BẢY NHÀ THƠ THỤY ĐIỂN THẾ KỶ XX

HOÀNG HƯNG chuyển tiếng Việt

HHEBOOKS 2017

NELLY SACHS NELLY, Sachs (1891 – 1970), nhà thơ, nhà viết kịch Thụy Điển gốc Đức-Do Thái. Những trải nghiệm khởi từ thời hưng thịnh của Đức Quốc xã trong Thế Chiến II, đã khiến bà biến thành nữ phát ngôn nhân cho những đau thương của dân Do Thái. Tiêu biểu là những vở kịch Eli: Ein Mysterienspiel vom Leiden Israels (1950); các bài thơ "Zeichen im Sand" (1962), "Verzauberung" (1970), và các tập thơ In den Wohnungen des Todes (1947), Flucht und Verwandlung (1959), Fahrt ins Staublose (1961), and Suche nach Lebenden (1971). Bà được trao giải Nobel Văn chương năm 1966. Nelly Sachs trốn chính quyền Quốc xã sang Thụy Điển vào năm 1940, vừa kịp thoát khỏi tai họa bị đưa vào trại tập trung. Tình bạn vong niên với vàn hào Thụy Điển Selma Lagerlöf đã giúp bà được Hoàng gia Thụy Điển cưu mang, và bà trở thành công dân nước này từ năm 1952. Bản tính dụt dè, thường bị ám ảnh, ảo giác, hoang tưởng, nhất là sau cái chết của người thân duy nhất là bà mẹ già mà bà đưa sang Thụy Điển, Sachs luôn sáng tác và dịch thuật văn chương trong tình trạng yếu thần kinh, ngay cả trong thời gian điều trị tại một bệnh viện tâm thần. (HOÀNG HƯNG chuyển tiếng Việt qua bản tiếng Pháp của Lionel Richard)

Hỡi những ống khói Hỡi những ống khói Mọc trên những ngôi nhà mà cái chết tạo dựng thật công phu Khi thân xác Israel Cuộn lên trời thành khói! Và ngôi sao xạm đen Kẻ thông ống khói đón nhận người Nếu không phải là một tia nắng! Hỡi những ống khói! Những con đường tự do cho tro bụi của Jeremie và Job! Ai người sáng tạo và xây nên bằng từng viên đá con đường dành cho những làn khói thoáng qua này? Hỡi những ngôi nhà chết chóc Được sắp xếp quyến rũ làm sao Cho chủ nhà, mà hóa ra là khách Hỡi những ngón tay Chặn ngưỡng cửa vào nhà Như lưỡi dao giữa hai bờ sống chết Hỡi những ống khói Hỡi những ngón tay Và thân xác Israel dâng lên trời thành khói!

Gửi người xây lại nhà ở Nếu bạn xây mới lại những bức tường làm lại bếp lò, nệm chăn và bàn ghế thì xin đừng treo vào đá hay vào gỗ những giọt lệ rơi vì kẻ đã ra đi, những người không còn ở cùng bạn. Kẻo mà những tiếng khóc sẽ nhập vào giấc ngủ giấc ngủ mong manh bạn phải ngủ cho xong. Xin đừng rên khi giắt tấm khăn giường Kẻo những giấc mơ của bạn sẽ trộn lẫn mồ hôi người chết Ôi những bức tường, những dụng cụ trong nhà nhạy cảm như cây đàn hạc gió Và giống như cánh đồng mọc lên đau khổ, trên mình bạn chúng đánh hơi thấy mùi bụi bặm khiến bạn trở nên thân thuộc họ hàng Hãy xây nhà theo nhịp chảy của đồng hồ cát Nhưng xin đừng thương khóc những phút giây bay đi mất cùng bụi bặm kia thành mặt nạ phủ ngoài ánh sáng

Lời đứa trẻ đã chết Mẹ dắt tay em Khi ấy có người giơ lên con dao ly biệt Mẹ buông tay em ra Để lưỡi dao không chạm vào em Nhưng vẫn thêm một lần mẹ vuốt nhẹ lưng em Và tay mẹ ròng ròng máu chảy Ngay lúc ấy con dao ly biệt cắt ngang Miếng ăn của em nằm trong cổ họng Con dao lên cao cùng mặt trời Và bắt đầu mài trong mắt em Bên tai em mài sắc gió và nước Giọng nói vỗ về đâm thẳng tim em Khi họ đưa em đến cõi chết Phút cuối cùng em còn cảm thấy Mênh mông con dao ly biệt mà người ta nhổ lên

Đã ghì ôm Cánh tay đã ghì ôm niềm an ủi trên trời Người mẹ điên đứng thẳng Tả tơi lý trí bị xé Bùi nhùi lý trí bị thiêu Bà đặt vào áo quan đứa con đã chết Bà đặt vào áo quan ánh sáng đã mất Khum hai bàn tay làm chiếc vại Rót vào đó cái trống không – thân xác con mình Rót vào đó cái trống không – mắt mình tóc mình Và trái tim mình trồi sụt Rồi ôm ấp đứa con sinh ra từ trống không Và chết!

Các anh những người chứng Các anh những người chứng dưới ánh mắt của những người bị ám sát như cảm thấy ai nhìn vào lưng mình các anh cảm thấy ánh mắt của những người chết Có bao nhiêu đôi mắt hấp hối sẽ nhìn vào mặt các anh khi các anh hái một bông hoa lúc rời nơi ẩn náu? Có bao nhiêu bàn tay giơ lên van xin trong những nhánh cành tuẫn tiết quấn quit của những cây sồi già? Nặng bao nhiêu kỷ niệm mọc lên từ bãi máu của hòang hôn? Hỡi những bài hát ru không thành lời trong tiếng chim cu kêu giữa đêm. Lẽ ra nó có thể gọi sao trời sa xuống Bây giờ thì chính bồn nước già nua phải làm thay cho nó! Các anh những người chứng đã không đưa lên bàn tay giết người nhưng không xua tan nỗi buồn nhớ những hạt bụi Các anh vẫn ở đó nơi bụi đã biến hình thành ánh sáng

Khi ngày ló dạng Khi ngày ló dạng Một chú chim gióng lời báo thức Mở ra giờ phút buồn nhớ bụi tro Mà cái chết bỏ quên. Hỡi giờ phút của những sự sinh thành Giờ phút rên la của những cuộc tra tấn, giờ phút hình thành Chiếc xương sườn đầu tiên của một con người mới Anh yêu ơi, nỗi buồn nhớ tro bụi của anh Xuyên trái tim em dữ dội

Lò ẩn ngữ (trích một số trong các đoạn thơ) Đêm nay tôi quành góc một con phố gần bên tăm tối Thì trên vai tôi chiếc bóng của tôi tì xuống Chiếc áo mỏi mệt ấy muốn được ta mặc vào Và màu sắc hư vô thì tuyên bố với tôi rằng: Cô ở bên kia đó! Tôi đi đi lại lại trong nóng bức căn phòng Những thằng điên trong phòng treo áo rống lên cùng lũ chim đen bên ngoài về đề tài tương lai Những vết thương của chúng ta khiến thời buổi nhọc nhằn nhưng những chiếc đồng hồ tiến lên chậm chạp… Sự nhàn cư sự héo hon dễ thấy Hai bàn tay tôi thuộc về một cú vỗ cánh bí mật Tôi sử dụng bàn tay để khâu một cái lỗ nhưng chúng rên la trên bờ vực mở ra…

Tôi giặt quần áo Sự hấp hối bội lần hát trong áo tôi khúc đối vị về cái chết khắp đó đây Bọn bức hại đã dùng thuật thôi miên để luồn nó vào sợi dệt và miếng vải ngủ mơ thuận tình nhận lấy Ánh đèn chùm xuyên vào câu thơ tối tăm Treo cờ lý trí Tôi phải đi tìm chính trong nỗi khiếp sợ Nơi khác kia là cái ta tìm ra Đằng sau cánh cửa anh giật sợi dây buồn nhớ cho đến khi nước mắt về Và anh tự soi mình trong dòng suối ấy… Ở đây chúng ta bện một vòng hoa Có những người mang hoa tím choáng mắt Tôi thì tôi chỉ có một túm cỏ thôi mang đầy lời im lặng khiến nổ bùng bầu không khí nơi đây…

Chỉ có cái chết làm bật ra sự thật về những lời kêu than của họ điệp khúc này phải giật ra từ đêm đen những bài tập lưỡi ở tận cùng những cây đàn orgue của âm thanh Bức điện văn này đo bằng những phép tính của quỷ dữ những vùng của thân thể tôi nơi dâng lên âm nhạc nhạy cảm Một thiên thần dựng lên từ những nguyện ước của tình yêu chết và sống lại trong những tính cách mà tôi du hành qua… Nếu từ nay cô vô vọng gọi cái tên độc nhất này trong bóng đêm… Xin hãy chờ một lúc nữa… và cô lang thang trên biển Nước đã thấm vào các lỗ chân lông cô sẽ được nhào xuống dâng lên và mau chóng thấy cô trên cát và cô sẽ là vị khách được đợi chờ bay lên tinh tú và cô sẽ được thiêu tan trong ngọn lửa tái ngộ một cách lặng lẽ… lặng lẽ… Bị mở tung, thời gian trên mã não mặt anh Cơn giông khuya đến gần sáng quắc nhưng cầu vồng ở đằng sau đã giương màu sắc trên những dải băng an ủi…

Những kẻ sống sót đã chiếm lấy thời gian cho đến khi còn lại bụi vàng trong tay họ Họ ca hát Mặt trời… Mặt trời! Nhưng nửa đêm với con mắt đen bị phủ bằng vải liệm… Cách ly không một tiếng động cánh đồng nhung đầy ý nghĩ hoang dại bị màu đỏ và màu xanh bỏ mặc màu tím lấn át mà tiếng khóc của cô đã tạo ra từ nỗi run sợ dịu dàng của đôi mắt… Cô đã mất tên nhưng thiên hạ chạy tới để tặng cho cô sự lựa chọn tuyệt vời Cô lắc đầu quầy quậy nhưng một hôm người yêu cô đã tìm thấy cho cô cái kim trong đống rơm Hãy nghe kìa: anh ta gọi đấy…

BOYE KARIN

BOYE, Karin (1900-1941) có lẽ là một trong số những nhà thơ Thụy Điển có nhiều

độc giả nhất trong thế hệ liền trước Thế chiến II. Karin Boye sinh ở Gothenburg

trong một gia đình khá giả, năm bà lên chín thì gia đình dọn lên Stockholm. Bà trở

thành giáo viên, rồi nghiên cứu tiếng Hy Lạp, các thứ tiếng Bắc Âu, và văn học.

Năm 1922 bà xuất bản tập thơ đầu tay của mình Moln (Những áng mây). Từ 1927

bà tham gia nhóm biên tập của tạp chí có khuynh hướng xã hội chủ nghĩa quan

trọng mang tên Clarté (Ánh sáng). Có thể miêu tả thơ của Boye là nghiêm nhặt về

hình thức, thuần khiết về nội dung với thông điệp mang tính hiện sinh, phổ quát.

