1 Livan towen mounid: Kukinkal beitam nanon vagan bimlavagtayekelesiys sitovek teitan, bwein-wan, peinan wotet towen bwanab-wein.

2 Tage kadiloka beivag ansi-nap kamnat; nakwav anmwanet;takkapatul; tavvnasein kaleiwag;awoum biwliy Yowbad nawotetwaseg; kadiloka bivnases anbwabwalbeibwein; o bikatimlakay sinapunYowbad.

3 Awoum bimwamoum bikabal-awein; awoum bikammeiliw, tagebiyamanum wasigeis gamag; awoumbikamniman; awoum bikayapamyoud babaw silmanin.

4-5 Kadiloka nakaleiwag bivag beib-wein inagamag wasigeis; kadilokanitun bivnases times, bigoulus obibkunis anilivan. (Kukin nagbikaleiwag beibwein inagamagwasigeis, ta-mawan bimtakavatesYowbad natayekelesiys, nag.)

Page 316: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Timotiy 3:6 313 1 Timotiy 4:86 Awoum teitan taw teivaw

niyekelesiy kuyamwenes, vagannuwanaw mo bitovek tayekelesiyswasigeis; awoum. Adok mo bikaypomsinap, bikalouw; mawan Seitannikaypom kweiboug mo ikalouw.

7 Kadiloka tayekelesiys sitovekbeivag ansinap bwanabwein wamtestasiyas watoulan; awoum tasiyasbivtokes livan mamagin beikonSeitan inasik waseg mo bikalouw.

Tasiyas tulals asisinap8 Kadilok tasiyas tulals beivag asisi-

nap bwanabwein; awoum biwliyesYowbad nawotet waseg; awoum bin-uwanaw wudous; awoum kutukutbimwamoums bikabalaweins; awoumbikaypamwes youd babaw.

9 Kadiloka biyyousis sinapunYeisuw, ninous kamnat waseg.

10 Wanmugwana kuyakwanes mi-tulals; magat asisinap beibwein mokuyamwenes bimlavags tulals.

11 Kadiloka sikwavas beivagasisinap kamnat, bwanabwein;awoum bikakat wudous; awoumbimwamoums mananan; kadilokabitoukums wotet babaw waseg.

12 Tasiyas tulals awoum biwos-als; kadiloka beibwein sikaleiwagwasigeis nitsiyas sisiyas sigamag.

13 Tasiyas tulals kalisiy bitoukumssiwotet waseg mo beibwein bulgesgamag babaw wasigeis, o bikap-wapouts bwanabwein peinan inmisesYeisuw Kelis bilabes.

Sinapun datapwalouls kweibougikawum-wan

14 Mulet towen nalel, neiw; tagesivinag nuwanaw baw.

15 Kukin gog bayouviy peinangunaked nag, kuvin let towen vaganmo bukukwakin kaleiwag silmaninYowbad nabunatum, mtowenTamwamov, o nabunatum yakidstayekelesiys babaw. Yowbad mtowendakakols. Sol imlavag sinap mounidkakol wakunuwatan.

16 Tage mounid sinapun datap-walouls singay avakaein.

Wawun datapwalouls gimgilitountowen,

Kululuwan waseg mo itawtounwamtes tasiyas min-libalab.

Livanen towen ven babaw niliganes.Gamag babaw isimounids waseg, mo

iyum, in walbalab.

4Igaw gamag mwasanin bipiyaves

sinap bwanabwein1-2 Yowbad Kululuwan anilivan

kamnat, ikatimlakeids, vaganbitakakins nakabiyokous tut waseg,gamag mwasanin mo bipiyavestapwaloul bwanabwein, mo biliganesSeitan anilivan yaweid, son-vakasilivan tasiyas bwagaws kweitankweitan. Takatimlakeins livnestasiyas singaya tayyaweids, takati-davins gamag; asisinap kalbaleb, tagenag igeg ninous.

3 Ilansa, “Awoum kuveivays” o“Awoum kukwams kan towen.” Tagekusimounids o kukwakins sinapunYowbad, peinan ibun kan babaw; siv-inan kid bitakams, mo bikalin nuwadswaseg.

4-5 E, Yowbad nibun kan babaw,mapun babaw bwein. Awoumtapiyev; awoum. Tage bweinabitanitougs Yowbad waseg, anilivanbitanuways, bikalin nuwads kadspeinan, wankuyeim mo bikimtuwwouds bitawtoun.

Yowbad natouwat bwanabwein6 Magat bukkwatimlakes tayekele-

siys sinap towen,mounidaYeisuwKe-lis natouwat bwanabwein yak; peinanlivanen Yeisuw Kelis nukuligen, li-van towen bwanabwein, bikatimweisamisinap beibwein.

7Tagemakava taleiliw awoum kuli-gen. Nag Yowbad antaleiliw mawanvagan gog bukuligen. Kadilokabukutoukum vagan kululuwambitawtoun sinapun Yowbad waseg.

8 Wouds bitavnases mo bitamwa-saws yagada mwasaw; tage kulu-luwads bitavnases mo bitamwasaws

Page 317: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Timotiy 4:9 314 1 Timotiy 5:15avakaein, tut towen o tut beim wal-balab.

9 Livan towen mounid. Kadilokgamag babaw bitimakes.

10 Nitatawtouns singay silmaninwotet towen tawteles, peinantanamis waseg Tamwamov Yowbadvagan bilabeids, peinan towentakatinabwein gamag babaw. Mounidikatinabweids yakids, peinan tasi-mounids waseg.

11 Kadiloka kuguyes gamag vaganbikakins sinap towen.

12 Awoum bikasigumims peinantawlat yak; tage beivag amsinapbeibwein, amlivan bwein, muwotetbwein, kusiwayoub beibwein, kusi-mounid, amsinap kamnat waseg,vagan tayekelesiys bikines amsinapmo bitakayasis.

13 Bweina bukutoukum tapwaloulwaseg. Kutitoukum ee... igaw mobaw. Bukitab kuvnivin vagan gamagbiliganes, kuguyes, kwatimlakes.

14 Bweina bukuvnas Yowbad nasi-wayoub Kululuwan Towen nisekeimyak, mawan kweiboug tasiyas mi-tuwaveks nisenas nimes wawoummoilivnakes Yowbad nasiwayoub wasegyak.

15 E, Yowbad bo isiwyoubum vagankid bukuwotet beibwein. Kadilokakutoukum vagan gamag babawbikineims, bilansa, “Taw towen boitawtoun Yowbad nawotet waseg.”

16 Kuvnaseim yak vagan amsinapbidumwal o mukwatimlakay beib-wein, Yowbad mo bikatinabweimiysimwey tasiyas tanageins amlivan.

5Sinapun siwayoub gamag wasigeis

1-2 Awoum kukwanes tamumwey,tage kuyyowal mawana timomwasigeis; o tawbwatsmawana budam;nummwey mawana inom; vinabwatsmawana nimut, amsinap bikamnatwasigeis.

3 Kumtakavates siyas nakwabsgewagews, ta-ivag tawlisiyas.

4 Tage kukin nakwab nitun samo tibun sam, kadiloka bisiwyoubusnakwab manawen bikatimapus nasi-wayoub kweiboug wasigeis tasiyas.Sinap towen bwanabwein wamatanYowbad.

5 Tage nakwab nawen naguwagew,anmwanet bises, binnimis Yowbadanmwanet bileb, yam babaw o bougbabaw bininitoug waseg o biyowalwaseg.

6Kukin gog nakwab bikalimwasaw-wan, o bikamkwam-wan, mamaginatakanig, kululuwan manawen.

7 Kaleiwag towen kuguyes vagankid asisinap bikamnat.

8 Kadilok gamag tatanok tatanokbimtakavates asigamag. Kukin tei-tan gamag nag bimtakavates tasiyaswanbunatum nisesus, mtowen mam-agina tapiyavein Yowbad nakaleiwag.Tasiyas igaw dadub nag ivag asisinapmawan, peinan singay kalbaleb.

9-10 Magat vin bises, namwananmwanet nikanig, o ansinapsiwayoub, peinan nituyes gamagal, onimtakavates anbwabwal, o nivnasestasiyas tayekelesiys, o nilabes tasiyasabes igeg wasigeis, o nawotetbabaw bwanabwein, igaw anbweilimsinawanim sinawatan, bweina kutamvagan tayekelesiys bimtakavatesmanawen vin.

11 Tage nakwabs tasiyas igaw vin-abwats awoum, peinan igaw ninousbibabaw o binumlaves Kelis, mo bive-vaws.

12 Kweiboug ikatouts asilivanwaseg Kelis, wankuyeim mo biwidis;kalbaleb asisinap mawan.

13 E, adok mo bikatudabs mav,bunatum babaw bikikeipuls, livanengamag babaw billivans, mamaginanabugmatuws tasiyas, kakat wudous.

14 Adok nakwab tasiyas vinabwatskadilok bivevaws, bituyes nitsiyas,bimtakavates siven. Awoum tayeke-lesiy natan beivay ansinap kalbaleb,mo tasiyas nikamliweids bikines, mobiyyageids; awoum.

15 Adok nakwab mwasanin boikalouws, inoyes Seitan inaked.

Page 318: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Timotiy 5:16 315 1 Timotiy 6:716 Kal vin iyekelesiy, o taliven

nakwabs nisesus, kadiloka bimtaka-vates tasiyas. Awoum wotet avakaeinwasigeis tayekelesiys babaw, peinantayekelesiys bimtakavates nakwabstasiyas naguwagews.

17 Kuvnases beibwein tasiyastakalleiwags wasigeis tayekelesiysyakamiy. Tasiyas igguyeimiy Yowbadanilivan waseg, o ikatimlakeimiysinapun Yowbad, kadiloka kumtaka-vates beibwein.

18 Livan nises Bukitab waseg mam-agina,“Bulumakaw iwwotet wit, bweina

beikam wit waseg.”Livan kwayuwein nises,

“Tawwotet, bweina bikow maysanwotet.”

19 Awoum gamag makava biyateleswasigeis tayekelesiys situwaveks;awoum. Kukin gamag asteiy oasteitoun bikakins sitovek ansinapkalbaleb, asilivanmounid bilivansmobukuligen vagan biyateles tamweytowen.

20 Kuguyes tasiyas takalbalebswamtes gamag babaw, gamag babawmo biwenes sinap kalbaleb.

21 Adibakeim yak wamatan Yow-bad, o wamatan Yeisuw Kelis, owamtes min-libalab tasiyas Yowbadnagamag, kaleiwag siyas nalel lettowen waseg tamtakavatein yakoum.Kaleiwag tasiyas kuvkek bimlavagkatanok-wan. Awoum teitan gamagkusiwyoub mo son kuyageg; awoum.

22 Awoum nuwanawa bukuseknawotet tayekelesiy teitan vaganbimlavag mamagina misinal; adokbukutagouwaw ansinap kalbalebnises, gamag mwasanin mo bidokesbukuleb towen ansinap kalbaleb, obidokeims-vak takalbaleb yakoum.Kuvnas amsinap tatoneim beibwein.

23 Awoum yevagam mavkumwamoum, tage wayn kakitkumwamoum nuwam peinan, opeinan amlel nises wawoum.

24 Gamag mwasanin tawtusis-wanasisinap kalbaleb, mapun nuwanawbilivatus kalbaleb. Tage mwasanin

gamag asisinap kalbaleb ikawumes,tut wanakougwaw mo bilivatuskalbaleb.

25 Sinap bwanabwein mawan,babaw gamag bikinbunikes; kukingog bisowmes, igaw wankuyeim mobikamat.

61 Tasiyas tawwotet, kukin beitams

situwaveks siwotet waseg, kadilokabivnases, bikaninaways ages. Kukingog nag, adok tasiyas watoulan mobiyages datapwalouls o daYowbadswaseg.

2 O kukin tasiyas situwaveksbiyekelesiys mo bimlavags mamaginatuwsiyas, awoum tasiyas taw-wotet bikatudabs peinan situwavekniyakelesiys; awoum. Tagebweina bitoukumsa singay, peinansituwaveks sisiyas nisimounids wasegYeisuw mapuna bisiwyoubus tasiyassituwaveks.

Kadiloka bukumtibabeitsKaleiwag tasiyas kuguyes o kukwa-

timlakay tayekelesiys wasigeis.3-5 Kukin kal nakatimlakay

kweitan, o bipiyev bwanabweinlivanen daGuyaws Yeisuw Kelis, obipiyev katimlakay silmanin sinapbwanabwein; mtowen takaypamweinsinap tage nag ikakin sinap tato-nen; ansinap igeg peinan sivinankamniman, livan babaw wasigeis.Gamag tasiyas asisinap mawan,singaya takammnimans, bikameiliws,bikavikuns, biyagays, bitilikons; e,tuta babawmobikammnimans sisiyaswasigeis, peinan ninous kalbaleb, opeinan ipiyaves sinap mounid, idokeskid sinapun tapwaloul biyousis mobikawes siwliyoug babaw vagan kidbimwasaws.

6Nag gog. Tage tayekelesiys tasiyastamtibabeits, asisinap bwanabwein,mo bimwasaws kid.

7 Peinan nitasaps wadaban pwep-way dawliyougs nag; igaw bitali-sawes ven towen, nag kweitan youdbitakawes, nag.

Page 319: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Timotiy 6:8 316 1 Timotiy 6:20-218 Tage tut nagein, kukin sam

kads son adakweims, bweina beitoutnanouds.

9 Tasiyas gog sivines sivavagbibabaw, Seitan biyakwanes mobeikons anasik. Tasiyas ninousnag, beivag asivikeiy vavag kalbalebwaseg. Asivikeiy bikalawages mobiyagages.

10 Kukin kalisiy sivines siwliyougbibabaw, mo inoyes ninous silmaninyoud babaw singaya kalbaleb. Peinangamag mwasanin sivines siwliyougbibabaw mo bipiyaves sinapun Yow-bad, o simouvit babaw mo ilivatus.

11 Tage Yowbad angamag yakoum,sinap towen kupiyev. Kuyyokonvagan beivag amsinap didumwal,kamnat, bukusimounid Yowbadwaseg, bukusiwayoub, bukukwap-atul, bukummanum simwey wasigeis.

12 Kutawtoun vagan bukunamisbeibwein mo bukutakayway; kuyousmwamovam nag beikous, peinan tutkweiboug nukukwamat musimounidwamtes gamag babaw, mo Yowbadikatigikeim silmanin mwamovam nagbeikous.

13-14 Wamatan Yowbad mtowentayamouvein youd babaw, o wamatanYeisuw Kelis, (towen wamatanPonitiy Paylat livanen Yowbadnilivan bwein), e, wamtes tasiyasasteiy adibakeim yak kuvvnas Yow-bad nakaleiwag beibwein; awoumkakit bikabwag. Kadiloka kuvvnasnakaleiwag ee... mo bisap vayuweindaGuyaws Yeisuw Kelis.

15-16 Peinan tutan bikadilokYowbad waseg mo bispuy Yeisuwbimekeids. Takaleiwag bwanabwein,mtowen anmwanet Yowbad, kingbabaw siking towen, o guyawawsiguyaw; mtowen anmwanet isigeg-wan, naven nag takikines peinansingaya kamnat; kweiboug ta-kweitan gamag bikin magin, onagein gog ta-kal bikin, naguyaw onatawtoun isigeg-wan. Eimen.

17-19 Kudibakes tasiyas guyawawven watinow, kulana, “Awoum

kwaypamwes sinap yakamiy; awoumbukunnamis waseg mivavag vagankid bilabeimiy; awoum. Tage kadilokakunmises Yowbad, towen tavvageinyoud babaw vagan bitamwasawswaseg. Kadiloka kusiwayoubs;miwotet bwanabwein bibabaw;kuvvageins mivavag, vagan kidmaysan tawtoun igaw mo bukuli-vatus, towen mwamovamiy mounid-wan.”

20-21 O Timotiy, towen nukukow,kuvnas beibwein. Livan mwasaningamag idokes sinap; nag gog,kalbaleb. Awoum. Kulavew! Peinantasiyas asilivan nag ilatanes, ogamag mwasanin niyousis waseg, moiyamkwanes sinamis Yowbad waseg.

Yowbad bisiwyoubum yak.Yey Pawl.

Page 320: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Timotiy 1:1-2 317 2 Timotiy 1:16-17

2 TIMOTIYWankuyeim Pawl igaw nises wadeil

ven yagan Lom, mo ilel Timotiy nalet,sivyuwein inek. Mtowen Pawl ikakinkakita beimat, tage isimounid bweinYeisuw Kelis waseg. Iguy Timotiy,ilana, “Bweina kutawtoun silmaninYeisuw nawotet.” Ilelel-vak, ilana,“Sivinag gunawliyoug mwasanin,kukow, kum, kumyakeig.”

Nakabsilamaw1-2 Kalin nuwag natug bwanabwein

yakoum Timotiy.Yey Pawl balel mulet beiw mo ku-

vin.Peinan Yowbad nanon waseg

yey mawana, livanen Yeisuw Kelisakokew, vagan kid gamag biliganesmo bibanes simwamov. Yowbadnakaleiwag mawan.

Tamads Yowbad son daGuyawsYeisuw Kelis bisiwyoubum, binoknuwes yakoum, vagan mo beitawnuwam.

Yeisuw livnen bwanabwein3-4 Yey singaya akkulul guntovek

Yowbad wamatan, singaya tut babawakaninow aygan, mawan-vak timog,tibug. Aninuweim yak tut babawmo aninitoug peinam, yam katanokkatanok, o boug katanok katanokwasigeis.

Anuway misumkwey nukutaneignukuvlamweig gog. Yey singaya siv-inag bakineim vayuwein mo bamwa-saw avakaein.

5 Singaya aninuweim peinannukusimounid bwein Yowbad waseg;mawan-vak tabum kudavin Lowis,wanmugwana isimounid, wankuyeimmo inam Iwnis isimounid, tatounun-vak yakoum. Akakin-wan singayakusimounids bwein.

6 Mapuna adibakeim awoumbukusigan Yowbad nasiwayoub niseswaseg yak, nisekeim kweiboug mis-umkwey yey namag nasen wawoum.

Kutoukum vagan nasiwayoub towen-an wanuwam bitawtoun wasegyakoum.

7Yowbad Kululuwan ivagein wasegyakids nag ivag adpwayats, tage taw-toun, siwayoub o kapatul isekeids.

8 Bweina bukulivan livanendaGuyaws. Awoum bukumsin.Awoum kumsineig yey, peinan wadeilnases. Yakoum-vak bukugeiguylivanen Kelis mo bigeg abam, tageYowbad bikimtuweim bukutawtounmo bukutam waseg.

9 Yowbad gog nikayuseids silmaninnawotet, nag peinan adsinapsbwanabwein, nag; tage peinannikatigikeids, mo isiwyoubudsYeisuw Kelis waseg, tut kweibougatonen.

10 Nasiwayoub bo nikaluwegkweiboug, nagein gog mo ikamat,peinan Takatinabweids bo isap,mtowen Yeisuw Kelis, iyakous kanig,mo ikatilow isen mwamovads nagbeikous. Livanen Yeisuw inawotetbo mawan.

11 Yowbad bo ikaliwageig, livanenbwanabwein isekeig vagan banoy venbabaw wasigeis, bakatimlakay.

12 Mapuna gamag iyagageigs,waseg abag igeg; tage nag ivagagumwasin, nag. Peinan boasimounid towen waseg, mapunaakakin-wan, aveiyag gunawotettowen nisekeig, bo bimtakavetmtowen, bisesuna ee... tutwanakoug-waw nakaleiwag mo bisap venwatinow waseg.

13 Yeisuw Kelis waseg kusimounid,kusiwayoub mo bukulivan mounid,mawan yey agulivan nukuligen.Kadiloka kuyous livan towen beib-wein.

14 Peinan Yowbad kululuwanwanuwads nises, ansinap bo isekeimamsinap yakoum. Livan towenkumtakavet beibwein.

15Adok kukwakin-wan tasiyasmin-Esiy bo ipiyaveigs, sisiyas tasiyasPigelus son Emogenes.

16-17 Sivinag Yowbad binok nuwanOnesipol sen inagamags, peinan tut

Page 321: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Timotiy 1:18 318 2 Timotiy 2:19babaw issiwyoubugs-wan, mo ibweinamnag. Nag imsineig yey naseswadeil; im ven towen Lom iligen bu-lagag, im ininineiv ee... mo ibaneig.

18 Igaw yam towen wasegdaGuyaws nakaleiwag bisap, sivinagdaGuyaws binok nuwan waseg tawtowen. Kukwakin-wan inawotetbabaw ven Epesos waseg.

2Yeisuw Kelis natakanaviy bwanab-

wein1 Natug, bweina bivakaein Yeisuw

Kelis nasiwayoub waseg yakoum, va-gan bilabeim mo bukutawtoun yak.

2 Livan towen, misumkweywamtes tasiyas tayekelesiys nakatipelnasekeim, bweina bukwatimlakestasiyas tatoukums, wankuyeim mobikatimlakes gamag babaw.

3 Bweina simey yak bigeg abads,peinan Yeisuw Kelis natakanaviybwanabwein yakids. Awoum kupiyev;bweina kwaptuleim wotet towenwaseg.

4 Awoum takanaviy bikiywayuw,nakayal wanakatay, nawliyougwanakimaw. Natovek bo ikabutsilmanin naviy, kadiloka bilavew venwuliyougwan.

5 Kutoukum, kuvnas Yeisuwnakaleiwag beibwein. Mawanakawlideiy, kukin kal bitamap, igawlalanmo biban; tage kukin nag bivnaskawlideiy kaleiwag-nen, bo nag.

6 Mawan-vak tabgubag, kukinbitawtoun wanmugwaw bo beikamkan.

7 Kuninuway agulivan kabebaytowen. Yowbad bilabeim vagan mobukukwakin youd babaw.

8KuninuwayDeibid tabun,mtowenYeisuw Kelis, neikit kanig waseg; yeygunakageiguy bo mawan.

9Ageiguy livan bwanabweinwaseg,mapuna abag singaya igeg. Iyawa-nis namag vatul tanmunum waseg,mawana takalbaleb tatonen yey; tageta-mawan biyawanis Yowbad anilivanwanuwads nises, nag.

10 Mapuna akaptuleig-wanmoumouvit waseg, vagan kidbalabes Yowbad nagamag tasiyas bonikatigikes; sivinag kid Yeisuw Kelisbikatinabwes silmanin sikamnat nagbeikous.

11 Livan towen mounid-wan; kukinsods Kelis bitakanigs, sods-vak Kelisbitamwamovs.

12 Kukin bitakaptuleids; mobitaguyaws sods Kelis. Kukin gogbitakayan, towen mo bikayaneids.

13 Kukinegog bitapiyaves, towen-vak bisesuna-wan, peinan ansinapbwanabwein bo ikunek. Ta-mawanbipiyev.

Yeisuw natouwat bwanabwein14 Livan towen, kuguyes gamags

wasigeis, vagan binuways beibwein.Kudibakes wamatan Yowbad, kulana,“Awoum kwamnimans livan kweitankweitanwasigeis, awoum. Kamnimantasiyas nag bilabeimiy; nag. Tagemounida biyagageimiy, mounid.”

15 Kutoukum yak, sinap mounidkulivan bwein, vagan Yowbadbikineim, mo beitam waseg yakoum;wankuyeim nag beivag ammwasin,nag.

16-17 Tage awoum kwamnimansmav, kusinales tasiyas takammn-imans peinan asilivan biyagagestatineis, mapuna bikatimweisasisinap kalbaleb, mawan gamagbikasipom, kisikis gog biyamweismo bivakaein ansipom. Mawantasiyas Aimenay son Piletus, asilivankalbaleb.

18 Tasiyas asteiy bo ipiyaves li-van mounid, peinan asilivan ilansa,“Gamag sikabeikit vayuwein bo ik-ous. Bo nein-o wankuyeim.” Ilivansmawan, gamag mwasanin iliganes,mo ipiyaves sitapwaloul, peinan nagisimounids bwein.

19 Tage Yowbad nakawutun wasegsilmanin tapwaloul mounid, anlelelmamagina:“DaGuyaws ikakin kalisiy inagamag.”Kwayuwein lelel mamagina:“Kukin kalisiy bidokes siGuyaw Yow-

bad,

Page 322: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Timotiy 2:20 319 2 Timotiy 3:14-15kadiloka bilavewas asisinap

kalbaleb.”20 Bunsiyas bunatum bunuvkaveks

wanuwan, abmavin mwasanin nis-esus, wous goul-wan, mwasanin gogsilib, mwasanin amweilok, mwasaningog bidapwats; mwasanin silmaninguyawaw, mwasanin gog sim vagan.

21 Kukin kal bipiyev sinap gaga-nen, gamag towen mamagina ab-mavin silmanin guyawaw; natovekgog mo bikayus taw towen, silmanininawotet, ikadilokena wotet babawbwanabweins.

22 Bweina kupiyev sinapun wulat,peinan tawlat yak; tage kunineivamisinap bwanabwein, simounid,o siwayoub, sona miniwal, simweytasiyas asisinap kamnat, mo initougsdaGuyaws waseg.

23 Kadiloka kupiyaves kamnimanmav, peinan tasiyas billivans mav, mobikammeiliws, wankuyeimmobikaw-pwanaws.

24-26 Peinan yakoum daGuyawsnatouwat yakoum, awoum kwamn-imans wasigeis, tage bweina kusi-wyoubus gamags, kwatimlakesbeibwein, o bukuyamanum wasigeis.Kukin mwasanin bisilbwadeims,bweina kuyamanum wasigeis, vaganbukwatimlakes mo bikakins tasiyasasisinap kalbaleb. Adok igaw Yowbadmo bilabes vagan bipiyaves asisinapkalbaleb, mo bikakins sinap mounid.Wankuyeimmo beitout Seitan anasik,bisawls. Peinan Seitan anasik boikwanes tasiyas silmanin inawotettatonen biwteles.

31 Bweina kukwakins nakabiyokous

tutwaseg,mo tut kalbaleb bitalivatus,ven watinow waseg.

2-5 Peinan gamag mwasanintatineisina bisiwyoubus, bipwakitssilmanin ney, bikayapams sinap, nagbeitams kaleiwag waseg, biyyagays,bisiplaves ages timsiyas, o insiyas,nag bikalin nuwes, peinan tadadubs,nag binok nuwes, bivtokays livan,takatiginaneys tasiyas, kapasal

nuwes, bipiyaves sinap kamnat.Bo bisilakods, asisinap tatineisnag bipwaloves, bigagasa tatineis,nag sivines Yowbad, sivines kidsimwasawa tatineis, tage askakinmamagina tatapwalouls, tageYowbadnatawtoun ipiyaves. Bweina kusi-nales gamag tasiyas.

6-7 Mwasanin tasiyas bisousiwswanuwan bunatum, silmanin vinaymansiyas asisinap igwey. Nalbalebsnasin, peinan vikeiyan wous ikali-wages; livan babaw binganegs, tagenag bidumwal ninous.

8 Mawan kweiboug Danis sonDamalis sivines kid bisilbwadesMoses, tasiyas mawan sivines kidbisilbwades sinap mounid; peinanninous kalbaleb, nag isimounidsbwein.

9 Gamag tasiyas singaya nuwanawbisabwans, peinan gamag babaw mobikakins tasiyas asisinap mamaginabalawein. Mawan kweibougDanis sonDamalis sivines bisilbwades Moses,mo gamag babaw ikines asisinap bal-awein.

Pawl ikaleiwag waseg Timotiy10 Gunakatimlakay bo kukwakin,

agusinap kukwakin-wan, gunakedkukwakin-wan, peinan asimounid, oakaptuleig, o asiwayoub, atoukum.

11Bo kukwakin tasiyas niyagageigs,mo abag igeg. Antiyok waseg, oIkoniyam, o Lisitil. Wunsiyas venwasigeis, singaya abag igeg, tagedaGuyaws mo ikatinabweig mouvitbabaw wasigeis.

12 Magat kalisiy gamag tasiyassivines asisinap beivag kamnatYeisuw Kelis waseg, mo bigeg abes,peinan gamag mwasanin biyagages.

13 Tage tasiyas takalbalebs sisiyastasiyas takatidividavs bikatimweisasisinap kalbaleb mwano bivakaeinsingay, bikatidavis gamags, peinanSeitan bo ikatidavis tasiyas.

14-15 Yakoum gog amsinap awoumbukuvag mawan tasiyas, tage sinapto nakakatimlakeim kweibougnukusimounid, kadiloka kutoukum

Page 323: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Timotiy 3:16-17 320 2 Timotiy 4:17sinap towen waseg. Kukwakin-wanyakamey kweiboug nakakatimlakeimmawan, o yakoum igaw-o wagwadimnukukwakin gog Yowbad inabuk.Kukin livan towen bukuligen, mobukusimounid waseg Yeisuw Kelis,vagan Yowbad bikatinabweim.

16-17 Bukitab meivek-wan Yowbadanilivan; ikadiloka bitavin mobikatimlakeids adsinaps kalbalebwaseg yakids, bikidumwaluds mobitakakins, vagan bitatawtouns sinapdidumwal waseg, mo bitayakousissinap kamnat, o bikadilokeids-wan woteta babaw bwanabwein;mamagina Yowbad angamag yakids.

41-2 Wamtes Yowbad son Yeisuw

Kelis kuligen agulivan towenbeibwein, peinan Kelis takalei-wag, igaw mo bikatukin wasigeistasiyas tamwamovs sisiyas tasiyaskweiboug nikankanigs, igaw tutwanakougwaw mo bisap, silmaninnakaleiwag. Agulivan mamagina:Bweina bukugeiguy livanen Yowbad.Bweina biseiw nuwam silmaningeiguy tut babaw, takinew tutbwanabwein waseg, o takinew tutkalbaleb waseg. Bweina kugeiguyvagan bisimounids, kuyadumwalusvagan asisinap beibwein, bitawtoun.Bweina kwaptuleim tuta babawgeiguy waseg.

3 Igaw tut wanakougwaw gamagmwasanin mo bipiyaves katimlakaymounid, tage sivines kid ninoustatineis, mogo sivines sitakatim-lakay bibabaw vagan bigeiguys mobiliganes tasiyas, bilansa, “Tageiguytowen bwanabwein, sinap to nilivansingaya sivinag.”

4 Bo biliganes sitakatimlakaytasiyas, mo bipiyaves livan mounid,tage sivines kwaneib, o makavataleiliw binganegs.

5 Tage yakoum kutitoukum mu-wotet waseg. Kukin gog abam bigegbweina kwaptuleim, bweina kukokewlivanen Yeisuw, vagan bukwatimlakes

gamag babaw, mo bikadilok muwotetgamag wasigeis.

6 Yey gog kakita bo beiweigs, ma-magina lun bulukwan yey. Kakita bobalisow ven watinow.

7 Singaya bo avatay waseg Sei-tan, gunawotet bo ikous, peinantut babaw singaya asimounid wasegYeisuw Kelis.

8 Igaw tutwanakougwawdaGuyawsmo bisekeig agupay, yagan sinapdidumwal. DaGuyaws bo ikatinegpeinag yey. Igaw mo bikaleiwagbwein wasigeis gamags, o yam towenadapays bisekeids sigwey kalisiysivines nakabsunap ven watinow.

9 Kuyokon vagan nuwanawabukum.

10 Peinan Dimas bo ilisaweig, boipwakit ven watinow wuliyougwan,ipiyaveig, mo inoun in Tesalonik.Kilisens-vak bo inoun in Galetiy.Titos-vak bo nein Dalimatiy.

11 Amateiyuna nakases, soug Luk.Kudibek Mak, kutok, amiteiy kumeis,peinan guntouwat bwanabweintowen Mak.

12 Tikikos bo akayeb nein Epesos.13 Agukweim mwaynavakaein

kukow kumey, bo alisow venTilowas waseg, Kalip-o wanbunatumwaseg, kukwawem-vak gunabuk sonsinbilibil mwaynatan, singaya inoknuwag sinbilibil towen.

14 Tawtelein tanmunum mtowenyagan Aleksandel, singaya bo iya-gageig mounid, igaw daGuyaws mobimop ansinap kalbaleb.

15 Yakoum-vak kuvnaseim, peinantaw towen singaya tasilbwadein dak-ageiguys.

16 Tasiyas mina-Lom sivtanoka iy-ateleigs ikous, tage nag kal ilivan va-gan bilabeig, asibabaw-wan aspwayatmo ilisaweigs. Awoum geg Yowbadbimop kid asisinap kalbaleb.

17 Tage Yowbad ilabeig, itounwadadag ikimtuweig mo atawtoun,ageiguy livanen Yeisuw mo ayakous,vagan gimgilis ven dadub asibabaw-wan mo binages agulivan. Mapuna

Page 324: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Timotiy 4:18 321 2 Timotiy 4:22Yowbad ikatinabweig layon wadonwaseg.

18 Tage Yowbad igaw mo bikatin-abweig, kalbaleb babaw wasigeis, mobasiwwanuwannakaleiwagwalbalab.Mapuna bitakavasis Yowbad tut nagbeikous. Eimen.

19 Agulivan siwayoub kudibakesPilisik son Akwil, sisiyas Onesipol seninagamags wanbunatum nisesus.

20Elasit bo alisow, nises venKolinit.Tilopim ikatoun bo alisow ven Mile-tus waseg.

21 Kuyokon tut towen nuwanawbukum, igaw-yay niwal, peinanwuwal anatut, mamagin geg bulb-weilim bisilbwadeim ta-mawanbukum. Ewbilis anlivan siwayoubwaseg yak. Mawan-vak tasiyasPudens, Linos, Kilodiy, sisiyas tasiyastayekelesiys asibabaw-wan.

22 DaGuyaws bikimtuw kululuwam,mo bukutawtoun. Yowbad bo bisi-wyoubumiy.

Yey Pawl.

Page 325: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Titos 1:1-4 322 Titos 2:1

TITOSKweiboug Pawl isek Titos nawotet

vagan bimtakavates tayekelesiys simKilit waseg. Mapuna ilel nalet towenvagan bikakin amawan bivkek bi-wotet beibwein pines tayekelesiystasiyas min-Kilit.

Nakabsilamaw1-4 Kalin nuwag yakoum Titos.

Mamagina natug mounid, yakoum,peinan yakoum-vak nukusimounidYeisuw Kelis waseg. Takatinabweidtowen son Taman Yowbad bisi-wyoubums vagan mo beitaw nuwam.

Yey Pawl, Yowbad natouwat,takawein livanen Yeisuw Kelis,yey. Gunwotet silmanin gamagtasiyas Yowbad nikatigikes angamagtatonen. Alilabes tasiyas vaganbisimounids beibwein o bikakinstapwaloul mounid, mo binmises va-gan bibanes mwamoves nag beikous.Peinan pwamug-o Yowbad nilivnekmawan towen. Yowbad nag biyaweid,nag. Tut gog towen mo ikamatanilivan towen. TakatinabweidsYowbad bo isekeig gunawotet vaganbatoukum waseg anilivan towen,bageiguy angamag wasigeis.

Titos nawotet sim yagan Kilit waseg5-6 Wotet towen silmanin bo

nalisaweim sim Kilit waseg, vaganbukwambuvis wotet to nitayabweg,o ven katanok katanok wasegkukwaleiwag tayekelesiys wasigeis,kuvtow teitan sitamumug vaganbimtakavates tasiyas. Kweibougakatimlakeim asisinap tasiyastamumugwas tayekelesiys wasigeis.Awoum bivages sinap kalbaleb,awoum biwwosals, kadiloka nitsiyasbisimounids waseg Yowbad; awoumnitsiyas beivag bulges kalbaleb,mamagina takakons o takapidabstasiyas.

7 Tayekelesiys situwaveks Yow-bad natouwat tasiyas, kadilokabivages asisinap beibwein. Awoum

bitawlewos kaleiwag. Awoumbikavvikuns. Awoum bimwamoumswiskiy. Awoum bivvatays. Awoumbimtapwags youd babaw wasigeis.

8 Awoum bipiyaves bwabwal,kadiloka bisiwayoubs, biyamanums,bikaptules, bidumwal asisinap,bikamnat.

9 Kadiloka biyyousis sinapun Yow-bad to nitaliganes, vagan kid bika-timlakes gamag sinap bwanabweinwaseg, bilabes; o bitagagays wasigeistasiyas asilivan kweitan-wan.

10 Peinan tasiyas tapiyaveins kalei-wag singay babaw, tabugumatuwsmwasanin, mwasanin takatidavidavs.Tasiyas-vak tabwabweins momwesgamag singay babaw takapidabstasiyas.

11 Kadiloka kugidem asilivan.Awoum kweitan sinap bisenas vaganbimgwayes bunatum babaw gimgilisbinoyes ked kalbaleb. Ikatidavis gegmo bikwayes sivavag.

12 Gum-Kilit teitan, min-Kilittasiyas sipalopit anilivan mamagina:“Min-Kilit asibabaw tayyaweids,

takalbalebs, tabgumats,tagoveks, mawana bulawudtasiyas.”

13-14 Anilivan towen mounid.Mapuna amlivan tawtoun bukuguyesmo bisimounids bwein daGuyawswaseg. Kadiloka bipiyaves minYudiysitaleiliw o bipiyaves-vak sikaleiwagtasiyas tapiyaveins sinap.

