chuong 4. co che pu

Upload: chuvantoan

Post on 10-Apr-2018

221 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/8/2019 Chuong 4. Co Che Pu

    1/21

    Chng 4:Cc phn ng hu c -Phn loi phn ng -

    C ch phn ng

    Qu trnh thay i (t chc li) orbital PT di

    nh hng ca nhng K bn ngoi & bn trong vi s

    to thnh h thng mi khc bit vi trng thi ban

    u ca cc n/t trong PT v c tnh nng lng &v tr tng h

    Cc yu t nh hng ti vP: to, p sut, xc tc

    a. Bn cht & cu trc ca cc cht trung gian

    Phn ct ng ly

    A B A B+

    - Xy ra th kh, trong dung mi khng

    phn cc

    - Xc tc: to, nh sng, peroxyd

    - Gc t do: CH3, C2H5, Cl ....

    - 1 -

  • 8/8/2019 Chuong 4. Co Che Pu

    2/21

    Phn ct d ly

    + BAA B -

    + BAA B -+

    - C mang in tch (+) carbocation. VD:

    CH3+

    CH3 CH CH3+

    - C mang in tch (-) carboanion. VD:

    CH2CHO-

    (H CH2CHO + OH- CH2CHO

    -+ H2O

    - P d ly (P ion) xy ra trong dung mi

    phn cc

    - Xc tc: acid hoc base

    b. Cu trc & bn ca cc cht trung gian

    Gc t do R. thng c cu trc phng, 1 s c

    cu trc hnh thp

    .

    C

    - 2 -

  • 8/8/2019 Chuong 4. Co Che Pu

    3/21

    CH3 < CH3CH2< (CH3)2CH< (CH3)3C

    CH3< C6H5CH2< (C6H5)2CH< (C6H5)3C

    Carbocation R+

    - Cu trc phng:

    C+

    - bn: in tch (+) gii to bn tng+I, +M lm tng bn

    VD: +I CH3+ < CH3CH2+< (CH3)2CH+ RBr > RCl > RF

    - Dn cht Hal ho bc 1 hoc 2 (R cng nh cng t

    b cn tr khng gian)

    - SP thu c c cu hnh ngc vi cht ban u

    (nghch o Walden)

    _+ Br

    R1

    CHO

    H

    R2nhanh

    R2 R1

    BrHO C

    H

    chm_HO

    H

    R2

    R1

    C Br

    - 9 -

  • 8/8/2019 Chuong 4. Co Che Pu

    10/21

    c. Th i nhn ni phn t SNi:

    VD P th OH bng Cl khi alcol tc dng vi

    thionyl clorid:

    C OH

    R2

    R

    R1+ SOCl2 C Cl

    R2

    R

    R1+ +SO2 HCl

    v = k [R

    OH] [SOCl2] R

    = RR1R2C

    C ch P:

    SOCl2+C OH

    R2

    R

    R1 (1)

    (- HCl) C

    O

    R2

    R

    R1 S O

    Cl

    (2)

    C Cl

    R2

    R

    R1+ S O

    O

    (I) (II)

    3.1.2. P th i e SE (Electrophilic Substitution)

    a. P th i e n PT S1: 2 giai on:

    R Xchm

    R- X++

    R- E+ R E+ nhanh

    v = k [RX]

    - 10 -

  • 8/8/2019 Chuong 4. Co Che Pu

    11/21

    VD thng xy ra C bo ho:

    CH3 C CH3

    O

    +Br2OH-

    O

    C CH2BrCH3 + HB

    CH3 C CH3

    O

    chm/OH-C CH2

    O

    CH3

    O

    C CH2CH3..

    ..nhanh/ Br2+

    O

    C CH2BrCH3

    -HBr

    b. P th i e lng PT SE2:

    Thng xy ra hydrocarbon thm

    S chung:

    H++

    E

    E+

    H

    C ch P:

    + E+ E+

    phc

    H

    E

    phc

    +

    E

    sn phm t

    - H+nhanh chm nhanh

    - 11 -

  • 8/8/2019 Chuong 4. Co Che Pu

    12/21

    P hal ho, nitro ho, sulfon ho, alkyl ho, acyl

    ho vo nhn benzen: SE

    VD: P bromo ho benzen

    ++Fe

    HBrBr2Br

    C ch P:

    [FeBr4]-

    +Br+FeBr3+Br Br

    Br+

    phc

    H

    Br

    phc

    Br+Br++- H+

    1.3. Phn ng th gc SR (Radical Substitution)

    hp cht nohydro th bi hal, NO2

    Xc tc: nh sng

    S P:

    RH + Br2 h R Br + HBr

    C ch P:

    - Giai on khi mo:

    h+ BrBrBrBr

    - Pht trin dy chuyn:- 12 -

  • 8/8/2019 Chuong 4. Co Che Pu

    13/21

    Br+R BrBr Br+R

    RBr HBr++HR

    - Tt dy chuyn:

    R BrBrR

    Br BrBrBr

    +

    +

    R R+ RR

    Phn ng SR l phn ng dy chuyn

    Phn ng SR thng to ra hn hp cc sn phm

    khc nhau.