Những tác phẩm đầu tiên của bà có phần chịu ảnh hưởng của triết học Nietzsche,

mang tính lý tưởng một cách mạnh mẽ, gần như cao giọng kêu gọi một mẫu người

mới và hiện đại, tự do và khẳng định về tính dục. Boye là người ái nam ái nữ và

đồng tính ái, và khó khăn trong việc phối kết giữa chủ nghĩa lý tưởng với sự khẳng

định quyền tính dục kia có lẽ đã trở thành vấn đề lớn nhất của đời bà. Thơ bà thậm

chí có thể được coi như nơi chốn mà ở đó những mâu thuẫn, ước muốn, lý tưởng và

những xúc cảm bị cấm đối đầu với nhau trong một hình thức bền vững hơn, nếu

không nói là hài hoà. Nhịp điệu ương ngạnh trong những tác phẩm đầu đời dần dà

nhường chỗ cho câu thơ tự do hơn và một nội dung bớt lộ liễu. Karin Boye tự vẫn

vào năm 1941. Ở bên ngoài thư viện thành phố Gothenburg, có một bức tượng bằng

đồng đen của nhà thơ do Peter Linde tạc năm 1987, trong bàn tay bức tượng lúc nào

cũng có một bông hoa mà ai đó cắm vào.

(HH chuyển ngữ theo bản tiếng Anh của ERIK BERGQVIST)

Kẻ không tên Nhiều cái làm ta đau mà chẳng có tên. Tốt nhất là lặng im mà nhận tất Rất nhiều bí mật, với hiểm hoạ vô danh Tốt nhất là cung kính mà chịu đựng Tốt nhất là tin chắc ở điều bí mật Và không chọc chỉa những hạt mầm đang lên “Ở đây tư tưởng chẳng bao giờ bước ra tìm kiếm Xin tất cả các bà mẹ dẫn đường khích lệ cho con!” Hãy để ý nghe tiếng mẹ thân gần - sự quan tâm không lời nhận được nỗi hân hoan không tiếng nói

Những vì sao Giờ đây là hết. Giờ đây tôi tỉnh thức. Thật bình tâm và thật dễ ra đi, khi chẳng còn gì để mà mong đợi và chẳng còn gì để phải khổ đau. Hôm qua đỏ rực vàng kim hôm nay lá chết Ngày mai sẽ chẳng còn gì Nhưng khắp xung quanh những vì sao im lặng cháy trên trời cao đêm nay cũng như mọi đêm xưa Giờ đây tôi muốn cho hết mình đi, không còn lại mảy may mảnh vụn. Hãy nói đi sao ơi, các người có nhận một linh hồn đã mất hết ngọc châu? Với các người là tự do nguyên vẹn trong thanh bình vĩnh cửu xa xôi Chẳng bao giờ anh ta thấy được ai trao cho các người cuộc chiến và mơ mộng của anh đâu

Nữ chiến binh Đêm qua em mơ tới gươm đao Đêm qua em mơ về trận mạc Em mơ thấy mình chiến đấu bên anh mạnh mẽ đêm qua trong trụ giáp Chớp xẹt từ tay anh dữ dội và lũ khổng lồ ngã dưới chân anh Hàng ngũ ta sát cánh và ca hát trong bóng đêm đe doạ im lìm Đêm qua em mơ thấy máu hồng Đêm qua em mơ về chết chóc Em mơ thấy mình ngã xuống bên anh với một vết thương đêm qua chí tử Anh chẳng hề để tâm em ngã Miệng anh là cả sự nghiêm trang Tấm khiên trong tay cầm chắc và anh cứ thẳng tiến trên đường Đêm qua em mơ lửa cháy Đêm qua em mơ thấy những bông hồng Em mơ mình chết tốt lành Đêm qua em mơ thế đấy

Lời cô gái hư Em mong anh có một đêm hư hỏng Em mong anh nằm thức trắng như em và cảm thấy vui kích động lạ lùng và chóng mặt lo âu cực kỳ điên đảo và đột nhiên anh hối hả nằm xuống ngủ say như chết rồi Em mong anh ngủ lâu hơn anh tưởng... Em mong anh không chớp mắt một lần

Biển Mặn, mặn đắng là biển, lạnh và trong Dưới sâu kia nhiều thứ mủn rữa đi nhưng biển tảy sạch tất cả. Hoang dại, hoang dại như con thú bị săn là cú nhảy lấp lánh của sóng, nhưng không có tư tưởng nào của con người cao hơn bài ca của lòng biển thẳm. Mạnh mẽ, vĩnh hằng và mạnh mẽ là chuỗi sóng bao la, và mạnh mẽ với biển vĩnh hằng mỗi con sóng qua nhanh, mềm mại. Dù biển đòi máu của tình lang, hãy dâng đời anh cho biển. Cuối cùng, nằm sâu trong lòng biển thẳm, chẳng ai được an nghỉ như anh.

Ở không yên Ngày no đầy không phải ngày số một Ngày đẹp nhất là ngày thèm khát Vâng, đường ta đi có nghĩa lý, mục tiêu – nhưng con đường chính là giá trị của cần lao Mục tiêu đẹp nhất là một đêm dài yên nghỉ, ngủ an bình, giấc mơ đầy tiếng hát. Nhổ trại thôi, nhổ trại thôi! Ngày mới sáng lên rồi Cuộc phiêu lưu của chúng ta không có chân trời

Thế giới là trong mơ Thế giới là trong giấc mơ một vị thần đang ngủ, và bình minh run rảy cả hồn ông. Những ký ức của ngày hôm trước, trước khi thế giới tạo thành, cứ ám ảnh, cứ lấp lánh. Cái mà ta không có phần trong nó lại gặp ta vào lúc đường quành, nó thở ra sự hãi hùng không phải của ta, từ những biên giới xa xôi, từ những thế giới có các quy luật khác. Hãy ngủ đi, hãy ngủ sâu hơn, hỡi kẻ đang say ngủ, cho đến khi không còn trằn trọc vì mơ, hay là thức dậy với ánh ngày, hỡi người sáng tạo, và làm cho mình có thực đi nào!

Giờ ấy Không bầu trời đêm hè nào đẹp đến nghẹn thở mở được tới vĩnh hằng, không hồ nào khi sương dần hửng phản chiếu được sự tĩnh lặng như giờ ấy – khi những giới hạn của cô đơn xoá hết và mắt trở nên trong trẻo và giọng nói trở nên giản dị như gió và chẳng còn gì nữa để giấu che. Giờ đây sao tôi có thể sợ hãi? Tôi sẽ chẳng bao giờ mất anh.

Cello sâu trầm ban đêm Cello sâu trầm ban đêm la lên niềm vui tăm tối qua không gian mở rộng Những hình ảnh mơ hồ tan ra trong ánh sáng vũ trụ ngập tràn. Hỡi sóng cồn rực sáng hãy cuốn đi lớp lớp qua vĩnh cửu xanh đêm. Ngươi! Ngươi! Ngươi! vật chất nhẹ như không, rạng rỡ, bọt nở hoa của nhịp điệu, vút lên cao, giấc mơ váng vất của những giấc mơ, trẳng đến chói loà! Ta là một chú hải âu, đứng nghỉ ngơi, hai cánh giang rộng Ta uống niềm hạnh phúc mặn mòi xa tận đàng đông mọi điều ta biết, xa tận đàng tây mọi điều ta muốn, và chạm vào trái tim của thế giới – trắng đến chói loà!

Phải, đau là dĩ nhiên thôi Phải, dĩ nhiên là đau khi chồi non mọc. Còn gì nữa đây mà xuân phải ngập ngừng? Vì sao mọi khát khao cháy bỏng tự giam mình trong u ám giá băng? Sau hết thì chồi non được bao bọc suốt mùa đông Có gì mới khi nó nhô ra và chịu rét? Vâng, dĩ nhiên là đau khi chồi non mọc, đau vì cái mọc lên và cái chặn đường. Vâng, thật khổ tâm khi những giọt mưa rơi. Sợ run lên, treo mình trĩu nặng, bám lấy cành cây, và phồng lên, và trượt – sức nặng kéo nó xuống dù nó vẫn bám cành. Khổ tâm vì phấp phỏng, sợ hãi và mâu thuẫn trong lòng, khổ tâm vì cảm thấy vực sâu lôi kéo và kêu gọi, nhưng vẫn ngồi cứng đó mà run rảy – khổ tâm vì muốn nán lại và cũng muốn rơi. Vậy thì khi mọi sự hết mức tồi và chẳng có gì gíup được thì những chồi cây đâm lên trong mừng vui, vậy thì, khi không còn nỗi sợ cầm chân lại, những giọt nước trên cành lóng lánh nhào rơi, quên mình đã từng bị cái mới đe doạ, quên đi nỗi sợ trước khi bay – hãy cảm nhận một giây sự an toàn lớn nhất, hãy nghỉ ngơi trong sự tin tưởng này sự tin tưởng sáng tạo nên thế giới.

HARRY MARTINSON HARRY, Martinson (1904-1978). Từng có một tuổi trẻ giang hồ, làm thủy thủ đi vòng quanh thế giới, cũng như lang thang mọi miền trên đất Thụy Điển. Bắt đầu làm thơ từ 1926, được xếp vào nhóm năm người khởi đầu thơ hiện đại chủ nghĩa của Thụy Điển. Cũng thành công về văn xuôi với tiểu thuyết nửa-tự truyện Nässlorna blomma (Tầm ma ra hoa) năm 1935. Thơ ông được nhận xét là có cái nhìn sắc sảo và con tim rung động với thiên nhiên, thấm đẫm tính nhân bản. Năm 1949 ông được bầu vào Viện Hàn lâm Thụy Điển. Năm 1974 với Sử thi khoa học viễn tưởng Aniara, ông đã chia Giải Nobel Văn chương nhà văn Thụy Điển Eyvind Johnson “vì bắt chợt được giọt sương và phản chiếu cả vũ trụ". Ông được gọi là “nhà cải cách lớn của thơ Thụy Điển TK 20, người độc đáo nhất trong số nhà văn được gọi là ‘vô sản”.

(HH chuyển ngữ qua bản tiếng Anh của WILLIAM JAY SMITH & LEIF SJOBERG)

Lúc ấy Trước khi lúc ấy bùng lên và chết, con chuồn chuồn ngồi bên mặt nước gương soi. Mỗi một giây cái chết lại điểm chuông, mỗi một phút đám tang giây lại diễu. Hãy nấn ná thật gần bên lúc ấy khi con bướm đêm sượt phải vĩnh hằng trước khi lúc ấy bùng lên và chết Cây thông khổng lồ

Cây thông khổng lồ; cả một khu rừng trong nó với bài ca bão tố của riêng mình. Giống như mọi thứ trong cuộc đời riêng có tất cả cuộc đời. Đơn độc trong tiếng nhốn nháo, riêng mình là bao nơi chốn và số phận bí mật. Những mùa đông lặng lẽ, những mùa hè lớp lớp mây đùn, bồ câu và chồn cáo. Trên ngọn cây một con chim hét ca bài ca những năm tháng dài và nối tiếp vùn vụt đi. Gió thổi nhanh và lạnh

Gió thổi nhanh và lạnh và mặt tuyết bóng loáng sửa soạn một vũ hội. Gập làm đôi vì gió mùa đông và chẳng chút niềm vui những cây lau năm ngoái trượt đi trên những sàn trơn bóng. Thoạt tiên những cây lau lướt dài, rồi tan tác trong những cú lắc lư sang ngang, trong những cơn cuồng nhiệt đứt quãng, mà những cơn gió bấc chỉ huy. Tuyết xoáy

Tuyết xoáy những vòng vũ điệu trên mặt băng sáng ngời. Chẳng hề thấy chân tuyết chỉ tấm áo choàng thôi, được may bằng tuyết sáng nhanh như bắc cực quang những nếp gấp của áo đính bằng ghim giá hàn. Bức tranh mùa đông