15 Toubweins wasigeis youdbabaw bwanabwein. Tage tasiyastapiyaveins Yowbad nakaleiwagasisinap bikibik, nag aveiyag bweinbibanes, peinan ninous bikibik.

16 Ilansa, “Yakamey kakakin-wanYowbad,” tage siwotet kweitan, sin-gaya kalbaleb; takapidabs. Ta-mawanbiwotets bwein.

2Kwatimlakes livan bwanabwein

waseg1 Tage yakoum mukwatimlakay

kweitan, sinap bwanabwein silmanin.

Page 326: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Titos 2:2 323 Titos 3:82 Kuguyes tammwayas awoum

bimwamoums mananan. Kadilokabeivag asisinap bwanabwein, sonaninous didumwal. Kadiloka bisi-mounids bwein Yowbad waseg.Kadiloka bisiwayoubs bwein, obikaptules.

3-4 Kuguyes mwamwayas-vakbivnases asisinap tatineis. Awoumbiwawal wudous. Awoum tut babawbimwamoums soup tawtoun, awoum.Kadiloka bikatimlakays sinap bwein,vagan kid tasiyas vinabwats mobikakins sinap bwein, bivnasessimwanas o nitsiyas.

5 Kadiloka vinabwats bidumwalninous, sinap bwanabwein waseg;subwan bipiyaves; kadiloka biwotetsbwein, o bisiwayoubs. kadilokabikanawes simwanas ages. E,kukin bitoukums biwotets bwein,tasiyas watoulan nag biyages Yowbadnakaleiwag, nag.

6 Kuguyes tasiyas tabwabwatsmawan, vagan ninous bidumwal.

7-8 Yakoum-vak, mukwawotettatoneim beibwein vagan bukwatim-lakes sinap bwanabwein. Kulivanmounid, didumwal; amlivan mobitawtoun wasigeis tasiyas kalisiysivines bisenas livan kweitan, mobeivag asimwasin; peinan ta-mawanbiyageids tayekelesiys yakids.

9-10 Kuguyes tasiyas tawteleinssituwavek siwotet vagan bikanawesages youd babaw wasigeis, mo bikalinnuwes tasiyas situwaveks. Awoumbikamnimans sisiyas situwaveks.Awoum bibakews, tage wotet babawbweina bitoukums waseg, vagangamag bikines asisinap bwanabweinmo bikavasis Yowbad nakaleiwag,mtowen Takatinabweids.

11-12 Nagein gog bo ikamat Yowbadnasiwayoub vagan bikatinabweidsbabaw gamag yakids, o bikatim-lakeids sinap bwein, mo bitapiyavessinap kalbaleb son ven watinowvikeiyan, tage bitavnases Yowbad, obitakaptuleids, adsinaps didumwalwaseg.

13-14 Nagein takayamats tutwanakougwaw mwasaw-nen peinantakatinabweids Yeisuw Kelis igawmo bisap, mtowen daYowbadstawtoun; bo nitam won tatonenvagan bikatinabweids, bitokeids mobitalisawes sinap tasiyas kalbaleb,bivag kid adsinaps bikamnat anga-mag tatonen, biseiw nuwads silmaninwotet bwanabwein.

15 Sinap towen kuguyes. Amlivantawtoun waseg kukwanes. Awoumgamag mwasanin bipiyaves muk-waleiwag; awoum.

3Wotet bwanabwein

1-2 Kuguyes, kulana, “Kunuwaysgabman sikaleiwag, kwanawes. Ku-tams waseg wotet babaw bwanab-wein. Awoum kuyagays. Awoumkwamnimans. Tage bweina bukuya-manums. Gamag babaw bukuvnasesbeibwein.”

3 Kweiboug yakids tadadubs,takapidabs yakids. Idakeds kalbalebpeinan advikeiys nikaliwageids,nitamwasaws sinap kalbaleb waseg.Yam katanok katanok imouvitdabads, peinan gamag mwasaninnikamliweids, o yakids-vak nitakam-liwes.

4 Tage Yowbad bo inok nuwanyakids, nasiwayoub mo ikamat vagankid bikatinabweids.

5 Ikatinabweids, nag peinan da-wotets didumwal, nag. Misinak ikalinnuwan, mo isiwyoubuds; iwid adsi-naps kweiboug, kweivaw nisekeidsKululuwan Bwanabwein waseg.

6-7 E, Yeisuw Kelis nikatinab-weids dakalbalebs waseg, Yow-bad Kululuwan mo ikatimweisivakaein wasigeis yakids, vaganbikidumwaluds, nasiwayoub tonenwaseg, mo bitasiwswanuwanYowbadnakabkaleiwag, peinan bo tanmisesmwamovads bises bisigeg.

8 Livan towen mounid-wan. Siv-inag yakoum mutawtoun waseg livantowen kudibakes simwey. Tasiyas

Page 327: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Titos 3:9 324 Titos 3:15nisimounids Yowbad waseg biliganesmo bininuways aw-wotet bwein bi-wteles. Sinap towen bwanabwein va-gan bilabes gamag.

9 Awoum kutitakuds mav mokwamnimans, Moses nakaleiwaglivanen, o tammwayas livnes. Awoumbukwatayegs mav. Kamniman tasiyasnag bilabeimiy, nag.

10-11 Kukin kal sivinan bikamnimanmav, kukwan sivtanok o sivay. Magatbikakin matan bo bwein. Kukin gognag, kupiyev kalbaleb gamag towen,tapiyavein kaleiwag. Tatonena ikakinansinap kalbaleb.

Kaleiwag mwasanin12 Takinew bakayeb Atimas o adok

Tukik igaw biwekeim. Biwekeimmo kunuwanaw kum, kumekeig yeyven Nikopol waseg, peinan nanougmawan bulbeilim waseg bweinabasesuna Nikopol.

13Denas son Apolos simwey nukus-esus. MtowenDenas ikakin yatal sina-pun. Nuwanaw kutanes tasiyas asteiybimeis. Awoum aveiyag bikabwagwasigeis tasiyas.

14 Kwatimlakes dagamags vaganbikakins wotet bwanabwein biwteles,mo bilabes tasiyas kalisiy abes igeg.Awoum bisimavs; awoum.

15 Tasiyas sigwey nakases asilivansiwayoub waseg yakoum. Amali-van siwayoub wasigeis Yeisuw naga-mag tasiyas nisiwyoubuds. MtowenYeisuw bisiwyoubumiy yakamiy.

Yey Pawl.

Page 328: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Pilimon 1 325 Pilimon 18-19

PILIMONPilimon tayekelesiy teitan, tage

natouwat yagan Onesim bo isawl.MtowengogOnesim isawl in,moPawliban, ikatimlakay sinapun Yeisuw Ke-lis. Mtowen Onesim itam Yeisuwnakaleiwagwaseg, mo iyekelesiy. Ma-puna Pawl ilel Pilimon nalet vaganOnesim bikow, beiyumbinek natovek,bisek Pilimon nalet, bivin, mo beilubnuwan. Mata ge bikavikun.

Nakabsilamaw1 Yey Pawl, wadeil ases peinan

Yeisuw Kelis angamag yey. Sougbwadag Timotiy nakases. Gunaletneiw, kukin. Kalin nuwem yakoumPilimon, peinan dawotets katanok-wan.

2 Kalin nuwem-vak numet Apiy,son Alikip. Taw towen sougyey nakatawtoun Yeisuw nawotetsilmanin.

Kalin nuwem tayekelesiys babawsimwey kutitapwalouls wambuna-tum.

3 Tamads Yowbad son daGuyawsYeisuw Kelis bisiwyoubumiy, mobeitaw nuwamiy.

Pilimon ansinap bwein4-5 Tut babaw aninuweim-wan,

annitoug vagan Yowbad bilabeim.Ikalin nuwag waseg Yowbad,peinan naligen bulagan musiway-oub waseg daGuyaws Yeisuw, owasigeis natayekelesiys babaw,sona mutoukum pines tasiyas sisiydaGuyaws Yeisuw.

6 Anitoug pines simwey, vagankid bitakayasis amsinap bwein,mo bikakins Yeisuw nasiwayoubavakaein wasigeis yakids.

7 Yeisuw angamag amnes singayaibwein, peinan yakoum bo nukusi-wyoubus tasiyas; mapuna yey ikalinnuwag, amwasaw peinan aligen bu-lagan musiwayoub wasigeis tayekele-siys.

Pawl initoug vagan Pilimon beitamwaseg Onesim

8-9 Peinan musiwayoub avakaein,kweitan youd anitoug waseg yak. Ke-lis waseg bweina bakabtakeim, tagenag bayakeikay waseg yak; bayowal-wan. Yey Pawl tamwey yey, naseswadeil Yeisuw Kelis peinan.

10 Ayowal waseg yak silmaninnatug Onesim. Yey ases wadeil boavkek natug mtowen, peinan boisimounid daGuyaws waseg.

11 Kweiboug nag ilabeim bwein; tutgog towen singaya bilabeid bwein.

12 Bo akayeb mtowen neiyum ni-wekeim, ikalin nuwag seikwan.

13Sivinag kid bakayus natug towen,atimapum yakoum, peinan ililabeigwadeil nases. O yey nases wadeilpeinan takawein livanen Yeisuw yey.

14 Nag gog, awoum basilponay obakayus gamag towen; awoum. Adokbeivag sivinam mutouwat towen;awoum basimkineim vagan sinap tobwein bukuvag; tage tatoneim-wanbukutam, bo bwein.

15 Adok tut kadiyakus wasegniyamkwaneim mutouwat towen,vagan beiyum biwekeim mo bisesunbisigeg mugwamag bwanabweintowen.

16 E, mutouwat towen bo imlavagbwadam, peinan isimounid Yeisuwwaseg. Yey-vak apwakit wasegtaw towen; tage yakoum-vakkadiloka bukupwakit peinan bwadamtatoneim. Bo iyekelesiy, mo imlavagbwadam-vak daGuyaws waseg.

17 Kukin bweina bawekeim amb-wabwal yey, kadiloka kutam wasegmtowen, peinan mawana yey.

18-19 Kukin aveiyag nises niyagegnanoum waseg, igaw yey mo bamop.O kukin aveiyag nibakew waseg yak,igaw yey mo bamop-vak.

Yey Pawl wanamag nalel, “Igawbamop mo bikadilok.”

Adok awoum batalay waseg yak,kululuwam silmanin, peinan kwei-boug nakatimlakeim Kelis wayaganmo nukuyekelesiy.

Page 329: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Pilimon 20 326 Pilimon 2520 E, veiyoug yak, bweina buk-

wanow aygag, bukusiwyoub mtowenOnesim, daGuyaws Kelis yaganwaseg,mo beitout nanoug.

21Mulet towen nalel neiw. Akakin-wan bo bukwanow aygag, tagemo bukwatimweis musiwayoubbivakaein.

22 Youd kweitan-vak balivan wasegyak. Mukwanitoug waseg Yowbad,adok mo bilikugs, baw; sivinag abagkwatineg wambunatum peinag yey.

23 Epapil soug yey nakases wadeil,Yeisuw Kelis nawotet peinan;mtowen ikalin nuwan waseg yakoum.Anilivan mawan.

24 Mawan-vak tasiyas sigweynakawwotet, Mak, Alistak, Dimas,Luk.

25 DaGuyaws Yeisuw Kelis bisi-wyoub kululuwam yakoum.Yey Pawl.

Page 330: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 1:1 327 Min-Ibliw 2:2

MIN-IBLIWNag takakins kal nilel let towen,

pines min-Yudiy tasiyas nisimounidswaseg Yeisuw Kelis. Let towenwanuwan ikatimlakay vagan bikakinsYeisuw Kelis nakaleiwag kweivaw boilisow min-Yudiy sikaleiwag kwei-boug. Ilana, “Kadiloka bitatoukums,tasimounids Yeisuw waseg, vaganYowbad mo bikalin nuwan yakids.”

Yowbad natun tatonen1 Kweiboug, tut babaw, ked kwei-

tan kweitan waseg, Yowbad anilivanisekes tammwayas. Anilivan bo isekestasiyas palopits mo ikatpeles, isekestammwayas.

2 Tage nakabiyokous tut, nageinwaseg, anilivan bo isekeids Natunwaseg. Bo isek Natun youd babawnisesus, mamagina nakiyay tatonen.O tut kweiboug, Natun ileb Taman,mo ibun ven watinow.

3 Natun mititeilin ivag mamaginaYowbad yakawanan, peinan askakinkatanok-wan. Anilivan tawtounwaseg bo ikimtuwes youd babaw venwatinow o walbalab, vagan biwotetsbwein. Bo iwid adsinaps kalbalebikous, mo isin Yowbad wanakataywalbalab.

4 E, Natun yagan imug; min-libalabasibabaw yiges ikuyeim. Natawtoun-vak bo imug wasigeis tasiyas min-libalab.

5 Yowbad nag teitan gum-libalabbidibek mamagina:“Yak Natug, nagein bo kumlavag

Natug”; nag.Misinaka Natun tatonen idibekmawan. Kweitan-vak Yowbadanilivan, idibek Deibid mamagina:“Yey bamlavag Taman tonen;mtowen yey Natug.”

6 Kwatounun livan, misiyamunnisen Natun kunutaw ven watinowwaseg, ilivan mamagina:“Meiveks-wan min-libalab bweina

bikululs wamatan.”

7 Livanen tasiyas Yowbad natakay-obs ilivan mamagina:“Bo ivages tasiyas natakayobs mam-

agina yag;o natouwat tasiyas ivages mamagina

mayen kov.”8-9 Tage livanen Natun nises Buk-

itab waseg mamagina:“O Yowbad, mukwaleiwag nag beik-

ous.O mukwaleiwag didumwal, bwanab-

wein.Ivag sivinam sinap didumwal; sinap

kaydodog kupiyev.Mapuna Yowbad bo nisekeim

mumwasaw singay.Waseg nukwalisawes simwey.”

10-12 Kweitan livan-vak mamagina:“Guyaw yakoum, wankougwana

nukusein ven watinow;o libalab mukwabwabub yakoum.Youd tasiyas igaw bipsapwas beikous,tage yak bukusesun-wan.Mawana kweim kweiboug bisigsagob,mo bukwatpum bukwatlow mawana

kweim tonen;tage yak bukusesuna, bukusigeg.Ambweilim nag beikous.”

13 Nag teitan gum-libalab idibekmamagina:“Kusin wagunkatay mo bavag

mukwaleiwag wasigeis tasiyasnikamliweims yakoum.

E, mo bimlavags mamagina mukwab-tatet tasiyas.”

Nag. Misinaka Natun tatonen idibekmawan.

14 Peinan min-libalab mamaginakalisiy kululuwes tasiyas. Yowbadikayyabes kid bimtakavateids gamagmwasanin yakids, kalisiy wasigeisyakids Yowbad mo bikatinabwes.

2Yowbad nakatuneib

1 Kadiloka bitaliganes bwein livantowen nisekeids. Awoum ge biy-atuwen beikous.

2 Kweiboug Yowbad natakayobstasiyas asilivan mounid, o gamagmwasanin isiplaves ages bo imopasisinap kalbaleb.

Page 331: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 2:3-4 328 Min-Ibliw 3:13-4 Yakids mawan. Bitapiyaves

Yowbad nakatuneib bwanabwein, mosingay bimop adsinaps kalbaleb. Nagbinok nuwan yakids, nag.

DaGuyaws wanmugwana nikamtelnakatuneib towen. Tasiyas niliganesaygan wankuyeim mo ikatimlakeidsyakids.

Yowbad-vak ikatimlakeids sinaptowen mounid, peinan naman mulinnivag, singaya tawtoun nawotetkweitan kweitan; o peinan KululuwanTowen Bwanabwein bo ilabeids,isekeids adsinaps kweitan kweitan,sivinan mawana nanon towen.

Adtamumugs5Ven towen nitalivan igaw bitaban,

Yowbad nag isekes min-libalabsikaleiwag vagan bikaliwages ventowen, nag.

6 Bo isek Natun nakaleiwag towen.Livanen gamag Bukitab waseg mam-agina:“E Yowbad, adok nag bukunuway

gamag,o adok nag bukumtakavet gimgili-

toun towen.7Mukwaleiwagwaseg, mo ibus gamag

towen tut kayakus,Min-libalab wanakaew, towen wati-

now,Mo kusek nakaleiwag avakaein son

yakawanan avakaein,8 E, bo ikaleiwag wasigeis youd

babaw.”Bo isek gamag nakaleiwag wasigeisyoud babaw. Nag kweitan bikab-wag. Tut gog towen nag bitakali-wages youd babaw. Igaw.

9 Tage takines Yeisuw tut kayakusibus im watinow, min-libalabwanakaew. Mo ikow nakaleiwagavakaein son yakawanan avakaein,peinanmoumouvit ilivet, waseg imat,isimkwen kanig mouvitan peinadsyakids. E, Yowbad nasiwayoubmawan.

10 Towen bo ibun youd babawsilmanin nawotet tatonen. E, sivinanbabaw nitun beisiws mititeilin waseg.Kadilok-wan adtamumugs bilivetmoumouvit vagan bikatinabweids,

vagan biyakous ansinap bwanabweinmeivek-wan. Yowbad nakaleiwagmawan.

11-12 Adtamumugs bo ivageids adsi-naps ibwein, Towen inakabsilamawYowbad. Yakids-vak dakabsilamawsYowbad. Mapuna idokeids budanyakids. Nag ivag anmwasin wasigeisyakids, peinan idibek Yowbad, ilivanmamagina:“Bageiguy wasigeis budag; yagam yak

waseg.Mugwamag babaw bikatuyouns

bimeis, bisiwunigs;yey wanuwein mo bakavasim.”

13 Anilivan kwayuwein:“Basimounid waseg towen.”

Kwatounun:“Yey-aya sigwey budag tasiyas Yow-

bad nisekeig.”14 Yeisuw budan yakids, peinan bo

imlavag mawana yakids, won waseg,son buyavin, mawana yakids, vaganbikanig mo bigulek Seitan. E, Seitanson inakaleiwag bo igulek-vak. Seitannakaleiwag silmanin kanig bo ikous.

15 Peinan bo tawenes kanig, ma-magina iyawanids tasesus bweilimbabaw, mo ilikuds, ikatinabweids.

16 Nag ikatinabwes min-libalab,nag.“Bilabeids, Ebelam delen yakids.”

17 Kadiloka bimlavag gamagmawana budan yakids, mo imlavagtanuwgwes-lun sitovek, inok nuwanyakids, o itoukum waseg Yowbadnawotet, mamagina iluns sonYowbado iwid adsinaps kalbaleb, mo Yowbadikalin nuwan yakids.

18 Ven watinow Yeisuw aban igeg,Seitan iyakwen, bo nag; mapunaikadilok bilabeids yakids, avei-tut Sei-tan biyakwaneids.

3Yeisuw bo ilisow Moses

1 E sigwey, Yowbad inagamagyakamiy o yey; peinan bo idaweidsyakids silmanin libalab. Kadilokataninuways mtowen Yeisuw, peinanYowbad nikayeb neim, mamaginatanuwagan lun, datapwalouls waseg.

Page 332: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 3:2 329 Min-Ibliw 4:5-62 Mawan Moses kweiboug itoukum

Yowbad inabunatum waseg, e,Yeisuw-vak mawan, itoukum ina-wotet to Yowbad nisek.

3 Moses yakawanan kalamwey-nen, tage Yeisuw yakawanan singayavakaein, mawana yakawanantawtelein bunatum. Tage bunatumyakawanan kalamwey kakit, mawanMoses yakawanan.

4 (Bunatum katanok katanoktawteleins nisesus, tage tawteleinyoud babaw Yowbad.)

5 Yowbad nabunatum waseg, na-touwat Moses kweiboug itoukum na-wotet babaw waseg, mamagina taka-timlakay, ilana, “Igaw Yowbad mobikaleiwag mawan, mawan.”

6 Tage Kelis, inabunatumwaseg, boitoukum mamagina Natun. Yakidsinabunatum yakids; magat bitakap-wapouts silmanin youd siyas bwanab-wein nilivnek.

Yowbad inagamag yakids bo bitayei-was

7 E, kuninuways Kululuwan Bwan-abwein ilivan mamagina:“Nagein gog, avei-tut bukuligen ay-

gan,8 Awoum bikeikay ninoumiy mawana

tasiyas kweiboug niyak-waneigs wanawoud, moipiyaves gunakaleiwag.

9 Peinan timmiyas iyakwaneigs, oikines gunawotet tawtoun,bweilim sinawavas waseg.

10 Tage gamag tasiyas bo ivasiganigs,mo alana, ‘Tut babaw ita-pleileiys mav. Nag ikakins gu-naked.’

11 Kapasal nuwag, mo akawtunes,alana, ‘Tasiyas nag kadilokbeisiws gunakabyeiwaswaseg, nag.’ ”

12 O sigwey, kuvnases amisinapbeibwein. Awoum beivag ni-noumiy kalbaleb, waseg bukupiyavesTamwamov towen Yowbad, mobukukwalouws waseg.

13 E, tut nagein, bweina kuggeiguyssimsimiyas wasigeis yam katanok

katanok, mata ge sinap kalbalebbikatidavimiy mo bikeikay ninoumiy.

14 Mounid bitamsamwas Keliswaseg. Magat bitavvaluts idanamiswaseg, mawana wanmugwananitanmises. Kukin gog nag, bobitadeivs.

15 Livanen nises mamagina:“Nagein gog, avei-tut bukuliganes

aygan, awoum bikeikayninoumiy, mawana tasiyaskweiboug nipiyaves Yowbad.”

16 Kuninuways tasiyas nivasiganisYowbad, peinan ipiyaves aygan,mtasiyas Moses nitokes ilisawesYidipt, mo inounas siney.

17 Bo ivasiganis Yowbad sinawavasbweilim, mtasiyas takalbalebs; moikankanigs wanawoud.

18 E, Yowbad bo isek anilivanmounid mamagina:“Nag baspuyeimiy wamikabyeiwas

waseg, nag.”Anilivan mawan, peinan singayaikapidabs waseg.

19 E, taninuways. Tasiyas nagkadilok beisiws sikabyeiwas waseg,peinan nag isimounids.

41 Kadiloka bitagoulus Yowbad.

Anilivan nises waseg bitasiwsdakabyeiwas waseg. Awoum biyamk-waneimiy mwasanin yakamiy.

2 Anilivan bwanabwein bo isekeidsmawana tasiyas. Tasiyas bo ikatili-ganes, tage anilivan nag ilabes,peinan nag isimounids waseg.

3-4 Yakids gog nitasimounids wasegYowbad bo bitasiws idakabyeiwaswaseg. Tasiyas nag. Anilivan sil-manin tasiyas kweiboug mamagina:“Kapasal nuwag, atabudabod, alana,

‘Tasiyas nag beisiws sikabyei-was waseg, nag.’ ”

Kweiboug Yowbad ibun ven babawikous, mo iyakous nawotet towen. E,livanen nises mamagina:“Yam kweinim katanok, Yowbad na-

wotet bo ikous, kwayuweinyam mo iyeiwas.”

5-6 Taninuways livan towen:

Page 333: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 4:7 330 Min-Ibliw 5:9“Tasiyas nag beisiws sikabyeiwas

waseg, nag.”Gamag mwasanin beisiws waseg,tasiyas nag. Peinan nikatiliganesanilivan bwanabwein, tage nagisimounids.

7 E, kweiboug Yowbad nikatigikkweitan yam. Bweilim babawwankuyeim mo ikatipel ansinap isekDeibid, ilivan mawan:“Nagein gog, avei-tut igaw bukuli-

ganes aygan,Awoum bikeikay ninoumiy.”

8Kukin Yosuw bisekes sikabyeiwas,wankuyeim Yowbad nag bikatigikkweitan yam. Tage Yosuw nag isekes,nag.

9 E, dakabyeiwas igaw nises wasegYowbad, mamagina Sabat, inagamagigaw mo beisiws waseg.

10Kukin bitasiwsmo bitayeiwas da-wotets waseg, mawan Yowbad kwei-boug niyeiwas inawotet waseg.

11 Kadiloka bitatoukums vaganbitasiws waseg. Awoum teitanbisiplev aygan mo bikalouw mawanatasiyas kweiboug.

12 E, Yowbad Tamwamov anili-van tawtoun, singay kakat. Tageseis babeit; Yowbad anilivan kakat,peinan ibas wanuwads, itavid adtu-vas waseg, kululuwad sonmwamovadbein palatan, kaleivid son tatuwadbein palatan, o ikakina dakanuways,aveiyag sivinads.

13 Nag kadilok aveiyag bitasowmwamatan. Adsinaps babaw bo ikin-bunik, datakaleiwags towen.

Yeisuw mamagina lun tanuwaganavakaein

14 Datoveks mamagina lun tanuwa-gan, Yowbad Natun, Yeisuw, bonein walbalab peinads, kadilokabitatoukums datapwalouls waseg,silmanin mtowen.

15 Tanuwgwes lun mwasanin naginok nuwes yakids adsinaps igwey.Tage Yeisuw ikakin abads, ikakin-vakadsinaps ven watinow. Kweiboug venwatinow, Seitan bo iyakwen Yeisuwnakabiyokon babaw waseg, mawan

iyakwaneids yakids. Seitan iyyokonbo nag. Nag ivag ansinap kalbaleb.

16 Mapuna takapwapouts bi-tanekes datakaleiwags Yeisuw mobisiwyoubuds. E, avei-tut abadsbigeg mo binok nuwan yakids, vaganbilabeids.

51 Gamag yakids, tasiyas tanuwg-

wes idaluns ikawes siwotet peinadsgamag yakids, mamagina dasiway-oubs ikawes, isekes Yowbad, wasegbitaluns; peinan adsinaps kalbaleb.

2 Tasiyas tanuwgwes idaluns bik-agmanums wasigeis tasiyas toubolssisiyas tasiyas talasisulins ked, peinantanuwgwes idaluns igwey asisinaptatineis.

3 E, peinan tougweys, tanuwg-wes lun tasiyas, o asisinap kalbaleb,kadiloka bilineiluns waseg Yowbad;o bilineiluns waseg Yowbad pinesbabaw gamag.

4 Tanuwagan lun nag tonena bikownawotet towen, nag. Peinan Yowbadbidow silmanin wotet towen. Mawankweiboug Elon nidow.

5 Kelis-vak nag tatonen iyamwenvagan bimlavag tanuwagan lun, nag.Yowbad gog bo isek nawotet towen.Anilivan mamagina:“Yakoum Natug, nagein bo kumlavag

Natug.”6 Kweitan-vak anilivan mamagina:

“Bukusigeg tanuwagan lun yakoum,mawan tanuwagan lun towenMelkisidek.”

7 Misiyamun Yeisuw imlavaggimgeilin ven watinow, mo ininitougigilagel Yowbad waseg, iwkuwakivvalam. Sivinan kid Yowbadbikatinob kanig waseg. Yowbad moiligen, peinan Natun bo igoul.

8 Towen Yowbad Natun, tagegamag iyagages, ikanow ayganTaman, mo ikakin ked towen keikay.

9 E, youd babaw waseg ikanawayTaman aygan, mo imlavag takatin-abweids yakids. Kukin bitakanawesaygan towen bo bitasesus bwein, tasi-gagas.

Page 334: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 5:10 331 Min-Ibliw 6:1810 Peinan Yowbad bo isek nawotet

tanuwagan lun, mawan Melkisedekkweiboug.

Awoum bitapiyaves livanen Yowbad11 Sinap towen livanen avakaein

badibakeimiy, tage keikay, peinanikawegweis woumiy.

12 Tut towen waseg kadilokabukumtakavates gamag mwasanin.Nag gog. Singay tatagouwawyakamiy. Kadiloka bakakamti-lakeimiy vayuwein mo bukukwakinssilawun Yowbad anilivan. Igawakumwamoums sus. Ta-mawan kanbukukwams.

13 Yakamiy kusasus mawan tasiyasapwaw. Nag kukwakins livanen sinapdidumwal.

14 Igaw bukuwkuvakaeins mobukukwams kan, mamagina amisinapbimatuw, ninoumiy biwotet, mobukukwakins aveiyag bwein, aveiyagkalbaleb.

61-2 Livanen Kelis nukuliganes kwei-

boug, adok kukwakins; sivinag bitali-sawes, bisiw; mo bitaninuways sinapmamatuw Kelis waseg. Sinapun Ke-lis kakolan-nen awoum bitawgawosbitakelays vayuwein. Kakolan buna-tum mamagina: bitapiyev kweibougsinap kalbaleb, bitasimounid wasegYowbad, bitakakin sinapun kakay sil-manin sinap kweivaw, o datuwaveksnimes bisenas wawoud, o livanenbitakanigs mo bitakits vayuwein, omapun sinap kalbalebmamyuyannagbeikous.

3 E, kukin Yowbad nanon mawan,mo bitalisawes sinap tasiyas, tanin-uways sinap mamatuw.

4-6 Kalisiy sivatan bikamnatninous, bikamkwanes libalab anagin,bisimkwanes Kululuwan Bwanab-wein, o Yowbad anilivan biliganes,bidokes bwein, o bikakinsa Yowbadnakaleiwag nimimeim son nataw-toun; wankuyeim mo bipiyaves,ta-mawan bitaguyes tasiyas vaganbikanavin vayuwein ninous. Peinan

tatineisa iweiys Yowbad Natunwaklos, ikasigumis.

7 Kuninuways pwepway. Tutbabaw iksikweis isiw wanuwanpwepway, isob kaeis tasiyas nisapwes;mo Yowbad bikalin nuwan waseg.

8 Kukin gog awuyow beisob sondoudiw, bo bigak. Kakita biyagegpwepway towen; o awuyow bigob kov,peinan awuyow bo ikalawt.

9 Kalin nuwag yakamiy. Agulivantawtoun; tage adok yakamiy amisinapbwein, mapun Yowbad mo bikatinab-weimiy.

10 Inakaleiwag bwein. Nagbinumlev miwotet bwein, o misi-wayoub silmanin Yowbad, peinannukulabes tasiyas tayakelesiys, oigawa nukuvvages mawan.

11 Sivinag bukutoukums mawan,tatanok tatanok yakamiy, aveiyagnukunmises mo tut babaw bukub-banes minamis anagin.

12 Awoum bukugweys yakamiytage kukwawes amasinap, mamaginabukusimounids o bukwaptuleimiymawana yakamey, mo bitabanesanagin towen Yowbad nilivnek.

Yowbad bo ilivnek13 Kweiboug Yowbad anilivan to-

nen nilivnek, isek Ebelam, itabud-aboda yagan tatonen waseg, peinantavakaein tonen, ilivan mamagina:14 “Mounid bo balabeim, bakatimweis

mubod bibabaw.”15 Wankuyeim Ebelam ikaptulena

oko mo iban anagin livan towen.16 Gamag yakids tatabudabods

waseg yagan towen tamumug, okukin bitakamnimans, teitan gamagmo bitabudabod vagan anilivanbikamounid.

17Yowbadmawan, sivinan bikamti-lakeids anilivan mounid aveiyag igawmo bisekeids, o peinan nag beivagnanon kweitan, mapun bo itabud-abod.

18 E, mo takakins akweiy youd bis-esuna bisigeg. Ta-mawan Yowbad

Page 335: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 6:19-20 332 Min-Ibliw 7:15biyaweid waseg, anilivan son tabud-abod. Mapun bitanmises bwein anili-van waseg. Yakids nitasawls silmaninYowbad bikatinabweids. Mapunatatawtouns vagan bitayousis youdtowen nisen wamatads o tanamiswaseg.

19-20 Danamis towen mawana ku-luluwads analon, moumouvit, taw-toun. Waseg ikaliyow kweim towennisilbwed palakakit Yowbad nabuna-tum tatonen. Bunatum towen Yeisuwbo iginisiw, nimug peinads, inek Yow-bad. Bo imlavag tanuwagan lun vaganbisesuna bisigeg, mawan Melkisedekkweiboug.

7Melkisedek tanuwagan-lun

1 Towen Melkisedek, min-Salemsiking, tanuwagan lun Yowbadwaseg.Melkisedek kweiboug ilivet Ebelamneiyum neim naviy waseg. Ebelam boiwaweiys king babaw ikous, mo ilou-vats son Melkisedek. Melkisedek isekanilivan bwanabwein waseg Ebelam.

2 Ebelam mo ilog nawliyougsinawatan lag. Kalgutan isekmtowen Melkisedek. Melkisedekinawotet avakaein, sinap didumwalguyawun, takativin yagan bein aga-Muyuw waseg, “Sinap didumwal.”Kwayuwein inawotet guyaw towenmamagina niwal, peinan naven yaganSalem, bitakativin bein aga-Muyuw,“Niwal.”

3 Nag ivag taman o inan o delen,nag. Mwamovan tonen, nag ivagnakabsilamaw o nakabiyokous, tagemawana Yowbad Natun, bo isigegtanuwagan lun mtowen.

4 Singay guyaw avakaein towen,mapuna tabuds Ebelam bo ilognawliyoug nikwey naviy wanuwan,ilog sinawatan; kalgutan isekmtowenMelkisedek.

5 Tasiyas gog Livay tibun, siwotet-vak tanuwgwes lun, o sikaleiwagnises. Peinan gamag yakids talagusdawliyougs sinawatan, kalgutantasekes Livay tibun. Tasiyas o

yakids katanoka dal, peinan tabudsanmwanet Ebelam.

6 To go Melkisedek delen kweitan,tage Ebelam isek nawliyoug kalgutan.Ikous, Melkisedek mo isek anilivanbwanabwein waseg Ebelam. MtowenEbelam Yowbad nilivnek nasiwayoubwaseg.

7 Kal imug? mtowen tallivan?o adok mtowen nisek anilivanbwanabwein waseg? Mounid tallivanimug. Mapuna takakins Melkisedeknaguyaw waseg ikalisow Ebelamnaguyaw.

8 Tut towen dawliyougs talagussinawatan mo kalgutan tasekesgamag tasiyas tanuwgwes lun,tage mitiyamun towen kalgutan boikow mtowen Melkisedek, nilivanesmtowen tamwamov. Tut towentanuwgwes lun imtamats, tagemtowen tamwamov.

9-10 E, nagein tasekes kalgutanmo ikawes tasiyas Livay tibun, tagemitiyamun towenLivay tabunEbelambo isek kalgutanmo ikowMelkisedek,mamagina Livay isek Melkisedekwaseg, peinan igaw tabun Ebelamwawon nises.

11 Tasiyas Livay tibun ikatimlakesmin-Yisleil mo ikakins Yowbadnakaleiwag, tage nag ikidumwalasisinap biyakous. Peinan ikabwagsikaleiwag tasiyas, kadiloka teivawteitan lun tanuwagan beim mobikidumwaluds. Tanuwagan luntowen mawana Melkisedek, nagmawan Elon siney tibun.

12 Kukin bikatilow tanuwaganlun, kadiloka bikatilow-vak kaleiwag,kweivaw bisen.

13Kweivaw tanuwagan lun anakumkweitan, Yud. Kweiboug nag ivagtanuwagan lun kum Yud waseg.

14 Mounid takakins daGuyawsanakum Yud. Mtowen kweivawtanuwagan lun. Kweiboug Mosesnag ikaluweg min-Yudiy siwotetmamagina tanuwgwes lun, nag.

15 Bo ikamnat, mo takakinskweivaw tanuwagan lun, mamaginaMelkisedek. Mtowen Yeisuw.

Page 336: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 7:16 333 Min-Ibliw 8:916 Yeisuw nag imlavag tanuwagan

lun peinan inaven o delen tanuwg-wes lun, nag. Yeisuw mwamovannag beikous; waseg bo ikadilok wotettowen.

17 Livanen Yeisuw nises mamagina:“Yak bukusigeg tanuwagan lun yak-

oum,mawan tanuwagan lun mtowen

Melkisedek.”18-19 Kweiboug kaleiwag bo

isem peinan igwey, o peinanMoses nakaleiwag nag kadilokbikidumwaluds. Tage kweivawkaleiwag waseg mo bitanmisesYowbad beibwein mo bitasineikiksbitanekes Yowbad.

20 Yowbad bo itabudabod wasegnakaleiwag towen.

21 Nag itabudabod wasigeistanuwgwes lun tasiyas kweiboug,tage itabudabod waseg Yeisuwmamagina:“DaGuyaws bo itabudabod. Nanon

nag bikanavin, nag.Peinan yak bukusigeg tanuwagan lun

yakoum.”22 Mapuna takakins mounid,

Yeisuw inakaleiwag kweivaw boilisow kaleiwag kweiboug.

23 Kweiboug tanuwgwes lun singaybabaw. Imtamats. Ta-mawan bisesusbisigagays.

24 Tage Yeisuw tanuwagan lun nagbeikous, peinan bises bisigeg.

25 Mapun Yeisuw tut nag beikousikadiloka bikatinabweids yakidskalisiy tanmiseins mtowen, mobitanekes Yowbad. Peinan tut babawnises tantougin Yowbad peinadsyakids.

26 Towen bo ikadilok tanuwaganlun peinads. Ansinap kamnat,bwanabwein, gimagim. Nag mawantakalbalebs yakids. Yowbad boiyamwen in walbalab.

27 Kweiboug tanuwgwes lun boiwaweiys lun bulukwan yam katanokkatanok, peinan asisinap tatineiskalbaleb, o pines babaw gamagasisinap kalbaleb. Yeisuw gogsivtanoka itam won tatonen, mo

iweiys lun bulukwan towen. Bomisinak.

