EÜ Diþhek Fak Derg 2001; 22: 23-28

Comparative /nvestigation of Root Cana/ C/eansing Activity of Ch/orhexidine

G/uconate with Cetrimide and Sodium Hypoch/orite

Murat rÜRKÜN Öýge GÜLMEZBilgeHakanÞEN

Ege Üniversitesi, Diþhekimliði Fakültesi, Diþ Hastalýklarý ve Tedavisi AD, izmir

Aýet

Amaç: Bu çalýþmada kanal geniþletme ve son yýkama solüsyonu olarak kullanýlan Cetrexidin (%0,2 klorheksidin glukonat, %0,2setrimit) ve %5,25'lik sodyum hipokloritin (NaOCI) kanal temizleyici etkinlikleri tarama elektron mikroskobu ile karþýlaþtýrmalý olarak

incelenmesi amaçlanmýþtýr.

Yöntem: Yirmi adet yeni çekilmiþ tek köklü üst keser diþ, her grupta 4'er diþ olacak þekilde 5'e ayrýldý. 1. grupta hem kanal

geniþletme iþlemi sýrasýnda hem de son yýkamada Cetrexidin; 2. grupta kanal geniþletmede %5,25'lik NaOCI, son yýkamadaCetrexidin; 3. grupta hem kanal geniþletmede hem de son yýkamada %5,25'lik NaOCI kullanýldý. Pozitif kontrol grubunda hem

geniþletme hem son yýkamada serum fizyolojik kullanýlýr iken, negatif kontrol grubunda kanallar geniþletme sýrasýnda %5,25'lik

NaOCI ile ve son olarak ard arda EDTA ve %5,25'lik NaOCI ile yýkandý.

Bulgular: Birinci grupta, 2. ve 3. gruplara oranla tüm kanal seviyelerinde daha az debrise rastlandý (p<0,05). Birinci grupta kanalýn

koroner ve orta 1/3'ünde, 2. ve 3. gruplara oranla daha az smear materyali mevcutlu (p<0,05). Apikal 1/3'te ise tüm gruplarda

yoðun smear materyali gözleniyordu (p>0,05).

Sonuç: Cetrexidinin; hem kanal geniþletme hem de son yýkama solüsyonu olarak kullanýldýðýnda, sadece son yýkamada kullanýlan

Cetrexidin'den ve hem kanal geniþletme, hem de son yýkamada kullanýlan NaOCl'den daha etkili bir kanal temizliði saðladýðý

bulunmuþtur.

Anahtar sözcükler: EDTA, klorheksidin, smear tabakasý, irigasyon, sodyum hipoklorit

AbstractObjectives: The purpose of this study was to comparatively investigate the cleansing efficacies of Cetrexidin (0.2% Chlorhexidine

gl4conate, 0.2% Cetrimide) and sodium hypochlorite (NaOCI) as working solution and final irrigating solution under scanning

electron microscope.

Methods: Twenty freshly extracted, single-rooted maxiIIaIf anterior teeth were divided info 5 groups of 4 each. In group 1,

Cetrexidin was used as both working and final irrigating solutions; in group 2, 5.25 % NaOCI (working solution) and Cetrexidin

(final irrigating solution) were used; in group 3, 5.25 % NaOCI was used as both working and final irrigating solutions. While saline

solution was used as both working and final irrigating solutions in positive controls, 5.25 % NaOCI (working solution) and EDTA

followed by a NaOCI (final irrigating solution) were used in negative controls.

Results: At all levels, root canals in group 1 exhibited less debris lhan root canals in groups 2 and 3 (p<0.05). At the coronal and

middle third, less smeared material was apparent in group 1 lhan in group 2 and 3 (p<0.05). However, at the apical third, all

groups showed heavy amountof smeared material (p<0.05).

Conclusion: Cetrexidine which was used as both working and final irrigating solutions produced more effective root canal cleanliness

lhan both Cetrexidine used only as a final irrigating solution and 5.25% NaOCI used as working and final irrigating solutions.

Keywords: EDTA, chforhexidine, smear fayer, irrigation, sodium hypochforite

Kabul Tarihi: 09.01.2001

Türkün, Þen, Gü/mez

Kanal tedavisinin baþlýca amaçlanndan biri, kanal

dolgusu öncesinde temiz kök kanallannýn elde edil-mesidir. Bu, mekan.ik kanal geniþletme yanýndaetkili bir kanal irigasyonu ile saðlanabilir. ý

kanal geniþletme iþlemi tamamlandýktan sonra i O ml

ingasyon solüsyonu ile yýkandý (Tablo I). Pozitif kont-rol grubunda hem geniþletme hem de son yýkamada

serum fizyolojik kullanýlýr iken, negatif kontroldekanallar geniþletme sýrasýnda NaOCI ile yýkandý. Son

yýkamada sýrasýyla EDTA ve NaOCI kullanýldý.