Những vệt chân chồn tinh tế nhẹ nhàng đan nhau trên tuyết mùa đông thành các hình số tám ở nơi đó một con suối băng có vòm trắng như lông thú ngoằn ngoèo tiến tới, con rái cá uống nước từ mắt-băng. Khi lũ trẻ trong áo choàng len đỏ đến đây để nghe thấy tiếng hát của vòm bắc cực, con rái cá đào hang của nó và quan sát những đôi mắt trẻ qua khe nứt của băng. Búi cỏ

Búi cỏ đầm đìa nắng và lặng lẽ từ từ đuổi giá băng trên thân thể lấm đất của mình. Nó kích thích sự mọc lên bằng những tiếng thở dài của mùa xuân tích tụ hơi ấm. Những chiếc lưỡi và cạnh của các đống tuyết gần nhất tan chảy rõ ràng trước mắt trong gió xuân. Những giọt nước từ mái nhà bắt đầu điểm thời gian vào thùng gỗ. Khu rừng tuổi nhỏ

Từ búi cỏ này sang búi cỏ kia tôi chạy chân trần tìm những con bò của ông chủ trại, và tôi nhìn thấy bầu trời trong đáy hồ xoay chiếc bánh xe cuốn đầy mây của nó. Cuộc sống chơi đùa trong những khu rừng mùa hạ, chim hét sâu hoàng hôn chim nhạn cao trời xanh. Mọi giấc mơ và ảo mị chẳng thành, nhưng ký ức làm đời tôi phấn chấn và ký ức là toàn vẹn những giấc mơ. Tới những vạt mâm xôi nằm sâu trong biệt khu của mùa hạ giấc mơ tôi lúc lúc thiên di như con sếu khi mùa xuân tới. Con rắn

Giữa những nhánh xim xanh con rắn tự lột da. Nó quằn quại thoát ra khỏi cái áo mỏng dài chật chội, quặn mình bên này bên nọ lộn trong ra ngoài, vứt bỏ tấm da không thèm ngoảnh lại; và cái áo mỏng dài sáng trắng giữa rừng. Giữa những bóng râm

Giữa những bóng râm đu đưa các đốm sáng tha thẩn. Trong trảng cỏ một ngày tháng Bảy chúng làm cho các con vật hối hả giữa những búi cỏ của thế giới tí hon. Giữa những cọng rơm mặt đất mùa hè lên tiếng báo những điều nguy hiểm. Mỗi phút có hàng ngàn sự cố nhỏ nhoi xảy ra nhanh và thận trọng: Những chiếc lá chớp trên cây cối. Bài ca của đồng cỏ

Đồng cỏ nở hoa chỉ lũ bướm là miêu tả được, chỉ lũ ong hát đúng về nó thôi. Hiểu được hết làn chớp của ngàn đôi cánh Nghe được hết bài ca của bày ong thì chỉ có những cô tiên từ vĩnh hằng đã tự luyện tai mình để nghe cho thấu. Thiên nga

Con thiên nga phàm ăn với cần cổ màu trắng cong như cái móc, như cái liềm nghiêng nghiêng, cắt vào khu rừng rong rêu, khoan cái mỏ mũi dùi vào bùn đặc mượt như nhung và thối, nó vươn đầu lên và lạnh lùng nhìn về bờ vịnh của những giấc mơ, như một con rắn Mùa hạ trên hồ

Thiên thần của bùn, cây bông súng kia, vươn lên từ đáy sâu và bắt đầu chuyến bay vượt lên bóng nước, bóng nước giấu che trong con sóng chuỗi ngó màu xanh. Lập tức, rất nhanh, từ bốn phía Những con nhện nước hối hả lướt trên mặt nước đến đây nơi có tấm khăn nước phẳng phiu, để đo đạc nó trước khi những cơn gió và thời tiết xấu bắt đầu. Thế rồi, trắng một cách cao cả và thận trọng, hoàng hôn mùa hạ đến bên trên hòn đảo, vòm trời nâng màn đêm lên ánh sáng ngày rộng mở, như trong huyền thoại về Aino* Tấm gương mắt sáng

* Tiêng Phần Lan, có nghĩa là “người độc nhất”. Trong anh hùng ca ‘Kalevala’ của Phần Lan, đây là tên một cô gái đã trầm mình xuống nước khi phát hiện ra là mình phải cưới một cụ già (Väinämöinen).

Khi sóng cả lặng đi tấm gương mắt sáng thức dậy. Trong sâu thẳm nó bắt lấy những đám mây đang dong buồm đi về bên kia bờ mi mắt của hồ. Những cây vân sam bị cắt nham nhở lộn ngược đầu trong tấm gương rạng rỡ. Một cô gái chèo thuyền trở về nhà ngưng mái chèo đùa chơi con thuyền của cô màu đen nhánh như tròng mắt xẫm màu giữa con mắt hồ. Đó là một ngày tháng Sáu, mà năm tháng sớm xóa đi hình bóng, nhưng trong một lúc, một lúc lâu, con thuyền của cô đã làm xẫm màu tròng mắt của hồ. Hình ảnh dưới nước

Rừng lau dưới nước xạc xào vô số đuôi nheo. Một ngọn cây dương rung rảy và những tiếng thì thầm rậm rì tha thiết rủ nhau bay vô hình về phía hòn đảo nhỏ. Một người đàn bà đang tắm; một con chim lặn bơi đi. Nó quay đầu gần trọn một vòng như chiếc chong chóng gió sáng trắng. Đảo nhỏ

Con chim lặn quay đầu rồi quay cả thân mình, phóng cần cổ của nó như một ngọn lao đa sắc vào những vòng sóng nước, và những tảng đá của đảo nhỏ, rồi trôi đi như một con tàu bằng gỗ sồi, đu đưa một lúc với những thế kỷ trong người trên ngọn sóng hôm nay. Con bướm

Sinh ra là bướm, ngọn lửa lạnh của tôi rung rinh trên nền nhung nặng của cỏ. Lũ trẻ săn đuổi tôi. Mặt trời lặn bên kia những cây cẩm quì và những búi cỏ, Tôi xoay xở chạy trốn vào đêm. Mặt trăng lên xa lắc. Tôi không sợ hãi. Tôi nghe những tia trăng. Để tự bảo vệ, đôi mắt của tôi mờ đi. Sương làm đôi cánh tôi dính chập. Tôi đậu trên cây tầm ma. Những con rệp tháng sáu

Hoàng hôn mùa hạ giống như lòng trắng con mắt. Những con rệp tháng Sáu bay qua o o đùng đục, tiếng u âm kéo dài. Khi tình cờ chúng hạ cánh, bạn nhìn thấy vẻ huy hoàng kỳ quặc mốt xưa của chúng, lộng lẫy màu xanh lục-vàng kim của vỏ cánh âm âm như đồng thau Ấn Độ. Mặt đất trảng cỏ

Ở phía mặt trời rọi tới mặt đất của trảng cỏ trở thành tấm nền vàng và cỏ thành mái tóc mặt trời bù rối. Ở tâm điểm của gian-phòng-rừng ấy một tảng đá lạc đứng như cái tủ ly vững chãi chìa khóa vặn ở mặt trong, rêu đầy ổ khóa. Kẻ lạc lõng

Sâu trong lòng giếng rung rinh bộ râu hoang dã của cỏ nước chải búi râu màu tối trong dòng nước chảy. Từ chỗ này con ếch leo ra và vui vẻ ồm ộp bài ca. Ở nơi bóng hoàng hôn gửi cái lưỡi bằng mã não đen đi uống rượu trắng của nhánh sông, ẩn sĩ xù xì của lòng giếng cất lên hết sức mình âm thanh ve sầu của hồn ếch. Lập tức những đầm lầy xung quanh đáp tiếng, Nhưng bị bất ngờ trong các hốc hang sâu, chúng không hài âm với người bắt giọng. Hồ nước có hoa súng

Hồ nước có hoa súng làm cho mặt gương của nó sắc sảo hơn. Mặt của ngày nằm sáng rõ với những lá cây như miếng sáp bập bềnh. Trong một lúc hồ lặng im tự tại dường như trời cao chìm xuống tận bùn sâu. Những con chuốn chuồn bay vài vòng hẹp và quay trên cái bóng của chính mình. Chúng sớm tìm được con mồi, nhưng một chú ruồi sa xuống và một chuyển động lăn tăn loang ra từ một điểm gần một cọng cỏ. Thế rồi gió lên, thoạt tiên một làn gió nhẹ, nhưng mạnh lên từng giờ. Những chiếc lá rời cành

i Tất cả tĩnh lặng làm sao nghe rõ từng tiếng động cái đêm xuân trong trẻo này. Trong đầm lầy chim te te xây chòi giảng kinh: cành nhánh đan qua đan lại. Nó sẽ là bà bói thời tiết của đầm lầy trong ba tháng sẽ báo trước những trận mưa trút xuống thằng bù nhìn mà kiến đỏ sống trong mớ giẻ. Nhưng trước hết nó đẻ trên ngọn cây ba quả trứng hơi lớn hơn trứng bồ câu. iv Một quả chuông lang thang đêm nay qua các trảng cỏ – trên khắp khu rừng rộng âm thanh vang dội của con gõ kiến đen. Nó đánh thức một con cáo, và con mắt đen của hình thù phủ đầy rêu bên hang thú xảo trá nhìn chăm chăm vào cái bóng của mình nhưng ánh nắng giống như con thằn lằn đang leo lên thân cây dương-rụng-lá. Trái xim xanh đang lúc còn non. Vii

Con diệc Thu thuần khiết, khí trời trong trẻo. Thượng đế thở từng hơi thở từ cây; con suối nhuốm vàng, và cây lá móng nhỏ máu từ cây dương bị chặt. Con diệc lông xám đứng đây trong buổi sáng này đứng nghỉ ngơi như một con hạc dưới màn mỏng nhẹ mù sương. Tôi ngắm nhìn nó đứng, không biết đến mọi sự đã xảy ra và mọi cái đã thay đổi cái nhìn của thế giới. Hỏang sợ vì tiếng rầm rầm xe lửa bên kia màn sương khói, con diệc ung dung bay đi khi đoàn xe đến gần, lãng quên, lịch thiệp, bình yên và hoang dã. Năm cuối

Đó là năm mà ngôi nhà tranh bỏ hoang trong rừng bị bán làm củi đốt. Những người đốn củi đánh xe vào rừng giật đổ nó trong ba giờ mười lăm phút cả cái khung giếng họ cũng lấy đi. Cái khung bé nhỏ đến nỗi khi gỡ ra khỏi giếng họ chẳng thèm phá nó ra mà đặt ngay trên sàn xe nguyên xi như thế. Và nó nằm đấy, phơi ngực nhỏ màu xám phủ đầy rêu. Khi tất cả lặng yên trở lại con chồn ra khỏi khoảng bếp cũ. Nó gọi một con chim cu trong rừng, và hai đứa cùng nhau cầu nguyện. Chim cu ca một bài cúc cu Và thế là mọi thứ đều kết thúc: Sau lúc đó chẳng còn gì như xưa. Nhưng mùa hạ vẫn thong dong bước tới, thả lỏng cỏ xanh và những tràng hoa. Trên tay áo anh

Trên tay áo anh con bướm vàng cuối mùa bị lầm đánh thức bởi sức mạnh giả của mặt trời. Khi nhận ra sự thức tỉnh kia sao phù phiếm, nó vụt khỏi bàn tay anh và bay lẫn vào đám lá đang rơi. Bó hoa dại