28 Moses nakaleiwag waseg,tanuwgwes lun tougweys gamags.Tage wankuyeim Yowbad itabud-abod, mo ikaluweg Natun, imlavagtanuwagan lun, ansinap kamnat tutnag beikous.

8Kweivaw kaleiwag

1-2 Silawun agulivan mawan:Tanuwagan lun avakaein datoveksYeisuw nisin Yowbad nakabkalei-wag wanakatay walbalab; iwwotetYowbad nabunatum mounid waseg.Gamag nag iwlules; Yowbad niwlul.

3 Tanuwgwes lun babaw siwotetisiwayoubs o iluns waseg Yowbad.Towen-vak, kadiloka kweitan youdbisek Yowbad.

4 Kukin bises ven watinow, gamagnag bisekes nawotet mamaginatanuwagan lun; peinan tanuwgweslun nisesus, igawa ivvaluts Mosesnakaleiwag waseg.

5 Tasiyas sibunatum mamaginaYowbad nabunatumwalbalab, peinanitakayasis. Kweiboug Moses sivinanbiwlul kid Yowbad nabunatum,Yowbad mo idibek, ilana,“Kadiloka kuvakaes youd babaw

mawan magin ankakin towennakatimlakeim wakoy.”

6 Tage Kelis nakaleiwag bo ilisowMoses nakaleiwag. O nawotet-vak,ilisow tasiyas siwotet. Peinan sinaptowen Yowbad nilivnek, singayaimug.

7Kukinnag kweitan abkalouwbiseswaseg kaleiwag kweiboug, nag beivagsivinan kwayuwein.

8 Tage bo ikakin-wan asisinap boikabwag, ilana:“MiGuyaw yey agulivan mawan:Igaw tut wanakougwaw mo basek

kweivaw kaleiwag wasigeismin-Yisleil sisiy min-Yud.

9Nag mawan kaleiwag towen nasekestibsiyas, misumkwey natokes,

Page 337: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 8:10 334 Min-Ibliw 9:13-14namgwayes, mo ilisawesYidipt.

Tage bo ipiyaves gunakaleiwagtowen,

mapuna akamgwayes.”Yowbad anilivan mawan.

10 E, ilana,“Tut towen beikous mo basekes min-

Yisleil sikaleiwag kweivaw.Gunakaleiwag basein waninous o

balel wakates mo bamlavagsiYowbad, o tasiyas gunga-mag.

11Nagbikamtilakes sisiyas o budisiyasbilansa, ‘Kadiloka kukwakinsYowbad,’ nag.

Peinan asibabaw bikakinsa yey Yow-bad.

Tasiyas toul sisiyas guyawawbikakinsa yey.

12 Asisinap kalbaleb waseg bo binoknuwag, banumlev, mo beik-ous.”

13 Livanen kaleiwag kweivaw boisek, mapuna ipiyev kweiboug kalei-wag. Kaleiwag kweiboug inawotet boikous. Kakita bikanig.

9Buntuman tapwaloul

1Kweiboug kaleiwagwaseg livanentapwaloul kweitan kweitan, son liva-nen buntuman tapwaloul ven wati-now.

2 Bunatum kweim-wan wasegniwlules, maynatan watoulan,mwayniyuwein wanuwan isilbwedbunkakit. Bunvakaein gog abwodamwadadan teibol kweitan. Teibolwaseg nisenas bledwamatan Yowbad.Bunatum towen yagan ‘BunatumBwaboum.’

3 Mwayniyuwein kweim isilbwedbuniyuwen bunatum yagan ‘SingayBwaboum.’

4 Wanuwan bunatum towenabeilun won goul-wan nises, wasegigabus gewuw, manisin singaybwein. Yowbad nadidawag, nisesbunatum towen, goul watoulanpalanim palatanok isumweilisa ikous.Wanuwan nadidawag towen Yowbad

nakaleiwag nilel dakul waseg, sonmana mwasanin wanuwan abmavin.Abmavin gog towen goul-wan, sonElon nakaytuk, kweiboug niyasusyageivein.

5 Wakunuwatan didawag towenmamagina anelos askakin kamnat,ingwanis didawag. Bunatum livanennag kadilok bitalivan bitayakous tuttowen.

6 Youd tasiyas ikatinages ikous,tasiyas tanuwgwes lun mo isousiwsBunatum Bwaboum iwwotets.

7 Tage buniyuwen bunatum misi-naka tanuwgwes lun sitovek, bweilimkatanok katanok mo sivtanok beisiw.Tutan beisiw mo bikow buyav, beisiw.MobeilunYowbadwaseg peinan ansi-nap kalbaleb, o pines babaw gamag.

8 Bunatum towen waseg YowbadKululuwan ikatimlakeids sinap kwei-tan. Igaw Bunatum Bwaboum nises,ta-mawan bitasiwwanuwanBunatumSingay Bwaboum.

9-10 Taninuways kabebay, wasegbunatum towen silmanin gudwou-vaws yakids. Kaleiwag kweiboug obunatumkweibougwaseg isiwyoubusYowbad o iluns waseg Yowbad, tagenag kadilok bikidumwal ninoustasiyas sitapwaloul mawan. Misinakabikambuvisis asisinap aveiyagigeg waseg kan bwaboum o soupbwaboum, o kakay sinapun, o woudskaleiwag-nen. Kaleiwag tasiyaskweiboug nisenas, nisesus ee... tutanbikatilow sinap, mo isen kweivaw.

11-12 Peinan Kelis bo isap, mtowentanuwagan lun silmanin damwasawstut towen. E, datapwalouls buntu-man, gamag mwasanin nag iwlulesven watinow, tage singay avakaein,bwanabwein. Kelis bo isiw bunawenBunatum Bwaboum, sivtanok neisiwbo misinak; bo ikow buyavin tatonen.Nag buyvis mansiyas bulumakaw ni-tun o mansiyas gout. Tage ikowbuyavin tatonen, waseg iyamiyis ku-luluwads, vagan tut babaw bitasesusbwein.

13-14 Kukin woud bikibik peinantakabkwen aveiyag bwaboum, igaw

Page 338: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 9:15 335 Min-Ibliw 10:1bisiwlikeid buyvis gout o bulumakawwaseg son bulumakaw kudavinpulikov-nen, mo bigimagim woud.Tage singay Kelis buyavin biwidnanoud bigimagim, mo sinapbwaboum bitapiyev; o bitakanowaygan Tamwamov Yowbad. E,Kululuwan Bwanabwein tut babaw boisigeg, mtowen bo ileb Kelis mo itamwon tonen kamnat mamagina lunbulukwan, silmanin Yowbad, vaganbiwid adsinaps kalbaleb.

15 Mamagina bo isekeids kweivawkaleiwag, waseg bitanekes Yowbad.Waseg bidaweids mo bisekeidsmwamovads nag beikous, mawananilivnek. Bo nitasiplaves kweibougkaleiwag mapuna bitakanigs; togo boikanig peinads, mo ikatinabweids.

16 Kavel takanig igaw mwamovbilel nakaleiwag silmanin nakiyay,mo bikanig wankuyeim, taliven bivi-nis mo bibkunis nakaleiwag.

17 Igaw mwamov, nag bikanawes.Tage bikanig, mo bitawtoun kaleiwagtowen nikanlev.

18 Taninuways kaleiwag kweiboug.Aleis iweiys imtamats, buyvis ikawesisiwlikes buk son gamag tasiyas sil-manin kaleiwag towen bitawtoun.

19 E, Moses nakaleiwag babaw boikamtilakes tasiyas ikous, ikow buyvisbulumakaw nitsiyas son buyvis man-siyas gout, son yevagam. Mo ikowsip wunuwunun bwabwel son kalig-weg yagan yisop, isow buyav, ikow,mo ikatsap wasigeis buk towen songamags.

20 Igawa isusow, ilana,“Buyav towen silmanin Yowbad

nakaleiwag nidibakeimiy.”21 Mawan mo isow Bunatum

Bwaboum son kwavsiyas kwavigsilmanin tapwaloul.

22 Kweiboug kaleiwag singay ikatk-iles waseg buyav; youd babaw bik-ibik bivages bwein. Kukin buyav nagbiwtawout, ta-mawan biwid sinapkalbaleb beikous.

Kelis ikanig peinads

23 Libalab wuliyougwan itakaya-sis ivkasis watinow mo iwidis buyavwaseg, tage youd tasiyas walbalabiwidis kweitan lun waseg. Lun towensingaya bwein.

24 Kelis nag isiw BunatumBwaboum towen ven watinow, nag;tage bunatum bunawen nitakayasismamagina bunatum mounid; tagebo isiw libalab tonen waseg. E, niseswamatan Yowbad tut towen peinadsyakids.

25 Nag tut babaw Kelis wonbitatama-wan bimtamat, nag. Siv-tanok bo misinak. Tanuwgwes lunsitovek isousiw wanuwan BunatumSingay Bwaboum bweilim katanokkatanok, ikokew buyav (tage nagbuyavin tatonen, nag).

26 Kukin Kelis tuta babaw bimta-mat peinads, adok kweiboug Yowbadnibun ven watinow mo bisilamaw,bweilim katanok katanok bimtamat,ee... adok tut nagein bo mawan-wan.Tage sivtanoka bo isap, nakabiyokoustut, nagein waseg, itam won tonen,imat vagan bikow adsinaps kalbaleb,binow, bilavew. Mo beikous.

27 Yowbad bo ikaliwageids gamagyakids sivtanoka bitakanigs mobikatkin adsinaps, aveiyag bwein,aveiyag kalbaleb.

28 Kelis mawan sivtanoka imatmamagina lun bulukwan vaganbikow adsinaps kalbaleb, babawyakids. Igaw sivyuwein mo bisap,nag vagan biwid sinap kalbaleb, tagebikatinabweids yakids, magat biseiwnuwads nakabeiyum towen waseg.

101 Moses nakaleiwag waseg nag

mwasaw tatonen. Mwasaw towenwaseg igaw tut wanakougwaw, tageMoses nakaleiwag waseg, yagadamwasaw. Moses nakaleiwag wasegiwaweiys lun bulukwan bweilimkatanok katanok, pines gamag tasiyasikanawes nakaleiwag, vagan binekesYowbad; tage nag kadilok bivagasisinap beibwein.

Page 339: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 10:2-3 336 Min-Ibliw 10:242-3 Kukin bivag asisinap beibwein

mo biyakousis mansiyas lun bu-lukwan, tage nag asisinap ibwein,mapuna ivvaluts bweilim katanokkatanok waseg. Kukin lun towenbiwid gamag tasiyas sikalbaleb, mobeikous asimwasin. Tage lun towenwaseg bweilim katanok katanokininuways; asimwasin, peinanasisinap kalbaleb nises.

4Mapuna ilneilunswasegmansiyasbulumakaw o gouts buyvis, tage nagkadilok biwidis sinap kalbaleb.

5 Wankuyeim Kelis neim ven wati-now, ilana,“Nag sivinan lun o aveiyag gamag

bisekeims, nag. Tage wougnukusekeig.

6 Nag sivinan lun bulukwan bitagobbeikous, o bitasekeim peinanadsinap kalbaleb; nag.

7 Mapun alana, ‘O Yowbad, kukineignam bawtel muwotet, aveiyagsivinam.

Mawan livaneig nilel Bukitab sinbili-bil waseg.’ ”

8 Peinan lelel wakunuwatan, ilana,“Nag ikalin nuwam lun, o nag sivinam

siwayoub silmanin lun,o nag sivinam lun bulukwan bigabus

beikous,o nag sivinam lun silmanin sinap

kalbaleb, nag!”(Moses nakaleiwag waseg nisekes lun

tasiyas.)9Mapuna Yeisuw ilana,

“Kukineig nam bawtel muwotet,aveiyag sivinam.”

Mamagina bo igidem kweiboug kalei-wag, vagan bisein kweivaw.

10 Yowbad nanon mawan, moYeisuw Kelis itam won mamaginalun bulukwan, sivtanoka imat, bomisinak. Ivageids mo tabweins,angamag yakids.

11 Lun tanuwgwes tatanok tatanokitamanaws iwwotets yam katanokkatanok, ivvalutsa lun Yowbadwaseg;tage nag kadilok biwid gamag asisi-nap kalbaleb.

12-13 Kelis gog sivtanoka ilunpeinan adsinaps kalbaleb, bo kadilok

lun towen silmanin bweilima babawbisim bisigeg. Ilun ikous moisin Yowbad wanakatay; ikayamatee... igaw Yowbad mo bivagestasiyas astameiliw towen mo beibusbimlavags mamagina nakabtatet.

14 E, sivtanoka ilun; bo kadilok luntowen silmanin bweilim babaw bisimbisigeg. Lun towen waseg ivag adsi-naps ibwein, angamag yakids.

15 Kululuwan Bwanabwein, towen-vak idibakeids; anilivan mawan:16 “Yowbad ilana,‘Yam tasiyas beikous, mo basek

gunakaleiwag towen wasigeistasiyas.

Basen gunakaleiwag wakateis,O balel gunakaleiwag waninous.’ ”17Wankuyeim mo ilana:“Nag vayuwein banuway asisinap

kalbaleb.”18 Peinan biwid adsinaps kalbaleb

binumlev, mapuna mo biyakous lunsilmanin sinap kalbaleb.

Bweina takapwapouts19 E sigwey, Yeisuw buyavin nei-

wout peinads, mapuna takapwapoutsmo bitasiws wanuwan Yowbadnabunatum.

20 Ked towen kweivaw, mwamovsilmanin. Tut kweiboug, kweimnisilbwed Yowbad nabunatum.Yeisuw bo ikaliyow vagan bitasiwsyakids, peinan won iyagages peinads.

21 Tanuwagan lun towen datoveksavakaein, ikaleiwag Yowbad nabuna-tum waseg.

22 Bweina bitaskakins waseg,adsinaps didumwal, o bitasimounidsvagan bitakapwapouts, mo beikousadpwayats waseg towen. Mamag-ina bisiwlik nanouds mo beikousdakanuways kalbaleb, o biwid woudsyevagam gimagim waseg.

23 Bitayyousis livanen idanamissilmanin mwasaw. Awoum bitag-weys. Towen nilivnek idamwasawsbo bitoukum silmanin.

24 Kadiloka bitalabeids meivekayakids, mo bitasiwayoubs babawyakids, o bitawotets bwein.

Page 340: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 10:25 337 Min-Ibliw 11:525 Mwasanin nag ikatikunouks sil-

manin tapwaloul. Awoumbitapiyaveskatikunouk mawan tasiyas. Tagebitalabeids meiveka yakids. E, igawbitakines Yeisuw kakita beiyum beim,mo bitaguyeids vagan bitalabeidsmeiveka yakids.

26 Kukin bitakakins Yowbadsinapun wankuyeim mo tatoneidsbitavages adsinaps kalbaleb. Bobigak! Nag kwayuwein lun nisessilmanin adsinaps kalbaleb.

27 Tage kadiloka bitawenes Yowbadigaw bikatimop, son kov tawtoun,waseg bigabus tasiyas astameiliwYowbad.

28 Kukin kal isiplev Moses nakalei-wag, asteiy o asteitoun ikamtelesansinap kalbaleb, nag inok nuwes, moiweiys imat.

29 Tage singay takalbaleb towenkavel bipiyev Yowbad Natun, obiyageg nakaleiwag. Kaleiwag towenbuyavin biwidids, vagan beibweinadsinaps. Tage takalbaleb towenbo bikamliw Kululuwan towennililabeids. Yowbad singay bimopansinap gamag towen.

30 Takakinsa Yowbad, peinan anili-van mamagina:“Yey bamop asisinap kalbaleb; guna-

wotet towen.”Livanen kweitan mamagina:“DaGuyaws igaw bikatukin nagamag

asisinap, aveiyag bwein,aveiyag kalbaleb.”

31 Yowbad tamwamov bikaleiwagmo bimop adsinaps kalbaleb. Singayabitawenes!

32-33 Kuninuways tut kweiboug, ni-noumiy bo ikamnat waseg sinapunYeisuw, wankuyeim abamiy mo igegsingay, tage kwaptuleimiy-wan. Boiyyageimiy o iyagageimiy wavtakonven o simiyas bo mawan.

34 E, bo inok nuwamiy tasiyasnisenas wadeil peinan Yeisuwangamag tasiyas. Gamag mwasaninniyagages miven, miwliyoug babawikawes ikous, tage bo nukumwasaws-wan peinan nukukwakins mivenbwanabwein walbalab nises isigeg.

35 Awoum kid bukunumlaves mi-namis, peinan igaw maysamiy mobukulivatus avakaein.

36 Kadiloka bukuvvaluts wasegmiwotet aveiyag Yowbad sivinan,kuvvaluts ee... mo bukubanes youdtowen nilivnek.

37 Anilivan mamagina:“Igaw tut kadiyakus, gamag towen

nimimeim mo bisap. Nag biy-ouviy.

38 Kavel gungamag towentadidumwal, bo beimovpeinan isimounid.

Kukin gog bikakiws won, nag bikalinnuwag waseg gamag towen;apiyev.”

39 Tage yakids nag mawana tasiyasikakiws wous, mo biyagages beik-ous. Yakids kweitan. Yakids tasi-mounids yakids, vagan kululuwadsbises bwein.

11Livanen simounid

1 Kukin bitasimounid aveiyagbitaban mo bitanamis, mapunatakakin-wan. Tut towen nag bitakinyoud tasiyas, tage tasimounidspeinan takakinsa nisesus.

2 Butus tammwayas bo taliganes,peinan isimounids waseg Yowbad.

3 Tasimounids mo takakins peinanven babaw Yowbad nibun, anilivanwaseg. Mamagina ikow youd tasiyasnag bitakin, waseg mo ibun youdbabaw nitakin.

4 Kweiboug Eibel isimounid, moilun Yowbad waseg, Yowbad boikalin nuwan Eibel inalun waseg,tage tuwan inalun Yowbad nagikalin nuwan. Mapuna Yowbad idokEibel tadidumwal. Bo ikanig Eibel;tage livanen mtowen nawotet igawaikatimlakeids, peinan tasimounidtowen.

5 Inok-vak isimounid, Yowbad moikow inow. Nag ikanig. Nag bibanesmtowen ven watinow, nag; peinanYowbad bo ikow inow. Kweiboug Inoknises ven watinow, ilivanes kid Yow-bad ikalin nuwan waseg.

Page 341: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 11:6 338 Min-Ibliw 11:276 Kukin nag bitasimounid, ta-

mawan Yowbad bikalin nuwanwasigeis yakids. Kukin kal binekYowbad, bikakin-wan Yowbadmounid nises o bisimounid-vakYowbad bisiwyoubus tasiyas ininekes.

7 Kweiboug Yowbad ikatimlek Nowmo ikakin aveiyag igaw mo bivag.Now nag ikin youd tasiyas. Igaw-wan,tage bo isimounid, ivkaes inawag,waseg ikatinob angamag. Now ansi-nap didumwal, waseg ikamtel gamagbabaw asisinap kalbaleb, mo iyousansinap didumwal, peinan isimounid.

8 Wankuyeim Ebelam isimounidYowbad aygan, mo ikanaway, il-isow naven, inoun in silmanin venkweivaw Yowbad nikatigik inaven. E,inoun in, tage nag ikakin avanuy bein.

9 Isimounid, mapuna isiwas ventowen Yowbad nikatigik siven, sineyAysak, Yekob. Mamagina bwabwaltasiyas. Sibunatum man kaleivin.E, Yowbad bo ilivnek siven tasiyasEbelam natun son tabun, mawananikatigik Ebelam inaven.

10 Ebelam bo inamis igaw beisiwven tawtoun waseg, ven towen Yow-bad nibun.

11 Nakwav Sela bo ivnavek, tageisimounid, mo itawtoun won, isum,peinan ikakin towennilivnek igawmobitoukum mawana nilivnek.

12 E taninuways. Tatanok gamagEbelam anbweilim bo ikous, mo ivagtibun singaya babaw, mawana wutuno alekel babiweis.

13 Tammwayas tasiyas isimounidsee... ikankanigs. Nag ibanes youdtowen Yowbad nilivnek. Tage boikines kadiveiyov, ikalin nuwespeinan. Idokes tatineis sikabgobwawmamagina bwabwal tasiyas igaw venwatinow nisesus.

14 Kukin kalisiy ninous mawan mobinineivs siven tatineis.

15 Kukin bininuways-wan ventowen nilisawes mo bibanes sikedvagan beiyums.

16 Tage sivines kid kweivawven bwanabwein, walbalab nises.Mapuna Yowbad nag ivag anmwasin,

peinan idokes siYowbad. E, boikatineg siven.

17-19 Kweiboug Yowbad niyakwenEbelam, tage isimounid bwein, itamnatun anmwanet, beiweiy mamaginalun bulukwan kid. Livanen towenAysak, Yowbad nilivnek, ilana,“Aysak waseg babun deleim yakoum.”Tage Ebelam bo isimounid, itamnatun towen. Idok Yowbad kadilokabiyakit takanig; mamagina kabebaywaseg natun Aysak beimat, Yowbadmo biyakit vayuwein bisek Ebelam.E, Ebelam isimounid mo Yowbad ilebnatun mwamovan silmanin.

20Wankuyeim Aysak isimounid moilivnek sikabmwasaw Yekob son Isaw.

21WankuyeimYekobkakita beimat,isimounid, anilivan bweinmo ikatigikpines Yosep nitun tawaw asteiy,igawa geg ikkulul wakunuwatannakaytuk.

22Wankuyeim Yosep, bo ikous anb-weilim, mo ilivan livanen talivenmin-Yisleil peinan bilisawes Yidiptbeiyums, ilana,“Tatuwag kukow, kunow, kudibwen

wadiven.”23 Wankuyeim Moses inan nikop

natun, isimounids son namwan moisowmes kweitoun tibukon, peinanikakinsa apwaw tamnabwein, o nagiwenes king inakaleiwag.

24-25 Wankuyeim Moses ivakaein,isimounid waseg Yowbad, nanonilana,“Awoum gamag ninous bilansa, ‘Adok

inan manawen Pelow natun’;awoum.”

Sivinan gog abes bigeg siney Yowbadnagamag. Nag sivinan bimwasaw tutkayakus waseg sinap kalbaleb.

26 Nanon ilana,“Awoum bakow Yidipt wuliyougwan.

Bweina biyagageigs peinanKelis angamag yey. Towenwaseg igaw mo bamwasaw,mamagina maysan guna-wotet.”

27 E, isimounid mo itokes min-Yisleil ilisawes Yidipt. Nag iwen king

Page 342: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 11:28 339 Min-Ibliw 12:3

towen nikawkun. Ivvalut-wan. Mam-agina bo ikin Yowbad, tagematan nagikin, tage bo isimounida-wan.

28 Isimounid mo isagal, Kaltuwonsigeilin. Lamiy buyavin iwlik. Awoumge towen tawayin gamags beisiw wa-sibunatum beiweiys kunutaws.

29 Asibabaw isimounids moikallituwanis Yol Bwabwel,mamaginapwepway nibunab nikalituwanis.Wankuyeim min-Yidipt iyokons, bonag; mo iwgweles.

30 Wankuyeim tasiyas nisiwunisven yagan Yelikow yam kweinimkweiy waseg, isimounids, isiwunisven towen, boul palatan palatan moikalivatow.

31 Wankuyeim nakubukwabmanawen Leyab nisimounid ilabesYosuw nagamag tasiyas asteiytakinwunins ven, manawen Leyabnag iweiys; tage tasiyas takapidabsiwaweiysa ikous.

32 Ta-mawan bitakavtagis yiges asi-babaw tasiyas tasimounids, peinansingay babaw. Gidiyon, Balak, Sam-son, Yepitak, Deibid, Samwel o tasiyaspalopits.

33-34 Tasiyas isimounids monaviy waseg itawtouns wasigeisven kawkaveks, ikaleiwags asisinapdidumwal waseg, ibanes youd tasiyasYowbad nilivnek, ivages mo itukninous mansiyas layon; nag igades;kov singay avakaein isiwmates;ikatinabwes tatineis naviy waseg;tougweys tasiyas mo itawtouns;itawtouns naviy waseg; ikawsapestakanaviys tasiyas nivvatayswasigeis.

35 Vinay mwasanin asigamagbo ikits kanig waseg. Tasiyastakalbalebs ivvasiganis Yowbadnagamagmwasanin, ivvalutsa bo nag,peinan isimounids. Kukin bipiyavesYowbad, mo beikous takalbalebs siw-away wasigeis. Nag gog, isimounids-wan. Igaw bimtamats, sivines beikitsvayuwein mwasaw avakaein waseg.

36 Bo isibawes Yowbad inagamagsmwasanin, mwasanin iwaweiys vatulwaseg, mwasanin iyawanis nimes o

kikeis vatul waseg, mwananin isenaswanuwan deil.

37 Mwasanin iwaweiys dakulwaseg. Mwasanin itavis paley;mwasanin iwaweiys pulut tanmununwaseg. Yowbad nagamag mwasaninasikweim kulivis mansiyas sip ogouts, ininounasa-wan, ta-ivag siven,abes igeg peinan gamag niybilebes.

38 Ven watinow nag ibunakes,peinan kalbaleb. Gamag babawikamliwes, mapuna inounas ineisnawoud makaw waseg; mwasaninineis wakoy; sibunatum mwasaninleg o mwasanin takunumwan.

39 Butus asibabaw tasiyas bo tali-ganes, peinan isimounids waseg Yow-bad. Tage nag ibanes youd towennilivnek.

40 Peinan youd towen bwanabweinYowbad ikakin igaw mo bisekeidsyakids. Sidayas tasiyas mo bitalivatusyoud babaw bwanabwein.

121 Taninuways asibabaw tasiyas

kweiboug, isimounids bwein.Kadiloka yakids bitatoukums vaganbitasawls bwein, ked towen waseg.Kwanad moumouvit bitalev. Sinapkalbaleb bitapiyev peinan mouvitanisilbwadeid. E, kadiloka bitatoukumsbitasawls bwein dakeds towenwamatads.

2 Yeisuw takinbunikes, mtowendatamumugs peinan isimounidbwein, mamagina absilamaw sonabiyokous mtowen. KweibougYeisuw nises ven watinow, nanonnag inek libalab mwasaw-nen, tagebo ikakin igaw tut wanakougwawmo bimwasaw. Mapuna itamklos mamyuyan-nen, musinan klosikaptul; ikous, Yowbad mo isek abanwanakatay, inakabkaleiwag waseg.

Yowbad iyadumwaluds3 E, taninuways Yeisuw.

Takalbalebs singaya ikamliwes,tage nag ipiyev inawotet towen.Yakamiy mawan, awoum bikaweg-weis woumiy. Awoum bukusoumats,awoum.

Page 343: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 12:4 340 Min-Ibliw 12:22-244 Yakamiy nukuvvatays waseg

sinap kalbaleb, tage nag kweitanbwabwagan kubanes wawoumiy, nagkukwanigs mawan Yeisuw, nag.

5 Adok kunumlaves inageiguytowen nidokeimiy nitun tonen,livanen nises mamagina:“Natug yak, kukin daGuyaws biyad-

umwalum, awoum kupiyev.Kukin new bikow beiweim, awoum

beivag ampwayat.6 Kukin daGuyaws sivinan yakids, mo

biyadumwaluds.O kukin bitameid nitun yakid, mo

bikow nanew beiweid.”7 Kukin abamiy bigeg, bweina

kutoukums, peinan iyadumwalumiy.Yowbad idokeimiy nitun yakamiy.Peinan timdayas tasiyas bo iyad-umwaluds nitsiyas yakids.

8 E, babaw yakids mawan. Kukintamam nag biyadumwalum, adok nagnatun tonen yakoum. Adok tobwaggamag natun yakoum.

9 E taninuways, timdayas ven wati-now biyadumwaluds mo bitagoulustasiyas. Ikadiloka bitagoulus beib-wein Tamads walbalab, peinan ku-luluwads nises waseg towen. E,bitagoulus towen mo bitamovs.

10 Timdayas ven watinow tutkayakus waseg, kukin beitam ninousmo biyadumwaluds, tage Yowbadiyadumwaluds vagan bikatimweisadsinaps kamnat, mamagina ansinaptonen kamnat.

11Tut towenwaseg biyadumwaludsmo bigidaged wouds; tage nagbikalin nuwads waseg. Igaw gog tutwanakougwaw anagids mo bitabanes,mamagina adsinaps didumwal sonniwal. Kukin bikakin matadspeinan abads igeg tut towen, igawwanakougwawmo bitabanes anagids.

12-13 Kadiloka bukutawtouns,miked bukuvages vagan bukusawlsbeibwein, mo tasiyas takagayalsnag bikalouws, tage beibwein kikeistasiyas mo bitawtouns.

Awoum bitapiyev Yowbad nasiway-oub

14 Kutoukums vagan simiyasbibanes niwal wasigeis yakamiy.Kutoukums vagan amisinap bikam-nat. Kukin gog nag, nag bukukinesdaGuyaws.

15 Kuvnaseimiy. Yowbad nasi-wayoub awoum biyamkwen kavelwasigeis yakamiy. Awoum mwasaninbikameiliws mo biyagageimiy babawyakamiy; mawan nugwed bitatomkan mo biyageg.

16 Awoum ge teitan bikanavay mav.Awoum teitan bipiyev sinapun Yow-bad, mawan Isaw kweiboug, peinannigimwal kan, sivtanok ikam, motaman kiyayan isek bwadan, maysankan.

17 Kukwakins tut wankuyeim Isawmo ivag sivinan nakiyay towen; naggog. Ta-mawan. Isaw singay sivinanbikatilow ansinap, ivvalam silmanin,tage nag kweitan ked iban.

18-19 Davanuys nitameis kweivaw.Nag mawana ven towen nitassikes,nag mawana kov nigidaged, nagmawana dadub son libgagay o bwaw,o bwagig aygan, o aygan towentasiyas niliganes mo ilansa, “Awoumvayuwein aygan bisekeids mawan.”

20 Peinan bo iwenes Yowbad anili-van mamagina:“Awoum gamag o aleimiy bimeis

wakoy. Kukin aleimiy natanbeim, kuweiys dakul waseg,beimat.”

21 E, youd towen nikines, singayivag aspwayat. Moses-vak ilana,“Itatat woug, agpwayat.”

22-24 Yakids gog nitameis koyyagan Sayon, Yowbad Tamwamovinaven, Yelusalem walbalab. Min-libalab singay babaw katuyounsnimeis silmanin sagal avakaein,sisiyas Yowbad angamag babawniginsaps, yiges bo ilel walbalab, sisiytakalawagein youd babaw, mtowenYowbad, siney kululuwes-wan tasiyastadidumwals bo nivages bwein asisi-nap tasiyas, sisiy Yeisuw, mtowennilivkaes kweivaw kaleiwag, buyavintonen waseg isiwyoubuds, mamagina

Page 344: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 12:25 341 Min-Ibliw 13:15

isiwlikeids vagan bitanekes Yowbad.Nagmawana buyavin Eibel kweiboug.

25 Kuvnaseimiy. Awoum gebukupiyaves mtowen nidibakeimiy.Kweiboug gamag mwasanin ipiyavestowen niguyeids ven watinow, moilivatus kalbaleb. Magat bitapiyavesmtowen walbalab niguyeids, singayakalbaleb bitalivatus.

26 Kweiboug aygan ivag mo igewnven watinow. Tage nagein ilivnekmamagina:“Sivyuwein bavag mo beigewns ven

watinow son libalab.”27 Ilana, “Sivyuwein,” peinan

beigewn mo beikous ven tasiyas,peinan nibunis. Tage youd mwasaninta-mawan beigewns mo bisesusbisigagas.

28 Kadiloka bikalin nuwads, peinandavanuys kweivaw singay tawtoun;ta-mawan beigewn. Takaleiwag ventowen Yowbad. Adsinaps bweinwaseg mo bitayakawanes, bitagoulus,bitavnases beibwein.

29 Peinan daGuyaws mamagina kovikikayeil.

13Sinap bwanabwein

1 Awoum kupiyaves siwayoubsimiyas wasigeis.

2 Awoum kupiyaves amibwabwal.Kweiboug mwasanin itams asibwab-wal wasigeis; nag ikakins min-libalabtasiyas.

3 Kuninuways tawlimiyas wadeilnisesus, kulabes, mamagina yakoumsimwey tasiyas kusesus.

Kuninuways tasiyas abes igeg,peinan igaw gimgeilin ven watinowyakoum.

4 Babaw yakamiy, kadiloka kuvaysbeibwein. Awoumkusubwans, peinanigaw Yowbad bikatimop asisinaptasiyas taggeinawls peinan ikanavaysmav.

5 Awoum bimwamon matamsilmanin money. Aveiyag niseswaseg yakoum bo kadilok. Awoum

bukunineivs vayuwein. PeinanYowbad anilivan mamagina:“Nag balisaweim. Nag bapiyaveim,

nag.”6Mapuna takapwapouts talansa,

“GunGuyaw ilabeig.Kukin gamag amawan binuwakeigs,nag beivag agpwayat, nag.”

7 Kuninuways asisinap mitamu-mugwas tasiyas nikamtilakeimiy li-vanen Yowbad. Kuninuways asisi-nap anagin bwanabwein, peinan nisi-mounids. E, kuvages mawana tasiyas.

8 Yeisuw Kelis ansinap katanok-wan, kweiboug, nagein, o igaw tutwanakougwaw. Ansinap katanok-wan.

9 Kukin takatimlakays tobwagbimeis, asisinap kweitan, awoumkuliganes ages. Tasiyas idokesbikatimlakeids sinapun kan kweitankweitan, tage asisinap nag ilabestasiyas. Misinaka Yowbad nasiway-oub bikimtuw kululuwads.

10 Dakabeiluns nises. Tanuwgweslun ven watinow nag kadilok beikamswaseg dakabeiluns yakids.

11 Towen tanuwgwes lun sitovekikokew buyvis man mansiyasneiweiys o neiluns waseg Yowbad,peinan adsinaps kalbaleb. Ikowbuyvis, isiw Yowbad wanbunatumwanuwan. Ikous, wous mansiyasman mo igabus watoulan ven. E,taninuways mansiyas man.

12 Yeisuw-vak mawan neiweiysawkwedan ven watoulan, mamaginalun bulukwan buyavin iwididsangamag yakids.

13 Mapuna bitanekes Yeisuw wa-toulan ven. Gamag mwasanin mobikasigumids yakids mawana towen,Yeisuw.

14 Wadaban pwepway davanuysnag bises bisigeg, tage tanineivs da-vanuys, tut wanakougwaw silmanin.

15Yeisuw bilabeids, vagan bitatamswaseg Yowbad, mamagina bitalunswaseg. Mawan mo bitakavvasis Yow-bad beibwein. E, yakids nitatams ya-gan waseg, wadouds waseg mo bitasi-wyoubus Yowbad.

Page 345: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Min-Ibliw 13:16 342 Min-Ibliw 13:2516 Awoum kupiyaves siwayoub. Mi-

vavag waseg kusiwyoubus simiyas.Yowbad mo bikalin nuwan waseg,mawana lun.

17 Kwanawes ages mituwaveks, okutams sikaleiwag waseg. Tasiyassiwotet imtakavates kululuwamiy.Igaw Yowbad bikatiganes siwotetsilmanin. Kadiloka bukutamssikaleiwag waseg mo bimwasawstasiyas; kukin gog bukukwabwagsyakamiy mo bigeg ninous tasiyas.

18 Kunitougs pinem yakamey.Kakakin bwein mawotet kamnat.Sivinem amasinap beibwein youdbabaw wasigeis.

19 Singay sivinag bukunitougspeinag, vagan nuwanaw mo baw.

Livan siwayoub20-21 Yowbad waseg niwal nises.

DaGuyaws Yeisuw neimat, tageYowbad bo iyakit. Inakeleiwagtowen bises bisigeg. Buyavin wasegikatinabweids o imtakavateids bwein,mawana alen sip yakids.

Yowbad bweina bisekeimiy youdbabaw bwein vagan bukuwtelesmawana towen sivinan. YeisuwKelis talabein Taman mo iwgownanouds mawana nanon towen. E,mo bitayakawns waseg Kelis tut nagbeikous. Eimen.

22 Sigwey, milet towen kakit neiw.Let towen waseg bo aguyeimiy.Awoum bigeg ninoumiy. Bweinakwaptuleimiy.

23 Livanen bwadads Timotiy bokuliganes, peinan bo ilik wadeil, isap.Kukin nuwanaw beim, mo bakaw,bakalakwaneimiy.

24 Amalivan siwayaoub kusekestasiyas mituwaveks sisiyas tasiyastayekelesiys. Gamag tasiyas meinoynimeis Italiy asilivan siwayoubwasigeis yakamiy.

25 DaGuyaws bisiwyoubumiyamibabaw-wan. Eimen.

Page 346: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yemes 1:1 343 Yemes 1:19-20

YEMESYemes nilel tayekelesiys silet

towen; ilana, “Bweina bitasimounidsYeisuw Kelis waseg mo bitakanawesaygan. Bitasiwyoubus-vak tasiyastasimavs. Kukin gog guyawawbikayuses mayses tasiyas sitawwotet,wankuyeim Yowbad bimop asisinapkalbaleb. Avei-tut abads bigeg,bitakaptuleids, bitanitougs Yowbadwaseg, mo bilabeids.”