    2. Phn ng cng hp

    Phn ng cng hp l qu trnh chuyn lin kt

    thnh lin kt .

    2.1. Cng hp i in t AE (Electrophilic

    Addition)

    Phn ng cng hp ca halogen vo alken:

    C C

    Br

    Br

    (CCl4)Br Br+C C

    Phn ng qua giai on to phc v phc (l

    mt carbocation):

    - 13 -

  • 8/8/2019 Chuong 4. Co Che Pu

    14/21

    C C C C C C

    Br

    C C

    Br

    Br

    Br Br+

    chm

    Br Brd (+) d (-)

    phc

    phc

    nhanh+ Br

    sn ph

    + P cng hp trans

    + cng hp brom vo cyclohexen:

    Br

    Br

    Br2+

    trans-1,2-dibromocyclohexan

    P cng hp ca tc nhn bt i HX vo alken bt

    i:

    R CH CH3X

    HX+R CH CH2

    Quy tc Markovnikov: H ca HX lun cng hp

    vo n/t C mang nhiu H nht.

    P theo hng to thnh carbocation trung gian bn

    nht:

    - 14 -

  • 8/8/2019 Chuong 4. Co Che Pu

    15/21

    R CH2 CH2+

    R CH CH3+ X-

    R CH CH3X(carbocation bc 2 bn hn)

    (carbocation bc 1 km bn)H+R CH CH2

    2.2. Cng hp i nhn AN (Nucleophilic

    Addition)

    nhm carbonyl >C=O ca aldehyd, ceton:

    C OH

    A

    HA+C O

    (HA = HOH , HOR , HCN , HSO3Na , ...)

    C OH

    A

    H+C O

    Anhanh

    A+ (-) (+) chm

    C O

    cyanohydri

    C OH

    CN

    C O

    CN

    H+C N+C O

    2.3. Cng hp gc AR (Radical Addition)

    VD:

    R CH2 CH2Brperoxyd

    to

    HBr+R CH CH2

    C ch P:

    - 15 -

  • 8/8/2019 Chuong 4. Co Che Pu

    16/21

    2ROto

    RO OR

    B+ROH+RO H Br

    (II)

    (I)

    R CH CH2Br

    R CH CH2Br

    (2)

    (1)

    Br+R CH CH2

    bn hn

    Br+R CH2 CH2 BrHBr+R CH CH2Br

    P cng hp clor vo benzen:

    Cl

    ClCl

    ClCl

    Cl

    h+ 3Cl2

    hexaclorocyclohexanC ch P:

    2Clh

    Cl Cl

    Cl

    ClCl

    ClCl

    ClCl+

    Cl

    ClCl2Cl

    Cl

    nhng tiu phn mang in tch dng tn

    cng vo nhng vng c mt in t ln, c gi

    l tc nhn i in t (electrophile). phn ng i

    - 16 -

  • 8/8/2019 Chuong 4. Co Che Pu

    17/21

    in t l tt c cc phn ng c khi ng bi

    tn cng ban u ca mt tc nhn i in t.

    Cc tiu phn mang in tch m tn cng

    vo nhng vng ngho in t ca phn t, c gil tc nhn i nhn (nucleophile). Phn ng i nhn

    l cc phn ng c khi ng bi tn cng ban

    u ca tc nhn i nhn.

    Cc phn ng ion c s can thip ca mt yu t

    i nhn v mt yu t i in t v mt i khi

    kh bit chc chn tiu phn tn cng.

    4.4.3. Phn ng tch loi E (Elimination)

    Phn ng tch loi l phn ng trong c hai

    nguyn t hoc nhm nguyn t b loi khi phn t

    m khng c thay th bng nhng nguyn t hoc

    nhm nguyn t khc.

    Thng th hai nhm b loi t hai nguyn tcarbon cnh nhau v sn phm ca phn ng l cc

    hp cht khng no:

    C C

    H X- HX

    C C

    X = Cl , Br , I , OCOCH3 , OH2 , SR2, NR3

    - 17 -

  • 8/8/2019 Chuong 4. Co Che Pu

    18/21

    Mt trong hai nhm b loi thng l hydro ( dng

    proton). Cc phn ng tch loi ch yu l: loi

    hydrohalogenid t dn cht halogen, loi nc t alcol,

    phn tch mui amoni bc bn...Tu thuc vo cu to ca R trong RX v iu

    kin phn ng, cc phn ng tch loi c th xy ra

    theo c ch n phn t (E1) hoc lng phn t

    (E2).

    Phn ng tch loi v phn ng th i nhn lun

    tranh chp nhau.

    4.4.3.1. Tch loi n phn t (E1)Nu gc R trong RX l bc ba (hoc bc hai), dung mi phn cc mnh,

    phn ng xy ra qua giai on to hp cht trung gian l carbocation (nh phnng SN1).