Chụm thành bó, những bông hoa chuông bồn chồn run rảy, tìm cách khuấy động ánh mắt mở to đăm đăm lơ đãng của em, mùa hạ còn đây, khô và đầy hạt. Những ngày khô dài dặc chói chang gió mặt trời hút cạn nước nguồn; từ tóc cỏ mong manh rơi một nang đầy hạt. Tỉnh thức đi em, cô gái mơ màng đôi mắt mở to, hãy trở về đây trước khi mùa thu chiếm chỗ! Trái cầu lông tơ

Vẻ rực rỡ của bồ công anh đã phai tàn. Giờ đây trái cầu lông tơ của nó bình yên chờ đợi cho trái cầu bằng sợi len nhẹ như gió kia được bốc đi khỏi cây đèn đã tắt. Giun đất

Ai coi trọng con giun đất, kẻ cày xới ở sâu dưới lớp cỏ dày? Kẻ giữ cho đất luôn luôn thay đổi, làm lụng mò mẫm xuyên qua lớp đất trồng. Khi cánh đồng sẵn sàng vào vụ gặt, nó cày xới những vùng dưới thấp. Ai coi trọng giun đất, thợ cày lặng lẽ dưới tầng sâu, nông phu nhỏ bé vĩnh hằng dưới lòng đất? Ngôi nhà tranh đổ nát

Hoa ngò trắng mỏng manh đã dệt thành tấm màn che cuối cùng của ngôi nhà tranh đổ nát. Mái tranh nát vụn đã rớt xuống rồi. Lối mòn chỉ còn là giải cỏ không ai thăm viếng nữa. Nhưng cây bách xù và hòn đá đã nhích lại gần nhau. Một trăm năm sau chúng sẽ làm đám cưới. Những bày có cánh đẻ muộn mằn

Những bày có cánh đẻ muộn mằn tìm đường bay dưới tầng cây trụi lá. Chúng đột ngột dừng ở những nơi khuất gió Người ta thấy chúng nhảy múa hết thấp lại cao ở những nơi nắng thu còn sưởi ấm. Chẳng ai có thể gọi tên giống loài của chúng trước khi mùa thu ném chúng ra ngoài năm tháng về phía những biển không gian vô gia cư. Nếu như mỗi con có thể gọi là một từ thì cả một ngôn-ngữ-cuộc-sống ở kia bay đi trong gió. Sống và Chết, hai kẻ tiêu hoang vĩ đại đêm đêm chơi một ván bài to. Không đếm nổi, không ai đếm, phần lớn những gì ta thấy quay cuồng bay đi vĩnh viễn, tan tác từng giây. Tiếng thì thầm của lá

Tiếng thì thầm của lá giống như tiếng vô vàn đôi cánh từ chuyến bay của Thời gian; mỗi chiếc lá giờ đây có đôi cánh riêng của nó. Hãy lắng tai, bạn có thể nghe sâu phía dưới sự hòa trộn của mùa xuân và mùa hè trên những ngọn cây mùa thu. Những mùa đông lạnh giá đến gần: Gió Sinh trộn cùng Gió Tử, trong đêm mịt mờ tối tăm ảm đạm nói với những con sóng Thời gian. Mùa thu chẻ củi

Khi ta chẻ củi trong rừng thu muộn nhiều điều xảy ra mà ngũ quan ta giữ gìn, những điều nằm lại trong ký ức, tiếp lửa cho nó bằng mảnh vỏ bạch dương bóng loáng. Mảnh củi này chẳng bao giờ thành khói tiêu tan. Cả cái nêm để bửa khúc gỗ nhiều mấu cũng hằn vào ký ức. Khi những xúc gỗ bửa đôi đã được chẻ và xếp đống, bỗng bùng mở những tháng năm của cây bạch dương, mỗi lần sáu bộ, cùng với hương mùa hạ mùa đông. Ký ức mệt mỏi bị xua đi khi cao dần đống củi. Ký ức bảo vệ cái tủ trắng xinh đẹp bằng củi bó giữa rừng thu. Táo dại

Bỏ hoang, cây táo dại đăm đăm nhìn xuống nước với những chiếc lá vàng, khua trái vào dòng suối trong sửa soạn món xúp táo. Nó sống ở nơi nó đang hiện hữu, sẻ chia số phận tự do gian khó của loài mình, nó cảm thấy tự do hơn cả loài cây trên thiên đường. Trái tim bạch dương

Trái tim khắc trên vỏ cây bạch dương đã phồng lên theo năm tháng. Hút sự sống từ nhựa cây nó trở thành giống như chiếc bánh sữa nhỏ. Thêm vài năm nữa trong rừng nó sẽ bắt đầu đập cho xem. Lá rụng

Gió ép cây thừa nhận mùa thu của mình. Cây vứt bỏ trên mặt đất trong sắc vàng kim những gì nó đã làm hữu dụng vào mùa hạ. Chẳng bao lâu cây cối sẽ bị ép bỏ cuộc chơi năm nay. Trần trụi mau chóng trở thành mốt. Lòai nấm, mắt bị chói lòa, dâng lên chiếc bánh dựng đứng màu đỏ khi nó còn tươi non

Cây phong kéo lê chiếc áo choàng lửa Cây phong kéo lê chiếc áo choàng lửa trong trận mưa làm tắt màu đỏ của mùa hè; những cơn bão buốt giá đập cửa nhà ta, kêu rằng màu xanh của cỏ đã chết. Với những cánh tay đầy lá trận cuồng phong vui vẻ quét qua trong bộ váy dài kết bằng lá màu lửa, và chộp lấy cây thông um tùm, tòa tháp lớn của rừng, thẳng thừng hạ gục. Con suối

Con suối ngoằn ngoèo và biến mất cố hết mình dưới đống tuyết dồn cao. Nó róc rách thì thầm với giọng quả quyết. Nó vẫn chơi đùa dù xuân về hay thu tới, nhưng nó nín hơi, lặng lẽ dần từng chút khi nghe tiếng xì xào của cái miệng giá băng nhăn nhó. Dưới ánh sáng những vì sao xa lắc

Dưới ánh sáng những vì sao xa lắc vĩnh cửu tự phơi mình trước cái lạnh sắc của rừng. Với vệt hằn thật mảnh vạch bởi vì sao băng một vô tận nhọn hoắt bước vào dọc theo dây thần kinh của đêm tối. Điêu khắc thiên nhiên ở dãy núi Andes

Mưa bất chợt xối xả, băng giá cào nạo đã tạc khối hoa cương thành cô gái. Địa y bám len xanh vào gương mặt đá loang lổ quanh cái gò rốn đá quanh cái eo đá nai. Lũ kiến hoài công làm nhột hai núm vú hoa cương khổng lồ của nàng. Sét đã đánh vào cổ nàng. Hàng nghìn năm nàng đã đứng nghiêng nghiêng chốn này nhạo sấm sét và mọi thứ với miệng cười giá băng. Ba tay. Một mắt. Cái nhìn thiên thu từ con mắt bên bằng thạch anh. Bên bắp chân nàng con suối nhỏ nói về những thần thánh bị truất ngôi, hát với những quả chuông bằng bạc ướt bên mắt cá chân nhẵn nhụi khổng lồ. Nỗi buồn và niềm vui

Mỗi nỗi buồn sâu đều đánh mất niềm vui là mục tiêu. Đừng lạc mất hướng này. Đừng để nỗi buồn quên đi đích đến. Nỗi buồn là vinh dự sâu sa nhất mà niềm vui có được. Sự ra đi của những ký ức

Khi ký ức sắp ra đi chúng lại thường hay đến như muốn được ta tiêu thụ hết cho xong. Tốt nhất là tiêu thụ chúng giống như một món ăn khoái khẩu tiêu thụ thường xuyên để hết thèm thuồng. Giá trị của chúng vậy là giảm bớt cho đến một ngày chúng rơi tõm vào lãng quên.

KRISTINA LUGN

LUGN, Kristina sinh năm 1948 ở Tierp, Uppland, miền trung Thụy Điển, lớn

lên ở miền nam và miền bắc nước này. Làm thơ, viết kịch, sản xuất và đạo

diễn kịch. Viện sĩ Viện Hàn lâm Thụy Điển từ năm 2006. Lugn xuất bản tập

thơ đầu tay của mình năm 1972 – Om jag inte (Nếu tôi đã không...) – và từ

đó bà qua lại giữa thơ và kịch. Năm 1983 bà có sự đột phá cả về mặt nghệ

thuật lẫn danh tiếng với tập thơ Bekantskap önskas med äldre bildad herre

(Muốn làm quen với quí ông cao tuổi, học thức). Trong thập niên 1980 Lugn

lại có sự đột phá về kjch bản sân khấu. Với phong thái và cá tính của mình,

Lugn chia công chúng ra làm hai phe. Người ta không thể không nói đến bà,

dù yêu hay ghét. Từ lâu rồi bà đã là một phần hiển nhiên của đời sống văn

hoá Thụy Điển. Tập thơ mới nhất của bà ra mắt năm 2003 Hej då, ha det så

bra! (Tạm biệt, hãy bảo trọng!) sau 14 năm im lặng do tập trung vào sân

khấu.

Thơ Lugn mang tinh thần mỉa mai, buồn, bộc bạch, đầy chất u-mua phi lý, tàn

nhẫn. Nhưng nội dung và ý định nghiêm túc thậm chí càng hiện rõ từ cái vẻ

mặt hề kia. Lugn trở đi trở lại những chủ đề như sự cô đơn, cái chết, nỗi sợ

tuổi già, sợ chết, sợ không làm tròn bổn phận người mẹ, người tình, người

công dân.

(HH chuyển ngữ theo bản tiếng Anh)

Không đề Tôi cần sự im lặng và cô đơn và một kho từ thật thích hợp. Tôi cần sự bí mật và ý nghĩa lâu bền của thực tại. Bổn phận của tôi lúc này là gắng giải thoát chính mình khỏi những phát biểu rõ ràng của mình Sống là công việc buồn bã Nếu không hiểu được điều này bạn sẽ chẳng bao giờ hạnh phúc.