Nakabsilamaw1 Kalin nuwag min-Yisleil yakamiy,

amikum sinawatan akweiy, nukusikesven babaw, ven kweitan kweitanwasigeis; gunalet neiw, kuvinis.Yey Yowbad natouwat, o daGuyawsYeisuw Kelis natouwat yey, yagagYemes.

Simounid son sinap2 Sigwey yakamiy, igaw bukulou-

vats mikabiyokon kweitan kweitanwaseg, kadiloka kumwasaws sil-manin.

3 Yowbad inakaleiwag mawan.Kukin abamiy bigeg, kadilokakusimounids beibwein waseg Yowbadmo bukwapatuls o bukutawtouns.

4 Kadiloka bukwapatuleimiy beib-wein, sinap bwein mo bukukwawesbeikous. Nag aveiyag bikabwagwasigeis yakamiy, nag.

5 Kal yak sinapun Yowbad nagkukwakin bwein, kadiloka kunitougwaseg Yowbad mo bisekeim, peinansingay tasiwayoub Yowbad. Mtowennag bikaneim, nag.

6-8 Kukin bukunitoug waseg Yow-bad kadiloka bukunmis bwein. Kukinnag bukunamis bwein nag aveiyagbukuban, peinan nanoum akweiy.Kukin kal ivag nanon akweiy, ansi-napmamagina kaysay wayol ikivakuvee... mo bikawot beim wakawalawmo beikous. DaGuyaws nakaleiwagbo mawan, nag aveiyag bisek tawtowen, nag; peinan nanon babaw

isisawl palatan palatan, nag aveiyagbiban, nag.

Guyawaw o tasiyas tasimavs9 Kadiloka bwadads tasimav

teitan bimwasaw peinan Yowbadbiyamwen.

10-11 Tage kadilok tasiyas guyawawbimwasaws peinan biyabus; mamag-ina awuyow lalan bikalayag, beikous.Peinan igaw beivag kalas avakaein,mo beiyag awuyow, lalan bikalka-louws, sikamnabwein beikous. E,guyawaw mawan, igaw biwwotets-wan, nuwanaw mo bimtamats.

Dakabiyokons12 Kal yak mukwabiyokon waseg

bukusesun-wan kwaptuleim, mobukumasaw kid. Yowbad bisekeimmulalan, mamagina mwamovam.Yakids tasiwyoubus Yowbad, anilivanmounid bo bisekeids mwamovads.

13 Igaw mukwabiyokon waseg,awoum bukulivan, “Yowbadisimkineig”; awoum. Nag kalbisimkin Yowbad sinap kalbalebsilmanin; o Yowbad nag bisimkineidsinap kalbaleb silmanin, nag.

14 Tage nanoud tatoneidbisimkineid, igaw mo biseiw nuwadsinap kalbaleb silmanin.

15 Kukin nanoud waseg sinapkalbaleb, sinap towen bivakaein;nakabiyokous waseg bikop natun,yagan kanig.

16 Sigwey bwanabwein yakamiy,awoum teitan bikatidavimiy.

17 Tamads walbalab ansinapkamnat, mtowen issiwyoubuds youdbabaw bwanabwein o sinap babawbwanabwein. Nag teitan gamagbisiwyoubuds bwanabwein, nag.Yowbad anmwanet tut babawansinapkatanok-wan, bwanabwein, kamnat.

18 Anilivan mounid waseg boivageids, vagan bitamugwas Yowbadinakabwabub waseg; peinan nanonbo mawan.

Kadiloka bitaliganes livanen Yeisuw19-20 Sigwey bwanabwein yakamiy,

kunages sinap towen. Nuwanawkuliganes livan bwein, tage kadilok

Page 347: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yemes 1:21 344 Yemes 2:12-13kuyouviys silmanin amilivan sonamikavikun. Ta-bukuwteles Yowbadnawotet mikavikun waseg, nag.

21 Kupiyaves geg sinap bikibik, sonsinap babaw kalbaleb; kutams bweinwaseg livanen Kelis. Livan towenmo beisiw waninoumiy, bikatinabweskululuwamiy silmanin Yowbad.

22 Livan towen awoum bukuli-ganesa mav, mogo bukwatidavimiytatineimiy. Kadiloka kukwanaweslivan towen.

23-24 Kukin kal binganega mav,mtowen mamagina gamag kavel ikinmagin gilas waseg. Ikin ikous, in-oun, mo inumlev ankakin amawan.Tasiyas nuwanaw binumlaves kalei-wag bwein.

25 Tage kal yak bukukinbunikYowbad nakaleiwag bwanabwein,waseg bilikuds mo taneis wamnat; obukuvvalut waseg kaleiwag towen,mo bukumwasaw mukwawotetwaseg. Kadiloka bukwanow livantowen; awoum kwatlutega mav, adokmo bukunumlev kid.

26Kukin kal idok itapwaloul ibwein,tage nuwanaw wadon, bo ikatidavinatonen; itapwaloul mav.

27 Tapwaloul bwanabwein o kam-nat silmanin Tamads Yowbad, ma-magina bitalabes tasiyas gumakeyo nakwabs, peinan abes igeg; obitapiyaves ven watinow sinapun.

2Awoum kuvnases teitan o kupiyaves

son1 Sigwey yakamiy, daGuyaws

Yeisuw Kelis ansinap kamnat.Magat bukusimounids waseg Yeisuw,awoum bukwasigumis gamagmwasanin, o kuvnases sisiy; awoum.

2-4 Kukin gamag asteiy bimeiswasinagog, wamitapwaloul, teitananakweim maynamnabwein, an-tuwetuw wanaman goul-wan; teitangog tasimav, anakweim sigsagob,kukin bukuvnases towen anakweimmaynamnabwein, o kulansa, “Kum,kusin wanakaew wakeb,” o kukinbukudibakes towen tasimav, kulana,

“Kun, kusin watinow,” adok peinankwasigumis towen tasimav, kuk-watukins gamagwasigeis; bo kalbalebamisinap towen.

5 Sigwey bwanabwein yakamiykunages agulivan. Yowbad sivinantasiyas tasimavs vagan bisimounidsbwein waseg Yowbad. Anilivanmounid bo isekes, peinan isi-wayoubs waseg; igaw mo beisiwswanakabkaleiwag. E, tasiyas tasimavsisimounids waseg Yowbadmo beisiwswanakabkaleiwag.

6 Tage nukuyagages tasiyastasimavs. Asimwasin. Bo igak! Kalisiytayakeikays wasigeis yakamiy?Kalisiy iyateleimiy? Adok tasiyasguyawaw mwasanin.

7 O tasiyas mwasanin iyages yagandatoveks Yeisuw.

8 Kukwakins datoveks nakaleiwagkweiboug, Bukitab waseg, mamagina,“Kadiloka bukuvnas soum, mawana

kuvnaseim tatoneim.”Kukin bukwanawes livan towenbeibwein, mo beibwein amisinapyakamiy.

9 Kukin gog bukuvnases gamagmwasanin o bukwasigumis gamagmwasanin, bogo amisinap kalbaleb,peinan kusiplaves Yowbad nakalei-wag.

10 Kal yak bukuvnas Yowbadnakaleiwag babaw, tage sinapkatanok waseg bukukwalouw, bobigeg amsinap; mamagina youdbabaw wasigeis bo nukukwalouw.

11 Tamads gog nilivan, “Awoumkusubwan,” nilivan-vak, “Awoumkuweiy gamag.” Anmwaneta Yowbadanilivan tasiyas. Magat bukuweiygamag, tage nag kusubwan, bogotakalbaleb yakoum, peinan bokusiplev Yowbad nakaleiwag.

12-13Kadiloka bukuvnases beibweinamilivan o amisinap. Yowbadnakaleiwag waseg bo ilikuds motaneis wamnat. Igaw nakaleiwagtowen waseg bo bikatkineids.

Kukin nag binok nuwam soum,Yowbad nag binok nuwan yakoum.Tage binok nuwam soum, Yowbadmo

Page 348: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yemes 2:14 345 Yemes 3:6binok nuwan yakoum; nag bikam-tanim, nag.

Bitasimounid waseg Yeisuw kadilokabitakanow aygan

14 Sigwey yakamiy, kukin kal idokibisimounid waseg Yeisuw, tage nagbikanow aygan, adok bo isimounidmav. Yeisuw nag bikatinob gamagtowen.

15-16 Kal yak bukunek tayakelesiyteitan o natan, anamoun isesuna,anakweim sigsagob, bukudibek ku-lana, “Amkweim kupwalum, bimuy-muy woum; kam kukwam bukwa-muweip, e mo kumwasaw,” tage nagkweitan kweim bukusek, o nag kwei-tan kan; adok bo kulivan mav yak-oum.

17 Kukin bukusimounid, tage nagkwanow Yeisuw aygan, mo bukusi-mounid mav; magina simounid boikanig waseg yakoum.

18 Adok gamag teitan bidibakeim,bilana, “Yakoum kusimounid wasegYeisuw; yey gog akanow aygan.”

Kukin nag kweitan nawotet Yeisuwbukuwtel, amawan bukusimounid?Tage yey asimounid, mapunabukukines Yeisuw nawotet nawtel.

19 Adok kusimounids peinan Yow-bad anmwanet nises. Bwein! Tagesimounid sinap towen waseg nagkadilok. Tasiyas baloum-vak isi-mounids, to ivag aspwayata singay.

20 Takabalawein yak, adok baka-timlakeim makava simounid nag bil-abeim. Anagin nag. Tage simounidson wotet bo bilabeim.

21 Kunuw tabuds Ebelam, ikanowYowbad aygan; magina itam natunAysak, isek Yowbad, nakabeilunwaseg. Mapuna Yowbad idoktadidumwal towen.

22 Kuninuways Ebelam isimounidmo iwotet, o nawotet waseg takakinsingay isimounid bwein.

23 Sinap towen mamagina,“Ebelam isimounid Yowbad waseg,

mapuna idok Ebelamtadidumwal.”

Mapuna idokes veiyon Yowbad,mtowen Ebelam.

24 Taninuways igaw bitasimounidswaseg Yeisuw, bitakawes nawotetmo Yowbad bidokeids tadidumwalsyakids. Makava simounid nagbikadilok.

25Nakubukwab nawen yagan Leyabkweiboug ansinap mawan, Yowbadidok nadidumwal peinan ileb Yosuwnagamag asteiy, ikidumwalus, moitanouys bwein kweitan ked waseg.

26 Takakins geg kal won ta-ivagkululuwan, mounida takanig tonen.Mawana simounid, ta-ivag nawotet,mounida kanig.

3Awn

1 Sigwey yakamiy, awoumbukumlavags takatimlakay babawyakamiy. Takatimlakay yakameykukin sivinem bakakatimlakay, o naggog bakavag, Yowbad singay bimopsinap towen bo nakavag, o yakamiy-vak mawan.

2Tut towen tablabols yakids. Kukinkal nag beibol anilivan waseg, adokgamag towen singay bwein, peinankadilok bikaluweg ansinap tonen.

3 Tasenas tanmunum son vitulenwawudous mansiyas hos wasigeis.Man mansiyas kawkaveks motakavaveis takidumwalus, bitouvinsbineis ampalawen sivinads.

4 O wag mawan, magat wag sin-gay avakaein, o yag avakaein bitotow,tage kavaveis nag bivakaein, kakit;tage kadilok bitakavaveis, wag mo bi-sawl bein ampalawen sivinads.

5 E, awads bo mawan, wounwuliyougwan kakit, towen awn, tagenatawtoun singay-wan, bikaluwegyoud babaw. Kov kakit kadilokabivakanot bigob kay avakaein,beikous.

6 Awn gog mamagina kov, silawunkalbaleb singay-wan, kadilokabiyagages woun wuliyougwan babaw,adsinaps babaw biyageg beikous,peinan Seitan ivakanot youd babawawads waseg.

Page 349: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yemes 3:7-8 346 Yemes 4:117-8 Tawaw yakids kadilok bitakalei-

wags wasigeis bulawud babaw,tasiyas wanawoud, tasiyas iyoy-ows wanakaew, tasiyas itatetswapwepway, o tasiyas wabwanit,e, bo takaleiwags wasigeis; tagenag kal kadilok bikaleiwag awanwaseg, peinan kalbaleb singay-wan,mamagina pwatuw, kanig silmanin.

9 Kunages sigwey yakamiy, awadswaseg takavasis Tamads wanakaew,mogo tayages gamag tasiyas Yowbadnibunis, migis mawana towen.

10 Awn katanok waseg isunap livanbwein son livan kalbaleb. Bo igak!

11 Tabta yuyeil sivtanok beibwabyevagam son yol? Adok nag.

12Ta-mawan bukukil soup bwanab-wein yuyeil yayan waseg, nag. Tabtayaveinun waseg bukulep oliv anagin?O bukulep anagin yaveinun kay ya-gan gleip waseg? Adok nag, peinannag kweitan sinapmawan. Ta-mawanawn kalbaleb bilivan bwein.

Sinapun libalab13 Yakamiy tassinap o takatanaks

yakamiy, awoum kwaypamwes sinap.Kadiloka kuwotets bwein. Gamagbabaw mo bikakins amsinap bwein.

14 Tage kukin bimouvit dabam,o bukwamliw soum, nag kadilokbukwaypom sinap, peinan tayyaweidyakoum.

15 Sinap towen nag meinoy neimwalbalab, nag; ven watinow sinapun,mamagina Seitan ansinap.

16 Kukin bukwayapams o buk-wameiliws, mo bukutavileiysbukulivis bukumlavags bod babawyakamiy, o sinap babaw kalbalebbisap wasigeis yakamiy.

17 Tage sinapun libalab bwanab-wein waseg bitasiwayoub, bitakag-manum, bitakanow kaeig, bikalinnuwad sod, o bitaleb sod; nagbitayaweid o bitakatidavidav, nag.

18 Kukin gog bitasiwayoub va-gan beikous kameiliw; wotet todidumwal; anagin wotet towen igawbeiwuw, yagan sinap didumwal.

4Kalbaleb sinapun ven watinow

1Aveiyagwawunkukwammeiliws okuvvatays simsimiyaswasigeis? Adokpeinan amisinap yagan kayapam, toivag ninoumiy babaw.

2 Tamtimwamons yakamiy, kup-wakitsa nag; mapuna kuweiys gamag.Kunineivs, ta-mawan bukubanes, ma-puna kukwammeiliws o kuvvatays.Bo igak! Nag kunitougs waseg Yow-bad; mapuna nag bukubanes.

3 Kukin bukunitougs, nag kubanes,peinan mikanitoug kalbaleb. Mikani-toug kalbaleb peinan amisinap kaya-pam.

4 Takalbalebs yakamiy, adokkupiyaves datoveks Yowbad. Peinankukwawes sinapun ven watinow,adok kupiyaves sinapun Yowbad.Kukin beivag sivinamiy ven watinowsinapun mo bukwamliwes Yowbad.

5 Awoum kudokes makava livantowen kweiboug nilel mamagina,“Kululuwan, waseg towen Yowbad

isen wanuwads singay ikalp-wakit wasigeis yakids.”

6 Tage Yowbad singay ilabeids.Kweitan livan nises Bukitab wasegmamagina,“Tasiyas takayapams Yowbad isilb-

wades;tage tasiyas tammanums Yowbad

bisiwyoubus kid.”7 Kadiloka kutams Yowbad nakalei-

wag waseg. E, kadiloka kupiyavesSeitan, mo bisawl.

8 Takalbalebs yakamiy, kusineiki-mas Yowbad waseg, Yowbad mo bi-wekeimiy yakamiy. Kuwidis amisinapkalbaleb; beivag ninoumiy katanok,sinap kamnat silmanin.

9-10 Kadiloka bigeg ninoumiy,peinan amisinap kalbaleb.Kuvvalams avakaein. Awoumkumwasaws o kugagigs, awoum.Bweina kumanumswamatanYowbad,igaw mo bilabeimiy, biyamweneimiy.

Awoum kuvtokays livan11 Sigwey, awoum kuvtokays livan

simsimiyas wasigeis; awoum. Kal

Page 350: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yemes 4:12 347 Yemes 5:12

yak bukuvtok livan soum, o bukuyegsoum, mamagina kuyeg Yowbadnakaleiwag. Awoum. Kukin bukuyegYowbad nakaleiwag adok bo kupiyevkaleiwag towen, o bo bukumlavagtakaleiwag teitan yakoum. Awoum.

12 Takaleiwag anmwanet-wan.Mtowen kadilok bikatinabweids obiyagageids. Makava gamag yakoum,awoum kuvtok livan soum.

Awoum kukwaypamwes sinap13 Kunages agulivan guyawaw

yakamiy. Awoum kulivans, “Nageino nubweig bakaywout bakan pala-tan, bakasesun katanoka bweilim,bakakow mavavag singay babaw,bakamey.” Awoum.

14 Peinan nag kukwakins aveiyagbukulivatus nubweig, o asinavinbukukwanigs. Mwamovads gogmamagina wob, bisesun tut nagbiveiyov, mo beikous.

15 Kadiloka bukulivans, “MagatdaGuyaws nanonmawan, bakasesunamo bakawtel mawotet mawanmawan.”

16 Nagein gog kukwaypamwesamisinap, mamagina tagagasyakamiy. Sinap towen kalbaleb.

17 Kukin kal bikakin aw-wotetbwein tage bipiyev wotet towen,towen gog ansinap kalbaleb.

5Guyawaw sinapun

1 Kunages agulivan guyawawyakamiy, kadiloka bukuvalamsavakaein peinan mouvit singayabukulivatus.

2-3 Miwliyoug babaw bipsapwas;man bikaboulis amikweim; mimoneybipwapop peinan kwayuses; an-pwapop bimlavag mamagina panous,biggob woumiy, nakabiyokoustut waseg, peinan singay babawkwayuses.

4 Mayses tasiyas tawteleins mibagbo kwayuses, igaw nises wamibuna-tum. Money towen iwkuwak. Ay-gan bo iligen Tatawtoun Yowbad; ma-puna bikatimop amisinap kalbalebnukuvvages.

5 Nukumwasaws ven watinowwaseg, nukukwamkwams mamaginamisagal yam babaw waseg.

6 Nukuyateles tasiyas toubweinsmonukuweiys. Nag ikatimapus amili-van. Makava nukuybilebes. E, Yow-bad bikatimop amisinap guyawawyakamiy.

Kukwapatuls o kuninitougs Yowbadwaseg

7 Sigwey, kadiloka kwaptuleimiy,kusesus-wan ee... igaw daGuyawsvayuwein bisap. E, kuninuwaystabgubag ansinap, ikapatul, igawkweis beikweis wuwal waseg,wankuyeim bulbweilim beikweiskweis, mo bitayoy kan singayavakaein.

8 Bitawtoun amisinap, kwapatuls,peinan nuwanaw daGuyaws bisap.

9 Awoum kuvtokays livan sim-simiyas wasigeis. Kukin bukuvtoklivan soum, daGuyaws mo bikam-tanim yak. Takaleiwag towen igawwakoukwed nises; nuwanaw bisap.

10-11 Sigwey, kuninuways tasiyaspalopit, kweiboug nikawes daGuyawsanilivan, abes singay igeg, tageikaptules-wan. Kukin bukusesusmawan, igaw mo bukumwasaws.Kweiboug Youb mawan, aban singayigeg, tage isesun-wan, Yowbad ikalinnuwan, wankuyeim mo isiwyoubavakaein. Yowbad nuwanen wasigeisyakids singay avakaein.

12 Sigwey yakamiy, livan towenkuvnases beibwein, awoum kutabd-abods; awoum kutabdabods kal yaganwaseg, walbalab o watinow; awoum.Magat bukutam, misinaka kulana,“Ee”; magat bukupiyev, kulana,“Nag”. Kukin kweitan livan bukusenmo beivag sinap kalbaleb, o Yowbadbikatimop sinap towen.

Page 351: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Yemes 5:13 348 Yemes 5:19-2013 Kal yak abam igeg, kadiloka ku-

nitoug Yowbad waseg. Kal yak am-nam ibwein, kadiloka kukwanuwel,kuyakawen Yowbad.

14 Kal yak bukukwatoun, kadilokakudawes tasiyas mituwavek tayekele-siys bimeis binitougs silmanim, bise-nas tagon wawoum, daGuyaws yaganwaseg.

15 Magat bukusimounids wasegYowbad, o bukunitougs takatounsilmanin, daGuyaws mo bikatinobgamag towen, ankatoun mo beib-wein. O magat ansinap kalbaleb,daGuyaws biwid, beikous.

16 E, kukwamats amisinap kalbaleb,kulavewas, kunitougs pines simiyas,mo bukubweins.

Kukin kal tadidumwal binitougYowbad waseg, Yowbad mo bitaw-toun youd towen silmanin.

17 Ilaytiy kweiboug gimgilitounmawana yakids, itawtoun inanitougYowbad waseg vagan nag beikweiskweis, Yowbad mo isilbwed kweis.Ta-ikweis kweis kweitoun bweilim,kweinim katanok tibukon. Makavakalas.

18 Ikous, Ilaytiy mo initougvayuwein, e, mo ikweis kweis,pwepway ivag anagin.

19-20 Sigwey yakamiy, kukin soumtayekelesiy teitan, ansinap bwein, mobipiyev sinap mounid, wankuyeimmo bukukidumwal, vagan takalbalebtowen bipiyev sinap yaweid. E,kuninuways, bukukidumwal gamagtowen bo bukwatinob kululuwan; nagbiyageg; nag. Peinan Yowbad biwidansinap; e, youd babaw kalbaleb bi-wid beikous.

Page 352: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Pita 1:1-2 349 1 Pita 1:15-16

1 PITAYeisuw Kelis ansinap bwein, tage

singay igeg aban ven watinowwaseg. Pita ilel tayekelesiys silet,ilana, “Kukin bitayekelesiys mounid,kabads bigeg mawana Kelis. Kukingog bitannamis waseg Yowbad sonadamwasaws, mo bilabeids.”

Kalin nuwag yakamiy1-2 Yey Pita, takawein livanen

Yeisuw Kelis yey. Kalin nuwagYeisuw nagamag yakamiy, tasiyastakalbalebs nikayabeimiy mo kugalsvena babaw ibekena - Ponit, Galetiy,Kapedosiy, Esiy, o Binitiy. TamadsYowbad bo ikayuseimiy, o Kululuwanikayuseimiy vagan bukukwanawesaygan Yeisuw Kelis, o vagan buyavinwaseg bisouwumiy.

Bweina bisiwyoubumiy singay va-gan beitaw nuwamiy.

Namis bwanabwein3-4 Kalin nuwads Yowbad, mtowen

daGuyaws Yeisuw Kelis Taman.Singay inok nuwan yakids, bo iyakitYeisuw Kelis kanig waseg, mapunatanmises mounid biyakituds yakids,mamagina mwamovads kweivawnitabanes, o dakiyays nitakawes.Dakiyays bwanabwein, nag beipwas,nag. Bo bises bisigeg. Tut towen niseswalbalab, peinads.

5 Tasimounids waseg Yowbad mobimtakavateids natawtounwaseg, va-gan bikatinabweids. Nakabiyokoustut waseg mo bitakines abkatuneibtowen.

6-7 Mapuna kumwasaws tage tutkayakus waseg abamiy bigeg peinanmimouvit kweitan kweitan bivages.Abamiy kalbaleb waseg Yowbadbiyakwaneimiy, bikin bukusimounidsbwein, o nag? Mawan goul bitagob,simwan bivakayev, anagin mobitakow. Tage goul nag bises bisigeg,nag. Goul kalamwey-nen bwein, tagekukin bukusimounids, sinap towensingaya bwein. Kukin bukusimounids

bwein, igaw Kelis bikamat wadabanpwepway mo singaya bikavasimiy.

8 Nag kukines wamtamiy YeisuwKelis, tage bo nukupwakitsa waseg.Tut towen nag kukines, tage bonukusimounids waseg, mo kumwa-saws singay. Nag bitalivan!

9 Bweina kusimounida ee... igawmo bikatinob kululuwamiy.

10-11 Tasiyas palopits kweibougnikatigikes Yowbad nasiwayoubwasigeis yakids; sivines kid bikakinsamawan bikatinabweids, ikatugwansvagan bikakins. Kelis Kululuwanwaninous ikatimlakes mo ikakinsKelis aban bigeg mo bimliguyawwankuyeim, mapuna ikatugwansvagan bikakins kavel mtowen Keliso asinavin bisap?

12 Kweiboug Yowbad ikatimlakestasiyas palopits mo ikakins, nagbiwotets pines tatineis tage pinamiyyakamiy. Peinan asilivan bwanab-wein anagin mwana ikamat wasigeisyakamiy. Yowbad nikayeb KululuwanBwanabwein, meinoy neim walbalabilabes tasiyas takaweins livanenYeisuw mo idibakeimiy livan towenbwanabwein. Min-libalab sivinesbikakins, nag gog.

Yowbad ikayuseids sinap bwein sil-manin

13 Yakamiy gog bweina ninoumiybitawtoun, kutitoukums; bweinakunmises beibwein vagan Yowbadnasiwayoub bisekeimiy. Igaw YeisuwKelis bikamat wadaban pwepway mobisekeimiy.

14 Nitug yakamiy, bweina buk-wanawes Yowbad aygan. Kweibougtatagouwaws yakamiy, amivikeiynikaliwageimiy. Awoum kukikunisvayuwein; awoum.

15-16 Ansinap kamnat mtowennikatigikeids angamag yakids, ma-puna tatineimiy-nan beivag amisinapkamnat. BukitabwasegYowbad ilivanmamagina:“Beivag amisinap kamnat, peinan yey

Takamnat yey.”

Page 353: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Pita 1:17 350 1 Pita 2:817 Mtowen Yowbad igaw mo

bikatukin wasigeis yakids, inakalei-wag katanok-wan bivkek gamagtatanok tatanok wasigeis. Magatdawotets bwein mo bikaleiwagdakabmwasaws bisekeids; kukingog kalbaleb, bo kalbaleb. Mtowentadokes Tamads, taninitougs waseg.Bweina bukugoulus mtowen, yambabaw nukusesus ven towen tobwagwaseg.

18-19 Kweiboug kukikunstammwayas sikaleiwag waseg, tagesinap towen nag ilabeimiy, tageYowbad iyamiyiseimiy silmaninkweivaw ked. Nag iyamiyiseimiymoneyin ven watinow waseg,mamagina silib o goul; nag. Tagemaysamiy buyavin Kelis, mamaginaLamiy lun bulukwan, singaya bweinankakin, neiweiys pinamiy yakamiy.E buyavin Kelis nag bitamop mapun,nag.

20Kweiboug Yowbad nikatigik Kelisnawotet, wankuyeimgogmo ibunvenwatinow, nagein gog nakabiyokoustut waseg, mo ikamat wadaban pwep-way peinads yakids.

21 Kelis buyavin waseg niyamiyi-seimiy mapuna kunmises vagan Yow-bad bilabeimiy. Yowbad bo iyakitKelis kanig waseg, isek naguyaw.Mtowen Yowbad kusimounids waseg,o kunmises vagan mo bilabeimiy.

22 Bweina bukwanawes livanmounid mo kululuwamiy bikamnat,o bukusiwyoubus mounid tasiyastayakelesiys. E, kusiwayoubs simiyaswasigeis, siwayoub mounid waseg.

23 Yowbad bo isop anyoupeis, isob,mamagina mwamovads kweivaw.Youpeis towen nag beipwas, nag;peinan youpeis towen anilivantatonen, o mwamovan nises wasegyoupeis towen; waseg nag beikous,nag; bo bisesun-wan.

24-25 Livanen sinap towen Bukitabwaseg nises mamagina:“Gamag ven watinow mamagina

awuyow.Butus mamagina awuyow lalan.

Igaw awuyow bikalayag, mo lalanbitibtaboul bein watinow.

Tage Yowbad anilivan bises bisigeg.”Anilivan towen bulagan bwanabweinnigeiguys wasigeis yakamiy.

2Dakul mwamov-wan

1 Bweina kupiyaves sinap kalbaleb,kameiliw, silponay, katidividav,silakod, wutokay livan.

2 Kadiloka ninoumiy kuvagesmawan apwaw yakamiy, vagan beivagsivinamiy sus bwanabwein silmaninkululuwamiy bitawtoun; bukumoumsmo kululuwamiy bitubwes Yowbadnakatuneib silmanin.

3 Bo kusimkwanes daGuyaws nasi-wayoub wasigeis yakamiy.

4 Kunekes Yeisuw, mtowen mam-agina wululay, mwamov-wan. Gamagmwasanin bo ipiyaves, tage Yowbadsingay sivinan; peinan bo ikatigik sil-manin inawotet.

5 Yakamiy mawana wululaymwamov yakamiy, bweina kulu-luwamiy biwlul mamagina nabuna-tum, mamagina natalineilunsbwanabweins yakamiy, mo YeisuwKelis bilabeimiy vagan Yowbadbeitam amilun waseg, mamaginakululuwamiy waseg bukuluns.

6 Livan nises Bukitab waseg mam-agina:“Bo batamnow gunkakol ven Sayon

waseg, kakol bwana-bwein boakatigik silmanin sol.

Kukin kal bisimounid waseg gamagtowen nag beivag anmwasin.”

7 Yakamiy tasimounid sivinamiygamag towen, tage tasiyas nag isi-mounids, livnes nises mamagina:“Wululay towen tawteleins bunatum

nipiyaves; tage bo imlavag an-mwamwan bunatum.”

8 Kweitan-vak livan mamagina:“Gamag bikatpines kikeis wululay

towen mo bikalouws.”Bo bikalivatows peinan isiplavesanilivan. Yowbad bo ilivnek mawan.

Page 354: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Pita 2:9 351 1 Pita 3:1-29 Yakamiy gog Yowbad

nikatigikeimiy angamag yakamiy,yakamiy tanuwgwes lun silmaninguyaw towen, yakamiy inabod bwan-abwein, yakamiy Yowbad inagamagtatonen. Miwotet bukwamtelesamawan nikatigikeimiy tadadubsyakamiy, mo kusiws nakamnatavakaein waseg. E, bukwamtelesnasiwayoub towen avakaein.

10 Kweiboug nag kweitanbod yakamiy, tage nagein bonukumlavags Yowbad angamagyakamiy. Kweiboug nag inok nuwanyakamiy, nagein gog inok nuwan,ikatinabweimiy.

Yowbad natouwat yakamiy11 Sigwey, kadiloka kwatibomes

woumiy anvikeiy, peinan biyageg ku-luluwamiy, peinan yakamiy mamag-ina taggobwaws yakamiy, o bwabwalyakamiy.

12 Beivag amisinap bwein wamtestadadubs. Magat bivtokeimiy li-van peinan bidokeimiy takalbalebsyakamiy, tage bikines miwotet bwan-abwein, o yam towen Yowbad bi-lakwaneimiy mo biyakawns Yowbadwaseg.

13-14 DaGuyaws angamag yakamiy,bweina bukutams waseg kaleiwagbabaw ven watinow, magat tavakaeintowen king, o takinew gabmantasiyas nikayabes silmanin bimapustakalbalebs o bikavasis tasiyastoubweins.

15 Yowbad sivinan beivag amisinapkamnat, mo bikineimiy tasiyastatagouwaws, asilivan kabalawein;tage bikineimiy amisinap bwein, mobikapays.

16 Awoum beivag amisinapmawana tasiwun deil yakamiy,peinan yakamiy kunounas wamnat,ampalawen sivinamiy; tage awoumkunounas ked kalbaleb waseg, peinanYowbad natouwat yakamiy.

17 Kuvnases gamag babaw. Kusi-wyoubus tasiyas tayekelesiys. Ku-goulus Yowbad. Kuvnases mtowentakaleiwag king avakaein.

Kelis aban igeg ven watinow waseg18 Touwats yakamiy, kugoulus

mituwaveks o kwanawes ages,takinew mituwaveks tasiwayoubs otammanums, o takinew tayakeikaystasiyas, bweina bukwanawes ages.

19 Kukin kal toubwein, mwasanisgamag biyagages makaw, aban bigeg,tage binuway Yowbad, bikaptul, moYowbad bidok bwanabwein gamagtowen.

20Tage kukin amsinap kalbalebma-puna biwaweims mo bukwaptuleim,nag amsinapbwanabwein towen, nag.Kukin gog amsinap bwein mo biya-gageims o bukwaptuleim, Yowbadmobidokeim gamag bwanabwein yak-oum.

21 Ked towen silmanin Yow-bad nikatigikeids, Kelis gog igegaban peinads, waseg ikatimlakeidsamawan bitabwakuns waseg.

22 Nag ivag ansinap kalbaleb. Nagikatidavis gamag, nag.

23 Tasiyas niyyages Yeisuw, tagenag ikatimop asilivan. Aban igeg,tage nag ikananeiy. Bo inamis wasegYowbad, peinan ikakina Yowbadnakaleiwag didumwal.

24 Yeisuw anmwanet ikow adsinapskalbaleb wakamweilok, won tatonenikanig, vagan sinap kalbaleb bikanigwanuwads yakids, wankuyeimmo bitamwamovs silmanin sinapdidumwal. Ibasis won Yeisuw,mapuna yakids tasesus bwein.

25 Kweiboug yakids mawana siptalasisulin ked, tage bo nitayumstanekes datamtakavatays mtowentakaymatein kululuwads.

3Mwan o kwav

1-2 Vinay yakamiy bweinakwanawes ages mimwanas, vaganmwasinis mo bisimounids. Tuttowen mwasinis nag ikanawes

Page 355: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Pita 3:3-4 352 1 Pita 3:21-22

aygan Yowbad, tage bikineimiyamisinap bwanabwein, kamnat,mo bisimounids. Nag bukuguyes;misinaka amisinap bikines, mobikanavin ninous.

3-4 Awoum kuninuways miguwavinwaseg bukusinats mo mikatububbukusikams o dibeimiy bukutoumisbibabaw; tage bweina kuninuwaysamisinap manum wanuwamiy.Yowbad singay sivinan sinap towen;bises nag beikous.

5 Namumwey bwanabweins kwei-boug asisinap mawan, inmises Yow-bad bilabes o ikanawes simwanasages; mamagina astububbwanabweintowen.

6 Mawan Sela, ikanow ayganEbelam, idok natovek towen; oyakamiy gog magat nag beivagamipwayat, o bukuwwotets beibweinmo bukumlavags Sela nitun yakamiy.

7 Yakamiy-vak tawaw, bweinabukumtakavates mikwavas, ku-vnases, peinan vinay nag ivag sitaw-toun mawan yakamiy tawaw, tageasteiy son nakwav bibanes Yowbadnasiwayoub, mwamoves silmanin.E, kumtakavates mikwavas vagannag aveiyag bisilbwed mikanitougYowbad waseg.

Amisinap bwanabwein mapunaabamiy bigeg

8 Kweitan livan nises, bweinabilaten ninoumiy tababaw yakamiy,bikalin nuwamiy kusiwayoubssimiyas wasigeis; kummanums obinok nuwamiy simiyas wasigeis.

9 Kukin kal biyagageim, awoum ku-mop. Kukin kal bitawyageim, awoumkutawyeg. Tage amilivan siwayoubkudibakes. Yowbad bo ikatigikeimiysilmanin sinap siwayoub son manum,vagan mo bisiwyoubumiy beibwein.10 “Kukin kal sivinan bimwasaw, tut

babaw kadiloka bipiyev livankalbaleb; awoum bikatidivi-dav;

11 Sinap kalbaleb bipiyev mo biwotetbwein; beivag sivinan sinapniwal, bitoukum silmanin.

12 Tut babaw daGuyaws imtakavatestasiyas tadidumwals; inganegsikanitoug.

Tage bo bisilbwed tasiyastakalbalebs.”

13 Kukin biseiw nuwamiy silmaninsinap bwein, nag teitan biyagageim.

14-15 Kukin gog gamag mwasaninbiyagageims, peinan amsinapdidumwal, Yowbad mo bisiwyoubu-miy beibwein. Awoum kunin-uways tasiyas; awoum bikubukubnuwamiy. Tage waninoumiykugoulus daGuyaws Kelis. Asinavingamag mwasanin bikatiganeimiy bi-lansa, “Aveiyag silmanin kunnamis?”Bweina bukwatimapus ages, tagekuvnases amilivan kwagmanums-wan.

16 Beivag amisinap bwein, kamnat.Mwasanin tasiyas bitawyageimiy,peinan kuwteles Kelis inawotetbwanabwein, tage bikines amisinapbwein, mo beivag asimwasin.

17 Kukin Yowbad nanon mawan,bweina bigeg abads peinan adsinapsbwein. Tage awoum bigeg abadssinap kalbaleb waseg.

18-20 Kelis-vak sivtanok imatpeinads yakids adsinaps kalbaleb.Mtowen toubwein; yakids gogtakalbalebs. Bo ikanig peinads vaganbitokeids binaweids Yowbad waseg.Bo iweiys won, tage Yowbad iyakitkululuwan, mo inoun in iguyeskululuwes tasiyas wadeil nisesus.Tasiyas kweiboug nag isimounids,tage Yowbad ikaptules, ikayamat,Now mo ivakaes inawag ikous.Wanuwan wag towenmo ikatinabwesasteiyuy gamag, teinim teitounmisinak. E, bo ikatinabwes yevagamwaseg.