Tablo 1. Deney gruplarý

Geniþletme solüsyonu Son yýkama solüsyonu

Grup 1

Grup 2

Grup 3

Pozitif kontrol

Negatif kontrol

Cetrexidin

% 5,25 NaOCI

%5,25 NaOCI

Serum fizyolojik

%5,25 NaOCI

Cetrexidin

Cetrexidin

%5,25 NaOCI

Serum fizyolojik

%17 EDTA -%5,25NaOCI

Yüksek antibakteriyel aktivitesi, nekrotik doku çözü-cü özelliði ve kayganlaþtýrýcý etkisi günümüzdeNaOCI'yi en çok tercih edilen kanal irigasyon solüs-yonu haline getirmiþtir. 1-4 Tüm bu olumlu özellikleri

yanýnda kimyasal stabilitesinin düþük olmasý, dokuirkiItici etkisi, alerjik potansiyeli, tadý ve kokusununhastalar tarafýndan tolere edilememesi gibi olumsuzözelliklere de sahiptir.5-9 Bunlann yaný sýra, yapýlanpek çok araþtýrmada smear tabakasýný uzaklaþtýr-mada yetersiz kaldýðý bildirilmektedir.3,10-12

Periodontal hastalýklar ve çürük profilaksisinde yay-gýn kullanýmý olan klorheksidin glukonat, etkili anti-bakteriyel aktivitesi yanýnda doku irkiItici etkiyesahip olmamasý, tad.ý ve kokusunun hastalar tara-fýndan tolere edilebilir olmasý gibi özelliklerle sonyýllarda irigasyon solüsyonu olarak da tercih edil-meye baþlanmýþtýr.13-15 Bu tercihler doðrultusundafirmalar klorheksidin glukonatlý irigasyon solüsyon-Ian üretmiþlerdir. Cetrexidin isimli irigasyon solüs-yonunda, klorheksidin glukonata ek olarak setrimitvardýr. Katyonik ve yüzeyaktif bir deterjan olansetrimit antibakteriyel etkinliðe de sahiptir. 16 Firma,Cetrexidin'in üstün antibakteriyel özelliklerine ekolarak kanal duvarlannda oluþan debris ve smeartabakasýný da etkili bir biçimde uzaklaþtýrdýðýný iddiaetmektedir. Somma ve arkadaþlan2o yaptýklan birçalýþmada firmanýn bu iddiasýný destekler niteliktesonuçlar elde etmiþlerdir.

Son irigasyonun ardýndan kanallar steril kaðýt kon-larla kurulandý ve kökler vertikal yönde ikiye ayrýla-rak pirinç taþýyýcýlara yerleþtirildi. Örnekler kurutu-

lup 200 A kalýnlýðýnda altýn la kaplandýktan sonrataramalý elektron mikroskobu ile incelendi. Kök

kanal temizliðinin deðerlendirilmesi (koroner 1/3,orta 1/3 ve apikal i /3 için) iki araþtýrmacý tarafýn-dan tek kör olarak Ahmad ve ark.'nýnI7 geliþtirdiðiskor sistemine göre (Tablo 2, Tablo 3) kanal duva-rýnda kalan debris ve smear tabakasý göz önünealýnarak yapýldý.

Tablo 2. Debrisin skorlanmasý

o: Yüzeyel debris yok

1 : Minimal düzeyde debris var

2: Orta düzeyde debris var

3: ileri düzeyde debris var

Çalýþmamýým amacý, kanal geniþletme ve son yýkamasolüsyonu olarak ku "anýlan Cetrexidin ve NaOCl'inkanal temizleyid etkilerini karþýlaþtýrmalý olarakincelemektir.

Tablo 3. Smear tabakasýnýn skorlanmasý.Gereç ve Yöntem

Yirmi adet yeni çekilmiþ tek köklü diþ her gruptarasgele 4 diþ yer alacak þekilde 5 gruba ayrýldý.Diþlerin kron kýsýmlarý elmas disk yardýmý ile uzak-laþtýrýldýktan sonra, kök kanallarý foramen apikale-den 1 mm geride Hedström eðesi kullanýlarak step-back tekniði ile geniþletildi. Apikalde sýkýþan kanalaleti belirlendikten sonra, kanal geniþletme üçüapikal bölgede kullanýlmak üzere toplam yedi eðeile tamamlandý. Her bir eðeden sonra kanallar i ml,

o: Smear tabakasý yok

1: Tübüllerin %50'sinden fazlasý açýk

2: Tübüllerin %50'sinden fazlasý kapalý

3: Tüm tübüller kapalý

Gruplar arasýnda istatistikselolarak fark olup olma-dýðýný belirlemek için verilen debris ve smear taba-kasý skorlan /\ruska/-Wa//is ve Mann Whitney-U Testi

kullanýlarak deðerlendirildi.