Căn phòng có cửa nhìn ra Một căn phòng có cửa nhìn ra sẽ là món trợ cấp cho con Trời sao sẽ là giấy dán tường phòng khách và Mozart sẽ viết nhạc. Con sẽ có một mái nhà yêu mến con Con sẽ có khiếu hài hước và tập hợp tác phẩm của Strindberg† và tất cả các đứa cháu của mẹ. Quà mẹ cho con sẽ là cho con nói nhiều thứ tiếng và bao dung mọi loại thời tiết. Con sẽ sống gần gụi thiên nhiên và có những trần nhà rất cao trang trí thạch cao Con sẽ có một cuộc sống tha thứ cho con mọi điều Con sẽ suy nghĩ rõ ràng và có những tình cảm mạnh mẽ và rất vui vẻ. Tất cả những điều này được viết trong hợp đồng bảo hiểm nhà cửa của con Con sẽ sống yên bình Mong ước của mẹ là con sẽ không bao giờ mất đi niềm hy vọng. Con sẽ có một trái tim dũng cảm một trí tuệ can đảm và xét đoán đúng đắn Người mà con tin tưởng Sẽ không bỏ rơi con Quà Giáng sinh của mẹ là lời hứa nếu con ngã thì mọi người sẽ hoan hỉ giúp con Một nụ cười thân thiện sẽ đi với con trong cả chuyến đời Mẹ sẽ gửi cho con sự bảo đảm từ nỗi cô đơn của mẹ Con sẽ không phải thừa kế bất cứ gì từ mẹ hết Nhưng con sẽ có tất cả món tiền

† Johann August Strindberg, nhà viết kịch Thụy Điển (1849–1912)

Tôi mơ người đến Nhưng tôi mơ thấy người đã đến Tôi mơ thấy người đã đến trong cơn mưa giữa nắng Tôi mơ mình đang nằm nghỉ trên một cái giống như đám mây khói bay lên từ quê hương của người Tôi mơ thấy người đã viết một ký hiệu rất đẹp của tuổi tác trên trán tôi Và bóng tối từ đôi mắt người trong toa xe nằm của tôi giống như một ngọn đèn đọc sách cho một nhà thơ mơ mộng Người-khách hàng-của-năm ở hiệu thuốc mở cửa ban đêm Đột nhiên có một nốt nhạc lãng mạn trong giai điệu của câu nói Vâng, nhạc khiêu vũ chuyển động qua các câu nói Và những truyện thần tiên giong buồm ra khơi băng qua những vùng kích dục giữa suy tư và cảm nhận và cuối cùng, đêm năm xuống nghỉ trên thân thể tôi

Tôi không muốn gặp Tôi không muốn gặp nhân viên y tế thường trực đêm ngày Tôi không muốn chuyện trò với đội cấp cứu hay với nhóm xử lý bệnh kịch phát Tôi muốn Hoàng tử Bóng Tối đến đây và ký vào lá đơn xin vắng mặt cuối cùng của mình Tôi không muốn hợp tác với cái chết Tôi muốn nó biết tôi là ai và thách đấu với tôi về căn cước của tôi Thêm nữa tôi muốn một liều một liều lớn morphin và bản cáo phó thật dài Những người hát rong sẽ tập họp trên bậu cửa sổ nhà tôi Và vua cùng hoàng hậu sẽ đội mũ miện vào và xin tôi tha lỗi Và điều duy nhất tôi muốn như món quà tiễn biệt là được phép chạy vào trong vòng tay anh Vâng, giống như một dòng thơ vậy đó Tôi muốn chạy vào trong vòng tay anh!

Tôi phải lo liệu mọi thứ Tôi phải lo liệu mọi thứ trước khi ra đi Tôi cần có giày Tôi cần có giày đi bộ đế bằng cao su Tôi nghĩ sắp đến lúc khó khăn rồi đấy Hãy nhìn tôi đây này Tôi biết mình sắp đi với con dao Tôi biết mình sắp đi với sợi thừng Đôi khi phải bắn một phát Tôi đã quấy rày mọi người về chuyện ấy cả 50 năm trời Mà thực ra chỉ mất nửa giây Vì sao anh nhìn tôi lúc này? Tình yêu đâu vĩnh cửu Nhưng cái chết thì có đấy Cái chết là vĩnh cửu Tạm biệt, hẹn gặp lại!

Bây giờ tôi đang ngủ Bây giờ tôi đang ngủ trong một thị trấn rất xưa rất đẹp. Bây giờ tôi đang ngủ lần đầu tiên với hai bàn tay xếp lại. Và ai đó không quen biết đã vuốt tóc tôi khỏi xoà lên mặt. Bây giờ tôi không còn là cô bé nào nữa. Vậy nên tôi chẳng cần cảm thấy bị bỏ rơi. Khi bạn chết rồi là bạn chết thật thì đừng cho thấy mình buồn bã như thế nào trong lúc bước đi trên mặt đất nhìn ngó ngẩn ngơ.

JOHNSSON ARNE

JOHNSSON, Arne sinh năm 1950. Làm thơ, viết tiểu luận, phê bình. Lớn lên

ở vùng quê Smaland, miền nam Thụy Điển. Học tiếng Anh và văn chương,

sau đó học để thành quản thủ thư viện, làm việc lâu năm ở thị trấn nhỏ

Lindesberg. Nghiệp văn của Johnsson bắt đầu khá muộn nhưng lập tức vang

tiếng với cuốn Förvandlingar (Biến hình, 1985). Một giọng điệu thi pháp mới

và có sức thuyết phục mau chóng ảnh hưởng mạnh đến thơ Thụy Điển, nhất

là trong thập niên 1990. Đầu đề của tập thơ rất có ý nghĩa đối với thơ của

Johnsson như một tổng thể (đến lúc ấy gồm khoảng 10 tập): có thể miêu tả nó

như một kiểu bất an hữu cơ, dường như tự do về hình thức nhưng sắc bén

trong sự chọn lựa từ ngữ, đầy cảm giác, đôi khi lưu loát, đôi khi tỉnh lược và

phân mảnh, nhưng luôn luôn có sự chú tâm ngày càng tăng đối với những

phẩm chất thay đổi của thực tại. Đối với nhà thơ, mọi loại hiện tượng vật thể

hay trí tuệ đều có mặt đối lập, một bản chất thứ hai, một tính chất nhất thời.

Cái bất động thực ra là chuyển động, trong cái chuyển động có bất động. Màu

sắc, cảm giác và hình thức thay đổi và trộn lẫn với nhau. Cái cá nhân được

chuyên chở bởi một hình ảnh rộng hơn, một thời đại lớn hơn, thân xác con

người cũng là tự nhiên, phong cảnh và năng lượng thiên nhiên. Arne

Johnsson tìm cách đào sâu lối diễn đạt mà mình tạo ra lúc đầu, và ở những tác

phẩm gần đây, ông thực hiện sự kết hợp giữa kỷ luật và sự mở.

Không đề (dịch theo bản tiếng Anh của Arne Johnsson và Nick Furderer) Sao mà mọi thứ cứ giống như một cái gì khác! Nhưng cát là cát, dấu chân là dấu chân - nếu tôi, như một kẻ mơ mộng rút lui khỏi thế giới, dập dềnh trên giường ngủ, đơn độc trong cái là những ý nghĩ mà lại không phải thế: nếu tôi hình dung từng hạt cát đơn độc, từng hạt từng hạt bị từng bước chân chuyển dời trên đất, và nếu tôi nhìn thấy mình, một người trong mọi người, dập dềnh trên giường ngủ với từng phần của mọi người nhào trộn trong ý thức của mình?

Không đề (dịch theo bản tiếng Anh của Katarina Phillips) thời gian quá ngắn ngủi thậm chí không đủ che chắn thân mình - anh gần như bị ngấu nghiến chẳng mấy chốc mùa hè tuôn tràn ngập chúng ta cây cối bao la sóng lớn vỗ bờ những mảng màu xanh phồng lên lá cây xanh nhẹ những đốm màu vàng kim trong nước màu xám xanh nhẹ làn da em bé mượt mà hay lập loè như bạc đẹp rời bỏ em khi anh vuốt ve sự biến đổi xin đừng khô cạn từ anh hãy giữ lại anh trong cái không phải là những lời hứa hẹn mà vẫn là hứa hẹn hãy giữ lại anh trong gương mặt em trong những đường nhăn mỏng như cây kim bên dưới cái lưỡi sắc nhọn của em trong đôi mắt em mà em hy vọng có thể nhìn thấy hãy giữ lại anh trong chiếc xe hơi màu xanh lơ của em và trong mọi thứ xung quanh em để em nhìn thấy anh sẽ chết chẳng bao giờ trở lại

Không đề (dịch theo bản tiếng Anh của Arne Johnsson) Mưa. Những dòng nước trên mặt tôi. Giờ là tháng tôi ra đời. Rồi một ngày tôi cũng sẽ phải rời xa tất cả. Có đôi khi phút chia tay làm tôi hơi cảm động – kích thích thân thể và tư tưởng của tôi, giống như sương mù ban sớm. Cái chết giống như là nước. Và không chỉ cái chết. Đôi khi dường như chẳng thể giữ được gì hết, mọi thứ chảy đi và nhỏ giọt, y như mùa hè bị quét nhanh ra khỏi quyển niên giám, với những vết cắt sâu. Nhưng tôi không than phiền. Dù chỉ chốc lát nhưng nó vẫn là thiên đường ép uổng giữa địa ngục. Hãy đến đây. Hãy tự mặc đồ trong bóng dâm ẩm ướt, nhìn tôi và tôi sẽ nhìn em, hãy chạm vào tôi và tôi sẽ chạm vào em. Chẳng có gì thần thánh trong chuyện ấy, loài vật cũng ăn thịt nhau mà.

Không đề (dịch theo bản tiếng Anh của Lars Ahlstrom và Arne Johnsson) mơ thấy đang rơi, mơ thấy mình đang mơ, đang rơi qua giấc mơ này đến giấc mơ khác. Tôi bước ra ngoài, bất chấp ánh sáng rực rỡ mà gió cắt ngang. Tôi khép chặt chiếc áo lạnh trên người và bước xuống phía hồ. Tôi loá mắt, trong ánh sáng tôi chỉ nhìn thấy ánh sáng. một người bên bờ nước nói với đứa con về cá, bảo rằng có cá ở đằng đó và nếu ta có thể sờ vào mặt nước giống như sờ vào da thì ta sẽ cảm nhận được chuyển động của cá giống như những dòng chảy và những rung động ở đầu ngón tay và lòng bàn tay: trong nghề của mình tôi để cho những ký hiệu, những tờ giấy đổi chỗ với nhau, mỗi ngày con sóng mới xoá đi con sóng cũ. Những đứa trẻ chạy xô qua các phố, những đường bay của chim chóc trôi giạt trong gió; còn anh, đường bay của anh là gì, tên anh là gì – Tôi tìm thấy anh và không tìm thấy anh, bàn tay tôi nhè nhẹ sờ mọi vật.

Không đề (dịch theo bản tiếng Anh của Katarina Trodden) Đèn đường màu cam và màu lam phớt trắng, đèn trong cửa sổ các ngôi nhà, đèn trên đầu xe hơi trôi trong bóng tối dưới những đám mây không nhìn thấy được. Không có sao trời, quanh tôi là sách, ảnh, đèn, trẻ con ngủ sâu trong lòng căn hộ. Những nụ cười vụt nhăn qua gương mặt chúng. Sáng hôm nay chúng tôi nhìn thấy bông tuyết đầu tiên, những tinh thể nhẹ dật dờ trên cỏ, trên nhựa đường và những vũng nước đóng băng. Chẳng mây chốc chúng tôi sẽ sa xuống tận đáy của bóng tối, óc luôn luôn nghĩ đến những cánh rừng tốt lá mùa xuân, luôn luôn đợi chờ những lớp chăn bào tử của rừng, những bông hoa dường như đung đưa uể oải trong những tầng sâu biển cả không khí trong veo, vâng không khí trong veo pha lê mà mùa đông mới vừa hút từ đó. Sách trên sàn nhà, trên bàn và trên giá, tôi lớn tiếng đọc về những ngôi sao rụng, giọng tôi trộn với tiếng đoàn tàu chở hàng băng qua sông, ánh đèn đỏ nhấp nháy chiếc xe hơi cuối cùng dằng sau bãi cây. Bên trên những đám mây dày đặc đêm nay: quỹ đạo Trái đất đang cắt qua bày thiên thạch, thiên thạch cháy thành vệt dài. Không có cái gì du hành qua cái gì. Trong ký ức tôi: nhìn thấy em trong bóng tối của tôi. Tôi đọc, tôi nói, tôi viết. Sỏi; lửa không nhìn thấy được.