21-22 Tut nagein baptays mamaginayevagam towen bikatinabweimiy,nag peinan biwid amibik niseswawoumiy, tage mamagina nitougwaseg Yowbad vagan biwid adsinapsbeibwein, peinan bo iyakit YeisuwKelis, inoun in walbalab, nisesYowbad wanakatay, bo ikalliwages

Page 356: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Pita 4:1-2 353 1 Pita 4:18tasiyas takalleiwags kweitan kweitannisesus walbalab.

4Kutoukums, Yowbad ansinap waseg

1-2 Kelis gimgilitoun ven watinowilivet mamayuy, kuninuways bigegabamiy mawan, mo bukutawtouns.Kukin kal mamayuy bilivet mo beik-ous ansinap kalbaleb. Ven watinowvikeiyan nag bikaluweg, tage igawYowbad mo bikalawagena oko amib-weilim beikous ven watinow.

3 Kweiboug amisinap dadubwaseg, mawana sivines tasiyastobwag ven gimgilis. Kweibougamisinap kalbaleb bo misinak, tagetasiyas isisubwans, ikammeiliws,ikatuyouns vagan bimwamoums mobikabalaweins, o beivag asisinapkalbaleb, o tobwag yowbad siwotetbiwteles.

4 Idokes yakamiy bukunekessilmanin bukwawnaweins, silmaninsinap kalbaleb, nag gog. Mapuna igegninous mo itawyageimiy.

5 Tage igaw bikatimapus ayganYowbad peinan biyateles. E, igaw mobiyateles tasiyas tamwamovs sisiyastakanigs.

6 Mapuna anilivan bwanabweinbo isekes-vak tasiyas takanigs.Kweiboug igaw tamwamovs tasiyaswadaban pwepway imapus asisi-nap kalbaleb, tage kululuwes mobimwamovs, mawana Yowbad.

7 Youd babaw sikabiyokous kakitabitalivatus ven watinow; mapunakusinaps beibwein, kutitoukumssilmanin bukunitougs bwein wasegYowbad.

8 Bweina bukutoukums singay sil-manin siwayoub simsimiyas wasigeis,peinan siwayoub biwid sinap kalbalebbabaw-wan.

9 Simiyas amibwabwal kuvna-seimiy beibwein. Awoum kusiganes.

10 Yowbad ansinap kweitankweitan bo isiwyoub isekeimiyteitan teitan yakamiy. Bweinabukuwotets waseg, vagan bukulabes

simiyas, mawan Yowbad natouwatbwanabwein yakamiy.

11 Kukin kal bilivan, bweina bilivanmamagina Yowbad tonen anilivan.Kukin kal bilabes gamags, bweinabilabes mamagina Yowbad ikimtuwsilmanin wotet towen. Mapuna youdbabaw waseg, gamag bininuwaysYeisuw Kelis mo biyakawanes Yow-bad. Bweina bitakavasis takaleiwagtowen tut nag beikous waseg. Eimen.

Abamiy bigeg, peinan tayekelesiysyakamiy

12 Sigwey, awoum bisunasun ni-noumiy peinan abamiy bigeg sin-gay. Abamiy bigeg vagan biyak-waneimiy. Awoum kudokes kid tob-wag ked makadewen.

13 Tage bweina bukumwasawspeinan kulatanes simiy Kelis abannigeg waseg. Igaw tut wanakougwawbisap son inakamnat avakaein mobukumwasaws singay.

14 Adok gamag mwasaninbitawyageimiy peinan Kelis angamagyakamiy, tage kumwasaws-wan,peinan Yowbad Kululuwan kamnatnises wasigeis yakamiy vaganbukutawtouns.

15 Tage awoum bukuweiys gamag,awoum bukuveinaws, awoumbukusilakods, o bukusilponays,awoum. Kukin gamag bimapusamisinap mawan kalbaleb, mo beivagamimwasin.

16 Tage kukin kal tayekelesiyansinap kamnat mapuna gamagbitawyages, awoum beivag an-mwasin. Bweina biyakawen Yowbad,Kelis yagan waseg.

17 Tut towen waseg, Yowbad bisila-maw bikatukin angamag wasigeis. Bobimop adsinap kalbaleb, tage singayabimop asisinap tasiyas tapiyaveins li-vanen Yowbad.

18 Livanen nises mamagina:“Singay avakaein inawotet va-

gan bikatinabwes tasiyastadidumwals.

Tage takalbalebs tapiyaveins Yowbad,bo biyamkwanes tasiyas.”

Page 357: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Pita 4:19 354 1 Pita 5:1419 Mapuna tasiyas abes igeg

kadiloka beivag asisinap kamnat.Kukin gog Yowbad nakaleiwagvagan tayekelesiys mwasanin abesbigeg, tage kadiloka bikamnatasisinap, o bweina bitames kululuwesvagan towen tabunin youda babawmo bimtakavet, peinan tatoukummtowen.

5Kumtakavates Yowbad alen

1-3 Tamumwey yakamiy, kumtaka-vates Yowbad alen. Yey tamweymawan yakamiy, tage bo nakin Kelisikanig waklos; o nakamnat igawbitakines sigwey yakamiy mo bita-mwasaws. Mapuna aguyeimiy vaganbukumtakavates Yowbad alen tasiyasnisesus wasigeis yakamiy. Biseiwnuwamiy silmanin wotet towen,awoum bukubgumats silmaninwotet. Kadiloka kutoukums. Awoumkuninuways maysan wotet, awoum.Awoum kuyakeikays wasigeis tasiyas,tage kadiloka kuvages amisinapbeibwein, vagan tasiyas bikaylasisamisinap.

4 Igaw towen tavakaein tamtaka-vatein alen mo bisap, mo bukubanesamilalan silmanin mikamnat nagbeikous.

5 Tabwabwats yakamiy kwanawesages tammwayas. Kummanumstababaw yakamiy, simiyas wasigeis.“Yowbad gog bisilbwades tasiyas

takaypamweins sinap, tagebisiwyoubus tasiyas tam-manums.”

6 Yowbad Tatawtoun bikali-wageimiy, bweina bukummanumswamatan, tutan ikakin-wan mobiyamweneimiy.

7 Aveiyag silmanin ikubukubnuwamiy. Bweina kutames kulu-luwamiy vagan Yowbad bimtakavet,peinan ikalin nuwan wasigeisyakamiy.

8 Kumtakavateimiy, kutitoukums.Tasilbwadeimiy towen Seitan ininounmawan layon nakananeiy, sivinan kidbeikam gamag.

9-10 Kusimounids beibwein wasegYowbad, mo kusibwades mtowen Sei-tan. Kukwakinsa tayekelesiys babawven watinow bo bigeg abes mawanayakamiy. Igaw abamiy bigeg tutkayakus waseg, tassiwayoub towenYowbad mo bikatilow abamiy beib-wein, bikimtuweimiy mo bukutaw-touns, peinan bo ilivnakeimiy Keliswaseg silmanin nakamnat nag beik-ous.

11 Kadilokena bikaleiwag tut nagbeikous. Eimen.

Taneimiy-o12 Bwadads mtowen Saylos, akak-

ina tatitoukum towen. Bo ilabeig mokalel milet towen kayakus, waseg boaguyeimiy, akatimlakeimiy Yowbadnasiwayoub mounid towen; bweinabukuvvaluts nasiwayoub waseg.

13 Yowbad nikatigik-vak natan vinmanawen nises Babilon. Manawenvin anilivan siwayoub wasigeisyakamiy. Natug Mak anilivan-vakmawan.

14 Misiwayoub waseg kumuloulssimiyas wasigeis. Tababawa yakamiy,Kelis angamag yakamiy, niwal biseswasigeis yakamiy.

Yey Pita.

Page 358: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Pita 1:1 355 2 Pita 1:17-18

2 PITAKukin tayakelesiys yakids bita-

toukums mo beibwein adsinaps, va-gan takatimlakays tasiyas tayyaweidsbisaps bo bitapiyaves asisinap. Igawgog Yowbad mo bimop asisinapkalbaleb.

Kalin nuwag1 Yey Saymon Pita, Yeisuw Kelis

natouwat yey, takawein anilivan.Milet balel beiw kuvinis yakamiy,nukusimounids waseg Yeisuw monukumwasaws mawana yakamey.Nitasimounids peinan asteiy asisinapdidumwal, daYowbads son Takatin-abweids towen Yeisuw Kelis.

2 Kadiloka bukukwakins Yow-bad son daGuyaws Yeisuw vaganbisiwyoubumiy singay mo beitawnuwamiy.

3-4 Natawtoun waseg bo ilabeidsmo isekeids youd babaw silmaninmwamovads o silmanin adsinapskamnat. Bo ilabeids mawan ma-magina ikatimlakeids mo takakinsmtowen nikatigikeids silmaninnakamnat tatonen son ansinap tonenbwanabwein, o youd babaw nikatigikmo itamwasigeis yakids. Youd tasiyassingay bwanabwein, tawtoun, wasegbukulisawes ven watinow bikibik-nen, towen meinoy neim advikeiyskalbaleb waseg. E, bukulisawes venwatinow bikibik-nen vagan Yowbadansinap bwanabwein bukukwawes.

5-7 Mapuna kutawtouns peinantasimounids yakamiy, tage kadilokamisimounid bukwatimweisiswakunuwatan amisinap kamnat,mo kwatimweisis wakunuwatansinap waninoumiy, mo kwatimweisiswakunuwatan kapatul, mo kwa-timweisis wakunuwatan toukum,mo kwatimweisis wakunuwatantapwaloul mounid, mo kwatimwei-sis wakunuwatan siwayoub si-dayas wasigeis, mo kwatimweisiswakunuwatan siwayoub tatonen.

8 Kukin amisinap mawan bwanab-wein bituwal-wan, mo bukukwakinbeibwein daGuyaws Yeisuw Kelis, mobukuwotets beibwein. Nag beigweymikawotet, nag.

9 Tage kukin kal nag ivag ansinapmawan, towen mamagina toukwaw.Nuwanaw mo binumlev Yeisuw ina-wotet, waseg bo iwid ansinap kwei-boug kalbaleb.

10 Mapuna sigwey, kutawtounsbwein, vagan bukusesus wanuwanYowbad nikatigik-yay. Magatamisinapmawan, nag bukukwalouws,nag.

11 Wankuyeim Yowbad mo beitammounid vagan bukusiws wanuwannakabkaleiwag mtowen takatin-abweids, daGuyaws Yeisuw Kelis.Nakaleiwag towen nag beikous.

12 Mapuna tut babaw ivag siv-inag bagguyeimiy vagan bukunin-uways sinap tasiyas. Tage kukwakins-wan, o Yowbad anilivan mounid boitawtoun wanuwamiy yakamiy.

13 Igaw son mwamovag nases venwatinow kadiloka bagguyeimiy vaganbukuninuways mo bukutawtouns.

14 Akakin-wan, igaw tut kayakuswaseg mo balisow woug towen,peinan daGuyaws Yeisuw Kelisnikatimlakeig mawan.

15 Bayokon gunawotet waseg va-gan tutan bakanig ikous,mobukunin-uways youd tasiyas tuta babawwaseg.

Yowbad nikatigik Natun livanen16 Kweiboug kakatimlakeimiy

daGuyaws Yeisuw Kelis inatawtoun,o inakabsunap ven watinow waseg.Amalivan waseg nag kataleiliwtassinaps mwasanin sitaleiliw, nag.Tage wamitem nakakin inatawtounmo kadibakeimiy mawan.

17-18 Peinan kweiboug simeyYeisuw, Yowbad inakoywakunuwatan,Taman Yowbad mo isek naguyaw sonnakamnat, o kaligen aygan meinoyneimwalbalabmititeilinwaseg, ilana,“Mtowen Natug bwanabwein, singayibwein nanoug waseg.”

Page 359: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Pita 1:19 356 2 Pita 2:1319 Mapuna kasimounid singay

wasigeis tasiyas palopit asilivan,kweiboug nillivans. Tage yakamiybweina bukunganegs beibwein,peinanmawanawodammititeilin keddadub bimteil. Kuninuways oko bikivlalayis o kubwan beipel mo bimteilkululuwamiy.

20 Kadiloka kukwakins wanamugtasiyas palopit asilivan Bukitabwanuwan. Nag gamag anmwanetbiban silawun palopit asilivan, nag.

21 Tasiyas palopit nag ilivans ni-nous tatineis waseg, tage KululuwanBwanabwein isek ninous, mo ilivansYowbad anilivan.

2Takatimlakays o tasiyas palopit

mwasanin iyyaweids-wan(Dud 4-13)

1 Tage palopit mwasanintayyaweids nisaps wasigeis gamag.Mawan-vak takatimlakays mwasaninbisilponays, bisaps wasigeis yakamiymo bikatimlakays livan yaweidvagan biyagages gamags; bipiyaves-vak datoveks towen niyamiyiseids,mapuna bo bimop asisinap kalbaleb,biyagages.

2 Asisinap kalbaleb, gamagkalamwey babaw mo bikaylasis,bibasims o bikannavays mav mawanatasiyas. Wankuyeim gamag kalisiybikines asisinap kalbaleb mo biya-gays, bilansa, “Tapwaloul towenkalbaleb, peinan tatapwalouls tasiyasasisinap singaya kalbaleb.” E, idakedsmounid, tage bo biyages tasiyas.

3 Mwamon mites tasiyas, asilivanyaweid mo bisilkodeimiy. Tut babawsitakaleiwag ikayyamat vagan bimopasisinap kalbaleb. Nag imasis, nag.Igaw mo biyagages tasiyas.

4 Kweiboug min-libalab mwasinisasisinap kalbaleb, tage Yowbad naginok nuwan wasigeis tasiyas. Ilaveskid bo ineis waTum, ikaleiwag kidbisesusawanuwan legdaduboko igawanatut waseg mo bikatukin wasigeis.

5 Tammwayas-vak iyagages kwei-boug tutan Now waseg. Tage NowYowbad ikatinob, mtowen tageiguysilmanin sinap didumwal, sineyteinim teiy, tage takalbalebs babawven watinow ivag yevagam avakaeiniwgweles.

6 Kalbaleb ven wunsiyas Sodomo Gomol igob mo imlavags pulikov,ikaleiwag vagan beikous wunsiyasven, o vagan takalbalebs babawbikines mo bikakin mites.

7-8 Tage misinaka toubweinmtowen Lot Yowbad nikatinob, sin-gaya igeg nanon peinan ikaninavaysamav sisiyas wasigeis o pwadawbiyagagays yam katanok katanok.Peinan yam babaw siney tasiyasnisesus ikin o iligen asisinap kalbaleb,mo igeg nanon singay.

9 DaGuyaws gog ikakina amawanbikatinabwes tasiyas toubweins,sikabiyokon waseg; tage tasiyastakalbalebs Yowbad ikayus vaganbisesus sona sikalbaleb oko tutwanakougwaw mo bikamtanis igawtutan bikatukin gamag wasigeis.

10 Singaya bo bimop asisinapkalbaleb tasiyas nibwakunis vikeiyankanavay kalbaleb, peinan ikasigumisYowbad nakaleiwag. Tagagas tasiyas,sona sigagas mo iwons itawyagesmin-libalab tasiyas nisesus wamnat.Nag iwenes, nag.

11 Tage anelos mtasiyas bo ikali-sawes sitawtoun takalbalebs, tagenag bitawyages takalbalebs wamatanYowbad, nag.

12 Takalbalebs tasiyas mawana bu-lawud, ta-ivag ninous; o ibwakunsasivikeiy waseg, silawun tasiyas va-gan gamag bikwanes mo beikams;sinap itagouwawes tage iyages sinaptowen. Igaw mo beiweiys tasiyassisiyan man bulawuds.

13 E, bo biyagages tasiyas peinanasisinap kalbaleb. Tasiyas gogsivines bikalimwasaws wudayamwaseg. Simiyas tasiyas kamkwamsiwayoub avanin waseg mo igoveks,

Page 360: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Pita 2:14 357 2 Pita 3:8imwamoums mo ikabalaweins.Mawana bikibikin amikweim.

14 Mites babaw, taggeinawlstasiyas, nag bipit mites sikanavaywaseg. Bo ivakabanis vinay nasiyaskululuwes igwey. Tatineisina ivvalutsvagan mites bimwamon singay.Yowbad bo bimop asisinap kalbaleb.

15-16 Ked bwanabwein bo ipiyaves,mo ilasisulis ked. Peinan bo ikikunsBalam inaked. Mtowen Biyol natun,sivinan gog maysan ansinap kalbalebbikow. Tage natan donkiy ikatim-lakay ansinap kalbaleb. Mansiyasdonkiy nag ivag sikawsiyeg mawanagamag yakids, nag. Tage mitiyamuntowen manawein donkiy ivag ayganmawana gamag, igidempalopit towenansinap kabalawein.

17 Gamag tasiyas mamaginayevagam sinkaviyeil, tage nag ivagsipinen. Mawan-vak bwaw bilakulokbimey tage nag ivag kulanan. Gamagtasiyas bo mawan. Yowbad boikatineg abes wanuwan leg dadub.

18 Kages avakaein, asilivan kabal-awein, ikaypamwes sinap, sivines kidvikeiyan wousiy bikaliwages silmaninsinap kalbaleb, mapuna ivakabanisgamag mwasanin mwana nipiyavessisiyas asisinap dadub.

19 Takalbalebs tasiyas asilivan,ilansa, “Ked towen bwanabwein,kamnat; nag kweitan absilabodnises,” tage bo ikikuns sinap kalbalebwaseg, peinan sinap kalbaleb boitawtoun wasigeis tasiyas. Aw-sinapbitawtoun waseg gamag bo biyagegmamagina tasiwun deil towen.

20 Kukin gog gamag mwasaninbikakins daGuyaws Yeisuw Kelisbikatinabwes, mo bilisawes venwatinow bikibik-nen, tage tutwankuyeim biwgawos asisinapkalbaleb, mamagina sinap kalbalebbitawtoun waninous, sikabiyokousgamag tasiyas singaya kalbaleb.Sikabsilamaw kalbaleb, tage sik-abiyokous singaya kalbaleb.

21 Kweiboug Yowbad bo isekesnakaleiwag bwanabwein, ked

didumwal ikakins, wankuyeim moipiyaves. Kukin nag bikakins, mobilivatus kalbaleb kalamwey; tageikakins-wan mo nipiyaves, mapunakalbaleb singaya bilivatus.

22 Livanen tasiyas kabebay mounidwanuwan mamagina:“Awuk binagob mo beikam vayuwein.

Buluk kudavin bo iwid wonibwein, mo beiyumbein ikate-tay wasposep.”

3DaGuyaws beiyum beim

1 Sigwey, vayuwein milet towennalel. Let akweiy wanuwan akatim-lakeimiy vagan bukuninuways sinapbwein, vagan mikanuway bikamnat.

2 Kadiloka kuninuways aveiyagkweiboug Yowbad inapalopit niliv-nakes, sona kweivaw kaleiwagnisekeids Takatinabweids mtowendaGuyaws Yeisuw, peinan takaweinsanilivan yakamey bo nakakatipelkasekeimiy.

3-4 Wanmugwana kadiloka bukuk-wakins nakabiyokous tut wasegtassebaws bisibawes, bikikunsasivikeiy tatineis, bilansa, “Mtowennag beiyum vayuwein beim. Boilivan mav. Kweiboug youd babawnakabeibub bo mawan, nises ee...timdayas ikankanigs, nises ee... tuttowen bo mawan-wan.”

5-6 Sivines kid bitagouwawesYowbad anilivan kweiboug peinanibun libalab, yevagam wanuwanmo ibun pwepway, yevagam waseg.Wankuyeimven towen ipop, yevagamwaseg, iyageg.

7 Tut gog towen Yowbad anilivanmawanpeinan sivinan libalab son venwatinow bisesus ee... igaw mo bigobkov waseg; igaw tutan bikatukin mobiyagages tasiyas takalbalebs.

8 Sigwey, awoumkunumlaves kwei-tan sinap towen, mamagina, peinanYowbad idok katanok yam mamag-ina tawsan bweilim, o idok tawsanbweilim mamagina katanok yam.

Page 361: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Pita 3:9 358 2 Pita 3:189 Gamag mwasanin idokes Yow-

bad iyouviy silmanin youd towennilivnek. Nag gog, nag iyouviy. Tageikaptuleimiy. Nag sivinan biyamk-wen teitan gamag. Sivinan kid babawyakids bikativin nanouds bitanekes.

10 Tage yam towen Yowbad in-akaleiwag bisapmamagina tavveinawbisap. Wankuyeim libalab bisawlbeikous, aygan avakaein waseg; kovmo bigob youd babaw beikous, bigob-vak pwepway son wutalan babawwakunuwatan.

11-12 Peinan babaw youd tasiyasbeikous, amawan beivag adsinaps?Adok bweina beivag adsinaps bwan-abwein, kamnat, yakamiy o yakamey.Kukwayamats Yowbad inayam bisap;kuymales vagan nuwanawbisap. Yamtowen libalab bigob beikous, o kovbigob youd babaw beikous.

13 Anilivan nilivnek mapunatakayamats vagan bisap libalabkweivaw son ven watinow kweivaw,sinap didumwal inaven.

14 Sigwey, kukwayamats youdtasiyas igaw mo bisaps, mapunabiseiw nuwamiy vagan Yowbad bibanamisinap bwanabwein, kamnat, niwalwaseg.

15-16 Bweina bukukwakinsdaGuyaws bikatinabweimiy, peinanikaptuleimiy. Sods bwanabweinPawl nakalelel mawan towen, peinanYowbad ansinap nisek mo ilelelmamagina. Livanen sinap towen boilel inalet babaw wanuwan. Nakalelelgog mwasanin keikay. Nag nuwanawbitakakins. Tasiyas tatagouwawssisiyas tougweys ikatuvins mavPawl anilivan towen, sivines kidtobwag sinap bikawes; Bukitab babawikatuvins mav, mapuna bo biyagagestatineis.

17 Sigwey, bo kukwakinsa nanawan,kumtakavateimiy. Mata geg tasiyastapiyaveins kalewag bivakabanimiymo bukwaylasis asisinap kalbaleb.Bukukwalous kid.

18 Kadiloka bukuninuways mtowenTakatinabweids, daGuyaws Yeisuw

Kelis, mo bikkatimweis inasiway-oub wasigeis yakamiy, o bukuk-wakins mtowen beibwein. Bweinabitayakawanes tut towen o tut babawee... tut nag beikous waseg. Eimen.

Page 362: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Yon 1:1-3 359 1 Yon 2:12

1 YONYon nakalelel let towen waseg

silawun siwayoub, o kamnat, omwamovads nag beikous.

Livan silmanin mwamov1-3 Wanamug mwamov livanen

son Tamads nisesus. Wankuyeimyakamey watigem bo kaligen gamagtowen; mitem kakin; nimem kak-abkwen; peinan bo ikamat wadabanpwepway. Bo kakin mo kakamatkadibakeimiy livanen mwamov nagbeikous; peinan gamag towen sonTamads nisesus mo ikamat wadabanpwepway. Nakakin kadibakeimiy,vagan bitamsamwas babaw yakids,peinan sidayas Tamads son NatunYeisuw Kelis.

4 Let towen nalel neiw kuvinis,bukumwasaws sigwey yakimiy, mobivakaein idamwasaw babaw yakids.

Yowbad kamnat tonen5 Anilivan towen bwanabwein

nakaligen, mo kadibakeimiy mam-agina:Yowbad kamnat tonen. Nag kweitan

dadub sinap Yowbad waseg.6 Kukin bitalivan, “Tamsamwas

sod Yowbad”, tage adsinap dadub,mogo tayyaweid yakid; peinan sinapmounid tapiyev.

7 Kukin gog amasinap kamnat,mamagina towen ansinap kamnat,mo tamsamwas sidsidayas wasigeis,peinan Yeisuw buyavin iwdiwid adsi-naps kalbaleb biyakous.

8 Kukin gog bitalivan, talana, “Nagivag adsinap kalbaleb”, mamaginatakatidev nanoud tatoneid; peinannag ivag sinapmounidwasigeis yakid,nag.

9 Kukin bitakamtel adsinapkalbaleb, Yowbad biwid bilev, mobeikous. Peinan ansinap didumwal,itoukum wotet towen silmanin.

10 Kukin gog bitalivan, “Nag ivagadsinap kalbaleb”; mamagina talana,“Yowbad tayyaweid”. Bitalivan

mawan, nag beivag ansinap wasigeisyakids.

2Kelis veiyouds yakids

1 Nitug yakamity, bo nalel milettowen vagan nag beivag amisinapkalbaleb. Kukin teitan bikalouw,o bivag ansinap kalbaleb, veiyoudsnises, tadidumwal; mtowen YeisuwKelis ininitoug peinads yakids, vaganTamads biwid adsinaps kalbaleb.

2 Mtowen lun bulukwan peinansinap babaw kalbaleb, adsinapsyakids, sidayas ven babaw gimgilis.

3 Kukin bitavnases nakaleiwag mobitakakins mounid veiyouds towen.

4 Kal yak bukulivan, “Akakinveiyoug towen,” tage nag bukuvnasnakaleiwag, singay tayyaweid yak.

5 Tage kukin bukuvnas aygan,mo bukusiwayoub beibwein, mawanYowbad bo isiwayoub. Mapunabitakakin angamag tonen yakid.

6 Kal yak bukulivan, kulana, “SougKelis kasesuna,” kadiloka beivag am-sinap mawana Kelis ansinap tonen.

Kaleiwag kweivaw7 Sigwey, kaleiwag kweivaw nag

basekeimiy. Misinaka balel kaleiwagnises kweibougwasigeis yakids. Livantowen nukuliganes.

8Kweivawmo balel kaleiwag towenpinamiy yakamiy. Anagin kaleiwagtowen mounid ikamat waseg Kelis,o wasigeis yakids, peinan dadub boikous, kamnat mounid mo imteilids.

9 Kal yak bukulivan, kulana, “Yeyagusinap kamnat,” tage bukwamliwsoum, adok igaw tadadub yakoum.

10 Kukin kal yak bukusiwyoub sod,amsinap kamnat. Nag kweitan amsi-nap waseg bukukwalouw, nag.

11 Kukin bukwamliw soum, igawtadadub yak. Dadub waseg kuninoun.Ta-mawan bukukin muked, peinandadub bo isilbwed matam.

12 Nalel sinap towen pinamiyyakamiy gamagal. Peinan yagantowen waseg bo inumlev amisinapkalbaleb.

Page 363: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Yon 2:13 360 1 Yon 3:213 Nalel sinap towen pinamiy

tamumwey yakamiy. Peinan nukuk-wakins mtowen wanamug nises.

Nalel sinap towen pinamiy tab-wabwat yakamiy. Peinan towentakalbaleb iyakwaneimiy, nag. Bokutawtouns.

Nalel sinap towen pinamiy gam-agal yakamiy. Peinan nukukwakinsTamads.

14 Nalel sinap towen pinamiytamumwey yakamiy. Peinannukukawakins mtowen wanamugnises.

Nalel sinap towen pinamiy tabwab-wat yakamiy. Peinan nukutawtouns.Yowbad sinapun nises wasigeisyakamiy. Towen takalbaleb iyak-waneimiy, nag. Bo kutawtouns.

15 Awoum kwalpwakits ven wati-now youdanan waseg; awoum. Kalyakamiy bikalpwakit ven watinowwaseg, ta-mawan bikalpwakit Tamadswaseg.

16 Ven watinow youdanan meinoyneim ven watinow. Sinap tasiyasmamagina, aveiyag woun sivanan,o aveiyag mat sivinan, o kayyapammwamov waseg. Sinap tasiyas naginoy neim Tamads waseg, nag.

17 Ven watinow igaw beikous, mobeikous kalpwakit-nen; tage kavelyakoum bukwablaway nanon Yow-bad, bukuses bukusigeg.

Tapiyavein Kelis18 Gamagal yakamiy, bo taliva-

tus nakabiyokous tut. Nukuliganestapiyavein Kelis mo bisap. Nageingog babawa isaps tapiyaveins Kelis.Mapun takakins nakabiyokous tut ni-talivatus.

19 Tasiyas meinoy niweis wasigeisyakids, tage nag sidayas mounid,nag. Tobwag gamag tasiyas. Ma-gat mounida sidayas tasiyas nag bil-isaweids. E, bo nilisaweids, mapunatakakins tobwag gamag tasiyas.

20 Yakamiy nag mawan tasiyas,nag. Peinan Yowbad Kululuwan ni-wekeimiy mo kukwakins youd babaw.

21 Nalel sinap towen peinan nagtatagouwaw yakamiy.

Kukwakins gog sinap mounid;o kukwakins nag kweitan yaweidbeinoy sinap mounid waseg, nag.

22 Kal mtowen tayyaweid? Adoktowen bilivan bilana, “Yeisuw nagMesay Kelis.” Mtowen tapiyavein Ke-lis, ipiyev livanen Tamads son Natun.

23 Kalisiy bipiyaves Yowbad Natun,Tamads nag ises wasigeis tasiyas. Kalyak bukutam waseg Yowbad Natun,Tamads nises waseg yakoum.

24 Sinap wanamug nukuliganes,sinap towen bweina bises wasigeisyakamiy, mo bukusesus bweinsimiyas Tamads son Natun.

25 Mtowen bo bisekeidsmwamovads nag beikous, peinan boilivnek mawan.

26 Livanen tasiyas takatidividavs bonalel, neikous.

27 Tage Kululuwan Yowbad ni-wekeimiy, nises wasigeis yakamiy.Nag ivag sivinamiy gamag teitanbikatimlakeimiy, nag. KululuwanTowen bikatimlakeimiy sinap babawwaseg. Mtowen ansinap mounid; nagbiyaweid, nag. Simiy Towen bukus-esus bwein, mawan nidibakeimiy.

Yowbad nitun28 Budag yakamiy, tut nagein

kadiloka Kelis waseg bukusesus.Igaw beiyum bimekeids mo bitakap-wapouts; awoum beivag admwasinsmtowen wamatan.

29 Magat bukukwakins mtowenansinap didumwal, mo bukukwakinsnitun babaw asisinap didumwal.

31 Tamads nasiwayoub singay

avakaein wasigeis yakids peinanidokeids nitun tatonen yakids. E,nitun tatonen yakids. Mapuna venwatinow gimgilis nag ikakins kalisiyyakids; peinan nag ikakins Tamads.

2 Sigwey yakamiy, tut towenYowbad nitun yakids; o nagbitakakins aveiyag bitamlavags tutwanakougwaw. Misinaka takakins

Page 364: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Yon 3:3 361 1 Yon 3:24igaw daGuyaws beiyum beim, yakidsmo bitamlavags mawana towen,peinan bitakines ankakin tonen.

3 Kal yak bukunamis silmaninnakabeiyum towen, mo bukuvnasamsinap beibwein; peinan Towenansinap bwanabwein.

4 Kal ansinap kalbaleb mo bisi-plev Yowbad nakaleiwag. TasiplaveinYowbad nakaleiwag ansinap kalbaleb.

5 Kukwakins Kelis nisap vagan kidsinap kalbaleb bikow binow, bilev.Towen nag ivag ansinap kalbaleb,nag.

6Kal yakamiy bisesuna Kelis waseg,nag beivag ansinap kalbaleb; nag.Towengog kavel ansinap kalbalebnagikin Kelis, o nag ikakin towen, nag.

7 Budag yakamiy, awoum gamagmwasanin bikatidavimiy; awoum.Kal ansinap didumwal, tadidumwaltowen. E, Kelis ansinap mawan,didumwal.

8 Kal towen takalbaleb, mamaginaSeitan angamag; peinan misikenatakalbaleb towen Seitan. TageYowbad Natun isap neim vagan kidbigulek Seitan nakaleiwag.

9 Kal nakabsilamaw waseg Yow-bad nag beivag ansinap kalbaleb,nag. Peinan sinap kweivaw wanuwannises. Ta-mawan beivag ansinapkalbaleb, peinan mwamovan nakab-silamaw Yowbad waseg.

10Mapuna takakins kalisiy Yowbadnitun, o kalisiy Seitan nitun. Kal nagivag ansinap didumwal nag meinoyneim Yowbad waseg, nag; o kal nagisiwyoub bwadan nag meinoy neimYowbad waseg, nag.

Kusiwayoubs simsimiyas wasigeis11 Bulagan kweiboug nitaliganes

mamagina:“Kadiloka bitasiwayoubs sidsidayas

wasigeis.”12 Awoum beivag adsinaps mawan

Seitan angamag towen Kayin, peinantawayin bwadan tonen. Aveiyagwawun iweiy? Peinan Kayin ansinapkalbaleb, tage bwadan ansinap bwan-abwein.

13 Sigwey yakamiy, ven watinowgimgilis mwasanin bikamliweimiy,tage awoum bisunasun ninoumiy.

14 Yakids gog tasiwayoubs wasigeissidayas, mapuna takakins nitalisaweskanig, mwamov nitabanes. Kukinkalisiy nag bisiwayoubs sisiyaswasigeis, tasiyas igawa son kanignisesus.

15 Kukin kalisiy bikamliwes sisiyas,tasiyas mamagina tawayins gamag.Takakinsa tasiyas tawayins gamagnag ivag mwamoves bises bisigeg,nag.

16 Sinap towen yagan siwayoubtakakins peinan Kelis nitam won to-nen, ikanig peinads yakids. Kadilokbitatames wouds yakids pines si-dayas.

17 Kukin kal navavag sam, o ikinson tasimav teitan, tage nag bilebson, tabta Yowbad nasiwayoub niseswaseg gamag towen? Adok nag.

18 Budag yakamiy, awoum wu-doumiy mav bisiwayoub. Tagekadiloka kusiwayoubs amisinapmounid waseg.

Takapwapouts wamatan Yowbad19 Bitasiwayoubs adsinaps mounid

waseg mo bitakakins kamounidnises wasigeis yakids. Nag beivagadmwasins wamatan Yowbad, nag.

20Magat tadokes adsinaps kalbalebmo beivag admwasins wamatan Yow-bad; tage Yowbad bikaleiwag; nanoudtatoneid awoum bikaleiwag. PeinanYowbad sinap babaw ikakin.

21 Budag yakamiy, magat nagbeivag admwasins, mo bitakap-wapouts wamatan Yowbad.

22 E, bitanitougs waseg Yowbadmo bitayousis youd tasiyas babaw,peinan tavnases nakaleiwag, o peinandakawotets mawan towen sivinan.

23 Nakaleiwag towen, bitasi-mounids livanen Natun, YeisuwKelis waseg, o bitasiwayoubs sidayaswasigeis. E, Yeisuw nakaleiwagmawan.

24 Kal yak bukuvnas nakaleiwag,mo bukuses waseg Towen, o Towen

Page 365: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Yon 4:1 362 1 Yon 4:18waseg yak. O Kululuwan Towennisekeids mo bikatimlakeids vaganbitakakins mtowen nises wasigeisyakids.

4Kululuwan Yowbad o Kululuwan

Tapiyavein Kelis1 Budag yakamiy, awoum bukusi-

mounids kululuwan babaw wasigeis,awoum. Tage bukuyakwanes mobukukines meinoy nimeis Yowbadwaseg, o nag. Peinan tayyaweidsbabaw nisaps wadaban pwepway, ma-magina palopits tasiyas; tage ikati-davis gamag.

2 Kuyakwanes mawan. Kukin kalbilivan, bilana, “Mesay bo imlavaggamag ven watinow, yagan Yeisuw,”kululuwan towen mounid meinoyneim Yowbad waseg.

3 Tage kal nag bisimounid wasegYeisuw, kululuwan towen nagmeinoyneim Yowbad waseg, nag. Towen gogtapiyavein Kelis. Kweiboug nukuli-ganes mtowen beim. E, tut towenbo isap wadaban pwepway, towentapiyavein Kelis.

4Nitug, Yowbad angamag yakamiy,nukutakayways wasigeis tasiyas,peinan Towen waseg yakids boitawtoun waseg mtowen sisiy venwatinow gimgilis.

5Gamag tasiyas sivenwatinow, ma-puna illivans livanen ven watinow, oven watinow gimgilis iliganes ages.

6 Tage Yowbad angamag yakids.Kukin kal ikakin Yowbad mo biligenaygads; tage tapiyavein aygadstasiyas nag inoyes Yowbad inaked.Bitakin asisinap mo bitakakin aw-kululuwan mounid, awkululuwanyaweid.

Yowbad siwayoub wawun7 Sigwey, kadiloka bitasiwayoubs

sidsidayas wasigeis, peinan siway-oub meinoy neim Yowbad waseg.Kukin bitanoy bitemYowbadwaseg, obitakakin Yowbad, mo bitasiwayoub.

8 Kukin kal nag isiwayoub, towennag ikakin Yowbad, peinan Yowbadsiwayoub wawun.

9 Yowbad nikatimlakeids nasiway-oub wasigeis yakids, peinan nikayebNatun anmwanet-wan, neimwatinowvagan kid biyamoveids.

10 Mapuna takakins siwayoubwawun. Nag peinan tasiwayoubswaseg Yowbad; nag. Tage Yowbadnisiwayoub wasigeis yakids, to nitamNatun mamagina lun bulukwan,adsinaps kalbaleb silmanin.