    V d phn ng tch loi HBr t tert-butyl bromid di tc dng ca base mnhto ra isobuten:

    Phn ng tng qut:

    CCH3

    CH3

    CH3Br

    OH

    - HBrCCH3

    CH2

    CH3

    C ch: Phn ng qua 2 giai on:a. Giai on chm: dn cht halogen b ion ho chm to ra

    carbocation:

    CCH3CH3

    CH3Br

    chmCCH3CH3

    CH3+ Br

    b. Giai on nhanh: base mnh ( ca KOH) tch mt proton ca

    carbocation to thnh H2O v mt alken:

    - 18 -

    OH

  • 8/8/2019 Chuong 4. Co Che Pu

    19/21

    OH

    CCH3CH2

    CH3

    H

    +

    nhanhCCH3CH2

    CH3H2O +

    Giai on chm to carbocation l giai on quyt nh tc phn ng,nn tc ch ph thuc vo nng ca dn cht halogen:

    v = k1 [(CH3)3CBr]

    V d khc: Phn ng tch loi nc t alcol bc ba di tc dng ca acid mnh,to ra alken:

    Phn ng tng qut:

    CCH3CH3

    CH3OH

    acid mnh+H2O CCH3

    CH2

    CH3

    alcol tert-butylic isobuten

    C ch phn ng nh sau:Phn ng bt u bng gn proton vo nhm OH:

    CCH3CH3

    CH3OH

    H+CCH3CH3

    CH3O H

    H

    Phn ng tip din qua hai giai on:a. Giai on chm: alcol c proton ho b ion ho chm to ra nc v

    carbocation:

    + H2OCCH3CH3

    CH3chmCCH3CH3

    CH3O H

    H

    b. Giai on nhanh: carbocation mt mt proton to ra alken:

    CCH3CH2

    CH3

    H

    - H+CCH3CH2

    CH3

    4.4.3.2. Tch loi lng phn t E2Nu gc R trong dn cht halogen RX l bc mt (hoc bc hai), c mt

    ca base mnh, phn ng xy ra qua trng thi chuyn tip.V d phn ng tch loi HBr t dn cht alkyl bromid bc mt di tc dng

    ca base mnh, to ra alken:

    R CH2 CH2 Br + OHKOH/alcol

    R CH CH2 + H2O + Br

    C ch phn ng:tn cng vo proton carbon , trong khi in tch m ca n

    c phn b trn phn t b tn cng, to ra trng thi chuyn tip. S chuyn

    - 19 -

    OH

  • 8/8/2019 Chuong 4. Co Che Pu

    20/21

    dch in tch m v pha halogen dn n phn ct cc lin kt: HC v

    CBr to ra alken, km theo nc v ion :

    C CH

    H H

    H

    Br

    R

    HO

    chmC

    H

    H

    R

    HO (-)(-)

    C

    H

    H

    Br

    nhanh

    trng thi chuyn ti

    HOH + +C CH

    R

    H

    HBr

    Tc ca phn ng t l vi nng ca RX v ion OH: phn ng bchai.

    v = k2 [RX] [OH]

    V d khc: tch loi phn t H2O t alcol bc mt bi acid mnh, to raalken:

    R CH2 CH2 OH( H2SO4)

    R CH CH2 + H2O

    Trc tin, nhm OH alcol c proton ho to ra cation. Sau base lin hpHSO4 tn cng vo hydro carbon , to ra acid sulfuric, alken v nc:

    R CH2 CH2 O HH+

    R CH2 CH2 O H

    H

    R CH CH2 O H

    HH

    HSO4

    H2SO4 + + H2OR CH CH2

    Ch : - Phn ng tch loi E2 xy ra ch yu vi cc cu trc bc mt.Cc dn xut bc hai theo c ch thay i, bao gm E1, E2.

    - V mt ho lp th, cc thnh phn c tch loi phi nm trncng mt mt phng v c cu hnh ngc nhau. Do qu trnh ny c tn ltch loi trans (tn gi ny khng xt on cu trc ca alken c to ra).

    H

    HRBr

    H HC C

    H

    H

    R

    H

    Br

    H

    - HBrC C

    H H

    HR

    - Phn ng tch loi thng xy ra theo quy tc Zaixep: Phn ng tchloi ca dn cht halogen v alcol xy ra theo hng to thnh alken c nhiunhm th nht (alken bn nht). Ni mt cch khc: "hydro c tch ra t carbon mang t hydro nht".

    V d:

    - 20 -

    Br

  • 8/8/2019 Chuong 4. Co Che Pu

    21/21

    R CH2 CH CH3X

    - HXR CH CH CH3

    R CH2 CH CH2

    85%+

    15%

    4. Phn ng chuyn v (Rearrangement)

    Phn ng chuyn v l phn ng gy ra s thay i v tr ca mt sthnh phn cu trc (nguyn t, nhm chc, lin kt bi) trong phn t.

    Phn ng chuyn v thng xy ra theo c ch d ly. Phn ng chuyn vtheo c ch gc t gp trong ho hu c.

    Cc phn ng chuyn v c chia thnh hai nhm:- Chuyn v khng gy ra s thay i b khung carbon.- Chuyn v gy ra s thay i b khung carbon.