Không đề (dịch theo bản tiếng Anh của Arne Johnsson) Tôi ở bên bờ nước với các con tôi. Lớp băng ban đêm mỏng như kính, vịt bơi qua bơi lại dọc theo bờ hồ. Giá kết trên ria mép tôi. Đứa con gái lớn của tôi kể cho chúng tôi nghe một giấc mơ: nó cùng với ba cô gái nữa đang bước đi trên băng, vận trang phục mùa hè - lần lượt từng đứa ngã lọt xuống qua lớp băng và chẳng có ai ở đó để cứu chúng. Đầu những con vịt cái giống như ngọn lửa, nhưng một hình ảnh không phải như nó là: vì thế toàn bộ nước sẽ đóng băng. Tôi không tuyên bố rằng bất cứ gì trong tất cả những chuyện ấy liên quan đến bất cứ cái gì khác; tất cả qua suốt mùa đông những cái đầu bốc lửa của chim chóc.

Không đề (dịch theo bản tiếng Anh của Katarina Trodden) điều nâng đỡ chúng ta, giữa mọi điều là sự cô đơn, những người trôi về phía tôi, vượt qua tôi, người bán hàng và những người không bao giờ nhìn vào mắt ta. Em đang đeo đẳng tôi ngay cả ở đây. Tôi bước đi vượt qua các quầy hàng, những quầy trang sức, áo quần, túi xách, hoa. Những đồng xu lanh canh trong túi tôi, tôi đọc lên trơn tru những cái tên và giá tiền lạ lẫm của chúng, tôi đánh vật với những tấm biển và bảng. Môi tôi động đậy, tôi cố gắng phát âm, để cho các dây thanh quản của mình rung lên, lưỡi mình vặn vẹo trong khoang miệng. Tôi cố gắng để hiểu. Em đang đeo đẳng tôi ngay cả ở đây. Một người cha đang bước đi tay nắm tay những đứa con, những cậu con trai và người đàn ông chuyện trò với nhau, mắt họ lấp lấnh. Những ngọc ngà như thế là để tặng em.

Không đề (dịch theo bản tiếng Anh của Arne Johnsson và Nick Furderer) Đêm: tất cả tối tăm, tất cả màu lam đổ lên chúng ta khi chúng ta ngắm nhìn bên cửa sổ - nhìn một tia sáng, giống như cái cánh, và nếu như ta không trở lại nữa, nếu như nó lớn lao hơn ta? Bóng tối và nước, những vật thể có bề mặt dịu mềm hơn da trẻ em, chúng đến với tôi, an ủi, đe doạ, với một ngôn ngữ rỉ rả quanh mọi thứ trên đường đi của nó. Tôi bước đi, đó là lúc ban đêm, băng qua thị trấn, qua những ngôi nhà và quảng trường, công viên và hồ nước. Tôi ở đó nhưng cùng lúc, trong ý nghĩ, cũng ở những nơi khác. Dù tôi là ai đi nữa, tôi đi đâu chăng nữa, cũng thế thôi, với những ý nghĩ còn mong manh hơn tia sáng.

Không đề (dịch theo bản tiếng Anh của Arne Johnsson và Nick Furderer) Tôi bước thật dài trên mặt nước, cứ như thể đã – hay đang – có một lực cám dỗ bên trong rất khó cưỡng lại. Cũng đúng là điều tôi cảm thấy khi đứng trước ánh sáng rực rỡ của bóng tối, với những đỉnh cao và tầng sâu chất ngất. Choáng váng, và những ý nghĩ chạy theo việc tìm kiếm những vòng cung cọng hoa súng, từ những chiếc lá xuống chùm rễ như bện bằng liễu gai trong bùn và xuống nữa, theo những dòng ý nghĩ, đến một nền đất chắc hơn. Tôi nghĩ rằng ở đó là sự đối lập với không khí và các bầu trời, là sự phản chiếu thực sự. Giống như sự biến hoá của ánh sáng trong tôi, vượt ra ngoài tầm mắt.

Không đề (dịch theo bản tiếng Anh của Arne Johnsson) mùa hạ tháng sáu có một thân thể gió em là đứa trẻ bên bờ nước tiếng chó sủa được sự ẩm ướt của buổi chiều oi ả đưa đi theo những lối mòn trên đồng cỏ hồ nước em không sợ đó là lúc của loài rắn và chim nhạn chúng băng qua em chúng có tự do của chúng em nghĩ thế nhưng tự do của em còn lớn hơn bởi em có thể để chúng đi qua em là hồ nước không cần tin hay không tin em chuyên chở những ai có thể chuyên chở những người khác em mang trở về vào phút chót gíông như xoè bàn tay khi hạ ván bài một thời điểm của đổi thay em là hồ nước em ngồi bên cỏ không khí em là đứa trẻ mà em từng là tròng mắt em mở to hướng về đêm hồ nước tối lại thú vật đến uống em em được cho đi với lời hứa lặng im em là những cái lưỡi của chúng tôi đẩy con thuyền xuống nước em là tôi

Không đề (dịch theo bản tiếng Anh của Katarina Trodden) những đoàn tàu đêm đêm qua sông. Cái lạnh se sắt, nước lờ đờ như uể oải quan sát không buồn không vui. Thu muộn, đầu đông. Những lá thư chồng chéo ngoài bưu điện, anh hình dung là thư em – căn hộ, những giấc mơ, những cái cây ngoài sân. Nếu chẳng bao giờ nữa: vậy thì đâu là ngôi nhà của những ý nghĩ. Trăng một màu trắng sáng có quầng sương; giờ sớm tinh mơ, tiếng trẻ. Những vũng nước trên phố đóng băng, những chiếc lá vẫn trên nhánh trên cành, trắng vì băng giá; những con vịt tìm chổ nghỉ và hơi ấm còn vương, trái cây trong vườn; một người đàn ông đi ngang qua, mơ hương vị táo, cái rét ngọt tê buốt, rền vang.

Không đề (dịch theo bản tiếng Anh của Katarina Trodden) và tôi tìm bài văn cho đến khi thấy nó. Tuyết phủ dày vài phân trên bờ rào, chim chóc in bóng trên màu tuyết trắng. Tôi nhớ thời đi học của mình như thế đó. Đứng trong rừng, ngay bên nhà, mùi thơm tinh nhẹ đồng thời lại chua gắt. Nắng sưởi ấm tường, lũ dơi bay rối rít trong các hốc tối. Chẳng mấy chốc gà gô sẽ bay trên đầm lầy; đêm đang đến gần, tôi đọc, lòng tôi xúc động. Buổi sáng, trong tiếng người xoe xóe nhức óc chúng ta nói về cái mở và cái ẩn giấu. Tôi nhìn thấy cái lưỡi của em.

Không đề (dịch theo bản tiếng Anh của Arne Johnsson và Nick Furderer) Một ngày giống như sau cơn mơ. Chúng ta tưởng mình biết được nhiều hơn, biết cuộc đời dài lắm. Tôi mang đời mình theo, với tên tuổi, áo quần, tôi hít thở. Con chuồn chuồn cõng ngày trên lưng, cõng ánh sáng, nước. Đôi cánh, giống như lá kính rạn nát, đập rất nhanh mà không gãy. Tôi nghĩ đến những cái khác. Liệu mình có nên để mình trôi đi, để mình bị đưa đi như chuồn chuồn, bướm đêm, nhện và muỗi mắt, phải, để gió đưa đi xa hay trở về nhà, ra khỏi bức tranh, cái vi ti được phóng lớn.

Không đề (dịch theo bản tiếng Anh của Katarina Trodden) tiếng chim hót trôi quanh tôi, tôi đi đến tiệm giặt, nghĩ về tuyết đang rơi. Nước, ngay cả nếu bị giấu kín, vẫn tự phô mình trong những gian phòng và những hình dạng. Thiên nga gọi vang, những cái bụng trên đường tàu, chúng ngoắc đầu nhau. Cổ họng của lũ chim nhỏ biết hót, xù lông, với những cơ thịt, những chất lỏng đang chảy, co lại và căng ra: lũ chim, tiếng hót của chúng và những điều chúng hót, những gì ở chót lưỡi cuối cùng là cái thoát ra khỏi thân xác và ý chí: lời tỏ bày, tiếng gọi.

Không đề (dịch theo bản tiếng Anh của Katarina Trodden) nhìn thấy nhưng cũng không nhìn thấy: bạc lung linh trên lưng những con cá trong dòng nước, tiếng than van của muỗi, lởm chởm cỏ trên nhưng búi nổi giữa đầm lầy, lý gai, hoàng liên gai, bách xù, sỏi – câu chuyện của mùa hè trong mùa hè tuổi nhỏ. Một lần tôi đứng một mình trên bậc thềm, lúc đêm đã khuya, bóng tối sập xuống và hơi nóng rời bỏ mặt đất. Gió chạy qua những ngọn thông và trên cao những vì sao tiếp theo nhau thắp sáng, nhóm sao tiếp nhóm sao, những đốm sáng kết thành tấm màn lấp lánh. Giờ đây khi tôi nghĩ về cái đêm hôm ấy trái tim tôi được rót đầy khoảng cách, ánh sáng xuyên suốt cuộc đời và ký ức, vâng nó mọc lên trong ký ức tôi giống như những bông hoa đầu tiên rồi đến những trái quả phủ đầy cây cối và cỏ thơm, những mùi hương nhập với nhau dính vào bàn tay, cánh tay, quần áo, vào miệng, giống như lớp bọc ngoài – như thể trong nước hay không khí – của cái mà tôi nhìn thấy và không nhìn thấy.

FROSTENSON KATARINA

FROSTENSON, Katarina là một trong số các nhà thơ có ảnh hưởng nhất

trong thế hệ của mình. Bà sinh năm 1953 tại Stockholm, làm thơ, viết kịch và

đoản văn, dịch giả tiếng Pháp, viện sĩ Viện Hàn lâm Thụy Điển từ 1992.

Frostenson xuất bản tác phẩm đầu tay vào năm 1978, I mellan (Ở khoảng

giữa), và từ đó bà viết rất đều, rất nhiều. Thơ bà có tính thể nghiệm, trí tuệ và

cũng duy cảm một cách rõ rệt. Rung vang của từ ngữ, cú pháp và nhịp điệu

cũng như cách sắp chữ và thể hiện thị giác của các con chữ trong thơ

Frostenson cũng quan trọng không kém các phẩm chất ngữ nghĩa và biểu

tượng. Cũng quan trọng như thế là sự quan sát tiến trình viết; độc giả chú tâm

đôi khi có cảm tưởng lời thơ đang được viết ngay lúc mình đọc vậy.

Thơ Frostenson cố tình tránh những ám dụ và lối kể chuyện hay bất cứ gì liên

quan đến những thủ pháp ấy, đặc biệt từ thập niên 1980. Thay vì thế, người viết

khai thác những sự gãy vỡ, chà sát của ngôn ngữ, trải nghiệm và kiến thức. Thường

khéo léo tạo liên tưởng đến những huyền thoại lãng mạn hay cổ xưa, nhưng thơ

Frostenson chủ yếu hướng về cái đương thời, về hiện tượng của đô thị, chính trị và

lý thuyết xã hội hôm nay.