11 Sigwey, Yowbad nisiwayoubwasigeis yakids, kadiloka bitasiway-oubs mawan sidsidayas wasigeis.

12 Nag kweitan tut gimgilitounwatinow ikin Yowbad, nag. Tagebitasiwayoubs sidsidayas wasigeis,Yowbad sods mo bitasesus, onasiwayoub mounid biton wasigeisyakids.

13 O peinan kululuwan tonennisekeids, mapuna takakins nitasesuswaseg Towen, o Towen waseg yakids.

14 Nakakin, mapuna kadibakeimiyo kukwakins Tamads nikayeb Natun,neim watinow, vagan kid bikatinab-weids, ven watinow gimgilis yakids.

15 Kal yakamiy bisimounid, bilana,“Mounid Yeisuw Yowbad Natun,”Yowbad mo bises waseg towen, otowen waseg Yowbad.

16 Mapuna takakins o tasimounidswaseg Yowbad inasiwayoub wasigeisyakids.

Yowbad gog siwayoub wawun. Kalyak bukusiwayoub-wan, bukusesunawaseg Yowbad, o Yowbad waseg yakbises.

17 Kukin siwayoub mounid bitonwasigeis yakids, mo bitakapwapoutsyam towen igaw Yowbad bikatukinven watinow gimgilis wasigeis.Peinan yakids mawana Towen, venwatinow waseg.

18 Towen tasiwayoub nag beivaganpwayat. Kukin siwayoub bitonwasigeis yakid, mo beikous adpway-ats. Tage kukin Yowbad bikatimop

Page 366: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Yon 4:19 363 1 Yon 5:19adsinap mo beivag adpwayat, o si-wayoub nag iton wasigeis yakids.

19 Yakids tasiwayoubs peinanwanmugwana Towen nisiwayoubwasigeis yakids.

20Kukin kal bilivan bilana, “Yey asi-wayoub waseg Yowbad,” tage bikam-liw son, singay tayyaweid towen. Sonikin, tage Yowbad nag ikin. Kukinnag isiwyoub son, amawan bisiwyoubYowbad? Adok nag.

21 E, nakaleiwag towen; kukin kalbisiwayoub waseg Yowbad, kadilokabisiwayoub son waseg.

5Simounid bitakayway ven watinow

waseg1Kalisiy yakids tasimounids peinan

Yeisuw Mesay Kelis, yakids Yowbadangamag; mamagina Yowbad nitunyakids. Kukin kal bisiwayoub wasegTamadsmo bisiwayoub Yowbad nitunwasigeis.

2 Mapuna takakins tasiwayoubsYowbad nitun wasigeis, peinan tasi-wayoubs waseg Yowbad, o tavnasesnakaleiwag.

3 Amawan bitasiwayoubs wasegYowbad? Adok bitavnases nakalei-wag. Tage nag moumouvit nakalei-wag tonen, nag.

4-5 Kukin dakabsilamaws Yowbadwaseg, mo bitakayways ven watinowsinapun waseg. Amawan bitatakay-ways? Adokpeinan tasimounidsYow-bad Natun, mtowen Yeisuw. Nagkwayuwein ked waseg bitatakayways,nag.

Livanen Yowbad Natun6Mtowen neim yevagam son buyav

waseg, yagan Yeisuw Kelis. Nag misi-naka yevagam, nag. Yevagam sonbuyav. Livanen sinap towen YowbadKululuwan ilivan; anilivan mounid-wan.

7-8 Asteitoun takaweins livanenYeisuw, teitan Yowbad Kululuwan,kwayuwein yevagam, kwatoununbuyavin; asilivan bo ilatan katanok-wan.

9 Kukin bitaliganes gamag asili-van, peinan tawtoun, kadilokabitaliganes-vak Yowbad anilivan,peinan Tatawtoun singay; o Yowbadanilivan bo nikatimlakeids NatunYeisuw livanen.

10 Kal yak bukusimounid wasegYeisuw, bukusimkwen wakateimmounid Yowbad Natun towen. Kukinnag bukusimounid waseg Yowbad,mo bukudok tayyaweid TowenYowbad; peinan nag kusimounidanilivan, livanen Natun tonen.

11 Yowbad anilivan mamagina,“Asekeimiy mwamovamiy nagbeikous, Natug Yeisuw waseg.”

12Kukin YowbadNatun bises wasegyak, mwamovam bukuban; kukin gognag, bo nag.

Bitakakins mwamovads bises bisigeg13 Sinap towen bo nalel neiw, va-

gan bukukwakinsmwamovamiy bisesbisigeg; magat bukusimounids waseglivanen Yowbad Natun.

14 Towen peinan takapwapouts wa-matanYowbad; o kukin aveiyag bitan-tougis, o nanon mawan, mo biligen.

15 E, bitakakins Yowbad biligendakanitougs, mo takakins igaw bobisekeids youd towen.

16 Magat yak bukukin bwadamansinap bigeg, o sinap towen nag sil-manin kanig, bweina kunitoug wasegYowbad, peinan bwadam; Yowbadmo bisek mwamovan, peinan nagivag ansinap kalbaleb silmanin kanig.Awoum kunitoug vagan Yowbad bilebtayuwein kavel kalbaleb ansinap sil-manin kanig; awoum.

17 Aveiyag kalbaleb, sinap towenigeg; tage sinap kalbaleb nises nagsilmanin kanig.

18 Takakins Yowbad angamagyakids nag ivag adsinaps kalbaleb,peinan tavnases adsinaps, o towentakalbaleb nag biyousids, nag.

19 Takakins Yowbad angamagyakids; tage towen takalbaleb ikalei-wag ven babaw gimgilis wasigeis.

Page 367: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

1 Yon 5:20 364 1 Yon 5:2120 Takakins Yowbad Natun neim,

adsinaps nisekeids vagan bitawtu-sis Tadidumwal towen. E, tasesuswaseg Towen Tadidumwal, o wasegNatun Yeisuw Kelis. Mtowen Yowbadmounid; Towen waseg mwamovadsbitabanes nag beikous.

21 Budag yakamiy, kadilokabukupiyaves tobwag yowbad.

Yey Yon.

Page 368: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

2 Yon 1 365 2 Yon 13

2 YONYon nakalelel kwayuwein let towen

waseg silawun sinap mounid.

Nakabsilamaw1 Yey tamwey, gunalet niwekeimiy

bukuvinis numwey yak simweynitum. Peinan Yeisuw angamagyakamiy. Singay ikalin nuwemyakamiy, sigwey tasiyas babawisimounids Yeisuw waseg.

2 Ikalin nuwads peinan sinapmounid nises wasigeis yakids; e,wasigeis yakids bises bisigeg.

3 Sivinag Tamads Yowbad binoknuwan wasigeis yakamiy, bisi-wyoubumiy, mo beitaw nuwamiy.Natun-vak Yeisuw Kelis mounidbilabeimiy, siwayoub waseg.

Kuyyousis Kelis nakaleiwag4 Bo amwasaw peinan bo aban ni-

tum asisinap kamnat, bwanabwein;iyyousis Tamads nakaleiwag, towennisekeids.

5 Numwey yak, tut towen akag-manum waseg yak, kadiloka buku-vnas kaleiwag towen wanmugwananises. Nag balel kweivaw kalei-wag, nag; misinaka kaleiwag kwei-boug mamagina bitasiwayoubs sidsi-dayas wasigeis.

6 Kukin bitasiwayoubs beibweinmo bitavnases Towen nakaleiwag.Nakaleiwag towen, wanmugwananukuliganes, mamagina siwayoubwaseg.

7 Tasiyas takatidavidavs babawnisaps wadaban pwepway; asilivankalbaleb; nag isimounids Mesayimlavag gamag towen Yeisuw.Tapiyaveins Kelis tasiyas.

8 Kadiloka bukutoukums; awoumbukuyamkwaneimiy maysan mi-wotet. Kadiloka meiveka bukuyousis.

9 Kukin kal bipiyev livanen Ke-lis, mo bipiyev Yowbad. Tage kalyak bukuyyous livanen Kelis waseg,TamadsYowbad sonNatunmobukus-esus simwey yakoum.

10 Magat teitan beiw, tapiyaveinlivan towen, awoum kutam amb-wabwal towen; awoum bukumuloulssoum, awoum.

11 Kukin bukumuloul soum mobukuleb nawotet kalbaleb waseg.

Taneimiy-o12 Sinap babaw bakatimlakeimiy,

adok awoum balel let towen waseg,peinan sivinag bawekeimiy bitakay-puls sigwey yakamiy, balivan wamita-miy; adok mo bitamwasaws avakaein.

13 Bwadam nitun ikalin nuweswasigeis yakamiy, bwadam towenYeisuw angamag teitan. Taneimiy-o.

Yey Yon.

Page 369: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

3 Yon 1 366 3 Yon 15

3 YONYon nakalelel kwatounun let

towen-vak silawun sinap mounid.

Nakabsilamaw1 Tamwey yey, gunalet neiw waseg

yakoumGayus. Kalin nuwag avakaeinyakoum. E, peinan Yeisuw angamagyakoum, singay ikalin nuwag yak-oum.

2 Gwade, kululuwam tawtoun, ma-puna aninitoug Yowbad waseg vaganbukumwasaw, o bukuses bwein.

3 Bo amwasaw avakaein peinan si-dayas nimeis, nisekeigs livaneim yak-oum, peinan amsinap mounid, bwan-abwein.

4 E, baligen livneimiy nitugyakamiy, peinan sinap bwanabweinkuyyousis, mo bamwasaw avakaein.

Mwasanin ilabeids; mwasanin gogisilbwadeids

5 Gwade, igaw bukulabes sidayas, oambwabwal tasiyas bukumtakavates,singay bwein muwotet towen.

6 Tasiyas asilivan, ilansa, “MtowenGayus singay tasiwayoub wasigeisyakamey.” Asilivan mawan niseke-mas yakamey tayakelesiys. E, sidayasbinounas, kadiloka bukutanes bwein,peinan takanaweins Yowbad aygantasiyas.

7 Tasiyas bo ilisawes siven silmaninYowbad nawotet; tage nag ininitougskaeis wasigeis siyas tadadubs, nag.

8 Kadiloka bitalabes sidayas, ida-wotets katanok silmanin sinap bwan-abwein.

9 Sinap kweitan nalel wagunalet ni-wekeimiy tayakelesiys yakamiy, tagetowen Diyotilep ikaypom kaleiwag,isilbwed gunakaleiwag.

10 Igaw baw, mo bakamtel ansinaptowen kalbaleb, o bakamtel anilivantowen makava ivtokeig livan. E, ansi-nap kwayuwein kalbaleb peinan nagitam sidayas tayekelesiys, o isilbwedsiked tasiyas kalisiy sivines beitamstayekelesiys tasiyas wasigeis, mo ibobsiyekelesiy ineis wamnat.

11 Gwade, awoum kwabkunsinap kalbaleb; sinap bwanabweinkwabkun. Toubweins tasiyas Yowbadangamag; tage takalbalebs nagikakins Yowbad.

12 Dimitil ansinap bwein. Sidayasbabaw ilivanes mawan. Tasiyas asisi-nap mounid ilivans, ilansa, “Mtowenansinap bwein.” Yey alivan mawan, okukwakins agulivan mounid.

Taneim-o13-14 Sivinag sinap babaw

badibakeim, tage nag balel muletwaseg; peinan adok nuwanaw baw,mo bitakaypul soug yak, bitalivanaditeiy.

15 Kalin nuwag yakoum. Sidayaswamapalatan ikalin nuweswaseg yak.Agulivan siwayoub kusekes sidayaskatanok katanok wasigeis. Taneim-o.

Yey Yon.

Page 370: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Dud 1 367 Dud 14-15

DUDYud nilel let towen tayakelesiys

silet, silmanin bilavates tasiyas taka-timlakays kalbaleb, vagan bipiyaves.

Kalin nuwag yakamiy1 Yey Dud, Yeisuw Kelis natouwat

yey. Yey tuwag Yemes.Milet balel biwekeimiymo kukines.

Tamads Yowbad nikatigikeimiyangamag bwanabwein yakamiy,ikayuseimiy-vak silmanin YeisuwKelis.

2 Bweina binok nuwan wasigeisyakamiy, bikatimweis nasiwayoubwasigeis yakamiy, bivakaein, mobeitaw nuwamiy.

Takatimlakay mwasanin asisinapkalbaleb

(2 Pita 2:1-17)3 Sigwey, singay sivinag livanen

dakatuneibs balel beiw kuvinis. Tagekadiloka balel baguyeimiy vagan buk-wayuses datapwalouls, peinan kwei-boug Yowbad nisekeids datapwaloulswasigeis angamag yakids.

4 Peinan takalbalebs mwasaninbo ikatidavimiy mo isiws wasigeisyakamiy. Peinan Yowbad nasiwayoubwasigeis yakids bo ikatilawos, vaganbigigeinawls mo bipiyaves datoveksanmwanet, mtowen daGuyawsYeisuw Kelis. Nagwadiven nikatigikvagan bimop asisinap kalbaleb.

5 Sivinag bukunuwes sinap towenkweiboug nukuliganes. Kweibougkuliganes bwein, tage badibakeimiyvayuwein, peinan kweibougdaGuyaws nikatinabwes nagamagven Yidipt waseg, wankuyeim moiyagages mwasanin tasiyas, peinannag isimounids waseg.

6 Min-libalab-vak mwasanintatineisina ikamumwanes, moilisawes siven tatineis, mapunaYowbad iyawanis nisesus watinow,dadub waseg, yam babaw ee... tutanYowbad bikatukin gamag babawwasigeis.

7 Mawan-vak ven mwasanin kwei-boug, Sodom, Gomol, sisiyas venmwasanin walasin, gimgilis tasiyas-vak asisinap kalbaleb, asivikeiy sil-manin kanavay kalbaleb, Yowbad moimop asisinap kalbaleb kov wasegbigidaged nag beikous. Yakids, bitali-ganes, mo bikakin matads.

8 Tage gamag tasiyas neisiwswasigeis yakamiy, asisinap mawankalbaleb, ikammikons mo ivag asisi-nap kalbaleb, waseg iyagages woustatineis. Kaleiwag ipiyaves. Iyages-vak min-libalab tasiyas takamnats.

9 Min-libalab sitovek Maykel kwei-boug ikamnimans son Seitan, sil-manin Moses won bikow, tage nagikan Seitan, nag iyeg, nag. Deisina ili-van, ilana, “DaGuyaws bisilbwadeim.”

10 Tage gamag tasiyas iyagesaveiyag nag ikakins. Mawanabulawud tasiyas, ninous nag, siwotetmawana asvikeiy tatineis, mapunaiyagagesa tatineis.

11 Singay kalbaleb bilivatus tasiyas.Isiked mawana Kayin kweiboug,sivines kid biguyaws, mo ipiyavessinap bwein, iyousis gog Balamansinap kalbaleb, mo imtamats,peinan ipiyaves kaleiwag, mawanaKolak kweiboug.

12 Tasiyas misagal siwayoubtapwaloul waseg bo iyagages, peinantakamkwams tasiyas, tage nag ivagasimwasin. Sivines kid simwasawatatineis; askakin mawana makavabwaw, nag ivag kweis wanuwanbwaw, makava yag iyatuwanes.Tasiyas mawan-vak amweilok kaytan,wuwal waseg nag beiwuw, mapunabigutes bilaves, vagan sivay beimat.

13 Tasiyas-wan mawana kaysayavakaein, poulun ivag, mawanaasimwasin avakaein. Tasiyas mawanawutun ininounas mav, siven dadubwatinow mo bisesus bisigagas.

14-15 Adam tabun tabun tabungog yagan Inok, mtowen kweibougigeiguy, ilana, “Kukines daGuyawsbo isap, siney nagamag singaybabaw. Bo bikaleiwag gamag

Page 371: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Dud 16 368 Dud 24-25babaw wasigeis. Tasiyas takalbalebsbikatimlakes vagan bikakins asisinapkalbaleb, o siwotet babaw kalbalebniwteles asisinap babaw kalbalebwaseg; o takalbalebs tasiyas bikakinsasilivan babaw kalbaleb, waseg iyagesYowbad.”

16 Gamag tasiyas singay nuwanawwudous, tavtokays livan, peinanikikuns asvikeiy tatineis; ikayyapamssinap asilivan tawtoun waseg.Asilivan kamnag wasigeis gamagmwasanin, vagan siwliyoug bibanes.

Kumtakavateimiy beibwein17-18 Sigwey kuninuways, peinan

tasiyas takaweins livanen daGuyawsYeisuw Kelis bo ilivnakes asisi-nap kalbaleb, idibakeimiy, ilansa,“Nakabiyokous tut waseg gamagbipiyaves tapwaloul, bisibawes,peinan bikikuns asvikeiy kalbalebwaseg.”

19 Gamag tasiyas sivines bilivistayekelesiys, bimlavags bod kweitankweitan, sivines kid sinapun venwatinow. Peinan Yowbad kululuwannag inekes tasiyas.

20 Tage yakamiy bwanabwein, siv-inag bukukimtuweimiy vagan mitap-waloul bitawtoun; o Yowbad kulu-luwan bilabeimiy vagan bukunitougsbeibwein Yowbad waseg.

21 Kuvnaseimiy vagan tut babawYowbad bisiwyoubumiy. Kukwaya-mats, peinan daGuyaws Yeisuw Kelisikalin nuwan wasigeis yakamiy; igawmwamovamiy bisekeimiy nag beik-ous.

22 Gamag mwasanin nag isi-mounids bwein, kwatimlakes vaganmo bikakins bwein.

23 Tage mwasanin gamag bweinakwatinabwes kululuwes, mamaginakov waseg kwatinabwes. Binoknuwamiy wasigeis gamag mwasaninson amipwayat, mapuna kupiyavesven watinow vikeiyan; mata-gebiyabik amikweim.

Nakabiyokous24-25 Towen takatinabweids an-

mwanet bweina bimtakavateimiy;

mata-ge bukukwalouws; igaw mobispuyeimiy nakamnat wamatan,amisinap kamnat son mimwasawavakaein. DaGuyaws Yeisuw Kelisilabeids mo takavasis TatawtounYowbad, peinan Takaleiwag tatonen,tut kweiboug, tut towen, o igaw tutwanakougwaw nag beikous. Eimen.

Page 372: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 1:1 369 Ikamat 1:17-18

IKAMATNakabsilamaw

1 Sinapun Yeisuw Kelis. Yowbadnisek Yeisuw ansinap towen, vagankid bikatimlakay nagamag wasigeismo bikakins youd tasiyas igaw kakitamo bikamat wasigeis. Mapuna ikayebnatakayob gum-libalab teitan, im ika-timlek natouwat yagan Yon.

2 Sinap towen Yon ikin ikous, moikamtel livan towen, livanen Yowbado livanen Yeisuw Kelis.

3 Sinap towen nilivnek buk towenwaseg. Kal yak bukuvin o bukuligen obukuvnas sinap towen,mobukumwa-saw yakoum, peinan igaw kakit mobikamat youd towen.

4-5 Yey Yon gunalet towen beiwsilmanin tayekelesiys yakamiy,amibod kweinim kweiy wawnuwanEsiy. Towen bisiwyoubumiy mobeitaw nuwamiy; mtowen nises,kweiboug nises, o igaw bises bisigeg.Kululuwan kweinim kweiy wamatannakabsis towen nisin wakunuwatan,tasiyas-vak bisiwyoubumiy mobeitaw nuwamiy; mtowen anilivanmounid; kanig waseg, mtowentamgwayein kit vayuwein; guyawawwatinow siguyaw tonen.

Mtowen nisiwyoubuds, nilikudsadsinaps kalbaleb waseg, peinanbuyavin niwtawout peinads.

6 Mtowen nivageids mamag-ina guyawaw o tanuwgwes lunyakids, mamagina yakids tawteleinslun Taman Yowbad silmanin.Tayyakawns towen waseg, nakalei-wag tawtoun bises bisigeg. Eimen.

7 Kukwakins mtowen beibus walovbeim, matads babaw yakids bitakines,o tasiyas nigiyavis towen mo bikines,o ven babaw gimgilis bivalams peinanaspwayat. E, mawan. Eimen.

8 DaGuyaws ilana, “Yey absilamawson abiyokous yey. Yey Yowbad,nagein nases, kweiboug nases, igawmo bases basigeg; yey Tatawtoun to-nen.”

Ankakin Kelis9 Yey tuwamiy Yon, simiy yey

tasitans katanoka keb, peinan Yeisuwangamag yakids. Idatakaleiwagstowen ilabeids mo takaptuleids,peinan abads igeg. Tasiyas nikam-liweids iyousigs isenags wasim yaganPatmos, peinan takanawein ayganYowbad yey, o peinan nalivan livanenYeisuw.

10-11 DaGuyaws inayam wasegKululuwan imekeig, kululuwagilatans son, watibweloug mo aligenteitan aygan avakaein, mawanabwagig; ilana, “Aveiyag bukukin,kulel wabuk, mo kuwyeb beintayekelesiys wasigeis, bod tasiyaskweinim kweiy, min-Epesos wasigeis,min-Simulin wasigeis, min-Peligamwasigeis, min-Tayatil wasigeis, min-Salidis wasigeis, min-Piladelpiywasigeis, o min-Leyodisiy wasigeis.”

12 Yey atouvin vagan bakin kal ni-dibakeig, mo akin lamp kaban, mag-ina goul tonen, kweinim kweiy.

13 Wanuwein gog magin mawanagimgilitoun, anakweim aveiyov, wav-takon anakweim abvalag mamaginagoul.

14 Kunun pwapwakawun mawanawunuwunun sip, mamagina pwakaw.O matan mamagina kov igidaged.

15 Kaken mamagina tanmunumbigob bilabwabwel, ikavvikawn-wan.Aygan mawana yevagam avakaeinililatay.

16Wanakatay iyouswutun kweinimkweiy. Wawadon mamagina pu-lut tanmunum, kudun kakat palatanpalatan. Mtowen ankakin mamaginakalas mititeilin, yanay waseg.

17-18 Yey akin mo amasis akabala-mat walasin kaken; togo isen nakataywawoug, ilana, “Awoum beivag am-pwayat. Yey absilamaw son abiyok-ous yey; amov-wan. Bo akanig moamov; mwamovag gog bises bisigeg.Kadilokeig bakaleiwag kanig waseg, obakaliyow takankanigs siven, bakalei-wag wasigeis.

Page 373: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 1:19 370 Ikamat 2:1419 “Kadilok kulel sinap towen

nukukin, aveiyag nises tut towen, oaveiyag igaw mo bikamat.

20 “Wutun kweinim kweiy kukinwanamag nisesus, o lamp abeskweinim kweiy. Wawun youd tasiyasbo ikawum. Wutun tasiyas kweinimkweiy mamagina guntakayob inineissilmanin tayekelesiys sibod kweinimkweiy. E lamp abes kweinim kweiymamagina bod tasiyas kweinimkweiy.”

2Min-Epesos silet

1Wankuyeim mo ilivan, ilana:Guntakayob silmanin min-Epesos

tayekelesiys kulel silet kusek towen;e, kulel mamagina, “Mtowen niyouswutun kweinim kweiy wanakatay oinoun wanuwein lamp abes tasiyasgoul kweinim kweiy, mtowen ilivan;

2 “Ilana, ‘Akakin amisi-nap o miwotet o mikapatul.Akakin nukupiyaves takalbalebso tayyaweids tasiyas nilivans,ilansa, “Takaweins livanen Yeisuwyakamey.” Nukuyakwanes tasiyas mokukwakins iyyaweids-wan.

3 “ ‘Akakin nukwaptuleimiy;nukuvvaluts gunawotet waseg; na-ikawegweis woumiy.

4 “ ‘Tage adok kweitan youd nises,peinan kweiboug nukusiwyoubugsbwein; nagein gog bo ikabwagmisiwayoub.

5 “ ‘Kadiloka kuninuways amawannukukwalouws, mo beivag ninoumiykweitan vagan kid bukuwotets bwein,mawana kweiboug. Kukin gog nag,bo bawekeimiy, bakablev milamptowena wakaban nises.

6 “ ‘Amisinap kweitan bwein,peinan kupiyaves siwotet tasiyasNikoleit nagamag; o yey mawanapiyev siwotet tasiyas.

7 “ ‘Yakamiy tigamiy sam, kadilokabukuliganesYowbadKululuwan anili-van nidibek tayekelesiys wasigeis.Igaw Seitan biyakwaneimiy, kavelyakamiy bitawtoun mo basek anagin

kaymwamovan silmanin, kaymakay-wen nitatos Yowbad wanven.’ ”

Min-Simulin silet8 Gunatakayob silmanin min-

Simulin tayekelesiys kulel silet, kusektowen; e, kulel mamagina, “Towenabsilamaw son abiyokous, mtowennikanig mo imov vayuwein, ilivan;

9 “Ilana, ‘Akakin abamiy igeg, omiwliyoug na-ibabaw (tage miwliy-oug walbalab singay babaw); akakiniyageimiy tasiyas idokes min-Yudiytatineis; iyyaweids gog, peinan Seitannagamag tasiyas.

10 “ ‘Awoum beivag amipwayatpeinan igaw abamiy bigeg. IgawSeitan bo bikaleiwag mo gamag biy-ousimiy, bukuneis wadeil mwasaninyakamiy, vagan mtowen biyak-waneimiy sinawatan yam, singayabigeg abamiy. Kadiloka kukwap-tuleimiy. Kukin bukwaptuleimiy ee...bukukwanigs, mo basekeimiy lalanmwamovamiy silmanin.

11 “ ‘Yakamiy tigamiy sam kadilokabukuliganesYowbadKululuwan anili-van nidibek tayekelesiys wasigeis.Igaw Seitan biyakwaneimiy, kalyakamiy bitawtoun, mo bisesunabwein, tutan gamag bimtamatssivyuwein.’ ”

Min-Peligam silet12 Guntakayob silmanin min-

Peligam tayekelesiys kulel silet, kusektowen; e, kulel mamagina, “Towennapulut tanmunum kudun kakatpalatan palatan, ilivan;

13 “Ilana, ‘Akakin mikasis yakamiy,Seitan nakabkaleiwag waseg, nukuy-ousis yagag bwein; nag kupiyavesaygag, nag. Kweiboug mwasaningamag neiweiys takanawein aygag,mtowen Antipas, igaw kweibougsimiy towen nukusesus Seitannakabkaleiwag waseg, tage nagkupiyaves aygag, nag.

14 “ ‘Tage adok amisinap kakit igeg,peinan simiyas tayyousins sinapunBalam, mtowen kweiboug nikatimlekBalak mo isen sikabkalouw wasigeis

Page 374: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 2:15 371 Ikamat 3:2min-Yisleil. Ansinap ikawes, moikamkwams kan tasiyas igaw dadubwaseg nimgamegs, o ikaninavaysmav.

15 “ ‘Tasiyas-vak Nikoleit nagamagsimiyas kusesus.

16 “ ‘Kadiloka beivag ninoumiykweitan. Kukin gog nag, nuwanawmo bawekeimiy bakanaviy wasigeistasiyas, baweiys gunpulut towenwawadoug nises.

17 “ ‘Yakamiy tigamiy sam kadilokabukuliganesYowbadKululuwan anili-van nidibek tayekelesiys wasigeis.Igaw Seitan biyakwaneimiy, kalyakamiy bitawtoun, mo bavakamanamana bo nakawum; e, baseknadakul pwapwakaw, yagan kweivawbalel waseg. Nag tayuwein bikakinyeg towen; misinaka towen basek.’ ”

Min-Tayatil silet18 Guntakayob silmanin min-

Tayatil tayekelesiys, kulel silet kusektowen; e, kulel mamagina, “YowbadNatun, matan tonen mamaginakov igidaged, o kaken mamaginatamnunum ilabwabwel, mtowenilivan;

19 “Ilana, ‘Akakin-wan kuwotets,o kusiwayoubs, o kusimounids,o kutoukums, o kukwaptuleimiy,o miwotet nakabsilamaw bwein,nakabiyokous singay bwein.

20 “ ‘Tage kweitan amisinapkalbaleb nises, peinan nukutamsvin nawen Yesebel; nawen idokpalopit tonen; nag gog, peinanikatidavis gungamag, ikatimlakesmo ikaninavays mav o ikamkwamskan tasiyas igaw dadub wasegnimgamegs.

21 “ ‘Bo asek tutan bikanavinnanon; tage nag, nag sivinan bilavewansinap towen ikaninavay mav.

22-23 “ ‘Mapuna bo basek nawenankatoun; o tasiyas nisubwans sisiy,kukin nag bipiyaves nawen ansinapkalbaleb, igaw mo basekes sikasissingay kalbaleb. O nitun baweiysbikanigs. Tasiyas tayekelesiys asibodbabaw mo bikakins yey akatukin

gamag ninous o nuwes wasigeis.Tayekelesiys yakamiy amibod babawmo bukukwakins yey akatukinninoumiy o nuwamiy wasigeis, mobakatimop miwotet tatanok tatanokyakamiy, kukin kalbaleb mo kalbaleb,kukin gog bwein bo bwein.

24-25 “ ‘Tage mwasanin min-Tayatilyakamiy nukupiyaves manawenansinap, o nag kukwakins Seitanansinap moumouvit, mamaginamwasanin idokes: Seitan nakalbalebsingay-wan.

“ ‘Adibakeimiy nag basekeimiy ku-namiy kweitan moumouvit; misinakakuyyousis amisinap bwein ee... mobaw.

26-28 “ ‘Igaw Seitan biyakwaneimiy,kal yakamiy bitawtoun o bivvalutgunawotet ee... nakabiyokous tut,mo basek nakaleiwag vena babawgimgilis wasigeis, mawan Tamagnisekeig gunakaleiwag tatoneig;e, bikow nakaytuk tanmunumbikalawages, mamagina loutan tonenbitaweiy bikatimkumuk bigayay.

“ ‘E, mo basek wutun towen yaganUtuyam.

29 “ ‘Yakamiy tigamiy sam kadilokabukuliganesYowbadKululuwan anili-van nidibek tayekelesiys wasigeis.’ ”

3Min-Salidis silet

1 Guntakayob silmanin min-Salidis tayekelesiys, kulel silet kusektowen; e, kulel mamagina, “Toweniysiyous Yowbad Kululuwan kweinimkweiy sisiyas wutun kweinim kweiy,mtowen ilivan;

“Ilana, ‘Akakin amawan mika-wotet; akakin gamag babaw ilansa:“Min-Salidis tasiyas imouvs-wan.”Tage nag; mamagina takanigsyakamiy.

2 “ ‘Kukits, kutoukums, kutaw-touns, peinan kakite nises wasigeisyakamiy; kukin gog nag, bo beikous,peinan bo akin miwotet bweinwamatan Yowbad bo ikabwag.

Page 375: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 3:3 372 Ikamat 3:183 “ ‘Kuninuways amawan Yowbad

nisiwyoubumiy, o sinap towennukuliganes; e, kuvnases sinaptowen; sinap kalbaleb kupiyaves.Kukin nag bukutoukums, mobawekeimiy mawana tavveinaw yey;tage nag bukukwakins asinavin baw.

4 “ ‘Amiteiyuy amikweim bwein,min-Salidis yakamiy, peinan nag kuy-bikis amikweim. Kadilokeimiy igawsigwey yakamiy bitaninounas, amik-weim pwapwakawa tonen, peinanamisinap bwein.

5 “ ‘Igaw Seitan biyakwaneimiy,kal yakamiy bitawtoun, mo basekanakweim pwapwakaw, o nagbawid yagan wabuk towen silmaninmwamovamiy; tage bakavteg yaganwamatan Tamag o wamtes tasiyasnatakayobs walbalab waseg.

6 “ ‘Yakamiy tigamiy sam kadilokabukuliganesYowbadKululuwan anili-van nidibek tayekelesiys wasigeis.’ ”

Min-Piladelpiy silet7 Guntakayob silmanin min-

Piladelpiy tayekelesiys kulel siletkusek towen; e, kulel mamagina,“Tadidumwal towen, Yowbad ikayusinawotet silmanin. Mtowen iyousDeibid inakiy; bikaliyow, nag kalbikatibog; o bikatibog, nag kal mobikaliyow; mtowen ilivan;

8 “Ilana, ‘Akakin mikawotet. Boasen koukwedwamtamiy bo ikaliyow;nag teitan kadilok bikatibog. Akakinmitawtoun kakite nises peinan ku-vnases agulivan, o tage nag kupiyavesyagag yey.

9 “ ‘Magen! Tasiyas Seitannagamagidokes min-Yudiy tatineis, tage nag,iyyaweids-wan; yey bavages vagankid bimekeimiy, bikululs wamtamiy,mo bikakins gunsiwayoub wasigeisyakamiy.

10 “ ‘Peinan nukwaptuleimiy onukuysiyous agulivan, igaw mobakatinabweimiy, peinan igawabiyokon mo bisilamaw wasigeis venwatinow gimgilis vagan biyakwanes,ven katanok katanok wasigeis.

11 “ ‘Nuwanaw baw. Kadiloka kuy-ousis beibwein youd towen niseswasigeis yakamiy; awoum teitan beimbiven lalan silmanin mwamovamiy.

12 “ ‘Igaw Seitan biyakwaneimiy,kal yakamiy bitawtoun,mo bavagma-magina Yowbad nabunatum kakolan,vagan bises bisigeg. Nag bisap beinwatoulan; nag. E, balel gunaYow-bad yagan wawon, o yagan naven to-nen, Yelusalem kweivaw. Ven towenbeinoy walbalab, Yowbad waseg, mobeim watinow. O balel yey yagagkweivaw.

13 “ ‘Yakamiy tigamiy sam kadilokabukuliganesYowbadKululuwan anili-van nidibek tayekelesiys wasigeis.’ ”

Min-Leyodisiy silet14 Guntakayob silmanin min-

Leyodisiy tayekelesiys, kulel siletkusek towen; e, kulel mamagina,“Towen yagan Eimen, anilivanmounid, ansinap didumwal, mtowenwawun Yowbad inakabwabub waseg,mtowen ilivan;

15 “Ilana, ‘Akakin mikawotet; akak-ina yakamiy nag muyamuy tonen onag loulun tonen. Bo igak!

16 “ ‘Peinan wanuweinan-wanyakamiy, o nag muyamuy to-nen, o nag loulun tonen, ma-puna bangabeimiy wadoug waseg,bukuneis watoulan.

17 “ ‘Peinan kulivans, kulansa,“Mavavag babaw, bo nakamlavagguyawaw yakamey; nag aveiyagikabwag wasigeis yakamey.” Tagenag kukwakins tasimavs yakamiy, otakatouns yakamiy, o toul yakamiy,o ikawkwaw mitamiy o son mwadoy-amiy kusesusa mav.

18 “ ‘Adibakeimiy, “Kadilokabukugimwals waseg yey migoultowen bwanabwein nigob kov waseg,bukukwawes migoul towen mobukuguyaws. Kadiloka bukugimwalswaseg yey amikweim pwapwakawvagan bukusikams; mata beivagamimwasin, peinan mwadoyamiyamav. Kadiloka bukugimwals waseg

Page 376: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 3:19 373 Ikamat 5:3yey mikaybuy kwaybuyes mitamiymo bukukins bwein.”

19 “ ‘Kukin kalisiy yakamiybasiwyoubumiy, mo bakaneimiyo baydumwalumiy. Kadilokenabukutoukums, ninoumiy bikanavin,bimekeig.

20 “ ‘Magen! Atamanaw wamk-oukwed agigipit. Kal yak bukuligenaygag mo bukwaliyow mukoukwed,igaw mo basiw bitakaypul soug yak,bitakam.

21 “ ‘Igaw Seitan biyakwaneimiy,kal yakamiy bitawtoun mo batambakases gunakabsis, kaleiwag sil-manin. Yey mawan bo atawtounto nakases soug Tamag wanakabsis,kaleiwag silmanin.

22 “ ‘Yakamiy tigamiy sam, kadilokabukuliganesYowbadKululuwan anili-van, nidibek tayekelesiys wasigeis.’ ”

4Min-libalab iyakawns Yeisuw waseg

1 Wankuyeim mo akin koukwedkweitan ikaliyow walbalab. Aygantowen wanmugwana aligen ma-magina bwagig aygan, mo ilivan;ilana, “Kumwen kum, bakatimlakeimaveiyag igaw mo bikamat.”

2-3 Nuwanaw Yowbad Kululuwanikaweig inaweig, mo akin teitannakabsis walbalab, waseg issinikalleiwag. Towen wanakabsisankakinmamagina dakul ikavvikawn.Dakul tasiyas yiges yasip o kaniliyan.Wuleil bo itoun nakabsis, maginmawana dakul bwanabwein, yaganemelalid, singay ankakin bwein.

4 Nakabsis watoulan isiwnis kabsisbabaw, sinawey kweivas. Tamumweysinawey teivas isinis waskabsistasiyas, asikweim pwapwakaw;wakunus asipay goul tonen.

5 Kavikawn son palapal meinoyneim nakabsis waseg. Nakabsiswamatan wodam kweinim kweiynigidaged; Yowbad Kululuwankweinim kweiy tasiyas.

6 Nakabsis wamatan ankakin ma-magina yol taligubok tagon biniwalavakaein. Ankakin bo mawan.

Kadiykusan nakabsis walasin,mwanavas man. Mites mawanabwaloug mites, singay babaw.