EÜ Diþhek Fak Derg 2001.. 22: 23-28

Tablo 4. Gruplara ait debris ve smear tabakasý skorlarý ortalamalarý.

Debris Smear Tabakasý

Bulgular

Gruplara ait debris ve smear tabakasý ortalamalarýTablo 4'te verilmiþtir.

Gerek debris ve gerekse smear tabakasý skorlarýnaait ortalamalar karþýlaþtýnldýðýnda gruplar arasýndakifarkýn, her üç kanal düzeyinde de anlamlý olduðu

saptandý (p<O,O5).

Birinci grupta koroner ve orta lj31e minimal düzey-de debris ve yüzeysel smear tabakasýnýn var olduðugözlendi. Koroner lj3'te dentin tübüllerinden %50'sin-den fazlasý açýk iken, orta lj3'e doðru yer yer açýktübüllerin oranýnýn %50'nin altýna düþtüðü alanlardikkati çekiyordu (Resim 1-3).2. ve 3. Gruplarda isekanallann koroner ve orta i /3'ünde yer yer ileridüzeye kadar ulaþan yoðun debris ve kalýn bir

smear tabakasý varlýðý söz konusuydu (Resim 4).

Resim 2. Grup 1'de koroner 1/3'te tübüllerin týkalý olduðu bir alan.

Resim 3. Grup 1 'de koroner 1/3'te smear tabakasý kalýnlýðýnýn arttýðý,ancak yer yer açýk tübül aðýzlarýnýn görülebildiði bir alan.

Gruplar apikal 1j3'te kýyaslandýðýnda 1. grup dadahil olmak üzere tüm deney gruplarýnda kalýn birsmear tabakasý varlýðý saptandý (Resim 5). Smeartabakasý skorlarý istatistikselolarak kýyaslandýðýndagruplar arasýnda fark yoktu (p>O,O5). Debris skorlarý

Resim 1. Grup 1 'e ait bir örnekte koroner 1/3'te minimal düzeyde debris

ve yüzeyel smear tabakasý. Dentin tübüllerinin %SO'den fazla-

sýnýn açýk olduðu dikkat çekmektedir.

Türkün, Þen, Gü/mez

karþýlaþtýrýldýðýnda ise 1. grup ile 2. ve 3. gruplararasýndaki farkýn anlamlý olduðu görüldü (p<O,O5).

Resim 6. Negatif kontrol grubunda, debris ve smear tabakasýnýn

bulunmadýðý bir alan.

TartýþmaResim 4. Grup 3'e ait bir örnekte yoðun debris ve kalýn smear tabaka-

sýnýn görüldüðü bir alan. Çalýþmamýzda elde edilen sonuçlara göre Cetrexi-din 'in, hem geniþletme hem de son yýkama solüs-yonu olarak kullanýldýðý grupta, debris ve smeartabakasýný, sadece son yýkamada kullanýldýðý grubaoranla daha etkili olarak uzaklaþtýrmasý oldukçailginçtir. Bu bize Cetrexidin'in varolan debris vesmear tabakasýný uzaklaþtýrmaktan daha çok deb-risin kanal duvarýna tutunmasýný engellediðini vesmear tabakasýnýn oluþumunu azaltlýðýný düþündür-mektedir. Gilboel8, oluþan smear tabakasýnýn kalýn-lýðýný etkileyen faktörler arasýnda kullanýlan irigas-yon solüsyonunun kompozisyonunun önemli bir rolüolduðunu iddia etmiþtir. Kanýmýzca Cetrexidin düþükyüzeyaktivitesi sayesinde dentin tübüllerine penet-re olarak smear tabakasýnýn oluþmasýný saðlayan þart-larý etkilemektedir. Daha önceki bir çalýþmada,Rimondini ve arkadaþlarý g Cetrexidin'in gelenek-

sel irigasyon solüsyonlarý na oranla kanal içinde çokdaha derinlere penetrasyon gösterdiðini bildirmiþ-lerdir.

Resim 5. Grup 1 'de apikal1/3'de kalýn smear tabakasý. Eðenin kanal

duvarýnda býraktýðý iz dikkat çekmektedir.