(HH chuyển ngữ theo bản tiếng Anh của Frank Perry)

Metapontum‡ Vì sao chúng ta đến muộn thế và nghiêng mình nhìn lên có những con chim đang tới những xôn xao màu xám con rắn biển cuộn sóng không màu Chẳng có cái gì “bên trong một con sóng” không có nỗi buồn, không có gì ẩn giấu chẳng gì khác nữa trên mặt đất mọi thứ đều phô ra ở đây và sau đây vĩnh viễn “ngực đã trở thành một đồng bằng bị khoét” mọi nụ cười chết đi trước mặt đất này nơi đồng bằng trải rộng. Một đồng bằng là tất cả nó, và bãi biển biển, biển đây là bãi biển nơi chúng ta không bị tẩy rửa mà bị phơi khô xóng xoài, trắng bệch Cá đuối – tôi có được một con mắt chốn này phải chịu đó là tất cả những gì xảy ra, đó là tất cả những gì đã xảy ra ở đây

‡ Một thành phố cổ đại ở miền nam Italia nằm trên bờ vịnh Taranto, được người Hy Lạp lập nên vào thế kỷ XIII TCN. Pythagoras đã dạu học ở đây vào TK VI.

có thể vẫn có những mảnh xương trong lòng đất Metapontum, trái tim đây là lời hứa tôi có được một con mắt biển, biển nơi chốn này đã chẳng thấy anh Hỡi kẻ chối từ tình yêu nào anh muốn đưa ra thế

Hẻm núi Đồng vọng§ Khúc xương màu đỏ đá ngầm trong hẻm vực sông nơi nàng được tìm thấy rít lên ken két giọng của lưỡi cưa, ngươi là tạo vật nào bên dưới tảng đá năm sải nước sâu, ơi san hô

§ Bài thơ có thể gợi huyền thoại Hy Lạp về nàng Echo, một nữ thủy thần vì mê thần Narcisse mà chết mòn mỏi cho đến khi chỉ còn là một tiếng vang.

Gần Subotica** (cho Danilo Kis) Chó hoang. Đường tàu. Đồng ngô quanh Subotica Mặt trời trắng vết bánh xe gánh xiếc rong trong bùn, những chiếc cọc trên mặt đất ánh sáng mà những lá cờ đuôi nheo để lại trong không trung một chiếc thuyền lớn mắc lại trong phong cảnh, người đàn ông tóc màu nâu lông chiên từ trong đó nhìn ra Từ tấm thân cao ba tầng anh nhìn ra cánh đồng chuyện trò với những cái anh nhìn thấy: cánh đồng của ai này cánh đồng, hãy trở lại như xưa lúc chưa xảy ra trận chiến, lũ chim hét có mi cho chính chúng Giọng nói nhạt nhoà, khàn khàn, trong sương mù một doi đất màu xanh thẫm, con tàu của chúng ta

** Một thị trấn nhỏ ở Serbia

Đi dọc Sava†† Thành phố lắm mồm, cà phê đen phập phồng trong câu chuyện tán gẫu khắp trong cái thế giới léo nhéo những giọng nói khói mù. Tiếng vọng những cánh rừng bị đốn vang đến cùng những luồng hơi nóng, từ bếp lò màu đen trong góc nhà. Một tấm biển màu đỏ và trắng đu đưa một cách nguy hiểm ngay trán tôi khi một trong hai cô gái sinh đôi bước đi cùng tôi dọc sông Sava Dưới cầu khối bê tông quái dị, nhựa đường ngáp - anh trở nên cáu bẳn, gần sát mọi thứ đang gãy đổ, và cảnh giác với các màu có một màu xanh Balkan một màu xanh tái, xanh câm

†† Một dòng sông ở Serbia

Rosa, Vòng hoa nhỏ (tặng Rosa Luxemburg) Rosa, cửa mở ra một thế giới, tất cả trong Tháng Ba sinh ra Tháng Giêng đã chết Chim cổ đỏ, góc xiên đen Khập khiễng và nhìn xéo đúng gần bên, chạm vào nan lồng cận thị quả mọng, xương chim cánh đồng, da trần ngôi sao bị giật phăng, cạnh màu vàng bóng tối đêm thật đẹp nếu ta biết cách nhìn Nếu có một bồn nước bên ngoài khu vườn bệnh viện, thì từ đó bạn sẽ nghe tiếng ngân rung, đồng xu và nếp nhăn của mặt nước đáng ngờ như một nụ cười điều ấy làm bạn vui lên, quá mức, vì thế giới đang ở đây trong tất cả sự hữu hùnh của nó như ánh sáng đó là cái phải nhìn thấy

Rosa, nụ cười cái bị bỏ qua trong cái nghĩa rộng nhất của từ này nó cũng mỉm cười với chính nó khi nó bắt trượt sự nhẹ nhõm dòng sỏi cuộn, tiếng chim tai căng nghe thế giới kết nối rong rêu với tiếng khóc than chợt thấy, bầu trời căng ra, giả hình những con vật mây bước đi mọi thứ qua đi và toàn bộ cuộc chiến vinh quang đi qua trước mắt tôi...

Sonnet từ Bóng của một món quà Ngày của Thánh Cecilia, Ngày của Paul Celan‡‡ sau và trong mỗi ngày ấy niềm vui mỏng manh của sự đơn điệu mưa phùn không màu chầm chậm Nhạc cận thị trên cánh đồng Sức nặng là cái mình nên cảm thấy Chỉ một kiểu ánh sáng trong những dải neon và màu trắng đồ hoạ Trên cao một ngôi nhà nguyên khối và xám sương mù là điều kiện cái khẩn cấp, cái dịu dàng, toả khắp, vượt qua từ anh ‡‡ Thánh Cecilia, thánh quan thầy của các nhạc công và âm nhạc Nhà thờ, tử đạo ở Rome nam 230. Paul Celan, nhà thơ Romania Do Thái, cha mẹ ông là nạn nhân nạn diệt chủng Quốc xã; tự trầm mình trên sông Seine Paris năm 1970.

Lối mòn Sáng rỡ lệch nghiêng một lá thiếc trên cánh đồng tuyết, vết chân anh Con chồn nhìn cái không ai nhìn thấy ánh sáng yếu ớt của anh mắt trong veo giờ đây anh chuyển màu vàng và trở về màu trắng hoàng tử đáng yêu

EVA RUNEFELT

RUNEFELT, Eva, sinh năm 1953 tại Stockholm, lớn lên ở Täby - thị trấn

nằm ở phía bắc thủ đô, hiện nay bà sống ở Stockholm. Runefelt khởi đầu văn

nghiệp vào năm 1975 với tiểu thuyết I svackan (Trong hang thú) nhưng sau

đó bà quay sang thơ và mau chóng được công nhận là một trong số những

nhà thơ trữ tình quan trọng nhất của thế hệ mình, và sau đó là của toàn bộ nền

thơ hiện đại hậu kỳ của Thụy Điển.

Sáng tác của Runefelt không thường xuyên nhưng có sức nặng, nhất quán,

không chỉ đôi lúc yêu cầu cao và mang tính thể nghiệm, mà thường trực tiếp

và quyến rũ. Đó là một thứ thơ luôn tìm tòi, nói đến những vấn đề siêu

nghiệm như bản chất của ký ức, hiện diện của người chết và những hình thái

của thực tại – và sự tìm kiếm thực sự một ngôn ngữ cá nhân, khác biệt và siêu

nghiệm cho những hình thái ấy.

Có thể nói đề tài bao trùm của Runefelt là sự ưu thắng của những cái vĩ đại

chứa đựng sự đối lập giữa xác với hồn, cảm giác với tâm trí, hữu cơ với vô

cơ, hiện tại với quá khứ, và bà tìm kiếm một nơi chốn trong ngôn ngữ ở đó sự

chuyển động và thay đổi giữa những mặt đối lập ấy có thể nhìn thấy được;

một thời điểm hay đỉnh điểm mà những mặt đối lập hầu như trở nên hợp nhất.

Câu thơ có vẻ mang hình thức tự do của bà thực ra khá kỹ càng cả về đường

nét lẫn trí tuệ, thường đẹp một cách tinh tế, cá nhân nhưng không bao giờ tự

kỷ trung tâm, đôi khi có sắc thái hơi cổ kính, điều ấy đánh dấu tính vượt thời

gian của nó kể cả khi nó thuộc về xu hướng hiện đại hay hậu hiện đại.

(HH chuyển ngữ qua bản tiếng Anh của Frank Perry)

Hoa cẩm chướng Một chùm chớp mùa hè, những ánh chớp màu hồng sâu thẳm Xuyên qua ô kính cửa sổ những con chim lớn của hơi ẩm và bạc chia cắt núi xanh một cách dễ dàng: bên trong vẻ huy hoàng màu đỏ máu của hòn đá bí hiểm kia khi bàn tay chúng mình đã trộn vào nhau trong đôi găng tay màu đen của anh Quả cầu thái dương phía sau một màng tro và những con ngựa màu xám từ các ống khói Những cái đầu long ra khỏi thân Giữa góc phải của miệng em và má trái của em anh trồng một bán nguyệt bất ngờ có vị hoa cẩm chướng

Đất lấn biển Giống như những bóng hình dật dờ lũ ngựa còi gặm cỏ trên mặt nước màu xanh sáng Đàn súc vật biến hiện trong ánh sáng xiên, ánh sáng trí tuệ Không trọng lực Đó là sau phục sinh, Tháng Tư đất đai rộng lớn nghỉ ngơi qua nhiều năm bắt rễ mùa cây cỏ mới Những chú chim sống trong cỏ, những con đường viền hoa hồng dại Và ánh sáng đêm màu đỏ như son Còn chưa bung nở

Tháng năm 1 Những thần tượng giết người bị quyến rũ vào các bát điếu Tỏa hơi nhựa đường và mương rãnh và cùng mọi người đi qua cao ốc trong tiếng kêu nhẹ nhõm của chim muông Bọn trẻ hối hả chạy trước ngọn gió vào trong màn mỏng khói sương chúng không bao giờ đi đến cùng trong ánh sáng khô khan chúng ta chỉ tình cờ hiện ra quanh những bộ xương của mình Đất mịn óng hai bên cửa sổ và một ngón tay thảo những chữ đầu tên Thạch nam và hoa tháng năm, giờ đây là cúc trường sinh 2 Qua tấm kính ám khói đất và không khí nóng chồm lên Những người bé nhỏ hét la dán mình xuống đất họ nghe thấy Những con mèo trong luồng ánh sáng đang lên trên khuôn cửa và tường nhà Niemisva, luồng sáng đầu tiên đang trở lại

3 Trong vườn những cao ốc chen chúc rỉ thiếc, củi kho tiếng rì rầm mệt mỏi, chập choạng ánh sáng lốm đốm Những đôi giày nặng vang lên qua giếng cầu thang Da bay phía trên xương mũi và quai hàm Sợ hãi dọc theo cổ tay và họng Trong vườn lúc này vừa có bóng ai 4 Sự vật đã ngưng lại Từ chất liệu của nhanh và chậm cứng và mềm những thực thể đang đến Da bứt rứt Những màn che phủ đã cất lên, những cái siêu phàm tiết ra thứ bột rây nhè nhẹ

Đường bay của chim Đội hình chim, cuộc du hành thư thái Du hành với cây sồi, bay lên cao hướng về một căn phòng, mở và quay về phía đêm Xuyên qua bóng tối thoi thóp, một hạt muối trong chuyển động nguyên sơ của nó va chạm giữa hai con chim Và trong tiếng kêu của chúng chúng giống như sự lớn lên của một cái cây Chính là trước khi nhìn thấy, với giờ phút Lắc lư đánh thức giống loài chúng ta hướng về rạng dông Dấu hiệu trên cao sự chiến thắng của cây, lũ chim rơi vào trong chúng ta Đêm sẽ đi vào ẩn náu trong những trái táo lớn mùa đông Một khát khao tồn tại khiến cho mọi vật bắt lấy ánh sáng Xuyên qua bóng tối thoi thóp rạng đông bước đi Đêm chết vào trong bàn tay khép vòng một trái táo