7 Mwanatan mamagina layon,mwanyuwein mamagina bulumakaw,mwantounun ivag magin mawanagamag, mwanvasin mamaginabunibwan iyoyow.

8 Mansiyas mwanavas manpinpineis kweinim katanok, mitessingay babaw wakulivis o pinpineiswaskawan. Nag iyeiwas yam o bougwaseg, illivans-wan; ilansa,“Kamnat, kamnat, kamnat,daGuyaws Yowbad Tatawtoun.Kweiboug nises; nagein nises; igaw

bises bisigeg.”9-10 Mansiyas man ikavasis o

iyakawanes o ikalin nuwes Towenwanakabsis. Ga-ikavasis mtowenmwamovan bises bisigeg, tamumweytasiyas sinawey teivas ga-ikululswamatan, biyakawanes towenmwamovan bises bisigeg.

Ilaves asipay ineis wamatan nakab-sis, ilansa;

11 “MaGuyaw Yowbad yak, kadilokabakakavasim o bakayakawaneim.Mutawtoun avakaein waseg nukubunyoud babaw, peinan nanoum wasegnukuvag bo babaw-wan tasiyasanisesus.”

5Buk ikatibil-wan

1 Bo akin towen nissin wakaban,wanakatay buk kweitan nikibil;lelel palatan palatan nises. Youdkweinim kweiy ikapkik waseg, youdtasiyas mamagina pwalsilas vagannag bikaliyowes, yagan sil.

2 Bo akin Yowbad natakayobtawtoun, aygan avakaein iwkuwak;ilana, “Kal kadilok bikablev anasil buktowen waseg, vagan kid bilat?”

3 Nag gog; nag teitan gum-libalab,nag teitan gimgeilin ven watinow,nag teitan guma-Tum; na-ikadilokes

Page 377: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 5:4 374 Ikamat 6:5bilates buk towen o bikineswanuwan,nag.

4 O yey, bo avalam avakaein peinannag iban teitan kal ikadilok bilat buktowen o bikin wanuwan.

5 Tamumwey tasiyas nisesus;tamwey teitan idibakeig, ilana,“Awoum kuvalam. Teitan boitakayway, mtowen mamagina layontonen, anakum Yud, mamaginagidwalin Deibid waseg isob natun,mtowen bikablev buk towen anasilkweinim kweiy, mo bilat.”

6 Bo akin nakabsis o mansiyasman mwanavas. Bo akin lamiywanuweinmansiyasman owanuweintammwayas, itamanaw itow; mamag-ina bo iweiys imat. Anadog kweinimkweiy; matan kweinim kweiy, tasiyasmamagina Yowbad Kululuwan teinimteiy nikayabes mo nineis vena babawwadaban pwepway.

7 Im ikow buk towen nises wanaka-tay towen nissin wakaban.

8 Wankuyeim mansiyas manmwanavas sisiyas tamumweysinawey teivas mo ikululs wamatanLamiy; aleis hap tatanok tatanokiwaways igilagel, o abmavin iysiyous,won goul-wan, bo ikalawt gewuw,nigob kov, manisin simasim seikwan.Youd towen mamagina sikanitougYowbad angamag, aveiyag initougsYowbad waseg.

9-10 Asiwous kweivaw ikanunuwelsmamagina:“Kadilokeim bukukow buk towen;kadiloka bukwablev sil nikapkik

waseg;peinan nikatimateims, o buyavim

waseg nukugimweles gamagsilmanin Yowbad,

kum katanok katanok wasigeis,kaeig katanok katanok wasigeis,dal katanok katanok wasigeis,o ven katanok katanok wasigeis,nukusekes siwotet mamagina

guyawaw o tanuwgwes lun,vagan kid biwteles lun daYowbads sil-

manin.Peinan bo bikaleiwags ven watinow

waseg.”

11 Mo akin, o aligen agesYowbad natakayob singay babawisiwnis nakabsis o mansiyas mano tammwayas; sikavnivin babiweislakatunim tawsan sisiyas singaybabaw tawsans.

12 Ages avakaein ilivans; ilansa,“Lamiy towen neiweiys nikanig,

kadilok towen bikow nakalei-wag avakaein, navavag babaw,ansinap avakaein, o nataw-toun, vagan kid gamag babawbiyakawns waseg, bikavasis,asilivan bwanabwein waseg.”

13 Bo aligen ages Yowbad nakab-wabub babiweis walbalab, o watinow,o pwepway waskawan, o wabwanit,ilansa,“Tayakawanes o takavvasis o takat-

itubaws Tatawtoun Towenwakaban son Lamiy, tut nagbeikous.”

14 Mansiyas man mwanavas moilansa, “Eimen”; o tamumwey tasiyasmo ikululs, itapwalouls waseg.

6Sil tasiyas ikapkik buk towen

1 Sil kweinim kweiy ikapkik buktowen. Bo nakin Lamiy ikablevkatanok sil. Mansiyas man mwana-vas, mwanatan mo aligen, ayganmawana palapal, ilana, “Kum, kukin.”

2 Mo akin hos, pwapwakaw won.Towen isin watapwan nagipouy nises.Teitan isek andinakom, mo inounitawtoun; igaw mo bitakayway.

3 Mo ikablev kwayuwein sil,maniyuwein man mo aligen, ilana,“Kum, kukin.”

4 Ilivan ikous, mo isap kweitan hos,won bwabwel. Towen isin watap-wan ikow nakaleiwag mo beikous ni-wal wadaban pwepway, kanaviy bisil-amaw, o ven watinow gimgilis bi-waweiys sisiyas; e, avakaein napuluttanmunum wanaman ikow.

5Mo ikablev kwatounun sil, mwan-tounun man mo aligen, ilana, “Kumkukin.” Mo akin hos, won gunugoun.

Page 378: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 6:6 375 Ikamat 7:5Towen isin watapwan, ikow nakab-takon wanaman, vagan bikin kanmouvitan.

6Mo aligen aygan teitan wanuweinmansiyas man mwanavas, ilana,“Kalgutan wit bitatakwen katanokkina; kalgutoun baliy bitatakwenkatanok kina; tage awoum bukuk-wawes oliv tagon o sipinen gleip;awoum.”

7 Mo ikablev kwavasin sil, mwan-vasin man mo aligen, ilana, “Kumkukin.”

8Mo akin hos kalimwey-nen pwap-wakaw. Towen isin watapwan ya-gan Kanig; watibwelon ven yaganTum ikabwakun wankuyeim. Venwatinow gimgilis bilivis kweivas bod,beiweiys katanok bod; kweitoun bodbikatibomes bisesus; e, Yowbad isekessikaleiwag mo beiweiys bod kwei-tan naviy waseg, o asimoun waseg,o askatoun waseg, o bulawud manwasigeis.

9 Mo ikablev kwanimen sil, moakin abeilun waskawan, kululuwestakanigs nisesus, tasiyas neiweiyspeinan takanaweins aygan Yowbad otakaweins livanen Yowbad tasiyas.

10 Kages avakaein ilivans, ilansa,“O Guyaw bwanabwein, Tadidumwalyakoum, asinavin bukumop asisinapven watinow gimgilis tasiyas nikati-matemas. Tut singay kadiveiyov.”

11 Mo isekes tatanok tatanoktasiyas asikweim pwapwakaw,idibakes, ilana, “Kuyeiwas tut nagbiveiyov. Igaw simiyas tasiyasiwwotets Yeisuw nawotet waseg,ven watinow gimgilis mo beiweiysmwasanin, mawan yakamiy kwei-boug. Mikavnivin babawan mobikadilok.”

12 Mo akin ikablev sil towenkweinim katanok, nik mo ivagavakaein, kalas mo ilagunugounmititeilin mamagina putakun gun-gounan, o tibukon ilabwabwel ikousmamagina buyav bwabgelan.

13 O wutun tasiyas walbalab ikalka-louws inineis wadaban pwepway

mawana nuy anagin ikalkalouwsmamagina yag itow.

14 Libalab ilakanig mamagina sagaveiyov ikatibil ikous. Koy babaw osim babaw mo ilisawes kabes.

15 Mo ivag aspwayat tasiyasking babaw ven watinow, o tasiyasguyawaw, o tasiyas takanaviyssituwaveks, o tasiyas sivavag babaw,o tasiyas tatawtouns, o gamagbabaw, takinew toul o takinewguyaw, tatanok tatanok mo itoupanswanuwan takunumwan o koydikudakul waseg.

16-17 E, idibakes koy son dakulilansa, “Kwalivatows wawomyakamey, awoum bakakin maginTowen isin wakaban, o mata kakinLamiy towen ankavikun. Peinanankavikun inayam avakaein boisap wasigeis yakamey; bo bimopadsinaps. Nag kal kadilok bitamanawwamatan, nag.”

7Isenas inasil wawous min-Yisleil

1 Wankuyeim mo akin Yowbadnatakayob asteivas itamanaws itonasven watinow matan palavas, iyousisyag kweivas, awoum ge beitow yagwaven, awoum beitow yag wayol,awoum beitow yag wanawoud;makava niwal.

2 Yowbad natakayob tanimen moisap wanuvid, im; wanaman ikownasil Yowbad Tamwamov. Iwak,aygan avakaein, idibek natakayobsteivas tasiyas nikawes sikaleiwag va-gan kid biyagages ven son yol;

3 Ilana, “Kukwayamats tutkadiyakus; igaw bakasen daYowbadsinasil inagamag wadibes; ikous, mobukuygages ven o yol o nawoudwasigeis.”

4 Mo aligen sikavnivin babawanisenas Yowbad nasil wadibes min-Yisleil asikum katanok katanokwasigeis, babiweis gog lakatutansinawavas kweivas tawsans.5 Isenas nasil wadibes tasiyas asikum

Yud sinawatan kweiy tawsans.

Page 379: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 7:6 376 Ikamat 8:5Tasiyas asikum Luben sinawatankweiy tawsans.Tasiyas asikum Gad sinawatan kweiytawsans.6 Tasiyas asikum Asel sinawatankweiy tawsans.Tasiyas asikum Naptal sinawatankweiy tawsans.Tasiyas asikum Manas sinawatankweiy tawsans.7 Tasiyas asikum Simiyon sinawatankweiy tawsans.Tasiyas asikum Livay sinawatankweiy tawsans.Tasiyas asikum Isakal sinawatankweiy tawsans.8 Tasiyas asikum Seblon sinawatankweiy tawsans.Tasiyas asikum Yosep sinawatankweiy tawsans.Tasiyas asikum Binyamin sinawatankweiy tawsans, isenas nasil wadibes.

Meiveka ven gimgilis singay babaw9-10 Wankuyeim akinew mo aban

gamag singay babaw, nag kadilokbitavinis, gimgilis ven babaw, o kumbabaw, o dal babaw, o kaeig babawwasigeis, itamanaws wamatan Yow-bad nakabsis o Lamiy wamatan, asik-weim pwapwakaw, molay wanimes,ages avakaein illivans-wan, ilansa,“Abkatuneib nises waseg daYowbadstowen wanakabsis, o lamiy waseg.”

11 Yowbad natakayobs min-libalabbabaw itamanaws isiwnis nakabsissineyas tammwayas o mansiyas manmwanavas, mo ikululs avakaein ma-magina imasis kantukovs wamatanYowbad, ilivans;

12 Ilansa, “Eimen. DaYowbadswaseg, anilivan bwanabwein, nakam-nat, o ansinap, o nasiwayoub, oyakawanan, o natawtoun avakaein,bises bisigeg-wan. Eimen.”

13 Tamwey teitan mo idibakeig,ilana, “Kalisiy tasiyas asikweimpwap-wakaw? O avanuy meinoy nimeis?”

14 Akatimop anilivan, alana, “O,tamwey, adok yakoum kukwakin.”

Mo idibakeig, ilana, “Tasiyas nili-sawes abes singay kalbaleb, niwidis

asikweim Lamiy buyavin waseg moilapupwakaw tonen.

15 “Mapuna nisesus wamatan Yow-bad nakabsis ikannawes aygan yamwaseg o boug waseg wanbunatumtonen; o Towen wanakabsis sineytasiyas nissikes-yay, bimtakavates.

16 “Nag beivag vayuwein asimouno asidak, nag; kalas avakaein nag bi-lapulikas wous, o kov avakaein nagbilamyamuy wous; nag.

17 “Tage Lamiy towen Yowbadnakabsis wanuwan misik, mtowenimtakavates, mamagina tamtaka-vatein alen bimtakavates tasiyas,bikatimlakes vagan beimoumsyevagam towen ibwabwab mwamovsilmanin; o Yowbad mo bitanobmitingis.”

8Sil towen nakabiyokous waseg

1 Ikous, Lamiy towen ikablev siltowen kweinim kweiy, libalab mo is-esunmav tut kayakus, nag ivag butun,nag ivag aygan.

2 Mo akin Yowbad natakayobsteinim teiy tasiyas nitamanawswamatan, mo isekes asbwagigkweinim kweiy.

3 Natakayob teitan mo isap,itamanaw wamatan abeilun, nakab-mavin goul-wan wanaman. Yowbadmo isek gewuw bigob kov vagankid bivag manisin bisimasim; e,Yowbad bo isek babaw vaganbisen wanuwan abmavin towenwakunuwatan abeilun towen goul-wan, nises wamatan Yowbad aban;e, bisen youd towen son tayekelesiysbabaw sikanitoug.

4 E, musewun gewuw towenson tayekelesiys sikanitoug meinoynimeis abmavin towen natakayobwanaman, inekes Yowbad.

5 Natakayob mo ikow nakabmavinmo ideg kov towen nigidaged abeilunwaseg, in wanuwan abmavin, moilev kov in wadaban pwepway venwatinow waseg; mo ivag palapal son

Page 380: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 8:6 377 Ikamat 9:13

avikawn, son gamag ages agavek, sonnik avakaein.

Bwagig iyikis6Natakayobs teinim teiymo ikawes

asibwagig ikayamats vagan biykiyiks.7Teitan iyik, mo ikweis kweis kaliv-

tuvat magina dakul, son kov, ikaliva-tow son buyav, ininein wapwepway,ven palatanok son amlokan igob iyak-ous; awuyow babaw igob ikous, tageven paley nag igob.

8-9 Natakayob tayuwein mo iyik,mamagina koy avakaein kov-wan moikalouw in wabwanit, yol palatanokimlavag buyav; tage paley bwein. Ino bwaloug yol palatanok waseg imta-mats, o wag yol palatanok waseg igul-gwaleks; tage babaw nisesus bwein.

10-11 Natakayob tatounun mo iyik,wutun avakaein walbalab igidagedmititeilin mamagina wodam ikalouwin watinow, iweiy yevagam venpalatanok waseg o yuyeiwl venpalatanok waseg imlavag mamaginapwatuw, peinan wutun yaganPwatuw; tage yevagam babaw bwein,ven paley waseg. Gamag babawikankanigs peinan asiyvagam sonpwatuw imwamoums.

12 Natakayob tavasin mo iyik, moiyagages kalas son tibukon, migispalatanok waseg iladadub, tage paleybwein. O niladadub wutun libalabpalatanok waseg, tage paley bwein.Wudayam ivag abilivis kweitoun,kweitan iladadub, akweiy bwein.Boug mawan, ivag abilivis kweitoun,kweitan iladadub, akweiy bwein.

13 Mo akin bunibwan iyoyowwanakaew, aygan avakaein, ilana,“Eew, eew, eew! Kalbaleb bilivatusven watinow gimgilis peinan Yowbadnatakayobs teitoun igaw mo biyikisasibwagig.”

91 Natakayob tanimen iyik; mo akin

wutun walbalab ikalouw in watinow;inakiy ikow vagan bikaliyow wadonleg towen singay avakaein.

2 Ikaliyow wadon leg, mo isapmusewun avakaein, mamagina pwa-gadon bwawun, ven son kalas ila-gunugoun peinan musewun singayavakaein.

3-5Musewun towenwasegmo isapskulipaw inounas wadaban pwepway,isekes sikaleiwag mamagina man-siyas kadilayuy, idibakes mamagina,“Awoum kuybilebes awuyow wad-aban pwepway, o kay o kaligwegaveiyag nitatos, awoum. Misinakakuybilebes gamag kalisiy nag ivagYowbad inasil wadibes. Kadilokakubasis gamag tasiyas kuvages sima-mayuy bivakaein, kweinim tibukonwasigeis; awoum kuweiys bikanigs,misinaka mamayuy bilivatus.” Man-siyas man mamyuyan bivages mam-agina kadilayuy.

6 Tut towen waseg gamag tasiyasbinineivs sikanig, tage nag bibanes.Singay gog beivag sivines beimats.Ta-mawan. Nag bibanes abkanig.

7 Mansiyas kulipaw askakin mam-agina hos ikatinages naviy silmanin;wakunus asipay mamagina goul; omigis mamagina gamag migis.

8 Kunus mansiyas man vayvayovmamagina vinay kunus; o kudus ma-magina kudus mansiyas layon.

9 Silsilis ivag mamagina tan-munum. Butun pinpineis avakaeinmamagina butun wag babaw hosbabaw bibiteilis, bisisawls naviysilmanin.

10 Yiyus ivag mamagina kayal,mawana kadilayuy yiyus; kadilokabibibasis gamag, mamyuyan bivagkweinim tibukon.

11 Siguyaw ikaleiwag wasigeis,mtowen leg tanuwagan, yagan ag-Ibluw waseg, Abadon, aga-Gilis wasegApoliyon; tage aga-Muyuw Baloum.

12 Youd moumouvit katanok ikous,akweiy igaw.

13 Natakayob teinim bo ikous, tei-tan mo iyik, mo aligen aygan tei-tan meinoy neim abeilun anadogwasigeis. Abeilun towen won goul-wan nises wamatan Yowbad.

Page 381: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 9:14 378 Ikamat 10:914 Aygan towen waseg idibek Yow-

bad natakayob towen mwana neiyik,ilana, “Kulikus Yowbad natakayobstasiyas asteivas, niyousis waseg layavakaein towen Ewplates.”

15 Mapuna ilikus, peinan bo ikaya-mats silmanin tut towen beiweiyskalamwey babaw gamag. E, tuttowen, o yam towen, o tibukon towen,o bweilim towen silmanin bo ikaya-mats mo beiweiys gamag. Mamaginaven babaw gimgilis bilivis, bivageskweitoun bod. Katanok bod beiweiysbikatimates, akweiy bod bikatibomes.

16 Bo aligen sikavnivin tasiyasimwens hos wakunuwatan isisawlsnaviy silmanin, lakatuy miliyon,singay babaw tasiyas.

17 Peinan nanoug isisawl mamag-ina agmikon waseg, bo akin mansiyashos sisiyas tawaw tasiyas neimwenswatapwes. Tawaw wavtukous tan-munum ivaligaves, bwabwel, kudik-wad, tigitag. Hos migis mamaginalayon migis; wudous waseg kov sonmusewun kov o panous isipsaps.

18 Youd tasiyas kweitoun meinoynimeis wawdous mansiyas hos, moiweiys gamag babaw, ikatimates; ma-magina gamag babaw ilivis, ivageskweitoun bod; katanok bod mo ikati-mates.

19 Hos wudous o yiyus kadilokabiyablebes gamag, peinan yiyus ma-magina mwatet, kunus ivag ibibasisgamag.

20 Gamag mwasanin ikankanigsyoud tasiyas wasigeis; tage gamagtasiyas nisesus nag ipiyaves asisinapkalbaleb, nag ipiyaves siyowbadtobwag, o nag ipiyaves simeg baloumwaseg, o nag ipiyaves siyowbadnibunis goul waseg, o silib waseg,o tanmunum bwabwel waseg, odakul waseg, o amweilok waseg;siyowbad tasiyas nag kadilok bikines,o biliganes livan, o binounas; nag.

21 E, gamag tasiyas igaw sonmwamoves nag ipiyaves waway, onag ipiyaves bwagaw, o nag ipiyavessubwan o veinaw, nag.

10Yowbad natakayob son nabuk kakit-

wan1Mo akin Yowbad natakayob teitan

meinoy neim walbalab; mtowentawtoun, anakweim mawana lov,wuleil isob wakunuwatan, maginankakin mawana kalas, kakenmamagina mayen kov kaliboleb.

2 Nabuk kakit bo ilat wanamannises. Kaken nakatay isen wayol,nakimaw waven.

3 Iwak, aygan avakaein, mamaginaaygan layon, mo palapal iway, ivagages kweinim kweiy.

4 Palapal ages kweinim kweiyivag ikous, mo asilamaw balel;tage aygan teitan walbalab aligen,ilana, “Kwayus ages palapal tasiyaskweinim kweiy, bweina biseswananoum. Awoum kulel beinwabuk; awoum.”

5-7 Yowbad natakayob towen nakinnitet wayol son ven, mo itamnownakatay in wanakaew, itabudabodwayagan towen nises isigeg, o nibunlibalab son youd babaw nises waseg, onibunpwepway son youd babawniseswaseg, o nibun yol son youd babawnises waseg; e, itabudabod, ilana,“Bo beiyakous tut, peinan bwagigkweinim katanok niyikis ikous,katanok nises; igaw gum-libalab biyiknabwagig towen, Yowbad mo bivagmawan nanon tonen. Gamag babawnag ikakins nanon, tage kweibougnidibakes natouwat tasiyas palopits.”

8 Aygan towen walbalab vayuweinmo aligen, ilana, “Kunek gum-libalabtowen nitet wayol son ven, kukownabuk towen kakit nilat wanamanniysiyous.”

9 Mo anek gum-libalab towen,adibek, alana, “Kusekeig buk towen.”

Ilana, “Kukow, kukwam; kayoumbilakamnag, mamagina kitoul, tagebukusimkwen wanuwam mo bimun-mwanawl.”

Page 382: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 10:10 379 Ikamat 11:1510 Mo akow buk towen kakit wana-

man towen, akam, kayougmo ilakam-nag mawana kitoul, tage wankuyeimasimkwen nuwag mo imunmwanawl.

11 Mo idibakeig, ilana, “Kadilokvayuwein bukulivan gamag babawlivneis, siven kweitan kweitan, ageskweitan kweitan, o guyawaw babawlivneis.”

11Takaweins livanen Yowbad asteiy

1 Teitan mo isekeig kaligwegdidumwal vagan batakwen ovavinbunatum vayovan, ilana, “Kunkutakwen Yowbad nabunatumtapwaloul, kutakwen abeilun, o kuvinteivin gamag babiweis nitapwaloulswanuwan.

2 “Awoum bukutakon bunatumanakal; awoum. Peinan bo atam venbabaw gimgilis kikeis bivakwaneswanuwan kal towen, o gunavenYelusalem wanuwan; e, kikeisbivakwanes ven towen sinawavaskweiy tibukon.

3 “Gungamag asteiy basekessiwotet mo bigeiguys livaneig,asikweim gunugoun kalbaleb. E,yam lakatunim lakatunim lakatuysinawanim sinawatan bigigeiguys-wan.”

4Gamag tasiyasmamagina kay akiyyagan oliv, o mamagina lamp abesakweiy nitatos wamatan venwatinowguyawun tonen.

5 Kukin kal sivinan biyagagestasiyas asteiy, kov mo bisap wawdoustasiyas, binek gamag towen, bigob; e,bikanig gamag towen.

6 E, kadilokesa bisilbwades kweisigaw tutan bigeiguys; o kadilokesayevagam bivages bilabwabwelbimlavag mamagina buyav, o magatsivines kadiloka beiweiys ven; youdbabaw kalbaleb mo bisap waseg.

7 Livanen Yowbad billivansbeikous, mo bulawud man manawenmeinoy neim leg avakaein waseg, mobivatay wasigeis tasiyas, bitawtoun,bikatimates tasiyas.

8 E, takanigs tasiyas asteiy immasiswapwepway wavtakon ven. Kabebaynises waseg ven towen. Yagan ma-magina Sodom o Yidipt. Ven towenavakaein neiweiys siguyaw waklos,neimat.

9 Yam kweitoun kwavasin yanaywaseg gamag babaw bikikines woustasiyas asteiy nimmasis wavtakonven; e gamag babaw bikines, asikumkatanok katanok waseg, ages kweitankweitan, isidal kweitan kweitan osiven kweitan kweitan; ipiyavesandabwan, ilansa, “Awoum kutakuswakalawag.”

10 Peinan kweiboug Yowbad naga-mag tasiyas asteiy sigeiguy waseg boiyageg ninous ven watinow gimgilistasiyas; wankuyeim ikanigs, mo ib-wein ninous tasiyas, imwasaws, si-wliyoug iwayabs tawlisiyas wasigeis oivvageins-vak sisiyaswasigeis, peinansingay imwasaws.

11 Yam kweitoun ikous, kwavasinyanay waseg, nakabiyatun Yowbadmo binekes, bitamanaws; e, gamagmwasanin bikines mo beivag asp-wayat, nag bikakit vagan.

12 Mo biliganes aygan avakaeinteitan walbalab, bidibakes, bilana,“Kumwens, kumeis.” Mo beimwensbineis walbalab, lov waseg, o tasiyasnikamliwes bo bikines.

13 Tut towen mo ivag nik avakaein;o ven towen palatanok wasegbunatum babaw igulek, tage palanimpalavas bwein; kweinim kweiytawsan gamag nikatimates, o tasiyasson mwamoves nisesus, mo beivagaspwayat, mapuna bivnases Yowbadtowen walbalab.

14 Youd moumouvit akweiy bo ik-ous, kwatounun nuwanaw beim.

Bwagig towen nakabiyokous waseg15 Bwagig kweinim katanok

iyikis bo ikous, tayuwein mo iyik.Mwasanin walbalab ages avakaeinilivans, ilansa, “DaGuyaws sonnaKelisYeisuw, bo ikow nakaleiwag venwatinow waseg; e, nakaleiwag bisesbisigeg.”

Page 383: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 11:16 380 Ikamat 12:1416 Tamumwey tasiyas sinawey

teivas wamatan Yowbad wakabesmisikes, e tasiyasmo ikululs avakaein,imasis kantukov wamatan Yowbad,itapwalouls waseg;

17 Ilansa, “Kalin nuwem maGuyawYowbad Tatawtoun yakoum, peinannukuses, o kusesuna, o mutawtounavakaein waseg nukusilamaw muk-waleiwag.

18 “Ven babaw gimgilis ikapasalnuwes; tage amkwavikun mo isap,tutan bukwatukin takanigs wasigeis,mayses bukusekes mutouwat, tasiyaspalopit, o tayekelesiys, o tasiyasigoulus yagam yak, takinew guyawo takinew toul, e bukuygages tasiyastayagageins ven watinow.”

19 E, Yowbad nabunatum walbalabmo ikaliyow; wanuwan mo akin Yow-bad nadidawag towen nakaleiwag li-vanen nises wanuwan. Mo ivagavikawn son palapal; nik avakaeinivag; o kweis avakaein bo ikalivtuvat,ikweis mamagina dakul.

12Vin son man bwabwel

1 Youd singay tawtoun mo akinwalbalab, mamagina natan vinanakweim kalas; tibukon niseswaskawan kaken; o wakunun anapaywutun sinawatan kweiy.

2Vinmanawen kakudapom, nuwanigidaged, ivvalam avakaein peinan boitup; sivinan kid bitapouy naman.

3 Tawtoun youd kwayuwein moakin walbalab, mamagina manavakaein, bwabwel won, kununkweinim kweiy, anadog sinawatan,anapay tanmunum kweinim kweiynisenas wakunun kweinim kweiy.

4 Yayun itaneiv libalab palatanokwaseg, wutun ikalkalouws inineis venwatinow. Tagewalbalab paley nisesusbwein.

Man towen itamanaw itom wa-matan vin manawen nitup; igawbitapouy naman mo beikoum natun.

5 E, mo ikop natun kudataw; igawbivakaein, nakaytuk tanmunum

wanaman mo bikaleiwag ven babawwasigeis. Tage Yowbad ikow inowapwaw towen, imwen inek Yowbad,nakabsis wamatan.

6 Manawen vin mo isawl inwanawoud, nisik ven towen Yow-bad nikatigik naven, mo ivakamyam lakatunim lakatunim lakatuysinawanim sinawatan wasigeis.

7-9 Mo isilamaw naviy walbalab.Anelos towen Maykel sen natakay-obs ikaninaviys sisiyas man towenbwabwel sen natakayobs; tage bo ik-ous sitawtoun, bo ikous siven wal-balab waseg, peinan bo ilaves mantowen avakaein, inwatoulan,mtowenmwatet kweiboug nises, yagan Bwa-gaw o Seitan, nikatidavis ven babawgimgilis; e, mtowen ilaves in venwati-now siney natakayobs.

10 Mo aligen teitan walbalab,aygan avakaein, ilana, “Tut towenYowbad bikaleiwag, natawtounwaseg bikatinabwes nagamag; oKelis bo ikow nakaleiwag tonen. Boigulek nakaleiwag towen nivtokeslivan sidayas tayekelesiys, peinannivtokes livan wamatan Yowbad,yam katanok katanok waseg o bougkakanok katanok waseg. E, bo ikousnakaleiwag mtowen takalbaleb.

11 “Tage sidayas tasiyas isimounidswaseg buyavin Lamiy niwtawoutpines; livanen Lamiy illivans; onag ikayuses mwamoves tatineis.Asisinap mawan mo itakaywayswaseg man towen.

12 “Mapuna kumwasaws libalabwaseg, misikena gimgilis yakamiy;tage bukuvalams yakamiy wadabanpwepway o wayol, peinan Seitanikalivatow, biwekeimiy, kapasalnuwan, peinan ikakin inatutnuwanaw mo beikous.”

13 Man bwabwel ikakin ikalivatowin wadaban pwepway, mo ikawsepvin nawen nikop natun kudataw.

14 Tage Yowbad isek vin bunib-wan pinpenen paley kavkavek, va-gan beiyow bein wanawoud wan-ven tatonen, mo bivakam bweilimkweitoun kwavasin watapwan-wan,

Page 384: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 12:15-16 381 Ikamat 13:15wanven towen; mwatet awoum biy-ous.

15-16 Mwatet mo igus wadonsipinen mamagina bilateg avakaein,vagan kid binek vin biyatuwen; tagepwepway ileb, pwepway ikaliyowwadon ikanpwen yevagam towenman nigus wadon.

17-18 Man towen bwabwel moikawkun vin, inoun in vaganbivvatays siney vin nitun tasiyasnisesus, tasiyas gog takanaweinsaygan Yowbad o takaweins livanenYeisuw; e, man towen mo itamanawiton wakawalaw.

13Man mwanay

1Moakinmwaniyuweinman igalagwayol, anadog sinawatan, kununkweinim kweiy, anadogwaseg anapaysinawatan bwanabweins, o kununkatanok katanok wasigeis yagankalbaleb nileles.

2 E, man manawen magina puskatsingay avakaein, kaken magina beykaken, wadon magina layon wadon.

Man bwabwel mo isekmwaniyuwein man natawtoun vaganbikaleiwag tawtoun waseg.

3 Kunun palatan pulut bwabwagansingay avakaein, magina bo beimat;tage mo ibwein ansasok towen waku-nun. Ven watinow gimgilis asibabawbo isom ninous, ibukunis manawenman.

4 Bo ikululs man bwabwel wa-matan, peinan nisek nakaleiwagmwaniyuwein man towen, o ikululsmanawen man wamatan, ilansa,“Nag kal ivag natawtoun mawanamanawen man; o nag kal ikadilokbivatay waseg; nag.”

5 Mo isek anilivan tawtoun, singaykalbaleb, o nakaleiwag tawtoun iseksinawavas kweiy tibukon wasigeis.

6 E, ikaliyow wadon, iyeg Yowbad,iyeg yagan, iyeg naven, mamaginaiyeg libalab gimgilis.

7 Bo ikow nakaleiwag vagan bikaw-punawes tayekelesiys, bitakaywaywasigeis, o bikalawages ven babaw

gimgilis, asikum katanok katanokwasigeis, isidal katanok katanokwasigeis, kaeig katanok katanokwasigeis, o ven katanok katanokwasigeis.

8 Ven babaw gimgilis mo ikululswamatan manawen man; e, gamagtasiyas yiges Yowbad nag ilel Lamiywanabuk; Lamiy towen neiweiyso gamag mwasanin nilel yigeswanabuk towen igaw tutan niginbunven babaw waseg, peinan tasiyasmwamoves bibanes.

9 Kal yak teigam sam kadilokabukuligen.

10 Kukin kal gamag biyousis, mobiyousis, bisenas wadeil. Kukin kalbiwaway napulut waseg, gamag mobeiweiys mtowen sipulut waseg.Kadiloka Yowbad angamag bikap-tules, o bitoukums.

11 Mo akin mwantounun manimwen isap wadaban pwepwayanadog paley, mamagina lamiyanadog, tage aygan mamagina ayganman bwabwel.

12 Nakaleiwag wamatan manmanawen nimug neim; e, nikaluwegmawana nawen; e, nivag ven palatanpalatan misikena gimgilis mo ikululswamatanmanawenman nimug neim,antatay mulin singay avakaein moneibwein.

13 Naman mulin tawtous ivag, ivagkovmeinoy neimwalbalab ikalivatowim wapwepway wamtes gamag wati-now.

14 E, nakaleiwag tonen ikow, moivag naman mulin tawtous wamatanmwaniyuwein man, ikatidavis venwatinow gimgilis, idibakes, ilana.“Kuvag youd magin mawana manmanawen neiweiys pulut waseg, an-tatay singay avakaein, tage na-imat,mwamov-wan; e, mo kutapwaloulswamatan youd towen bukubunis.”

15 E, nakaleiwag tonen ikow,mo youd towen mamagina man,mwamovan isek, imov mo ilivan,youd towen gamag nibunis; eikaleiwag vagan bikatimates gamag

Page 385: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 13:16 382 Ikamat 14:13kalisiy nag ikululs wamatan youdtowen.

16 Mo ikaleiwag gamag babawwasigeis, takinew toul o takinewguyaw, takinew navavag babaw onavavag nag, takinew tamwey otakinew touwat, nakabivatus moisen katanok katanok wanakatay owadaban waseg.

17 Kukin kalisiy nag ivag sikabiva-tus, nag kadilok bigimwals, bisesus-wan; e, sikabivatus man manawenyagan, o man yagan ananamb.

18 Sinap towen nises. Kukin samninoumiy kadiloka kuvinis manananamb, peinan gamag teitanananamb, lakatunim lakatutansinawanim sinawatan kweinimkatanok.

14Singay babaw gamag ikannuwels

1 Akinew mo akin Lamiy itamanawiton wakunuwatan koy yagan Sayon,siney itamanaws lakatutan sinawavaskweivas tawsan gamag, wadibes nilelyagan tonen, son Taman yagan.

2 Mo aligen butun meinoy neimwalbalab, mamagina butun yevagamavakaein ililatay, o mamagina butunpalapal avakaein, o mamagina bu-tun tawayins hap iwaways aleis hapwasigeis.

3 E, aligen wous kweivaw ikan-nuwels Yowbad nakabsis wamatan,o man mwanavas wamtes, otammwayas wamtes. Nag kadilokgamag babaw bikakins wous towen,misinaka tasiyas lakatutan sinawavaskweivas tawsan; Yowbad nigimweltasiyas wadaban pwepway.

4 Gamag tasiyas kamnat wous, nagiyabikis kululuwes vinay wasigeis; ik-abkunis Lamiy ampalawen binoun.Yowbad nigimwel gamag tasiyas, moilisawes gamag babaw, mamaginabwanaw tasiyas, Yowbad silmanin,o Lamiy silmanin. Tasiyas mawanabwanaw, babaw gamag wankuyeim.

5 Nag biyaweids gamag tasiyas,asisinap bwein-wan.

Asilivan Yowbad natakayoubasteitoun

6 Mo akin Yowbad natakayobteitan iyoyow wanakaew, illivananilivan bwanabwein, livanenYowbad tut babaw silmanin venwatinow gimgilis, siven katanokkatanok wasigeis, asikum katanokkatanok wasigeis, ages katanokkatanok wasigeis, sidal katanokkatanok wasigeis.

7 E, aygan avakaein ilana, “Kadilokakugoulus Yowbad, kuyakawns waseg,peinan tutan Yowbad bikatukin boisap. Kukululs wamatan towen ni-bun libalab, o ven watinow, o yol, oyevagam babaw.”

8 Natakayob tayuwein mo ikabkun,ilana, “Aee! Ven avakaein Babilonbo ikalouw, peinan niwmwamwesven babaw gimgilis yvgamun geinawlwaseg.”

9-10 Natakayoub tatounun mo ik-abkunis tasiyas, aygan avakaein ilana,“Kukin kalisiy bikululs wamatanman manawen, o wamatan youdtowen nibunis magin mawana manmanawen, o beitams nakabivatusbisenas wadibes o wanimes; e, tasiyasmo bimwamwes yvgamun ankavikunYowbad, peinan bivgog bikalawtaskwavig, ankavikun waseg; sonabiwmwamwes; e, kov son dikudakulmuyamuy bininekes wous, singaybigidaged wous wamtes Yowbadnatakayob bwanabweins sisiy Lamiytowen.

11 “Igaw bigidaged wous, musewunkov towen tut babaw bivavag. E, yambabaw nag biyeiwas, o boug babawnag biyeiwas, peinan bo ikululs wa-matan manawen man, o wamatanyoud towen nibunis magin mawanamanawen man, o peinan itams yagannakabivatus wawous.”