Negatif kontrol grubunda debris ve smear tabaka-SI11a rastlanmaz iken, istatistiksel deðerlendirmedenegatif kontrol grubunun deney gruplarýndan anlam-lý bir farklýlýk gösterdiði saptandý (p<O,O5) (Resim 6).Yoðun debris ve smear tabakasý bulunan pozitifkontrol grubu ile 1. grup arasýndaki fark (smearskorlan bakýmýndan apikal bölge hariç) istatistikselolarak anlamlý iken (p<O,O5), pozitif kontrol grubuile 2. ve 3. gruplar arasýnda anlamlý bir fark buluna-madý (p>O,O5).

Literatürde Cetrexidin'in kanal temizleyici etkisinideðerlendiren çalýþma sayýsý fazla deðildir ve buçalýþmalann sonuçlan arasýnda tam bir uyum yok-tur. Somma ve arkadaþlan20 %1 'lik NaOCI ile kýyas-ladýklan Cetrexidin'in debris ve smear tabakasýnýNaOCI'ye oranla çok daha etkili bir þekilde uzak-laþtýrdýðýný bildirmiþlerdir. Araþtýrmacýlann Cetrexi-din kullandýklarý gruplarda bizim ancak negatif kon-trol grubunda gözleyebildiðimiz kanal temizliðineulaþmalarý ilginçtir. Sonuçlan bizimkilere daha yakýn

EÜ Diþhek Fak Derg 2001; 22: 23-28

olan Poggio ve arkadaþlarý2ý Cetrexidin'in yüzeyeldebrisi etkili bir þekilde uzaklaþtýrdýðýný, smear taba-kasým tam olarak kaldýramadýðýný, ancak tübüllerin%50:~inden fazlasýný açýða çýkarttýðýný iddia etmiþ-

lerdir.

Kanal irigasyonunda ultrasonik tekniði kullandýklaniçin sonuçlanmýzý kýyaslayamadýðýmýz Gaglioni vearkadaþlan22 Cetrexidin'i %5'lik NaOCI ile karþýlaþ-týrmýþlardýr. Araþtýrmacýlar ultrasonik aktivasyona rað-men her iki solüsyonun da smear tabakasýný çoketkili olarak kaldýramadýðýný, buna karþýn kanaldakalan pulpal artýklan ortadan kaldýrmada NaOCI'ninçok etkili olduðunu, Cetrexidin'in ise böyle bir akti-vite gösteremediðini bildirmiþlerdir.

Abbott ve arkadaþlan2:3 %0,3 setrimit ve %0,03 klor-heksidin glukonat içeren Savlon ile konvansiyonelyöntemle yýkadýklan kanalda debrls ve smear taba-kasýný uzaklaþtýramadýklanm rapor etmiþlerdir. Oysaaraþtýrmacýlar ultrasonik irigasyon tekniðini kullan-dýkIannda solüsyonun temizleyici aktivitesinin birmiktar arttýðýný ve koronal bölgede yer yer açýk den-tin tübüllerine rastlayabildiklerini bildirmiþlerdir.

Çalýþmamýzda hem geniþletme hem de son yýkamasolüsyonu olarak kullanýlan %5,25'lik NaOCl'ingerek debris gerekse smear tabakasýný uzaklaþtýr-mada yetersiz kaldýðý saptanmýþtýr. Bu bulgumuzNaOCl'in kanal temizliði üzerindeki etkisini konvan-siyonel irigasyon tekniði ile birlikte inceleyen çalýþ-malarýn sonuçlan ile uyum içindedir. 10-12,24,25

Sonuç

Cetrexidin hem kanal geniþletme hem de son yýkamasolüsyonu olarak kullanýldýðýnda sadece son yýka-mada kullanýlan Cetrexidin'den ve hem kanal geniþ-letme hem de son yýkamada kullanýlan NaOCl'dendaha etkili bir kanal temizliði saðlar. Ancak elde edi-len bu kanal temizliði, % 17'lik EDTA ve %5,25'1ikNaOCl'in saðladýðýndan daha fazla deðildir.

3. Moorer WR, Wesselink PR. Factor promoting the tissuedissolving capability of sodium hypochlorite. IntEndodJ 1982; 15: 187-196.

4. Shih M, Marshall FJ, Rosen S. The bactericidal efficiencyof sodium hypochlorite as an endodontic irrigant. OralSurg 1970; 29: 613-619.

5. Sabala GL, Powell SE. Sodium hypochlorite injectioninto periapical tissues. JEndod 1989; 15: 490-2.

6. Çalýþkan MK, Türkün M, Alper S. AIlergy to sodiumhypochlorite during root canal therapy: a case report.Int EndodJ 1994; 27: 163-167.