Chúng ta lần lữa, đem rạng đông vào đêm, đem lời nguyện cầu của hạt muối ấm áp cho sự sống Chua-gắt ban mai đầy thèm muốn được giữ gìn trong cú chộp thình lình của cây sồi chúng ta vút lên như thể cùng bày chim Ban mai, trần trụi Âm thanh mở ra đến âm tiết Hạt muối chìm trở lại, du hành thư thái Du hành cùng người chết và kẻ chưa sinh ra trong ngọn cây Cây cối tôn vinh ban mai ra khỏi màn đêm tôn vinh con người ra khỏi bóng tối

Hành động Mạch của anh đập trong miệng hợp nhất cùng em Hơi thở luân chuyển qua hai miệng Mí mắt, gò má nhỏ trong miệng, cảm nhận cái nhìn đăm đắm bên trong nó đến đây, cùng với em, từ con ngươi đen nhức Đặt mọi khuôn mặt xuống nước những nét ấm áp, trải rộng, quét một vệt dài ở đó, nơi vai hích vai, có đủ chỗ bên trong, Để thành một con người bốn mắt bốn chân, hai giọng ngâm nga thành những tiếng động Hãy nằm yên Lung linh của mắt, gò má nhỏ trong miệng. Lập lòe. Một màu vàng nghệ. Cái nhìn đăm đăm của anh trong miệng em đặt nó nằm dưới lưỡi. Bây giờ hãy lặng im Giờ phút màu trắng này đang quay trong bóng tối nhức nhói, lấp lánh. Bàn tay từ tiếng động ôm siết gáy Những cái rùng mình dồn dập tới từ sự bất động, mực, trái táo rau thìa là, mồ hôi Một khe hở, một cái miệng rơi vào trong và bên trong miệng một tiếng động Em muốn đi qua vào trong tiếng động Hãy nằm yên

Lên đường Giờ trước lúc lên đường Một bàn tay đè nặng lơ đãng khói cà phê Mưa ngoài kia Giờ trước lúc lên đường mỗi người một ghế riêng trong một không gian được sưởi ấm đầy du khách Không khí uể oải giao mùa và vùng đất chúng ta vừa yêu cầu đã chuyển dời, đã trôi theo gió Lát nữa trong máy bay có người mắt mở mơ đển Rocky Mountains§§ và lòng bàn tay co lại giấu một mùi sắt mỏi mệt

§§ Dãy núi lớn ở ở phía tây Bắc Mỹ

Chúng ta nói: Trong lòng đất những con ve nán lại nặng nề và chắc chắn cùng bóng tối để rồi mau chóng được tràn đầy thứ ánh sáng chúng chưa từng thấy nhưng luôn giữ trong lòng Có một thời gian được đếm dọc theo một khoảnh khắc vô cùng khi tôi để cho mình ngơi nghỉ trong lòng đất, chúng ta được phục hồi trong trạng thái không trọng lượng Có lẽ vì thế nặng nề và chắc chắn chúng ta đi mà không hề ngạc nhiên vì nhau Giờ trước lúc lên đường Mưa ngoài kia, chúng ta tìm chỗ trú trong cơn mưa đang trở lại

Cô độc Thời gian nằm dẹp như giấy mỏng vắt qua những đụng chạm Sự chạm trán còn đó, tuy chẳng có ai, giạt trôi lui tới Không biết mình ở đâu Sự cô độc, một bàn tay có thể đẩy thẳng thấu qua nó Một tiếng dội làm chùng sức ép rất nhẹ của một ký ức Đó là chỗ mình cựa quạy

Người chết lười nhác Họ bước đi ban ngày sự lơ đãng của họ hấp thụ cả căn phòng Hãy dừng lại Rồi người chết sớm tìm ra gì đó để đánh bóng và có thể rút lui Họ ngủ cuộn trong những mẫu khuôn sẵn trong đầu người sống Đường viền màu xanh và trắng, âm điệu màu vàng Họ thức dậy khi ai đó làm lắng một mùi hương, viền một miếng vải Chúng ta ở đó, giữa bọn họ lần lượt nhớ nhau Cái bát tròn và lặng lẽ truyền tay sang tay Trải ra trong lòng bát miếng vải giữ kín ý nghĩ trong đầu

Vắn tắt Họ đến không chờ gọi Những kẻ nằm đã lâu tự nằm nghiêng một bên Trong sự vĩnh hằng vắn tắt của người chết họ tìm được chỗ Trong sự ngạc nhiên của ai đó từng bước bị chính mình bỏ rơi người đã chết có thể xuất hiện Sau đó là bóng tối dịu dàng Ra đi trong sự điên rồ không ai biết Của một thằng ngu khác trong quãng đời còn lại Thuộc tính của Thượng đế là không phải tự mình trở thành sự vắng mặt của chính mình

Xung quanh ánh sáng của Jan Vermeer*** Ánh sáng màu vàng hoe và bóng màu nâu trong nhà, vào trong nhũng cái bát không men, vải váy màu đen tím Trên nền cây lúa mì mọc chầm chậm Một bờ vai màu vàng bơ, tròn như một nốt nhạc, chìm như chiếc môi trong nước tối đen, xuống chiếc tạp dề thắt chặt Sức nặng của cái hũ trong vòng tay, sữa no đầy bình -hay một thoáng giấc ngủ trên thái dương dựa vào bàn tay Nhũng trái cây giữ lại hơi ấm của căn phòng xung quanh giấc mơ, sự nghỉ ngơi màu đen, mềm mại Một gương mặt chưa nhin thấy cư ngụ trong tôi chỉ có ở đấy nó mới sống được ở bên cạnh chính nó như thần thánh chỉ sống trong sự vắng mặt của minh Ánh sáng màu lúa mì trong bóng màu nâu dọc theo một cẳng tay, một cây cello

*** Danh hoạ Hoà Lan (1632 – 1675)

Những vật thể nhồi căng mà không phòi ra Nếu tôi ở đó … một tấm mền nặng như thân người ngồi trong lòng tôi, vuốt ve cây cối, những vòng trang trí và mẫu trang trí màu nghệ với những chiếc móc đưa tôi đi lạc, đổ sữa ra, những lối mòn để đi theo, nghe từng giọt từng giọt tí tách Mỏng như giấy quyến tuổi thơ bước đi qua suốt căn phòng thì thầm ở một ô cửa sổ mở Ở đây không có nỗi khát khao Những vụn xương ánh sáng màu lúa mì trong tiếng ồn màu nâu đỏ Thế giới có một màu vàng chầm chậm, xuyên suốt không quanh co, nhắc nhớ qua vải vóc, qua những mặt phẳng ngưng đọng Sự hiện diện phẳng lặng, bụi bặm, màu mật ong khô -những thứ được giữ ở bên ngoài thời gian và không gian nằm sâu vào trong bóng màu nâu

Tặng Tina Vào trong tối tăm trống rỗng thế giới đi và dừng lại Chúng ta bị bỏ lại để lần khân bên một cái cây hùng vĩ mà ta không thấy được Nó mọc lên chậm chạp ra sao dù có chúng ta hay chẳng có

Lúc Có phải đây là lúc xác định? Ôi cái lối nó co mình cuộn tròn trong phòng Bàn tay tôi hút hết thời khắc ngắn ngủi, cưỡng đoạt nó từ thời gian Đó là lúc của tôi nó không chịu kéo dài Một trái mọng tràn đầy với giọt nhỏ mang hương vị của chính nó, sự hoãn lại chưa thành ký ức Đó là lúc bàn tay tôi nắm lấy bản thân nội giới

Trung Hoa chốc lát 1 Thượng Hải xế chiều giống như bên trong một cái nồi, khói sư tử cuộn chầm chậm và màu đỏ cớm bóng Trong sân đền lửa cháy những cây nhang không tắt Giữ lấy, cứ giữ lấy Hai bàn tay tôi rỉ chất ngọt màu xám, khi chà lên một ông thần bằng vàng diệp đang ngủ, trở mình, suy tưởng trong mơ Trên dặm dài xa nhà ta trở thành ai đó không quen

- một lát ngó sen trên lưỡi Đêm không bóng tối và ban mai trên những ngọn đèn bên đánh cược với nhau từ những con hẻm, những ngọn đèn lượn lờ ở khoảng giữa nhà hàng Fragile Heart và những bài tập trắc nghiệm ở nhà trong một khuôn cửa

2 Bắc Kinh, thời gian nói lời tạm biệt trong vòng tay ông lão được khiêng đi cẩn thận từ hông đến đầu Cái cây màu xám giảm tốc đi vào buổi sáng đang xải bước -mọi thứ nằm trọn trong sự chậm chạp của thành phố Một âm điệu ngâm nga rời bỏ ký ức với sự quả quyết y như những động tác của con vịt trời đỏ Nhón chân lên và chìa hai bàn tay Chẳng có gì trên người không thư giãn Tiếng động của những cây đèn hình chữ nhật kêu nhức óc từ những cái loa trong công viên Thận trọng làn da giữ cho ý nghĩ được che giấu Hãy giữ lấy khoảnh khắc này giữa những cây nhang kẻo nó sẽ vón lại Nghĩ trên dặm đường dài xa nhà về người đàn ông chơi với ký ức Vẫn còn ở đó Ông nhớ lại thời khắc ấy hơn là sống trong nó

Tôi bước trở lui để xếp Khi đó và Bao giờ thành một hàng Đi qua một người đàn ông ngồi xổm, cô con gái của ông thảo những chữ nho một cái chổi lông quét lên mặt đá lát Những ký hiệu khó hiểu chần chừ như một dấu in mờ trên vỏ não của cô Những sợi thuốc lá trên miệng ông và ta chợt thấy những mao mạch li ti trên đầu gối nặng nề của ông khi ông cân nhắc một hiện tại khó chịu và một điều mới mẻ “ta là hôm qua, ta là ngày mai” 3 Bức tường lảo đảo bước tới cùng những năm mười hai con giáp Bao giờ nó cũng được dựng lên từng giây từng phút Để tin rằng ta có thể du hành xuyên qua các thế kỷ và trở về với hai bàn tay trắng là một trò chơi Có ai khác ngoài đất và sự phù phiếm sẽ đi vào những hình ảnh trong trí não tôi 4 Trong túi xách đem về nhà, một tiếng cười ha ha của ông bụt và những đô thành ngâm trong nọc độc của cá bờm vàng Hôm qua là đây, đây là ngày mai Và ở giữa, một vầng trăng đằng sau một bàn tay

Lá thư gửi nhà địa lý (Jan Vermeer) Thế giới đang yên nghỉ bỗng trượt đi rơi vào bàn tay chở ý nghĩ Bóng hiện lên từ ánh sáng Ký ức hại người Ông ở trong Bây giờ của tôi Và tôi ở trong Về sau của ông Thế giới bắt đầu từ đâu Trong những chuyển động trườn bò Bắt nguồn từ cái khăn trải bàn Nhấc lên một vật, ông nắm giữ giữa những chiếc la bàn cái đang tư duy theo cách của nó ở ngoài cửa sổ

MỤC LỤC

1. Nelly Sachs trang 2 2. Boye Karin 14 3. Harry Martinson 26 4. Kristina Lugn 68 5. Johnsson Arne 76 6. Frostenson Katarina 93 7. Eva Runefelt 104