12 Kadiloka Yowbad angamagbikaptules, tasiyas tavnaseinsnakaleiwag, peinan isimounids wasegYeisuw tasiyas.

13Mo aligen aygan teitan walbalab,ilana, “Kulel, ‘Tasiyas igaw beimatsYeisuw waseg, mo bimwasaws.’ ”

Page 386: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 14:14 383 Ikamat 15:8Yowbad Kululuwan ilivan mawan;

ilana, “Magen! Igaw mo biyeiwassiwotet waseg, mo bikamat asisinapbwein.”

Igaw bitayoys ven watinow waseg14Akinewmo akin lov pwapwakaw;

lov wakunuwatan nissin mamaginagimgilitoun, wakunun anapay goul,wanaman naseis kakat.

15 Yowbad natakayob teitanmeinoy neim wanbunatum, ayganavakaein mo idibek mtowen nissinwalov, ilana, “Kukow museis, kutayoykan, peinan bo iyebwel kan, boimatuw ven watinow waseg.”

16 Mapuna towen walov, mo ikownaseis, itayow kan ven watinow, iyak-ous.

17 Yowbad natakayob teitanmeinoy neim wanbunatum walbalab,mtowen-vak ikow naseis kakat.

18 Yowbad natakayob teitan moisap, meinoy neim wanakabeilunwaseg, mtowen nakaleiwag kovwaseg, aygan avakaein mo idibektowen nikokew naseis kakat, ilana,“Museis waseg kutalog gleip anagin;ven watinow bigulen gleip kutalog,peinan bo imatuw.”

19-20 Mapuna isek naseis, italoggleip angis ven watinow, ilaves ineisYowbad wanakas avakaein wanuwan;Yowbad ikawkunes, ipwel sipinen iw-tawout. E, Yowbad nagamag ivvanisgleip tasiyas watoulan ven, iwtawoutmamagina buyav ililatay, inoun ee...lakatuy viet; mansiyas hos bigapelsbuyav towenwaseg,mobiwlik vitulenhos wakayous.

15Youd moumouvit mwasanin

1 Mo akin youd singay tawtounwalbalab, isom nanoug waseg.Akin Yowbad natakayob teinimteiy, ikokews youd moumouvitkweinim kweiy, Yowbad ankavikunnakabiyokous waseg. Youd kweinimkweiy biyagages ven, bo misinak.

2 Mo akin mamagina yol, maginagilas son kov; akines tasiyas nitakay-ways waseg man son yagan ananamb,o nitakayways waseg youd towen ni-bunis magin mawana manawen man;e, gamag tasiyas itamanaws wadadanyol towen, Yowbad alen hapwanimes.

3-4 E, ikanweles Moses anawous,mtowen Yowbad natouwat; sonLamiy anawous, ilansa,“MaGuyaw Yowbad, Tatawtoun yak,muwotet kavkavek, tawtous;amsinap mounid, didumwal,ven babaw maGuyaw yak.O guyaw, gamag babaw bigoulums

yak,bikavasis yagam toneim,peinan ammwanet amsinap kamnat

yakoum;mapuna ven babaw gimgilis bimeis,

bikululs wamatam,peinan bo ikamat mukwaleiwag

didumwal.”5-6 Ikous, mo akin ikaliyow Yowbad

nabunatum walbalab, magin mawananabunatum kweiboug nakaleiwagnilel nises waseg; e, akin ikaliyownabunatum towen walbalab, moisaps Yowbad natakayob teinim teiy,nikokews youd moumouvit kweinimkweiy, asikweim pwapwakawa tonensingay gimagim, wavtakous abvalagmamagina goul.

7 Mwanavas man nisesus, mwan-tanok mo isekes tasiyas teinimteiy sikabmavin won goul tatonen,kweinim kweiy, boumsiyas abmavinikalawt waseg ankavikun Yowbad,mtowen nises bo isigeg.

8 Yowbad natawtoun o nakamnatmo ivag mamagina musew, ikalawtnabunatum. Ta-kal beisiw beinwanuwan nabunatum. Igaw beikousyoud moumouvit kweinim kweiynikokews natakayob teinim teiy,gamag mo beisiws Yowbad wanbuna-tum.

16Abmavin waseg ikalawt Yowbad

ankavikun

Page 387: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 16:1 384 Ikamat 16:211 Mo aligen teitan aygan avakaein

meinoy neim Yowbad wanbunatum,idibek Yowbad natakayob teinimteiy, ilana, “Kuneis, kukwawes mik-abmavin kweinim kweiy, kuligabosYowbad nakavikun bein wapwepwaywatinow.”

2 Teitan imug, ikow nakabmavin,iligob in watinow, mo ivag asisasoksingay kalbaleb, gamag tasiyasnikawes man nakabivatus wawous,o nikululs wamatan youd towennibunis magin mawana manawenman; e, bo ivag asisasok.

3 Tayuwein ikow nakabmavin,iligob in wayol mo ilabwabwel ma-magina takanig buyavin, youd babawwabwanit mo ikous mwamoves.

4-6 Tatounun ikow nakabmaviniligob in wabilateg babaw iyableb,in lay babaw iyableb, yevagamimlavag buyav; mo aligen Yowbadnatakayob silmanin yevagam ilana,“Takamnat yakoum kuses o kweibougnukuses, mukwaleiwag towen bwein.Gamag tasiyas neiweiys tayekelesiyssisiyas tasiyas palopit, buyvis niwta-wout, mapuna nukusekes asibuyavbeimoums. Bo ikunakes.”

7 Mo aligen wakabeilun ayganteitan, ilana, “E, mounid o didumwalmukwaleiwag, Guyaw, Yowbad,Tatawtoun yakoum.”

8 Tavasin ikow nakabmavin, iligob,inek kalas; kabmavin natawtoun moikow kalas ilamuyamuy gamag wa-wous, kovan waseg.

9Gamagwous iyalay kalas avakaeinwaseg, mo iyages yagan Yowbadpeinan nikaluweg youd tasiyasmoumouvit; tage nag ivag ninouskweitan vagan bigoulus Yowbad, nag.

10-11 Tanimen ikow nakabmaviniligob, inek man nakabsis, moiladadub nakabkaleiwag waseg,misikesa gimgilis mamayuy avakaein,mapuna ikakkilis kumtus, iyagesYowbad walbalab peinan mamayuyavakaein, o asisasok avakaein; tagenag ikanavin ninous, nag ipiyavessiwotet kalbaleb; nag.

12 Teitan ikow nakabmavin iligobinek lay avakaein yagan Ewplates, moimad, vagan bivag ked silmanin kingmwasanin wanuvid mo bimeis.

13 Mo akin aluw asteitoun isaps.Teitan isap wawadon man bwabwel;tayuwein isap wawadon kweitan mankalbaleb; tatounun isap wawadonpalopit towen tayyaweid, aluw tasiyasmigis mawana kumew.

14 Tasiyas gog Seitan natouwat,nimes mulin tawtous nivages, inekesking babawwadaban pwepway sisiyassitakanaviy, ikatiyounis tasiyas sil-manin naviy, Yowbad Tatawtoun in-ayam avakaein waseg.

15 (Magen. Bo baw, mamaginatavveinaw yey. Yakamiy bukumwa-saws magat bukukwaymateigs obukutoukums, o bukuvnases amik-weim beibwein; mata son amimwasinbukunounas o gamag bikineimiyamimwasin; awoum.)

16 Aluw tasiyas mamagina kumewbikatiyounis king babaw sisiyassitakanaviy bimeis waven, yagan ag-Ibliw waseg Amagedon.

17 Tayuwein ikow nakabmavin,iligob, in yiginen ven watinow waseg;teitan aygan avakaein Yowbad wan-bunatum, meinoy neim wanakabsis,ilana, “Bo ikous!”

18Mo ivag kavivikawn, son palapal,son nik singay avakaein; tut babawgamag misikes wapwepway nag ivagnik avakaein mawana towen.

19 Nik towen ikatuv ven towenavakaein imlavag palatoun; o venbabaw gimgilis siven igulekwes. Yow-bad inuw ven avakaein, yagan Ba-bilon, mo isek ankwavig yayan va-gan beimoums, bo ikalawt ankavikunwaseg.

20 Tut towen waseg, sim babawisisawls inineis; o nag kweitan koybitaban, nag. Peinan bo ikous koy.

21 Kweis bo kalivtuvat mo ik-weis, ikalkalouws mamagina dakulkavkaveks, vakanes mawana bwaloudvakanes, ikalkalouws walbalab,ininekes gamag; mo iyages Yowbad

Page 388: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 17:1 385 Ikamat 17:17

peinan kweis towen kalbaleb, singaymoumouvit wasigeis tasiyas.

17Vin manawen ikaninavay mav

1 Yowbad natakayob tasiyasnikokews abmavin teinim teiy,teitan gog im, idibakeig, ilana,“Kum, bakatimlakeim mo bukukinmapun ansinap singay kalbalebmanawen vin, peinan ikaninavaymav. Manawen nakabsis yevagambabaw wakunuwatan.

2 “E, guyawaw ven watinow ni-sisubwans waseg vin manawen, moven watinow gimgilis imwamoumssinap towen yvgamun, mo immasiskabalawein tasiyas.”

3 Kululuwag mo ikow inow, anwanawoud, mo akin vin natan nisinwatapwan man mwanatan. Man sin-gaya bwabwel; won meivek-wan yegkalbaleb nises, kunun kweinim kweiy,anadog sinawatan.

4Vinmanawen anakweimbwabwellimwelem, won iguwavin goul waseg,o wasigeis dakul bwanabwein migis,o lap wasigeis; wanaman ankwaviggoul-wan, bo ikalawt alokay son sinapkalbaleb, peinan manawen vin ikani-navay mav.

5Wadabangognilel yagan,mamag-ina kabebay, yagan Babilon avakaein,nitun babaw wadaban pwepwayikaninavays mav o ikallokays-wan.

6 Bo akin manawen vin ika-balawein, peinan nimoum buyvisYowbad angamag son buyvis tasiyasneiweiys peinan takaweins livanenYeisuw tasiyas.

Akikin; bo isom nanoug.7 Yowbad natakayob mo idibakeig,

ilana, “Aveiyag wawun isom nanoum?Yey bakatimlakeim silawun vin, osilawun manawen man ipep vinwatapwan, kunun kweinim kweiy oanadog sinawatan.

8 “Man towen kukin, kweibougnises, tage bo ikanig; igawmobisunapleg avakaein waseg, mo bein bikati-mates bikanig.

“Igaw-o kweiboug tutannakabeibub ven, Yowbad nilel yigesgamag wabuk mwamoves silmanin;tage ven watinow gimgilis mwasaninnag ilel yiges buk towen waseg.Tasiyas gog bikines man manawenbo beisom ninous, peinan nises moikanig, o igaw mo bisap vayuwein.

9 “Kal yak amsinap sam, kunin-uway. Kunun kweinim kweiy, mam-agina koy kweinin kweiy, vin nakabsiswaseg; o mamagina king teinim teiy.

10 “King teinim bo ikalouws; teitannises; tayuwein igaw. Igaw towenbeim, anatut kadiyakus-wan bises.

11 “Manawen man kweiboug nisesmo ikanig. Teinim teiy bo ikous;mtowen tatounun, peinan niseswasigeis tasiyas teinim teiy. Igaw mobikatimates bikanig.

12 “Anadog sinawatan nukukin,tasiyas king sinawatan, tut towennag isilamaws sikaleiwag; igawsisiy manawen man bikaleiwags tutkayakus waseg.

13 “Ninous katanok, mapunaitimakes sitawtoun son sikaleiwag,manawen man natawtoun o nakalei-wag.

14 “Tasiyas bikaninaviys sisiyLamiy, tage Lamiy bitakayway,peinan mtowen guyawaw siGuyaw oking babaw siking towen, o nagamagsiney nidawes nikatkines, singayaitoukums.”

15 Mo idibakeig, ilana, “Yevagamuwysiyas nukukin, vin kalbalebnakabsis wakunuwatan, yol towenmamagina gamag singay babaw,asibod babaw, siven babaw o agesbabaw.

16 “Manawen man son anadogsinawatan tasiyas bikamliwes man-awen vin kalbaleb, e, binibwisanakweim, bisimav-wan, bisesunason mwadoyan, viniyonan beikams, obigabus kov mo biyakousis manawenvin.

17 “Peinan Yowbad nisekes ninousmawan, nanon Yowbad mo ikamat,

Page 389: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 17:18 386 Ikamat 18:17-18mo iwteles mawan; peinan tasiyas ni-nous katanok-wan bo neitams sikalei-wag isekes manawen man, ikokewnakaleiwag ee... mo bikamat youdbabaw Yowbad nilivnek.

18 “Vinmanawen nukukin,mamag-ina ven avakaein; manawen nikalei-wag wasigeis king babaw wadabanpwepway.”

18Babilon ikalouw

1 Wankuyeim mo akin Yowbadnatakayob teitan meinoy neim wal-balab, nakaleiwag tawtoun, ankakinkamnat, waseg imteil ven babaw.

2 Iwak, aygan avakaein, ilana,“Babilon bo ikalouw; ven towen

avakaein bo ikalouw.Bo imlavag aluw siven.Bo imlavag baloum siven.Bo imlavag man siven, mansiyas

bwaboum, omansiyas askakinkalbaleb.

3 “Peinan iwmwamwes ven babawgimgilis yvgamun geinawlwaseg;

o guyawaw watinow nisisubwanssisiy;

o takalwelews ven watinow singayikunakuns waseg manawen,mapuna itawtouns singay.”

4 Aygan teitan walbalab ali-gen, ilana, “Agugwamag yakamiy,kadiloka kulisawes Babilon; awoumkulatans simiyas takalbalebs tasiyas;mata kukwawes asisinap kalbaleb,simouvit biwekeimiy yakamiy.

5 “Asisinap kalbaleb kalgutan talogee... mo bein-o walbalab, peinan sin-gay babaw, o Yowbad ininuway asisi-nap singay avakaein, kalbaleb.

6 “Ven towen gimgilis bo iyagagesgamags, kadiloka kuyagages tasiyasmawan. Aveiyag bo inuwakes,kadiloka kuvag sivay waseg ventowen. O peinan kwavig yayannisekes gamag beimoums, kadilokakuvgog ven towen askwavig sivaybeimoums.

7 “Kusek mamayuy son valam,bikatimop kayapam son gidukis.

Peinan wananon ininuway mamag-ina, ilana, ‘King nakwav yey asesun-wan bwein. Nag basikam sewed; nagbavalam; nag.’

8 “Mapuna yam katanok mo bilou-vat inamouvit avakaein, kanig, valam,moun, o kov bigob waseg. Peinantawtoun guyaw Yowbad nakaleiwagtowen.”

9 O guyawaw tasiyas nikaninavayssisiy, o nimsamwas sisiy, igaw bikinesmusewun kov towen igob waseg, mobivalams.

10 E, aspwayat peinan mamayuynilouvat waseg, itowas kadiveiyov,ilansa, “Eew, eew, ven towenavakaein; ven towen Babilon taw-toun, singay nuwanaw mo ilouvatankalbaleb.”

11 Tasiyas takalwelews ivalams sil-manin ven towen, peinan sikabeikunbo ikous.

12-13 Bo ikous sikabeikun waseggoul, silib, dakul ankakin bwan-abwein, lap, kweim mwaynsiyasbwabwel, kudikwad, pwapwakaw, okweim kalalav, kay kasiyas manisinbwanabwein, youd kavsiyas elepantanadog, o kaligweg bwanabwein, otanmunum bwabwel, o tanmunumtonen, o dakul pwapwakaw, atanoun,sisayal, gewuw, mul, pilankinsens,gleip sipinen, tagon, pwalaw, wit,bulumakaw, sip, hos, wag, gamagvagan biwteles siwotet.

14 Gamag bidibakes ven towen, bi-lansa, “Anagin to sivinam, bo ili-saweim. Muvavag son yakawanam boikous; nag vayuwein bukuban, nag.”

15-16 Takalwelews tasiyas, kwei-boug sikabeikun avakaein waseg ventowen, aspwayat peinan ven towenmamyuyan nilivet, itowas kadiveiyov,ivvalams, ilansa, “Eew, eew, ventowen avakaein, tawtoun, nisikamanakweim pwapwakaw, bwabwel,kudikwad, niguwavin goul waseg, odakul bwanabwein magin waseg, olap waseg.

17-18 “Singay nuwanaw ven towenbo iyagages wuliyougwan meivek-wan.”

Page 390: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 18:19 387 Ikamat 19:10O taginiwags babaw o wunataws

babaw itowas kadiveiyov-o, aspwayatpeinan ikines musewun ven towennigidaged kovanen. Tasiyas agesavakaein ilivans, ilansa, “Ta-kweitanven ankakin mawan towen.”

19 E, mo ikumus kunus, ivalamsavakaein, ilansa, “Eew, eew, ventowenavakaein; babawyakids dawagssam, nitayuwouts mo nitabanes youdbabaw ven towen waseg; nagein gogsingay nuwanaw niyagages.”

20Mapuna kumwasawsmin-libalabyakamiy; simiyas Yowbad angamagven watinow o takaweins livanenYeisuw, o palopit tasiyas; peinan ventowen niyagageimiy, mapuna Yow-bad bo imop mikalbaleb; iyageg ventowen.

21 Yowbad natakayob teitan taw-toun mo ikow dakul singay avakaein,ilev, in wabwanit, ilana,“Mawana dakul towen, singay taw-

toun to nalev, in watinow,ven towen avakaein Babilon bikalouw

bo mawan.Nag kal biban vayuwein, nag.22 “Nag kal biligen sal o wous.Nag aleis vayuwein biwaways o

biykiyiks, nag.Nag kal biban takatanak o tabbalal;

nag.Nag kal biligen kalouniw butun ven

towen waseg, nag.23 “Lampmititeilin beikous ven towen

waseg.Ages taveivays beikous ven towen

waseg.Peinan guyawaw ven towen bo

nimugwas wadaban pwep-way; tage bo ikatidavis venbabaw gimgilis sibwagawwaseg, o simeg waseg.”

24 O ven towen waseg neiweiyspalopits sisiyas Yowbad angamagbabaw, tasiyas neiweiys wadabanpwepway.

191 Wankuyeim mo aligen butun

avakaein, mamagina ages singaybabaw gamag walbalab, ilansa,

“Aleluya! DaYowbads waseg katuneibo kamnat son natawtoun,

2 “Peinan nakaleiwagmounid-wan,bo imop ansinap kalbaleb manawenvin, peinan ikaninavay mav, o peinanniyageg ven babaw gimgilis, ansinapkalbaleb waseg. Peinan niwaweiystasiyas Yowbad natouwat, mo imopnakalbaleb vin manawen.”

3 Vayuwein mo ilansa, “Aleluya;ven towen igaw igbugwab, musewunnag beikous.”

4Tamumwey tasiyas sinawey teivassisiyas man mwanavas mo ikululsavakaein wamatan Yowbad nissinwanakabsis, ilansa, “Eimen, Aleluya!”

Lamiy naveivay amkwamun5 Aygan teitan Yowbad wanakab-

sis ilana, “Kuyakawanes Yowbad, na-touwat yakamiy kugoulus, takinewtoul yak, o takinew guyaw yak.”

6 Bo aligen mamagina gamagbabaw ages, o mamagina butunbilateg babaw, o mamagina butunpalapal tawtoun, ilana, “Aleluya!Peinan bo ikaleiwag, Tatawtountowen, daGuyaws Yowbad.

7 “Kadiloka tamwasaws avakaein,tayakawanes Yowbad, peinan Lamiybo beivays; nakwav tonena iguwavin.

8 “Bo isek anakweim bwanabweinpwapwakaw, singay gimagim, vagankid bisikam, naveivay silmanin.”

Kweim towen pwapwakaw ma-magina Yowbad angamag asisinapdidumwal.

9 Mo idibakeig, ilana, “Kulel,‘Singay bimwasaws tasiyas Lamiybidawes naveivay amkwamun sil-manin.’ ”

E,mo idibakeig, ilana, “Livan towenmounid, anilivan Yowbad tonen.”

10 Mo akulul avakaein wamatanYowbad natakayob towen, batap-waloul waseg, towen gog idibakeig,ilana, “Awoum! Soug yak, o sidayasbudam tasiyas takaweins livanenYeisuw; dawotets katanok-wan.Kukulul wamatan Yowbad. Peinantakaweins livanen Yeisuw, kululuwestasiyas mamagina kululuwes tasiyaspalopit kweiboug.”

Page 391: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 19:11 388 Ikamat 20:4Teitan imwen watapwan alen hos

pwapwakaw inoun11 Mo akin libalab ikaliyow, akin-

o hos mwanatan, won pwapwakaw.Watapwan hos isin towen yaganMounid, o Didumwal; ikaleiwagansinap didumwal waseg, o ikanaviyansinap didumwal waseg.

12 Matan mamagina kov igidaged-wan, andinakom babaw; yagan nilel,gamag nag bikines, nag. Towen an-mwanet bikin.

13 Anakweim isikam bo idal buyavwaseg; idokes yagan tonen, “Yowbadanilivan.”

14Natakanaviysmin-libalab tasiyasikabwakuns, neimwenswatapwes hospwapwakaw, asikweim bwanabwein,pwapwakaw, gimagim.

15 Wadon waseg igogewn pu-lut kakat tanmunum, vagan kidbiwaweiys ven babaw gimgilis;mtowen tatawtoun takalawagein venbabaw gimgilis, nakaytuk tanmunumwanaman; mtowen tavvanin gleipanagin wanuwan Yowbad inakas.Tatawtoun tonen, sipinen ipupwelmamagina Yowbad ankavikuntakalbalebs wasigeis.

16 Anakweim waseg, o wakuvanen,yagan nilel, “King babaw siking, oguyawaw siguyaw.”

17-18 Mo akin Yowbad natakayobteitan itamanaw kalas waseg, iwak,aygan avakaein idibakes mansiyasman iyoyows wanakaew, ilana,“Kwatuyouns, kumeis, amkwamavakaein Yowbad bisekeimiy kuk-wams; kukwams guyawaw vinyones,kukwams takanaviys situwavekvinyones, kukwams tatawtounsvinyones, kukwams hos vinyones,kukwams vinyones tamnamwens hoswatapwes, kukwams vinyones babawgamag, takinew guyawaw o takinewtoul, tasiyas sivavag babaw o tasiyastasimavs, e kukwams babaw-wan.”

19 Mo akin manawen man kalbalebsiney guyawaw ven watinow, sisiyassitakanaviys, ikatuyouns kid vagan

bikanaviys towenwatapwan alen hos,siney natakanaviys tonen.

20 Ikanaviys ee... mo iyousis man-awen man kalbaleb son tayyaweidtowen mamagina palopit, namanmulin nivag wamatanmanawenman,mamagina ikatidavis tasiyas neitamsman nakabivatus waseg o nikululswamatan youd towen nibunis maginmawana man towen. Tasiyas asteiyson mwamoves ilaves ineis wanuwanleg kweitan, ikalawt kov nigidageddakul singay muyamuy waseg.

21 Tage towen isin watapwan alenhos, napulut tanmunum wawadonigogewn iwaweiys gamag babaw.Man babaw mo iyoyows imeis,ikamkwams, bo ikambinaks.

20Bweilim lakatunim lakatunim

1 Mo akin Yowbad natakayobmeinoy neim walbalab, neibus neim;wanaman ikow leg avakaein anakiy,son vatul tanmunum avakaein.

2Mo iyous manawen man bwabwelwon, mtowen mwatet kweiboug-o,yagan Bwagaw o Seitan, mo iyawen,bisesun-wan bweilim lakatunimlakatunim waseg.

3 E, ilev in leg towen avakaeinwanuwan, ikatibog ikous, mo ikowkweitan youd kapkikay, iwlik awk-wedan vagan kid bikapkik; mata geigaw bikatidavis ven babaw gimgilis.Bisesuna ee... bweilim lakatunimlakatunim ikous, kadiloka mo bilikbein wamnat anatut kayakus waseg.

4 Mo akin absis babaw, kaleiwagsilmanin, o Yowbad isek sikaleiwaggamag mwasanin, mo isinis absistasiyas wasigeis. E, akin kululuwestasiyas nibwabwes kayes peinantakaweins livanen Yeisuw tasiyas, opeinan ikanawes Yowbad anilivan;o akin tasiyas nag ikululs wamatanmanawen man kalbaleb, o nagikululs wamatan youd towen nibunismagin mawana manawen man, oipiyaves nakabivatus wadibes owanimes. Tasiyas iyamoves vayuwein

Page 392: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 20:5 389 Ikamat 21:6mo ikaleiwags sisiy Kelis bweilimlakatunim lakatunim waseg.

5 Tasiyas wanamug beikitsvayuwein, gamag babaw wankuyeim.Bweilim lakatunim lakatunim beik-ous, takanigs babaws mo beikitsvayuwein.

6 Gamag tasiyas beikits wanamug,bo bimwasaws, takamnats tasiyas;nag bikanigs vayuwein; nag. Tagetasiyas tobwag gamag bo bikanigsvayuwein. Tasiyas takamnatsbimlavags kid tanuwgwes lunsilmanin Yowbad son Kelis; sisiymtowen mo bikaleiwags bweilimlakatunim lakatunim waseg.

7 Bweilim lakatunim lakatunim ik-ous, mo bilik Seitan nises wadeil.

8 Mo bisap, binek gamag babaw,siven palavas wadaban pwepway,bikatidavis vagan bikatuyouns naviysilmanin, wunsiyas ven Gog o Megog,gamag singay babaw, nag bitavin,mamagina alekel wakawalaw singaybabaw.

9 Tasiyas babaw ikanpeles venbidakwab kavkavek, mo isiwnisYowbad angamag, sikabmasis waseg,wasiven towen isiwayoub waseg.Kov mo ikalivatow, meinoy neimwalbalab, igabus takalbalebs ikous.

10 Bwagaw towen nikatidavistasiyas, ilev in waleg towen ikalawtkov, dakul singay muyamuy waseg.Leg towen waseg man manawenkalbaleb son tayyaweid towen idokpalopit tonen. Tasiyas asteitounasimamayuy yam babaw o bougbabaw bo bisigeg, tut nag beikous.

Yowbad bikaleiwag wanakabsisavakaein pwapwakaw

11 Mo akin absis avakaein, pwap-wakaw. Teitan nissin wanakabsiswaseg. Wamatan towen mo pwepwayson libalab isawls, ineis; nag bibanesven vagan bisikes, nag.

12 Mo akin takanigs babaw,tasiyas guyawaw sisiyas tasiyas toul,itamanaws wamatan nakabsis, moikaliyow buk babaw, ivin. Kweitanbuk ikaliyow, buk towen silmanin

mwamov. Mo ikaleiwag takanigswasigeis; siwotet amawan nilelwanuwan buk siyas, mo ikaleiwagmawan; kukin siwotet bwein mobikaleiwag bwein, kukin gog kalbalebmo kalbaleb.

13 E, mo isaps tasiyas tamkumukulsnikankanigs wabwanit, o takanigswaTum o takanigs babaw-wan mo is-aps, ikaleiwag wasigeis; kukin siwotetamawan mo bikaleiwag mawan.

14 Mo bilev kanig son Tum bineiswaleg towen kov ikalawt. Leg towenmamagina kanig vayuwein.

15Kukin kal nag biban yaganwabuktowen mwamov silmanin, mo bilevbein waleg. Leg towen kov ikalawt.

21Libalab kweivaw son pwepway

kweivaw1 Mo akin libalab kweivaw son

pwepway kweivaw; peinan libalabkweiboug bo ikous, o pwepway kwei-boug bo ikous, o yol bo ikous.

2Akin ven kweivaw, Yelusalem, venkamnat, ibus im, meinoy neim wal-balab Yowbad waseg, bo ikawyamisigwavines, mamagina vin biguwavinvagan kid beivays son namwan.

3-4 Mo aligen teitan ayganavakaein walbalab, ilana, “Magen,Yowbad siney gamag bisitans,peinan bimlavags angamag tasiyas,o towen siney tasiyas bisesus, biwesmitingis wamtes tasiyas, peinankanig beikous, youd moumouvitbeikous, valam beikous, mamayuybeikous; youd babaw kweiboug bobeikous.”

5 Towen go nisin wanakabsis moilivan, ilana, “Youd babaw bo bavagkweivaw.”

Wankuyeim mo ilivan, ilana,“Kulel, peinan livan towen mounid-wan.”

6 Mo idibakeig, ilana, “E, bo ika-mat. Yey A son Z yey; yey nakab-silamaw son nakabiyokous. Kal yak

Page 393: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 21:7 390 Ikamat 21:25ivag amdakmobasekeimamsoup, nil-latay mwamov silmanin, bukumoum.Maysan nag.

7 “Kukin bukutakayway wasegSeitan, youd babaw mo bukuyous,bukumlavag natug o yey muYowbadyey.

8 “Tasiyas gog tabwabweis, otayyaweids, o takalbalebs, o tawayinsgamag, o taggeinawls, o tabbwagaws,o tamgamegs, tasiyas tayyaweidsbabaw bineis bisikes leg towenikalawt kov son dakul muyamuy,mamagina sikanig vayuwein legtowen muyamuy waseg.”

Yelusalem kweivaw9 Yowbad natakayob teinim teiy

nikokews abmavin bomanim bomeyikalawt youd kalbaleb kweinimkweiy, ven watinow kalbaleb-nennakabiyokous silmanin; teitan moidibakeig, ilana, “Kum bakatimlakeimvin manawen beivays son Lamiy.”

10-11 E, kululuwag ikow inowwanakaew-o nakan koy singayavakaein, aveiyov, mo akin venkamnat yagan Yelusalem ibus,meinoy neim walbalab Yowbadwaseg, yakawanan Yowbad immiteilwaseg, mamagin mititeilin dakulbwanabwein ikavivikawn mawanakalas, o mamagina dakul yagan yasipmagin mawana gilas tonen.

12 Boul dakul nitoumis avakaein,aveiyov. Awkwedan gog sinawatankweiy, koukwed katanok katanokYowbad natakayob teitan nises, oyagan nilel; koukwed yiges sinawatankweiy, yiges min-Yisleil asikumsinawatan kweiy.

13 Wanuvid koukwed kweitoun,wabomat kweitoun, wayals kweitoun,wayavat kweitoun.

14 Boul waseg kakol sinawatankweiy; takaweins livanen Lamiysinawatan teiy nilel kakol wasegsinawatan kweiy.

15 Towen nakalivan soug wanamankaligweg didumwal vagan bitakwen

vayovan ven son awkwedan o boul-nen; tage kaligweg makaywen wongoul-wan.

16 Ven towen palavas, vayovan sonkopkopan katanok-wan. Nakaligwegwaseg mo itakwen ven. Vayovankatanok tawsan lakatunim veit; vay-ovan mamagina Nugin. Vayovan sonkopkopan sona vakaeinan katanok-wan.

17 Iwov boul vayovan, sinawatounovanim ovatan. Naman Yowbadnatakayob towen vayovan mawanagamag naman.

18 Ven anaboul nitoumis dakul ya-gan yasip waseg, o ven goul-wan,ankakin gimagim mawana gilas.

19-20 Ven towen kakolan ilabwesdakul babaw bwanabweins waseg,kweitan yasip, kwayuwein sapail,kwatounun kalisidon, kwavasinemlalid; kwanimen sadoniks, kweitankoneliyan, kwayuwein kalisolait,kwatounun beilil, kwavasin topas,kwanimen kalaysopaleis, kweitantekwous, kweiyuwein amitis. Dakultasiyas babawan sinawatan akweiy,askakin singaya bwanabwein.

21 Awkwedan ven lap sinawatankweiy, kweitan koukwed katanok lap,kweitan koukwed kweitan lap; babi-weis lap sinawatan kweiy. Vitakonven goul tonen, mamagina gilas,gimagim seikwan.

22 Ven towen waseg ta-akin Yow-bad nabunatum tapwaloul silmanin;nag. Peinan towen Tatawtoun Yow-bad son Lamiy mamagina buntumantapwaloul tasiyas.

23 Ven towen nag ivag sivinankalas o tibukon vagan bimteilis;nag. Peinan Yowbad nakamnatbo ivanoum, imteil ven; o Lamiymamagina lamp ven towen silmanin.

24Ven babaw gimgilis binounasmi-titeilin towen waseg. Guyawaw venwatinowbinawes sikamnat ven towenwaseg.

25 Wudayam nag bikatibagus ventowen awkwedan, o nag beivag boug.

Page 394: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 21:26 391 Ikamat 22:1826 Ven babaw gimgilis bikawes

yakawanes o bulages binawes ventowen walbalab.

27 O ven towen nag beisiw aveiyagbwaboum o kalbaleb o yaweid; nag.Misinaka tasiyas yiges nilel Lamiywanabuk mwamov silmanin.

221-2 Ikatimlakeig mo akin lay

uwyatan, sipinen mwamov silmanin,mawana gilas; lay uwyawen meinoyneim nakabsis Yowbad son Lamiy. E,ilatay mo in wavtakon ven. Wadadanlay kay nitatos anagin mwamovsilmanin. Anagin sinawatan kweiy,kweitan magin, kweitan magin;katanok tibukon anagin kweitanimwanoug, kweitan tibukon anaginkweitan imwanoug. Yageivein gogven babaw sikaybuy.

3-4Nag aveiyag Yowbad nipiyev mobeisiw ven towen waseg, nag.

Nakabsis Yowbad son Lamiy bisesven towen; o natouwats bikanawesaygan, bikikines magin tonen, o ya-gan bilel wadibes.

5 Boug nag beivag; tage nagsivines wodam o kalas vagan bimteilven, peinan bo ivanoum mititeilinsiGuyaw Yowbad; o angamag tasiyasbikaleiwags, tut nag beikous.

Igaw Yeisuw Kelis beiyum beim6-7 Mo idibakeig, ilana, “Livan

towen mounid-wan. Guyaw Yowbadkweiboug ikatipel kululuwan isekestasiyas palopit; nagein gog moikayeb gum-libalab teitan vaganbikatimlakeimiy nagamag yakamiy,bukukwakins aveiyag nuwanaw mobikamat. Nuwanaw bayum baw. Kalyak bukwanow aveiyag buk towennilivnek, mo bukumwasaw.”

8 Yey Yon aligen o akin youdtasiyas. Akin, aligen ikous, moakulul avakaein wamatan Yowbadnatakayob towen nikatimlakeig youdtasiyas.

9 Mtowen nidibakeig, ilana,“Awoum! Soug yak, o sidayasbudam tasiyas takanaweins aygan

Yowbad, babaw yakids; o yeymawanabudam tasiyas palopits, o tasiyastakanaweins livan towen nises buktowen waseg. Anmwanet Yowbadkukulul wamatan.”

10 Mo idibakeig, ilana, “Awoumkwayus livan buk towen nilivnek,peinan tut kayakus mo bikamat.

11 “Towen ansinap kalbaleb,nakalbaleb bisesun-wan. Towenansinap bikibik, e nabikibik bisesun-wan. Towen ansinap didumwal,nadidumwal bisesun-wan; o towenansinap kamnat, gamag towennakamnat bisesun-wan.

12 “Nuwanaw baw, maysamiybakow basekeimiy katanok katanokmawan miwotet yakamiy.

13 “Yey A son Z, yey; yey nakabsila-maw, o yey nakabiyokous. Yey amug;yey akuyeim.

14 “Bo bimwasaws tasiyas kalisiybiwidis o bivkalines asikweim,kadilokes mo beikams makaywen kaymwamoves silmanin; bweina beisiwsven towen awkwedan waseg.

15 “Watoulan nisesus awuk babaw,o tabbwagaws, o tassubwans, otawayins gamag, o tamgamegs,sisiyas tasiyas sivines biyyaweids.

16 “Yey Yeisuw, bo akayeb gun-takayob vagan kid bikatimlakeimiysinap towen, tayekelesiys babawyakamiy. Yey Deibid delen yey,Deibid gidwalin yey bo asunap;mititeilig avakaein mawana Utuyamyey.”

17 Yowbad Kululuwan son Lamiynakwav ilansa, “Kum.”

Kukin tanganeg yak, kulana,“Kum.”

Kal yak amdak, kukin sivinamsoup,mwamovam silmanin, bweina kumkumoummakaw.

18 Adibakeim yak, kal yak bukuli-gen livan buk towen nilivnek, awoumbukwatimweis. Kukin bukwatimweis,o kweitan livan bukusen, Yowbad mobikatimweis moumouvit waseg yak;bisekeim youd babaw moumouvit, li-vanen nises wanuwan buk towen.

Page 395: ebible.org · Contents Matiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Luk

Ikamat 22:19 392 Ikamat 22:2119 Awoum gog bukwablev livan

kweitan buk towen nilivnek. Kukinbukwalbev, Yowbad mo bigidemwaseg yak kam waseg makaywenkay mwamov silmanin, o bigidemmukwasis ven towen kamnat waseg,

livanen nises buk towen waseg.20 Takawein livan towen ilana,

“Mounid, nuwanawa baw.”Eimen; bweina bukum Guyaw

Yeisuw.21Tut towendaGuyawsYeisuwbisi-

wyoubumiy tayekelesiys yakamiy.