7. Jeansonne MJ, White RR. A comparison of 2.0%chlorhexidine gluconate and 5.25% sodium hypochloriteas antimicribial endodontic irrigants. J Endod 1994;20: 276-278.

8. Piþkin B, Türkün M. Stability of various sodiumhypochlorite solutions. Jt:ndod 1995; 21: 253-255.

9. Vandaty A, Pittford TR, Wilson RF. Efficiacy ofchlorhexidine in disinfecting dentinal tubules in vitro.Endod Dent Traumatol1993; 9: 243-248.

ýo. Backer NA, Eleazer PD, Averbach RA, Seltzer S.Scanning electron microscopic study of the efficiacy ofvarious irrigating solutions. J Endod 1975; 1: 127-135.

ll. Berg MS, Jacobsen EL, Begole EA, Remeikis NA. Acomparisson of five irrigating solutions: a scanningelectron microscopic study. J Endod 1986; 12:192-197.

12. Rome WJ, Doran JE, Walker WA. The effectiveness ofglyoxide and sodium hypochlorite in preventingsmear layer formatlon. JEndod 1985; ll: 281-288.

13. Fardak O, Tumbu" RS. A review of the literature onuse of chlorhexidine in dentistýy. JADA 1985; 112:

863-869.

14. Türkün M, Gökay N, Özdemir N. Farklý endodontikyýkama solüsyonlarýnýn toksik ve nekrotik doku çözü-cü etkilerinin karþýlaþtýrmalý olarak incelenmesi. ÝüDiþhel< Fal< Derg 1998; 32: 87-94.

15. Türkün M, Rengin E, Ateþ M. Indagine comparatÝvadegli effetti antibatterici di differenti soluzioni perI'irrigazione canalare. Qiomale ltaliano di Endodonzia1999; 13: 141-145.

16. Atkinson M, Hampson EL. Sterilisation of root canals.Br Dent J 1964; 117: 526-532.

17. Ahmad M, Pittford TR, Crum LA. Ultrasonicdebridement of root canals: acoustic streaming andits possible role. J Endod 1987; 13: 490-499.

18. Gilboe DB, Svare CW, Thayer KE, Drennon DG.Dentinal smearing: an investigation of the phenomenon.JProstheüc Dent 1980; 44: 310-316.

Kaynaklari. Ingle Ji, Bakland LK. Donald LP. Buchanan LS.

Mullaney TP. Endodontic cavity preparation. In: IngleJi, Bakland LK. Endodontics. 4th Ed., Lea & Febiger,Philedelphia. 1994,92-155.

2. tiarrison JW, tiand RE. The effect of dilution andorganic matter on the antibaderla! property of 5,25%sodium hypochlorite. JEndod 1981; 7: 128-132.

Türkün, Þen, Gü/mez

24. Baumgartner JC, Mader CL. A scanning electronmicroscopic evaiuation of four root cana) irrigationregimens. JEndod 1987; 13: 147-157.

25. Griffiths BM, Stock CJR. The efficiency of irrigants inremoving root canal debris when used with anultrasonic preparation technique. Int Endod J 1986;19: 277-284.

Yazýþma Adresi:

Diþhekimi Özge GÜLMEZ

Ege Üniversitesi, Diþhekimliði FakültesiDiþ Hastalýklarý ve Tedavisi Anabilim Dalý35100 Bornova, iZMiRTel. : (232) 388 03 28

Faks: (232) 388 03 25

E-posta: ozge22@lycos.com

19. Rimondini L, Baroni C, Venturi M. Assessment ofdiffusian of 0.2% chlorhexidine and cetrimide usedas an endodontic irrigant. Avrupa Endodonti Birliði,6. Bienal Kongresi, Londra, 11-13 Kasým 1993.

20. Somma F. Cameli G. Capaldi R. Rafaelli L. Analisi AISEM Di Irriganti Canalari. LI Dentista Moderno 1995;5: 1-6.

21. Poggio C. Genova U. Piacentini C. ValutaýioneMorfologica AI Mes Della Dentina Canalare DopoTrattamento Can Differenti Soluýioni Irýiganti. &trattoda Odontostomatologia 1995; 5: 1-4.

22. G~iani M. Brambilla E. Belluomo G. Felloni ADetersioneDello Spaýio Endodontico Per Meno Di UltrasioniAssociati A Due Soluýioni Irriganti: Osservaýioni AISEM. RIS 1996; 9- 15.

23. Abbott PV. Neijkoop PS. Cardacci SC. An SEM study ofthe effects of different irýigation sequences andultrasonics. Int Endod J 1991; 24: 308-316.